sterrenkijker
Werkboekje over het thema ‘Europa’
voor leerlingen van de derde graad basisonderwijs uit de provincie West-Vlaanderen
hallo!
bonjour!
hello!
¡hola!
EDITIE 2020
ciao!
sterrenkijker Dag iedereen, De twaalf sterren van de Europese vlag staan te popelen om jullie meer bij te leren over de Europese Unie. Elk zijn ze gespecialiseerd in een bepaald thema. Je zal bijleren over: - De belangrijkste Europese verwezenlijking - Het landbouw en voedselbeleid - Grenzen vervagen - Het regionaal beleid - Het Veiligheidsbeleid - Het Milieubeleid - Ontwikkelingsbeleid - De Europese talen - Het Cultuurbeleid - De impact op je dagelijkse leven - De lidstaten van de EU - De belangrijkste personen in de EU
Heb je zin om er aan te beginnen? Ga dan eerst naar pagina 67 en vul daar je Europese identiteitskaart in. Wanneer je een ster beter leert kennen, kan je op het einde van het hoofdstuk je kennis testen. Weet je de juiste antwoorden in de sterrenquiz? Dan krijg je van je leerkracht stickers om in je identiteitskaart te kleven.
Veel succes!
inhoud Deel 1 Het verhaal van de sterren
2
Het verhaal van de sterren
10
Kaart van Europa Deel 2 De sterrenparade
13
De Vaak vergeten ster
17
De Voedselster
23
De Grensster
28
De Regioster
33
De Veiligheidsster
38
De Milieuster
43
De Hulpster
47
De Taalster
51
De Cultuurster
55
De Dagelijkse ster
61
De Landenster
66
De Belangrijkste ster
1
DEEL 1 het verhaal van de sterren
Hallo! Wij zijn de twaalf sterren van de Europese vlag. Heb je die vlag al eens gezien? In elk land van de Europese Unie zie je ze wel ergens wapperen. Maar weet je wat die Europese Unie eigenlijk is? Wel, het zijn landen in Europa die beslisten om niet zomaar buurlanden te zijn, maar ook vrienden te worden. Lang geleden gingen ze samenwerken en die samenwerking is door de jaren heen sterker geworden. Steeds meer zaken die ze vroeger apart regelden, doen ze nu samen. Elke ster in dit boekje ‘sterrenkijker’ vertelt je meer over een bepaald deel van de Europese samenwerking. Maar vooraleer we aan de sterrenparade beginnen, laten we je kort de Europese geschiedenis, de lidstaten en de Europese wetten ontdekken.
2
hallo!
bonjour!
hello!
ยกhola!
ciao!
3
De geschiedenis van de Europese Unie Je vindt hier enkele artikels uit oude Belgische kranten. Lees ze goed en ontdek hoe de Europese samenwerking tot stand kwam. Vul daarna de oefening aan.
Nooit meer oorlog in Europa? 9 mei 1950 | Parijs Vandaag stelde de Franse minister voor Buitenlandse Zaken, Robert Schuman, voor aan andere Europese landen om samen te werken in plaats van oorlog te voeren. “Wereldvrede is alleen mogelijk als we er evenveel energie in steken als we vroeger in oorlog staken” aldus Schuman. In West-Vlaanderen weten we maar al te goed welke nare gevolgen een oorlog kan hebben. In de Westhoek nabij Ieper stierven duizenden Belgische, Engelse, Duitse en andere jonge mannen in bloedige gevechten tijdens de Eerste Wereldoorlog. En in 1940 brak de Tweede Wereldoorlog uit en gingen de Europese landen opnieuw met elkaar op de vuist. Om te zorgen dat we vanaf nu in vrede met elkaar blijven leven, stelt Robert Schuman dus voor om de ‘Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal’ (EGKS) op te richten. Ons land liet al weten te willen meedoen aan dit bijzonder initiatief. Ook Nederland, Luxemburg, WestDuitsland, Frankrijk en Italië reageerden positief.
Europese landen willen meer samenwerken 26 maart 1957 | Rome De landen van de EGKS hebben besloten om in de toekomst nog meer samen te werken. De eerste samenwerking rond kolen en staal levert namelijk mooie economische groei op en bovendien is de kans op een nieuwe oorlog bijzonder klein geworden.
De zes landen willen nu ook afspraken maken over atoomenergie. Dat is energie uit kerncentrales. Daarnaast steken ze ook de koppen bij elkaar over heel wat economische zaken. Vanaf nu willen ze samenwerken rond landbouw (om meer voedsel voor alle Europeanen te produceren), visserij, transport en havenbeleid. Deze nieuwe samenwerking krijgt de naam “de Europese Economische Gemeenschap” of EEG.
W ist je dat. .
staan omdat ropese vlag Eu de tie? op n re eid en perfec er twaalf ster aat voor eenh st ol bo m at sy w , het getal 12 n in een cirkel aan bovendie durende ig uw ee De sterren st or vo t symbool staa geen begin op zijn beurt heeft immers el rk ci n Ee d. verbondenhei e. en geen eind
4
Europa krijgt een gemeenschappelijke munt 1 januari 2002 | Brussel Een nieuw hoofdstuk voor de Europese samenwerking is aangebroken: vanaf vandaag betalen we met de euro! De euro moet ervoor zorgen dat onze bedrijven veel makkelijker kunnen kopen en verkopen in de verschillende Europese landen. Ook voor wie op reis gaat binnen Europa is het eenvoudiger. Nu hoeven we niet om de haverklap geld te wisselen als we naar een ander land gaan. Als in de toekomst een land lid wil worden van de Europese Unie, moet het de euro invoeren. Maar dat gebeurt natuurlijk niet meteen. Er zijn heel wat voorwaarden waaraan ze moeten voldoen. Denemarken en het Verenigd Koninkrijk doen niet mee. Zij behouden liever hun eigen munt.
Het Verenigd Koninkrijk verlaat als eerste land ooit de Europese Unie 1 februari 2020 | Brussel Vandaag verliet Het Verenigd Koninkrijk als eerste land ooit de Europese Unie. Het vertrek werd al enkele keren uitgesteld, maar vond nu definitief plaats. De Europese samenwerking kende tot begin 2020 enkel uitbreidingen. In 1973 kwamen Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk erbij. Ook Griekenland (1981) en Spanje en Portugal (1986) sloten aan. In 1993 werden Finland, Oostenrijk en Zweden lid. Ondertussen kreeg de samenwerking ook een nieuwe naam: de Europese Unie. In 1989 verdween de Berlijnse muur en wilden heel wat Oost-Europese landen toetreden. Zo gebeurde het dat in 2004 maar liefst 10 landen in één keer toetraden: Estland, Letland, Litouwen, Slovenië, Slowakije, Hongarije, Tsjechië, Polen, Malta en Cyprus. Drie jaar later volgden Bulgarije en Roemenië. En Kroatië tot slot in 2013. Vandaag is het de allereerste keer dat een land de Europese Unie verlaat. Het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie moeten nu afspraken maken over hun nieuwe relatie. Dit betekent onder ondere nadenken over toekomstige handelsrelaties, rechten van burgers en samenwerking rond veiligheid.
