Standvastig in actie voor een rookvrij Nederland by rookpreventiejeugd

De activiteiten van Stichting Rookpreventie Jeugd

S TA N DVA S T I G

IN ACTIE VOOR EEN ROOKVRIJ NEDERLAND

INHOUD

Woord vooraf

Het doel Tabak uitbannen uit de samenleving

De feiten Elke dag 200 nieuwe rokers

De middelen Twee longartsen tegen de tabaksindustrie Zelfhulpboek voor een rookvrij bestaan Een succesvolle rookstoppoli In de prijzen Stichting Rookpreventie Jeugd Manifest Rookpreventie Mediaoptreden TabakNee ontmaskert de lobby Reacties op TabakNee Rookalarm mobiliseert kinderen en ouders Vijf veelbekeken filmpjes De schuld leggen waar die hoort

11 13

17 22 24

Het vervolg De strijd tegen de moordindustrie gaat door Actie richting politiek De Staat voor de rechter

Bestuur Stichting Rookpreventie Jeugd

ComitĂŠ van Aanbeveling

WOORD VOORAF

Als arts wil je je patiĂŤnten op de best mogelijke manier behandelen. Je doet alles om hen de beste kans op overleving te bieden, maar helaas is voor de meeste van onze patiĂŤnten genezing niet meer mogelijk. Wat we dan nog kunnen is de kwaliteit van het resterende leven zo optimaal mogelijk laten zijn. Daar hoort steeds nadrukkelijker bij dat we patiĂŤnten proberen te overtuigen te stoppen met roken. De moeite die het deze mensen, die al ziek zijn geworden van tabak, kost om te stoppen, bewijst hoe belangrijk preventie is. We moeten rokers stimuleren te stoppen en, nog belangrijker, zien te voorkomen dat de kinderen van nu beginnen met roken. Dat is de reden waarom wij via Stichting Rookpreventie Jeugd, TabakNee en Rookalarm zoveel mogelijk mensen bewust proberen te maken van de schade die tabak veroorzaakt en van de vileine methodes die de industrie hanteert om mensen aan het roken te krijgen en te houden. Dat doen wij niet alleen, maar met een team van wetenschappers, journalisten, onderzoekers en juristen, met onze secretaris Frits van Dam als drijvende kracht. Dit boekje geeft een overzicht van het werk van de Stichting Rookpreventie Jeugd. Wij hopen dat u ons daarbij financieel wilt steunen, zodat we ons werk ook de komende tijd door kunnen zetten. Help ons van tabak geschiedenis te maken. Pauline Dekker

longarts Rode Kruis Ziekenhuis, Beverwijk Wanda de Kanter

longarts Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis, Amsterdam

één helder doel

TABAK UITBANNEN UIT DE SAMENLEVING

HET DOEL

Zou tabak, met alle kennis die we er nu over hebben, worden toegelaten als het vandaag nieuw op de markt zou komen? Natuurlijk niet. Een sterk verslavend en giftig product dat bij gebruik zoals bedoeld op termijn dodelijk is, maakt nu een maal weinig kans in de winkelschappen terecht te komen. Maar tabak ligt al in de winkelschappen. Dat het legaal is, is het belangrijkste argument van de fabrikanten en sommige politici om tabak op de schappen te houden. Ook voor de overheid zijn 20.000 doden per jaar als gevolg van tabaks gebruik blijkbaar geen reden om tabak te verbieden of op zijn minst veel scherper aan banden te leggen dan nu het geval is. Stichting Rookpreventie Jeugd heeft één helder doel: tabak uitbannen uit de samenleving en van roken geschiedenis maken. Dat kan alleen als er geen nieuwe rokers meer bijko men. Daarom wil Stichting Rookpreventie Jeugd de overheid aanzetten tot het nemen van een aantal maatregelen die in samenhang een effectief preventiebeleid opleveren:

•

forse accijnsverhoging om tabak onbereikbaar te maken voor kinderen Een pakje sigaretten moet zo duur zijn, dat de meeste kinderen het niet kunnen betalen.

•

tabaksvrije schoolpleinen Roken in en om de school moet niet langer getolereerd worden.

•

een effectieve handhaving van de leeftijdsgrens voor aankoop van tabak Het moet onmogelijk worden voor jongeren onder de 18 jaar om tabak te kunnen kopen.

•

vermindering van het aantal verkooppunten Met 60.000 verkooppunten is tabak veel te makkelijk verkrijgbaar en is de controle op naleving van de leeftijdsgrens ondoenlijk. Tabak moet uit de supermarkten, drogisterijen, boekwinkels en alleen nog onder vergunning worden verkocht door gespecialiseerde tabakswinkels.

•

rookwaren uit het zicht van klanten houden Een wand vol sigarettenverpakkingen is een reclamezuil voor tabak. Reclame voor tabak is verboden, dus moeten tabaksproducten in winkels niet langer zichtbaar worden uitgestald. ANDERE LANDEN GINGEN ONS VOOR

Dat dit geen uitzonderlijke maatregelen zijn, wordt in steeds meer landen zichtbaar. Landen als Australië, Nieuw-Zeeland, Noorwegen, Finland en Ierland voeren een stringent tabaks ontmoedigingsbeleid. In Engeland zijn sigarettenautomaten verboden en mogen si garetten sinds april 2012 niet meer in gewone winkels worden uitgestald, net als in Finland. Wie in Finland sigaretten verkoopt aan jongeren onder de 18 jaar kan een gevangenisstraf van een half jaar krijgen. Australië, Nieuw-Zeeland en IJsland overwegen een algeheel rookverbod in te voeren. Ierland streeft er naar in 2025 rookvrij te zijn. In het belang van de toekomst van onze kinderen moet Nederland zich zo snel mogelijk bij dit rijtje aansluiten.

ELKE DAG 200 NIEUWE ROKERS

200

70 35

Elke dag beginnen in Nederland zoâ&#x20AC;&#x2122;n 200 kinderen onder de 18 jaar met roken. 126 van hen gaan dagelijks roken, 70 zullen hun hele verdere leven blijven roken en 35 zullen aan de gevolgen overlijden.

DE FEITEN

20.000

Elk jaar overlijden in Nederland mensen aan ziekten die het gevolg zijn van roken, meerokers niet meegeteld. De helft van hen is nog geen 65.

Van alle mensen die hun leven lang roken, overlijdt de helft aan de gevolgen van hun tabaksgebruik, gemiddeld zo’n tot jaar vóór de leeftijd waarop ze anders zouden zijn gestorven.

