Rutgers WPF magazine 2013 Nederlands

RUTGERS WPF MAGAZINE

Jaaroverzicht 2013

Meer intimiteit, minder geweld Waarom praten we niet gewoon over seks?

Kinderen vinden Dokter Corrie grappig en leerzaam Wereldwijd pleidooi voor seksuele rechten

o

ond uders ersc hatten

sek erv suele van aring h un k ind

INHOUD 4 6

Korte berichten

12

Wat gebeurde er in 2013?

Ouders onderschatten seksuele ervaring van kind Onderzoek samen met J/M voor ouders

9

De oogst van 2013 Een greep uit de nieuwe materialen

11

De tv-dokter van Schooltv-weekjournaal

12

Mannen zorgen meer

15

Dokter Corrie maakt tongen los

Meer intimiteit, minder geweld

Dutch Approach in Groot-Brittannië Lentekriebels over de grens

17 18

11

Hebben mannen ook sletvrees?

Column

Waarom praten we niet gewoon over seks?

Professionals aan het woord

22 28

Nieuws van de veldkantoren Indonesië en Pakistan

Seksueel geweld onder Europese jongeren Geef jongeren en seks een vaste plek in het EU-gezondheidsbeleid

30 2

Wereldbevolkingsrapport Schokkende cijfers over gedwongen kindhuwelijken en tienermoeders

RUTGERS WPF magazine

7 En verder: • Militairen spelen spel over seks • World Starts With Me • Opvallend in 2013 • Lovebuzz • Maak seks lekker duidelijk • Twinterview Girls’ Talk • Rutgerslezing • Achter de schermen • Anticonceptiestress • Leeflijn • Vrouwencondoom • 2013 in tweets • Dank aan onze donoren • Financieel overzicht 2013

Voorwoord Dokter Corrie In oktober 2013 ging ik op Radio 1 in debat met een verontruste ouder. Zij stoorde zich aan het Schooltv-weekjournaal met dokter Corrie. Op dat moment had nog vrijwel niemand van deze cabareteske tv-dokter gehoord. Inmiddels weet iedereen dat dokter Corrie seksuele voorlichting geeft aan kinderen in groep 7 en 8. Op geheel eigen wijze: stotterend, hakkelend en blozend als ze een ‘lastig’ woord moet zeggen, maar met een aanstekelijk enthousiasme en veel zelfspot.

15

22 Colofon © Rutgers WPF, juni 2014 Postbus 9022 / 3506 GA Utrecht Bezoekadres: Oudenoord 176-178 / 3513 EV Utrecht / T (030) 231 34 31 / F (030) 231 93 87 / office@rutgerswpf.nl / www.rutgerswpf.nl

Tijdens het radioprogramma nodigde ik deze moeder uit om met een aantal andere ouders verder te praten op ons kantoor. Daar spraken zij hun zorgen uit over het feit dat hun kinderen seksuele voorlichting op school krijgen, terwijl zij dat zelf nog niet hebben gedaan. “Waarom kunnen we niet zelf bepalen wanneer we ons kind voorlichten?” stelden ze. We werden het niet eens. Wij zeggen: het programma met dokter Corrie is voor kinderen van tien, elf jaar. Juist op deze leeftijd gaan ze op zoek naar informatie over seks. Gewoon, omdat ze nieuwsgierig zijn. Kinderen zijn op dit terrein vaak verder dan hun ouders denken.

Wat ik vind van dokter Corrie? Ik denk dat alle media-aandacht over dokter Corrie laat zien dat ouders vaak nog wat laten liggen. Moeder denkt dat vader zoonlief voorlichting geeft, vader schuift het steeds maar voor zich uit. Of andersom. Totdat het te laat is en je kind zegt dat hij alles al weet. Ik weet dat smaken verschillen en dat niet iedereen dokter Corrie leuk vindt. Maar terugblikkend op 2013 constateer ik dat dokter Corrie op heel veel plekken tot goede gesprekken heeft geleid. Er wordt meer dan ooit geschreven over nut en noodzaak van seksuele voorlichting. En eerlijk is eerlijk, daar zijn wij als Rutgers WPF blij mee.

In dit magazine kunt u lezen dat we uiteraard meer hebben gedaan en bereikt in 2013. Niet alleen in Nederland maar ook internationaal.

Ik wens u veel leesplezier! ● PS: Meer weten over ons werk? Bekijk ook eens onze film op www.rutgerswpf.nl/film.

Fotografie: Robert Aerts; Rakotondrazafy Andry Malalan’Ny Aina; Juul Baars (Nationale Beeldbank); Noor Bloem; Jelmer de Haas; Pieter van Gent; Rose Ieneke van Kalsbeek; Leonie van de Mortel; Bram Muller; Chris Pennarts; Lilian van Rooij; Guus Schoonewille; Thierry Schut; Stefanie Sinclair; Reageren op dit magazine? Stuur een Martin Stolk; Michael Tsegaye/Africa Interactive; Illustraties: Marianne Latour. Infographic: Volkskrant / J/M voor Ouders Cartoons: Aaargh; Gerrit de Jager / Doorzon BV.; Studio Noord Met een bijdrage van: Tekstburo Gort Vormgeving: Niels Luigjes ONS! belangrijk? STEUN Druk: Drukkerij Raddraaier b.v.

Vindt u ons werk en.

U leest nu de publieksversie van het jaaroverzicht 2013 van Rutgers WPF. Wilt u het volledige en officiële Engelstalige jaarverslag lezen? Stuur dan een e-mail naar office@rutgerswpf.nl

ite naar de Kijk op onze webs

e-mail naar info@rutgerswpf.nl

mogelijkhed

pf.nl/DONEER www.rutgerecsw gift: n te direct met uw oj Of steun onze pr

0000000254 IBAN: NL84erINGB s WPF te Utrecht. t.n.v. Rutg

jaaroverzicht 2013

3

KORT NIEUWS Seksuele levensloop van jong tot oud Hoe ontwikkelt ons seksuele leven zich vanaf de geboorte tot we dood gaan? In 2013 brengt Rutgers WPF de seksuele levensloop in kaart op basis van wetenschappelijke literatuur. Het resultaat staat in het boek ‘Van alle leeftijden’. Hierin is te zien hoe seksualiteit zich ontwikkelt gedurende een mensenleven.

Ons lichaam verandert, we krijgen meer kennis en ervaring, relaties ontwikkelen zich en persoonlijke omstandigheden wijzigen. En natuurlijk hebben ook ingrijpende gebeurtenissen - zoals een zwangerschap, scheiding of chronische ziekte - invloed op ons seksleven.

alle leeftijden. Als zij het onderwerp niet meenemen in de behandeling en begeleiding, blijft seksualiteit veelal onbesproken en lopen mensen onnodig rond met zorgen of problemen. Op basis van het boek maakt Rutgers WPF materialen, zoals een scholingsmap over intimiteit tussen ouderen en voorlichtingsbrochures over anticonceptie na de bevalling en over de invloed van bepaalde aandoeningen op seksualiteit. Daarbij sluiten we aan bij vragen en wensen van huisartsen, verloskundigen en professionals in de ouderenzorg.

‘Van alle leeftijden’ is een aanrader voor alle professionals in de zorg. Seksualiteit is van

Kijk voor meer informatie op www.seksindepraktijk.nl/vanalleleeftijden ●

LHBT’s onder de loep Zijn lesbische vrouwen, homoseksuelen mannen, biseksuelen en transgenders minder gezond dan de rest van de Nederlandse bevolking? Inderdaad, zo blijkt uit de beleidsverkenning ‘Wat maakt het verschil?’ dat Rutgers WPF in september uitbrengt. Zo beleven zij seksualiteit gemiddeld minder positief, zijn ze vaker ontevreden en hebben zij vaker schuldgevoelens. Ook komen seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksuele problemen beduidend vaker voor.

Het rapport biedt een overzicht van de huidige kennis van de seksuele gezondheidssituatie van lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen en transgenders. De uitkomsten vormen de basis voor verder onderzoek van Rutgers WPF, waaronder een uitgebreide survey over de seksuele gezondheid van deze hele groep. April 2014 zijn de uitkomsten bekend. ●

Trans&zo

LHBT? Lesbisch, Homo, Bi… maar waar staat die T voor? Er is nog best veel onwetendheid over transgenders.

Ook binnen de LHBT-groep zelf. Expreszo, belangenvereniging met het gelijknamig magazine voor LHBTjongeren, wil dat veranderen. Rutgers WPF werkt vanuit Sense mee aan het eenmalige minimagazine ‘Trans&zo’. In duidelijke taal en met stripjes wordt uitgelegd wat woorden als transgender, transitie, genderdysforie en transseksueel betekenen. Stelletjes vertellen over hun relatie. Want ook met een transachtergrond kun je gelukkig zijn in de liefde! Het minimagazine wordt ingestoken bij het maartnummer van Expreszo, verstrekt aan scholen en toegevoegd aan het informatiepakket van het homojongerenkamp. ●

4

RUTGERS WPF magazinE

KORT NIEUWS

Seksuele voorlichting scoort 6,1 Krijgen scholieren seksuele voorlichting op school, en zo ja, welke onderwerpen komen daarbij aan bod? En wat vinden de leerlingen eigenlijk van deze lessen? Rutgers WPF is benieuwd hoe het met de seksuele vorming in het voortgezet onderwijs is gesteld.

Heeft het effect dat seksualiteit en seksuele diversiteit zijn opgenomen in de kerndoelen van het onderwijs? Via een online enquête op Scholieren.com bevragen we zeshonderd scholieren. Van de onderbouwscholieren zegt 71 procent al seksuele voorlichting te hebben gehad. Minder dan de helft van

Lang Leve de Liefde

Seksuele diversiteit

hen heeft daarbij informatie gekregen over rekening houden met wensen en grenzen, maagdelijkheid, hoe je seks leuk maakt en waar je naartoe kunt met vragen of problemen. Een gebrek aan onderwijstijd is het grootste knelpunt, blijkt uit een expertmeeting over de resultaten. Ook vinden docenten het een lastig onderwerp om met leerlingen te bespreken. Leerlingen vinden het op hun beurt belangrijk dat alle onderwerpen behandeld worden en dat er meer ruimte komt voor het stellen van vragen. De lessen krijgen gemiddeld een 6,1 als rapportcijfer. ●

Lesbrief over seksuele diversiteit In december 2013 verschijnt de lesbrief seksuele diversiteit bij het lespakket Lang Leve de Liefde voor de onderbouw van middelbare scholen. Rutgers WPF geeft inhoudelijke input voor de lesbrief. Deze verschijnt als verdiepingsles bij het lespakket. Het lespakket is een samenwerking tussen Soa Aids Nederland en Rutgers WPF. Volgens Jos Poelman, projectleider Soa Aids Nederland, is er behoefte aan de lesbrief: “Hij wordt op grote schaal op scholen gebruikt.” In de testfase is de lesbrief positief ontvangen. In 2014 volgt een evaluatie. ●

Lesbrief bij lespakket Lang Leve de Liefde

Sense.info op je mobiel Wat vinden jongeren van Sensemobiel en hoe zoeken ze informatie op deze mobiele website? Uit een evaluatieonderzoek onder vmbo- en mbo-jongeren blijkt dat jongeren bij seksualiteit vooral denken aan serieuzere zaken als soa’s, ongewenste zwangerschap en anticonceptie. Ze zouden Sense.info op hun mobiel vooral raadplegen in acute situaties, als ze onzeker zijn over wat ze op dat moment het beste kunnen doen. In een aanvullend onderzoek blijken de vragen van jongens vooral: Wat zijn signalen dat een meisje je leuk vindt? Wat moet mijn vriendin doen als ze de pil is vergeten?

Wat zijn soa’s en hoe kun je die voorkomen? Heb je met alcohol of drugs betere seks of juist niet? Als we de jongeren vervolgens vragen om de antwoorden zelf op te zoeken op de mobiele site, dan vinden ze snel wat ze zoeken. Ze beoordelen de informatie als duidelijk, betrouwbaar en beknopt en geven de site een 8 tot 9 als rapportcijfer.

Ze zouden graag ook ervaringen van andere jongeren willen lezen en elkaar advies willen geven. ●

Van kwetsbaar naar weerbaar Vanuit het speciaal onderwijs is grote vraag naar aangepaste seksuele vorming voor jongeren met een beperking. In het project ‘Van kwetsbaar naar weerbaar’ ontwikkelen we met onderwijsadviesorganisatie de CED-Groep leerlijnen seksuele vorming voor het (voortgezet) speciaal onderwijs.

Hierin is speciale aandacht voor leerlingen met een licht verstandelijke, visuele, auditieve en lichamelijke beperking en voor leerlingen met autisme en adhd. Via de website www.seksuelevorming.nl kunnen docenten op thema en op niveau van de leerlingen materialen, methoden en werkvormen halen, aangevuld met kennis, good practices en audiovisueel materiaal. Inmiddels zijn de leerlijnen voor zeer moeilijk lerende kinderen (uitstroombestemmingen Dagbesteding en Arbeidsgericht) klaar. ●

jaaroverzicht 2013

5

NATIONAAL

6

RUTGERS WPF magazine

NATIONAAL

Ouders onderschatten seksuele ervaring van hun kind Het verschil tussen wat wij denken dat onze tieners doen en wat zij in werkelijkheid doen, is groot.

Dat concluderen J/M voor Ouders en Rutgers WPF. Een gemiste kans, vindt Stella Reydon van J/M voor ouders.

