RIVIER JUTTERS
De kracht van storytelling in de communicatieaanpak van Ruimte voor de Rivier
Foto omslag #Rob Meeuwsen Nijmegen aan de Waal, juni 2015
RIVIER JUTTERS De kracht van storytelling in de communicatieaanpak van Ruimte voor de Rivier
INHOUD
#Arjo Kleinhuis Hattem. Ru誰ne in de Scheller en Oldener Buitenwaarde, vanaf de kant van Hattem
Voorwoord
4
Ruimte voor de Rivier als kantelpunt
6
Trendbreuk in denken over waterveiligheid
Een programma van en voor Nederland
10
Het verbeteren van waterveiligheid en ruimtelijke kwaliteit
Rivierjutters Vijf jutters op zoek naar mooie verhalen
16
Van idee naar praktijk
28
Anderen vertellen het verhaal
Effecten van de communicatieaanpak
30
Een constante stroom van geloofwaardige content
Reflecties door communicatieprofessionals 32 Lessons learnt
VOORWOORD
NEDERLAND WATERVEILIG
De Rivierjutters na een vaartocht over de Biesbosch. Rivierjutten doe je in de zomer én winter, daarom hebben ze allemaal een rivierjutter-ijsmuts op! oktober 2014
Samenwerken aan een veiliger én a antrekkelijker rivierengebied. Dit hebben Rijkswaterstaat, waterschappen, gemeenten en provincies de afgelopen jaren gedaan binnen Ruimte voor de Rivier. In 2016 zijn de meeste van ruim dertig projecten opgeleverd. Maar, het verhaal van Ruimte voor de Rivier blijft ook na die tijd het doorvertellen waard.
De Rivierjutters hebben de toon en kleur van de communicatie als geheel beïnvloed en verrijkt 4
Verhalen van betrokken bewoners Waar de rivier meer ruimte krijgt, heeft dat gevolgen voor de bewoners van het gebied. Ook heeft het collectieve belang van waterveiligheid soms op individueel niveau impact op het leven van mensen. En wie kan die kant van het verhaal beter vertellen dan de mensen die ermee te maken krijgen?
Jos de Bont @BontJos 14 mei 2014 - Overdiepse Polder Van oud naar nieuw in de Overdiepse polder, het wordt mooi, maar sloop kan ook emoties teweeg brengen. #ruimtevdrivier
Arjo Kleinhuis
20 augustus 2015 - Zwolle
‘s Avonds lijkt het graafgebied bij de dijk in Zwolle op een scene uit het boek ‘Abandoned Places’. Alsof iedereen zo naar huis is vertrokken met achterlating van alle spullen: de graafmachines staan er verweesd bij, de boten drijven roerloos in het stille water. Aangespoord door betrokken bewoners ontstond het idee om in de realisatiefase van Ruimte voor de Rivier een netwerk van Rivierjutters te vormen. Storytelling als aanmoediging De Rivierjutters zijn twee jaar lang extra oren en ogen op de projectlocaties in het rivierengebied geweest. Hun verhalen, foto’s en berichten hebben de toon en kleur van de communicatie als geheel beïnvloed en verrijkt. Deze uitgave is dan ook een eer betoon aan deze ‘jutters van verhalen’, maar is tegelijkertijd meer dan dat. Het is ook en vooral een aanmoediging om storytelling in te zetten, juist als er grote maatschappelijke belangen spelen.
CONTEXT
RUIMTE VOOR DE RIVIER ALS KANTELPUNT Het programma Ruimte voor de Rivier is in een aantal opzichten een groots project. Als je kijkt naar de omvang en investeringen, en zeker ook als je kijkt naar het maatschappelijk belang. Bovendien markeert Ruimte voor de Rivier een trendbreuk in het denken over waterveiligheid: van dijkverhoging naar het water de ruimte geven.
Op meer dan dertig plekken langs de Rijn, IJssel, Lek, Waal, Merwede en Bergsche Maas zijn maatregelen uitgevoerd die ervoor zorgen dat de rivieren grotere hoeveelheden water veilig kunnen afvoeren naar zee. Bijvoorbeeld door dijken te verleggen of het graven van geulen in de uiterwaarden. Verder de dijken verhogen zou namelijk onvoldoende zijn om het toenemende overstromingsgevaar te keren. Ruimte voor de Rivier markeert daarmee een omslag in hoogwaterbescherming: naast dijkverhoging ook rivierverruiming.
6
34 projecten De 34 projecten van Ruimte voor de Rivier zorgen voor een veiliger rivierengebied. In de meeste situaties betekent dat een verlaging van de waterstand op de rivier door ruimtelijke ingrepen. Op plekken waar daarvoor geen ruimte is, worden alleen de dijken versterkt. Na een zorgvuldige voorbereiding en besluitvorming is vanaf 2012 de schop in de grond gegaan. In de loop van 2016 zijn de meeste projecten opgeleverd. Alles bij elkaar is het resultaat dat het waterpeil in ons rivieren gebied bij hoog water een stuk lager is, de rivier kan water sneller afvoeren naar zee (zie pagina 8).
Erik Peek
8 oktober 2015 - Hoogwatergeul tussen Veessen en Wapenveld
Een veiliger én mooier rivierengebied Of het nu gaat om het verleggen van een dijk, verlagen van een krib of het ontpolderen van een stuk land; steeds zijn de maatregelen aangegrepen om het rivierengebied behalve veiliger ook mooier te maken. Zo levert Ruimte voor de Rivier een impuls aan de kwaliteit van het landschap, aan de recreatieve functies van het rivierengebied, en aan de economische waarde. Nationaal en inter nationaal blijkt dat deze aanpak op erkenning kan rekenen en navolging krijgt.
Het blijft indrukwekkend om de werkzaamheden te zien van de Hoogwatergeul Veessen-Wapenveld.
Rob Meeuwsen @RobMeeuwsen 24 september 2014 - Nijmegen
Huizen werden gesloopt, bewoners verhuisden, bedrijven verplaatsten hun activiteiten
Maatschappelijk belang raakt mensen Meer ruimte maken voor het water draagt in hoge mate bij aan de veiligheid van vier miljoen mensen die in het rivierengebied wonen en werken. Tegelijkertijd betaalt een deel van hen hiervoor een prijs, direct of indirect. Voor een groep bewoners en bedrijven geldt dat zij voor ingrijpende keuzes werden gesteld. Huizen werden gesloopt, bewoners verhuisden, bedrijven verplaatsten hun activiteiten. In totaal zijn honderdtwintig gezinnen en zestig bedrijven ‘geraakt’ door de maatregelen van Ruimte voor de Rivier. Hoe zorgvuldig dit proces ook is getracht in te vullen, het neemt niet weg dat van vele mensen persoonlijke offers zijn gevraagd om het publieke belang van waterveiligheid te dienen.
Mijn blogje voor #RuimtevdRivier #Nijmegen leverde gisteren 9319 hits op!
