INFOMATERIA AL EN SERVICE Gedetailleerde informatie inclusief een jaarlijkse geactualiseerde accommodatielijst, die ook wetenswaardigheden bevat over fietsservice en –verhuur langs de Römer-Lippe- Route, vindt u in ons handboek ‚Unterwegs auf der Römer- Lippe-Route‘ (onderweg op de Römer-Lippe-Route). De brochure kunt u gratis bestellen via de internetpagina van de Römer-Lippe-Route: www.roemerlipperoute.nl.
WATERBELEVENIS
ROMEINSE CULTUUR
De Lippe, de langste rivier van Noordrijn-Westfalen, verlokt met een bewogen verleden en nodigt uit voor een ontdekkingsreis van historisch formaat. Ze heeft altijd een blijvende stempel gedrukt op gebieden en bewoners langs haar oevers en de Romeinen zagen al haar betekenis. De zachte loop van de Lippe verbindt vijf streken in een van de meest afwisselende deelstaten van Duitsland: het Teutoburger Wald, het Sauerland, het Münsterland, de metropool Ruhr en de Nederrijn.
Van oudsher bestond tussen de Lippe en haar aanwonenden een nauwe betrekking en hun lotgevallen zijn onlosmakelijk met elkaar vervlochten. Van de Lippe ging een continue dreiging uit, maar tegelijkertijd was ze ook de centrale levensader van de streek. Overstromingen en hoogwater vormden en veranderden de rivier en het dagelijkse leven aan haar oevers. De rivier was echter ook van levensbelang als waterleverancier, voedingsbron, verkeersader, energiebron en niet op de laatste plaats als cultusoord en waterlijn ter oriëntatie. Ook vandaag de dag nog is de Lippe met haar ooilandschappen een belangrijke bakermat voor flora en fauna.
Ten tijde van de Romeinse expansie was het de bedoeling, ook het gebied tussen Rijn en Elbe onder Romeinse heerschappij te brengen. Uitgaand van het huidige Xanten richtten de Romeinen 2000 jaar geleden talrijke versterkte legerplaatsen op langs de Lippe. Ook trokken destijds drie Romeinse legioenen stroomopwaarts van de Lippe tot aan het Teutoburger Wald, om daar uiteindelijk een vernietigende nederlaag te moeten lijden tijdens de legendarische Varusslacht.
De Lippe, een rivier die de moeite waard is om te ontdekken, biedt met de Römer-Lippe-Route een langs de rivier aangelegde langeafstandsfietsroute van zeer hoge kwaliteit! Deze route is het nieuwe reisdoel voor fietsers, natuurliefhebbers en alle bezoekers die warmlopen voor de Romeinse cultuur, waterbelevenissen en Europese geschiedenis. De Römer-Lippe-Route begint bij het ‚Hermannsdenkmal‘ (Hermannsmonument) in Detmold, vergezelt de Lippe van de bron tot en met de monding in de Rijn en verbindt tot en met haar eindbestemming in Xanten spannende Romeinse vindplaatsen met prachtig groene ooilandschappen en historisch aantrekkelijke binnensteden. Het maakt niet uit of u onderweg bent op de 295 km lange hoofdroute of op een van de in totaal 154 km lange, kronkelende themaroutes: Beleef geschiedenis in een stroomversnelling!
De nieuwe Römer-Lippe-Route verbindt de spannende vindplaatsen van vroegere Romeinse kampen met Romeinse musea en speciale rust- en uitkijkplaatsen. Ze volgt de sporen van de Romeinen en maakt de Romeinse geschiedenis levend aan de hand van gefundeerde informatieborden. Maak een reis door de tijd en duik in een belangrijk tijdperk van de Europese geschiedenis!
De nieuwe Römer-Lippe-Route leidt u naar plaatsen waar de rivier en de natuur een blijvende invloed hebben: Van het ‚oog van Odin‘ via uitnodigende meren waarin kan worden gezwommen, indrukwekkende waterkunstwerken, natuurlijke beemden en beemden die zijn teruggebracht in hun oorspronkelijke toestand, langs kanalen die vlakbij de rivier liggen tot kolossale sluizen – het water en de informatieborden over de diverse waterbelevenissen zijn uw vaste metgezellen.
