nietban_07b

大般涅槃經 卷 第三十七

迦 葉菩薩品

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH QUYEÅN ÑEÄ TAM THAÄP THAÁT

CA-DIEÁP BOÀ TAÙT PHAÅM ÑEÄ THAÄP NHÒ CHI NGUÕ

第十二之五 迦葉菩薩言。世尊。云何為色從煩惱生。 善男子。煩惱三種。所謂欲漏,有漏,無 明漏。智者應當觀是三漏所有罪過。所以者 何。知罪過已,則能遠離。譬如醫師,先診病 脈。知病所在,然後授藥。 善男子。如人將盲至蕀林中,捨之而還。 盲人於後甚難得出。設得出者,身體壞盡。世 間凡夫亦復如是。不能知見三漏過患,則隨逐 行。如其見者,則能遠離。知罪過已,雖受果 報,果報輕微。 善男子。有四種人。一作業時重,受報時 輕。二作業時輕,受報時重。三作業時重,受 報亦重。四作業時輕,受報亦輕。 6

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Vaân haø vi saéc tuøng phieàn naõo sanh?

Thieän nam töû! Phieàn naõo tam chuûng, sôû vò: duïc laäu, höõu laäu, voâ minh laäu. Trí giaû öng ñöông quaùn thò tam laäu sôû höõu toäi quaù. Sôû dó giaû haø? Tri toäi quaù dó, taéc naêng vieãn ly. Thí nhö y sö, tieân chaån beänh maïch; tri beänh sôû taïi, nhieân haäu thoï döôïc.

Thieän nam töû! Nhö nhaân töông manh chí cöùc laâm trung, xaû chi nhi hoaøn. Manh nhaân ö haäu, thaäm nan ñaéc xuaát.

Thieát ñaéc xuaát giaû, thaân theå hoaïi taän. Theá gian phaøm phu dieäc phuïc nhö thò; baát naêng tri kieán Tam laäu quaù hoaïn, taéc tuøy truïc haønh. Nhö kyø kieán giaû, taéc naêng vieãn ly. Tri toäi quaù dó, tuy thoï quaû baùo, quaû baùo khinh vi.

Thieän nam töû! Höõu töù chuûng nhaân: Nhaát taùc nghieäp thôøi troïng, thoï baùo thôøi khinh. Nhò taùc nghieäp thôøi khinh, thoï baùo thôøi troïng. Tam taùc nghieäp thôøi troïng, thoï baùo dieäc troïng. Töù taùc nghieäp thôøi khinh, thoï baùo dieäc khinh.

7

大般涅槃經 善男子。若人能觀煩惱罪過,是人作業,受 果俱輕。 善男子。有智之人作如是念。我應遠離如 是等漏。又復不應作如是等鄙惡之事。何以 故。我今未得脫於地獄,餓鬼,畜生,人天報 故。我若修道,當因是力破壞諸苦。 是人觀已貪欲,瞋恚,愚癡微弱。既見貪欲 瞋癡輕已,其心歡喜。復作是念。我今如是, 皆由修道因緣力故,令我得離不善之法,親近 善法。是故現在得見正道,應當勤加而修習 之。是人因是勤修道力,遠離無量諸惡煩惱, 及離地獄,餓鬼,畜生,人,天果報。 是故我於契經中說。當觀一切有漏煩惱及 有漏因。何以故。有智之人,若但觀漏,不觀 漏因,則不能斷諸煩惱也。何以故。智者觀漏 從是因生,我今斷因,漏則不生。 善男子。如彼醫師,先斷病因,病則不生。 智者先斷煩惱因者,亦復如是。有智之人先當 觀因,次觀果報。知從善因生於善果。知從惡 因生於惡果。觀果報已,遠離惡因。 8

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhöôïc nhaân naêng quaùn phieàn naõo toäi quaù, thò nhaân taùc nghieäp, thoï quaû, caâu khinh.

Thieän nam töû! Höõu trí chi nhaân taùc nhö thò nieäm: Ngaõ öng vieãn ly nhö thò ñaúng laäu. Höïu phuïc baát öng taùc nhö thò ñaúng bæ aùc chi söï. Haø dó coá? Ngaõ kim vò ñaéc thoaùt ö ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sanh, nhaân, Thieân baùo coá. Ngaõ nhöôïc tu ñaïo, ñöông nhaân thò löïc, phaù hoaïi chö khoå.

Thò nhaân quaùn dó, tham duïc, saân khueå, ngu si vi nhöôïc.

Kyù kieán tham duïc, saân, si khinh dó, kyø taâm hoan hyû. Phuïc taùc thò ngoân: Ngaõ kim nhö thò, giai do tu ñaïo nhaân duyeân löïc coá; linh ngaõ ñaéc ly baát thieän chi phaùp, thaân caän thieän phaùp. Thò coá hieän taïi ñaéc kieán Chaùnh ñaïo, öng ñöông caàn gia nhi tu taäp chi. Thò nhaân nhaân thò caàn tu ñaïo löïc; vieãn ly voâ löôïng chö aùc phieàn naõo, caäp ly ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sanh, nhaân, thieân quaû baùo.

Thò coá ngaõ ö Kheá kinh trung thuyeát: ñöông quaùn nhaát thieát höõu laäu phieàn naõo caäp höõu laäu nhaân. Haø dó coá? Höõu trí chi nhaân nhöôïc ñaõn quaùn laäu, baát quaùn laäu nhaân, taéc baát naêng ñoaïn chö phieàn naõo daõ. Haø dó coá? Trí giaû quaùn laäu, tuøng thò nhaân sanh. Ngaõ kim ñoaïn nhaân, laäu taéc baát sanh.

Thieän nam töû! Nhö bæ y sö, tieân ñoaïn beänh nhaân, beänh taéc baát sanh. Trí giaû tieân ñoaïn phieàn naõo nhaân giaû, dieäc phuïc nhö thò. Höõu trí chi nhaân tieân ñöông quaùn nhaân, thöù quaùn quaû baùo: tri tuøng thieän nhaân, sanh ö thieän quaû; tri tuøng aùc nhaân, sanh ö aùc quaû. Quaùn quaû baùo dó, vieãn ly aùc nhaân.

9

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

觀果報已,復當次觀煩惱輕重。觀輕重已, 先離重者。既離重已,輕者自去。

Quaùn quaû baùo dó, phuïc ñöông thöù quaùn phieàn naõo khinh troïng. Quaùn khinh troïng dó, tieân ly troïng giaû. Kyù ly troïng dó, khinh giaû töï khöù.

善男子。智者若知煩惱,煩惱因,煩惱果 報,煩惱輕重。是人爾時精勤修道,不息,不 悔,親近善友,至心聽法,為滅如是諸煩惱故。

Thieän nam töû! Trí giaû nhöôïc tri phieàn naõo: phieàn naõo nhaân, phieàn naõo quaû baùo, phieàn naõo khinh troïng; thò nhaân

善男子。譬如病者,自知病輕必可除瘥。 雖得苦藥,服之不悔。有智之人亦復如是。勤 修聖道,歡喜不愁,不息,不悔。

nhó thôøi tinh caàn tu ñaïo, baát töùc, baát hoái, thaân caän thieän höõu, chí taâm thính phaùp. Vò dieät nhö thò chö phieàn naõo coá.

Thieän nam töû! Thí nhö beänh giaû, töï tri beänh khinh, taát khaû tröø saùi. Tuy ñaéc khoå döôïc, phuïc chi baát hoái. Höõu trí chi nhaân dieäc phuïc nhö thò; caàn tu Thaùnh ñaïo, hoan hyû

善男子。知煩惱。煩惱因,煩惱果報,煩惱 輕重。為斷煩惱修行道者,即是如來。以是因 緣,如來色常乃至識常。

baát saàu, baát töùc, baát hoái.

Thieän nam töû! Nhöôïc nhaân naêng tri phieàn naõo: phieàn naõo nhaân, phieàn naõo quaû baùo, phieàn naõo khinh troïng; vò tröø phieàn naõo coá, caàn tu Thaùnh ñaïo. Thò nhaân baát tuøng phieàn naõo, sanh saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc, dieäc phuïc nhö thò.

Nhöôïc baát naêng tri phieàn naõo, phieàn naõo nhaân, phieàn naõo quaû baùo, phieàn naõo khinh troïng; baát caàn tu taäp, thò nhaân taéc tuøng phieàn naõo sanh saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc, dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Tri phieàn naõo, phieàn naõo nhaân, phieàn naõo quaû baùo, phieàn naõo khinh troïng, vò ñoaïn phieàn naõo, tu haønh ñaïo giaû, töùc thò Nhö Lai. Dó thò nhaân duyeân, Nhö Lai saéc thöôøng, naõi chí thöùc thöôøng.

善男子。不知煩惱,煩惱因,煩惱果報,煩 惱輕重,不能修道,即是凡夫。是故凡夫色是

Thieän nam töû! Baát tri phieàn naõo, phieàn naõo nhaân, phieàn naõo quaû baùo, phieàn naõo khinh troïng; baát naêng tu ñaïo, töùc thò phaøm phu. Thò coá phaøm phu saéc thò voâ thöôøng;

無常。受,想,行,識悉是無常。

thoï, töôûng, haønh, thöùc, taát thò voâ thöôøng.

善男子。若人能知煩惱,煩惱因,煩惱果 報,煩惱輕重。為除煩惱故勤修聖道。是人不 從煩惱生色。受,想,行,識亦復如是。 若不能知煩惱。煩惱因,煩惱果報,煩惱輕 重,不勤修道。是人則從煩惱生色。受,想, 行,識亦復如是。

10

11

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。世間智者,一切聖人,菩薩,諸佛 說是二義。我亦如是說是二義。是故我說。 不與世間智者共諍,不為世法之所沾污。

Thieän nam töû! Theá gian trí giaû, nhaát thieát thaùnh nhaân, Boà Taùt, chö Phaät thuyeát thò nhò nghóa. Ngaõ dieäc nhö thò, thuyeát thò nhò nghóa. Thò coá ngaõ thuyeát: baát döõ theá gian trí giaû coäng tranh, baát vi theá phaùp chi sôû trieâm oâ.

迦葉菩薩復白佛言。世尊。如佛所說三有 漏者。云何名為欲漏,有漏,無明漏耶。

Ca-dieáp Boà Taùt phuïc baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát tam höõu laäu giaû, vaân haø danh vi duïc laäu, höõu laäu, voâ minh laäu da?

佛言。善男子。欲漏者。內惡覺觀,因於 外緣生於欲漏。是故我昔在王舍城告阿難 言。阿難。汝今受此女人所說偈頌。是偈乃 是過去諸佛之所宣說。是故一切內惡覺觀,外 諸因緣。名之為欲。是名欲漏。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Duïc laäu giaû: noäi aùc giaùc quan, nhaân ö ngoaïi duyeân, sanh ö duïc laäu. Thò coá ngaõ tích taïi Vöông Xaù thaønh, caùo A-nan ngoân: A-nan! Nhöõ kim thoï thöû nöõ nhaân sôû thuyeát keä tuïng. Thò keä naõi thò quaù khöù

有漏者。色無色界內諸惡法外諸因緣。除 欲界中外諸因緣內諸覺觀。是名有漏。

Höõu laäu giaû: Saéc, Voâ saéc giôùi, noäi chö aùc phaùp, ngoaïi chö nhaân duyeân, tröø Duïc giôùi trung, ngoaïi chö nhaân duyeân, noäi chö giaùc quan. Thò danh höõu laäu.

無明漏者。不能了知我及我所。不別內 外。名無明漏。 善男子。無明即是一切諸漏根本。何以 故。一切眾生無明因緣於陰入界,憶想作想。 名為眾生。是名想倒,心倒,見倒。以是因緣 生一切漏。是故我於十二部經說。無明者,即 是貪因,瞋因,癡因。 12

chö Phaät chi sôû tuyeân thuyeát. Thò coá nhaát thieát noäi aùc giaùc quan, ngoaïi chö nhaân duyeân, danh chi vi duïc. Thò danh duïc laäu.

Voâ minh laäu giaû, baát naêng lieãu tri ngaõ caäp ngaõ sôû; baát bieät noäi, ngoaïi, danh voâ minh laäu.

Thieän nam töû! Voâ minh, töùc thò nhaát thieát chö laäu caên boån. Haø dó coá? Nhaát thieát chuùng sanh, voâ minh nhaân duyeân, ö aám, nhaäp, giôùi, öùc töôûng taùc töôûng, danh vi chuùng sanh. Thò danh töôûng ñaûo, taâm ñaûo, kieán ñaûo. Dó thò nhaân duyeân, sanh nhaát thieát laäu. Thò coá ngaõ ö Thaäp nhò boä kinh thuyeát: Voâ minh giaû, töùc thò tham nhaân, saân nhaân, si nhaân.

13

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

迦葉菩薩言。世尊。如來昔於十二部經說 言。不善思惟因緣生於貪欲,瞋,癡。今何因 緣乃說無明。

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhö Lai tích ö Thaäp nhò boä kinh, thuyeát ngoân: Baát thieän tö duy: Nhaân duyeân sanh ö tham duïc, saân si. Kim haø nhaân duyeân naõi thuyeát voâ minh?

善男子。如是二法互為因果,互相增長。 不善思惟生於無明。無明因緣生不善思惟。

Thieän nam töû! Nhö thò nhò phaùp hoã vi nhaân, quaû; hoã töông taêng tröôûng. Baát thieän tö duy sanh ö voâ minh; voâ minh nhaân duyeân sanh baát thieän tö duy.

善男子。其能生長諸煩惱者,皆悉名為煩 惱因緣。親近如是煩惱因緣。名為無明。不 善思惟如子生芽。子是近因,四大遠因。煩惱 亦爾。 迦葉菩薩白佛言。世尊。如佛所說無明即 漏。云何復言。因無明故生於諸漏。 佛言。善男子。如我所說無明漏者。是內 無明,因於無明生諸漏者,是內外因。若說無 明漏是名內倒。不識無常,苦,空,無我。若說 一切煩惱因緣。是名不知外我,我所。若說無 明漏,是名無始無終。從無明生陰入界等。 迦葉菩薩白佛言。世尊。如佛所說。有智 之人知於漏因。云何名為知於漏因。 善男子。智者當觀。何因緣故生是煩惱。 造作何行生此煩惱。於何時中生此煩惱。共 14

Thieän nam töû! Kyø naêng sanh tröôûng chö phieàn naõo giaû, giai taát danh vi phieàn naõo nhaân duyeân. Thaân caän nhö thò phieàn naõo nhaân duyeân, danh vi voâ minh. Baát thieän tö duy, nhö töû sanh nha. Töû thò caän nhaân, töù ñaïi vieãn nhaân.

Phieàn naõo dieäc nhó.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát: Voâ minh töùc laäu. Vaân haø phuïc ngoân: Nhaân voâ minh coá, sanh ö chö laäu?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö ngaõ sôû thuyeát voâ minh laäu giaû, thò noäi voâ minh, nhaân ö voâ minh sanh chö laäu giaû, thò noäi ngoaïi nhaân. Nhöôïc thuyeát voâ minh laäu, thò danh noäi ñaûo, baát thöùc voâ thöôøng, khoå, khoâng, voâ ngaõ. Nhöôïc thuyeát nhaát thieát phieàn naõo nhaân duyeân, thò danh baát tri ngoaïi ngaõ, ngaõ sôû. Nhöôïc thuyeát voâ minh laäu, thò danh voâ thuûy voâ chung. Tuøng voâ minh, sanh aám, nhaäp, giôùi ñaúng.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát: höõu trí chi nhaân tri ö laäu nhaân. Vaân haø danh vi tri ö laäu nhaân?

Thieän nam töû! Trí giaû ñöông quaùn: Haø nhaân duyeân coá, sanh thò phieàn naõo? Taïo taùc haø haïnh, sanh thöû phieàn naõo? Ö haø thôøi trung, sanh thöû phieàn naõo? Coäng thuøy truï 15

大般涅槃經 誰住時生此煩惱。何處止住生此煩惱。觀何 事已生於煩惱。受誰房舍臥具飲食衣服湯藥 而生煩惱。何因緣故。轉下作中轉中作上。 下業作中中業作上。 菩薩摩訶薩作是觀時則得遠離生漏因緣。 如是觀時未生煩惱遮令不生。已生煩惱便得 除滅。是故我於契經中說。智者當觀生煩惱 因。 迦葉菩薩白佛言。世尊。眾生一身云何能 起種種煩惱。 佛言。善男子。如一器中有種種子。得水 雨已各各自生。眾生亦爾。器雖是一。愛因 緣故而能生長種種煩惱。 迦葉菩薩言。世尊。智者云何觀於果報。 善男子。智者當觀。諸漏因緣能生地獄餓 鬼畜生。是漏因緣得人天身。即是無常苦空 無我。是身器中得三種苦三種無常。是漏因 緣能令眾生作五逆罪受諸惡報。能斷善根犯 四重禁誹謗三寶。智者當觀。我既受得如是 之身。不應生起如是煩惱受諸惡果。 16

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thôøi, sanh thöû phieàn naõo? Haø xöù chæ truï, sanh thöû phieàn naõo? Quaùn haø söï dó, sanh ö phieàn naõo? Thoï thuøy phoøng xaù ngoïa cuï, aåm thöïc, y phuïc, thang döôïc, nhi sanh phieàn naõo?

Haø nhaân duyeân coá, chuyeån haï taùc trung, chuyeån trung taùc thöôïng, haï nghieäp taùc trung, trung nghieäp taùc thöôïng?

Boà Taùt ma-ha-taùt taùc thò quaùn thôøi, taéc ñaéc vieãn ly sanh laäu nhaân duyeân. Nhö thò quaùn thôøi, vò sanh phieàn naõo, giaø linh baát sanh. Dó sanh phieàn naõo, tieän ñaéc tröø dieät. Thò coá ngaõ ö Kheá kinh trung thuyeát: Trí giaû ñöông quaùn sanh phieàn naõo nhaân.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Chuùng sanh nhaát thaân, vaân haø naêng khôûi chuûng chuûng phieàn naõo?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö nhaát khí trung, höõu chuûng chuûng töû. Ñaéc thuûy, vuõ dó, caùc caùc töï sanh. Chuùng sanh dieäc nhó; khí tuy thò nhaát, aùi nhaân duyeân coá, nhi naêng sanh tröôûng chuûng chuûng phieàn naõo.

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Trí giaû vaân haø quaùn ö quaû baùo?

Thieän nam töû! Trí giaû ñöông quaùn: Chö laäu nhaân duyeân, naêng sanh ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sanh. Thò laäu nhaân duyeân, ñaéc nhaân, thieân thaân, töùc thò voâ thöôøng, khoå, khoâng, voâ ngaõ. Thò thaân khí trung, ñaéc tam chuûng khoå, tam chuûng voâ thöôøng. Thò laäu nhaân duyeân, naêng linh chuùng sanh taùc nguõ nghòch toäi, thoï chö aùc baùo, naêng ñoaïn thieän caên, phaïm töù troïng caám, phæ baùng Tam baûo. Trí giaû ñöông quaùn: Ngaõ kyù thoï ñaéc nhö thò chi thaân; baát öng sanh khôûi nhö thò phieàn naõo, thoï chö aùc quaû.

17

大般涅槃經 迦葉菩薩言。世尊。有無漏果。復言智者 斷諸果報。無漏果報在斷中不。諸得道人有 無漏果。如其智者求無漏果。云何佛說一切 智者應斷果報。若其斷者。今諸聖人云何得 有。 善男子。如來或時因中說果果中說因。 如世間人說泥即是瓶縷即是衣。是名因中說 果。果中說因者。牛即水草人即是食。 我亦如是。因中說果。先於經中作是說

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Höõu voâ laäu quaû. Phuïc ngoân: Trí giaû ñoaïn chö quaû baùo. Voâ laäu quaû baùo, taïi ñoaïn trung phuû? Chö ñaéc ñaïo nhaân höõu voâ laäu quaû. Nhö kyø trí giaû caàu voâ laäu quaû, vaân haø Phaät thuyeát nhaát thieát trí giaû öng ñoaïn quaû baùo? Nhöôïc kyø ñoaïn giaû, kim chö thaùnh nhaân vaân haø ñaéc höõu?

Thieän nam töû! Nhö Lai hoaëc thôøi nhaân trung thuyeát quaû; quaû trung thuyeát nhaân. Nhö theá gian nhaân thuyeát neâ töùc thò bình; luõ töùc thò y. Thò danh nhaân trung thuyeát quaû.

Quaû trung thuyeát nhaân giaû: ngöu töùc thuûy, thaûo; nhaân töùc thò thöïc.

Ngaõ dieäc nhö thò, nhaân trung thuyeát quaû. Tieân ö kinh

言。我從心身(因心運身故名心身)至梵天邊。

trung taùc thò thuyeát ngoân: Ngaõ tuøng taâm thaân (nhaân taâm

是名因中說果。果中說因。此六入者名過去

vaän thaân, coá danh taâm thaân), chí Phaïm thieân bieân. Thò

業。是名果中說因。 善男子。一切聖人真實無有無漏果報。一 切聖人修道,果報更不生漏,是故名為無漏果 報。

danh nhaân trung thuyeát quaû. Quaû trung thuyeát nhaân: thöû luïc nhaäp giaû, danh quaù khöù nghieäp. Thò danh quaû trung thuyeát nhaân.

Thieän nam töû! Nhaát thieát thaùnh nhaân, chaân thaät voâ höõu voâ laäu quaû baùo. Nhaát thieát thaùnh nhaân tu ñaïo, quaû baùo caùnh baát sanh laäu. Thò coá danh vi voâ laäu quaû baùo.

善男子。有智之人如是觀時。即得永滅煩

Thieän nam töû! Höõu trí chi nhaân, nhö thò quaùn thôøi, töùc

惱果報。善男子。智者觀已。為斷如是煩惱

ñaéc vónh dieät phieàn naõo quaû baùo. Thieän nam töû! Trí giaû

果報修習聖道。聖道者即空無相無願。修是 道已。能滅一切煩惱果報。 18

quaùn dó, vò ñoaïn nhö thò phieàn naõo quaû baùo, tu taäp Thaùnh ñaïo. Thaùnh ñaïo giaû, töùc khoâng, voâ töôùng, voâ nguyeän. Tu thò ñaïo dó, naêng dieät nhaát thieát phieàn naõo quaû baùo.

19

大般涅槃經 迦葉菩薩白佛言。世尊。一切眾生皆從 煩惱而得果報。言煩惱者所謂惡也。從惡煩 惱所生煩惱亦名為惡。如是煩惱則有二種。 一因二果。因惡故果惡。果惡故子惡。如紝 婆果。其子苦故花果莖葉一切皆苦。猶如毒 樹。其子毒故果亦是毒。因亦眾生,果亦眾 生。因亦煩惱,果亦煩惱。煩惱因果即是眾 生。眾生即是煩惱因果。若從是義。云何如 來先喻雪山亦有毒草微妙藥王。若言煩惱即 是眾生,眾生即是煩惱,云何而言眾生身中有 妙藥王。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhaát thieát chuùng sanh giai tuøng phieàn naõo nhi ñaéc quaû baùo. Ngoân phieàn naõo giaû, sôû vò aùc daõ. Tuøng aùc phieàn naõo, sôû sanh phieàn naõo, dieäc danh vi aùc. Nhö thò phieàn naõo taéc höõu nhò chuûng: nhaát nhaân, nhò quaû. Nhaân aùc, coá quaû aùc; quaû aùc, coá töû aùc. Nhö nhaâm baø quaû, kyø töû khoå coá, hoa, quaû, haønh, dieäp, nhaát thieát giai khoå. Do nhö ñoäc thoï, kyø töû ñoäc coá, quaû dieäc thò ñoäc. Nhaân dieäc chuùng sanh, quaû dieäc chuùng sanh; nhaân dieäc phieàn naõo, quaû dieäc phieàn naõo. Phieàn naõo nhaân quaû, töùc thò chuùng sanh; chuùng sanh, töùc thò phieàn naõo nhaân quaû. Nhöôïc tuøng thò nghóa, vaân haø Nhö Lai tieân duï Tuyeát sôn dieäc höõu ñoäc thaûo, vi dieäu döôïc vöông?

Nhöôïc ngoân phieàn naõo töùc thò chuùng sanh; chuùng sanh töùc thò phieàn naõo, vaân haø nhi ngoân: Chuùng sanh thaân trung, höõu dieäu döôïc vöông?

佛言。善哉善哉。善男子。無量眾生咸同 此疑。汝今能為啟請求解。我亦能斷。諦聽 諦聽善思念之。今當為汝分別解說。

Phaät ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Thieän nam töû! Voâ löôïng chuùng sanh haøm ñoàng thöû nghi. Nhöõ kim naêng vò khaûi thænh caàu giaûi; ngaõ dieäc naêng ñoaïn. Ñeá thính! Ñeá thính! Thieän tö nieäm chi. Kim ñöông vò nhöõ phaân bieät giaûi thuyeát.

善男子。雪山喻者即是眾生。言毒草者即 是煩惱。妙藥王者即淨梵行。

Thieän nam töû! Tuyeát sôn duï giaû, töùc thò chuùng sanh.

Ngoân ñoäc thaûo giaû, töùc thò phieàn naõo. Dieäu döôïc vöông giaû, töùc tònh Phaïm haïnh.

善男子。若有眾生。能修如是清淨梵行。 是名身中有妙藥王。

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu chuùng sanh naêng tu nhö thò thanh tònh Phaïm haïnh, thò danh thaân trung höõu dieäu döôïc vöông.

迦葉菩薩白佛言。世尊。云何眾生有清淨 梵行。 20

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Vaân haø chuùng sanh höõu thanh tònh Phaïm haïnh?

21

大般涅槃經 善男子。猶如世間從子生果。是果有能與 子作因。有不能者有能作者。是名果子。若 不能作。唯得名果不得名子。一切眾生亦復 如是。皆有二種。一者有煩惱果是煩惱因。 二者有煩惱果非煩惱因。是煩惱果非煩惱 因。是則名為清淨梵行。 善男子。眾生觀受,知是一切漏之近因。 所謂內外漏。受因緣故。不能斷絕一切諸 漏。亦不能出三界牢獄。眾生因受著我我 所。生於心倒想倒見倒。是故眾生先當觀 受。如是受者為一切愛而作近因。是故智者 欲斷愛者當先觀受。 善男子。一切眾生十二因緣,所作善惡皆 因受時。是故我為阿難說言。阿難。一切眾 生所作善惡皆是受時。是故智者先當觀受。 既觀受已復當更觀如是受者何因緣生。若因 緣生如是因緣復從何生。若無因生,無因何故 不生無受。 復觀是受不因自在天生。不因士夫生。 不因微塵生。非時節生。不因想生。不因性 22

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Do nhö theá gian, tuøng töû sanh quaû. Thò quaû, höõu naêng döõ töû taùc nhaân; höõu baát naêng giaû. Höõu naêng taùc giaû, thò danh quaû töû; nhöôïc baát naêng taùc, duy ñaéc danh quaû, baát ñaéc danh töû. Nhaát thieát chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò; giai höõu nhò chuûng: nhaát giaû höõu phieàn naõo quaû thò phieàn naõo nhaân, nhò giaû höõu phieàn naõo quaû phi phieàn naõo nhaân. Thò phieàn naõo quaû phi phieàn naõo nhaân, thò taéc danh vi thanh tònh Phaïm haïnh.

Thieän nam töû! Chuùng sanh quaùn thoï, tri thò nhaát thieát laäu chi caän nhaân, sôû vò noäi ngoaïi laäu. Thoï nhaân duyeân coá, baát naêng ñoaïn tuyeät nhaát thieát chö laäu, dieäc baát naêng xuaát tam giôùi lao nguïc. Chuùng sanh nhaân thoï, tröôùc ngaõ, ngaõ sôû; sanh ö taâm ñaûo, töôûng ñaûo, kieán ñaûo. Thò coá chuùng sanh tieân ñöông quaùn thoï. Nhö thò thoï giaû, vò nhaát thieát aùi, nhi taùc caän nhaân. Thò coá trí giaû duïc ñoaïn aùi giaû, ñöông tieân quaùn thoï.

Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh Thaäp nhò nhaân duyeân, sôû taùc thieän aùc, giai nhaân thoï thôøi. Thò coá ngaõ vò A-nan thuyeát ngoân: A-nan! Nhaát thieát chuùng sanh sôû taùc thieän aùc, giai nhaân thoï thôøi. Thò coá trí giaû tieân ñöông quaùn thoï. Kyù quaùn thoï dó, phuïc ñöông caùnh quaùn: Nhö thò thoï giaû, haø nhaân duyeân sanh? Nhöôïc nhaân duyeân sanh, nhö thò nhaân duyeân phuïc tuøng haø sanh? Nhöôïc voâ nhaân sanh, voâ nhaân haø coá baát sanh voâ thoï?

Phuïc quaùn: Thò thoï, baát nhaân Töï taïi thieân sanh; baát nhaân só phu sanh; baát nhaân vi traàn sanh; phi thôøi tieát sanh; baát nhaân töôûng sanh; baát nhaân taùnh sanh; baát tuøng 23

大般涅槃經 生。不從自生,不從他生。非自他生。非無因 生。是受皆從緣合而生。因緣者即是愛也。 是和合中非有受非無受。是故我當斷是和 合。斷和合故則不生受。 善男子。智者觀因已次觀果報。眾生因 受,受於地獄,餓鬼,畜生乃至三界無量苦惱。 受因緣故受無常樂。受因緣故斷於善根。受 因緣故獲得解脫。作是觀時不作受因。云何 名為不作受因。謂分別受。何等受能作愛 因。何等愛能作受因。 善男子。眾生若能如是深觀愛因受因。則 便能斷我及我所。 善男子。若人能作如是等觀。則應分別愛 之與受在何處滅。即見愛受有少滅處。當知 亦應有畢竟滅。爾時即於解脫生信心。生信 心已,是解脫處何由而得。知從八正道即便修 習。 云何名為八正道耶。是道觀受有三種相一 者苦。二者樂。三者不苦不樂。如是三種俱 能增長身之與心。何因緣故能增長耶。觸因 24

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

töï sanh; baát tuøng tha sanh; phi töï tha sanh; phi voâ nhaân sanh. Thò thoï, giai tuøng duyeân hieäp nhi sanh. Nhaân duyeân giaû, töùc thò aùi daõ. Thò hoøa hieäp trung, phi höõu thoï, phi voâ thoï. Thò coá ngaõ ñöông ñoaïn thò hoøa hieäp. Ñoaïn hoøa hieäp coá, taéc baát sanh thoï.

Thieän nam töû! Trí giaû quaùn nhaân dó, thöù quaùn quaû baùo.

Chuùng sanh nhaân thoï, thoï ö ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sanh, naõi chí Tam giôùi voâ löôïng khoå naõo. Thoï nhaân duyeân coá, thoï voâ thöôøng laïc. Thoï nhaân duyeân coá, ñoaïn ö thieän caên.

Thoï nhaân duyeân coá, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt. Taùc thò quaùn thôøi, baát taùc thoï nhaân. Vaân haø danh vi baát taùc thoï nhaân?

Vò phaân bieät thoï. Haø ñaúng thoï naêng taùc aùi nhaân? Haø ñaúng aùi naêng taùc thoï nhaân?

Thieän nam töû! Chuùng sanh nhöôïc naêng nhö thò thaâm quaùn aùi nhaân, thoï nhaân, taéc tieän naêng ñoaïn ngaõ caäp ngaõ sôû.

Thieän nam töû! Nhöôïc nhaân naêng taùc nhö thò ñaúng quaùn, taéc öng phaân bieät aùi chi döõ thoï taïi haø xöù dieät. Töùc kieán aùi, thoï höõu thieåu dieät xöù. Ñöông tri dieäc öng höõu taát caùnh dieät. Nhó thôøi, töùc ö giaûi thoaùt, sanh tín taâm. Sanh tín taâm dó, thò giaûi thoaùt xöù, haø do nhi ñaéc? Tri tuøng Baùt Chaùnh ñaïo, töùc tieän tu taäp.

Vaân haø danh vi Baùt Chaùnh ñaïo da? Thò ñaïo, quaùn thoï höõu tam chuûng töôùng: nhaát giaû khoå, nhò giaû laïc; tam giaû baát khoå, baát laïc. Nhö thò tam chuûng, caâu naêng taêng tröôûng thaân chi döõ taâm. Haø nhaân duyeân coá naêng taêng tröôûng da? Xuùc: nhaân duyeân daõ. Thò xuùc tam chuûng: nhaát 25

大般涅槃經 緣也。是觸三種。一者無明觸。二者明觸。 三者非明無明觸。言明觸者即八正道。其餘 二觸增長身心及三種受。是故我應斷二種 觸。因緣觸斷。故不生三受。 善男子。如是受者亦名為因亦名為果。智 者當觀亦因亦果。云何為因。因受生愛名之 為因。云何名果。因觸生故名之為果。是故 此受亦因亦果。 智者如是觀是受已。次復觀愛。受果報故 名之為愛。智者觀愛復有二種。一者雜食。 二者無食。雜食愛者。因生老病死一切諸 有。無食愛者。斷生老病死一切諸有。貪無 漏道。智者復當作如是念。我若生是雜食之 愛。則不能斷生老病死。我今雖貪無漏之道

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

giaû voâ minh xuùc; nhò giaû minh xuùc; tam giaû phi minh, phi voâ minh xuùc. Ngoân minh xuùc giaû, töùc Baùt Chaùnh ñaïo. Kyø dö nhò xuùc taêng tröôûng thaân taâm caäp tam chuûng thoï. Thò coá ngaõ öng ñoaïn nhò chuûng xuùc. Nhaân duyeân xuùc ñoaïn, coá baát sanh tam thoï.

Thieän nam töû! Nhö thò thoï giaû, dieäc danh vi nhaân; dieäc danh vi quaû. Trí giaû ñöông quaùn: dieäc nhaân, dieäc quaû. Vaân haø vi nhaân? Nhaân thoï sanh aùi, danh chi vi nhaân. Vaân haø danh quaû? Nhaân xuùc sanh coá, danh chi vi quaû. Thò coá thöû thoï dieäc nhaân, dieäc quaû.

Trí giaû nhö thò quaùn thò thoï dó, thöù phuïc quaùn aùi. Thoï quaû baùo coá, danh chi vi aùi. Trí giaû quaùn aùi, phuïc höõu nhò chuûng: nhaát giaû taïp thöïc, nhò giaû voâ thöïc. Taïp thöïc aùi giaû, nhaân sanh, laõo, beänh, töû, nhaát thieát chö höõu. Voâ thöïc aùi giaû, ñoaïn sanh, laõo, beänh, töû, nhaát thieát chö höõu, tham voâ laäu ñaïo. Trí giaû phuïc ñöông taùc nhö thò nieäm: Ngaõ nhöôïc sanh thò taïp thöïc chi aùi, taéc baát naêng ñoaïn sanh, laõo, beänh, töû. Ngaõ kim tuy tham voâ laäu chi ñaïo, baát ñoaïn thoï

不斷受因。則不能得無漏道果。是故應當先 斷是觸。觸既斷已受則自滅。受既滅已愛亦 隨滅。是名八正道。

nhaân, taéc baát naêng ñaéc voâ laäu ñaïo quaû. Thò coá öng ñöông

善男子。若有眾生能如是觀。雖有毒身其

quaùn, tuy höõu ñoäc thaân, kyø trung dieäc höõu vi dieäu döôïc

中亦有微妙藥王。如雪山中雖有毒草亦有妙 藥。

vöông; nhö Tuyeát sôn trung, tuy höõu ñoäc thaûo, dieäc höõu

26

tieân ñoaïn thò xuùc. Xuùc kyù ñoaïn dó, thoï taéc töï dieät. Thoï kyù dieät dó, aùi dieäc tuøy dieät. Thò danh Baùt Chaùnh ñaïo.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu chuùng sanh naêng nhö thò

dieäu döôïc.

27

大般涅槃經 善男子。如是眾生雖從煩惱而得果報。而 是果報更不復為煩惱作因。是則名為清淨梵 行。 復次善男子。智者當觀受愛二事,何因緣 生。知因想生。何以故。眾生見色亦不生 貪。及觀受時亦不生貪。若於色中生顛倒 想。謂色即是常樂我淨。受是常恒無有變 易。因是倒想生貪恚癡。是故智者應當觀 想。云何觀想。當作是念。一切眾生未得正 道皆有倒想。云何倒想。於非常中生於常 想。於非樂中生於樂想。於非淨中生於淨 想。於空法中生於我想。於非男女大小晝夜 歲月衣服房舍臥具。生於男女至臥具想。 是想三種。一者小。二者大。三者無量。 小因緣故生於小想。大因緣故生於大想。無 量緣故生無量想。復有小想。謂未入定。復 有大想。謂已入定。復有無量想。謂十一切 入。復有小想。所謂欲界一切想等。復有大 想。所謂色界一切想等。復有無量想。謂無 色界一切想等。三想滅故受則自滅。想受滅 故名為解脫。 28

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhö thò chuùng sanh tuy tuøng phieàn naõo, nhi ñaéc quaû baùo, nhi thò quaû baùo caùnh baát phuïc vò phieàn naõo taùc nhaân. Thò taéc danh vi thanh tònh Phaïm haïnh.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Trí giaû ñöông quaùn thoï, aùi nhò söï, haø nhaân duyeân sanh? Tri nhaân töôûng sanh. Haø dó coá?

Chuùng sanh kieán saéc, dieäc baát sanh tham; caäp quaùn thoï thôøi, dieäc baát sanh tham. Nhöôïc ö saéc trung, sanh ñieân ñaûo töôûng, vò saéc töùc thöôøng, laïc, ngaõ, tònh; thoï thò thöôøng haèng, voâ höõu bieán dòch; nhaân thò ñaûo töôûng, sanh tham, nhueá, si. Thò coá trí giaû öng ñöông quaùn töôûng. Vaân haø quaùn töôûng? Ñöông taùc thò nieäm: nhaát thieát chuùng sanh vò ñaéc Chaùnh ñaïo, giai höõu ñaûo töôûng. Vaân haø ñaûo töôûng? Ö phi thöôøng trung, sanh ö thöôøng töôûng. Ö phi laïc trung, sanh ö laïc töôûng. Ö phi tònh trung, sanh ö tònh töôûng. Ö khoâng phaùp trung, sanh ö ngaõ töôûng. Ö phi nam, nöõ, ñaïi, tieåu, truù, daï, tueá, nguyeät, y phuïc, phoøng xaù, ngoïa cuï, sanh ö nam, nöõ, chí ngoïa cuï töôûng.

Thò töôûng tam chuûng: nhaát giaû tieåu, nhò giaû ñaïi, tam giaû voâ löôïng. Tieåu nhaân duyeân coá, sanh ö tieåu töôûng. Ñaïi nhaân duyeân coá, sanh ö ñaïi töôûng. Voâ löôïng duyeân coá, sanh voâ löôïng töôûng. Phuïc höõu tieåu töôûng, vò vò nhaäp ñònh.

Phuïc höõu ñaïi töôûng, vò dó nhaäp ñònh. Phuïc höõu voâ löôïng töôûng, vò thaäp nhaát thieát nhaäp. Phuïc höõu tieåu töôûng, sôû vò Duïc giôùi nhaát thieát töôûng ñaúng. Phuïc höõu ñaïi töôûng, sôû vò: Saéc giôùi nhaát thieát töôûng ñaúng. Phuïc höõu voâ löôïng töôûng, vò Voâ saéc giôùi nhaát thieát töôûng ñaúng. Tam töôûng dieät coá, thoï taéc töï dieät. Töôûng thoï dieät coá, danh vi giaûi thoaùt.

29

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

迦葉菩薩言。世尊。滅一切法名為解脫。 如來云何說想受滅名解脫耶。

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Dieät nhaát thieát phaùp danh vi giaûi thoaùt. Nhö Lai vaân haø thuyeát töôûng, thoï dieät danh giaûi thoaùt da?

佛言。善男子。如來或時因眾生說法,聞 者解法。或時因法說於眾生,聞者亦解說於眾 生。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö Lai hoaëc thôøi, nhaân chuùng sanh thuyeát phaùp, vaên giaû giaûi phaùp. Hoaëc thôøi, nhaân phaùp thuyeát ö chuùng sanh; vaên giaû dieäc giaûi thuyeát ö chuùng sanh.

云何名為因眾生說聞者解法。如我先為大 迦葉說。迦葉。眾生滅時善法則滅。是名因 眾生說。聞者解法。

Vaân haø danh vi: nhaân chuùng sanh thuyeát; vaên giaû giaûi phaùp? Nhö ngaõ tieân vò Ñaïi Ca-dieáp thuyeát: Ca-dieáp!

Chuùng sanh dieät thôøi, thieän phaùp taéc dieät. Thò danh nhaân chuùng sanh thuyeát; vaên giaû giaûi phaùp.

云何因法說於眾生。聞者亦解說於眾生。 如我先為阿難說言。我亦不說親近一切法。 亦復不說不親近一切法。若法近已。善法衰 羸不善熾盛。如是法者不應親近。若法近 已。不善衰滅善法增長。如是法者是應親 近。是名因法說於眾生。聞者亦解說於眾 生。

Vaân haø: nhaân phaùp thuyeát ö chuùng sanh; vaên giaû dieäc giaûi thuyeát ö chuùng sanh? Nhö ngaõ tieân vò A-nan thuyeát ngoân: Ngaõ dieäc baát thuyeát: thaân caän nhaát thieát phaùp. Dieäc phuïc baát thuyeát: baát thaân caän nhaát thieát phaùp. Nhöôïc phaùp caän dó, thieän phaùp suy luy, baát thieän xí thaïnh. Nhö thò phaùp giaû, baát öng thaân caän. Nhöôïc phaùp caän dó, baát thieän suy dieät, thieän phaùp taêng tröôûng. Nhö thò phaùp giaû, thò öng thaân caän. Thò danh nhaân phaùp thuyeát ö chuùng sanh; vaên giaû dieäc giaûi thuyeát ö chuùng sanh.

善男子。如來雖說想受二滅,則已總說一 切可斷。 智者既觀如是想已。次觀想因。是無量想 因何而生。知因觸生。是觸二種。一者因煩 惱觸。二者因解脫觸。因無明生名煩惱觸。 30

Thieän nam töû! Nhö Lai tuy thuyeát töôûng, thoï nhò dieät, taéc dó toång thuyeát nhaát thieát khaû ñoaïn.

Trí giaû kyù quaùn nhö thò töôûng dó, thöù quaùn töôûng nhaân.

Thò voâ löôïng töôûng, nhaân haø nhi sanh? Tri nhaân xuùc sanh.

Thò xuùc nhò chuûng: nhaát giaû nhaân phieàn naõo xuùc, nhò giaû nhaân giaûi thoaùt xuùc. Nhaân voâ minh sanh, danh phieàn naõo xuùc; nhaân minh sanh giaû, danh giaûi thoaùt xuùc. Nhaân phieàn 31

大般涅槃經 因明生者名解脫觸。因煩惱觸生於倒想。因 解脫觸生不倒想。觀想因已。次觀果報。 迦葉菩薩白佛言。世尊。若以因此煩惱之 想生於倒想。一切聖人實有倒想而無煩惱。 是義云何。 佛言。善男子。云何聖人而有倒想。 迦葉菩薩言。世尊。一切聖人牛作牛想亦 說是牛。馬作馬想亦說是馬。男女大小舍宅 車乘去來亦爾。是名倒想。 善男子。一切凡夫有二種想。一者世流 布想。二者著想。一切聖人唯有世流布想無 有著想。一切凡夫惡覺觀故。於世流布生 於著想。一切聖人善覺觀故。於世流布不生 著想。是故凡夫名為倒想。聖人雖知不名倒 想。 智者如是觀想因已。次觀果報。是惡想果 在於地獄餓鬼畜生人天中受。如我因斷惡覺 觀故。無明觸斷是故想斷。因想斷故果報亦 斷。智者為斷如是想因修八正道。 32

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

naõo xuùc, sanh ö ñaûo töôûng; nhaân giaûi thoaùt xuùc, sanh baát ñaûo töôûng. Quaùn töôûng nhaân dó, thöù quaùn quaû baùo.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhöôïc dó nhaân thöû phieàn naõo chi töôûng, sanh ö ñaûo töôûng, nhaát thieát thaùnh nhaân thaät höõu ñaûo töôûng, nhi voâ phieàn naõo.

Thò nghóa vaân haø?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Vaân haø thaùnh nhaân nhi höõu ñaûo töôûng?

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhaát thieát thaùnh nhaân, ngöu taùc ngöu töôûng, dieäc thuyeát thò ngöu. Maõ taùc maõ töôûng, dieäc thuyeát thò maõ. Nam, nöõ, ñaïi, tieåu, xaù traïch, xa thaëng, khöù lai dieäc nhó. Thò danh ñaûo töôûng.

Thieän nam töû! Nhaát thieát phaøm phu höõu nhò chuûng töôûng: nhaát giaû theá löu boá töôûng, nhò giaû tröôùc töôûng.

Nhaát thieát thaùnh nhaân duy höõu theá löu boá töôûng, voâ höõu tröôùc töôûng. Nhaát thieát phaøm phu, aùc giaùc quan coá, ö theá löu boá, sanh ö tröôùc töôûng. Nhaát thieát thaùnh nhaân, thieän giaùc quaùn coá, ö theá löu boá, baát sanh tröôùc töôûng. Thò coá phaøm phu, danh vi ñaûo töôûng. Thaùnh nhaân tuy tri baát danh ñaûo töôûng.

Trí giaû nhö thò quaùn töôûng nhaân dó, thöù quaùn quaû baùo.

Thò aùc töôûng quaû, taïi ö ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sanh, nhaân, thieân trung thoï. Nhö ngaõ nhaân ñoaïn aùc giaùc quan coá, voâ minh xuùc ñoaïn; thò coá töôûng ñoaïn. Nhaân töôûng ñoaïn coá, quaû baùo dieäc ñoaïn. Trí giaû vò ñoaïn nhö thò töôûng nhaân, tu Baùt Chaùnh ñaïo.

33

大般涅槃經 善男子。若有能作如是等觀。則得名為清 淨梵行。善男子。是名眾生毒身之中有妙藥 王。如雪山中雖有毒草亦有妙藥。 復次善男子。智者觀欲。欲者即是色聲香 味觸。善男子。即是如來因中說果。從此五 事生於欲耳。實非欲也。 善男子。愚癡之人貪求受故。於是色中生 顛倒想。乃至觸中亦生倒想。倒想因緣便生 於受。是故世間說因倒想生十種想。 欲因緣故,在於世間受惡果報。以惡加於 父母沙門婆羅門等。所不應作而故作之不惜 身命。是故智者觀是惡想因緣故生欲心。智 者如是觀欲因已。次觀果報。 是欲多有諸惡果報。所謂地獄餓鬼畜生人 中天上。是名觀果報。若是惡想得除滅者。 終不生於此欲心也。無欲心故不受惡受。無 惡受故則無惡果。是故我應先斷惡想。斷惡 想已。如是等法自然而滅。是故智者為滅惡 想修八正。道是則名為清淨梵行。是名眾生 34

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu naêng taùc nhö thò ñaúng quaùn, taéc ñaéc danh vi thanh tònh Phaïm haïnh. Thieän nam töû!

Thò danh chuùng sanh ñoäc thaân chi trung, höõu dieäu döôïc vöông; nhö Tuyeát sôn trung, tuy höõu ñoäc thaûo, dieäc höõu dieäu döôïc.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Trí giaû quaùn duïc. Duïc giaû töùc thò saéc, thanh, höông, vò, xuùc. Thieän nam töû! Töùc thò Nhö Lai, nhaân trung thuyeát quaû. Tuøng thöû nguõ söï, sanh ö duïc nhó. Thaät phi duïc daõ.

Thieän nam töû! Ngu si chi nhaân, tham caàu thoï coá, ö thò saéc trung, sanh ñieân ñaûo töôûng; naõi chí xuùc trung, dieäc sanh ñaûo töôûng. Ñaûo töôûng nhaân duyeân, tieän sanh ö thoï.

Thò coá theá gian thuyeát: nhaân ñaûo töôûng, sanh thaäp chuûng töôûng.

Duïc nhaân duyeân coá, taïi ö theá gian, thoï aùc quaû baùo. Dó aùc gia ö phuï maãu, sa-moân, baø-la-moân ñaúng; sôû baát öng taùc, nhi coá taùc chi, baát tích thaân maïng. Thò coá trí giaû quaùn thò aùc töôûng nhaân duyeân, coá sanh duïc taâm. Trí giaû nhö thò quaùn duïc nhaân dó, thöù quaùn quaû baùo.

Thò duïc ña höõu chö aùc quaû baùo, sôû vò: ñòa nguïc ngaï quyû, suùc sanh, nhaân trung, thieân thöôïng. Thò danh quaùn quaû baùo. Nhöôïc thò aùc töôûng ñaéc tröø dieät giaû, chung baát sanh ö thöû duïc taâm daõ. Voâ duïc taâm coá, baát thoï aùc thoï. Voâ aùc thoï coá, taéc voâ aùc quaû. Thò coá ngaõ öng tieân ñoaïn aùc töôûng. Ñoaïn aùc töôûng dó, nhö thò ñaúng phaùp töï nhieân nhi dieät. Thò coá trí giaû vò dieät aùc töôûng, tu Baùt chaùnh ñaïo. Thò taéc danh vi thanh tònh Phaïm haïnh. Thò danh chuùng sanh ñoäc thaân 35

大般涅槃經 毒身之中有妙藥王。如雪山中雖有毒草亦有 妙藥。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

chi trung, höõu dieäu döôïc vöông; nhö Tuyeát sôn trung, tuy höõu ñoäc thaûo, dieäc höõu dieäu döôïc.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Trí giaû nhö thò quaùn thò duïc

復次善男子。智者如是觀是欲已。次當觀 業。何以故。有智之人當作是念。受想觸欲 即是煩惱。是煩惱者。能作生業不作受業。 如是煩惱與業共行。則有二種。一作生業。 二作受業。是故智者當觀於業。是業三種。 謂身口意。

dó, thöù ñöông quaùn nghieäp. Haø dó coá? Höõu trí chi nhaân

善男子。身口二業亦名為業亦名業果。意 唯名業不名為果。以業因故則名為業。

nghieäp, dieäc danh nghieäp quaû. YÙ duy danh nghieäp, baát

善男子。身口二業名為外業。意業名內。 是三種業共煩惱行故作二種業。一者生業,二

Thieän nam töû! Thaân, khaåu nhò nghieäp, danh vi ngoaïi nghieäp. YÙ nghieäp danh noäi. Thò tam chuûng nghieäp coäng

者受業。

nghieäp, nhò giaû thoï nghieäp.

善男子。正業者即意業也。期業者謂身口 業。先發故名意業。從意業生名身口業。是 故意業得名為正。

ñöông taùc thò nieäm: thoï, töôûng, xuùc, duïc töùc thò phieàn naõo. Thò phieàn naõo giaû naêng taùc sanh nghieäp, baát taùc thoï nghieäp. Nhö thò phieàn naõo döõ nghieäp coäng haønh, taéc höõu nhò chuûng: nhaát taùc sanh nghieäp, nhò taùc thoï nghieäp. Thò coá trí giaû ñöông quaùn ö nghieäp. Thò nghieäp tam chuûng, vò: thaân, khaåu, yù.

Thieän nam töû! Thaân, khaåu nhò nghieäp dieäc danh vi danh vi quaû. Dó nghieäp nhaân coá, taéc danh vi nghieäp.

phieàn naõo haønh coá taùc nhò chuûng nghieäp: nhaát giaû sanh Thieän nam töû! Chaùnh nghieäp giaû, töùc yù nghieäp daõ. Kyø nghieäp giaû, vò thaân, khaåu nghieäp. Tieân phaùt, coá danh yù nghieäp. Tuøng yù nghieäp sanh, danh thaân, khaåu nghieäp. Thò coá yù nghieäp ñaéc danh vi chaùnh.

Trí giaû quaùn nghieäp dó, thöù quaùn nghieäp nhaân. Nghieäp

智者觀業已。次觀業因。業因者即無明 觸。因無明觸眾生求有。求有因緣即是愛

nhaân giaû, töùc voâ minh xuùc. Nhaân voâ minh xuùc, chuùng

也。愛因緣故。造作三種身口意業。

duyeân coá, taïo taùc tam chuûng thaân, khaåu, yù nghieäp.

36

sanh caàu höõu. Caàu höõu nhaân duyeân, töùc thò aùi daõ. AÙi nhaân

37

大般涅槃經 善男子。智者如是觀業因已。次觀果報。 果報有四。一者黑黑果報。二者白白果報。 三者雜雜果報。四者不黑不白果報。黑黑果 報者。作業時垢,果報亦垢。白白果報者。作 業時淨果報亦淨。雜雜果報者。作業時雜果 報亦雜。不黑不白果報者。名無漏業。 迦葉菩薩白佛言。世尊。先說無漏無有果 報。今云何言不黑不白果報耶。 佛言。善男子。是義有二。一者亦果亦 報。二者唯果非報。黑黑果報亦名為果亦名 為報。黑因生故得名為果。能作因故復名為 報。淨雜亦爾。無漏果者因有漏生,故名為 果。不作他因不名為報。是故名果不名為 報。 迦葉菩薩白佛言。世尊。是無漏業非是黑 法。何因緣故不名為白。 善男子。無有報故不名為白。對治黑故 故名為白。我今乃說受果報者名為黑白。是 無漏業不受報故。不名為白名為寂靜。如是 業者有定受報處。如十惡法定在地獄餓鬼畜 生。十善之業定在人天。 38

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Trí giaû nhö thò quaùn nghieäp nhaân dó, thöù quaùn quaû baùo. Quaû baùo höõu töù: nhaát giaû Haéc haéc quaû baùo, nhò giaû Baïch baïch quaû baùo, tam giaû Taïp taïp quaû baùo, töù giaû Baát haéc baát baïch quaû baùo. Haéc haéc quaû baùo giaû, taùc nghieäp thôøi caáu, quaû baùo dieäc caáu. Baïch baïch quaû baùo giaû, taùc nghieäp thôøi tònh, quaû baùo dieäc tònh. Taïp taïp quaû baùo giaû, taùc nghieäp thôøi taïp, quaû baùo dieäc taïp. Baát haéc baát baïch quaû baùo giaû, danh voâ laäu nghieäp.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Tieân thuyeát voâ laäu voâ höõu quaû baùo, kim vaân haø ngoân Baát haéc baát baïch quaû baùo da?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thò nghóa höõu nhò: nhaát giaû dieäc quaû dieäc baùo, nhò giaû duy quaû phi baùo. Haéc haéc quaû baùo dieäc danh vi quaû, dieäc danh vi baùo. Haéc nhaân sanh coá, ñaéc danh vi quaû; naêng taùc nhaân coá, phuïc danh vi baùo.

Tònh, taïp dieäc nhó. Voâ laäu quaû giaû, nhaân höõu laäu sanh, coá danh vi quaû; baát taùc tha nhaân, baát danh vi baùo; thò coá danh quaû, baát danh vi baùo.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Thò voâ laäu nghieäp phi thò haéc phaùp, haø nhaân duyeân coá baát danh vi baïch?

Thieän nam töû! Voâ höõu baùo coá, baát danh vi baïch; ñoái trò haéc coá, coá danh vi baïch. Ngaõ kim naõi thuyeát: thoï quaû baùo giaû, danh vi haéc baïch. Thò voâ laäu nghieäp baát thoï baùo coá, baát danh vi baïch, danh vi tòch tónh.

Nhö thò nghieäp giaû höõu ñònh thoï baùo xöù: nhö thaäp aùc phaùp ñònh taïi ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sanh; thaäp thieän chi nghieäp ñònh taïi nhaân, thieân.

39

大般涅槃經 十不善法有上,中,下。上因緣故受地獄 身。中因緣故受畜生身。下因緣故受餓鬼 身。 人業十善復有四種。一者下。二者中。三 者上。四者上上下因緣故生鬱單越。中因緣 故生弗婆提。上因緣故生瞿陀尼。上上因緣 生閻浮提。 有智之人作是觀已。即作是念我當云何斷 是果報。復作是念。是業因緣無明觸生。我 若斷除無明與觸。如是業果則滅不生。是故 智者為斷無明觸因緣故修八正道。是則名為 清淨梵行。 善男子。是名眾生毒身之中有妙藥王。如 雪山中雖有毒草亦有妙藥。 復次善男子。智者觀業,觀煩惱已。次觀 是二所得果報。是二果報即是苦也。既知是 苦則能捨離一切受生。 智者復觀。煩惱因緣生於煩惱。業因緣 故亦生煩惱。煩惱因緣復生於業。業因緣生 40

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thaäp baát thieän phaùp höõu thöôïng, trung, haï. Thöôïng nhaân duyeân coá, thoï ñòa nguïc thaân. Trung nhaân duyeân coá, thoï suùc sanh thaân. Haï nhaân duyeân coá, thoï ngaï quyû thaân.

Nhaân nghieäp thaäp thieän, phuïc höõu töù chuûng: nhaát giaû haï, nhò giaû trung, tam giaû thöôïng, töù giaû thöôïng thöôïng.

Haï nhaân duyeân coá, sanh Uaát-ñan-vieät. Trung nhaân duyeân coá, sanh Phaát-baø-ñeà. Thöôïng nhaân duyeân coá, sanh Cuø-ñaøni. Thöôïng thöôïng nhaân duyeân sanh Dieâm-phuø-ñeà.

Höõu trí chi nhaân, taùc thò quaùn dó, töùc taùc thò nieäm: Ngaõ ñöông vaân haø ñoaïn thò quaû baùo? Phuïc taùc thò nieäm: Thò nghieäp nhaân duyeân, voâ minh xuùc sanh. Ngaõ nhöôïc ñoaïn tröø voâ minh döõ xuùc, nhö thò nghieäp quaû taéc dieät baát sanh.

Thò coá trí giaû vò ñoaïn voâ minh, xuùc nhaân duyeân coá, tu Baùt Chaùnh ñaïo. Thò taéc danh vi thanh tònh Phaïm haïnh.

Thieän nam töû! Thò danh chuùng sanh ñoäc thaân chi trung, höõu dieäu döôïc vöông; nhö Tuyeát sôn trung, tuy höõu ñoäc thaûo, dieäc höõu dieäu döôïc.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Trí giaû quaùn nghieäp, quaùn phieàn naõo dó, thöù quaùn thò nhò sôû ñaéc quaû baùo. Thò nhò quaû baùo töùc thò khoå daõ. Kyù tri thò khoå, taéc naêng xaû ly nhaát thieát thoï sanh.

Trí giaû phuïc quaùn: Phieàn naõo nhaân duyeân sanh ö phieàn naõo; nghieäp nhaân duyeân coá, dieäc sanh phieàn naõo; phieàn naõo nhaân duyeân phuïc sanh ö nghieäp; nghieäp nhaân duyeân sanh khoå; khoå nhaân duyeân coá, sanh ö phieàn naõo; phieàn naõo nhaân duyeân sanh höõu; höõu nhaân duyeân sanh 41

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

苦。苦因緣故生於煩惱。煩惱因緣生有。有 因緣生苦。有因緣生有。有因緣生業。業因 緣生煩惱。煩惱因緣生苦。苦因緣生苦 。

khoå; höõu nhaân duyeân sanh höõu; höõu nhaân duyeân sanh nghieäp, nghieäp nhaân duyeân sanh phieàn naõo; phieàn naõo nhaân duyeân sanh khoå; khoå nhaân duyeân sanh khoå.

善男子。智者若能作如是觀,當知是人能 觀業苦。何以故。如上所觀即是生死十二因 緣。若人能觀如是生死十二因緣。當知是人 不造新業,能壞故業。 善男子。有智之人觀地獄苦。觀一地獄乃 至一百三十六所。一一地獄有種種苦。皆是 煩惱業因緣生。 觀地獄已。次觀餓鬼畜生等苦。作是觀 已。復觀人天所有諸苦。如是眾苦皆從煩惱 業因緣生。 善男子。天上雖無大苦惱事。然其身體柔 軟細滑。現五相時極受大苦,如地獄苦等無差 別。 善男子。智者深觀三界諸苦。皆從煩惱業 因緣生。 善男子。譬如坏器即易破壞。眾生受身亦 復如是。既受身已是眾苦器。譬如大樹花果

ñöông tri thò nhaân naêng quaùn nghieäp khoå. Haø dó coá? Nhö

1

1

Baûn chöõ Vaïn vaø baûn vieát tay chuùng toâi coù ñeàu laø chöõ sôù giaûi vaø baûn Ñaïi chaùnh taïng ñeàu laø chöõ 苦.

42

業, nhöng taát caû caùc baûn

Thieän nam töû! Trí giaû nhöôïc naêng taùc nhö thò quaùn, thöôïng sôû quaùn, töùc thò sanh töû thaäp nhò nhaân duyeân.

Nhöôïc nhaân naêng quaùn nhö thò sanh töû thaäp nhò nhaân duyeân, ñöông tri thò nhaân baát taïo taân nghieäp, naêng hoaïi coá nghieäp.

Thieän nam töû! Höõu trí chi nhaân, quaùn ñòa nguïc khoå, quaùn nhaát ñòa nguïc naõi chí nhaát baù tam thaäp luïc sôû. Nhaát nhaát ñòa nguïc, höõu chuûng chuûng khoå, giai thò phieàn naõo, nghieäp nhaân duyeân sanh.

Quaùn ñòa nguïc dó, thöù quaùn ngaï quyû, suùc sanh ñaúng khoå. Taùc thò quaùn dó, phuïc quaùn nhaân, thieân sôû höõu chö khoå. Nhö thò chuùng khoå, giai tuøng phieàn naõo, nghieäp, nhaân duyeân sanh.

Thieän nam töû! Thieân thöôïng tuy voâ ñaïi khoå naõo söï, nhieân kyø thaân theå nhu nhuyeãn teá hoaït; hieän nguõ töôùng thôøi, cöïc thoï ñaïi khoå; nhö ñòa nguïc khoå, ñaúng voâ sai bieät.

Thieän nam töû! Trí giaû thaâm quaùn tam giôùi chö khoå, giai tuøng phieàn naõo, nghieäp, nhaân duyeân sanh.

Thieän nam töû! Thí nhö phoâi khí, taéc dò phaù hoaïi. Chuùng sanh thoï thaân dieäc phuïc nhö thò; kyù thoï thaân dó, thò chuùng khoå khí. Thí nhö ñaïi thoï, hoa quaû phieàn maäu, chuùng ñieåu 43

大般涅槃經 繁茂眾鳥能壞。如多乾草小火能焚。眾生受 身為苦所壞亦復如是。 善男子。智者若能觀苦八種如聖行中。當 知是人能斷眾苦。 善男子。智者深觀是八苦已次觀苦因。苦 因者即愛無明。是愛無明則有二種。一者求 身。二者求財。求身求財二俱是苦。是故當 知愛無明者即是苦因。 善男子。是愛無明則有二種。一者內。二 者外。內能作業外能增長。又復內能作業外

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

naêng hoaïi. Nhö ña caøn thaûo, tieåu hoûa naêng phaàn. Chuùng sanh thoï thaân vi khoå sôû hoaïi, dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Trí giaû nhöôïc naêng quaùn khoå Baùt chuûng, nhö Thaùnh haïnh trung, ñöông tri thò nhaân naêng ñoaïn chuùng khoå.

Thieän nam töû! Trí giaû thaâm quaùn thò Baùt khoå dó, thöù quaùn khoå nhaân. Khoå nhaân giaû, töùc aùi, Voâ minh. Thò aùi, Voâ minh, taéc höõu nhò chuûng: nhaát giaû caàu thaân, nhò giaû caàu taøi. Caàu thaân, caàu taøi, nhò caâu thò khoå. Thò coá ñöông tri aùi, voâ minh giaû, töùc thò khoå nhaân.

Thieän nam töû! Thò aùi voâ minh, taéc höõu nhò chuûng: nhaát giaû noäi, nhò giaû ngoaïi. Noäi naêng taùc nghieäp; ngoaïi naêng taêng tröôûng. Höïu phuïc noäi naêng taùc nghieäp; ngoaïi

作業果。斷內愛已業則得斷。斷外愛已果則

taùc nghieäp quaû. Ñoaïn noäi aùi dó, nghieäp taéc ñaéc ñoaïn; ñoaïn

得斷。內愛能生未來世苦。外愛能生現在世

ngoaïi aùi dó, quaû taéc ñaéc ñoaïn. Noäi aùi naêng sanh vò lai theá

苦。智者觀愛即是苦因。

khoå; ngoaïi aùi naêng sanh hieän taïi theá khoå. Trí giaû quaùn aùi, töùc thò khoå nhaân.

既觀因已。次觀果報。苦果報者即是取

Kyù quaùn nhaân dó, thöù quaùn quaû baùo. Khoå quaû baùo giaû,

也。愛果名取。是取因緣即內外愛,則有愛

töùc thò thuû daõ. AÙi quaû danh thuû. Thò thuû nhaân duyeân, töùc

苦。 善男子。智者當觀愛因緣取,取因緣愛。

noäi ngoaïi aùi, taéc höõu aùi khoå.

Thieän nam töû! Trí giaû ñöông quaùn: AÙi nhaân duyeân thuû; thuû nhaân duyeân aùi. Nhöôïc ngaõ naêng ñoaïn aùi, thuû nhò söï,

若我能斷愛取二事。則不造業受於眾苦。是

taéc baát taïo nghieäp thoï ö chuùng khoå. Thò coá trí giaû vò ñoaïn

故智者為斷愛苦修八正道。

aùi khoå, tu Baùt Chaùnh ñaïo.

44

45

大般涅槃經 善男子。若有人能如是觀者。是則名為清 淨梵行。是名眾生毒身之中有妙藥王。如雪 山中雖有毒草亦有妙藥。 迦葉菩薩白佛言。世尊。云何名為清淨梵 行。 佛言。善男子。一切法是。 迦葉菩薩言。世尊。一切法者義不決定。 何以故。如來或說是善不善。或時說為四念 處觀。或說是十二入。或說是善知識。或說 是十二因緣。或說是眾生。或說是正見邪 見。或說十二部經。或說即是二諦。如來今 乃說一切法為清淨梵行,悉是何等一切法耶。 佛言。善哉善哉。善男子。如是微妙大 涅槃經乃是一切法中寶藏。譬如大海是眾寶 藏。是涅槃經亦復如是。即是一切字義祕 藏。 善男子。如須彌山眾藥根本。是經亦爾, 即是菩薩戒之根本。 善男子。譬如虛空是一切物之所住處。是 經亦爾。即是一切善法住處。 46

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu nhaân naêng nhö thò quaùn giaû, thò taéc danh vi thanh tònh Phaïm haïnh. Thò danh chuùng sanh ñoäc thaân chi trung, höõu dieäu döôïc vöông; nhö Tuyeát sôn trung, tuy höõu ñoäc thaûo, dieäc höõu dieäu döôïc.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Vaân haø danh vi thanh tònh Phaïm haïnh?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhaát thieát phaùp thò.

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhaát thieát phaùp giaû, nghóa baát quyeát ñònh. Haø dó coá? Nhö Lai hoaëc thuyeát thò thieän, baát thieän. Hoaëc thôøi thuyeát vi Töù nieäm xöù quaùn.

Hoaëc thuyeát thò thaäp nhò nhaäp. Hoaëc thuyeát thò thieän tri thöùc. Hoaëc thuyeát thò Thaäp nhò nhaân duyeân. Hoaëc thuyeát thò chuùng sanh. Hoaëc thuyeát thò chaùnh kieán, taø kieán. Hoaëc thuyeát Thaäp nhò boä kinh. Hoaëc thuyeát töùc thò Nhò ñeá. Nhö Lai kim naõi thuyeát nhaát thieát phaùp vi thanh tònh Phaïm haïnh, taát thò haø ñaúng nhaát thieát phaùp da?

Phaät ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Thieän nam töû! Nhö thò vi dieäu Ñaïi Nieát-baøn kinh naõi thò nhaát thieát phaùp trung baûo taïng. Thí nhö ñaïi haûi thò chuùng baûo taïng, thò Nieát-baøn kinh dieäc phuïc nhö thò, töùc thò nhaát thieát töï nghóa bí taïng.

Thieän nam töû! Nhö Tu-di sôn, chuùng döôïc caên boån. Thò kinh dieäc nhó, töùc thò Boà Taùt giôùi chi caên boån.

Thieän nam töû! Thí nhö hö khoâng thò nhaát thieát vaät chi sôû truï xöù. Thò kinh dieäc nhó, töùc thò nhaát thieát thieän phaùp truï xöù.

47

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Thí nhö maõnh phong, voâ naêng heä phöôïc.

善男子。譬如猛風無能繫縛。一切菩薩行 是經者亦復如是,不為一切煩惱惡法之所繫 縛。

Nhaát thieát Boà Taùt haønh thò kinh giaû, dieäc phuïc nhö thò;

善男子。譬如金剛無能壞者。是經亦爾。 雖有外道惡邪之人不能破壞。

Thò kinh dieäc nhó; tuy höõu ngoaïi ñaïo aùc taø chi nhaân, baát

善男子。如恒河沙無能數者。如是經義亦 復如是。無能數者。 善男子。是經典者為諸菩薩而作法幢如帝 釋幢。 善男子。是經即是趣涅槃城之商主也。如 大導師引諸商人趣向大海。 善男子。是經能為諸菩薩等作法光明。如 世日月能破諸闇。 善男子。是經能為病苦眾生作大良藥。如 雪山中微妙藥王能治眾病。 善男子。是經能為一闡提杖。猶如羸人因 之得起。 善男子。是經能為一切惡人而作橋梁。猶 如世橋能渡一切。 48

baát vi nhaát thieát phieàn naõo aùc phaùp chi sôû heä phöôïc.

Thieän nam töû! Thí nhö kim cang, voâ naêng hoaïi giaû. naêng phaù hoaïi.

Thieän nam töû! Nhö Haèng haø sa, voâ naêng soå giaû. Nhö thò kinh nghóa dieäc phuïc nhö thò; voâ naêng soå giaû.

Thieän nam töû! Thò kinh ñieån giaû, vò chö Boà Taùt nhi taùc phaùp traøng, nhö Ñeá-thích traøng.

Thieän nam töû! Thò kinh töùc thò thuù Nieát-baøn thaønh chi thöông chuû daõ, nhö ñaïi ñaïo sö daãn chö thöông nhaân thuù höôùng ñaïi haûi.

Thieän nam töû! Thò kinh naêng vò chö Boà Taùt ñaúng, taùc phaùp quang minh; nhö theá nhaät nguyeät naêng phaù chö aùm.

Thieän nam töû! Thò kinh naêng vò beänh khoå chuùng sanh, taùc ñaïi löông döôïc: nhö Tuyeát sôn trung, vi dieäu Döôïc vöông naêng trò chuùng beänh.

Thieän nam töû! Thò kinh naêng vi nhaát-xieån-ñeà tröôïng; do nhö luy nhaân, nhaân chi ñaéc khôûi.

Thieän nam töû! Thò kinh naêng vò nhaát thieát aùc nhaân nhi taùc kieàu löông, do nhö theá kieàu naêng ñoä nhaát thieát.

49

大般涅槃經 善男子。是經能為行二十五有者。遇煩惱 熱而作陰涼。如世間蓋遮覆暑熱。 善男子。是經即是大無畏王。能壞一切煩 惱惡魔。如師子王降伏眾獸。 善男子。是經即是大神咒師。能壞一切煩 惱惡鬼。如世咒師能去魍魎。 善男子。是經即是無上霜雹。能壞一切生 死果報。如世雹雨壞諸果實。 善男子。是經能為壞戒目者作大良藥。猶 如世間安闍那藥善療眼痛。 善男子。是經能住一切善法。如世間地能 住眾物。 善男子。是經即是毀戒眾生之明鏡也。如 世明鏡見諸色像。 善男子。是經能為無慚愧者而作衣服。如 世衣裳障蔽形體。 善男子。是經能為貧善法者作大財寶。如 功德天利益貧者。 善男子。是經能為渴法眾生作甘露漿。如 八味水充足渴者。 50

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Thò kinh naêng vò haønh Nhò thaäp nguõ höõu giaû, ngoä phieàn naõo nhieät, nhi taùc aám löông; nhö theá gian caùi giaø phuùc thöû nhieät.

Thieän nam töû! Thò kinh töùc thò ñaïi voâ uùy vöông, naêng hoaïi nhaát thieát phieàn naõo aùc ma; nhö sö töû vöông, haøng phuïc chuùng thuù.

Thieän nam töû! Thò kinh töùc thò ñaïi thaàn chuù sö, naêng hoaïi nhaát thieát phieàn naõo aùc quyû; nhö theá chuù sö naêng khöû voõng löôïng.

Thieän nam töû! Thò kinh, töùc thò voâ thöôïng söông baïc, naêng hoaïi nhaát thieát sanh töû quaû baùo; nhö theá baïc vuõ, hoaïi chö quaû thaät.

Thieän nam töû! Thò kinh naêng vò hoaïi giôùi muïc giaû, taùc ñaïi löông döôïc, do nhö theá gian, an-xaø-na döôïc, thieän lieäu nhaõn thoáng.

Thieän nam töû! Thò kinh naêng truï nhaát thieát thieän phaùp; nhö theá gian ñòa, naêng truï chuùng vaät.

Thieän nam töû! Thò kinh, töùc thò huûy giôùi chuùng sanh chi minh kính daõ; nhö theá minh kính, kieán chö saéc töôïng.

Thieän nam töû! Thò kinh naêng vò voâ taøm quyù giaû, nhi taùc y phuïc, nhö theá y thöôøng, chöôùng teá hình theå.

Thieän nam töû! Thò kinh naêng vò baàn thieän phaùp giaû, taùc ñaïi taøi baûo; nhö coâng ñöùc Thieân, lôïi ích baàn giaû.

Thieän nam töû! Thò kinh naêng vò khaùt phaùp chuùng sanh, taùc cam loä töông; nhö baùt vò thuûy, sung tuùc khaùt giaû.