Vul nu de lege plekjes in de tekst hieronder aan:
Na de T
W
(rond 1945 dus) zat
Heel wat andere Europese landen keken toe en zagen dat die
Europa aan de grond. Vele miljoenen
Europese samenwerking goed draaide. Ze wilden er dus ook
mensen
graag bij. De eerste drie landen die in 1973 toetraden waren het
waren
gedood,
anderen
waren op de vlucht. Er heerste zelfs
V
K
,I
en
hongersnood in Europa! En enorm veel
D
. In de jaren ’80 sloten er enkele landen uit Zuid-
huizen, dorpen en fabrieken waren erg
Europa aan: Gr
beschadigd.
en P
in 19
, en S
in 1986. Nu ging het razendsnel. De Europese
Het was niet de eerste keer dat Europa meegesleurd was
samenwerking werd steeds hechter.
in een oorlog. Tussen 1914 en 1918 was er ook al eens een
De landen wilden ervoor zorgen dat
‘Groote Oorlog’ in onze streken. De vele oorlogskerkhoven in de
er onderling nog veel meer handel
, de streek tussen Ieper en Diksmuide, zijn er
gedreven werd. Daarom besloot men
W
nog steeds trieste getuigen van.
om in 2002 een gemeenschappelijke in te voeren. De
m
zou het
Nu moest het maar eens gedaan zijn
bestaande geld vervangen. Veel gemakkelijker! Wie naar een
met al die oorlog. De Europeanen
ander Europees land gaat, moet geen geld meer wisselen.
wilden vrede. Maar hoe doe je dat? , de Franse
Al die veranderingen zorgden er voor dat die Europese
minister van Buitenlandse Zaken, had
samenwerking ook een nieuwe naam kreeg. Intussen spreken we
een idee. Wat als we nu eens zouden
van de Europese U
Robert
en
samenwerken? Vanaf dan werd alles over k
door de Europese landen samen beslist. Op die
s
manier kon geen enkel land in het geniep kolen en staal gebruiken te maken en oorlog te voeren.
om w
Op
9
mei
1950
stelde
.
En de uitbreiding van de EU ging gewoon voort. In 1995 kwamen Fi
en Oo
zo’n
Europa was na de Tweede Wereldoorlog
samenwerking voor. En deze zes landen
in twee gesplitst: Oost- en West-
wilden hier graag aan meewerken:
Europa. Beide stukken waren van
hij
elkaar gescheiden door prikkeldraden,
,
,
,
en G
E
muren en wachttorens. Men sprak van . voor
en S
K
.
Ondertussen bleek dat de EU in de toekomst nog zou groeien.
,
De
,
er opnieuw drie landen bij: Zw
was geboren. En 9 mei
werd de Europese feestdag.
het IJzeren Gordijn. Toen die scheiding in 1989 wegviel, wilden veel landen uit Oost-Europa er graag bij. sloten in één klap 10
En dat gebeurde ook. In het jaar
(met hoofdstad Warschau),
nieuwe landen aan. P Hongarije, Slovenië, Ts
De samenwerking tussen die zes landen verliep zeer goed. Er
de twee eilandjes Ma
en Slowakije traden toe. En ook en Cy
kwamen erbij. , Le
en
heerste vrede in Europa en de mensen
Ook de drie ‘Baltische Staten’ Es
hadden het beter. Daarom beslisten
Li
ze in 1957 om ook op heel wat andere
van R
vlakken te gaan samenwerken. A
2013 werd de Europese club opnieuw wat groter. In 2020 stapte
energie bijvoorbeeld,
het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie, waardoor we nog
een nieuwe energiebron. Maar de belangrijkste afspraken gingen
met 27 lidstaten zijn. En dat is goed voor ongeveer 447 miljoen
.
over handel en de e Deze E
samenwerking G
werd
de
kwamen de rangen versterken. Door de toetreding en B
in 2007 en van Kroatië in
inwoners in de hele Europese Unie. EEG
(E
) genoemd.
5
De landen van de Europese Unie
De Europese wetten
Op pagina 10-11 vind je een kaart van Europa. In elk land staat een bol. Kleur de bol van de landen telkens in het correcte kleur. Bij één land zal je twee kleuren nodig hebben.
In de Europese Unie werken 27 landen samen. Om die samenwerking vlot te laten verlopen, bestaan er Europese ‘instellingen’. De mensen die werken in die instellingen maken de Europese wetten. Lees eerst onderstaande tekst om te ontdekken hoe zo’n wet tot stand komt.
a. Kleur de bol van de landen die de EGKS vormden geel. b. Kleur de bol groen voor wie in 1973 toetrad. c. Kleur de bol blauw voor het land dat er in 1981 bij kwam. d. Kleur de bol rood voor de 2 landen die in 1986 lid werden. e. Kleur de bol oranje voor de lidstaten die in 1995 toetraden. f. Vul nu ook de andere EU-lidstaten aan op de kaart. Schrijf het overeenkomstige cijfer in de bol van het land: 16 in Polen, 17 in Tsjechië, 18 in Hongarije, 19 in Estland, 20 in Letland, 21 in Litouwen, 22 in Slovenië, 23 in Slowakije, 24 in Malta, 25 in Cyprus, 26 in Roemenië, 27 in Bulgarije en 28 in Kroatië. g. De bol van het land dat besloot om de Europese Unie te verlaten, kleur je zwart.