Infomateriaal en toeristische inlichtingen krijgt u ook via onze bestelhotline op telefoonnummer +49 (0) 1806 / 18 16 30* of per e-mail op info@roemerlipperoute.de. * € 0,20 per gesprek uit het Duits telefoonnetwerk; mobiele telefonie max. € 0,60 per gesprek.
oute /roemerlipper facebook.com Actuele nieuwtjes, tips en ervaringen van andere fietsers zijn ook te vinden op onze Facebook-pagina.
utekaart Spiraal-fietsro Voor een gedetailleerde routeplanning liggen verschillende fietsreisgidsen over de Römer-Lippe-Route van bekende uitgeverijen van vakboeken klaar in de boekhandel. Zoals bijv. de spiraal-fietsroutekaart met reisgids van de Bielefelder Verlag, die u ook kunt kopen via onze bestelhotline of de internetpagina voor € 14,95 excl. verzendkosten (ISBN-nr. 978-3-87073-584-5). Andere fietsreisgidsen over de Römer-Lippe-Route verschijnen bij Bikeline / Esterbauer (ISBN-nr. 978-3- 85000371-1) en bij PublicPress (ISBN-nr. 978-3-89920-741-5).
Met vriendelijke medewerking van:
A ANKOMST
GEEN BEPERKINGEN OP DE RÖMER-LIPPE-ROUTE Geen beperkingen speelt tegenwoordig - met name tegen de achtergrond van de demografische verandering - een steeds belangrijkere rol voor de ontwikkeling van een maatschappij die voor ieder wat wils heeft. Dit geldt uitdrukkelijk ook voor toeristische producten, omdat zowel mensen met een beperking als senioren of gezinnen met kleine kinderen op vakantie en in hun vrije tijd tenminste gedeeltelijk zijn aangewezen op een aanbod zonder barrières, dat daardoor zeer comfortabel is. Voor langeafstandsfietsroutes met hun complexe randvoorwaarden van weginfrastructuur, bebording, hotels- en horecabedrijven, alsmede aanbiedingen voor wielerservices gelden met betrekking tot de behoeften van de genoemde doelgroepen nog meer speciale vereisten. De Römer-Lippe-Route pakt deze uitdagingen op en gaat stapsgewijs delen van zijn aanbod zonder barrières aanbieden. Het is de eerste langeafstandsfietsroute in Duitsland die over het volledige traject volgens de wielertoeristische criteria van het nationale identificatiesysteem “Reizen voor iedereen” wordt onderzocht en beoordeeld. Op die manier vond reeds een tot op de kilometer nauwkeurig onderzoek plaats van de totale
LOGO EN BEWEGWIJZERING
Met het openbaar vervoer: met de langeafstandstrein bereikt u de Römer-Lippe-Route het beste via de stations Duisburg, Hamm, Paderborn of Bielefeld. De startplaatsen Detmold en Xanten (evenals talrijke andere etappeplaatsen) hebben vandaar verbindingen met het lokale treinverkeer, met de sneltram en de seizoensgebonden (fiets-)bus. Neem a.u.b. nota van de informatie over het meenemen van fietsen.
Römer-Lippe-Route. De resultaten van het onderzoek en de actuele ontwikkelingsstatus van het project kunt u vanaf de lente van 2017 bekijken op www.roemerlipperoute.de/informieren/radler-mit-handicap. Deze zullen helpen om een individuele fietstocht via de Römer-Lippe-Route te plannen. Een ander doel is om individuele trajecten van de Römer-Lippe-Route bij wijze van voorbeeld aan te merken als etappes voor vakantiegangers op de fiets die zo min mogelijk barrières hebben, en tijdig pakketten voor mensen met een beperking aan te bieden die kunnen worden geboekt.