51

大般涅槃經 善男子。是經能為煩惱之人而作法牀。如 世之人遇安隱牀。 善男子。是經能為初地菩薩至十住菩薩。 而作瓔珞香花塗香末香燒香。清淨種性具足 之乘。過於一切六波羅蜜受妙樂處。如忉利 天波利質多羅樹。 善男子。是經即是剛利智斧能伐一切煩 惱大樹。即是利刀能割習氣。即是勇健能摧 魔怨。即是智火焚煩惱薪。即因緣藏出辟 支佛。即是聲聞藏生聲聞人。即是一切諸天 之眼。即是一切人之正道。即是一切畜生依 處。即是餓鬼解脫之處。即是地獄無上之 尊。即是一切十方眾生無上之器。即是十方 過去未來現在諸佛之父母也。 善男子。是故此經攝一切法。 如我先說此經雖攝一切諸法。我說梵行即 是三十七助道之法。 善男子。若離如是三十七品。終不能得聲 聞正果乃至阿耨多羅三藐三菩提果。不見佛 52

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Thò kinh naêng vò phieàn naõo chi nhaân, nhi taùc phaùp saøng; nhö theá chi nhaân ngoä an oån saøng.

Thieän nam töû! Thò kinh naêng vò Sô ñòa Boà Taùt chí Thaäp ñòa Boà Taùt nhi taùc anh laïc, höông hoa, ñoà höông, maït höông, thieâu höông, thanh tònh chuûng taùnh cuï tuùc chi thöøa; quaù ö nhaát thieát Luïc Ba-la-maät thoï dieäu laïc xöù, nhö Ñao-lôïi thieân ba-lôïi-chaát-ña-la thoï.

Thieän nam töû! Thò kinh töùc thò cöông lôïi trí phuû, naêng phaït nhaát thieát phieàn naõo ñaïi thoï; töùc thò lôïi ñao, naêng caùt taäp khí; töùc thò doõng kieän, naêng toài Ma oaùn; töùc thò trí hoaû, phaàn phieàn naõo taân; töùc nhaân duyeân taïng, xuaát Bíchchi Phaät; töùc thò Thanh vaên taïng, sanh Thanh vaên nhaân; töùc thò nhaát thieát chö thieân chi nhaõn; töùc thò nhaát thieát nhaân chi Chaùnh ñaïo; töùc thò nhaát thieát suùc sanh y xöù, töùc thò ngaï quyû giaûi thoaùt chi xöù; töùc thò ñòa nguïc voâ thöôïng chi toân; töùc thò nhaát thieát Thaäp phöông chuùng sanh voâ thöôïng chi khí; töùc thò Thaäp phöông quaù khöù, vò lai, hieän taïi chö Phaät chi phuï maãu daõ.

Thieän nam töû! Thò coá thöû kinh nhieáp nhaát thieát phaùp.

Nhö ngaõ tieân thuyeát thöû kinh tuy nhieáp nhaát thieát chö phaùp, ngaõ thuyeát Phaïm haïnh töùc thò Tam thaäp thaát trôï ñaïo chi phaùp.

Thieän nam töû! Nhöôïc ly nhö thò Tam thaäp thaát phaåm, chung baát naêng ñaéc Thanh vaên Chaùnh quaû naõi chí A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà quaû; baát kieán Phaät taùnh caäp Phaät taùnh quaû. Dó thò nhaân duyeân Phaïm haïnh töùc thò 53

大般涅槃經 性及佛性果。以是因緣梵行即是三十七品。 何以故。三十七品性非顛倒能壞顛倒。性非 惡見能壞惡見。性非怖畏能壞怖畏。性是淨 行能令眾生畢竟造作清淨梵行。 迦葉菩薩白佛言。世尊。有漏之法亦復 能作無漏法因。如來何故不說有漏為清淨梵 行。 善男子。一切有漏即是顛倒。是故有漏不 得名為清淨梵行。 迦葉菩薩白佛言。世尊。世第一法為是有 漏是無漏耶。 佛言。善男子。是有漏也。 世尊。雖是有漏性非顛倒。何故不名清淨 梵行。 善男子。世第一法無漏因故似於無漏。向 無漏故不名顛倒。 善男子。清淨梵行發心相續乃至畢竟。世 第一法唯是一念。是故不得名淨梵行。 迦葉菩薩白佛言。世尊。眾生五識亦是有 漏,非是顛倒復非一念。何故不名清淨梵行。 54

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Tam thaäp thaát phaåm. Haø dó coá? Tam thaäp thaát phaåm, taùnh phi ñieân ñaûo, naêng hoaïi ñieân ñaûo; taùnh phi aùc kieán, naêng hoaïi aùc kieán; taùnh phi boá uùy, naêng hoaïi boá uùy; taùnh thò tònh haïnh, naêng linh chuùng sanh taát caùnh taïo taùc thanh tònh Phaïm haïnh.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Höõu laäu chi phaùp dieäc phuïc naêng taùc voâ laäu phaùp nhaân, Nhö Lai haø coá baát thuyeát höõu laäu vi thanh tònh Phaïm haïnh?

Thieän nam töû! Nhaát thieát höõu laäu töùc thò ñieân ñaûo. Thò coá höõu laäu baát ñaéc danh vi thanh tònh Phaïm haïnh.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Theá ñeä nhaát phaùp vi thò höõu laäu, thò voâ laäu da?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thò höõu laäu daõ.

Theá Toân! Tuy thò höõu laäu, taùnh phi ñieân ñaûo, haø coá baát danh thanh tònh Phaïm haïnh?

Thieän nam töû! Theá ñeä nhaát phaùp, voâ laäu nhaân coá, töï ö voâ laäu, höôùng voâ laäu coá, baát danh ñieân ñaûo.

Thieän nam töû! Thanh tònh Phaïm haïnh phaùt taâm töông tuïc naõi chí taát caùnh. Theá ñeä nhaát Phaùp, duy thò nhaát nieäm; coá baát ñaéc danh tònh Phaïm haïnh.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Chuùng sanh nguõ thöùc dieäc thò höõu laäu, phi thò ñieân ñaûo, phuïc phi nhaát nieäm, haø coá baát danh thanh tònh Phaïm haïnh?

55

大般涅槃經 善男子。眾生五識雖非一念。然是有漏復 是顛倒。增諸漏故名為有漏。體非真實著想 故倒。云何名為體非真實著想故倒。非男女 中生男女想。乃至舍宅車乘瓶衣亦復如是。 是名顛倒。 善男子。三十七品性無顛倒。是故得名清 淨梵行。 善男子。若有菩薩於三十七品。知根,知 因,知攝,知增,知主,知導,知勝,知實,知畢竟 者。如是菩薩則得名為清淨梵行。 迦葉菩薩白佛言。世尊。云何名為知根乃 至知畢竟耶。 佛言。善男子。善哉善哉。菩薩發問為於 二事。一者為自知故。二者為他知故。汝今 已知但為無量眾生未解啟請是事。是故我今 重讚歎汝。善哉善哉。 善男子。三十七品根本是欲。因名明觸。 攝取名受。增名善思。主名為念。導名為 定。勝名智慧。實名解脫。畢竟名為大般涅 槃。 56

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Chuùng sanh nguõ thöùc, tuy phi nhaát nieäm, nhieân thò höõu laäu, phuïc thò ñieân ñaûo. Taêng chö laäu coá, danh vi höõu laäu. Theå phi chaân thaät, tröôùc töôûng coá ñaûo.

Vaân haø danh vi theå phi chaân thaät, tröôùc töôûng coá ñaûo? Phi nam, nöõ trung, sanh nam, nöõ töôûng; naõi chí xaù traïch, xa thaëng, bình y, dieäc phuïc nhö thò; thò danh ñieân ñaûo.

Thieän nam töû! Tam thaäp thaát phaåm, taùnh voâ ñieân ñaûo; thò coá ñaéc danh thanh tònh Phaïm haïnh.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu Boà Taùt, ö Tam thaäp thaát phaåm, tri caên, tri nhaân, tri nhieáp, tri taêng, tri chuû, tri ñaïo, tri thaéng, tri thaät, tri taát caùnh giaû, nhö thò Boà Taùt taéc ñaéc danh vi thanh tònh Phaïm haïnh.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Vaân haø danh vi tri caên naõi chí tri taát caùnh da?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thieän tai! Thieän tai! Boà Taùt phaùt vaán, vò ö nhò söï: nhaát giaû vò töï tri coá, nhò giaû vò tha tri coá. Nhöõ kim dó tri, ñaûn vò voâ löôïng chuùng sanh vò giaûi, khaûi thænh thò söï. Thò coá ngaõ kim truøng taùn thaùn nhöõ: Thieän tai! Thieän tai!

Thieän nam töû! Tam thaäp thaát phaåm, caên boån thò duïc; nhaân, danh minh xuùc; nhieáp thuû, danh thoï; taêng, danh thieän tö; chuû, danh vi nieäm; ñaïo, danh vi ñònh; thaéng, danh trí tueä; thaät, danh giaûi thoaùt; taát caùnh, danh vi Ñaïi Baùt Nieát-baøn.

57

大般涅槃經 善男子。善欲即是初發道心。乃至阿耨 多羅三藐三菩提之根本也。是故我說欲為根 本。 善男子。如世間說。一切苦惱愛為根本。 一切疾病宿食為本。一切斷事鬥諍為本。一 切惡事虛妄為本。 迦葉菩薩白佛言。世尊。如來先於此經中 說。一切善法不放逸為本。今乃說欲。是義 云何。 佛言。善男子。若言生因,善欲是也。若 言了因,不放逸是。如世間說。一切果者子為 其因。或復有說。子為生因,地為了因。是義 亦爾。 迦葉菩薩言。世尊。如來先於餘經中說。 三十七品佛是根本。是義云何。 善男子。如來先說眾生初知三十七品佛是 根本。若自證得欲為根本。 世尊。云何明觸。名之為因。 善男子。如來或時說明為慧,或說為信。 58

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Thieän duïc töùc thò sô phaùt ñaïo taâm naõi chí A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà chi caên boån daõ. Thò coá ngaõ thuyeát duïc vi caên boån.

Thieän nam töû! Nhö theá gian thuyeát: nhaát thieát khoå naõo, aùi vi caên boån. Nhaát thieát taät beänh, tuùc thöïc vi boån.

Nhaát thieát ñoaùn söï, ñaáu tranh vi boån. Nhaát thieát aùc söï, hö voïng vi boån.

Ca-dieáp Boà Taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Nhö Lai tieân ö thöû kinh trung, thuyeát: nhaát thieát thieän phaùp, baát phoùng daät vi boån. Kim naõi thuyeát duïc. Thò nghóa vaân haø?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc ngoân sanh nhaân, thieän duïc thò daõ. Nhöôïc ngoân lieãu nhaân, baát phoùng daät thò. Nhö theá gian thuyeát: nhaát thieát quaû giaû, töû vi kyø nhaân. Hoaëc phuïc höõu thuyeát: töû vi sanh nhaân, ñòa vi lieãu nhaân. Thò nghóa dieäc nhó.

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhö Lai tieân ö dö kinh trung thuyeát: Tam thaäp thaát phaåm: Phaät thò caên boån. Thò nghóa vaân haø?

Thieän nam töû! Nhö Lai tieân thuyeát: chuùng sanh sô tri Tam thaäp thaát phaåm, Phaät thò caên boån. Nhöôïc töï chöùng ñaéc, duïc vi caên boån.

Theá Toân! Vaân haø minh xuùc, danh chi vi nhaân?

Thieän nam töû! Nhö Lai hoaëc thôøi thuyeát minh vi tueä; hoaëc thuyeát vi tín.

59

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。信因緣故親近善友。是名為觸。 親近因緣得聞正法。是名為觸。因聞正法身 口意淨。是名為觸。因三業淨獲得正命。是 名為觸。因正命故得淨根戒。因淨根戒樂寂 靜處。因樂寂靜能善思惟。因善思惟得如法 住。因如法住得三十七品。能壞無量諸惡煩 惱。是名為觸。

Thieän nam töû! Tín nhaân duyeân coá, thaân caän thieän höõu, thò danh vi xuùc. Thaân caän nhaân duyeân, ñaéc vaên Chaùnh phaùp, thò danh vi xuùc. Nhaân vaên Chaùnh phaùp, thaân khaåu yù tònh, thò danh vi xuùc. Nhaân tam nghieäp tònh, hoaïch ñaéc chaùnh maïng, thò danh vi xuùc. Nhaân chaùnh maïng coá, ñaéc tònh caên giôùi. Nhaân tònh caên giôùi, nhaïo tòch tónh xöù.

Nhaân nhaïo tòch tónh, naêng thieän tö duy. Nhaân thieän tö duy, ñaéc nhö phaùp truï. Nhaân nhö phaùp truï, ñaéc tam thaäp thaát phaåm, naêng hoaïi voâ löôïng chö aùc phieàn naõo, thò danh vi xuùc.

善男子。受名攝取。眾生受時能作善惡。 是故名受為攝取也。

Thieän nam töû! Thoï danh nhieáp thuû. Chuùng sanh thoï thôøi, naêng taùc thieän, aùc. Thò coá danh thoï vi nhieáp thuû daõ.

善男子。受因緣故生諸煩惱。三十七品能 破壞之。是故以受為攝取也。

Thieän nam töû! Thoï nhaân duyeân coá, sanh chö phieàn naõo. Tam thaäp thaát phaåm naêng phaù hoaïi chi. Thò coá dó thoï vi nhieáp thuû daõ.

因善思惟能破煩惱。是故名增。何以故。 勤修習故。得如是等三十七品。

Nhaân thieän tö duy naêng phaù phieàn naõo, thò coá danh taêng. Haø dó coá? Caàn tu taäp coá, ñaéc nhö thò ñaúng Tam thaäp thaát phaåm.

若觀能破諸惡煩惱要賴專念。是故以念為 主。如世間中一切四兵隨主將意。三十七品 亦復如是。皆隨念主。 善男子。既入定已。三十七品能善分別一 切法相。是故以定為導。 是三十七品分別法相。智為最勝。是故 以慧為勝。如是智慧知煩惱已。智慧力故煩 60

Nhöôïc quaùn naêng phaù chö aùc phieàn naõo, yeáu taïi chuyeân nieäm. Thò coá dó nieäm vi chuû. Nhö theá gian trung, nhaát thieát töù binh tuøy chuû töôùng yù. Tam thaäp thaát phaåm dieäc phuïc nhö thò; giai tuøy nieäm chuû.

Thieän nam töû! Kyù nhaäp ñònh dó, Tam thaäp thaát phaåm naêng thieän phaân bieät nhaát thieát phaùp töôùng. Thò coá dó ñònh vi ñaïo.

Thò Tam thaäp thaát phaåm phaân bieät phaùp töôùng, trí vò toái thaéng. Thò coá dó tueä vi thaéng. Nhö thò trí tueä tri phieàn 61

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

惱消滅。如世間中四兵壞怨。或一或二勇健 者能。三十七品亦復如是。智慧力故能壞煩 惱。是故以慧為勝。

naõo dó; trí tueä löïc coá, phieàn naõo tieâu dieät. Nhö theá gian trung, töù binh hoaïi oaùn; hoaëc nhaát hoaëc nhò doõng kieän giaû naêng. Tam thaäp thaát phaåm dieäc phuïc nhö thò; trí tueä löïc coá, naêng hoaïi phieàn naõo. Thò coá dó tueä vi thaéng.

善男子。雖因修習三十七品獲得四禪神通 安樂。亦不名實。若壞煩惱證解脫時。乃名 為實。

Thieän nam töû! Tuy nhaân tu taäp Tam thaäp thaát phaåm,

是三十七品發心修道。雖得世樂及出世樂 四沙門果及以解脫。亦不得名為畢竟也。若 能斷除三十七品所行之事。是名涅槃。是故 我說畢竟者即大涅槃。 復次善男子。善愛念心即是欲也。因善 愛念親近善友。故名為觸。是名為因。因近 善友故名為受。是名攝取。因近善友能善 思惟。故名為增。因是四法能生長道。所謂 欲念定智。是即名為主導勝也。因是三法得 二解脫。除斷愛故心得解脫。斷無明故慧得 解脫。是名為實。如是八法畢竟得果名為涅 槃。故名畢竟。 復次善男子。欲者即是發心出家。觸者 即是白四羯磨。是名為因。攝者即是受二種 62

hoaïch ñaéc töù thieàn, thaàn thoâng an laïc, dieäc baát danh thaät.

Nhöôïc hoaïi phieàn naõo, chöùng giaûi thoaùt thôøi, naõi danh vi thaät.

Thò Tam thaäp thaát phaåm phaùt taâm tu ñaïo, tuy ñaéc theá laïc caäp xuaát theá laïc, töù sa-moân quaû caäp dó giaûi thoaùt, dieäc baát ñaéc danh vi taát caùnh daõ. Nhöôïc naêng ñoaïn tröø Tam thaäp thaát phaåm sôû haønh chi söï, thò danh Nieát-baøn. Thò coá ngaõ thuyeát taát caùnh giaû, töùc Ñaïi Nieát-baøn.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Thieän aùi nieäm taâm, töùc thò duïc daõ. Nhaân thieän aùi nieäm, thaân caän Thieän höõu, coá danh vi xuùc; thò danh vi nhaân. Nhaân caän thieän höõu, coá danh vi thoï; thò danh nhieáp thuû. Nhaân caän thieän höõu, naêng thieän tö duy, coá danh vi taêng. Nhaân thò töù Phaùp, naêng sanh tröôûng ñaïo, sôû vò: duïc, nieäm, ñònh, trí. Thò töùc danh vi chuû, ñaïo, thaéng daõ. Nhaân thò tam phaùp, ñaéc nhò giaûi thoaùt: Tröø ñoaïn aùi coá, taâm ñaéc giaûi thoaùt; ñoaïn voâ minh coá, tueä ñaéc giaûi thoaùt. Thò danh vi thaät. Nhö thò baùt phaùp, taát caùnh ñaéc quaû danh vi Nieát-baøn; coá danh taát caùnh.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Duïc giaû, töùc thò phaùt taâm xuaát gia. Xuùc giaû, töùc thò baïch töù kieát ma; thò danh vi nhaân.

Nhieáp giaû töùc thò thoï nhò chuûng giôùi: nhaát giaû Ba-la-ñeà63

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

戒。一者波羅提木叉戒。二者淨根戒。是 名為受。是名攝取。增者即是修習四禪。主 者即是須陀洹果斯陀含果。導者即是阿那含 果。勝者即是阿羅漢果。實者即是辟支佛 果。畢竟者即是阿耨多羅三藐三菩提果。 復次善男子。欲名為識。觸名六入。攝名 為受。增名無明。主名名色。導名為愛。勝 名為取。實名為有。畢竟者名生老病死。

大 般 涅 槃 經 卷 第三 十 七 終

64

moäc-xoa giôùi, nhò giaû Tònh caên giôùi. Thò danh vi thoï; thò danh nhieáp thuû. Taêng giaû töùc thò tu taäp töù thieàn. Chuû giaû, töùc thò Tu-ñaø-hoaøn quaû, Tö-ñaø-haøm quaû. Ñaïo giaû, töùc thò A-na-haøm quaû. Thaéng giaû, töùc thò A-la-haùn quaû. Thaät giaû, töùc thò Bích-chi Phaät quaû. Taát caùnh giaû, töùc thò A-naäu-ñala Tam-mieäu Tam-boà-ñeà quaû.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Duïc danh vi thöùc. Xuùc, danh luïc nhaäp. Nhieáp, danh vi thoï. Taêng, danh voâ minh. Chuû, danh danh saéc ñaïo, danh vi aùi thaéng, danh vi thuû. Thaät, danh vi höõu. Taát caùnh giaû, danh sanh, laõo, beänh, töû.

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä tam thaäp thaát Chung

65

大般涅槃經 卷 第 三十八

迦 葉菩 薩 品 第十二 之 六 迦葉菩薩言。世尊。根本因增。如是三法 云何有異。 善男子。所言根者即是初發。因者即是相 似不斷。增者即是滅相似已,能生相似。 復次善男子。根即是作,因即是果,增即可 用。善男子。未來之世雖有果報,以未受故名 之為因,及其受時是名為增。 復次善男子。根即是求,得即是因,用即是 增。 善男子。是經中根即是見道,因即修道,增 者即是無學道也。 復次善男子。根即正因,因即方便因。從 是正因獲得果報,名為增長。 106

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH QUYEÅN ÑEÄ TAM THAÄP BAÙT

CA-DIEÁP BOÀ TAÙT PHAÅM ÑEÄ THAÄP NHÒ CHI LUÏC

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Caên baûn, nhaân, taêng, nhö thò tam phaùp, vaân haø höõu dò?

Thieän nam töû! Sôû ngoân caên giaû, töùc thò sô phaùt. Nhaân giaû, töùc thò töông töï baát ñoaïn. Taêng giaû, töùc thò dieät töông töï dó, naêng sanh töông töï.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Caên töùc thò taùc; nhaân töùc thò quaû; taêng, töùc khaû duïng. Thieän nam töû! Vò lai chi theá, tuy höõu quaû baùo, dó vò thoï coá, danh chi vi nhaân; caäp kyø thoï thôøi, thò danh vi taêng.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Caên, töùc thò caàu. Ñaéc, töùc thò nhaân. Duïng, töùc thò taêng.

Thieän nam töû! Thò kinh trung, caên, töùc thò kieán ñaïo.

Nhaân töùc thò tu ñaïo. Taêng giaû, töùc thò voâ hoïc ñaïo daõ.

Phuïc thöù, thieän nam töû! Caên, töùc chaùnh nhaân. Nhaân, töùc phöông tieän nhaân. Tuøng thò chaùnh nhaân, hoaïch ñaéc quaû baùo, danh vi taêng tröôûng.

107

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

迦葉菩薩言。世尊。如佛所說。畢竟者即 是涅槃。如是涅槃云何可得。

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Nhö Phaät sôû thuyeát, Taát caùnh giaû, töùc thò Nieát-baøn. Nhö thò Nieát-baøn, vaân haø khaû ñaéc?

善男子。若菩薩摩訶薩，若比丘，比丘尼， 優婆塞，優婆夷，能修十想。當知是人能得涅 槃。云何為十。一者無常想。二者苦想。三 者無我想。四者厭離食想。五者一切世間不 可樂想。六者死想。七者多過罪想。八者離 想。九者滅想。十者無愛想。

Thieän nam töû! Nhöôïc Boà Taùt ma-ha-taùt, nhöôïc tyøkheo, tyø-kheo ni, öu-baø-taéc, öu-baø-di naêng tu thaäp töôûng, ñöông tri thò nhaân naêng ñaéc Nieát-baøn. Vaân haø vi thaäp?

Nhaát giaû voâ thöôøng töôûng, nhò giaû khoå töôûng, tam giaû voâ ngaõ töôûng, töù giaû yeám ly thöïc töôûng, nguõ giaû nhaát thieát theá gian baát khaû nhaïo töôûng, luïc giaû töû töôûng, thaát giaû ña quaù toäi töôûng, baùt giaû ly töôûng, cöûu giaû dieät töôûng, thaäp giaû voâ aùi töôûng.

善男子。菩薩摩訶薩比丘比丘尼優婆塞 優婆夷。修習如是十種想者。是人畢竟定得 涅槃。不隨他心自能分別善不善等。是名真 實。稱比丘義。乃至得稱優婆夷義。

Thieän nam töû! Boà Taùt ma-ha-taùt, tyø-kheo, tyø-kheo ni, öu-baø-taéc, öu-baø-di tu taäp nhö thò thaäp chuûng töôûng giaû, thò nhaân taát caùnh ñònh ñaéc Nieát-baøn. Baát tuøy tha taâm, töï naêng phaân bieät thieän, baát thieän ñaúng; thò danh chaân thaät xöng tyø-kheo nghóa, naõi chí ñaéc xöng öu-baø-di nghóa.

迦葉菩薩言。世尊。云何名為菩薩乃至優 婆夷等修無常想。 善男子。菩薩二種。一初發心。二已行 道。無常想者亦復二種。一麤二細。 初心菩薩觀無常想時作是思惟。世間之物 凡有二種。一內二外。如是內物無常變異。 我見生時小時大時壯時老時死時。是諸時節 各各不同。是故當知內物無常。 108

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Vaân haø danh vi Boà Taùt naõi chí öu-baø-di ñaúng tu voâ thöôøng töôûng?

Thieän nam töû! Boà Taùt nhò chuûng: Nhaát sô phaùt taâm, nhò dó haønh ñaïo. Voâ thöôøng töôûng giaû, dieäc phuïc nhò chuûng: Nhaát thoâ, nhò teá.

Sô taâm Boà Taùt, quaùn voâ thöôøng töôûng thôøi, taùc thò tö duy: theá gian chi vaät, phaøm höõu nhò chuûng: nhaát noäi, nhò ngoaïi. Nhö thò noäi vaät, voâ thöôøng bieán dò. Ngaõ kieán sanh thôøi, tieåu thôøi, ñaïi thôøi, traùng thôøi, laõo thôøi, töû thôøi. Thò chö thôøi tieát caùc caùc baát ñoàng. Thò coá ñöông tri noäi vaät voâ thöôøng.

109

大般涅槃經 復作是念。我見眾生。或有肥鮮具足色力 去來進止自在無礙。或見病苦。色力毀悴顏 貌羸損不得自在。或見財富庫藏盈溢。或見 貧窮觸事尟乏。或見成就無量功德。或見具 足無量惡法。是故定知內法無常。 復觀外法。子時芽時莖時葉時花時果時。 如是諸時各各不同。如是外法。或有具足或 不具足。是故當知。一切外物定是無常。 既觀見法是無常已。復觀聞法。我聞諸天 具足成就極妙快樂神通自在。亦有五相。是 故當知即是無常。 復聞劫初有諸眾生。各各具足上妙功德。 身光自照不假日月。無常力故光滅德損。 復聞昔有轉輪聖王統四天下。成就七寶得 大自在。而不能壞無常之相。 復觀大地。往昔之時安處布置無量眾生。 間無空處如車輪許。具足生長一切妙藥。叢 林樹木果實滋茂。眾生薄福令此大地無復勢 110

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuïc taùc thò nieäm: Ngaõ kieán chuùng sanh, hoaëc höõu phì tieân cuï tuùc saéc löïc; khöù lai taán chæ, töï taïi voâ ngaïi. Hoaëc kieán beänh khoå, saéc löïc huûy tuïy, nhan maïo luy toån, baát ñaéc töï taïi. Hoaëc kieán taøi phuù, khoá taøng, doanh daät. Hoaëc kieán baàn cuøng, xuùc söï tieån phaïp. Hoaëc kieán thaønh töïu voâ löôïng coâng ñöùc. Hoaëc kieán cuï tuùc voâ löôïng aùc phaùp. Thò coá ñònh tri noäi phaùp voâ thöôøng.

Phuïc quaùn ngoaïi phaùp: Töû thôøi, nha thôøi, haønh thôøi, dieäp thôøi, hoa thôøi, quaû thôøi. Nhö thò chö thôøi, caùc caùc baát ñoàng. Nhö thò ngoaïi phaùp, hoaëc höõu cuï tuùc, hoaëc baát cuï tuùc. Thò coá ñöông tri nhaát thieát ngoaïi vaät ñònh thò voâ thöôøng.

Kyù quaùn kieán phaùp thò voâ thöôøng dó, phuïc quaùn vaên phaùp. Ngaõ vaên chö thieân cuï tuùc thaønh töïu cöïc dieäu khoaùi laïc, thaàn thoâng töï taïi; dieäc höõu nguõ töôùng. Thò coá ñöông tri töùc thò voâ thöôøng.

Phuïc vaên Kieáp sô, höõu chö chuùng sanh, caùc caùc cuï tuùc thöôïng dieäu coâng ñöùc; thaân quang töï chieáu, baát giaû nhaät nguyeät. Voâ thöôøng löïc coá, quang dieät, ñöùc toån.

Phuïc vaên tích höõu Chuyeån luaân Thaùnh vöông, thoáng Töù thieân haï thaønh töïu thaát baûo, ñaéc ñaïi töï taïi, nhi baát naêng hoaïi voâ thöôøng chi töôùng.

Phuïc quaùn: Ñaïi ñòa, vaõng tích chi thôøi, an xöû boá trí voâ löôïng chuùng sanh, gian voâ khoâng xöù, nhö xa luaân höùa. Cuï tuùc sanh tröôûng nhaát thieát dieäu döôïc; tuøng laâm thoï moäc quaû thaät tö maäu. Chuùng sanh baïc phöôùc, linh thöû ñaïi ñòa voâ phuïc theá löïc, sôû sanh chi vaät toaïi thaønh hö hao. Thò coá 111

大般涅槃經 力。所生之物遂成虛耗。是故當知。內外之 法一切無常。是則名為麤無常也。 既觀麤已次觀細者。云何名細。菩薩摩訶 薩觀於一切內外之物乃至微塵。在未來時已 是無常。何以故。具足成就破壞相故。若未 來色非無常者。不得言色。有十時差別。云 何十時。一者膜時。二者泡時。三者皰時。 四者肉團時。五者肢時。六者嬰孩時。七者 童子時。八者少年時。九者盛壯時。十者衰 老時。 菩薩觀膜若非無常不應至泡。乃至盛壯， 若非無常者終不至老。若是諸時非念念滅終 不漸長。應當一時成長具足。無是事故。是 故當知。定有念念。微細無常。 復見有人諸根具足顏色暐曄。後見枯悴。 復作是念。是人定有念念無常。復觀四大及 四威儀。復觀內外各二苦因,飢渴寒熱。復 觀是四,若無念念微細無常。亦不得說如是 四苦。若有菩薩能作是念。是名菩薩觀細無 常。 112

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ñöông tri Noäi, Ngoaïi chi phaùp, nhaát thieát Voâ thöôøng. Thò taéc danh vi thoâ voâ thöôøng daõ.

Kyù quaùn thoâ dó, thöù quaùn Teá giaû. Vaân haø danh teá? Boà Taùt ma-ha-taùt, quaùn ö nhaát thieát noäi, ngoaïi chi vaät, naõi chí vi traàn, taïi vò lai thôøi, dó thò voâ thöôøng. Haø dó coá? Cuï tuùc thaønh töïu phaù hoaïi töôùng coá. Nhöôïc vò lai saéc phi voâ thöôøng giaû, baát ñaéc ngoân saéc höõu thaäp thôøi sai bieät. Vaân haø thaäp thôøi? Nhaát giaû maïc thôøi, nhò giaû baøo thôøi, tam giaû baùo thôøi, töù giaû nhuïc ñoaøn thôøi, nguõ giaû chi thôøi, luïc giaû anh haøi thôøi, thaát giaû ñoàng töû thôøi, baùt giaû thieáu nieân thôøi, cöûu giaû thaïnh traùng thôøi, thaäp giaû suy laõo thôøi.

Boà Taùt quaùn maïc, nhöôïc phi voâ thöôøng, baát öng chí baøo, naõi chí thaïnh traùng; nhöôïc phi voâ thöôøng giaû, chung baát chí laõo. Nhöôïc thò chö thôøi, phi nieäm nieäm dieät, chung baát tieäm tröôûng, duy ñöông nhaát thôøi thaønh tröôûng cuï tuùc.

Voâ thò söï coá, thò coá ñöông tri ñònh höõu nieäm nieäm vi teá voâ thöôøng.

Phuïc kieán höõu nhaân, chö caên cuï tuùc, nhan saéc dó dieäp.

Haäu kieán khoâ tuïy, phuïc taùc thò nieäm: Thò nhaân ñònh höõu nieäm nieäm voâ thöôøng. Phuïc quaùn töù ñaïi caäp töù oai nghi.

Phuïc quaùn noäi, ngoaïi, caùc nhò khoå nhaân. Cô, khaùt, haøn, nhieät, phuïc quaùn thò töù. Nhöôïc voâ nieäm nieäm vi teá voâ thöôøng, dieäc baát ñaéc thuyeát nhö thò töù khoå. Nhöôïc höõu Boà Taùt naêng taùc thò nieäm, thò danh Boà Taùt quaùn teá voâ thöôøng.

113

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

如內外色心法亦爾。何以故。行六處故。 行六處時。或生喜心或生瞋心。或生愛心或 生念心。展轉異生不得一種。是故當知。一 切色法及非色法悉是無常。

Nhö noäi, ngoaïi saéc, taâm phaùp dieäc nhó. Haø dó coá? Haønh luïc xöù coá. Haønh luïc xöù thôøi, hoaëc sanh hyû taâm, hoaëc sanh saân taâm, hoaëc sanh aùi taâm, hoaëc sanh nieäm taâm; trieån chuyeån dò sanh, baát ñaéc nhaát chuûng. Thò coá ñöông tri nhaát thieát saéc phaùp caäp phi saéc phaùp, taát thò voâ thöôøng.

善男子。菩薩若能於一念中。見一切法生 滅無常。是名菩薩具無常想。

Thieän nam töû! Boà Taùt nhöôïc naêng ö nhaát nieäm trung, kieán nhaát thieát phaùp sanh dieät voâ thöôøng, thò danh Boà Taùt cuï voâ thöôøng töôûng.

善男子。智者修習無常想已,遠離常慢,常 倒,想倒。

Thieän nam töû! Trí giaû tu taäp voâ thöôøng töôûng dó, vieãn ly thöôøng maïn, thöôøng ñaûo, töôûng ñaûo.

次修苦想。何因緣故有如是苦。深知是苦 因於無常。因無常故受生老病死。生老病死 因緣故名為無常。無常因緣故。受內外苦飢 渴寒熱鞭打罵辱。如是等苦皆因無常。

Thöù tu khoå töôûng. Haø nhaân duyeân coá höõu nhö thò khoå?

Thaâm tri thò khoå, nhaân ö voâ thöôøng. Nhaân voâ thöôøng coá, thoï sanh, laõo, beänh, töû. Sanh, laõo, beänh, töû nhaân duyeân coá, danh vi voâ thöôøng. Voâ thöôøng nhaân duyeân coá, thoï noäi, ngoaïi khoå: cô, khaùt, haøn, nhieät, tieân ñaõ, maï nhuïc. Nhö thò ñaúng khoå, giai nhaân voâ thöôøng.

復次智者深觀此身,即無常器。是器即 苦。以器苦故。所受盛法亦復是苦。

Phuïc thöù, trí giaû thaâm quaùn: Thöû thaân, töùc voâ thöôøng khí. Thò khí töùc khoå. Dó khí khoå coá, sôû thoï thònh phaùp dieäc phuïc thò khoå.

善男子。智者復觀。生即是苦,滅即是 苦。苦生滅故,即是無常。非我,我所,修無我 想。

Thieän nam töû! Trí giaû phuïc quaùn: Sanh töùc thò khoå, dieät töùc thò khoå; khoå sanh dieät coá, töùc thò voâ thöôøng, phi ngaõ, ngaõ sôû, tu voâ ngaõ töôûng.

智者復觀苦即無常無常即苦。若苦,無常, 智者云何說言有我。苦非是我無常亦爾。如 是五陰亦苦無常。眾生云何說言有我。 114

Trí giaû phuïc quaùn: Khoå töùc voâ thöôøng, voâ thöôøng töùc khoå. Nhöôïc khoå, voâ thöôøng, trí giaû vaân haø thuyeát ngoân höõu ngaõ? Khoå phi thò ngaõ, voâ thöôøng dieäc nhó. Nhö thò nguõ aám dieäc khoå, voâ thöôøng. Chuùng sanh vaân haø thuyeát ngoân höõu ngaõ?

115

大般涅槃經 復次觀。一切法有異和合。不從一和合生 一切法。亦非一法是一切和合果。一切和合 皆無自性。亦無一性亦無異性。亦無物性亦 無自在。諸法若有如是等相。智者云何說言 有我。 復作是念。一切法中無有一法能為作者。 若使一法不能作者。眾法和合亦不能作。一 切諸法性終不能獨生獨滅。和合故滅和合故 生。是法生已眾生倒想,言是和合。從和合生 眾生想倒,無有真實。云何而有真實我耶。是 故智者觀於無我。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuïc thöù, quaùn nhaát thieát phaùp höõu dò hoøa hieäp, baát tuøng nhaát hoøa hieäp sanh nhaát thieát phaùp. Dieäc phi nhaát phaùp thò nhaát thieát hoøa hieäp quaû. Nhaát thieát hoøa hieäp giai voâ töï taùnh; dieäc voâ nhaát taùnh; dieäc voâ dò taùnh; dieäc voâ vaät taùnh; dieäc voâ töï taïi. Chö phaùp nhöôïc höõu nhö thò ñaúng töôùng, trí giaû vaân haø thuyeát ngoân höõu ngaõ?

Phuïc taùc thò nieäm: Nhaát thieát phaùp trung, voâ höõu nhaát phaùp naêng vi taùc giaû. Nhöôïc söû nhaát phaùp baát naêng taùc giaû, chuùng phaùp hoøa hieäp dieäc baát naêng taùc. Nhaát thieát chö phaùp taùnh chung baát naêng ñoäc sanh, ñoäc dieät; hoøa hieäp coá dieät, hoøa hieäp coá sanh. Thò phaùp sanh dó, chuùng sanh ñaûo töôûng, ngoân thò hoøa hieäp. Tuøng hoøa hieäp sanh chuùng sanh töôûng ñaûo, voâ höõu chaân thaät. Vaân haø nhi höõu chaân thaät ngaõ da? Thò coá trí giaû quaùn ö voâ ngaõ.

又復諦觀何因緣故眾生說我。是我若有應 一應多。我若一者。云何而有剎利婆羅門毘 舍首陀。人天地獄餓鬼畜生大小老壯。是故 知我非是一也。我若多者。云何說言眾生我 者是一是遍無有邊際。若一若多二俱無我。

Höïu phuïc ñeá quaùn: Haø nhaân duyeân coá chuùng sanh thuyeát ngaõ? Thò ngaõ nhöôïc höõu, öng nhaát, öng ña? Ngaõ nhöôïc nhaát giaû, vaân haø nhi höõu saùt-lôïi, baø-la-moân, tyø-xaù, thuû-ñaø, nhaân, thieân, ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sanh, ñaïi, tieåu, laõo, traùng? Thò coá tri ngaõ phi thò nhaát daõ. Ngaõ nhöôïc ña giaû, vaân haø thuyeát ngoân chuùng sanh ngaõ giaû thò nhaát, thò bieán, voâ höõu bieân teá? Nhöôïc nhaát, nhöôïc ña, nhò caâu voâ ngaõ.

智者如是觀無我已。次復觀於厭離食想。 作是念言。若一切法無常,苦,空,無我,云何 為食起身口意三種惡業。若有眾生為貪食 故。起身口意三種惡業。所得財物眾皆共 之。後受苦果無共分者。

Trí giaû nhö thò quaùn voâ ngaõ dó, thöù phuïc quaùn ö yeám ly thöïc töôûng. Taùc thò nieäm ngoân: Nhöôïc nhaát thieát phaùp voâ thöôøng, khoå, khoâng, voâ ngaõ, vaân haø vò thöïc khôûi thaân, khaåu, yù tam chuûng aùc nghieäp? Nhöôïc höõu chuùng sanh, vò tham thöïc coá, khôûi thaân, khaåu, yù tam chuûng aùc nghieäp, sôû ñaéc taøi vaät, chuùng giai coäng chi. Haäu thoï khoå quaû, voâ coäng phaân giaû.

116

117

大般涅槃經 善男子。智者復觀。一切眾生為飲食故身 心受苦。若從眾苦而得食者。我當云何於是 食中而生貪著。是故於食不生貪心。 復次智者當觀身因。因於飲食身得增長。 我今出家受戒修道。為欲捨身。今貪此食云 何當得捨此身耶。如是觀已。雖復受食。猶 如曠野食其子肉。其心厭惡都不甘樂。深觀 摶食有如是過。 次觀觸食。如被剝牛為無量蟲之所唼食。 次觀思食如大火聚。 識食猶如三百鑽矛。 善男子。智者如是觀四食已。於食終不生 貪樂想。若猶生貪當觀不淨。何以故。為離 食愛故。於一切食。善能分別不淨之想。隨 諸不淨令與相似。如是觀已。若得好食及以 惡食。受時猶如塗癰瘡藥。終不生於貪愛之 心。 善男子。智者若能如是觀者。是名成就厭 離食想。 118

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Trí giaû phuïc quaùn: Nhaát thieát chuùng sanh, vò aåm thöïc coá, thaân taâm thoï khoå. Nhöôïc tuøng chuùng khoå nhi ñaéc thöïc giaû, ngaõ ñöông vaân haø ö thò thöïc trung nhi sanh tham tröôùc? Thò coá ö thöïc baát sanh tham taâm.

Phuïc thöù, trí giaû ñöông quaùn thaân nhaân: Nhaân ö aåm thöïc, thaân ñaéc taêng tröôûng. Ngaõ kim xuaát gia, thoï giôùi tu ñaïo, vò duïc xaû thaân. Kim tham thöû thöïc, vaân haø ñöông ñaéc xaû thöû thaân da? Nhö thò quaùn dó, tuy phuïc thoï thöïc, do nhö khoaùng daõ thöïc kyø töû nhuïc, kyø taâm yeám oá, ñoâ baát cam laïc. Thaâm quaùn ñoaøn thöïc, höõu nhö thò quaù.

Thöù quaùn xuùc thöïc, nhö bò baùc ngöu, vi voâ löôïng truøng chi sôû xieáp thöïc.

Thöù quaùn tö thöïc, nhö ñaïi hoûa tuï.

Thöùc thöïc, do nhö tam baù toaøn maâu.

Thieän nam töû! Trí giaû nhö thò quaùn töù thöïc dó, ö thöïc, chung baát sanh tham nhaïo töôûng. Nhöôïc do sanh tham, ñöông quaùn baát tònh. Haø dó coá? Vò ly thöïc aùi coá, ö nhaát thieát thöïc, thieän naêng phaân bieät baát tònh chi töôûng. Tuøy chö baát tònh, linh döõ töông töï. Nhö thò quaùn dó, nhöôïc ñaéc haûo thöïc caäp dó aùc thöïc, thoï thôøi do nhö ñoà ung sang döôïc, chung baát sanh ö tham aùi chi taâm.

Thieän nam töû! Trí giaû nhöôïc naêng nhö thò quaùn giaû, thò danh thaønh töïu yeám ly thöïc töôûng.

119

大般涅槃經 迦葉菩薩言。世尊。智者觀食,作不淨想, 為是實觀,虛解觀耶。若是實觀。所觀之食實 非不淨。若是虛解。是法云何名為善想。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Trí giaû quaùn thöïc, taùc baát tònh töôûng, vi thò thaät quaùn, hö giaûi quaùn da? Nhöôïc thò thaät quaùn, sôû quaùn chi thöïc, thaät phi baát tònh. Nhöôïc thò hö giaûi, thò phaùp vaân haø danh vi thieän töôûng?

佛言。善男子。如是想者。亦是實觀亦是

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö thò töôûng giaû dieäc thò

虛解。能壞貪食故名為實。非虫見虫故名虛

thaät quaùn, dieäc thò hö giaûi. Naêng hoaïi tham thöïc, coá danh

解。 善男子。一切有漏皆名為虛。亦能得實。 善男子。若有比丘發心乞食預作是念。我

vi thaät; phi truøng kieán truøng, coá danh hö giaûi.

Thieän nam töû! Nhaát thieát höõu laäu giai danh vi hö, dieäc naêng ñaéc thaät.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu tyø-kheo phaùt taâm khaát thöïc,

當乞食願得好者莫得麤惡。願必多得莫令尠

döï taùc thò nieäm: Ngaõ ñöông khaát thöïc, nguyeän ñaéc haûo giaû;

少。亦願速得莫令遲晚。如是比丘不名於食

maïc ñaéc thoâ aùc. Nguyeän taát ña ñaéc; maïc linh tieån thieåu.

得厭離想。所修善法日夜衰耗。不善之法漸 當增長。

Dieäc nguyeän toác ñaéc; maïc linh trì vaõn. Nhö thò tyø-kheo, baát danh ö thöïc, ñaéc yeám ly töôûng. Sôû tu thieän phaùp, nhaät daï suy hao; baát thieän chi phaùp, tieäm ñöông taêng tröôûng.

善男子。若有比丘欲乞食時。先當願言。

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu tyø-kheo, duïc khaát thöïc thôøi,

令諸乞者悉得飽滿。其施食者得無量福。我

tieân ñöông nguyeän ngoân: Linh chö khaát giaû taát ñaéc baûo

若得食為療毒身。修習善法利益施主。作是

maõn; kyø thí thöïc giaû ñaéc voâ löôïng phöôùc. Ngaõ nhöôïc

願時所修善法日夜增長。不善之法漸當消 滅。 善男子。若有比丘能如是修。當知是人不 空食於國中信施。 120

ñaéc thöïc, vò lieäu ñoäc thaân; tu taäp thieän phaùp, lôïi ích thí chuû. Taùc thò nguyeän thôøi, sôû tu thieän phaùp, nhaät daï taêng tröôûng; Baát thieän chi phaùp, tieäm ñöông tieâu dieät.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu tyø-kheo naêng nhö thò tu, ñöông tri thò nhaân baát khoâng thöïc ö quoác trung tín thí.

121

大般涅槃經 善男子。智者具足如是四想。能修世間不 可樂想。作是念言。一切世間無處不有生老 病死。而我此身無處不生。若世間中無有一 處當得離於生老病死。我當云何樂於世間。 一切世間無有進得而非退失。是故世間定 是無常。若是無常云何智人而樂於世。 一一眾生周遍經歷一切世間具受苦樂。雖 復得受梵天之身乃至非想非非想天。命終還 墮三惡道中。雖為四王乃至他化自在天身。 命終生於畜生道中。或為師子虎兕豺狼象馬 牛驢。 次觀轉輪聖王統四天下，豪貴自在，福盡貧 困，衣食不供。智者深觀如是事已。生於世 間不可樂想。 智者復觀世間有法。所謂舍宅衣服飲食臥 具醫藥。香花瓔珞種種伎樂財物寶貨。如是 等事皆為離苦。而是等物體即是苦。云何以 苦欲離於苦。 善男子。智者如是觀已。於世間物不生愛 樂而作樂想。 122

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Trí giaû cuï tuùc nhö thò töù töôûng, naêng tu theá gian baát khaû nhaïo töôûng. Taùc thò nieäm ngoân: Nhaát thieát theá gian voâ xöù baát höõu sanh, laõo, beänh, töû. Nhi ngaõ thöû thaân, voâ xöù baát sanh. Nhöôïc theá gian trung, voâ höõu nhaát xöù ñöông ñaéc ly ö sanh, laõo, beänh, töû, ngaõ ñöông vaân haø nhaïo ö theá gian?

Nhaát thieát theá gian, voâ höõu taán ñaéc nhi phi thoái thaát; thò coá theá gian ñònh thò voâ thöôøng. Nhöôïc thò voâ thöôøng, vaân haø trí nhaân nhi nhaïo ö theá?

Nhaát nhaát chuùng sanh, chaâu bieán kinh lòch nhaát thieát theá gian, cuï thoï khoå, laïc. Tuy phuïc ñaéc thoï Phaïm thieân chi thaân, naõi chí Phi töôûng phi phi töôûng thieân, maïng chung hoaøn ñoïa tam aùc ñaïo trung. Tuy vi Töù vöông, naõi chí Tha hoùa töï taïi thieân thaân, maïng chung sanh ö suùc sanh ñaïo trung, hoaëc vi sö töû, hoå, huûy, saøi, lang, töôïng, maõ ngöu, lö.

Phuïc quaùn Chuyeån luaân Thaùnh vöông, thoáng Töù thieân haï, haøo quyù töï taïi; phöôùc taän baàn khoán, y thöïc baát cung.

Trí giaû thaâm quaùn nhö thò söï dó, sanh ö theá gian baát khaû nhaïo töôûng.

Trí giaû phuïc quaùn: Theá gian höõu phaùp, sôû vò: xaù traïch, y phuïc aåm thöïc, ngoïa cuï, y döôïc, höông hoa, anh laïc, chuûng chuûng kyõ nhaïc, taøi vaät baûo hoùa. Nhö thò ñaúng söï, giai vò ly khoå; nhö thò ñaúng vaät, theå töùc thò khoå. Vaân haø dó khoå, duïc ly ö khoå?

Thieän nam töû! Trí giaû nhö thò quaùn dó, ö theá gian vaät, baát sanh aùi nhaïo nhi taùc laïc töôûng.

123

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。譬如有人身嬰重病。雖有種種音 樂倡伎香花瓔珞。終不於中生貪愛樂。智者 觀已亦復如是。

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, thaân anh troïng beänh.

Tuy höõu chuûng chuûng aâm nhaïc xöôùng kyõ, höông hoa anh laïc, chung baát ö trung, sanh tham aùi nhaïo. Trí giaû quaùn dó, dieäc phuïc nhö thò.

善男子。智者深觀一切世間。非歸依處。 非解脫處。非寂靜處。非可愛處。非彼岸 處。非是常樂我淨之法。若我貪樂如是世 間。我當云何得離是法。如人不樂處闇而求 光明還復歸闇。闇即世間明即出世。若我樂 世增長黑闇遠離光明。闇即無明光即智明。 是智明因即是世間不可樂想。一切貪結雖是 繫縛,然我今者貪於智明不貪世間。

Thieän nam töû! Trí giaû thaâm quaùn. Nhaát thieát theá gian phi quy y xöù, phi giaûi thoaùt xöù, phi tòch tónh xöù, phi khaû aùi xöù, phi bæ ngaïn xöù, phi thò thöôøng, laïc, ngaõ, tònh chi phaùp.

Nhöôïc ngaõ tham nhaïo nhö thò theá gian, ngaõ ñöông vaân haø ñaéc ly thò phaùp? Nhö nhaân baát nhaïo xöû aùm, nhi caàu quang minh, hoaøn phuïc quy aùm! AÙm, töùc theá gian; minh töùc xuaát theá. Nhöôïc ngaõ nhaïo theá, taêng tröôûng haéc aùm, vieãn ly quang minh. AÙm, töùc voâ minh; quang, töùc trí minh.

Thò trí minh nhaân, töùc thò theá gian baát khaû nhaïo töôûng.

Nhaát thieát tham keát tuy thò heä phöôïc, nhieân ngaõ kim giaû tham ö trí minh, baát tham theá gian.

智者深觀如是法已。具是世間不可樂想。 善男子。有智之人已修世間不可樂想。次 修死想。觀是壽命常為無量怨讎所繞。念念 損滅無有增長。猶山瀑水不得停住。亦如朝 露勢不久停。如囚趣市步步近死。如牽牛羊 詣於屠所。 迦葉菩薩言。世尊。云何智者觀念念滅。 善男子。譬如四人皆善射術聚在一處。各 射一方俱作是念。我等四箭俱發俱墮。復有 124

Trí giaû thaâm quaùn nhö thò phaùp dó, cuï thò theá gian baát khaû nhaïo töôûng.

Thieän nam töû! Höõu trí chi nhaân, dó tu theá gian baát khaû nhaïo töôûng, thöù tu töû töôûng. Quaùn thò thoï maïng thöôøng vi voâ löôïng oaùn thuø sôû nhieãu, nieäm nieäm toån dieät, voâ höõu taêng tröôûng. Do sôn baïo thuûy, baát ñaéc ñình truï. Dieäc nhö trieâu loä, theá baát cöûu ñình. Nhö tuø thuù thò, boä boä caän töû.

Nhö khieân ngöu döông, ngheä ö ñoà sôû.

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Theá Toân! Vaân haø trí giaû quaùn nieäm nieäm dieät?

Thieän nam töû! Thí nhö töù nhaân, giai thieän xaï thuaät; tuï taïi nhaát xöù, caùc xaï nhaát phöông. Caâu taùc thò nieäm: Ngaõ 125

大般涅槃經 一人作是念言。如是四箭及其未墮。我能一 時以手接取。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ñaúng töù tieãn caâu phaùt, caâu ñoïa. Phuïc höõu nhaát nhaân taùc thò nieäm ngoân: Nhö thò töù tieãn, caäp kyø vò ñoïa, ngaõ naêng nhaát thôøi dó thuû tieáp thuû.

善男子。如是之人可說疾不。

Thieän nam töû! Nhö thò chi nhaân, khaû thuyeát taät phuû?

迦葉菩薩言。如是世尊。

Ca-dieáp Boà Taùt ngoân: Nhö thò, Theá Toân!

佛言。善男子。地行鬼疾復速是人。有飛 行鬼復速地行。四天王疾復速飛行。日月神 天復速四王。行堅疾天復速日月。眾生壽命 復速堅疾。 善男子。一息一瞬眾生壽命四百生滅。智 者若能觀命如是。是名能觀念念滅也。 善男子。智者觀命繫屬死王。我若能離如 是死王。則得永斷無常壽命。 復次智者觀是壽命猶如河岸臨峻大樹。亦 如有人作大逆罪。及其受戮無憐愍者。如師

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ñòa haønh quyû taät, phuïc toác thò nhaân. Höõu phi haønh quyû, phuïc toác ñòa haønh. Töù thieân vöông taät, phuïc toác phi haønh. Nhaät nguyeät thaàn thieân, phuïc toác Töù vöông. Haønh kieân taät thieân, phuïc toác nhaät nguyeät. Chuùng sanh thoï maïng, phuïc toác kieân taät.

Thieän nam töû! Nhaát töùc, nhaát thuaán, chuùng sanh thoï maïng, töù baù sanh dieät. Trí giaû nhöôïc naêng quaùn maïng nhö thò, thò danh naêng quaùn nieäm nieäm dieät daõ.

Thieän nam töû! Trí giaû quaùn maïng, heä thuoäc töû vöông.

Ngaõ nhöôïc naêng ly nhö thò töû vöông, taéc ñaéc vónh ñoaïn voâ thöôøng thoï maïng.

Phuïc thöù, trí giaû quaùn: Thò thoï maïng, do nhö haø ngaïn laâm tuaán ñaïi thoï. Dieäc nhö höõu nhaân taùc ñaïi nghòch toäi,

子王大飢困時。亦如毒蛇吸大風時。猶如渴 馬護惜水時。如大惡鬼瞋恚發時。眾生死王 亦復如是。

caäp kyø thoï luïc, voâ laân maãn giaû. Nhö sö töû vöông, ñaïi cô

善男子。智者若能作如是觀。是則名為修

Thieän nam töû! Trí giaû nhöôïc naêng taùc nhö thò quaùn,

習死想。 126

khoán thôøi. Dieäc nhö ñoäc xaø, haáp ñaïi phong thôøi. Do nhö khaùt maõ, hoä tích thuûy thôøi. Nhö ñaïi aùc quyû, saân khueå phaùt thôøi. Chuùng sanh töû vöông, dieäc phuïc nhö thò. thò taéc danh vi tu taäp töû töôûng.

127

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。智者復觀。我今出家設得壽命七 日七夜。我當於中精勤修道護持禁戒。說法 教化利益眾生。是名智者修於死想。

Thieän nam töû! Trí giaû phuïc quaùn: Ngaõ kim xuaát gia thieát ñaéc thoï maïng thaát nhaät thaát daï, ngaõ ñöông ö trung, tinh caàn tu ñaïo, hoä trì caám giôùi, thuyeát phaùp giaùo hoùa, lôïi ích chuùng sanh. Thò danh trí giaû tu ö töû töôûng.

復以七日七夜為多。若得六日,五日,四 日,三日,二,一日,一時,乃至出息入息之頃, 我當於中精勤修道護持禁戒,說法教化,利益 眾生。是名智者善修死想。

Phuïc dó thaát nhaät thaát daï vi ña; nhöôïc ñaéc luïc nhaät, nguõ nhaät, töù nhaät, tam nhaät, nhò nhaät, nhaát nhaät, nhaát thôøi, naõi chí xuaát töùc nhaäp töùc chi khoaûnh, ngaõ ñöông ö trung tinh caàn tu Ñaïo, hoä trì caám giôùi, thuyeát phaùp giaùo

智者具足如上六想即七想因。何等名七。 一者常修想。二者樂修想。三者無瞋想。四 者無妒想。五者善願想。六者無慢想。七者 三昧自在想。 善男子。若有比丘具是七想。是名沙門 名婆羅門。是名寂靜。是名淨潔。是名解 脫。是名智者。是名正見。名到彼岸。名大 醫王。是大商主。是名善解如來祕密。亦知 諸佛七種之語。名正見知斷七種語中所生疑 網。 善男子。若人具足如上六想。當知是人能 呵三界。遠離三界滅除三界。於三界中不生 愛著。是名智者具足十想。若有比丘具是十 想。則得稱可沙門之相。 128

hoùa, lôïi ích chuùng sanh. Thò danh Trí giaû thieän tu töû töôûng.

Trí giaû cuï tuùc nhö thöôïng luïc töôûng, töùc thaát töôûng nhaân. Haø ñaúng danh thaát? Nhaát giaû thöôøng tu töôûng, nhò giaû nhaïo tu töôûng, tam giaû voâ saân töôûng, töù giaû voâ ñoá töôûng, nguõ giaû thieän nguyeän töôûng, luïc giaû voâ maïn töôûng, thaát giaû Tam-muoäi töï taïi töôûng.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu tyø-kheo cuï thò thaát töôûng, thò danh sa-moân, danh baø-la-moân, thò danh tòch tónh, thò danh tònh khieát, thò danh Giaûi thoaùt, thò danh Trí giaû, thò danh Chaùnh kieán, danh ñaùo bæ ngaïn, danh Ñaïi Y Vöông, thò Ñaïi Thöông chuû, thò danh thieän giaûi Nhö Lai bí maät, dieäc tri chö Phaät thaát chuûng chi ngöõ, danh Chaùnh kieán tri, ñoaïn thaát chuûng ngöõ trung sôû sanh nghi voõng.

Thieän nam töû! Nhöôïc nhaân cuï tuùc nhö thöôïng luïc töôûng, ñöông tri thò nhaân naêng ha Tam giôùi, vieãn ly Tam Giôùi, dieät tröø Tam Giôùi; ö Tam Giôùi trung, baát sanh aùi tröôùc.

Thò danh trí giaû cuï tuùc thaäp töôûng. Nhöôïc höõu tyø-kheo cuï thò thaäp töôûng, taéc ñaéc xöng khaû sa-moân chi töôùng.

129

大般涅槃經 爾時迦葉菩薩。即於佛前以偈讚佛。 憐愍世間大醫王 身及智慧俱寂靜 無我法中有真我 是故敬禮無上尊

130

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhó thôøi, Ca-dieáp Boà Taùt töùc ö Phaät tieàn, dó keä taùn Phaät: Laân maãn theá gian, Ñaïi y vöông, Thaân caäp trí tueä, caâu tòch tónh; Voâ ngaõ phaùp trung, höõu chaân ngaõ, Thò coá kính leã Voâ thöôïng toân.

發心畢竟二不別

Phaùt taâm, taát caùnh: nhò baát bieät,

如是二心先心難 自未得度先度他 是故我禮初發心

Nhö thò nhò taâm, tieân taâm nan;

初發已為人天師 勝出聲聞及緣覺

Sô phaùt dó vi nhaân thieân sö,

如是發心過三界 是故得名最無上

Nhö thò phaùt taâm quaù Tam giôùi,

世救要求然後得 如來無請而為歸

Theá cöùu yeáu caàu, nhieân haäu ñaéc,

佛隨世間如犢子 是故得名大悲牛

Phaät tuøy theá gian nhö ñoäc töû,

Töï vò ñaéc ñoä, tieân ñoä tha, Thò coá ngaõ leã sô phaùt taâm.

Thaéng xuaát Thanh vaên caäp Duyeân giaùc;

Thò coá ñaéc danh Toái Voâ thöôïng.

Nhö Lai voâ thænh, nhi vi quy;

Thò coá ñaéc danh: Ñaïi bi ngöu.

131

大般涅槃經

132

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

如來功德滿十方 凡下無智不能讚 我今讚歎慈悲心 為報身口二種業

Nhö Lai coâng ñöùc maõn Thaäp phöông,

世間常樂自利益 如來終不為是事 能斷眾生世果報 是故我禮自他利

Theá gian thöôøng nhaïo töï lôïi ích,

世間逐親作益厚 如來利益無怨親 佛無是相如世人

Theá gian truïc thaân, taùc ích haäu,

是故其心等無二

Thò coá kyø taâm: ñaúng voâ nhò.

世間說異作業異 如來如說業無差 凡所修行斷諸行

Theá gian thuyeát dò, taùc nghieäp dò,

是故得名為如來

Thò coá ñaéc danh vi Nhö Lai.

Phaøm haï voâ trí baát naêng taùn; Ngaõ kim taùn thaùn Töø bi taâm, Vò baùo thaân, khaåu: nhò chuûng nghieäp.

Nhö Lai chung baát vi thò söï; Naêng ñoaïn chuùng sanh theá quaû baùo, Thò coá ngaõ leã töï, tha lôïi.

Nhö Lai lôïi ích, voâ oaùn, thaân; Phaät voâ thò töôùng nhö theá nhaân,

Nhö Lai nhö thuyeát, nghieäp voâ sai.

Phaøm sôû tu haønh, ñoaïn chö haïnh,

133

大般涅槃經

134

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

先已了知煩惱過 示現處之為眾生 久於世間得解脫 樂處生死慈悲故

Tieân dó lieãu tri phieàn naõo quaù,

雖現天身及人身 慈悲隨逐如犢子 如來即是眾生母 慈心即是小犢子

Tuy hieän thieân thaân caäp nhaân thaân,

自受眾苦念眾生 悲愍念時心不悔 憐愍心盛不覺苦

Töï thoï chuùng khoå, nieäm chuùng sanh,

故我稽首拔苦者

Coá ngaõ kheå thuû Baït khoå giaû.

如來雖作無量福 身口意業恒清淨 常為眾生不為己

Nhö Lai tuy taùc voâ löôïng phöôùc,

是故我禮清淨業

Thò coá ngaõ leã Thanh tònh nghieäp.

Thò hieän xöû chi, vò chuùng sanh.

Cöûu ö theá gian ñaéc giaûi thoaùt, Nhaïo xöû sanh töû, töø bi coá.

Töø bi tuøy truïc nhö ñoäc töû, Nhö Lai töùc thò chuùng sanh maãu, Töø taâm töùc thò tieåu ñoäc töû.

Bi maãn nieäm thôøi, taâm baát hoái.

Laân maãn taâm thaïnh baát giaùc khoå,

Thaân, khaåu, yù nghieäp haèng thanh tònh.

Thöôøng vò chuùng sanh, baát vò kyû,

135

大般涅槃經

136

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

如來受苦不覺苦 見眾受苦如己苦 雖為眾生處地獄 不生苦想及悔心

Nhö Lai thoï khoå, baát giaùc khoå,

一切眾生受異苦 悉是如來一人苦 覺已其心轉堅固 故能勤修無上道

Nhaát thieát chuùng sanh thoï dò khoå,

佛具一味大慈心 愍念眾生如子想 眾生不知佛能救

Phaät cuï nhaát vò, ñaïi töø taâm,

故謗如來及法僧

Coá baùng Nhö Lai caäp Phaùp, Taêng.

世間雖具眾煩惱 亦有無量諸過惡 如是眾結及罪過

Theá gian tuy cuï chuùng phieàn naõo,

佛初發心已能壞

Phaät sô phaùt taâm, dó naêng hoaïi.

Kieán chuùng thoï khoå, nhö kyû khoå.

Tuy vò chuùng sanh, xöû ñòa nguïc, Baát sanh khoå töôûng caäp hoái taâm.

Taát thò Nhö Lai nhaát nhaân khoå.

Giaùc dó, kyø taâm chuyeån kieân coá, Coá naêng caàn tu Voâ thöôïng ñaïo.

Maãn nieäm chuùng sanh nhö töû töôûng Chuùng sanh baát tri Phaät naêng cöùu,

Dieäc höõu voâ löôïng chö quaù aùc.

Nhö thò chuùng keát caäp toäi quaù,

137

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

唯有諸佛能讚佛 除佛無能讚歎者 我今唯以一法讚 所謂慈心遊世間

Duy höõu chö Phaät naêng taùn Phaät,

如來慈是大法聚 是慈亦能度眾生 即是無上真解脫 解脫即是大涅槃。

Nhö Lai töø thò ñaïi phaùp tuï,

憍陳如品

Tröø Phaät, voâ naêng taùn thaùn giaû; Ngaõ kim duy dó nhaát phaùp taùn, Sôû vò töø taâm du theá gian.

Thò Töø dieäc naêng ñoä chuùng sanh; Töùc thò Voâ thöôïng Chaân Giaûi thoaùt, Giaûi thoaùt töùc thò Ñaïi Nieát-baøn.

KIEÀU-TRAÀN-NHÖ PHAÅM

第十三 之 一

Ñeä thaäp tam chi nhaát

爾時世尊告憍陳如。色是無常。因滅是 色。獲得解脫常住之色。受想行識亦是無 常。因滅是識。獲得解脫常住之識。

Nhó thôøi Theá Toân caùo Kieàu-traàn-nhö: Saéc thò voâ thöôøng.

Nhaân dieät thò saéc, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt thöôøng truï chi saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc thò voâ thöôøng. Nhaân dieät thò thöùc, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt thöôøng truï chi thöùc.

憍陳如。色即是苦。因滅是色。獲得解脫 安樂之色。受想行識亦復如是。

Kieàu-traàn-nhö! Saéc töùc thò khoå. Nhaân dieät thò saéc hoaïch ñaéc giaûi thoaùt an laïc chi saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

138

139

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

憍陳如。色即是空。因滅空色。獲得解脫 非空之色。受想行識亦復如是。

Kieàu-traàn-nhö! Saéc töùc thò khoâng. Nhaân dieät khoâng saéc, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt phi khoâng chi saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

憍陳如。色是無我。因滅是色。獲得解脫 真我之色。受想行識亦復如是。

Kieàu-traàn-nhö! Saéc thò voâ ngaõ; Nhaân dieät thò saéc, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt chaân ngaõ chi saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

憍陳如。色是不淨。因滅是色。獲得解脫 清淨之色。受想行識亦復如是。 憍陳如。色是生老病死之相。因滅是色。 獲得解脫非生老病死相之色。受想行識亦復 如是。 憍陳如。色是無明因。因滅是色。獲得解 脫非無明因色。受想行識亦復如是。 憍陳如。乃至色是生因。因滅是色。獲得 解脫非生因色。受想行識亦復如是。 憍陳如。色者即是四顛倒因。因滅顛倒

Kieàu-traàn-nhö! Saéc thò baát tònh. Nhaân dieät thò saéc, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt thanh tònh chi saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

Kieàu-traàn-nhö! Saéc thò sanh, laõo, beänh, töû chi töôùng; nhaân dieät thò saéc, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt phi sanh, laõo, beänh, töû töôùng chi saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

Kieàu-traàn-nhö! Saéc thò voâ minh nhaân, nhaân dieät thò saéc hoaïch ñaéc giaûi thoaùt phi voâ minh nhaân saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

Kieàu-traàn-nhö! Naõi chí saéc thò sanh nhaân. Nhaân dieät thò saéc, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt phi sanh nhaân saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

色。獲得解脫非四倒因色。受想行識亦復如 是。

Kieàu-traàn-nhö! Saéc giaû, töùc thò töù ñieân ñaûo nhaân. Nhaân dieät ñieân ñaûo saéc, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt phi töù ñaûo nhaân saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

憍陳如。色是無量惡法之因。所謂男女等 身食愛欲愛。貪瞋嫉妒惡心慳心。摶食識食

Kieàu-traàn-nhö! Saéc thò Voâ löôïng aùc phaùp chi nhaân, sôû vò nam nöõ ñaúng thaân, thöïc aùi duïc aùi, tham, saân, taät ñoá, aùc taâm, khan taâm, ñoaøn thöïc, thöùc thöïc, tö thöïc, xuùc thöïc, noaõn sanh, thai sanh, thaáp sanh, hoùa sanh, nguõ duïc, nguõ

思食觸食。卵生胎生濕生化生五欲五蓋。如 140

141

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

是等法皆因於色。因滅色故。獲得解脫無如 是等無量惡色。受想行識亦復如是。

caùi. Nhö thò ñaúng phaùp giai nhaân ö saéc. Nhaân dieät saéc coá, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt, voâ nhö thò ñaúng voâ löôïng aùc saéc.

Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

憍陳如。色即是縛。因滅縛色。獲得解脫

Kieàu-traàn-nhö! Saéc töùc thò phöôïc. Nhaân dieät phöôïc saéc,

無縛之色。受想行識亦復如是。 憍陳如。色即是流。因滅流色。獲得解脫 非流之色。受想行識亦復如是。 憍陳如。色非歸依。因滅是色。獲得解脫 歸依之色。受想行識亦復如是。 憍陳如。色是瘡疣。因滅是色。獲得解脫 無瘡疣色。受想行識亦復如是。 憍陳如。色非寂靜。因滅是色。獲得涅槃 寂靜之色。受想行識亦復如是。 憍陳如。若有人能如是知者。是名沙門名 婆羅門。具足沙門婆羅門法。

hoaïch ñaéc giaûi thoaùt voâ phöôïc chi saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

Kieàu-traàn-nhö! Saéc töùc thò löu. Nhaân dieät löu saéc, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt phi löu chi saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

Kieàu-traàn-nhö! Saéc phi quy y. Nhaân dieät thò saéc, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt quy y chi saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

Kieàu-traàn-nhö! Saéc thò sang vöu. Nhaân dieät thò saéc, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt voâ sang vöu saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

Kieàu-traàn-nhö! Saéc phi tòch tónh. Nhaân dieät thò saéc, hoaïch ñaéc Nieát-baøn tòch tónh chi saéc. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò.

Kieàu-traàn-nhö! Nhöôïc höõu nhaân naêng nhö thò tri giaû, thò danh sa-moân, danh baø-la-moân; cuï tuùc sa-moân, baø-lamoân phaùp.

憍陳如。若離佛法無有沙門及婆羅門。

Kieàu-traàn-nhö! Nhöôïc ly Phaät phaùp, voâ höõu sa-moân caäp

亦無沙門婆羅門法。一切外道虛假詐稱都無

baø-la-moân; dieäc voâ sa-moân, baø-la-moân phaùp. Nhaát thieát

實行。雖復作相言有是二。實無是處。何以

töôûng, ngoân höõu thò nhò, thaät voâ thò xöù. Haø dó coá? Nhöôïc

142

ngoaïi ñaïo hö giaû traù xöng, ñoâ voâ thaät haïnh. Tuy phuïc taùc

143

大般涅槃經 故。若無沙門婆羅門法。云何而言有沙門婆 羅門。 我常於此大眾之中作師子吼。汝等亦當在 大眾中作師子吼。 爾時外道有無量人。聞是語已心生瞋恚。 瞿曇。今說我等眾中無有沙門及婆羅門。亦 無沙門婆羅門法。我當云何廣設方便語瞿曇 言。我等眾中亦有沙門有沙門法,有婆羅門有 婆羅門法。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

voâ sa-moân, baø-la-moân phaùp, vaân haø nhi ngoân höõu sa-moân, baø-la-moân?

Ngaõ thöôøng ö thöû ñaïi chuùng chi trung, taùc sö töû hoáng; nhöõ ñaúng dieäc ñöông taïi ñaïi chuùng trung taùc sö töû hoáng.

Nhó thôøi, ngoaïi ñaïo höõu voâ löôïng nhaân, vaên thò ngöõ dó, taâm sanh saân khueå: Coà-ñaøm kim thuyeát ngaõ ñaúng chuùng trung voâ höõu sa-moân caäp baø-la-moân, dieäc voâ sa-moân, baøla-moân phaùp. Ngaõ ñöông vaân haø quaûng thieát phöông tieän, ngöù Coà-ñaøm ngoân ngaõ ñaúng chuùng trung, dieäc höõu sa-moân, höõu sa-moân phaùp; höõu baø-la-moân, höõu baø-la-moân phaùp?

Thôøi, bæ chuùng trung, höõu nhaát Phaïm Chí, xöôùng nhö thò ngoân: Chö nhaân giaû! Coà-ñaøm chi ngoân nhö cuoàng voâ

時彼眾中有一梵志。唱如是言。諸仁者。 瞿曇之言如狂無異何可檢校。世間狂人或歌

dò; haø khaû kieâm giaûo? Theá gian cuoàng nhaân hoaëc ca, hoaëc

或舞或哭或笑或罵或讚。於怨親所不能分 別。沙門瞿曇亦復如是。或說我生淨飯王家 或言不生。或說生已行至七步或說不行。或

Hoaëc thuyeát: Ngaõ sanh Tònh Phaïn vöông gia; hoaëc ngoân:

說從小習學世事。或說我是一切智人。或時 處宮受樂生子。或時厭患呵責惡賤。或時親 修苦行六年。或時呵責外道苦行。或言從彼 鬱頭藍弗阿羅邏等稟承未聞。或時說其無所 知曉。或時說言菩提樹下得阿耨多羅三藐三 菩提。或時說言我不至樹無所剋獲。或時說 144

vuõ, hoaëc khoác, hoaëc tieáu, hoaëc maï, hoaëc taùn; ö oaùn, thaân sôû, baát naêng phaân bieät. Sa-moân Coà-ñaøm dieäc phuïc nhö thò. baát sanh. Hoaëc thuyeát: Sanh dó, haønh chí thaát boä; hoaëc thuyeát: Baát haønh. Hoaëc thuyeát: Tuøng tieåu, taäp hoïc theá söï; hoaëc thuyeát: Ngaõ thò nhaát thieát trí nhaân. Hoaëc thôøi xöû cung, thoï laïc sanh töû; hoaëc thôøi yeám hoaïn, ha traùch aùc tieän. Hoaëc thôøi thaân tu khoå haïnh luïc nieân; hoaëc thôøi ha traùch ngoaïi ñaïo khoå haïnh. Hoaëc ngoân: Tuøng bæ Uaát ñaàu-lam-phaát, A-la-la ñaúng, baåm thöøa vò vaên; hoaëc thôøi thuyeát: Kyø voâ sôû tri hieåu. Hoaëc thôøi thuyeát ngoân: Boà-ñeà thoï haï, ñaéc A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà; hoaëc thôøi thuyeát ngoân: Ngaõ baát chí thoï, voâ sôû khaéc hoaïch. Hoaëc thôøi 145

大般涅槃經 言我今此身即是涅槃。或言身滅乃是涅槃。 瞿曇所說如狂無異。何故以此而愁憒耶。 諸婆羅門即便答言。大士。我等今者何得 不愁。沙門瞿曇先出家已。說無常苦空無我 不淨。我諸弟子聞生恐怖。云何眾生無常苦 空無我不淨不受其語。今者瞿曇復來至此娑 羅林中。為諸大眾說有常樂我淨之法。我諸 弟子聞是語已悉捨或去受瞿曇語。以是因緣 生大愁苦。 爾時復有一婆羅門作如是言。諸仁者。 諦聽諦聽。瞿曇沙門名修慈悲。是言虛妄非 真實也。若有慈悲云何教我諸弟子等自受 其法。慈悲果者隨順他意。今違我願云何言 有。 若有說言沙門瞿曇不為世間八法所染是亦 虛妄。若言瞿曇少欲知足。今者云何奪我等 利。 若言種姓是上族者是亦虛妄。何以故。從 昔已來不見不聞大師子王殘害小鼠。若使瞿 曇是上種姓。如何今者惱亂我等。 146

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thuyeát ngoân: Ngaõ kim thöû thaân, töùc thò Nieát-baøn; hoaëc ngoân: Thaân dieät, naõi thò Nieát-baøn. Coà-ñaøm sôû thuyeát, nhö cuoàng voâ dò. Haø coá dó thöû nhi saàu hoäi da?

