Saotk-yaaMcao KunaI kaoNa? 1951 saalaI Baartacyaa raYT/Iya ]%pnnaapOkI 53% ]%padna SaotImaQaUna haot haoto. to ]%padna kmaI kmaI haot Aaja 13.9% Aalao Aaho. yaacaaca Aqa- 80 kaoTI janatocao ]%padna f@t 13.5% Aaho. jyaavaoLI SaotIcyaa raYT/Iya ]%padnaatIla ihssaa 1% nao kmaI haotao, %yaavaoLosa Baartacyaa Saotk-yaaMcao 1 laaK kaoTIMcao nauksaana haoto. yaacaaca Aqa- Asaa Aaho, eikkDo SaayainaMga [MiDyaamaQyao ]%pnna vaaZt caalalao. pNa Saotk-yaaMcao ]%padna kmaI haot caalalao Aaho. yaacaaca dusara Aqa- SaotkrI drId`I haot caalalao AaiNa EaImaMt AiQak EaImaMt haot gaolao. 2010 maQyao rajyaatIla kRYaImaulya Aayaaogaanao kapsaalaa p`it i@vaMTla 5600 $. dr doNyaat yaavaa ASaI iSafarsa kolaI, tr koMd` sarkarcyaa kRYaImaulya Aayaaogaanao kapsaacaI ikMmat 3900 $. inaQaa-rIt kolaI. Baart sarkarcaa ha dRYTIkaona Saotk-yaaMnaa Gaatk zrlaa. mau#ya mau_a Saotk-yaaMnaI iktI ]%padna kaZlao yaalaa mah%va naahI, tr ]%padnaalaa ikMmat iktI imaLlaI, ho A%yaMt mah%vaacao Aaho. svatM~ BaartamaQaIla vyavasqaonao Saotk-yaaMcaI puNa- p`tarNaa kolaI Aaho. koMd` AaiNa rajya sarkaraMnaI Saotk-yaaMcyaa ivakasaasaazI Anaok kaya-k`ma AaNalao. kRYaI ivaVaipzo sau$ JaalaI. saMSaaoQanaalaa gaitmaana krNyaat Aalao. p`%yaok talauka-gaavaapya-Mt paohaocaNaarI sarkarI yaM~Naa ]BaI krNyaat AalaI. laaKao sarkarI kma-caarI kRYaI xao~at kama krt Aahot. yaa saa-yaa vyavasqaocao daonaca pirNaama AapNaalaa idsatat. pihlao, SaotI ]%padkta vaaZ. %yaasaazI rasaayainak KtaMcaa p`caMD vaapr krNyaat Aalaa. kahI kaL ]%padna imaLalao, pNa Saotjaimana saDlaI. (a p`ik`yaotUna hrIt k`aMtI AalaI Asao maanatat. pNa yaa rasaayainak Kto AaiNa ikTknaaSakaMmauLo laaokaMmaQyao k^nsarsaarKo AsaM#ya Aajaar vaaZlao. jyaa rasaayainak KtaMmauLo jamaIna saDto to maanavaI paoTavar-SarIravar kaya pirNaama krIt AsatIla yaacaI klpnaa kra. yaa KtaMcyaa AaiNa ikTknaaSakaMcyaa vaapramauLo gaaoro bahuraYT/Iya BaaMDvaladar kMpnyaa gabbar Jaalyaa AaiNa SaotkrI kMgaala Jaalao. Baartalaa kRYaIp`Qaana doSa ka mhNatat? tr BaartakDo 49% jamaIna SaotIyaaogya Aaho. %yaa KalaaoKala Amaoirka 19% Aaho AaiNa caIna 18%. Baartacaa SaotkrI baara mahInao ipk Gao} Saktao. f@t paNyaacaI garja Aaho. jar Baartacyaa rajyak%yaa-MnaI svaatMHyaao<ar kaLamaQyao ]Vaogaapoxaa