nietban_03b

大般涅槃經 卷 第 十三

聖行品 第七 之 三 佛告迦葉。善哉善哉。善男子。善能諮問 如來是義。善男子。一切眾生於下苦中橫生 樂想。是故我今所說苦相與本不異。 爾時迦葉菩薩白佛言。如佛所說於下苦中 生樂想者。下生下老下病下死。下愛別離下 求不得下怨憎會下五盛陰。如是等苦亦應有 樂。 世尊。下生者。所謂三惡趣中生者所謂人 中。上生者所謂天上。若復有人作如是問。 若於下樂生於苦想。於中樂中生無苦樂想。 於上樂中生於樂想。當云何答。 世尊。若下苦中生樂想者。未見有人當受 6

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH QUYEÅN ÑEÄ THAÄP TAM

THAÙNH HAÏNH PHAÅM ÑEÄ THAÁT CHI TAM

Phaät caùo Ca-dieáp: Thieän tai! Thieän tai! Thieän nam töû!

Thieän naêng tö vaán Nhö Lai thò nghóa. Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh ö haï khoå trung hoaïnh sanh laïc töôûng.

Thò coá ngaõ kim sôû thuyeát khoå töôùng, döõ boån baát dò.

Nhó thôøi, Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Nhö Phaät sôû thuyeát, ö haï khoå trung sanh laïc töôûng giaû. Haï laõo, haï beänh, haï töû, haï aùi bieät ly, haï caàu baát ñaéc, haï oaùn taéng hoäi; haï nguõ thaïnh aám, nhö thò ñaúng khoå, dieäc öng höõu laïc.

Theá Toân, haï sanh giaû, sôû vò tam aùc thuù; trung sanh giaû, sôû vò nhaân trung; thöôïng sanh giaû, sôû vò thieân thöôïng.

Nhöôïc phuïc höõu nhaân taùc nhö thò vaán: Nhöôïc ö haï laïc, sanh ö khoå töôûng; ö trung laïc trung, sanh voâ khoå laïc töôûng; ö thöôïng laïc trung, sanh ö laïc töôûng? Ñöông vaân haø ñaùp?

Theá Toân! Nhöôïc haï khoå trung, sanh laïc töôûng giaû; vò kieán höõu nhaân ñöông thoï thieân phaït, sô nhaát haï thôøi, dó 7

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

sanh laïc töôûng! Nhöôïc baát sanh giaû, vaân haø thuyeát ngoân: Ö haï khoå trung, nhi sanh laïc töôûng?

千罰初一下時已生樂想。若不生者。云何說 言於下苦中而生樂想。 佛告迦葉。如是如是如汝所說。以是義故 無有樂想。何以故。猶如彼人當受千罰受一 下已即得脫者。是人爾時便生樂想。是故當 知於無樂中妄生樂想。 迦葉言。世尊。彼人不以一下生於樂想。 以得脫故而生樂想。 迦葉是故我昔為釋摩男說。五陰中樂實不 虛也。迦葉。有三受三苦。三受者。所謂樂 受苦受不苦不樂受。三苦者。所謂苦苦行苦 壞苦。 善男子。苦受者名為三苦。所謂苦苦行苦 壞苦。餘二受者。所謂行苦壞苦。 善男子。以是因緣生死之中實有樂受。菩 薩摩訶薩以苦樂性不相捨離。是故說言一切 皆苦。 善男子。生死之中實無有樂。但諸佛菩薩 隨順世間說言有樂。

Thieän nam töû! Sanh töû chi trung, thaät voâ höõu laïc. Ñaûn chö Phaät, Boà Taùt, tuøy thuaän theá gian, thuyeát ngoân höõu laïc.

迦葉菩薩白佛言。世尊。諸佛菩薩若隨俗 說是虛妄不。如佛所說修行善者則受樂報。

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Chö Phaät Boà Taùt, nhöôïc tuøy tuïc thuyeát, thò hö voïng phuû? Nhö Phaät sôû thuyeát: Tu haønh thieän giaû, taéc thoï laïc baùo; trì giôùi an

8

Phaät caùo Ca-dieáp. Nhö thò! Nhö thò! Nhö nhöõ sôû thuyeát.

Dó thò nghóa coá, voâ höõu laïc töôûng. Haø dó coá? Do nhö bæ nhaân, ñöông thoï thieân phaït, thoï nhaát haï dó, töùc ñaéc thoaùt giaû. Thò nhaân nhó thôøi tieän sanh laïc töôûng. Thò coá ñöông tri, ö voâ laïc trung, voïng sanh laïc töôûng.

Ca-dieáp ngoân: Theá Toân! Bæ nhaân baát dó nhaát haï, sanh ö laïc töôûng, dó ñaéc thoaùt coá, nhi sanh laïc töôûng.

Ca-dieáp, thò coá ngaõ tích vò Thích-ma-nam thuyeát nguõ aám trung laïc, thaät baát hö daõ.

Ca-dieáp! Höõu tam thoï, tam khoå. Tam thoï giaû, sôû vi: laïc thoï, khoå thoï, baát khoå baát laïc thoï. Tam khoå giaû, sôû vò, khoå khoå, haønh khoå, hoaïi khoå.

Thieän nam töû! Khoå thoï giaû, danh vi tam khoå, sôû vò: khoå khoå, haønh khoå, hoaïi khoå. Dö nhò thoï giaû, sôû vò: Haønh khoå, hoaïi khoå.

Thieän nam töû! Dó thò nhaân duyeân, sanh töû chi trung, thaät höõu laïc thoï. Boà Taùt ma-ha-taùt, dó khoå laïc taùnh baát töông xaû ly, thò coá thuyeát ngoân: Nhaát thieát giai khoå.

9

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

持戒安樂身不受苦。乃至眾事已辦是為最 樂。如是等經所說樂受是虛妄不。若是虛妄 諸佛世尊。久於無量百千萬億阿僧祇劫。修 菩提道已離妄語。今作是說其義云何。

laïc, thaân baát thoï khoå; naõi chí chuùng söï dó bieän, thò vi toái laïc. Nhö thò ñaúng kinh sôû thuyeát laïc thoï, thò hö voïng phuû?

Nhöôïc thò hö voïng, chö Phaät Theá Toân cöûu ö voâ löôïng baù thieân vaïn öùc a-taêng-kyø kieáp, tu Boà-ñeà ñaïo, dó ly voïng ngöõ, kim taùc thò thuyeát, kyø nghóa vaân haø?

佛言。善男子。如上所說諸受樂偈即是

thoï laïc keä, töùc thò Boà-ñeà ñaïo chi caên boån, dieäc naêng tröôûng

菩提道之根本。亦能長養阿耨多羅三藐三菩

döôõng A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Dó thò nghóa coá,

提。以是義故。先於經中說是樂相。 善男子。譬如世間所須資生能為樂因故名 為樂。所謂女色耽湎飲酒上饌甘味。渴時得 水寒時遇火。衣服瓔珞象馬車乘奴婢僮僕。 金銀琉璃珊瑚真珠倉庫穀米。如是等物世間 所須能為樂因是名為樂。 善男子。如是等物亦能生苦。因於女人生 男子苦。憂愁悲泣乃至斷命。因酒甘味乃至 倉穀。亦能令人生大憂惱。以是義故一切皆 苦無有樂相。 善男子。菩薩摩訶薩於是八苦解苦無苦。 善男子。一切聲聞辟支佛等不知樂因。為 10

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö thöôïng sôû thuyeát, chö

tieân ö kinh trung, thuyeát thò laïc töôùng.

Thieän nam töû! Thí nhö theá gian, sôû tu tö sanh, naêng vi laïc nhaân, coá danh vi laïc. Sôû vò: nöõ saéc, ñam mieän aåm töûu, thöôïng soaïn cam vò, khaùt thôøi ñaéc thuûy, haøn thôøi ngoä hoûa, y phuïc, anh laïc, töôïng maõ xa thaëng, noâ tyø ñoàng boäc, kim ngaân, löu ly, san hoâ, chaân chaâu thöông khoá coác meã. Nhö thò ñaúng vaät, theá gian sôû tu, naêng vi laïc nhaân thò danh vi laïc.

Thieän nam töû! Nhö thò ñaúng vaät dieäc naêng sanh khoå.

Nhaân ö nöõ nhaân, sanh nam töû khoå, öu saàu bi khaáp, naõi chí ñoaïn maïng. Nhaân töûu cam vò; naõi chí thöông coác dieäc naêng linh nhaân sanh ñaïi öu naõo. Dó thò nghóa coá, nhaát thieát giai khoå, voâ höõu laïc töôùng.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, ö thò baùt khoå, giaûi khoå, voâ khoå.

Thieän nam töû! Nhaát thieát Thanh vaên, Bích chi Phaät ñaúng, baát tri laïc nhaân, vò nhö thò nhaân, ö haï khoå trung, 11

大般涅槃經 如是人於下苦中說有樂相。唯有菩薩住於大 乘大般涅槃。乃能知是苦因樂因。 善男子。云何菩薩摩訶薩住於大乘大般涅 槃觀察集諦。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thuyeát höõu laïc töôùng. Duy höõu Boà Taùt, truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn, naõi naêng tri thò khoå nhaân, laïc nhaân.

Thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn quaùn saùt Taäp ñeá?

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt quaùn thöû Taäp ñeá thò

善男子。菩薩摩訶薩觀此集諦是陰因緣。 所謂集者還愛於有。愛有二種。一愛己身。 二愛所須。復有二種。未得五欲繫心專求。 既求得已堪忍專著。復有三種。欲愛色愛無 色愛。復有三種。業因緣愛煩惱因緣愛苦因 緣愛。出家之人有四種愛。何等為四。衣服 飲食臥具湯藥。復有五種。貪著五陰隨諸所 須一切愛著。分別挍計無量無邊。

aám nhaân duyeân. Sôû vò taäp giaû, hoaøn aùi ö höõu. AÙi höõu nhò

善男子。愛有二種。一者善愛二不善愛。 不善愛者。惟愚求之。善法愛者諸菩薩求。 善法愛者復有二種不善與善。求二乘者名為 不善。求大乘者是名為善。

Thieän nam töû! AÙi höõu nhò chuûng: Nhaát giaû thieän aùi,

善男子。凡夫愛者名之為集。不名為諦。 菩薩愛者名為實諦不名為集。何以故。為度 眾生所以受生。不以愛故而受生也。 12

chuûng: nhaát aùi kyû thaân, nhò aùi sôû tu. Phuïc höõu nhò chuûng: Vò ñaéc nguõ duïc heä taâm chuyeân caàu; kyù caàu ñaéc dó, kham nhaãn chuyeân tröôùc. Phuïc höõu tam chuûng: duïc aùi, saéc aùi, voâ saéc aùi. Phuïc höõu tam chuûng: nghieäp nhaân duyeân aùi, Phieàn-naõo nhaân duyeân aùi, Khoå nhaân duyeân aùi. Xuaát gia chi nhaân höõu töù chuûng aùi. Haø ñaúng vi töù? Y phuïc, aåm thöïc, ngoïa cuï, thang döôïc. Phuïc höõu nguõ chuûng: Tham tröôùc nguõ aám. Tuøy chö sôû tu, nhaát thieát aùi tröôùc, phaân bieät giaûo keá, voâ löôïng voâ bieân.

nhò baát thieän aùi. Baát thieän aùi giaû, duy ngu caàu chi. Thieän phaùp aùi giaû, chö Boà Taùt caàu. Thieän phaùp aùi giaû, phuïc höõu nhò chuûng: Baát thieän döõ thieän. Caàu nhò thöøa giaû, danh vi baát thieän; caàu Ñaïi thöøa giaû, thò danh vi thieän.

Thieän nam töû! Phaøm phu aùi giaû, danh chi vi taäp, baát danh vi ñeá. Boà Taùt aùi giaû; danh vi thaät ñeá, baát danh vi taäp. Haø dó coá? Vò ñoä chuùng sanh, sôû dó thoï sanh; baát dó aùi coá, nhi thoï sanh daõ.

13

大般涅槃經 迦葉菩薩白佛言。世尊。如佛世尊。於餘 經中為諸眾生說業為因緣。或說憍慢。或說 六觸。或說無明。為五盛陰而作因緣。今以 何義說四聖諦。獨以愛性為五陰因。 佛讚迦葉菩薩。善哉善哉。善男子。如汝 所說。諸因緣者非為非因。但是五陰要因於 愛。 善男子。譬如大王若出遊巡。大臣眷屬悉 皆隨從。愛亦如是隨愛行處。是諸結使亦復 隨行。譬如膩衣隨有塵著著則隨住。愛亦如 是隨所愛處業結亦住。 復次善男子。譬如濕地則能生芽。愛亦如 是能生一切業煩惱芽。 善男子。菩薩摩訶薩住是大乘大般涅槃深 觀此愛。凡有九種。一如債有餘。二如羅剎 女婦。三如妙花莖中有毒蛇纏之。四如惡食 性所不便而彊食之。五如婬女。六如摩樓迦 子。七如瘡中瘜肉。八如暴風。九如彗星。 云何名為如債有餘。善男子。譬如窮人 負他錢財。雖償欲畢餘未畢故。猶繫在獄而 14

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät Theá Toân, ö dö kinh trung, vò chö chuùng sanh, thuyeát nghieäp vi nhaân duyeân; hoaëc thuyeát kieâu maïng, hoaëc thuyeát luïc xuùc, hoaëc thuyeát voâ minh, vò nguõ thaïnh aám, nhi taùc nhaân duyeân. Kim dó haø nghóa, thuyeát Töù thaùnh ñeá, ñoäc dó aùi taùnh vi nguõ aám nhaân?

Phaät taùn Ca-dieáp Boà Taùt: Thieän tai! Thieän tai! Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû thuyeát, chö nhaân duyeân giaû, phi vi, phi nhaân, ñaûn thò nguõ aám yeáu nhaân ö aùi.

Thieän nam töû! Thí nhö Ñaïi Vöông, nhöôïc xuaát du tuaàn, ñaïi thaàn, quyeán thuoäc taát giai tuøy tuøng. AÙi dieäc nhö thò; tuøy aùi haønh xöù, thò chö keát söû dieäc phuïc tuøy haønh. Thí nhö nò y, tuøy höõu traàn tröôùc; tröôùc taéc tuøy truï. AÙi dieäc nhö thò, tuøy sôû aùi xöù, nghieäp keát dieäc truï.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö thaáp ñòa, taéc naêng sanh nha. AÙi dieäc nhö thò, naêng sanh nhaát thieát nghieäp phieàn naõo nha.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, truï thò Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn, thaâm quaùn thöû aùi, phaøm höõu cöûu chuûng: Nhaát nhö traùi höõu dö; nhò nhö la-saùt nöõ phuï; tam nhö dieäu hoa haønh trung, höõu ñoäc xaø trieàn chi; töù nhö aùc thöïc taùnh sôû baát tieän, nhi cöôõng thöïc chi; nguõ nhö daâm nöõ; luïc nhö ma-laâu-ca töû; thaát nhö sang trung töùc nhuïc; baùt nhö baïo phong; cöûu nhö tueä tinh.

Vaân haø danh vi nhö traùi höõu dö? Thieän nam töû! Thí nhö cuøng nhaân, phuï tha tieàn taøi. Tuy thöôøng duïc taát, dö 15

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

不得脫。聲聞緣覺亦復如是。以有愛習之餘 氣故。不能得成阿耨多羅三藐三菩提。善男

vò taát coá, du heä taïi nguïc, nhi baát ñaéc thoaùt. Thanh vaên

子。是名如債有餘。

Thieän nam töû! Thò danh nhö traùi höõu dö.

善男子。云何如羅剎女婦。善男子。譬 如有人以羅剎女而為婦妾。是羅剎女隨所生 子生已便噉。子既盡已復噉其夫。善男子。 愛羅剎女亦復如是。隨諸眾生生善根子隨生 隨食。善子既盡復噉眾生。令墮地獄畜生餓 鬼。唯除菩薩。是名如羅剎女婦。 善男子。云何如妙花莖毒蛇纏之。譬如有 人性愛好花。不見花莖毒蛇過患即便前捉。 捉已蛇螫螫已命終。一切凡夫亦復如是。貪 五欲花不見是愛毒蛇過患而便受取。即為愛 毒之所蠍螫。命終墮於三惡道中。唯除菩 薩。是名如妙花莖毒蛇纏之。 善男子。云何所不便食而彊食之。譬如有 人所不便食而彊食之。食已腹痛患下而死。 愛食亦爾。五道眾生彊食貪著。以是因緣墮 三惡道。唯除菩薩。是名所不便食而彊食 之。 16

Duyeân giaùc dieäc phuïc nhö thò, dó höõu aùi taäp chi dö khí coá, baát naêng ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Thieän nam töû! Vaân haø nhö la-saùt nöõ phuï? Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, dó la-saùt nöõ nhi vi phuï thieáp. Thò la-saùt nöõ, tuøy sôû sanh töû, sanh dó tieän haùm. Töû kyù taän dó, phuïc haùm kyø phu. Thieän nam töû! AÙi la-saùt nöõ, dieäc phuïc nhö thò; tuøy chö chuùng sanh, sanh thieän caên töû, tuøy sanh tuøy thöïc. Thieän töû kyù taän, phuïc haùm chuùng sanh, linh ñoïa ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quæ. Duy tröø Boà Taùt. Thò danh nhö la-saùt nöõ phuï.

Thieän nam töû! Vaân haø nhö dieäu hoa haønh, ñoäc xaø trieàn chi? Thí nhö höõu nhaân, taùnh aùi haûo hoa; baát kieán hoa haønh ñoäc xaø quaù hoaïn, töùc tieän tieàn troùc. Troùc dó xaø thích; thích dó maïng chung. Nhaát thieát phaøm phu dieäc phuïc nhö thò; tham nguõ duïc hoa. Baát kieán thò AÙi, ñoäc xaø quaù hoaïn, nhi tieän thoï thuû, töùc vi AÙi ñoäc chi sôû yeát thích; maïng chung ñoaï ö tam aùc ñaïo trung, duy tröø Boà Taùt. Thò danh nhö dieäu hoa haønh, ñoäc xaø trieàn chi.

Thieän nam töû! Vaân haø sôû baát tieän thöïc, nhi cöôõng thöïc chi? Thí nhö höõu nhaân, sôû baát tieän thöïc, nhi cöôõng thöïc chi. Thöïc dó phuùc thoáng, hoaïn haï nhi töû. AÙi thöïc dieäc nhó; Nguõ ñaïo chuùng sanh cöôõng thöïc tham tröôùc, dó thò nhaân duyeân, ñoïa Tam aùc ñaïo, duy tröø Boà Taùt. Thò danh sôû baát tieän thöïc, nhi cöôõng thöïc chi.

17

大般涅槃經 善男子。云何如婬女。譬如愚人與婬女 通。而彼婬女巧作種種諂媚現親。悉奪是人 所有錢財。錢財既盡便復驅逐。愛之婬女 亦復如是。愚人無智與之交通。而是愛女奪 其所有一切善法。善法既盡驅逐令墮三惡道 中。唯除菩薩。是名婬女。 善男子。云何摩樓迦子。譬如摩樓迦子 若鳥食已隨糞墮地。或因風吹來在樹下即便 生長。纏繞縛束尼拘陀樹。令不增長遂至枯 死。愛摩樓迦子亦復如是。纏縛凡夫所有善 法。不令增長遂至枯滅。既枯滅已命終之後 墮三惡道。唯除菩薩。是名摩樓迦子。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Vaân haø nhö daâm nöõ? Thí nhö ngu nhaân döõ daâm nöõ thoâng. Nhi bæ daâm nöõ xaûo taùc chuûng chuûng sieåm mò hieän thaân, taát ñoaït thò nhaân sôû höõu tieàn taøi. Tieàn taøi kyù taän, tieän phuïc khu truïc. AÙi chi daâm nöõ dieäc phuïc nhö thò: ngu nhaân voâ trí döõ chi giao thoâng, nhi thò aùi nöõ ñoaït kyø sôû höõu nhaát thieát thieän phaùp. Thieän phaùp kyù taän, khu truïc linh ñoïa tam aùc ñaïo trung, duy tröø Boà Taùt. Thò danh daâm nöõ.

Thieän nam töû! Vaân haø ma-laâu-ca töû? Thí nhö ma-laâuca töû. Nhöôïc ñieåu thöïc dó, tuøy phaån ñoïa ñòa; hoaëc nhaân phong xuy, lai taïi thoï haï. Töùc tieän sanh tröôûng, trieàn nhieãu phöôïc thuùc ni-caâu-ñaø thoï, linh baát taêng tröôûng, toaïi chí khoâ töû, AÙi ma-laâu-ca töû dieäc phuïc nhö thò, trieàn phöôïc phaøm phu: sôû höõu thieän phaùp, baát linh taêng tröôûng, toaïi chí khoâ dieät. Kyù khoâ dieät dó, maïng chung chi haäu, ñoïa tam aùc ñaïo, duy tröø Boà Taùt. Thò danh ma-laâu-ca töû.

善男子。云何瘡中瘜肉。如人久瘡中生 瘜肉。其人要當勤心療治莫生捨心。若生捨 心瘡瘜增長蟲疽復生。以是因緣即便命終。 凡夫愚人五陰瘡痍亦復如是愛於其中而為瘜 肉。應當勤心療治愛瘜。若不治者命終即墮 三惡道中。唯除菩薩。是名瘡中瘜肉。

Thieän nam töû! Vaân haø sang trung töùc nhuïc? Nhö nhaân cöûu sang, trung sanh töùc nhuïc. Kyø nhaân yeáu ñöông caàn taâm lieäu trò, maïc sanh xaû taâm. Nhöôïc sanh xaû taâm, sang töùc taêng tröôûng, truøng thö phuïc sanh. Dó thò nhaân duyeân, töùc tieän maïng chung. Phaøm phu ngu nhaân, nguõ aám sang di, dieäc phuïc nhö thò; aùi ö kyø trung, nhi vi töùc nhuïc. Öng ñöông caàn taâm lieäu trò aùi töùc. Nhöôïc baát trò giaû, maïng chung töùc ñoïa tam aùc ñaïo trung, duy tröø Boà Taùt. Thò danh sang trung töùc nhuïc.

善男子。云何暴風。譬如暴風能偃山移岳

Thieän nam töû! Vaân haø baïo phong? Thí nhö baïo phong, naêng yeån sôn di nhaïc, baït thaâm caên taøi. AÙi baïo ñaïi phong

18

19

大般涅槃經 拔深根栽。愛暴大風亦復如是。於父母所而 生惡心。能拔大智舍利弗等無上深固菩提根 栽。唯除菩薩。是名暴風。 善男子。云何彗星。譬如彗星出現天下一 切人民飢饉病瘦嬰諸苦惱。愛之彗星亦復如 是。能斷一切善根種子。令凡夫人孤窮飢饉 生煩惱病。流轉生死受種種苦。唯除菩薩。 是名彗星。 善男子。菩薩摩訶薩住於大乘大般涅槃。 觀察愛結如是九種。 善男子。以是義故諸凡夫人有苦無諦。聲 聞緣覺有苦有苦諦而無真實。諸菩薩等解苦 無苦。是故無苦而有真實。 諸凡夫人有集無諦。聲聞緣覺有集有集 諦。諸菩薩等解集無集。是故無集而有真 諦。 聲聞緣覺有滅非真。菩薩摩訶薩有滅有真 諦。聲聞緣覺有道非真。菩薩摩訶薩有道有 真諦。 20

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

dieäc phuïc nhö thò; ö phuï maãu sôû, nhi sanh aùc taâm, naêng baït Ñaïi trí Xaù lî phaát ñaúng voâ thöôïng thaâm coá Boà-ñeà caên taøi, duy tröø Boà Taùt. Thò danh baïo phong.

Thieän nam töû! Vaân haø tueä tinh? Thí nhö tueä tinh xuaát hieän, thieân haï nhaát thieát nhaân daân cô caån beänh saáu anh chö khoå naõo. AÙi chi tueä tinh dieäc phuïc nhö thò; naêng ñoaïn nhaát thieát thieän caên chuûng töû, linh phaøm phu nhaân coâ cuøng cô caån, sanh phieàn naõo beänh, löu chuyeån sanh töû, thoï chuûng chuûng khoå, duy tröø Boà Taùt. Thò danh tueä tinh.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn, quaùn saùt AÙi keát nhö thò cöûu chuûng.

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, chö phaøm phu nhaân höõu khoå, voâ Ñeá; Thanh vaên Duyeân giaùc höõu khoå, höõu khoå ñeá, nhi voâ chaân thaät. Chö Boà Taùt ñaúng giaûi khoå, voâ khoå, thò coá voâ khoå, nhi höõu chaân thaät.

Chö phaøm phu nhaân höõu taäp, voâ ñeá, Thinh-vaên, Duyeân giaùc höõu Taäp, höõu Taäp ñeá. Chö Boà Taùt ñaúng giaûi Taäp, voâ Taäp, thò coá voâ Taäp, nhi höõu chaân ñeá.

Thanh vaên Duyeân giaùc höõu dieät, phi chaân. Boà Taùt maha-taùt höõu dieät, höõu chaân ñeá. Thanh vaên Duyeân giaùc höõu ñaïo, phi chaân. Boà Taùt ma-ha-taùt höõu ñaïo, höõu chaân ñeá.

21

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt, truï ö Ñaïi

善男子。云何菩薩摩訶薩住於大乘大般涅 槃見滅見滅諦。所謂斷除一切煩惱。若煩惱 斷則名為常。滅煩惱火則名寂滅。煩惱滅故 則得受樂。諸佛菩薩求因緣故故名為淨。更 不復受二十五有故名出世。以出世故名為我 常。於色聲香味觸男女生住異滅苦樂不苦不

thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn kieán dieät, kieán dieät ñeá? Sôû vò ñoaïn tröø nhaát thieát phieàn naõo. Nhöôïc phieàn naõo ñoaïn, taéc danh vi thöôøng. Dieät phieàn naõo hoûa, taéc danh Tòch dieät. Phieàn naõo dieät coá, taéc ñaéc thoï laïc. Chö Phaät, Boà Taùt caàu nhaân duyeân coá, coá danh vi Tònh. Caùnh baát phuïc thoï Nhò thaäp nguõ höõu, coá danh xuaát theá. Dó xuaát theá coá, danh vi ngaõ, thöôøng. Ö saéc, thanh, höông, vò, xuùc, nam, nöõ, sanh, truï, dò, dieät, khoå, laïc, baát khoå baát laïc, baát thuû töôùng maïo, coá

樂不取相貌。故名畢竟寂滅真諦。善男子。

danh taát caùnh tòch dieät, chaân ñeá. Thieän nam töû! Boà Taùt

菩薩如是住於大乘大般涅槃觀滅聖諦。

nhö thò truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn, quaùn Dieät thaùnh

善男子。云何菩薩摩訶薩住於大乘大般涅 槃觀道聖諦。善男子。譬如闇中因燈得見麤 細之物。菩薩摩訶薩亦復如是。住於大乘大 般涅槃因八聖道見一切法。所謂常無常有為 無為。有眾生非眾生物非物。苦樂我無我淨 不淨。煩惱非煩惱業非業。實不實乘非乘。 知不知陀羅驃非陀羅驃。求那非求那。見非 見色非色道非道解非解。善男子。菩薩如是 住於大乘大般涅槃觀道聖諦。 22

ñeá.

Thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn, quaùn Ñaïo thaùnh ñeá? Thieän nam töû!

Thí nhö aùm trung, nhaân ñaêng ñaéc kieán thoâ teá chi vaät. Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò; truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn, nhaân Baùt thaùnh ñaïo, kieán nhaát thieát phaùp, sôû vò: thöôøng, voâ thöôøng, höõu vi, voâ vi, höõu chuùng sanh, phi chuùng sanh, vaät, phi vaät, khoå, laïc, ngaõ, voâ ngaõ, tònh, baát tònh, phieàn naõo, phi phieàn naõo, nghieäp, phi nghieäp, thaät, baát thaät, thöøa, phi thöøa, tri, baát tri, ñaø-la-phieâu, phi ñaøla-phieâu, caàu-na, phi caàu-na, kieán, phi kieán, saéc, phi saéc, ñaïo, phi ñaïo, giaûi, phi giaûi. Thieän nam töû! Boà Taùt nhö thò truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn, quaùn Ñaïo Thaùnh ñeá.

23

大般涅槃經 迦葉菩薩白佛言。世尊。若八聖道是道聖 諦義不相應。何以故。如來或說信心為道能 度諸漏。 或時說道不放逸是。諸佛世尊不放逸故得 阿耨多羅三藐三菩提。亦是菩薩助道之法。 或時說言精進是道。如告阿難。若有人能 勤修精進則得成於阿耨多羅三藐三菩提。 或時說言觀身念處。若有繫心精勤修習是 身念處。則得成於阿耨多羅三藐三菩提。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhöôïc Baùt Thaùnh Ñaïo thò Ñaïo Thaùnh ñeá, nghóa baát töông öùng. Haø dó coá? Nhö Lai hoaëc thuyeát: Tín taâm vi Ñaïo, naêng ñoä chö laäu.

Hoaëc thôøi thuyeát: Ñaïo baát phoùng daät thò. Chö Phaät Theá Toân baát phoùng daät coá, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Dieäc thò Boà Taùt trôï ñaïo chi phaùp.

Hoaëc thôøi thuyeát ngoân: Tinh taán thò Ñaïo. Nhö caùo A-nan: Nhöôïc höõu nhaân naêng caàn tu Tinh taán, taéc ñaéc thaønh ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Hoaëc thôøi thuyeát ngoân: Quaùn thaân nieäm xöù. Nhöôïc höõu heä taâm tinh caàn tu taäp thò thaân nieäm xöù, taéc ñaéc thaønh ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

或時說言正定為道如告大德摩訶迦葉。

Hoaëc thôøi thuyeát ngoân: Chaùnh ñònh vi ñaïo. Nhö caùo

夫正定者真實是道。非不正定而是道也。若

Ñaïi ñöùc Ma ha Ca-dieáp: Phuø chaùnh ñònh giaû, chaân thaät

入正定乃能思惟五陰生滅。非不入定能思惟 也。 或說一法若人修習能淨眾生滅除一切憂愁 苦惱。逮得正法所謂念佛三昧。 或復說言修無常想是名為道。如告比丘

thò Ñaïo, phi baát chaùnh ñònh nhi thò Ñaïo daõ. Nhöôïc nhaäp chaùnh ñònh, naõi naêng tö duy nguõ aám sanh dieät, phi baát nhaäp ñònh naêng tö duy daõ.

Hoaëc thuyeát: Nhaát phaùp, nhöôïc nhaân tu taäp, naêng tònh chuùng sanh, dieät tröø nhaát thieát öu saàu khoå naõo, ñaõi ñaéc chaùnh phaùp, sôû vò nieäm Phaät Tam-muoäi.

Hoaëc phuïc thuyeát ngoân: Tu voâ thöôøng töôûng, thò danh

有能多修無常想者。能得阿耨多羅三藐三菩

vi ñaïo. Nhö caùo tyø-kheo: Höõu naêng ña tu voâ thöôøng töôûng

提。

giaû, naêng ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

24

25

大般涅槃經 或說空寂阿蘭若處獨坐思惟。能得速成阿 耨多羅三藐三菩提。 或時說言為人演法是名為道。若聞法已 疑網即斷。疑網斷已則得阿耨多羅三藐三菩 提。 或時說言持戒是道。如告阿難若有精勤修 持禁戒。是人則度生死大苦。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Hoaëc thuyeát: Khoâng tòch A-lan-nhaõ xöù, ñoäc toïa tö duy, naêng ñaéc toác thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-beà.

Hoaëc thôøi thuyeát ngoân: Vò nhaân dieãn phaùp, thò danh vi Ñaïo. Nhöôïc vaên phaùp dó, nghi voõng töùc ñoaïn. Nghi voõng ñoaïn dó, taéc ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Hoaëc thôøi thuyeát ngoân: Trì giôùi thò ñaïo. Nhö caùo Anan: Nhöôïc höõu tinh caàn tu trì caám giôùi, thò nhaân taéc ñoä sanh töû ñaïi khoå.

Hoaëc thôøi thuyeát ngoân: Thaân caän thieän höõu, thò danh

或時說言親近善友是名為道。如告阿難。

vi Ñaïo. Nhö caùo A-nan: Nhöôïc höõu thaân caän thieän tri thöùc

若有親近善知識者則具淨戒。若有眾生能親

giaû, taéc cuï tònh giôùi. Nhöôïc höõu chuùng sanh naêng thaân

近我。則得發於阿耨多羅三藐三菩提心。

caän ngaõ, taéc ñaéc phaùt ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà

或時說言修慈是道。修學慈者斷諸煩惱得 不動處。

taâm.

Hoaëc thôøi thuyeát ngoân: Tu töø thò ñaïo. Tu hoïc töø giaû, ñoaïn chö phieàn naõo, ñaéc baát ñoäng xöù.

或時說言智慧是道。如佛昔為波闍波提比

Hoaëc thôøi thuyeát ngoân: Trí tueä thò ñaïo. Nhö Phaät tích

丘尼說姊妹。如諸聲聞以智慧刀能斷諸流諸

vò Ba-xaø-ba-ñeà tyø-kheo ni thuyeát: Tyû muoäi! Nhö chö Thanh

漏煩惱。 或時如來說施是道。如佛往昔告波斯匿 王。大王。當知我於往昔多行惠施。以是因 緣今日得成阿耨多羅三藐三菩提。 26

vaên, dó trí tueä ñao naêng ñoaïn chö löu, chö laäu phieàn naõo.

Hoaëc thôøi Nhö Lai thuyeát: Thí thò ñaïo. Nhö Phaät vaõng tích, caùo Ba-tö-naëc vöông: Ñaïi vöông ñöông tri, ngaõ ö vaõng tích ña haønh tueä thí. Dó thò nhaân duyeân, kim nhaät ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

27

大般涅槃經 世尊。若八聖道是道諦者。如是等經豈 非虛妄。若彼諸經非虛妄者。彼中何緣不說 八聖道為道聖諦。若彼不說如來往昔何故錯 謬。然我定知諸佛如來久離錯謬。 爾時世尊讚迦葉菩薩言。善哉善哉。善 男子。汝今欲知菩薩大乘微妙經典所有祕密 故作是問。善男子。如是諸經悉入道諦。 善男子。如我所說若有信道。如是信道是信 根本。是能佐助菩提之道。是故我說無有錯 謬。 善男子。如來善知無量方便欲化眾生。 故作如是種種說法。善男子。譬如良醫識諸 眾生種種病原。隨其所患而為合藥并藥所 禁。唯水一種不在禁例。或服薑水。或甘草 水。或細辛水。或黑石蜜水。或阿摩勒水。 或尼婆羅水。或缽晝羅水。或服冷水。或服 熱水。或蒲萄水。或安石榴水。善男子。而 是良醫善知眾生所患。種種藥雖多禁水不在 例。如來亦爾善知方便。於一法相隨諸眾生 分別廣說種種名相。彼諸眾生隨所說受。受 28

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Theá Toân! Nhöôïc Baùt Thaùnh ñaïo thò Ñaïo ñeá giaû, nhö thò ñaúng kinh khôûi phi hö voïng? Nhöôïc bæ chö kinh phi hö voïng giaû, bæ trung haø duyeân baát thuyeát Baùt Thaùnh ñaïo vi Ñaïo Thaùnh ñeá? Nhöôïc bæ baát thuyeát, Nhö Lai vaõng tích haø coá thaùc maäu? Nhieân ngaõ ñònh tri chö Phaät Nhö Lai cöûu ly thaùc maäu!

Nhó thôøi, Theá Toân taùn Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Thieän tai!

Thieän tai! Thieän nam töû! Nhöõ kim duïc tri Boà Taùt Ñaïi thöøa vi dieäu kinh ñieån sôû höõu bí maät, coá taùc thò vaán. Thieän nam töû! Nhö thò chö kinh, taát nhaäp Ñaïo ñeá. Thieän nam töû! Nhö ngaõ sôû thuyeát, nhöôïc höõu tín ñaïo, nhö thò tín ñaïo thò tín caên boån. Thò naêng taù trôï Boà-ñeà chi ñaïo. Thò coá ngaõ thuyeát voâ höõu thaùc maäu.

Thieän nam töû! Nhö Lai thieän tri voâ löôïng phöông tieän, duïc hoùa chuùng sanh coá taùc nhö thò chuûng chuûng thuyeát phaùp. Thieän nam töû! Thí nhö löông y, thöùc chö chuùng sanh chuûng chuûng beänh nguyeân, tuøy kyø sôû hoaïn nhi vi hieäp döôïc, tinh döôïc sôû caám. Duy thuûy nhaát chuûng baát taïi caám leä. Hoaëc phuïc khöông thuûy, hoaëc cam thaûo thuûy, hoaëc teá taân thuûy, hoaëc haéc thaïch maät thuûy, hoaëc a-ma-laëc thuûy, hoaëc ni-baø-la thuûy, hoaëc baùt-truù-la thuûy, hoaëc phuïc laõnh thuûy, hoaëc phuïc nhieät thuûy, hoaëc boà ñaøo thuûy, hoaëc an thaïch löïu thuûy. Thieän nam töû! Nhi thò löông y thieän tri chuùng sanh sôû hoaïn chuûng chuûng, döôïc tuy ña caám, thuûy baát taïi leä. Nhö Lai dieäc nhó, thieän tri phöông tieän; ö nhaát phaùp töôùng tuøy chö chuùng sanh, phaân bieät dieãn thuyeát chuûng chuûng danh töôùng. Bæ chö chuùng sanh, tuøy 29

大般涅槃經 已修習除斷煩惱。如彼病人隨良醫教所患得 除。 復次善男子。如有一人善解雜語在大眾 中。是諸大眾熱渴所逼咸發聲言。我欲飲水 我欲飲水。是人即時以清冷水隨其種類說言 是水。或言波尼。或言鬱持。或言𦀟利藍。 或言婆利。或言婆耶。或言甘露。或言牛 乳。以如是等無量水名為大眾說。善男子。 如來亦爾以一聖道為諸聲聞種種演說。從信 根等至八聖道。 復次善男子。譬如金師以一種金隨意造 作種種瓔珞。所謂鉗鎖環釧釵鐺天冠璽印。 雖有如是差別不同。然不離金。善男子。如 來亦爾。以一佛道隨諸眾生種種分別而為說 之。 或說一種。所謂諸佛一道無二。復說二 種。所謂定慧。復說三種。謂見慧智。復說 四種。所謂見道。修道。無學道。佛道。復 說五種。所謂信行道。法行道。信解脫道。 見到道。身證道。復說六種。所謂須陀洹 30

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

sôû thuyeát thoï. Thoï dó tu taäp, tröø ñoaïn phieàn naõo; nhö bæ beänh nhaân tuøy löông y giaùo, sôû hoaïn ñaéc tröø.

Phuïc thöù thieän nam töû! Nhö höõu nhaát nhaân thieän giaûi taïp ngöõ taïi ñaïi chuùng trung. Thò chö ñaïi chuùng, nhieät khaùt sôû böùc, haøm phaùt thinh ngoân: Ngaõ duïc aåm thuûy, ngaõ duïc aåm thuûy. Thò nhaân töùc thôøi dó thanh laõnh thuûy, tuøy kyø chuûng loaïi, thuyeát ngoân thò thuûy, hoaëc ngoân ba-ni, hoaëc ngoân uaát-trì, hoaëc ngoân sa-lî-lam, hoaëc ngoân baø-lî, hoaëc ngoân baø-da; hoaëc ngoân cam loä, hoaëc ngoân ngöu nhuõ.

Dó nhö thò ñaúng voâ löôïng thuûy danh, vò ñaïi chuùng thuyeát.

Thieän nam töû! Nhö Lai dieäc nhó, dó nhaát Thaùnh ñaïo, vò chö Thanh vaên, chuûng chuûng dieãn thuyeát, tuøng tín caên ñaúng, chí Baùt thaùnh ñaïo.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö kim sö, dó nhaát chuûng kim, tuøy yù taïo taùc chuûng chuûng anh laïc, sôû vò: kieàm, toûa, hoaøn, xuyeán, thoa, ñang, thieân quan, tyû aán. Tuy höõu nhö thò sai bieät baát ñoàng, nhieân baát ly kim. Thieän nam töû!

Nhö Lai dieäc nhó; dó nhaát Phaät ñaïo, tuøy chö chuùng sanh, chuûng chuûng phaân bieät, nhi vò thuyeát chi.

Hoaëc thuyeát nhaát chuûng, sôû vò: chö Phaät nhaát ñaïo voâ nhò. Phuïc thuyeát nhò chuûng, sôû vò: ñònh, tueä. Phuïc thuyeát tam chuûng, vò: kieán, trí, tueä. Phuïc thuyeát töù chuûng, sôû vò: kieán ñaïo, tu ñaïo, voâ hoïc ñaïo, Phaät ñaïo. Phuïc thuyeát nguõ chuûng, sôû vò: Tín haønh ñaïo, Phaùp haønh ñaïo, Tín giaûi thoaùt ñaïo, Kieán ñaùo ñaïo, Thaân chöùng ñaïo. Phuïc thuyeát luïc chuûng, sôû vò: Tu-ñaø-hoaøn ñaïo, Tö-ñaø-haøm ñaïo, A-na-haøm 31

大般涅槃經 道。斯陀含道。阿那含道。阿羅漢道。辟支 佛道。佛道。復說七種。所謂念覺分。擇法 覺分。精進覺分。喜覺分。除覺分。定覺 分。捨覺分。復說八種。所謂正見。正思 惟。正語。正業。正命。正精進。正念。正 定。復說九種。所謂八聖道及信。復說十 種。所謂十力。復說十一種。所謂十力。大 慈。復說十二種。所謂十力。大慈。大悲。 復說十三種。所謂十力。大慈。大悲。念佛 三昧。復說十六種。所謂十力。大慈。大 悲。念佛三昧及佛所得三正念處。復說二十 道。所謂十力。四無所畏。大慈。大悲。念 佛三昧。三正念處。 善男子。是道一體。如來昔日為眾生故種 種分別。 復次善男子。譬如一火因所然故得種種 名。所謂木火草火糠火䴬火牛馬糞火。善男 子。佛道亦爾一而無二。為眾生故種種分 別。 復次善男子。譬如一識分別說六。若至於 眼則名眼識。乃至意識亦復如是。善男子。 32

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ñaïo, A-la-haùn ñaïo, Bích-chi Phaät ñaïo, Phaät Ñaïo. Phuïc thuyeát thaát chuûng, sôû vò: Nieäm giaùc phaàn, Traïch phaùp giaùc phaàn, Tinh taán giaùc phaàn, Hyû giaùc phaàn, Tröø giaùc phaàn, Ñònh giaùc phaàn, Xaû giaùc phaàn. Phuïc thuyeát baùt chuûng, sôû vò: Chaùnh kieán, Chaùnh tö duy, chaùnh ngöõ, Chaùnh nghieäp, Chaùnh maïng, Chaùnh tinh taán, Chaùnh nieäm, Chaùnh ñònh.

Phuïc thuyeát cöûu chuûng, sôû vò: baùt Thaùnh ñaïo caäp tín.

Phuïc thuyeát thaäp chuûng, sôû vò: Thaäp löïc. Phuïc thuyeát thaäp nhaát chuûng, sôû vò: Thaäp Löïc, Ñaïi töø. Phuïc thuyeát thaäp nhò chuûng, sôû vò: Thaäp löïc, Ñaïi töø, Ñaïi bi. Phuïc thuyeát thaäp tam chuûng, sôû vò: Thaäp löïc, Ñaïi töø, Ñaïi bi, Nieäm Phaät Tam muoäi. Phuïc thuyeát thaäp luïc chuûng, sôû vò: Thaäp löïc, Ñaïi töø, Ñaïi bi, Nieäm Phaät Tam muoäi, caäp Phaät sôû ñaéc Tam chaùnh nieäm xöù. Phuïc thuyeát nhò thaäp ñaïo, sôû vò: thaäp löïc, töù voâ sôû uùy, Ñaïi töø, Ñaïi bi, Nieäm Phaät tam muoäi, Tam chaùnh nieäm xöù.

Thieän nam töû! Thò ñaïo nhaát theå. Nhö Lai tích nhaät vò chuùng sanh coá chuûng chuûng phaân bieät.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö nhaát hoûa, nhaân sôû nhieân coá, ñaéc chuûng chuûng danh. Sôû vò: moäc hoûa, thaûo hoûa, khang hoûa, döïc hoûa, ngöu maõ phaán hoûa. Thieän nam töû! Phaät ñaïo dieäc nhó, nhaát nhi voâ nhò. Vò chuùng sanh coá, chuûng chuûng phaân bieät.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö nhaát thöùc phaân bieät thuyeát luïc: nhöôïc chí ö nhaõn, taéc danh nhaõn thöùc, naõi chí yù thöùc, dieäc phuïc nhö thò. Thieän nam töû! Ñaïo dieäc nhö thò; 33

大般涅槃經 道亦如是一而無二。如來為化諸眾生故種種 分別。 復次善男子。譬如一色眼所見者則名為 色。耳所聞者則名為聲。鼻所嗅者則名為 香。舌所嘗者則名為味。身所覺者則名為 觸。善男子。道亦如是一而無二。如來為欲 化眾生故種種分別。 善男子。以是義故以八聖道分名道聖諦。 善男子。是四聖諦諸佛世尊次第說之。以是 因緣無量眾生得度生死。 迦葉菩薩白佛言。世尊。昔佛一時在恒河 岸尸首林中。爾時如來取其樹葉告諸比丘。 我今手中所捉葉多。一切因地草木葉多。諸 比丘言。世尊。一切因地草木葉多不可稱 計。如來所捉少不足言。 諸比丘。我所覺了一切諸法。如因大地生 草木等。為諸眾生所宣說者。如手中葉。 世尊爾時說如是言。如來所了無量諸法。 若入四諦則為已說。若不入者應有五諦。 34

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

nhaát nhi voâ nhò. Nhö Lai vò hoùa chö chuùng sanh coá, chuûng chuûng phaân bieät.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö nhaát saéc. Nhaõn sôû kieán giaû, taéc danh vi saéc. Nhó sôû vaên giaû, taéc danh vi thanh. Tæ sôû khöùu giaû,, taéc danh vi höông. Thieät sôû thöôøng giaû, taéc danh vi vò. Thaân sôû giaùc giaû, taéc danh vi xuùc.

Thieän nam töû! Ñaïo dieäc nhö thò; nhaát nhi voâ nhò; Nhö Lai vò duïc hoùa chuùng sanh coá, chuûng chuûng phaân bieät.

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, dó Baùt Thaùnh ñaïo phaàn danh Ñaïo Thaùnh ñeá. Thieän nam töû! Thò Töù Thaùnh ñeá, chö Phaät Theá Toân thöù ñeä thuyeát chi. Dó thò nhaân duyeân, voâ löôïng chuùng sanh ñaéc ñoä sanh töû.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Tích Phaät nhaát thôøi, taïi Haèng haø ngaïn, Thi-thuû laâm trung. Nhó thôøi Nhö Lai thuû kyø thoï dieäp, caùo chö Tyø kheo: Ngaõ kim thuû trung sôû troùc dieäp ña, nhaát thieát nhaân ñòa thaûo moäc dieäp ña? Chö tyø-kheo ngoân: Theá Toân! Nhaát thieát nhaân ñòa thaûo moäc dieäp ña, baát khaû xöng keá. Nhö Lai sôû troùc, thieåu baát tuùc ngoân.

Chö tyø-kheo! Ngaõ sôû giaùc lieãu, nhaát thieát chö phaùp, nhö nhaân ñaïi ñòa, sanh thaûo moäc ñaúng. Vò chö chuùng sanh sôû tuyeân thuyeát giaû, nhö thuû trung dieäp.

Theá Toân nhó thôøi thuyeát nhö thò ngoân: Nhö Lai sôû lieãu, voâ löôïng chö phaùp; nhöôïc nhaäp Töù ñeá, taéc vi dó thuyeát.

Nhöôïc baát nhaäp giaû, öng höõu nguõ ñeá.

35

大般涅槃經 爾時佛讚迦葉菩薩。善哉善哉。善男子。 汝今所問則能利益安隱快樂無量眾生。善男 子。如是諸法悉已攝在四聖諦中。 迦葉菩薩復作是言。如是等法若在四諦。 如來何故唱言不說。 佛言善男子。雖復入中猶不名說。何以 故。善男子。知四聖諦者有二種智。一者中 二者上。中者聲聞緣覺智。上者諸佛菩薩 智。 善男子。知諸陰苦名為中智。分別諸陰 有無量相悉是諸苦。非諸聲聞緣覺所知。是 名上智。善男子。如是等義我於彼經竟不說 之。 善男子。知諸入者名之為門亦名為苦。是 名中智。分別諸入有無量相悉是諸苦。非諸 聲聞緣覺所知。是名上智。如是等義我於彼 經亦不說之。 善男子。知諸界者名之為分。亦名為性 亦名為苦。是名中智。分別諸界有無量相悉 36

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhó thôøi, Phaät taùn Ca-dieáp Boà Taùt : Thieän tai! Thieän tai! Thieän nam töû! Nhöõ kim sôû vaán, taéc naêng lôïi ích, an oån, khoaùi laïc voâ löôïng chuùng sanh. Thieän nam töû! Nhö thò chö Phaùp, taát dó nhieáp taïi Töù thaùnh ñeá trung.

Ca-dieáp Boà Taùt phuïc taùc thò ngoân: Nhö thò ñaúng phaùp nhöôïc taïi Töù ñeá, Nhö Lai haø coá xöôùng ngoân baát thuyeát?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Tuy phuïc nhaäp trung, du baát danh thuyeát. Haø dó coá? Thieän nam töû! Tri Töù Thaùnh ñeá giaû, höõu nhò chuûng trí: Nhaát giaû trung, nhò giaû thöôïng.

Trung giaû Thanh vaên, Duyeân giaùc trí. Thöôïng giaû chö Phaät, Boà Taùt trí.

Thieän nam töû! Tri chö aám khoå, danh vi trung trí. Phaân bieät chö aám höõu voâ löôïng töôùng taát thò chö khoå, phi chö Thanh vaên Duyeân giaùc sôû tri; thò danh thöôïng trí. Thieän nam töû! Nhö thò ñaúng nghóa, ngaõ ö bæ kinh, caùnh baát thuyeát chi.

Thieän nam töû! Tri chö nhaäp giaû, danh chi vi moân, dieäc danh vi khoå, thò danh trung trí. Phaân bieät chö nhaäp höõu voâ löôïng töôùng, taát thò chö khoå, phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri; thò danh thöôïng trí. Nhö thò ñaúng nghóa, ngaõ ö bæ kinh, dieäc baát thuyeát chi.

Thieän nam töû! Tri chö giôùi giaû, danh chi vi phaàn, dieäc danh vi taùnh, dieäc danh vi khoå; thò danh trung trí. Phaân bieät chö giôùi höõu voâ löôïng töôùng taát thò chö khoå, phi chö 37

大般涅槃經 是諸苦非諸聲聞緣覺所知。是名上智。善男 子。如是等義我於彼經亦不說之。 善男子。知色壞相是名中智。分別諸色有 無量壞相悉是諸苦。非諸聲聞緣覺所知是名 上智。如是等義我於彼經亦不說之。 善男子。知受覺相是名中智。分別諸受有 無量覺相。非諸聲聞緣覺所知。是名上智。 善男子。如是等義我於彼經亦不說之。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri; thò danh thöôïng trí. Thieän nam töû! nhö thò ñaúng nghóa, ngaõ ö bæ kinh, dieäc baát thuyeát chi.

Thieän nam töû! Tri saéc hoaïi töôùng, thò danh trung trí.

Phaân bieät chö saéc höõu voâ löôïng hoaïi töôùng, taát thò chö khoå, phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri; thò danh thöôïng trí.

Nhö thò ñaúng nghóa, ngaõ ö bæ kinh, dieäc baát thuyeát chi.

Thieän nam töû! Tri Thoï giaùc töôùng, thò danh trung trí.

Phaân bieät chö thoï höõu voâ löôïng giaùc töôùng, phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri; thò danh thöôïng trí. Thieän nam töû!

Nhö thò ñaúng nghóa, ngaõ ö bæ kinh, dieäc baát thuyeát chi.

Thieän nam töû! Tri töôûng thuû töôùng, thò danh trung

善男子。知想取相是名中智。分別是想有

tri, phaân bieät thò töôûng höõu voâ löôïng thuû töôùng, phi chö

無量取相。非諸聲聞緣覺所知。是名上智。

Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri; thò danh thöôïng trí. Nhö

如是等義我於彼經亦不說之。 善男子。知行作相是名中智。分別是行無 量作相非諸聲聞緣覺所知。是名上智。善男 子。如是等義我於彼經亦不說之。 善男子。知識分別相是名中智。分別是識 無量智相非諸聲聞緣覺所知。是名上智。善 男子。如是等義我於彼經亦不說之。 38

thò ñaúng nghóa, ngaõ ö bæ kinh, dieäc baát thuyeát chi.

Thieän nam töû! Tri haønh taùc töôùng, thò danh trung trí.

Phaân bieät thò haønh voâ löôïng taùc töôùng, phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri, thò danh thöôïng trí. Thieän nam töû!

Nhö thò ñaúng nghóa, ngaõ ö bæ kinh, dieäc baát thuyeát chi.

Thieän nam töû! Tri thöùc phaân bieät töôùng, thò danh trung trí. Phaân bieät thò Thöùc voâ löôïng trí töôùng, phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc, sôû tri; thò danh thöôïng trí. Thieän nam töû! Nhö thò ñaúng nghóa, ngaõ ö bæ kinh, dieäc baát thuyeát chi.

39

大般涅槃經 善男子。知愛因緣能生五陰是名中智。一 人起愛無量無邊聲聞緣覺所不能知。能知一 切眾生所起如是等愛。是名上智。如是等義 我於彼經亦不說之。 善男子。知滅煩惱是名中智。分別煩惱不 可稱計。滅亦如是不可稱計。非諸聲聞緣覺 所知。是名上智。如是等義我於彼經亦不說 之。 善男子。知是道相能離煩惱是名中智。分 別道相無量無邊所離煩惱亦無量無邊。非諸 聲聞緣覺所知。是名上智。如是等義我於彼 經亦不說之。 善男子。知世諦者是名中智。分別世諦無 量無邊不可稱計。非諸聲聞緣覺所知。是名 上智。如是等義我於彼經亦不說之。 善男子。一切行無常諸法無我涅槃寂滅是 第一義。是名中智。知第一義無量無邊不可 稱計。非諸聲聞緣覺所知。是名上智。如是 等義我於彼經亦不說之。 40

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Tri AÙi nhaân duyeân naêng sanh nguõ aám, thò danh trung trí. Nhaát nhaân khôûi aùi voâ löôïng voâ bieân, Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû baát naêng tri. Naêng tri nhaát thieát chuùng sanh sôû khôûi nhö thò ñaúng AÙi, thò danh Thöôïng trí.

Nhö thò ñaúng nghóa, ngaõ ö bæ kinh, dieäc baát thuyeát chi.

Thieän nam töû! Tri dieät phieàn naõo, thò danh trung trí.

Phaân bieät phieàn naõo baát khaû xöng keá, dieät dieäc nhö thò, baát khaû xöng keá, phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri; thò danh Thöôïng trí. Nhö thò ñaúng nghóa, ngaõ ö bæ kinh, dieäc baát thuyeát chi.

Thieän nam töû! Tri thò Ñaïo töôùng, naêng ly phieàn naõo, thò danh trung trí. Phaân bieät Ñaïo töôùng voâ löôïng voâ bieân, sôû ly phieàn naõo dieäc voâ löôïng voâ bieân, phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri; thò danh Thöôïng trí. Nhö thò ñaúng nghóa, ngaõ ö bæ kinh, dieäc baát thuyeát chi.

Thieän nam töû! Tri Theá ñeá giaû, thò danh trung trí. Phaân bieät Theá ñeá voâ löôïng, voâ bieân, baát khaû xöng keá, phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri; thò danh thöôïng trí. Nhö thò ñaúng nghóa, ngaõ ö bæ kinh, dieäc baát thuyeát chi.

Thieän nam töû! Nhaát thieát haønh voâ thöôøng, chö phaùp voâ ngaõ, Nieát-baøn tòch dieät, thò ñeä nhaát nghóa, thò danh trung trí. Tri ñeä nhaát nghóa voâ löôïng, voâ bieân, baát khaû xöng keá, phi chi Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri; thò danh thöôïng trí.

Nhö thò ñaúng nghóa, ngaõ ö bæ kinh, dieäc baát thuyeát chi.

41

大般涅槃經 爾時文殊師利菩薩摩訶薩白佛言。世尊。 所說世諦第一義諦其義云何。 世尊。第一義中有世諦不。世諦之中有第 一義不。如其有者即是一諦。如其無者將非 如來虛妄說耶。 善男子。世諦者即第一義諦。 世尊。若爾者則無二諦。 佛言善男子。有善方便隨順眾生說有二 諦。善男子。若隨言說則有二種。一者世 法。二者出世法。 善男子。如出世人之所知者名第一義諦。 世人知者名為世諦。 善男子。五陰和合稱言某甲。凡夫眾生隨 其所稱是名世諦。解陰無有某甲名字。離陰 亦無某甲名字。出世之人如其性相而能知之 名第一義諦。 復次善男子。或復有法有名有實。或復 有法有名無實。善男子。有名無實者即是世 諦。有名有實者是第一義諦。 42

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhó thôøi, Vaên-thuø-sö-lôïi Boà Taùt ma-ha-taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Sôû thuyeát Theá ñeá, Ñeä nhaát nghóa ñeá, kyø nghóa vaân haø?

Theá Toân! Ñeä nhaát nghóa trung, höõu theá ñeá phuû? Theá ñeá chi trung, höõu ñeä nhaát nghóa phuû? Nhö kyø höõu giaû, töùc thò nhaát ñeá. Nhö kyø voâ giaû, töông phi Nhö Lai, hö voïng thuyeát da?

Thieän nam töû! Theá ñeá giaû, töùc ñeä nhaát nghóa ñeá.

Theá Toân! Nhöôïc nhó giaû, taéc voâ nhò ñeá!

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Höõu thieän phöông tieän, tuøy thuaän chuùng sanh, thuyeát höõu nhò ñeá. Thieän nam töû!

Nhöôïc tuøy ngoân thuyeát, taéc höõu nhò chuûng: nhaát giaû Theá phaùp, nhò giaû xuaát theá phaùp.

Thieän nam töû! Nhö xuaát theá nhaân chi sôû tri giaû, danh ñeä nhaát nghóa ñeá. Theá nhaân tri giaû, danh vi Theá ñeá.

Thieän nam töû! Nguõ aám hoøa hieäp, xöng ngoân moã giaùp.

Phaøm phu chuùng sanh, tuøy kyø sôû xöng, thò danh Theá ñeá.

Giaûi aám, voâ höõu moã, giaùp danh töï. Ly aám dieäc voâ moã, giaùp danh töï. Xuaát theá chi nhaân, nhö kyø taùnh töôùng nhi naêng tri chi, danh ñeä nhaát nghóa ñeá.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Hoaëc phuïc höõu phaùp höõu danh höõu thaät; hoaëc phuïc höõu phaùp höõu danh voâ thaät. Thieän nam töû! Höõu danh voâ thaät giaû, töùc thò Theá ñeá; höõu danh höõu thaät giaû, thò Ñeä nhaát nghóa ñeá.

43

大般涅槃經 善男子。如我眾生壽命知見養育丈夫作者 受者。熱時之燄乾闥婆城。龜毛兔角旋火之 輪。諸陰界入是名世諦。苦集滅道名第一義 諦。 善男子。世法有五種。一者名世。二者句 世。三者縛世。四者法世。五者執著世。善 男子。云何名世。男女瓶衣車乘屋舍如是等 物。是名名世。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhö ngaõ, chuùng sanh, thoï maïng, tri kieán, döôõng duïc, tröôïng phu, taùc giaû, thoï giaû, nhieät thôøi chi dieâm, caøn-thaùt-baø thaønh qui mao, thoá giaùc, toaøn hoûa chi luaân, chö aám, giôùi, nhaäp, thò danh Theá ñeá. Khoå, Taäp, Dieät, Ñaïo, danh ñeä nhaát nghóa ñeá.

Thieän nam töû! Theá phaùp höõu nguõ chuûng: nhaát giaû danh theá, nhò giaû cuù theá, tam giaû phöôïc theá, töù giaû phaùp theá, nguõ giaû chaáp tröôùc theá. Thieän nam töû! Vaân haø danh theá?

Nam, nöõ, bình, y, xa thaëng, oác xaù, nhö thò ñaúng vaät, thò danh danh theá.

Vaân haø cuù theá? Töù cuù nhaát keä, nhö thò ñaúng keä danh

云何句世。四句一偈如是等偈。名為句 世。

vi Cuù theá.

云何縛世。捲合繫結束縛合掌。是名縛 世。

chöôûng, thò danh Phöôïc theá.

云何法世。如鳴錐集僧嚴鼓誡兵吹貝知 時。是名法世。 云何執著世。如望遠人有染衣者。生想執 著言是沙門非婆羅門。見有結繩橫佩身上。 便生念言是婆羅門非沙門也。是名執著世。

Vaân haø phöôïc theá? Quyeån hieäp heä keát, thuùc phöôïc hieäp Vaân haø phaùp theá? Nhö minh chuøy taäp Taêng, nghieâm coå giôùi binh, xuy boái tri thôøi, thò danh phaùp theá.

Vaân haø chaáp tröôùc theá? Nhö voïng vieãn nhaân, höõu nhieãm y giaû, sanh töôûng chaáp tröôùc, ngoân thò sa-moân, phi baø-la-moân. Kieán höõu keát thaèng, hoaønh boäi thaân thöôïng, tieän sanh nieäm ngoân: Thò baø-la-moân, phi sa-moân daõ. Thò danh chaáp tröôùc theá.

Thieän nam töû! Nhö thò danh vi nguõ chuûng Theá phaùp.

善男子。如是名為五種世法。善男子。若 有眾生於如是等五種世法。心無顛倒如實而

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu chuùng sanh, ö nhö thò ñaúng nguõ

知。是名第一義諦。

danh ñeä nhaát nghóa ñeá.

44

chuûng Theá phaùp, taâm voâ ñieân ñaûo, nhö thaät nhi tri, thò

45

大般涅槃經 復次善男子。若燒若割若死若壞。是名世 諦。無燒無割無死無壞。是名第一義諦。 復次善男子。有八苦相名為世諦。無生無 老無病無死。無愛別離無怨憎會。無求不得 無五盛陰。是名第一義諦。 復次善男子。譬如一人多有所能。若其走 時則名走者。或收刈時復名刈者。或作飲食 名作食者。若治材木則名工匠。鍛金銀時言 金銀師。如是一人有多名字。法亦如是其實 是一而有多名。 依因父母和合而生名為世諦。十二因緣和 合生者名第一義諦。 文殊師利菩薩摩訶薩白佛言。世尊。所言 實諦其義云何。 佛言善男子。言實諦者名曰真法。善男 子。若法非真不名實諦。 善男子。實諦者無有顛倒。無顛倒者乃名 實諦。 46

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc thieâu, nhöôïc caùt, nhöôïc töû, nhöôïc hoaïi, thò danh Theá ñeá. Voâ thieâu, voâ caùt, voâ töû, voâ hoaïi thò danh Ñeä nhaát nghóa ñeá.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Höõu baùt khoå töôùng danh vi Theá ñeá. Voâ sanh, voâ laõo, voâ beänh, voâ töû, voâ aùi bieät ly, voâ oaùn taéng hoäi, voâ caàu baát ñaéc, voâ nguõ thaïnh aám, thò danh Ñeä nhaát nghóa ñeá.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö nhaát nhaân, ña höõu sôû naêng, nhöôïc kyø taåu thôøi, taéc danh taåu giaû. Hoaëc thaâu ngaûi thôøi, phuïc danh ngaûi giaû. Hoaëc taùc aåm thöïc, danh taùc thöïc giaû. Nhöôïc trò taøi moäc, taéc danh coâng töôïng. Ñoaøn kim ngaân thôøi, ngoân kim ngaân sö. Nhö thò nhaát nhaân höõu ña danh töï. Phaùp dieäc nhö thò, kyø thaät thò nhaát, nhi höõu ña danh.

Y nhaân phuï maãu hoøa hieäp nhi sanh, danh vi Theá ñeá.

Thaäp nhò nhaân duyeân hoøa hieäp sanh giaû, danh ñeä nhaát nghóa ñeá.

Vaên-thuø-sö-lôïi Boà Taùt ma-ha-taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Sôû ngoân Thaät ñeá, kyø nghóa vaân haø?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ngoân thaät ñeá giaû, danh vieát chaân phaùp. Thieän nam töû! Nhöôïc phaùp phi chôn, baát danh Thaät ñeá.

Thieän nam töû! Thaät ñeá giaû, voâ höõu ñieân ñaûo. Voâ ñieân ñaûo giaû, naõi danh Thaät ñeá.

47

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Thaät ñeá giaû, voâ höõu hö voïng. Nhöôïc höõu

善男子。實諦者無有虛妄。若有虛妄不名 實諦。

hö voïng, baát danh Thaät ñeá.

善男子。實諦者名曰大乘。非大乘者不名 實諦。

Ñaïi thöøa giaû, baát danh Thaät ñeá.

善男子。實諦者是佛所說非魔所說。若是 魔說非佛說者不名實諦。 善男子。實諦者一道清淨無有二也。 善男子。有常有樂有我有淨。是則名為實 諦之義。 文殊師利白佛言。世尊。若以真實為實諦 者。真實之法即是如來虛空佛性。若如是者 如來虛空及與佛性無有差別。

Thieän nam töû! Thaät ñeá giaû, danh vieát Ñaïi thöøa. Phi Thieän nam töû! Thaät ñeá giaû, thò Phaät sôû thuyeát, phi ma sôû thuyeát. Nhöôïc thò ma thuyeát, phi Phaät thuyeát giaû, baát danh Thaät ñeá.

Thieän nam töû! Thaät ñeá giaû, nhaát Ñaïo thanh tònh, voâ höõu nhò daõ.

Thieän nam töû! Höõu thöôøng, höõu laïc, höõu ngaõ, höõu tònh, thò taéc danh vi Thaät ñeá chi nghóa.

Vaên-thuø-sö-lôïi baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhöôïc dó chaân thaät vi Thaät ñeá giaû, chaân thaät chi phaùp töùc thò Nhö Lai, hö khoâng, Phaät taùnh. Nhöôïc nhö thò giaû, Nhö Lai, hö khoâng caäp döõ Phaät taùnh, voâ höõu sai bieät.

Phaät caùo Vaên-thuø-sö-lôïi: Höõu Khoå, höõu Ñeá, höõu Thaät,

佛告文殊師利。有苦有諦有實。有集有諦 有實。有滅有諦有實。有道有諦有實。

höõu Taäp, höõu ñeá, höõu Thaät. Höõu dieät, höõu ñeá, höõu Thaät,

善男子。如來非苦非諦是實。虛空非苦非

Thieän nam töû! Nhö Lai phi khoå, phi ñeá, thò Thaät. Hö

諦是實。佛性非苦非諦是實。 文殊師利。所言苦者為無常相是可斷相是 為實諦。如來之性非苦非無常非可斷相。是 故為實虛空。佛性亦復如是。 48

höõu Ñaïo, höõu Ñeá, höõu thaät. khoâng phi khoå, phi Ñeá thò Thaät. Phaät taùnh phi khoå, phi Ñeá, thò Thaät.

Vaên-thuø-sö-lôïi! Sôû ngoân khoå giaû, vi voâ thöôøng töôùng, thò khaû ñoaïn töôùng, thò vi Thaät Ñeá. Nhö Lai chi taùnh, phi khoå, phi voâ thöôøng, phi khaû ñoaïn töôùng, thò coá vi thaät. Hö khoâng, Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò.

49

大般涅槃經 復次善男子。所言集者能令五陰和合而 生。亦名為苦亦名無常。是可斷相是為實 諦。善男子。如來非是集性非是陰因非可斷 相。是故為實。虛空佛性亦復如是。 善男子。所言滅者名煩惱滅。亦常無常。 二乘所得名曰無常。諸佛所得是則名常。亦 名證法是為實諦。善男子。如來之性不名為 滅。能滅煩惱非常非無常。不名證知常住無 變。是故為實。虛空佛性亦復如是。 善男子。所言道者能斷煩惱亦常無常。是 可修法是名實諦。如來非道能斷煩惱。非常 無常非可修法常住不變。是故為實虛空。佛 性亦復如是。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuïc thöù, thieän nam töû! Sôû ngoân taäp giaû, naêng linh nguõ aám hoøa hieäp nhi sanh, dieäc danh vi khoå, dieäc danh voâ thöôøng, thò khaû ñoaïn töôùng, thò vi Thaät ñeá. Thieän nam töû! Nhö Lai phi thò taäp taùnh, phi thò aám nhaân, phi khaû ñoaïn töôùng, thò coá vi thaät. Hö khoâng Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Sôû ngoân dieät giaû, danh phieàn naõo dieät, dieäc thöôøng, voâ thöôøng. Nhò thöøa sôû ñaéc, danh vieát voâ thöôøng. Chö Phaät sôû ñaéc, thò taéc danh thöôøng, dieäc danh chöùng phaùp; thò vi Thaät ñeá. Thieän nam töû! Nhö Lai chi taùnh, baát danh vi dieät, naêng dieät phieàn naõo, phi thöôøng, phi voâ thöôøng, baát danh chöùng tri, thöôøng truï voâ bieán, thò coá vi thaät. Hö khoâng Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Sôû ngoân Ñaïo giaû, naêng ñoaïn phieàn naõo, dieäc thöôøng, voâ thöôøng, thò khaû tu phaùp, thò danh Thaät ñeá. Nhö Lai phi Ñaïo naêng ñoaïn phieàn naõo, phi thöôøng voâ thöôøng, phi khaû tu phaùp, Thöôøng truï baát bieán, thò coá vi Thaät. Hö khoâng, Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Ngoân chaân thaät giaû, töùc thò

復次善男子。言真實者即是如來。如來者 即是真實。真實者即是虛空。虛空者即是真

Nhö Lai. Nhö Lai giaû, töùc thò chaân thaät. Chaân thaät giaû,

實。真實者即是佛性。佛性者即是真實。

thaät.

文殊師利。有苦有苦因有苦盡有苦對。如 來非苦乃至非對。是故為實不名為諦。虛空 佛性亦復如是。 50

töùc thò hö khoâng. Hö khoâng giaû, töùc thò Chaân thaät. Chaân thaät giaû, töùc thò Phaät taùnh. Phaät taùnh giaû, töùc thò chaân Vaên-thuø-sö-lôïi! Höõu khoå, höõu khoå nhaân, höõu khoå taän, höõu khoå ñoái. Nhö Lai phi khoå, naõi chí phi ñoái, thò coá vi thaät, baát danh vi ñeá, hö khoâng Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò.

51

大般涅槃經 苦者有為有漏無樂。如來非有為非有漏湛 然安樂是實非諦。 文殊師利白佛言。世尊。如佛所說不顛倒 者名為實諦。若爾者四諦之中有四倒不。如 其有者。云何說言無有顛倒名為實諦。一切 顛倒不名為實。 佛告文殊師利。一切顛倒皆入苦諦。如諸 眾生有顛倒心名為顛倒。善男子。譬如有人 不受父母尊長教敕。雖受不能隨順修行。如 是人等名為顛倒。如是顛倒非不是苦即是苦 也。 文殊師利言。如佛所說不虛妄者即是實 諦。若爾者當知虛妄則非實諦。 佛言善男子。一切虛妄皆入苦諦。如有眾 生欺誑於他。以是因緣墮於地獄畜生餓鬼。 如是等法名為虛妄。如是虛妄非不是苦即是 苦也。聲聞緣覺諸佛世尊遠離不行故名虛 妄。如是虛妄諸佛二乘所斷除故故名實諦。 文殊師利言。如佛所說大乘是實諦者。當 知聲聞辟支佛乘則為不實。 52

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Khoå giaû, höõu vi, höõu laäu, voâ laïc, Nhö Lai phi höõu vi, phi höõu laäu, traïm nhieân an laïc, thò thaät, phi ñeá.