Melanie Schultz @MelanieSvH 9 september 2015 - Overdiepse polder @BontJos dank voor de mooie Overdiepse polder foto’s afgelopen weken en tot in de Noordwaard.
dijkver leK / bet en Culem
PROJECTENKAART Leiden
Uiterwaardverg bossenwaard, po en heerenwaard dijkverbetering leK / alblasserwaard en VijFheerenlanden
Den Haag
markermeer
w
e
dijkverbetering Lelystad leK / lopiKer- en Krimpenerwaard
w at er
Rotterdam
w
eg
Ui aV
Nieuwe maas
Almere
Haarlem
oude maas
Amsterdam i
lie
t
dijkverbetering leK / betuwe / tielerdijkverbetering en CulemborGerwaard oude maas / hoeKsChe waard
hollaNdsch dieP Hilversum
krammer/ volkerak
Leiden
n Hagesteinse waarde n
amer Uiterwaardver de tollewaard
Amersfoort
Uiterwaardvergraving bossenwaard, pontwaard waterberging en heerenwaard VolKeraK-zoommeer
kadeverlaging obstakelverwijdering zuiderKlip maChinistensChool elst kadeverlaging biesbosCh
Utrecht
dijkverbetering leK / alblasserwaard en VijFheerenlanden
kil
gv
dordtsche
riN
ontpolderi noordwaar
Dordrecht
sPu
ha
Den Haag
d or No
dijkverbetering oude maas / Voorne putten
ste u
eu
N m ieuw er w e ed e
Ni
Uite mid dijkver amer / d
Zoommeer
Bergen op Zoom Ni
eu
w
e
dijkverbetering leK / lopiKer- en Krimpenerwaard
w at er
lek
Rotterdam
w
eg
rriJN
Nede
Nieuwe maas
d
or
No
dijkverbetering oude maas / Voorne putten oude maas
Culemborg
Uiterwaardvergraving aVelinGen Uiterwaardvergraving munniKenland ontpoldering kribverlaging noordwaard beneden-waal merwede
i
dijkverbetering oude maas / hoeKsChe waard
ste ur ga t
t
kil
lie
N m ieuw er w e ed e
gv
dordtsche
riN
hollaNdsch dieP
dijkverbetering steurGat / land Van altena
amer
krammer/ volkerak
kadeverlaging biesbosCh
he
sc
rg
Be
kribverlaging waal Fort st. andries
as ma
d n t
’s-Hertogenbosch
rivierverrUiming oVerdiepse polder
kadeverlaging zuiderKlip
waterberging VolKeraK-zoommeer
kribverl midden-w
Dordrecht
sPu
ha
Tiel
dijkverbetering amer / donGe
dijkverbetering berGsChe maas / land Van altena
Zoommeer
Bergen op Zoom Eindhoven
actuele projecten projecten in uitvoering uitvoering niet uitvoering nietmeer meer nodig door nodig door het hetbehalen behalen van extrawaterstanddaling waterstanddaling van extra bij projecten bij omliggende omliggende projecten
8
Emmie Nuijen @emmienuijen 1 september 2015 - Tiel rUimte voor de rivier ijsseldelta ketelmeer
dijkverlegging westenholte Kampen
Wat een megaklus, al die kribverlagingen in de Waal! #ruimtevdrivier #Tiel @ WaalWeelde
Zwolle
Uiterwaardvergraving sCheller en oldeneler buitenwaarden iJs se l
HoogwatergeUl Veessen-wapenVeld
Uiterwaardvergraving Keizers-, stobben- en olsterwaarden
Uiterwaardvergraving bolwerKsplas, worp en ossenwaard
Deventer
rgraving
dijkverlegging VoorsterKlei
Apeldoorn
dijkverlegging CortenoeVer
Uiterwaardvergraving doorwerthsChe waarden
Zutphen
dijkverbetering nederrijn / arnhemseen VelpsebroeK
erwaardvergraving ddelwaard Uiterwaardvergraving meinerswijK
dijkverbetering nederrijn / GeldersChe Vallei
Corné Versteeg @CorneVersteeg 4 oktober 2015 - Biesbosch Varen door de ‘nieuwe kreken’ van de @Noordwaard ...eindelijk kan het! @ruimtevdrivier @ Biesboswachter #Biesbosch
dijkverlegging hondsbroeKsChe pleij
Velp
Uiterwaardvergraving huissensChe waarden Arnhem N
N Pa l
h
sc
aa
eN
d
N ka
laging waal
Uiterwaardvergraving millinGerwaard
er
waal
Bov riJN eN-
Nijmegen
dijkterUglegging lent
obstakelverwijdering suiKerdam / Gendtse waard kribverlaging waalboChten
dijkverbetering nederrijn / betuwe / tieler- en CulemborGerwaard
Rob Vendel @rob_vendel 10 november 2014 - Nijmegen Wat een groots en uitgestrekt “werkgebied” die aanleg van de Nevengeul bij Nijmegen
COMMUNICATIESTRATEGIE
EEN PROGRAMMA VAN EN VOOR NEDERLAND #Arjo Kleinhuis Zwolle. Onder de rode spoorbrug, in de volksmond ook wel de Hanzeboog of Rode Loper genoemd
Uitgangspunt voor Ruimte voor de Rivier was het verbeteren van de waterveiligheid, in combinatie met andere functies zoals het creëren van kansen voor recreatie, economie en landbouw. In de opzet van Ruimte voor de Rivier is communicatie vanaf het begin aangemerkt als een instrument met strategische waarde. Er was een sterk gevoel van noodzaak om meters te maken voor waterveiligheid. En er was een uitgesproken ambitie dit ook nog eens sneller te doen dan ooit eerder was gebeurd, laat staan op deze schaal. “We wisten dat het een voorwaarde zou zijn om samen te werken als overheid en ook zorgvuldig bewoners uit de omgeving te betrekken bij de projecten. Anders zou dit niet slagen”, vertelt Jorien Douma (Hoofd afdeling Communicatie & Strategie Ruimte voor de Rivier bij Rijkswaterstaat) die nauw bij dit proces betrokken was.
10
Doelbewust een eigen label Zeker in de uitvoeringsfase was duidelijk dat zorgvuldig en slim omgaan met communicatie en omgevingsmanagement een bepalende factor zou zijn om de doelstellingen van het programma te realiseren. Dat er is gekozen voor een gezamenlijk ‘Ruimte voor de Rivier’ is veelzeggend. De samenwerkende over heden hebben zo van meet af aan willen benadrukken: dit is geen programma van Rijkswaterstaat, of van de waterschappen, dit is van en voor heel Nederland.