SaotIlaa p`aQaanya idlao Asato, tr Baart Aaja jagaacao AnnaQaanyaacao kaozar banalao Asato. prdoSaatUna p`caMD saMp<aI doSaat AalaI AsatI. SaotkrI saMpnna Jaalaa Asata. pNa Aaplyaa bahutok rajyak%yaa-Mnaa iba`TISaaMnaI maanaisakrI%yaa gaulaama k$na Taklao haoto. Aa^@safD-, koMiba`jamaQyao iSaklaolao bahutaMSa ‘baDo baap ko baoTo’ paScaa%ya saMskRtIcao gaulaama Jaalao AaiNa %yaaMnaI Baartavar ivakasaacao yauraoipyana maa^Dola laadlao. Aaja doiKla toca kama caalaU Aaho. yaa yauraoipyana pQdtImaQyao SaotImaala svast AsaNao AavaSyak Aaho. ]da. kapUsa svast Asalaa tr kpDa svast rahIla. mhNaUna gaolyaa 60 vaYaa-t Saotk-yaaMnaa kMgaala krNyaacao QaaorNa jaaNaIvapuva-k BaaMDvalaSaahI vyavasqaomaQyao rabavaNyaat Aalao. SaotImaQaIla saMSaaoQanaacao puNa- ]_IYT ]%padnavaaZ hoca haot. o pNa ]%padna vaaZt Asatanaa SaotkrI saMpnna vhavaa, SaotImaalaalaa caaMgalaa dr imaLavaa, Asao kQaIca navhto. 1984 pya-Mt Saotk-yaaMnaa kjaa-} idlaolyaa r@kmaovar tovaZoca vyaaja Aakarlao jaa} Sakt haoto. ]da. 10 hjaar $. kja- Asalyaasa vyaaja jaastIt jaast 10 hjaar $. Aakarlao jaat haoto. pNa 84 naMtr
cak`vaRQdI vyaaja laagaU krNyaat Aalao AaiNa SaotkrI kja-baajaarI vhayacaI p`ik`yaa sau$ JaalaI. mhNajaoca eikkDo GaaTyaacaI SaotI krt Asatanaa Saotk-yaaMcyaa maanagauTIvar vyaajaacaa DaoMgar caZt gaolaa AaiNa 1995 naMtr yautIcyaa Saasana kaLat SaotkrI Aa%mah%yaa k$ laagalao. %yaaMcaI saM#yaa idvasaoMidvasa vaaZtca Aaho. pNa Ajauna sarkarlaa Saotk-yaaMcaI dyaa yaot naahI. Sard pvaaraMnaI doSaacao kRYaImaM ~I JaalyaanaMtr kja-maafIcyaa naavaavar %yaaMcyaaca laaokaMnaI lauTlaolyaa-DbaGaa[-sa Aalaolyaa sahkarI ba^Mka ijavaMt kolyaa. AaiNa prt lauTayalaa rajaikya naoto maaokLo Jaalao. yaat p`sqaaipt sava-pixaya BaaigadarI AsalyaamauLo sagaLyaaMcaI taoMDo baMd Aahot. sagaLo vaaTUna Kat Aahot AaiNa ekmaokalaa ivaraoQa krNyaacao naaTk vazvat Aahot. mhNajao eikkDo ivanaaod tavaDo AaiNa gaaopInaaqa mauMDo yaaMnaI Aijat pvaaraMcyaa isaMcana GaaoTaLyaacao vaaBaaDo kaZayacao AaiNa dusarIkDo inatIna gaDkrIMcyaa GaaoTaLa putIkMpnaIcyaa kaya-k`maat jaa}na Sard pvaaraMnaI samaaQaana vya@t krayacao. gaDkrIMcao kaOtuk krayacao AaiNa rajakarNaat kuNaI AspRSya naahI mhNaayacao. Sard pvaar tailabaanaSaI doiKla AaGaaDI krtIla. Acaanak