UITRDAM Café De Schouw

TINEKE SPEKSNIJDER EIGENAAR CAFÉ DE SCHOUW

Wie nog bij Tineke aan de bar wil hangen moet haast maken want haar iconische café De Schouw sluit na de kerstvakantie. Na 150 jaar is het pand op en aan vervanging toe.

Ben je al een beetje gewend aan het idee dat het café er straks niet meer is? ‘Het idee is ingedaald inmiddels. Dit moet gewoon gebeuren, omdat het pand zijn beste tijd heeft gehad. De fundering is niet goed, er zitten scheuren in de muren en er staat altijd water in de kelder, ook als het niet regent. Na de verbouwing opnieuw beginnen, was voor mij geen optie. Daar heb ik gewoon geen zin meer in.’

Wat maakt café De Schouw zo iconisch denk jij? ‘Het is een van de oudste kroegen van Rotterdam en is altijd een apart eilandje geweest op de Witte de With. Het was de plek van de krantenjongens, maar tegenwoordig zie ik alle beroepsgroepen voorbijkomen, van kunstenaars tot bouwvakkers. Hier wordt gepraat, in plaats van naar een schermpje gestaard. Daarvoor ga je naar een café: mensen ontmoeten en mooie gesprekken voeren.’

Wat ga je doen na de sluiting? ‘Ik ga eerst lekker uitrusten en daarna op reis. Half april staat Sicilië op de planning, daarna Albanië en Hongarije. Ik kijk ernaar uit om langer dan een paar dagen weg te kunnen.’ ■

UITAGENDATIP

Aan de gevel van De Schouw bevindt zich De Aanschouw, de kleinste galerie van Rotterdam. Iedere donderdag om 21.00 uur vindt hier een wissel plaats en laat een nieuwe kunstenaar een week lang één werk zien.

EREGALERIJ VAN DE NEDERLANSE FOTOGRAFIE

Het Nederlands Fotomuseum creëerde er een extra tentoonstellingszaal van 2.000 vierkante meter voor: de Eregalerij van de Nederlandse fotografie. Hierin vertellen 99 foto’s samen het verhaal van de ontwikkeling van de fotografie in Nederland van 1842 tot en met 2021. Eén beeld ontbreekt nog. Welk beeld zou de Eregalerij compleet maken? Die keuze is aan het publiek.

tekst Helmut de Hoogh

De permanente tentoonstelling Eregalerij van de Nederlandse fotografie neemt je mee door de geschiedenis van de fotografie. Van de vroegste voorbeelden van foto’s, de zogenoemde daguerreotypieën, tot het werk van tientallen fotografen die grenzen opzochten, nieuwe technieken ontwikkelden en vernieuwing tot stand brachten. Van zwart-wit naar kleurenfotografie tot aan het digitale tijdperk.

FOTOGRAFIE WORDT MASSAMEDIUM

Indrukwekkend zijn de negentiende-eeuwse foto’s, zoals die van de jonge kroonprins van Yogyakarta, uit de tijd dat niet alleen het medium fotografie, maar ook de beeldtaal aan het begin van zijn ontwikkeling stond. Het nieuwe, aanvankelijk exclusieve wonder wordt in de twintigste eeuw al snel een massamedium en de macht van de fotografie neemt toe. Vooral na 1945 trekken fotografen met compassie en een kritische blik de wereld in, zoals Violette Cornelius die in 1958 Touareg-vrouwen in Mali vereeuwigde. Ook beeldend kunstenaars en een surrealist als Paul de Nooijer ontdekken fotografie als medium. Nu ook de digitale wereld het medium heeft omarmd, is de ontwikkeling van de fotografie in een stroomversnelling beland. Een eigentijds voorbeeld daarvan is Meryem Slimani die met haar visie op haar moeder Najate Leklye in Schoonhoven de iconische reeks voorlopig afsluit. Het is genieten in de Eregalerij van de Nederlandse fotografie: door pure schoonheid en door met prachtige beelden de stormachtige wereld van de laatste 180 jaar te beleven.

Foto uit de Eregalerij: Nick Cave, Londen 1996. © Anton Corbijn Foto uit de Eregalerij: Umi, Schoonhoven, 2020 © Meryem Slimani

Foto uit de Eregalerij: ‘Wij zijn 17’, 1955. © Johan van der Keuken/ Nederlands Fotomuseum

Foto uit de tentoonstelling Johan van der Keuken: De kunst waarvan ik het meest houd. Zelfportret op 14-jarige leeftijd, 1953. Collectie Noshka van der Lely, Amsterdam © Johan van der Keuken/Nederlands Fotomuseum

JOHAN VAN DER KEUKEN (1938-2001)

Een parel in de Eregalerij is de foto van een zeventienjarige leeftijdsgenoot van Johan van der Keuken. De foto is in 1955 gepubliceerd in het spraakmakende fotoboek Wij zijn 17. Hierin liet zich een generatie zien op de drempel van volwassenheid, maar met een toekomstgerichte belevingswereld die toen ver af stond van die van hun ouders. In zijn poëtische, krachtige beeldtaal wist Johan van der Keuken de generatiekloof te vangen.

GROTE OVERZICHTS- TENTOONSTELLING

Rondom het werk van deze unieke fotograaf, cineast en essayist is nu, voor het eerst in twintig jaar, in het Nederlands Fotomuseum een grote overzichtstentoonstelling te zien, getiteld Johan van der Keuken: De kunst waarvan ik het meest houd. Daarin zijn onder meer álle foto’s en de oorspronkelijke boekdummies van Wij zijn 17 vertegenwoordigd. Later maakte Van der Keuken in binnen- en buitenland naam met zijn foto’s, fotoboeken en films. In het Nederlands Fotomuseum worden in totaal tweehonderd originele werken getoond, waaronder film(fragmenten), contactvellen en dia’s. Het grootste deel van de werken is afkomstig uit de collecties van Maison Européenne de la Photographie (Parijs) en de Universitaire Bibliotheken Leiden.

Kenmerkend zijn z’n uiterst sensitieve blik, de nadruk op het belang van geconcentreerd kijken en het beeldende denken. Het beweeglijke en zoekende beeldkader van zijn camera werd het symbool voor zijn open houding ten aanzien van andere perspectieven op de wereld. Naast ieder beeld was volgens hem altijd ook een ander beeld mogelijk. In de montage kwamen die samen - of juist niet, want Van der Keuken wilde de beschouwer nadrukkelijk ruimte geven voor eigen interpretaties. Zijn werk moest een aansporing zijn om opnieuw of met andere ogen naar de wereld te kijken. ■

Eregalerij van de Nederlandse fotografie, permanent.

Tentoonstelling Johan van der Keuken: De kunst waarvan ik met meest houd, t/m 5 februari 2023