Margreet Jellema
Ruimte voor de Rivier is tot 2019 onderwerp van het centraal eindexamen voor leerlingen op havo en vwo
“Je kunt in je communicatie nog zoveel uit de kast halen om te vertellen waar de projecten over gaan – en dat hebben we vanuit Ruimte voor de Rivier ook met veel zorg en aandacht gedaan – als het erop aankomt zijn het de ervaringen van mensen uit de projectomgeving die duidelijk maken wat de impact daadwerkelijk is. Dat is de kracht van storytelling naar mijn idee. De case van de Rivierjutters laat dat wel heel duidelijk zien.” Jorien Douma, Hoofd afdeling Communicatie & Strategie Ruimte voor de Rivier
15 februari 2015 - Lent
“Enkele maanden terug baggerden graafmachines in de nieuwe geul bij Lent drie stukken boomstam op, fossiele resten van een of meerdere grote eiken. Ze liggen nu op het droge, buiten alle hectiek van de dijkteruglegging bij Nijmegen (…) Stilliggend draagt het een boodschap uit: wees beducht voor het gevaar van de rivier ondanks de dijken (…). Het oude Betuwse landschap is compleet overhoop gehaald. Maar na de verbijsterende chaos – diepe grondafgravingen hier en bergen opgeworpen grond daar, steeds anders slingerende wegen – wordt langzamerhand een nieuwe werkelijkheid zichtbaar. Deze ziet er heel anders uit en is fascinerend.”
Henk Tuinman @henk_tuinman 25 september 2015 - Schelle #ruimtevdrivier In Schelle foto’s gemaakt en afscheid genomen van machinist Anne Kuipers.
Communicatie Waterloper COMMUNICATIESTRATEGIE
Waterloper 1
Waterloper 2
Tweede kamer/Politiek
4 mln. bewoners rivierengebied
Ministerie van Infrastructuur en Milieu Rijkswaterstaat Provincies
Issues
Waterschappen Gemeenten
Reorganisatie
Crisis
Ons Water
Delta progr.
Rivierjutters
“Ik gebruik graag ‘de Waterloper’ om het concept Omgeving Project uit Bewoners van de Rivier jutters te leggen. Dit model hebben we bij Ruimte voor de Rivier gemaakt om te laten zien: in een eigentijdse benadering Tweets van overheidscommunicatie gaat het niet om of het perspectief van de overheid, of dat van de burger. Het wordt veel interessanter als het lukt om die twee perspectieven allebei een podium te geven, en om die ook met elkaar in contact te b rengen. Ik ben er trots op als ik zie hoe het idee waarmee we de Rivierjutters hebben Waterloper 2 in de praktijk heeft uitgepakt.” opgezet Waterschappen Rijkswaterstaat Signalen
mmunicatie Waterloper Signalen
Crisis
aterloper 1
e kamer/Politiek
Omgeving
Waterschappen Gemeenten
Project
Delta progr.
Issues
Bewoners
4 mln. bewoners rivierengebied
Provincies
Reorganisatie
Ons Water
Gemeenten
Jade Wissink, Coördinator communicatie Ruimte voor de Rivier Ministerie van Infrastructuur en Milieu
Rivierjutters
an Infrastructuur en Milieu
erstaat ncies
Tweets
Rivierjutters
4 mln. bewoners rivierengebied Omgeving
Project
Bewoners
Tweede kamer/Politiek
Waterloper 1
Wat en hoe, maar ook: waarom De normale gang van zaken bij de aanpak Signalen van infrastructurele projecten is om de communicatie te richten op het wat, ‘dit gaan we doen’. En op het hoe, ‘zo gaat het gebeuren’. Maar juist aandacht voor het Signalen Delta Waterloper 2 onderliggende waarom kan van grote invloed progr. Tweets zijn voor de vraag hoe de betrokkenen de 4 mln. bewoners rivierengebied ingrepen in hun leefomgeving ervaren. Dit Waterschappen Rijkswaterstaat Bewoners g Project Rivierjutters Gemeenten geldt al helemaal als je kijkt naar de gezinnen Provincies en bedrijven die direct schade zouden onderRivierjutters Omgeving Project BewonersMinisterie van Infrastructuur en Milieu vinden. De communicatie moest daarom óók woners rivierengebied Tweede kamer/Politiek gaan over wat het betekent voor de bewoners Tweets van de gebieden die met de uitvoering van Signalen maatregelen te maken zouden krijgen. Reorganisatie
Delta progr.
Crisis
Ons Water
Tweets
atie Waterloper
Crisis
Issues
Reorganisatie
Ons Water
Crisis
Delta progr. Issues
Rijkswaterstaat Provincies
Reorganisatie
Ons Water
Waterschappen Gemeenten
Ministerie van Infrastructuur en Milieu
Tweede kamer/Politiek
Waterloper 2
12
Storytelling in de praktijk Tijdens een brainstorm waarbij ook bewoners uit het rivierengebied aan tafel zaten, kwam voor het eerst het idee naar voren om mensen actief uit te nodigen hun eigen verhalen te ‘jutten’. Dit zou dan zijn beslag moeten krijgen in een netwerk van vrijwillige verslaggevers. Maar als je de verhalen van mensen zelf toevoegt, loop je dan niet het risico dat je vooral de notoire tegenstanders mobiliseert? Dat was een vraag die ook binnen de projectorganisatie leefde. Coördinator communicatie
Sabine Verbeek @sabineverbeek 10 november 2014 - Cortenoever
“Al sprak het concept van de Rivierjutters me nog zo aan, ik vond het ook een spannend experiment. Maar ik begreep tegelijkertijd dat het verhaal wint aan geloofwaardigheid als we mensen uit de directe omgeving een rol geven in de communicatie. Daarom kon ik er van harte achter staan.”
#Ruimtevdrivier blogbericht 5. Op bezoek bij familie Van Agtmaal. Mevrouw van Agtmaal laat ons binnen in de keuken....
Ben Broens, Programmadirecteur Ruimte voor de Rivier
Jeroen Boland
16 oktober - Meinerswijk
Ruimte voor de Rivier bij Rijkswaterstaat Jade Wissink: “Er is lef voor nodig, maar wij zagen vooral heel veel moois in dit idee om storytelling in praktijk te brengen. Mijn analyse is dat je hiermee de stap maakt van de ‘communicatieve organisatie’ naar het faciliteren van een netwerk van betrokkenen die je inschakelt bij de communicatie.” Afronden, waarborgen, overdragen De communicatiestrategie voor de realisatiefase moest bijdragen aan een goede afronding van het programma. Een ander doel was om het verhaal over wat Ruimte voor de Rivier voor Nederland uniek maakt een langere houdbaarheid te geven. Dat was de reden om onder meer een educatief netwerk op te zetten, en om te investeren in de relaties met bijvoorbeeld de koepel van aardrijkskunde leraren en natuurgidsen. Dat heeft er onder meer toe geleid dat Ruimte voor de Rivier als onderwerp is opgenomen in het centraal eindexamen voor leerlingen op havo en vwo, en dat voor een periode van vijf jaar. Na 2019 blijft waterveiligheid een belangrijk thema in het examen en komt het terug als ‘integraal waterveiligheidsbeleid’ met Ruimte voor de Rivier als voorbeeld.