• • •
Foto: Rupert Oberhäuser
DE RÖMER-LIPPE-ROUTE
ERLEBE DEIN GRÜNES WUNDER
Markering
Markering
hoofdroute
SCHON MAL IN ESSEN ABGESTIEGEN? Es wird höchste Zeit! Denn die Stadt hat neben 376 Kilometern Radwege noch mehr zu bieten: Essen ist in 2017 Grüne Hauptstadt Europas und feiert das mit zahlreichen Veranstaltungen über das ganze Jahr. Erlebe den Wandel von der pulsierenden Kohleund Stahlstadt zur blühenden Metropole mit grünem Herzen. Also runter vom Sattel und feier mit uns! Entdecke das Programm unter: www.essengreen.capital HAUPTSPONSOREN
ÖFFENTLICHE FÖRDERER
PROJEKTTRÄGER
GHE_RTRW_Nissan_100x210_RZ.indd 1
16.12.1
Markering
themaroutes waterbelevenis
themaroutes Romeinse cultuur
De Römer-Lippe-Route loopt via fietspaden van het fietspadennet in Noordrijn-Westfalen, die herkenbaar zijn aan de rood-witte bordjes. Zowel de hoofdroute als de kronkelende themaroutes zijn van Detmold tot Xanten in beide rijrichtingen bewegwijzerd. Op kruispunten vindt u pijlen met plaats- en kilometerinformatie evenals een pictogram van de Römer-Lippe-Route. Daartussen volgt u gewoon de rode pijlen op tussenliggende richtingborden.
Inlichtingen over het streekvervoersaanbod vindt u op www.nahverkehr.nrw.de. Het inlichtingennummer voor bus & trein in NRW: +49 (0) 1806 / 50 40 30* DB-hotline tegen regionaal tarief (in NRW): +49 (0) 1806 / 99 66 33*
* e 0,20 per gesprek uit het Duits telefoonnetwerk; mobiele telefonie max. e 0,60 per gesprek.
Pijlwegwijzer
Tussenwegwijzer
verafgelegen bestemming met km-aanduiding dichtbij gelegen bestemming met km-aanduiding
Met de auto/camper: Detmold is bereikbaar via de A2 of de A33, Xanten en Wesel via de A57 of de A3. De afzonderlijke etappeplaatsen liggen in de directe nabijheid van de A2 of zijn bereikbaar vanaf de A2 via rijkswegen. Parkeermogelijkheden vindt u op www.adac.de .
Emmerich
Coesfeld
RE 5 RB 35
Bocholt RB 32
RE 2 RE 7 RB 42 RB 50 RB 69 RB 89
RE 14
RE 2 S9
Rhe
in
Bielefeld Hbf RE 6 RE 70 RE 82 RB 69 RB 73 RB 74
RB 42
RE 82 RB 72
RE 82 RB 72
RE 2 RB 42 RB 51
Altenbeken
Selm
RE 82 RB 72 RB 84 RB 89 S5
RB 51
Xanten
Bork
Dorsten
RB 31
Wesel
RE 5 RB 32 RB 33 RB 35
RE 14 RB 44 RB 45
Bottrop Hbf
RB 51
Recklinghausen RE 2 S2
RB 42
Paderborn Hbf Werne Hamm
Lünen
RB 50
RB 50 RB 51
RE 14 RB 44 S 9
Gelsenkirchen WanneOberhausen Hbf Hbf Eickel Hbf RE 3 RE 5 RB 33 RE 2
RE 2
RE 3
Informatie & overzichtskaart
Detmold
Horn-Bad Meinberg
Dülmen
Haltern am See
1,5 0,7
pictogram Römer-Lippe-Route
Münster Hbf
RB 45 RB 51
Borken
Bergkamen-Rünthe Schacht III
RE 1 RE 6 RE 11 RB 69
RE 3 RE 7 RE 13 RB 89
Welver RB 89
Lippstadt RE 1
RB 89
RE 1 RB 72 RB 74 RB 84 RB 89 S 5
langeafstandverkeer afstappunten op de route
WELKOM OP DE RÖMER-LIPPE-ROUTE Waterbelevenis en Romeinse cultuur tussen Detmold en Xanten
verbindingspunten
Dortmund Hbf RE 1 RE 6
RE 3 RE 11
Römer-Lippe-Route kronkelende themaroute
+++ Binnenkort met aanbod zonder barrières! +++
De Römer-Lippe-Route – Geschiedenis in een stroomversnelling
UNNAPARK BERGK A MEN ROMEINS
Schwerte
MENDEN
ne
Möh
MöhneTalsperre
A
nn
S
h
5
Möhnesee
Frettholzberg 321
Hö
a
Möhne
E ic h w ald
r
n
ARNSBERG
e
Niers
e n ö h
Tönisvorst
l a n d
Heiligenhaus
VELBERT
ne
A n g e r -
Len
KREFELD
Winterberg
Gevelsberg
s
s b e r g e r
u
Ennepetal
1 Detmold: Cultuur en natuur in het bos Teutoburger
Wald. De route begint bij het Hermannsmonument, dat herinnert aan de ‚Varusschlacht‘ (slag bij Varus) in 9 n. Chr.