Augustus 2013 ligt het magazine van J/M voor Ouders met de special over seksuele opvoeding in de winkel. De uitkomst dat ouders het seksueel gedrag van hun kind onderschatten, wordt vervolgens breed uitgemeten in de pers. Naast media als BNR radio en RTL nieuws, haalt het onderwerp het jeugdjournaal en is het onderwerp van satire.

‘Het is makkelijker om met een jong kind hierover te praten dan met een puber’ J/M voor Ouders heeft zeshonderd vaders en moeders ondervraagd over de seksuele activiteiten van hun kinderen. De uitkomsten zijn tegenover die van ‘Seks onder je 25ste’ gezet, het onderzoek van Rutgers WPF en Soa Aids Nederland uit 2012 waarin jongeren zelf vertellen over hun seksuele activiteiten.

Wat blijkt? Ouders van pubers van 12 en 13 jaar vergissen zich vooral als het gaat over tongzoenen (13 versus 32 procent werkelijk), verliefd zijn (67 versus 87 procent) en pornoblaadjes kijken (8 versus 22 procent). Van de jongeren van 16 jaar denkt 53 procent van de ouders dat hun zoon of dochter ooit heeft getongzoend, terwijl Rutgers WPF rapporteert dat 83 procent dit weleens heeft gedaan. ●

Seksuele ervaringen van 16-jarigen; percentage ‘ja’ antwoorden’

jaaroverzicht 2013

7

internationaal

Militairen spelen spel over seks

Stel, je partner is zwanger. Wat doe je? Het is één van de vragen waar de Nederlandse militairen van het 1-Civiel-Militaire Interactie Commando in Ghana en Benin in 2013 over praten.

De vraag komt uit het carrouselspel ‘Love is all around’ van Rutgers WPF. Dit spel spelen de Nederlandse militairen en hun collega’s uit Benin en Ghana tijdens African Winds, een militaire oefening voor de WestAfrikaanse kust met als thema gender.

Waarom dit spel?

In 2013 benadert Reserve Officier en psycholoog kapitein Pieter van Gent ons om te leren hoe de militairen genderrollen bespreekbaar kunnen maken in Benin en Ghana. Het carrouselspel ‘Love is all around’ blijkt heel geschikt. Het spel bestaat uit een reeks kaarten met vragen over uiteenlopende thema’s rond relaties, gender en seksualiteit.

Het is bedoeld om mensen bewust te maken van verschillende normen en waarden die persoonlijk kunnen zijn maar ook cultureel bepaald. Het spel kan bovendien worden gebruikt als opstap naar een groepsgesprek.

Tijdens African Winds spelen Nederlandse militairen het spel eerst met elkaar en vervolgens met militairen en medisch personeel uit de twee Afrikaanse landen. Dit levert regelmatig een levendige en enthousiaste discussie op. Bijvoorbeeld over de vraag wat je doet als je partner zwanger is. “Dat is toch niet mijn probleem? Ik zoek wel een andere vrouw”, aldus een van de militairen uit Benin. Waarop de aanwezige vrouwen met één stem reageren: “Neem je verantwoordelijkheid!” ●

Partnertrainingen in Istanbul en Nairobi In oktober 2013 organiseert Rutgers WPF trainingen in Istanbul en Nairobi. Partners uit verschillende landen komen bijeen om meer te leren over de processen in de Verenigde Naties op het gebied van seksuele en reproductieve rechten.

Door kennis over internationale processen te delen met maatschappelijke organisaties uit landen als Iran, Libanon, Senegal en Kenia kunnen onze partners hun overheid en het proces beter beïnvloeden. Na de trainingen delen ze hun opgedane kennis over seksuele en reproductieve rechten met andere maatschappelijke organisaties in hun land.

Ook beïnvloeden ze hun overheden over de thema’s. In april 2014 zullen ze aanwezig zijn bij de Commission on Population and Development vergadering van de VN in New York om daar hun stem te laten horen voor seksuele en reproductieve rechten. ● 8

RUTGERS WPF magazine

PUBLICATIES

Nieuwe materialen

De oogst van 2013 Boekje Zwijgen is zonde Seksualiteit bespreken met multiculturele jongeren Het geven van seksuele en relationele vorming in een multireligieuze of multiculturele groep jongeren is misschien niet makkelijk maar ook niet onmogelijk. Iedere jongere, ongeacht religie, cultuur, opleiding of sekse, heeft recht op goede seksuele en relationele vorming. Het boekje ‘Zwijgen is Zonde’ biedt voorlichters praktische instructies om seksualiteit en relaties bespreekbaar te maken binnen multiculturele en multireligieuze groepen jongeren. Kernboodschap: rekening houden met diversiteit betekent niet alleen oog hebben voor verschillen, maar juist ook aandacht hebben voor overeenkomsten in standpunten en achtergronden van jongeren. Goede objectieve informatie en een respectvolle dialoog dragen bij aan veilige, prettige en gelijkwaardige seksuele relaties. Kortom, zwijgen is zonde! ●

Spel SeCZ-TaLK Bordspel voor jongeren met een chronische aandoening Veel jongeren met een chronische aandoening of beperking ondervinden hindernissen op het gebied van relaties en seksualiteit. Zo kan contact maken met leeftijdgenoten of uitgaan lastiger zijn. Ook hebben ze allerlei vragen over seksualiteit, erfelijkheid, vruchtbaarheid en zwangerschap; gevoelige onderwerpen waarover ze niet makkelijk praten. De Hogeschool Rotterdam is initiatiefnemer van het spel ‘SeCZ-TaLK’ dat deze onderwerpen op een speelse manier bespreekbaar maakt. Rutgers WPF werkt hieraan mee en neemt het spel op in het productenaanbod. Daarnaast helpen we het voortgezet speciaal onderwijs, revalidatiecentra, patiëntenorganisaties en ziekenhuizen om het spel in te zetten. ●

Ziekte en Seksualiteit Drie nieuwe brochures Huisartsen en praktijkondersteuners willen patiënten met een chronische aandoening beter kunnen ondersteunen bij seksuele problemen. Dat blijkt uit onderzoek van Rutgers WPF. In 2013 komen er drie nieuwe voorlichtingsbrochures uit: ‘Diabetes en seksualiteit’, ‘Astma of COPD en seksualiteit’ en ‘Hart- en vaataandoeningen en seksualiteit’. In de brochures kunnen patiënten lezen welke seksuele problemen vaak voorkomen, wat je er zelf aan kan doen en waar meer informatie en hulp te vinden is. ●

Rond je seksualiteit Spel over seksualiteit voor jongeren vanaf 15 jaar. Ook in het engels.

Stel dat je heel erg opgewonden bent en je wilt vrijen, maar je partner wil dat nog niet. Wat doe je? Of stel dat een onbekende seksuele opmerkingen maakt. Hoe reageer je? Op de 180 kaarten van het spel ‘Rond je seksualiteit’ staan dergelijke vragen, onderverdeeld in thema’s als weerbaarheid, seksuele oriëntatie en communicatie. In een draaiende binnenen buitenkring bespreken de jongeren die tegenover elkaar staan steeds een andere vraag of stelling. Het effect? Ze overwinnen hun schroom om over relaties en seksualiteit te praten en leren op een veilige manier hun mening te delen met leeftijdsgenoten. Ook beseffen ze na het spelen van dit spel dat er verschillende normen en waarden zijn. Het spel kan worden gebruikt als warming-up voor een groepsgesprek. De bijgesloten handleiding bevat allerlei spelvariaties en werkvormen. ●

Net bevallen, welke anticonceptie kies je nu?

Brochure voor het maken van een veilige keuze Binnen enkele weken na de bevalling beginnen de meeste stellen weer met seks. Vanaf dat moment is er dus een risico om zwanger te worden. Deze brochure helpt stellen om een veilige en passende anticonceptiemethode te kiezen voor na de bevalling, rekening houdend met het al dan niet geven van borstvoeding. ●

jaaroverzicht 2013

9

media

Opvallend in 2013 PRATEN OVER VERLIEFD WORDEN, RELATIES EN JONGENS. IN EEN VERTROUWDE OMGEVING MET ALLEEN MAAR MEIDEN.

meest geboekte trainingen

meest besteld en gedownload

meest bezochte websites

1.

1.

1.

2.

3.

Girls Talk Groepscounselingprogramma voor seksueel actieve, kwetsbare meisjes van 14 tot 18 jaar met een relatief laag opleidingsniveau.

2.

In gesprek met ouders In company training van één dag over hoe ouders zo goed mogelijk te ondersteunen bij de seksuele opvoeding van hun kinderen.

3.

seksuele levensloop Training op maat over de seksuele ontwikkeling van mensen van 0-99 jaar.

Voor studenten van de RINO-groep (opleiding Sense-verpleegkundigen en post-hbo seksuologie).

ubergids: wat je als P meisje wilt weten over de puberteit 21.140 exemplaren (downloads: 1.230)

2.

Pubergids: wat je als jongen wilt weten over de puberteit

Sense.info & Sense mobiel 647.000 bezoekers.

Seksualiteit.nl 411.000 bezoekers.

RutgersWPF.nl 132.000 bezoekers.

20.463 exemplaren (downloads: 1.140)

3.

De seksuele ontwikkeling van kinderen (0-18 jr) en wat ouders kunnen doen

10.717 exemplaren (downloads: 1.059)

Rutgers WPF in de media

+ 27 keer op de radio + 20 keer op tv + 345 keer op nieuwswebsites + 200 keer in gedrukte media

Anticonceptiestress

in het oog springende koppen in de media:

Verontrustende berichten over anticonceptie in de media: vrouwen overlijden na gebruik van de Diane-pil en de Nuvaring. Verder blijkt de morning-afterpil niet goed te werken bij zwaardere vrouwen. Wat is wel veilige anticonceptie? ●

Zij moet maagd zijn, hij niet (Trouw, 17 januari 2013)

Vader moet ook een beetje moeder zijn (Volkskrant, 10 mei 2013)

Mijn kind al seks? Welnee!

(RTL nieuws, 22 augustus 2013)

Opmars vrouwencondoom dankzij Nederland (Algemeen Dagblad, 19 september 2013)

10

RUTGERS WPF magazine

MEDIA

Dokter Corrie

maakt tongen los

Dokter Corrie, de nieuwe tv-rubriek over puberteit en seksualiteit in het Schooltv-weekjournaal (NTR), doet najaar 2013 veel stof opwaaien. Een aantal verontruste ouders verzet zich tegen de rubriek.

In de Kamer worden vragen gesteld en er is veel, heel veel media-aandacht.

In een vier minuten durende satirische tvrubriek behandelt Dokter Corrie elke week onderwerpen als verliefd zijn, verkering, anders zijn, lichamelijke ontwikkeling en je grenzen aangeven. Rutgers WPF geeft de redactie inhoudelijk advies. Ben Groenendijk, NTRhoofdredacteur Jeugd, Educatie, Wetenschap en Geschiedenis, is daar blij mee: “De rubriek van dokter Corrie heeft veel losgemaakt. Dat is een mooi resultaat. Bij alle commotie was het goed om op de expertise van Rutgers WPF te kunnen bouwen.”

Keuzes Ineke van der Vlugt van Rutgers WPF vult aan: “De ophef geeft aan dat goede, zorgvuldige en volledige seksuele vorming op school belangrijk wordt gevonden. Kinderen hebben op de basisschool al vragen over relaties en seksualiteit, of ouders dat nu wel of niet willen. We weten dat als kinderen op jonge leeftijd betrouwbare informatie krijgen over hun lichaam, seksualiteit en relaties, zij later verantwoorde keuzes maken. En dan bedoel ik keuzes waarbij ze rekening houden met hun eigen en andermans wensen en grenzen.”

Kerndoelen Dokter Corrie is vooral bedoeld als opmaat en vertrekpunt voor leerkrachten en scholen om in groepsverband op een uitgebreide en veilige manier verder te praten. “Dat ligt in lijn met de kerndoelen voor het basis-en voortgezet onderwijs. Sinds eind 2012 is onderwijs over seksualiteit en seksuele diversiteit op scholen verplicht,” zegt Ineke. “Op seksuelevorming.nl en op de docentenwebsite van de NTR geven wij tips uit ons lespakket ‘Relaties en seksualiteit’, zodat leerkrachten het zelf in de klas een vervolg kunnen geven.” ●

Kinderen vinden Dokter Corrie grappig en leerzaam In het Jeugdjournaal reageert een jongen op politici die zich opwinden over de tv-dokter:

“Politici snappen niet hoe wij als groep acht dat ervaren.

Voor ons is het grappig en leerzaam.”

In De Wereld Draait Door zegt Maarten dat zijn ouders niet hebben geklaagd:

“Ze weten dat onze school zelf het beste weet wat goed is voor kinderen.”

Kim vertelt dat ze Dokter Corrie goed vindt.:

“Ik heb geleerd dat je het op een goede manier moet uitmaken als je verkering hebt.

Respectvol.”

jaaroverzicht 2013

11

mencare+

Meer intimiteit, minder geweld

Mannen zorgen meer

“Mijn man is echt veranderd. Hij is een betere vader en wordt zelfs een betere man,” zegt een jonge Zuid-Afrikaanse vrouw over de vadergroep. Haar partner kijkt nu op een andere manier naar zijn rol als man en vader. De groepen maken deel uit van het programma MenCare+.