Van alle nieuwe gevallen van longkanker komt % door roken. Bij COPD (chronische obstructieve longziekten) is dat 85%, bij acute hartinfarcten 31% en bij beroertes 20%.

In 2013 rookte % van de Nederlanders boven de 15 jaar (mannen 26%, vrouwen 25%, afgerond).

30% van de Nederlandse jongeren van 15 tot en met 19 jaar had in 2013 in de afgelopen vier weken gerookt.

200

Elke dag beginnen in Nederland zo’n kinderen onder de 18 jaar met roken. 126 van hen gaan dagelijks roken, 70 zullen hun hele verdere leven blijven roken en 35 zullen aan de gevolgen overlijden.

65% van de rokers van 15 jaar en ouder in Nederland gaf in 2013 aan dat ze ooit een serieuze stoppoging hadden gedaan. Bijna % van de rokers zou als zij het leven over konden doen niet beginnen met roken.

4 tot 10% van de rokers van 15 jaar en ouder in Nederland die in 2011 een stoppoging had gedaan, had tot en met een jaar na de stoppoging (in 2012) geen enkele sigaret of shagje gerookt

De Nederlandse Staat int jaarlijks aan tabaksaccijns.

2,4 miljard euro

Nederlanders kochten in 2012 in totaal 12,2 miljard sigaretten, waar zij euro aan uitgaven.

3,3 miljard

bronnen: Nationaal Kompas Volksgezondheid; Continu Onderzoek Rookgewoonten; Roken Jeugd Monitor; International Tobacco Control Netherlands Survey; AC Nielsen; Ministerie van FinanciĂŤn.

Twee longartsen tegen de tabaks足 industrie

DE MIDDELEN

In 2007 is de maat vol voor Pauline Dekker en Wanda de Kan ter. De beide longartsen van het Rode Kruis Ziekenhuis in Be verwijk zien in hun spreekkamers bijna alleen maar patiënten die ziek zijn van het roken. En voor hun ziekten, hoofdzakelijk longkanker en COPD, is geen genezing mogelijk. Als Dekker en De Kanter beseffen dat geen stof méér versla vend is dan nicotine, willen zij niet langer lijdzaam toezien en besluiten ze in actie te komen. Samen schrijven de artsen het boek Nederland Stopt! Met roken dat zij in mei 2008 presen teren. De presentatie valt samen met het 100-jarig bestaan van de vereniging van longartsen NVALT en de invoering van het rookverbod voor horeca in Nederland, op 1 juni. De timing kan niet beter en mede dankzij de onverschrokken présence van beide artsen, krijgt het boek ruime aandacht in alle media. Redacties weten Dekker en De Kanter sindsdien te vinden wanneer tabak in het nieuws is.

ZELFHULPBOEK VOOR EEN ROOKVRIJ BESTAAN

Nederland stopt! Met roken is een praktische en effectieve leidraad bij het stoppen met roken. Het boek onthult en verklaart veel zaken rondom roken en wat het stoppen zo lastig maakt. Het be spreekt de mythe van de verslaving, de tactieken van de tabaksindustrie, de gezondheidsvoordelen voor wie stopt en de bedreigingen voor wie door rookt.

Via een StoppenStappenPlan helpt het boek lezers om goed voorbereid te gaan stoppen, wat onont beerlijk is voor een hoge succeskans. Daarnaast worden alle rookstopmethoden besproken: cold turkey, met en zonder begeleiding, met en zonder nicotinevervangers of medicijnen. Medisch specialisten vertellen daarnaast wat roken op hun vakgebied voor gevolgen heeft. Het boek vertaalt verder de jongste wetenschappelijke inzichten naar het leven van alledag. Daarmee is Nederland stopt! Met roken een com pleet handboek voor een rookvrij bestaan. Tientallen lezers laten weten zeer goed geholpen te zijn door het boek. Zij schrijven:

‘Het stoppenstappenplan laat je zien hoe erg je er eigenlijk aan toe bent. Het boek is in het geheel niet aanvallend geschreven, maar zo dat je nu zelf de feiten kan zien.’ ‘Het boek is voor mij als hulpverlener een echte bijbel geworden!’ ‘Het goede aan dit boek vind ik dat ik voorbereid was op moeilijke momenten, juist die momenten waardoor ik niet wilde stoppen.’ ‘Dank zij jullie boek ben ik rookvrij. Ik ben echt bevrijd. IK DANK JULLIE VAN HARTE!!’ ‘In het boek staat een brief van een vrouw die in één week tijd gediagnostiseerd werd met longkan ker. Zij schreef in opdracht van haar longarts een

brief aan haar kinderen. Tijdens het lezen van die brief ben ik opgestaan, heb m’n resterende sigaret ten doorgeknipt en nadien nooit een sigaret meer aangeraakt.’

EEN SUCCESVOLLE ROOKSTOPPOLI Maar de longartsen zorgen er ook zelf voor dat de desas treuze gevolgen van het roken in het nieuws blijven. In Beverwijk openen zij een rookstoppolikliniek die enkele jaren later uiterst succesvol blijkt: de helft van de deelnemers is na een jaar nog steeds gestopt, zo blijkt uit een eigen inventa risatie. Dat hoge percentage hangt onder meer samen met de uit Engeland overgenomen methode van motivational interviewing (MI) en samenhangend daarmee een strenge selectie van gemotiveerde deelnemers. Door de juiste vragen te stellen, voelt de patiënt zich serieus genomen, maar wordt hij ook geconfronteerd met de gedachtekronkels waarmee hij zijn ongezonde gedrag probeert goed te praten. Dekker en De Kanter schrijven over deze methode een tweede boek, Motiveren kun je leren (2010), speciaal bedoeld voor mensen in de gezondheidszorg. Het boek helpt hen op effectieve ma nier met patiënten over gezonder gedrag te spreken. Beide boeken worden een succes met oplages van respectie velijk 40.000 en 10.000 exemplaren. Een scheurkalender en een luisterboek op basis van Nederland stopt! vindt even eens gretig aftrek. Dekker en De Kanter beginnen daarnaast aan een lezingentournee langs het Beatrixtheater, De Doelen, Carré en meer van zulke grote zalen waarbij zij 10.000 (tand) artsen en apothekers in Nederland uitleggen waarom het zo belangrijk is dat zij hun patiënten een rookstopadvies geven en hoe ze dat moeten doen.