2 Horn-Bad Meinberg: Yoga – Veen – Externstenen met
het grootste yogacentrum van Europa, het historische geneeskrachtige modderbad en de Externstenen (formatie van zandstenen) als drie-eenheid.
3 Bad Lippspringe: Spreekwoordelijk! Hier ontspringt de
Lippe bij de schilderachtige kasteelruïne.
4 Paderborn: Hightech en middeleeuwen, traditie en
moderne tijd ontmoeten elkaar bij de 200 bronnen van de Pader, de kortste rivier van Duitsland.
5 Delbrück: De stad lokt met prachtige, door de eigenaar
9 Welver: De gemeente met het aantoonbare
topografische middenpunt van Westfalen.
10 Ahlen – Dolberg: Historische stadskern met‚
Heimathaus‘, Lambertikerk en dorpsplein.
11 Hamm: Olifantastisch! Glazen olifant en tempel. Groen en
(water-) blauw. Kastelen en parken. Lippe-pont en waterski.
12 Werne: Bekend om diversiteit en traditie tussen
Münsterland en Ruhrgebied. Historische en beminnelijke winkelstad.
13 Bergkamen: Jachthaven Marina Rünthe – Even uitrus-
ten in een maritieme en mediterrane sfeer.
14 Lünen: De trappencascade aan de oever van de Lippe
geleide winkels, veel bestemmingen voor een uitstapje, pure natuur en Westfaalse flair rondom de scheve kerktoren.
biedt een ideale plek om even te pauzeren midden in de aantrekkelijke binnenstad met veel winkelmoge-lijkheden.
6 Lippstadt: Het ‚Venetië van Westfalen‘ met een betove-
15 Waltrop: De scheepslift Henrichenburg, het mijnen-
rende oude binnenstad, levendige city en idyllische parken – licht, water, leven – de kenmerken van de stad.
7 Wadersloh: De abdij Liesborn met het ‘Museum für
complex met 11 historische gebouwen, de ‚Spurwerktum‘ met uitkijkplatform en nog veel meer.
16 Selm: Stad met veel vrije ruimte tussen het kasteel en
Kunst- und Kulturgeschichte’ (museum voor kunst- en cultuurgeschiedenis).
het meer. De perfecte ontspanning voor alle fietsliefhebbers in het Münsterland.
