nietban_05b

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH

大般涅槃經

QUYEÅN ÑEÄ NHÒ THAÄP NGUÕ

卷 第 二十五

光明遍照高貴德王菩薩品

QUANG MINH BIEÁN CHIEÁU CAO QUYÙ ÑÖÙC VÖÔNG BOÀ TAÙT PHAÅM

第十之五 復次善男子。云何菩薩摩訶薩修大涅槃微 妙經典。具足成就第七功德。 善男子。菩薩摩訶薩修大涅槃微妙經典。 作是思惟。何法能為大般涅槃而作近因。菩 薩即知有四種法為大涅槃而作近因。 若言勤修一切苦行是大涅槃近因緣者。是 義不然。所以者何。 若離四法得涅槃者無有是處。何等為四。 一者親近善友。二者專心聽法。三者繫念 思惟。四者如法修行。 善男子。譬如有人身遇眾病。若熱若冷 虛勞下瘧眾邪鬼毒到良醫所。良醫即為隨病 6

ÑEÄ THAÄP CHI NGUÕ

Phuïc thöù, thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt tu Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån, cuï tuùc thaønh töïu Ñeä thaát coâng ñöùc?

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, tu Ñaïi Nieát-baøn, vi dieäu kinh ñieån, taùc thò tö duy: Haø Phaùp naêng vò Ñaïi Baùt Nieát-baøn nhi taùc caän nhaân? Boà Taùt töùc tri höõu töù chuûng Phaùp, vò Ñaïi Nieát-baøn nhi taùc caän nhaân. Nhöôïc ngoân: caàn tu nhaát thieát khoå haïnh, thò Ñaïi Nieát-baøn caän nhaân duyeân giaû; thò nghóa baát nhieân. Sôû dó giaû haø?

Nhöôïc ly töù Phaùp, ñaéc Nieát-baøn giaû, voâ höõu thò xöù. Haø ñaúng vi töù? Nhaát giaû thaân caän thieän höõu. Nhò giaû chuyeân taâm thính Phaùp. Tam giaû heä nieäm tö duy. Töù giaû nhö phaùp tu haønh.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, thaân ngoä chuùng beänh, nhöôïc nhieät, nhöôïc laõnh, hö lao, haï ngöôïc, chuùng taø quyû ñoäc. Ñaùo löông y sôû. Löông y töùc vò, tuøy beänh thuyeát döôïc.

7

大般涅槃經 說藥。是人至心善受醫教。隨教合藥如法 服之。服已病愈身得安樂。有病之人喻諸菩 薩。大良醫者喻善知識。良醫所說喻方等 經。善受醫教喻善思惟方等經義。隨教合藥 喻如法修行三十七助道之法。病除愈者喻滅 煩惱。得安樂者喻得涅槃常樂我淨。 善男子。譬如有王欲如法治化令民安樂。 諮諸智臣其法云何。諸臣即以先王舊法而為 說之。王既聞已至心信行。如法治國無諸怨 敵。是故令民安樂無患。 善男子。王者喻諸菩薩。諸智臣者喻善知 識。智臣為王所說治法喻十二部經。王既聞 已至心信行。喻諸菩薩繫心思惟十二部經所 有深義。如法治國喻諸菩薩如法修行。所謂 六波羅蜜。以能修習六波羅蜜故無諸怨敵。 喻諸菩薩已離諸結煩惱惡賊。得安樂者喻諸 菩薩得大涅槃常樂我淨。 善男子。譬如有人遇惡癩病。有善知識 而語之言。汝若能到須彌山邊病可得瘥。所 以者何。彼有良藥味如甘露。若能服者病無 8

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thò nhaân chí taâm, thieän thoï y giaùo; tuøy giaùo hieäp döôïc, nhö phaùp phuïc chi. Phuïc dó beänh duõ, thaân ñaéc an laïc. Höõu beänh chi nhaân, duï chö Boà Taùt. Ñaïi löông y giaû, duï thieän tri thöùc. Löông y sôû thuyeát, duï Phöông ñaúng kinh. Thieän thoï y giaùo, duï thieän tö duy Phöông ñaúng kinh nghóa. Tuøy giaùo hieäp döôïc, duï nhö phaùp tu haønh tam thaäp thaát trôï ñaïo chi Phaùp. Beänh tröø duõ giaû, duï dieät phieàn naõo. Ñaéc an laïc giaû, duï ñaéc Nieát-baøn: Thöôøng, laïc, ngaõ, tònh.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu vöông, duïc nhö phaùp trò hoùa, linh daân an laïc, tö chö trí thaàn: Kyø Phaùp vaân haø?

Chö thaàn töùc dó tieân vöông cöïu Phaùp nhi vi thuyeát chi.

Vöông kyù vaên dó, chí taâm tín haønh, nhö phaùp trò quoác; voâ chö oaùn ñòch. Thò coá linh daân an laïc voâ hoaïn.

Thieän nam töû! Vöông giaû, duï chö Boà Taùt. Chö trí thaàn giaû, duï thieän tri thöùc. Trí thaàn vò vöông sôû thuyeát trò Phaùp, duï thaäp nhò boä kinh. Vöông kyù vaên dó, chí taâm tín haønh, duï chö Boà Taùt heä taâm tö duy Thaäp nhò boä kinh sôû höõu thaâm nghóa. Nhö Phaùp trò quoác, duï chö Boà Taùt nhö phaùp tu haønh, sôû vò Luïc Ba-la-maät. Dó naêng tu taäp Luïc Ba-la-maät coá, voâ chö oaùn ñòch, duï chö Boà Taùt dó ly chö keát phieàn naõo aùc taëc. Ñaéc an laïc giaû, duï chö Boà Taùt ñaéc Ñaïi Nieát-baøn: Thöôøng, laïc, ngaõ, tònh.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân ngoä aùc laïi beänh. Höõu thieän tri thöùc nhi ngöù chi ngoân: Nhöõ nhöôïc naêng ñaùo Tudi sôn bieân, beänh khaû ñaéc saùi. Sôû dó giaû haø? Bæ höõu löông döôïc, vò nhö cam loä. Nhöôïc naêng phuïc giaû, beänh voâ baát duõ.

9

大般涅槃經 不愈。其人至心信是事已。即往彼山採服甘 露。其病除愈身得安樂。 惡癩病者喻諸凡夫。善知識者喻諸菩薩摩 訶薩等。至心信受喻四無量心。須彌山者喻 八聖道。甘露味者喻於佛性。癩病除愈喻離 煩惱。得安樂者喻得涅槃常樂我淨。 善男子。譬如有人畜諸弟子聰明利智。是 人晝夜常教不倦。諸菩薩等亦復如是。一切 眾生有信不信。而常教化無有疲厭。 善男子。善知識者所謂佛菩薩辟支佛聲聞 人中信方等者。 何故名為善知識耶。善知識者能教眾生遠 離十惡修行十善。以是義故名善知識。 復次善知識者如法而說如說而行。云何名 為如法而說如說而行。自不殺生教人不殺。 乃至自行正見教人正見。若能如是則得名為 眞善知識。自修菩提亦能教人修行菩提。以 是義故名善知識。自能修行信戒布施多聞智 慧。亦能教人信戒布施多聞智慧。復以是義 名善知識。 10

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Kyø nhaân chí taâm, tín thò söï dó, töùc vaõng bæ sôn, thaùi phuïc cam loä. Kyø beänh tröø duõ, thaân ñaéc an laïc.

AÙc laïi beänh giaû, duï chö phaøm phu. Thieän tri thöùc giaû, duï chö Boà Taùt ma-ha-taùt ñaúng. Chí taâm tín thoï, duï töù voâ löôïng taâm. Tu di sôn giaû, duï Baùt-thaùnh ñaïo. Cam loä vò giaû, duï ö Phaät taùnh. Laïi beänh tröø duõ, duï ly phieàn naõo. Ñaéc an laïc giaû, duï ñaéc Nieát-baøn: Thöôøng, laïc, ngaõ, tònh.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, suùc chö ñeä töû; thoâng minh lôïi trí. Thò nhaân truù daï thöôøng giaùo baát quyeän. Chö Boà Taùt ñaúng dieäc phuïc nhö thò; nhaát thieát chuùng sanh höõu tín, baát tín, nhi thöôøng giaùo hoùa, voâ höõu bì yeám.

Thieän nam töû! Thieän tri thöùc giaû, sôû vò: Phaät, Boà Taùt, Bích-chi Phaät, Thanh vaên, nhaân trung tín Phöông ñaúng giaû.

Haø coá danh vi thieän tri thöùc da? Thieän tri thöùc giaû naêng giaùo chuùng sanh vieãn ly thaäp aùc, tu haønh thaäp thieän.

Dó thò nghóa coá, danh thieän tri thöùc.

Phuïc thöù, thieän tri thöùc giaû: nhö phaùp nhi thuyeát, nhö thuyeát nhi haønh. Vaân haø danh vi nhö phaùp nhi thuyeát, nhö thuyeát nhi haønh? Töï baát saùt sanh, giaùo nhaân baát saùt; naõi chí töï haønh Chaùnh kieán, giaùo nhaân Chaùnh kieán.

Nhöôïc naêng nhö thò, taéc ñaéc danh vi chaân thieän tri thöùc.

Töï tu Boà-ñeà, dieäc naêng giaùo nhaân tu haønh Boà-ñeà. Dó thò nghóa coá, danh thieän tri thöùc. Töï naêng tu haønh tín, Giôùi, Boá thí, Ña vaên, Trí tueä, dieäc naêng giaùo nhaân tín, Giôùi, Boá thí, Ña vaên, Trí tueä. Phuïc dó thò nghóa, danh thieän tri thöùc.

11

大般涅槃經 善知識者有善法故。何等善法。所作之事 不求自樂。常為眾生而求於樂。見他有過不 說其短。口常宣說純善之事。以是義故名善 知識。 善男子。如空中月從初一日至十五日漸漸 增長。善知識者亦復如是。令諸學人漸遠惡 法增長善法。 善男子。若有親近善知識者。本未有戒定 慧解脫解脫知見即便有之。未具足者則得增 廣。何以故。以其親近善知識故。因是親近 復得了達十二部經甚深之義。若能聽是十二 部經甚深義者。名為聽法。 聽法者則是大乘方等經典。聽方等經名眞 聽法。眞聽法者即是聽受大涅槃經。大涅槃 中聞有佛性如來畢竟不般涅槃。是故名為專 心聽法。 專心聽法名八聖道。以八聖道能斷貪欲瞋 恚愚癡故名聽法。 夫聽法者名十一空。以此諸空於一切法不 作相貌。 12

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän tri thöùc giaû, höõu thieän phaùp coá. Haø ñaúng thieän phaùp? Sôû taùc chi söï, baát caàu töï laïc; thöôøng vò chuùng sanh, nhi caàu ö laïc. Kieán tha höõu quaù, baát thuyeát kyø ñoaûn. Khaåu thöôøng tuyeân thuyeát thuaàn thieän chi söï. Dó thò nghóa coá, danh thieän tri thöùc.

Thieän nam töû! Nhö khoâng trung nguyeät, tuøng sô nhaát nhaät chí thaäp nguõ nhaät, tieäm tieäm taêng tröôûng. Thieän tri thöùc giaû dieäc phuïc nhö thò; linh chö hoïc nhaân tieäm vieãn aùc phaùp, taêng tröôûng thieän phaùp.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu thaân caän thieän tri thöùc giaû, boån vò höõu giôùi, ñònh, tueä, giaûi thoaùt, giaûi thoaùt tri kieán, töùc tieän höõu chi; vò cuï tuùc giaû, taéc ñaéc taêng quaûng. Haø dó coá? Dó kyø thaân caän thieän tri thöùc coá. Nhaân thò thaân caän, phuïc ñaéc lieãu ñaït Thaäp nhò boä kinh thaäm thaâm chi nghóa.

Nhöôïc naêng thính thò Thaäp nhò boä kinh thaäm thaâm nghóa giaû, danh vi thính Phaùp.

Thính Phaùp giaû, taéc thò Ñaïi thöøa Phöông ñaúng kinh ñieån. Thính Phöông ñaúng kinh, danh chaân thính Phaùp.

Chaân thính Phaùp giaû, töùc thò thính thoï Ñaïi Baùt Nieát-baøn kinh. Ñaïi Nieát-baøn trung, vaên höõu Phaät taùnh, Nhö Lai taát caùnh baát baùt Nieát-baøn. Thò coá danh vi Chuyeân taâm thính Phaùp.

Chuyeân taâm thính Phaùp, danh Baùt Thaùnh ñaïo. Dó Baùt Thaùnh ñaïo naêng ñoaïn tham duïc, saân khueå, ngu si, coá danh thính Phaùp.

Phuø thính Phaùp giaû, danh thaäp nhaát khoâng. Dó thöû chö khoâng, ö nhaát thieát Phaùp, baát taùc töôùng maïo.

13

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

夫聽法者名初發心。乃至究竟阿耨多羅三 藐三菩提心。以因初心得大涅槃。不以聞故 得大涅槃。以修習故得大涅槃。

Phuø thính Phaùp giaû, danh sô phaùt taâm naõi chí cöùu caùnh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm. Dó nhaân sô taâm, ñaéc Ñaïi Nieát-baøn. Baát dó vaên coá, ñaéc Ñaïi Nieát-baøn.

Dó tu taäp coá, ñaéc Ñaïi Nieát-baøn.

善男子。譬如病人雖聞醫教及藥名字不能 愈病。以服食故能得瘥病。雖聽十二深因緣 法。不能得斷一切煩惱。要以繫念善思惟故 能得除斷。是名第三繫念思惟。

Thieän nam töû! Thí nhö beänh nhaân, tuy vaên y giaùo caäp döôïc danh töï, baát naêng duõ beänh. Dó phuïc thöïc coá, naêng ñaéc saùi beänh. Tuy thính thaäp nhò thaâm nhaân duyeân Phaùp, baát naêng ñaéc ñoaïn nhaát thieát phieàn naõo. Yeáu dó heä nieäm thieän tö duy coá, naêng ñaéc tröø ñoaïn. Thò danh ñeä tam heä nieäm tö duy.

復以何義。名繫念思惟。所謂三三昧。空 三昧無相三昧無作三昧。空者於二十五有不 見一實。無作者於二十五有不作願求。無相 者無有十相。所謂色相聲相香相味相觸相生 相住相滅相男相女相。修習如是三三昧者。 是名菩薩繫念思惟。

Phuïc dó haø nghóa danh heä nieäm tö duy? Sôû vò tam Tam-muoäi: Khoâng Tam-muoäi, Voâ töôùng Tam-muoäi, Voâ taùc Tam-muoäi. Khoâng giaû, ö nhò thaäp nguõ höõu, baát kieán nhaát thaät. Voâ taùc giaû, ö nhò thaäp nguõ höõu, baát taùc nguyeän caàu.

Voâ töôùng giaû, voâ höõu thaäp töôùng, sôû vò: saéc töôùng, thanh töôùng, höông töôùng, vò töôùng, xuùc töôùng, sanh töôùng, truï töôùng, dieät töôùng, nam töôùng, nöõ töôùng. Tu taäp nhö thò Tam tam-muoäi giaû, thò danh Boà Taùt heä nieäm tö duy.

云何名為如法修行。如法修行即是修行 檀波羅蜜乃至般若波羅蜜。知陰入界眞實之 相。亦知聲聞緣覺諸佛同於一道而般涅槃。 涅槃法者即是常樂我淨。不生不老不病不死 不飢不渴不苦不惱不退不沒。

Vaân haø danh vi nhö phaùp tu haønh? Nhö Phaùp tu haønh,

善男子。解大涅槃甚深義者。則知諸佛終 不畢竟入於涅槃。 14

töùc thò tu haønh Ñaøn Ba-la-maät naõi chí Baùt-nhaõ Ba-la-maät; tri aám, nhaäp, giôùi chaân thaät chi töôùng; dieäc tri Thanh vaên, Duyeân giaùc, chö Phaät ñoàng ö nhaát ñaïo, nhi Baùt Nieátbaøn. Nieát-baøn Phaùp giaû, töùc thò: Thöôøng, laïc, ngaõ, tònh, baát sanh, baát laõo, baát beänh, baát töû, baát cô, baát khaùt, baát khoå, baát naõo, baát thoái, baát moät.

Thieän nam töû! Giaûi Ñaïi Nieát-baøn thaäm thaâm nghóa giaû, taéc tri chö Phaät chung baát taát caùnh nhaäp ö Nieát-baøn.

15

大般涅槃經 善男子。第一眞實善知識者。所謂菩薩諸 佛世尊。何以故。常以三種善調御故。何等 為三。一者畢竟軟語。二者畢竟呵責。三者 軟語呵責。以是義故。菩薩諸佛即是眞實善 知識也。 復次善男子。佛及菩薩為大醫故名善知 識。何以故。知病知藥應病授藥故。譬如良 醫善八種術先觀病相。相有三種。何等為 三。謂風熱水。有風病者授之酥油。熱病之 人授之石蜜。水病之人授之薑湯。以知病根 授藥得瘥。故名良醫。 佛及菩薩亦復如是。知諸凡夫病有三種。 一者貪欲。二者瞋恚。三者愚癡。貪欲病者 教觀骨相。瞋恚病者觀慈悲相。愚癡病者觀 十二緣相。以是義故。諸佛菩薩名善知識。 善男子。如大船師善渡人故名大船師。諸 佛菩薩亦復如是。度諸眾生生死大海。以是 義故名善知識。 復次善男子。因佛菩薩令諸眾生具足修得 善法根本故。善男子。譬如雪山乃是種種微 16

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Ñeä nhaát chaân thaät thieän tri thöùc giaû, sôû vò: Boà Taùt, chö Phaät Theá Toân. Haø dó coá? Thöôøng dó tam chuûng, thieän ñieàu ngöï coá. Haø ñaúng vi tam? Nhaát giaû taát caùnh nhuyeãn ngöõ, nhò giaû taát caùnh ha traùch, tam giaû nhuyeãn ngöõ ha traùch. Dó thò nghóa coá, Boà Taùt, chö Phaät, töùc thò chaân thaät thieän tri thöùc daõ.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Phaät caäp Boà Taùt vi ñaïi y coá, danh thieän tri thöùc. Haø dó coá? Tri beänh tri döôïc, öùng beänh thoï döôïc coá. Thí nhö löông y, thieän baùt chuûng thuaät; tieân quan beänh töôùng. Töôùng höõu tam chuûng. Haø ñaúng vi tam?

Vò: phong, nhieät, thuûy. Höõu phong beänh giaû, thoï chi toâ du.

Nhieät beänh chi nhaân, thoï chi thaïch maät. Thuûy beänh chi giaû, thoï chi khöông thang. Dó tri beänh caên, thoï döôïc ñaéc saùi, coá danh löông y.

Phaät caäp Boà Taùt dieäc phuïc nhö thò; tri chö phaøm phu beänh höõu tam chuûng: nhaát giaû tham duïc, nhò giaû saân khueå, tam giaû ngu si. Tham duïc beänh giaû, giaùo quaùn coát töôùng.

Saân khueå beänh giaû, quaùn töø bi töôùng. Ngu si beänh giaû, quaùn thaäp nhò nhaân duyeân töôùng. Dó thò nghóa coá, chö Phaät, Boà Taùt, danh thieän tri thöùc.

Thieän nam töû! Nhö ñaïi thuyeàn sö; thieän ñoä nhaân coá, danh ñaïi thuyeàn sö. Chö Phaät, Boà Taùt dieäc phuïc nhö thò; ñoä chö chuùng sanh sanh töû ñaïi haûi. Dó thò nghóa coá, danh thieän tri thöùc.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhaân Phaät, Boà Taùt linh chö chuùng sanh cuï tuùc tu ñaéc thieän Phaùp caên boån coá. Thieän nam töû! Thí nhö tuyeát sôn, naõi thò chuûng chuûng vi dieäu 17

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

妙上藥根本之處。佛及菩薩亦復如是。悉是 一切善根本處。以是義故名善知識。

thöôïng döôïc caên boån chi xöù. Phaät caäp Boà Taùt dieäc phuïc nhö thò; taát thò nhaát thieát thieän caên boån xöù. Dó thò nghóa coá, danh thieän tri thöùc.

善男子。雪山之中有上香藥名曰娑呵。有

Thieän nam töû! Tuyeát sôn chi trung, höõu thöôïng höông döôïc, danh vieát Ta-ha. Höõu nhaân kieán chi, ñaéc thoï voâ löôïng, voâ höõu beänh khoå. Tuy höõu töù ñoäc, baát naêng truùng thöông. Nhöôïc höõu xuùc giaû, taêng tröôûng thoï maïng, maõn baù nhò thaäp. Nhöôïc höõu nieäm giaû, ñaéc tuùc maïng trí. Haø dó coá? Döôïc theá löïc coá. Chö Phaät Boà Taùt dieäc phuïc nhö thò.

Nhöôïc höõu kieán giaû, töùc ñaéc ñoaïn tröø nhaát thieát phieàn naõo. Tuy höõu Töù Ma, baát naêng can loaïn. Nhöôïc höõu xuùc giaû, maïng baát khaû yeåu, baát sanh, baát töû, baát thoái, baát moät. Sôû vò xuùc giaû, nhöôïc taïi Phaät bieân thính thoï dieäu Phaùp. Nhöôïc höõu nieäm giaû, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Dó thò nghóa coá, chö Phaät, Boà Taùt, danh thieän tri thöùc.

人見之得壽無量無有病苦。雖有四毒不能中 傷。若有觸者增長壽命滿百二十。若有念者 得宿命智。何以故。藥勢力故。諸佛菩薩亦 復如是。若有見者即得斷除一切煩惱。雖有 四魔不能干亂。若有觸者命不可夭不生不死 不退不沒。所謂觸者若在佛邊聽受妙法。若 有念者得阿耨多羅三藐三菩提。以是義故諸 佛菩薩名善知識。 善男子。如香山中有阿那婆踏多池。由 是池故有四大河。所謂恒河辛頭私陀博叉。 世間眾生常作是言。若有罪者浴此四河眾罪 得滅。當知此言虛妄不實除此已往。何等為 實。諸佛菩薩是乃為實。所以者何。若人親 近則得除滅一切眾罪。以是義故名善知識。

Thieän nam töû! Nhö Höông sôn trung, höõu A-na-baø-ñaïpña trì. Do thò trì coá, höõu töù ñaïi haø, sôû vò: Haèng haø, Taânñaàu, Tö-ñaø, Baùc-xoa. Theá gian chuùng sanh thöôøng taùc thò ngoân: Nhöôïc höõu toäi giaû, duïc thöû töù haø, chuùng toäi ñaéc dieät. Ñöông tri thöû ngoân hö voïng, baát thaät tröø thöû dó vaõng. Haø ñaúng vi thaät? Chö Phaät, Boà Taùt thò naõi vi thaät. Sôû dó giaû haø? Nhöôïc nhaân thaân caän, taéc ñaéc tröø dieät nhaát thieát chuùng toäi. Dó thò nghóa coá, danh thieän tri thöùc.

復次善男子。譬如大地所有藥木一切叢 林百穀甘蔗花菓之屬。值天炎旱將欲枯死。 難陀龍王及婆難陀憐愍眾生。從大海出降澍

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thí nhö ñaïi ñòa, sôû höõu döôïc moäc, nhaát thieát toøng laâm, baù coác cam giaù, hoa quaû chi thuoäc. Trò thieân vieâm haïn, töông duïc khoâ töû. Nan-ñaø Long-vöông caäp Baït-nan-ñaø, laân maãn chuùng sanh, tuøng

18

19

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

甘雨。一切叢林百穀草木滋潤還生。一切眾 生亦復如是。所有善根將欲消滅。諸佛菩薩 生大慈悲。從智慧海降甘露雨。令諸眾生具 足還得十善之法。以是義故諸佛菩薩名善知 識。

ñaïi haûi xuaát, giaùng chuù cam vuõ. Nhaát thieát toøng laâm, baù coác, thaûo moäc tö nhuaän hoaøn sanh. Nhaát thieát chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò; sôû höõu thieän caên, töông duïc tieâu dieät.

Chö Phaät, Boà Taùt, sanh ñaïi töø bi, tuøng trí tueä haûi, giaùng cam loä vuõ, linh chö chuùng sanh cuï tuùc hoaøn ñaéc thaäp thieän chi phaùp. Dó thò nghóa coá, chö Phaät, Boà Taùt danh thieän tri thöùc.

善男子。譬如良醫善八種術。見諸病人不

Thieän nam töû! Thí nhö löông y, thieän baùt chuûng thuaät.

Kieán chö beänh nhaân, baát quan chuûng taùnh, ñoan chaùnh, xuù laäu, tieàn taøi, baûo hoùa, taát vò trò chi. Thò coá theá xöng vi ñaïi löông y. Chö Phaät, Boà Taùt dieäc phuïc nhö thò; kieán chö chuùng sanh höõu phieàn naõo beänh, baát quan chuûng taùnh, ñoan chaùnh, xuù laäu, tieàn taøi, baûo hoùa; sanh töø maãn taâm, taát vò thuyeát Phaùp. Chuùng sanh vaên dó, phieàn naõo beänh tröø. Dó thò nghóa coá, chö Phaät, Boà Taùt, danh thieän tri thöùc.

觀種姓端正好醜錢財寶貨悉為治之。是故世 稱為大良醫。諸佛菩薩亦復如是。見諸眾生 有煩惱病不觀種姓端正好醜錢財寶貨。生慈 愍心悉為說法。眾生聞已煩惱病除。以是義 故諸佛菩薩名善知識。 以是親近善友因緣。則得近於大般涅槃。 云何菩薩聽法因緣而得近於大般涅槃。 一切眾生以聽法故則具信根。得信根故樂 行布施持戒忍辱精進禪定智慧。得須陀洹果 乃至佛果。是故當知得諸善法皆是聽法因緣 勢力。 善男子。譬如長者惟有一子。遣至他國 市易所須。示其道路通塞之處。而復誡之。 20

Dó thò thaân caän thieän höõu nhaân duyeân, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Vaân haø Boà Taùt thính phaùp nhaân duyeân, nhi ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn?

Nhaát thieát chuùng sanh dó thính phaùp coá, taéc cuï tín caên. Ñaéc tín caên coá, nhaïo haønh boá thí, trì giôùi, nhaãn nhuïc, tinh taán, thieàn ñònh, trí tueä; ñaéc Tu-ñaø-hoaøn quaû naõi chí Phaät quaû. Thò coá ñöông tri ñaéc chö thieän phaùp giai thò thính phaùp nhaân duyeân theá löïc.

Thieän nam töû! Thí nhö tröôûng giaû, duy höõu nhaát töû.

Khieån chí tha quoác, thò dòch sôû tu. Thò kyø ñaïo loä thoâng taéc 21

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

若遇婬女慎莫親愛。若親愛者喪身殞命及以 財寶。弊惡之人亦莫交遊。其子敬順父之教 敕。身心安樂多獲寶貨。

chi xöù, nhi phuïc giôùi chi: Nhöôïc ngoä daâm nöõ, thaän maïc thaân aùi. Nhöôïc thaân aùi giaû, taùng thaân vaãn maïng caäp dó taøi baûo. Teä aùc chi nhaân, dieäc maïc giao du. Kyø töû kính thuaän phuï chi giaùo saéc, thaân taâm an oån, ña hoaïch baûo hoùa.

菩薩摩訶薩為諸眾生敷演法要亦復如是。 示諸眾生及四部眾諸道通塞。是諸眾生以聞 法故。遠離諸惡具足善法。以是義故。聽法 因緣則得近於大般涅槃。

Boà Taùt ma-ha-taùt vò chö chuùng sanh phu dieãn phaùp yeáu, dieäc phuïc nhö thò; thò chö chuùng sanh caäp töù boä chuùng, chö ñaïo thoâng taéc. Thò chö chuùng ñaúng, dó vaên phaùp coá, vieãn ly chö aùc, cuï tuùc thieän phaùp. Dó thò nghóa coá, thính phaùp nhaân duyeân, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

善男子。譬如明鏡照人面像無不明了。聽 法明鏡亦復如是。有人照之則見善惡明了無 翳以是義故。聽法因緣則得近於大般涅槃。 善男子。譬如估客欲至寶渚不知道路。有 人示之。其人隨語即至寶渚。多獲諸珍不可 稱計。一切眾生亦復如是。欲至善處採取道 寶。不知其路通塞之處。菩薩示之眾生隨已 得至善處。獲得無上大涅槃寶。以是義故。 聽法因緣則得近於大般涅槃。 善男子。譬如醉象狂騃暴惡多欲殺害。有 調象師以大鐵鉤鉤斲其頂。即時調順惡心都 盡。一切眾生亦復如是。貪欲瞋恚愚癡醉故 22

Thieän nam töû! Thí nhö minh kính, chieáu nhaân dieän töôïng, voâ baát minh lieãu. Thính phaùp minh kính dieäc phuïc nhö thò; höõu nhaân chieáu chi, taéc kieán thieän aùc, minh lieãu voâ eá. Dó thò nghóa coá, thính Phaùp nhaân duyeân, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Thí nhö coå khaùch, duïc chí baûo chöû, baát tri ñaïo loä. Höõu nhaân thò chi. Kyø nhaân tuøy ngöõ, ñaéc chí baûo chöû, ña hoaïch chö traân, baát khaû xöng keá. Nhaát thieát chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò; duïc chí thieän xöù, thaùi thuû ñaïo baûo, baát tri kyø loä thoâng taéc chi xöù. Boà Taùt thò chi. Chuùng sanh tuøy dó, ñaéc chí thieän xöù, hoaïch ñaéc voâ thöôïng Ñaïi Nieátbaøn baûo. Dó thò nghóa coá, thính Phaùp nhaân duyeân, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Thí nhö tuùy töôïng, cuoàng ngai baïo aùc ña duïc saùt haïi. Höõu ñieàu töôïng sö, dó ñaïi thieát caâu, caâu traùc kyø ñænh; töùc thò ñieàu thuaän, aùc taâm ñoâ taän. Nhaát thieát chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò; tham duïc, saân khueå, ngu si tuùy coá, duïc ña taïo aùc. Chö Boà Taùt ñaúng dó vaên phaùp caâu, 23

大般涅槃經 欲多造惡。諸菩薩等以聞法鉤斲之令住。更 不得起造諸惡心。以是義故。聽法因緣則得 近於大般涅槃。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

traùc chi linh truï, caùnh baát ñaéc khôûi taïo chö aùc taâm. Dó thò nghóa coá, thính Phaùp nhaân duyeân, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Thò coá ngaõ ö xöù xöù kinh trung, thuyeát ngaõ ñeä töû: chuyeân

是故我於處處經中說我弟子專心聽受十 二部經則離五蓋修七覺分。以是修習七覺分 故。則得近於大般涅槃。

taâm thính thoï Thaäp nhò boä kinh, taéc ly nguõ caùi. Tu thaát

以聽法故須陀洹人離諸恐怖。所以者何。

Sôû dó giaû haø? Tu-ñaït tröôûng giaû, thaân ngoä troïng beänh,

須達長者身遇重病心大愁怖。聞舍利弗說須 陀洹有四功德十種慰喻。聞是事已恐怖即 除。以是義故。聽法因緣則得近於大般涅 槃。何以故。開法眼故。 世有三人。一者無目。二者一目。三者二

giaùc phaàn; dó thò tu taäp thaát giaùc phaàn coá, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Dó thính phaùp coá, Tu-ñaø-hoaøn nhaân ly chö khuûng boá. taâm ñaïi saàu boá. Vaên Xaù-lôïi-phaát thuyeát Tu-ñaø-hoaøn höõu töù coâng ñöùc, thaäp chuûng uûy duï; vaên thò söï dó, khuûng boá töùc tröø. Dó thò nghóa coá, thính phaùp nhaân duyeân, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Haø dó coá? Khai phaùp nhaõn coá.

Theá höõu tam nhaân; Nhaát giaû voâ muïc, nhò giaû nhaát muïc, tam giaû nhò muïc. Ngoân voâ muïc giaû, thöôøng baát vaên phaùp. Nhaát muïc chi nhaân tuy taïm vaên phaùp, kyø taâm baát

目。言無目者常不聞法。一目之人雖暫聞法

truï. Nhò muïc chi nhaân chuyeân taâm thính thoï, nhö vaên

其心不住。二目之人專心聽受如聞而行。以

nhi haønh. Dó thính phaùp coá, ñaéc tri theá gian nhö thò tam

聽法故得知世間。如是三人。以是義故。聽 法因緣則得近於大般涅槃。

nhaân. Dó thò nghóa coá, thính phaùp nhaân duyeân, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Nhö ngaõ tích ö Caâu-thi-na thaønh, thôøi

善男子。如我昔於拘尸那城。時舍利弗 身遇病苦。我時顧命阿難比丘廣為說法。時

Xaù-lôïi-phaát thaân ngoä beänh khoå. Ngaõ thôøi coá maïng A-nan

舍利弗聞是事已告四弟子。汝舁我床往至

Ngaõ duïc thính Phaùp. Thôøi töù ñeä töû töùc coäng dö vaõng. Kyù

24

tyø-kheo quaûng vò thuyeát Phaùp. Thôøi Xaù-lôïi-phaát vaên thò söï dó, caùo töù ñeä töû: Nhöõ dö ngaõ saøng, vaõng chí Phaät sôû.

25

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

佛所。我欲聽法。時四弟子即共舁往既得聞 法。以聞法力故所苦除瘥身得安隱。以是義 故。聽法因緣則得近於大般涅槃。

ñaéc vaên Phaùp, dó vaên Phaùp löïc coá, sôû khoå tröø saùi, thaân ñaéc

云何菩薩思惟因緣而得近於大般涅槃。 因是思惟心得解脫。何以故。一切眾生常為 五欲之所繫縛。以思惟故悉得解脫。以是義 故。思惟因緣則得近於大般涅槃。

Baùt Nieát-baøn? Nhaân thò tö duy, taâm ñaéc giaûi thoaùt. Haø dó

復次善男子。一切眾生常為常樂我淨四法 之所顛倒。以思惟故得見諸法無常無樂無我 無淨。如是見已四倒即斷。以是義故。思惟 因緣則得近於大般涅槃。 復次善男子。一切諸法有四種相。何等為 四。一者生相。二者老相。三者病相。四者 滅相。以是四相能令一切凡夫眾生至須陀洹 生大苦惱。若能繫念善思惟者。雖遇此四不 生於苦。以是義故。思惟因緣則得近於大般 涅槃。 復次善男子。一切善法無不因於思惟而 得。何以故。有人雖於無量無邊阿僧祇劫專 心聽法。若不思惟終不能得阿耨多羅三藐三 26

an oån. Dó thò nghóa coá, thính Phaùp nhaân duyeân, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Vaân haø Boà Taùt tö duy nhaân duyeân, nhi ñaéc caän ö Ñaïi coá? Nhaát thieát chuùng sanh thöôøng vi nguõ duïc chi sôû heä phöôïc. Dó tö duy coá, taát ñaéc giaûi thoaùt. Dó thò nghóa coá, tö duy nhaân duyeân, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh thöôøng vi Thöôøng, laïc, ngaõ, tònh, töù Phaùp chi sôû ñieân ñaûo. Dó tö duy coá, ñaéc kieán chö Phaùp voâ thöôøng, voâ laïc, voâ ngaõ, voâ tònh. Nhö thò kieán dó, töù ñaûo töùc ñoaïn. Dó thò nghóa coá, tö duy nhaân duyeân, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhaát thieát chö phaùp höõu töù chuûng töôùng. Haø ñaúng vi töù? Nhaát giaû sanh töôùng, nhò giaû laõo töôùng, tam giaû beänh töôùng, töù giaû dieät töôùng. Dó thò töù töôùng naêng linh nhaát thieát phaøm phu chuùng sanh chí Tuñaø-hoaøn sanh ñaïi khoå naõo. Nhöôïc naêng heä nieäm thieän tö duy giaû, tuy ngoä thöû töù, baát sanh ö khoå. Dó thò nghóa coá, tö duy nhaân duyeân taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhaát thieát thieän phaùp, voâ baát nhaân ö tö duy nhi ñaéc. Haø dó coá? Höõu nhaân tuy ö voâ löôïng voâ bieân a-taêng-kyø kieáp, chuyeân taâm thính phaùp, nhöôïc baát tö duy, chung baát naêng ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu 27

大般涅槃經 菩提。以是義故。思惟因緣則得近於大般涅 槃。 復次善男子。若有眾生信佛法僧無有變易

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Tam-boà-ñeà. Dó thò nghóa coá, tö duy nhaân duyeân, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc höõu chuùng sanh tín Phaät, Phaùp, taêng, voâ höõu bieán dò, nhi sanh cung kính.

而生恭敬。當知皆是繫念思惟因緣力故。因

Ñöông tri giai thò heä nieäm tö duy nhaân duyeân löïc coá; nhaân

得斷除一切煩惱。以是義故。思惟因緣則得

ñaéc ñoaïn tröø nhaát thieát phieàn naõo. Dó thò nghóa coá, tö duy

近於大般涅槃。 云何菩薩如法修行。善男子。斷諸惡法修 習善法。是名菩薩如法修行。 復次云何如法修行。見一切法空無所有。 無常無樂無我無淨。以是見故寧捨身命不犯 禁戒。是名菩薩如法修行。

nhaân duyeân, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

Vaân haø Boà Taùt nhö phaùp tu haønh? Thieän nam töû! Ñoaïn chö aùc phaùp, tu taäp thieän phaùp. Thò danh Boà Taùt nhö phaùp tu haønh.

Phuïc thöù, vaân haø nhö phaùp tu haønh? Kieán nhaát thieát phaùp: khoâng, voâ sôû höõu, voâ thöôøng, voâ laïc, voâ ngaõ, voâ tònh.

Dó thò kieán coá, ninh xaû thaân maïng, baát phaïm caám giôùi.

Thò danh Boà Taùt nhö phaùp tu haønh.

復次云何如法修行。修有二種。一者眞

Phuïc thöù, vaân haø nhö phaùp tu haønh? Tu höõu nhò chuûng:

實。二者不實。不實者。不知涅槃佛性如來

nhaát giaû chaân thaät, nhò giaû baát thaät. Baát thaät giaû, baát tri

法僧實相虛空等相。是名不實。云何眞實。

Nieát-baøn, Phaät taùnh, Nhö Lai, Phaùp, Taêng thaät töôùng, hö khoâng ñaúng töôùng. Thò danh baát thaät. Vaân haø chaân thaät?

能知涅槃佛性如來法僧實相虛空等相。是名

Naêng tri Nieát-baøn, Phaät taùnh, Nhö Lai, Phaùp, Taêng, thaät

眞實。

töôùng, hö khoâng ñaúng töôùng. Thò danh chaân thaät.

云何名為知涅槃相。涅槃之相凡有八事。 何等為八。一者盡二善性三實四眞五常六樂 七我八淨。是名涅槃。 28

Vaân haø danh vi tri Nieát-baøn töôùng? Nieát-baøn chi töôùng, phaøm höõu baùt söï. Haø ñaúng vi baùt? Nhaát giaû taän, nhò thieän taùnh, tam thaät, töù chaân, nguõ thöôøng, luïc laïc, thaát ngaõ, baùt tònh. Thò danh Nieát-baøn.

29

大般涅槃經 復有八事。何等為八。一者解脫。二者善 性。三者不實。四者不眞。五者無常。六者 無樂。七者無我。八者無淨。 復有六相。一者解脫。二者善性。三者不 實。四者不眞。五者安樂。六者清淨。 若有眾生依世俗道斷煩惱者。如是涅槃則 有八事解脫不實。何以故。以不常故。以無 常故則無有實。無有實故則無有眞。雖斷煩 惱以還起故。無常無我無樂無淨。是名涅槃 解脫八事。 云何六相。聲聞緣覺斷煩惱故。名為解 脫。而未能得阿耨多羅三藐三菩提故名為不 實。以不實故名為不眞。未來之世當得阿耨 多羅三藐三菩提故名無常。以得無漏八聖道 故名為淨樂。 善男子。若如是知。是知涅槃,不名佛性, 如來,法,僧,實相,虛空。 云何菩薩知於佛性。佛性有六。何等為 六。一常二淨三實四善五當見六眞。復有七 30

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuïc höõu baùt söï. Haø ñaúng vi baùt? Nhaát giaû giaûi thoaùt, nhò giaû thieän taùnh, tam giaû baát thaät, töù giaû baát chaân, nguõ giaû voâ thöôøng, luïc giaû voâ laïc, thaát giaû voâ ngaõ, baùt giaû voâ tònh.

Phuïc höõu luïc töôùng: Nhaát giaû giaûi thoaùt, nhò giaû thieän taùnh, tam giaû baát thaät, töù giaû baát chaân, nguõ giaû an laïc, luïc giaû thanh tònh.

Nhöôïc höõu chuùng sanh, y theá tuïc ñaïo, ñoaïn phieàn naõo giaû. Nhö thò Nieát-baøn taéc höõu baùt söï: giaûi thoaùt, baát thaät...

Haø dó coá? Dó baát thöôøng coá, dó voâ thöôøng coá, taéc voâ höõu thaät. Voâ höõu thaät coá, taéc voâ höõu chaân. Tuy ñoaïn phieàn naõo, dó hoaøn khôûi coá, voâ thöôøng, voâ laïc, voâ ngaõ, voâ tònh.

Thò danh Nieát-baøn, giaûi thoaùt baùt söï.

Vaân haø luïc töôùng? Thanh vaên, Duyeân giaùc ñoaïn phieàn naõo coá, danh vi giaûi thoaùt. Nhi vò naêng ñaéc, A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà coá, danh vi baát thaät. Dó baát thaät coá, danh vi baát chaân. Vò lai chi theá, ñöông ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, coá danh voâ thöôøng. Dó ñaéc voâ laäu Baùt Thaùnh ñaïo coá, danh vi tònh, laïc.

Thieän nam töû! Nhöôïc nhö thò tri, thò tri Nieát-baøn, baát danh Phaät taùnh, Nhö Lai, Phaùp, Taêng, thaät töôùng, hö khoâng.

Vaân haø Boà Taùt tri ö Phaät taùnh? Phaät taùnh höõu luïc. Haø ñaúng vi luïc? Nhaát thöôøng, nhò tònh, tam thaät, töù thieän, nguõ ñöông kieán, luïc chaân. Phuïc höõu thaát söï: nhaát giaû khaû 31

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

事。一者可證餘六如上。是名菩薩知於佛 性。 云何菩薩知如來相。如來即是覺相善相。 常樂我淨解脫眞實示道可見。是名菩薩知如 來相。 云何菩薩知於法相。法者。若善不善。若 常不常若樂不樂。若我無我若淨不淨。若知 不知若解不解。若眞不眞若修不修。若師非 師若實不實。是名菩薩知於法相。 云何菩薩知於僧相。僧者,若 常樂我淨是 弟子相,可見之相,善,眞,不實。何以故。一 切聲聞得佛道故。何故名眞。悟法性故。是 名菩薩知於僧相。 1

云何菩薩知於實相。實相者。若常無常 若樂無樂。若我無我若淨無淨。若善不善若 有若無。若涅槃非涅槃。若解脫非解脫。若 知不知若斷不斷。若證不證若修不修。若見 不見。是名實相。非是涅槃佛性如來法僧虛 空。 1

chöùng; dö luïc nhö thöôïng. Thò danh Boà Taùt tri ö Phaät taùnh.

Vaân haø Boà Taùt tri Nhö Lai töôùng? Nhö Lai töùc thò giaùc töôùng, thieän töôùng, thöôøng, laïc, ngaõ, tònh, giaûi thoaùt, chaân, thaät, thò ñaïo khaû kieán. Thò danh Boà Taùt tri Nhö Lai töôùng.

Vaân haø Boà Taùt tri ö phaùp töôùng? Phaùp giaû, nhöôïc thieän baát thieän, nhöôïc thöôøng baát thöôøng, nhöôïc laïc baát laïc, nhöôïc ngaõ voâ ngaõ, nhöôïc tònh baát tònh, nhöôïc tri baát tri, nhöôïc giaûi baát giaûi, nhöôïc chaân baát chaân, nhöôïc tu baát tu, nhöôïc sö phi sö, nhöôïc thaät baát thaät. Thò danh Boà Taùt tri ö phaùp töôùng.

Vaân haø Boà Taùt tri ö taêng töôùng? Taêng giaû, nhöôïc thöôøng, laïc, ngaõ, tònh thò ñeä töû töôùng, khaû kieán chi töôùng, thieän chaân baát thaät. Haø dó coá? Nhaát thieát Thanh vaên ñaéc Phaät ñaïo coá. Haø coá danh chaân? Ngoä Phaùp taùnh coá. Thò danh Boà Taùt tri ö taêng töôùng.

Vaân haø Boà Taùt tri ö thaät töôùng? Thaät töôùng giaû, nhöôïc thöôøng, voâ thöôøng, nhöôïc laïc, voâ laïc, nhöôïc ngaõ, voâ ngaõ, nhöôïc tònh, voâ tònh, nhöôïc thieän, baát thieän, nhöôïc höõu, nhöôïc voâ, nhöôïc Nieát-baøn, phi Nieát-baøn, nhöôïc giaûi thoaùt, phi giaûi thoaùt, nhöôïc tri, baát tri, nhöôïc ñoaïn, baát ñoaïn, nhöôïc chöùng, baát chöùng, nhöôïc tu, baát tu, nhöôïc kieán, baát kieán. Thò danh thaät töôùng, phi thò Nieát-baøn, Phaät taùnh, Nhö Lai, Phaùp, Taêng, hö khoâng.

Baûn Ñaïi Chaùnh taân tu coù chöõ 若 naøy, caùc baûn khaùc ñeàu khoâng coù.

32

33

大般涅槃經 是名菩薩因修如是大涅槃故。知於涅槃佛 性如來法僧實相虛空等法差別之相。 善男子。菩薩摩訶薩修大涅槃微妙經典。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thò danh Boà Taùt nhaân tu nhö thò Ñaïi Nieát-baøn coá, tri ö Nieát-baøn, Phaät taùnh, Nhö Lai, Phaùp, Taêng, thaät töôùng, hö khoâng ñaúng phaùp sai bieät chi töôùng.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt tu Ñaïi Nieát-baøn vi

不見虛空。何以故。佛及菩薩雖有五眼所不

dieäu kinh ñieån, baát kieán hö khoâng. Haø dó coá? Phaät caäp Boà

見故。惟有慧眼乃能見之。慧眼所見無法可

Taùt tuy höõu nguõ nhaõn, sôû baát kieán coá. Duy höõu tueä nhaõn

見。故名為見。若是無物名虛空者。如是虛

naõi naêng kieán chi. Tueä nhaõn sôû kieán, voâ phaùp khaû kieán, coá danh vi kieán. Nhöôïc thò voâ vaät, danh hö khoâng giaû; nhö

空乃名為實。以是實故則名常無。以常無故

thò hö khoâng, naõi danh vi thaät. Dó thò thaät coá, taéc danh

無樂我淨。

thöôøng voâ. Dó thöôøng voâ coá, voâ: laïc, ngaõ, tònh.

善男子。空名無法無法名空。譬如世間無 物名空。虛空之性亦復如是。無所有故名為 虛空。 善男子。眾生之性與虛空性俱無實性。何 以故。如人說言。除滅有物然後作空。而是 虛空實不可作。何以故。無所有故。以無有 故當知無空。是虛空性若可作者則名無常。 若無常者不名虛空。 善男子。如世間人說言虛空無色無礙常不 變易。是故世稱虛空之性為第五大。 34

Thieän nam töû! Khoâng, danh voâ phaùp; voâ phaùp, danh khoâng. Thí nhö theá gian, voâ vaät danh khoâng. Hö khoâng chi taùnh dieäc phuïc nhö thò, voâ sôû höõu coá, danh vi hö khoâng.

Thieän nam töû! Chuùng sanh chi taùnh döõ hö khoâng taùnh, caâu voâ thaät taùnh. Haø dó coá? Nhö nhaân thuyeát ngoân: tröø dieät höõu vaät, nhieân haäu taùc khoâng. Nhi thò hö khoâng, thaät baát khaû taùc. Haø dó coá? Voâ sôû höõu coá. Dó voâ höõu coá, ñöông tri voâ khoâng. Thò hö khoâng taùnh, nhöôïc khaû taùc giaû, taéc danh voâ thöôøng. Nhöôïc voâ thöôøng giaû, baát danh hö khoâng.

Thieän nam töû! Nhö theá gian nhaân thuyeát ngoân: hö khoâng voâ saéc, voâ ngaïi, thöôøng baát bieán dò. Thò coá theá xöng hö khoâng chi taùnh vi ñeä nguõ ñaïi.

35

大般涅槃經 善男子。而是虛空實無有性。以光明故故 名虛空。實無虛空。猶如世諦實無其性。為 眾生故說有世諦。 善男子。涅槃之體亦復如是無有住處。 直是諸佛斷煩惱處故名涅槃。涅槃即是常樂 我淨。涅槃雖樂非是受樂。乃是上妙寂滅之 樂。諸佛如來有二種樂。一寂滅樂。二覺知 樂。實相之體有三種樂。一者受樂。二寂滅 樂。三覺知樂。佛性一樂以當見故。得阿耨 多羅三藐三菩提時名菩提樂。 爾時光明遍照高貴德王菩薩摩訶薩白佛 言。世尊。若煩惱斷處是涅槃者。是事不

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhi thò hö khoâng thaät voâ höõu taùnh; dó quang minh coá, coá danh hö khoâng, thaät voâ hö khoâng; do nhö theá ñeá, thaät voâ kyø taùnh, vò chuùng sanh coá, thuyeát höõu theá ñeá.

Thieän nam töû! Nieát-baøn chi theå dieäc phuïc nhö thò; voâ höõu truï xöù, tröïc thò chö Phaät ñoaïn phieàn naõo xöù, coá danh Nieát-baøn. Nieát-baøn töùc thò thöôøng, laïc, ngaõ, tònh.

Nieát-baøn tuy laïc, phi thò thoï laïc, naõi thò thöôïng dieäu tòch dieät chi laïc. Chö Phaät Nhö Lai höõu nhò chuûng laïc: nhaát tòch dieät laïc, nhò giaùc tri laïc. Thaät töôùng chi theå höõu tam chuûng laïc: nhaát giaû thoï laïc, nhò giaû tòch dieät laïc, tam giaùc tri laïc. Phaät taùnh nhaát laïc, dó ñöông kieán coá. Ñaéc A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà thôøi, danh Boà-ñeà laïc.

Nhó thôøi, Quang Minh Bieán Chieáu Cao Quyù Ñöùc Vöông Boà Taùt ma-ha-taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhöôïc phieàn naõo ñoaïn xöù thò Nieát-baøn giaû, thò söï baát nhieân! Haø dó coá?

然。何以故。如來往昔初成佛道至尼連禪河 邊。爾時魔王與其眷屬到於佛所。而作是

Nhö Lai vaõng tích, sô thaønh Phaät ñaïo, chí Ni-lieân-thieàn

言。世尊。涅槃時到何故不入。佛告魔王。 我今未有多聞弟子善持禁戒聰明利智能化眾 生。是故不入。

baát nhaäp? Phaät caùo Ma vöông: Ngaõ kim vò höõu ña vaên ñeä

若言煩惱斷滅之處是涅槃者。諸菩薩等於 無量劫已斷煩惱。何故不得稱為涅槃。俱是 斷處何緣獨稱諸佛有之菩薩無耶。 36

haø bieân. Nhó thôøi Ma vöông döõ kyø quyeán thuoäc ñaùo ö Phaät sôû, nhi taùc thò ngoân: Theá Toân! Nieát-baøn thôøi ñaùo. Haø coá töû, thieän trì caám giôùi, thoâng minh lôïi trí, naêng hoùa chuùng sanh. Thò coá baát nhaäp.

Nhöôïc ngoân phieàn naõo ñoaïn dieät chi xöù thò Nieát-baøn giaû, chö Boà Taùt ñaúng ö voâ löôïng kieáp, dó ñoaïn phieàn naõo, haø coá baát ñaéc xöng vi Nieát-baøn? Caâu thò ñoaïn xöù, haø duyeân ñoäc xöng chö Phaät höõu chi, Boà Taùt voâ da?

37

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

若斷煩惱非涅槃者。何故如來昔告生名婆 羅門言。我今此身即是涅槃。如來昔時在毘 舍離國。魔復啟請。如來。昔以未有弟子多 聞持戒聰明利智能化眾生不入涅槃。今已具 足何故不入。如來爾時即告魔言。汝今莫生 悒遲之想。卻後三月吾當涅槃。

Nhöôïc ñoaïn phieàn naõo phi Nieát-baøn giaû, haø coá Nhö Lai tích caùo Sanh Danh Baø-la-moân ngoân: Ngaõ kim thöû thaân, töùc thò Nieát-baøn? Nhö Lai tích thôøi taïi Tyø-xaù-ly quoác, ma phuïc khaûi thænh: Nhö Lai tích dó vò höõu ñeä töû ña vaên, trì giôùi, thoâng minh lôïi trí, naêng hoùa chuùng sanh, baát nhaäp Nieát-baøn. Kim dó cuï tuùc. Haø coá baát nhaäp? Nhö Lai nhó thôøi töùc caùo Ma ngoân: Nhöõ kim maïc sanh aáp trì chi töôûng.

Khöôùc haäu tam ngoaït, ngoâ ñöông Nieát-baøn.

世尊。若使滅度非涅槃者。何故如來。自 期三月當般涅槃。

Theá Toân! Nhöôïc söû dieät ñoä phi Nieát-baøn giaû, haø coá Nhö Lai töï kyø tam ngoaït ñöông baùt Nieát-baøn?

世尊。若斷煩惱是涅槃者。如來往昔初在 道場菩提樹下。斷煩惱時便是涅槃。何故復 言卻後三月當般涅槃。 世尊。若使爾時是涅槃者。云何方為拘尸 那城諸力士等。說言後夜當般涅槃。如來誠 實。云何出是虛妄之言。 爾時世尊。告光明遍照高貴德王菩薩摩訶 薩言。善男子。若言如來得廣長舌。當知如 來於無量劫已離妄語。一切諸佛及諸菩薩。 凡所發言誠諦無虛。 善男子。如汝所言。波旬往昔啟請於我入 涅槃者。 38

Theá Toân! Nhöôïc ñoaïn phieàn naõo thò Nieát-baøn giaû, Nhö Lai vaõng tích sô taïi ñaïo traøng Boà-ñeà thoï haï, ñoaïn phieàn naõo thôøi, tieän thò Nieát-baøn. Haø coá phuïc ngoân khöôùc haäu tam ngoaït, ñöông baùt Nieát-baøn?

Theá Toân! Nhöôïc söû nhó thôøi thò Nieát-baøn giaû, vaân haø phöông vò Caâu-thi-na thaønh chö löïc só ñaúng, thuyeát ngoân haäu daï ñöông baùt Nieát-baøn? Nhö Lai thaønh thaät, vaân haø xuaát thò hö voïng chi ngoân?

Nhó thôøi, Theá Toân caùo Quang Minh Bieán Chieáu Cao Quyù Ñöùc Vöông Boà Taùt ma-ha-taùt ngoân: Thieän nam töû!

Nhöôïc ngoân Nhö Lai ñaéc quaûng tröôøng thieät, ñöông tri Nhö Lai ö voâ löôïng kieáp dó ly voïng ngöõ. Nhaát thieát chö Phaät caäp chö Boà Taùt, phaøm sôû phaùt ngoân, thaønh ñeá voâ hö.

Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû ngoân, Ba-tuaàn vaõng tích khaûi thænh ö ngaõ nhaäp Nieát-baøn giaû.

39

大般涅槃經 善男子。而是魔王眞實不知涅槃定相。何 以故。波旬意謂。不化眾生默然而住便是涅 槃。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhi thò Ma vöông chaân thaät baát tri Nieát-baøn ñònh töôùng. Haø dó coá? Ba-tuaàn yù vò: baát hoùa chuùng sanh, maëc nhieân nhi truï, tieän thò Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Thí nhö theá nhaân, kieán nhaân baát ngoân,

善男子。譬如世人見人不言無所造作。 便謂是人如死無異。魔王波旬亦復如是。意 謂如來不化眾生默無所說。便謂如來入般涅 槃。

voâ sôû taïo taùc, tieän vò: thò nhaân nhö töû voâ dò. Ma vöông Ba-

善男子。如來不說佛法眾僧無差別相。惟 說常住清淨二法無差別耳。

nhò phaùp, voâ sai bieät nhó.

善男子。佛亦不說佛及佛性涅槃無差別 相。惟說常恒不變無差別耳。

tuaàn dieäc phuïc nhö thò; yù vò: Nhö Lai baát hoùa chuùng sanh, maëc voâ sôû thuyeát; tieän vò: Nhö Lai nhaäp baùt Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Nhö Lai baát thuyeát Phaät, Phaùp, chuùng taêng, voâ sai bieät töôùng; duy thuyeát thöôøng truï, thanh tònh Thieän nam töû! Phaät dieäc baát thuyeát Phaät caäp Phaät taùnh, Nieát-baøn, voâ sai bieät töôùng; duy thuyeát thöôøng haèng, baát bieán, voâ sai bieät nhó.

Thieän nam töû! Phaät dieäc baát thuyeát Nieát-baøn, thaät

善男子。佛亦不說涅槃實相無差別相。惟 說常有實不變易無差別耳。

töôùng, voâ sai bieät töôùng; duy thuyeát thöôøng höõu, thaät baát

善男子。爾時我諸聲聞弟子生於諍訟。如 拘睒彌諸惡比丘違反我教多犯禁戒。受不淨

Thieän nam töû! Nhó thôøi ngaõ chö Thanh vaên ñeä töû sanh ö tranh tuïng. Nhö Caâu-thieåm-di chö aùc tyø-kheo vi phaûn ngaõ giaùo, ña phaïm caám giôùi, thoï baát tònh vaät, tham caàu lôïi döôõng; höôùng chö baïch y nhi töï taùn thaùn: Ngaõ ñaéc voâ laäu, vò Tu-ñaø-hoaøn quaû, naõi chí ngaõ ñaéc A-la-haùn quaû. Huûy nhuïc ö tha. Ö Phaät, Phaùp, taêng, giôùi luaät, hoøa thöôïng, baát sanh cung kính. Coâng ö ngaõ tieàn, ngoân: nhö thò vaät, Phaät sôû thính suùc. Nhö thò ñaúng vaät, Phaät baát thính suùc. Ngaõ dieäc ngöù ngoân: nhö thò ñaúng vaät, ngaõ thaät baát thính. Phuïc

物貪求利養。向諸白衣而自讚歎我得無漏。 謂須陀洹果乃至我得阿羅漢果。毀辱於他於 佛法僧戒律和尙不生恭敬。公於我前言如是 物佛所聽畜。如是等物佛不聽畜。我亦語言 40

bieán dò, voâ sai bieät nhó.

41

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

如是等物我實不聽。復反我言如是等物實是 佛聽。如是惡人不信我言。為是等故我告波 旬。汝莫悒遲。卻後三月當般涅槃。

phaûn ngaõ ngoân: nhö thò ñaúng vaät, thaät thò Phaät thính.

Nhö thò aùc nhaân baát tín ngaõ ngoân. Vò thò ñaúng coá, ngaõ caùo Ba-tuaàn: Nhöõ maïc aáp trì, khöôùc haäu tam ngoaït, ñöông baùt Nieát-baøn.

善男子。因如是等惡比丘故。令諸聲聞受 學弟子不見我身不聞我法。便言如來入於涅 槃。惟諸菩薩能見我身常聞我法。是故不言 我入涅槃。聲聞弟子雖復發言如來涅槃。而

Thieän nam töû! Nhaân nhö thò ñaúng aùc tyø-kheo coá, linh chö Thanh vaên thoï hoïc ñeä töû, baát kieán ngaõ thaân, baát vaên ngaõ phaùp; tieän ngoân: Nhö Lai nhaäp ö Nieát-baøn. Duy chö Boà Taùt naêng kieán ngaõ thaân, thöôøng vaên ngaõ phaùp, thò coá

我實。不入於涅槃。 善男子。若我所有聲聞弟子說言如來入涅 槃者。當知是人非我弟子是魔伴黨。邪見惡 人非正見也。若言如來不入涅槃。當知是人 眞我弟子非魔伴黨。正見之人非惡邪也。 善男子。我初不見弟子之中有言如來不化 眾生默然而住名般涅槃也。 善男子。譬如長者多有子息捨至他方。未 得還頃諸子並謂父已死矣。而是長者實亦不 死。諸子顛倒皆生死想。聲聞弟子亦復如是 不見我故。便謂如來已於拘尸那城娑羅雙樹 間而般涅槃。而我實不般涅槃也。聲聞弟子 生涅槃想。 42

baát ngoân ngaõ nhaäp Nieát-baøn. Thanh vaên ñeä töû tuy phuïc phaùt ngoân Nhö Lai Nieát-baøn, nhi ngaõ thaät baát nhaäp ö Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Nhöôïc ngaõ sôû höõu Thanh vaên ñeä töû thuyeát ngoân: Nhö Lai nhaäp Nieát-baøn giaû, ñöông tri thò nhaân phi ngaõ ñeä töû, thò ma baïn ñaûng, taø kieán aùc nhaân, phi chaùnh kieán daõ. Nhöôïc ngoân: Nhö Lai baát nhaäp Nieátbaøn, ñöông tri thò nhaân chaân ngaõ ñeä töû, phi ma baïn ñaûng, chaùnh kieán chi nhaân, phi aùc taø daõ.

Thieän nam töû! Ngaõ sô baát kieán ñeä töû chi trung, höõu ngoân: Nhö Lai baát hoùa chuùng sanh, maëc nhieân nhi truï, danh Baùt Nieát-baøn daõ.

Thieän nam töû! Thí nhö tröôûng giaû, ña höõu töû töùc, xaû chí tha phöông. Vò ñaéc hoaøn khoaûnh, chö töû tònh vò phuï dó töû hyõ. Nhi thò tröôûng giaû thaät dieäc baát töû. Chö töû ñieân ñaûo, giai sanh töû töôûng. Thanh vaên ñeä töû dieäc phuïc nhö thò; baát kieán ngaõ coá, tieän vò Nhö Lai dó ö Caâu-thi-na thaønh, Sa-la song thoï gian, nhi Baùt Nieát-baøn. Nhi ngaõ thaät baát Baùt Nieát-baøn daõ. Thanh vaên ñeä töû sanh Nieát-baøn töôûng.

43

大般涅槃經 善男子。譬如明燈有人覆之。餘不知者 謂燈已滅。而是明焰實亦不滅。以不知故生 於滅想。聲聞弟子亦復如是。雖有慧眼以煩 惱覆。令心顛倒不見眞身。而便生於滅度之 想。而我實不取滅度也。 善男子。如生盲人不見日月。以不見故不 知晝夜明闇之相。以不知故便說無有日月之 實。實有日月盲者不見。以不見故生於倒想 言無日月。聲聞弟子亦復如是。如彼生盲不 見如來。便謂如來入於涅槃。如來實不入於 涅槃。以倒想故生如是心。 善男子。譬如雲霧覆蔽日月。癡人便言 無有日月。日月實有直以覆故眾生不見。聲 聞弟子亦復如是。以諸煩惱覆智慧眼不見如 來。便言如來入於滅度。 善男子。眞是如來現嬰兒行非滅度也。 善男子。如閻浮提日入之時。眾生不見 以黑山障故。而是日性實無沒入。眾生不見 生沒入想。聲聞弟子亦復如是。為諸煩惱山 所障故不見我身。以不見故便於如來生滅度 44

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Thí nhö minh ñaêng, höõu nhaân phuù chi.

Dö baát tri giaû, vò ñaêng dó dieät. Nhi thò minh dieäm thaät dieäc baát dieät. Dó baát tri coá, sanh ö dieät töôûng. Thanh vaên ñeä töû dieäc phuïc nhö thò; tuy höõu tueä nhaõn, dó phieàn naõo phuù, linh taâm ñieân ñaûo, baát kieán chaân thaân, nhi tieän sanh ö dieät ñoä chi töôûng. Nhi ngaõ thaät baát thuû dieät ñoä daõ.

Thieän nam töû! Nhö sanh manh nhaân, baát kieán nhaät, nguyeät. Dó baát kieán coá, baát tri truù daï minh aùm chi töôùng.

Dó baát tri coá, tieän thuyeát voâ höõu nhaät nguyeät chi thaät.

Thaät höõu nhaät, nguyeät; manh giaû baát kieán. Dó baát kieán coá, sanh ö ñaûo töôûng, ngoân voâ nhaät, nguyeät. Thanh vaên ñeä töû dieäc phuïc nhö thò; nhö bæ sanh manh, baát kieán Nhö Lai, tieän vò Nhö Lai nhaäp ö Nieát-baøn. Nhö Lai thaät baát nhaäp ö Nieát-baøn. Dó ñaûo töôûng coá, sanh nhö thò taâm.

Thieän nam töû! Thí nhö vaân vuï phuù teá nhaät nguyeät. Si nhaân tieän ngoân: Voâ höõu nhaät, nguyeät. Nhaät, nguyeät thaät höõu. Tröïc dó phuù coá, chuùng sanh baát kieán. Thanh vaên ñeä töû dieäc phuïc nhö thò, dó chö phieàn naõo phuù trí tueä nhaõn, baát kieán Nhö Lai, tieän ngoân: Nhö Lai nhaäp ö dieät ñoä.

Thieän nam töû! Chaân thò Nhö Lai hieän anh nhi haïnh, phi dieät ñoä daõ.

Thieän nam töû! Nhö Dieâm-phuø-ñeà, nhaät nhaäp chi thôøi, chuùng sanh baát kieán. Dó haéc sôn chöôùng coá; nhi thò nhaät taùnh thaät voâ moät nhaäp. Chuùng sanh baát kieán, sanh moät nhaäp töôûng. Thanh vaên ñeä töû dieäc phuïc nhö thò; vi chö phieàn naõo sôn sôû chöôùng coá, baát kieán ngaõ thaân. Dó baát kieán coá, tieän ö Nhö Lai, sanh dieät ñoä tröôûng. Nhi ngaõ thaät 45

大般涅槃經 想。而我實不取滅度也。是故我於毘舍離國 告波旬言。卻後三月我當涅槃。 善男子。如來懸見迦葉菩薩卻後三月善 根當熟。亦見香山須跋陀羅竟安居已當至我 所。是故我告魔王波旬。卻後三月當般涅 槃。 善男子。有諸力士其數五百。終竟三月亦 當得發阿耨多羅三藐三菩提心。我為是故告 波旬言。卻後三月當般涅槃。 善男子。純陀等輩及五百梨車菴羅果女。 卻後三月無上道心善根成熟。為是等故我告 波旬。卻後三月當般涅槃。 善男子。須那剎多親近外道尼乾子等。我 為說法滿十二年。彼人邪見不信不受。我知 是人邪見根栽。卻後三月定可斫伐。我為是 故告波旬言。卻後三月當般涅槃。 善男子。何因緣故我於往昔尼連河邊告魔 波旬。我今未有多智弟子。是故不得入涅槃 者。我時欲為五比丘等於波羅奈轉法輪故。 復次欲為五比丘等。所謂耶奢富那毘摩羅闍 46

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

baát thuû dieät ñoä daõ. Thò coá ngaõ ö Tyø-xaù-ly quoác, caùo Batuaàn ngoân: khöôùc haäu tam ngoaït, ngaõ ñöông Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Nhö Lai huyeàn kieán Ca-dieáp Boà Taùt, khöôùc haäu tam ngoaït, thieän caên ñöông thuïc. Dieäc kieán Höông sôn, Tu-baït-ñaø-la, caùnh an cö dó, ñöông chí ngaõ sôû.

Thò coá ngaõ caùo Ma vöông Ba-tuaàn: khöôùc haäu tam ngoaït, ñöông baùt Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Höõu chö löïc só, kyø soá nguõ baù, chung caùnh tam ngoaït, dieäc ñöông ñaéc phaùt A-naäu-ña-la Tammieäu Tam-boà-ñeà taâm. Ngaõ vò thò coá, caùo Ba-tuaàn ngoân: khöôùc haäu tam ngoaït, ñöông baùt Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Thuaàn-ñaø ñaúng boái caäp nguõ baù Leâ-xa, Am-la quaû nöõ, khöôùc haäu tam ngoaït, voâ thöôïng ñaïo taâm, thieän caên thaønh thuïc. Vò thò ñaúng coá, ngaõ caùo Ba-tuaàn: khöôùc haäu tam ngoaït, ñöông baùt Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Tu-na-saùt-ña thaân caän ngoaïi ñaïo Nikieàn-töû ñaúng. Ngaõ vò thuyeát Phaùp maõn thaäp nhò nieân; bæ nhaân taø kieán, baát tín baát thoï. Ngaõ tri thò nhaân taø kieán caên taøi, khöôùc haäu tam ngoaït, ñònh khaû chieát phaït. Ngaõ vò thò coá, caùo Ba-tuaàn ngoân: khöôùc haäu tam ngoaït, ñöông baùt Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Haø nhaân duyeân coá, ngaõ ö vaõng tích, Nilieân haø bieân, caùo Ma Ba-tuaàn: Ngaõ kim vò höõu ña trí ñeä töû, thò coá baát ñaéc nhaäp Nieát-baøn giaû.? Ngaõ thôøi duïc vò nguõ tyø-kheo ñaúng, ö Ba-la-naïi, chuyeån Phaùp luaân coá. Thöù phuïc duïc vò Nguõ tyø-kheo ñaúng, sôû vò: Da-xa, Phuù-na, Tyø-ma-laxaø, Kieàu-phaïm-ba-ñeà, Tu-baø-haàu. Thöù phuïc duïc vò UÙc-giaø tröôûng giaû ñaúng nguõ thaäp nhaân. Thöù phuïc duïc vò Ma-ñaø47

大般涅槃經 憍梵波提須婆睺。次復欲為郁伽長者等五十 人。次復欲為摩伽陀國頻婆娑羅王等無量人 天。次復欲為優樓頻螺迦葉門徒五百比丘。 次復欲為那提迦葉伽耶迦葉兄弟二人及五百 弟子。次復欲為舍利弗目犍連等二百五十比 丘轉妙法輪。是故我告魔王波旬不般涅槃。 善男子。有名涅槃非大涅槃。云何涅槃非 大涅槃。不見佛性而斷煩惱是名涅槃非大涅 槃。以不見佛性故。無常無我惟有樂淨。以 是義故。雖斷煩惱不得名為大般涅槃。若見 佛性能斷煩惱。是則名為大涅槃也。以見佛 性故得名為常樂我淨。以是義故。斷除煩惱 亦得稱為大般涅槃。 善男子。涅者言不。槃者言織。不織之義 名為涅槃。槃又言覆。不覆之義乃名涅槃。 槃言去來。不去不來乃名涅槃。槃者言取。 不取之義乃名涅槃。槃言不定。定無不定乃 名涅槃。槃言新故。無新故義乃名涅槃。槃 言障礙。無障礙義乃名涅槃。 善男子。有優樓佉迦毘羅弟子等言。槃者 名相。無相之義乃名涅槃。 48

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

giaø quoác Taàn-baø-sa-la vöông ñaúng, voâ löôïng nhaân, thieân.

Thöù phuïc duïc vò Öu-laâu-taàn-loa Ca-dieáp moân-ñoà nguõ baù tyø-kheo. Thöù phuïc duïc vò Na-ñeà Ca-dieáp. Giaø-da Ca-dieáp: huynh ñeä nhò nhaân caäp nguõ baù ñeä töû. Thöù phuïc, duïc vò Xaù-lôïi-phaát, Muïc-kieän-lieân ñaúng nhò baù nguõ thaäp tyø-kheo, chuyeån Dieäu Phaùp luaân. Thò coá ngaõ caùo Ma vöông Batuaàn, baát baùt Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Höõu danh Nieát-baøn, phi Ñaïi Nieát-baøn.

Vaân haø Nieát-baøn, phi Ñaïi Nieát-baøn? Baát kieán Phaät taùnh, nhi ñoaïn phieàn naõo, thò danh Nieát-baøn, phi Ñaïi Nieát-baøn.

Dó baát kieán Phaät taùnh coá, voâ thöôøng, voâ ngaõ, duy höõu laïc, tònh. Dó thò nghóa coá, tuy ñoaïn phieàn naõo, baát ñaéc danh vi Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Nhöôïc kieán Phaät taùnh, naêng ñoaïn phieàn naõo, thò taéc danh vi Ñaïi Nieát-baøn daõ. Dó kieán Phaät taùnh, coá ñaéc danh vi thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Dó thò nghóa coá, ñoaïn tröø phieàn naõo, dieäc ñaéc xöng vi Ñaïi Baùt Nieátbaøn.

Thieän nam töû! Nieát giaû, ngoân baát; Baøn giaû, ngoân chöùc.

Baát chöùc chi nghóa, danh vi Nieát-baøn. Baøn, höïu ngoân phuù.

Baát phuù chi nghóa, naõi danh Nieát-baøn. Baøn, ngoân khöù lai.

Baát khöù baát lai, naõi danh Nieát-baøn. Baøn giaû, ngoân thuû.

Baát thuû chi nghóa, naõi danh Nieát-baøn. Baøn ngoân baát ñònh. Ñònh voâ baát ñònh, naõi danh Nieát-baøn. Baøn ngoân taân coá.

Voâ taân coá nghóa, naõi danh Nieát-baøn. Baøn ngoân chöôùng ngaïi. Voâ chöôùng ngaïi nghóa, naõi danh Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Höõu Öu-laàu-khö, Ca-tyø-la ñeä töû ñaúng ngoân: baøn giaû, danh Töôùng. Voâ töôùng chi nghóa, naõi danh Nieát-baøn.

49

大般涅槃經 善男子。槃者言有。無有之義乃名涅槃。 槃名和合。無和合義乃名涅槃。槃者言苦。 無苦之義乃名涅槃。 善男子。斷煩惱者不名涅槃。不生煩惱乃 名涅槃。 善男子。諸佛如來煩惱不起是名涅槃。 所有智慧於法無礙是為如來。如來非是凡夫 聲聞緣覺菩薩。是名佛性。如來身心智慧遍 滿無量無邊阿僧祇土無所障礙。是名虛空。 如來常住無有變易。名曰實相。以是義故如 來實不畢竟涅槃。是名菩薩修大涅槃微妙經 典。具足成就第七功德。 善男子。云何菩薩摩訶薩修大涅槃微妙經 典。具足成就第八功德。 善男子。菩薩摩訶薩修大涅槃。除斷五 事遠離五事。成就六事。修習五事。守護一 事。親近四事。信順一實。心善解脫慧善解 脫。 善男子。云何菩薩除斷五事。所謂五陰。 色受想行識。所言陰者其義何。謂能令眾生 50

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Baøn giaû, ngoân höõu. Voâ höõu chi nghóa, naõi danh Nieát-baøn. Baøn danh hoøa hieäp. Voâ hoøa hieäp nghóa, naõi danh Nieát-baøn. Baøn giaû, ngoân khoå. Voâ khoå chi nghóa, naõi danh Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Ñoaïn phieàn naõo giaû, baát danh Nieát-baøn.