IN DE PRIJZEN

Met al hun activiteiten en successen worden Dekker en De Kanter in 2012 door Stivoro tot beste behandelaars bij tabaksverslaving van Nederland uitgeroepen, nieuws dat de voorpagina van De Telegraaf haalt. In hetzelfde jaar ontvangen zij de 38ste Prof.dr. P. Muntendamprijs van KWF Kankerbestrijding ‘vanwege hun vernieuwende aanpak voor de behandeling van tabaksverslaving en hun onvermoeibare strijd voor een rookvrij Nederland’. Op 31 mei 2013 vallen de longartsen weer in de prijzen als zij in het kader van Wereld Niet Roken Dag de Gerbera Award 2013 ontvangen, die mede namens KWF Kankerbestrijding, de Nederlandse Hartstichting en het Longfonds wordt toegekend door Stivoro. Het juryrapport meldt: ‘De longartsen Wanda de Kanter en Pauline Dekker verdienen alle steun en bewondering voor de onverschrokken kracht waarmee zij het rookprobleem op de politieke en maatschappelijke agenda zetten. Zij worden daar bij gemotiveerd door hun zorg om de gezondheids schade door tabak, die zij in hun werk dagelijks zien. En als weinig anderen durven zij ook de tabaks lobby te betrekken in hun “J’accuse”. Pauline en Wanda staan in een jarenlange traditie van artsen die maatschappelijke thema’s durven te agenderen om daarmee tot een gezondere samenleving te ko men. Een arts op een barricade, daar zou de sector ontzettend trots op moeten zijn!’

Eind oktober 2013 worden beide longartsen ook in het buitenland onderscheiden, dit keer met de Roy Castle Lung Cancer Foundation Prize voor hun TEDx-optreden ‘Replacement smokers’. De prijs van 500 pond wordt toegekend tijdens het 15de World Conference on Lung Cancer, in Sydney. In hun bijdrage aan TEDxNijmegen in april 2013 goten Dekker en De Kanter hun presentatie in de vorm van een bijtend rollenspel, waarin zij de onvrijwilligheid van tabaksverslaving, de schaamte onder patiënten voor hun ‘zelfgekozen’ ziekte en de schaamteloze geldzucht van de tabaksindustrie aan de kaak stelden.

STICHTING ROOKPREVENTIE JEUGD Naarmate Dekker en De Kanter zich meer en meer in de materie verdiepen, beseffen zij dat alle inspanningen om mensen te helpen bij het stoppen zinloos zijn als er steeds weer nieuwe rokers bijkomen. Uit alle informatie die hen be reikt uit de literatuur en uit hun internationale netwerk, leren zij steeds beter de slinkse methodes te doorzien waarmee de tabaksindustrie nieuwe rokers onder jongeren werft. Als tegenwicht besluiten zij in 2009 de Stichting Rookpreventie Jeugd op te richten. Het doel is even kort als krachtig: roken geschiedenis maken. Die doelstelling is met een aantal sa menhangende maatregelen goed te bereiken: forse accijnsverhoging om tabak onbereikbaar te maken voor kinderen tabaksvrije schoolpleinen verhoging van de minimumleeftijd voor tabaksaankoop in combinatie met een effectieve leeftijdscontrole

• • •

• •

drastische vermindering van het aantal verkooppunten rookwaren in verkooppunten uit het zicht

De stichting heeft een raad van advies met klinkende namen uit de medisch-wetenschappelijke wereld en andere promi nenten. Buitenlandse leden van de raad van advies zijn prof.dr. Robert N. Proctor, hoogleraar wetenschapsgeschiede nis aan Stanford University en auteur van Golden holocaust, prof.dr. Robert West van het Smoking Cessation Institute van University College London en dr. Jeffrey Wigand PhD, klokkenluider uit de tabaksindustrie, bekend van de film The Insider, en oprichter van Smoke-Free Kids, Dekker en De Kanter laten waar zij kunnen van zich horen en de Stichting Clean Air Nederland (CAN) roept hen uit tot Nietrokers van het Jaar 2009. Niet veel later krijgt de stichting versterking van radiothera peut Lukas Stalpers, secretaris van de Nederlandse Vereni ging voor Oncologie, en emeritus hoogleraar psychologie en voormalig onderzoeker bij het Nederlands Kanker Instituut Frits van Dam. Van Dam wordt secretaris van de stichting en Stalpers wordt lid van het Comité van Aanbeveling. Vrij wel gelijktijdig besluit KWF Kankerbestrijding de stichting financieel te steunen. Die steun is meer dan nodig, want het politieke tij keert in negatieve zin als najaar 2010 Edith Schip pers de nieuwe minister van Volksgezondheid wordt. Binnen de kortste keren heeft zij een aantal maatregelen in het tabakbeleid teruggedraaid. Het rookverbod voor kleine cafés wordt opgeheven, voorlichtingscampagnes worden stopgezet en vergoeding van medicijnen voor het stoppen met roken wordt uit de basisverzekering geschrapt. Dekker en De Kanter besluiten tot tegenactie en stellen een Manifest Rookpreventie op waarin zij de minister oproepen

MANIFEST

Ondergetekenden vragen de nieuwe minister van Volksgezondheid vanuit hun kennis van en verantwoordelijkheid voor duurzame volksgezond heid, al datgene te doen dat tabaksverslaving voor een volgende generatie tot geschiedenis maakt en de schade voor de huidige generatie rokers beperkt. Met name: 1 De prijs van tabakswaren sterk verhogen (verdubbelen prijs) 2 Rookwaren in verkooppunten uit het zicht halen (‘wall of fame’ in supermarkten) en terug brengen van het aantal verkooppunten 3 Roken in en in de nabijheid van scholen te verbieden (roken is besmettelijk) 4 De wettelijke leeftijd waarop tabak gekocht mag worden verhogen naar 18 5 Het rookverbod in de horeca sluitend maken wat zal leiden tot het denormaliseren van roken

‘al datgene te doen dat tabaksverslaving voor een volgende generatie tot geschiedenis maakt en schade voor de huidige generaties beperkt’. Het wordt ondertekend door duizend medici, wetenschappers en prominenten. Na lang aandringen krijgen Dekker en De Kanter op 19 januari 2011 de kans hun manifest aan te bieden aan de minister. In haar antwoord zegt minister Schippers evenzeer te willen voorkomen dat kinderen gaan roken, maar daar andere wegen voor te be wandelen. De oproep aan de minister krijgt in ieder geval ruime aandacht in de media. EenVandaag maakt een reportage van de aanbieding van het manifest en geeft Dekker en De Kanter alle ruimte om uit te leggen wat er moet gebeuren en waarom. Later dat jaar, in oktober 2011, toont het onderzoeks journalistieke programma Zembla van de VARA met hulp van de Stichting Rookpreventie Jeugd overtuigend aan hoe kort de lijnen zijn tussen minister Schippers en de tabaksindustrie. Zij mag met recht ‘Minister van Tabak’ worden genoemd. De uitzending blijft niet onopgemerkt. Het gezaghebbende medische tijdschrift The Lancet wijdt er een editorial aan onder de titel Can the Dutch Government really be abandoning smokers to their fate? (Volume 379, issue 9811, p. 121) en de uitzending wordt Engels ondertiteld op internationale congressen vertoond. De Kamervragen die op de uitzending volgen spelen hoogstwaarschijnlijk mee bij de beslissing van Schippers het tabaksdossier over te dragen aan staatssecretaris Martin van Rijn.