Vanmiddag is de overdracht van uiterwaardenpark Meinerswijk door Rijkswaterstaat aan de gemeente Arnhem beklonken. Een reportage.
Marcel Bruinstroop @MBruinstroop 6 februari 2014 - Utrecht
De eerste Rivierjutters bijeenkomst op 6 februari 2014.
‘Met projecten als Ruimte voor de Rivier kun je een gemeenschap echt in de kern raken. Het is mooi als je de mensen naast waterveiligheid ook hun community kunt teruggeven. Daar hebben we, denk ik, als Rivierjutters een rol in mogen hebben.’ Jeroen Boland
Corné Versteeg
10 januari 2015 - Biesbosch
Ruig weer... Ook voor de mannen van Rijkswaterstaat. Weersomstandigheden waar het hart van een rivierjutter sneller van gaat kloppen!
RIVIER JUTTERS Wilfred Brouwer
14 oktober - Gorinchem
En mijn vrije dag verder gebruikt om ook eens weer in het Munnikenland te gaan kijken wat daar te doen is. Hier vorderen de werkzaamheden ook aardig.
‘In het begin wilde ik mij focussen op het dichtstbij zijnde project, maar doordat ieder project weer anders is wilde ik steeds meer zien.’ Wilfred Brouwer
‘Mensen die binnendijks wonen hebben vaak geen weet van wat er buitendijks gebeurt. Door het rivierjutten verenig ik die twee werelden graag met elkaar.’
‘Het juttersschap gaf mij richting om ergens over te schrijven. Zo staan er eeuwenoude boerderijen en hoeves in mijn omgeving. Ik kom nu zelf op die plekken en heb een aanleiding om erover te schrijven.’ Sabine Verbeek
Anton de Kluys
Hans Vermeulen
11 januari 2015 - Dordrecht
Nieuwe Merwede, Dordrecht, Kop van ‘t Land, de haven. Het is een ravage bij mijn boot. De rivier geeft, de rivier neemt.
‘Mede door mijn rol als Rivierjutter ben ik nu actief op Twitter op Facebook. Daar had ik voor die tijd niks mee.’ Jos de Bont
‘Ik maak professionele luchtopnames van projecten. Opdrachtgevers vertellen vaak maar een deel van het verhaal. Met mijn pet als Rivierjutter ga ik dan zelf op zoek naar de rest van het verhaal. Dat vergroot mijn binding met zo’n project en daarmee wordt het werk ook interessanter en leuker.’ Erik Peek
Rob Meeuwsen @RobMeeuwsen maart 2014 - Nijmegen Foto plus vermelding in “Voortgangsrapportage #RuimtevdRivier” van Rijkswaterstaat. #trots
RIVIERJUTTERS
#Anton de Kluys Nijmegen. Hoogwater bij Nijmegen
Hobbyfotograaf Anton de Kluys is altijd op zoek naar de mooiste plekken en plaatjes, vaak samen met zijn vrouw. Net als Rivierjutter begonnen was hij meteen al te zien in een reportage bij Omroep Gelderland.
‘ Het water blijft trekken’ Anton de Kluys, Huissen
16
Anton de Kluys 2 juni 2015 - Lent
Verlichting wordt aangebracht langs de nevengeul in Lent, op de achtergrond de kerk van Lent.
Anton de Kluys
september 2015 - Nijmegen
De sfeer die ontstaat als het project, nu nog een ruwe grote bouwput, helemaal klaar is. De opname is genomen vanaf de Nevengeul, nu Spiegelwaal in Lent.
#Anton de Kluys Lent. Overleg op het werk, nevengeul Lent
“Ik ben opgegroeid langs het Maas-Waalkanaal. Als kind was ik al uren bij het water te vinden. En mijn vrouw is een schippersdochter, die moet ook water in de buurt hebben. Dat was op een gegeven moment voor ons de reden om weer terug te gaan naar Huissen. Het water blijft trekken. Samen gaan we vrijwel dagelijks op pad. Zeker elke week bezoek ik de werkzaamheden bij Lent. Daar gebeurt zoveel. Ze gaan de komende tijd bezig met de beplanting, de bomen. Ik heb altijd in de groensector gewerkt, dus dit is voor mij echt de kers op de taart. Dan sta ik daar door m’n lens te
turen, steeds op zoek naar het mooiste beeld. U itkijken is het soms wel, vooral voor die dumpers die af-en-aan rijden met ladingen zand. Als ik terugkom thuis popel ik om m’n foto’s te kunnen delen, vooral via Twitter. Daar krijg ik veel reacties op. Zowel van mensen uit mijn eigen woonplaats als van de andere jutters. Dat ik op de regionale televisie te zien was heeft daar natuurlijk heel erg bij geholpen. Je hebt daardoor het gevoel dat je het ook echt ergens naartoe stuurt. Ik hoop dit nog heel lang te kunnen doen.”
RIVIERJUTTERS
#Waterjuffers Bevestigen van aan elkaar geknoopte wilgentenen op grote lappen ecodoek
Reportages, audio-opnames en de fotoserie ‘Helden van de Waal’; Karin Swanenberg stortte zich met overgave op het jutten. Samen met José Iping vormt ze ‘de Waterjuffers’.
‘ Verliefd op rivierenland’ Karin Swanenberg en José Iping, Beneden Leeuwen
18
Karin Swanenberg @ KarinSwanenberg 10 mei 2015 - de Waal tussen Ophemert en Wamel
Twee nieuwe helden van de Waal in onze serie portretten! Op Waterjuffers natuurlijk, waar anders?
#Waterjuffers Tiel, Ri4daagse
“Mijn vrouw José en ik zelf, we zijn verliefd op rivierenland. Lang hoefden we dus niet na te denken toen de kans zich voordeed hier een woonboot te laten bouwen. Omdat ik graag schrijf ben ik in die tijd begonnen met columns voor ‘de Gelderlander’ over wonen op het water. José maakt foto’s en ging daar steeds meer mee doen. We waren direct enthousiast toen we hoorden over de Rivierjutters. Hier dichtbij is het langsdammenproject tussen Ophemert en Wamel uitgevoerd door Rijkswaterstaat. Daar zijn we helemaal op gedoken: hoe het waterbouwkundig gezien werkt, wat de aannemer aan werkzaamheden uitvoert, en in welke fases dat gebeurt. Ja, inmiddels kennen ze daar de Waterjuffers
wel. Als je dan een visitekaartje kunt laten zien van Ruimte voor de Rivier en ‘Rijkswaterstaat’ roept, gaan er opeens deuren open. Zo hebben we van begin tot eind verslag kunnen doen van dit project. Ik geloof zeker dat het een mooie manier is om heel direct met burgers te communiceren over wat er in hun directe omgeving gebeurt. Wel denk ik dat het bereik van onze verhalen en foto’s beperkt is gebleven tot een vrij kleine groep. Met een gerichte strategie zou je het meer kunnen laten rondzingen. In dit verhaal heb ik uiteindelijk maar van één ding spijt: dat we niet veel meer hebben kunnen doen! Ons samen heeft het jutten veel goeds gebracht.”