8 Lippetal: Waterburchten, bedevaart, Pättkes (paadjes),
17 Olfen: De Steveraue (beemd) met zijn unieke bewoners
waterrijk gebied langs Lippe en Ahse tussen Sauerland en het parklandschap van Münsterland.
biedt een adembenemend natuurschouwspel: konikpaarden, Poitou-ezels, ooievaars en heckrunderen.
r
k
i
c
e
3
s
Borchen
H o c h ƒ l ä c h e Sora t-
Büren
n
t
Bad Wünnenberg
Af te
LIPPE-BEEMDEN
Ontdek natuurlijke ooilandschappen waarbij het landschap weer is teruggebracht in de oorspronkeGroßer Äsberg M Kahlenbergsöh lijke toestand, bijv. ‚Naturerlebnis ne Köpfe 484 Warstein Auenland‘ (Lippetal), LIFE-project 486 W a l d (Hamm) of ‚2Stromland‘ (Olfen).
e
Jor d
4
Lichtenau
Kort, maar oho: de Pader is slechts 4 km lang, de 200 bronnen storten echter 5000 liter water per seconde. Het meer ‘Lippesee’ biedt veel recreatiemogelijkheden. S i
Rüthen
r
Bad Driburg
PADERBORN
d erquellen
PADERBRONNEN EN LIPPESEE ( LIPPEMEER )
l
Wennemer Höhe 503
Balve
18 Datteln: Groene stad met het grootste knooppunt van
Sorpetalsperre
kanalen ter wereld – biedt aan de rand van het Ruhrgebied ‚Pott‘-mentaliteit en een directe toegang tot het Münsterland.
19 Haltern am See: Merenstad met unieke natuur-
landschappen, een 2000 jaar oud Romeins verleden, veel bezienswaardigheden en een oude binnenstad.
20 Marl: Bezoek het unieke landschapskunstwerk‚ Wasserstände‘ bij de Lippe-beemden. 21 Dorsten: Kleine Hanzestad Dorsten – middel-
eeuwse stadsgeschiedenis, indrukwekkende indus-triecultuur en een barokke waterburcht.
22 Schermbeck: Tussen Nederrijn en Münsterland – land-
schap vol afwisseling en cultuur.
23 Hünxe: Bos-water-natuur – waterburcht Gartrop; pure
ontspanning in de gemeente in het groen.
24 Wesel: De oude hanzestad bij de samenvloeiing van
Rijn en Lippe verheugt zich op uw bezoek!
25 Xanten: De gastvrije en charmante Romeinse dom- en
Siegfriedstad aan de Nederrijn staat voor cultuur, natuur en recreatie.
Sundern
f
feld
Nadel 413
e
l
d
Di
em
el
Aabachtalsperre 480 Schweinskopf
Wesselskopf 453
a
Br
i
e lon
o rH
chƒ
he läc
n
Marsberg
d Römer-Lippe-Route
Brilon
HenneTalsperre
We
De steden en plaatsen langs de Römer-Lippe-Route heten u van harte welkom. 313
h
Geseke
Erwitte
HANZESTEDEN, STEDEN MET MEREN, GROENE STEDEN, HISTORISCHE STEDEN… KORTOM MOOIE STEDEN! Land
We rre
el He ss
er ge Bad Sassendorf
Ense
Pader-
ke
Be
3P a d e r b o r n e r
Soester Börde
ISERLOHN
HAGEN
4
Salzkotten
Anröchte
Röhr
Ruhr
Hemer Wetter
6
Werl
Herdecke
Sprockhövel
Benninghausen
Soest
Een terrein vol Romeinse cultuur Wickede met stadsmuseum, Romeins kamp Oberaden en archeologisch leerpad. Holzwickede Helemaal levensecht is de in 2012 geopende reconstructie van de Fröndenberg r Romeinse hout-aarde-muur! Ruh
Elsen
Bentfeld
Boke
Lippe
Lipperode
SchlossNeuhaus
Bad Lippspringe
e Lippequelle
Meschede
Ruhr
Bestwig
Diemelsee
Olsberg
Thematische Wegschleife Bad Arolsen Wald H e
Kreuz Habuche 695
Hoher 509 Ransenberg
Diemel
ETAPPEN, DAGTOCHTEN EN THEMAROUTES
LEGENDA: 44
De Römer-Lippe-Route biedt een kader vol afwisseling voor zowel meerdaagse etappetochten als voor dagtochtjes op deeltrajecten en de kronkelende themaroutes.