Longartsen hekelen ‘minister van tabak’ Door een onzer redacteuren Amsterdam. Twee longartsen van het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk hebben een website opgezet waarop zij mensen veroordelen voor banden met de tabaksindustrie. Zij noemen onder meer oud-senator en oud-minister van Defensie Hans Hillen (CDA), die betaald advies gaf aan sigarettenfabrikant British American Tobacco en emeritus hoogleraar Irene Asscher, moeder van de vicepremier en commissaris bij sigarettenfabrikant Philip

Morris. Minister Schippers (Volksgezondheid, VVD) wordt wegens veronderstelde contacten met de tabaksindustrie neergezet als ‘minister van Tabak’. De longartsen, Wanda de Kanter en Pauline Dekker, voeren al jaren actie tegen roken. Volgens hen overlijden jaarlijks 23.000 mensen aan de gevolgen. Hun voornaamste doel is te voorkomen dat jongeren ermee beginnen. Voor het naming and shaming op hun website ‘Tabak Nee’ baseren ze zich deels op het werk van

onderzoeksjournalisten. Volgens een woordvoerder van Schippers zijn de aantijgingen op de website „nergens op gebaseerd”. Als minister in het kabinet-Rutte I verhoogde zij juist het budget voor antirookvoorlichting aan jongeren, stelt hij. Wel beëindigde Schippers de dure televisiecampagnes via Postbus 51, omdat voorlichting via de sociale media effectiever zou zijn. Inmiddels valt het ontmoedigingsbeleid voor roken onder staatssecretaris Martin van Rijn.

MEDIAOPTREDEN

Vanaf het verschijnen van hun boek Nederland stopt! zijn Pauline Dekker en Wanda de Kanter veelvuldig aanwezig in de media. Zij geven honder den interviews en leveren bijdragen aan alle lande lijke en regionale dagbladen, publiekstijdschriften van J/M tot Opzij en vakbladen als het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, Medisch Contact en Arts en Auto. Daarnaast zijn ze regelmatig te gast bij radio- en televisieprogramma’s, waaronder De Wereld Draait Door en Nieuwsuur.

Stichting Rookpreventie Jeugd voert ook actief campagne via sociale media. Het weblog van www. nederlandstopt.nu wordt sinds 2008 wekelijks aangevuld met alle activiteiten van de voorgaande week. Via Facebook, Twitter (@Wdekanter) en LinkedIn krijgen meer dan 10.000 contacten dagelijks nieuws en updates over alles wat met tabak en tabaksbestrijding te maken heeft.

TABAKNEE ONTMASKERT DE LOBBY De Zembla-documentaire maakt duidelijk hoe ver de tenta kels van de tabaksindustrie in samenleving en politiek reiken en leert welk effect het heeft om dat aan de kaak te stellen. Rookpreventie Jeugd besluit daarom het onderzoeksjourna listieke werk voort te zetten en in een aparte website de tac tieken en de handlangers van de tabaksindustrie te ontmas keren. De website TabakNee publiceert profielen van (ex-) politici en andere publieke figuren die hetzij rechtstreeks, hetzij indirect voor de tabaksindustrie werken. Als op 11 maart 2013 de website TabakNee online gaat, is dat

aanleiding voor een ongekende media-explosie. Alle kranten, radiozenders en televisieprogramma’s besteden aandacht aan de ongebruikelijke vorm van ‘naming and shaming’ op de website. Politici en anderen die op de website met de tabaks industrie in verband worden gebracht zijn razend en de pers likt zijn vingers erbij af. In het eerste jaar brengt TabakNee vele onthullingen over de lobby van ‘de tabaksindustrie & haar kompanen’. Naast de eigen publicaties werkt het team achter de website op verschillende manieren samen met gevestigde media. Zo maken twee journalisten die ook voor TabakNee schrijven, Stella Braam en Ivo van Woerden, een serie van vier verhalen voor Vrij Nederland over de lobby en het netwerk van de tabaksindustrie. Het eerste verhaal, over de krachtige steun van werkgeversorganisatie VNO/NCW aan de tabaksindustrie, verschijnt in juli 2013 en slaat in als een bom. Veel andere media berichten er over en de onthullingen leiden direct tot Kamervragen. Artikelen op de website zelf gaan over een pr-adviseur die zowel voor de tabaksindustrie als de zorgsector werkt, over zogenaamd onafhankelijk onderzoek dat door de tabaksin dustrie blijkt te worden betaald, over de gebrekkige hand having van de leeftijdsgrens voor aankoop van tabak, over de inzet van kleine tabakswinkeliers en kleine caféhouders voor de tabakslobby, over wetenschappers die zich voor het tabakskarretje laten spannen, over de zware lobby in het Europees Parlement en de verstrengeling van de tabakslobby met de politiek. Veel artikelen leveren Kamervragen op. Zeker vijf keer stellen Tweede Kamerleden de verantwoordelijke bewinds lieden vragen naar aanleiding van berichten op TabakNee. De website, die werkt met een eigen redactiestatuut en een onafhankelijke redactie, publiceert in minder dan een jaar ruim 250 artikelen. De bezoekersaantallen groeien gestaag en nemen verder toe sinds een tweewekelijkse nieuwsbrief wordt verstuurd.

Eind 2013 krijgt TabakNee interne documenten van Philip Morris over de lobby-activiteiten van de tabaksproducent in Brussel toegespeeld. De documenten doen in detail uit de doeken hoe Philip Morris te werk gaat bij het bewerken van leden van het Europees Parlement, ook Nederlandse parle mentariërs, die moeten beslissen over de herziening van de Europese Richtlijn Tabakproducten. De richtlijn moet roken verder ontmoedigen en heeft directe gevolgen voor het Ne derlandse tabaksbeleid. De interne documenten vormen de basis voor een serie verhalen op TabakNee, die vanaf 2 december 2013 worden gepubliceerd. Samen met het actualiteitenprogramma EenVandaag wordt op basis van dezelfde documenten en eigen onderzoek een tv-reportage gemaakt die eind februari wordt uitgezonden. Die samenwerking toont andermaal de toegevoegde waarde van TabakNee aan. Het onderzoeksjour nalistieke werk van TabakNee is een welkome aanvulling voor redacties van actualiteitenprogramma’s als EenVandaag en NCRV’s Altijd wat. Zo werkt TabakNee ook buiten de eigen site mee aan verspreiding van de kennis over de praktijken van de tabaksindustrie en het bewustzijn dat maatregelen tegen het roken noodzakelijk zijn.