Baát sanh phieàn naõo, naõi danh Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Chö Phaät Nhö Lai, phieàn naõo baát khôûi, thò danh Nieát-baøn. Sôû höõu trí tueä ö phaùp voâ ngaïi; thò vi Nhö Lai. Nhö Lai phi thò phaøm phu, Thanh vaên, Duyeân giaùc, Boà Taùt, thò danh Phaät taùnh. Nhö Lai thaân, taâm, trí tueä bieán maõn voâ löôïng, voâ bieân a-taêng-kyø ñoä, voâ sôû chöôùng ngaïi; thò danh hö khoâng. Nhö Lai thöôøng truï, voâ höõu bieán dò, danh vieát thaät töôùng. Dó thò nghóa coá, Nhö Lai thaät baát taát caùnh Nieát-baøn.

Thò danh Boà Taùt, tu Ñaïi Nieát-baøn, vi dieäu kinh ñieån, cuï tuùc thaønh töïu ñeä thaát coâng ñöùc.

Thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt, tu Ñaïi Nieátbaøn, vi dieäu kinh ñieån, cuï tuùc thaønh töïu ñeä baùt coâng ñöùc?

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, tu Ñaïi Nieát-baøn, tröø ñoaïn nguõ söï, vieãn ly nguõ söï, thaønh töïu luïc söï, tu taäp nguõ söï, thuû hoä nhaát söï, thaân caän töù söï, tín thuaän nhaát thaät, taâm thieän giaûi thoaùt, tueä thieän giaûi thoaùt.

Thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt tröø ñoaïn nguõ söï? Sôû vò nguõ aám: Saéc, thoï, töôûng, haønh, thöùc. Sôû ngoân aám giaû, kyø nghóa haø vò? Naêng linh chuùng sanh sanh töû töông tuïc, baát 51

大般涅槃經 生死相續不離重檐。分散聚合三世所攝。求 其義理了不可得。以是諸義故名為陰。 菩薩摩訶薩雖見色陰不見其相。何以故。 於十色中推求其性悉不可得。為世界故說言 為陰。 受有百八。雖見受陰初無受相。何以故。 受雖百八理無定實。是故菩薩不見受陰。想 行識等亦復如是。菩薩摩訶薩深見五陰。是 生煩惱之根本也。以是義故方便令斷。 云何菩薩遠離五事。所謂五見。何等為 五。一者身見。二者邊見。三者邪見。四者 戒取。五者見取。因是五見生六十二見。因 是諸見生死不絕。是故菩薩防之不近。 云何菩薩成就六事。謂六念處何等為六。 一者念佛。二者念法三者念僧。四者念天。 五者念施六者念戒是名菩薩成就六事。 云何菩薩修習五事。所謂五定。一者知 定。二者寂定三者身心受快樂定四者無樂 定。五者首楞嚴定。修習如是五種定心。則 得近於大般涅槃。是故菩薩勤心修習。 52

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ly troïng ñaûm, phaân taùn tuï hieäp, tam theá sôû nhieáp, caàu kyø nghóa lyù, lieãu baát khaû ñaéc. Dó thò chö nghóa, coá danh vi aám.

Boà Taùt ma-ha-taùt tuy kieán saéc aám, baát kieán kyø töôùng.

Haø dó coá? Ö thaäp saéc trung, suy caàu kyø taùnh, taát baát khaû ñaéc. Vò theá giôùi coá, thuyeát ngoân vi aám.

Thoï, höõu baù baùt. Tuy kieán thoï aám, sô voâ thoï töôùng. Haø dó coá? Thoï tuy baù baùt, lyù voâ ñònh thaät. Thò coá Boà Taùt baát kieán thoï aám. Töôûng, haønh, thöùc ñaúng dieäc phuïc nhö thò.

Boà Taùt ma-ha-taùt, thaâm kieán nguõ aám, thò sanh phieàn naõo chi caên boån daõ. Dó thò nghóa coá, phöông tieän linh ñoaïn.

Vaân haø Boà Taùt vieãn ly nguõ söï? Sôû vò nguõ kieán. Haø ñaúng vi nguõ? Nhaát giaû thaân kieán. Nhò giaû bieân kieán. Tam giaû taø kieán. Töù giaû giôùi thuû. Nguõ giaû kieán thuû. Nhaân thò nguõ kieán, sanh luïc thaäp nhò kieán. Nhaân thò chö kieán, sanh töû baát tuyeät. Thò coá Boà Taùt phoøng chi baát caän.

Vaân haø Boà Taùt thaønh töïu luïc söï? Vò luïc nieäm xöù. Haø ñaúng vi luïc? Nhaát giaû nieäm Phaät. Nhò giaû nieäm Phaùp. Tam giaû nieäm Taêng. Töù giaû nieäm Thieân. Nguõ giaû nieäm Thí. Luïc giaû nieäm Giôùi. Thò danh Boà Taùt thaønh töïu luïc söï.

Vaân haø Boà Taùt tu taäp nguõ söï? Sôû vò nguõ ñònh: Nhaát giaû tri ñònh. Nhò giaû tòch ñònh. Tam giaû thaân taâm thoï khoaùi laïc ñònh. Töù giaû voâ laïc ñònh. Nguõ giaû Thuû-laêng-nghieâm ñònh. Tu taäp nhö thò nguõ chuûng ñònh taâm, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Thò coá Boà Taùt caàn taâm tu taäp.

53

大般涅槃經 云何菩薩守護一事。謂菩提心。菩薩摩訶 薩常勤守護是菩提心。猶如世人守護一子。 亦如瞎者護餘一目。如行壙野守護導者。菩 薩守護菩提之心。亦復如是。因護如是菩提 心故得阿耨多羅三藐三菩提。因得阿耨多羅 三藐三菩提故常樂我淨具足而有。即是無上 大般涅槃。是故菩薩守護一法。 云何菩薩親近四事。謂四無量心。何等 為四。一者大慈。二者大悲。三者大喜。四 者大捨。因是四心能令無量無邊眾生發菩提 心。是故菩薩繫心親近。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Vaân haø Boà Taùt thuû hoä nhaát söï? Vò Boà-ñeà taâm. Boà Taùt ma-ha-taùt thöôøng caàn thuû hoä thò Boà-ñeà taâm, do nhö theá nhaân thuû hoä nhaát töû. Dieäc nhö haït giaû hoä dö nhaát muïc.

Nhö haønh khoaùng daõ thuû hoä ñaïo giaû. Boà Taùt thuû hoä Boà-ñeà chi taâm, dieäc phuïc nhö thò. Nhaân hoä nhö thò Boà-ñeà taâm coá, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Nhaân ñaéc A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà coá, thöôøng, laïc, ngaõ, tònh cuï tuùc nhi höõu; töùc thò voâ thöôïng Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Thò coá Boà Taùt thuû hoä nhaát phaùp.

Vaân haø Boà Taùt thaân caän töù söï? Vò töù voâ löôïng taâm. Haø ñaúng vi töù? Nhaát giaû Ñaïi-töø, nhò giaû Ñaïi-bi, tam giaû Ñaïihyû, töù giaû Ñaïi-xaû. Nhaân thò töù taâm, naêng linh voâ löôïng, voâ bieân chuùng sanh phaùt Boà-ñeà taâm. Thò coá Boà Taùt heä taâm thaân caän.

云何菩薩信順一實。菩薩了知一切眾生皆 歸一道。一道者謂大乘也。諸佛菩薩為眾生 故分之為三。是故菩薩信順不逆。

Vaân haø Boà Taùt tín thuaän nhaát thaät? Boà Taùt lieãu tri nhaát thieát chuùng sanh giai quy Nhaát Ñaïo. Nhaát Ñaïo giaû, vò Ñaïi thöøa daõ. Chö Phaät, Boà Taùt, vò chuùng sanh coá, phaân chi vi tam. Thò coá Boà Taùt tín thuaän baát nghòch.

云何菩薩心善解脫。貪恚癡心永斷滅故。 是名菩薩心善解脫。

Vaân haø Boà Taùt taâm thieän giaûi thoaùt? Tham, nhueá, si taâm vónh ñoaïn dieät coá. Thò danh Boà Taùt, taâm thieän giaûi thoaùt.

云何菩薩慧善解脫。菩薩摩訶薩於一切法 知無障礙。是名菩薩慧善解脫。因慧解脫昔 所不聞而今得聞。昔所不見而今得見。昔所 不到而今得到。 54

Vaân haø Boà Taùt, tueä thieän giaûi thoaùt? Boà Taùt ma-ha-taùt ö nhaát thieát phaùp tri voâ chöôùng ngaïi. Thò danh Boà Taùt, tueä thieän giaûi thoaùt. Nhaân tueä giaûi thoaùt, tích sôû baát vaên, nhi kim ñaéc vaên; tích sôû baát kieán, nhi kim ñaéc kieán; tích sôû baát ñaùo, nhi kim ñaéc ñaùo.

55

大般涅槃經 爾時光明遍照高貴德王菩薩摩訶薩言。 世尊。如佛所說心解脫者。是義不然。何以 故。心本無繫。所以者何。是心本性不為貪

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhó thôøi, Quang Minh Bieán Chieáu Cao Quyù Ñöùc Vöông Boà Taùt ma-ha-taùt ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát taâm giaûi thoaùt giaû, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Taâm boån voâ heä. Sôû dó giaû haø? Thò taâm boån taùnh baát vi tham duïc, saân

欲瞋恚愚癡諸結所繫若本無繫。云何而言心

khueå, ngu si chö keát sôû heä. Nhöôïc boån voâ heä, vaân haø nhi

善解脫。

ngoân taâm thieän giaûi thoaùt?

世尊。若心本性不為貪結之所繫者。何 等因緣而能得繫如人搆角本無乳相。雖加功

Theá Toân! Nhöôïc taâm boån taùnh baát vi tham keát chi sôû heä giaû, haø ñaúng nhaân duyeân nhi naêng ñaéc heä? Nhö nhaân caáu giaùc, boån voâ nhuõ töôùng. Tuy gia coâng löïc, nhuõ voâ do

力乳無由出。搆乳之者不得如是加功雖少乳

xuaát. Caáu nhuõ chi giaû, baát ñaéc nhö thò. Gia coâng tuy thieåu,

則多出。心亦如是。本無貪者今云何有。若

nhuõ taéc ña xuaát. Taâm dieäc nhö thò; boån voâ tham giaû, kim

本無貪後方有者。諸佛菩薩本無貪相今悉應 有。

vaân haø höõu? Nhöôïc boån voâ tham, haäu phöông höõu giaû, chö Phaät, Boà Taùt boån voâ tham töôùng, kim taát öng höõu!

Theá Toân! Thí nhö thaïch nöõ, boån voâ töû töôùng. Tuy gia

世尊。譬如石女本無子相。雖加功力無量

coâng löïc, voâ löôïng nhaân duyeân, töû baát khaû ñaéc! Taâm dieäc

因緣子不可得心亦如是本無貪相。雖造眾緣

nhö thò; boån voâ tham töôùng. Tuy taïo chuùng duyeân, tham

貪無由生。 世尊。如鑽濕木火不可得。心亦如是。雖 復鑽求貪不可得。云何貪結能繫於心。 世尊。譬如押沙油不可得。心亦如是雖復 押之貪不可得。當知貪心二理各異。設復有 之何能污心。 56

voâ do sanh.

Theá Toân! Nhö toaøn thaáp moäc, hoûa baát khaû ñaéc. Taâm dieäc nhö thò; tuy phuïc toaøn caàu tham baát khaû ñaéc. Vaân haø tham keát naêng heä ö taâm?

Theá Toân! Thí nhö aùp sa, du baát khaû ñaéc. Taâm dieäc nhö thò; tuy phuïc aùp chi, tham baát khaû ñaéc. Ñöông tri tham, taâm, nhò lyù caùc dò. Thieát phuïc höõu chi, haø naêng oâ taâm?

57

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Theá Toân! Thí nhö höõu nhaân, an quyeát ö khoâng, chung

世尊。譬如有人安橛於空終不得住。安 貪於心亦復如是。種種因緣不能令貪繫縛於 心。

baát ñaéc truï. An tham ö taâm, dieäc phuïc nhö thò; chuûng

世尊。若心無貪名解脫者。諸佛菩薩何故 不拔虛空中刺。

Phaät, Boà Taùt haø coá baát baït hö khoâng trung thích?

chuûng nhaân duyeân baát naêng linh tham heä phöôïc ö taâm.

Theá Toân! Nhöôïc taâm voâ tham, danh giaûi thoaùt giaû, chö Theá Toân! Quaù khöù theá taâm, baát danh giaûi thoaùt; vò lai

世尊。過去世心不名解脫。未來世心亦無 解脫。現在世心不與道共。何等世心名得解 脫。

theá taâm, dieäc voâ giaûi thoaùt; hieän taïi theá taâm baát döõ ñaïo

世尊。如過去燈不能滅闇。未來世燈亦 不滅闇。現在世燈復不滅闇。何以故。明之 與闇二不並故。心亦如是。云何而言心得解 脫。

theá ñaêng dieäc baát dieät aùm; hieän taïi theá ñaêng phuïc baát dieät

世尊。貪亦是有。若貪無者。見女相時不 應生貪。若因女相而得生者。當知是貪眞實 而有。以有貪故墮三惡道。 世尊。譬如有人見畫女像亦復生貪。以 生貪故得種種罪。若本無貪云何見畫而生於 貪。若心無貪。云何如來說言菩薩心得解 脫。若心有貪。云何見相然後方生。不見相 者則不生也。我今現見有惡果報。當知有貪 瞋恚愚癡亦復如是。 58

coäng. Haø ñaúng theá taâm, danh ñaéc giaûi thoaùt?

Theá Toân! Nhö quaù khöù ñaêng baát naêng dieät aùm; vò lai aùm; Haø dó coá? Minh chi döõ aùm, nhò baát tònh coá. Taâm dieäc nhö thò. Vaân haø nhi ngoân taâm ñaéc giaûi thoaùt?

Theá Toân! Tham dieäc thò höõu. Nhöôïc tham voâ giaû, kieán nöõ töôùng thôøi, baát öng sanh tham! Nhöôïc nhaân nöõ töôùng nhi ñaéc sanh giaû, ñöông tri thò tham chaân thaät nhi höõu.

Dó höõu tham coá, ñoïa tam aùc ñaïo.

Theá Toân! Thí nhö höõu nhaân, kieán hoïa nöõ töôïng, dieäc phuïc sanh tham. Dó sanh tham coá, ñaéc chuûng chuûng toäi.

Nhöôïc boån voâ tham, vaân haø kieán hoïa nhi sanh ö tham?

Nhöôïc taâm voâ tham, vaân haø Nhö Lai thuyeát ngoân Boà Taùt, taâm ñaéc giaûi thoaùt? Nhöôïc taâm höõu tham, vaân haø kieán töôùng, nhieân haäu phöông sanh; baát kieán töôùng giaû, taéc baát sanh daõ? Ngaõ kim hieän kieán höõu aùc quaû baùo; ñöông tri höõu tham. Saân khueå, ngu si dieäc phuïc nhö thò.

59

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

世尊。譬如眾生有身無我而諸凡夫橫計 我想。雖有我想不墮三惡。云何貪者於無女 相而起女想墮三惡道。世尊譬如鑽木而生 於火。然是火性眾緣中無。以何因緣而得生 耶。 世尊。貪亦如是色中無貪。香味觸法亦復 無貪。云何於色香味觸法生於貪耶。若眾緣 中悉無貪者。云何眾生獨生於貪。諸佛菩薩 而不生耶。 世尊心亦不定。若心定者。無有貪欲瞋恚 愚癡。若不定者。云何而言心得解脫。貪亦 不定。若不定者。云何因之生三惡趣。貪者

Theá Toân! Thí nhö chuùng sanh, höõu thaân voâ ngaõ; nhi chö phaøm phu hoaïch keá ngaõ töôûng. Tuy höõu ngaõ töôûng, baát ñoïa tam aùc. Vaân haø tham giaû, ö voâ nöõ töôùng, nhi khôûi nöõ töôûng, ñoïa tam aùc ñaïo? Theá Toân! Thí nhö toaøn moäc, nhi sanh ö hoûa. Nhieân thò hoûa taùnh, chuùng duyeân trung voâ. Dó haø nhaân duyeân nhi ñaéc sanh da?

Theá Toân! Tham dieäc nhö thò; saéc trung voâ tham. Thanh, Höông, Vò, Xuùc, Phaùp dieäc phuïc voâ tham. Vaân haø ö saéc, Thanh, Höông, Vò, Xuùc, Phaùp, sanh ö tham da? Nhöôïc chuùng duyeân trung, taát voâ tham giaû, vaân haø chuùng sanh ñoäc sanh ö tham? Chö Phaät, Boà Taùt nhi baát sanh da?

Theá Toân! Taâm dieäc baát ñònh. Nhöôïc taâm ñònh giaû, voâ höõu tham duïc, saân khueå, ngu si. Nhöôïc baát ñònh giaû, vaân haø nhi ngoân taâm ñaéc giaûi thoaùt? Tham dieäc baát ñònh.

Nhöôïc baát ñònh giaû, vaân haø nhaân chi, sanh tam aùc thuù?

境界二俱不定。何以故。俱緣一色或生於貪 或生於瞋或生愚癡。是故貪者及與境界二俱

Tham giaû, caûnh giôùi, nhò caâu baát ñònh. Haø dó coá? Caâu

不定。若俱不定。何故如來說言菩薩修大涅 槃心得解脫。

ñònh. Nhöôïc caâu baát ñònh, haø coá Nhö Lai thuyeát ngoân Boà

大 般 涅 槃 經 卷 第二 十 五 終

60

duyeân nhaát saéc, hoaëc sanh ö tham, hoaëc sanh ö saân, hoaëc sanh ngu si. Thò coá tham giaû caäp döõ caûnh giôùi, nhò caâu baát Taùt, tu Ñaïi Nieát-baøn, taâm ñaéc giaûi thoaùt?

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä nhò thaäp nguõ Chung

61

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH

大般涅槃經

QUYEÅN ÑEÄ NHÒ THAÄP LUÏC

卷 第 二十 六

光明 遍 照 高 貴 德 王 菩 薩 品

QUANG MINH BIEÁN CHIEÁU CAO QUYÙ ÑÖÙC VÖÔNG BOÀ TAÙT PHAÅM

第十 之 六

ÑEÄ THAÄP CHI LUÏC

爾時世尊告光明遍照高貴德王菩薩摩訶薩

Nhó thôøi, Theá Toân caùo Quang Minh Bieán Chieáu Cao

言。善哉善哉。善男子。心亦不為貪結所繫

Quyù Ñöùc vöông Boà Taùt Ma-ha-taùt ngoân: Thieän tai! Thieän

亦非不繫。非是解脫非不解脫。非有非無。 非現在非過去非未來。何以故。善男子。一 切諸法無自性故。 善男子。有諸外道作如是言。因緣和合

tai! Thieän nam töû! taâm dieäc baát vi tham keát sôû heä, dieäc phi baát heä; phi thò giaûi thoaùt, phi baát giaûi thoaùt; phi höõu, phi voâ, phi hieän taïi, phi quaù khöù, phi vò lai. Haø dó coá?

Thieän nam töû! Nhaát thieát chö phaùp voâ töï taùnh coá.

Thieän nam töû! Höõu chö ngoaïi ñaïo taùc nhö thò ngoân: Nhaân duyeân hoøa hieäp, taéc höõu quaû sanh. Nhöôïc chuùng

則有果生。若眾緣中本無生性而能生者。虛

duyeân trung, boån voâ sanh taùnh, nhi naêng sanh giaû, hö

空不生亦應生果。虛空不生非是因故。以

khoâng baát sanh, dieäc öng sanh quaû! Hö khoâng baát sanh,

眾緣中本有果性。是故合集而得生果。所以 者何。如提婆達欲造牆壁。則取泥土不取彩 色。欲造畫像則集彩色不取草木。作衣取縷 不取泥木。作舍取泥不取縷綖。 98

phi thò nhaân coá. Dó chuùng duyeân trung, boån höõu quaû taùnh, thò coá hieäp taäp nhi ñaéc sanh quaû. Sôû dó giaû haø? Nhö ñeàbaø-ñaït duïc taïo töôøng bích, taéc thuû neâ thoå; baát thuû theå saéc. Duïc taïo hoïa töôïng, taéc taäp theå saéc; baát thuû thaûo moäc.

Taùc y, thuû luõ; baát thuû neâ moäc. Taùc xaù, thuû neâ; baát thuû luõ tuyeán.

99

大般涅槃經 以人取故當知是中各能生果以能生果故當 知因中必先有性。若無性者一物之中應當出 生一切諸物。若是可取可作可出。當知是中 必先有果。若無果者人則不取不作不出。惟 有虛空無取無作故能出生一切萬物。以有因 故如尼拘陀子作尼拘陀樹。乳有醍醐縷中有 布泥中有瓶。 善男子。一切凡夫無明所盲作是定說。 色有著義心有貪性。復言凡夫心有貪性亦解 脫性。遇貪因緣心則生貪。若遇解脫心則解 脫。雖作此說是義不然。 有諸凡夫復作是言。一切因中悉無有果。 因有二種。一者微細。二者麤大。細即是常 麤則無常。從微細因轉成麤因。從此麤因轉 復成果。麤無常故果亦無常。 善男子。有諸凡夫復作是言。心亦無因貪 亦無因。以時節故則生貪心。如是等輩。以 不能知心因緣故。輪迴六趣具受生死。 善男子。譬如枷犬繫之於柱。終日繞柱不 100

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Dó nhaân thuû coá, ñöông tri thò trung, caùc naêng sanh quaû.

Dó naêng sanh quaû coá, ñöông tri nhaân trung, taát tieân höõu taùnh. Nhöôïc voâ taùnh giaû, nhaát vaät chi trung, öng ñöông xuaát sanh nhaát thieát chö vaät. Nhöôïc thò khaû thuû, khaû taùc, khaû xuaát, ñöông tri thò trung, taát tieân höõu quaû. Nhöôïc voâ quaû giaû, nhaân taéc baát thuû, baát taùc, baát xuaát. Duy höõu hö khoâng, voâ thuû, voâ taùc, coá naêng xuaát sanh nhaát thieát vaïn vaät. Dó höõu nhaân coá. Nhö ni-caâu-ñaø töû sanh ni-caâu-ñaø thoï; nhuõ höõu ñeà-hoà; luõ trung höõu boá; neâ trung höõu bình.

Thieän nam töû! Nhaát thieát phaøm phu, voâ minh sôû manh, taùc thò ñònh thuyeát: Saéc höõu tröôùc nghóa; taâm höõu tham taùnh. Phuïc ngoân: Phaøm phu, taâm höõu tham taùnh, dieäc giaûi thoaùt taùnh. Ngoä tham nhaân duyeân, taâm taéc sanh tham; nhöôïc ngoä giaûi thoaùt, taâm taéc giaûi thoaùt. Tuy taùc thöû thuyeát, thò nghóa baát nhieân.

Höõu chö phaøm phu phuïc taùc thò ngoân: Nhaát thieát nhaân trung, taát voâ höõu quaû. Nhaân höõu nhò chuûng: Nhaát giaû vi teá, nhò giaû thoâ ñaïi. Teá töùc thò thöôøng, thoâ taéc voâ thöôøng.

Tuøng vi teá nhaân, chuyeån thaønh thoâ nhaân; tuøng thöû thoâ nhaân, chuyeån phuïc thaønh quaû. Thoâ voâ thöôøng coá, quaû dieäc voâ thöôøng.

Thieän nam töû! Höõu chö phaøm phu phuïc taùc thò ngoân: taâm dieäc voâ nhaân, tham dieäc voâ nhaân. Dó thôøi tieát coá, taéc sanh tham taâm. Nhö thò ñaúng boái, dó baát naêng tri taâm nhaân duyeân coá, luaân hoài luïc thuù, cuï thoï sanh töû.

Thieän nam töû! Thí nhö giaø khuyeån, heä chi ö truï; chung nhaät nhieãu truï, baát naêng ñaéc ly. Nhaát thieát phaøm phu 101

大般涅槃經 能得離。一切凡夫亦復如是。被無明枷繫生 死柱。繞二十五有不能得離。 善男子。譬如有人墮於圊廁。既得出已 而復還入。如人病瘥還為病因。如人涉路值 空曠處既得過已而復還來。又如淨洗還塗 泥土。一切凡夫亦復如是。已得解脫無所有 處。唯未得脫非非想處。而復還來至三惡 趣。何以故。一切凡夫惟觀於果不觀因緣。 如犬逐塊不逐於人。凡夫之人亦復如是。惟 觀於果不觀因緣。以不觀故從非想退還三惡 趣。 善男子。諸佛菩薩終不定說因中有果因中 無果。及有無果非有非無果。若言因中先定 有果及定無果。定有無果定非有非無果。當 知是等皆魔伴黨繫屬於魔即是愛人。如是愛 人不能永斷生死繫縛。不知心相及以貪相。 善男子。諸佛菩薩顯示中道。何以故。 雖說諸法非有非無而不決定。所以者何。因 眼因色因明因心因念識則得生。是識決定 不在眼中色中明中心中念中。亦非中間非有 102

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

dieäc phuïc nhö thò; bò voâ minh giaø, heä sanh töû truï; nhieãu nhò thaäp nguõ höõu, baát naêng ñaéc ly.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân ñoïa ö thanh xí; kyù ñaéc xuaát dó, nhi phuïc hoaøn nhaäp. Nhö nhaân beänh saùi hoaøn vi beänh nhaân. Nhö nhaân thieäp loä, trò khoâng khoaùng xöù; kyù ñaéc quaù dó, nhi phuïc hoaøn lai. Höõu nhö tònh taåy, hoaøn ñoà neâ thoå. Nhaát thieát phaøm phu dieäc phuïc nhö thò; dó ñaéc giaûi thoaùt Voâ sôû höõu xöù, duy vò ñaéc thoaùt Phi phi töôûng xöù; nhi phuïc hoaøn lai, chí tam aùc thuù. Haø dó coá? Nhaát thieát phaøm phu duy quaùn ö quaû, baát quaùn nhaân duyeân. Nhö khuyeån truïc khoái, baát truïc ö nhaân. Phaøm phu chi nhaân dieäc phuïc nhö thò; duy quaùn ö quaû, baát quaùn nhaân duyeân.

Dó baát quaùn coá, tuøng Phi töôûng thoái, hoaøn tam aùc thuù.

Thieän nam töû! Chö Phaät, Boà Taùt chung baát ñònh thuyeát: nhaân trung höõu quaû, nhaân trung voâ quaû, caäp höõu voâ quaû, phi höõu phi voâ quaû. Nhöôïc ngoân: Nhaân trung tieân ñònh höõu quaû, caäp ñònh voâ quaû, ñònh höõu voâ quaû, ñònh phi höõu phi voâ quaû, ñöông tri thò ñaúng giai ma baïn ñaûng, heä thuoäc ö ma töùc thò aùi nhaân. Nhö thò aùi nhaân baát naêng vónh ñoaïn sanh töû heä phöôïc, baát tri taâm töôùng caäp dó tham töôùng.

Thieän nam töû! Chö Phaät, Boà Taùt hieån thò Trung ñaïo.

Haø dó coá? Tuy thuyeát chö phaùp phi höõu phi voâ, nhi baát quyeát ñònh. Sôû dó giaû haø? Nhaân nhaõn, nhaân saéc, nhaân minh, nhaân taâm, nhaân nieäm, thöùc taéc ñaéc sanh. Thò thöùc quyeát ñònh baát taïi nhaõn trung, saéc trung, minh trung, taâm trung, nieäm trung; dieäc phi trung gian; phi höõu, phi voâ.

Tuøng duyeân sanh coá, danh chi vi höõu; voâ töï taùnh coá, danh 103

大般涅槃經 非無。從緣生故名之為有。無自性故名之為 無。是故如來說言諸法非有非無。 善男子。諸佛菩薩終不定說心有淨性及不 淨性。淨不淨性心無住處故。從緣生貪故說 非無。本無貪性故說非有。善男子。從因緣 故心則生貪。從因緣故心則解脫。 善男子。因緣有二。一者隨於生死。二者 隨大涅槃。 善男子。有因緣故心共貪生共貪俱滅。有 共貪生不共貪滅。有不共貪生共貪俱滅。有 不共貪生不共貪滅。 云何心共貪生共貪俱滅。善男子。若有凡 夫未斷貪心修習貪心。如是之人心共貪生心 共貪滅。一切眾生不斷貪心。心共貪生心共 貪滅。如欲界眾生一切皆有初地味禪。若修 不修常得成就。遇因緣故即便得之。言因緣 者謂火災也。一切凡夫亦復如是。若修不修 心共貪生心共貪滅。何以故。不斷貪故。 云何心共貪生不共貪滅。聲聞弟子有因緣 104

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

chi vi voâ. Thò coá Nhö Lai thuyeát ngoân chö phaùp phi höõu, phi voâ.

Thieän nam töû! Chö Phaät, Boà Taùt chung baát ñònh thuyeát: taâm höõu tònh taùnh, caäp baát tònh taùnh, tònh baát tònh taùnh, taâm voâ truï xöù coá. Tuøng duyeân sanh tham, coá thuyeát phi voâ.

Boån voâ tham taùnh, coá thuyeát phi höõu. Thieän nam töû! Tuøng nhaân duyeân coá, taâm taéc sanh tham. Tuøng nhaân duyeân coá, taâm taéc Giaûi thoaùt.

Thieän nam töû! Nhaân duyeân höõu nhò: Nhaát giaû tuøy ö sanh töû, nhò giaû tuøy Ñaïi Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Höõu nhaân duyeân coá, taâm coäng tham sanh, coäng tham caâu dieät. Höõu coäng tham sanh, baát coäng tham dieät. Höõu baát coäng tham sanh, coäng tham caâu dieät.

Höõu baát coäng tham sanh, baát coäng tham dieät.

Vaân haø taâm coäng tham sanh, coäng tham caâu dieät?

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu phaøm phu vò ñoaïn tham taâm, tu taäp tham taâm. Nhö thò chi nhaân, taâm coäng tham sanh, taâm coäng tham dieät. Nhaát thieát chuùng sanh baát ñoaïn tham taâm, taâm coäng tham sanh, taâm coäng tham dieät. Nhö Duïc giôùi chuùng sanh, nhaát thieát giai höõu sô ñòa vò thieàn.

Nhöôïc tu, baát tu, thöôøng ñaéc thaønh töïu. Ngoä nhaân duyeân coá, töùc tieän ñaéc chi. Ngoân nhaân duyeân giaû, vò hoûa tai daõ.

Nhaát thieát phaøm phu dieäc phuïc nhö thò; nhöôïc tu, baát tu, taâm coäng tham sanh, taâm coäng tham dieät. Haø dó coá? Baát ñoaïn tham coá.

Vaân haø taâm coäng tham sanh, baát coäng tham dieät?

Thanh vaên ñeä töû höõu nhaân duyeân coá, sanh ö tham taâm.

105

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

故生於貪心。畏貪心故修白骨觀。是名心共 貪生不共貪滅。

UÙy tham taâm coá, tu baïch coát quaùn. Thò danh taâm coäng tham sanh, baát coäng tham dieät.

復有心共貪生不共貪滅。如聲聞人未證

Nhö Thanh vaên nhaân vò chöùng Töù quaû, höõu nhaân duyeân coá, sanh ö tham taâm; chöùng töù quaû thôøi, tham taâm ñaéc dieät. Thò danh taâm coäng tham sanh, baát coäng tham dieät.

四果。有因緣故生於貪心。證四果時貪心得 滅。是名心共貪生不共貪滅。菩薩摩訶薩得 不動地時。心共貪生不共貪滅。 云何不共貪生共貪俱滅。若菩薩摩訶薩斷 貪心已。為眾生故示現有貪。以示現故能令 無量無邊眾生。諮受善法具足成就。是名不 共貪生共貪俱滅。 云何不共貪生不共貪滅。謂阿羅漢緣覺諸 佛。除不動地其餘菩薩。是名不共貪生不共 貪滅。以是義故。諸佛菩薩不決定說心性本 淨性本不淨。 善男子。是心不與貪結和合。亦復不與瞋 癡和合。 善男子。譬如日月雖為煙塵雲霧及羅睺之 所覆蔽。以是因緣令諸眾生不能得見。雖不 可見日月之性終不與彼五翳和合。心亦如是 106

Phuïc höõu taâm coäng tham sanh, baát coäng tham dieät.

Boà Taùt ma-ha-taùt ñaéc Baát ñoäng ñòa thôøi, taâm coäng tham sanh, baát coäng tham dieät.

Vaân haø baát coäng tham sanh, coäng tham caâu dieät? Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt ñoaïn tham taâm dó, vò chuùng sanh coá, thò hieän höõu tham. Dó thò hieän coá, naêng linh voâ löôïng voâ bieân chuùng sanh tö thoï thieän phaùp, cuï tuùc thaønh töïu. Thò danh baát coäng tham sanh, coäng tham caâu dieät.

Vaân haø baát coäng tham sanh, baát coäng tham dieät? Vò A-la-haùn, Duyeân giaùc chö Phaät; tröø Baát ñoäng ñòa, kyø dö Boà Taùt. Thò danh baát coäng tham sanh, baát coäng tham dieät. Dó thò nghóa coá chö Phaät, Boà Taùt baát quyeát ñònh thuyeát: taâm taùnh boån tònh, taùnh boån baát tònh.

Thieän nam töû! Thò taâm baát döõ tham keát hoøa hieäp, dieäc phuïc baát döõ saân, si hoøa hieäp.

Thieän nam töû! Thí nhö nhaät nguyeät, tuy vi yeân, traàn, vaân, vuï caäp la-haàu chi sôû phuù teá. Dó thò nhaân duyeân, linh chö chuùng sanh baát naêng ñaéc kieán. Tuy baát khaû kieán, nhaät nguyeät chi taùnh chung baát döõ bæ nguõ eá hoøa hieäp. Taâm dieäc nhö thò; dó nhaân duyeân coá, sanh ö tham keát. Chuùng sanh tuy thuyeát taâm döõ tham hieäp, nhi thò taâm taùnh thaät baát 107

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

以因緣故。生於貪結眾生雖說心與貪合。而 是心性實不與合。若是貪心即是貪性。若是 不貪即不貪性。不貪之心不能為貪。貪結之 心不能不貪。

döõ hieäp. Nhöôïc thò tham taâm töùc thò tham taùnh, nhöôïc thò baát tham töùc baát tham taùnh. Baát tham chi taâm baát naêng vi tham; tham keát chi taâm baát naêng baát tham.

善男子。以是義故。貪欲之結不能污心。 諸佛菩薩永破貪結。是故說言心得解脫。一 切眾生從因緣故生於貪結。從因緣故心得解 脫。

thuyeát ngoân taâm ñaéc giaûi thoaùt. Nhaát thieát chuùng sanh

善男子。譬如雪山懸峻之處人與獼猴俱不 能行。或復有處獼猴能行人不能行。或復有 處人與獼猴二俱能行。

haàu naêng haønh, nhaân baát naêng haønh. Hoaëc phuïc höõu xöù,

善男子。人與獼猴能行處者。如諸獵師純 以黐膠置之案上用捕獼猴。獼猴癡故往手觸 之觸已粘手。欲脫手故以腳踏之腳復隨著。 欲脫腳故以口齧之口復粘著。如是五處悉無 得脫。於是獵師以杖貫之負還歸家。

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, tham duïc chi keát baát naêng oâ taâm. Chö Phaät, Boà Taùt vónh phaù tham keát, thò coá tuøng nhaân duyeân coá, sanh ö tham keát; tuøng nhaân duyeân coá, taâm ñaéc giaûi thoaùt.

Thieän nam töû! Thí nhö Tuyeát sôn, huyeàn tuaán chi xöù; nhaân döõ di haàu, caâu baát naêng haønh. Hoaëc phuïc höõu xöù, di nhaân döõ di haàu, nhò caâu naêng haønh.

Thieän nam töû! Nhaân döõ di haàu naêng haønh xöù giaû: nhö chö laïp sö, thuaàn dó ly giao trí chi aùn thöôïng, duïng boå di haàu. Di haàu si coá, vaõng thuû xuùc chi. Xuùc dó nieâm thuû. Duïc thoaùt thuû coá, dó cöôùc ñaïp chi. Cöôùc phuïc tuøy tröôùc. Duïc thoaùt cöôùc coá, dó khaåu giaûo chi. Khaåu phuïc nieâm tröôùc.

Nhö thò nguõ xöù, taát voâ ñaéc thoaùt. Ö thò laïp sö dó tröôïng quaùn chi, phuï hoaøn quy gia.

Tuyeát sôn hieåm xöù, duï Phaät Boà Taùt sôû ñaéc Chaùnh ñaïo.

雪山險處喻佛菩薩所得正道。獼猴者喻諸 凡夫。獵師者喻魔波旬。黐膠者喻貪欲結。

Di haàu giaû, duï chö phaøm phu. Laïp sö giaû, duï Ma Ba-tuaàn.

人與獼猴俱不行者喻諸凡夫魔王波旬俱不

Nhaân döõ di haàu caâu baát haønh giaû; duï chö phaøm phu,

能行。 108

Ly giao giaû, duï tham duïc keát.

Ma vöông Ba-tuaàn caâu baát naêng haønh.

109

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

獼猴能行人不能者。喻諸外道有智慧者。 諸惡魔等雖以五欲不能繫縛。

Di haàu naêng haønh, nhaân baát naêng giaû, duï chö ngoaïi ñaïo höõu trí tueä giaû, chö aùc ma ñaúng, tuy dó nguõ duïc, baát naêng heä phöôïc.

人與獼猴俱能行者。一切凡夫及魔波旬 常處生死不能修行。凡夫之人五欲所縛。令 魔波旬自在將去。如彼獵師黐捕獼猴檐負歸 家。

Nhaân döõ di haàu caâu naêng haønh giaû, nhaát thieát phaøm phu caäp Ma Ba-tuaàn thöôøng xöû sanh töû, baát naêng tu haønh.

Phaøm phu chi nhaân nguõ duïc sôû phöôïc, linh Ma Ba-tuaàn töï taïi töông khöù, nhö bæ laïp sö xuy boå di haàu, ñaûm phuï quy gia.

善男子。譬如國王安住己界身心安樂。若 至他界則得眾苦。一切眾生亦復如是。若能 自住於己境界則得安樂。若至他界則遇惡魔 受諸苦惱。自境界者謂四念處。他境界者謂 五欲也。

Thieän nam töû! Thí nhö quoác vöông, an truï kyû giôùi, thaân taâm an laïc. Nhöôïc chí tha giôùi, taéc ñaéc chuùng khoå.

Nhaát thieát chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò; nhöôïc naêng töï truï ö kyû caûnh giôùi, taéc ñaéc an laïc. Nhöôïc chí tha giôùi, taéc ngoä aùc ma, thoï chö khoå naõo. Töï caûnh giôùi giaû, vò Töù nieäm

云何名為繫屬於魔有諸眾生無常見常常 見無常。苦見於樂樂見於苦。不淨見淨淨見 不淨。無我見我我見無我。非實解脫橫見 解脫。真實解脫見非解脫。非乘見乘乘見非 乘。如是之人名繫屬魔。繫屬魔者心不清 淨。 復次善男子。若見諸法真實是有總別定 相。當知是人若見色時便作色相。乃至見識 亦作識相。見男男相見女女相。見日日相見 110

xöù; tha caûnh giôùi giaû, vò Nguõ duïc daõ.

Vaân haø danh vi heä thuoäc ö ma? Höõu chö chuùng sanh, voâ thöôøng kieán thöôøng; thöôøng kieán voâ thöôøng; khoå kieán ö laïc; laïc kieán ö khoå; baát tònh kieán tònh; tònh kieán baát tònh; voâ ngaõ kieán ngaõ; ngaõ kieán voâ ngaõ; phi thaät giaûi thoaùt, hoaïnh kieán giaûi thoaùt; chaân thaät giaûi thoaùt, kieán phi giaûi thoaùt; phi thöøa kieán thöøa, thöøa kieán phi thöøa. Nhö thò chi nhaân, danh heä thuoäc ma. Heä thuoäc ma giaû, taâm baát thanh tònh.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc kieán chö phaùp chaân thaät thò höõu toång bieät ñònh töôùng, ñöông tri thò nhaân nhöôïc kieán saéc thôøi, tieän taùc saéc töôùng; naõi chí kieán thöùc, dieäc taùc thöùc töôùng. Kieán nam, nam töôùng; kieán nöõ, nöõ töôùng; kieán nhaät, nhaät töôùng; kieán nguyeät, nguyeät töôùng; 111

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

月月相。見歲歲相見陰陰相。見入入相見界 界相。如是見者名繫屬魔。繫屬魔者心不清 淨。

kieán tueá, tueá töôùng; kieán aám, aám töôùng; kieán nhaäp, nhaäp töôùng; kieán giôùi, giôùi töôùng. Nhö thò kieán giaû, danh heä thuoäc ma. Heä thuoäc ma giaû, taâm baát thanh tònh.

復次善男子。若見我是色。色中有我。我 中有色。色屬於我乃至。見我是識。識中有 我。我中有識。識屬於我。如是見者繫屬於 魔非我弟子。

trung höõu ngaõ, ngaõ trung höõu saéc, saéc thuoäc ö ngaõ; naõi

善男子。我聲聞弟子遠離如來十二部經。 修習種種外道典籍。不修出家寂滅之業純營 世俗在家之事。何等名為在家事也。受畜一 切不淨之物。奴婢田宅象馬車乘。駝驢雞犬 獼猴豬羊。種種穀麥。遠離師僧親附白衣。

Thaäp nhò boä kinh, tu taäp chuûng chuûng ngoaïi ñaïo ñieån tòch,

違反聖教向諸白衣作如是言。佛聽比丘受畜 種種不淨之物。是名修習在家之事。

kheo thoï suùc chuûng chuûng baát tònh chi vaät. Thò danh tu

有諸弟子不為涅槃。但為利養親近聽受 十二部經。招提僧物及僧鬘物。衣著食噉如 自己有慳惜他家。及以稱譽親近國王及諸 王子。卜筮吉凶推步盈虛。圍碁六博摴蒱投 壺。親比丘尼及諸處女。畜二沙彌常遊屠獵 酤酒之家。及旃陀羅所住之處。種種販賣手 112

Phuïc thöù, thieän nam töû! Nhöôïc kieán ngaõ thò saéc, saéc chí kieán ngaõ thò thöùc, thöùc trung höõu ngaõ, ngaõ trung höõu thöùc, thöùc thuoäc ö ngaõ. Nhö thò kieán giaû heä thuoäc ö ma, phi ngaõ ñeä töû.

Thieän nam töû! Ngaõ Thanh vaên ñeä töû vieãn ly Nhö Lai baát tu xuaát gia tòch dieät chi nghieäp, thuaàn dinh theá tuïc taïi gia chi söï. Haø ñaúng danh vi taïi gia söï daõ? Thoï suùc nhaát thieát baát tònh chi vaät: noâ, tyø, ñieàn, traïch, töôïng, maõ, xa, thaëng, ñaø, lö, keâ, khuyeån, di haàu, trö, döông, chuûng chuûng coác maïch. Vieãn ly sö taêng, thaân phuï baïch y; vi phaûn thaùnh giaùo. Höôùng chö baïch y, taùc nhö thò ngoân: Phaät thính tyøtaäp taïi gia chi söï.

Höõu chö ñeä töû, baát vò Nieát-baøn, ñaõn vò lôïi döôõng, thaân caän thính thoï Thaäp nhò boä kinh, chieâu ñeà taêng vaät caäp taêng man vaät, y tröôùc, thöïc haùm, nhö töï kyû höõu. Khan tích tha gia, caäp dó xöng döï, thaân caän quoác vöông caäp chö vöông töû. Boác pheä kieát hung, suy boä doanh hö; vi kyø, luïc baùc, vu boà, ñaàu hoà. Thaân tyø-kheo ni caäp chö xöû nöõ, suùc nhò sa-di. Thöôøng du ñoà, laïp, coâ töûu chi gia caäp chieân-ñaø-la sôû truï chi xöù chuûng chuûng baûn maïi; thuû töï taùc thöïc; thoï söù 113

大般涅槃經 自作食。受使鄰國通致信命。如是之人當知 即是魔之眷屬非我弟子。 以是因緣心共貪生心共貪滅。乃至癡心。 共生共滅亦復如是。 善男子。以是因緣心性不淨亦非不淨。是 故我說心得解脫。 若有不受不畜一切不淨之物。為大涅槃 受持讀誦十二部經書寫解說。當知是等真我 弟子。不行惡魔波旬境界。即是修習三十七 品。以修習故不共貪生不共貪滅是名菩薩修 大涅槃微妙經典。具足成就第八功德。 復次善男子。云何菩薩摩訶薩修大涅槃微 妙經典。具足成就第九功德。 善男子。菩薩摩訶薩修大涅槃微妙經典。 初發五事悉得成就。何等為五。一者信心。 二者 心。三者戒。四者親近善友。五者多 聞。 云何為信。菩薩摩訶薩信於三寶施有果 報。信於二諦一乘之道更無異趣。為諸眾生 114

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

laân quoác, thoâng trí tín maïng. Nhö thò chi nhaân, ñöông tri töùc thò ma chi quyeán thuoäc, phi ngaõ ñeä töû.

Dó thò nhaân duyeân, taâm coäng tham sanh, taâm coäng tham dieät. Naõi chí si, taâm coäng sanh coäng dieät, dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Dó thò nhaân duyeân, taâm taùnh baát tònh dieäc phi baát tònh. Thò coá ngaõ thuyeát taâm ñaéc giaûi thoaùt.

Nhöôïc höõu baát thoï, baát suùc nhaát thieát baát tònh chi vaät, vò Ñaïi Nieát-baøn, thoï trì, ñoäc tuïng Thaäp nhò boä kinh, thô taû, giaûi thuyeát, ñöông tri thò ñaúng chaân ngaõ ñeä töû. Baát haønh aùc ma Ba-tuaàn caûnh giôùi, töùc thò tu taäp Tam thaäp thaát phaåm. Dó tu taäp coá, baát coäng tham sanh, baát coäng tham dieät.

Thò danh Boà Taùt tu Ñaïi Nieát-baøn, vi dieäu Kinh ñieån, cuï tuùc thaønh töïu Ñeä baùt coâng ñöùc.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt ma-ha-taùt, tu Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu Kinh ñieån cuï tuùc thaønh töïu Ñeä cöûu coâng ñöùc?

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt tu Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu Kinh ñieån, sô phaùt nguõ söï taát ñaéc thaønh töïu. Haø ñaúng vi nguõ? Nhaát giaû Tín taâm. Nhò giaû Tröïc taâm. Tam giaû giôùi. Töù giaû thaân caän thieän höõu. Nguõ giaû ña vaên.

Vaân haø vi tín? Boà Taùt ma-ha-taùt tín ö Tam baûo, thí höõu quaû baùo, tín ö nhò ñeá, Nhaát thöøa chi ñaïo caùnh voâ dò thuù; vò chö chuùng sanh, toác ñaéc giaûi thoaùt chö Phaät, Boà Taùt phaân 115

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

速得解脫。諸佛菩薩分別為三。信第一義 諦信善方便。是名為信。如是信者。若諸沙 門若婆羅門若天魔梵。一切眾生所不能壞。 因是信故得聖人性。修行布施若多若少。悉 得近於大般涅槃不墮生死。戒聞智慧亦復如

bieät vi tam. Tín Ñeä nhaát nghóa ñeá, tín thieän phöông tieän.

是。是名為信。雖有是信而亦不見。是為菩 薩修大涅槃成就初事。

kieán. Thò vi Boà Taùt tu Ñaïi Nieát-baøn, thaønh töïu sô söï.

云何直心。菩薩摩訶薩於諸眾生作質直 心。一切眾生若遇因緣則生諂曲。菩薩不 爾。何以故。善解諸法悉因緣故。菩薩摩訶 薩雖見眾生諸惡過咎終不說之。何以故。恐 生煩惱。若生煩惱則墮惡趣。如是菩薩若見 眾生有少善事則讚歎之。云何為善。所謂佛 性。讚佛性故令諸眾生發阿耨多羅三藐三菩 提心。 爾時光明遍照高貴德王菩薩摩訶薩白佛

Thò danh vi tín. Nhö thò tín giaû, nhöôïc chö sa-moân, nhöôïc baø la-moân, nhöôïc thieân ma, Phaïm, nhaát thieát chuùng sanh sôû baát naêng hoaïi. Nhaân thò tín coá, ñaéc thaùnh nhaân taùnh; tu haønh boá thí, nhöôïc ña nhöôïc thieåu, taát ñaéc caän ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn, baát ñoïa sanh töû. Giôùi, vaên trí tueä, dieäc phuïc nhö thò. Thò danh vi tín. Tuy höõu thò tín, nhi dieäc baát Vaân haø tröïc taâm? Boà Taùt ma-ha-taùt ö chö chuùng sanh taùc chaát tröïc taâm. Nhaát thieát chuùng sanh, nhöôïc ngoä nhaân duyeân, taéc sanh sieåm khuùc. Boà Taùt baát nhó. Haø dó coá?

Thieän giaûi chö phaùp taát nhaân duyeân coá. Boà Taùt ma-ha-taùt, tuy kieán chuùng sanh chö aùc quaù cöûu, chung baát thuyeát chi.

Haø dó coá? Khuûng sanh phieàn naõo. Nhöôïc sanh phieàn naõo taéc ñoïa aùc thuù. Nhö thò Boà Taùt nhöôïc kieán chuùng sanh höõu thieåu thieän söï, taéc taùn thaùn chi. Vaân haø vi thieän? Sôû vò Phaät taùnh. Taùn Phaät taùnh coá, linh chö chuùng sanh phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm.

Nhó thôøi, Quang Minh Bieán Chieáu Cao Quyù Ñöùc Vöông Boà Taùt ma-ha-taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát, Boà Taùt ma-ha-taùt taùn thaùn Phaät taùnh, linh voâ

言。世尊。如佛所說菩薩摩訶薩讚歎佛性。 令無量眾生發阿耨多羅三藐三菩提心。是

löôïng chuùng sanh phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà

義不然。何以故。如來初開涅槃經時說有三 種。一者若有病人。得良醫藥及瞻病者病則

höõu beänh nhaân ñaéc löông y, döôïc caäp chieâm beänh giaû,

116

taâm. Thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Nhö Lai sô khai Nieátbaøn Kinh thôøi, thuyeát höõu tam chuûng: Nhaát giaû, nhöôïc beänh taéc dò saùi. Nhö kyø baát ñaéc, taéc baát khaû duõ. Nhò giaû, 117

大般涅槃經 易瘥。如其不得則不可愈。二者若得不得悉 不可瘥。三者若得不得悉皆可瘥。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

nhöôïc ñaéc, baát ñaéc, taát baát khaû saùi. Tam giaû, nhöôïc ñaéc, baát ñaéc, taát giai khaû saùi.

謂一闡提。三者若遇不遇一切悉能發阿耨多 羅三藐三菩提心。所謂菩薩。

Nhaát thieát chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò: Nhaát giaû, nhöôïc ngoä thieän höõu, chö Phaät, Boà Taùt, vaên thuyeát Dieäu phaùp, taéc ñaéc phaùt ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm. Nhö kyø baát ngoä, taéc baát naêng phaùt. Sôû vò: Tu-ñaøhoaøn, Tö-ñaø-haøm, A-na-haøm, A-la-haùn, Bích-chi Phaät. Nhò giaû, tuy ngoä thieän höõu, chö Phaät, Boà Taùt, vaên thuyeát Dieäu phaùp, dieäc baát naêng phaùt. Nhöôïc kyø baát ngoä, dieäc baát naêng phaùt. Vò nhaát-xieån-ñeà. Tam giaû, nhöôïc ngoä, baát ngoä, nhaát thieát taát naêng phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boàñeà taâm. Sôû vò Boà Taùt.

若言遇與不遇悉發阿耨多羅三藐三菩提心 者。如來今者云何說。言因讚佛性。令諸眾 生發阿耨多羅三藐三菩提心。

Nhöôïc ngoân ngoä döõ baát ngoä, taát phaùt A-naäu-ña-la Tammieäu Tam-boà-ñeà taâm giaû. Nhö Lai kim giaû vaân haø thuyeát ngoân nhaân taùn Phaät taùnh, linh chö chuùng sanh phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm?

世尊。若遇善友諸佛菩薩聞說妙法及以不 遇。悉不能發阿耨多羅三藐三菩提心。當知 是義亦復不然。何以故。如是之人當得阿耨 多羅三藐三菩提故。一闡提輩以佛性故。若 聞不聞悉亦當得阿耨多羅三藐三菩提故。

Theá Toân, nhöôïc ngoä thieän höõu, chö Phaät, Boà Taùt, vaên thuyeát dieäu phaùp caäp dó baát ngoä, taát baát naêng phaùt A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm. Ñöông tri thò nghóa dieäc phuïc baát nhieân. Haø dó coá? Nhö thò chi nhaân ñöông ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà coá. Nhaát-xieån-ñeà boái, dó Phaät taùnh coá, nhöôïc vaên, baát vaên, taát dieäc ñöông ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà coá.

世尊。如佛所說何等名為一闡提耶。謂斷 善根。如是之義亦復不然。何以故。不斷佛 性故。如是佛性理不可斷。云何佛說斷諸善

Theá Toân Nhö Phaät sôû thuyeát, haø ñaúng danh vi nhaátxieån-ñeà da? Vò ñoaïn thieän caên. Nhö thò chi nghóa, dieäc phuïc baát nhieân. Haø dó coá? Baát ñoaïn Phaät taùnh coá. Nhö thò Phaät taùnh, lyù baát khaû ñoaïn. Vaân haø Phaät thuyeát ñoaïn chö

一切眾生亦復如是。一者若遇善友諸佛菩 薩聞說妙法。則得發於阿耨多羅三藐三菩提 心。如其不遇則不能發。所謂須陀洹斯陀含 阿那含阿羅漢辟支佛。二者雖遇善友諸佛菩 薩聞說妙法亦不能發。若其不遇亦不能發。

118

119

大般涅槃經 根。如佛往昔說十二部經。善有二種。一者 常。二者無常。常者不斷。無常者斷。無常 可斷故墮地獄常不可斷何故不遮佛性不斷非 一闡提。如來何故作如是說言一闡提。 世尊。若因佛性發阿耨多羅三藐三菩提 心。何故如來廣為眾生說十二部經。 世尊。譬如四河從阿那婆踏多池出。若 有天人諸佛世尊。說言是河不入大海當還本 源。無有是處。菩提之心亦復如是。有佛性 者。若聞不聞若戒非戒若施非施若修不修若 智非智。悉皆應得阿耨多羅三藐三菩提。 世尊。如優陀延山日從中出至於正南。日 若念言我不至西還東方者。無有是處。佛性 亦爾。若不聞不戒不施不修不智。不得阿耨 多羅三藐三菩提者。無有是處。 世尊。諸佛如來說因果性非有非無。如是 之義是亦不然。何以故。如其乳中無酪性者 則無有酪。尼拘陀子無五丈性者則不能生五 丈之質。若佛性中無阿耨多羅三藐三菩提樹 者。云何能生阿耨多羅三藐三菩提樹。以是 120

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thieän caên? Nhö Phaät vaõng tích, thuyeát Thaäp nhò boä kinh, thieän höõu nhò chuûng: nhaát giaû Thöôøng, nhò giaû voâ thöôøng.

Thöôøng giaû baát ñoaïn, voâ thöôøng giaû ñoaïn. Voâ thöôøng khaû ñoaïn, coá ñoïa ñòa nguïc. Thöôøng baát khaû ñoaïn, haø coá baát giaø? Phaät taùnh baát ñoaïn, phi nhaát-xieån-ñeà. Nhö Lai haø coá taùc nhö thò thuyeát, ngoân nhaát-xieån-ñeà?

Theá Toân! Nhöôïc nhaân Phaät taùnh phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm, haø coá Nhö Lai quaûng vò chuùng sanh thuyeát Thaäp nhò boä kinh?

Theá Toân! Thí nhö töù haø, tuøng A-na-baø-ñaïp-ña trì xuaát.

Nhöôïc höõu thieân nhaân, chö Phaät Theá Toân thuyeát ngoân thò haø baát nhaäp ñaïi haûi, ñöông hoaøn boån nguyeân, voâ höõu thò xöù. Boà-ñeà chi taâm dieäc phuïc nhö thò; höõu Phaät taùnh giaû, nhöôïc vaên, baát vaên, nhöôïc giôùi, phi giôùi, nhöôïc thí, phi thí, nhöôïc tu, baát tu, nhöôïc trí, phi trí, taát giai öng ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Theá Toân! Nhö Öu-ñaø-dieân sôn, nhaät tuøng trung xuaát, chí ö chaùnh nam. Nhaät nhöôïc nieäm ngoân: Ngaõ baát chí taây, hoaøn ñoâng phöông giaû, voâ höõu thò xöù! Phaät taùnh dieäc nhó; nhöôïc baát vaên, baát giôùi, baát thí, baát tu, baát trí, baát ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà giaû, voâ höõu thò xöù!

Theá Toân! Chö Phaät Nhö Lai thuyeát nhaân quaû taùnh phi höõu phi voâ; nhö thò chi nghóa, thò dieäc baát nhieân. Haø dó coá? Nhö kyø nhuõ trung, voâ laïc taùnh giaû, taéc voâ höõu laïc! Nicaâu-ñaø töû voâ nguõ tröôïng taùnh giaû, taéc baát naêng sanh nguõ tröôïng chi chaát. Nhöôïc Phaät taùnh trung, voâ A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà thoï giaû, vaân haø naêng sanh A-naäu121

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

義故。所說因果非有非無。如是之義云何相 應。

ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà thoï? Dó thò nghóa coá, sôû thuyeát nhaân quaû, phi höõu phi voâ, nhö thò chi nghóa vaân haø töông öng?

爾時世尊讚言。善哉善哉。善男子。世 有二人甚為希有如優曇花。一者不行惡法。 二者有罪能悔。如是之人甚為希有。復有二 人。一者作恩。二者念恩。復有二人。一者 諮受新法。二者溫故不忘。復有二人。一者

Nhó thôøi, Theá Toân taùn ngoân: Thieän tai! Thieän tai!

Thieän nam töû! Theá höõu nhò nhaân thaäm vi hy höõu, nhö öuñaøm hoa: nhaát giaû baát haønh aùc phaùp, nhò giaû höõu toäi naêng hoái. Nhö thò chi nhaân thaäm vi hy höõu. Phuïc höõu nhò nhaân: nhaát giaû taùc aân, nhò giaû nieäm aân. Phuïc höõu nhò nhaân: nhaát giaû tö thoï taân phaùp, nhò giaû oân coá baát vong. Phuïc höõu nhò nhaân: nhaát giaû taïo taân, nhò giaû tu coá. Phuïc höõu nhò nhaân: nhaát nhaïo vaên phaùp, nhò nhaïo thuyeát phaùp.

Phuïc höõu nhò nhaân: nhaát thieän vaán naïn, nhò thieän naêng ñaùp. Thieän vaán naïn giaû, nhöõ thaân thò daõ. Thieän naêng ñaùp giaû, vò Nhö Lai daõ.

造新。二者修故。復有二人。一樂聞法。二 樂說法。復有二人。一善問難。二善能答。 善問難者汝身是也。善能答者謂如來也。 善男子。因是善問即得轉于無上法輪。能 枯十二因緣大樹。能度無邊生死大河。能與 魔王波旬共戰。能摧波旬所立勝幢。 善男子。如我先說三種病人值遇良醫瞻病 好藥及以不遇病悉得瘥。是義云何。若得不 得謂定壽命。所以者何。是人已於無量世中 修三種善。謂上中下。以修如是三種善故得 定壽命。如鬱單越人壽命千年。有遇病者。 若得良醫好藥瞻病及以不得悉皆得瘥。何以 故。得定命故。 122

Thieän nam töû! Nhaân thò thieän vaán, töùc ñaéc chuyeån vu voâ thöôïng phaùp luaân, naêng khoâ thaäp nhò nhaân duyeân ñaïi thoï, naêng ñoä voâ bieân sanh töû ñaïi haø, naêng döõ Ma vöông Ba-tuaàn coäng chieán, naêng toài Ba-tuaàn sôû laäp thaéng traøng.

Thieän nam töû! Nhö ngaõ tieân thuyeát tam chuûng beänh nhaân. Trò ngoä löông y, chieâm beänh, haûo döôïc caäp dó baát ngoä beänh taát ñaéc saùi. Thò nghóa vaân haø? Nhöôïc ñaéc, baát ñaéc, vò ñònh thoï maïng. Sôû dó giaû haø? Thò nhaân dó ö voâ löôïng theá trung, tu tam chuûng thieän, vò: thöôïng, trung, haï.

Dó tu nhö thò tam chuûng thieän coá, ñaéc ñònh thoï maïng. Nhö Uaát-ñan-vieät nhaân, thoï maïng thieân nieân, höõu ngoä beänh giaû, nhöôïc ñaéc löông y, haûo döôïc, chieâm beänh caäp dó baát ñaéc, taát giai ñaéc saùi. Haø dó coá? Ñaéc ñònh maïng coá.

123

大般涅槃經 善男子。如我所說若有病人得遇良醫好 藥瞻病病得除瘥。若不遇者則不得瘥。是義 云何。善男子。如是之人壽命不定。命雖不 盡有九因緣能夭其壽。何等為九。一者知食 不安而反食之。二者多食。三者宿食未消而 復更食。四者大小便利不隨時節。五者病時 不隨醫教。六者不隨瞻病教敕。七者強耐不 吐。八者夜行。以夜行故惡鬼打之。九者房 室過度。以是緣故。我說病者若遇醫藥病則 可瘥。若不遇者則不可愈。 善男子。如我先說若遇不遇俱不瘥者。是 義云何。有人命盡若遇不遇悉不可瘥。何以 故。以命盡故。以是義故我說病人若遇醫藥 及以不遇悉不得瘥。 眾生亦爾。發菩提心者。若遇善友諸佛菩 薩諮受深法若不遇之皆悉當成。何以故。以 其能發菩提心故。如鬱單越人得定壽命。 如我所說從須陀洹至辟支佛。若聞善友諸 佛菩薩所說深法。則發阿耨多羅三藐三菩提 心。若不值遇諸佛菩薩聞說深法。則不能發 124

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhö ngaõ sôû thuyeát, nhöôïc höõu beänh nhaân ñaéc ngoä löông y, haûo döôïc, chieâm beänh, beänh ñaéc tröø saùi. Nhöôïc baát ngoä giaû, taéc baát ñaéc saùi. Thò nghóa vaân haø? Thieän nam töû! Nhö thò chi nhaân, thoï maïng baát ñònh.

Maïng tuy baát taän, höõu cöõu nhaân duyeân naêng yeåu kyø thoï.

Haø ñaúng vi cöûu? Nhaát giaû tri töï baát an, nhi phaûn thöïc chi.

Nhò giaû ña thöïc. Tam giaû tuùc töï vò tieâu, nhi phuïc caùnh thöïc. Töù giaû ñaïi tieåu tieän lôïi baát tuøy thôøi tieát. Nguõ giaû beänh thôøi, baát tuøy y giaùo. Luïc giaû baát tuøy chieâm beänh giaùo saéc. Thaát giaû cöôõng naïi baát thoå. Baùt giaû daï haønh. Dó daï haønh coá, aùc quyû ñaû chi. Cöûu giaû phoøng thaát quaù ñoä. Dó thò duyeân coá, ngaõ thuyeát beänh giaû nhöôïc ngoä y döôïc, beänh taéc khaû saùi. Nhöôïc baát ngoä giaû, taéc baát khaû duõ.

Thieän nam töû! Nhö ngaõ tieân thuyeát, nhöôïc ngoä, baát ngoä, caâu baát saùi giaû. Thò nghóa vaân haø? Höõu nhaân maïng taän, nhöôïc ngoä, baát ngoä, taát baát khaû saùi. Haø dó coá? Dó maïng taän coá. Dó thò nghóa coá, ngaõ thuyeát beänh nhaân nhöôïc ngoä y döôïc caäp dó baát ngoä, taát baát ñaéc saùi.

Chuùng sanh dieäc nhó. Phaùt Boà-ñeà taâm giaû, nhöôïc ngoä thieän höõu, chö Phaät, Boà Taùt, tö thoï thaâm phaùp, nhöôïc baát ngoä chi, giai taát ñöông thaønh. Haø dó coá? Dó kyø naêng phaùt Boà-ñeà taâm coá, nhö Uaát-ñan-vieät nhaân ñaéc ñònh thoï maïng.

Nhö ngaõ sôû thuyeát, tuøng Tu-ñaø-hoaøn chí Bích-chi Phaät, nhöôïc vaên thieän höõu, chö Phaät, Boà Taùt sôû thuyeát thaâm phaùp, taéc phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm.

Nhöôïc baát trò ngoä chö Phaät, Boà Taùt, vaên thuyeát thaâm 125

大般涅槃經 阿耨多羅三藐三菩提心。如不定命。以九因 緣命則中夭。如彼病人值遇醫藥病則得瘥。 若不遇者病則不瘥。是故我說遇佛菩薩聞說 深法則能發心。若不值遇則不能發。 如我先說若遇善友諸佛菩薩聞說深法。 若不值遇俱不能發。是義云何。善男子。一 闡提輩若遇善友諸佛菩薩聞說深法。及以不 遇俱不得離一闡提心。何以故。斷善法故。 一闡提輩亦得阿耨多羅三藐三菩提。所以者 何。若能發於菩提之心則不復名一闡提也。 善男子。以何緣故說一闡提得阿耨多羅三 藐三菩提。一闡提輩實不能得阿耨多羅三藐 三菩提。如命盡者雖遇良醫好藥瞻病不能得 瘥。何以故。以命盡故。 善男子。一闡名信。提名不具。不具信故 名一闡提。佛性非信眾生非具。以不具故云 何可斷。 一闡名善方便。提名不具。修善方便不具 足故名一闡提。佛性非是修善方便。眾生非 具以不具故。云何可斷。 126

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

phaùp, taéc baát naêng phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boàñeà taâm. Nhö baát ñònh maïng, dó cöõu nhaân duyeân, maïng taéc trung yeåu. Nhö bæ beänh nhaân trò ngoä y döôïc, beänh taéc ñaéc saùi. Nhöôïc baát ngoä giaû, beänh taéc baát saùi. Thò coá ngaõ thuyeát: Ngoä Phaät, Boà Taùt, vaên thuyeát thaâm phaùp, taéc naêng phaùt taâm. Nhöôïc baát trò ngoä, taéc baát naêng phaùt.

Nhö ngaõ tieân thuyeát: nhöôïc ngoä Thieän höõu, chö Phaät, Boà Taùt, vaên thuyeát thaâm phaùp, nhöôïc baát trò ngoä, caâu baát naêng phaùt. Thò nghóa vaân haø? Thieän nam töû! Nhaátxieån-ñeà boái, nhöôïc ngoä Thieän höõu, chö Phaät, Boà Taùt, vaên thuyeát thaâm phaùp caäp dó baát ngoä, caâu baát ñaéc ly nhaátxieån-ñeà taâm. Haø dó coá? Ñoaïn thieän phaùp coá. Nhaát-xieån-ñeà boái dieäc ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Sôû dó giaû haø? Nhöôïc naêng phaùt ö Boà-ñeà chi taâm, taéc baát phuïc danh nhaát-xieån-ñeà daõ.

Thieän nam töû! Dó haø duyeân coá, thuyeát nhaát-xieån-ñeà ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà? Nhaát-xieån-ñeà boái thaät baát naêng ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Nhö maïng taän giaû tuy ngoä löông y, haûo döôïc, chieâm beänh, baát naêng ñaéc saùi. Haø dó coá? Dó maïng taän coá.

Thieän nam töû! Nhaát-xieån, danh tín; ñeà, danh baát cuï.

Baát cuï tín coá, danh nhaát-xieån-ñeà. Phaät taùnh phi Tín; chuùng sanh phi cuï; dó baát cuï coá, vaân haø khaû ñoaïn?

Nhaát-xieån, danh thieän phöông tieän; ñeà, danh baát cuï.

Tu thieän phöông tieän baát cuï tuùc coá, danh nhaát-xieån-ñeà.

Phaät taùnh phi thò tu thieän phöông tieän; chuùng sanh phi cuï; dó baát cuï coá, vaân haø khaû ñoaïn?

127

大般涅槃經 一闡名進。提名不具。進不具故名一闡 提。佛性非進眾生非具。以不具故云何可 斷。 一闡名念。提名不具。念不具故名一闡 提。佛性非念眾生非具。以不具故云何可 斷。 一闡名定提名不具。定不具故名一闡提。 佛性非定眾生非具。以不具故云何可斷。 一闡名慧提名不具。慧不具故名一闡提。 佛性非慧眾生非具。以不具故云何可斷。 一闡名無常善。提名不具。以無常善不

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhaát-xieån, danh taán; ñeà, danh baát cuï. Taán baát cuï coá, danh nhaát-xieån-ñeà. Phaät taùnh phi taán; chuùng sanh phi cuï; dó baát cuï coá, vaân haø khaû ñoaïn?

Nhaát-xieån, danh nieäm; ñeà, danh baát cuï. Nieäm baát cuï coá, danh nhaát-xieån-ñeà. Phaät taùnh phi nieäm; chuùng sanh phi cuï; dó baát cuï coá, vaân haø khaû ñoaïn?

Nhaát-xieån, danh ñònh; ñeà, danh baát cuï. Ñònh baát cuï coá, danh nhaát-xieån-ñeà. Phaät taùnh phi ñònh; chuùng sanh phi cuï. Dó baát cuï coá, vaân haø khaû ñoaïn?

Nhaát-xieån, danh tueä; ñeà, danh baát cuï. Tueä baát cuï coá, danh nhaát-xieån-ñeà. Phaät taùnh phi tueä; chuùng sanh phi cuï; dó baát cuï coá, vaân haø khaû ñoaïn?

Nhaát xieån danh voâ thöôøng thieän; ñeà, danh baát cuï; dó voâ thöôøng thieän baát cuï tuùc coá, danh nhaát-xieån-ñeà. Phaät

具足故名一闡提。佛性是常非善非不善。何

taùnh thò thöôøng, phi thieän, phi baát thieän. Haø dó coá? Thieän

以故善法要從方便。而得。而是佛性非方

phaùp, yeáu tuøng phöông tieän nhi ñaéc. Nhi thò Phaät taùnh

便得是故非善。何故復名非不善耶。能得善 果故。善果者即是阿耨多羅三藐三菩提。又 善法者生已得故。而是佛性非生已得是故非 善。以斷生得諸善法故名一闡提。 善男子。如汝所言若一闡提有佛性者。云 何不遮地獄之罪。 128

phi phöông tieän ñaéc; thò coá phi thieän. Haø coá phuïc danh phi baát thieän da? Naêng ñaéc thieän quaû coá. Thieän quaû giaû, töùc thò A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Höïu thieän phaùp giaû, sanh dó ñaéc coá. Nhi thò Phaät taùnh phi sanh dó ñaéc; thò coá phi thieän. Dó ñoaïn sanh ñaéc chö thieän phaùp coá, danh nhaát-xieån-ñeà.

Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû ngoân: Nhöôïc Nhaát-xieån-ñeà höõu Phaät taùnh giaû, vaân haø baát giaø ñòa nguïc chi toäi?

129

大般涅槃經 善男子。一闡提中無有佛性。 善男子。譬如有王聞箜篌音。其聲清妙 心即耽著喜樂愛念情無捨離。即告大臣。如 是妙音從何處出。大臣答言。如是妙音從 箜篌出。王復語言。持是聲來。爾時大臣即 持箜篌置於王前而作是言。大王。當知此即 是聲。王語箜篌出聲出聲。而是箜篌聲亦不 出。爾時大王即斷其絃聲亦不出。取其皮木 悉皆析裂,推求其聲了不能得。爾時大王即 瞋大臣。云何乃作如是妄語。大臣白王。夫 取聲者法不如是。應以眾緣善巧方便聲乃出 耳。眾生佛性亦復如是無有住處。以善方便 故得可見。以可見故得阿耨多羅三藐三菩 提。一闡提輩不見佛性。云何能遮三惡道 罪。 善男子。若一闡提信有佛性。當知是人不 至三惡。是亦不名一闡提也。以不自信有佛 性故即墮三惡。墮三惡故名一闡提。 善男子。如汝所說若乳無酪性不應出酪。 尼拘陀子無五丈性。則不應有五丈之質。愚 130

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhaát-xieån-ñeà trung, voâ höõu Phaät taùnh.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu vöông, vaên khoâng haàu aâm, kyø thanh thanh dieäu, taâm töùc ñam tröôùc, hyû laïc aùi nieäm; tình voâ xaû ly. Töùc caùo ñaïi thaàn: Nhö thò dieäu aâm tuøng haø xöù xuaát? Ñaïi thaàn ñaùp vöông: Nhö thò dieäu aâm tuøng khoâng haàu xuaát. Vöông phuïc ngöõ ngoân: Trì thò thanh lai. Nhó thôøi, ñaïi thaàn töùc trì khoâng haàu, trí ö vöông tieàn, nhi taùc thò ngoân: Ñaïi vöông! Ñöông tri thöû töùc thò thanh. Vöông ngöù khoâng haàu: Xuaát thanh! Xuaát thanh. Nhi thò khoâng haàu, thanh dieäc baát xuaát. Nhó thôøi, Ñaïi vöông töùc ñoaïn kyø huyeàn; thanh dieäc baát xuaát. Thuû kyø bì, moäc, taát giai tích lieät, thoâi caàu kyø thanh, lieãu baát naêng ñaéc. Nhó thôøi, ñaïi vöông töùc saân ñaïi thaàn: Vaân haø naõi taùc nhö thò voïng ngöõ? Ñaïi thaàn baïch vöông: Phuø thuû thanh giaû, phaùp baát nhö thò. Öng dó chuùng duyeân, thieän xaûo phöông tieän, thanh naõi xuaát nhó.

Chuùng sanh Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò; voâ höõu truï xöù. Dó thieän phöông tieän, coá ñaéc khaû kieán. Dó khaû kieán coá, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Nhaát-xieån-ñeà boái baát kieán Phaät taùnh, vaân haø naêng giaø Tam aùc ñaïo toäi?

Thieän nam töû! Nhöôïc nhaát-xieån-ñeà tín höõu Phaät taùnh, ñöông tri thò nhaân baát chí Tam aùc, thò dieäc baát danh nhaátxieån-ñeà daõ. Dó baát töï tín höõu Phaät taùnh coá, töùc ñoïa tam aùc; ñoïa tam aùc coá, danh nhaát-xieån-ñeà.

Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû thuyeát: Nhöôïc nhuõ voâ laïc taùnh, baát öng xuaát laïc. Ni-caâu-ñaø töû voâ nguõ tröôïng taùnh, taéc baát öng höõu nguõ tröôïng chi chaát. Ngu si chi nhaân taùc 131

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

癡之人作如是說。智者終不發如是言。何以 故。以無性故。

nhö thò thuyeát; trí giaû chung baát phaùt nhö thò ngoân. Haø dó coá? Dó voâ taùnh coá.