Vaên-thuø-sö-lôïi baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát, baát ñieân ñaûo giaû, danh vi Thaät ñeá. Nhöôïc nhó giaû, Töù Ñeá chi trung, höõu töù ñaûo phuû? Nhö kyø höõu giaû, vaân haø thuyeát ngoân voâ höõu ñieân ñaûo danh vi Thaät ñeá, nhaát thieát ñieân ñaûo baát danh vi Thaät?

Phaät caùo Vaên-thuø-sö-lôïi: Nhaát thieát ñieân ñaûo giai nhaäp khoå ñeá. Nhö chö chuùng sanh höõu ñieân ñaûo taâm, danh vi ñieân ñaûo. Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, baát thoï phuï maãu toân tröôûng giaùo saéc; tuy thoï baát naêng tuøy thuaän tu haønh. Nhö thò nhaân ñaúng, danh vi Ñieân ñaûo. Nhö thò Ñieân ñaûo phi baát thò khoå, töùc thò khoå daõ.

Vaên-thuø-sö-lôïi ngoân: Nhö Phaät sôû thuyeát baát hö voïng giaû, töùc thò Thaät ñeá. Nhöôïc nhó giaû, ñöông tri hö voïng taéc phi Thaät ñeá.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhaát thieát hö voïng giai nhaäp khoå ñeá. Nhö höõu chuùng sanh khi cuoáng ö tha. Dó thò nhaân duyeân, ñoïa ö Ñòa nguïc, Suùc sanh, Ngaï quæ. Nhö thò ñaúng phaùp, danh vi hö voïng. Nhö thò hö voïng, phi baát thò Khoå, töùc thò khoå giaû. Thanh vaên, Duyeân giaùc, chö Phaät Theá Toân, vieãn ly baát haønh, coá danh hö voïng. Nhö thò hö voïng, chö Phaät, Nhò thöøa sôû ñoaïn tröø coá, coá danh Thaät ñeá.

Vaên-thuø-sö-lôïi ngoân: Nhö Phaät sôû thuyeát Ñaïi thöøa thò Thaät ñeá giaû, ñöông tri Thanh vaên, Bích chi Phaät thöøa taéc vi baát thaät!

53

大般涅槃經 佛言文殊師利。彼二乘者亦實不實。聲聞 緣覺斷諸煩惱則名為實。無常不住是變易法 名為不實。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phaät ngoân: Vaên-thuø-sö-lôïi! Bæ Nhò Thöøa giaû, dieäc thaät, baát thaät. Thanh vaên, Duyeân giaùc ñoaïn chö phieàn naõo, taéc danh vi Thaät. Voâ thöôøng baát truï, thò bieán dò phaùp, danh vi baát thaät.

文殊師利言如佛所說若佛所說名為實者。

Vaên-thuø-sö-lôïi ngoân: Nhö Phaät sôû thuyeát: nhöôïc Phaät

當知魔說則為不實。世尊。如魔所說聖諦攝

sôû thuyeát, danh vi Thaät giaû, ñöông tri ma thuyeát taéc vi baát

不。 佛言文殊師利。魔所說者二諦所攝所謂苦 集。凡是一切非法非律不能令人而得利益。 終日宣說亦無有人。見苦斷集證滅修道是名 虛妄。如是虛妄名為魔說。

Thaät. Theá Toân! Nhö ma sôû thuyeát, thaùnh ñeá nhieáp phuû?

Phaät ngoân: Vaên-thuø-sö-lôïi! Ma sôû thuyeát giaû, nhò ñeá sôû nhieáp, sôû vi: Khoå taäp. Phaøm thò nhaát thieát phi phaùp, phi luaät, baát naêng linh nhaân nhi ñaéc lôïi ích. Chung nhaät tuyeân thuyeát, dieäc voâ höõu nhaân kieán khoå, ñoaïn taäp, chöùng dieät, tu ñaïo. Thò danh hö voïng. Nhö thò hö voïng, danh vi ma thuyeát.

Vaên-thuø-sö-lôïi ngoân: Nhö Phaät sôû thuyeát, nhaát ñaïo

文殊師利言。如佛所說一道清淨無有二 者。諸外道等亦復說言。我有一道清淨無 二。若言一道是實諦者。與彼外道有何差 別。若無差別不應說言一道清淨。

thanh tònh, voâ höõu nhò giaû. Chö ngoaïi ñaïo ñaúng dieäc phuïc thuyeát ngoân: Ngaõ höõu nhaát ñaïo, thanh tònh voâ nhò. Nhöôïc ngoân nhaát ñaïo thò thaät ñeá giaû, döõ bæ ngoaïi ñaïo, höõu haø sai bieät? Nhöôïc voâ sai bieät, baát öng thuyeát ngoân nhaát ñaïo thanh tònh!

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Chö ngoaïi ñaïo ñaúng höõu

佛言善男子。諸外道等有苦集諦無滅道

Khoå, Taäp ñeá; voâ Dieät, Ñaïo ñeá. Ö phi dieät trung, nhi sanh

諦。於非滅中而生滅想。於非道中而生道

dieät töôûng. Ö phi ñaïo trung, nhi sanh ñaïo töôûng. Ö phi

想。於非果中生於果想。於非因中生於因

nhaân töôûng. Dó thò nghóa coá, bæ voâ nhaát ñaïo thanh tònh

想。以是義故。彼無一道清淨無二。 54

quaû trung, sanh ö quaû töôûng. Ö phi nhaân trung, sanh ö voâ nhò.

55

大般涅槃經 文殊師利言。如佛所說有常有我有樂有淨 是實義者。諸外道等應有實諦。佛法中無。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Vaên-thuø-sö-lôïi ngoân: Nhö Phaät sôû thuyeát: höõu thöôøng, höõu ngaõ, höõu laïc, höõu tònh, thò thaät nghóa giaû. Chö ngoaïi ñaïo ñaúng öng höõu Thaät ñeá, Phaät phaùp trung voâ. Haø dó coá?

何以故。諸外道輩亦復說言諸行是常。云何

Chö ngoaïi ñaïo boái dieäc phuïc thuyeát ngoân: Chö haønh thò

是常。可意不可意諸業報等受不失故。可意

thöôøng. Vaân haø thò thöôøng? Khaû yù, baát khaû yù, chö nghieäp

者名十善報。不可意者十不善報。若言諸行 悉皆無常。而作業者於此已滅。誰復於彼受 果報乎。以是義故諸行是常。殺生因緣故名 為常。 世尊。若言諸行悉無常者。能殺可殺二俱 無常。若無常者誰於地獄而受罪報。若言定 有地獄受報者。當知諸行實非無常。 世尊。繫心專念亦名為常。所謂十年所 念乃至百年亦不忘失是故為常。若無常者本 所見事誰憶誰念。以是因緣一切諸行非無常 也。

baùo ñaúng, thoï baát thaát coá. Khaû yù giaû, danh Thaäp thieän baùo. Baát khaû yù giaû, Thaäp baát thieän baùo. Nhöôïc ngoân chö haønh taát giai voâ thöôøng, nhi taùc nghieäp giaû; ö thöû dó dieät, thuøy phuïc ö bæ, thoï quaû baùo hoà? Dó thò nghóa coá, chö haønh thò thöôøng; saùt sanh nhaân duyeân, coá danh vi thöôøng!

Theá Toân! Nhöôïc ngoân chö haønh taát voâ thöôøng giaû, naêng saùt, khaû saùt, nhò caâu voâ thöôøng. Nhöôïc voâ thöôøng giaû, thuøy ö ñòa nguïc nhi thoï toäi baùo? Nhöôïc ngoân ñònh höõu ñòa nguïc thoï baùo giaû, ñöông tri chö haønh thaät phi voâ thöôøng!

Theá Toân! Heä taâm chuyeân nieäm, dieäc danh vi thöôøng.

Sôû vò: Thaäp nieân sôû nieäm, naõi chí baù nieân, dieäc baát vong thaát, thò coá vi thöôøng. Nhöôïc voâ thöôøng giaû, boån sôû kieán söï, thuøy öùc, thuøy nieäm? Dó thò nhaân duyeân, nhaát thieát chö haønh, phi voâ thöôøng daõ!

Theá Toân! Nhaát thieát öùc töôûng, dieäc danh vi Thöôøng.

世尊。一切憶想亦名為常。有人先見他人

Höõu nhaân tieân kieán tha nhaân, thuû cöôùc ñaàu ñænh ñaúng

手腳頭頂等相。後時若見便還識之。若無常

töôùng. Haäu thôøi nhöôïc kieán, tieän hoaøn thöùc chi. Nhöôïc voâ

者本想應滅。 56

thöôøng giaû, boån töôûng öng dieät!

57

大般涅槃經 世尊。諸所作業以久修習。若從初學或經 三年或經五年。然後善知故名為常。 世尊。算數之法。從一至二從二至三乃至 百千。若無常者初一應滅。初一若滅誰復至 二。如是常一終無有二。以一不滅故得至二 乃至百千。是故為常。 世尊。如讀誦法。讀一阿含至二阿含。乃 至三四阿含。如其無常所可讀誦終不至四。 以是讀誦增長因緣故名為常。 世尊。瓶衣車乘如人負債。大地形相山河 樹林。藥木草葉眾生治病。皆悉是常亦復如 是。 世尊。一切外道皆作是說諸行是常。若是 常者即是實諦。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Theá Toân! Chö sôû taùc nghieäp, dó cöûu tu taäp, nhöôïc tuøng sô hoïc, hoaëc kinh tam nieân, hoaëc kinh nguõ nieân, nhieân haäu thieän tri, coá danh vi thöôøng!

Theá Toân! Toaùn soá chi phaùp, tuøng nhaát chí nhò, tuøng nhò chí tam, naõi chí baù thieân. Nhöôïc voâ thöôøng giaû, sô nhaát öng dieät. Sô nhaát nhöôïc dieät, thuøy phuïc chí nhò? Nhö thò thöôøng nhaát, chung voâ höõu nhò. Dó nhaát baát dieät, coá ñaéc chí nhò, naõi chí baù thieân. Thò coá vi thöôøng!

Theá Toân! Nhö ñoäc tuïng phaùp, ñoäc nhaát A-haøm, chí nhò A-haøm, naõi chí tam, töù A-haøm. Nhö kyø voâ thöôøng, sôû khaû ñoäc tuïng, chung baát chí töù. Dó thò ñoäc tuïng taêng tröôûng nhaân duyeân, coá danh vi thöôøng!

Theá Toân! Bình, y, xa, thaëng, nhö nhaân phuï traùi, ñaïi ñòa hình töôùng, sôn haø thoï laâm, döôïc moäc thaûo dieäp, chuùng sanh trò beänh, giai taát thò thöôøng, dieäc phuïc nhö thò!

Theá Toân! Nhaát thieát ngoaïi ñaïo giai taùc thò thuyeát: Chö haønh thò thöôøng. Nhöôïc thò thöôøng giaû, töùc thò Thaät ñeá!

Theá Toân! Höõu chö ngoaïi ñaïo phuïc ngoân höõu laïc. Vaân

世尊。有諸外道復言有樂。云何知耶。 受者定得可意報故。世尊。凡受樂者必定得 之。所謂大梵天王大自在天釋提桓因毘紐天 及諸人天。以是義故名定有樂。

haø tri da? Thoï giaû, ñònh ñaéc khaû yù baùo coá. Theá Toân! Phaøm

世尊。有諸外道復言有樂。能令眾生生求 望故。飢者求食渴者求飲。寒者求溫熱者求

linh chuùng sanh sanh caàu voïng coá: Cô giaû caàu thöïc, khaùt

58

thoï laïc giaû, taát ñònh ñaéc chi, sôû vò: Ñaïi phaïm Thieân vöông, Ñaïi Töï taïi Thieân, Thích-ñeà hoaøn-nhaân, Tyø nöõu Thieân, caäp chö Nhaân Thieân. Dó thò nghóa coá, danh ñònh höõu laïc.

Theá Toân! Höõu chö ngoaïi ñaïo phuïc ngoân höõu laïc, naêng giaû caàu aåm, haøn giaû caàu oân, nhieät giaû caàu löông, cöïc giaû 59

大般涅槃經 涼。極者求息病者求瘥欲者求色。若無樂者 彼何緣求。以有求者故知有樂。 世尊。有諸外道復作是言施能得樂。世間 之人好施沙門諸婆羅門。貧窮困苦衣服飲食 臥具醫藥。象馬車乘末香塗香。眾花屋宅依 止燈明。作如是等種種惠施。為我後世受可 意報。是故當知決定有樂。 世尊。有諸外道復作是言以因緣故當知有 樂。所謂受樂者有因緣故名為樂觸。若無樂 者何得因緣。如無兔角則無因緣。有樂因緣 則知有樂。 世尊。有諸外道復作是言上中下故當知 有樂。下受樂者釋提桓因。中受樂者大梵天 王。上受樂者大自在天。以有如是上中下故 當知有樂。 世尊。有諸外道復言有淨。何以故。若無 淨者不應起欲。若起欲者當知有淨。 又復說言。金銀。珍寶。琉璃。玻瓈。 硨磲。碼瑙。珊瑚。真珠。璧玉。珂貝。流 60

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

caàu töùc, beänh giaû caàu saùi, duïc giaû caàu saéc. Nhöôïc voâ laïc giaû, bæ haø duyeân caàu? Dó höõu caàu giaû, coá tri höõu laïc!

Theá Toân! Höõu chö ngoaïi ñaïo phuïc taùc thò ngoân: Thí naêng ñaéc laïc. Theá gian chi nhaân haûo thí sa-moân, chö baøla-moân, baàn cuøng khoán khoå: Y phuïc, aåm thöïc, ngoïa cuï, y döôïc, töôïng maõ, xa thaëng, maït höông, ñoà höông, chuùng hoa, oác traïch, y chæ, ñaêng minh. Taùc nhö thò ñaúng chuûng chuûng tueä thí, vò ngaõ haäu theá thoï khaû yù baùo. Thò coá ñöông tri quyeát ñònh höõu laïc!

Theá Toân! Höõu chö ngoaïi ñaïo phuïc taùc thò ngoân: dó nhaân duyeân coá, ñöông tri höõu laïc. Sôû vò thoï laïc giaû, höõu nhaân duyeân coá, danh vi laïc xuùc. Nhöôïc voâ laïc giaû, haø ñaéc nhaân duyeân? Nhö voâ thoá giaùc, taéc voâ nhaân duyeân. Höõu laïc nhaân duyeân, taéc tri höõu laïc!

Theá Toân! Höõu chö ngoaïi ñaïo phuïc taùc thò ngoân: Thöôïng, Trung, Haï coá, ñöông tri höõu laïc. Haï thoï laïc giaû, Thích-ñeà hoaøn-nhaân. Trung thoï laïc giaû, Ñaïi phaïm Thieân vöông.

Thöôïng thoï laïc giaû, Ñaïi Töï Taïi Thieân. Dó höõu nhö thò Thöôïng, Trung, Haï coá, ñöông tri höõu laïc!

Theá Toân! Höõu chö ngoaïi ñaïo phuïc ngoân höõu tònh. Haø dó coá? Nhöôïc voâ tònh giaû, baát öng khôûi duïc. Nhöôïc khôûi duïc giaû, ñöông tri höõu tònh!

Höïu phuïc thuyeát ngoân: kim, ngaân, traân baûo, löu ly, pha leâ, xa cöø, maõ naõo, san hoâ, chaân chaâu, bích ngoïc, khoa boái, löu tuyeàn, duïc trì, aåm thöïc, y phuïc, hoa höông, maït höông, 61

大般涅槃經 泉。浴池。飲食。衣服。花香。末香。塗 香。燈燭之明。如是等物。悉是淨法。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ñoà höông, ñaêng chuùc chi minh, nhö thò ñaúng vaät, taát thò tònh phaùp!

Phuïc thöù höõu tònh, vò nguõ aám giaû, töùc thò tònh khí,

復次有淨謂五陰者即是淨器盛諸淨物。所

thình chö tònh vaät, sôû vò: nhaân, thieân, chö tieân, A la haùn,

謂人天諸仙阿羅漢辟支佛菩薩諸佛。以是義

Bích chi Phaät, Boà Taùt, chö Phaät. Dó thò nghóa coá, danh chi

故名之為淨。 世尊。有諸外道復言有我。有所睹見能造

vi tònh!

Theá Toân! Höõu chö ngoaïi ñaïo phuïc ngoân höõu ngaõ, höõu sôû ñoå kieán, naêng taïo taùc coá. Thí nhö höõu nhaân, nhaäp ñaøo

作故。譬如有人入陶師家。雖復不見陶師之

sö gia, tuy phuïc baát kieán ñaøo sö chi thaân, dó kieán luaân,

身。以見輪繩定知。其家必是陶師。我亦如

thaèng, ñònh tri kyø gia taát thò ñaøo sö. Ngaõ dieäc nhö thò,

是眼見色已必知有我。若無我者誰能見色聞 聲乃至觸法亦復如是。 復次有我。云何得知因相故知。何等為 相。喘息視眴壽命,役心受諸苦樂貪求瞋恚。 如是等法悉是我相。是故當知必定有我。 復次有我能別味故。有人食菓見已知味。 是故當知必定有我。 復次有我云何知耶執作業故。執鐮能刈執 斧能斫執瓶盛水執車能御。如是等事我執能

nhaân kieán saéc dó, taát tri höõu ngaõ. Nhöôïc voâ ngaõ giaû, thuøy naêng kieán saéc? Vaên thanh naõi chí xuùc phaùp, dieäc phuïc nhö thò.

Phuïc thöù höõu ngaõ. Vaân haø ñaéc tri? Nhaân töôùng coá tri.

Haø ñaúng vi töôùng? Suyeãn, töùc, thò, thuaán, thoï maïng, dòch taâm thoï chö khoå laïc, tham caàu, saân khueå. Nhö thò ñaúng phaùp taát thò ngaõ töôùng. Thò coá ñöông tri taát ñònh höõu ngaõ.

Phuïc thöù höõu ngaõ, naêng bieät vò coá. Höõu nhaân thöïc quaû; kieán dó tri vò. Thò coá ñöông tri taát ñònh höõu ngaõ.

Phuïc thöù höõu ngaõ. Vaân haø tri da? Chaáp taùc nghieäp coá.

Chaáp lieâm naêng ngaûi, chaáp phuû naêng chöôùc, chaáp bình thình thuûy, chaáp xa naêng ngöï. Nhö thò ñaúng söï, ngaõ chaáp naêng taùc. Ñöông tri taát ñònh nhi höõu ngaõ daõ!

作。當知必定而有我也。 62

63

大般涅槃經 復次有我云何知耶。即於生時欲得乳哺乘 宿習故。是故當知必定有我。 復次有我云何知耶。和合利益他眾生故。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuïc thöù höõu ngaõ. Vaân haø tri da? Töùc ö sanh thôøi, duïc ñaéc nhuõ boä, thöøa tuùc taäp coá. Thò coá ñöông tri taát ñònh höõu Ngaõ!

Phuïc thöù, höõu ngaõ. Vaân haø tri da? Hoøa hieäp lôïi ích tha

譬如瓶衣車乘田宅。山林樹木象馬牛羊。如

chuùng sanh coá. Thí nhö bình, y, xa thaëng, ñieàn traïch, sôn

是等物若和合者則有利益。此內五陰亦復如

laâm thoï moäc, töôïng maõ, ngöu, döông. Nhö thò ñaúng vaät,

是。眼等諸根有和合故則利益我。是故當知 必定有我。 復次有我云何知耶。有遮法故如有物故則 有遮礙。物若無者則無有遮。若有遮者則知 有我。是故當知必定有我。 復次有我云何知耶。伴非伴故親與非親 非是伴侶。正法邪法亦非伴侶。智與非智亦 非伴侶。沙門非沙門。婆羅門非婆羅門。子 非子晝非晝夜非夜我非我。如是等法為伴非 伴。是故當知必定有我。 世尊。諸外道等種種說有常樂我淨。當知

nhöôïc hoøa hieäp giaû, taéc höõu lôïi ích. Thöû noäi nguõ aám dieäc phuïc nhö thò, nhaõn ñaúng chö caên höõu hoøa hieäp coá, taéc lôïi ích ngaõ. Thò coá ñöông tri taát ñònh höõu ngaõ.

Phuïc thöù höõu ngaõ. Vaân haø tri da? Höõu giaø phaùp coá.

Nhö höõu vaät coá, taéc höõu giaø ngaïi. Vaät nhöôïc voâ giaû, taéc voâ höõu giaø. Nhöôïc höõu giaø giaû, taéc tri höõu ngaõ! Thò coá ñöông tri taát ñònh höõu ngaõ.

Phuïc thöù höõu ngaõ. Vaân haø tri da? Baïn, phi baïn coá.

Thaân döõ phi thaân, phi thò baïn löõ. Chaùnh phaùp, taø phaùp, dieäc phi baïn löõ. Trí döõ phi trí, dieäc phi baïn löõ. Sa-moân, phi sa-moân, baø-la-moân, phi baø-la-moân, töû, phi töû, truù, phi truù, daï, phi daï, ngaõ, phi ngaõ, nhö thò ñaúng phaùp vi baïn, phi baïn. Thò coá ñöông tri taát ñònh höõu ngaõ!

Theá Toân! Chö ngoaïi ñaïo ñaúng, chuûng chuûng thuyeát höõu thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Ñöông tri ñònh höõu thöôøng, laïc,

定有常樂我淨。世尊。以是義故。諸外道等

ngaõ, tònh. Theá Toân! Dó thò nghóa coá, chö ngoaïi ñaïo ñaúng

亦得說言我有真諦。

dieäc ñaéc thuyeát ngoân: Ngaõ höõu chaân ñeá.

64

65

大般涅槃經 佛言善男子。若有沙門婆羅門有常有樂有 我有淨者是非沙門非婆羅門。何以故。迷於 生死離一切智大導師故。如是沙門婆羅門等 沈沒諸欲善法羸損故。是諸外道繫在貪欲瞋 恚癡獄。堪忍愛樂故。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc höõu sa-moân, baø-lamoân höõu thöôøng, höõu laïc, höõu ngaõ, höõu tònh giaû, thò phi sa-moân, phi baø-la-moân! Haø dó coá? Meâ ö sanh töû, ly nhaát thieát trí ñaïi ñaïo sö coá. Nhö thò sa-moân, baø-la-moân ñaúng, traàm moät chö duïc, thieän phaùp luy toån coá. Thò chö ngoaïi ñaïo, heä taïi tham duïc, saân khueå, si nguïc, kham nhaãn thoï laïc coá.

是諸外道雖知業果自作自受。而猶不能遠

Thò chö ngoaïi ñaïo, tuy tri nghieäp quaû töï taùc töï thoï,

離惡法。是諸外道非是正法正命自活。何以

nhi du baát naêng vieãn ly aùc phaùp. Thò chö ngoaïi ñaïo, phi

故。無智慧火不能消故。

thò chaùnh phaùp, chaùnh maïng töï hoaït. Haø dó coá? Voâ trí tueä hoûa, baát naêng tieâu coá.

是諸外道雖欲貪著上妙五欲。貧於善法不

Thò chö ngoaïi ñaïo, tuy duïc tham tröôùc thöôïng dieäu nguõ

勤修故。是諸外道雖欲往至正解脫中。而持

duïc, tham ö thieän phaùp, baát caàn tu coá. Thò chö ngoaïi ñaïo,

戒足不成就故。

tuy duïc vaõng chí Chaùnh Giaûi thoaùt trung, nhi trì giôùi tuùc, baát thaønh töïu coá.

是諸外道雖欲求樂。而不能求樂因緣故。

Thò chö ngoaïi ñaïo, tuy duïc caàu laïc, nhi baát naêng caàu

是諸外道雖復憎惡一切諸苦。然其所行未能

laïc nhaân duyeân coá. Thò chö ngoaïi ñaïo, tuy phuïc taéng oá

遠離諸苦因緣。

nhaát thieát chö khoå, nhieân kyø sôû haønh vò naêng vieãn ly chö khoå nhaân duyeân.

是諸外道雖為四大毒蛇所纏。猶行放逸不

Thò chö ngoaïi ñaïo, tuy vi töù ñaïi ñoäc xaø sôû trieàn, du

能謹慎是諸外道無明所覆遠離善友。樂在三

haønh phoùng daät, baát naêng caån thaän. Thò chö ngoaïi ñaïo,

界無常熾然大火之中而不能出。 66

Voâ minh sôû phuù, vieãn ly thieän höõu, laïc taïi Tam giôùi Voâ thöôøng sí nhieân ñaïi hoûa chi trung; nhi baát naêng xuaát.

67

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thò chö ngoaïi ñaïo, ngoä chö phieàn naõo nan duõ chi beänh,

是諸外道遇諸煩惱難愈之病。而復不求大 智良醫。是諸外道方於未來當涉無邊險遠之 路。而不知習善法資糧而自莊嚴。

nhi phuïc baát caàu Ñaïi trí Löông y. Thò chö ngoaïi ñaïo, phöông ö vò laïi, ñöông thieäp voâ bieân hieåm vieãn chi loä, nhi baát tri taäp thieän phaùp tö löông nhi töï trang nghieâm.

是諸外道常為婬欲災毒所害。而反抱持五

Thò chö ngoaïi ñaïo, thöôøng vi daâm duïc tai ñoäc sôû haïi,

欲霜毒。是諸外道瞋恚熾盛。而復反更親近

nhi phaûn baûo trì nguõ duïc söông ñoäc. Thò chö ngoaïi ñaïo,

惡友。

saân khueå xí thaïnh, nhi phuïc phaûn caùnh thaân caän aùc höõu.

是諸外道常為無明之所覆蔽。而反推求邪 惡之法。是諸外道常為邪見之所誑惑。而反 於中生親善想。

Thò chö ngoaïi ñaïo, thöôøng vi voâ minh chi sôû phuù teá, nhi phaûn suy caàu taø aùc chi phaùp. Thò chö ngoaïi ñaïo, thöôøng vi taø kieán chi sôû cuoáng hoaëc, nhi phaûn ö trung, sanh thaân thieän töôûng.

Thò chö ngoaïi ñaïo, hy thöïc cam quaû, nhi chuûng khoå töû.

是諸外道希食甘果而種苦子。是諸外道已 處煩惱闇室之中。而反遠離大智炬明。

Thò chö ngoaïi ñaïo, dó xöù phieàn naõo aùm thaát chi trung, nhi phaûn vieãn ly ñaïi trí cöï minh.

是諸外道患煩惱渴。而復反飲諸欲鹹水。

Thò chö ngoaïi ñaïo, hoaïn phieàn naõo khaùt, nhi phuïc

是諸外道漂沒生死無邊大河。而復遠離無上

phaûn aåm chö duïc haøm thuûy. Thò chö ngoaïi ñaïo, phieâu moät

船師。

sanh töû voâ bieân ñaïi haø, nhi phuïc vieãn ly Voâ thöôïng thuyeàn

是諸外道迷惑顛倒言諸行常。諸行若常無 有是處。 善男子。我觀諸行悉皆無常。云何知耶。 以因緣故。 68

sö.

Thò chö ngoaïi ñaïo, meâ hoaëc ñieân ñaûo, ngoân chö haønh thöôøng. Chö haønh nhöôïc thöôøng voâ höõu thò xöù.

Thieän nam töû! Ngaõ quaùn chö haønh, taát giai voâ thöôøng.

Vaân haø tri da? Dó nhaân duyeân coá.

69

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

若有諸法從緣生者則知無常。是諸外道無 有一法不從緣生。

Nhöôïc höõu chö phaùp tuøng duyeân sanh giaû, taéc tri Voâ thöôøng. Thò chö ngoaïi ñaïo, voâ höõu nhaát phaùp baát tuøng duyeân sanh.

善男子。佛性無生無滅無去無來。非過 去非未來非現在。非因所作非無因作。非作 非作者。非相非無相。非有名非無名。非名 非色非長非短。非陰界入之所攝持。是故名 常。

Thieän nam töû! Phaät taùnh voâ sanh, voâ dieät, voâ khöù, voâ lai, phi quaù khöù, phi vò lai, phi hieän taïi, phi nhaân sôû taùc, phi voâ nhaân taùc, phi taùc, phi taùc giaû, phi töôùng, phi voâ töôùng, phi höõu danh, phi voâ danh, phi danh, phi saéc, phi tröôøng, phi ñoaûn; phi aám, giôùi, nhaäp chi sôû nhieáp trì. Thò coá danh thöôøng.

善男子。佛性即是如來。如來即是法。 法即是常。善男子。常者即是如來如來即是 僧。僧即是常。以是義故從因生法不名為 常。是諸外道無有一法不從因生。 善男子。是諸外道不見佛性如來及法。是 故外道所可言說悉是妄語無有真諦。諸凡夫 人。先見瓶衣車乘舍宅城郭河水山林男女象 馬牛羊。後見相似便言是常。當知其實非是 常也。 善男子。一切有為皆是無常。虛空無為是 故為常。佛性無為是故為常。虛空者即是佛 性。佛性者即是如來。如來者即是無為。無 70

Thieän nam töû! Phaät taùnh töùc thò Nhö Lai. Nhö Lai töùc thò phaùp. Phaùp töùc thò thöôøng. Thieän nam töû! Thöôøng giaû, töùc thò Nhö Lai. Nhö Lai töùc thò Taêng. Taêng töùc thò Thöôøng. Dó thò nghóa coá, tuøng nhaân sanh phaùp, baát danh vi thöôøng. Thò chö ngoaïi ñaïo, voâ höõu nhaát phaùp baát tuøng nhaân sanh.

Thieän nam töû! Thò chö ngoaïi ñaïo, baát kieán Phaät taùnh, Nhö Lai caäp phaùp. Thò coá ngoaïi ñaïo sôû khaû ngoân thuyeát, taát thò voïng ngöõ, voâ höõu chaân ñeá. Chö phaøm phu nhaân, tieân kieán bình, y, xa thaëng, xaù traïch, thaønh quaùch, haø thuûy, sôn laâm, nam nöõ, töôïng maõ, ngöu döông, haäu kieán töông töï, tieän ngoân thò thöôøng. Ñöông tri kyø thaät phi thò thöôøng daõ.

Thieän nam töû! Nhaát thieát höõu vi giai thò voâ thöôøng. Hö khoâng voâ vi, thò coá vi thöôøng. Phaät taùnh voâ vi, thò coá vi thöôøng. Hö khoâng giaû, töùc thò Phaät taùnh. Phaät taùnh giaû, töùc thò Nhö Lai. Nhö Lai giaû, töùc thò voâ vi. Voâ vi giaû, töùc 71

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

為者即是常。常者即是法。法者即是僧。僧 即無為。無為者即是常。 善男子。有為之法凡有二種。色法非色 法。非色法者心心數法。色法者地水火風。 善男子。心名無常。何以故。性是攀緣相 應分別故。善男子。眼識性異乃至意識性異 是故無常。

thò thöôøng. Thöôøng giaû, töùc thò phaùp. Phaùp giaû, töùc thò Taêng. Taêng, töùc voâ vi. Voâ vi giaû, töùc thò thöôøng.

Thieän nam töû! Höõu vi chi phaùp, phaøm höõu nhò chuûng: Saéc phaùp, phi saéc phaùp. Phi saéc phaùp giaû: taâm, taâm soá phaùp. Saéc phaùp giaû: ñòa, thuûy, hoûa, phong.

Thieän nam töû! Taâm danh voâ thöôøng. Haø dó coá? Taùnh thò phan duyeân, töông öùng phaân bieät coá. Thieän nam töû! Nhaõn thöùc taùnh dò; naõi chí yù thöùc taùnh dò; thò coá voâ thöôøng.

Thieän nam töû! Saéc caûnh giôùi dò; naõi chí Phaùp caûnh giôùi

善男子。色境界異乃至法境界異是故無 常。善男子。眼識相應異乃至意識相應異是

dò; thò coá voâ thöôøng. Thieän nam töû! Nhaõn thöùc töông öng dò; naõi chí yù thöùc töông öng dò; thò coá voâ thöôøng.

Thieän nam töû! Taâm nhöôïc thöôøng giaû, nhaõn thöùc öng

故無常。 善男子。心若常者眼識應獨緣一切法。善 男子。若眼識異乃至意識異則知無常。以法 相似念念生滅。凡夫見已計之為常。 善男子。諸因緣相可破壞故亦名無常。所

ñoäc duyeân nhaát thieát phaùp. Thieän nam töû! Nhöôïc nhaõn thöùc dò, naõi chí YÙ thöùc dò, taéc tri voâ thöôøng. Dó phaùp töông töï, nieäm nieäm sanh dieät, phaøm phu kieán dó, keá chi vi Thöôøng.

Thieän nam töû! Chö nhaân duyeân töôùng, khaû phaù hoaïi coá, dieäc danh voâ thöôøng. Sôû vò nhaân nhaõn, nhaân saéc, nhaân

謂因眼因色因明因思惟生於眼識。耳識生時

minh, nhaân tö duy, sanh ö Nhaõn thöùc. Nhó thöùc sanh thôøi,

所因各異非眼識因緣。乃至意識異,亦如是。

sôû nhaân caùc dò, phi nhaõn thöùc nhaân duyeân; naõi chí yù thöùc

大般涅槃經卷第十三 終 72

dò, dieäc nhö thò.

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä thaäp tam Chung 73

大般涅槃經 卷 第 十四

聖行品 第七之四

復次善男子。壞諸行因緣異故心名無常。 所謂修無常心異。修苦空無我心異。心若常 者應常修無常。尚不得觀苦空無我。況復得 觀常樂我淨。以是義故。外道法中不能攝取 常樂我淨。善男子。當知心法必定無常。 復次善男子。心性異故名為無常。所謂聲 聞心性異。緣覺心性異。諸佛心性異。 一切外道心有三種。一者出家心。二者 在家心。三者在家遠離心。樂相應心異。苦 相應心異。不苦不樂相應心異。貪欲相應心 異。瞋恚相應心異。愚癡相應心異。一切外 116

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH QUYEÅN ÑEÄ THAÄP TÖÙ

THAÙNH HAÏNH PHAÅM ÑEÄ THAÁT CHI TÖÙ

Phuïc thöù thieän nam töû! Hoaïi chö haønh nhaân duyeân dò; coá taâm danh voâ thöôøng, sôû vò tu voâ thöôøng taâm dò, Tu khoå khoâng voâ ngaõ taâm dò. Taâm nhöôïc thöôøng giaû, öng thöôøng tu voâ thöôøng. Thöôïng baát ñaéc quaùn khoå, khoâng, voâ ngaõ, huoáng phuïc ñaéc quaùn thöôøng, laïc, ngaõ, tònh? Dó thò nghóa coá, ngoaïi ñaïo phaùp trung, baát naêng nhieáp thuû thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Thieän nam töû! Ñöông tri taâm phaùp taát ñònh voâ thöôøng.

Phuïc thöù thieän nam töû! Taâm taùnh dò coá, danh vi voâ thöôøng. Sôû vò: Thanh vaên taâm taùnh dò, Duyeân giaùc taâm taùnh dò, chö Phaät taâm taùnh dò.

Nhaát thieát ngoaïi ñaïo taâm höõu tam chuûng: nhaát giaû xuaát gia taâm, nhò giaû taïi gia taâm, tam giaû taïi gia vieãn ly taâm. Laïc töông öng taâm dò, khoå töông öng taâm dò, baát khoå baát laïc töông öng taâm dò, tham duïc töông öng taâm dò, saân khueå töông öng taâm dò, ngu si töông öng taâm dò. Nhaát thieát ngoaïi ñaïo taâm töôùng dieäc dò. Sôû vò: ngu si töông öng 117

大般涅槃經 道心相亦異。所謂愚癡相應心異。疑惑相應 心異。邪見相應心異。進止威儀其心亦異。 善男子。心若常者亦復不能分別諸色。所 謂青黃赤白紫色。善男子。心若常者諸憶念

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

taâm dò, nghi hoaëc töông öng taâm dò, taø kieán töông öng taâm dò. Taán chæ oai nghi, kyø taâm dieäc dò.

Thieän nam töû! Taâm nhöôïc thöôøng giaû, dieäc phuïc baát naêng phaân bieät chö saéc, sôû vò: thanh, hoaøng, xích, baïch, töû saéc. Thieän nam töû! Taâm nhöôïc thöôøng giaû, chö öùc nieäm

法不應忘失。善男子。心若常者凡所讀誦不 應增長。

phaùp, baát öng vong thaát. Thieän nam töû! Taâm nhöôïc thöôøng

復次善男子。心若常者不應說言已作今作 當作。若有已作今作當作。當知是心必定無 常。

öng thuyeát ngoân: Dó taùc, kim taùc, ñöông taùc. Nhöôïc höõu

善男子。心若常者則無怨親非怨非親。心 若常者則不應言我物他物若死若生。心若常

phi oaùn phi thaân. Taâm nhöôïc thöôøng giaû taéc baát öng ngoân:

者雖有所作不應增長。 善男子。以是義故。當知心性各各別異。 有別異故當知無常。 善男子。我今於此非色法中演說無常其義 已顯。復當為汝說色無常。

giaû, phaøm sôû ñoäc tuïng, baát öng taêng tröôûng.

Phuïc thöù thieän nam töû! Taâm nhöôïc thöôøng giaû, baát dó taùc, kim taùc, ñöông taùc, ñöông tri thò taâm taát ñònh voâ thöôøng.

Thieän nam töû! Taâm nhöôïc thöôøng giaû taéc voâ oaùn, thaân, ngaõ vaät, tha vaät, nhöôïc töû, nhöôïc sanh. Taâm nhöôïc thöôøng giaû, tuy höõu sôû taùc, baát öng taêng tröôûng.

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, ñöông tri taâm taùnh, caùc caùc bieät dò: Höõu bieät dò coá, ñöông tri voâ thöôøng.

Thieän nam töû! Ngaõ kim ö thöû phi saéc phaùp trung, dieãn thuyeát voâ thöôøng, kyø nghóa dó hieån; phuïc ñöông vò nhöõ, thuyeát saéc voâ thöôøng.

Thò saéc voâ thöôøng; boån voâ höõu sanh, sanh dó dieät coá.

是色無常本無有生生已滅故。內身處胎歌 羅邏時本無有生生已變故。外諸牙莖本無有

Noäi thaân xöû thai ca-la-ra thôøi, boån voâ höõu sanh, sanh dó

生生已變故。是故當知一切色法悉皆無常。

thöôøng.

118

bieán coá. Ngoaïi chö nha haønh boån voâ höõu sanh, sanh dó bieán coá. Thò coá ñöông tri nhaát thieát saéc phaùp taát giai voâ

119

大般涅槃經 善男子。所有內色隨時而變。歌羅邏時 異。安浮陀時異。伽那時異。閉手時異。諸 皰時異。初生時異。嬰孩時異。童子時異。 乃至老時各各變異。所謂外色亦復如是。牙 異莖異枝異葉異花異菓異。 復次善男子。內味亦異歌羅邏時異。乃 至老時各各變異。外味亦爾。牙莖枝葉花菓 味異。歌羅邏時力異。乃至老時力異。歌羅 邏時狀貌異。乃至老時狀貌亦異。歌羅邏時 果報異。乃至老時果報亦異。歌羅邏時名字 異。乃至老時名字亦異。 所謂內色壞已還合故知無常。外諸樹木亦 壞已還合故知無常。次第漸生故知無常。次 第生歌羅邏時乃至老時。次第生牙乃至果子 故知無常。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Sôû höõu noäi saéc, tuøy thôøi nhi bieán. Cala-ra thôøi dò, an-phuø-ñaø thôøi dò; giaø-na thôøi dò, beá thuû thôøi dò, chö bao thôøi dò; sô sanh thôøi dò, anh haøi thôøi dò, ñoàng töû thôøi dò, naõi chí laõo thôøi, caùc caùc bieán dò, sôû vò ngoaïi saéc, dieäc phuïc nhö thò: nha dò, haønh dò, chi dò, dieäp dò, hoa dò, quaû dò.

Phuïc thöù thieän nam töû! Noäi vò dieäc dò, ca-la-ra thôøi dò, naõi chí laõo thôøi, caùc caùc bieán dò: Ngoaïi vò dieäc nhó; nha, haønh, chi, dieäp, hoa, quaû vò dò: Ca-la-ra thôøi, löïc dò, naõi chí laõo thôøi, löïc dò. Ca-la-ra thôøi, traïng maïo dò, naõi chí laõo thôøi, traïng maïo dieäc dò, Ca-la-ra thôøi, quaû baùo dò, naõi chí laõo thôøi, quaû baùo dieäc dò. Ca-la-ra thôøi danh töï dò; naõi chí laõo thôøi, danh töï dieäc dò.

Sôû vò noäi saéc, hoaïi dó hoaøn hieäp, coá tri voâ thöôøng. Ngoaïi chö thoï moäc dieäc hoaïi dó hoaøn hieäp, coá tri voâ thöôøng. Thöù ñeä tieäm sanh, coá tri voâ thöôøng. Thöù ñeä sanh: Ca-la-ra thôøi naõi chí laõo thôøi. Thöù ñeä sanh nha, naõi chí quaû töû, coá tri voâ thöôøng.

諸色可滅故知無常。歌羅邏滅時異。乃

Chö saéc khaû dieät, coá tri voâ thöôøng. Ca-la-ra dieät thôøi

至老滅時異。牙滅時異乃至果滅時異故知無 常。凡夫無知。見相似生計以為常。以是義 故。名曰無常。

dò, naõi chí laõo dieät thôøi dò. Nha dieät thôøi dò, naõi chí quaû

120

dieät thôøi dò, coá tri voâ thöôøng; phaøm phu voâ tri, kieán töông töï sanh, keá dó vi thöôøng. Dó thò nghóa coá, danh vieát voâ thöôøng.

121

大般涅槃經 若無常即是苦。若苦即是不淨。善男子。 我因迦葉先問是事於彼已答。 復次善男子。諸法無我。善男子。總一切

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhöôïc voâ thöôøng töùc thò khoå, nhöôïc khoå töùc thò baát tònh. Thieän nam töû! Ngaõ nhaân Ca-dieáp tieân vaán thò söï ö bæ dó ñaùp.

Phuïc thöù Thieän nam töû! Chö phaùp voâ ngaõ. Thieän nam

法謂色非色色非我也。何以故。可破可壞可

töû, toång nhaát thieát phaùp, vò: saéc, phi saéc. Saéc phi ngaõ

裂可打生增長故。我者不可破壞裂打生長。

daõ. Haø dó coá? Khaû phaù, khaû hoaïi, khaû lieät, khaû ñaû, sanh

以是義故。知色非我非色之法亦復非我。何 以故。因緣生故。 善男子。若諸外道以專念故知有我者。專

taêng tröôûng coá. Ngaõ giaû, baát khaû phaù, hoaïi, lieät, ñaû, sanh tröôûng. Dó thò nghóa coá, tri saéc phi ngaõ. Phi saéc chi phaùp, dieäc phuïc phi ngaõ. Haø dó coá? Nhaân duyeân sanh coá.

Thieän nam töû! Nhöôïc chö ngoaïi ñaïo dó chuyeân nieäm coá,

念之性實非我也。若以專念為我性者。過去

tri höõu ngaõ giaû, chuyeân nieäm chi taùnh, thaät phi ngaõ daõ.

之事則有忘失。有忘失故定知無我。

Nhöôïc dó chuyeân nieäm, vi ngaõ taùnh giaû, quaù khöù chi söï,

善男子。若諸外道以憶想故知有我者。無

taéc höõu vong thaát. Höõu vong thaát coá, ñònh tri voâ ngaõ.

Thieän nam töû! Nhöôïc chö ngoaïi ñaïo dó öùc töôûng coá, tri

憶想故定知無我。如說見人手有六指。即便

höõu ngaõ giaû, voâ öùc töôûng coá, ñònh tri voâ ngaõ. Nhö thuyeát:

問言。我先何處共相見耶。若有我者不應復

kieán nhaân thuû höõu luïc chæ. Töùc tieän vaán ngoân: Ngaõ tieân haø

問。以相問故定知無我。 善男子。若諸外道以有遮故知有我者。善

xöù coäng töông kieán da? Nhöôïc höõu ngaõ giaû, baát öng phuïc vaán. Dó töông vaán coá, ñònh tri voâ ngaõ.

Thieän nam töû! Nhöôïc chö ngoaïi ñaïo dó höõu giaø coá, tri

男子。以有遮故定知無我。如言調達終不發

höõu ngaõ giaû. Thieän nam töû! Dó höõu giaø coá, ñònh tri voâ ngaõ.

言非調達也。我亦如是若定是我終不遮我。

Nhö ngoân: Ñieàu-ñaït chung baát phaùt ngoân: Phi Ñieàu-ñaït

以遮我故定知無我。若以遮故知有我者。汝 今不遮定應無我。 122

daõ. Ngaõ dieäc nhö thò; nhöôïc ñònh thò ngaõ, chung baát giaø ngaõ. Dó giaø ngaõ coá, ñònh tri voâ ngaõ. Nhöôïc dó giaø coá, tri höõu ngaõ giaû; nhöõ kim baát giaø, ñònh öng voâ ngaõ.

123

大般涅槃經 善男子。若諸外道以伴非伴知有我者。 以無伴故應無有我有法無伴。所謂如來虛空 佛性我亦如是實無有伴。以是義故。定知無 我。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhöôïc chö ngoaïi ñaïo dó baïn, phi baïn, tri höõu ngaõ giaû; dó voâ baïn coá, öng voâ höõu ngaõ. Höõu phaùp voâ baïn, sôû vò: Nhö Lai, hö khoâng, Phaät taùnh. Ngaõ dieäc nhö thò, thaät voâ höõu baïn. Dó thò nghóa coá, ñònh tri voâ ngaõ.

Phuïc thöù thieän nam töû! Nhöôïc chö ngoaïi ñaïo dó danh

復次善男子。若諸外道以名字故知有我 者。無我法中亦有我名。如貧賤人名字富 貴。如言我死。若我死者我則殺我。而我實

töï coá, tri höõu ngaõ giaû; voâ ngaõ phaùp trung, dieäc höõu ngaõ

不可殺假名殺我。亦如矬人名為長者。以是 義故。定知無我。

tröôøng giaû. Dó thò nghóa coá, ñònh tri voâ ngaõ.

復次善男子。若諸外道生已求乳知有我 者。善男子。若有我者一切嬰兒不應執持糞 穢火蛇毒藥。以是義故。定知無我。 復次善男子。一切眾生於三法中悉有等 智。所謂婬欲飲食恐怖是故無我。

danh, nhö baàn tieän nhaân, danh töï phuù quí. Nhö ngoân: ngaõ töû. Nhöôïc ngaõ töû giaû, ngaõ taéc saùt ngaõ. Nhi ngaõ thaät baát khaû saùt. Giaû danh saùt ngaõ, dieäc nhö toøa nhaân danh vi

Phuïc thöù thieän nam töû! Nhöôïc chö ngoaïi ñaïo, sanh dó caàu nhuõ, tri höõu ngaõ giaû. Thieän nam töû! Nhöôïc höõu ngaõ giaû, nhaát thieát anh nhi baát öng chaáp trì phaån ueá, hoûa, xaø, ñoäc döôïc. Dó thò nghóa coá, ñònh tri voâ ngaõ.

Phuïc thöù thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh, ö tam phaùp trung, taát höõu ñaúng trí, sôû vò: daâm duïc, aåm thöïc, khuûng boá. Thò coá voâ ngaõ.

Phuïc thöù thieän nam töû! Nhöôïc chö ngoaïi ñaïo dó töôùng

復次善男子。若諸外道以相貌故知有我 者。善男子。相故無我無相故亦無我。若人

maïo coá, tri höõu ngaõ giaû. Thieän nam töû! Töôùng coá voâ ngaõ.

睡時不能進止俯仰視眴。不覺苦樂不應有 我。若以進止俯仰視眴知有我者。機關木人

taán chæ, phuû ngöôõng, thò huyeãn, baát giaùc khoå laïc, baát öng

亦應有我。善男子。如來亦爾。不進不止不

töû! Nhö Lai dieäc nhó, baát taán, baát chæ, baát phuû, baát ngöôõng,

124

Voâ töôùng coá, dieäc voâ ngaõ. Nhöôïc nhaân thuïy thôøi, baát naêng höõu ngaõ. Nhöôïc dó taán chæ, phuû ngöôõng, thò huyeãn, tri höõu ngaõ giaû, cô quan moäc nhaân dieäc öng höõu ngaõ. Thieän nam

125

大般涅槃經 俯不仰不視不眴。不苦不樂不貪不恚不癡不 行。如來如是真實有我。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

baát thò, baát huyeãn, baát khoå, baát laïc, baát tham, baát nhueá, baát si, baát haønh. Nhö Lai nhö thò, chaân thaät höõu ngaõ.

Phuïc thöù thieän nam töû! Nhöôïc chö ngoaïi ñaïo, dó kieán

復次善男子。若諸外道以見他食果口中生

tha thöïc quaû, khaåu trung sanh dieân, tri höõu ngaõ giaû. Thieän

涎知有我者。善男子。以憶念故見則生涎涎

nam töû! Dó öùc nieäm coá, kieán taéc sanh dieân; dieân phi ngaõ

非我也。我亦非涎非喜非悲非欠非笑。非臥 非起非飢非飽。以是義故。定知無我。 善男子。是諸外道癡如小兒。無慧方便不 能了達常與無常。苦樂淨不淨我無我。壽命

daõ. Ngaõ dieäc phi dieân, phi hyû, phi bi, phi khieám, phi tieáu, phi ngoïa, phi khôûi, phi cô, phi baûo. Dó thò nghóa coá, ñònh tri voâ ngaõ.

Thieän nam töû! Thò chö ngoaïi ñaïo, si nhö tieåu nhi, voâ tueä phöông tieän, baát naêng lieãu ñaït thöôøng döõ voâ thöôøng, khoå, laïc, tònh, baát tònh, ngaõ, voâ ngaõ, thoï maïng, phi thoï

非壽命。眾生非眾生。實非實有非有。於佛

maïng, chuùng sanh, phi chuùng sanh, thaät, phi thaät, höõu,

法中取少許分。虛妄計有常樂我淨。而實不

phi höõu. Ö Phaät phaùp trung, thuû thieåu höùa phaàn, hö voïng

知常樂我淨。 如生盲人不識乳色。便問他言乳色何似。 他人答言色白如貝。盲人復問是乳色者如貝 聲耶。答言。不也。復問貝色為何似耶。答

keá höõu thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Nhi thaät baát tri thöôøng, laïc, ngaõ, tònh.

Nhö sanh manh nhaân, baát thöùc nhuõ saéc, tieän vaán tha ngoân: Nhuõ saéc haø töï? Tha nhaân ñaùp ngoân: Saéc baïch nhö boái. Manh nhaân phuïc vaán: Thò nhuõ saéc giaû, nhö boái thanh da? Ñaùp ngoân: Phaát daõ. Phuïc vaán: Boái saéc vi haø töï da?

言。猶稻米粖。盲人復問乳色柔軟如稻米粖

Ñaùp ngoân: Du ñaïo meã maït. Manh nhaân phuïc vaán: Nhuõ saéc

耶。稻米粖者復何所似。答言。猶如雨雪。

nhu nhuyeãn nhö ñaïo meã maït da? Ñaïo meã maït giaû, phuïc

盲人復言。彼稻米粖冷如雪耶。雪復何似。 答言。猶如白鶴。 126

haø sôû töï? Ñaùp ngoân: Do nhö vuõ tuyeát. Manh nhaân phuïc ngoân: Bæ ñaïo meã maït laõnh nhö tuyeát da? Tuyeát phuïc haø töï? Ñaùp ngoân: Do nhö baïch haïc.

127

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thò sanh manh nhaân, tuy vaên nhö thò töù chuûng thí duï,

是生盲人雖聞如是四種譬喻。終不能得識 乳真色。是諸外道亦復如是。終不能識常樂 我淨。

chung baát naêng ñaéc thöùc nhuõ chaân saéc. Thò chö ngoaïi ñaïo

善男子。以是義故。我佛法中有真實諦非 諸外道。

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, ngaõ Phaät phaùp trung,

文殊師利白佛言。希有世尊。如來於今臨 般涅槃方便轉於無上法輪。乃作如是分別眞 諦。 佛告文殊師利。汝今云何故於如來生涅槃 想。 善男子。如來實是常住不變不般涅槃。 善男子。若有計我是佛我成阿耨多羅三藐 三菩提。我即是法法是我所。我即是道道是 我所。我即世尊世尊即是我所。我即是聲聞

dieäc phuïc nhö thò, chung baát naêng thöùc thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. höõu chaân thaät ñeá, phi chö ngoaïi ñaïo.

Vaên-thuø-sö-lôïi baïch Phaät ngoân: Hy höõu Theá Toân! Nhö Lai ö kim laâm Baùt Nieát-baøn, phöông tieän chuyeån ö voâ thöôïng phaùp luaân, naõi taùc nhö thò phaân bieät Chaân Ñeá!

Phaät caùo Vaên-thuø-sö-lôïi: Nhöõ kim vaân haø coá ö Nhö Lai, sanh Nieát-baøn töôûng.

Thieän nam töû! Nhö Lai thaät thò thöôøng truï baát bieán, baát baùt Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu keá: Ngaõ thò Phaät, ngaõ thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Ngaõ töùc thò phaùp; phaùp thò ngaõ sôû. Ngaõ töùc thò ñaïo; ñaïo thò ngaõ sôû. Ngaõ töùc Theá Toân; Theá Toân töùc thò ngaõ sôû. Ngaõ töùc thò Thanh vaên;

聲聞即是我所。我能說法令他聽受。我轉法 輪餘人不能。如來終不作如是計。是故如來

Thanh vaên töùc thò ngaõ sôû. Ngaõ naêng thuyeát phaùp, linh tha

不轉法輪。

phaùp luaân.

thính thoï. Ngaõ chuyeån phaùp luaân; dö nhaân baát naêng. Nhö Lai chung baát taùc nhö thò keá. Thò coá Nhö Lai baát chuyeån

善男子。若有人作如是妄計。我即是眼

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu nhaân taùc nhö thò voïng keá:

眼即是我所。耳鼻舌身意亦復如是。我即是

Ngaõ töùc thò Nhaõn, Nhaõn töùc thò ngaõ sôû. Nhó, tyû, thieät,

128

thaân, yù. Dieäc phuïc nhö thò. Ngaõ töùc thò saéc; saéc töùc thò ngaõ 129

大般涅槃經 色。色即是我所。乃至法亦如是。我即是地 地即是我所。水火風等亦復如是。 善男子。若有人言我即是信信是我所。我 是多聞多聞即是我所。我是檀波羅蜜檀波羅 蜜即是我所。我是尸羅波羅蜜。尸羅波羅蜜 即是我所。我是羼提波羅蜜羼提波羅蜜即是 我所。我是毘梨耶波羅蜜毘梨耶波羅蜜即是 我所。我是禪波羅蜜禪波羅蜜即是我所。我 是般若波羅蜜般若波羅蜜即是我所。我是四 念處四念處即是我所。四正勤四如意足五根 五力七覺分八聖道分亦復如是。善男子。如 來終不作如是計。是故如來不轉法輪。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

sôû. Naõi chí phaùp dieäc nhö thò. Ngaõ töùc thò ñòa, ñòa töùc thò ngaõ sôû. Thuûy, hoûa, phong, ñaúng, dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu nhaân ngoân: Ngaõ töùc thò Tín; Tín thò ngaõ sôû. Ngaõ thò Ña vaên ; Ña vaên töùc thò ngaõ sôû.

Ngaõ thò ñaøn Ba-la-maät; Ñaøn-Ba-la-maät töùc thò ngaõ sôû.

Ngaõ thò Thi la Ba-la-maät; Thi la Ba-la-maät töùc thò ngaõ sôû.

Ngaõ thò Saèn-ñeà Ba-la-maät; Saèn-ñeà Ba-la-maät töùc thò ngaõ sôû. Ngaõ thò Tyø-leâ-da Ba-la-maät ; Tyø-leâ-da Ba-la-maät töùc thò ngaõ sôû. Ngaõ thò Thieàn Ba-la-maät; Thieàn Ba-la-maät töùc thò ngaõ sôû. Ngaõ thò Baùt-nhaõ Ba-la-maät, Baùt-nhaõ Ba-lamaät töùc thò ngaõ sôû. Ngaõ thò Töù nieäm xöù; töù nieäm xöù töùc thò ngaõ sôû. Töù chaùnh caàn, töù nhö y tuùc, nguõ caên, nguõ löïc, thaát giaùc phaàn, baùt thaùnh ñaïo phaàn dieäc phuïc nhö thò. Thieän nam töû! Nhö Lai chung baát taùc nhö thò keá. Thò coá Nhö Lai baát chuyeån phaùp luaân.

Thieän nam töû! Nhöôïc ngoân thöôøng truï, voâ höõu bieán dò,

善男子。若言常住無有變易。云何說言佛

vaân haø thuyeát ngoân Phaät chuyeån phaùp luaân? Thò coá nhöõ

轉法輪。是故汝今不應說言如來方便轉於法 輪。

kim baát öng thuyeát ngoân Nhö Lai phöông tieän chuyeån ö

善男子。譬如因眼緣色緣明緣思惟。因 緣和合得生眼識。善男子。眼不念言我能生 識。色乃至思惟終不念言我生眼識。眼識亦 復不作念言我能自生。善男子。如是等法因 緣和合得名為見。 130

phaùp luaân.

Thieän nam töû! Thí nhö nhaân nhaõn, duyeân saéc, duyeân minh, duyeân tö duy, nhaân duyeân hoøa hieäp, ñaéc sanh nhaõn thöùc. Thieän nam töû! Nhaõn baát nieäm ngoân: Ngaõ naêng sanh thöùc. Saéc naõi chí tö duy, chung baát nieäm ngoân: Ngaõ sanh nhaõn thöùc. Nhaõn thöùc dieäc phuïc baát taùc nieäm ngoân: Ngaõ naêng töï sanh. Thieän nam töû! Nhö thò ñaúng phaùp, nhaân duyeân hoøa hieäp, ñaéc danh vi kieán.

131

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhö Lai dieäc nhó, nhaân luïc Ba-la-maät,

善男子。如來亦爾。因六波羅蜜三十七助 菩提之法覺了諸法。復因咽喉舌齒脣口言語

tam thaäp thaát trôï Boà-ñeà chi phaùp, giaùc lieãu chö phaùp. Phuïc nhaân yeát haàu, thieät, xæ, thaân, khaåu, ngoân ngöõ, aâm thanh,

音聲。為憍陳如初始說法名轉法輪。以是義

vò Kieàu-traàn-nhö, sô thuûy thuyeát phaùp, danh chuyeån phaùp

故。如來不名轉法輪也。

luaân. Dó thò nghóa coá, Nhö Lai baát danh chuyeån phaùp luaân daõ.

善男子。若不轉者即名為法。法即如來。 善男子。譬如因燧因鑽因手因乾牛糞而 得生火。燧亦不言我能生火。鑽手牛糞各不 念言我能生火。火亦不言我能自生。如來亦 爾。因六波羅蜜。乃至憍陳如名轉法輪。如 來亦復不生念言我轉法輪。 善男子。若不生者是則名為轉正法輪。是 轉法輪即名如來。 善男子。譬如因酪因水因攢因瓶因繩因 人。手捉而得出酥。酪不念言我能出酥。乃 至人手亦不念言我能出酥。酥亦不言我能自 出。眾緣和合故得出酥。如來亦爾。終不念 言我轉法輪。 132

Thieän nam töû! Nhöôïc baát chuyeån giaû, töùc danh vi phaùp.

Phaùp töùc Nhö Lai. Thieän nam töû! Thí nhö nhaân toaïi, nhaân toaøn, nhaân thuû, nhaân can ngöu phaån, nhi ñaéc sanh hoûa. Toaïi dieäc baát ngoân: Ngaõ naêng sanh hoûa. Toaøn, thuû, ngöu phaån, caùc baát nieäm ngoân: Ngaõ naêng sanh hoûa. Hoûa dieäc baát ngoân: Ngaõ naêng töï sanh. Nhö Lai dieäc nhó, nhaân luïc Ba-la-maät naõi chí Kieàu-traàn-nhö, danh chuyeån phaùp luaân. Nhö Lai dieäc phuïc baát sanh nieäm ngoân: Ngaõ chuyeån phaùp luaân.

Thieän nam töû! Nhöôïc baát sanh giaû, thò taéc danh vi chuyeån Chaùnh phaùp luaân. Thò chuyeån phaùp luaân töùc danh Nhö Lai. Thieän nam töû! Thí nhö nhaân laïc, nhaân thuûy, nhaân toaøn, nhaân bình, nhaân thaèng, nhaân nhaân thuû troùc, nhi ñaéc xuaát toâ. Laïc baát nieäm ngoân: Ngaõ naêng xuaát toâ. Naõi chí nhaân thuû, dieäc baát nieäm ngoân: Ngaõ naêng xuaát toâ. Toâ dieäc baát ngoân: Ngaõ naêng töï xuaát. Chuùng duyeân hoøa hieäp, coá ñaéc xuaát toâ. Nhö Lai dieäc nhó; chung baát nieäm ngoân: Ngaõ chuyeån phaùp luaân.

133

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。若不出者是則名為轉正法輪。是 轉法輪即是如來。

Thieän nam töû! Nhöôïc baát xuaát giaû, thò taéc danh vi chuyeån chaùnh phaùp luaân. Thò chuyeån phaùp luaân töùc thò Nhö Lai.

善男子。譬如因子因地因水因火因風因糞 因時。因人作業而牙得生。善男子。子亦不 言我能生牙乃至作業。亦不念言我能生牙。 牙亦不言我能自生。如來亦爾。終不念言我 轉法輪。

Thieän nam töû! Thí nhö nhaân töû, nhaân ñòa, nhaân thuûy, nhaân hoûa, nhaân phong, nhaân phaån, nhaân thôøi, nhaân nhaân taùc nghieäp, nhi nha ñaéc sanh. Thieän nam töû! Töû dieäc baát ngoân: Ngaõ naêng sanh nha. Naõi chí taùc nghieäp dieäc baát nieäm ngoân: Ngaõ naêng sanh nha. Nha dieäc baát ngoân: Ngaõ naêng töï sanh. Nhö Lai dieäc nhó; chung baát nieäm ngoân: Ngaõ chuyeån phaùp luaân.

善男子。若不能者是則名為轉正法輪。是 轉法輪即是如來。

Thieän nam töû! Nhöôïc baát taùc giaû, thò taéc danh vi chuyeån chaùnh phaùp luaân; thò chuyeån phaùp luaân töùc thò Nhö Lai.

善男子。譬如因鼓因空因皮因人因桴和合 出聲。鼓不念言我能出聲。乃至桴亦如是。 聲亦不言我能自生。善男子。如來亦爾。終 不念言我轉法輪。

Thieän nam töû! Thí nhö nhaân coå, nhaân khoâng, nhaân bì, nhaân nhaân, nhaân phuø, hoøa hieäp xuaát thanh. Coå baát nieäm ngoân: Ngaõ naêng xuaát thanh. Naõi chí phuø dieäc nhö thò. Thanh dieäc baát ngoân: Ngaõ naêng töï sanh. Thieän nam töû! Nhö Lai dieäc nhó; chung baát nieäm ngoân: Ngaõ chuyeån phaùp luaân.

善男子。轉法輪者名為不作。不作者即轉 法輪。轉法輪者即是如來。善男子。轉法輪 者乃是諸佛世尊境界。非諸聲聞緣覺所知。

Thieän nam töû! Chuyeån phaùp luaân giaû, danh vi baát taùc.

Baát taùc giaû, töùc chuyeån phaùp luaân. Chuyeån phaùp luaân giaû, töùc thò Nhö Lai. Thieän nam töû! Chuyeån phaùp luaân giaû, naõi thò chö Phaät Theá Toân caûnh giôùi; phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri.

善男子。虛空非生非出非作非造非有為 法。如來亦爾。非生非出非作非造非有為 法。如如來性佛性亦爾。非生非出非作非造 非有為法。

Thieän nam töû! Hö khoâng phi sanh, phi xuaát, phi taùc, phi taïo, phi höõu vi phaùp. Nhö Lai dieäc nhó phi sanh, phi xuaát, phi taùc, phi taïo, phi höõu vi phaùp. Nhö Nhö Lai taùnh, Phaät taùnh dieäc nhó, phi sanh, phi xuaát, phi taùc, phi taïo,

134

phi höõu vi phaùp.

135

大般涅槃經 善男子。諸佛世尊語有二種。一者世語。 二者出世語。善男子。如來為諸聲聞緣覺說 於世語。為諸菩薩說出世語。 善男子。是諸大眾復有二種。一者求小 乘。二者求大乘。我於昔日波羅奈城。為諸 聲聞轉於法輪。今始於此拘尸那城為諸菩薩 轉大法輪。 復次善男子。復有二人中根上根。為中根 人於波羅奈轉於法輪。為上根人人中象王迦 葉菩薩等。今於此間拘尸那城轉大法輪。 善男子。極下根者如來終不為轉法輪。極 下根者即一闡提。 復次善男子。求佛道者復有二種。一中 精進。二上精進。於波羅奈。為中精進轉於 法輪。今於此間拘尸那城。為上精進轉大法 輪。 復次善男子。我昔於彼波羅奈城初轉法 輪。八萬天人得須陀洹果。今於此間拘尸那 城。八十萬億人不退轉於阿耨多羅三藐三菩 提。 136

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Chö Phaät Theá Toân, ngöõ höõu nhò chuûng: nhaát giaû theá ngöõ, nhò giaû xuaát theá ngöõ. Thieän nam töû!

Nhö Lai vò chö Thanh vaên Duyeân giaùc thuyeát ö theá ngöõ; vò chö Boà Taùt, thuyeát xuaát theá ngöõ.

Thieän nam töû! Thò chö ñaïi chuùng, phuïc höõu nhò chuûng: nhaát giaû caàu tieåu thöøa, nhò giaû caàu Ñaïi thöøa. Ngaõ ö tích nhaät, Ba-la-naïi thaønh, vò chö Thanh vaên, chuyeån ö phaùp luaân, kim thuûy ö thöû Caâu-thi-na thaønh vò chö Boà Taùt chuyeån ñaïi phaùp luaân.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Phuïc höõu nhò nhaân: Trung caên, thöôïng caên, vò trung caên nhaân, ö Ba-la-naïi, chuyeån ö phaùp luaân. Vò thöôïng caên nhaân, nhaân trung töôïng vöông, Ca-dieáp Boà Taùt ñaúng, kim ö thöû gian, Caâu-thi-na thaønh, chuyeån ñaïi phaùp luaân.

Thieän nam töû! Cöïc haï caên giaû, Nhö Lai chung baát vò chuyeån phaùp luaân. Cöïc haï caên giaû, töùc nhaát-xieån-ñeà.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Caàu Phaät ñaïo giaû, phuïc höõu nhò chuûng: nhaát trung tinh taán, nhò thöôïng tinh taán. Ö Ba-la-naïi, vò trung tinh taán, chuyeån ö phaùp luaân. Kim ö thöû gian, Caâu-thi-na thaønh, vò thöôïng tinh taán, chuyeån ñaïi phaùp luaân.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Ngaõ tích ö bæ Ba-la-naïi thaønh, sô chuyeån phaùp luaân, baùt vaïn thieân nhaân ñaéc Tu-ñaø-hoaøn quaû. Kim ö thöû gian, Caâu-thi-na thaønh, baùt thaäp vaïn öùc nhaân baát thoái chuyeån ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boàñeà.

137

大般涅槃經 復次善男子。波羅奈城大梵天王。稽首請 我轉於法輪。今於此間拘尸那城。迦葉菩薩 稽首請我轉大法輪。 復次善男子。我昔於彼波羅奈城轉法輪 時。說於無常苦空無我。今於此間拘尸那城 轉法輪時。說常樂我淨。 復次善男子。我昔於彼波羅奈城轉法輪 時。所出音聲聞于梵天。如來今於拘尸那城 轉法輪時。所出音聲遍於東方二十恒河沙等 諸佛世界。南西北方四維上下亦復如是。 復次善男子。諸佛世尊凡有所說。皆悉名 為轉法輪也。善男子。譬如聖王所有輪寶未 降伏者能令降伏。已降伏者能令安隱。善男 子。諸佛世尊凡所說法亦復如是。無量煩惱 未調伏者能令調伏。已調伏者令生善根。 善男子。譬如聖王所有輪寶則能消滅一切 怨賊。如來演法亦復如是。能令一切諸煩惱 賊皆悉寂靜。 138

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuïc thöù thieän nam töû! Ba-la-naïi thaønh, Ñaïi-phaïmthieân-vöông kheå thuû thænh ngaõ chuyeån ö phaùp luaân. Kim ö thöû gian, Caâu-thi-na thaønh, Ca-dieáp Boà Taùt kheå thuû thænh ngaõ chuyeån ñaïi phaùp luaân.

Phuïc thöù thieän nam töû! Ngaõ tích ö bæ Ba-la-naïi thaønh, chuyeån phaùp luaân thôøi, thuyeát ö voâ thöôøng, khoå, khoâng, voâ ngaõ. Kim ö thöû gian, Caâu-thi-na thaønh, chuyeån phaùp luaân thôøi, thuyeát thöôøng, laïc, ngaõ, tònh.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Ngaõ tích ö bæ Ba-la-naïi thaønh, chuyeån phaùp luaân thôøi sôû xuaát aâm thanh, vaên vu phaïm thieân. Nhö Lai kim ö Caâu-thi-na thaønh, chuyeån phaùp luaân thôøi, sôû xuaát aâm thanh, bieán ö ñoâng phöông nhò thaäp haèng haø sa ñaúng chö Phaät theá giôùi. Nam, taây, baéc phöông, töù duy, thöôïng, haï, dieäc phuïc nhö thò.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Chö Phaät Theá Toân, phaøm höõu sôû thuyeát, giai taát danh vi chuyeån phaùp luaân daõ. Thieän nam töû! Thí nhö thaùnh vöông, sôû höõu luaân baûo, vò haøng phuïc giaû, naêng linh haøng phuïc; dó haøng phuïc giaû, naêng linh an oån. Thieän nam töû! Chö Phaät Theá Toân, phaøm sôû thuyeát phaùp, dieäc phuïc nhö thò; voâ löôïng phieàn naõo vò ñieàu phuïc giaû, naêng linh ñieàu phuïc. Dó ñieàu phuïc giaû, linh sanh thieän caên.

Thieän nam töû! Thí nhö thaùnh vöông, sôû höõu luaân baûo, taéc naêng tieâu dieät nhaát thieát oaùn taëc. Nhö Lai dieãn phaùp, dieäc phuïc nhö thò; naêng linh nhaát thieát chö phieàn naõo taëc giai taát tòch tónh.

139

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuïc thöù Thieän nam töû! Thí nhö thaùnh vöông, sôû höõu

復次善男子。譬如聖王所有輪寶下上迴 轉。如來說法亦復如是。能令下趣諸惡眾生 上生人天乃至佛道。

luaân baûo, haï thöôïng hoài chuyeån. Nhö Lai thuyeát phaùp,

善男子。是故汝今不應讚言如來於此更轉 法輪。

Thieän nam töû! Thò coá nhöõ kim baát öng taùn ngoân: Nhö

爾時文殊師利白佛言。世尊。我於此義非 為不知。所以問者為欲利益諸眾生故。 世尊。我已久知轉法輪者。實是諸佛如來 境界。非是聲聞緣覺所知。 爾時世尊告迦葉菩薩。善男子。是名菩薩 住於大乘大涅槃經所行聖行。 迦葉菩薩白佛言。世尊。復以何義名為聖 行。 善男子。聖名諸佛世尊。以是義故。名為 聖行。 世尊。若是諸佛之所行者。則非聲聞緣覺 菩薩所能修行。 善男子。是諸世尊安住於此大般涅槃。而 作如是開示分別演說其義。以是義故。名曰 140

dieäc phuïc nhö thò, naêng linh haï thuù, chö aùc chuùng sanh, thöôïng sanh nhaân, thieân, naõi chí Phaät ñaïo.

Lai ö thöû caùnh chuyeån phaùp luaân.