Wiese, Grünland Autobahn
Römer-Lippe-Route Römer-Lippe-Route Römer-Lippe-Route Wald bos Wald
Eisenbahn
bebouwing Bebauungsfläche Bebauungsfläche autosnelweg Autobahn Autobahn
Kanal
bundesstraße Bundesstraße Bundesstraße
Quelle
Fluss, sloot, Graben, Bach rivier, beek Fluss, Graben, Bach Quelle bron Quelle
4. ‚Naturerlebnis-
9. ‚Römerspuren‘-route
3. ‚Solequellen‘-route
Auenland‘-route
5. ‚Lippeauen‘-route
6. ‚Wasserschloss‘-route
foto´s: Kooperationsgemeinschaft Römer-Lippe-Route, Jochen Schlutius, Fotostudio Brandt, Thorsten Hübner lay-out grafiek openbaar vervoer: Heimrich & Hannot GmbH cartografie: mr-kartographie,
Gotha Höhenpunkt typografie: designbüro zabel im Werk.Kontor, bochum
0
10 km
druk: ASCO STURM Druck GmbH, Bremen?? stand: december 2016
MEER INFO OP WWW.ROEMERLIPPEROUTE.NL
route
8. ‚Victoria‘-route
10. ‚Lippemündungs‘-route 11. ‚Rhein-Auen‘-route
lay-out: atkon AG
hoog punt Höhenpunkt Höhenpunkt
7. ‚Lippe-Aussichtsturm‘-
2. ‚Boker-Kanal‘-route
uitgever: Kooperationsgemeinschaft Römer-Lippe-Route c/o Ruhr Tourismus GmbH Centroallee 261 46047 Oberhausen
Fluss, Graben, Bach
Eisenbahn spoorwegen Eisenbahn Kanal kanaal Kanal
IMPRESSUM
Bundesstraße
Wiese, Grünland open veld, grasland Wiese, Grünland 44 44 44
Twiste
Bebauungsfläche
De 11 kronkelende themaroutes van oost naar west: 1. ‚Talleseen‘-route
s s e n
Thematische Wegschleife kronkelende themaroute Thematische Wegschleife
Voor een reis langs de gehele route verdient het aanbeveling om van oost (Detmold) naar west (Xanten) te rijden. Zo laat u het handjevol klimmingen van het Teutoburger Wald direct aan het begin van uw tocht achter u en volgt u in een voor het grootste deel vlak traject de stroomrichting van de Lippe vanaf Bad Lippspringe. Dankzij de gevarieerde accommodatie- en verblijfsmogelijkheden langs het traject kunt u de etappelengtes en de reisduur individueel aan uw wensen aanpassen. De hoofdroute presenteert u de fraaiste kant van het landschap langs de Römer-Lippe-Route. Afhankelijk van uw belangstelling nodigen we u uit om de alternatieve route te volgen langs een of meerdere, kronkelende themaroutes. Deze leiden u naar geselecteerde ‚waterbelevenissen‘ of plaatsen van de ‚Romeinse cultuur‘ en zijn in combinatie met de desbetreffende gedeelten van de hoofdroute zeer geschikt voor dagtochten.