善男子。如其乳中有酪性者。不應復假 眾緣力也。善男子。如水乳雜臥至一月終不 成酪。若以一滴頗求樹汁。投之於中即便 成酪。若本有酪何故待緣。眾生佛性亦復如 是。假眾緣故則便可見。假眾緣故得成阿耨

öng phuïc giaû chuùng duyeân löïc daõ! Thieän nam töû! Nhö thuûy,

多羅三藐三菩提。若待眾緣然後成者即是無 性。以無性故能得阿耨多羅三藐三菩提。 善男子。以是義故。菩薩摩訶薩常讚人善 不訟彼缺名質直心。 復次善男子。云何菩薩質 心也。菩薩摩 訶薩常不犯惡設有過失即時懺悔。於師同學 終不覆藏。慚愧自責不敢復作。於輕罪中生 極重想。若人詰問答言實犯。復問是罪為好 不好。答言不好。復問是罪為善不善。答言 不善。復問是罪是善果耶不善果耶。答言是 罪實非善果。又問是罪誰之所造。將非諸佛 法僧汝所作耶。答言非佛法僧我所作也。乃 是煩惱之所構集。 132

Thieän nam töû! Nhö kyø nhuõ trung, höõu laïc taùnh giaû, baát nhuõ taïp ngoïa chí nhaát ngoaït, chung baát thaønh laïc. Nhöôïc dó nhaát trích phaû caàu thoï traáp, ñaàu chi ö trung, töùc tieän thaønh laïc. Nhöôïc boån höõu laïc, haø coá ñaõi duyeân? Chuùng sanh Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò; giaû chuùng duyeân coá, taéc tieän khaû kieán; giaû chuùng duyeân coá, ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Nhöôïc ñaõi chuùng duyeân, nhieân haäu thaønh giaû, töùc thò voâ taùnh. Dó voâ taùnh coá, naêng ñaéc A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, Boà Taùt ma-ha-taùt thöôøng taùn nhaân thieän, baát tuïng bæ khuyeát; danh chaát tröïc taâm.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt chaát tröïc taâm daõ? Boà Taùt ma-ha-taùt thöôøng baát phaïm aùc. Thieát höõu quaù thaát, töùc thôøi saùm hoái; ö sö, ñoàng hoïc, chung baát phuù taøng.

Taøm quyù töï traùch, baát caûm phuïc taùc. Ö khinh toäi trung, sanh cöïc troïng töôûng. Nhöôïc nhaân caät vaán, ñaùp ngoân thaät phaïm. Phuïc vaán: Thò toäi vi haûo, baát haûo? Ñaùp ngoân: Baát haûo. Phuïc vaán: Thò toäi vi thieän, baát thieän? Ñaùp ngoân: Baát thieän. Phuïc vaán. Thò toäi thò thieän quaû da, baát thieän quaû da? Ñaùp ngoân: Thò toäi thaät phi thieän quaû. Höïu vaán: Thò toäi, thuøy chi sôû taïo? Töông phi chö Phaät, Phaùp, Taêng, nhöõ sôû taùc da? Ñaùp ngoân: Phi Phaät, Phaùp, Taêng, ngaõ sôû taùc daõ; naõi thò phieàn naõo chi sôû caáu taäp.

133

大般涅槃經 以直心故信有佛性。信佛性故則不得名一 闡提也。以直心故名佛弟子。若受眾生衣服 飲食臥具醫藥種各千萬不足為多。是名菩薩 質直心也。 云何菩薩修持於戒。菩薩摩訶薩受持禁

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Dó tröïc taâm coá, tín höõu Phaät taùnh. Tín Phaät taùnh coá, taéc baát ñaéc danh nhaát-xieån-ñeà daõ. Dó tröïc taâm coá, danh Phaät ñeä töû. Nhöôïc thoï chuùng sanh y phuïc, aåm thöïc, ngoïa cuï, y döôïc, chuûng caùc thieân vaïn, baát tuùc vi ña. Thò danh Boà Taùt chaát tröïc taâm daõ.

Vaân haø Boà Taùt tu trì ö giôùi? Boà Taùt ma-ha-taùt, thoï trì caám giôùi, baát vò sanh thieân, baát vò khuûng boá; naõi chí baát

戒。不為生天不為恐怖。乃至不受狗戒雞戒

thoï caåu giôùi, keâ giôùi, ngöu giôùi, tró giôùi. Baát taùc phaù giôùi,

牛戒雉戒。不作破戒不作缺戒。不作瑕戒,不

baát taùc khuyeát giôùi, baát taùc haø giôùi, baát taùc taïp giôùi, baát

作雜戒。不作聲聞戒。受持菩薩摩訶薩戒尸 羅波羅蜜戒。得具足戒不生憍慢。是名菩薩 修大涅槃具足第三戒。 云何菩薩親近善友。菩薩摩訶薩常為眾生 說於善道不說惡道。說於惡道非善果報。 善男子。我身即是一切眾生真善知識。是 故能斷富伽羅婆羅門所有邪見。

taùc Thanh vaên giôùi thoï trì Boà Taùt ma-ha-taùt giôùi, Thi-la Ba-la-maät giôùi, ñaéc cuï tuùc giôùi, baát sanh kieâu maïn. Thò danh Boà Taùt, tu Ñaïi Nieát-baøn, cuï Ñeä tam giôùi.

Vaân haø Boà Taùt thaân caän thieän höõu? Boà Taùt ma-ha-taùt thöôøng vò chuùng sanh, thuyeát ö thieän ñaïo, baát thuyeát aùc ñaïo; thuyeát ö aùc ñaïo, phi thieän quaû baùo.

Thieän nam töû! Ngaõ thaân töùc thò nhaát thieát chuùng sanh chaân thieän tri thöùc. Thò coá naêng ñoaïn Phuù-giaø-la Baø-lamoân sôû höõu taø kieán.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu chuùng sanh thaân caän ngaõ

善男子。若有眾生親近我者。雖有生於

giaû, tuy höõu sanh ö ñòa nguïc nhaân duyeân, töùc ñaéc sanh

地獄因緣即得生天。如須那剎多羅等應墮地

thieân. Nhö Tu-na-saùt-ña-la ñaúng, öng ñoïa ñòa nguïc; dó

獄。以見我故即得斷除地獄因緣生於色天。 雖有舍利弗目犍連等不名眾生真善知識。何 以故。生一闡提心因緣故。 134

kieán ngaõ coá, töùc ñaéc ñoaïn tröø ñòa nguïc nhaân duyeân, sanh ö Saéc thieân. Tuy höõu Xaù-lôïi-phaát, Muïc-kieàn-lieân ñaúng, baát danh chuùng sanh chaân thieän tri thöùc. Haø dó coá? Sanh nhaát-xieån-ñeà taâm nhaân duyeân coá.

135

大般涅槃經 善男子。我昔住於波羅奈國時。舍利弗教 二弟子。一觀白骨。一令數息。經歷多年各

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Ngaõ tích truï ö Ba-la-naïi quoác thôøi, Xaùlôïi-phaát giaùo nhò ñeä töû, nhaát quaùn baïch coát, nhaát linh soá töùc. Kinh lòch ña nieân, caùc baát ñaéc ñònh. Dó thò nhaân

不得定。以是因緣即生邪見。言無涅槃無漏

duyeân, töùc sanh taø kieán, ngoân: Voâ Nieát-baøn voâ laäu chi

之法。設其有者我應得之。何以故。我能善

phaùp. Thieát kyø höõu giaû, ngaõ öng ñaéc chi. Haø dó coá? Ngaõ

持所受戒故。我於爾時見是比丘生此邪心。

kheo sanh thöû taø taâm, hoaùn Xaù-lôïi-phaát nhi ha traùch chi:

喚舍利弗而呵責之汝不善教。云何乃為是二 弟子顛倒說法。汝二弟子其性各異。一主浣

naêng thieän trì sôû thoï giôùi coá. Ngaõ ö nhó thôøi kieán thò tyøNhöõ baát thieän giaùo. Vaân haø naõi vò thò nhò ñeä töû, ñieân ñaûo thuyeát phaùp? Nhöõ nhò ñeä töû, kyø taùnh caùc dò: nhaát chuû caùn y; nhaát thò kim sö. Kim sö chi töû, öng giaùo soá töùc. Caùn y

衣一是金師。金師之子應教數息。浣衣之人

chi nhaân, öng giaùo coát quaùn. Dó nhöõ thaùc giaùo, linh thò nhò

應教骨觀。以汝錯教令是二人生於惡邪。我

nhaân sanh ö aùc taø. Ngaõ ö nhó thôøi vò thò nhò nhaân, nhö

於爾時為是二人如應說法。二人聞已得阿羅

coá ngaõ vi nhaát thieát chuùng sanh chôn thieän tri thöùc, phi

漢果。是故我為一切眾生真善知識。非舍利 弗目犍連等。 若使眾生有極重結得遇我者。我以方便即 為斷之。如我弟難陀有極重欲。我以種種善 巧方便而為除斷。 鴦掘魔羅有重瞋恚。以見我故瞋恚即息。 阿闍世王有重愚癡。以見我故癡心即滅。 如婆熙伽長者於無量劫修習成就極重煩 惱。以見我故即便斷滅。 136

öùng thuyeát phaùp. Nhò nhaân vaên dó, ñaéc A-la-haùn quaû. Thò Xaù-lôïi-phaát, Muïc-kieàn-lieân ñaúng.

Nhöôïc söû chuùng sanh höõu cöïc troïng keát, ñaéc ngoä ngaõ giaû, ngaõ dó phöông tieän, töùc vò ñoaïn chi. Nhö ngaõ ñeä Nanñaø höõu cöïc troïng duïc, ngaõ dó chuûng chuûng thieän xaûo phöông tieän, nhi vò tröø ñoaïn. Öông-quaät-ma-la höõu troïng saân khueå, dó kieán ngaõ coá, saân khueå töùc töùc.

A-xaø-theá vöông höõu troïng ngu si, dó kieán ngaõ coá, si taâm töùc dieät.

Nhö Baø-hy-giaø tröôûng giaû, ö voâ löôïng kieáp, tu taäp thaønh töïu cöïc troïng phieàn naõo, dó kieán ngaõ coá, töùc tieän ñoaïn dieät.

137

大般涅槃經 設有弊惡廝下之人親近於我,作弟子者。 以是因緣一切人天恭敬愛念。 尸利鞠多邪見熾盛因見我故邪見即滅。 因見我故斷地獄因作生天緣,如氣噓旃陀 羅。 命垂終時因見我故還得壽命。如憍尸迦。 狂心錯亂因見我故還得本心。如瘦瞿曇 彌。 屠家之子常修惡業以見我故即便捨離,如 闡提比丘。 因見我故寧捨身命不毀禁戒。如草繫比 丘。 以是義故。阿難比丘說。半梵行名善知 識。我言不爾具足梵行乃名善知識。 是名菩薩修大涅槃具足第四親近善知識。 云何菩薩具足多聞。 菩薩摩訶薩為大涅槃十二部經書寫讀誦分 別解說。是名菩薩具足多聞。 138

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieát höõu teä aùc ti haï chi nhaân thaân caän ö ngaõ, taùc ñeä töû giaû, dó thò nhaân duyeân, nhaát thieát nhaân thieân cung kính aùi nieäm.

Thi-lî-cuùc-ña, taø kieán xí thaïnh, nhaân kieán ngaõ coá, taø kieán töùc dieät; Nhaân kieán ngaõ coá, ñoaïn ñòa nguïc nhaân taùc sanh thieân duyeân, nhö Khí Hö chieân-ñaø-la.

Maïng thuøy chung thôøi, nhaân kieán ngaõ coá, hoaøn ñaéc thoï maïng, nhö Kieàu-thi-ca.

Cuoàng taâm thaùc loaïn, nhaân kieán ngaõ coá, hoaøn ñaéc boån taâm, nhö Saáu-cuø-ñaøm-di. Ñoà gia chi töû, thöôøng tu aùc nghieäp; dó kieán ngaõ coá, töùc tieän xaû ly, nhö Xieån-ñeà tyø-kheo.

Nhaân kieán ngaõ coá, ninh xaû thaân maïng, baát huûy caám giôùi, nhö Thaûo Heä tyø-kheo.

Dó thò nghóa coá, A-nan tyø-kheo thuyeát: Baùn phaïm haïnh, danh thieän tri thöùc. Ngaõ ngoân: Baát nhó; cuï tuùc phaïm haïnh, naõi danh thieän tri thöùc.

Thò danh Boà Taùt tu Ñaïi Nieát-baøn, cuï tuùc ñeä töù thaân caän thieän tri thöùc.

Vaân haø Boà Taùt cuï tuùc ña vaên?

Boà Taùt ma-ha-taùt, vò Ñaïi Nieát-baøn, Thaäp nhò boä kinh, thô taû, ñoäc tuïng, phaân bieät giaûi thuyeát. Thò danh Boà Taùt cuï tuùc ña vaên.

139

大般涅槃經 除十一部惟毘佛略受持讀誦書寫解說亦名 菩薩具足多聞。 除十二部經若能受持是大涅槃微妙經典。 書寫讀誦分別解說。是名菩薩具足多聞。 除是經典具足全體。若能受持一四句偈。 復除是偈若能受持如來常住性無變易。是名 菩薩具足多聞。 復除是事若知如來常不說法。亦名菩薩具 足多聞。何以故。法無性故。如來雖說一切 諸法常無所說。是名菩薩修大涅槃。成就第 五具足多聞。 善男子。若有善男子善女人。為大涅槃具 足成就如是五事。難作能作難忍能忍難施能 施。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Tröø Thaäp nhaát boä, duy Tyø-phaät-löôïc, thoï trì, ñoäc, tuïng, thô taû, giaûi thuyeát, dieäc danh Boà Taùt cuï tuùc Ña vaên.

Tröø Thaäp nhò boä kinh, nhöôïc naêng thoï trì thò Ñaïi Nieát-baøn, vi dieäu kinh ñieån, thô taû, ñoäc, tuïng, phaân bieät giaûi thuyeát, thò danh Boà Taùt cuï tuùc ña vaên.

Tröø thò kinh ñieån cuï tuùc toaøn theå, nhöôïc naêng thoï trì nhaát töù cuù keä; phuïc tröø thò keä, nhöôïc naêng thoï trì Nhö Lai thöôøng truï, taùnh voâ bieán dò, thò danh Boà Taùt cuï tuùc ña vaên.

Phuïc tröø thò söï, nhöôïc tri Nhö Lai thöôøng baát thuyeát phaùp, dieäc danh Boà Taùt cuï tuùc ña vaên. Haø dó coá? Phaùp voâ taùnh coá. Nhö Lai tuy thuyeát nhaát thieát chö phaùp, thöôøng voâ sôû thuyeát. Thò danh Boà Taùt, tu Ñaïi Nieát-baøn, thaønh töïu ñeä nguõ Cuï tuùc ña vaên.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu thieän nam töû, thieän nöõ nhaân, vò Ñaïi Nieát-baøn, cuï tuùc thaønh töïu nhö thò nguõ söï, nan taùc naêng taùc, nan nhaãn naêng nhaãn, nan thí naêng thí.

Vaân haø Boà Taùt nan taùc naêng taùc? Nhöôïc vaên höõu

云何菩薩難作能作。若聞有人食一胡麻 得阿耨多羅三藐三菩提者。信是語故乃至無 量阿僧祇劫常食一麻。若聞入火得阿耨多羅 三藐三菩提者。於無量劫在阿鼻地獄入熾火 聚。是名菩薩難作能作。

nhaân thöïc nhaát hoà ma ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-

云何菩薩難忍能忍。若聞受苦手杖刀石斫

khoå: thuû, tröôïng, ñao, thaïch, chöôùc ñaû nhaân duyeân ñaéc

140

boà-ñeà giaû. Tín thò ngöõ coá, naõi chí voâ löôïng a-taêng-kyø kieáp, thöôøng thöïc nhaát ma. Nhöôïc vaên nhaäp hoûa ñaéc A-naäu-ñala Tam-mieäu Tam-boà-ñeà giaû, ö voâ löôïng kieáp taïi A-tyø Ñòa nguïc, nhaäp xí hoûa tuï. Thò danh Boà Taùt nan taùc naêng taùc.

Vaân haø Boà Taùt nan nhaãn naêng nhaãn? Nhöôïc vaên thoï

141

大般涅槃經 打因緣得大涅槃。即於無量阿僧祇劫。身具 受之不以為苦。是名菩薩難忍能忍。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ñaïi Nieát-baøn, töùc ö voâ löôïng a-taêng-kyø kieáp, thaân cuï thoï chi, baát dó vi khoå. Thò danh Boà Taùt nan nhaãn naêng nhaãn.

云何菩薩難施能施。若聞能以國城妻子頭 目髓腦惠施於人得阿耨多羅三藐三菩提者。 即於無量阿僧祇劫。以其所有國城妻子頭目 髓腦惠施於人。是名菩薩難施能施。

Vaân haø Boà Taùt nan thí naêng thí? Nhöôïc vaên naêng dó quoác thaønh, theâ töû, ñaàu muïc, tuûy naõo, tueä thí ö nhaân, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà giaû. Töùc ö voâ löôïng a-taêng-kyø kieáp, dó kyø sôû höõu quoác thaønh, theâ töû, ñaàu muïc, tuûy, naõo, tueä thí ö nhaân. Thò danh Boà Taùt nan thí naêng thí.

菩薩雖復難作能作。終不念言是我所作。 難施能施。亦復如是。

Boà Taùt tuy phuïc nan taùc naêng taùc, chung baát nieäm ngoân: Thò ngaõ sôû taùc. Nan nhaãn, nan thí dieäc phuïc nhö thò.

善男子。譬如父母惟有一子愛之甚重。 以好衣裳上妙甘膳。隨時將養令無所乏。其

Thieän nam töû! Thí nhö phuï maãu, duy höõu nhaát töû, aùi chi thaäm troïng. Dó haûo y thöôøng, thöôïng dieäu cam thieän,

子若於是父母所。生輕慢心惡口罵辱。父 母愛故不生瞋恨。亦不念言我與是兒衣服飲 食。菩薩摩訶薩。亦復如是。視諸眾生猶如 一子。若子遇病父母亦病。為求醫藥勤而療 之。病既瘥已終不生念我為是兒療治病苦。 菩薩亦爾。見諸眾生遇煩惱病。生愛念心而 為說法。以聞法故諸煩惱斷。煩惱斷已終不 念言。我為眾生斷諸煩惱。若生此念終不得 成阿耨多羅三藐三菩提。惟作是念無一眾生 我為說法令斷煩惱。 142

tuøy thôøi töông döôõng, linh voâ sôû phaïp. Kyø töû nhöôïc ö thò phuï maãu sôû sanh khinh maïn taâm, aùc khaåu maï nhuïc. Phuï maãu aùi coá, baát sanh saân haän; dieäc baát nieäm ngoân: Ngaõ döõ thò nhi: y phuïc, aåm thöïc. Boà Taùt ma-ha-taùt dieäc phuïc nhö thò; thò chö chuùng sanh do nhö nhaát töû. Nhöôïc töû ngoä beänh, phuï maãu dieäc beänh; vò caàu y döôïc, caàn nhi lieäu chi.

Beänh kyù saùi dó, chung baát sanh nieäm: Ngaõ vò thò nhi, lieäu trò beänh khoå. Boà Taùt dieäc nhó; kieán chö chuùng sanh ngoä phieàn naõo beänh, sanh aùi nieäm taâm, nhi vò thuyeát phaùp.

Dó vaên phaùp coá, chö phieàn naõo ñoaïn. Phieàn naõo ñoaïn dó chung baát nieäm ngoân: Ngaõ vò chuùng sanh, ñoaïn chö phieàn naõo. Nhöôïc sanh thöû nieäm, chung baát ñaéc thaønh A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Duy taùc thò nieäm: voâ nhaát chuùng sanh, ngaõ vò thuyeát phaùp, linh ñoaïn phieàn naõo.

143

大般涅槃經 菩薩摩訶薩於諸眾生不瞋不喜。何以故。 善能修習空三昧故。菩薩若修空三昧者。當 於誰所生瞋生喜。 善男子。譬如山林猛火所焚若人斫伐或為 水漂。而是林木當於誰所生瞋生喜。菩薩摩 訶薩。亦復如是。於諸眾生無瞋無喜。何以 故。修空三昧故。 爾時光明遍照高貴德王菩薩摩訶薩白佛 言。世尊。一切諸法性自空耶。空空故空若 性自空者。不應修空然後見空。云何如來言 以修空而見空也。若性自不空。雖復修空不 能令空。 善男子。一切諸法性本自空。何以故。一 切法性不可得故。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Boà Taùt ma-ha-taùt, ö chö chuùng sanh, baát saân, baát hyû.

Haø dó coá? Thieän naêng tu taäp Khoâng Tam-muoäi coá. Boà Taùt nhöôïc tu Khoâng Tam-muoäi giaû, ñöông ö thuøy sôû sanh saân, sanh hyû?

Thieän nam töû! Thí nhö sôn laâm, maõnh hoûa sôû phaàn, nhöôïc nhaân chöôùc phaït, hoaëc vi thuûy phieâu. Nhi thò laâm moäc ñöông ö thuøy sôû, sanh saân, sanh hyû? Boà Taùt ma-hataùt dieäc phuïc nhö thò; ö chö chuùng sanh, voâ saân, voâ hyû. Haø dó coá? Tu Khoâng Tam-muoäi coá.

Nhó thôøi, Quang Minh Bieán Chieáu Cao Quyù Ñöùc Vöông Boà Taùt Ma-ha-taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhaát thieát chö phaùp, taùnh töï khoâng da? Khoâng khoâng coá khoâng?

Nhöôïc taùnh töï khoâng giaû, baát öng tu khoâng, nhieân haäu kieán khoâng. Vaân haø Nhö lai ngoân dó tu khoâng nhi kieán khoâng daõ? Nhöôïc taùnh töï baát khoâng, tuy phuïc tu khoâng, baát naêng linh khoâng.

Thieän nam töû! Nhaát thieát chö phaùp, taùnh boån töï khoâng.

Haø dó coá? Nhaát thieát phaùp, taùnh baát khaû ñaéc coá.

Thieän nam töû! Saéc taùnh baát khaû ñaéc. Vaân haø saéc taùnh?

善男子。色性不可得。云何色性。色性

Saéc taùnh giaû phi ñòa, thuûy, hoûa, phong; baát ly ñòa, thuûy,

者。非地水火風不離地水火風。非青黃赤白

hoûa, phong. Phi thanh, hoaøng, xích, baïch; baát ly thanh,

不離青黃赤白。非有非無。云何當言色有自 性。以性不可得故說為空。一切諸法。亦復 如是。以相似相續故。凡夫見已說言諸法性 144

hoaøng, xích, baïch. Phi höõu, phi voâ. Vaân haø ñöông ngoân saéc höõu töï taùnh? Dó taùnh baát khaû ñaéc, coá thuyeát vi khoâng.

Nhaát thieát chö phaùp dieäc phuïc nhö thò. Dó töông töï, töông tuïc coá, phaøm phu kieán dó, thuyeát ngoân chö phaùp, taùnh baát 145

大般涅槃經 不空寂。菩薩摩訶薩具足五事。是故見法性 本空寂。 善男子。若有沙門及婆羅門。見一切法性 不空者。當知。是人非是沙門非婆羅門。不 得修習般若婆羅蜜。不得入於大般涅槃。不 得現見諸佛菩薩。是魔眷屬。 善男子。一切諸法性本自空。亦因菩薩修 習空故見諸法空。 善男子。如一切法性無常故滅能滅之。若 非無常滅不能滅。有為之法有生相故生能生 之。有滅相故滅能滅之。一切諸法有苦相故 苦能令苦。 善男子。如鹽性鹹能鹹異物。石蜜性甘 能甘異物。苦酒性酢能酢異物。薑本性辛能 辛異物。訶梨勒苦能苦異物。菴羅菓淡能淡 異物。毒性能害令異物害。甘露之性令人不 死。若合異物亦能不死。菩薩修空。亦復如 是。以修空故見一切法性皆空寂。 光明遍照高貴德王菩薩復作是言。世尊。 若鹽能令非鹹作鹹。修空三昧若如是者。當 146

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

khoâng tòch. Boà Taùt ma-ha-taùt cuï tuùc nguõ söï, thò coá kieán phaùp, taùnh boån khoâng tòch.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu sa-moân caäp baø-la-moân kieán nhaát thieát phaùp, taùnh baát khoâng giaû, ñöông tri thò nhaân phi thò sa-moân, phi Baø-la-moân; baát ñaéc tu taäp Baùt nhaõ Ba-la-maät; baát ñaéc nhaäp ö Ñaïi baùt Nieát-baøn; baát ñaéc hieän kieán chö Phaät, Boà Taùt; thò Ma quyeán thuoäc.

Thieän nam töû! Nhaát thieát chö phaùp, taùnh boån töï khoâng; dieäc nhaân Boà Taùt tu taäp khoâng coá kieán chö phaùp khoâng.

Thieän nam töû! Nhö nhaát thieát phaùp taùnh voâ thöôøng coá dieät naêng dieät chi. Nhöôïc phi voâ thöôøng, dieät baát naêng dieät. Höõu vi chi phaùp, höõu sanh töôùng coá sanh naêng sanh chi; höõu dieät töôùng coá dieät naêng dieät chi. Nhaát thieát chö phaùp höõu khoå töôùng coá khoå naêng linh khoå.

Thieän nam töû! Nhö dieâm taùnh haøm, naêng haøm dò vaät.

Thaïch maät taùnh cam, naêng cam dò vaät. Khoå töûu taùnh thoá, naêng thoá dò vaät. Khöông boån taùnh taân, naêng taân dò vaät.

Ha-leâ-laït khoå, naêng khoå dò vaät. Am-la quaû ñaïm naêng ñaïm dò vaät. Ñoäc taùnh naêng haïi, linh dò vaät haïi. Cam loä chi taùnh linh nhaân baát töû, nhöôïc hieäp dò vaät, dieäc naêng baát töû. Boà Taùt tu Khoâng dieäc phuïc nhö thò; dó tu Khoâng coá, kieán nhaát thieát phaùp, taùnh giai Khoâng tòch.

Quang Minh Bieán Chieáu Cao Quyù Ñöùc Vöông Boà Taùt phuïc taùc thò ngoân: Theá Toân! Nhöôïc dieâm naêng linh phi haøm taùc haøm, tu Khoâng Tam-muoäi nhöôïc nhö thò giaû, ñöông tri thò ñònh phi thieän, phi dieäu, kyø taùnh ñieân ñaûo.

147

大般涅槃經 知。是定非善非妙其性顛倒。若空三昧惟見 空者定是無法為何所見。 善男子。是空三昧見不空法能令空寂然非 顛倒。如鹽非鹹作鹹。是空三昧亦復如是。 不空作空。 善男子。貪是有性非是空性。貪若是空眾 生不應以是因緣墮於地獄。若墮地獄云何貪 性當是空耶。 善男子。色性是有。何等色性所謂顛倒。 以顛倒故眾生生貪。若是色性非顛倒者。云 何能令眾生生貪。以生貪故。當知。色性非 不是有。以是義故。修空三昧非顛倒也。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhöôïc Khoâng Tam-muoäi, duy kieán khoâng giaû, khoâng thò voâ phaùp, vi haø sôû kieán?

Thieän nam töû! Thò Khoâng Tam-muoäi, kieán baát khoâng phaùp, naêng linh khoâng tòch; nhieân phi ñieân ñaûo. Nhö dieâm, phi haøm taùc haøm; thò Khoâng Tam-muoäi dieäc phuïc nhö thò; baát khoâng taùc khoâng.

Thieän nam töû! Tham thò höõu taùnh, phi thò khoâng taùnh.

Tham nhöôïc thò khoâng, chuùng sanh baát öng dó thò nhaân duyeân, ñoïa ö Ñòa nguïc. Nhöôïc ñoïa Ñòa nguïc, vaân haø tham taùnh ñöông thò khoâng da?

Thieän nam töû! Saéc taùnh thò höõu. Haø ñaúng saéc taùnh?

Sôû vò ñieân ñaûo. Dó ñieân ñaûo coá, chuùng sanh sanh tham.

Nhöôïc thò saéc taùnh phi ñieân ñaûo giaû, vaân haø naêng linh chuùng sanh sanh tham? Dó sanh tham coá, ñöông tri saéc taùnh phi baát thò höõu. Dó thò nghóa coá, tu Khoâng Tam-muoäi phi ñieân ñaûo daõ.

善男子。一切凡夫若見女人即生女相。菩

Thieän nam töû! Nhaát thieát phaøm phu, nhöôïc kieán nöõ

薩不爾。雖見女人不生女相。以不生相貪則

nhaân, töùc sanh nöõ töôùng. Boà Taùt baát nhó; tuy kieán nöõ nhaân,

不生。貪不生故非顛倒也。以世間人見有女 故。菩薩隨說言有女人。若見男時說言是女 則是顛倒。是故我為闍提說言。汝婆羅門若 以晝為夜是即顛倒。以夜為晝是亦顛倒。晝 為晝相夜為夜相云何顛倒。 148

baát sanh nöõ töôùng. Dó baát sanh töôùng, tham taéc baát sanh.

Tham baát sanh coá, phi ñieân ñaûo daõ. Dó theá gian nhaân kieán höõu nöõ coá, Boà Taùt tuøy thuyeát, ngoân höõu nöõ nhaân. Nhöôïc kieán nam thôøi, thuyeát ngoân thò nöõ, thò taéc ñieân ñaûo. Thò coá ngaõ vi Xaø-ñeà thuyeát ngoân: Nhöõ Baø-la-moân nhöôïc dó truù vi daï, thò töùc ñieân ñaûo; dó daï vi truù, thò dieäc ñieân ñaûo. Truù vi truù töôùng, daï vi daï töôùng, vaân haø ñieân ñaûo?

149

大般涅槃經 善男子。一切菩薩住九地者見法有性。以 是見故不見佛性。若見佛性則不復見一切法 性。以修如是空三昧故不見法性。以不見故 則見佛性。 諸佛菩薩有二種說。一者有性。二者無 性。為眾生故說有法性。為諸賢聖說無法 性。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhaát thieát Boà Taùt truï Cöûu ñòa giaû, kieán phaùp höõu taùnh. Dó thò kieán coá, baát kieán Phaät taùnh. Nhöôïc kieán Phaät taùnh, taéc baát phuïc kieán nhaát thieát Phaùp taùnh.

Dó tu nhö thò Khoâng Tam-muoäi coá, baát kieán phaùp taùnh. Dó baát kieán coá, taéc kieán Phaät taùnh.

Chö Phaät, Boà Taùt höõu nhò chuûng thuyeát: Nhaát giaû höõu taùnh, nhò giaû voâ taùnh. Vò chuùng sanh coá, thuyeát höõu phaùp taùnh; vò chö hieàn thaùnh thuyeát voâ phaùp taùnh.

Vò baát khoâng giaû kieán phaùp khoâng coá, tu Khoâng Tam-

為不空者見法空故修空三昧令得見空。無 法性者亦修空故空。以是義故修空見空。

muoäi, linh ñaéc kieán khoâng. Voâ phaùp taùnh giaû dieäc tu khoâng

善男子。汝言。見空空是無法為何所見 者。

Thieän nam töû! Nhöõ ngoân: Kieán khoâng, khoâng thò voâ

善男子。如是如是。菩薩摩訶薩實無所 見。無所見者即無所有。無所有者即一切 法。菩薩摩訶薩修大涅槃。於一切法悉無所 見。若有見者不見佛性。不能修習般若波羅 蜜。不得入於大般涅槃。是故菩薩見一切法 性無所有。 善男子。菩薩不但因修三昧而見空也。 般若波羅蜜亦空。禪波羅蜜亦空。毘梨耶波 羅蜜亦空。羼提波羅蜜亦空。尸羅波羅蜜亦 150

coá khoâng. Dó thò nghóa coá, tu khoâng kieán khoâng. phaùp, vi haø sôû kieán giaû?

Thieän nam töû! Nhö thò! Nhö thò! Boà Taùt ma-ha-taùt thaät voâ sôû kieán. Voâ sôû kieán giaû, töùc voâ sôû höõu. Voâ sôû höõu giaû, töùc nhaát thieát phaùp. Boà Taùt ma-ha-taùt, tu Ñaïi Nieát-baøn, ö nhaát thieát phaùp, taát voâ sôû kieán. Nhöôïc höõu kieán giaû, baát kieán Phaät taùnh, baát naêng tu taäp Baùt nhaõ Ba-la-maät, baát ñaéc nhaäp ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Thò coá Boà Taùt kieán nhaát thieát phaùp taùnh voâ sôû höõu.

Thieän nam töû! Boà Taùt baát ñaõn nhaân tu Tam-muoäi nhi kieán khoâng daõ. Baùt-nhaõ ba-la-maät dieäc khoâng. Thieàn Bala-maät dieäc khoâng. Tyø-leâ-da ba-la-maät dieäc khoâng. Saèn-ñeà ba-la-maät dieäc khoâng. Thi-la ba-la-maät dieäc khoâng. Ñaøn 151

大般涅槃經 空。檀波羅蜜亦空。色亦空眼亦空識亦空。 如來亦空大般涅槃亦空。是故菩薩見一切法 皆悉是空。 是故我在迦毘羅城告阿難言。汝莫愁惱悲 泣啼哭。阿難即言。如來世尊。我今眷屬悉 皆死喪。云何當得不愁啼耶。如來與我俱生 此城。俱同釋種親戚眷屬云何如來獨不愁惱 光顏更顯。 善男子。我復告言。阿難汝見迦毘真實 而有。我見空寂悉無所有。汝見釋種悉是親 戚。我修空故悉無所見。以是因緣汝生愁 苦。我身容顏益更光顯。諸佛菩薩修習如是 空三昧故不生愁惱。 是名菩薩修大涅槃微妙經典。成就具足第 九功德。 善男子。云何菩薩修大涅槃微妙經典。具 足最後第十功德。 善男子。菩薩修習三十七品。入大涅槃常 樂我淨。為諸眾生分別解說大涅槃經顯示佛 152

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ba-la-maät dieäc khoâng. Saéc dieäc khoâng. Nhaõn dieäc khoâng.

Thöùc dieäc khoâng. Nhö Lai dieäc khoâng. Ñaïi Nieát-baøn dieäc khoâng. Thò coá Boà Taùt kieán nhaát thieát phaùp giai taát thò khoâng.

Thò coá ngaõ taïi Ca-tyø-la thaønh caùo A-Nan ngoân: Nhöõ maïc saàu naõo, bi khaáp ñeà khoác. A-Nan töùc ngoân: Nhö Lai Theá Toân! Ngaõ kim quyeán thuoäc taát giai töû taùng. Vaân haø ñöông ñaéc baát saàu ñeà da? Nhö Lai döõ ngaõ, cuï sanh thöû thaønh, cuï ñoàng Thích chuûng thaân thích quyeán thuoäc. Vaân haø Nhö Lai ñoäc baát saàu naõo, quang nhan caùnh hieån?

Thieän nam töû! Ngaõ phuïc caùo ngoân: A-Nan! Nhöõ kieán Ca-tyø chaân thaät nhi höõu; ngaõ kieán khoâng tòch, taát voâ sôû höõu. Nhöõ kieán Thích chuûng, taát thò thaân thích; ngaõ tu khoâng coá; taát voâ sôû kieán. Dó thò nhaân duyeân, nhöõ sanh saàu khoå; ngaõ thaân dung nhan ích caùnh quang hieån. Chö Phaät, Boà Taùt, tu taäp nhö thò Khoâng Tam-muoäi coá, baát sanh saàu naõo.

Thò danh Boà Taùt, tu Ñaïi Nieát-baøn, vi dieäu Kinh ñieån, thaønh töïu cuï tuùc Ñeä cöûu Coâng ñöùc.

Thieän nam töû! Vaân haø Boà Taùt tu Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån cuï tuùc toái haäu Ñeä thaäp coâng ñöùc?

Thieän nam töû! Boà Taùt tu taäp tam thaäp thaát phaåm, nhaäp Ñaïi Nieát-baøn: Thöôøng, Laïc, Ngaõ, Tònh; vò chö chuùng sanh, phaân bieät giaûi thuyeát Ñaïi Nieát-baøn Kinh, hieån thò Phaät taùnh. Nhöôïc Tu-ñaø-hoaøn, Tö-ñaø- haøm, A-na-haøm, 153

大般涅槃經 性。若須陀洹斯陀含阿那含阿羅漢辟支佛菩 薩。信是語者悉得入於大般涅槃。若不信者 輪迴生死。 爾時光明遍照高貴德王菩薩白佛言。世 尊。何等眾生於是經中不生恭敬。 善男子。我涅槃後有聲聞弟子。愚癡破戒 喜生鬥諍捨十二部經。讀誦種種外道典籍文 頌手筆。受畜一切不淨之物言是佛聽。如是 之人以好栴檀貿易凡木。以金易鍮石。銀易 白鑞。絹易氀褐。以甘露味易於毒藥。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

A-la-haùn, Bích-chi-Phaät Boà Taùt tín thò ngöõ giaû, taát ñaéc nhaäp ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn. Nhöôïc baát tín giaû, luaân hoài sanh töû.

Nhó thôøi, Quang Minh Bieán Chieáu Cao Quyù Ñöùc Vöông Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Haø ñaúng chuùng sanh ö thò kinh trung, baát sanh cung kính?

Thieän nam töû! Ngaõ Nieát-baøn haäu, höõu Thanh vaên ñeä töû, ngu si phaù Giôùi, hyû sanh ñaáu traùnh, xaû thaäp nhò boä kinh, ñoäc tuïng chuûng chuûng ngoaïi ñaïo ñieån tòch, vaên tuïng thuû buùt; thoï suùc nhaát thieát baát tònh chi vaät, ngoân thò Phaät thính. Nhö thò chi nhaân dó haûo chieân-ñaøn maäu dòch phaøm moäc; dó kim dòch thaâu thaïch; ngaân, dòch baïch laïp; quyeán, dòch luû haït; dó cam loä vò, dòch ö ñoäc döôïc.

Vaân haø chieân-ñaøn, maäu dòch phaøm moäc? Nhö ngaõ ñeä

云何栴檀貿易凡木。如我弟子為供養故。 向諸白衣演說經法。白衣情逸不喜聽聞。白 衣處高比丘在下。兼以種種餚膳飲食而供給 之。猶不肯聽。是名栴檀貿易凡木。

töû, vò cuùng döôøng coá, höôùng chö baïch y, dieãn thuyeát kinh

云何以金貿易鍮石。鍮石喻色聲香味觸。 金喻於戒。我諸弟子以色因緣破所受戒。是 名以金貿易鍮石。

Vaân haø dó kim, maäu dòch thaâu thaïch? Thaâu thaïch duï

云何以銀易於白鑞。銀喻十善鑞喻十惡。 我諸弟子放捨十善行十惡法。是名以銀貿易 白鑞。 154

phaùp; baïch y tình daät, baát hyû thính vaên; baïch y xöû cao, tyø-kheo taïi haï; kieâm dó chuûng chuûng haøo thieän aåm thöïc nhi cung caáp chi, du baát khaúng thính. Thò danh chieân-ñaøn maäu dòch phaøm moäc. saéc, thanh, höông, vò, xuùc. Kim, duï ö giôùi. Ngaõ chö ñeä töû dó saéc nhaân duyeân... phaù sôû thoï giôùi. Thò danh dó kim, maäu dòch thaâu thaïch.

Vaân haø dó ngaân, dòch ö baïch laïp? Ngaân, duï thaäp thieän.

Laïp, duï thaäp aùc. Ngaõ chö Ñeä töû phoùng xaû Thaäp thieän, haønh Thaäp aùc phaùp. Thò danh dó ngaân, maäu dòch baïch laïp.

155

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

云何以絹貿易氀褐。氀褐喻於無慚無愧。 絹喻慚愧。我諸弟子放捨慚愧習無慚愧。是 名以絹貿易氀褐。

Vaân haø dó quyeán, maäu dòch luõ haït? Luõ haït, du ö voâ taøm voâ quyù. Quyeán, du taøm quyù. Ngaõ chö Ñeä töû phoùng xaû taøm quyù, taäp voâ taøm quyù. Thò danh dó quyeán, maäu dòch luõ haït.

云何甘露貿易毒藥。毒藥喻於種種利養。 甘露喻於諸無漏法。我諸弟子為利養故。向 諸白衣若自譽讚言得無漏。是名甘露貿易毒 藥。

Vaân haø cam loä, maäu dòch ñoäc döôïc? Ñoäc döôïc, duï ö chuûng chuûng lôïi döôõng. Cam loä, duï ö chö voâ laäu phaùp. Ngaõ chö ñeä töû vò lôïi döôõng coá, höôùng chö baïch y, nhöôïc töï döï taùn, ngoân ñaéc voâ laäu. Thò danh cam loä, maäu dòch ñoäc döôïc.

以如是等惡比丘故是大涅槃微妙經典廣行 流布於閻浮提。當是時也有諸弟子。受持讀 誦書寫是經廣說流布。當為如是諸惡比丘之 所殺害。 時惡比丘共相聚集立嚴峻制。若有受持 大涅槃經。書寫讀誦分別說者。一切不得共 住共坐談論語言。何以故涅槃經者非佛所說 邪見所造。邪見之人即是六師。六師經典非 佛經典。所以者何。一切諸佛悉說諸法無常 無我無樂無淨。若言諸法常樂我淨。云何當 是佛所說經諸佛菩薩聽諸比丘畜種種物。六 師所說不聽弟子畜一切物。如是之義。云何 當是佛之所說。諸佛菩薩不制弟子斷牛五味 及以食肉。六師不聽食五種鹽五種牛味及以 156

Dó nhö thò ñaúng aùc tyø-kheo coá, thò Ñaïi Nieát-baøn, vi dieäu kinh ñieån quaûng haønh löu boá ö Dieâm-phuø-ñeà. Ñöông thò thôøi daõ, höõu chö ñeä töû thoï trì, ñoäc tuïng, thô taû thò kinh, dieãn thuyeát löu boá, ñöông vi nhö thò chö aùc tyø-kheo chi sôû saùt haïi.

Thôøi, aùc tyø-kheo coäng töông tuï taäp, laäp nghieâm tuaán cheá: Nhöôïc höõu thoï trì Ñaïi Nieát-baøn Kinh, thô taû, ñoäc tuïng, phaân bieät thuyeát giaû, nhaát thieát baát ñaéc coäng truï coäng toïa, ñaøm luaän ngöù ngoân. Haø dó coá? Nieát-baøn kinh giaû phi Phaät sôû thuyeát, taø kieán sôû taïo. Taø kieán chi nhaân, töùc thò luïc sö. Luïc sö kinh ñieån phi Phaät kinh ñieån. Sôû dó giaû haø? Nhaát thieát chö Phaät taát thuyeát chö phaùp: voâ thöôøng, voâ laïc, voâ ngaõ, voâ tònh. Nhöôïc ngoân chö phaùp thöôøng, laïc, ngaõ, tònh, vaân haø ñöông thò Phaät sôû thuyeát kinh?

Chö Phaät, Boà Taùt thính chö tyø-kheo suùc chuûng chuûng vaät.

Luïc sö sôû thuyeát, baát thính ñeä töû suùc nhaát thieát vaät. Nhö thò chi nghóa, vaân haø ñöông thò Phaät chi sôû thuyeát? Chö Phaät Boà Taùt baát cheá ñeä töû ñoaïn ngöu nguõ vò caäp dó thöïc nhuïc. Luïc sö baát thính thöïc nguõ chuûng dieâm, nguõ chuûng 157

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

脂血。若斷是者。云何當是佛之正典。諸佛 菩薩說於三乘。而是經中純說一乘。謂大涅 槃。如此之言云何當是佛之正典。諸佛畢竟 入於涅槃。是經言佛常樂我淨不入涅槃。是 經不在十二部數。即是魔說非是佛說。 善男子。如是之人雖我弟子。不能信順是 涅槃經。善男子。當爾之時若有眾生信此經 典乃至半句。當知。是人真我弟子。因如是 信即見佛性入於涅槃。 爾時光明遍照高貴德王菩薩白佛言。世 尊。善哉善哉。如來今日善能開示大涅槃 經。 世尊。我因是事即得解悟大涅槃經一句半 句。以解一句至半句故見少佛性。如佛所說 我亦當得入大涅槃。 是名菩薩修大涅槃微妙經典。具足成就第

ngöu vò caäp dó chæ huyeát. Nhöôïc ñoaïn thò giaû, vaân haø ñöông thò Phaät chi chaùnh ñieån? Chö Phaät, Boà Taùt thuyeát ö Tam thöøa. Nhi thò kinh trung, thuaàn thuyeát Nhaát thöøa, vò Ñaïi Nieát-baøn. Nhö thöû chi ngoân, vaân haø ñöông thò Phaät chi chaùnh ñieån? Chö Phaät taát caùnh nhaäp ö Nieát-baøn. Thò Kinh ngoân Phaät: thöôøng, laïc, ngaõ, tònh, baát nhaäp Nieátbaøn. Thò kinh baát taïi Thaäp nhò boä soá; töùc thò ma thuyeát, phi thò Phaät thuyeát.

Thieän nam töû! Nhö thò chi nhaân tuy ngaõ ñeä töû, baát naêng tín thuaän thò Nieát-baøn Kinh. Thieän nam töû! Ñöông nhó chi thôøi, nhöôïc höõu chuùng sanh tín thöû kinh ñieån, naõi chí baùn cuù, ñöông tri thò nhaân chaân ngaõ ñeä töû. Nhaân nhö thò tín, töùc kieán Phaät taùnh, nhaäp ö Nieát-baøn.

Nhó thôøi, Quang Minh Bieán Chieáu Cao Quyù Ñöùc Vöông Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Thieän tai! Thieän tai! Nhö Lai kim nhaät thieän naêng khai thò Ñaïi Nieát-baøn Kinh.

Theá Toân! Ngaõ nhaân thò söï, töùc ñaéc giaûi ngoä Ñaïi Nieátbaøn Kinh, nhaát cuù, baùn cuù. Dó giaûi nhaát cuù chí baùn cuù coá, kieán thieåu Phaät taùnh. Nhö Phaät sôû thuyeát, ngaõ dieäc ñöông ñaéc nhaäp Ñaïi Nieát-baøn.

Thò danh Boà Taùt, tu Ñaïi Nieát-baøn, vi dieäu kinh ñieån, cuï tuùc thaønh töïu ñeä thaäp coâng ñöùc.

十功德。

158

大 般 涅 槃 經 卷 第 二十 六

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä nhò thaäp luïc

終

Chung 159

大般涅槃經 卷 第 二十 七

師子吼菩薩品 第十 一 之 一 爾時佛告一切大眾。諸善男子。汝等。 若疑有佛無佛有法無法有僧無僧。有苦無苦 有集無集有滅無滅有道無道。有實無實有 我無我有樂無樂有淨無淨有常無常。有乘無 乘有性無性。有眾生無眾生。有有無有有真 無真。有因無因有果無果。有作無作有業無 業有報無報者。今恣汝所問吾當為汝分別解 說。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH QUYEÅN ÑEÄ NHÒ THAÄP THAÁT

SÖ TÖÛ HOÁNG BOÀ TAÙT PHAÅM ÑEÄ THAÄP NHAÁT CHI NHAÁT

Nhó thôøi, Phaät caùo nhaát thieát ñaïi chuùng: Chö thieän nam töû! Nhöõ ñaúng nhöôïc nghi höõu Phaät, voâ Phaät, höõu phaùp, voâ phaùp, höõu Taêng, voâ taêng, höõu khoå, voâ khoå, höõu taäp, voâ taäp, höõu dieät, voâ dieät, höõu ñaïo, voâ ñaïo, höõu thaät, voâ thaät, höõu ngaõ, voâ ngaõ, höõu laïc, voâ laïc, höõu tònh, voâ tònh, höõu thöôøng, voâ thöôøng, höõu thöøa, voâ thöøa, höõu taùnh, voâ taùnh, höõu chuùng sanh, voâ chuùng sanh, höõu höõu, voâ höõu, höõu chaân, voâ chaân, höõu nhaân, voâ nhaân, höõu quaû, voâ quaû, höõu taùc, voâ taùc, höõu nghieäp, voâ nghieäp, höõu baùo, voâ baùo giaû. Kim töù nhó sôû vaán. Ngoâ ñöông vò nhöõ, phaân bieät giaûi thuyeát.

善男子。我實不見若天若人若魔若梵若沙 門若婆羅門。有來問我不能答者。

Thieän nam töû! Ngaõ thaät baát kieán nhöôïc thieân, nhöôïc nhaân, nhöôïc ma, nhöôïc phaïm, nhöôïc sa-moân, nhöôïc baø-lamoân höõu lai vaán ngaõ, baát naêng ñaùp giaû.

爾時會中有一菩薩名師子吼。即從座起 斂容整服前禮佛足。長跪合掌而白佛言。世

Nhó thôøi, hoäi trung, höõu nhaát Boà Taùt danh Sö Töû Hoáng, töùc tuøng toïa khôûi, lieãm dung, chænh phuïc, tieàn leã Phaät tuùc, tröôøng quî hieäp chöôûng, nhi baïch Phaät ngoân: Theá Toân!

Ngaõ thích duïc vaán; Nhö Lai ñaïi töø phuïc thuøy thính höùa.

尊。我適欲問。如來大慈復垂聽許。 198

199

大般涅槃經 爾時佛告諸大眾言。諸善男子。汝等今當 於是菩薩深生恭敬尊重讚歎。應以種種香花 伎樂瓔珞幡蓋衣服飲食臥具醫藥房舍殿堂。 而供養之迎來送去。所以者何。是人已於過 去諸佛深種善根福德成就。是故今於我前欲 師子吼。 善男子。如師子王自知身力。牙齒鋒鋩四 足踞地安住巖穴振尾出聲。若有能具如是諸 相。當知。是則能師子吼。真師子王晨朝出 穴頻申欠呿。四向顧望發聲震吼為十一事。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhó thôøi, Phaät caùo chö ñaïi chuùng ngoân: Chö thieän nam töû! Nhöõ ñaúng kim ñöông ö thò Boà Taùt thaâm sanh cung kính, toân troïng, taùn thaùn. Öng dó chuûng chuûng höông hoa, kyõ nhaïc, anh laïc, phan caùi, y phuïc, aåm thöïc, ngoïa cuï, y döôïc, phoøng xaù, ñieän ñöôøng nhi cuùng döôøng chi, nghinh lai toáng khöù. Sôû dó giaû haø? Thò nhaân dó ö quaù khöù chö Phaät, thaâm chuûng thieän caên, phöôùc ñöùc thaønh töïu. Thò coá kim ö ngaõ tieàn, duïc Sö töû hoáng.

Thieän nam töû! Nhö sö töû vöông, töï tri thaân löïc, nha xæ, phong mang, töù tuùc cöù ñòa, an truï nham huyeät, chaán vó xuaát thanh. Nhöôïc höõu naêng cuï nhö thò chö töôùng, ñöông tri thò taéc naêng sö töû hoáng.

Chaân sö töû vöông, thaàn trieâu xuaát huyeät, taàn thaân,

何等十一。一為欲壞實非師子詐作師子 故。二為欲試自身力故。三為欲令住處淨

khieám khö, töù höôùng coá voïng, phaùt thanh chaán hoáng, vò

故。四為諸子知處所故。五為群輩無怖心 故。六為眠者得覺寤故。七為一切放逸諸獸

Tam, vò duïc linh truï xöù tònh coá. Töù, vò chö töû tri xöù sôû coá.

不放逸故。八為諸獸來依附故。九為欲調大 香象故。十為教告諸子息故。十一為欲莊嚴 自眷屬故。

daät coá. Baùt, vò chö thuù lai y phuï coá. Cöûu, vò duïc ñieàu ñaïi

一切禽獸聞師子吼。水性之屬潛沒深淵。 陸行之類藏伏窟穴。飛者墮落諸大香象怖走 失糞。 200

thaäp nhaát söï. Haø ñaúng thaäp nhaát? Nhaát vò duïc hoaïi thaät phi sö töû, traù taùc sö töû coá. Nhò, vò duïc thí töï thaân löïc coá.

Nguõ, vò quaàn boái voâ boá taâm coá. Luïc, vò mieân giaû ñaéc giaùc ngoä coá. Thaát, vò nhaát thieát phoùng daät chö thuù baát phoùng höông töôïng coá. Thaäp, vò giaùo caùo chö töû töùc coá. Thaäp nhaát, vò duïc trang nghieâm töï quyeán thuoäc coá.

Nhaát thieát caàm thuù vaên sö töû hoáng, thuûy taùnh chi thuoäc taùn moät thaâm uyeân; luïc haønh chi loaïi taøng phuïc quaät huyeät; phi giaû ñoïa laïc; chö ñaïi höông töôïng boá taåu thaát phaán!

201

大般涅槃經 諸善男子。如彼野干雖逐師子至于百年。 終不能作師子吼也。若師子子始滿三年。則 能哮吼如師子王。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Chö thieän nam töû! Nhö bæ daõ can, tuy truïc sö töû chí vu baù nieân, chung baát naêng taùc sö töû hoáng daõ. Nhöôïc sö töû töû, thuûy maõn tam nieân, taéc naêng hao hoáng nhö Sö töû vöông.

Thieän nam töû! Nhö Lai chaùnh giaùc, trí tueä nha traûo, töù

善男子。如來正覺智慧牙爪四如意足。 六波羅蜜滿足之身。十力雄猛,大悲為尾。 安住四禪清淨窟宅。為諸眾生而師子吼摧破 魔軍。示眾十力開佛行處。為諸邪見作歸依

nhö yù tuùc, luïc ba-la-maät maõn tuùc chi thaân, Thaäp löïc huøng

所。安撫生死怖畏之眾。覺悟無明睡眠眾 生。行惡法者為作悔心。開示邪見一切眾生 令知六師非師子吼故。破富蘭那等憍慢心 故。為令二乘生悔心故。為教五住諸菩薩等 生大力心故。為令正見四部之眾於彼邪見四

mieân chuùng sanh; haønh aùc phaùp giaû, vi taùc hoái taâm; khai

部徒眾不生怖畏故。從聖行梵行天行窟宅頻 申而出。為欲令彼諸眾生等破憍慢故欠呿。

xuaát. Vò duïc linh bæ chö chuùng sanh ñaúng phaù kieâu maïn,

為令諸眾生等生善法故四向顧望。為令眾生 得四無礙故四足踞地。為令眾生具足安住尸 波羅蜜故。故師子吼。師子吼者名決定說。 一切眾生悉有佛性。如來常住無有變易。 善男子。聲聞緣覺雖復隨逐如來世尊無 量百千阿僧祇劫。而亦不能作師子吼。十住 202

maõnh, Ñaïi bi vi vó, an truï töù thieàn, thanh tònh quaät traïch.

Vò chö chuùng sanh, nhi sö töû hoáng, toài phaù ma quaân, thò chuùng thaäp löïc, khai Phaät haønh xöù. Vò chö taø kieán, taùc quy y sôû; an voã sanh töû boá uùy chi chuùng; giaùc ngoä voâ minh thuïy thò taø kieán nhaát thieát chuùng sanh, linh tri luïc sö phi sö töû hoáng coá; phaù Phuù-lan-na ñaúng kieâu maïn taâm coá; vò linh nhò thöøa sanh hoái taâm coá; vò giaùo nguõ truï chö Boà Taùt ñaúng sanh ñaïi löïc taâm coá; vò linh chaùnh kieán Töù boä chi chuùng, ö bæ taø kieán töù boä ñoà chuùng, baát sanh boá uùy coá; tuøng Thaùnh haïnh, Phaïm haïnh, Thieân haïnh, quaät traïch, taàn thaân nhi coá khieám khö. Vò linh chö chuùng sanh ñaúng sanh thieän phaùp, coá töù höôùng coá voïng. Vò linh chuùng sanh ñaéc töù voâ ngaïi, coá töù tuùc cöù ñòa. Vò linh chuùng sanh cuï tuùc an truï Thi Ba-la-maät coá, coá Sö töû hoáng. Sö töû hoáng giaû, danh quyeát ñònh thuyeát: Nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu Phaät taùnh; Nhö Lai thöôøng truï, voâ höõu bieán dò.

Thieän nam töû! Thanh vaên, Duyeân giaùc tuy phuïc tuøy truïc Nhö Lai Theá Toân, voâ löôïng baù thieân a-taêng-kyø kieáp nhi dieät baát naêng taùc sö töû hoáng. Thaäp truï Boà Taùt nhöôïc 203

大般涅槃經 菩薩若能修行是三行處。當知。是則能師子 吼。 諸善男子。是師子吼菩薩摩訶薩。今欲如 是大師子吼。是故汝等應當深心供養恭敬尊 重讚歎。 爾時世尊告師子吼菩薩摩訶薩言。善男 子。汝若欲問今可隨意。 師子吼菩薩摩訶薩白佛言。世尊。云何 為佛性。以何義故。名為佛性。何故復名常 樂我淨。若一切眾生有佛性者。何故不見一 切眾生所有佛性。十住菩薩住何等法不了了 見。佛住何等法而了了見。十住菩薩以何等 眼不了了見。佛以何眼而了了見。 佛言。善男子。善哉善哉。若有人能為 法諮啟。則為具足二種莊嚴。一者智慧。二 者福德。若有菩薩具足如是二莊嚴者則知佛 性。亦復解知名為佛性。乃至能知十住菩薩 以何眼見諸佛世尊以何眼見。 師子吼菩薩言。世尊。云何名為智慧莊 嚴。云何名為福德莊嚴。 204

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

naêng tu haønh thò tam haïnh xöù, ñöông tri thò taéc naêng sö töû hoáng.

Chö thieän nam töû! Thò Sö Töû Hoáng Boà Taùt ma-ha-taùt, kim duïc nhö thò ñaïi Sö töû hoáng. Thò coá nhöõ ñaúng öng ñöông thaâm taâm cuùng döôøng, cung kính, toân troïng, taùn thaùn.

Nhó thôøi Theá Toân caùo Sö Töû Hoáng Boà Taùt ma-ha-taùt ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ nhöôïc duïc vaán, kim khaû tuøy yù.

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ma-ha-taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Vaân haø vi Phaät taùnh? Dó haø nghóa coá, danh vi Phaät taùnh? Haø coá phuïc danh thöôøng, laïc, ngaõ, tònh? Nhöôïc nhaát thieát chuùng sanh höõu Phaät taùnh giaû, haø coá baát kieán nhaát thieát chuùng sanh sôû höõu Phaät taùnh? Thaäp truï Boà Taùt, truï haø ñaúng phaùp, baát lieãu lieãu kieán? Phaät truï haø ñaúng phaùp, nhi lieãu lieãu kieán? Thaäp truï Boà Taùt dó haø ñaúng nhaõn, baát lieãu lieãu kieán? Phaät dó haø nhaõn nhi lieãu lieãu kieán?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thieän tai! Thieän tai! Nhöôïc höõu nhaân naêng vò phaùp tö khaûi, taéc vi cuï tuùc nhò chuûng trang nghieâm: nhaát giaû trí tueä, nhò giaû phöôùc ñöùc. Nhöôïc höõu Boà Taùt cuï tuùc nhö thò nhi trang nghieâm giaû, taéc tri Phaät taùnh, dieäc phuïc giaûi tri danh vi Phaät taùnh, naõi chí naêng tri thaäp truï Boà Taùt dó haø nhaõn kieán, chö Phaät Theá Toân dó haø nhaõn kieán.

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Vaân haø danh vi trí tueä trang nghieâm? Vaân haø danh vi phöôùc ñöùc trang nghieâm?

205

大般涅槃經 善男子。慧莊嚴者。謂從一地乃至十地。 是名慧莊嚴。福德莊嚴者。謂檀波羅蜜乃至 般若非般若波羅蜜。 復次善男子。慧莊嚴者。所謂諸佛菩薩。 福德莊嚴者。謂聲聞緣覺九住菩薩。 復次善男子。福德莊嚴者。有為有漏有 有果報有礙非常是凡夫法。慧莊嚴者無為無 漏。無有果報無礙常住。 善男子。汝今具足是二莊嚴。是故能問甚 深妙義。我亦具足是二莊嚴能答是義。 師子吼菩薩摩訶薩言。世尊。若有菩薩具 足如是二莊嚴者。則不應問一種二種。云何 世尊。說言能答一種二種。所以者何。一切 諸法無一二種。一種二種者是凡夫相。 佛言。善男子。若有菩薩無二種莊嚴。則 不能知一種二種。若有菩薩具二莊嚴。則能 解知一種二種。若言諸法無一二者。是義不 然。何以故。若無一二云何得說一切諸法無 一無二。 206

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Tueä trang nghieâm giaû, vò tuøng nhaát ñòa naõi chí thaäp ñòa. Thò danh tueä trang nghieâm. Phöôùc ñöùc trang nghieâm giaû, vò Ñaøn Ba-la-maät naõi chí Baùt-nhaõ; phi Baùt nhaõ Ba-la-maät.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Tueä trang nghieâm giaû, sôû vò chö Phaät, Boà Taùt. Phöôùc ñöùc trang nghieâm giaû, vò Thanh vaên, Duyeân giaùc cöûu truï Boà Taùt.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Phöôùc ñöùc trang nghieâm giaû, höõu vi, höõu laäu, höõu höõu quaû baùo, höõu ngaïi, phi thöôøng; thò phaøm phu phaùp. Tueä trang nghieâm giaû, voâ vi, voâ laäu, voâ höõu quaû baùo, voâ ngaïi, thöôøng truï.

Thieän nam töû! Nhöõ kim cuï tuùc thò nhò trang nghieâm, thò coá naêng vaán thaäm thaâm dieäu nghóa. Ngaõ dieäc cuï tuùc thò nhò trang nghieâm, naêng ñaùp thò nghóa.

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ma-ha-taùt ngoân: Theá Toân! Nhöôïc höõu Boà Taùt cuï tuùc nhö thò nhò trang nghieâm giaû, taéc baát öng vaán nhaát chuûng, nhò chuûng? Vaân haø Theá Toân thuyeát ngoân naêng ñaùp nhaát chuûng, nhò chuûng? Sôû dó giaû haø?

Nhaát thieát chö phaùp, voâ nhaát nhò chuûng. Nhaát chuûng, nhò chuûng giaû, thò phaøm phu töôùng.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc höõu Boà Taùt voâ nhò chuûng trang nghieâm, taéc baát naêng tri nhaát chuûng, nhò chuûng. Nhöôïc höõu Boà Taùt cuï nhò trang nghieâm, taéc naêng giaûi tri nhaát chuûng, nhò chuûng. Nhöôïc ngoân chö phaùp voâ nhaát, nhò giaû, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Nhöôïc voâ nhaát, nhò, vaân haø ñaéc thuyeát nhaát thieát chö phaùp voâ nhaát, voâ nhò?

207

大般涅槃經 善男子。若言一二是凡夫相。是乃名為 十住菩薩。非凡夫也。何以故。一者名為涅 槃。二者名為生死。何故一者名為涅槃。以 其常故。何故二者名為生死。愛無明故。常 涅槃者。非凡夫相生死。二者亦非凡夫相。 以是義故。具二莊嚴者能問能答。 善男子。汝問云何為佛性者。諦聽諦聽。 吾當為汝分別解說。 善男子。佛性者名第一義空。第一義空名 為智慧。所言空者不見空與不空。智者見空 及與不空。常與無常苦之與樂我與無我。空 者一切生死。不空者謂大涅槃。乃至無我者 即是生死。我者謂大涅槃。 見一切空不見不空不名中道。乃至見一切 無我。不見我者不名中道。 中道者名為佛性。以是義故。佛性常恒無 有變易。無明覆故令諸眾生不能得見。聲聞 緣覺見一切空不見不空。乃至見一切無我不 208

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhöôïc ngoân: nhaát, nhò, thò phaøm phu töôùng, thò naõi danh vi thaäp truï Boà Taùt, phi phaøm phu daõ.

Haø dó coá? Nhaát giaû danh vi Nieát-baøn; nhò giaû danh vi sanh töû. Haø coá nhaát giaû danh vi Nieát-baøn? Dó kyø thöôøng coá. Haø coá nhò giaû danh vi sanh töû? AÙi, voâ minh coá. Thöôøng, Nieátbaøn giaû, phi phaøm phu töôùng; sanh töû, nhò giaû, dieäc phi phaøm phu töôùng. Dó thò nghóa coá, cuï nhò trang nghieâm giaû, naêng vaán, naêng ñaùp.

Thieän nam töû! Nhöõ vaán: Vaân haø vi Phaät taùnh giaû? Ñeá thính! Ñeá thính! Ngoâ ñöông vò nhöõ phaân bieät giaûi thuyeát.

Thieän nam töû! Phaät taùnh giaû, danh ñeä nhaát nghóa khoâng. Ñeä nhaát nghóa khoâng, danh vi trí tueä. Sôû ngoân khoâng giaû, baát kieán khoâng döõ baát khoâng. Trí giaû kieán khoâng caäp döõ baát khoâng, thöôøng döõ voâ thöôøng, khoå chi döõ laïc, ngaõ döõ voâ ngaõ. Khoâng giaû nhaát thieát sanh töû. Baát khoâng giaû, vò Ñaïi Nieát-baøn... Naõi chí voâ ngaõ giaû, töùc thò sanh töû. Ngaõ giaû, vò Ñaïi Nieát-baøn.

Kieán nhaát thieát khoâng, baát kieán baát khoâng, baát danh trung ñaïo. Naõi chí kieán nhaát thieát voâ ngaõ, baát kieán ngaõ giaû, baát danh trung ñaïo.

Trung ñaïo giaû, danh vi Phaät taùnh. Dó thò nghóa coá, Phaät taùnh thöôøng haèng, voâ höõu bieán dò. Voâ minh phuù coá, linh chö chuùng sanh baát naêng ñaéc kieán. Thanh vaên, Duyeân giaùc kieán nhaát thieát khoâng, baát kieán, baát khoâng; naõi chí kieán nhaát thieát voâ ngaõ, baát kieán ö ngaõ. Dó thò 209

大般涅槃經 見於我。以是義故。不得第一義空。不得第 一義空故不行中道。無中道故不見佛性。 善男子。不見中道者凡有三種。一者定樂 行。二者定苦行。三者苦樂行。 定樂行者。所謂菩薩摩訶薩憐愍一切諸眾 生故。雖復處在阿鼻地獄如三禪樂。定苦行 者。謂諸凡夫。苦樂行者。謂聲聞緣覺。聲 聞緣覺行於苦樂作中道想。以是義故。雖有 佛性而不能見。 如汝所問。以何義故名佛性者。善男子。 佛性者。即是一切諸佛阿耨多羅三藐三菩提 中道種子。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

nghóa coá, baát ñaéc ñeä nhaát nghóa khoâng. Baát ñaéc ñeä nhaát nghóa khoâng, coá baát haønh trung ñaïo. Voâ trung ñaïo coá, baát kieán Phaät taùnh.

Thieän nam töû! Baát kieán trung ñaïo giaû, phaøm höõu tam chuûng: nhaát giaû ñònh laïc haønh; nhò giaû ñònh khoå haønh; tam giaû khoå laïc haønh. Ñònh laïc haïnh giaû, sôû vò Boà Taùt ma-ha-taùt, laân maãn nhaát thieát chö chuùng sanh coá, tuy phuïc xöû taïi A-tyø ñòanguïc, nhö Tam thieàn laïc. Ñònh khoå haønh giaû, vò chö phaøm phu. Khoå laïc haønh giaû, vò Thanh vaên, Duyeân giaùc. Thanh vaên, Duyeân giaùc haønh ö khoå laïc, taùc trung ñaïo töôûng. Dó thò nghóa coá, tuy höõu Phaät taùnh, nhi baát naêng kieán.

Nhö nhöõ sôû vaán: Dó haø nghóa coá, danh Phaät taùnh giaû?

Thieän nam töû! Phaät taùnh giaû, töùc thò nhaát thieát chö Phaät A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà trung ñaïo chuûng töû.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Ñaïo höõu tam chuûng, vò: haï,

復次善男子。道有三種。謂下上中。下 者梵天無常謬見是常。上者生死無常謬見是 常。三寶是常橫計無常。何故名上。能得 最上阿耨多羅三藐三菩提故。中者名第一義 空。無常見無常,常見於常。第一義空不名 為下。何以故。一切凡夫所不得故。不名為 上。何以故。即是上故。諸佛菩薩所修之道

thöôïng, trung. Haï giaû, Phaïm thieân voâ thöôøng, maäu kieán

不上不下。以是義故。名為中道。

haï. Dó thò nghóa coá, danh vi trung ñaïo.

210

thò thöôøng. Thöôïng giaû, sanh töû voâ thöôøng, maäu kieán thò thöôøng; Tam Baûo thò thöôøng, hoaïnh keá voâ thöôøng. Haø coá danh thöôïng? Naêng ñaéc toái thöôïng A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà coá. Trung giaû, danh ñeä nhaát nghóa khoâng: voâ thöôøng kieán voâ thöôøng; thöôøng kieán ö thöôøng. Ñeä nhaát nghóa khoâng, baát danh vi haï. Haø dó coá? Nhaát thieát phaøm phu sôû baát ñaéc coá. Baát danh vi thöôïng. Haø dó coá? Töùc thò thöôïng coá. Chö Phaät, Boà Taùt sôû tu chi ñaïo, baát thöôïng, baát

211

大般涅槃經 復次善男子。生死本際凡有二種。一者 無明。二者有愛。是二中間則有生老病死之 苦。是名中道。如是中道能破生死故名為 中。以是義故。中道之法名為佛性。是故佛 性常樂我淨。以諸眾生不能見故。無常無樂 無我無淨。佛性實非無常無樂無我無淨。 善男子。譬如貧人家有寶藏是人不見。以 不見故無常無樂無我無淨。有善知識而語之 言。汝舍宅中有金寶藏。何故如是貧窮困苦 無常無樂無我無淨。即以方便令彼得見以得 見故是人即得常樂我淨。佛性亦爾。眾生不 見。以不見故無常無樂無我無淨。有善知識 諸佛菩薩。以方便力種種教告令彼得見。以 得見故眾生即得常樂我淨。 復次善男子。眾生起見凡有二種。一者 常見。二者斷見。如是二見不名中道。無常 無斷乃名中道。無常無斷即是觀照十二因 緣智。如是觀智是名佛性。二乘之人雖觀因 緣。猶亦不得名為佛性。佛性雖常以諸眾生 212

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuïc thöù, thieän nam töû! Sanh töû boån teá, phaøm höõu nhò chuûng: nhaát giaû voâ minh, nhò giaû höõu aùi. Thò nhò trung gian, taéc höõu sanh laõo, beänh, töû chi khoå. Thò danh trung ñaïo. Nhö thò trung ñaïo naêng phaù sanh töû, coá danh vi trung. Dó thò nghóa coá, trung ñaïo chi phaùp, danh vi Phaät taùnh. Thò coá Phaät taùnh thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Dó chö chuùng sanh baát naêng kieán coá, voâ thöôøng, voâ laïc, voâ ngaõ, voâ tònh. Phaät taùnh thaät phi voâ thöôøng, voâ laïc, voâ ngaõ, voâ tònh.

Thieän nam töû! Thí nhö baàn nhaân, gia höõu baûo taïng; thò nhaân baát kieán. Dó baát kieán coá, voâ thöôøng, voâ laïc, voâ ngaõ, voâ tònh. Höõu thieän tri thöùc nhi ngöù chi ngoân: Nhöõ xaù traïch trung, höõu kim baûo taïng, haø coá nhö thò baàn cuøng, khoán khoå, voâ thöôøng, voâ laïc, voâ ngaõ, voâ tònh? Töùc dó phöông tieän, linh bæ ñaéc kieán. Dó ñaéc kieán coá, thò nhaân töùc ñaéc thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Phaät taùnh dieäc nhó; chuùng sanh baát kieán. Dó baát kieán coá, voâ thöôøng, voâ laïc, voâ ngaõ, voâ tònh.

Höõu thieän tri thöùc, chö Phaät, Boà Taùt, dó phöông tieän löïc, chuûng chuûng giaùo caùo, linh bæ ñaéc kieán. Dó ñaéc kieán coá, chuùng sanh töùc ñaéc thöôøng, laïc, ngaõ, tònh.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Chuùng sanh khôûi kieán, phaøm höõu nhò chuûng: nhaát giaû thöôøng kieán, nhò giaû ñoaïn kieán.

Nhö thò nhò kieán, baát danh trung ñaïo. Voâ thöôøng voâ ñoaïn, naõi danh trung ñaïo. Voâ thöôøng voâ ñoaïn, töùc thò quaùn chieáu thaäp nhò nhaân duyeân trí. Nhö thò quaùn trí, thò danh Phaät taùnh. Nhò thöøa chi nhaân, tuy quaùn nhaân duyeân, du dieäc baát ñaéc danh vi Phaät taùnh. Phaät taùnh tuy thöôøng; dó chö chuùng sanh voâ minh phuù coá, baát naêng ñaéc kieán. Höïu vò 213

大般涅槃經 無明覆故不能得見。又未能渡十二因緣河猶 如兔馬。何以故。不見佛性故。 善男子。是觀十二因緣智慧。即是阿耨多 羅三藐三菩提種子。以是義故。十二因緣名 為佛性。 善男子。譬如胡瓜名為熱病。何以故。能 為熱病作因緣故。十二因緣亦復如是。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

naêng ñoä thaäp nhò nhaân duyeân haø, do nhö thoá, maõ. Haø dó coá? Baát kieán Phaät taùnh coá.

Thieän nam töû! Thò quaùn thaäp nhò nhaân duyeân trí tueä, töùc thò A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà chuûng töû. Dó thò nghóa coá, thaäp nhò nhaân duyeân, danh vi Phaät taùnh.

Thieän nam töû! Thí nhö hoà qua, danh vi nhieät beänh. Haø dó coá? Naêng vi nhieät beänh, taùc nhaân duyeân coá. Thaäp nhò nhaân duyeân dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Phaät taùnh giaû, höõu nhaân, höõu nhaân

善男子。佛性者。有因有因因有果有果 果。有因者即十二因緣。因因者即是智慧。

nhaân, höõu quaû, höõu quaû quaû. Höõu nhaân giaû, töùc thaäp nhò

有果者即是阿耨多羅三藐三菩提。果果者即 是無上大般涅槃。

töùc thò voâ thöôïng Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

善男子。譬如無明為因諸行為果行因識 果。以是義故。彼無明體亦因亦因因。識亦 果亦果果。佛性亦爾。善男子。以是義故。 十二因緣不生不滅不常不斷非一非二。不來 不去非因非果。 善男子。是因非果如佛性。是果非因如大 涅槃。是因是果如十二因緣所生之法。非因 非果名為佛性。非因果故常恒無變。以是義 214

nhaân duyeân. Nhaân nhaân giaû, töùc thò trí tueä. Höõu quaû giaû, töùc thò A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Quaû quaû giaû, Thieän nam töû! Thí nhö voâ minh vi nhaân, chö haønh vi quaû; haønh, nhaân, thöùc, quaû... Dó thò nghóa coá, bæ voâ minh theå dieäc nhaân, dieäc nhaân nhaân; thöùc dieäc quaû, dieäc quaû quaû. Phaät taùnh dieäc nhó.

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, thaäp nhò nhaân duyeân baát sanh baát dieät, baát thöôøng baát ñoaïn, phi nhaát phi nhò, baát lai baát khöù, phi nhaân phi quaû.