Nhó thôøi Vaên-thuø-sö-lôïi baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Ngaõ ö thöû nghóa phi vi baát tri. Sôû dó vaán giaû vò duïc lôïi ích chö chuùng sanh coá.

Theá Toân! Ngaõ dó cöûu tri chuyeån phaùp luaân giaû, thaät thò chö Phaät Nhö Lai caûnh giôùi phi thò Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri.

Nhó thôøi Theá Toân caùo Ca-dieáp Boà Taùt: Thieän nam töû!

Thò danh Boà Taùt truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh, sôû haønh thaùnh haïnh.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân, phuïc dó haø nghóa danh vi thaùnh haïnh?

Thieän nam töû! Thaùnh, danh chö Phaät Theá Toân. Dó thò nghóa coá, danh vi thaùnh haïnh.

Theá Toân, nhöôïc thò chö Phaät chi sôû haïnh giaû, taéc phi Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà Taùt sôû naêng tu haønh!

Thieän nam töû! Thò chö Theá Toân, an truï ö thöû Ñaïi Baùt Nieát-baøn, nhi taùc nhö thò khai thò phaân bieät, dieãn thuyeát 141

大般涅槃經 聖行。聲聞緣覺及諸菩薩如是聞已則能奉行 故名聖行。 善男子。是菩薩摩訶薩得是行已則得住於 無所畏地。善男子。若有菩薩得住如是無所 畏地。則不復畏貪恚愚癡生老病死。亦復不 畏惡道地獄畜生餓鬼。 善男子。惡有二種。一者阿修羅。二者人 中。人中有三種惡。一者一闡提。二者誹謗 方等經典。三者犯四重禁。善男子。住是地 中諸菩薩等終不畏墮如是惡中。亦復不畏沙 門婆羅門外道邪見天魔波旬。亦復不畏受二 十五有。是故此地名無所畏。 善男子。菩薩摩訶薩住無畏地。得二十五 三昧壞二十五有。 善男子。 得無垢三昧能壞地獄有。 得無退三昧能壞畜生有。 得心樂三昧能壞餓鬼有。 得歡喜三昧能壞阿修羅有。 142

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

kyø nghóa. Dó thò nghóa coá, danh vieát Thaùnh haïnh. Thanh vaên, Duyeân giaùc caäp chö Boà Taùt, nhö thò vaên dó taéc naêng phuïng haønh, coá danh Thaùnh haïnh.

Thieän nam töû! Thò Boà Taùt ma-ha-taùt ñaéc thò haïnh dó, taéc ñaéc truï ö voâ sôû uùy ñòa. Thieän nam töû! Nhöôïc höõu Boà Taùt ñaéc truï nhö thò voâ sôû uùy ñòa, taéc baát phuïc uùy tham, nhueá, ngu si, sanh laõo, beänh töû. Dieäc phuïc baát uùy aùc ñaïo: Ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quyû!

Thieän nam töû! AÙc höõu nhò chuûng: nhaát giaû A-tu-la, nhò giaû nhaân trung. Nhaân trung, höõu tam chuûng aùc: nhaát giaû nhaát-xieån-ñeà, nhò giaû phæ baùng phöông ñaúng kinh ñieån, tam giaû phaïm töù troïng caám. Thieän nam töû! Truï thò ñòa trung, chö Boà Taùt ñaúng chung baát uùy ñoïa nhö thò aùc trung; dieäc phuïc baát uùy sa-moân, baø-la-moân, ngoaïi ñaïo taø kieán, Thieân ma Ba-tuaàn; dieäc phuïc baát uùy thoï nhò thaäp nguõ höõu.

Thò coá thöû ñòa danh voâ sôû uùy.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt truï voâ uùy ñòa, ñaéc nhò thaäp nguõ Tam-muoäi, hoaïi nhò thaäp nguõ höõu.

Thieän nam töû! Ñaéc Voâ caáu Tam-muoäi, naêng hoaïi ñòa nguïc höõu. Ñaéc Voâ thoái Tam-muoäi, naêng hoaïi suùc sanh höõu. Ñaéc Taâm laïc Tam-muoäi, naêng hoaïi ngaï quyû höõu Ñaéc Hoan hyû Tam-muoäi naêng hoaïi A-tu-la höõu.

143

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

得日光三昧能斷弗婆提有。

Ñaéc Nhaät quang Tam-muoäi, naêng ñoaïn Phaát-baø-ñeà höõu.

得月光三昧能斷瞿耶尼有。

Ñaéc Nguyeät quang Tam-muoäi, naêng ñoaïn Coà-da-ni höõu.

得熱燄三昧能斷鬱單越有。

Ñaéc Nhieät dieäm Tam-muoäi, naêng ñoaïn Uaát-ñan-vieät höõu.

得如幻三昧能斷閻浮提有。

Ñaéc Nhö huyeãn Tam-muoäi, naêng ñoaïn Dieâm-phuø-ñeà höõu.

得一切法不動三昧能斷四天王處有。

Ñaéc Nhaát thieát phaùp baát ñoäng Tam-muoäi, naêng ñoaïn Töù thieân vöông xöù höõu.

得摧伏三昧能斷三十三天處有。 得悅意三昧能斷燄摩天有。 得青色三昧能斷兜率天有。 得黃色三昧能斷化樂天有。 得赤色三昧能斷他化自在天有。 得白色三昧能斷初禪有。 得種種三昧能斷大梵天有。 得雙三昧能斷二禪有。 144

Ñaéc Toài phuïc Tam-muoäi, naêng ñoaïn Tam thaäp tam thieân xöù höõu. Ñaéc Duyeät yù Tam-muoäi, naêng ñoaïn Dieäm-ma thieân höõu. Ñaéc Thanh saéc Tam-muoäi, naêng ñoaïn Ñaâu-suaát thieân höõu. Ñaéc Hoaøng saécTam-muoäi, naêng ñoaïn Hoùa-laïc thieân höõu. Ñaéc Xích saéc Tam-muoäi, naêng ñoaïn Tha hoùa töï taïi thieân höõu. Ñaéc Baïch saéc Tam-muoäi, naêng ñoaïn Sô thieàn höõu. Ñaéc Chuûng chuûng Tam-muoäi, naêng ñoaïn Ñaïi Phaïm thieân höõu. Ñaéc Song Tam-muoäi, naêng ñoaïn Nhò thieàn höõu.

145

大般涅槃經 得雷音三昧能斷三禪有。 得霔雨三昧能斷四禪有。 得如虛空三昧能斷無想有。 得照鏡三昧能斷淨居阿那含有。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ñaéc Loâi aâm Tam-muoäi, naêng ñoaïn Tam thieàn höõu. Ñaéc Chuù vuõ Tam-muoäi, naêng ñoaïn Töù thieàn höõu. Ñaéc Nhö hö khoâng Tam-muoäi, naêng ñoaïn Voâ töôûng höõu. Ñaéc Chieáu kính Tam-muoäi, naêng ñoaïn Tònh cö A-nahaøm höõu.

得無礙三昧能斷空處有。

Ñaéc Voâ ngaïi Tam-muoäi, naêng ñoaïn Khoâng xöù höõu.

得常三昧能斷識處有。

Ñaéc Thöôøng Tam-muoäi, naêng ñoaïn Thöùc xöù höõu.

得樂三昧能斷不用處有。 得我三昧能斷非想非非想處有。 善男子。是名菩薩得二十五三昧斷二十五 有。善男子。如是二十五三昧名諸三昧王。 善男子。菩薩摩訶薩入如是等諸三昧王。 若欲吹壞須彌山王隨意即能。欲知三千大千 世界所有眾生心之所念亦悉能知。欲以三千 大千世界所有眾生。內於己身一毛孔中隨意 即能。亦令眾生無迫迮想。若欲化作無量眾 生悉令充滿三千大千世界中者亦能隨意。欲 分一身以為多身。復合多身以為一身。雖作 如是心無所著。猶如蓮花。 146

Ñaéc Laïc Tam-muoäi, naêng ñoaïn Baát duïng xöù höõu. Ñaéc Ngaõ Tam-muoäi, naêng ñoaïn Phi töôûng, phi phi töôûng xöù höõu.

Thieän nam töû! Thò danh Boà Taùt ñaéc nhò thaäp nguõ Tammuoäi, ñoaïn nhò thaäp nguõ höõu. Thieän nam töû! Nhö thò nhò thaäp nguõ Tam-muoäi danh chö Tam-muoäi Vöông.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt nhaäp nhö thò ñaúng chö Tam-muoäi Vöông, nhöôïc duïc xuy hoaïi Tu-di sôn vöông, tuøy yù töùc naêng. Duïc tri tam thieân ñaïi thieân theá giôùi, sôû höõu chuùng sanh taâm chi sôû nieäm, dieäc taát naêng tri. Duïc dó tam thieân ñaïi thieân theá giôùi, sôû höõu chuùng sanh, noäi ö kyû thaân nhaát mao khoång trung, tuøy yù töùc naêng, dieäc linh chuùng sanh voâ baùch traùch töôûng. Nhöôïc duïc hoùa taùc voâ löôïng chuùng sanh taát linh sung maõn tam thieân ñaïi thieân theá giôùi trung giaû, dieäc naêng tuøy yù. Duïc phaân nhaát thaân dó vi ña thaân, phuïc hieäp ña thaân dó vi nhaát thaân. Tuy taùc nhö thò, taâm voâ sôû tröôùc, do nhö lieân hoa.

147

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。菩薩摩訶薩得入如是三昧王已。 即得住於自在之地。菩薩得住是自在地得自 在力。隨欲生處即得往生。

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt ñaéc nhaäp nhö thò Tam-muoäi Vöông dó, töùc ñaéc truï ö töï taïi chi ñòa. Boà Taùt ñaéc truï thò töï taïi ñòa, ñaéc töï taïi löïc; tuøy duïc sanh xöù, töùc ñaéc vaõng sanh.

善男子。譬如聖王領四天下隨意所行無能 障礙。菩薩摩訶薩亦復如是。一切生處若欲 生者隨意往生。

Thieän nam töû! Thí nhö thaùnh vöông, laõnh töù thieân haï, tuøy yù sôû haønh, voâ naêng chöôùng ngaïi. Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò; nhaát thieát sanh xöù, nhöôïc duïc sanh giaû tuøy yù vaõng sanh.

善男子。菩薩摩訶薩若見地獄一切眾生 有可化令住善根者。菩薩即往而生其中。菩 薩雖生非本業果。菩薩摩訶薩住自在地力因 緣故而生其中。善男子。菩薩摩訶薩雖在地 獄。不受熾然碎身等苦。

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt nhöôïc kieán ñòa nguïc nhaát thieát chuùng sanh, höõu khaû hoùa linh truï thieän caên giaû, Boà Taùt töùc vaõng nhi sanh kyø trung. Boà Taùt tuy sanh, phi boån nghieäp quaû. Boà Taùt ma-ha-taùt, truï töï taïi ñòa, löïc nhaân duyeân coá, nhi sanh kyø trung. Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, tuy taïi ñòa nguïc, baát thoï sí nhieân, toaùi thaân ñaúng khoå.

善男子。菩薩摩訶薩所可成就如是功德。 無量無邊百千萬億尚不可說。何況諸佛所有

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt sôû khaû thaønh töïu nhö thò coâng ñöùc voâ löôïng voâ bieân, baù thieân vaïn öùc, thöôïng baát khaû thuyeát; haø huoáng chö Phaät sôû höõu coâng ñöùc, nhi ñöông khaû thuyeát?

功德而當可說。 爾時眾中有一菩薩名住無垢藏王。有大威 德成就神通。得大總持三昧具足得無所畏。 即從座起偏袒右肩右膝著地長跪合掌白佛 言。世尊。如佛所說諸佛菩薩所可成就功德 智慧。無量無邊百千萬億實不可說。我意猶 謂故不如是大乘經典。何以故。因是大乘方 148

Nhó thôøi chuùng trung höõu nhaát Boà Taùt danh Truï Voâ Caáu Taïng Vöông, höõu ñaïi oai ñöùc, thaønh töïu thaàn thoâng, ñaéc ñaïi toång trì, Tam-muoäi cuï tuùc, ñaéc voâ sôû uùy. Töùc tuøng toøa khôûi, thieân ñaûn höõu kieân, höõu taát tröôùc ñòa, tröôøng quò hieäp chöôûng, baïch Phaät ngoân: Theá Toân, nhö Phaät sôû thuyeát, chö Phaät Boà Taùt, sôû khaû thaønh töïu coâng ñöùc, trí tueä; voâ löôïng voâ bieân, baù thieân vaïn öùc, thaät baát khaû thuyeát. Ngaõ yù du vò: coá baát nhö thò Ñaïi thöøa kinh ñieån.

149

大般涅槃經 等經力故能出生諸佛世尊阿耨多羅三藐三菩 提。 時佛讚言。善哉善哉。善男子。如是如 是。如汝所說。是諸大乘方等經典。雖復成 就無量功德。欲比是經不得為喻。百倍千倍 百千萬億倍乃至算數譬喻所不能及。 善男子。譬如從牛出乳從乳出酪。從酪

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Haø dó coá? Nhaân thò Ñaïi thöøa phöông ñaúng kinh löïc, coá naêng xuaát sanh chö Phaät Theá Toân A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Thôøi, Phaät taùn ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Thieän nam töû! Nhö thò! Nhö thò! Nhö nhöõ sôû thuyeát, thò chö Ñaïi thöøa phöông ñaúng kinh ñieån, tuy phuïc thaønh töïu voâ löôïng coâng ñöùc, duïc tyû thò kinh, baát ñaéc vi duï; baù boäi, thieân boäi, baù thieân vaïn öùc boäi; naõi chí toaùn soá thí duï, sôû baát naêng caäp!

Thieän nam töû! Thí nhö tuøng ngöu xuaát nhuõ, tuøng nhuõ

出生酥。從生酥出熟酥。從熟酥出醍醐。醍 醐最上若有服者眾病皆除。所有諸藥悉入其 中。 善男子。佛亦如是。從佛出於十二部經。 從十二部經出修多羅。從修多羅出方等經。

xuaát laïc, tuøng laïc xuaát sanh toâ, tuøng sanh toâ xuaát thuïc

從方等經出般若波羅蜜。從般若波羅蜜出大 涅槃。猶如醍醐。言醍醐者喻於佛性。佛性

Tu-ña-la xuaát phöông ñaúng kinh; tuøng phöông ñaúng kinh

者即是如來。 善男子。以是義故。說言如來所有功德無 量無邊不可稱計。

toâ; tuøng thuïc toâ xuaát ñeà hoà, ñeà hoà toái thöôïng; nhöôïc höõu phuïc giaû, chuùng beänh giai tröø; sôû höõu chö döôïc, taát nhaäp kyø trung.

Thieän nam töû! Phaät dieäc nhö thò; tuøng Phaät xuaát ö thaäp nhò boä kinh; tuøng thaäp nhò boä kinh xuaát Tu-ña-la; tuøng xuaát baùt-nhaõ Ba-la-maät; tuøng baùt-nhaõ Ba-la-maät xuaát Ñaïi Nieát-baøn, do nhö ñeà hoà. Ngoân ñeà hoà giaû, duï ö Phaät taùnh; Phaät taùnh giaû, töùc thò Nhö Lai. Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, thuyeát ngoân Nhö Lai sôû höõu coâng ñöùc, voâ löôïng voâ bieân baát khaû xöng keá.

迦葉菩薩白佛言。世尊。如佛所讚大涅槃

Ca-dieáp Boà Taùt Baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät

經猶如醍醐最上最妙。若有能服眾病悉除。

sôû taùn, Ñaïi Nieát-baøn kinh do nhö ñeà hoà, toái thöôïng, toái

150

dieäu. Nhöôïc höõu naêng phuïc, chuùng beänh taát tröø; nhaát 151

大般涅槃經 一切諸藥悉入其中。我聞是已竊復思念。若 有不能聽受是經。當知是人為大愚癡無有善 心。 世尊我於今者實能堪忍。剝皮為紙刺血為 墨以髓為水析骨為筆。書寫如是大涅槃經。 書已讀誦令其通利。然後為人廣說其義。 世尊。若有眾生貪著財物我當施財。然後 以是大涅槃經勸之令讀。若尊貴者先以愛語 而隨其意。然後漸當以是大乘大涅槃經勸之 令讀。若凡庶者當以威勢逼之令讀。若憍慢 者我當為其而作僕使。隨順其意令其歡喜。 然後當以大般涅槃而教導之。若有誹謗大乘 經者。當以勢力摧之令伏。既摧伏已然後勸 之令讀大涅槃經。若有愛樂大乘經者。我躬 當往恭敬供養尊重讚歎。 爾時佛讚迦葉菩薩。善哉善哉。汝甚愛樂 大乘經典。貪大乘經受大乘經味大乘經。信 敬尊重供養大乘。 152

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thieát chö döôïc, taát nhaäp kyø trung. Ngaõ vaên thò dó, thieát phuïc tö nieäm: Nhöôïc höõu baát naêng thính thoï thò kinh, ñöông tri thò nhaân vi ñaïi ngu si, voâ höõu thieän taâm.

Theá Toân! Ngaõ ö kim giaû, thaät naêng kham nhaãn: baùc bì vi chæ, thích huyeát vi maëc, dó tuûy vi thuûy, tích coát vi buùt, thô taû nhö thò Ñaïi Nieát-baøn kinh. Thô dó, ñoäc tuïng, linh kyø thoâng lôïi; nhieân haäu vò nhaân, quaûng thuyeát kyø nghóa.

Theá Toân! Nhöôïc höõu chuùng sanh, tham tröôùc taøi vaät, ngaõ ñöông thí taøi; nhieân haäu dó thò Ñaïi Nieát-baøn kinh, khuyeán chi linh ñoäc. Nhöôïc toân quí giaû, tieân dó aùi ngöõ, nhi tuøy kyø yù; nhieân haäu tieäm ñöông dó thò Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh, khuyeán chi linh ñoäc. Nhöôïc phaøm thöù giaû, ñöông dó oai theá, böùc chi linh ñoäc. Nhöôïc kieâu maïn giaû, ngaõ ñöông vò kyø, nhi taùc boäc söû, tuøy thuaän kyø yù, linh kyø hoan hyû; nhieân haäu ñöông dó Ñaïi Baùt Nieát-baøn, nhi giaùo ñaïo chi. Nhöôïc höõu phæ baùng Ñaïi thöøa kinh giaû, ñöông dó theá löïc, toài chi linh phuïc. Kyù toài phuïc dó, nhieân haäu khuyeán linh ñoäc Ñaïi Nieát-baøn kinh. Nhöôïc höõu aùi nhaïo Ñaïi thöøa kinh giaû, ngaõ cung ñöông vaõng, cung kính cuùng döôøng, toân troïng taùn thaùn.

Nhó thôøi, Phaät taùn Ca-dieáp Boà Taùt: Thieän tai! thieän tai! Nhöõ thaäm aùi nhaïo Ñaïi thöøa kinh ñieån, tham Ñaïi thöøa kinh, thoï Ñaïi thöøa kinh, vò Ñaïi thöøa kinh, tín kính toân troïng, cuùng döôøng Ñaïi thöøa.

153

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。汝今以此善心因緣當得超越無 量無邊恒河沙等諸大菩薩。在前得成阿耨多 羅三藐三菩提。汝亦不久復當如我廣為大眾 演說如是大般涅槃如來佛性諸佛所說祕密之 藏。 善男子。過去之世佛日未出。我於爾時 作婆羅門修菩薩行。悉能通達一切外道所有 經論。修寂滅行具足威儀其心清淨。不為外 來能生欲想之所破壞。滅瞋恚火受持常樂我 淨之法。周遍求索大乘經典乃至不聞方等名 字。 我於爾時住於雪山。其山清淨流泉浴池樹 林藥木充滿其地。處處石間有清流水。多諸 香花周遍嚴飾。眾鳥群獸不可稱計。甘果滋 繁種別難計。復有無量藕根甘根青木香根。

Thieän nam töû! Nhöõ kim dó thöû thieän taâm nhaân duyeân, ñöông ñaéc sieâu vieät voâ löôïng voâ bieân, haèng haø sa ñaúng chö ñaïi Boà Taùt; taïi tieàn ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Nhöõ dieäc baát cöûu, phuïc ñöông nhö ngaõ, quaûng vò ñaïi chuùng, dieãn thuyeát nhö thò Ñaïi Baùt Nieát-baøn Nhö Lai, Phaät taùnh, chö Phaät sôû thuyeát bí maät chi taïng.

我於爾時獨處其中唯食諸菓。食已繫心思 惟坐禪經無量歲。亦不聞有如來出世大乘經 名。

Ngaõ ö nhó thôøi ñoäc xöû kyø trung, duy thöïc chö quaû. Thöïc

善男子。我修如是難行苦行時。釋提桓因 及諸天人等心大驚怪。即共集會各各相謂。 而說偈言 。 154

Thieän nam töû! Quaù khöù chi theá, Phaät nhaät vò xuaát, ngaõ ö nhó thôøi, taùc baø-la-moân, tu Boà Taùt haïnh, taát naêng thoâng ñaït nhaát thieát ngoaïi ñaïo sôû höõu kinh luaän, tu tòch dieät haïnh, cuï tuùc oai nghi, kyø taâm thanh tònh, baát vi ngoaïi lai naêng sanh duïc töôûng chi sôû phaù hoaïi, dieät saân khueå hoûa, thoï trì thöôøng, laïc ngaõ tònh chi phaùp. Chaâu bieán caàu saùch Ñaïi thöøa kinh ñieån, naõi chí baát vaên phöông ñaúng danh töï.

Ngaõ ö nhó thôøi truï ö Tuyeát sôn. Kyø sôn thanh tònh, löu tuyeàn, duïc trì, thoï laâm döôïc moäc, sung maõn kyø ñòa. Xöù xöù thaïch gian, höõu thanh löu thuûy, ña chö höông hoa chaâu bieán nghieâm söùc. Chuùng ñieåu quaàn thuù, baát khaû xöng keá.

Cam quaû tö phieàn, chuûng bieät nan keá. Phuïc höõu voâ löôïng ngaãu caên, cam caên, thanh moäc höông caên. dó heä taâm tö duy toïa thieàn. Kinh voâ löôïng tueá, dieäc baát vaên höõu Nhö Lai xuaát theá, Ñaïi thöøa kinh danh.

Thieän nam töû! Ngaõ tu nhö thò nan haønh khoå haïnh thôøi, Thích-ñeà-hoaøn-nhaân caäp chö thieân nhaân ñaúng, taâm ñaïi kinh quaùi, töùc coäng taäp hoäi. Caùc caùc töông vò, nhi thuyeát keä ngoân: 155

大般涅槃經 各各相指示

Caùc caùc töông chæ thò:

清淨雪山中

Thanh tònh Tuyeát sôn trung,

寂靜離欲主

Tòch tónh ly duïc chuû,

功德莊嚴王

Coâng ñöùc trang nghieâm vöông,

已離貪瞋慢

Dó ly tham, saân, maïn,

永斷諂愚癡

Vónh ñoaïn sieåm, ngu si;

口初未曾說

Khaåu sô vò taèng thuyeát

麤惡等語言

Thoâ aùc ñaúng ngöõ ngoân.

爾時眾中有一天子名曰歡喜復說偈言。 如是離欲人

Nhó thôøi, chuùng trung, höõu nhaát thieân töû, danh vieát Hoan Hyû, phuïc thuyeát keä ngoân: Nhö thò ly duïc nhaân,

清淨勤精進

Thanh tònh, caàn tinh taán,

將不求帝釋

Töông baát caàu Ñeá-thích

及以諸天耶

Caäp dó chö thieân da?

若是外道者

Nhöôïc thò ngoaïi ñaïo giaû,

修行諸苦行

Tu haønh chö khoå haïnh,

是人多欲求

Thò nhaân ña duïc caàu,

帝釋所坐處 爾時復有一仙天子即為帝釋而說偈言 。 156

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ñeá-thích sôû toïa xöù.

Nhó thôøi, phuïc höõu nhaát tieân thieân töû, töùc vò Ñeá-thích, nhi thuyeát keä ngoân: 157

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

天主憍尸迦

Thieân chuû Kieàu-thi-ca!

不應生是慮

Baát öng sanh thò löï,

外道修苦行 何必求帝處 說是偈已復作是言。憍尸迦。世有大士。

Ngoaïi ñaïo tu khoå haïnh Haø taát caàu ñeá xöù?

Thuyeát thò keä dó, phuïc taùc thò ngoân: Kieàu-thi-ca! Theá höõu ñaïi só, vò chuùng sanh coá, baát tham kyû thaân; vò duïc lôïi

為眾生故不貪己身。為欲利益諸眾生故。而

ích chö chuùng sanh coá, nhi tu chuûng chuûng voâ löôïng khoå

修種種無量苦行。如是之人見生死中諸過咎

haïnh. Nhö thò chi nhaân, kieán sanh töû trung, chö quaù cöõu

故。設見珍寶滿此大地諸山大海。不生貪著

coá, thieát kieán traân baûo maõn thöû ñaïi ñòa, chö sôn, ñaïi haûi baát sanh tham tröôùc, nhö thò di thoùa. Nhö thò ñaïi só, khí

如視洟唾。如是大士。棄捨財寶所愛妻子。

xaû taøi baûo, sôû aùi theâ töû, ñaàu muïc tuûy naõo, thuû tuùc chi tieát,

頭目髓腦手足支節。所居舍宅象馬車乘奴婢

sôû cö xaù traïch, töôïng maõ xa thaëng, noâ tyø ñoàng boäc. Dieäc

僮僕。亦不願求生於天上。唯求欲令一切眾

baát nguyeän caàu sanh ö thieân thöôïng, duy caàu duïc linh nhaát thieát chuùng sanh ñaéc thoï khoaùi laïc. Nhö ngaõ sôû giaûi,

生得受快樂。如我所解。如是大士清淨無染

nhö thò Ñaïi só, thanh tònh voâ nhieãm, chuùng keát vónh taän;

眾結永盡。唯欲求於阿耨多羅三藐三菩提。

duy duïc caàu ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

釋提桓因復作是言。如汝言者。是人則為 攝取一切世間所有眾生。 大仙。若此世間有佛樹者。能除一切諸天

Thích-ñeà-hoaøn-nhaân phuïc taùc thò ngoân: Nhö nhöõ ngoân giaû, thò nhaân taéc vi nhieáp thuû nhaát thieát theá gian sôû höõu chuùng sanh. Ñaïi tieân! Nhöôïc thöû theá gian, höõu Phaät thuï giaû, naêng tröø nhaát thieát chö thieân, theá nhaân caäp a-tu-la, phieàn naõo

世人及阿修羅煩惱毒蛇。若諸眾生住是佛樹

ñoäc xaø. Nhöôïc chö chuùng sanh truï thò Phaät thuï aám löông

蔭涼中者。煩惱諸毒悉得消滅。

trung giaû, phieàn naõo chö ñoäc taát ñaéc tieâu dieät.

158

159

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

大仙。是人若當未來世中作善逝者。我 等悉當得滅無量熾然煩惱。如是之事實為難 信。何以故。無量百千諸眾生等發於阿耨 多羅三藐三菩提心。見少微緣於阿耨多羅三 藐三菩提即便動轉。如水中月水動則動。猶 如畫像難成易壞。菩提之心亦復如是難發易 壞。 大仙。如有多人以諸鎧仗牢自莊嚴欲前 討賊。臨陣恐怖則便退散。無量眾生亦復如 是。發菩提心牢自莊嚴見生死過心生恐怖即 便退散。 大仙。我見如是無量眾生發心之後皆生動 轉。是故我今雖見是人修於苦行無惱無熱住 於道檢。其行清淨未能信也。我今要當自往 試之。知其實能堪任荷負阿耨多羅三藐三菩 提大重擔不。

Ñaïi tieân, thò nhaân nhöôïc ñöông vò lai theá trung taùc thieän theä giaû, ngaõ ñaúng taát ñöông ñaéc dieät voâ löôïng sí nhieân phieàn naõo, nhö thò chi söï thaät vi nan tín. Haø dó coá?

Voâ löôïng baù thieân chö chuùng sanh ñaúng phaùt ö A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm, kieán thieåu vi duyeân, ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, töùc tieän ñoäng chuyeån.

Nhö thuûy trung nguyeät, thuûy ñoäng taéc ñoäng, do nhö hoïa töôïng, nan thaønh dò hoaïi. Boà-ñeà chi taâm dieäc phuïc nhö thò, nan phaùt dò hoaïi.

大仙。猶如車有二輪則有載用。鳥有二 翼堪任飛行。是苦行者亦復如是。我雖見其 堅持禁戒。未知其人有深智不。若有深智當 知則能堪任荷負阿耨多羅三藐三菩提之重擔

Ñaïi tieân! Do nhö xa höõu nhò luaân, taéc höõu taûi duïng;

也。 160

Ñaïi tieân, nhö höõu ña nhaân dó chö khaûi tröôïng lao töï trang nghieâm, duïc tieàn thaûo taëc; laâm traän khuûng boá, taéc tieän thoái taùn. Voâ löôïng chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò, phaùt Boà-ñeà taâm, lao töï trang nghieâm; kieán sanh töû quaù, taâm sanh khuûng boá, töùc tieän thoái taùn. Ñaïi tieân, ngaõ kieán nhö thò voâ löôïng chuùng sanh, phaùt taâm chi haäu, giai sanh ñoäng chuyeån. Thò coá ngaõ kim tuy kieán thò nhaân tu ö khoå haïnh, voâ naõo voâ nhieät, truï ö ñaïo kieåm, kyø haïnh thanh tònh; vò naêng tín daõ. Ngaõ kim yeáu ñöông töï vaõng thí chi, tri kyø thaät naêng kham nhieäm haø phuï A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, ñaïi troïng ñaûm phuû. ñieåu höõu nhò döïc, kham nhieäm phi haønh. Thò khoå haïnh giaû, dieäc phuïc nhö thò. Ngaõ tuy kieán kyø kieân trì caám giôùi, vò tri kyø nhaân höõu thaâm trí phuû? Nhöôïc höõu thaâm trí, ñöông tri taéc naêng kham nhieäm haø phuï A-naäu-ña-la Tammieäu Tam-boà-ñeà chi troïng ñaûm daõ.

161

大般涅槃經 大仙。譬如魚母多有胎子成就者少。如菴 羅樹花多果少。眾生發心乃有無量。及其成 就少不足言。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ñaïi tieân! Thí nhö ngö maãu, ña höõu thai töû, thaønh töïu giaû thieåu. Nhö am-la thoï, hoa ña, quaû thieåu. Chuùng sanh phaùt taâm, naõi höõu voâ löôïng; caäp kyø thaønh töïu, thieåu baát tuùc ngoân.

大仙。我當與汝俱往試之。大仙。譬如真

Ñaïi tieân! Ngaõ ñöông döõ nhöõ caâu vaõng thí chi. Ñaïi tieân!

金三種試已乃知其真。謂燒打磨。試彼苦行

Thí nhö chaân kim, tam chuûng thí dó, naõi tri kyø chaân, vò:

亦當如是。

thieâu, ñaû, ma. Thí bæ khoå haïnh, dieäc ñöông nhö thò.

爾時釋提桓因。自變其身作羅剎像形甚 可畏。下至雪山去其不遠而便立住。是時羅 剎。心無所畏勇健難當。辯才次第其聲清 雅。宣過去佛所說半偈。 諸行無常 是生滅法。 說是半偈已便住其前。所現形貌甚可怖 畏。顧眄遍視觀於四方。 是苦行者。聞是半偈心生歡喜。譬如估客 於險難處夜行失伴恐怖推索。忽遇同侶心生

Nhó thôøi Thích-ñeà-hoaøn-nhaân töï bieán kyø thaân, taùc lasaùt töôïng hình thaäm khaû uùy, haù chí Tuyeát sôn, khöù kyø baát vieãn, nhi tieän laäp truï. Thò thôøi la-saùt, taâm voâ sôû uùy, doõng kieän nan ñöông, bieän taøi thöù ñeä. Kyø thanh thanh nhaõ, tuyeân quaù khöù Phaät sôû thuyeát baùn keä: Chö haønh voâ thöôøng, Thò sanh dieät phaùp.

Thuyeát thò baùn keä dó, tieän truï kyø tieàn; sôû hieän hình maïo, thaäm khaû boá uùy; coá mieán bieán thò, quan ö töù phöông.

Thò khoå haïnh giaû, vaên thò baùn keä, taâm sanh hoan hyû. Thí nhö coå khaùch, ö hieåm naïn xöù, daï haønh thaát baïn, khuûng boá suy saùch, hoát ngoä ñoàng löõ taâm sanh hoan hyû, doõng döôïc voâ löôïng. Dieäc nhö cöûu beänh, vò ngoä löông y

歡喜踊躍無量。亦如久病未遇良醫瞻病好藥

chieâm beänh, haûo döôïc; haäu thoát ñaéc chi. Nhö nhaân moät

後卒得之。如人沒海卒遇船舫。如渴乏人遇

haûi, thoát ngoä thuyeàn phöôøng. Nhö khaùt phaïp nhaân, ngoä

162

thanh laõnh thuûy. Nhö vi oaùn truïc, hoát nhieân ñaéc thoaùt.

163

大般涅槃經 清冷水。如為怨逐忽然得脫。如久繫人卒聞 得出。亦如農夫炎旱値雨。亦如行人還得歸 家。家人見已生大歡喜。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhö cöûu heä nhaân, thoát vaên ñaéc xuaát. Dieäc nhö noâng phu, vieâm haïn trò vuõ. Dieäc nhö haønh nhaân, hoaøn ñaéc qui gia, gia nhaân kieán dó, sanh ñaïi hoan hyû.

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, vaên thò baùn keä, taâm

善男子。我於爾時聞是半偈心中歡喜亦復

trung hoan hyû, dieäc phuïc nhö thò. Töùc tuøng toøa khôûi, dó

如是。即從座起以手舉髮。四向顧視而說是

thuû cöû phaùt, töù höôùng coá thò, nhi thuyeát thò ngoân: Höôùng

言。向所聞偈誰之所說。爾時亦更不見餘人 唯見羅剎。即說是言。誰開如是解脫之門。 誰能雷震諸佛音聲。誰於生死睡眠之中而獨 覺寤唱如是言。誰能於此,示導生死飢饉眾 生,無上道味。無量眾生沈生死海。誰能於中 作大船師。是諸眾生常為煩惱重病所纏。誰 能於中為作良醫。說是半偈啟悟我心。猶如 半月,漸開蓮花。 善男子。我於爾時更無所見唯見羅剎。復 作是念將是羅剎說是偈耶。仍復生疑或非其 說。何以故。是人形容甚可怖畏。若有得聞 是偈句者。一切恐怖醜陋即除。何有此人形 貌如是能說此偈。不應火中出於蓮花。非日 光中出生冷水。 164

sôû vaên keä, thuøy chi sôû thuyeát? Nhó thôøi dieäc caùnh baát kieán dö nhaân, duy kieán la-saùt. Töùc thuyeát thò ngoân: Thuøy khai nhö thò giaûi thoaùt chi moân? Thuøy naêng loâi chaán chö Phaät aâm thanh? Thuøy ö sanh töû thuïy mieân chi trung, nhi ñoäc giaùc ngoä, xöôùng nhö thò ngoân? Thuøy naêng ö thöû thò ñaïo sanh töû, cô caån chuùng sanh, voâ thöôïng ñaïo vò? Voâ löôïng chuùng sanh traàm sanh töû haûi, thuøy naêng ö trung, taùc Ñaïi thuyeàn sö? Thò chö chuùng sanh thöôøng vi phieàn naõo, troïng beänh sôû trieàn, thuøy naêng ö trung, vò taùc löông y. Thuyeát thò baùn keä khaûi ngoä ngaõ taâm, do nhö baùn nguyeät tieäm khai lieân hoa.

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, caùnh voâ sôû kieán; duy kieán la-saùt. Phuïc taùc thò nieäm: Töông thò la-saùt thuyeát thò keä da? Nhöng phuïc sanh nghi, hoaëc phi kyø thuyeát. Haø dó coá? Thò nhaân hình dung, thaäm khaû boá uùy. Nhöôïc höõu ñaéc vaên thò keä cuù giaû, nhaát thieát khuûng boá xuù laäu töùc tröø. Haø höõu thöû nhaân hình maïo nhö thò, naêng thuyeát thöû keä? Baát öng hoûa trung, xuaát ö lieân hoa. Phi nhaät quang trung, xuaát sanh laõnh thuûy!

165

大般涅槃經 善男子。我於爾時復作是念。我今無智。 而此羅剎或能得見過去諸佛。從諸佛所聞是 半偈。我今當問是半偈義。即便前至是羅剎 所作如是言。善哉大士。汝於何處得是過去 離怖畏者所說半偈。大士。復於何處而得如 是半如意珠。大士。是半偈義乃是過去未來 現在諸佛世尊之正道也。一切世間無量眾生 常為諸見羅網所覆。終身於此外道法中。初 不得聞如是出世十力世雄所說空義。 善男子。我問是已。即答我言。大婆羅

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, phuïc taùc thò nieäm: Ngaõ kim voâ trí; nhi thöû la-saùt hoaëc naêng ñaéc kieán quaù khöù chö Phaät, tuøng chö Phaät sôû, vaên thò baùn keä. Ngaõ kim ñöông vaán thò baùn keä nghóa. Töùc tieän tieàn chí thò la-saùt sôû, taùc nhö thò ngoân: Thieän tai! Ñaïi só! Nhöõ ö haø xöù, ñaéc thò quaù khöù ly boá uùy giaû sôû thuyeát baùn keä? Ñaïi só phuïc ö haø xöù, nhi ñaéc nhö thò baùn nhö yù chaâu? Ñaïi só! Thò baùn keä nghóa, naõi thò quaù khöù, vò lai, hieän taïi chö Phaät Theá Toân chi Chaùnh Ñaïo daõ. Nhaát thieát theá gian, voâ löôïng chuùng sanh thöôøng vi chö kieán la voõng sôû phuù; chung thaân ö thöû ngoaïi ñaïo phaùp trung sô baát ñaéc vaên nhö thò xuaát theá thaäp löïc theá huøng sôû thuyeát khoâng nghóa.

Thieän nam töû! Ngaõ vaán thò dó, töùc ñaùp ngaõ ngoân: Ñaïi baø-la-moân! Nhöõ kim baát öng vaán ngaõ thò nghóa! Haø dó coá?

門。汝今不應問我是義。何以故。我不食來

Ngaõ baát thöïc lai, dó kinh ña nhaät. Xöù xöù caàu saùch, lieãu baát

已經多日。處處求索了不能得。飢渴苦惱心

naêng ñaéc. Cô khaùt khoå naõo, taâm loaïn ngheä ngöõ, phi ngaõ

亂䆿語。非我本心之所知也。假使我今力能

boån taâm chi sôû tri daõ. Giaû söû ngaõ kim, löïc naêng phi haønh, du ö hö khoâng, chí Uaát-ñan-vieät, naõi chí thieân thöôïng,

飛行遊於虛空至鬱單越。乃至天上處處求食

xöù xöù caàu thöïc, dieäc baát naêng ñaéc. Dó thò duyeân coá, ngaõ

亦不能得。以是緣故我說是語。

thuyeát thò ngöõ.

Thieän nam töû! Ngaõ thôøi töùc phuïc ngöù La-saùt ngoân:

善男子。我時即復語羅剎言。大士。若能 為我說是偈竟。我當終身為汝弟子。

Ñaïi só! Nhöôïc naêng vò ngaõ, thuyeát thò keä caùnh, ngaõ ñöông

大士。汝所說者名字不終義亦不盡。以何 因緣不欲說耶。

Ñaïi só! Nhöõ sôû thuyeát giaû, danh töï baát chung, nghóa

166

chung thaân vò nhöõ ñeä töû.

dieäc baát taän. Dó haø nhaân duyeân, baát duïc thuyeát da?

167

大般涅槃經 夫財施者則有竭盡。法施因緣不可盡也。 雖無有盡多所利益。我今聞此半偈法已心生 驚疑。汝今幸可為我除斷說此偈竟。我當終 身為汝弟子。 羅剎答言。汝智太過但自愛身。都不見念 今我定為飢苦所逼。實不能說。 我即問言。汝所食者。為是何物。 羅剎答言。汝不足問。我若說者令多人 怖。 我復問言。此中獨處更無有人。我不畏汝 何故不說。 羅剎答言。我所食者唯人暖肉。其所飲者 唯人熱血。自我薄祜唯食此食。周遍求索困 不能得。世雖多人皆有福德。兼為諸天之所 守護。而我無力不能得殺。 善男子。我復語言。汝但具足說是半偈。 我聞偈已當以此身奉施供養。 大士。我設命終。如此之身無所復用。當 為虎狼鴟梟鵰鷲之所噉食。然後不得一毫之 168

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuø taøi thí giaû, taéc höõu kieät taän. Phaùp thí nhaân duyeân, baát khaû taän daõ. Tuy voâ sôû taän, ña sôû lôïi ích. Ngaõ kim vaên thöû baùn keä phaùp dó, taâm sanh kinh nghi. Nhöõ kim haïnh khaû vò ngaõ tröø ñoaïn. Thuyeát thöû keä caùnh, ngaõ ñöông chung thaân vi nhöõ ñeä töû.

La-saùt ñaùp ngoân: Nhöõ trí thaùi quaù, ñaûn töï aùi thaân, ñoâ baát kieán nieäm. Kim ngaõ ñònh vi cô khoå sôû böùc, thaät baát naêng thuyeát.

Ngaõ töùc vaán ngoân: Nhöõ sôû thöïc giaû, vi thò haø vaät?

La-saùt ñaùp ngoân: Nhöõ baát tuùc vaán. Ngaõ nhöôïc thuyeát giaû, linh ña nhaân boá.

Ngaõ phuïc vaán ngoân: Thöû trung ñoäc xöû, caùnh voâ höõu nhaân. Ngaõ baát uùy, nhöõ haø coá baát thuyeát?

La-saùt ñaùp ngoân: Ngaõ sôû thöïc giaû, duy nhaân noaõn nhuïc.

Kyø sôû aåm giaû, duy nhaân nhieät huyeát. Töï ngaõ baïc hoä, duy thöïc thöû thöïc. Chaâu bieán caàu saùch, khoán baát naêng ñaéc.

Theá tuy ña nhaân, giai höõu phöôùc ñöùc kieâm vi chö thieân chi sôû thuû hoä, nhi ngaõ voâ löïc, baát naêng ñaéc saùt.

Thieän nam töû! Ngaõ phuïc ngöù ngoân: Nhöõ ñaûn cuï tuùc thuyeát thò baùn keä. Ngaõ vaên keä dó, ñöông dó thöû thaân phuïng thí cuùng döôøng. Ñaïi só, ngaõ thieát maïng chung, nhö thöû chi thaân, voâ sôû phuïc duïng; ñöông vi hoå, lang, si, kieáu, ñieâu, thöùu chi sôû haùm thöïc. Nhieân haäu baát ñaéc nhaát haøo chi phöôùc. Ngaõ 169

大般涅槃經 福。我今為求阿耨多羅三藐三菩提。捨不堅 身以易堅身。 羅剎答言。誰當信汝如是之言。為八字故

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

kim vò caàu A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, xaû baát kieân thaân dó dòch kieân thaân.

La-saùt ñaùp ngoân: Thuøy ñöông tín nhöõ nhö thò chi ngoân, vò baùt töï coá, khí sôû aùi thaân?

棄所愛身。 善男子。我即答言。汝真無智。譬如有 人施他凡器得七寶器。我亦如是。捨不堅身 得金剛身。汝言誰當信者我今有證。大梵天 王釋提桓因及四天王能證是事。復有天眼諸 菩薩等。為欲利益無量眾生。修行大乘具六 度者。亦能證知。復有十方諸佛世尊利眾生 者。亦能證我為八字故捨於身命。 羅剎復言。汝若如是能捨身者。諦聽諦 聽。當為汝說其餘半偈。

Thieän nam töû! Ngaõ töùc ñaùp ngoân: Nhöõ chaân voâ trí. Thí nhö höõu nhaân, thí tha ngoõa khí ñaéc thaát baûo khí. Ngaõ dieäc nhö thò, xaû baát kieân thaân, ñaéc Kim cang thaân. Nhöõ ngoân: thuøy ñöông tín giaû? Ngaõ kim höõu chöùng: Ñaïi phaïm thieân vöông, Thích-ñeà-hoaøn-nhaân caäp Töù thieân vöông, naêng chöùng thò söï. Phuïc höõu thieân nhaõn chö Boà Taùt ñaúng, vò duïc lôïi ích voâ löôïng chuùng sanh, tu haønh ñaïi thöøa, cuï luïc ñoä giaû, dieäc naêng chöùng tri. Phuïc höõu thaäp phöông chö Phaät Theá Toân, lôïi chuùng sanh giaû, dieäc naêng chöùng ngaõ vò baùt töï coá, xaû ö thaân maïng.

La-saùt phuïc ngoân: Nhöõ nhöôïc nhö thò naêng xaû thaân giaû, ñeá thính, ñeá thính! Ñöông vò nhöõ thuyeát kyø dö baùn keä.

善男子。我於爾時聞是事已心中歡喜。

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, vaên thò söï dó, taâm trung

即解己身所著鹿皮。為此羅剎敷置法座。白

hoan hyû, töùc giaûi kyû thaân sôû tröôùc loäc bì, vò thöû La-saùt,

言。和尙。願坐此座。我即於前叉手長跪而

phu trí phaùp toøa, baïch ngoân: Hoøa thöôïng! Nguyeän toïa thöû toøa. Ngaõ töùc ö tieàn, xoa thuû tröôøng quî, nhi taùc thò ngoân:

作是言。唯願和尙。善為我說其餘半偈令得

Duy nguyeän Hoøa thöôïng, thieän vò ngaõ thuyeát kyø dö baùn

具足。

keä, linh ñaéc cuï tuùc.

170

171

大般涅槃經 羅剎即說。 生滅滅已 寂滅為樂 爾時羅剎說是偈已復作是言。菩薩摩訶薩 汝今已聞具足偈義。汝之所願為悉滿足。若 悉欲利諸眾生者。時施我身。 善男子。我於爾時深思此義。然後處處若 石若壁若樹若道書寫此偈。即便更繫所著衣 裳。恐其死後身體露現。即上高樹。 爾時樹神復問我言。善哉仁者。欲作何 事。 善男子。我時答言。我欲捨身以報偈價。 樹神問言。如是偈者何所利益。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

La-saùt töùc thuyeát: Sanh dieät dieät dó, Tòch dieät vi laïc.

Nhó thôøi, La-saùt thuyeát thò keä dó, phuïc taùc thò ngoân: Boà Taùt ma-ha-taùt! Nhöõ kim dó vaên cuï tuùc keä nghóa. Nhöõ chi sôû nguyeän vi taát maõn tuùc. Nhöôïc taát duïc lôïi chö chuùng sanh giaû, thôøi thí ngaõ thaân.

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, thaâm tö thöû nghóa.

Nhieân haäu xöù xöù, nhöôïc thaïch, nhöôïc bích, nhöôïc thoï, nhöôïc ñaïo, thô taû thöû keä.

Töùc tieän caùnh heä, sôû tröôùc y thöôøng, khuûng kyø töû haäu, thaân theå loä hieän, töùc thöôùng cao thoï.

Nhó thôøi, thoï thaàn phuïc vaán ngaõ ngoân: Thieän tai, nhaân giaû! Duïc taùc haø söï?

Thieän nam töû! Ngaõ thôøi ñaùp ngoân: Ngaõ duïc xaû thaân dó baùo keä giaù.

Thoï thaàn vaán ngoân: Nhö thò keä giaû, haø sôû lôïi ích?

Ngaõ thôøi ñaùp ngoân: Nhö thò keä cuù naõi thò quaù khöù, vò

我時答言。如是偈句乃是過去未來現在諸

lai, hieän taïi chö Phaät sôû thuyeát, khai khoâng phaùp ñaïo.

佛所說開空法道。我為此法棄捨身命。不為

Ngaõ vò thöû phaùp, khí xaû thaân maïng. Baát vò lôïi döôõng,

利養名聞財寶轉輪聖王四大天王釋提桓因大 梵天王人天中樂。為欲利益一切眾生故捨此 身。 172

danh vaên taøi baûo, Chuyeån luaân thaùnh vöông, Töù ñaïi thieân vöông, Thích-ñeà-hoaøn-nhaân, Ñaïi Phaïm Thieân Vöông, nhaân thieân trung laïc; vò duïc lôïi ích nhaát thieát chuùng sanh, coá xaû thöû thaân.

173

大般涅槃經 善男子。我捨身時復作是言。願令一切 慳惜之人。悉來見我捨離此身。若有少施起 貢高者。亦令得見我為一偈捨此身命如棄草 木。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Ngaõ xaû thaân thôøi, phuïc taùc thò ngoân: Nguyeän linh nhaát thieát khan tích chi nhaân, taát lai kieán ngaõ xaû ly thöû thaân! Nhöôïc höõu thieåu thí, khôûi coáng cao giaû, dieäc linh ñaéc kieán ngaõ vò nhaát keä, xaû thöû thaân maïng nhö khí thaûo moäc!

Ngaõ ö nhó thôøi, thuyeát thò ngöõ dó, taàm töùc phoùng thaân,

我於爾時說是語已。尋即放身自投樹下。

töï ñaàu thoï haï. Vò chí ñòa thôøi, hö khoâng chi trung, xuaát

未至地時。虛空之中出種種聲。其聲乃至阿

chuûng chuûng thanh. Kyø thanh naõi chí A-ca-ni-traù thieân.

迦尼吒天。爾時羅剎還復釋身。即於空中接 取我身安置平地。

Nhó thôøi, La-saùt hoaøn phuïc Thích thaân, töùc ö khoâng trung, tieáp thuû ngaõ thaân, an trí bình ñòa.

Nhó thôøi, Thích-ñeà-hoaøn-nhaân caäp chö thieân nhaân,

爾時釋提桓因及諸天人大梵天王。稽首頂

Ñaïi phaïm Thieân vöông, kheå thuû ñænh leã; ö ngaõ tuùc haï, taùn

禮於我足下。讚言。善哉善哉。真是菩薩。

ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Chaân thò Boà Taùt! Naêng ñaïi lôïi

能大利益無量眾生。欲於無明黑闇之中然大 法炬。由我愛惜如來大法故相嬈惱。唯願聽

ích voâ löôïng chuùng sanh; duïc ö voâ minh haéc aùm chi trung, nhieân ñaïi phaùp cöï! Do ngaõ aùi tích Nhö Lai ñaïi phaùp, coá töông nhieãu naõo. Duy nguyeän thính ngaõ saùm hoái toäi cöõu.

我懺悔罪咎。汝於未來必定成就阿耨多羅三

Nhöõ ö vò lai, taát ñònh thaønh töïu A-naäu-ña-la Tam-mieäu

藐三菩提。願見濟度。

Tam-boà-ñeà, nguyeän kieán teá ñoä!

爾時釋提桓因及諸天眾。頂禮我足。於是 辭去忽然不現。 善男子．如我往昔為半偈故捨棄此身。以 是因緣便得超越足十二劫。在彌勒前成阿耨 多羅三藐三菩提。 174

Nhó thôøi Thích-ñeà-hoaøn-nhaân caäp chö thieân chuùng ñænh leã ngaõ tuùc; ö thò töø khöù, hoát nhieân baát hieän.

Thieän nam töû! Nhö ngaõ vaõng tích, vò baùn keä coá, xaû khí thöû thaân. Dó thò nhaân duyeân, tieän ñaéc sieâu vieät tuùc thaäp nhò kieáp, taïi Di-laëc tieàn, thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

175

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。我得如是無量功德。皆由供養如 來正法。善男子。汝今亦爾發於阿耨多羅三 藐三菩提心。則已超過無量無邊恒河沙等諸 菩薩上。

do cuùng döôøng Nhö Lai chaùnh phaùp. Thieän nam töû! Nhöõ kim dieäc nhó; phaùt ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm, taéc dó sieâu quaù voâ löôïng voâ bieân haèng haø sa ñaúng chö Boà Taùt thöôïng.

善男子。是名菩薩住於大乘大般涅槃修於

Thieän nam töû! Thò danh Boà Taùt truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn tu ö Thaùnh haïnh.

聖行。

大般涅槃經卷第十四 終

176

Thieän nam töû! Ngaõ ñaéc nhö thò voâ löôïng coâng ñöùc, giai

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä thaäp töù Chung

177

大般涅槃經 卷 第 十五

梵行品 第八 之 一 善男子。云何菩薩摩訶薩梵行。善男子。 菩薩摩訶薩住於大乘大般涅槃。住七善法得 具梵行。何等為七。一者知法。二者知義。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH QUYEÅN ÑEÄ THAÄP NGUÕ

PHAÏM HAÏNH PHAÅM ÑEÄ BAÙT CHI NHAÁT

Thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt phaïm haïnh?

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn, truï thaát thieän phaùp, ñaéc cuï phaïm haïnh. Haø ñaúng vi thaát? Nhaát giaû tri Phaùp. Nhò giaû tri nghóa. Tam

三者知時。四者知足。五者知自。六者知

giaû tri thôøi. Töù giaû tri tuùc. Nguõ giaû tri töï. Luïc giaû tri

眾。七者知尊卑。

chuùng. Thaát giaû tri toân ty.

善男子。云何菩薩摩訶薩知法。善男子。

Thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt tri phaùp.

是菩薩摩訶薩知十二部經。謂修多羅。祇

Thieän nam töû! Thò Boà Taùt ma-ha-taùt tri thaäp nhò boä Kinh

夜。授記。伽陀。優陀那。尼陀那。阿波陀 那。伊帝目多伽。闍陀伽。毘佛略。阿浮陀 達摩。優波提舍。 善男子。何等名為修多羅經。從如是我聞 乃至歡喜奉行。如是一切名修多羅經。 214

vò: Tu-ña-la, Kyø-daï, Thoï kyù, Giaø-ñaø, Öu-ñaø-na, Ni-ñaø-na, A-ba-ñaø-na, Y-ñeá-muïc-ña-giaø, Xaø-ñaø-giaø, Tyø-phaät-löôïc, A-phuø-ñaø-ñaït-ma, Öu-ba-ñeà-xaù.

Thieän nam töû! Haø ñaúng danh vi Tu-ña-la kinh? Tuøng Nhö thò ngaõ vaên naõi chí hoan hyû phuïng haønh, nhö thò nhaát thieát, danh Tu-ña-la Kinh.

215

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

何等名為祇夜經。佛告諸比丘。昔我與汝 愚無智慧不能如實見四真諦。是故流轉久處 生死沒大苦海。何等為四苦集滅道。如佛昔 日為諸比丘說契經竟。爾時復有利根衆生。 為聽法故後至佛所即便問人。如來向者為說 何事。佛時知已即因本經。以偈頌曰。 我昔與汝等 不見四真諦 是故久流轉 生死大苦海。 若能見四諦 則得斷生死 生有既已盡

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Haø ñaúng danh vi Kyø-daï kinh? Phaät caùo chö tyø-kheo: Tích ngaõ döõ nhöõ, ngu voâ trí tueä, baát naêng nhö thaät kieán Töù chaân ñeá, thò coá löu chuyeån cöûu xöû sanh töû, moät ñaïi khoå haûi. Haø ñaúng vi töù? Khoå, taäp, dieät, ñaïo. Nhö Phaät tích nhaät vò chö tyø-kheo thuyeát Kheá kinh caùnh. Nhó thôøi phuïc höõu lôïi caên chuùng sanh vò thính phaùp coá, haäu chí Phaät sôû, töùc tieän vaán nhaân: Nhö Lai höôùng giaû, vò thuyeát haø söï?

Phaät thôøi tri dó töùc nhaân boån kinh dó keä tuïng vieát: Ngaõ tích döõ nhöõ ñaúng, Baát kieán Töù chaân ñeá, Thò coá cöûu löu chuyeån, Sanh töû ñaïi khoå haûi.

Nhöôïc naêng kieán töù ñeá Taéc ñaéc ñoaïn sanh töû, Sanh höõu kyù dó taän, Caùnh baát thoï chö höõu.

更不受諸有 是名祇夜經。

Thò danh Kyø-daï kinh.

Haø ñaúng danh vi Thoï kyù kinh? Nhö höõu kinh luaät, Nhö

何等名為授記經。如有經律如來說時為諸 天人受佛記莂。汝阿逸多。未來有王。名曰 儴佉。當於是世而成佛道。號曰彌勒。是名

Lai thuyeát thôøi, vò chö thieân nhaân, thoï Phaät kyù bieät: Nhöõ

授記經。

Thoï kyù kinh.

216

A-daät-đa vò lai höõu vöông, danh vieát Höôùng Khö, ñöông ö thò theá, nhi thaønh Phaät ñaïo hieäu vieát Di-laëc. Thò danh

217

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

何等名為伽陀經。除修多羅及諸戒律。其 餘有說四句之偈。所謂。 諸惡莫作 諸善奉行 自淨其意 是諸佛教。 是名伽陀經。 何等名為優陀那經。如佛晡時入於禪定 為諸天眾廣說法要。時諸比丘各作是念。如 來今者為何所作。如來明旦從禪定起無有 人問。以他心智即自說言。比丘當知。一切 諸天壽命極長。汝諸比丘。善哉為他不求己 利。善哉少欲。善哉知足。善哉寂靜。如是 諸經無問自說。是名優陀那經。

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Haø ñaúng danh vi Giaø-ñaø Kinh ? Tröø Tu-ña-la caäp chö Giôùi luaät, kyø dö höõu thuyeát töù cuù chi keä. Sôû vò: Chö aùc maïc taùc, Chuùng thieän phuïng haønh, Töï tònh kyø yù, Thò chö Phaät giaùo Thò danh Giaø-ñaø Kinh.

Haø ñaúng danh vi Öu-ñaø-na Kinh? Nhö Phaät boâ thôøi, nhaäp ö thieàn ñònh, vò chö thieân chuùng, quaûng thuyeát phaùp yeáu. Thôøi chö Tyø Kheo, caùc taùc thò nieäm: Nhö Lai kim giaû vi haø sôû taùc? Nhö Lai minh ñaùn tuøng thieàn ñònh khôûi, voâ höõu nhaân vaán, dó tha taâm trí, töùc töï thuyeát ngoân: Tyø Kheo ñöông tri nhaát thieát chö thieân thoï maïng cöïc tröôøng. Nhöõ chö Tyø Kheo! Thieän tai vò tha, baát caàu kyû lôïi. Thieän tai thieåu duïc! Thieän tai tri tuùc! Thieän tai tòch tónh! Nhö thò chö kinh, voâ vaán töï thuyeát. Thò danh Öu-ñaø-na kinh.

Haø ñaúng danh vi Ni-ñaø-na kinh? Nhö chö kinh keä, sôû

何等名為尼陀那經。如諸經偈所因根本 為他演說。如舍衛國有一丈夫羅網捕鳥。得

nhaân caên boån vò tha dieãn thuyeát. Nhö Xaù-veä quoác, höõu

已籠繫隨與水穀而復還放。世尊知其本末因 緣。而說偈言。

thuûy coác, nhi phuïc hoaøn phoùng. Theá Toân tri kyø boån maït

莫輕小罪 以為無殃 218

nhaát tröôïng phu, la voõng boä ñieåu. Ñaéc dó lung heä, tuøy döõ nhaân duyeân, nhi thuyeát keä ngoân: Maïc khinh tieåu toäi, Dó vi voâ öông.

219

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

水滴雖微 漸盈大器 是名尼陀那經。 何等名為阿波陀那經。如戒律中所說譬 喻。是名阿波陀那經。 何等名為伊帝目多伽經。如佛所說。比 丘當知。我出世時所可說者。名曰戒經。鳩 留秦佛出世之時。名甘露鼓。拘那含牟尼佛 時。名曰法鏡。迦葉佛時。名分別空。是名 伊帝目多伽經。 何等名為闍陀伽經。如佛世尊本為菩薩修 諸苦行。所謂比丘當知。我於過去作鹿作羆

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Thuûy trích tuy vi, Tieäm doanh ñaïi khí.

Thò danh Ni-ñaø-na kinh.

Haø ñaúng danh vi A-ba-ñaø-na kinh? Nhö giôùi luaät trung, sôû thuyeát thí duï thò danh A-ba-ñaø-na kinh.

Haø ñaúng danh vi Y-ñeá-muïc-ña-giaø Kinh? Nhö Phaät sôû thuyeát: Tyø kheo ñöông tri: Ngaõ xuaát theá thôøi, sôû khaû thuyeát giaû, danh vieát Giôùi kinh. Cöu-löu-taàn Phaät xuaát theá chi thôøi, danh Cam loä coå. Caâu-na-haøm-maâu-ni Phaät thôøi danh vieát Phaùp Kính. Ca-dieáp Phaät thôøi, danh Phaân bieät khoâng. Thò danh Y-ñeá-muïc-ña-giaø kinh.

Haø ñaúng danh vi Xaø-ñaø-giaø kinh? Nhö Phaät Theá Toân boån vi Boà Taùt, tu chö khoå haïnh. Sôû vò: Tyø kheo ñöông tri, ngaõ ö quaù khöù, taùc loäc, taùc bì, taùc chöông, taùc thoá, taùc tuùc

作獐作兔。作粟散王轉輪聖王。龍金翅鳥。 諸如是等。行菩薩道時所可受身。是名闍陀 伽經。

taùn vöông, Chuyeån luaân thaùnh vöông, long, kim sí ñieåu,

何等名為毘佛略經。所謂大乘方等經典。

phöông ñaúng kinh ñieån, kyø nghóa quaûng ñaïi do nhö hö

其義廣大猶如虛空。是名毘佛略經。 何等名為阿浮陀達磨經。如彼菩薩初出生 時無人扶持。即行七步放大光明遍觀十方。 220

chö nhö thò ñaúng, haønh Boà Taùt ñaïo thôøi sôû khaû thoï thaân.

Thò danh Xaø-ñaø-giaø kinh.

Haø ñaúng danh vi Tyø-phaät-löôïc kinh? Sôû vò ñaïi thöøa khoâng. Thò danh Tyø-phaät-löôïc kinh.

Haø ñaúng danh vi A-phuø-ñaø-ñaït-ma kinh? Nhö bæ Boà Taùt, sô xuaát sanh thôøi, voâ nhaân phuø trì töùc haønh thaát boä, phoùng ñaïi quang minh, bieán quan thaäp phöông. Dieäc 221

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

亦如獼猴手捧蜜器以獻如來。如白頂狗佛邊 聽法。如魔波旬變為青牛行瓦缽間。令諸瓦 缽互相掁觸無所傷損。如佛初生入天廟時。 令彼天像起下禮敬。如是等經名阿浮陀達磨 經。 何等名為優波提舍經。如佛世尊所說諸 經。若作論義分別廣說辯其相貌。是名優波 提舍經。

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

nhö di haàu, thuû boång maät khí dó hieán Nhö Lai! Nhö baïch ñænh caåu, Phaät bieân thính phaùp! Nhö ma Ba-tuaàn, bieán vi thanh ngöu, haønh ngoõa baùt gian, linh chö ngoõa baùt hoã töông traønh xuùc, voâ sôû thöông toån! Nhö Phaät sô sanh, nhaäp Thieân mieáu thôøi, linh bæ thieân töôïng khôûi haù leã kính. Nhö thò ñaúng kinh danh A-phuø-ñaø-ñaït-ma kinh.

Haø ñaúng danh vi Öu-ba-ñeà-xaù kinh? Nhö Phaät Theá Toân sôû thuyeát chö kinh, nhöôïc taùc luaän nghóa, phaân bieät quaûng thuyeát, bieän kyø töôùng maïo, thò danh Öu-ba-ñeà-xaù kinh.

Boà Taùt nhöôïc naêng nhö thò lieãu tri thaäp nhò boä kinh,

菩薩若能如是了知十二部經名為知法。 云何菩薩摩訶薩知義。菩薩摩訶薩若於一 切文字語言廣知其義。是名知義。 云何菩薩摩訶薩知時。善男子。菩薩善知 如是時中任修寂靜如是時中任修精進。如是 時中任修捨定。如是時中任供養佛。如是時 中任供養師。如是時中任修布施持戒忍辱精 進禪定具足般若波羅蜜。是名知時。 222

danh vi tri phaùp.

Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt tri nghóa? Boà Taùt ma-ha-taùt nhöôïc ö nhaát thieát vaên töï ngöõ ngoân, quaûng tri kyø nghóa, thò danh tri nghóa.

Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt tri thôøi. Thieän nam töû! Boà Taùt thieän tri nhö thò thôøi trung, nhieäm tu tòch tónh; nhö thò thôøi trung, nhieäm tu tinh taán; nhö thò thôøi trung, nhieäm tu xaû ñònh; nhö thò thôøi trung; nhieäm cuùng döôøng Phaät, nhö thò thôøi trung, nhieäm cuùng döôøng sö; nhö thò thôøi trung, nhieäm tu boá thí, trì giôùi nhaãn nhuïc, tinh taán, thieàn ñònh, cuï tuùc Baùt-nhaõ Ba-la-maät. Thò danh tri thôøi.

223

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

云何菩薩摩訶薩知足。善男子。菩薩摩訶 薩知足。所謂食飲衣藥行住坐臥睡寤語默。 是名知足。 善男子。云何菩薩摩訶薩知自。是菩薩 自知我有如是信。如是戒如是多聞如是捨如 是慧如是去來如是正念如是善行如是問如是 答。是名知自。 云何菩薩摩訶薩知眾。善男子。是菩薩知 如是等。是剎利眾婆羅門眾居士眾沙門眾。 應於是眾如是行來如是坐起。如是說法如是 問答。是名知眾。 善男子。云何菩薩摩訶薩知人尊卑。善 男子。人有二種。一者信。二者不信。菩薩 當知信者是善。其不信者不名為善。復次信 有二種。一者常往僧坊。二者不往菩薩。當 知其往者善。其不往者不名為善。往僧坊者 復有二種。一者禮拜。二不禮拜。菩薩當知 禮拜者善。不禮拜者不名為善。其禮拜者復 224

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt tri tuùc? Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt tri tuùc, sôû vò aåm thöïc, y döôïc, haønh truï toïa ngoïa, thuïy ngoä ngöõ maëc. Thò danh tri tuùc.

Thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt tri töï? Thò Boà Taùt töï tri ngaõ höõu nhö thò tín, nhö thò giôùi, nhö thò ña vaên, nhö thò xaû, nhö thò tueä, nhö thò khöù lai, nhö thò chaùnh nieäm, nhö thò thieän haïnh, nhö thò vaán, nhö thò ñaùp. Thò danh tri töï.

Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt tri chuùng? Thieän nam töû!

Thò Boà Taùt tri nhö thò ñaúng, thò Saùt-lî chuùng, baø-la-moân chuùng, Cö só chuùng, sa-moân chuùng. Öng ö thò chuùng, nhö thò haønh lai, nhö thò toïa khôûi, nhö thò thuyeát phaùp, nhö thò vaán ñaùp. Thò danh tri chuùng.

Thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt tri nhaân toân ty? Thieän nam töû! Nhaân höõu nhò chuûng; nhaát giaû tín, nhò giaû baát tín. Boà Taùt ñöông tri; tín giaû thò thieän; kyø baát tín giaû baát danh vi thieän. Phuïc thöù, tín höõu nhò chuûng; nhaát giaû thöôøng vaõng taêng phöôøng, nhò giaû baát vaõng. Boà Taùt ñöông tri: Kyø vaõng giaû thieän; kyø baát vaõng giaû baát danh vi thieän. Vaõng taêng phöôøng giaû, phuïc höõu nhò chuûng; nhaát giaû leã baùi, nhò baát leã baùi, Boà Taùt ñöông tri; leã baùi giaû thieän, baát leã baùi giaû baát danh vi thieän. Kyø leã baùi giaû, phuïc höõu nhò chuûng; nhaát giaû thính phaùp, nhò giaû baát thính 225

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

有二種。一者聽法。二者不聽法。菩薩當知 聽法者善。不聽法者不名為善。其聽法者復 有二種。一至心聽。二不至心。菩薩當知至 心聽者是則名善。不至心者不名為善。至心 聽法復有二種。一者思義。二不思義。菩薩 當知思義者善。不思義者不名為善。其思義 者復有二種。一如說行。二不如說行。如說 行者是則名善。不如說行不名為善。如說行 者復有二種。一求聲聞。不能利安饒益一切

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

phaùp. Boà Taùt ñöông tri; thính phaùp giaû thieän, baát thính phaùp giaû baát danh vi thieän. Kyø thính phaùp giaû phuïc höõu nhò chuûng; nhaát chí taâm thính, nhò baát chí taâm. Boà Taùt ñöông tri; chí taâm thính giaû thò taéc danh thieän; baát chí taâm giaû baát danh vi thieän. Chí taâm thính phaùp, phuïc höõu nhò chuûng; nhaát giaû tö nghóa, nhò baát tö nghóa. Boà Taùt ñöông tri; tö nghóa giaû thieän; baát tö nghóa giaû; baát danh vi thieän. Kyø tö nghóa giaû, phuïc höõu nhò chuûng; nhaát nhö thuyeát haønh, nhò baát nhö thuyeát haønh. Nhö thuyeát haønh giaû, thò taéc danh thieän, baát nhö thuyeát haønh, baát danh vi thieän. Nhö thuyeát haønh giaû, phuïc höõu nhò chuûng: nhaát caàu Thanh vaên, baát naêng lôïi an nhieâu ích nhaát thieát khoå

苦惱眾生。二者迴向無上大乘。利益多人令

naõo chuùng sanh; nhò giaû hoài höôùng voâ thöôïng ñaïi thöøa, lôïi

得安樂。菩薩應知能利多人得安樂者最上最

ích ña nhaân, linh ñaéc an laïc. Boà Taùt öng tri: naêng lôïi ña

善。

nhaân, ñaéc an laïc giaû, toái thöôïng toái thieän.

Thieän nam töû! Nhö chö baûo trung, nhö yù baûo chaâu toái

善男子。如諸寶中如意寶珠最為勝妙。如

vi thaéng dieäu. Nhö chö vò trung cam loä toái thöôïng. Nhö

諸味中甘露最上。如是菩薩於人天中最勝最

thò Boà Taùt, ö nhaân thieân trung, toái thaéng toái thöôïng, baát

上不可譬喻。 善男子。是名菩薩摩訶薩住於大乘大涅槃 經住七善法。菩薩住是七善法已得具梵行。 復次善男子。復有梵行。謂慈悲喜捨。 226

khaû thí duï.

Thieän nam töû! Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh, truï thaát thieän phaùp. Boà Taùt truï thò thaát thieän phaùp dó, ñaéc cuï phaïm haïnh.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Phuïc höõu phaïm haïnh, vò: Töø, Bi, Hyû, Xaû.

227

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

迦葉菩薩白佛言。世尊。若多修慈能斷 瞋恚。修悲心者亦斷瞋恚。云何而言四無量 心。推義而言則應有三。 世尊。慈有三緣。一緣眾生。二緣於法。 三則無緣。悲喜捨心亦復如是。若從是義唯 應有三不應有四。 眾生緣者。緣於五陰願與其樂。是名眾生 緣。法緣者。緣諸眾生所須之物而施與之。 是名法緣。無緣者。緣於如來。是名無緣。 慈者多緣貧窮眾生。如來大師永離貧窮受 第一樂。若緣眾生則不緣佛法亦如是。以是 義故緣如來者。名曰無緣。

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhöôïc ña tu töø, naêng ñoaïn saân khueå; tu bi taâm giaû, dieäc ñoaïn saân khueå. Vaân haø nhi ngoân töù voâ löôïng taâm? Suy nghóa nhi ngoân, taéc öng höõu tam.

Theá Toân! Töø höõu tam duyeân: nhaát duyeân chuùng sanh, nhò duyeân ö phaùp, tam taéc voâ duyeân. Bi, Hyû, Xaû taâm, dieäc phuïc nhö thò. Nhöôïc tuøng thò nghóa, duy öng höõu tam, baát öng höõu töù.

Chuùng sanh duyeân giaû, duyeân ö nguõ aám, nguyeän döõ kyø laïc. Thò danh chuùng sanh duyeân. Phaùp duyeân giaû, duyeân chö chuùng sanh sôû tu chi vaät, nhi thí döõ chi. Thò danh phaùp duyeân. Voâ duyeân giaû, duyeân ö Nhö Lai. Thò danh voâ duyeân.