REACTIES OP TABAKNEE

Direct na de lancering van TabakNee worden politici en andere verantwoordelijken gevraagd te reageren. Er zijn twee mogelijkheden: men is voor of tegen de aanpak van de website. De PvdA en SP laten in een verklaring weten vóór Tabaknee te zijn. Myrthe Hilkens (PvdA) zegt tegen de NOS: ‘De tabaksindustrie verkoopt gedateerde onzin en het gaat om de volksgezondheid. We moeten ons druk maken om de gezondheid van

jongeren, en roken is altijd slecht. Als het zo is dat mensen meewerken met de tabaksindustrie, dan is het goed om dat te weten.’ NRC Handelsblad constateert dat die opmerking bijdraagt aan spanningen tussen VVD en PvdA in het kabinet. Ook oud-minister van Volksgezondheid Els Borst (D66) is te spreken over de site. ‘Het is het enige waar de tabaksindustrie naar luistert. Personen die zich als commissaris inzetten voor een tabaksfa brikant, moeten zich eens afvragen of ze hun tijd niet beter kunnen besteden’, zegt ze in het AD. NTAA R E M M s Bij VVD en CDA is men minder enthousiast. VVDCO l: 18 plu o h o c l a n Tweede Kamerlid Arno Rutte is boos over zijn Tabak e eigen profiel op de site. ‘We moeten de discus E sie voeren op basis van serieuze argumenten. Voor mij betekent dit dat ik zowel de voor- als de tegenargumenten in beeld breng. En als ik is d tabaksfabrikanten serieus neem, dan wil dat o ro b z’n De een z’n dood, de ander en op stang toch niet meteen zeggen dat ik een lobbyist ts jaagt ar ben? Ook de VVD maakt zich zorgen over de stijging van het aantal rokers’, zegt hij in de Volkskrant. NRC Handelsblad schrijft in een commen taar: ‘De genotmiddelenindustrie moet tegen een stootje kunnen. Zij weet immers precies wat ze doet: hoe ze tabak en alco hol op smaak voor kinderen brengt en er een effectieve ‘lifestyle’ bij verzint. [...]De artsen die de rommel opruimen, zijn de klokkenluiders. Neem ze serieus.’ Trouw noemt de inzet van Dekker en De Kanter buiten de spreekkamer voorbeeldig. ‘De fabri er grip kan maar be ht. De ac aakvol, even sm worden opgebr iek van het wel l voor de klin t we eft ui ag t m he n ter alitei . Kinal artse oholdok en. De rauwe re en aant radicaliseren en rts of alc rd zij de longa bat gevoeld wo moet tely, al jar gehad: onie n der Le in het de delenindustr Zij weet Nico va oholmisbruik derarts id . tegen alc , zei zondag in genotm kunnen et: hoe ze je uw ot to en sto Op in aar is”. derjarig gen een ecies wat ze do k voor pr der min t dat het „nu kl aalfjaritw immers alcohol op smaan effectieBrandpun liniek worden meisterer tabak en brengt en er ee ineken He zijn polik en met een Jäg agen. De nderen ki er verzint. te zijn. dr nd ge ki en bij ge t tyle’ bij ng binn alengte vive ‘lifes hans denkt da igi om ift rg olc ve Het indi lde alcoh Dat was is cool, alt g doet de rest. gemidde is nu drie uur. j denkt in nr door. Verslav hi en s rte er Al . ko nd alcoholi er ki minuten ng van en indu leeft ig va nt om ge m en ne Ernst eren ne rs ge roke bij kind cidenten e. Het aantal jonbinet onttussen toeneens. Ieder ka lige preha groeit ev nieuw grootsc ders, bewerpt op nen waarin ou ‘samen’ er lan ventiep n en overheid tsen daar ar ve en. Dat drijfsle te begrijten kom uit moe mee raken, valt rlijks n ld ers jaa dasse vervee en imm et longkanet strop n verlp he „m j n eanne eraa pen. Zi nd burgers m aan de m bouwen die hi ull”. lang mog . ze an ge inde zo tiendui een pitb levense t gaat tegensta in hoge eword ik se longartsen ker hun ellen. Da dienen, t uiteind verwijk website lijk uitst rs hebben he het was Twee Be aandag met de al op ke – n ro De edaa nv oenm elf aang Aangem opende e frontaal de aa dere mean lijk zichzviduele keuze. ekiende Tabak Ne stuurders en tineverslatg hún indi elokt door ui niemand , be politici tg n de nico n willen digd, ui g, dat zeker. En er de risitse tigen aa deplich strie. Deze ar evoelens ov tin rd ke ee n. mar du aamteg op hun gevolge geïnform vingsin d- en sch is nog on wetend over de dividu en de schul kankerpatiënt sseren. in co’s of on k behoort dat , zeker ca van hun r niet meer in preventie Tegelij md te worden verbod er ok spreekuu stichting Rook beurt?’) ro sch n be Ee . ns ek ook ve rjarigen Hun lie oek je een spre .nl grof ftijdsgre de minde n, een rooklee ingen ee dr Jeugd (‘Z www.TabakN stevige et op schole n verder terug t ligt alet is nu m al. Dat gaat m ier zoon ee he W van 18, gelegenheid – een vernv minem. voor de in de aa als ho ok t ro ad Ne n en ava ch de. retoriek is maar zelf to rken of in de re g van alcoholm e lemaal herpin artsen di minister dustrie blijft we nker dere verscor de jeugd. De n de klokka tabaksin ervaring met tegentiging vo el opruimen, zij us. wie privé r weigert tabak onderuit rie m se m ro ze t de aa rs. Neem heeft m worden, krijg gepast of te kenluide s stander t is niet steed Da de zak.

kanten hebben jarenlang tegen beter weten in ontkend dat roken kankerverwekkend is. Ze erken nen het risico van roken nu wel, maar doen er toch alles aan jonge mensen waar ook ter wereld aan de sigaret te krijgen. Dat is niet alleen weinig smaakvol en onfatsoenlijk, dat is levensgevaarlijk.’ Columnisten storten zich massaal in de discussie. ‘Steunt allen Tabaknee!’, schrijft Max Pam in de Volkskrant. In NRC Handelsblad stelt Frits Abra hams: ‘Toch wens ik de actievoerders veel succes, hun missie verdient het.’ Zijn collega Bas Heine schrijft: ‘De website van de twee longartsen is dus ook te rechtvaardigen, omdat ze op redelijke toon een geaccepteerde vorm van hypocrisie blootlegt.’ En Youp van ’t Hek zegt het de volgende zater dag zonder omhaal: ‘Doorgaan dames! Keihard doorgaan.’