d
Twistetalsperre
a l d
DORTMUND
Hagen
Lipperbruch
LIPPSTADT
Overhagen Eickelborn
Hedinghausen
Anreppen
p Lip Marienloh
Emmer
3
Jordanquelle
an
Mastbruch
Cappel
Herzfeld
Hovestadt
ch
Haust
Lippesee
Sande
Schlangen
d
7t
9
Bönen
Kamen
Delbrück
2
the Stro
468
n
na l
e
7
Welver
Weddinghofen
5
Hultrop
Bergkamen
Oberaden
Lippetal Lippborg Kesseler
Vellinghausen
Boker-Heide-Kanal cMühlenheide
L a n d
k e r r ü c l b D e
r
B
a n al
13
e
Velmerstot Köhlstädt
W
ee na
de
rS
i
Wethmar
e irg eb yg de Ar
HATTINGEN
r
ein
WITTEN
Altlünen
Eilmsen
Ahs
b
Steinheim
a
al
Ru h
Rh
Castrop-Rauxel
an e- K
Baldeneysee
Kempen Kempener
b
HERNE
n KIRCHEN Her K ANA ALSLUIZEN
Hülser Berg 63
Grefrath
e
GELSEN-
in
Rhe
g
Rünthe
Lohhauserholz
Ahlke
e
u
2
e
MÜLHEIM
DUISBURG
r
m-K
Lippepark Herringen
LÜNEN Ha m
Evenkamp
pe
BraamOstwennemar
8
Hövelhof
s
Em
Alm
HAUSEN
MOERS
rtm
ttel n-
Stockum
Lip
HornBad HolzhausenMeinberg Externsteine
Berlebeck
L
r
g
Kerken
NeukirchenVluyn
h
Kom in de sluis! Kanaalvrachtschepen overwinnen hoogtemeESSEN ters via de imposante sluizen in Hamm, Datteln, Haltern am See, Dorsten en Hünxe. BOCHUM
OBER-
n
8
Da
Uentrop
p
p L i
r
Heiligenkirchen
s
BOTTROP
15
Waltrop
14
HAMM
Liesborn
Schling
e
u
e sc h Em
Steek de rivier nog eens over met de fietspont en neem afKampscheid van de Lippe op haar Lintfort weg naar de Rijn.
Geldern
R
Werne
Merschoven
10
Dolberg
Heessen
d
t
Ne ue
Alstedde
HAUSEN
12
BockumHövel
Bad Waldliesborn
l
1
DETMOLD Hermannsdenkmal
o
LIPPEMONDING EN LIPPE- PONT ‚QUERTREIBER‘
Bork
Rietberg
enba
Wadersloh
7
a
-Stuckenbrock
Verl
Ölb
5
u c k B e
1
el
Rheinberg
Lippe
al s-Kan Em
Issum
DINSLAKEN
Datteln
dun
11
GLADBECK
-K a
Kötterberg
Vinnum
18
RECKLINGHERTEN
Alpen
ln
16
W
Der Knick 238
R
te l
65 Hövelsberg
OerErkenschwick
Selm
ach
e
k el
23
-Ka
ten
Xan Forst
Iss
1 n 1Voerde
Sprin
Niers
i
10
Wa l d
Ahsen es el -D at te
8
MARL
Hardt
e r
H a a123r d
6
Oerlinghausen
e th Ne
e
Friedrichsfeld
Wenge Hervest
20 D i e
Olfen
Eversum
D o
h
Rhein
r
Hünxe
Sickingmühle
17
Stev er
Westleven
Beckum
r
n
Lage
e
Gahlen
DORSTEN
Bossendorf Flaesheim Dachsberg
Freiheit
11
Nordkirchen
i
Alme
Drevenack al KrudenKan Gartrop- nburg Bühl a t D l e We s H ü n x
Holsterhausen
Lippe
Lippramsdorf
AHLEN
n
Lemgo
a
Pa
Mark
21
Neubeckum
Lüdinghausen
e
Westrup
Emmelkämper
Bricht
berg
l na
25
Obrighoven
Halterner Stausee
Wolfsberg 68
22
Schermbeck
Peddenberg
B o r ke n
Haltern am See
Drensteinfurt
Ascheberg
19
ROMEINSE NEDERZET TING ANREPPEN
De 23 hectare grote legerplaats Clarholz was een troepen- en bevoorradiWap Ennigerloh elba Rhedangskamp van de legioensoldaten ch Oelde die vochten in Germanië. EenWiedenbrück leerpad wijst u de weg door de geschiedenis.