De inwoners van de Europese Unie Je vindt hier een lijst met het aantal inwoners per land van de Europese Unie. Bekijk de tabel goed en los dan de vragen op. België Bulgarije Tsjechië Denemarken
Bron: Eurostat, cijfers op 01/01/2019
Duitsland
11,5 miljoen Luxemburg
0,6 miljoen
7,0 miljoen Hongarije
9,8 miljoen
10,6 miljoen Malta
0,5 miljoen
5,8 miljoen Nederland
17,3 miljoen
83,0 miljoen Oostenrijk
8,9 miljoen
Estland
1,3 miljoen Polen
38,0 miljoen
Ierland
4,9 miljoen Portugal
10,3 miljoen
Griekenland
10,7 miljoen Roemenië
19,5 miljoen
Spanje
46,9 miljoen Slovenië
2,1 miljoen
Frankrijk
67,0 miljoen Slowakije
5,4 miljoen
Italië
60,4 miljoen Finland
5,5 miljoen
Cyprus
0,9 miljoen Zweden
10,1 miljoen
Letland
2,0 miljoen Kroatië
4,1 miljoen
Litouwen
2,8 miljoen
Het maken van een Europese wet begint bij de Europese Commissie. De commissarissen vormen een soort ‘regering van Europa’. Elke lidstaat van de Europese Unie heeft 1 commissaris. Elk van hen is verantwoordelijk voor een specifiek thema, zoals milieu, handel of landbouw. De Europese Commissie maakt binnen die thema’s wetsvoorstellen en legt ze daarna voor aan de Ministerraad en het Europees Parlement. Als een wetsvoorstel goedgekeurd is, zorgt de Europese Commissie vervolgens dat de wet uitgevoerd wordt in alle EU-landen. De wetsvoorstellen van de Europese Commissie gaan dus onder andere naar het Europees Parlement. Deze instelling vertegenwoordigt de stem van de Europese burger. Om de vijf jaar mogen alle Europeanen stemmen wie in het Europees Parlement mag zitten. De vergaderingen gaan door in Brussel en Straatsburg. Daar discussiëren de europarlementsleden over de wetsvoorstellen, passen ze eventueel aan en keuren ze goed of af. De Raad van Ministers (of Ministerraad) mag, net als het Europees Parlement, stemmen over de wetsvoorstellen. Maar welke ministers zitten er eigenlijk in die Raad? Dat hangt er van af. Als er iets moet besproken worden over landbouw, dan zitten de 27 ministers van Landbouw uit alle Europese landen samen. Gaat het over klimaat, dan zijn het de ministers van Milieu en Klimaat. Ze komen dus steeds samen per thema. Als de Ministerraad én het Europees Parlement het eens zijn, dan wordt het voorstel een echte wet, die geldig is in de hele Europese Unie.
Europese Commissie
hoe komt een wet tot stand
a. De Verenigde Staten van Amerika heeft zo’n 328 miljoen inwoners, China meer dan 1,4 miljard en de EU telt in totaal inwoners.
ongeveer
Europees Parlement
Raad van Ministers
b. Welk land van de EU heeft de meeste inwoners? c. Welk land van de EU heeft de minste inwoners? d. Hoeveel Benelux
inwoners (België,
tellen
de
3
Nederland,
landen
van
de
Luxemburg)?
e. Hoeveel inwoners tellen de Baltische staten (Estland, Letland, Litouwen)?
6
W ist je dat. .
in 2009 de van Rompuy’ an m ese Top? er ‘H g de Bel van de Europ d er w er tt zi or ering zitten allereerste vo In die vergad inisters alle eerste m n van de te en presiden en. Herman nd la Europese werd daarom Van Rompuy de eerste ook wel eens sident” re Europese “p genoemd!
Bij de Eurocommissaris, de minister en het Europarlementslid horen telkens twee uitspraken. Schrijf de cijfers van de uitspraak bij de juiste persoon.
2 Ik ga vandaag naar
1 Elk jaar komt er
Straatsburg om te stemmen over enkele Europese wetsvoorstellen.
meer plastic afval in de zee terecht. Daarom maak ik een wetsvoorstel dat wegwerpplastic verbiedt.
3 Ik maak samen met 26 anderen Europese wetsvoorstellen.
5 Ik zetel in een belangrijke
4 Ik ga maar enkele keren per jaar naar een Europese vergadering in Brussel. Alleen als het over een thema gaat waar ik veel van af weet.
Minister
6 Tijdens onze
Europese instelling. Want wij worden verkozen door de Europese burger en spreken in hun naam.
vergaderingen spreek ik in het belang van de Europese lidstaat waar ik vandaan kom.
Europarlementslid
Eurocommisaris
7
Het Europese doolhof Bij welke persoon hoort deze uitspraak? Baan je een weg door het doolhof!
“Ik zit in de Europese instelling met het grootste aantal leden.�
8
EU symboliek Bekijk het filmpje en los onderstaande vragen op:
a. Welk lied spelen de muzikanten in deze flashmob?
b. Welk gevoel creëert deze flashmob denk je?
Benieuwd naar een hippe versie van het Europese volkslied? Luister dan snel naar het audiofragment via de online presentatie.
Wist je dat. . deze hymne oorspronkelijk zonder woorden werd gekozen omdat het, in de universele taal van de muziek, de idealen van vrijheid, vrede en solidariteit vertolkt waar Europa voor staat?
Klaar met dit hoofdstuk? Dan ben je nu helemaal voorbereid om te beginnen aan de sterrenparade. Veel succes!
9
De Europese Unie
10
11
DEEL 2 de sterrenparade
12
Hallo! Ik ben de eerste ster van de Europese vlag. Graag vertel ik jou iets meer over de grootste verwezenlijking van de Europese Unie. Wat dit precies is, kom je te weten als je mijn naam kan raden. Als je je afvraagt waarom de Europese landen eigenlijk samenwerken, vergeet je mij dan zeker niet?
de vaak vergeten ster
de vaak vergeten ster
13
1. over deze ster Wil je de echte naam van de ‘vaak vergeten ster’ te weten komen? Vul dan dit kruiswoordraadsel in. De ‘ij’ mag je als één letter beschouwen, de letters ‘ie’ zijn twee aparte letters. a b c d e f g h i j
a Dit land werd in 2004 lid van de Europese Unie. (tip: het is een klein land naast Italië. En verwar het niet met Slowakije). b Wat was de nationaliteit van de minister van Buitenlandse Zaken Robert Schuman die de oprichting van de EGKS voorstelde? c De K van EGKS staat voor: d Dit land was er in 1952 bij toen de EGKS echt van start ging. e 9 mei is de Europese... f In 1995 kwam dit land bij de Europese Unie. g De tweede E van EEG staat voor: h Dit land trad in 2013 toe tot de Europese Unie. i Deze vorm van energie was in de jaren vijftig nog erg nieuw. Men besloot in 1957 hiervoor samen te werken. j Deze munt vervangt de oude ‘Belgische frank’ sinds 2002.