Mannen staan in 2013 volop in de aandacht van Rutgers WPF. In 2013 begint Rutgers WPF het driejarige initiatief MenCare+. Doel: mannen op een positieve wijze betrekken bij gendergelijkheid en daarmee tevens het levensgeluk verhogen van vrouwen, kinderen en de mannen zelf. Dit is een aandachtspunt in al het nationale en internationale werk van Rutgers WPF, maar MenCare+ is speciaal op mannen gericht.

In het programma vertellen vaak jonge mannen over hun eigen gewelddadige of afwezige vaders. Zij bespreken met elkaar hoe ze op een andere manier invulling kunnen geven aan hun vaderschap en intieme relaties.

Geweld Tegelijk biedt het programma alternatieven aan mannen die in hun gezin geweld gebruiken voor het uiten van frustraties en misbruik van macht. “Mijn vrouw en ik zijn beide opgegroeid in gezinnen waar geweld aan de orde van de dag was. Als we het nu oneens zijn of als de kinderen stout zijn geweest, moeten we ons inhouden en bedenken dat reageren met geweld niet normaal is. Het lost niets op,” vertelt een Zuid-Afrikaanse man in een township in Kaapstad.

12

RUTGERS WPF magazinE

Rolmodellen In Brazilië, Indonesië, Rwanda en Zuid-Afrika vertellen positieve rolmodellen hoe zij denken over vaderschap en zorgtaken. In Indonesië vertelt de islamitische leraar Muhammad Nur Salim: “Waar ik opgroeide, waren de mannen erg ruig. In mijn geboorte-

‘Ik vind het normaal om voor mijn kinderen te zorgen en taken in het huishouden op me te nemen’ plaats heb ik dingen gezien die tegen mijn waarden en geloof ingaan.” Hij steunt zijn vrouw in haar werk als schoolhoofd en spil in hun lokale gemeenschap. “Ik vind het normaal om voor mijn kinderen te zorgen en taken in het huishouden op me te nemen.”

mencare+

Doel?

In veel landen ligt een grote druk op mannen om hun mannelijkheid te bewijzen. Elke zorgtaak doet afbreuk aan hun status als man. Dit maakt het moeilijk voor hen om een betrokken vader of partner te zijn. Liefde en intimiteit delen met dierbaren blijkt lastig, en huiselijk en seksueel geweld komt veelvuldig voor. Als gevolg hiervan groeien miljoenen kinderen op zonder positief manbeeld of vaderfiguur.

Uit onderzoek blijkt dat zonen van betrokken vaders later meer zorgtaken op zich nemen. En hun dochters kiezen eerder voor een gelijkwaardige partner.

Promundo Rutgers WPF werkt samen met partnerorganisatie Promundo aan het veranderen van het manbeeld. Mannen worden deel van de oplossing en zijn niet langer het probleem. MenCare+ werkt ook samen met de gezondheidszorg. Deze wordt gestimuleerd om haar deuren open te zetten voor (jonge) mannen die betrokken willen zijn bij hun zwangere partners. In de Braziliaanse machocultuur komt het daardoor nu bijvoorbeeld vaker voor dat vaders bij de bevalling zijn. â—?

Vaderschapsverlof in Nederland In Nederland zet Rutgers WPF in op het verbeteren van het vaderschapsverlof. Vaderschapsverlof is belangrijk om vaders vanaf de geboorte van hun kind een rol te geven in de zorg.

In Nederland krijgt een jonge vader wettelijk slechts twee dagen verlof. Hiermee loopt Nederland op Europees en internationaal niveau achter.

In 2013 bepleit Rutgers WPF samen met andere organisaties, sympathiserende politici en bedrijven twee weken verlof.

Uiteindelijk kondigt de minister van Sociale Zaken aan dat jonge vaders vijf dagen verlof krijgen. Daarvan moeten ze echter wel drie dagen zelf betalen. Wordt vervolgd dus!

jaaroverzicht 2013

13

QUOTES

Anne Elzinga,

redacteur J/M voor Ouders:

“Al zolang J/M voor Ouders bestaat, maken wij voor artikelen die te maken hebben met seksualiteit gretig gebruik van de informatie en expertise van Rutgers WPF. Het lag dan ook voor de hand Rutgers WPF te benaderen in het kader van het J/M-onderzoek Seksuele Opvoeding in 2013. Behalve ondersteuning bij de opzet van het onderzoek gaf de samenwerking ook de mogelijkheid om de J/M-gegevens over de ervaringen van ouders te vergelijken met de gegevens van Rutgers WPF over de seksuele ervaringen van jongeren.”

Cynthia Hallensleben,

praktijkverpleegkundige,

Gary Barker,

International Director Promundo:

“Working with Rutgers WPF on the MenCare+ project has been a tremendous opportunity for us. Collaborating across the four countries and taking the advocacy to global levels is exhilarating. The seriousness, professionalism, creativity and focus Rutgers WPF brings to its work is truly inspirational for Promundo and we look forward to where the partnership takes us.”

Gezondheidscentrum Zevenkamp: “Achter me staan de brochures van Rutgers WPF over diabetes, hart- en vaatziekten en COPD en seksualiteit. Soms zie ik mensen daar met een schuin oog naar kijken. Dan vraag ik altijd of er nog iets anders is wat ze zouden willen bespreken.”

Wouter Stol,

lector Cybersafety Noordelijke Hogeschool Leeuwarden

“We hebben Rutgers WPF gevraagd om met ons samen te werken aan onderzoek naar jongeren en veiligheid in de digitale wereld, vanwege de expertise die Rutgers WPF heeft op het gebied van jeugd en seksualiteit en de ruime ervaring met zowel kwantitatieve als kwalitatieve onderzoeksmethoden.”

Maartje Poels,

Kenniscentrum Zorginnovatie,

“Met de Lovebuzz kan op een speelse manier een moeilijk onderwerp eenvoudig bespreekbaar worden gemaakt.”

Hogeschool Rotterdam “Seksualiteit bespreekbaar maken is heel belangrijk in zorg en onderwijs. Waar kunnen jongeren met chronische aandoeningen en beperkingen terecht met vragen over seksualiteit, intimiteit en relaties?

En hoe gaan professionals daar mee om? Bij Rutgers WPF is heel veel expertise te vinden. We zijn dan ook heel blij dat het bordspel SeCZ TaLK een plek heeft gevonden in de ‘winkel’ van Rutgers WPF, tussen de andere bordspellen over seksualiteit.”

Tim Micklinghoff,

“Onze onderwijskundige en stoornisspecifieke kennis aangevuld met de specialistische kennis van Rutgers WPF over de seksuele ontwikkeling van kinderen heeft geresulteerd in werkbare en inhoudelijk correcte leerlijnen seksuele vorming, waar het speciaal onderwijs al heel lang op zat te wachten.”

RUTGERS WPF magazinE

senior onderzoeker

leerkracht Blariacum College in Venlo:

leerlijn ontwikkelaar CED-Groep

14

Heleen van der Stege,

ONDERWIJS

Dutch Approach in Groot-Brittannië Britse basisschoolleerlingen krijgen straks les uit het lespakket ‘Spring Fever’, een vertaling van het lespakket Relaties & Seksualiteit van Rutgers WPF. De bedoeling is dat ook de Week van de Lentekriebels (‘Week of Spring Fever’) in Groot-Brittannië van start gaat.

Er zijn veel tienerzwangerschappen in GrootBrittannië. Daarom voert de Warwickshire County Council (te vergelijken met een GGD) al jaren de ‘Respect Yourself’ campagne, gericht op jongeren. In 2013 benaderen ze Rutgers WPF omdat ze al op jongere leeftijd willen beginnen met seksuele voorlichting.

Elsbeth Reitzema, één van de ontwikkelaars van het lespakket Relaties & Seksualiteit van Rutgers WPF, is trots: “Warwickshire County Council is heel enthousiast over de manier waarop wij seksualiteit en relaties bespreekbaar maken met kinderen.

‘The Dutch Approach’ noemen ze onze aanpak. Dat wil zeggen dat we een positieve benadering hebben van seksualiteit en al op jonge leeftijd starten met voorlichting.”

Opmerkelijk is dat het lespakket integraal is overgenomen in een relatief conservatief land

betreft is het introduceren van dit lespakket een uitdaging”, denkt Elsbeth. “De leerlingen vinden de lessen leuk, zo blijkt uit een test met het lespakket. Maar ze voelen zich er soms wel een beetje ongemakkelijk bij. Vooral

Nederland staat bekend om de positieve benadering van seksualiteit als Groot-Brittannië. Elsbeth had dit niet verwacht. “Ook onderwerpen als ‘waar de baby’s vandaan komen’ en homoseksualiteit gaan ze op dezelfde manier als in Nederland aanpakken. We hebben maar weinig aanpassingen hoeven te doen.”

De Warwickshire County Council mag dan wel ‘open minded’ zijn, het is de vraag of alle leerkrachten en ouders dat ook zijn. “Wat dat

in de hogere klassen.”

Rutgers WPF krijgt regelmatig buitenlandse delegaties op bezoek die willen weten hoe wij in Nederland seksuele vorming geven.

Elsbeth: “Nu we het lespakket in het Engels vertaald hebben, kunnen we laten zien wat het precies inhoudt. Wat zou het mooi zijn als nog meer landen les gaan geven uit het lespakket Relaties & Seksualiteit en een ‘Week of Spring Fever’ hebben.” ●

Venlo wint Lovebuzz-award Leerlingen van het Blariacumcollege praten open over liefde, relaties en seksualiteit. Van de 78 scholen die Lovebuzz-game spelen in het schooljaar 2012/2013, scoort deze middelbare school uit Venlo het hoogst. De winnende klas krijgt de Lovebuzz-award uit handen van Lovebuzz-ambassadeur en rapper Bollebof, die meteen zijn speciaal voor de Lovebuzz geschreven nummer ten gehore brengt. Ook winnen de eerstejaars leerlingen een knallend schoolfeest.

De Lovebuzz is een omgebouwde truck die langs middelbare scholen toert met een interactieve game over liefde en relaties. Het Lovebuzz-project wordt mogelijk gemaakt met geld van de Nationale Postcode Loterij. ●

In 2013 is de Lovebuzz 146 dagen ‘on tour’. Meer dan 17.000 leerlingen spelen de game. jaaroverzicht 2012 jaaroverzicht 2013

15

TWINTERVIEW

Girls’ Talk 2.0 Het programma ‘Girls’ Talk’ wordt in 2013 uitgevoerd met een vernieuwde inhoud.

Het programma sluit nu nog beter aan bij de belevingswereld, behoeften en problemen van meiden met een laag opleidingsniveau.

Meiden zijn kwetsbaarder op het gebied van seksualiteit dan jongens, vanwege het risico op ongewenste zwangerschap, een hogere besmettingskans op soa/hiv en een groter risico’s op seksueel geweld en seksuele trauma’s.

Bij Girl’s Talk krijgen de meiden in acht groepsbijeenkomsten allerlei opdrachten en filmpjes die gespreksstof bieden om met elkaar van gedachten te wisselen. Denk aan onderwerpen als jongens, erbij horen, lichaamsbesef, anticonceptiegebruik, soa’s, prettige seks, internet en social media.

Girls’ Talk Deventer post regelmatig op Twitter. We zijn benieuwd naar hun ervaringen met het draaien van het programma en houden een twinterview.

RutgersWPF:

Rutgers WPF:

GirlsTalkDev:

Beste @GirlsTalkDev! Jullie draaien ons

Dat vinden wij ook! Wat is het

Om contact met de meiden te maken,

programma Girls’ Talk. Hoe lang eigenlijk al?

voornaamste probleem waar (kwetsbare)

zodat ze over zichzelf gaan nadenken en

meiden tegenaan lopen? Waar jullie ze

als een trotse pauw de training verlaten.

GirlsTalkDev:

mee kunnen helpen.

Rutgers WPF:

Ik geloof nu 3 jaar.

GirlsTalkDev:

Kun je een reactie van zo’n trotse pauw

Rutgers WPF:

Communiceren over hun eigen mening

met ons delen? Die ze na afloop van het

Waarom vinden jullie het

en gevoel.

programma aan jullie teruggaf?

Rutgers WPF:

GirlsTalkDev:

Kun je een voorbeeld geven?

Jazeker, bijvoorbeeld: “Ik heb tegen mijn

programma nodig?

GirlsTalkDev:

moeder gezegd dat ik aan de pil ga en

We vinden dat alle meiden (en ook jongens) recht en baat hebben om in

GirlsTalkDev:

een groep met elkaar je mening te

Meiden denken soms dat iets hoort, of

vormen. Om een plek te hebben waar

zo is. Ze ontdekken tijdens Girls’ Talk dat

Of: “Ik heb mijn vriend de flyer van Girls’

je onderwerpen als seksualiteit en

ze juist mogen luisteren naar zichzelf.

Talk laten zien, en verteld dat ik nog niet

intimiteit kan delen en uitwisselen. Om

Dat er meer is dan dat ze tot nu toe

met hem naar bed ga!”

zelf sterker te staan.

dachten. Dat je zelf ook plezier en genot mag ervaren.

Of: “Ik heb mijn vriend verteld dat ik MET condooms seks wil.”

En we nemen ook de ouders in het programma mee. Bijvoorbeeld door hen

Rutgers WPF:

op de hoogte te brengen van websites

Mooi! En wat is de grootste uitdaging

Rutgers WPF:

rond onderwerpen die we ook met de

voor jullie als begeleiders?