Sendenhorst
e
Schloss Holte-
GÜTERSLOH
Herzebrock-
a
D De pont ‚LUPIA‘ zet Pont ahoi! u in Hamm gratis met eigen spierkracht over de Lippe – de fiets gaat natuurlijk mee!
g
Beg
Leopoldshöhe
n
Xanten
WESEL
9
M
4
BIELEFELD
n
Rhein
135
h e H o
24
Flüren
Bislich
ach
Granatsberg
w al d
-Em r t LIPPE-PONT LUPIA und tm v e
Dülmen
Heub
d
el
l ana s-K
r Do
Raesfeld
r -
n
Ang
r
(Hermannsmonument) herinnert aan de ‚Slacht in het O s Teutoburger Wald‘ (9 n. Chr.) en ontvangt u bij het startpunt van de Römer-Lippe-Route.
r Mar k
347 Windelstein
e
Lüttingen
e
6
ne
i e d
a
u
Het ‚Hermannsdenkmal‘ Steinhagen
Belle
Extert
Detmold
BAD SALZUFLEN
S
Senden
W
12
N
l
n Fu
Paulsberg 57
e Berge
Reken
Dämmer-
r
H
LVR-ARCHEOLOGISCH PARK X ANTEN
Hamminkeln
r
e
Borken
LVR-archeologisch park Xanten Het grootste archeologische openluchtmuseum van Duitsland op het terrein van de Romeinse Rees stad Colonia Ulpia Traiana ontvangt u voor een excursie naar het verleden.
Kalkar
t
d
Rhede
el
s
ar
BOCHOLT
Iss
n
b
0 km
300 Saalegge
Mönkeberg 226
Ems
ach
W
Isselburg
Di
ü
Ax tb
o
8 km
Horn-Bad Meinberg Kalletal Hermannsdenkmal
Bad Lippspringe
HERM ANNSDENK M AL
Lutter
e
12
Aa
M
Harsewinkel
h
rich
Hünsberg 106
1
daer Mark Rhe
Sassenberg
o
eide he H Ho
Coesfeld
e
ge Steek met behulp van eenlinslinger de Lippe over op de plaats waar decennia geleden de veerman mijnwerkers naar hun dienst Velen roeide in de in 1930 gesloten mijn Baldur. Aa
Hessel
t
Halle
Bev er
Turquoisekleurig schittert de Ve l s e n e r M a r bron Emsvan de Lippe, ook wel k het‚ oog van Odin‘ genoemd, tussen de Arminiustempel en de imposante kasteelruïne. Warendorf
Telgte
MÜNSTER
rlheide
u
g
Berk el
Schi
20 km HERFORD
Delbrück Werther
Bever Mark
LIPPEBRON
37 km
Enger
Spenge
Di em
e
legerplaats ‚Aliso‘ zich bevond, staat r g tegenwoordig een zeer modern museum met originele museumstukken uit Nottuln vervlogen tijden. In Flaesheim kunt u Ha ge nb ac met de pont „MAIFISCH“ oversteken. h
Gescher
Sch
Aalten
e
Heide
LIPPE-PONT BALDUR
2
50 km
Paderborn
e
Versmold
Ostbevern rs We
Goor
T
Lippstadt
heide
Ems
68 km
N i eLippetal d e r s Wadersloh a c h s e n
Ahlen/Dolberg Br uesken-
m Havixbeck b WaarBillerbeck 2000 jaar geleden de Romeinse
Lohner
Hilter 98 km 92 km
Welver
LWL-RÖMER MUSEUM EN B LIPPE-PONTa HALTERN A M SEE u
Stadtlohn
110 km
m
k
10
HammGreven
Bergkamen
Waltrop
130 km
Rosendahl
9
Winterswijk
Het
Werne
140 km
Altenberge
Die Bröcke
Vreden
Noorder-
Olfen
Lünen
ms
ee eB sch ak Ba
Oost Gelre
N I E D E R L A N D E
broek
Haltern amAhaus See
ch
ba Öl
Selm e cht Ve
Berkel
Dorsten
C ro s e w i c ke r Feld
ge
INCHEM
Datteln
.E
Slin
Wesel
Marl
153 km
ke
Schermbeck
214 km 206 km 198 km 190 km 184 km Steinfurt 170 km 165 km
tm
Hünxe
228 km
Do r
Berkelland
Xanten
238 km
Sese
260 km 250 km
Ke m
267 Berkel km
r
279 km
a
295 km
Een gemeenschappelijk project van: