om te komen tot wat je niet hebt, moet je gaan langs waar je niet hebt
De katholieke kerk heeft besloten het meldpunt voor seksueel misbruik op 1 juli 2014 te sluiten. Na alle schandalen is het nu tijd om door te gaan, vindt zij. Maar wie bepaalt eigenlijk wanneer dit pijnlijke hoofdstuk kan worden afgesloten? Zou een machtig instituut als de katholieke kerk niet meer verantwoording moeten afleggen voor de vele slachtoffers die werden gemaakt? Marjolijn van Heemstra en Remy Jacobs vinden van wel en houden met de voorstelling Als ik de liefde niet heb een pleidooi voor meer openheid.
HET ZWIJGEN DOORBREKEN Een jaar geleden benaderde de Rotterdamse priester Remy Jacobs theatermaker Marjolijn van Heemstra met de vraag of ze er wat in zag samen een voorstelling te maken over het misbruik binnen de kerk. Jacobs, zelf ooit slachtoffer van dat misbruik, wil, na lang beraad met zichzelf, het zwijgen doorbreken en de geloofsgemeenschap en vooral de paus oproepen tot meer openheid en minder hypocrisie. Samen verdiepten Jacobs en Van Heemstra zich in de materie en kwamen uit bij een persoonlijk verhaal over liefde en de afwezigheid daarvan, over machtsmisbruik binnen systemen en de
vraag hoe een kwetsbaar individu zich staande houdt tegenover grote structuren. In een poĂŤtische, fantasievolle voorstelling nemen zij je mee in de zoektocht naar liefde en geloof. Een moderne pelgrimstocht waarin onderzocht wordt hoe we ons in deze tijd moeten verhouden tot de kerk en tot grote systemen in het algemeen. Een pleidooi voor kwetsbaarheid en openheid en tegelijkertijd een bedevaart op weg naar Rome, waar Jacobs en Van Heemstra vastbesloten zijn deze voorstelling volgende zomer te spelen voor niemand minder dan paus Franciscus.
TEKSTFRAGMENT MARJOLIJN Mijn naam is Remy Jacobs, ik ben 45. Ik ben priester. Ik ben als katholiek jongetje misbruikt door de dirigent van het kerkkoor en een van de paters in het dorp. Van mijn tiende tot mijn vijftiende. Ik ben veel vergeten maar ik herinner me wel dat ik tijdens het misbruik verlamd was van angst, ik durf niet te schreeuwen. Jaren worstel ik met de eenzaamheid en de schaamte. Totdat een andere pater mij uiteindelijk uit het misbruik haalt. Een paar jaar later volg ik mijn roeping en word ik zelf priester. Tijdens mijn priesterschap worstel ik opnieuw. Met mijn seksualiteit, met het celibaat. Ik heb een korte affaire, met een man, die ik weer verlaat omdat er een groter ideaal is, God dienen, de kerk trouw zijn, mijn liefde voor Jezus en hoe dat samenkomt in een mis. Maar het is lang geleden dat ik een mis opdroeg. Ik krijg het niet meer voor elkaar. Ik ben al jaren niet meer praktiserend. Nog wel priester, priester ben je voor het leven, tenzij de kerk je laciseert. REMY Laiciseert. MARJOLIJN Wat? REMY Laiciseert.
MARJOLIJN Dat. Dat ik geen missen meer opdraag komt door de misbruikzaak uit mijn verleden. Toen die aan het licht kwam werd alles opgerakeld, alles waarvan ik dacht dat ik het achter me gelaten had. Ik voel me vaak weer die kleine jongen op de zolder van de parochie, verlamd van angst. Ik schreef een brief aan de bisschoppen. Waarom is er zo lang gezwegen? En waarom geven jullie nog steeds geen openheid? Waarom moet alles er uit getrokken worden? Waarom zijn jullie er niet voor de slachtoffers, waarom houdt iedereen elkaar de hand boven het hoofd? Kort daarna belt de pater op die mij uit het misbruik haalde. Hij zegt: Remy, je bent er toch niet mee naar de media gegaan? En ik ben er niet mee naar de media gegaan. En ik lees de brief aan de bisschoppen nog een keer. En plotseling lijken die vragen aan mijzelf gericht. Waarom is er zo lang gezwegen? Waarom houdt iedereen elkaar de hand boven het hoofd? De kerk heeft mijn verhaal weggeduwd, uit hun systeem. Ze hebben het uit de context geknipt. Ik wil het er terug in plaatsen. Mijn kleine verhaal terug in het grote verhaal. Omdat het daar thuishoort, met alle liefde en liefdeloosheid die erbij hoort. Omdat een verweesd verhaal verdwijnt. Daarom een mis. Omdat het grote verhaal van de kerk incompleet is zonder mijn kleine verhaal. Omdat ik er onderdeel van ben.
