lamchu by Nguyễn Minh Tiến

PHAÙP SÖ THÍCH HAÛI ÑAØO ÑAÏO QUANG dòch NGUYEÃN MINH TIEÁN hieäu ñính

LAØM CHUÛ VAÄN MAÏNG NHÖÕNG CAÂU CHUYEÄN COÅ PHAÄT GIAÙO MANG TÍNH GIAÙO DUÏC

NHAØ XUAÁT BAÛN VAÊN HOÙA THOÂNG TIN

LÔØI NGÖÔØI DÒCH

öa nay trong daân gian thöôøng toàn taïi quan nieäm: “Moïi vieäc toát xaáu cuûa con ngöôøi ñeàu ñaõ ñöôïc moät ñaáng thaàn linh toái cao (oâng trôøi, thöôïng ñeá) quyeát ñònh, soá meänh theá naøo phaûi chòu theá aáy, khoâng theå naøo thay ñoåi.” Noùi caùch khaùc, neáu oâng trôøi muoán ai phaûi cheát thì ngöôøi ñoù khoâng theå soáng; oâng trôøi muoán ai ngheøo khoù thì ngöôøi ñoù laøm luïng vaát vaû theá naøo cuõng khoâng ñuû côm aên, aùo maëc. Do ñoù, ngöôøi daân sinh ra tín ngöôõng thaàn linh, thôø cuùng thaùnh thaàn, caàu gia hoä cho muøa maøng töôi toát, khoûe maïnh, mua may baùn ñaét, phaùt taøi, coâng danh söï nghieäp... Nhöng thöïc teá ñuùng vaäy khoâng? Kyø thaät, döôùi tueä nhaõn cuûa nhaø Phaät thì hoaøn toaøn khoâng phaûi vaäy. Ñaïo Phaät daïy raèng moïi vieäc toát xaáu, laønh döõ cuûa moãi chuùng ta ñeàu laø do chính mình töï laøm töï chòu, khoâng moät ñaáng thaàn linh naøo coù theå ban phöôùc, giaùng hoïa cho ta caû! Laøm chuû vaän maïng

Vaán ñeà naøy ñöôïc nhaø Phaät soi roïi baèng ñònh luaät nhaân quaû. Nghóa laø, gieo nhaân laønh chaéc chaén seõ ñöôïc höôûng quaû laønh; coøn ngöôïc laïi, gieo nhaân xaáu chaéc chaén seõ phaûi gaët quaû xaáu. Ñaây laø moät söï thaät heát söùc hieån nhieân, ñöôïc chöùng minh qua voâ soá söï kieän ñaõ töøng xaûy ra trong thöïc teá. Khoâng moät ñaáng thöôïng ñeá hay thaàn linh naøo coù khaû naêng laøm traùi laïi ñònh luaät naøy. Nhöõng caâu chuyeän coå ñaày tính giaùo duïc nhö “Nghieäp laønh nghieäp döõ” vaø nhieàu chuyeän khaùc trong taäp saùch nhoû naøy seõ giuùp ngöôøi ñoïc cuûng coá nieàm tin vaøo giaùo lyù nhaân quaû, cuõng nhö cho thaáy nhöõng hieäu quaû luaân lyù ñaïo ñöùc voâ cuøng tích cöïc cuûa giaùo lyù naøy, luoân giuùp con ngöôøi giöõ vöõng ñöùc töï tin trong moïi hoaøn caûnh vaø khoâng ngöøng noã löïc vöôn leân höôùng thieän. Töø xöa ñeán nay, Ñaïo Phaät luoân khaúng ñònh raèng “soá maïng laø do moãi ngöôøi töï taïo, phöôùc ñöùc ñeàu do chính mình töï caàu.” Nhö vaäy, keû laøm vieäc xaáu aùc töï nhieân seõ maát phöôùc ñöùc, ngöôøi tu taäp ñieàu laønh töï nhieân seõ coù phöôùc ñöùc. Chæ caàn chuùng ta bieát coá gaéng laøm vieäc laønh thì soá maïng khoâng theå troùi buoäc ñöôïc mình, nhöõng ñieàu toát ñeïp töï nhieân seõ ñeán. 6

Laøm chuû vaän maïng

Cho neân, chuùng ta coù theå quaû quyeát raèng vaän maïng cuûa moãi ngöôøi ñeàu coù theå söûa ñoåi, ñôn giaûn chæ baèng caùch “khoâng laøm caùc vieäc aùc, vaâng laøm caùc vieäc laønh, giöõ taâm yù trong saïch”.1 Bôûi vì taát caû ruoäng phöôùc ñeàu ôû ngay trong taâm cuûa moãi chuùng ta. Phöôùc khoâng lìa xa taâm, ngoaøi taâm khoâng coù ruoäng phöôùc naøo ñeå tìm caàu. Cho neân, troàng phöôùc, gieo hoïa thaûy ñeàu do ôû töï taâm mình. Hy voïng taäp saùch nhoû naøy seõ giuùp moïi ngöôøi phaù tan ñöôïc tö töôûng ñoå loãi cho soá phaän, luoân duõng maõnh tinh taán vöôn leân, bôûi vaän maïng thaät ra bao giôø cuõng naèm trong chính baøn tay taïo döïng cuûa moãi chuùng ta. Saøi Goøn, Raèm thaùng Tö, Maäu Tí (2008) Ñaïo Quang caån chí

Trích lôøi daïy trong kinh Ñaïi Baùt Nieát-baøn, quyeån 15, phaåm Thaùnh haïnh. Nguyeân baûn Haùn vaên: “Chö aùc maïc taùc, chuùng thieän phuïng haønh, töï tònh kyø yù...” (諸惡莫作, 衆善奉行, 自淨其意...)

Laøm chuû vaän maïng

LÔØI NOÙI ÑAÀU

ua taäp saùch nhoû naøy, chuùng toâi hy voïng coù theå mang nhöõng caâu chuyeän nguï ngoân giaøu tính giaùo duïc cuûa Phaät giaùo giôùi thieäu ñeán vôùi heát thaûy moïi ngöôøi. Coù raát nhieàu caâu chuyeän trong Phaät giaùo ñaõ töøng quen thuoäc vôùi haàu heát moïi ngöôøi daân AÙ Ñoâng, song thôøi gian troâi qua coù khi cuõng ñaõ laøm chuùng ta queân ñi ít nhieàu. Do ñoù, khi xuaát baûn taäp saùch nhoû naøy, chuùng toâi hy voïng khoâng chæ laøm soáng laïi nhöõng yù nghóa giaùo duïc tích cöïc cuûa nhöõng caâu chuyeän naøy, maø coøn coù theå giuùp cho moïi ngöôøi thoâng qua ñoù hieåu bieát nhieàu hôn veà nhöõng lôøi daïy trong kinh ñieån Phaät giaùo. Taäp saùch “Laøm chuû vaän maïng” naøy ghi laïi nhöõng caâu chuyeän baèng loái keå heát söùc ñôn giaûn, ñeå coù theå vöøa duøng laøm truyeän ñoïc, vöøa coù theå duøng nhö moät taäp saùch keå chuyeän cho treû em. Vì theá, hình thöùc trình baøy coá gaéng sao cho heát söùc Laøm chuû vaän maïng

ñôn giaûn, aùp duïng phöông thöùc ñoái thoaïi tröïc tieáp vaø deã hieåu, ñem tö töôûng thaâm aùo huyeàn dieäu cuûa Phaät phaùp dieãn ñaït thoâng qua nhöõng caâu chuyeän sinh ñoäng vaø haøm suùc, hy voïng nhôø ñoù seõ deã daøng hôn trong vieäc thaám daàn vaøo maûnh ñaát taâm cuûa taát caû moïi ngöôøi. Phaàn lôùn caùc caâu chuyeän trong saùch naøy ñeàu mang tính giaùo duïc tích cöïc vaø khôi daäy loøng nhaân töø. Ngoaøi ra cuõng khoâng thieáu nhöõng caâu chuyeän noùi veà nhaân quaû baùo öùng, laø ñeà taøi raát thích hôïp trong nhöõng caâu chuyeän keå daønh cho caùc em thieáu nhi. Taát caû nhöõng caâu chuyeän ñeàu coù hình aûnh minh hoïa, chính laø yeáu toá haáp daãn ñoái vôùi caùc em thieáu nhi, giuùp caùc em ñoïc hieåu deã daøng hôn, vaø vì theá chaéc chaén laø hieäu quaû giaùo duïc cuõng seõ toát hôn. Chuùng toâi hy voïng qua taäp saùch nhoû naøy, caùc em thieáu nhi seõ phaân bieät ñöôïc moät caùch ñôn giaûn nhöõng ñaïo lyù phaûi traùi, toát xaáu, thieän aùc, giuùp cho caùc em böôùc ñaàu hình thaønh nhöõng suy nghó, quan nieäm toát laønh, cho ñeán phaùt huy ñöôïc baûn chaát hieàn thieän luoân tieàm aån trong moãi con ngöôøi. Soaïn giaû Thích Haûi Ñaøo caån chí 10

Laøm chuû vaän maïng

LAØM CHUÛ VAÄN MAÏNG

aïi AÁn Ñoä, vaøo thôøi coå ñaïi coù vò hoaøng haäu teân Maït-lôïi, laø hoaøng haäu cuûa quoác vöông Ba-tö-naëc. Quoác vöông thöôøng noùi vôùi hoaøng haäu: – AÙi khanh! Ngaøy nay naøng coù ñöôïc vaän soá toát ñeïp, ñöôïc laøm hoaøng haäu, taát caû ñeàu nhôø coù traãm! Cho neân naøng phaûi bieát ôn traãm. Hoaøng haäu Maït-lôïi tuy khoâng noùi gì, nhöng thaät loøng baø khoâng nghó nhö vaäy. Moät hoâm, quoác vöông hoûi baø: – Treân theá gian naøy, ngöôøi naøng yeâu thöông nhaát laø ai? Khi hoûi nhö vaäy, trong loøng vua thaàm nghó: “Vôï yeâu cuûa mình nhaát ñònh seõ noùi mình laø ngöôøi naøng yeâu thöông nhaát.” Nhöng thaät baát ngôø khi hoaøng haäu ñaùp: – Taâu beä haï! Ngöôøi thieáp yeâu thöông nhaát chính laø baûn thaân mình. Quoác vöông vöøa nghe ñaõ caûm thaáy khoù chòu voâ cuøng, oâng noùi moät caùch haèn hoïc: Laøm chuû vaän maïng

– Naøng coù ñöôïc cuoäc soáng toát nhö vaäy, vaät duïng toát nhö vaäy, taát caû ñeàu nhôø vaøo söï cung caáp cuûa traãm. Nhöng hoaøng haäu noùi ngöôïc laïi: - Khoâng phaûi nhö vaäy! Thieáp töøng nghe Ñöùc Phaät daïy raèng: Ñaây laø phöôùc baùo ñôøi tröôùc do chính thieáp ñaõ taïo ra, chöù khoâng phaûi nhôø beä haï ban cho. Vua Ba-tö-naëc töùc giaän voâ cuøng. OÂng muoán tìm caùch ñeå cho hoaøng haäu bieát raèng taát caû moïi thöù

...nhaân luùc hoaøng haäu nguû say, oâng sai ngöôøi leùn laáy chieác nhaãn vöùt xuoáng soâng.

Laøm chuû vaän maïng

baø coù ñöôïc ñeàu do quoác vöông ban cho. OÂng lieàn coá yù taëng baø moät chieác nhaãn kim cöông vöøa lôùn vöøa saùng; sau ñoù nhaân luùc hoaøng haäu nguû say, oâng sai ngöôøi leùn laáy vöùt xuoáng soâng. Trong loøng oâng haäm höïc nghó thaàm: “Traãm seõ chöùng minh raèng vaän soá toát ñeïp cuûa naøng ñeàu laø cuûa traãm ban cho.” Saùng sôùm hoâm sau, hoaøng haäu ñi tìm quoác vöông. OÂng vôø nhö khoâng bieát gì, coá yù hoûi: – UÛa! Chieác nhaãn kim cöông traãm taëng cho naøng ñaâu roài, sao khoâng thaáy ñeo? Hoaøng haäu voâ tình ñaùp: – Toái qua luùc thieáp ñi nguû khoâng bieát ñaõ ñeå noù ñaâu roài, tìm maõi khoâng thaáy. Vua cöôøi noùi: – Naøng xem, neáu nhö ñaây laø phöôùc baùo cuûa naøng, theá thì hieän taïi chaúng phaûi naøng khoâng coù ñoù sao? Roõ raøng traãm coù theå ban cho naøng kia maø? Nhöng hoaøng haäu thaûn nhieân ñaùp: – Taát caû cuõng laø tuøy duyeân thoâi! Nhöõng gì thuoäc veà thieáp thì seõ laø cuûa thieáp, nhöõng gì khoâng thuoäc veà thieáp thì tìm caàu cuõng voâ ích thoâi. Bieát laø hoaøng haäu vaãn hy voïng tìm laïi ñöôïc chieác nhaãn, vua Ba-tö-naëc cöôøi thaàm trong buïng. Laøm chuû vaän maïng

Ñaây chaúng phaûi laø chieác nhaãn cuûa ta hay sao?...

Laøm chuû vaän maïng

Qua vaøi ngaøy sau, hoaøng haäu Maït-lôïi chieâu ñaõi khaùch nöôùc ngoaøi, do ñoù sai thò veä ra chôï mua maáy con caù lôùn veà laøm thöùc aên. Luùc ngöôøi haàu laøm caù, phaùt hieän trong buïng cuûa moät con caù lôùn coù chieác nhaãn kim cöông, lieàn mang ñeán daâng leân hoaøng haäu. Hoaøng haäu xem xong voâ cuøng vui möøng: – Ñaây chaúng phaûi laø chieác nhaãn cuûa ta hay sao? Theá laø hoaøng haäu lieàn ñeo nhaãn vaøo tay, ñi tìm quoác vöông Ba-tö-naëc: – Thöa beä haï! Chaøng xem, chieác nhaãn kim cöông ñaõ trôû veà roài! Vua Ba-tö-naëc raát ngaïc nhieân vaø khoù chòu, vì chieác nhaãn kim cöông ñoù do chính tay oâng ñaõ neùm xuoáng soâng! Tuy vaäy, cuoái cuøng oâng cuõng phaûi tin raèng: “Khoâng phaûi do ta ban cho naøng aáy, maø chính laø phöôùc baùo cuûa rieâng naøng ñaõ giuùp naøng ñöôïc höôûng.” Quoác vöông Ba-tö-naëc ñoái vôùi con gaùi cuõng gioáng nhö vaäy, oâng thöôøng noùi vôùi con: – Hieän taïi con ñöôïc laøm coâng chuùa, coù cuoäc soáng sung tuùc giaøu sang, ñeàu laø do phuï vöông ban cho caû, cho neân con phaûi caûm ôn phuï vöông. Laøm chuû vaän maïng

Nhöng coâng chuùa nghe xong lieàn leã pheùp thöa: – Kính thöa phuï vöông! Ñöùc Phaät khoâng noùi nhö vaäy, ngaøi daïy raèng taát caû nhöõng vieäc toát ñeïp naøy ñeàu nhôø vaøo phöôùc baùo boá thí cuûa chính con ñaõ töøng taïo ra trong ñôøi tröôùc. Do ñoù hoâm nay con môùi ñöôïc laøm coâng chuùa! Vua Ba-tö-naëc nghe xong cuõng heát söùc böïc töùc, lieàn noùi vôùi con gaùi: – Coâng chuùa! Tuoåi con khoâng coøn nhoû nöõa, phaûi ñi laáy choàng roài. Traãm seõ tìm ngöôøi cho con! Theá laø, quoác vöông coá yù tìm moät ngöôøi thanh nieân heát söùc baàn cuøng vaø gaû coâng chuùa cho anh ta. Quoác vöông Ba-tö-naëc nghó buïng: “Sau khi xuaát giaù, ñôïi luùc ngöôi baàn cuøng, chaùn naûn, ta seõ tìm ñeán cöùu giuùp, luùc aáy töï nhieân seõ bieát ñöôïc taát caû ñeàu do ta ban cho, khoâng coøn daùm noùi laø phöôùc baùo cuûa caù nhaân mình.” Coâng chuùa bieát raèng ngöôøi tu taäp giaùo phaùp giaûi thoaùt cuûa ñöùc Phaät thì phaûi tuøy duyeân nghieäp, neân vui veû 16

Laøm chuû vaän maïng

keát hoân vôùi ngöôøi thanh nieân ngheøo khoù kia maø khoâng heà oaùn thaùn. Thaät ra, anh thanh nieân ngheøo khoù naøy tröôùc kia voán laø hoaøng töû, vaø laø ngöôøi thöøa keá cuûa moät vöông quoác nhoû ñaõ suy suïp. Sau khi keát hoân, anh lieàn ñöa coâng chuùa trôû veà queâ höông mình. Hai ngöôøi cuøng chung söùc söûa sang laïi ngoâi nhaø cuõ cuûa chaøng. Ñoät nhieân, hoï tình côø tìm thaáy beân döôùi neàn nhaø coù choân giaáu moät caùi röông raát lôùn, beân trong toaøn laø chaâu baùu. Hoï lieàn duøng soá chaâu baùu

...keát hoân vôùi ngöôøi thanh nieân ngheøo khoù kia maø khoâng heà oaùn thaùn...

Laøm chuû vaän maïng

Thì ra phöôùc baùo cuûa vôï con mình ñeàu laø do chính hoï taïo ra, chaúng phaûi do ta laøm chuû!...

Laøm chuû vaän maïng

ñoù xaây döïng laïi cô nghieäp, kieán taïo moät toøa cung ñieän coøn lôùn hôn caû cung ñieän nhaø vua Ba-tö-naëc. Ñôïi ñeán khi taát caû moïi vieäc ñaõ oån ñònh, coâng chuùa môùi trôû veà thöa vôùi quoác vöông: – Thöa phuï vöông! Gaàn ñaây cuoäc soáng cuûa chuùng con cuõng khoâng teä laém, môøi cha ñeán nhaø chuùng con thaêm chôi! Vua Ba-tö-naëc ñeán thaêm nhìn thaáy cung ñieän vaø cuoäc soáng haïnh phuùc cuûa hoï thì voâ cuøng kinh ngaïc. Moät laàn nöõa, oâng buoäc phaûi tin vaøo giaùo lyù nhaân quaû do ñöùc Phaät chæ daïy. OÂng töï nghó: “Thì ra phöôùc baùo cuûa vôï con mình ñeàu laø do chính hoï taïo ra, chaúng phaûi do ta laøm chuû!”

Laøm chuû vaän maïng

BONG BOÙNG NÖÔÙC

öa thaät laø xöa, coù naøng coâng chuùa xinh ñeïp raát ñöôïc quoác vöông yeâu thöông. Quoác vöông luoân ñaùp öùng ñaày ñuû nhöõng yeâu caàu, mong öôùc cuûa naøng, chieàu chuoäng traêm beà. Coâng chuùa gioáng nhö ñoùa hoa giaáu kín trong phoøng, ñöôïc baûo hoä, chaêm soùc heát möïc; töø tröôùc ñeán nay chöa coù thöù gì naøng muoán maø khoâng ñöôïc caû. Moät hoâm, ñoät nhieân trôøi möa nhö truùt nöôùc, nhöõng choã loài loõm treân maët ñaát chöùa ñaày nöôùc, hình thaønh nhöõng vuõng nöôùc lôùn. Nhöõng haït möa rôi vaøo caùc vuõng nöôùc ñoù, sinh ra nhöõng bong boùng nöôùc nho nhoû, troøn tròa, loùng laùnh, xinh ñeïp. Coâng chuùa vöøa xem thaáy nhöõng bong boùng nöôùc nhoû xinh xinh, lieàn bò haáp daãn, nghó buïng: “Bong boùng nöôùc naøy coù theå keát thaønh voøng, ñoäi leân ñaàu, ñeïp bieát chöøng naøo!” Coâng chuùa lieàn ñeán laøm nuõng vôùi ñöùc vua, ñoøi oâng phaûi sai ngöôøi ñi laáy bong boùng nöôùc ñoù veà laøm thaønh ñoà trang söùc cho mình. Quoác vöông nghe coâng chuùa noùi lieàn baät cöôøi khanh khaùch: 20

Laøm chuû vaän maïng

Neáu phuï vöông khoâng laøm ñöôïc cho con, con seõ cheát ngay tröôùc maët cho ngöôøi xem!...

– Ha ha! Con gaùi baûo boái cuûa traãm! Bong boùng nöôùc mong manh nhö vaäy, ñeán caàm leân coøn khoâng ñöôïc, laøm sao coù theå duøng laøm ñoà trang söùc ñöôïc chöù? Nhöng coâ coâng chuùa vuøng vaèng noùi moät caùch giaän doãi: – Con maëc keä! Neáu phuï vöông khoâng laøm ñöôïc cho con, con seõ cheát ngay tröôùc maët cho ngöôøi xem! Laøm chuû vaän maïng

Quoác vöông dôû khoùc dôû cöôøi, khuyeân raên theá naøo cuõng khoâng ñöôïc, chæ coøn caùch taäp hôïp taát caû thôï ñieâu khaéc trong nöôùc laïi, ra leänh cho hoï: – Caùc ngöôi mau ñem bong boùng nöôùc ñeán laøm thaønh ñoà trang söùc cho coâng chuùa ñoäi leân ñaàu. Neáu laøm khoâng ñöôïc seõ bò xöû traûm! Nhöõng ngöôøi thôï nghe quoác vöông ra leänh nhö vaäy, sôï ñeán noãi xanh caû maët, khoâng bieát phaûi laøm theá naøo. Luùc ñoù, coù moät baùc thôï giaø böôùc ra, nhaän lôøi thöïc hieän coâng vieäc ñoù. Quoác vöông vui möøng voâ haïn lieàn baùo ngay vôùi coâng chuùa tin töùc toát laønh naøy. – Con gaùi yeâu cuûa ta! Hoâm nay coù moät baùc thôï giaø höùa seõ giuùp con laøm ñoà trang söùc baèng bong boùng nöôùc, con coù muoán ñi xem thöû khoâng? Coâng chuùa nghe xong vui möøng nhaûy caãng leân: – Thaät khoâng phuï vöông? Nhö vaäy toát quaù roài! Vaø naøng nhaát ñònh phaûi ñeán xem baùc thôï giaø laøm vieäc. Ngaøy laáy bong boùng nöôùc, quoác vöông vaø coâng chuùa ñöùng moät beân nín thôû chaêm chuù nhìn. Luùc ñoù, baùc thôï giaø thöa: – Khaûi baåm beä haï! Trong soá raát nhieàu bong boùng nöôùc xinh ñeïp naøy, thaàn khoâng theå bieát ñöôïc 22

Laøm chuû vaän maïng

Vaäy xin phieàn coâng chuùa ñích thaân löïa choïn...

coâng chuùa thích nhöõng caùi naøo. Vaäy xin phieàn coâng chuùa ñích thaân löïa choïn. Sau khi choïn xong, thaàn seõ maøi giuõa, chænh söûa vaø laøm thaønh ñoà trang söùc theo ñuùng yù coâng chuùa. Coâng chuùa nghe xong khoâng chuùt do döï, lieàn ñeán beân chaäu nöôùc choïn löïa nhöõng bong boùng nöôùc mình yeâu thích. Nhöng khi tay naøng vöøa chaïm vaøo thì bong boùng lieàn vôõ tan. Coâng chuùa khoâng cam loøng, lieàn thöû laïi nhieàu laàn nöõa, nhöng duø caån thaän nheï nhaøng theá naøo cuõng ñeàu khoâng theå vôùt bong boùng nöôùc leân ñöôïc. Laøm chuû vaän maïng

Ñaõ hôn nöûa ngaøy, coâng chuùa caûm thaáy meät moûi quaù lieàn thöa vôùi quoác vöông moät caùch ueå oaûi: – Thöa phuï vöông! Cuoái cuøng con cuõng ñaõ hieåu ñöôïc. Bong boùng nöôùc khoâng theå naøo vôùt ra khoûi nöôùc. Noù laø vaät hö aûo khoâng thaät, chæ coù ngöôøi ngu muoäi nhö con môùi nghó ñeán vieäc laáy noù, laõng phí nhieàu coâng söùc cho noù! Kyø thaät, khoâng chæ coù bong boùng nöôùc maø treân theá gian naøy moïi thöù ñeàu hö aûo khoâng thaät, nhöng vaãn coù khoâng ít ngöôøi boû heát taâm löïc, coâng söùc cuûa ñôøi mình ñeå khoâng ngöøng truy ñuoåi, naém baét nhöõng thöù khoâng thaät ñoù. Ñieàu naøy khi xeùt döôùi con maét trí tueä cuûa chö Phaät vaø Boà Taùt thaät ñaùng thöông xoùt bieát bao!