W ist je dat .
zen het ‘poppies’ of klapro Eerste de n va n zij symbool ve t rhaal Wereldoorlog? He mt uit het ko n van de klaproze van een Canadese Flanders Fields’ ‘In ht bekende gedic dens WO I. Veel Crae die stierf tij militair John Mc om de vele doden vember ‘poppies’ no in en ag dr en Britt herdenken. van de oorlog te
14
Oorlog vs. vrede Oorlog tussen de lidstaten van de Europese Unie lijkt nu ondenkbaar, maar het einde van de laatste oorlog, in 1945, is nog niet zo lang geleden. Misschien heb je nog (over)grootouders die de oorlog hebben meegemaakt. Hieronder vind je enkele uitspraken van West-Vlaamse kinderen. Kruis aan of ze de uitspraak deden tijdens een periode van vrede of in oorlogstijd. Louis: Ik moet vandaag aanschuiven bij de bakker om onze voedselbonnetjes in te wisselen voor een brood. Ik hoop dat er nog iets is, want anders hebben we niets te eten.
Juliette: We maken dit jaar een grote reis door Europa met het gezin! De grote vakantie komt eraan en we gaan een maand Europa doorkruisen met de caravan.
Leon: We moeten voorzichtig zijn op school. Als het alarm afgaat, dan moeten alle kinderen onder hun tafel schuilen tot het gevaar geweken is.
August: Slecht nieuws, ik wou vandaag chatten met mijn vriendjes maar ik had geen internetverbinding. Onze modem is blijkbaar stuk. Mijn papa heeft meteen gebeld en er komt deze middag al een hersteller!
❏ OORLOG
❏ OORLOG
❏ OORLOG
❏ OORLOG
❏ VREDE
❏ VREDE
❏ VREDE
❏ VREDE
de vaak vergeten ster
2. ontdek meer
Rebus De eerste vijf letters van mijn naam zijn al meer dan 70 jaar werkelijkheid in de Europese Unie! Welke prijs kreeg de Europese Unie daarvoor in 2012? Ontcijfer de rebus!
-OT
-EI
-ET
-O
-N
-UU
-B +E
In Flanders Fields Jaarlijks bezoeken duizenden mensen uit gans de wereld de Westhoek. Zo zien ze wat de oorlog in deze streek heeft aangericht. De Europese Unie gaf geld voor de oprichting van een bekend museum over de Eerste Wereldoorlog: in Flanders Fields. Bekijk het filmpje en beantwoord de vragen.
a. In welke stad ligt het ‘in Flanders fields’ museum? b. In welk gebouw ligt het ‘in Flanders Fields’ museum en waarom? c. Wat kan je allemaal in het museum bezichtigen?
15
3. jij krijgt het woord
In Europa wilden verschillende landen samenwerken om eindelijk vrede te krijgen. Sommige zaken doe je nu eenmaal beter samen dan alleen. Ken jij hier ook enkele voorbeelden van? Waarom is het beter of leuker om het samen te doen?
4. sterrenquiz!
1. Waarom beslisten een paar Europese landen meer dan 70 jaar geleden om samen te werken?
2. Wat was de achternaam van de man die op 9 mei 1950 opriep om samen te werken?
3. Welke twee andere landen naast BelgiĂŤ, Nederland, Luxemburg en West-Duitsland zaten mee in de allereerste Europese samenwerking (de EGKS)?
4. In welk museum, gelegen in Ieper, kan je bijleren over de Eerste Wereldoorlog?
5. Welke prijs ontving de Europese Unie in 2012 en waarom?
16
Beantwoord deze vijf quizvragen. Heb je alle antwoorden juist? Dan verdien je de eerste ster voor je Europese identiteitskaart!
Hey, ik ben de voedselster! Ik zorg ervoor dat de Europese landen samenwerken rond landbouw en visserij. Waarom doen ze dit? Wel, tijdens en na de Tweede Wereldoorlog was er hongersnood in Europa. Om ervoor te zorgen dat dit nooit meer zou gebeuren, betaalde Europa onze boeren een goede prijs voor alles wat ze oogstten. Hoe meer voedsel ze kweekten, hoe meer geld ze kregen. Onze landbouwers werkten daarom heel hard. Zo hard dat er na enkele jaren zelfs voedseloverschotten waren! Er was zoveel, dat de mensen spraken over ‘melkplassen’, ‘wijnzeeën’ en ‘boterbergen’. De Europese Unie wilde geen voedsel
de voedselster
de voedselster
weggooien. Daarom besliste de Unie in de jaren negentig dat de kwaliteit van het eten belangrijker werd dan de hoeveelheid. Niet enkel op het land, maar ook op zee sloegen de Europese lidstaten de handen in elkaar. Ik ben dus ook een beetje een zeester. Als verschillende landen een doel willen bereiken in hun stukje zee, werken ze best samen. De EU geeft steun aan de vissers en zorgt dat ze niet teveel vangen. Op die manier blijft er nog voldoende vis in de zee over. Jullie merken het, over landbouw en visserij wordt enorm veel beslist door de Europese Unie.
17
1. over deze ster Lees of beluister het verhaal van de voedselster. Zijn onderstaande uitspraken juist of fout? Als ze fout zijn, leg ook uit waarom. a. De Europese landen werkten na Wereldoorlog II samen rond landbouw om hongersnood te vermijden. ❏ JUIST
❏ FOUT
Waarom:
b. Europa zorgde ervoor dat de consumenten (de mensen die eten kopen in de winkel) een hoge prijs moesten betalen en de producenten (de landbouwers die voedsel voortbrengen) een lage prijs kregen. Zo was iedereen tevreden. ❏ JUIST
❏ FOUT
Waarom:
c. Er waren overschotten van voedingsproducten, zoals boter en melk. Dit kwam omdat de landbouwers lui waren en geen zin hadden om alle voedsel te verkopen. ❏ JUIST
❏ FOUT
Waarom:
d. De Europese Unie zorgt ervoor dat de vissers hun vangst beperken omdat het ongezond is voor mensen om teveel vis te eten. ❏ JUIST Waarom:
18
❏ FOUT
Landbouwers in de EU Bekijk de grafiek hieronder en beantwoord de vragen. a. Welke twee landen hebben het grootste aantal landbouwers?
België Bulgarije Cyprus Denemarken Duitsland Estland Finland Frankrijk Griekenland Hongarije Ierland Italië Kroatië Letland Litouwen Luxemburg Malta Nederland Oostenrijk Polen Portugal Roemenië Slovenië Slowakije Spanje Tsjechië Zweden
Bron: Eurostat agriculture, forestry and fishery – edition 2019
b. Welke twee landen hebben het minste aantal landbouwers?