Geïnspireerde meiden, zeg! Geweldig dat

groep bespreken. Zodat de communicatie

jullie dit werk voor hen doen! En dank

tussen dochters en ouders over deze

voor dit twinterview.

onderwerpen beter verloopt.

16

gevraagd of ze meegaat naar de dokter.”

RUTGERS WPF magazinE

column Maak seks lekker duidelijk

no or go?

Als je vriendje, op wie je echt verliefd bent, verder wil gaan dan jij wilt, hoe reageer je dan?

En als een gewone ‘goede vriendin’ ineens lichamelijk contact gaat zoeken? Of als een jongen erg dicht tegen je aan gaat dansen? De game ‘No of Go’ daagt jongeren uit na te denken over wat ze wel en niet willen in relaties en seksualiteit en leert ze ook hoe ze hun wensen en grenzen kunnen aangeven. Bijna 100.000 unieke bezoekers spelen het spel in 2013.

De game staat op Sense.info, maar kan ook als app gedownload worden op een smartphone.

Rutgers WPF en Soa Aids Nederland ontwikkelden de game in het kader van de landelijke campagne ‘Maak seks lekker duidelijk’ die in 2013 het derde jaar in gaat. De campagne is gericht op het vergroten van de seksuele weerbaarheid van jongeren. 17% van de meisjes en 4% van de jongens is wel eens gedwongen om op seksueel gebied dingen te doen.

We werken in de campagne samen met GGD’en voor regionale activiteiten. Zij gaan met kraskaarten en gadgets naar scholen in het hele land om met jongeren in gesprek te gaan over hun wensen en grenzen. ●

Hebben mannen eigenlijk ook

sletvrees?

‘Sletvrees’ is een nieuw woord in 2013, geïntroduceerd door Sunny Bergman. Met de gelijknamige documentaire ‘Sletvrees?’ verkent zij het denken over vrouwelijke seksualiteit en hoe sletvrees ons bewustzijn en ons seksleven binnendringt.

Yuri Ohlrichs, Consultant Rutgers WPF, seksuoloog NVVS

Er is sprake van een dubbele seksuele moraal: meiden moeten wel sexy lijken, maar mogen het niet zijn. Maar ook jongens hebben te maken met een dubbele seksuele moraal. Ik vraag me af: hoe zou de documentaire eruit hebben gezien vanuit het perspectief van een man?

Sexy Op seksueel gebied zijn de verwachtingen over mannen en vrouwen behoorlijk genderstereotiep. Meiden moeten sexy zijn. Maar als ze te makkelijk te veroveren zijn kunnen ze rekenen op afkeuring, van zowel jongens als andere meiden. Voor jongens is het juist statusverhogend om veel seksuele ervaring te hebben. Van hen wordt verwacht dat ze ‘altijd zin hebben’ en het initiatief nemen in versieren en seks. En volgens het stereotypisch denken horen meiden juist de grenzen aan te geven.

“Het is tijd dat ook mannen aan het woord komen. Welke (mannelijke) documentairemaker gaat de uitdaging aan?”

Jongens

In ‘No or go’ reageren jongeren op vijf situaties, om te ontdekken welk ‘liefdestype’ ze zijn. Zowel bij de jongens als de meisjes scoren de meesten als ‘Romanticus’ (resp.

37% en 53%). Op de tweede plek bij de jongens eindigen de ‘Casanova’s’, gevolgd door de ‘Afwachters’ en tenslotte de ‘Players’. Na de romantische meisjes komen de ‘Spanningzoekers’; meisjes die graag aandacht van jongens willen maar lastig grenzen kunnen stellen. Daarna volgen de ‘Diva’s’ en de ‘Afwachters’. ●

Sletvrees maakt dat vrouwen niet open en zorgeloos genieten van hun seksualiteit. Dat is wat de seksuele revolutie ons vijftig jaar later heeft gebracht! Hoe krijgen we het stereotiepe denken eruit? Het is vooral belangrijk om kinderen en jongeren objectieve, betrouwbare en positieve informatie te geven over hun lichaam, seksualiteit en relaties. Zodat ze keuzes kunnen maken die goed voelen, los van stereotypering. Het maatschappelijke denkbeeld zal dan langzaam verschuiven van sletvrees naar ‘sletvree’. Ik zou het dan ook toejuichen als ouders en docenten de documentaire ‘Sletvrees?’ gebruiken bij het kritisch bespreken van de dubbele moraal, thuis en in de klas. En praat dan niet alleen met meiden, maar juist ook met jongens.

Sekserolstress Want hoe zou de documentaire eruit hebben gezien als deze vanuit het perspectief van een man was gemaakt? Ik denk dat in een mannenvariant van ‘Sletvrees?’ filmkijkers verrast zouden worden door de vele mannen die zich niet herkennen in de stereotypering van mannen die altijd maar seks willen en kunnen hebben. En die zich soms geïntimideerd voelen, omdat zij volgens de moraal als ‘echte man’ nou eenmaal opgewonden horen te raken van gewillige meiden. Sekserolstress dus, zoals dat zo mooi heet. ●

jaaroverzicht 2013

17

INTERVIEW

Waarom praten we niet gewoon over seks?

Vier topvrouwen uit vier sectoren praten over seks met Dianda Veldman, directeur van Rutgers WPF. Wat doen zij in hun werk aan seksuele gezondheid?

Waarom dit gesprek?

Dianda Veldman: “In 2013 hebben we ons beleid tegen het licht gehouden. We willen een kenniscentrum zijn dat middenin de maatschappij staat. Daar hoort bij dat we ons nadrukkelijk richten op leerkrachten, artsen en zorgprofessionals. Zij worden in hun werk geconfronteerd met allerlei zaken die met seksualiteit te maken hebben en moeten daar een antwoord op zien te vinden. Rutgers WPF kan hen daarbij helpen met kennis, training en materialen. Om de praktijk van professionals in onderwijs en zorg te laten zien, hebben we vertegenwoordigers van verschillende sectoren aan tafel gevraagd. Wat doen ze en wat willen ze gaan doen aan seksuele gezondheid? Het is een mooi gesprek geworden met vier bevlogen vrouwen!”

Waar maakt u zich druk over?

Spleetje Melanie Linssen-Meijer: “Ik verbaas me erover dat ouders en jeugdartsen het moeilijk vinden om de geslachtsdelen van een meisje te benoemen. Het lijkt wel een taboe. Maar als je er geen woorden voor hebt, hoe kun je er dan over praten? Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat spleetje, plasser en vagina het meest gebruikt worden. Voor jongens: piemel, plasser, penis.”

Snapchat Dieneke Blikslager: “We moeten kinderen meer mediawijsheid leren. Ze krijgen zoveel beelden binnen. Weten ouders wel in welke wereld hun kind opgroeit? Met snapchat en instagram komen vagina’s en billen langs. Kinderen kijken naar ‘Spuiten en Slikken’. Ons advies aan ouders is om mee te kijken met je kind. En als je kind stiller wordt, is er altijd iets op dit gebied aan de hand! Ons social mediaadvies aan kinderen is: als je het in het echt niet durft te zeggen, zeg het dan ook niet per chat.”

Jeugdzorg Fawzia Nasrullah: “Seksualiteit en seksuele gezondheid zijn belangrijke aandachtspunten in de jeugdzorg. Je moet er steeds aandacht

18

RUTGERS WPF magazinE

aan geven, die is er namelijk niet vanzelf. Wat doe jij als je dingen ziet die niet kloppen?, vragen wij aan medewerkers. We zijn er ook zeer alert op dat mensen die in dienst komen geen seksueel misbruik hebben gepleegd.”

Rutgershuizen Hetty Linden: “Ik mis de Rutgershuizen. Dat waren laagdrempelige plekken waar je met alles terecht kon. Ik denk dat hier nog steeds behoefte aan is. Een eerstelijnsinstelling die gespecialiseerd is in seks, is er nu niet meer.”

Consultatiebureau Melanie Linssen-Meijer: “In het hele opleidingstraject van huisartsen gaat het niet één keer over seksualiteit van kinderen en ik hoor dat dit bij jeugdartsen, lerarenopleidingen en opleidingen voor de kinderopvang ook zo is. Het grijpt me aan dat je wordt opgeleid om met kinderen te werken, maar dat je niet weet wat de normale seksuele ontwikkeling is van kinderen tussen de 0 en 4 jaar. Dit kan toch niet? Ik wil dat de seksuele ontwikkeling van kinderen in elk consultatiegesprek aan bod komt. Op het consultatiebureau zou het Van Wiechenschema aangevuld moeten worden met vragen over het seksuele gedrag van kinderen.”

INTERVIEW

Wie zitten aan tafel?

Onderwijs

Dieneke Blikslager Adjunct directeur St Janschool, Amsterdam West, 360 leerlingen

Gezondheidszorg

Melanie Linssen-Meijer Waarnemend huisarts in de randstad, lid van de Huisarts Adviesgroep Seksuele Gezondheid en voorzitter van de Stichting Kind en Seksualiteit

Overheid

Hetty Linden Directeur Volksgezondheid Utrecht (GGD), 230 fte

Jeugdzorg

Fawzia Nasrullah Lid raad van bestuur Youké, sterke jeugd, 600 medewerkers

Hoe werkt u aan seksuele gezondheid?

Lentekriebels Dieneke Blikslager: “Wij gebruiken op school het curriculum van Rutgers WPF. Dat geeft houvast, dan weet je wat je in welke groep moet doen. We doen elk jaar mee aan de ‘Week van de Lentekriebels’.

In die week mogen kinderen alles vragen over seksualiteit. We proberen zo natuurlijk mogelijk te reageren. We vinden niets gek. Wij hebben een school met 36 nationaliteiten. Je leert kinderen om zelf na te denken.

En je probeert ze weerbaar te maken zodat ze zelf doorhebben wat goed is en wat niet.”

Veldwerk Hetty Linden: “We doen als GGD veel aan soa-bestrijding. We werken in de hoeken en gaten van de stad. Het zijn stoere mensen die bij ons werken aan seks, echte veldwerkers. In Utrecht hebben we een veldwerker pur sang. Hij zoekt de infectiehaarden op en vertelt ons waar de risico’s zitten. In de prostitutie, in de mensenhandel.”

draaien’ maar bij dit onderwerp moet je er zelf over beginnen. Als een patiënt slijm heeft bij de ontlasting, moet je vragen of hij anale seks heeft gehad. Het kan op anale gonorroe wijzen. Praten over seks is lastig voor artsen: hoe begin je? Huisartsen zitten met hun eigen normen en waarden. In de nascholing oefenen we het bespreekbaar maken van seks.”

Coaching on the job Fawzia Nasrullah: “Ik vind opleiding belangrijk. Jeugdzorgwerkers moeten kennis hebben van seksuele gezondheid, veiligheid, weerbaarheid. Ik hou in de gaten of er in onze instelling goede training is en nascholing over seksualiteit. Ik geloof in coaching on the job.

Kennis kun je opzoeken. De meest winst behaal je door confronterend te leren, door rollenspelen te spelen. Rutgers WPF heeft veel kennis in huis en daarom trek ik graag met ze op. Zo krijgen wij de kennis die we nodig hebben. En Rutgers WPF maakt de verbinding met de praktijk.” ●

Anale seks Melanie Linssen-Meijer: “Per jaar scholen we zo’n duizend huisartsen bij in seksualiteit. Heel vaak gaat het om awareness. Je hebt als huisarts de neiging om bij een consult te denken ‘u vraagt, wij

jaaroverzicht 2013

19

LEZING

Johannes Rutgerslezing 2013

Zorgzame mannen

hebben een beter seksleven Op de Internationale Dag voor Seksuele Gezondheid, 4 september 2013, organiseert Rutgers WPF de derde Johannes Rutgers Lezing.

Ruim 170 gasten komen naar het Olympisch Stadion in Amsterdam om zich te laten inspireren door het thema ‘What About Men’. Want hoe zit dat nou eigenlijk met mannen?

Fantastische nacht Directeur Dianda Veldman geeft een voorbeeld van een gewaagde opdracht met verrassende resultaten. “Laatst vroegen we deelnemers tijdens een training in Rwanda om thuis eens iets te doen wat buiten hun normale rolpatroon lag. De volgende dag vertelde een man hoe dankbaar zijn vrouw was geweest, omdat hij voor haar het badwater had klaargezet. Normaal gesproken is dat een vrouwentaak. En een vrouw vertelde met blosjes op de wangen dat zij voor de verandering eens het initiatief voor een vrijpartij had genomen. Haar man was verrast geweest en zij hadden een fantastische nacht beleefd.”

Gary Barker Spreker van de dag is Gary Barker, internationaal directeur van Promundo, partner van Rutgers WPF in het programma MenCare+.

Volgens Barker heeft de Nederlandse taal eigenlijk geen goede vertaling voor de Engelse term ‘care giving’. Die term staat niet alleen voor

20

RUTGERS WPF magazinE

‘zorgen voor’, maar ook voor empathie en verantwoordelijkheid, solidariteit en het hebben van een emotionele band. Oftewel het ‘geven om’. Barker laat zien dat zorgzaamheid van mannen niet alleen goed is voor anderen - vrouwen, kinderen en de samenleving - maar ook voor henzelf. Zij krijgen over het algemeen een langer leven, betere seks, meer geld en meer geluk.