Töø giaû ña duyeân baàn cuøng chuùng sanh, Nhö Lai Ñaïi sö vónh ly baàn cuøng, thoï ñeä nhaát laïc. Nhöôïc duyeân chuùng sanh, taéc baát duyeân Phaät. Phaùp dieäc nhö thò. Dó thò nghóa coá, duyeân Nhö Lai giaû, danh vieát voâ duyeân.

世尊。慈之所緣一切眾生。如緣父母妻

Theá Toân! Töø chi sôû duyeân nhaát thieát chuùng sanh, nhö

子親屬。以是義故。名曰眾生緣。法緣者。

duyeân phuï maãu, theâ töû, thaân thuoäc. Dó thò nghóa coá, danh

不見父母妻子親屬。見一切法皆從緣生。是 名法緣。無緣者。不住法相及眾生相。是名 無緣。悲喜捨心亦復如是。是故應三不應有 四。 228

vieát chuùng sanh duyeân. Phaùp duyeân giaû, baát kieán phuï maãu, theâ töû, thaân thuoäc, kieán nhaát thieát phaùp giai tuøng duyeân sanh, thò danh phaùp duyeân. Voâ duyeân giaû, baát truï phaùp töôùng caäp chuùng sanh töôùng. Thò danh voâ duyeân. Bi, Hyû, Xaû taâm, dieäc phuïc nhö thò. Thò coá öng tam, baát öng höõu töù.

229

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

世尊。人有二種。一者見行。二者愛行。 見行之人多修慈悲。愛行之人多修喜捨。是 故應二不應有四。 世尊。夫無量者。名曰無邊。邊不可得故 名無量。若無量者則應是一不應言四。若言 四者何得無量。是故應一不應四也。 佛告迦葉。善男子。諸佛如來為諸眾生所 宣法要。其言祕密難可了知。或為眾生說一 因緣。如說何等為一因緣。所謂一切有為之 法。

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Theá Toân! Nhaân höõu nhò chuûng: nhaát giaû kieán haønh, nhò giaû aùi haønh. Kieán haønh chi nhaân, ña tu töø bi; aùi haønh chi nhaân, ña tu Hyû Xaû. Thò coá öng nhò, baát öng höõu töù.

Theá Toân! Phuø voâ löôïng giaû, danh vieát voâ bieân. Bieân baát khaû ñaéc, coá danh voâ löôïng. Nhöôïc voâ löôïng giaû, taéc öng thò nhaát, baát öng ngoân töù. Nhöôïc ngoân töù giaû, haø ñaéc voâ löôïng? Thò coá öng nhaát, baát öng töù daõ.

Phaät caùo Ca-dieáp Boà Taùt: Thieän nam töû! Chö Phaät Nhö Lai, vò chö chuùng sanh, sôû tuyeân phaùp yeáu, kyø ngoân bí maät, nan khaû lieãu tri. Hoaëc vò chuùng sanh, thuyeát nhaát nhaân duyeân. Nhö thuyeát: haø ñaúng vi nhaát nhaân duyeân? Sôû vò nhaát thieát höõu vi chi phaùp.

Thieän nam töû! Hoaëc thuyeát nhò chuûng: nhaân chi döõ

善男子。或說二種因之與果。或說三種

quaû, hoaëc thuyeát tam chuûng: phieàn naõo, nghieäp, khoå. Hoaëc

煩惱業苦。或說四種無明諸行生與老死。或

thuyeát töù chuûng: voâ minh, chö haønh, sanh döõ laõo töû. Hoaëc

說五種所謂受愛取有及生。或說六種三世因 果。或說七種謂識名色六入觸受及以愛取。 或說八種除無明行及生老死其餘八事。或說

thuyeát nguõ chuûng, sôû vò: thoï, aùi, thuû, höõu caäp sanh. Hoaëc thuyeát luïc chuûng: tam theá nhaân quaû. Hoaëc thuyeát thaát chuûng, vò: thöùc, danh saéc, luïc nhaäp, xuùc, thoï caäp dó aùi, thuû.

Hoaëc thuyeát baùt chuûng, tröø voâ minh, haønh caäp sanh, laõo töû; kyø dö baùt söï. Hoaëc thuyeát cöûu chuûng, nhö thaønh kinh

九種如城經中。除無明行識其餘九事。或說

trung, tröø voâ minh, haønh thöùc, kyø dö cöûu söï. Hoaëc thuyeát

十一如為薩遮尼犍子說。除生一法其餘十

thaäp nhaát; nhö vò Taùt-giaø Ni-kieàn töû, thuyeát: tröø sanh

一。或時具說十二因緣。如王舍城為迦葉等

nhaân duyeân; nhö Vöông Xaù thaønh, vò Ca-dieáp ñaúng, cuï

具說十二無明乃至生老病死。 230

nhaát phaùp, kyø dö thaäp nhaát. Hoaëc thôøi cuï thuyeát thaäp nhò thuyeát thaäp nhò: voâ minh naõi chí sanh, laõo, beänh, töû.

231

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

善男子。如一因緣為眾生故種種分別。無 量心法亦復如是。善男子。以是義故於諸如 來深密行處不應生疑。

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Thieän nam töû! Nhö nhaát nhaân duyeân, vò chuùng sanh coá, chuûng chuûng phaân bieät: voâ löôïng taâm phaùp, dieäc phuïc nhö thò. Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, ö chö Nhö Lai thaâm maät haïnh xöù, baát öng sanh nghi.

Thieän nam töû! Nhö Lai Theá Toân höõu ñaïi phöông tieän:

善男子。如來世尊有大方便。無常說常 常說無常。說樂為苦說苦為樂。不淨說淨淨

voâ thöôøng, thuyeát thöôøng; thöôøng, thuyeát voâ thöôøng.

Thuyeát laïc vi khoå; thuyeát khoå vi laïc. Baát tònh, thuyeát tònh; tònh, thuyeát baát tònh. Ngaõ, thuyeát voâ ngaõ; voâ ngaõ, thuyeát

說不淨。我說無我無我說我。於非眾生說

ngaõ. Ö phi chuùng sanh, thuyeát vi chuùng sanh ; ö thaät

為眾生。於實眾生說非眾生。非物說物物說

chuùng sanh, thuyeát phi chuùng sanh. Phi vaät, thuyeát vaät;

非物。非實說實實說非實。非境說境境說非

phi thaät. Phi caûnh, thuyeát caûnh; caûnh, thuyeát phi caûnh.

境。非生說生生說非生。乃至無明說明明說 無明。色說非色非色說色。非道說道道說非 道。 善男子。如來以如是無量方便為調眾生。 豈虛妄耶。善男子。或有眾生貪於財貨。我 於其人自化其身作轉輪王。於無量歲隨其所 須種種供給。然後教化令其安住阿耨多羅三 藐三菩提。 若有眾生貪著五欲。於無量歲以妙五欲充 足其情。然後勸化令其安住阿耨多羅三藐三 菩提。 232

vaät, thuyeát phi vaät. Phi thaät, thuyeát thaät, thaät, thuyeát Phi sanh, thuyeát sanh; sanh, thuyeát phi sanh. Naõi chí voâ minh, thuyeát minh; minh, thuyeát voâ minh, saéc, thuyeát phi saéc; phi saéc, thuyeát saéc. Phi ñaïo, thuyeát ñaïo; ñaïo, thuyeát phi ñaïo.

Thieän nam töû! Nhö Lai dó nhö thò voâ löôïng phöông tieän, vò ñieàu chuùng sanh, khôûi hö voïng da? Thieän nam töû!

Hoaëc höõu chuùng sanh tham ö taøi hoùa, ngaõ ö kyø nhaân, töï hoùa kyø thaân, taùc chuyeån luaân vöông. Ö voâ löôïng tueá, tuøy kyø sôû tu, chuûng chuûng cung caáp. Nhieân haäu giaùo hoùa, linh kyø an truï A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Nhöôïc höõu chuùng sanh tham tröôùc nguõ duïc, ö voâ löôïng tueá, dó dieäu nguõ duïc, sung tuùc kyø tình. Nhieân haäu khuyeán hoùa, linh kyø an truï A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

233

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

若有眾生榮豪自貴。我於其人無量歲中為 作僕使,趨走給侍。得其心已,即復勸化令其 安住阿耨多羅三藐三菩提。 若有眾生性戾 自是,須人呵諫。我於無量 百千歲中教訶敦喻令其心調。然後復勸令其 安住阿耨多羅三藐三菩提。 1

善男子。如來如是於無量歲以種種方便。 令諸眾生安住阿耨多羅三藐三菩提。豈虛妄 耶。諸佛如來雖處眾惡無所染污猶如蓮花。 善男子。應如是知四無量義。善男子。是 無量心體性有四。若有修行生大梵處。善男 子。如是無量伴侶有四。是故名四。 夫修慈者能斷貪欲。修悲心者能斷瞋恚。 修喜心者能斷不樂。修捨心者能斷貪欲瞋恚 眾生。善男子。以是義故得名為四非一二 三。 善男子。如汝所言慈能斷瞋悲亦如是。 應說三者。汝今不應作如是難。何以故。善 男子。恚有二種。一能奪命。二能鞭撻。修 1

Caùc baûn chuùng toâi coù ñeàu khaéc chöõ 悷 (leä – ñau thöông, bi ñaùt), nhöng theo vaên nghóa thì khoâng hôïp. Coù phaàn chaéc raèng ôû ñaây phaûi laø chöõ 戾 (leä – ngang ngöôïc, hung baïo) môùi hôïp nghóa.

234

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Nhöôïc höõu chuùng sanh vinh haøo töï quí, ngaõ ö kyø nhaân, voâ löôïng tueá trung, vò taùc boäc söû, xu taåu caáp thò. Ñaéc kyø taâm dó, töùc phuïc khuyeán hoùa, linh kyø an truï A-naäu-ña-la Tam-mieäu-Tam-boà-ñeà.

Nhöôïc höõu chuùng sanh taùnh leä töï thò, tu nhaân ha giaùn, ngaõ ö voâ löôïng baù thieân tueá trung, giaùo ha ñoân duï, linh kyø taâm ñieàu. Nhieân haäu phuïc khuyeán linh kyø an truï A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Thieän nam töû! Nhö Lai nhö thò, ö voâ löôïng tueá, dó chuûng chuûng phöông tieän, linh chö chuùng sanh an truï Anaäu-ña-la Tam-mieäu-Tam-boà-ñeà. Khôûi hö voïng da? Chö Phaät Nhö Lai, tuy xöû chuùng aùc, voâ sôû nhieãm oâ, do nhö lieân hoa.

Thieän nam töû! Öng nhö thò tri töù voâ löôïng nghóa. Thieän nam töû! Thò voâ löôïng taâm, theå taùnh höõu töù. Nhöôïc höõu tu haønh, sanh Ñaïi Phaïm xöù. Thieän nam töû! Nhö thò voâ löôïng, baïn löõ höõu töù; thò coá danh töù.

Phuø tu Töø giaû, naêng ñoaïn tham duïc, tu Bi taâm giaû, naêng ñoaïn saân khueå; tu hyû taâm giaû, naêng ñoaïn baát laïc, tu Xaû taâm giaû, naêng ñoaïn tham duïc, saân khueå chuùng sanh.

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, ñaéc danh vi töù; phi nhaát, nhò, tam.

Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû ngoân, Töø naêng ñoaïn saân, Bi dieäc nhö thò; öng thuyeát tam giaû. Nhöõ kim baát öng taùc nhö thò naïn. Haø dó coá? Thieän nam töû! Nhueá höõu nhò chuûng: nhaát naêng ñoaït maïng, nhò naêng tieân thaùc. Tu töø taéc naêng 235

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

慈則能斷彼奪命。修悲能除彼鞭撻者。善男 子。以是義故豈非四耶。 復次瞋有二種。一瞋眾生。二瞋非眾生。 修慈心者斷瞋眾生。修悲心者斷非眾生。 復次瞋有二種。一有因緣。二無因緣。修 慈心者斷有因緣。修悲心者斷無因緣。 復次瞋有二種。一者久於過去修習。二者 於今現在修習。修慈心者能斷過去。修悲心 者斷於現在。 復次瞋有二種。一瞋聖人。二瞋凡夫。 修慈心者斷瞋聖人。修悲心者斷瞋凡夫。復 次瞋有二種。一上二中。修慈斷上。修悲斷 中。 善男子。以是義故則名為四。何得難言應 三非四。 是故迦葉。是無量心伴侶相對分別為四。 復以器故應名為四。器若有慈則不得有悲喜 捨心。以是義故應四無減。善男子。以行分 236

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

ñoaïn bæ ñoaït maïng; tu bi naêng tröø bæ tieân thaùc giaû. Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, khôûi phi töù da?

Phuïc thöù, saân höõu nhò chuûng: nhaát saân chuùng sanh, nhò saân phi chuùng sanh. Tu töø taâm giaû, ñoaïn saân chuùng sanh; tu bi taâm giaû, ñoaïn phi chuùng sanh.

Phuïc thöù, saân höõu nhò chuûng: Nhaát höõu nhaân duyeân, nhò voâ nhaân duyeân. Tu Töø taâm giaû, ñoaïn höõu nhaân duyeân; tu bi taâm giaû, ñoaïn voâ nhaân duyeân.

Phuïc thöù, saân höõu nhò chuûng: nhaát giaû cöûu ö quaù khöù tu taäp, nhò giaû ö kim hieän taïi tu taäp. Tu töø taâm giaû, naêng ñoaïn quaù khöù; tu bi taâm giaû, ñoaïn ö hieän taïi.

Phuïc thöù, saân höõu nhò chuûng: nhaát saân thaùnh nhaân, nhò saân phaøm phu. Tu töø taâm giaû, ñoaïn saân thaùnh nhaân; tu bi taâm giaû, ñoaïn saân phaøm phu.

Phuïc thöù, saân höõu nhò chuûng: nhaát thöôïng, nhò trung.

Tu töø, ñoaïn thöôïng; tu bi ñoaïn trung.

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, taéc danh vi töù. Haø ñaéc naïn ngoân: öng tam, phi töù?

Thò coá, Ca-dieáp! Thò voâ löôïng taâm, baïn löõ töông ñoái, phaân bieät vi töù. Phuïc dó khí coá, öng danh vi töù. Khí nhöôïc höõu töø, taéc baát ñaéc höõu bi, hyû, xaû taâm. Dó thò nghóa coá öng töù voâ giaûm. Thieän nam töû! Dó haønh phaân bieät, coá öng höõu 237

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

別故應有四。若行慈時無悲喜捨。是故有 四。善男子。以無量故亦得名四。 夫無量者則有四種。有無量心有緣非自

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

töù. Nhöôïc haønh töø thôøi, voâ bi, hyû, xaû. Thò coá höõu töù. Thieän nam töû! Dó voâ löôïng coá, dieäc ñaéc danh töù!

Phuø voâ löôïng giaû, taéc höõu töù chuûng: Höõu voâ löôïng taâm, höõu duyeân, phi töï taïi; höõu voâ löôïng taâm, töï taïi, phi duyeân;

在。有無量心自在非緣。有無量心亦緣亦自

höõu voâ löôïng taâm, dieäc duyeân, dieäc töï taïi; höõu voâ löôïng

在。有無量心非緣非自在。

taâm, phi duyeân, phi töï taïi.

何等無量有緣非自在。緣於無量無邊眾 生。而不能得自在三昧。雖得不定或得或 失。 何等無量自在非緣。如緣父母兄弟姊妹欲 令安樂非無量緣。

Haø ñaúng voâ löôïng, höõu duyeân, phi töï taïi? Duyeân ö voâ löôïng voâ bieân chuùng sanh, nhi baát naêng ñaéc Töï taïi Tam muoäi. Tuy ñaéc, baát ñònh: hoaëc ñaéc, hoaëc thaát.

Haø ñaúng voâ löôïng, töï taïi, phi duyeân? Nhö duyeân phuï maãu, huynh ñeä, tyû muoäi, duïc linh an laïc, phi voâ löôïng duyeân.

Haø ñaúng voâ löôïng, dieäc duyeân, dieäc töï taïi? Vò chö Phaät,

何等無量亦緣亦自在。謂諸佛菩薩。 何等無量非緣非自在。聲聞緣覺不能廣緣 無量眾生。亦非自在。 善男子。以是義故名四無量。非諸聲聞緣 覺所知。乃是諸佛如來境界。善男子。如是

Boà Taùt.

Haø ñaúng voâ löôïng, phi duyeân, phi töï taïi? Thanh vaên, Duyeân giaùc baát naêng quaûng duyeân voâ löôïng chuùng sanh, dieäc phi töï taïi.

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, danh töù voâ löôïng. Phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri, naõi thò chö Phaät Nhö Lai caûnh giôùi. Thieän nam töû! Nhö thò töù söï, Thanh vaên,

四事。聲聞緣覺雖名無量少不足言。諸佛菩

Duyeân giaùc tuy danh voâ löôïng, thieåu baát tuùc ngoân. Chö

薩則得名為無量無邊。

Phaät Boà Taùt taéc ñaéc danh vi voâ löôïng voâ bieân.

238

239

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

迦葉菩薩白佛言。世尊。如是,如是。實 如聖教。諸佛如來所有境界,非諸聲聞緣覺所 及。世尊。頗有菩薩住於大乘大般涅槃得慈 悲心,非是大慈大悲心不。 佛言有。善男子。菩薩若於諸眾生中三品 分別。一者親人。二者怨憎。三者中人。於 親人中復作三品。謂上中下。怨憎亦爾。是 菩薩摩訶薩於上親中與增上樂。於中下親中 亦復平等與增上樂。於上怨中與少分樂。於 中怨所與中品樂。於下怨中與增上樂。 菩薩如是轉増修習。於上怨中與中品樂於 中下怨等與增上樂。 轉復修習於上中下等與上樂。若上怨中

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö thò, nhö thò. Thaät nhö Thaùnh giaùo. Chö Phaät Nhö Lai sôû höõu caûnh giôùi, phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû caäp. Theá Toân! Phaû höõu Boà Taùt truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn, ñaéc töø bi taâm, phi thò ñaïi töø ñaïi bi taâm phuû?

Phaät ngoân: Höõu! Thieän nam töû! Boà Taùt nhöôïc ö chö chuùng sanh trung, tam phaåm phaân bieät: Nhaát giaû thaân nhaân, nhò giaû oaùn taéng, tam giaû trung nhaân. Ö thaân nhaân trung, phuïc taùc tam phaåm: Vò thöôïng, trung, haï. Oaùn taéng dieäc nhó. Thò Boà Taùt ma-ha-taùt, ö thöôïng thaân trung, döõ taêng thöôïng laïc. Ö trung, haï thaân trung, dieäc phuïc bình ñaúng döõ taêng thöôïng laïc. Ö thöôïng oaùn trung, döõ thieåu phaàn laïc. Ö trung oaùn sôû, döõ trung phaåm laïc. Ö haï oaùn trung, döõ taêng thöôïng laïc.

Boà Taùt nhö thò chuyeån taêng tu taäp: Ö thöôïng oaùn trung, döõ trung phaåm laïc. Ö trung haï oaùn ñaúng, döõ taêng thöôïng laïc.

Chuyeån phuïc tu taäp: ö thöôïng, trung, haï, ñaúng döõ

與上樂者。爾時得名慈心成就。菩薩爾時於

thöôïng laïc. Nhöôïc thöôïng oaùn trung döõ thöôïng laïc giaû,

父母所及上怨中。得平等心無有差別。善男

nhó thôøi ñaéc danh töø taâm thaønh töïu. Boà Taùt nhó thôøi, ö

子。是名得慈非大慈也。 世尊。何緣菩薩得如是慈。猶故不得名為 大慈。 240

phuï maãu sôû caäp thöôïng oaùn trung, ñaéc bình ñaúng taâm, voâ höõu sai bieät. Thieän nam töû! Thò danh ñaéc töø, phi ñaïi töø daõ.

Theá Toân! Haø duyeân Boà Taùt ñaéc nhö thò töø, do coá baát ñaéc danh vi ñaïi töø?

241

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

善男子。以難成故不名大慈。何以故。久 於過去無量劫中。多集煩惱未修善法。是故 不能於一日中調伏其心。

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Thieän nam töû! Dó nan thaønh coá, baát danh ñaïi töø. Haø dó coá? Cöûu ö quaù khöù voâ löôïng kieáp trung, ña taäp phieàn naõo, vò tu thieän phaùp, thò coá baát naêng ö nhaát nhaät trung, ñieàu phuïc kyø taâm.

善男子。譬如豌豆乾時錐刺終不可著。煩

Thieän nam töû! Thí nhö uyeân ñaäu caøn thôøi, truøy thích

惱堅硬亦復如是。雖一日夜繫心不散難可調

chung baát khaû tröôùc. Phieàn naõo kieân ngaïnh, dieäc phuïc

伏。 又如家犬不畏於人。山林野鹿見人怖走。

nhö thò; tuy nhaát nhaät daï heä taâm baát taùn, nan khaû ñieàu phuïc.

Höïu nhö gia khuyeån, baát uùy ö nhaân; sôn laâm daõ loäc,

瞋恚難去如守家狗。慈心易失如彼野鹿。是

kieán nhaân boá taåu. Saân khueå nan khöù, nhö thuû gia caåu; töø

故此心難可調伏。以是義故不名大慈。

taâm dò thaát, nhö bæ daõ loäc. Thò coá thöû taâm nan khaû ñieàu

復次善男子。譬如畫石其文常存。畫水 速滅勢不久住。瞋如畫石。諸善根本如彼畫 水。是故此心難得調伏。 如大火聚其明久住。電光之明不得暫停。 瞋如火聚慈如電光之明。是故此心難得調 伏。以是義故不名大慈。 善男子。菩薩摩訶薩住於初地名曰大慈。 何以故。善男子。最極惡者名一闡提。初住 菩薩修大慈時於一闡提心無差別。不見其過 故不生瞋。以是義故得名大慈。 242

phuïc. Dó thò nghóa coá, baát danh ñaïi töø.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö hoïa thaïch, kyø vaên thöôøng toàn; hoïa thuûy toác dieät, theá baát cöûu truï. Saân nhö hoïa thaïch; chö thieän caên boån nhö bæ hoïa thuûy. Thò coá thöû taâm nan ñaéc ñieàu phuïc.

Nhö ñaïi hoûa tuï, kyø minh cöûu truï; ñieän quang chi minh, baát ñaéc taïm ñình. Saân nhö hoûa tuï, töø nhö ñieän quang chi minh. Thò coá thöû taâm nan ñaéc ñieàu phuïc. Dó thò nghóa coá, baát danh ñaïi töø.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt truï ö sô ñòa, danh vieát ñaïi töø. Haø dó coá? Thieän nam töû! Toái cöïc aùc giaû, danh nhaátxieån-ñeà. Sô truï Boà Taùt tu Ñaïi töø thôøi, ö nhaát-xieån-ñeà, taâm voâ sai bieät, baát kieán kyø quaù, coá baát sanh saân. Dó thò nghóa coá, ñaéc danh ñaïi töø.

243

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

善男子。為諸眾生除無利益是名大慈。欲 與眾生無量利樂是名大悲。於諸眾生心生歡 喜是名大喜。無所擁護名為大捨。若不見我 法相己身。見一切法平等無二。是名大捨。 自捨己樂施與他人。是名大捨。 善男子。唯四無量能令菩薩增長具足六波 羅蜜。其餘諸行不必能爾。 善男子。菩薩摩訶薩先得世間四無量心。 然後乃發阿耨多羅三藐三菩提心。次第方得 出世間者。善男子。因世無量得出世無量。 以是義故名大無量。 迦葉菩薩白佛言。世尊。除無利益與利樂 者實無所為。如是思惟即是虛觀無有實利。 世尊。譬如比丘觀不淨時。見所著衣悉 是皮相而實非皮。所可食噉皆作虫相而實非

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Thieän nam töû! Vò chö chuùng sanh, tröø voâ lôïi ích, thò danh Ñaïi töø. Duïc döõ chuùng sanh voâ löôïng lôïi laïc, thò danh Ñaïi bi. Ö chö chuùng sanh, taâm sanh hoan hyû, thò danh ñaïi hyû. Voâ sôû uûng hoä, danh vi Ñaïi xaû. Nhöôïc baát kieán ngaõ, phaùp töôùng, kyû thaân, kieán nhaát thieát phaùp bình ñaúng voâ nhò, thò danh ñaïi xaû. Töï xaû kyû laïc, thí döõ tha nhaân, thò danh ñaïi xaû.

Thieän nam töû! Duy töù voâ löôïng naêng linh Boà Taùt taêng tröôûng cuï tuùc Luïc ba-la-maät; kyø dö chö haïnh baát taát naêng nhó.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, tieân ñaéc theá gian töù Voâ löôïng taâm, nhieân haäu naõi phaùt A-naäu-ña-la tam mieäu tam boà ñeà taâm; thöù ñeä phöông ñaéc xuaát theá gian giaû.

Thieän nam töû! Nhaân theá voâ löôïng, ñaéc xuaát theá voâ löôïng.

Dó thò nghóa coá, danh ñaïi voâ löôïng.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Tröø voâ lôïi ích döõ lôïi laïc giaû, thaät voâ sôû vi. Nhö thò tö duy, töùc thò hö quaùn, voâ höõu thaät lôïi.

Theá Toân! Thí nhö tyø-kheo quaùn baát tònh thôøi, kieán sôû tröôùc y taát thò bì töôùng; nhi thaät phi bì; sôû khaû thöïc haùm, giai taùc truøng töôùng; nhi thaät phi truøng. Quaùn ñaïi ñaäu

虫。觀大豆羹作下汁想而實非糞。觀所食酪

canh, taùc haï traáp töôûng, nhi thaät phi phaån. Quaùn sôû thöïc

猶如髓腦而實非腦。觀骨碎末猶如麨相而實

do nhö xieåu töôùng; nhi thaät phi xieåu. Töù Voâ löôïng taâm

非麨。四無量心亦復如是。不能真實利益眾 244

laïc, do nhö tuûy naõo; nhi thaät phi naõo. Quaùn coát toaùi maït, dieäc phuïc nhö thò, baát naêng chaân thaät lôïi ích chuùng sanh, 245

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

生令其得樂。雖口發言與眾生樂而實不得。 如是之觀非虛妄耶。 世尊。若非虛妄實與樂者。而諸眾生何故 不以諸佛菩薩威德力故一切受樂。 若當真實不得樂者。如佛所說我念往昔獨 修慈心。經此劫世七返成壞不來此生。世界 成時生梵天中。世界壞時生光音天。若生梵 天力勢自在無能摧伏。於千梵中最勝最上名 大梵王。有諸眾生皆於我所生最上想。三十 六返作忉利天王釋提桓因。無量百千作轉輪 王獨修慈心乃得如是人天果報。若不實者云 何得與此義相應。 佛言。善哉善哉。善男子。汝眞勇猛無所 畏懼。即為迦葉。而說偈言。

246

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

linh kyø ñaéc laïc. Tuy khaåu phaùt ngoân. Döõ chuùng sanh laïc, nhi thaät baát ñaéc. Nhö thò chi quaùn, phi hö voïng da?

Theá Toân! Nhöôïc phi hö voïng, thaät döõ laïc giaû, nhi chö chuùng sanh haø coá baát dó chö Phaät, Boà Taùt oai ñöùc löïc coá, nhaát thieát thoï laïc?

Nhöôïc ñöông chaân thaät baát ñaéc laïc giaû, nhö Phaät sôû thuyeát: Ngaõ nieäm vaõng tích, ñoäc tu töø taâm, kinh thöû kieáp theá thaát phaûn thaønh hoaïi, baát lai thöû sanh. Theá giôùi thaønh thôøi, sanh phaïm thieân trung. Theá giôùi hoaïi thôøi, sanh Quang aâm thieân. Nhöôïc sanh Phaïm thieân, löïc theá töï taïi, voâ naêng toài phuïc, ö thieân phaïm trung, toái thaéng toái thöôïng danh Ñaïi Phaïm Vöông. Höõu chö chuùng sanh giai ö ngaõ sôû, sanh toái thöôïng töôûng. Tam thaäp luïc phaûn, taùc Ñao-lî Thieân Vöông, Thích-ñeà-hoaøn-nhaân. Voâ löôïng baù thieân, taùc Chuyeån luaân vöông. Ñoäc tu töø taâm, naõi ñaéc nhö thò nhaân thieân quaû baùo. Nhöôïc baát thaät giaû, vaân haø ñaéc döõ thöû nghóa töông öng?

Phaät ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Thieän nam töû! Nhöõ chaân duõng maõnh, voâ sôû uùy cuï. Töùc vò Ca-dieáp, nhi thuyeát keä ngoân:

若於一眾生

Nhöôïc ö nhaát chuùng sanh,

不生瞋恚心

Baát sanh saân khueå taâm,

而願與彼樂

Nhi nguyeän döõ bæ laïc,

是名為慈善。

Thò danh vi töø thieän.

一切眾生中

Nhaát thieát chuùng sanh trung, 247

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

若起於悲心

Nhöôïc khôûi ö bi taâm,

是名聖種性

Thò danh Thaùnh chuûng taùnh,

得福報無量。

Ñaéc phöôùc baùo voâ löôïng.

設使五通仙

Thieát söû nguõ thoâng tieân,

悉滿此大地 有大自在王 奉施其所安。 象馬種種物 所得福報果 不及修一慈 十六分中一

Taát maõn thöû ñaïi ñòa.

Höõu ñaïi töï taïi vöông, Phuïng thí kyø sôû an.

Töôïng, maõ, chuûng chuûng vaät; Sôû ñaéc phöôùc baùo quaû, Baát caäp tu nhaát töø, Thaäp luïc phaàn trung nhaát.

Thieän nam töû! Phuø tu töø giaû, thaät phi voïng töôûng; ñeá

善男子。夫修慈者實非妄想諦是真實。若

thò chaân thaät. Nhöôïc thò Thanh vaên, Duyeân giaùc chi töø,

是聲聞緣覺之慈是名虛妄。諸佛菩薩真實不

thò danh hö voïng. Chö Phaät, Boà Taùt chaân thaät baát hö.

虛云何知耶。 善男子。菩薩摩訶薩修行如是大涅槃者。

Vaân haø tri da?

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, tu haønh nhö thò Ñaïi Nieát-baøn giaû, quaùn thoå vi kim, quaùn kim vi thoå, ñòa taùc

觀土為金觀金為土。地作水相水作地相。水

thuûy töôùng, thuûy taùc ñòa töôùng, thuûy taùc hoûa töôùng, hoûa

作火相火作水相。地作風相風作地相。隨意

taùc thuûy töôùng, ñòa taùc phong töôùng, phong taùc ñòa töôùng; tuøy yù thaønh töïu, voâ höõu hö voïng. Quaùn thaät chuùng sanh,

248

249

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

成就無有虛妄。觀實眾生為非眾生。觀非眾 生為實眾生。悉隨意成無有虛妄。 善男子。當知菩薩四無量心。是實思惟非

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

vi phi chuùng sanh, quaùn phi chuùng sanh vi thaät chuùng sanh; taát tuøy yù thaønh, voâ höõu hö voïng.

Thieän nam töû! Ñöông tri Boà Taùt töù voâ löôïng taâm thò thaät tö duy, phi baát chaân thaät. Phuïc thöù, thieän nam töû!

不真實。復次善男子。云何名為真實思惟。

Vaân haø danh vi chaân thaät tö duy? Vò naêng ñoaïn tröø chö

謂能斷除諸煩惱故。

phieàn naõo coá.

善男子。夫修慈者能斷貪欲。修悲心者能 斷瞋恚。修喜心者能斷不樂。修捨心者能斷 貪恚及眾生相。以是故名真實思惟。復次善 男子。菩薩摩訶薩四無量心。能為一切諸善 根本。

Thieän nam töû! Phuø tu töø giaû, naêng ñoaïn tham duïc. Tu bi taâm giaû, naêng ñoaïn saân khueå. Tu hyû taâm giaû, naêng ñoaïn baát laïc. Tu xaû taâm giaû, naêng ñoaïn tham, nhueá caäp chuùng sanh töôùng. Dó thò coá danh chaân thaät tö duy. Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt töù voâ löôïng taâm, naêng vi nhaát thieát chö thieän caên boån.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, nhöôïc baát ñaéc kieán

善男子。菩薩摩訶薩若不得見貧窮眾生

baàn cuøng chuùng sanh, voâ duyeân sanh töø. Nhöôïc baát sanh

無緣生慈。若不生慈則不能起惠施之心。以

töø, taéc baát naêng khôûi tueä thí chi taâm. Dó thí nhaân duyeân,

施因緣令諸眾生得安隱樂。所謂食飯車乘衣 服花香床臥舍宅燈明。如是施時心無繫縛不 生貪著。必定迴向阿耨多羅三藐三菩提。其 心爾時無所依止。妄想永斷不為怖畏名譽利 養。不求人天所受快樂。不生憍慢不望返報 不為誑他。故行布施不求富貴。 250

linh chö chuùng sanh ñaéc an oån laïc. Sôû vò: aåm thöïc, xa thaëng, y phuïc, hoa höông, saøng ngoïa, xaù traïch, ñaêng minh.

Nhö thò thí thôøi, taâm voâ heä phöôïc, baát sanh tham tröôùc, taát ñònh hoài höôùng A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Kyø taâm nhó thôøi voâ sôû y chæ, voïng töôûng vónh ñoaïn; baát vò boá uùy, danh döï, lôïi döôõng; baát caàu nhaân thieân sôû thoï khoaùi laïc, baát sanh kieâu maïn, baát voïng phaûn baùo, baát vò cuoáng tha, coá haønh boá thí, baát caàu phuù quyù.

251

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

凡行施時不見受者持戒破戒是田非田。此 是知識此非知識。施時不見是器非器。不擇 日時是處非處。亦復不計飢饉豐樂。不見因 果此是眾生此非眾生是福非福。雖復不見施 者受者及以財物。乃至不見斷及果報。而常 行施無有斷絕。 善男子。菩薩若見持戒破戒乃至果報終 不能施。若不布施則不具足檀波羅蜜。若不 具足檀波羅蜜。則不能成阿耨多羅三藐三菩 提。 善男子。譬如有人身被毒箭。其人眷屬欲 令安隱為除毒故。即命良醫而為拔箭。彼人 方言且待莫觸。我今當觀。如是毒箭從何方 來。誰之所射為是剎利婆羅門毘舍首陀。復 更作念。是何木耶竹耶柳耶。其鏃鐵者何冶 所出剛耶柔耶。其毛羽者是何鳥翼。鳥鵄鷲 耶。其有毒者為從作生自然而有。為是人毒 惡蛇毒耶。如是癡人竟不能知尋便命終。 善男子。菩薩亦爾。若行施時分別受者持 戒破戒乃至果報終不能施。若不能施則不具 252

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Phaøm haønh thí thôøi, baát kieán thoï giaû, trì giôùi, phaù giôùi, thò ñieàn, phi ñieàn, thöû thò tri thöùc, thöû phi tri thöùc.

Thí thôøi baát kieán thò khí, phi khí, baát traïch nhaät thôøi, thò xöù, phi xöù. Dieäc phuïc baát keá cô caån, phong laïc; baát kieán nhaân quaû, thöû thò chuùng sanh, thöû phi chuùng sanh, thò phöôùc, phi phöôùc. Tuy phuïc baát kieán thí giaû, thoï giaû caäp dó taøi vaät, naõi chí baát kieán ñoaïn caäp quaû baùo, nhi thöôøng haønh thí, voâ höõu ñoaïn tuyeät.

Thieän nam töû! Boà Taùt nhöôïc kieán trì giôùi, phaù giôùi,... naõi chí quaû baùo, chung baát naêng thí. Nhöôïc baát boá thí, taéc baát cuï tuùc Ñaøn Ba-la-maät. Nhöôïc baát cuï tuùc Ñaøn Bala-maät, taéc baát naêng thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tamboà-ñeà.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, thaân bò ñoäc tieãn.

Kyø nhaân quyeán thuoäc duïc linh an oån, vò tröø ñoäc coá, töùc maïng löông y nhi vò baït tieãn. Bæ nhaân phöông ngoân: Thaû ñaõi maïc xuùc. Ngaõ kim ñöông quaùn: Nhö thò ñoäc tieãn, tuøng haø phöông lai? Thuøy chi sôû xaï, vi thò saùt-lî, baø-la-moân, tyø-xaù, thuû-ñaø? Phuïc caùnh taùc nieäm: Thò haø moäc da? Truùc da? Lieãu da? Kyø thoác thieát giaû haø daõ sôû xuaát? Cöông da?

Nhu da? Kyø mao vuõ giaû, thò haø ñieåu döïc? OÂ, si, thöùu da?

Kyø höõu ñoäc giaû vi tuøng taùc sanh, töï nhieân nhi höõu, vi thò nhaân ñoäc, aùc xaø ñoäc da? Nhö thò si nhaân, caùnh baát naêng tri, taàm tieän maïng chung.

Thieän nam töû! Boà Taùt dieäc nhó, nhöôïc haønh thí thôøi, phaân bieät thoï giaû, trì giôùi, phaù giôùi,... naõi chí quaû baùo, 253

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

足檀波羅蜜若不具足檀波羅蜜。則不能成阿 耨多羅三藐三菩提。

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

chung baát naêng thí. Nhöôïc baát naêng thí, taéc baát cuï tuùc Ñaøn Ba-la-maät. Nhöôïc baát cuï tuùc Ñaøn Ba-la-maät, taéc baát naêng thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

復次善男子。菩薩摩訶薩行布施時。於諸

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt haønh boá

眾生慈心平等猶如子想。又行施時於諸眾生

thí thôøi, ö chö chuùng sanh, töø taâm bình ñaúng, do nhö töû

起悲愍心。譬如父母瞻視病子。行施之時其

taâm, thí nhö phuï maãu chieâm thò beänh töû. Haønh thí chi

心歡喜。猶如父母見子病愈。既施之後其心 放捨。猶如父母見子長大能自存活。 是菩薩摩訶薩於慈心中布施食時。常作是 願。我今所施悉與一切眾生共之。以是因緣 令諸眾生得大智食。勤進迴向無上大乘。願 諸眾生得善智食。不求聲聞緣覺之食。願諸 眾生得法喜食不求愛食。願諸眾生悉得般若

töôûng. Höïu haønh thí thôøi, ö chö chuùng sanh, khôûi bi maãn thôøi, kyø taâm hoan hyû, do nhö phuï maãu kieán töû beänh duõ.

Kyù thí chi haäu, kyø taâm phoùng xaû, do nhö phuï maãu kieán töû tröôûng ñaïi, naêng töï toàn hoaït.

Thò Boà Taùt ma-ha-taùt, ö töø taâm trung, boá thí thöïc thôøi, thöôøng taùc thò nguyeän: Ngaõ kim sôû thí, taát döõ nhaát thieát chuùng sanh coäng chi. Dó thò nhaân duyeân, linh chö chuùng sanh ñaéc ñaïi trí thöïc, caàn taán hoài höôùng Voâ thöôïng Ñaïi thöøa. Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc thieän trí thöïc, baát caàu Thanh vaên, Duyeân giaùc chi thöïc. Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc phaùp hyû thöïc, baát caàu aùi thöïc. Nguyeän chö chuùng

波羅蜜食皆令充滿。攝取無礙增上善根。願

sanh taát ñaéc Baùt-nhaõ Ba-la-maät thöïc, giai linh sung maõn,

諸眾生悟解空相得無礙身猶如虛空。願諸眾

chuùng sanh ngoä giaûi Khoâng töôùng ñaéc voâ ngaïi thaân, do

生常為受者。憐愍一切為眾福田。善男子。 菩薩摩訶薩修慈心時。凡所施食應當堅發如 是等願。 254

nhieáp thuû Voâ ngaïi taêng thöôïng thieän caên. Nguyeän chö nhö hö khoâng! Nguyeän chö chuùng sanh thöôøng vi thoï giaû, laân maãn nhaát thieát, vi chuùng phöôùc ñieàn! Thieän nam töû!

Boà Taùt ma-ha-taùt, tu Töø taâm thôøi, phaøm sôû thí thöïc, öng ñöông kieân phaùt nhö thò ñaúng nguyeän.

255

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

復次善男子。菩薩摩訶薩於慈心中布施 漿時。當作是願。我今所施悉與一切眾生共

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, ö töø taâm trung, boá thí töông thôøi, ñöông taùc thò nguyeän: Ngaõ kim sôû thí, taát döõ nhaát thieát chuùng sanh coäng chi. Dó thò nhaân

之。以是因緣令諸眾生趣大乘河飲八味水。

duyeân, linh chö chuùng sanh thuù ñaïi thöøa haø, aåm baùt vò

速涉無上菩提之道。離於聲聞緣覺枯渴。渴

thuûy, toác thieäp Voâ thöôïng Boà-ñeà chi ñaïo, ly ö Thanh vaên,

仰求於無上佛乘。斷煩惱渴渴仰法味。離生 死愛,愛樂大乘大般涅槃。具足法身得諸三 昧。入於甚深智慧大海。願諸眾生得甘露 味,菩提出世,離欲寂靜如是諸味。願諸眾生 具足無量百千法味。具法味已得見佛性。見 佛性已能雨法雨。雨法雨已佛性遍覆猶如虛 空。復令其餘無量眾生得一法味。所謂大乘 非諸聲聞辟支佛味。願諸眾生得一甜味。無 有六種差別之味。願諸眾生唯求法味無礙佛 法所行之味。不求餘味。善男子。菩薩摩訶 薩於慈心中布施漿時。應當堅發如是等願。 復次善男子。菩薩摩訶薩於慈心中施車 乘時。應作是願。我今所施悉與一切眾生共 之。以是因緣普令眾生成於大乘。得住大乘 不退大乘不動轉乘金剛座乘。不求聲聞辟支 256

Duyeân giaùc khoâ khaùt, khaùt ngöôõng caàu ö voâ thöôïng Phaät thöøa, ñoaïn phieàn naõo khaùt, khaùt ngöôõng phaùp vò, ly sanh töû aùi, aùi nhaïo Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn, cuï tuùc phaùp thaân, ñaéc chö tam muoäi, nhaäp ö thaäm thaâm trí tueä ñaïi haûi! Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc cam loä vò, Boà-ñeà xuaát theá, ly duïc tòch tónh, nhö thò chö vò! Nguyeän chö chuùng sanh cuï tuùc voâ löôïng baù thieân phaùp vò. Cuï phaùp vò dó, ñaéc kieán Phaät taùnh, kieán Phaät taùnh dó, naêng vuõ phaùp vuõ. Vuõ phaùp vuõ dó, Phaät taùnh bieán phuù, do nhö hö khoâng! Phuïc linh kyø dö voâ löôïng chuùng sanh ñaéc nhaát phaùp vò, sôû vò ñaïi thöøa, phi chö Thanh vaên, Bích chi Phaät vò! Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc nhaát ñieàm vò, voâ höõu luïc chuûng sai bieät chi vò. Nguyeän chö chuùng sanh duy caàu phaùp vò, voâ ngaïi Phaät phaùp sôû haønh chi vò, baát caàu dö vò. Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, ö töø taâm trung, boá thí töông thôøi, öng ñöông kieân phaùt nhö thò ñaúng nguyeän.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, ö töø taâm trung, thí xa thaëng thôøi, öng taùc thò nguyeän: Ngaõ kim sôû thí, taát döõ nhaát thieát chuùng sanh coäng chi. Dó thò nhaân duyeân, phoå linh chuùng sanh thaønh ö ñaïi thöøa, ñaéc truï ñaïi thöøa, baát thoái ñaïi thöøa, baát ñoäng chuyeån thöøa, kim cang 257

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

佛乘。向於佛乘無能伏乘。無羸乏乘不退沒 乘。無上乘十力乘。大功德乘未曾有乘。希

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

toïa thöøa; baát caàu Thanh vaên, Bích-chi Phaät thöøa, höôùng ö Phaät thöøa, voâ naêng phuïc thöøa. Voâ luy phaïp thöøa, baát thoái moät thöøa, voâ thöôïng thöøa, thaäp löïc thöøa, ñaïi coâng ñöùc

有乘難得乘。無邊乘知一切乘。善男子。菩

thöøa, vò taèng höõu thöøa, hy höõu thöøa, nan ñaéc thöøa, voâ bieân

薩摩訶薩於慈心中施車乘時。常應如是堅發

thöøa, tri nhaát thieát thöøa!Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt

誓願。 復次善男子。菩薩摩訶薩於慈心中布施 衣時。當作是願。我今所施悉與一切眾生共 之。以是因緣令諸眾生得慚愧衣。法界覆身 裂諸見衣。衣服離身,一尺六寸,得金色身。 所受諸觸柔軟無礙。光色潤澤皮膚細軟。常 光無量無色離色。願諸眾生皆悉普得無色之 身。過一切色得入無色大般涅槃。善男子。 菩薩摩訶薩於慈心中布施衣時應當如是堅發 誓願。 復次善男子。菩薩摩訶薩於修慈中。布 施花香塗香末香諸雜香時。應作是願。我今 所施悉與一切眾生共之。以是因緣令諸眾生 一切皆得佛花三昧。七覺妙鬘繫其首頂。願 諸眾生形如滿月。所見諸色微妙第一。願諸 眾生皆成一相百福莊嚴。願諸眾生隨意得見 258

ö töø taâm trung thí xa thaëng thôøi, thöôøng öng nhö thò kieân phaùt theä nguyeän.

Phuïc thöù, thieän nam töû, Boà Taùt ma-ha-taùt, ö Töø taâm trung boá thí y thôøi, ñöông taùc thò nguyeän: Ngaõ kim sôû thí taát döõ nhaát thieát chuùng sanh coäng chi. Dó thò nhaân duyeân, linh chö chuùng sanh ñaéc taøm quyù y, phaùp giôùi phuù thaân, lieät chö kieán y, y phuïc ly thaân nhaát xích luïc thoán; ñaéc kim saéc thaân, sôû thoï chö xuùc, nhu nhuyeãn voâ ngaïi; quang saéc nhuaän traïch, bì phu teá nhuyeãn, thöôøng quang voâ löôïng, voâ saéc, ly saéc! Nguyeän chö chuùng sanh giai taát phoå ñaéc voâ saéc chi thaân, quaù nhaát thieát saéc, ñaéc nhaäp voâ saéc Ñaïi Baùt Nieát-baøn! Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt ö töø taâm trung, boá thí y thôøi, öng ñöông nhö thò kieân phaùt theä nguyeän.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt ö töø taâm trung, boá thí hoa höông, ñoà höông, maïc höông, chö taïp höông thôøi, öng taùc thò nguyeän: Ngaõ kim sôû thí, taát döõ nhaát thieát chuùng sanh coäng chi. Dó thò nhaân duyeân, linh chö chuùng sanh, nhaát thieát giai ñaéc Phaät hoa Tam-muoäi, thaát giaùc dieäu man, heä kyø thuû ñænh. Nguyeän chö chuùng sanh, hình nhö maõn nguyeät; sôû kieán chö saéc, vi dieäu ñeä nhaát! Nguyeän chö chuùng sanh, giai thaønh nhaát töôùng, baù phöôùc trang nghieâm. Nguyeän chö chuùng sanh, tuøy yù ñaéc 259

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

身。善男子。菩薩摩訶薩於慈心中施花香 時。常當堅發如是誓願。

kieán khaû yù chi saéc. Nguyeän chö chuùng sanh thöôøng ngoä thieän höõu, ñaéc voâ ngaïi höông, ly chö xuù ueá! Nguyeän chö chuùng sanh cuï chö thieän caên, voâ thöôïng traân baûo! Nguyeän chö chuùng sanh töông thò hoøa duyeät, voâ höõu öu khoå, chuùng thieän caùc bò, baát töông öu nieäm! Nguyeän chö chuùng sanh giôùi höông cuï tuùc! Nguyeän chö chuùng sanh trì voâ ngaïi giôùi, höông khí phaân phöùc, sung maõn thaäp phöông! Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc kieân lao giôùi, voâ hoái chi giôùi, nhaát thieát trí giôùi, ly chö phaù giôùi, taát ñaéc voâ giôùi, vò taèng höõu giôùi, voâ sö giôùi, voâ taùc giôùi, voâ hoang giôùi, voâ oâ nhieãm giôùi, caùnh dó giôùi, cöùu caùnh giôùi, ñaéc bình ñaúng giôùi. Ö höông ñoà thaân, caäp dó chöôùc thích ñaúng voâ taéng, aùi! Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc voâ thöôïng giôùi, ñaïi thöøa chi giôùi, phi tieåu thöøa giôùi, nguyeän chö chuùng sanh taát ñaéc cuï tuùc Thi Bala-maät, do nhö chö Phaät sôû thaønh töïu giôùi! Nguyeän chö chuùng sanh taát vi boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc, tinh taán, thieàn, trí chi sôû huaân tu! Nguyeän chö chuùng sanh taát ñaéc thaønh ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn vi dieäu lieân hoa, kyø hoa höông khí sung maõn thaäp phöông! Nguyeän chö chuùng sanh thuaàn thöïc Ñaïi thöøa Ñaïi Baùt Nieát-baøn voâ thöôïng höông soaïn, du phong thaùi hoa, ñaûn thuû höông vò. Nguyeän chö chuùng sanh taát ñaéc thaønh töïu voâ löôïng coâng ñöùc sôû huaân chi thaân.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, ö töø taâm trung, thí hoa höông thôøi, thöôøng ñöông kieân phaùt nhö thò theä nguyeän.

復次善男子。菩薩摩訶薩於慈心中施床

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, ö töø taâm

可意之色。願諸眾生常遇善友得無礙香離諸 臭穢。願諸眾生具諸善根無上珍寶。願諸眾 生相視和悅無有憂苦。眾善各備不相憂念。 願諸眾生戒香具足。願諸眾生持無礙戒。香 氣馚馥充滿十方。願諸眾生得堅牢戒無悔之 戒。一切智戒。離諸破戒悉得無戒未曾有 戒。無師戒,無作戒,無荒戒,無污染戒,竟已 戒,究竟戒。得平等戒。於香塗身及以斫刺等 無憎愛。願諸眾生得無上戒大乘之戒非小乘 戒。願諸眾生悉得具足尸波羅蜜。猶如諸佛 所成就戒。願諸眾生悉為布施,持戒,忍辱,精 進,禪,智之所薰修。願諸眾生悉得成於大般 涅槃微妙蓮花。其花香氣充滿十方。願諸眾 生純食大乘大般涅槃無上香饌。猶蜂採花但 取香味。願諸眾生悉得成就無量功德所薰之

敷時。應作是願。我今所施悉與一切眾生共 之。以是因緣令諸眾生得天中天所臥之床。 260

trung, thí saøng phu thôøi, öng taùc thò nguyeän: Ngaõ kim sôû thí, taát döõ nhaát thieát chuùng sanh coäng chi. Dó thò nhaân duyeân, linh chö chuùng sanh ñaéc Thieân trung thieân sôû ngoïa 261

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

得大智慧,坐四禪處。臥於菩薩所臥之床。 不臥聲聞辟支佛床離臥惡床。願諸眾生得安 樂臥離生死床。成大涅槃師子臥床。願諸眾 生坐此床已。復為其餘無量眾生示現神通師 子遊戲。願諸眾生住此大乘大宮殿中。為諸 眾生演說佛性。願諸眾生坐無上床。不為世 法之所降伏。願諸眾生得忍辱床。離於生死

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

chi saøng, ñaéc Ñaïi trí tueä, toïa Töù thieàn xöù, ngoïa ö Boà Taùt sôû ngoïa chi saøng, baát ngoïa Thanh vaên, Bích-chi Phaät saøng, ly ngoïa aùc saøng! Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc an laïc saøng, ly sanh töû saøng, thaønh Ñaïi Nieát-baøn sö töû ngoïa saøng! Nguyeän chö chuùng sanh, toïa thöû saøng dó, phuïc vò kyø dö voâ löôïng chuùng sanh, thò hieän thaàn thoâng sö töû du hyù!

Nguyeän chö chuùng sanh, truï thöû Ñaïi thöøa Ñaïi cung ñieän trung, vò chö chuùng sanh dieãn thuyeát Phaät taùnh! Nguyeän chö chuùng sanh toïa voâ thöôïng saøng, baát vi theá phaùp chi sôû haøng phuïc! Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc nhaãn nhuïc

飢饉凍餓。願諸眾生得無畏床。永離一切煩

saøng, ly ö sanh töû cô caån ñoáng ngaï! Nguyeän chö chuùng

惱怨賊。願諸眾生得清淨床。專求無上正真

nguyeän chö chuùng sanh ñaéc thanh tònh saøng, chuyeân caàu

之道。願諸眾生得善法床。常為善友之所擁 護。願諸眾生得右脅臥床。依因諸佛所行之 法。善男子。菩薩摩訶薩於慈心中施床敷 時。應當堅發如是誓願。 復次善男子。菩薩摩訶薩於慈心中施舍宅 時常作是願。我今所施悉與一切眾生共之。 以是因緣令諸眾生處大乘舍。修行善友所行

sanh ñaéc voâ uùy saøng, vónh ly nhaát thieát phieàn naõo oaùn taëc; voâ thöôïng chaùnh chôn chi ñaïo! Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc thieän phaùp saøng, thöôøng vi thieän höõu chi sôû uûng hoä!

Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc höõu hieáp ngoïa saøng, y nhaân chö Phaät sôû haønh chi phaùp! Thieän nam töû! Boà Taùt maha-taùt, ö töø taâm trung, thí saøng phu thôøi, öng ñöông kieân phaùt nhö thò theä nguyeän.

Phuïc thöù thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, ö töø taâm trung thí xaù traïch thôøi, thöôøng taùc thò nguyeän: Ngaõ kim sôû thí, taát döõ nhaát thieát chuùng sanh coäng chi. Dó thò nhaân duyeân, linh chö chuùng sanh xöû Ñaïi thöøa xaù, tu haønh thieän höõu sôû haønh chi haïnh, tu ñaïi bi haïnh, luïc Ba-la-maät haïnh,

之行。修大悲行六波羅蜜行大正覺行一切菩

Ñaïi chaùnh giaùc haïnh, nhaát thieát Boà Taùt sôû haønh ñaïo

薩所行道行。無邊廣大如虛空行。願諸眾生

haïnh, voâ bieân quaûng ñaïi nhö hö khoâng haïnh! Nguyeän

262

chö chuùng sanh giai ñaéc chaùnh nieäm, vieãn ly aùc nieäm!

263

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

皆得正念遠離惡念。願諸眾生悉得安住常樂 我淨永離四倒。願諸眾生悉皆受持出世意 宅。願諸眾生必為無上一切智器。願諸眾生 悉得入於甘露屋宅。願諸眾生初中後心常入 大乘涅槃屋宅。願諸眾生於未來世常處菩薩 所居宮殿。善男子。菩薩摩訶薩於慈心中施 舍宅時。常當堅發如是誓願。 復次善男子。菩薩摩訶薩於慈心中施燈 明時。常作是願。我今所施悉與一切眾生共 之。以是因緣令諸眾生光明無量安住佛法。

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Nguyeän chö chuùng sanh taát ñaéc an truï thöôøng, laïc, ngaõ, tònh, vónh ly töù ñaûo! Nguyeän chö chuùng sanh taát giai thoï trì Xuaát theá yù traïch! Nguyeän chö chuùng sanh taát vi voâ thöôïng nhaát thieát trí khí! Nguyeän chö chuùng sanh taát ñaéc nhaäp ö cam loä oác traïch! Nguyeän chö chuùng sanh sô, trung, haäu taâm thöôøng nhaäp Ñaïi-thöøa Nieát-baøn oác traïch!

Nguyeän chö chuùng sanh, ö vò lai theá, thöôøng xöû Boà Taùt sôû cö cung ñieän! Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, ö töø taâm trung, thí xaù traïch thôøi, thöôøng ñöông kieân phaùt nhö thò theä nguyeän.

Phuïc thöù thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, ö töø taâm trung thí ñaêng minh thôøi, thöôøng taùc thò nguyeän: Ngaõ kim sôû thí, taát döõ nhaát thieát chuùng sanh coäng chi. Dó thò nhaân duyeân, linh chö chuùng sanh quang minh voâ löôïng, an truï

願諸眾生常得照明。願諸眾生得色微妙光澤

Phaät phaùp! Nguyeän chö chuùng sanh thöôøng ñaéc chieáu minh!

第一。願諸眾生其目清淨無諸瞖網。願諸眾

nhaát! Nguyeän chö chuùng sanh, kyø muïc thanh tònh, voâ chö

Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc saéc vi dieäu, quang traïch ñeä

生得大智炬。善解無我無眾生相無人無命。

eá voõng! Nguyeän chö chuùng sanh, ñaéc ñaïi trí cöï, thieän giaûi

願諸眾生皆得睹見清淨佛性猶如虛空。願諸

chö chuùng sanh giai ñaéc ñoå kieán thanh tònh Phaät taùnh, do

voâ ngaõ, voâ chuùng sanh töôùng, voâ nhaân, voâ maïng! Nguyeän

眾生肉眼清淨徹見十方恒沙世界。願諸眾生

nhö hö khoâng! Nguyeän chö chuùng sanh nhuïc nhaõn thanh

得佛光明普照十方。願諸眾生得無礙眼。皆

chö chuùng sanh ñaéc Phaät quang minh, phoå chieáu thaäp

tònh, trieät kieán thaäp phöông Haèng sa theá giôùi! Nguyeän

悉得見清淨佛性。願諸眾生得大智明。破一

phöông! Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc voâ ngaïi nhaõn, giai

切闇及一闡提。願諸眾生得無量光明。普照

sanh ñaéc ñaïi trí minh, phaù nhaát thieát aùm caäp nhaát-xieån-

264

taát ñaéc kieán thanh tònh Phaät taùnh! Nguyeän chö chuùng

265

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

無量諸佛世界。願諸眾生然大乘燈離二乘 燈。願諸眾生所得光明滅無明闇。過於千日 普照之功。願諸眾生得火珠明悉滅三千大千 世界所有黑闇。願諸眾生具足五眼悟諸法相

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

ñeà! Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc voâ löôïng quang minh, phoå chieáu voâ löôïng chö Phaät theá giôùi. Nguyeän chö chuùng sanh nhieân Ñaïi thöøa ñaêng, ly nhò thöøa ñaêng! Nguyeän chö chuùng sanh, sôû ñaéc quang minh, dieät voâ minh aùm, quaù ö thieân nhaät phoå chieáu chi coâng! Nguyeän chö chuùng sanh ñaéc hoûa chaâu minh, taát dieät Tam thieân Ñaïi thieân theá giôùi sôû höõu

成無師覺。願諸眾生無見無明願諸眾生悉得

haéc aùm! Nguyeän chö chuùng sanh cuï tuùc nguõ nhaõn, ngoä chö

大乘大般涅槃微妙光明。示悟眾生真實佛

kieán voâ minh! Nguyeän chö chuùng sanh taát ñaéc Ñaïi thöøa

phaùp töôùng, thaønh voâ sö giaùc! Nguyeän chö chuùng sanh voâ

性。善男子。菩薩摩訶薩於慈心中施燈明

Ñaïi Baùt Nieát-baøn vi dieäu quang minh, thò ngoä chuùng sanh

時。常應堅發如是誓願。

töø taâm trung, thí ñaêng minh thôøi, thöôøng öng kieân phaùt

善男子。一切聲聞緣覺菩薩諸佛如來。所 有善根慈為根本。善男子。菩薩摩訶薩修習

chaân thaät Phaät taùnh! Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, ö nhö thò theä nguyeän.

Thieän nam töû! Nhaát thieát Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà Taùt, chö Phaät Nhö Lai sôû höõu thieän caên, töø vi caên boån.

慈心。能生如是無量善根。所謂不淨出息入

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt tu taäp töø taâm, naêng sanh

息無常生滅。四念處七方便三觀處十二因緣

nhö thò voâ löôïng thieän caên, sôû vò: baát tònh, xuaát töùc, nhaäp

無我等觀。煖法頂法忍法世第一法。見道,修

tam quaùn xöù, thaäp nhò nhaân duyeân, voâ ngaõ ñaúng quaùn,

道,正勤,如意,諸根,諸力,七菩提分,八聖道 分,四禪,四無量心,八解脫,八勝處,十一切 入,空,無相,無願,無諍三昧,知他心智,及諸 神通,知本際智,聲聞智,緣覺智,菩薩智,佛 智。 266

töùc, voâ thöôøng sanh dieät, töù nieäm xöù, thaát phöông tieän, noaõn phaùp, ñænh phaùp, nhaãn phaùp, theá ñeä nhaát phaùp, kieán ñaïo, tu ñaïo, chaùnh caàn, nhö yù, chö caên, chö löïc, thaát boà ñeà phaàn, baùt thaùnh ñaïo phaàn, töù thieàn, töù voâ löôïng taâm, baùt giaûi thoaùt, baùt thaéng xöù, thaäp nhaát thieát nhaäp, khoâng, voâ töôùng, voâ nguyeän, voâ tranh Tam-muoäi, tri tha taâm trí caäp chö thaàn thoâng, tri boån teá trí, Thanh vaên trí, Duyeân giaùc trí, Boà Taùt trí, Phaät trí.

267

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

善男子。如是等法慈為根本。善男子。以 是義故。慈是真實非虛妄也。若有人問誰是 一切諸善根本。當言慈是。以是義故慈是真 實非虛妄也。 善男子。能為善者名實思惟。實思惟者即 名為慈。慈即如來。 善男子。慈即大乘。大乘即慈。慈即如 來。 善男子。慈即菩提道。菩提道即慈。慈即 如來。 善男子。慈即大梵。大梵即慈。慈即如 來。 善男子。慈者能為一切眾生而作父母。父 母即慈慈即如來。 善男子。慈者乃是不可思議。諸佛境界不 可思議諸佛境界即是慈也。當知慈者即是如 來。 善男子。慈者即是眾生佛性。如是佛性久 為煩惱之所覆蔽。故令眾生不得睹見。佛性 即慈慈即如來。 268

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Thieän nam töû! Nhö thò ñaúng phaùp, töø vi caên boån. Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, töø thò chaân thaät, phi hö voïng daõ.

Nhöôïc höõu nhaân vaán: Thuøy thò nhaát thieát chö thieän caên boån? Ñöông ngoân: Töø thò. Dó thò nghóa coá, töø thò chaân thaät, phi hö voïng daõ.

Thieän nam töû! Naêng vi thieän giaû, danh thaät tö duy.

Thaät tö duy giaû, töùc danh vi töø. Töø töùc Nhö Lai. Thieän nam töû! Töø töùc Ñaïi thöøa. Ñaïi thöøa töùc töø. Töø töùc Nhö Lai. Thieän nam töû! Töø töùc Boà-ñeà ñaïo. Boà-ñeà ñaïo töùc töø. Töø töùc Nhö Lai. Thieän nam töû! Töø töùc Ñaïi phaïm. Ñaïi phaïm töùc töø. Töø töùc Nhö Lai. Thieän nam töû! Töø giaû naêng vò nhaát thieát chuùng sanh, nhi taùc phuï maãu. Phuï maãu töùc töø. Töø töùc Nhö Lai. Thieän nam töû! Töø giaû, naõi thò baát khaû tö nghò chö Phaät caûnh giôùi. Baát khaû tö nghò chö Phaät caûnh giôùi, töùc thò töø daõ. Ñöông tri töø giaû, töùc thò Nhö Lai. Thieän nam töû! Töø giaû, töùc thò chuùng sanh Phaät taùnh.

Nhö thò Phaät taùnh, cöûu vi phieàn naõo chi sôû phuù teá, coá linh chuùng sanh baát ñaéc ñoå kieán. Phaät taùnh töùc töø. Töø töùc Nhö Lai. 269

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

善男子。慈即大空大空即慈。慈即如來。 善男子。慈即虛空虛空即慈。慈即如來。 善男子。慈即是常常即是法。法即是僧僧 即是慈。慈即如來。 善男子。慈即是樂樂即是法。法即是僧僧 即是慈。慈即如來。 善男子。慈即是淨淨即是法。法即是僧僧 即是慈。慈即如來。

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Thieän nam töû! Töø töùc ñaïi khoâng, ñaïi khoâng töùc töø. Töø töùc Nhö Lai. Thieän nam töû! Töø töùc hö khoâng. Hö khoâng töùc töø. Töø töùc Nhö Lai. Thieän nam töû! Töø töùc thò thöôøng. Thöôøng töùc thò phaùp.

Phaùp töùc thò Taêng. Taêng töùc thò Töø. Töø töùc Nhö Lai. Thieän nam töû! Töø töùc thò laïc. Laïc töùc thò phaùp. Phaùp töùc thò taêng. Taêng töùc thò töø. Töø töùc Nhö Lai. Thieän nam töû! Töø töùc thò tònh. Tònh töùc thò phaùp. Phaùp töùc thò taêng. Taêng töùc thò töø. Töø töùc Nhö Lai.

善男子。慈即是我我即是法。法即是僧僧 即是慈。慈即如來。

Thieän nam töû! Töø töùc thò Ngaõ. Ngaõ töùc thò phaùp. Phaùp töùc thò taêng. Taêng töùc thò töø. Töø töùc Nhö Lai.

善男子。慈即甘露甘露即慈。慈即佛性佛 性即法。法即是僧僧即是慈。慈即如來。

Thieän nam töû! Töø töùc cam loä. Cam loä töùc töø. Töø töùc Phaät taùnh. Phaät taùnh töùc phaùp. Phaùp töùc thò Taêng. Taêng töùc thò töø. Töø töùc Nhö Lai.

善男子。慈者即是一切菩薩無上之道。道 即是慈慈即如來。 善男子。慈者即是諸佛世尊無量境界。無 量境界即是慈也。當知是慈即是如來。 善男子。慈若無常無常即慈。當知是慈是 聲聞慈。 善男子。慈若是苦苦即是慈。當知是慈是 聲聞慈。 270

Thieän nam töû! Töø giaû, töùc thò nhaát thieát Boà Taùt voâ thöôïng chi ñaïo. Ñaïo töùc thò töø. Töø töùc Nhö Lai. Thieän nam töû! Töø giaû, töùc thò chö Phaät Theá Toân voâ löôïng caûnh giôùi. Voâ löôïng caûnh giôùi töùc thò töø daõ. Ñöông tri thò töø töùc thò Nhö Lai. Thieän nam töû! Töø nhöôïc voâ thöôøng, voâ thöôøng töùc töø, ñöông tri thò töø thò Thanh vaên töø.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc thò khoå, khoå töùc thò töø, ñöông tri thò töø thò Thanh vaên töø.

271

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

善男子。慈若不淨不淨即慈。當知是慈是 聲聞慈。 善男子。慈若無我無我即慈。當知是慈是 聲聞慈。 善男子。慈若妄想妄想即慈。當知是慈是 聲聞慈。 善男子。慈若不名檀波羅蜜。非檀之 慈,當知是慈是聲聞慈。乃至般若波羅蜜亦復 如是。 善男子。慈若不能利益眾生。如是之慈是 聲聞慈。 善男子。慈若不入一乘之道。當知是慈是 聲聞慈。 善男子。慈若不能覺了諸法。當知是慈是 聲聞慈。 善男子。慈若不能見如來性。當知是慈是 聲聞慈。 善男子。慈若見法悉是有相。當知是慈是 聲聞慈。 善男子。慈若有漏。有漏慈者是聲聞慈。 272

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Thieän nam töû! Töø nhöôïc baát tònh, baát tònh töùc töø, ñöông tri thò töø thò Thanh vaên töø.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc voâ ngaõ, voâ ngaõ töùc töø, ñöông tri thò töø thò Thanh vaên töø.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc voïng töôûng, voïng töôûng töùc töø, ñöông tri thò töø thò Thanh vaên töø.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc baát danh Ñaøn Ba-la-maät, phi Ñaøn chi töø, ñöông tri thò töø thò Thanh vaên töø... Naõi chí Baùt-nhaõ Ba-la-maät, dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc baát naêng lôïi ích chuùng sanh, nhö thò chi töø thò Thanh vaên töø.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc baát nhaäp nhaát thöøa chi ñaïo, ñöông tri thò töø, thò Thanh vaên töø.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc baát naêng giaùc lieãu chö phaùp, ñöông tri thò töø, thò Thanh vaên töø.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc baát naêng kieán Nhö Lai taùnh ñöông tri thò töø, thò Thanh vaên töø.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc kieán phaùp taát thò höõu töôùng ñöông tri thò töø, thò Thanh vaên töø.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc höõu laäu, höõu laäu töø giaû thò Thanh vaên töø.

273

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

善男子。慈若有為有為之慈是聲聞慈。 善男子。慈若不能住於初住。非初住慈當 知即是聲聞慈也。 善男子。慈若不能得佛十力四無所畏。當 知是慈是聲聞慈。

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

Thieän nam töû! Töø nhöôïc höõu vi, höõu vi chi Töø thò Thanh vaên töø.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc baát naêng truï ö sô truï, phi sô truï töø, ñöông tri töùc thò Thanh vaên töø daõ.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc baát naêng ñaéc Phaät thaäp löïc, töù voâ sôû uùy, ñöông tri thò töø thò Thanh vaên töø.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc naêng ñaéc töù sa-moân quaû, ñöông

善男子。慈若能得四沙門果。當知是慈是 聲聞慈也。 善男子。慈若有無非有非無。如是之慈非 諸聲聞辟支佛等所能思議。

tri thò töø thò Thanh vaên töø daõ.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc höõu, voâ, phi höõu, phi voâ, nhö thò chi töø, phi chö Thanh vaên, Bích-chi Phaät ñaúng sôû naêng tö nghò.

Thieän nam töû! Töø nhöôïc baát khaû tö nghò; Phaùp baát khaû

善男子。慈若不可思議。法不可思議。佛 性不可思議。如來亦不可思議。

tö nghò; Phaät taùnh baát khaû tö nghò; Nhö Lai dieäc baát khaû

善男子。菩薩摩訶薩住於大乘大般涅槃。

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi

修如是慈。雖復安住睡眠之中而不睡眠勤精 進故。雖常覺悟亦無覺悟以無眠故。於睡眠 中諸天雖護亦無護者不行惡故。眠不惡夢無

Baùt Nieát-baøn, tu nhö thò töø, tuy phuïc an truï thuïy mieân chi

有不善離睡眠故。命終之後雖生梵天亦無所 生得自在故。

aùc moäng, voâ höõu baát thieän, ly thuïy mieân coá! Maïng chung

善男子。夫修慈者。能得成就如是無量無 邊功德。 274

tö nghò.

trung, nhi baát thuïy mieân, caàn tinh taán coá. Tuy thöôøng giaùc ngoä, dieäc voâ giaùc ngoä, dó voâ mieân coá! Ö thuïy mieân trung, chö thieân tuy hoä, dieäc voâ hoä giaû, baát haønh aùc coá! Mieân baát chi haäu, tuy sanh Phaïm thieân, dieäc voâ sôû sanh, ñaéc töï taïi coá!

Thieän nam töû! Phuø tu töø giaû naêng ñaéc thaønh töïu nhö thò voâ löôïng voâ bieân coâng ñöùc!

275

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

善男子。是大涅槃微妙經典。亦能成就如 是無量無邊功德。諸佛如來亦得成就如是無 量無邊功德。

Thieän nam töû! Thò Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån, dieäc naêng thaønh töïu nhö thò voâ löôïng voâ bieân coâng ñöùc! Chö Phaät Nhö Lai dieäc ñaéc thaønh töïu nhö thò voâ löôïng voâ bieân coâng ñöùc.

迦葉菩薩白佛言。世尊。菩薩摩訶薩所有 思惟悉是真實。聲聞緣覺非真實者。一切眾 生何故不以菩薩威力等受快樂。若諸眾生實 不得樂。當知菩薩所修慈心為無利益。

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Boà Taùt maha-taùt sôû höõu tö duy taát thò chaân thaät; Thanh vaên, Duyeân giaùc phi chaân thaät giaû. Nhaát thieát chuùng sanh haø coá baát dó Boà Taùt oai löïc ñaúng thoï khoaùi laïc? Nhöôïc chö chuùng sanh thaät baát ñaéc laïc, ñöông tri Boà Taùt sôû tu töø taâm vi voâ lôïi ích!