Thieän nam töû! Thò nhaân phi quaû, nhö Phaät taùnh. Thò quaû phi nhaân, nhö Ñaïi Nieát-baøn. Thò nhaân thò quaû, nhö thaäp nhò nhaân duyeân sôû sanh chi phaùp. Phi nhaân phi quaû, danh vi Phaät taùnh. Phi nhaân quaû coá, thöôøng haèng voâ bieán. Dó thò nghóa coá, ngaõ kinh trung thuyeát Thaäp nhò 215

大般涅槃經 故。我經中說十二因緣其義甚深。無知無見 不可思惟。乃是諸佛菩薩境界。非諸聲聞緣 覺所及。 以何義故甚深甚深。眾生業行不常不斷而 得果報。雖念念滅而無所失。雖無作者而有 作業。雖無受者而有果報。受者雖滅果不敗 亡。無有慮知和合而有。一切眾生雖與十二 因緣共行而不見知。不見知故無有終始。十 住菩薩惟見其終不見其始。諸佛世尊見始見 終。以是義故。諸佛了了得見佛性。 善男子。一切眾生不能見於十二因緣。是 故輪轉。 善男子。如蠶作繭自生自死。一切眾生亦 復如是。不見佛性故自造結業流轉生死猶如 拍毬。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

nhaân duyeân, kyø nghóa thaäm thaâm, voâ tri voâ kieán, baát khaû tö duy. Naõi thò chö Phaät, Boà Taùt caûnh giôùi, phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû caäp.

Dó haø nghóa coá, thaäm thaâm, thaäm thaâm? Chuùng sanh nghieäp haønh baát thöôøng baát ñoaïn, nhi ñaéc quaû baùo. Tuy nieäm nieäm dieät, nhi voâ sôû thaát; tuy voâ taùc giaû, nhi höõu taùc nghieäp; tuy voâ thoï giaû, nhi höõu quaû baùo. Thoï giaû tuy dieät, quaû baát baïi vong. Voâ höõu löï tri, hoøa hieäp, nhi höõu. Nhaát thieát chuùng sanh, tuy döõ thaäp nhò nhaân duyeân coäng haønh, nhi baát kieán tri. Baát kieán tri coá, voâ höõu chung thuûy. Thaäp truï Boà Taùt duy kieán kyø chung, baát kieán kyø thuûy. Chö Phaät Theá Toân kieán thuûy, kieán chung. Dó thò nghóa coá, chö Phaät lieãu lieãu ñaéc kieán Phaät taùnh.

Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh baát naêng kieán ö Thaäp nhò nhaân duyeân, thò coá luaân chuyeån.

Thieän nam töû! Nhö taøm taùc kieån, töï sanh töï töû. Nhaát thieát chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò; baát kieán Phaät taùnh coá, töï taïo keát nghieäp, löu chuyeån sanh töû, do nhö phaùch caàu!

善男子。是故我於諸經中說。若有人見十 二因緣者即是見法。見法者即是見佛。佛者 即是佛性。何以故。一切諸佛以此為性。

Thieän nam töû! Thò coá ngaõ ö chö kinh trung thuyeát: Nhöôïc höõu nhaân kieán thaäp nhò nhaân duyeân giaû, töùc thò kieán phaùp. Kieán phaùp giaû, töùc thò kieán Phaät. Phaät giaû, töùc thò Phaät taùnh. Haø dó coá? Nhaát thieát chö Phaät dó thöû vi taùnh.

善男子。觀十二緣智凡有四種。一者下。 二者中。三者上。四者上上。

Thieän nam töû! Quaùn thaäp nhò nhaân duyeân trí, phaøm höõu töù chuûng: nhaát giaû haï, nhò giaû trung, tam giaû thöôïng, töù giaû thöôïng thöôïng.

216

217

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

下智觀者不見佛性。以不見故得聲聞道。

Haï trí quaùn giaû, baát kieán Phaät taùnh. Dó baát kieán coá, ñaéc Thanh vaên ñaïo.

中智觀者不見佛性。以不見故得緣覺道。

Trung trí quaùn giaû, baát kieán Phaät taùnh. Dó baát kieán coá, ñaéc Duyeân giaùc ñaïo.

上智觀者見不了了。不了了故住十住地。 上上智觀者見了了故。得阿耨多羅三藐三 菩提道。以是義故。十二因緣名為佛性。 佛性者即第一義空。第一義空名為中道。 中道者即名為佛。佛者名為涅槃。 爾時師子吼菩薩摩訶薩白佛言。世尊。若 佛與佛性無差別者。一切眾生何用修道。 佛言。善男子。如汝所問是義不然。佛與 佛性雖無差別。然諸眾生悉未具足。 善男子。譬如有人惡心害母。害已生悔。 三業雖善。是人故名地獄人也。何以故。是 人定當墮地獄故。是人雖無地獄陰界諸入。 猶故得名為地獄人。 善男子。是故我於諸經中說。若見有人修 行善者名見天人。修行惡者名見地獄。何以 故。定受報故。 218

Thöôïng trí quaùn giaû, kieán baát lieãu lieãu. Baát lieãu lieãu coá, truï thaäp truï ñòa.

Thöôïng thöôïng trí quaùn giaû, kieán lieãu lieãu coá, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà ñaïo. Dó thò nghóa coá, thaäp nhò nhaân duyeân, danh vi Phaät taùnh.

Phaät taùnh giaû, töùc ñeä nhaát nghóa khoâng. Ñeä nhaát nghóa khoâng, danh vi trung ñaïo. Trung ñaïo giaû, töùc danh vi Phaät. Phaät giaû, danh vi Nieát-baøn.

Nhó thôøi, Sö Töû Hoáng Boà Taùt ma-ha-taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! nhöôïc Phaät döõ Phaät taùnh voâ sai bieät giaû, nhaát thieát chuùng sanh haø duïng tu ñaïo?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû vaán, thò nghóa baát nhieân. Phaät döõ Phaät taùnh tuy voâ sai bieät, nhieân chö chuùng sanh taát vò cuï tuùc.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, aùc taâm haïi maãu. Haïi dó, sanh hoái; tam nghieäp tuy thieän, thò nhaân coá danh ñòa nguïc nhaân daõ. Haø dó coá? Thò nhaân ñònh ñöông ñoïa ñòa nguïc coá. Thò nhaân tuy voâ ñòa nguïc: aám, giôùi, chö nhaäp, du coá ñaéc danh vi ñòa nguïc nhaân.

Thieän nam töû! Thò coá ngaõ ö chö kinh trung thuyeát: Nhöôïc kieán höõu nhaân tu haønh thieän giaû, danh kieán thieân nhaân; tu haønh aùc giaû, danh kieán ñòa nguïc. Haø dó coá? Ñònh thoï baùo coá.

219

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。一切眾生定得阿耨多羅三藐三菩 提故。是故我說一切眾生悉有佛性。一切眾 生真實未有三十二相八十種好。以是義故。 我於此經而說是偈。 本有今無

ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà coá, thò coá ngaõ thuyeát: Nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu Phaät taùnh. Nhaát thieát chuùng sanh, chaân thaät vò höõu tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo. Dó thò nghóa coá, ngaõ ö thöû kinh, nhi thuyeát thò keä: Boån höõu kim voâ,

本無今有

Boån voâ kim höõu;

三世有法

Tam theá höõu phaùp,

無有是處

Voâ höõu thò xöù.

善男子。有者凡有三種。一未來有。二現 在有。三過去有。 一切眾生未來之世。當有阿耨多羅三藐 三菩提是名佛性。一切眾生現在悉有煩惱諸 結。是故現在無有三十二相八十種好。 一切眾生過去之世有斷煩惱。是故現在得 見佛性。以是義故。我常宣說一切眾生悉有 佛性。乃至一闡提等亦有佛性。一闡提等無 有善法。佛性亦善以未來有故。一闡提等悉 有佛性。何以故。一闡提等定當得成阿耨多 羅三藐三菩提故。 220

Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh ñònh ñaéc A-naäu-

Thieän nam töû! Höõu giaû, phaøm höõu tam chuûng: nhaát vò lai höõu, nhò hieän taïi höõu, tam quaù khöù höõu.

Nhaát thieát chuùng sanh, vò lai chi theá, ñöông höõu A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà; thò danh Phaät taùnh. Nhaát thieát chuùng sanh, hieän taïi taát höõu phieàn naõo chö keát; thò coá hieän taïi, voâ höõu tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo.

Nhaát thieát chuùng sanh, quaù khöù chi theá, höõu ñoaïn phieàn naõo; thò coá hieän taïi, ñaéc kieán Phaät taùnh. Dó thò nghóa coá, ngaõ thöôøng tuyeân thuyeát: Nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu Phaät taùnh; naõi chí nhaát-xieån-ñeà ñaúng dieäc höõu Phaät taùnh.

Nhaát-xieån-ñeà ñaúng voâ höõu thieän phaùp; Phaät taùnh dieäc thieän. Dó vò lai höõu coá, nhaát-xieån-ñeà ñaúng taát höõu Phaät taùnh. Haø dó coá? Nhaát-xieån-ñeà ñaúng ñònh ñöông ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà coá.

221

大般涅槃經 善男子。譬如有人家有乳酪。有人問言。 汝有酥耶。答言。我有酪實非酥。以巧方便 定當得故。故言有酥。眾生亦爾。悉皆有 心。凡有心者定當得成阿耨多羅三藐三菩 提。以是義故。我常宣說一切眾生悉有佛 性。 善男子。畢竟有二種。一者莊嚴畢竟。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, gia höõu nhuõ laïc.

Höõu nhaân vaán ngoân: Nhöõ höõu toâ da? Ñaùp ngoân: Ngaõ höõu.

Laïc thaät phi toâ. Dó xaûo phöông tieän, ñònh ñöông ñaéc coá, coá ngoân höõu toâ. Chuùng sanh dieäc nhó; taát giai höõu taâm.

Phaøm höõu taâm giaû, ñònh ñöông ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Dó thò nghóa coá, ngaõ thöôøng tuyeân thuyeát: Nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu Phaät taùnh.

Thieän nam töû! Taát caùnh höõu nhò chuûng: nhaát giaû trang nghieâm taát caùnh, nhò giaû cöùu caùnh taát caùnh. Nhaát giaû theá

二者究竟畢竟。一者世間畢竟。二者出世畢 竟。莊嚴畢竟者。六波羅蜜。究竟畢竟者。 一切眾生所得一乘。一乘者名為佛性。以是 義故。我說一切眾生悉有佛性。一切眾生悉 有一乘。以無明覆故不能得見。

gian taát caùnh, nhò giaû xuaát theá taát caùnh. Trang nghieâm

善男子。如鬱單越三十三天。果報覆故此

Thieän nam töû! Nhö Uaát-ñan-vieät, Tam thaäp tam thieân;

間眾生不能得見。佛性亦爾。諸結覆故眾生 不見。 復次善男子。佛性者即首楞嚴三昧。性, 如醍醐。即是一切諸佛之母。以首楞嚴三昧 力故。而令諸佛常樂我淨。一切眾生悉有首 楞嚴三昧。以不修行故不得見。是故不能得 成阿耨多羅三藐三菩提。 222

taát caûnh giaû, luïc Ba-la-maät. Cöùu caùnh taát caùnh giaû, nhaát thieát chuùng sanh sôû ñaéc nhaát thöøa. Nhaát thöøa giaû, danh vi Phaät taùnh. Dó thò nghóa coá, ngaõ thuyeát: nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu Phaät taùnh; nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu nhaát thöøa. Dó voâ minh phuù coá, baát naêng ñaéc kieán. quaû baùo phuù coá, thöû gian chuùng sanh baát naêng ñaéc kieán.

Phaät taùnh dieäc nhó; chö keát phuù coá, chuùng sanh baát kieán.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Phaät taùnh giaû, töùc Thuû-laêngnghieâm Tam-muoäi. Taùnh, nhö ñeà-hoà, töùc thò nhaát thieát chö Phaät chi maãu. Dó Thuû-laêng-nghieâm Tam-muoäi löïc coá, nhi linh chö Phaät thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu Thuû-laêng-nghieâm Tam-muoäi. Dó baát tu haønh, coá baát ñaéc kieán. Thò coá baát naêng ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

223

大般涅槃經 善男子。首楞嚴三昧者。有五種名。一者 首楞嚴三昧。二者般若波羅蜜。三者金剛三 昧。四者師子吼三昧。五者佛性。隨其所作 處處得名。 善男子。如一三昧得種種名。如禪名四 禪。根名定根。力名定力。覺名定覺。正名 正定。八大人覺名為定覺。首楞嚴定亦復如 是。 善男子。一切眾生具足三定。謂上中下。 上者謂佛性也。以是故言一切眾生悉有佛 性。 中者一切眾生具足初禪。有因緣時則能修 習。若無因緣則不能修。因緣二種。一謂火 災。二謂破欲界結。以是故言一切眾生悉具 中定。 下定者十大地中心數定也。以是故言一切 眾生悉具下定。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Thuû-laêng-nghieâm Tam-muoäi giaû, höõu nguõ chuûng danh: nhaát giaû Thuû-laêng-nghieâm Tam-muoäi, nhò giaû Baùt-nhaõ Ba-la-maät, tam giaû Kim cang Tam-muoäi, töù giaû Sö töû hoáng Tam-muoäi, nguõ giaû Phaät taùnh. Tuøy kyø sôû taùc, xöù xöù ñaéc danh.

Thieän nam töû! Nhö nhaát tam-muoäi, ñaéc chuûng chuûng danh. Nhö thieàn, danh töù thieàn; caên, danh ñònh caên; löïc, danh ñònh löïc; giaùc, danh ñònh giaùc; chaùnh, danh chaùnh ñònh; baùt ñaïi nhaân giaùc, danh vi ñònh giaùc. Thuû-laêngnghieâm ñònh dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh cuï tuùc tam ñònh, vò thöôïng, trung, haï.

Thöôïng giaû, vò Phaät taùnh daõ. Dó thò coá ngoân: Nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu Phaät taùnh.

Trung giaû, nhaát thieát chuùng sanh cuï tuùc sô thieàn. Höõu nhaân duyeân thôøi, taéc naêng tu taäp; nhöôïc voâ nhaân duyeân, taéc baát naêng tu. Nhaân duyeân nhò chuûng: nhaát vò hoûa tai, nhò vò phaù Duïc giôùi keát. Dó thò coá ngoân: Nhaát thieát chuùng sanh, taát cuï trung ñònh.

Haï ñònh giaû, thaäp ñaïi ñòa trung, taâm soå ñònh daõ. Dó thò coá ngoân: Nhaát thieát chuùng sanh, taát cuï haï ñònh.

一切眾生悉有佛性。煩惱覆故不能得見。 十住菩薩雖見一乘。不知如來是常住法。以

Nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu Phaät taùnh. Phieàn naõo phuù coá, baát naêng ñaéc kieán. Thaäp truï Boà Taùt, tuy kieán Nhaát thöøa, baát tri Nhö Lai thò thöôøng truï Phaùp. Dó thò coá ngoân: Thaäp truï Boà Taùt tuy kieán Phaät taùnh, nhi baát minh

是故言十住菩薩雖見佛性而不明了。

lieãu.

224

225

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。首楞嚴者。名一切事畢竟。嚴者 名堅。一切畢竟而得堅固名首楞嚴。以是故 言首楞嚴定名為佛性。

Thieän nam töû! Thuû-laêng-nghieâm giaû, danh nhaát thieát söï taát caùnh. Nghieâm giaû, danh kieân. Nhaát thieát taát caùnh, nhi ñaéc kieân coá, danh Thuû-laêng-nghieâm. Dó thò coá ngoân: Thuû-laêng-nghieâm Ñònh, danh vi Phaät taùnh.

善男子。我於一時住尼連禪河邊告阿難 言。我今欲洗汝可取衣及以澡豆。我既入水 一切飛鳥水陸之屬悉來觀我。爾時復有五百 梵志來在河邊。因到我所各相謂言。云何而

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhaát thôøi truï Ni-lieân-thieàn haø bieân, caùo A-nan ngoân: Ngaõ kim duïc taåy, nhöõ khaû thuû y caäp dó taûo ñaäu. Ngaõ kyù nhaäp thuûy, nhaát thieát phi ñieåu, thuûy, luïc chi thuoäc, taát lai quan ngaõ. Nhó thôøi phuïc höõu nguõ baù Phaïm-chí lai taïi haø bieân. Nhaân ñaùo ngaõ sôû, caùc töông vò ngoân: Vaân haø nhi ñaéc kim cang chi thaân? Nhöôïc söû Coàñaøm baát thuyeát ñoaïn kieán, ngaõ ñöông tuøng kyø, khaûi thoï trai Phaùp.

得金剛之身。若使瞿曇不說斷見。我當從其 啟受齋法。 善男子。我於爾時以他心智。知是梵志心 之所念。告梵志言。云何謂我說於斷見。彼 梵志言。瞿曇。先於處處經中說諸眾生悉無 有我。既言無我。云何而言非斷見耶。若無 我者持戒者誰。破戒者誰。佛言。我亦不說 一切眾生悉無有我。我常宣說一切眾生悉有 佛性。佛性者豈非我耶。以是義故。我不說 斷見。一切眾生不見佛性。故無常無我無樂 無淨。如是則名說斷見也。 時諸梵志聞說佛性即是我故。即發阿耨多 羅三藐三菩提心。尋時出家修菩提道。一切 226

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, dó tha taâm trí, tri thò Phaïm-chí taâm chi sôû nieäm, caùo Phaïm-chí ngoân: Vaân haø vò ngaõ thuyeát ö ñoaïn kieán? Bæ Phaïm-chí ngoân: Coà-ñaøm tieân ö xöù xöù kinh trung, thuyeát chö chuùng sanh, taát voâ höõu ngaõ. Kyù ngoân voâ ngaõ, vaân haø nhi ngoân phi ñoaïn kieán da? Nhöôïc voâ ngaõ giaû, trì giôùi giaû thuøy? Phaù giôùi giaû thuøy? Phaät ngoân: Ngaõ dieäc baát thuyeát: Nhaát thieát chuùng sanh, taát voâ höõu ngaõ. Ngaõ thöôøng tuyeân thuyeát: nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu Phaät taùnh. Phaät taùnh giaû, khôûi phi ngaõ da? Dó thò nghóa coá, ngaõ baát thuyeát ñoaïn kieán. Nhaát thieát chuùng sanh, baát kieán Phaät taùnh coá, voâ thöôøng, voâ ngaõ, voâ laïc, voâ tònh. Nhö thò taéc danh thuyeát ñoaïn kieán daõ.

Thôøi chö Phaïm-chí vaên thuyeát Phaät taùnh töùc thò ngaõ coá, töùc phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm, taàm thôøi xuaát gia, tu Boà-ñeà ñaïo. Nhaát thieát phi ñieåu, thuûy, luïc 227

大般涅槃經 飛鳥水陸之屬亦發無上菩提之心。既發心已 尋得捨身。 善男子。是佛性者實非我也。為眾生故說 名為我。 善男子。如來有因緣故說無我為我。真實 無我。雖作是說無有虛妄。 善男子。有因緣故說我為無我。而實有 我。為世界故。雖說無我而無虛妄。佛性無 我如來說我以是常故。如來是我而說無我得 自在故。 爾時師子吼菩薩摩訶薩白佛言。世尊。若 一切眾生悉有佛性。如金剛力士者。以何義 故。一切眾生不能得見。 佛言。善男子。譬如色法雖有青黃赤白之 異長短質像盲者不見。雖復不見。亦不得言 無青黃赤白長短質像。何以故。盲雖不見有 目見故。佛性亦爾。一切眾生雖不能見。十 住菩薩見少分故。如來全見。十住菩薩所見 佛性如夜見色。如來所見如晝見色。 228

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

chi thuoäc dieäc phaùt voâ thöôïng Boà-ñeà chi taâm. Kyù phaùt taâm dó, taàm ñaéc xaû thaân.

Thieän nam töû! Thò Phaät taùnh giaû, thaät phi ngaõ daõ; vò chuùng sanh coá, thuyeát danh vi ngaõ.

Thieän nam töû! Nhö Lai höõu nhaân duyeân coá, thuyeát voâ ngaõ vi ngaõ; chaân thaät voâ ngaõ. Tuy taùc thò thuyeát, voâ höõu hö voïng.

Thieän nam töû! Höõu nhaân duyeân coá, thuyeát ngaõ vi voâ ngaõ; nhi thaät höõu ngaõ. Vò theá giôùi coá, tuy thuyeát voâ ngaõ, nhi voâ hö voïng.

Phaät taùnh voâ ngaõ, Nhö Lai thuyeát ngaõ, dó thò thöôøng coá. Nhö Lai thò ngaõ, nhi thuyeát voâ ngaõ, ñaéc töï taïi coá.

Nhó thôøi, Sö Töû Hoáng Boà Taùt ma-ha-taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhöôïc nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu Phaät taùnh, nhö Kim cang löïc só giaû, dó haø nghóa coá, nhaát thieát chuùng sanh baát naêng ñaéc kieán?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thí nhö saéc phaùp, tuy höõu thanh, hoaøng, xích, baïch chi dò, tröôøng, ñoaûn chaát töôïng.

Manh giaû baát kieán. Tuy phuïc baát kieán, dieäc baát ñaéc ngoân voâ thanh, hoaøng, xích, baïch, tröôøng, ñoaûn chaát töôïng. Haø dó coá? Manh tuy baát kieán, höõu muïc kieán coá. Phaät taùnh dieäc nhó; nhaát thieát chuùng sanh tuy baát naêng kieán, thaäp truï Boà Taùt kieán thieåu phaàn coá; Nhö Lai toaøn kieán. Thaäp truï Boà Taùt sôû kieán Phaät taùnh, nhö daï kieán saéc; Nhö Lai sôû kieán, nhö truù kieán saéc.

229

大般涅槃經 善男子。譬如眼翳見色不了。有善良醫而 為治目。以藥力故得了了見。十住菩薩亦復 如是。雖見佛性不能明了。以首楞嚴三昧力 故能得明了。 善男子。若有人見一切諸法無常無我無樂 無淨。見非一切法亦無常無我無樂無淨。如 是之人不見佛性。一切者名為生死。非一切

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Thí nhö nhaõn eá, kieán saéc baát lieãu. Höõu thieän löông y, nhi vò trò muïc. Dó döôïc löïc coá, ñaéc lieãu lieãu kieán. Thaäp truï Boà Taùt dieäc phuïc nhö thò; tuy kieán Phaät taùnh baát naêng minh lieãu. Dó Thuû-laêng-nghieâm Tam-muoäi löïc coá, naêng ñaéc minh lieãu.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu nhaân kieán nhaát thieát chö phaùp: voâ thöôøng, voâ ngaõ, voâ laïc, voâ tònh; kieán phi nhaát thieát phaùp dieäc: voâ thöôøng, voâ ngaõ, voâ laïc, voâ tònh. Nhö thò chi nhaân baát kieán Phaät taùnh.

善男子。譬如初月雖不可見不得言無。佛

Nhaát thieát giaû, danh vi sanh töû. Phi nhaát thieát giaû, danh vi Tam baûo. Thanh vaên, Duyeân giaùc kieán nhaát thieát phaùp: voâ thöôøng, voâ ngaõ, voâ laïc, voâ tònh. Phi nhaát thieát phaùp, dieäc kieán: voâ thöôøng, voâ ngaõ, voâ laïc, voâ tònh. Dó thò nghóa coá, baát kieán Phaät taùnh. Thaäp truï Boà Taùt kieán nhaát thieát phaùp: voâ thöôøng, voâ ngaõ, voâ laïc, voâ tònh; phi nhaát thieát phaùp, phaàn kieán: thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Dó thò nghóa coá, thaäp phaàn chi trung, ñaéc kieán nhaát phaàn. Chö Phaät Theá Toân kieán nhaát thieát phaùp: voâ thöôøng, voâ ngaõ, voâ laïc, voâ tònh; phi nhaát thieát phaùp, kieán: thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Dó thò nghóa coá, kieán ö Phaät taùnh, nhö quan chöôûng trung, a-ma-laëc quaû. Dó thò nghóa coá, Thuû-laêng-nghieâm ñònh, danh vi taát caùnh.

性亦爾。一切凡夫雖不得見。亦不得言無佛 性也。

Thieän nam töû! Thí nhö sô nguyeät, tuy baát khaû kieán, baát ñaéc ngoân voâ. Phaät taùnh dieäc nhó; nhaát thieát phaøm phu tuy baát ñaéc kieán, dieäc baát ñaéc ngoân voâ Phaät taùnh daõ.

善男子。佛性者。所謂十力四無所畏大悲 三念處。一切眾生悉有三種破煩惱故。然後

Thieän nam töû! Phaät taùnh giaû, sôû vò: Thaäp löïc, Töù voâ sôû uùy, Ñaïi bi, Tam nieäm xöù. Nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu

者名為三寶。聲聞緣覺見一切法無常無我無 樂無淨。非一切法亦見無常無我無樂無淨。 以是義故。不見佛性。十住菩薩見一切法無 常無我無樂無淨。非一切法分見常樂我淨。 以是義故。十分之中得見一分。諸佛世尊見 一切法無常無我無樂無淨。非一切法見常樂 我淨。以是義故。見於佛性如觀掌中阿摩勒 果。以是義故。首楞嚴定名為畢竟。

230

231

大般涅槃經 得見一闡提等。破一闡提然後能得十力四無 所畏大悲三念處。以是義故。我常宣說一切 眾生悉有佛性。 善男子。十二因緣一切眾生等共有之亦 內亦外。何等十二。過去煩惱名為無明。過 去業者則名為行。現在世中初始受胎是名為 識。入胎五分四根未具名為名色。具足四根 未名觸時是名六入。未別苦樂是名為觸。染 習一愛是名為受。習近五欲是名為愛。內外 貪求是名為取。為內外事起身口意業是名為 有。現在世識名未來生。現在名色六入觸受 名未來世老病死也。是名十二因緣。 善男子。一切眾生雖有如是十二因緣。或 有未具。如歌羅邏時死則無十二。從生乃至 老死得具十二。色界眾生無三種受三種觸三 種愛。無有老病亦得名為具足十二。無色眾 生無色乃至無有老病。亦得名為具足十二。 以定得故故名眾生平等具有十二因緣。 232

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

tam chuûng; phaù phieàn naõo coá, nhieân haäu ñaéc kieán. Nhaátxieån-ñeà ñaúng, phaù nhaát-xieån-ñeà, nhieân haäu naêng ñaéc thaäp löïc, töù voâ sôû uùy, ñaïi bi tam nieäm xöù. Dó thò nghóa coá, ngaõ thöôøng tuyeân thuyeát: Nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu Phaät taùnh.

Thieän nam töû! Thaäp nhò nhaân duyeân, nhaát thieát chuùng sanh ñaúng coäng höõu chi; dieäc noäi, dieäc ngoaïi. Haø ñaúng thaäp nhò? Quaù khöù phieàn naõo, danh vi voâ minh. Quaù khöù nghieäp giaû, taéc danh vi haønh. Hieän taïi theá trung, sô thuûy thoï thai, thò danh vi thöùc. Nhaäp thai nguõ phaàn, töù caên vò cuï, danh vi danh saéc. Cuï tuùc töù caên, vò danh xuùc thôøi, thò danh luïc nhaäp. Vò bieät khoå laïc, thò danh vi xuùc. Nhieãm taäp nhaát aùi, thò danh vi thoï. Taäp caän nguõ duïc, thò danh vi aùi. Noäi ngoaïi tham caàu, thò danh vi thuû. Vò noäi ngoaïi söï, khôûi thaân khaåu yù nghieäp, thò danh vi höõu. Hieän taïi theá thöùc, danh vò lai sanh. Hieän taïi danh saéc, luïc nhaäp, xuùc, thoï, danh vò lai theá laõo beänh töû daõ. Thò danh Thaäp nhò nhaân duyeân.

Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh tuy höõu nhö thò Thaäp nhò nhaân duyeân, hoaëc höõu vò cuï. Nhö ca-la-raù thôøi töû, taéc voâ thaäp nhò. Tuøng sanh naõi chí laõo töû, ñaéc cuï thaäp nhò. Saéc giôùi chuùng sanh voâ tam chuûng thoï, tam chuûng xuùc, tam chuûng aùi, voâ höõu laõo beänh, dieäc ñaéc danh vi cuï tuùc Thaäp nhò. Voâ saéc chuùng sanh voâ saéc, naõi chí voâ höõu laõo beänh, dieäc ñaéc danh vi cuï tuùc Thaäp nhò. Dó ñònh ñaéc coá, coá danh chuùng sanh bình ñaúng cuï höõu Thaäp nhò nhaân duyeân.

233

大般涅槃經 善男子。佛性亦爾。一切眾生定當得成阿 耨多羅三藐三菩提故。是故我說一切眾生悉 有佛性。 善男子。雪山有草名為忍辱。牛若食者則 出醍醐。更有異草。牛若食者則無醍醐。雖 無醍醐不可說言雪山之中無忍辱草。佛性亦 爾。雪山者名為如來。忍辱草者名大涅槃。 異草者十二部經。眾生若能聽受諮啟大般涅 槃則見佛性。十二部中雖不聞有。不可說言 無佛性也。 善男子。佛性者。亦色非色非色非非色。 亦相非相非相非非相。亦一非一非一非非

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Phaät taùnh dieäc nhó. Nhaát thieát chuùng sanh ñònh ñöông ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tamboà-ñeà coá, thò coá ngaõ thuyeát: Nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu Phaät taùnh.

Thieän nam töû! Tuyeát sôn höõu thaûo danh vi nhaãn nhuïc.

Ngöu nhöôïc thöïc giaû, taéc xuaát ñeà-hoà. Caùnh höõu dò thaûo, ngöu nhöôïc thöïc giaû, taéc voâ ñeà-hoà. Tuy voâ ñeà-hoà, baát khaû thuyeát ngoân: Tuyeát sôn chi trung, voâ nhaãn nhuïc thaûo.

Phaät taùnh dieäc nhó. Tuyeát sôn giaû, danh vi Nhö Lai. Nhaãn nhuïc thaûo giaû, danh Ñaïi Nieát-baøn. Dò thaûo giaû, Thaäp nhò boä kinh. Chuùng sanh nhöôïc naêng thính thoï, tö khaûi Ñaïi Baùt Nieát-baøn, taéc kieán Phaät taùnh. Thaäp nhò boä trung, tuy baát vaên höõu, baát khaû thuyeát ngoân voâ Phaät taùnh daõ.

Thieän nam töû! Phaät taùnh giaû, dieäc saéc, phi saéc, phi saéc phi phi saéc; dieäc töôùng, phi töôùng, phi töôùng phi phi töôùng; dieäc nhaát, phi nhaát, phi nhaát phi phi nhaát; phi

一。非常非斷非非常非非斷。亦有亦無非有 非無。亦盡非盡非盡非非盡。亦因亦果非因

thöôøng, phi ñoaïn, phi phi thöôøng phi phi ñoaïn; dieäc höõu,

非果。亦義非義非義非非義。亦字非字非字 非非字。亦苦亦樂非苦非樂。亦我非我非我 非非我。亦空非空非空非非空。

phi nghóa, phi nghóa phi phi nghóa; dieäc töï, phi töï, phi töï

云何為色。金剛身故。云何非色。十八不 共非色法故。云何非色非非色。色非色無定 相故。 234

dieäc voâ, phi höõu phi voâ; dieäc taän, phi taän, phi taän phi phi taän; dieäc nhaân, dieäc quaû, phi nhaân phi quaû; dieäc nghóa, phi phi töï; dieäc khoå, dieäc laïc, phi khoå phi laïc; dieäc ngaõ, phi ngaõ, phi ngaõ phi phi ngaõ; dieäc khoâng, phi khoâng, phi khoâng phi phi khoâng.

Vaân haø vi saéc? Kim cang thaân coá. Vaân haø phi saéc?

Thaäp baùt baát coäng, phi saéc phaùp coá. Vaân haø phi saéc phi phi saéc? Saéc, phi saéc, voâ ñònh töôùng coá.

235

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Vaân haø vi töôùng? Tam thaäp nhò töôùng coá. Vaân haø phi

云何為相三十二相故。云何非相。一切眾 生相不現故。云何非相非非相。相非相不決 定故。

töôùng? Nhaát thieát chuùng sanh, töôùng baát hieän coá. Vaân haø phi töôùng phi phi töôùng? Töôùng, phi töôùng, baát quyeát ñònh coá.

云何為一。一切眾生悉一乘故。云何非

Vaân haø vi nhaát? Nhaát thieát chuùng sanh, taát Nhaát thöøa

一。說三乘故。云何非一非非一。無數法

coá. Vaân haø phi nhaát? Thuyeát tam thöøa coá. Vaân haø phi

故。

nhaát phi phi nhaát? Voâ soá phaùp coá.

Vaân haø phi thöôøng? Tuøng duyeân kieán coá. Vaân haø phi

云何非常。從緣見故。云何非斷。離斷見 故。云何非非常非非斷。無終始故。 云何為有。一切眾生悉皆有故。云何為 無。從善方便而得見故。云何非有非無。虛 空性故。

ñoaïn? Ly ñoaïn kieán coá. Vaân haø phi phi thöôøng phi phi ñoaïn? Voâ chung, thuûy coá.

Vaân haø vi höõu? Nhaát thieát chuùng sanh, taát giai höõu coá.

Vaân haø vi voâ? Tuøng thò phöông tieän nhi ñaéc kieán coá. Vaân haø phi höõu phi voâ? Hö khoâng taùnh coá.

云何名盡。得首楞嚴三昧故。云何非盡。

Vaân haø danh taän? Ñaéc Thuû-laêng-nghieâm Tam-muoäi coá.

以其常故。云何非盡非非盡。一切盡相斷

Vaân haø phi taän? Dó kyø thöôøng coá. Vaân haø phi taän phi phi

故。 云何為因。以了因故云何為果。果決定 故。云何非因非果。以其常故。

taän? Nhaát thieát taän töôùng ñoaïn coá.

Vaân haø vi nhaân? Dó lieãu nhaân coá. Vaân haø vi quaû? Quaû quyeát ñònh coá. Vaân haø phi nhaân phi quaû? Dó kyø thöôøng coá.

云何為義。悉能攝取義無礙故。云何非

Vaân haø vi nghóa? Taát naêng nhieáp thuû nghóa voâ ngaïi coá.

義。不可說故。云何非義非非義。畢竟空

Vaân haø phi nghóa? Baát khaû thuyeát coá. Vaân haø phi nghóa

故。 236

phi phi nghóa. Taát caùnh khoâng coá.

237

大般涅槃經 云何為字。有名稱故。云何非字。名無名 故。云何非字非非字。斷一切字故。 云何亦苦亦樂。諸受緣起故。云何非苦非 樂。斷一切受故。 云何為我。以其常故。云何非我。未能 具得八自在故。云何非我非非我。不作不受 故。 云何為空。第一義空故。云何非空。以 其常故。云何非空非非空。能為善法作種子 故。 善男子。若有人能思惟解了大涅槃經如 是之義。當知。是人則見佛性。佛性者不可 思議。乃是諸佛如來境界。非諸聲聞緣覺所 知。 善男子。佛性者非陰界入。非本無今有。 非已有還無。從善因緣眾生得見。譬如黑鐵 入火則赤出冷還黑。而是黑色非內非外因緣 故有。 佛性亦爾。一切眾生煩惱火滅則得聞見。 善男子。如種滅已芽則得生。而是芽性非內 非外。乃至花果亦復如是。從緣故有。 238

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Vaân haø vi töï? Höõu danh xöng coá. Vaân haø phi töï. Danh voâ danh coá. Vaân haø phi töï phi phi töï? Ñoaïn nhaát thieát töï coá.

Vaân haø dieäc khoå, dieäc laïc? Chö thuï duyeân khôûi coá. Vaân haø phi khoå phi laïc? Ñoaïn nhaát thieát thuï coá.

Vaân haø vi ngaõ? Dó kyø thöôøng coá. Vaân haø phi ngaõ. Vò naêng cuï ñaéc baùt töï taïi coá. Vaân haø phi ngaõ phi phi ngaõ?

Baát taùc baát thoï coá.

Vaân haø vi khoâng? Ñeä nhaát nghóa khoâng coá. Vaân haø phi khoâng? Dó kyø thöôøng coá. Vaân haø phi khoâng phi phi khoâng? Naêng vò thieän phaùp taùc chuûng töû coá.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu nhaân naêng tö duy giaûi lieãu Ñaïi Nieát-baøn kinh nhö thò chi nghóa, ñöông tri thò nhaân taéc kieán Phaät taùnh. Phaät taùnh giaû, baát khaû tö nghò; naõi thò chö Phaät Nhö Lai caûnh giôùi; phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri.

Thieän nam töû! Phaät taùnh giaû, phi aám, giôùi, nhaäp; phi boån voâ kim höõu, phi dó höõu hoaøn voâ; tuøng thieän nhaân duyeân, chuùng sanh ñaéc kieán. Thí nhö haéc thieát, nhaäp hoûa taéc xích; xuaát laõnh hoaøn haéc. Nhi thò haéc saéc phi noäi phi ngoaïi; nhaân duyeân coá höõu.

Phaät taùnh dieäc nhó; nhaát thieát chuùng sanh, phieàn naõo hoûa dieät, taéc ñaéc vaên kieán. Thieän nam töû! Nhö chuûng dieät dó, nha taéc ñaéc sanh; nhi thò nha taùnh phi noäi phi ngoaïi; naõi chí hoa, quaû dieäc phuïc nhö thò; tuøng duyeân coá höõu.

239

大般涅槃經 善男子。是大涅槃微妙經典。成就具足無 量功德。佛性亦爾。悉是無量無邊功德之所 成就。 爾時師子吼菩薩摩訶薩言。世尊。菩薩具 足成就幾法。得見佛性而不明了。諸佛世尊 成就幾法。得了了見。 善男子。菩薩具足成就十法雖見佛性而不 明了。云何為十。一者少欲。二者知足。三 者寂靜。四者精進。五者正念。六者正定。 七者正慧。八者解脫。九者讚歎解脫。十者 以大涅槃教化眾生。 師子吼菩薩言。世尊。少欲知足有何差 別。 善男子。少欲者。不求不取。知足者。得 少之時心不悔恨。少欲者。少有所欲。知足 者。但為法事心不愁惱。 善男子。欲者有三。一者惡欲。二者大 欲。三者欲欲。 惡欲者。若有比丘心生貪欲。欲為一切 大眾上首。令一切僧隨逐我後。令諸四部悉 240

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Thò Ñaïi Nieát-baøn vi dieäu kinh ñieån thaønh töïu cuï tuùc voâ löôïng coâng ñöùc. Phaät taùnh dieäc nhó, taát thò voâ löôïng voâ bieân coâng ñöùc chi sôû thaønh töïu.

Nhó thôøi, Sö Töû Hoáng Boà Taùt ma-ha-taùt ngoân: Theá Toân! Boà Taùt cuï tuùc thaønh töïu kyû phaùp, ñaéc kieán Phaät taùnh, nhi baát minh lieãu? Chö Phaät Theá Toân thaønh töïu kyû Phaùp, ñaéc lieãu lieãu kieán?

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt cuï tuùc thaønh töïu thaäp phaùp, tuy kieán Phaät taùnh, nhi baát minh lieãu. Vaân haø vi thaäp? Nhaát giaû thieåu duïc. Nhò giaû tri tuùc. Tam giaû tòch tónh. Töù giaû tinh taán. Nguõ giaû chaùnh nieäm. Luïc giaû chaùnh ñònh. Thaát giaû chaùnh tueä. Baùt giaû giaûi thoaùt. Cöûu giaû taùn thaùn giaûi thoaùt. Thaäp giaû dó Ñaïi Nieát-baøn giaùo hoùa chuùng sanh.

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Thieåu duïc, tri tuùc, höõu haø sai bieät?

Thieän nam töû! Thieåu duïc giaû, baát caàu, baát thuû. Tri tuùc giaû, ñaéc thieåu chi thôøi, taâm baát hoái haän. Thieåu duïc giaû, thieåu höõu sôû duïc. Tri tuùc giaû, ñaõn vò phaùp söï, taâm baát saàu naõo.

Thieän nam töû! Duïc giaû, höõu tam: Nhaát giaû aùc duïc, nhò giaû ñaïi duïc, tam giaû duïc duïc.

AÙc duïc giaû, nhöôïc höõu tyø-kheo, taâm sanh tham duïc, duïc vi nhaát thieát Ñaïi chuùng thöôïng thuû; linh nhaát thieát Taêng tuøy truïc ngaõ haäu; linh chö töù boä, taát giai cuùng döôøng, 241

大般涅槃經 皆供養恭敬讚歎尊重於我。令我先為四眾說 法。皆令一切信受我語。亦令國王大臣長者 皆恭敬我。令我大得衣服飲食臥具醫藥上妙 屋宅。為生死欲。是名惡欲。 云何大欲。若有比丘生於欲心。云何當令 四部之眾。悉皆知我得初住地乃至十住。得

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

cung kính, taùn thaùn, toân troïng ö ngaõ; linh ngaõ tieân vò Töù chuùng thuyeát phaùp, giai linh nhaát thieát tín thoï ngaõ ngöõ; dieäc linh quoác vöông, ñaïi thaàn, tröôûng giaû, giai cung kính ngaõ; linh ngaõ ñaïi ñaéc y phuïc, aåm thöïc, ngoïa cuï, y döôïc, thöôïng dieäu oác traïch. Vò sanh töû duïc, thò danh aùc duïc.

Vaân haø ñaïi duïc? Nhöôïc höõu tyø-kheo, sanh ö duïc taâm: Vaân haø ñöông linh töù boä chi chuùng, taát giai tri ngaõ ñaéc Sô truï ñòa, naõi chí Thaäp truï; ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-

阿耨多羅三藐三菩提。得須陀洹果乃至阿羅

boà-ñeà; ñaéc Tu-ñaø-hoaøn quaû, naõi chí A-la-haùn quaû; ngaõ ñaéc

漢果。我得四禪乃至四無礙智。為於利養。

töù thieàn, naõi chí töù voâ ngaïi trí? Vò ö lôïi döôõng, thò danh

是名大欲。

Ñaïi duïc.

Duïc duïc giaû, nhöôïc höõu tyø-kheo, duïc sanh Phaïm thieân,

欲欲者。若有比丘。欲生梵天魔天自在天

Ma thieân, Töï taïi thieân, Chuyeån luaân Thaùnh vöông, nhöôïc

轉輪聖王若剎利居士若婆羅門皆得自在。為

Saùt-lî, Cö só, nhöôïc Baø-la-moân, giai ñaéc töï taïi. Vò lôïi döôõng

利養故。是名欲欲。

coá, thò danh Duïc duïc.

若不為是三種惡欲之所害者。是名少欲。 欲者名為二十五愛。無有如是二十五愛。是

Nhöôïc baát vi thò tam chuûng aùc duïc chi sôû haïi giaû, thò danh thieåu duïc. Duïc giaû, danh vi nhò thaäp nguõ aùi. Voâ höõu nhö thò nhò thaäp nguõ aùi, thò danh thieåu duïc. Baát caàu vò lai

名少欲。不求未來所欲之事。是名少欲。得

sôû duïc chi söï, thò danh thieåu duïc. Ñaéc nhi baát tröôùc, thò

而不著是名知足。不求恭敬。是名少欲。得

danh tri tuùc. Baát caàu cung kính, thò danh thieåu duïc. Ñaéc,

不積聚。是名知足。 善男子。有少欲不名知足。有知足不名少 欲。有亦少欲亦知足。有不知足不少欲。 242

baát tích tuï, thò danh tri tuùc.

Thieän nam töû! Höõu thieåu duïc, baát danh tri tuùc. Höõu tri tuùc, baát danh thieåu duïc. Höõu dieäc thieåu duïc, dieäc tri tuùc.

Höõu baát tri tuùc, baát thieåu duïc.

243

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

少欲者。謂須陀洹。

Thieåu duïc giaû, vò Tu-ñaø-hoaøn.

知足者。謂辟支佛。

Tri tuùc giaû, vò Bích-chi Phaät.

少欲知足者。謂阿羅漢。 不少欲不知足者。所謂菩薩。 善男子。少欲知足復有二種。一者善。二 者不善。不善者。所謂凡夫。善者。聖人菩 薩。一切聖人雖得道果不自稱說。不稱說故 心不惱恨。是名知足。 善男子。菩薩摩訶薩修習大乘大涅槃經欲 見佛性。是故修習少欲知足。 云何寂靜。寂靜有二。一者心靜。二者身 靜。 身寂靜者。終不造作身三種惡。心寂靜 者。亦不造作意三種惡。 是則名為身心寂靜。 身寂靜者。終不親近四眾。不預四眾所有 事業。 心寂靜者。終不修習貪欲瞋恚愚癡。 是則名為身心寂靜。 244

Thieåu duïc, tri tuùc giaû, vò A-la-haùn.

Baát thieåu duïc, baát tri tuùc giaû, sôû vò Boà Taùt.

Thieän nam töû! Thieåu duïc, tri tuùc, Phuïc höõu nhò chuûng: nhaát giaû thieän, nhò giaû baát thieän. Baát thieän giaû, sôû vò phaøm phu. Thieän giaû, Thaùnh nhaân, Boà Taùt. Nhaát thieát thaùnh nhaân tuy ñaéc ñaïo quaû, baát töï xöng thuyeát. Baát töï xöng thuyeát coá, taâm baát naõo haän. Thò danh tri tuùc.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, tu taäp Ñaïi thöøa Ñaïi Nieát-baøn kinh, duïc kieán Phaät taùnh, thò coá tu taäp thieåu duïc, tri tuùc.

Vaân haø tòch tónh? Tòch tónh höõu nhò: nhaát giaû taâm tónh, nhò giaû thaân tónh.

Thaân tòch tónh giaû, chung baát taïo taùc thaân tam chuûng aùc. Taâm tòch tónh giaû, dieäc baát taïo taùc yù tam chuûng aùc.

Thò taéc danh vi thaân, taâm tòch tónh.

Thaân tòch tónh giaû, chung baát thaân caän töù chuùng, baát döï töù chuùng sôû höõu söï nghieäp.

Taâm tòch tónh giaû, chung baát tu taäp tham duïc, saân khueå, ngu si.

Thò taéc danh vi thaân, taâm tòch tónh.

245

大般涅槃經 或有比丘身雖寂靜心不寂靜。身不寂靜有 心寂靜。有身心寂靜。又有身心俱不寂靜。 身寂靜心不寂靜者。或有比丘坐禪靜處遠 離四眾。心常積集貪欲瞋癡。是名身寂靜心 不寂靜。心寂靜身不寂靜者。或有比丘親近 四眾國王大臣斷貪恚癡。是名心寂靜身不寂 靜。 身心寂靜者。謂佛菩薩。身心不寂靜者。 謂諸凡夫。 何以故。凡夫之人。身心雖靜。不能深觀 無常無樂無我無淨。以是義故。凡夫之人不 能寂靜身口意業。一闡提輩犯四重禁作五逆 罪。如是之人亦不得名身心寂靜。 云何精進。若有比丘欲令身口意業清淨。 遠離一切諸不善業。修習一切諸善業者。是 名精進。 是勤精進者繫念六處。所謂佛法僧戒施 天。是名正念。 具正念者。所得三昧。是名正定。 246

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Hoaëc höõu tyø-kheo, thaân tuy tòch tónh, taâm baát tòch tónh; thaân baát tòch tónh, höõu taâm tòch tónh. Höõu thaân, taâm tòch tónh. Höïu höõu thaân, taâm caâu baát tòch tónh.

Thaân tòch tónh, taâm baát tòch tónh giaû, hoaëc höõu tyøkheo, toïa thieàn tónh xöù, vieãn ly töù chuùng, taâm thöôøng tích taäp tham duïc, saân, si. Thò danh thaân tòch tónh, taâm baát tòch tónh. Taâm tòch tónh, thaân baát tòch tónh giaû, hoaëc höõu tyø-kheo, thaân caän töù chuùng, quoác vöông, ñaïi thaàn, ñoaïn tham, saân, si. Thò danh taâm tòch tónh, thaân baát tòch tónh.

Thaân, taâm tòch tónh giaû, vò Phaät, Boà Taùt. Thaân, taâm baát tòch tónh giaû, vò chö phaøm phu.

Haø dó coá? Phaøm phu chi nhaân, thaân, taâm tuy tónh, baát naêng thaâm quaùn voâ thöôøng, voâ laïc, voâ ngaõ, voâ tònh. Dó thò nghóa coá, phaøm phu chi nhaân baát naêng tòch tónh thaân, khaåu, yù nghieäp. Nhaát-xieån-ñeà boái, phaïm töù troïng caám, taùc nguõ nghòch toäi, nhö thò chi nhaân dieäc baát ñaéc danh thaân, taâm tòch tónh.

Vaân haø tinh taán? Nhöôïc höõu tyø-kheo, duïc linh thaân, khaåu, yù nghieäp thanh tònh, vieãn ly nhaát thieát chö baát thieän nghieäp, tu taäp nhaát thieát chö thieän nghieäp giaû. Thò danh tinh taán.

Thò caàn tinh taán giaû heä nieäm luïc xöù, sôû vò: Phaät, Phaùp, Taêng, giôùi, thí, thieân. Thò danh Chaùnh nieäm.

Cuï Chaùnh nieäm giaû, sôû ñaéc Tam-muoäi, thò danh Chaùnh ñònh.

247

大般涅槃經 具正定者。觀見諸法猶如虛空。是名正 慧。 具正慧者。遠離一切煩惱諸結。是名解 脫。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Cuï Chaùnh ñònh giaû, quaùn kieán chö phaùp do nhö hö khoâng. Thò danh Chaùnh tueä.

Cuï Chaùnh tueä giaû, vieãn ly nhaát thieát phieàn naõo chö keát. Thò danh giaûi thoaùt. Ñaéc giaûi thoaùt giaû, vò chö chuùng sanh, xöng myõ giaûi

得解脫者。為諸眾生稱美解脫。言是解脫 常恒不變。是名讚歎解脫。

thoaùt, ngoân thò giaûi thoaùt thöôøng haèng baát bieán; thò danh

解 脫 者 ，即 是 無 上 大 般 涅 槃 。 涅 槃 者 ， 即是煩惱諸結火滅。又涅槃者，名為屋宅。 何以故。能遮煩惱惡風雨故。又涅槃者，名 為歸依。何以故。能過一切諸怖畏故。又涅

Giaûi thoaùt giaû, töùc thò voâ thöôïng Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

taùn thaùn giaûi thoaùt.

Nieát-baøn giaû, töùc thò phieàn naõo chö keát hoûa dieät. Höïu Nieát-baøn giaû, danh vi oác traïch. Haø dó coá? Naêng giaø phieàn naõo aùc phong vuõ coá. Höïu Nieát-baøn giaû, danh vi quy y. Haø dó coá? Naêng quaù nhaát thieát chö boá uùy coá. Höïu Nieát-baøn

槃者，名為洲渚。何以故。四大暴河不能漂 故。何等為四。一者，欲暴。二者，有暴。三

giaû, danh vi chaâu chöû. Haø dó coá? Töù ñaïi baïo haø baát naêng

者，見暴。四者，無明暴。是故涅槃名為洲 渚。又涅槃者，名畢竟歸。何以故。能得一 切畢竟樂故。若有菩薩摩訶薩成就具足如是

baøn, danh vi chaâu chöû. Höïu Nieát-baøn giaû, danh taát caùnh

十法，雖見佛性，而不明了。 復次善男子。出家之人有四種病。是故 不得四沙門果。何等四病。謂四惡欲。一為 衣欲。二為食欲。三為臥具欲。四為有欲。 是名四惡欲。是出家病有四良藥能療是病。 248

phieâu coá. Haø ñaúng vi töù? Nhaát giaû duïc baïo, nhò giaû höõu baïo, tam giaû kieán baïo, töù giaû voâ minh baïo. Thò coá Nieátquy. Haø dó coá? Naêng ñaéc nhaát thieát taát caùnh laïc coá. Nhöôïc höõu Boà Taùt ma-ha-taùt thaønh töïu cuï tuùc nhö thò thaäp phaùp, tuy kieán Phaät taùnh, nhi baát minh lieãu.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Xuaát gia chi nhaân höõu töù chuûng beänh, thò coá baát ñaéc Töù sa-moân quaû. Haø ñaúng töù beänh? Vò töù aùc duïc: nhaát vi y duïc, nhò vi thöïc duïc, tam vi ngoïa cuï duïc, töù vi höõu duïc. Thò danh Töù aùc duïc. Thò xuaát gia beänh, höõu töù löông döôïc, naêng lieäu thò beänh. Vò phaán taûo y, naêng 249

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

謂糞掃衣。能治比丘為衣惡欲。乞食能破為 食惡欲。樹下能破臥具惡欲。身心寂靜能破 比丘為有惡欲。以是四藥除是四病。是名聖 行。如是聖行則得名為少欲，知足。

trò tyø-kheo vi y aùc duïc; khaát thöïc, naêng phaù vi thöïc aùc duïc;

寂靜者有四種樂。何等為四。一者出家 樂。二寂靜樂。三永滅樂。四畢竟樂。得是 四樂名為寂靜。

Tòch tónh giaû, höõu töù chuûng laïc. Haø ñaúng vi töù? Nhaát giaû xuaát gia laïc, nhò tòch tónh laïc, tam vónh dieät laïc, töù taát caùnh laïc. Ñaéc thò töù laïc, danh vi Tòch tónh.

thoï haï, naêng phaù ngoïa cuï aùc duïc; thaân taâm tòch tónh, naêng phaù tyø-kheo vi höõu aùc duïc. Dó thò töù döôïc, tröø thò töù beänh, thò danh Thaùnh haïnh. Nhö thò thaùnh haïnh, taéc ñaéc danh vi thieåu duïc, tri tuùc.

Cuï Töù tinh taán, coá danh Tinh taán.

具四精進故名精進。

Cuï Töù nieäm xöù, coá danh Chaùnh nieäm.

具四念處故名正念。

Cuï Töù thieàn coá, coá danh Chaùnh ñònh.

具四禪故故名正定。

Cuï Töù thaùnh thaät coá, coá danh Chaùnh tueä.

見四聖實故故名正慧。 永斷一切煩惱結故故名解脫。 訶說一切煩惱過故。故名讚歎解脫。 善男子。菩薩摩訶薩安住具足如是十法。 雖見佛性而不明了。 復次善男子。菩薩摩訶薩聞是經已親近修 習。遠離一切世間之事。是名少欲。 既出家已不生悔心。是名知足。 既知足已近空閑處遠離憒鬧。是名寂靜。 250

Vónh ñoaïn nhaát thieát phieàn naõo keát coá, coá danh giaûi thoaùt.

Ha thuyeát nhaát thieát phieàn naõo quaù coá, coá danh Taùn thaùn giaûi thoaùt.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, an truï cuï tuùc nhö thò Thaäp Phaùp, tuy kieán Phaät taùnh, nhi baát minh lieãu.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, vaên thò kinh dó, thaân caän tu taäp, vieãn ly nhaát thieát theá gian chi söï. Thò danh thieåu duïc.

Kyù xuaát gia dó, baát sanh hoái taâm. Thò danh tri tuùc.

Kyù tri tuùc dó, caän khoâng nhaøn xöù, vieãn ly hoäi naùo. Thò danh tòch tónh.

251

大般涅槃經 不知足者不樂空閑。夫知足者常樂空寂。 於空寂處常作是念。一切世間悉謂我得沙門 道果。然我今者實未能得。我今云何誑惑於 人。作是念已精勤修習沙門道果。是名精 進。 親近修習大涅槃者。是名正念。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Baát tri tuùc giaû, baát nhaïo khoâng nhaøn. Phuø tri tuùc giaû, thöôøng nhaïo khoâng tòch. Ö khoâng tòch xöù, thöôøng taùc thò nieäm: Nhaát thieát theá gian taát vò ngaõ ñaéc sa-moân ñaïo quaû.

Nhieân ngaõ kim giaû, thaät vò naêng ñaéc. Ngaõ kim vaân haø cuoáng hoaëc ö nhaân? Taùc thò nieäm dó, tinh caàn tu taäp samoân ñaïo quaû. Thò danh tinh taán.

Thaân caän tu taäp Ñaïi Nieát-baøn giaû, thò danh Chaùnh nieäm.

隨順天行是名正定。

Tuøy thuaän Thieân haïnh, thò danh Chaùnh ñònh.

安住是定正見正知。是名正慧。

An truï thò ñònh, chaùnh kieán, chaùnh tri, thò danh chaùnh

正知見者，能得遠離煩惱結縛，是名解脫。 十住菩薩為眾生故稱美涅槃。是則名為讚 歎解脫。 善男子。菩薩摩訶薩安住具足如是十法。 雖見佛性而不明了。 復次善男子。夫少欲者。若有比丘住空

tueä.

Chaùnh tri kieán giaû, naêng ñaéc vieãn ly phieàn naõo keát phöôïc, thò danh giaûi thoaùt.

Thaäp truï Boà Taùt, vò chuùng sanh coá, xöng myõ Nieát-baøn; thò taéc danh vi taùn thaùn giaûi thoaùt.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt an truï cuï tuùc nhö thò thaäp Phaùp, tuy kieán Phaät taùnh, nhi baát minh lieãu.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Phuø thieåu duïc giaû, nhöôïc höõu

寂處端坐不臥。或住樹下。或在塚間。或在

tyø-kheo truï khoâng tòch xöù, ñoan toïa baát ngoïa; hoaëc truï

露處。隨有草地而坐其上。乞食而食。隨得

thoï haï; hoaëc taïi truûng gian; hoaëc taïi loä xöù, tuøy höõu thaûo

為足。或一坐食不過一食。惟畜三衣糞衣毳 衣。是名少欲。 既行是事心不生悔。是名知足。 252

ñòa, nhi toïa kyø thöôïng. Khaát thöïc nhi thöïc, tuøy ñaéc vi tuùc; hoaëc nhaát toïa thöïc, baát quaù nhaát thöïc. Duy suùc tam y, phaán y, thueá y. Thò danh thieåu duïc.

Kyù haønh thò söï, taâm baát sanh hoái. Thò danh tri tuùc.

253

大般涅槃經 修空三昧是名寂靜。 得四果已於阿耨多羅三藐三菩提心不休 息。是名精進。 繫心思惟如來常恒無有變易。是名正念。 修八解脫。是名正定。 得四無礙。是名正慧。 遠離七漏。是名解脫。 稱美涅槃無有十相。名讚歎解脫。十相 者。謂生老病死色聲香味觸無常。 遠離十相者名大涅槃。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Tu khoâng Tam-muoäi, thò danh tòch tónh. Ñaéc töù quaû dó, ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, taâm baát höu töùc, thò danh tinh taán.

Heä taâm tö duy Nhö Lai thöôøng haèng, voâ höõu bieán dò; thò danh Chaùnh nieäm.

Tu Baùt giaûi thoaùt, thò danh Chaùnh ñònh. Ñaéc töù voâ ngaïi, thò danh Chaùnh tueä.

Vieãn ly thaát laäu, thò danh giaûi thoaùt.

Xöng myõ Nieát-baøn, voâ höõu thaäp töôùng, danh taùn thaùn giaûi thoaùt. Thaäp töôùng giaû, vò: sanh, laõo, beänh, töû, saéc, thanh, höông, vò, xuùc, Voâ thöôøng.

Vieãn ly Thaäp töôùng giaû, danh Ñaïi Nieát-baøn.

Thieän nam töû! Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt, an truï cuï

善男子。是名菩薩摩訶薩安住具足如是十 法。雖見佛性而不明了。

tuùc nhö thò thaäp phaùp, tuy kieán Phaät taùnh, nhi baát minh

復次善男子。為多欲故親近國王大臣長者

Phuïc thöù, thieän nam töû! Vò ña duïc coá, thaân caän quoác

剎利婆羅門毘舍首陀。自稱我得須陀洹果乃 至阿羅漢果。為利養故行住坐臥乃至大小便 利。若見檀越猶行恭敬接引語言。 破惡欲者名為少欲。 雖未能壞諸結煩惱。而能同於如來行處。 是名知足。 254

lieãu. vöông, ñaïi thaàn, tröôûng giaû, saùt-lî, baø-la-moân, tyø-xaù, thuûñaø, töï xöng ngaõ ñaéc Tu-ñaø-hoaøn quaû naõi chí A-la-haùn quaû.

Vò lôïi döôõng coá, haønh, truï, toïa, ngoïa, naõi chí ñaïi tieåu tieän lôïi; nhöôïc kieán ñaøn vieät, do haønh cung kính, tieáp daãn, ngöù ngoân.

Phaù aùc duïc giaû, danh vi thieåu duïc.

Tuy vò naêng hoaïi chö keát phieàn naõo, nhi naêng ñoàng ö Nhö Lai haïnh xöù, thò danh tri tuùc.

255

大般涅槃經 善男子。如是二法乃是念定近因緣也。常 為師宗同學所讚。我亦常於處處經中稱美讚 歎如是二法。若能具足是二法者。則得近於 大涅槃門及五種樂。是名寂靜。 堅持戒者。名為精進。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhö thò nhò phaùp naõi thò nieäm, ñònh caän nhaân duyeân daõ; thöôøng vi sö toâng, ñoàng hoïc sôû taùn.

Ngaõ dieäc thöôøng ö xöù xöù kinh trung, xöng myõ taùn thaùn nhö thò nhò phaùp. Nhöôïc naêng cuï tuùc thò nhò phaùp giaû, taéc ñaéc caän ö Ñaïi Nieát-baøn moân, caäp nguõ chuûng laïc. Thò danh tòch tónh.

Kieân trì giôùi giaû, danh vi Tinh taán.

有慚愧者。名為正念。

Höõu taøm quyù giaû, danh vi Chaùnh nieäm.

不見心相。名為正定。

Baát kieán taâm töôùng, danh vi Chaùnh ñònh.

不求諸法,性相,因緣,是名正慧。 無有相故煩惱則斷。是名解脫。 稱美如是大涅槃經名讚歎解脫。 善男子。是名菩薩摩訶薩安住十法。雖見 佛性而不明了。 善男子。如汝所問十住菩薩以何眼故。雖 見佛性而不了了。諸佛世尊以何眼故。見於 佛性而得了了。 善男子。慧眼見故不得明了。佛眼見故 故得明了。為菩提行故則不了了。若無行故 則得了了。住十住故雖見不了。不住不去故 得了了。菩薩摩訶薩智慧因故見不了了。諸 256

Baát caàu chö phaùp, taùnh töôùng, nhaân duyeân, thò danh chaùnh tueä.

Voâ höõu töôùng coá, phieàn naõo taéc ñoaïn; thò danh giaûi thoaùt.

Xöng myõ nhö thò Ñaïi Nieát-baøn kinh, danh taùn thaùn giaûi thoaùt.

Thieän nam töû! Thò danh Boà Taùt ma-ha-taùt, an truï Thaäp Phaùp, tuy kieán Phaät taùnh, nhi baát minh lieãu.

Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû vaán: Thaäp truï Boà Taùt dó haø nhaõn coá, tuy kieán Phaät taùnh, nhi baát lieãu lieãu? Chö Phaät Theá Toân dó haø nhaõn coá, kieán ö Phaät taùnh, nhi ñaéc lieãu lieãu?

Thieän nam töû! Tueä nhaõn kieán coá, baát ñaéc minh lieãu.

Phaät nhaõn kieán coá, coá ñaéc minh lieãu. Vò Boà-ñeà haønh coá, taéc baát lieãu lieãu. Nhöôïc voâ haønh coá, taéc ñaéc lieãu lieãu. Truï thaäp truï coá, tuy kieán baát lieãu. Baát truï baát khöù, coá ñaéc lieãu lieãu. Boà Taùt ma-ha-taùt, trí tueä nhaân coá, kieán baát lieãu lieãu.

257

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

佛世尊斷因果故見則了了。一切覺者名為佛 性。十住菩薩不得名為一切覺故。是故雖見 而不明了。

Chö Phaät Theá Toân, ñoaïn nhaân quaû coá, kieán taéc lieãu lieãu.

Nhaát thieát giaùc giaû, danh vi Phaät taùnh. Thaäp truï Boà Taùt, baát ñaéc danh vi nhaát thieát giaùc coá, thò coá tuy kieán, nhi baát minh lieãu.

善男子。見有二種。一者眼見。二者聞 見。諸佛世尊眼見佛性。如於掌中觀阿摩勒 果。十住菩薩聞見佛性故不了了。十住菩薩 唯能自知定得阿耨多羅三藐三菩提。而不能

Thieän nam töû! Kieán höõu nhò chuûng: Nhaát giaû nhaõn kieán, nhò giaû vaên kieán. Chö Phaät Theá Toân, Nhaõn kieán Phaät taùnh, nhö ö chöôûng trung, quan A-ma-laëc quaû. Thaäp truï Boà Taùt, vaên kieán Phaät taùnh, coá baát lieãu lieãu. Thaäp truï Boà Taùt duy naêng töï tri ñònh ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà; nhi baát naêng tri nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu Phaät taùnh.

知一切眾生悉有佛性。

大 般 涅 槃 經 卷 第 二十七 終

258

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä nhò thaäp thaát Chung

259

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH

大般涅槃經

QUYEÅN ÑEÄ NHÒ THAÄP BAÙT

卷第 二 十 八

師 子 吼 菩薩品

SÖ TÖÛ HOÁNG BOÀ TAÙT PHAÅM

第十 一 之 二

ÑEÄ THAÄP NHAÁT CHI NHÒ

善男子。復有眼見。諸佛如來十住菩薩眼 見佛性。復有聞見。一切眾生乃至九地聞見 佛性。菩薩若聞一切眾生悉有佛性。心不生 信不名聞見。 善男子。若有善男子善女人。欲見如來應 當修習十二部經。受持讀誦書寫解說。 師子吼菩薩摩訶薩言。世尊。一切眾生不 能得知如來心相。當云何觀而得知耶。 善男子。一切眾生實不能知如來心相。若 欲觀察而得知者。有二因緣。一者眼見。二 者聞見。 298

Thieän nam töû! Phuïc höõu nhaõn kieán. Chö Phaät Nhö Lai, thaäp truï Boà Taùt, nhaõn kieán Phaät taùnh. Phuïc höõu vaên kieán: Nhaát thieát chuùng sanh naõi chí cöûu ñòa, vaên kieán Phaät taùnh. Boà Taùt nhöôïc vaên nhaát thieát chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh, taâm baát sanh tín, baát danh vaên kieán.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu thieän nam töû, thieän nöõ nhaân duïc kieán Nhö Lai, öng ñöông tu taäp Thaäp nhò boä kinh, thoï trì, ñoäc tuïng, thô taû, giaûi thuyeát.

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ma-ha-taùt ngoân: Theá Toân! Nhaát thieát chuùng sanh baát naêng ñaéc tri Nhö Lai taâm töôùng. Ñöông vaân haø quaùn nhi ñaéc tri da?

Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh thaät baát naêng tri Nhö Lai taâm töôùng. Nhöôïc duïc quaùn saùt nhi ñaéc tri giaû, höõu nhò nhaân duyeân: Nhaát giaû nhaõn kieán, nhò giaû vaên kieán.

299

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

若見如來所有身業。當知是則為如來也。 是名眼見。若觀如來所有口業。當知是則為 如來也。是名聞見。

Nhöôïc kieán Nhö Lai sôû höõu thaân nghieäp, ñöông tri thò taéc vi Nhö Lai daõ. Thò danh nhaõn kieán. Nhöôïc quaùn Nhö Lai sôû höõu khaåu nghieäp, ñöông tri thò taéc vi Nhö Lai daõ.

若見色貌一切眾生無與等者當知是則為 如來也。是名眼見。若聞音聲微妙最勝不同 眾生所有音聲。當知是則為如來也。是名聞 見。

Nhöôïc kieán saéc maïo, nhaát thieát chuùng sanh voâ döõ ñaúng giaû, ñöông tri thò taéc vi Nhö Lai daõ. Thò danh nhaõn kieán.

Nhöôïc vaên aâm thanh vi dieäu toái thaéng, baát ñoàng chuùng sanh sôû höõu aâm thanh, ñöông tri thò taéc vi Nhö Lai daõ.

Thò danh vaên kieán.

Thò danh vaên kieán.

Nhöôïc kieán Nhö Lai sôû taùc thaàn thoâng, vi vò chuùng

若見如來所作神通為為眾生為為利養。若 為眾生不為利養。當知是則為如來也。是名 眼見。若觀如來以他心智觀眾生時。為利養 說為眾生說。若為眾生不為利養。當知是則 為如來也。是名聞見。

sanh, vi vò lôïi döôõng; nhöôïc vò chuùng sanh, baát vò lôïi döôõng, ñöông tri thò taéc vi Nhö Lai daõ. Thò danh nhaõn kieán. Nhöôïc quaùn Nhö Lai dó tha taâm trí quaùn chuùng sanh thôøi, vò lôïi döôõng thuyeát, vò chuùng sanh thuyeát, nhöôïc vò chuùng sanh, baát vò lôïi döôõng, ñöông tri thò taéc vi Nhö Lai daõ. Thò danh vaên kieán.

云何如來而受是身。何故受身。為誰受 身。是名眼見。若觀如來云何說法何故說法 為誰說法。是名聞見。

Vaân haø Nhö Lai nhi thoï thò thaân? Haø coá thoï thaân? Vò thuøy thoï thaân ? Thò danh nhaõn kieán. Nhöôïc quaùn Nhö Lai: Vaân haø thuyeát phaùp? Haø coá thuyeát phaùp? Vò thuøy thuyeát phaùp. Thò danh vaên kieán.

以身惡業加之不瞋。當知是則為如來也。 是名眼見。以口惡業加之不恚。當知是則為

Dó thaân aùc nghieäp, gia chi baát saân, ñöông tri thò taéc vi Nhö Lai daõ. Thò danh nhaõn kieán. Dó khaåu aùc nghieäp, gia chi baát nhueá; ñöông tri thò taéc vi Nhö Lai daõ. Thò danh vaên kieán.

如來也。是名聞見。 若見菩薩初生之時。於十方面各行七步。 摩尼跋陀富那跋陀鬼神大將。執持幡蓋。震 300

Nhöôïc kieán Boà Taùt: Sô sanh chi thôøi, ö thaäp phöông dieän, caùc haønh thaát boä. Ma-ni-baït-ñaø, Phuù-na-baït-ñaø, quyû 301

大般涅槃經 動無量無邊世界。金光晃曜彌滿虛空。難陀 龍王及跋難陀以神通力浴菩薩身。諸天形像 承迎禮拜。阿私陀仙合掌恭敬。盛年捨欲如 棄涕唾。不為世樂之所迷惑。出家修道樂於 閑寂。為破邪見六年苦行。於諸眾生平等無 二。心常在定初無散亂。相好嚴麗莊飾其 身。所遊之處丘墟皆平。衣服離身四寸不 墮。行時直視不顧左右。所食之物物無完 過。坐起之處草不動亂。為調眾生故往說 法。心無憍慢。是名眼見。 若聞菩薩行七步已唱如是言。我今此身 最是後邊。阿私陀仙合掌而言。大王當知。 悉達太子。定當得成阿耨多羅三藐三菩提。 終不在家作轉輪王。何以故。相明了故。轉 輪聖王相不明了。悉達太子身相炳著。是故 必得阿耨多羅三藐三菩提。見老病死復作是 言。一切眾生甚可憐愍。常與如是生老病死 共相隨逐。而不能觀常行於苦。我當斷之。 從阿羅邏五通仙人受無想定。既成就已後說 其過。從鬱陀伽仙受非有想非無想定。既成 302

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thaàn ñaïi töôùng chaáp trì phan caùi. Chaán ñoäng voâ löôïng voâ bieân theá giôùi, kim quang hoaûng dieäu, di maõn hö khoâng.

Nan-ñaø Long Vöông caäp Baït-nan-ñaø, dó thaàn thoâng löïc, duïc Boà Taùt thaân. Chö thieân hình töôïng thöøa nghinh leã baùi. A-tö-ñaø tieân hieäp chöôûng cung kính. Thaïnh nieân xaû duïc, nhö khí theá thoùa. Baát vi theá laïc chi sôû meâ hoaëc, xuaát gia tu ñaïo, nhaïo ö nhaøn tòch. Vò phaù taø kieán, luïc nieân khoå haïnh. Ö chö chuùng sanh, bình ñaúng voâ nhò; taâm thöôøng taïi ñònh, sô voâ taùn loaïn. Töôùng haûo nghieâm leä, trang söùc kyø thaân. Sôû du chi xöù, khöu khö giai bình. Y phuïc ly thaân, töù thoán baát ñoïa. Haønh thôøi tröïc thò, baát coá taû höõu. Sôû thöïc chi vaät, vaät voâ hoaøn quaù. Toïa khôûi chi xöù, thaûo baát ñoäng loaïn. Vò ñieàu chuùng sanh, coá vaõng thuyeát phaùp, taâm voâ kieâu maïn. Thò danh nhaõn kieán.

Nhöôïc vaên Boà Taùt haønh thaát boä dó xöôùng nhö thò ngoân: Ngaõ kim thöû thaân toái thò haäu bieân. A-tö-ñaø tieân hieäp chöôûng nhi ngoân: Ñaïi vöông ñöông tri: Taát-ñaït Thaùi töû ñònh ñöông ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boàñeà. Chung baát taïi gia, taùc Chuyeån luaân Vöông. Haø dó coá?

Töôùng minh lieãu coá. Chuyeån luaân Thaùnh vöông, töôùng baát minh lieãu. Taát-ñaït thaùi töû, Thaân töôùng bính tröù; thò coá taát ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Kieán laõo, beänh, töû, phuïc taùc thò ngoân: Nhaát thieát chuùng sanh, thaäm khaû laân maãn! Thöôøng döõ nhö thò sanh, laõo, beänh, töû coäng töông tuøy truïc, nhi baát naêng quaùn. Thöôøng haønh ö khoå. Ngaõ ñöông ñoaïn chi. Tuøng A-la-la nguõ thoâng tieân nhaân thoï voâ töôûng ñònh. Kyù thaønh töïu dó, phuïc thuyeát kyø quaù. Tuøng Uaát-ñaø-giaø Tieân, thoï phi höõu töôûng phi voâ töôûng ñònh. Kyù 303

大般涅槃經 就已說非涅槃是生死法。六年苦行無所剋 獲。即作是言。修是苦行空無所得。若是實 者我應得之。以虛妄故我無所得。是名邪術 非正道也。 既成道已梵天勸請。惟願如來當為眾生 廣開甘露說無上法。佛言。梵王。一切眾生 常為煩惱之所障覆。不能受我正法之言。梵 王復言。世尊。一切眾生凡有三種。所謂利 根中根鈍根。利根能受。惟願為說。佛言。 梵王。諦聽諦聽。我今當為一切眾生開甘露 門。即於波羅奈國轉正法輪宣說中道。一切 眾生不破諸結非不能破。非破非不破。故名 中道。不度眾生非不能度。是名中道。非一 切成亦非不成。是名中道。凡有所說不自言 師不言弟子。是名中道。說不為利非不得 果。是名中道。正語實語時語真語。言不虛 發微妙第一。如是等法。是名聞見。 善男子。如來心相實不可見。若有善男子 善女人。欲見如來應當依是二種因緣。 304

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thaønh töïu dó, thuyeát phi Nieát-baøn, thò sanh töû phaùp. Luïc nieân khoå haïnh, voâ sôû khaéc hoaïch. Töùc taùc thò ngoân: Tu thò khoå haïnh, khoâng voâ sôû ñaéc. Nhöôïc thò thaät giaû, ngaõ öng ñaéc chi. Dó hö voïng coá, ngaõ voâ sôû ñaéc. Thò danh taø thuaät, phi chaùnh ñaïo daõ.