0
500.000
1.000.000
1.500.000
de voedselster
2. ontdek meer
W ist je da t. .
er ong e boerd veer 10,5 m erijen iljoen in de Unie z Europ ijn. ese
2.000.000
Ontcijfer het geheimschrift De Europese Unie wil er voor zorgen dat er voldoende gezond voedsel is voor iedereen. Maar de EU wil ook dat landbouwers hun boterham verdienen. Daarom krijgen steeds meer boeren steun om op een andere manier geld te verdienen met hun boerderij. Ontcijfer het geheimschrift en kom te weten waarover dit gaat.
a
b
c
j
k
l
d
e
f
m
n
o
g
h
i
p
q
r
s v
w t
u
z
x y
Wat is de vertaling van het geheimschrift: Weet je ook wat dit betekent:
19
Streekproducten De Europese Unie beschermt bepaalde voedingsmiddelen die enkel in een bepaalde streek gemaakt worden. Ken je bijvoorbeeld de ‘Geraardsbergse mattentaart’? Andere streekproducten zijn wel bekend in een bepaalde streek maar worden (nog) niet erkend door de Europese Unie. Verbind de West-Vlaamse streekproducten met de correcte naam.
a❍
❍ 1 Torhoutse mosterd
b❍
❍ 2 West-Vlaamse bloelink
c❍
❍ 3 Avelgemse perentaart
d❍
❍ 4 Boerenpaté uit Veurne
e❍
❍ 5 Klaaskoeken uit Zuid-West-Vlaanderen
f❍
❍ 6 De Poperingse Mazarinetaart
20
g❍
❍ 7 Gekapte vloerpistolet
h❍
❍ 8 Houtlandse koffie
W ist je dat. .
er een co de op all e eieren ve rkocht in de EU staat? Via die code weet je de oors prong va n dat ei. Als ee n bepaald ei bijvoorbe eld een s lechte bacterie bev alle eiere at, kan je zo n opspore n van deze lfde boerd die erij komen. Z o komt o nz gezondh eid niet in e gevaar!
De Europese Unie wil met haar landbouwbeleid inzetten op voldoende en kwalitatief voedsel. Het ondersteunen van ‘biologische landbouw’ is hierbij een belangrijk onderdeel. Dit wil zeggen dat boeren geen chemische stoffen gebruiken om voedsel te produceren, meer rekening houden met het milieu en inzetten op duurzaamheid. Ook boer Karel koos ervoor om de stap te zetten naar biologische landbouw. Bekijk het filmpje en beantwoord de vragen: a. Waarom koos boer Karel voor biologische landbouw?
de voedselster
Biologische landbouw
b. Hoe lang duurt het om een stuk grond voor te bereiden op biologische teelt?
c. Pas wanneer de biologische producten van boer Karel aan alle voorwaarden van de Europese Unie voldoen, krijgen zij het biolabel. Weet jij hoe dit label er uit ziet? Omcirkel het juiste antwoord.
Naast het geven van richtlijnen aan de bioboeren, moedigt de Europese Unie haar burgers ook aan om er een gezonde levensstijl op na te houden. Dit doet ze door het steunen van verschillende campagnes. Bekijk de campagnevideo’s en probeer te achterhalen wat de EU hiermee wil bereiken.
3. jij krijgt het woord Vind jij het belangrijk om bioproducten te kopen? Waarom wel of waarom niet?
21
4. sterrenquiz a. Waarom besloten de Europese lidstaten op een bepaald moment om samen te werken rond landbouw en visserij?
b. Noem een West-Vlaams streekproduct dat erkend wordt door de Europese Unie.
c. De Europese Unie wilt voldoende en kwalitatief voedsel voor haar burgers. De ondersteuning van boeren die willen omschakelen naar bio is hierbij zeer belangrijk. Maar wat is biologische landbouw precies?
d. Hoe probeert de Europese Unie de burgers te motiveren om gezond te leven?
e. Hoeveel landbouwbedrijven zijn er in heel de Europese Unie? a. Ongeveer 5,2 miljoen b. Ongeveer 10,5 miljoen c. Ongeveer 15,7 miljoen
5. extra sterrenstof Zin om nog meer te leren over het Europese landbouwbeleid? Dat kan! “Het verhaal van drie generaties boeren”, een verhaal over een landbouwersfamilie in Normandië, leert je alles over de geschiedenis van het Europese landbouwbeleid. Je kan het volledig online raadplegen op bestanden.west-vlaanderen.be/ webshop/hetverhaalvan3generatiesboeren.pdf. Veel leesplezier!
Beantwoord deze vijf quizvragen! Heb je alle antwoorden juist? Dan verdien je de tweede ster voor je Europese identiteitskaart!
22
Goeiedag, ik ben de Grensster. Ik zorg dat de grenzen tussen de verschillende lidstaten zoveel mogelijk vervagen, zodat je bijvoorbeeld gemakkelijk van het ene naar het andere land reist. Mijn verhaal start bij het begin van de Europese samenwerking. Toen stonden er grensposten tussen de landen en bleven de slagbomen dicht, tot je door de controle was. Voor vrachtwagenchauffeurs die verschillende grenzen over moesten, was dit heel lastig. Telkens opnieuw stonden zij in lange files aan de grens aan te schuiven. Daarbovenop zorgde al het papierwerk voor extra tijdsverlies. Ook voor de Europese burgers was het
de grensster
de grensster
leven helemaal anders met gesloten grenzen. Kocht je op reis bijvoorbeeld wijn, dan moest je daar belastingen op betalen wanneer je terug naar huis ging. En omdat sommige producten in het ene land veel goedkoper waren dan in het andere, ontstonden smokkelpraktijken aan de grens. Daarom besloten de Europese leiders om een Europese interne markt te creĂŤren. Dit wil zeggen dat producten, mensen, diensten en geld vrij de grenzen over zouden kunnen. Op 1 januari 1993 werd dit een feit: de grenzen tussen de Europese lidstaten gingen toen open! Dit is voor bedrijven veel gemakkelijker. Hun vrachtwagens kunnen nu vlot de grens over. Ook voor de Europese burgers heeft dit veel voordelen. Iedere EU-burger kan nu gaan wonen, gaan winkelen, werken of studeren in eender welk EU-land.