佛言。善男子。菩薩之慈非不利益。善男 子。有諸眾生或必受苦或有不受。若有眾生 必受苦者。菩薩之慈為無利益,謂一闡提。若 有受苦不必定者。菩薩之慈則為利益。令彼 眾生悉受快樂。 善男子。譬如有人遙見師子虎豹豺狼羅 剎鬼等自然生怖。夜行見杌亦生怖畏。善男 子。如是諸人自然怖畏。眾生如是見修慈者 自然受樂。善男子以是義故。菩薩修慈是實 思惟非無利益。 善男子。我說是慈有無量門。所謂神通。 善男子。如提婆達教阿闍世欲害如來。是 時我入王舍大城次第乞食。阿闍世王即放護 276

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Boà Taùt chi töø, phi baát lôïi ích. Thieän nam töû! Höõu chö chuùng sanh hoaëc taát thoï khoå, hoaëc höõu baát thoï. Nhöôïc höõu chuùng sanh taát thoï khoå giaû, Boà Taùt chi töø vi voâ lôïi ích vò nhaát-xieån-ñeà. Nhöôïc höõu thoï khoå baát taát ñònh giaû, Boà Taùt chi Töø taéc vi lôïi ích, linh bæ chuùng sanh taát thoï khoaùi laïc.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, dao kieán sö töû, hoå, baùo, saøi lang, la-saùt, quyû ñaúng, töï nhieân sanh boá; daï haønh kieán ngoät, dieäc sanh boá uyù. Thieän nam töû! Nhö thò chö nhaân töï nhieân boá uyù. Chuùng sanh nhö thò kieán tu töø giaû, töï nhieân thoï laïc. Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, Boà Taùt tu töø, thò thaät tö duy, phi voâ lôïi ích.

Thieän nam töû! Ngaõ thuyeát thò töø höõu voâ löôïng moân, sôû vò thaàn thoâng.

Thieän nam töû! Nhö Ñeà-baø-ñaït, giaùo A-xaø-theá, duïc haïi Nhö Lai. Thò thôøi ngaõ nhaäp Vöông Xaù ñaïi thaønh, thöù ñeä khaát thöïc; A-xaø-theá vöông töùc phoùng Hoä Taøi cuoàng tuùy 277

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

財狂醉之象。欲令害我及諸弟子。其象爾時 蹋殺無量百千眾生。眾生死已多有血氣。是 象嗅已狂醉倍常。見我翼從被服赤色。謂呼 是血而復見趣。我弟子中未離欲者。四怖馳 走唯除阿難。 爾時王舍大城之中一切人民。同時舉聲啼 哭號泣作如是言。怪哉如來今日滅沒。如何 正覺一旦散壞。是時調達心生歡喜。瞿曇沙 門滅沒甚善。從今已往真是不現。快哉此計 我願得遂。

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

chi töôïng, duïc linh haïi ngaõ caäp chö ñeä töû. Kyø töôïng nhó thôøi ñaïp saùt voâ löôïng baù thieân chuùng sanh. Chuùng sanh töû dó, ña höõu huyeát khí. Thò töôïng khöùu dó, cuoàng tuùy boäi thöôøng. Kieán ngaõ döïc tuøng bò phuïc xích saéc, vò hoâ thò huyeát, nhi phuïc kieán thuù. Ngaõ ñeä töû trung, vò ly duïc giaû, töù boá trì taåu, duy tröø A-nan.

Nhó thôøi, Vöông Xaù ñaïi thaønh chi trung, nhaát thieát nhaân daân ñoàng thôøi cöû thanh, ñeà khoác haøo khaáp, taùc nhö thò ngoân: Quaùi tai Nhö Lai, kim nhaät dieät moät! Nhö haø chaùnh giaùc nhaát ñaùn taùn hoaïi ? Thò thôøi Ñieàu-ñaït taâm sanh hoan hyû: Coà-ñaøm sa-moân dieät moät thaäm thieän! Tuøng kim dó vaõng, chôn thò baát hieän. Khoaùi tai thöû keá! Ngaõ nguyeän ñaéc toaïi!

善男子。我於爾時為欲降伏護財象故。

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, vò duïc haøng phuïc Hoä

即入慈定舒手示之。即於五指出五師子。是

Taøi töôïng coá, töùc nhaäp Töø ñònh, thö thuû thò chi. Töùc ö nguõ

象見已其心怖畏尋即失糞。舉身投地敬禮我 足。 善男子。我於爾時手五指頭實無師子。乃 是修慈善根力故令彼調伏。 復次善男子。我欲涅槃始初發足向拘尸 那城。有五百力士。於其中路平治掃灑。中 有一石眾欲舉棄盡力不能。我時憐愍即起慈 278

chæ, xuaát nguõ sö töû. Thò töôïng kieán dó, kyø taâm boá uùy, taàm töùc thaát phaån, cöû thaân ñaàu ñòa, kính leã ngaõ tuùc.

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, thuû nguõ chæ ñaàu, thaät voâ sö töû. Naõi thò tu töø thieän caên löïc coá, linh bæ ñieàu phuïc.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Ngaõ duïc Nieát-baøn, thuûy sô phaùt tuùc, höôùng Caâu-thi-na thaønh. Höõu nguõ baù löïc só, ö kyø trung loä, bình trò taûo saùi, trung höõu nhaát thaïch. Chuùng duïc cöû khí, taän löïc baát naêng. Ngaõ thôøi laân maãn, töùc khôûi töø taâm. Bæ chö löïc só taàm töùc kieán ngaõ dó tuùc maãu chæ, cöû 279

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

心。彼諸力士。尋即見我以足拇指舉此大石 擲置虛空。還以手接安置右掌。吹令碎末復 還聚合。令彼力士貢高心息。即為略說種種 法要。令其俱發阿耨多羅三藐三菩提心。

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

thöû ñaïi thaïch, tròch trí hö khoâng, hoaøn dó thuû tieáp, an trí höõu chöôûng. Xuy linh toaùi maït, phuïc hoaøn tuï hieäp; linh bæ löïc só coáng cao taâm töùc. Töùc vò löôïc thuyeát chuûng chuûng phaùp yeáu, linh kyø caâu phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tamboà-ñeà taâm.

善男子。如來爾時實不以指舉此大石在

Thieän nam töû! Nhö Lai nhó thôøi thaät baát dó chæ cöû thöû

虛空中。還置右掌吹令碎末復合如本。善男

ñaïi thaïch taïi hö khoâng trung, hoaøn trí höõu chöôûng, xuy

子。當知即是慈善根力。令諸力士見如是 事。 復次善男子。此南天竺有一大城名首波

linh toaùi maït, phuïc hieäp nhö boån. Thieän nam töû! Ñöông tri töùc thò töø thieän caên löïc, linh chö löïc só kieán nhö thò söï.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thöû Nam Thieân Truùc, höõu

羅。於是城中有一長者名曰盧至。為眾導主

nhaát ñaïi thaønh danh Thuû-ba-la. Ö thò thaønh trung, höõu

已於過去無量佛所植眾善本。

nhaát tröôûng giaû danh vieát Lö-chí, vi chuùng ñaïo chuû. Dó ö

善男子。彼大城中一切人民信伏邪道奉事 尼犍。我時欲度彼長者故。從王舍城至彼城 邑。其路中間相去六十五由旬。步涉而往為 欲化度彼諸人故。

quaù khöù voâ löôïng Phaät sôû, thöïc chuùng thieän boån.

Thieän nam töû! Bæ ñaïi thaønh trung, nhaát thieát nhaân daân tín phuïc taø ñaïo, phuïng söï Ni-kieàn. Ngaõ thôøi duïc ñoä bæ tröôûng giaû coá, tuøng Vöông Xaù thaønh, chí bæ thaønh aáp. Kyø loä trung gian, töông khöù luïc thaäp nguõ do tuaàn, boä thieäp nhi vaõng, vò duïc hoùa ñoä bæ chö nhaân coá.

彼眾尼犍聞我欲至首波羅城。即作是念。

Bæ chuùng Ni-kieàn, vaên ngaõ duïc chí Thuû-ba-la thaønh,

沙門瞿曇若至此者。此諸人民便當捨我更不

töùc taùc thò nieäm: Sa-moân Coà-ñaøm nhöôïc chí thöû giaû, thöû

供給。我等窮悴柰何自活。諸尼犍輩各各分 散告彼城人。沙門瞿曇今欲來此。然彼沙門 280

chö nhaân daân tieän ñöông xaû ngaõ, caùnh baát cung caáp. Ngaõ ñaúng cuøng tuïy, naïi haø töï hoaït? Chö Ni-kieàn boái, caùc caùc phaân taùn, caùo bæ thaønh nhaân: sa-moân Coà-ñaøm kim duïc lai 281

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

委棄父母東西馳騁。所至之處能令土地穀米 不登。人民飢饉死亡者眾。病疫相侵無可救 解。瞿曇無賴。純將諸惡羅剎鬼神以為侍 從。無父無母孤窮之人而來諮啟為作門徒。 所可教説純説虛空。隨其至處初無安樂。 彼人聞已即懷怖畏。頭面敬禮尼犍子足白 言。大師。我等今者當設何計。尼犍答言。 沙門瞿曇性好叢林流泉清水。外設有者宜應 破壞。汝等便可相與出城。諸有之處斫伐令 盡莫使有遺。流泉井池悉置糞穢。堅閉城門 各嚴器仗。當壁防護勤自固守。彼設來者莫 令得前。若不前者汝當安隱。我等亦當作種 種術。令彼瞿曇復道還去。彼諸人民聞是語 已。敬諾施行斬伐樹木污辱諸水。莊嚴器仗 牢自防護。 善男子。我於爾時至彼城已。不見一切 樹木叢林。唯見諸人莊嚴器仗當壁自守。見 是事已尋生憐愍慈心向之。所有樹木還生如 本。復更生長其餘諸樹不可稱計。河池井泉 其水清淨。盈滿其中如青琉璃。生眾雜花彌 282

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

thöû. Nhieân bæ sa-moân uûy khí phuï maãu, ñoâng taây trì sính.

Sôû chí chi xöù naêng linh thoå ñòa coác meã baát ñaêng, nhaân daân cô caån, töû vong giaû chuùng, beänh dòch töông xaâm, voâ khaû cöùu giaûi. Coà-ñaøm voâ laïi, thuaàn töông chö aùc la-saùt quyû thaàn dó vi thò tuøng. Voâ phuï voâ maãu, coâ cuøng chi nhaân, nhi lai tö khaûi, vò taùc moân ñoà. Sôû khaû giaùo thuyeát, thuaàn thuyeát hö khoâng. Tuøy kyø chí xöù, sô voâ an laïc.

Bæ nhaân vaên dó, töùc hoaøi boá uùy, ñaàu dieän kính leã Nikieàn töû tuùc, baïch ngoân : Ñaïi sö, ngaõ ñaúng kim giaû ñöông thieát haø keá? Ni-kieàn ñaùp ngoân: Sa-moân Coà-ñaøm, taùnh haûo toøng laâm, löu tuyeàn thanh thuûy. Ngoaïi thieát höõu giaû, nghi öng phaù hoaïi. Nhöõ ñaúng tieän khaû töông döõ xuaát thaønh, chö höõu chi xöù, chöôùc phaït linh taän, maïc söû höõu di. Löu tuyeàn, tænh, trì, taát trí phaån ueá. Kieân beá thaønh moân, caùc nghieâm khí tröôïng, ñöông bích phoøng hoä, caàn töï coá thuû.

Bæ thieát lai giaû, maïc linh ñaéc tieàn. Nhöôïc baát tieàn giaû, nhöõ ñöông an oån. Ngaõ ñaúng dieäc ñöông taùc chuûng chuûng thuaät, linh bæ Coà-ñaøm phuïc ñaïo hoaøn khöù. Bæ chö nhaân daân vaên thò ngöõ dó, kính naëc thi haønh; traûm phaït thoï moäc, oâ nhuïc chö thuûy, trang nghieâm khí tröôïng, lao töï phoøng hoä.

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, chí bæ thaønh dó, baát kieán nhaát thieát thoï moäc toøng laâm; duy kieán chö nhaân trang nghieâm khí tröôïng, ñöông bích töï thuû. Kieán thò söï dó, taàm sanh laân maãn, töø taâm höôùng chi. Sôû höõu thoï moäc hoaøn sanh nhö boån; phuïc caùnh sanh tröôûng kyø dö chö thoï baát khaû xöng keá; haø, trì, tænh, tuyeàn, kyø thuûy thanh tònh, doanh maõn kyø trung, nhö thanh löu ly, sanh chuùng taïp 283

KINH ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN

覆其上。變其城壁為紺琉璃。城內人民悉得 徹見。我及大眾。門自開闢無能制者。所嚴 器仗變成雜花。盧至長者而為上首。與其人

PHAÅM THAÙNH HAÏNH

hoa, di phuù kyø thöôïng; bieán kyø thaønh bích vi caùm löu ly.

Thaønh noäi nhaân daân taát ñaéc trieät kieán ngaõ caäp ñaïi chuùng.

Moân töï khai tòch, voâ naêng cheá giaû. Sôû nghieâm khí tröôïng bieán thaønh taïp hoa. Lö-chí tröôûng giaû nhi vi thöôïng thuû,

民俱共相隨往至佛所。我即為說種種法要。

döõ kyø nhaân daân caâu coäng töông tuøy, vaõng chí Phaät sôû.

令彼諸人一切皆發阿耨多羅三藐三菩提心。

nhaát thieát giai phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà

善男子。我於爾時。實不化作種種樹木清 淨流水盈滿河池。變其本城為紺琉璃。令彼 人民徹見於我。開其城門器仗為花。 善男子。當知皆是慈善根力。能令彼人見

Ngaõ töùc vò thuyeát chuûng chuûng phaùp yeáu, linh bæ chö nhaân taâm.

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi thaät baát hoùa taùc chuûng chuûng thoï moäc, thanh tònh löu thuûy, doanh maõn haø trì, bieán kyø boån thaønh vi haùm löu-ly, linh bæ nhaân daân trieät kieán ö ngaõ, khai kyø thaønh moân khí tröôïng vi hoa.

Thieän nam töû! Ñöông tri giai thò töø thieän caên löïc, naêng linh bæ nhaân kieán nhö thò söï.

如是事。

大般涅槃經卷第十五

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä thaäp nguõ Chung

終

284

285

大般涅槃經 卷 第 十六

梵行品 第八 之 二 復次善男子。舍衛城中。有婆羅門女姓 婆私吒。唯有一子愛之甚重。遇病命終。爾 時女人愁毒入心狂亂失性。裸刑無恥遊行 四衢。啼哭失聲唱言。子子。汝何處去。周 遍城邑無有疲已。而是女人已於先佛植眾德 本。 善男子。我於是女起慈愍心。是時女人

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH QUYEÅN ÑEÄ THAÄP LUÏC

PHAÏM HAÏNH PHAÅM ÑEÄ BAÙT CHI NHÒ

Phuïc thöù, thieän nam töû! Xaù veä thaønh trung, höõu baøla-moân nöõ, taùnh Baø-tö-traù. Duy höõu nhaát töû; aùi chi thaäm troïng; ngoä beänh maïng chung. Nhó thôøi, nöõ nhaân saàu ñoäc nhaäp taâm, cuoàng loaïn thaát taùnh. Loõa hình voâ sæ, du haønh töù cuø, ñeà khoác thaát thanh, xöôùng ngoân: Töû! Töû! Nhöõ haø xöù khöù? Chaâu bieán thaønh aáp, voâ höõu bì dó. Nhi thò nöõ nhaân, dó ö tieân Phaät, thöïc chuùng ñöùc boån.

Thieän nam töû! Ngaõ ö thò nöõ, khôûi töø maãn taâm. Thò thôøi, nöõ nhaân töùc ñaéc kieán ngaõ, tieän sanh töû töôûng; hoaøn

即得見我便生子想。還得本心前抱我身嗚唼

ñaéc boån taâm, tieàn baûo ngaõ thaân; oâ taùp ngaõ khaåu. Ngaõ thôøi

我口。我時即告侍者阿難。汝可持衣與是女

töùc caùo thò giaû A-nan: Nhöõ khaû trì y, döõ thò nöõ nhaân. Kyù

人。既與衣已便為種種說諸法要。是女聞法 歡喜踊躍。發阿耨多羅三藐三菩提心。 善男子。我於爾時實非彼子。彼非我母亦 332

döõ y dó, tieän vò chuûng chuûng thuyeát chö phaùp yeáu. Thò nöõ vaên phaùp, hoan hyû doõng döôïc, phaùt A-naäu-ña-la Tammieäu Tam-boà-ñeà taâm.

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, thaät phi bæ töû; bæ phi 333

大般涅槃經 無抱持。善男子。當知皆是慈善根力。令彼 女人見如是事。 復次善男子。波羅奈城有優婆夷。字曰摩 訶斯那達多。已於過去無量先佛種諸善根。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ngaõ maãu, dieäc voâ baûo trì. Thieän nam töû! Ñöông tri giai thò töø thieän caên löïc, linh bæ nöõ nhaân kieán nhö thò söï.

Phuïc thöù thieän nam töû! Ba-la-naïi thaønh, höõu öu-baø-di, töï vieát Ma-ha Tö-na-ñaït-ña; dó ö quaù khöù voâ löôïng tieân Phaät, chuûng chö thieän caên. Thò öu-baø-di, haï cöûu thaäp nhaät,

是優婆夷。夏九十日請命眾僧奉施醫藥。是

thænh maïng chuùng taêng, phuïng thí y döôïc. Thò thôøi chuùng

時眾中有一比丘。身嬰重病良醫診之當須肉

trung, höõu nhaát tyø-kheo, thaân anh troïng beänh. Löông y

藥。若得肉者病則可除。若不得肉命將不 久。

chaån chi: Ñöông tu nhuïc döôïc. Nhöôïc ñaéc nhuïc giaû, beänh taéc khaû tröø. Nhöôïc baát ñaéc nhuïc, maïng töông baát cöûu.

Thôøi, öu-baø-di vaên y thöû ngoân, taàm trì hoaøng kim, bieán

時優婆夷聞醫此言。尋持黃金遍至市里。

chí thò lyù, xöôùng nhö thò ngoân: Thuøy höõu nhuïc maïi. Ngoâ

唱如是言。誰有肉賣吾以金買。若有肉者當

dó kim maõi. Nhöôïc höõu nhuïc giaû, ñöông ñaúng döõ kim. Chu

等與金。周遍城市求不能得。是優婆夷尋自

bieán thaønh thò, caàu baát naêng ñaéc. Thò öu-baø-di taàm töï thuû

取刀割其䏶肉。切以為臛下種種香送病比 丘。比丘服已病即得瘥。是優婆夷患瘡苦惱 不能堪忍。即發聲言。南無佛陀南無佛陀。

ñao, caùt kyø beä nhuïc, thieát dó vi hoaéc haù chuûng chuûng höông, toáng beänh tyø-kheo. Tyø-kheo phuïc dó, beänh töùc ñaéc saùi. Thò öu-baø-di hoaïn sang khoå naõo, baát naêng kham nhaãn, töùc phaùt thanh ngoân: Nam-moâ Phaät-ñaø! Nam-moâ Phaät-ñaø!

我於爾時在舍衛城聞其音聲。於是女人起

Ngaõ ö nhó thôøi, taïi Xaù-veä thaønh, vaên kyø aâm thanh, ö

大慈心。是女尋見我持良藥塗其瘡上還合如

thò nöõ nhaân, khôûi ñaïi Töø taâm. Thò nöõ taàm kieán ngaõ trì

本。我即為其種種說法。聞法歡喜發阿耨多 羅三藐三菩提心。 334

löông döôïc, ñoà kyø sang thöôïng, hoaøn hieäp nhö boån. Ngaõ töùc vò kyø, chuûng chuûng thuyeát phaùp. Vaên phaùp hoan hyû, phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm.

335

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, thaät baát vaõng chí Ba-

善男子。我於爾時實不往至波羅奈城。持 藥塗是優婆夷瘡。善男子。當知皆是慈善根 力。令彼女人見如是事。

la-naïi thaønh, trì döôïc ñoà thò öu-baø-di sang. Thieän nam töû! Ñöông tri giai thò töø thieän caên löïc, linh bæ nöõ nhaân kieán nhö thò söï.

復次善男子。調達惡人貪不知足。多服

Phuïc thöù thieän nam töû! Ñieàu-ñaït aùc nhaân, tham baát tri

酥故頭痛腹痛。受大苦惱不能堪忍。發如是

tuùc, ña phuïc toâ coá, ñaàu thoáng phuùc thoáng, thoï ñaïi khoå naõo.

言。南無佛陀南無佛陀。我時住在優禪尼城

Baát naêng kham nhaãn, phaùt nhö thò ngoân: Nam moâ Phaät ñaø! Nam moâ Phaät ñaø! Ngaõ thôøi truï taïi Öu-thieàn-ni thaønh,

聞其音聲即生慈心。爾時調達尋便見我往至

vaên kyø aâm thanh, töùc sanh Töø taâm. Nhó thôøi, Ñieàu-ñaït

其所。手摩頭腹授與鹽湯而令服之。服已平

taàm tieän kieán ngaõ vaõng chí kyø sôû, thuû ma ñaàu phuùc, thoï

復。 善男子。我實不往調婆達所。摩其頭腹授

döõ dieâm thang, nhi linh phuïc chi. Phuïc dó bình phuïc.

Thieän nam töû! Ngaõ thaät baát vaõng Ñieàu-baø-ñaït sôû, ma kyø ñaàu phuùc, thoï thang linh phuïc. Thieän nam töû! Ñöông

湯令服。善男子。當知皆是慈善根力。令調

tri giai thò töø thieän caên löïc, linh Ñieàu-baø-ñaït kieán nhö thò

婆達見如是事。

söï.

復次善男子。憍薩羅國有諸群賊其數五

Phuïc thöù, thieän nam töû! Kieàu-taùt-la quoác höõu chö quaàn taëc, kyø soá nguõ baù. Quaàn ñaûng sao kieáp, vi haïi tö thaäm.

百。群黨抄劫為害滋甚。波斯匿王患其縱暴

Ba-tö-naëc vöông, hoaïn kyø tuùng baïo, khieån binh töù boå. Ñaéc

遣兵伺捕。得已挑目遂著黑闇叢林之下。是

dó khieâu muïc toaïi tröôùc haéc aùm toøng laâm chi haï. Thò chö

諸群賊已於先佛植眾德本。既失目已受大苦 惱。各作是言。南無佛陀。南無佛陀。我等 今者無有救護啼哭號咷。 336

quaàn taëc, dó ö tieân Phaät, thöïc chuûng ñöùc boån. Kyù thaát muïc dó, thoï ñaïi khoå naõo, caùc taùc thò ngoân: Nam-moâ Phaät-ñaø!

Nam-moâ Phaät-ñaø! Ngaõ ñaúng kim giaû, voâ höõu cöùu hoä! Ñeà khoác haøo ñaøo.

337

大般涅槃經 我時住在祇洹精舍。聞其音聲即生慈心。 時有涼風吹香山中種種香藥滿其眼眶。尋還 得眼如本不異。諸賊開眼即見如來。住立其

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ngaõ thôøi truï taïi Kyø Hoaøn tinh xaù, vaên kyø aâm thanh, töùc sanh töø taâm. Thôøi höõu löông phong xuy Höông sôn trung chuûng chuûng höông döôïc, maõn kyø nhaõn khuoâng; taàm hoaøn ñaéc nhaõn, nhö boån baát dò. Chö taëc khai nhaõn, töùc

前而為說法。賊聞法已發阿耨多羅三藐三菩

kieán Nhö Lai, truï laäp kyø tieàn, nhi vò thuyeát phaùp. Taëc vaên

提心。

phaùp dó, phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm.

善男子。我於爾時實不作風吹香山中種種 香藥。住其人前而為說法。善男子。當知皆 是慈善根力。令彼群賊見如是事。 復次善男子。琉璃太子以愚癡故。廢其父 王自立為主。復念宿嫌多害釋種。取萬二千

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, thaät baát taùc phong xuy Höông sôn trung chuûng chuûng höông döôïc, truï kyø nhaân tieàn, nhi vò thuyeát phaùp. Thieän nam töû! Ñöông tri giai thò töø thieän caên löïc, linh bæ quaàn taëc kieán nhö thò söï.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Löu-ly thaùi töû, dó ngu si coá pheá kyø phuï vöông, töï laäp vi chuû; phuïc nieäm tuùc hieàm, ña haïi Thích chuûng, thuû vaïn nhò thieân Thích chuûng chö nöõ,

釋種諸女。刖劓耳鼻斷截手足推之坑壍。時

ngoaït nhò nhó tò, ñoaïn tieät thuû tuùc, thoâi chi khanh tieäm.

諸女人身受苦惱。作如是言。南無佛陀南無

Thôøi chö nöõ nhaân, thaân thoï khoå naõo, taùc nhö thò ngoân:

佛陀。我等今者無有救護復大號咷。是諸女 人已於先佛種諸善根。 我於爾時在竹林中。聞其音聲即起慈心。 諸女爾時見我來至迦毘羅城。以水洗瘡以藥 覆之苦痛尋除。耳鼻手足還復如本。我時即 為略說法要。悉令俱發阿耨多羅三藐三菩提 心。即於大愛道比丘尼所出家受具足戒。 338

Nam-moâ Phaät-ñaø! Nam-moâ Phaät-ñaø! Ngaõ ñaúng kim giaû, voâ höõu cöùu hoä. Phuïc ñaïi haøo ñaøo. Thò chö nöõ nhaân dó ö tieân Phaät, chuûng chö thieän caên.

Ngaõ ö nhó thôøi, taïi Truùc Laâm trung, vaên kyø aâm thanh, töùc khôûi töø taâm. Chö nöõ nhó thôøi kieán ngaõ lai chí Ca-tyø-la thaønh, dó thuûy taåy sang, dó döôïc phuù chi. Khoå thoáng taàm tröø; nhó, tò, thuû, tuùc hoaøn phuïc nhö boån. Ngaõ thôøi töùc vò löôïc thuyeát phaùp yeáu, taát linh caâu phaùt A-naäu-ña-la Tammieäu Tam-boà-ñeà taâm, töùc ö Ñaïi AÙi Ñaïo tyø-kheo ni sôû, xuaát gia thoï cuï tuùc giôùi.

339

大般涅槃經 善男子。如來爾時實不往至迦毘羅城。以 水洗瘡覆藥止苦。善男子。當知皆是慈善根 力。令彼女人見如是事。 悲喜之心亦復如是。善男子。以是義故菩 薩摩訶薩修慈思惟。即是真實非虛妄也。 善男子。夫無量者不可思議。菩薩所行不 可思議。諸佛所行亦不可思議。是大乘典大 涅槃經亦不可思議。 復次善男子。菩薩摩訶薩修慈悲喜已。得 住極愛一子之地。善男子。云何是地名曰極 愛復名一子。 善男子。譬如父母見子安隱心大歡喜。菩 薩摩訶薩住是地中亦復如是。視諸眾生同於 一子。見修善者生大歡喜。是故此地名曰極 愛。 善男子。譬如父母見子遇患心生苦惱。愍 之愁毒初無捨離。菩薩摩訶薩住是地中亦復 如是。見諸眾生為煩惱病之所纏切。心生愁 惱憂念如子。身諸毛孔血皆流出。是故此地 名為一子。 340

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhö Lai nhó thôøi thaät baát vaõng chí. Ca tyø la thaønh, dó thuûy taåy sang, phuù döôïc chæ khoå. Thieän nam töû! Ñöông tri giai thò Töø thieän caên löïc, linh bæ nöõ nhaân kieán nhö thò söï.

Bi, hyû chi taâm dieäc phuïc nhö thò. Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, Boà Taùt ma-ha-taùt tu töø tö duy, töùc thò chaân thaät, phi hö voïng daõ.

Thieän nam töû! Phuø voâ löôïng giaû, baát khaû tö nghò; Boà Taùt sôû haønh, baát khaû tö nghò; chö Phaät sôû haønh dieäc baát khaû tö nghò, thò Ñaïi thöøa ñieån Ñaïi Nieát-baøn Kinh, dieäc baát khaû tö nghò.

Phuïc thöù thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt tu Töø, Bi, Hyû dó, ñaéc truï Cöïc aùi nhaát töû chi ñòa. Thieän nam töû! Vaân haø thò ñòa danh vieát Cöïc aùi, phuïc danh nhaát töû?

Thieän nam töû! Thí nhö phuï maãu, kieán töû an oån, taâm ñaïi hoan hyû. Boà Taùt ma-ha-taùt, truï thò ñòa trung, dieäc phuïc nhö thò, thò chö chuùng sanh ñoàng ö nhaát töû; kieán tu thieän giaû, sanh ñaïi hoan hyû. Thò coá thöû ñòa danh vieát Cöïc aùi.

Thieän nam töû! Thí nhö phuï maãu, kieán töû ngoä hoaïn, taâm sanh khoå naõo, maãn chi saàu ñoäc, sô voâ xaû ly. Boà Taùt ma-ha-taùt, truï thò ñòa trung, dieäc phuïc nhö thò; kieán chö chuùng sanh, vi phieàn naõo beänh, chi sôû trieàn thieát, taâm sanh saàu naõo, öu nieäm nhö töû, thaân chö mao khoång, huyeát giai löu xuaát. Thò coá thöû ñòa danh vi nhaát töû.

341

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhö nhaân tieåu thôøi, thaäp thuû thoå khoái,

善男子。如人小時拾取土塊糞穢瓦石枯 骨木枝置於口中。父母見已恐為其患。左手 捉頭右手挑出。菩薩摩訶薩住是地中亦復 如是。見諸眾生法身未增。或行身口意業不 善。菩薩見已則以智手拔之令出。不欲令彼 流轉生死受諸苦惱。是故此地復名一子。 善男子。譬如父母所愛之子捨而終亡。父

phaån ueá ngoõa thaïch, khoâ coát, moäc chi, trí ö khaåu trung.

Phuï maãu kieán dó, khuûng vi kyø hoaïn, taû thuû troùc ñaàu, höõu thuû khieâu xuaát. Boà Taùt ma-ha-taùt, truï thò ñòa trung, dieäc phuïc nhö thò, kieán chö chuùng sanh phaùp thaân vò taêng, hoaëc haønh thaân khaåu yù nghieäp baát thieän. Boà Taùt kieán dó, taéc dó trí thuû baït chi linh xuaát, baát duïc linh bæ löu chuyeån sanh töû, thoï chö khoå naõo. Thò coá thöû ñòa phuïc danh nhaát töû.

Thieän nam töû! Thí nhö phuï maãu sôû aùi chi töû, xaû nhi

母愁惱願與併命。菩薩亦爾。見一闡提墮於

chung vong; phuï maãu saàu naõo, nguyeän döõ tính maïng.

地獄。亦願與俱生地獄中。何以故。是一闡

Boà Taùt dieäc nhó, kieán nhaát-xieån-ñeà ñoïa ö ñòa nguïc, dieäc

提若受苦時。或生一念改悔之心。我即當為 說種種法。令彼得生一念善根。是故此地復 名一子。

nguyeän döõ caâu sanh ñòa nguïc trung. Haø dó coá? Thò nhaátxieån-ñeà nhöôïc thoï khoå thôøi, hoaëc sanh nhaát nieäm caûi hoái chi taâm, ngaõ töùc ñöông vò thuyeát chuûng chuûng phaùp, linh bæ ñaéc sanh nhaát nieäm thieän caên. Thò coá thöû ñòa phuïc danh nhaát töû.

善男子。譬如父母唯有一子。其子睡寤行

Thieän nam töû! Thí nhö phuï maãu, duy höõu nhaát töû. Kyø

住坐臥心常念之。若有罪咎善言誘喻不加其

töû thuïy, ngoä, haønh, truï, toïa, ngoïa, taâm thöôøng nieäm chi.

惡。菩薩摩訶薩亦復如是。見諸眾生若墮地 獄畜生餓鬼。或人天中造作善惡心常念之初 不放捨。若行諸惡終不生瞋以惡加之。是故 此地復名一子。 342

Nhöôïc höõu toäi cöõu, thieän ngoân duï duï baát gia kyø aùc. Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò, kieán chö chuùng sanh nhöôïc ñoïa ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quyû; hoaëc nhaân thieân trung taïo taùc thieän aùc; taâm thöôøng nieäm chi, sô baát phoùng xaû.

Nhöôïc haønh chö aùc, chung baát sanh saân, dó aùc gia chi. Thò coá thöû ñòa phuïc danh nhaát töû.

343

大般涅槃經 迦葉菩薩白佛言。世尊。如佛所說其言祕 密。我今智淺云何能解。若諸菩薩住一子地 能如是者。云何如來昔為國王行菩薩時。斷 絕爾所婆羅門命。若得此地則應護念。若不 得者復何因緣不墮地獄。 若使等視一切眾生同於子想如羅睺羅。何 故復向提婆達多說如是言。癡人無羞食人涕 唾。令彼聞已生於瞋恨起不善心出佛身血。 提婆達多造是惡已。如來復記當墮地獄一劫 受罪。 世尊。如是之言云何於義不相違背。世 尊。須菩提者住虛空地。凡欲入城求乞飲食 要先觀人。若有於己生嫌嫉心則止不行。 乃至極飢猶不行乞。何以故。是須菩提常作 是念。我憶往昔於福田所生一惡念。由是因 緣墮大地獄受種種苦。我今寧飢終日不食。 終不令彼於我起嫌墮於地獄受苦惱也。復作 是念。若有眾生嫌我立者。我當終日端坐不 起。若有眾生嫌我坐者。我當終日立不移處 行臥亦爾。是須菩提護眾生故尚起是心何況 344

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát, kyø ngoân bí maät. Ngaõ kim trí thieån, vaân haø naêng giaûi? Nhöôïc chö Boà Taùt truï nhaát töû ñòa naêng nhö thò giaû, vaân haø Nhö Lai tích vi quoác vöông, haønh Boà Taùt thôøi, ñoaïn tuyeät nhó sôû baø-la-moân maïng? Nhöôïc ñaéc thöû ñòa, taéc öng hoä nieäm. Nhöôïc baát ñaéc giaû, phuïc haø nhaân duyeân, baát ñoïa ñòa nguïc?

Nhöôïc söû ñaúng thò nhaát thuyeát chuùng sanh ñoàng ö töû töôûng, nhö La-haàu-la, haø coá phuïc höôùng Ñeà-baø-ñaït-ña, thuyeát nhö thò ngoân: Si nhaân voâ tu, thöïc nhaân theá thoaù.

Linh bæ vaên dó, sanh ö saân haän, khôûi baát thieän taâm, xuaát Phaät thaân huyeát. Ñeà-baø-ñaït-ña taïo thò aùc dó, Nhö Lai phuïc kyù: Ñöông ñoïa ñòa nguïc, nhaát kieáp thoï toäi.

Theá-Toân! Nhö thò chi ngoân, vaân haø ö nghóa baát töông vi boäi? Theá Toân! Tu-boà-ñeà giaû, truï hö khoâng ñòa, phaøm duïc nhaäp thaønh, caàu khaát aåm thöïc, yeáu tieân quaùn nhaân: Nhöôïc höõu ö kyû, sanh hieàm taät taâm, taéc chæ baát haønh; naõi chí cöïc cô du baát haønh khaát. Haø dó coá? Thò Tu-boà-ñeà thöôøng taùc thò nieäm: Ngaõ öùc vaõng tích, ö phöôùc ñieàn sôû, sanh nhaát aùc nieäm. Do thò nhaân duyeân, ñoïa ñaïi ñòa nguïc, thoï chuûng chuûng khoå. Ngaõ kim ninh cô, chung nhaät baát thöïc, chung baát linh bæ, ö ngaõ khôûi hieàm, ñoïa ö ñòa nguïc, thoï khoå naõo daõ. Phuïc taùc thò nieäm: Nhöôïc höõu chuùng sanh hieàm ngaõ laäp giaû, ngaõ ñöông chung nhaät, ñoan toïa baát khôûi. Nhöôïc höõu chuùng sanh hieàm ngaõ toïa giaû, ngaõ ñöông chung nhaät laäp baát di xöù. Haønh, ngoïa dieäc nhó. Thò Tu-boà345

大般涅槃經 菩薩。菩薩若得一子地者。何緣如來出是麤 言。使諸眾生起重惡心。 善男子。汝今不應作如是難。言佛如來為 諸眾生作煩惱因緣。 善男子。假使蚊嘴能盡海底。如來終不為 諸眾生作煩惱因緣。善男子。假令大地悉為 非色。水為乾相火為冷相風為住相。三寶佛 性及以虛空作無常相。如來終不為諸眾生作 煩惱因緣。 善男子。假使毀犯四重禁罪及一闡提謗 正法者。現身得成十力無畏三十二相八十種 好。如來終不為諸眾生作煩惱因緣。 善男子。假使聲聞辟支佛等常住不變。如 來終不為諸眾生作煩惱因緣。 善男子。假使十住諸菩薩等。犯四重禁作 一闡提誹謗正法。如來終不為諸眾生作煩惱 因緣。 善男子。假使一切無量眾生喪滅佛性。如 346

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ñeà hoä chuùng sanh coá, thöôïng khôûi thò taâm, haø huoáng Boà Taùt? Boà Taùt nhöôïc ñaéc nhaát töû ñòa giaû, haø duyeân Nhö Lai xuaát thò thoâ ngoân, söû chö chuùng sanh khôûi troïng aùc taâm?

Thieän nam töû! Nhöõ kim baát öng taùc nhö thò naïn, ngoân Phaät Nhö Lai vò chö chuùng sanh, taùc phieàn naõo nhaân duyeân.

Thieän nam töû! Giaû söû vaên chuûy naêng taän haûi ñeå, Nhö Lai chung baát vò chö chuùng sanh taùc phieàn naõo nhaân duyeân.

Thieän nam töû! Giaû linh ñaïi ñòa taát vi phi saéc, thuûy vi caøn töôùng, hoûa vi laõnh töôùng, phong vi truï töôùng, Tam baûo, Phaät taùnh caäp dó hö khoâng taùc Voâ thöôøng töôùng, Nhö Lai chung baát vò chö chuùng sanh taùc phieàn naõo nhaân duyeân.

Thieän nam töû! Giaû söû huûy phaïm töù troïng caám toäi, caäp nhaát-xieån-ñeà, baùng Chaùnh phaùp giaû, hieän thaân ñaéc thaønh Thaäp löïc, Voâ uùy, Tam thaäp nhò töôùng, Baùt thaäp chuûng haûo, Nhö Lai chung baát vò chö chuùng sanh, taùc phieàn naõo nhaân duyeân.

Thieän nam töû! Giaû söû Thanh vaên, Bích-chi Phaät ñaúng Thöôøng truï baát bieán, Nhö Lai chung baát vò chö chuùng sanh, taùc phieàn naõo nhaân duyeân.

Thieän nam töû! Giaû söû Thaäp truï chö Boà Taùt ñaúng phaïm Töù troïng caám, taùc nhaát-xieån-ñeà, phæ baùng Chaùnh phaùp, Nhö Lai chung baát vò chö chuùng sanh, taùc phieàn naõo nhaân duyeân.

Thieän nam töû! Giaû söû nhaát thieát voâ löôïng chuùng sanh taùng dieät Phaät taùnh, Nhö Lai cöùu caùnh nhaäp Baùt Nieát347

大般涅槃經 來究竟入般涅槃。如來終不為諸眾生作煩惱 因緣。 善男子。假使擲罥能繫縛風。齒能破鐵爪 壞須彌。如來終不為諸眾生作煩惱因緣。 寧與毒蛇同共一處。內其兩手餓師子口。 佉陀羅炭用洗浴身。終不發言如來世尊為諸

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

baøn, Nhö Lai chung baát vò chö chuùng sanh, taùc phieàn naõo nhaân duyeân.

Thieän nam töû! Giaû söû tròch quyeán naêng heä phöôïc phong, xæ naêng phaù thieát, traûo hoaïi Tu-di, Nhö Lai chung baát vò chö chuùng sanh, taùc phieàn naõo nhaân duyeân.

Ninh döõ ñoäc xaø, ñoàng coäng nhaát xöù; naïp kyø löôõng thuû, ngaï sö töû khaåu; Khö-ñaø-la thaùn, duïng taåy duïc thaân, chung baát phaùt ngoân: Nhö Lai Theá Toân, vò chö chuùng sanh taùc

眾生作煩惱因緣。

phieàn naõo nhaân duyeân.

善男子。如來真實能為眾生斷除煩惱。終 不為作煩惱因也。

Thieän nam töû! Nhö Lai chaân thaät naêng vò chuùng sanh, ñoaïn tröø phieàn naõo, chung baát vò taùc phieàn naõo nhaân daõ.

善男子。如汝所言如來往昔殺婆羅門者。 善男子。菩薩摩訶薩乃至蟻子尚不故殺。況 婆羅門。菩薩常作種種方便。惠施眾生無量 壽命。 善男子。夫施食者則為施命。菩薩摩訶薩 行檀波羅蜜時。常施眾生無量壽命。 善男子。修不殺戒得壽命長。菩薩摩訶 薩行尸波羅蜜時。則為施與一切眾生無量壽 命。 善男子。慎口無過得壽命長。菩薩摩訶薩 行羼提波羅蜜時常勸眾生莫生怨想。推直於 348

Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû ngoân, Nhö Lai vaõng tích saùt baø-la-moân giaû. Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, naõi chí nghó töû, thöôïng baát coá saùt, huoáng baø-la-moân? Boà Taùt thöôøng taùc chuûng chuûng phöông tieän, tueä thí chuùng sanh, voâ löôïng thoï maïng.

Thieän nam töû! Phuø thí thöïc giaû, taéc vi thí maïng. Boà Taùt ma-ha-taùt haønh Ñaøn Ba-la-maät thôøi, thöôøng thí chuùng sanh, voâ löôïng thoï maïng.

Thieän nam töû! Tu baát saùt giôùi, ñaéc thoï maïng tröôøng.

Boà Taùt ma-ha-taùt, haønh Thi Ba-la-maät thôøi, taéc vi thí döõ nhaát thieát chuùng sanh, voâ löôïng thoï maïng.

Thieän nam töû! Thaän khaåu voâ quaù, ñaéc thoï maïng tröôøng. Boà Taùt ma-ha-taùt haønh Saèn-ñeà Ba-la-maät thôøi, thöôøng khuyeán chuùng sanh maïc sanh oaùn töôûng, thoâi tröïc 349

大般涅槃經 人引曲向己無所諍訟得壽命長。是故菩薩行 羼提波羅蜜時。已施眾生無量壽命。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ö nhaân, daãn khuùc höôùng kyû, voâ sôû traùnh tuïng, ñaéc thoï maïng tröôøng. Thò coá Boà Taùt, haønh Saèn-ñeà Ba-la-maät thôøi, dó thí chuùng sanh, voâ löôïng thoï maïng.

善男子。精勤修善得壽命長。菩薩摩訶薩 行毘梨耶波羅蜜時。常勸眾生勤修善法。眾 生行已得無量壽命。是故菩薩行毘梨耶波羅

Boà Taùt ma-ha-taùt, haønh Tyø-leâ-da Ba-la-maät thôøi, thöôøng

蜜時。已施眾生無量壽命。

dó, ñaéc voâ löôïng thoï maïng. Thò coá Boà Taùt, haønh Tyø-leâ-da

善男子。修攝心者得壽命長。菩薩摩訶薩

Thieän nam töû! Tinh caàn tu thieän, ñaéc thoï maïng tröôøng. khuyeán chuùng sanh caàn tu Thieän phaùp. Chuùng sanh haønh Ba-la-maät thôøi, dó thí chuùng sanh, voâ löôïng thoï maïng.

Thieän nam töû! Tu nhieáp taâm giaû, ñaéc thoï maïng tröôøng.

行禪波羅蜜時。勸諸眾生修平等心。眾生行

Boà Taùt ma-ha-taùt, haønh thieàn Ba-la-maät thôøi, khuyeán chö

已得壽命長。是故菩薩行禪波羅蜜時。已施

chuùng sanh tu bình ñaúng taâm. Chuùng sanh haønh dó, ñaéc

眾生無量壽命。

thoï maïng tröôøng. Thò coá Boà Taùt, haønh Thieàn Ba-la-maät thôøi, dó thí chuùng sanh, voâ löôïng thoï maïng.

善男子。於諸善法不放逸者得壽命長。菩

Thieän nam töû! Ö chö thieän phaùp, baát phoùng daät giaû,

薩摩訶薩行般若波羅蜜時。勸諸眾生於諸善

ñaéc thoï maïng tröôøng. Boà Taùt ma-ha-taùt haønh Baùt-nhaõ Ba-

法不生放逸。眾生行已以是因緣得壽命長。 是故菩薩行般若波羅蜜時。已施眾生無量壽 命。善男子。以是義故菩薩摩訶薩於諸眾生 終無奪命。 善男子。汝向所問殺婆羅門時得是地不。

la-maät thôøi, khuyeán chö chuùng sanh ö chö thieän phaùp baát sanh phoùng daät. Chuùng sanh haønh dó, dó thò nhaân duyeân, ñaéc thoï maïng tröôøng. Thò coá Boà Taùt, haønh baùt nhaõ Bala-maät thôøi, dó thí chuùng sanh, voâ löôïng thoï maïng. Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, Boà Taùt ma-ha-taùt, ö chö chuùng sanh, chung voâ ñoaït maïng.

Thieän nam töû! Nhöõ höôùng sôû vaán, saùt baø-la-moân thôøi,

善男子。我時已得。以愛念故斷其命根非惡

ñaéc thò ñòa phuû. Thieän nam töû! Ngaõ thôøi dó ñaéc. Dó aùi

心也。

nieäm coá, ñoaïn kyø maïng caên, phi aùc taâm daõ.

350

351

大般涅槃經 善男子。譬如父母唯有一子愛之甚重犯 官憲制。是時父母以怖畏故若擯若殺。雖復 擯殺無有惡心。菩薩摩訶薩為護正法亦復如 是。若有眾生謗大乘者。即以鞭撻苦加治之 或奪其命。欲令改往遵修善法。菩薩常當作 是思惟。以何因緣能令眾生發起信心。隨其 方便要當為之。 諸婆羅門命終之後生阿鼻地獄。即有三 念。一者自念我從何處而來生此。即便自知 從人道中來。二者自念我今所生為是何處。 即便自知是阿鼻獄。三者自念乘何業緣而來 生此。即便自知乘謗方等大乘經典不信因 緣。為國主所殺而來生此。念是事已即於大 乘方等經典生信敬心。尋時命終生甘露鼓如 來世界。於彼壽命具足十劫。善男子。以是 義故我於往昔乃與是人十劫壽命。云何名 殺。 善男子。有人掘地刈草斫樹。斬截死屍罵 詈鞭撻。以是業緣墮地獄不。 352

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Thí nhö phuï maãu, duy höõu nhaát töû, aùi chi thaäm troïng, phaïm quan hieán cheá. Thò thôøi, phuï maãu dó boá uùy coá nhöôïc taán, nhöôïc saùt. Tuy phuïc taán, saùt, voâ höõu aùc taâm. Boà Taùt ma-ha-taùt, vi hoä Chaùnh phaùp, dieäc phuïc nhö thò. Nhöôïc höõu chuùng sanh baùng Ñaïi thöøa giaû, töùc dó tieân thaùt, khoå gia trò chi, hoaëc ñoaït kyø maïng, duïc linh caûi vaõng, tuaân tu thieän phaùp. Boà Taùt thöôøng ñöông taùc thò tö duy: Dó haø nhaân duyeân, naêng linh chuùng sanh phaùt khôûi tín taâm? Tuøy kyø phöông tieän, yeáu ñöông vi chi.

Chö baø-la-moân, maïng chung chi haäu, sanh A-tyø ñòa nguïc, töùc höõu tam nieäm: Nhaát giaû, töï nieäm: Ngaõ tuøng haø xöù nhi lai sanh thöû ? Töùc tieän töï tri tuøng nhaân ñaïo trung lai. Nhò giaû töï nieäm: Ngaõ kim sôû sanh vi thò haø xöù?.

Töùc tieän töï tri thò A-tyø nguïc. Tam giaû, töï nieäm: Thöøa haø nghieäp duyeân nhi lai sanh thöû? Töùc tieän töï tri thöøa baùng Phöông ñaúng Ñaïi thöøa Kinh ñieån, baát tín nhaân duyeân, vi quoác chuû sôû saùt nhi lai sanh thöû. Nieäm thò söï dó, töùc ö Ñaïi thöøa Phöông ñaúng kinh ñieån, sanh tín kính taâm. Taàm thôøi maïng chung, sanh Cam Loä Coå Nhö Lai theá giôùi. Ö bæ thoï maïng cuï tuùc thaäp kieáp. Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, ngaõ ö vaõng tích, naõi döõ thò nhaân thaäp kieáp thoï maïng.

Vaân haø danh saùt?

Thieän nam töû! Höõu nhaân quaät ñòa, ngaûi thaûo, chöôùc thoï, traûm tieät töû thi, maï lî, tieân thaùc. Dó thò nghieäp duyeân, ñoïa ñòa nguïc phuû?

353

大般涅槃經 迦葉菩薩白佛言。世尊。如我解佛所說義 者應墮地獄。何以故。如佛昔為聲聞說法。 汝諸比丘於餘樵木莫生惡心。何以故。一切 眾生因惡心故墮于地獄。 爾時佛讚迦葉菩薩。善哉善哉。如汝所 說。應善受持。善男子。若因惡心墮地獄 者。菩薩爾時實無惡心。何以故。菩薩摩訶 薩於一切眾生乃至虫蟻。悉生憐愍利益心 故。所以者何。善知因緣諸方便故。以方便 力欲令眾生種諸善根。善男子。以是義故。 我於爾時以善方便雖奪其命而非惡心。 善男子。婆羅門法若殺蟻子滿足十車無 有罪報。蚊虻蚤蝨貓狸師子虎狼熊羆諸惡蟲 獸。及餘能為眾生害者殺滿十車。鬼神羅剎 拘槃茶迦羅富單那顛狂乾枯諸鬼神等。能為 眾生作嬈害者。有奪其命悉無罪報。若殺惡

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö ngaõ giaûi Phaät sôû thuyeát nghóa giaû, öng ñoïa ñòa nguïc. Haø dó coá? Nhö Phaät tích vò Thanh vaên thuyeát phaùp: Nhöõ chö tyø-kheo! Ö dö tieàu moäc, maïc sanh aùc taâm. Haø dó coá? Nhaát thieát chuùng sanh, nhaân aùc taâm coá, ñoïa vu ñòa nguïc.

Nhó thôøi, Phaät taùn Ca-dieáp Boà Taùt: Thieän tai! Thieän tai! Nhö nhöõ sôû thuyeát, öng thieän thoï trì. Thieän nam töû!

Nhöôïc nhaân aùc taâm, ñoïa ñòa nguïc giaû, Boà Taùt nhó thôøi thaät voâ aùc taâm. Haø dó coá? Boà Taùt ma-ha-taùt, ö nhaát thieát chuùng sanh, naõi chí truøng nghó, taát sanh laân maãn, lôïi ích taâm coá. Sôû dó giaû haø? Thieän tri nhaân duyeân chö phöông tieän coá. Dó phöông tieän löïc, duïc linh chuùng sanh chuûng chö thieän caên. Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, ngaõ ö nhó thôøi, dó thieän phöông tieän, tuy ñoaït kyø maïng, nhi phi aùc taâm.

Thieän nam töû! Baø-la-moân phaùp, nhöôïc saùt nghó töû, maõn tuùc thaäp xa, voâ höõu toäi baùo. Vaên, manh, taûo, saét, mieâu, ly, sö töû, hoå, lang huøng, bi, chö aùc truøng thuù caäp dö naêng vi chuùng sanh haïi giaû, saùt maõn thaäp xa, quyû thaàn, la-saùt, caâu-baøn-traø, ca-la, phuù-ñôn-na, ñieân cuoàng caøn khoâ, chö quyû thaàn ñaúng naêng vi chuùng sanh taùc nhieâu haïi giaû, höõu ñoaït kyø maïng, taát voâ toäi baùo. Nhöôïc saùt aùc nhaân, taéc

人則有罪報。殺已不悔則墮餓鬼。若能懺悔

höõu toäi baùo. Saùt dó baát hoái, taéc ñoïa ngaï quyû. Nhöôïc naêng

三日斷食其罪消滅無有遺餘。若殺和尙害其

saùm hoái, tam nhaät ñoaïn thöïc, kyø toäi tieâu dieät, voâ höõu di

父母女人及牛。無數千年在地獄中。 354

dö. Nhöôïc saùt hoøa thöôïng, haïi kyø phuï maãu, nöõ nhaân caäp ngöu, voâ soá thieân nieân, taïi ñòa nguïc trung.

355

大般涅槃經 善男子。佛及菩薩知殺有三。謂下中上。 下者蟻子乃至一切畜生。唯除菩薩示現生 者。善男子。菩薩摩訶薩以願因緣示受畜生

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Phaät caäp Boà Taùt tri saùt höõu tam: Vò haï, trung, thöôïng. Haï giaû nghó töû naõi chí nhaát thieát suùc sanh, duy tröø Boà Taùt thò hieän sanh giaû. Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, dó nguyeän nhaân duyeân, thò thoï suùc sanh. Thò

是名下殺。以下殺因緣墮於地獄畜生餓鬼具

danh haï saùt nhaân duyeân, ñoïa ö ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï

受下苦。何以故。是諸畜生有微善根。是故

quyû, cuï thoï haï khoå? Haø dó coá? Thò chö suùc sanh höõu vi

殺者具受罪報是名下殺。

thieän caên, thò coá saùt giaû, cuï thoï toäi baùo. Thò danh haï saùt.

中殺者從凡夫人至阿那含是名為中。以 是業因墮於地獄畜生餓鬼。具受中苦是名中 殺。

Trung saùt giaû, tuøng phaøm phu nhaân chí A-na-haøm, thò danh vi trung. Dó thò nghieäp nhaân, ñoïa ö ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quyû, cuï thoï trung khoå. Thò danh trung saùt.

Thöôïng saùt giaû, phuï maãu naõi chí A-la-haùn, Bích-chi

上殺者。父母乃至阿羅漢辟支佛畢定菩

Phaät, taát ñònh Boà Taùt, thò danh vi thöôïng. Dó thò nghieäp

薩。是名為上。以是業因緣故墮於阿鼻大地

nhaân duyeân coá, ñoïa ö A-tyø ñaïi ñòa nguïc trung, cuï thoï

獄中。具受上苦。是名上殺。 善男子。若有能殺一闡提者。則不墮此

thöôïng khoå. Thò danh thöôïng saùt.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu naêng saùt nhaát-xieån-ñeà giaû, taéc baát ñoïa thöû tam chuûng saùt trung. Thieän nam töû! Bæ

三種殺中。善男子。彼諸婆羅門等一切皆是

chö baø-la-moân ñaúng nhaát thieát giai thò nhaát-xieån-ñeà daõ.

一闡提也。譬如掘地刈草斫樹。斬截死屍罵

Thí nhö quaät ñòa, ngaõi thaûo, chöôùc thoï, traûm tieät töû thi,

詈鞭撻無有罪報。殺一闡提亦復如是無有罪 報。何以故。諸婆羅門乃至無有信等五法。 是故雖殺不墮地獄。 356

maï lî, tieân thaùt, voâ höõu toäi baùo. Saùt nhaát-xieån-ñeà, dieäc phuïc nhö thò, voâ höõu toäi baùo. Haø dó coá? Chö baø-la-moân, naõi chí voâ höõu tín ñaúng nguõ phaùp, thò coá tuy saùt baát ñoïa ñòa nguïc.

357

大般涅槃經 善男子。汝先所言如來何故罵提婆達多癡 人食唾。汝亦不應作如是問何以故。諸佛世 尊凡所發言不可思議。 善男子。或有實語為世所愛。非時非法 不為利益。如是之言我終不說。善男子。或

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhöõ tieân sôû ngoân: Nhö Lai haø coá maï Ñeà-baø Ñaït-ña, si nhaân thöïc thoùa? Nhöõ dieäc baát öng taùc nhö thò vaán. Haø dó coá? Chö Phaät Theá Toân, phaøm sôû phaùt ngoân, baát khaû tö nghò.

Thieän nam töû! Hoaëc höõu thaät ngöõ vi theá sôû aùi, phi thôøi, phi phaùp, baát vi lôïi ích, nhö thò chi ngoân, ngaõ chung baát thuyeát. Thieän nam töû, hoaëc phuïc höõu ngoân, thoâ khoaùng,

復有言麤獷虛妄。非時非法聞者不愛不能利

hö voïng, phi thôøi, phi phaùp, vaên giaû baát aùi, baát naêng lôïi

益。我亦不說。善男子。若有語言。雖復麤

ích, ngaõ dieäc baát thuyeát. Thieän nam töû! Nhöôïc höõu ngöõ

獷真實不虛。是時是法能為一切眾生利益。 聞雖不悅我要說之。何以故。諸佛世尊應正 遍知知方便故。

ngoân, tuy phuïc thoâ khoaùng, chaân thaät baát hö, thò thôøi, thò phaùp, naêng vi nhaát thieát chuùng sanh lôïi ích, vaên tuy baát duyeät, ngaõ yeáu thuyeát chi. Haø dó coá? Chö Phaät Theá Toân, öng chaùnh bieán tri, tri phöông tieän coá.

Thieän nam töû! Nhö ngaõ nhaát thôøi, du bæ khoaùng daõ tuï

善男子。如我一時遊彼壙野聚落叢林。在

laïc toøng laâm. Taïi kyø laâm haï, höõu nhaát quyû thaàn, töùc danh

其林下。有一鬼神即名壙野。純食肉血多殺

Khoaùng daõ, thuaàn thöïc nhuïc huyeát, ña saùt chuùng sanh.

眾生。復於其聚序食一人。 善男子。我於爾時為彼鬼神廣說法要。然

Phuïc ö kyø tuï, töï thöïc nhaát nhaân.

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, vò bæ quyû thaàn, quaûng thuyeát phaùp yeáu. Nhieân bæ baïo aùc, ngu si voâ trí, baát thoï

彼暴惡愚癡無智不受教法。我即化身為大力

giaùo phaùp. Ngaõ töùc hoùa thaân vi Ñaïi löïc quyû, ñoäng kyø cung

鬼。動其宮殿令不安所。彼鬼于時將其眷屬

ñieän, linh baát an sôû. Bæ quyû vu thôøi, töông kyø quyeán thuoäc,

出其宮殿欲來拒逆。鬼見我時即失心念。惶 怖躄地迷悶斷絕。猶如死人。 358

xuaát kyø cung ñieän, duïc lai cöï nghòch. Quyû kieán ngaõ thôøi, töùc thaát taâm nieäm, hoaøng boá tî ñòa, meâ muoän ñoaïn tuyeät, do nhö töû nhaân.

359

大般涅槃經 我以慈愍手摩其身即還起坐。作如是言。 快哉今日還得身命。是大神王具大威德。有 慈愍心赦我愆咎。即於我所生善信心。我即

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ngaõ dó töø maãn, thuû ma kyø thaân, töùc hoaøn khôûi toïa, taùc nhö thò ngoân: Khoaùi tai kim nhaät, hoaøn ñaéc thaân maïng.

Thò Ñaïi thaàn vöông cuï ñaïi oai ñöùc, höõu Töø maãn taâm, xaù ngaõ khieân cöõu. Töùc ö ngaõ sôû, sanh thieän tín taâm. Ngaõ töùc

還復如來之身。復更為說種種法要。令彼鬼

hoaøn phuïc Nhö Lai chi thaân, phuïc caùnh vò thuyeát chuûng

神受不殺戒。即於是日壙野村中有一長者次

chuûng phaùp yeáu, linh bæ quyû thaàn thoï baát saùt giôùi. Töùc ö

應當死。村人已送付彼鬼神。鬼神得已即以

thò nhaät, khoaùng daõ thoân trung höõu nhaát tröôûng giaû thöù öng ñöông töû. Thoân nhaân dó toáng, phoù bæ quyû thaàn. Quyû

施我。我既受已便為長者。更立名字名手長

thaàn ñaéc dó, töùc dó thí ngaõ. Ngaõ kyù thoï dó, tieän vò tröôûng

者。

giaû caùnh laäp danh töï, danh Thuû tröôûng giaû.

爾時彼鬼即白我言。世尊。我及眷屬唯 仰血肉以自存活。今以戒故當云何活。我即

Nhó thôøi, bæ quyû töùc baïch ngaõ ngoân: Theá Toân! Ngaõ caäp quyeán thuoäc duy ngöôõng huyeát nhuïc, dó töï toàn hoaït. Kim dó giôùi coá, ñöông vaân haø hoaït? Ngaõ töùc ñaùp ngoân: Tuøng

答言。從今當敕聲聞弟子。隨有修行佛法之

kim ñöông saéc Thanh vaên ñeä töû, tuøy höõu tu haønh Phaät

處。悉當令其施汝飲食。

phaùp chi xöù, taát ñöông linh kyø thí nhöõ aåm thöïc.

善男子。以是因緣為諸比丘制如是戒。 汝等從今常當施彼壙野鬼食。若有住處不能

Thieän nam töû! Dó thò nhaân duyeân, vò chö tyø-kheo cheá nhö thò giôùi: Nhöõ ñaúng tuøng kim, thöôøng ñöông thí bæ Khoaùng daõ quyû thöïc. Nhöôïc höõu truï xöù, baát naêng thí giaû,

施者。當知是輩非我弟子。即是天魔徒黨眷

ñöông tri thò boái phi ngaõ ñeä töû, töùc thò thieân ma ñoà ñaûng

屬。

quyeán thuoäc.

善男子。如來為欲調伏眾生故。示如是種 種方便。非故令彼生怖畏也。 360

Thieän nam töû! Nhö Lai vò duïc ñieàu phuïc chuùng sanh coá, thò nhö thò chuûng chuûng phöông tieän; phi coá linh bæ sanh boá uùy daõ.

361

大般涅槃經 善男子。我亦以木打護法鬼。又於一時在 一山上。推羊頭鬼令墮山下。復於樹頭撲護 獼猴鬼。令護財象見五師子。使金剛神怖薩 遮尼犍,亦以針刺箭毛鬼身。雖作如是。亦 不令彼諸鬼神等有滅沒者。直欲令彼安住正 法。故示如是種種方便。 善男子。我於爾時實不罵辱提婆達多。提

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Ngaõ dieäc dó moäc, ñaû hoä phaùp quyû. Höïu ö nhaát thôøi, taïi nhaát sôn thöôïng, thoâi döông ñaàu quyû, linh ñoïa sôn haï. Phuïc ö thoï ñaàu, phoác Hoä-di-haàu quyû; linh Hoä taøi töôïng kieán nguõ sö töû; söû Kim cang thaàn boá Taùt-giaø Nikieàn; dieäc dó chaâm thích tieån mao quyû thaàn. Tuy taùc nhö thò, dieäc baát linh bæ chö quyû thaàn ñaúng, höõu dieät moät giaû.

Tröïc duïc linh bæ an truï Chaùnh phaùp, coá thò nhö thò chuûng chuûng phöông tieän.

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, thaät baát maï nhuïc Ñeà-baøñaït-ña. Ñeà-baø-ñaït-ña dieäc baát ngu si, thöïc nhaân di thoùa,

婆達多亦不愚癡食人洟唾。亦不生於惡趣之

dieäc baát sanh ö aùc thuù chi trung, A-tyø ñòa nguïc, thoï toäi

中阿鼻地獄受罪一劫。亦不壞僧出佛身血。

nhaát kieáp. Dieäc baát hoaïi taêng, xuaát Phaät thaân huyeát; dieäc

亦不違犯四重之罪誹謗正法大乘經典非一闡 提。亦非聲聞辟支佛也。 善男子。提婆達多者。實非聲聞緣覺境 界。唯是諸佛之所知見。善男子。是故汝今 不應難言。如來何緣呵責罵辱提婆達多。汝 於諸佛所有境界。不應如是生於疑網。 迦葉菩薩白佛言。世尊。譬如甘蔗數數煎 煮得種種味。我亦如是從佛數聞多得法味。 所謂出家味離欲味寂滅味道味。 362

baát vi phaïm Töù troïng chi toäi, phæ baùng Chaùnh phaùp Ñaïi thöøa Kinh ñieån; phi nhaát-xieån-ñeà; dieäc phi Thanh vaên, Bích-chi Phaät daõ.

Thieän nam töû! Ñeà-baø-ñaït-ña giaû, thaät phi Thanh vaên, Duyeân giaùc caûnh giôùi. Duy thò chö Phaät chi sôû tri kieán.

Thieän nam töû! Thò coá nhöõ kim baát öng naïn ngoân: Nhö Lai haø duyeân, ha traùch maï nhuïc Ñeà-baø-ñaït-ña? Nhöõ ö chö Phaät sôû höõu caûnh giôùi, baát öng nhö thò sanh ö nghi voõng.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Thí nhö cam giaù saùc saùc tieãn chöõ, ñaéc chuûng chuûng vò. Ngaõ dieäc nhö thò, tuøng Phaät soå vaên, ña ñaéc phaùp vò, sôû vò: Xuaát gia vò, Ly duïc vò, Tòch dieät vò, Ñaïo vò.

363

大般涅槃經 世尊。譬如真金數數燒打鎔銷鍊治。轉更 明淨調和柔輭。光色微妙其價難量。然後乃 為人天寶重。世尊。如來亦爾。鄭重諮問則 得聞見甚深之義。令深行者受持奉修。無量 眾生發阿耨多羅三藐三菩提心。然後為諸人 天所尊,恭敬供養。 爾時佛讚迦葉菩薩。善哉善哉。菩薩摩 訶薩。為欲利益諸眾生故。諮啟如來如是深 義。善男子。以是義故。我隨汝意說於大乘 方等甚深祕密之法。所謂極愛如一子地。 迦葉菩薩白佛言。世尊。若諸菩薩修慈悲 喜得一子地者。修捨心時復得何地。 佛言。善哉善哉。善男子。汝善知時。知 我欲說汝則諮問。菩薩摩訶薩修捨心時。則 得住於空平等地如須菩提。 善男子。菩薩摩訶薩住空平等地則不見有 父母,兄弟,姊妹,兒息,親族,知識,怨憎,中 人,乃至不見陰界諸入眾生壽命。 364

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Theá Toân! Thí nhö chaân kim, saùc saùc thieâu ñaû, dung tieâu, luyeän trò, chuyeån caùnh minh tònh, ñieàu hoøa nhu nhuyeãn, quang saéc vi dieäu, kyø giaù nan löôïng. Nhieân haäu naõi vi nhaân thieân baûo troïng. Theá Toân! Nhö Lai dieäc nhó; trònh troïng tö vaán; taéc ñaéc vaên kieán thaäm thaâm chi nghóa, linh thaâm haønh giaû thoï trì, phuïng tu, voâ löôïng chuùng sanh phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm. Nhieân haäu vi chö nhaân thieân sôû toân, cung kính cuùng döôøng.

Nhó thôøi Phaät taùn Ca-dieáp Boà Taùt: Thieän tai! Thieän tai! Boà Taùt ma-ha-taùt, vò duïc lôïi ích chö chuùng sanh coá, tö khaûi Nhö Lai nhö thò thaâm nghóa. Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, ngaõ tuøy nhöõ yù, thuyeát ö Ñaïi thöøa phöông ñaúng thaäm thaâm bí maät chi phaùp: sôû vò cöïc aùi nhö nhaát töû ñòa.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhöôïc chö Boà Taùt tu Töø, Bæ, Hyû, ñaéc Nhaát töû ñòa giaû, tu Xaû taâm thôøi, phuïc ñaéc haø ñòa?

Phaät ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Thieän nam töû! Nhöõ thieän tri thôøi, tri ngaõ duïc thuyeát, nhöõ taéc tö vaán. Boà Taùt ma-ha-taùt tu xaû taâm thôøi, taéc ñaéc truï ö Khoâng bình ñaúng ñòa, nhö Tu-boà-ñeà.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, truï Khoâng bình ñaúng Ñòa, taéc baát kieán höõu phuï maãu, huynh ñeä, tyû muoäi, nhi töùc, thaân toäc, tri thöùc, oaùn taéng, trung nhaân; naõi chi baát kieán aám, giôùi, chö nhaäp, chuùng sanh, thoï maïng.

365

大般涅槃經 善男子。譬如虛空無有父母兄弟妻子。乃 至無有眾生壽命。一切諸法亦復如是。無有 父母乃至壽命。菩薩摩訶薩見一切法亦復如 是。其心平等如彼虛空。何以故。善能修習 諸空法故。 迦葉菩薩白佛言。世尊。云何名空。 善男子。空者。所謂內空外空內外空有為 空無為空無始空性空無所有空第一義空空空 大空。 菩薩摩訶薩云何觀於內空。是菩薩摩訶薩 觀內法空。是內法空謂無父母怨親中人眾生

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Thí nhö hö khoâng, voâ höõu phuï maãu, huynh ñeä, theâ töû, naõi chí voâ höõu chuùng sanh, thoï maïng.

Nhaát thieát chö phaùp, dieäc phuïc nhö thò, voâ höõu phuï maãu..., naõi chí thoï maïng. Boà Taùt ma-ha-taùt kieán nhaát thieát phaùp, dieäc phuïc nhö thò; kyø taâm bình ñaúng, nhö bæ hö khoâng. Haø dó coá? Thieän naêng tu taäp chö khoâng phaùp coá.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân, vaân haø danh khoâng?

Thieän nam töû! Khoâng giaû, sôû vò: noäi khoâng, ngoaïi khoâng, noäi ngoaïi khoâng, höõu vi khoâng, voâ vi khoâng, voâ thuûy khoâng, taùnh khoâng, voâ sôû höõu khoâng, ñeä nhaát nghóa khoâng, khoâng khoâng, ñaïi khoâng.

Boà Taùt ma-ha-taùt, vaân haø quaùn ö noäi khoâng? Thò Boà Taùt ma-ha-taùt quaùn noäi phaùp khoâng. Thò noäi phaùp khoâng, vò: voâ phuï maãu, oaùn, thaân, trung nhaân, chuùng sanh, thoï maïng, Thöôøng, laïc, Ngaõ, Tònh, Nhö Lai, Phaùp, Taêng, sôû

壽命常樂我淨如來法僧所有財物。是內法中

höõu taøi vaät. Thò noäi phaùp trung, tuy höõu Phaät taùnh, nhi

雖有佛性。而是佛性非內非外。所以者何。

thò Phaät taùnh phi noäi phi ngoaïi. Sôû dó giaû haø? Phaät taùnh

佛性常住無變易故。是名菩薩摩訶薩觀於內

ö noäi khoâng.

空。 外空者。亦復如是無有外法。 內外空者亦復如是。善男子。唯有如來法 366

thöôøng truï, voâ bieán dò coá. Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt quaùn Ngoaïi khoâng giaû, dieäc phuïc nhö thò. Voâ höõu ngoaïi phaùp.

Noäi ngoaïi khoâng giaû, dieäc phuïc nhö thò. Thieän nam töû! Duy höõu Nhö Lai, Phaùp, Taêng, Phaät taùnh, baát taïi nhò 367

大般涅槃經 僧佛性不在二空。何以故。如是四法常樂我 淨。是故四法不名為空。是名內外俱空。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

khoâng. Haø dó coá? Nhö thò töù phaùp, Thöôøng, laïc, Ngaõ, Tònh.

Thò coá töù phaùp, baát danh vi khoâng. Thò danh noäi ngoaïi caâu khoâng.

善男子。有為空者。有為之法悉皆是空。

Thieän nam töû! Höõu vi khoâng giaû, höõu vi chi phaùp taát

所謂內空外空內外空常樂我淨空。眾生壽命

giai thò khoâng. Sôû vò: noäi khoâng, ngoaïi khoâng, noäi ngoaïi

如來法僧第一義空。是中佛性非有為法。是

Nhö Lai, Phaùp, Taêng, ñeä nhaát nghóa khoâng. Thò trung

故佛性非有為法空。是名有為空。

khoâng, thöôøng laïc ngaõ tònh khoâng. Chuùng sanh, thoï maïng, Phaät taùnh phi höõu vi phaùp. Thò coá Phaät taùnh phi höõu vi phaùp khoâng. Thò danh höõu vi khoâng.