RIVIERJUTTERS
#Arjo Kleinhuis Wijhe. Oranje-blauwe kabelpont over de IJssel
Als freelance-journalist en fotograaf komt Arjo Kleinhuis op veel verschillende plekken. Het zwervende bestaan van Rivierjutter past hem als een jas.
‘ Gelukkig langs de IJssel’ Arjo Kleinhuis, Zwolle
20
Arjo Kleinhuis 24 januari 2015
Lijnen in het zand
#Arjo Kleinhuis Fortmond. Ruimte voor de Rivier tussen Korea en Kozakken
“Op een ijskoude ochtend in februari zomaar een bouwkeet langs de IJssel binnenstappen. Eerst kijken die mannen dan wel even vreemd op. Maar als ik eenmaal heb uitgelegd dat ik graag wat rondloop om foto’s te maken, dan mag ik meestal mijn gang gaan. Heerlijk is dat, dan ben ik echt gelukkig. Geboren en getogen in een dorp langs de IJssel dacht ik direct toen ik van de Rivierjutters hoorde; dat is iets voor mij. Meestal ga ik er gewoon op af. Ben ik bij de rivier dan komt de inspiratie vanzelf. Ik bezoek vooral rondom Zwolle de projecten van Ruimte voor
de Rivier, maar ook in Deventer, Olst, Wijhe. Sporen die ik zie in de grond, dingen die ik vind op de oever. Vaak ontstaat er vanzelf een thema. De vorm die bij de Rivierjutters is gekozen is volgens mij uniek. Je geeft mensen heel veel ruimte om v anuit hun kijk op de wereld te vertellen wat ze zien. Wie ik spreek en wat ik op de foto zet, ik mag het volledig zelf bepalen. Op mijn blog doe ik daar verslag van, met veel beeld, aangevuld met korte impressies over wat ik tegenkom. Nu ik deze blog eenmaal heb, ga ik er zeker mee door.”
RIVIERJUTTERS
#Emmie Nuijen Lopen langs de Waal
Mensen in contact brengen met de schoonheid van het rivierengebied, dat is wat Emmie Nuijen als zelfstandig ondernemer drijft. Haar kennis over de rivieren deelt ze graag met anderen.
‘ Er liggen hier zoveel verhalen’ Emmie Nuijen, Culemborg
22
Emmie Nuijen
12 april 2015 - Waal
Dynamiek is natuurlijk één van de kernkrachten van de rivieren. Door ruimte voor de rivier projecten worden de rivieren wat ontteugeld. De dynamiek wordt daar niet minder van! Deze foto’s zijn genomen op het traject Zaltbommel - Brakel, waar de Waalkribben verlaagd zijn. Er ontstaan nieuwe afslagranden, duinvorming en blootgelegde boomwortels. Zo blijft het rivierengebied ons verrassen.
#Emmie Nuijen Zennewijnen, gelegen aan de Waal
“Sinds de extreme waterstanden in ‘93 en ’95 is er bij mij iets veranderd. Mijn ouders woonden toen in het getroffen gebied en ik kwam er dus met regelmaat. Ik weet nog goed dat ik op de dijk fietste. Heel indrukwekkend om te zien: die enorme watervlakte van wel een kilometer breed, en hoe klein die dijken dan opeens lijken. Dat het Nederlandse rivierenlandschap zoveel te bieden heeft, heb ik de afgelopen jaren pas ontdekt. Als Rivierjutter kan ik mijn kennis delen. Ook als het juttersproject afloopt blijf ik dat doen. De ene keer door me te verdiepen in de geschiedenis van een
bepaald gebied, de andere keer door een buurtavond te bezoeken, of door een initiatief als de Ri4daagse te organiseren. Er liggen hier zoveel verhalen. Laat mij ze maar vertellen, als een soort regionale reporter. In de aanpak van Ruimte voor de Rivier zie ik de wil en de creativiteit om het rivierengebied behalve veiliger ook aantrekkelijker te maken. Dat maakt me enthousiast. Is er bijvoorbeeld dijkverzwaring nodig? Laten we dan meteen een extra doorgang naar de rivier maken. Op die manier herstel je het contact tussen rivier en achterland en geef je het landschap als het ware terug aan de mensen.”
RIVIERJUTTERS
#Jos de Bont Overdiepse Polder. Indrukwekkend hoog, zes meter en daarboven dan nog nieuwe bedrijven
Jos de Bont weet wat het betekent om letterlijk plaats te maken voor de rivier. Zijn boerderij in de Overdiepse polder werd gesloopt, maar de grond, die blijft in de familie.
‘ Af en toe heimwee hoort erbij’ Jos de Bont, Waspik
24
Jos de Bont @BontJos Overdiepse Polder Koeien op een terp, waar zie je dat @MelanieSvH? In de #Overdiepsepolder natuurlijk #ruimtevdrivier #Brabantsedelta
#Jos de Bont Overdiepse Polder. Achter de puinhopen verschijnen de nieuwe boerderijen op de terpen
“De mooie, maar ook de minder mooie dingen volgen die in het gebied gebeuren. Zo heb ik mijn rol als Rivierjutter ingevuld. Je kunt zien hoe het is geworden, je kunt met foto’s in de hand vertellen hoe het eerst was. Maar het is wat anders om te laten zien hoe de overgang van oud naar nieuw zich voltrekt. Die momenten vangen in foto’s en tweets en met anderen delen, dat vind ik waardevol. Mijn broer en ik hebben altijd samen een bedrijf gehad. Gaandeweg groeide ik naar de beslissing om te stoppen. Dat er in de polder in de nieuwe situatie voor mij geen ruimte meer was werd zo’n vier jaar geleden echt duidelijk. Ik ben blij dat het is gelukt
om hierbij de grond die meer dan honderd jaar in bezit van de familie is aan mijn broer te laten toe wijzen. Zo blijft onze verbondenheid met Overdiep bestaan. Zelf kan ik het allemaal met een glimlach navertellen. Nu ik met pensioen ben heb ik tijd voor andere dingen, juist doordat we niet meer op de boerderij wonen. Bij andere families zie ik dat het proces ook spanning heeft veroorzaakt, nu nog. Ruimte voor de Rivier is een prachtig project. Maar hoe goed je het ook regelt, mensen worden geforceerd om een beslissing te nemen. Ook voor mij geldt: daar hoort af en toe heimwee bij.”
Leo IJsvelt @LeoIJsvelt 23 juni 2015 - Nijmegen
Sabine Verbeek
#ruimtevdrivier Burgemeester Bruls en Joke Cuperus feliciteren elkaar met de opening van De Verlengde Waalbrug.