23
1. over deze ster Lees of beluister het verhaal van de grensster en beantwoord de vragen. a. Vul aan: In de
kunnen producten, personen, diensten en geld vrij bewegen.
b. Sinds wanneer zijn de grenzen effectief open?
c. Wat is er voor de Europese bedrijven sindsdien eenvoudiger geworden?
d. Wat is er voor de Europese burgers sindsdien eenvoudiger geworden?
Sinds het openen van de grenzen kunnen producten, personen, diensten en geld vrij bewegen. Verbind de uitspraken met de juiste categorie.
Adam:“Joepie! Na het afronden van mijn eerste jaren aan de universiteit in Gent, start ik volgend schooljaar aan de Tsjechische universiteit. Dankzij de Europese Unie kan ik daar een jaar gaan studeren. Spannend!”
Sofie: “Wist je dat onze aardappelen, diepgevroren en verwerkt als frietjes, enorm populair zijn in de EU? Als vrachtwagenchauffeur van Belviva breng ik ze overal naartoe!”
24
❍ Vrij verkeer van diensten
❍ Vrij verkeer van kapitaal
Anna: “Deze zomer ga ik met mijn mama, papa en zus naar Griekenland. We boekten onze vlucht via Ryanair omdat de tickets zo het goedkoopst waren”
❍ Vrij verkeer van personen
Oscar: “Ik woon als Belg in Finland en neem vanavond mijn Finse vrienden mee uit eten. Voor we vertrekken moet ik eerst nog geld afhalen. Gelukkig is dit dankzij de Europese Unie heel gemakkelijk!”
❍ Vrij verkeer van goederen
Het Europese wegennet De Grensster zorgt ervoor dat auto’s vlot tussen de verschillende landen kunnen reizen. We hebben hiervoor dus goede wegen, tunnels en bruggen nodig die niet stoppen aan de grens. Europa geeft hiervoor veel geld uit. (tip: je mag voor deze oefening een wegenkaart of internet gebruiken). a. Sommige snelwegen hebben een cijfer met een E ervoor. Dat betekent dat het Europese wegen zijn, die door verschillende landen lopen. Welke E-snelwegen lopen door West-Vlaanderen? Duid ze ook aan op het kaartje.
de grensster
2. ontdek meer
b. Als je van Brussel naar Parijs rijdt met de wagen, welke E-weg kan je dan bijna de hele weg volgen?
Zoek het antwoord op onderstaande vragen op het internet. a. Hoe heet de hogesnelheidstrein (HST) in Frankrijk?
b. Hoe heet de HST die van Brussel naar Parijs rijdt?
c. Hoe heet de HST die van Brussel naar Londen rijdt?
d. De tunnel onder het kanaal (tussen Frankrijk en Verenigd Koninkrijk) noemen ze wel eens de ‘Chunnel’. Waar komt die naam vandaag? Kan je met de auto door die tunnel rijden?
e. In de Nederlandse provincie Zeeland is de Schelde opgesplitst in 2 delen: de Oosterschelde en de Westerschelde. Hoe raak je van de ene oever naar de andere? Zoek hoe dat kan bij de Westerschelde en de Oosterschelde. Westerschelde
Oosterschelde
W ist je dat. .
de hoges nelheidstr ein in België op sommige stukken 300 k m per uu r rijdt?
25
Toerisme in West-Vlaanderen Door de open grenzen is het gemakkelijk voor toeristen om naar een andere streek te reizen. Ook voor onze provincie West-Vlaanderen levert dat veel bezoekers op. a. Aan welke twee landen grenst de provincie West-Vlaanderen?
b. Bekijk de grafiek. Ze toont waar toeristen die de Westhoek bezoeken vandaan komen. - Uit welke drie landen, behalve België, zakken de meeste toeristen naar de Westhoek af?
- Welk buurland van België staat niet in de grafiek?
- Een groot deel (bijna één vierde) van de bezoekers in de Westhoek zijn Britten. Waarom komen ze zo massaal naar de Westhoek denk je?
de euro Door de open grenzen kan je makkelijker inkopen doen in andere EU-landen. En je kan er in de meeste landen ook met de euro betalen. Alle eurolanden mogen 1 zijde van de euromunten zelf ontwerpen. Hieronder vind je enkele voorbeelden. Weet je uit welk land ze komen?
a.
b.
c.
d.
e.
W ist je dat. .
f.
Er minis taatjes z ijn die ge van de E en uropese Unie, ma lid zijn euro geb ar toch d ruiken? V e oorbeeld zijn San en hierva Marino, n Monaco, Vaticaan Andorra stad. en
26
Waarom is het interessant voor jou dat de grenzen in de Europese Unie open zijn?
de grensster
3. jij krijgt het woord
4. sterrenquiz 1. Waarom beslisten de Europese leiders om de grenzen te openen?
2. Sinds 1993 zijn de grenzen open. Er kwam vrij verkeer van vier verschillende zaken. Welke?
3. In welk jaar zijn we beginnen betalen met de euro? 4. Juist of fout: op de munt van 2 euro van Ierland, staat een trompet afgebeeld.
5. Welke uitspraak is fout: a. Niet alle EU-lidstaten hebben de euro als officiële munt. b. Tot 1993 waren er grensposten met gesloten slagbomen tussen de EU-lidstaten c. Als Europees burger mag je niet zomaar gaan werken in een andere EU-lidstaat.
5. extra sterrenstof Weet jij in welke landen van de Europese Unie we betalen met de euro? Speel het spel “Eurozone” op de website www.toporopa.eu en ontdek ze allemaal!
Beantwoord deze vijf quizvragen! Heb je alle antwoorden juist? Dan verdien je de derde ster voor je Europese identiteitskaart!
27
de regioster Hoi! Ik ben de Regioster! Ik wil ervoor zorgen dat het in alle Europese regio’s goed is om te leven. De Europese Unie is dan wel een welvarend gebied, maar niet alle Europese regio’s zijn even rijk. Ik wil dat er goed onderwijs is voor alle Europese jongeren, genoeg werk, goede autowegen enzovoort. De Europese Unie voorziet daarvoor geld, ook wel ‘fondsen’ genoemd. Regio’s kunnen dit geld gebruiken voor projecten die zorgen voor meer welvaart. Want als alle regio’s sterk zijn, dan is de Europese Unie ook sterk! Mijn stervrienden van de Europese vlag noemen me een ‘bruggenbouwer’. Dat komt omdat ik ervoor zorg dat regio’s over de grenzen heen samenwerken. Op die manier komt er overal meer welvaart in de EU. Graag vertel ik je in dit hoofdstuk meer over de projecten die de EU zoal steunt.