ROOKALARM MOBILISEERT KINDEREN EN OUDERS Ondertussen werkt Rookpreventie Jeugd aan een manier om via kinderen hun ouders te mobiliseren in de strijd tegen ta bak. In samenwerking met reclamebureau Pool wordt de actie Rookalarm ontketend om de verontwaardiging van ouders te wekken over de verleidingstactieken van de tabaksindustrie en de lakse houding daar tegenover van de overheid. Kern van de Rookalarm-actie is een aantal filmpjes waarin basisschoolkinderen gaandeweg het machtsveld rondom tabak blootleggen. De filmpjes worden verspreid via sociale media en op Hyves – later voortgezet op Facebook – krijgt

Rookalarm 40.000 volgers. De filmpjes zijn uiteindelijk basis materiaal voor een nieuwe documentaire gericht op volwas senen, getiteld ‘De Vervangers’, die voorjaar 2015 verschijnt. Het doel van de film is ouders te motiveren om hun stem te laten horen richting de politiek.

VIJF VEELBEKEKEN FILMPJES

Het Raadsel van groep 8 vanaf 3 april 2013 – 69.184 views Alle kinderen in groep 8 weten het zeker: zij gaan later nooit roken. Toch rookt vijf jaar later een derde van hen wel. Want in de puberteit vergeten ze alles wat ze nu belangrijk vinden. Deze video laat zien hoe dat kan. Het voorstel van groep 8 vanaf 30 mei 2013 – 41.952 views Sigarettenfabrikanten zeggen allemaal dat ze niet willen dat kinderen beginnen met roken. Toch ont werpen ze mooie pakjes en stoppen ze smaken in sigaretten die kinderen juíst lekker vinden. Daarom probeert groep 8 de fabrikanten te helpen met een alternatief. Gewoon bij AH vanaf 5 september 2013 – 32.674 views Waarom verkopen supermarkten sigaretten? Ze zouden dat niet moeten doen, want in de supermarkt komen veel kinderen. Meer dan de helft van de kinderen in groep 8 kent sigaretten dan ook vooral uit de supermarkt. In deze film vra gen die kinderen Albert Heijn te stoppen met het verkopen van tabak.

AH heeft het allemaal vanaf 11 september 2013 – 299.058 views Albert Heijn zet sigaretten gewoon in de etalage. Zodat een groot deel van de kinderen precies weet wat er te koop is. Een serieuze persiflage op AH’s reclamefilmpjes. Groep 8 in Den Haag Vanaf 30 mei 2014 – 8.252 views In Den Haag worden de wetten gemaakt. Groep 8 gaat langs bij politici en vraagt ze om in actie te komen. Als ze dat niet doen, dan zullen ze naar de rechter stappen. 2837 petities getekend Cijfers per april 2015

DE SCHULD LEGGEN WAAR DIE HOORT Begin 2014 verschijnt ook een dvd met negen interviews met longkankerpatiënten en/of hun nabestaanden, gemaakt door de filmer en televisiemaker Frans Bromet. De films onder de titel ‘Je moet toch ergens aan dood gaan’ zijn gemaakt met het geld dat Dekker en De Kanter kregen bij de Muntendam prijs. Ze worden ook via de websites van KWF Kankerbestrij ding en TabakNee en via YouTube verspreid. ‘Met deze films willen we de patiënten zelf aan het woord laten’, zegt Wanda de Kanter, die inmiddels als longarts bij het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis werkt. ‘Zij blijven in de discussie grotendeels onzichtbaar, doordat hun ziekte zich meestal snel ontwikkelt en zij al snel dood zijn. Toch willen we de zichtbaarheid van deze patiënten vergroten en hun stem laten horen. Deze portretten dragen bij aan de empowerment

van patiënten. Tegelijk zijn de films bedoeld om het schuldge voel dat patiënten hebben over hun rookgedrag bij hen weg te halen. Die schuld hoort namelijk bij de tabaksindustrie te liggen, die mensen verslaafd maakt aan een product dat bij het bedoelde gebruik dodelijk is.’ De portretserie is aanleiding voor Nieuwsuur om op 31 januari 2014 een reportage te wijden aan ‘De onzichtbare kanker’, waarin onder meer wordt gesteld dat door de rela tieve onzichtbaarheid van longkanker er minder geld voor onderzoek naar deze ziekte is. Een artikel in De Correspondent gaat hier ook op in onder de kop ‘De dodelijkste vorm van kanker heeft een groot marketingprobleem’. Het artikel citeert Paul Baas, longarts in het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis: ‘Er is geen kankersoort, zegt longarts Paul Baas, die zoveel slachtoffers eist en tegelijkertijd door gericht overheidsingrijpen zo goed kan worden bestreden. De tabaksaccijnzen kunnen namelijk di rect gebruikt worden voor onderzoek. “Een nieuw stimuleringsfonds, een euro extra per sigaretten pakje, puur bestemd voor onderzoek”, zegt Baas. ‘Maar misschien is de overheid zelf wel net zo ver slaafd aan de tabaksbelasting als de rokers aan de sigaretten. Dit jaar trekt het 5 miljoen euro uit aan tabakspreventie en wordt er jaarlijks 2,5 miljard euro aan tabaksaccijnzen ontvangen. “Het zien van minister Schippers (Volksgezondheid, VVD) in de uitzending van Sta Op Tegen Kanker geeft me dan ook een heel dubbel gevoel”, zegt Baas.’ De films worden op 4 februari 2014, Wereldkankerdag, bij KWF Kankerbestrijding gepresenteerd in het bijzijn van de geportretteerden, voor zover, moet er helaas bij worden gezegd, nog in leven.