Chö baø-la-moân töùc tieän ñaùp ngoân: Ñaïi só! Ngaõ ñaúng kim giaû haø ñaéc baát saàu? Sa-moân Coà-ñaøm, tieân xuaát gia dó, thuyeát voâ thöôøng, khoå, khoâng, voâ ngaõ, baát tònh. Ngaõ chö ñeä töû, vaên sanh khuûng boá: Vaân haø chuùng sanh voâ thöôøng, khoå, khoâng, voâ ngaõ, baát tònh? Baát thoï kyø ngöõ. Kim giaû Coà-ñaøm phuïc lai chí thöû sa-la laâm trung, vò chö ñaïi chuùng thuyeát höõu thöôøng, laïc, ngaõ, tònh chi phaùp. Ngaõ chö ñeä töû, vaên thò ngöõ dó, taát xaû hoaëc khöù, thoï Coà-ñaøm ngöõ. Dó thò nhaân duyeân, sanh ñaïi saàu khoå.

Nhó thôøi, phuïc höõu nhaát baø-la-moân taùc nhö thò ngoân: Chö nhaân giaû! Ñeá thính! Ñeá thính! Coà-ñaøm sa-moân, danh tu töø bi, thò ngoân hö voïng, phi chaân thaät daõ. Nhöôïc höõu töø bi, vaân haø giaùo ngaõ chö ñeä töû ñaúng töï thoï kyø phaùp? Töø bi quaû giaû, tuøy thuaän tha yù; kim vi ngaõ nguyeän, vaân haø ngoân höõu?

Nhöôïc höõu thuyeát ngoân sa-moân Coà-ñaøm baát vi theá gian baùt phaùp sôû nhieãm, thò dieäc hö voïng. Nhöôïc ngoân Coà-ñaøm thieåu duïc tri tuùc, kim giaû vaân haø ñoaït ngaõ ñaúng lôïi?

Nhöôïc ngoân chuûng taùnh thò thöôïng toäc giaû, thò dieäc hö voïng. Haø dó coá? Tuøng tích dó lai, baát kieán baát vaên ñaïi sö töû vöông taøn haïi tieåu thöû. Nhöôïc söû Coà-ñaøm thò thöôïng chuûng taùnh, nhö haø kim giaû naõo loaïn ngaõ ñaúng.

147

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

若言瞿曇具大勢力是亦虛妄。何以故。從 昔已來亦不見聞金翅鳥王與烏共諍。若言力 大復以何事與我共鬥。

Nhöôïc ngoân Coà-ñaøm cuï ñaïi theá löïc, thò dieäc hö voïng.

Haø dó coá? Tuøng tích dó lai, dieäc baát kieán vaên kim sí ñieåu vöông döõ oâ coäng tranh. Nhöôïc ngoân löïc ñaïi, phuïc dó haø söï

若言瞿曇具他心智是亦虛妄。何以故。若 具此智以何因緣不知我心。

Nhöôïc ngoân Coà-ñaøm cuï tha taâm trí thò dieäc hö voïng.

Haø dó coá? Nhöôïc cuï thöû trí, dó haø nhaân duyeân baát tri ngaõ taâm?

諸仁者。我昔曾從先舊智人聞說是事。過 百年已世間當有一妖幻出。即是瞿曇如是妖 惑。今於此處娑羅林中將滅不久。汝等今者 不應愁惱。

döõ ngaõ coäng ñaáu?

Chö nhaân giaû! Ngaõ tích taèng tuøng tieân cöïu trí nhaân, vaên thuyeát thò söï: Quaù baù nieân dó, theá gian ñöông höõu nhaát yeâu huyeãn xuaát. Töùc thò Coà-ñaøm. Nhö thò yeâu hoaëc, kim ö thöû xöù sa-la laâm trung, töông dieät baát cöûu. Nhöõ ñaúng kim giaû baát öng saàu naõo.

爾時復有一尼犍子答言。仁者。我今愁苦 不為自身弟子供養。但為世間癡闇無眼不識 福田及非福田。棄捨先舊智婆羅門。供養年 少以為愁耳。

Nhó thôøi, phuïc höõu nhaát ni-kieàn töû ñaùp ngoân: Nhaân giaû! Ngaõ kim saàu khoå, baát vò töï thaân ñeä töû cuùng döôøng; ñaûn vò theá gian si aùm voâ nhaõn, baát thöùc phöôùc ñieàn caäp phi phöôùc ñieàn; khí xaû tieân cöïu trí baø-la-moân, cuùng döôøng nieân thieáu; dó vi saàu nhó!

瞿曇沙門大知咒術。因咒術力能令一身作 無量身。令無量身還作一身。或以自身作男 女像牛羊象馬。我力能滅如是咒術。瞿曇沙 門咒術既滅。汝等當還多得供養受於安樂。

Coà-ñaøm Sa-moân ñaïi tri chuù thuaät. Nhaân chuù thuaät löïc, naêng linh nhaát thaân taùc voâ löôïng thaân, linh voâ löôïng thaân hoaøn taùc nhaát thaân. Hoaëc dó töï thaân taùc nam nöõ töôïng, ngöu, döông, töôïng, maõ. Ngaõ löïc naêng dieät nhö thò chuù thuaät. Coà-ñaøm Sa-moân Chuù thuaät kyù dieät, nhöõ ñaúng ñöông hoaøn ña ñaéc cuùng döôøng, thoï ö an laïc.

爾時復有一婆羅門。作如是言。諸仁者。 瞿曇沙門成就具足無量功德。是故汝等不應 與諍。 148

Nhó thôøi, phuïc höõu nhaát baø-la-moân taùc nhö thò ngoân: Chö Nhaân giaû! Coà-ñaøm Sa-moân thaønh töïu cuï tuùc voâ löôïng coâng ñöùc. Thò coá nhöõ ñaúng baát öng döõ tranh.

149

大般涅槃經 大眾答言。癡人。云何說言沙門瞿曇具大 功德。其生七日母便命終。是可得名福德相 耶。 婆羅門言。罵時不瞋打時不報。當知即 是大福德相。其身具足三十二相八十種好無 量神通。是故當知是福德相。心無憍慢,先 意問訊。言語柔軟初無麤獷。年志俱盛心不 卒暴。王國多財無所愛戀。捨之出家如棄涕 唾。是故我說沙門瞿曇成就具足無量功德。 大眾答言。善哉仁者。瞿曇沙門實如所 說。成就無量神通變化。我不與彼捔試是 事。瞿曇沙門受性柔軟不堪苦行。生長深宮

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ñaïi chuùng ñaùp ngoân: Si nhaân! Vaân haø thuyeát ngoân Sa-moân Coà-ñaøm cuï ñaïi coâng ñöùc? Kyø sanh thaát nhaät, maãu tieän maïng chung. Thò khaû ñaéc danh phöôùc ñöùc töôùng da?

Baø-la-moân ngoân: Maï thôøi baát saân, ñaû thôøi baát baùo; ñöông tri töùc thò ñaïi phöôùc ñöùc töôùng. Kyø thaân cuï tuùc tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo, voâ löôïng thaàn thoâng; thò coá ñöông tri thò phöôùc ñöùc töôùng. Taâm voâ kieâu maïn, tieân yù vaán taán, ngoân ngöõ nhu nhuyeãn sô voâ thoâ khoaùng; nieân, chí caâu thaïnh, taâm baát thoát baïo; vöông quoác ña taøi, voâ sôû aùi luyeán, xaû chi xuaát gia, nhö khí theá thoùa. Thò coá ngaõ thuyeát Sa-moân Coà-ñaøm thaønh töïu cuï tuùc voâ löôïng coâng ñöùc. Ñaïi chuùng ñaùp ngoân: Thieän tai! Nhaân giaû! Coà-ñaøm Samoân thaät nhö sôû thuyeát; thaønh töïu voâ löôïng thaàn thoâng bieán hoùa. Ngaõ baát döõ bæ giaùc thí thò söï. Coà-ñaøm sa-moân thoï taùnh nhu nhuyeãn, baát kham khoå haïnh, sanh tröôûng

不綜外事唯可軟語。不知伎藝書籍論議。請 共詳辯正法之要。彼若勝我我當給事。我若

thaâm cung, baát toång ngoaïi söï. Duy khaû nhuyeãn ngöõ, baát

勝彼彼當事我。

söï; ngaõ nhöôïc thaéng bæ, bæ ñöông söï ngaõ.

tri kyõ ngheä, thö tòch, luaän nghò. Thænh coäng töôøng bieän chaùnh phaùp chi yeáu. Bæ nhöôïc thaéng ngaõ, ngaõ ñöông caáp

爾時多有無量外道。和合共往摩伽陀王阿

Nhó thôøi, ña höõu voâ löôïng ngoaïi ñaïo, hoøa hieäp coäng

闍世所。王見便問。諸仁者。汝等各各修習 聖道。是出家人捨離財貨及在家事。我國人

vaõng Ma-giaø-ñaø vöông, A-xaø-theá sôû. Vöông kieán tieän vaán:

民皆共供養敬心瞻視無相犯觸。何故和合而 來至此。

daân giai coäng cuùng döôøng, kính taâm chieâm thò, voâ töông

150

Chö nhaân giaû! Nhöõ ñaúng caùc caùc tu taäp Thaùnh ñaïo, thò xuaát gia nhaân, xaû ly taøi hoùa caäp taïi gia söï. Ngaõ quoác nhaân phaïm xuùc. Haø coá hoøa hieäp nhi lai chí thöû?

151

大般涅槃經 諸仁者。汝等各受異法異戒出家不同。亦 復各各自隨戒法出家修道。何世緣故今者一 心而共和合。猶如葉落旋風所吹聚在一處。 說何因緣而來至此。我常擁護出家之人。乃 至不惜身之與命。 爾時一切諸外道眾咸作是言。大王諦聽。 大王今者是大法橋,是大法礪,是大法稱。即 是一切功德之器。一切功德真實之性。正法 道路。即是種子之良田也。一切國土之根本 也。一切國土之明鏡也。一切諸天之形像 也。一切國人之父母也。 大王。一切世間功德寶藏即是王身。何以 故,名功德藏。王斷國事不擇怨親。其心平等 如地水火風。是故名王為功德藏。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Chö nhaân giaû! Nhöõ ñaúng caùc thoï dò phaùp, dò giôùi, xuaát gia baát ñoàng; dieäc phuïc caùc caùc töï tuøy giôùi phaùp, xuaát gia tu ñaïo. Haø theá duyeân coá, kim giaû nhaát taâm nhi coäng hoøa hieäp, do nhö dieäp laïc, trieàn phong sôû xuy, tuï taïi nhaát xöù?

Thuyeát haø nhaân duyeân nhi lai chí thöû? Ngaõ thöôøng uûng hoä xuaát gia chi nhaân, naõi chí baát tích thaân chi döõ maïng.

Nhó thôøi, nhaát thieát chö ngoaïi ñaïo chuùng haøm taùc thò ngoân: Ñaïi vöông! Ñeá thính! Ñaïi vöông kim giaû thò ñaïi phaùp kieàu; thò ñaïi phaùp leä; thò ñaïi phaùp xöng, töùc thò nhaát thieát coâng ñöùc chi khí, nhaát thieát coâng ñöùc chaân thaät chi taùnh, chaùnh phaùp ñaïo loä. Töùc thò chuûng töû chi löông ñieàn daõ, nhaát thieát quoác ñoä chi caên boån daõ, nhaát thieát quoác ñoä chi minh kính daõ, nhaát thieát chö thieân chi hình töôïng daõ, nhaát thieát quoác nhaân chi phuï maãu daõ. Ñaïi vöông! Nhaát thieát theá gian coâng ñöùc baûo taïng, töùc thò vöông thaân. Haø dó coá danh coâng ñöùc taïng? Vöông ñoaùn quoác söï, baát traïch oaùn thaân; kyø taâm bình ñaúng, nhö ñòa, thuûy, hoûa, phong. Thò coá danh vöông vi coâng ñöùc taïng.

大王。現在眾生雖復壽短。王之功德如昔 長壽安樂時王。亦如頂生,善見,忍辱,那睺沙 王,耶耶帝王,尸毘王,一叉鳩王。如是等王具 足善法。大王今者亦復如是。

Ñaïi vöông! Hieän taïi chuùng sanh tuy phuïc thoï ñoaûn, vöông chi coâng ñöùc nhö tích tröôøng thoï an laïc thôøi vöông; dieäc nhö Ñænh Sanh, Thieän Kieán Nhaãn Nhuïc Na-haàu-sa vöông, Da-da-ñeá vöông, Thi-tyø vöông, Nhaát-xoa-cöu vöông.

Nhö thò ñaúng vöông cuï tuùc thieän phaùp. Ñaïi vöông kim giaû dieäc phuïc nhö thò.

大王。以王因緣國土安樂人民熾盛。是 故一切出家之人慕樂此國。持戒精勤修習正 道。

Ñaïi vöông! Dó vöông nhaân duyeân, quoác thoå an laïc, nhaân daân xí thaïnh, thò coá nhaát thieát xuaát gia chi nhaân moä nhaïo thöû quoác, trì giôùi tinh caàn, tu taäp chaùnh ñaïo.

152

153

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

大王。我經中說若出家人隨所住國。持戒 精進勤修正道其王亦有修善之分。

Ñaïi vöông! Ngaõ kinh trung thuyeát: Nhöôïc xuaát gia nhaân, tuøy sôû truï quoác, trì giôùi tinh taán, caàn tu Chaùnh ñaïo, kyø vöông dieäc höõu tu thieän chi phaàn.

大王。一切盜賊王已整理。出家之人都 無畏懼。今者唯有一大惡人瞿曇沙門。王未 撿校我等甚畏。其人自恃豪族種姓身色具 足。又因過去布施之報多得供養。恃此眾事 生大憍慢。或因咒術而生憍慢。以是因緣不

Ñaïi Vöông! Nhaát thieát ñaïo taëc, vöông dó chænh lyù; xuaát gia chi nhaân, ñoâ voâ uùy cuï. Kim giaû duy höõu nhaát ñaïi aùc nhaân: Coà-ñaøm sa-moân. Vöông vò kieåm giaûo, ngaõ ñaúng thaäm uùy. Kyø nhaân töï thò haøo toäc chuûng taùnh, thaân saéc cuï tuùc. Höïu nhaân quaù khöù boá thí chi baùo, ña ñaéc cuùng döôøng; thò thöû chuùng söï, sanh ñaïi kieâu maïn. Hoaëc nhaân chuù thuaät, nhi sanh kieâu maïn. Dó thò nhaân duyeân, baát naêng khoå haïnh, thoï suùc teá nhuyeãn y phuïc, ngoïa cuï. Thò coá nhaát thieát theá gian aùc nhaân, vò lôïi döôõng coá, vaõng taäp kyø sôû; nhi vi quyeán thuoäc, baát naêng khoå haïnh. Chuù thuaät löïc coá, ñieàu phuïc Ca-dieáp caäp Xaù-lôïi-phaát, Muïc-kieàn-lieân ñaúng. Kim phuïc lai chí ngaõ sôû truï xöù sa-la laâm trung, tuyeân thuyeát thò thaân thöôøng, laïc, ngaõ, tònh, duï ngaõ ñeä töû.

能苦行。受畜細軟衣服臥具。是故一切世間 惡人。為利養故往集其所。而為眷屬不能苦 行。咒術力故調伏迦葉及舍利弗目犍連等。 今復來至我所住處娑羅林中。宣說是身常樂 我淨誘我弟子。 大王。瞿曇先說無常無樂無我無淨我能 忍之。今乃宣說常樂我淨我實不忍。惟願大 王。聽我與彼瞿曇論議。 王即答言。諸大士。汝等今者為誰教導而 令其心狂亂不定。如水濤波旋火之輪猿猴擲 樹是事可恥。智人若聞即生憐愍。愚人聞之 即生嗤笑。汝等所說非出家相。汝若病風黃 水患者。吾悉有藥能療治之。如其鬼病家咒 154

Ñaïi vöông! Coà-ñaøm tieân thuyeát voâ thöôøng, voâ laïc, voâ ngaõ, voâ tònh; ngaõ naêng nhaãn chi. Kim naõi tuyeân thuyeát thöôøng, laïc, ngaõ, tònh; ngaõ thaät baát nhaãn. Duy nguyeän ñaïi vöông thính ngaõ döõ bæ Coà-ñaøm luaän nghò.

Vöông töùc ñaùp ngoân: Chö Ñaïi só! Nhöõ ñaúng kim giaû, vò thuøy giôùi ñaïo, nhi linh kyø taâm cuoàng loaïn baát ñònh, nhö thuûy ñaøo ba, trieàn hoûa chi luaân, vieân haàu tròch thoï? Thò söï khaû sæ. Trí nhaân nhöôïc vaên taéc sanh laân maãn; ngu nhaân vaên chi, taéc sanh xuy tieáu. Nhöõ ñaúng sôû thuyeát, phi xuaát gia töôùng. Nhöõ nhöôïc beänh phong, hoaøng thuûy hoaïn giaû, ngoâ taát höõu döôïc naêng lieäu trò chi. Nhö kyø quyû beänh, gia 155

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

耆婆善能去之。汝等今者欲以手爪掊須彌山, 欲以口齒齰齧金剛。

chuù kyø-baø thieän naêng khöû chi. Nhöõ ñaúng kim giaû duïc dó thuû traûo phaåu Tu-di sôn; duïc dó khaåu xæ traïch nieát kim cang!

諸大士。譬如愚人見師子王飢時睡眠而欲 覺之。如人以指置毒蛇口。如欲以手觸灰覆 火。汝等今者亦復如是。

Chö ñaïi só! Thí nhö ngu nhaân, kieán sö töû vöông, cô thôøi thuïy mieân, nhi duïc giaùc chi; nhö nhaân dó chæ trí ñoäc xaø khaåu, nhö duïc dó thuû xuùc hoâi phuùc hoûa. Nhöõ ñaúng kim giaû dieäc phuïc nhö thò.

善男子。譬如野狐作師子吼。猶如蚊子共 金翅鳥捔行遲疾。如兔渡海欲盡其底。汝等 今者亦復如是。汝若夢見勝瞿曇者。是夢狂 惑未足可信。

Thieän nam töû! Thí nhö daõ hoà taùc sö töû hoáng; do nhö maân töû coäng kim sí ñieåu, giaùc haønh trì taät; nhö thoû ñoä haûi, duïc taän kyø ñeå. Nhöõ ñaúng kim giaû dieäc phuïc nhö thò.

Nhöõ nhöôïc moäng kieán thaéng Coà-ñaøm giaû, thò moäng cuoàng hoaëc, vò tuùc khaû tín.

諸大士。汝等今者興建是意。猶如飛蛾投 大火聚。汝隨我語不須更說。汝雖讚我平等 如稱。勿令外人復聞此語。 爾時外道復作是言。大王。瞿曇沙門所 作幻術到汝邊耶。乃令大王心疑不信是等聖 人。大王。不應輕蔑如是大士。 大王。是月增減大海鹹味摩羅延山。如 是等事誰之所作。豈非我等婆羅門耶。大王 不聞阿竭多仙十二年中恒河之水停耳中耶。 大王不聞瞿曇仙人大現神通。十二年中變作 156

Chö Ñaïi só! Nhöõ ñaúng kim giaû höng kieán thò yù, do nhö phi nga ñaàu ñaïi hoûa tuï. Nhöõ tuøy ngaõ ngöõ, baát tu caùnh thuyeát. Nhöõ tuy taùn ngaõ bình ñaúng nhö xöùng, vaät linh ngoaïi nhaân phuïc vaên thöû ngöõ.

Nhó thôøi, ngoaïi ñaïo phuïc taùc thò ngoân: Ñaïi vöông! Coàñaøm Sa-moân sôû taùc huyeãn thuaät ñaùo nhöõ bieân da? Naõi linh ñaïi vöông taâm nghi baát tín thò ñaúng Thaùnh nhaân. Ñaïi vöông baát öng khinh mieät nhö thò ñaïi só. Ñaïi Vöông! Thò nguyeät taêng giaûm, ñaïi haûi haøm vò, Mala-dieân sôn, nhö thò ñaúng söï, thuøy chi sôû taùc? Khôûi phi ngaõ ñaúng baø-la-moân da? Ñaïi vöông baát vaên A-kieät-ña tieân, thaäp nhò nieân trung, Haèng haø chi thuûy, ñình nhó trung da? Ñaïi Vöông baát vaên Coà-ñaøm tieân nhaân, ñaïi hieän thaàn thoâng, thaäp nhò nieân trung, bieán taùc Thích thaân; tònh linh Thích thaân taùc ñeâ döông hình, taùc thieân nöõ caên taïi Thích 157

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

釋身。并令釋身作羝羊形。作千女根在釋身 耶。大王。不聞耆㝹仙人一日之中飲四海水 令大地乾耶。大王。不聞婆藪仙人為自在天 作三眼耶。大王不聞阿羅邏仙人變迦羅富城 作鹵土耶。

thaân da? Ñaïi vöông baát vaên Kyø-naäu tieân nhaân, nhaát nhaät chi trung aåm töù haûi thuûy linh ñaïi ñòa caøn da? Ñaïi Vöông baát vaên Baø-taåu tieân nhaân vò Töï taïi thieân taùc tam nhaõn da? Ñaïi Vöông baát vaên A-la-raù tieân nhaân bieán Ca-la-phuù thaønh, taùc loã thoå da?

大王。婆羅門中有如是等大力諸仙現可撿 校。大王。云何見輕蔑耶。

khinh mieät da?

Ñaïi Vöông! Baø-la-moân trung, höõu nhö thò ñaúng ñaïi löïc chö tieân, hieän khaû kieåm giaûo. Ñaïi vöông vaân haø kieán Vöông ngoân: Chö nhaân giaû! Nhöôïc baát kieán tín, coá

王言。諸仁者。若不見信故欲為者。如 來正覺今者近在娑羅林中。汝等可往隨意問 難。如來亦當為汝分別稱汝意答。

duïc vi giaû. Nhö Lai Chaùnh giaùc kim giaû caän taïi sa-la laâm

爾時阿闍世王與諸外道徒眾眷屬往至佛 所。頭面作禮右遶三帀。修敬已畢卻住一

quyeán thuoäc, vaõng chí Phaät sôû. Ñaàu dieän taùc leã, höõu nhieãu

面。白佛言。世尊。是諸外道欲隨意問難。 唯願如來隨意答之。 佛言。大王且止。我自知時。 爾時眾中有婆羅門名闍提首那。作如是 言。瞿曇。汝說涅槃是常法耶。 如是如是。大婆羅門。 婆羅門言。瞿曇。若說涅槃常者,是義不 158

trung. Nhö ñaúng khaû vaõng, tuøy yù vaán naïn. Nhö Lai dieäc ñöông vò nhöõ phaân bieät, xöùng nhöõ yù ñaùp.

Nhó thôøi, A-xaø-theá vöông döõ chö ngoaïi ñaïo, ñoà chuùng tam taùp, tu kính dó taát, khöôùc truï nhaát dieän, baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Thò chö ngoaïi ñaïo duïc tuøy yù vaán naïn. Duy nguyeän Nhö Lai tuøy yù ñaùp chi.

Phaät ngoân: Ñaïi Vöông thaû chæ. Ngaõ töï tri thôøi.

Nhó thôøi, chuùng trung höõu baø-la-moân danh Xaø-ñeà-thuûna, taùc nhö thò ngoân: Coà-ñaøm! Nhöõ thuyeát Nieát-baøn thò thöôøng phaùp da?

Nhö thò, nhö thò, Ñaïi baø-la-moân!

Baø-la-moân ngoân: Coà-ñaøm! Nhöôïc thuyeát Nieát-baøn thöôøng giaû thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Theá gian chi 159

大般涅槃經 然。何以故。世間之法從子生果,相續不斷, 如從泥出瓶,從縷得衣。 瞿曇常說。修無常想,獲得涅槃。因是無 常,果云何常。 瞿曇又說。解脫欲貪,即是涅槃。解脫色 貪,及無色貪,即是涅槃。滅無明等一切煩惱, 即是涅槃。從欲乃至無明,煩惱,皆是無常。 因是無常,所得涅槃亦應無常。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

phaùp, tuøng töû sanh quaû, töông tuïc baát ñoaïn, nhö tuøng neâ xuaát bình, tuøng luõ ñaéc y.

Coà-ñaøm thöôøng thuyeát: Tu Voâ thöôøng töôûng hoaïch ñaéc Nieát-baøn. Nhaân thò voâ thöôøng, quaû vaân haø thöôøng?

Coà-ñaøm höïu thuyeát: Giaûi thoaùt duïc tham töùc thò Nieátbaøn. Giaûi thoaùt saéc tham caäp voâ saéc tham, töùc thò Nieátbaøn. Dieät voâ minh ñaúng nhaát thieát phieàn naõo, töùc thò Nieát-baøn. Tuøng duïc naõi chí voâ minh phieàn naõo, giai thò voâ thöôøng. Nhaân thò voâ thöôøng, sôû ñaéc Nieát-baøn dieäc öng voâ thöôøng.

瞿曇又說。從因故生天,從因故墮地獄,從 因得解脫。是故諸法皆從因生。若從因故得 解脫者,云何言常。

Coà-ñaøm höïu thuyeát: tuøng nhaân coá sanh thieân; tuøng nhaân coá ñoïa ñòa nguïc; tuøng nhaân ñaéc giaûi thoaùt; thò coá chö phaùp giai tuøng nhaân sanh. Nhöôïc tuøng nhaân sanh coá ñaéc giaûi thoaùt giaû, vaân haø ngoân thöôøng?

瞿曇亦說。色從緣生故名無常。受想行識 亦復如是。如是解脫若是色者,當知無常。受 想行識亦復如是。若離五陰有解脫者,當知解 脫即是虛空。若是虛空,不得說言從因緣生。 何以故。是常是一遍一切處。

Coà-ñaøm dieäc thuyeát: Saéc tuøng duyeân sanh, coá danh voâ thöôøng. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò. Nhö thò giaûi thoaùt, nhöôïc thò saéc giaû, ñöông tri voâ thöôøng. Thoï, töôûng, haønh, thöùc dieäc phuïc nhö thò. Nhöôïc ly nguõ aám höõu giaûi thoaùt giaû, ñöông tri giaûi thoaùt töùc thò hö khoâng. Nhöôïc thò hö khoâng, baát ñaéc thuyeát ngoân: tuøng nhaân duyeân sanh.

Haø dó coá? Thò thöôøng thò nhaát, bieán nhaát thieát xöù.

瞿曇亦說。從因生者即是苦也。若是苦 者,云何復說解脫是樂。

Coà-ñaøm dieäc thuyeát: Tuøng nhaân sanh giaû, töùc thò khoå daõ. Nhöôïc thò khoå giaû, vaân haø phuïc thuyeát: Giaûi thoaùt thò laïc?

瞿曇又說。無常即苦,苦即無我。若是無 常,苦,無我者,即是不淨。一切從因所生諸法

Coà-ñaøm höïu thuyeát: Voâ thöôøng töùc khoå, khoå töùc voâ ngaõ.

Nhöôïc thò voâ thöôøng, khoå, voâ ngaõ giaû, töùc thò baát tònh.

160

161

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

皆無常,苦,無我,不淨。云何復說涅槃即是常 樂我淨。

Nhaát thieát tuøng nhaân sôû sanh chö phaùp giai voâ thöôøng, khoå, voâ ngaõ, baát tònh. Vaân haø phuïc thuyeát: Nieát-baøn töùc thò thöôøng, laïc, ngaõ, tònh?

若瞿曇說亦常無常,亦苦亦樂,亦我無我, 亦淨不淨,如是豈非是二語耶。我亦曾從先舊 智人聞說是語。佛若出世言則無二。瞿曇今 者說於二語。

Nhöôïc Coà-ñaøm thuyeát: Dieäc thöôøng, voâ thöôøng; dieäc khoå, dieäc laïc; dieäc ngaõ, voâ ngaõ; dieäc tònh, baát tònh. Nhö thò khôûi phi thò nhò ngöõ da? Ngaõ dieäc taèng tuøng tieân cöïu trí nhaân, vaên thuyeát thò ngöõ: Phaät nhöôïc xuaát theá, ngoân taéc voâ nhò. Coà-ñaøm kim giaû thuyeát ö nhò ngöõ.

復言佛即我身是也。是義云何。 佛言。婆羅門。如汝所說,我今問汝隨汝 意答。 婆羅門言。善哉。瞿曇。 佛言。婆羅門。汝性常耶是無常乎。 婆羅門言。我性是常。 婆羅門。是性能作一切內外法之因耶。 如是。瞿曇。 佛言。婆羅門。云何作因。 瞿曇。從性生大,從大生慢。從慢生十 六法。所謂地,水,火,風,空。五知根。眼, 耳,鼻,舌,身。五業根。手,腳,口,聲,男女 二根。心平等根。是十六法。從五法生色, 162

Phuïc ngoân: Phaät töùc ngaõ thaân thò daõ. Thò nghóa vaân haø?

Phaät ngoân: Baø-la-moân! Nhö nhöõ sôû thuyeát, ngaõ kim vaán nhöõ, tuøy nhöõ yù ñaùp.

Baø-la-moân ngoân: Thieän tai! Coà-ñaøm!

Phaät ngoân: Baø-la-moân! Nhöõ taùnh thöôøng da? Thò voâ thöôøng hoà?

Baø-la-moân ngoân: Ngaõ taùnh thò thöôøng.

Baø-la-moân! Thò taùnh naêng taùc nhaát thieát noäi ngoaïi phaùp chi nhaân da?

Nhö thò, Coà-ñaøm!

Phaät ngoân: Baø-la-moân! Vaân haø taùc nhaân?

Coà-ñaøm! Tuøng taùnh sanh ñaïi. Tuøng ñaïi sanh maïn. Tuøng maïn sanh thaäp luïc phaùp, sôû vò: ñòa, thuûy, hoûa, phong, khoâng, nguõ tri caên: nhaõn, nhó, tyû thieät, thaân, nguõ nghieäp caên: thuû, cöôùc, khaåu thinh, nam, nöõ nhò caên, taâm bình ñaúng caên. Thò thaäp luïc phaùp tuøng nguõ phaùp sanh: saéc, 163

大般涅槃經 聲,香,味,觸。是二十一法。根本有三。一 者染。二者麤。三者黑。染者名愛。麤者名 瞋。黑名無明。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thinh, höông, vò, xuùc. Thò nhò thaäp nhaát phaùp, caên boån höõu tam: nhaát giaû nhieãm, nhò giaû thoâ, tam giaû haéc. Nhieãm giaû danh aùi. Thoâ giaû danh saân. Haéc danh voâ minh.

Coà-ñaøm! Thò nhò thaäp nguõ phaùp, giai nhaân taùnh sanh.

瞿曇。是二十五法皆因性生。

Baø-la-moân! Thò ñaïi ñaúng phaùp, thöôøng, voâ thöôøng da?

婆羅門。是大等法常無常耶。

Coà-ñaøm! Ngaõ phaùp, taùnh thöôøng. Ñaïi ñaúng chö phaùp

瞿曇。我法性常。大等諸法悉是無常。 婆羅門。如汝法中因常果無常。然我法中 因雖無常果是常者有何等過。

taát thò voâ thöôøng.

Baø-la-moân! Nhö nhöõ phaùp trung, nhaân thöôøng, quaû voâ thöôøng. Nhieân ngaõ phaùp trung, nhaân tuy voâ thöôøng, quaû thò thöôøng giaû. Höõu haø ñaúng quaù?

婆羅門。汝等法中有二因不。

Baø-la-moân! Nhöõ ñaúng phaùp trung, höõu nhò nhaân phuû?

答言有。

Ñaùp ngoân: Höõu.

佛言。云何有二。 婆羅門言。一者生因。二者了因。

Phaät ngoân: Vaân haø höõu nhò?

Baø-la-moân ngoân: Nhaát giaû sanh nhaân, nhò giaû lieãu nhaân.

佛言。云何生因。云何了因。

Phaät ngoân: Vaân haø sanh nhaân? Vaân haø lieãu nhaân?

婆羅門言。生因者如泥出瓶。了因者如燈

Baø-la-moân ngoân: Sanh nhaân giaû, nhö neâ xuaát bình.

照物。 佛言。是二種因因性是一。若是一者可令 生因作於了因。可令了因作生因不。 不也。瞿曇。 164

Lieãu nhaân giaû, nhö ñaêng chieáu vaät.

Phaät ngoân: Thò nhò chuûng nhaân, nhaân taùnh thò nhaát.

Nhöôïc thò nhaát giaû, khaû linh sanh nhaân taùc ö lieãu nhaân, khaû linh lieãu nhaân taùc sanh nhaân phuû?.

Phaát daõ, Coà-ñaøm!

165

大般涅槃經 佛言。若使生因不作了因。了因不作生 因。可得說言是因相不。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phaät ngoân: Nhöôïc söû sanh nhaân baát taùc lieãu nhaân, lieãu nhaân baát taùc sanh nhaân, khaû ñaéc thuyeát ngoân thò nhaân töôùng phuû?

婆羅門言。雖不相作故有因相。

Baø-la-moân ngoân: Tuy baát töông taùc, coá höõu nhaân töôùng.

婆羅門。了因所了即同了不。

Baø-la-moân! Lieãu nhaân, sôû lieãu, töùc ñoàng lieãu phuû?

不也瞿曇。 佛言。我法雖從無常獲得涅槃而非無常。 婆羅門。從了因得故常樂我淨。從生因得 故無常無樂無我無淨。是故如來所說有二。 如是二語無有二也。是故如來名無二語。 如汝所說曾從先舊智人邊聞。佛出於世無 有二語。是言善哉。一切十方三世諸佛所說 無差。是故說言佛無二語。云何無差。有同 說有無同說無故名一義。 婆羅門。如來世尊雖名二語,為了一語 故。云何二語了於一語。如眼色二語生識一 語。乃至意法亦復如是。 婆羅門言。瞿曇。善能分別如是語義。我 今未解所出二語了於一語。 166

Phaát daõ, Coà-ñaøm!

Phaät ngoân: Ngaõ phaùp, tuy tuøng voâ thöôøng, hoaïch ñaéc Nieát-baøn, nhi phi voâ thöôøng.

Baø-la-moân! Tuøng lieãu nhaân ñaéc, coá thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Tuøng sanh nhaân ñaéc, coá voâ thöôøng, voâ laïc, voâ ngaõ, voâ tònh. Thò coá Nhö Lai sôû thuyeát höõu nhò. Nhö thò nhò ngöõ, voâ höõu nhò daõ. Thò coá Nhö Lai, danh voâ nhò ngöõ.

Nhö nhöõ sôû thuyeát, taèng tuøng tieân cöïu trí nhaân bieân, vaên: Phaät xuaát ö theá, voâ höõu nhò ngöõ. Thò ngoân thieän tai!

Nhaát thieát thaäp phöông tam theá chö Phaät, sôû thuyeát voâ sai. Thò coá thuyeát ngoân: Phaät voâ nhò ngöõ. Vaân haø voâ sai?

Höõu, ñoàng thuyeát höõu; Voâ, ñoàng thuyeát voâ. Coá danh nhaát nghóa.

Baø-la-moân! Nhö Lai Theá Toân tuy danh nhò ngöõ, vò lieãu nhaát ngöõ coá. Vaân haø nhò ngöõ lieãu ö nhaát ngöõ? Nhö nhaõn, saéc: nhò ngöõ sanh thöùc: nhaát ngöõ. Naõi chí yù, phaùp, dieäc phuïc nhö thò.

Baø-la-moân ngoân: Coà-ñaøm thieän naêng phaân bieät nhö thò ngöõ nghóa. Ngaõ kim vò giaûi sôû xuaát nhò ngöõ lieãu ö nhaát ngöõ.

167

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

爾時世尊即為宣說四真諦法。 婆羅門。言苦諦者亦二亦一。乃至道諦亦 二亦一。

Nhó thôøi, Theá Toân töùc vò tuyeân thuyeát Töù chaân ñeá phaùp.

Baø-la-moân! Ngoân Khoå ñeá giaû, dieäc nhò, dieäc nhaát. Naõi chí Ñaïo ñeá, dieäc nhò, dieäc nhaát.

婆羅門言。世尊。我已知已。

Baø-la-moân ngoân: Theá Toân! Ngaõ dó tri dó.

佛言。善男子。云何知已。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Vaân haø tri dó?

婆羅門言。世尊。苦諦一切凡夫二是聖人 一。乃至道諦亦復如是。 佛言。善哉已解。

phu nhò, thò Thaùnh nhaân nhaát. Naõi chí Ñaïo ñeá, dieäc phuïc nhö thò.

Phaät ngoân: Thieän tai! Dó giaûi.

婆羅門言。世尊。我今聞法已得正見。今 當歸依佛法僧寶。唯願大慈聽我出家。 爾時世尊告憍陳如。汝當為是闍提首那。 剃除鬚髮聽其出家。 時憍陳如即受佛敕為其剃髮。即下手時有 二種落。一者鬚髮。二者煩惱。即於坐處得 阿羅漢果。

168

Baø-la-moân ngoân: Theá Toân! Khoå ñeá, nhaát thieát Phaøm

Baø-la-moân ngoân: Theá Toân, ngaõ kim vaên phaùp, dó ñaéc chaùnh kieán. Kim ñöông quy y Phaät, Phaùp, Taêng baûo. Duy nguyeän ñaïi töø thính ngaõ xuaát gia.

Nhó thôøi, Theá Toân caùo Kieàu-traàn-nhö: Nhöõ ñöông vò thò Xaø-ñeà-thuû-na, theá tröø tu phaùt, thính kyø xuaát gia.

Thôøi, Kieàu-traàn-nhö töùc thoï Phaät saéc, vò kyø theá phaùt.

Töùc haù thuû thôøi, höõu nhò chuûng laïc: Nhaát giaû tu phaùt, nhò giaû phieàn naõo. Töùc ö toïa xöù, ñaéc A-la-haùn quaû.

大 般 涅 槃 經 卷 第三 十 八

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån tam thaäp baùt

終

Chung

169

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH

大般涅槃經

QUYEÅN ÑEÄ TAM THAÄP CÖÛU

卷 第 三十九

KIEÀU-TRAÀN-NHÖ PHAÅM

憍陳如品

ÑEÄ THAÄP TAM CHI NHÒ

第十 三 之 二 復有梵志姓婆私吒復作是言。瞿曇說涅槃 常耶。 如是梵志。 婆私吒言。瞿曇。將不說無煩惱為涅槃耶。 如是梵志。 婆私吒言。瞿曇。世間四種名之為無。 一者未出之法名之為無。如瓶未出泥時名 為無瓶。 二者已滅之法名之為無。如瓶壞已名為無 瓶。 三者異相互無名之為無。如牛中無馬馬中 無牛。 208

Phuïc höõu Phaïm chí, taùnh Baø-tö-traù phuïc taùc thò ngoân: Coà-ñaøm sôû thuyeát, Nieát-baøn thöôøng da?

Nhö thò, Phaïm chí!

Baø-tö-traù ngoân: Coà-ñaøm! Töông baát thuyeát voâ phieàn naõo vi Nieát-baøn da?

Nhö thò, Phaïm chí.

Baø-tö-traù ngoân: Coà-ñaøm! Theá gian töù chuûng, danh chi vi voâ: Nhaát giaû vò xuaát chi phaùp, danh chi vi voâ. Nhö bình vò xuaát neâ thôøi, danh vi voâ bình.

Nhò giaû dó dieät chi phaùp, danh chi vi voâ; nhö bình hoaïi dó, danh vi voâ bình.

Tam giaû dò töôùng hoã voâ, danh chi vi voâ; nhö ngöu trung, voâ maõ; maõ trung, voâ ngöu.

209

大般涅槃經 四者畢竟無故名之為無。如龜毛兔角。 瞿曇。若以除煩惱已名涅槃者。涅槃即 無。若是無者。云何言有常樂我淨。 佛言。善男子。如是涅槃非是先無同泥時 瓶。亦非滅無同瓶壞無。亦非畢竟無如龜毛 兔角同於異無。 善男子。如汝所言雖牛中無馬。不可說言 牛亦是無。雖馬中無牛。亦不可說馬亦是無 涅槃亦爾。煩惱中無涅槃。涅槃中無煩惱。 是故名為異相互無。 婆私吒言。瞿曇若以異無為涅槃者。是異 無者,無常樂我淨。瞿曇。云何說言涅槃常樂 我淨。 佛言。善男子如汝所說是異無者。有三種 無。牛馬悉是先無後有。是名先無。已有還 無是名壞無。異相無相。如汝所說。 善男子。是三種無涅槃中無。是故涅槃常 樂我淨。如世病人。一者熱病。二者風病。 三者冷病。是三種病三藥能治。有熱病者， 210

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Töù giaû taát caùnh voâ coá, danh chi vi voâ; nhö quy mao, thoá giaùc.

Coà-ñaøm! Nhöôïc dó tröø phieàn naõo dó, danh Nieát-baøn giaû, Nieát-baøn töùc voâ. Nhöôïc thò voâ giaû, vaân haø ngoân höõu thöôøng, laïc, ngaõ, tònh?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö thò Nieát-baøn, phi thò tieân voâ, ñoàng neâ thôøi bình. Dieäc phi dieät voâ, ñoàng bình hoaïi voâ. Dieäc phi taát caùnh voâ, nhö quy mao, thoá giaùc. Ñoàng ö dò voâ.

Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû ngoân, tuy ngöu trung, voâ maõ, baát khaû thuyeát ngoân: ngöu dieäc thò voâ. Tuy maõ trung, voâ ngöu, dieäc baát khaû thuyeát: maõ dieäc thò voâ. Nieát-baøn dieäc nhó: Phieàn naõo trung, voâ Nieát-baøn. Nieát-baøn trung, voâ phieàn naõo. Thò coá danh vi dò töôùng hoã voâ.

Baø-tö-traù ngoân: Coà-ñaøm! Nhöôïc dó dò voâ vi Nieát-baøn giaû, thò dò voâ giaû, voâ: thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Coà-ñaøm vaân haø thuyeát ngoân: Nieát-baøn: thöôøng, laïc, ngaõ, tònh?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû thuyeát, thò dò voâ giaû, höõu tam chuûng voâ: ngöu, maõ taát thò tieân voâ haäu höõu, thò danh tieân voâ. Dó höõu hoaøn voâ, thò danh hoaïi voâ.

Dò töôùng, voâ töôùng, nhö nhöõ sôû thuyeát.

Thieän nam töû! Thò tam chuûng voâ, Nieát-baøn trung voâ.

Thò coá Nieát-baøn thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Nhö theá beänh nhaân, nhaát giaû nhieät beänh, nhò giaû phong beänh, tam giaû laõnh beänh. Thò tam chuûng beänh, tam döôïc naêng trò. Höõu nhieät beänh giaû, toâ naêng trò chi. Höõu phong beänh giaû, du 211

大般涅槃經 酥能治之。有風病者,油能治之。有冷病者, 蜜能治之。是三種藥能治如是三種惡病。 善 男 子 。 熱 中 無 酥 ，酥 中 無 熱 。 風 中 無 油，油中無風。乃至蜜中無冷，冷中無蜜。是 故能治。 一切眾生亦復如是。有三種病。一者貪二 者瞋。三者癡。如是三病有三種藥。不淨觀 者能為貪藥。慈心觀者能為瞋藥。觀因緣智 能為癡藥。 善男子。為除貪故作非貪觀。為除瞋故作 非瞋觀。為除癡故作非癡觀。三種病中無三 種藥。三種藥中無三種病。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

naêng trò chi. Höõu laõnh beänh giaû, maät naêng trò chi. Thò tam chuûng döôïc naêng trò nhö thò tam chuûng aùc beänh.

Thieän nam töû! Nhieät trung voâ toâ; toâ trung voâ nhieät.

Phong trung voâ du; du trung voâ phong. Naõi chí maät trung voâ laõnh; laõnh trung voâ maät. Thò coá naêng trò.

Nhaát thieát chuùng sanh, dieäc phuïc nhö thò; höõu tam chuûng beänh: nhaát giaû tham, nhò giaû saân, tam giaû si. Nhö thò tam beänh, höõu tam chuûng döôïc. Baát tònh quaùn giaû, naêng vi tham döôïc. Töø taâm quaùn giaû, naêng vi saân döôïc.

Quaùn nhaân duyeân trí, naêng vi si döôïc.

Thieän nam töû! Vò tröø tham coá, taùc phi tham quaùn. Vò tröø saân coá, taùc phi saân quaùn. Vò tröø si coá, taùc phi si quaùn.

Tam chuûng beänh trung, voâ tam chuûng döôïc; tam chuûng döôïc trung, voâ tam chuûng beänh.

善男子。三種病中無三藥故。無常無我無 樂無淨。三種藥中無三種病。是故得稱常樂

voâ thöôøng, voâ ngaõ, voâ laïc, voâ tònh. Tam chuûng döôïc trung,

我淨。

voâ tam chuûng beänh, thò coá ñaéc xöng thöôøng, laïc, ngaõ, tònh.

婆私吒言。世尊。如來為我說常無常。云 何為常。云何無常。 佛言。善男子。色是無常解脫色常。乃至 識是無常解脫識常。 212

Thieän nam töû! Tam chuûng beänh trung, voâ tam döôïc coá,

Baø-tö-traù ngoân: Theá Toân! Nhö Lai vò ngaõ thuyeát thöôøng, voâ thöôøng. Vaân haø vi thöôøng? Vaân haø voâ thöôøng?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Saéc thò voâ thöôøng; giaûi thoaùt saéc: thöôøng. Naõi chí thöùc thò voâ thöôøng; giaûi thoaùt thöùc: thöôøng.

213

大般涅槃經 善男子。若有善男子，善女人能觀色乃至 識是無常者。當知是人獲得常法。 婆私吒言。世尊。我今已知常無常法。 佛言。善男子。汝云何知常無常法。 婆私吒言。世尊。我今知我色是無常，得 解脫常。乃至識亦如是。 佛言。善男子。汝今善哉,已報是身。 告憍陳如。是婆私吒。已證阿羅漢果。汝 可施其三衣缽器。 時憍陳如如佛所敕施其衣缽。 時婆私吒受衣缽已作如是言。大德憍陳 如。我今因是弊惡之身得善果報。唯願大 德。為我屈意至世尊所具宣我心。我既惡人 觸犯如來儞瞿曇姓。唯願為我懺悔此罪。我 亦不能久住毒身今入涅槃。 時憍陳如即往佛所作如是言。世尊。婆私 吒比丘生慚愧心,自言頑嚚觸犯如來稱瞿曇姓 不能久住是毒蛇身今欲滅身寄我懺悔。 214

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu thieän nam töû, thieän nöõ nhaân naêng quaùn saéc naõi chí thöùc thò voâ thöôøng giaû, ñöông tri thò nhaân hoaïch ñaéc thöôøng phaùp.

Baø-tö-traù ngoân: Theá Toân! Ngaõ kim dó tri thöôøng, voâ thöôøng phaùp.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ vaân haø tri thöôøng, voâ thöôøng phaùp?

Baø-tö-traù ngoân: Theá Toân! Ngaõ kim tri ngaõ saéc thò voâ thöôøng; ñaéc giaûi thoaùt thöôøng. Naõi chí thöùc, dieäc nhö thò.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ kim thieän tai, dó baùo thò thaân.

Caùo Kieàu-traàn-nhö: Thò Baø-tö-traù dó chöùng A-la-haùn quaû, nhöõ khaû thí kyø tam y, baùt khí.

Thôøi Kieàu-traàn-nhö, nhö Phaät sôû saéc, thí kyø y baùt.

Thôøi Baø-tö-traù, thoï y baùt dó, taùc nhö thò ngoân: Ñaïi ñöùc Kieàu-traàn-nhö! Ngaõ kim nhaân thò teä aùc chi thaân, ñaéc thieän quaû baùo. Duy nguyeän Ñaïi ñöùc, vò ngaõ khuaát yù, chí Theá Toân sôû, cuï tuyeân ngaõ taâm. Ngaõ kyù aùc nhaân, xuùc phaïm Nhö Lai, nhó Coà-ñaøm taùnh. Duy nguyeän vò ngaõ, saùm hoái thöû toäi. Ngaõ dieäc baát naêng cöûu truï ñoäc thaân, kim nhaäp Nieát-baøn.

Thôøi, Kieàu-traàn-nhö töùc vaõng Phaät sôû, taùc nhö thò ngoân: Theá Toân! Baø-tö-traù tyø-kheo, sanh taøm quyù taâm, töï ngoân ngoan ngaân, xuùc phaïm Nhö Lai, xöng Coà-ñaøm taùnh.

Baát naêng cöûu truï thò ñoäc xaø thaân; kim duïc dieät thaân, kyù ngaõ saùm hoái.

215

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

佛言。憍陳如。婆私吒比丘已於過去無量 佛所成就善根。今受我語如法而住。如法住 故獲得正果。汝等應當供養其身。

Phaät ngoân: Kieàu-traàn-nhö! Baø-tö-traù tyø-kheo dó ö quaù khöù voâ löôïng Phaät sôû, thaønh töïu thieän caên. Kim thoï ngaõ ngöõ, nhö phaùp nhi truï. Nhö phaùp truï coá, hoaïch ñaéc chaùnh

爾時憍陳如從佛聞已。還其身所而設供 養。

Nhó thôøi, Kieàu-traàn-nhö tuøng Phaät vaên dó, hoaøn kyø thaân sôû, nhi thieát cuùng döôøng.

時婆私吒於焚身時。作種種神足。諸外道 輩見是事已高聲唱言。是婆私吒已得瞿曇沙 門咒術。是人不久復當勝彼瞿曇沙門。 爾時眾中復有梵志名曰先尼。復作是言。 瞿曇有我耶。如來默然。 瞿曇無我耶。如來默然。第二第三亦如是 言。佛皆默然。 先尼言。瞿曇若一切眾生有我遍一切處是 一作者。瞿曇何故默然不答。 佛言。先尼。汝說是我遍一切處耶。

quaû. Nhöõ ñaúng öng ñöông cuùng döôøng kyø thaân.

Thôøi Baø-tö-traù, ö phaàn thaân thôøi, taùc chuûng chuûng thaàn tuùc. Chö ngoaïi ñaïo boái, kieán thò söï dó, cao thinh xöôùng ngoân: Thò Baø-tö-traù dó ñaéc Coà-ñaøm sa-moân chuù thuaät. Thò nhaân baát cöûu, phuïc ñöông thaéng bæ Coà-ñaøm sa-moân.

Nhó thôøi chuùng trung phuïc höõu Phaïm chí, danh vieát Tieân-ni. Phuïc taùc thò ngoân: Coà-ñaøm! Höõu ngaõ da? Nhö Lai maëc nhieân.

Coà-ñaøm! Voâ ngaõ da? Nhö Lai maëc nhieân. Ñeä nhò, ñeä tam, dieäc nhö thò ngoân. Phaät giai maëc nhieân.

Tieân-ni ngoân: Coà-ñaøm! Nhöôïc nhaát thieát chuùng sanh höõu ngaõ, bieán nhaát thieát xöù, thò nhaát taùc giaû, Coà-ñaøm haø coá maëc nhieân baát ñaùp?

Phaät ngoân: Tieân-ni! Nhöõ thuyeát thò ngaõ bieán nhaát thieát xöù da?

先尼答言。瞿曇。不但我說。一切智人亦 如是說。

Tieân-ni ñaùp ngoân: Coà-ñaøm! Baát ñaõn ngaõ thuyeát, nhaát thieát trí nhaân dieäc nhö thò thuyeát.

佛言。善男子。若我周遍一切處者。應當 五道一時受報。若有五道一時受報。汝等梵

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc ngaõ chaâu bieán nhaát thieát xöù giaû, öng ñöông nguõ ñaïo nhaát thôøi thoï baùo. Nhöôïc höõu nguõ ñaïo nhaát thôøi thoï baùo, nhöõ ñaúng Phaïm chí, haø

216

217

大般涅槃經 志。何因緣故不造眾惡為遮地獄。修諸善法 為受天身。 先尼言。瞿曇。我法中我則有二種。一作 身我。二者常身我。為作身我修離惡法不入 地獄。修諸善法生於天上。 佛言。善男子。如汝說我遍一切處。如是 我者。若作身中當知無常。若作身無云何言 遍。 瞿曇。我所立我亦在作中亦是常法。 瞿曇。如人失火燒舍宅時其主出去。不可 說言舍宅被燒主亦被燒。我法亦爾。而此作 身雖是無常。當無常時我則出去。是故我我 亦遍亦常。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

nhaân duyeân coá, baát taïo chuùng aùc, vò giaø ñòa nguïc; tu chö thieän phaùp, vò thoï thieân thaân?

Tieân-ni ngoân: Coà-ñaøm! Ngaõ phaùp trung ngaõ taéc höõu nhò chuûng: nhaát taùc thaân ngaõ, nhò giaû thöôøng thaân ngaõ.

Vò taùc thaân ngaõ, tu ly aùc phaùp, baát nhaäp ñòa nguïc; tu chö thieän phaùp, sanh ö thieân thöôïng.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû thuyeát, ngaõ bieán nhaát thieát xöù. Nhö thò ngaõ giaû, nhöôïc taùc thaân trung, ñöông tri voâ thöôøng. Nhöôïc taùc thaân voâ, vaân haø ngoân bieán?

Coà-ñaøm! Ngaõ sôû laäp ngaõ, dieäc taïi taùc trung, dieäc thò thöôøng phaùp.

Coà-ñaøm! Nhö nhaân thaát hoûa, thieâu xaù traïch thôøi, kyø chuû xuaát khöù. Baát khaû thuyeát ngoân xaù traïch bò thieâu, chuû dieäc bò thieâu. Ngaõ phaùp dieäc nhó. Nhi thöû taùc thaân, tuy thò voâ thöôøng, ñöông voâ thöôøng thôøi, ngaõ taéc xuaát khöù. Thò coá ngaõ ngaõ dieäc bieán, dieäc thöôøng.

常。復有二種。一色,二無色。是故若言一切 有者。亦常亦無常。亦色亦無色。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö nhöõ thuyeát: Ngaõ dieäc bieán, dieäc thöôøng, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Bieán höõu nhò chuûng: nhaát giaû Thöôøng, nhò giaû Voâ thöôøng. Phuïc höõu nhò chuûng: nhaát saéc, nhò voâ saéc. Thò coá nhöôïc ngoân: nhaát thieát höõu giaû, dieäc thöôøng, dieäc voâ thöôøng; dieäc saéc, dieäc voâ saéc.

若言舍主得出不名無常。是義不然。何 以故。舍不名主主不名舍。異燒異出故得如

Nhöôïc ngoân: Xaù chuû ñaéc xuaát, baát danh voâ thöôøng, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Xaù baát danh chuû; chuû baát danh xaù; dò thieâu, dò xuaát; coá ñaéc nhö thò. Ngaõ taéc baát nhó. Haø

佛言。善男子。如汝說我亦遍亦常。是義 不然。何以故。遍有二種。一者常。二者無

218

219

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

是。我則不爾。何以故。我即是色色即是 我。無色即我我即無色。云何而言色無常時 我則得出。

dó coá? Ngaõ töùc thò saéc, saéc töùc thò ngaõ; voâ saéc töùc ngaõ, ngaõ töùc voâ saéc. Vaân haø nhi ngoân: Saéc voâ thöôøng thôøi, ngaõ taéc ñaéc xuaát?

善男子。汝意若謂一切眾生同一我者。如 是則違世,出世法。何以故。世間法名父子母 女。若我是一。父即是子子即是父。母即是 女女即是母。怨即是親親即是怨。此即是彼

ñoàng nhaát ngaõ giaû; nhö thò taéc vi theá, xuaát theá phaùp. Haø

彼即是此。是故若說一切眾生同一我者。是 即違背世出世法。

sanh ñoàng nhaát ngaõ giaû, thò töùc vi boäi theá, xuaát theá phaùp.

先尼言。我亦不說一切眾生同於一我。乃 說一人各有一我。 佛言。善男子。若言一人各有一我是為 多我。是義不然。何以故。如汝先說我遍一 切。若遍一切,一切眾生業根應同。天得見 時,佛得亦見。天得作時佛得亦作。天得聞時 佛得亦聞。一切諸法皆亦如是。若天得見非 佛得見者。不應說我遍一切處。若不遍者是 則無常。 先尼言。瞿曇。一切眾生我遍一切。法 與非法不遍一切。以是義故。佛得作異天得 220

Thieän nam töû! Nhöõ yù nhöôïc vò: nhaát thieát chuùng sanh dó coá? Theá gian phaùp, danh: phuï, töû, maãu, nöõ. Nhöôïc ngaõ thò nhaát, phuï töùc thò töû, töû töùc thò phuï; maãu töùc thò nöõ, nöõ töùc thò maãu; oaùn töùc thò thaân, thaân töùc thò oaùn, thöû töùc thò bæ, bæ töùc thò thöû! Thò coá nhöôïc thuyeát: nhaát thieát chuùng Tieân-ni ngoân: Ngaõ dieäc baát thuyeát: nhaát thieát chuùng sanh ñoàng ö nhaát ngaõ. Naõi thuyeát: nhaát nhaân caùc höõu nhaát ngaõ.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc ngoân: nhaát nhaân caùc höõu nhaát ngaõ, thò vi ña ngaõ, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Nhö nhöõ tieân thuyeát: Ngaõ bieán nhaát thieát. Nhöôïc bieán nhaát thieát, nhaát thieát chuùng sanh, nghieäp caên öng ñoàng: thieân ñaéc kieán thôøi, Phaät ñaéc dieäc kieán; thieân ñaéc taùc thôøi, Phaät ñaéc dieäc taùc; thieân ñaéc vaên thôøi, Phaät ñaéc dieäc vaên. Nhaát thieát chö phaùp, giai dieäc nhö thò. Nhöôïc thieân ñaéc kieán, phi Phaät ñaéc kieán giaû, baát öng thuyeát: Ngaõ bieán nhaát thieát xöù. Nhöôïc baát bieán giaû, thò taéc voâ thöôøng.

Tieân-ni ngoân: Coà-ñaøm! Nhaát thieát chuùng sanh ngaõ bieán nhaát thieát; phaùp döõ phi phaùp baát bieán nhaát thieát. Dó thò nghóa coá, Phaät ñaéc taùc dò, thieân ñaéc taùc dò. Thò coá Coà221

大般涅槃經 作異。是故瞿曇。不應說言佛得見時天得應 見。佛得聞時天得應聞。 佛言。善男子。法與非法非業作耶。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ñaøm baát öng thuyeát ngoân: Phaät ñaéc kieán thôøi, thieân ñaéc öng kieán; Phaät ñaéc vaên thôøi, thieân ñaéc öng vaên.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Phaùp döõ phi phaùp, phi nghieäp taùc da?

先尼言。瞿曇。是業所作。

Tieân-ni ngoân: Coà-ñaøm! Thò nghieäp sôû taùc.

佛言。善男子。若法非法是業作者。即 是同法云何言異。何以故。佛得業處有天得 我。天得業處有佛得我。是故佛得作時天得

nghieäp taùc giaû, töùc thò ñoàng phaùp, vaân haø ngoân dò? Haø

亦作。法與非法亦應如是。

thieân ñaéc dieäc taùc. Phaùp döõ phi phaùp, dieäc öng nhö thò.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc phaùp, phi phaùp, thò dó coá? Phaät ñaéc nghieäp xöù, höõu thieân ñaéc ngaõ; thieân ñaéc nghieäp xöù, höõu Phaät ñaéc ngaõ. Thò coá Phaät ñaéc taùc thôøi,

善男子。是故一切眾生法與非法若如是 者。所得果報亦應不異。 善男子。從子出果是子終不思惟分別。我 唯當作婆羅門果。不與剎利毘舍首陀而作果

Thieän nam töû! Thò coá nhaát thieát chuùng sanh, phaùp döõ phi phaùp nhöôïc nhö thò giaû, sôû ñaéc quaû baùo dieäc öng baát dò.

Thieän nam töû! Tuøng töû xuaát quaû. Thò töû chung baát tö duy phaân bieät: Ngaõ duy ñöông taùc baø-la-moân quaû; baát döõ

也。何以故。從子出果終不罣礙如是四姓。 法與非法亦復如是。不能分別我唯當與。佛 得作果。不與天得作果。作天得果不作佛得

saùt-lôïi, tyø-xaù, thuû-ñaø nhi taùc quaû daõ. Haø dó coá? Tuøng töû

果。何以故。業平等故。

thieân ñaéc quaû, baát taùc Phaät ñaéc quaû. Haø dó coá? Nghieäp

先尼言。瞿曇。譬如一室有百千燈。炷雖 有異明則無差。燈炷別異喻法,非法。其明無 差喻眾生我。 222

xuaát quaû, chung baát quaùi ngaïi nhö thò töù taùnh. Phaùp döõ phi phaùp dieäc phuïc nhö thò; baát naêng phaân bieät: Ngaõ duy ñöông döõ Phaät ñaéc taùc quaû, baát döõ thieân ñaéc taùc quaû, taùc bình ñaúng coá.

Tieân-ni ngoân: Coà-ñaøm! Thí nhö nhaát thaát, höõu baù thieân ñaêng: chuù tuy höõu dò, minh taéc voâ sai. Ñaêng chuù bieät dò, duï phaùp, phi phaùp. Kyø minh voâ sai, duï chuùng sanh ngaõ.

223

大般涅槃經 佛言。善男子。汝說燈明以喻我者。是義 不然。何以故。室異燈異。是燈光明亦在炷 邊亦遍室中。汝所言我若如是者。法非法邊 俱應有我。我中亦應有法非法。若法非法無 有我者。不得說言遍一切處。若俱有者何得 復以炷明為喻。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ thuyeát ñaêng minh, dó duï ngaõ giaû, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Thaát dò, ñaêng dò. Thò ñaêng quang minh dieäc taïi chuù bieân, dieäc bieán thaát trung. Nhöõ sôû ngoân ngaõ nhöôïc nhö thò giaû, phaùp, phi phaùp bieân, caâu öng höõu ngaõ; ngaõ trung, dieäc öng höõu phaùp, phi phaùp. Nhöôïc phaùp, phi phaùp, voâ höõu ngaõ giaû, baát ñaéc thuyeát ngoân bieán nhaát thieát xöù. Nhöôïc caâu höõu giaû, haø ñaéc phuïc dó chuù, minh vi duï?

善男子。汝意若謂炷之與明真實別異。

Thieän nam töû! Nhöõ yù nhöôïc vò: chuù chi döõ minh, chaân

何因緣故。炷增明盛炷枯明滅。是故不應以 法非法喻於燈炷。光明無差喻於我也。何以 故。法非法我三事即一。

thaät bieät dò. Haø nhaân duyeân coá chuù taêng minh thaïnh,

先尼言。瞿曇。汝引燈喻是事不吉。何以 故。燈喻若吉,我已先引。如其不吉何故復

Tieân-ni ngoân: Coà-ñaøm! Nhöõ daãn ñaêng duï, thò söï baát

說。

chuù khoâ minh dieät? Thò coá baát öng dó phaùp, phi phaùp, duï ö ñaêng, chuù; quang minh voâ sai, duï ö ngaõ daõ. Haø dó coá?

Phaùp, phi phaùp, ngaõ, tam söï töùc nhaát. kieát. Haø dó coá? Ñaêng duï nhöôïc kieát, ngaõ dó tieân daãn. Nhö kyø baát kieát, haø coá phuïc thuyeát?

Thieän nam töû! Ngaõ sôû daãn duï, ñoâ dieäc baát taùc kieát, dó

善男子。我所引喻都亦不作吉以不吉隨 汝意說。是喻亦說離炷有明即炷有明。汝心 不等故說。燈炷喻法非法明則喻我。是故

baát kieát. Tuøy nhöõ yù thuyeát. Thò duï dieäc thuyeát: ly chuù höõu

責汝。炷即是明離炷有明。法即有我我即有 法。非法即我我即非法。汝今何故但受一邊

höõu ngaõ, ngaõ töùc höõu phaùp; phi phaùp töùc ngaõ, ngaõ töùc phi

不受一邊。如是喻者於汝不吉。是故我今還 以教汝。 224

minh, töùc chuù höõu minh. Nhöõ taâm baát ñaúng, coá thuyeát: ñaêng, chuù, duï phaùp, phi phaùp; minh, taéc duï ngaõ. Thò coá traùch nhöõ. Chuù töùc thò minh, ly chuù höõu minh. Phaùp töùc phaùp. Nhöõ kim haø coá ñaõn thoï nhaát bieân, baát thoï nhaát bieân? Nhö thò duï giaû, ö nhöõ baát kieát. Thò coá ngaõ kim hoaøn dó giaùo nhöõ.

225

大般涅槃經 善男子。如是喻者即是非喻。是非喻故於 我則吉於汝不吉。 善男子。汝意若謂若我不吉汝亦不吉。 是義不然。何以故。見世間人自力自害自作 他用。汝所引喻亦復如是。於我則吉於汝不 吉。 先尼言。瞿曇。汝先責我心不平等。今汝 所說亦不平等。何以故。瞿曇。今者以吉向 己不吉向我。以是推之真是不平。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhö thò duï giaû, töùc thò phi duï. Thò phi duï coá, ö ngaõ taéc kieát; ö nhöõ baát kieát.

Thieän nam töû! Nhöõ yù nhöôïc vò: Nhöôïc ngaõ baát kieát, nhöõ dieäc baát kieát. Thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Kieán theá gian nhaân, töï löïc töï haïi; töï taùc tha duïng. Nhöõ sôû daãn duï, dieäc phuïc nhö thò; ö ngaõ taéc kieát, ö nhöõ baát kieát.

Tieân-ni ngoân: Coà-ñaøm! Nhöõ tieân traùch ngaõ, taâm baát bình ñaúng. Kim nhöõ sôû thuyeát dieäc baát bình ñaúng. Haø dó coá? Coà-ñaøm kim giaû dó kieát höôùng kyû, baát kieát höôùng ngaõ.

Dó thò suy chi, chaân thò baát bình.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö ngaõ baát bình naêng phaù

佛言。善男子。如我不平能破汝不平,是 故汝平。我之不平即是吉也。我之不平破汝 不平。令汝得平即是我平。何以故。同諸聖 人得平等故。

nhöõ baát bình, thò coá nhöõ bình. Ngaõ chi baát bình töùc thò

先尼言。瞿曇。我常是平。汝云何言壞我 不平。一切眾生平等有我。云何言我是不平 耶。

haø ngoân hoaïi ngaõ baát bình? Nhaát thieát chuùng sanh, bình

善男子。汝亦說言。當受地獄當受餓鬼 當受畜生當受人天。我若先遍五道中者。云 何方言當受諸趣。汝亦說言父母和合然後生 子。若子先有云何復言和合已有。是故一人 226

kieát daõ. Ngaõ chi baát bình phaù nhöõ baát bình, linh nhöõ ñaéc bình, töùc thò ngaõ bình. Haø dó coá? Ñoàng chö thaùnh nhaân, ñaéc bình ñaúng coá.

Tieân-ni ngoân: Coà-ñaøm! Ngaõ thöôøng thò bình. Nhöõ vaân ñaúng höõu ngaõ. Vaân haø ngoân ngaõ thò baát bình da?

Thieän nam töû! Nhöõ dieäc thuyeát ngoân ñöông thoï ñòa nguïc, ñöông thoï ngaï quyû, ñöông thoï suùc sanh, ñöông thoï nhaân, thieân. Ngaõ nhöôïc tieân bieán nguõ ñaïo trung giaû, vaân haø phöông ngoân ñöông thoï chö thuù? Nhöõ dieäc thuyeát ngoân: phuï maãu hoøa hieäp, nhieân haäu sanh töû. Nhöôïc töû tieân höõu, vaân haø phuïc ngoân: hoøa hieäp dó höõu? Thò coá nhaát nhaân höõu 227

大般涅槃經 有五趣身。若是五處先有身者。何因緣故為 身造業。是故不平。 善男子。汝意若謂我是作者。是義不然。 何以故。若我作者。何因緣故自作苦事然今 眾生實有受苦。是故當知我非作者。 若言是苦非我所作,不從因生。一切諸法 亦當如是不從因生。何因緣故說我作耶。 善男子。眾生苦樂實從因緣。如是苦樂能 作憂喜。憂時無喜,喜時無憂,或喜,或憂。智 人云何說是常耶。 善男子。汝說我常。若是常者,云何說有 十時別異。常法不應有歌羅邏時乃至老時。 虛空常法尚無一時況有十時。 善男子。我者非是歌羅邏時,乃至老時。 云何說有十時別異。 善男子。若我作者。是我亦有盛時衰時。 眾生亦有盛時衰時。若我爾者云何是常。 善男子。我若作者。云何一人有利有鈍。 善男子。我若作者。是我能作身業口業。 228

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

nguõ thuù thaân. Nhöôïc thò nguõ xöù, tieân höõu thaân giaû, haø nhaân duyeân coá vò thaân taïo nghieäp? Thò coá baát bình.

Thieän nam töû! Nhöõ yù nhöôïc vò: Ngaõ thò taùc giaû, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Nhöôïc ngaõ taùc giaû, haø nhaân duyeân coá töï taùc khoå söï? Nhieân kim chuùng sanh, thaät höõu thoï khoå. Thò coá ñöông tri: ngaõ phi taùc giaû.

Nhöôïc ngoân: thò khoå phi ngaõ sôû taùc, baát tuøng nhaân sanh. Nhaát thieát chö phaùp dieäc ñöông nhö thò, baát tuøng nhaân sanh, haø nhaân duyeân coá thuyeát: ngaõ taùc da?

Thieän nam töû! Chuùng sanh khoå, laïc, thaät tuøng nhaân duyeân. Nhö thò khoå, laïc naêng taùc öu, hyû. Öu thôøi, voâ hyû; hyû thôøi, voâ öu. Hoaëc hyû, hoaëc öu, trí nhaân vaân haø thuyeát thò Thöôøng da?

Thieän nam töû! Nhöõ thuyeát: ngaõ thöôøng. Nhöôïc thò thöôøng giaû, vaân haø thuyeát höõu thaäp thôøi bieät dò? Thöôøng phaùp baát öng höõu ca-la-raù thôøi naõi chí laõo thôøi. Hö khoâng thöôøng phaùp, thöôïng voâ nhaát thôøi, huoáng höõu thaäp thôøi?

Thieän nam töû! Ngaõ giaû, phi thò ca-la-raù thôøi naõi chí laõo thôøi; vaân haø thuyeát höõu thaäp thôøi bieät dò?

Thieän nam töû! Nhöôïc ngaõ taùc giaû, thò ngaõ dieäc höõu thaïnh thôøi, suy thôøi; chuùng sanh dieäc höõu thaïnh thôøi, suy thôøi. Nhöôïc ngaõ nhó giaû, vaân haø thò thöôøng?

Thieän nam töû! Ngaõ nhöôïc taùc giaû, vaân haø nhaát nhaân höõu lôïi, höõu ñoän?

Thieän nam töû! Ngaõ nhöôïc taùc giaû, thò ngaõ naêng taùc thaân nghieäp, khaåu nghieäp. Thaân nghieäp, khaåu nghieäp 229

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

身業口業若是我所作者。云何口說無有我 耶。云何自疑有耶無耶。

nhöôïc thò ngaõ sôû taùc giaû, vaân haø khaåu thuyeát voâ höõu ngaõ da? Vaân haø töï nghi höõu da, voâ da?

善男子。汝意若謂離眼有見。是義不然。 何以故。若離眼已別有見者何須此眼。乃至 身根亦復如是。

nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Nhöôïc ly nhaõn dó, bieät höõu kieán giaû, haø tu thöû nhaõn? Naõi chí thaân caên, dieäc phuïc nhö thò.

汝意若謂我雖能見要因眼見。是亦不然。 何以故。如有人言須曼那花能燒大村。云何 能燒因火能燒。汝立我見亦復如是。 先尼言。瞿曇。如人執鐮則能刈草。我因 五根見聞至觸亦復如是。 善男子。鐮人各異是故執鐮能有所作。離 根之外更無別我。云何說言我因諸根能有所 作。

Thieän nam töû! Nhöõ yù nhöôïc vò: ly nhaõn höõu kieán, thò

Nhöõ yù nhöôïc vò: ngaõ tuy naêng kieán, yeáu nhaân nhaõn kieán, thò dieäc baát nhieân. Haø dó coá? Nhö höõu nhaân ngoân: Tu-man-na hoa naêng thieâu ñaïi thoân. Vaân haø naêng thieâu?

Nhaân hoûa naêng thieâu. Nhöõ laäp ngaõ kieán, dieäc phuïc nhö thò.

Tieân-ni ngoân: Coà-ñaøm! Nhö nhaân chaáp lieâm, taéc naêng ngaûi thaûo. Ngaõ nhaân nguõ caên, kieán, vaên chí xuùc, dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Lieâm, nhaân, caùc dò. Thò coá chaáp lieâm, naêng höõu sôû taùc. Ly caên chi ngoaïi, caùnh voâ bieät ngaõ, vaân haø thuyeát ngoân: Ngaõ nhaân chö caên, naêng höõu sôû taùc?

善男子。汝意若謂執鐮能刈。我亦如是。 我有手耶為無手乎。若有手者何不自執。若 無手者云何說言我是作者。

Thieän nam töû! Nhöõ yù nhöôïc vò: chaáp lieâm naêng ngaûi, ngaõ dieäc nhö thò. Ngaõ höõu thuû da, vi voâ thuû hoà? Nhöôïc höõu thuû giaû, haø baát töï chaáp? Nhöôïc voâ thuû giaû, vaân haø thuyeát ngoân: Ngaõ thò taùc giaû?

善男子。能刈草者,即是鐮也。非我,非 人。若我人能何故因鐮。

Thieän nam töû! Naêng ngaûi thaûo giaû, töùc thò lieâm daõ; phi ngaõ, phi nhaân. Nhöôïc ngaõ, nhaân naêng, haø coá nhaân lieâm?