Babyspuug De Johannes Rutgers Lezing eindigt met een levendige discussie. Jan Heemskerk, columnist en voormalig hoofdredacteur van het mannenblad Playboy, weet het wel: “Als vrouwen opgewonden zouden raken van mannen met babyspuug op hun schouder, dan zouden mannen snel veranderen!” Orville Breeveld, voorzitter van het platform voor vaders Vitamine V, eist bewegingsvrijheid voor vaders: “Geef ons de ruimte om op onze eigen wijze te zorgen en om op onze eigen wijze invulling te geven aan het vaderschap.”

Olympisch Stadion Dianda Veldman legt uit dat de Johannes Rutgers Lezing niet zomaar in het Olympisch Stadion is georganiseerd. “Het is een historische plek waar in 1928 voor het eerst het Olympisch vuur ontstoken werd. Hier hebben we het vuur van zorgzame mannen en betrokken vaderschap willen aanwakkeren. Samen met onze partners en relaties gaan we dat vuur brandend houden. Want geloof het of niet: zorgzame mannen hebben een beter seksleven.” ●

INTERN

Achter de schermen Personeel Rutgers WPF groeit in 2013 flink. In Nederland telt het team 94 mensen (74,5 fte): 81 vrouwen en 13 mannen. Het verzuimpercentage daalt gedurende het jaar licht van 5,9 in januari naar 5,7 in december.

Het voorkomen van verzuim en goede re-integratie krijgt veel aandacht binnen Rutgers WPF. In Pakistan beschikt het veldkantoor over 25 fte in Islamabad. Indonesië telt 17 fte op het veldkantoor.

Vacatures Dankzij twee grote programmafondsen start Rutgers WPF het jaar met maar liefst 23 vacatures. Al deze vacatures worden in het voorjaar van 2013 vervuld. In totaal werken in 2013 dertig nieuwe medewerkers bij Rutgers WPF. Achttien mensen verlaten de organisatie in 2013: één wegens disfunc-

tioneren, één vanwege pensioen, de rest omdat hun contract afloopt. Dit is inherent aan het projectmatige werk bij een kenniscentrum.

Werkdruk Werkdruk is een belangrijk aandachtspunt bij Rutgers WPF. Dat blijkt uit het medewerkerstevredenheidsonderzoek eind 2012. In 2013 wordt een plan van aanpak opgesteld en in het najaar starten vier teams met een teamgericht programma om inzicht te krijgen in de oorzaken van grote werkdrukbeleving. Elk team maakt een actieplan om dit te verminderen.

Functioneren In 2013 gaat Rutgers WPF werken met een nieuwe gesprekscyclus. De oude cyclus van functionerings- en beoordelingsgesprekken wordt losgelaten. Er worden nu twee

voortgangsgesprekken per jaar gevoerd, waarbij telkens teruggekeken wordt op de afgelopen periode en concrete afspraken worden gemaakt voor de komende periode.

Dit systeem past beter bij de hoogopgeleide professionals die bij ons werken. Het nodigt ook meer uit tot met elkaar in gesprek zijn over het functioneren en feedback te geven.

Opleidingen In 2013 is er 156.000 euro beschikbaar voor opleiding en training van medewerkers. Vrijwel alle medewerkers van Rutgers WPF volgen de training over Projectmatig Creëren. Ook is er in 2013 een derde groep die Loopbaan In Beweging volgt en is er een training over de implementatie van interventies. Het management volgt het management developmenttraject over teambuilding, communicatie en feedback geven. ●

Raad van toezicht 2013 Bert Koenders, voorzitter Hoofd van de Vredesmissie van de Verenigde Naties in Ivoorkust

Mohamed Baba, vice voorzitter Directeur van Mex-it, organisatie voor integratie en diversiteit

Tom A. de Man Non-executive director, Heineken International Special Representative for Africa projects Toegetreden in 2013:

Nicolette Loonen-van Es Accountant, consultant en directeur VERA Community

Erik Thijs Wedershoven Adviseur Operations Strategy Group, KPMG

Teruggetreden in 2013:

Koos van der Velden

Gepensioneerd partner bij KPMG

Hoogleraar Public Health aan de Radboud Universiteit Nijmegen

Sybren Kalkman Marjolijne Lewis Directeur van MEE Rijnmond

Sara Seims Senior Advisor bij de Packard Foundation, San Francisco

Pinar Ilkkaracan Directeur van Women for Women’s Human Rights in Turkije

jaaroverzicht 2013

21

INTERNATIONAAL

NIEUWS VAN DE VELDKANTOREN In de meeste gevallen begeleidt Rutgers WPF de projecten in ontwikkelingslanden vanuit Nederland.

Maar in Pakistan en Indonesië zijn de programma’s zo uitgebreid dat een lokaal kantoor efficiënter en effectiever is.

22

RUTGERS WPF magazine

internationaal

Indonesië: vechten tegen taboes In een land waar het verstrekken van gratis condooms onmiddellijk protest oproept, is een veldkantoor van Rutgers WPF geen overbodige luxe. Het veldkantoor staat in Jakarta en wordt gerund door lokale medewerkers.

Samenwerking is de sleutel voor kleine doorbraken in het grootste moslimland ter wereld. Onder de naam ‘Aliansi Satu Visi’ (One Vision Alliance) probeert Rutgers WPF met een tiental partnerorganisaties taboes te doorbreken en de overheid aan te zetten tot beleid dat seksuele en reproductieve gezondheid en rechten waarborgt.

Alleen getrouwde stellen?

Zo binden we in 2013 samen de strijd aan tegen beperkende maatregelen die voortkomen uit religieuze en cultuurgebonden overtuigingen. Een wet uit 2009 schrijft voor dat alleen getrouwde stellen recht hebben op hulp en advies bij geboortebeperking. Rutgers WPF blijft er bij de overheid op aandringen

dat ongehuwde Indonesiërs daar net zo goed gebruik van kunnen maken. Ook op lokaal en provinciaal niveau is de alliantie actief.

Bijvoorbeeld om jongeren te informeren over relaties en seksualiteit en om hulp te bieden aan slachtoffers van seksueel geweld.

Tegenacties Ontmoedigend zijn soms de tegenbewegingen, zoals protesten tegen voorlichtingscampagnes.

Dagblad The Jakarta Globe doet eind december 2013 verslag van protestacties tegen een overheidsactie om condooms te promoten bij werkers in de seksindustrie. Uit angst voor meer commotie neemt het ministerie van Gezondheid afstand van de campagne.

Terwijl de cijfers er niet om liegen: volgens

het ministerie hebben acht miljoen mannen regelmatig betaalde seks met commerciële mannelijke sekswerkers, terwijl maar drie miljoen mannen daarbij condooms gebruiken.

Swingend Dance4Life Gelukkig zijn er ook successen, zoals de publicatie van een handboek voor seksuele diversiteit op de werkplek. En begin september wordt World Sexual Health Day gevierd. En Dance4life zorgt ook dit jaar met Wereldaidsdag voor een swingend feest. In twee provincies op Sumatra zorgen alliantie-leden ervoor dat middelbare scholieren les krijgen over relaties en seksualiteit.

En eind 2013 vindt de eerste, drukbezochte jongerenconferentie plaats over seksuele rechten.

Het plan is dit evenement jaarlijks te organiseren.

Kijk voor meer informatie over het veldkantoor in Indonesië op de website: www.rutgerswpfindo.org

Pakistan: winst in conservatieve regio’s Een klein wapenfeit: de Pakistaanse provincie Sindh neemt eind 2013 een resolutie aan om kindhuwelijken tegen te gaan. Met steun van advocaten, politici, religieuze en andere maatschappelijke organisaties wordt de wettekst ontworpen, met hulp van Rutgers WPF. Het veldkantoor doet in 2013 eerst onderzoek naar kindhuwelijken in drie provincies.

In de Pakistaanse kranten krijgt ons onderzoek veel aandacht. ‘Vroeg trouwen en weinig onderwijs oorzaak van geweld tegen vrouwen’, kopt de Pakistan Observer maart 2013. De krant staat uitgebreid stil bij de uitkomsten van interviews met bijna 5000 vrouwen in grote steden en op het platteland.

Kindhuwelijken Uit het onderzoek blijkt dat ruim 60 procent van de meisjes jonger is dan achttien jaar tijdens de huwelijksinzegening, 34 procent is onder de zestien en 64 procent heeft nooit onderwijs gevolgd. Vooral op het platteland worden meisjes vaak uitgehuwelijkt, soms zelfs ter compensatie voor ‘zonden’ van hun

Vietnam

ouders, schrijft het dagblad. Door de wettelijke leeftijd om te trouwen te verhogen van zestien naar achttien jaar kunnen autoriteiten beter optreden tegen kindhuwelijken.

Vaderdag Ook met de campagne ‘Greening Pakistan Promoting Responsable Fatherhood’ maakt het veldkantoor discussie los. Op internationale Vaderdag in juni beginnen we de actie met lokale partners. We stimuleren gezinnen om samen iets te ondernemen en kinderen een cadeautje aan hun vader te laten geven. In Pakistan zijn mannen nog steeds de traditionele kostwinner die de zorg en opvoeding overlaten aan hun vrouw. De campagne benadrukt dat

het tonen van genegenheid goed is voor de sfeer in huis en de persoonlijke ontwikkeling van kinderen. De kans op geweld tegen vrouwen en kinderen wordt ook kleiner. Vooral in de steden slaat de actie aan. De actie loopt door tot Vaderdag 2014.

Wet tegen huiselijk geweld Het veldkantoor in Pakistan organiseert in 2013 rondetafelconferenties over huiselijk geweld in de steden Karachi, Lahore, Quetta en Peshawar. Zij dragen eraan bij dat de provincie Sindh begin 2013 een comité instelt ter voorbereiding van een wet tegen huiselijk geweld. In 2014 neemt de provincie Balochistan zo’n wet aan. Dat is opmerkelijk omdat de twee regio’s te boek staan als zeer conservatief.

Kijk voor meer informatie over het veldkantoor in Pakistan op de website: www.rutgerswpfpak.org

In maart 2013 sluiten we ons veldkantoor in Hanoi. De internationale gemeenschap rekent Vietnam niet meer tot de ontwikkelingslanden, maar tot de middeninkomenslanden. Fondsenwerving wordt steeds lastiger. We zijn trots op wat we daar in de afgelopen jaren hebben bereikt. Vanaf nu gaat Vietnam op eigen benen staan.

Meer weten? Kijk op www.rutgerswpf.nl/vietnam.

jaaroverzicht 2013

23

ONDERZOEK

Werken die programma’s over seks eigenlijk wel?

Voorlichting vinden we als Rutgers WPF cruciaal voor een gezonde seksuele ontwikkeling. Maar kunnen we bewijzen dat onze voorlichtingsprogramma’s effect hebben? Gelukkig wel!

In 2013 meten we het effect van het internationale voorlichtingsprogramma Unite for Body Rights! in vijf landen: Kenia, Malawi, Tanzania, Oeganda en Indonesië. We willen weten of het klopt dat jongeren door het programma meer weten over seks en relaties, minder te maken hebben met seksueel misbruik en geweld én dat hun seksuele en reproductieve gezondheid verbetert.

Daarbij hebben we gekeken naar een combinatie van kennis, attitude en vaardigheden. Wat blijkt?

In alle vijf landen zijn er meer jongeren die veilige en gedegen beslissingen nemen.

Het meten van de resultaten is een gezamenlijke actie van de zuidelijke en noordelijke partners. Dat bevalt goed. In Tanzania bijvoorbeeld wisselen de partners hun ervaringen met elkaar uit en geven ze openlijk commentaar op elkaars uitkomsten.

Daardoor kunnen partnerorganisaties elkaar steunen en verder helpen. De volgende meting zal aan het eind van het programma in 2015 plaatsvinden. De ervaringen worden ook gebruikt bij het nieuwe programma voor jongeren dat in 2013 start, het Access, Services, Knowledge (ASK) programma. ●

80 Resultaten

70 60 50 40 30 20 10 0

Kenya

Malawi

Tanzania

Uganda

% of respondents with good capacity to make safe and informed decisions

Indonesia

2011

2013

Het programma Unite for Body Rights! richt zich op directe toegang van dienstverlening en kennis voor jongeren, zonder tussenkomst van intermediairs. Het is een programma van de SRHR alliance, waar Rutgers WPF penvoerder van is en die verder bestaat uit Amref Flying Doctors, CHOICE for Youth and Sexuality, dance4life en Simavi. De alliantie werkt samen met 52 organisaties in 9 landen.

24

RUTGERS WPF magazine

Wat zijn dan de resultaten van de alliantie sinds 2011? Een greep uit de hoogtepunten: • Training van meer dan 37.000 zorgmedewerkers; • Er zijn meer dan 2 miljoen services verleend (van condooms uitdelen en hiv-testen uitvoeren tot zorgverlening aan moeder en kind én het voorlichten van jongeren over seksualiteit; • Onze SRGR-boodschap bereikt meer dan 27 miljoen mensen via (nieuwe) media; • Met Nederlandse beleidsmakers op nationaal niveau zijn meer dan 250 contactmomenten; • Een actieve inbreng tijdens 66 internationale vergaderingen rond SRGR.

srhralliance.org

korte berichten

prijs

project

rapport

Onze Marlous van Oorschot wint prijs

Keep me safe

Over diplomaten en activisten

In 2013 doet Rutgers WPF mee aan het EU-project ‘Keep me safe’ gefinancierd vanuit het EU Daphne III Programma. Samen met elf andere Europese lidorganisaties van IPPF maken we Europese jongeren met een verstandelijke beperking weerbaar voor seksueel misbruik.

Nederland is via Rutgers WPF als ‘expertland’ gekoppeld aan Cyprus, een land waar niet open over seksualiteit wordt gesproken. Onze aanpak?

In 2013 starten we met een lezing op het ministerie van Onderwijs voor het benodigde draagvlak. Zonder toestemming van de overheid is het immers bijna onmogelijk om een project als dit succesvol uit te voeren.

Vervolgens geven we workshops seksuele vorming en weerbaarheid aan leerkrachten, ouders en zorgprofessionals. In de workshops is het zoeken naar de juiste woorden en de juiste toon, maar het lukt om seksualiteit van jongeren met een verstandelijke beperking op de kaart te zetten. De eerste stap is gezet! ●

Hoe gaan jonge mensen in Nederland met verschillende culturele achtergronden om met hun homoseksuele gevoelens? En met hun sociale omgeving? Marianne Cense van Rutgers WPF vroeg het aan veertien jonge bi-culturele lesbische vrouwen, homoseksuele mannen en biseksuelen. De conclusies staan in het rapport ‘Over diplomaten en activisten’. Ben jij hulpverlener en wil je deze jongeren goed ondersteunen? Zorg dan dat je kennis hebt van de specifieke behoeften, problemen en strategieën!

Hoezo willen donateurs zich niet meer binden? Marlous van Oorschot van Rutgers WPF weerspreekt deze stelling en sleept daarmee de Young Fundraising Talent Award 2013 in de wacht. In haar essay stelt ze vast dat donateurs zich wel degelijk willen binden. “Als we hen maar een sociale ‘return on investment’ geven. Dat kan door het geven van aandacht, een persoonlijke boodschap, het terugkoppelen van ontwikkelingen en door projecten te laten zien.”

Marlous raakte geïnspireerd door de straatkrant-verkoper die dagelijks bij haar supermarkt staat.

Hij schenkt voorbijgangers een glimlach, stelt een geïnteresseerde vraag en draagt tassen naar de auto. “Hij geeft mensen een goed gevoel en dat belonen veel mensen met een gift.” De jury oordeelt dat het essay van Marlous op een mooie manier de basis van fondsenwerving raakt: idealisme. ●

In het kort: jongeren die ontdekken dat ze zich seksueel aangetrokken voelen tot mensen van hetzelfde geslacht gaan vaak door een periode van ambivalentie of stress, vooral als ze opgroeien in een omgeving die homoseksualiteit veroordeelt. Door homonegatieve normen vanuit thuis en vanuit de sociale gemeenschap kunnen zij een langer ontwikkelingsproces van hun seksuele identiteit doorlopen.

Jongeren blijken zowel subtiele als publieke strategieën te kiezen om te worden geaccepteerd. Subtiele strategieën zijn erop gericht om de familie en gemeenschap niet teveel te verstoren. Een voorbeeld is om eerst het ouderlijk huis te verlaten en in een andere stad pas hun seksuele identiteit te ontdekken. Deze strategieën van de ‘diplomaten’ zijn gericht op het laten bestaan van diverse loyaliteiten naast elkaar. Publieke strategieën van de ‘activisten’ zijn gericht op sociale verandering, op het aan de orde stellen van beperkende sociale en morele codes. Een voorbeeld daarvan is de Turkse boot die meevoer in de Gay Pride. ●

tedx

Sanderijn van der Doef Kinderen en seksualiteit: beschermen of voorlichten? Sanderijn van der Doef van Rutgers WPF zegt hierover in TEDx Ede: “Mensen schrikken vaak als seksualiteit en kinderen in één zin worden genoemd. Ik vind dat jonge kinderen al vroeg seksuele voorlichting moeten krijgen op een manier die bij hun leeftijd past. Ik doe dat door uit te leggen wat seksualiteit inhoudt, in de breedste zin van het woord. Iedereen heeft seksuele gevoelens, of je nu jong bent of oud. Alleen de manier waarop we onze seksuele gevoelens uiten, hangt af van je leeftijd en de waarden in een gezin en in de maatschappij. Dat is iets wat ik kinderen wil meegeven.” ●

jaaroverzicht 2013

25

INTERNATIONAAL

The World Starts With Me In 2013 brengt Rutgers WPF de effecten in beeld van het seksuele voorlichtingsprogramma ‘The World Starts With Me’. Onder leiding van twee tekenleraren verbeelden acht meisjes en twaalf jongens van 15 tot 17 jaar hun ervaringen in linoleumsneden.

Haile (15):

Rutgers WPF werkt hierbij samen met Educaids en de lokale partnerorganisatie DEC. Het effect is groot: de deelnemers worden zelfbewuste jonge mensen die openstaan voor gezonde en gelijkwaardige relaties.

“Ik heb veel geleerd van ‘The World Starts With Me’, vooral over de puberteit. Nu ik mijn lichaam beter begrijp, ben ik relaxter en zelfverzekerder.”

De linoleumwerken laten zien dat ze niet alleen meer weten over het voorkomen van zwangerschap en seksueel overdraagbare ziekten of seksueel misbruik. Ze gaan ook anders denken over thema’s als gelijkheid tussen mannen en vrouwen, seksuele rechten en de vrijheid om plannen te maken voor hun toekomst. En minstens zo belangrijk: hun zelfvertrouwen neemt toe en ze vinden het erg leuk om hun gedachten en gevoelens op dit gebied te ontdekken. Regelmatig leidt ‘The World Starts With Me’ zelfs tot betere schoolprestaties. ●

26

RUTGERS WPF magazinE

“Ik ben me gaan realiseren dat ik iets wil veranderen in mijn leven. Ik heb thuis gepraat over gelijkheid tussen vrouwen en mannen. Ik heb aangeboden om de taken in het huishouden te delen met mijn zus.

Nu studeren we zelfs samen.”

Hayat (15):

internationaal

Wereldwijd pleidooi voor seksuele rechten Rechten op het gebied van seksualiteit en het krijgen van kinderen zijn overduidelijk mensenrechten. Vooral vrouwen en jongeren zouden hun eigen keuzes moeten kunnen maken.

Deze boodschap staat in de slotverklaring van de International Conference on Population and Development die in juli 2013 plaatsvindt in Noordwijk. Rutgers WPF is er nauw bij betrokken.

“Het is tijd om te erkennen dat seksualiteit een mensenrecht is”, schrijft directeur Dianda Veldman vlak voor de conferentie in een open brief, mede namens partnerorganisaties. “Wij doen een dringende oproep aan Nederland: maak je met gelijkgestemde landen zoals Noorwegen, Zweden, maar ook Zuid-Afrika, Brazilië en Argentinië sterk voor goede afspraken rondom seksuele rechten.”

De uitkomst is dat gender en seksuele en reproductieve rechten volgens Nederland een extra stimulans nodig hebben op de ontwikkelingsagenda. Dit is vooral belangrijk omdat er conservatieve landen en krachten zijn die zich verzetten tegen het recht om zelf een partner te kiezen, zelf te besluiten om al dan niet zwanger te worden of om informatie te krijgen over seksualiteit. Rutgers WPF vindt het van groot belang dat het nieuwe actieplan voor internationale samenwerking een stap vóóruit is en dus niet achteruit.

“Een goede stap richting het formuleren van een brede aanpak van ontwikkeling en armoedebestrijding,” is de reactie van Dianda Veldman. “Wij onderschrijven de conclusie dat nieuwe doelstellingen en streefcijfers voor ontwikkeling gebaseerd moeten zijn op de universele rechten van de mens. En daar horen seksuele en reproductieve gezondheid en rechten bij.”

In de aanbeveling voor de ontwikkelingsdoelen komt de verantwoordelijkheid en keuze bij de landen zelf te liggen. Veldman zet daar haar vraagtekens bij: “Een op mensenrechten gebaseerde ontwikkelingsagenda kan toch geen à la carte-menu zijn waaruit landen kunnen kiezen welke rechten zij toekennen en welke zij negeren? Zo blijven de voorstellen loze beloften.”

Hoe verder na 2015?

De brandbrief komt aan: een internationaal gezelschap van overheidsdelegaties, experts en maatschappelijke organisaties denkt actief mee over mogelijkheden om de titel van de conferentie – ‘All different, all human, all equal’ – in de praktijk te brengen. Begin 2013 wordt goed voorwerk verricht tijdens een rondetafelbijeenkomst in Den Haag.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken organiseert deze met betrokken organisaties, waaronder Rutgers WPF.

In 2014 wordt het actieprogramma van de International Conference on Population and Development (ICPD) geëvalueerd. En in 2015 lopen de milleniumdoelen af. Wereldwijd wordt al nagedacht over een nieuwe agenda voor internationale samenwerking.

Zo verschijnt er dit jaar op verzoek van VN-secretaris-generaal Ban Ki-Moon het high level panel report over de ontwikkelingsdoelen na 2015.

Met het oog op de toekomstplannen geeft Rutgers WPF in de herfst trainingen in Istanbul en Nairobi. “We leren activisten hoe ze seksuele en reproductieve rechten hoger op de agenda kunnen zetten in hun land. Er wordt nu wel wat van ze verwacht, want de 57ste Commissie voor Bevolking en Ontwikkeling komt er in april 2014 aan. Dit is een opmaat voor het nieuwe actieplan van de International Conference on Population and Development). ●

jaaroverzicht 2013

27

europa

Seksueel geweld

onder Europese jongeren ‘Seksueel geweld onder jongeren wordt te vaak weggezet als onhandigheid’, zegt Ine Vanwesenbeeck, manager Internationaal Onderzoek van Rutgers WPF.

28

RUTGERS WPF magazine

europa

Voor de Internationale Dag tegen Geweld tegen Vrouwen op 25 november 2013 publiceert Rutgers WPF het rapport ‘Combatting youth sexual aggression and victimization in the European Union: stakeholder perspectives and recommendations’.

In het rapport wordt gepleit voor erkenning dat jongeren recht hebben op een (seksueel) leven dat vrij is van geweld.

Jonge daders Het rapport is de weerslag van het driejarige Europees project ‘Youth Sexual Aggression and Victimization’ over seksueel grensoverschrijdend gedrag onder jongeren, een initiatief van Rutgers WPF. Onderzoekers, beleidsmakers, professionals en jongerenorganisaties doen concrete aanbevelingen over het verbeteren van beleid en wetgeving, preventie, zorg en opvang van slachtoffers en de omgang met jonge daders en risicojongeren.

“Er heerst nog teveel een taboe rond het idee dat jongeren seksueel actief zijn. En al helemaal dat ze daarmee dus ook slachtoffers en daders van seksueel geweld kunnen zijn.”

Stigma

Videoclips

Vooroordelen, stigma en schaamte – niet alleen in de conservatievere Europese landen – staan een structurele aanpak van seksueel geweld onder jongeren in de weg. “Docenten en jongerenwerkers voelen zich vaak onvoldoende uitgerust en zelfverzekerd om met jongeren te spreken over seks,” vertelt Vanwesenbeeck. “Speciale trainingen helpen hen een open omgeving te creëren waar jongeren met elkaar kunnen praten over seks en seksualiteit.”

Jongeren tussen de 12 en 25 jaar zitten in een periode waarin zij hun seksualiteit vormgeven. Een periode waarin ze worden blootgesteld aan prikkels en dubbele boodschappen via sociale media, videoclips en leeftijdsgenoten. Dat maakt ze extra kwetsbaar voor seksueel geweld. In deze periode verkennen jongeren veel maar gaan ze ook snel over de schreef. Jongeren verdienen dus extra aandacht maar krijgen die aandacht vaak niet of onvoldoende.

Bredere focus

“ Geef jongerenseks een vaste plek in het gezondheidsbeleid van de EU”

Het jongerenbeleid van de Europese Unie is zich afgelopen jaren steeds meer gaan richten op hiv-preventie en behandeling. Daarbij is de bredere seksuele gezondheid van jongeren uit het oog verloren. Rutgers WPF pleit er met Y-SAV voor om jongeren en seksualiteit een vaste, herkenbare plek te geven in het gezondheidsbeleid van de EU. ●

jaaroverzicht 2013

29

INTERNATIONAAL

Wereldbevolkingsrapport:

tienermoeders “Kindhuwelijken zijn de belangrijkste oorzaak van tienerzwangerschappen”, aldus Anne-Brigitte Albrectsen, deputy Executive-Director van UNFPA. Ze zegt dit tijdens de overhandiging van UNFPA’s jaarlijkse Wereldbevolkingsrapport aan directeur-generaal Internationale Samenwerking Rob Swartbol. Rutgers WPF organiseert de presentatie van het Wereldbevolkingsrapport in Nederland, op 30 oktober 2013 in het Humanity House in Den Haag.

Cijfers Jaarlijks bevallen wereldwijd bijna 7,5 miljoen meisjes die jonger zijn dan 18 jaar, waarvan twee miljoen zelfs onder de 15 jaar. Negentig procent van deze meisjes is getrouwd en de meesten leven in ontwikkelingslanden. Dit zijn schokkende cijfers uit het VN-Wereldbevolkingsrapport ‘Motherhood in childhood: facing the challenge of adolescent pregnancy’ van de United Nations Populations Fund (UNFPA). Voor jonge meisjes betekent zwanger worden een risico voor de gezondheid.

Elk jaar sterven er ruim 70.000 meisjes aan de gevolgen van zwangerschap en bevalling.