Kyù thaønh ñaïo dó Phaïm thieân khuyeán thænh: Duy nguyeän Nhö Lai, ñöông vò chuùng sanh, quaûng khai cam loä, thuyeát Voâ thöôïng Phaùp. Phaät ngoân: Phaïm vöông! Nhaát thuyeát chuùng sanh thöôøng vi phieàn naõo chi sôû chöôùng phuù, baát naêng thoï ngaõ Chaùnh phaùp chi ngoân. Phaïm vöông phuïc ngoân: Theá Toân! Nhaát thieát chuùng sanh, phaøm höõu tam chuûng; sôû vò: lôïi caên, trung caên, ñoän caên. Lôïi caên naêng thoï. Duy nguyeän vò thuyeát. Phaät ngoân: Phaïm vöông! Ñeá thính! Ñeá thính! Ngaõ kim ñöông vò nhaát thieát chuùng sanh, khai cam loä moân. Töùc ö Ba-la-naïi quoác, chuyeån Chaùnh phaùp Luaân, tuyeân thuyeát Trung ñaïo. Nhaát thieát chuùng sanh baát phaù chö keát, phi baát naêng phaù. Phi phaù, phi baát phaù; coá danh Trung ñaïo. Baát ñoä chuùng sanh, phi baát naêng ñoä; thò danh Trung ñaïo. Phi nhaát thieát thaønh, dieäc phi baát thaønh; thò danh Trung ñaïo. Phaøm höõu sôû thuyeát, baát töï ngoân sö, baát ngoân ñeä töû; thò danh Trung ñaïo. Thuyeát baát vò lôïi, phi baát ñaéc quaû; thò danh Trung ñaïo. Chaùnh ngöõ, thaät ngöõ, thôøi ngöõ, chaân ngöõ, ngoân baát hö phaùt, vi dieäu ñeä nhaát, nhö thò ñaúng phaùp, thò danh vaên kieán.

Thieän nam töû! Nhö Lai Taâm töôùng, thaät baát khaû kieán.

Nhöôïc höõu thieän nam töû, thieän nöõ nhaân duïc kieán Nhö Lai, öng ñöông y thò nhò chuûng nhaân duyeân.

305

大般涅槃經 爾時師子吼菩薩摩訶薩白佛言。世尊。 如先所說菴羅菓喻四種人等。有人行細心不 正實。有人心細行不正實。有人心細行亦正 實。有人心不細行不正實。是初二種云何可 知。如佛所說。雖依是二不可得知。 佛言。善哉善哉。善男子。菴羅果喻二種 人等實難可知。以難知故我經中說。當與共 住。住若不知。當與久處。久處不知。當以 智慧。智若不知。當深觀察。以觀察故。則 知持戒及以破戒。 善男子。具是四事共住久處智慧觀察。然 後得知持戒破戒。 善男子。戒有二種。持戒亦二。一究竟 戒。二不究竟。有人以因緣故受持禁戒。智 者當觀是人持戒。為為利養為究竟持。 善男子。如來戒者無有因緣。是故得名為 究竟戒。以是義故。菩薩雖為諸惡眾生之所 傷害不生恚癡。是故如來得名成就畢竟持戒 究竟持戒。 306

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhó thôøi Sö Töû Hoáng Boà Taùt Ma-ha-taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö tieân sôû thuyeát am-la quaû duï töù chuûng nhaân ñaúng: Höõu nhaân haønh teá, taâm baát chaùnh thaät; höõu nhaân taâm teá, haønh baát chaùnh thaät; höõu nhaân taâm teá, haønh dieäc chaùnh thaät; höõu nhaân taâm baát teá, haønh baát chaùnh thaät. Thò sô nhò chuûng, vaân haø khaû tri? Nhö Phaät sôû thuyeát, tuy y thò nhò, baát khaû ñaéc tri.

Phaät ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Thieän nam töû! Am-la quaû duï, nhò chuûng nhaân ñaúng, thaät nan khaû tri. Dó nan tri coá, ngaõ kinh trung thuyeát, ñöông döõ coäng truï. Truï nhöôïc baát tri, ñöông döõ cöûu xöû. Cöûu xöû baát tri, ñöông dó trí tueä.

Trí nhöôïc baát tri, ñöông thaâm quan saùt. Dó quan saùt coá, taéc tri trì giôùi caäp dó phaù giôùi.

Thieän nam töû! Cuï thò töù söï: Coäng truï, cöûu xöû, trí tueä, quan saùt, nhieân haäu ñaéc tri trì giôùi, phaù giôùi.

Thieän nam töû! Giôùi höõu nhò chuûng; trì giôùi dieäc nhò; nhaát cöùu caùnh Giôùi, nhò Baát cöùu caùnh. Höõu nhaân dó nhaân duyeân coá, thoï trì caám giôùi. Trí giaû ñöông quan thò nhaân trì giôùi. Vi vò lôïi döôõng, vò cöùu caùnh trì.

Thieän nam töû! Nhö Lai giôùi giaû, voâ höõu nhaân duyeân; thò coá ñaéc danh vi cöùu caùnh giôùi. Dó thò nghóa coá, Boà Taùt tuy vi chö aùc chuùng sanh chi sôû thöông haïi, baát sanh nhueá si. Thò coá Nhö Lai ñaéc danh thaønh töïu taát caùnh trì giôùi, cöùu caùnh trì giôùi.

307

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。我昔一時與舍利弗及五百弟子。 俱共止住摩伽陀國瞻婆大城。時有獵師追逐 一鴿。是鴿惶怖至舍利弗影。猶故戰慄如芭 蕉樹至我影中身心安隱恐怖得除。是故當知 如來世尊畢竟持戒。乃至身影猶有是力。

Thieän nam töû! Ngaõ tích nhaát thôøi, döõ Xaù-lôïi-phaát caäp nguõ baù. Ñeä töû caâu coäng chæ truï Ma-giaø-ñaø quoác Chieâm-baø Ñaïi thaønh. Thôøi, höõu laïp sö truy truïc nhaát caùp. Thò caùp hoaøng boá, chí Xaù-lôïi-phaát aûnh, du coá chieán laät, nhö ba tieâu thoï. Chí ngaõ aûnh trung, thaân taâm an oån, khuûng boá ñaéc tröø. Thò coá ñöông tri Nhö Lai Theá Toân taát caùnh trì giôùi; naõi chí thaân aûnh du höõu thò löïc!

善男子。不究竟戒尚不能得聲聞緣覺。何 況能得阿耨多羅三藐三菩提。

Thieän nam töû! Baát cöùu caùnh giôùi thöôïng baát naêng ñaéc Thanh vaên, Duyeân giaùc, haø huoáng naêng ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà?

復有二種。一為利養。二為正法。為利 養故受持禁戒當知是戒不見佛性及以如來。 雖聞佛性及如來名。猶不得名為聞見也。若 為正法受持禁戒。當知是戒能見佛性及以如 來。是名眼見。亦名聞見。 復有二種。一者根深難拔。二者根淺易 動。若能修習空無相無願。是名根深難拔。 若不修習是三三昧。雖復修習為二十五有。 是名根淺易動。 復有二種。一為自身。二為眾生。為眾生 者能見佛性及以如來。 持戒之人復有二種。一者性自能持。二者 須他教敕。 308

Phuïc höõu nhò chuûng: Nhaát vò lôïi döôõng, nhò vò Chaùnh phaùp. Vò lôïi döôõng coá, thoï trì caám giôùi; ñöông tri thò giôùi, baát kieán Phaät taùnh caäp dó Nhö Lai. Tuy vaên Phaät taùnh caäp Nhö Lai danh, du baát ñaéc danh vi vaên kieán daõ. Nhöôïc vò Chaùnh phaùp, thoï trì Caám giôùi, ñöông tri thò giôùi, naêng kieán Phaät taùnh caäp dó Nhö Lai. Thò danh nhaõn kieán, dieäc danh vaên kieán.

Phuïc höõu nhò chuûng: Nhaát giaû caên thaâm nan baït, nhò giaû caên thieån dò ñoäng. Nhöôïc naêng tu taäp Khoâng, Voâ töôùng, Voâ nguyeän, thò danh caên thaâm nan baït. Nhöôïc baát tu taäp thò tam tam-muoäi, tuy phuïc tu taäp, vò nhò thaäp nguõ höõu; thò danh caên thieån dò ñoäng.

Phuïc höõu nhò chuûng: Nhaát vò töï thaân, nhò vò chuùng sanh. Vò chuùng sanh giaû, naêng kieán Phaät taùnh caäp dó Nhö Lai. Trì giôùi chi nhaân, phuïc höõu nhò chuûng: Nhaát giaû taùnh töï naêng trì, nhò giaû tu tha giaùo saéc.

309

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhöôïc thoï giôùi dó, kinh voâ löôïng theá, sô baát laäu thaát.

若受戒已經無量世初不漏失。或值惡國遇 惡知識惡時惡世。聞邪惡法邪見同止。爾時 雖無受戒之法。修持如本無所毀犯。是名性 自能持。 若遇師僧白四羯磨然後得戒。雖得戒已要 憑和尙諸師同學善友誨喻乃知進止。聽法說 法修諸威儀。是名須他教敕。 善男子。性能持者。眼見佛性及以如來。 亦名聞見。 戒復有二。一聲聞戒。二菩薩戒。 從初發心乃至得成阿耨多羅三藐三菩提。 是名菩薩戒。 若觀白骨乃至證得阿羅漢果。是名聲聞 戒。 若有受持聲聞戒者。當知是人不見佛性及 以如來。若有受持菩薩戒者。當知是人得阿 耨多羅三藐三菩提。能見佛性如來涅槃。 師子吼菩薩言。世尊。何因緣故受持禁 戒。 310

Hoaëc trò aùc quoác, ngoä aùc tri thöùc, aùc thôøi aùc theá, gian taø aùc phaùp, taø kieán ñoàng chæ, nhó thôøi tuy voâ thoï giôùi chi phaùp, tu trì nhö boån, voâ sôû huûy phaïm. Thò danh taùnh töï naêng trì.

Nhöôïc ngoä, Sö Taêng, baïch Töù Kieát-ma, nhieân haäu ñaéc Giôùi. Tuy ñaéc Giôùi dó, yeáu baèng Hoøa thöôïng, chö sö, ñoàng hoïc thieän höõu hoái du naõi tri taán chæ, thính phaùp, thuyeát phaùp, tu chö oai nghi. Thò danh tu tha giaùo saéc.

Thieän nam töû! Taùnh naêng trì giaû, nhaõn kieán Phaät taùnh caäp dó Nhö Lai, dieäc danh vaên kieán.

Giôùi phuïc höõu nhò: nhaát Thanh vaên giôùi, nhò Boà Taùt giôùi.

Tuøng sô phaùt taâm naõi chí ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tammieäu Tam-boà-ñeà, thò danh Boà Taùt Giôùi.

Nhöôïc quaùn baïch coát naõi chí chöùng ñaéc A-la-haùn quaû, thò danh Thanh vaên Giôùi.

Nhöôïc höõu thoï trì Thanh vaên Giôùi giaû, ñöông tri thò nhaân baát kieán Phaät taùnh caäp dó Nhö Lai. Nhöôïc höõu thoï trì Boà Taùt Giôùi giaû, ñöông tri thò nhaân ñaéc A-naäu-ñala Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, naêng kieán Phaät taùnh, Nhö Lai, Nieát-baøn.

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Haø nhaân duyeân coá, thoï trì caám giôùi?

311

大般涅槃經 佛言。善男子。為心不悔故。何故不悔。 為受樂故。何故受樂。為遠離故。何故遠 離。為安隱故。何故安隱。為禪定故。何故 禪定。為實知見故。何故為實知見。為見生 死諸過患故。何故為見於生死過患。為心不 貪著故。何故為心不貪著。為得解脫故。何 故為得解脫。為得無上大涅槃故。何故為得 大般涅槃。為得常樂我淨法故。何故為得常 樂我淨。為得不生不滅故。何故為得不生不 滅。為見佛性故。是故菩薩性自能持究竟淨 戒。 善男子。持戒比丘雖不發願求不悔心。不 悔之心自然而得。何以故。法性爾故。雖不 求樂遠離安隱禪定真實知見。見生死過。心 不貪著解脫涅槃常樂我淨不生不滅。見於佛 性而自然得。何以故。法性爾故。 師子吼菩薩言。世尊。若因持戒得不悔 果。因於解脫得涅槃果者。戒則無因。涅槃 無果。戒若無因則名為常。涅槃有因則是無 常。若爾者涅槃則為本無今有。若本無今有 312

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Vò taâm baát hoái coá. Haø coá baát hoái? Vò thoï laïc coá. Haø coá thoï laïc? Vò vieãn ly coá. Haø coá vieãn ly? Vò an oån coá. Haø coá an oån? Vò thieàn ñònh coá. Haø coá thieàn ñònh? Vò thaät tri kieán coá. Haø coá vi thaät tri kieán?

Vò kieán sanh töû chö quaù hoaïn coá. Haø coá vi kieán ö sanh töû quaù hoaïn? Vò taâm baát tham tröôùc coá. Haø coá vi taâm baát tham tröôùc? Vò ñaéc giaûi thoaùt coá. Haø coá vi ñaéc giaûi thoaùt?

Vò ñaéc voâ thöôïng Ñaïi Nieát-baøn coá. Haø coá vi ñaéc Ñaïi Baùt Nieát-baøn? Vò ñaéc thöôøng, laïc, ngaõ, tònh phaùp coá. Haø coá vi ñaéc thöôøng, laïc, ngaõ, tònh? Vò ñaéc baát sanh baát dieät coá. Haø coá vi ñaéc Baát sanh baát dieät? Vò kieán Phaät taùnh coá. Thò coá Boà Taùt, taùnh töï naêng trì cöùu caùnh tònh giôùi.

Thieän nam töû! Trì giôùi tyø-kheo, tuy baát phaùt nguyeän caàu baát hoái taâm, baát hoái chi taâm töï nhieân nhi ñaéc. Haø dó coá? Phaùp taùnh nhó coá. Tuy baát caàu: laïc, vieãn ly, an oån, thieàn ñònh, chaân thaät tri kieán, kieán sanh töû quaù, taâm baát tham tröôùc, giaûi thoaùt, Nieát-baøn, thöôøng, laïc, ngaõ, tònh, baát sanh baát dieät, kieán ö Phaät taùnh, nhi töï nhieân ñaéc. Haø dó coá? Phaùp taùnh nhó coá.

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhöôïc nhaân trì giôùi, ñaéc baát hoái quaû, nhaân ö giaûi thoaùt, ñaéc Nieát-baøn quaû giaû, giôùi taéc voâ nhaân, Nieát-baøn voâ quaû. Giôùi nhöôïc voâ nhaân, taéc danh vi thöôøng; Nieát-baøn höõu nhaân, taéc thò voâ thöôøng. Nhöôïc nhó giaû, Nieát-baøn taéc vi boån voâ kim höõu.

Nhöôïc boån voâ kim höõu, thò vi voâ thöôøng, do nhö nhieân 313

大般涅槃經 是為無常。猶如然燈。涅槃若爾。云何得名 我樂淨耶。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ñaêng. Nieát-baøn nhöôïc nhó, vaân haø ñaéc danh ngaõ, laïc, tònh da?

佛言。善男子。善哉善哉。汝以曾於無量 佛所種諸善根。能問如來如是深義。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thieän tai! Thieän tai! Nhöõ dó taèng ö voâ löôïng Phaät sôû, chuûng chö thieän caên, naêng vaán Nhö Lai nhö thò thaâm nghóa.

善男子。不失本念乃如是問耶。我憶往昔 過無量劫。波羅奈城有佛出世。號曰善得。 爾時彼佛三億歲中演說如是大涅槃經。我時 與汝俱在彼會。我以是事諮問彼佛。爾時如 來為眾生故三昧正受未答此義。善哉大士。 乃能憶念如是本事。諦聽諦聽。當為汝說。

Thieän nam töû! Baát thaát boån nieäm, naõi nhö thò vaán da?

Ngaõ öùc vaõng tích, quaù voâ-löôïng kieáp, Ba-la-naïi thaønh höõu Phaät xuaát theá hieäu vieát Thieän Ñöùc. Nhó thôøi bæ Phaät, tam öùc tueá trung, dieãn thuyeát nhö thò Ñaïi Nieát-baøn kinh. Ngaõ thôøi döõ nhöõ, caâu taïi bæ Hoäi; ngaõ dó thò söï, tö vaán bæ Phaät.

Nhó thôøi, Nhö Lai vò chuùng sanh coá, Tam-muoäi Chaùnh thoï, vò ñaùp thöû nghóa. Thieän tai Ñaïi só! Naõi naêng öùc nieäm nhö thò boån söï. Ñeá thính! Ñeá thính! Ñöông vò nhöõ thuyeát.

戒亦有因。謂聽正法。聽正法者是亦有 因。謂近善友。近善友者是亦有因。所謂信 心。有信心者是亦有因。因有二種。一者聽 法。二思惟義。 善男子。信心者因於聽法。聽法者因於信 心。如是二法。亦因亦因因。亦果亦果果。 善男子。譬如尼乾立拒舉瓶互為因果不得 相離。 善男子。如無明緣行。行緣無明。是無 明行亦因亦因因。亦果亦果果。乃至生緣老 314

Giôùi dieäc höõu nhaân: vò thính Chaùnh phaùp. Thính Chaùnh phaùp giaû, thò dieäc höõu nhaân: vò caän thieän höõu. Caän thieän höõu giaû, thò dieäc höõu nhaân: sôû vò tín taâm. Höõu tín taâm giaû, thò dieäc höõu nhaân, nhaân höõu nhò chuûng: nhaát giaû thính Phaùp, nhò tö duy nghóa.

Thieän nam töû! Tín taâm giaû, nhaân ö thính Phaùp; thính Phaùp giaû, nhaân ö tín taâm. Nhö thò nhò phaùp dieäc nhaân, dieäc nhaân nhaân, dieäc quaû, dieäc quaû quaû.

Thieän nam töû! Thí nhö Ni-kieàn laäp cöï cöû bình, hoã vi nhaân quaû, baát ñaéc töông ly.

Thieän nam töû! Nhö voâ minh duyeân haønh, haønh duyeân voâ minh. Thò voâ minh, haønh dieäc nhaân, dieäc nhaân nhaân, dieäc quaû, dieäc quaû quaû... Naõi chí sanh duyeân laõo töû, laõo töû 315

大般涅槃經 死。老死緣生。是生老死亦因亦因因。亦果 亦果果。 善男子。生能生法不能自生。不自生故由 生生生。生生不自生復賴生故生。是故二生 亦因亦因因。亦果亦果果。 善男子。信心聽法亦復如是。 善男子。是果非因謂大涅槃。何故名果。 是上果故。沙門果故。婆羅門果故。斷生死 故。破煩惱故。是故名果。為諸煩惱之所呵 責。是故涅槃名果。煩惱者名為過過。 善男子。涅槃無因而體是果。何以故。無 生滅故。無所作故。非有為故。是無為故。 常不變故。無處所故。無始終故。 善男子。若涅槃有因。則不得稱為涅槃 也。槃者言因。般涅言無。無有因故。故稱 涅槃。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

duyeân sanh. Thò sanh, laõo töû dieäc nhaân, dieäc nhaân nhaân, dieäc quaû, dieäc quaû quaû.

Thieän nam töû! Sanh naêng sanh phaùp, baát naêng töï sanh. Baát töï sanh coá, do Sanh, sanh sanh. Sanh sanh baát töï sanh, phuïc laïi sanh coá sanh. Thò coá nhò sanh dieäc nhaân, dieäc nhaân nhaân, dieäc quaû, dieäc quaû quaû.

Thieän nam töû! Tín taâm, thính Phaùp dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Thò quaû phi nhaân, vò Ñaïi Nieát-baøn. Haø coá danh quaû? Thò thöôïng quaû coá, sa-moân quaû coá, baø-lamoân quaû coá, ñoaïn sanh töû coá, phaù phieàn naõo coá. Thò coá danh quaû. Vi chö phieàn naõo chi sôû ha traùch, thò coá Nieátbaøn danh quaû; phieàn naõo giaû danh vi quaù quaù.

Thieän nam töû! Nieát-baøn voâ nhaân, nhi theå thò quaû. Haø dó coá? Voâ sanh dieät coá, voâ sôû taùc coá, phi höõu vi coá, thò voâ vi coá, thöôøng baát bieán coá, voâ xöù sôû coá, voâ thuûy chung coá.

Thieän nam töû! Nhöôïc Nieát-baøn höõu nhaân, taéc baát ñaéc xöng vi Nieát-baøn daõ. Baøn giaû ngoân nhaân; Baùt Nieát ngoân voâ. Voâ höõu nhaân coá, coá xöng Nieát-baøn.

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Nhö Phaät sôû thuyeát Nieát-

師子吼菩薩言。如佛所說涅槃無因。是義 不然。若言無者則合六義。

baøn voâ nhaân, thò nghóa baát nhieân. Nhöôïc ngoân voâ giaû, taéc

一者畢竟無故。故名為無。如一切法無我 無我所。

Nhaát giaû, taát caùnh voâ coá, coá danh vi voâ. Nhö nhaát thieát

316

hieäp luïc nghóa: phaùp voâ ngaõ, voâ ngaõ sôû.

317

大般涅槃經 二者有時無故。故名為無。如世人言。河 池無水無有日月。 三者少故故名為無。如世人言。食中少鹹 名為無鹹。甘漿少甜名為無甜。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhò giaû, höõu thôøi voâ coá, coá danh vi voâ. Nhö theá nhaân ngoân: Haø trì voâ thuûy, voâ höõu nhöït nguyeät.

Tam giaû, thieåu coá, coá danh vi voâ. Nhö theá nhaân ngoân: Thöïc trung thieåu haøm, danh vi voâ haøm; cam töông thieåu ñieàm, danh vi voâ ñieàm.

四者無受故故名為無。如旃陀羅不能受持 婆羅門法。是故名為無婆羅門。

Töù giaû, Voâ thoï coá, coá danh vi voâ. Nhö chieân-ñaø-la, baát naêng thoï trì baø-la-moân phaùp, thò coá danh vi voâ baø-lamoân.

五者受惡法故。故名為無。如世人言受惡 法者不名沙門及婆羅門。是故名為無有沙門 及婆羅門。

Nguõ giaû, thoï aùc phaùp coá, coá danh vi voâ. Nhö theá nhaân ngoân: Thoï aùc phaùp giaû, baát danh sa-moân caäp baø-la-moân; thò coá danh vi voâ höõu sa-moân caäp baø-la-moân.

六者不對故。故名為無。譬如無白名之為 黑。無有明故名之無明。 世尊。涅槃亦爾有時無因故名涅槃。

Luïc giaû, baát ñoái coá, coá danh vi voâ. Thí nhö voâ baïch, danh chi vi haéc; voâ höõu minh coá, danh chi voâ minh.

Theá Toân! Nieát-baøn dieäc nhó; höõu thôøi voâ nhaân, coá danh Nieát-baøn.

佛言。善男子。汝今所說如是六義。何故 不引畢竟無者以喻涅槃。乃取有時無耶。

Phaät ngoân, thieän nam töû! Nhöõ kim sôû thuyeát nhö thò luïc nghóa, haø coá baát daãn taát caùnh voâ giaû dó duï Nieát-baøn,

善男子。涅槃之體畢竟無因。猶如無我及 無我所。

Thieän nam töû! Nieát-baøn chi theå, taát caùnh voâ nhaân, do nhö voâ ngaõ caäp voâ ngaõ sôû.

善男子。世法涅槃終不相對。是故六事不 得為喻。

Thieän nam töû! Theá phaùp, Nieát-baøn, chung baát töông ñoái. Thò coá luïc söï baát ñaéc vi duï.

善男子。一切諸法悉無有我。而此涅槃真 實有我。以是義故。涅槃無因而體是果。是

nhi thöû Nieát-baøn chaân thaät höõu ngaõ. Dó thò nghóa coá, Nieát-baøn voâ nhaân; nhi theå thò quaû. Thò nhaân phi quaû,

318

naõi thuû höõu thôøi voâ da?

Thieän nam töû! Nhaát thieát chö phaùp, taát voâ höõu ngaõ;

319

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

因非果名為佛性。非因生故是因非果。非沙 門果故名非果。何故名因以了因故。

danh vi Phaät taùnh, phi nhaân sanh coá. Thò nhaân phi quaû, phi sa-moân quaû, coá danh phi quaû. Haø coá danh nhaân? Dó lieãu nhaân coá.

善男子。因有二種。一者生因。二者了

Thieän nam töû! Nhaân höõu nhò chuûng: Nhaát giaû sanh nhaân, nhò giaû lieãu nhaân.

因。 能生法者是名生因。燈能了物故名了因。 煩惱諸結是名生因。眾生父母是名了因。 如穀子等是名生因。地水糞等是名了因。 復有生因。謂六波羅蜜阿耨多羅三藐三菩 提。 復有了因。謂佛性阿耨多羅三藐三菩提。 復有了因。謂六波羅蜜佛性。復有生因。 謂首楞嚴三昧阿耨多羅三藐三菩提。 復有了因。謂八正道阿耨多羅三藐三菩 提。復有生因。所謂信心六波羅蜜。 師子吼菩薩言。世尊。如佛所說見於如來 及以佛性。是義云何。 世尊。如來之身無有相貌。非長非短非 320

Naêng sanh phaùp giaû, thò danh sanh nhaân. Ñaêng naêng lieãu vaät, coá danh lieãu nhaân.

Phieàn naõo chö keát, thò danh sanh nhaân. Chuùng sanh phuï maãu, thò danh lieãu nhaân.

Nhö coác töû ñaúng, thò danh sanh nhaân. Ñòa, thuûy, phaán ñaúng, thò danh lieãu nhaân.

Phuïc höõu sanh nhaân, vò Luïc Ba-la-maät; A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Phuïc höõu lieãu nhaân; vò Phaät taùnh, A-naäu-ña-la Tammieäu Tam-boà-ñeà.

Phuïc höõu lieãu nhaân, vò Luïc Ba-la-maät, Phaät taùnh. Phuïc höõu Sanh nhaân, vò Thuû-laêng-nghieâm Tam-muoäi, A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Phuïc höõu Lieãu nhaân, vi Baùt Chaùnh ñaïo, A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Phuïc höõu Sanh nhaân, sôû vò Tín taâm, Luïc Ba-la-maät.

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát kieán ö Nhö Lai caäp dó Phaät taùnh, thò nghóa vaân haø?

Theá Toân! Nhö Lai chi thaân,voâ höõu töôùng maïo, phi tröôøng, phi ñoaûn, phi baïch, phi haéc, voâ höõu phöông sôû, 321

大般涅槃經 白非黑。無有方所不在三界非有為相非眼識 識。云何可見。佛性亦爾。 佛言。善男子。佛身二種。一者常。二者 無常。 無常者為欲度脫一切眾生方便示現。是名 眼見。 常者如來世尊解脫之身。亦名眼見亦名聞 見。 佛性亦二種。一者可見。二不可見。 可見者十住菩薩諸佛世尊。 不可見者一切眾生。 眼見者謂十住菩薩諸佛如來。眼見眾生所 有佛性。 聞見者一切眾生九住菩薩。聞有佛性 如來之身。復有二種。一者是色。二者非 色。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

baát taïi Tam giôùi, phi höõu vi töôùng, phi nhaõn thöùc thöùc.

Vaân haø khaû kieán? Phaät taùnh dieäc nhó.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Phaät thaân nhò chuûng: nhaát giaû thöôøng, nhò giaû voâ thöôøng.

Voâ thöôøng giaû, vò duïc ñoä thoaùt nhaát thieát chuùng sanh, phöông tieän thò hieän. Thò danh nhaõn kieán.

Thöôøng giaû, Nhö lai Theá Toân giaûi thoaùt chi thaân, dieäc danh nhaõn kieán, dieäc danh vaên kieán.

Phaät taùnh dieäc nhò chuûng: Nhaát giaû khaû kieán, nhò giaû baát khaû lieán.

Khaû kieán giaû, Thaäp truï Boà Taùt, chö Phaät Theá Toân.

Baát khaû kieán giaû, nhaát thieát chuùng sanh.

Nhaõn kieán giaû, vò Thaäp Truï Boà Taùt, chö Phaät Nhö Lai, nhaõn kieán chuùng sanh sôû höõu Phaät taùnh.

Vaên kieán giaû, nhaát thieát chuùng sanh, Cöûu Truï Boà Taùt, vaên höõu Phaät taùnh.

Nhö Lai chi thaân, phuïc höõu nhò chuûng: Nhaát giaû thò saéc, nhò giaû phi saéc.

Saéc giaû, Nhö Lai giaûi thoaùt.

色者如來解脫。

Phi saéc giaû, Nhö Lai vónh ñoaïn chö saéc caên coá.

非色者如來永斷諸色根故。

Phaät taùnh nhò chuûng: Nhaát giaû thò saéc, nhò giaû phi

佛性二種。一者是色。二者非色。 322

saéc.

323

大般涅槃經 色者阿耨多羅三藐三菩提。 非色者凡夫乃至十住菩薩。十住菩薩見不 了了故名非色。 善男子。佛性者復有二種。一者是色。二 者非色。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Saéc giaû, A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Phi saéc giaû, phaøm phu naõi chí Thaäp truï Boà Taùt. Thaäp truï Boà Taùt kieán baát lieãu lieãu, coá danh phi saéc.

Thieän nam töû! Phaät taùnh giaû, phuïc höõu nhò chuûng: Nhaát giaû thò saéc, nhò giaû phi saéc.

Saéc giaû, vò Phaät, Boà Taùt.

色者謂佛菩薩。

Phi saéc giaû, nhaát thieát chuùng sanh.

非色者一切眾生。

Saéc giaû, danh vi nhaõn kieán.

色者名為眼見。 非色者名為聞見。 佛性者非內非外。雖非內外然非失壞。故 名眾生悉有佛性。 師子吼菩薩言。世尊。如佛所說一切眾生 悉有佛性如乳中有酪。金剛力士諸佛佛性如 淨醍醐。云何如來說言佛性非內非外。 佛言。善男子。我亦不說乳中有酪。酪從 乳生故言有酪。 世尊。一切生法各有時節。 善男子。乳時無酪亦無生酥熟酥醍醐。一 切眾生亦謂是乳。是故我言乳中無酪。如其 324

Phi saéc giaû, danh vi vaên kieán.

Phaät taùnh giaû, phi noäi, phi ngoaïi. Tuy phi noäi, ngoaïi, nhieân phi thaát hoaïi. Coá danh chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh.

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát: Nhaát thieát chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh: Nhö nhuõ trung höõu laïc; Kim cang Löïc só, chö Phaät Phaät taùnh; nhö tònh ñeà-hoà. Vaân haø Nhö Lai thuyeát ngoân Phaät taùnh phi noäi, phi ngoaïi?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ngaõ dieäc baát thuyeát nhuõ trung höõu laïc. Laïc tuøng nhuõ sanh, coá ngoân höõu laïc.

Theá Toân! Nhaát thieát sanh phaùp, caùc höõu thôøi tieát.

Thieän nam töû! Nhuõ thôøi, voâ laïc, dieäc voâ sanh toâ, thuïc toâ, ñeà-hoà. Nhaát thieát chuùng sanh dieäc vò thò nhuõ. Thò coá ngaõ ngoân nhuõ trung voâ laïc. Nhö kyø höõu giaû, haø coá baát ñaéc 325

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

有者。何故不得二種名字。如人二能言金鐵 師。酪時無乳生酥熟酥及以醍醐。眾生亦謂 是酪非乳。非生熟酥及以醍醐。亦復如是。

nhò chuûng danh töï, nhö nhaân nhò naêng, ngoân kim thieát

善男子。因有二種。一者正因。二者緣 因。

Thieän nam töû! Nhaân höõu nhò chuûng: Nhaát giaû Chaùnh nhaân, nhò giaû Duyeân nhaân.

正因者如乳生酪。 緣因者如酵煗等。從乳生故故言乳中而有 酪性。 師子吼菩薩言。世尊。若乳無酪性角中亦 無。何故不從角中生耶。 善男子。角亦生酪。何以故。我亦說言緣 因有二一酵二煗。角性煗故亦能生酪。 師子吼言。世尊。若角能生酪。求酪之人 何故求乳而不取角。 佛言。善男子。是故我說正因緣因。 師子吼菩薩言。若使乳中本無酪性今方有 者。乳中本無菴摩羅樹。何故不生。二俱無 故。 善男子。乳亦能生菴摩羅樹。若以乳灌一 夜之中增長五尺。以是義故我說二因。 326

sö? Laïc thôøi, voâ nhuõ, sanh toâ, thuïc toâ caäp dó ñeà-hoà. Chuùng sanh dieäc vò thò laïc, phi nhuõ, phi sanh thuïc toâ caäp dó ñeàhoà, dieäc phuïc nhö thò.

Chaùnh nhaân giaû, nhö nhuõ sanh laïc.

Duyeân nhaân giaû, nhö dieáu, noaõn ñaúng. Tuøng nhuõ sanh coá, coá ngoân nhuõ trung nhi höõu laïc taùnh.

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhöôïc nhuõ voâ laïc taùnh, giaùc trung dieäc voâ. Haø coá baát tuøng giaùc trung sanh da?

Thieän nam töû! Giaùc dieäc sanh laïc. Haø dó coá? Ngaõ dieäc thuyeát ngoân duyeân nhaân höõu nhò: Nhaát dieáu, nhò noaõn.

Giaùc taùnh noaõn coá, dieäc naêng sanh laïc.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhöôïc giaùc naêng sanh laïc, caàu laïc chi nhaân, haø coá caàu nhuõ nhi baát thuû giaùc?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thò coá ngaõ thuyeát Chaùnh nhaân, duyeân nhaân.

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Nhöôïc söû nhuõ trung, boån voâ laïc taùnh, kim phöông höõu giaû; nhuõ trung, boån voâ am-ma-la thoï, haø coá baát sanh? Nhò caâu voâ coá.

Thieän nam töû! Nhuõ dieäc naêng sanh am-ma-la thoï.

Nhöôïc dó nhuõ quaùn, nhaát daï chi trung, taêng tröôûng nguõ xích. Dó thò nghóa coá, ngaõ thuyeát nhò nhaân.

327

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。若一切法一因生者。可得難言乳 中何故不能出生菴摩羅樹。

Thieän nam töû! Nhöôïc nhaát thieát phaùp, nhaát nhaân sanh giaû, khaû ñaéc naïn ngoân: Nhuõ trung haø coá baát naêng xuaát sanh am-ma-la thoï?

善男子。猶如四大為一切色而作因緣。然 色各異差別不同。以是義故。乳中不生菴摩 羅樹。

Thieän nam töû! Do nhö töù ñaïi, vò nhaát thieát saéc, nhi taùc nhaân duyeân. Nhieân saéc caùc dò, sai bieät baát ñoàng. Dó thò nghóa coá, nhuõ trung baát sanh am-ma-la thoï.

世尊。如佛所說。有二因者正因緣因。眾 生佛性為是何因。 善男子。眾生佛性亦二種因。一者正因。 二者緣因。正因者謂諸眾生。緣因者謂六波 羅蜜。 師子吼言。世尊。我今定知乳有酪性。何 以故。我見世間求酪之人。唯取於乳終不取 水。是故當知乳有酪性。 善男子。如汝所問。是義不然。何以故。 譬如有人欲見面像即便取刀。 師子吼言。世尊。以是義故乳有酪性。若 刀無面像何故取刀。 佛言。善男子。若此刀中定有面像。何故 顛倒。豎則見長。橫則見闊。若是自面何故 328

Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát höõu nhò Nhaân giaû: Chaùnh nhaân, Duyeân nhaân. Chuùng sanh Phaät taùnh vi thò haø nhaân?

Thieän nam töû! Chuùng sanh Phaät taùnh dieäc nhò chuûng nhaân: nhaát giaû chaùnh nhaân, nhò giaû duyeân nhaân. Chaùnh nhaân giaû, vò chö chuùng sanh; duyeân nhaân giaû, vò Luïc Bala-maät.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Ngaõ kim ñònh tri nhuõ höõu laïc taùnh. Haø dó coá? Ngaõ kieán theá gian, caàu laïc chi nhaân, duy thuû ö nhuõ, chung baát thuû thuûy. Thò coá ñöông tri nhuõ höõu laïc taùnh.

Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû vaán, thò nghóa baát nhieân.

Haø dó coá? Thí nhö höõu nhaân, duïc kieán dieän töôïng, taéc tieän thuû ñao.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Dó thò nghóa coá, nhuõ höõu laïc taùnh. Nhöôïc ñao voâ dieän töôïng, haø coá thuû ñao?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc thöû ñao trung, ñònh höõu dieän töôïng, haø coá ñieân ñaûo: thoï taéc kieán tröôøng, hoaønh taéc kieán khoaùt? Nhöôïc thò töï dieän, haø coá kieán tröôøng?

Nhöôïc thò tha dieän, haø ñaéc xöng ngoân thò kyû dieän töôïng?

329

大般涅槃經 見長。若是他面何得稱言是己面像。若因己 面見他面者。何故不見驢馬面像。 師子吼言。世尊。眼光到彼故見面像。 佛言。善男子。而此眼光實不到彼。何 以故。近遠一時俱得見故。不見中間所有物 故。 善男子。光若到彼而得見者。一切眾生悉 見於火。何故不燒。如人遠見白物。不應生 疑鶴耶幡耶人耶樹耶。若光到者。云何得見 水精中物淵中魚石。若不到見何故得見水精 中物。而不得見壁外之色。是故若言眼光到 彼而見長者。是義不然。 善男子。如汝所言乳有酪者。何故賣乳之 人但取乳價不責酪直。賣草馬者但取馬價不 責駒直。 善男子。世間之人無子息故故求娉婦。 婦若懷妊不得言女。若言是女有兒性故故應 娉婦。是義不然。何以故。若有兒性亦應 有孫。若有孫者則是兄弟。何以故。一腹生 330

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhöôïc nhaân kyû dieän, kieán tha dieän giaû, haø coá baát kieán lö, maõ dieän töôïng?

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhaõn quang ñaùo bæ, coá kieán dieän töôïng.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhi thöû nhaõn quang, thaät baát ñaùo bæ. Haø dó coá? Caän, vieãn, nhaát thôøi caâu ñaéc kieán coá; baát kieán trung gian sôû höõu vaät coá.

Thieän nam töû! Quang nhöôïc ñaùo bæ, nhi ñaéc kieán giaû, nhaát thieát chuùng sanh taát kieán ö hoûa, haø coá baát thieâu?

Nhö nhaân vieãn kieán baïch vaät, baát öng sanh nghi: Haïc da?

Phan da? Nhaân da? Thoï da? Nhöôïc quang ñaùo giaû, vaân haø ñaéc kieán thuûy tinh trung vaät, uyeân trung ngö, thaïch?

Nhöôïc baát ñaùo, kieán, haø coá ñaéc kieán thuûy tinh trung vaät, nhi baát ñaéc kieán bích ngoaïi chi saéc? Thò coá nhöôïc ngoân nhaõn quang ñaùo bæ, nhi kieán tröôøng giaû, thò nghóa baát nhieân.

Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû ngoân: Nhuõ höõu laïc giaû; haø coá maïi nhuõ chi nhaân ñaõn thuû nhuõ giaù, baát traùch laïc trò; maïi thaûo maõ giaû, ñaõn thuû maõ giaù, baát traùch caâu trò?

Thieän nam töû! Theá gian chi nhaân, voâ töû töùc coá, coá caàu sính phuï. Phuï nhöôïc hoaøi nhaâm, baát ñaéc ngoân nöõ. Nhöôïc ngoân thò nöõ höõu nhi taùnh coá, coá öng sính phuï, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Nhöôïc höõu nhi taùnh, dieäc öng höõu toân. Nhöôïc höõu toân giaû, taéc thò huynh ñeä. Haø dó coá? Nhaát phuùc sanh coá. Thò coá ngaõ ngoân: Nöõ voâ nhi taùnh.

Nhöôïc kyø nhuõ trung, höõu laïc taùnh giaû; haø coá nhaát thôøi, baát kieán nguõ vò? Nhöôïc thoï töû trung, höõu ni-caâu-ñaø nguõ 331

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

故。是故我言女無兒性。若其乳中有酪性 者。何故一時不見五味。若樹子中有尼拘陀 五丈質者。何故一時不見芽莖枝葉花果形色 之異。

tröôïng chaát giaû; haø coá nhaát thôøi, baát kieán nha, haønh, chi, dieäp, hoa, quaû hình saéc chi dò?

善男子。乳色時異味異果異。乃至醍醐亦 復如是。云何可說乳有酪性。

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, minh ñöông phuïc toâ,

善男子。譬如有人明當服酥今已患臭。若 言乳中定有酪性亦復如是。 善男子。譬如有人有筆紙墨和合成字。而 是紙中本無有字。以本無故假緣而成。若本 有者何須眾緣譬如青黃合成綠色。當知是二 本無綠性若本有者何須合成。

Thieän nam töû! Nhuõ saéc thôøi dò, vò dò, quaû dò, naõi chí ñeà-hoà, dieäc phuïc nhö thò. Vaân haø khaû thuyeát nhuõ höõu laïc taùnh? kim dó hoaïn xuù. Nhöôïc ngoân nhuõ trung, ñònh höõu laïc taùnh, dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân höõu buùt, chæ, maëc; hoøa hieäp thaønh töï. Nhi thò chæ trung, boån voâ höõu töï. Dó boån voâ coá giaû duyeân nhi thaønh. Nhöôïc boån höõu giaû, haø tu chuùng duyeân? Thí nhö thanh, hoaøng, hieäp thaønh luïc saéc. Ñöông tri thò nhò, boån voâ luïc taùnh. Nhöôïc boån höõu giaû, haø tu hieäp thaønh?

Thieän nam töû! Thí nhö chuùng sanh, nhaân thöïc ñaéc

善男子。譬如眾生因食得命。而此食中實 無有命。若本有命未食之時食應是命。

maïng. Nhi thöû thöïc trung, thaät voâ höõu maïng. Nhöôïc boån

善男子。一切諸法本無有性。以是義故我

Thieän nam töû! Nhaát thieát chö phaùp, boån voâ höõu taùnh.

Dó thò nghóa coá, ngaõ thuyeát thò keä:

說是偈。

332

höõu maïng, vò thöïc chi thôøi, thöïc öng thò maïng!

本無今有

Boån voâ kim höõu,

本有今無

Boån höõu kim voâ,

三世有法

Tam theá höõu phaùp,

無有是處

Voâ höõu thò xöù.

333

大般涅槃經 善男子。一切諸法因緣故生因緣故滅。 善男子。若諸眾生內有佛性者。一切眾生應 有佛身如我今也。眾生佛性不破不壞不牽 不捉不繫不縛。如眾生中所有虛空。一切眾 生悉有虛空無罣礙故。各不自見有此虛空。 若使眾生無虛空者。則無去來行住坐臥不生 不長。以是義故。我經中說一切眾生有虛空 界。虛空界者是名虛空。眾生佛性亦復如 是。十住菩薩少能見之如金剛珠。 善男子。眾生佛性諸佛境界。非是聲聞 緣覺所知。一切眾生不見佛性。是故常為煩 惱繫縛流轉生死。見佛性故諸結煩惱所不能 繫。解脫生死得大涅槃。 師子吼菩薩言。世尊。一切眾生有佛性 性。如乳中酪性。若乳無酪性。云何佛說有 二種因。一者正因。二者緣因。緣因者。一 酵二煗。虛空無性故無緣因。 佛言。善男子。若使乳中定有酪性者。何 須緣因。 334

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhaát thieát chö phaùp, nhaân duyeân coá sanh, nhaân duyeân coá dieät. Thieän nam töû! Nhöôïc chö chuùng sanh, noäi höõu Phaät taùnh giaû, nhaát thieát chuùng sanh öng höõu Phaät thaân, nhö ngaõ kim daõ. Chuùng sanh Phaät taùnh, baát phaù baát hoaïi, baát khieân baát troùc, baát heä baát phöôïc.

Nhö chuùng sanh trung sôû höõu hö khoâng, nhaát thieát chuùng sanh taát höõu hö khoâng, voâ quaùi ngaïi coá; caùc baát töï kieán höõu thöû hö khoâng. Nhöôïc söû chuùng sanh voâ hö khoâng giaû, taéc voâ khöù, lai, haønh, truï, toïa, ngoïa, baát sanh, baát tröôûng.

Dó thò nghóa coá ngaõ kinh trung thuyeát: Nhaát thieát chuùng sanh höõu hö khoâng giôùi. Hö khoâng giôùi giaû, thò danh hö khoâng. Chuùng sanh Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò. Thaäp truï Boà Taùt thieåu naêng kieán chi, nhö kim cang chaâu.

Thieän nam töû! Chuùng sanh Phaät taùnh, chö Phaät caûnh giôùi, phi thò Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri. Nhaát thieát chuùng sanh baát kieán Phaät taùnh, thò coá thöôøng vi phieàn naõo heä phöôïc, löu chuyeån sanh töû. Kieán Phaät taùnh coá chö keát phieàn naõo sôû baát naêng heä; giaûi thoaùt sanh töû ñaéc Ñaïi Nieát-baøn.

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhaát thieát chuùng sanh höõu Phaät taùnh taùnh, nhö nhuõ trung laïc taùnh. Nhöôïc nhuõ voâ laïc taùnh, vaân haø Phaät thuyeát höõu nhò chuûng Nhaân: Nhaát giaû Chaùnh nhaân, nhò giaû Duyeân nhaân? Duyeân nhaân giaû: Nhaát dieáu, nhò noaõn. Hö khoâng voâ taùnh, coá voâ Duyeân nhaân.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc söû nhuõ trung, ñònh höõu laïc taùnh giaû, haø tu duyeân nhaân?

335

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

師子吼菩薩言。世尊。以有性故故須緣 因。何以故。欲明見故。緣因者即是了因。

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Dó höõu taùnh coá, coá tu duyeân nhaân. Haø dó coá? Duïc minh kieán coá. Duyeân nhaân giaû, töùc thò lieãu nhaân.

世尊。譬如闇中先有諸物。為欲見故以燈 照了。若本無者燈何所照。如泥中有瓶。故 須人水輪繩杖等而為了因。如尼拘陀子。須 地水糞而作了因。乳中酵煗亦復如是。須作 了因。是故雖先有性。要假了因然後得見以

Theá Toân! Thí nhö aùm trung, tieân höõu chö vaät; vò duïc kieán coá, dó ñaêng chieáu lieãu. Nhöôïc boån voâ giaû, ñaêng haø sôû chieáu? Nhö neâ trung, höõu bình. Coá tu nhaân, thuûy, luaân, thaèng, tröôïng ñaúng nhi vi lieãu nhaân. Nhö Ni-caâu-ñaø töû, tu ñòa, thuûy, phaán nhi taùc lieãu nhaân. Nhuõ trung, dieáu, noaõn, dieäc phuïc nhö thò, tu taùc lieãu nhaân. Thò coá tuy tieân höõu

是義故。定知乳中先有酪性。

taùnh, yeáu giaû lieãu nhaân, nhieân haäu ñaéc kieán. Dó thò nghóa coá, ñònh tri nhuõ trung, tieân höõu laïc taùnh.

善男子。若使乳中定有酪性者即是了因。 若是了因復何須了。

Thieän nam töû! Nhöôïc söû nhuõ trung, ñònh höõu laïc taùnh giaû, töùc thò lieãu nhaân. Nhöôïc thò lieãu nhaân, phuïc haø tu

善男子。若是了因性是了者常應自了。若 自不了何能了他。若言了因有二種性。一者 自了。二者了他。是義不然。何以故。了因 一法。云何有二。若有二者乳亦應二。若使 乳中無二相者。云何了因而獨有二。 師子吼言。世尊。如世人言我共八人。了 因亦爾。自了了他。 佛言。善男子。了因若爾則非了因。何以 故。數者能數自色他色故得言八。而此色性 336

lieãu?

Thieän nam töû! Nhöôïc thò lieãu nhaân, taùnh thò lieãu giaû, thöôøng öng töï lieãu. Nhöôïc töï baát lieãu, haø naêng lieãu tha.

Nhöôïc ngoân lieãu nhaân höõu nhò chuûng taùnh: Nhaát giaû töï lieãu, nhò giaû lieãu tha, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Lieãu nhaân nhaát phaùp, vaân haø höõu nhò? Nhöôïc höõu nhò giaû, nhuõ dieäc öng nhò. Nhöôïc söû nhuõ trung voâ nhò töôùng giaû, vaân haø lieãu nhaân nhi ñoäc höõu nhò?

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhö theá nhaân ngoân: Ngaõ coäng baùt nhaân. Lieãu nhaân dieäc nhó, töï lieãu lieãu tha.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Lieãu nhaân nhöôïc nhó, taéc phi lieãu nhaân. Haø dó coá? Soå giaû naêng soå, töï saéc, tha saéc, coá ñaéc ngoân baùt. Nhi thöû saéc taùnh, töï voâ lieãu töôùng. Voâ lieãu 337

大般涅槃經 自無了相。無了相故要須智性乃數自他。是 故了因不能自了亦不了他。 善男子。一切眾生有佛性者。何故修習無 量功德。若言修習是了因者已同酪壞。若言

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

töôùng coá, yeáu tu trí taùnh, naõi soå töï tha. Thò coá lieãu nhaân baát naêng töï lieãu, dieäc baát lieãu tha.

Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh höõu Phaät taùnh giaû, haø coá tu taäp voâ löôïng coâng ñöùc? Nhöôïc ngoân tu taäp, thò lieãu nhaân giaû, dó ñoàng laïc hoaïi. Nhöôïc ngoân nhaân

因中定有果者。戒定智慧則無增長。我見世

trung ñònh höõu quaû giaû, giôùi, ñònh, trí tueä taéc voâ taêng

人本無禁戒禪定智慧。從師受已漸漸增益。

tröôûng. Ngaõ kieán theá nhaân boån voâ caám giôùi, thieàn ñònh,

若言師教是了因者。當師教時受者未有戒定 智慧。若是了者應了未有。云何乃了戒定智 慧令得增長。 師子吼菩薩言。世尊。若了因無者。云何 得名有乳有酪。 善男子。世間答難凡有三種。 一者轉答。如先所說。何故名戒。以不悔 故。乃至為得大涅槃故。 二者默然答。如有梵志來問我言。我是常 耶。我時默然。 三者疑答。如此經中若了因有二。乳中何 故不得有二。 善男子。我今轉答。如世人言有乳酪者以 338

trí tueä; tuøng sö thoï dó, tieäm tieäm taêng ích. Nhöôïc ngoân sö giaùo thò lieãu nhaân giaû, ñöông sö giaùo thôøi, thoï giaû vò höõu giôùi, ñònh, trí tueä. Nhöôïc thò lieãu giaû, öng lieãu vò höõu. Vaân haø naõi lieãu giôùi, ñònh, trí tueä, linh ñaéc taêng tröôûng?

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhöôïc lieãu nhaân voâ giaû, vaân haø ñaéc danh höõu nhuõ, höõu laïc?

Thieän nam töû! Theá gian ñaùp naïn, phaøm höõu tam chuûng: Nhaát giaû chuyeån ñaùp. Nhö tieân sôû thuyeát: Haø coá danh giôùi? Dó baát hoái coá, naõi chí vi ñaéc Ñaïi Nieát-baøn coá.

Nhò giaû maëc nhieân ñaùp. Nhö höõu Phaïm chí lai vaán ngaõ ngoân: Ngaõ thò thöôøng da? Ngaõ thôøi maëc nhieân.

Tam giaû nghi ñaùp. Nhö thöû kinh trung, nhöôïc lieãu nhaân höõu nhò, nhuõ trung haø coá baát ñaéc höõu nhò?

Thieän nam töû! Ngaõ kim chuyeån ñaùp. Nhö theá nhaân ngoân: Höõu nhuõ laïc giaû. Dó ñònh ñaéc coá. Thò coá ñaéc danh 339

大般涅槃經 定得故。是故得名有乳有酪佛性亦爾。有眾 生有佛性。以當見故。 師子吼言。世尊。如佛所說是義不然。過 去已滅未來未到。云何名有。若言當有名為 有者。是義不然。如世間人見無兒息便言無 兒。一切眾生無佛性者。云何說言一切眾生 悉有佛性。 佛言。善男子。過去名有。譬如種橘。芽 生子滅。芽亦甘甜。乃至生菓味亦如是。熟 已乃醋。 善男子。而是醋味子芽乃至生菓悉無。隨 本熟時形色相貌則生醋味。而是醋味本無今 有。雖本無今有非不因本。如是本子雖復過 去故得名有。以是義故過去名有。 云何復名未來為有。譬如有人種植胡麻。 有人問言何故種此。答言有油實未有油。胡 麻熟已收子熬烝擣壓。然後乃得出油。當知 是人非虛妄也。以是義故名未來有。 云何復名過去有耶。善男子。譬如有人私 屏罵王。經歷年歲王乃聞之。聞已即問。何 340

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

höõu nhuõ höõu laïc. Phaät taùnh dieäc nhó; höõu chuùng sanh, höõu Phaät taùnh. Dó ñöông kieán coá.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát, thò nghóa baát nhieân. Quaù khöù dó dieät; vò lai vò ñaùo. Vaân haø danh höõu? Nhöôïc ngoân ñöông höõu danh vi höõu giaû, thò nghóa baát nhieân. Nhö theá gian nhaân, kieán voâ nhi töùc, tieän ngoân voâ nhi. Nhaát thieát chuùng sanh voâ Phaät taùnh giaû, vaân haø thuyeát ngoân nhaát thieát chuùng sanh, taát höõu Phaät taùnh?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Quaù khöù danh höõu. Thí nhö chuûng quaát; nha sanh, töû dieät. Nha dieäc cam ñieàm; naõi chí sanh quaû, vò dieäc nhö thò. Thuïc dó, naõi thoá.

Thieän nam töû! Nhi thò thoá vò töû, nha naõi chí sanh quaû, taát voâ tuøy boån. Thuïc thôøi, hình saéc töôùng maïo taéc sanh thoá vò. Nhi thò thoá vò, boån voâ kim höõu. Tuy boån voâ kim höõu, phi baát nhaân boån. Nhö thò boån töû, tuy phuïc quaù khöù, coá ñaéc danh höõu. Dó thò nghóa coá, quaù khöù danh höõu.

Vaân haø phuïc danh vò lai vi höõu? Thí nhö höõu nhaân chuûng thöïc hoà ma. Höõu nhaân vaán ngoân: Haø coá chuûng thöû? Ñaùp ngoân: Höõu du. Thaät vò höõu du. Hoà ma thuïc dó, thaâu töû, nhieät chöng, ñaûo aùp, nhieân haäu naõi ñaéc xuaát du. Ñöông tri thò nhaân phi hö voïng daõ. Dó thò nghóa coá, danh vò lai höõu.

Vaân haø phuïc danh quaù khöù höõu da? Thieän nam töû!

Thí nhö höõu nhaân, tö bình maï vöông. Kinh lòch nieân tueá, vöông naõi vaên chi. Vaên dó töùc vaán: Haø coá kieán maï? Ñaùp 341

大般涅槃經 故見罵。答言。大王。我不罵也。何以故。 罵者已滅。王言。罵者我身二俱存在。云何 言滅。以是因緣喪失身命。 善男子。是二實無而果不滅。是名過去 有。 云何復名未來有耶。譬如有人往陶師所問 有瓶不。答言有瓶。而是陶師實未有瓶。以

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ngoân: Ñaïi vöông! Ngaõ baát maï daõ. Haø dó coá? Maï giaû dó dieät.

Vöông ngoân: Maï giaû ngaõ thaân, nhò caâu toàn taïi, vaân haø ngoân dieät? Dó thò nhaân duyeân, taùng thaát thaân maïng.

Thieän nam töû! Thò nhò thaät voâ, nhi quaû baát dieät. Thò danh quaù khöù höõu.

Vaân haø phuïc danh Vò lai höõu da? Thí nhö höõu nhaân, vaõng ñaøo sö sôû vaán: Höõu bình phuû? Ñaùp ngoân: Höõu bình.

Nhi thò ñaøo sö thaät vò höõu bình. Dó höõu neâ coá, coá ngoân höõu bình. Ñöông tri thò nhaân phi voïng ngöõ daõ. Nhuõ trung höõu

有泥故。故言有瓶。當知是人非妄語也。乳

laïc, chuùng sanh Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò. Duïc kieán

中有酪眾生佛性亦復如是。欲見佛性應當觀

Phaät taùnh, öng ñöông quan saùt thôøi tieát hình saéc. Thò coá

察時節形色。是故我說一切眾生悉有佛性。 實不虛妄。 師子吼言。一切眾生無有佛性者。云何而 得阿耨多羅三藐三菩提。 以正因故故令眾生得阿耨多羅三藐三菩 提。何等正因。所謂佛性。 世尊。若尼拘陀子。無尼拘陀樹者。何故 名為尼拘陀子。而不名為佉陀羅子。 世尊。如瞿曇姓不得稱為阿坻耶姓。阿 坻耶姓亦復不得稱瞿曇姓。尼拘陀子亦復如 342

ngaõ thuyeát: Nhaát thieát chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh.

Thaät baát hö voïng.

Sö Töû Hoáng ngoân: Nhaát thieát chuùng sanh voâ höõu Phaät taùnh giaû, vaân haø nhi ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boàñeà?

Dó chaùnh nhaân coá, coá linh chuùng sanh ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Haø ñaúng Chaùnh nhaân? Sôû vò Phaät taùnh.

Theá Toân! Nhöôïc ni-caâu-ñaø töû voâ ni-caâu-ñaø thoï giaû, haø coá danh vi ni-caâu-ñaø töû, nhi baát danh vi khö-ñaø-la töû?

Theá Toân! Nhö Coà-ñaøm taùnh, baát ñaéc xöng vi A-trì-da taùnh. A-trì-da taùnh, dieäc phuïc baát ñaéc xöng Coà-ñaøm taùnh.

Ni-caâu-ñaø töû dieäc phuïc nhö thò; baát ñaéc xöng vi khö-ñaø343

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

是。不得稱為佉陀羅尼子。佉陀羅尼子不 得稱為尼拘陀子。猶如世尊不得捨離瞿曇種 姓。眾生佛性亦復如是。以是義故。當知眾 生悉有佛性。

la-ni töû. Khö-ñaø-la-ni töû, baát ñaéc xöng vi ni-caâu-ñaø töû. Do nhö Theá Toân baát ñaéc xaû ly Coà-ñaøm chuûng taùnh, chuùng sanh Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò. Dó thò nghóa coá, ñöông tri chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh.

佛言。善男子。若言子中有尼拘陀樹者。 是義不然。如其有者。何故不見。

ni-caâu-ñaø thoï giaû, thò nghóa baát nhieân. Nhö kyø höõu giaû,

善男子。如世間物有因緣故不可得見。云 何因緣。 謂遠不可見。如空中鳥跡。 近不可見。如入眼睫。 壞故不見。如根敗者。 亂想故不見。如心不專一。 細故不見。如小微塵。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc ngoân töû trung, höõu haø coá baát kieán?

Thieän nam töû! Nhö theá gian vaät, höõu nhaân duyeân coá, baát khaû ñaéc kieán. Vaân haø nhaân duyeân?

Vò vieãn baát khaû kieán, nhö khoâng trung ñieåu tích.

Caän baát khaû kieán; nhö nhaäp nhaõn tieäp.

Hoaïi coá baát kieán; nhö caên baïi giaû.

Loaïn töôûng coá baát kieán; nhö taâm baát chuyeân nhaát.

Teá coá baát kieán; nhö tieåu vi traàn.

障故不見。如雲表星。

Chöôùng coá baát kieán; nhö vaân bieåu tinh.

多故不見。如稻聚中麻。

Ña coá baát kieán; nhö ñaïo tuï trung ma.

相似故不見。如豆在豆聚。

Töông töï coá baát kieán; nhö ñaäu taïi ñaäu tuï.

尼拘陀樹不同如是八種因緣。如其有者 何故不見。若言細障故不見者。是義不然。 何以故。樹相麤故。若言性細。云何增長。 344

Ni-caâu-ñaø thoï baát ñoàng nhö thò baùt chuûng nhaân duyeân.

Nhö kyø höõu giaû, haø coá baát kieán? Nhöôïc ngoân teá chöôùng, coá baát kieán giaû, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Thoï töôùng thoâ coá. Nhöôïc ngoân taùnh teá, vaân haø taêng tröôûng? Nhöôïc 345

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

若言障故不可見者常應不見。本無麤相今則 見麤。當知是麤本無其性。本無見性今則可 見。當知是見亦本無性。子亦如是。本無有 樹今則有之當有何咎。

ngoân chöôùng coá, baát khaû kieán giaû, thöôøng öng baát kieán!

師子吼言。如佛所說有二種因。一者正 因。二者了因。尼拘陀子以地水糞作了因故 令細得麤。

Sö Töû Hoáng ngoân: Nhö Phaät sôû thuyeát, höõu nhò chuûng

佛言。善男子。若本有者何須了因。若本 無性了何所了。若尼拘陀中本無麤相。以了 因故乃生麤者。何故不生佉陀羅樹。二俱無 故。

Boån voâ thoâ töôùng, kim taéc kieán thoâ, ñöông tri thò thoâ boån voâ kyø taùnh! Boån voâ kieán taùnh, kim taéc khaû kieán, ñöông tri thò kieán dieäc boån voâ taùnh! Töû dieäc nhö thò, boån voâ höõu thoï, kim taéc höõu chi, ñöông höõu haø cöõu? nhaân: Nhaát giaû chaùnh nhaân, nhò giaû lieãu nhaân. Ni-caâu-ñaøtöû, dó ñòa, thuûy, phaán, taùc lieãu nhaân coá, linh teá ñaéc thoâ.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc boån höõu giaû, haø tu lieãu nhaân? Nhöôïc boån voâ taùnh, lieãu haø sôû lieãu? Nhöôïc nicaâu-ñaø trung, boån voâ thoâ töôùng, dó lieãu nhaân coá, naõi sanh thoâ giaû haø coá baát sanh khö ñaø-la thoï? Nhò caâu voâ coá.

Thieän nam töû! Nhöôïc teá baát kieán giaû, thoâ öng khaû kieán.

善男子。若細不見者麤應可見。譬如一 塵則不可見。多塵和合則塵可見。如是子中 麤應可見。何以故。是中已有芽莖花菓。一 一菓中有無量子。一一子中有無量樹是故名 麤。有是麤故故應可見。

Thí nhö nhaát traàn, taéc baát khaû kieán; ña traàn hoøa hieäp, taéc

善男子。若尼拘陀子。有尼拘陀性而生 樹者。眼見是子為火所燒。如是燒性亦應本 有。若本有者樹不應生。若一切法本有生 滅。何故先生後滅不一時耶。以是義故。當 知無性。

nhi sanh thoï giaû, nhaõn kieán thò töû vi hoûa sôû thieâu, nhö thò

346

traàn khaû kieán. Nhö thò töû trung, thoâ öng khaû kieán. Haø dó coá? Thò trung, dó höõu nha, haønh, hoa, quaû. Nhaát nhaát quaû trung, höõu voâ löôïng töû. Nhaát nhaát töû trung, höõu voâ löôïng thoï. Thò coá danh thoâ. Höõu thò thoâ coá, coá öng khaû kieán.

Thieän nam töû! Nhöôïc ni-caâu-ñaø-töû, höõu ni-caâu-ñaø taùnh, thieâu taùnh dieäc öng boån höõu! Nhöôïc boån höõu giaû, thoï baát öng sanh! Nhöôïc nhaát thieát phaùp boån höõu sanh dieät, haø coá tieân sanh haäu dieät, baát nhaát thôøi da? Dó thò nghóa coá, ñöông tri voâ taùnh.

347

大般涅槃經 師子吼菩薩言。世尊。若尼拘陀子本無 樹性而生樹者。是子何故不出於油。二俱無 故。 善男子。如是子中亦能出油。雖無本性因 緣故有。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhöôïc Ni-caâu-ñaø töû boån voâ thoï taùnh, nhi sanh thoï giaû, thò töû haø coá baát xuaát ö du? Nhò caâu voâ coá.

Thieän nam töû! Nhö thò töû trung, dieäc naêng xuaát du.

Tuy voâ boån taùnh, nhaân duyeân coá höõu.

Sö Töû Hoáng ngoân: Haø coá baát danh hoà ma du da?

師子吼言。何故不名胡麻油耶。

Thieän nam töû! Phi hoà ma coá.

善男子。非胡麻故。

Thieän nam töû! Nhö hoûa duyeân sanh hoûa, thuûy duyeân

善男子。如火緣生火水緣生水。雖俱從緣 不能相有。尼拘陀子及胡麻油亦復如是。雖 俱從緣各不相生。尼拘陀子性能治冷。胡麻 油者性能治風。

sanh thuûy. Tuy cuï tuøng duyeân, baát naêng töông höõu. Ni-

善男子。譬如甘蔗。因緣故生石蜜黑蜜。 雖俱一緣色相各異。石蜜治熱黑蜜治冷。

thaïch maät, haéc maät. Tuy caâu nhaát duyeân, saéc töôùng caùc dò,

師子吼菩薩言。世尊。如其乳中無有酪 性。麻無油性。尼拘陀子無有樹性。泥無瓶 性。一切眾生無佛性者。如佛先說一切眾 生悉有佛性。是故應得阿耨多羅三藐三菩提 者。是義不然。何以故。人天無性。以無性 故人可作天天可作人。以業因緣不以性故。 菩薩摩訶薩以業因緣故得阿耨多羅三藐三菩 348

caâu-ñaø töû caäp hoà ma du, dieäc phuïc nhö thò; tuy caâu tuøng duyeân, caùc baát töông sanh. Ni-caâu-ñaø töû, taùnh naêng trò laõnh; hoà ma du giaû, taùnh naêng trò phong.

Thieän nam töû! Thí nhö cam giaù, nhaân duyeân coá sanh thaïch maät trò nhieät, haéc maät trò laõnh.

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhö kyø nhuõ trung, voâ höõu laïc taùnh, ma voâ du taùnh, ni-caâu-ñaø töû voâ höõu thoï taùnh, neâ voâ bình taùnh, nhaát thieát chuùng sanh voâ Phaät taùnh giaû! Nhö Phaät tieân thuyeát: Nhaát thieát chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh, thò coá öng ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà giaû. Thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Nhaân, thieân voâ taùnh. Dó voâ taùnh coá, nhaân khaû taùc thieân, thieân khaû taùc nhaân. Dó nghieäp nhaân duyeân, baát dó taùnh coá. Boà Taùt ma-ha-taùt, dó nghieäp nhaân duyeân coá, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Nhöôïc chö chuùng sanh höõu Phaät 349

大般涅槃經 提。若諸眾生有佛性者。何因緣故。一闡提 等斷諸善根墮於地獄。若菩提心是佛性者。 一闡提等不應能斷。若可斷者云何得言佛性 是常。若非常者不名佛性。若諸眾生有佛性 者。何故名為初發心耶。云何而言是毘跋致 阿毘跋致。毘跋致者當知是人無有佛性。 世尊。菩薩摩訶薩一心趣向阿耨多羅三藐 三菩提。大慈大悲見生老死煩惱過患。觀大 涅槃無生老死煩惱諸過。信於三寶及業果報 受持禁戒。如是等法名為佛性。若離是法有 佛性者。何須是法而作因緣。 世尊。如乳不假緣必當成酪。生酥不爾要 待因緣。所謂人功水瓶攢繩。眾生亦爾。有 佛性者。應離因緣得阿耨多羅三藐三菩提。 若定有者行人何故見三惡苦生老病死而生退 心。亦不須修六波羅蜜。即應得成阿耨多羅 三藐三菩提。如乳非緣而得成酪。然非不因 六波羅蜜而得成於阿耨多羅三藐三菩提。以 是義故。當知眾生悉無佛性。 如佛先說僧寶是常。如其常者則非無常。 350

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

taùnh giaû, haø nhaân duyeân coá nhaát-xieån-ñeà ñaúng, ñoaïn chö thieän caên, ñoïa ö ñòa nguïc? Nhöôïc Boà-ñeà taâm thò Phaät taùnh giaû, nhaát-xieån-ñeà ñaúng baát öng naêng ñoaïn. Nhöôïc khaû ñoaïn giaû, vaân haø ñaéc ngoân Phaät taùnh thò thöôøng? Nhöôïc phi thöôøng giaû, baát danh Phaät taùnh! Nhöôïc chö chuùng sanh höõu Phaät taùnh giaû, haø coá danh vi sô phaùt taâm da?

Vaân haø nhi ngoân thò Tyø-baït-trí, A-tyø-baït trí? Tyø-baït trí giaû, ñöông tri thò nhaân voâ höõu Phaät taùnh.

Theá Toân! Boà Taùt ma-ha-taùt, nhaát taâm thuù höôùng A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà; ñaïi töø ñaïi bi; kieán sanh, laõo, töû, phieàn naõo quaù hoaïn; quaùn Ñaïi Nieát-baøn voâ sanh, laõo, töû, phieàn naõo chö quaù; tín ö Tam baûo caäp nghieäp quaû baùo; thoï trì caám giôùi. Nhö thò ñaúng phaùp, danh vi Phaät taùnh.

Nhöôïc ly thò phaùp, höõu Phaät taùnh giaû, haø tu thò phaùp nhi taùc nhaân duyeân?

Theá Toân! Nhö nhuõ baát giaû duyeân, taát ñöông thaønh laïc; sanh toâ baát nhó. Yeáu ñaõi nhaân duyeân, sôû vò: nhaân coâng, thuûy bình, toaøn thaèng. Chuùng sanh dieäc nhó; höõu Phaät taùnh giaû, öng ly nhaân duyeân, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà! Nhöôïc ñònh höõu giaû, haønh nhaân haø coá kieán Tam aùc khoå, sanh, laõo, beänh, töû nhi sanh thoái taâm? Dieäc baát tu tu Luïc Ba-la-maät, töùc öng ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Nhö nhuõ phi duyeân nhi ñaéc thaønh laïc, nhieân phi baát nhaân Luïc Ba-la-maät nhi ñaéc thaønh ö A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Dó thò nghóa coá, ñöông tri chuùng sanh taát voâ Phaät taùnh.

Nhö Phaät tieân thuyeát Taêng baûo thò thöôøng. Nhö kyø thöôøng giaû taéc phi voâ thöôøng. Phi voâ thöôøng giaû, vaân haø 351

大般涅槃經 非無常者云何而得阿耨多羅三藐三菩提。僧 若常者云何復言一切眾生悉有佛性。 世尊。若使眾生從本已來無菩提心。亦無 阿耨多羅三藐三菩提心。後方有者眾生佛性 亦應如是本無後有。以是義故。一切眾生應 無佛性。 佛言。善哉善哉。善男子。汝已久知佛性 之義。為眾生故作如是問。一切眾生實有佛 性。 汝言眾生若有佛性。不應而有初發心者。 善男子。心非佛性。何以故。心是無常佛 性常故。 汝言何故有退心者。 實無退心。心若有退終不能得阿耨多羅三 藐三菩提。以遲得故名之為退。此菩提心實 非佛性。何以故。一闡提等斷於善根墮地獄 故。若菩提心是佛性者。一闡提輩則不得名 一闡提也。菩提之心亦不得名為無常也。是 故定知菩提之心實非佛性。 善男子。汝言眾生若有佛性不應假緣如 乳成酪者。是義不然。何以故。若言五緣成 352

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

nhi ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà? Taêng nhöôïc thöôøng giaû, vaân haø phuïc ngoân nhaát thieát chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh?

Theá Toân! Nhöôïc söû chuùng sanh, tuøng boån dó lai, voâ Boàñeà taâm, dieäc voâ A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm, haäu phöông höõu giaû. Chuùng sanh Phaät taùnh dieäc öng nhö thò; boån voâ haäu höõu. Dó thò nghóa coá, nhaát thieát chuùng sanh öng voâ Phaät taùnh!

Phaät ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Thieän nam töû! Nhöõ dó cöûu tri Phaät taùnh chi nghóa; vò chuùng sanh coá, taùc nhö thò vaán. Nhaát thieát chuùng sanh thaät höõu Phaät taùnh.

Nhöõ ngoân: Chuùng sanh nhöôïc höõu Phaät taùnh, baát öng nhi höõu sô phaùt taâm giaû.

Thieän nam töû! Taâm phi Phaät taùnh. Haø dó coá? Taâm thò voâ thöôøng; Phaät taùnh Thöôøng coá.

Nhöõ ngoân: Haø coá höõu Thoái taâm giaû?

Thaät voâ Thoái taâm. Taâm nhöôïc höõu Thoái, chung baát naêng ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Dó trì ñaéc coá, danh chi vi thoái. Thöû Boà-ñeà taâm thaät phi Phaät taùnh. Haø dó coá? Nhaát-xieån-ñeà ñaúng, ñoaïn ö thieän caên, ñoïa ñòa nguïc coá. Nhöôïc Boà-ñeà taâm thò Phaät taùnh giaû, nhaát-xieån-ñeà boái taéc baát ñaéc danh nhaát-xieån-ñeà daõ. Boà-ñeà chi taâm dieäc baát ñaéc danh vi voâ thöôøng daõ. Thò coá ñònh tri Boà-ñeà chi taâm thaät phi Phaät taùnh.

Thieän nam töû! Nhöõ ngoân: Chuùng sanh nhöôïc höõu Phaät taùnh, baát öng giaû duyeân, nhö nhuõ thaønh laïc giaû. Thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Nhöôïc ngoân nguõ duyeân, thaønh ö sanh 353

大般涅槃經 於生酥。當知佛性亦復如是。譬如眾石有金 有銀有銅有鐵。俱稟四大一名一實。而其所 出各各不同。要假眾緣眾生福德爐冶人功然 後出生。是故當知本無金性。眾生佛性不名 為佛。以諸功德因緣和合得見佛性。然後成 佛。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

toâ, ñöông tri Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò. Thí nhö chuùng thaïch, höõu kim, höõu ngaân, höõu ñoàng, höõu thieát; caâu baåm töù ñaïi, nhaát danh, nhaát thaät. Nhi kyø sôû xuaát, caùc caùc baát ñoàng. Yeáu giaû chuùng duyeân: chuùng sanh phöôùc ñöùc, loâ daõ, nhaân coâng; nhieân haäu xuaát sanh. Thò coá ñöông tri boån voâ kim taùnh. Chuùng sanh Phaät taùnh, baát danh vi Phaät. Dó chö coâng ñöùc, nhaân duyeân hoøa hieäp, ñaéc kieán Phaät taùnh; nhieân haäu thaønh Phaät.

汝言眾生悉有佛性何故不見者。

Nhöõ ngoân: Chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh, haø coá baát kieán giaû?

是義不然。何以故。以諸因緣未和合故。

Thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Dó chö nhaân duyeân vò hoøa hieäp coá.

善男子。以是義故。我說二因正因緣因。 正因者名為佛性。緣因者發菩提心。以二因 緣得阿耨多羅三藐三菩提。如石出金。

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, ngaõ thuyeát nhò nhaân: chaùnh nhaân, duyeân nhaân. Chaùnh nhaân giaû, danh vi Phaät taùnh. Duyeân nhaân giaû, phaùt Boà-ñeà taâm. Dó nhò nhaân duyeân, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà, nhö thaïch xuaát kim.