善男子。人有二業。一則執草。二則執 鐮。是鐮唯有能斷之功。眾生見法亦復如 230

Thieän nam töû! Nhaân höõu nhò nghieäp: nhaát taéc chaáp thaûo, nhò taéc chaáp lieâm. Thò lieâm duy höõu naêng ñoaïn chi coâng. Chuùng sanh kieán phaùp, dieäc phuïc nhö thò. Nhaõn 231

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

是。眼能見色從和合生。若從因緣和合見 者。智人云何說言有我。

naêng kieán saéc, tuøng hoøa hieäp sanh. Nhöôïc tuøng nhaân duyeân hoøa hieäp kieán giaû, trí nhaân vaân haø thuyeát ngoân: höõu ngaõ?

善男子。汝意若謂身作我受。是義不然。 何以故。世間不見天得作業佛得受果。

Thieän nam töû! Nhöõ yù nhöôïc vò: Thaân taùc, ngaõ thoï, thò

若言不是身作,我非因受。汝等何故從於 因緣求解脫耶。汝先是身非因緣生。得解脫 已亦應非因而更生身。如身,一切煩惱亦應如 是。 先尼言。瞿曇。我有二種。一者有知。二 者無知。無知之我能得於身。有知之我能捨 離身。猶如坏瓶,既被燒已,失於本色,更不復 生。智者煩惱亦復如是,既滅壞已終不更生。 佛言。善男子。所言知者。智能知耶我能 知乎。若智能知何故說言我是知耶。若我知 者何故方便更求於智。 汝意若謂我因智知同花喻壞。 善男子。譬如刺樹性自能刺。不得說言樹 執刺刺。智亦如是,智自能知,云何說言我執 智知。 232

nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Theá gian baát kieán thieân ñaéc taùc nghieäp, Phaät ñaéc thoï quaû.

Nhöôïc ngoân: baát thò thaân taùc, ngaõ phi nhaân thoï, nhöõ ñaúng haø coá tuøng ö nhaân duyeân, caàu giaûi thoaùt da? Nhöõ tieân thò thaân, phi nhaân duyeân sanh, ñaéc giaûi thoaùt dó, dieäc öng phi nhaân, nhi caùnh sanh thaân. Nhö thaân, nhaát thieát phieàn naõo, dieäc öng nhö thò.

Tieân-ni ngoân: Coà-ñaøm! Ngaõ höõu nhò chuûng: nhaát giaû höõu tri, nhò giaû voâ tri. Voâ tri chi ngaõ naêng ñaéc ö thaân. Höõu tri chi ngaõ naêng xaû ly thaân. Do nhö phoâi bình, kyù bò thieâu dó, thaát ö boån saéc, caùnh baát phuïc sanh. Trí giaû phieàn naõo dieäc phuïc nhö thò; kyù dieät hoaïi dó, chung baát caùnh sanh.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Sôû ngoân tri giaû, trí naêng tri da, ngaõ naêng tri hoà? Nhöôïc trí naêng tri, haø coá thuyeát ngoân ngaõ thò tri da? Nhöôïc ngaõ tri giaû, haø coá phöông tieän caùnh caàu ö trí?

Nhöõ yù nhöôïc vò: Ngaõ nhaân trí tri, ñoàng hoa duï hoaïi.

Thieän nam töû! Thí nhö thích thoï, taùnh töï naêng thích.

Baát ñaéc thuyeát ngoân: thoï chaáp thích thích. Trí dieäc nhö thò; trí töï naêng tri, vaân haø thuyeát ngoân: ngaõ chaáp trí tri?

233

大般涅槃經 善男子。如汝法中我得解脫。無知我得, 知我得耶。若無知得當知猶故具足煩惱。若 知得者當知已有五情諸根。何以故。離根之 外別更無知。若具諸根云何復名得解脫耶。 若言是我其性清淨離於五根。云何說言遍五 道有。以何因緣為解脫故修諸善法。 善男子。譬如有人拔虛空刺。汝亦如是。 我若清淨。云何復言斷諸煩惱。汝意若謂不 從因緣獲得解脫。一切眾生何故不得。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhö nhöõ phaùp trung, ngaõ ñaéc giaûi thoaùt, voâ tri ngaõ ñaéc, tri ngaõ ñaéc da? Nhöôïc voâ tri ñaéc, ñöông tri do coá cuï tuùc phieàn naõo. Nhöôïc tri ñaéc giaû, ñöông tri dó höõu nguõ tình chö caên. Haø dó coá? Ly caên chi ngoaïi, bieät caùnh voâ tri. Nhöôïc cuï chö caên, vaân haø phuïc danh ñaéc giaûi thoaùt da? Nhöôïc ngoân: thò ngaõ kyø taùnh thanh tònh, ly ö nguõ caên. Vaân haø thuyeát ngoân: bieán nguõ ñaïo höõu? Dó haø nhaân duyeân, vò giaûi thoaùt coá, tu chö thieän phaùp?

Thieän nam töû! Thí nhö höõu nhaân, baït hö khoâng thích.

Nhöõ dieäc nhö thò. Ngaõ nhöôïc thanh tònh, vaân haø phuïc ngoân: ñoaïn chö phieàn naõo? Nhöõ yù nhöôïc vò: baát tuøng nhaân duyeân, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt. Nhaát thieát chuùng sanh haø coá baát ñaéc?

先尼言。瞿曇。若無我者誰能憶念。

Tieân-ni ngoân: Coà-ñaøm! Nhöôïc voâ ngaõ giaû, thuøy naêng öùc nieäm?

佛告先尼。若有我者何緣復忘。

Phaät caùo Tieân-ni: Nhöôïc höõu ngaõ giaû, haø duyeân phuïc vong?

善男子。若念是我者。何因緣故。念於惡 念念所不念不念所念。 先尼復言。瞿曇。若無我者誰見誰聞。 佛言。善男子。內有六入外有六塵。內外 和合生六種識。是六種識因緣得名。 善男子。譬如一火因木得故名為木火。因 草得故名為草火。因糠得故名為糠火。因牛 234

Thieän nam töû! Nhöôïc nieäm thò ngaõ giaû, haø nhaân duyeân coá, nieäm ö aùc nieäm, nieäm sôû baát nieäm, baát nieäm sôû nieäm?

Tieân-ni phuïc ngoân: Coà-ñaøm! Nhöôïc voâ ngaõ giaû, thuøy kieán thuøy vaên?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Noäi höõu luïc nhaäp, ngoaïi höõu luïc traàn; noäi, ngoaïi hoøa hieäp, sanh luïc chuûng thöùc. Thò luïc chuûng thöùc, nhaân duyeân ñaéc danh.

Thieän nam töû! Thí nhö nhaát hoûa. Nhaân moäc ñaéc coá, danh vi moäc hoûa; nhaân thaûo ñaéc coá, danh vi thaûo hoûa; nhaân khang ñaéc coá, danh vi khang hoûa; nhaân ngöu phaán 235

大般涅槃經 糞得名牛糞火。眾生意識亦復如是。因眼因 色因明因欲名為眼識。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ñaéc, danh ngöu phaán hoûa. Chuùng sanh yù thöùc, dieäc phuïc nhö thò; nhaân nhaõn, nhaân saéc, nhaân minh, nhaân duïc, danh vi nhaõn thöùc.

善男子。如是眼識不在眼中乃至欲中。四 事和合故生是識。乃至意識亦復如是。若是 因緣和合故生,智不應說見即是我,乃至觸即 是我。

Thieän nam töû! Nhö thò nhaõn thöùc baát taïi nhaõn trung naõi chí duïc trung. Töù söï hoøa hieäp, coá sanh thò thöùc. Naõi chí yù thöùc, dieäc phuïc nhö thò. Nhöôïc thò nhaân duyeân hoøa hieäp coá sanh, trí baát öng thuyeát: kieán töùc thò ngaõ; naõi chí

善男子。是故我說眼識乃至意識。一切 諸法即是幻也。云何如幻。本無今有已有還 無。

Thieän nam töû! Thò coá ngaõ thuyeát: Nhaõn thöùc naõi chí yù thöùc, nhaát thieát chö phaùp, töùc thò huyeãn daõ. Vaân haø nhö

xuùc töùc thò ngaõ.

huyeãn? Boån voâ kim höõu, dó höõu hoaøn voâ.

善男子。譬如酥,麵,蜜,薑,胡椒,蓽茇,蒲 萄,胡桃,石榴,桵子,如是和合名歡喜丸。離 是和合無歡喜丸。內外六入是名眾生我人士 夫。離內外入無別眾生我人士夫。 1

Thieän nam töû! Thí nhö toâ, mieán, maät, khöông, hoà tieâu, taát baït, boà ñaøo, hoà ñaøo, thaïch löïu, tuy töû. Nhö thò hoøa hieäp, danh hoan hyû hoaøn. Ly thò hoøa hieäp, voâ hoan hyû hoaøn.

Noäi ngoaïi luïc nhaäp, thò danh chuùng sanh, ngaõ, nhaân, só phu. Ly noäi ngoaïi nhaäp, voâ bieät chuùng sanh, ngaõ, nhaân, só phu.

先尼言。瞿曇。若無我者。云何說言我見 我聞我苦我樂我憂我喜。

Tieân-ni ngoân: Coà-ñaøm! Nhöôïc voâ ngaõ giaû, vaân haø thuyeát ngoân: ngaõ kieán, ngaõ vaên, ngaõ khoå, ngaõ laïc, ngaõ öu, ngaõ hyû?

佛言。善男子。若言我見我聞名有我者。 何因緣故世間復言。汝所作罪非我見聞。 善男子。譬如四兵和合名軍。如是四兵不 名為一。而亦說言我軍勇健我軍勝彼。是內 1

Chuùng toâi theo baûn khaéc goã, nay thöôøng duøng chöõ 葡 hôn.

236

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc ngoân: ngaõ kieán, ngaõ vaên... danh höõu ngaõ giaû, haø nhaân duyeân coá theá gian phuïc ngoân: Nhöõ sôû taùc toäi, phi ngaõ kieán vaên.

Thieän nam töû! Thí nhö töù binh, hoøa hieäp danh quaân.

Nhö thò töù binh, baát danh vi nhaát, nhi dieäc thuyeát ngoân: Ngaõ quaân doõng kieän, ngaõ quaân thaéng bæ. Thò noäi, ngoaïi 237

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

外入和合所作亦復如是。雖不是一亦得說言 我作我受我見我聞我苦我樂。

nhaäp hoøa hieäp sôû taùc, dieäc phuïc nhö thò. Tuy baát thò nhaát, dieäc ñaéc thuyeát ngoân: ngaõ taùc, ngaõ thoï, ngaõ kieán, ngaõ vaên, ngaõ khoå, ngaõ laïc.

先尼言。瞿曇。如汝所言內外和合。誰出 聲言我作,我受。

Tieân-ni ngoân: Coà-ñaøm! Nhö nhöõ sôû ngoân: Noäi ngoaïi hoøa hieäp, thuøy xuaát thinh ngoân: ngaõ taùc, ngaõ thoï?

佛言。先尼從愛無明因緣生業。從業生有 從有出生無量心數。心生覺觀,覺觀動風。風 隨心觸喉舌齒脣。眾生想倒聲出說言。我作 我受我見我聞。

Phaät ngoân: Tieân-ni! Tuøng aùi, voâ minh nhaân duyeân, sanh nghieäp; tuøng nghieäp, sanh höõu; tuøng höõu, xuaát sanh voâ löôïng taâm soá. Taâm, sanh giaùc quan; giaùc quan, ñoäng phong; phong, tuøy taâm xuùc, haàu, thieät, xæ, thaàn. Chuùng sanh töôûng ñaûo, thinh xuaát thuyeát ngoân: ngaõ taùc, ngaõ thoï, ngaõ kieán, ngaõ vaên.

善男子。如幢頭鈴。風因緣故便出音聲。 風大聲大風小聲小無有作者。

Thieän nam töû! Nhö traøng ñaàu linh, phong nhaân duyeân coá, tieän xuaát aâm thinh: phong ñaïi, thinh ñaïi; phong tieåu, thinh tieåu. Voâ höõu taùc giaû.

善男子。譬如熱鐵投之水中出種種聲。是 中真實無有作者。

Thieän nam töû! Thí nhö nhieät thieát, ñaàu chi thuûy trung, xuaát chuûng chuûng thinh. Thò trung chaân thaät voâ höõu taùc giaû.

善男子。凡夫不能思惟分別如是事故。說 言有我及有我所我作我受。

Thieän nam töû! Phaøm phu baát naêng tö duy phaân bieät nhö thò söï coá, thuyeát ngoân: höõu ngaõ caäp höõu ngaõ sôû; ngaõ taùc, ngaõ thoï.

先尼言。如瞿曇說無我，無我所。何緣復 說常樂我淨。

Tieân-ni ngoân: Nhö Coà-ñaøm thuyeát: voâ ngaõ, voâ ngaõ sôû, haø duyeân phuïc thuyeát: Thöôøng, Laïc, Ngaõ, Tònh?

佛言。善男子。我亦不說內外六入及六識 意常樂我淨。我乃宣說滅內外入所生六識。 名之為常。以是常故名之為我。有常我故名 之為樂。常我樂故名之為淨。 238

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ngaõ dieäc baát thuyeát: Noäi, ngoaïi luïc nhaäp caäp luïc yù thöùc: thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Ngaõ naõi tuyeân thuyeát: Dieät noäi, ngoaïi nhaäp sôû sanh luïc thöùc, danh chi vi thöôøng. Dó thò thöôøng coá, danh chi vi ngaõ. Höõu thöôøng, ngaõ coá, danh chi vi laïc. Thöôøng, ngaõ, laïc coá, danh chi vi tònh.

239

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。眾生厭苦斷是苦因。自在遠離是 名無我。以是因緣我今實說常樂我淨。

Thieän nam töû! Chuùng sanh yeám khoå, ñoaïn thò khoå nhaân, töï taïi vieãn ly, thò danh voâ ngaõ. Dó thò nhaân duyeân, ngaõ kim thaät thuyeát: thöôøng, laïc, ngaõ, tònh.

先尼言。世尊。唯願大慈為我宣說。我當 云何獲得如是常樂我淨。

Tieân-ni ngoân: Theá Toân! Duy nguyeän Ñaïi töø vò ngaõ tuyeân thuyeát. Ngaõ ñöông vaân haø hoaïch ñaéc nhö thò thöôøng, laïc, ngaõ, tònh?

佛言。善男子。一切世間從本已來具足大 慢能增長慢。亦復造作慢因慢業。是故今者 受慢果報。不能遠離一切煩惱得常樂我淨。 若諸眾生欲得遠離一切煩惱先常離慢。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhaát thieát theá gian, tuøng boån dó lai, cuï tuùc ñaïi maïn, naêng taêng tröôûng maïn, dieäc phuïc taïo taùc maïn nhaân, maïn nghieäp. Thò coá kim giaû thoï maïn quaû baùo; baát naêng vieãn ly nhaát thieát phieàn naõo, ñaéc thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Nhöôïc chö chuùng sanh duïc ñaéc vieãn ly nhaát thieát phieàn naõo, tieân thöôøng ly maïn.

先尼言。世尊。如是如是誠如聖教。我先 有慢因慢因緣故稱如來儞瞿曇姓。我今已離 如是大慢。是故誠心啟請求法。云何當得常 樂我淨。 佛言。善男子。諦聽諦聽吾當為汝分別解 說。善男子。若能非自非他非眾生者遠離是 法。 先尼言。世尊。我已知解，得正法眼。 佛言。善男子。汝云何言知已解已得正法 眼。 世尊。所言色者。非自非他非諸眾生。乃 至識亦復如是。我如是觀得正法眼。 240

Tieân-ni ngoân: Theá Toân! Nhö thò, nhö thò, thaønh nhö Thaùnh giaùo. Ngaõ tieân höõu maïn. Nhaân maïn nhaân duyeân, coá xöng Nhö Lai, nhó Coà-ñaøm taùnh. Ngaõ kim dó ly nhö thò ñaïi maïn, thò coá thaønh taâm, khaûi thænh caàu phaùp: Vaân haø ñöông ñaéc thöôøng, laïc, ngaõ, tònh?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ñeá thính! Ñeá thính! Ngoâ ñöông vò nhöõ, phaân bieät giaûi thuyeát. Thieän nam töû! Nhöôïc naêng phi töï, phi tha, phi chuùng sanh giaû, vieãn ly thò phaùp.

Tieân-ni ngoân: Theá Toân! Ngaõ dó tri giaûi, ñaéc chaùnh phaùp nhaõn.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ vaân haø ngoân: tri dó, giaûi dó, ñaéc chaùnh phaùp nhaõn?

Theá Toân! Sôû ngoân saéc giaû, phi töï, phi tha, phi chö chuùng sanh. Naõi chí thöùc, dieäc phuïc nhö thò. Ngaõ nhö thò quaùn, ñaéc Chaùnh Phaùp nhaõn.

241

大般涅槃經 世尊。我今甚樂出家修道願見聽許。 佛言。善來比丘。即時具足清淨梵行證阿 羅漢果。 外道眾中復有梵志姓迦葉氏。復作是言。 瞿曇。身即是命身異命異。如來默然。第二 第三亦復如是。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Theá Toân! Ngaõ kim thaäm nhaïo xuaát gia tu ñaïo. Nguyeän kieán thính höùa.

Phaät ngoân: Thieän lai, tyø-kheo! Töùc thôøi cuï tuùc thanh tònh Phaïm haïnh; chöùng A-la-haùn quaû.

Ngoaïi ñaïo chuùng trung, phuïc höõu Phaïm chí, taùnh Cadieáp thò, phuïc taùc thò ngoân: Coà-ñaøm! Thaân, töùc thò maïng; thaân dò, maïng dò?

Nhö Lai maëc nhieân. Ñeä nhò, ñeä tam, dieäc phuïc nhö thò.

梵志復言。瞿曇。若人捨身未得後身。於

Phaïm chí phuïc ngoân: Coà-ñaøm! Nhöôïc nhaân xaû thaân,

其中間豈可不名。身異命異。若是異者。瞿

vò ñaéc haäu thaân; ö kyø trung gian, khôûi khaû baát danh thaân

曇。何故默然不答。 善男子。我說身命皆從因緣非不因緣。如 身命一切法亦如是。 梵志復言。瞿曇。我見世間有法不從因 緣。 佛言。梵志。汝云何見世間有法不從因 緣。 梵志言。我見大火焚燒榛木。風吹絕焰墮 在餘處。是豈不名無因緣耶。 佛言。善男子。我說是火亦從因生非不從 因。 242

dò, maïng dò? Nhöôïc thò dò giaû, Coà-ñaøm haø coá maëc nhieân baát ñaùp?

Thieän nam töû! Ngaõ thuyeát: thaân, maïng giai tuøng nhaân duyeân, phi baát nhaân duyeân. Nhö thaân, maïng, nhaát thieát phaùp dieäc nhö thò.

Phaïm chí phuïc ngoân: Coà-ñaøm! Ngaõ kieán theá gian, höõu phaùp baát tuøng nhaân duyeân.

Phaät ngoân: Phaïm chí! Nhöõ vaân haø kieán theá gian höõu phaùp baát tuøng nhaân duyeân.

Phaïm chí ngoân: Ngaõ kieán ñaïi hoûa, phaàn thieâu traên moäc; phong xuy tuyeät dieäm, ñoïa taïi dö xöù. Thò khôûi baát danh voâ nhaân duyeân da?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ngaõ thuyeát: thò hoûa dieäc tuøng nhaân sanh; phi baát tuøng nhaân.

243

大般涅槃經 梵志言。瞿曇。絕焰去時不因薪炭。云何 而言因於因緣。 佛言。善男子。雖無薪炭因風而去。風因 緣故其焰不滅。 瞿曇。若人捨身未得後身。中間壽命誰為 因緣。 佛言。梵志。無明與愛而為因緣。是無明 愛二因緣故壽命得住。 善男子。有因緣故身即是命命即是身。有 因緣故身異命異。智者不應一向而說身異命 異。 梵志言。世尊。唯願為我分別解說。令我 了了得知因果。 佛言。梵志。因即五陰果亦五陰。善男 子。若有眾生不然火者是則無煙。 梵志言。世尊。我已知已我已解已。 佛言。善男子。汝云何知汝云何解。 世尊。火即煩惱能於地獄餓鬼畜生人天燒 然。煙者即是煩惱果報。無常不淨臭穢可惡, 244

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phaïm chí ngoân: Coà-ñaøm! Tuyeät dieäm khöù thôøi, baát nhaân taân thaùn; vaân haø nhi ngoân: nhaân ö nhaân duyeân?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Tuy voâ taân thaùn, nhaân phong nhi khöù. Phong nhaân duyeân coá, kyø dieäm baát dieät.

Coà-ñaøm! Nhöôïc nhaân xaû thaân, vò ñaéc haäu thaân; trung gian thoï maïng, thuøy vi nhaân duyeân?

Phaät ngoân: Phaïm chí! Voâ minh döõ aùi nhi vi nhaân duyeân.

Thò voâ minh, aùi, nhò nhaân duyeân coá, thoï maïng ñaéc truï.

Thieän nam töû! Höõu nhaân duyeân coá, thaân töùc thò maïng, maïng töùc thò thaân. Höõu nhaân duyeân coá, thaân dò, maïng dò.

Trí giaû baát öng nhaát höôùng nhi thuyeát: thaân dò, maïng dò.

Phaïm chí ngoân: Theá Toân! Duy nguyeän vò ngaõ, phaân bieät giaûi thuyeát, linh ngaõ lieãu lieãu ñaéc tri nhaân quaû.

Phaät ngoân: Phaïm chí! Nhaân töùc nguõ aám; quaû dieäc nguõ aám. Thieän nam töû! Nhöôïc höõu chuùng sanh baát nhieân hoûa giaû, thò taéc voâ yeân.

Phaïm chí ngoân: Theá Toân! Ngaõ dó tri dó, ngaõ dó giaûi dó.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ vaân haø tri, nhöõ vaân haø giaûi?

Theá Toân! Hoûa, töùc phieàn naõo, naêng ö ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sanh, nhaân, thieân, thieâu nhieân. Yeân giaû, töùc thò phieàn naõo quaû baùo. Voâ thöôøng, baát tònh, xuù ueá khaû oá thò coá danh yeân. Nhöôïc höõu chuùng sanh baát taùc phieàn naõo, 245

大般涅槃經 是故名煙。若有眾生不作煩惱。是人則無煩 惱果報。是故如來說不然火則無有煙。 世尊。我已正見唯願慈矜聽我出家。 爾時世尊告憍陳如。聽是梵志出家受戒。 時憍陳如受佛敕已。和合眾僧聽其出家受 具足戒。經五日已得阿羅漢果。 外道眾中復有梵志名曰富那。復作是言。 瞿曇。汝見世間是常法已,說言常耶。如是義 者實耶,虛耶。常,無常。亦常,無常。非常, 非無常。有邊,無邊。亦有邊,亦無邊。非有 邊,非無邊。是身是命。身異,命異。如來滅 後如去,不如去。亦如去,亦不如去。非如去, 非不如去。 佛言。富那。我不說世間常虛實。無常亦 常無常非常非無常。有邊無邊亦有邊無邊非 有邊非無邊。是身是命身異命異。如來滅後 如去不如去。亦如去亦不如去。非如去非不 如去。 富那復言。瞿曇。今者見何罪過不作是 說。 246

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thò nhaân taéc voâ phieàn naõo quaû baùo. Thò coá Nhö Lai thuyeát: baát nhieân hoûa, taéc voâ höõu yeân.

Theá Toân! Ngaõ dó Chaùnh kieán, duy nguyeän töø caêng thính ngaõ xuaát gia.

Nhó thôøi, Theá Toân caùo Kieàu-traàn-nhö: Thính thò Phaïm chí xuaát gia thoï giôùi.

Thôøi, Kieàu-traàn-nhö thoï Phaät saéc dó, hoøa hieäp chuùng taêng, thính kyø xuaát gia, thoï cuï tuùc giôùi. Kinh nguõ nhaät dó, ñaéc A-la-haùn quaû.

Ngoaïi ñaïo chuùng trung, phuïc höõu Phaïm chí, danh vieát Phuù-na, phuïc taùc thò ngoân: Coà-ñaøm! Nhöõ kieán theá gian thò thöôøng phaùp dó, thuyeát ngoân thöôøng da? Nhö thò nghóa giaû, thaät da, hö da? Thöôøng, voâ thöôøng? Dieäc thöôøng, voâ thöôøng? Phi thöôøng, phi voâ thöôøng? Höõu bieân, voâ bieân?

Dieäc höõu bieân, dieäc voâ bieân? Phi höõu bieân, phi voâ bieân?

Thò thaân, thò maïng? Thaân dò, maïng dò? Nhö Lai dieät haäu; nhö khöù, baát nhö khöù? Dieäc nhö khöù, dieäc baát nhö khöù?

Phi nhö khöù, phi baát nhö khöù?

Phaät ngoân: Phuù-na! Ngaõ baát thuyeát: theá gian thöôøng, hö, thaät, voâ thöôøng; dieäc thöôøng, voâ thöôøng; phi thöôøng, phi voâ thöôøng; höõu bieân, voâ bieân; dieäc höõu bieân, dieäc voâ bieân; phi höõu bieân, phi voâ bieân? Thò thaân, thò maïng; thaân dò, maïng dò? Nhö Lai dieät haäu; nhö khöù, baát nhö khöù; dieäc nhö khöù, dieäc baát nhö khöù; phi nhö khöù, phi baát nhö khöù?

Phuù-na phuïc ngoân: Coà-ñaøm! Kim giaû kieán haø toäi quaù, baát taùc thò thuyeát?

247

大般涅槃經 佛言。富那。若有人說世間是常。唯此為 實餘妄語者是名為見。見所見處是名見行。 是名見業。是名見著。是名見縛。是名見 苦。是名見取。是名見怖。是名見熱。是名 見纏。 富那。凡夫之人為見所纏。不能遠離生老 病死。迴流六趣受無量苦。乃至非如去非不 如去亦復如是。 富那。我見是見有如是過。是故不著不為 人說。 瞿曇。若見如是罪過不著不說。瞿曇。今 者何見何著何所宣說。 佛言。善男子。夫見著者名生死法。如來 已離生死法故。是故不著。 善男子。如來名為能見能說。不名為著。 瞿曇。云何能見云何能說。 佛言。善男子。我能明見苦集滅道。分別 宣說如是四諦。我見如是故能遠離一切見一 切愛一切流一切慢。是故我具清淨梵行無上 寂靜獲得常身。是身亦非東西南北。 248

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phaät ngoân: Phuù-na! Nhöôïc höõu nhaân thuyeát: Theá gian thò thöôøng; duy thöû vi thaät; dö voïng ngöõ giaû. Thò danh vi kieán. Kieán sôû kieán xöù, thò danh kieán haønh; thò danh kieán nghieäp; thò danh kieán tröôùc; thò danh kieán phöôïc; thò danh kieán khoå; thò danh kieán thuû; thò danh kieán boá; thò danh kieán nhieät; thò danh kieán trieàn.

Phuù-na! Phaøm phu chi nhaân, vò kieán sôû trieàn, baát naêng vieãn ly sanh, laõo, beänh, töû; hoài löu luïc thuù, thoï voâ löôïng khoå. Naõi chí phi nhö khöù, phi baát nhö khöù, dieäc phuïc nhö thò.

Phuù-na! Ngaõ kieán thò kieán höõu nhö thò quaù. Thò coá baát tröôùc, baát vò nhaân thuyeát.

Coà-ñaøm! Nhöôïc kieán nhö thò toäi quaù, baát tröôùc, baát thuyeát, Coà-ñaøm kim giaû haø kieán, haø tröôùc, haø sôû tuyeân thuyeát.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Phuø kieán tröôùc giaû, danh sanh töû phaùp. Nhö Lai dó ly sanh töû phaùp coá, thò coá baát tröôùc.

Thieän nam töû! Nhö Lai danh vi naêng kieán, naêng thuyeát, baát danh vi tröôùc.

Coà-ñaøm! Vaân haø naêng kieán? Vaân haø naêng thuyeát?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ngaõ naêng minh kieán: khoå, taäp, dieät, ñaïo; phaân bieät tuyeân thuyeát nhö thò Töù ñeá. Ngaõ kieán nhö thò, coá naêng vieãn ly nhaát thieát kieán, nhaát thieát aùi, nhaát thieát löu, nhaát thieát maïn. Thò coá ngaõ cuï thanh tònh Phaïm haïnh, voâ thöôïng tòch tónh, hoaïch ñaéc thöôøng thaân; thò thaân dieäc phi ñoâng, taây, nam, baéc.

249

大般涅槃經 富那言。瞿曇。何因緣故。常身非是東西 南北。 佛言。善男子。我今問汝隨汝意答。於意 云何善男子。如於汝前然大火聚。當其然時 汝知然不。 如是瞿曇。 是火滅時汝知滅不。 如是瞿曇。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuù-na ngoân: Coà-ñaøm! Haø nhaân duyeân coá thöôøng thaân phi thò ñoâng, taây, nam, baéc.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ngaõ kim vaán nhöõ, tuøy nhöõ yù ñaùp. Ö yù vaân haø? Thieän nam töû! Nhö ö nhöõ tieàn, nhieân ñaïi hoûa tuï; ñöông kyø nhieân thôøi, nhöõ tri nhieân phuû?

Nhö thò Coà-ñaøm!

Thò hoûa dieät thôøi, nhöõ tri dieät phuû?

Nhö thò Coà-ñaøm.

Phuù-na! Nhöôïc höõu nhaân vaán: Nhöõ tieàn hoûa tuï, nhieân tuøng haø lai, dieät haø sôû chí, ñöông vaân haø ñaùp?

富那。若有人問。汝前火聚,然從何來,滅 何所至。當云何答。

Coà-ñaøm! Nhöôïc höõu vaán giaû, ngaõ ñöông ñaùp ngoân: thò hoûa sanh thôøi, laïi ö chuùng duyeân. Boån duyeân dó taän, taân duyeân vò chí, thò hoûa taéc dieät.

瞿曇。若有問者我當答言。是火生時賴於 眾緣。本緣已盡新緣未至是火則滅。

Nhöôïc phuïc höõu vaán: Thò hoûa dieät dó, chí haø phöông dieän? Phuïc vaân haø ñaùp?

若復有問是火滅已至何方面。復云何答。 瞿曇。我當答言。緣盡故滅不至方所。 善男子。如來亦爾若有無常色乃至無常識 因愛故然。然者即受二十五有。是故然時可 說是火東西南北。現在愛滅二十五有果報不 然。以不然故不可說有東西南北。 善男子。如來已滅無常之色至無常識,是 故身常。身若是常不得說有東西南北。 250

Coà-ñaøm! Ngaõ ñöông ñaùp ngoân: Duyeân taän coá dieät, baát chí phöông sôû.

Thieän nam töû! Nhö Lai dieäc nhó. Nhöôïc höõu voâ thöôøng saéc, naõi chí voâ thöôøng thöùc, nhaân aùi coá nhieân. Nhieân giaû, töùc thoï nhò thaäp nguõ höõu. Thò coá nhieân thôøi, khaû thuyeát thò hoûa: ñoâng, taây, nam, baéc. Hieän taïi aùi dieät, nhò thaäp nguõ höõu quaû baùo baát nhieân. Dó baát nhieân coá, baát khaû thuyeát höõu ñoâng, taây, nam, baéc.

Thieän nam töû! Nhö Lai dó dieät voâ thöôøng chi saéc chí voâ thöôøng thöùc; thò coá thaân thöôøng. Thaân nhöôïc thò thöôøng, baát ñaéc thuyeát höõu ñoâng, taây, nam, baéc.

251

大般涅槃經 富那言。請說一喻。唯願聽採。 佛言。善哉善哉隨意說之。 世尊。如大村外有娑羅林。中有一樹先 林而生足一百年。是時林主灌之以水隨時修 治。其樹陳朽皮膚枝葉悉皆脫落唯眞實在。 如來亦爾所有陳故悉已除盡。唯有一切眞實 法在。 世尊。我今甚樂出家修道。 佛言。善來比丘。說是語已。即時出家漏 盡證得阿羅漢果。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phuù-na ngoân: Thænh thuyeát nhaát duï; duy nguyeän thính thaùi.

Phaät ngoân: Thieän tai, thieän tai! Tuøy yù thuyeát chi.

Theá Toân! Nhö ñaïi thoân ngoaïi, höõu sa-la laâm, trung höõu nhaát thoï, tieân laâm nhi sanh tuùc nhaát baù nieân. Thò thôøi, laâm chuû quaùn chi dó thuûy, tuøy thôøi tu trò. Kyø thoï traàn huû; bì phu, chi dieäp taát giai thoaùt laïc; duy chaân thaät taïi. Nhö Lai dieäc nhó; sôû höõu traàn coá, taát dó tröø taän; duy höõu nhaát thieát chaân thaät phaùp taïi.

Theá Toân! Ngaõ kim thaäm nhaïo xuaát gia tu ñaïo.

Phaät ngoân: Thieän lai, tyø-kheo!

Thuyeát thò ngöõ dó, töùc thôøi xuaát gia, laäu taän, chöùng ñaéc A-la-haùn quaû.

切眾生不知何法。見世間常無常亦常無常非 有常非無常。乃至非如去非不如去。

Phuïc höõu Phaïm chí, danh vieát Thanh Tònh, taùc nhö thò ngoân: Coà-ñaøm! Nhaát thieát chuùng sanh, baát tri haø phaùp, kieán theá gian thöôøng, voâ thöôøng; dieäc thöôøng, voâ thöôøng; phi höõu thöôøng, phi voâ thöôøng; naõi chí phi nhö khöù, phi baát nhö khöù?

佛言。善男子。不知色故乃至不知識故。 見世間常乃至非如去非不如去。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Baát tri saéc coá, naõi chí baát tri thöùc coá, kieán theá gian thöôøng, naõi chí phi nhö khöù, phi baát nhö khöù.

梵志言。瞿曇。眾生知何法故。不見世間 常乃至非如去非不如去。

Phaïm chí ngoân: Coà-ñaøm! Chuùng sanh tri haø phaùp coá, baát kieán theá gian thöôøng, naõi chí phi nhö khöù, phi baát nhö khöù?

佛言。善男子。知色故乃至知識故。見世

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Tri saéc coá, naõi chí tri thöùc coá, kieán theá gian thöôøng, naõi chí phi nhö khöù, phi baát nhö khöù.

復有梵志名曰清淨。作如是言。瞿曇。一

間常乃至非如去非不如去。 252

253

大般涅槃經 梵志言。世尊。唯願為我分別解說世間常 無常。 佛言。善男子。若人捨故不造新業。是人 能知常與無常。 梵志言。世尊。我已知解。 佛言。善男子。汝云何見汝云何知。 世尊。故名無明與愛。新名取有。若人遠 離是無明愛不作取有。是人真實知常無常。 我今已得正法淨眼歸依三寶。唯願如來聽我 出家。 佛告憍陳如。聽是梵志出家受戒。 時憍陳如受佛敕已。將至僧中為作羯磨令 得出家。十五日後諸漏永盡得阿羅漢果。 犢子梵志復作是言。瞿曇。我今欲問能見 聽不。 如來默然。第二第三亦復如是。 犢子復言。瞿曇。我久與汝共為親友。汝 之與我義無有二。我欲諮問何故默然。 爾時世尊作是思惟。如是梵志其性儒雅純 254

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phaïm chí ngoân: Theá Toân! Duy nguyeän vò ngaõ, phaân bieät giaûi thuyeát theá gian thöôøng, voâ thöôøng.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc nhaân xaû coá, baát taïo taân nghieäp, thò nhaân naêng tri thöôøng döõ voâ thöôøng.

Phaïm chí ngoân: Theá Toân! Ngaõ dó tri giaûi.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ vaân haø kieán? Nhöõ vaân haø tri?

Theá Toân! Coá, danh voâ minh döõ aùi; taân; danh thuû, höõu.

Nhöôïc nhaân vieãn ly thò voâ minh, aùi, baát taùc thuû, höõu, thò nhaân chaân thaät tri thöôøng, voâ thöôøng. Ngaõ kim dó ñaéc Chaùnh phaùp tònh nhaõn, quy y Tam baûo. Duy nguyeän Nhö Lai thính ngaõ xuaát gia.

Phaät caùo Kieàu-traàn-nhö: Thính thò Phaïm chí xuaát gia thoï giôùi.

Thôøi, Kieàu-traàn-nhö thoï Phaät saéc dó, töông chí Taêng trung, vò taùc kieát-ma, linh ñaéc xuaát gia. Thaäp nguõ nhaät haäu, chö laäu vónh taän, ñaéc A-la-haùn quaû. Ñoäc Töû Phaïm chí, phuïc taùc thò ngoân: Coà-ñaøm! Ngaõ kim duïc vaán, naêng kieán thính phuû?

Nhö Lai maëc nhieân. Ñeä nhò, ñeä tam, dieäc phuïc nhö thò. Ñoäc Töû phuïc ngoân: Coà-ñaøm! Ngaõ cöûu döõ nhöõ, coäng vi thaân höõu; nhöõ chi döõ ngaõ, nghóa voâ höõu nhò. Ngaõ duïc tö vaán, haø coá maëc nhieân?

Nhó thôøi, Theá Toân taùc thò tö duy: Nhö thò Phaïm chí, kyø taùnh nho nhaõ, thuaàn thieän, baûo tröïc. Thöôøng vò tri coá 255

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善寶直。常為知故而來諮啟不為惱亂。彼若 問者當隨意答。

nhi lai tö khaûi; baát vò naõo loaïn. Bæ nhöôïc vaán giaû, ñöông tuøy yù ñaùp.

佛言。犢子。善哉善哉。隨所疑問吾當答 之。 犢子言。瞿曇。世有善耶。 如是梵志。 有不善耶。

vaán, ngoâ ñöông ñaùp chi.

如是梵志。 瞿曇。願為我說令我得知善不善法。 佛言。善男子。我能分別廣說其義。今當 為汝簡略說之。 善男子。欲名不善。解脫欲者名之為善。

baát thieän phaùp.

瞋恚愚癡亦復如是。 殺名不善不殺名善。乃至邪見亦復如是。

kieán, dieäc phuïc nhö thò.

善男子。我今為汝已說三種善不善法。及 說十種善不善法。若我弟子能作如是分別三 種善不善法。乃至十種善不善法。當知是人

Phaät ngoân: Ñoäc Töû! Thieän tai, thieän tai! Tuøy sôû nghi Ñoäc Töû ngoân: Coà-ñaøm! Theá höõu thieän da?

Nhö thò, Phaïm chí!

Höõu baát thieän da?

Nhö thò, Phaïm chí!

Coà-ñaøm! Nguyeän vò ngaõ thuyeát, linh ngaõ ñaéc tri thieän, Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ngaõ naêng phaân bieät, quaûng thuyeát kyø nghóa. Kim ñöông vò nhöõ, giaûn löôïc thuyeát chi.

Thieän nam töû! Duïc, danh baát thieän. Giaûi thoaùt duïc giaû, danh chi vi thieän. Saân khueå, ngu si, dieäc phuïc nhö thò.

Saùt, danh baát thieän; baát saùt, danh thieän; naõi chí taø Thieän nam töû! Ngaõ kim vò nhöõ, dó thuyeát: tam chuûng thieän, baát thieän phaùp; caäp thuyeát thaäp chuûng thieän, baát thieän phaùp. Nhöôïc ngaõ ñeä töû naêng taùc nhö thò phaân bieät tam chuûng thieän, baát thieän phaùp, naõi chí thaäp chuûng thieän, baát thieän phaùp, ñöông tri thò nhaân naêng taän tham duïc,

能盡貪欲瞋恚愚癡一切諸漏斷一切有。

saân khueå, ngu si, nhaát thieát chö laäu; ñoaïn nhaát thieát höõu.

梵志言。瞿曇。是佛法中頗有一比丘能盡 如是貪欲瞋癡一切諸漏一切有不。

höõu nhaát tyø-kheo naêng taän nhö thò tham duïc, saân, si, nhaát

256

Phaïm chí ngoân: Coà-ñaøm! Thò Phaät phaùp trung, phaû thieát chö laäu, nhaát thieát höõu phuû?

257

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

佛言。善男子。是佛法中非一二三乃至五 百。乃有無量諸比丘等。能盡如是貪欲恚癡 一切諸漏一切諸有。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thò Phaät phaùp trung, phi nhaát, nhò, tam, naõi chí nguõ baù, naõi höõu voâ löôïng chö tyøkheo ñaúng naêng taän nhö thò tham duïc, nhueá, si, nhaát thieát

瞿曇。置一比丘。是佛法中頗有一比丘尼 能盡如是貪欲瞋癡一切諸漏一切有不。

Coà-ñaøm! Trí nhaát tyø-kheo. Thò Phaät phaùp trung, phaû höõu nhaát tyø-kheo ni naêng taän nhö thò tham duïc, saân, si, nhaát thieát chö laäu, nhaát thieát höõu phuû?

佛言。善男子。是佛法中非一二三乃至五 百。乃有無量諸比丘尼。能斷如是貪欲。瞋 癡一切諸漏一切諸有。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thò Phaät phaùp trung, phi nhaát, nhò, tam naõi chí nguõ baù, naõi höõu voâ löôïng chö tyøkheo ni naêng ñoaïn nhö thò tham duïc, saân, si, nhaát thieát chö laäu, nhaát thieát chö höõu.

犢子言。瞿曇。置一比丘一比丘尼。是佛 法中頗有一優婆塞持戒精勤,梵行清淨,度疑 彼岸,斷於疑網不。

Ñoäc Töû ngoân: Coà-ñaøm! Trí nhaát tyø-kheo, nhaát tyø-kheo ni. Thò Phaät phaùp trung, phaû höõu öu-baø-taéc trì giôùi tinh caàn, Phaïm haïnh thanh tònh, ñoä nghi bæ ngaïn, ñoaïn ö nghi voõng phuû?

佛言。善男子。我佛法中非一二三乃至五 百。乃有無量諸優婆塞。持戒精勤梵行清淨 斷五下結。得阿那含度疑彼岸斷於疑網。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thò Phaät phaùp trung, phi nhaát, nhò, tam, naõi chí nguõ baù, naõi höõu voâ löôïng chö öubaø-taéc trì giôùi tinh caàn, Phaïm haïnh thanh tònh, ñoaïn nguõ haï keát, ñaéc A-na-haøm, ñoä nghi bæ ngaïn, ñoaïn ö nghi voõng.

犢子言。瞿曇。置一比丘一比丘尼一優婆 塞。是佛法中頗有一優婆夷持戒精勤梵行清 淨度疑彼岸斷疑網不。

Ñoäc Töû ngoân: Coà-ñaøm! Trí nhaát tyø-kheo, nhaát tyø-kheo ni, nhaát öu-baø-taéc. Thò Phaät phaùp trung, phaû höõu öu-baø-di trì giôùi tinh caàn, Phaïm haïnh thanh tònh, ñoä nghi bæ ngaïn, ñoaïn nghi voõng phuû?

佛言。善男子。我佛法中非一二三乃至五 百。乃有無量諸優婆夷持戒精勤梵行清淨斷

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thò Phaät phaùp trung, phi nhaát, nhò, tam, naõi chí nguõ baù, naõi höõu voâ löôïng chö öubaø-di trì giôùi tinh caàn, Phaïm haïnh thanh tònh, ñoaïn nguõ

五下結。得阿那含度疑彼岸斷於疑網。

haï keát, ñaéc A-na-haøm, ñoä nghi bæ ngaïn, ñoaïn ö nghi voõng.

258

chö laäu, nhaát thieát chö höõu.

259

大般涅槃經 犢子言。瞿曇。置一比丘一比丘尼盡一切 漏。一優婆塞一優婆夷持戒精勤梵行清淨斷 於疑網。是佛法中頗有優婆塞受五欲樂心無 疑網不。 佛言。善男子。是佛法中非一二三乃至五 百。乃有無量諸優婆塞斷於三結得須陀洹。 薄貪恚癡得斯陀含。如優婆塞優婆夷亦如 是。 世尊。我於今者樂說譬喻。 佛言。善哉樂說便說。 世尊。譬如難陀婆難陀龍王等降大雨。如

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Ñoäc Töû ngoân: Coà-ñaøm! Trí nhaát tyø-kheo, nhaát tyø-kheo ni, taän nhaát thieát laäu; nhaát öu-baø-taéc, nhaát öu-baø-di trì giôùi tinh caàn, Phaïm haïnh thanh tònh, ñoaïn ö nghi voõng.

Thò Phaät phaùp trung, phaû höõu öu-baø-taéc thoï nguõ duïc laïc, taâm voâ nghi voõng phuû?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ngaõ Phaät phaùp trung, phi nhaát, nhò, tam, naõi chí nguõ baù, naõi höõu voâ löôïng chö öubaø-taéc ñoaïn ö tam keát, ñaéc Tu-ñaø-hoaøn; baïc tham, khueå, si, ñaéc Tö-ñaø-haøm. Nhö öu-baø-taéc, öu-baø-di dieäc nhö thò.

Theá Toân! Ngaõ ö kim giaû nhaïo thuyeát thí duï.

Phaät ngoân: Thieän tai! Nhaïo thuyeát tieän thuyeát!

Theá Toân! Thí nhö Nan-ñaø, Baø-nan-ñaø long vöông, ñaúng giaùng ñaïi vuõ. Nhö Lai phaùp vuõ, dieäc phuïc nhö thò; bình ñaúng vuõ ö öu-baø-taéc, öu-baø-di.

來法雨亦復如是。平等雨於優婆塞優婆夷。

Theá Toân! Nhöôïc chö ngoaïi ñaïo duïc lai xuaát gia, baát thaåm Nhö Lai kyû nguyeät thí chi?

世尊。若諸外道欲來出家不審如來幾月試 之。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Giai töù nguyeät thí, baát taát nhaát chuûng.

佛言。善男子。皆四月試不必一種。 世尊。若不一種唯願大慈聽我出家。 爾時世尊告憍陳如。聽是犢子出家受戒。 時憍陳如受佛敕已。立眾僧中為作羯磨。 於出家後滿十五日得須陀洹果。 260

Theá Toân! Nhöôïc baát nhaát chuûng, duy nguyeän Ñaïi töø thính ngaõ xuaát gia.

Nhó thôøi, Theá Toân caùo Kieàu-traàn-nhö: Thính thò Ñoäc Töû xuaát gia thoï giôùi.

Thôøi, Kieàu-traàn-nhö thoï Phaät saéc dó, laäp chuùng taêng trung, vò taùc kieát-ma. Ö xuaát gia haäu, maõn thaäp nguõ nhaät, ñaéc Tu-ñaø-hoaøn quaû.

261

大般涅槃經 既得果已復作是念。若有智慧從學得者。 我今已得堪任見佛。 即往佛所頭面作禮。修敬已畢卻住一面。 白佛言。世尊。諸有智慧從學得者我今已 得。唯願為我重分別說。令我獲得無學智 慧。 佛言。善男子。汝勤精進修習二法。一奢 摩他。二毘婆舍那。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Kyù ñaéc quaû dó, phuïc taùc thò nieäm: Nhöôïc höõu trí tueä tuøng hoïc ñaéc giaû, ngaõ kim dó ñaéc, kham nhieäm kieán Phaät.

Töùc vaõng Phaät sôû, ñaàu dieän taùc leã, tu kính dó taát, khöôùc truï nhaát dieän, baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Chö höõu trí tueä tuøng hoïc ñaéc giaû, ngaõ kim dó ñaéc. Duy nguyeän vò ngaõ truøng phaân bieät thuyeát, linh ngaõ hoaïch ñaéc voâ hoïc trí tueä.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ caàn tinh taán tu taäp nhò phaùp. Nhaát xa-ma-tha, nhò tyø-baø-xaù-na.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu tyø-kheo duïc ñaéc Tu-ñaø-hoaøn quaû, dieäc ñöông caàn tu nhö thò nhò Phaùp. Nhöôïc phuïc

善男子。若有比丘欲得須陀洹果。亦當勤 修如是二法。若復欲得斯陀含果阿那含果阿 羅漢果。亦當修習如是二法。

duïc ñaéc Tö-ñaø-haøm quaû, A-na-haøm quaû, A-la-haùn quaû, dieäc

善男子。若有比丘欲得四禪四無量心。六 神通,八背捨八勝處。無諍智頂智畢竟智四無 礙智。金剛三昧盡智無生智。亦當修習如是 二法。

Voâ tranh trí, Ñænh trí, Taát caùnh trí, Töù voâ ngaïi trí, Kim

善男子。若欲得十住地無生法忍無相法忍 不可思議法忍。聖行梵行天行菩薩行。虛空 三昧智印三昧。空無相無作三昧。地三昧不 退三昧。首楞嚴三昧金剛三昧。阿耨多羅三 藐三菩提佛行。亦當修習如是二法。 262

ñöông tu taäp nhö thò nhò phaùp.

Thieän nam töû! Nhöôïc höõu tyø-kheo duïc ñaéc Töù thieàn, Töù voâ löôïng taâm, Luïc thaàn thoâng, Baùt boäi xaû, Baùt thaéng xöù, cang Tam-muoäi, Taän trí, Voâ sanh trí, dieäc ñöông tu taäp nhö thò nhò phaùp.

Thieän nam töû! Nhöôïc duïc ñaéc Thaäp truï ñòa, Voâ sanh phaùp nhaãn, Voâ töôùng phaùp nhaãn, Baát khaû tö nghò phaùp nhaãn, Thaùnh haïnh, Phaïm haïnh, Thieân haïnh, Boà Taùt haïnh, Hö khoâng Tam-muoäi, Trí aán Tam-muoäi, Khoâng, Voâ töôùng, Voâ taùc Tam-muoäi, Ñòa Tam-muoäi, Baát thoái Tammuoäi, Thuû-laêng-nghieâm Tam-muoäi, Kim cang Tam-muoäi, A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà Phaät haïnh, dieäc ñöông tu taäp nhö thò nhò phaùp.

263

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

犢子聞已禮拜而出。在娑羅林中修是二 法。不久即得阿羅漢果。 是時復有無量比丘欲往佛所。犢子見已 問言。大德。欲何所至。諸比丘言。欲往佛 所。 犢子復言。諸大德。若至佛所願為宣啟。 犢子梵志修二法已得無學智。今報佛恩入般 涅槃。 時諸比丘至佛所已。白佛言。世尊。犢子 比丘寄我等語。世尊。犢子梵志。修習二法 得無學智。今報佛恩入於涅槃。 佛言。善男子。犢子梵志得阿羅漢果。汝 等可往供養其身。 時諸比丘受佛敕已。還其屍所大設供養。

大般涅槃經卷第三十九

Ñoäc Töû vaên dó, leã baùi nhi xuaát. Taïi sa-la laâm trung, tu thò Nhò Phaùp, baát cöûu töùc ñaéc A-la-haùn quaû.

Thò thôøi, phuïc höõu voâ löôïng tyø-kheo duïc vaõng Phaät sôû. Ñoäc Töû kieán dó, vaán ngoân: Ñaïi Ñöùc, duïc haø sôû chí? Chö tyø-kheo ngoân: Duïc vaõng Phaät sôû. Ñoäc Töû phuïc ngoân: Chö Ñaïi ñöùc! Nhöôïc chí Phaät sôû, nguyeän vò tuyeân khaûi: Ñoäc Töû Phaïm chí tu Nhò Phaùp dó, ñaéc voâ hoïc trí. Kim baùo Phaät aân, nhaäp Baùt Nieát-baøn.

Thôøi chö tyø-kheo, chí Phaät sôû dó, baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Ñoäc Töû tyø-kheo kyù ngaõ ñaúng ngöõ: Theá Toân! Ñoäc Töû Phaïm chí tu taäp Nhò Phaùp, ñaéc voâ hoïc trí. Kim baùo Phaät aân, nhaäp ö Nieát-baøn.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Ñoäc Töû Phaïm chí ñaéc A-lahaùn quaû; nhöõ ñaúng khaû vaõng cuùng döôøng kyø thaân.

Thôøi, chö tyø-kheo thoï Phaät saéc dó, hoaøn kyø thi sôû, ñaïi thieát cuùng döôøng.

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä tam thaäp cöûu Chung

終

264

265

大般涅槃經 卷 第四十

憍陳如品 第十 三 之 三 納衣梵志復作是言。瞿曇。如瞿曇所說無 量世中作善不善。未來還得善不善身。是義 不然。 何以故。如瞿曇說因煩惱故獲得是身。若 因煩惱獲得身者。身為在先煩惱在先。若煩 惱在先誰之所作住在何處。若身在先云何說 言因煩惱得。是故若言煩惱在先是則不可。 若身在先是亦不可。若言一時是亦不可。先 後一時義皆不可。是故我說一切諸法皆有自 性不從因緣。 復次瞿曇。堅是地性濕是水性。熱是火 性動是風性。無所罣礙是虛空性。是五大性 非因緣有。若使世間有一法性非因緣有。一 302

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH QUYEÅN ÑEÄ TÖÙ THAÄP

KIEÀU-TRAÀN-NHÖ PHAÅM ÑEÄ THAÄP TAM CHI TAM

Naïp Y Phaïm chí phuïc taùc thò ngoân: Coà ñaøm! Nhö Coàñaøm sôû thuyeát, voâ löôïng theá trung, taùc thieän, baát thieän, vò lai hoaøn ñaéc thieän, baát thieän thaân. Thò nghóa baát nhieân.

Haø dó coá? Nhö Coà-ñaøm thuyeát: Nhaân phieàn naõo coá, hoaïch ñaéc thò thaân. Nhöôïc nhaân phieàn naõo, hoaïch ñaéc thaân giaû, thaân vò taïi tieân, phieàn naõo taïi tieân? Nhöôïc phieàn naõo taïi tieân, thuøy chi sôû taùc? Truï taïi haø xöù? Nhöôïc thaân taïi tieân, vaân haø thuyeát ngoân: nhaân phieàn naõo ñaéc? Thò coá nhöôïc ngoân phieàn naõo taïi tieân, thò taéc baát khaû, nhöôïc thaân taïi tieân, thò dieäc baát khaû. Nhöôïc ngoân nhaát thôøi, thò dieäc baát khaû. Tieân, haäu nhaát thôøi, nghóa giai baát khaû. Thò coá ngaõ thuyeát: Nhaát thieát chö phaùp giai höõu töï taùnh, baát tuøng nhaân duyeân.

Phuïc thöù, Coà-ñaøm! Kieân thò ñòa taùnh; thaáp thò thuûy taùnh; nhieät thò hoûa taùnh; ñoäng thò phong taùnh; voâ sôû quaùi ngaïi, thò hö khoâng taùnh. Thò nguõ ñaïi taùnh, phi nhaân duyeân höõu. Nhöôïc söû theá gian höõu nhaát phaùp taùnh, phi nhaân duyeân höõu, nhaát thieát phaùp taùnh dieäc öng nhö thò, 303

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

切法性亦應如是非因緣有。若有一法從於因 緣。何因緣故五大之性不從因緣。

phi nhaân duyeân höõu. Nhöôïc höõu nhaát phaùp tuøng ö nhaân duyeân, haø nhaân duyeân coá nguõ ñaïi chi taùnh baát tuøng nhaân duyeân.

瞿曇。眾生善身及不善身獲得解脫。皆是 自性不從因緣。是故我說一切諸法自性故有 非因緣生。

Coà-ñaøm! Chuùng sanh thieän thaân caäp baát thieän thaân, hoaïch ñaéc giaûi thoaùt, giai thò töï taùnh, baát tuøng nhaân duyeân. Thò coá ngaõ thuyeát: Nhaát thieát chö phaùp, töï taùnh coá höõu, phi nhaân duyeân sanh.

復次瞿曇。世間之法有定用處。譬如工匠 云如是木任作車輿。如是任作門板牀机。亦 如金師所可造作。在額上者名之為鬘。在頸 下者名之為瓔。在臂上者名之為釧。在指下 者名之為環。用處定故名為定性。當知一切 眾生亦復如是。有五道性故有地獄餓鬼畜生 人天。若如是者云何說言從其因緣。

Phuïc thöù, Coà-ñaøm! Theá gian chi phaùp höõu ñònh duïng

復次瞿曇。一切眾生其性各異。是故名為 一切自性。 瞿曇。如龜陸生自能入水。犢子生已能 自飲乳。魚見鉤餌自然吞食。毒蛇生已自然 食土。如是等事誰有教者。如刺生已自然頭 尖。飛鳥毛羽自然色別。 世間眾生亦復如是。有利有鈍有富有貧有 304

xöù. Thí nhö coâng töôïng vaân: Nhö thò moäc, nhieäm taùc xa dö. Nhö thò nhieäm taùc moân baûn, saøng, ngoät. Dieäc nhö kim sö, sôû khaû taïo taùc taïi ngaïch thöôïng giaû danh chi vi man; taïi caûnh haï giaû, danh chi vi anh; taïi tyù thöôïng giaû, danh chi vi xuyeán; taïi chæ haï giaû, danh chi vi hoaøn. Duïng xöù ñònh coá, danh vi ñònh taùnh. Ñöông tri nhaát thieát chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò; höõu nguõ ñaïo taùnh, coá höõu ñòa nguïc, ngaï quyû, suùc sanh, nhaân, thieân. Nhöôïc nhö thò giaû, vaân haø thuyeát ngoân: tuøng kyø nhaân duyeân?

Phuïc thöù, Coà-ñaøm! Nhaát thieát chuùng sanh, kyø taùnh caùc dò. Thò coá danh vi nhaát thieát töï taùnh.

Coà-ñaøm! Nhö quy luïc sanh, töï naêng nhaäp thuûy. Ñoäc töû sanh dó, naêng töï aåm nhuõ. Ngö kieán caâu nhó, töï nhieân thoân thöïc. Ñoäc xaø sanh dó töï nhieân thöïc thoå. Nhö thò ñaúng söï, thuøy höõu giaùo giaû? Nhö thích sanh dó, töï nhieân ñaàu tieâm.

Phi ñieåu mao vuõ töï nhieân saéc bieät.

Theá gian chuùng sanh dieäc phuïc nhö thò; höõu lôïi, höõu ñoän; höõu phuù, höõu baàn, höõu haûo, höõu xuù; höõu ñaéc giaûi 305

大般涅槃經 好有醜。有得解脫有不得者。是故當知一切 法中各有自性。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thoaùt, höõu baát ñaéc giaû. Thò coá ñöông tri: Nhaát thieát phaùp trung, caùc höõu töï taùnh.

復次瞿曇。如瞿曇說貪欲瞋癡從因緣生。 如是三毒因緣五塵。是義不然。何以故。眾 生睡時遠離五塵。亦復生於貪欲瞋癡。在胎 亦爾。初出胎時未能分別五塵好醜。亦復生 於貪欲瞋癡。諸仙賢聖處在寂處無有五塵。 亦能生於貪欲瞋癡。亦復有人因於五塵生於 不貪不瞋不癡。是故不必從於因緣生一切 法。以自性故。

Phuïc thöù, Coà-ñaøm! Nhö Coà-ñaøm thuyeát: Tham duïc, saân, si, tuøng nhaân duyeân sanh. Nhö thò tam ñoäc, nhaân duyeân nguõ traàn. Thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Chuùng sanh thuïy thôøi, vieãn ly nguõ traàn, dieäc phuïc sanh ö tham duïc, saân, si. Taïi thai dieäc nhó. Sô xuaát thai thôøi, vò naêng phaân bieät nguõ traàn haûo xuù, dieäc phuïc sanh ö tham duïc, saân, si. Chö tieân, hieàn thaùnh xöû taïi tòch xöù, voâ höõu nguõ traàn, dieäc naêng sanh ö tham duïc, saân, si. Dieäc phuïc höõu nhaân, nhaân ö nguõ traàn, sanh ö baát tham, baát saân, baát si.

Thò coá baát taát tuøng ö nhaân duyeân sanh nhaát thieát phaùp; dó töï taùnh coá.

復次瞿曇。我見世人五根不具。多饒財寶 得大自在。有根具足貧窮下賤。不得自在為 人僕使。若有因緣何故如是。是故諸法各有 自性不由因緣。

Phuïc thöù, Coà-ñaøm! Ngaõ kieán theá nhaân, nguõ caên baát cuï, ña nhieâu taøi baûo, ñaéc ñaïi töï taïi. Höõu caên cuï tuùc baàn cuøng haï tieän, baát ñaéc töï taïi, vi nhaân boäc söû. Nhöôïc höõu nhaân duyeân, haø coá nhö thò? Thò coá chö phaùp caùc höõu töï taùnh, baát do nhaân duyeân.

復次瞿曇。世間小兒亦復未能分別五塵。 或笑或啼笑時知喜啼時知愁。是故當知一切 諸法各有自性。

Phuïc thöù, Coà-ñaøm! Theá gian tieåu nhi dieäc phuïc vò naêng phaân bieät nguõ traàn, hoaëc tieáu, hoaëc ñeà. Tieáu thôøi tri hyû; ñeà thôøi tri saàu. Thò coá ñöông tri: Nhaát thieát chö phaùp, caùc höõu töï taùnh.

復次瞿曇。世法有二。一者有。二者無。 有即虛空無即兔角。如是二法一是有故不從 因緣。二是無故亦非因緣。是故諸法有自性

Phuïc thöù, Coà-ñaøm! Theá phaùp höõu nhò: Nhaát giaû höõu, nhò giaû voâ. Höõu, töùc hö khoâng; voâ töùc thoá giaùc. Nhö thò nhò phaùp, nhaát thò höõu coá, baát tuøng nhaân duyeân; nhò thò voâ coá, dieäc phi nhaân duyeân. Thò coá chö phaùp, höõu töï taùnh

故不從因緣。

coá, baát tuøng nhaân duyeân.

306

307

大般涅槃經 佛言。善男子。如汝所言如五大性一切諸 法亦應如是。是義不然。何以故。 善男子。如汝法中以五大是常。何因緣故 一切諸法悉不是常。若世間物是無常者。是 五大性何因緣故不是無常。若五大常世間之 物亦應是常。是故汝說五大之性有自性故不 從因緣。令一切法同五大者無有是處。 善男子。汝言用處定故有自性者。是義不 然。何以故。皆從因緣得名字故。若從因得 名亦從因得義。云何名為從因得名。如在額 上名之為鬘。在頸名瓔在臂名釧在車名輪。 火在草木名草木火。 善男子。樹初生時無箭槊性。從因緣故工 造為箭。從因緣故工造為槊。是故不應說一 切法有自性也。 善男子。汝言如龜陸生性自入水。犢子生 已性能飲乳。是義不然。何以故。若言入水 非因緣者。俱非因緣何不入火。犢子生已性 能嗽乳不從因緣。俱非因緣何不嗽角。 308

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû ngoân: Nhö nguõ ñaïi taùnh nhaát thieát chö phaùp dieäc öng nhö thò. Thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá?

Thieän nam töû! Nhö nhöõ phaùp trung, dó nguõ ñaïi thò thöôøng. Haø nhaân duyeân coá nhaát thieát chö phaùp, taát baát thò thöôøng? Nhöôïc theá gian vaät thò voâ thöôøng giaû, thò nguõ ñaïi taùnh, haø nhaân duyeân coá, baát thò voâ thöôøng? Nhöôïc nguõ ñaïi thöôøng, theá gian chi vaät dieäc öng thò thöôøng. Thò coá nhöõ thuyeát: nguõ ñaïi chi taùnh höõu töï taùnh coá, baát tuøng nhaân duyeân, linh nhaát thieát phaùp ñoàng nguõ ñaïi giaû, voâ höõu thò xöù.

Thieän nam töû! Nhöõ ngoân: Duïng xöù ñònh coá, höõu töï taùnh giaû, thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Giai tuøng nhaân duyeân, ñaéc danh töï coá. Nhöôïc tuøng nhaân ñaéc danh, dieäc tuøng nhaân ñaéc nghóa. Vaân haø danh vi tuøng nhaân ñaéc danh?

Nhö taïi ngaïch thöôïng, danh chi vi man taïi caûnh, danh anh; taïi tyù, danh xuyeán; taïi xa, danh luaân; hoûa taïi thaûo moäc, danh thaûo moäc hoûa.

Thieän nam töû! Thoï sô sanh thôøi, voâ tieãn, soùc taùnh.

Tuøng nhaân duyeân coá, coâng taïo vi tieãn; tuøng nhaân duyeân coá, coâng taïo vi soùc. Thò coá baát öng thuyeát: Nhaát thieát phaùp höõu töï taùnh daõ.

Thieän nam töû! Nhöõ ngoân: Nhö quy luïc sanh, taùnh töï nhaäp thuûy; ñoäc töû sanh dó, taùnh naêng aåm nhuõ. Thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Nhöôïc ngoân: Nhaäp thuûy phi nhaân duyeân giaû; caâu phi nhaân duyeân, haø baát nhaäp hoûa? Ñoäc töû sanh dó, taùnh naêng soùc nhuõ, baát tuøng nhaân duyeân; caâu phi nhaân duyeân, haø baát soùc giaùc?

309

大般涅槃經 善男子。若言諸法悉有自性。不須教習無 有增長。是義不然。何以故。今見有教緣教 增長。是故當知無有自性。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhöôïc ngoân: Chö phaùp taát höõu töï taùnh, baát tu giaùo taäp, voâ höõu taêng tröôûng. Thò nghóa baát nhieân.

Haø dó coá? Kim kieán höõu giaùo, duyeân giaùo taêng tröôûng. Thò coá ñöông tri voâ höõu töï taùnh.

善男子。若一切法有自性者。諸婆羅門一

Thieän nam töû! Nhöôïc nhaát thieát phaùp höõu töï taùnh giaû,

切不應為清淨身殺羊祠祀若為身祠。是故當

chö baø-la-moân, nhaát thieát baát öng vò thanh tònh thaân, saùt

知無有自性。

döông töï töø. Nhöôïc vi thaân töø, thò coá ñöông tri voâ höõu töï taùnh.

善男子。世間語法凡有三種。一者欲作。

Thieän nam töû! Theá gian ngöõ phaùp, phaøm höõu tam

二者作時。三者作已。若一切法有自性者。

chuûng: Nhaát giaû duïc taùc, nhò giaû taùc thôøi, tam giaû taùc dó.

何故世中有是三語。有三語故。故知一切無 有自性。 善男子。若言諸法有自性者。當知諸法 各有定性。若有定性甘蔗一物。何緣作漿作 蜜石蜜酒苦酒等。若有一性何緣乃出如是等 味。若一物中出如是等。當知諸法不得一定 各有一性。

Nhöôïc nhaát thieát phaùp höõu töï taùnh giaû, haø coá theá trung, höõu thò tam ngöõ? Höõu tam ngöõ coá, coá tri nhaát thieát voâ höõu töï taùnh.

Thieän nam töû! Nhöôïc ngoân chö phaùp höõu töï taùnh giaû, ñöông tri chö phaùp caùc höõu ñònh taùnh. Nhöôïc höõu ñònh taùnh, cam giaù nhaát vaät, haø duyeân taùc töông, taùc maät, thaïch maät, töûu khoå, töûu ñaúng? Nhöôïc höõu nhaát taùnh, haø duyeân naõi xuaát nhö thò ñaúng vò? Nhöôïc nhaát vaät trung, xuaát nhö thò ñaúng, ñöông tri chö phaùp baát ñaéc nhaát ñònh caùc höõu nhaát taùnh.

善男子。若一切法有定性者。聖人何故

Thieän nam töû! Nhöôïc nhaát thieát phaùp höõu ñònh taùnh

飲甘蔗漿石蜜黑蜜酒時不飲後為苦酒復還得

giaû, Thaùnh nhaân haø coá aåm cam giaù töông, thaïch maät, haéc

飲。是故當知無有定性。若無定性云何不因 因緣而有。 310

maät; töûu thôøi, baát aåm haäu vi khoå töûu, phuïc hoaøn ñaéc aåm?

Thò coá ñöông tri voâ höõu ñònh taùnh. Nhöôïc voâ ñònh taùnh, vaân haø baát nhaân nhaân duyeân nhi höõu?

311

大般涅槃經 善男子。汝說一難切法有自性者云何說 喻。若有喻者當知諸法無有自性。若有自性 當知無喻。世間智者皆說譬喻。當知諸法無 有自性無有一性。 善男子。汝言身為在先,煩惱在先者。是 義不然。何以故。若我當說身在先者。汝可 難言。汝亦同我身不在先。何因緣故而作是 難。 善男子。一切眾生身及煩惱俱無先後一時 而有。雖一時有要因煩惱而得有身。終不因 身有煩惱也。 汝意若謂如人二眼一時而得。不相因待左 不因右右不因左。煩惱及身亦如是者。是義 不然。何以故。 善男子。世間眼見炷之與明。雖復一時明 要因炷。終不因明而有炷也。 善男子。汝意若謂身不在先故知無因。是 義不然。何以故。若謂身先無因緣故名為無 者。汝不應說。一切諸法而有因緣。若言不 312

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thieän nam töû! Nhöõ thuyeát nhaát thieát phaùp höõu töï taùnh giaû, vaân haø thuyeát duï? Nhöôïc höõu duï giaû, ñöông tri chö phaùp voâ höõu töï taùnh. Nhöôïc höõu töï taùnh, ñöông tri voâ duï.

Theá gian trí giaû giai thuyeát thí duï. Ñöông tri chö phaùp voâ höõu töï taùnh, voâ höõu nhaát taùnh.

Thieän nam töû! Nhöõ ngoân: thaân vi taïi tieân, phieàn naõo taïi tieân giaû. Thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá? Nhöôïc ngaõ ñöông thuyeát: Thaân taïi tieân giaû, nhöõ khaû naïn ngoân: Nhöõ dieäc ñoàng ngaõ, Thaân baát taïi tieân. Haø nhaân duyeân coá nhi taùc thò naïn?

Thieän nam töû! Nhaát thieát chuùng sanh, thaân caäp phieàn naõo, caâu voâ tieân haäu; nhaát thôøi nhi höõu. Tuy nhaát thôøi höõu, yeáu nhaân phieàn naõo nhi ñaéc höõu thaân; chung baát nhaân thaân, höõu phieàn naõo daõ.

Nhöõ yù nhöôïc vò: Nhö nhaân nhò nhaõn, nhaát thôøi nhi ñaéc, baát töông nhaân ñaõi: Taû baát nhaân höõu, höõu baát nhaân taû. Phieàn naõo caäp thaân dieäc nhö thò giaû. Thò nghóa baát nhieân.

Haø dó coá? Thieän nam töû! Theá gian nhaõn kieán chuù chi döõ minh; tuy phuïc nhaát thôøi, minh yeáu nhaân chuù; chung baát nhaân minh nhi höõu chuù daõ.

Thieän nam töû! Nhöõ yù nhöôïc vò: Thaân baát taïi tieân, coá tri voâ nhaân. Thò nghóa baát nhieân Haø dó coá? Nhöôïc vò thaân tieân, voâ nhaân duyeân coá, danh vi voâ giaû. Nhöõ baát öng thuyeát: Nhaát thieát chö phaùp nhi höõu nhaân duyeân. Nhöôïc ngoân baát kieán, coá baát thuyeát giaû, kim kieán bình ñaúng, 313

大般涅槃經 見故不說者。今見瓶等從因緣出何故不說。 如瓶,身先因緣亦復如是。 善男子。若見不見一切諸法。皆從因緣無 有自性。 善男子。若言一切法悉有自性無因緣者。 汝何因緣說於五大。是五大性即是因緣。 善男子。五大因緣雖復如是。亦不應說諸 法皆同五大因緣。如世人說一切出家精勤持 戒。旃陀羅等亦應如是精勤持戒。 善男子。汝言五大有定堅性。我觀是性轉 故不定。 善男子。酥蠟胡膠於汝法中名之為地。是 地不定或同於水或同於地。故不得說自性故 堅。 善男子。白鑞鉛錫銅鐵金銀。於汝法中名 之為火。是火四性流時水性動時風性熱時火 性堅時地性。云何說言定名火性。 善男子。水性名流,若水凍時不名為地,故 名火性。何因緣故。波動之時不名為風。若 314

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

tuøng nhaân duyeân xuaát, haø coá baát thuyeát nhö bình, thaân tieân nhaân duyeân dieäc phuïc nhö thò.

Thieän nam töû! Nhöôïc kieán, baát kieán, nhaát thieát chö phaùp giai tuøng nhaân duyeân, voâ höõu töï taùnh.

Thieän nam töû! Nhöôïc ngoân: Nhaát thieát phaùp taát höõu töï taùnh, voâ nhaân duyeân giaû. Nhöõ haø nhaân duyeân thuyeát ö nguõ ñaïi? Thò nguõ ñaïi taùnh, töùc thò nhaân duyeân.

Thieän nam töû! Nguõ ñaïi nhaân duyeân tuy phuïc nhö thò, dieäc baát öng thuyeát: Chö phaùp giai ñoàng nguõ ñaïi nhaân duyeân. Nhö theá nhaân thuyeát: Nhaát thieát xuaát gia, tinh caàn trì giôùi. Chieân-ñaø-la ñaúng, dieäc öng nhö thò tinh caàn trì giôùi.

Thieän nam töû! Nhöõ ngoân: Nguõ ñaïi höõu ñònh kieân taùnh.

Ngaõ quaùn thò taùnh chuyeån coá baát ñònh.

Thieän nam töû! Toâ, laïp, hoà, giao, ö nhöõ phaùp trung danh chi vò ñòa. Thò ñòa baát ñònh: hoaëc ñoàng ö thuûy, hoaëc ñoàng ö ñòa. Coá baát ñaéc thuyeát: töï taùnh coá kieân.

Thieän nam töû! Baïch laïp, dieân, tích, ñoàng, thieát, kim, ngaân, ö nhöõ phaùp trung, danh chi vi hoûa. Thò hoûa töù taùnh: löu thôøi thuûy taùnh, ñoäng thôøi phong taùnh, nhieät thôøi hoûa taùnh, kieân thôøi ñòa taùnh vaân haø thuyeát ngoân: ñònh danh hoûa taùnh?

Thieän nam töû! Thuûy taùnh danh löu. Nhöôïc thuûy ñoáng thôøi, baát danh vò ñòa, coá danh hoûa taùnh. Haø nhaân duyeân coá ba ñoäng chi thôøi, baát danh vi phong? Nhöôïc ñoäng baát danh phong, ñoáng thôøi dieäc öng baát danh vi hoûa! Nhöôïc 315

大般涅槃經 動不名風,凍時亦應不名為火。若是四性從因 緣者。何故說言一切諸法不從因緣。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

thò töù taùnh tuøng nhaân duyeân giaû, haø coá thuyeát ngoân: Nhaát thieát chö phaùp baát tuøng nhaân duyeân?