De strijd tegen de moord足 industrie gaat door

HET VERVOLG

Sinds de oprichting heeft Stichting Rookpreventie Jeugd veel bereikt, met name op het vlak van bewustwording. Met steun van KWF Kankerbestrijding heeft de stichting via eigen uitgaven en zeker ook via de pers veel informatie kunnen verspreiden over de schadelijke gevolgen van roken, de machtige invloed van de tabaksindustrie en de maatregelen die daadwerkelijk zullen helpen om de jongste generatie te vrijwaren van een rookverslaving. Niet voor niets krijgt Wanda de Kanter, voorzitter van de stichting, begin 2015 de Vrouw in de Media Award 2014. De prijs van mediaplatform VIDM.nl en sprekers bureau ZijSpreekt beloont de vrouw die zich in de me dia het beste als deskundige heeft geprofileerd. Inmiddels weten media Wanda de Kanter en Pauline Dekker goed te vinden wanneer zij com mentaar zoeken over rookgerelateerde onderwer pen. De prijs laat ook zien dat Rookpreventie Jeugd het onderwerp tabak blijvend op de agenda weet te houden. Lobby-deskundige Erik van Venetië noemt eind 2014 het werk van de stichting dan ook ‘een fraai voorbeeld van succesvol lobbyen voor het goede doel.’

DE STAAT VOOR DE RECHTER

In 2014 weet Rookpreventie Jeugd de aandacht vooral te grijpen met de dagvaarding van de Nederlandse Staat, die op 8 september wordt uitgebracht. Namens de stichting daagt mr Phon van den Biesen (Van den Biesen Kloostra Advo caten) de Staat voor de rechter vanwege de veel te innige contacten tussen de overheid en de tabaksindustrie. Die contacten zijn in strijd met Artikel 5.3 van het internatio nale antirookverdrag van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), de Framework Convention on Tobacco Control (FCTC). Artikel 5.3 stelt dat overheden bij het vaststellen van hun gezondheidsbeleid elke invloed van de tabaksindustrie moeten uitsluiten. Anders gezegd: overheden moeten een firewall tegen de tabakslobby optrek ken en contacten met de industrie strikt beperken tot overleg over de technische uitvoering van al ingezet beleid. Uit honderden documenten die via een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur (WOB) zijn verkregen, blijkt dat bij de Nederlandse overheid van zo’n firewall geen sprake is. Een uitvoerige analyse van de documenten laat zien dat verschillende ministeries, in het bijzonder Financiën en Volksgezondheid, veelvuldig contact hebben met de tabaksindustrie over zaken die het beleid kunnen beïnvloeden. In de aanloop naar de dagvaarding publiceert TabakNee een serie waarin de meest in het oog springende overtredingen van Artikel 5.3 FCTC uit de doeken worden gedaan. De website houdt een logboek bij over de voortgang van de rechtszaak. TABAKNEE ONTHULT

TabakNee heeft meer onthullingen in 2014. Aan de hand van interne documenten van Philip Morris wordt de lobbys

trategie van de tabaksfabrikant rond de herziening van de Europese Tabaksproductenrichtlijn (TPD) blootgelegd. In de serie ‘De Frontsoldaten van de Tabak’ worden de banden van belangenorganisaties van rokers met de tabaksindustrie in kaart gebracht. Een andere verhalenserie onthuld de enorme belangenverstrengeling die schuilgaat achter Post bus 262 in Leidschendam, waar een syndicaat van tabaks industrie, supermarkten en andere belangenorganisaties de krachten bundelt tegen inperking van het aantal ver kooppunten van tabak. Terwijl vermindering van het aantal verkooppunten een van de meest effectieve maatregelen is tegen jeugdroken. TabakNee stelt ook de sponsoring van lagere overheden door tabaksfirma’s aan de kaak en hekelt de beleggingen van een aantal pensioenfondsen in tabaks producenten, waaronder het ABP. Aan het eind van het jaar staat de teller van TabakNee op 1,1 miljoen views sinds het begin. De nieuwsbrief van TabakNee bereikt elke twee weken 1500 mensen, onder wie alle bij het dossier betrokken politici, ambtenaren en journalisten. KLACHT TEGEN DEFENSIE

Nog een zaak die TabakNee aan de kaak stelt, is het beleid waarmee het ministerie van Defensie het roken onder mili tairen juist bemoedigt, in plaats van tegengaat. TabakNee bericht over de kortingen die Nederlanse militairen op NAVObases krijgen op tabak. Sigaretten mogen daar bovendien al worden verkocht aan militairen van 17 jaar oud. Omdat Defen sie hier niet op wil reageren, dient Stichting Rookpreventie Jeugd via de Nationale Ombudsman een klacht in tegen deze merkwaardige gang van zaken die geheel indruist tegen de nationale tabakswet.

UITGESTOKEN HAND

Stichting Rookpreventie Jeugd strijdt niet alleen met gebalde vuist, maar steekt waar mogelijk ook de hand uit. Zo zit de stichting in november 2014 voor het eerst aan tafel met de directeur van werkgeversorganisatie VNO-NCW, Niek-Jan van Kesteren. VNO-NCW staat bekend als een van de krachtigste lobbypartijen voor de tabaksindustrie. Daarin zal geen veran dering komen. Maar partijen vinden elkaar in een gezamen lijke actie ter bestrijding van het jeugdroken. Naar aanleiding van de rechtszaak tegen de Staat heeft de stichting begin 2015 ook een gesprek met staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid). ROOKALARM

Voorjaar 2015 komt de film ‘De Vervangers’ uit, het sluitstuk van de Rookalarm-campagne. De film laat in ruim 50 minuten zien hoe krachtig de marketing en lobby van de tabaksin dustrie werkt aan de werving van nieuwe rokers, de vervan gers van de rokers die aan de gevolgen van hun verslaving sterven. Overtuigend laat de film zien dat de tabaksindustrie, hoewel ze het tegendeel beweert, kinderen en jongeren verleidt tot roken. De film laat ook de machteloosheid zien van de men sen die, meestal op jonge leeftijd, verslaafd zijn geraakt aan de sigaret. Hoezeer ze dat ook willen, ze komen er niet van af en worden uiteindelijk gestraft met longkanker en andere dodelijke ziekten. Tegelijk brengt de film in beeld hoe krachteloos de politiek op de feiten reageert. ‘Natuurlijk, het is rotzooi, troep’, zegt minister-president Rutte in een praatprogramma. Maar we doen er verder niks aan, voegt hij er met zoveel woorden aan toe. ‘De Vervangers’ is onontkoombaar en moet ouders en politici voor eens en voor altijd doen inzien dat de tabaksindustrie een veel te grote invloed heeft op jonge mensen.