善男子。云何菩薩摩訶薩觀無為空。是無

Thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt quaùn voâ

為法悉皆是空。所謂無常苦不淨無我。陰界

vi khoâng? Thò voâ vi phaùp, taát giai thò khoâng. Sôû vò: Voâ

入眾生壽命相。有為有漏內法外法。無為法

thoï maïng töôùng, Höõu vi, Höõu laäu, Noäi phaùp, Ngoaïi phaùp.

thöôøng, khoå, baát tònh, voâ ngaõ, AÁm, giôùi, nhaäp chuùng sanh,

中佛等四法。非有為非無為。性是善故非無

Voâ vi phaùp trung, Phaät ñaúng töù phaùp phi höõu vi, phi voâ vi.

為。性常住故非有為。是名菩薩觀無為空。

vi. Thò danh Boà Taùt quaùn voâ vi khoâng.

云何菩薩摩訶薩觀無始空。是菩薩摩訶薩 見生死無始皆悉空寂。所謂空者常樂我淨皆 悉空寂無有變易。眾生壽命三寶佛性及無為 法。是名菩薩觀無始空。 云何菩薩觀於性空。是菩薩摩訶薩觀一切 法本性皆空。謂陰界入常無常苦樂淨不淨我 368

Taùnh thò thieän coá, phi voâ vi; taùnh thöôøng truï coá, phi höõu Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt quaùn voâ thuûy khoâng? Thò Boà Taùt ma-ha-taùt kieán sanh töû voâ thuûy, giai taát Khoâng tòch.

Sôû vò khoâng giaû, Thöôøng, laïc, Ngaõ, Tònh giai taát Khoâng tòch, voâ höõu bieán dò, chuùng sanh, thoï maïng, Tam baûo, Phaät taùnh caäp voâ vi phaùp. Thò danh Boà Taùt quaùn voâ thuûy khoâng.

Vaân haø Boà Taùt quaùn ö Taùnh khoâng? Thò Boà Taùt maha-taùt quaùn nhaát thieát phaùp, boån taùnh giai khoâng, vò: aám, giôùi, nhaäp, thöôøng, voâ thöôøng, khoå, laïc, tònh, baát tònh, 369

大般涅槃經 無我。觀如是等一切諸法不見本性。是名菩 薩摩訶薩觀於性空。 云何菩薩摩訶薩觀無所有空。如人無子言 舍宅空。畢竟觀空無有親愛。愚癡之人言諸 方空。貧窮之人言一切空。如是所計或空或 非空。菩薩觀時如貧窮人一切皆空。是名菩 薩摩訶薩觀無所有空。 云何菩薩摩訶薩觀第一義空。善男子。菩 薩摩訶薩觀第一義時。是眼生時無所從來。 及其滅時去無所至。本無今有。已有還無。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ngaõ, voâ ngaõ. Quaùn nhö thò ñaúng nhaát thieát chö phaùp, baát kieán boån taùnh. Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt quaùn ö Taùnh Khoâng.

Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt quaùn voâ sôû höõu khoâng? Nhö nhaân voâ töû, ngoân: Xaù traïch khoâng, taát caùnh quaùn khoâng, voâ höõu thaân aùi. Ngu si chi nhaân, ngoân: Chö phöông khoâng.

Baàn cuøng chi nhaân, ngoân: Nhaát thieát khoâng. Nhö thò sôû keá, hoaëc khoâng, hoaëc phi khoâng. Boà Taùt quaùn thôøi, nhö baàn cuøng nhaân, nhaát thieát giai khoâng. Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt quaùn voâ sôû höõu khoâng.

Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt quaùn Ñeä nhaát nghóa khoâng?

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt quaùn Ñeä nhaát nghóa thôøi, thò nhaõn sanh thôøi, voâ sôû tuøng lai; caäp kyø dieät thôøi, khöù voâ sôû chí: Boån voâ kim höõu, dó höõu hoaøn voâ. Suy kyø thaät

推其實性無眼無主。如眼無性一切諸法亦復

taùnh, voâ nhaõn voâ chuû. Nhö nhaõn voâ taùnh, nhaát thieát chö

如是。何等名為第一義空。有業有報不見作

khoâng? Höõu nghieäp, höõu baùo, baát kieán taùc giaû. Nhö thò

者。如是空法名第一義空。是名菩薩摩訶薩 觀第一義空。 云何菩薩摩訶薩觀於空空。是空空中乃 是聲聞辟支佛等所迷沒處。善男子。是有是

phaùp dieäc phuïc nhö thò. Haø ñaúng danh vi Ñeä nhaát nghóa khoâng phaùp, danh vi Ñeä nhaát nghóa khoâng. Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt quaùn ñeä nhaát nghóa khoâng.

Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt quaùn ö khoâng khoâng? Thò khoâng khoâng trung, naõi thò Thanh vaên, Bích-chi Phaät ñaúng sôû meâ moät xöù. Thieän nam töû! Thò höõu, thò voâ, thò danh khoâng khoâng. Thò thò, phi thò thò, thò danh khoâng

無。是名空空。是是非是是。是名空空。

khoâng. Thieän nam töû! Thaäp truï Boà Taùt thöôïng ö thò trung,

善男子。十住菩薩尚於是中通達少分猶如微

thoâng ñaït thieåu phaàn, do nhö vi traàn, huoáng phuïc dö

370

371

大般涅槃經 塵。況復餘人。善男子。如是空空。亦不同 於聲聞所得空空三昧。是名菩薩觀於空空。 善男子。云何菩薩摩訶薩觀於大空。善男 子。言大空者。謂般若波羅蜜是名大空。 善男子。菩薩摩訶薩得如是空門。則得 住於虛空等地。善男子。我今於是大眾之中 說如是等諸空義時。有十恒河沙等菩薩摩訶 薩。即得住於虛空等地。善男子。菩薩摩訶 薩住是地已。於一切法中無有滯礙繫縛拘執 心無迷悶。以是義故名虛空等地。 善男子。譬如虛空於可愛色不生貪著。不 愛色中不生瞋恚。菩薩摩訶薩住是地中亦復 如是。於好惡色心無貪恚。 善男子。譬如虛空廣大無對。悉能容受一 切諸物。菩薩摩訶薩住是地中亦復如是。廣 大無對悉能容受一切諸法。以是義故復得名 為虛空等地。 善男子。菩薩摩訶薩住是地中。於一切 法亦見亦知,若行,若緣,若性,若相,若因,若 372

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

nhaân? Thieän nam töû! Nhö thò khoâng khoâng dieäc baát ñoàng ö Thanh vaên sôû ñaéc khoâng khoâng tam muoäi. Thò danh Boà Taùt quaùn ö khoâng khoâng.

Thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt quaùn ö Ñaïi khoâng? Thieän nam töû! Ngoân Ñaïi khoâng giaû, vò Baùt-nhaõ Ba-la-maät. Thò danh Ñaïi khoâng.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt ñaéc nhö thò khoâng moân, taéc ñaéc truï ö hö khoâng ñaúng ñòa.

Thieän nam töû! Ngaõ kim ö thò Ñaïi chuùng chi trung, thuyeát nhö thò ñaúng chö khoâng nghóa thôøi, höõu thaäp haèng haø sa ñaúng Boà Taùt ma-ha-taùt töùc ñaéc truï ö hö khoâng ñaúng Ñòa. Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt truï thò ñòa dó, ö nhaát thieát phaùp trung, voâ höõu treä ngaïi, heä phöôïc, caâu chaáp; taâm voâ meâ muoän. Dó thò nghóa coá, danh Hö khoâng ñaúng ñòa.

Thieän nam töû! Thí nhö hö khoâng, ö khaû aùi saéc, baát sanh tham tröôùc, baát aùi saéc trung, baát sanh saân khueå. Boà Taùt ma-ha-taùt truï thò ñòa trung, dieäc phuïc nhö thò, ö haûo, oá saéc, taâm voâ tham nhueá.

Thieän nam töû! Thí nhö hö khoâng quaûng ñaïi voâ ñoái, taát naêng dung thoï nhaát thieát chö vaät. Boà Taùt ma-ha-taùt truï thò ñòa trung, dieäc phuïc nhö thò, quaûng ñaïi voâ ñoái, taát naêng dung thoï nhaát thieát chö phaùp. Dó thò nghóa coá, phuïc ñaéc danh vi Hö khoâng ñaúng ñòa.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt truï thò ñòa trung, ö nhaát thieát phaùp, dieäc kieán dieäc tri. Nhöôïc haønh, nhöôïc duyeân, nhöôïc taùnh, nhöôïc töôùng, nhöôïc nhaân, nhöôïc 373

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

緣,若眾生心,若根,若禪定,若乘,若善知 識,若持禁戒,若所施。如是等法一切知見。

duyeân, nhöôïc chuùng sanh taâm, nhöôïc caên, nhöôïc thieàn

復次善男子。菩薩摩訶薩住是地中知而不 見。云何為知。知自餓法,投淵,赴火,自墜 高巖,常翹一腳,五熱炙身,常臥灰土,棘刺編 椽,樹葉,惡草,牛糞之上。衣麤麻衣塚間所 棄,糞掃氀褐,欽婆羅衣獐鹿皮革芻草衣裳。 茹菜噉菓,藕根,油滓,牛糞根果。若行乞食 限從一家。主若言無即便捨去。設復還喚終 不迴顧。不食鹽肉,五種牛味。常所飲服糠 汁,沸湯。受持牛戒狗雞雉戒。以灰塗身長 髮為相。以羊祠時先咒後殺。四月事火,七 日服風。百千億花供養諸天。諸所欲願因此 成就。如是等法能為無上解脫因者。無有是 處。是名為知。

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt truï thò ñòa trung, tri nhi baát kieán. Vaân haø vi tri? Tri töï ngaï phaùp, ñaàu uyeân, phoù hoûa, töï truïy cao nham, thöôøng kieàu nhaát cöôùc, nguõ nhieät chaù thaân. Thöôøng ngoïa hoâi thoå, cöùc thích bieân truyeàn, thoï dieäp aùc thaûo, ngöu phaán chi thöôïng; y thoâ ma y, truûng gian sôû khí, phaán taûo laâu haït, khaâm-baøla y, chöông loäc bì caùch, soâ thaûo y thöôøng; nhöï thaùi haùm quaû, ngaãu caên, du chæ, ngöu phaán caên quaû. Nhöôïc haønh khaát thöïc, haïn tuøng nhaát gia; chuû nhöôïc ngoân voâ, töùc tieän xaû khöù; thieát phuïc hoaøn hoaùn, chung baát hoài coá; baát thöïc dieâm nhuïc, nguõ chuûng ngöu vò; thöôøng sôû aåm phuïc, khang traáp, phí thang, thoï trì ngöu giôùi, keâ, caåu, tró giôùi; dó hoâi ñoà thaân, tröôøng phaùt vi töôùng; dó döông töø thôøi, tieân chuù haäu saùt; töù ngoaït söï hoûa, thaát nhaät phuïc phong, baù thieân öùc hoa, cuùng döôøng chö thieân; chö sôû duïc nguyeän, nhaân thöû thaønh töïu. Nhö thò ñaúng phaùp naêng vi voâ thöôïng giaûi thoaùt nhaân giaû, voâ höõu thò xöù. Thò danh vi tri.

云何不見。菩薩摩訶薩不見一人行如是法

Vaân haø baát kieán? Boà Taùt ma-ha-taùt baát kieán nhaát nhaân

得正解脫。是名不見。

ñònh, nhöôïc thöøa, nhöôïc thieän tri thöùc, nhöôïc trì caám giôùi, nhöôïc sôû thí, nhö thò ñaúng phaùp, nhaát thieát tri kieán.

haønh nhö thò phaùp, ñaéc chaùnh giaûi thoaùt. Thò danh baát kieán.

復次善男子。菩薩摩訶薩亦見亦知。何等

Phuïc thöù Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc kieán,

為見。見諸眾生行是邪法必墮地獄。是名為

dieäc tri. Haø ñaúng vi kieán? Kieán chö chuùng sanh haønh thò

見。 374

taø phaùp, taát ñoïa ñòa nguïc. Thò danh vi kieán.

375

大般涅槃經 云何為知。知諸眾生從地獄出生於人中。 若能修行檀波羅蜜。乃至具足諸波羅蜜。是 人必得入正解脫。是名為知。 復次善男子。菩薩摩訶薩復有亦見亦知。 云何為見。見常無常苦樂淨不淨我無我。 是名為見。 云何為知。知諸如來定不畢竟入於涅槃。 知如來身金剛無壞非是煩惱所成就身。又非 臭穢腐敗之身。亦復能知一切眾生悉有佛 性。是名為知。 復次善男子。菩薩摩訶薩復有亦知亦見。 云何為知。知是眾生信心成就。知是眾 生求於大乘。是人順流。是人逆流。是人正 住。知是眾生已到彼岸。順流者謂凡夫人。 逆流者從須陀洹乃至緣覺。正住者諸菩薩 等。到彼岸者。所謂如來應正遍知。是名為 知。 云何為見。菩薩摩訶薩住於大乘大涅槃典 修梵行心。以淨天眼見諸眾生造身口意三業 376

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Vaân haø vi tri? Tri chö chuùng sanh tuøng ñòa nguïc xuaát, sanh ö nhaân trung; nhöôïc naêng tu haønh Ñaøn Ba-la-maät, naõi chí cuï tuùc chö Ba-la maät, thò nhaân taát ñaéc nhaäp chaùnh giaûi thoaùt. Thò danh vi tri.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt phuïc höõu dieäc kieán, dieäc tri.

Vaân haø vi kieán? Kieán thöôøng, voâ thöôøng, khoå, laïc, tònh, baát tònh, ngaõ, voâ ngaõ. Thò danh vi kieán.

Vaân haø vi tri? Tri chö Nhö Lai ñònh baát taát caùnh nhaäp ö Nieát-baøn; tri Nhö Lai thaân, kim cang voâ hoaïi; phi thò phieàn naõo sôû thaønh töïu thaân; höïu phi xuù ueá huû baïi chi thaân. Dieäc phuïc naêng tri nhaát thieát chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh. Thò danh vi tri.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt phuïc höõu dieäc tri, dieäc kieán.

Vaân haø vi tri? Tri thò chuùng sanh, tín taâm thaønh töïu; tri thò chuùng sanh caàu ö Ñaïi thöøa; thò nhaân thuaän löu, thò nhaân nghòch löu; thò nhaân chaùnh truï; tri thò chuùng sanh dó ñaùo bæ ngaïn. Thuaän löu giaû, vò phaøm phu nhaân. Nghòch löu giaû, tuøng Tu-ñaø-hoaøn naõi chí Duyeân giaùc. Chaùnh truï giaû, chö Boà Taùt ñaúng. Ñaùo bæ ngaïn giaû, sôû vò Nhö Lai, ÖÙng chaùnh bieán tri... Thò danh vi tri.

Vaân haø vi kieán? Boà Taùt ma-ha-taùt, truï ö Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn ñieån tu phaïm haïnh taâm, dó tònh thieân nhaõn, kieán chö chuùng sanh taïo thaân, khaåu, yù tam nghieäp baát thieän, ñoïa ö ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quyû. Kieán chö chuùng 377

大般涅槃經 不善墮於地獄畜生餓鬼。見諸眾生修善業者 命終當生天上人中。是諸眾生從闇入闇。有 諸眾生從闇入明。有諸眾生從明入闇。有諸 眾生從明入明。是名為見。 復次善男子。菩薩摩訶薩復有亦知亦見。 菩薩摩訶薩知諸眾生修身,修戒,修心,修 慧。是人今世惡業成就。或因貪欲瞋恚愚 癡。是業必應地獄受報。是人直以修身修戒 修心修慧。現世輕受不墮地獄。云何是業能 得現報。懺悔發露所有諸惡。既悔之後更不 敢作。慚愧成就故。供養三寶故。常自呵責 故。是人以是善業因緣不墮地獄現世受報。 所謂頭痛目痛腹痛背痛橫羅死殃。呵責罵辱 鞭打閉繫飢餓困苦。受如是等現世輕報。是 名為知。 云何為見。菩薩摩訶薩見如是人不能修習 身戒心慧。造少惡業。此業因緣應現受報。 是人少惡不能懺悔。不自呵責。不生慚愧。 無有怖懼。是業增長地獄受報。是名為見。 復有知而不見。云何知而不見。知諸眾生 378

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

sanh tu thieän nghieäp giaû, maïng chung ñöông sanh thieân thöôïng, nhaân trung. Thò chö chuùng sanh tuøng aùm nhaäp aùm. Höõu chö chuùng sanh tuøng aùm nhaäp minh. Höõu chö chuùng sanh tuøng minh nhaäp aùm. Höõu chö chuùng sanh tuøng minh nhaäp minh. Thò danh vi kieán.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt phuïc höõu dieäc tri, dieäc kieán.

Boà Taùt ma-ha-taùt tri chö chuùng sanh tu thaân, tu giôùi, tu taâm, tu tueä. Thò nhaân kim theá, aùc nghieäp thaønh töïu, hoaëc nhaân tham duïc, saân khueå, ngu si; thò nghieäp taát öng ñòa nguïc thoï baùo. Thò nhaân tröïc dó tu thaân, tu giôùi, tu taâm, tu tueä, hieän theá khinh thoï, baát ñoïa ñòa nguïc. Vaân haø thò nghieäp naêng ñaéc hieän baùo? Saùm hoái phaùt loä sôû höõu chö aùc; kyù hoái chi haäu, caùnh baát caûm taùc. Taøm quí thaønh töïu coá, cuùng döôøng Tam Baûo coá, thöôøng töï ha traùch coá, thò nhaân dó thò thieän nghieäp nhaân duyeân baát ñoïa ñòa nguïc, hieän theá thoï baùo. Sôû vò ñaàu thoáng, muïc thoáng, phuùc thoáng, boái thoáng, hoaønh la töû öông, ha traùch maï nhuïc, tieân ñaû beá heä, cô ngaï khoán khoå: thoï nhö thò ñaúng hieän theá khinh baùo.

Thò danh vi tri.

Vaân haø vi kieán? Boà Taùt ma-ha-taùt kieán nhö thò nhaân baát naêng tu taäp thaân giôùi, taâm tueä, taïo thieåu aùc nghieäp; thöû nghieäp nhaân duyeân öng hieän thoï baùo. Thò nhaân thieåu aùc, baát naêng saùm hoái, baát töï ha traùch, baát sanh taøm quí, voâ höõu boá cuï. Thò nghieäp taêng tröôûng, ñòa nguïc thoï baùo.

Thò danh vi kieán.

Phuïc höõu tri nhi baát kieán. Vaân haø tri nhi baát kieán? Tri 379

大般涅槃經 皆有佛性。為諸煩惱之所覆蔽不能得見。是 名知而不見。 復有知而少見。十住菩薩摩訶薩等知諸 眾生皆有佛性。見不明了。猶如闇夜所見不 了。 復有亦見亦知。所謂諸佛如來亦見亦知。 復有亦見亦知不見不知。亦見亦知者。所 謂世間文字言語男女車乘瓶瓫舍宅城邑。衣 裳飲食山河園林眾生壽命。是名亦見亦知。 云何不見不知。聖人所有微密之語。無有 男女乃至園林。是名不見不知。 復有知而不見。知所惠施知所供處。知於 受者知因果報。是名為知。 云何不見。不見所施供處受者及以果報。 是名不見。 菩薩摩訶薩知有八種。即是如來五眼所 知。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

chö chuùng sanh giai höõu Phaät taùnh, vi chö phieàn naõo chi sôû phuù teá, baát naêng ñaéc kieán. Thò danh tri nhi baát kieán.

Phuïc höõu tri nhi thieåu kieán. Thaäp truï Boà Taùt ma-hataùt ñaúng tri chö chuùng sanh giai höõu Phaät taùnh, kieán baát minh lieãu, do nhö aùm daï, sôû kieán baát lieãu.

Phuïc höõu dieäc kieán dieäc tri. Sôû vò chö Phaät Nhö Lai dieäc kieán dieäc tri.

Phuïc höõu dieäc kieán, dieäc tri, baát kieán, baát tri. Dieäc kieán, dieäc tri giaû, sôû vò theá gian vaên töï ngoân ngöõ: nam nöõ, xa thaëng, bình boàn, xaù traïch thaønh aáp, y thöôøng, aåm thöïc, sôn haø, vieân laâm, chuùng sanh thoï maïng. Thò danh dieäc kieán, dieäc tri.

Vaân haø baát kieán baát tri? Thaùnh nhaân sôû höõu vi maät chi ngöõ: voâ höõu nam nöõ, naõi chí vieân laâm... Thò danh baát kieán baát tri.

Phuïc höõu tri nhi baát kieán. Tri sôû tueä thí, tri sôû cuùng xöù, tri ö thoï giaû, tri nhaân, quaû baùo. Thò danh vi tri.

Vaân haø baát kieán. Baát kieán sôû thí, cuùng xöù, thoï giaû caäp dó quaû baùo. Thò danh baát kieán.

Boà Taùt ma-ha-taùt tri höõu baùt chuûng, töùc thò Nhö Lai Nguõ nhaõn sôû tri.

迦葉菩薩白佛言。世尊。菩薩摩訶薩能如 是知得何等利。

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Boà Taùt maha-taùt naêng nhö thò tri, ñaéc haø ñaúng lôïi?

佛言。善男子。菩薩摩訶薩能如是知得四 無礙。法無礙,義無礙,辭無礙,樂說無礙。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt naêng nhö thò tri, ñaéc Töù voâ ngaïi: Phaùp voâ ngaïi, Nghóa voâ ngaïi, Töø voâ ngaïi, Nhaïo thuyeát voâ ngaïi.

380

381

大般涅槃經 法無礙者。知一切法及法名字。義無礙 者。知一切法所有諸義。能隨諸法所立名字 而為作義。辭無礙者。隨字論,正音論,闡陀 論,世辯論。樂說無礙者。所謂菩薩摩訶薩凡 所演說無有障礙。不可動轉。無所畏懼。難 可摧伏。善男子。是名菩薩能如是見知即得 如是四無礙智。 復次善男子。法無礙者。菩薩摩訶薩遍 知聲聞緣覺菩薩諸佛之法。義無礙者。乘雖 有三知其歸一。終不謂有差別之相。辭無 礙者。菩薩摩訶薩於一法中作種種名。經無 量劫說不可盡。聲聞緣覺能作是說。無有是 處。樂說無礙者。菩薩摩訶薩於無量劫為諸 眾生演說諸法。若名若義種種異說不可窮 盡。 復次善男子。法無礙者。菩薩摩訶薩雖知 諸法而不取著。義無礙者。菩薩摩訶薩雖知 諸義而亦不著。辭無礙者。菩薩摩訶薩雖知 名字亦不取著。樂說無礙者。菩薩摩訶薩雖 知樂說。如是最上而亦不著。何以故。善男 子。若取著者不名菩薩。 382

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phaùp voâ ngaïi giaû, tri nhaát thieát phaùp caäp phaùp danh töï. Nghóa voâ ngaïi giaû, tri nhaát thieát phaùp sôû höõu chö nghóa, naêng tuøy chö phaùp sôû laäp danh töï nhi vi taùc nghóa.

Töø voâ ngaïi giaû, tuøy töï luaän, chaùnh aâm luaän, xieån-ñaø luaän, theá bieän luaän. Nhaïo thuyeát voâ ngaïi giaû, sôû vò Boà Taùt maha-taùt, phaøm sôû dieãn thuyeát voâ höõu chöôùng ngaïi, baát khaû ñoäng chuyeån, voâ sôû uùy cuï, nan khaû toài phuïc. Thieän nam töû! Thò danh Boà Taùt naêng nhö thò kieán tri, töùc ñaéc nhö thò Töù voâ ngaïi trí.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Phaùp voâ ngaïi giaû, Boà Taùt maha-taùt bieán tri Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà Taùt, chö Phaät chi phaùp. Nghóa voâ ngaïi giaû, thöøa tuy höõu tam, tri kyø quy nhaát, chung baát vò höõu sai bieät chi töôùng. Töø voâ ngaïi giaû, Boà Taùt ma-ha-taùt ö nhaát phaùp trung, taùc chuûng chuûng danh, kinh voâ löôïng kieáp, thuyeát baát khaû taän. Thanh vaên, Duyeân giaùc naêng taùc thò thuyeát, voâ höõu thò xöù. Nhaïo thuyeát voâ ngaïi giaû, Boà Taùt ma-ha-taùt, ö voâ löôïng kieáp, vò chö chuùng sanh, dieãn thuyeát chö phaùp, nhöôïc danh, nhöôïc nghóa, chuûng chuûng dò thuyeát, baát khaû cuøng taän.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Phaùp voâ ngaïi giaû, Boà Taùt ma-ha-taùt, tuy tri chö phaùp, nhi baát thuû tröôùc. Nghóa voâ ngaïi giaû, Boà Taùt ma-ha-taùt, tuy tri chö nghóa, nhi dieäc baát tröôùc. Töø voâ ngaïi giaû, Boà Taùt ma-ha-taùt, tuy tri danh töï, dieäc baát thuû tröôùc. Nhaïo thuyeát voâ ngaïi giaû, Boà Taùt maha-taùt, tuy tri nhaïo thuyeát, nhö thò toái thöôïng, nhi dieäc baát tröôùc. Haø dó coá? Thieän nam töû! Nhöôïc thuû tröôùc giaû, baát danh Boà Taùt.

383

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

迦葉菩薩復白佛言。世尊。若不取著則不 知法。若知法者則是取著。若知不著則無所 知。云何如來說言知法而不取著。

Ca-dieáp Boà Taùt phuïc baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhöôïc baát thuû tröôùc, taéc baát tri phaùp. Nhöôïc tri phaùp giaû, taéc thò thuû tröôùc. Nhöôïc tri baát tröôùc, taéc voâ sôû tri. Vaân haø Nhö Lai thuyeát ngoân tri phaùp nhi baát thuû tröôùc?

佛言。善男子。夫取著者不名無礙。無 所取著乃名無礙。善男子。是故一切諸菩薩 等。有取著者則無無礙。若無無礙不名菩 薩。當知是人名為凡夫。何故取著名為凡 夫。一切凡夫取著於色乃至著識。以著色故 則生貪心。生貪心故為色繫縛。乃至為識之 所繫縛。以繫縛故則不得免生老病死憂悲大 苦一切煩惱。是故取著名為凡夫。以是義故

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Phuø thuû tröôùc giaû, baát danh voâ ngaïi; voâ sôû thuû tröôùc, naõi danh voâ ngaïi. Thieän nam töû!

Thò coá nhaát thieát chö Boà Taùt ñaúng, höõu thuû tröôùc giaû, taéc voâ voâ ngaïi. Nhöôïc voâ voâ ngaïi, baát danh Boà Taùt. Ñöông tri thò nhaân, danh vi phaøm phu. Haø coá thuû tröôùc, danh vi phaøm phu? Nhaát thieát phaøm phu thuû tröôùc ö saéc, naõi chí tröôùc thöùc. Dó tröôùc saéc coá, taéc sanh tham taâm. Sanh tham taâm coá, vi saéc heä phöôïc, naõi chí vi thöùc chi sôû heä phöôïc.

Dó heä phöôïc coá, taéc baát ñaéc mieãn sanh, laõo, beänh, töû, öu bi ñaïi khoå, nhaát thieát phieàn naõo. Thò coá thuû tröôùc, danh vi phaøm phu. Dó thò nghóa coá, nhaát thieát phaøm phu voâ Töù voâ ngaïi.

一切凡夫無四無礙。 善男子。菩薩摩訶薩已於無量阿僧祇劫知

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt dó ö voâ löôïng a-taêng-

見法相。以知見故則知其義。以見法相及知

kyø kieáp, tri kieán phaùp töôùng. Dó tri kieán coá, taéc tri kyø

義故。而於色中不生繫著。乃至識中亦復如 是。以不著故菩薩於色不生貪心。乃至識中

nghóa. Dó kieán phaùp töôùng caäp tri nghóa coá, nhi ö saéc trung, baát sanh heä tröôùc; naõi chí thöùc trung, dieäc phuïc nhö thò. Dó baát tröôùc coá, Boà Taùt ö saéc, baát sanh tham taâm. Naõi

亦不生貪。以無貪故則不為色之所繫縛。乃

chí thöùc trung, dieäc baát sanh tham. Dó voâ tham coá, taéc baát

至不為識之所縛。以不縛故則得脫於生老病

vi saéc chi sôû heä phöôïc; naõi chí baát vi Thöùc chi sôû phöôïc.

死憂悲大苦一切煩惱。以是義故一切菩薩得 四無礙。 384

Dó baát phöôïc coá, taéc ñaéc thoaùt ö sanh, laõo, beänh, töû, öu bi ñaïi khoå, nhaát thieát phieàn naõo. Dó thò nghóa coá, nhaát thieát Boà Taùt ñaéc Töù voâ ngaïi.

385

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。以是因緣。我為弟子十二部中 說繫著者名為魔縛。若不著者則脫魔縛。譬 如世間有罪之人為王所縛。無罪之人王不能

Thieän nam töû! Dó thò nhaân duyeân, ngaõ vò ñeä töû, thaäp nhò boä trung, thuyeát heä tröôùc giaû, danh vi ma phöôïc. Nhöôïc baát tröôùc giaû, taéc thoaùt ma phöôïc. Thí nhö theá gian, höõu toäi chi nhaân, vi vöông sôû phöôïc; voâ toäi chi nhaân, vöông

縛。菩薩摩訶薩亦復如是。有繫著者為魔所

baát naêng phöôïc. Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò, höõu

縛。無繫著者魔不能縛。以是義故菩薩摩訶

heä tröôùc giaû, vò ma sôû phöôïc; voâ heä tröôùc giaû, ma baát naêng

薩而無所著。

phöôïc. Dó thò nghóa coá, Boà Taùt ma-ha-taùt nhi voâ sôû tröôùc.

大般涅槃經卷第十六 終

386

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä thaäp luïc Chung

387

大般涅槃經 卷 第 十七

梵行品 第八 之 三 復次善男子法無礙者。菩薩摩訶薩善知字 持而不忘失。所謂持者。如地如山如眼如雲 如人如母。一切諸法亦復如是。 義無礙者。菩薩雖知諸法名字而不知義。 得義無礙則知於義。云何知義。謂地持者。 如地普持一切眾生及非眾生。以是義故名為 地持。善男子。謂山持者。菩薩摩訶薩作是 思惟。何故名山而為持耶。山能持地令無傾 動。是故名持。何故復名眼為持耶。眼能持 光故名為持。何故復名雲為持耶。雲名龍 氣。龍氣持水故名雲持。何故復名人為持 耶。人能持法及以非法故名人持。何故復名 母為持耶。母能持子故名母持。菩薩摩訶薩 知一切法名字句義亦復如是。 422

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH QUYEÅN ÑEÄ THAÄP THAÁT

PHAÏM HAÏNH PHAÅM ÑEÄ BAÙT CHI TAM

Phuïc thöù, thieän nam töû! Phaùp voâ ngaïi giaû, Boà Taùt maha-taùt thieän tri töï trì, nhi baát vong thaát. Sôû vò trì giaû, nhö ñòa, nhö sôn, nhö nhaõn, nhö vaân, nhö nhaân, nhö maãu.

Nhaát thieát chö phaùp, dieäc phuïc nhö thò.

Nghóa voâ ngaïi giaû, Boà Taùt tuy tri chö phaùp danh töï, nhi baát tri nghóa. Ñaéc nghóa voâ ngaïi, taéc tri ö nghóa. Vaân haø tri nghóa? Vò ñòa trì giaû, nhö ñòa phoå trì nhaát thieát chuùng sanh caäp phi chuùng sanh. Dó thò nghóa coá, danh vi ñòa trì. Thieän nam töû! Vò sôn trì giaû, Boà Taùt ma-ha-taùt taùc thò tö duy: Haø coá danh sôn nhi vi trì da? Sôn naêng trì ñòa, linh voâ khuynh ñoäng; thò coá danh trì. Haø coá phuïc danh nhaõn vi trì da? Nhaõn naêng trì quang, coá danh vi trì. Haø coá phuïc danh vaân vi trì da? Vaân danh long khí, long khí trì thuûy; coá danh vaân trì. Haø coá phuïc danh nhaân vi trì da?

Nhaân naêng trì phaùp caäp dó phi phaùp; coá danh nhaân trì.

Haø coá phuïc danh maãu vi trì da? Maãu naêng trì töû; coá danh maãu trì. Boà Taùt ma-ha-taùt tri nhaát thieát phaùp danh töï cuù nghóa, dieäc phuïc nhö thò.

423

大般涅槃經 辭無礙者。菩薩摩訶薩以種種辭演說一義 亦無有義。猶如男女舍宅車乘眾生等名。何 故無義。善男子。夫義者。乃是菩薩諸佛境 界。辭者凡夫境界。以知義故得辭無礙。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Töø voâ ngaïi giaû, Boà Taùt ma-ha-taùt dó chuûng chuûng töø, dieãn thuyeát nhaát nghóa, dieäc voâ höõu nghóa, do nhö nam nöõ, xaù traïch, xa thaëng, chuùng sanh ñaúng danh. Haø coá voâ nghóa? Thieän nam töû! Phuø nghóa giaû, naõi thò Boà Taùt chö Phaät caûnh giôùi. Töø giaû, phaøm phu caûnh giôùi. Dó tri nghóa coá, ñaéc töø voâ ngaïi.

樂說無礙者。菩薩摩訶薩知辭知義。故於 無量阿僧祇劫說辭說義而不可盡。是名樂說 無礙。

Nhaïo thuyeát voâ ngaïi giaû, Boà Taùt ma-ha-taùt tri töø tri nghóa, coá ö voâ löôïng a-taêng-kyø kieáp, thuyeát töø, thuyeát nghóa, nhi baát khaû taän. Thò danh laïc thuyeát voâ ngaïi.

善男子。菩薩摩訶薩於無量無邊阿僧祇劫 修行世諦。以修行故知法無礙。復於無量阿 僧祇劫修第一義諦故得義無礙。亦於無量阿 僧祇劫。習毘伽羅那論故得辭無礙。亦於無 量阿僧祇劫。修習說世諦論故得樂說無礙。

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, ö voâ löôïng voâ bieân a-taêng-kyø kieáp, tu haønh theá ñeá. Dó tu haønh coá, tri phaùp voâ ngaïi. Phuïc ö voâ löôïng a-taêng-kyø kieáp, tu Ñeä nhaát nghóa ñeá coá, ñaéc nghóa voâ ngaïi. Dieäc ö voâ löôïng a-taêng-kyø kieáp, taäp Tyø-giaø-la-na luaän coá, ñaéc töø voâ ngaïi. Dieäc ö voâ löôïng a-taêng-kyø kieáp tu taäp thuyeát theá ñeá luaän coá, ñaéc laïc thuyeát voâ ngaïi.

善男子。聲聞緣覺若有得是四無礙者。 無有是處善男子。九部經中我說聲聞緣覺之 人有四無礙。聲聞緣覺真實無有。何以故。 菩薩摩訶薩為度眾生故修如是四無礙智。緣 覺之人修寂滅法志樂獨處。若化眾生但現神 通。終日默然無所宣說。云何當有四無礙 智。

Thieän nam töû! Thanh vaên, Duyeân giaùc, nhöôïc höõu ñaéc thò töù voâ ngaïi giaû, voâ höõu thò xöù. Thieän nam töû! Cöûu boä kinh trung, ngaõ thuyeát Thanh vaên, Duyeân giaùc chi nhaân höõu töù voâ ngaïi. Thanh vaên, Duyeân giaùc, chaân thaät voâ höõu.

Haø dó coá? Boà Taùt ma-ha-taùt vò ñoä chuùng sanh, coá tu nhö thò töù voâ ngaïi trí. Duyeân giaùc chi nhaân, tu tòch dieät phaùp, chí nhaïo ñoäc xöû, nhöôïc hoùa chuùng sanh, ñaûn hieän thaàn thoâng, chung nhaät maëc nhieân, voâ sôû tuyeân thuyeát. Vaân haø ñöông höõu töù voâ ngaïi trí?

何故默然而無所說。緣覺不能說法度人令 得煖法頂法忍法世第一法。須陀洹斯陀含阿

Haø coá maëc nhieân, nhi voâ sôû thuyeát? Duyeân giaùc baát naêng thuyeát phaùp ñoä nhaân linh ñaéc Noaõn phaùp, Ñænh

424

425

大般涅槃經 那含阿羅漢辟支佛菩薩摩訶薩。不能令人發 阿耨多羅三藐三菩提心。何以故。善男子。 緣覺出世世間無有九部經典。是故緣覺無辭 無礙樂說無礙。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

phaùp, Nhaãn phaùp, Theá ñeä nhaát phaùp, Tu-ñaø-hoaøn, Töñaø-haøm, A-na-haøm, A-la-haùn, Bích-chi Phaät, Boà Taùt maha-taùt; baát naêng linh nhaân phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm. Haø dó coá? Thieän nam töû! Duyeân giaùc xuaát theá, theá gian voâ höõu cöûu boä kinh ñieån. Thò coá Duyeân giaùc voâ töø voâ ngaïi, laïc thuyeát voâ ngaïi.

善男子緣覺之人雖知諸法無法無礙。何以

Thieän nam töû! Duyeân giaùc chi nhaân, tuy tri chö phaùp,

故。法無礙者。名為知字。緣覺之人雖知文

voâ phaùp voâ ngaïi. Haø dó coá? Phaùp voâ ngaïi giaû, danh vi tri

字無字無礙。何以故。不知常住二字法故。

töï. Duyeân giaùc chi nhaân, tuy tri vaên töï, voâ töï voâ ngaïi. Haø

是故緣覺不得法無礙。雖知於義無義無礙。 真知義者。知諸眾生悉有佛性。佛性義者。 名為阿耨多羅三藐三菩提。以是義故緣覺之 人不得義無礙。是故緣覺一切無有四無礙 智。 云何聲聞無四無礙。聲聞之人無有三種 善巧方便。何等為三。一者必須軟語然後受

dó coá? Baát tri thöôøng truï nhò töï phaùp coá, thò coá Duyeân giaùc baát ñaéc phaùp voâ ngaïi. Tuy tri ö nghóa, voâ nghóa voâ ngaïi.

Chaân tri nghóa giaû, tri chö chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh.

Phaät taùnh nghóa giaû, danh vi A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tamboà-ñeà. Dó thò nghóa coá, Duyeân giaùc chi nhaân baát ñaéc nghóa voâ ngaïi. Thò coá Duyeân giaùc, nhaát thieát voâ höõu töù voâ ngaïi trí.

Vaân haø Thanh vaên voâ töù voâ ngaïi? Thanh vaên chi nhaân voâ höõu tam chuûng thieän xaûo phöông tieän. Haø ñaúng vi tam?

Nhaát giaû, taát tu nhuyeãn ngöõ, nhieân haäu thoï phaùp. Nhò giaû,

法。二者必須麤語然後受化。三者不軟不麤

taát tu thoâ ngöõ, nhieân haäu thoï hoùa. Tam giaû, baát nhuyeãn

然後受化。聲聞之人無此三故無四無礙。

baát thoâ, nhieân haäu thoï hoùa. Thanh vaên chi nhaân voâ höõu

復次聲聞緣覺不能畢竟知辭知義。無自在 智知於境界。無有十力四無所畏不能畢竟度 426

tam coá, voâ töù voâ ngaïi.

Phuïc thöù, Thanh vaên Duyeân giaùc baát naêng taát caùnh tri töø, tri nghóa, voâ töï taïi trí, tri ö caûnh giôùi; voâ höõu thaäp löïc, 427

大般涅槃經 於十二因緣大河。不能善知眾生諸根利鈍差 別。未能永斷二諦疑心。不知眾生種種諸心

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

töù voâ sôû uùy; baát naêng taát caùnh ñoä ö thaäp nhò nhaân duyeân ñaïi haø, baát naêng thieän tri chuùng sanh chö caên lôïi ñoän sai bieät; vò naêng vónh ñoaïn nhò ñeá nghi taâm; baát tri chuùng

所緣境界。不能善說第一義空。是故二乘無

sanh chuûng chuûng chö taâm sôû duyeân caûnh giôùi, baát naêng

四無礙。

thieän thuyeát ñeä nhaát nghóa Khoâng. Thò coá nhò thöøa voâ töù voâ ngaïi.

迦葉菩薩白佛言。世尊。若諸聲聞緣覺 之人。一切無有四無礙者。云何世尊。說舍 利弗智慧第一。大目犍連神通第一。摩訶拘

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân nhöôïc chö Thanh vaên, Duyeân giaùc chi nhaân, nhaát thieát voâ höõu töù voâ ngaïi giaû, vaân haø Theá Toân thuyeát Xaù-lôïi-phaát trí tueä ñeä nhaát, Ñaïi Muïc-kieàn-lieân thaàn thoâng ñeä nhaát, Ma-ha-caâu-

絺羅四無礙第一。如其無者如來何故作如是

hy-la töù voâ ngaïi ñeä nhaát? Nhö kyø voâ giaû, Nhö Lai haø coá

說。

taùc nhö thò thuyeát?

爾時世尊讚迦葉言。善哉善哉。善男子。 譬如恒河有無量水。辛頭大河水亦無量。博 叉大河水亦無量。悉陀大河水亦無量。阿耨 達池水亦無量。大海之中水亦無量。如是諸

Nhó thôøi Theá Toân taùn Ca-dieáp ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Thieän nam töû! Thí nhö Haèng haø höõu voâ löôïng thuûy; Taân-ñaàu ñaïi haø, thuûy dieäc voâ löôïng; Baùc-xoa ñaïi haø, thuûy dieäc voâ löôïng; Taát-ñaø ñaïi haø, thuûy dieäc voâ löôïng, A-naäuñaït trì, thuûy dieäc voâ löôïng; ñaïi haûi chi trung, thuûy dieäc voâ löôïng; nhö thò chö thuûy, tuy ñoàng voâ löôïng, nhieân kyø ña

水雖同無量。然其多少其實不等。聲聞緣覺

thieåu, kyø thaät baát ñaúng. Thanh vaên Duyeân giaùc caäp chö

及諸菩薩四無礙智亦復如是。善男子。若說

Boà Taùt töù voâ ngaïi trí dieäc phuïc nhö thò. Thieän nam töû!

等者無有是處。善男子。我為凡夫說摩訶拘 絺羅四無礙智為最第一。汝所問者其義如 428

Nhöôïc thuyeát ñaúng giaû, voâ höõu thò xöù. Thieän nam töû! Ngaõ vò phaøm phu, thuyeát Ma-ha-caâu-hy-la, töù voâ ngaïi trí, vi toái ñeä nhaát. Nhöõ sôû vaán giaû, kyø nghóa nhö thò. Thieän nam 429

大般涅槃經 是。善男子。聲聞之人或有得一或有得二。 若具足四無有是處。 迦葉菩薩白佛言。世尊。如佛先說梵行品 中。菩薩知見得四無礙者。菩薩知見則無所 得。亦無有心言無所得。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

töû! Thanh vaên chi nhaân, hoaëc höõu ñaéc nhaát, hoaëc höõu ñaéc nhò; nhöôïc cuï tuùc töù voâ höõu thò xöù.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät tieân thuyeát Phaïm haïnh phaåm trung, Boà Taùt tri kieán, ñaéc töù voâ ngaïi giaû. Boà Taùt tri kieán, taéc voâ sôû ñaéc, dieäc voâ höõu taâm ngoân voâ sôû ñaéc.

世尊。是菩薩摩訶薩實無所得。若使菩薩

Theá Toân, thò Boà Taùt ma-ha-taùt thaät voâ sôû ñaéc. Nhöôïc

心有得者。則非菩薩名為凡夫。云何如來說

söû Boà Taùt taâm höõu ñaéc giaû, taéc phi Boà Taùt, danh vi phaøm

言菩薩而有所得。 佛言。善男子。善哉善哉。我將欲說而汝 復問。善男子。菩薩摩訶薩實無所得。無所 得者名四無礙。

phu. Vaân haø Nhö Lai thuyeát ngoân Boà Taùt nhi höõu sôû ñaéc?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thieän tai! Thieän tai! Ngaõ töông duïc thuyeát, nhi nhöõ phuïc vaán. Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt thaät voâ sôû ñaéc. Voâ höõu ñaéc giaû, danh töù voâ ngaïi.

善男子。以何義故無所得者名為無礙。若

Thieän nam töû! Dó haø nghóa coá, voâ sôû ñaéc giaû danh vi

有得者則名為礙。有障礙者名四顛倒。善男

voâ ngaïi? Nhöôïc höõu ñaéc giaû, taéc danh vi ngaïi. Höõu chöôùng

子。菩薩摩訶薩無四倒故故得無礙。是故菩 薩名無所得。 復次善男子。無所得者則名為慧。菩薩

ngaïi giaû, danh töù ñieân ñaûo. Thieän nam töû! Boà Taùt ma-hataùt voâ töù ñaûo coá, coá ñaéc voâ ngaïi. Thò coá Boà Taùt danh voâ sôû ñaéc.

Phuïc thöù thieän nam töû! Voâ sôû ñaéc giaû, taéc danh vi tueä.

摩訶薩得是慧故名無所得。有所得者名為無

Boà Taùt ma-ha-taùt ñaéc thò tueä coá, danh voâ sôû ñaéc. Höõu sôû

明。菩薩永斷無明闇故,故無所得。是故菩薩

ñaéc giaû, danh vi voâ minh. Boà Taùt vónh ñoaïn voâ minh aùm

名無所得。

coá, coá voâ sôû ñaéc. Thò coá Boà Taùt, danh voâ sôû ñaéc.

430

431

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

復次善男子。無所得者名大涅槃。菩薩 摩訶薩安住如是大涅槃中。不見一切諸法性 相。是故菩薩名無所得。有所得者名二十五 有。菩薩永斷二十五有得大涅槃。是故菩薩 復次善男子。無所得者名為大乘。菩薩 摩訶薩不住諸法故得大乘。是故菩薩名無所 得。有所得者名為聲聞辟支佛道。菩薩永斷 二乘道故得於佛道。是故菩薩名無所得。 復次善男子。無所得者名方等經。菩薩讀 誦如是經故得大涅槃。是故菩薩名無所得。 有所得者名十一部經。 菩薩不修純說方等大 乘經典。是故菩薩名無所得。 1

復次善男子。無所得者名為虛空。世間無 物名為虛空。菩薩得是虛空三昧無所見故。 是故菩薩名無所得。有所得者名生死輪。一 切凡夫輪迴生死故有所見。菩薩永斷一切生 死。是故菩薩名無所得。 Baûn khaéc goã chuùng toâi hieän coù khaéc choã naøy laø 十二部經, nhöng caâu tröôùc ñoù vöøa taùch rieâng kinh Phöông ñaúng Ñaïi thöøa neân e raèng nhö theá khoâng hôïp lyù.

Vì vaäy neân chuùng toâi quyeát ñònh giöõ nguyeân nhö baûn vieát tay cuûa hoïc giaû Ñoaøn Trung Coøn.

432

baøn, Boà Taùt ma-ha-taùt an truï nhö thò Ñaïi Nieát-baøn trung, baát kieán nhaát thieát chö phaùp taùnh töôùng. Thò coá Boà Taùt, danh voâ sôû ñaéc. Höõu sôû ñaéc giaû, danh nhò thaäp nguõ höõu.

Boà Taùt vónh ñoaïn nhò thaäp nguõ höõu, ñaéc Ñaïi Nieát-baøn. Thò coá Boà Taùt, danh voâ sôû ñaéc.

名無所得。

1

Phuïc thöù, thieän nam töû! Voâ sôû ñaéc giaû, danh Ñaïi Nieát-

Phuïc thöù, thieän nam töû! Voâ sôû ñaéc giaû, danh vi Ñaïi thöøa. Boà Taùt ma-ha-taùt baát truï chö phaùp, coá ñaéc Ñaïi thöøa.

Thò coá Boà Taùt, danh voâ sôû ñaéc. Höõu sôû ñaéc giaû, danh vi Thanh vaên, Bích chi Phaät ñaïo. Boà Taùt vónh ñoaïn nhò thöøa ñaïo coá, ñaéc ö Phaät ñaïo. Thò coá Boà Taùt, danh voâ sôû ñaéc.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Voâ sôû ñaéc giaû, danh Phöông ñaúng kinh. Boà Taùt ñoäc tuïng nhö thò kinh coá, ñaéc ñaïi Nieátbaøn, thò coá Boà Taùt, danh voâ sôû ñaéc. Höõu sôû ñaéc giaû, danh thaäp nhaát boä kinh. Boà Taùt baát tu, thuaàn thuyeát Phöông ñaúng Ñaïi thöøa kinh ñieån. Thò coá Boà Taùt, danh voâ sôû ñaéc.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Voâ sôû ñaéc giaû, danh vi hö khoâng. Theá gian voâ vaät, danh vi hö khoâng. Boà Taùt ñaéc thò hö khoâng Tam-muoäi, voâ sôû kieán coá, thò coá Boà Taùt danh voâ sôû ñaéc. Höõu sôû ñaéc giaû, danh sanh töû luaân. Nhaát thieát phaøm phu luaân hoài sanh töû, coá höõu sôû kieán. Boà Taùt vónh ñoaïn nhaát thieát sanh töû. Thò coá Boà Taùt danh voâ sôû ñaéc.

433

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

復次善男子。菩薩摩訶薩無所得者名常樂

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt voâ sôû ñaéc

我淨。菩薩摩訶薩見佛性故得常樂我淨。是

giaû, danh thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Boà Taùt ma-ha-taùt kieán

故菩薩名無所得。有所得者名無常無樂無我 無淨。菩薩摩訶薩斷是無常無樂無我無淨。 是故菩薩名無所得。 復次善男子。無所得者名第一義空。菩薩

Phaät taùnh coá, ñaéc thöôøng laïc, ngaõ, tònh. Thò coá Boà Taùt danh voâ sôû ñaéc. Höõu sôû ñaéc giaû, danh voâ thöôøng, voâ laïc, voâ ngaõ, voâ tònh. Boà Taùt ma-ha-taùt ñoaïn thò voâ thöôøng, voâ laïc, voâ ngaõ, voâ tònh. Thò coá Boà Taùt danh voâ sôû ñaéc.

Phuïc thöù Thieän nam töû! Voâ sôû ñaéc giaû, danh ñeä nhaát

摩訶薩觀第一義空悉無所見。是故菩薩名無

nghóa khoâng. Boà Taùt ma-ha-taùt, quaùn ñeä nhaát nghóa khoâng,

所得。有所得者名為五見。菩薩永斷是五見

taát voâ sôû kieán. Thò coá Boà Taùt danh voâ sôû ñaéc. Höõu sôû ñaéc

故得第一義空。是故菩薩名無所得。

giaû, danh vi nguõ kieán. Boà Taùt vónh ñoaïn thò nguõ kieán, coá

復次善男子。無所得者名為阿耨多羅三藐 三菩提。菩薩摩訶薩得阿耨多羅三藐三菩提 時悉無所見。是故菩薩名無所得。有所得者 名為聲聞緣覺菩提。菩薩永斷二乘菩提。是 故菩薩名無所得。 善男子。汝之所問亦無所得。我之所說亦 無所得。若有所得是魔眷屬非我弟子。 迦葉菩薩白佛言。世尊。為我說是菩薩無 所得時。無量眾生斷有相心。以是事故我敢 434

ñaéc ñeä nhaát nghóa khoâng. Thò coá Boà Taùt danh voâ sôû ñaéc.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Voâ sôû ñaéc giaû, danh vi A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Boà Taùt ma-ha-taùt ñaéc A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà thôøi, taát voâ sôû kieán. Thò coá Boà Taùt, danh voâ sôû ñaéc. Höõu sôû ñaéc giaû, danh vi Thanh vaên, Duyeân giaùc Boà-ñeà. Boà Taùt vónh ñoaïn nhò thöøa Boà-ñeà. Thò coá Boà Taùt, danh voâ sôû ñaéc.

Thieän nam töû! Nhöõ chi sôû vaán, dieäc voâ sôû ñaéc. Ngaõ chi sôû thuyeát, dieäc voâ sôû ñaéc. Nhöôïc höõu sôû ñaéc, thò ma quyeán thuoäc, phi ngaõ ñeä töû.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân vò ngaõ thuyeát thò Boà Taùt voâ sôû ñaéc thôøi, voâ löôïng chuùng sanh ñoaïn höõu 435

大般涅槃經 諮啟無所得義。令如是等無量眾生離魔眷屬

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

töôùng taâm. Dó thò söï coá, ngaõ caûm tö khaûi voâ sôû ñaéc nghóa, linh nhö thò ñaúng voâ löôïng chuùng sanh ly ma quyeán thuoäc,

為佛弟子。

vi Phaät ñeä töû.

迦葉菩薩白佛言。世尊。如來先於娑羅雙 樹間。為純陀說偈。 本有今無 本無今有 三世有法 無有是處 世尊。是義云何。

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Lai tieân ö Sa-la song thoï gian, vò Thuaàn-ñaø thuyeát keä: Boån höõu kim voâ, Boån voâ kim höõu; Tam theá höõu phaùp, Voâ höõu thò xöù.

Theá Toân thò nghóa vaân haø?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ngaõ vò hoùa ñoä chö chuùng

佛言。善男子。我為化度諸眾生故而作是

sanh coá, nhi taùc thò thuyeát; dieäc vò Thanh vaên, Bích-chi

說。亦為聲聞辟支佛故而作是說。亦為文殊

Phaät coá, nhi taùc thò thuyeát; dieäc vò Vaên-thuø-sö-lôïi Phaùp

師利法王子故而作是說。不但正為純陀一人 說是偈也。時文殊師利將欲問我。我知其心 而為說之。我既說已文殊師利即得解了。 迦葉菩薩言。世尊。如文殊等詎有幾人能 了是義。惟願如來更為大眾廣分別說。

vöông töû coá, nhi taùc thò thuyeát, baát ñaõn chaùnh vò Thuaànñaø nhaát nhaân, thuyeát thò keä daõ. Thôøi Vaên-thuø-sö-lôïi töông duïc vaán ngaõ, ngaõ tri kyø taâm, nhi vò thuyeát chi. Ngaõ kyù thuyeát dó, Vaên-thuø-sö-lôïi töùc ñaéc giaûi lieãu.

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhö Vaên-thuø ñaúng, cöï höõu kyû nhaân naêng lieãu thò nghóa! Duy nguyeän Nhö Lai caùnh vò Ñaïi chuùng, quaûng phaân bieät thuyeát.

善男子。諦聽諦聽。今當為汝重敷演之。

Thieän nam töû! Ñeá thính! Ñeá thính! Kim ñöông vò nhöõ,

言本有者。我昔本有無量煩惱。以煩惱故現

truøng phu dieãn chi. Ngoân boån höõu giaû, ngaõ tích boån höõu voâ

436

437

大般涅槃經 在無有大般涅槃。言本無者。本無般若波羅 蜜。以無般若婆羅蜜。故現在具有諸煩惱

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

löôïng phieàn naõo. Dó phieàn naõo coá, hieän taïi voâ höõu Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Ngoân boån voâ giaû, boån voâ Baùt-nhaõ Ba-la-maät. Dó voâ Baùt-nhaõ Ba-la-maät coá, hieän taïi cuï höõu chö phieàn naõo

結。若有沙門若婆羅門若天若魔若梵若人。

keát. Nhöôïc höõu sa-moân, nhöôïc baø-la-moân, nhöôïc thieân,

說言如來去來現在有煩惱者無有是處。

nhöôïc ma, nhöôïc phaïm, nhöôïc nhaân, thuyeát ngoân: Nhö

復次善男子。言本有者。我本有父母和合 之身。是故現在無有金剛微妙法身。言本無 者。我身本無三十二相八十種好。以本無有 三十二相八十種好故。現在具有四百四病。 若有沙門若婆羅門若天若魔若梵若人。說言 如來去來現在有病苦者無有是處。 復次善男子。言本有者。我昔本有無常無

Lai khöù, lai, hieän taïi, höõu phieàn naõo giaû, voâ höõu thò xöù.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Ngoân boån höõu giaû, ngaõ tích boån höõu phuï maãu hoaø hieäp chi thaân; thò coá hieän taïi voâ höõu kim cang vi dieäu phaùp thaân. Ngoân boån voâ giaû, ngaõ thaân boån voâ tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo. Dó boån voâ höõu tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo coá, hieän taïi cuï höõu töù baù töù beänh. nhöôïc höõu sa-moân, nhöôïc baø-lamoân, nhöôïc thieân, nhöôïc ma, nhöôïc phaïm, nhöôïc nhaân thuyeát ngoân: Nhö Lai khöù, lai, hieän taïi, höõu beänh khoå giaû, voâ höõu thò xöù.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Ngoân boån höõu giaû, ngaõ tích

我無樂無淨。以有無常無我無樂無淨故。現

boån höõu voâ thöôøng, voâ ngaõ, voâ laïc, voâ tònh. Dó höõu voâ

在無有阿耨多羅三藐三菩提。言本無者。本

thöôøng, voâ ngaõ, voâ laïc, voâ tònh coá, hieän taïi voâ höõu A-naäu-

不見佛性以不見故無常樂我淨。若有沙門若

ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Ngoân boån voâ giaû, boån baát kieán Phaät taùnh. Dó baát kieán coá, voâ thöôøng, laïc, ngaõ, tònh.

婆羅門若天若魔若梵若人。說言如來去來現

nhöôïc höõu sa-moân, nhöôïc baø-la-moân, nhöôïc thieân, nhöôïc

在無常樂我淨者無有是處。

ma, nhöôïc phaïm, nhöôïc nhaân, thuyeát ngoân: Nhö Lai khöù, lai, hieän taïi, voâ thöôøng, laïc, ngaõ, tònh giaû, voâ höõu thò xöù.

復次善男子。言本有者。本有凡夫修苦

Phuïc thöù, thieän nam töû! Ngoân boån höõu giaû, boån höõu

行心謂得阿耨多羅三藐三菩提。以是事故現

phaøm phu tu khoå haïnh taâm, vò ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu

438

439

大般涅槃經 在不能破壞四魔。言本無者。我本無有六波 羅蜜。以本無有六波羅蜜故修行凡夫苦行之

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Tam-boà-ñeà. Dó thò söï coá, hieän taïi baát naêng phaù hoaïi töù ma.

Ngoân boån voâ giaû, ngaõ boån voâ höõu luïc Ba-la-maät. Dó boån voâ höõu luïc Ba-la-maät coá, tu haønh phaøm phu khoå haïnh chi

心。謂得阿耨多羅三藐三菩提。若有沙門若

taâm, vò ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Nhöôïc höõu

婆羅門若天若魔若梵若人。說言如來去來現

sa-moân, nhöôïc baø-la-moân, nhöôïc thieân, nhöôïc ma, nhöôïc

在有苦行者無有是處。 復次善男子。言本有者。我昔本有雜食之 身。以有食身故現在無有無邊之身。言本無 者。本無三十七助道法。以無三十七助道法 故現在具有雜食之身。若有沙門若婆羅門若 天若魔若梵若人。說言如來去來現在有雜食 身者無有是處。 復次善男子。言本有者。我昔本有一切法 中取著之心。以是事故現在無有畢竟空定。 言本無者。我本無有中道實義。以無中道真 實義故於一切法則有著心。若有沙門若婆羅 門若天若魔若梵若人。說言如來去來現在說 一切法是有相者無有是處。 440

phaïm, nhöôïc nhaân, thuyeát ngoân: Nhö Lai khöù, lai, hieän taïi höõu khoå haïnh giaû, voâ höõu thò xöù.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Ngoân boån höõu giaû, ngaõ tích boån höõu taïp thöïc chi thaân. Dó höõu thöïc thaân coá, hieän taïi voâ höõu voâ bieân chi thaân. Ngoân boån voâ giaû, boån voâ tam thaäp thaát trôï ñaïo phaùp. Dó voâ tam thaäp thaát trôï ñaïo phaùp coá, hieän taïi cuï höõu, taïp thöïc chi thaân. Nhöôïc höõu sa-moân, nhöôïc baø-la-moân, nhöôïc thieân, nhöôïc ma, nhöôïc phaïm, nhöôïc nhaân, thuyeát ngoân: Nhö Lai khöù, lai, hieän taïi höõu taïp thöïc thaân giaû, voâ höõu thò xöù.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Ngoân boån höõu giaû, ngaõ tích boån höõu nhaát thieát phaùp trung, thuû tröôùc chi taâm. Dó thò söï coá, hieän taïi voâ höõu taát caùnh khoâng ñònh. Ngoân boån voâ giaû, ngaõ boån voâ höõu trung ñaïo thaät nghóa. Dó voâ trung ñaïo chaân thaät nghóa coá, ö nhaát thieát phaùp, taéc höõu tröôùc taâm.

Nhöôïc höõu sa-moân, nhöôïc baø-la-moân, nhöôïc thieân, nhöôïc ma, nhöôïc phaïm, nhöôïc nhaân, thuyeát ngoân: Nhö Lai khöù, lai, hieän taïi thuyeát nhaát thieát phaùp thò höõu töôùng giaû voâ höõu thò xöù.

441

大般涅槃經 復次善男子。言本有者。我初得阿耨多 羅三藐三菩提時。有諸鈍根聲聞弟子。以有 鈍根聲聞弟子故不得演說一乘之實。言本無 者。本無利根人中象王。迦葉菩薩等以無利 根。迦葉等故隨宜方便開示三乘。若有沙門 若婆羅門若天若魔若梵若人。說言如來去來 現在畢竟演說三乘法者無有是處。 復次善男子。言本有者。我本說言卻後三 月於娑羅雙樹當般涅槃。是故現在不得演說 大方等典大般涅槃。言本無者。本昔無有文 殊師利大菩薩等。以無有故現在說言如來無 常。若有沙門若婆羅門若天若魔若梵若人。 說言如來去來現在是無常者無有是處。 善男子。如來普為諸眾生故雖知諸法說 言不知。雖見諸法說言不見。有相之法說言 無相。無相之法說言有相。實有無常說言 有常。實有有常說言無常。我樂淨等亦復如 442

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuïc thöù, thieän nam töû! Ngoân boån höõu giaû, ngaõ sô ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà thôøi, höõu chö ñoän caên Thanh vaên ñeä töû. Dó höõu ñoän caên Thanh vaên ñeä töû coá, baát ñaéc dieãn thuyeát nhaát thöøa chi thaät. Ngoân boån voâ giaû, boån voâ lôïi caên, nhaân trung töôïng vöông, Ca-dieáp Boà Taùt ñaúng.

Dó voâ lôïi caên Ca-dieáp ñaúng coá, tuøy nghi phöông tieän khai thò tam thöøa. Nhöôïc höõu sa-moân, nhöôïc baø-la-moân, nhöôïc thieân, nhöôïc ma, nhöôïc phaïm, nhöôïc nhaân, thuyeát ngoân: Nhö Lai khöù, lai, hieän taïi taát caùnh dieãn thuyeát tam thöøa phaùp giaû, voâ höõu thò xöù.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Ngoân boån höõu giaû, ngaõ boån thuyeát ngoân: Khöôùc haäu tam ngoaït, ö sa-la song thoï ñöông baùt Nieát-baøn. Thò coá hieän taïi, baát ñaéc dieãn thuyeát ñaïi Phöông ñaúng ñieån Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Ngoân boån voâ giaû, boån tích voâ höõu Vaên-thuø-sö-lôïi Ñaïi Boà Taùt ñaúng. Dó voâ höõu coá, hieän taïi thuyeát ngoân: Nhö Lai voâ thöôøng. Nhöôïc höõu sa-moân, nhöôïc baø-la-moân, nhöôïc thieân, nhöôïc ma, nhöôïc phaïm, nhöôïc nhaân, thuyeát ngoân: Nhö Lai khöù, lai, hieän taïi thò voâ thöôøng giaû, voâ höõu thò xöù.

Thieän nam töû! Nhö Lai phoå vò chö chuùng sanh coá, tuy tri chö phaùp, thuyeát ngoân baát tri; tuy kieán chö phaùp, thuyeát ngoân baát kieán. Höõu töôùng chi phaùp, thuyeát ngoân voâ töôùng; voâ töôùng chi phaùp, thuyeát ngoân höõu töôùng. Thaät höõu voâ thöôøng, thuyeát ngoân höõu thöôøng; thaät höõu höõu thöôøng, thuyeát ngoân voâ thöôøng. Laïc, ngaõ, tònh ñaúng, dieäc phuïc nhö 443

大般涅槃經 是。三乘之法說言一乘。一乘之法隨宜說 三。略相說廣廣相說略。四重之法說偷蘭 遮。偷蘭遮法說言四重。犯說非犯非犯說 犯。輕罪說重重罪說輕。何以故。如來明見 眾生根故。 善男子。如來雖作是說終無虛妄。何以故 虛妄之語即是罪過。如來悉斷一切罪過。云 何當有虛妄語耶。 善男子。如來雖無虛妄之言。若知眾生因 虛妄說得法利者。隨宜方便則為說之。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thò. Tam thöøa chi phaùp, thuyeát ngoân nhaát thöøa; nhaát thöøa chi phaùp, tuøy nghi thuyeát tam. Löôïc töôùng, thuyeát quaûng; quaûng töôùng, thuyeát löôïc. Töù troïng chi phaùp, thuyeát dulan-giaø; du-lan-giaø phaùp, thuyeát vi töù troïng. Phaïm thuyeát phi phaïm; phi phaïm thuyeát phaïm. Khinh toäi, thuyeát troïng, troïng toäi, thuyeát khinh. Haø dó coá? Nhö Lai minh kieán chuùng sanh caên coá.

Thieän nam töû! Nhö Lai tuy taùc thò thuyeát, chung voâ hö voïng. Haø dó coá? hö voïng chi ngöõ, töùc thò toäi quaù. Nhö Lai taát ñoaïn nhaát thieát toäi quaù, vaân haø ñöông höõu hö voïng ngöõ da?

Thieän nam töû! Nhö Lai tuy voâ hö voïng chi ngoân, nhöôïc tri chuùng sanh, nhaân hö voïng thuyeát, ñaéc phaùp lôïi giaû, tuøy nghi phöông tieän, taéc vò thuyeát chi.

善男子。一切世諦若於如來即是第一義 諦。何以故。諸佛世尊為第一義故說於世 諦。亦令眾生得第一義諦。若使眾生不得如 是第一義者。諸佛終不宣說世諦。 善男子。如來有時演說世諦。眾生謂佛說 第一義諦。有時演說第一義諦。眾生謂佛說 於世諦。是則諸佛甚深境界。非是聲聞緣覺 所知。善男子。是故汝先不應難言菩薩摩訶 444

Thieän nam töû! Nhaát thieát theá ñeá, nhöôïc ö Nhö Lai, töùc thò ñeä nhaát nghóa ñeá. Haø dó coá? Chö Phaät Theá Toân, vò ñeä nhaát nghóa coá, thuyeát ö theá ñeá, dieäc linh chuùng sanh ñaéc ñeä nhaát nghóa ñeá. Nhöôïc söû chuùng sanh baát ñaéc nhö thò ñeä nhaát nghóa giaû, chö Phaät chung baát tuyeân thuyeát theá ñeá.

Thieän nam töû! Nhö Lai höõu thôøi dieãn thuyeát theá ñeá; chuùng sanh vò Phaät thuyeát ñeä nhaát nghóa ñeá. Höõu thôøi dieãn thuyeát ñeä nhaát nghóa ñeá; chuùng sanh vò Phaät thuyeát ö theá ñeá. Thò taéc chö Phaät thaäm thaâm caûnh giôùi; phi thò Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri. Thieän nam töû! Thò coá nhöõ 445

大般涅槃經 薩無所得也。菩薩常得第一義諦。云何難言 無所得耶。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

tieân baát öng naïn ngoân Boà Taùt ma-ha-taùt voâ sôû ñaéc daõ. Boà Taùt thöôøng ñaéc ñeä nhaát nghóa ñeá. Vaân haø naïn ngoân voâ sôû ñaéc da?

迦葉復言。世尊。第一義諦亦名為道。亦

Ca-dieáp phuïc ngoân: Theá Toân! Ñeä nhaát nghóa ñeá, dieäc

名菩提亦名涅槃。若有菩薩言有得道菩提涅

danh vi ñaïo, dieäc danh Boà-ñeà, dieäc danh Nieát-baøn. Nhöôïc

槃即是無常。何以故。法若常者則不可得。 猶如虛空誰有得者。 世尊。如世間物本無今有名為無常。道 亦如是道若可得則名無常。法若常者無得無 生。猶如佛性無得無生。 世尊。夫道者。非色非不色不長不短非

höõu Boà Taùt ngoân höõu ñaéc ñaïo, Boà-ñeà, Nieát-baøn, töùc thò voâ thöôøng. Haø dó coá? Phaùp nhöôïc thöôøng giaû, taéc baát khaû ñaéc; do nhö hö khoâng, thuøy höõu ñaéc giaû?

Theá Toân! Nhö theá gian vaät, boån voâ, kim höõu, danh vi voâ thöôøng. Ñaïo dieäc nhö thò. Ñaïo nhöôïc khaû ñaéc, taéc danh voâ thöôøng. Phaùp nhöôïc thöôøng giaû, voâ ñaéc, voâ sanh, do nhö Phaät taùnh, voâ ñaéc, voâ sanh.

Theá Toân! Phuø ñaïo giaû, phi saéc, phi baát saéc, baát tröôøng, baát ñoaûn, phi cao, phi haï, phi sanh, phi dieät, phi xích, phi

高非下。非生非滅非赤非白非青非黃非有非

baïch, phi thanh, phi hoaøng, phi höõu, phi voâ. Vaân haø Nhö

無。云何如來說言可得。菩提涅槃亦復如

Lai thuyeát ngoân khaû ñaéc? Boà-ñeà, Nieát-baøn dieäc phuïc nhö

是。 佛言。如是如是。善男子。道有二種。一 者常。二者無常。菩提之相亦有二種。一者 常。二者無常。涅槃亦爾。外道道者名為無 常。內道道者名之為常。聲聞緣覺所有菩提 446

thò.

Phaät ngoân: Nhö thò, nhö thò. Thieän nam töû! Ñaïo höõu nhò chuûng: nhaát giaû thöôøng, nhò giaû voâ thöôøng. Boà-ñeà chi töôùng, dieäc höõu nhò chuûng: nhaát giaû thöôøng, nhò giaû voâ thöôøng. Nieát-baøn dieäc nhó. Ngoaïi ñaïo ñaïo giaû, danh vi voâ thöôøng; noäi ñaïo ñaïo giaû, danh chi vi thöôøng. Thanh vaên Duyeân giaùc sôû höõu Boà ñeà, danh vi voâ thöôøng; Boà Taùt chö 447

大般涅槃經 名為無常。菩薩諸佛所有菩提名之為常。外 解脫者名為無常。內解脫者名之為常。 善男子。道與菩提及以涅槃悉名為常。一

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phaät sôû höõu Boà-ñeà, danh chi vi thöôøng. Ngoaïi giaûi thoaùt giaû, danh vi voâ thöôøng; noäi giaûi thoaùt giaû, danh chi vi thöôøng.

Thieän nam töû! Ñaïo döõ Boà-ñeà caäp dó Nieát-baøn, taát danh

切眾生常為無量煩惱所覆。無慧眼故不能得

vi thöôøng; nhaát thieát chuùng sanh thöôøng vi voâ löôïng phieàn

見。而諸眾生為欲見故修戒定慧。以修行故

naõo sôû phuù, voâ tueä nhaõn coá, baát naêng ñaéc kieán. Nhi chö

見道菩提及以涅槃。是名菩薩得道菩提及涅

chuùng sanh, vò duïc kieán coá, tu giôùi, ñònh, tueä. Dó tu haønh coá, kieán ñaïo, Boà ñeà caäp dó Nieát-baøn. Thò danh Boà Taùt ñaéc

槃也。道之性相實不生滅。以是義故不可捉

ñaïo, Boà-ñeà caäp Nieát-baøn daõ. Ñaïo chi taùnh töôùng, thaät baát

持。

sanh dieät. Dó thò nghóa coá, baát khaû troùc trì.