Kindhuwelijken “Op de meeste plaatsen in de wereld wordt een meisje niet zwanger door onvoorzichtigheid, maar vanwege gedwongen seks,” aldus Albrectsen. Kindhuwelijken en gedwongen huwelijken staan bovenaan de internationale politieke agenda. Ook de Nederlandse

Als meisjes geen onderwijs krijgen, loopt een land tot dertig procent van het BNP mis. regering heeft de aanpak van gedwongen kindhuwelijken tot prioriteit gemaakt in het seksuele en reproductieve gezondheidsbeleid.

Rob Swartbol vertelt dat als meisjes geen onderwijs krijgen, een land tot dertig procent

van het BNP misloopt. “Voor veel landen is dit een overtuigend argument om iets aan kindhuwelijken te doen.”

Stoppen?

Tijdens de presentatie van het rapport lichten behalve Albrectsen van UNFPA ook de directeuren van Plan Nederland, Defence for Children, Rutgers WPF en Rob Swartbol namens Buitenlandse Zaken hun werk op dit terrein toe. De verschillende benaderingen op het gebied van mensenrechten, onderwijs en seksuele en reproductieve gezondheid vullen elkaar aan en laten resultaten zien van Malawi tot Pakistan. Samenwerking tussen de betrokken partijen, onder wie de nationale regeringen en jongeren zelf, is daarbij belangrijk. ●

Fototentoonstelling ‘Too Young to Wed’ Om de aandacht te vestigen op gedwongen kindhuwelijken, organiseert Rutgers WPF met het ministerie van Buitenlandse Zaken de fototentoonstelling ‘Too Young to Wed’ in het Tweede Kamergebouw. Minister Lilianne Ploumen van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en Anouchka van Miltenburg, voorzitter van de Tweede Kamer, openen de tentoonstelling die in november en december te bezichtigen is. De indringende foto’s van fotografe Stephanie Sinclair laten zien hoe de traditie van gedwongen kindhuwelijken is geworteld in armoede, traditionele gebruiken en man-vrouwverhoudingen in landen zoals Afghanistan, Ethiopië, India, Jemen en Nepal. Het Jeugdjournaal besteedt aandacht aan de tentoonstelling. ●

30

RUTGERS WPF magazine

internationaal

Prijs voor succesvolle samenwerking In november wint het UAFC Joint Programme (Universal Access to Female Condoms) de Public-Private-Partnership Award. De prijs onderstreept de succesvolle samenwerking tussen de Nederlandse overheid en private organisaties rondom het vrouwencondoom.

Het UAFC is een consortium van drie ngo’s (Rutgers WPF, Oxfam Novib en i+ solutions) en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Samen met de lokale partners in Nigeria, Kameroen en Mozambique zet het UAFC zich o.m. in voor het verbeteren van de verspreiding van vrouwencondooms. Het UAFC wint de prijs vanwege de publiek private samenwerking bij het oplossen van een ontwikkelingsprobleem dat te groot is om door slechts één organisatie opgelost te worden.

Het vrouwencondoom beschermt vrouwen tegen zwangerschap, hiv en soa’s én kan door vrouwen zelf gebruikt worden.

Het UAFC heeft veel internationale spelers kunnen overhalen betaalbare vrouwencondooms op de keuzelijst van anticonceptiemiddelen te zetten. In 2013 heeft het UAFC een groot bereik via o.m. de BBC, radio-interviews in zes landen, journaalitems in India en artikelen in Nederlandse, Ethiopische en Indiase kranten. Het UAFC kiest hiermee voor de strategie om de media actief op te zoeken om de discussie over het vrouwencondoom te blijven voeren. ●

jaaroverzicht 2013

31

@RutgersWPF #2013intweets

Sense Noord @SenseNoord 15 maart.

Zijn gedragsregels voor de seksuele omgang voldoende? Lees meer op de site van RutgersWPF http://ow.ly/iVhY5

Lou Repetur @LouRepetur 23 april Rutgers WPF in Nederlandse delegatie bij VN-vergadering (CPD) | http://bit.ly/11hSu2g via @RutgersWPF #gogirlsgo!

saskiasauce @saskiasauce 26 mei Mooie titel! “@MarijkeLammers1: ‘Juf, doet u ook aan seks?’

Lespakket relationele/seksuele vorming pabo http://bit.ly/16T1dhM @RutgersWPF”

Marije Janssen @Vialuce 20 december Nog meer van dat in 2014! RT @ RutgersWPF: column door @ ashatenbroeke: In 2013 is de middenweg: meer menselijke seks! http://bit.ly/1dVX253

Anne-B Albrectsen @ ABAlbrectsen 30 oktober Impressive support for #endchildmarriage as a means to reduce #Adolescentpregnancy Thanks #Netherlands @RutgersWPF #SWOP2013 @ UNFPA

Hulp na misbruik @ BlauweMaan013 6 juli Tijd voor seksualiteit als mensenrecht: recht op informatie, keuzevrijheid & autonomie over je lichaam @RutgersWPF http://bit. ly/1d1OKqv

DSW @dsw_worldwide 26 september @ZawadiSmartlove now giving a great practical demonstration of #femalecondom innovation w/@SophieintVeld #wcd2013 pic. twitter.com/ouiynfCtx7

Condomerie @Condomerie 20 november Ons oog viel op de PPP-award. #vrouwencondoom #RutgersWPF #oxfamnovib #i+solutions #BuitenlandseZaken. Wat stem jij?...

Atria @AtriaNieuws 7 oktober #KTS Uit cijfers van @RutgersWPF blijkt dat LHBT-jongeren, jongeren met een handicap en vrouwen meer risico lopen op seksueel geweld.

32

RUTGERS WPF magazine

CentrumGezondLeven @GezondLevenNL 27 mei Met #BoysRUs leren jongens praten over #seks, intimiteit en relaties. Een spel dat werkt! http://bit.ly/13UNt32 #ErkendGezond @RutgersWPF

Vrouwen van Nu @ vrouwenvannu 18 november Goed punt @SilleJansen: Breid #vaderschapsverlof uit van 2 dagen naar 2 weken. Zie @RutgersWPF blog http://bit.ly/182Qjs3 #arbeidzorgtop

Asha ten Broeke @ ashatenbroeke 6 juni Slechts 1 op 3 scholieren krijgt les over seksuele grensoverschrijding http://www.rutgerswpf. nl/news/seksuelevorming-voor-het-voonder-de-loep …

BloemBij @BloemBij 9 oktober Op weg naar Inspiratiemiddag Seksuele Gezondheid door @ soaaids_nl @RutgersWPF. Uitwisselen tips #seksualiteit in huidig financieel & beleidsklimaat

WO=MEN @genderplatform 29 november Programs for men who have used violence against women http://www. promundo.org.br/en/reports/ By @ MenEngage @Inst_Promundo @ RutgersWPF @MenCareGlobal #16days

Monique van de Laar @laar_vd_m 8 oktober Handige tips voor mij als ouder van een #puber. @ RutgersWPF: 4 gouden regels,1e letters vd regels vormen samen LOVE. http://bit.ly/1b7nU0P ”

Humphrey Nabimanya @ humbarbs 7 december There has been a lack of focus on SRHR .We can score higher results for HIV if we invest in SRHR #icasa2013 @RutgersWPF @ Diandaveldman

NederlandsJeugdinst. @ HetNJi 11 november Professional binnen #jeugdzorg of #CJG? Bestel een gratis kennismakingspakket seksuele gezondheid van @RutgersWPF http://bit.ly/1a6LBcp

NAYA Kenya @NAYAKenya 3 december @Hilde Kroes @RutgersWPF @SilleJansen understands ICPD & International advocacy the way a pastor understand the #bible

Dank aan onze donoren

Speciale dank gaat uit naar onze donoren. Door hun genereuze bijdragen kunnen wij werken aan de verbetering van seksuele en reproductieve gezondheid in Nederland en wereldwijd. Grote dank gaat ook uit naar onze opdrachtgevers.

Donoren: • David and Lucile Packard Foundation • Educaids • Europese Commissie • Fonds voor wetenschappelijk onderzoek Seksualiteit • William and Flora Hewlett Foundation • International Planned Parenthood Federation (IPPF) • Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap • Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

• Ministerie van Buitenlandse Zaken • Nai Zindagi Trust • Nationale Postcode Loterij • Raad voor de Kinderbescherming • Research and Advocacy Fund • RIVM • Stichting Innovatie Alliantie • Stichting Kinderpostzegels Nederland • Stichting Nefkens Ontwikkelingshulp • Stichting “De Westberg” • Stichting DoCare • United Nations Population Fund (UNFPA) • ZonMw

Opdrachtgevers: • J.P. van den Bent Stichting • Koninklijke Visio • NVVS • ‘s Heeren Loo • Sophia Revalidatie • Stichting Reinaarde • Warwickshire County Council En veel dank aan al onze andere donoren.

Rutgers WPF is de Nederlandse lidorganisatie van IPPF, International Planned Parenthood Federation (IPPF). In 2013 heeft IPPF Rutgers WPF opnieuw geaccrediteerd.

jaaroverzicht 2013

33

financieel jaaroverzicht Resultaat Net als in 2012 heeft Rutgers WPF 2013 met een positief resultaat afgesloten. Het resultaat bedraagt dit jaar € 141.024. Dit is vergelijkbaar met het resultaat over 2012 (€ 139.836) en in lijn met de begroting (€ 110.973).

Inkomsten De inkomsten stijgen met maar liefst € 8 miljoen: van € 17,2 miljoen in 2012 naar € 25,2 miljoen in 2013. Als we de geldstroom naar de leden van drie allianties waarvan we penvoerder zijn buiten beschouwing laten, dan zijn de inkomsten over 2013 € 14,6 miljoen.

Dit is 13% hoger dan in 2012, maar € 1,3 miljoen lager dan begroot.

Toelichting Rutgers WPF is penvoerder van de SRHR alliantie, Youth Empowerment alliantie en de Mencare+ alliantie. Deze allianties worden alledrie gefinancierd uit het MFS II en SRHR programma van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Volgens de regels van het ministerie moet Rutgers WPF als penvoerder de totale subsidie van de alliantie meenemen in de financiële administratie. De subsidie die naar de andere alliantiepartners gaat (AMREF Flying Doctors, Simavi, dance4life, Choice, IPPF Central Office, Stop Aids Now! en ProMundo), wordt daarom verantwoord in de staat van baten en lasten van Rutgers WPF. Dit heeft echter geen effect op het netto resultaat.

De stijging van 13% ten opzichte van 2012 wordt voornamelijk veroorzaakt door meer inkomsten uit overheidssubsidies (17%). Minder inkomsten waren er uit eigen fondsenwerving (-3%) en acties van derden (-1%). De toename bij overheidssubsidies heeft vooral te maken met de eerder genoemde ASK en MenCare+ programma’s die in 2013 van start gingen.

Vergelijken we de inkomsten over 2013 met de begroting dan zien we een negatief verschil van € 1,3 miljoen. Dit verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door een verschil bij baten uit eigen fondsenwerving van € 400.000 en een verschil bij overheidssubsidies van € 1,2 miljoen. Het laatstgenoemde verschil wordt veroorzaakt doordat de nieuwe, door het ministerie van Buitenlandse Zaken gefinancierde programma’s later zijn gestart dan initieel begroot was.

Daardoor kan dit jaar niet alle toegewezen subsidie ook werkelijk ingezet worden. De daling bij baten uit eigen fondsenwerving komt voornamelijk door minder inkomsten dan begroot bij het veldkantoor in Pakistan.

Direct besteed aan doelstellingen Van de totale bestedingen van € 25 miljoen wordt € 23,5 miljoen (94% van de totale inkomsten) direct besteed aan de drie doelstellingen van Rutgers WPF: het nationale programma, het internationale programma en het beleidsbeïnvloedings- en communicatieprogramma. In 2012 was dit 90%.

In de staat van baten en lasten staan vier inkomstenstromen:

Nationaal Programma • Eigen fondsenwerving: dit zijn fondsen die Rutgers WPF zelf genereert bij donateurs en bij vermogensfondsen in en buiten Nederland (zoals de Hewlett Foundation). Inkomsten uit advies, training en verkoop van materiaal zijn ook inkomstenbronnen in deze categorie.

• Gezamenlijke fondsenwerving: inkomsten die we samen met Oxfam Novib en i+solutions ontvangen voor het programma ‘Universal Access to Female Condoms’.

• Acties van derden: geld dat partijen die zelf fondsen werven toekennen aan Rutgers WPF, zoals de Nationale Postcodeloterij.

• Overheidssubsidies: alle inkomsten van overheden of aan overheden gerelateerde organisaties, zoals bijvoorbeeld ZonMw. Het gaat vooral om de Nederlandse overheid, maar Rutgers WPF ontvangt in 2013 ook subsidie van de Europese Unie, UNFPA en de Wereldbank.

34

RUTGERS WPF magazine

Het grootste gedeelte van de nationale activiteiten wordt door eigen medewerkers uitgevoerd. Over de activiteiten die worden uitgevoerd met de instellingssubsidie, wordt aan het ministerie van VWS uitgebreid verslag gedaan. De bestedingen voor nationale activiteiten in 2013 bedragen € 3,7 miljoen, 25% van de totale omzet (exclusief subsidies aan alliantiepartners).

Dit percentage is lager dan in 2012 (32%).

Internationaal programma Het grootste gedeelte van deze activiteiten wordt uitgevoerd door lokale partnerorganisaties in Afrika en Azië en door de twee veldkantoren in Indonesië en Pakistan. Een groot deel van de inkomsten wordt dan ook besteed door de zuidelijke partnerorganisaties. Daarnaast zijn in de projectuitgaven kosten opgenomen die door medewerkers van Rutgers WPF in Nederland worden uitgevoerd: begeleiding, inhoudelijke ondersteuning en monitoring & evaluatie.