Laøm chuû vaän maïng

NAÈM MOÄNG BAN NGAØY

où moät anh noâng phu ñöôïc dòp ñeán thaønh Vöông-xaù thaêm chôi. Sau khi trôû veà, luùc naøo maët maøy cuõng uû ruõ, buoàn thiu. Baïn beø hoûi anh bò sao vaäy, anh chæ im laëng khoâng ñaùp, thöôøng xuyeân ngoài ngôù ngöôøi ra vaø than ngaén thôû daøi, nhö coù chuyeän gì öu tö phieàn muoän laém. Laâu ngaøy chaøy thaùng, anh noâng phu sinh beänh. Maø beänh caøng ngaøy caøng traàm troïng, ñeán noãi côm aên cuõng khoâng vaøo, suoát ngaøy naèm maõi treân giöôøng. Coù ngöôøi baïn thaân thaáy vaäy lo laéng quaù, gaïn hoûi anh: – Roát cuoäc anh bò laøm sao vaäy? Cöù noùi ra, khoâng chöøng toâi coù theå giuùp ñöôïc! Anh noâng phu buoàn raàu, ngaàn ngaïi ñaùp: – Khi ôû trong thaønh Vöông-xaù, toâi ñaõ ñöôïc thaáy maët coâng chuùa. Dung maïo nhö tieân nöõ cuûa naøng thaät söï laøm toâi khoâng theå naøo queân ñöôïc. Toâi muoán baøy toû vôùi naøng veà tình caûm toâi daønh cho naøng, muoán cöôùi naøng veà laøm vôï, nhöng chaúng coù Laøm chuû vaän maïng

Roát cuoäc anh bò laøm sao vaäy!...

Laøm chuû vaän maïng

ñöôïc cô hoäi. Toâi nghó beänh cuûa toâi chaéc laø vónh vieãn khoâng theå naøo khoûi ñöôïc. Ngöôøi baïn thaân lieàn khuyeân nhuû anh: – Con gaùi trong thieân haï nhieàu nhö vaäy, baïn haø taát chæ nghó ñeán rieâng moät coâng chuùa? Hôn nöõa, chaéc gì coâng chuùa ñaõ ñoàng yù! Anh noâng phu töï tin ñaùp: – Toâi tin chaéc laø chæ caàn coâng chuùa bieát ñöôïc taâm yù cuûa toâi, nhaát ñònh seõ cho toâi cô hoäi. Chæ coù ñieàu toâi khoâng bieát laøm sao ñeå baøy toû vôùi naøng maø thoâi. Ngöôøi baïn thaân lieàn noùi: – Baïn khoâng neân öu saàu nhö vaäy, toån haïi ñeán söùc khoûe. Toâi coù ngöôøi baïn soáng trong thaønh, ñeå toâi nhôø anh aáy noùi giuùp vôùi coâng chuùa chuyeän naøy cho thoûa maõn taâm nguyeän cuûa baïn. Anh noâng phu nghe xong vui möøng noùi: – Coù thaät khoâng? Caûm ôn baïn nhieàu laém! Nhaát ñònh baïn phaûi giuùp toâi truyeàn ñaït taâm nguyeän naøy ñaáy! Maáy ngaøy sau, ngöôøi baïn ñeán traû lôøi: – Baïn toâi ñaõ giuùp anh baøy toû tình caûm vôùi coâng chuùa roài, nhöng coâng chuùa khoâng löu taâm ñeán anh chuùt naøo caû. Laøm chuû vaän maïng

... roõ raøng naèm moäng giöõa ban ngaøy maø khoâng bieát!...

Anh noâng phu nghe xong söï thaät chaúng nhöõng khoâng thaát voïng, ngöôïc laïi coøn cöôøi vui veû vaø toû ra heát söùc yeân taâm, döôøng nhö khoâng hieåu ñöôïc laø coâng chuùa ñaõ cöï tuyeät anh, chæ nghó ñeán vieäc naøng ñaõ bieát ñöôïc noãi nhôù nhung vaø ngöôõng moä cuûa mình. Vaø anh tieáp tuïc khoâng ngöøng naèm moäng giöõa ban ngaøy, töôûng töôïng nhaát ñònh ñeán moät ngaøy naøo ñoù mình seõ cöôùi ñöôïc coâng chuùa! Ngöôøi baïn thaân cuûa anh heát caùch khuyeân nhuû, chæ coøn bieát than thôû: 28

Laøm chuû vaän maïng

– Than oâi! Laøm sao laïi coù ngöôøi ngu si ñeán nhö vaäy chöù? Töï mình hoang phí söùc löïc, roõ raøng naèm moäng giöõa ban ngaøy maø khoâng bieát! Thaät ra, ñöùc Phaät ñaõ daïy raèng tham lam, saân haän vaø si meâ laø ba yeáu toá ñaàu ñoäc taát caû chuùng ta. Khi quaù noùng giaän, chuùng ta luoân trôû neân ngu si, vaø khi quaù tham aùi, chuùng ta cuõng khoâng coøn saùng suoát. Khoâng chæ rieâng anh noâng phu naøy naèm moäng giöõa ban ngaøy, maø treân theá gian naøy coøn coù voâ soá keû cuõng ñaùnh maát lyù trí töông töï nhö anh nöõa.

Laøm chuû vaän maïng

CHOÙ GIÖÕ TAØI SAÛN

oät hoâm, ñöùc Nhö Lai ñi ngang nhaø tröôûng giaû Ñoã-ñeà. Luùc ñoù tröôûng giaû khoâng coù nhaø. Ñöùc Theá Toân nhìn vaøo, thaáy söï traùng leä giaøu sang cuûa tröôûng giaû, trong nhaø toaøn ñoà quyù giaù, beân ñaïi saûnh coù ñaët moät caùi gheá döïa. Caùi gheá ñoù khoâng cho ai ngoài leân, nhöng coù moät con choù laïi naèm treân ñoù moät caùch heát söùc thoaûi maùi. Beân caïnh coøn coù moät caùi baùt raát ñeïp chöùa ñaày thöùc aên

... nhöng coù moät con choù naèm treân ñoù heát söùc thoaûi maùi...

Laøm chuû vaän maïng

ngon daønh cho choù. Con choù thaáy ñöùc Nhö Lai ñi vaøo lieàn nhaûy xuoáng khoûi gheá, huøng hoå suûa vang: – Gaâu! Gaâu!... Ñöùc Nhö Lai lieàn töø hoøa noùi vôùi noù: – Sao ngöôi khoâng chòu tröø ñi nhöõng aùc nieäm tham saân si? Quaù khöù ngöôi ñaõ nhö vaäy, hieän taïi ngöôi cuõng nhö vaäy, taäp khí quaû nhieân khoâng maát ñi chuùt naøo! Sau ñoù, Ngaøi quay löng ra ñi. Con choù nghe ñöùc Nhö Lai noùi xong lieàn naèm moïp xuoáng ñaát moät caùch buoàn thiu. Khoâng laâu sau, tröôûng giaû Ñoã-ñeà trôû veà. Con choù khoâng chaïy ra möøng rôõ nhö thöôøng leä, maø vaãn naèm im treân ñaát khoâng cöû ñoäng. Ngay caû khi chuû nhaân goïi, noù cuõng maëc keä. Theá laø tröôûng giaû lieàn hoûi ngöôøi nhaø: – Ai ñaõ laøm gì con choù ngoan cuûa ta? Taïi sao noù laïi khoâng vui? Ngöôøi nhaø thaät tình thöa laïi: – Vöøa roài chæ coù Ñöùc Phaät ñeán ñaây, noùi maáy caâu gì ñoù. Sau ñoù thì noù lieàn naèm im, ngay caû côm cuõng khoâng buoàn aên. Laøm chuû vaän maïng

Tröôûng giaû Ñoã-ñeà heát söùc thöông yeâu con choù naøy, neân ngay laäp töùc tìm ñeán choã ñöùc Nhö Lai, thöa hoûi: – Baïch Theá Toân! Ngaøi coù loøng töø bi nhö vaäy, taïi sao khi ñi ngang nhaø toâi laïi chöûi maéng con choù cuûa toâi, khieán cho noù phaûi buoàn raàu? Ñöùc Nhö Lai töø bi ñaùp laïi: – OÂng quan taâm nhieàu ñeán con choù naøy cuõng laø ñieàu raát töï nhieân, vì ñôøi tröôùc noù chính laø cha cuûa oâng. Cuõng do ñoù maø noù cuõng raát meán oâng.

... vì con choù naøy taäp khí tham lam, oâm giöõ taøi saûn vaãn coøn nhö xöa khoâng khaùc...

Laøm chuû vaän maïng

Tröôûng giaû Ñoã-ñeà nghe ñöùc Theá Toân noùi vaäy trong loøng khoâng tin, lieàn hoûi: – Theá Toân! Ngaøi noùi nhö vaäy thaät voâ duyeân côù, bieát laáy gì ñeå chöùng minh raèng ñôøi tröôùc noù laø cha toâi? Ñöùc Phaät daïy: – Ñieàu ñoù deã thoâi, vì con choù naøy taäp khí tham lam, oâm giöõ taøi saûn vaãn coøn nhö xöa. Ngaøy tröôùc, luùc oâng coøn nhoû, cha oâng vì sôï vaøng baïc chaâu baùu bò maát maùt neân ñaõ choân giaáu trong nhaø. Bôûi loøng tham lam quaù naëng neân khi cheát ñi vaãn khoâng yeân taâm veà soá vaøng baïc chaâu baùu ñoù. Vì theá môùi ñaàu thai vaøo con choù caùi trong nhaø ñeå khi sinh ra tieáp tuïc giöõ gìn soá taøi saûn ñoù. Neáu oâng khoâng tin coù theå veà hoûi noù. Noù seõ chæ cho oâng choã choân giaáu taøi saûn. OÂng tröôûng giaû nghe xong laáy laøm hoang mang, trôû veà trong tình traïng baùn tín baùn nghi. Vöøa veà ñeán nhaø, oâng ñeán ngoài beân caïnh vuoát ve con choù roài hoûi noù: – Neáu ñôøi tröôùc ngöôi quaû thaät laø cha ta thì haõy daãn ta ñeán choã choân giaáu taøi vaät. Quaû nhieân, con choù vaãy ñuoâi ñöùng daäy chaïy thaúng vaøo ñaïi saûnh, roài khoâng ngöøng ngöûi tôùi ngöûi Laøm chuû vaän maïng

lui beân döôùi caùi gheá noù thöôøng naèm, laïi coøn duøng moùng caøo xuoáng raát maïnh. Tröôûng giaû thaáy haønh ñoäng cuûa con choù nhö vaäy, lieàn goïi ngöôøi ñeán chuyeån caùi gheá sang moät beân, roài ñaøo saâu xuoáng beân döôùi. Ñaøo xuoáng ñöôïc hôn moät thöôùc, quaû nhieân phaùt hieän moät caùi huû lôùn chöùa ñaày ñoà trang söùc, vaøng baïc vaø moät röông chaâu baùu. Khi tröôûng giaû nhìn thaáy nhöõng ñoà vaät ñoù, thaät khoâng ngaên ñöôïc doøng leä tuoân traøo, thaàm nghó: “Thaät ñaùng sôï quaù! Taâm nieäm tham lam thaät ñaùng sôï! Cha ta chæ vì tham giöõ nhöõng taøi vaät naøy maø phaûi ñaàu thai trôû laïi laøm thaân choù. Thaät ñaùng thöông maø cuõng ñaùng buoàn bieát bao!” Chuùng ta tuy vôùi maét phaøm khoâng nhìn thaáy ñöôïc, nhöng cöù theo lôøi Phaät daïy thì bieát raèng nghieäp löïc luoân daét daãn ta töø ñôøi naøy sang ñôøi khaùc. Neáu khoâng tröø döùt ñöôïc nhöõng taâm nieäm tham lam, saân haän, thì vieäc phaûi taùi sinh trong caùc loaøi ngaï quyû, suùc sinh aét laø khoâng sao traùnh khoûi!

Laøm chuû vaän maïng

CHÆ LAØ CAÙI TUÙI DA

aøo thôøi ñöùc Nhö Lai coøn taïi theá, trong thaønh Vöông-xaù coù moät naøng kyõ nöõ ñeïp tuyeät traàn, hoa hôøn nguyeät theïn, teân laø Tö-nhòmaõ. Naøng ñöôïc xöng laø ñeä nhaát myõ nöõ cuûa thaønh Vöông-xaù luùc baáy giôø, neân haàu nhö taát caû con trai trong thaønh ñeàu say meâ ñaém ñuoái naøng, baát luaän

...raát nhieàu ngöôøi ñoàng yù tieâu toán caû gia saûn ñeå ñöôïc gaàn guõi naøng trong choác laùt.

Laøm chuû vaän maïng

giaù cao ñeán theá naøo, vaãn coù raát nhieàu ngöôøi ñoàng yù tieâu toán caû gia saûn ñeå ñöôïc gaàn guõi naøng. Moät hoâm, Tö-nhò-maõ bò maéc phaûi moät chöùng beänh laï kyø, khoâng phöông cöùu chöõa, vaø nhanh choùng qua ñôøi.

...giöõ thi theå laïi trong ba ngaøy, sau ñoù coâng boá....

Laøm chuû vaän maïng

Tin töùc vöøa truyeàn ñi, moïi ngöôøi trong thaønh ñeàu thaáy ñau xoùt voâ cuøng. Nhieàu ngöôøi ñau ñôùn thöông tieác coøn hôn caû khi ngöôøi thaân cuûa hoï qua ñôøi. Thaäm chí coù nhöõng ngöôøi chöa töøng ñöôïc quen bieát Tö-nhò-maõ cuõng khoùc than thaûm thieát. Baàu khoâng khí bi thöông nhö vaäy chaúng maáy choác lan ra khaép thaønh Vöông-xaù, nhaân daân ñeàu rôi vaøo tình traïng bi thöông vaø hoãn loaïn khoâng roõ raøng, khoâng coøn söùc löïc ñaâu ñeå laøm vieäc nöõa. Tröôùc cöûa nhaø cuûa Tö-nhò-maõ luùc naøo cuõng taáp naäp ngöôøi ra keû vaøo, ngöôøi ñi vieáng nöôøm nöôïp khoâng ngôùt, ai naáy ñeàu caûm thaáy ñau thöông nhö theå vöøa maát ñi moät ngöôøi thaân yeâu nhaát. Luùc ñoù, quoác vöông voâ cuøng lo laéng. Ñeå ñeà phoøng phaùt sinh baïo loaïn, moät maët vua cho taêng cöôøng phoøng bò, moät maët voäi vaøng chaïy ñeán caàu cöùu vôùi ñöùc Nhö Lai: – Kính baïch ñöùc Theá Toân! Xin Ngaøi chæ daïy phöông phaùp ñeå laøm nguoâi ngoai söï ñau thöông cuûa moïi ngöôøi, ñeå hoï trôû laïi cuoäc soáng bình thöôøng? Ñöùc Phaät töø bi daïy raèng: – Tröôùc heát, ñaïi vöông haõy cho giöõ thi theå cuûa Tö-nhò-maõ laïi trong ba ngaøy. Sau ñoù coâng boá vôùi moïi ngöôøi, töø ngaøy thöù tö baét ñaàu ra giaù cho thi theå Laøm chuû vaän maïng

...ñeán luùc hoaøn toaøn mieãn phí cuõng chaúng ai muoán...

cuûa naøng. Chæ caàn boû ra moät khoaûng tieàn chöøng nöûa thaùng thu nhaäp thì coù theå qua ñeâm vôùi naøng. Tieáp theo, cöù moãi ngaøy laïi haï giaù xuoáng moät ít, cuoái cuøng laø hoaøn toaøn mieãn phí. Luùc ñoù, söï ñau thöông cuûa moïi ngöôøi seõ khoâng coøn nöõa. Quoác vöông laäp töùc laøm theo lôøi chæ daïy cuûa Ñöùc Phaät, ra tuyeân caùo ñuùng nhö vaäy. Nhöõng ngöôøi ñang bi thöông khi nghe qua noäi dung caùo thò ñeàu heát söùc kinh haõi, ngay töùc khaéc tænh ngoä ra. 38

Laøm chuû vaän maïng

Nhöõng ngöôøi tuï taäp tröôùc nhaø Tö-nhò-maõ cuõng luõ löôït keùo nhau ra veà. Khoâng moät ai ñoàng yù boû ra duø chæ chuùt tieàn nhoû ñeå ñöôïc oâm aáp thaân theå cuûa Tö-nhò-maõ, ñöøng noùi chi laø ñeán nöûa thaùng thu nhaäp! Thaäm chí ñeán luùc hoaøn toaøn mieãn phí cuõng chaúng ai muoán ñeán nhìn qua moät caùi. Tình traïng bi thöông vaø hoãn loaïn cuûa thaønh Vöông-xaù, khoâng caàn phí söùc moät ngöôøi lính cuõng töùc khaéc ñöôïc bình laëng ngay! Cöù nghó ñeán caùi thaân theå myõ mieàu xinh ñeïp maø mình ngaøy ñeâm mô töôûng nhöng chöa moät laàn coù ñöôïc nay ñaõ khoâng coøn nöõa thì nhöõng keû tham ñaém kia thaät khoâng sao kieàm ñöôïc côn bi luïy. Nhöng chæ caàn nhaéc nhôû vaø chæ ra cho hoï thaáy söï thaät laø thaân theå aáy voán ñöôïc hôïp thaønh töø nhöõng chaát lieäu giaû taïm, nhanh choùng trôû thaønh nhô nhôùp vaø hoâi thoái sau khi cheát, thì thöû hoûi coù coøn ai tham muoán nöõa?

Laøm chuû vaän maïng

BOÀ TAÙT VAÊN-THUØ

où chaøng thanh nieân teân laø Ca-la-vieät, vì raát muoán coù ñöôïc ñaïi trí tueä nhö Boà Taùt Vaên-thuø Sö-lôïi neân khi ñeán baát kyø ngoâi chuøa naøo cuõng ñeàu thaønh khaån leã baùi töôïng Boà Taùt Vaên-thuø Sö-lôïi thaân ñeo anh laïc, ngoài treân sö töû, caàm baûo kieám trí tueä, moät loøng caàu nguyeän Boà Taùt hieän thaân gia trì cho anh. Anh thöôøng ñoái tröôùc töôïng Boà Taùt maø khaán nguyeän raèng: “Boà Taùt Vaên-thuø Sö-lôïi töø bi, ñeä töû laø Ca-la-vieät khaån khoaûn thænh caàu Ngaøi hieän thaân gia trì, khai môû ñaïi trí tueä cho ñeä töû.” Moät hoâm, Ca-la-vieät chuaån bò raát nhieàu moùn aên ngon ñeán cuùng döôøng taêng chuùng, laïi coøn baøi trí moät toøa ngoài raát sang troïng tinh teá, hy voïng Boà Taùt Vaên-thuø Sö-lôïi töø bi ñeán thoï nhaän cuùng döôøng. Khoâng laâu sau, trong soá taêng chuùng ñeán thoï nhaän cuùng döôøng coù moät vò sö giaø queø chaân, y aùo raùch naùt, luoäm thuoäm, loâi thoâi leách theách, maët maøy voâ cuøng dô baån, choáng gaäy ñi thaúng leân toøa ngoài xinh ñeïp quyù giaù, ñònh ngoài xuoáng ñoù. Ca-lavieät nhìn thaáy nhö vaäy, thaàm nghó: 40

Laøm chuû vaän maïng

...sao coù theå ñeå cho ngöôøi khaát thöïc luoäm thuoäm naøy ngoài leân ñöôïc chöù!

Laøm chuû vaän maïng

“Toøa ngoài cao quyù naøy laø ñeå daønh rieâng cho Boà Taùt Vaên-thuø Sö-lôïi trang nghieâm, sao coù theå ñeå cho ngöôøi khaát thöïc luoäm thuoäm naøy ngoài leân ñöôïc chöù!” Theá laø, Ca-la-vieät voäi vaõ chaïy leân, keùo vò aáy xuoáng, baûo qua nôi khaùc aên côm. Vöøa keùo xuoáng, vò aáy laïi choáng gaäy böôùc leân. – Sao laïi ñi leân nöõa? Ca-la-vieät laïi chaïy ñeán keùo xuoáng nöõa. Nhöng vöøa buoáng ra thì vò aáy laïi choáng gaäy böôùc leân. Böôùc leân keùo xuoáng ñeán baûy laàn nhö vaäy, vò aáy khoâng böôùc leân nöõa, quay tìm goùc ñeå ngoài. Cuoái cuøng, Ca-la-vieät cuõng thôû phaøo nheï nhoõm. Sau khi cuùng döôøng trai taêng xong, Ca-la-vieät ñeán chuøa, cung kính leã Phaät, ñem coâng ñöùc cuùng döôøng trong ngaøy ñeå kyø nguyeän hoài höôùng: – Ñeä töû Ca-la-vieät thaønh taâm kyø nguyeän: Nguyeän ñem coâng ñöùc cuùng döôøng trai taêng hoâm nay hoài höôùng cho ñôøi naøy ñöôïc nhìn thaáy Boà Taùt Vaên-thuø Sö-lôïi hieän thaân gia trì, giuùp ñeä töû ñöôïc ñaïi trí tueä. Baän roän suoát caû ngaøy, Ca-la-vieät meät moûi voâ cuøng, sau khi trôû veà nhaø lieàn nguû say nhö cheát. 42

Laøm chuû vaän maïng

Anh naèm moäng thaáy Boà Taùt Vaên-thuø Sö-lôïi maø anh ngaøy ñeâm caàu nguyeän. Boà Taùt baûo anh: – Khoâng phaûi luùc naøo con cuõng luoân taâm nieäm, hy voïng gaëp ñöôïc ta, hy voïng ta ñeán thoï nhaän cuùng döôøng ñoù sao? Ñeå ñaùp öùng nguyeän voïng mong moûi cuûa con, hoâm nay ta ñaõ hieän thaân ñeán thoï nhaän cuùng döôøng, nhöng moãi laàn ta böôùc leân gheá con ñeàu keùo xuoáng, taát caû laø baûy laàn, vì khoâng ñeå con sinh phieàn naõo, ta chæ coøn caùch tìm moät goùc khaùc ñeå thoï trai.

...Ca-la-vieät giaät mình tænh giaác.

Laøm chuû vaän maïng

Luùc naøy, Ca-la-vieät giaät mình tænh giaác, nghó ñeán buoåi cuùng trai taêng hoâm nay, vò sö giaø bò queø luoân muoán leân ngoài treân baûo toïa, thì ra chính laø Boà Taùt Vaên-thuø Sö-lôïi! Boà Taùt töø bi khai thò, theá maø mình khoâng ñeán ñaûnh leã, thaät coù maét khoâng nhaän ra Thaùi sôn, ngöôïc laïi coøn heát laàn naøy ñeán laàn khaùc keùo Ngaøi xuoáng! Ca-la-vieät caøng nghó caøng buoàn, caøng nghó caøng hoái haän: “OÂi! Taát caû ñeàu laø do taäp khí cuûa ta quen phaân bieät, chaáp tröôùc vaøo hình töôùng beân ngoaøi, môùi nhìn laàm vò ñaïi thieän tri thöùc. Hoâm nay Boà Taùt Vaên-thuø Sö-lôïi thò hieän töôùng maïo nhö vaäy, khoâng phaûi laø ñeå daïy ta khoâng ñöôïc ñaùnh giaù con ngöôøi qua hình töôùng ñoù sao? Giaùo hoùa taâm tính cuûa mình môùi chaân thaät ñaùng quyù; coù khaû naêng ñoái dieän vôùi taát caû ngoaïi caûnh maø taâm khoâng khôûi söï phaân bieät chaáp tröôùc, ñoù môùi laø ñaïi trí tueä chaân chính.”