善男子。汝言僧常一切眾生無佛性者。

Thieän nam töû! Nhöõ ngoân: Taêng thöôøng, nhaát thieát chuùng sanh voâ Phaät taùnh giaû.

善男子。僧名和合。和合有二。一者世和

Thieän nam töû! Taêng, danh hoøa hieäp. Hoøa hieäp höõu nhò: Nhaát giaû Theá Hoøa hieäp. Nhò giaû Ñeä nhaát Nghóa Hoøa hieäp. Theá Hoøa hieäp giaû, danh Thanh vaên Taêng. Nghóa Hoøa hieäp giaû, danh Boà Taùt Taêng. Theá Taêng Voâ Thöôøng.

Phaät taùnh thò Thöôøng. Nhö Phaät taùnh Thöôøng, Nghóa Taêng dieäc nhó.

合。二者第一義和合。世和合者名聲聞僧。 義和合者名菩薩僧。世僧無常佛性是常。如 佛性常義僧亦爾。 復次有僧謂法和合。法和合者謂十二部 經。十二部經常。是故我說法僧是常。 354

Phuïc thöù, höõu Taêng, vò phaùp hoøa hieäp. Phaùp Hoøa hieäp giaû, vò Thaäp nhò boä Kinh. Thaäp nhò boä Kinh Thöôøng; thò coá ngaõ thuyeát Phaùp, Taêng thò thöôøng.

355

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。僧名和合。和合者名十二因緣。 十二因緣中亦有佛性。十二因緣常佛性亦 爾。是故我說僧有佛性。 又復僧者謂諸佛和合。是故我說僧有佛 性。 善男子。汝言眾生若有佛性。云何有退有 不退者。 諦聽諦聽我當為汝分別解說。 善男子。菩薩摩訶薩有十三法則便退轉。 何等十三。一者，心不信。二者，不作心。三 者，疑心。四者，吝惜身財。五者，於涅槃中 生大怖畏，云何乃令眾生永滅。六者，心不 堪忍。七者，心不調柔。八者，愁惱。九者， 不樂。十者，放逸。十一者，自輕己身。十二 者，自見煩惱無能壞者。十三者，不樂進趣菩 提之法。 善男子。是名十三法。令諸菩薩退轉菩 提。

Thieän nam töû! Taêng danh hoøa hieäp. Hoøa hieäp giaû, danh Thaäp nhò nhaân duyeân. Thaäp nhò nhaân duyeân trung, dieäc höõu Phaät taùnh. Thaäp nhò nhaân duyeân thöôøng, Phaät taùnh dieäc nhó. Thò coá ngaõ thuyeát Taêng höõu Phaät taùnh.

復有六法壞菩提心。何等為六。一者吝 法。二者於諸眾生起不善心。三者親近惡 友。四者不勤精進。五者自大憍慢。六者營

Phuïc höõu luïc phaùp hoaïi Boà-ñeà taâm. Haø ñaúng vi luïc?

Nhaát giaû laän phaùp. Nhò giaû ö chuùng sanh, khôûi baát thieän taâm. Tam giaû thaân caän aùc höõu. Töù giaû baát caàn tinh taán.

Nguõ giaû töï ñaïi kieâu maïn. Luïc giaû dinh vuï theá nghieäp. Nhö

務世業。如是六法則能破壞菩提之心。

thò luïc phaùp taéc naêng phaù hoaïi Boà-ñeà chi taâm.

356

Höïu phuïc Taêng giaû, vò chö Phaät hoøa hieäp. Thò coá ngaõ thuyeát Taêng höõu Phaät taùnh.

Thieän nam töû! Nhöõ ngoân: Chuùng sanh nhöôïc höõu Phaät taùnh, vaân haø höõu thoái, höõu baát thoái giaû? Ñeá thính! Ñeá thính! Ngaõ ñöông vò nhöõ phaân bieät giaûi thuyeát.

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt höõu thaäp tam phaùp, taéc tieän thoái chuyeån. Haø ñaúng thaäp tam? Nhaát giaû, taâm baát tín. Nhò giaû, baát taùc taâm. Tam giaû, nghi taâm. Töù giaû, laän tích thaân taøi. Nguõ giaû, ö Nieát-baøn trung, sanh ñaïi boá uùy: Vaân haø naõi linh chuùng sanh vónh dieät? Luïc giaû, taâm baát kham nhaãn. Thaát giaû, taâm baát ñieàu nhu. Baùt giaû, saàu naõo. Cöûu giaû, baát laïc. Thaäp giaû, phoùng daät. Thaäp nhaát giaû, töï khinh kyû thaân. Thaäp nhò giaû, töï kieán phieàn naõo voâ naêng hoaïi giaû. Thaäp tam giaû, baát nhaïo taán thuù Boà-ñeà chi phaùp.

Thieän nam töû! Thò danh Thaäp tam phaùp linh chö Boà Taùt thoái chuyeån Boà-ñeà.

357

大般涅槃經 善男子。有人得聞諸佛世尊是人天師。於 眾生中最上無比勝於聲聞辟支佛等。法眼明 了見法無礙。能度眾生於大苦海。聞已即復 發大誓願。如其世間有如是人。我亦當得以 是因緣發阿耨多羅三藐三菩提心。或復為他 之所教誨發菩提心。或聞菩薩阿僧祇劫修行 苦行。然後乃得阿耨多羅三藐三菩提。聞已 思惟。我今不堪如是苦行。云何能得是故有 退。 善男子。復有五法退菩提心。何等為五。 一者樂在外道出家。二者不修大慈之心。三 者好求法師過罪。四者常樂處在生死。五者 不喜受持讀誦書寫解說十二部經。是名五法 退菩提心。 復有二法退菩提心。何等為二。一者貪樂 五欲。二者不能恭敬尊重三寶。以如是等眾 因緣故退菩提心。 云何復名不退之心。有人聞佛能度眾生 生老病死。不從師諮自然修習得阿耨多羅三 藐三菩提。若菩提道是可得者。我當修習必 358

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Höõu nhaân ñaéc vaên: Chö Phaät Theá Toân thò nhaân thieân sö; ö chuùng sanh trung, toái thöôïng voâ tyû, thaéng ö Thanh vaên, Bích-chi Phaät ñaúng. Phaùp nhaõn minh lieãu, kieán phaùp voâ ngaïi. Naêng ñoä chuùng sanh ö Ñaïi Khoå haûi. Vaên dó töùc phuïc phaùt ñaïi theä nguyeän: Nhö kyø theá gian, höõu nhö thò nhaân, ngaõ dieäc ñöông ñaéc. Dó thò nhaân duyeân, phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà Taâm. Hoaëc phuïc vò tha chi sôû giaùo hoái, phaùt Boà-ñeà taâm. Hoaëc vaên: Boà Taùt A-taêng-kyø kieáp, tu haønh khoå haïnh, nhieân haäu naõi ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Vaên dó, tö duy: Ngaõ kim baát kham nhö thò khoå haïnh, vaân haø naêng ñaéc? Thò coá höõu thoái.

Thieän nam töû! Phuïc höõu nguõ phaùp, thoái Boà-ñeà taâm. Haø ñaúng vi nguõ? Nhaát giaû nhaïo taïi ngoaïi ñaïo xuaát gia. Nhò giaû baát tu ñaïi töø chi taâm. Tam giaû haùo caàu phaùp sö quaù toäi.

Töù giaû thöôøng nhaïo xöû taïi sanh töû. Nguõ giaû baát hyû thoï trì, ñoäc tuïng, thô taû, giaûi thuyeát Thaäp nhò boä kinh. Thò danh Nguõ phaùp thoái boà-ñeà taâm.

Phuïc höõu nhò phaùp, Thoái Boà-ñeà Taâm. Haø ñaéng vi Nhò?

Nhaát giaû tham nhaïo nguõ duïc. Nhò giaû baát naêng cung kính toân troïng Tam baûo. Dó nhö thò ñaúng chuùng nhaân duyeân coá, Thoái Boà-ñeà Taâm.

Vaân haø phuïc danh baát thoái chi taâm? Höõu nhaân vaên: Phaät naêng ñoä chuùng sanh sanh, laõo, beänh, töû. Baát tuøng sö tö, töï nhieân tu taäp, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà.

Nhöôïc Boà-ñeà ñaïo thò khaû ñaéc giaû, ngaõ ñöông tu taäp, taát linh ñaéc chi. Dó thò nhaân duyeân, phaùt Boà-ñeà taâm. Sôû taùc 359

大般涅槃經 令得之。以是因緣發菩提心。所作功德若多 若少悉以迴向阿耨多羅三藐三菩提。作是誓 願。願我常得親近諸佛及佛弟子。常聞深法 五情完具。若遇苦難不失是心。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

coâng ñöùc, nhöôïc ña, nhöôïc thieåu, taát dó hoài höôùng A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Taùc thò theä nguyeän: Nguyeän ngaõ thöôøng ñaéc thaân caän chö Phaät caäp Phaät ñeä töû; thöôøng vaên thaâm phaùp; nguõ tình hoaøn cuï; nhöôïc ngoä khoå naïn baát thaát thò taâm.

復願諸佛及諸弟子。常於我所生歡喜心。 具五善根。若諸眾生斫伐我身斬截手足頭目 支節。當於是人生大慈心深自欣慶。如是諸 人為我增長菩提因緣。若無是者我當何緣而 得成就阿耨多羅三藐三菩提。

Phuïc nguyeän: Chö Phaät caäp chö Ñeä töû thöôøng ö ngaõ sôû, sanh hoan hyû taâm. Cuï nguõ thieän caên. Nhöôïc chö chuùng sanh chöôùc phaït ngaõ thaân, traûm tieät thuû tuùc ñaàu muïc chi tieát, ñöông ö thò nhaân, sanh ñaïi töø taâm, thaâm töï haân khaùnh. Nhö thò chö nhaân vò ngaõ taêng tröôûng boà-ñeà nhaân duyeân. Nhöôïc voâ thò giaû, ngaõ ñöông haø duyeân nhi ñaéc thaønh töïu A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà?

復發是願。莫令我得無根二根女人之身。 不繫屬人不遭惡主不屬惡王不生惡國。若得 好身種姓真正多饒財寶不生憍慢。令我常聞 十二部經受持讀誦書寫解說。若為眾生有所 演說。願令受者敬信無疑常於我所不生惡 心。

Phuïc phaùt thò nguyeän: Maïc linh ngaõ ñaéc voâ caên, nhò caên, nöõ nhaân chi thaân! Baát heä thuoäc nhaân, baát tao aùc chuû, baát thuoäc aùc vöông, baát sanh aùc quoác! Nhöôïc ñaéc haûo thaân, chuûng taùnh chôn chaùnh, ña nhieâu taøi baûo, baát sanh kieâu maïn. Linh ngaõ thöôøng vaên Thaäp nhò boä kinh, thoï trì, ñoïc tuïng, thô taû, giaûi thuyeát! Nhöôïc vò chuùng sanh höõu sôû dieãn thuyeát, nguyeän linh thoï giaû kính tín voâ nghi; thöôøng ö ngaõ sôû, baát sanh aùc taâm!

寧當少聞多解義味。不願多聞於義不了。 願作心師不師於心。身口意業不與惡交。能 施一切眾生安樂。身戒心慧不動如山。為欲 受持無上正法。於身命財不生慳吝。不淨之 物不為福業。正命自活心無邪諂。受恩常念

Ninh ñöông thieåu vaên, ña giaûi nghóa vò; baát nguyeän ña vaên, ö nghóa baát lieãu! Nguyeän taùc taâm sö, baát sö ö taâm!

Thaân khaåu yù nghieäp, baát döõ aùc giao; naêng thí nhaát thieát chuùng sanh an laïc. Thaân, giôùi, taâm tueä baát ñoäng nhö sôn.

Vò duïc thoï trì voâ thöôïng Chaùnh phaùp, ö thaân, maïng, taøi, baát sanh khan laän. Baát tònh chi vaät, baát vi phöôùc nghieäp; Chaùnh maïng töï hoaït, taâm voâ taø sieåm. Thoï aân thöôøng

小恩大報。

nieäm; tieåu aân ñaïi baùo.

360

361

大般涅槃經 善知世中所有事藝。善解眾生方俗之言。 讀誦書寫十二部經不生懈怠懶墮之心。若諸 眾生不樂聽聞。方便引接令彼樂聞。言常柔 軟口不宣惡。不和合眾能令和合。有憂怖者 令離憂怖。飢饉之世令得豐足。疾病之世作 大醫王病藥所須財寶自在。令疾病者悉得除 愈。刀兵之劫有大力勢斷其殘害令無遺餘。 能斷眾生種種怖畏。所謂若死閉繫打擲水火 王賊貧窮破戒惡名惡道。如是等畏悉當斷 之。父母師長深生恭敬。怨憎之中生大慈 心。常修六念空三昧門十二因緣生滅等觀。 出息入息天行梵行及以聖行。金剛三昧首楞 嚴定。無三寶處令我自得寂靜之心。 若其身心受大苦時。莫失無上菩提之心。 莫以聲聞辟支佛心而生知足。無三寶處常在 外道法中出家。為破邪見不習其道。得法自 在得心自在。於有為法了了見過。 令我怖畏二乘道果。如惜命者怖畏捨身。 為眾生故樂處三惡。如諸眾生樂忉利天。為 362

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän tri theá trung sôû höõu söï ngheä; thieän giaûi chuùng sanh phöông tuïc chi ngoân. Ñoäc tuïng, thô taû Thaäp nhò boä kinh, baát sanh giaûi ñaõi laïi noïa chi taâm. Nhöôïc chö chuùng sanh baát nhaïo thính vaên, phöông tieän daãn tieáp, linh bæ nhaïo vaên. Ngoân thöôøng nhu nhuyeãn, khaåu baát tuyeân aùc; baát hoøa hieäp chuùng, naêng linh hoøa hieäp. Höõu öu boá giaû, linh ly öu boá. Cô caån chi theá, linh ñaéc phong tuùc. Taät beänh chi theá, taùc Ñaïi y Vöông: Beänh döôïc sôû tu, taøi baûo töï taïi, linh taät beänh giaû taát ñaéc tröø duõ. Ñao binh chi kieáp, höõu ñaïi löïc theá, ñoaïn kyø taøn haïi, linh voâ di dö. Naêng ñoaïn chuùng sanh chuûng chuûng boá uùy, sôû vò nhöôïc töû, beá heä, ñaû tròch, thuûy, hoûa, vöông, taëc, baàn cuøng, phaù giôùi, aùc danh, aùc ñaïo. Nhö thò ñaúng uùy, taát ñöông ñoaïn chi. Phuï maãu, sö tröôûng, thaâm sanh cung kính. Oaùn taéng chi trung, sanh ñaïi töø taâm. Thöôøng tu luïc nieäm, Khoâng tam-muoäi moân, Thaäp nhò nhaân duyeân, sanh dieät ñaúng quaùn, xuaát töùc nhaäp töùc, thieân haïnh, phaïm haïnh caäp dó thaùnh haïnh, kim cang tam-muoäi, Thuû-laêng-nghieâm ñònh. Voâ Tam baûo xöù, linh ngaõ töï ñaéc tòch tónh chi taâm.

Nhöôïc kyø thaân taâm thoï ñaïi khoå thôøi, maïc thaát voâ thöôïng boà-ñeà chi taâm! Maïc dó Thanh vaên, Bích-chi Phaät taâm nhi sanh tri tuùc. Voâ Tam baûo xöù, thöôøng taïi ngoaïi ñaïo phaùp trung xuaát gia, vò phaù taø kieán, baát taäp kyø ñaïo. Ñaéc phaùp töï taïi; ñaéc taâm töï taïi. Ö höõu vi phaùp, lieãu lieãu kieán quaù.

Linh ngaõ boá uùy nhò thöøa ñaïo quaû, nhö tích maïng giaû boá uùy xaû thaân! Vò chuùng sanh coá, nhaïo xöû Tam aùc nhö chö chuùng sanh nhaïo Ñao-lî thieân. Vò nhaát nhaát nhaân, ö voâ 363

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

一一人於無量劫受地獄苦心不生悔。見他得 利不生妒心。常生歡喜如自得樂。 若值三寶當以衣服飲食臥具房舍醫藥。 燈明花香伎樂幡蓋七寶供養。若受佛戒堅固 護持。終不生於毀犯之想。若聞菩薩難行 苦行。其心歡喜不生悔恨。自識往世宿命之 事。終不造作貪瞋癡業。不為果報而集因 緣。於現在樂不生貪著。 善男子。若有能發如是願者。是名菩薩終 不退失菩提之心。亦名施主。能見如來明了 佛性。能調眾生度脫生死。善能護持無上正 法。能得具足六波羅蜜。 善男子。以是義故。不退之心不名佛性。

大般涅槃經卷第第二十八

löôïng kieáp, thoï ñòa nguïc khoå, taâm baát sanh hoái. Kieán tha ñaéc lôïi, baát sanh ñoá taâm; thöôøng sanh hoan hyû, nhö töï ñaéc laïc.

Nhöôïc trò Tam baûo, ñöông dó y phuïc, aåm thöïc, ngoïa cuï, phoøng xaù, y döôïc, ñaêng minh, hoa höông, kyõ nhaïc, phan caùi thaát baûo cuùng döôøng. Nhöôïc thoï Phaät giôùi, kieân coá hoä trì, chung baát sanh ö huûy phaïm chi töôûng. Nhöôïc vaên Boà Taùt nan haønh khoå haïnh, kyø taâm hoan hyû, baát sanh hoái haän. Töï thöùc vaõng theá tuùc maïng chi söï; chung baát taïo taùc tham, saân, si nghieäp. Baát vò quaû baùo nhi taäp nhaân duyeân; ö hieän taïi laïc, baát sanh tham tröôùc.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu naêng phaùt nhö thò nguyeän giaû, thò danh Boà Taùt, chung baát thoái thaát Boà-ñeà chi taâm.

Dieäc danh thí chuû, naêng kieán Nhö Lai, minh lieãu Phaät taùnh, naêng ñieàu chuùng sanh, ñoä thoaùt sanh töû, thieän naêng hoä trì voâ thöôïng Chaùnh phaùp, naêng ñaéc cuï tuùc luïc ba-lamaät.

Thieän nam töû! Dó thò nghóa coá, baát thoái chi taâm, baát danh Phaät taùnh.

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä nhò thaäp baùt Chung

終

364

365

大般涅槃經 卷 第 二十九

師 子 吼 菩薩品 第十一之三 善男子。汝不可以有退心。故言諸眾生 無有佛性。譬如二人俱聞他方有七寶山。山 有清泉其味甘美。有能到者永斷貧窮服其水 者增壽萬歲。唯路懸遠險阻多難。時彼二人 俱欲共往。一人莊嚴種種行具。一則空往無 所齎持。相與前進路值一人多齎寶貨七珍具 足。二人便前問言。仁者。彼土實有七寶山 耶。 其人答言。實有不虛我已獲寶飲服其水。 唯患路險多有盜賊。沙鹵棘刺乏於水草。往 者千萬達者甚少。 聞是語已一人即悔尋作是言。路既懸遠艱 難非一。往者無量達者無幾。而我云何當能 408

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH QUYEÅN ÑEÄ NHÒ THAÄP CÖÛU

SÖ TÖÛ HOÁNG BOÀ TAÙT PHAÅM ÑEÄ THAÄP NHAÁT CHI TAM

Thieän nam töû! Nhöõ baát khaû dó höõu thoái taâm, coá ngoân: chö chuùng sanh voâ höõu Phaät taùnh. Thí nhö nhò nhaân, caâu vaên tha phöông, höõu thaát baûo sôn. Sôn höõu thanh tuyeàn, kyø vò cam myõ. Höõu naêng ñaùo giaû, vónh ñoaïn baàn cuøng.

Phuïc kyø thuûy giaû, taêng thoï vaïn tueá. Duy loä huyeàn vieãn, hieåm trôû ña naïn. Thôøi bæ nhò nhaân caâu duïc coäng vaõng.

Nhaát nhaân trang nghieâm chuûng chuûng haønh cuï; nhaát taéc khoâng vaõng, voâ sôû teâ trì. Töông döõ tieàn taán. Loä trò nhaát nhaân ña traân baûo hoùa, thaát baûo cuï tuùc. Nhò nhaân tieän tieàn vaán ngoân: Nhaân giaû! Bæ ñoä thaät höõu thaát baûo sôn da?

Kyø nhaân ñaùp ngoân: Thaät höõu baát hö. Ngaõ dó hoaïch baûo, aåm phuïc kyø thuûy. Duy hoaïn loä hieåm, ña höõu ñaïo taëc, sa, loã, cöùc thích; phaïp ö thuûy thaûo. Vaõng giaû thieân vaïn, ñaït giaû thaäm thieåu!

Vaên thò ngöõ dó, nhaát nhaân töùc hoái, taàm taùc thò ngoân: Loä kyù huyeàn vieãn, gian nan phi nhaát. Vaõng giaû voâ löôïng, ñaït giaû voâ kyû! Nhi ngaõ vaân haø ñöông naêng ñaùo bæ? Ngaõ kim 409

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

到彼。我今產業粗自供足。若涉斯路或失身 命。身命不全長壽安在。

saûn nghieäp, thoâ töï cung tuùc. Nhöôïc thieäp tö loä, hoaëc thaát thaân maïng! Thaân maïng baát toaøn, tröôøng thoï an taïi?

一人復言。有人能過我亦能過。若得果達 則得如願採取珍寶飲服甘水。如其不達以死 為期。

naêng quaù. Nhöôïc ñaéc quaû ñaït, taéc ñaéc nhö nguyeän: thaùi thuû traân baûo, aåm phuïc cam thuûy. Nhö kyø baát ñaït, dó töû vi kyø!

是時二人一則悔還。一則前進到彼山所多 獲珍寶。如願服水多齎所有還其所止。奉養 父母供給宗親。 時悔還者見是事已心復生熱。彼去已還我 何為住。即便莊嚴涉路而去。 七寶山者喻大涅槃。甘美之水喻於佛性。 其二人者喻二菩薩初發心者。險惡道者喻於 生死。所逢人者喻佛世尊。有盜賊者喻於四 魔。沙鹵棘刺喻諸煩惱。無水草者喻不修習 菩提之道。一人還者喻退轉菩薩。其直往者 喻不退菩薩。 善男子。眾生佛性常住不變。猶彼險道, 不可說言人悔還故令道無常。佛性亦爾。 善男子。菩提道中終無退者。善男子。 如向悔者。見其先伴獲寶而還。勢力自在供 410

Nhaát nhaân phuïc ngoân: Höõu nhaân naêng quaù, ngaõ dieäc

Thò thôøi nhò nhaân, nhaát taéc hoái hoaøn, nhaát taéc tieàn taán. Ñaùo bæ sôn sôû, ña hoaïch traân baûo, nhö nguyeän phuïc thuûy. Ña teâ sôû höõu, hoaøn kyø sôû chæ, phuïng döôõng phuï maãu, cung caáp toâng thaân.

Thôøi, hoái hoaøn giaû kieán thò söï dó, taâm phuïc sanh nhieät: Bæ khöù dó hoaøn. Ngaõ haø vi truï? Töùc tieän trang nghieâm, thieäp loä nhi khöù.

Thaát baûo sôn giaû, duï Ñaïi Nieát-baøn. Cam myõ chi thuûy, duï ö Phaät taùnh. Kyø nhò nhaân giaû, duï nhò Boà Taùt sô phaùt taâm giaû. Hieåm aùc ñaïo giaû, duï ö sanh töû. Sôû phuøng nhaân giaû, duï Phaät Theá Toân. Höõu ñaïo taëc giaû, duï ö töù ma. Sa, loã, cöùc thích, duï chö phieàn naõo. Voâ thuûy thaûo giaû, duï baát tu taäp Boà-ñeà chi ñaïo. Nhaát nhaân hoaøn giaû, duï thoái chuyeån Boà Taùt. Kyø tröïc vaõng giaû, duï baát thoái Boà Taùt.

Thieän nam töû! Chuùng sanh Phaät taùnh thöôøng truï baát bieán. Do bæ hieåm ñaïo, baát khaû thuyeát ngoân nhaân hoái hoaøn coá, linh ñaïo voâ thöôøng. Phaät taùnh dieäc nhó.

Thieän nam töû! Boà-ñeà ñaïo trung, chung voâ thoái giaû.

Thieän nam töû! Nhö höôùng hoái giaû kieán kyø tieân baïn hoaïch baûo nhi hoaøn, theá löïc töï taïi, cuùng döôøng phuï maãu, caáp tuùc 411

大般涅槃經 養父母給足宗親多受安樂。見是事已心中 生熱。即復莊嚴復道還去。不惜身命堪忍眾 難。遂便到彼七寶山中。退轉菩薩亦復如 是。 善男子。一切眾生定當得成阿耨多羅三藐 三菩提。以是義故。我經中說。一切眾生乃 至五逆犯四重禁及一闡提悉有佛性。 師子吼言。世尊。云何菩薩有退不退。 善男子。若有菩薩修習如來三十二相業 因緣者得名不退。得名菩薩摩訶薩也。名不 動轉。名為憐愍一切眾生。名勝一切聲聞緣 覺。名阿毘跋致。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

toâng thaân, ña thoï an laïc. Kieán thò söï dó, taâm trung sanh nhieät. Töùc phuïc trang nghieâm, phuïc ñaïo hoaøn khöù, baát tích thaân maïng, kham nhaãn chuùng naïn, toaïi tieän ñaùo bæ thaát baûo sôn trung. Thoái chuyeån Boà Taùt dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh, ñònh ñöông ñaéc thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Dó thò nghóa coá, ngaõ kinh trung thuyeát: Nhaát thieát chuùng sanh, naõi chí nguõ nghòch, phaïm töù troïng caám, caäp nhaát-xieån-ñeà, taát höõu Phaät taùnh.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Vaân haø Boà Taùt höõu thoái, baát thoái?

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu Boà Taùt tu taäp Nhö Lai Tam thaäp nhò töôùng nghieäp nhaân duyeân giaû, ñaéc danh baát thoái, ñaéc danh Boà Taùt ma-ha-taùt daõ, danh baát ñoäng chuyeån, danh vi laân maãn nhaát thieát chuùng sanh, danh thaéng nhaát

善男子。若菩薩摩訶薩持戒不動施心不移 安住實語如須彌山。以是業緣得足下平如奩 底相。

thieát Thanh vaên Duyeân giaùc, danh A-tyø-baït trí.

若菩薩摩訶薩於父母所和尙師長乃至畜 生。以如法財供養供給。以是業緣得成足下 千輻輪相。

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt, ö phuï maãu sôû, hoøa thöôïng, sö tröôûng, naõi chí suùc sanh, dó nhö phaùp taøi, cuùng döôøng cung caáp; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc thaønh tuùc haï thieân

若菩薩摩訶薩不殺不盜。於父母師長常生 歡喜。以是業緣得成三相。一者手指纖長。

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt baát saùt, baát ñaïo, ö phuï maãu, sö tröôûng, thöôøng sanh hoan hyû; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc

412

Thieän nam töû! Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt trì giôùi baát ñoäng, thí taâm baát di, an truï thaät ngöõ, nhö Tu-di sôn; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc tuùc haï bình, nhö lieâm ñeå töôùng.

phuùc luaân töôùng.

413

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

二者足跟長。三者其身方直。如是三相同一 業緣。

thaønh tam töôùng: nhaát giaû thuû chæ tieâm, tröôøng, nhò giaû tuùc caân tröôøng, tam giaû kyø thaân phöông tröïc. Nhö thò tam töôùng ñoàng nhaát nghieäp duyeân.

若菩薩摩訶薩修四攝法攝取眾生。以是業

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt, tu Töù nhieáp phaùp, nhieáp thuû chuùng sanh; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc voõng maïn chæ, nhö baïch nga vöông.

緣得網縵指如白鵝王。 若菩薩摩訶薩父母師長若病苦時。自手洗 拭捉持案摩。以是業緣得手足軟。 若菩薩摩訶薩持戒聞法惠施無厭。以是業 緣得節踝𦟛滿身毛上靡。 若菩薩摩訶薩專心聽法演說正教。以是業 緣得鹿王腨。 若菩薩摩訶薩於諸眾生不生害心。飲食知 足常樂惠施瞻病給藥。以是業緣其身圓滿如 尼拘陀樹。立手過膝頂有肉髻無見頂相。 若菩薩摩訶薩見怖畏者為作救護。見裸跣 者施與衣服。以是業緣得陰藏相。 若菩薩摩訶薩親近智者遠離愚人。善喜問 答掃治行路。以是業緣皮膚細軟身毛右旋。 414

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt, phuï maãu, sö tröôûng nhöôïc beänh khoå thôøi töï thuû taåy thöùc, troùc trì, aùn ma; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc thuû tuùc nhuyeãn.

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt trì giôùi, vaên phaùp, hueä thí voâ yeám; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc tieát loûa dung maõn, thaân mao thöôïng mó.

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt chuyeân taâm thính phaùp, dieãn thuyeát chaùnh giaùo; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc loäc vöông suûy.

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt ö chö chuùng sanh, baát sanh haïi taâm, aåm thöïc tri tuùc, thöôøng nhaïo hueä thí, chieâm beänh caáp döôïc; dó thò nghieäp duyeân, kyø thaân vieân maõn, nhö ni-caâu-ñaø thoï; laäp thuû quaù taát; ñænh höõu nhuïc keá, voâ kieán ñænh töôùng.

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt kieán boá uùy giaû, vò taùc cöùu hoä; kieán loûa tieån giaû, thí döõ y phuïc; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc aâm taøng töôùng.

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt thaân caän trí giaû, vieãn ly ngu nhaân, thieän hyû vaán ñaùp, taûo trò haønh loä; dó thò nghieäp duyeân, bì phu teá nhuyeãn, thaân mao höõu trieàn.

415

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

若菩薩摩訶薩常以衣服飲食臥具醫藥香花 燈明施人。以是業緣得身金色常光明曜。

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt thöôøng dó y phuïc, aåm thöïc, ngoïa cuï, y döôïc, höông, hoa, ñaêng minh thí nhaân; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc thaân kim saéc, thöôøng quang minh

若菩薩摩訶薩行施之時。所珍之物能捨 不悋不觀福田及非福田。以是業緣得七處滿 相。

dieäu.

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt, haønh thí chi thôøi, sôû traân chi vaät, naêng xaû baát laän, baát quan phöôùc ñieàn caäp phi phöôùc ñieàn; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc thaát xöù maõn töôùng.

若菩薩摩訶薩布施之時心不生疑。以是業 緣得柔軟聲。

nghi; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc nhu nhuyeãn thanh.

若菩薩摩訶薩如法求財以用布施。以是業 緣得缺骨充滿師子上身臂肘𦟛纖。

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt, nhö phaùp caàu taøi, dó duïng boá thí; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc khuyeát-coát sung maõn, sö töû thöôïng thaân, tyù chaåu dung tieâm.

若菩薩摩訶薩遠離兩舌惡口恚心。以是業 緣得四十齒白淨齊密。

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt vieãn ly löôõng thieät, aùc khaåu, nhueá taâm; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc töù thaäp xæ, baïch tònh teà maät.

若菩薩摩訶薩於諸眾生修大慈悲。以是業 緣得二牙相。

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt, ö chö chuùng sanh, tu Ñaïi töø bi; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc nhò nha töôùng.

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt, boá thí chi thôøi, taâm baát sanh

若菩薩摩訶薩常作是願。有來求者隨意給 與以是業緣得師子頰。

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt thöôøng taùc thò nguyeän: höõu lai caàu giaû, tuøy yù caáp döõ; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc sö töû

若菩薩摩訶薩隨諸眾生所須飲食悉皆與 之。以是業緣得味中上味。

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt tuøy chö chuùng sanh, sôû tu aåm thöïc, taát giai döõ chi; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc vò trung thöôïng vò.

若菩薩摩訶薩自修十善兼以化人。以是業 緣得廣長舌。 416

giaùp.

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt töï tu thaäp thieän, kieâm dó hoùa nhaân; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc quaûng tröôøng thieät.

417

大般涅槃經 若菩薩摩訶薩不説彼短不謗正法。以是業 緣得梵音聲。 若菩薩摩訶薩見諸怨憎生於喜心。以是業 緣得目睫紺色。 若菩薩摩訶薩不隱他德稱揚其善。以是業 緣得白毫相。 善男子。若菩薩摩訶薩修習如是三十二相 業因緣時。則得不退菩提之心。 善男子。一切眾生不可思議。諸佛境界 業果佛性亦不可思議。何以故。如是四法皆 悉是常。以是常故不可思議。一切眾生煩 惱覆障故名為常。斷常煩惱故故名無常。若 言一切眾生常者。何故修習八聖道分。為斷 眾苦。眾苦若斷則名無常。所受之樂則名為 常。是故我言。一切眾生煩惱覆障不見佛 性。以不見故不得涅槃。 師子吼言。世尊。如佛所說。一切諸法有 二種因。一者正因。二者緣因。以是二因應 無縛解。是五陰者念念生滅。如其生滅誰有 縛,解。 418

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt baát thuyeát bæ ñoaûn, baát baùng Chaùnh Phaùp; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc Phaïm aâm thanh.

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt kieán chö oaùn taéng, sanh ö hyû taâm; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc muïc tieäp haùm saéc.

Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt baát aån tha ñöùc, xöng döông kyø thieän; dó thò nghieäp duyeân, ñaéc baïch haøo töôùng.

Thieän nam töû! Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt tu taäp tam thaäp nhò töôùng nghieäp nhaân duyeân thôøi, taéc ñaéc baát thoái Boà-ñeà chi taâm.

Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh baát khaû tö nghò.

Chö Phaät caûnh giôùi, nghieäp quaû, Phaät taùnh dieäc baát khaû tö nghò. Haø dó coá? Nhö thò töù phaùp giai taát thò thöôøng. Dó thò thöôøng coá, baát khaû tö nghò.

Nhaát thieát chuùng sanh phieàn naõo phuù chöôùng, coá danh vi thöôøng. Ñoaïn thöôøng phieàn naõo coá, coá danh voâ thöôøng.

Nhöôïc ngoân nhaát thieát chuùng sanh thöôøng giaû, haø coá tu taäp Baùt Thaùnh ñaïo phaàn? Vò ñoaïn chuùng khoå. Chuùng khoå nhöôïc ñoaïn, taéc danh voâ thöôøng. Sôû thoï chi laïc, taéc danh vi thöôøng. Thò coá ngaõ ngoân nhaát thieát chuùng sanh, phieàn naõo phuù chöôùng, baát kieán Phaät taùnh. Dó baát kieán coá, baát ñaéc Nieát-baøn.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát: Nhaát thieát chö phaùp höõu nhò chuûng nhaân: nhaát giaû chaùnh nhaân, nhò giaû duyeân nhaân. Dó thò nhò nhaân, öng voâ phöôïc, giaûi.

Thò nguõ aám giaû, nieäm nieäm sanh dieät. Nhö kyø sanh dieät, thuøy höõu phöôïc, giaûi?

419

大般涅槃經 世尊。因此五陰生後五陰。此陰自滅不至 彼陰。雖不至彼能生彼陰。如因子生芽子不 至芽。雖不至芽而能生芽。眾生亦爾。云何 縛,解。 善男子。諦聽諦聽我當為汝分別解說。 善男子。如人捨命受大苦時。宗親圍遶。 號哭懊惱。其人惶怖莫知依救。雖有五情無 所覺知。肢節戰動不能自持。身體虛冷煖氣 欲盡。見先所修善惡報相。 善男子。如日垂沒山陵堆阜。影現東移理 無西逝。眾生業果亦復如是。此陰滅時彼陰 續生。如燈生闇滅燈滅闇生。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Theá Toân! Nhaân thöû nguõ aám, sanh haäu nguõ aám. Thöû aám töï dieät, baát chí bæ aám. Tuy baát chí bæ, naêng sanh bæ aám.

Nhö nhaân töû, sanh nha. Töû baát chí nha. Tuy baát chí nha, nhi naêng sanh nha. Chuùng sanh dieäc nhó. Vaân haø phöôïc, giaûi?

Thieän nam töû! Ñeá thính! Ñeá thính! Ngaõ ñöông vò nhöõ, phaân bieät giaûi thuyeát.

Thieän nam töû! Nhö nhaân xaû maïng, thoï ñaïi khoå thôøi, toâng thaân vi nhieãu, haøo khoác aùo naõo. Kyø nhaân hoaøng boá, maïc tri y cöùu. Tuy höõu nguõ tình, voâ sôû giaùc tri. Chi tieát chieán ñoäng, baát naêng töï trì; thaân theå hö laõnh, noaõn khí duïc taän; kieán tieân sôû tu thieän aùc baùo töôùng.

Thieän nam töû! Nhö nhaät thuøy moät, sôn laêng ñoâi phuï, aûnh hieän ñoâng di, lyù voâ taây theä. Chuùng sanh nghieäp quaû dieäc phuïc nhö thò, thöû aám dieät thôøi, bæ aám tuïc sanh; nhö ñaêng sanh, aùm dieät; ñaêng dieät, aùm sanh.

善男子。如蠟印印泥。印與泥合。印滅

Thieän nam töû! Nhö laïp aán, aán neâ. AÁn döõ neâ hieäp. AÁn

文成。而是蠟印不變在泥。文非泥出不餘處

dieät, vaên thaønh. Nhi thò laïp aán baát bieán taïi neâ; vaên phi neâ

來。以印因緣而生是文。現在陰滅中陰陰 生。是現在陰終不變為中陰五陰。中陰五陰 亦非自生不從餘來。因現陰故生中陰陰。如 印印泥印壞文成。名雖無差而時節各異。是 故我說中陰五陰非肉眼見天眼所見。 420

xuaát, baát dö xöù lai. Dó aán nhaân duyeân, nhi sanh thò vaên.

Hieän taïi aám dieät, Trung aám aám sanh. Thò hieän taïi aám chung baát bieán vi trung aám nguõ aám. Trung aám nguõ aám. dieäc phi töï sanh; baát tuøng dö lai. Nhaân hieän aám coá, sanh trung aám aám. Nhö aán, aán neâ; aán hoaïi, vaên thaønh. Danh tuy voâ sai, nhi thôøi tieát caùc dò. Thò coá ngaõ thuyeát: Trung aám nguõ aám phi nhuïc nhaõn kieán, thieân nhaõn sôû kieán.

421

大般涅槃經 是中陰中有三種食。一者思食。二者觸 食。三者意食。中陰二種。一善業果。二惡 業果。因善業故得善覺觀。因惡業故得惡覺 觀。 父母交會判合之時。隨業因緣向受生處。 於母生愛於父生瞋。父精出時謂是己有。見 已心悅而生歡喜。以是三種煩惱因緣。中陰 滅壞生後五陰。如印印泥印壞文成。生時諸 根有具不具。具者見色則生於貪。生於貪故 則名為愛。誑故生貪是名無明。貪愛無明二 因緣故。所見境界皆悉顛倒。無常見常無我 見我。無樂見樂無淨見淨。以四倒故作善惡 行。煩惱作業業作煩惱。是名繫縛。以是義 故名五陰生。 是人若得親近於佛及佛弟子諸善知識。 便得聞受十二部經。以聞法故觀善境界。觀 善境界故得大智慧。大智慧者名正知見。得 知見故於生死中而生悔心。生悔心故不生歡 樂。不生歡樂故能破貪心。破貪心故修八聖 道。修八聖道故得無生死。無生死故名得解 422

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thò trung aám trung, höõu tam chuûng thöïc: nhaát giaû tö thöïc, nhò giaû xuùc thöïc, tam giaû yù thöïc. Trung aám nhò chuûng: nhaát thieän nghieäp quaû, nhò aùc nghieäp quaû. Nhaân thieän nghieäp coá, ñaéc thieän giaùc quan. Nhaân aùc thieän coá, ñaéc aùc giaùc quan.

Phuï maãu giao hoäi phaùn hieäp chi thôøi, tuøy nghieäp nhaân duyeân, höôùng thoï sanh xöù, ö maãu sanh aùi, ö phuï sanh saân.

Phuï tinh xuaát thôøi, vò thò kyû höõu. Kieán dó taâm duyeät, nhi sanh hoan hyû. Dó thò tam chuûng phieàn naõo nhaân duyeân, trung aám dieät hoaïi, sanh haäu nguõ aám; nhö aán, aán neâ; aán hoaïi, vaên thaønh. Sanh thôøi, chö caên höõu cuï, baát cuï. Cuï giaû, kieán saéc taéc sanh ö tham. Sanh ö tham coá, taéc danh vi aùi. Cuoáng coá sanh tham, thò danh voâ minh. Tham aùi voâ minh, nhò nhaân duyeân coá, sôû kieán caûnh giôùi, giai taát ñieân ñaûo: voâ thöôøng kieán thöôøng, voâ ngaõ kieán ngaõ, voâ laïc kieán laïc, voâ tònh kieán tònh. Dó töù ñaûo coá, taùc thieän aùc haïnh, phieàn naõo taùc nghieäp, nghieäp taùc phieàn naõo. Thò danh heä phöôïc. Dó thò nghóa coá, danh nguõ aám sanh.

Thò nhaân nhöôïc ñaéc thaân caän ö Phaät caäp Phaät ñeä töû, chö thieän tri thöùc, tieän ñaéc vaên thoï Thaäp nhò boä kinh. Dó vaên Phaùp coá, quaùn thieän caûnh giôùi. Quaùn thieän caûnh giôùi coá, ñaéc ñaïi trí tueä. Ñaïi trí tueä giaû, danh chaùnh tri kieán. Ñaéc tri kieán coá, ö sanh töû trung, nhi sanh hoái taâm. Sanh hoái taâm coá, baát sanh hoan laïc. Baát sanh hoan laïc coá, naêng phaù tham taâm. Phaù tham taâm coá, tu Baùt Thaùnh ñaïo, Tu Baùt Thaùnh ñaïo coá, ñaéc voâ sanh töû. Voâ sanh töû coá, danh ñaéc giaûi thoaùt; nhö hoûa baát ngoä taân, danh chi vi dieät. Dieät 423

大般涅槃經 脫。如火不遇薪名之為滅。滅生死故名為滅 度。以是義故名五陰滅。 師子吼言。空中無刺云何言拔。陰無繫者 云何繫縛。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

sanh töû coá, danh vi dieät ñoä. Dó thò nghóa coá, danh nguõ aám dieät.

Sö Töû Hoáng ngoân: Khoâng trung voâ thích, vaân haø ngoân baït. AÁm voâ heä giaû, vaân haø heä phöôïc?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Dó phieàn naõo toûa, heä phöôïc

佛言。善男子。以煩惱鎖繫縛五陰。離五 陰已無別煩惱。離煩惱已無別五陰。

nguõ aám. Ly nguõ aám dó, voâ bieät phieàn naõo; ly phieàn naõo dó,

善男子。如柱持屋離屋無柱離柱無屋。眾 生五陰亦復如是。有煩惱故名為繫縛。無煩 惱故名為解脫。

Thieän nam töû! Nhö truï trì oác; ly oác voâ truï; ly truï voâ oác.

善男子。如拳合掌。繫結等三。合散生滅 更無別法。眾生五陰亦復如是。有煩惱故名 為繫縛。無煩惱故名為解脫。 善男子。如說名色繫縛眾生。名色若滅則 無眾生。離名色已無別眾生。離眾生已無別 名色。亦名名色繫縛眾生。亦名眾生繫縛名 色。 師子吼言。世尊。如眼不自見,指不自觸, 刀不自割,受不自受。云何如來說言名色繫縛 名色。何以故。言名色者,即是眾生。言眾生 424

voâ bieät nguõ aám.

Chuùng sanh nguõ aám dieäc phuïc nhö thò; höõu phieàn naõo coá, danh vi heä phöôïc; voâ phieàn naõo coá, danh vi giaûi thoaùt.

Thieän nam töû! Nhö quyeàn, hieäp chöôûng, heä keát, ñaúng tam, hieäp taùn sanh dieät, caùnh voâ bieät phaùp. Chuùng sanh nguõ aám dieäc phuïc nhö thò; höõu phieàn naõo coá, danh vi heä phöôïc; voâ phieàn naõo coá, danh vi giaûi thoaùt.

Thieän nam töû! Nhö thuyeát: danh saéc heä phöôïc chuùng sanh, danh saéc nhöôïc dieät, taéc voâ chuùng sanh; ly danh saéc dó, voâ bieät chuùng sanh; ly chuùng sanh dó, voâ bieät danh saéc. Dieäc danh: danh saéc heä phöôïc chuùng sanh. Dieäc danh: chuùng sanh heä phöôïc danh saéc.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhö nhaõn baát töï kieán, chæ baát töï xuùc, ñao baát töï caùt, thoï baát töï thoï. Vaân haø Nhö Lai thuyeát ngoân: danh saéc heä phöôïc danh saéc? Haø dó coá? Ngoân danh saéc giaû, töùc thò chuùng sanh; ngoân chuùng sanh giaû, 425

大般涅槃經 者,即是名色。若言名色繫縛眾生,即是名色 繫縛名色。 佛言。善男子。如二手合時。更無異法而 來合也。名之與色亦復如是。以是義故。我 言名色繫縛眾生。若離名色則得解脫。是故 我言眾生解脫。 師子吼言。世尊若有名色是繫縛者。諸阿 羅漢未離名色亦應繫縛。 善男子。解脫二種。一者子斷。二者果 斷。言子斷者名斷煩惱。阿羅漢等已斷煩惱 眾結爛壞。是故子結不能繫縛。未斷果故 名果繫縛。諸阿羅漢不見佛性。以不見故不 得阿耨多羅三藐三菩提。以是義故。可言果 繫。不得說言名色繫縛。 善男子。譬如然燈油未盡時明則不滅。 若油盡者滅則無疑。善男子。所言油者喻諸 煩惱。燈喻眾生。一切眾生煩惱油故不入涅 槃。若得斷者則入涅槃。 師子吼言。世尊。燈之與油二性各異。眾 生煩惱則不如是。眾生即是煩惱煩惱即是眾 426

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

töùc thò danh saéc. Nhöôïc ngoân: danh saéc heä phöôïc chuùng sanh, töùc thò danh saéc heä phöôïc danh saéc.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö nhò thuû hieäp thôøi, caùnh voâ dò phaùp nhi lai hieäp daõ. Danh chi döõ saéc dieäc phuïc nhö thò. Dó thò nghóa coá, ngaõ ngoân: danh saéc heä phöôïc chuùng sanh. Nhöôïc ly danh saéc, taéc ñaéc giaûi thoaùt. Thò coá ngaõ ngoân: chuùng sanh giaûi thoaùt.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhöôïc höõu danh saéc, thò heä phöôïc giaû, chö A-la-haùn, vò ly danh saéc, dieäc öng heä phöôïc?

Thieän nam töû! Giaûi thoaùt nhò chuûng: nhaát giaû töû ñoaïn, nhò giaû quaû ñoaïn. Ngoân töû ñoaïn giaû, danh ñoaïn phieàn naõo.

A-la-haùn ñaúng dó ñoaïn phieàn naõo, chuùng keát laïn hoaïi. Thò coá töû keát baát naêng heä phöôïc. Vò ñoaïn quaû coá, danh quaû heä phöôïc. Chö A-la-haùn baát kieán Phaät taùnh. Dó baát kieán coá, baát ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Dó thò nghóa coá, khaû ngoân quaû heä; baát ñaéc thuyeát ngoân: danh saéc heä phöôïc.

Thieän nam töû! Thí nhö nhieân ñaêng. Du vò taän thôøi, minh taéc baát dieät. Nhöôïc du taän giaû, dieät taéc voâ nghi.

Thieän nam töû! sôû ngoân du giaû, duï chö phieàn naõo; ñaêng, duï chuùng sanh. Nhaát thieát chuùng sanh, phieàn naõo du coá, baát nhaäp Nieát-baøn. Nhöôïc ñaéc ñoaïn giaû, taéc nhaäp Nieát-baøn.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Ñaêng chi döõ du, nhò taùnh caùc dò. Chuùng sanh, phieàn naõo, taéc baát nhö thò. Chuùng sanh töùc thò phieàn naõo; phieàn naõo töùc thò chuùng sanh.

427

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

生。眾生名五陰五陰名眾生。五陰名煩惱煩 惱名五陰。云何如來喻之於燈。

Chuùng sanh danh nguõ aám; nguõ aám danh chuùng sanh. Nguõ aám danh phieàn naõo; phieàn naõo danh nguõ aám. Vaân haø Nhö Lai duï chi ö ñaêng?

佛言。善男子。喻有八種。一者順喻。二 者逆喻。三者現喻。四者非喻。五者先喻。 六者後喻。七者先後喻。八者遍喻。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Duï höõu baùt chuûng: nhaát giaû

云何順喻。如經中說。天降大雨溝瀆皆 滿。溝瀆滿故小坑滿。小坑滿故大坑滿。大 坑滿故小泉滿。小泉滿故大泉滿。大泉滿 故小池滿。小池滿故大池滿。大池滿故小河 滿。小河滿故大河滿。大河滿故大海滿。 如來法雨亦復如是。眾生戒滿。戒滿足故 不悔心滿。不悔心滿故歡喜滿。歡喜滿故遠 離滿。遠離滿故安隱滿。安隱滿故三昧滿。 三昧滿故正知見滿。正知見滿故厭離滿。厭 離滿故呵責滿。呵責滿故解脫滿。解脫滿故 涅槃滿。是名順喻。 云何逆喻。大海有本所謂大河。大河有 本所謂小河。小河有本所謂大池。大池有本 所謂小池。小池有本所謂大泉。大泉有本所 謂小泉。小泉有本所謂大坑。大坑有本所謂 428

thuaän duï, nhò giaû nghòch duï, tam giaû hieän duï, töù giaû phi duï, nguõ giaû tieân duï, luïc giaû haäu duï, thaát giaû tieân haäu duï, baùt giaû bieán duï.

Vaân haø thuaän duï? Nhö kinh trung thuyeát: Thieân giaùng ñaïi vuõ, caâu ñoäc giai maõn. Caâu ñoäc maõn coá, tieåu khanh maõn.

Tieåu khanh maõn coá, ñaïi khanh maõn. Ñaïi khanh maõn coá, tieåu tuyeàn maõn. Tieåu tuyeàn maõn coá, ñaïi tuyeàn maõn. Ñaïi tuyeàn maõn coá, tieåu trì maõn. Tieåu trì maõn coá, ñaïi trì maõn. Ñaïi trì maõn coá, tieåu haø maõn. Tieåu haø maõn coá, ñaïi haø maõn. Ñaïi haø maõn coá, ñaïi haûi maõn.

Nhö Lai phaùp vuõ dieäc phuïc nhö thò; chuùng sanh giôùi maõn. Giôùi maõn tuùc coá, baát hoái taâm maõn. Baát hoái taâm maõn coá, hoan hyû maõn. Hoan hyû maõn coá, vieãn ly maõn. Vieãn ly maõn coá, an oån maõn. An oån maõn coá, Tam-muoäi maõn. Tammuoäi maõn coá, chaùnh tri kieán maõn. Chaùnh tri kieán maõn coá, yeám ly maõn. Yeám ly maõn coá, ha traùch maõn. Ha traùch maõn coá, giaûi thoaùt maõn. Giaûi thoaùt maõn coá, Nieát-baøn maõn. Thò danh thuaän duï.

Vaân haø nghòch duï? Ñaïi haûi höõu boån: sôû vò ñaïi haø. Ñaïi haø höõu boån: sôû vò tieåu haø. Tieåu haø höõu boån: sôû vò ñaïi trì. Ñaïi trì höõu boån: sôû vò. Tieåu trì. Tieåu trì höõu boån: sôû vò ñaïi tuyeàn. Ñaïi tuyeàn höõu boån: sôû vò tieåu tuyeàn. Tieåu tuyeàn 429

大般涅槃經 小坑。小坑有本所謂溝瀆。溝瀆有本所謂大 雨。 涅槃有本所謂解脫。解脫有本所謂呵責。 呵責有本所謂厭離。厭離有本所謂正知見。 正知見有本所謂三昧。三昧有本所謂安隱。 安隱有本所謂遠離。遠離有本所謂喜心。喜 心有本所謂不悔。不悔有本所謂持戒。持戒 有本所謂法雨。是名逆喻。 云何現喻。如經中說。眾生心性猶如獼 猴。獼猴之性捨一取一。眾生心性亦復如 是。取著色聲香味觸法無暫住時。是名現 喻。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

höõu boån, sôû vò ñaïi khanh. Ñaïi khanh höõu boån: sôû vò tieåu khanh. Tieåu khanh höõu boån: sôû vò caâu ñoäc. Caâu ñoäc höõu boån: sôû vò ñaïi vuõ.

Nieát-baøn höõu boån: sôû vò giaûi thoaùt. Giaûi thoaùt höõu boån: sôû vò ha traùch. Ha traùch höõu boån: sôû vò yeám ly. Yeám ly höõu boån: sôû vò chaùnh tri kieán. Chaùnh tri kieán höõu boån: sôû vò Tam-muoäi. Tam-muoäi höõu boån: sôû vò an oån. An oån höõu boån: sôû vò vieãn ly. Vieãn ly höõu boån: sôû vò hyû taâm. Hyû taâm höõu boån: sôû vò baát hoái. Baát hoái höõu boån: sôû vò trì giôùi. Trì giôùi höõu boån: sôû vò Phaùp vuõ. Thò danh nghòch duï.

Vaân haø hieän duï? Nhö kinh trung thuyeát: Chuùng sanh taâm taùnh, duï nhö di haàu. Di haàu chi taùnh, xaû nhaát thuû nhaát. Chuùng sanh taâm taùnh dieäc phuïc nhö thò; thuû tröôùc saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp, voâ taïm truï thôøi. Thò danh hieän duï.

Vaân haø phi duï? Nhö ngaõ tích caùo Ba-tö-naëc vöông: Ñaïi

云何非喻。如我昔告波斯匿王。大王。有 親信人從四方來各作是言。大王。有四大山 從四方來欲害人民。王若聞者當設何計。王

vöông! Höõu thaân tín nhaân, tuøng töù phöông lai, caùc taùc thò

言。世尊。設有此來無逃避處。惟當專心持 戒布施。我即讚言。善哉大王。我說四山即

Duy ñöông chuyeân taâm trì giôùi, boá thí. Ngaõ töùc taùn ngoân:

是眾生生老病死。生老病死常來切人。云何 大王。不修戒施。王言。世尊。持戒布施得 何等果。我言。大王。於人天中多受快樂。 430

ngoân: Ñaïi vöông! Höõu töù ñaïi sôn, tuøng töù phöông lai, duïc haïi nhaân daân. Vöông nhöôïc vaên giaû, ñöông thieát haø keá?

Vöông ngoân: Theá Toân! Thieát höõu thöû lai, voâ ñaøo tî xöù.

Thieän tai! Ñaïi vöông! Ngaõ thuyeát töù sôn, töùc thò chuùng sanh sanh, laõo, beänh, töû. Sanh, laõo, beänh, töû thöôøng lai thieát nhaân. Vaân haø Ñaïi vöông baát tu giôùi, thí? Vöông ngoân: Theá Toân! Trì giôùi, boá thí, ñaéc haø ñaúng quaû. Ngaõ ngoân: Ñaïi vöông! Ö nhaân thieân trung ña thoï khoaùi laïc.

431

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

王言。世尊。尼拘陀樹持戒布施。亦於人天 受安隱耶。我言。大王。尼拘陀樹不能持戒 修行布施。如其能者則受無異。是名非喻。

Vöông ngoân: Theá Toân! Ni-caâu-ñaø thoï trì giôùi, boá thí, dieäc ö

云何先喻。我經中說。譬如有人貪著妙 花。採取之時為水所漂。眾生亦爾。貪受五 欲。為生死水之所漂沒。是名先喻。

Vaân haø tieân duï? Ngaõ kinh trung thuyeát: Thí nhö höõu nhaân, tham tröôùc dieäu hoa; thaùi thuû chi thôøi, vi thuûy sôû phieâu. Chuùng sanh dieäc nhó; tham aùi nguõ duïc, vi sanh töû thuûy chi sôû phieâu moät. Thò danh tieân duï.

云何後喻。如法句說 。 莫輕小罪 以為無殃 水滴雖微 漸盈大器 是名後喻。

nhaân, thieân, thoï an oån da? Ngaõ ngoân: Ñaïi vöông! Ni-caâuñaø thoï baát naêng trì giôùi, tu haønh boá thí. Nhö kyø naêng giaû, taéc thoï voâ dò. Thò danh phi duï.

Vaân haø haäu duï? Nhö Phaùp cuù thuyeát: Maïc khinh tieåu toäi, Dó vi voâ öông; Thuûy trích tuy vi, Tieäm doanh ñaïi khí.

Thò danh haäu duï.

Vaân haø tieân haäu duï? Thí nhö ba tieâu, sanh quaû taéc

云何先後喻。譬如芭蕉生菓則死。愚人得 養亦復如是。如騾懷妊命不久全。

töû. Ngu nhaân ñaéc döôõng, dieäc phuïc nhö thò. Nhö loa hoaøi

云何遍喻。如經中說。三十三天有波利 質多樹。其根入地深五由延。高百由延。枝

Vaân haø bieán duï? Nhö kinh trung thuyeát: Tam thaäp tam

葉四布五十由延。葉熟則黃。諸天見已心 生歡喜。是葉不久必當墮落。其葉既落復生 歡喜。是枝不久必當變色。枝既變色復生歡 432

nhaâm, maïng baát cöûu toaøn. thieân höõu ba-lî-chaát-ña thoï. Kyø caên nhaäp ñòa, thaâm nguõ do-dieân; cao baù do-dieân. Chi dieäp töù boá, nguõ thaäp do-dieân.

Dieäp thuïc taéc hoaøng; chö thieân kieán dó, taâm sanh hoan hyû.

Thò dieäp baát cöûu, taát ñöông ñoïa laïc. Kyø dieäp kyù laïc, phuïc sanh hoan hyû: Thò chi baát cöûu, taát ñöông bieán saéc. Chi kyù bieán saéc, phuïc sanh hoan hyû. Thò saéc baát cöûu, taát ñöông 433

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

喜。是色不久必當生苞。見已復喜。是苞不 久必當生觜。見已復喜。是觜不久必當開 剖。開剖之時香氣周遍五十由延。光明遠照 八十由延。爾時諸天夏三月時在下受樂。

sanh bao. Kieán dó, phuïc hyû. Thò bao baát cöûu, taát ñöông

善男子。我諸弟子亦復如是。葉色黃者。 喻我弟子念欲出家。其葉落者。喻我弟子剃 除鬚髮。其色變者。喻我弟子白四羯磨受具

Thieän nam töû! Ngaõ chö ñeä töû dieäc phuïc nhö thò. Dieäp saéc hoaøng giaû, duï ngaõ ñeä töû nieäm duïc xuaát gia. Kyø dieäp laïc giaû, duï ngaõ ñeä töû theá tröø tu phaùt. Kyø saéc bieán giaû, duï ngaõ ñeä töû baïch töù yeát-ma, thoï cuï tuùc giôùi. Sô sanh bao giaû, duï ngaõ ñeä töû phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm.

Truy giaû, duï ö thaäp truï Boà Taùt ñaéc kieán Phaät taùnh. Khai phaåu giaû, duï ö Boà Taùt ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tamboà-ñeà. Höông giaû, duï ö thaäp phöông voâ löôïng chuùng sanh thoï trì caám giôùi. Quang giaû, duï ö Nhö Lai danh hieäu voâ ngaïi, chaâu bieán thaäp phöông. Haï tam ngoaït giaû, duï tam Tam-muoäi. Tam thaäp tam Thieân thoï khoaùi laïc giaû, duï ö chö Phaät taïi Ñaïi Nieát-baøn, ñaéc thöôøng, laïc, tònh. Thò danh bieán duï.

足戒。初生苞者。喻我弟子發阿耨多羅三藐 三菩提心。嘴者。喻於十住菩薩得見佛性。 開剖者。喻於菩薩得阿耨多羅三藐三菩提。 香者。喻於十方無量眾生受持禁戒。光者。 喻於如來名號無礙周遍十方。夏三月者。喻 三三昧。三十三天受快樂者。喻於諸佛在大 涅槃得常樂我淨。是名遍喻。 善男子。凡所引喻不必盡取。或取少分或 取多分或復全取。如言如來面如滿月。是名 少分。 善男子。譬如有人初不見乳轉。問他言乳 為何類。彼人答言如水蜜貝。水則濕相蜜則 甜相貝則色相。雖引三喻未即乳實。 434

sanh truy. Kieán dó phuïc hyû. Thò truy baát cöûu, taát ñöông khai phaãu. Khai phaãu chi thôøi, höông khí chaâu bieán nguõ thaäp do-dieân; quang minh vieãn chieáu baùt thaäp do-dieân.

Nhó thôøi chö thieân, haï tam ngoaït thôøi, taïi haï thoï laïc.

Thieän nam töû! Phaøm sôû daãn duï, baát taát taän thuû. Hoaëc thuû thieåu phaàn; hoaëc thuû ña phaàn; hoaëc phuïc toaøn thuû.

Nhö ngoân: Nhö Lai dieän nhö maõn nguyeät; thò danh thieåu phaàn.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, sô baát kieán nhuõ, chuyeån vaán tha ngoân: Nhuõ vi haø loaïi? Bæ nhaân ñaùp ngoân: Nhö thuûy, maät, boái. Thuûy taéc thaáp töôùng; maät taéc ñieàm töôùng; boái taéc saéc töôùng. Tuy daãn tam duï, vò töùc nhuõ thaät.

435

大般涅槃經 善男子。我言燈喻喻於眾生亦復如是。 善男子。離水無河。眾生亦爾。離五陰已 無別眾生。 善男子。如離箱轂輪軸輻輞更無別車。眾 生亦爾。 善男子。若欲得合彼燈喻者。諦聽諦聽我 今當說。炷者喻於二十五有。油者喻愛。明 喻智慧。除破黑闇喻破無明。煖喻聖道。如 燈油盡明焰則滅。眾生愛盡則見佛性。雖有 名色不能繫縛。雖復處在二十五有。不為諸 有之所染污。 師子吼言。世尊。眾生五陰空無所有。誰 有受教修習道者。 佛言。善男子。一切眾生皆有念心慧心發 心勤精進心信心定心。如是等法雖念念滅。 猶故相似相續不斷。故名修道。 師子吼言。世尊。如是等法皆念念滅。是 念念滅亦相似相續。云何修習。 佛言。善男子。如燈雖念念滅。而有光明 除破闇冥。念等諸法亦復如是。 436

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Ngaõ ngoân ñaêng duï, duï ö chuùng sanh, dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Ly thuûy voâ haø. Chuùng sanh dieäc nhó, ly nguõ aám dó, voâ bieät chuùng sanh.

Thieän nam töû! Nhö ly söông, coác, luaân, truïc, phuùc, voïng, caùnh voâ bieät xa. Chuùng sanh dieäc nhó.

Thieän nam töû! Nhöôïc duïc ñaéc hieäp bæ ñaêng duï giaû, ñeá thính, ñeá thính, ngaõ kim ñöông thuyeát. Chuù giaû, duï ö nhò thaäp nguõ höõu. Du giaû, du aùi. Minh, duï trí tueä. Tröø phaù haéc aùm, duï phaù voâ minh. Noaõn, duï Thaùnh ñaïo. Nhö ñaêng du taän, minh dieäm taéc dieät; chuùng sanh aùi taän, taéc kieán Phaät taùnh. Tuy höõu danh saéc, baát naêng heä phöôïc. Tuy phuïc xöù taïi nhò thaäp nguõ höõu, baát vi chö höõu chi sôû nhieãm oâ.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Chuùng sanh nguõ aám khoâng, voâ sôû höõu. Thuøy höõu thoï giaùo, tu taäp ñaïo giaû?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh giai höõu: nieäm taâm, tueä taâm, phaùt taâm, caàn tinh taán taâm, tín taâm, ñònh taâm. Nhö thò ñaúng phaùp tuy nieäm nieäm dieät, du coá töông töï, töông tuïc baát ñoaïn; coá danh tu ñaïo.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhö thò ñaúng phaùp giai nieäm nieäm dieät; thò nieäm nieäm dieät dieäc töông töï, töông tuïc. Vaân haø tu taäp?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö ñaêng tuy nieäm nieäm dieät, nhi höõu quang minh tröø phaù aùm minh. Nieäm ñaúng chö phaùp dieäc phuïc nhö thò.

437

大般涅槃經 善男子。如眾生食雖念念滅。亦令飢者而 得飽滿。譬如上藥雖念念滅亦能愈病。日月 光明雖念念滅。亦能增長樹林草木。 善男子。汝言念念滅云何增長者。心不斷 故名為增長。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhö chuùng sanh töï, tuy nieäm nieäm dieät, dieäc linh cô giaû nhi ñaéc baõo maõn. Thí nhö thöôïng döôïc, tuy nieäm nieäm dieät, dieäc naêng duõ beänh. Nhaät nguyeät quang minh, tuy nieäm nieäm dieät, dieäc naêng taêng tröôûng thoï laâm thaûo moäc.

Thieän nam töû! Nhöõ ngoân: nieäm nieäm dieät, vaân haø taêng tröôûng giaû? Taâm baát ñoaïn coá, danh vi taêng tröôûng.

善男子。如人誦書所誦字句不得一時。前

Thieän nam töû! Nhö nhaân tuïng thö, sôû tuïng töï cuù, baát

不至中中不至後。人之與字及以心想俱念念

ñaéc nhaát thôøi: tieàn baát chí trung, trung baát chí haäu. Nhaân chi döõ töï, caäp dó taâm töôûng, caâu nieäm nieäm dieät. Dó cöûu tu coá, nhi ñaéc thoâng lôïi.

滅。以久修故而得通利。 善男子。譬如金師從初習作至于皓首。雖 念念滅前不至後。以積習故所作遂妙。是故 得稱善好金師。讀誦經書亦復如是。 善男子。譬如種子。地亦不教汝當生芽。

Thieän nam töû! Thí nhö kim sö, tuøng sô taäp taùc chí vu haïo thuû, tuy nieäm nieäm dieät, tieàn baát chí haäu. Dó tích taäp coá, sôû taùc toaïi dieäu. Thò coá ñaéc xöng thieän haûo kim sö. Ñoäc tuïng kinh thô dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Thí nhö chuûng töû, ñòa dieäc baát giaùo: nhöõ

果。以法性故而果自生。眾生修道亦復如

ñöông sanh nha. Dó phaùp taùnh coá, nha taéc töï sanh. Naõi chí hoa, dieäc baát giaùo: nhöõ ñöông taùc quaû. Dó phaùp taùnh coá, nhi quaû töï sanh. Chuùng sanh tu ñaïo, dieäc phuïc nhö

是。

thò.

以法性故牙則自生。乃至花亦不教汝當作

善男子。譬如數法。一不至二二不至三。 雖念念滅而至千萬。眾生修道亦復如是。 善男子。如燈念念滅。初滅之焰不教後焰 我滅汝生當破諸闇。 438

Thieän nam töû! Thí nhö soá phaùp: nhaát baát chí nhò, nhò baát chí tam; tuy nieäm nieäm dieät, nhi chí thieân vaïn. Chuùng sanh tu ñaïo, dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Nhö ñaêng nieäm nieäm dieät. Sô dieät chi dieäm baát giaùo haäu dieäm: ngaõ dieät, nhöõ sanh, ñöông phaù chö aùm.

439

大般涅槃經 善男子。譬如犢子生便求乳。求乳之智實 無人教。雖念念滅而初飢後飽。是故當知不 應相似。若相似者不應異生。眾生修道亦復 如是。初雖未增以久修故。則能破壞一切煩 惱。 師子吼言。世尊。如佛所說。須陀洹人得 果證已。雖生惡國猶故持戒。不殺盜婬兩舌 飲酒。須陀洹陰即此處滅不至惡國。修道亦 爾不至惡國。若相似者何故不生淨妙國土。 若惡國陰非須陀洹陰。云何而得不作惡業。 佛言。善男子。須陀洹者雖生惡國。終 不失於須陀洹名陰不相似。是故我引犢子為 喻。須陀洹人雖生惡國。以道力故不作惡 業。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Thí nhö ñoäc töû, sanh tieän caàu nhuõ. Caàu nhuõ chi trí, thaät voâ nhaân giaùo. Tuy nieäm nieäm dieät, nhi sô cô haäu baõo. Thò coá ñöông tri: baát öng töông töï; nhöôïc töông töï giaû, baát öng dò sanh. Chuùng sanh tu ñaïo, dieäc phuïc nhö thò; sô tuy vò taêng, dó cöûu tu coá, taéc naêng phaù hoaïi nhaát thieát phieàn naõo!

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát: Tuñaø-hoaøn nhaân, ñaéc quaû chöùng dó, tuy sanh aùc quoác, du coá trì giôùi: baát saùt, ñaïo, daâm, löôõng thieät, aåm töûu. Tu-ñaøhoaøn aám, töùc thöû xöù dieät, baát chí aùc quoác. Tu ñaïo dieäc nhó; baát chí aùc quoác. Nhöôïc töông töï giaû, haø coá baát sanh tònh dieäu quoác ñoä? Nhöôïc aùc quoác aám phi Tu-ñaø-hoaøn aám, vaân haø nhi ñaéc baát taùc aùc nghieäp?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Tu-ñaø-hoaøn giaû tuy sanh aùc quoác, chung baát thaát ö Tu-ñaø-hoaøn danh. AÁm baát töông töï, thò coá ngaõ daãn ñoäc töû vi duï. Tu-ñaø-hoaøn nhaân, tuy sanh aùc quoác, dó ñaïo löïc coá, baát taùc aùc nghieäp.

Thieän nam töû! Thí nhö Höông sôn, höõu Sö töû vöông,

善男子。譬如香山有師子王。是故一切飛

thò coá nhaát thieát phi ñieåu, taåu thuù tuyeät tích thöû sôn: voâ

鳥走獸絕跡。此山無敢近者。有時是王至雪 山中。一切鳥獸猶故不住。須陀洹人亦復如

caûm caän giaû. Höõu thôøi, thò vöông chí Tuyeát sôn trung, nhaát

是。雖不修道以道力故不作諸惡。 善男子。譬如有人服食甘露。甘露雖滅以 其力勢能令是人不生不死。 440

thieát ñieåu, thuù du coá baát truï. Tu-ñaø-hoaøn nhaân dieäc phuïc nhö thò, tuy baát tu ñaïo, dó ñaïo löïc coá, baát taùc chö aùc.

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân phuïc thöïc cam loä.

Cam loä tuy dieät, dó kyø löïc theá, naêng linh thò nhaân baát sanh baát töû.

441

大般涅槃經 善男子。如須彌山有上妙藥名楞伽利。有 人服之雖念念滅。以藥力故不遇患苦。 善男子。如轉輪王所坐之處。王雖不在 無人敢近。何以故。王威力故。須陀洹人亦

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhö Tu-di sôn, höõu thöôïng dieäu döôïc, danh Laêng-giaø-lî. Höõu nhaân phuïc chi, tuy nieäm nieäm dieät, dó döôïc löïc coá, baát ngoä hoaïn khoå.

Thieän nam töû! Nhö chuyeån luaân vöông sôû toïa chi xöù, vöông tuy baát taïi, voâ nhaân caûm caän. Haø dó coá? Vöông oai

復如是雖生惡國不修習道。以道力故不作惡

löïc coá. Tu-ñaø-hoaøn nhaân dieäc phuïc nhö thò; tuy sanh aùc

業。

quoác, baát tu taäp ñaïo, dó ñaïo löïc coá, baát taùc aùc nghieäp.

善男子。須陀洹陰於此而滅雖生異陰。猶 故不失須陀洹陰。 善男子。譬如眾生為果實故於種子中多役 作業。糞治溉灌未得果實而子復滅。亦得名 為因子得果。須陀洹陰亦復如是。

Thieän nam töû! Tu-ñaø-hoaøn aám, ö thöû nhi dieät. Tuy sanh dò aám, du coá baát thaát Tu-ñaø-hoaøn aám.

Thieän nam töû! Thí nhö chuùng sanh, vò quaû thaät coá, ö chuûng töû trung, ña dòch taùc nghieäp: phaán, trò, khaùi quaùn.

Vò ñaéc quaû thaät, nhi töû phuïc dieät. Dieäc ñaéc danh vi nhaân töû ñaéc quaû. Tu-ñaø-hoaøn aám dieäc phuïc nhö thò.

善男子。譬如有人資產巨富。惟有一子

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, tö saûn cöï phuù, duy

先已終沒。其子有子復在他土。其人忽然奄

höõu nhaát töû; tieân dó chung moät. Kyø nhaân höõu töû, phuïc taïi

便命終。孫聞是已還收產業。雖知財貨非其 所作。然其收取無遮護者。何以故。以姓一

tha ñoä. Kyø nhaân hoát nhieân yeám tieän maïng chung. Toân vaên thò dó, hoaøn thaâu saûn nghieäp. Tuy tri taøi hoùa phi kyø sôû taùc, nhieân kyø thaâu thuû, voâ giaø hoä giaû. Haø dó coá? Dó taùnh

故。須陀洹陰亦復如是。

nhaát coá. Tu-ñaø-hoaøn aám dieäc phuïc nhö thò.

師子吼言。如佛說偈。

Sö Töû Hoáng ngoân: Nhö Phaät thuyeát keä:

442

比丘若修習

Tyø-kheo nhöôïc tu taäp.

戒定及智慧

Giôùi ñònh caäp trí tueä; 443

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ñöông tri thò baát thoái,

當知是不退 親近大涅槃 世尊。云何修戒云何修定云何修慧。 佛言。善男子。若有人受持禁戒。但為自

Thaân caän Ñaïi Nieát-baøn.

Theá Toân! Vaân haø tu giôùi? Vaân haø tu ñònh? Vaân haø tu tueä?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc höõu nhaân thoï trì caám

利人天受樂。不為度脫一切眾生。不為擁護

giôùi, ñaõn vò töï lôïi: nhaân, thieân thoï laïc; baát vò ñoä thoaùt

無上正法。但為利養畏三惡道。為命色力安

nhaát thieát chuùng sanh; baát vò uûng hoä voâ thöôïng Chaùnh

無礙辯。畏懼王法惡名穢稱為世事業。如是 護戒則不得名修習戒也。 善男子。云何名為真修習戒。受持戒時。 若為度脫一切眾生為護正法。度未度故。解 未解故。歸無歸故。未入涅槃令得入故。如 是修時。不見戒不見戒相不見持者。不見果 報不觀毀犯。善男子。若能如是。是則名為 修習戒也。 云何復名修習三昧。修三昧時。為自度脫 為於利養。不為眾生不為護法。為見貪欲穢 食等過。男女等根九孔不淨。鬥訟打刺互相 殺害。若為此事修三昧者。是則不名修習三 昧。 444

Phaùp; ñaõn vò lôïi döôõng, uùy tam aùc ñaïo; vò maïng, saéc, löïc; an voâ ngaïi bieän, uùy cuï vöông phaùp, aùc danh ueá xöng, vi theá söï nghieäp. Nhö thò hoä giôùi, taéc baát ñaéc danh tu taäp giôùi daõ.