28
a. Noteer hieronder in 1 zin welk probleem de Regioster probeert op te lossen.
b. Op deze Europese kaart zie je de verschillende Europese regio’s. De rijkste regio’s zijn donderblauw gekleurd, de armste regio’s paars. - Welk deel van Europa is het armst? Je mag een windstreek gebruiken (Noord/Oost/Zuid/West) om te zeggen om welke regio‘s het gaat.
de regioster
1. over deze ster
- In welke landen liggen de meeste rijke regio’s?
W ist je dat. .
West‘Westhoek’ in ed ging met de Ieper veel go ad zo st et ni de r het vroege streek rond e di g ee kr m aaro Vlaanderen? D . Met ld ge es pe Euro ld ge dat Europees e w eu ni kwamen meer wegen, was er het aandacht voor ort. vo zo toerisme en de is en ss Ondertu maal streek er hele bovenop.
29
2. ontdek meer Europese projecten Er zijn heel wat projecten uit onze streek die Europese steun krijgen. Verbind de verschillende projectnamen met de juiste beschrijving en de juiste foto.
Fietsbieb
Plattelandsontwikkeling
De kinderbrouwerij
The Box
Kansen voor alle kinderen
Noordzeeregio
Dit project ondersteunt kansarme gezinnen met jonge kinderen op het platteland. Door leuke workshops in de buurt aan te bieden proberen de initiatiefnemers gezinnen uit hun isolement te halen. Daarnaast zetten ze ook in op het laagdrempelig maken van kinderopvang. Dit project loopt al in meer dan 12 gemeenten, waaronder Roeselare, Landegem en Pittem.
Zin in oude volksspelen (zoals touwtrekken en zaklopen), doe-wandelingen, zoektochten of een dansvoorstelling? Het kan allemaal in dit project in Reningelst. Hiervoor werd een oude dorpsbrouwerij omgebouwd tot heuse speelplek. Je kan langsgaan met je gezin of met de hele klas.
Als jonge ondernemer is het niet makkelijk om je eigen zaak op te starten. Er zij veel kosten aan verbonden en veel jonge ondernemers hebben schrik om eraan te beginnen. Via dit project in Brugge krijgen ondernemers de kans om hun grote droom al even uit te testen en een handelspand tijdelijk in te richten als hun eigen zaak.
Wanneer regio’s uit verschillende EU-landen samenwerken, spreekt men over een ‘interregionaal programma’. WestVlaanderen heeft er maar liefst vijf. In dit voorbeeld werken 49 regio’s uit zeven verschillende landen rond de Noordzee samen. Ze bundelen hun krachten om bijvoorbeeld projecten uit te werken die streven naar een beter milieu.
In veel landen zijn de mensen die op het platteland wonen armer dan de inwoners van grote steden. Om te vermijden dat de kloof tussen stad en platteland groter wordt, steunt de Europese Unie projecten die landelijke dorpen willen vernieuwen. In West-Vlaanderen gaat het over Houtem, Mesen, Zillebeke en Keiem.
Het kopen van een kinderfiets is voor veel gezinnen duur. Ook zijn uitstapjes veel moeilijker als niet elk gezinslid een fiets heeft. Daarom werd dit project in het leven geroepen. Hier kan je voor maar 20 euro een fiets lenen voor een heel jaar lang. Het systeem bestaat al in 25 West-Vlaamse gemeenten waaronder Beernem, Torhout, Tielt, Harelbeke en Gistel.
Benieuwd naar nog meer voorbeelden? Neem dan snel een kijkje op de website “wat Europa voor mij doet” op whateurope-does-for-me.eu.
30
W ist je dat. .
Luxemburg, het rijkste la nd van de Europese Unie, wel tie n keer rijker is dan Bulgarije, he t armste EU-land.
De EU wil dat het in alle regio’s aangenaam om te leven is. Er moeten degelijke scholen zijn, mensen moeten een goede job kunnen vinden, het milieu moet gezond zijn, enz. Omdat niet alle regio’s het even goed hebben moeten we elkaar steunen. Daar worden we allemaal beter van. Die Europese steun is gebaseerd op een belangrijke Europese waarde.
M=S
-K -N
-K +i
G=T
de regioster
Rebus
-F -land
a. Over welke waarde hebben we het? Los de rebus op en je vindt het juiste antwoord.
b. Wat betekent het?
3. jij krijgt het woord
Vind je het goed dat minder rijke streken in Europa extra steun krijgen? Waarom wel of waarom niet?
31
4. sterrenquiz 1. Juist of fout? Vlaanderen is één van de armste regio’s in de Europese Unie.
2. Geef een voorbeeld van een project in West-Vlaanderen dat steun krijgt van de Europese Unie.
3. Welk land is het rijkste land van de Europese Unie? 4. Leg uit: Interregionaal programma.
5. Geef twee EU-lidstaten met veel arme regio’s.
5. extra sterrenstof De Europese Unie ontwikkelde een leuke game om bij te leren over het regionaal beleid. Als echte avonturier reis je doorheen 6 verschillende regio’s. Tijdens deze speurtocht voer je opdrachten uit om aanwijzingen te verzamelen. Kraak jij op het einde de code? Je vindt het spel op ec.europa.eu/regional_policy/sources/edu/webdocu/partners/?fullscreen.
..
at W ist je d
deel groot n het n e e e a e Uni eeft a ropes arpot uitg at hier om u E e d a pa veel Het g aar s van h al beleid? ro. Enorm u e na regio 0 miljard 35 a n j i b dus. geld
32
Beantwoord deze vijf quizvragen! Heb je alle antwoorden juist? Dan verdien je de vierde ster voor je Europese identiteitskaart!
Hallo! Mijn goede vriend de Grensster vertelde jullie al over het wegvallen van de grenzen in de Europese Unie. Die open grenzen zijn erg fijn voor burgers en voor ondernemers, maar jammer genoeg maken ze het misdadigers ook vaak makkelijker. Vroeger kon de politie de grens niet zomaar oversteken. Wanneer misdadigers een overval pleegden in BelgiĂŤ en dan snel naar Nederland of Frankrijk vluchtten, kon de Belgische politie hen niet achtervolgen over de grenzen. Om hier iets aan te doen, ben ik er gekomen: de Veiligheidsster! Ik laat de politie van alle EU-landen samenwerken. Zo kunnen Belgische agenten nu ook in Nederland de achtervolging verderzetten. Door de samenwerking vinden we sneller gestolen wagens of vermiste personen terug over de landsgrenzen heen. Kortom: ik maak het leven in de Europese unie veiliger!
de veiligheidsster
de veiligheidsster
33
1. over deze ster Lees eerst de artikels hieronder. Probeer dan de vetgedrukte woorden terug te vinden in het woordenraster onderaan en doorstreep ze. Je moet alleen horizontaal en verticaal zoeken, maar woorden kunnen wel omgekeerd staan. Heb je alles gevonden? Dan ontdek je een spreuk over veiligheid met de overgebleven letters.