inavaDNauka Aalyaavar mausalamaanaaMvar iktI A%yaacaar Jaalaa Asao mhNat Qaao Qaao magarIcao AEau ZaLayacao. Aata tr Sard pvaaraMnaI Saotk-yaaMnaa kayama jamaInadaost krNyaacaa kaya-k`ma hatI Gaotlaaya. %yaasaazI %yaaMnaI SaotImaQyao piblak p`ayavaoT paT-nariSap (PPP) cao naivana GaaoTaLo QaaorNa p`staivat kolao Aaho. gaavaagaavaat Saotk-yaaMcyaa ivakasa saMsqaa ga`amaINa AQa-vyavasqaocaa kNaa Aahot. %yaaMcao kMpnaImaQyao $paMtr krayacao va Saotk-yaaMnaa yaa kMpnaIcao BaagaQaark banavaayacao va sava- SaotjamaIna yaa kMpnyaaMcyaa maalakIcaI rahIla. KajagaI kMpnaIlaa yaa ivakasa saMsqaocao Baaigadar krayacao. kuNaItrI KajagaI maalak Saotk-yaaMnaa AaQauinak pQdtInao SaotI krayalaa iSakvaNaar, SaotImaalaacaa djaa- sauQaarNaar AaiNa SaotImaalaacaI ivak`I krNaar. Jaalaolyaa fayaVatIla vaaTp Saotk-yaaMnaa doNaar. pNa pvaarsaahoba, SaotkrI [tko mauK- rahIlaolao naahIt. tumacyaa PPP tIla BaaMDvaladar, KajagaI kMpnaIcaa maalak ho svat:caa fayada baGaNaar kI Saotk-yaaMcaa fayada baGaNaar ho savaa-Mnaaca maahIt Aaho. dusarIkDo, Saotk-yaaMcyaa jamaInaIvar isalaIMgacaa kayada AaNaUna BaumaIhInaaMnaa SaotI doNyaacao naaTk vazvaNyaat yaot Aaho. pNa yaa kayaVat KajagaI kMpnyaaMnaa isalaIMga naahI. ]laT laaKao ekr jaimana %yaaMnaa kMpnaImaQyao saMkilat krta yaoto. ]_oSa spYT Aaho. isalaIMgacyaa naavaaKalaI KajagaI kMpnyaaM Saotk-yaaMcyaa jaimanaI hDp krNaar. pirNaamat: Aahot to SaotkrI doiKla BaumaIhIna haoNaar, %yaaMnaa Saotmajaur k$na TakNaar va punha ekda yaa doSaamaQyao navasarMjaamaSaahI laagaU krNaar. Aaja bahuraYT/Iya kMpnyaaMnaI Aaif`komaQyao laaKao ekr jamaInaIMcao p+o hDp kolaot. Baartat Annasaurxaa ivaQaoyak laagaU krNyaat yaot Aahot. %yaasaazI laagaNaaro Anna (a bahuraYT/Iya kMpnyaaMkDUna GaoNyaat yaoNaar va (a kMpnyaa maalaamaala haoNaar. pvaaraMnaI gaolaI 40 vaYa- hoca rajakarNa kolao Aaho. sahkar caLvaL maaoDIt kaZlaI. Saotk-yaaMnaa Aa%mah%yaa krayalaa Baaga pDlao va Aata kayamacao gaaDUna TakNyaacao YaDyaM~ rcalao. ‘jaya maharaYT/’ AaorD GaalaUna Ba`YT maharaYT/ inamaa-Na kolaa. baLIrajaa jaagaa hao! Aa%mah%yaa k$na marNyaapoxaa (a duYTaMnaa maa$na marNyaat doSaacao Balao Aaho. laoKk: iba`gaoiDyar sauQaIr saavaMt vaobasaa[-T: www.sudhirsawant.com maaobaa.naM.9987714929