Laøm chuû vaän maïng

RAÊNG CHOÙ THAØNH RAÊNG PHAÄT

aïi Taây Taïng coù moät baø laõo soáng vôùi ñöùa con duy nhaát cuûa mình. Ngöôøi con thöôøng ñi AÁn Ñoä buoân baùn neân baø meï giaø baûo anh: – Con aø! AÁn Ñoä laø thaùnh ñòa nôi ñöùc Phaät Thíchca Maâu-ni thò hieän ra ñôøi, con nhôù thænh veà cho meï vaät gì ñoù ñeå meï thôø cuùng, leã laïy! Tuy daën ñi daën laïi raát nhieàu laàn, nhöng laàn naøo ngöôøi con cuõng queân, chaúng mang ñöôïc gì veà cho meï caû. Laàn noï, ngöôøi con laïi chuaån bò ñi AÁn Ñoä, meï caên daën: – Neáu laàn naøy maø con khoâng thænh ñöôïc vaät gì veà cho meï ñaûnh leã cuùng döôøng, meï seõ cheát tröôùc maët cho con xem. Khi ngöôøi con ôû AÁn Ñoä cöù maõi lo buoân baùn queân baüng ñi lôøi meï daën, luùc saép veà ñeán nhaø môùi chôït nhôù ra, hoát hoaûng: – Cheát roài! Baây giôø phaûi laøm sao ñaây? Mình ñaõ queân khoâng thænh ñöôïc vaät gì cho meï caû. Neáu veà tay khoâng laàn naøy, nhaát ñònh meï seõ töï vaãn maát. Laøm chuû vaän maïng

...tin chaéc ñoù laø raêng Phaät thaät neân thöôøng xuyeân chí thaønh leã baùi, cuùng döôøng...

Ñang luùc baán loaïn nhö theá, ñoät nhieân anh thaáy beân ñöôøng coù caùi ñaàu choù cheát. Laäp töùc anh beû laáy moät caùi raêng choù, goùi laïi thaät kyõ roài mang veà nhaø cho meï. Anh noùi doái: – Thöa meï! Ñaây laø xaù-lôïi raêng cuûa Ñöùc Phaät, hy voïng meï seõ ñöôïc haøi loøng. Ngöôøi meï giaø voâ cuøng vui möøng, tin chaéc ñoù laø raêng Phaät thaät neân thöôøng xuyeân chí thaønh leã baùi cuùng döôøng. Khoâng ngôø sau ñoù ít laâu thì raêng choù 46

Laøm chuû vaän maïng

ñoåi maøu toûa saùng khoâng khaùc gì xaù-lôïi thaät. Ñeán luùc baø laõo qua ñôøi laïi thaáy xuaát hieän maây laønh nguõ saéc. Laøm sao coù theå nhö theá ñöôïc? Ñoù chaúng qua laø caùi raêng choù thoâi maø! Thì ra, do baø laõo heát möïc chí thaønh, tin töôûng, cho raèng ñoù ñích thaät laø xaùlôïi raêng cuûa ñöùc Nhö Lai, neân söùc gia trì cuûa Phaät ñaõ dung nhaäp vaøo ñoù, khieán cho thöïc söï hoùa thaønh xaù-lôïi Phaät.

Laøm chuû vaän maïng

NIEÄM PHAÄT TIEÂU TRÖØ TAI NAÏN

öa kia coù moät ngöôøi phuï nöõ hieàn ñöùc, thoâng minh, vì thöôøng nghe Phaät phaùp neân lieãu ngoä ñöôïc söï ngaén nguûi vaø thoáng khoå cuûa kieáp ngöôøi. Coâ bieát neáu nhö khoâng tu taäp theo phöông phaùp giaûi thoaùt cuûa Phaät-ñaø, khoâng ngaên chaën vaø söûa ñoåi nhöõng loãi laàm thì vónh vieãn seõ phaûi traàm luaân trong saùu coõi luaân hoài.1 Vì hieåu bieát nhö vaäy, neân tuy vieäc nhaø baän roän coâ vaãn khoâng queân tinh taán nieäm Phaät, trong luùc ñi ñöùng naèm ngoài ñeàu khoâng xao laõng., Ngay caû nhöõng gia ñình xung quanh cuõng ñeàu ñöôïc coâ caûm hoùa, cuøng hoan hæ hoïc taäp Phaät phaùp theo coâ. Moïi ngöôøi ñöôïc taém mình trong thaùnh hieäu cuûa Phaät, cho neân cuoäc soáng heát söùc an laïc, giaûi thoaùt. Nhöng coù leõ cô duyeân chöa thaønh thuïc neân ngöôøi phuï nöõ hieàn ñöùc, thoâng minh naøy vaãn chöa khuyeán hoùa ñöôïc choàng cuûa mình. Coâ luoân öu tö chuyeän naøy. 1

Saùu coõi luaân hoài: taát caû chuùng sinh luaân hoài ñeàu rôi vaøo moät trong saùu caûnh giôùi laø: coõi trôøi, coõi ngöôøi, coõi a-tu-la, suùc sinh, ngaï quyû vaø ñòa nguïc. Trong ba caûnh giôùi sau, chuùng sinh phaûi chòu nhieàu khoå naõo hôn, neân coøn goïi laø Ba ñöôøng aùc (Tam aùc ñaïo).

Laøm chuû vaän maïng

Moät hoâm, khi nhìn thaáy nhöõng ñöùa treû haøng xoùm caàm caùi luïc laïc vui ñuøa, coâ ñoät nhieân nghó ra moät phöông caùch raát hay. Luùc chaïng vaïng toái, khi choàng vöøa veà coâ lieàn baûo anh ta: – Chaøng ôi! Thieáp nghe noùi gaàn ñaây thöôøng xuaát hieän boïn troäm. Chaøng ñi ra ngoaøi, thieáp ôû nhaø moät mình, cöûa nhaø khoâng ai coi ngoù, thaät nguy hieåm heát söùc! Thieáp ñònh mua moät caùi luïc

...luùc chaøng veà haõy rung leân maáy caùi, moãi laàn rung thì nieäm moät caâu Nam moâ A-di-ñaø Phaät...

Laøm chuû vaän maïng

laïc treo ngoaøi cöûa, luùc chaøng veà haõy rung leân maáy caùi, moãi laàn rung thì nieäm moät caâu Nam moâ A-diñaø Phaät ñeå laøm aùm hieäu, thieáp seõ laäp töùc ra môû cöûa. Nhö vaäy coù theå phoøng ngöøa ñöôïc keû troäm, maø thieáp cuõng an taâm laøm vieäc döôùi beáp. Ngöôøi choàng mæm cöôøi ñaùp: – Ñöôïc! Ñaây quaû thaät laø bieän phaùp hay. Töø ñoù veà sau, ngöôøi choàng veà ñeán cöûa, ñeàu phaûi rung luïc laïc vaø nieäm maáy caâu Phaät hieäu. Moät caùch hoaøn toaøn voâ thöùc, anh ta daàn daàn ñaõ taäp thaønh thoùi quen luùc naøo khoâng hay. Sau ñoù, choàng coâ vì taïo nhieàu aùc nghieäp, chieâu caûm quaû baùo phaûi beänh naèm lieät giöôøng, cuoái cuøng lìa traàn, bò sa vaøo ñòa nguïc. Trong ñoù coù caùc loaïi hình phaït voâ cuøng theâ thaûm, ñau ñôùn, nguïc toát hung aùc duøng ñinh ba ñaâm vaøo ngöôøi toäi nhaân, vöùt vaøo chaûo nöôùc ñoàng soâi. Luùc nguïc toát caàm ñinh ba ñònh ñaâm vaøo ngöôøi anh, nhöõng voøng saét treân ñinh ba phaùt ra tieáng keâu leng keng nhö tieáng luïc laïc cuûa coâ vôï treo tröôùc nhaø. Ngöôøi choàng vöøa nghe, baát giaùc theo thoùi quen lieàn phaùt ra tieáng nieäm Phaät: – Nam moâ A-di-ñaø Phaät, Nam moâ A-di-ñaø Phaät... 50

Laøm chuû vaän maïng

...baát giaùc theo thoùi quen lieàn phaùt ra tieáng nieäm Phaät...

Laøm chuû vaän maïng

Thaät kyø laï, ñòa nguïc haéc aùm aâm u boãng nhieân saùng röïc, nguïc toát vöùt khí cuï haønh hình xuoáng, löûa ñang chaùy phöøng phöøng cuõng bò taét nguùm. Taát caû ñòa nguïc bieán thaønh thanh tònh, maùt meû, raát nhieàu oan hoàn ñang bò thoï hình ñeàu ñöôïc döøng laïi. Luùc ñoù, phaùn quan noùi vôùi nguïc toát: – Haõy ñöa ngöôøi naøy ñi taùi sinh ôû coõi ngöôøi, oâng aáy ñaõ coù ñaày ñuû coâng ñöùc nieäm Phaät roài. Theá laø ñòa nguïc trôû laïi thaûm caûnh khoå naõo nhö tröôùc, nhöng ngöôøi choàng cuûa coâ vôï hieàn thuïc ñaõ ñöôïc taùi sinh trôû laïi laøm ngöôøi, thoaùt khoûi choán ñau khoå, taêm toái. Coâng ñöùc cuûa moät caâu nieäm Phaät thaät lôùn lao nhö vaäy, hy voïng nhöõng ai chöa bieát nieäm Phaät haõy mau mau gaáp ruùt nieäm Phaät!

Laøm chuû vaän maïng

HOÏC PHAÄT CAÀN PHAÛI KÒP THÔØI

où hai anh em nhaø noï, ngöôøi anh kinh doanh buoân baùn kieám ñöôïc raát nhieàu tieàn, nhöng cuoäc soáng heát söùc baän roän; coøn chí nguyeän cuûa ngöôøi em laø laøm moät tu só coù cuoäc soáng khaéc khoå, thanh baàn, song luoân tinh taán tu taäp giaùo phaùp giaûi thoaùt cuûa Phaät-ñaø, khoâng luùc naøo bieáng löôøi, xao laõng, khoâng bao laâu ñaõ chöùng ñaéc quaû vò A-lahaùn. Moãi laàn ngöôøi em thaáy anh mình quaù lao taâm khoå trí, baän roän vôùi coâng vieäc laøm aên, thöôøng luoân khuyeân nhuû haõy tu hoïc Phaät phaùp, taïo coâng ñöùc laønh. Vaø moãi laàn nhö vaäy, ngöôøi anh luoân traû lôøi: – Anh baän laém! Coâng vieäc laøm aên baän roän khoâng hôû tay, laáy thôøi gian ñaâu maø hoïc Phaät chöù? Nhöõng vieäc naøy ñeå sau haõy tính ñi! Ngöôøi em lieàn noùi: – Thöa anh! Maïng soáng laø voâ thöôøng, neân phaûi kòp thôøi troàng phöôùc laønh, tu trí tueä môùi laø ñieàu quan troïng nhaát. Laøm chuû vaän maïng

...vieäc laøm aên baän roän khoâng hôû tay, laáy thôøi gian ñaâu maø hoïc Phaät...

Laøm chuû vaän maïng

Nhöng baát keå ngöôøi em khuyeân raên theá naøo, ngöôøi anh vaãn khoâng löu taâm, vaãn tieáp tuïc baän roän lo vieäc kieám tieàn, gaùc vieäc hoïc Phaät qua moät beân. Khoâng laâu sau, ngöôøi anh ñoät nhieân bò beänh qua ñôøi. Hôn ai heát ngöôøi em ñau loøng cöïc ñoä, lieàn duøng thaàn thoâng quaùn xeùt khaép saùu ñöôøng ñeå xem anh mình ñang ôû choã naøo. Khoâng ngôø tìm khaép coõi ngöôøi, coõi trôøi cuõng khoâng thaáy, sau cuøng môùi thaáy anh ta bò ñaàu thai vaøo caûnh giôùi suùc sinh, laøm moät con ngöïa gaày yeáu raát ñaùng thöông. Treân thaân con ngöïa ñoù coù raát nhieàu veát thöông do bò ñaùnh, vaãn coøn ñang ræ maùu, nhöng vaãn phaûi keùo moät chieác xe ñaày haøng hoùa, ñi treân ñöôøng goà gheà. Bôûi chieác xe quaù naëng neân ngöïa bò sa laày maáy laàn, ñeán noãi ngaõ quî xuoáng ñöôøng khoâng ñöùng daäy noåi. Ngöôøi em thaáy tình caûnh thöông taâm nhö vaäy, khoù chòu trong loøng rôi nöôùc maét, lieàn ñeán beân caïnh con ngöïa, noùi vôùi anh: – Tröôùc kia baát luaän em noùi theá naøo anh cuõng khoâng hieåu ñöôïc ñaïo lyù voâ thöôøng, khoâng chòu tinh taán tu taäp giaùo phaùp giaûi thoaùt cuûa Phaät-ñaø. OÂi! Baây giôø thì em giuùp anh khoâng noåi roài! Laøm chuû vaän maïng

Baây giôø thì em giuùp anh khoâng noåi roài!

Laøm chuû vaän maïng

Con ngöïa nghe xong, cuùi gaèm ñaàu xuoáng. Sau ñoù khoâng chòu aên uoáng gì, maáy ngaøy sau thì cheát. Raát nhieàu ngöôøi ñaùnh xe caûm thaáy vieäc aáy raát kyø quaùi, ñeàu noùi raèng: – Nhaát ñònh laø do ngöôøi xuaát gia naøy ñaõ duøng chuù thuaät gì ñoù haïi cheát con ngöïa. Moïi ngöôøi cuøng keùo nhau ñi tìm ngöôøi em ñeå hoûi cho ra leõ. Ngöôøi em ñieàm ñaïm ñaùp: – Con ngöïa ñoù chính laø anh toâi ngaøy tröôùc. Khi con sinh tieàn anh aáy khoâng chòu tu taäp giaùo phaùp giaûi thoaùt cuûa Phaät-ñaø, chæ lo baän roän buoân baùn

Con ngöïa nghe xong, cuùi gaèm ñaàu xuoáng...

Laøm chuû vaän maïng

Con ngöïa ñoù chính laø anh toâi ngaøy tröôùc....

Laøm chuû vaän maïng

kieám tieàn, cho raèng hoïc Phaät laø chuyeän veà giaø. Ngôø ñaâu maïng soáng voâ thöôøng, ñoät nhieân bò beänh qua ñôøi. Bôûi khi coøn sinh tieàn anh aáy khoâng chòu hoïc taäp Phaät phaùp, khoâng bieát gieo troàng phöôùc laønh, tu taäp trí tueä. Ñaõ khoâng coù phöôùc baùo, cuõng khoâng coù trí tueä, cho neân phaûi bò ñaàu thai laøm thaân ngöïa. Toâi duøng söùc thaàn thoâng tìm ñöôïc anh, nhaéc chuyeän ngaøy tröôùc. Sau khi anh aáy nghe toâi noùi, sinh taâm hoái haän, xaáu hoå cho neân nhòn aên maø cheát. Moïi ngöôøi nghe xong ñeàu sôï haõi, xin ngöôøi em haõy giaûng daïy Phaät phaùp cho hoï. Sau ñoù hoï cuøng nhau quyeân tieàn cuùng döôøng trai taêng, hoài höôùng coâng ñöùc ñeå sieâu ñoä cho con ngöïa ñaùng thöông ñoù. Nhôø vaäy, noù khoâng phaûi ñaàu thai trôû laïi vaøo coõi suùc sinh maø ñöôïc sinh veà coõi trôøi.

Laøm chuû vaän maïng

NGUOÀN GOÁC THAØNH VÖÔNG XAÙ

huôû xöa, taïi AÁn Ñoä coù moät vò quoác vöông bò beänh laï, raát thích aên thòt ngöôøi, nhöng sôï caên beänh quaùi aùc cuûa mình bò tieát loä ra ngoaøi seõ khoù baûo toàn ñöôïc vöông vò, neân ra leänh cho nhaø beáp: – Caùc ngöôi nhaân luùc nöûa ñeâm, leùn ra ngoaøi baét ngöôøi veà laøm thòt naáu cho ta aên. Nhöng, caàn phaûi chuù yù, khoâng ñöôïc ñeå loä haønh tung. Nhöng ngaøy qua thaùng laïi, giaáy khoâng theå goùi ñöôïc löûa, caây kim trong boïc laâu ngaøy cuõng loä ra, caùc vò ñaïi thaàn ñeàu bieát quoác vöông vì söï öa thích cuûa rieâng mình maø gieát haïi daân laønh, quaû thaät heát söùc taøn nhaãn! Sau khi caùc ñaïi thaàn hoïp nhau thöông löôïng, lieàn quyeát ñònh ñuoåi quoác vöông aên thòt ngöôøi vaøo röøng saâu, ñöa moät vò vöông töû hieàn minh, nhaân töø leân laøm vua, goïi laø Tín Ñaït Vöông. Vò vua aên thòt ngöôøi bò ñuoåi vaøo röøng saâu, chaúng nhöõng khoâng bieát aên naên hoái caûi, maø ngöôïc laïi coøn sinh loøng caêm phaãn, nghó ra moät phöông caùch taø aùc raát ñaùng sôï. OÂng caàu nguyeän vôùi thaàn caây: 60

Laøm chuû vaän maïng

OÂng quyø xuoáng caàu nguyeän vôùi thaàn caây....

– Thoï thaàn vó ñaïi ôi! Traãm xin daâng cho ngöôøi 500 vò quoác vöông toân quyù nhaát laøm vaät teá leã, xin ngöôøi haõy ban cho traãm söùc maïnh, giuùp traãm laáy laïi vöông vò! Luùc ñoù, treân thaân quoác vöông aên thòt ngöôøi lieàn moïc ra moät ñoâi caùnh vaø caùc cô baép cuõng bieán thaønh löïc löôõng. OÂng ta laáy ñaù bít kín hang nuùi, sau ñoù bay ñi khaép nôi baét vua cuûa caùc nöôùc nhoát vaøo. Chæ trong moät thôøi gian ngaén, trong hang ñaõ Laøm chuû vaän maïng

...khoâng moät ai thoaùt cheát, chaúng leõ ngöôi khoâng sôï hay sao?....

Laøm chuû vaän maïng

coù 499 vò quoác vöông, chæ thieáu moät vò nöõa laø ñuû soá 500 ngöôøi ñeå teá leã. Moät hoâm, vua aên thòt ngöôøi ñang bay löôïn treân baàu trôøi tìm muïc tieâu, ñuùng luùc nhìn thaáy vua Tín Ñaït ñang taém trong ao, laäp töùc haï xuoáng baét ñem veà sôn coác. Tuy bò baét, song vua Tín Ñaït thaàn saéc laïi heát söùc an nhieân, khoâng lo aâu sôï haõi nhö bao vò quoác vöông khaùc. Vua aên thòt ngöôøi khoâng neùn ñöôïc söï toø moø lieàn hoûi: – Ta baét ñöôïc ngöôi nöõa laø vöøa ñuùng soá 500 ngöôøi. Caû ngöôi vaø boïn chuùng ñeàu seõ bò gieát ñeå teá thaàn, khoâng moät ai thoaùt cheát, chaúng leõ ngöôi khoâng sôï hay sao? Vua Tín Ñaït thaûn nhieân ñaùp: – Vaïn vaät treân theá gian naøy voán dó ñeàu voâ thöôøng, taát yeáu phaûi coù luùc huûy hoaïi, con ngöôøi cuõng khoâng ra ngoaøi quy luaät naøy. Ngay sau khi vöøa sinh ra ñaõ bieát chaéc raèng nhaát ñònh seõ coù moät ngaøy phaûi ñoái dieän vôùi caùi cheát. Ñaây laø chuyeän heát söùc ñöông nhieân, duø sôï haõi cuõng khoâng thay ñoåi ñöôïc söï thaät naøy. Chæ coù ñieàu laø tröôùc khi ñeán ñaây toâi coù höùa cuùng döôøng cho moät vò tu só, xin oâng cho toâi trôû veà thöïc hieän lôøi höùa cuûa mình. Laøm xong Laøm chuû vaän maïng

taâm nguyeän, chaéc chaén maáy ngaøy sau toâi seõ quay trôû laïi. Vua aên thòt ngöôøi thaàm nghó: “Ta baét haén deã nhö trôû baøn tay, thoâi haõy ñeå cho haén ñöôïc hoaøn thaønh taâm nguyeän cuõng khoâng sao!” Theá laø vua Tín Ñaït trôû veà cung, khoâng chæ cuùng döôøng cho vò tu só nhö ñaõ höùa, maø coøn xuaát kho boá thí roäng khaép cho baù tính nhaân daân. vaø tuyeân boá thaùi töû seõ thöøa keá vöông vò. Sau khi an baøi coâng vieäc ñaâu vaøo ñaáy, ñuùng thôøi gian ñaõ giao öôùc, vua Tín Ñaït trôû laïi sôn coác cuûa vua aên thòt ngöôøi. Vua aên thòt ngöôøi nhìn thaáy vua Tín Ñaït trôû laïi, thaät khoù maø tin ñöôïc, lieàn hoûi: – Sinh maïng laø caùi theá gian yeâu tieác vaø khoù boû nhaát, nhöng ngöôi chæ vì giöõ lôøi höùa maø chaáp nhaän trôû laïi chòu cheát. Taïi sao vaäy? Vua Tín Ñaït traû lôøi: – Taát caû nhöõng ñieàu naøy, ñeàu do toâi nöông theo giaùo phaùp giaûi thoaùt cuûa Phaät-ñaø chæ daïy. Vua aên thòt ngöôøi toø moø gaïn hoûi: – Nhö vaäy, roát cuoäc Ñöùc Phaät ñaõ daïy ngöôi nhöõng giaùo phaùp giaûi thoaùt gì? Theá laø, vua Tín Ñaït lieàn mang nhöõng giaùo lyù 64

Laøm chuû vaän maïng

veà Naêm giôùi, Möôøi ñieàu laønh, Boán thaùnh ñeá, Möôøi hai nhaân duyeân, Saùu ba-la-maät... giaûng giaûi caën keõ cho vua aên thòt ngöôøi nghe. Caên laønh vaø taùnh Phaät cuûa vua aên thòt ngöôøi nhôø ñoù lieàn ñöôïc phaùt

...phaùt loøng töø bi roäng lôùn, xaây döïng cho moãi vò quoác vöông moät cung ñieän...

Laøm chuû vaän maïng

khôûi. Taâm tính khai môû, oâng ta quyeát taâm döùt tröø ñieàu aùc, phaùt nguyeän thoï trì Naêm giôùi, laäp töùc phoùng thích 499 vò quoác vöông ñang bò caàm tuø. Caùc vò quoác vöông naøy ñöôïc thoaùt khoûi bôø vöïc cuûa sinh töû, lieàn caûm nhaän ñöôïc duø coù ngoài treân ngoâi vua cao quyù, cuõng khoâng theå traùnh khoûi söï voâ thöôøng cuûa maïng soáng. Taát caû ñeàu caûm ñoäng tröôùc söï giaùo hoùa cuûa vua Tín Ñaït. Ñeå baùo ñaùp ôn cöùu maïng, taát caû ñeàu nguyeän ñi theo oâng. Vua Tín Ñaït phaùt loøng töø bi roäng lôùn, xaây döïng cho moãi vò quoác vöông moät cung ñieän, ñoàng thôøi cung caáp ngöôøi haàu haï, thöùc aên ngon cuøng heát thaûy nhöõng thöù caàn duøng khaùc. Baù tính vuøng laân caän ñeàu ñöôïc caûm hoùa, laïi roäng truyeàn söï giaùo hoùa cuûa vua Tín Ñaït ra khaép nôi. Moät truyeàn ra möôøi, möôøi truyeàn ñeán traêm, truyeàn sang taän caùc quoác gia khaùc. Cuoái cuøng, taát caû moïi ngöôøi trong thieân haï ñeàu cung kính goïi nôi naøy laø thaønh Vöông Xaù.