VERSLAVING IS GEEN VRIJE WIL

Stichting Rookpreventie Jeugd blijft de druk zo opvoeren in de richting van de politiek. Politici en ambtenaren moeten af van het idee dat roken een vrije keuze is van mensen, een keuze waarin zij niet betutteld mogen worden. Maar bij een verslaving aan nicotine, de meest verslavende stof op aarde, staat de vrije wil buitenspel. De enige die wat te kiezen heeft is het kind dat wel of niet kan gaan roken. Maar juist het puberbrein heeft even geen boodschap aan verboden of verstandige beslissingen. De tabaksindustrie, door de schadelijkheid van het eigen product noodgedwongen steeds op zoek naar nieuwe klanten, maakt daar handig gebruik van. Haar product is willens en wetens dodelijk verslavend gemaakt. In de woorden van historicus Robert Proctor: ‘Deadly by design.’ Dat is wat de politiek moet inzien en waar politici de bevolking tegen moeten beschermen. Dat is geen betutteling, maar bescherming. Het is tijd te besluiten dat de sigaret, een sluipende maar gerede moordenaar, niet meer van deze tijd is. Stichting Rookpreventie Jeugd zet onvermoeibaar in op het bereiken van dat doel. Help ons waar mogelijk om van roken geschie denis te maken.

BESTUUR STICHTING ROOKPREVENTIE JEUGD

Wanda de Kanter longarts Antoni van Leeuwenhoek, auteur Nederland stopt! Met roken (voorzitter) Em. prof. dr. Frits van Dam psycholoog, Universiteit van Amsterdam, oud-medewerker Antoni van Leeuwenhoek (secretaris) Drs. Rob Giebels econometrist, oud-adviseur financiĂŤle zaken en risico-management Gemeente Amsterdam (penningmeester) Prof. dr. RenĂŠ Bernards moleculair bioloog, Universiteit Utrecht, Antoni van Leeuwenhoek, lid Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Drs. Barbara van den Broeke psycholoog/psychotherapeut Kinderen en Jeugd Mr. Geertje Creijghton bestuursrechtadvocaat Baarn Pauline Dekker longarts Rode Kruis Ziekenhuis, auteur Nederland stopt! Met roken Prof. drs. Jacques Wallage oud-staatssecretaris van Onderwijs en Sociale Zaken, oud-burgemeester van Groningen

COMITĂ&#x2030; VAN AANBEVELING

Drs. Rob Barnasconi tandarts Dr. Renee Bittoun adjunct associate professor medicine, hoofd Smoking Cessation Institute, University of Sydney Em. prof. dr. Piet Borst voormalig Wetenschappelijk Directeur Nederlands Kanker Instituut Prof. dr. Paul Brand kinderlongarts Isala Klinieken Zwolle Prof. dr. J.W.W. Coebergh sociaal-geneeskundige en epidemioloog Gert van Dijk medisch ethicus KNMG Ireen van Ditshuyzen documentairemaakster Dr. Marjolein Drent longarts ziekenhuis Gelderse Vallei Mr. Benedicte Ficq strafrechtadvocaat Bas van Goor oud-volleyballer, directeur Bas van Goor Foundation

Pauline Haasbroek rookstopcoach Dr. Miriam de Kleijn huisarts-epidemioloog Em. prof. dr. Caro Koning radiotherapeut Prof. dr. Willem J.M. Levelt oud-president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen Prof. dr. Angela Maas hoogleraar cadiologie voor vrouwen, UMC St Radboud Nijmegen Prof. dr. Johan Mackenbach hoogleraar en hoofd van de afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC Rotterdam Em. prof. dr. Bob Pinedo oncoloog, Vrije Universiteit Amsterdam Prof. dr. Dirkje Postma hoogleraar Longgeneeskunde, Rijksuniversiteit Groningen Prof. dr. Robert N. Proctor hoogleraar Wetenschapsgeschiedenis, University of Stanford Dr. Lukas Stalpers radiotherapeut Academisch Medisch Centrum

Prof. dr. Robert West gezondheidspsycholoog, directeur Tobacco Studies, University College London Dr. Nout Wellink oud-president van De Nederlandsche Bank Prof. dr. Michiel Westenberg ontwikkelingspsycholoog, Universiteit Leiden Prof. dr. Marc Willemsen hoogleraar Tobacco Control Research, Universiteit van Maastricht Prof. dr. Rudi Westendorp geriater, Universiteit Leiden Prof. dr. Reinout Wiers ontwikkelingspsychopatholoog, Universiteit van Amsterdam Dr. Jeffrey Wigand klokkeluider tabaksindustrie, oprichter Smoke-Free Kids Inc.

STEUN STICHTING ROOKPREVENTIE JEUGD

De bestuursleden van Stichting Rookpreventie Jeugd doen hun werk voor de stichting zonder dat ze daar geld voor krijgen. Een aantal professionele medewerkers krijgt wel een vergoeding voor hun werkzaamheden voor verschillende activiteiten van de stichting. De middelen daarvoor komen van een beperkt aantal geldschieters, waaronder het KWF Kankerfonds. Om Stichting Rookpreventie Jeugd een meer solide basis te geven en zeker te stellen dat zij haar werk kan voortzetten, vragen wij uw steun. STEUN ONS MET UW DONATIE

Steun Stichting Rookpreventie Jeugd en schenk ons een bedrag, groot of klein. Daarmee kunnen wij ons blijven inzetten om de tabaksindustrie te ontmaskeren en van roken verleden tijd te maken. U kunt ons steunen door uw donatie over te maken op rekening NL84 ABNA 0475 8663 04 ten name van Stichting Rookpreventie Jeugd in Amsterdam. Stichting Rookpreventie Jeugd is een culturele ANBI. Uw donatie mag u daarom voor 125% opvoeren in uw belastingaangifte. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Frits van Dam, 06 20 61 67 43

CREDITS TabakNee Hoofdredactie: Frits van Dam Journalisten: Stella Braam, Bas van Lier, Broer Scholtens Vormgeving: Wiebe de Wolf Ontwerp logo: Nathalie Soetens www.tabaknee.nl Rookalarm Campagne:

reclamebureau Pool Worldwide, Amsterdam

www.rookalarm.nl ‘Je moet toch ergens aan dood gaan’ Bromet & dochters www.bromet.nl

COLOFON Tekst:

Bas van Lier, Amsterdam

Ontwerp:

Philip de Josselin de Jong, Haarlem

Druk:

Kapsenberg van Waesberge, Rotterdam

Stichting Rookpreventie Jeugd heeft ĂŠĂŠn helder doel: tabak uitbannen uit de samenleving en roken geschiedenis maken. Dat kan alleen door te zorgen dat er geen nieuwe rokers meer bijkomen. Daarom wil Stichting Rookpreventie Jeugd de overheid aanzetten tot het nemen van een aantal maatregelen die in samenhang een effectief preventiebeleid opleveren. Deze publicatie geeft een overzicht van de activiteiten die de stichting onderneemt om dit te bereiken.