Leuk, er staat een foto van mij in de Stentor.
‘Ik vind de functieverschuiving in het landschap interessant: soms van natuur naar landbouw, soms van natuur naar water, of andersom. Het gebied wordt als het ware opnieuw geprogrammeerd, en ik vind het mooi om dat verloop als jutter te volgen.’ Jeroen Boland
16 december 2014 - Deventer
‘Ik vind het mooi dat mede door de Rivierjutters niet alleen de technische kant van projecten belicht wordt, maar ook de menselijke kant, de persoonlijke verhalen van mensen uit het gebied die direct of indirect door de projecten geraakt worden. Water verbindt.’ Harke Kuipers
‘Ik heb als Rivierjutter meer lef gekregen. Ik was altijd al nieuws gierig naar de verhalen van mensen en nu als Rivierjutter heb je een aanleiding om op mensen af te stappen.’ José Iping
Astrid Stok
mei 2014 - Vorchten
‘Ik dacht in eerste instantie dat de werkers op het project het niet leuk zouden vinden als ik bij ze langs zou komen om foto’s en verhalen te maken, dat ze ‘gewoon willen doorwerken’. Maar niets bleek minder waar: mensen vertellen graag over wat ze doen, wat ze bezig houdt. Ik vind het leuk dat ik zo gewaardeerd word als verhalenverteller in dit gebied.’ Henk Tuinman
‘De veranderlijkheid van het rivierenlandschap heeft iets magisch. We zijn ook echt onder de indruk geraakt van hoe groot Nederland is in de waterbouw. Wat een bezieling en vakmanschap.’ Karin Swanenberg
Erik Peek
30 oktober 2015 - Nijmegen
Kan natuurlijk niet achterblijven. Hierbij foto’s gisteren gemaakt in Beneden-Leeuwen. Team Karin en Jose bedankt!
Marjolein de Koning @MarjoleinAnker 2 januari 2015 - Noordwaard
Een voorspoedig 2015 wat betreft de werkzaamheden! Een bijzonder jaar wordt het. #ruimtevdrivier
MAKING OF
VAN IDEE NAAR PRAKTIJK Twee jaar lang deelden de Rivierjutters hun ervaringen en verhalen met het publiek. Dat gebeurde via hun eigen social media en via de corporate kanalen van Ruimte voor de Rivier. Een gedurfde keuze? Misschien, maar zeker één van strategische betekenis. Een oproep in ‘De Waterstandkrant’ om Rivierjutters te werven leverde zo’n 50 enthousiaste reacties op.
Bij de start bijeenkomst in Utrecht kwam in februari 2014 een enthousiaste groep van zo’n dertig Rivierjutters in spé voor het eerst bij elkaar. Ze waren afgekomen op een oproep in ‘De Waterstandkrant’. Via deze krant kregen de bewoners van het rivieren gebied in de fase die aan de uitvoering v oorafging informatie over de geplande maatregelen. Uit maar liefst 50 inzenders die reageerden werd een selectie gemaakt.
28
Spelregels en afspraken Ben Broens verzorgde als programmadirecteur de aftrap van het Rivierjuttersproject. Samen met de deelnemers nam hij de spelregels en afspraken door. De belangrijkste: Rivierjutters zijn helemaal vrij in de foto’s, tweets en verhalen die ze willen delen. Daar wordt niet op getoetst of een filter tussen gezet. De algemene social media regel ‘don’t be stupid’ gold natuurlijk ook voor de Rivierjutters. Broens nodigde de deelnemers met nadruk uit om door hun eigen bril te kijken en zelf de toon en inhoud van hun verhalen te bepalen. Juist dat maakt op een geloof waardige manier duidelijk hoe de ingrepen uitwerken op het landschap en op de leef omgeving van bewoners.
Bereik via corporate en eigen kanalen Naast de eigen twitter, facebook en tumblr kanalen, kregen de Rivierjutters een onderdeel op de website van Ruimte voor de Rivier om hun ervaringen met het publiek te delen. Daar maakten ze volop gebruik van.
Rob Meeuwsen @RobMeeuwsen 20 mei 2014 - Nijmegen Hoe #cool is dit? #Visitekaartjes #Rivierjutter Rob via @ Rijkswaterstaat @Ruimtevdrivier Thanks! #RuimtevdRivier
Behalve een kleine vrijwilligersvergoeding kregen deelnemers niet betaald voor hun werkzaamheden. Wat ze wel kregen is toegang tot een netwerk en een podium om hun verhalen te vertellen. Ook was er ondersteuning in de vorm van kennisuitwisseling en training, en er werden visitekaartjes gedrukt. In twee jaar tijd werden de Rivierjutters uitgenodigd om aan verschillende bijeenkomsten en contact momenten deel te nemen. Tijd voor ontmoeting en uitwisseling Deel van de formule was om drie keer per jaar de Rivierjutters als groep bij elkaar te brengen. Die ontmoeting was erop gericht de deelnemers te ondersteunen bij de invulling van hun rol, praktisch met eigen visitekaartjes bijvoorbeeld, maar ook door training in social media en journalistieke vaardigheden, zoals schrijven van een bericht of sfeerverslag. De Rivierjutters nodigden elkaar ook uit om de kennis over hun ‘eigen’ project met de anderen te delen. Dat leverde in de Overdiepse polder een rondleiding op bij de boerderij van Jos de Bont die gesloopt zou worden. Bij wijze van afsluiting waren de Rivierjutters in oktober 2015 te gast op de woonboot van ‘de waterjuffers’ waar Karin Swanenberg en José Iping de ins en outs vertelden over de aanleg van langsdammen tussen Ophemert en Wamel. Elke gezamenlijke juttersbijeenkomst bevatte een mix van ingrediënten, met in elk geval een informatieve briefing over belangrijke mijlpalen en opleveringen. Ook was er tijd voor de ontmoeting om het netwerk te voeden. De Rivierjutters konden zo inspiratie opdoen door ideeën uit te wisselen en door zich onder te dompelen in het werk dat op de project locatie werd verzet. Dit kreeg een eigen d ynamiek. “Het was bijzonder om te zien hoe er zoiets als ‘een familiegevoel’ onder de Rivierjutters ontstond”, vertelt Jade Wissink.