善男子。道者雖無色像可見稱量可知而實 有用。善男子。如眾生心雖非是色非長非短 非麤非細非縛非解。非是見法而亦是有。以 是義故我為須達。說言長者心為城主。長者 若不護心則不護身口。若護心者則護身口。 以不善護是身口故。令諸眾生到三惡趣。護 身口者則令眾生得人天涅槃得名真實。其不 得者名不真實。 善男子。道與菩提及以涅槃亦復如是亦有 亦常。如其無者云何能斷一切煩惱。以其有 故一切菩薩了了知見。 448

Thieän nam töû! Ñaïo giaû, tuy voâ saéc töôïng khaû kieán, xöùng löôïng khaû tri, nhi thaät höõu duïng. Thieän nam töû! Nhö chuùng sanh taâm, tuy thò phi saéc, phi tröôøng, phi ñoaûn, phi thoâ, phi teá, phi phöôïc, phi giaûi, phi thò kieán phaùp, nhi dieäc thò höõu. Dó thò nghóa coá, ngaõ vò Tu-ñaït thuyeát ngoân: Tröôûng giaû taâm vi thaønh chuû. Tröôûng giaû nhöôïc baát hoä taâm, taéc baát hoä thaân, khaåu. Nhöôïc hoä taâm giaû, taéc hoä thaân, khaåu. Dó baát thieän hoä thò thaân, khaåu coá, linh chö chuùng sanh ñaùo tam aùc thuù. Hoä thaân khaåu giaû, taéc linh chuùng sanh ñaéc nhaân, thieân, Nieát-baøn. Ñaéc, danh chaân thaät. Kyø baát ñaéc giaû, danh baát chaân thaät.

Thieän nam töû! Ñaïo döõ Boà-ñeà caäp dó Nieát-baøn, dieäc phuïc nhö thò; dieäc höõu, dieäc thöôøng. Nhö kyø voâ giaû, vaân haø naêng ñoaïn nhaát thieát phieàn naõo? Dó kyø höõu coá, nhaát thieát Boà Taùt lieãu lieãu tri kieán.

449

大般涅槃經 善男子。見有二種。一相貌見。二了了 見。 云何相貌見。如遠見煙名為見火。實不 見火。雖不見火亦非虛妄。見空中鶴便言見 水。雖不見水亦非虛妄。如見花葉便言見 根。雖不見根亦非虛妄。如人遙見籬間牛角 便言見牛。雖不見牛亦非虛妄。如見女人懷 妊便言見欲。雖不見欲亦非虛妄。如見樹生 葉便言見水。雖不見水亦非虛妄。又如見雲 便言見雨。雖不見雨亦非虛妄。如見身業及 以口業便言見心。雖不見心亦非虛妄。是名 相貌見。 云何了了見。如眼見色。善男子。如人眼 根清淨不壞自觀掌中阿摩勒菓。菩薩摩訶薩 了了見道。菩提涅槃亦復如是。雖如是見初 無見相。 善男子。以是因緣我於往昔告舍利弗。一 切世間若有沙門若婆羅門若天若魔若梵若人 之所不知不見不覺。惟有如來悉知見覺。及 諸菩薩亦復如是。 450

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Kieán höõu nhò chuûng: nhaát töôùng maïo kieán, nhò lieãu lieãu kieán.

Vaân haø töôùng maïo kieán? Nhö vieãn kieán yeân, danh vi kieán hoûa. Thaät baát kieán hoûa. Tuy baát kieán hoûa, dieäc phi hö voïng. Kieán khoâng trung haïc, tieän ngoân kieán thuûy. Tuy baát kieán thuûy, dieäc phi hö voïng. Nhö kieán hoa, dieäp, tieän ngoân kieán caên. Tuy baát kieán caên, dieäc phi hö voïng. Nhö nhaân dao kieán ly, gian ngöu giaùc, tieän ngoân kieán ngöu.

Tuy baát kieán ngöu, dieäc phi hö voïng. Nhö kieán nöõ nhaân hoaøi nhaâm, tieän ngoân kieán duïc. Tuy baát kieán duïc, dieäc phi hö voïng. Nhö kieán thoï sanh dieäp, tieän ngoân kieán thuûy.

Tuy baát kieán thuûy, dieäc phi hö voïng. Höïu nhö kieán vaân, tieän ngoân kieán vuõ. Tuy baát kieán vuõ, dieäc phi hö voïng. Nhö kieán thaân nghieäp caäp dó khaåu nghieäp, tieän ngoân kieán taâm.

Tuy baát kieán taâm, dieäc phi hö voïng. Thò danh töôùng maïo kieán.

Vaân haø lieãu lieãu kieán? Nhö nhaõn kieán saéc. Thieän nam töû! Nhö nhaân nhaõn caên, thanh tònh baát hoaïi, töï quan chöôûng trung, A-ma-laëc quaû. Boà Taùt ma-ha-taùt lieãu lieãu kieán ñaïo, Boà-ñeà, Nieát-baøn, dieäc phuïc nhö thò. Tuy nhö thò kieán, sô voâ kieán töôùng.

Thieän nam töû! Dó thò nhaân duyeân, ngaõ ö vaõng tích caùo Xaù-lôïi-phaát: Nhaát thieát theá gian, nhöôïc höõu sa-moân, nhöôïc baø-la-moân, nhöôïc thieân, nhöôïc ma, nhöôïc Phaïm, nhöôïc nhaân, chi sôû baát tri, baát kieán, baát giaùc. Duy höõu Nhö Lai, taát tri, kieán, giaùc, caäp chö Boà Taùt, dieäc phuïc nhö thò.

451

大般涅槃經 舍利弗。若諸世間所知見覺。我與菩薩亦 知見覺。世間眾生之所不知不見不覺。亦不 自知不知見覺。世間眾生所知見覺。便自說 言我知見覺。 舍利弗。如來一切悉知見覺。亦不自言我 知見覺。一切菩薩亦復如是。何以故。若使 如來作知見覺相。當知是則非佛世尊。名為 凡夫菩薩亦爾。 迦葉菩薩言。如佛世尊為舍利弗說。世 間知者我亦得知世間不知我亦悉知。其義云 何。 善男子。一切世間不知不見不覺佛性。若 有知見覺佛性者。不名世間名為菩薩。世間 之人亦復不知不見不覺十二部經十二因緣四 倒四諦三十七品。阿耨多羅三藐三菩提大般 涅槃。若知見覺者不名世間當名菩薩。善男 子。是名世間不知見覺。 云何世間所知見覺。所謂梵天自在天八臂 天性時微塵法及非法。是造化主世界終始斷 常二見。說言初禪至非非想名為涅槃。善男 452

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Xaù-lôïi-phaát! Nhöôïc chö theá gian sôû tri, kieán, giaùc, ngaõ döõ Boà Taùt dieäc tri, kieán, giaùc. Theá gian chuùng sanh chi sôû baát tri, baát kieán, baát giaùc, dieäc baát töï tri baát tri, kieán, giaùc. Theá gian chuùng sanh sôû tri, kieán, giaùc, tieän töï thuyeát ngoân: Ngaõ tri kieán giaùc.

Xaù-lôïi-phaát! Nhö Lai nhaát thieát taát tri, kieán, giaùc, dieäc baát töï ngoân: Ngaõ tri, kieán, giaùc. Nhaát thieát Boà Taùt dieäc phuïc nhö thò. Haø dó coá? Nhöôïc söû Nhö Lai taùc tri, kieán, giaùc töôùng, ñöông tri thò taéc phi Phaät Theá Toân, danh vi phaøm phu. Boà Taùt dieäc nhó.

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Nhö Phaät Theá Toân vò Xaù-lôïiphaát thuyeát: Theá gian tri giaû, ngaõ dieäc ñaéc tri; theá gian baát tri, ngaõ dieäc taát tri. Kyø nghóa vaân haø?

Thieän nam töû! Nhaát thieát theá gian baát tri, baát kieán, baát giaùc, Phaät taùnh. Nhöôïc höõu tri kieán, giaùc Phaät taùnh giaû, baát danh theá gian, danh vi Boà Taùt. Theá gian chi nhaân dieäc phuïc baát tri, baát kieán, baát giaùc thaäp nhò boä kinh, thaäp nhò nhaân duyeân, töù ñaûo, töù ñeá, tam thaäp thaát phaåm A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, Ñaïi Baùt Nieátbaøn. Nhöôïc tri, kieán, giaùc giaû, baát danh theá gian, ñöông danh Boà Taùt. Thieän nam töû! Thò danh theá gian baát tri, kieán, giaùc.

Vaân haø theá gian sôû tri, kieán, giaùc? Sôû vò Phaïm thieân, Töï taïi thieân, Baùt tyù thieân, taùnh, thôøi, vi traàn, phaùp caäp phi phaùp, thò taïo hoùa chuû, theá giôùi chung thuûy, ñoaïn thöôøng nhò kieán, thuyeát ngoân sô thieàn, chí phi phi töôûng; danh vi 453

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

子。是名世間所知見覺。菩薩摩訶薩於如是 事亦知見覺。菩薩如是知見覺已。若言不知 不見不覺是為虛妄。虛妄之法則為是罪。以 是罪故墮於地獄。

Nieát-baøn. Thieän nam töû! Thò danh theá gian sôû tri, kieán,

善男子。若男若女若沙門若婆羅門。說言 無道菩提涅槃。當知是輩名一闡提魔之眷屬 名為謗法。如是謗法名謗諸佛。如是之人不 名世間不名非世間。

Thieän nam töû! Nhöôïc nam, nhöôïc nöõ, nhöôïc sa-moân, nhöôïc baø-la-moân thuyeát ngoân voâ ñaïo, Boà-ñeà, Nieát-baøn, ñöông tri thò boái danh nhaát-xieån-ñeà, Ma chi quyeán thuoäc, danh vi baùng phaùp. Nhö thò baùng phaùp danh baùng chö Phaät. Nhö thò chi nhaân baát danh theá gian, baát danh phi theá gian!

爾時迦葉聞是事已即以偈頌。而讚歎佛。 大慈愍眾生 故令麤歸依 善拔眾毒箭 故稱大醫王 世醫所療治 雖瘥還復生 如來所治者 畢竟不復發 世尊甘露藥 以施諸眾生 眾生既服已 454

giaùc. Boà Taùt ma-ha-taùt ö nhö thò söï dieäc tri, kieán, giaùc. Boà Taùt nhö thò tri, kieán, giaùc dó, nhöôïc ngoân baát tri, baát kieán, baát giaùc, thò vi hö voïng. Hö voïng chi phaùp, taéc vi thò toäi.

Dó thò toäi coá, ñoïa ö ñòa nguïc.

Nhó thôøi Ca-dieáp vaên thò söï dó, töùc dó keä tuïng, nhi taùn thaùn Phaät: Ñaïi töø maãn chuùng sanh, Coá linh thoâ quy y; Thieän baït chuùng ñoäc tieãn, Coá xöng ñaïi y vöông.

Theá y sôû lieäu trò, Tuy saùi hoaøn phuïc sanh; Nhö Lai sôû trò giaû, Taát caùnh baát phuïc phaùt.

Theá Toân cam loä döôïc, Dó thí chö chuùng sanh; Chuùng sanh kyù phuïc dó, 455

大般涅槃經 不死亦不生 如來今為我 演說大涅槃 眾生聞祕藏 即得不生滅 迦葉菩薩說是偈已即白佛言。世尊。如 佛所說一切世間不知見覺。菩薩悉能知見覺 者。若使菩薩是世間者不得說言世間不知不 見不覺。而是菩薩能知見覺若非世間有何異 相。 佛言。善男子。言菩薩者亦是世間亦非世 間。不知見覺者名為世間。知見覺者不名世 間。汝言有何異者我今當說。 善男子。若男若女若有初聞是涅槃經。即 生敬信發阿耨多羅三藐三菩提心者。是則名 為世間菩薩。一切世間不知見覺。如是菩薩 亦同世間不知見覺。 菩薩聞是涅槃經已。知有世間不知見覺應 是菩薩所知見覺。知是事已即自思惟。我當 云何方便修習得知見覺。復自念言。惟當深 心修持淨戒。 456

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Baát töû dieäc baát sanh; Nhö Lai kim vò ngaõ, Dieãn thuyeát Ñaïi Nieát-baøn; Chuùng sanh vaên bí taïng, Töùc ñaéc baát sanh dieät.

Ca-dieáp Boà Taùt thuyeát thò keä dó, töùc baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát, nhaát thieát theá gian baát tri, kieán, giaùc, Boà Taùt taát naêng tri, kieán, giaùc giaû. Nhöôïc söû Boà Taùt thò theá gian giaû, baát ñaéc thuyeát ngoân theá gian baát tri, baát kieán, baát giaùc. Nhi thò Boà Taùt naêng tri, kieán, giaùc.

Nhöôïc phi theá gian, höõu haø dò töôùng?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ngoân Boà Taùt giaû, dieäc thò theá gian, dieäc phi theá gian. Baát tri, kieán, giaùc giaû, danh vi theá gian. Tri, kieán, giaùc giaû, baát danh theá gian. Nhöõ ngoân höõu haø dò giaû, ngaõ kim ñöông thuyeát: Thieän nam töû! Nhöôïc nam, nhöôïc nöõ, nhöôïc höõu sô vaên thò Nieát-baøn kinh, töùc sanh kính tín, phaùt A-naäu-ñala Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm giaû, thò taéc danh vi theá gian Boà Taùt. Nhaát thieát theá gian baát tri, kieán, giaùc, nhö thò Boà Taùt dieäc ñoàng theá gian: baát tri, kieán, giaùc.

Boà Taùt vaên thò Nieát-baøn kinh dó, tri höõu theá gian baát tri, kieán, giaùc, öng thò Boà Taùt sôû tri, kieán, giaùc. Tri thò söï dó, töùc töï tö duy: Ngaõ ñöông vaân haø phöông tieän tu taäp, ñaéc tri, kieán, giaùc? Phuïc töï nieäm ngoân: Duy ñöông thaâm taâm tu trì tònh giôùi.

457

大般涅槃經 善男子。菩薩爾時以是因緣於未來世在在 生處戒常清淨。善男子。菩薩摩訶薩以戒淨 故。在在生處常無憍慢邪見疑網。終不說言 如來畢竟入於涅槃。是名菩薩修持淨戒。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Boà Taùt nhó thôøi, dó thò nhaân duyeân, ö vò lai theá, taïi taïi sanh xöù, giôùi thöôøng thanh tònh. Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt dó giôùi tònh coá, taïi taïi sanh xöù, thöôøng voâ kieâu maïn, taø kieán, nghi voõng; chung baát thuyeát ngoân Nhö Lai taát caùnh nhaäp ö Nieát-baøn. Thò danh Boà Taùt tu trì tònh giôùi.

戒既清淨次修禪定。以修定故在在生處正

Giôùi kyù thanh tònh, thöù tu thieàn ñònh. Dó tu ñònh coá,

念不忘。所謂一切眾生悉有佛性。十二部經

taïi taïi sanh xöù, chaùnh nieäm baát vong. Sôû vò: nhaát thieát

諸佛世尊常樂我淨。一切菩薩安住方等大涅

chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh, thaäp nhò boä kinh, chö Phaät

槃經悉見佛性。如是等事憶而不忘。因修定

Theá Toân, thöôøng, laïc, ngaõ, tònh, nhaát thieát Boà Taùt an truï Phöông ñaúng Ñaïi Nieát-baøn kinh, taát kieán Phaät taùnh. Nhö

故得十一空。是名菩薩修清淨定。

thò ñaúng söï, öùc nhi baát vong. Nhaân tu ñònh coá, ñaéc thaäp

戒定已備次修淨慧。以修慧故初不計著 身中有我我中有身。是身是我非身非我。是 名菩薩修習淨慧。以修慧故所受持戒牢固不 動。

nhaát khoâng. Thò danh Boà Taùt tu thanh tònh ñònh.

善男子。譬如須彌不為四風之所傾動。 菩薩摩訶薩亦復如是。不為四倒之所傾動。 善男子。菩薩爾時自知見覺所受持戒無有傾 動。是名菩薩所知見覺非世間也。 善男子。菩薩見所持戒牢固不動心無悔 恨。無悔恨故心得歡喜。得歡喜故心得悅 樂。得悅樂故心則安隱。心安隱故得無動 458

Giôùi ñònh dó bò, thöù tu tònh tueä: Dó tu tueä coá, sô baát keá tröôùc; thaân trung höõu ngaõ, ngaõ trung höõu thaân, thò thaân thò ngaõ, phi thaân phi ngaõ. Thò danh Boà Taùt tu taäp tònh tueä. Dó tu tueä coá, sôû thoï trì giôùi, lao coá baát ñoäng.

Thieän nam töû! Thí nhö Tu-di, baát vi töù phong chi sôû khuynh ñoäng. Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò, baát vi töù ñaûo chi sôû khuynh ñoäng. Thieän nam töû! Boà Taùt nhó thôøi töï tri, kieán, giaùc, sôû thoï trì giôùi voâ höõu khuynh ñoäng. Thò danh Boà Taùt sôû tri, kieán, giaùc, phi theá gian daõ.

Thieän nam töû! Boà Taùt kieán sôû trì giôùi lao coá baát ñoäng, taâm voâ hoái haän. Voâ hoái haän coá, taâm ñaéc hoan hyû. Ñaéc 459

大般涅槃經 定。得無動定故得實知見。得實知見故厭離 生死。厭離生死故便得解脫。得解脫故明見 佛性。是名菩薩所知見覺非世間也。善男 子。是名世間所不知見覺。而是菩薩所知見 覺。 迦葉復言。云何菩薩修持淨戒心無悔恨。 乃至明了見於佛性。 佛言。善男子。世間戒者不名清淨。何以 故。世間戒者為於有故性不定故非畢竟故。 不能廣為一切眾生。以是義故名為不淨。以 不淨故有悔恨心。以悔恨故心無歡喜。無歡 喜故則無悅樂。無悅樂故則無安隱。無安隱 故無不動定。無不動定故無實知見。無實知 見故則無厭離。無厭離故則無解脫。無解脫 故不見佛性。不見佛性故終不能得大般涅 槃。是名世間戒不清淨。 善男子。菩薩摩訶薩清淨戒者。戒非戒故 非為有故定畢竟故為眾生故。是名菩薩戒清 460

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

hoan hyû coá, taâm ñaéc duyeät laïc. Ñaéc duyeät laïc coá, taâm taéc an oån. Taâm an oån coá, ñaéc voâ ñoäng ñònh. Ñaéc voâ ñoäng ñònh coá, ñaéc thaät tri kieán. Ñaéc thaät tri kieán coá, yeám ly sanh töû.

Yeám ly sanh töû coá, tieän ñaéc giaûi thoaùt. Ñaéc giaûi thoaùt coá, minh kieán Phaät taùnh. Thò danh Boà Taùt sôû tri, kieán, giaùc, phi theá gian daõ. Thieän nam töû! Thò danh theá gian sôû baát tri, kieán, giaùc, nhi thò Boà Taùt sôû tri, kieán, giaùc.

Ca-dieáp phuïc ngoân: Vaân haø Boà Taùt tu trì tònh giôùi, taâm voâ hoái haän, naõi chí minh lieãu kieán ö Phaät taùnh?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Theá gian giôùi giaû, baát danh thanh tònh. Haø dó coá? Theá gian giôùi giaû, vò ö höõu coá, taùnh baát ñònh coá, phi taát caùnh coá, baát naêng quaûng vò nhaát thieát chuùng sanh. Dó thò nghóa coá, danh vi baát tònh. Dó baát tònh coá, höõu hoái haän taâm. Dó hoái haän coá, taâm voâ hoan hyû. Voâ hoan hyû coá, taéc voâ duyeät laïc. Voâ duyeät laïc coá, taéc voâ an oån.

Voâ an oån coá, voâ baát ñoäng ñònh. Voâ baát ñoäng coá, voâ thaät tri kieán. Voâ thaät tri kieán coá, taéc voâ yeám ly. Voâ yeám ly coá, taéc voâ giaûi thoaùt. Voâ giaûi thoaùt coá, baát kieán Phaät taùnh. Baát kieán Phaät taùnh coá, chung baát naêng ñaéc Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Thò danh theá gian giôùi baát thanh tònh.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt thanh tònh giôùi giaû, giôùi phi giôùi coá, phi vi höõu coá, ñònh taát caùnh coá, vò chuùng sanh coá, thò danh Boà Taùt giôùi thanh tònh daõ. Thieän nam 461

大般涅槃經 淨也。善男子。菩薩摩訶薩於淨戒中雖不欲 生無悔恨心。無悔恨心自然而生。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, ö tònh giôùi trung, tuy baát duïc sanh voâ hoái haän taâm, voâ hoái haän taâm töï nhieân nhi sanh.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, chaáp trì minh kính;

善男子。譬如有人執持明鏡。不期見面面

baát kyø kieán dieän, dieän töôïng töï hieän. Dieäc nhö noâng phu,

像自現。亦如農夫種之良田不期生牙而牙自

chuûng chi löông ñieàn, baát kyø sanh nha, nhi nha töï sanh.

生。亦如然燈不期滅闇而闇自滅。善男子。 菩薩摩訶薩堅持淨戒無悔恨心自然而生亦復 如是。以淨戒故心得歡喜。 善男子。如端正人自見面貌心生歡喜。持 淨戒者亦復如是。 善男子。破戒之人見戒不淨心不歡喜。如 形殘者自見面貌不生喜悅。破戒之人亦復如 是。 善男子。譬如牧牛有二女人。一持酪瓶 一持漿瓶。俱共至城而欲賣之。於路腳跌二 瓶俱破。一則歡喜一則愁惱。持戒破戒亦復 如是。持淨戒者心則歡喜。心歡喜故則便思 惟。諸佛如來於涅槃中說有能持清淨戒者則 得涅槃。我今修習如是淨戒亦應得之。以是 因緣心則悅樂。 迦葉復言。喜之與樂有何差別。 462

Dieäc nhö nhieân ñaêng, baát kyø dieät aùm, nhi aùm töï dieät.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, kieân trì tònh giôùi, voâ hoái haän taâm töï nhieân nhi sanh, dieäc phuïc nhö thò. Dó tònh giôùi coá, taâm ñaéc hoan hyû.

Thieän nam töû! Nhö ñoan chaùnh nhaân, töï kieán dieän maïo, taâm sanh hoan hyû. Trì tònh giôùi giaû dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Phaù giôùi chi nhaân, kieán giôùi baát tònh, taâm baát hoan hyû. Nhö hình taøn giaû, töï kieán dieän maïo, baát sanh hyû duyeät. Phaù giôùi chi nhaân dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Thí nhö muïc ngöu, höõu nhò nöõ nhaân, nhaát trì laïc bình, nhaát trì töông bình, caâu coäng chí thaønh nhi duïc maïi chi. Ö loä cöôùc ñieät, nhò bình caâu phaù, nhaát taéc hoan hyû, nhaát taéc saàu naõo. Trì giôùi, phaù giôùi dieäc phuïc nhö thò. Trì tònh giôùi giaû, taâm taéc hoan hyû. Taâm hoan hyû coá, taéc tieän tö duy: “Chö Phaät Nhö Lai, ö Nieát-baøn trung, thuyeát höõu naêng trì thanh tònh giôùi giaû, taéc ñaéc Nieát-baøn.

Ngaõ kim tu taäp nhö thò tònh giôùi, dieäc öng ñaéc chi.” Dó thò nhaân duyeân taâm taéc duyeät laïc.

Ca-dieáp phuïc ngoân: Hyû chi döõ laïc, höõu haø sai bieät?

463

大般涅槃經 善男子。菩薩摩訶薩不作惡時名為歡喜。 心淨持戒名之為樂。善男子。菩薩摩訶薩觀 於生死則名為喜。見大涅槃名之為樂。下名

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, baát taùc aùc thôøi, danh vi hoan hyû; taâm tònh trì giôùi, danh chi vi laïc. Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, quaùn ö sanh töû, taéc danh vi hyû; kieán Ñaïi Nieát-baøn, danh chi vi laïc. Haï danh vi hyû; thöôïng

為喜上名為樂。離世共法名之為喜。得不共

danh vi laïc. Ly theá coäng phaùp, danh chi vi hyû, ñaéc baát

法名之為樂。以戒淨故身體輕柔口無麤過。

coäng phaùp, danh chi vi laïc. Dó giôùi tònh coá, thaân theå khinh

菩薩爾時若見若聞若齅若嘗若觸若知悉無諸

nhu, khaåu voâ thoâ quaù. Boà Taùt nhó thôøi, nhöôïc kieán, nhöôïc vaên, nhöôïc khöùu, nhöôïc thöôøng, nhöôïc xuùc, nhöôïc tri, taát

惡。以無惡故心得安隱。以安隱故則得靜

voâ chi aùc. Dó voâ aùc coá, taâm taéc an oån. Dó an oån coá, taéc

定。得靜定故得實知見。實知見故厭離生

ñaéc tónh ñònh. Ñaéc tónh ñònh coá, ñaéc thaät tri kieán. Thaät

死。厭生死故則得解脫。得解脫故得見佛 性。見佛性故得大涅槃。是名菩薩清淨持戒 非世間戒。何以故。 善男子。菩薩摩訶薩所受淨戒五法佐助。 云何為五。一信二慚三愧四善知識五尊敬

tri kieán coá, yeám ly sanh töû. Yeám sanh töû coá, taéc ñaéc giaûi thoaùt. Ñaéc giaûi thoaùt coá, ñaéc kieán Phaät taùnh. Kieán Phaät taùnh coá, ñaéc Ñaïi Nieát-baøn. Thò danh Boà Taùt thanh tònh trì giôùi, phi theá gian giôùi. Haø dó coá?

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt sôû thoï tònh giôùi, nguõ phaùp taù trôï. Vaân haø vi nguõ? Nhaát tín, nhò taøm, tam quí, töù thieän tri thöùc, nguõ toân kính giôùi. Ly nguõ caùi coá, sôû kieán

戒。離五蓋故所見清淨。離五見故心無疑

thanh tònh. Ly nguõ kieán coá, taâm voâ nghi voõng. Ly nguõ

網。離五疑故。一者疑佛。二者疑法。三者

nghi coá, nhaát giaû nghi Phaät, nhò giaû nghi phaùp, tam giaû

疑僧。四者疑戒。五者疑不放逸。菩薩爾時 即得五根。所謂信念精進定慧。得五根故得 五種涅槃。謂色解脫乃至識解脫。是名菩薩 清淨持戒非世間也。 464

nghi taêng, töù giaû nghi giôùi, nguõ giaû nghi baát phoùng daät.

Boà Taùt nhó thôøi töùc ñaéc nguõ caên, sôû vò: Tín, nieäm, tinh taán, ñònh, tueä. Ñaéc nguõ caên coá ñaéc nguõ chuûng Nieát-baøn, vò saéc giaûi thoaùt naõi chí thöùc giaûi thoaùt. Thò danh Boà Taùt thanh tònh trì giôùi, phi theá gian daõ.

465

大般涅槃經 善男子。是名世間之所不知不見不覺。而 是菩薩所知見覺。 善男子。若我弟子受持讀誦書寫演說大

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Thò danh theá gian chi sôû baát tri, baát kieán, baát giaùc, nhi thò Boà Taùt sôû tri, kieán, giaùc.

Thieän nam töû! Nhöôïc ngaõ ñeä töû thoï trì, ñoäc tuïng, thô taû, dieãn thuyeát Ñaïi Nieát-baøn kinh, höõu phaù giôùi giaû, höõu

涅槃經有破戒者。有人呵責輕賤毀辱而作是

nhaân ha traùch, khinh tieän, huûy nhuïc, nhi taùc thò ngoân:

言。若佛祕藏大涅槃經有威力者。云何令汝

Nhöôïc Phaät bí taïng, Ñaïi Nieát-baøn kinh höõu oai löïc giaû,

毀所受戒。若人受持是涅槃經毀禁戒者。當 知是經為無威力。若無威力雖復讀誦為無利 益。緣是輕毀涅槃經故。復令無量無邊眾生 墮於地獄。受持是經而毀戒者則是眾生惡知 識也。非我弟子是魔眷屬。如是之人我亦不

vaân haø linh nhöõ huûy sôû thoï giôùi? Nhöôïc nhaân thoï trì thò Nieát-baøn kinh, huûy caám giôùi giaû, ñöông tri thò kinh vi voâ oai löïc. Nhöôïc voâ oai löïc, tuy phuïc ñoäc tuïng, vi voâ lôïi ích.

Duyeân thò khinh huûy Nieát-baøn kinh coá, phuïc linh voâ löôïng voâ bieân chuùng sanh ñoïa ö ñòa nguïc. Thoï trì thò kinh nhi huûy giôùi giaû, taéc thò chuùng sanh aùc tri thöùc daõ, phi ngaõ ñeä töû, thò ma quyeán thuoäc. Nhö thò chi nhaân, ngaõ dieäc baát

聽受持是典。寧使不受不持不修不以毀戒受

thính thoï trì thò ñieån. Ninh söû baát thoï, baát trì, baát tu, baát

持修習。

dó huûy giôùi thoï trì tu taäp.

善男子。若我弟子受持讀誦書寫演說涅

Thieän nam töû! Nhöôïc ngaõ ñeä töû thoï trì, ñoäc tuïng thô taû, dieãn thuyeát Nieát-baøn kinh giaû, ñöông chaùnh thaân taâm,

槃經者。當正身心慎莫調戲輕躁舉動。身為

thaän maïc ñieàu hyù, khinh taùo cöû ñoäng. Thaân vi ñieàu hyù;

調戲心為輕動。求有之心名為輕動。身造

taâm vi khinh ñoäng. Caàu höõu chi taâm, danh vi khinh ñoäng.

諸業名為調戲。若我弟子求有造業。不應受 持是大乘典大涅槃經。若有如是受持經者。 人當輕呵而作是言。若佛祕藏大涅槃經有威 466

Thaân taïo chö nghieäp, danh vi ñieàu hyù. Nhöôïc ngaõ ñeä töû caàu höõu, taïo nghieäp, baát öng thoï trì thò Ñaïi thöøa ñieån, Ñaïi Nieát-baøn kinh. Nhöôïc höõu nhö thò thoï trì kinh giaû, nhaân ñöông khinh ha, nhi taùc thò ngoân: Nhöôïc Phaät bí taïng, 467

大般涅槃經 力者。云何令汝求有造業。若持經者求有造 業。當知是經為無威力。若無威力雖復受持

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ñaïi Nieát-baøn kinh höõu oai löïc giaû, vaân haø linh nhöõ caàu höõu, taïo nghieäp?. Nhöôïc trì kinh giaû caàu höõu, taïo nghieäp, ñöông tri thò kinh vi voâ oai löïc. Nhöôïc voâ oai löïc, tuy phuïc

為無利益。緣是輕毀涅槃經故。復令無量無

thoï trì, vi voâ lôïi ích. Duyeân thò khinh huûy Nieát-baøn kinh

邊眾生墮於地獄。受持是經求有造業則是眾

coá, phuïc linh voâ löôïng, voâ bieân chuùng sanh ñoïa ö ñòa nguïc.

生惡知識也。非我弟子是魔眷屬。 復次善男子。若我弟子受持讀誦書寫演說 是涅槃經。莫非時說莫非國說。莫不請說莫 輕心說。莫處處說莫自歎說莫輕他說。莫滅 佛法說莫熾然世法說。

Thoï trì thò kinh, caàu höõu, taïo nghieäp, taéc thò chuùng sanh aùc tri thöùc daõ. Phi ngaõ ñeä töû, thò ma quyeán thuoäc.

Phuïc thöù Thieän nam töû! Nhöôïc ngaõ ñeä töû thoï trì, ñoäc tuïng, thô taû, dieãn thuyeát thò Nieát-baøn kinh, maïc phi thôøi thuyeát, maïc phi quoác thuyeát, maïc baát thænh thuyeát, maïc khinh taâm thuyeát, maïc xöù xöù thuyeát, maïc töï thaùn thuyeát, maïc khinh tha thuyeát, maïc dieät Phaät phaùp thuyeát, maïc sí nhieân theá phaùp thuyeát.

善男子。若我弟子受持是經非時而說。

Thieän nam töû! Nhöôïc ngaõ ñeä töû thoï trì thò kinh, phi

乃至熾然世法說者。人當輕呵而作是言。若

thôøi nhi thuyeát, naõi chí sí nhieân theá phaùp thuyeát giaû, nhaân

佛祕藏大涅槃經有威力者。云何令汝非時而

ñöông khinh ha, nhi taùc thò ngoân: Nhöôïc Phaät bí taïng, ñaïi Nieát-baøn kinh höõu oai löïc giaû, vaân haø linh nhöõ phi thôøi

說乃至熾然世法而說。若持經者作如是說。

nhi thuyeát, naõi chí sí nhieân theá phaùp nhi thuyeát? Nhöôïc

當知是經為無威力。若無威力雖復受持為無

trì kinh giaû taùc nhö thò thuyeát, ñöông tri thò kinh vi voâ oai

利益。緣是輕毀涅槃經故令無量眾生墮於地

thò khinh huûy Nieát-baøn kinh coá, linh voâ löôïng chuùng sanh

獄。受持是經非時而說乃至熾然世法而說。 則是眾生惡知識也。非我弟子是魔眷屬。 善男子。若欲受持者。說大涅槃者。說 佛性者。說如來祕藏者。說大乘者。說方等 468

löïc. Nhöôïc voâ oai löïc, tuy phuïc thoï trì, vi voâ lôïi ích. Duyeân ñoïa ö ñòa nguïc. Thoï trì thò kinh, phi thôøi nhi thuyeát, naõi chí sí nhieân theá phaùp nhi thuyeát, taéc thò chuùng sanh aùc tri thöùc daõ; phi ngaõ ñeä töû, thò ma quyeán thuoäc.

Thieän nam töû! Nhöôïc duïc thoï trì giaû, thuyeát Ñaïi Nieátbaøn giaû, thuyeát Phaät taùnh giaû, thuyeát Nhö Lai bí taïng giaû, 469

大般涅槃經 經者。說聲聞乘者。說辟支佛乘者。說解 脫者。見佛性者。先當清淨其身。以身淨故 則無呵責。無呵責故令無量人於大涅槃生清 淨信。信心生故恭敬是經。若聞一偈一句一 字及說法者。則得發於阿耨多羅三藐三菩提 心。當知是人則是眾生真善知識非惡知識。 是我弟子非魔眷屬。是名菩薩非世間也。善 男子。是名世間之所不知不見不覺。而是菩 薩所知見覺。 復次善男子。云何復名一切世間所不知見 覺。而是菩薩所知見覺。所謂六念處。何等 為六。念佛念法念僧念戒念施念天。 善男子。云何念佛。如來,應,正遍知,明 行足,善逝世間解,無上士,調御丈夫,天人 師,佛,世尊。常不變易,具足十力,四無所 畏,大師子吼。名大沙門,大婆羅門,大淨,畢 竟到於彼岸。無能勝者,無見頂者。無有怖 畏,不驚,不動。獨一無侶,無師自悟。疾 智,大智,利智,深智,解脫智,不共智,廣普 智,畢竟智,智寶成就。人中象王。人中牛 470

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thuyeát ñaïi thöøa giaû, thuyeát Phöông ñaúng kinh giaû, thuyeát Thanh vaên thöøa giaû, thuyeát Bích-chi Phaät thöøa giaû, thuyeát giaûi thoaùt giaû, kieán Phaät taùnh giaû, tieân ñöông thanh tònh kyø thaân. Dó thaân tònh coá, taéc voâ ha traùch. Voâ ha traùch coá, linh voâ löôïng nhaân, ö ñaïi Nieát-baøn, sanh thanh tònh tín. Tín taâm sanh coá, cung kính thò kinh. Nhöôïc vaên nhaát keä, nhaát cuù, nhaát töï, caäp thuyeát phaùp giaû, taéc ñaéc phaùt ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm. Ñöông tri thò nhaân, taéc thò chuùng sanh chaân thieän tri thöùc, phi aùc tri thöùc. Thò ngaõ ñeä töû, phi ma quyeán thuoäc. Thò danh Boà Taùt, phi theá gian daõ. Thieän nam töû! Thò danh theá gian chi sôû baát tri, baát kieán, baát giaùc, nhi thò Boà Taùt sôû tri, kieán, giaùc.

Phuïc thöù thieän nam töû! Vaân haø phuïc danh nhaát thieát theá gian sôû baát tri, kieán, giaùc, nhi thò Boà Taùt sôû tri, kieán, giaùc? Sôû vò luïc nieäm xöù. Haø ñaúng vi luïc? Nieäm Phaät, nieäm phaùp, nieäm taêng, nieäm giôùi, nieäm thí, nieäm thieân.

Thieän nam töû! Vaân haø nieäm Phaät? Nhö Lai, ÖÙng, Chaùnh bieán tri, Minh haïnh tuùc, Thieän theä Theá gian giaûi, Voâ thöôïng só, Ñieàu ngöï tröôïng phu, Thieân nhaân sö, Phaät, Theá Toân, thöôøng baát bieán dò, cuï tuùc thaäp löïc, töù voâ sôû uùy, ñaïi sö töû hoáng, danh ñaïi sa-moân, ñaïi baø-la-moân, ñaïi tònh, taát caùnh ñaùo ö bæ ngaïn, voâ naêng thaéng giaû. Voâ kieán ñænh giaû, voâ höõu boá uùy, baát kinh baát ñoäng, ñoäc nhaát voâ löõ, voâ sö töï ngoä. Taät trí, ñaïi trí, lôïi trí, thaâm trí, giaûi thoaùt trí, baát coäng trí, quaûng phoå trí, taát caùnh trí, trí baûo thaønh töïu.

Nhaân trung töôïng vöông, nhaân trung ngöu vöông, nhaân 471

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

王。人中龍王。人中丈夫。人中蓮花分陀利 花。調御人師為大施主大法之師。以知法故 名大法師。以知義故名大法師。以知時故名 大法師。以知足故名大法師。以知我故名大 法師。知大眾故名大法師。以知眾生種種性 故名大法師。以知諸根利鈍中故名大法師。 說中道故名大法師。

trung long vöông, nhaân trung tröôïng phu, nhaân trung lieân hoa, phaân-ñaø-lî hoa. Ñieàu ngöï nhaân sö, vi ñaïi thí chuû, ñaïi phaùp chi sö. Dó tri phaùp coá, danh ñaïi phaùp sö. Dó tri nghóa

云何名如來。如過去諸佛所說不變。云何

Vaân haø danh Nhö Lai? Nhö quaù khöù chö Phaät sôû thuyeát

不變。過去諸佛為度眾生說十二部經。如來

baát bieán. Vaân haø baát bieán? Quaù khöù chö Phaät vò ñoä chuùng

亦爾。故名如來。諸佛世尊從六波羅蜜,三十

coá, danh ñaïi phaùp sö. Dó tri thôøi coá, danh ñaïi phaùp sö. Dó tri tuùc coá, danh ñaïi phaùp sö. Dó tri ngaõ coá, danh ñaïi phaùp sö. Tri ñaïi chuùng coá, danh ñaïi phaùp sö. Dó tri chuùng sanh chuûng chuûng taùnh coá, danh ñaïi phaùp sö. Dó tri chö caên lôïi ñoän trung coá, danh ñaïi phaùp sö. Thuyeát trung ñaïo coá, danh ñaïi phaùp sö.

sanh thuyeát thaäp nhò boä kinh. Nhö Lai dieäc nhó, coá danh Nhö Lai. Chö Phaät Theá Toân tuøng luïc Ba-la-maät, tam thaäp

七品,十一空來至大涅槃。如來亦爾。是故號

thaát phaåm, thaäp nhaát khoâng, lai chí ñaïi Nieát-baøn. Nhö

佛為如來也。諸佛世尊為眾生故隨宜方便開

Lai dieäc nhó, thò coá hieäu Phaät vi Nhö Lai daõ. Chö Phaät

示三乘。壽命無量不可稱計。如來亦爾。是 故號佛為如來也。 云何為應。世間之法悉名怨家。佛應害故 故名為應。夫四魔者是菩薩怨。諸佛如來為 菩薩時。能以智慧破壞四魔。是故名應。復 次應者名為遠離。為菩薩時應當遠離無量煩 惱故名為應。復次應者名樂。過去諸佛為菩 472

Theá Toân, vò chuùng sanh coá, tuøy nghi phöông tieän, khai thò tam thöøa; thoï maïng voâ löôïng, baát khaû xöng keá. Nhö Lai dieäc nhó, thò coá hieäu Phaät vi Nhö Lai daõ.

Vaân haø vi öùng? Theá gian chi phaùp, taát danh oaùn gia.

Phaät öùng haïi coá, coá danh vi öùng. Phuø töù ma giaû, thò Boà Taùt oaùn. Chö Phaät Nhö Lai, vi Boà Taùt thôøi, naêng dó trí tueä, phaù hoaïi töù ma, thò coá danh öùng. Phuïc thöù öùng giaû, danh vi vieãn ly. Vi Boà Taùt thôøi, öùng ñöông vieãn ly voâ löôïng phieàn naõo, coá danh vi öùng. Phuïc thöù öùng giaû danh laïc.

Quaù khöù chö Phaät, vi Boà Taùt thôøi, tuy ö voâ löôïng a-taêng473

大般涅槃經 薩時。雖於無量阿僧祇劫為眾生故受諸苦惱 終無不樂而常樂之。如來亦爾是故名應。又

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

kyø kieáp, vò chuùng sanh coá, thoï chö khoå naõo, chung voâ baát laïc, nhi thöôøng laïc chi. Nhö Lai dieäc nhó, thò coá danh öùng.

Höïu phuïc öùng giaû, nhaát thieát nhaân thieân öùng dó chuûng

復應者一切人天應以種種香花瓔珞幢幡妓樂

chuûng höông hoa, anh laïc, traøng phan, kyõ nhaïc nhi cuùng

而供養之。是故名應。

döôøng chi, thò coá danh öùng.

云何正遍知。正者名不顛倒。遍知者於四 顛倒無不通達。又復正者名為苦行。遍知者

Vaân haø chaùnh bieán tri? Chaùnh giaû, danh baát ñieân ñaûo.

Bieán tri giaû, ö töù ñieân ñaûo, voâ baát thoâng ñaït. Höïu phuïc chaùnh giaû, danh vi khoå haïnh; bieán tri giaû, tri nhaân khoå

知因苦行定有苦果。又復正者名世間中。遍

haïnh, ñònh höõu khoå quaû. Höïu phuïc chaùnh giaû, danh theá

知者畢竟定知修習中道得阿耨多羅三藐三菩

gian trung. Bieán tri giaû, taát caùnh ñònh tri tu taäp trung ñaïo,

提。又復正者名為可數可量可稱。遍知者不

ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Höïu phuïc chaùnh giaû, danh vi khaû soå, khaû löôïng, khaû xöùng. Bieán tri giaû, baát

可數不可量不可稱。是故號佛為正遍知也。

khaû soå, baát khaû löôïng, baát khaû xöùng. Thò coá hieäu Phaät vi

善男子。聲聞緣覺亦有遍知亦不遍知。何以

chaùnh bieán tri daõ. Thieän nam töû! Thanh vaên, Duyeân giaùc

故。遍知者名五陰十二入十八界。聲聞緣覺 亦得遍知。是名遍知。云何不遍知。善男 子。假使二乘於無量劫觀一色陰不能盡知。 以是義故聲聞緣覺無有遍知。 云何明行足。明者名得無量善果。行名 腳足。善果者名阿耨多羅三藐三菩提。腳足 者名為戒慧。乘戒慧足得阿耨多羅三藐三菩 提。是故名為明行足也。 474

dieäc höõu bieán tri, dieäc baát bieán tri. Haø dó coá? Bieán tri giaû, danh nguõ aám, thaäp nhò nhaäp, thaäp baùt giôùi: Thanh vaên, Duyeân giaùc dieäc ñaéc bieán tri. Thò danh bieán tri. Vaân haø baát bieán tri? Thieän nam töû! Giaû söû nhò thöøa, ö voâ löôïng kieáp, quaùn nhaát saéc aám, baát naêng taän tri. Dó thò nghóa coá, Thanh vaên, Duyeân giaùc voâ höõu bieán tri.

Vaân haø minh haïnh tuùc? Minh giaû, danh ñaéc voâ löôïng thieän quaû. Haïnh danh cöôùc tuùc. Thieän quaû giaû, danh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Cöôùc tuùc giaû, danh vi giôùi tueä. Thöøa giôùi tueä tuùc, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Thò coá danh vi minh haïnh tuùc daõ.

475

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Höïu phuïc minh giaû danh chuù, haïnh giaû danh caùt, tuùc

又復明者名咒。行者名吉。足者名果。

giaû danh quaû.

善男子。是名世間義。咒者名為解脫。吉

Thieän nam töû! Thò danh theá gian nghóa. Chuù giaû, danh

者名為阿耨多羅三藐三菩提。果者名為大般

vi giaûi thoaùt. Caùt giaû danh vi A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-

涅槃。是故名為明行足也。又復明者名光。

boà-ñeà. Quaû giaû, danh vi Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Thò coá danh vi

行者名業。足者名果。 善男子。是名世間義。光者名不放逸。業 者名六波羅蜜。果者名為阿耨多羅三藐三菩 提。 又復明者名為三明。一菩薩明。二諸佛 明。三無明明。菩薩明者即是般若波羅蜜。 諸佛明者即是佛眼。無明明者即畢竟空。行 者於無量劫為眾生故修諸善業。足者明見佛 性。以是義故名明行足。 云何善逝。善者名高。逝名不高。善男 子。是名世間義。高者名為阿耨多羅三藐三 菩提。不高者即如來心也。善男子。心若高 者不名如來。是故如來名為善逝。 476

minh haïnh tuùc daõ.

Höïu phuïc minh giaû danh quang, haïnh giaû danh nghieäp, tuùc giaû danh quaû. Thieän nam töû! Thò danh theá gian nghóa.

Quang giaû, danh baát phoùng daät. Nghieäp giaû, danh luïc Bala-maät. Quaû giaû, danh vi A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boàñeà.

Höïu phuïc minh giaû, danh vi tam minh: Nhaát Boà Taùt minh, nhò chö Phaät minh, tam voâ minh minh. Boà Taùt minh giaû, töùc thò Baùt-nhaõ Ba-la-maät. Chö Phaät minh giaû, töùc thò Phaät nhaõn. Voâ minh minh giaû, töùc taát caùnh khoâng.

Haïnh giaû ö voâ löôïng kieáp, vò chuùng sanh coá, tu chö thieän nghieäp. Tuùc giaû, minh kieán Phaät taùnh. Dó thò nghóa coá, danh Minh haïnh tuùc.

Vaân haø thieän theä? Thieän giaû danh cao, theä danh baát cao. Thieän nam töû! Thò danh theá gian nghóa. Cao giaû, danh vi A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Baát cao giaû, töùc Nhö Lai taâm daõ. Thieän nam töû! Taâm nhöôïc cao giaû, baát danh Nhö Lai. Thò coá Nhö Lai, danh vi thieän theä.

477

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

又復善者名為善知識。逝者善知識果。 善男子是名世間義。善知識者即初發心。果 者名為大般涅槃。如來不捨最初發心得大涅 槃。是故如來名為善逝。 又復善者名好。逝者名有。善男子。是名 世間義。好者名見佛性。有者名大涅槃。善 男子。涅槃之性實非有也。諸佛世尊因世間

Höïu phuïc thieän giaû, danh vi thieän tri thöùc. Theä giaû, thieän tri thöùc quaû. Thieän nam töû! Thò danh theá gian nghóa.

Thieän tri thöùc giaû, töùc sô phaùt taâm. Quaû giaû, danh vi Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Nhö Lai baát xaû toái sô phaùt taâm, ñaéc ñaïi Nieát-baøn. Thò coá Nhö Lai, danh vi thieän theä.

Höïu phuïc thieän giaû danh haûo, theä giaû danh höõu. Thieän nam töû! Thò danh theá gian nghóa. Haûo giaû, danh kieán Phaät taùnh. Höõu giaû, danh ñaïi Nieát-baøn. Thieän nam töû!

Nieát-baøn chi taùnh, thaät phi höõu daõ. Chö Phaät Theá Toân,

故說言是有。善男子。譬如世人實無有子說

nhaân theá gian coá, thuyeát ngoân thò höõu. Thieän nam töû! Thí

言有子。實無有道說言有道。涅槃亦爾。因

nhö theá nhaân, thaät voâ höõu töû, thuyeát ngoân höõu töû; thaät

世間故說言為有。諸佛世尊成大涅槃故名善 逝。

theá gian coá, thuyeát ngoân vi höõu. Chö Phaät Theá Toân thaønh ñaïi Nieát-baøn, coá danh Thieän theä.

大般涅槃經卷第十七 終

478

voâ höõu ñaïo, thuyeát ngoân höõu ñaïo. Nieát-baøn dieäc nhó; nhaân

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä thaäp thaát Chung

479

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH QUYEÅN ÑEÄ THAÄP BAÙT

卷 第 十八

PHAÏM HAÏNH PHAÅM

梵行品 第八 之 四 善男子。云何世間解。善男子。世間者名 為五陰。解者名知。諸佛世尊善知五陰故名 世間解。 又世間者名為五欲。解名不著。不著五欲 故名世間解。

ÑEÄ BAÙT CHI TÖÙ

Thieän nam töû! Vaân haø theá gian giaûi? Thieän nam töû!

Theá gian giaû, danh vi nguõ aám; giaûi giaû, danh tri. Chö Phaät Theá Toân thieän tri nguõ aám, coá danh Theá gian giaûi.

Höïu theá gian giaû, danh vi nguõ duïc; Giaûi, danh baát tröôùc. Baát tröôùc nguõ duïc, coá danh Theá gian giaûi.

Höïu theá gian giaûi giaû, Ñoâng phöông voâ löôïng a-taêng-kyø

又世間解者。東方無量阿僧祇世界。一

theá giôùi, nhaát thieát Thanh vaên, Duyeân giaùc baát tri, baát

切聲聞緣覺不知不見不解。諸佛悉知悉見悉

kieán, baát giaûi; chö Phaät taát tri, taát kieán, taát giaûi. Nam,

解。南西北方四維上下亦復如是。是故號佛 為世間解。 又世間者一切凡夫。解者知諸凡夫善惡因 果。非是聲聞緣覺所知。惟佛能知是故號佛 為世間解。 514

Taây, Baéc phöông, töù duy, thöôïng, haï dieäc phuïc nhö thò.

Thò coá hieäu Phaät vi theá gian giaûi.

Höïu theá gian giaû, nhaát thieát phaøm phu; giaûi giaû, tri chö phaøm phu thieän aùc nhaân quaû. Phi thò Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri; duy Phaät naêng tri. Thò coá hieäu Phaät vi theá gian giaûi.

515

大般涅槃經 又世間者名曰蓮花。解名不污。善男子。 是名世間義。蓮花者即是如來。不污者如來 不為世間八法之所染污。是故號佛為世間 解。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Höïu theá gian giaû, danh vieát lieân hoa; giaûi, danh baát oâ.

Thieän nam töû! Thò danh theá gian nghóa. Lieân hoa giaû, töùc thò Nhö Lai; baát oâ giaû, Nhö Lai baát vi theá gian baùt phaùp chi sôû nhieãm oâ. Thò coá hieäu Phaät vi theá gian giaûi.

Höïu theá gian giaûi giaû, chö Phaät, Boà Taùt, danh theá

又世間解者諸佛菩薩名世間解。何以故。

gian giaûi. Haø dó coá? Chö Phaät, Boà Taùt, kieán theá gian coá,

諸佛菩薩見世間故故名世間解。善男子。如

coá danh theá gian giaûi. Thieän nam töû! Nhö nhaân thöïc ñaéc

因食得命名食為命。諸佛菩薩亦復如是。見 世間故故名世間解。

maïng, danh thöïc vi maïng. Chö Phaät, Boà Taùt dieäc phuïc nhö thò; kieán theá gian coá, coá danh theá gian giaûi.

Vaân haø Voâ thöôïng só? Thöôïng só giaû, danh chi vi ñoaïn;

云何無上士。上士者名之為斷。無所斷者

voâ sôû ñoaïn giaû, danh voâ thöôïng só. Chö Phaät Theá Toân

名無上士。諸佛世尊無有煩惱故無所斷。是

voâ höõu phieàn naõo, coá voâ sôû ñoaïn. Thò coá hieäu Phaät vi Voâ

故號佛為無上士。 又上士者名為諍訟。無上士者無有諍訟。 如來無諍是故號佛為無上士。

thöôïng só.

Höïu thöôïng só giaû danh vi traùnh tuïng; voâ thöôïng só giaû voâ höõu traùnh tuïng. Nhö Lai voâ traùnh, thò coá hieäu Phaät vi Voâ thöôïng só.

又上士者名語可壞。無上士者語不可壞。

Höïu thöôïng só giaû, danh ngöõ khaû hoaïi; voâ thöôïng só

如來所言一切眾生所不能壞。是故號佛為無

giaû, ngöõ baát khaû hoaïi. Nhö Lai sôû ngoân, nhaát thieát chuùng

上士。 又上士者名為上座。無上士者名無上座。 三世諸佛更無過者。是故號佛為無上士。 516

sanh sôû baát naêng hoaïi. Thò coá hieäu Phaät vi Voâ thöôïng só.

Höïu thöôïng só giaû, danh vi thöôïng toaï; voâ thöôïng só giaû, danh voâ thöôïng toaï. Tam theá chö Phaät, caùnh voâ quaù giaû. Thò coá hieäu Phaät vi Voâ thöôïng só.

517

大般涅槃經 上者名新。士者名故。諸佛世尊體大涅槃 無新無故。是故號佛為無上士。 云何調御丈夫。自既丈夫復調丈夫。善男 子。言如來者實非丈夫非不丈夫。因調丈夫 故名如來為丈夫也。 善男子。一切男女若具四法則名丈夫。 何等為四。一近善知識。二能聽法。三思惟 義。四如說修行。善男子。若男若女具是四 法則名丈夫。 善男子。若有男子無此四法則不得名為丈 夫也。何以故。身雖丈夫行同畜生。 如來調伏若男若女。是故號佛調御丈夫。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thöôïng giaû, danh taân; só giaû, danh coá. Chö Phaät Theá Toân, theå Ñaïi Nieát-baøn, voâ taân, voâ coá. Thò coá hieäu Phaät vi Voâ thöôïng só.

Vaân haø Ñieàu ngöï tröôïng phu? Töï kyù tröôïng phu, phuïc ñieàu tröôïng phu. Thieän nam töû! Ngoân Nhö Lai giaû, thaät phi tröôïng phu, phi baát tröôïng phu, nhaân ñieàu tröôïng phu, coá danh Nhö Lai vi tröôïng phu daõ.

Thieän nam töû! Nhaát thieát nam nöõ, nhöôïc cuï Töù phaùp taéc danh tröôïng phu. Haø ñaúng vi töù? Nhaát caän thieän tri thöùc, nhò naêng thính phaùp, tam tö duy nghóa, töù nhö thuyeát tu haønh. Thieän nam töû! Nhöôïc nam, nhöôïc nöõ cuï thò töù phaùp, taéc danh tröôïng phu.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu nam töû voâ thöû töù phaùp, taéc baát ñaéc danh vi tröôïng phu daõ. Haø dó coá? Thaân tuy tröôïng phu, haïnh ñoàng suùc sanh.

Nhö Lai ñieàu phuïc nhöôïc nam, nhöôïc nöõ, thò coá hieäu Phaät vi Ñieàu ngöï tröôïng phu.

復次善男子。如御馬者凡有四種。一者

Phuïc thöù thieän nam töû! Nhö ngöï maõ giaû, phaøm höõu töù

觸毛。二者觸皮。三者觸肉。四者觸骨。隨

chuûng: nhaát giaû xuùc mao, nhò giaû xuùc bì, tam giaû xuùc nhuïc,

其所觸稱御者意。如來亦爾。以四種法調 伏眾生。一為說生令受佛語。如觸其毛隨御 者意。二說生老便受佛語。如觸毛皮隨御者 518

töù giaû xuùc coát. Tuøy kyø sôû xuùc, xöùng ngöï giaû yù. Nhö Lai dieäc nhó, dó töù chuûng phaùp, ñieàu phuïc chuùng sanh: Nhaát vò thuyeát sanh, linh thoï Phaät ngöõ; nhö xuùc kyø mao, tuøy ngöï giaû yù. Nhò giaû thuyeát sanh, laõo, tieän thoï Phaät ngöõ; nhö xuùc mao bì, tuøy ngöï giaû yù. Tam giaû thuyeát sanh caäp dó laõo, 519

大般涅槃經 意。三者說生及以老病便受佛語。如觸毛皮 肉隨御者意。四者說生及老病死便受佛語。 如觸毛皮肉骨隨御者意。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

beänh, tieän thoï Phaät ngöõ; nhö xuùc mao, bì, nhuïc, tuøy ngöï giaû yù. Töù giaû thuyeát sanh caäp, laõo, beänh, töû, tieän thoï Phaät ngöõ; nhö xuùc mao, bì, nhuïc, coát, tuøy ngöï giaû yù.

Thieän nam töû! Ngöï giaû ñieàu maõ, voâ höõu quyeát ñònh.

善男子。御者調馬無有決定。如來世尊調 伏眾生必定不虛。是故號佛為調御丈夫。

Nhö Lai Theá Toân ñieàu phuïc chuùng sanh, taát ñònh baát hö.

云何天人師。師有二種。一者善教。二者

thieän giaùo, nhò giaû aùc giaùo. Chö Phaät, Boà Taùt thöôøng dó

惡教。諸佛菩薩常以善法教諸眾生。何等善 法。謂身口意善。諸佛菩薩教諸眾生作如是 言。善男子。汝當遠離身不善業。何以故。 以身惡業是可遠離得解脫故。是故我以此法 教汝。若是惡業不可遠離得解脫者。終不教

thieän phaùp, giaùo chö chuùng sanh. Haø ñaúng thieän phaùp?

汝令遠離也。若諸眾生離惡業已墮三惡者無 有是處。以遠離故成阿耨多羅三藐三菩提得 大涅槃。是故諸佛菩薩常以此法教化眾生。

sanh ly aùc nghieäp dó, ñoïa tam aùc giaû, voâ höõu thò xöù. Dó

口意亦爾。是故號佛為無上師。 復次昔未得道今已得之。以所得道為眾生 說。從本已來未修梵行今已修竟。以己所修 為眾生說。自破無明復為眾生破壞無明。自 得淨目復為眾生破除盲冥令得淨眼。自知二 520

Thò coá hieäu Phaät vi Ñieàu ngöï tröôïng phu.

Vaân haø Thieân nhaân sö? Sö höõu nhò chuûng: nhaát giaû

Vò, thaân, khaåu, yù thieän. Chö Phaät, Boà Taùt giaùo chö chuùng sanh, taùc nhö thò ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ ñöông vieãn ly thaân baát thieän nghieäp. Haø dó coá? Dó thaân aùc nghieäp, thò khaû vieãn ly, ñaéc giaûi thoaùt coá. Thò coá ngaõ dó thöû phaùp giaùo nhöõ. Nhöôïc thò aùc nghieäp baát khaû vieãn ly, ñaéc giaûi thoaùt giaû, chung baát giaùo nhöõ linh vieãn ly daõ. Nhöôïc chö chuùng vieãn ly coá, thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, ñaéc ñaïi Nieát-baøn. Thò coá chö Phaät, Boà Taùt thöôøng dó thöû phaùp, giaùo hoùa chuùng sanh. Khaåu, yù dieäc nhó. Thò coá hieäu Phaät vi voâ thöôïng sö.

Phuïc thöù, tích vò ñaéc ñaïo, kim dó ñaéc chi; dó sôû ñaéc ñaïo, vò chuùng sanh thuyeát. Tuøng boån dó lai, vò tu Phaïm haïnh; kim dó tu caùnh; dó kyû sôû tu, vò chuùng sanh thuyeát.

Töï phaù voâ minh, phuïc vò chuùng sanh, phaù hoaïi voâ minh.

Töï ñaéc tònh muïc, phuïc vò chuùng sanh, phaù tröø manh minh, linh ñaéc tònh nhaõn. Töï tri Nhò ñeá, phuïc vò chuùng sanh, 521

大般涅槃經 諦復為眾生演說二諦。既自解脫復為眾生說 解脫法。自度無邊生死大河復令眾生皆悉得 度。自得無畏復教眾生令無怖畏。自既涅槃 復為眾生演大涅槃。是故號佛為無上師。 天者名晝。天上晝長夜短是故名天。又復 天者名無愁惱。常受快樂是故名天。又復天 者名為燈明。能破黑闇而為大明是故名天。 亦以能破惡業黑闇。得於善業而生天上是故 名天。又復天者名吉。以吉祥故得名為天。 又復天者名曰日。有光明故名曰為天。以是 義故名為天也。 人者名曰能多思義。又復人者身口柔軟。 又復人者名曰憍慢。又復人者能破憍慢。 善男子。諸佛雖為一切眾生無上大師。然 經中說為天人師。何以故。善男子。諸眾生 中惟天與人能發阿耨多羅三藐三菩提心。能 修十善業道。能得須陀洹果斯陀含果阿那含 果阿羅漢果辟支佛道。得阿耨多羅三藐三菩 提。是故號佛為天人師。 522

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

dieãn thuyeát Nhò ñeá. Kyù töï giaûi thoaùt, phuïc vò chuùng sanh, thuyeát giaûi thoaùt phaùp. Töï ñoä voâ bieân sanh töû ñaïi haø, phuïc linh chuùng sanh giai taát ñaéc ñoä. Töï ñaéc voâ uyù, phuïc giaùo chuùng sanh linh voâ boá uùy. Töï kyù Nieát-baøn, phuïc vò chuùng sanh, dieãn ñaïi Nieát-baøn. Thò coá hieäu Phaät vi voâ thöôïng sö.

Thieân giaû, danh truù. Thieân thöôïng truù tröôøng, daï ñoaûn.

Thò coá danh thieân. Höïu phuïc thieân giaû, danh voâ saàu naõo, thöôøng thoï khoaùi laïc. Thò coá danh thieân. Höïu phuïc thieân giaû, danh vi ñaêng minh, naêng phaù haéc aùm, nhi vi ñaïi minh. Thò coá danh thieân. Dieäc dó naêng phaù aùc nghieäp haéc aùm, ñaéc ö thieän nghieäp, nhi sanh thieân thöôïng. Thò coá danh thieân. Höïu phuïc thieân giaû, danh caùt; dó caùt töoøng coá, ñaéc danh vi thieân. Höïu phuïc thieân giaû, danh vieát nhaät; höõu quang minh coá, danh vieát vi thieân. Dó thò nghóa coá, danh vi thieân daõ.

Nhaân giaû, danh vieát naêng ña tö nghóa. Höïu phuïc nhaân giaû, thaân, khaåu nhu nhuyeãn. Höïu phuïc nhaân giaû, danh vieát kieâu maïn. Höïu phuïc nhaân giaû, naêng phaù kieâu maïn.

Thieän nam töû! Chö Phaät tuy vi nhaát thieát chuùng sanh voâ thöôïng Ñaïi sö, nhieân kinh trung thuyeát vi Thieân nhaân sö. Haø dó coá. Thieän nam töû! Chö chuùng sanh trung, duy thieân döõ nhaân naêng phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boàñeà taâm, naêng tu thaäp thieän nghieäp ñaïo, naêng ñaéc Tu-ñaøhoaøn quaû, Tö-ñaø-haøm quaû, A-na-haøm quaû, A-la-haùn quaû, Bích-chi-Phaät ñaïo, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Thò coá hieäu Phaät vi Thieân nhaân sö.

523

大般涅槃經 云何為佛。佛者名覺。既自覺悟復能覺 他。善男子。譬如有人覺知有賊,賊無能為。 菩薩摩訶薩能覺一切無量煩惱。既覺了已令 諸煩惱無所能為是故名佛。以是覺故不生不 老不病不死是故名佛。 云何為婆伽婆。婆伽者名破。婆名煩惱。 能破煩惱故名婆伽婆。又能成就諸善法故。 又能善解諸法義故。有大功德無能勝故。有 大名聞遍十方故。又能種種大惠施故。又於 無量阿僧祇劫吐女根故。是故號佛為婆伽 婆。 善男子。若男若女能如是念佛者。若行若 住若坐若臥若晝若夜若明若闇。常得不離見 佛世尊。 善男子。何故名為如來應正遍知乃至婆伽 婆。而有如是無量功德大名稱耶。善男子。 菩薩摩訶薩於昔無量阿僧祇劫。恭敬父母和 尙諸師上座長老。於無量劫常為眾生而行布 施。堅持禁戒修集忍辱。勤行精進禪定智

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Vaân haø vi Phaät? Phaät giaû, danh giaùc: Kyù töï giaùc ngoä, phuïc naêng giaùc tha. Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân giaùc tri höõu taëc, taëc voâ naêng vi. Boà Taùt ma-ha-taùt naêng giaùc nhaát thieát voâ löôïng phieàn naõo. Kyù giaùc lieãu dó linh chö phieàn naõo voâ sôû naêng vi. Thò coá danh Phaät. Dó thò giaùc coá, baát sanh, baát laõo, baát beänh, baát töû. Thò coá danh Phaät.

Vaân haø vi Baø-giaø-baø? Baø-giaø giaû, danh phaù; baø, danh phieàn naõo. Naêng phaù phieàn naõo, coá danh Baø-giaø-baø. Höïu naêng thaønh töïu chö thieän phaùp coá. Höïu naêng thieän giaûi chö phaùp nghóa coá. Höõu ñaïi coâng ñöùc, voâ naêng thaéng coá.

Höõu ñaïi danh vaên bieán thaäp phöông coá. Höïu naêng chuûng chuûng ñaïi tueä thí coá. Höïu ö voâ löôïng a-taêng-kyø kieáp, thoå nöõ caên coá. Thò coá hieäu Phaät vi Baø-giaø-baø.

Thieän nam töû! Nhöôïc nam, nhöôïc nöõ naêng nhö thò nieäm Phaät giaû, nhöôïc haønh, nhöôïc truï, nhöôïc toaï, nhöôïc ngoaï, nhöôïc truù, nhöôïc daï, nhöôïc minh, nhöôïc aùm, thöôøng ñaéc baát ly kieán Phaät Theá Toân.

Thieän nam töû! Haø coá danh vi Nhö Lai, öùng, chaùnh bieán tri... naõi chí Baø-giaø-baø, nhi höõu nhö thò voâ löôïng coâng ñöùc, ñaïi danh xöng da? Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, ö tích voâ löôïng a-taêng-kyø kieáp, cung kính phuï maãu, hoaø thöôïng, chö sö, thöôïng toïa, tröôûng laõo. Ö voâ löôïng kieáp, thöôøng vò chuùng sanh nhi haønh boá thí, kieân tri caám giôùi, tu taäp nhaãn nhuïc, caàn haønh tinh taán, thieàn ñònh, trí tueä, ñaïi töø,

524

525

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

慧。大慈大悲大喜大捨。是故今得三十二相 八十種好金剛之身。 又復菩薩於昔無量阿僧祇劫。修集信念 進定慧根。於諸師長恭敬供養常為法利不為 食利。菩薩若持十二部經。若讀若誦常為 眾生令得解脫安隱快樂終不自為。何以故。 菩薩常修出世間心及出家心,無為之心,無諍 訟心,無垢穢心,無繫縛心,無取著心,無覆 蓋心,無無記心,無生死心,無疑網心,無貪 欲心,無瞋恚心,無愚癡心,無憍慢心,無穢 濁心,無煩惱心,無苦心,無量心,廣大心,虛 空心,無心,無無心,不調心,不護心,無覆藏 心,無世間心,常定心,常修心,常解脫心,無 報心,無願心,善願心,無誤心, 柔軟心,不住 心,自在心,無漏心,第一義心,不退心,無常 心,正直心,無諂曲心,純善心,無多少心,無 堅鞕心,無凡夫心,無聲聞心,無緣覺心,善知 心,界知心,生界知心,住界知心自在界知心。 是故今得十力四無所畏大悲三念處常樂我 1

1

Baûn khaéc goã chuùng toâi hieän coù khaéc laø 無語心, e raèng coù söï nhaàm laãn. Baûn vieát tay cuûa hoïc giaû Ñoaøn Trung Coøn vieát laø 無誤心, xeùt thaáy hôïp lyù hôn neân chuùng toâi quyeát ñònh giöõ nguyeân.

526

ñaïi bi, ñaïi hyû, ñaïi xaû. Thò coá kim ñaéc tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo, kim cang chi thaân.

Höïu phuïc Boà Taùt, ö tích voâ löôïng a-taêng-kyø kieáp, tu taäp tín, nieäm, taán, ñònh, tueä caên; ö chö sö tröôûng cung kính cuùng döôøng, thöôøng vò phaùp lôïi, baát vò thöïc lôïi. Boà Taùt nhöôïc trì thaäp nhò boä kinh, nhöôïc ñoäc, nhöôïc tuïng, thöôøng vò chuùng sanh, linh ñaéc giaûi thoaùt, an oån, khoaùi laïc, chung baát töï vò. Haø dó coá? Boà Taùt thöôøng tu xuaát theá gian taâm, caäp xuaát gia taâm, voâ vi chi taâm, voâ traùnh tuïng taâm, voâ caáu ueá taâm, voâ heä phöôïc taâm, voâ thuû tröôùc taâm, voâ phuù caùi taâm, voâ voâ kyù taâm, voâ sanh töû taâm, voâ nghi voõng taâm, voâ tham duïc taâm, voâ saân khueå taâm, voâ ngu si taâm, voâ kieâu maïn taâm, voâ ueá tröôïc taâm, voâ phieàn naõo taâm, voâ khoå taâm, voâ löôïng taâm, quaûng ñaïi taâm, hö khoâng taâm, voâ taâm, voâ voâ taâm, baát ñieàu taâm, baát hoä taâm, voâ phuù taøng taâm, voâ theá gian taâm, thöôøng ñònh taâm, thöôøng tu taâm, thöôøng giaûi thoaùt taâm, voâ baùo taâm, voâ nguyeän taâm, thieän nguyeän taâm, voâ ngoä taâm, nhu nhuyeãn taâm, baát truï taâm, töï taïi taâm, voâ laäu taâm, ñeä nhaát nghóa taâm, baát thoái taâm, voâ thöôøng taâm, chaùnh tröïc taâm, voâ sieåm khuùc taâm, thuaàn thieän taâm, voâ ña thieåu taâm, voâ kieân ngaïnh taâm, voâ phaøm phu taâm, voâ Thanh vaên taâm, voâ Duyeân giaùc taâm, thieän tri taâm, giôùi tri taâm, sanh giôùi tri taâm, truï giôùi tri taâm, töï taïi giôùi tri taâm.

Thò coá kim ñaéc thaäp löïc, töù voâ sôû uùy, Ñaïi bi, tam nieäm xöù, 527

大般涅槃經 淨。是故得稱如來乃至婆伽婆。是名菩薩摩 訶薩念佛。 云何菩薩摩訶薩念法。善男子。菩薩摩訶 薩思惟諸佛所可說法最妙最上。因是法故。 能令眾生得現在果。惟此正法無有時節法眼 所見非肉眼見。然不可以譬喻為比。不生不 出,不住不滅,不始不終,無為無數。無舍宅者 為作舍宅。無歸作歸無明作明。未到彼岸令 到彼岸。為無香處作無礙香。不可覩見了了 見不動不轉不長不短。永斷諸樂而安隱樂畢 竟微妙。非色斷色,而亦是色。乃至非識斷識 而亦是識。非業斷業非結斷結。非物斷物而 亦是物。非界斷界而亦是界。非有斷有而亦 是有。非入斷入而亦是入。非因斷因而亦是 因。非果斷果而亦是果。非虛非實斷一切實 而亦是實。非生非滅永離生滅而亦是滅。非 相非非相斷一切相而亦是相。非教非不教而 亦是師。非怖非安斷一切怖而亦是安。非忍 非不忍永斷不忍而亦是忍。非止非不止斷一 切止而亦是止一切法頂。悉能永斷一切煩惱 清淨無相永脫諸相。無量眾生畢竟住處能滅 528

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Thò coá ñaéc xöng Nhö Lai, naõi chí Baø-giaø-baø. Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt nieäm Phaät.

Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt nieäm phaùp? Thieän nam töû!