Laøm chuû vaän maïng

ÑAÏO NHAÂN TRÖÔØNG THOÏ

rong soá caùc ñeä töû taïi gia cuûa ñöùc Nhö Lai, coù vò ñaïo nhaân teân laø Tröôøng Thoï. OÂng ta voâ cuøng giaøu coù, taøi saûn khoù coù ai saùnh ñöôïc. Thoâng thöôøng, nhöõng ngöôøi giaøu coù luoân tieâu tieàn vaøo nhöõng vieäc höôûng thuï caù nhaân, nhöng ñaïo nhaân Tröôøng Thoï chæ coù moät caùch tieâu tieàn duy nhaát laø boá thí cho nhöõng ngöôøi ngheøo khoå. Baïn beø thaáy oâng cöù lo vieäc boá thí, cöùu teá maõi khoâng thoâi, khoâng chuùt tham tieác giöõ gìn tieàn baïc, beøn noùi vôùi oâng: – Coâng ñöùc boá thí vaø cöùu teá cuûa oâng laøm chaéc ñaõ nhieàu laém roài! Ñaïo nhaân Tröôøng Thoï voäi xua tay noùi: - Khoâng nhieàu, khoâng nhieàu! Duø laøm ñöôïc bao nhieâu cuõng khoâng theå noùi laø nhieàu, vì coâng ñöùc boá thí vaø cöùu teá khoâng bao giôø laø ñuû! Caùc baïn oâng ñeàu noùi: – Daãu bieát laø nhö vaäy, nhöng tieàn baïc cuûa oâng cuõng phaûi khoù nhoïc môùi coù ñöôïc! Ñaïo nhaân Tröôøng Thoï chaäm raõi noùi: Laøm chuû vaän maïng

...laøm ñöôïc bao nhieâu cuõng khoâng theå noùi laø nhieàu, vì coâng ñöùc boá thí vaø cöùu teá khoâng bao giôø laø ñuû!

Laøm chuû vaän maïng

– Ñeå toâi keå cho caùc oâng nghe moät caâu chuyeän. Coù moät con chim bò dính ñuoâi vaøo nhöïa caây cuûa ngöôøi baãy chim. Bôûi noù yeâu tieác caùi loâng ñuoâi nguõ saéc xinh ñeïp cuûa mình neân khoâng daùm cöû ñoäng, keát quaû laø bò ngöôøi baãy chim baét ñem veà laøm thòt. Ñaïo nhaân vöøa noùi vöøa thôû daøi: – Caùc oâng nghó xem, neáu nhö con chim ñoù khoâng yeâu tieác caùi loâng ñuoâi nguõ saéc cuûa mình, thì laøm sao ñeán noãi maát maïng? Meâ ñaém, tham tieác tieàn

...neáu nhö khoâng yeâu tieác caùi loâng ñuoâi nguõ saéc cuûa mình, thì laøm sao ñeán noãi maát maïng?

Laøm chuû vaän maïng

baïc cuõng gioáng nhö theá, chæ môøi goïi tai hoïa ñeán vôùi mình maø thoâi! Tuy nhieân, nhöõng ngöôøi baïn cuûa ñaïo nhaân vaãn khaêng khaêng thuyeát phuïc moät caùch chaân thaønh: – OÂng noùi raát ñuùng, nhöng oâng caàn gì phaûi tieát kieäm quaù ñaùng nhö theá! Töø tröôùc ñeán giôø chöa töøng thaáy oâng höôûng thuï gì rieâng cho mình caû, cuõng khoâng giöõ laïi taøi saûn cho con chaùu. OÂng cuõng neân höôûng thuï ñoâi chuùt ñeå buø ñaép laïi söï khoå cöïc tröôùc kia cuûa mình, ñieàu naøy khoâng coù gì laø traùi leõ caû. Ñaïo nhaân thong thaû ñaùp: – Söï vui chôi, höôûng thuï khoâng haún ñaõ mang laïi nieàm vui maø coù khi coøn mang ñeán tai hoïa. Söï höôûng thuï vui thích nhaát cuûa toâi laø ñöôïc nhìn thaáy ngöôøi ngheøo khoå vui cöôøi khi nhaän ñöôïc taám loøng thöông yeâu seû chia cuûa nhöõng ngöôøi ñoàng caûm. Ñaïo nhaân ngöøng moät chuùt roài thong thaû noùi tieáp: – Coøn ñoái vôùi con chaùu, tuïc ngöõ coù caâu: “Con chaùu töï coù phöôùc phaàn cuûa chuùng, chôù laøm traâu ngöïa vì con chaùu.” Taøi saûn ta ñeå laïi khoâng haún ñaõ coù theå mang laïi haïnh phuùc cho con chaùu. Khi ta bieát duøng taøi saûn cuûa mình vaøo nhöõng vieäc toát 70

Laøm chuû vaän maïng

ñeïp, khoâng bò ñaém nhieãm bôûi duïc laïc thì tai hoïa cuõng töï nhieân laùnh xa. Chuùng ta hoâm nay chæ bieát boân ba ngaøy ñeâm kieám tieàn, luoân mong moûi lôïi ích seõ thuoäc veà mình, nhöng ñeán luùc thôû ra maø khoâng thôû vaøo thì nhöõng lôïi loäc aáy coù coøn thuoäc veà ta nöõa chaêng? Ngöôøi thoâng minh trí tueä luoân bieát ñöôïc raèng taát caû tieàn taøi treân theá gian naøy khoâng thuoäc veà ta, nhöng chæ coù khi naøo ta bieát duøng noù vaøo nhöõng vieäc toát ñeïp thì ñieàu ñoù môùi chaân chính thuoäc veà ta. Ñaïo nhaân traàm ngaâm giaây laâu roài trònh troïng noùi moät caùch heát söùc caûm khaùi: – Con ngöôøi treân theá gian naøy thaûy ñeàu gioáng nhö ñang bôi qua soâng roäng, thaät cöïc kyø nguy hieåm. Thay vì vaäy, neáu bieát duøng thuyeàn beø ñeå qua soâng chaúng phaûi laø an toaøn hôn sao? Caùc oâng neân nhôù lôøi daïy heát söùc töø bi cuûa Phaät-ñaø: “Cuùng döôøng, boá thí laø chieác thuyeàn vöõng chaéc nhaát ñeå chuùng ta nöông töïa qua soâng.”

Laøm chuû vaän maïng

TAØI SAÛN BA NGAØN ÖÙC

öa coù moät vò quoác vöông du haønh ñeå xem xeùt cuoäc soáng cuûa nhaân daân. OÂng vaøo thaønh, nhìn khaép nhöõng cung ñieän laàu caùc traùng leä, nguy nga vaø caùc khu trung taâm, chôï buùa saàm uaát, naùo nhieät. Quoác vöông thaàm nghó: “Ñaát nöôùc cuûa ta thaät giaøu coù, cuoäc soáng cuûa baù tính nhaân daân raát toát ñeïp, vaät chaát ñaày ñuû.” Theá laø oâng muoán hieåu roõ: Trong nöôùc coù bao nhieâu ngöôøi giaøu? Nhöõng ngöôøi giaøu coù ñoù coù bao nhieâu taøi saûn? Moät hoâm, quoác vöông ñeán nhaø vò tröôûng giaû ñöôïc caû nöôùc toân xöng laø giaøu coù nhaát vaø hoûi oâng ta: – Xin hoûi tröôûng giaû, taát caû taøi saûn maø oâng coù ñaùng giaù bao nhieâu? Tröôûng giaû ñaùp: – Muoân taâu beä haï! Toång coäng taøi saûn trong ngoaøi cuûa toâi coù taát caû ñaùng giaù laø 4.000 öùc. Nhaø vua ngaïc nhieân noùi: – Lyù naøo laø nhö vaäy? Traãm ñaây cai quaûn caû ñaát nöôùc, taøi saûn cuõng chæ ñaùng giaù ñöôïc 4.000 öùc, taïi 72

Laøm chuû vaän maïng

...taøi saûn trong ngoaøi cuûa toâi coù taát caû ñaùng giaù laø 4.000 öùc.

Laøm chuû vaän maïng

sao chæ rieâng oâng cuõng coù ñöôïc ñeán soá 4.000 öùc? OÂng noùi taøi saûn trong ngoaøi laø yù nghóa gì? Tröôûng giaû oân toàn giaûi thích: – Muoân taâu beä haï! Taøi saûn beân ngoaøi cuûa thaàn coù 1.000 öùc. Thaàn coù ñöôïc soá taøi saûn ñoù, tröôùc tieân phaûi caûm ôn beä haï, bôûi vì soáng treân ñaát nöôùc thanh bình cuûa beä haï, thaàn môùi coù theå töï do buoân baùn; keá ñeán thaàn phaûi caûm ôn nhaân daân, bôûi hoï cung caáp taøi saûn höõu hình cho thaàn, giuùp thaàn cheá taïo caùc loaïi vaät phaåm; thaàn cuõng caàn phaûi caûm ôn nhöõng ngöôøi laøm coâng, nhöõng quyeán thuoäc cuûa mình, vì hoï luoân ra söùc laøm vieäc, giuùp ñôõ, khuyeán khích ñoäng vieân thaàn. Cho neân, taøi saûn höõu hình cuûa thaàn laø coù ñöôïc töø vieäc buoân baùn, nhôø söï giuùp söùc cuûa nhaân daân, cuûa ñaát nöôùc, hôïp laïi ñöôïc khoaûng 1.000 öùc. ...Vì trong taâm cuûa thaàn coù Phaät.

Nhaø vua noân noùng hoûi: Laøm chuû vaän maïng

...ngaøy naøo thaàn cuõng laøm vieäc toát, vieäc thieän...

– Theá coøn 3.000 öùc kia? Tröôûng giaû vaãn chaäm raõi ñaùp: – Muoân taâu thaùnh thöôïng! Ba ngaøn öùc kia thuoäc veà nhöõng taøi saûn voâ hình. Vì “trong taâm cuûa thaàn coù Phaät”, söï trang nghieâm, töø bi, trí tueä cuûa Ñöùc Phaät laøm giaøu coù taâm hoàn cuûa thaàn, ñieàu naøy ñaùng giaù 1.000 öùc; ngoaøi ra, “trong mieäng cuûa thaàn coù Phaùp”, luoân noùi ra nhöõng lôøi hay ñeïp, lôøi coù ích lôïi, lôøi thöông yeâu moïi ngöôøi, cho neân laïi coù giaù trò 1.000 öùc; coøn nöõa, ngaøy naøo “thaàn cuõng laøm vieäc toát, vieäc thieän”, ñieàu naøy cuõng ñaùng giaù 1.000 Laøm chuû vaän maïng

öùc. Cho neân, toång coäng taøi saûn voâ hình beân trong thaàn coù ñaùng giaù 3.000 öùc, coäng theâm 1.000 öùc taøi vaät beân ngoaøi, cho neân noùi raèng taøi saûn trong ngoaøi cuûa thaàn coù taát caû laø 4.000 öùc. Quoác vöông nghe xong khoâng ngôùt lôøi khen ngôïi: – Hay laém, hay laém! Trong loøng coù Phaät, trong mieäng coù Phaùp, thaân luoân laøm vieäc laønh, 3.000 öùc naøy laø taøi saûn voâ hình phong phuù maø taát caû chuùng ta ñeàu coù, duøng maõi khoâng heát!

Laøm chuû vaän maïng

ÑUÙT LOÙT TIEÀN VAØNG

öa coù ngöôøi haø tieän, voâ cuøng keo kieät, tröôùc nay chöa töøng boá thí cho ai moät xu naøo. Ñoái vôùi chính mình oâng ta cuõng heát söùc keo kieät, khoâng daùm aên tieâu, höôûng thuï, chæ thích caát chöùa tieàn vaøng. OÂng choân caát tieàn vaøng tích tröõ ñöôïc trong moät caên phoøng bí maät. Moãi khi maët trôøi saép laën, oâng ta luoân ngoài ñeám laïi soá tieàn vaøng mình choân caát. Khi naøo ñeám xong môùi yeân taâm ñi nguû. Ngaøy naøo cuõng nhö vaäy, trong suoát 50 naêm roøng raõ, toång coäng oâng tích coùp ñöôïc ba vaïn ñoàng tieàn vaøng. Moät ñeâm noï, ngöôøi haø tieän aáy vöøa ñeám laïi tieàn vaøng, vöøa nghó: “Caû ñôøi mình ñeàu daønh heát cho vieäc tích chöùa tieàn cuûa, sau ñoù ñoåi thaønh vaøng ñem choân caát, tröôùc nay chöa coù ngaøy naøo vui caû. Hieän taïi ñaõ coù ñeán ba vaïn ñoàng tieàn vaøng, baét ñaàu töø ngaøy mai mình seõ khoâng tích chöùa tieàn vaøng nöõa, neân höôûng thuï cuoäc soáng sung söôùng.” Laøm chuû vaän maïng

...ñoät nhieân trong phoøng xuaát hieän moät ngöôøi giaø maëc ñoà ñen...

Trong luùc oâng ñang mieân man suy nghó nhö theá, ñoät nhieân thaáy trong phoøng xuaát hieän moät ngöôøi giaø maëc ñoà ñen, saéc thaùi nghieâm tuùc, veû maët khoù öa. Ngöôøi haø tieän kinh haõi voâ cuøng, cho raèng coù ngöôøi ñeán cöôùp taøi saûn cuûa mình, hoûi lôùn: – Ngöôi laø ai? Muoán laøm gì? Ngöôøi kia ñaùp: 78

Laøm chuû vaän maïng

– Ta laø töû thaàn coi veà maïng soáng, vaâng leänh ñeán baét ngöôi ñi. Ngöôi khoâng caàn ñeám tieàn vaøng nöõa, haõy ñi theo ta! Ngöôøi haø tieän hoát hoaûng, bôûi vì tröôùc nay oâng chöa töøng nghó coù moät ngaøy mình seõ cheát! Do ñoù, oâng coá van xin töû thaàn: – Töû thaàn aø! Ñôøi toâi chöa heà ñöôïc soáng thöïc söï, laøm sao coù theå cheát! Nhöng oâng ñaõ ñeán ñaây roài, toâi seõ khoâng ñeå oâng veà tay khoâng ñaâu. Nhö theá naøy nheù, toâi seõ cho oâng moät vaïn ñoàng tieàn vaøng,

...haõy cho toâi soáng theâm chæ moät ngaøy thoâi!...

Laøm chuû vaän maïng

xin oâng haõy cho toâi soáng theâm ba ngaøy, ñeå toâi taän höôûng theá giôùi toát ñeïp naøy! Töû thaàn laéc ñaàu. Ngöôøi keo kieät laïi noùi: – OÂng cheâ ít aø? Thoâi theá naøy vaäy, toâi cho oâng hai vaïn ñoàng tieàn vaøng, xin oâng cho toâi soáng theâm hai ngaøy! Töû thaàn laïi laéc ñaàu. Ngöôøi keo kieät vaãn khoâng boû cuoäc: – Laøm ôn ñi maø! Toâi seõ cho oâng heát caû ba vaïn ñoàng tieàn vaøng, toâi khoâng coøn giöõ laïi gì caû, xin oâng haõy cho toâi soáng theâm chæ moät ngaøy thoâi! Töû thaàn laéc ñaàu vaø noùi moät caùch heát söùc nghieâm tuùc: – Moïi ngöôøi khi cheát ñeàu khoâng sôû höõu moät thöù gì caû. Bôùt laûi nhaûi ñi, haõy mau theo ta! Ngöôøi keo kieät lieàn quyø xuoáng khoùc than thaûm thieát, van caàu thaàn cheát: – Ñaõ khoâng theå naøo thoaùt cheát, vaäy toâi xin oâng, toâi cho oâng heát caû ba vaïn ñoàng tieàn vaøng, oâng haõy ñeå toâi soáng theâm chæ ba phuùt nöõa thoâi. Toâi muoán vieát vaøi caâu ñeå laïi cho ngöôøi ñôøi sau! 80

Laøm chuû vaän maïng

Töû thaàn mæm cöôøi ñaùp: – Ñaây laø laàn ñaàu tieân trong ñôøi ngöôi bieát nghó cho ngöôøi khaùc. Ñöôïc, ta seõ cho ngöôi soáng theâm ba phuùt nöõa. Ngöôøi keo kieät vöøa khoùc vöøa vieát: “Nhaân gian ôi! Khoâng neân nghó töôûng caát chöùa tieàn taøi, neân traân quyù sinh maïng, soáng thaät vôùi loøng mình, bôûi vì seõ coù moät ngaøy ba vaïn tieàn vaøng cuõng khoâng mua ñöôïc maïng soáng chæ trong moät ngaøy!”

Laøm chuû vaän maïng

CHUYEÄN MAÂM VAØNG

aát laâu xa veà tröôùc, coù moät thanh nieân cuøng vôùi ngöôøi caäu ñi mua baùn khaép nôi. Ngaøy noï, hoï ñi ra nöôùc ngoaøi, gaëp moät con soâng lôùn. Ngöôøi caäu ñi qua tröôùc, thaáy beân bôø soâng coù tuùp leàu tranh nho nhoû, böôùc vaøo xem thì thaáy beân trong coù ngöôøi phuï nöõ vaø moät em beù gaùi. Hai meï con thaáy ngöôøi laùi buoân böôùc vaøo. Em beù noùi vôùi meï: – Thöa meï! Sau nhaø chuùng ta coù caùi maâm lôùn, ñaõ nhieàu naêm khoâng söû duïng ñeán, khoâng luaän giaù trò bao nhieâu, baùn ñi vaãn toát hôn ñeå moät choã khoâng duøng. Hay laø ta laáy noù ñoåi thaønh vieân traân chaâu traéng, con thaät söï muoán coù ñöôïc vieân traân chaân nhö vaäy! Ngöôøi meï nghó ñi nghó laïi thaáy cuõng ñuùng, lieàn ra sau nhaø löôïm caùi maâm trong ñoáng ñoà beå naùt khoâng giaù trò, ñem vaøo ñöa cho ngöôøi laùi buoân xem. 82

Laøm chuû vaän maïng

...Sau nhaø chuùng ta coù caùi maâm lôùn, ñaõ nhieàu naêm khoâng söû duïng ñeán...

Ngöôøi laùi buoân caïo nheø nheï, lieàn phaùt hieän ra caùi maâm naøy ñöôïc laøm baèng vaøng, thaät laø baûo boái voâ giaù. Nhöng oâng khoâng muoán traû cho meï con hoï nhieàu tieàn, lieàn giaû vôø laøm ra veû xem thöôøng, neùm noù xuoáng ñaát, khinh mieät: – Toâi cho raèng ñaây chaúng phaûi laø baûo boái gì! Chôù coù laáy ñoà ñoàng naùt khoâng giaù trò laøm dô baån tay toâi! Noùi xong böôùc ra ñi. Laøm chuû vaän maïng

Tieáp ñoù, ngöôøi thanh nieân cuõng qua soâng, cuõng ñi theo höôùng ñoù tìm caäu. Em beù thaáy coù ngöôøi laùi buoân khaùc ñeán, lieàn ñeà xuaát vieäc ñoåi traân chaâu vôùi meï. Ngöôøi meï nheï nhaøng noùi vôùi con gaùi: – Con aø! Chuyeän vöøa roài laøm meï ngöôïng laém! Vaäy coøn tính gì nöõa, thoâi boû yù ñònh ñoù ñi! Nhöng em beù vaãn coá thuyeát phuïc: – Hoï khoâng gioáng nhau maø! Meï xem töôùng maïo cuûa anh thanh nieân naøy, hieàn löông laïi chính tröïc, hoaøn toaøn khaùc xa kieåu daùng tham lam cuûa ngöôøi luùc naõy. Em beù khoâng nghe lôøi khuyeân cuûa meï, caàm laáy caùi maâm ñoù ñöa cho ngöôøi thanh nieân xem. Ngöôøi thanh nieân vöøa xem qua, lieàn noùi vôùi hoï: – Caùi maâm naøy raát coù giaù trò! Ñöôïc laøm baèng vaøng nguyeân chaát voâ cuøng quyù, chaùu seõ ñem taát caû nhöõng gì chaùu ñang coù ñoåi cho baùc, ñöôïc khoâng? Ngöôøi meï vui möøng khoâng taû xieát, nhaän lôøi ngay: – Ñöông nhieân laø ñöôïc chöù! Ngöôøi thanh nieân voäi ñi tìm caäu, möôïn hai ñoàng tieàn vaøng, thueâ ngöôøi chuyeån haøng hoùa cuûa anh qua soâng. 84

Laøm chuû vaän maïng

Ngöôøi caäu nghe chaùu muoán ñoåi caùi maâm noåi tieáng quyù giaù ñoù, nhaân luùc ngöôøi chaùu coøn lo vaän chuyeån haøng hoùa qua soâng lieàn vaøo nhaø cuûa meï con quaû phuï, giaû boä ñaïi löôïng nhaân töø: – Thaät ra caùi maâm cuûa baø chaúng coù giaù trò gì caû, song thaáy cuoäc soáng cuûa hai meï con baø khoâng ñöôïc sung tuùc gì maáy, vaäy toâi seõ ñoåi cho baø vaøi vieân traân chaâu. Toâi chòu loã ñoâi chuùt cuõng ñöôïc., Baø thaáy theá naøo? Ngöôøi phuï nöõ ñaõ thaáy roõ boä maët löôøng gaït cuûa oâng ta, töùc giaän maéng: – Toát thoâi! OÂng laïi ñeán nöõa! Noùi cho oâng bieát, caùi maâm cuûa toâi ñaõ ñöôïc anh thanh nieân toát buïng xem qua roài, vaø toâi ñaõ ñoàng yù ñoåi vôùi taát caû nhöõng vaät ñang coù cuûa anh aáy roài. OÂng nghó chæ coù maáy vieân traân chaâu khoâng coù giaù trò maø coù theå ñoåi ñöôïc caùi maâm cuûa toâi sao? Theá coù reû quaù khoâng chöù! OÂng laø ngöôøi löôøng gaït tham lam, xaûo traù! Haõy nhaän vaøi gaäy roài cuùt ngay ñi cho nhanh! Ngöôøi phuï nöõ vöøa noùi vöøa caàm gaäy ñaùnh oâng tuùi buïi. Ngöôøi laùi buoân thaáy söï vieäc vöøa xaûy ra ñuùng laø loãi cuûa mình, chæ coøn caùch mau mau thoaùt thaân, chaïy moät hôi ra bôø soâng. Nghó ñeán caùi maâm quyù Laøm chuû vaän maïng

...Haõy nhaän vaøi gaäy roài cuùt ngay ñi cho nhanh!

Laøm chuû vaän maïng

giaù suyùt nöõa ñaõ coù theå coù ñöôïc vôùi giaù reû maït, khoâng ngôø laïi bò phaù ñaùm, oâng töùc giaän ñaám vaøo ngöïc, giaäm chaân, heùt lôùn: – Ñöa cho toâi caùi maâm baûo boái ñoù! Do söï tham lam tieác nuoái xen laãn vôùi böïc töùc, giaän döõ, trong choác laùt oâng thoå huyeát vaø lìa traàn. Luùc ñoù ngöôøi chaùu tìm oâng ta ñeå traû laïi hai ñoàng tieàn vaøng thì oâng ñaõ taét hôi roài. Anh thanh nieân buoàn baõ noùi: – Caäu ôi! Chæ vì caäu quaù tham tieàn maø ñaùnh maát ñi caû tính maïng cuûa mình, quaû thaät khoâng ñaùng chuùt naøo!

Laøm chuû vaän maïng

SÖ TÖÛ ÑAÙ

où hai anh em nhaø noï, ngöôøi anh teân Traàn Haùn, ngöôøi em teân Traàn Bình. Ngöôøi anh so ño tính toaùn lôïi ích caù nhaân, chaúng yeâu thöông em, laïi theâm coâ vôï anh cuõng nhoû moïn heïp hoøi, luoân xem em choàng laø caùi gai trong maét, raát muoán ñuoåi em ñi töø laâu laém roài. Laàn noï, ngöôøi em baát caån laøm vôõ moät caùi taùch traø cuûa ngöôøi chò daâu. Baø ta ñuøng ñuøng noåi giaän, lieàn maùch laïi vôùi choàng, baûo phaûi ñuoåi ngöôøi em ñi caøng sôùm caøng toát. Ngöôøi anh nghó buïng: “Thaät ra mình cuõng khoâng muoán noù ôû ñaây.” Theá laø, ngöôøi anh ñöa cho em moät caùi cuoác, baûo phaûi ra ngoaøi töï kieám soáng. Traàn Bình vaùc cuoác ñi vaøo nuùi moät caùch heát söùc buoàn baõ. Ñi ñöôïc moät ñoaïn, anh phaùt hieän coù caùi mieáu nhoû naèm aån khuaát trong nuùi. Ngoâi mieáu hoang taøn, buïi baùm ñaày, chöùng toû ñaõ raát laâu roài khoâng coù ngöôøi ôû, chæ coù con sö töû ñaù tröôùc cöûa laø gioáng heät nhö thaät, xem ra thaàn khí raát hung maõnh. 88

Laøm chuû vaän maïng

...laïi coøn laøm cho con sö töû ñaù moät caùi choøi nhoû ñeå che naéng che möa.