MARJOLIJN VAN HEEMSTRA & REMY JACOBS Marjolijn van Heemstra (1981) studeerde godsdienstwetenschappen en is columnist, schrijver en theatermaker. Zij onderzoekt in haar werk hoe systemen zich verhouden tot het individu en in hoeverre wij geconditioneerd zijn door onze omgeving en persoonlijke geschiedenis. Ze kiest haar onderwerpen steeds vanuit een diepe noodzaak. Haar eerste voorstelling bij het Ro Theater was Garry Davis (2013). Met Sadettin Kirmiziy端z maakte ze eerder dit jaar de voorstelling Hollandse Luchten: Jeremia, door de Nederlandse Toneeljury uitgeroepen tot een van de beste kleine zaalvoorstellingen van het afgelopen seizoen.
Remy Jacobs (1969) studeerde van 1986-1993 filosofie en theologie aan groot-seminarie Rolduc te Kerkrade. In 1997 werd hij tot priester gewijd. Tussen 1996 en 2000 was hij betrokken bij de oprichting van de Congregatie van het Oratorium in Maastricht. Vanaf 2000 was hij in verschillende parochies in Maastricht en Roermond werkzaam. Korte tijd werkte hij als docent levensbeschouwing aan enkele middelbare scholen. Nadat hij in 2005 op zijn eigen verzoek wordt ontheven uit zijn pastorale functies, werkt hij van 2006 tot op heden als geestelijk verzorger in Rotterdam.
CREDITS
SPEELLIJST 2014
concept, tekst en spel Marjolijn van Heemstra en Remy Jacobs eindregie Jeroen De Man dramaturgie Liet Lenshoek decorontwerp Arjen de Leeuw geluidsontwerp Roald van Oosten kostuumontwerp Karin van der Leeuw lichtontwerp Axel Dikkers
Alkmaar TAQA Theater De Vest, do 16 okt Amersfoort Theater De Lieve Vrouw, za 4 okt Amstelveen Cultuurcentrum Griffioen, di 28 okt Amsterdam Meervaart, za 11 okt Amsterdam Frascati, di 21 t/m za 25 okt Antwerpen (B) Kunstencentrum Vlaams Fruit, do 6 nov Apeldoorn Theater Orpheus, wo 12 nov Arnhem Schouwburg, vr 31 okt Breda ChassĂŠ Theater, wo 29 okt Den Haag Theater aan het Spui, di 11 nov Deventer Theater Bouwkunde, vr 10 okt Enschede Wilminktheater, za 1 nov Groningen Grand Theatre, di 7 okt Haarlem Toneelschuur, vr 14 en za 15 nov Heerenveen Posthuistheater, vr 7 nov Hoorn Schouwburg het Park, do 9 okt Leiden Theater Ins Blau, do 30 okt Roden Theater de Winsinghhof, do 13 nov Roosendaal Schouwburg De Kring, di 14 okt Rotterdam Zaal Ro Theater, do 25 t/m zo 28 sep, vr 17 en za 18 okt, za 8 nov Tilburg Theaters Tilburg, wo 8 okt Utrecht Theater Kikker, wo 1 t/m vr 3 okt Zaandam Zaantheater, wo 15 okt
productie Yoka van Zuijlen techniek Axel Dikkers, Maurice Leentvaar, Hein van Leeuwen kleders Isabel Blokland, Roos Mikx kostuumatelier Karin van der Leeuw, Jacqueline de Maat rekwisieten Roos Veenkamp marketing Catelien van der Hoeven educatie Marieke Dijkwel tourneeplanning Impresariaat WallisFinkers fotografie Leo van Velzen