De kosten van de twee veldkantoren in Azië maken deel uit van de landenportefeuilles. Deze landenportefeuilles worden gefinancierd door onder andere Rutgers WPF zelf, de Europese Commissie, het Ministerie van Buitenlandse Zaken, Global Fund, Research and Advocacy Foundation en lokaal geworven inkomsten.

In 2013 zijn de totale bestedingen aan internationale activiteiten € 18,5 miljoen. Hiervan bestaat € 11 miljoen euro uit subsidie die rechtstreeks wordt doorgegeven aan de MFS II en SRHR fund alliantiepartners. Rutgers WPF besteedt zelf € 8 miljoen, 55% van haar totale inkomsten. Dit is hoger dan in 2012 (46%).

Programma Beïnvloeding beleid/publieke opinie Het grootste gedeelte van de activiteiten wordt door eigen medewerkers uitgevoerd. De bestedingen zijn in 2013 € 1,3 miljoen. Dat is € 160.000 meer dan 2012 en € 155.000 meer dan budget 2013.

Kosten van eigen fondsenwerving De kosten van de eigen fondsenwerving komen uit op € 107.000; dit is 10% meer dan in 2012 en € 40.000 meer dan budget. De kosten van eigen fondsenwerving bestaan voornamelijk uit personeelskosten.

Beheer- en administratiekosten De beheer- en administratiekosten bedragen 4% van de totale kosten (in 2012 6,6%). Indien de subsidie die direct aan alliantiepartners wordt doorgegeven buiten beschouwing wordt gelaten is dit 7%. Dit ligt onder de door ons gehanteerde norm van 9%. Deze norm is afgeleid van diverse factoren. Het CBF schrijft geen norm voor.

Liquiditeit Eind 2013 is de liquiditeit € 9,3 miljoen. Dit is ruim voldoende om aan korte termijn verplichtingen te voldoen. De stijging van de liquiditeit wordt voornamelijk veroorzaakt door de storting door het Ministerie van Buitenlandse Zaken voor de toekenningen vanuit het SRHR fund (€ 2,1 miljoen). En door de voorfinanciering van de overige projecten.

Rutgers WPF heeft als beleid om niet te beleggen. We brengen een eventueel surplus aan liquiditeit onder in deposito’s op rekeningen van grote Nederlandse banken (ABN AMRO en ING).

Voorzieningen

aan de continuïteitsreserve. Deze reserve is bedoeld om de continuïteit van de organisatie te waarborgen en risico’s op te vangen. Op de langere termijn streven we naar een vrij besteedbaar vermogen van acht maanden vaste kosten, om bij een substantiële inkomstendaling de organisatie in afgeslankte vorm twaalf maanden te kunnen laten voortbestaan. Het vormen van een dergelijke reserve is in overeenstemming met de Richtlijn Reserves Goede Doelen van het VFI en het reglement CBF-Keur, waar een maximum van anderhalf jaar van de jaarlijkse kosten wordt aangegeven.

Vanwege afloop van het huurcontract voor ons kantoor aan de Oudenoord reserveren we alvast € 120.000 voor in 2015 te verwachten verhuis- en inrichtingskosten.

We reduceren het VWS egalisatiefonds met € 33.310. In mei 2012 heeft Rutgers WPF de RIVM subsidie van de Schorer Stichting overgenomen.

In 2012 hebben we het niet uitgegeven budget van het Schorer deel ook toegevoegd aan de egalisatiereserve VWS. In november 2013 heeft het RIVM echter laten weten dat dit over 2012 niet toegestaan was. Dit is nu gecorrigeerd in resultaatbepaling van 2013.

Voor het stroomlijnen van de organisatie worden bedragen onttrokken en toegevoegd. Het saldo van deze voorziening bedraagt eind 2013 € 125.918.

2014 en verder De afgelopen jaren is Rutgers WPF succesvol geweest in fondsenwerving, met name voor internationale activiteiten. Tot en met 2015 zijn we voor dit werk verzekerd van voldoende financiering. Voor het nationale werk is dat minder het geval: het is een uitdaging andere inkomsten te genereren, naast de instellingssubsidie van het ministerie van VWS. Vermogensfondsen, gemeenten en instellingen zijn mogelijke bronnen van inkomsten.

Toekomstige financiering, zeker na 2015, is minder zeker. Financiering voor ons soort werk is sterk afhankelijk van overheidsbeleid, in Nederland en elders. Successen van nu geven geen garantie voor de toekomst. Daarom zorgen we voor een organisatie die flexibel kan inspelen op fluctuaties in inkomsten en zich snel kan aanpassen aan veranderende omstandigheden. Ons werk is mensenwerk. We blijven dan ook investeren in onze medewerkers.

Van het financieel resultaat van € 141.024 wordt € 54.334 toegevoegd

jaaroverzicht 2013

35

Rutgers WPF Balans per 31 december 2013 (bedragen in euro’s) 31/12/2013

31/12/2012

Activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa

39.347

65.751

73.437

110.576 112.784

Vorderingen en overlopende activa

3.408.293

Liquide middelen

9.271.053

Totaal Passiva

176.327 2.571.566 9.011.847

12.679.346

11.583.413

12.792.130

11.759.740

31/12/2013

31/12/2012

Reserves en fondsen Reserves • Continuïteitsreserve •B estemmingsreserve Nationale Postcode Loterij besteding aan de doelstelling

1.573.669

1.519.335

500.000

500.000

• Bestemmingsreserve verhuizing • Egalisatiereserve VWS

180.000

60.000

75.002

108.312

• Reserve wisselkoersen

-41.320

-13.175 2.287.351

2.174.472

Voorzieningen Voorziening reorganisatie Voorziening jubilea personeel Voorziening veldkantoor

125.918

146.180

41.147

36.622

-

35.994 167.065

218.796

Kortlopende schulden

10.337.715

9.366.472

Totaal

12.792.130

11.759.740

Deze cijfers zijn gebaseerd op de volledige jaarrekening van 2013, waarvoor goedkeuring is verkregen van Dubois & Co Registeraccountants.

De volledige jaarrekening en de accountantsverklaring zijn op verzoek beschikbaar.

36

RUTGERS WPF magazine

Staat van baten en lasten over 2013 (bedragen in euro’s) Werkelijk 2013

Begroot 2013

Werkelijk 2012

BATEN Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit gezamenlijke acties Baten uit acties van derden Subsidies van overheden Baten uit rente en koersresultaat

1.069.029

1.470.653

1.495.922

510.029

476.700

470.849

2.013.971

1.866.085

21.425.547

12.047.339

2.178.413 12.978.698

141.724

-

122.863

Som der baten Som der baten exclusief mede-indieners MFS II

25.160.298

15.860.776

17.246.744

14.589.756

15.860.776

12.864.810

Werkelijk 2013

Begroot 2013

Werkelijk 2012

Lasten Direct besteed aan doelstellingen Programmabestedingen: Nationaal Internationaal Beïnvloeding beleid / publieke opinie

3.693.534

3.844.844

4.138.721

18.524.549

9.301.160

10.274.438

1.308.660

1.153.878

1.149.593

Som der lasten Som der lasten exclusief mede-indieners MFS II

23.526.743

14.299.881

15.562.752

12.956.201

14.299.881

11.180.818

Werving baten Kosten eigen fondsenwerving Kosten acties derden Kosten subsidies

106.539 66.925

69.673 65.859

96.498 87.959

272.285

287.411

236.529

445.748

422.943

420.986

1.046.783

1.026.979

1.123.170

25.019.274

15.749.803

17.106.908

14.448.732

15.749.803

12.724.974

141.024

110.973

139.836

54.334

110.973

74.447

Beheer en administratie Kosten beheer en administratie Som der lasten Som der lasten exclusief mede-indieners MFS II Resultaat Resultaatbestemming • Continuïteitsreserve • Bestemmingsreserve verhuizing

120.000

30.000

• Egalisatiereserve VWS

-33.310

35.389

Resultaat BOEKJAAR

141.024

110.973

139.836

jaaroverzicht 2013

37

TOELICHTING LASTENVERDELING Specificatie en verdeling van kosten naar bestemming (bedragen in euro’s) Bestemming

Lasten

Doelstelling

Werving baten

Nationaal

Internationaal

Beïnvloeding beleid/ publieke opinie

1.390.480

13.348.441

297.490

44.642

3.115.314

37.500

2.038.173

1.838.677

684.845

79.594

107.339

74.279

27.941

3.215

Kantoor- en algemene kosten

87.067

124.350

252.005

22.713

Afschrijving en rente

25.834

23.489

8.879

1.017

3.693.534

18.524.549

1.308.660

106.539

Programmabestedingen Subsidies en bijdragen Personeelskosten Huisvestingskosten

Totaal

Bezoldiging Algemeen directeur (bedragen in euro’s) Dienstverband Aard

onbepaald

Uren (voltijds werkweek) Parttime percentage Periode

36 100% maand

Bezoldiging (in euro’s) Jaarinkomen Bruto loon/salaris

102.742

Vakantiegeld

8.156

Eindejaarsuitkering

6.935

Variabel jaarinkomen

—

Totaal jaarinkomen

117.833

Het totaal bruto jaarinkomen à € 117.833 (2012: € 116.644) blijft onder de DG-norm (€ 129.500) SV lasten (werkgeversdeel) Belastbare vergoedingen/bijtellingen Pensioenlasten (werkgeversdeel) Totaal overige lasten en vergoedingen

8.113

4.331 13.310 25.754

subTotaal

143.587

Totaal bezoldiging 2013

117.833

Totaal bezoldiging 2012

116.644

38

RUTGERS WPF magazine

Eigen fondsenwerving

Beheer en

Totaal 2013

Begroot 2013

Totaal 2012

15.036.411

4.950.963

8.637.359

3.197.456

3.710.642

2.304.544

administratie Acties derden

Subsidies

59.803

243.311

935.397

5.879.800

6.164.448

5.023.394

2.416

9.829

37.788

262.808

241.100

338.071

3.941

16.036

61.648

567.761

607.650

627.057

764

3.108

11.950

75.040

75.000

176.483

66.925

272.285

1.046.783

25.019.274

15.749.803

17.106.908

Bezoldiging raad van toezicht (bedragen in euro’s)

De leden van de Raad van Toezicht komen drie maal per jaar bijeen en ontvangen een onkostenvergoeding van € 150 per vergadering. Voor leden die niet in Nederland wonen, worden de reis- en verblijfkosten vergoed. In 2013 bedroeg de totale bezoldiging € 7.009.

In 2013 bestond de Raad van Toezicht uit: B. Koenders - Voorzitter M. Baba - Vicevoorzitter E.T. Wedershoven J. van der Velden M.C. Lewis (tot september 2013) N.C.G. Loonen-Van Es (vanaf april 2013) P. IIkkaracan (tot september 2013) S. Kalkman (tot september 2013) S. Seims T.A. de Man

jaaroverzicht 2013

39

Foto: Bram Muller

Rutgers WPF en de Postcode Loterij

Het Blariacumcollege uit Venlo wint de Lovebuzz-award 2012-2013

Bijvoorbeeld:

Een vol rooster voor de Lovebuzz Als het om liefde, relaties en seksualiteit gaat zitten jongeren vol vragen en onzekerheid.

Zo’n 20% van alle 12- en 13-jarigen denkt bijvoorbeeld dat je seks niet kunt weigeren als je erg verliefd bent. Rutgers WPF, kenniscentrum voor seksualiteit, heeft jarenlang gepleit voor lessen ‘relationele en seksuele vorming’.

Die zijn sinds eind 2012 verplicht op alle middelbare scholen. Rutgers WPF ondersteunt docenten bij deze belangrijke lessen: de Lovebuzz komt langs op school! In 2013 is de Lovebuzz 146 dagen ‘on tour’. Meer dan 17.000 leerlingen spelen de game.

Spelenderwijs Door een extra bijdrage van de Poscode Loterij

40

kan Rutgers WPF twee jaar lang de Lovebuzz laten rijden. Een speciaal ingerichte truck, waarin leer lingen van 12 tot 14 jaar met hun hele klas een interactieve game spelen.

Spelenderwijs ontdekken ze wat ze nou eigenlijk vinden van liefde, (homo)seksualiteit en relaties. Ze ontdekken dat klasgenoten er soms heel anders over denken of juist worstelen met dezelfde, onzekere gevoelens. De vragen en situaties die in de Lovebuzz-game aan bod komen stimuleren openheid, respect en weerbaarheid.

Lovebuzz-award Leerlingen van het Blariacumcollege praten open over liefde, relaties en seksualiteit. Van

de 78 scholen die Lovebuzz-game speelden in het schooljaar 2012/2013, scoorde deze middelbare school uit Venlo het hoogst. De winnende klas krijgt de Lovebuzz-award uit handen van Lovebuzz-ambassadeur en rapper Bollebof (foto). Ook winnen de eerstejaars leerlingen een knallend schoolfeest.

Dankzij u...

Dankzij de deelnemers van de Nationale Postcode Loterij heeft Rutgers WPF in 2014 een bijdrage ontvangen van 900.000 euro. Door mee te spelen met de Postcode Loterij steunt u het werk van Rutgers WPF en 89 andere goede doelen. Kijk op www.postcodeloterij.nl

Samen maken we het verschil. w w w.postcodeloterij.nl