Laøm chuû vaän maïng

Traàn Bình nhìn thaáy vui möøng khoâng theå taû, döï ñònh seõ truù laïi nôi naøy. Anh söûa sang laïi ngoâi mieáu, queùt doïn saïch seõ, khai hoang maûnh ñaát beân caïnh ñeå troàng troït, laïi coøn laøm cho con sö töû ñaù moät caùi choøi nhoû ñeå che naéng che möa. Daàn daàn, Traàn Bình xem sö töû ñaù nhö ngöôøi baïn toát cuûa mình, thöôøng taâm söï noãi loøng vôùi noù. Hoâm noï, sau khi Traàn Bình laøm xong coâng vieäc, ñeán ngoài beân sö töû ñaù nghæ ngôi. Ñoät nhieân con sö töû ñaù cöû ñoäng, noùi vôùi anh: – Traàn Bình aø! Traàn Bình kinh haõi voâ cuøng: – A! Ngöôi bieát noùi chuyeän sao? Sö töû ñaù cöôøi lôùn: – Ha ha! Caûm taï anh ñaõ laøm cho toâi caùi choøi raát vöøa vaën, giuùp toâi traùnh ñöôïc möa sa gioù taùp. Trong buïng toâi coù vaøng, anh thoø tay vaøo laáy ñi! Traàn Bình nghe xong, baùn tín baùn nghi, thoø tay vaøo mieäng sö töû ñaù, moø moät chuùt, quaû nhieân laáy ra ñöôïc moät khoái baïc lôùn. Anh cuùi ñaàu caûm taï, sö töû ñaù laïi noùi: – Laáy nöõa ñi! Ñöøng khaùch saùo! Moät cuïc ít quaù! 90

Laøm chuû vaän maïng

Theá laø, Traàn Bình laïi thoø tay vaøo laáy tieáp, laàn naøy laáy ñöôïc khoái vaøng lôùn. Sö töû ñaù noùi: – Vaãn coøn ít quaù, haõy laáy nhieàu moät chuùt ñi! Traàn Bình voäi vaøng caûm taï sö töû ñaù: – Thoâi ñuû roài! Baáy nhieâu ñaõ quaù ñuû roài, quaû thaät raát caûm ôn ngöôi! Sö töû ñaù cöôøi noùi: – Anh quaû thaät laø ngöôøi thanh nieân hieám coù, vöøa sieâng naêng caàn maãn vöøa khoâng coù loøng tham.

Baáy nhieâu ñaõ quaù ñuû roài, quaû thaät raát caûm ôn ngöôi!

Laøm chuû vaän maïng

Tin töôûng raèng nhaát ñònh sau naøy anh seõ coù moät töông lai töôi saùng. Sau khi Traàn Bình caûm taï sö töû ñaù ba laàn, lieàn ñem khoái vaøng vaø khoái baïc ñoù leân thò traán buoân baùn. Sau khi anh trai Traàn Haùn nghe ñöôïc cuoäc kyø ngoä ñaëc bieät cuûa em trai, trong loøng voâ cuøng ghen töùc, chuaån bò caùi tuùi vaûi raát lôùn, cuõng chaïy vaøo nuùi tìm sö töû ñaù. Traàn Haùn vöøa nhìn thaáy sö töû ñaù lieàn heùt lôùn: – Naøy! Sö töû ñaù! Haõy mau haù mieäng ra, ta laø Traàn Haùn anh trai cuûa Traàn Bình. Ta cuõng ñeán laáy vaøng ñaây, mau haù mieäng ra ñi! Nhöng sö töû ñaù vaãn trô trô baát ñoäng. OÂng ta töùc giaän voâ cuøng! Lieàn nhaët cuïc ñaù döôùi chaân ñaùnh sö töû ñaù, noù la lôùn: – AÙi da! Ñau cheát ñi ñöôïc! Ngöôi ñöøng ñaùnh nöõa, muoán vaøng thì cöù laïi laáy ñi. Khoâng chuùt do döï, Traàn Haùn chaïy tôùi, thoø tay vaøo buïng sö töû ñaù laáy vaøng. Laáy heát khoái vaøng naøy laïi laáy ñeán khoái khaùc, chaúng bao laâu traøn ñaày tuùi vaûi. Sö töû ñaù khoâng theå nhaãn naïi ñöôïc nöõa, hoûi: 92

Laøm chuû vaän maïng

– Ñuû chöa? Ñuû chöa? – Chöa ñuû! Chöa ñuû! Traàn Haùn vöøa noùi vöøa tieáp tuïc moùc vaøng ra nheùt ñaày vaøo y phuïc, chaúng maáy choác cuõng ñaày caû y phuïc. Sö töû ñaù laïi hoûi: – Ñuû chöa? Ñuû chöa? Mieäng toâi moûi muoán cheát roài ñaây neø! Tay cuûa Traàn Haùn vaãn cöù nhanh nheïn thoø vaøo moùc ra, y phuïc khoâng coøn choã chöùa, oâng chaát ñoáng ra ñaát, maø vaãn uy hieáp: – Chöa ñuû! Chöa ñuû! Ngöôi khoâng haù mieäng, ta seõ ñaäp cheát. Ngôø ñaâu vöøa môùi noùi xong, con sö töû ñaù ñaõ ngaäm mieäng laïi, raêng xieát chaët vaø caém saâu vaøo caùnh tay cuûa Traàn Haùn, maëc cho oâng ta duøng heát söùc löïc cuõng khoâng theå keùo tay ra ñöôïc. – OÁi chao! OÁi chao! Traàn Haùn baét ñaàu reân la xuoáng gioïng: – Sö töû ñaù! Döøng laïi ñi, haõy tha cho toâi! Toâi bieát mình sai roài, ngöôi haõy mau cho toâi veà nhaø ñi! Nhöng baát luaän oâng ta naên næ van naøi theá naøo, sö töû ñaù vaãn khoâng cöû ñoäng. Laøm chuû vaän maïng

Khoâng laâu sau, trôøi ñoå xuoáng traän möa nhö truùt nöôùc. Keå ra cuõng laï, nhöõng khoái vaøng oâng ta ñaõ laáy ra vöøa gaëp nöôùc lieàn tan raõ thaønh nöôùc chaûy ñi heát caû. Traàn Haùn thaáy caûnh töôïng nhö vaäy hoái haän voâ cuøng, baét ñaàu gaøo khoùc thaûm thieát. Nhöng daãu than khoùc raùch caû coå hoïng, chaûy caïn nöôùc maét, song vaãn khoâng theå ruùt tay ra ñöôïc, cuoái cuøng ngaát xæu trong tình caûnh vöøa ñoùi vöøa meät.

...vaãn khoâng theå ruùt tay ra ñöôïc...

Laøm chuû vaän maïng

Hai ngaøy sau, vôï cuûa Traàn Haùn vaøo nuùi tìm, thaáy choàng nhö vaäy kinh haõi voâ cuøng. Duø duøng caùch gì ñi chaêng nöõa, cuõng khoâng theå keùo tay choàng ra, baø vôï vöøa khoùc roáng vöøa noùi: – Laøm sao ñaây? Chaúng leõ caû ñôøi phaûi ôû ñaây sao? – OÂi! Ai ngôø ñöôïc laïi coù chuyeän nhö theá naøy chöù! Ñöôïc roài, ñöôïc roài, toâi ñoùi saép cheát roài ñaây neø, baø tìm chuùt gì ñoù ñeå toâi aên ñi! Vôï Traàn Haùn chæ coøn caùch ngaøy naøo cuõng phaûi mang côm vaøo nuùi cho choàng aên. Moät thaùng, hai thaùng, ba thaùng, hoï khoâng theå laøm vieäc, taøi saûn coù ñöôïc cuõng aên gaàn saïch roài. Moät hoâm, vôï Traàn Haùn mang ñeán moät caùi baùnh maøn thaàu nhoû xíu, buoàn baõ ñöa cho choàng. Traàn Haùn vöøa nhìn thaáy buoàn böïc quaùt: – Chæ coù chuùt xíu theá naøy aên sao ñuû? Baø vôï nghe xong, khoâng theå chòu ñöôïc, vöøa khoùc vöøa noùi: – Ñaây laø chuùt thöùc aên cuoái cuøng cuûa chuùng ta ñaáy! Traàn Haùn nghe xong reân ræ: – OÂi! Taát caû ñeàu taïi toâi khoâng toát, khoâng neân tham lam quaù ñaùng, haïi baø phaûi chòu khoå. Thoâi, Laøm chuû vaän maïng

Chuùng toâi khoâng bao giôø daùm nöõa!

ñeán ñaây! Chuùng ta cuøng aên caùi baùnh maøn thaàu naøy! Traàn Haùn vaø vôï aên baùnh trong caûnh troän chung vôùi nöôùc maét, töï oaùn traùch mình khoâng toát. Luùc ñoù, con sö töû ñaù haù mieäng cöôøi lôùn, hai vôï choàng sôï taùi caû maët, voäi vaøng ñöùng daäy, töï nhieân caùnh tay cuûa Traàn Haùn cuõng ñöôïc rôi ra khoûi mieäng sö töû. 96

Laøm chuû vaän maïng

Sö töû ñaù vöøa cöôøi lôùn vöøa noùi: – Ha ha! Baây giôø hai ngöôøi ñaõ bieát loãi cuûa mình chöa? Xem sau naøy caùc ngöôøi coù coøn daùm tham lam nhö vaäy nöõa hay khoâng! Vôï choàng Traàn Haùn xaáu hoå khoâng bieát giaáu maët vaøo ñaâu, gaèm ñaàu xuoáng noùi: – Chuùng toâi khoâng bao giôø daùm nöõa! Noùi xong keùo nhau chaïy thuïc maïng, khoâng daùm ngoaøi ñaàu laïi. Töø ñoù veà sau, quaû nhieân hoï hoái caûi, coá gaéng thay ñoåi laøm nhieàu vieäc toát, xaây döïng ñöôïc moät cuoäc soáng bình an haïnh phuùc.

Laøm chuû vaän maïng

GIA ÑÌNH HAÏ ÑOÄC

röôùc kia coù moät gia ñình, phaùt taøi giaøu sang nhôø vaøo vieäc haï ñoäc ngöôøi khaùc. Sau moãi laàn haï ñoäc, hoï kieám ñöôïc raát nhieàu tieàn, song haäu quaû cuûa ngöôøi bò haï ñoäc nhö theá naøo, tröôùc nay hoï ñeàu khoâng quan taâm. Ai ai cuõng xa laùnh, caêm thuø gia ñình aáy, khoâng daùm tieáp xuùc vôùi hoï, sôï bò haï ñoäc. Con trai cuûa hoï ñaõ ñeán tuoåi thaønh gia laäp thaát, nhöng chaúng coù ai ñoàng yù gaû con gaùi mình vaøo gia ñình baát nhaân ñoù. Moïi ngöôøi caên daën nhau: – Trong taâm hoï luùc naøo cuõng nghó ñeán vieäc haï ñoäc, laøm haïi tính maïng cuûa ngöôøi khaùc, giaû nhö keát thoâng gia vôùi hoï, khi chuyeän haï ñoäc ñaõ trôû thaønh taäp quaùn, neáu luùc hoï khoâng bieát haï ñoäc ai, raát coù theå hoï seõ haï ñoäc mình cuõng neân! Quaû thaät chaúng coøn caùch naøo khaùc, hoï chæ coøn caùch ñi ra nöôùc ngoaøi tìm vôï cho con. Sau cuøng tìm ñöôïc moät gia ñình ngheøo khoù, coù ngöôøi con gaùi ñoan trang xinh ñeïp, ngoan hieàn bieát chuyeän. 98

Laøm chuû vaän maïng

...thaáy sính leã nhieàu nhö vaäy, lieàn ñoàng yù hoân söï...

Laøm chuû vaän maïng

Nhaø haï ñoäc kia lieàn ñeán daïm hoûi. Gia ñình ngheøo khoâng bieát goác tích ñeâ heøn cuûa hoï, vaû laïi thaáy sính leã nhieàu nhö vaäy, lieàn ñoàng yù hoân söï naøy khoâng chuùt do döï. Con daâu veà nhaø choàng, leã pheùp chu ñaùo, cöû chæ ñoan trang, giöõ ñuùng ñaïo laøm vôï, giaûi quyeát chuyeän lôùn nhoû trong nhaø ñaâu vaøo ñoù, coù theå noùi laø ngöôøi con daâu toát khoù tìm ñöôïc ngöôøi thöù hai. Bôûi vì phaûi toán raát nhieàu tieàn cho ñaùm cöôùi, do ñoù hoï ñònh trôû laïi ngheà xöa, haï ñoäc kieám tieàn. Meï choàng goïi con daâu ñeán, baûo coâ ñi haï ñoäc moät nhaø kia. Meï choàng noùi: – Haï ñoäc laø ngheà truyeàn thoáng cuûa gia ñình chuùng ta, ñöông nhieân con cuõng phaûi laøm nhö vaäy. Con daâu nghe vaäy, buoàn raàu thöa vôùi meï choàng: – Thöa meï! Gia ñình con löông thieän nhaân ñöùc, xöa nay chöa töøng laøm haïi ai bao giôø. Vieäc haï ñoäc haïi ngöôøi naøy, xin meï cho con ñöôïc pheùp khoâng laøm, coù cheát cuõng khoâng laøm! Baát luaän ngöôøi meï choàng chöûi maéng theá naøo, coâ vaãn khoâng chòu nghe. 100

Laøm chuû vaän maïng

Meï choàng töùc giaän caàu xin vôùi thaàn ñoäc: – Thaàn ñoäc ôi! Con daâu nhaø con khoâng chòu haï ñoäc ngöôøi khaùc, vaäy con phaûi laøm sao ñaây? Thaàn ñoäc noùi: – Yeân taâm ñi! Ta seõ nghó caùch tröøng trò, khieán cho noù khoâng daùm traùi lôøi cuûa ngöôi. Theá laø thaàn ñoäc bieán thaønh moät con raén ñoäc, baát cöù nôi naøo, luùc naøo cuõng xuaát hieän tröôùc maét coâ con daâu. Luùc aên côm, noù xuaát hieän trong cheùn; luùc uoáng nöôùc, noù xuaát hieän trong ly; luùc nguû, noù xuaát hieän treân giöôøng; luùc ñi, noù ñi theo, coù khi xuaát hieän caû treân ñaàu cuûa coâ. Ngaøy naøo ngöôøi con daâu cuõng phaûi chòu söï haønh haï cuûa sôï haõi, aên côm khoâng vaøo, nguû cuõng khoâng ngon giaác, bò haønh haï ñeán noãi thaân gaày nhö que cuûi, suy nhöôïc voâ cuøng. Luùc naøy, thaàn ñoäc hieän ñeán noùi vôùi coâ: – Chæ caàn ngöôi mau ñi haï ñoäc, ta seõ tha cho. Ngöôøi con daâu khoâng coøn söï löïa choïn, buoäc loøng phaûi ñoàng yù. May maén coù ngöôøi gaàn nhaø cha meï ruoät cuûa coâ ñi qua nöôùc naøy laøm aên, thuaän ñöôøng gheù thaêm, thaáy coâ oám o tieàu tuïy khoâng theå chòu ñöôïc, kinh haõi hoûi: Laøm chuû vaän maïng

101

...bieán thaønh moät con raén ñoäc, baát cöù nôi naøo, luùc naøo cuõng xuaát hieän tröôùc maét coâ con daâu...

102

Laøm chuû vaän maïng

– Sao em laïi gaày oám tieàu tuïy ñeán nhö vaäy? Ngöôøi con daâu keå heát ñaàu ñuoâi söï vieäc cho ngöôøi haøng xoùm, vaû laïi nhôø coâ ta: – Xin chò chuyeån lôøi giuùp cho cha meï em, baûo hoï haõy mau ñöa em veà, baèng khoâng chaéc chaén em seõ cheát maát. Sau khi cha meï coâ bieát chuyeän, lieàn ñaùnh xe ngöïa ñeán ñöa con veà. Ñeán nhaø choàng cuûa coâ, cha ruoät coâ noùi vôùi meï choàng coâ: – Meï cuûa noù nhôù con khoâng luùc naøo nguoâi, traèn troïc caû ñeâm, khoùc loùc hoaøi khoâng thoâi, cho neân toâi

...haõy mau ñöa em veà, baèng khoâng chaéc chaén em seõ cheát maát.

Laøm chuû vaän maïng

103

ñeán xin chò cho noù veà thaêm nhaø vaøi ngaøy, an uûi meï noù, roài seõ laäp töùc trôû laïi lieàn. Meï choàng cuûa coâ nghe vaäy, ñoàng yù cho coâ trôû veà thaêm nhaø. Sau khi con gaùi ñaõ an toaøn trôû veà nhaø, cha coâ sai ngöôøi ñeán noùi vôùi baø meï choàng: – Toâi ñoùn con gaùi veà luoân, khoâng cho trôû laïi nhaø caùc ngöôøi nöõa. Neáu caùc ngöôøi daùm tôùi ñaây laøm loaïn, chuùng toâi seõ baùo leân quan phuû. Caùc ngöôøi daùm giôû troø haï ñoäc, neáu bò quan phuû bieát ñöôïc, nhaát ñònh seõ bò xöû töû. Nhöng, neáu caùc ngöôøi khoâng haï ñoäc nöõa, toâi coù theå suy tính laïi, cho con gaùi trôû veà laøm daâu nhaø caùc ngöôøi. Gia ñình haï ñoäc khi aáy cuøng nhau thöông löôïng, nghó raèng: “Ñöùa con daâu ñoan trang, xinh ñeïp nhö theá, treân theá gian naøy khoù tìm ñöôïc ngöôøi thöù hai, thaø chòu boû ngheà haï ñoäc, nhöng khoâng theå boû maát con daâu. Vaû laïi, neáu nhö oâng thoâng gia baùo chuyeän naøy leân quan, nhaát ñònh quan phuû seõ khoâng tha.” Theá laø, nhaø haï ñoäc quyeát ñònh boû ngheà, cam keát vôùi oâng thoâng gia laø tuyeät ñoái khoâng taùi phaïm, xin ñöôïc ñoùn con daâu trôû veà. Töø ñoù, hoï vöùt boû thaàn ñoäc, söûa ñoåi taâm taùnh, keát quaû hoï coù ñöôïc moät cuoäc soáng thaät söï an laønh, haïnh phuùc. 104

Laøm chuû vaän maïng

NGHIEÄP LAØNH NGHIEÄP DÖÕ

uùc ñöùc Nhö Lai cuøng taêng ñoaøn truù taïi vöôøn Kyø thoï Caáp-coâ-ñoäc, coù moät chaøng thanh nieân thöôøng xuyeân ñeán nghe ñöùc Nhö Lai thuyeát giaûng giaùo phaùp giaûi thoaùt. Moät hoâm, chaøng thanh nieân maët maøy uû ruõ, nhìn chaêm chaêm vaøo ñöùc Nhö Lai maø hai doøng leä khoâng ngöøng tuoân chaûy. Ñöùc Phaät thaáy vaäy, töø bi hoûi: – Con laøm sao vaäy? Ñaõ xaûy ra chuyeän gì aø? – Baïch ñöùc Theá Toân! Cha con bò beänh vaø ñaõ qua ñôøi, con buoàn quaù! Cha con laø ngöôøi raát toát, vaäy taïi sao khoâng ñöôïc tröôøng thoï chöù? Ñöùc Phaät töø bi hoûi: – Chaúng phaûi laø con vaãn thöôøng xuyeân ñeán nghe giaûng kinh, thuyeát phaùp ñoù sao? – Baïch ñöùc Theá Toân! Ñuùng laø nhö vaäy, moãi laàn Ngaøi giaûng kinh, con ñeàu ñeán nghe. Laøm chuû vaän maïng

105

– Ñaõ vaäy, chaéc con ñaõ töøng nghe ta giaûng daïy ñaïo lyù sinh giaø beänh cheát, cuoäc soáng voâ thöôøng. – Nhöõng ñieàu naøy con ñeàu bieát! Nhöng cha con coøn raát treû maø! Chaøng thanh nieân caøng khoùc lôùn hôn. Ñöùc Phaät chaäm raõi giaûi thích: – Söï daøi ngaén cuûa sinh maïng khoâng phaûi tính theo soá tuoåi, maø tuøy theo duyeân nghieäp vôùi nhaân gian. Chaøng thanh nieân laïi thöa hoûi: – Kính baïch ñöùc Theá Toân! Sau khi cha con maát ñi seõ ñöôïc sinh leân coõi trôøi hay ñoïa xuoáng ñòa nguïc? Xin Ngaøi töø bi gia trì cho cha con, giuùp oâng ta ñöôïc sinh veà coõi trôøi, baèng khoâng con thaät khoâng theå yeân taâm! Luùc naøy, duø ñöùc Nhö Lai bieát laø coù giaûi thích theâm nhieàu ñaïo lyù khaùc cuõng ñeàu khoâng coù taùc duïng, vì noãi buoàn ñau maát cha ñaõ chieám troïn traùi tim vaø khoái oùc cuûa chaøng thanh nieân toäi nghieäp kia roài. Ñöùc Phaät lieàn daïy: – Thaät khoù maø coù ñöôïc ngöôøi con hieáu thuaän nhö con. Ñöôïc, ta höùa seõ gia trì cho cha con, nhöng con phaûi laøm theo söï höôùng daãn cuûa ta. 106

Laøm chuû vaän maïng

Chaøng thanh nieân traû lôøi moät caùch heát söùc vui möøng: – Vaâng, con xin laøm theo taát caû nhöõng gì ñöùc Nhö Lai chæ daïy.. Ñöùc Phaät baûo anh ta ñem ñeán hai caùi bình, moät caùi roùt ñaày daàu, coøn moät caùi boû ñaù vaøo. Sau ñoù Ngaøi noùi: – Toát roài! Baây giôø chuùng ta haõy ñi ra bôø soâng, con mau goïi nhöõng ngöôøi thaân vaø haøng xoùm cuøng ñi. Ngöôøi thanh nieân raát vui möøng trieäu taäp taát caû baø con, baïn beø, haøng xoùm cuøng ñi ra bôø soâng. Ñöùc Phaät lieàn baûo chaøng trai neùm caû hai caùi bình xuoáng soâng, sau ñoù ñaäp vôõ chuùng ra. Caùi bình boû ñaù sau khi bò ñaäp vôõ, ñaù vaø maûnh saønh laäp töùc bò chìm xuoáng nöôùc; coøn bình chöùa daàu, tuy maûnh saønh bò chìm xuoáng nöôùc nhöng daàu laïi noåi leân treân. Sau ñoù, Ñöùc Nhö Lai baûo ngöôøi thanh nieân hieáu thaûo vaø moïi ngöôøi xung quanh haõy chí thaønh caàu nguyeän cho daàu chìm xuoáng, ñaù noåi leân. Moïi ngöôøi nghe xong caûm thaáy kyø laï heát söùc, bôûi vì hoï bieát cho duø coù caàu nguyeän theá naøo cuõng khoâng theå laøm ñaù noåi leân, daàu chìm xuoáng. Laøm chuû vaän maïng

107

...duø coù caàu nguyeän theá naøo cuõng khoâng theå laøm ñaù noåi leân, daàu chìm xuoáng.

108

Laøm chuû vaän maïng

Ñöùc Nhö Lai thaáy moïi ngöôøi baøn luaän xoân xao, lieàn mæm cöôøi noùi: – Ngöôøi laøm vieäc laønh gioáng nhö ñoå daàu vaøo bình, ngöôøi taïo nghieäp aùc gioáng nhö boû ñaù vaøo bình. Khi keát thuùc maïng soáng, nghieäp laønh seõ ñöôïc vaõng sinh ñi leân, nghieäp xaáu thì bò traàm luaân ñau khoå, ñaây laø söï thaät khoâng theå naøo söûa ñoåi, khoâng theå döïa vaøo söï gia trì hay caàu nguyeän cuûa ngöôøi khaùc maø ñöôïc vaõng sinh veà theá giôùi toát ñeïp, an laønh; cuõng gioáng nhö ñaù khoâng theå naøo döïa vaøo söï caàu nguyeän maø coù theå noåi leân maët nöôùc ñöôïc. Con ngöôøi sau khi cheát ñi veà nôi naøo, hoaøn toaøn do nôi nhöõng vieäc laøm cuûa ngöôøi ñoù khi coøn soáng. Cho neân chuùng ta caàn phaûi coù thaùi ñoä thaän troïng trong moïi vieäc laøm cuûa mình, khi khôûi taâm, lôøi noùi vaø haønh ñoäng cöû chæ ñeàu phaûi theo vieäc laønh, boû vieäc aùc.