Jorien Douma @JorienDouma Wie geeft wie een workshop fotografie @Niekdb? Mooie workshop en betrokkenheid. #rivierjutters #ruimtevdrivier
Karin Swanenberg @ KarinSwanenberg 29 juni 2015 - Overdiepse Polder
#Rivierjutters ontmoeten Jos de Bont in Overdiep. Nieuwe blog Waterjuffers nav rivierjutterdag 17-6 #ruimtevdrivier
EFFECT
EFFECTEN VAN DE COMMUNICATIE AANPAK #Arjo Kleinhuis Zwolle. Onder de rode spoorbrug, in de volksmond ook wel de Hanzeboog of Rode Loper genoemd
Het communicatierepertoire verbreden door bewoners zelf hun ervaringen en verhalen te laten vertellen. Met dat doel voor ogen is het netwerk van Rivierjutters in het leven geroepen. Het resultaat: een constante stroom van geloofwaardige content. In de periode van twee jaar – feb 2014 - feb 2016 deelden de Rivierjutters hun ervaringen, observaties en foto’s. Door hierbij de hashtag #ruimtevdrivier te gebruiken, was dit makkelijk online terug te vinden. Het resultaat is een veelkleurig en rijk beeld van de werkzaamheden op de projectlocaties, en van de impact ervan op zowel het landschap als de bewoners. Content over impact Dankzij de inspanningen van de Rivierjutters beschikte het programmabureau van Ruimte voor de Rivier over een grote hoeveelheid beelden en verhalen die de impact van het programma op lokaal niveau vertellen. Over
30
het gebruik waren op voorhand duidelijke afspraken gemaakt. Zodra het materiaal van een Rivierjutter benut werd in officiële middelen van Ruimte voor de Rivier stond daar een vergoeding tegenover. Juttersverhalen in de voortgangsrapportage In het bijzonder de foto’s die op uiteen lopende projectlocaties werden gemaakt vonden steeds vaker hun weg naar onder meer de website en brochures. Zo werd in de halfjaarlijkse voortgangsrapportage aan de Tweede Kamer gebruik gemaakt van Rivierjutterfoto’s. Ook bleek het tijdens bestuurlijke overleggen waardevol om berichten van jutters te kunnen gebruiken.
Jos de Bont @BontJos 9 september 2015 - Overdiepse polder Rivierjutter meets minister @MelanieSvH bij oplevering #Overdiepsepolder in #Waspik #ruimtevdrivier #brabantsedelta
Jeroen Boland
april 2015 - Cortenoever
Over de Rivierjutters als communicatieconcept • De Rivierjutters zijn als ‘ogen en oren in de regio’ een belangrijke informatiebron. Loopt er iets mis bij een project dan komt dat bericht vaak als eerste via een jutter bij de programmaorganisatie. • Door op hun eigen manier verslag te doen nemen de Rivierjutters anderen mee. Het verhaal van Ruimte voor de Rivier blijft zo leven, en krijgt een persoonlijke duiding. • De verslaglegging van de Rivierjutters is voor het publiek zowel onafhankelijk als herkenbaar. Dat heeft een positief effect op de geloofwaardigheid van de communicatie over het programma als geheel. • Een netwerk zoals dat van Rivierjutters opzetten kost tijd, maar levert ook tijdswinst op: de deelnemers beantwoorden elkaars vragen op social media en zorgen zo dat ook vragen waar andere burgers mee rondlopen beantwoord worden.
Het is een prachtige landschapsopname naar het late aprillicht, waarin deze bomen treffend uitkomen. Later begreep ik dat hier nabij de toevoergeul van het gemaal bij Laag Helbergen wordt aangelegd, en dat veel vegetatie is verwijderd om toestromend water niet te belemmeren in de nabije oude geul bij boerderij Reuversweerd. Het weidse landschap van Cortenoever is intrigerend; nu er enkele boerderijen en huizen zijn verdwenen, nog meer. En ik maakte nog maar één zwerf tochtje, per auto nota bene!
LESSONS LEARNT
REFLECTIES DOOR COMMUNICATIE PROFESSIONALS ‘ Betrokkenheid moet je niet indammen, maar ruimte geven’ MEDE-BEDENKER RIVIERJUTTERS HARKE KUIPERS, TEKSTSCHRIJVER HET WAAIT
‘ Hun tweets, foto’s en verhalen kregen een steeds prominentere plek’
32
“Ik zag een project van Ruimte voor de Rivier gestalte krijgen in mijn ‘achtertuin’, maar vond de verslaglegging nogal technisch. Toen ik hierover contact zocht met de projectorganisatie kreeg ik – verrassend – de uitnodiging om mee te denken in een brainstorm. In die brainstorm vertelde ik dat ik rondliep met het idee van ‘rivierjutters’, en hoe ik hierin een kans zag om bewoners veel actiever te betrekken. Er waren direct enthousiaste reacties, maar er was zeker ook aarzeling. Een belangrijk punt was in hoeverre je mensen vrij kunt laten in wat ze vertellen, en in hoe ze dat doen. Mijn insteek is steeds geweest: ‘Probeer de jutters, in de geest van het project, niet in te dammen, te beteugelen, maar geef ze de ruimte.’
Ik ben onder de indruk van de openheid van de projectorganisatie om hierover te sparren en van het lef een onbekend pad in te slaan en je te laten verrassen door wat je onderweg tegenkomt. Die opstelling – in feite de houding van een jutter – is beloond; sneller dan ik kon vermoeden werd het idee werkelijkheid en trokken op allerlei plekken jutters langs de rivieroevers. Hun tweets, foto’s en verhalen kregen een steeds prominentere plek in de communicatie. Op de twee Rivierjuttersbijeenkomsten die ik heb bezocht, werd ik getroffen door de grote waardering van Rijkswaterstaat voor de Rivierjutters en hun bijdragen én door de professionele wijze – strikt én losjes – waarop ze het hele proces hebben ingericht en begeleid.”
‘Gewone mensen bijzonder maken’ BARTHO BOER, HOOFD COMMUNICATIE, NS “Het gaat helemaal niet om ‘communicatie’ in dit leven. En het gaat – hoe belangrijk ook – al helemaal niet over water veiligheid, rivieren of delta’s. Daar is ons kostbare leven veel te kort voor. Het gaat ook niet over hoogwaterbeschermings programma’s, Rijkswaterstaat of risicobeheersing. Het leven gaat over mensen. Echte mensen. Zoals u en ik. Water maakt leven mogelijk, net als goede communicatie. Wie kan dat beter uitleggen dan iemand die leeft in het rivierengebied? Iemand die de kracht van water kent, en daar zelf over vertelt? Dat is wat Rivierjutters
bijzonder maakt: gewone mensen die bereid zijn om hun gewone, alledaagse ervaringen met het water te delen met gewone mensen zoals u en ik. Gewone mensen bijzonder maken, dat is de kracht van goede communicatie. Dat maakt het leven (met water) mooier.”
‘Gewone mensen bijzonder maken, dat is de kracht van goede communicatie.’
‘ Een schat aan informatie, ook voor effectmonitoring’ CATHELIJNE JANSSEN, ONDERZOEKER EN ORGANISATIEADVISEUR, CATEAU COMMUNICATIE “De communicatieaanpak van het programma Ruimte voor de Rivier is in alle opzichten vernieuwend. Door storytelling in te zetten stel je je als programma open voor álle verhalen, positief én kritisch. De kracht zit hem in het gebruiken van die verhalen om de communicatie tijdens het programma nog beter te maken. Je zou kunnen zeggen dat de Rivierjutters een heel belangrijke rol hebben gespeeld in de moni-
toring van het programma én de programmacommunicatie. Hun verhalen hebben een schat aan informatie opgeleverd. Voor de effectmeting van de programmacommunicatie zijn de thema’s die uit de verhalen spreken cruciaal. Een mooie basis voor verder onderzoek waarmee we de ‘lessons learnt’ concreet kunnen maken!”