Boà Taùt ma-ha-taùt tö duy chö Phaät sôû khaû thuyeát phaùp, toái dieäu, toái thöôïng. Nhaân thò phaùp coá, naêng linh chuùng sanh ñaéc hieän taïi quaû. Duy thöû chaùnh phaùp voâ höõu thôøi tieát, phaùp nhaõn sôû kieán, phi nhuïc nhaõn kieán. Nhieân baát khaû dó thí duï vi tyû: baát sanh baát xuaát, baát truï baát dieät, baát thuûy baát chung, voâ vi voâ soá; voâ xaù traïch giaû, vò taùc xaù traïch; voâ qui, taùc qui; voâ minh, taùc minh; vò ñaùo bæ ngaïn, linh ñaùo bæ ngaïn; vò voâ höông xöù, taùc voâ ngaïi höông, baát khaû ñoå kieán, lieãu lieãu kieán; baát ñoäng baát chuyeån, baát tröôøng baát ñoaûn, vónh ñoaïn chö laïc, nhi an oån laïc, taát caùnh vi dieäu. Phi saéc ñoaïn saéc, nhi dieäc thò saéc; naõi chí phi thöùc ñoaïn thöùc, nhi dieäc thò thöùc. Phi nghieäp ñoaïn nghieäp, phi keát ñoaïn keát, phi vaät ñoaïn vaät, nhi dieäc thò vaät. Phi giôùi ñoaïn giôùi, nhi dieäc thò giôùi. Phi höõu ñoaïn höõu, nhi dieäc thò höõu. Phi nhaäp ñoaïn nhaäp, nhi dieäc thò nhaäp. Phi nhaân ñoaïn nhaân, nhi dieäc thò nhaân. Phi quaû ñoaïn quaû, nhi dieäc thò quaû. Phi hö phi thaät, ñoaïn nhaát thieát thaät nhi dieäc thò thaät. Phi sanh phi dieät, vónh ñoaïn sanh dieät, nhi dieäc thò dieät. Phi töôùng phi phi töôùng, ñoaïn nhaát thieát töôùng, nhi dieäc thò töôùng.

Phi giaùo phi baát giaùo, nhi dieäc thò sö. Phi boá phi an, ñoaïn nhaát thieát boá, nhi dieäc thò an. Phi nhaãn phi baát nhaãn, vónh ñoaïn baát nhaãn, nhi dieäc thò nhaãn. Phi chæ phi baát chæ, ñoaïn nhaát thieát chæ, nhi dieäc thò chæ. Nhaát thieát phaùp ñænh, taát naêng vónh ñoaïn; nhaát thieát phieàn naõo, thanh tònh voâ töôùng, vónh thoaùt chö töôùng. Voâ löôïng chuùng sanh taát caùnh truï xöù. Naêng dieät nhaát thieát sanh töû sí hoûa. Naõi 529

大般涅槃經 一切生死熾火。乃是諸佛所遊居處,常不變 易。是名菩薩念法。 云何念僧。諸佛聖僧如法而住。受持正法 隨順修行。不可睹見不可捉持不可破壞。無 能嬈害不可思議。一切眾生良祐福田雖為福 田無所受取清淨無穢無漏無為廣普無邊。其 心調柔平等無二。無有嬈濁,常不變易。是名 念僧。 云何念戒。菩薩思惟有戒不破不漏不壞 不雜。雖無形色而可護持。雖無觸對善修方 便。可得具足無有過咎。諸佛菩薩之所讚 歎。是大方等大涅槃因。 善男子。譬如大地船舫瓔珞大姓,大海,灰 汁,舍宅,刀劍,橋梁。良醫妙藥阿伽陀藥。如 意寶珠腳足眼目父母蔭涼。無能劫盜不可嬈 害。火不能焚水不能漂。大山梯隥諸佛菩薩 妙寶勝幢。若住是戒得須陀洹果。我亦有分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thò chö Phaät sôû du cö xöù, thöôøng baát bieán dò. Thò danh Boà Taùt nieäm phaùp.

Vaân haø nieäm Taêng? Chö Phaät, thaùnh taêng, nhö phaùp nhi truï, thoï trì chaùnh phaùp, tuøy thuaän tu haønh; baát khaû ñoå kieán, baát khaû troùc trì, baát khaû phaù hoaïi, voâ naêng nhieãu haïi, baát khaû tö nghò. Nhaát thieát chuùng sanh löông höïu phöôùc ñieàn. Tuy vi phöôùc ñieàn, voâ sôû thoï thuû; thanh tònh voâ ueá, voâ laäu voâ vi, quaûng phoå voâ bieân. Kyø taâm ñieàu nhu, bình ñaúng voâ nhò, voâ höõu nhieãu tröôïc, thöôøng baát bieán dò.

Thò danh nieäm taêng.

Vaân haø nieäm giôùi? Boà Taùt tö duy höõu giôùi, baát phaù, baát laäu, baát hoaïi, baát taïp. Tuy voâ hình saéc, nhi khaû hoä trì.

Tuy voâ xuùc ñoái, thieän tu phöông tieän, khaû ñaéc cuï tuùc, voâ höõu quaù cöõu. Chö Phaät, Boà Taùt chi sôû taùn thaùn. Thò ñaïi Phöông ñaúng ñaïi Nieát-baøn nhaân.

Thieän nam töû! Thí nhö ñaïi ñòa, thuyeàn phaûng anh laïc, ñaïi taùnh, ñaïi haûi, hoâi traáp, xaù traïch, ñao kieám, kieàu löông, löông y, dieäu döôïc, A-giaø-ñaø döôïc, nhö yù baûo chaâu, cöôùc tuùc, nhaõn muïc, phuï maãu, aám löông; voâ naêng kieáp ñaïo, baát khaû nhieãu haïi, hoûa baát naêng phaàn, thuûy baát naêng phieâu, ñaïi sôn theâ ñaêng; chö Phaät, Boà Taùt dieäu baûo thaéng traøng. Nhöôïc truï thò giôùi, ñaéc Tu-ñaø-hoaøn quaû. Ngaõ dieäc höõu phaàn, nhieân ngaõ baát tu. Haø dó coá? Nhöôïc ngaõ ñaéc

然我不須。何以故。若我得是須陀洹果。不

thò Tu-ñaø-hoaøn quaû, baát naêng quaûng ñoä nhaát thieát chuùng

能廣度一切眾生。若住是戒則得阿耨多羅三

sanh. Nhöôïc truï thò giôùi, taéc ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu

藐三菩提。我亦有分是我所欲。何以故。若 530

Tam-boà-ñeà. Ngaõ dieäc höõu phaàn, thò ngaõ sôû duïc. Haø dó coá?

Nhöôïc ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, ñöông vò 531

大般涅槃經 得阿耨多羅三藐三菩提。當為眾生廣說妙法 而作救護。是名菩薩摩訶薩念戒。 云何念施。菩薩摩訶薩深觀此施乃是阿耨

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

chuùng sanh, quaûng thuyeát dieäu phaùp, nhi taùc cöùu hoä. Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt nieäm giôùi.

Vaân haø nieäm thí? Boà Taùt ma-ha-taùt, thaâm quaùn thöû thí, naõi thò A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà nhaân. Chö

多羅三藐三菩提因。諸佛菩薩親近修集如是

Phaät, Boà Taùt thaân caän tu taäp nhö thò boá thí. Ngaõ dieäc nhö

布施。我亦如是親近修集。若不惠施不能莊

thò thaân caän tu taäp. Nhöôïc baát tueä thí, baát naêng trang

嚴四部之眾。施雖不能畢竟斷結。而能除破 現在煩惱。以施因緣故常為十方無量無邊恒 河沙等。世界眾生之所稱歎。 菩薩摩訶薩施眾生食則施其命。以施果 報成佛之時常不變易。以施樂故成佛之時則 得安樂。菩薩施時如法求財不侵彼施此。

nghieâm töù boä chi chuùng. Thí tuy baát naêng taát caùnh ñoaïn keát, nhi naêng tröø phaù hieän taïi phieàn naõo. Dó thí nhaân duyeân coá, thöôøng vi thaäp phöông voâ löôïng voâ bieân haèng haø sa ñaúng theá giôùi chuùng sanh chi sôû xöng thaùn.

Boà Taùt ma-ha-taùt thí chuùng sanh thöïc, taéc thí kyø maïng.

Dó thí quaû baùo, thaønh Phaät chi thôøi, thöôøng baát bieán dò. Dó thí laïc coá, thaønh Phaät chi thôøi, taéc ñaéc an laïc. Boà Taùt thí thôøi, nhö phaùp caàu taøi, baát xaâm bæ, thí thöû. Thò coá thaønh

是故成佛得清淨涅槃。菩薩施時令諸眾生不

Phaät, ñaéc thanh tònh Nieát-baøn. Boà Taùt thí thôøi, linh chö

求而得。是故成佛得自在我。以施因緣令他

chuùng sanh baát caàu nhi ñaéc. Thò coá thaønh Phaät, ñaéc töï

得力。是故成佛獲得十力。以施因緣令他得

taïi ngaõ. Dó thí nhaân duyeân, linh tha ñaéc löïc. Thò coá thaønh Phaät, hoaïch ñaéc thaäp löïc. Dó thí nhaân duyeân linh tha ñaéc

語。是故成佛得四無礙。諸佛菩薩修集是施

ngöõ. Thò coá thaønh Phaät, ñaéc töù voâ ngaïi. Chö Phaät, Boà Taùt

為涅槃因。我亦如是。修集布施為涅槃因。

tu taäp thò thí, vi Nieát-baøn nhaân. Ngaõ dieäc nhö thò tu taäp

廣說如雜花經。 云何念天。有四天王處乃至非想非非想 處。若有信心得四天王處我亦有分。若戒多 532

boá thí, vi Nieát-baøn nhaân. Quaûng thuyeát nhö Taïp hoa kinh.

Vaân haø nieäm thieân? Höõu töù thieân vöông xöù naõi chí Phi töôûng phi phi töôûng xöù. Nhöôïc höõu tín taâm, ñaéc Töù thieân vöông xöù. Ngaõ dieäc höõu phaàn. Nhöôïc giôùi, ña vaên, boá thí, 533

大般涅槃經 聞布施智慧得四天王處。乃至得非想非非 想處我亦有分然非我所欲。何以故。四天王 處乃至非想非非想處皆是無常。以無常故生 老病死以是義故非我所欲。譬如幻化誑於愚 夫。智慧之人所不惑著。如幻化者即是四天 王處。乃至非想非非想處。愚者即是一切凡 夫。 我則不同凡夫愚人。我曾聞有第一義天。 謂諸佛菩薩常不變易。以常住故不生不老不 病不死。我為眾生精勤求於第一義天。何以 故。第一義天能令眾生除斷煩惱猶如意樹。 若我有信乃至有慧則能得是第一義天。當為 眾生廣分別說第一義天。是名菩薩摩訶薩念 天。 善男子。是名菩薩非世間也。是為世間不 知見覺。而是菩薩所知見覺。 善男子。若我弟子。謂受持讀誦書寫演說 十二部經。及以受持讀誦書寫敷演解說大涅 槃經等無差別者。是義不然。何以故。 534

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

trí tueä, ñaéc Töù thieân vöông xöù naõi chí ñaéc Phi töôûng phi phi töôûng xöù. Ngaõ dieäc höõu phaàn, nhieân phi ngaõ sôû duïc.

Haø dó coá? Töù thieân vöông xöù naõi chí phi töôûng phi phi töôûng xöù, giai thò voâ thöôøng. Dó voâ thöôøng coá, sanh, laõo, beänh, töû. Dó thò nghóa coá, phi ngaõ sôû duïc. Thí nhö huyeãn hoùa, cuoáng ö ngu phu, trí tueä chi nhaân, sôû baát hoaëc tröôùc.

Nhö huyeãn hoùa giaû, töùc thò töù thieân vöông xöù naõi chí phi töôûng phi phi töôûng xöù. Ngu giaû töùc thò nhaát thieát phaøm phu.

Ngaõ taéc baát ñoàng phaøm phu ngu nhaân. Ngaõ taèng vaên höõu ñeä nhaát nghóa thieân, vò chö Phaät, Boà Taùt thöôøng baát bieán dò. Dó thöôøng truï coá, baát sanh, baát laõo, baát beänh, baát töû. Ngaõ vò chuùng sanh tinh caàn caàu ö Ñeä nhaát nghóa thieân.

Haø dó coá? Ñeä nhaát nghóa thieân naêng linh chuùng sanh tröø ñoaïn phieàn naõo, do nhö yù thoï. Nhöôïc ngaõ höõu tín..., naõi chí höõu tueä, taéc naêng ñaéc thò Ñeä nhaát nghóa thieân; ñöông vò chuùng sanh quaûng phaân bieät thuyeát Ñeä nhaát nghóa thieân. Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt nieäm thieân.

Thieän nam töû! Thò danh Boà Taùt, phi theá gian daõ. Thò vi theá gian baát tri, kieán, giaùc; nhi thò Boà Taùt sôû tri, kieán, giaùc.

Thieän nam töû! Nhöôïc ngaõ ñeä töû vò thoï trì, ñoäc, tuïng, thô taû, dieãn thuyeát thaäp nhò boä kinh caäp dó thoï trì, ñoäc, tuïng, thô taû, phu dieãn giaûi thuyeát ñaïi Nieát-baøn kinh, ñaúng voâ sai bieät giaû, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá?

535

大般涅槃經 善男子。大涅槃者即是一切諸佛世尊甚 深祕藏。以是諸佛甚深祕藏是則為勝。善男 子。以是義故。大涅槃經甚奇甚特不可思 議。 迦葉菩薩白佛言。世尊。我亦知是大涅槃 經甚奇甚特不可思議。佛法眾僧不可思議。 菩薩菩提大般涅槃亦不可思議。世尊。以何 義故復言菩薩不可思議。 善男子。菩薩摩訶薩無有教者而能自發菩 提之心。既發心已勤修精進。正使大火焚燒

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Ñaïi Nieát-baøn giaû, töùc thò nhaát thieát chö Phaät Theá Toân thaäm thaâm bí taïng. Dó thò chö Phaät thaäm thaâm bí taïng, thò taéc vi thaéng. Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, Ñaïi Nieát-baøn kinh thaäm kyø thaäm ñaëc, baát khaû tö nghò.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Ngaõ dieäc tri thò ñaïi Nieát-baøn kinh thaäm kyø thaäm ñaëc, baát khaû tö nghò.

Phaät, phaùp, chuùng taêng baát khaû tö nghò. Boà Taùt Boà-ñeà Ñaïi Baùt Nieát-baøn dieäc baát khaû tö nghò. Theá Toân, dó haø nghóa coá, phuïc ngoân Boà Taùt baát khaû tö nghò?

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, voâ höõu giaùo giaû, nhi naêng töï phaùt Boà-ñeà chi taâm. Kyù phaùt taâm dó, caàn tu tinh taán. Chaùnh söû ñaïi hoûa phaàn thieâu thaân thuû, chung baát caàu cöùu, xaû nieäm phaùp taâm. Haø dó coá? Boà Taùt ma-ha-taùt

身首終不求救捨念法心。何以故。菩薩摩訶

thöôøng töï tö duy: Ngaõ ö voâ löôïng a-taêng-kyø kieáp, hoaëc taïi

薩常自思惟。我於無量阿僧祇劫或在地獄餓

ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sanh, nhaân trung, thieân thöôïng, vò

鬼畜生人中天上。為諸結火之所燒然。初不 曾得一決定法。決定法者即是阿耨多羅三藐

chö keát hoûa chi sôû thieâu nhieân, sô baát taèng ñaéc nhaát quyeát ñònh phaùp. Quyeát ñònh phaùp giaû, töùc thò A-naäu-ña-la Tammieäu Tam-boà-ñeà. Nhöôïc ngaõ vò ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu

三菩提。若我為於阿耨多羅三藐三菩提終不

Tam-boà-ñeà, chung baát hoä tích thaân taâm döõ maïng. Ngaõ

護惜身心與命。我為阿耨多羅三藐三菩提正

vò A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, chaùnh söû toaùi thaân

使碎身猶如微塵。終不放捨勤精進也。何以 故。勤精進心即是阿耨多羅三藐三菩提因。 善男子。如是菩薩未見阿耨多羅三藐三菩 536

do nhö vi traàn, chung baát phoùng xaû caàn tinh taán daõ. Haø dó coá? Caàn tinh taán taâm, töùc thò A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà nhaân. Thieän nam töû! Nhö thò Boà Taùt, vò kieán A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, naõi naêng nhö thò baát 537

大般涅槃經 提。乃能如是不惜身命況復見已。是故菩薩 不可思議。 又復不可思議。菩薩摩訶薩所見生死無量

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

tích thaân maïng; huoáng phuïc kieán dó? Thò coá Boà Taùt baát khaû tö nghò.

Höïu phuïc baát khaû tö nghò, Boà Taùt ma-ha-taùt sôû kieán sanh töû, voâ löôïng quaù hoaïn; phi thò Thanh vaên, Duyeân

過患。非是聲聞緣覺所及。雖知生死無量過

giaùc sôû caäp. Tuy tri sanh töû, voâ löôïng quaù hoaïn, vò chuùng

惡。為眾生故於中受苦不生厭離。是故復名

sanh coá, ö trung thoï khoå, baát sanh yeám ly. Thò coá phuïc

不可思議。 菩薩摩訶薩為眾生故雖在地獄。受諸苦惱 如三禪樂。是故復名不可思議。 善男子。譬如長者其家失火。長者見已從 舍而出。諸子在後未脫火難。長者爾時定知

danh baát khaû tö nghò.

Boà Taùt ma-ha-taùt, vò chuùng sanh coá, tuy taïi ñòa nguïc thoï chö khoå naõo, nhö tam thieàn laïc. Thò coá phuïc danh baát khaû tö nghò.

Thieän nam töû! Thí nhö tröôûng giaû, kyø gia thaát hoûa.

Tröôûng giaû kieán dó, tuøng xaù nhi xuaát. Chö töû taïi haäu, vò thoaùt hoûa naïn. Tröôûng giaû nhó thôøi ñònh tri hoûa haïi; vò

火害。為諸子故還旋赴救不顧其難。菩薩摩

chö töû coá, hoaøn trieàn phoù cöùu, baát coá kyø naïn. Boà Taùt ma-

訶薩亦復如是。雖知生死多諸過惡。為眾生

ha-taùt dieäc phuïc nhö thò. Tuy tri sanh töû, ña chö quaù aùc,

故處之不厭。是故復名不可思議。 善男子。無量眾生發菩提心。見生死中多 諸過惡心即退沒。或為聲聞或為緣覺。若有 菩薩聞是經者。終不退失菩提之心。而為聲 聞辟支佛也。如是菩薩雖復未階初不動地。 而心堅固無有退沒。是故復名不可思議。 538

vò chuùng sanh coá, xöû chi baát yeám. Thò coá phuïc danh baát khaû tö nghò.

Thieän nam töû! Voâ löôïng chuùng sanh phaùt Boà-ñeà taâm, kieán sanh töû trung, ña nhö quaù aùc, taâm töùc thoái moät, hoaëc vi Thanh vaên, hoaëc vi Duyeân giaùc. Nhöôïc höõu Boà Taùt vaên thò kinh giaû, chung baát thoái thaát Boà-ñeà chi taâm nhi vi Thanh vaên, Bích-chi Phaät daõ. Nhö thò Boà Taùt tuy phuïc vò giai Sô baát ñoäng ñòa, nhi taâm kieân coá, voâ höõu thoái moät.

Thò coá phuïc danh baát khaû tö nghò.

539

大般涅槃經 善男子。若有人言我能浮渡大海之水。如 是之言可思議不。 不也。世尊。如是之言或可思議或不可思 議。何以故。若人渡者則不可思議。若阿修 羅渡則可思議。 善男子。我亦不說阿修羅也。正說人耳。 世尊。人中亦有可思議者不可思議者。世 尊。人亦二種。一者聖人。二者凡夫。凡夫 之人則不可思議。賢聖之人則可思議。 善男子。我說凡夫不說聖人。 世尊。若凡夫人實不可思議。 善男子。凡夫之人實不能渡大海水也。如 是菩薩實能渡於生死大海。是故復名不可思 議。 善男子。若有人能以藕根絲懸須彌山可思 議不。 不也。世尊。 540

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu nhaân ngoân: Ngaõ naêng phuø ñoä ñaïi haûi chi thuûy. Nhö thò chi ngoân, khaû tö nghò phuû?

Phaát daõ, Theá Toân! Nhö thò chi ngoân, hoaëc khaû tö nghò, hoaëc baát khaû tö nghò. Haø dó coá? Nhöôïc nhaân ñoä giaû, taéc baát khaû tö nghò. Nhöôïc a-tu-la ñoä, taéc khaû tö nghò.

Thieän nam töû! Ngaõ dieäc baát thuyeát a-tu-la daõ. Chaùnh thuyeát nhaân nhó.

Theá Toân! Nhaân trung dieäc höõu khaû tö nghò giaû, baát khaû tö nghò giaû. Theá Toân! Nhaân dieäc nhò chuûng: nhaát giaû thaùnh nhaân, nhò giaû phaøm phu. Phaøm phu chi nhaân, taéc baát khaû tö nghò. Hieàn thaùnh chi nhaân taéc khaû tö nghò.

Thieän nam töû! Ngaõ thuyeát phaøm phu, baát thuyeát thaùnh nhaân.

Theá Toân! Nhöôïc phaøm phu nhaân, thaät baát khaû tö nghò.

Thieän nam töû! Phaøm phu chi nhaân thaät baát naêng ñoä ñaïi haûi thuûy daõ. Nhö thò Boà Taùt thaät naêng ñoä ö sanh töû ñaïi haûi, thò coá phuïc danh baát khaû tö nghò.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu nhaân naêng dó ngaãu caên ty, huyeàn Tu-di sôn, khaû tö nghò phuû?

Phaát daõ, Theá Toân!

541

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, ö nhaát nieäm khoaûnh,

善男子。菩薩摩訶薩於一念頃悉能稱量一 切生死。是故復名不可思議。

taát naêng xöng löôïng nhaát thieát sanh töû. Thò coá phuïc danh baát khaû tö nghò.

善男子。菩薩摩訶薩已於無量阿僧祇劫。

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt dó ö voâ löôïng a-taêng-kyø

常觀生死無常無我無樂無淨。而為眾生分別

kieáp, thöôøng quaùn sanh töû: Voâ thöôøng, voâ ngaõ, voâ laïc, voâ

演說常樂我淨。雖如是說然非邪見。是故復

laïc, ngaõ, tònh. Tuy nhö thò thuyeát, nhieân phi taø kieán.Thò

名不可思議。 善男子。如人入水水不能漂。入大猛火火 不能燒。如是之事不可思議。菩薩摩訶薩亦 復如是。雖處生死不為生死之所惱害。是故 復名不可思議。 善男子。人有三品謂上中下。 下品之人初入胎時作是念言。我今處廁眾 穢歸處如死屍間。眾棘刺中大黑闇處。初出 胎時復作是念。我今出廁出眾穢處。乃至出 於大黑闇處。 中品之人作是念言。我今入於眾樹林中。 清淨河中房室舍宅。出時亦爾。 542

tònh. Nhi vò chuùng sanh, phaân bieät dieãn thuyeát: Thöôøng, coá phuïc danh baát khaû tö nghò.

Thieän nam töû! Nhö nhaân nhaäp thuûy, thuûy baát naêng phieâu; nhaäp ñaïi maõnh hoûa, hoûa baát naêng thieâu. Nhö thò chi söï baát khaû tö nghò. Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò. Tuy xöû sanh töû, baát vi sanh töû chi sôû naõo haïi. Thò coá phuïc danh baát khaû tö nghò.

Thieän nam töû! Nhaân höõu tam phaåm: vò thöôïng, trung, haï.

Haï phaåm chi nhaân, sô nhaäp thai thôøi, taùc thò nieäm ngoân: Ngaõ kim xöû xí chuùng ueá qui xöù, nhö töû thi gian, chuùng cöùc thích trung, ñaïi haéc aùm xöù. Sô xuaát thai thôøi, phuïc taùc thò nieäm: Ngaõ kim xuaát xí, xuaát chuùng ueá xöù naõi chí xuaát ö ñaïi haéc aùm xöù.

Trung phaåm chi nhaân taùc thò nieäm ngoân: Ngaõ kim nhaäp ö chuùng thoï laâm trung, thanh tònh haø trung, phoøng thaát xaù traïch. Xuaát thôøi, dieäc nhó.

543

大般涅槃經 上品之人作是念言。我陞殿堂在花林間。 乘馬乘象登陟高山。出時亦爾。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thöôïng phaåm chi nhaân taùc thò nieäm ngoân: Ngaõ thaêng ñieän ñöôøng, taïi hoa laâm gian, thöøa maõ, thöøa töôïng, ñaêng traéc cao sôn. Xuaát thôøi, dieäc nhó.

菩薩摩訶薩初入胎時自知入胎。住時知住

Boà Taùt ma-ha-taùt, sô nhaäp thai thôøi, töï tri nhaäp thai;

出時知出。終不生於貪瞋之心。而未得階初

truï thôøi, tri truï; xuaát thôøi, tri xuaát. Chung baát sanh ö

住地也。是故復名不可思議。 善男子。阿耨多羅三藐三菩提實不可以 譬喻為比。善男子。心亦不可以方喻為比而

tham saân chi taâm; nhi vò ñaéc giai sô truï ñòa daõ. Thò coá phuïc danh baát khaû tö nghò.

Thieän nam töû! A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, thaät baát khaû dó thí duï vi tyû. Thieän nam töû! Taâm, dieäc baát khaû dó phöông duï vi tyû, nhi giai khaû thuyeát. Boà Taùt ma-ha-taùt

皆可說。菩薩摩訶薩無有師諮受學之處。而

voâ höõu sö tö thoï hoïc chi xöù, nhi naêng ñaéc ö A-naäu-ña-la

能得於阿耨多羅三藐三菩提法。得是法已心

Tam-mieäu Tam-boà-ñeà phaùp. Ñaéc thò phaùp dó, taâm voâ khan

無慳悋常為眾生而演說之。是故復名不可思 議。 善男子。菩薩摩訶薩有身遠離非口。有口 遠離非身。有非身非口而亦遠離。 身遠離者,謂離殺盜婬。是名身遠離非口。 口遠離者。謂離妄語兩舌惡口無義語。是 名口遠離非身。 非身非口是遠離者。所謂遠離貪嫉瞋恚邪 見。善男子。是名非身非口而亦遠離。 544

laän, thöôøng vò chuùng sanh, nhi dieãn thuyeát chi. Thò coá phuïc danh baát khaû tö nghò.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt höõu thaân vieãn ly, phi khaåu; höõu khaåu vieãn ly, phi thaân; höõu phi thaân, phi khaåu, nhi dieäc vieãn ly.

Thaân vieãn ly giaû, vò ly saùt, ñaïo, daâm. Thò danh thaân vieãn ly, phi khaåu.

Khaåu vieãn ly giaû, vò ly voïng ngöõ, löôõng thieät, aùc khaåu, voâ nghóa ngöõ. Thò danh khaåu vieãn ly, phi thaân.

Phi thaân, phi khaåu, thò vieãn ly giaû, sôû vò vieãn ly tham, taät saân khueå, taø kieán. Thieän nam töû! Thò danh phi thaân, phi khaåu, nhi dieäc vieãn ly.

545

大般涅槃經 善男子。菩薩摩訶薩。不見一法是身是業 及與離主而亦有離。是故復名不可思議。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt baát kieán nhaát phaùp thò thaân thò nghieäp caäp döõ ly chuû, nhi dieäc höõu ly. Thò coá phuïc danh baát khaû tö nghò.

口亦如是。

Khaåu dieäc nhö thò.

善男子。從身離身從口離口從慧遠離非

Thieän nam töû! Tuøng thaân ly thaân; tuøng khaåu ly khaåu;

身非口。善男子。實有此慧然不能令菩薩遠 離。何以故。善男子。無有一法能壞能作。 有為法性異生異滅。是故此慧不能遠離。 善男子。慧不能破火不能燒水不能爛風 不能動地不能持。生不能生老不能老住不能 住。壞不能壞。貪不能貪瞋不能瞋癡不能 癡。以有為性異生異滅故。菩薩摩訶薩終不 生念我以此慧破諸煩惱。而自說言我破煩 惱。雖作是說非是虛妄。是故復名不可思 議。 迦葉復言。世尊。我今始知菩薩摩訶薩不

tuøng tueä vieãn ly, phi thaân, phi khaåu. Thieän nam töû! Thaät höõu thöû tueä, nhieân baát naêng linh Boà Taùt vieãn ly. Haø dó coá? Thieän nam töû! Voâ höõu nhaát phaùp naêng hoaïi, naêng taùc.

Höõu vi phaùp taùnh dò sanh, dò dieät. Thò coá thöû tueä baát naêng vieãn ly.

Thieän nam töû! Tueä baát naêng phaù, hoûa baát naêng thieâu, thuûy baát naêng lan, phong baát naêng ñoäng, ñòa baát naêng trì, sanh baát naêng sanh, laõo baát naêng laõo, truï baát naêng truï, hoaïi baát naêng hoaïi, tham baát naêng tham, saân baát naêng saân, si baát naêng si. Dó höõu vi taùnh, dò sanh, dò dieät coá, Boà Taùt ma-ha-taùt chung baát sanh nieäm: Ngaõ dó thöû tueä, phaù chö phieàn naõo. Nhi töï thuyeát ngoân: Ngaõ phaù phieàn naõo.

Tuy taùc thò thuyeát, phi thò hö voïng. Thò coá phuïc danh baát khaû tö nghò.

Ca-dieáp phuïc ngoân: Theá Toân! Ngaõ kim thuûy tri Boà Taùt ma-ha-taùt baát khaû tö nghò. Phaät, phaùp, chuùng taêng, Ñaïi

可思議。佛法眾僧大涅槃經及受持者。菩提

Nieát-baøn kinh caäp thoï trì giaû, Boà ñeà, Nieát-baøn baát khaû tö

涅槃不可思議。

nghò.

世尊。無上佛法當久近住幾時而滅。 546

Theá Toân! Voâ thöôïng Phaät phaùp, ñöông cöûu caän truï, kyû thôøi nhi dieät?

547

大般涅槃經 善男子。若大涅槃經乃至有是五行。所謂 聖行梵行天行病行嬰兒行。若我弟子有能受 持讀誦書寫演說其義。為諸眾生之所恭敬尊 重讚歎種種供養。當知爾時佛法未滅。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhöôïc ñaïi Nieát-baøn kinh, naõi chí höõu thò nguõ haïnh, sôû vò: Thaùnh haïnh, Phaïm haïnh, Thieân haïnh, Beänh haïnh, Anh nhi haïnh, nhöôïc ngaõ ñeä töû höõu naêng thoï trì, ñoäc tuïng, thô taû, dieãn thuyeát kyø nghóa, vi chö chuùng sanh chi sôû cung kính, toân troïng, taùn thaùn, chuûng chuûng cuùng döôøng, ñöông tri nhó thôøi Phaät phaùp vò dieät.

善男子。若大涅槃經具足流布。當爾之

Thieän nam töû! Nhöôïc Ñaïi Nieát-baøn kinh cuï tuùc löu boá,

時。我諸弟子。多犯禁戒造作眾惡。不能敬

ñöông nhó chi thôøi, ngaõ chö ñeä töû, ña phaïm caám giôùi, taïo

信如是經典。以不信故不能受持讀誦書寫解 說其義。不為眾人之所恭敬乃至供養。見受 持者輕毀誹謗。汝是六師非佛弟子。當知佛 法將滅不久。 迦葉菩薩復白佛言。世尊。我親從佛聞如 是義。迦葉佛法住世七日然後滅盡。 世尊。迦葉如來有是經不。如其有者。云 何言滅。 如其無者。云何說言大涅槃經是諸如來祕 密之藏。 佛言。善男子。我先說言惟有文殊師利乃 解是義。今當重說至心諦聽。 548

taùc chuùng aùc, baát naêng kính tín nhö thò kinh ñieån. Dó baát tín coá, baát naêng thoï trì, ñoïc tuïng, thô taû, giaûi thuyeát kyø nghóa. Baát vi chuùng nhaân chi sôû cung kính naõi chí cuùng döôøng. Kieán thoï trì giaû, khinh huûy, phæ baùng: Nhöõ thò Luïc sö, phi Phaät ñeä töû. Ñöông tri Phaät phaùp töông dieät baát cöûu.

Ca-dieáp Boà Taùt phuïc baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Ngaõ thaân tuøng Phaät vaên nhö thò nghóa: Ca-dieáp Phaät phaùp truï theá thaát nhaät, nhieân haäu dieät taän.

Theá Toân! Ca-dieáp Nhö Lai höõu thò kinh phuû? Nhö kyø höõu giaû, vaân haø ngoân dieät?

Nhö kyø voâ giaû, vaân haø thuyeát ngoân ñaïi Nieát-baøn kinh thò chö Nhö Lai bí maät chi taïng?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ngaõ tieân thuyeát ngoân, duy höõu Vaên-thuø-sö-lôïi naõi giaûi thò nghóa! Kim ñöông truøng thuyeát. Chí taâm ñeá thính.

549

大般涅槃經 善男子。諸佛世尊。有二種法。一者世 法。二者第一義法。世法者則有壞滅。第一 義法則不壞滅。 復有二種。一者無常無我無樂無淨。二者 常樂我淨。無常無我無樂無淨則有壞滅。常 樂我淨則無壞滅。 復有二種。一者二乘所持。二者菩薩所 持。二乘所持則有壞滅。菩薩所持則不壞 滅。 復有二種。一者外。二者內。外法者則有 壞滅。內法者則無壞滅。 復有二種。一者有為二者無為。有為之法 則有壞滅。無為之法無有壞滅。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Chö Phaät Theá Toân höõu nhò chuûng phaùp: nhaát giaû theá phaùp, nhò giaû ñeä nhaát nghóa phaùp. Theá phaùp giaû taéc höõu hoaïi dieät. Ñeä nhaát nghóa phaùp taéc baát hoaïi dieät.

Phuïc höõu nhò chuûng: nhaát giaû voâ thöôøng, voâ ngaõ, voâ laïc, voâ tònh; nhò giaû thöôøng, laïc, ngaõ, tònh.Voâ thöôøng, voâ ngaõ, voâ laïc, voâ tònh taéc höõu hoaïi dieät. Thöôøng, laïc, ngaõ, tònh taéc voâ hoaïi dieät.

Phuïc höõu nhò chuûng: nhaát giaû nhò thöøa sôû trì, nhò giaû Boà Taùt sôû trì. Nhò thöøa sôû trì taéc höõu hoaïi dieät. Boà Taùt sôû trì taéc baát hoaïi dieät.

Phuïc höõu nhò chuûng: nhaát giaû ngoaïi, nhò giaû noäi. Ngoaïi phaùp giaû taéc höõu hoaïi dieät. Noäi phaùp giaû taéc voâ hoaïi dieät.

Phuïc höõu nhò chuûng: nhaát giaû höõu vi, nhò giaû voâ vi.

Höõu vi chi phaùp taéc höõu hoaïi dieät. Voâ vi chi phaùp voâ höõu hoaïi dieät.

Phuïc höõu nhò chuûng: nhaát giaû khaû ñaéc, nhò giaû baát khaû

復有二種。一者可得。二者不可得。可得 之法則有壞滅。不可得者無有壞滅。 復有二種。一者共法。二者不共法。共法 壞滅。不共之法無有壞滅。 550

ñaéc. Khaû ñaéc chi phaùp, taéc höõu hoaïi dieät. Baát khaû ñaéc giaû voâ höõu hoaïi dieät.

Phuïc höõu nhò chuûng: nhaát giaû coäng phaùp, nhò giaû baát coäng phaùp. Coäng phaùp hoaïi dieät. Baát coäng chi phaùp voâ höõu hoaïi dieät.

551

大般涅槃經 復有二種。一者人中二者天中。人中壞滅 天無壞滅。 復有二種。一者十一部經。二者方等經。 十一部經則有壞滅。方等經典無有壞滅。 善男子。若我弟子受持讀誦書寫解說方等 經典。恭敬供養尊重讚歎。當知爾時佛法不 滅。 善男子。汝向所問迦葉如來有是經不者。 善男子。大涅槃經悉是一切諸佛祕藏。何以 故。諸佛雖有十一部經不說佛性。不說如來 常樂我淨。諸佛世尊永不畢竟入於涅槃。是 故此經名為如來祕密之藏。十一部經所不說 故故名為藏。 如人七寶不出外用名之為藏。善男子。是 人所以藏積此物為未來事故。何等未來事。 所謂穀貴賊來侵國。值遇惡王為用贖命。道 路澀難,財難得時乃當出用。 善男子。諸佛如來祕密之藏亦復如是。為 552

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuïc höõu nhò chuûng: nhaát giaû nhaân trung, nhò giaû thieân trung. Nhaân trung hoaïi dieät. Thieân voâ hoaïi dieät.

Phuïc höõu nhò chuûng: nhaát giaû thaäp nhaát boä kinh, nhò giaû Phöông ñaúng kinh. Thaäp nhaát boä kinh taéc höõu hoaïi dieät. Phöông ñaúng kinh ñieån voâ höõu hoaïi dieät.

Thieän nam töû! Nhöôïc ngaõ ñeä töû thoï trì, ñoäc tuïng, thô taû, giaûi thuyeát phöông ñaúng kinh ñieån, cung kính, cuùng döôøng, toân troïng, taùn thaùn, ñöông tri nhó thôøi Phaät phaùp baát dieät.

Thieän nam töû! Nhöõ höôùng sôû vaán: Ca-dieáp Nhö Lai höõu thò kinh phuû giaû. Thieän nam töû! Ñaïi Nieát-baøn kinh taát thò nhaát thieát chö Phaät bí taïng. Haø dó coá? Chö Phaät tuy höõu thaäp nhaát boä kinh, baát thuyeát Phaät taùnh, baát thuyeát Nhö Lai thöôøng, laïc, ngaõ, tònh, chö Phaät Theá Toân vónh baát taát caùnh nhaäp ö Nieát-baøn. Thò coá thöû kinh danh vi Nhö Lai bí maät chi taïng. Thaäp nhaát boä kinh sôû baát thuyeát coá, coá danh vi taïng.

Nhö nhaân thaát baûo, baát xuaát ngoaïi duïng, danh chi vi taïng. Thieän nam töû! Thò nhaân sôû dó taøng tích thöû vaät, vò vò lai söï coá. Haø ñaúng vò lai söï? Sôû vò coác quí; taëc lai xaâm quoác, trò ngoä aùc vöông, vò duïng thuïc maïng. Ñaïo loä saùp nan, taøi nan ñaéc thôøi, naõi ñöông xuaát duïng.

Thieän nam töû! Chö Phaät Nhö Lai bí maät chi taïng dieäc phuïc nhö thò; vò vò lai theá chö aùc tyø-kheo suùc baát tònh vaät; 553

大般涅槃經 未來世。諸惡比丘畜不淨物。為四眾說如來 畢竟入於涅槃。讀誦世典不敬佛經。如是等

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

vò töù chuùng thuyeát Nhö Lai taát caùnh nhaäp ö Nieát-baøn, ñoäc tuïng theá ñieån, baát kính Phaät kinh. Nhö thò ñaúng aùc hieän ö theá thôøi, Nhö Lai vò duïc dieät thò chö aùc, linh ñaéc vieãn ly

惡現於世時。如來為欲滅是諸惡令得遠離邪

taø maïng lôïi döôõng, Nhö Lai taéc vò dieãn thuyeát thò kinh.

命利養。如來則為演說是經。若是經典祕密

Nhöôïc thò kinh ñieån bí maät chi taïng dieät baát hieän thôøi,

之藏滅不現時。當知爾時佛法則滅。 善男子。大涅槃經常不變易。云何難言

ñöông tri nhó thôøi Phaät phaùp taéc dieät.

Thieän nam töû! Ñaïi Nieát-baøn kinh thöôøng baát bieán dò.

Vaân haø naïn ngoân Ca-dieáp Phaät thôøi, höõu thò kinh phuû?

迦葉佛時有是經不。善男子。迦葉佛時所有

Thieän nam töû! Ca-dieáp Phaät thôøi, sôû höõu chuùng sanh,

眾生貪欲微薄智慧滋多。諸菩薩摩訶薩等調

tham duïc vi baïc, trí tueä tö ña; chö Boà Taùt ma-ha-taùt ñaúng

柔易化。有大威德總持不忘如大象王世界清 淨。一切眾生悉知如來終不畢竟入於涅槃常 住不變。雖有是典不須演說。

ñieàu nhu dò hoùa, höõu ñaïi oai ñöùc, toång trì baát vong, nhö ñaïi töôïng vöông, theá giôùi thanh tònh. Nhaát thieát chuùng sanh taát tri: Nhö Lai chung baát taát caùnh nhaäp ö Nieát-baøn, thöôøng truï baát bieán; tuy höõu thò ñieån, baát tu dieãn thuyeát.

善男子。今世眾生多諸煩惱愚癡喜怒無有

Thieän nam töû! Kim theá, chuùng sanh ña chö phieàn naõo,

智慧。多諸疑網信根不立世界不淨。一切眾

ngu si hyû noä, voâ höõu trí tueä, ña chö nghi voõng, tín caên baát

生咸謂如來無常遷變畢竟入於大般涅槃。是 故如來演說是經。 善男子。迦葉佛法實亦不滅。何以故。常 不變故。 554

laäp, theá giôùi baát tònh. Nhaát thieát chuùng sanh haøm vò Nhö Lai voâ thöôøng thieân bieán, taát caùnh nhaäp ö Ñaïi Baùt Nieátbaøn. Thò coá Nhö Lai dieãn thuyeát thò kinh.

Thieän nam töû! Ca-dieáp Phaät phaùp, thaät dieäc baát dieät.

Haø dó coá? Thöôøng baát bieán coá.

555

大般涅槃經 善男子。若有眾生我見無我無我見我。 常見無常無常見常。樂見無樂無樂見樂。淨

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu chuùng sanh, ngaõ kieán voâ ngaõ, voâ ngaõ kieán ngaõ, thöôøng kieán voâ thöôøng, voâ thöôøng kieán thöôøng, laïc kieán voâ laïc, voâ laïc kieán laïc, tònh kieán

見不淨不淨見淨。滅見不滅不滅見滅。罪

baát tònh, baát tònh kieán tònh, dieät kieán baát dieät, baát dieät

見非罪非罪見罪。輕罪見重重罪見輕。乘見

kieán dieät, toäi kieán phi toäi, phi toäi kieán toäi, khinh toäi kieán

非乘非乘見乘。道見非道非道見道。實是菩 提見非菩提。實非菩提謬見菩提。苦見非苦 集見非集。滅見非滅實見非實。實是世諦見 第一義諦第一義諦見是世諦。歸見非歸非歸 見歸。以真佛語名為魔語。實是魔語以為佛 語。如是之時諸佛乃說大涅槃經。 善男子。寧說蚊嘴盡大海底。不可說言如 來法滅。寧言以索繫縛猛風。不可說言如來 法滅。寧說口吹須彌散壞。不可說言如來法 滅。寧言佉陀羅火中生於蓮花。不可說言如 來法滅。寧說阿伽陀藥而為毒藥不可說言如 來法滅。寧說月可令熱日可令冷不可說言如 來法滅。寧說四大各捨己性。不可說言如來 法滅。 善男子若佛初出得阿耨多羅三藐三菩提 556

troïng, troïng toäi kieán khinh, thöøa kieán phi thöøa, phi thöøa kieán thöøa, ñaïo kieán phi ñaïo, phi ñaïo kieán ñaïo, thaät thò Boà-ñeà, kieán phi Boà-ñeà, thaät phi Boà-ñeà, maäu kieán Boà-ñeà; khoå kieán phi khoå, taäp kieán phi taäp, dieät kieán phi dieät, thaät kieán phi thaät; thaät thò Theá ñeá, kieán Ñeä nhaát nghóa ñeá; Ñeä nhaát nghóa ñeá, kieán thò Theá ñeá, qui kieán phi qui, phi qui kieán qui, dó chaân Phaät ngöõ, danh vi ma ngöõ; thaät thò ma ngöõ, dó vi Phaät ngöõ. Nhö thò chi thôøi, chö Phaät naõi thuyeát Ñaïi Nieát-baøn kinh.

Thieän nam töû! Ninh thuyeát vaên chuûy taän ñaïi haûi ñeå; baát khaû thuyeát ngoân Nhö Lai phaùp dieät. Ninh ngoân dó saùch heä phöôïc maõnh phong; baát khaû thuyeát ngoân Nhö Lai phaùp dieät. Ninh thuyeát khaåu xuy Tu-di taùn hoaïi; baát khaû thuyeát ngoân Nhö Lai phaùp dieät. Ninh ngoân khö-ñaø-la hoûa trung, sanh ö lieân hoa; baát khaû thuyeát ngoân Nhö Lai phaùp dieät. Ninh thuyeát A-giaø-ñaø döôïc nhi vi ñoäc döôïc; baát khaû thuyeát ngoân Nhö Lai phaùp dieät. Ninh thuyeát nguyeät khaû linh nhieät, nhaät khaû linh laõnh; baát khaû thuyeát ngoân Nhö Lai phaùp dieät. Ninh thuyeát töù ñaïi caùc xaû kyû taùnh, baát khaû thuyeát ngoân Nhö Lai phaùp dieät.

Thieän nam töû! Nhöôïc Phaät sô xuaát, ñaéc A-naäu-ña-la 557

大般涅槃經 已。未有弟子解甚深義。彼佛世尊便涅槃 者。當知是法不久住世。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Tam-mieäu Tam-boà-ñeà dó, vò höõu ñeä töû giaûi thaäm thaâm nghóa. Bæ Phaät Theá Toân tieän Nieát-baøn giaû, ñöông tri thò phaùp baát cöûu truï theá.

復次善男子。若佛初出得阿耨多羅三藐三

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc Phaät sô xuaát, ñaéc A-

菩提已。有諸弟子解甚深義。佛雖涅槃。當

naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà dó, höõu chö ñeä töû giaûi

知是法久住於世。

thaäm thaâm nghóa. Phaät tuy Nieát-baøn ñöông tri thò phaùp cöûu truï ö theá.

復次善男子。若佛初出得阿耨多羅三藐三

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc Phaät sô xuaát, ñaéc A-

菩提已。雖有弟子解甚深義。無有篤信白衣

naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà dó, tuy höõu ñeä töû giaûi

檀越敬重佛法。佛便涅槃。當知是法不久住

troïng Phaät phaùp. Phaät tieän Nieát-baøn, ñöông tri thò phaùp

世。 復次善男子。若佛初出得阿耨多羅三藐 三菩提已。有諸弟子解甚深義多有篤信白衣 檀越敬重佛法。佛雖涅槃。當知是法久住於 世。

thaäm thaâm nghóa, voâ höõu ñoác tín baïch y ñaøn vieät kính baát cöûu truï theá.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc Phaät sô xuaát, ñaéc Anaäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà dó, höõu chö ñeä töû giaûi thaäm thaâm nghóa, ña höõu ñoác tín baïch y ñaøn vieät kính troïng Phaät phaùp. Phaät tuy Nieát-baøn, ñöông tri thò phaùp cöûu truï ö theá.

復次善男子。若佛初出得阿耨多羅三藐

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc Phaät sô xuaát, ñaéc A-

三菩提已。有諸弟子解甚深義。雖有篤信白

naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà dó, höõu chö ñeä töû giaûi

衣檀越敬重佛法。而諸弟子演說經法貪為利

thaäm thaâm nghóa. Tuy höõu ñoác tín baïch y ñaøn vieät kính troïng Phaät phaùp, nhi chö ñeä töû, dieãn thuyeát kinh phaùp,

養。不為涅槃。佛復滅度。當知是法不久住

tham vò lôïi döôõng, baát vò Nieát-baøn. Phaät phuïc dieät ñoä,

世。

ñöông tri thò phaùp baát cöûu truï theá.

558

559

大般涅槃經 復次善男子。若佛初出得阿耨多羅三藐三 菩提已。有諸弟子解甚深義。復有篤信白衣 檀越敬重佛法。彼諸弟子凡所演說不貪利養 為求涅槃。佛雖滅度。當知是法久住於世。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc Phaät sô xuaát, ñaéc Anaäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà dó, höõu chö ñeä töû giaûi thaäm thaâm nghóa, phuïc höõu ñoác tín baïch y ñaøn vieät kính troïng Phaät phaùp. Bæ chö ñeä töû, phaøm sôû dieãn thuyeát, baát tham lôïi döôõng, vò caàu Nieát-baøn. Phaät tuy dieät ñoä, ñöông tri thò phaùp cöûu truï ö theá.

復次善男子。若佛初出得阿耨多羅三藐

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc Phaät sô xuaát, ñaéc A-

三菩提已。雖有弟子解甚深義。復有篤信白

naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà dó, tuy höõu ñeä töû giaûi

衣檀越敬重佛法。而諸弟子多起諍訟互相是

troïng Phaät phaùp. Nhi chö ñeä töû ña khôûi traùnh tuïng, hoã

非。佛復涅槃。當知是法不久住世。 復次善男子。若佛初出得阿耨多羅三藐三 菩提已。有諸弟子解甚深義。復有篤信白衣 檀越敬重佛法。彼諸弟子修和敬法不相是非 互相尊重。佛雖涅槃。當知是法久住不滅。 復次善男子。若佛初出得阿耨多羅三藐三

thaäm thaâm nghóa, phuïc höõu ñoác tín baïch y ñaøn vieät kính töông thò phi. Phaät phuïc Nieát-baøn, ñöông tri thò phaùp baát cöûu truï theá Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc Phaät sô xuaát, ñaéc Anaäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà dó, höõu chö ñeä töû giaûi thaäm thaâm nghóa, phuïc höõu ñoác tín baïch y ñaøn vieät kính troïng Phaät phaùp. Bæ chö ñeä töû tu hoøa kính phaùp, baát töông thò phi, hoã töông toân troïng. Phaät tuy Nieát-baøn, ñöông tri thò phaùp cöûu truï baát dieät.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc Phaät sô xuaát, ñaéc A-

菩提已。雖有弟子解甚深義。復有篤信白衣

naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà dó, tuy höõu ñeä töû giaûi

檀越敬重佛法。彼諸弟子為大涅槃而演說法

thaäm thaâm nghóa, phuïc höõu ñoác tín baïch y ñaøn vieät kính

互相恭敬不起諍訟。然畜一切不淨之物。復

thuyeát phaùp; hoã töông cung kính, baát khôûi traùnh tuïng.

troïng Phaät phaùp. Bæ chö ñeä töû, vò ñaïi Nieát-baøn, nhi dieãn

自讚言我得須陀洹果乃至阿羅漢果。佛復涅

Nhieân suùc nhaát thieát baát tònh chi vaät, phuïc töï taùn ngoân:

槃。當知。是法不久住世。

phuïc Nieát-baøn, ñöông tri thò phaùp baát cöûu truï theá.

560

Ngaõ ñaéc Tu-ñaø-hoaøn quaû..., naõi chí A-la-haùn quaû. Phaät

561

大般涅槃經 復次善男子。若佛初出得阿耨多羅三藐 三菩提已。有諸弟子解甚深義。復有篤信白 衣檀越敬重佛法。彼諸弟子為大涅槃演說

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc Phaät sô xuaát, ñaéc Anaäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà dó, höõu chö ñeä töû giaûi thaäm thaâm nghóa, ñoác tín baïch y ñaøn vieät kính troïng Phaät phaùp. Bæ chö ñeä töû, vò ñaïi Nieát-baøn, dieãn thuyeát kinh

經法。善修和敬互相尊重。不畜一切不淨之

phaùp, thieän tu hoøa kính, hoã töông toân troïng. Baát suùc nhaát

物。亦不自言得須陀洹乃至得阿羅漢。彼佛

thieát baát tònh chi vaät, dieäc baát töï ngoân ñaéc Tu-ñaø-hoaøn...,

世尊雖復滅度。當知是法久住於世。 復次善男子。若佛初出得阿耨多羅三藐三 菩提已。有諸弟子。乃至不畜不淨之物。又 不自言得須陀洹乃至阿羅漢。各執所見種種

naõi chí ñaéc A-la-haùn. Bæ Phaät Theá Toân tuy phuïc dieät ñoä, ñöông tri thò phaùp cöûu truï ö theá.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc Phaät sô xuaát, ñaéc Anaäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà dó, höõu chö ñeä töû... naõi chí... baát suùc baát tònh chi vaät, höïu baát töï ngoân ñaéc Tuñaø-hoaøn... chí A-la-haùn. Caùc chaáp sôû kieán, chuûng chuûng

異說而作是言。長老。諸佛所制四重之法。

dò thuyeát, nhi taùc thò ngoân: Tröôûng laõo! Chö Phaät sôû cheá,

乃至七滅諍法。為眾生故或遮或開。十二部

töù troïng chi phaùp naõi chí thaát dieät traùnh phaùp, vò chuùng

經亦復如是。何以故。佛知國土時節各異眾 生不同利鈍差別。是故如來或遮或開有輕 重說。善男子。譬如良醫為病服乳,為病遮 乳。熱病聽服冷病則遮。如來亦爾。觀諸眾 生煩惱病根亦開亦遮。長老。我親從佛聞如 是義。惟我知義汝不能知。惟我解律汝不能 562

sanh coá, hoaëc giaø, hoaëc khai. Thaäp nhò boä kinh, dieäc phuïc nhö thò. Haø dó coá? Phaät tri quoác ñoä thôøi tieát caùc dò, chuùng sanh baát ñoàng: lôïi ñoän sai bieät. Thò coá Nhö Lai hoaëc giaø hoaëc khai, höõu khinh troïng thuyeát. Thieän nam töû! Thí nhö löông y, vò beänh phuïc nhuõ, vò beänh giaø nhuõ: nhieät beänh thính phuïc laõnh beänh taéc giaø. Nhö Lai dieäc nhó, quaùn chö chuùng sanh phieàn naõo beänh caên, dieäc khai dieäc giaø.

Tröôûng laõo! Ngaõ thaân tuøng Phaät, vaên nhö thò nghóa. Duy ngaõ tri nghóa, nhöõ baát naêng tri. Duy ngaõ giaûi luaät, nhöõ 563

大般涅槃經 解。我知諸經汝不能知。彼佛復滅。當知是 法不久住世。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

baát naêng giaûi. Ngaõ tri chö kinh, nhöõ baát naêng tri. Bæ Phaät phuïc dieät, ñöông tri thò phaùp baát cöûu truï theá.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc Phaät sô xuaát, ñaéc A-

復次善男子。若佛初出得阿耨多羅三藐

naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà dó, höõu chö ñeä töû... naõi

三菩提已。有諸弟子乃至不言我得須陀洹果

chí baát ngoân: Ngaõ ñaéc Tu-ñaø-hoaøn quaû... chí A-la-haùn.

至阿羅漢。亦不說言諸佛世尊為眾生故或遮 或開。長老。我親從佛聞如是義如是法如是 律。長老。當依如來十二部經。此義若是我 當受持。如其非者我當棄捨。彼佛世尊雖復 涅槃。當知是法久住於世。 善男子。我法滅時有聲聞弟子。或說有 神或說神空。或說有中陰或說無中陰。或說

Dieäc baát thuyeát ngoân: Chö Phaät Theá Toân... vò chuùng sanh coá, hoaëc giaø, hoaëc khai. Tröôûng laõo! Ngaõ thaân tuøng Phaät, vaên nhö thò nghóa, nhö thò phaùp, nhö thò luaät. Tröôûng laõo! Ñöông y Nhö Lai thaäp nhò boä kinh. Thöû nghóa nhöôïc thò, ngaõ ñöông thoï trì. Nhö kyø phi giaû, ngaõ ñöông khí xaû. Bæ Phaät Theá Toân tuy phuïc Nieát-baøn, ñöông tri thò phaùp cöûu truï ö theá.

Thieän nam töû! Ngaõ phaùp dieät thôøi, höõu Thanh vaên ñeä töû hoaëc thuyeát höõu thaàn, hoaëc thuyeát thaàn khoâng; hoaëc thuyeát höõu trung aám, hoaëc thuyeát voâ trung aám; hoaëc thuyeát

有三世或說無三世。或說有三乘或說無三

höõu tam theá, hoaëc thuyeát voâ tam theá, hoaëc thuyeát höõu tam

乘。或言一切有或言一切無或言眾生有始有

thöøa, hoaëc thuyeát voâ tam thöøa; hoaëc ngoân nhaát thieát höõu,

終。或言眾生無始無終。或言十二因緣是有

hoaëc ngoân nhaát thieát voâ; hoaëc ngoân chuùng sanh höõu thuûy höõu chung, hoaëc ngoân chuùng sanh voâ thuûy voâ chung; hoaëc

為法。或言因緣是無為法。或言如來有病苦

ngoân thaäp nhò nhaân duyeân thò höõu vi phaùp, hoaëc ngoân

行。或言如來無病苦行。或言如來不聽比丘

nhaân duyeân thò voâ vi phaùp; hoaëc ngoân Nhö Lai höõu beänh

食十種肉。何等為十。人蛇象馬驢狗師子豬 狐獼猴其餘悉聽。或言一切不聽。或言比丘 564

khoå haïnh, hoaëc ngoân Nhö Lai voâ beänh khoå haïnh; hoaëc ngoân Nhö Lai baát thính tyø-kheo thöïc thaäp chuûng nhuïc. Haø ñaúng vi thaäp? Nhaân, xaø, töôïng, maõ, lö, caåu, sö töû, trö, hoà, 565

大般涅槃經 不作五事。何等為五。不賣生口,刀,酒,酪沙 胡麻油等。其餘悉聽。或言不聽入五種舍。 何等為五。屠兒婬女酒家王宮旃陀羅舍。餘 舍悉聽。或言不聽著憍奢耶衣。餘一切聽。 或言如來聽諸比丘受畜衣食臥具。其價各直 十萬兩金。或言不聽。或言涅槃常樂我淨。 或言涅槃直是結盡。更無別法名為涅槃。譬 如織縷名之為衣。衣既壞已名之無衣。實無 別法名無衣也。涅槃之體亦復如是。 善男子。當爾之時我諸弟子。正說者少邪 說者多。受正法少受邪法多。受佛語少受魔 語多。 善男子。爾時拘睒彌國有二弟子。一者 羅漢。二者破戒。破戒徒眾凡有五百。羅漢 徒眾其數一百。破戒者說。如來畢竟入於 涅槃。我親從佛聞如是義。如來所制四重之

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

di haàu. Kyø dö taát thính. Hoaëc ngoân nhaát thieát baát thính.

Hoaëc ngoân tyø-kheo baát taùc nguõ söï. Haø ñaúng vi nguõ? Baát maïi sanh khaåu, ñao, töûu, laïc sa, hoà ma du ñaúng. Kyø dö taát thính. Hoaëc ngoân baát thính nhaäp nguõ chuûng xaù. Haø ñaúng vi nguõ? Ñoà nhi, daâm nöõ, töûu gia, vöông cung, chieân-ñaø-la xaù. Dö xaù taát thính. Hoaëc ngoân baát thính tröôùc kieâu-xa-da y. Dö nhaát thieát thính. Hoaëc ngoân Nhö Lai thính chö tyøkheo thoï suùc y, thöïc, ngoïa cuï, kyø giaù caùc trò thaäp vaïn löôïng kim; hoaëc ngoân baát thính. Hoaëc ngoân Nieát-baøn thöôøng, laïc, ngaõ, tònh; hoaëc ngoân Nieát-baøn tröïc thò keát taän, caùnh voâ bieät phaùp, danh vi Nieát-baøn. Thí nhö chöùc luõ, danh chi vi y; y kyù hoaïi dó, danh vi voâ y. Thaät voâ bieät phaùp, danh voâ y daõ. Nieát-baøn chi theå dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Ñöông nhó chi thôøi, ngaõ chö ñeä töû chaùnh thuyeát giaû thieåu, taø thuyeát giaû ña; thoï Chaùnh Phaùp thieåu, thoï taø phaùp ña; thoï Phaät ngöõ thieåu, thoï ma ngöõ ña.

Thieän nam töû! Nhó thôøi Caâu-thieåm-di quoác, höõu nhò ñeä töû: nhaát giaû La-haùn, nhò giaû phaù giôùi. Phaù giôùi ñoà chuùng, phaøm höõu nguõ baù; La-haùn ñoà chuùng, kyø soá nhaát baù. Phaù giôùi giaû thuyeát: Nhö Lai taát caùnh nhaäp ö Nieát-baøn. Ngaõ thaân tuøng Phaät vaên nhö thò nghóa. Nhö Lai sôû cheá töù troïng chi phaùp; nhöôïc trì dieäc khaû, phaïm dieäc voâ toäi. Ngaõ

法。若持亦可犯亦無罪。我今亦得阿羅漢果

kim dieäc ñaéc A-la-haùn quaû, töù voâ ngaïi trí. Nhi A-la-haùn

四無礙智。而阿羅漢亦犯。如是四重之法。

dieäc phaïm nhö thò töù troïng chi phaùp. Töù troïng chi phaùp

566

567

大般涅槃經 四重之法若是實罪。阿羅漢者終不應犯。如 來在世制言堅持。臨涅槃時皆悉放捨。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

nhöôïc thò thaät toäi, A-la-haùn giaû chung baát öng phaïm. Nhö Lai taïi theá, cheá ngoân kieân trì; laâm Nieát-baøn thôøi, taát giai phoùng xaû.

時阿羅漢比丘言。長老。汝不應說如來畢

Thôøi A-la-haùn tyø-kheo ngoân: Tröôûng laõo! Nhöõ baát öng

竟入於涅槃。我知如來常不變易。如來在世

thuyeát Nhö Lai taát caùnh nhaäp ö Nieát-baøn. Ngaõ tri Nhö

及涅槃後犯四重禁罪無差別。若言羅漢犯四 重禁。是義不然。何以故。須陀洹人尚不犯 禁。況阿羅漢。若長老言。我是羅漢。阿羅 漢者終不生想我得羅漢。阿羅漢者惟說善法 不說不善。長老所說純是非法。若有得見十 二部經。定知長老非阿羅漢。 善男子。爾時破戒比丘徒眾。即共斷是

Lai thöôøng baát bieán dò. Nhö Lai taïi theá caäp Nieát-baøn haäu, phaïm töù troïng caám, toäi voâ sai bieät. Nhöôïc ngoân La-haùn phaïm töù troïng caám, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Tu-ñaøhoaøn nhaân thöôïng baát phaïm caám, huoáng A-la-haùn? Nhöôïc tröôûng laõo ngoân: Ngaõ thò La-haùn, A-la-haùn giaû chung baát sanh töôûng: Ngaõ ñaéc La-haùn. A-la-haùn giaû duy thuyeát thieän phaùp, baát thuyeát baát thieän. Tröôûng laõo sôû thuyeát thuaàn thò phi phaùp. Nhöôïc höõu ñaéc kieán thaäp nhò boä kinh, ñònh tri tröôûng laõo phi A-la-haùn.

Thieän nam töû! Nhó thôøi phaù giôùi tyø-kheo ñoà chuùng töùc

阿羅漢命。善男子。是時魔王因是二眾忿恚

coäng ñoaïn thò A-la-haùn maïng. Thieän nam töû! Thò thôøi Ma

之心。悉共害是六百比丘。爾時凡夫各共

vöông nhaân thò nhò chuùng phaån nhueá chi taâm, taát coäng

說言。哀哉佛法於是滅盡。而我正法實不滅 也。

haïi thò luïc baù tyø-kheo. Nhó thôøi, phaøm phu caùc coäng thuyeát ngoân: Ai tai Phaät phaùp! Ö thò dieät taän. Nhi ngaõ Chaùnh Phaùp thaät baát dieät daõ.

爾時其國有十二萬諸大菩薩善持我法。云

Nhó thôøi, kyø quoác höõu thaäp nhò vaïn chö Ñaïi Boà Taùt

何當言我法滅耶。當于爾時。閻浮提內無一

thieän trì ngaõ phaùp. Vaân haø ñöông ngoân ngaõ phaùp dieät

比丘為我弟子。爾時波旬悉以大火焚燒一切 所有經典。其中或有遺餘在者。諸婆羅門即 568

da? Ñöông vu nhó thôøi, Dieâm-phuø-ñeà noäi, voâ nhaát tyø-kheo vi ngaõ ñeä töû. Nhó thôøi, Ba-tuaàn taát dó ñaïi hoûa phaàn thieâu nhaát thieát sôû höõu kinh ñieån. Kyø trung hoaëc höõu di dö taïi 569

大般涅槃經 共偷取處處採拾安置己典。以是義故。諸小 菩薩佛未出時率共信受婆羅門語。諸婆羅門 雖作是說。我有齋戒而諸外道真實無也。諸 外道等雖復說言有我樂淨。而實不解我樂淨 義。直以佛法一字二字一句二句。說言我典 有如是義。 爾時拘尸那城娑羅雙樹間。無量無邊阿僧 祇眾聞是語已。悉共唱言。世間空虛世間空 虛。 迦葉菩薩告諸大眾。汝等且莫憂愁啼哭。 世間不空如來常住無有變易。法僧亦爾。 爾時大眾。聞是語已啼哭即止。悉發阿耨 多羅三藐三菩提心。 爾時王舍大城阿闍世王。其性弊惡喜行殺

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

giaû, chö baø-la-moân töùc coäng du thuû, xöù xöù thaùi thaäp, an trí kyû ñieån! Dó thò nghóa coá, chö tieåu Boà Taùt, Phaät vò xuaát thôøi, suaát coäng tín thoï baø-la-moân ngöõ. Chö baø-la-moân tuy taùc thò thuyeát: ngaõ höõu trai giôùi, nhi chö ngoaïi ñaïo chaân thaät voâ daõ. Chö ngoaïi ñaïo ñaúng tuy phuïc thuyeát ngoân: höõu ngaõ, laïc, tònh; nhi thaät baát giaûi ngaõ, laïc, tònh nghóa. Tröïc dó Phaät phaùp nhaát töï, nhò töï, nhaát cuù, nhò cuù, thuyeát ngoân: Ngaõ ñieån höõu nhö thò nghóa!

Nhó thôøi, Caâu-thi-na thaønh, Sa-la song thoï gian, voâ löôïng voâ bieân a-taêng-kyø chuùng, vaên thò ngöõ dó, taát coäng xöôùng ngoân: Theá gian khoâng hö! Theá gian khoâng hö!

Ca-dieáp Boà Taùt caùo chö ñaïi chuùng: Nhöõ ñaúng thaû maïc öu saàu ñeà khoác. Theá gian baát khoâng. Nhö Lai thöôøng truï, voâ höõu bieán dò. Phaùp, Taêng dieäc nhó.

Nhó thôøi, ñaïi chuùng vaên thò ngöõ dó, ñeà khoác töùc chæ. Taát phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm.

Nhó thôøi, Vöông xaù ñaïi thaønh, A-xaø-theá vöông, kyø taùnh teä aùc, hyû haønh saùt luïc, cuï khaåu töù aùc, tham, nhueá, ngu si, kyø taâm xí thaïnh. Duy kieán hieän taïi, baát kieán vò lai.

戮具口四惡。貪恚愚癡其心熾盛。唯見現在

Thuaàn dó aùc nhaân nhi vi quyeán thuoäc. Tham tröôùc hieän

不見未來。純以惡人而為眷屬。貪著現世五

theá nguõ duïc laïc coá, phuï vöông voâ coâ, hoaïnh gia nghòch haïi.

欲樂故。父王無辜橫加逆害。因害父已心生 悔熱。身諸瓔珞妓樂不御。心悔熱故遍體生 570

Nhaân haïi phuï dó, taâm sanh hoái nhieät; thaân chö anh laïc, kyõ nhaïc baát ngöï. Taâm hoái nhieät coá, bieán theå sanh sang.

Kyø sang xuù ueá, baát khaû phuï caän. Taàm töï nieäm ngoân: Ngaõ 571

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

瘡。其瘡臭穢不可附近。尋自念言我今此身 已受花報。地獄果報將近不遠。

kim thöû thaân dó thoï hoa baùo; ñòa nguïc quaû baùo, töông caän baát vieãn.

Nhó thôøi kyø maãu töï Vi-ñeà-hy dó chuûng chuûng döôïc nhi

爾時其母字韋提希。以種種藥而為傅之。

vò truyeàn chi. Kyø sang toaïi taêng, voâ höõu giaùng toån. Vöông

其瘡遂增無有降損。王即白母如是瘡者。從

töùc baïch maãu: Nhö thò sang giaû, tuøng taâm nhi sanh, phi

心而生非四大起。若言眾生有能治者無有是 處。

töù ñaïi khôûi. Nhöôïc ngoân chuùng sanh höõu naêng trò giaû, voâ höõu thò xöù.

Thôøi höõu ñaïi thaàn danh vieát Nguyeät Xöng, vaõng chí

時有大臣名曰月稱。往至王所在一面立。 白言。大王。何故愁悴顏容不悅。為身痛耶 為心痛乎。 王答臣言。我今身心豈得不痛。我父無辜

vöông sôû, taïi nhaát dieän laäp, baïch ngoân: Ñaïi vöông! Haø coá saàu tuïy, nhan dung baát duyeät? Vi thaân thoáng da? Vi taâm thoáng hoà?

Vöông ñaùp thaàn ngoân: Ngaõ kim thaân taâm khôûi ñaéc baát thoáng? Ngaõ phuï voâ coâ, hoaïnh gia nghòch haïi. Ngaõ tuøng trí

橫加逆害。我從智者曾聞是義。世有五人不

giaû taèng vaên thò nghóa: Theá höõu nguõ nhaân baát thoaùt ñòa

脫地獄。謂五逆罪。我今已有無量無邊阿僧

nguïc, vò nguõ nghòch toäi. Ngaõ kim dó höõu voâ löôïng voâ bieân

祇罪。云何身心而得不痛。又無良醫治我身

a-taêng-kyø toäi. Vaân haø thaân taâm nhi ñaéc baát thoáng? Höïu

心。

voâ löông y trò ngaõ thaân taâm!

臣言。大王。莫大愁苦。即說偈言。 若常愁苦 愁遂增長 如人喜眠 眠則滋多 572

Thaàn ngoân: Ñaïi vöông maïc ñaïi saàu khoå. Töùc thuyeát keä ngoân: Nhöôïc thöôøng saàu khoå, Saàu toaïi taêng tröôûng; Nhö nhaân hyû mieân, Mieân taéc tö ña; 573

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

貪婬嗜酒 亦復如是 如王所言。世有五人不脫地獄。誰往見 之來語王耶。言地獄者即是世間多智者說。 如王所言。世無良醫治身心者。今有大醫 名富蘭那。一切知見得自在定。畢竟修習清 淨梵行。常為無量無邊眾生。演說無上涅槃 之道。為諸弟子說如是法。無有黑業無黑業 報。無有白業無白業報。無黑白業無黑白業 報。無有上業及以下業。是師今在王舍城 中。唯願大王。屈駕往彼可令是師療治身

Dieäc phuïc nhö thò.

Nhö vöông sôû ngoân, theá höõu nguõ nhaân baát thoaùt ñòa nguïc. Thuøy vaõng kieán chi, lai ngöù vöông da? Ngoân ñòa nguïc giaû, töùc thò theá gian ña trí giaû thuyeát. Nhö vöông sôû ngoân, theá voâ löông y trò thaân taâm giaû. Kim höõu ñaïi y danh Phu-lan-na, nhaát thieát tri kieán, ñaéc töï taïi ñònh, taát caùnh tu taäp thanh tònh phaïm haïnh, thöôøng vi voâ löôïng voâ bieân chuùng sanh dieãn thuyeát voâ thöôïng Nieát-baøn chi ñaïo. Vò chö ñeä töû, thuyeát nhö thò phaùp: Voâ höõu haéc nghieäp, voâ haéc nghieäp baùo. Voâ höõu baïch nghieäp, voâ baïch nghieäp baùo. Voâ haéc baïch nghieäp, voâ haéc baïch nghieäp baùo. Voâ höõu thöôïng nghieäp caäp dó haï nghieäp. Thò sö kim taïi Vöông Xaù thaønh trung. Duy nguyeän Ñaïi vöông khuaát giaù vaõng bæ, khaû linh thò sö lieäu trò thaân taâm.

心。 時王答言。審能如是滅除我罪我當歸依。

大 般 涅 槃 經 卷 第 十八 終

574

Tham daâm, thò töûu,

Thôøi, vöông ñaùp ngoân: Thaåm naêng nhö thò dieät tröø ngaõ toäi, ngaõ ñöông quy y.

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä thaäp baùt Chung

575