Thieän nam töû! Vaân haø danh vi chaân tu taäp giôùi? Thoï trì giôùi thôøi, nhöôïc vò ñoä thoaùt nhaát thieát chuùng sanh, vò hoä Chaùnh Phaùp, ñoä vò ñoä coá, giaûi vò giaûi coá, quy vò quy coá; vò nhaäp Nieát-baøn, linh ñaéc nhaäp coá. Nhö thò tu thôøi, baát kieán giôùi, baát kieán giôùi töôùng, baát kieán trì giaû, baát kieán quaû baùo, baát quan huûy phaïm. Thieän nam töû! Nhöôïc naêng nhö thò, thò taéc danh vi tu taäp giôùi daõ.

Vaân haø phuïc danh tu taäp Tam-muoäi? Tu Tam-muoäi thôøi, vò töï ñoä thoaùt, vò ö lôïi döôõng, baát vò chuùng sanh, baát vò hoä phaùp, vò kieán tham duïc, ueá thöïc ñaúng quaù, nam, nöõ ñaúng caên, cöûu khoång baát tònh, ñaáu, tuïng, ñaû, thích, hoå töông saùt haïi. Nhöôïc vò thöû söï, tu Tam-muoäi giaû, thò taéc baát danh tu taäp Tam-muoäi.

445

大般涅槃經 善男子。云何復名真修三昧。若為眾生修 習三昧。於眾生中得平等心。為令眾生得不 退法。為令眾生得聖心故。為令眾生得大乘 故。為欲護持無上法故。為令眾生不退菩提 心故。為令眾生得首楞嚴三昧故。為令眾生 得金剛三昧故。為令眾生得陀羅尼故。為令 眾生得四無礙故。為令眾生見佛性故。作是 行時。不見三昧不見三昧相。不見修者不見 果報。善男子。若能如是。是則名為修習三 昧。 云何復名修於智慧。若有修者作是思惟。 我若修習如是智慧。則得解脫度三惡道誰能 利益一切眾生。誰能度人於生死道。佛出世 難如優曇缽花。我今能斷諸煩惱結必得解脫 果。是故我當勤修智慧。速斷煩惱早得度 脫。如是修者。不得名為修習智慧。 云何名為真修習智。智者若觀生老死苦。 一切眾生無明所覆。不知修習無上正道。願 我此身悉代眾生受大苦惱。眾生所有貧窮下 賤破戒之心貪瞋癡業。願皆悉來集于我身。 446

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Vaân haø phuïc danh chaân tu Tam-muoäi?

Nhöôïc vò chuùng sanh tu taäp Tam-muoäi; ö chuùng sanh trung, ñaéc bình ñaúng taâm; vò linh chuùng sanh ñaéc baát thoái phaùp; vò linh chuùng sanh ñaéc thaùnh taâm coá; vò linh chuùng sanh ñaéc Ñaïi thöøa coá; vò duïc hoä trì voâ thöôïng phaùp coá; vò linh chuùng sanh baát thoái Boà-ñeà taâm coá; vò linh chuùng sanh ñaéc Thuû-laêng-nghieâm Tam-muoäi coá; vò linh chuùng sanh ñaéc Kim cang Tam-muoäi coá; vò linh chuùng sanh ñaéc Ñaø-la-ni coá; vò linh chuùng sanh ñaéc Töù voâ ngaïi coá; vò linh chuùng sanh kieán Phaät taùnh coá. Taùc thò haïnh thôøi, baát kieán Tammuoäi, baát kieán Tam-muoäi töôùng, baát kieán tu giaû, baát kieán quaû baùo. Thieän nam töû! Nhöôïc naêng nhö thò, thò taéc danh vi tu taäp Tam-muoäi.

Vaân haø phuïc danh tu ö trí tueä? Nhöôïc höõu tu giaû taùc thò tö duy: Ngaõ nhöôïc tu taäp nhö thò trí tueä, taéc ñaéc giaûi thoaùt, ñoä tam aùc ñaïo. Thuøy naêng lôïi ích nhaát thieát chuùng sanh? Thuøy naêng ñoä nhaân ö sanh töû ñaïo? Phaät xuaát theá nan, nhö Öu-ñaøm-baùt hoa. Ngaõ kim naêng ñoaïn chö phieàn naõo keát, ñaéc giaûi thoaùt quaû. Thò coá ngaõ ñöông caàn tu trí tueä, toác ñoaïn phieàn naõo, taûo ñaéc ñoä thoaùt. Nhö thò tu giaû, baát ñaéc danh vi tu taäp trí tueä.

Vaân haø danh vi chaân tu taäp trí? Trí giaû nhöôïc quaùn: Sanh, laõo, töû, khoå. Nhaát thieát chuùng sanh, voâ minh sôû phuù, baát tri tu taäp voâ thöôïng chaùnh ñaïo. Nguyeän ngaõ thöû thaân, taát ñaïi chuùng sanh, thoï ñaïi khoå naõo. Chuùng sanh sôû höõu baàn cuøng haï tieän phaù giôùi chi taâm, tham saân si nghieäp, nguyeän giai taát lai taäp vu ngaõ thaân! Nguyeän chö 447

大般涅槃經 願諸眾生不生貪取。不為名色之所繫縛。願 諸眾生早度生死。令我一身處之不厭。願令 一切皆得阿耨多羅三藐三菩提。如是修時。 不見智慧不見智慧相。不見修者不見果報。 是則名為修習智慧。 善男子。修習如是戒定智慧是名菩薩。不 能如是修戒定慧是名聲聞。 復次善男子。云何復名修集於戒。若能 破壞一切眾生十六惡律儀。何等十六。一者 為利餧養羔羊肥已轉賣。二者為利買已屠 殺。三者為利餧養豬豚肥已轉賣。四者為利 買已屠殺。五者為利餧養牛犢肥已轉賣。六 者為利買已屠殺。七者為利養雞令肥肥已轉 賣。八者為利買已屠殺。九者釣魚。十者獵 師。十一者劫奪。十二者魁膾。十三者網捕 飛鳥。十四者兩舌。十五者獄卒。十六者咒 龍。能為眾生永斷如是十六惡業。是名修 戒。 云何修定。能斷一切世間三昧。所謂無 身三昧。能令眾生生顛倒心謂是涅槃。有無 448

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

chuùng sanh baát sanh tham thuû; baát vi danh saéc chi sôû heä phöôïc! Nguyeän chö chuùng sanh taûo ñoä sanh töû, linh ngaõ nhaát thaân xöû chi baát yeám! Nguyeän linh nhaát thieát giai ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Nhö thò tu thôøi, baát kieán trí tueä, baát kieán trí tueä töôùng, baát kieán tu giaû, baát kieán quaû baùo. Thò taéc danh vi tu taäp trí tueä.

Thieän nam töû! Tu taäp nhö thò giôùi, ñònh, trí tueä, thò danh Boà Taùt. Baát naêng nhö thò tu giôùi, ñònh, tueä, thò danh Thanh vaên.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Vaân haø phuïc danh tu taäp ö giôùi? Nhöôïc naêng phaù hoaïi nhaát thieát chuùng sanh thaäp luïc aùc luaät nghi. Haø ñaúng thaäp luïc? Nhaát giaû vò lôïi, uûy döôõng cao, döông phì dó chuyeån maïi. Nhò giaû vò lôïi, maõi dó ñoà saùt. Tam giaû vò lôïi, uûy döôõng trö, ñoàn; phì dó chuyeån maïi. Töù giaû vò lôïi, maõi dó ñoà saùt. Nguõ giaû vò lôïi, uûy döông ngöu ñoäc; phì dó chuyeån maïi. Luïc giaû vò lôïi, maõi dó ñoà saùt.

Thaát giaû vò lôïi, döôõng keâ linh phì; phì dó chuyeån maïi. Baùt giaû vò lôïi, maõi dó ñoà saùt. Cöûu giaû ñieáu ngö. Thaäp giaû laïp sö.

Thaäp nhaát giaû kieáp ñoaït. Thaäp nhò giaû khoâi khoaùi. Thaäp tam giaû voõng boå phi ñieåu. Thaäp töù giaû löôõng thieät. Thaäp nguõ giaû nguïc toát. Thaäp luïc giaû chuù long. Naêng vò chuùng sanh, vónh ñoaïn nhö thò thaäp luïc aùc nghieäp, thò danh tu giôùi.

Vaân haø tu ñònh? Naêng ñoaïn nhaát thieát theá gian Tammuoäi; sôû vò: Voâ thaân Tam-muoäi naêng linh chuùng sanh sanh ñieân ñaûo taâm, vò thò Nieát-baøn; Höõu voâ bieân taâm Tam-muoäi, Tònh tuï Tam-muoäi, Theá bieân Tam-muoäi, Theá 449

大般涅槃經 邊心三昧淨聚三昧世邊三昧世斷三昧世性三 昧世丈夫三昧非想非非想三昧。如是等定能 令眾生生顛倒心謂是涅槃。若能永斷如是三 昧。是則名為修習三昧。 云何復名修習智慧。能破世間所有惡見。 一切眾生悉有惡見。所謂色即是我亦是我 所。色中有我我中有色。乃至識亦如是。常

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ñoaïn Tam-muoäi, Theá taùnh Tam-muoäi, Theá tröôïng phu Tam-muoäi, Phi töôûng phi phi töôûng Tam-muoäi. Nhö thò ñaúng ñònh naêng linh chuùng sanh sanh ñieân ñaûo taâm, vò thò Nieát-baøn. Nhöôïc naêng vónh ñoaïn nhö thò Tam-muoäi, thò taéc danh vi tu taäp Tam-muoäi.

Vaân haø phuïc danh tu taäp trí tueä? Naêng phaù theá gian sôû höõu aùc kieán. Nhaát thieát chuùng sanh taát höõu aùc kieán, sôû vò: saéc töùc thò ngaõ, dieäc thò ngaõ sôû; saéc trung höõu ngaõ; ngaõ trung höõu saéc. Naõi chí thöùc dieäc nhö thò. Thöôøng töùc

即是我色滅我存。色即是我色滅我滅。復有 人言。作者名我受者名色。復有人言。作者 名色受者名我。復有人言。無作無受自生自 滅悉非因緣。復有人言。無作無受悉是自在 之所造作。復有人言。無有作者無有受者。 一切悉是時節所作。復有人言。作者受者悉

thò ngaõ; saéc dieät ngaõ toàn. Saéc töùc thò ngaõ; saéc dieät, ngaõ

無所有。地等五大名為眾生。

ñaúng nguõ ñaïi, danh vi chuùng sanh.

善男子。若能破壞一切眾生如是惡見。是 則名為修智慧也。 善男子。修習戒者為身寂靜。修習三昧為 心寂靜。修習智慧為壞疑心。壞疑心者為修 習道。修習道者為見佛性。見佛性者為得阿 耨多羅三藐三菩提故。得阿耨多羅三藐三菩 450

dieät. Phuïc höõu nhaân ngoân: Taùc giaû danh ngaõ; thoï giaû danh saéc. Phuïc höõu nhaân ngoân: Taùc giaû danh saéc; thoï giaû danh ngaõ. Phuïc höõu nhaân ngoân: voâ taùc, voâ thoï; töï sanh, töï dieät; taát phi nhaân duyeân. Phuïc höõu nhaân ngoân: voâ taùc, voâ thoï; taát thò Töï taïi chi sôû taïo taùc. Phuïc höõu nhaân ngoân: voâ höõu taùc giaû, voâ höõu thoï giaû; nhaát thieát taát thò thôøi tieát sôû taùc.

Phuïc höõu nhaân ngoân: taùc giaû thoï giaû, taát voâ sôû höõu. Ñòa Thieän nam töû! Nhöôïc naêng phaù hoaïi nhaát thieát chuùng sanh nhö thò aùc kieán, thò taéc danh vi tu trí tueä daõ.

Thieän nam töû! Tu taäp giôùi giaû, vò thaân tòch tónh. Tu taäp Tam-muoäi, vò taâm tòch tónh. Tu taäp trí tueä, vò hoaïi nghi taâm. Hoaïi nghi taâm giaû, vò tu taäp ñaïo. Tu taäp ñaïo giaû, vò kieán Phaät taùnh. Kieán Phaät taùnh giaû, vò ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà coá. Ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam451

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

提者為得無上大涅槃故。得大涅槃者,為斷眾 生一切生死,一切煩惱,一切諸有,一切諸界,一 切諸諦故。斷於生死乃至斷諦。為得常樂我 淨法故。

boà-ñeà giaû, vò ñaéc Voâ thöôïng Ñaïi Nieát-baøn coá. Ñaéc Ñaïi

師子吼言。世尊。如佛所說。若不生不滅 名大涅槃者。生亦如是不生不滅。何故不得 名為涅槃。

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát: Nhöôïc

善男子。如是如是如汝所言。是生雖復不 生不滅而有始終。 世尊。是生死法亦無始終。若無始終則名 為常。常即涅槃。何故不名生死為涅槃耶。 善男子。是生死法悉有因果。有因果故,不 得名之為涅槃也。何以故。涅槃之體無因果 故。 師子吼言。世尊。夫涅槃者亦有因果。如 佛所說。

452

Nieát-baøn giaû, vò ñoaïn chuùng sanh nhaát thieát sanh töû, nhaát thieát phieàn naõo, nhaát thieát chö höõu, nhaát thieát chö giôùi, nhaát thieát chö ñeá coá. Ñoaïn ö sanh töû naõi chí ñoaïn ñeá, vò ñaéc Thöôøng, Laïc, Ngaõ, Tònh Phaùp coá.

baát sanh baát dieät danh Ñaïi Nieát-baøn giaû, sanh dieäc nhö thò baát sanh baát dieät; haø coá baát ñaéc danh vi Nieát-baøn?

Thieän nam töû! Nhö thò! Nhö thò! Nhö nhöõ sôû ngoân. Thò sanh tuy phuïc baát sanh baát dieät, nhi höõu thuûy chung.

Theá Toân! Thò sanh töû phaùp dieäc voâ thuûy chung. Nhöôïc voâ thuûy, chung, taéc danh vi thöôøng. Thöôøng töùc Nieát-baøn.

Haø coá baát danh sanh töû vi Nieát-baøn da?

Thieän nam töû! Thò sanh töû phaùp, taát höõu nhaân quaû.

Höõu nhaân quaû coá, baát ñaéc danh chi vi Nieát-baøn daõ. Haø dó coá? Nieát-baøn chi theå, voâ nhaân quaû coá.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Phuø Nieát-baøn giaû dieäc höõu nhaân quaû. Nhö Phaät sôû thuyeát:

從因故生天, 從因墮惡道, 從因故涅槃 ,

Tuøng nhaân coá sanh thieân,

是故皆有因。

Thò coá giai höõu nhaân.

Tuøng nhaân ñoïa aùc ñaïo; Tuøng nhaân coá Nieát-baøn,

453

大般涅槃經 如佛往昔告諸比丘。我今當說沙門道果。 言沙門者。謂能具修戒定智慧。道者謂八聖 道。沙門果者所謂涅槃。 世尊。涅槃如是豈非果耶。云何說言涅槃 之體無因無果。 佛言。善男子。我所宣說涅槃因者。所 謂佛性。佛性之性不生涅槃。是故我言涅槃 無因。能破煩惱故名大果。不從道生故名無 果。是故涅槃無因無果。 師子吼言。世尊。眾生佛性為悉共有為各

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhö Phaät vaõng tích caùo chö tyø-kheo: Ngaõ kim ñöông thuyeát sa-moân ñaïo quaû. Ngoân sa-moân giaû, vò naêng cuï tu giôùi, ñònh, trí tueä, ñaïo giaû, vò Baùt Thaùnh ñaïo. Sa-moân quaû giaû, sôû vò Nieát-baøn.

Theá Toân! Nieát-baøn nhö thò, khôûi phi quaû da? Vaân haø thuyeát ngoân, Nieát-baøn chi theå, voâ nhaân, voâ quaû?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ngaõ sôû tuyeân thuyeát Nieátbaøn nhaân giaû, sôû vò Phaät taùnh. Phaät taùnh chi taùnh, baát sanh Nieát-baøn. Thò coá ngaõ ngoân Nieát-baøn voâ nhaân. Naêng phaù phieàn naõo coá danh ñaïi quaû. Baát tuøng ñaïo sanh, coá danh voâ quaû. Thò coá Nieát-baøn voâ nhaân, voâ quaû.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Chuùng sanh Phaät taùnh, vi taát coäng höõu, vi caùc caùc höõu? Nhöôïc coäng höõu giaû, nhaát

各有。若共有者一人得阿耨多羅三藐三菩提

nhaân ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà thôøi, nhaát

時。一切眾生亦應同得。

thieát chuùng sanh dieäc öng ñoàng ñaéc!

世尊。如二十人同有一怨。若一人能除。 餘十九人皆亦同除。佛性亦爾。一人得時餘 亦應得。 若各各有則是無常。何以故。可算數故。 然佛所說眾生佛性不一不二。若各各有不應 說言諸佛平等。亦不應說佛性如空。 454

Theá Toân! Nhö nhò thaäp nhaân ñoàng höõu nhaát oaùn. Nhöôïc nhaát nhaân naêng tröø, dö thaäp cöûu nhaân giai dieäc ñoàng tröø.

Phaät taùnh dieäc nhó; nhaát nhaân ñaéc thôøi, dö dieäc öng ñaéc.

Nhöôïc caùc caùc höõu, taéc thò voâ thöôøng. Haø dó coá? Khaû toaùn soá coá. Nhieân Phaät sôû thuyeát: chuùng sanh Phaät taùnh, baát nhaát baát nhò. Nhöôïc caùc caùc höõu, baát öng thuyeát ngoân: Chö Phaät bình ñaúng, dieäc baát öng thuyeát: Phaät taùnh nhö khoâng.

455

大般涅槃經 佛言。善男子。眾生佛性不一不二。諸佛 平等猶如虛空。一切眾生同共有之。若有能 修八聖道者。當知是人則得明見。 善男子。雪山有草名曰忍辱。牛若食之則 成醍醐。眾生佛性亦復如是。 師子吼言。如佛所說忍辱草者。一耶多 耶。如其一者牛食則盡。如其多者云何而言 眾生佛性亦如是耶。如佛所說。若有修習八 聖道者則見佛性。是義不然。何以故。道若 一者如忍辱草則應有盡。如其有盡一人修已 餘則無分。若道多者云何得言具足修習。亦 不得名薩婆若智。 佛言。善男子。如平坦路一切眾生悉於中 行無障礙者。中路有樹其蔭清涼。行人在下 憩駕止息。然其樹蔭常住不異。亦不消壞無 持去者。路。喻聖道。蔭喻佛性。 善男子。譬如大城唯有一門。雖有多人經 由入出。都無有能作障礙者。亦復無人破壞 毀落而齎持去。 456

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Chuùng sanh Phaät taùnh, baát nhaát baát nhò. Chö Phaät bình ñaúng, do nhö hö khoâng. Nhaát thieát chuùng sanh ñoàng coäng höõu chi. Nhöôïc höõu naêng tu Baùt Thaùnh ñaïo giaû, ñöông tri thò nhaân taéc ñaéc minh kieán.

Thieän nam töû! Tuyeát sôn höõu thaûo, danh vieát nhaãn nhuïc. Ngöu nhöôïc thöïc chi, taéc thaønh ñeà-hoà. Chuùng sanh Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò.

Sö Töû Hoáng ngoân: Nhö Phaät sôû thuyeát nhaãn nhuïc thaûo giaû, nhaát da, ña da? Nhö kyø nhaát giaû, ngöu thöïc taéc taän.

Nhö kyø ña giaû, vaân haø nhi ngoân chuùng sanh Phaät taùnh dieäc nhö thò da? Nhö Phaät sôû thuyeát: nhöôïc höõu tu taäp Baùt Thaùnh ñaïo giaû, taéc kieán Phaät taùnh. Thò nghóa baát nhieân.

Haø dó coá? Ñaïo nhöôïc nhaát giaû, nhö nhaãn nhuïc thaûo, taéc öng höõu taän. Nhö kyø höõu taän, nhaát nhaân tu dó, dö taéc voâ phaàn. Ñaïo nhöôïc ña giaû, vaân haø ñaéc ngoân cuï tuùc tu taäp?

Dieäc baát ñaéc danh Taùt-baø-nhaõ trí.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö bình thaûn loä, nhaát thieát chuùng sanh taát ö trung haønh, voâ chöôùng ngaïi giaû. Trung loä höõu thuï, kyø aám thanh löông. Haønh nhaân taïi haï, khí giaù chæ töùc. Nhieân kyø thuï aám thöôøng truï baát dò, dieäc baát tieâu hoaïi, voâ trì khöù giaû. Loä, duï Thaùnh ñaïo; aám, duï Phaät taùnh.

Thieän nam töû! Thí nhö ñaïi thaønh, duy höõu nhaát moân.

Tuy höõu ña nhaân kinh do nhaäp xuaát, ñoâ voâ höõu naêng taùc chöôùng ngaïi giaû; dieäc phuïc voâ nhaân phaù hoaïi huûy laïc nhi teâ trì khöù.

Thieän nam töû! Thí nhö kieàu löông, haønh nhaân sôû du; 457

大般涅槃經 善男子。譬如橋梁行人所遊。亦無有人遮 止障礙毀壞持去。 善男子。譬如良醫遍療眾病。亦無有能遮 止是醫治此捨彼。聖道佛性亦復如是。 師子吼言。世尊。所引諸喻義不如是。何 以故。先者在路於後則妨。云何而言無有障 礙。餘亦皆爾。聖道佛性若如是者。一人修 時應妨餘者。 佛言。善男子。如汝所說義不相應。我所 喻道是少分喻非一切也。 善男子。世間道者則有障礙。此彼之異無 有平等。無漏道者則不如是。能令眾生無有

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

dieäc voâ höõu nhaân giaø chæ chöôùng ngaïi, huûy hoaïi trì khöù.

Thieän nam töû! Thí nhö löông y, bieán lieäu chuùng beänh; dieäc voâ höõu naêng giaø chæ thò y: trò thöû, xaû bæ. Thaùnh ñaïo, Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Sôû daãn chö duï, nghóa baát nhö thò. Haø dó coá? Tieân giaû taïi loä, ö haäu taéc phöôøng. Vaân haø nhi ngoân voâ höõu chöôùng ngaïi? Dö dieäc giai nhó. Thaùnh ñaïo, Phaät taùnh nhöôïc nhö thò giaû, nhaát nhaân tu thôøi, öng phöôøng dö giaû!

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû thuyeát, nghóa baát töông öùng. Ngaõ sôû duï ñaïo thò thieåu phaàn duï, phi nhaát thieát daõ.

Thieän nam töû! Theá gian ñaïo giaû, taéc höõu chöôùng ngaïi: thöû, bæ chi dò, voâ höõu bình ñaúng. Voâ laäu ñaïo giaû, taéc baát nhö thò; naêng linh chuùng sanh voâ höõu chöôùng ngaïi, bình ñaúng voâ nhò; voâ höõu phöôøng xöù: thöû, bæ chi dò. Nhö thò

障礙。平等無二無有妨處此彼之異。如是正

chaùnh ñaïo naêng vò nhaát thieát chuùng sanh Phaät taùnh nhi

道能為一切眾生佛性。而作了因不作生因。

taùc lieãu nhaân, baát taùc sanh nhaân, do nhö minh ñaêng chieáu

猶如明燈照了於物。 善男子。一切眾生皆同無明因緣於行。不 可說言一人無明因緣行已其餘應無。一切眾 生悉有無明因緣於行。是故說言十二因緣一 切平等。眾生所修無漏正道亦復如是。等斷 458

lieãu ö vaät.

Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh giai ñoàng voâ minh, nhaân duyeân ö haønh. Baát khaû thuyeát ngoân: nhaát nhaân voâ minh nhaân duyeân haønh dó; kyø dö öng voâ. Nhaát thieát chuùng sanh taát höõu voâ minh, nhaân duyeân ö haønh.

Thò coá thuyeát ngoân: Thaäp nhò nhaân duyeân, nhaát thieát bình ñaúng. Chuùng sanh sôû tu voâ laäu chaùnh ñaïo, dieäc phuïc 459

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

眾生煩惱因 生諸界有道。以是義故名為平 等。其有證者彼此知見無有障礙。是故得名 薩婆若智。

nhö thò; ñaúng ñoaïn chuùng sanh phieàn naõo nhaân sanh chö

師子吼言。一切眾生身不一種。或有人 身或有畜生餓鬼地獄之身。如是多身差別非 一。云何而言佛性為一。

Sö Töû Hoáng ngoân: Nhaát thieát chuùng sanh, thaân baát

1

佛言。善男子。譬如有人置毒乳中。乃至 醍醐皆悉有毒。乳不名酪酪不名乳。乃至醍 醐亦復如是。名字雖變毒性不失。遍五味中 皆悉如是。若服醍醐亦能殺人。實不置毒於 醍醐中。眾生佛性亦復如是。雖處五道受別 異身。而是佛性常一無變。 師子吼言。世尊。十六大國有六大城。所 謂舍婆提城婆枳多城瞻婆城毘舍離城波羅奈 城王舍城。如是六城世中最大。何故如來捨 之。在此邊地弊惡極陋隘小拘尸那城入般涅 槃。 1

Caùc baûn dòch tröôùc ñaây döôøng nhö ñeàu dòch chöõ 四 (töù) ôû vò trí naøy. (Vì caùc vò khoâng in keøm Haùn vaên neân khoâng theå xaùc ñònh ñöôïc.) Baûn khaéc goã cuûa chuùng toâi hieän coù khaéc laø chöõ 因 (nhaân). Nieát-baøn kinh sôù (quyeån 17) giaûi thích caâu naøy laø: 諸界有道者謂三界二十五有,六道也。煩惱是因,四生諸界有道是果。 Nhö vaäy chöõ 因 (nhaân) ôû ñaây cuõng laø hôïp lyù.

460

giôùi höõu ñaïo. Dó thò nghóa coá, danh vi bình ñaúng. Kyø höõu chöùng giaû: bæ thöû tri kieán voâ höõu chöôùng ngaïi. Thò coá ñaéc danh Taùt-baø-nhaõ trí.

nhaát chuûng: hoaëc höõu nhaân thaân, hoaëc höõu suùc sanh, ngaï quyû, ñòa nguïc chi thaân. Nhö thò ña thaân sai bieät phi nhaát.

Vaân haø nhi ngoân Phaät taùnh vi nhaát?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân trí ñoäc nhuõ trung. Naõi chí ñeà-hoà, giai taát höõu ñoäc. Nhuõ baát danh laïc, laïc baát danh nhuõ; naõi chí ñeà-hoà, dieäc phuïc nhö thò.

Danh töï tuy bieán, ñoäc taùnh baát thaát, bieán nguõ vò trung, giai taát nhö thò. Nhöôïc phuïc ñeà-hoà, dieäc naêng saùt nhaân; thaät baát trí ñoäc ö ñeà-hoà trung. Chuùng sanh Phaät taùnh dieäc phuïc nhö thò; tuy xöû nguõ ñaïo, thoï bieät dò thaân, nhi thò Phaät taùnh thöôøng nhaát voâ bieán.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Thaäp luïc ñaïi quoác, höõu luïc ñaïi thaønh, sôû vò: Xaù-baø-ñeà thaønh, Baø-chæ-ña thaønh, Chieâm-baø thaønh, Tyø-xaù-ly thaønh, Ba-la-naïi thaønh, Vöôngxaù thaønh. Nhö thò luïc thaønh, theá trung toái ñaïi. Haø coá Nhö Lai xaû chi, taïi thöû bieân ñòa teä aùc, cöïc laäu aûi tieåu, Caâu-thina thaønh, nhaäp Baùt Nieát-baøn?

Thieän nam töû! Nhöõ baát öng ngoân: Caâu-thi-na thaønh, 461

大般涅槃經 善男子。汝不應言拘尸那城邊地弊惡最陋 隘小應言是城微妙功德之所莊嚴。何以故。 諸佛菩薩所行處故。 善男子。如賤人舍。王若過者則應讚歎。 是舍嚴麗福德成就。能令大王迴駕臨顧。 善男子。如人重病服穢弊藥。服已病愈即 應歡喜讚歎。是藥最上最妙能愈我病。 善男子。如人乘船在大海中。其船卒壞無 所依倚。因倚死屍得到彼岸。到彼岸已應大 歡喜讚歎。是屍我賴相遇而得安隱。拘尸那 城亦復如是。乃是諸佛菩薩行處。云何而言 邊地弊惡隘陋小城。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

bieân ñòa teä aùc, toái laäu aûi tieåu. Öng ngoân: thò thaønh vi dieäu coâng ñöùc chi sôû trang nghieâm. Haø dó coá? Chö Phaät Boà Taùt sôû haønh xöù coá.

Thieän nam töû! Nhö tieän nhaân xaù, vöông nhöôïc quaù giaû, taéc öng taùn thaùn thò xaù nghieâm leä phöôùc ñöùc thaønh töïu, naêng linh Ñaïi vöông hoài giaù laâm coá.

Thieän nam töû! Nhö nhaân troïng beänh, phuïc ueá teä döôïc.

Phuïc dó, beänh duõ. Töùc öng hoan hyû, taùn thaùn: Thò döôïc toái thöôïng toái dieäu, naêng duõ ngaõ beänh!

Thieän nam töû! Nhö nhaân thöøa thuyeàn taïi ñaïi haûi trung.

Kyø thuyeàn thoát hoaïi, voâ sôû y yû. Nhaân yû töû thi, ñaéc ñaùo bæ ngaïn. Ñaùo bæ ngaïn dó, öng ñaïi hoan hyû, taùn thaùn thò thi: Ngaõ laïi töông ngoä, nhi ñaéc an oån. Caâu-thi-na thaønh dieäc phuïc nhö thò; naõi thò chö Phaät, Boà Taùt haønh xöù. Vaân haø nhi ngoân bieân ñòa teä aùc, aûi laäu tieåu thaønh?

Thieän nam töû! Ngaõ nieäm vaõng tích, quaù haèng haø sa

善男子。我念往昔過恒河沙劫劫名善覺。

kieáp, kieáp danh Thieän Giaùc. Thôøi höõu Thaùnh vöông, taùnh

時有聖王姓憍尸迦。七寶成就千子具足。其

Kieàu-thi-ca, thaát baûo thaønh töïu, thieân töû cuï tuùc. Kyø vöông

王始初造立此城。周匝縱廣十二由延七寶莊 嚴。土多有河其水清淨柔軟甘美。所謂尼連 禪河伊羅跋提河熙連禪河伊搜未垣河毘婆舍 那河。如是等河其數五百。河此彼岸樹木繁 茂花果鮮潔。 462

thuûy sô taïo laäp thöû thaønh, chaâu taùp tung quaûng thaäp nhò do-dieân, thaát baûo trang nghieâm. Thoå ña höõu haø, kyø thuûy thanh tònh, nhu nhuyeãn, cam myõ. Sôû vò: Ni-lieân-thieàn haø, Y-la-baït-ñeà haø, Hy-lieân-thieàn haø, Y-söu-vò-vieân haø, Tyø-baøxaù-na haø... Nhö thò ñaúng haø, kyø soá nguõ baù. Haø thöû, bæ ngaïn, thoï moäc phieàn maäu, hoa quaû tieân khieát.

Nhó thôøi, nhaân daân thoï maïng voâ löôïng. Thôøi chuyeån 463

大般涅槃經 爾時人民壽命無量。時轉輪聖王過百年已 作是唱言。如佛所說。一切諸法皆悉無常。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

luaân Thaùnh vöông, quaù baù nieân dó, taùc thò xöôùng ngoân: Nhö Phaät sôû thuyeát, nhaát thieát chö phaùp giai taát voâ thöôøng.

Nhöôïc naêng tu taäp Thaäp thieän phaùp giaû, naêng ñoaïn nhö

若能修習十善法者。能斷如是無常大苦。人

thò voâ thöôøng ñaïi khoå. Nhaân daân vaên dó, haøm coäng phuïng

民聞已咸共奉修十善之法。

tu Thaäp thieän chi phaùp.

我於爾時聞佛名號。受持十善思惟修習。 初發阿耨多羅三藐三菩提心。發是心已復以 是法轉教無量無邊眾生。言一切法無常變 壞。是故我今續於此處。亦說諸法無常變 壞。惟說佛身是常住法。我憶往昔所行因 緣。是故今來在此涅槃。亦欲酬報此地往 恩。以是義故。我經中說。我眷屬者受恩能 報。 復次善男子。往昔眾生壽無量時。爾時此 城名拘舍跋提。周匝縱廣五十由延。時閻浮 提居民鄰接雞飛相及。有轉輪王名曰善見。 七寶成就千子具足。王四天下。第一太子思 惟正法得辟支佛。 時轉輪王見其太子成辟支佛威儀庠序神通 希有。見是事已即捨王位如棄涕唾。出家在 464

Ngaõ ö nhó thôøi, vaên Phaät danh hieäu, thoï trì Thaäp thieän, tö duy tu taäp, sô phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tamboà-ñeà taâm. Phaùt thò taâm dó, phuïc dó thò phaùp, chuyeån giaùo voâ löôïng voâ bieân chuùng sanh, ngoân nhaát thieát phaùp voâ thöôøng bieán hoaïi. Thò coá ngaõ kim tuïc ö thöû xöù, dieäc thuyeát chö phaùp voâ thöôøng bieán hoaïi, duy thuyeát Phaät thaân thò thöôøng truï phaùp. Ngaõ öùc vaõng tích sôû haønh nhaân duyeân, thò coá kim lai taïi thöû Nieát-baøn; dieäc phuïc thuø baùo thöû ñòa vaõng aân. Dó thò nghóa coá, ngaõ kinh trung thuyeát: ngaõ quyeán thuoäc giaû, thoï aân naêng baùo.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Vaõng tích chuùng sanh thoï voâ löôïng thôøi. Nhó thôøi, thöû thaønh danh Caâu-xaù-baït-ñeà, chaâu taùp tuùng quaûng nguõ thaäp do-dieân. Thôøi Dieâm-phuø-ñeà, cö daân laân tieáp, keâ phi töông caäp. Höõu Chuyeån luaân vöông, danh vieát Thieän Kieán, thaát baûo thaønh töïu, thieân töû cuï tuùc; vöôïng töù thieân haï. Ñeä nhaát thaùi töû tö duy Chaùnh phaùp ñaéc Bích-chi Phaät.

Thôøi, Chuyeån luaân vöông kieán kyø thaùi töû thaønh Bíchchi Phaät, oai nghi töôøng töï, thaàn thoâng hy höõu. Kieán thò söï dó, töùc xaû vöông vò nhö khí theá thoùa, xuaát gia taïi thöû sa-la thoï gian. Baùt vaïn tueá trung, tu taäp töø taâm; bi, hyû, xaû 465

大般涅槃經 此娑羅樹間。八萬歲中修習慈心。悲喜捨心 各八萬歲。 善男子。欲知爾時善見聖王則我身是。是 故我今常樂遊止如是四法。是四法者名為三 昧。以是義故如來之身常樂我淨。 善男子。以是因緣今來在此拘尸那城娑羅 樹間三昧正受。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

taâm, caùc baùt vaïn tueá.

Thieän nam töû! Duïc tri nhó thôøi Thieän Kieán Thaùnh vöông, taéc ngaõ thaân thò. Thò coá ngaõ kim thöôøng nhaïo du chæ nhö thò töù phaùp. Thò töù phaùp giaû, danh vi Tam-muoäi.

Dó thò nghóa coá, Nhö Lai chi thaân: thöôøng, laïc, ngaõ, tònh.

Thieän nam töû! Dó thò nhaân duyeân, kim lai taïi thöû Caâuthi-na thaønh, Sa-la thoï gian, Tam-muoäi chaùnh thoï.

Thieän nam töû! Ngaõ nieäm vaõng tích, quaù voâ löôïng kieáp, thöû thaønh nhó thôøi danh Ca-tyø-la-veä. Kyø thaønh höõu vöông,

善男子。我念往昔過無量劫。此城爾時名

danh vieát Baïch Tònh. Kyø vöông phu nhaân, danh vieát Ma-

迦毘羅衛。其城有王名曰白淨。其王夫人名

da. Vöông höõu nhaát töû, danh Taát-ñaït-ña. Nhó thôøi, vöông

曰摩耶。王有一子名悉達多。爾時王子不由 師教。自然思惟得阿耨多羅三藐三菩提。有 二弟子。一名舍利弗。二名大目犍連。給侍 弟子名曰阿難。爾時世尊在雙樹間演說如是 大涅槃經。 我時在會得預斯事。聞諸眾生悉有佛性。 聞是事已即於菩提得不退轉。尋自發願。願 未來世成佛之時。父母國土名字弟子侍使之 人說法教化。如今世尊等無有異。以是因緣 今來在此敷揚演說大涅槃經。 466

töû baát do sö giaùo, töï nhieân tö duy, ñaéc A-naäu-ña-la Tammieäu Tam-boà-ñeà. Höõu nhò ñeä töû, nhaát danh Xaù-lôïi-phaát, nhò danh Ñaïi Muïc-kieàn-lieân. Caáp thò ñeä töû, danh vieát A-nan. Nhó thôøi Theá Toân taïi song thoï gian, dieãn thuyeát nhö thò Ñaïi Nieát-baøn kinh.

Ngaõ thôøi taïi hoäi, ñaéc döï tö söï, vaên chö chuùng sanh taát höõu Phaät taùnh. Vaên thò söï dó, töùc ö Boà-ñeà ñaéc baát thoái chuyeån, taàm töï phaùt nguyeän: Nguyeän vò lai theá, thaønh Phaät chi thôøi, phuï maãu, quoác ñoä, danh töï, ñeä töû, thò söû chi nhaân, thuyeát phaùp giaùo hoùa, nhö kim Theá Toân, ñaúng voâ höõu dò. Dó thò nhaân duyeân, kim lai taïi thöû, phu döông dieãn thuyeát Ñaïi Nieát-baøn kinh.

Thieän nam töû! Ngaõ sô xuaát gia, vò ñaéc A-naäu-ña-la 467

大般涅槃經 善男子。我初出家未得阿耨多羅三藐三菩 提時。頻婆娑羅王遣使而言。悉達太子。若 為聖王我當臣屬。若不樂家得阿耨多羅三藐 三菩提者。願先來至此王舍城說法度人受我 供養。我時默然已受彼請。 善男子。我初得阿耨多羅三藐三菩提已 向竭闍國。時伊連禪河有婆羅門姓迦葉氏。 與五百弟子在彼河側求無上道。我為是人 故往說法。迦葉言。瞿曇。我今年邁已百二 十。摩伽陀國所有人民及其大王頻婆娑羅。 咸謂我已證羅漢果。我今若當在於汝前聽受 法者。一切人民或生倒心。大德迦葉非羅漢 耶。幸願瞿曇速往餘處。若此人民定知瞿曇 功德勝我。我等無由復得供養。 我時答言。迦葉。汝若於我不生慇重大瞋 恨者。見容一宿明當早去。 迦葉言。瞿曇。我心無他深相愛重。但我 住處有一毒龍。其性暴急恐相危害。 我言。迦葉。毒中之毒不過三毒。我今已 斷。世間之毒我所不畏。 468

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Tam-mieäu Tam-boà-ñeà thôøi, Taàn-baø-sa-la vöông khieån söù nhi ngoân: Taát-ñaït Thaùi töû nhöôïc vi Thaùnh vöông, ngaõ ñöông thaàn thuoäc. Nhöôïc baát nhaïo gia, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà giaû, nguyeän tieân lai chí thöû Vöôngxaù thaønh, thuyeát phaùp ñoä nhaân, thoï ngaõ cuùng döôøng. Ngaõ thôøi maëc nhieân, dó thoï bæ thænh.

Thieän nam töû! Ngaõ sô ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tamboà-ñeà dó, höôùng Kieät-xaø quoác. Thôøi, Y-lieân-thieàn haø, höõu Baø-la-moân, taùnh Ca-dieáp thò; döõ nguõ baù ñeä töû taïi bæ haø traéc, caàu voâ thöôïng ñaïo. Ngaõ vò thò nhaân, coá vaõng thuyeát phaùp. Ca-dieáp ngoân: Coà-ñaøm! Ngaõ kim nieân maïi, dó baù nhò thaäp. Ma-giaø-ñaø quoác sôû höõu nhaân daân, caäp kyø Ñaïi vöông Taàn-baø-sa-la, haøm vò ngaõ dó chöùng La-haùn quaû. Ngaõ kim nhöôïc ñöông taïi ö nhöõ tieàn, thính thoï phaùp giaû, nhaát thieát nhaân daân hoaëc sanh ñaûo taâm: Ñaïi ñöùc Ca-dieáp phi La-haùn da? Haïnh nguyeän Coà-ñaøm toác vaõng dö xöù! Nhöôïc thöû nhaân daân ñònh tri Coà-ñaøm coâng ñöùc thaéng ngaõ, ngaõ ñaúng voâ do phuïc ñaéc cuùng döôøng.

Ngaõ thôøi ñaùp ngoân: Ca-dieáp! Nhöõ nhöôïc ö ngaõ, baát sanh aân troïng, ñaïi saân haän giaû, kieán dung nhaát tuùc, minh ñöông taûo khöù.

Ca-dieáp ngoân: Coà-ñaøm! Ngaõ taâm voâ tha: thaâm töông aùi troïng; ñaõn ngaõ truï xöù, höõu nhaát ñoäc long. Kyø taùnh baïo caáp, khuûng töông nguy haïi.

Ngaõ ngoân: Ca-dieáp! Ñoäc trung chi ñoäc, baát quaù tam ñoäc! Ngaõ kim dó ñoaïn. Theá gian chi ñoäc, ngaõ sôû baát uùy.

469

大般涅槃經 迦葉復言。苟能不畏,善哉。聽住。 善男子。我於爾時故為迦葉現十八變。如 經中說。 爾時迦葉及其眷屬五百等輩。見聞是已證 羅漢果。 是時迦葉復有二弟。一名伽耶迦葉。二名

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ca-dieáp phuïc ngoân: Caåu naêng baát uùy, thieän tai! Thính truï.

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, coá vò Ca-dieáp, hieän thaäp baùt bieán, nhö kinh trung thuyeát.

Nhó thôøi, Ca-dieáp caäp kyø quyeán thuoäc nguõ baù ñaúng boái, kieán vaên thò dó, chöùng A-la-haùn quaû.

Nhó thôøi, Ca-dieáp, phuïc höõu nhò ñeä: nhaát danh Giaø-da

那提迦葉。師徒眷屬復有五百。亦皆證得阿

Ca-dieáp, nhò danh Na-ñeà Ca-dieáp. Sö ñoà quyeán thuoäc phuïc

羅漢果。

höõu nguõ baù, dieäc giai chöùng ñaéc A-la-haùn quaû.

時王舍城六師之徒。聞是事已即於我所生 大惡心。 我時赴信受彼王請詣王舍城。未至中路王 與無量百千之眾悉來奉迎。我為說法。 時聞法已。欲界諸天八萬六千發阿耨多羅 三藐三菩提心。 頻婆娑羅王所將營從十二萬人得須陀洹 果。 無量眾生成就忍心。 470

Thôøi, Vöông-xaù thaønh, Luïc sö chi ñoà, vaên thò söï dó, töùc ö ngaõ sôû, sanh ñaïi aùc taâm.

Ngaõ thôøi phoù tín thoï bæ vöông thænh, ngheä Vöông-xaù thaønh. Vò chí trung loä, vöông döõ voâ löôïng baù thieân chi chuùng taát lai phuïng nghinh; ngaõ vò thuyeát phaùp.

Thôøi vaên phaùp dó, Duïc giôùi chö thieân, baùt vaïn luïc thieân, phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm.

Taàn-baø-sa-la vöông sôû töông dinh tuøng, thaäp nhò vaïn nhaân, ñaéc Tu-ñaø-hoaøn quaû.

Voâ löôïng chuùng sanh thaønh töïu nhaãn taâm.

471

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

既入城已度舍利弗大目犍連及其眷屬二百 五十人。令捨本心出家學道。 我即住彼受王供養。外道六師相與集聚詣

caäp kyø quyeán thuoäc, nhò baù nguõ thaäp nhaân, linh xaû boån taâm, xuaát gia hoïc ñaïo.

Ngaõ töùc truï bæ, thoï vöông cuùng döôøng. Ngoaïi ñaïo Luïc sö töông döõ taäp tuï, ngheä Xaù-veä thaønh.

舍衛城。

大般涅槃經卷第第二十九 終

472

Kyù nhaäp thaønh dó, ñoä Xaù-lôïi-phaát, Ñaïi Muïc-kieàn-lieân

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä nhò thaäp cöûu Chung

473

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH

大般涅槃經

QUYEÅN ÑEÄ TAM THAÄP

卷 第 三十

師子吼菩薩品

SÖ TÖÛ HOÁNG BOÀ TAÙT PHAÅM ÑEÄ THAÄP NHAÁT CHI TÖÙ

第十 一 之四 時彼城中有一長者名須達多。為兒娉婦詣 王舍城。既達彼城寄止長者珊檀那舍。時此 長者中夜而起告諸眷屬。仁等可起速共莊嚴 掃治宅舍辦具餚膳。 須達聞已尋自思惟。將非欲請摩伽王耶。 為有婚姻歡樂會乎。思惟是已尋前問言。大 士。欲請摩伽陀王頻婆娑羅耶。為有婚姻歡 樂會乎。遽務不安乃如是耶。 長者答言。不也居士。我明請佛無上法 王。 須達長者初聞佛名身毛皆豎。尋復問言。 何等名佛。 516

Thôøi, bæ thaønh trung, höõu nhaát tröôûng giaû, danh Tuñaït-ña. Vò nhi sính phuï, ngheä Vöông-xaù thaønh. Kyù ñaït bæ thaønh, kyù chæ tröôûng giaû San-ñaøn-na xaù. Thôøi, thöû tröôûng giaû, trung daï nhi khôûi, caùo chö quyeán thuoäc: Nhaân ñaúng khaû khôûi, toác coäng trang nghieâm, taûo trò traïch xaù, bieän cuï haøo thieän.

Tu-ñaït vaên dó, taàm töï tö duy: Töông phi duïc thænh Magiaø vöông da? Vò höõu hoân nhaân, hoan laïc hoäi hoà? Tö duy thò dó, taàm tieàn vaán ngoân: Ñaïi só duïc thænh Ma-giaø-ñaø vöông, Taàn-baø-sa-la da? Vò höõu hoân nhaân, hoan laïc hoäi hoà? Cöï vuï baát an naõi nhö thò da?

Tröôûng giaû ñaùp ngoân: Phaát daõ, cö só! Ngaõ minh thænh Phaät, Voâ thöôïng Phaùp vöông.

Tu-ñaït tröôûng giaû sô vaên Phaät danh, thaân mao giai thoï, taàm phuïc vaán ngoân: Haø ñaúng danh Phaät?

517

大般涅槃經 長者答言。汝不聞耶。迦毘羅城有釋種 子。字悉達多姓瞿曇氏父名白淨。其生未久 相師占之。定當得作轉輪聖王。如菴羅果已 在手中。心不願樂捨之出家。無師自覺得阿 耨多羅三藐三菩提貪恚癡盡。常住無變不生 不滅無有憂畏。於諸眾生其心平等猶如父母 等視一子。所有身心眾中最勝。雖勝一切而 無憍慢。塗割二事其心無二。智慧通達於法 無礙。具足十力四無所畏五智三昧大慈大悲 及三念處。故號為佛。明受我請。是故怱怱 未暇相瞻。 須達多言。善哉大士。所言佛者功德無上 今在何處。 長者答言。今在此間王舍大城。住迦蘭陀 竹林精舍。 時須達多一心念佛所有功德十力無畏五 智三昧大慈大悲及三念處。作是念時忽然大 明。其明猛盛猶如白日。即尋光出至城門 下。佛神力故門自開闢。既出門已路有天 祠。須達經過禮拜致敬。尋還黑闇心生惶 怖。復欲還返所止之處。 518

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Tröôûng giaû ñaùp ngoân: Nhöõ baát vaên da? Ca-tyø-la thaønh, höõu Thích chuûng töû, töï Taát-ñaït-ña, taùnh Coà-ñaøm thò, phuï danh Baïch Tònh. Kyø sanh vò cöûu, töôùng sö chieâm chi, ñònh ñöông ñaéc taùc Chuyeån luaân Thaùnh vöông, nhö am-la quaû dó taïi thuû trung. Taâm baát nguyeän nhaïo, xaû chi xuaát gia, voâ sö töï giaùc, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Tham nhueá, si taän; thöôøng truï voâ bieán, baát sanh baát dieät, voâ höõu öu uùy. Ö chö chuùng sanh, kyø taâm bình ñaúng; do nhö phuï maãu ñaúng thò nhaát töû. Sôû höõu thaân taâm, chuùng trung toái thaéng. Tuy thaéng nhaát thieát, nhi voâ kieâu maïn. Ñoà caùt nhò söï kyø taâm voâ nhò. Trí tueä thoâng ñaït, ö phaùp voâ ngaïi; cuï tuùc Thaäp löïc, Töù voâ sôû uùy, Nguõ trí Tam-muoäi, Ñaïi töø Ñaïi bi caäp Tam nieäm xöù, coá hieäu vi Phaät. Minh thoï ngaõ thænh.

Thò coá thoâng thoâng, vò haï töông chieâm.

Tu-ñaït-ña ngoân: Thieän tai! Ñaïi só! Sôû ngoân Phaät giaû, coâng ñöùc voâ thöôïng, kim taïi haø xöù?

Tröôûng giaû ñaùp ngoân: Kim taïi thöû gian, Vöông-xaù ñaïi thaønh, truï Ca-lan-ñaø, Truùc Laâm Tinh xaù!

Thôøi, Tu-ñaït-ña nhaát taâm nieäm Phaät sôû höõu coâng ñöùc: Thaäp löïc, voâ uùy, nguõ trí Tam-muoäi, Ñaïi töø Ñaïi bi caäp Tam nieäm xöù. Taùc thò nieäm thôøi, hoát nhieân ñaïi minh. Kyø minh maõnh thaïnh, do nhö baïch nhaät. Töùc taàm quang xuaát, chí thaønh moân haï. Phaät thaàn löïc coá, moân töï khai tòch. Kyù xuaát moân dó, loä höõu thieân töø; Tu-ñaït kinh quaù, leã baùi trí kính. Taàm hoaøn haéc aùm; taâm sanh hoaøng boá, phuïc duïc hoaøn phaûn sôû chæ chi xöù.

519

大般涅槃經 時彼城門有一天神告須達多言。仁者。若 往如來所者多獲善利。 須達多言。云何善利。 答言。長者。假使有人真寶交絡駿馬百疋 香象百頭寶車百乘。鑄金為人其數復百。端 正女人身佩瓔珞眾寶廁填。上妙宮宅殿堂屋 宇雕文刻鏤。金盤銀粟銀盤金粟數各一百以 施一人。如是展轉盡閻浮提。所得功德。不 如有人發意一步詣如來所。 須達多言。善男子。汝是誰耶。 答言。長者。我是勝相婆羅門子。是汝 往昔善知識也。我因往日見舍利弗大目犍連 心生歡喜。捨身得作北方天王毘沙門子。專 知守護此王舍城。我因禮拜舍利弗等生歡喜 心。尚得如是妙好之身。況當得見如來大師 禮拜供養。 須達長者聞是事已。即還復道來詣我所。 到已頭面敬禮我足。我時即為如應說法。長 者聞已得須陀洹果。既獲果證復請我言。如 來大慈。惟願臨顧至舍衛城受我微供。 520

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thôøi, bæ thaønh moân, höõu nhaát thieân thaàn, caùo Tu-ñaïtña ngoân: Nhaân giaû! Nhöôïc vaõng Nhö Lai sôû giaû, ña hoaïch thieän lôïi.

Tu-ñaït-ña ngoân: Vaân haø thieän lôïi? Ñaùp ngoân: Tröôûng giaû! Giaû söû höõu nhaân, chaân baûo giao laïc, tuaán maõ baù thaát, höông töôïng baù ñaàu, baûo xa baù thaëng, chuù kim vi nhaân, kyø soá phuïc baù, ñoan chaùnh nöõ nhaân, thaân boäi anh laïc, chuùng baûo xí ñieàn, thöôïng dieäu cung traïch, ñieän ñöôøng oác vuõ, ñieâu vaên khaéc luõ, kim baøn ngaân tuùc, ngaân baøn kim tuùc, soá caùc nhaát baù, dó thí nhaát nhaân. Nhö thò trieån chuyeån, taän Dieâm-phuø-ñeà. Sôû ñaéc coâng ñöùc, baát nhö höõu nhaân phaùt yù nhaát boä, ngheä Nhö Lai sôû.

Tu-ñaït-ña ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ thò thuøy da? Ñaùp ngoân: Tröôûng giaû! Ngaõ thò Thaéng Töôùng, Baø-lamoân töû; thò nhöõ vaõng tích thieän tri thöùc daõ. Ngaõ nhaân vaõng nhaät, kieán Xaù-lôïi-phaát, Ñaïi Muïc-kieàn-lieân, taâm sanh hoan hyû. Xaû thaân, ñaéc taùc Baéc phöông Thieân vöông Tyø-samoân töû; chuyeân tri thuû hoä thöû Vöông-xaù thaønh. Ngaõ nhaân leã baùi Xaù-lôïi-phaát ñaúng, sanh hoan hyû taâm, thöôïng ñaéc nhö thò dieäu haûo chi thaân; huoáng ñöông ñaéc kieán Nhö Lai Ñaïi sö, leã baùi cuùng döôøng?

Tu-ñaït Tröôûng giaû, vaên thò söï dó, töùc hoaøn phuïc ñaïo, lai ngheä ngaõ sôû. Ñaùo dó, ñaàu dieän kính leã ngaõ tuùc. Ngaõ thôøi töùc vò, nhö öùng thuyeát phaùp. Tröôûng giaû vaên dó, ñaéc Tuñaø-hoaøn quaû. Kyù hoaïch quaû chöùng, phuïc thænh ngaõ ngoân: Nhö Lai Ñaïi töø! Duy nguyeän laâm coá, chí Xaù-veä thaønh, thoï ngaõ vi cuùng.

521

大般涅槃經 我即問言。卿舍衛國頗有精舍相容受不。 須達多言。若佛哀愍必見垂顧。便當自竭 營辦成立。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ngaõ töùc vaán ngoân: Khanh Xaù-veä quoác, phaû höõu tinh xaù töông dung thoï phuû?

Tu-ñaït-ña ngoân: Nhöôïc Phaät ai maãn, taát kieán thuøy coá; tieän ñöông töï kieät, dinh bieän thaønh laäp.

善男子。我於爾時默然受請。

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, maëc nhieân thoï thænh.

須達長者已蒙聽許即白我言。我從昔來未

Tu-ñaït Tröôûng giaû, dó moâng thính höùa, töùc baïch ngaõ

為斯事。惟願如來。遣舍利弗指授儀則。 我即顧命敕令營佐。時舍利弗與須達多共

ngoân: Ngaõ tuøng tích lai, vò vi tö söï. Duy nguyeän Nhö Lai khieån Xaù-lôïi-phaát chæ thoï nghi taéc.

Ngaõ töùc coá maïng, saéc lònh dinh taù. Thôøi, Xaù-lôïi-phaát

載一車往舍衛城。我神力故。經一日夜便到

döõ Tu-ñaït-ña coäng taûi nhaát xa, vaõng Xaù-veä thaønh; ngaõ

所止。

thaàn löïc coá, kinh nhaát nhaät daï, tieän ñaùo sôû chæ.

時須達多白舍利弗。大德。此大城外何處 有地。不近不遠多饒泉池。有好林樹花果鬱

Thôøi, Tu-ñaït-ña baïch Xaù-lôïi-phaát: Ñaïi ñöùc! Thöû ñaïi thaønh ngoaïi, haø xöù höõu ñòa baát caän baát vieãn, ña nhieâu tuyeàn trì, höõu haûo laâm thoï, hoa quaû uaát maäu, thanh tònh

茂清淨閑曠。我當於中為佛世尊及比丘僧造

nhaøn khoaùng? Ngaõ ñöông ö trung, vò Phaät Theá Toân caäp

立精舍。

tyø-kheo taêng, taïo laäp Tinh xaù.

舍利弗言。祇陀園林不近不遠。清淨寂寞 多有泉池。樹木花菓隨時而有。此處最勝可 安立精舍。 時須達多聞是語已。即往祇陀大長者所。 告祇陀言。我今欲為無上法王造立僧坊。惟 仁園地任中造立。吾今欲買能見與不。 522

Xaù-lôïi-phaát ngoân: Kyø-ñaø vieân laâm baát caän baát vieãn, thanh tònh, tòch mòch, ña höõu tuyeàn trì; thoï moäc hoa quaû, tuøy thôøi nhi höõu. Thöû xöù toái thaéng, khaû an laäp Tinh xaù.

Thôøi, Tu-ñaït-ña vaên thò ngöõ dó, töùc vaõng Kyø-ñaø ñaïi tröôûng giaû sôû, caùo Kyø-ñaø ngoân: Ngaõ kim duïc vò Voâ thöôïng Phaùp vöông, taïo laäp Taêng phöôøng. Duy nhaân vieân ñòa, nhieäm trung taïo laäp. Ngoâ kim duïc maõi, naêng kieán döõ phuû?

523

大般涅槃經 祇陀答言。設以真金遍布其地猶不相與。 須達多言。善哉祇陀。林地屬我。汝便取 金。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Kyø-ñaø ñaùp ngoân: Thieát dó chaân kim bieán boá kyø ñòa, du baát töông döõ!

Tu-ñaït-ña ngoân: Thieän tai Kyø-ñaø! Laâm ñòa thuoäc ngaõ; nhöõ tieän thuû kim.

祇陀答言。我園不賣云何取金。

Kyø-ñaø ñaùp ngoân: Ngaõ vieân baát maïi; vaân haø thuû kim?

須達多言。若意不了當共往詣斷事人所。

Tu-ñaït-ña ngoân: Nhöôïc yù baát lieãu, ñöông coäng vaõng

時二長者即共俱往斷事者所。斷事者言。園 屬須達祇陀取金。

ngheä ñoaùn söï nhaân sôû. Thôøi, nhò Tröôûng giaû töùc coäng caâu vaõng. Ñoaùn söï giaû ngoân: Vieân thuoäc Tu-ñaït; Kyø-ñaø thuû kim.

須達長者即時使人車馬載負隨集布地。

Tu-ñaït Tröôûng giaû töùc thôøi söû nhaân, xa maõ taûi phuï, tuøy

一日之中唯五百步金未周遍。祇陀言曰。長

taäp boá ñòa. Nhaát nhaät chi trung, duy nguõ baù boä, kim vò

者。若悔隨意聽止。須達多言。吾不悔也。 自念當出何藏金足。

chaâu bieán. Kyø-ñaø ngoân vieát: Tröôûng giaû nhöôïc hoái, tuøy yù thính chæ. Tu-ñaït-ña ngoân: Ngoâ baát hoái daõ. Töï nieäm ñöông xuaát haø taïng kim tuùc!

祇陀念言。如來法王真實無上。所說妙法

Kyø-ñaø nieäm ngoân: Nhö Lai Phaùp vöông chaân thaät voâ

清淨無染。故使斯人輕寶乃爾。即語須達。

thöôïng; sôû thuyeát dieäu phaùp thanh tònh voâ nhieãm, coá söû tö

餘未遍者不復須金。請以見與。我自為佛造

nhaân khinh baûo naõi nhó! Töùc ngöù Tu-ñaït: Dö vò bieán giaû, baát phuïc tu kim. Thænh dó kieán döõ. Ngaõ töï vò Phaät, taïo

立門樓。常使如來經由入出。祇陀長者自造

laäp moân laâu, thöôøng söû Nhö Lai kinh do nhaäp xuaát. Kyø-ñaø

門樓。

Tröôûng giaû töï taïo moân laâu.

須達長者七日之中成立大房足三百口。禪 房靜處六十三所。冬室夏堂各各別異。廚房 浴室洗腳之處。大小圊廁無不備足。所設已 524

Tu-ñaït Tröôûng giaû, thaát nhaät chi trung, thaønh laäp ñaïi phoøng, tuùc tam baù khaåu; thieàn phoøng tónh xöù, luïc thaäp tam sôû; ñoâng thaát, haï ñöôøng; caùc caùc bieät dò; truø phoøng, duïc thaát, taåy cöôùc chi xöù, ñaïi tieåu thanh xí, voâ baát bò tuùc. Sôû 525

大般涅槃經 訖即執香爐向王舍城遙作是言。所設已辦惟 願如來。慈哀憐愍為諸眾生受是住處。 我時懸知是長者心。即與大眾發王舍城。 譬如壯士屈伸臂頃。至舍衛城祇陀園林須達 精舍。我既到已。須達長者以其所設奉施於 我。我時受已即住其中。 時諸六師心生嫉妒。悉共集詣波斯匿王作 如是言。大王當知。王之土境清夷閑靜。真 是出家住止之處。是故我等為斯事故而來至 此。大王。以法正治為民除患。沙門瞿曇年 既幼稚。學日又淺道術無施。此國先有耆舊 宿德。身恃王種不生恭敬。若是王種法應治 民。如其出家應敬宿德。 大王善聽。沙門瞿曇真實不生王種之中。 瞿曇沙門若有父母何由劫奪他之父母。 大王。我經中說。過千歲已有一妖祥幻化 物出。所謂沙門瞿曇是也。是故當知。沙門 瞿曇無父無母。若有父母云何說言諸法無常 苦空無我無作無受。以幻術故誑惑眾生。愚 者信受智者捨之。 526

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thieát dó ngaät, töùc chaáp höông lö, höôùng Vöông-xaù thaønh, dieâu taùc thò ngoân: Sôû thieát dó bieän; duy nguyeän Nhö Lai, töø ai laân maãn, vò chö chuùng sanh, thoï thò truï xöù!

Ngaõ thôøi huyeàn tri thò tröôûng giaû taâm, töùc döõ Ñaïi chuùng, phaùt Vöông-xaù thaønh; thí nhö traùng só khuaát thaân tyù khoaûnh, chí Xaù-veä thaønh, Kyø-ñaø vieân laâm, Tu-ñaït Tinh xaù. Ngaõ kyù ñaùo dó, Tu-ñaït tröôûng giaû dó kyø sôû thieát, phuïng thí ö ngaõ. Ngaõ thôøi thoï dó, töùc truï kyø trung.

Thôøi, chö Luïc sö, taâm sanh taät ñoá, taát coäng taäp ngheä Ba-tö-naëc vöông, taùc nhö thò ngoân: Ñaïi vöông ñöông tri: vöông chi thoå caûnh thanh di, nhaøn tónh, chaân thò xuaát gia truï chæ chi xöù. Thò coá ngaõ ñaúng vò tö söï coá, nhi lai chí thöû. Ñaïi vöông dó Chaùnh phaùp trò, vò daân tröø hoaïn. Sa-moân Coà-ñaøm, nieân kyù aáu tró, hoïc nhaät höïu thieån, ñaïo thuaät voâ thi. Thöû quoác tieân höõu kyø cöïu tuùc ñöùc. Thaân thò vöông chuûng, baát sanh cung kính. Nhöôïc thò vöông chuûng, phaùp öng trò daân. Nhö kyø xuaát gia, öng kính tuùc ñöùc. Ñaïi vöông thieän thính: Sa-moân Coà-ñaøm chaân thaät baát sanh vöông chuûng chi trung. Coà-ñaøm sa-moân nhöôïc höõu phuï maãu, haø do kieáp ñoaït tha nhaân phuï maãu? Ñaïi vöông! Ngaõ kinh trung thuyeát: quaù thieân tueá dó, höõu nhaát yeâu töôøng huyeãn hoùa vaät xuaát: Sôû vò sa-moân Coàñaøm thò daõ. Thò coá ñöông tri sa-moân Coà-ñaøm voâ phuï voâ maãu. Nhöôïc höõu phuï maãu, vaân haø thuyeát ngoân: chö Phaùp voâ thöôøng, khoå, khoâng, voâ ngaõ, voâ taùc, voâ thoï? Dó huyeãn thuaät coá, cuoáng hoaëc chuùng sanh. Ngu giaû tín thoï, trí giaû xaû chi.

527

大般涅槃經 大王。夫人王者天下父母。如秤如地如風 如火如道如河如橋如燈如日如月。如法斷事 不擇怨親。沙門瞿曇不聽我活。隨我去處追 逐不捨。 惟願大王。聽我等輩與彼瞿曇捔其道力。 若彼勝我我當屬彼。我若勝彼彼當屬我。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ñaïi vöông! Phuø nhaân vöông giaû, thieân haï phuï maãu, nhö xöùng, nhö ñòa, nhö phong, nhö hoûa, nhö ñaïo, nhö haø, nhö kieàu, nhö ñaêng, nhö nhaät, nhö nguyeät; nhö phaùp ñoaùn söï: baát traïch oaùn, thaân. Sa-moân Coà-ñaøm baát thính ngaõ hoaït; tuøy ngaõ khöù xöù, truy truïc baát xaû.

Duy nguyeän Ñaïi vöông thính ngaõ ñaúng boái döõ bæ Coàñaøm giaùc kyø ñaïo löïc. Nhöôïc bæ thaéng ngaõ, ngaõ ñöông thuoäc bæ; nhöôïc ngaõ thaéng bæ, bæ ñöông thuoäc ngaõ.

王言。大德。汝等各各自有行法。止住

Vöông ngoân: Ñaïi ñöùc! Nhöõ ñaúng caùc caùc töï höõu haønh

之處亦各不同。我今定知。如來世尊於汝無

phaùp, chæ truï chi xöù; dieäc caùc baát ñoàng. Ngaõ kim ñònh tri

妨。

Nhö Lai Theá Toân, ö nhöõ voâ phöôøng.

Luïc sö ñaùp ngoân: Vaân haø voâ phöôøng? Sa-moân Coà-ñaøm

六師答言。云何無妨。沙門瞿曇以幻術法

dó huyeãn thuaät phaùp, duï cuoáng chö nhaân caäp baø-la-moân

誘誑諸人及婆羅門歸伏已盡。王若聽我與捔

quy phuïc dó taän. Vöông nhöôïc thính ngaõ döõ giaùc ñaïo löïc,

道力。王之善名流布八方。如其不者惡聲盈 路。 王言。大德。汝以未知如來道力威神巍巍 故求捔試。若定知者恐不能也。 大王。汝今已受瞿曇幻耶。唯願大王。 留神聽察。莫輕我等搆之虛言。不如驗之以 實。 王言。善哉善哉。六師之徒歡喜而出。 528

vöông chi thieän danh löu boá baùt phöông. Nhö kyø baát giaû, aùc thanh doanh loä.

Vöông ngoân: Ñaïi ñöùc! Nhöõ dó vò tri Nhö Lai ñaïo löïc oai thaàn nguy nguy, coá caàu giaùc thí. Nhöôïc ñònh tri giaû, khuûng baát naêng daõ! Ñaïi vöông! Nhöõ kim dó thoï Coà-ñaøm huyeãn da? Duy nguyeän Ñaïi vöông löu thaàn thính saùt. Maïc khinh ngaõ ñaúng caâu chi hö ngoân. Baát nhö nghieäm chi dó thaät.

Vöông ngoân: Thieän tai, thieän tai! Luïc sö chi ñoà hoan hyû nhi xuaát.

529

大般涅槃經 時波斯匿王即敕嚴駕來至我所。頭面敬禮 右遶三帀退坐一面而白我言。世尊。六師向 來求捔道力。我不量度敢已許之。 佛言。大王。善哉善哉。但當更於此國處 處造立僧房。何以故。我若與彼捔其神力。 彼眾之中受化者多。此處狹小云何容受。 善男子。我於爾時為六師故。從初一日至 十五日。現大希有神通變化。當是時也。無 量眾生發阿耨多羅三藐三菩提心。無量眾生 於三寶所生信不疑。六師徒眾其數無量。破 邪見心正法出家。無量眾生於菩提中得不退 心。無量眾生得陀羅尼諸三昧門。無量眾生 得須陀洹果至阿羅漢果。 爾時六師內心慚愧。相與圍繞至婆枳多 城。教彼人民信受邪法。瞿曇沙門但說空 事。 善男子。我時為母處忉利天波利質多樹安 居說法。 是時六師心大歡喜唱言。善哉。瞿曇幻術 今已滅沒。復教無量無數眾生增長邪見。 530

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thôøi, Ba-tö-naëc vöông töùc saéc nghieâm giaù, lai chí ngaõ sôû, ñaàu dieän leã kính, höõu nhieãu tam taùp, thoái toïa nhaát dieän, nhi baïch ngaõ ngoân: Theá Toân! Luïc sö höôùng lai, caàu giaùc ñaïo löïc. Ngaõ baát löôïng ñoä, caûm dó höùa chi.

Phaät ngoân: Ñaïi vöông! Thieän tai! Thieän tai! Ñaõn ñöông caùnh ö thöû quoác xöù xöù, taïo laäp taêng phoøng. Haø dó coá? Ngaõ nhöôïc döõ bæ giaùc kyø thaàn löïc, bæ chuùng chi trung, thoï hoùa giaû ña. Thöû xöù hieäp tieåu, vaân haø dung thoï?

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, vò Luïc sö coá, tuøng sô nhaát nhaät chí thaäp nguõ nhaät, hieän ñaïi hy höõu thaàn thoâng bieán hoùa. Ñöông thò thôøi daõ, voâ löôïng chuùng sanh phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm. Voâ löôïng chuùng sanh ö Tam baûo sôû, sanh tín baát nghi. Luïc sö ñoà chuùng, kyø soá voâ löôïng, phaù taø kieán taâm, Chaùnh phaùp xuaát gia. voâ löôïng chuùng sanh, ö Boà-ñeà trung, ñaéc baát thoái taâm. Voâ löôïng chuùng sanh ñaéc Ñaø-la-ni, chö tam-muoäi moân. Voâ löôïng chuùng sanh ñaéc Tu-ñaø-hoaøn quaû chí A-la-haùn quaû.

Nhó thôøi Luïc sö, noäi taâm taøm quyù, töông döõ vi nhieãu, chí Baø-chæ-ña thaønh, giaùo bæ nhaân daân tín thoï taø phaùp: Coà-ñaøm sa-moân ñaõn thuyeát khoâng söï!

Thieän nam töû! Ngaõ thôøi vò maãu, xöû Ñao-lî thieân, Balî-chaát-ña thoï, an cö thuyeát phaùp.

Thò thôøi, Luïc sö, taâm ñaïi hoan hyû, xöôùng ngoân: Thieän tai! Coà-ñaøm huyeãn thuaät kim dó dieät moät. Phuïc giaùo voâ löôïng voâ soá chuùng sanh taêng tröôûng taø kieán.

531

大般涅槃經 爾時頻婆娑羅王波斯匿王。及四部眾白目 連言。大德。此閻浮提邪見增長。眾生可愍

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhó thôøi, Taàn-baø-sa-la vöông, Ba-tö-naëc vöông caäp töù boä chuùng, baïch Muïc-lieân ngoân: Ñaïi-ñöùc! Thöû Dieâm-phuøñeà, taø kieán taêng tröôûng chuùng sanh khaû maãn, haønh ñaïi

行大黑闇。惟願大德。至彼天上稽首世尊如

haéc aùm. Duy nguyeän ñaïi ñöùc chí bæ thieân thöôïng, kheå thuû

我言曰。譬如犢子其生未久若不得乳必死無

Theá Toân nhö ngaõ ngoân vieát: Thí nhö ñoäc töû, kyø sanh vò

疑。我等眾生亦復如是。惟願如來。哀愍眾

sanh dieäc phuïc nhö thò. Duy nguyeän Nhö Lai ai maãn chuùng

生還來住此。 時目犍連默然而許。如大力士屈伸臂頃往 彼天上。至世尊所白佛言。閻浮提中所有四 眾渴仰如來思見聞法。頻婆娑羅王波斯匿王 及四眾等稽首足下。此閻浮提所有眾生邪見 增長。行大黑闇甚可憐愍譬如犢子其生未久 若不得乳必死不疑。我等亦爾。惟願如來。 為眾生故。還來在此閻浮提中。 佛告目連。汝今速還至閻浮提。告諸國王 及四部眾。卻後七日我當還下。為六師故復 當至彼婆枳多城。過七日已我與釋天梵天魔 天無量天子及首陀會一切天人。前後圍繞至 婆枳多城。大師子吼作如是言。惟我法中獨 有沙門及婆羅門。一切諸法無常無我涅槃寂 532

cöûu, nhöôïc baát ñaéc nhuõ, taát töû voâ nghi. Ngaõ ñaúng, chuùng sanh, hoaøn lai truï thöû.

Thôøi, Muïc-kieàn-lieân maëc nhieân nhi höùa. Nhö ñaïi löïc só khuaát thaân tyù khoaûnh, vaõng bæ thieân thöôïng, chí Theá Toân sôû, baïch Phaät ngoân: Dieâm-phuø-ñeà trung, sôû höõu töù chuùng, khaùt ngöôõng Nhö Lai, tö kieán vaên phaùp. Taàn-baøsa-la vöông, Ba-tö-naëc vöông caäp töù chuùng ñaúng, kheå thuû tuùc haï: Thöû Dieâm-phuø-ñeà, sôû höõu chuùng sanh, taø kieán taêng tröôûng, haønh ñaïi haéc aùm, thaäm khaû laân maãn! Thí nhö ñoäc töû, kyø sanh vò cöûu, nhöôïc baát ñaéc nhuõ, taát töû baát nghi. Ngaõ ñaúng dieäc nhó. Duy nguyeän Nhö Lai, vò chuùng sanh coá, hoaøn lai taïi thöû Dieâm-phuø-ñeà trung.

Phaät caùo Muïc-lieân: Nhöõ kim toác hoaøn, chí Dieâm-phuøñeà, caùo chö quoác vöông caäp töù boä chuùng: Khöôùc haäu thaát nhaät, ngaõ ñöông hoaøn haï. Vò Luïc sö coá, phuïc ñöông chí bæ Baø-chæ-ña thaønh. Quaù thaát nhaät dó, ngaõ döõ Thích Thieân, Phaïm Thieân, Ma thieân, voâ löôïng thieân töû caäp Thuû-ñaø Hoäi; nhaát thieát thieân, nhaân tieàn haäu vò nhieãu, chí Baø-chæ-ña thaønh, ñaïi sö töû hoáng, taùc nhö thò ngoân: Duy ngaõ phaùp trung, ñoäc höõu sa-moân caäp baø-la-moân. Nhaát thieát chö 533

大般涅槃經 靜離諸過惡。若言他法亦有沙門及婆羅門。 有常有我有涅槃者無有是處。 爾時無量無邊眾生發阿耨多羅三藐三菩提 心。 是時六師各相謂言。若我法中實無沙門婆 羅門者。云何而得世間供養於是六師。復相 集聚詣毘舍離。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

phaùp voâ thöôøng, voâ ngaõ; Nieát-baøn tòch tónh, ly chö quaù aùc.

Nhöôïc ngoân tha phaùp dieäc höõu sa-moân caäp baø-la-moân, höõu thöôøng, höõu ngaõ, höõu Nieát-baøn giaû, voâ höõu thò xöù.

Nhó thôøi, voâ löôïng voâ bieân chuùng sanh phaùt A-naäu-ñala Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm.

Thò thôøi, Luïc sö caùc töông vò ngoân: Nhöôïc ngaõ Phaùp trung, thaät voâ sa-moân, Baø-la-moân giaû, vaân haø nhi ñaéc theá gian cuùng döôøng? Ö thò Luïc sö, phuïc töông taäp tuï, ngheä Tyø-xaù-ly.

善男子。我於一時住毘舍離菴羅林間。

Thieän nam töû! Ngaõ ö nhaát thôøi, truï Tyø-xaù-ly, Am-la

時菴羅女知我在中。欲來我所。我於爾時告

laâm gian. Thôøi, Am-la nöõ tri ngaõ taïi trung, duïc lai ngaõ

諸比丘。當觀念處善修智慧隨所修習心莫放 逸。 云何名為觀於念處。若有比丘觀察內身 不見於我及以我所。觀察外身及內外身不見 於我及以我所。觀受心法亦復如是。是名念 處。 云何名為修習智慧。若有比丘真實而見苦 集滅道。是名比丘修習智慧。 云何名為心不放逸。若有比丘念佛念法念 僧念戒念捨念天。是名比丘心不放逸。 534

sôû. Ngaõ ö nhó thôøi, caùo chö tyø-kheo: Ñöông quaùn nieäm xöù, thieän tu trí tueä; tuøy sôû tu taäp, taâm maïc phoùng daät.

Vaân haø danh vi quaùn ö nieäm xöù? Nhöôïc höõu tyø-kheo quaùn saùt noäi thaân, baát kieán ö ngaõ caäp dó ngaõ sôû; quaùn saùt ngoaïi thaân caäp noäi ngoaïi thaân, baát kieán ö ngaõ caäp dó ngaõ sôû. Quaùn thoï, taâm, phaùp, dieäc phuïc nhö thò. Thò danh nieäm xöù.

Vaân haø danh vi tu taäp trí tueä? Nhöôïc höõu tyø-kheo, chaân thaät nhi kieán: khoå, taäp, dieät, ñaïo, thò danh tyø-kheo tu taäp trí tueä.

Vaân haø danh vi taâm baát phoùng daät? Nhöôïc höõu tyøkheo nieäm Phaät, nieäm Phaùp, nieäm Taêng, nieäm giôùi, nieäm xaû, nieäm thieân, thò danh tyø-kheo taâm baát phoùng daät.

535

大般涅槃經 時菴羅女即至我所。頭面作禮右繞三帀。 修敬已畢卻坐一面。善男子。我於爾時為菴 羅女如應說法。是女聞已發阿耨多羅三藐三 菩提心。 時彼城中有梨車子其數五百來至我所。頭 面作禮右繞三帀。修敬已畢卻坐一面。我時 復為諸梨車子如應說法。諸善男子。夫放逸

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thôøi Am-la nöõ töùc chí ngaõ sôû, ñaàu dieän taùc leã, höõu nhieãu tam taùp, tu kính dó taát, khöôùc toïa nhaát dieän. Thieän nam töû! Ngaõ ö nhó thôøi, vò Am-la nöõ, nhö öùng thuyeát Phaùp, thò nöõ vaên dó, phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boàñeà taâm.

Thôøi, bæ thaønh trung, höõu Leâ-xa töû, kyø soá nguõ baù, lai chí ngaõ sôû, ñaàu dieän taùc leã, höõu nhieãu tam taùp, tu kính dó taát, khöôùc toïa nhaát dieän. Ngaõ thôøi phuïc vò chö Leâ-xa töû, nhö öùng thuyeát phaùp: Chö thieän nam töû! Phuø phoùng daät

者有五事果。何等為五。

giaû, höõu nguõ söï quaû. Haø ñaúng vi nguõ?

一者不得自在財利。

Nhaát giaû baát ñaéc töï taïi taøi lôïi.

二者惡名流布於外。

Nhò giaû aùc danh löu boá ö ngoaïi.

三者不樂惠施窮乏。 四者不樂見於四眾。 五者不得諸天之身。

Tam giaû baát nhaïo hueä thí cuøng phaïp.

Töù giaû baát nhaïo kieán ö töù chuùng.

Nguõ giaû baát ñaéc chö thieân chi thaân.

Chö thieän nam töû! Nhaân baát phoùng daät, naêng sanh theá

諸善男子。因不放逸能生世法出世間法。

phaùp, xuaát theá gian phaùp. Nhöôïc höõu duïc ñaéc A-naäu-ña-la

若有欲得阿耨多羅三藐三菩提者。應當勤修 不放逸法。

Tam-mieäu Tam-boà-ñeà giaû, öng ñöông caàn tu baát phoùng daät

夫放逸者。復有十三果報。何等十三。

phaùp.

Phuø phoùng daät giaû, phuïc höõu thaäp tam quaû baùo. Haø ñaúng thaäp tam?

一者於為世間作業。

Nhaát giaû ö vò theá gian taùc nghieäp.

二者樂說無益之言。

Nhò giaû nhaïo thuyeát voâ ích chi ngoân.

536

537

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

三者常樂久寢睡眠。

Tam giaû thöôøng nhaïo cöûu taåm thuïy mieân.

四者樂說世間之事。

Töù giaû nhaïo thuyeát theá gian chi söï.

五者常樂親近惡友。 六者常樂懈怠懶惰。 七者常為他人所輕。 八者雖有所聞尋復忘失。 九者樂處邊地。 十者不能調伏諸根。 十一者食不知足。

Nguõ giaû thöôøng nhaïo thaân caän aùc höõu.

Luïc giaû thöôøng nhaïo giaûi ñaõi laïi noïa.

Thaát giaû thöôøng vi tha nhaân sôû khinh.

Baùt giaû tuy höõu sôû vaên taàm phuïc vong thaát.

Cöûu giaû nhaïo xöû bieân ñòa.

Thaäp giaû baát naêng ñieàu phuïc chö caên.

Thaäp nhaát giaû thöïc baát tri tuùc.

Thaäp nhò giaû baát nhaïo khoâng tòch.

十二者不樂空寂。

Thaäp tam giaû sôû kieán baát chaùnh.

十三者所見不正。

Thò danh thaäp tam.

是名十三。

Thieän nam töû! Phuø phoùng daät giaû, tuy ñaéc caän Phaät,

善男子。夫放逸者。雖得近佛及佛弟子猶 故為遠。 諸梨車言。我等自知是放逸人。何以故。 如其我等不放逸者。如來法王當出我土。 時大會中有婆羅門子。名曰無勝。語諸梨 車。善哉善哉。如汝所言。頻婆娑羅王已獲 538

caäp Phaät ñeä töû, du coá vi vieãn!

Chö Leâ-xa ngoân: Ngaõ ñaúng töï tri thò phoùng daät nhaân.

Haø dó coá? Nhö kyø ngaõ ñaúng baát phoùng daät giaû, Nhö Lai Phaùp vöông ñöông xuaát ngaõ thoå!

Thôøi, ñaïi hoäi trung, höõu Baø-la-moân töû, danh vieát Voâ Thaéng, ngöù chö Leâ-xa: Thieän tai! Thieän tai! Nhö nhöõ sôû ngoân. Taàn-baø-sa-la vöông dó hoaïch ñaïi lôïi; Nhö Lai Theá 539

大般涅槃經 大利。如來世尊出其國土。猶如大池生妙蓮 花。雖生在水水不能污。 諸梨車子。佛亦如是。雖生彼國不為世法 之所滯礙。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Toân xuaát kyø quoác thoå, do nhö ñaïi trì, sanh dieäu lieân hoa; tuy sanh taïi thuûy, thuûy baát naêng oâ.

Chö Leâ-xa töû! Phaät dieäc nhö thò; tuy sanh bæ quoác, baát vi theá phaùp chi sôû treä ngaïi.

Chö Phaät Theá Toân voâ xuaát voâ nhaäp; vò chuùng sanh coá,

諸佛世尊無出無入。為眾生故出現於世。 不為世法之所滯礙。

xuaát hieän ö theá; baát vi theá phaùp chi sôû treä ngaïi.

仁等。自迷耽荒五欲。不知親近往如來 所。是故名為放逸之人。非佛出於摩伽陀國 名放逸也。何以故。如來世尊猶彼日月。非 為一人二人出世。

caän, vaõng Nhö Lai sôû. Thò coá danh vi phoùng daät chi nhaân.

時諸梨車聞是語已。尋發阿耨多羅三藐三 菩提心。復作是言。善哉善哉。無勝童子。 快說如是善妙之言。

Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm. Phuïc taùc thò ngoân: Thieän tai!

時諸梨車各各脫身所著一衣以施無勝。無 勝受已。轉以奉我。復作是言。世尊。我從 梨車得是衣物。惟願如來。哀愍眾生受我所 獻。

dó thí Voâ Thaéng. Voâ Thaéng thoï dó, chuyeån dó phuïng ngaõ,

我於爾時。愍彼無勝即為納受。 時諸梨車同時合掌。作如是言。惟願如 來。於此土地一時安居受我微供。我時默然 540

Nhaân ñaúng töï meâ, ñam hoang nguõ duïc, baát tri thaân Phi Phaät xuaát ö Ma-giaø-ñaø quoác, danh phoùng daät daõ. Haø dó coá? Nhö Lai Theá Toân du bæ nhaät, nguyeät; phi vò nhaát nhaân, nhò nhaân, xuaát theá.

Thôøi, chö Leâ-xa, vaên thò ngöõ dó, taàm phaùt A-naäu-ña-la Thieän tai! Voâ Thaéng ñoàng töû. Khoaùi thuyeát nhö thò thieän dieäu chi ngoân!

Thôøi, chö Leâ-xa, caùc caùc thoaùt thaân sôû tröôùc nhaát y, phuïc taùc thò ngoân: Theá Toân! Ngaõ tuøng Leâ-xa, ñaéc thò y vaät. Duy nguyeän Nhö Lai, ai maãn chuùng sanh, thoï ngaõ sôû hieán.

Ngaõ ö nhó thôøi, maãn bæ Voâ Thaéng, töùc vò naïp thoï.

Thôøi, chö Leâ-xa, ñoàng thôøi hieäp chöôûng, taùc nhö thò ngoân: Duy nguyeän Nhö Lai ö thöû thoå ñòa, nhaát thôøi an cö, thoï ngaõ vi cuùng. Ngaõ thôøi maëc nhieân, thoï Leâ-xa thænh.

541

大般涅槃經 受梨車請。是時六師聞是事已。師宗相與詣 波羅奈。 爾時我復往波羅奈住波羅河邊。時波羅 奈有長者子。名曰寶稱。耽荒五欲不知非 常。以我到故自然而得白骨觀法。見其殿舍 宮人婇女悉為白骨。心生怖懼如刀毒蛇如賊 如火。即出其舍來詣我所隨路竝言。瞿曇沙 門。我今如為賊所追逐其大怖懼。願見救 濟。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thò thôøi, Luïc sö vaên thò söï dó, sö toâng töông döõ ngheä Bala-naïi.

Nhó thôøi, ngaõ phuïc vaõng Ba-la-naïi, truï Ba-la haø bieân.

Thôøi Ba-la-naïi, höõu tröôûng giaû töû, danh vieát Baûo Xöng, ñam hoang nguõ duïc, baát tri phi thöôøng. Dó ngaõ ñaùo coá, töï nhieân nhi ñaéc baïch coát quaùn phaùp: kieán kyø ñieän xaù cung nhaân, theå nöõ, taát vi baïch coát. Taâm sanh boá cuï, nhö ñao, ñoäc xaø, nhö taëc, nhö hoûa. Töùc xuaát kyø xaù, lai ngheä ngaõ sôû, tuøy loä tònh ngoân: Coà-ñaøm sa-moân! Ngaõ kim nhö vi taëc sôû truy truïc, kyø ñaïi boá cuï. Nguyeän kieán cöùu teá.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Phaät, Phaùp, chuùng Taêng an oån voâ cuï. Tröôûng giaû töû ngoân: Nhöôïc Tam baûo trung, voâ

佛言。善男子。佛法眾僧安隱無懼。長者 子言。若三寶中無所畏者。我今亦當得無所 畏。我即聽其出家為道。時長者子復有同友 其數五十。遙聞寶稱厭欲出家。即共和順相

sôû uùy giaû, ngaõ kim dieäc ñöông ñaéc voâ sôû uùy. Ngaõ töùc thính

與出家。六師聞已展轉復詣瞻婆大城。時瞻 婆大國一切人民悉共奉事六師之徒。初未曾 聞佛法僧名。多有諸人作極惡業。

Thôøi Chieâm-baø ñaïi quoác, nhaát thieát nhaân daân, taát coäng

kyø xuaát gia vi ñaïo. Thôøi, tröôûng giaû töû phuïc höõu ñoàng höõu, kyø soá nguõ thaäp, dieâu vaên Baûo Xöng yeám duïc xuaát gia, töùc coäng hoøa thuaän, töông döõ xuaát gia. Luïc Sö vaên dó, trieån chuyeån phuïc ngheä Chieâm-baø ñaïi thaønh. phuïng söï Luïc Sö chi ñoà, sô vò taèng vaên Phaät, Phaùp, Taêng danh; ña höõu chö nhaân taùc cöïc aùc nghieäp.

Ngaõ ö nhó thôøi, vò chuùng sanh coá, vaõng Chieâm-baø

我於爾時為眾生故往瞻婆城。時彼城中

thaønh. Thôøi, bæ thaønh trung, höõu ñaïi tröôûng giaû voâ höõu

有大長者無有繼嗣。奉事六師以求子息。其 後不久婦則懷妊。長者知已。往六師所歡喜 而言。我婦懷妊男耶女耶。六師答言。生必

keá töï. Phuïng söï Luïc sö dó caàu töû töùc. Kyø haäu baát cöûu, phuï

542

taéc hoaøi nhaâm. Tröôûng giaû tri dó, vaõng Luïc sö sôû, hoan hyû nhi ngoân: Ngaõ phuï hoaøi nhaâm, nam da? Nöõ da? Luïc sö ñaùp ngoân: Sanh taát thò nöõ. Tröôûng giaû vaên dó, taâm sanh 543

大般涅槃經 是女。長者聞已心生愁惱。復有知識來謂長 者。何故愁惱乃如是耶。長者答言。我婦懷 妊未知男女故問六師。六師見語如我相法生 必是女。我聞是語自惟年老財富無量。如其 非男無所付囑是故我愁。 知識復言。汝無智慧先不聞耶。優樓頻螺 迦葉兄弟為誰弟子。佛耶六師耶。六師若是 一切智者。迦葉何故捨之不事為佛弟子。又 舍利弗目犍連等及諸國王頻婆娑羅等。諸王 夫人末利夫人等。諸國長者須達多等。如是 諸人非佛弟子耶。曠野鬼神阿闍世王護財醉 象鴦掘魔羅。惡心熾盛欲害其母。如是等輩 斯非如來所調伏耶。 長者。如來世尊於一切法知見無礙故名 為佛。發言無二故名如來。斷煩惱故名阿羅 訶。世尊所說終無有二。六師不爾。云何 可信。如來今者近在此住。若欲實知當詣佛 所。 爾時長者即與是人來詣我所。頭面作禮右 遶三帀。合掌長跪而作是言。世尊。於諸眾 544

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

saàu naõo. Phuïc höõu tri thöùc lai vò tröôûng giaû: Haø coá saàu naõo naõi nhö thò da? Tröôûng giaû ñaùp ngoân: Ngaõ phuï hoaøi nhaâm; vò tri nam, nöõ, coá vaán Luïc sö. Luïc sö kieán ngöù: Nhö ngaõ töôùng phaùp, sanh taát thò nöõ. Ngaõ vaên thò ngöõ, töï duy nieân laõo, taøi phuù voâ löôïng, nhö kyø phi nam, voâ sôû phoù chuùc. Thò coá ngaõ saàu.

Tri thöùc phuïc ngoân: Nhöõ voâ trí tueä, tieân baát vaên da? Öu-laâu-taàn-loa Ca-dieáp, huynh ñeä, vi thuøy ñeä töû? Phaät da?

Luïc sö da? Luïc sö nhöôïc thò nhaát thieát trí giaû, Ca-dieáp haø coá xaû chi baát söï, vi Phaät ñeä töû? Höïu Xaù-lôïi-phaát, Muïckieàn-lieân ñaúng caäp chö quoác vöông Taàn-baø-sa-la ñaúng, chö vöông phu nhaân, Maït-lî phu nhaân ñaúng, chö quoác tröôûng giaû, Tu-ñaït-ña ñaúng. Nhö thò chö nhaân, phi Phaät ñeä töû da?

Khoaùng daõ quyû thaàn, A-xaø-theá vöông, Hoä Taøi tuùy töôïng, Öông-quaät-ma-la, aùc taâm xí thaïnh, duïc haïi kyø maãu. Nhö thò ñaúng boái, tö phi Nhö Lai sôû ñieàu phuïc da?

Tröôûng giaû! Nhö Lai Theá Toân, ö nhaát thieát phaùp, tri kieán voâ ngaïi, coá danh vi Phaät. Phaùt ngoân voâ nhò, coá danh Nhö Lai. Ñoaïn phieàn naõo coá, danh A-la-ha. Theá Toân sôû thuyeát, chung voâ höõu nhò. Luïc sö baát nhó, vaân haø khaû tín?

Nhö Lai kim giaû caän taïi thöû truï. Nhöôïc duïc thaät tri, ñöông ngheä Phaät sôû.

Nhó thôøi, Tröôûng giaû töùc döõ thò nhaân, lai ngheä ngaõ sôû, ñaàu dieän taùc leã, höõu nhieãu tam taùp, hieäp chöôûng tröôøng quyø, nhi taùc thò ngoân: Theá Toân ö chö chuùng sanh, bình 545

大般涅槃經 生平等無二怨親一相。我為愛結之所繫縛。 於怨親中未能無二。我今欲問如來世尊。深 自愧懼未敢發言。 世尊。我婦懷妊六師相言。生必是女。是 事云何。 佛言。長者。汝婦所懷是男無疑。其兒生 已福德無比。爾時長者聞我語已生大歡喜便 退還家。 爾時，六師聞我懸記，生者必男，有大福 德，心生嫉妒。以菴羅菓和合毒藥，持往其 家，語長者言。快哉瞿曇，善說其相。汝婦 臨月可服此藥。服此藥已，兒則端正，產者無 患。 長者歡喜受其毒藥與婦令服,服已尋死。 六師歡喜周遍城市高聲唱言。沙門瞿曇。記 彼長者。婦當生男其兒福德天下無勝。今兒 未生母已喪命。 爾時長者復於我所生不信心。即依世法殯 殮棺蓋送至城外。多積乾薪以火焚之。我以 546

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ñaúng voâ nhò, oaùn thaân nhaát töôùng. Ngaõ vi aùi keát chi sôû heä phöôïc, ö oaùn thaân trung, vò naêng voâ nhò. Ngaõ kim duïc vaán Nhö Lai Theá Toân, thaâm töï quyù cuï, vò caûm phaùt ngoân.

Theá Toân! Ngaõ phuï hoaøi nhaâm, Luïc sö töông ngoân: sanh taát thò nöõ. Thò söï vaân haø?

Phaät ngoân: Tröôûng giaû! Nhöõ phuï sôû hoaøi, thò nam voâ nghi. Kyø nhi sanh dó, phöôùc ñöùc voâ tyû. Nhó thôøi, tröôûng giaû vaên ngaõ ngöõ dó, sanh ñaïi hoan hyû, tieän thoái hoaøn gia.

Nhó thôøi, Luïc sö vaên ngaõ huyeàn kyù sanh giaû taát nam, höõu ñaïi phöôùc ñöùc, taâm sanh taät ñoá. Dó am-la quaû, hoøa hieäp ñoäc döôïc, trì vaõng kyø gia, ngöù Tröôûng giaû ngoân: Khoaùi tai!

Coà-ñaøm thieän thuyeát kyø töôùng! Nhöõ phuï laâm nguyeät, khaû phuïc thöû döôïc. Phuïc thöû döôïc dó, nhi taéc ñoan chaùnh, saûn giaû voâ hoaïn.

Tröôûng giaû hoan hyû, thoï kyø ñoäc döôïc, döõ phuï linh phuïc.

Phuïc dó taàm töû. Luïc sö hoan hyû, chaâu bieán thaønh thò, cao thanh xöôùng ngoân: Sa-moân Coà-ñaøm kyù bæ Tröôûng giaû phuï ñöông sanh nam; kyø nhi phöôùc ñöùc, thieân haï voâ thaéng.

Kim nhi vò sanh, maãu dó taùng maïng.

Nhó thôøi, tröôûng giaû phuïc ö ngaõ sôû, sanh baát tín taâm töùc y theá phaùp, taãn lieäm quan caùi, toáng chí thaønh ngoaïi, ña tích caøn taân, dó hoûa phaàn chi. Ngaõ dó ñaïo nhaõn, minh 547

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

道眼明見此事顧命阿難。取我衣來吾欲往彼 摧滅邪見。

kieán thöû söï, coá maïng A-nan: Thuû ngaõ y lai. Ngoâ duïc vaõng

時毘沙門天告摩尼跋陀大將而作是言。如

Thôøi, Tyø-sa-moân Thieân caùo Ma-ni-baït-ñaø ñaïi töôùng,

來。今欲詣彼塚間。卿可速往平治掃灑安師 子座求妙花香莊嚴其地。 爾時六師遙見我往。各相謂言。瞿曇沙

bæ, toài dieät taø kieán.

nhi taùc thò ngoân: Nhö Lai kim duïc ngheä bæ truûng gian.

Khanh khaû toác vaõng, bình trò taûo saùi, an sö töû toøa, caàu dieäu hoa höông, trang nghieâm kyø ñòa.

Nhó thôøi, Luïc sö dieâu kieán ngaõ vaõng, caùc töông vò ngoân:

門。至此塚間欲噉肉耶。是時多有未得法眼

Coà-ñaøm sa-moân chí thöû truûng gian, duïc haùm nhuïc da? Thò

諸優婆塞。各懷慚愧而白我言。彼婦已死願

thôøi, ña höõu vò ñaéc phaùp nhaõn, chö öu-baø-taéc, caùc hoaøi

不須往。

taøm quyù, nhi baïch ngaõ ngoân: Bæ phuï dó töû, nguyeän baát tu vaõng.

爾時阿難語眾人言。且待須臾如來不久當

Nhó thôøi, A-nan ngöù chö nhaân ngoân: Thaû ñaõi tu du.

廣開闡諸佛境界。我時到已坐師子座。長者

Nhö Lai baát cöûu, ñöông quaûng khai xieån chö Phaät caûnh

難言。所言無二可名世尊。母已終亡云何生 子。 我言。長者卿於爾時都不見問母命修短。 但問所懷為是男女。諸佛如來發言無二。是 故當知。定必得子。是時死屍火燒腹裂。子 從中出端坐火中。猶如鴛鴦處蓮花臺。 六師見已復作是言。妖哉瞿曇。善為幻 術。 548

giôùi. Ngaõ thôøi ñaùo dó, toïa sö töû toøa. Tröôûng giaû naïn ngoân: Sôû ngoân voâ nhò, khaû danh Theá Toân! Maãu dó chung vong, vaân haø sanh töû?

Ngaõ ngoân: Tröôûng giaû! Khanh ö nhó thôøi, ñoâ baát kieán vaán maãu maïng tu, ñoaûn. Ñaõn vaán sôû hoaøi vi thò nam, nöõ.

Chö Phaät Nhö Lai phaùt ngoân voâ nhò. Thò coá ñöông tri ñònh taát ñaéc töû. Thò thôøi, töû thi, hoûa thieâu phuùc lieät, töû tuøng trung xuaát, ñoan toïa hoûa trung, do nhö uyeân öông xöû lieân hoa ñaøi.

Luïc sö kieán dó, phuïc taùc thò ngoân: Yeâu tai! Coà-ñaøm thieän vi huyeãn thuaät!

549

大般涅槃經 長者見已心復歡喜呵責六師。若言幻者汝 何不作。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Tröôûng giaû kieán dó, taâm phuïc hoan hyû, ha traùch Luïc sö: Nhöôïc ngoân huyeãn giaû, nhöõ haø baát taùc?

Ngaõ ö nhó thôøi, taàm caùo Kyø-baø: Nhöõ vaõng hoûa trung,

我於爾時尋告耆婆。汝往火中抱是兒來。

baûo thò nhi lai. Kyø-baø duïc vaõng, Luïc sö tieàn khieân, ngöù

耆婆欲往。六師前牽語耆婆言。瞿曇沙門。

Kyø-baø ngoân: Coà-ñaøm sa-moân sôû taùc huyeãn thuaät, vò taát

所作幻術未必常爾。或能不能。如其不能脫 能相害。汝今云何信受其言。 耆婆答言。如來使入阿鼻地獄所有猛火尚 不能燒。況世間火。爾時耆婆前入火聚。猶 入清涼大河水中。抱持是兒還詣我所授兒與 我。我受兒已告長者言。一切眾生壽命不定 如水上泡。眾生若有殷重業果。火不能燒毒 不能害。是兒業果非我所作。 時長者言。善哉世尊。是兒若得盡其天 命。惟願如來為立名字。 佛言。長者。是兒生於猛火之中。火名樹 提。應名樹提。

thöôøng nhó: hoaëc naêng, baát naêng. Nhö kyø baát naêng, thoaùt naêng töông haïi. Nhöõ kim vaân haø tín thoï kyø ngoân?

Kyø-baø ñaùp ngoân: Nhö Lai söû nhaäp A-tyø ñòa nguïc, sôû höõu maõnh hoûa, thöôïng baát naêng thieâu, huoáng theá gian hoûa!

Nhó thôøi, Kyø-baø tieàn nhaäp hoûa tuï, du nhaäp thanh löông ñaïi haø thuûy trung; baûo trì thò nhi, hoaøn ngheä ngaõ sôû, thoï nhi döõ ngaõ. Ngaõ thoï nhi dó, caùo Tröôûng giaû ngoân: Nhaát thieát chuùng sanh, thoï maïng baát ñònh, nhö thuûy thöôïng baøo. Chuùng sanh nhöôïc höõu aân troïng nghieäp quaû, hoûa baát naêng thieâu, ñoäc baát naêng haïi. Thò nhi nghieäp quaû, phi ngaõ sôû taùc!

Thôøi Tröôûng giaû ngoân: Thieän tai! Theá Toân! Thò nhi nhöôïc ñaéc taän kyø thieân maïng, duy nguyeän Nhö Lai vò laäp danh töï.

Phaät ngoân: Tröôûng giaû! Thò nhi sanh ö maõnh hoûa chi trung, hoûa danh thoï-ñeà, öng danh Thoï-ñeà.

Nhó thôøi, hoäi trung kieán ngaõ thaàn hoùa, voâ löôïng chuùng

爾時會中見我神化。無量眾生發阿耨多羅 三藐三菩提心。爾時六師周遍六城不得停足

sanh phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm. Nhó

慚愧低頭。復來至此拘尸那城。既至此已唱

quyù ñeâ ñaàu. Phuïc lai chí thöû Caâu-thi-na thaønh. Kyù chí thöû

550

thôøi Luïc sö chaâu bieán luïc thaønh, baát ñaéc ñình tuùc, taøm

551

大般涅槃經 如是言。諸人當知。沙門瞿曇。是大幻師誑 惑天下遍六大城。 譬如幻師幻作四兵。所謂車兵馬兵象兵步 兵。又復幻作種種瓔珞城郭宮宅河池樹木。 沙門瞿曇。亦復如是。幻作王身為說法故。 或作沙門身婆羅門身男身女身小身大身。或 作畜生鬼神之身。或說無常或說有常。或時 說苦或時說樂。或說有我或說無我。或說有 淨或說無淨。或時說有或時說無。所為虛妄 故名為幻。 譬如因子隨子得果。瞿曇沙門。亦復如 是。摩耶所生母既是幻。子不得非。沙門瞿 曇。無實知見。諸婆羅門經年積歲修習苦 行護持禁戒。尚言未有真實知見。何況瞿曇 年少學淺不修苦行。云何而有真實知見。若 能具滿七年苦行見猶不多。況所修習不滿六 年。愚人無智信受其教。如大幻師誑惑愚 者。沙門瞿曇。亦復如是。 善男子。如是六師於此城中大為眾生增長 邪見。善男子。我見是事心生憐愍。以其神 552

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

dó, xöôùng nhö thò ngoân: Chö nhaân ñöông tri: sa-moân Coàñaøm thò ñaïi huyeãn sö, cuoáng hoaëc thieân haï, bieán luïc ñaïi thaønh.

Thí nhö huyeãn sö, huyeãn taùc töù binh, sôû vò: xa binh, maõ binh, töôïng binh, boä binh. Höïu phuïc huyeãn taùc chuûng chuûng anh laïc, thaønh quaùch, cung traïch, haø trì, thoï moäc.

Sa-moân Coà-ñaøm dieäc phuïc nhö thò; huyeãn taùc vöông thaân.

Vò thuyeát Phaùp coá, hoaëc taùc sa-moân thaân, Baø-la-moân thaân, nam thaân, nöõ thaân, tieåu thaân, ñaïi thaân. Hoaëc taùc suùc sanh, quyû thaàn chi thaân. Hoaëc thuyeát voâ thöôøng, hoaëc thuyeát höõu thöôøng; hoaëc thôøi thuyeát khoå, hoaëc thôøi thuyeát laïc; hoaëc thuyeát höõu ngaõ, hoaëc thuyeát voâ ngaõ; hoaëc thuyeát höõu tònh, hoaëc thuyeát voâ tònh; hoaëc thôøi thuyeát höõu, hoaëc thôøi thuyeát voâ. Sôû vò hö voïng, coá danh vi huyeãn.

Thí nhö nhaân töû, tuøy töû ñaéc quaû. Coà-ñaøm sa-moân dieäc phuïc nhö thò; Ma-da sôû sanh, maãu kyù thò huyeãn, töû baát ñaéc phi! sa-moân Coà-ñaøm voâ thaät tri kieán. Chö Baø-la-moân, kinh nieân tích tueá, tu taäp khoå haïnh, hoä trì caám giôùi, thöôïng ngoân vò höõu chaân thaät tri kieán. Haø huoáng Coà-ñaøm, nieân thieáu hoïc thieån, baát tu khoå haïnh, vaân haø nhi höõu chaân thaät tri kieán? Nhöôïc naêng cuï maõn thaát nieân khoå haïnh, kieán du baát ña, huoáng sôû tu taäp baát maõn luïc nieân? Ngu nhaân voâ trí tín thoï kyø giaùo. Nhö ñaïi huyeãn sö cuoáng hoaëc ngu giaû, sa-moân Coà-ñaøm dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Nhö thò Luïc sö, ö thöû thaønh trung, ñaïi vò chuùng sanh, taêng tröôûng taø kieán. Thieän nam töû! Ngaõ kieán thò söï, taâm sanh laân maãn; dó kyø thaàn löïc, thænh trieäu 553

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

力請召十方諸大菩薩。雲集此林周帀彌滿四 十由延。今於此中大師子吼。

thaäp phöông chö Ñaïi Boà Taùt vaân taäp thöû laâm, chaâu taùp di maõn töù thaäp do-dieân; kim ö thöû trung, ñaïi sö töû hoáng.

善男子。雖於空處多有所說。則不得名師

baát ñaéc danh Sö töû hoáng daõ. Ö thöû trí nhaân ñaïi chuùng chi

子吼也。於此智人大眾之中。真得名為大師

trung, chaân ñaéc danh vi ñaïi Sö Töû Hoáng! Sö Töû Hoáng daõ,

子吼。師子吼者。說一切法悉無常苦無我不 淨。惟說如來常樂我淨。 爾時六師復作是言。若瞿曇有我。我亦有 我。所言我者見者名我。 瞿曇。譬如有人向中見物。我亦如是。向 喻於眼。見者喻我。 佛告六師。若言見者名我。是義不然。 何以故。汝所引喻因向見者。人在一向六根 俱用。若定有我因眼見者。何不如彼一根之 中俱伺諸塵。若一根中不能一時聞見六塵。 當知無我。所引向喻雖經百年見者因之所見 無異。眼根若爾。年邁根熟亦應無異。人向 異故見內見外。眼根若爾。亦應內外一時俱 見。若不見者云何有我。 六師復言。瞿曇。若無我者誰能見耶。 554

Thieän nam töû! Tuy ö khoâng xöù, ña höõu sôû thuyeát, taéc

thuyeát nhaát thieát phaùp taát voâ thöôøng, khoå, voâ ngaõ, baát tònh. Duy thuyeát Nhö Lai: Thöôøng, Laïc, Ngaõ, Tònh.

Nhó thôøi, Luïc sö phuïc taùc thò ngoân: Nhöôïc Coà-ñaøm höõu ngaõ, ngaõ dieäc höõu ngaõ. Sôû ngoân ngaõ giaû, kieán giaû danh ngaõ.

Coà-ñaøm! Thí nhö höõu nhaân, höôùng trung kieán vaät. Ngaõ dieäc nhö thò. Höôùng, duï ö nhaõn, kieán giaû, duï ngaõ.

Phaät caùo Luïc sö: Nhöôïc ngoân kieán giaû danh ngaõ, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Nhöõ sôû daãn duï, nhaân höôùng kieán giaû, nhaân taïi nhaát höôùng, luïc caên caâu duïng. Nhöôïc ñònh höõu ngaõ, nhaân nhaõn kieán giaû, haø baát nhö bæ nhaát caên chi trung, caâu töù chö traàn? Nhöôïc nhaát caên trung, baát naêng nhaát thôøi vaên kieán luïc traàn, ñöông tri voâ ngaõ.

Sôû daãn höôùng duï, tuy kinh baù nieân, kieán giaû nhaân chi, sôû kieán voâ dò. Nhaõn caên nhöôïc nhó, nieân maïi caên thuïc, dieäc öng voâ dò. Nhaân, höôùng dò coá, kieán noäi kieán ngoaïi; nhaõn caên nhöôïc nhó, dieäc öng noäi ngoaïi, nhaát thôøi caâu kieán.

Nhöôïc baát kieán giaû, vaân haø höõu ngaõ?

Luïc sö phuïc ngoân: Coà-ñaøm! Nhöôïc voâ ngaõ giaû, thuøy naêng kieán da?

555

大般涅槃經 佛言。有色有明有心有眼。是四和合故 名為見。是中實無見者受者。眾生顛倒言有 見者及以受者。以是義故。一切眾生所見顛 倒。諸佛菩薩所見真實。 六師。若言色是我者。是亦不然。何以 故。色實非我。色若是我不應而得醜陋形 貌。何故復有四姓差別。悉不一種婆羅門 耶。何故屬他不得自在。諸根缺陋生不具 足。何故不作諸天之身。而受地獄畜生餓鬼 種種諸身。若不能得隨意作者。當知。必定 無有我也。以無我故名為無常。無常故苦。 苦故為空。空故顛倒。以顛倒故一切眾生輪 轉生死。受想行識亦復如是。 六師。如來世尊永斷色縛乃至識縛。是故 名為常樂我淨。 復次色者即是因緣。若因緣者則名無我。 若無我者名為苦空。如來之身非是因緣。非 因緣故則名有我。若有我者即常樂淨。 六師復言。瞿曇。色亦非我乃至識亦非 我。我者遍一切處猶如虛空。 556

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phaät ngoân: Höõu saéc, höõu minh, höõu taâm, höõu nhaõn, thò töù hoøa hieäp, coá danh vi kieán. Thò trung thaät voâ kieán giaû, thoï giaû. Chuùng sanh ñieân ñaûo, ngoân höõu kieán giaû caäp dó thoï giaû. Dó thò nghóa coá, nhaát thieát chuùng sanh, sôû kieán ñieân ñaûo. Chö Phaät, Boà Taùt, sôû kieán chaân thaät.

Luïc sö! Nhöôïc ngoân saéc thò ngaõ giaû, thò dieäc baát nhieân.

Haø dó coá? Saéc thaät phi ngaõ. Saéc nhöôïc thò ngaõ, baát öng nhi ñaéc xuù laäu hình maïo! Haø coá phuïc höõu töù taùnh sai bieät, taát baát nhaát chuûng Baø-la-moân da? Haø coá thuoäc tha, baát ñaéc töï taïi, chö caên khuyeát laäu, sanh baát cuï tuùc? Haø coá baát taùc chö thieân chi thaân, nhi thoï ñòa nguïc, suùc sanh, ngaï quyû, chuûng chuûng chö thaân? Nhöôïc baát naêng ñaéc tuøy yù taùc giaû, ñöông tri taát ñònh voâ höõu ngaõ daõ. Dó voâ ngaõ coá, danh vi voâ thöôøng. Voâ thöôøng coá khoå. Khoå coá vi khoâng. Khoâng coá ñieân ñaûo. Dó ñieân ñaûo coá, nhaát thieát chuùng sanh luaân chuyeån sanh töû. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

Luïc sö! Nhö Lai Theá Toân vónh ñoaïn saéc phöôïc naõi chí thöùc phöôïc. Thò coá danh vi thöôøng, laïc, ngaõ, tònh.

Phuïc thöù, saéc giaû, töùc thò nhaân duyeân. Nhöôïc nhaân duyeân giaû, taéc danh voâ ngaõ. Nhöôïc voâ ngaõ giaû, danh vi khoå, khoâng. Nhö Lai chi thaân phi thò nhaân duyeân. Phi nhaân duyeân coá, taéc danh höõu ngaõ. Nhöôïc höõu ngaõ giaû, töùc thöôøng, laïc, ngaõ, tònh.

Luïc sö phuïc ngoân: Coà-ñaøm! Saéc dieäc phi ngaõ; naõi chí thöùc dieäc phi ngaõ. Ngaõ giaû, bieán nhaát thieát xöù, do nhö hö khoâng.

557

大般涅槃經 佛言。若遍有者則不應言我初不見。若初 不見則知是見本無今有。若本無今有是名無 常。若無常者云何言遍。若遍有者五道之中 應具有身。若有身者應各受報。若各受報云 何而言轉受人天。 汝言遍者一耶多耶。我若一者則無父子怨 親中人。我若多者一切眾生所有五根悉應平 等。所有業慧亦應如是。若如是者云何說言 根有具足不具足者。善業惡業愚智差別。 瞿曇。眾生我者無有邊際。法與非法則有 分劑。眾生修法則得好身。若行非法則得惡 身。以是義故。眾生業果不得無差。 佛言。六師。法與非法若如是者我則不 遍。我若遍者則應悉到。如其到者修善之人 亦應有惡。行惡之人亦應有善。若不爾者云 何言遍。 瞿曇。譬如一室然百千燈。各各自明不相 妨礙。眾生我者亦復如是。修善行惡不相雜 合。 558

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phaät ngoân: Nhöôïc bieán höõu giaû, taéc baát öng ngoân: ngaõ sô baát kieán. Nhöôïc sô baát kieán, taéc tri thò kieán: boån voâ kim höõu. Nhöôïc boån voâ kim höõu, thò danh voâ thöôøng.

Nhöôïc voâ thöôøng giaû, vaân haø ngoân bieán? Nhöôïc bieán höõu giaû, Nguõ ñaïo chi trung, öng cuï höõu thaân. Nhöôïc höõu thaân giaû, öng caùc thoï baùo. Nhöôïc caùc thoï baùo, vaân haø nhi ngoân chuyeån thoï nhaân, thieân?

Nhöõ ngoân bieán giaû, nhaát da? Ña da? Ngaõ nhöôïc nhaát giaû, taéc voâ: phuï, töû, oaùn, thaân, trung nhaân. Ngaõ nhöôïc ña giaû, nhaát thieát chuùng sanh sôû höõu nguõ caên, taát öng bình ñaúng; sôû höõu nghieäp tueä, dieäc öng nhö thò. Nhöôïc nhö thò giaû, vaân haø thuyeát ngoân caên höõu cuï tuùc, baát cuï tuùc giaû, thieän nghieäp, aùc nghieäp, ngu, trí sai bieät?

Coà-ñaøm! Chuùng sanh ngaõ giaû, voâ höõu bieân teá; phaùp döõ phi phaùp, taéc höõu phaân teã. Chuùng sanh tu phaùp, taéc ñaéc haûo thaân. Nhöôïc haønh phi phaùp taéc ñaéc aùc thaân. Dó thò nghóa coá, chuùng sanh nghieäp quaû, baát ñaéc voâ sai.

Phaät ngoân: Luïc sö! Phaùp döõ phi phaùp nhöôïc nhö thò giaû, ngaõ taéc baát bieán. Ngaõ nhöôïc bieán giaû, taéc öng taát ñaùo.

Nhö kyø ñaùo giaû, tu thieän chi nhaân dieäc öng höõu aùc; haønh aùc chi nhaân dieäc öng höõu thieän! Nhöôïc baát nhó giaû, vaân haø ngoân bieán?

Coà-ñaøm! Thí nhö nhaát thaát, nhieân baù thieân ñaêng, caùc caùc töï minh, baát töông phöôøng ngaïi. Chuùng sanh ngaõ giaû, dieäc phuïc nhö thò; tu thieän, haønh aùc baát töông taïp hieäp.

559

大般涅槃經 善男子。汝等若言我如燈者。是義不然。 何以故。彼燈之明從緣而有。燈增長故明亦

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhöõ ñaúng nhöôïc ngoân ngaõ nhö ñaêng giaû, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Bæ ñaêng chi minh tuøng duyeân nhi höõu; ñaêng taêng tröôûng coá, minh dieäc taêng

增長。眾生我者則不如是明從燈出住在異

tröôûng. Chuùng sanh ngaõ giaû, taéc baát nhö thò. Minh tuøng

處。眾生我者不得如是從身而出住在異處。

ñaêng xuaát, truï taïi dò xöù. Chuùng sanh ngaõ giaû baát ñaéc nhö

彼燈光明與暗共住。何以故。如暗室中然一

döõ aùm coäng truï. Haø dó coá? Nhö aùm thaát trung, nhieân nhaát

燈時照則不了。及至多燈乃得明了。若初燈 破暗則不須後燈。若須後燈。當知。初明與 暗共住。 瞿曇。若無我者誰作善惡。 佛言。若我作者云何名常。如其常者。云 何而得有時作善有時作惡。若言有時作善惡 者。云何復得言我無邊。若我作者。何故而 復習行惡法。如其我是作者。知者何故生疑 眾生無我。以是義故外道法中定無有我。

thò; tuøng thaân nhi xuaát, truï taïi dò xöù. Bæ ñaêng quang minh ñaêng thôøi, chieáu taéc baát lieãu. Naõi chí ña ñaêng, naõi ñaéc minh lieãu. Nhöôïc sô ñaêng phaù aùm, taéc baát tu haäu ñaêng.

Nhöôïc tu haäu ñaêng, ñöông tri sô minh döõ aùm coäng truï.

Coà-ñaøm! Nhöôïc voâ ngaõ giaû, thuøy taùc thieän, aùc?

Phaät ngoân: Nhöôïc ngaõ taùc giaû, vaân haø danh thöôøng?

Nhö kyø thöôøng giaû, vaân haø nhi ñaéc höõu thôøi taùc thieän, höõu thôøi taùc aùc? Nhöôïc ngoân höõu thôøi taùc thieän, aùc giaû, vaân haø phuïc ñaéc ngoân ngaõ voâ bieân? Nhöôïc ngaõ taùc giaû, haø coá nhi phuïc taäp haønh aùc phaùp? Nhö kyø ngaõ thò taùc giaû, tri giaû, haø coá sanh nghi chuùng sanh voâ ngaõ? Dó thò nghóa coá, ngoaïi ñaïo phaùp trung, ñònh voâ höõu ngaõ.

Nhöôïc ngoân ngaõ giaû, taéc thò Nhö Lai. Haø dó coá? Thaân

若言我者則是如來。何以故。身無邊故無

voâ bieân coá, voâ nghi voõng coá. Baát taùc baát thoï, coá danh vi

疑網故。不作不受故名為常。不生不滅故名

caáu, coá danh vi tònh. Voâ höõu thaäp töôùng, coá danh vi khoâng.

為樂。無煩惱垢故名為淨。無有十相故名為 空。是故如來常樂我淨空無諸相。 諸外道言。若言如來常樂我淨無相故空。 560

thöôøng. Baát sanh baát dieät, coá danh vi laïc. Voâ phieàn naõo Thò coá Nhö Lai Thöôøng, Laïc, Ngaõ, Tònh, khoâng voâ chö töôùng.

Chö ngoaïi ñaïo ngoân: Nhöôïc ngoân Nhö Lai: thöôøng, laïc, ngaõ, tònh, voâ töôùng coá khoâng, ñöông tri Coà-ñaøm sôû thuyeát 561

大般涅槃經 當知瞿曇所說之法則非空也。是故我今當頂 戴受持。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

chi phaùp taéc phi khoâng daõ. Thò coá ngaõ kim ñöông ñænh ñaùi thoï trì.

Nhó thôøi, ngoaïi ñaïo, kyø soá voâ löôïng, ö Phaät Phaùp trung,

爾時外道其數無量。於佛法中信心出家。

tín taâm xuaát gia.

善男子。以是因緣故我於此娑羅雙樹大師

Thieän nam töû! Dó thò nhaân duyeân, coá ngaõ ö thöû Sa-la song thoï, ñaïi Sö Töû Hoáng. Sö Töû Hoáng giaû, danh Ñaïi Nieátbaøn.

子吼。師子吼者名大涅槃。 善男子。東方雙者破於無常獲得於常。乃 至北方雙者破於不淨而得於淨。善男子。此 中眾生為雙樹故護娑羅林。不令外人取其枝 葉斫截破壞。我亦如是。為四法故令諸弟子 護持佛法。何等名四。常樂我淨。此四雙樹 四王典掌。我為四王護持我法。是故於中而 般涅槃。

Thieän nam töû! Ñoâng phöông song giaû, phaù ö voâ thöôøng, hoaïch ñaéc ö thöôøng..., naõi chí Baéc phöông song giaû, phaù ö baát tònh, nhi ñaéc ö tònh. Thieän nam töû! Thöû trung chuùng sanh, vò song thoï coá, hoä sa-la laâm, baát linh ngoaïi nhaân thuû kyø chi dieäp, chöôùc tieät, phaù hoaïi. Ngaõ dieäc nhö thò, vò töù phaùp coá, linh chö ñeä töû hoä trì Phaät phaùp. Haø ñaúng danh töù? Thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Thöû töù song thoï, töù vöông ñieån chöôûng. Ngaõ vò töù vöông, hoä trì ngaõ phaùp; thò coá ö trung nhi Baùt Nieát-baøn.

善男子。娑羅雙樹花菓常茂。常能利益無

Thieän nam töû! Sa-la song thoï, hoa quaû thöôøng maäu, thöôøng naêng lôïi ích voâ löôïng chuùng sanh. Ngaõ dieäc nhö

量眾生。我亦如是。常能利益聲聞緣覺。花

thò, thöôøng naêng lôïi ích Thanh vaên, Duyeân giaùc. Hoa giaû, duï ngaõ; quaû giaû, duï laïc. Dó thò nghóa coá, ngaõ ö thöû gian, sa-

者喻我。菓者喻樂。以是義故。我於此間婆 羅雙樹入大寂定。大寂定者名大涅槃。 師子吼言。世尊。如來何故二月涅槃。 善男子。二月名春。春陽之月萬物生長。 種植根栽花果敷榮。江河盈滿百獸孚乳。是 562

la song thoï, nhaäp Ñaïi tòch ñònh. Ñaïi tòch ñònh giaû, danh Ñaïi Nieát-baøn.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhö Lai haø coá nhò nguyeät Nieát-baøn?

Thieän nam töû! Nhò nguyeät danh xuaân. Xuaân döông chi nguyeät, vaïn vaät sanh tröôûng; chuûng thöïc caên taøi, hoa quaû 563

大般涅槃經 時眾生多生常想。為破眾生如是常心。說一 切法悉是無常。惟說如來常住不變。 善男子。於六時中孟冬枯悴眾不愛樂。春 陽和液人所貪愛。為破眾生世間樂故。演說 常樂我淨亦爾。如來為破世我世淨故說如來 真實我淨。 言二月者。喻於如來二種法身。冬不樂 者。智者不樂如來無常入於涅槃。二月樂 者。喻於智者愛樂如來常樂我淨。種植者。 喻諸眾生聞法歡喜發阿耨多羅三藐三菩提心 種諸善根。河者。喻於十方諸大菩薩來詣我 所諮受如是大涅槃典。百獸孚乳者。喻我弟 子生諸善根。花喻七覺果喻四果。以是義 故。我於二月入大涅槃。 師子吼言。如來初生出家成道轉妙法輪皆 以八日。何故涅槃獨十五日。 佛言。善哉善哉。善男子。如十五日月無 虧盈。諸佛如來亦復如是。入大涅槃無有虧 盈。以是義故。以十五日入般涅槃。 564

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

phu vinh, giang haø doanh maõn, baù thuù phu nhuõ. Thò thôøi, chuùng sanh ña sanh thöôøng töôûng. Vò phaù chuùng sanh nhö thò thöôøng taâm, thuyeát nhaát thieát phaùp taát thò voâ thöôøng.

Duy thuyeát Nhö Lai thöôøng truï baát bieán.

Thieän nam töû! Ö luïc thôøi trung, maïnh ñoâng khoâ tuïy, chuùng baát aùi nhaïo. Xuaân döông hoøa dòch, nhaân sôû tham aùi. Vò phaù chuùng sanh theá gian laïc coá, dieãn thuyeát thöôøng, laïc. Ngaõ, tònh dieäc nhó. Nhö Lai vò phaù theá ngaõ, theá tònh, coá thuyeát Nhö Lai chaân thaät ngaõ, tònh.

Ngoân nhò nguyeät giaû, duï ö Nhö Lai nhò chuûng Phaùp thaân. Ñoâng baát nhaïo giaû, trí giaû baát nhaïo Nhö Lai voâ thöôøng, nhaäp ö Nieát-baøn. Nhò nguyeät nhaïo giaû, duï ö trí giaû aùi nhaïo Nhö Lai thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Chuûng thöïc giaû, duï chö chuùng sanh vaên phaùp hoan hyû, phaùt A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm, chuûng chö thieän caên. Haø giaû, duï ö thaäp phöông chö Ñaïi Boà Taùt lai ngheä ngaõ sôû, tö thoï nhö thò Ñaïi Nieát-baøn ñieån. Baù thuù phu nhuõ giaû, duï ngaõ ñeä töû sanh chö thieän caên. Hoa, duï thaát giaùc. Quaû, duï töù quaû. Dó thò nghóa coá, ngaõ ö nhò nguyeät, nhaäp Ñaïi Nieátbaøn.

Sö Töû Hoáng ngoân: Nhö Lai sô sanh, xuaát gia, Thaønh ñaïo, Chuyeån Dieäu Phaùp Luaân, giai dó Baùt-nhaät. Haø coá Nieát-baøn, ñoäc thaäp nguõ nhaät?

Phaät ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Thieän nam töû! Nhö thaäp nguõ nhaät, nguyeät voâ khuy doanh. Chö Phaät Nhö Lai dieäc phuïc nhö thò; nhaäp Ñaïi Nieát-baøn, voâ höõu khuy doanh.

Dó thò nghóa coá, dó thaäp nguõ nhaät, nhaäp Baùt Nieát-baøn.

565

大般涅槃經 善男子。如十五日月盛滿時有十一事。 何等十一。一能破暗。二令眾生見道非道。 三令眾生見道邪正。四除鬱蒸得清涼樂。五 能破壞螢火高心。六息一切賊盜之想。七除 眾生畏惡獸心。八能開敷優缽羅花。九合蓮 花。十引發行人進路之心。十一令諸眾生樂 受五欲多獲快樂。 善男子。如來滿月亦復如是。一者破壞 無明大暗。二者演說正道邪道。三者開示生 死邪險。涅槃平正。四者令人遠離貪欲瞋恚 癡熱。五者破壞外道光明。六者破壞煩惱結 賊。七者除滅畏五蓋心。八者開敷眾生種善 根心。九者覆蓋眾生五欲之心。十者發起眾 生進修趣向大涅槃行。十一者令諸眾生樂修 解脫。以是義故。於十五日入大涅槃。而我 真實不入涅槃。 我弟子中愚癡惡人。定謂如來入於涅槃。 譬如母人多有諸子。其母捨行至他國土。未 還之頃諸子各言。我母已死。而是母人實不 死也。 566

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhö thaäp nguõ nhaät, nguyeät thaïnh maõn thôøi, höõu thaäp nhaát söï. Haø ñaúng thaäp nhaát? Nhaát, naêng phaù aùm. Nhò linh chuùng sanh kieán ñaïo, phi ñaïo. Tam linh chuùng sanh kieán ñaïo taø, chaùnh. Töù tröø uaát chöng, ñaéc thanh löông laïc. Nguõ naêng phaù hoaïi huyønh hoûa cao taâm.

Luïc töùc nhaát thieát taëc ñaïo chi töôûng. Thaát tröø chuùng sanh uùy aùc thuù taâm. Baùt naêng khai phu öu-baùt-la hoa. Cöûu hieäp lieân hoa. Thaäp daãn phaùt haønh nhaân taán loä chi taâm. Thaäp nhaát linh chö chuùng sanh nhaïo thoï nguõ duïc, ña hoaïch khoaùi laïc.

Thieän nam töû! Nhö Lai maõn nguyeät dieäc phuïc nhö thò.

Nhaát giaû phaù hoaïi voâ minh ñaïi aùm. Nhò giaû dieãn thuyeát chaùnh ñaïo, taø ñaïo. Tam giaû khai thò sanh töû taø hieåm, Nieát-baøn bình chaùnh. Töù giaû linh nhaân vieãn ly tham duïc, saân khueå, si nhieät. Nguõ giaû phaù hoaïi ngoaïi ñaïo quang minh. Luïc giaû phaù hoaïi phieàn naõo keát taëc. Thaát giaû tröø dieät uùy nguõ caùi taâm. Baùt giaû khai phu chuùng sanh chuûng thieän caên taâm. Cöûu giaû phuù caùi chuùng sanh nguõ duïc chi taâm. Thaäp giaû phaùt khôûi chuùng sanh taán tu thuù höôùng Ñaïi Nieát-baøn haïnh. Thaäp nhaát giaû linh chö chuùng sanh nhaïo tu giaûi thoaùt. Dó thò nghóa coá, ö thaäp nguõ nhaät, nhaäp Ñaïi Nieát-baøn. Nhi ngaõ chaân thaät baát nhaäp Nieát-baøn.

Ngaõ ñeä töû trung, ngu si aùc nhaân ñònh vò Nhö Lai nhaäp ö Nieát-baøn. Thí nhö maãu nhaân, ña höõu chö töû. Kyø maãu xaû haønh, chí tha quoác ñoä. Vò hoaøn chi khoaûnh, chö töû caùc ngoân: Ngaõ maãu dó töû. Nhi thò maãu nhaân thaät baát töû daõ.

567

大般涅槃經 師子吼菩薩言。世尊。何等比丘能莊嚴此 娑羅雙樹。 善男子。若有比丘受持讀誦十二部經。正 其文句通達深義為人解說初中後善。為欲利 益無量眾生演說梵行。如是比丘則能莊嚴娑 羅雙樹。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Haø ñaúng tyø-kheo naêng trang nghieâm thöû sa-la song thoï?

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu tyø-kheo thoï trì, ñoäc, tuïng Thaäp nhò boä kinh, chaùnh kyø vaên cuù, thoâng ñaït thaâm nghóa, vò nhaân giaûi thuyeát sô, trung, haäu thieän; vò duïc lôïi ích voâ löôïng chuùng sanh, dieãn thuyeát phaïm haïnh. Nhö thò tyøkheo taéc naêng trang nghieâm sa-la song thoï.

師子吼菩薩言。世尊。如我解佛所說義

Sö Töû Hoáng Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhö ngaõ giaûi Phaät

者。阿難比丘即其人也。何以故。阿難比丘

sôû thuyeát nghóa giaû, A-nan tyø-kheo töùc kyø nhaân daõ. Haø

受持讀誦十二部經。為人開說正語正義。猶 如瀉水置之異器。阿難比丘亦復如是。從佛 所聞如聞轉說。

dó coá? A-nan tyø-kheo thoï trì, ñoäc, tuïng Thaäp nhò boä kinh, vò nhaân khai thuyeát, chaùnh ngöõ chaùnh nghóa. Do nhö taû thuûy, trí chi dò khí. A-nan tyø-kheo dieäc phuïc nhö thò; tuøng Phaät sôû vaên, nhö vaên chuyeån thuyeát.

善男子。若有比丘得淨天眼見於十方三千

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu tyø-kheo ñaéc tònh thieân nhaõn,

大千世界所有。如觀掌中菴摩勒菓。如是比

kieán ö thaäp phöông Tam thieân Ñaïi thieân theá giôùi sôû höõu,

丘亦能莊嚴娑羅雙樹。

nhö quan chöôûng trung am-ma-laëc quaû. Nhö thò tyø-kheo

師子吼言。世尊。若如是者。阿尼樓馱比 丘即其人也。何以故。阿尼樓馱。天眼見於 三千大千世界所有乃至中陰。悉能明了無障 礙故。 善男子。若有比丘少欲知足心樂寂靜。勤 568

dieäc naêng trang nghieâm sa-la song thoï.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhöôïc nhö thò giaû, A-nilaâu-ñaø tyø-kheo töùc kyø nhaân daõ. Haø dó coá? A-ni-laâu-ñaø Thieân nhaõn kieán ö Tam thieân Ñaïi thieân theá giôùi sôû höõu, naõi chí trung aám, taát naêng minh lieãu, voâ chöôùng ngaïi coá.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu tyø-kheo, thieåu duïc, tri tuùc, 569

大般涅槃經 行精進念定慧解。如是比丘則能莊嚴娑羅雙 樹。 師子吼言。世尊。若如是者。迦葉比丘即

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

taâm nhaïo tòch tónh, caàn haønh tinh taán, nieäm, ñònh, tueä, giaûi. Nhö thò tyø-kheo taát naêng trang nghieâm sa-la song thoï.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhöôïc nhö thò giaû, Ca-

其人也。何以故。迦葉比丘善修少欲知足等

dieáp tyø-kheo töùc kyø nhaân daõ. Haø dó coá? Ca-dieáp tyø-kheo

法。

thieän tu thieåu duïc, tri tuùc ñaúng phaùp.

善男子。若有比丘為益眾生故不為利養。 修習通達無諍三昧聖行空行。如是比丘則能 莊嚴娑羅雙樹。 師子吼言。世尊。若如是者。須菩提比丘 即其人也。何以故。須菩提者。善修無諍聖 行空行故。 善男子。若有比丘善修神通。一念之中能 作種種神通變化。一心一定能作二果所謂水 火。如是比丘則能莊嚴娑羅雙樹。 師子吼言。世尊。若如是者。目連比丘即 其人也。何以故。目揵連者。善修神通無量 變化故。 善男子。若有比丘修習大智,利智,疾智, 解脫智,甚深智,廣智,無邊智,無勝智,實智。 570

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu tyø-kheo, vò ích chuùng sanh coá, baát vò lôïi döôõng, tu taäp thoâng ñaït Voâ tranh Tam-muoäi, Thaùnh haïnh, Khoâng haïnh. Nhö thò tyø-kheo taéc naêng trang nghieâm sa-la song thoï.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhöôïc nhö thò giaû, Tu-Boàñeà tyø-kheo töùc kyø nhaân daõ. Haø dó coá? Tu-Boà-ñeà giaû, thieän tu voâ tranh, Thaùnh haïnh, Khoâng haïnh coá.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu tyø-kheo thieän tu thaàn thoâng, nhaát nieäm chi trung, naêng taùc chuûng chuûng thaàn thoâng bieán hoùa; nhaát taâm nhaát ñònh, naêng taùc nhò quaû, sôû vò: thuûy, hoûa. Nhö thò tyø-kheo taéc naêng trang nghieâm sa-la song thoï.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhöôïc nhö thò giaû, Muïclieân tyø-kheo töùc kyø nhaân daõ. Haø dó coá? Muïc-kieàn-lieân giaû, thieän tu thaàn thoâng, voâ löôïng bieán hoùa coá.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu tyø-kheo tu taäp ñaïi trí, lôïi trí, taät trí, giaûi thoaùt trí, thaäm thaâm trí, quaûng trí, voâ bieân trí, voâ thaéng trí, thaät trí, cuï tuùc thaønh töïu nhö thò tueä 571

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

具足成就如是慧根。於怨親中心無差別。若 聞如來涅槃無常心不憂慼。若聞常住不入涅 槃不生欣慶。如是比丘則能莊嚴娑羅雙樹。

caên; ö oaùn thaân trung, taâm voâ sai bieät; nhöôïc vaên Nhö Lai

師子吼言。世尊。若如是者。舍利弗比丘

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhöôïc nhö thò giaû, Xaù-lôïi-

即其人也。何以故。舍利弗者。善能成就具

phaát tyø-kheo töùc kyø nhaân daõ. Haø dó coá? Xaù-lôïi-phaát giaû

足如是大智慧故。

Nieát-baøn voâ thöôøng, taâm baát öu thích, nhöôïc vaên thöôøng truï baát nhaäp Nieát-baøn, baát sanh haân khaùnh. Nhö thò tyøkheo taéc naêng trang nghieâm sa-la song thoï.

thieän naêng thaønh töïu cuï tuùc nhö thò Ñaïi trí tueä coá.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu tyø-kheo naêng thuyeát chuùng

善男子。若有比丘能說眾生悉有佛性得

sanh taát höõu Phaät taùnh, ñaéc kim cang thaân, voâ höõu bieân

金剛身無有邊際。常樂我淨身心無礙得八自

teá, Thöôøng, Laïc, Ngaõ, Tònh, thaân taâm voâ ngaïi, ñaéc Baùt

在。如是比丘則能莊嚴娑羅雙樹。 師子吼言。世尊。若如是者。惟有如來即

töï taïi. Nhö thò tyø-kheo taéc naêng trang nghieâm Sa-la song thoï.

Sö Töû Hoáng ngoân: Theá Toân! Nhöôïc nhö thò giaû, duy

其人也。何以故。如來之身金剛無邊。常樂

höõu Nhö Lai töùc kyø nhaân daõ. Haø dó coá? Nhö Lai chi thaân:

我淨身心無礙具八自在故。

kim cang, voâ bieân, Thöôøng, Laïc, Ngaõ, Tònh, thaân taâm voâ

世尊。惟有如來乃能莊嚴娑羅雙樹。如其 無者則不端嚴。惟願大慈。為莊嚴故常住於 此娑羅林中。 佛言。善男子。一切諸法性無住住。汝云 何言願如來住。 善男子。凡言住者名為色法。從因緣生故 名為住。因緣無處故名無住。如來已斷一切 572

ngaïi, cuï Baùt töï taïi coá.

Theá Toân! Duy höõu Nhö Lai naõi naêng trang nghieâm sa-la song thoï. Nhö kyø voâ giaû, taéc baát ñoan nghieâm. Duy nguyeän ñaïi töø, vò trang nghieâm coá, thöôøng truï ö thöû sa-la laâm trung.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhaát thieát chö phaùp, taùnh voâ truï truï. Nhöõ vaân haø ngoân nguyeän Nhö Lai truï?

Thieän nam töû! Phaøm ngoân truï giaû,danh vi saéc Phaùp.

Tuøng nhaân duyeân sanh, coá danh vi truï. Nhaân duyeân voâ xöù, 573

大般涅槃經 色縛。云何當言如來住耶。受想行識亦復如 是。 善男子。住名憍慢。以憍慢故不得解脫。 不得解脫故名為住。誰有憍慢。從何處來。 是故得名為無住住。如來永斷一切憍慢。云 何而言願如來住。 住者名有為法。如來已斷有為之法是故不 住。住名空法。如來已斷如是空法。是故獲 得常樂我淨。云何而言願如來住。住者名為 二十五有。如來已斷二十五有。云何而言願 如來住。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

coá danh voâ truï. Nhö Lai dó ñoaïn nhaát thieát saéc phöôïc. vaân haø ñöông ngoân Nhö Lai truï da? Thoï, Töôûng, Haønh, Thöùc dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Truï, danh kieâu maïn. Dó kieâu maïn coá, baát ñaéc giaûi thoaùt. Baát ñaéc giaûi thoaùt, coá danh vi truï.

Thuøy höõu kieâu maïn? Tuøng haø xöù lai? Thò coá ñaéc danh vi voâ truï truï. Nhö Lai vónh ñoaïn nhaát thieát kieâu maïn. Vaân haø nhi ngoân nguyeän Nhö Lai truï?

Truï giaû, danh höõu vi phaùp. Nhö Lai dó ñoaïn höõu vi chi phaùp, thò coá baát truï. Truï danh khoâng phaùp. Nhö Lai dó ñoaïn nhö thò khoâng phaùp, thò coá hoaïch ñaéc thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Vaân haø nhi ngoân nguyeän Nhö Lai truï? Truï giaû, danh vi nhò thaäp nguõ höõu. Nhö Lai dó ñoaïn nhò thaäp nguõ höõu. Vaân haø nhi ngoân nguyeän Nhö Lai truï?

Truï giaû, töùc thò nhaát thieát phaøm phu. Chö thaùnh voâ

住者即是一切凡夫。諸聖無去無來無住。 如來已斷去來住相。云何言住。

khöù, voâ lai, voâ truï. Nhö Lai dó ñoaïn khöù, lai, truï töôùng.

Vaân haø ngoân truï?

夫無住者名無邊身。身無邊故云何而言惟 願如來住娑羅林。若住此林則是有邊。身若

Phuø, voâ truï giaû, danh voâ bieân thaân. Thaân voâ bieân coá, vaân haø nhi ngoân duy nguyeän Nhö Lai truï sa-la laâm? Nhöôïc

有邊則是無常。如來是常。云何言住。

truï thöû laâm, taéc thò höõu bieân. Thaân nhöôïc höõu bieân, taéc thò voâ thöôøng. Nhö Lai thò thöôøng vaân haø ngoân truï?

夫無住者名曰虛空。如來之性同於虛空。 云何言住。

Phuø voâ truï giaû, danh vieát hö khoâng. Nhö Lai chi taùnh, ñoàng ö hö khoâng. Vaân haø ngoân truï?

又無住者名金剛三昧。金剛三昧壞一切 住。金剛三昧即是如來。云何言住。

Tam-muoäi, hoaïi nhaát thieát truï. Kim cang Tam-muoäi, töùc thò Nhö Lai. Vaân haø ngoân truï?

574

Höïu voâ truï giaû, danh Kim cang Tam-muoäi. Kim cang

575

大般涅槃經 又無住者。則名為幻。如來同幻。云何言 住。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Höïu voâ truï giaû, taéc danh vi huyeãn. Nhö Lai ñoàng huyeãn.

Vaân haø ngoân truï?

Höïu voâ truï giaû, danh voâ chung thuûy. Nhö Lai chi Taùnh,

又無住者名無終始。如來之性無有始終。 云何言住。

voâ höõu thuûy chung. Vaân haø ngoân truï?

又無住者名無邊法界。無邊法界即是如 來。云何言住。

giôùi, töùc thò Nhö Lai. Vaân haø ngoân truï?

又無住者名首楞嚴三昧。首楞嚴三昧知一 切法而無所著。以無著故名首楞嚴。如來具 足首楞嚴定。云何言住。 又無住者名處非處力。如來成就處非處 力。云何言住。 又無住者名檀波羅蜜。檀波羅蜜若有住 者。則不得至尸波羅蜜乃至般若波羅蜜。以 是義故。檀波羅蜜名為無住。如來乃至不住 般若波羅蜜。云何願言如來常住娑羅樹林。 又無住者名修四念處。如來若住四念處 者。則不能得阿耨多羅三藐三菩提。是名無 住住。 又無住者名無邊眾生界。如來悉到一切眾 生無邊界分而無所住。 576

Höïu voâ truï giaû, danh voâ bieân phaùp giôùi. Voâ bieân phaùp Höïu voâ truï giaû, danh Thuû-laêng-nghieâm Tam-muoäi.

Thuû-laêng-nghieâm Tam-muoäi, tri nhaát thieát phaùp, nhi voâ sôû tröôùc. Dó voâ tröôùc coá, danh Thuû-laêng-nghieâm. Nhö Lai cuï tuùc Thuû-laêng-nghieâm ñònh. Vaân haø ngoân truï?

Höïu voâ truï giaû, danh xöù phi xöù löïc. Nhö Lai thaønh töïu xöù phi xöù löïc. Vaân haø ngoân truï?

Höïu voâ truï giaû, danh Ñaøn Ba-la-maät. Ñaøn Ba-la-maät, nhöôïc höõu truï giaû, taéc baát ñaéc chí Thi Ba-la-maät, naõi chí Baùt-nhaõ Ba-la-maät. Dó thò nghóa coá, Ñaøn Ba-la-maät danh vi voâ truï. Nhö Lai naõi chí baát truï Baùt-nhaõ Ba-la-maät. Vaân haø nguyeän ngoân Nhö Lai thöôøng truï Sa-la thoï laâm?

Höïu voâ truï giaû, danh tu Töù nieäm xöù. Nhö Lai nhöôïc truï töù nieäm xöù giaû, taéc baát naêng ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Thò danh voâ truï truï.

Höïu voâ truï giaû, danh voâ bieân chuùng sanh giôùi. Nhö Lai taát ñaùo nhaát thieát chuùng sanh voâ bieân giôùi phaàn, nhi voâ sôû truï.

577

大般涅槃經 又無住者名無屋宅。無屋宅者名為無有。 無有者名為無生。無生者名為無死。無死者 名為無相。無相者名為無繫。無繫者名為無 著。無著者名為無漏。無漏即善善即無為。 無為者即大涅槃。大涅槃即常常者即我。我 者即淨淨者即樂。常樂我淨即是如來。 善男子。譬如虛空不住東方南西北方四維 上下。如來亦爾。不住東方南西北方四維上 下。 善男子。若有說言身口意惡得善果者無有 是處。身口意善得惡果者亦無是處。若言凡 夫得見佛性。十住菩薩不得見者亦無是處。 一闡提輩犯五逆罪謗方等經毀四重禁。得阿 耨多羅三藐三菩提者亦無是處。六住菩薩煩 惱因緣墮三惡道亦無是處。菩薩摩訶薩以真 女身得阿耨多羅三藐三菩提者亦無是處。一 闡提常三寶無常亦無是處。如來住於拘尸那 城亦無是處。 善男子。如來今於此拘尸那城入大三昧深 禪定窟。眾不見故名入涅槃。 578

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Höïu voâ truï giaû, danh voâ oác traïch. Voâ oác traïch giaû, danh vi voâ höõu. Voâ höõu giaû, danh vi voâ sanh. Voâ sanh giaû, danh vi voâ töû. Voâ töû giaû, danh vi voâ töôùng. Voâ töôùng giaû, danh vi voâ heä. Voâ heä giaû, danh vi voâ tröôùc. Voâ tröôùc giaû, danh vi voâ laäu. Voâ laäu töùc thieän. Thieän töùc voâ vi. Voâ vi giaû, töùc Ñaïi Nieát-baøn. Ñaïi Nieát-baøn töùc Thöôøng. Thöôøng giaû töùc ngaõ. Ngaõ giaû töùc Tònh. Tònh giaû töùc Laïc. Thöôøng, Laïc, Ngaõ, Tònh töùc thò Nhö Lai. Thieän nam töû! Thí nhö hö khoâng, baát truï ñoâng phöông, nam, taây, baéc phöông, töù duy, thöôïng, haï. Nhö Lai dieäc nhó, baát truï ñoâng phöông, nam, taây, baéc phöông, töù duy, thöôïng, haï.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu thuyeát ngoân: Thaân khaåu yù aùc ñaéc thieän quaû giaû, voâ höõu thò xöù. Thaân khaåu yù thieän ñaéc aùc quaû giaû, dieäc voâ thò xöù. Nhöôïc ngoân: phaøm phu ñaéc kieán Phaät taùnh, thaäp truï Boà Taùt baát ñaéc kieán giaû, dieäc voâ thò xöù. Nhaát-xieån-ñeà boái, phaïm nguõ nghòch toäi, baùng Phöông ñaúng kinh, huûy Töù troïng caám ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà giaû, dieäc voâ thò xöù. Luïc truï Boà Taùt, phieàn naõo nhaân duyeân, ñoïa tam aùc ñaïo, dieäc voâ thò xöù. Boà Taùt maha-taùt dó chaân nöõ thaân, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tamboà-ñeà giaû, dieäc voâ thò xöù. Nhaát-xieån-ñeà thöôøng, Tam baûo voâ thöôøng, dieäc voâ thò xöù. Nhö Lai truï ö Caâu-thi-na thaønh dieäc voâ thò xöù.

Thieän nam töû! Nhö Lai kim ö thöû Caâu-thi-na thaønh, nhaäp Ñaïi Tam-muoäi, thaâm thieàn ñònh quaät. Chuùng baát kieán coá, danh nhaäp Nieát-baøn.

579

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

師子吼言。如來何故入禪定窟。 善男子。為欲度脫諸眾生故。未種善根者 令得種故。已種善根者得增長故。善果未熟 令得熟故。為已熟者說趣阿耨多羅三藐三菩 提故。輕賤善法者令生尊重故。諸有放逸者 令離放逸故。為與文殊師利等諸大香象共論 義故。為欲教化樂讀誦者深愛禪定故。為以 聖行梵行天行教化眾生故。為觀不共深法藏 故。為欲呵責放逸弟子故。如來常寂猶尚樂 定。況汝等輩煩惱未盡而生放逸。為欲呵責 諸惡比丘受畜八種不淨之物及不少欲不知足 故。為令眾生尊重所聞禪定法故。以是因緣 入禪定窟。

580

Sö Töû Hoáng ngoân: Nhö Lai haø coá nhaäp thieàn ñònh quaät?

Thieän nam töû! Vò duïc ñoä thoaùt chö chuùng sanh coá. Vò chuûng thieän caên giaû, linh ñaéc chuûng coá. Dó chuûng thieän caên giaû, ñaéc taêng tröôûng coá. Thieän quaû vò thuïc, linh ñaéc thuïc coá. Vò dó thuïc giaû, thuyeát thuù A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà coá. Khinh tieän thieän phaùp giaû, linh sanh toân troïng coá. Chö höõu phoùng daät giaû, linh ly phoùng daät coá. Vò döõ Vaên-thuø-sö-lôïi ñaúng, chö ñaïi höông töôïng coäng luaän nghóa coá. Vò duïc giaùo hoùa nhaïo ñoäc tuïng giaû, thaâm aùi thieàn ñònh coá. Dó vi Thaùnh haïnh, Phaïm haïnh, Thieân haïnh, giaùo hoùa chuùng sanh coá. Vò quaùn baát coäng thaâm Phaùp taïng coá.

Vò duïc ha traùch phoùng daät ñeä töû coá. Nhö Lai thöôøng tòch, du thöôïng nhaïo ñònh; huoáng nhöõ ñaúng boái, phieàn naõo vò taän, nhi sanh phoùng daät? Vò duïc ha traùch chö aùc tyø-kheo thoï suùc baùt chuûng baát tònh chi vaät, caäp baát thieåu duïc, baát tri tuùc coá. Vò linh chuùng sanh toân troïng sôû vaên thieàn ñònh phaùp coá. Dó thò nhaân duyeân, nhaäp thieàn ñònh quaät.

大般涅槃經卷第第三十四

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä tam thaäp

終

Chung

581