33
LESSONS LEARNT
‘ Klein, herkenbaar en concreet wint het van afstandelijk en abstract’ SARAH GAGESTEIN, TAALSTRATEEG, TRAINER EN ADVISEUR, TAALSTRATEGIE “Van het project Rivierjutters word ik heel enthousiast. Ze zijn erin geslaagd om relatief saaie overheidsinformatie over een abstract, en voor de betrokkenen ook lastig project zo dichtbij te brengen dat het de doelgroep echt raakt. Dat komt volgens mij doordat de verhalen klein, herkenbaar en concreet zijn: de term Rivierjutters als verzamelaars van deze mooie ‘verhaaltjes en plaatjes’ vind ik daarom heel treffend. Wat ook
leuk is, is dat de verhalen niet alleen iets zeggen over het project zelf, maar ook over degenen die erbij betrokken zijn. Door je als opdrachtgever te verbinden aan dit soort persoonlijke verhalen, frame je jezelf als een groep betrokken, enthousiaste investeerders, in plaats van een stel afstandelijke ambtenaren. ik zie dit principe daarom zeker in de toekomst ook toegepast worden bij andere, soortgelijke projecten.”
‘ Storycatching in deze vorm ondersteunt de authenciteit’ NOELLE AARTS, HOOGLERAAR STRATEGISCHE COMMUNICATIE, WAGENINGEN UNIVERSITEIT EN RESEARCH (WUR)
34
“Wat ik bijzonder vind aan dit project, is dat verhalen hier op twee manieren zijn ingezet. Het gaat over storytelling maar ook over storycatching. Bij complexe bouwprojecten bestaat vaak de neiging om enkel positief over het project te berichten. Bij Ruimte voor de Rivier worden de mensen betrokken vanuit hun eigen verhaal. Het succes zit hem in de authenticiteit: in de verhalen van de Rivierjutters is ruimte voor onzekerheid, voor vragen, voor kritische noten, maar ook voor schoonheid en genieten, voor trots. De verhalen vinden vervolgens via sociale media hun weg naar andere betrokkenen.
Zo weten we hoe mensen het project ervaren en tegelijkertijd worden mensen betrokken bij het project. Ik vind het een absolute vondst.”
‘In de verhalen is ruimte voor onzekerheid, voor kritische noten, maar ook voor trots.’
‘ De gebruiker initiatief geven, dat levert veel op’ BETTEKE VAN RULER, EMERITUS HOOGLERAAR COMMUNICATIEWETENSCHAP UVA “Als watersporter heb ik het programma Ruimte voor de Rivier met grote belangstelling gevolgd. Ik vind vooral dat er veel lef is getoond door de communicatie op deze manier aan te pakken. De regie is voor een flink deel uit handen gegeven. Veel organisaties durven dit niet. Zijn bang voor reputatieschade. Hebben koudwatervrees. Het sterke aan de Rivierjutters vind
ik dat hieruit is gebleken dat die angst ongegrond is. En dat het uiteindelijk veel oplevert om de gebruikers aan het woord te laten. Daarnaast is binnen dit project op een creatieve en scherpe manier omgegaan met de communicatiestrategie. Het bestaande model is volledig omgedraaid, waardoor de gebruiker centraal kwam te staan en het initiatief mocht nemen.”
‘Loslaten loont!’ HARRY LOUWENAAR, ADVISEUR RIVIERJUTTERSCONCEPT MAATSCHAP VOOR COMMUNICATIE “De inzet van een netwerk van vrijwillige verhalenvertellers is een vernieuwende vorm van overheidsvoorlichting. Ruimte voor de Rivier is een ‘media geniek’ waterveiligheids programma: op mooie plekken in het rivierengebied wordt gewerkt aan technische oplos singen in combinatie met verbetering van de kwaliteit van het landschap. Er is echt sprake van vernieuwing, van een duidelijk zichtbare verandering. En er zijn veel inwoners die verknocht zijn aan ‘hun’ rivieren en ‘hun’ rivierenlandschap. Dat zijn volgens mij belangrijke succesfactoren voor het Rivierjuttersproject. En uiteraard hebben we het geluk gehad een leuke, gemotiveerde groep Rivierjutters bijeen te krijgen.
Het was een professioneel feestje om deze groep te mogen trainen en begeleiden. Belangrijkste les die ik ervan heb geleerd is dat ‘loslaten loont’. Er zijn verhalen gemaakt die we van tevoren never nooit zelf hadden kunnen bedenken. Het feit dat er rechtstreeks social-mediaverkeer plaatsvindt met de minister is ook zo’n onverwacht effect. De communicatie is ‘echt’, de verhalen over de impact van de maatregelen zijn ongefilterd weergegeven. Loslaten leidt tot vertrouwen. Het was een prachtig en wat mij betreft zeer geslaagd experiment waar we veel van hebben geleerd om ook bij andere programma’s toe te passen.”
35
Colofon
Rivierjutters Storytelling met Rivierjutters / Wat dragen betrokken bewoners bij aan het verhaal van Ruimte voor de Rivier? Uitgave van Rijkswaterstaat Ruimte voor de Rivier Postbus 24103 3502 MC Utrecht 088 7972900 info@ruimtevoorderivier.nl www.ruimtevoorderivier.nl Tekst Leene Communicatie, Gouda Advies en concept Maatschap voor Communicatie, Utrecht Concept & realisatie VormVijf, Den Haag
Š januari 2016
RIVIER JUTTERS Is een uitgave van Ruimte voor de Rivier van Rijkswaterstaat In de realisatiefase van het programma Ruimte voor de Rivier is een bijzondere rol weggelegd voor de Rivierjutters. Deze lokale ‘correspondenten’ hebben twee jaar lang als vrijwilligers verslag gedaan van hun ervaringen. Ze kregen hierbij volop ruimte om een eigen, persoonlijke insteek te kiezen. Want wat betekent het als de noodzakelijke maatregelen voor waterveiligheid zich afspelen in het gebied waar je woont, werkt en recreëert? In deze uitgave laten we zien hoe de bijna dertig Rivierjutters hun rol hebben opgepakt en ingevuld. Uit de beelden en verhalen die hier gebundeld zijn, spreekt allereerst grote betrokkenheid bij en liefde voor het rivierengebied. Daarnaast delen we graag een aantal interessante inzichten. Over wat betrokken bewoners bijdragen aan het verhaal van Ruimte voor de Rivier. En over het belang om de communicatie over grote infrastructurele projecten óók een menselijk gezicht te geven.