善男子。若言五根性能見聞覺知觸故。皆 是自性不從因緣。是義不然。何以故。

Thieän nam töû! Nhöôïc ngoân: Nguõ caên, taùnh naêng kieán, vaên, giaùc, tri, xuùc coá, giai thò töï taùnh, baát tuøng nhaân duyeân.

Thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá?

善男子。自性之性性不可轉。若言眼性見 者常應能見。不應有見有不見時。是故當知 從因緣見非無因緣。

Thieän nam töû! Töï taùnh chi taùnh, taùnh baát khaû chuyeån.

Nhöôïc ngoân: Nhaõn taùnh kieán giaû, thöôøng öng naêng kieán, baát öng höõu kieán, höõu baát kieán thôøi. Thò coá ñöông tri: Tuøng nhaân duyeân kieán, phi voâ nhaân duyeân.

善男子。汝言非因五塵生貪解脫。是義不 然。何以故。

Thieän nam töû! Nhöõ ngoân: Phi nhaân nguõ traàn, sanh tham... giaûi thoaùt. Thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá?

善男子。生貪解脫雖復不因五塵因緣。惡 覺觀故則生貪欲。善覺觀故則得解脫。 善男子。內因緣故生貪解脫。外因緣故則 能增長。是故汝言一切諸法各有自性。不因 五塵生貪解脫無有是處。 善男子。汝言具足諸根乏於財物不得自 在。諸根殘缺多饒財寶得大自在。因此以明 有自性。故不從因緣者。是義不然。何以 故。 善男子。眾生從業而有果報。如是果報 則有。三種。一者現報。二者生報。三者後 316

Thieän nam töû! Sanh tham... giaûi thoaùt, tuy phuïc baát nhaân nguõ traàn nhaân duyeân; aùc giaùc quan coá, taéc sanh tham duïc; thieän giaùc quan coá, taéc ñaéc giaûi thoaùt.

Thieän nam töû! Noäi nhaân duyeân coá, sanh tham, giaûi thoaùt; ngoaïi nhaân duyeân coá, taéc naêng taêng tröôûng. Thò coá nhöõ ngoân: Nhaát thieát chö phaùp caùc höõu töï taùnh; baát nhaân nguõ traàn, sanh tham, giaûi thoaùt. Voâ höõu thò xöù.

Thieän nam töû! Nhöõ ngoân: Cuï tuùc chö caên, phaïp ö taøi vaät, baát ñaéc töï taïi: Chö caên taøn khuyeát, ña nhieâu taøi baûo, ñaéc ñaïi töï taïi. Nhaân thöû dó minh höõu töï taùnh coá, baát tuøng nhaân duyeân giaû Thò nghóa baát nhieân. Haø dó coá?

Thieän nam töû! Chuùng sanh tuøng nghieäp nhi höõu quaû baùo. Nhö thò quaû baùo taéc höõu tam chuûng: Nhaát giaû hieän baùo, nhò giaû sanh baùo, tam giaû haäu baùo. Baàn cuøng, cöï phuù, caên cuï, baát cuï, thò nghieäp caùc dò. Nhöôïc höõu töï taùnh, cuï 317

大般涅槃經 報。貧窮巨富根具不具是業各異。若有自性 具諸根者應饒財寶饒財寶者應具諸根。今則 不爾是故定知無有自性皆從因緣。 善男子。如汝所言世間小兒未能分別五 塵因緣亦啼亦笑。是故一切有自性者。是義 不然。何以故。若自性者。笑應常笑啼應常 啼。不應一笑一啼。若一笑一啼當知一切悉 從因緣。是故不應說一切法有自性故不從因 緣。 梵志言。世尊。若一切法從因緣有。如是 身者從何因緣。 佛言。善男子。是身因緣煩惱與業。 梵志言。世尊。如其是身從煩惱業。是煩 惱業可斷不耶。 佛言。如是如是。 梵志復言。世尊。唯願為我分別解說。令 我聞已不移是處悉得斷之。 佛言。善男子。若知二邊中間無礙。是人 則能斷煩惱業。 318

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

chö caên giaû, öng nhieâu taøi baûo; nhieâu taøi baûo giaû, öng cuï chö caên. Kim taéc baát nhó. Thò coá ñònh tri voâ höõu töï taùnh, giai tuøng nhaân duyeân .

Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû ngoân: Theá gian tieåu nhi, vò naêng phaân bieät nguõ traàn nhaân duyeân, dieäc ñeà, dieäc tieáu.

Thò coá nhaát thieát höõu töï taùnh giaû. Thò nghóa baát nhieân.

Haø dó coá? Nhöôïc töï taùnh giaû, tieáu öng thöôøng tieáu, ñeà öng thöôøng ñeà, baát öng nhaát tieáu nhaát ñeà. Nhöôïc nhaát tieáu, nhaát ñeà, ñöông tri nhaát thieát taát tuøng nhaân duyeân. Thò coá baát öng thuyeát: Nhaát thieát phaùp höõu töï taùnh coá, baát tuøng nhaân duyeân.

Phaïm chí ngoân: Theá Toân! Nhöôïc nhaát thieát phaùp tuøng nhaân duyeân höõu, nhö thò Thaân giaû tuøng haø nhaân duyeân?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Thò Thaân nhaân duyeân: Phieàn naõo döõ nghieäp.

Phaïm chí ngoân: Theá Toân! Nhö kyø thò thaân tuøng phieàn naõo, nghieäp, thò phieàn naõo, nghieäp khaû ñoaïn phuû da?

Phaät ngoân: Nhö thò, nhö thò.

Phaïm chí phuïc ngoân: Theá Toân! Duy nguyeän vò ngaõ, phaân bieät giaûi thuyeát, linh ngaõ vaên dó, baát di thò xöù, taát ñaéc ñoaïn chi.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc tri nhò bieân, trung gian voâ ngaïi, thò nhaân taéc naêng ñoaïn phieàn naõo, nghieäp.

319

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

世尊。我已知解得正法眼。

Theá Toân! Ngaõ dó tri giaûi, ñaéc Chaùnh phaùp nhaõn.

佛言。汝云何知。

Phaät ngoân: Nhöõ vaân haø tri?

世尊。二邊即色及色解脫。中間即是八正 道也。受想行識亦復如是。 佛言。善哉善哉。善男子。善知二邊斷煩 惱業。 世尊唯願聽我出家受戒。 佛言。善來比丘即時斷除三界煩惱得阿羅 漢果。

Theá Toân! Nhò Bieân, töùc Saéc caäp Saéc Giaûi thoaùt. Trung gian, töùc thò Baùt Chaùnh ñaïo daõ. Thoï, Töôûng, Haønh, Thöùc, dieäc phuïc nhö thò.

Phaät ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Thieän nam töû! Thieän tri nhò bieân, ñoaïn phieàn naõo, nghieäp.

Theá Toân! Duy nguyeän thính ngaõ xuaát gia thoï giôùi.

Phaät ngoân: Thieän lai, tyø-kheo! Töùc thôøi ñoaïn tröø Tam giôùi phieàn naõo, ñaéc A-la-haùn quaû.

Nhó thôøi, phuïc höõu nhaát baø-la-moân, danh vieát Hoaèng

爾時復有一婆羅門名曰弘廣。復作是言。 瞿曇。知我今所念不。

Quaûng, phuïc taùc thò ngoân: Coà-ñaøm! Tri ngaõ kim sôû nieäm

佛言。善男子。涅槃是常有為無常。曲即 邪見直即聖道。

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nieát-baøn thò thöôøng, höõu vi

婆羅門言。瞿曇。何因緣故作如是說。 善男子。汝意每謂乞食是常別請無常。曲 是戶鑰,直是帝幢。是故我說涅槃是常有為 無常。曲謂邪見直謂八正。非如汝先所思惟 也。 婆羅門言。瞿曇。實知我心。是八正道悉 令眾生得盡滅不。 320

phuû? voâ thöôøng. Khuùc töùc taø kieán, tröïc töùc thaùnh ñaïo.

Baø-la-moân ngoân: Coà-ñaøm! Haø nhaân duyeân coá, taùc nhö thò thuyeát?

Thieän nam töû! Nhöõ yù moãi vò: khaát thöïc thò thöôøng; bieät thænh voâ thöôøng. Khuùc thò hoä thöôïc, tröïc thò ñeá traøng.

Thò coá ngaõ thuyeát: Nieát-baøn thò thöôøng, höõu vi voâ thöôøng.

Khuùc vò taø kieán, tröïc vò Baùt chaùnh. Phi nhö nhöõ tieân sôû tö duy daõ?

Baø-la-moân ngoân: Coà-ñaøm thaät tri ngaõ taâm. Thò Baùt Chaùnh ñaïo taát linh chuùng sanh ñaéc taän dieät phuû?

321

大般涅槃經 爾時世尊默然不答。 婆羅門言。瞿曇已知我心,我今所問,何故 默然而不見答。 時憍陳如即作是言。大婆羅門。若有問世 間有邊無邊。如來常爾默然不答。八聖是直 涅槃是常。若修八聖即得滅盡。若不修習則 不能得。 大婆羅門。譬如大城其城四壁都無孔竅唯 有一門。其守門者聰明有智能善分別。可放 則放可遮則遮。雖不能知出入多少。定知一 切有入出者皆由此門。 善男子。如來亦爾。城喻涅槃門喻八正。 守門之人喻於如來。 善男子。如來今者雖不答汝盡與不盡。其 有盡者要當修習是八正道。 婆羅門言。善哉善哉。大德憍陳如。如 來善能說微妙法。我今實欲知城知道自作守 門。 憍陳如言。善哉善哉。汝婆羅門。能發無 上廣大之心。 322

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhó thôøi, Theá Toân maëc nhieân baát ñaùp.

Baø-la-moân ngoân: Coà-ñaøm dó tri ngaõ taâm; ngaõ kim sôû vaán, haø coá maëc nhieân nhi baát kieán ñaùp?

Thôøi, Kieàu-traàn-nhö töùc taùc thò ngoân: Ñaïi baø-la-moân!

Nhöôïc höõu vaán: theá gian höõu bieân, voâ bieân, Nhö Lai thöôøng nhó, maëc nhieân baát ñaùp. Baùt thaùnh thò tröïc, Nieát-baøn thò thöôøng. Nhöôïc tu Baùt thaùnh, töùc ñaéc dieät taän; nhöôïc baát tu taäp, taéc baát naêng ñaéc. Ñaïi baø-la-moân! Thí nhö ñaïi thaønh. Kyø thaønh töù bích ñoâ voâ khoång khieâu; duy höõu nhaát moân. Kyø thuû moân giaû, thoâng minh höõu trí, naêng thieän phaân bieät: khaû phoùng taéc phoùng. khaû giaø taéc giaø. Tuy baát naêng tri xuaát nhaäp ña thieåu, ñònh tri nhaát thieát höõu nhaäp xuaát giaû giai do thöû moân.

Thieän nam töû! Nhö Lai dieäc nhó. Thaønh duï Nieát-baøn, moân duï Baùt chaùnh. Thuû moân chi nhaân, duï ö Nhö Lai. Thieän nam töû! Nhö Lai kim giaû tuy baát ñaùp nhöõ taän döõ baát taän, kyø höõu taän giaû, yeáu ñöông tu taäp thò baùt Chaùnh ñaïo.

Baø-la-moân ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Ñaïi ñöùc Kieàutraàn-nhö! Nhö Lai thieän naêng thuyeát vi dieäu phaùp. Ngaõ kim thaät duïc tri thaønh, tri ñaïo, töï taùc thuû moân.

Kieàu-traàn-nhö ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Nhöõ baø-lamoân! Naêng phaùt voâ thöôïng quaûng ñaïi chi taâm.

323

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

佛言。止止,憍陳如。是婆羅門非適今日 發是心也。

Phaät ngoân: Chæ, chæ, Kieàu-traàn-nhö! Thò baø-la-moân phi thích kim nhaät phaùt thò taâm daõ.

憍陳如。乃往過去過無量劫有佛世尊。名 普光明如來,應供,正遍知,明行足,善逝,世間 解,無上士調御丈夫,天人師,佛世尊。是人 先已於彼佛所發阿耨多羅三藐三菩提心。此 賢劫中當得作佛。久已通達了知法相。為眾

höõu Phaät Theá Toân, danh phoå Quang Minh, Nhö Lai, ÖÙng

生故現處外道示無所知。以是因緣。汝憍陳 如。不應讚言。善哉善哉。汝今能發如是大 心。 爾時世尊知已即告憍陳如言。阿難比丘今 為所在。 憍陳如言。世尊。阿難比丘在娑羅林外。 去此大會十二由旬。而為六萬四千億魔之所 嬈亂。是諸魔眾悉自變身為如來像。或有宣 說一切諸法從因緣生。或有說言一切諸法不 從因生。或有說言一切因緣皆是常法。從緣 生者悉是無常。或有說言五陰是實。或說虛 假入界亦爾。或有說言有十二因緣。或有說 言正有四緣。或說諸法如幻如化如熱時焰。 324

Kieàu-traàn-nhö! Naõi vaõng quaù khöù, quaù voâ löôïng kieáp, cuùng, Chaùnh bieán tri, Minh Haïnh tuùc, Thieän theä, theá gian giaûi, Voâ thöôïng só Ñieàu ngöï Tröôïng phu, Thieân nhaân sö, Phaät, Theá Toân. Thò nhaân tieân dó ö bæ Phaät sôû phaùt A-naäuña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm. Thöû hieàn kieáp trung, ñöông ñaéc taùc Phaät. Cöûu dó thoâng ñaït lieãu tri phaùp töôùng; vò chuùng sanh coá, hieän xöû ngoaïi ñaïo, thò voâ sôû tri. Dó thò nhaân duyeân, nhöõ Kieàu-traàn-nhö baát öng taùn ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Nhöõ kim naêng phaùt nhö thò ñaïi taâm.

Nhó thôøi, Theá Toân tri dó, töùc caùo Kieàu-traàn-nhö ngoân: A-nan tyø-kheo kim haø sôû taïi?

Kieàu-traàn-nhö ngoân: Theá Toân! A-nan tyø-kheo taïi sa-la laâm ngoaïi, khöù thöû Ñaïi hoäi thaäp nhò do tuaàn; nhi vò luïc vaïn töù thieân öùc ma chi sôû nhieãu loaïn. Thò chö Ma chuùng taát töï bieán thaân vi Nhö Lai töôïng. Hoaëc höõu tuyeân thuyeát: Nhaát thieát chö phaùp, tuøng nhaân duyeân sanh. Hoaëc höõu thuyeát ngoân: Nhaát thieát chö phaùp, baát tuøng nhaân sanh. Hoaëc höõu thuyeát ngoân: Nhaát thieát nhaân duyeân giai thò thöôøng phaùp; tuøng duyeân sanh giaû, taát thò voâ thöôøng. Hoaëc höõu thuyeát ngoân: Nguõ aám thò thaät. Hoaëc thuyeát : hö giaû. Nhaäp, giôùi dieäc nhó. Hoaëc höõu thuyeát ngoân: Thaäp nhò nhaân duyeân.

Hoaëc höõu thuyeát ngoân: Chaùnh höõu töù duyeân. Hoaëc thuyeát: Chö phaùp nhö huyeãn, nhö hoùa, nhö nhieät thôøi dieäm. Hoaëc höõu thuyeát ngoân: Nhaân vaên ñaéc phaùp. Hoaëc höõu thuyeát 325

大般涅槃經 或有說言因聞得法。或有說言因思得法。或 有說言因修得法。或復有說不淨觀法。或復 有說出息入息。或復有說四念處觀。或復有 說三種觀義七種方便。或復有說煖法頂法忍 法世間第一法。學無學地菩薩初住乃至十 住。或有說空無相無作。 或復有說修多羅祇夜毘伽羅那伽陀憂陀那 尼陀那阿波陀那伊帝目多伽闍陀伽毘佛略阿 浮陀達摩優波提舍。或說四念處四正勤四如 意足五根五力七覺分八聖道。或說內空,外 空,內外空,有為空,無為空,無始空,性空,遠 離空,散空,自相空,無相空,陰空,入空,界空, 善空,不善空,無記空,菩提空,道空,涅槃空, 行空,得空,第一義空,空空,大空。或有示現 神通變化身出水火。或身上出水身下出火身 下出水身上出火。左脅在下右脅出水右脅在 下左脅出水。一脅震雷一脅降雨。或有示現 諸佛世界。或復示現菩薩初生行至七步。處 在深宮受五欲時。初始出家修苦行時。往菩 326

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ngoân: Nhaân tö ñaéc phaùp. Hoaëc höõu thuyeát ngoân: Nhaân tu ñaéc phaùp. Hoaëc phuïc höõu thuyeát: Baát tònh quaùn phaùp.

Hoaëc phuïc höõu thuyeát: Xuaát töùc nhaäp töùc. Hoaëc phuïc höõu thuyeát: Töù nieäm xöù quaùn. Hoaëc phuïc höõu thuyeát: Tam chuûng quaùn nghóa, Thaát chuûng phöông tieän. Hoaëc phuïc höõu thuyeát: Noaõn phaùp, Ñænh phaùp, Nhaãn phaùp, Theá gian ñeä nhaát phaùp, Hoïc, Voâ hoïc ñòa, Boà Taùt Sô truï naõi chí Thaäp truï. Hoaëc höõu thuyeát: Khoâng, Voâ töôùng, Voâ taùc.

Hoaëc phuïc höõu thuyeát: Tu-ña-la, Kyø-daï, Tyø-giaø-la-na, Giaø-ñaø, Öu-ñaø-na, Ni-ñaø-na, A-ba-ñaø-na, Y-ñeá-muïc-ña-giaø, Xaø-ñaø-giaø, Tyø-phaät-löôïc, A-phuø-ñaø-ñaït-ma, Öu-ba-ñeà-xaù.

Hoaëc thuyeát: Töù nieäm xöù, Töù chaùnh caàn, Töù nhö yù tuùc, Nguõ caên, Nguõ löïc, Thaát giaùc phaàn, Baùt thaùnh ñaïo. Hoaëc thuyeát: Noäi khoâng, Ngoaïi khoâng, Noäi ngoaïi khoâng, Höõu vi khoâng, Voâ vi khoâng, Voâ thuûy khoâng, Taùnh khoâng, Vieãn ly khoâng, Taùn khoâng, Töï töôùng khoâng, Voâ töôùng khoâng, AÁm khoâng, Nhaäp khoâng, Giôùi khoâng, Thieän khoâng, Baát thieän khoâng, Voâ kyù khoâng, Boà-ñeà khoâng, Ñaïo khoâng, Nieát-baøn khoâng, Haønh khoâng, Ñaéc khoâng, Ñeä nhaát nghóa khoâng, Khoâng khoâng, Ñaïi khoâng. Hoaëc höõu thò hieän thaàn thoâng bieán hoùa: thaân xuaát thuûy, hoûa; hoaëc thaân thöôïng xuaát thuûy, thaân haï xuaát hoûa; thaân haï xuaát thuûy, thaân thöôïng xuaát hoûa; taû hieáp taïi haï, höõu hieáp xuaát thuûy; höõu hieáp taïi haï, taû hieáp xuaát thuûy; nhaát hieáp chaán loâi, nhaát hieáp giaùng vuõ. Hoaëc höõu thò hieän chö Phaät theá giôùi. Hoaëc phuïc thò hieän Boà Taùt sôû sanh, haønh chí thaát boä; xöû taïi thaâm cung, thoï Nguõ duïc thôøi, sô thuûy xuaát gia, tu Khoå haïnh thôøi; 327

大般涅槃經 提樹坐三昧時。壞魔軍眾轉法輪時。示大神 通入涅槃時。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

vaõng Boà-ñeà thoï, toïa Tam-muoäi thôøi; hoaïi Ma quaàn chuùng, chuyeån phaùp luaân thôøi; thò ñaïi thaàn thoâng, nhaäp Nieát-baøn thôøi.

世尊。阿難比丘見是事已作是念言。如 是神變昔來未見誰之所作。將非世尊釋迦作 耶。欲起欲語都不從意。

Theá Toân! A-nan tyø-kheo, kieán thò söï dó, taùc thò nieäm ngoân: Nhö thò thaàn bieán, tích lai vò kieán. Thuøy chi sôû taùc?

Töông phi Theá Toân Thích-ca taùc da? Duïc khôûi, duïc ngöù, ñoâ baát tuøng yù.

阿難比丘入魔罥故,復作是念。諸佛所說 各各不同。我於今者當受誰語。

A-nan tyø-kheo nhaäp ma quyeán coá, phuïc taùc thò nieäm: Chö Phaät sôû thuyeát, caùc caùc baát ñoàng. Ngaõ ö kim giaû, ñöông thoï thuøy ngöõ?

世尊。阿難今者極受大苦。雖念如來無能 救者。以是因緣不來至此大眾之中。 爾時文殊師利菩薩摩訶薩白佛言。世尊。 此大眾中有諸菩薩已於一生發阿耨多羅三藐 三菩提心。至無量生發菩提心。已能供養無 量諸佛其心堅固。具足修行檀波羅蜜乃至般 若波羅蜜。成就功德久已親近無量諸佛。淨 修梵行,得不退轉菩提之心。得不退忍,不退 轉持。得如法忍首楞嚴等無量三昧如是等輩 聞大乘經終不生疑。善能分別宣說三寶同一 性相常住不變。聞不思議不生驚怪。聞種種 空心不怖懼。了了通達一切法性。能持一切 328

Theá Toân! A-nan kim giaû, cöïc thoï ñaïi khoå. Tuy nieäm Nhö Lai, voâ naêng cöùu giaû. Dó thò nhaân duyeân, baát lai chí thöû Ñaïi chuùng chi trung.

Nhó thôøi, Vaên-thuø-sö-lôïi Boà Taùt ma-ha-taùt baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Thöû Ñaïi chuùng trung, höõu chö Boà Taùt, dó ö nhaát sanh phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm, chí voâ löôïng sanh phaùt Boà-ñeà taâm. Dó naêng cuùng döôøng voâ löôïng chö Phaät, kyø taâm kieân coá, cuï tuùc tu haønh Ñaøn Ba-la-maät naõi chí Baùt-nhaõ Ba-la-maät, thaønh töïu coâng ñöùc, cöûu dó thaân caän voâ löôïng chö Phaät, tònh tu Phaïm haïnh, ñaéc baát thoái chuyeån Boà-ñeà chi taâm, ñaéc baát thoái nhaãn, baát thoái chuyeån trì, ñaéc nhö phaùp nhaãn, Thuû-laêng-nghieâm ñaúng voâ löôïng Tam-muoäi. Nhö thò ñaúng boái, vaên Ñaïi thöøa kinh, chung baát sanh nghi; thieän naêng phaân bieät, tuyeân thuyeát: Tam baûo ñoàng nhaát taùnh töôùng, thöôøng truï baát bieán. Vaên baát tö nghò, baát sanh kinh quaùi; vaên chuûng chuûng khoâng, taâm baát boá cuï, lieãu lieãu thoâng ñaït nhaát thieát 329

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

十二部經,廣解其義。亦能受持無量諸佛十二 部經。何憂不能受持如是大涅槃典。何因緣 故。問憍陳如阿難所在。

phaùp taùnh. Naêng trì nhaát thieát thaäp nhò boä kinh, quaûng giaûi kyø nghóa; dieäc naêng thoï trì voâ löôïng chö Phaät thaäp nhò boä kinh. Haø öu baát naêng thoï trì nhö thò Ñaïi Nieát-baøn ñieån? Haø nhaân duyeân coá, vaán Kieàu-traàn-nhö A-nan sôû taïi?

爾時世尊告文殊師利。諦聽諦聽。善男 子。我成佛已過三十年住王舍城。爾時我告 諸比丘言。諸比丘。今此眾中誰能為我受持 如來十二部經。供給左右所須之事。亦使不 失自身善利。

Nhó thôøi, Theá Toân caùo Vaên-thuø-sö-lôïi: Ñeá thính! Ñeá thính! Thieän nam töû! Ngaõ thaønh Phaät dó quaù tam thaäp nieân, truï Vöông Xaù thaønh. Nhó thôøi, ngaõ caùo chö tyø-kheo ngoân: Chö tyø-kheo! Kim thöû chuùng trung, thuøy naêng vò ngaõ, troï trì Nhö Lai Thaäp nhò boä kinh, cung caáp taû höõu sôû tu chi söï, dieäc söû baát thaát töï thaân thieän lôïi?

時憍陳如在彼眾中來白我言。我能受持 十二部經。供給左右不失所作自利益事。我 言。憍陳如。汝已朽邁當須使人。云何方欲 為我給使。 時舍利弗復作是言。我能受持佛一切語 供給所須。不失所作自利益事。我言。舍利 弗。汝已朽邁當須使人。云何方欲為我給 使。乃至五百諸阿羅漢皆亦如是我悉不受。 爾時目連在大眾中作是思惟。如來今者不 受五百比丘給使。佛意為欲令誰作耶。思惟 是已即便入定。見如來心在阿難許。如日初 出光照西壁。見是事已即從定起語憍陳如。 大德。我觀如來欲令阿難給使左右。 330

Thôøi, Kieàu-traàn-nhö taïi bæ chuùng trung, lai baïch ngaõ ngoân: Ngaõ naêng thoï trì thaäp nhò boä Kinh, cung caáp taû höõu, baát thaát sôû taùc töï lôïi ích söï. Ngaõ ngoân: Kieàu-traàn-nhö!

Nhöõ dó huû maïi, ñöông tu söû nhaân. Vaân haø phöông duïc vi ngaõ caáp söû?

Thôøi, Xaù-lôïi-phaát phuïc taùc thò ngoân: Ngaõ naêng thoï trì Phaät nhaát thieát ngöõ, cung caáp sôû tu, baát thaát sôû taùc töï lôïi ích söï. Ngaõ ngoân: Xaù-lôïi-phaát! Nhöõ dó huû maïi, ñöông tu söû nhaân. Vaân haø phöông duïc vò ngaõ caáp söû? Naõi chí nguõ baù chö A-la-haùn, giai dieäc nhö thò, ngaõ taát baát thoï.

Nhó thôøi, Muïc-lieân taïi Ñaïi chuùng trung, taùc thò tö duy: Nhö lai kim giaû baát thoï nguõ baù tyø-kheo caáp söû. Phaät yù vi duïc linh thuøy taùc da? Tö duy thò dó, töùc tieän nhaäp ñònh, kieán Nhö Lai taâm taïi A-nan höùa, nhö nhaät sô xuaát, quang chieáu taây bích. Kieán thò söï dó, töùc tuøng ñònh khôûi, ngöù Kieàu-traàn-nhö: Ñaïi ñöùc, ngaõ quaùn Nhö Lai duïc linh A-nan caáp söû taû höõu.

331

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

爾時憍陳如與五百阿羅漢。往阿難所作

Nhó thôøi, Kieàu-traàn-nhö döõ nguõ baù A-la-haùn, vaõng

如是言。阿難。汝今當為如來給使。請受是

A-nan sôû taùc nhö thò ngoân: A-nan! Nhöõ kim ñöông vò Nhö

事。阿難言。諸大德。我實不堪給事如來。 何以故。如來尊重如師子王如龍如火。我今 穢弱云何能辦。

Lai caáp söû. Thænh thoï thò söï. A-nan ngoân: Chö Ñaïi ñöùc!

Ngaõ thaät baát kham caáp söï Nhö Lai. Haø dó coá? Nhö Lai toân troïng nhö sö töû vöông, nhö long, nhö hoûa. Ngaõ kim ueá, nhöôïc; vaân haø naêng bieän?

諸比丘言。阿難。汝受我語給事如來得

Chö tyø-kheo ngoân: A-nan! Nhöõ thoï ngaõ ngöõ, caáp söï

大利益。第二第三亦復如是。阿難言。諸大

Nhö Lai, ñaéc ñaïi lôïi ích. Ñeä nhò, ñeä tam dieäc phuïc nhö thò.

德。我亦不求大利益事。實不堪任奉給左 右。 時目犍連復作是言。阿難。汝今未知。

A-nan ngoân: Chö Ñaïi ñöùc! Ngaõ dieäc baát caàu ñaïi lôïi ích söï: thaät baát kham nhieäm phuïng caáp taû höõu.

Thôøi, Muïc-kieàn-lieân phuïc taùc thò ngoân: A-nan! Nhöõ kim vò tri. A-nan ngoân: Ñaïi ñöùc! Duy nguyeän thuyeát chi.

阿難言。大德。唯願說之。目犍連言。如來

Muïc-kieàn-lieân ngoân: Nhö Lai tieân nhaät, taêng trung caàu söû.

先日僧中求使。五百羅漢皆求為之。如來不

Nguõ baù La-haùn giai caàu vò chi, Nhö Lai baát thính. Ngaõ töùc

聽。我即入定見如來意欲令汝為。汝云何反

nhaäp ñònh, kieán Nhö Lai yù duïc linh nhöõ vi. Nhöõ vaân haø

更不受。 阿難聞已合掌長跪作如是言。諸大德。若 有是事如來世尊與我三願。當順僧命給使左 右。目犍連言。何等三願。 阿難言。一者如來設以故衣賜我聽我不 受。 332

phaûn caùnh baát thoï?

A-nan vaên dó, hieäp chöôûng tröôøng quyø, taùc nhö thò ngoân: Chö Ñaïi ñöùc! Nhöôïc höõu thò söï, Nhö Lai Theá Toân döõ ngaõ tam nguyeän, ñöông thuaän Taêng maïng caáp söû taû höõu.

Muïc-kieàn-lieân ngoân: Haø ñaúng tam nguyeän?

A-nan ngoân: Nhaát giaû, Nhö Lai thieát dó coá y töù ngaõ, thính ngaõ baát thoï.

333

大般涅槃經 二者如來設受檀越別請聽我不往。 三者聽我出入無有時節。 如是三事佛若聽者。當順僧命奉給如來。 時憍陳如五百比丘。還來我所作如是言。 我等已勸阿難比丘。唯求三願若佛聽者當順 僧命。 文殊師利。我於爾時讚阿難言。善哉善 哉。阿難比丘。具足智慧預見譏嫌。何以 故。當有人言汝為衣食奉給如來。是故先求 不受故衣不隨別請。 憍陳如。阿難比丘具足智慧。入出有時則 不能得廣作利益四部之眾。是故求欲出入無 時。 憍陳如。我為阿難開是三事隨其意願。 時目犍連還阿難所語阿難言。吾已為汝 啟請三事。如來大慈皆已聽許。阿難言。大 德。若佛聽者請往給侍。 文殊師利。阿難事我二十餘年。具足八種 不可思議。何等為八。 334

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhò giaû, Nhö Lai thieát thoï ñaøn-vieät bieät thænh, thính ngaõ baát vaõng.

Tam giaû thính ngaõ xuaát nhaäp, voâ höõu thôøi tieát.

Nhö thò tam söï, Phaät nhöôïc thính giaû, ñöông thuaän Taêng maïng, phuïng caáp Nhö Lai. Thôøi, Kieàu-traàn-nhö, nguõ baù tyø-kheo hoaøn lai ngaõ sôû, taùc nhö thò ngoân: Ngaõ ñaúng dó khuyeán, A-nan tyø-kheo duy caàu tam nguyeän. Nhöôïc Phaät thính giaû, ñöông thuaän Taêng maïng.

Vaên-thuø-sö-lôïi! Ngaõ ö nhó thôøi taùn A-nan ngoân: Thieän tai! Thieän tai! A-nan tyø-kheo cuï tuùc trí tueä, döï kieán cô hieàm. Haø dó coá? Ñöông höõu nhaân ngoân: Nhöõ vò y thöïc, phuïng caáp Nhö Lai, thò coá tieân caàu: baát thoï coá y, baát tuøy bieät thænh.

Kieàu-traàn-nhö! A-nan tyø-kheo, cuï tuùc trí tueä, xuaát nhaäp höõu thôøi, taéc baát naêng ñaéc quaûng taùc lôïi ích töù boä chi chuùng. Thò coá caàu duïc xuaát nhaäp voâ thôøi.

Kieàu-traàn-nhö! Ngaõ vò A-nan, khai thò tam söï, tuøy kyø yù nguyeän.

Thôøi, Muïc-kieàn-lieân hoaøn A-nan sôû, ngöù A-nan ngoân: Ngoâ dó vò nhöõ, khaûi thænh tam söï. Nhö Lai Ñaïi töø, giai dó thính höùa. A-nan ngoân: Ñaïi ñöùc! Nhöôïc Phaät thính giaû, thænh vaõng caáp thò.

Vaên-thuø-sö-lôïi! A-nan söï ngaõ nhò thaäp dö nieân, cuï tuùc baùt chuûng baát khaû tö nghò. Haø ñaúng vi baùt?

335

大般涅槃經 一者事我已來二十餘年。初不隨我受別請 食。 二者事我已來初不受我陳故衣服。 三者自事我來至我所時終不非時。 四者自事我來具足煩惱隨我入出諸王剎利 豪貴大姓。見諸女人, 及天龍女, 不生欲心。 五者自事我來持我所說十二部經。一經 於耳曾不再問。如寫瓶水置之一瓶。唯除一 問。 善男子。琉璃太子殺諸釋氏壞迦毘羅城。 阿難爾時心懷愁惱發聲大哭。來至我所作如

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhaát giaû, söï ngaõ dó lai nhò thaäp dö nieân, sô baát tuøy ngaõ, thoï bieät thænh thöïc.

Nhò giaû, söï ngaõ dó lai, sô baát thoï ngaõ traàn coá y phuïc.

Tam giaû, töï söï ngaõ lai, chí ngaõ sôû thôøi chung baát phi thôøi.

Töù giaû, töï söï ngaõ lai, cuï tuùc phieàn naõo, tuøy ngaõ nhaäp xuaát chö vöông Saùt-lôïi, haøo quyù ñaïi taùnh; kieán chö nöõ nhaân caäp thieân long nöõ, baát sanh duïc taâm.

Nguõ giaû, töï söï ngaõ lai, trì ngaõ sôû thuyeát Thaäp nhò boä Kinh, nhaát Kinh ö nhó, taèng baát taùi vaán; nhö taû bình thuûy, trí chi nhaát bình. Duy tröø nhaát vaán: Thieän nam töû! Löu Ly thaùi töû saùt chö Thích thò, hoaïi Ca-tyø-la thaønh. A-nan nhó thôøi, taâm hoaøi saàu naõo, phaùt thinh ñaïi khoác, lai chí ngaõ sôû, taùc nhö thò ngoân: Ngaõ döõ

是言。我與如來俱生此城同一釋種。云何如 來光顏如常我則憔悴。我時答言。阿難。我 修空定故不同汝。

Nhö Lai, caâu sanh thöû thaønh, ñoàng nhaát Thích chuûng.

過三年已還來問我。世尊。我往於彼迦毘

Quaù tam nieân dó hoaøn lai vaán ngaõ: Theá Toân! Ngaõ vaõng

羅城。曾聞如來修空三昧是事虛實。我言。 阿難。如是如是如汝所說。

ö bæ Ca-tyø-la thaønh, taèng vaên Nhö Lai tu Khoâng Tam-

六者自事我來雖未獲得知他心智。常知如 來所入諸定。 336

Vaân haø Nhö Lai quang nhan nhö thöôøng, ngaõ taéc tieàu tuïy? Ngaõ thôøi ñaùp ngoân: A-nan! Ngaõ tu Khoâng ñònh, coá baát ñoàng nhöõ.

muoäi. Thò söï hö thaät? Ngaõ ngoân: A-nan! Nhö thò! Nhö thò!

Nhö nhöõ sôû thuyeát.

Luïc giaû, töï söï ngaõ lai, tuy vò hoaïch ñaéc Tri tha taâm trí, thöôøng tri Nhö Lai sôû nhaäp chö ñònh.

337

大般涅槃經 七者自事我來未得願智而能了知如是眾生 到如來所。現在能得四沙門果。有後得者。 有得人身有得天身。 八者自事我來如來所有祕密之言悉能了 知。 善男子。阿難比丘具足如是八不思議。是 故我稱阿難比丘為多聞藏。 善男子。阿難比丘具足八法。能具足持 十二部經。何等為八。一者信根堅固。二者 其心質直。三者身無病苦。四者常勤精進。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Thaát giaû, töï söï ngaõ lai, vò ñaéc nguyeän trí, nhi naêng lieãu tri nhö thò chuùng sanh ñaùo Nhö Lai sôû hieän taïi naêng ñaéc töù sa-moân quaû; höõu haäu ñaéc giaû; höõu ñaéc nhaân thaân; höõu ñaéc thieân thaân.

Baùt giaû töï söï ngaõ lai, Nhö Lai sôû höõu bí maät chi ngoân, taát naêng lieãu tri.

Thieän nam töû! A-nan tyø-kheo cuï tuùc nhö thò Baùt baát tö nghò, thò coá ngaõ xöng A-nan tyø-kheo vi ña vaên taïng.

Thieän nam töû! A-nan tyø-kheo cuï tuùc baùt phaùp, naêng cuï tuùc trì Thaäp nhò boä kinh. Haø ñaúng vi baùt? Nhaát giaû, tín caên kieân coá. Nhò giaû, kyø taâm chaát tröïc. Tam giaû, thaân voâ beänh khoå. Töù giaû, thöôøng caàn tinh taán. Nguõ giaû, cuï tuùc

五者具足念心。六者心無憍慢。七者成就定

nieäm taâm. Luïc giaû, taâm voâ kieâu maïn. Thaát giaû, thaønh töïu

意。八者具足從聞生智。

ñònh yù. Baùt giaû, cuï tuùc tuøng vaên sanh trí.

文殊師利。毘婆尸佛侍者弟子名阿叔迦。 亦復具足如是八法。尸棄如來侍者弟子名差 摩迦羅。毘舍浮佛侍者弟子名優波扇陀。迦

Vaên-thuø-sö-lôïi! Tyø-baø-thi Phaät, thò giaû ñeä töû danh A-thuùc-ca, dieäc phuïc cuï tuùc nhö thò Baùt phaùp. Thi-khí Nhö Lai, Thò giaû ñeä töû danh Sai-ma-ca-la, Tyø-xaù-phuø Phaät, thò giaû ñeä töû danh Öu-ba-phieán-ñaø; Ca-la-cöu-thoân-ñaïi Phaät,

羅鳩村大佛侍者弟子名曰跋提。迦那牟尼佛

thò giaû ñeä töû danh vieát Baït-ñeà, Ca-na Maâu-ni Phaät, thò giaû

侍者弟子名曰蘇坻。迦葉佛侍者弟子名葉婆

ñeä töû danh vieát Toâ-trì. Ca-dieáp Phaät, thò giaû ñeä töû danh

蜜多。皆亦具足如是八法。我今阿難亦復如 是具足八法。是故我稱阿難比丘為多聞藏。 338

Dieáp-baø-maät-ña, giai dieäc cuï tuùc nhö thò Baùt phaùp. Ngaõ kim A-nan dieäc phuïc nhö thò cuï tuùc baùt phaùp. Thò coá ngaõ xöng A-nan tyø-kheo vi ña vaên taïng.

339

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

善男子。如汝所說此大眾中雖有無量無邊 菩薩。是諸菩薩皆有重任。所謂大慈大悲。 如是慈悲之因緣故。各各匆務調伏眷屬,莊嚴 自身。以是因緣。我涅槃後不能宣通十二部 經。若有菩薩或時能說人不信受。

Thieän nam töû! Nhö nhöõ sôû thuyeát, thöû Ñaïi chuùng trung, tuy höõu voâ löôïng voâ bieân Boà Taùt, thò chö Boà Taùt giai höõu troïng nhieäm sôû vò ñaïi töø ñaïi bi. Nhö thò töø bi chi nhaân duyeân coá, caùc caùc hoát vuï ñieàu phuïc quyeán thuoäc, trang nghieâm töï thaân. Dó thò nhaân duyeân, ngaõ Nieát-baøn haäu, baát naêng tuyeân thoâng Thaäp nhò boä kinh. Nhöôïc höõu Boà Taùt hoaëc thôøi naêng thuyeát, nhaân baát tín thoï.

文殊師利。阿難比丘是吾之弟。給事我來 二十餘年。所可聞法具足受持。喻如寫水置

Vaên-thuø-sö-lôïi! A-nan tyø-kheo thò ngoâ chi ñeä; caáp söï ngaõ lai, nhò thaäp dö nieân. Sôû khaû vaên Phaùp, cuï tuùc thoï trì, duï nhö taû thuûy, trí chi nhaát khí. Thò coá ngaõ kim coá vaán A-nan vi haø sôû taïi; duïc linh thoï trì thò Nieát-baøn Kinh.

之一器。是故我今顧問。阿難為何所在。欲 令受持是涅槃經。 善男子。我涅槃後阿難比丘所未聞者。弘 廣菩薩當能流布。阿難所聞自能宣通。 文殊師利。阿難比丘今在他處。去此會 外十二由旬。而為六萬四千億魔之所惱亂。 汝可往彼發大聲言。一切諸魔諦聽諦聽。如 來今說大陀羅尼。一切天龍乾闥婆阿修羅迦 樓羅緊那羅摩睺羅伽人與非人。山神樹神河 神海神舍宅神等聞是持名。無不恭敬受持之 者。是陀羅尼十恒河沙諸佛世尊所共宣說。 能轉女身自識宿命若受五事。一者梵行。二 者斷肉。三者斷酒。四者斷辛。五者樂在寂 340

Thieän nam töû! Ngaõ Nieát-baøn haäu, A-nan tyø-kheo sôû vò vaên giaû, Hoaèng Quaûng Boà Taùt ñöông naêng löu boá; A-nan sôû vaên, töï naêng tuyeân thoâng.

Vaên-thuø-sö-lôïi! A-nan tyø-kheo kim taïi tha xöù, khöù thöû hoäi ngoaïi thaäp nhò do tuaàn, nhi vò luïc vaïn töù thieân öùc ma chi sôû naõo loaïn. Nhöõ khaû vaõng bæ, phaùt ñaïi thinh ngoân: Nhaát thieát chö ma! Ñeá thính! Ñeá thính! Nhö Lai kim thuyeát Ñaïi Ñaø-la-ni. Nhaát thieát thieân, long, caøn-thaùt-baø, a-tu-la, ca-laâu-la, khaån-na-la, ma-haàu-la-giaø, nhaân döõ phi nhaân, sôn thaàn, thoï thaàn, haø thaàn, haûi thaàn, xaù traïch thaàn ñaúng, vaên thò trì danh, voâ baát cung kính thoï trì chi giaû. Thò Ñaø-la-ni, thaäp Haèng haø sa chö Phaät Theá Toân sôû coäng tuyeân thuyeát; naêng chuyeån nöõ thaân, töï thöùc tuùc maïng. Nhöôïc thoï nguõ söï: Nhaát giaû Phaïm haïnh, nhò giaû ñoaïn nhuïc, tam giaû ñoaïn töûu, töù giaû ñoaïn taân, nguõ giaû nhaïo taïi tòch tónh; thoï nguõ söï dó, chí taâm tín thoï, ñoäc 341

大般涅槃經 靜。受五事已至心信受。讀誦書寫是陀羅 尼。當知是人即得超越七十七億弊惡之身。 爾時世尊即便說之。 阿摩隷，毘摩隷，涅摩隷，瞢伽隷，醯摩羅 若竭捭，三曼那跋提隷，娑婆羅陀娑檀尼，波 羅磨他娑檀尼，摩那斯，阿拙啼，毘羅祗，菴 摩賴𡉬，婆嵐摩，莎隷富羅泥，富羅那，摩奴 賴綈。 爾時文殊師利從佛受是陀羅尼已至阿難 所。在魔眾中作如是言。諸魔眷屬諦聽。我 說所從佛受陀羅尼咒。魔王聞是陀羅尼已。 悉發阿耨多羅三藐三菩提心。捨於魔業即放 阿難。 文殊師利與阿難俱來至佛所。阿難見佛至 心禮敬卻住一面佛告阿難。是娑羅林外有一 梵志名須跋陀。其年極老已百二十。雖得五 通未捨憍慢。獲得非想非非想定。生一切智 起涅槃想。汝可往彼語須跋陀言。如來出世 如優曇花。今於中夜當般涅槃。若有所作可 及時作。莫於後日而生悔心。 342

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

tuïng, thô taû thò Ñaø-la-ni, ñöông tri thò nhaân taéc ñaéc sieâu vieät thaát thaäp thaát öùc teä aùc chi thaân.

Nhó thôøi, Theá Toân töùc tieän thuyeát chi: A-ma-leä; Tyø-ma-leä; Nieát-ma-leä; Moâng-giaø-leä; Heâ-ma-lanhaõ-kieät-beä; Tam-maïn-na-baït-ñeà-leä; Ta-baø-la-ñaø-ta-ñaønni; Ba-la-ma-tha-ta-ñaøn-ni; Ma-na-tö; A-chuyeát-ñeà; Tyø-lachi; Am-ma-laïi-trì; Baø-lam-ma; Sa-leä-phuù-la-neâ; Phuù-lana; Ma-noâ-laïi-ñeà.

Nhó thôøi, Vaên-thuø-sö-lôïi tuøng Phaät thoï thò Ñaø-la-ni dó, chí A-nan sôû taïi ma chuùng trung, taùc nhö thò ngoân: Chö ma quyeán thuoäc! Ñeá thính ngaõ thuyeát sôû tuøng Phaät thoï Ñaø-la-ni chuù. Ma vöông vaên thò Ñaø-la-ni dó, taát phaùt A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà taâm, xaû ö ma nghieäp, töùc phoùng A-nan.

Vaên-thuø-sö-lôïi döõ A-nan caâu lai chí Phaät sôû. A-nan kieán Phaät, chí taâm leã kính, khöôùc truï nhaát dieän. Phaät caùo A-nan: Thò sa-la laâm ngoaïi, höõu nhaát Phaïm chí, danh Tu-baït-ñaø. Kyø nieân cöïc laõo, dó baù nhò thaäp. Tuy ñaéc nguõ thoâng, vò xaû kieâu maïn. Hoaïch ñaéc Phi töôûng phi phi töôûng ñònh sanh Nhaát thieát trí, khôûi Nieát-baøn töôûng. Nhöõ khaû vaõng bæ, ngöù Tu-baït-ñaø ngoân: Nhö Lai xuaát theá, nhö öuñaøm hoa. Kim ö trung daï, ñöông baùt Nieát-baøn. Nhöôïc höõu sôû taùc, khaû caäp thôøi taùc. Maïc ö haäu nhaät nhi sanh hoái taâm.

343

大般涅槃經 阿難汝之所說彼定信受。何以故。汝曾 往昔五百世中作須跋陀子。其人愛心習猶未 盡。以是因緣信受汝語。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

A-nan! Nhöõ chi sôû thuyeát, bæ ñònh tín thoï. Haø dó coá?

Nhöõ taèng vaõng tích, nguõ baù theá trung, taùc Tu-baït-ñaø töû.

Kyø nhaân aùi taâm, taäp du vò taän. Dó thò nhaân duyeân, tín thoï nhöõ ngöõ.

爾時阿難受佛敕已。往須跋陀所作如是

Nhó thôøi, A-nan thoï Phaät saéc dó, vaõng Tu-baït-ñaø sôû,

言。仁者。當知如來出世如優曇花。於今中

taùc nhö thò ngoân: Nhaân giaû ñöông tri: Nhö Lai xuaát theá,

夜當般涅槃。欲有所作可及時作。莫於後日 生悔心也。 須跋陀言。善哉阿難。我今當往至如來 所。 爾時阿難與須跋陀還至佛所。時須跋陀 到已問訊作如是言。瞿曇。我今欲問隨我意 答。 佛言。須跋陀。今正是時隨汝所問。我當 方便隨汝意答。 瞿曇。有諸沙門婆羅門等作如是言。一切 眾生受苦樂報。皆隨往日本業因緣。是故若 有持戒精進受身心苦能壞本業。本業既盡眾 苦盡滅。眾苦盡滅即得涅槃。是義云何。 佛言。善男子。若有沙門婆羅門等作是說 344

nhö Öu ñaøm hoa. Ö kim trung daï, ñöông baùt Nieát-baøn.

Duïc höõu sôû taùc, khaû caäp thôøi taùc. Maïc ö haäu nhaät, sanh hoái taâm daõ.

Tu-baït-ñaø ngoân: Thieän tai A-nan! Ngaõ kim ñöông vaõng chí Nhö Lai sôû.

Nhó thôøi, A-nan döõ Tu-baït-ñaø hoaøn chí Phaät sôû. Thôøi, Tu-baït-ñaø ñaùo dó, vaán taán, taùc nhö thò ngoân: Coà-ñaøm, ngaõ kim duïc vaán, tuøy ngaõ yù ñaùp.

Phaät ngoân: Tu-baït-ñaø! Kim chaùnh thò thôøi. Tuøy nhöõ sôû vaán, ngaõ ñöông phöông tieän tuøy nhöõ yù ñaùp.

Coà-ñaøm! Höõu chö sa-moân, baø-la-moân ñaúng taùc nhö thò ngoân: Nhaát thieát chuùng sanh thoï khoå laïc baùo, giai tuøy vaõng nhaät boån nghieäp nhaân duyeân. Thò coá nhöôïc höõu trì giôùi tinh taán, thoï thaân taâm khoå, naêng hoaïi boån nghieäp.

Boån nghieäp kyù taän, chuùng khoå taän dieät. Chuùng khoå taän dieät, töùc ñaéc Nieát-baøn. Thò nghóa vaân haø?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc höõu sa-moân, baøla-moân ñaúng taùc thò thuyeát giaû, ngaõ vò laân maãn; thöôøng 345

大般涅槃經 者。我為憐愍常當往至如是人所。既至彼已 我當問之。仁者。實作如是說不。 彼若見答我如是說。何以故。瞿曇。我見 眾生習行諸惡。多饒財寶身得自在。又見修 善貧窮多乏不得自在。又見有人多役力用求 不能得。又見不求自然得之。又見有人慈心 不殺反更中夭。又見喜殺終保年壽。又見有 人淨修梵行精勤持戒。有得解脫有不得者。 是故我說一切眾生受苦樂報。皆由往日本業 因緣。 須跋陀。我復當問仁者。實見過去業不。 若有是業為多少耶。現在苦行能破多少耶。 能知是業已盡不盡耶。是業既盡一切盡耶。 彼若見答我實不知。 我便當為彼人引喻。譬如有人身被毒箭。 其家眷屬為請醫師令拔是箭。既拔箭已身得

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

ñöông vaõng chí nhö thò nhaân sôû. Kyù chí bæ dó, ngaõ ñöông vaán chi: Nhaân giaû, thaät taùc nhö thò thuyeát phuû?

Bæ nhöôïc kieán ñaùp: Ngaõ nhö thò thuyeát. Haø dó coá? Coàñaøm! Ngaõ kieán chuùng sanh, taäp haønh chö aùc, ña nhieâu taøi baûo, thaân ñaéc töï taïi. Höïu kieán tu thieän, baàn cuøng ña phaïp, baát ñaéc töï taïi. Höïu kieán höõu nhaân ña dòch löïc duïng caàu baát naêng ñaéc. Höïu kieán baát caàu, töï nhieân ñaéc chi. Höïu kieán höõu nhaân, töø taâm baát saùt, phaûn caùnh trung yeåu. Höïu kieán hyû saùt, chung baûo nieân thoï. Höïu kieán höõu nhaân tònh tu Phaïm haïnh, tinh caàn trì giôùi; höõu ñaéc giaûi thoaùt; höõu baát ñaéc giaû. Thò coá ngaõ thuyeát: Nhaát thieát chuùng sanh thoï khoå laïc baùo, giai do vaõng nhaät boån nghieäp nhaân duyeân.

Tu-baït-ñaø! Ngaõ phuïc ñöông vaán: Nhaân giaû thaät kieán quaù khöù nghieäp phuû? Nhöôïc höõu thò nghieäp vi ña, thieåu da? Hieän taïi khoå haïnh naêng phaù ña, thieåu da? Naêng tri thò nghieäp dó taän, baát taän da? Thò nghieäp kyù taän, nhaát thieát taän da?

Bæ nhöôïc kieán ñaùp: Ngaõ thaät baát tri.

Ngaõ tieän ñöông vò bæ nhaân daãn duï: Thí nhö höõu nhaân, thaân bò ñoäc tieãn. Kyø gia quyeán thuoäc vò thænh y sö, linh baït thò tieãn. Kyù baït tieãn dó, thaân ñaéc an oån. Kyø haäu thaäp

安隱。其後十年是人猶憶了了分明。是醫為 我拔出毒箭。以藥塗傳令我得瘥安隱受樂。 仁既不知過去本業。云何能知現在苦行定能

nieân, thò nhaân du öùc lieãu lieãu phaân minh: thò y vò ngaõ baït

破壞過去業耶。

da?

346

xuaát ñoäc tieãn, dó döôïc ñoà truyeàn linh ngaõ ñaéc saùi, an oån thoï laïc Nhaân kyù baát tri quaù khöù boån nghieäp, vaân haø naêng tri hieän taïi khoå haïnh ñònh naêng phaù hoaïi quaù khöù nghieäp

347

大般涅槃經 彼若復言。瞿曇。汝今亦有過去本業。何 故獨責我過去業。瞿曇。經中亦作是說。若 見有人豪富自在。當知是人先世好施。如是 不名過去業耶。 我復答言。仁者。如是知者。名為比知 不名真知。我佛法中或有從因知果。或有從 果知因。我佛法中有過去業有現在業。汝 則不爾唯有過去業無現在業。汝法不從方便 斷業。我法不爾從方便斷。汝業盡已則得苦 盡。我則不爾煩惱盡已業苦則盡。是故我今 責汝過去業。 彼人若言瞿曇我實不知。從師受之師作是 說我實無咎。 我言。仁者。汝師是誰。 彼若見答是富蘭那。 我復語言。汝昔何不一一諮問。大師實知 過去業不。汝師若言我不知者。汝復云何受 是師語。若言我知復應問言。下苦因緣受中 上苦不。中苦因緣受下上苦不。上苦因緣受 中下苦不。若言不者。復應問言。師云何說 348

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Bæ nhöôïc phuïc ngoân: Coà-ñaøm! Nhöõ kim dieäc höõu quaù khöù boån nghieäp, haø coá ñoäc traùch ngaõ quaù khöù nghieäp?

Coà-ñaøm! Kinh trung dieäc taùc thò thuyeát: Nhöôïc kieán höõu nhaân, haøo phuù töï taïi ñöông tri thò nhaân tieân theá haùo thí.

Nhö thò baát danh quaù khöù nghieäp da?

Ngaõ phuïc ñaùp ngoân: Nhaân giaû! Nhö thò tri giaû, danh vi tyû tri, baát danh chaân tri. Ngaõ Phaät phaùp trung, hoaëc höõu tuøng nhaân tri quaû; hoaëc höõu tuøng quaû tri nhaân. Ngaõ Phaät phaùp trung, höõu quaù khöù nghieäp; höõu hieän taïi nghieäp.

Nhöõ taéc baát nhó. Duy höõu quaù khöù nghieäp; voâ hieän taïi nghieäp. Nhöõ phaùp baát tuøng phöông tieän ñoaïn nghieäp. Ngaõ phaùp baát nhó; tuøng phöông tieän ñoaïn. Nhöõ nghieäp taän dó, taéc ñaéc khoå taän. Ngaõ taéc baát nhó; phieàn naõo taän dó, nghieäp khoå taéc taän. Thò coá ngaõ kim traùch nhöõ quaù khöù nghieäp.

Bæ nhaân nhöôïc ngoân: Coà-ñaøm! Ngaõ thaät baát tri. Tuøng sö thoï chi. Sö taùc thò thuyeát, ngaõ thaät voâ cöõu.

Ngaõ ngoân: Nhaân giaû! Nhöõ sö thò thuøy?

Bæ nhöôïc kieán ñaùp: Thò Phuù-lan-Na. Ngaõ phuïc ngöù ngoân: Nhöõ tích haø baát nhaát nhaát tö vaán? Ñaïi sö thaät tri Quaù khöù Nghieäp phuû? Nhöõ sö nhöôïc ngoân: Ngaõ baát tri giaû, nhöõ phuïc vaân haø thoï thò sö ngöõ? Nhöôïc ngoân: Ngaõ trò, phuïc öng vaán ngoân: Haï khoå nhaân duyeân, thoï trung, thöôïng khoå phuû? Trung khoå nhaân duyeân, thoï haï, thöôïng khoå phuû? Thöôïng khoå nhaân duyeân, thoï trung, haï khoå phuû? Nhöôïc ngoân: Baát giaû, phuïc öng vaán ngoân: Sö vaân haø thuyeát khoå laïc chi baùo duy quaù khöù nghieäp, phi 349

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

苦樂之報唯過去業非現在耶。復應問言。是 現在苦過去有不。若過去有過去之業悉已都 盡。若都盡者云何復受今日之身。若過去無 唯現在有。云何復言眾生苦樂皆過去業。

hieän taïi da? Phuïc öng vaán ngoân: Thò hieän taïi khoå, quaù khöù höõu phuû? Nhöôïc quaù khöù höõu, quaù khöù chi nghieäp taát dó ñoâ taän. Nhöôïc ñoâ taän giaû, vaân haø phuïc thoï kim nhaät

仁者。若知現在苦行能壞過去業。現在苦 行復以何破。如其不破苦即是常。苦若是常 云何說言得苦解脫。若更有行壞苦行者。過 去已盡云何有苦。

Nhaân giaû! Nhöôïc tri hieän taïi khoå haïnh naêng hoaïi quaù khöù nghieäp, hieän taïi khoå haïnh phuïc dó haø phaù? Nhö kyø baát phaù, khoå töùc thò thöôøng. Khoå nhöôïc thò thöôøng, vaân haø thuyeát ngoân ñaéc khoå giaûi thoaùt? Nhöôïc caùnh höõu haønh hoaïi khoå haïnh giaû, quaù khöù dó taän, vaân haø höõu khoå?

仁者。如是苦行能令樂業受苦果不。復 令苦業受樂果不。能令無苦無樂業作不受果 不。能令現報作生報不。能令生報作現報 不。令是二報作無報不。能令定報作無報 不。能令無報作定報不。 彼若復言瞿曇不能。我復當言。仁者。如 其不能何因緣故受是苦行。 仁者。當知定有過去業現在因緣。是故我 言因煩惱生業因業受報。 仁者。當知一切眾生有過去業有現在因。 眾生雖有過去壽業。要賴現在飲食因緣。 仁者。若說眾生受苦受樂。定由過去本業 因緣。是事不然。何以故。 350

chi thaân? Nhöôïc quaù khöù voâ duy hieän taïi höõu, vaân haø phuïc ngoân chuùng sanh khoå laïc giai quaù khöù nghieäp?

Nhaân giaû! Nhö thò khoå haïnh naêng linh laïc nghieäp thoï khoå quaû phuû? Phuïc linh khoå nghieäp thoï laïc quaû phuû? Naêng linh voâ khoå voâ laïc nghieäp taùc baát thoï quaû phuû? Naêng linh hieän baùo taùc sanh baùo phuû? Naêng linh sanh baùo taùc hieän baùo phuû? Linh thò nhò baùo taùc voâ baùo phuû? Naêng linh ñònh baùo taùc voâ baùo phuû? Naêng linh voâ baùo taùc ñònh baùo phuû?

Bæ nhöôïc phuïc ngoân: Coà-ñaøm! Baát naêng. Ngaõ phuïc ñöông ngoân: Nhaân giaû! Nhö kyø baát naêng, haø nhaân duyeân coá thoï thò khoå haïnh?

Nhaân giaû ñöông tri: Ñònh höõu quaù khöù nghieäp, hieän taïi nhaân duyeân. Thò coá ngaõ ngoân: Nhaân phieàn naõo, sanh nghieäp. Nhaân nghieäp, thoï baùo.

Nhaân giaû ñöông tri: Nhaát thieát chuùng sanh höõu quaù khöù nghieäp, höõu hieän taïi nhaân. Chuùng sanh tuy höõu quaù khöù thoï nghieäp, yeáu laïi hieän taïi aåm thöïc nhaân duyeân.

Nhaân giaû! Nhöôïc thuyeát: Chuùng sanh thoï khoå, thoï laïc, ñònh do quaù khöù boån nghieäp nhaân duyeân, thò söï baát nhieân.

Haø dó coá?

351

大般涅槃經 仁者。譬如有人為王除怨。以是因緣多得 財寶。因是財寶受現在樂。如是之人現作樂 因現受樂報。譬如有人殺王愛子。以是因緣 喪失身命。如是之人現作苦因現受苦報。 仁者。一切眾生現在因於四大時節土地人 民受苦受樂。是故我說一切眾生不必盡因過 去本業受苦樂也。 仁者。若以斷業因緣力故得解脫者。一切 聖人不得解脫。何以故。一切眾生過去本業 無始終故。是故我說修聖道時是道能遮無始 終業。 仁者。若受苦行便得道者。一切畜生悉應 得道。是故先當調伏其心不調伏身。以是因 緣我經中說。斫伐此林莫斫伐樹。何以故。 從林生怖不從樹生。欲調伏身先當調心。心 喻於林身喻於樹。 須跋陀言。世尊。我已先調伏心。 佛言。善男子。汝今云何能先調心。 須跋陀言。世尊。我先思惟欲是無常無樂 352

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Nhaân giaû! Thí nhö höõu nhaân, vò vöông tröø oaùn. Dó thò nhaân duyeân, ña ñaéc taøi baûo. Nhaân thò taøi baûo, thoï hieän taïi laïc. Nhö thò chi nhaân, hieän taùc laïc nhaân, hieän thoï laïc baùo. Thí nhö höõu nhaân, saùt vöông aùi töû. Dó thò nhaân duyeân, taùng thaát thaân maïng. Nhö thò chi nhaân, hieän taùc khoå nhaân, hieän thoï khoå baùo.

Nhaân giaû! Nhaát thieát chuùng sanh, hieän taïi nhaân ö töù ñaïi, thôøi tieát, thoå ñòa, nhaân daân, thoï khoå, thoï laïc. Thò coá ngaõ thuyeát: Nhaát thieát chuùng sanh baát taát taän nhaân. Quaù khöù boån nghieäp, thoï khoå laïc daõ.

Nhaân giaû! Nhöôïc dó ñoaïn nghieäp nhaân duyeân löïc coá, ñaéc giaûi thoaùt giaû, nhaát thieát thaùnh nhaân baát ñaéc giaûi thoaùt. Haø dó coá? Nhaát thieát chuùng sanh, quaù khöù boån nghieäp voâ thuûy chung coá. Thò coá ngaõ thuyeát tu Thaùnh ñaïo thôøi, thò ñaïo naêng giaø voâ thuûy chung nghieäp.

Nhaân giaû! Nhöôïc thoï khoå haïnh tieän ñaéc ñaïo giaû, nhaát thieát suùc sanh taát öng ñaéc ñaïo. Thò coá tieân ñöông ñieàu phuïc kyø taâm, baát ñieàu phuïc thaân. Dó thò nhaân duyeân, ngaõ Kinh trung thuyeát: Chöôùc phaït thöû laâm, maïc chöôùc phaït thoï. Haø dó coá? Tuøng laâm sanh boá, baát tuøng thoï sanh. Duïc ñieàu phuïc thaân, tieân ñöông ñieàu taâm; taâm, duï ö laâm; thaân, duï ö thoï.

Tu Baït-Ñaø ngoân: Theá Toân! Ngaõ dó tieân ñieàu phuïc taâm.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ kim vaân haø naêng tieân ñieàu taâm?

Tu Baït-Ñaø ngoân: Theá Toân! Ngaõ tieân tö duy duïc thò voâ thöôøng, voâ laïc, voâ tònh. Quaùn saéc töùc thò thöôøng, laïc, ngaõ, 353

大般涅槃經 無淨。觀色即是常樂我淨。作是觀已欲界結 斷獲得色處。是故名為先調伏心。 次復觀色色是無常如癰如瘡如毒如箭。見 無色常清淨寂靜。如是觀已色界結盡得無色 處。是故名為先調伏心。 次復觀想即是無常癰瘡毒箭。如是觀已獲 得非想非非想處。是非想非非想處即一切智 寂靜清淨。無有墮墜常恒不變。是故我能調 伏其心。 佛言。善男子。汝云何能調伏心耶。汝今 所得非想非非想定,猶名為想。涅槃無想。汝 云何言獲得涅槃。 善男子。汝已先能呵責麤想。今者云何愛 著細想。不知呵責如是非想非非想處,故名為 想,如癰如瘡如毒如箭。 善男子。汝師鬱頭藍弗利根聰明。尚不能 斷如是非想非非想處。受於惡身況其餘者。 世尊。云何能斷一切諸有。 佛言。善男子。若觀實相是人能斷一切諸 有。 354

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

tònh. Taùc thò quaùn dó, Duïc giôùi keát ñoaïn; hoaïch ñaéc Saéc xöù. Thò coá danh vi tieân ñieàu phuïc taâm.

Thöù phuïc quaùn saéc. Saéc thò: voâ thöôøng, nhö ung, nhö sang, nhö ñoäc, nhö tieãn. Kieán voâ saéc: thöôøng, thanh tònh, tòch tónh. Nhö thò quaùn dó, Saéc giôùi keát taän, ñaéc Voâ saéc xöù.

Thò coá danh vi tieân ñieàu phuïc taâm.

Thöù phuïc quaùn töôûng, töùc thò: voâ thöôøng, ung sang, ñoäc, tieãn. Nhö thò quaùn dó, hoaïch ñaéc Phi töôûng phi phi töôûng xöù. Thò Phi töôûng phi phi töôûng, töùc: Nhaát thieát trí, tòch tónh, thanh tònh, voâ höõu ñoïa truïy thöôøng haèng baát bieán. Thò coá ngaõ naêng ñieàu phuïc kyø taâm.

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöõ vaân haø naêng ñieàu phuïc taâm da? Nhöõ kim sôû ñaéc Phi töôûng phi phi töôûng ñònh, do danh vi töôûng. Nieát-baøn: voâ töôûng. Nhöõ vaân haø ngoân: Hoaïch ñaéc Nieát-baøn?

Thieän nam töû! Nhöõ dó tieân naêng ha traùch thoâ töôûng, kim giaû vaân haø aùi tröôùc teá töôûng. Baát tri ha traùch nhö thò Phi töôûng phi phi töôûng xöù, coá danh vi töôûng; nhö ung, nhö sang, nhö ñoäc, nhö tieãn.

Thieän nam töû! Nhöõ sö Uaát-ñaàu-lam-phaát, lôïi caên thoâng minh, thöôïng baát naêng ñoaïn nhö thò Phi töôûng phi phi töôûng xöù, thoï ö aùc thaân, huoáng kyø dö giaû?

Theá Toân! Vaân haø naêng ñoaïn nhaát thieát chö höõu?

Phaät ngoân: Thieän nam töû! Nhöôïc quaùn thaät töôùng, thò nhaân naêng ñoaïn nhaát thieát chö höõu.

355

大般涅槃經 須跋陀言。世尊。云何名為實相。 善男子。無相之相名為實相。 世尊。云何名為無相之相。 善男子。一切法無自相,他相,及自他相。 無無因相,無作相,無受相。無作者相,無受者 相。無法,非法相。無男女相,無士夫相。無 微塵相,無時節相。無為自相,無為他相,無為 自他相。無有相,無無相,無生相,無生者相。 無因相,無因因相。無果相,無果果相。無晝 夜相,無明闇相。無見相,無見者相。無聞相, 無聞者相。無覺知相,無覺知者相。無菩提 相,無得菩提者相。無業相,無業主相。無煩 惱相,無煩惱主相。 善男子。如是等相隨所滅處名真實相。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

Tu Baït-Ñaø ngoân: Theá Toân! Vaân haø danh vi thaät töôùng?

Thieän nam töû! Voâ töôùng chi töôùng, danh vi thaät töôùng.

Theá Toân! Vaân haø danh vi voâ töôùng chi töôùng?

Thieän nam töû! Nhaát thieát phaùp voâ töï töôùng, tha töôùng, caäp töï tha töôùng; voâ voâ nhaân töôùng, voâ taùc töôùng, voâ thoï töôùng; voâ taùc giaû töôùng, voâ thoï giaû töôùng; voâ phaùp phi phaùp töôùng; voâ nam nöõ töôùng; voâ só phu töôùng, voâ vi traàn töôùng, voâ thôøi tieát töôùng; voâ vi töï töôùng, voâ vi tha töôùng, voâ vi töï tha töôùng; voâ höõu töôùng, voâ voâ töôùng; voâ sanh töôùng, voâ sanh giaû töôùng; voâ nhaân töôùng, voâ nhaân nhaân töôùng; voâ quaû töôùng, voâ quaû quaû töôùng; voâ truù daï töôùng, voâ minh aùm töôùng; voâ kieán töôùng, voâ kieán giaû töôùng; voâ vaên töôùng, voâ vaên giaû töôùng; voâ giaùc tri töôùng, voâ giaùc tri giaû töôùng; voâ Boà-ñeà töôùng, voâ ñaéc Boà-ñeà giaû töôùng; voâ nghieäp töôùng, voâ nghieäp chuû töôùng; voâ phieàn naõo töôùng, voâ phieàn naõo chuû töôùng.

Thieän nam töû! Nhö thò ñaúng töôùng tuøy sôû dieät xöù, danh chaân thaät töôùng.

善男子。一切諸法皆是虛假。隨其滅處是 名為實是名實相。是名法界名畢竟智。名第 一義諦名第一義空。

Thieän nam töû! Nhaát thieát chö phaùp giai thò hö giaû; tuøy kyø dieät xöù, thò danh vi thaät; thò danh thaät töôùng; thò danh phaùp giôùi, danh taát caùnh trí, danh ñeä nhaát nghóa ñeá, danh

善男子。實相法界畢竟智。第一義諦第一 義空。下智觀故得聲聞菩提。中智觀故得緣 覺菩提。上智觀故得無上菩提。

Thieän nam töû! Thaät töôùng, phaùp giôùi, taát caùnh trí, ñeä

356

ñeä nhaát nghóa khoâng. nhaát nghóa ñeá, ñeä nhaát nghóa khoâng, haï trí quaùn coá ñaéc Thinh vaên Boà-ñeà; trung trí quaùn coá ñaéc Duyeân giaùc Boà-ñeà; thöôïng trí quaùn coá ñaéc voâ thöôïng Boà-ñeà.

357

大般涅槃經

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH

說是法時十千菩薩得一生實相。萬五千菩 薩得二生法界。二萬五千菩薩得畢竟智。三 萬五千菩薩悟第一義諦。是第一義諦亦名第 一義空。亦名首楞嚴三昧。四萬五千菩薩得 虛空三昧。是虛空三昧亦名廣大三昧。亦名 智印三昧。五萬五千菩薩得不退忍。是不退 忍亦名如法忍,亦名如法界。六萬五千菩薩 得陀羅尼。是陀羅尼亦名大念心。亦名無礙 智。七萬五千菩薩得師子吼三昧。是師子吼 三昧亦名金剛三昧。亦名五智印三昧。八萬 五千菩提得平等三昧。是平等三昧亦名大慈 大悲。無量恒河沙等眾生發阿耨多羅三藐三 菩提心。無量恒河沙等眾生發緣覺心。無量 恒河沙等眾生發聲聞心。人女天女二萬億人 現轉女身得男子身。

vaïn nguõ thieân Boà Taùt ngoä ñeä nhaát nghóa ñeá; thò ñeä nhaát nghóa ñeá dieäc danh ñeä nhaát nghóa khoâng; dieäc danh Thuû Laêng Nghieâm Tam-muoäi, töù vaïn nguõ thieân Boà Taùt ñaéc Hö khoâng Tam-muoäi, thò hö khoâng Tam-muoäi dieäc danh Quaûng ñaïi Tam-muoäi, dieäc danh Trí aán Tam-muoäi, nguõ vaïn nguõ thieân Boà Taùt ñaéc baát thoái nhaãn, thò baát thoái nhaãn, dieäc danh nhö phaùp nhaãn, dieäc danh nhö phaùp giôùi, luïc vaïn nguõ thieân Boà Taùt ñaéc Ñaø-la-ni, thò Ñaø-la-ni dieäc danh ñaïi nieäm taâm, dieäc danh voâ ngaïi trí, thaát vaïn nguõ thieân Boà Taùt ñaéc Sö töû hoáng Tam-muoäi; thò Sö töû hoáng Tam-muoäi dieäc danh Kim cang Tam-muoäi, dieäc danh Nguõ trí aán Tam-muoäi, baùt vaïn nguõ thieân Boà Taùt ñaéc Bình ñaúng Tam-muoäi, thò Bình ñaúng Tam-muoäi dieäc danh Ñaïi töø Ñaïi bi; voâ löôïng Haèng haø sa ñaúng chuùng sanh phaùt A-naäu-ñala Tam-mieäu Tam-boà-ñeà Taâm; voâ löôïng Haèng haø sa ñaúng chuùng sanh phaùt Duyeân giaùc taâm, voâ löôïng Haèng haø sa ñaúng chuùng sanh phaùt Thinh vaên taâm; nhaân nöõ, thieân nöõ nhò vaïn öùc nhaân hieän chuyeån nöõ thaân, ñaéc nam töû thaân.

須跋陀羅得阿羅漢果。

大 般 涅 槃 經 卷 第 四十 終 358

Thuyeát thò phaùp thôøi, thaäp thieân Boà Taùt ñaéc nhaát sanh thaät töôùng, vaïn nguõ thieân Boà Taùt ñaéc nhò sanh Phaùp giôùi, nhò vaïn nguõ thieân Boà Taùt ñaéc taát caùnh trí. Tam

Tu-baït-ñaø-la ñaéc A-la-haùn quaû.

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä töù thaäp Chung

359

大 般 涅 槃 經後分 大唐南沙門若那跋陀羅與沙門會寧等譯 卷 第 四十一

憍陳如品

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH HAÄU PHAÀN ÑAÏI ÑÖÔØNG NAM SA-MOÂN NHAÕ-NA-BAÏT-ÑAØ-LA DÖÕ SA-MOÂN HOÄI NINH ÑAÚNG DÒCH

QUYEÅN ÑEÄ TÖÙ THAÄP THAÁT

KIEÀU-TRAÀN-NHÖ PHAÅM

第十 三 之 四

ÑEÄ THAÄP TAM CHI TÖÙ

爾時須跋陀羅。從佛聞說大般涅槃甚深 妙法。而得法眼見法清淨。愛護正法已捨邪 見。於佛法中深信堅固。即從如來欲求出 家。

Nhó thôøi, Tu-baït-ñaø-la tuøng Phaät vaên thuyeát Ñaïi Baùt Nieát-baøn, thaäm thaâm dieäu phaùp, nhi ñaéc phaùp nhaõn, kieán phaùp thanh tònh, aùi hoä Chaùnh phaùp, dó xaû taø kieán, ö Phaät phaùp trung, thaâm tín kieân coá, töùc tuøng Nhö Lai, duïc caàu xuaát gia.

佛言。善哉善哉。須跋陀羅,善來比丘。 悅可聖心善入佛道。

Phaät ngoân: Thieän tai, thieän tai! Tu-baït-ñaø-la! Thieän lai tyø-kheo! Duyeät khaû thaùnh taâm, thieän nhaäp Phaät ñaïo.

於是須跋陀羅。歡喜踊躍忻慶無量。即時 鬚髮自落而作沙門。法性智水灌注心源。無 復縛著。漏盡意解得羅漢果。 須跋陀羅既證果已。即前佛所瞻仰尊顏頭 面禮足。偏袒右肩右膝著地長跪合掌。悲喜 交流深自悔責在昔罪咎。而白佛言。世尊。 396

Ö thò, Tu-baït-ñaø-la, hoan hyû doõng döôïc, haân khaùnh voâ löôïng. Töùc thôøi tu phaùt töï laïc, nhi taùc sa-moân, phaùp taùnh trí thuûy quaùn chuù taâm nguyeân; voâ phuïc phöôïc tröôùc, laäu taän yù giaûi, ñaéc La-haùn quaû.

Tu-baït-ñaø-la, kyù chöùng quaû dó, töùc tieàn Phaät sôû, chieâm ngöôõng toân nhan, ñaàu dieän leã tuùc, thieân ñaûn höõu kieân, höõu taát tröôùc ñòa, tröôøng quî hieäp chöôûng, bi hyû giao löu, thaâm töï hoái traùch taïi tích toäi cöõu nhi baïch Phaät ngoân: Theá Toân!

Haän ngaõ ñoäc thaân, cöûu kieáp dó lai, thöôøng töông khi hoaëc, 397

大 般 涅 槃 經後分 恨我毒身久劫已來常相欺惑。令我長沒無明 邪見。淪溺三界,外道法中。痛哉。苦哉。為 害滋甚。今大喜慶,蒙如來恩得入正法。世尊 智慧大海,慈愍無量。竊自惟忖。累劫碎軀未 能報此須臾之恩。 須跋陀羅說是語已。悲泣流淚不能自裁。 復白佛言。世尊。我年老邁餘命無幾。未脫 眾苦行苦還逼。唯願世尊。少住教誡哀愍救 護莫般涅槃。 爾時世尊默然不許。須跋陀羅不果所請。 愁憂熱惱高聲唱曰。苦哉苦哉。世間空虛。 世間空虛。如何於今大怖即至熱惱流行。哀 哉哀哉。眾生福盡,正慧眼滅。復更流淚悲號 哽咽。遍體血現發聲大哭。於如來前舉身投 地。慌亂濁心昏迷悶絕。 久乃蘇醒涕淚哽咽。而白佛言。世尊。我 今不忍見於如來入般涅槃。中心痛切難任裁 抑。我自何能與此坏器毒身共住。今前寧可 先自速滅。唯願世尊。後當涅槃。 爾時須跋陀羅。說是語已悲戀哽咽。於是 時頃即入涅槃。 398

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

linh ngaõ tröôøng moät voâ minh, taø kieán, luaân nòch Tam giôùi, ngoaïi ñaïo phaùp trung. Thoáng tai! Khoå tai! Vi haïi tö thaäm.

Kim ñaïi hyû khaùnh, moâng Nhö Lai aân, ñaéc nhaäp Chaùnh phaùp. Theá Toân trí tueä ñaïi haûi, töø maãn voâ löôïng thieát töï duy thoån, luõy kieáp toaùi khu, vò naêng baùo thöû tu du chi aân.

Tu-baït-ñaø-la thuyeát thò thöû dó, bi khaáp löu leä, baát naêng töï taøi, phuïc baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Ngaõ nieân laõo maïi, dö maïn voâ kyû, vò thoaùt chuùng khoå, haønh khoå hoaøn böùc.

Duy nguyeän Theá Toân thieåu truï giaùo giôùi, ai maãn cöùu hoä, maïc Baùt Nieát-baøn.

Nhó thôøi, Theá Toân maëc nhieân baát höùa. Tu-baït-ñaø-la, baát quaû sôû thænh, saàu öu nhieät naõo, cao thinh xöôùng vieát: Khoå tai! Khoå tai! Theá gian khoâng hö! Theá gian khoâng hö!

Nhö haø ö kim, ñaïi boá töùc chí, nhieät naõo löu haønh? Ai tai!

Ai tai! Chuùng sanh phöôùc taän, chaùnh tueä nhaõn dieät.

Phuïc caùnh löu leä, bi haøo ngaïnh yeát, bieán theå huyeát hieän, phaùt thinh ñaïi khoác. Ö Nhö Lai tieàn, cöû thaân ñaàu ñòa, hoang loaïn tröôïc taâm, hoân meâ muoän tuyeät.

Cöûu naõi toâ tænh, theá leä ngaïnh yeát, nhi baïch Phaät ngoân: Theá Toân! Ngaõ kim baát nhaãn kieán ö Nhö Lai nhaäp Baùt Nieát-baøn. Trung taâm thoáng thieát, nan nhieäm taøi öùc. Ngaõ töï haø naêng döõ thöû phoâi khí ñoäc thaân coäng truï? Kim tieàn ninh khaû tieân töï toác dieät. Duy nguyeän Theá Toân haäu ñöông Nieát-baøn.

Nhó thôøi, Tu-baït-ñaø-la thuyeát thò ngöõ dó, bi luyeán ngaïnh yeát. Ö thò thôøi khoaûnh, töùc nhaäp Nieát-baøn.

399

大 般 涅 槃 經後分 爾時不可說不可說無數億恒河沙諸大菩薩 比丘比丘尼。一切世間天人阿修羅等。同聲 唱言。苦哉。苦哉。如何正覺一旦捨離。無 主無歸無依無趣。追思戀慕悲感號泣。互相 執手,搥胸悶絕,迷失諸方。哀慟三千大千世 界。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Nhó thôøi, baát khaû thuyeát baát khaû thuyeát voâ soá öùc Haèng haø sa chö Ñaïi Boà Taùt, tyø-kheo, tyø-kheo ni, nhaát thieát theá gian thieân, nhaân, a-tu-la ñaúng, ñoàng thinh xöôùng ngoân: Khoå tai! Khoå tai! Nhö haø Thaùnh giaùc nhaát ñaùn xaû ly? Voâ chuû, voâ quy, voâ y, voâ thuù! Truy tö luyeán moä, bi caûm haøo khaáp, hoã töông chaáp thuû, chuøy hung muoän tuyeät, meâ thaát chö phöông, ai ñoäng Tam thieân ñaïi thieân theá giôùi.

Nhó thôøi, Theá Toân xuaát baùt chuûng thinh, phoå caùo Ñaïi

爾時世尊。出八種聲普告大眾。莫大號哭

chuùng: Maïc ñaïi haøo khoác, do nhö anh nhi. Caùc töông taøi

猶如嬰兒。各相裁抑,勿自亂心。汝等於此行 苦生死大海。勤修淨心莫失念慧。疾求正智 速出諸有。三界受身苦輪無際。無明郎主,恩 愛魔王。役使身心,策為僮僕。遍緣境界造生 死業。貪恚狂癡念念傷害。無量劫來常受苦 惱。何有智者不反斯源。

öùc, vaät töï loaïn taâm. Nhöõ ñaúng ö thöû haønh khoå, sanh töû

汝等當知。我曠劫來已入大寂。無陰界入

Nhöõ ñaúng ñöông tri: ngaõ khoaùng kieáp lai, dó nhaäp ñaïi

永斷諸有。金剛寶藏常樂我淨。我今於此顯 難思議現方便力。入大涅槃,示同世法。欲令 眾生知身如電,生戀慕心。生死瀑河漂流速

tòch, voâ aám, giôùi, nhaäp, vónh ñoaïn chö höõu; Kim cang baûo

疾。諸行輪轉法應如是。如來涅槃甚深甚深 不可思議。乃是諸佛菩薩境界。非諸聲聞緣 覺所知。 400

ñaïi haûi, caàn tu tònh taâm, maïc thaát nieäm tueä, taät caàu chaùnh trí, toác xuaát chö höõu. Tam giôùi thoï thaân, khoå luaân voâ teá; voâ minh lang chuû, aân aùi Ma vöông, dòch söû thaân taâm, saùch vi ñoàng boäc, bieân duyeân caûnh giôùi, taïo sanh töû nghieäp.

Tham, nhueá, cuoàng si, nieäm nieäm thöông haïi; voâ löôïng kieáp lai, thöôøng thoï khoå naõo. Haø höõu trí giaû baát phaûn tö nguyeân?

taïng, thöôøng, laïc, ngaõ, tònh. Ngaõ kim ö thöû, hieån nan tö nghò, hieän phöông tieän löïc, nhaäp Ñaïi Nieát-baøn; thò ñoàng theá phaùp, duïc linh chuùng sanh tri thaân nhö ñieän, sanh luyeán moä taâm; sanh töû baïo haø, phieâu löu toác taät, chö haønh luaân chuyeån, phaùp öng nhö thò. Nhö Lai Nieát-baøn thaäm thaâm, thaäm thaâm, baát khaû tö nghò; naõi thò chö Phaät, Boà Taùt caûnh giôùi, phi chö Thanh vaên, Duyeân giaùc sôû tri.

401

大 般 涅 槃 經後分 佛復告諸大眾。是須跋陀羅。已曾供養恒 河沙佛。於諸佛所深種善根。以本願力常在 尼乾外道法中。出家修行。以方便慧誘進邪 見失道眾生令入正智。須跋陀羅乘本願力。 今得遇我最後涅槃得聞正法。既聞正法得羅 漢果。既得果已復入涅槃。自我得道度阿若 憍陳如。最後涅槃度須跋陀羅。吾事究竟,無 復施為。設我久住無異今也。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Phaät phuïc caùo chö Ñaïi chuùng: Thò Tu-baït-ñaø-la dó taèng cuùng döôøng Haèng haø sa Phaät; ö chö Phaät sôû, thaâm chuûng thieän caên. Dó ñaïi nguyeän löïc, thöôøng taïi Ni-kieàn ngoaïi ñaïo phaùp trung, xuaát gia tu haønh. Dó phöông tieän tueä, duï taán taø kieán thaát ñaïo chuùng sanh, linh nhaäp Chaùnh trí. Tubaït-ñaø-la, thöøa boån nguyeän löïc, kim ñaéc ngoä ngaõ toái haäu Nieát-baøn, ñaéc vaên Chaùnh phaùp. Kyù vaên Chaùnh phaùp, ñaéc A-la-haùn quaû. Kyù ñaéc quaû dó, phuïc nhaäp Nieát-baøn.

Töï ngaõ ñaéc ñaïo, ñoä A-nhaõ Kieàu-traàn-nhö; toái haäu Nieátbaøn, ñoä Tu-baït-ñaø-la. Ngoâ söï cöùu caùnh, voâ phuïc thi vi.

Thieát ngaõ cöûu truï, voâ dò kim daõ.

爾時世尊說是語已。即噓長歎唱言。善 哉,善哉。須跋陀羅為報佛恩。汝等大眾。應 當供養其屍安立塔廟。

Nhó thôøi, Theá Toân thuyeát thò ngöõ dó, töùc hö tröôøng thaùn, xöôùng ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Tu-baït-ñaø-la vi baùo Phaät aân. Nhöõ ñaúng ñaïi chuùng öng ñöông cuùng döôøng kyø thi, an laäp thaùp mieáu.

爾時大眾。惆悵慘結掩淚裁抑。即依佛教 以香木蘇油茶毘其屍。須跋陀羅當焚屍時。

Nhó thôøi, Ñaïi chuùng truø tröôùng thaûm keát, yeåm leä taøi öùc töùc y Phaät giaùo, dó höông moäc, toâ, du, traø-tyø kyø thi. Tubaït-ñaø-la, ñöông phaàn thi thôøi, töùc ö hoûa trung, phoùng ñaïi quang minh, hieän thaäp baùt bieán: thaân thöôïng xuaát thuûy; thaân haï xuaát hoûa; höõu hieáp xuaát hoûa; taû hieáp xuaát thuûy, tieåu phuïc hieän ñaïi, ñaïi phuïc hieän tieåu, maõn hö khoâng trung.

即於火中放大光明現十八變。身上出水身下 出火。右脅出火左脅出水。小復現大大復現 小滿虛空中。 爾時無量大眾。及諸外道邪見眾生。發菩 提心得入正見。須跋陀羅現神變已還復火中 茶毘已訖。是時大眾悲感傷悼。收取舍利起 塔供養。 402

Nhó thôøi, voâ löôïng Ñaïi chuùng caäp chö ngoaïi ñaïo taø kieán chuùng sanh, phaùt Boà-ñeà taâm, ñaéc nhaäp Chaùnh kieán.

Tu-baït-ñaø-la, hieän thaàn bieán dó, hoaøn phuïc hoûa trung, traøtyø dó ngaät. Thò thôøi, Ñaïi chuùng bi caûm thöông ñieäu, thaâu thuû xaù-lôïi, khôûi thaùp cuùng döôøng.

403

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

遺教品 第一

DI GIAÙO PHAÅM ÑEÄ NHAÁT

爾時佛告阿難普及大眾。吾滅度後汝等四 眾。當勤護持我大涅槃。我於無量萬億阿僧 祇劫。修此難得大涅槃法。今已顯說。汝等 當知。此大涅槃乃是十方三世一切諸佛金剛 寶藏。常樂我淨周圓無缺。一切諸佛於此涅 槃而般涅槃。最後究竟理極無遺。諸佛於此 放捨身命。故名涅槃。汝等。欲得決定真報 佛恩。疾得菩提諸佛摩頂。世世所生不失正 念。十方諸佛常現其前。晝夜守護令一切眾 得出世法。當勤修習此涅槃典。

Nhó thôøi, Phaät caùo A-nan, phoå caäp Ñaïi chuùng: Ngoâ dieät ñoä haäu, nhöõ ñaúng töù chuùng ñöông caàn hoä trì ngaõ Ñaïi Nieátbaøn. Ngaõ ö voâ löôïng vaïn öùc A-taêng-kyø kieáp, tu thöû nan ñaéc Ñaïi Nieát-baøn Phaùp. Kim dó hieån thuyeát. Nhöõ ñaúng ñöông tri: thöû Ñaïi Nieát-baøn naõi thò Thaäp phöông tam theá nhaát thieát chö Phaät Kim cang Baûo taïng; thöôøng, laïc, ngaõ, tònh, chaâu vieân voâ khuyeát. Nhaát thieát chö Phaät, ö thöû Nieát-baøn, nhi Baùt Nieát-baøn; toái haäu cöùu caùnh, lyù cöïc voâ di.

Chö Phaät ö thöû, phoùng xaû thaân maïng, coá danh Nieát-baøn.

Nhöõ ñaúng duïc ñaéc quyeát ñònh chaân baùo Phaät aân, taät ñaéc Boà-ñeà, chö Phaät ma ñænh; theá theá sôû sanh, baát thaát Chaùnh nieäm; Thaäp phöông chö Phaät thöôøng hieän kyø tieàn, truù daï thuû hoä, linh nhaát thieát chuùng ñaéc xuaát theá phaùp, ñöông caàn tu taäp thöû Nieát-baøn ñieån.

佛復告阿難。吾未成佛示入鬱頭藍弗外道 法中。修學四禪八定受行其教。吾成佛來毀 呰其法漸漸誘進。最後須跋陀羅皆入佛道。 如來以大智炬燒邪見幢。如乾草葉投大火 焰。

Phaät phuïc caùo A-nan: Ngoâ vò thaønh Phaät, thò nhaäp Uaát-ñaàu-lam-phaát ngoaïi ñaïo Phaùp trung, tu hoïc Töù thieàn, Baùt ñònh, thoï haønh kyø giaùo. Ngoâ thaønh Phaät lai, huûy töû kyø phaùp; tieäm tieäm duï taán, toái haäu Tu-baït-ñaø-la, giai nhaäp Phaät ñaïo. Nhö Lai dó ñaïi trí cöï, thieâu taø kieán traøng, nhö caøng thaûo dieäp, ñaàu ñaïi hoûa dieäm.

阿難。今我親戚諸釋種子吾甚憂念。我涅 槃後汝當精勤。以善教誡我諸眷屬。授與妙 404

A-nan! Kim ngaõ thaân thích, chö Thích chuûng töû, ngoâ thaäm öu nieäm. Ngaõ Nieát-baøn haäu, nhöõ ñöông tinh caàn, dó thieän giaùo giôùi ngaõ chö quyeán thuoäc, thoï döõ dieäu phaùp, 405

大 般 涅 槃 經後分 法深心誨誘。勿得調戲放逸散心。入諸境界 受行邪法。 未脫三界世間痛苦,早求出離。於此五濁 愛欲之中。應生憂畏無救護想。一失人身難

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

thaâm taâm hoái duï: vaät ñaéc ñieàu hyù, phoùng daät taùn taâm, nhaäp chö caûnh giôùi, thoï haønh taø Phaùp.

Vò thoaùt Tam giôùi theá gian thoáng khoå, taûo caàu xuaát ly. Ö thöû nguõ tröôïc aùi duïc chi trung, öng sanh öu uùy voâ cöùu hoä töôûng. Nhaát thaát nhaân thaân, nan khaû truy phuïc. Taát thöû

可追復。畢此一形常須警察。無常大鬼情求

nhaát hình, thöôøng tu caûnh saùt. Voâ thöôøng ñaïi quyû, tình

難脫。

caàu nan thoaùt.

憐愍眾生,莫相殺害。乃至蠢動,應施無 畏。身業清淨常生妙土。口業清淨離諸過 惡。莫食肉莫飲酒。調伏心蛇令入道果。深 思行業善惡之報。如影隨形。三世因果循環

Laân maãn chuùng sanh, maïc töông saùt haïi; naõi chí xuaån ñoäng, öng thí voâ uùy. Thaân nghieäp thanh tònh, thöôøng sanh dieäu ñoä. Khaåu nghieäp thanh tònh, ly chö quaù aùc, maïc thöïc nhuïc, maïc aåm töûu. Ñieàu phuïc taâm xaø, linh nhaäp ñaïo quaû.

Thaâm tö haïnh nghieäp, thieän aùc chi baùo, nhö aûnh tuøy hình;

不失。此生空過後悔無追。涅槃時至示教如

tam theá nhaân quaû, tuaàn hoaøn baát thaát. Thöû sanh khoâng

是。

quaù, haäu hoái voâ truy. Nieát-baøn thôøi chí, thò giaùo nhö thò.

爾時阿難聞佛語已。身心顫動,情識忙 然。悲哽喑咽深沒憂海。舉體迷悶昏亂濁 心。投如來前猶如死人。 爾時阿泥樓豆安慰阿難。輕其愁心而語

Nhó thôøi, A-nan vaên Phaät ngöõ dó, thaân taâm chieán ñoäng, tình thöùc mang nhieân, bi ngaïnh aâm yeát, thaâm moät öu haûi, cöû theå meâ muoän, hoân loaïn tröôïc taâm, ñaàu Nhö Lai tieàn, do nhö töû nhaân.

Nhó thôøi, A-neâ-laâu-ñaäu an uûy A-nan, khinh kyø saàu taâm,

之言。咄哉。何為愁苦。如來涅槃時至。今

nhi ngöù chi ngoân: Ñoät tai! Haø vi saàu khoå? Nhö Lai Nieát-

日雖有明旦則無。汝依我語諮啟如來如是四

baøn thôøi chí, kim nhaät tuy höõu, minh ñaùn taéc voâ. Nhöõ y

問。

ngaõ ngöõ, tö khaûi Nhö Lai, nhö thò töù vaán:

406

407

大 般 涅 槃 經後分 佛涅槃後六群比丘行污他家,惡性車匿。 云何共住而得示教。 如來在世以佛為師。世尊滅後以何為師。 若佛在世依佛而住。如來既滅住何而住。 如來滅後結集法藏。一切經初安何等語。 爾時阿難如從夢中聞阿泥樓逗。安慰其心 令致四問。漸得醒悟哀不自勝。具陳上問而 以白佛。 佛告阿難。何為憂苦悲哀乃爾。諸佛化 周,施為已訖,法歸是處。 善哉善哉。阿難。汝致四問為最後問。大 能利益一切世間。汝等諦聽。善思念之。 唯然世尊。願樂欲聞。 佛告阿難。如汝所問。佛涅槃後六群比 丘惡性車匿行污他家。云何共住而得示教。 阿難。車匿比丘其性鄙惡。我涅槃後漸當調 伏。其心柔和捨本惡性。 阿難。我弟難陀。具極重欲其性鄙惡。如 來以善方便示教利喜。知其根性,以般若慧, 408

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Phaät Nieát-baøn haäu, luïc quaàn tyø-kheo, haønh oâ tha gia, aùc taùnh Xa-naëc, vaân haø coäng truï nhi ñaéc thò giaùo?

Nhö Lai taïi theá, dó Phaät vi sö. Theá Toân dieät haäu, dó haø vi sö?

Nhöôïc Phaät taïi theá, y Phaät nhi truï. Nhö Lai kyù dieät, truï haø nhi truï?

Nhö Lai dieät haäu, keát taäp Phaùp taïng, nhaát thieát kinh sô, an haø ñaúng ngöõ?

Nhó thôøi, A-nan nhö tuøng moäng trung, vaên A-neâ-laâuñaäu an uûy kyø taâm, linh trí töù vaán, tieäm ñaéc tænh ngoä, ai baát töï thaéng, cuï traàn thöôïng vaán, nhi dó baïch Phaät.

Phaät caùo A-nan: Haø vi öu khoå, bi ai naõi nhó? Chö Phaät hoùa chaâu, thi vi dó ngaät. phaùp quy thò xöù.

Thieän tai! Thieän tai! A-nan! Nhöõ trí töù vaán, vi toái haäu vaán. Ñaïi naêng lôïi ích nhaát thieát theá gian. Nhöõ ñaúng ñeá thính, thieän tö nieäm chi.

Duy nhieân, Theá Toân! Nguyeän nhaïo duïc vaên.

Phaät caùo A-nan: Nhö nhöõ sôû vaán: Phaät Nieát-baøn haäu, luïc quaàn tyø-kheo, aùc taùnh Xa-naëc, haønh oâ tha gia, vaân haø coäng truï nhi ñaéc thò giaùo? A-nan! Xa-naëc tyø-kheo, kyø taùnh bæ aùc, ngaõ Nieát-baøn haäu, tieäm ñöông ñieàu phuïc; kyø taâm nhu hoøa, xaû boån aùc taùnh.

A-nan! Ngaõ ñeä Nan-ñaø, cuï cöïc troïng duïc, kyø taùnh bæ aùc.

Nhö Lai dó thieän phöông tieän, thò giaùo lôïi hyû. Tri kyø caên 409

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

為說十二因緣。所謂無明緣行。行緣識。乃 至老死憂悲苦惱。皆是無明憎愛叢林。一切 行苦彌滿三界遍流六道。大苦根本無明所 起。以般若慧示以性淨諦觀根本。即斷諸有 過患。無明根本滅故無明滅。無明滅則行

taùnh, dó Baùt-nhaõ tueä vò thuyeát Thaäp nhò nhaân duyeân, sôû

滅。乃至老死憂悲苦惱皆滅。得此觀時攝心 定住即入三昧。以三昧力得入初禪。漸漸次 第入第四禪。繼心正念如是修習。然後自當 得證上果離三界苦。

naõi chí laõo, töû, öu bi, khoå naõo giai dieät. Ñaéc thöû quaùn thôøi,

vò: voâ minh: duyeân haønh, haønh: duyeân thöùc... naõi chí laõo, töû, öu bi, khoå naõo, giai thò voâ minh taéng aùi toøng laâm. Nhaát thieát haønh khoå di maõn tam giôùi, bieán löu luïc ñaïo; ñaïi khoå caên boån, voâ minh sôû khôûi. Dó Baùt-nhaõ tueä, thò dó taùnh tònh ñeá quaùn caên boån, töùc ñoaïn chö höõu quaù hoaïn. Voâ minh caên boån dieät, coá voâ minh dieät; voâ minh dieät, taéc haønh dieät,... nhieáp taâm ñònh truï, töùc nhaäp tam-muoäi. Dó tam-muoäi löïc, ñaéc nhaäp sô thieàn; tieäm tieäm thöù ñeä, nhaäp ñeä töù thieàn. Keá taâm Chaùnh nieäm nhö thò tu taäp, nhieân haäu töï ñöông ñaéc chöùng thöôïng quaû, ly Tam giôùi khoå.

阿難。爾時難陀比丘。深生信心依我教法 勤心修習。不久即得阿羅漢果。

A-nan! Nhó thôøi, Nan-ñaø tyø-kheo, thaâm sanh tín taâm, y ngaõ giaùo phaùp, caàn taâm tu taäp. Baát cöûu töùc ñaéc A-la-haùn quaû.

阿難。我涅槃後汝當依我教法正觀。教示 六群車匿比丘。深心依此清淨正法。不久自

A-nan! Ngaõ Nieát-baøn haäu, nhöõ ñöông y ngaõ giaùo phaùp chaùnh quaùn, giaùo thò luïc quaàn; Xa-naëc tyø-kheo, thaâm taâm y thöû thanh tònh Chaùnh phaùp, baát cöûu töï ñöông ñaéc chöùng thöôïng quaû.

當得證上果。 阿難。當知皆因無明。增長三界生死大 樹。飄沒愛河眾苦長夜。黑闇崖下遶生死 柱。六識為枝妄念為本。無明波浪心識策 使。遊戲六塵種苦惱芽。無能制者。自在如 王。是故我言無明郎主念念傷害。眾生不覺 輪轉生死。 410

A-nan ñöông tri: giai nhaân voâ minh taêng tröôûng Tam giôùi sanh töû ñaïi thoï; phieâu moät aùi haø; chuùng khoå tröôøng daï haéc aùm nhai haï, nhieãu sanh töû truï. Luïc thöùc vi chi, voïng nieäm vi boån. Voâ minh ba laõng, taâm thöùc saùch söû, du hyù luïc traàn, chuûng khoå naõo nha, voâ naêng cheá giaû, töï taïi nhö vöông. Thò coá ngaõ ngoân: Voâ minh: lang chuû, nieäm nieäm thöông haïi; chuùng sanh baát giaùc, luaân chuyeån sanh töû.

411

大 般 涅 槃 經後分 阿難。一切眾生為此無明起諸愛結。我見 覆蔽八萬四千。煩惱郎主役使其身。身心破 裂不得自在。 阿難。無明若滅三界都盡。以是因緣名出 世人。 阿難。若能諦觀十二因緣。究竟無我深入 本淨。即能遠離三界大火。 阿難。如來是真語者說誠實言。最後付囑 汝當修行。 阿難。如汝所問。佛去世後以何為師者。 阿難。尸波羅蜜戒是汝大師。依之修行能得 出世甚深定慧。 阿難。如汝所問。佛涅槃後依何住者。 阿難。依四念處嚴心而住。觀身性相同於虛 空。名身念處。觀受不在內外不住中間。 名受念處。觀心但有名字名字性離。名心念 處。觀法不得善法不得不善法。名法念處。 阿難。一切行者。應當依此四念處住。 阿難。如汝所問。如來滅後結集法藏。一 切經初安何等語者。阿難。如來滅後結集法 412

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

A-nan! Nhaát thieát chuùng sanh, vò thöû voâ minh, khôûi chö aùi keát. Ngaõ kieán phuù teá; baùt vaïn töù thieân phieàn naõo lang chuû dòch söû kyø thaân; thaân taâm phaù lieät, baát ñaéc töï taïi.

A-nan! Voâ minh nhöôïc dieät, Tam giôùi ñoâ taän. Dó thò nhaân duyeân, danh xuaát theá nhaân.

A-nan! Nhöôïc naêng ñeá quaùn Thaäp nhò nhaân duyeân, cöùu caùnh voâ ngaõ, thaâm nhaäp boån tònh, töùc naêng vieãn ly Tam giôùi ñaïi hoûa.

A-nan! Nhö Lai thò chaân ngöõ giaû, thuyeát thaønh thaät ngoân, toái haäu phoù chuùc; nhöõ ñöông tu haønh.

A-nan! Nhö nhöõ sôû vaán: Phaät khöù theá haäu, dó haø vi sö giaû? A-nan! Thi Ba-la-maät giôùi thò nhöõ ñaïi sö. Y chi tu haønh, naêng ñaéc xuaát theá thaäm thaâm ñònh, tueä.

A-nan! Nhö nhöõ sôû vaán: Phaät Nieát-baøn haäu, y haø truï giaû? A-nan! Y töù nieäm xöù, nghieâm taâm nhi truï. Quaùn thaân taùnh töôùng, ñoàng ö hö khoâng; danh thaân nieäm xöù. Quaùn thoï baát taïi noäi, ngoaïi; baát truï trung gian; danh thoï nieäm xöù. Quaùn taâm ñaõn höõu danh töï; danh töï taùnh ly; danh taâm nieäm xöù. Quaùn phaùp baát ñaéc thieän phaùp, baát ñaéc baát thieän phaùp; danh phaùp nieäm xöù. A-nan! Nhaát thieát haønh giaû, öng ñöông y thöû Töù nieäm xöù truï.

A-nan! Nhö nhöõ sôû vaán: Nhö Lai dieät haäu, keát taäp Phaùp taïng, nhaát thieát kinh sô, an haø ñaúng ngöõ giaû? A-nan! Nhö Lai dieät haäu, keát taäp Phaùp taïng, nhaát thieát kinh sô, ñöông 413

大 般 涅 槃 經後分 藏。一切經初。當安如是我聞一時佛住某方 某處與諸四眾而說是經。 爾時阿難復白佛言。若佛在世,若涅槃 後。有信心檀越,以金銀七寶,一切樂具,奉施 如來,云何舉置。 佛告阿難。若佛現在所施佛物。僧眾應 知。若佛滅後一切信心所施佛物。應用造佛 形像。及造佛衣七寶幡蓋。買諸香油寶花以 供養佛。除供養佛。餘不得用。用者即犯盜 佛物罪。 阿難復白佛言。若佛現在若復有人以金 銀七寶房舍殿堂妻子奴婢衣服飲食一切樂 具。深心恭敬禮拜供養如來。佛涅槃後。若 復有人。以金銀七寶妻妾奴婢衣服飲食一切 樂具。供養如來形像深心恭敬禮拜供養。世 尊。如是二人深心供養。所得福德何者為 多。 佛告阿難。如是二人。皆以深心供養。所 得福德其福無異。何以故。雖佛滅後。法身 常存。是以深心供養其福正等。 414

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

an: Nhö thò ngaõ vaên: Nhaát thôøi, Phaät truï moã phöông, moã xöù, döõ chö töù chuùng, nhi thuyeát thò kinh.

Nhó thôøi, A-nan phuïc baïch Phaät ngoân: Nhöôïc Phaät taïi theá, nhöôïc Nieát-baøn haäu, höõu tín taâm ñaøn-vieät dó kim ngaân thaát baûo, nhaát thieát nhaïo cuï, phuïng thí Nhö Lai, vaân haø cöû trí?

Phaät caùo A-nan: Nhöôïc Phaät hieän taïi, sôû thí Phaät vaät, Taêng chuùng öng tri. Nhöôïc Phaät dieät haäu, nhaát thieát tín taâm sôû thí Phaät vaät, öng duïng taïo Phaät hình töôïng, caäp taïo Phaät y, thaát baûo, phan, caùi, maõi chö höông, du, baûo hoa, dó cuùng döôøng Phaät. Tröø cuùng döôøng Phaät, dö baát ñaéc duïng. Duïng giaû taéc phaïm ñaïo Phaät vaät toäi.

A-nan phuïc baïch ngoân: Nhöôïc Phaät hieän taïi, nhöôïc phuïc höõu nhaân dó kim ngaân thaát baûo, phoøng xaù ñieän ñöôøng, theâ töû noâ tyø, y phuïc aåm thöïc, nhaát thieát nhaïo cuï, thaâm taâm cung kính leã baùi cuùng döôøng Nhö Lai. Phaät Nieát-baøn haäu, nhöôïc phuïc höõu nhaân dó kim ngaân thaát baûo, theâ thieáp noâ tyø, y phuïc aåm thöïc, nhaát thieát laïo cuï, cuùng döôøng Nhö Lai hình töôïng, thaâm taâm cung kính leã baùi cuùng döôøng. Theá Toân! Nhö thò nhò nhaân, thaâm taâm cuùng döôøng, sôû ñaéc phöôùc ñöùc, haø giaû vi ña?

Phaät caùo A-nan: Nhö thò nhò nhaân giai dó thaâm taâm cuùng döôøng, sôû ñaéc phöôùc ñöùc, kyø phöôùc voâ dò. Haø dó coá?

Tuy Phaät dieät haäu, Phaùp thaân thöôøng toàn. Thò dó thaâm taâm cuùng döôøng, kyø phöôùc chaùnh ñaúng.

415

大 般 涅 槃 經後分 阿難復白佛言。若佛現在。若復有人。還 以深心如上供養恭敬如來。佛涅槃後。若復 有人。還以深心如上供養恭敬全身舍利。世 尊。如是二人所得福德何者為多。 佛告阿難。如是二人得福正等。功德廣大 無量無邊。乃至畢苦其福不盡。 阿難復白佛言。若佛現在。若復有人。如 上深心一切供養恭敬如來。佛涅槃後。若復 有人。如上深心供養恭敬半身舍利。世尊。 如是二人所得福德何者為多。 佛告阿難。如是二人深心供養得福無異。 所得福德無量無邊。 阿難。若佛滅後。若復有人。深心供養如 來舍利四分之一。八分之一。十六分之一。 百分之一。千分之一。萬分之一。恒河沙分 之一。乃至如芥子許。皆以深心供養恭敬尊 重讚歎。若佛現在。若復有人。深心供養恭 敬如來。如是二人所得福德皆悉無異。其福 無量不可稱計。 416

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

A-nan phuïc baïch Phaät ngoân: Nhöôïc Phaät hieän taïi, nhöôïc phuïc höõu nhaân hoaøn dó thaâm taâm, nhö thöôïng cuùng döôøng cung kính Nhö Lai. Phaät Nieát-baøn haäu, nhöôïc phuïc höõu nhaân hoaøn dó thaâm taâm, nhö thöôïng cuùng döôøng cung kính toaøn thaân xaù-lôïi. Theá Toân! Nhö thò nhò nhaân, sôû ñaéc phöôùc ñöùc, haø giaû vi ña?

Phaät caùo A-nan: Nhö thò nhò nhaân ñaéc phöôùc chaùnh ñaúng; coâng ñöùc quaûng ñaïi, voâ löôïng voâ bieân; naõi chí taát khoå, kyø phöôùc baát taän.

A-nan phuïc baïch Phaät ngoân: Nhöôïc Phaät hieän taïi, nhöôïc phuïc höõu nhaân, nhö thöôïng thaâm taâm, nhaát thieát cuùng döôøng cung kính Nhö Lai. Phaät Nieát-baøn haäu, nhöôïc phuïc höõu nhaân, nhö thöôïng thaâm taâm, cuùng döôøng cung kính baùn thaân xaù-lôïi. Theá Toân! Nhö thò nhò nhaân, sôû ñaéc phöôùc ñöùc, haø giaû vi ña?

Phaät caùo A-nan: Nhö thò nhò nhaân, thaâm taâm cuùng döôøng, ñaéc phöôùc voâ dò. Sôû ñaéc phöôùc ñöùc, voâ löôïng voâ bieân.

A-nan! Nhöôïc Phaät dieät haäu, nhöôïc phuïc höõu nhaân, thaâm taâm cuùng döôøng Nhö Lai xaù-lôïi, töù phaàn chi nhaát, baùt phaàn chi nhaát, thaäp luïc phaàn chi nhaát, baù phaàn chi nhaát, thieân phaàn chi nhaát, vaïn phaàn chi nhaát, Haèng haø sa phaàn chi nhaát, naõi chí nhö giôùi töû höùa; giai dó thaâm taâm, cuùng döôøng cung kính, toân troïng taùn thaùn. Nhöôïc Phaät hieän taïi, nhöôïc phuïc höõu nhaân, thaâm taâm cuùng döôøng, cung kính Nhö Lai. Nhö thò nhò nhaân, sôû ñaéc phöôùc ñöùc, giai taát voâ dò. Kyø phöôùc voâ löôïng, baát khaû xöng keá.

417

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

阿難當知。若佛現在。若涅槃後。若復有 人深心恭敬供養禮拜尊重讚歎。如是二人所 得福德無二無別。

A-nan ñöông tri: nhöôïc Phaät hieän taïi, nhöôïc Nieát-baøn haäu, nhöôïc phuïc höõu nhaân, thaâm taâm cung kính, cuùng döôøng leã baùi, toân troïng taùn thaùn. Nhö thò nhò nhaân, sôû ñaéc phöôùc ñöùc, voâ nhò voâ bieät.

佛告阿難及諸大眾。我涅槃後。天上人間 一切眾生。得我舍利悲喜交流哀感欣慶。恭 敬禮拜深心供養。得無量無邊功德。

Phaät caùo A-nan caäp chö ñaïi chuùng: Ngaõ Nieát-baøn haäu, thieân thöôïng, nhaân gian, nhaát thieát chuùng sanh, ñaéc ngaõ xaù-lôïi, bi hyû giao löu, ai caûm haân khaùnh, cung kính leã baùi, thaâm taâm cuùng döôøng, ñaéc voâ löôïng voâ bieân coâng ñöùc.

阿難。若見如來舍利即是見佛。見佛即是 見法。見法即是見僧。見僧即是見涅槃。

A-nan! Nhöôïc kieán Nhö Lai xaù-lôïi, töùc thò kieán Phaät.

Kieán Phaät, töùc thò kieán Phaùp. Kieán Phaùp, töùc thò kieán Taêng. Kieán Taêng, töùc thò kieán Nieát-baøn.

阿難。當知以是因緣。三寶常住無有變

A-nan ñöông tri: dó thò nhaân duyeân, Tam baûo thöôøng truï, voâ höõu bieán dòch, naêng vò chuùng sanh, taùc quy y xöù.

易。能為眾生作歸依處。 阿難復白佛言。佛涅槃後。一切大眾依何 法則茶毘如來而得舍利深心供養。 佛告阿難。我般涅槃。汝等大眾當依轉輪 聖王茶毘方法。 阿難復白。轉輪聖王茶毘法則其事云何。 佛告阿難。轉輪聖王命終之後。經停七 日乃入金棺。既入棺已即以微妙香油注滿棺 中。閉棺令密。復經七日。從棺中出以諸香 水灌洗沐浴。既灌洗已燒眾名香而以供養。 418

A-nan phuïc baïch Phaät ngoân: Phaät Nieát-baøn haäu, nhaát thieát Ñaïi chuùng y haø phaùp taéc, traø-tyø Nhö Lai nhi ñaéc xaùlôïi, thaâm taâm cuùng döôøng?

Phaät caùo A-nan: Ngaõ baùt Nieát-baøn, nhöõ ñaúng ñaïi chuùng ñöông y Chuyeån luaân Thaùnh vöông traø-tyø phöông phaùp.

A-nan phuïc baïch: Chuyeån Luaân Thaùnh vöông traø-tyø phaùp taéc, kyø söï vaân haø?

Phaät caùo A-nan: Chuyeån Luaân Thaùnh vöông, maïng chung chi haäu, kinh ñình thaát nhaät naõi nhaäp kim quan.

Kyù nhaäp quan dó, töùc dó vi dieäu höông du, chuù maõn quan trung, beá quan linh maät. Phuïc kinh thaát nhaät, tuøng quan trung xuaát; dó chö höông thuûy, quaùn taåy moäc duïc. Kyù quaùn taåy dó, thieâu chuùng danh höông nhi dó cuùng döôøng. Dó 419

大 般 涅 槃 經後分 以兜羅綿遍體襯身。然後即以無價上妙白㲲 千張。次第相重遍纏王身。既已纏訖以眾香 油滿金棺中。聖王之身爾乃入棺。密閉棺 已。載以香木七寶車上。其車四面垂諸瓔 珞。一切寶鉸莊嚴其車。無數花幡七寶幢 蓋。一切妙香一切天樂圍繞供養。爾乃純以 眾妙香木表裏文飾。微妙香油茶毘轉輪聖王 之身。茶毘已訖收取舍利。於都城內四衢道 中起七寶塔。塔開四門安置舍利。一切世間 所共瞻仰。 阿難。其轉輪王以少福德紹此王位。未脫 諸有具足五欲。妻妾婇女惡見三毒。一切煩 惱諸結使等未斷一毫。命終之後世間猶乃如 是法則。起塔供養一切瞻仰。 阿難。何況如來已於無量無邊無數阿僧 祇劫。永捨五欲妻妾婇女。於世間法已作霜 雹。難勤能勤。難行能行。一切菩薩出世苦 行勤苦修習。十方三世一切諸佛所行之道甚 深微妙清淨戒定慧解脫解脫知見六波羅蜜。 無不具足。修習如來十力大悲四無所畏。三 420

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

ñaâu-la-mieân, bieán theå saán thaân. Nhieân haäu töùc dó voâ giaù thöôïng dieäu baïch ñieäp thieân tröông, thöù ñeä töông truøng, bieán trieàn vöông thaân. Kyù dó trieàn ngaät, dó chuùng höông du, maõn kim quan trung. Thaùnh vöông chi thaân, nhó naõi nhaäp quan. Maät beá quan dó, taûi dó höông moäc thaát baûo xa thöôïng. Kyù xa töù dieän, thuøy chö anh laïc; nhaát thieát baûo giaûo trang nghieâm kyø xa. Voâ soá hoa phan, thaát baûo traøng, caùi, nhaát thieát dieäu höông, nhaát thieát thieân nhaïc vi nhieãu cuùng döôøng. Nhó naõi thuaàn dó chuùng dieäu höông moäc, bieåu lyù vaên söùc, vi dieäu höông du, traø-tyø Chuyeån Luaân Thaùnh vöông chi thaân. Traø-tyø dó ngaät, thaâu thuû xaùlôïi. Ö ñoâ thaønh noäi, töù cuø ñaïo trung, khôûi thaát baûo thaùp.

Thaùp khai töù moân, an trí xaù-lôïi; nhaát thieát theá gian sôû coäng chieâm ngöôõng.

A-nan! Kyø Chuyeån Luaân vöông, dó thieåu phöôùc ñöùc, thieäu thöû vöông vò; vò thoaùt chö höõu, cuï tuùc nguõ duïc, theâ thieáp theå nöõ; aùc kieán tam ñoäc, nhaát thieát phieàn naõo, chö keát söû ñaúng, vò ñoaïn nhaát haøo. Maïng chung chi haäu, theá gian du naõi nhö thò Phaùp taéc, khôûi thaùp cuùng döôøng, nhaát thieát chieâm ngöôõng.

A-nan! Haø huoáng Nhö Lai dó ö voâ löôïng voâ bieân voâ soá a-taêng-kyø kieáp, vónh xaû nguõ duïc, theâ thieáp theå nöõ? Ö theá gian phaùp, dó taùc söông baïc; nan caàn naêng caàn, nan haønh naêng haønh. Nhaát thieát Boà Taùt xuaát theá khoå haïnh, caàn khoå tu taäp. Thaäp phöông tam theá nhaát thieát chö Phaät sôû haønh chi ñaïo, thaäm thaâm vi dieäu thanh tònh giôùi, ñònh, tueä, giaûi thoaùt, giaûi thoaùt tri kieán, luïc Ba-la-maät, voâ baát cuï tuùc. Tu taäp Nhö Lai thaäp löïc, Ñaïi bi, Töù voâ sôû uùy, Tam giaûi 421

大 般 涅 槃 經後分 解脫門十八大空。六通五眼。三十七品十八 不共法。三十二相八十種好。一切諸佛壽 命。一切淨佛國土。一切成就眾生。一切難 行苦行。一切攝善法戒。一切攝眾生戒。一 切攝律儀戒。一切功德。一切智慧。一切莊 嚴。一切大願。一切方便。如是等不可思議 福德智慧。皆已成就無不具足。斷除一切不 善。斷除一切煩惱。斷除一切煩惱餘習。通 達四諦十二因緣。於菩提樹降伏四魔成就種 智。如是妙法悉修習已。爾乃一切諸佛唱 言。善哉善哉。同以法性智水灌法身頂。乃 成阿耨多羅三藐三菩提。以是因緣。我今號 天人師十方種覺至極世尊。天上人間無與等 者。等視眾生如羅睺羅。故名如來應供正遍 知明行足善逝世間解無上士調御丈夫天人師 佛世尊。憐愍世間化緣周畢。為眾生故今入 涅槃。隨世間法如轉輪王。為令眾生普得供 養。 阿難。我入涅槃如轉輪王。經停七日乃入 金棺。以妙香油注滿棺中密蓋棺門。其棺四 422

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

thoaùt moân, Thaäp baùt ñaïi khoâng, Luïc thoâng, Nguõ nhaõn, Tam thaäp thaát phaåm, Thaäp baùt baát coäng phaùp, Tam thaäp nhò töôùng, Baùt thaäp chuûng haûo. Nhaát thieát chö Phaät thoï maïng, nhaát thieát tònh Phaät quoác ñoä, nhaát thieát thaønh töïu chuùng sanh, nhaát thieát nan thaønh khoå haïnh, nhaát thieát nhieáp thieän phaùp giôùi, nhaát thieát nhieáp chuùng sanh giôùi, nhaát thieát nhieáp luaät nghi giôùi, nhaát thieát coâng ñöùc, nhaát thieát trí tueä, nhaát thieát trang nghieâm, nhaát thieát ñaïi nguyeän, nhaát thieát phöông tieän, nhö thò ñaúng baát khaû tö nghò phöôùc ñöùc, trí tueä, giôùi dó thaønh töïu, voâ baát cuï tuùc. Ñoaïn tröø nhaát thieát baát thieän, ñoaïn tröø nhaát thieát phieàn naõo, ñoaïn tröø nhaát thieát phieàn naõo dö taäp. Thoâng ñaït Töù ñeá, Thaäp nhò nhaân duyeân. Ö Boà-ñeà thoï, haøng phuïc Töù ma, thaønh töïu chuûng trí. Nhö thò dieäu phaùp, taát tu taäp dó. Nhó naõi nhaát thieát chö Phaät xöôùng ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Ñoàng dó Phaùp taùnh trí thuûy, quaùn phaùp thaân ñænh; naõi thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà. Dó thò nhaân duyeân, ngaõ kim hieäu Thieân nhaân sö, thaäp löïc chuûng giaùc, chí cöïc Theá Toân. Thieân thöôïng, nhaân gian, voâ döõ ñaúng giaû. Ñaúng thò chuùng sanh, nhö La-haàu-la. Coá danh: Nhö Lai, ÖÙng cuùng, Chaùnh bieán tri, Minh haïnh tuùc, Thieän theä, Theá gian giaûi, Voâ thöôïng só, Ñieàu ngöï Tröôïng phu, Thieân nhaân sö, Phaät, Theá Toân. Laân maãn theá gian, hoùa duyeân chaâu taát; vò chuùng sanh coá, kim nhaäp Nieát-baøn, tuøy theá gian Phaùp, nhö Chuyeån Luaân vöông, vò linh chuùng sanh phoå ñaéc cuùng döôøng.

A-nan! Ngaõ nhaäp Nieát-baøn, nhö Chuyeån Luaân vöông: kinh ñình thaát nhaät, naõi nhaäp kim quan. Dó dieäu höông 423

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

應當更起三塔供養。所謂辟支佛塔。阿羅漢 塔。轉輪王塔。為令世間知歸依故。

du, chuù maõn quan trung, maät caùi quan moân. Kyø quan töù dieän, öng dó thaát baûo, giaùn taïp trang nghieâm. Nhaát thieát baûo traøng, höông, hoa cuùng döôøng. Kinh thaát nhaät dó, phuïc xuaát kim quan. Kyù xuaát quan dó, öng dó nhaát thieát chuùng dieäu höông thuûy, quaùn taåy moäc duïc Nhö Lai chi thaân. Kyù quaùn taåy dó, dó thöôïng dieäu ñaâu-la mieân, bieán theå trieàn thaân. Thöù dó vi dieäu voâ giaù baïch ñieäp thieân tröông, phuïc ö mieân thöôïng, trieàn Nhö Lai thaân. Höïu nhaäp kim quan. Phuïc dó vi dieäu höông du, thaïnh maõn quan trung; beá quan linh maät. Nhó naõi thuaàn dó vi dieäu ngöu ñaàu chieânñaøn, traàm thuûy, nhaát thieát höông moäc, thaønh thaát baûo xa.

Nhaát thieát chuùng baûo, dó vi trang nghieâm. Taûi dó baûo quan chí traø-tyø sôû. Voâ soá baûo traøng, voâ soá baûo caùi, voâ soá baûo y, voâ soá Thieân nhaïc, voâ soá hoa höông, chaâu bieán hö khoâng, bi ai cuùng döôøng. Nhaát thieát thieân nhaân, voâ soá Ñaïi chuùng, öng caùc dó chieân-ñaøn, traàm thuûy, vi dieäu höông du, traø-tyø Nhö Lai, ai haøo luyeán moä. Traø-tyø dó ngaät, Thieân, nhaân, töù chuùng thaâu thuû xaù-lôïi, thaønh thaát baûo bình. Ö kyø thaønh noäi, töù cuø ñaïo trung, khôûi thaát baûo Thaùp, cuùng döôøng xaùlôïi, naêng linh chuùng sanh ñaéc ñaïi coâng ñöùc, ly tam höõu khoå, chí Nieát-baøn laïc.

A-nan ñöông tri: nhaát thieát Töù chuùng, khôûi xaù-lôïi thaát baûo thaùp dó, öng ñöông caùnh khôûi tam thaùp cuùng döôøng.

Sôû vò: Bích-chi Phaät Thaùp, A-la-haùn Thaùp, Chuyeån Luaân vöông Thaùp; vò linh theá gian tri quy y coá.

阿難復白佛言。如來出世悲愍眾生。顯 示十力大悲四無所畏。十二因緣四諦之法三 解脫門。八種梵音雷震三界。五色慈光遍照

A-nan phuïc baïch Phaät ngoân: Nhö Lai xuaát theá, bi maãn chuùng sanh, hieån thò Thaäp löïc, Ñaïi bi, Töù voâ sôû uùy, Thaäp nhò nhaân duyeân, Töù ñeá chi phaùp, Tam giaûi thoaùt moân.

Baùt chuûng Phaïm-aâm, loâi chaán tam giôùi. Nguõ saéc töø quang

面應以七寶間雜莊嚴。一切寶幢香花供養。 經七日已復出金棺。既出棺已應以一切眾妙 香水。灌洗沐浴如來之身。既灌洗已以上妙 兜羅綿遍體纏身。次以微妙無價白㲲千張。 復於綿上纏如來身又入金棺。復以微妙香油 盛滿棺中閉棺令密。爾乃純以微妙牛頭栴檀 沈水一切香木盛七寶車。一切眾寶以為莊 嚴。載以寶棺至茶毘所。無數寶幢。無數寶 蓋。無數寶衣。無數天樂。無數香花。周遍 虛空悲哀供養。一切天人無數大眾。應各以 栴檀沈水微妙香油茶毘如來。哀號戀慕茶毘 已訖。天人四眾收取舍利盛七寶瓶。於都城 內四衢道中。起七寶塔供養舍利。能令眾生 得大功德。離三有苦至涅槃樂。 阿難當知。一切四眾起佛舍利七寶塔已。

424

425

大 般 涅 槃 經後分 六道。隨順眾生心業所轉。或得四果三乘所 行。或證無漏無為緣覺之道。或入無滅無生 菩薩之地。或得無量諸陀羅尼。或得五眼。 或得六通。或脫三惡。或出八難。或離人天 三界之苦。如來慈力清淨。如來解脫法門不 可思議。乃至涅槃一切世間人天四眾起七寶 塔。供養舍利得大功德。能令眾生脫三界苦 入正解脫。以是因緣。佛般涅槃。一切世間 人天大眾。報佛甚深無量慈恩。起七寶塔供 養舍利。理應如是。 世尊。其餘三塔於諸眾生得何等利。而令 起立恭敬供養。 佛告阿難。其辟支佛。悟法因緣入深法 性。已脫諸有一切過患。能為人天而作福 田。以是因緣起塔供養。所得福德次於如 來。能令眾生皆得妙果。 阿難。其阿羅漢。於三界中生分已盡。不 受後有梵行已立。能為世間而作福田。是故 應當起塔供養。所得福德次辟支佛。亦令眾 生皆得解脫。 426

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

bieán chieáu luïc ñaïo. Tuøy thuaän chuùng sanh taâm nghieäp sôû chuyeån, hoaëc ñaéc töù quaû, Nhò thöøa sôû haønh. Hoaëc chöùng voâ laäu voâ vi Duyeân giaùc chi ñaïo. Hoaëc nhaäp voâ dieät voâ sanh Boà Taùt chi ñòa. Hoaëc ñaéc voâ löôïng chö Ñaø-la-ni, hoaëc ñaéc nguõ nhaõn; hoaëc ñaéc luïc thoâng; hoaëc thoaùt tam aùc; hoaëc xuaát baùt naïn; hoaëc ly nhaân, thieân, Tam giôùi chi khoå.

Nhö Lai töø löïc thanh tònh, Nhö Lai giaûi thoaùt phaùp moân, baát khaû tö nghò. Naõi chí Nieát-baøn, nhaát thieát theá gian: nhaân, thieân, töù chuùng, khôûi thaát baûo thaùp, cuùng döôøng xaùlôïi, ñaéc ñaïi coâng ñöùc, naêng linh chuùng sanh thoaùt tam giôùi khoå, nhaäp chaùnh giaûi thoaùt. Dó thò nhaân duyeân, Phaät Baùt Nieát-baøn, nhaát thieát theá gian: Nhaân, Thieân, Ñaïi chuùng, baùo Phaät thaäm thaâm voâ löôïng töø aân, khôûi thaát baûo Thaùp, cuùng döôøng xaù-lôïi. Lyù öng nhö thò.

Theá Toân! Kyø dö tam thaùp, ö chö chuùng sanh, ñaéc haø ñaúng lôïi nhi linh khôûi laäp, cung kính cuùng döôøng?

Phaät caùo A-nan: Kyø Bích-chi Phaät, ngoä phaùp nhaân duyeân, nhaäp thaâm Phaùp taùnh, dó thoaùt chö höõu nhaát thieát quaù hoaïn; naêng vò nhaân thieân nhi taùc phöôùc ñieàn. Dó thò nhaân duyeân, khôûi thaùp cuùng döôøng, sôû ñaéc phöôùc ñöùc, thöù ö Nhö Lai; naêng linh chuùng sanh giai ñaéc dieäu quaû.

A-nan! Kyø A-la-haùn, ö Tam giôùi trung, sanh phaän dó taän, baát thoï haäu höõu, Phaïm haïnh dó laäp; naêng vò theá gian nhi taùc phöôùc ñieàn. Thò coá öng ñöông khôûi Thaùp cuùng döôøng; sôû ñaéc phöôùc ñöùc, thöù Bích-chi Phaät; dieät linh chuùng sanh giai ñaéc giaûi thoaùt.

427

大 般 涅 槃 經後分 阿難。其轉輪王。雖未解脫三界煩惱。福 德力故治四天下。而以十善化育群生。是諸 眾生之所尊敬。以是四眾起塔供養。所得福 德亦復無量。 阿難白佛言。佛般涅槃。一切四眾。當於 何所茶毘如來得收舍利。唯願示教。 佛告阿難。佛般涅槃。一切四眾。若於拘 尸城內茶毘如來。其城中人皆紹王位。則相 討伐,諍訟無量。亦令一切得福階差。阿難。 一切四眾可於城外茶毘如來。為令世間得福 等故。 阿難白佛言。佛入涅槃茶毘已訖。一切四 眾收取舍利安置寶瓶。當於何所起七寶塔。 一切皆得深心供養。唯願示教。 佛告阿難。佛般涅槃茶毘既訖。一切四 眾收取舍利置七寶瓶。當於拘尸那伽城內四 衢道中起七寶塔。高十三層。上有相輪。 一切妙寶間雜莊嚴。一切世間眾妙花幡而嚴 飾之。四邊欄楯七寶合成。一切裝鉸靡不周 遍。其塔四面面開一門。層層間次窗牖相 428

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

A-nan! Kyø Chuyeån Luaân vöông, tuy vò giaûi thoaùt Tam giôùi phieàn naõo, phöôùc ñöùc löïc coá, trò töù thieân haï, nhi dó thaäp thieän, hoùa duïc quaàn sanh; thò chö chuùng sanh chi sôû toân kính. Dó thò, töù chuùng khôûi thaùp cuùng döôøng; sôû ñaéc phöôùc ñöùc, dieäc phuïc voâ löôïng.

A-nan phuïc baïch Phaät ngoân: Phaät Baùt Nieát-baøn, nhaát thieát töù chuùng, ñöông ö haø sôû, traø-tyø Nhö Lai, ñaéc thaâu Xaù-lôïi? Duy nguyeän thò giaùo.

Phaät caùo A-nan: Phaät Baùt Nieát-baøn, nhaát thieát töù chuùng, nhöôïc ö Caâu-thi thaønh noäi, traø-tyø Nhö Lai, kyø thaønh trung nhaân, giai thieäu vöông vò, taéc töông thaûo phaït, tranh tuïng voâ löôïng; dieäc linh nhaát thieát ñaéc phöôùc giai sai. A-nan! Nhaát thieát töù chuùng khaû ö thaønh ngoaïi, traø-tyø Nhö Lai, vò linh theá gian ñaéc phöôùc ñaúng coá.

A-nan baïch Phaät ngoân: Phaät nhaäp Nieát-baøn, traø-tyø dó ngaät, nhaát thieát töù chuùng thaâu thuû xaù-lôïi, an trí baûo bình. Ñöông ö haø sôû khôûi thaát baûo thaùp, nhaát thieát giai ñaéc thaâm taâm cuùng döôøng? Duy nguyeän thò giaùo.

Phaät caùo A-nan: Phaät Baùt Nieát-baøn, traø-tyø kyù ngaät, nhaát thieát töù chuùng thaâu thuû xaù-lôïi, trí thaát baûo bình. Ñöông ö Caâu-thi-na-giaø thaønh noäi, töù cuø ñaïo trung, khôûi thaát baûo thaùp, cao thaäp tam taèng. Thöôïng höõu töôùng luaân.

Nhaát thieát dieäu baûo giaùn taïp trang nghieâm; nhaát thieát theá gian chuùng dieäu hoa, phan, nhi nghieâm söùc chi. Töù bieân lan thuaãn, thaát baûo hieäp thaønh; nhaát thieát trang giaûo, mî baát chaâu bieán. Kyø thaùp töù dieän, dieän khai nhaát moân.

Taèng taèng gian thöù, song duõ töông ñöông. An trí baûo bình 429

大 般 涅 槃 經後分 當。安置寶瓶如來舍利。天人四眾瞻仰供 養。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Nhö Lai xaù-lôïi, thieân, nhaân töù chuùng chieâm ngöôõng cuùng döôøng.

A-nan! Kyø Bích-chi Phaät thaùp, öng thaäp nhaát taèng;

阿難。其辟支佛塔應十一層。亦以眾寶而 嚴飾之。

dieäc dó chuùng baûo nhi nghieâm söùc chi.

阿難。其阿羅漢塔成以四層。亦以眾寶而 嚴飾之。

baûo nhi nghieâm söùc chi.

阿難。其轉輪王塔。亦七寶成。無復層 級。何以故。未脫三界諸有苦故。

thaønh, voâ phuïc taèng caáp. Haø dó coá? Vò thoaùt tam giôùi chö

爾時阿泥樓逗白佛言。佛涅槃後茶毘已 訖。一切天人四部大眾。如何分布如來舍利 而得供養。 爾時佛告阿泥樓逗。我般涅槃汝等天人取 佛舍利。以平等心分布三界一切六道世間供 養。 爾時釋提桓因白佛。我今從佛敬請如來半 身舍利。而我深心願供養故。 佛告天帝。如來等視眾生如羅睺羅。汝 不應請半身舍利。何以故。平等利祐諸眾生 故。 430

A-nan! A-la-haùn thaùp, thaønh dó töù taèng; dieäc dó chuùng

A-nan! Kyø Chuyeån Luaân vöông thaùp dieäc thaát baûo höõu khoå coá.

Nhó thôøi, A-neâ-laâu-ñaäu baïch Phaät ngoân: Phaät Nieátbaøn haäu, traø-tyø dó ngaät, nhaát thieát thieân, nhaân, töù boä ñaïi chuùng nhö haø phaân boá Nhö Lai xaù-lôïi nhi ñaéc cuùng döôøng?

Nhó thôøi, Phaät caùo A-neâ-laâu-ñaäu: Ngaõ Baùt Nieát-baøn nhöõ ñaúng thieân, nhaân thuû Phaät xaù-lôïi, dó bình ñaúng taâm, phaân boá tam giôùi, nhaát thieát luïc ñaïo theá gian cuùng döôøng.

Nhó thôøi, Thích-ñeà-hoaøn-nhaân baïch Phaät: Ngaõ kim tuøng Phaät kính thænh Nhö Lai baùn thaân xaù-lôïi, nhi ngaõ thaâm taâm nguyeän cuùng döôøng coá.

Phaät caùo Thieân ñeá: Nhö Lai ñaúng thò chuùng sanh, nhö La-haàu-la. Nhöõ baát öng thænh baùn thaân xaù-lôïi. Haø dó coá?

Bình ñaúng lôïi höõu chö chuùng sanh coá.

431

大 般 涅 槃 經後分 佛告天帝。我今與汝右邊上頷一牙舍利。 可於天上起塔供養。能令汝得福德無盡。 爾時天人一切大眾。悲哀流淚不能自裁。 爾時世尊普告四眾。佛般涅槃。汝等天 人莫大愁惱。何以故。佛雖涅槃而有舍利常 存供養。復有無上法寶。修多羅藏。毘那 耶藏。摩達磨藏。以是因緣。三寶四諦常住 於世。能令眾生深心歸依。何以故。供養舍 利即是佛寶。見佛即見法身。見法身即見賢 聖。見賢聖故即見四諦。見四諦故即見涅 槃。是故當知三寶常住無有變易。能為世間 作歸依故。 佛復告諸大眾。汝等莫大愁苦。我今於此 垂欲涅槃。若戒若歸若常無常。三寶四諦六 波羅蜜十二因緣。有所疑者當速發問為究竟 問。佛涅槃後無復疑悔。三迴告眾。 爾時四眾憂悲苦惱哽咽流淚。痛切中心追 思戀慕愁毒悶絕。佛神力故掩淚寂然無發問 者。何以故。一切四眾已於戒歸三寶四諦。 通達曉了無有疑故。 432

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Phaät caùo Thieân ñeá: Ngaõ kim döõ nhöõ höõu bieân thöôïng haøm nhaát nha xaù-lôïi; khaû ö thieân thöôïng, khôûi thaùp cuùng döôøng, naêng linh nhöõ ñaéc phöôùc ñöùc voâ taän.

Nhó thôøi, thieân, nhaân, nhaát thieát Ñaïi chuùng bi ai löu leä, baát naêng töï taøi.

Nhó thôøi, Theá Toân phoå caùo töù chuùng: Phaät Baùt Nieátbaøn, nhöõ ñaúng thieân, nhaân maïc ñaïi saàu naõo. Haø dó coá?

Phaät tuy Nieát-baøn, nhi höõu xaù-lôïi thöôøng toàn cuùng döôøng.

Phuïc höõu voâ thöôïng Phaùp baûo: Tu-ña-la taïng, Tyø-na-da taïng, Ma-ñaït-ma taïng. Dó thò nhaân duyeân, Tam baûo, Töù ñeá thöôøng truï ö theá, naêng linh chuùng sanh thaâm taâm quy y. Haø dó coá? Cuùng döôøng xaù-lôïi töùc thò Phaät baûo. Kieán Phaät, töùc kieán Phaùp thaân. Kieán Phaùp thaân, töùc kieán hieàn thaùnh. Kieán hieàn thaùnh coá, töùc kieán Töù ñeá. Kieán Töù ñeá coá, töùc kieán Nieát-baøn. Thò coá ñöông tri: Tam baûo thöôøng truï, voâ höõu bieán dòch; naêng vò theá gian, taùc quy y coá.

Phaät phuïc caùo chö Ñaïi chuùng: Nhöõ ñaúng maïc ñaïi saàu khoå. Ngaõ kim ö thöû, thuøy duïc Nieát-baøn. Nhöôïc giôùi, nhöôïc quy, nhöôïc thöôøng, voâ thöôøng, Tam baûo, Töù ñeá, Luïc Bala-maät, Thaäp nhò nhaân duyeân, höõu sôû nghi giaû, ñöông toác phaùt vaán, vi cöùu caùnh vaán. Phaät Nieát-baøn haäu, voâ phuïc nghi hoái. Tam hoài caùo chuùng.

Nhó thôøi, Töù chuùng öu bi khoå naõo, ngaïnh yeát löu leä, thoáng thieát trung taâm, truy töù luyeán moä, saàu ñoäc muoän tuyeät. Phaät thaàn löïc coá, yeåm leä tòch nhieân, voâ phaùt vaán giaû. Haø dó coá? Nhaát thieát Töù chuùng, dó ö giôùi, quy, Tam baûo, Töù ñeá, thoâng ñaït hieåu lieãu, voâ höõu nghi coá.

433

大 般 涅 槃 經後分 爾時世尊知諸四眾無復餘疑歎言。善哉 善哉。汝等四眾。已能通達三寶四諦無有疑 也。猶如淨水洗蕩身垢。汝等當勤精進早得 出離。莫生愁惱迷悶亂心。 爾時世尊於師子座。以真金手卻身所著僧 伽梨衣。顯出紫磨黃金師子胸臆。普示大眾 告言。汝等一切天人大眾。應當深心看我紫 磨黃金色身。 爾時四眾一切瞻仰大覺世尊真金色身。目 不暫捨悉皆快樂。譬如比丘入第三禪難生是 中。 爾時世尊以黃金身示大眾已。即放無量無 邊百千萬億大涅槃光。普照十方一切世界。 日月所照無復光明。放是光已復告大眾。當 知如來為汝等故。累劫勤苦截身手足。盡修 一切難行苦行。大悲本願於此五濁成阿耨多 羅三藐三菩提。得此金剛不壞紫磨色身。具 足三十二相八十種好。無量光明普照一切。 見形遇光無不解脫。 434

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Nhó thôøi, Theá Toân tri chö Töù chuùng, voâ phuïc dö nghi, thaùn ngoân: Thieän tai! Thieän tai! Nhöõ ñaúng Töù chuùng dó naêng thoâng ñaït Tam baûo, Töù ñeá, voâ höõu nghi daõ; do nhö tònh thuûy, taåy ñaõng thaân caáu. Nhöõ ñaúng ñöông caàn tinh taán, taûo ñaéc xuaát ly; maïc sanh saàu naõo, meâ muoän loaïn taâm.

Nhó thôøi, Theá Toân, ö sö töû toïa, dó chaân kim thuû, khöôùc thaân sôû tröôùc taêng-giaø-leâ y, hieån xuaát töû ma hoaøn kim sö töû hung öùc; phoå thò Ñaïi chuùng, caùo ngoân: Nhöõ ñaúng nhaát thieát thieân, nhaân, Ñaïi chuùng, öng ñöông thaâm taâm khaùn ngaõ töû ma hoaøng kim saéc thaân.

Nhó thôøi, Töù chuùng nhaát thieát chieâm ngöôõng ñaïi giaùc Theá Toân chaân kim saéc thaân, muïc baát taïm xaû, taát giai khoaùi laïc, thí nhö tyø-kheo nhaäp ñeä tam thieàn, nan sanh thò trung.

Nhó thôøi, Theá Toân dó hoaøng kim thaân thò Ñaïi chuùng dó, töùc phoùng voâ löôïng voâ bieân baù thieân vaïn öùc Ñaïi Nieát-baøn quang, phoå chieáu thaäp phöông nhaát thieát theá giôùi. Nhaät, nguyeät sôû chieáu, voâ phuïc quang minh.

Phoùng thò quang dó, phuïc caùo ñaïi chuùng: Ñöông tri Nhö Lai, vò nhöõ ñaúng coá, luõy kieáp caàn khoå, tieät thaân thuû tuùc; taän tu nhaát thieát nan haønh khoå haïnh. Ñaïi bi boån nguyeän, ö thöû nguõ tröôïc, thaønh A-naäu-ña-la Tam-mieäu Tam-boà-ñeà; ñaéc thöû kim cang baát hoaïi töû ma saéc thaân: cuï tuùc tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo, voâ löôïng quang minh phoå chieáu nhaát thieát. Kieán hình ngoä quang, voâ baát giaûi thoaùt.

435

大 般 涅 槃 經後分 佛復告諸大眾。佛出世難如優曇花希有難 見。汝等大眾。最後遇我。為於此身不生空 過。我以本誓願力生此穢土。化緣周畢今欲 涅槃。汝等以至誠心看我紫磨黃金色身。汝 當修習如是清淨之業。於未來世得此果報。 爾時世尊如是三反慇懃三告。以真金身示 諸大眾。即從七寶師子大床。上昇處空高一 多羅樹一反告言。我欲涅槃。汝等大眾。看 我紫磨黃金色身。如是展轉高七多羅樹七反 告言。我欲涅槃。汝等大眾。應當深心看我 紫磨黃金色身。 從空中下坐師子床。復告大眾。我欲涅 槃。汝等深心看我紫磨黃金色身。 爾時世尊從師子床復昇虛空高一多羅樹。 復告大眾。我欲涅槃。汝等深心看我紫磨黃 金色身。如是展轉高七多羅樹七反告言。我 欲涅槃。汝等大眾。看我紫磨黃金色身。 從空中下坐師子床。復告大眾。我欲涅 槃。汝等深心看我紫磨黃金色身。 436

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Phaät phuïc caùo chö ñaïi chuùng: Phaät xuaát theá nan; nhö öu-ñaøm hoa, hy höõu nan kieán. Nhöõ ñaúng Ñaïi chuùng, toái haäu ngoä ngaõ; vò ö thöû thaân, baát sanh khoâng quaù. Ngaõ dó boån theä nguyeän löïc, sanh thöû ueá ñoä; hoùa duyeân chaâu taát, kim duïc Nieát-baøn. Nhöõ ñaúng dó chí thaønh taâm, khaùn ngaõ töû ma hoaøng kim saéc thaân. Nhöõ ñaúng tu taäp nhö thò thanh tònh chi nghieäp; ö vò lai theá, ñaéc thöû quaû baùo.

Nhó thôøi, Theá Toân nhö thò tam phaûn, aân caàn tam caùo, dó chaân kim thaân, thò chö Ñaïi chuùng. Töùc tuøng thaát baûo sö töû ñaïi saøng, thöôïng thaêng hö khoâng, cao nhaát ña-la thoï, nhaát phaûn caùo ngoân: Ngaõ duïc Nieát-baøn. Nhöõ ñaúng Ñaïi chuùng, khaùn ngaõ töû ma hoaøng kim saéc thaân. Nhö thò trieån chuyeån, cao thaát ña-la thoï; thaát phaûn caùo ngoân: Ngaõ duïc Nieát-baøn. Nhöõ ñaúng ñaïi chuùng, öng ñöông thaâm taâm, khaùn ngaõ töû ma hoaøng kim saéc thaân.

Tuøng khoâng trung haï, toïa sö töû saøng, phuïc caùo Ñaïi chuùng: Ngaõ duïc Nieát-baøn. Nhöõ ñaúng thaâm taâm, khaùn ngaõ töû ma hoaøng kim saéc thaân.

Nhó thôøi, Theá Toân tuøng sö töû saøng, phuïc thaêng hö khoâng, cao nhaát Ña-la thoï, phuïc caùo Ñaïi chuùng: Ngaõ duïc Nieát-baøn. Nhöõ ñaúng thaâm taâm, khaùn ngaõ töû ma hoaøng kim saéc thaân. Nhö thò trieån chuyeån, cao thaát Ña-la thoï; thaát phaûn caùo ngoân: Ngaõ duïc Nieát-baøn. Nhöõ ñaúng Ñaïi chuùng khaùn ngaõ töû ma hoaøng kim saéc thaân.

Tuøng khoâng trung haï, toïa sö töû saøng, phuïc caùo Ñaïi chuùng: Ngaõ duïc Nieát-baøn. Nhöõ ñaúng thaâm taâm, khaùn ngaõ töû ma hoaøng kim saéc thaân.

437

大 般 涅 槃 經後分 爾時世尊從師子床復昇虛空高一多羅樹。 復告大眾。我欲涅槃。汝等深心看我紫磨黃 金色身。如是展轉高七多羅樹七反告言。我 欲涅槃。汝等深心看我紫磨黃金色身。 從空中下坐師子床。復告大眾。我欲涅 槃。汝等深心看我紫磨黃金色身。 爾時世尊顯出如來紫磨黃金色身。普示大 眾。如是三反上昇虛空高七多羅樹。三反從 空中下坐師子床。如是慇懃二十四反告諸大 眾。我欲涅槃。汝等深心看我金剛堅固不壞 紫磨黃金無畏色身。如優曇花難可值遇。汝 等當知。我欲涅槃。汝等應當以至誠心看我 紫磨黃金色身。如熱渴人遇清冷水。飲之令 飽無復餘念。汝等大眾。亦復如是。我欲涅 槃。汝等大眾。應當深心瞻仰為是最後見於 如來。自此見已無復再睹。汝等大眾。瞻仰 令足無復後悔。 佛復告諸大眾。我涅槃後。汝諸大眾。應 廣修行早出三有。勿復懈怠散心放逸。 438

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Nhó thôøi, Theá Toân tuøng sö töû saøng phuïc thaêng hö khoâng cao nhaát ña-la thoï, phuïc caùo Ñaïi chuùng: Ngaõ duïc Nieát-baøn. Nhöõ ñaúng thaâm taâm, khaùn ngaõ töû ma hoaøng kim saéc thaân. Nhö thò trieån chuyeån, cao thaát Ña-la thoï; thaát phaûn caùo ngoân: Ngaõ duïc Nieát-baøn. Nhöõ ñaúng Ñaïi chuùng khaùn ngaõ töû ma hoaøng kim saéc thaân.

Tuøng khoâng trung haï, toïa sö töû saøng, phuïc caùo Ñaïi chuùng: Ngaõ duïc Nieát-baøn. Nhöõ ñaúng thaâm taâm, khaùn ngaõ töû ma hoaøng kim saéc thaân.

Nhó thôøi, Theá Toân hieån xuaát Nhö Lai töû ma hoaøng kim saéc thaân, phoå thò Ñaïi chuùng. Nhö thò tam phaûn thöôïng thaêng hö khoâng, cao thaát ña-la thoï, tam phaûn tuøng khoâng trung haï, toïa sö töû saøng. Nhö thò aân caàn nhò thaäp töù phaûn, caùo chö Ñaïi chuùng: Ngaõ duïc Nieát-baøn. Nhöõ ñaúng thaâm taâm, khaùn ngaõ kim cang kieân coá baát hoaïi töû ma hoaøng kim voâ uùy saéc thaân; nhö öu-ñaøm hoa, nan khaû trò ngoä. Nhöõ ñaúng ñöông tri: Ngaõ duïc Nieát-baøn. Nhöõ ñaúng öng ñöông dó chí thaønh taâm, khaùn ngaõ töû ma hoaøng kim saéc thaân. Nhö nhieät khaùt nhaân, ngoä thanh laõnh thuûy, aåm chi linh baõo, voâ phuïc dö nieäm. Nhöõ ñaúng Ñaïi chuùng dieäc phuïc nhö thò. Ngaõ duïc Nieát-baøn, nhöõ ñaúng Ñaïi chuùng öng ñöông thaâm taâm chieâm ngöôõng; vi thò toái haäu kieán ö Nhö Lai. Töï thöû kieán dó, voâ phuïc taùi ñoå. Nhöõ ñaúng Ñaïi chuùng chieâm ngöôõng linh tuùc, voâ phuïc haäu hoái.

Phaät phuïc caùo chö Ñaïi chuùng: Ngaõ Nieát-baøn haäu, nhöõ chö Ñaïi chuùng öng quaûng tu haønh, taûo xuaát tam höõu; vaät phuïc giaûi ñaõi, taùn taâm phoùng daät.

439

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

爾時一切世界天人四眾。遇涅槃光瞻仰佛 者。一切三塗八難世間人天所有煩惱。四重 五逆極惡罪咎。永滅無餘皆得解脫。 爾時世尊顯出紫磨黃金色身。慇懃相告示 大眾已。還舉僧伽梨衣如常所披。

應盡還源品

Nhó thôøi, nhaát thieát theá giôùi, thieân, nhaân, töù chuùng, ngoä Nieát-baøn quang, chieâm ngöôõng Phaät giaû, nhaát thieát tam ñoà, baùt naïn, theá gian nhaân thieân sôû höõu phieàn naõo, töù troïng, nguõ nghòch, cöïc aùc toäi cöõu, vónh dieät voâ dö; giai ñaéc giaûi thoaùt.

Nhó thôøi, Theá Toân hieån xuaát töû ma hoaøng kim saéc thaân, aân caàn töông caùo, thò Ñaïi chuùng dó, hoaøn cöû Taênggiaø-leâ y, nhö thöôøng sôû phi.

ÖÙNG TAÄN HOAØN NGUYEÂN PHAÅM ÑEÄ NHÒ

第二 佛復告諸大眾。我今時至舉身疼痛。說 是語已即入初禪。以涅槃光遍觀世界入寂滅 定。 爾時世尊所言未訖即入初禪。從初禪出入 第二禪。從二禪出入第三禪。從三禪出入第 四禪。從四禪出入虛空處。從空處出入無邊 識處。從識處出入不用處。從不用出入非想 非非想處。從非非想處出入滅盡定。 從滅盡定出還入非想非非想處。從非非想 出入不用處。從不用出入無邊識處。從無邊 440

Phaät phuïc caùo chö Ñaïi chuùng: Ngaõ kim thôøi chí, cöû thaân ñoâng thoáng. Thuyeát thò ngöõ dó, töùc nhaäp sô thieàn; dó Nieát-baøn quang, bieán quaùn theá giôùi, nhaäp tòch dieät ñònh.

Nhó thôøi, Theá Toân sôû ngoân vò ngaät, töùc nhaäp sô thieàn.

Tuøng sô thieàn xuaát, nhaäp ñeä nhò thieàn. Tuøng nhò thieàn xuaát, nhaäp ñeä tam thieàn. Tuøng tam thieàn xuaát, nhaäp ñeä töù thieàn. Tuøng töù thieàn xuaát, nhaäp hö khoâng xöù. Tuøng khoâng xöù xuaát, nhaäp voâ bieân thöùc xöù. Tuøng thöùc xöù xuaát, nhaäp baát duïng xöù. Tuøng baát duïng xuaát, nhaäp phi töôûng phi phi töôûng xöù. Tuøng phi phi töôûng xöù xuaát, nhaäp dieät taän ñònh.

Tuøng dieät taän ñònh xuaát, hoaøn nhaäp phi töôûng phi phi töôûng xöù. Tuøng phi phi töôûng xuaát, nhaäp baát duïng xöù.

Tuøng baát duïng xuaát, nhaäp voâ bieân thöùc xöù. Tuøng voâ bieân thöùc xöù xuaát, nhaäp hö khoâng xöù. Tuøng Khoâng xöù xuaát, 441

大 般 涅 槃 經後分 識處出入虛空處。從空處出入第四禪。從四 禪出入第三禪。從三禪出入第二禪。從二禪 出入第一禪。 爾時世尊。如是逆順入諸禪已。普告大 眾。我以甚深波若。遍觀三界一切六道。諸 山大海大地含生。如是三界根本性離。畢竟 寂滅同虛空相。無名無識永斷諸有。本來平 等無高下想。無見無聞無覺無知。不可繫縛 不可解脫。無眾生無壽命。不生不起不盡不 滅。非世間非非世間。涅槃生死皆不可得。 二際平等等諸法故。閑居靜住無所施為。究 竟安置必不可得。從無住法法性施為。斷一 切相一無所有。法相如是。其知是者名出世 人。是事不知名生死始。汝等大眾。應斷無 明滅生死始。 爾時世尊說是語已復入超禪。從初禪出入 第三禪。從三禪出入虛空處。從虛空出入無 所有處。從無所有出入滅盡想定。 從滅盡定出次第還入。至非想非非想處。 從非非想出入無邊識處。從識處出入第四 442

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

nhaäp Ñeä töù thieàn. Tuøng töù thieàn xuaát, nhaäp ñeä tam thieàn.

Tuøng tam thieàn xuaát, nhaäp ñeä nhò thieàn. Tuøng nhò thieàn xuaát, nhaäp ñeä nhaát thieàn.

Nhó thôøi, Theá Toân nhö thò nghòch, thuaän, nhaäp chö thieàn dó, phoå caùo Ñaïi chuùng: Ngaõ dó thaäm thaâm Baùt-nhaõ, bieán quaùn Tam giôùi: nhaát thieát luïc ñaïo, chö sôn, ñaïi haûi, ñaïi ñòa haøm sanh. Nhö thò Tam giôùi, caên boån taùnh ly, taát caùnh tòch dieät, ñoàng hö khoâng töôùng, voâ danh, voâ thöùc, vónh ñoaïn chö höõu, boån lai bình ñaúng, voâ cao haï töôûng, voâ kieán voâ vaên, voâ giaùc, voâ tri, baát khaû heä phöôïc, baát khaû giaûi thoaùt, voâ chuùng sanh, voâ thoï maïng, baát sanh, baát khôûi, baát taän, baát dieät; phi theá gian, phi phi theá gian; Nieát-baøn, sanh töû giai baát khaû ñaéc; nhò teá bình ñaúng, ñaúng chö phaùp coá. Nhaøn cö tónh truï, voâ sôû thi vi. Cöùu caùnh an trí, taát baát khaû ñaéc. Tuøng voâ truï Phaùp, Phaùp taùnh thi vi, ñoaïn nhaát thieát töôùng, nhaát voâ sôû höõu. Phaùp töôùng nhö thò. Kyø tri thò giaû, danh xuaát theá nhaân; thò söï baát tri, danh sanh töû thuûy. Nhöõ ñaúng ñaïi chuùng öng ñoaïn voâ minh, dieät sanh töû thuûy.

Nhó thôøi, Theá Toân thuyeát thò ngöõ dó, phuïc nhaäp sieâu thieàn. Tuøng sô thieàn xuaát, nhaäp ñeä tam thieàn. Tuøng tam thieàn xuaát, nhaäp hö khoâng xöù. Tuøng hö khoâng xuaát, nhaäp voâ sôû höõu xöù. Tuøng voâ sôû höõu xuaát, nhaäp dieät taän töôûng ñònh.

Tuøng dieät taän ñònh xuaát, thöù ñeä hoaøn nhaäp chí phi töôûng phi phi töôûng xöù. Tuøng phi phi töôûng xuaát, nhaäp voâ bieân thöùc xöù. Tuøng thöùc xöù xuaát, nhaäp ñeä töù thieàn. Tuøng 443

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

禪。從四禪出入第二禪。從二禪出入於初 禪。

töù thieàn xuaát, nhaäp ñeä nhò thieàn. Tuøng nhò thieàn xuaát, nhaäp ö Sô thieàn.

如是逆順入超禪已。復告大眾。我以摩訶

Ñaïi chuùng: Ngaõ dó Ma-ha Baùt-nhaõ, bieán quaùn tam giôùi:

般若。遍觀三界有情無情。一切人法悉皆究

höõu tình, voâ tình, nhaát thieát nhaân, phaùp, taát giai cöùu

竟。無繫縛者。無解脫者。無主無依,不可攝

Nhö thò nghòch, thuaän nhaäp sieâu thieàn dó, phuïc caùo

caùnh voâ heä phöôïc giaû, voâ giaûi thoaùt giaû, voâ chuû, voâ y, baát khaû nhieáp trì, baát xuaát tam giôùi, baát nhaäp chö höõu, boån

持。不出三界。不入諸有。本來清淨無垢無

lai thanh tònh, voâ caáu, voâ phieàn naõo, döõ hö khoâng ñaúng.

煩惱。與虛空等。不平等非不平等。盡諸動

Baát bình ñaúng, phi baát bình ñaúng. Taän chö ñoäng nieäm, tö

念思想心息。如是法相名大涅槃。真見此法

Chaân kieán thöû phaùp, danh vi giaûi thoaùt. Phaøm phu baát tri,

名為解脫。凡夫不知名曰無明。 作是語已復入超禪。從初禪出乃至入滅盡 定。從滅盡定出乃至入初禪。 如是逆順入超禪已。復告大眾。我以佛眼 遍觀三界一切諸法,無明本際性本解脫。於十 方求了不能得。根本無故。所因枝葉皆悉解 脫。無明解脫故。乃至老死皆得解脫。以是 因緣。我今安住常寂滅光名大涅槃。

töôûng, taâm töùc. Nhö thò phaùp töôùng, danh Ñaïi Nieát-baøn. danh vieát voâ minh.

Taùc thò ngöõ dó, phuïc nhaäp sieâu thieàn. Tuøng Sô thieàn xuaát, naõi chí nhaäp Dieät taän ñònh. Tuøng Dieät taän ñònh xuaát, naõi chí nhaäp Sô thieàn.

Nhö thò nghòch, thuaän, nhaäp Sieâu thieàn dó, phuïc caùo Ñaïi chuùng: Ngaõ dó Phaät nhaõn, bieán quaùn tam giôùi: nhaát thieát chö phaùp, voâ minh boån teá. Taùnh boån giaûi thoaùt; ö thaäp phöông caàu, lieãu baát naêng ñaéc; caên boån voâ coá, sôû nhaân chi dieäp, giai taát giaûi thoaùt. Voâ minh giaûi thoaùt coá, naõi chí laõo töû, giai ñaéc giaûi thoaùt. Dó thò nhaân duyeân, ngaõ kim an truï thöôøng tòch dieät quang, danh Ñaïi Nieát-baøn.

爾時阿難。無極悲哀憂愁痛苦。心狂慌亂

Nhó thôøi, A-nan voâ cöïc bi ai, öu saàu thoáng khoå, taâm

情識昏迷。如重醉人都無知覺。不見四眾。

cuoàng hoaûng loaïn, tình thöùc hoân meâ, nhö troïng tuùy nhaân,

不知如來已入涅槃為未涅槃。

Nieát-baøn, vi vò Nieát-baøn.

444

ñoâ voâ tri giaùc; baát kieán töù chuùng, baát tri Nhö Lai dó nhaäp

445

大 般 涅 槃 經後分 爾時世尊。如是三反從超入諸禪定遍觀法 界。普為大眾三反說法。如來如是展轉二十 七反入諸禪定。阿難。以不知故佛入一禪即 致一問。如是二十七反問阿泥樓逗。佛已涅 槃為未涅槃。 阿泥樓逗深知如來入諸禪定。二十七反皆 答阿難。佛未涅槃。 爾時一切大眾皆悉慌亂都不覺知。如來涅 槃為未涅槃。 爾時世尊。三反入諸禪定。三反示誨眾 已。於七寶床右脅而臥。頭枕北方足指南 方。面向西方後背東方。其七寶床微妙瓔珞 以為莊嚴。娑羅樹林四雙八隻。西方一雙在 如來前。東方一雙在如來後。北方一雙在佛 之首。南方一雙在佛之足。 爾時世尊。娑羅林下寢臥寶床。於其中夜 入第四禪寂然無聲。於是時頃便般涅槃。 大覺世尊入涅槃已。其娑羅林東西二雙合 為一樹。南北二雙合為一樹。垂覆寶床蓋於 446

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Nhó thôøi, Theá Toân nhö thò tam phaûn, tuøng sieâu, nhaäp chö thieàn ñònh; bieán quaùn phaùp giôùi, phoå vò Ñaïi chuùng, tam phaûn thuyeát phaùp. Nhö Lai nhö thò trieån chuyeån nhò thaäp thaát phaûn, nhaäp chö thieàn ñònh. A-nan dó baát tri coá, Phaät nhaäp nhaát thieàn, töùc trí nhaát vaán. Nhö thò nhò thaäp thaát phaûn, vaán A-neâ-laâu-ñaäu: Phaät dó Nieát-baøn, vi vò Nieátbaøn?

A-neâ-laâu-ñaäu, thaâm tri Nhö Lai nhaäp chö thieàn ñònh, nhò thaäp thaát phaûn, giai ñaùp A-nan: Phaät vò Nieát-baøn.

Nhó thôøi, nhaát thieát Ñaïi chuùng giai taát hoaûng loaïn, ñoâ baát giaùc tri Nhö Lai Nieát-baøn, vi vò Nieát-baøn.

Nhó thôøi, Theá Toân tam phaûn nhaäp chö thieàn ñònh, tam phaûn thò hoái chuùng dó, ö thaát baûo saøng, höõu hieáp nhi ngoïa, ñaàu chaåm baéc phöông, tuùc chæ nam phöông, dieän höôùng taây phöông, haäu boái ñoâng phöông. Kyø thaát baûo saøng, vi dieäu anh laïc dó vi trang nghieâm. Sa-la thoï laâm, töù song baùt chích: taây phöông nhaát song, taïi Nhö Lai tieàn; ñoâng phöông nhaát song, taïi Nhö Lai haäu; baéc phöông nhaát song, taïi Phaät chi thuû; nam phöông nhaát song, taïi Phaät chi tuùc.

Nhó thôøi, Theá Toân, sa-la laâm haï, taåm ngoïa baûo saøng. Ö kyø trung daï, nhaäp Ñeä töù thieàn, tòch nhieân voâ thinh. Ö thò thôøi khoaûnh, tieän baùt Nieát-baøn. Ñaïi giaùc Theá Toân nhaäp Nieát-baøn dó, kyø sa-la laâm, ñoâng taây nhò song hieäp vi nhaát thoï, nam baéc nhò song hieäp vi nhaát thoï, thuøy phuù baûo saøng, caùi ö Nhö Lai. Kyø thoï töùc thôøi thaûm nhieân bieán baïch, do nhö baïch haïc; chi, dieäp, 447

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

如來。其樹即時慘然變白猶如白鶴。枝葉花 果皮幹悉皆爆裂墮落。漸漸枯悴摧折無餘。

hoa, quaû, bì, caùn, taát giai boäc lieät, ñoïa laïc; tieäm tieäm khoâ tuïy, toài chieát voâ dö.

爾時十方無量萬億恒河沙普佛世界。一切

Phaät theá giôùi, nhaát thieát ñaïi ñòa giai ñaïi chaán ñoäng, xuaát chuûng chuûng aâm, xöôùng ngoân: Khoå tai! Khoå tai! Theá giôùi hö khoâng. Dieãn xuaát voâ thöôøng, khoå, khoâng, ai thaùn chi thanh.

大地皆大震動。出種種音唱言。苦哉苦哉。 世界空虛。演出無常苦空哀歎之聲。

Nhó thôøi, thaäp phöông voâ löôïng vaïn öùc Haèng haø sa phoå

爾時十方世界一切諸山。目真鄰陀山。

Nhó thôøi, thaäp phöông theá giôùi, nhaát thieát chö sôn:

摩訶目真鄰陀山。鐵圍山。大鐵圍山。諸須

Muïc-chaân-laân-ñaø sôn, Ma-ha Muïc-chaân-laân-ñaø sôn, Thieát vi sôn, Ñaïi thieát vi sôn, chö Tu-di sôn, Baûo sôn, Höông sôn, Kim sôn, Haéc sôn, nhaát thieát ñaïi ñòa sôû höõu chö sôn, nhaát thôøi chaán lieät, taát giai baêng ñaûo; xuaát ñaïi aâm thanh,

彌山香山寶山。金山黑山。一切大地所有諸 山。一時震裂悉皆崩倒。出大音聲震吼世界 唱言。苦哉苦哉。如何一旦世間孤露。慧日 滅沒大涅槃山。一切眾生喪真慈父。失所敬 天,無瞻仰者。 爾時十方世界一切大海。皆悉混濁沸湧濤 波。出種種音唱言。苦哉苦哉。正覺已滅眾 生罪苦。長夜久流生死大海。迷失正路何由 解脫。 爾時一切江河溪澗溝壑。川流泉源渠井浴 池。悉皆傾覆水盡枯涸。 爾時十方世界大地虛空寂然大闇。日月精 448

chaán hoáng theá giôùi, xöôùng ngoân: Khoå tai! Khoå tai! Nhö haø nhaát ñaùn, theá gian coâ loä? Tueä nhaät dieät moät Ñaïi Nieát-baøn sôn; nhaát thieát chuùng sanh taùng chaân töø phuï, thaát sôû kính thieân, voâ chieâm ngöôõng giaû!

Nhó thôøi, thaäp phöông theá giôùi, nhaát thieát ñaïi haûi, giai taát hoãn tröôïc, phí duõng ñaøo ba, xuaát chuûng chuûng aâm, xöôùng ngoân: Khoå tai! Khoå tai! Chaùnh giaùc dó dieät; chuùng sanh toäi khoå tröôøng daï cöûu löu sanh töû ñaïi haûi, meâ thaát chaùnh loä, haø do giaûi thoaùt?

Nhó thôøi, nhaát thieát giang haø, kheâ giaûn caâu haùc, xuyeân löu tuyeàn nguyeân, cöø tænh duïc trì, taát giai khuynh phuùc, thuûy taän khoâ haïc.

Nhó thôøi, thaäp phöông theá giôùi, ñaïi ñòa hö khoâng, tòch nhieân ñaïi aùm; nhaät nguyeät tinh quang, taát voâ phuïc chieáu.

449

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

光悉無復照。黑闇愁惱彌布世界。於是時間 忽然黑風鼓怒驚振。吹扇塵沙彌闇世界。

Haéc aùm saàu naõo di boá theá giôùi. Ö thò thôøi gian, hoát nhieân haéc phong coå noä kinh chaán, xuy phieán traàn sa, di aùm theá giôùi.

爾時大地一切卉木藥草諸樹,花果枝葉,悉 皆摧折碎落無遺。

Nhó thôøi, ñaïi ñòa nhaát thieát huûy moäc döôïc thaûo chö

於是時頃十方世界一切諸天。遍滿虛空哀 號悲歎。震動三千大千世界。雨無數百千種 種上妙天香,天花。遍滿三千大千世界積高須 彌供養如來。 於上空中復雨無數天幢,天幡,天瓔珞,天 軒蓋,天寶珠。遍滿虛空變成寶臺。四面珠瓔 七寶鉸絡。光明華彩供養如來。 於上空中復奏無數微妙天樂。鼓吹絃歌出

thoï, hoa quaû chi dieäp, taát giai toài chieát, toaùi laïc voâ di. Ö thò thôøi khoaûnh, thaäp phöông theá giôùi, nhaát thieát chö thieân bieán maõn hö khoâng, ai haøo bi thaùn, chaán ñoäng Tam thieân ñaïi thieân theá giôùi, vuõ voâ soá baù thieân chuûng chuûng thöôïng dieäu thieân höông, thieân hoa, bieán maõn Tam thieân ñaïi thieân theá giôùi, tích cao Tu-di, cuùng döôøng Nhö Lai. Ö thöôïng khoâng trung, phuïc vuõ voâ soá thieân traøng, thieân phan, thieân anh laïc, thieân hieân caùi, thieân baûo chaâu, bieán maõn hö khoâng, bieán thaønh baûo ñaøi, töù dieän chaâu anh, thaát baûo giaûo laïc, quang minh hoa thaùi, cuùng döôøng Nhö Lai. Ö thöôïng khoâng trung, phuïc taáu voâ soá vi dieäu thieân

種種音唱言。苦哉苦哉。佛已涅槃。世界空 虛。群生眼滅。煩惱羅剎大欲流行。行苦相 續痛輪不息。

nhaïc, coå xuùy huyeàn ca, xuaát chuûng chuûng aâm, xöôùng ngoân:

爾時阿難。心慌迷悶都不覺知。不識如來

Nhó thôøi, A-nan taâm khoå meâ muoän, ño baát giaùc tri, baát

已入涅槃未入涅槃。唯見非恒境界。復問樓 豆。佛涅槃耶。

thöùc Nhö Lai dó nhaäp Nieát-baøn, vò nhaäp Nieát-baøn. Duy

樓逗答言。大覺世尊已入涅槃。 450

Khoå tai! Khoå tai! Phaät dó Nieát-baøn. Theá giôùi khoâng hö.

Quaàn sanh nhaõn dieät; phieàn naõo la-saùt, ñaïi duïc löu haønh; haønh khoå töông tuïc, thoáng luaân baát töùc.

kieán phi haèng caûnh giôùi. Phuïc vaán Laâu-ñaäu: Phaät Nieátbaøn da?

Laâu-ñaäu ñaùp ngoân: Ñaïi giaùc Theá Toân dó nhaäp Nieát-baøn.

451

大 般 涅 槃 經後分 爾時阿難聞是語已。悶絕躄地猶如死人。 寂無氣息冥冥不曉。 爾時樓逗。以清冷水灑阿難面扶之令起。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Nhó thôøi, A-nan vaên thò ngöõ dó, muoän tuyeät tòch ñòa, do nhö töû nhaân, tòch voâ khí töùc, minh minh baát hieåu.

Nhó thôøi, Laâu-ñaäu dó thanh laõnh thuûy, saùi A-nan dieän, phoø chi linh khôûi, dó thieän phöông tieän nhi uûy duï chi, ngöù

以善方便而慰喻之語阿難言。哀哉哀哉。痛

A-nan ngoân: Ai tai, ai tai! Thoáng khoå! Naïi haø! Naïi haø!

苦。奈何奈何。莫大愁毒熱惱亂心。如來化

Maïc ñaïi saàu ñoäc, nhieät naõo loaïn taâm. Nhö Lai hoùa duyeân

緣周畢。一切人天無能留者。苦哉苦哉。奈 何奈何。何期今日人天之師為事究竟。無能 留者。奈何我與汝等且共裁抑。 復慰喻言。阿難。佛雖涅槃而有舍利無上 法寶。常住於世。能為眾生而作歸依。我與

chaâu taát, nhaát thieát nhaân, thieân, voâ naêng löu giaû. Khoå tai!

Khoå tai! Naïi haø? Naïi haø? Haø kyø kim nhaät nhaân thieân chi sö, vi söï cöùu caùnh, voâ naêng löu giaû? Naïi haø? Ngaõ döõ nhöõ ñaúng thaû coäng taøi öùc.

Phuïc uûy duï ngoân: A-nan! Phaät tuy Nieát-baøn, nhi höõu xaù-lôïi, voâ thöôïng Phaùp baûo, thöôøng truï ö theá; naêng vò chuùng sanh nhi taùc quy y. Ngaõ döõ nhöõ ñaúng, ñöông caàn

汝等當勤精進。以佛法寶授與眾生。令脫眾

tinh taán, dó Phaät Phaùp baûo, thoï döõ chuùng sanh, linh thoaùt

苦報如來恩。

chuùng khoå, baùo Nhö Lai aân.

爾時阿難。聞慰喻已漸得醒悟。哽咽流 淚悲不自勝。其拘尸那城娑羅林間縱廣十二

Nhó thôøi, A-nan vaên uûy duï dó, tieäm ñaéc tænh ngoä, ngaïnh yeát löu leä, bi baát töï thaéng. Kyø Caâu-thi-na thaønh, sa-la laâm gian, tuùng quaûng thaäp nhò do tuaàn, thieân, nhaân ñaïi chuùng

由旬。天人大眾皆悉遍滿。尖頭針鋒受無量

giai taát bieán maõn; tieâm ñaàu chaâm phong, thoï voâ löôïng

眾。間無空缺不相障蔽。

chuùng, gian voâ khoâng khuyeát, baát töông chöôùng teá.

爾時無數億菩薩一切大眾。悉皆迷悶昏亂 濁心。都不覺知如來涅槃及未涅槃。唯見非 恒變動。一時同問樓逗。佛涅槃耶。 452

Nhó thôøi, voâ soá öùc Boà Taùt, nhaát thieát ñaïi chuùng, taát giai meâ muoän, hoân loaïn tröôïc taâm; ñoâ baát giaùc tri Nhö Lai Nieát-baøn caäp vò Nieát-baøn. Duy kieán phi haèng bieán ñoäng; nhaát thôøi ñoàng vaán Laâu-ñaäu: Phaät Nieát-baøn da?

453

大 般 涅 槃 經後分 爾時樓逗告諸大眾一切天人。大覺世尊已 入涅槃。 爾時無數一切大眾聞是語已。一時昏迷悶

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Nhó thôøi, Laâu-ñaäu caùo chö ñaïi chuùng, nhaát thieát thieân, nhaân: Ñaïi giaùc Theá Toân dó nhaäp Nieát-baøn.

Nhó thôøi, voâ soá nhaát thieát ñaïi chuùng, vaên thò ngöõ dó, nhaát thôøi hoân meâ, muoän tuyeät tòch ñòa; khoå ñoäc nhaäp taâm,

絕躄地。苦毒入心隘聲不出。其中或有隨佛

aûi thinh baát xuaát. Kyø trung hoaëc höõu tuøy Phaät dieät giaû;

滅者。或失心者。或身心戰掉者。或互相執

hoaëc thaát taâm giaû; hoaëc thaân taâm chieán traïo giaû; hoaëc hoã

手哽咽流淚者。或常搥胸大叫者。或舉手拍

töông chaáp thuû, ngaïnh yeát löu leä giaû; hoaëc thöôøng chuøy hung ñaïi khieáu giaû; hoaëc cöû thuû phaùch ñaàu, töï baït phaùt

頭自拔髮者。或有唱言痛哉痛哉荼毒苦哉。

giaû. Hoaëc höõu xöôùng ngoân: Thoáng tai! Thoáng tai! Ñoà ñoäc

或有唱言如來涅槃一何疾哉。或有唱言失我

khoå tai! Hoaëc höõu xöôùng ngoân: Nhö Lai Nieát-baøn, nhaát

所敬天者。或有歎言世界空虛眾生眼滅者。

haø taät giaû? Hoaëc höõu xöôùng ngoân: Thaát ngaõ sôû kính thieân giaû! Hoaëc höõu thaùn ngoân: Theá giôùi khoâng hö, chuùng sanh

或有歎言煩惱大鬼已流行者。或有歎言眾生

nhaõn dieät giaû! Hoaëc höõu thaùn ngoân: Chuùng sanh thieän

善芽種子滅者。或有歎言魔王欣慶解甲冑

nha chuûng töû dieät giaû! Hoaëc höõu thaùn ngoân: Ma vöông

者。或有呵責身心無常觀者。或有正觀得解

haân khaùnh, giaûi giaùp truï giaû! Hoaëc höõu ha traùch thaân taâm, voâ thöôøng quaùn giaû. Hoaëc höõu chaùnh quaùn, ñaéc giaûi

脫者。或有傷歎無歸依者。中有遍體血現流

thoaùt giaû. Hoaëc höõu thöông thaùn: Voâ quy y giaû. Trung höõu

灑地者。如是異類殊音。一切大眾哀聲普震

bieán theå huyeát hieän, löu saùi ñòa giaû. Nhö thò dò loaïi thuø

一切世界。

aâm, nhaát thieát ñaïi chuùng ai thinh phoå chaán nhaát thieát theá giôùi.

爾時娑婆世界主尸棄大梵天王。知佛已入

Nhó thôøi, Ta-baø theá giôùi chuû, Thi-khí Ñaïi Phaïm Thieân

涅槃。與諸天眾即從初禪飛空而下。舉聲大

vöông, tri Phaät dó nhaäp Nieát-baøn, döõ chö thieân chuùng, töùc

哭流淚悲咽。投如來前悶絕躄地。久乃蘇醒 哀不自勝。即於佛前以偈悲歎。 454

tuøng Sô thieàn, phi khoâng nhi haù, cöû thinh ñaïi khoác, löu leä bi yeát, ñaàu Nhö Lai tieàn, muoän tuyeät tòch ñòa, cöûu naõi toâ tænh, ai baát töï thaéng. Töùc ö Phaät tieàn, dó keä bi thaùn: 455

大 般 涅 槃 經後分

456

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

世尊往昔本誓願 為我等故居忍土 乃隱無量自在力 貧所樂法度眾生

Theá Toân vaõng tích boån theä nguyeän,

方便逐宜隨應說 眾生無不受安樂 誘進令出三有苦 究竟皆至涅槃道

Phöông tieän truïc nghi tuøy öùng thuyeát,

如來慈母育眾生 普飲眾生大悲乳 何期一旦忽捨離 人天孤露無所依

Nhö Lai töø maãu duïc chuùng sanh,

痛哉眾生善種芽 無天甘露令增長 善芽漸漸衰滅已 罪業相牽墮惡道

Thoáng tai chuùng sanh thieän chuûng nha!

奈何世界悉空虛 眾生正慧眼已滅

Naïi haø theá giôùi taát khoâng hö?

Vò ngaõ ñaúng coá cö nhaãn ñoä; Naõi aån voâ löôïng töï taïi löïc, Baàn sôû laïc phaùp ñoä chuùng sanh.

Chuùng sanh voâ baát thoï an laïc; UÛy taán linh xuaát tam höõu khoå, Cöùu caùnh giai chí Nieát-baøn ñaïo.

Phoå aåm chuùng sanh ñaïi bi nhuõ; Haø kyø nhaát ñaùn hoát xaû ly, Nhaân, thieân coâ loä voâ sôû y?

Voâ thieân cam loä linh taêng tröôûng; Thieän nha tieäm tieäm suy dieät dó, Toäi nghieäp töông khieân ñoïa aùc ñaïo.

Chuùng sanh chaùnh tueä nhaõn dó dieät; 457

大 般 涅 槃 經後分 既行無明黑闇中 墮落三有淪溺苦

Kyù haønh voâ minh haéc aùm trung,

奈何眾生罪無救 願依舍利得解脫

Naïi haø chuùng sanh toäi voâ cöùu?

勸請如來大悲力 救護令我脫苦地

Khuyeán thænh Nhö Lai ñaïi bi löïc,

何其痛哉此惡世

Haø kyø thoáng tai thöû aùc theá?

如來棄我入涅槃。

Nhö Lai khí ngaõ nhaäp Nieát-baøn!

爾時釋提桓因。與諸大眾從空而下唱言。 苦哉苦哉。發聲大哭悲泣流淚。投如來前悶 絕躄地。久乃蘇醒悲哀哽咽。胡跪佛前。說 偈哀歎。

458

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Ñoïa laïc tam höõu luaân nòch khoå.

Nguyeän y xaù-lôïi ñaéc giaûi thoaùt;

Cöùu hoä linh ngaõ thoaùt khoå ñòa.

Nhó thôøi, Thích-ñeà-hoaøn-nhaân döõ chö ñaïi chuùng, tuøng khoâng nhi haù, xöôùng ngoân: Khoå tai! Khoå tai! Phaùt thinh ñaïi khoác, bi khaáp löu leä, ñaàu Nhö Lai tieàn, muoän tuyeät tòch ñòa, cöûu naõi toâ tænh, bi ai ngaïnh yeát, hoà quî Phaät tieàn, thuyeát keä ai thaùn:

如來歷劫行苦行 普為我等群生故

Nhö Lai lòch kieáp haønh khoå haïnh,

得成無上正覺道 等育眾生如一子 施法藥中為上藥

Ñaéc thaønh Voâ thöôïng Chaùnh giaùc ñaïo,

療病醫中為勝醫

Lieäu beänh y trung vi thaéng y;

Phoå vò ngaõ ñaúng quaàn sanh coá;

Ñaúng duïc chuùng sanh nhö nhaát töû.

Thí phaùp döôïc trung vi thöôïng döôïc,

459

大 般 涅 槃 經後分

460

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

大慈悲雲蔭眾生 甘露慧雨雨一切

Ñaïi töø bi vaân aám chuùng sanh,

慧日光照無明闇 無明眾生見聖道 聖月慈光照六趣 三有蒙光脫眾苦

Tueä nhaät quang chieáu voâ minh aùm,

何期於今捨大悲 已入涅槃眾不見 本誓大悲今何在 棄捨眾生如涕唾

Haø kyø ö kim xaû ñaïi bi,

我等一切諸眾生 如犢失母必當死 四眾互相執手哭 搥胸大哀動三界

Ngaõ ñaúng nhaát thieát chö chuùng sanh,

苦哉苦哉諸有人 如何一旦盡孤露

Khoå tai! Khoå tai! Chö höõu nhaân,

我等福盡苦何甚 善芽燋燃無復潤

Ngaõ ñaúng phöôùc taän khoå haø thaäm?

Cam loä tueä vuõ vuõ nhaát thieát.

Voâ minh chuùng sanh kieán Thaùnh ñaïo; Thaùnh nguyeät töø quang chieáu luïc thuù, Tam höõu moâng quang thoaùt chuùng khoå.

Dó nhaäp Nieát-baøn chuùng baát kieán?

Boån theä ñaïi bi kim haø taïi, Khí xaû chuùng sanh nhö theá thoùa?

Nhö ñoäc thaát maãu taát ñöông töû; Töù chuùng hoã töông chaáp thuû khoác, Chuøy hung ñaïi ai ñoäng Tam giôùi.

Nhö haø nhaát ñaùn taän coâ loä?

Thieän nha tieàu nhieân voâ phuïc nhuaän.

461

大 般 涅 槃 經後分 唯願法寶舍利光 照我令脫三有苦 哀哉痛哉我等眾 幾何重得見如來 爾時樓逗。悲哀號泣傷悼無量。胡跪佛 前。以偈悲歎。 正覺法王育我等 飲我法乳長法身 眾生法身未成立 又復慧命少資糧 應以八音常演暢 令眾聞已悉悟道 常放大慈五色光 令眾蒙光皆解脫 如何今已永涅槃 行苦眾生何依趣 苦哉世尊捨大悲 我等孤窮必當死

462

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Duy nguyeän Phaùp baûo, xaù-lôïi quang, Chieáu ngaõ linh thoaùt tam höõu khoå.

Ai tai! Thoáng tai! Ngaõ ñaúng chuùng, Kyû haø truøng ñaéc kieán Nhö Lai? Nhó thôøi, Laâu-ñaäu bi ai haøo khaáp, thöông ñieäu voâ löôïng, hoà quî Phaät tieàn, dó keä bi thaùn: Chaùnh giaùc Phaùp vöông duïc ngaõ ñaúng, AÅm ngaõ Phaùp nhuõ tröôûng Phaùp thaân.

Chuùng sanh Phaùp thaân vò thaønh laäp, Höïu phuïc tueä maïng thieåu tö löông,

Öng dó baùt aâm thöôøng dieãn xöôùng, Linh chuùng vaên dó taát ngoä ñaïo; Thöôøng phoùng ñaïi töø nguõ saéc quang, Linh chuùng moâng quang giai giaûi thoaùt Nhö haø kim dó vónh Nieát-baøn?

Haønh khoå chuùng sanh haø y thuù?

Khoå tai! Theá Toân xaû ñaïi bi, Ngaõ ñaúng coâ cuøng taát ñöông töû.

463

大 般 涅 槃 經後分

464

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

雖知世尊現方便 我等無能不悲哀 四眾迷悶昏失心 哀動天地震三界 世尊獨處大安樂 眾生大苦欲何之

Tuy tri Theá Toân hieän phöông tieän,

世尊往昔為我等 眾劫捨頭截手足 得成無上正覺道 不久住世即涅槃 我及四眾處無明 魔王欣慶捨甲冑

Theá Toân vaõng tích vò ngaõ ñaúng,

哀哉世尊願大悲 舍利慈光攝我等 伏請世尊愍四眾

Ai tai! Theá Toân! Nguyeän Ñaïi bi

法寶流潤願不窮

Phaùp baûo löu nhuaän nguyeän baát cuøng.

我等不能即殞滅 苟存餘命能幾何

Ngaõ ñaúng baát naêng, töùc vaãn dieät;

Ngaõ ñaúng voâ naêng baát bi ai; Töù chuùng meâ muoän hoân thaát taâm, Ai ñoäng thieân ñòa, chaán Tam giôùi.

Theá Toân ñoäc xöû ñaïi an laïc, Chuùng sanh ñaïi khoå, duïc haø chi?

Chuùng kieáp xaû ñaàu, tieät thuû tuùc; Ñaéc thaønh voâ thöôïng chaùnh giaùc ñaïo, Baát cöûu truï theá, töùc Nieát-baøn.

Ngaõ caäp töù chuùng xöû voâ minh, Ma vöông haân khaùnh xaû giaùp truï;

Xaù-lôïi töø quang nhieáp ngaõ ñaúng.

Phuïc thænh Theá Toân maãn töù chuùng,

Caåu toàn, dö maïng naêng kyû haø?

465

大 般 涅 槃 經後分 苦哉痛切難堪忍 重見世尊無復期 爾時阿難。悶絕漸醒舉手拍頭。搥胸哽 咽悲泣流淚。哀不自勝。長跪佛前。以偈悲 歎。

466

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Khoå tai! Thoáng thieát nan kham nhaãn!

Truøng kieán Theá Toân, voâ phuïc kyø.

Nhó thôøi, A-nan muoän tuyeät tieäm tænh, cöû thuû phaùch ñaàu, chuøy hung ngaïnh yeát, bi khaáp löu leä, ai baát töï thaéng; tröôøng quî Phaät tieàn, dó keä bi thaùn:

我昔與佛誓願力 幸共同生釋種中

Ngaõ tích döõ Phaät theä nguyeän löïc,

如來得成正覺道 我為侍者二十載

Nhö Lai ñaéc thaønh chaùnh giaùc ñaïo,

深心敬養情不足

Thaâm taâm kính döôõng tình baát tuùc,

一旦見棄入涅槃 哀哉哀哉荼毒苦

Nhaát ñaùn kieán khí nhaäp Nieát-baøn;

無極長夜痛切心 我身未脫諸有網 無明之㲉未出離

Voâ cöïc tröôøng daï thoáng thieát taâm.

世尊慧觜未啄破 如何見捨疾涅槃

Theá Toân tueä truy vò traùc phaù,

Haïnh coäng ñoàng sanh Thích chuûng trung;

Ngaõ vi thò giaû nhò thaäp taûi.

Ai tai! Ai tai! Ñoà ñoäc khoå!

Ngaõ thaân vò thoaùt chö höõu voõng, Voâ minh chi xaùc vò xuaát ly;

Nhö haø kieán xaû, taät Nieát-baøn?

467

大 般 涅 槃 經後分 我如初生之嬰兒 失母不久必當死 世尊如何見放捨 獨出三界受安樂

Ngaõ nhö sô sanh chi anh nhi,

我今懺悔於世尊 侍佛已來二十年 四威儀中多懈墮 不能悅可大聖心

Ngaõ kim saùm hoái ö Theá Toân,

願正覺尊大慈悲 施我甘露令安樂 我願窮盡未來際 常覲世尊為侍者

Nguyeän Chaùnh giaùc toân ñaïi töø bi

唯願世尊大慈光 一切世界攝受我 痛哉痛哉不可說 鳴咽何能陳聖恩

Duy nguyeän Theá Toân ñaïi töø quang,

爾時無數億恒河沙菩薩。一切世間天人 大眾。互相執手悲泣流淚。哀不自勝各相裁 468

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Thaát maãu, baát cöûu taát ñöông töû; Theá Toân nhö haø kieán phoùng xaû, Ñoäc xuaát Tam giôùi, thoï an laïc?

Thò Phaät dó lai nhò thaäp nieân; Töù oai nghi trung ña giaûi noïa, Baát naêng duyeät khaû Ñaïi thaùnh taâm.

Thí ngaõ cam loä linh an laïc; Ngaõ nguyeän cuøng taän vò lai teá, Thöôøng caän Theá Toân vi thò giaû.

Nhaát thieát theá giôùi, nhieáp thoï ngaõ.

Thoáng tai! Thoáng tai! Baát khaû thuyeát!

Minh yeát haø naêng traàn Thaùnh aân.

Nhó thôøi, voâ soá öùc Haèng haø sa Boà Taùt, nhaát thieát theá gian thieân nhaân ñaïi chuùng, hoã töông chaáp thuû, bi khaáp löu leä, ai baát töï thaéng. Caùc töông taøi öùc, töùc giai töï bieän 469

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

抑。即皆自辦無數微妙香花。曼陀羅花,摩 訶曼陀羅花,曼殊沙花,摩訶曼殊沙花,無數天 上人間海岸栴檀沈水。百千萬種和香。無數 香泥香水。寶蓋寶幢寶幡真珠瓔珞。遍滿虛 空。投如來前。悲哀供養。 爾時拘尸城內男女大小一切人眾悲哀流 淚。各辦無數微妙香花幡蓋等倍勝於前。投 如來所悲哀供養。 爾時四天王。與諸天眾悲哀流淚。各辦無 數香花一切供養等三倍於前。悲泣流淚來詣 佛所。投如來前,悲哀供養。 五天如是倍勝於前。 色界無色界諸天亦如是倍勝供養。

大 般 涅 槃 經 卷 第 四十一

voâ soá vi dieäu höông hoa: maïn-ñaø-la hoa, ma-ha maïn-ñaø-la hoa, maïn-thuø-sa hoa, ma-ha maïn-thuø-sa hoa; voâ soá thieân thöôïng nhaân gian haûi ngaïn chieân-ñaøn, traàm thuûy, baù thieân vaïn chuûng hoøa höông, voâ soá höông neâ, höông thuûy; baûo caùi, baûo traøng, baûo phan, chaân chaâu anh laïc, bieán maõn hö khoâng; ñaàu Nhö Lai tieàn, bi ai cuùng döôøng.

Nhó thôøi, Caâu-thi thaønh noäi, nam, nöõ, ñaïi, tieåu, nhaát thieát ñaïi chuùng, bi ai löu leä, caùc bieän voâ soá vi dieäu höông hoa, phan, caùi ñaúng, boäi thaéng ö tieàn; ñaàu Nhö Lai sôû, bi ai cuùng döôøng.

Nhó thôøi, Töù thieân vöông döõ chö thieân chuùng, bi ai löu leä, caùc bieän voâ soá höông hoa, nhaát thieát cuùng döôøng ñaúng, tam boäi ö tieàn, bi khaáp löu leä, lai ngheä Phaät sôû; ñaàu Nhö Lai tieàn, bi ai cuùng döôøng.

Nguõ thieân nhö thò, boäi thaéng ö tieàn.

Saéc giôùi, Voâ saéc giôùi chö thieân dieäc phuïc nhö thò, boäi thaéng cuùng döôøng.

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä töù thaäp nhaát Chung

終

470

471

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT-BAØN KINH HAÄU PHAÀN

卷 第 四十二

QUYEÅN ÑEÄ TÖÙ THAÄP NHÒ

機感茶毘品

CÔ CAÛM TRAØ-TYØ PHAÅM ÑEÄ TAM

第三 爾時拘尸城內一切男女悲泣流淚。不知茶

Nhó thôøi, Caâu-thi thaønh noäi, nhaát thieát nam nöõ bi

毘法則云何。問阿難言。如來涅槃如何法則

khaáp löu leä, baát tri traø-tyø phaùp taéc vaân haø, vaán A-nan

可以茶毘。 爾時帝釋具陳上事而以告言。如佛所說依 輪王法。 爾時拘尸城內一切人民。悲泣流淚總入城 中。即作金棺七寶莊嚴。即辦微妙無價白㲲 千張。無數細軟妙兜羅綿。辦無數微妙栴檀

ngoân: Nhö Lai Nieát-baøn, nhö haø phaùp taéc, khaû dó traø-tyø?

Nhó thôøi, Ñeá-thích cuï traàn thöôïng söï, nhi dó caùo ngoân: Nhö Phaät sôû thuyeát: y Luaân vöông phaùp.

Nhó thôøi, Caâu-thi thaønh noäi, nhaát thieát nhaân daân bi khaáp löu leä; toång nhaäp thaønh trung, töùc taùc kim quan, thaát baûo trang nghieâm. Töùc bieän vi dieäu voâ giaù baïch ñieäp thieân tröông, voâ soá teá nhuyeãn dieäu ñaâu-la-mieân. Bieän voâ soá vi dieäu chieân-ñaøn traàm thuûy, baù thieân vaïn chuûng hoøa

沈水。百千萬種和香香泥香水。一切繒蓋幡

höông, höông neâ, höông thuûy, nhaát thieát taêng caùi, phan,

花香等。如雲遍滿在於空中積高須彌。既辦

hoa, höông ñaúng; nhö vaân bieán maõn taïi ö khoâng trung,

已訖悲哀流淚。將至佛所投如來前。悲咽不 勝而伸供養。 522

tích cao Tu-di. Kyù bieän dó ngaät, bi ai löu leä, töông chí Phaät sôû, ñaàu Nhö Lai tieàn, bi yeát baát thaéng, nhi thaân cuùng döôøng.

523

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

爾時拘尸城內一切人民及諸大眾。重復悲 哀哽咽流淚。復持無量香花幡蓋一切供具。 如雲遍滿空中。互相執手搥胸哽咽。涕泣盈 目哀震大千。投如來前悲哀供養。

Nhó thôøi, Caâu-thi thaønh noäi, nhaát thieát nhaân daân caäp chö Ñaïi chuùng truøng phuïc bi ai, ngaïnh yeát löu leä. Phuïc trì voâ löôïng höông hoa, phan, caùi. Nhaát thieát cuùng cuï, nhö vaân bieán maõn khoâng trung. Hoã töông chaáp thuû, chuøy hung, ngaïnh yeát, theá khaáp doanh muïc, ai chaán ñaïi thieân; ñaàu Nhö Lai tieàn, bi ai cuùng döôøng.

爾時大眾悲哽鳴咽深重敬心。各以細妙白 㲲障手。扶於如來入金棺中。注滿香油棺門 即閉。

Nhó thôøi, Ñaïi chuùng bi ngaïnh minh yeát, thaâm troïng kính taâm, caùc dó teá dieäu baïch ñieäp chöôùng thuû, phoø ö Nhö Lai, nhaäp kim quan trung, chuù maõn höông du; quan moân töùc beá.

爾時拘尸城內一切士女貪福善心總欲攝取 如來功德。不令天人一切大眾同舉佛棺。即 共詳議遣四力士壯大無雙。脫其所著瓔珞衣 服期心請舉如來聖棺欲入城內。自伸供養盡 其神力都不能勝。

Nhó thôøi, Caâu-thi thaønh noäi, nhaát thieát só nöõ tham phöôùc thieän taâm, toång duïc nhieáp thuû Nhö Lai coâng ñöùc; baát linh thieân, nhaân, nhaát thieát ñaïi chuùng ñoàng cöû Phaät quan; töùc coäng töôøng nghò, khieån töù löïc só traùng ñaïi voâ song, thoaùt kyø sôû tröôùc anh laïc, y phuïc, kyø taâm thænh cöû Nhö Lai thaùnh quan; duïc nhaäp thaønh noäi, töï thaân cuùng döôøng. Taän kyø thaàn löïc, ñoâ baát naêng thaêng.

爾時城內復遣八大力士。至聖棺所脫所著 衣共擎佛棺。皆盡神力都亦不得。

Nhó thôøi, thaønh noäi phuïc khieån baùt ñaïi löïc só chí thaùnh quan sôû; thoaùt sôû tröôùc y, coäng kình Phaät quan. Giai taän thaàn löïc, ñoâ dieäc baát ñaéc.

拘尸城內復遣十六極大力士。來至棺所脫 所著衣。共舉佛棺亦不能勝。

Caâu-thi thaønh noäi, phuïc khieån thaäp luïc cöïc ñaïi löïc só lai chí quan sôû; thoaùt sôû tröôùc y, coäng cöû Phaät quan; dieäc baát naêng thaêng.

爾時樓逗語力士言。縱使盡城內人男女大 小。舉如來棺欲入城內亦不能得。何況汝等 而能勝耶。汝等當請大眾及諸天力助汝舉棺

Nhó thôøi, Laâu-ñaäu ngöù löïc só ngoân: Tuùng söû taän thaønh noäi nhaân, nam nöõ ñaïi tieåu, cöû Nhö Lai quan, duïc nhaäp thaønh noäi, dieäc baát naêng ñaéc. Haø huoáng nhöõ ñaúng nhi naêng thaêng da? Nhöõ ñaúng ñöông thænh ñaïi chuùng caäp chö thieân löïc, trôï nhöõ cöû quan, naõi ñaéc nhaäp thaønh.

乃得入城。 524

525

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

樓逗所言未訖。爾時帝釋即持微妙大七寶 蓋無數香花幡蓋音樂。與諸天眾悲泣流淚。 垂在空中供養聖棺。至第六天及色界天。皆 如帝釋供養聖棺。

Laâu-ñaäu sôû ngoân vò ngaät, nhó thôøi Ñeá thích töùc trì vi dieäu ñaïi thaát baûo caùi, voâ soá höông, hoa, phan, caùi, aâm nhaïc, döõ chö thieân chuùng, bi khaáp löu leä, thuøy taïi khoâng trung, cuùng döôøng thaùnh quan. Chí ñeä luïc thieân, caäp Saéc giôùi thieân, giai nhö Ñeá thích, cuùng döôøng thaùnh quan.

爾時世尊大悲普覆。令諸世間得平等心得 福無異。於娑羅林即自舉棺。昇虛空中高一 多羅樹。拘尸城內一切人民及諸世間人天大

Nhó thôøi, Theá Toân ñaïi bi phoå phuù, linh chö theá gian ñaéc bình ñaúng taâm, ñaéc phöôùc voâ dò; ö sa-la laâm, töùc töï cöû quan, thaêng hö khoâng trung, cao nhaát ña-la thoï. Caâu-thi thaønh noäi, nhaát thieát nhaân daân caäp chö theá gian nhaân thieân ñaïi chuùng ñaúng, coäng baát ñaéc cöû Phaät thaùnh quan.

眾等,共不得舉佛聖棺。 爾時帝釋及諸天眾。即持七寶大蓋四柱寶 臺四面莊嚴。七寶瓔珞垂虛空中覆佛聖棺。 無數香花幢幡瓔珞。音樂微妙雜綵空中供 養。至第六天色界諸天。倍前帝釋覆佛聖棺 及所供養。 爾時拘尸城內一切人民。見佛聖棺昇在空 中。搥胸大哭悲咽懊惱。 爾時一切天人於大聖尊寶棺前路。遍散七 寶真珠香花瓔珞微妙雜綵繽紛如雲。地及虛 空悉皆遍滿。哀泣流淚供養如來七寶靈棺。 同聲唱言。苦哉苦哉。我等無福。舉佛聖棺 遂不能得。我等孤露何有善根。 526

Nhó thôøi Ñeá thích caäp chö thieân chuùng töùc trì thaát baûo ñaïi caùi, töù truï baûo ñaøi, töù dieän trang nghieâm thaát baûo anh laïc, thuøy hö khoâng trung, phuù Phaät thaùnh quan. Voâ soá höông, hoa, traøng, phan, anh laïc, aâm nhaïc, vi dieäu taïp thaùi, khoâng trung cuùng döôøng. Chí ñeä luïc thieân, saéc giôùi chö thieân, boäi tieàn Ñeá-thích, phuù Phaät thaùnh quan caäp sôû cuùng döôøng.

Nhó thôøi, Caâu-thi thaønh noäi, nhaát thieát nhaân daân kieán Phaät thaùnh quan thaêng taïi khoâng trung, chuøy hung ñaïi khoác, bi yeát aùo naõo.

Nhó thôøi, nhaát thieát thieân, nhaân, ö Ñaïi thaùnh toân baûo quan tieàn loä, bieán taùn thaát baûo chaân chaâu, höông hoa, anh laïc; vi dieäu taïp thaùi taân phaân nhö vaân; ñòa caäp hö khoâng taát giai bieán maõn. Ai khaáp löu leä, cuùng döôøng Nhö Lai thaát baûo linh quan, ñoàng thanh xöôùng ngoân: Khoå tai!

Khoå tai! Ngaõ ñaúng voâ phöôùc, cöû Phaät thaùnh quan, toaïi baát naêng ñaéc. Ngaõ ñaúng coâ loä, haø höõu thieän caên?

527

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

爾時世尊大聖金棺。於娑羅林虛空之中。 徐徐乘空從拘尸城西門而入。

Nhó thôøi, Theá Toân Ñaïi thaùnh kim quan, ö sa-la laâm hö khoâng chi trung, töø töø thöøa khoâng, tuøng Caâu-thi thaønh taây moân nhi nhaäp.

爾時拘尸城內一切士女。無數菩薩聲聞天 人大眾。地及虛空悉皆遍滿。隨從如來大聖 靈棺。互相執手號聲大哭。搥胸叫喚喑咽流 淚。各持無數香花寶幢幡蓋。地及虛空悉皆 遍滿。悲號哀歎供養靈棺。

Nhó thôøi, Caâu-thi thaønh noäi, nhaát thieát só nöõ, voâ soá Boà Taùt, Thanh vaên, thieân, nhaân Ñaïi chuùng, ñòa caäp hö khoâng, taát giai bieán maõn; tuøy tuøng Nhö Lai Ñaïi thaùnh linh quan; hoã töông chaáp thuû, haøo thinh ñaïi khoác, chuøy hung khieáu hoaùn, aám yeát löu leä. Caùc trì voâ soá höông hoa, baûo traøng, phan, caùi; ñòa caäp hö khoâng, taát giai bieán maõn; bi haøo ai thaùn, cuùng döôøng linh quan.

其拘尸那城一面縱廣四十八由旬。爾時如

Kyø Caâu-thi-na thaønh, nhaát dieän tuùng quaûng töù thaäp baùt do tuaàn. Nhó thôøi, Nhö Lai thaát baûo kim quan töø töø thöøa khoâng, tuøng Caâu-thi thaønh ñoâng moân nhi xuaát. Thöøa khoâng höõu nhieãu, nhaäp thaønh nam moân. Tieäm tieäm khoâng haønh, tuøng baéc moân xuaát. Thöøa khoâng taû nhieãu, hoaøn tuøng Caâu-thi taây moân nhi nhaäp. Nhö thò trieån chuyeån, nhieãu tam taùp dó.

來七寶金棺。徐徐乘空從拘尸城東門而出。 乘空右繞入城南門。漸漸空行從北門出。乘 空左繞還從拘尸西門而入。如是展轉遶三帀 已。 乘空徐徐還入西門。乘空而行從東門出。 空行左遶入城北門。漸漸空行從南門出。乘 空右遶還入西門。如是展轉遶經四帀。如是 左右遶拘尸城經于七帀。 爾時七寶聖棺當入城時。一切大眾悲號 哽咽。各持無數微妙香木。栴檀沈水一切寶 香。文理香潔普熏世界。復持無數寶幢幡蓋 香花瓔珞。至茶毘所悲哀供養。 528

Thöøa khoâng töø töø hoaøn nhaäp Taây moân. Thöøa khoâng nhi haønh, tuøng Ñoâng moân xuaát. Khoâng haønh taû nhieãu, nhaäp thaønh Baéc moân. Tieäm tieäm khoâng haønh, tuøng nam moân xuaát. Thöøa khoâng höõu nhieãu, hoaøn nhaäp Taây moân.

Nhö thò trieån chuyeån, nhieãu kinh töù taùp. Nhö thò taû, höõu, nhieãu Caâu-thi thaønh, kinh vu thaát taùp.

Nhó thôøi, thaát baûo Thaùnh quan ñöông nhaäp thaønh thôøi, nhaát thieát Ñaïi chuùng bi haøo ngaïnh yeát, caùc trì voâ soá vi dieäu höông, moäc, chieân ñaøn, traàm thuûy, nhaát thieát baûo höông, vaên lyù höông khieát, phoå huaân theá giôùi. Phuïc trì voâ soá baûo traøng, phan, caùi, höông hoa anh laïc, chí traø-tyø sôû, bi ai cuùng döôøng.

529

大 般 涅 槃 經後分 爾時四天王及諸天眾悲泣流淚。各持天上 上妙栴檀沈水。表裏香潔芬馥周遍。各五百 根大如車輪。復持一切寶香寶幢寶蓋妙花瓔 珞。至茶毘所悲哀供養。第二天各一千根。 第三天各二千。第四天各三千。第五天各四 千。第六天各五千。及幡花至茶毘所悲哀供 養。 爾時色界無色諸天惟有香花。至茶毘所悲 哀供養。 爾時一切世間大眾。各持微妙栴檀沈水香 花幢蓋。至茶毘所悲哀供養。 爾時樓逗。涕泣盈目哀悼無極。從諸天人 乞妙香木栴檀沈水。足六千根。文理香潔芬 馥周遍。至茶毘所悲哀供養。 阿耨達池四面縱廣二百由旬出四大河。佛 初成道恒河北岸。一樹栴檀隨佛而生。大如 車輪高七多羅樹。香氣普熏供養如來。其香 樹神與樹俱生。常取此香供養於佛。佛入涅 槃此一檀樹即隨佛滅。枝葉俱落神亦隨死。 有諸異神取此香樹。送茶毘所悲哀供養。 530

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Nhó thôøi, Töù Thieân vöông caäp chö thieân chuùng, bi khaáp löu leä, caùc trì thieân thöôïng, thöôïng dieäu chieân ñaøn traàm thuûy, bieåu lyù höông khieát, phaân phöùc chaâu bieán, caùc nguõ baù caên, ñaïi nhö xa luaân. Phuïc trì nhaát thieát baûo höông, baûo traøng, baûo caùi, dieäu hoa anh laïc, chí traø-tyø sôû, bi ai cuùng döôøng. Ñeä nhò thieân, caùc nhaát thieân caên; ñeä tam thieân, caùc nhò thieân; ñeä töù thieân, caùc tam thieân; ñeä nguõ thieân, caùc töù thieân; ñeä luïc thieân, caùc nguõ thieân; caäp phan hoa, chí traø-tyø sôû, bi ai cuùng döôøng.

Nhó thôøi, saéc giôùi, voâ saéc chö thieân, duy höõu höông, hoa, chí traø-tyø sôû, bi ai cuùng döôøng.

Nhó thôøi, nhaát thieát theá gian Ñaïi chuùng, caùc trì vi dieäu chieân ñaøn traàm thuûy, höông, hoa, traøng, caùi, chí traø-tyø sôû, bi ai cuùng döôøng.

Nhó thôøi, Laâu-ñaäu, theá khaáp doanh muïc, ai ñieäu voâ cöïc; tuøng chö thieân, nhaân, khaát dieäu höông moäc, chieân ñaøn traàm thuûy, tuùc luïc thieân caên, vaên lyù höông khieát, phaân phöùc chaâu bieán; chí traø-tyø sôû, bi ai cuùng döôøng.

A-naäu-ñaït trì, töù dieän tuùng quaûng nhò baù do-tuaàn, xuaát töù ñaïi haø. Phaät sô thaønh ñaïo, Haèng haø baéc ngaïn, nhaát thoï chieân ñaøn, tuøy Phaät nhi sanh; ñaïi nhö xa luaân, cao thaát ña-la thoï, höông khí phoå huaân, cuùng döôøng Nhö Lai. Kyø höông thoï thaàn döõ thoï caâu sanh, thöôøng thuû thöû höông, cuùng döôøng ö Phaät. Phaät nhaäp Nieát-baøn, thöû nhaát ñaøn thoï töùc tuøy Phaät dieät, chi dieäp caâu laïc, thaàn dieäc tuøy töû. Höõu chö dò thaàn thuû thöû höông thoï, toáng traø-tyø sôû, bi ai cuùng döôøng.

531

大 般 涅 槃 經後分 其地乃是三世諸佛茶毘之處。大覺世尊乘 本願力亦於是處茶毘。是處有諸往古諸佛無 量寶塔。金剛不壞堅固之處。 爾時如來大聖寶棺。漸漸空行至茶毘所。 徐徐乘空下安七寶床。其床一切眾妙瓔珞無 價雜綵以為莊嚴。於是時頃復經七日。 爾時拘尸城內一切士女。無數菩薩聲聞三 十三天一切大眾。悲哀哽咽持諸幡蓋寶幢香 花。隨從佛棺經於七日。以佛神力一切天人 無飢渴想一無思食。唯見哀泣戀慕如來。既 滿七日大聖如來將欲出棺。 爾時拘尸城內一切士女無數大眾。復大哀 泣震動世界。復持香花無數幢蓋微妙天樂。 投佛棺前哀咽供養。 是時大眾悲哽流淚。各以細微白㲲自障其 手深重敬心。從寶棺中扶於如來紫磨黃金三 十二相八十種好堅固不壞金剛之身。安祥而 出置七寶床。 爾時大眾重大悲哀。聲震十方普佛世界。 532

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Kyø ñòa naõi thò tam theá chö Phaät traø-tyø chi xöù. Ñaïi giaùc Theá Toân thöøa boån nguyeän löïc, dieäc ö thò xöù traø-tyø. Thò xöù, höõu chö vaõng coå chö Phaät voâ löôïng baûo thaùp; kim cang baát hoaïi kieân coá chi xöù.

Nhó thôøi, Nhö Lai Ñaïi Thaùnh baûo quan tieäm tieäm khoâng haønh, chí traø-tyø sôû; töø töø thöøa khoâng haï, an thaát baûo saøng. Kyø saøng, nhaát thieát chuùng dieäu anh laïc, voâ giaù taïp thaùi, dó vi trang nghieâm. Ö thò thôøi khoaûnh, phuïc kinh thaát nhaät.

Nhó thôøi, Caâu-thi thaønh noäi, nhaát thieát só nöõ, voâ soá Boà Taùt, Thanh vaên, Tam thaäp Tam thieân, nhaát thieát Ñaïi chuùng, bi ai ngaïnh yeát, trì chö phan, caùi, baûo traøng, höông, hoa, tuøy tuøng Phaät quan, kinh ö thaát nhaät. Dó Phaät thaàn löïc, nhaát thieát thieân, nhaân, voâ cô khaùt töôûng; nhaát voâ tö thöïc; duy kieán ai khaáp, luyeán moä Nhö Lai. Kyù maõn thaát nhaät, Ñaïi Thaùnh Nhö Lai töông duïc xuaát quan.

Nhó thôøi, Caâu-thi thaønh noäi, nhaát thieát só nöõ, voâ soá ñaïi chuùng phuïc ñaïi ai khaáp, chaán ñoäng theá giôùi. Phuïc trì höông, hoa, voâ soá, traøng, phan, vi dieäu thieân nhaïc, ñaàu Phaät quan tieàn, ai yeát cuùng döôøng.

Thò thôøi, ñaïi chuùng bi ngaïnh löu leä, caùc dó teá vi baïch ñieäp, töï chöôùng kyø thuû; thaâm troïng kính taâm, tuøng baûo quan trung, phoø ö Nhö Lai töû ma hoaøng kim Tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo, kieân coá baát hoaïi kim cang chi thaân; an töôøng nhi xuaát, trí thaát baûo saøng.

Nhó thôøi, ñaïi chuùng truøng ñaïi bi ai, thanh chaán thaäp phöông, phoå Phaät theá giôùi. Phuïc trì nhaát thieát höông, hoa, 533

大 般 涅 槃 經後分 復持一切香花繒蓋音樂深心供養。悶絕哽咽 投如來前。 是時大眾復更悲咽盈目流淚。各持無數香 水香泥。深重敬心從頭至足。灌洗如來三十 二相八十種好無量福德智慧莊嚴。金剛堅固 紫磨黃金不壞色身。復洗寶棺微妙清淨。既 灌洗已。是時大眾復大號哭悲哀哽咽。燒微 妙寶香散七寶花。無數寶幡幢蓋地及虛空悉 皆遍滿。悲哀號泣供養如來。 是時大眾衘哀喑咽。即持無數妙兜羅綿。 從頭至足纏裹如來金剛色身。既纏身已。復 以上妙無價白㲲千張。於兜羅上次第相重纏 如來身。纏身已訖。是時大眾重大悲哀號哭 悶絕。復持香花幡蓋寶幢音樂哽咽供養。 是時大眾哀泣流淚深重敬心。各以白㲲障 手喑咽悲哽。共扶如來入寶棺中。注滿香油 棺門尋閉。 爾時大眾重大悲哀聲震世界。復持香花幡 蓋音樂。號悼悲泣供養寶棺。 534

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

taêng caùi, aâm nhaïc, thaâm taâm cuùng döôøng; muoän tuyeät ngaïnh yeát, ñaàu Nhö Lai tieàn.

Thò thôøi, ñaïi chuùng phuïc caùnh bi yeát, doanh muïc löu leä, caùc trì voâ soá höông thuûy, höông neâ, thaâm troïng kính taâm; tuøng ñaàu chí tuùc, quaùn taåy Nhö Lai Tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo, voâ löôïng phöôùc ñöùc trí tueä trang nghieâm kim cang kieân coá töû ma hoaøng kim baát hoaïi saéc thaân. Phuïc taåy baûo quan, vi dieäu thanh tònh. Kyù quaùn taåy dó thò thôøi Ñaïi chuùng phuïc ñaïi haøo khoác, bi ai ngaïnh yeát; thieâu vi dieäu baûo höông, taùn thaát baûo hoa. Voâ soá baûo phan, traøng, caùi, ñòa caäp hö khoâng, taát giai bieán maõn. Bi ai haøo khaáp, cuùng döôøng Nhö Lai. Thò thôøi, Ñaïi chuùng, nhai ai aám yeát, töùc trì voâ soá dieäu ñaâu-la-mieân; tuøng ñaàu chí tuùc, trieàn lyù Nhö Lai kim cang saéc thaân. Kyù trieàn thaân dó, phuïc dó thöôïng dieäu voâ giaù baïch ñieäp thieân tröông, ö ñaâu-la thöôïng, thöù ñeä töông truøng, trieàn Nhö Lai thaân. Trieàn thaân dó ngaät, thò thôøi Ñaïi chuùng truøng ñaïi bi ai, haøo khoác muoän tuyeät. Phuïc trì höông, hoa, phan, caùi, baûo traøng, aâm nhaïc, ngaïnh yeát cuùng döôøng.

Thò thôøi, Ñaïi chuùng, ai khaáp löu leä, thaâm troïng kính taâm, caùc dó baïch ñieäp chöôùng thuû; aám yeát bi ngaïnh, coäng phoø Nhö Lai nhaäp baûo quan trung; chuù maõn höông du, quan moân taàm beá.

Nhó thôøi, ñaïi chuùng truøng ñaïi bi ai, thinh chaán theá giôùi. Phuïc trì höông, hoa, phan, caùi, aâm nhaïc, haøo ñieäu bi khaáp, cuùng döôøng baûo quan.

535

大 般 涅 槃 經後分 爾時一切大眾所集微妙香木積高須彌。芬 馥香氣普薰世界。相重密次成大香樓。四面 七寶莊嚴。幢蓋幡花瓔珞雜綵。遍空如雲以 為莊嚴。人天音樂悲哀供養。 是時天人大眾。將欲舉棺置香樓上。復大 悲哀搥胸大叫聲震大千。復持幢蓋香花音樂 悲哀供養。 是時大眾哀悼悲結深重敬心。各以白㲲 障手。共舉如來大聖寶棺。置於莊嚴妙香樓 上。復大號泣絕而復甦唱言。苦哉苦哉。何 期孤露無有依恃。悲咽流淚。復散香花寶幢 幡蓋音樂雜綵。一切盡心悲哀供養。 爾時如來大聖寶棺。既上微妙寶香樓已。 將欲舉火茶毘如來。是時大眾復大號哭驚震 大千。復更深重悲哀供養大聖寶棺及妙香 樓。 爾時一切大眾哀泣盈目。各持七寶香炬大 如車輪。艷彩光明遍照世界。一時大哭茶毘 香樓。哀震大千一切世界。復以香花遍滿供 養。 536

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Nhó thôøi, nhaát thieát Ñaïi chuùng, sôû taäp vi dieäu höông moäc, tích cao Tu-di, phaân phöùc höông khí, phoå huaân theá giôùi, töông truøng maät thöù, thaønh ñaïi höông laâu. Töù dieän thaát baûo trang nghieâm; traøng, caùi, phan, hoa, anh laïc taïp thaùi, bieán khoâng nhö vaân, dó vi trang nghieâm. Nhaân, thieân aâm nhaïc, bi ai cuùng döôøng.

Thò thôøi, Thieân, nhaân Ñaïi chuùng, töông duïc cöû quan, trí höông laâu thöôïng, phuïc ñaïi bi ai, chuøy hung ñaïi khieáu, thinh chaán Ñaïi thieân. Phuïc trì traøng, caùi, höông, hoa, aâm nhaïc, bi ai cuùng döôøng.

Thò thôøi, Ñaïi chuùng ai ñieäu bi keát, thaâm troïng kính taâm, caùc dó baïch ñieäp chöôùng thuû, coäng cöû Nhö Lai Ñaïi Thaùnh baûo quan, trí ö trang nghieâm dieäu höông laâu thöôïng. Phuïc ñaïi haøo khaáp, tuyeät nhi phuïc toâ, xöôùng ngoân: Khoå tai!

Khoå tai! Haø kyø coâ loä, voâ höõu y thò? Bi yeát löu leä, phuïc taùn höông hoa; baûo traøng, phan, caùi, aâm nhaïc, taïp thaùi, nhaát thieát taän taâm, bi ai cuùng döôøng.

Nhó thôøi, Nhö Lai Ñaïi Thaùnh baûo quan, kyù thöôïng vi dieäu baûo höông laâu dó, töông duïc cöû hoûa, traø-tyø Nhö Lai. Thò thôøi, Ñaïi chuùng phuïc ñaïi haøo khoác, kinh chaán Ñaïi thieân; phuïc caùnh thaâm troïng bi ai cuùng döôøng Ñaïi Thaùnh baûo quan caäp dieäu höông laâu.

Nhó thôøi, nhaát thieát Ñaïi chuùng, ai khaáp doanh muïc, caùc trì thaát baûo höông cöï, ñaïi nhö xa luaân, dieäm theå quang minh, bieán chieáu theá giôùi; nhaát thôøi ñaïi khoác, traø-tyø höông laâu; ai chaán ñaïi thieân, nhaát thieát theá giôùi. Phuïc dó höông, hoa, bieán maõn cuùng döôøng.

537

大 般 涅 槃 經後分 是時寶炬至香樓所自然殄滅。是時一切大 眾復持無上七寶大炬焰光普照。悲哀流淚投 香樓所皆悉殄滅。 爾時一切海神。持海中火七寶大炬無數光 焰。投香樓所亦皆殄滅。是時大眾。長時號 哭一切供養。不知如來何緣未畢。投火香樓 茶毘不燃。 爾時世尊大悲普潤。待迦葉眾來至乃燃。 時大迦葉。與五百弟子在耆闍崛山。去拘尸 城五十由旬。身心寂然入于三昧。於正受中 倏爾心驚。舉身顫慄從定中出。見諸山地皆 大震動。即知如來已入涅槃。告諸弟子。我 佛大師入般涅槃。時經七日已入棺中。苦哉 苦哉。應當疾往至如來所。恐已茶毘不得見 佛三十二相八十種好真淨色身。 迦葉。以敬佛故不敢飛空往如來所。即將 弟子尋路疾行。悲哀速往正滿七日。至拘尸 城城東路首。迦葉。遇見一婆羅門執一天花 隨路而來。迦葉問言。仁者何來。 答曰。佛般涅槃我於茶毘所來。 538

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Thò thôøi, baûo cöï, chí höông laâu sôû, töï nhieân ñieån dieät.

Thò thôøi, nhaát thieát ñaïi chuùng phuïc trì voâ thöôïng thaát baûo ñaïi cöï, dieäm quan phoå chieáu; bi ai löu leä, ñaàu höông laâu sôû, giai taát ñieån dieät.

Nhó thôøi, nhaát thieát Haûi thaàn, trì haûi trung hoûa, thaát baûo ñaïi cöï, voâ soá quang dieäm, ñaàu höông laâu sôû, dieäc giai ñieån dieät. Thò thôøi, Ñaïi chuùng, tröôøng thôøi haøo khoác, nhaát thieát cuùng döôøng, baát tri Nhö Lai haø duyeân vò taát, ñaàu hoûa höông laâu, traø-tyø baát nhieân.

Nhó thôøi, Theá Toân ñaïi bi phoå nhuaän, ñaõi Ca-dieáp chuùng, lai chí naõi nhieân. Thôøi, Ñaïi Ca-dieáp döõ nguõ baù ñeä töû, taïi Kyø-xaø-quaät sôn, khöù Caâu-thi thaønh nguõ thaäp do tuaàn, thaân taâm tòch nhieân, nhaäp vu Tam-muoäi. Ö chaùnh thoï trung, thuùc nhó taâm kinh, cöû thaân chieán laät. Tuøng ñònh trung xuaát, kieán chö sôn ñòa, giai ñaïi chaán ñoäng; töùc tri Nhö Lai dó nhaäp Nieát-baøn. Caùo chö ñeä töû: Ngaõ Phaät Ñaïi sö nhaäp Baùt Nieát-baøn, thôøi kinh thaát nhaät, dó nhaäp quan trung. Khoå tai! Khoå tai! Öng ñöông taät vaõng, chí Nhö Lai sôû. Khuûng dó traø-tyø, baát ñaéc kieán Phaät, tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo, chaân tònh saéc thaân.

Ca-dieáp dó kính Phaät coá, baát caûm phi khoâng, vaõng Nhö Lai sôû; töùc töông ñeä töû, taàm loä taät haønh, bi ai toác vaõng.

Chaùnh maõn thaát nhaät, chí Caâu-thi thaønh. Thaønh ñoâng loä thuû, Ca-dieáp ngoä kieán nhaát baø-la-moân, chaáp nhaát thieân hoa, tuøy loä nhi lai. Ca-dieáp vaán ngoân: Nhaân giaû haø lai? Ñaùp vieát: Phaät Baùt Nieát-baøn. Ngaõ ö traø-tyø sôû lai.

539

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

復問。此是何花。

Phuïc vaán: Thöû thò haø hoa?

答言。於茶毘所得此天花。

Ñaùp ngoân: Ö traø-tyø sôû, ñaéc thöû thieân hoa.

迦葉就乞。答言。不得。我期將歸擬示六 親家中供養。 迦葉。就借著其頂上便即悶絕。昏迷躄 地喑咽悲哽。良久乃甦即自惟忖。於此號泣 不見如來八十種好紫磨色身。無所追益。即 與弟子疾共前進。至拘尸城北門而入。於其 城中入一僧坊。見諸比丘叢聚一處。語迦葉 言。汝等遠來深勞苦耶。安坐待食。 迦葉答言。我之大師已入涅槃。我有何情 安此待食。 諸比丘言。汝師是誰。 答言。汝不知耶。哀哉痛苦。大覺世尊今 已涅槃。 比丘聞已各大歡喜而作是言。快哉快哉。 如來在世禁制我等戒律嚴峻。我等甚不堪忍 不能依行。今已涅槃嚴峻禁戒已應放捨。汝 且待食。有何急耶。 540

Ca-dieáp töïu khaát. Ñaùp ngoân: Baát ñaéc. Ngaõ kyø töông quy, nghó thò luïc thaân, gia trung cuùng döôøng.

Ca-dieáp töïu taù, tröôùc kyø ñænh thöôïng. Tieän töùc muoän tuyeät, hoân meâ tòch ñòa; aám yeát bi ngaïnh, löông cöûu naõi toâ.

Töùc töï duy thoån: Ö thöû haøo khaáp, baát kieán Nhö Lai baùt thaäp chuûng haûo, töû ma saéc thaân, voâ sôû truy ích. Töùc döõ ñeä töû, taät coäng tieàn taán; chí Caâu-thi thaønh, baéc moân nhi nhaäp. Ö kyø thaønh trung, nhaäp nhaát taêng phöôøng, kieán chö tyø-kheo, toøng tuï nhaát xöù, ngöù Ca-dieáp ngoân: Nhöõ ñaúng vieãn lai, thaâm lao khoå da? An toïa ñaõi thöïc.

Ca-dieáp ñaùp ngoân: Ngaõ chi ñaïi sö dó nhaäp Nieát-baøn.

Ngaõ höõu haø tình, an thöû ñaõi thöïc?

Chö tyø-kheo ngoân: Nhöõ sö thò thuøy? Ñaùp ngoân: Nhöõ baát tri da? Ai tai thoáng khoå! Ñaïi giaùc Theá Toân, kim dó Nieát-baøn!

Tyø-kheo vaên dó, caùc ñaïi hoan hyû, nhi taùc thò ngoân: Khoaùi tai! Khoaùi tai! Nhö Lai taïi theá, caám cheá ngaõ ñaúng.

Giôùi luaät nghieâm tuaán, ngaõ ñaúng thaäm baát kham nhaãn; baát naêng y haønh. Kim dó Nieát-baøn, nghieâm tuaán caám giôùi, dó öng phoùng xaû. Nhöõ thaû ñaõi thöïc, höõu haø caáp da?

541

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

佛神力故掩諸天耳。及大迦葉諸弟子等皆 悉不聞惡比丘語。唯有迦葉獨自聞之。於是 迦葉。即將弟子悲泣流淚疾往佛所。

Phaät thaàn löïc coá, yeåm chö thieân nhó, caäp ñaïi Ca-dieáp chö ñeä töû ñaúng, giai taát baát vaên aùc tyø-kheo ngöõ. Duy höõu Ca-dieáp, ñoäc töï vaên chi. Ö thò, Ca-dieáp töùc töông ñeä töû, bi khaáp löu leä, taät vaõng Phaät sôû.

是時迦葉與諸弟子竊共思念。我等如何 得諸供物。將至佛所供養如來。迦葉復言。 我自生長在此城中。乞供養物亦應可得。將 諸弟子即就城內次第告乞。得妙白㲲足滿千 張。復得無數妙兜羅綿。復得無量寶花香泥 香水香油。寶幢幡蓋音樂弦歌瓔珞雜綵悉皆 具足。迦葉與諸弟子悲哀流淚。即持疾往出 城西門。

Thò thôøi, Ca-dieáp döõ chö ñeä töû, thieát coäng tö nieäm: Ngaõ ñaúng nhö haø ñaéc chö cuùng vaät, töông chí Phaät sôû, cuùng döôøng Nhö Lai? Ca-dieáp phuïc ngoân: Ngaõ töï sanh tröôûng taïi thöû thaønh trung; khaát cuùng döôøng vaät, dieäc öng khaû ñaéc. Töông chö ñeä töû, töùc töïu thaønh noäi, thöù ñeä caùo khaát, ñaéc dieäu baïch ñieäp, tuùc maõn thieân tröông. Phuïc ñaéc voâ soá dieäu ñaâu-la mieân. Phuïc ñaéc voâ löôïng baûo hoa, höông neâ, höông thuûy, höông du, baûo traøng, phan, caùi, aâm nhaïc huyeàn ca, anh laïc, taïp thaùi, taát giai cuï tuùc. Ca-dieáp döõ chö ñeä töû, bi ai löu leä, töùc trì taät vaõng, xuaát thaønh Taây moân.

爾時迦葉即聞茶毘之所一切大眾悲咽號 哭。共問帝釋已供養訖。如何得火然此香樓 茶毘如來。 帝釋答言。大眾且待。摩訶迦葉即時而 至。釋言未訖一切大眾正於哀中即見迦葉。 與諸弟子尋路悲來。眾即停哀便為開路。迦 葉前進遙見佛棺。將諸弟子一時禮拜。號哭 哽咽悶絕躄地。昏濁亂心良久乃醒,流淚不 勝。漸漸前行問大眾言。如何得開大聖金 棺。 542

Nhó thôøi, Ca-dieáp töùc vaên traø-tyø chi sôû, nhaát thieát ñaïi chuùng bi yeát haøo khoác, coäng vaán Ñeá-thích: Dó cuùng döôøng ngaät, nhö haø ñaéc hoûa, nhieân thöû höông laâu, traø-tyø Nhö Lai? Ñeá-thích ñaùp ngoân: Ñaïi chuùng thaû ñaõi. Ma-ha Ca-dieáp töùc thôøi nhi chí. Thích ngoân vò ngaät, nhaát thieát Ñaïi chuùng, chaùnh ö ai trung, töùc kieán Ca-dieáp döõ chö ñeä töû, taàm loä bi lai. Chuùng töùc ñình ai, tieän vò khai loä. Ca-dieáp tieàn taán, dao kieán Phaät quan, töông chö ñeä töû, nhaát thôøi leã baùi, haøo khoác ngaïnh yeát, muoän tuyeät tòch ñòa, hoân tröôïc loaïn taâm, löông cöûu naõi tænh, löu leä baát thaéng. Tieäm tieäm tieàn haønh, vaán ñaïi chuùng ngoân: Nhö haø ñaéc khai Ñaïi Thaùnh kim quan?

543

大 般 涅 槃 經後分 大眾答言。佛入涅槃已經二七。恐有損 壞。如何得開。 迦葉答言。如來之身金剛堅固。常樂我淨

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Ñaïi chuùng ñaùp ngoân: Phaät nhaäp Nieát-baøn, dó kinh nhò thaát. Khuûng höõu toån hoaïi, nhö haø ñaéc khai?

Ca-dieáp ñaùp ngoân: Nhö Lai chi thaân, kim cang kieân coá, thöôøng, laïc, ngaõ, tònh, baát khaû trôû hoaïi; ñöùc höông phaân

不可沮壞。德香芬馥若栴檀山。作是語已涕

phöùc, nhöôïc chieân-ñaøn sôn. Taùc thò ngöõ dó, theá, töù giao

泗交流至佛棺所。

löu, chí Phaät quan sôû.

爾時如來大悲平等。為迦葉故棺自然開。 白㲲千張及兜羅綿皆即解散。顯出三十二相 八十種好真金紫磨堅固色身。 迦葉與諸弟子見已。悶絕躄地喑咽哀哽。 良久乃甦涕泣盈目。與諸弟子徐上香樓近佛 棺邊。復更喑咽號哭悲哽。即以所得香花幡 蓋寶幢瓔珞。音樂弦歌哀號供養。即以香泥 香水灌洗如來金色之身。燒香散花哀泣供 養。灌洗已訖。迦葉與諸弟子。持其所得妙 兜羅綿纏於如來紫磨色身。次以舊綿纏新綿 上。兜羅纏已。復以所得白㲲千張。次第相 重於兜羅上纏如來身。纏白㲲已復持舊㲲。 著新㲲上次第相纏。總纏已訖。棺門即閉。 復以七寶瓔珞一切莊嚴。 544

Nhó thôøi, Nhö Lai ñaïi bi bình ñaúng, vò Ca-dieáp coá, quan töï nhieân khai. Baïch ñieäp thieân tröông caäp ñaâu-la-mieân giai töùc giaûi taùn; hieån xuaát tam thaäp nhò töôùng, baùt thaäp chuûng haûo, chaân kim töû ma kieân coá saéc thaân.

Ca-dieáp döõ chö ñeä töû kieán dó, muoän tuyeät tòch ñòa, aám yeát ai ngaïnh; löông cöûu naõi toâ, theá khaáp doanh muïc. Döõ chö ñeä töû, töø thöôïng höông laâu, caän Phaät quan bieân. Phuïc caùnh aám yeát, haøo khoác bi ngaïnh. Töùc dó sôû ñaéc höông, hoa, phan, caùi, baûo traøng, anh laïc, aâm nhaïc huyeàn ca, ai haøo cuùng döôøng. Töùc dó höông neâ, höông thuûy, quaùn taåy Nhö Lai kim saéc chi thaân; thieâu höông, taùn hoa, ai khaáp cuùng döôøng. Quaùn taåy dó ngaät, Ca-dieáp döõ chö ñeä töû, trì kyø sôû ñaéc dieäu ñaâu-la mieân, trieàn ö Nhö Lai töû ma saéc thaân.

Thöù dó cöïu mieân, trieàn taân mieân thöôïng. Ñaâu-la trieàn dó, phuïc dó sôû ñaéc baïch ñieäp thieân tröông, thöù ñeä töông truøng ö ñaâu-la thöôïng, trieàn Nhö Lai thaân. Trieàn baïch ñieäp dó, phuïc trì cöïu ñieäp, tröôùc taân ñieäp thöôïng, thöù ñeä töông trieàn. Toång trieàn dó ngaät, quan moân töùc beá. Phuïc dó thaát baûo anh laïc, nhaát thieát trang nghieâm.

545

大 般 涅 槃 經後分 爾時迦葉復重悲哀。與諸弟子右繞七帀。 盈目流淚長跪合掌。說偈哀歎。

546

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Nhó thôøi, Ca-dieáp phuïc truøng bi ai, döõ chö ñeä töû, höõu nhieãu thaát taùp, doanh muïc löu leä, tröôøng quî hieäp chöôûng, thuyeát keä ai thaùn:

苦哉苦哉大聖尊 我今荼毒苦切心 世尊滅度一何速 大悲不能留待我

Khoå tai! Khoå tai! Ñaïi Thaùnh toân!

我於崛山禪定中 遍觀如來悉不見 又觀見佛已涅槃

Ngaõ ö Quaät sôn thieàn ñònh trung,

倏爾心顫大震驚

Thuùc nhó taâm chieán ñaïi chaán kinh.

忽見闇雲遍世間

Hoát kieán aùm vaân bieán theá gian,

復睹山地大震動 即知如來已涅槃 故我疾來已不見

Phuïc ñoå sôn ñòa ñaïi chaán ñoäng;

世尊大悲不普我

Theá Toân ñaïi bi baát phoå ngaõ,

令我不見佛涅槃

Linh ngaõ baát kieán Phaät Nieát-baøn;

Ngaõ kim ñoà ñoäc khoå thieát taâm; Theá Toân dieät ñoä nhaát haø toác? Ñaïi bi baát naêng löu ñaõi ngaõ.

Bieán quaùn, Nhö Lai taát baát kieán; Höïu quaùn kieán Phaät dó Nieát-baøn,

Töùc tri Nhö Lai dó Nieát-baøn, Coá ngaõ taät lai dó baát kieán.

547

大 般 涅 槃 經後分

548

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

不蒙一言相教告 我今孤露何所依

Baát moâng nhaát ngoân töông giaùo caùo,

世尊我今大痛苦 情亂迷悶昏濁心

Theá Toân! Ngaõ kim ñaïi thoáng khoå,

我今為禮世尊頂 為復哀禮如來胸

Ngaõ kim vi leã Theá Toân ñænh,

為復敬禮大聖手

Vi phuïc kính leã Ñaïi Thaùnh thuû,

為復悲禮如來腰 為復敬禮如來臍

Vi phuïc bi leã Nhö Lai yeâu;

為復深心禮佛足

Vi phuïc thaâm taâm leã Phaät tuùc.

何苦不見佛涅槃

Haø khoå baát kieán Phaät Nieát-baøn?

惟願示我敬禮處 如來在世眾安樂 今入涅槃皆大苦

Duy nguyeän thò ngaõ kính leã xöù;

哀哉哀哉深大苦

Ai tai! Ai tai! Thaâm ñaïi khoå!

大悲示教所禮處

Ñaïi bi thò giaùo sôû leã xöù.

Ngaõ kim coâ loä haø sôû y?

Tình loaïn meâ muoän hoân tröôïc taâm;

Vi phuïc ai leã Nhö Lai hung.

Vi phuïc kính leã Nhö Lai teá,

Nhö Lai taïi theá chuùng an laïc, Kim nhaäp Nieát-baøn, giai ñaïi khoå.

549

大 般 涅 槃 經後分 爾時迦葉。哽咽悲哀說是偈已。世尊大悲 即現二足千輻輪相。出於棺外迴示迦葉。從 千輻輪放千光明。遍照十方一切世界。 爾時迦葉與諸弟子。見佛足已。一時禮拜 千輻輪相。即更悶絕昏迷躄地。良久乃醒。 與諸弟子哀號哽咽右遶七帀。遶七帀已復禮 佛足。悲哀哭泣聲震世界。復更說偈哀歎佛 足。

550

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Nhó thôøi, Ca-dieáp ngaïnh yeát bi ai, thuyeát thò keä dó, Theá Toân ñaïi bi, töùc hieän nhò tuùc, thieân phuùc luaân töôùng, xuaát ö quan ngoaïi, hoài thò Ca-dieáp. Tuøng thieân phuùc luaân, phoùng thieân quang minh bieán chieáu thaäp phöông nhaát thieát theá giôùi.

Nhó thôøi, Ca-dieáp döõ chö ñeä töû, kieán Phaät tuùc dó nhaát thôøi leã baùi thieân phuùc luaân töôùng; töùc caùnh muoän tuyeät, hoân meâ tòch ñòa, löông cöûu naõi tænh; döõ chö ñeä töû, ai haøo ngaïnh yeát, höõu nhieãu thaát taùp. Nhieãu thaát taùp dó, phuïc leã Phaät tuùc, bi ai khoác khaáp, thinh chaán theá giôùi. Phuïc caùnh thuyeát keä, ai thaùn Phaät tuùc:

如來究竟大悲心 平等慈光無二照 眾生有感無不應 示我二足千輻輪

Nhö Lai cöùu caùnh ñaïi bi taâm,

我今深心歸命禮 千輻輪相二足尊 千輻輪中放千光

Ngaõ kim thaâm taâm quy maïng leã:

遍照十方普佛剎

Bieán chieáu thaäp phöông, phoå Phaät saùt.

我今歸依頭面禮 千輻輪相長光照

Ngaõ kim quy y, ñaàu dieän leã

Bình ñaúng töø quang voâ nhò chieáu; Chuùng sanh höõu caûm, voâ baát öùng, Thò ngaõ nhò tuùc thieân phuùc luaân.

Thieân phuùc luaân töôùng, nhò tuùc toân; Thieân phuùc luaân trung, phoùng thieân quang,

Thieân phuùc luaân töôùng, tröôøng quang chieáu; 551

大 般 涅 槃 經後分

552

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

眾生遇光皆解脫 三塗八難皆離苦

Chuùng sanh ngoä quang, giai giaûi thoaùt

我復歸依頭面禮 輪光普救諸惡趣

Ngaõ phuïc quy y, ñaàu dieän leã,

世尊往昔無數劫 為我等故修苦行

Theá Toân vaõng tích, voâ soá kieáp,

今證得此金剛體

Kim chöùng ñaéc thöû kim cang theå,

足下由放千光明 悲哀稽首歸命禮

Tuùc haï, do phoùng thieân quang minh.

安於眾生千輻輪

An ö chuùng sanh, thieân phuùc luaân.

佛修眾德為一切

Phaät tu chuùng ñöùc, vò nhaát thieát,

修道樹日降四魔 四魔降已伏外道 眾生因此得正見

Tu ñaïo thoï nhaät, haøng töù ma;

稽首歸依頭面禮

Kheå thuû quy y, ñaàu dieän leã

眾生正見光明足

Chuùng sanh Chaùnh kieán quang minh tuùc;

Tam ñoà, baùt naïn, giai ly khoå.

Luaân quang phoå cöùu chö aùc thuù.

Vò ngaõ ñaúng coá, tu khoå haïnh;

Bi ai kheå thuû quy maïng leã,

Töù ma haøng dó, phuïc ngoaïi ñaïo, Chuùng sanh nhaân thöû ñaéc Chaùnh kieán.

553

大 般 涅 槃 經後分

554

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

佛為一切真慈父 足光平等度眾生

Phaät vi nhaát thieát chaân töø phuï,

我復歸依頭面禮 平等離苦輪足光

Ngaõ phuïc quy y, ñaàu dieän leã

我遇千輻光明足 悲喜交流哀切心

Ngaõ ngoä thieân phuùc quang minh tuùc,

我復悲哀頭面禮

Ngaõ phuïc bi ai, ñaàu dieän leã

有感千輻輪光相 稽首歸依輪足光

Höõu caûm thieân phuùc luaân quang töôùng;

乘究竟乘出三界

Thöøa cöùu caùnh thaëng, xuaát tam giôùi.

敬禮天人歸依足

Kính leã thieân nhaân quy y tuùc,

輪光普照三有苦 眾生未得脫苦門 皆悉歸命輪光足

Luaân quang phoå chieáu tam höõu khoå

我等輪迴未出離

Ngaõ ñaúng luaân hoài vò xuaát ly

如何輪足見放捨

Nhö haø luaân tuùc kieán phoùng xaû

Tuùc quang bình ñaúng ñoä chuùng sanh.

Bình ñaúng ly khoå: luaân tuùc quang;

Bi, hyû giao löu ai thieát taâm.

Kheå thuû quy y, luaân tuùc quang,

Chuùng sanh vò ñaéc thoaùt khoå moân Giai taát quy maïng luaân quang tuùc

555

大 般 涅 槃 經後分 哀哉哀哉諸眾生 長夜莫睹輪足光 悔過世尊大慈悲 示敬千輻輪光足 哀哉今遇輪光相 自此當何復再睹 爾時迦葉與諸弟子說是偈已。復重悶絕昏 迷躄地。良久漸醒。悲哀哽咽不能自裁。大 覺世尊千輻輪相金剛雙足。還自入棺封閉如 故。 爾時城內一切士女天人大眾。見大迦葉復 重號哭。搥胸大叫哀震大千無量世界。各將 所持悲哽供養

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Ai tai! Ai tai! Chö chuùng sanh Tröôøng daï maïc ñoå luaân tuùc quang.

Hoái quaù Theá Toân Ñaïi töø bi, Thò kính Thieân phuùc luaân quang tuùc; Ai tai kim ngoä luaân quang töôùng, Töï thöû ñöông haø phuïc taùi ñoå?

Nhó thôøi, Ca-dieáp döõ chö ñeä töû thuyeát thò keä dó, phuïc truøng muoän tuyeät, hoân meâ tòch ñòa, löông cöûu tieäm tænh; bi ai ngaïnh yeát, baát naêng töï taøi. Ñaïi giaùc Theá Toân thieân phuùc luaân töôùng, kim cang song tuùc hoaøn töï nhaäp quan, phong beá nhö coá.

Nhó thôøi, thaønh noäi nhaát thieát só, nöõ, thieân, nhaân ñaïi chuùng, kieán Ñaïi Ca-dieáp phuïc truøng haøo khoác, chuøy hung ñaïi khieáu, ai chaán ñaïi thieân voâ löôïng theá giôùi, caùc töông sôû trì, bi ngaïnh cuùng döôøng.

爾時拘尸城內有四力士。瓔珞嚴身持七 寶炬。大如車輪焰光普照。以焚香樓茶毘如 來。炬投香樓自然殄滅。迦葉告言。大聖寶 棺三界之火所不能燒。何況汝力而能焚耶。

Nhó thôøi, Caâu-thi thaønh noäi, höõu töù löïc só, anh laïc nghieâm thaân, trì thaát baûo cöï, ñaïi nhö xa-luaân, dieäm quang phoå chieáu, dó phaàn höông laâu, traø-tyø Nhö Lai. Cöï ñaàu höông laâu, töï nhieân ñieån dieät. Ca-dieáp caùo ngoân: Ñaïi Thaùnh baûo quan, tam giôùi chi hoûa, sôû baát naêng thieâu. Haø huoáng nhöõ löïc nhi naêng phaàn da?

城內復有八大力士。更持七寶大炬光焰。 一切將投棺所亦皆殄滅。城內復有十六極大

Thaønh noäi, phuïc höõu baùt ñaïi löïc só, caùnh trì thaát baûo ñaïi cöï quang dieäm. Nhaát thieát töông ñaàu quan sôû; dieäc

556

557

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

亦皆殄滅

giai ñieån dieät. Thaønh noäi, phuïc höõu thaäp luïc cöïc ñaïi löïc só, caùc trì thaát baûo ñaïi cöï, lai ñaàu höông laâu; dieäc taát ñieån dieät. Thaønh noäi, phuïc höõu tam thaäp luïc cöïc ñaïi Löïc só, caùc trì thaát baûo ñaïi cöï, lai ñaàu; dieäc giai ñieån dieät.

爾時迦葉告諸力士一切大眾。汝等當知縱 使一切天人所有炬火。不能茶毘如來寶棺。 汝等不煩勞苦彊欲為作。

Nhó thôøi, Ca-dieáp caùo chö löïc só, nhaát thieát ñaïi chuùng: Nhöõ ñaúng ñöông tri: tuùng söû nhaát thieát thieân, nhaân sôû höõu cöï hoûa, baát naêng traø-tyø Nhö Lai baûo quan. Nhöõ ñaúng baát phieàn lao khoå, cöôõng duïc vi taùc.

爾時城內士女天人大眾復重悲哀。各以所

Nhó thôøi, thaønh noäi só nöõ, thieân, nhaân Ñaïi chuùng phuïc

力士。各持七寶大炬來投香樓亦悉殄滅。城 內復有三十六極大。力士各持七寶大炬來投

持號泣供養。一時禮拜右繞七帀。悲號大哭 聲震三千。 爾時如來以大悲力。從心胸中火踊棺外。 漸漸茶毘經于七日。焚妙香樓爾乃方盡。 爾時城內士女天人大眾。於七日間悲號哭 泣哀聲不斷。各以所持供養不歇。 爾時四天王各作是念。我以香水注火令 滅。急收舍利天上供養。作是念已即持七寶 金瓶盛滿香水。復將須彌四埵四大香潔出甘 乳樹。樹各千圍高百由旬。隨四天王同時而 下至茶毘所。樹流甘乳王寫香瓶一時注火。 注已火勢轉高都無滅也。 558

truøng bi ai, caùc dó sôû trì, haøo khaáp cuùng döôøng; nhaát thôøi leã baùi, höõu nhieãu thaát taùp, bi haøo ñaïi khoác, thinh chaán tam thieân.

Nhó thôøi, Nhö Lai dó ñaïi bi löïc, tuøng taâm hung trung, hoûa doõng quan ngoaïi, tieäm tieäm traø-tyø. Kinh vu thaát nhaät, phaàn dieäu höông laâu nhó naõi phöông taän.

Nhó thôøi, thaønh noäi só, nöõ, thieân, nhaân ñaïi chuùng, ö thaát nhaät gian, bi haøo khoác khaáp, ai thinh baát ñoaïn; caùc dó sôû trì, cuùng döôøng baát yeát.

Nhó thôøi, Töù thieân vöông caùc taùc thò nieäm: Ngaõ dó höông thuûy, chuù hoûa linh dieät; caáp thaâu xaù-lôïi, thieân thöôïng cuùng döôøng. Taùc thò nieäm dó, töùc trì thaát baûo kim bình, thaønh maõn höông thuûy. Phuïc töông Tu-di töù ñoùa, töù ñaïi höông khieát, xuaát cam nhuõ thoï. Thoï caùc thieân vi, cao baù do tuaàn, tuøy töù Thieân vöông, ñoàng thôøi nhi haù. Chí traøtyø sôû, thoï löu cam nhuõ, vöông taû höông bình, nhaát thôøi chuù hoûa. Chuù dó, hoûa theá chuyeån cao, ñoâ voâ dieät daõ.

559

大 般 涅 槃 經後分 爾時海神,沙伽羅龍王及江神,河神。見火 不滅各作是念。我取香水注火令滅。急收舍 利住處供養。作是念已。各持寶瓶盛取無量 香水。至茶毘所一時注火。注已火勢如故,都 亦不滅。 爾時樓逗語四天王及海神等。汝注香水令 火滅者。可不欲取舍利還本所居而供養耶。 答言。實爾。 樓逗語四天王言。汝大貪心。汝居天上舍 利隨汝。若在天宮。地居之人如何得往而供 養耶。` 復語海神。汝等住在大海江河。如來舍利 汝收取者。地居之人如何得往而供養耶。 爾時四天王即皆懺悔。悔已各還天宮。 爾時大海江河神等。皆亦懺悔誠如聖言。 悔已各還。

560

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Nhó thôøi, haûi thaàn, Sa-giaø-la Long vöông caäp giang thaàn, haø thaàn, kieán hoûa baát dieät, caùc taùc thò nieäm: Ngaõ thuû höông thuûy, chuù hoûa linh dieät; caáp thaâu xaù-lôïi, truï xöù cuùng döôøng. Taùc thò nieäm dó, caùc trì baûo bình, thaønh thuû voâ löôïng höông thuûy. Chí traø-tyø sôû, nhaát thôøi chuù hoûa.

Chuù dó, hoûa theá nhö coá, ñoâ dieäc baát dieät.

Nhó thôøi, Laâu-ñaäu ngöù Töù thieân vöông caäp Haûi thaàn ñaúng: Nhöõ chuù höông thuûy, linh hoûa dieät giaû, khaû baát duïc thuû xaù-lôïi, hoaøn boån sôû cö nhi cuùng döôøng da? Ñaùp ngoân: Thaät nhó.

Laâu-ñaäu ngöù Töù Thieân vöông ngoân: Nhöõ ñaïi tham taâm.

Nhöõ cö Thieân thöôïng; xaù-lôïi tuøy nhöõ nhöôïc taïi Thieân cung, ñòa cö chi nhaân nhö haø ñaéc vaõng nhi cuùng döôøng da?

Phuïc ngöù Haûi thaàn: Nhöõ ñaúng truï taïi Ñaïi haûi, Giang, Haø, Nhö Lai xaù-lôïi, nhöõ thaâu thuû giaû, Ñòa cö chi nhaân nhi haø ñaéc vaõng nhi cuùng döôøng da?

Nhó thôøi, Töù Thieân vöông töùc giai saùm hoái. Hoái dó, caùc hoaøn Thieân cung.

Nhó thôøi, ñaïi haûi, giang, haø thaàn ñaúng, giai dieäc saùm hoái: Thaønh nhö Thaùnh ngoân. Hoái dó, caùc hoaøn.

561

聖軀廓潤品 第四 爾時帝釋。持七寶瓶及供養具至茶毘所。 其火一時自然滅盡。帝釋即開如來寶棺欲請 佛牙。樓逗即問。汝何為耶。 答言。欲請佛牙還天供養。 樓逗言。莫輒自取。可待大眾爾乃共分。 釋言。佛先與我一牙舍利。是以我來火即 自滅。帝釋說是語已即開寶棺。於佛口中右 畔上頷取牙舍利。即還天上起塔供養。 爾時有二捷疾羅剎。隱身隨帝釋後。眾皆 不見。盜取一雙佛牙舍利。

THAÙNH KHU KHUEÁCH NHUAÄN PHAÅM ÑEÄ TÖÙ Nhó thôøi, Ñeá thích trì thaát baûo bình caäp cuùng döôøng cuï, chí traø-tyø sôû. Kyø hoûa nhaát thôøi töï nhieân dieät taän. Ñeá thích töùc khai Nhö Lai baûo quan, duïc thænh Phaät nha. Laâu-ñaäu töùc vaán: Nhöõ haø vi da? Ñaùp ngoân: Duïc thænh Phaät nha, hoaøn Thieân cuùng döôøng.

Laâu-ñaäu ngoân: Maïc trieáp töï thuû. Khaû ñaõi Ñaïi chuùng, nhó naõi coäng phaân.

Thích ngoân: Phaät tieân döõ ngaõ nhaát nha xaù-lôïi. Thò dó ngaõ lai, hoûa töùc töï dieät. Ñeá thích thuyeát thò ngöõ dó, töùc khai baûo quan. Ö Phaät khaåu trung, höõu baùn thöôïng haøm, thuû nha xaù-lôïi; töùc hoaøn Thieân thöôïng, khôûi thaùp cuùng döôøng.

Nhó thôøi, höõu nhò tieäp taät La-saùt, aån thaân tuøy Ñeá thích haäu, chuùng giai baát kieán, ñaïo thuû nhaát song Phaät nha xaùlôïi.

爭舍利。樓逗告言。大眾當知且待安詳。如

Nhó thôøi, thaønh noäi, nhaát thieát só, nöõ, nhaát thieát Ñaïi chuùng, töùc nhaát thôøi lai, duïc tranh xaù-lôïi. Laâu-ñaäu caùo ngoân: Ñaïi chuùng ñöông tri: thaû ñaõi an töôøng. Nhö Phaät sôû

佛所說。應當如法共分供養。

thuyeát, öng ñöông nhö phaùp, coäng phaân cuùng döôøng.

爾時城內一切士女一切大眾。即一時來欲

爾時城內士女一切大眾。不聞樓逗所言。 562

Nhó thôøi, thaønh noäi só, nöõ, nhaát thieát ñaïi chuùng baát vaên Laâu-ñaäu sôû ngoân; naõi caùc chaáp trì maâu soùc, cung tieán, 563

大 般 涅 槃 經後分 乃各執持矛槊弓箭刀劍罥索一切戰具。各自 莊嚴欲取舍利。 爾時城內人眾即開佛棺。兜羅白㲲宛然不 燒。大眾見已復大號哭流淚盈目。各將所持 悲哀供養。深心禮拜流淚長跪。同說偈讚。

564

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

ñao kieám, quyeán saùch, nhaát thieát chieán cuï, caùc töï trang nghieâm, duïc thuû xaù-lôïi.

Nhó thôøi, thaønh noäi nhaân chuùng töùc khai Phaät quan; ñaâu-la, baïch ñieäp uyeån nhieân baát thieâu. Ñaïi chuùng kieán dó, phuïc ñaïi haøo khoác, löu leä, doanh muïc. Caùc töông sôû trì, bi ai cuùng döôøng, thaâm taâm leã baùi, löu leä, tröôøng quî, ñoàng thuyeát keä taùn:

如來以大自在力 於一切世得自在 大悲本願處斯土 周旋苦海度眾生

Nhö Lai dó ñaïi töï taïi löïc,

無量智慧神通力

Voâ löôïng trí tueä, thaàn thoâng löïc,

出沒生死無罣礙 能以一身為多身

Xuaát moät sanh töû voâ quaùi ngaïi;

多身一身為無量

Ña thaân, nhaát thaân, vi voâ löôïng.

神變普應咸皆見

Thaàn bieán phoå öùng haøm giai kieán,

無緣即現入涅槃 我等福盡無應緣

Voâ duyeân töùc hieän nhaäp Nieát-baøn.

故乃如來見放捨

Coá naõi Nhö Lai kieán phoùng xaû.

Ö nhaát thieát theá ñaéc töï taïi; Ñaïi bi boån nguyeän, xöû tö ñoä, Chaâu trieàn khoå haûi ñoä chuùng sanh.

Naêng dó nhaát thaân vi ña thaân,

Ngaõ ñaúng phöôùc taän, voâ öùng duyeân,

565

大 般 涅 槃 經後分

566

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

佛於娑羅寶棺中 大力士舉皆不起 大悲之力自輕舉 昇空高一多羅樹

Phaät ö sa-la, baûo quan trung,

乘虛徐遶拘尸城 七日大聖遶七帀 遶已自臨茶毘所 不共神力所施為

Thöøa khoâng, töø nhieãu Caâu-thi thaønh,

一切天人莫能測

Nhaát thieát thieân, nhaân, maïc naêng traéc,

佛於大般涅槃中 金剛不壞力自在 一切茶毘火不然

Phaät ö Ñaïi Baùt Nieát-baøn trung,

自於心中出慈火 焚燒七日示現盡

Töï ö taâm trung xuaát töø hoûa,

天人不能滅此火 如來大悲示應力

Thieân, nhaân, baát naêng dieät thöû hoûa,

帝釋來至火便滅

Ñeá thích lai chí, hoûa tieän dieät.

Ñaïi löïc só cöû, giai baát khôûi; Ñaïi bi chi löïc, töï khinh cöû, Thaêng khoâng, cao nhaát ña-la thoï.

Thaát nhaät, Ñaïi Thaùnh nhieãu thaát taùp.

Nhieãu dó, töï laâm traø-tyø sôû, Baát coäng thaàn löïc, sôû thi vi.

Kim cang baát hoaïi, löïc töï taïi, Nhaát thieát traø-tyø hoûa baát nhieân.

Phaàn thieâu thaát nhaät, thò hieän taän;

Nhö Lai Ñaïi bi thò öùng löïc,

567

大 般 涅 槃 經後分 妙兜羅綿纏佛身 大火焚燒都不燃 白㲲隨佛寶棺內 火中儼然而不燒

Dieäu Ñaâu-la mieân, trieàn Phaät thaân;

方知如來自在力 於法自在為法王 敬禮大悲三界尊 敬禮聖中無畏者

Phöông tri Nhö Lai töï taïi löïc,

敬禮普覆大慈力 敬禮神變自在者

Kính leã phoå phuù Ñaïi töø löïc,

我等從今離世尊 沒苦無能見救護

Ngaõ ñaúng tuøng kim ly Theá Toân,

哀哉哀哉大聖尊 方今長別何由見

Ai tai! Ai tai! Ñaïi Thaùnh toân!

爾時大眾說是偈已。重復悲泣各以所持盡 哀供養。 爾時樓逗普為天人一切大眾。與城內人共 568

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Ñaïi hoûa phaàn thieâu ñoâ baát nhieân.

Baïch ñieäp tuøy Phaät baûo quan noäi, Hoûa trung nghieãm nhieân nhi baát thieâu.

Ö phaùp töï taïi, vi Phaùp vöông.

Kính leã Ñaïi bi tam giôùi toân, Kính leã Thaùnh trung, voâ uùy giaû,

Kính leã thaàn bieán töï taïi giaû.

Moät khoå, voâ naêng kieán cöùu hoä.

Phöông kim tröôøng bieät, haø do kieán?

Nhó thôøi, Ñaïi chuùng thuyeát thò keä dó, truøng phuïc bi khaáp, caùc dó sôû trì, taän ai cuùng döôøng.

Nhó thôøi, Laâu-ñaäu phoå vò thieân, nhaân, nhaát thieát ñaïi chuùng, döõ thaønh noäi nhaân, coäng ö quan sôû, töø cöû baïch 569

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

於棺所。徐舉白㲲及兜羅綿。其迦葉等白㲲 千張火全不燒。其城內人白㲲千張。除外一 重餘者灰燼。其兜羅綿宛然如故。

ñieäp caäp Ñaâu-la-mieân. Kyø Ca-dieáp ñaúng baïch ñieäp thieân tröông, hoûa toaøn baát thieâu. Kyø thaønh noäi nhaân, baïch ñieäp thieân tröông, tröø ngoaïi nhaát truøng, dö giaû hoâi taän; kyø ñaâula mieân, uyeån nhieân nhö coá.

爾時樓逗取此白㲲及兜羅綿細破分之。與 諸大眾令起寶塔而供養之。樓逗復取㲲灰亦 細分眾。令起寶塔而供養之。其餘燼灰無復 得分。眾各自取起塔供養。

Nhó thôøi, Laâu-ñaäu thuû thöû baïch ñieäp caäp Ñaâu-la-mieân, teá phaù phaân chi, döõ chö Ñaïi chuùng, linh khôûi baûo thaùp nhi cuùng döôøng chi. Laâu-ñaäu phuïc thuû ñieäp hoâi, dieäc teá phaân chuùng, linh khôûi baûo thaùp nhi cuùng döôøng chi. Kyø dö taän hoâi, voâ phuïc ñaéc phaân, chuùng caùc töï thuû, khôûi thaùp cuùng döôøng.

其城內人先已遣匠。造八金壜八師子座。

Kyø thaønh noäi nhaân, tieân dó khieån töôïng, taïo baùt kim ñaøm, baùt sö töû toøa, caùc dó thaát baûo nhi vi trang nghieâm.

Kyø thaát baûo ñaøm, caùc thoï nhaát hoäc, caùc trí thaát baûo sö töû toøa thöôïng. Kyø baùt sö töû thaát baûo chi toøa, toøa bieät caùc höõu tam thaäp nhò löïc só, caùc nghieâm thaát baûo anh laïc, taïp thaùi trieàn thaân; coäng cöû thaát baûo baùt sö töû toøa. Toøa thöôïng, phuïc caùc höõu baùt theå nöõ, thaân nghieâm thaát baûo anh laïc, taïp thaùi, trì thaát baûo ñaøm. Toøa thöôïng, phuïc caùc höõu baùt theå nöõ, nghieâm thaân anh laïc, chaáp thaát baûo caùi, phuù kim ñaøm thöôïng. Toøa thöôïng, phuïc caùc höõu baùt theå nöõ, nghieâm thaân anh laïc, trì thaát baûo kieám, veä thaát baûo ñaøm. Toøa thöôïng, phuïc caùc höõu baùt theå nöõ, thaân nghieâm anh laïc, chaáp tró mao ñaïo, thoï ñaøm töù dieän. Toøa bieät caùc höõu voâ löôïng nhaân chuùng, trì dieäu aâm nhaïc, traøng, phan, baûo caùi, hoa, höông, anh laïc, vi nhieãu cuùng döôøng. Toøa caùc phuïc höõu voâ löôïng nhaân chuùng, caùc trì cung tieán, maâu soùc, quyeán saùch, tröôøng caâu, nhaát thieát chieán cuï, nhi vi nhieãu chi. Tuøng Caâu-thi thaønh, tieàn haäu vi nhieãu, höôùng traø-tyø sôû.

各以七寶而為莊嚴。其七寶壜各受一斛。各 置七寶師子座上。其八師子七寶之座。座別 各有三十二力士。各嚴七寶瓔珞雜綵纏身。 共舉七寶八師子座。座上復各有八婇女。身 嚴七寶瓔珞雜綵持七寶壜。座上復各有八婇 女。嚴身瓔珞執七寶蓋覆金壜上。座上復各 有八婇女。身嚴瓔珞持七寶劍衛七寶壜。座 上復各有八婇女。身嚴瓔珞執雉毛纛豎壜四 面。座別各有無量人眾。持妙音樂幢幡寶蓋 花香瓔珞圍遶供養。座各復有無量人眾。各 持弓箭矛槊罥索長鉤一切戰具而圍遶之。從 拘尸城前後圍遶向茶毘所。 570

571

大 般 涅 槃 經後分 其八師子七寶之座出城去後。城內人眾即 持無數香泥香水。尋力士後平治塗地作香泥 路。廣博嚴事向茶毘所。其路兩邊無數寶幢 幡蓋香花。真珠瓔珞眾妙雜綵。音樂弦歌嚴 飾路邊。儼然奉待大聖世尊舍利而還。其諸 力士持八師子七寶之座。圍遶至茶毘所。即 大哀泣號哭哽咽聲震大千。各以所持深心供 養。 爾時世尊大悲力故。碎金剛體成末舍利。 惟留四牙不可沮壞。 爾時大眾既見舍利復重悲哀。以其所持流 淚供養。 爾時樓逗。與城內人涕泣盈目收取舍利。 著師子座七寶壜中。滿八金壜舍利便盡。 爾時一切天人大眾。見佛舍利入金壜中。 重更悲哭涕泣流淚。各將所持深心供養。 爾時城內諸大力士及諸士女。將欲持佛舍 利金壜向拘尸城。 爾時大眾復重悲哀。各將所持流淚供養。 572

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Kyø baùt sö töû thaát baûo chi toøa, xuaát thaønh khöù haäu, thaønh noäi nhaân chuùng töùc trì voâ soá höông neâ, höông thuûy, taàm Löïc só haäu, bình trò, ñoà ñòa, taùc höông neâ loä, quaûng baùc nghieâm söï, höôùng traø-tyø sôû. Kyø loä löôõng bieân, voâ soá baûo traøng, phan, caùi, höông, hoa, chaân chaâu anh laïc, chuùng dieäu taïp thaùi, aâm nhaïc huyeàn ca, nghieâm söùc loä bieân, nghieãm nhieân phuïng ñaõi Ñaïi Thaùnh Theá Toân xaù-lôïi nhi hoaøn. Kyø chö löïc só trì baùt sö töû thaát baûo chi toøa, vi nhieãu chí traø-tyø sôû; töùc ñaïi ai khaáp, haøo khoác ngaïnh yeát, thinh chaán Ñaïi thieân, caùc dó sôû trì, thaâm taâm cuùng döôøng.

Nhó thôøi, Theá Toân ñaïi bi löïc coá, toaùi kim cang theå, thaønh maït xaù-lôïi; duy löu töù nha, baát khaû tö hoaïi.

Nhó thôøi, Ñaïi chuùng kyù kieán xaù-lôïi, phuïc truøng bi ai, dó kyø sôû trì, löu leä, cuùng döôøng.

Nhó thôøi, Laâu-ñaäu döõ thaønh noäi nhaân, theá khaáp doanh muïc, thaâu thuû xaù-lôïi, tröôùc sö töû toøa, thaát baûo ñaøm trung; maõn baùt kim ñaøm, xaù-lôïi tieän taän.

Nhó thôøi, nhaát thieát thieân, nhaân ñaïi chuùng, kieán Phaät xaù-lôïi nhaäp kim ñaøm trung, truøng caùnh bi khoác; theá khaáp löu leä, caùc töông sôû trì, thaâm taâm cuùng döôøng.

Nhó thôøi, thaønh noäi, chö ñaïi löïc só caäp chö só, nöõ töông duïc trì Phaät xaù-lôïi kim ñaøm, höôùng Caâu-thi thaønh.

Nhó thôøi, Ñaïi chuùng phuïc truøng bi ai, caùc töông sôû trì, löu leä, cuùng döôøng.

573

大 般 涅 槃 經後分 爾時城內諸大力士及圍遶眾并城內人悲咽 流淚。舉八師子七寶之座。隨香泥路迴向拘 尸。 爾時一切人天大眾。復大悲哀聲震世界。 各將所持隨從舍利哀號供養。如來舍利至城 內已置四衢道中。 爾時拘尸城人。即嚴四兵無數軍眾。身著 甲鎧各執戰具。遶拘尸城四面周帀。無數重 兵儼然而住。擬防外人來抄掠取。雖為儀式 無戰諍心。復有五百大咒術師。守城四門。 為遮難故。復有無數寶幢幡蓋。微妙莊嚴大 雉毛纛。於城四維儼然供養。為標式故。 爾時城內一切士女天人大眾。復大悲哀。 各將所持深心供養。其舍利壜置師子座經于 七日。於七日中一切大眾。日夜悲號哀聲不 斷。盡以所持深心供養。其八師子七寶之 座。各有五百大咒術師各共持之。遮有天龍 夜叉神鬼來欺奪故。 經七日間。爾時如來本生眷屬。迦毘羅國 王諸釋種等。佛神力故都不覺知佛入涅槃。 574

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Nhó thôøi, thaønh noäi, chö ñaïi löïc só caäp vi nhieãu chuùng, tinh thaønh noäi nhaân, bi yeát löu leä, cöû baùt sö töû thaát baûo chi toøa, tuøy höông neâ loä, hoài höôùng Caâu-thi.

Nhó thôøi, nhaát thieát nhaân, thieân ñaïi chuùng phuïc ñaïi bi ai, thinh chaán theá giôùi; caùc töông sôû trì, tuøy tuøng xaù-lôïi, ai haøo cuùng döôøng. Nhö Lai xaù-lôïi chí thaønh noäi dó, trí töù cuø ñaïo trung.

Nhó thôøi, Caâu-thi thaønh nhaân töùc nghieâm töù binh, voâ soá quaân chuùng, thaân tröôùc giaùp khaûi, caùc chaáp chieán cuï, nhieãu Caâu-thi thaønh. Töù dieän chaâu taùp, voâ soá truøng binh, nghieãm nhieân nhi truï, nghó phoøng ngoaïi nhaân lai sao löôïc thuû. Tuy vi nghi thöùc, voâ chieán traùnh taâm. Phuïc höõu nguõ baù ñaïi chuù thuaät sö, thuû thaønh töù moân, vò giaø naïn coá. Phuïc höõu voâ soá baûo traøng, phan, caùi, vi dieäu trang nghieâm; ñaïi tró mao ñaïo, ö thaønh töù duy, nghieãm nhieân cuùng döôøng, vò tieâu thöùc coá.

Nhó thôøi, thaønh noäi, nhaát thieát só, nöõ, thieân, nhaân ñaïi chuùng phuïc ñaïi bi ai, caùc töông sôû trì, thaâm taâm cuùng döôøng. Kyø xaù-lôïi ñaøm, trí sö töû toøa, kinh vu thaát nhaät. Ö thaát nhaät trung, nhaát thieát Ñaïi chuùng, nhaät daï bi haøo, ai thinh baát ñoaïn, taän dó sôû trì, thaâm taâm cuùng döôøng. Kyø baùt sö töû thaát baûo chi toøa, caùc höõu nguõ baù ñaïi chuù thuaät sö, caùc coäng trì chi, giaø höõu thieân, long, daï-xoa, thaàn, quyû lai khi ñoaït coá.

Kinh thaát nhaät gian, nhó thôøi, Nhö Lai boån sanh quyeán thuoäc, Ca-tyø-la quoác vöông, chö Thích chuûng ñaúng, Phaät thaàn löïc coá, ñoâ baát giaùc tri Phaät nhaäp Nieát-baøn. Phaät 575

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

佛涅槃後經三七日爾乃方知。時彼國王諸釋 種等。悲哭號泣即共疾來至拘尸城。見諸兵 眾無數千人圍繞城外。復見寶幢幡蓋列城四 維映蔽 國界。復見大咒術師守城四門。王及 1

釋等問咒師言。佛涅槃耶。 答云。佛涅槃來過四七日。茶毘已竟將分 舍利。 王言。我等是佛所生眷屬。佛神力故令我 不知如來涅槃。我今欲見如來舍利。卿可開 路令我得入。 咒師兵眾聞是語已即聽入城。王及釋種得 入城已。見佛舍利在師子座。悲號哽咽涕淚 交流右遶七帀。遶七帀已收 淚而言。我今欲 請如來舍利一分將還供養。 2

大眾答言。雖知汝是釋種眷屬。然佛世尊 先已有言。分布舍利未見及汝。各有請主。 汝如何得汝可還耶。 爾時王及釋種不果所請。號哭悲哀悶絕 1 2

Trong baûn chöõ Vaïn laø chöõ 發 (phaùt), khoâng hôïp nghóa baèng chöõ 蔽 (teá) ôû ñaây.

Chuùng toâi theo baûn Ñaïi chaùnh taïng. Baûn chöõ Vaïn duøng chöõ 扙 (vaãn), khoâng hôïp nghóa baèng chöõ 收 (thaâu) trong baûn Ñaïi chaùnh taïng.

576

Nieát-baøn haäu, kinh tam thaát nhaät, nhó naõi phöông tri.

Thôøi, bæ quoác vöông, chö Thích chuûng ñaúng, bi khoác haøo khaáp; töùc coäng taät lai. Chí Caâu-thi thaønh, kieán chö binh chuùng, voâ soá thieân, nhaân, vi nhieãu thaønh ngoaïi. Phuïc kieán baûo traøng, phan, caùi, lieät thaønh töù duy, aùnh teá quoác giôùi.

Phuïc kieán ñaïi chuù thuaät sö, thuû thaønh töù moân. Vöông caäp Thích ñaúng vaán chuù sö ngoân: Phaät Nieát-baøn da? Ñaùp vaân: Phaät Nieát-baøn lai, quaù töù thaát nhaät, traø-tyø dó caùnh, töông phaân xaù-lôïi.

Vöông ngoân: Ngaõ ñaúng thò Phaät sôû sanh quyeán thuoäc.

Phaät thaàn löïc coá, linh ngaõ baát tri Nhö Lai Nieát-baøn. Ngaõ kim duïc kieán Nhö Lai xaù-lôïi, khanh khaû khai loä, linh ngaõ ñaéc nhaäp.

Chuù sö, binh chuùng, vaên thò ngöõ dó, töùc thính nhaäp thaønh. Vöông caäp Thích chuûng, ñaéc nhaäp thaønh dó kieán Phaät xaù-lôïi taïi sö töû toøa, bi haøo ngaïnh yeát, theá leä giao löu, höõu nhieãu thaát taùp. Nhieãu thaát taùp dó, thaâu leä nhi ngoân: Ngaõ kim duïc thænh Nhö Lai xaù-lôïi nhaát phaàn, töông hoaøn cuùng döôøng. Ñaïi chuùng ñaùp ngoân: Tuy tri nhöõ thò Thích chuûng quyeán thuoäc, nhieân Phaät Theá Toân, tieân dó höõu ngoân, phaân boá xaù-lôïi, vò kieán caäp nhöõ. Caùc höõu thænh chuû, nhöõ nhö haø ñaéc? Nhöõ khaû hoaøn da!

Nhó thôøi, vöông caäp Thích chuûng, baát quaû sôû thænh, haøo khoác bi ai, muoän tuyeät tòch ñòa. Löông cöûu naõi tænh, 577

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

躄地。良久乃醒。悲不自勝。語眾人言。如 來世尊是我釋種。愍汝等故於此涅槃。汝等 如何見有欺忽。乃不分我一分舍利。作是語 訖。各禮舍利。右遶七帀悲泣流淚。心生忿 恨慨悼還家。

bi baát töï thaêng; ngöù chuùng nhaân ngoân: Nhö Lai Theá Toân thò ngaõ Thích chuûng; maãn nhöõ ñaúng coá, ö thöû Nieát-baøn.

Nhöõ ñaúng nhö haø kieán höõu khi hoát naõi baát phaân ngaõ nhaát phaàn xaù-lôïi? Taùc thò ngöõ ngaät, caùc leã xaù-lôïi, höõu nhieãu thaát taùp, bi khaáp löu leä, taâm sanh phaãn haän, khaùi ñieäu hoaøn gia.

爾時摩迦 陀主阿闍世王。害父王已。深 生悔恨身生惡瘡。既遇世尊月愛光觸身瘡漸 愈。來詣佛所求哀懺悔。世尊大悲。即以甘 露微妙法藥洗蕩身瘡。極重罪滅即還本宮。 都不覺知如來涅槃。於涅槃夜夢見月落日從 地出。星宿雲雨繽紛而隕。復有煙氣從地而 出。見七彗星現於天上。復夢天上有大火聚

dó, thaâm sanh hoái haän; thaân sanh aùc sang. Kyù ngoä Theá

遍空熾然一時墮地。夢已尋覺心大驚顫。即 召諸臣。具陳斯夢。此何祥耶。

nhieân, nhaát thôøi ñoïa ñòa. Moäng dó, taàm giaùc; taâm ñaïi kinh

1

臣答王言。是佛涅槃不祥之相。佛滅度 後。三界眾生六道有識。煩惱橫起。故現大 火從天落地。 佛入滅度月愛慈光慧雲普潤。悉皆滅沒即 夢月落。星落地者。佛涅槃後。八萬律儀一 1

Baûn khaùc cheùp laø 伽 (giaø), phuø hôïp vôùi caùch phieân aâm teân nöôùc naøy hôn laø 迦 (ca).

578

Nhó thôøi, Ma-ca-ñaø chuû, A-xaø-theá vöông, haïi phuï vöông Toân nguyeät aùi quang xuùc, thaân sang tieän duõ; lai ngheä Phaät sôû, caàu ai saùm hoái. Theá Toân ñaïi bi, töùc dó cam loä vi dieäu phaùp döôïc, taåy ñaõng thaân sang. Cöïc troïng toäi dieät, töùc hoaøn boån cung, ñoâ baát giaùc tri Nhö Lai Nieát-baøn. Ö Nieát-baøn daï, moäng kieán nguyeät laïc; nhaät tuøng ñòa xuaát; tinh tuù vaân vuõ, taân phaân nhi vaãn. Phuïc höõu yeân khí, tuøng ñòa nhi xuaát; kieán thaát tueä tinh hieän ö thieân thöôïng.

Phuïc moäng: thieân thöôïng, höõu ñaïi hoûa tuï, bieán khoâng xí chieán. Töùc trieäu chö thaàn, cuï traàn tö moäng: Thöû haø töôøng da?

Thaàn ñaùp vöông ngoân: Thò Phaät Nieát-baøn baát töôøng chi töôùng. Phaät dieät ñoä haäu, Tam giôùi chuùng sanh, Luïc ñaïo höõu thöùc, phieàn naõo hoaïnh khôûi, coá hieän ñaïi hoûa, tuøng thieân laïc ñòa.

Phaät nhaäp dieät ñoä, Nguyeät aùi töø quang, tueä vaân phoå nhuaän, taát giai dieät moät; töùc moäng nguyeät laïc, tinh laïc ñòa giaû. Phaät Nieát-baøn haäu, baùt vaïn luaät nghi, nhaát thieát giôùi 579

大 般 涅 槃 經後分 切戒法。眾生違反不依佛教。乃行邪法墮於 地獄。 日出地者。佛涅槃後三塗惡道苦聚日光出 現世間。故感斯夢。 王聞是語。將諸臣從夜半即來至拘尸城。 見諸無數四兵之眾。防衛拘尸無量重數。復 見城門有咒術師防止外難。王見是已即問咒 師。佛涅槃耶。 咒師答言。佛涅槃來已經四七。當今大眾 將分舍利。 王言。佛入涅槃我都不知。我於夜夢見不 祥事。以問諸臣。方知如來入大涅槃。我欲 入城禮拜如來金剛舍利。汝為通路。 咒師聞已即聽前入。王至城內四衢道中。 見師子座舍利金壜。復睹大眾悲哀供養。王 與從眾一時禮拜悲泣流淚。右遶七帀哀慘供 養。 爾時王就大眾。請求如來一分舍利還國供 養。 大眾答言。何晚至耶。佛已先說分布方 580

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

phaùp, chuùng sanh vi phaûn, baát y Phaät giaùo, naõi haønh taø phaùp, ñoïa ö ñòa nguïc.

Nhaät xuaát ñòa giaû, Phaät Nieát-baøn haäu Tam ñoà aùc ñaïo, khoå tuï nhaät quang xuaát hieän theá gian, coá caûm tö moäng.

Vöông vaên thò ngöõ, töông chö thaàn tuøng, daï baùn töùc lai. Chí Caâu-thi thaønh, kieán chö voâ soá töù binh chi chuùng, phoøng veä Caâu-thi, voâ löôïng truøng soá. Phuïc kieán thaønh moân, höõu chuù thuaät sö, phoøng chæ ngoaïi naïn. Vöông kieán thò dó, töùc vaán chuù sö: Phaät Nieát-baøn da?

Chuù sö ñaùp ngoân: Phaät Nieát-baøn lai, dó kinh töù thaát. Ñöông kim Ñaïi chuùng töông phaân xaù-lôïi.

Vöông ngoân: Phaät nhaäp Nieát-baøn, ngaõ ñoâ baát tri. Ngaõ ö daï moäng, kieán baát töôøng söï; dó vaán chö thaàn, phöông tri Nhö Lai nhaäp Ñaïi Nieát-baøn. Ngaõ duïc nhaäp thaønh, leã baùi Nhö Lai kim cang xaù-lôïi, nhöõ vò thoâng loä.

Chuù sö vaên dó, töùc thính tieàn nhaäp. Vöông chí thaønh noäi, töù cuø ñaïo trung, kieán sö töû toøa, xaù-lôïi kim ñaøm. Phuïc ñoå Ñaïi chuùng bi ai cuùng döôøng. Vöông döõ tuøng chuùng, nhaát thôøi leã baùi, bi khaáp löu leä, höõu nhieãu thaát taùp, ai thaûm cuùng döôøng.

Nhó thôøi, vöông töïu Ñaïi chuùng, thænh caàu Nhö Lai nhaát phaàn xaù-lôïi, hoaøn quoác cuùng döôøng. Ñaïi chuùng ñaùp ngoân: Haø vaõn chí da? Phaät dó tieân 581

大 般 涅 槃 經後分 法。舍利皆已各有所請。無有仁分。仁可還 宮。 阿闍世王不果所請。愁憂不樂即禮舍利, 惆悵而還。 爾時毘離外道名王。佛涅槃後經三七已爾 乃方知。即將臣從疾往拘尸。既至拘尸即見 無數四兵之眾。防衛拘尸遶無量重。 爾時阿勒伽羅阿勒遮王。佛涅槃後經三七 已爾乃方知。即將臣從疾往拘尸。既至拘尸 即見無數四兵之眾。防衛拘尸遶無量重。 爾時毗耨國不畏王。佛入涅槃經三七已爾 乃方知。 爾時遮羅迦羅國王。佛入涅槃經三七已爾 乃方知。 爾時師伽那王。佛入涅槃經三七已爾乃方 知。 爾時波肩羅外道名王。佛入涅槃經三七已 爾乃方知。即將臣從疾往拘尸。既至拘尸即 見無數四兵之眾。防衛拘尸遶無量重。復見 582

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

thuyeát, phaân boá phöông phaùp, xaù-lôïi giai dó caùc höõu sôû thænh; voâ höõu nhaân phaàn. Nhaân khaû hoaøn cung.

A-xaø-theá vöông, baát quaû sôû thænh, saàu öu baát laïc; töùc leã xaù-lôïi, truø tröôùng nhi hoaøn.

Nhó thôøi, Tyø-ly ngoaïi ñaïo danh vöông, Phaät Nieát-baøn haäu, kinh tam thaát dó, nhó naõi phöông tri. Töùc töông thaàn tuøng, taät vaõng Caâu-thi. Kyù chí Caâu-thi, töùc kieán voâ soá töù binh chi chuùng, phoøng veä Caâu-thi, nhieãu voâ löôïng truøng.

Nhó thôøi, A-laëc-giaø-la vöông, Phaät Nieát-baøn haäu, kinh tam thaát dó, nhó naõi phöông tri. Töùc töông thaàn tuøng, taät vaõng Caâu-thi. Kyù chí Caâu-thi, töùc kieán voâ soá töù binh chi chuùng, phoøng veä Caâu-thi, nhieãu voâ löôïng truøng.

Nhó thôøi, Tyø-naäu quoác, Baát UÙy vöông, Phaät nhaäp Nieátbaøn, kinh tam thaát dó, nhó naõi phöông tri.

Nhó thôøi, Giaø-la-ca-la quoác vöông, Phaät nhaäp Nieát-baøn, kinh tam thaát dó, nhó naõi phöông tri.

Nhó thôøi, Sö-giaø-na vöông, Phaät nhaäp Nieát-baøn, kinh tam thaát dó, nhó naõi phöông tri.

Nhó thôøi, Ba-kieân-la ngoaïi ñaïo danh vöông, Phaät nhaäp Nieát-baøn, kinh tam thaát dó, nhó naõi phöông tri. Töùc töông thaàn tuøng, taät vaõng Caâu-thi. Kyù chí Caâu-thi, töùc kieán voâ soá töù binh chi chuùng, phoøng veä Caâu-thi, nhieãu voâ löôïng 583

大 般 涅 槃 經後分 城門有大咒師防止外難。王問咒師。佛涅槃 耶。 答言。佛涅槃來已經四七。當今大眾將分 舍利。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

truøng. Phuïc kieán thaønh moân, höõu ñaïi chuù sö, phoøng chæ ngoaïi naïn. Vöông vaán chuù sö: Phaät Nieát-baøn da? Ñaùp ngoân: Phaät Nieát-baøn lai, dó kinh töù thaát. Ñöông kim Ñaïi chuùng töông phaân xaù-lôïi.

Vöông ngöù chuù sö: Phaät nhaäp Nieát-baøn, ngaõ ñoâ baát tri;

王語咒師。佛入涅槃我都不知。故今晚 至。我欲入城禮拜供養如來舍利。汝可開 路。

coá kim vaõn chí. Ngaõ duïc nhaäp thaønh, leã baùi cuùng döôøng

咒師聞已即聽前入。至四衢道見師子座七 寶莊嚴。安置舍利七寶金壜。復見大眾悲哀

sö töû toøa, thaát baûo trang nghieâm, an trí xaù-lôïi, thaát baûo

供養。王將徒眾一時禮拜悲哀流淚。右遶七 帀各齎所持悽慘供養。王語眾言。佛入涅槃

thaát taùp, caùc teâ sôû trì, theâ thaûm cuùng döôøng. Vöông ngöù

我都不知。一何苦哉。不得見佛。請眾與我 一分舍利還國供養。

Nhö Lai xaù-lôïi. Nhöõ khaû khai loä.

Chuù sö vaên dó, töùc thính tieàn nhaäp. Chí töù cuø ñaïo, kieán kim ñaøm. Phuïc kieán Ñaïi chuùng, bi ai cuùng döôøng. Vöông töông ñoà chuùng, nhaát thôøi leã baùi, bi ai löu leä, höõu nhieãu chuùng ngoân: Phaät nhaäp Nieát-baøn, ngaõ ñoâ baát tri. Nhaát haø khoå tai! Baát ñaéc kieán Phaät. Thænh chuùng döõ ngaõ nhaát phaàn xaù-lôïi, hoaøn quoác cuùng döôøng.

Chuùng ngoân: Nhöõ haø lai vaõn? Phaät dó tieân thuyeát, phaân

眾言。汝何來晚。佛已先說分布法軌。舍 利皆已各有所請。無有仁分。仁可還宮。

boá Phaùp quyõ. Xaù-lôïi giai dó caùc höõu sôû thænh; voâ höõu nhaân

王及臣眾不果所請。愁憂不樂。即禮舍利

Vöông caäp thaàn chuùng, baát quaû sôû thænh, saàu öu baát

悲戀而還。 爾時迦毗羅等七國王臣不果所願心懷悲 憤慨戀而還。各至本邑咸遣使臣同詣拘尸再 584

phaàn. Nhaân khaû hoaøn cung. laïc, töùc leã xaù-lôïi, bi luyeán nhi hoaøn.

Nhó thôøi, Ca-tyø-la ñaúng, thaát quoác vöông thaàn, baát quaû sôû nguyeän, taâm hoaøi bi phaãn, khaùi luyeán nhi hoaøn.

Caùc chí boån aáp, haøm khieån söù thaàn, ñoàng ngheä Caâu-thi, 585

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

求舍利。城人報曰世尊慈父旣於我界而般涅 槃。全身舍利應畱永劫於此供養。终不分與 外邑諸人。

taùi caàu xaù-lôïi. Thaønh nhaân baùo vieát: Theá Toân töø phuï kyù

諸國答曰。若分者善。若不與者我等當以 彊力奪取。

Chö quoác ñaùp vieát: Nhöôïc phaân giaû thieän; nhöôïc baát döõ giaû, ngaõ ñaúng ñöông dó cöôøng löïc ñoaït thuû.

城人告曰。徒事鬭爭終不可得。 闍王復使雨行大臣馳兵請分告城人曰。若 與者善。若不見分我加兵力彊奪將去。 答言。任意。 爾時拘尸城中所有壯士男女竝閑弓射即便 總出。嚴整四兵欲與諸邑交兵合戰。 爾時毗離國諸梨車種遂集四兵往拘尸城在 一面住。 阿勒國諸刹帝利亦集四兵在一面住。 毗耨國諸婆羅門亦集四兵在一面住。

ö ngaõ giôùi, nhi Baùt Nieát-baøn. Toaøn thaân xaù-lôïi, öng löu vónh kieáp, ö thöû cuùng döôøng. Chung baát phaân döõ ngoaïi aáp chö nhaân.

Thaønh nhaân caùo vieát: Ñoà söï ñaáu tranh, chung baát khaû ñaéc.

Xaø vöông phuïc söû Voõ Haønh ñaïi thaàn, trì binh thænh phaàn, caùo thaønh nhaân vieát: Nhöôïc döõ giaû thieän; nhöôïc baát kieán phaân, ngaõ gia binh löïc, cöôõng ñoaït töông khöù. Ñaùp ngoân: Nhieäm yù.

Nhó thôøi, Caâu-thi thaønh trung, sôû höõu traùng só, nam, nöõ, tòch nhaøn cung xaï, töùc tieän toång xuaát, nghieâm chænh töù binh, duïc döõ chö aáp, giao binh hieäp chieán.

Nhó thôøi, Tyø-ly quoác, chö Leâ-xa chuûng, toaïi taäp töù binh, vaõng Caâu-thi thaønh, taïi nhaát dieän truï.

A-laëc quoác, chö Saùt-ñeá-lôïi dieäc taäp töù binh, taïi nhaát dieän truï.

Tyø-naäu quoác, chö baø-la-moân dieäc taäp töù binh, taïi nhaát dieän truï.

遮羅迦羅國諸釋子亦集四兵在一面住。

Giaø-la-ca-la quoác, chö Thích töû dieäc taäp töù binh, taïi nhaát dieän truï.

師伽國拘樓羅亦集四兵在一面住。

Sö-giaø quoác, Caâu-laâu-la dieäc taäp töù binh, taïi nhaát dieän truï.

波肩羅國力士亦集四兵往拘尸城在一面 住。 586

Ba-kieân-la quoác, Löïc só dieäc taäp töù binh, vaõng Caâu-thi thaønh, taïi nhaát dieän truï.

587

大 般 涅 槃 經後分 爾時拘尸那城七軍圍遶為舍利故各欲奪 取。 爾時大衆中有一婆羅門姓煙在八軍中高 聲大唱。拘尸城諸力士主聽。佛無量劫積善 修忍。諸君亦常聞讚忍法。今日何可於佛滅 後為舍利故起兵相奪。諸君當知此非敬事舍 利。現在但當分作八分。

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Nhó thôøi, Caâu-thi-na thaønh, thaát quaân vi nhieãu, vò xaùlôïi coá, caùc duïc ñoaït thuû.

Nhó thôøi, ñaïi chuùng trung, höõu nhaát baø-la-moân, Taùnh Yeân, taïi baùt quaân trung, cao thinh ñaïi xöôùng: Caâu-thi thaønh, chö löïc só chuû thính! Phaät voâ löôïng kieáp, tích thieän tu nhaãn. Chö quaân dieäc thöôøng vaên taùn nhaãn phaùp. Kim nhaät haø khaû ö Phaät dieät haäu, vò xaù-lôïi coá, khôûi binh töông ñoaït? Chö quaân ñöông tri: thöû phi kính söï xaù-lôïi. Hieän taïi ñaõn ñöông phaân taùc baùt phaàn.

諸力士言。敬如來議。

Chö löïc só ngoân: Kính nhö lai nghò.

爾時姓煙婆羅門即分舍利以為八分。作八

Nhó thôøi, Taùnh Yeân baø-la-moân töùc phaân xaù-lôïi, dó vi

分竟高聲大唱。汝諸力士主聽。盛舍利甁請 以見與。欲還頭那羅聚落起甁塔華香幡蓋伎

baùt phaàn; taùc baùt phaàn caùnh, cao thinh ñaïi xöôùng: Nhöõ

樂供養。

phan, caùi, kyõ nhaïc cuùng döôøng.

chö löïc só chuû thính! Thaïnh xaù-lôïi bình, thænh dó kieán döõ, duïc hoaøn Ñaàu-na-la tuï laïc khôûi bình thaùp; hoa, höông,

諸力士答言。敬從來請。

Chö löïc só ñaùp ngoân: Kính tuøng lai thænh.

爾時必波延那婆羅門居士復以高聲大唱。

Nhó thôøi, Taát-ba-dieân-na baø-la-moân cö só phuïc dó cao

拘尸城中諸力士主聽。燒佛處灰與我欲還本 國起灰塔華香伎樂供養。

thinh ñaïi xöôùng: Caâu-thi thaønh trung, chö löïc só chuû thính!

Thieâu Phaät xöû hoâi, döõ ngaõ; duïc hoaøn boån quoác, khôûi hoâi thaùp; hoa, höông, kyõ nhaïc cuùng döôøng.

諸力士答婆羅門言。敬從來請。

Chö löïc só ñaùp baø-la-moân ngoân: Kính tuøng lai thænh.

爾時拘尸城諸力士得第一分舍利卽於國中

Nhó thôøi, Caâu-thi thaønh, chö löïc só ñaéc ñeä nhaát phaàn

起塔華香伎樂種種供養。 588

xaù-lôïi; töùc ö quoác trung, khôûi thaùp; hoa, höông, kyõ nhaïc, chuûng chuûng cuùng döôøng.

589

大 般 涅 槃 經後分 波肩羅婆國力士得第二分舍利還歸起塔種 種供養。 師伽那婆國拘樓羅衆得第三分舍利還歸起 塔種種供養。 阿勒遮國諸刹帝利得第四分舍利還國起塔 供養。 毗耨國諸婆羅門得第五分舍利還國起塔種 種供養。 毗離國諸梨車得第六分舍利還國起塔種種 供養。 遮羅迦羅國諸釋子得第七分舍利還國起塔 華香供養。 摩伽陀主阿闍世王得第八分舍利還王舍城 起塔華香伎樂種種供養。 姓煙婆羅門得盛舍利甁還頭那羅聚落起塔 華香供養。 必波羅延那婆羅門居士得灰還國起塔供 養。 590

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

Ba-kieân-la-baø quoác löïc só ñaéc ñeä nhò phaàn xaù-lôïi; hoaøn quy khôûi thaùp, chuûng chuûng cuùng döôøng.

Sö-giaø-na-baø quoác, Caâu-laâu-la chuùng ñaéc ñeä tam phaàn xaù-lôïi, hoaøn quy khôûi thaùp, chuûng chuûng cuùng döôøng.

A-laëc-giaø quoác, chö Saùt-ñeá-lôïi ñaéc ñeä töù phaàn xaù-lôïi; hoaøn quoác khôûi thaùp, cuùng döôøng.

Tyø-naäu quoác, chö baø-la-moân ñaéc ñeä nguõ phaàn xaù-lôïi; hoaøn quoác khôûi thaùp, chuûng chuûng cuùng döôøng.

Tyø-ly quoác, chö Leâ-xa ñaéc ñeä luïc phaàn xaù-lôïi; hoaøn quoác khôûi thaùp, chuûng chuûng cuùng döôøng.

Giaø-la-ca-la quoác, chö Thích-töû ñaéc ñeä thaát phaàn xaùlôïi; hoaøn quoác khôûi thaùp, hoa, höông cuùng döôøng.

Ma-giaø-ñaø chuû, A-xaø-theá vöông ñaéc ñeä baùt phaàn xaù-lôïi; hoaøn Vöông Xaù thaønh, khôûi thaùp, hoa, höông, kyõ nhaïc, chuûng chuûng cuùng döôøng.

Taùnh-yeân baø-la-moân ñaéc thaïnh xaù-lôïi bình; hoaøn Ñaàuna-la tuï laïc, khôûi thaùp; hoa, höông cuùng döôøng.

Taát-ba-la-dieân-na baø-la-moân cö só ñaéc hoâi; hoaøn quoác; khôûi thaùp cuùng döôøng.

591

大 般 涅 槃 經後分

ÑAÏI BAÙT NIEÁT BAØN KINH HAÄU PHAÀN

爾時閻浮提中八舍利塔第九甁塔第十灰塔

Nhó thôøi, Dieâm-phuø-ñeà trung, baùt xaù-lôïi thaùp, ñeä cöûu bình thaùp, ñeä thaäp hoâi thaùp, nhö thò phaân boá xaù-lôïi söï dó.

如是分布舍利事已。 時諸菩薩及聲聞眾。天人龍鬼國王長者大

Thôøi, chö Boà Taùt caäp Thanh vaên chuùng, thieân, nhaân, long, quyû, quoác vöông, tröôûng giaû, ñaïi thaàn, nhaân daân,

臣人民。一切大眾悲號涕泣搥胸大哭。五體

nhaát thieát ñaïi chuùng, bi haøo theá khaáp, chuøy hung ñaïi

投地作禮而去。

khoác, nguõ theå ñaàu ñòa, taùc leã nhi khöù.

大 般 涅 槃 經 卷 第 四十二

Ñaïi Baùt Nieát-baøn Kinh quyeån ñeä töù thaäp nhò Chung

終

592

593