Laøm chuû vaän maïng

109

NAØNG LIEÂN HOA

oâ soá kieáp veà tröôùc, coù ngöôøi baø-la-moân cöôùi ñöôïc ngöôøi vôï teân laø Lieân Hoa. Naøng ñöôïc moïi ngöôøi ngôïi khen laø saéc nöôùc höông trôøi, vì nhan saéc cuûa naøng quaû thaät laø xöa nay hieám coù. Naøng Lieân Hoa khoâng chæ xinh ñeïp ôû beà ngoaøi, maø tính neát cuõng heát söùc dòu daøng, taâm ñòa toát ñeïp, hieàn töø, thoâng minh, bieát leã nghóa. Nhöng khoâng hieåu vì sao, ngöôøi baø-la-moân aáy khoâng yeâu thöông vôï mình, ngöôïc laïi coøn taèng tòu vôùi ngöôøi haàu gaùi trong nhaø. Hai ngöôøi aáy ngaøy caøng loäng haønh, coâng khai aâu yeám, laøm cho Lieân Hoa khoâng theå naøo chòu ñöïng ñöôïc söï ghen hôøn. Coâ giaän laém nhöng khoâng laøm ñöôïc gì, chæ bieát baøy toû qua veû maët laïnh luøng, böïc töùc. Nhìn thaáy boä maët giaän doãi cuûa Lieân Hoa, hai ngöôøi hoï beøn nghó traêm phöông ngaøn keá ñeå toáng coâ ra khoûi nhaø caøng sôùm caøng toát. Moät hoâm noï, ngöôøi baø-la-moân duøng lôøi ngon ngoït doái gaït Lieân Hoa, noùi seõ ñöa coâ leân nuùi thaêm chôi ngaém caûnh. Lieân Hoa tin ngay, cho raèng 110

Laøm chuû vaän maïng

choàng mình ñaõ hoài taâm chuyeån yù, lieàn ñi theo choàng leân nuùi. Ñang ñi, hoï thaáy coù moät caây öu-ñaøm-baùt raát sai traùi, höông thôm ngaøo ngaït laøm say loøng ngöôøi. Ngay laäp töùc, ngöôøi baø-la-moân lieàn treøo leân caây haùi nhöõng traùi chín moïng, aên moät caùch ngon laønh, roài haùi vaøi traùi coøn xanh, chua leùt ñeå ñöa cho Lieân Hoa. Coâ hoûi: – Chaøng aên toaøn traùi chín ngoït, sao laïi cho thieáp toaøn traùi xanh, chua leùt nhö theá naøy? Choàng coâ noùi vôùi gioïng thaùch ñoá: – Chaúng leõ coâ khoâng coù tay chaân, khoâng theå töï leo leân haùi traùi chín ñeå aên hay sao? Lieân Hoa vaãn thaät thaø ñaùp laïi: – Chaøng khoâng haùi cho thieáp traùi chín, thieáp seõ phaûi töï leo leân haùi vaäy. Noùi vöøa döùt lôøi, coâ lieàn leo leân caây. Ngöôøi baø-la-moân thaáy Lieân Hoa ñaõ leo leân caây, cho raèng cô hoäi ñaõ ñeán, nhanh nhö chôùp, oâng tuoät xuoáng ñaát, tìm gai goùc keùo ñeán chaát ñaày goác caây öu-ñaøm-baùt. Thaáy theá, Lieân Hoa voäi hoûi: – Chaøng ñang laøm gì vaäy? Nhö vaäy laøm sao thieáp xuoáng ñöôïc? Laøm chuû vaän maïng

111

...tìm gai goùc keùo ñeán chaát ñaày goác caây...

112

Laøm chuû vaän maïng

Ngöôøi baø-la-moân chaúng noùi chaúng raèng. Khi thaáy gai ñaõ che kín moät vuøng ñaát lôùn xung quanh caây öu-ñaøm-baùt, oâng lieàn quay löng boû ñi, trong loøng thaàm ñaéc yù: “Laàn naøy chaéc chaén coâ ta seõ bò cheát khoâ treân caây, ta ñaõ nhoå ñöôïc caây gai trong maét roài.” Lieân Hoa bò nhoát treân caây, maét nhìn traân traân theo choàng. Coâ chôït hieåu ra raèng khoâng phaûi choàng coâ ñuøa vôùi mình, vì chaøng ñaõ boû ñi thaät roài. Coâ naèm mô cuõng khoâng daùm ngôø raèng choàng mình laïi ñoái xöû vôùi mình baèng taâm ñòa lang soùi nhö vaäy. Luùc ñoù, coâ môùi baét ñaàu than khoùc keâu gaøo, nhöng nuùi röøng hoang vaéng chaúng coù ai nghe ñöôïc ñeå ñaùp lôøi. Ñeán khi khoâng coøn ñuû söùc keâu gaøo nöõa, coâ oâm maët khoùc nöùc nôû khoâng thaønh tieáng. Ngay luùc aáy, boãng ñaâu coù tieáng ngöôøi vaø tieáng voù ngöïa, caøng luùc caøng ñeán gaàn. Thì ra laø vò quoác vöông daãn caùc ñaïi thaàn vaø voõ só vaøo nuùi saên baén, voâ tình ñi qua choã coâ bò naïn. Quoác vöông nhìn thaáy moät coâ gaùi ñang ngoài khoùc treân caây, döôùi goác coù caû ñoáng caây gai, caûm thaáy laï quaù, lieàn sai ngöôøi doïn saïch gai, ñôõ coâ xuoáng. Quoác vöông hoûi: – Naøng laø ai? Töø ñaâu ñeán ñaây? Taïi sao laïi treøo leân caây ngoài khoùc? Chaúng leõ coù keû aùc taâm taïo baãy naøy ñeå haïi naøng sao? Laøm chuû vaän maïng

113

...lieàn sai ngöôøi doïn saïch gai, ñôõ coâ xuoáng.

Lieân Hoa vöøa khoùc vöøa trình baøy roõ chuyeän choàng mình dan díu vôùi ngöôøi haàu gaùi, vaø caû chuyeän mình bò löøa nöõa. Quoác vöông thaáy nhan saéc cuûa Lieân Hoa quaù khaû aùi, lieàn ñem loøng yeâu coâ, thaàm nghó: “Treân ñôøi naøy sao laïi coù ngöôøi loøng lang daï soùi nhö theá, nôõ ñem moät ngöôøi vôï xinh ñeïp hieàn laønh theá naøy boû ñi, laïi coøn muoán haïi cho coâ cheát.” Quoác vöông lieàn röôùc Lieân Hoa veà cung. 114

Laøm chuû vaän maïng

Sau khi veà cung, quoác vöông nhaän ra raèng Lieân Hoa khoâng nhöõng xinh ñeïp, khaû aùi maø coøn heát söùc thoâng minh, aên noùi hoaït baùt, taøi bieän luaän hôn ngöôøi, kieán thöùc saâu roäng, gaëp chuyeän ñeàu coù theå phaân tích roõ raøng maïch laïc. Khoâng chæ nhö vaäy, coâ coøn ñaëc bieät tinh thoâng caùc loaïi côø. Nhöõng ngöôøi gioûi chôi côø nhaát trong cung khi thi ñaáu vôùi coâ cuõng khoâng ai thaéng ñöôïc, duø chæ moät vaùn. Caøng ngaøy, quoác vöông caøng yeâu thöông coâ, tình yeâu ñoù khoâng buùt möïc naøo taû xieát. Chaúng bao laâu sau lieàn phong coâ laøm vöông haäu. Tieáng ñoàn veà taøi ñaùnh côø cuûa vöông haäu Lieân Hoa truyeàn nhanh ra khaép nôi, khoâng nhöõng ngöôøi daân trong nöôùc, maø caû ôû nöôùc ngoaøi cuõng nghe bieát ñeán, nhöõng ngöôøi gioûi côø khaép nôi ñeàu tìm ñeán xin ñöôïc moät laàn thænh giaùo. Noùi veà ngöôøi baø-la-moân kia, khi nghe bieát ñöôïc vieäc naøy lieàn thaàm nghó: “Vöông haäu Lieân Hoa naøy coù taøi ñaùnh côø cao sieâu, ngöôøi laïi xinh ñeïp, chaúng phaûi laø vôï tröôùc ñaây cuûa mình hay sao? Thoâi ñuùng roài, Lieân Hoa tröôùc ñaây raát tinh thoâng caùc loaïi côø.” Nhöng roài oâng ta laïi nghó: “Khoâng theå naøo, Lieân Hoa vôï mình ñaõ boû xaùc treân nuùi cao roài, laøm sao coøn soáng ñöôïc. Ñaây chaéc haún chæ laø söï truøng hôïp tình côø maø thoâi.” Laøm chuû vaän maïng

115

Vì ngöôøi baø-la-moân naøy cuøng vôùi coâ haàu gaùi suoát ngaøy chæ bieát aên chôi, löôøi nhaùc coâng vieäc, neân gia ñình ngaøy caøng suy suïp, laâm vaøo caûnh ngheøo ñoùi. Ngöôøi baø-la-moân töï tin vaøo taøi ñaùnh côø cuûa mình raát ít ngöôøi qua ñöôïc. OÂng nghó: “Chæ caàn duøng taøi ñaùnh côø cuûa ta, ñaùnh thaéng ñöôïc hoaøng haäu noåi tieáng kia thì lo gì khoâng ñöôïc giaøu coù.” Theá laø oâng lieàn baùn heát ruoäng vöôøn, nhaø cöûa. Noùi chung, nhöõng gì coù theå baùn ñöôïc oâng ñeàu ñem baùn heát ñeå coù tieàn ñi ñöôøng, voäi vaøng leân ñeán hoaøng cung xin gaëp quoác vöông, ñöa ra lôøi thaùch ñaáu côø vôùi hoaøng haäu. Ñöông nhieân, quoác vöông khoâng theå töø choái. Ngöôøi haàu lieàn baåm baùo töôùng maïo cuøng tuoåi taùc cuûa ngöôøi baø-la-moân cho hoaøng haäu bieát. Vöøa nghe qua, coâ ñaõ ñoaùn bieát ngay ngöôøi aáy nhaát ñònh laø choàng cuõ cuûa mình. Hoaøng haäu vöøa böôùc ra, ngöôøi baø-la-moân khoâng khoûi baøng hoaøng, kinh ngaïc, vì quaû thaät hoaøng haäu chính laø Lieân Hoa, ngöôøi ñaõ bò oâng ruoàng boû vaø möu haïi. Hôn ai heát, oâng bieát taøi ñaùnh côø cuûa Lieân Hoa coøn cao hôn oâng nhieàu, nhöng ñaõ lôõ roài bieát laøm sao ñaây? Muoán ruùt lui cuõng khoâng kòp nöõa roài, chæ coøn caùch ñaùnh lieàu ngoài xuoáng, chuaån bò thi ñaáu. 116

Laøm chuû vaän maïng

Khi ngöôøi baø-la-moân baét ñaàu di chuyeån quaân côø, loøng oâng saép ñaët nhieàu aâm möu, quyû keá. OÂng nghó: “Coâ aáy vôùi ta ñaõ töøng laø vôï choàng. Chæ caàn laøm cho coâ aáy nhôù ñeán tình xöa nghóa cuõ, nhaát ñònh seõ nöông tay nhöôøng cho ta thaéng.” Nghó laø laøm, oâng ta baét ñaàu giôû gioïng ngon ngoït: – Ñaõ laâu khoâng gaëp, troâng naøng ngaøy caøng ñeïp hôn. Suoái toùc cuûa naøng daøi vaø meàm maïi hôn, loâng my cong cong chaúng khaùc naøo caùc myõ nhaân trong tranh, thaät tieân nöõ cuõng khoâng saùnh baèng. Chaéc naøng vaãn khoâng queân nhöõng ngaøy haïnh phuùc chuùng ta soáng beân nhau chöù! Hoaøng haäu vöøa ñi côø vöøa chaäm raõi ñaùp: – Ñuùng theá! Toâi queân sao ñöôïc vieäc hai ngöôøi ñaõ tìm caùch ñöa toâi vaøo röøng saâu nuùi thaúm. Ngöôøi baø-la-moân voäi bieän baïch: – Raêng vaø moâi cuõng coù khi caén nhaèm vaøo nhau, chuyeän ñaõ qua roài, ta voâ cuøng hoái haän, mong naøng haõy tha thöù. Naøng Lieân Hoa ñaùp laïi: – Khoâng, maõi maõi toâi khoâng bao giôø queân ñöôïc caùi goác caây ñaày gai goùc ñoù, Nhaân duyeân vôï choàng cuûa chuùng ta ñaõ keát thuùc töø ngaøy aáy roài. Baây giôø toâi vaø oâng ñöôøng ai naáy ñi, xin ñöøng noùi nhieàu! Laøm chuû vaän maïng

117

Ngöôøi baø-la-moân nghe xong caûm thaáy vöøa xaáu hoå vöøa ñau ñôùn, khoâng coøn taâm traïng naøo ñeå ngoài ñaùnh côø nöõa. OÂng oâm loøng hoái haän, laëng leõ ra khoûi hoaøng cung. Treân ñöôøng veà laïi voâ tình ñaùnh maát caû tuùi tieàn mang theo. Theá laø oâng ta khoâng coøn gì caû! Moïi ngöôøi bieát chuyeän naøy ñeàu noùi raèng, laøm thieän coù quaû baùo thieän, laøm xaáu seõ gaëp quaû baùo xaáu. Ngöôøi baø-la-moân naøy coù keát cuïc nhö vaäy cuõng laø ñieàu heát söùc hieån nhieân, nhaân quaû baùo öùng. 118

Laøm chuû vaän maïng

TYØ KHEO LINH THANH

oät hoâm, vua Ba-tö-naëc daãn binh só raàm roä keùo ñi, chuaån bò ñuoåi baét teân ma vöông gieát ngöôøi Öông-quaät-ma-la. Luùc ñi ngang qua tinh xaù Kyø-vieân, ñoät nhieân khaép nôi nghe vang reàn moät aâm thanh laï, baøng baïc khaép nôi, töø trong hang cuøng ngoõ heûm cho ñeán treân nuùi non xa xoâi, ngöôøi, ngöïa ñeàu nghe ñöôïc, vaø ngay töùc khaéc taäp trung söï chuù yù vaøo aâm thanh aáy, queân caû moïi vieäc ñang laøm. Moïi ngöôøi ñeàu nín laëng laéng nghe aâm thanh thieâng lieâng, trong saïch, cao quyù trang nhaõ ñoù, khoâng theå naøo tieán tôùi ñöôïc nöõa. Thò veä voäi vaøng baåm baùo vôùi vua Ba-tö-naëc: – Taâu beä haï! Töø trong tinh xaù vang ra aâm thanh Phaïm baùi cuûa moät thaày tyø-kheo, laøm cho binh só vaø ngöïa ñeàu döøng laïi laéng nghe, queân caû vieäc böôùc ñi! Vua Ba-tö-naëc laáy laøm laï, suy nghó: – Ai coù theå phaùt ra ñöôïc aâm thanh caûm ñoäng loøng ngöôøi ñeán nhö vaäy? Thaät laø traàm boång du Laøm chuû vaän maïng

119

...Thaät laø traàm boång du döông, ngay caû loaøi vaät cuõng phaûi caûm ñoäng.

120

Laøm chuû vaän maïng

döông, ngay caû loaøi vaät cuõng phaûi caûm ñoäng, traãm phaûi ñích thaân ñeán cuùng döôøng cho vò aáy môùi ñöôïc! Vua Ba-tö-naëc laäp töùc thöïc hieän ngay yù ñònh, vaû laïi coøn raát muoán ñöôïc dieän kieán dung maïo cuûa thaày tyø-kheo ñoù. Vì theá, oâng thuùc ngöïa tieán thaúng vaøo tinh xaù baùi kieán ñöùc Theá Toân, hy voïng coù theå töï tay cuùng döôøng cho thaày tyø-kheo ñoù 10 vaïn ñoàng tieàn. Nhöng khi vò tyø-kheo ñoù böôùc ra, vua Ba-tö-naëc thaät baát ngôø vaø thaäm chí khoâng ñuû söùc chòu ñöïng ñeå nhìn vò ñoù laâu theâm duø chæ moät choác laùt. OÂng quay maët ñi, nghó buïng: “Trôøi ñaát ôi! Sao treân ñôøi laïi coù ngöôøi xaáu xí khoù coi ñeán nhö theá!” Thaäm chí nhaø vua baát giaùc caûm thaáy hoái haän veà yù ñònh cuùng döôøng vöøa roài. Nhöng roài söï toø moø thuùc giuïc khieán vua Ba-tönaëc khoâng sao boû ñi ñöôïc. Thaät kyø laï! Do nhaân duyeân gì maø vò tyø-kheo naøy coù ñöôïc aâm thanh thieâng lieâng trong saïch cao quyù trang nhaõ nhö vaäy? Laïi vì aùc nghieäp gì khieán cho vò aáy laïi coù moät dung nhan ma hôøn quyû oaùn ñeán theá? Vua Ba-tönaëc nghi caûm khoâng thoâi, lieàn quyø xuoáng chaép tay thöa thænh ñöùc Theá Toân, xin ngaøi töø bi giaûi ñaùp nghi vaán cuûa oâng. Laøm chuû vaän maïng

121

Ñöùc Theá Toân lieàn noùi veà nhaân duyeân ñôøi tröôùc cuûa thaày tyø-kheo ñoù, coù teân laø Linh Thanh. Raát laâu xa veà tröôùc, coù vò quoác vöông raát thaønh tín, teân laø Cô-lyù-tyø, ñaày ñuû nhaân duyeân coù ñöôïc xaù-lôïi cuûa ñöùc Phaät Ca-dieáp vöøa thò hieän nhaäp Nieát-baøn, lieàn chuaån bò xaây thaùp cuùng döôøng. Ñöùc vua phaùi boán ngöôøi thôï gioûi ñeán giaùm saùt vieäc thi coâng. Khoâng ngôø trong soá ñoù coù moät ngöôøi sinh loøng baát maõn, löôøi bieáng, khoâng vui veû thöïc hieän, ngöôïc laïi coøn coù yù oaùn haän. Thaáy vieäc xaây döïng chaäm treã, vò quoác vöông noåi giaän traùch maéng: – Neáu ai khoâng heát loøng coá söùc, chuù taâm vaøo coâng vieäc, ta seõ tröøng phaït naëng! Ngöôøi thôï coù loøng oaùn haän kia thaàm than thôû: “Thaùp naøy naøo coù lôïi ích gì cho ai, xaây to nhö theá naøy ñeå laøm gì, thaät khoâng bieát ñeán bao giôø môùi laøm xong ñaây!” Tuy nhieân, vì sôï bò vua tröøng phaït nhö ñaõ noùi neân anh ta khoâng daùm trì treä chuùt naøo, chæ coøn bieát ngaøy ñeâm daãn coâng nhaân ñi laøm mieät maøi, coá söùc xaây döïng thaùp duø trong loøng oaùn haän, khoâng heà cam taâm tình nguyeän. Nhöng khi thaùp vöøa xaây xong, an trí xaù-lôïi Phaät vaøo ñoù roài, ngöôøi thôï aáy nhìn thaáy baûo thaùp 122

Laøm chuû vaän maïng

...nhìn thaáy baûo thaùp huy hoaøng trang nghieâm röïc rôõ, to cao huøng vó thì sinh loøng vui möøng khoân taû...

Laøm chuû vaän maïng

123

huy hoaøng trang nghieâm röïc rôõ, to cao huøng vó thì sinh loøng vui möøng khoân taû, laïi töï thaáy heát söùc ñau buoàn vaø hoái haän vì söï sinh taâm baát kính cuûa mình trong suoát quaù trình xaây döïng thaùp. Ñeå toû loøng hoái loãi, ngöôøi aáy mua moät caùi linh baèng vaøng treo trong thaùp ñeå cuùng döôøng xaù-lôïi Phaät, laïi coøn phaùt nguyeän: – Nhôø coâng ñöùc xaây döïng vaø cuùng döôøng thaùp Phaät ñôøi naøy, xin nguyeän cho ñôøi sau con coù ñöôïc aâm thanh trong treûo, vi dieäu, khieán chuùng sinh ñeàu vui veû muoán nghe, laïi ñöôïc sinh vaøo thôøi ñöùc Phaät Thích-ca Maâu-ni, ñöôïc Ngaøi hoùa ñoä ra khoûi sinh töû. Ngöôøi thôï aáy vì oaùn haän thaùp Phaät xaây quaù lôùn, neân chòu quaû baùo da nöùt neû, ung nhoït, maët gaõy trong suoát 500 ñôøi, moïi ngöôøi khoâng ai khoâng gheâ sôï, xa laùnh. Nhöng vì anh ta phaùt nguyeän chí thaønh, cuùng döôøng chí thieát neân khoâng chæ ñaït ñöôïc phöôùc baùo 500 ñôøi luoân coù ñöôïc aâm thanh vi dieäu thanh tònh laøm caûm ñoäng loøng ngöôøi, maø thuø thaéng hôn nöõa, ñôøi naøy coøn ñöôïc gaëp ñöùc Nhö Lai, xuaát gia tu haïnh giaûi thoaùt, ñaéc thaønh ñaïo quaû.

124

Laøm chuû vaän maïng

ÑÖÙA CON NHAØ ÑOÀ TEÅ

où hai vôï choàng anh ñoà teå kia, coù ñöôïc cuoäc soáng raát sung tuùc, haïnh phuùc. Sau ñoù, hoï sinh ñöôïc moät ñöùa con trai dung maïo tuaán tuù, moïi ngöôøi ai thaáy cuõng thöông yeâu. Ñöùa beù lôùn leân, khoâng nhöõng hieáu thuaän maø coøn raát taøi gioûi. Luùc cha meï toû yù hy voïng caäu seõ keá tuïc ngheà ñoà teå cuûa cha, caäu lieàn khöôùc töø thöa: – Thöa cha meï! Khoâng bieát con soáng cheát luùc naøo, leõ naøo con laïi ñoàng yù saùt sinh sao? Ngöôøi meï nghe con cöï tuyeät lieàn noùi vôùi choàng: – Con ñaõ noùi nhö vaäy thì khoâng neân mieãn cöôõng noù laøm gì. Vaû laïi, ñoà teå cuõng chaúng phaûi laø ngheà toát, thoâi ñöøng ñeå noù phaûi taïo nghieäp. Coâng vieäc naøy coù theå nhôø ngöôøi khaùc giuùp ñôõ, haõy cho noù ñöôïc tuøy yù choïn löïa! Nhôø cha meï caäu laø ngöôøi thaáu tình ñaït lyù, neân caäu khoâng bò eùp buoäc phaûi noái nghieäp cha, coù theå theo ñöùc Thích-ca Maâu-ni Theá Toân xuaát gia tu taäp, tinh taán thöïc haønh giaùo phaùp giaûi thoaùt cuûa PhaätLaøm chuû vaän maïng

125

...cha meï toû yù hy voïng caäu seõ keá tuïc ngheà ñoà teå, caäu lieàn khöôùc töø..

ñaø. Cuoái cuøng, caäu ñoaïn tröø ñöôïc taát caû phieàn naõo trong Ba coõi, chöùng ñaéc quaû vò A-la-haùn. Sau ñoù, caäu trôû veà nhaø thuyeát giaûng Phaät phaùp, khuyeân cha meï boû ngheà saùt sinh. Hai vôï choàng ñoà teå ñeàu nguyeän khoâng laøm vieäc aùc nöõa, quay veà nöông töïa Ba ngoâi baùu, thoï trì Naêm giôùi, sieâng naêng tu haïnh boá thí. Töø ñoù, taøi saûn cuûa nhaø hoï ngaøy moät nhieàu theâm, luùc naøo cuõng hoan hyû thöïc haønh boá thí. Chuùng tyø-kheo thaáy vaäy voâ cuøng thaéc maéc, lieàn thöa hoûi ñöùc Theá Toân: 126

Laøm chuû vaän maïng

– Kính baïch ñöùc Theá Toân! Vò tyø-kheo naøy do nhaân duyeân gì maø sinh trong gia ñình ñoà teå giaøu coù? Tuy sinh trong gia ñình laøm ngheà gieát moå, song thaày aáy laïi khoâng chòu noái nghieäp cha, ngöôïc laïi ñöôïc xuaát gia, tu taäp giaùo phaùp giaûi thoaùt cuûa ñöùc Nhö Lai, chöùng ñaéc thaùnh quaû? Xin Ngaøi haõy thöông töôûng chuùng con, noùi roõ nhaân duyeân ñôøi tröôùc cuûa thaày tyø-kheo naøy. Ñöùc Nhö Lai töø hoøa noùi vôùi chuùng tyø-kheo: – Ñaây ñeàu laø do nguyeän löïc cuûa ñôøi tröôùc. Raát laâu xa veà tröôùc, coù moät ñoaøn thôï saên ñang cuøng nhau aên uoáng trong röøng, luùc ñoù coù vò Ñoäc Giaùc ñeán hoùa duyeân. Trong soá hoï coù moät ngöôøi thaáy vò Ñoäc Giaùc lieàn sinh taâm vui möøng, laäp töùc ñeán daâng cuùng raát nhieàu thöïc phaåm. Vò Ñoäc Giaùc im laëng thoï nhaän ñoà cuùng, roài duøng thaân mình thò hieän truyeàn thoï Phaät phaùp, sau ñoù bay leân khoâng trung bieán maát. Ngöôøi thôï saên cuùng döôøng taän maét chöùng kieán vieäc naøy, caøng sinh taâm hoan hæ, lieàn phaùt nguyeän: “Nhôø coâng ñöùc cuùng döôøng hoâm nay, xin nguyeän cho con ñôøi ñôøi kieáp kieáp ñöôïc sinh vaøo gia ñình giaøu coù, nhöng khoâng taïo baát kyø nghieäp xaáu gì, maø coøn ñöôïc ôû nôi cuûa vò toân giaû thuø thaéng Ñoäc Giaùc naøy, xuaát gia tu hoïc, chöùng quaû giaûi thoaùt.” Laøm chuû vaän maïng

127

Ngöôøi thôï saên thuôû ñoù, nay chính laø thaày tyøkheo naøy, do nghieäp laøm thôï saên neân phaûi sinh ra trong nhaø ñoà teå, nhöng nhôø nguyeän löïc neân khoâng rôi vaøo nghieäp ñoà teå; coøn vò toân giaû thuø thaéng Ñoäc Giaùc xöa kia khoâng phaûi ai xa laï, chính laø ta ngaøy nay. Do nhaân duyeân nguyeän löïc thaønh thuïc neân ñôøi naøy tyø-kheo aáy ñöôïc xuaát gia tu taäp theo giaùo phaùp giaûi thoaùt vaø chöùng ñaéc thaùnh quaû.

Ngöôøi thôï saên thuôû ñoù, nay chính laø thaày tyø-kheo...

128

Laøm chuû vaän maïng

NAØNG NGAÂN SAÉC

ieàn nam AÁn Ñoä coù moät ngöôøi phuï nöõ hieàn laønh, thoâng minh, teân laø Ngaân Saéc. Naøng khoâng chæ coù phaåm caùch dieän maïo ñoan trang, ñoái xöû vôùi moïi ngöôøi heát söùc thaân thieát, laïi coøn laø moät ngöôøi phuï nöõ trí tueä, duõng maõnh. Laàn noï, treân ñöôøng töø phöông xa trôû veà nhaø, Ngaân Saéc gaëp moät ngöôøi phuï nöõ baàn cuøng oâm ñöùa con thô vöøa môùi sinh, maét môû khoâng ra, döôøng nhö voâ cuøng moûi meät. Thaáy tình caûnh thöông taâm nhö vaäy, naøng lieàn ñeán hoûi: – Naøy coâ! Coâ muoán gì? Coâ ñang gaëp khoù khaên gì? Ngöôøi saûn phuï meät moûi noùi: – Ñaõ maáy ngaøy nay toâi chöa coù haït côm naøo trong buïng, ñoùi saép cheát roài. Toâi ñang ñònh aên ñöùa beù naøy cho ñôõ ñoùi. Naøng Ngaân Saéc vöøa nghe lieàn ngaên caûn: – Khoâng ñöôïc, khoâng ñöôïc! Coâ khoâng neân laøm theá. Chaúng leõ trong nhaø coâ khoâng coøn gì ñeå aên sao? Ngöôøi saûn phuï ñaùp: Laøm chuû vaän maïng

129

...maáy ngaøy nay toâi chöa coù haït côm naøo, ñoùi saép cheát roài...

– Khoâng coù gì caû! Toâi nghó coù leõ ñôøi tröôùc mình phaïm toäi tham lam, buûn xæn neân ñôøi naøy môùi phaûi chòu baùo öùng. Hieän trong nhaø khoâng coù gì ñeå aên ñöôïc caû.Naøng Ngaân Saéc noùi: – Theá thì coâ haõy gaéng chòu ñöïng moät chuùt, toâi laäp töùc veà nhaø mang thöùc aên ñeán cho coâ. Naøng Ngaân Saéc vöøa noùi xong, lieàn quay löng ñöùng daäy ñi, nhöng ngöôøi saûn phuï thôû daøi noùi: – OÂi! Baø chò toát buïng ôi! Baây giôø toâi ñoùi ñeán noãi uø tai hoa maét, ñôïi chò veà nhaø mang thöùc aên ñeán chaéc toâi ñaõ cheát roài. 130

Laøm chuû vaän maïng

Naøng Ngaân Saéc nghe coâ ta noùi vaäy, lieàn döøng böôùc, nghó buïng: “Neáu baây giôø mình khoâng veà nhaø laáy thöùc aên cho coâ ta aên, nhaát ñònh coâ ta seõ cheát ñoùi; nhöng neáu mình ñi veà nhaø laáy, nhaát ñònh ñöùa beù naøy ôû ñaây seõ bò coâ ta aên maát. Mình phaûi laøm theá naøo ñaây? Mình phaûi hy sinh ñeå cöùu soáng hai sinh maïng naøy!” Naøng Ngaân Saéc lieàn hoûi coâ ta: – Trong nhaø coù dao khoâng? Ngöôøi saûn phuï ñöa caùnh tay naëng neà, chæ choã ñeå dao. Naøng Ngaân Saéc nhìn thaáy con dao beùn ngoït, lieàn ruùt ra, caét ngay hai baàu vuù cuûa mình ñöa cho ngöôøi saûn phuï, baûo raèng: – Coâ haõy aên taïm chuùt thòt naøy, nhaát ñònh khoâng ñöôïc aên ñöùa beù. Ñöùa beù naøy laø moät phaàn thaân theå cuûa toâi, baây giôø toâi taïm göûi noù nôi ñaây, toâi seõ veà nhaø laáy thöùc aên ñem ñeán, ñeå coâ vaø noù ñeàu khoûi phaûi chòu ñoùi khoå. Naøng Ngaân Saéc veà nhaø, ngöôøi nhaø thaáy coâ maùu me ñaày ngöôøi, voâ cuøng kinh ngaïc hoûi: – Ai ñaõ haïi em ra noâng noãi naøy? Ngaân Saéc ñaùp: – Khoâng ai haïi em caû, laø do em töï laøm. Vì em phaùt taâm Boà-ñeà, chòu ñöïng ñau ñôùn caét baàu vuù cuûa Laøm chuû vaän maïng

131

mình cho moät ngöôøi saûn phuï aên, nhôø ñoù ñaõ cöùu ñöôïc moät ñöùa treû vöøa môùi chaøo ñôøi. Tuy em caét hai baàu vuù cuûa mình, song ñaõ cöùu ñöôïc hai sinh maïng ñang ñöùng treân bôø vöïc cuûa töû thaàn. – Em laøm nhö vaäy khoâng thaáy hoái haän hoaëc ñau ñôùn hay sao? Naøng Ngaân Saéc ñaùp: – Vieäc em töï nguyeän caét hai baàu vuù laø xuaát phaùt töø taâm hoan hyû, laøm sao coù theå hoái haän hay khoå naõo ñöôïc chöù? Chuyeän naøy chaúng maáy choác ñöôïc lan truyeàn ñi khaép nôi, ngay caû vua trôøi Ñeá-thích cuõng bieát ñöôïc. OÂng ta nghó: “Vì cöùu ngöôøi maø naøng Ngaân Saéc naøy laøm ñöôïc vieäc raát khoù laøm nhö vaäy, ta phaûi thöû xem loøng töø bi cuûa naøng ta nhö theá naøo.” Theá laø, vua trôøi Ñeá-thích hoùa hieän laøm moät ngöôøi baø-la-moân choáng gaäy ñeán nhaø naøng Ngaân Saéc xin thöùc aên. Naøng Ngaân Saéc vöøa thaáy oâng lieàn ñem raát nhieàu vaät thöïc ra cho. Vua trôøi Ñeá-thích thaáy naøng Ngaân Saéc ñem vaät thöïc ra, lieàn hoûi: – Ta nghe noùi naøng töï tay caét baàu vuù cuûa mình ñeå cöùu soáng hai meï con coâ ñoäc ñoùi khoå. Naøng laøm nhö vaäy laø vì caùi gì? Ngaân Saéc ñaùp: 132

Laøm chuû vaän maïng

– Toâi laøm vaäy laø vì ñaõ phaùt taâm ñaïi töø bi, caàu ñaïo Voâ thöôïng. Vua Ñeá-thích noùi: – Phaùt taâm Boà-ñeà laø vieäc heát söùc khoù khaên. Neáu nhö sau khi boá thí laïi sinh taâm hoái haän thì chaúng coù coâng ñöùc gì caû, ngöôïc laïi coøn mang toäi. Luùc naøng boá thí, naøng coù vui veû khoâng? Hay laø coù yù nieäm gì khaùc khoâng? Ngaân Saéc noùi ngay: – Sau khi toâi caét hai baàu vuù, quaû thaät hoaøn toaøn khoâng coù chuùt hoái haän. Roài coâ laïi duõng maõnh phaùt nguyeän: – Neáu nhö trong taâm toâi khi aáy thaät khoâng coù yù nieäm naøo khaùc, nguyeän raèng toâi seõ chuyeån ñöôïc thaân nöõ thaønh thaân nam. Vua trôøi Ñeá-thích nghe xong, trong loøng voâ cuøng kính phuïc naøng. Naøng Ngaân Saéc vöøa phaùt nguyeän xong, quaû nhieân lieàn chuyeån töø thaân nöõ thaønh thaân nam. Naøng Ngaân Saéc chuyeån thaønh thaân nam, trong loøng voâ cuøng vui möøng, ngaøy hoâm sau lieàn leân ñöôøng ñi chu du khaép nôi. Ñuùng luùc ñoù, ñoät nhieân quoác vöông laâm troïng beänh vaø qua ñôøi. Nhöng quoác vöông khoâng coù con Laøm chuû vaän maïng

133

trai, caùc vò ñaïi thaàn lieàn cuøng nhau ñi khaép nôi ñeå tìm ngöôøi coù trí tueä, phöôùc ñöùc veà toân leân ngoâi vua. Hoâm ñoù, khi hoï ñeán moät goác caây lôùn, nhìn thaáy chaøng Ngaân Saéc töôùng maïo phi phaøm, oai nghi ñaày ñuû, ñang naèm nguû say. Moïi ngöôøi vöøa nhìn thaáy daùng veû uy nghieâm cuûa chaøng ñeàu töï nhieân sinh loøng kính troïng, taát caû khoâng ai baûo ai maø ñeàu cuøng ñeán ñöùng haàu xung quanh.

...khi hoï ñeán moät goác caây lôùn, nhìn thaáy chaøng Ngaân Saéc...

134

Laøm chuû vaän maïng

Ñôïi khi Ngaân Saéc tænh daäy, moïi ngöôøi lieàn cung kính ñöa chaøng leân xe, thaúng veà cung ñieän ôû kinh thaønh, cung thænh chaøng maëc long baøo ngoài leân ngoâi vò thieân töû, trò vì ñaát nöôùc. Ñeán luùc naøy Ngaân Saéc môùi bieát laø moïi ngöôøi muoán chaøng leân ngoâi vua, chaøng lieàn noùi vôùi hoï: – Thaät söï toâi khoâng theå laøm quoác vöông. Nhöng baát luaän chaøng noùi theá naøo, caùc vò ñaïi thaàn cuõng nhaát quyeát suy toân chaøng laøm vua. Cuoái cuøng, chaøng khoâng theå khöôùc töø, chæ coøn caùch ñoàng yù. Khi moïi ngöôøi cuøng tuï taäp ñeán chuùc möøng, chaøng noùi: – Toâi coù theå chieàu theo yù moïi ngöôøi leân ngoâi vua, nhöng moïi ngöôøi phaûi höùa coá gaéng thöïc haønh Möôøi ñieàu laønh, töø boû Möôøi ñieàu aùc. Ñöôïc nhö vaäy toâi môùi coù theå ñöùng ra trò vì ñaát nöôùc! Taát caû moïi ngöôøi ñeàu ñoàng thanh ñaùp: – Xin nghe theo leänh quoác vöông! Töø ñoù, nhaân daân trong caû nöôùc ñeàu thöïc haønh Möôøi ñieàu laønh, döùt boû Möôøi ñieàu aùc, ñaát nöôùc ñöôïc thaùi bình, thònh vöôïng, nhaân daân soáng trong caûnh aám no, an laïc.

Laøm chuû vaän maïng

135

CHIM HOAØNG YEÁN BAÙO AÂN

huôû xöa coù moät em beù teân laø A Ñöùc. Em raát yeâu thích nhöõng loaøi vaät nhoû beù. Moãi khi thaáy meøo con hoaëc choù con bò ngöôøi ta vöùt boû, loøng em ñau xoùt laém, lieàn oâm veà nhaø, chaêm soùc veát thöông vaø nuoâi döôõng chuùng. Em chaêm soùc chuùng raát kyõ neân sau ñoù con naøo cuõng ñöôïc maäp maïp, khoûe maïnh. Cha cuûa A Ñöùc laøm ngheà buoân baùn. Meï em thöôøng ñau oám beänh hoaïn luoân neân chaúng giuùp ñöôïc gì nhieàu. Gia ñình em vì vaäy cuõng chæ taïm ñuû soáng, khoâng laáy gì laøm khaù giaû. Maëc duø vaäy, xöa nay cha meï cuûa A Ñöùc cuõng chöa khi naøo traùch maéng veà vieäc em gaây ra phieàn phöùc cho gia ñình, luoân ñeå cho em maëc söùc muoán ñem ñoäng vaät veà nhaø chaêm soùc theá naøo cuõng ñöôïc. Moät hoâm, ngöôøi cha daãn em theo vaøo thaønh ñeå buoân baùn. Luùc hai cha con ñi qua caùnh röøng, boãng nhieân nghe coù tieáng chim keâu khoâng ngôùt, tieáng keâu raát theâ thaûm. A Ñöùc thöa vôùi cha: – Thöa cha! Hình nhö gaàn ñaây coù tieáng chim keâu nghe raát bi thaûm. 136

Laøm chuû vaän maïng

Em raát yeâu thích nhöõng loaøi vaät nhoû beù...

Cha em noùi: – Trong röøng thì luùc naøo laïi chaúng coù tieáng chim keâu. Ñoù laø vieäc heát söùc bình thöôøng, con khoâng neân nghó ngôïi quaù nhieàu. Cha con mình mau vaøo thaønh buoân baùn ñi. Neáu nhö ñeán sôùm moät chuùt, cha coù theå mua theâm cho con aùo quaàn môùi vaø nhieàu thöùc aên ngon, mau ñi thoâi! Nhöng luùc naøy tieáng chim nghe nhö caøng khaån thieát, A Ñöùc voäi thöa cha: Laøm chuû vaän maïng

137

Luùc hai cha con ñi qua caùnh röøng, boãng nhieân nghe coù tieáng chim keâu khoâng ngôùt, tieáng keâu raát theâ thaûm.

138

Laøm chuû vaän maïng

– Thöa cha! Laàn naøy cha nghe roõ roài chöù? Nhaát ñònh con chim naøy ñang bò thöông raát nghieâm troïng, chuùng ta caàn phaûi giuùp ñôõ noù. Con khoâng caàn aùo quaàn môùi vaø ñoà aên ngon, chæ xin cha döøng laïi cöùu con chim toäi nghieäp ñoù ñöôïc khoâng? Cha em gaät ñaàu ñoàng yù, cuøng em ñi tìm nôi phaùt ra tieáng keâu. Cuoái cuøng, hoï tìm thaáy moät con chim hoaøng yeán ñang bò ñeø döôùi moät khuùc caây, caùnh phaûi cuûa noù ñaõ bò gaõy, tröôùc öùc cuõng bò thöông, loâng caùnh maøu vaøng öôùt ñaãm maùu töôi, hai maét ñen laùnh cuûa noù oùng aùnh nöôùc, hình nhö ñoù laø nöôùc maét ñau ñôùn cuûa noù. Ngöôøi cha thôû daøi noùi vôùi A Ñöùc: – OÂi! Veát thöông naëng nhö theá naøy, e raèng khoâng theå soáng noãi! Chuùng ta khoâng theå laøm gì ñöôïc, haõy ñi thoâi! Neáu nhö khoâng ñi ngay, ñeán tröa chôï tan maát! A Ñöùc noùi nhö saép khoùc: – Thöa cha! Xin cha haõy ñôïi moät chuùt nöõa, con seõ tìm coû caàm maùu cho noù, bieát ñaâu coù theå cöùu soáng ñöôïc con chim hoaøng yeán naøy! Cha em khoâng nôõ cöï tuyeät, lieàn voã nheï leân vai em noùi: Laøm chuû vaän maïng

139

– Ñöôïc roài! Haõy lo cöùu con chim nhoû cuûa con ñi. A Ñöùc laäp töùc ñi tìm moät ít coû thuoác, nhai nhuyeãn roài ñaép vaøo veát thöông tröôùc ngöïc cuûa chim hoaøng yeán; cha caäu cuõng giuùp söûa laïi caùnh bò gaõy cuûa noù, laáy caønh caây coät coá ñònh laïi. A Ñöùc caûm kích thöa vôùi cha: – Thöa cha! Con xin caûm taï cha! Chuùng ta haõy ñaët chim hoaøng yeán vaøo gioû, mang veà nhaø chaêm soùc. Baây giôø cha con mình ñi mau ñi! Hai cha con voäi vaõ ñi vaøo thaønh, nhöng luùc naøy ñaõ quaù tröa, caùc gian haøng trong chôï ñeàu ra veà, hoï chæ coøn caùch trôû veà moät caùch thaát voïng. Vöøa veà ñeán nhaø, A Ñöùc keå cho meï nghe söï vieäc vöøa roài, meï mæm cöôøi xoa ñaàu em, noùi moät caùch aâu yeám: – Con coøn nhoû maø ñaõ coù taâm thöông yeâu lôùn nhö vaäy, meï vaø cha con ñeàu raát vui! Sau ñoù, ngaøy naøo A Ñöùc cuõng aân caàn chaêm soùc cho chim hoaøng yeán. Em coøn laøm cho noù moät caùi loàng baèng goã lôùn, beân trong loùt ñaày coû meàm, ñeå chim hoaøng yeán naèm moät caùch thoaûi maùi trong ñoù. Em cho noù aên gaïo giaõ nhoû, coù khi tìm moät soá hoa röøng veà nheï nhaøng ñuùt cho noù aên. 140

Laøm chuû vaän maïng

Caùnh bò gaõy vaø veát thöông tröôùc öùc cuûa chim hoaøng yeán daàn daàn ñöôïc laønh, loâng caùnh meàm maïi vaø oùng aùnh baét ñaàu moïc ra, ñoâi maét saùng röïc nhö tinh tuù. Moät hoâm, A Ñöùc ñaët chim hoaøng yeán vaøo loàng treo tröôùc cöûa nhaø ñeå noù ñöôïc taém aùnh naéng maët trôøi. Boãng khoâng bieát töø ñaâu coù moät ñaøn chim raát lôùn ñuû loaïi bay tôùi, coù nhöõng loaøi chim nhö ñoã quyeân, yeán, vaøng anh vaø hoïa my. Chuùng tuï taäp laïi nhö moät ñaùm maây lôùn ñuû maøu, roài ñaäu treân caây to tröôùc nhaø caát tieáng keâu raân trôøi vaø ñaäp caùnh vôùi chim hoaøng yeán, hoaøng yeán cuõng nhaûy nhoùt muùa haùt vôùi chuùng. A Ñöùc thaáy vaäy, bieát ñaây laø baïn cuûa chim hoaøng yeán ñeán goïi noù veà. Sau khi suy nghó, em beøn môû loàng ñeå noù bay veà vôùi baïn noù. Khoâng ngôø khi ra khoûi loàng chim hoaøng yeán khoâng bay ñi maø duøng ñoâi caùnh meàm maïi vuoát nheø nheï leân maët A Ñöùc. Em cuõng vuoát ve noù, dòu daøng noùi: – Bay ñi! Hoaøng yeán nhoû, baïn cuûa em ñang ñôïi em ñoù! Chim hoaøng yeán hình nhö nghe hieåu tieáng ngöôøi neân gaät ñaàu, voã voã ñoâi caùnh, sau ñoù hoøa vaøo ñaøn chim bay vuùt leân baàu trôøi trong xanh. Laøm chuû vaän maïng

141

Tuy A Ñöùc khoâng nôõ rôøi xa noù, song em bieát laø hoaøng yeán raát vui khi coù theå bay ñi töï do vôùi chuùng baïn trong trôøi xanh, neân em cuõng vui möøng cho noù. Toái hoâm ñoù, A Ñöùc naèm moäng thaáy moät em beù maëc aùo vaøng quaàn vaøng, töôùng maïo raát xinh ñeïp, ñaëc bieät ñoâi maét ñen nhaùnh nhö coù thaàn. Em beù

...ba vieân ngoïc traéng thaàn kyø naøy xin taëng cho gia ñình caäu...

142

Laøm chuû vaän maïng

aáy caàm ba vieân baïch ngoïc, khom mình noùi vôùi A Ñöùc: – Em laø hoaøng yeán nhoû, ngaøy ñoù khoâng caån thaän bò teân baén truùng öùc, rôi xuoáng ñaát laïi baát haïnh bò gaõy caùnh, nhöng may maén laïi ñöôïc gia ñình cuûa caäu cöùu veà. Hoâm nay em ñeán ñeå caûm taï, ba vieân ngoïc traéng thaàn kyø naøy xin taëng cho gia ñình caäu, hy voïng ngoïc naøy seõ mang haïnh phuùc ñeán cho gia ñình aân nhaân. A Ñöùc nhaän ngoïc, trong nhaùy maét em beù ñoù bieán maát. Sau khi A Ñöùc tænh daäy, thaáy quaû thaät trong tay mình coù ba vieân ngoïc traéng oùng aùnh! Cuõng thaät kyø laï, keå töø ngaøy ñoù vieäc laøm aên gia ñình A Ñöùc ngaøy moät phaùt trieån, söùc khoûe meï cuõng ñöôïc bình phuïc haún. Sau khi A Ñöùc leân, baát luaän ñoái vôùi ngöôøi hoaëc ñoái vôùi ñoäng nhoû, cuõng ñeàu thöông yeâu baûo hoä gioáng nhö em coøn nhoû.

cuûa cuûa lôùn vaät khi

Laøm chuû vaän maïng

143

MUA TRAÙI CAÂY

gaøy xöa, taïi AÁn Ñoä, trong gia ñình cuûa vò tröôûng giaû noï coù raát nhieàu ngöôøi bò nhieãm phong haøn, song tìm khaép nôi vaãn khoâng coù thaày thuoác chöõa trò. Tröôûng giaû bieát traùi am-ma-la coù theå chöõa trò phong haøn, beøn sai moät ngöôøi giuùp vieäc duy nhaát khoâng bò beänh ñeán vöôøn am-ma-la coù nhieàu traùi ñeå choïn mua. Tröôùc khi ñi, vò tröôûng giaû daën doø: – Con noùi vôùi chuû vöôøn haõy choïn cho ta nhöõng traùi ngon ngoït, neáu quaû naøo khoâng chín thì khoâng neân mua. Ngöôøi giuùp vieäc nghe xong gaät ñaàu, ra ñi. Ñeán vöôøn caây, anh ta thuaät laïi lôøi daën cuûa chuû nhaân vôùi ngöôøi chuû vöôøn. Chuû vöôøn noùi: – Xin quyù khaùch yeân taâm! Taát caû traùi caây toâi baùn ñeàu raát ngon ngoït. Nhöõng traùi xaáu toâi ñaõ loaïi boû heát roài. Quyù khaùch coù theå aên thöû seõ bieát ngay laø chuùng toâi chaân thaønh, khoâng noùi doái. 144

Laøm chuû vaän maïng

Neáu nhö toâi chæ aên moät traùi, laøm sao bieát ñöôïc nhöõng traùi kia coù ngon ngoït hay khoâng?

Laøm chuû vaän maïng

145

Ngöôøi giuùp vieäc thaän troïng khoâng tin lôøi chuû vöôøn, sôï bò doái gaït. Ñeå hoaøn thaønh lôøi giao phoù cuûa chuû nhaân, anh ta noùi: – Neáu nhö toâi chæ aên moät traùi, laøm sao bieát ñöôïc nhöõng traùi kia coù ngon ngoït hay khoâng? Toâi phaûi aên thöû taát caû, ñuùng laø quaû ngoït toâi môùi mua. Ngöôøi chuû vöôøn nghe noùi vaäy lieàn ñaùp: – Duïng yù cuûa quyù khaùch coá nhieân raát chu ñaùo, nhöng traùi caây sau khi bò caén thì khoâng theå baùn cho ai ñöôïc. Neáu laø nhöõng traùi xaáu, quyù khaùch aên thöû roài traû laïi, toâi coù theå chaáp nhaän, song coøn nhöõng quaû ngon ngoït, neáu bò caén roài thì nhaát thieát khoâng theå traû laïi. Ngöôøi giuùp vieäc noùi: – Ñöông nhieân laø nhö vaäy! Traùi xaáu toâi seõ traû laïi, coøn traùi ngon ngoït nhaát ñònh toâi seõ mua. Theá laø, treân moãi traùi am-ma-la ngöôøi giuùp vieäc aáy ñeàu caén moät mieáng, thaáy traùi naøo cuõng thaät söï ngon ngoït, lieàn vui veû traû tieàn, sau ñoù xeáp heát nhöõng traùi ñaõ bò caén vaøo ñaày gioû, voäi vaõ ñi veà. Tröôûng giaû nghe tieáng chaân ñi thình thòch, bieát raèng ngöôøi giuùp vieäc ñaõ veà lieàn hoûi: – Traùi am-ma-la ngon ngoït ñaõ mua veà chöa? 146

Laøm chuû vaän maïng

...caû gioû traùi caây, traùi naøo cuõng ñeàu bò caén moät mieáng!

Ngöôøi giuùp vieäc lôùn tieáng ñaùp: – Baåm oâng! Ñaõ mua veà roài aï! Quaû thaät traùi naøo cuõng raát ngon ngoït, con ñeàu thöû qua heát roài. Ngöôøi chuû vöôøn ñoù thaät toát buïng voâ cuøng! Tröôûng giaû ñeán xem, teù ngöûa ra khi thaáy caû gioû traùi caây, traùi naøo cuõng ñeàu bò caén moät mieáng! OÂng dôû khoùc dôû cöôøi, khoâng coøn bieát phaûi noùi theá naøo. Töø ñoù veà sau oâng chaúng bao giôø daùm sai ngöôøi giuùp vieäc ñoù ñi mua baát cöù moùn ñoà naøo caû! Laøm chuû vaän maïng

147

NGÖÔØI BAÏN CHAÂN CHÍNH

uùc thaày Muïc-kieàn-lieân chöa xuaát gia, gia caûnh raát giaøu laïi coù ñòa vò, neân keát giao khoâng ít baïn beø. Trong soá ñoù coù moät vò Phaïm chí teân Ñaø-nhieân. Muïc-kieàn-lieân cuøng vôùi anh ta trôû thaønh ñoâi baïn thaém thieát, tình caûm nhö anh em moät nhaø. Sau khi thaày Muïc-kieàn-lieân xuaát gia, haàu nhö thaày vaø Ñaø-nhieân chaúng coù lieân laïc. Ñoâi luùc thaày cuõng nghó nhôù ñeán ngöôøi baïn cuõ, song do baän hoaèng phaùp lôïi sinh khaép nôi, neân chöa cô hoäi trôû veà thaêm vieáng. Laàn noï, thaày Muïc-kieàn-lieân trôû veà thaêm queâ höông, ngay laäp töùc coù raát nhieàu ngöôøi ñeán noùi cho thaày bieát veà ngöôøi baïn cuõ Ñaø-nhieân cuûa thaày: – Ngöôøi baïn toát Ñaø-nhieân cuûa thaày, lôïi duïng ñòa vò, quyeàn theá, duøng thuû ñoaïn baát chính löôøng gaït laáy tieàn baïc, taøi saûn cuûa chuùng con. Thaày Muïc-kieàn-lieân nghe xong, trong loøng caûm thaáy heát söùc khoù chòu, khoâng ngôø chæ maáy naêm khoâng gaëp, baïn cuûa thaày laïi bieán thaønh ngöôøi nhö vaäy. Thaày nghó buïng, neáu coù cô hoäi nhaát ñònh phaûi khuyeân nhuû, can ngaên baïn cuõ. 148

Laøm chuû vaän maïng

Sau ñoù thaày ñeán gaëp Ñaø-nhieân. Ñeå thöùc tænh baïn mình, thaày phaûi laøm ra veû töùc giaän, khieån traùch baïn taïi sao laïi coù nhöõng haønh vi baát chính nhö vaäy. Ñaø-nhieân giaûi thích ngay: – Baïn thoâng caûm cho toâi, vì coøn phaûi chaêm soùc cha meï vaø nuoâi con caùi nöõa! Vaû laïi, laøm phöôùc tích ñöùc, cuùng baùi trôøi ñaát, toå tieân, nhaát nhaát ñeàu phaûi caàn tieàn, cho neân buoäc loøng toâi phaûi laøm nhö vaäy thoâi! Laøm chuû vaän maïng

149

Thaày Muïc-kieàn-lieân nghieâm khaéc noùi: – Daãu coù khoù khaên nhö vaäy cuõng khoâng ñöôïc löôøng gaït ngöôøi daân voâ toäi, chieám ñoaït taøi saûn cuûa hoï moät caùch baát chính. Tuy nhieân, thaày Muïc-kieàn-lieân thöøa bieát laø Ñaønhieân ñang noùi doái, lieàn hoûi vaën laïi: – Nhöõng lôøi baïn noùi coù thaät nhö vaäy khoâng? Tröôùc caâu vaën hoûi heát söùc baát ngôø cuûa ngöôøi baïn chí thaân, Ñaø-nhieân khoâng bieát noùi theá naøo, maët ñoû nhö traùi gaác, hai loã tai noùng böøng, caûm thaáy xaáu hoå voâ cuøng. OÂng ta bieát khoâng theå giaáu ñöôïc ngöôøi baïn chí coát coù thaàn thoâng quaûng ñaïi nhö thaày Muïc-kieàn-lieân, do ñoù beøn noùi thaät: – Toâi thaät söï xin loãi baïn! Nhöõng gì toâi vöøa noùi ñeàu laø giaû doái. Chaúng giaáu gì baïn, toâi cöôùi moät coâ vôï, coâ aáy raát chuù troïng ñeán vieäc aên uoáng, y phuïc, nôi ôû, ñi laïi..., caùi naøy cuõng caàn, caùi kia cuõng caàn, ngaøy naøo cuõng tieâu xaøi phung phí. Neáu nhö toâi khoâng ñöa tieàn cho coâ aáy thì gia ñình seõ roái tung caû leân vì söï gaây goå cuûa coâ aáy, khoâng ñöôïc chuùt an oån. Cho neân toâi phaûi tìm moïi caùch kieám tieàn böøa baõi ñeàu chæ ñeå chu caáp ñaày ñuû cho coâ aáy. Thaày Muïc-kieàn-lieân nghe xong, nghieâm maët gaèn gioïng noùi: 150

Laøm chuû vaän maïng

...gia ñình seõ roái tung caû leân vì söï gaây goå cuûa coâ aáy...

– Baïn chæ vì chieàu theo yù vôï maø ñaùnh maát caû cuoäc ñôøi mình nhö theá ö? Baïn laøm nhieàu vieäc xaáu aùc, thaát ñöùc, quaû baùo sau naøy laøm sao traùnh khoûi? Ngay caû vôï baïn, neáu cöù haønh xöû nhö theá thì chæ coù ñöôïc caùi vui trong choác laùt maø khoâng theå traùnh khoûi söï khoå naõo laâu daøi veà sau. Vì theá, leõ ra baïn neân coá söùc khuyeân baûo, daïy doã coâ ta boû aùc höôùng thieän, nhö vaäy môùi troøn traùch nhieäm cuûa moät ngöôøi choàng toát. Ñaø-nhieân nghe thaày Muïc-kieàn-lieân chæ baûo quôû traùch lieàn nhaän roõ sai laàm cuûa mình, quyeát taâm Laøm chuû vaän maïng

151

caûi hoái. Töø ñoù veà sau khoâng chieàu theo yù vôï nöõa, maø ngöôïc laïi coøn khuyeân vôï cuøng nhau thöïc haønh giaùo phaùp giaûi thoaùt cuûa Phaät-ñaø, tích phöôùc tu thieän. Gia ñình daàn daàn trôû neân thaät söï haïnh phuùc. Ñaø-nhieân thöôøng noùi vôùi moïi ngöôøi: – Taát caû baïn beø ñeàu khoâng ai daùm chæ thaúng sai laàm cuûa toâi, chæ coù thaày Muïc-kieàn-lieân daùm noùi söï thaät maø thoâi. Thaày aáy môùi chính laø ngöôøi baïn chaân chính cuûa toâi!

152

Laøm chuû vaän maïng

CHUYEÄN AÙI-ÑÒA-BA

gaøy xöa, ôû Taây Taïng coù moät ngöôøi teân laø AÙi-ñòa-ba. Moãi khi töùc giaän vì tranh chaáp vôùi ai, AÙi-ñòa-ba lieàn töùc toác veà nhaø, chaïy quanh nhaø vaø ñaát cuûa mình ba voøng, sau ñoù ngoài xuoáng bôø ruoäng thôû hoån heån. AÙi-ñòa-ba laøm vieäc raát sieâng naêng chaêm chæ, neân nhaø oâng ta caøng ngaøy caøng lôùn, ñaát ñai ngaøy caøng roäng. Nhöng cho duø nhaø vaø ñaát lôùn roäng nhö theá naøo, moãi khi coù vieäc tranh luaän sinh töùc giaän vôùi ai, oâng cuõng ñeàu veà chaïy quanh nhaø vaø ñaát ñuû ba voøng. Vì sao moãi laàn töùc giaän AÙi-ñòa-ba ñeàu chaïy quanh nhaø vaø ñaát cuûa mình ba voøng? Nhöõng ngöôøi quen bieát oâng ñeàu caûm thaáy heát söùc toø moø, song cho duø gaïn hoûi theá naøo oâng cuõng ñeàu laëng thinh khoâng ñaùp. Theo söï xoay chuyeån cuûa baùnh xe thôøi gian, söùc khoûe cuûa AÙi-ñòa-ba cuõng bò baøo moøn theo naêm thaùng. Luùc naøy, nhaø cöûa ruoäng ñaát cuûa oâng cuõng Laøm chuû vaän maïng

153

...moãi khi coù vieäc tranh luaän sinh töùc giaän vôùi ai, oâng cuõng ñeàu veà chaïy quanh nhaø vaø ñaát ñuû ba voøng.

154

Laøm chuû vaän maïng

ñaõ raát roäng, coø bay thaúng caùnh roài, nhöng luùc oâng töùc giaän cuõng choáng gaäy ñi quanh nhaø vaø ñaát ba voøng moät caùch cöïc nhoïc. Ñôïi ñeán khi oâng ñi heát ba voøng thaät khoâng deã chuùt naøo, thöôøng thì maët trôøi cuõng ñaõ khuaát nuùi. Moät hoâm, AÙi-ñòa-ba ñang ngoài thôû hoån heån moät mình treân bôø ruoäng, chaùu noäi oâng ñeán ngoài beân caïnh hoûi: – Thöa oâng noäi! OÂng tuoåi ñaõ cao, khaép vuøng naøy khoâng ai coù ñöôïc ruoäng ñaát roäng lôùn nhö oâng, vaäy oâng khoâng neân gioáng tröôùc kia, vöøa töùc giaän leân lieàn chaïy quanh ruoäng ñaát ba voøng nöõa! OÂng coù theå noùi cho chaùu nghe caùi bí maät naøy, vì sao oâng vöøa töùc giaän lieàn ñi quanh ruoäng ñaát ba voøng ñöôïc khoâng? AÙi-ñòa-ba khoâng theå töø choái lôøi khaån caàu heát söùc chaân thaønh cuûa ñöùa chaùu, theá laø oâng noùi ra bí maät ñöôïc choân giaáu nhieàu naêm nay trong taän thaâm taâm, oâng noùi: – Chaùu bieát khoâng! Luùc coøn treû, moãi khi vöøa caõi vaõ, tranh chaáp, töùc giaän vôùi ai, oâng ñeàu chaïy quanh ruoäng ñaát ba voøng, vöøa chaïy vöøa nghó buïng: “Nhaø cöûa, ruoäng vöôøn cuûa mình nhoû nhö vaäy, theá thì laøm gì mình coù thôøi gian, tö caùch töùc giaän Laøm chuû vaän maïng

155

Nhaø cöûa cuûa mình lôùn nhö vaäy, ruoäng ñaát nhieàu nhö vaäy, sao laïi so ño tính toaùn vôùi ngöôøi khaùc?

156

Laøm chuû vaän maïng

ngöôøi khaùc chöù?” Vöøa nghó nhö vaäy, söï töùc giaän lieàn tan bieán, cho neân oâng duøng taát caû thôøi gian vaøo coâng vieäc. – Thöa oâng! Baây giôø oâng tuoåi ñaõ cao, laïi trôû thaønh ngöôøi giaøu coù nhaát, vaäy taïi sao oâng cuõng chaïy quanh ruoäng ñaát ba voøng chöù? AÙi-ñòa-ba mæm cöôøi noùi: – Baây giôø oâng vaãn coøn tính khí töùc giaän. Khi vöøa töùc giaän, oâng ñi quanh ruoäng ñaát ba voøng, vöøa ñi vöøa suy nghó: “Nhaø cöûa cuûa mình lôùn nhö vaäy, ruoäng ñaát nhieàu nhö vaäy, sao mình laïi so ño tính toaùn vôùi ngöôøi khaùc chöù?” Vöøa nghó nhö vaäy, töùc giaän cuõng lieàn tan bieán. Ngöôøi chaùu noäi nghe xong lieàn cöôøi lôùn: – Thì ra laø nhö vaäy! AÙi-ñòa-ba cuõng cöôøi theo. Sau ñoù hai oâng chaùu cuøng dìu nhau thong thaû trôû veà nhaø döôùi aùnh naéng chieàu vaøng nhaït.

Laøm chuû vaän maïng

157

BAÛO HOÄ CHÍNH MÌNH

où hai thaày troø kieám soáng baèng ngheà laøm xieác. Ngöôøi thaày thöôøng döïng ñöùng moät caây tre raát cao, roài baûo hoïc troø leo leân caây tre aáy, ñöùng leân vai oâng, sau ñoù hoï cuøng nhau bieåu dieãn nhaøo loän vaø raát nhieàu ñoäng taùc nguy hieåm khaùc ñeå laøm vui maét ngöôøi xem.1 Saép ñeán giôø bieåu dieãn, ngöôøi thaày ôû sau haäu tröôøng noùi vôùi hoïc troø: – Con caàn phaûi chuù yù! Laùt nöõa con ôû treân caây phaûi heát söùc chuù yù baûo hoä thaày phía döôùi; thaày cuõng seõ chuù taâm baûo hoä con. Nhö vaäy, chuùng ta bieåu dieãn môùi khoâng xaûy ra nhöõng chuyeän ruûi ro, môùi coù theå an oån laáy tieàn cuûa ngöôøi xem ñöôïc. Ngöôøi hoïc troø lieàn noùi: – Thöa thaày! Thaày noùi nhö theá con khoâng ñoàng yù. Laùt nöõa luùc bieåu dieãn, con ôû treân caây phaûi töï lo cho chính mình; thaày ôû döôùi cuõng phaûi töï lo cho chính mình. Chuùng ta moãi ngöôøi ñeàu töï lo vieäc giöõ 1

Caâu chuyeän naøy ñöôïc ñöùc Phaät keå trong Töông öng boä kinh (Samyutta Nikaya), phaàn Töông öng nieäm xöù, phaåm Nālanda (47.19) ñeå ví duï veà söï giöõ gìn chaùnh nieäm tænh giaùc cuûa vò tyø-kheo.

158

Laøm chuû vaän maïng

Thaày noùi nhö theá con khoâng ñoàng yù...

thaêng baèng cho chính mình, nhö vaäy môùi coù theå phoái hôïp toát, bieåu dieãn ñöôïc an toaøn, kieám ñöôïc nhieàu tieàn. Ngöôøi thaày mæm cöôøi noùi: – Con noùi raát ñuùng, moãi ngöôøi chuùng ta phaûi töï baûo hoä laáy chính mình. Nhöng nhö vaäy cuõng khoâng coù nghóa raèng lôøi noùi vöøa roài cuûa thaày laø sai. Caäu hoïc troø thaéc maéc: – Thöa thaày, taïi sao vaäy? Ngöôøi thaày thong thaû ñaùp: Laøm chuû vaän maïng

159

– Khi moät ngöôøi baûo veä chính mình cuõng chính laø ñang baûo veä cho ngöôøi khaùc. Con baûo veä töï thaân mình, thaät ra cuõng chính laø baûo veä thaày. Neáu nhö con baát caån ngaõ xuoáng, seõ laøm toån haïi ñeán thaày; coøn neáu nhö thaày bò tröôït teù, cuõng seõ laøm toån haïi ñeán con ôû phía treân. Caùi goïi laø töï baûo veä cuõng chính laø baûo veä ngöôøi khaùc. Cho neân, ngöôøi bieát thöông yeâu chính mình seõ caøng thöông yeâu ngöôøi khaùc; bieát chaêm lo toát cho baûn thaân mình chính laø baûo veä cho ngöôøi khaùc. Caäu hoïc troø nghe xong lieàn hieåu ra ñöôïc yù nghóa saâu xa cuûa vaán ñeà. Töø ñoù, moãi khi bieåu dieãn caû hai thaày troø ñeàu hôïp taùc raát aên yù, cuøng baûo hoä cho nhau, hoaøn thaønh thaät toát nhöõng tieát muïc bieåu dieãn khoù khaên vaø nguy hieåm.

160

Laøm chuû vaän maïng

TRAÂN QUYÙ CHÍNH MÌNH

öa coù moät ngöôøi thanh nieân thaønh ñaït, khoûe maïnh, ñoät nhieân thaàn cheát caàm buùa töû thaàn ñeán ñöa anh ta xuoáng ñòa phuû. Anh thanh nieân raát baát bình. Khi xuoáng ñeán ñòa phuû, anh ta giaän döõ hoûi Dieâm vöông: – Taïi sao laïi baét toâi ñi sôùm nhö vaäy? Dieâm vöông giaûi thích: – Thôøi gian cuûa anh ñaõ ñeán roài! Caên cöù theo söï voâ thöôøng cuûa sinh maïng, nay anh ñaõ coù ñuû caùc hieän töôïng nhö theá naøy: ngaây ngoâ daïi doät, töù chi ueå oaûi, neùt maët buoàn thiu, söùc khoûe yeáu ôùt, aùp löïc traàm troïng, meät moûi voâ cuøng, thaûm haïi khoù taû. Anh thanh nieân nghe xong lieàn noùi: – Sao coù theå nhö theá ñöôïc? Toâi luoân raát khoûe maïnh! Sao oâng khoâng baùo tröôùc cho toâi bieát chöù? Laàn naøy Dieâm vöông coá neùn côn böïc töùc, nhaãn naïi noùi: – Sao laïi khoâng coù chöù? Ít ra ta cuõng ñaõ baùo cho anh bieát ba laàn roài! Laàn thöù nhaát, ta bieán anh thaønh ngöôøi gaày oám meät moûi, khi thöùc daäy ñaàu Laøm chuû vaän maïng

161

... ñeàu do ta chæ bieát chaïy theo töông lai söï nghieäp, khoâng chòu traân quyù chính baûn thaân mình...

oùc quay cuoàng, hoa maét, gioáng nhö khoâng theå daäy ñöôïc; laàn thöù hai, ta khieán anh ñoùi cuõng ñau, no cuõng ñau, bao töû ñau khoâng theå chòu ñöôïc; laàn thöù ba, ta laøm cho anh eâ aåm ñau nhöùc caû ngöôøi; song anh chaúng ñeå yù gì caû, chaúng bieát yeâu tieác thaân theå, do ñoù ta chæ coøn caùch sai ngöôøi ñeán baét anh ñi maø thoâi. Anh thanh nieân nghe xong, ñeàu coâng nhaän quaû nhieân ñaõ töøng traûi qua nhöõng beänh traïng nhö vaäy, nhöng do mình khoâng chòu löu yù ñeán. Vì theá, anh ta than thôû: 162

Laøm chuû vaän maïng

– OÂi! Taát caû ñeàu do ta chæ bieát chaïy theo töông lai söï nghieäp, khoâng chòu traân quyù chính baûn thaân mình, giôø chæ coøn caùch chaáp nhaän maø thoâi! Dieâm vöông cuõng thôû daøi chua xoùt: – Ñuùng ra ta chæ baét coù moät loaïi ngöôøi maø thoâi, ñoù laø ngöôøi ñaõ heát tuoåi thoï. Song hieän taïi laïi coù moät loaïi ngöôøi ñaùng cheát hôn: nhöõng ngöôøi khoâng bieát yeâu tieác chính baûn thaân mình! Ñieàu ñaùng buoàn hôn laø loaïi ngöôøi thöù hai naøy laïi ngaøy caøng nhieàu hôn.

Laøm chuû vaän maïng

163

THAÙNH NHAÂN ÑAÏO CHÍCH

où moät teân ñaïo chích, sau nhieàu naêm aên troäm cuûa ngöôøi khaùc raát nhieàu taøi saûn, may maén laø töï nhaän ra mình ñaõ phaïm sai laàm lôùn khoâng theå tha thöù, trong loøng voâ cuøng hoái haän sôï haõi, nghó ñeán quaû baùo xaáu aùc cuûa nhöõng vieäc mình ñaõ laøm. Do ñoù, anh ta ñeán tham vaán vôùi moät vò thaày noåi tieáng. Anh ta hoûi vò thaày: – Kính baïch thaày! Con laø keû coù toäi, con thaät laáy laøm ñau khoå. Con phaûi laøm theá naøo môùi ñöôïc giaûi thoaùt? Vò thaày oân toàn hoûi: – Con coù sôû tröôøng gì khoâng? Teân troäm hoái loãi thöa: – Kính baïch thaày! Con chaúng coù sôû tröôøng gì caû. – Thaät chaúng coù gì sao? – Vò thaày noùi lôùn: – Khoâng, nhaát ñònh laø con coù! 164

Laøm chuû vaän maïng

Teân ñaïo chích laëng thinh khoâng noùi, cuùi gaèm ñaàu. Laùt sau môùi thöøa nhaän nho nhoû: – Kyø thaät con coù moät sôû tröôøng, chính laø aên troäm ñoà. Vò thaày baät cöôøi lôùn:

... haõy tìm moät nôi thaät yeân tónh, laøm saùng toû taâm yù cuûa mình, roài nghó caùch laáy taát caû caùc vì tinh tuù treân trôøi...

Laøm chuû vaän maïng

165

– Toát, raát toát! Ñaây chính laø ñieåm baét ñaàu ngay trong hieän taïi cuûa con. Haõy taän duïng moïi kyõ xaûo cuûa mình. Con haõy tìm moät nôi thaät yeân tónh, laøm saùng toû taâm yù cuûa mình, roài nghó caùch laáy taát caû caùc vì tinh tuù treân trôøi ñeå dung nhaäp vaøo töï taâm. Dung nhaäp vaøo töï taâm roài thì haõy quaùn saùt xem taâm tính aáy toàn taïi nôi naøo? Teân ñaïo chích nghe xong lôøi giaùo huaán cuûa vò ñaïi sö lieàn quyeát chí tinh taán tu haønh. Sau 21 ngaøy noã löïc quaùn xeùt, anh ta chöùng ngoä ñöôïc töï tính cuûa vaïn phaùp, nhaän bieát ñöôïc töï taâm, veà sau trôû thaønh moät baäc thaùnh nhaân vó ñaïi.

166

Laøm chuû vaän maïng