“In 1980 was er in mijn gemeente Knokke een grote bankoverval. Wij hadden de overvaller bijna te pakken, toen hij opeens de grens met Nederland overstak. En in die tijd mocht de Belgische politie nog niet over de grens. De dief is dus ontsnapt voordat de Nederlandse politie ter plaatse was. Jammer! Nu is er veel veranderd. Sinds 1993 mag een Belgische agent de overvaller wel blijven volgen in de buurlanden. Natuurlijk verwittigen we meteen de politie van dat land zodat zij die dieven in de boeien kunnen slaan!”
“Goed dat we nu eindelijk samenwerken met de politiediensten van de meeste EU-landen. Wist je dat we die Europese samenwerking hebben afgesproken in Schengen, een stadje in Luxemburg? In dat akkoord van Schengen staat dat de politiecomputers van Europese landen met elkaar verbonden worden. Als de politie van Frankrijk nu bijvoorbeeld een persoon zoekt, of een gestolen wagen, of als de smokkel van drugs wordt ontdekt, zien we dat ook meteen in de andere landen!”
a. Welke spreuk blijft over?
-Annie, politiecommissaris
-John, politieagent uit Knokke
“Als misdadigers de grens oversteken, moet de politie dat ook doen, dachten ze in Europa. Daarom is ‘Europol’ opgericht. Europol werkt in de Nederlandse stad Den Haag. Hier wisselen de politiediensten van de verschillende Europese landen informatie uit. Zo is het gemakkelijker om criminele bendes die in meerdere landen actief zijn, bijvoorbeeld in grensstreken zoals rond Menen, tegen te houden.”
“Weet je welk nummer je moet bellen als je hulp nodig hebt? Juist: het noodnummer 112. Het noodnummer werkt niet alleen in België, maar ook in andere landen van de Europese Unie. Op die manier weet je dus steeds met welk nummer je met je telefoon de politie of hulpdiensten kan bereiken. Ook als je bijvoorbeeld op reis bent. Gemakkelijk, toch?”
a. Wat betekent de spreuk?
-Joris en Yasin, ambulanciers uit Brugge
-Jean-Pierre, politieagent uit Menen
T
V
F
E
H E
E
I
I
L
D
E
I
G
D
E
B
E
R
K L
J
N E
E
D
O
O
F
N P
T
N O
O
E O
O
N N P
E
R
I
H O E
M A
R U R
N E
E
D
E
A
B
A
A
R
D
G
E
N E R E
I
E
I
I
G
A
R
E
G
T
N M
U R
S
O
U W
T
I
L
O
P
U R
M M U N D N S
L
C
O
L
E
E
N
E
K T
D
K O
E
O M
O
N T
E
O
H E
N G
E
N S
W ist je dat. . als je met een mer gsm het num de 112 belt, politiediensten r je weten vanwaa belt?
34
Europese samenwerking van de West-Vlaamse politie De politie uit West-Vlaanderen werkt vaak samen met politiediensten uit andere landen. Wat houdt dat in? Beantwoord deze vragen. (tip: je kan hiervoor een atlas of internet gebruiken). a. Onze West-Vlaamse politieagenten moeten regelmatig samenwerken met agenten uit twee andere landen. Welke landen?
b. In de West-Vlaamse streek rond Kortrijk plegen dieven uit Noord-Frankrijk soms inbraken. Daarom werkt onze politie samen met de Franse politie. Ze gaan bijvoorbeeld samen op patrouille om te controleren of iedereen zich aan de regels houdt. - Kijk even in je atlas of op het internet en zoek vijf andere West-Vlaamse steden die dicht bij de Franse grens liggen.
de veiligheidsster
2. ontdek meer
- Kan je ook vijf Franse steden vinden die grenzen aan West-Vlaanderen?
c. Mensen op de vlucht worden soms geholpen door ‘mensensmokkelaars’. Dat zijn bendes die veel geld vragen om mensen illegaal over de grens te krijgen. In ons land verstoppen vluchtelingen zich in hun wanhoop soms in de laadruimte van vrachtwagens, in de hoop zo de Noordzee te kunnen oversteken. - Naar welk land proberen ze te geraken?
- Ze doen dat meestal via de grootste haven van West-Vlaanderen. Welke is dat?
e
im
e
cr
en
e
im
sc
cr
35
Veilig op het internet Op het internet vinden we heel veel informatie. Tegelijk laten we ook veel informatie over onszelf achter. Om onze gegevens te beschermen, maakte de Europese Unie wetten over privacy. Bekijk de video over de privacywetgeving en maak de oefening. Zijn onderstaande uitspraken juist of fout? Als de uitspraken fout zijn, leg ook uit waarom. a. De nieuwe privacywet werd door de Europese Unie ingevoerd in 2018. ❏ JUIST
❏ FOUT
b. Bedrijven en organisaties moeten enkel de regels volgen als het gaat over persoonlijke gegevens die je online deelt. ❏ JUIST ❏ FOUT
Waarom:
Waarom:
c. De foto op je identiteitskaart mag enkel voor herkenning gebruikt worden wanneer je hiervoor toestemming geeft.
d. In een privacyverklaring staat vermeld wie je gegevens verzamelt, waarvoor ze gebruikt worden, of ze gedeeld worden, hoe lang ze bijgehouden worden, hoe je ze kan verbeteren of wissen en hoe je eventueel een klacht kan indienen.
❏ JUIST
❏ FOUT
Waarom:
❏ JUIST
❏ FOUT
Waarom:
e. Wanneer je een foto deelt, dan staat deze voor altijd online. Je kan niet vragen om deze te laten wissen. ❏ JUIST
❏ FOUT
Waarom:
f. De gegevensbeschermingsautoriteit bekijkt of bedrijven en organisaties jouw gegevens op een juiste manier verzamelen. ❏ JUIST
❏ FOUT
Waarom:
3. jij krijgt het woord Moet elk land haar eigen politiedienst houden of zou er beter één grote Europese politiedienst komen? Leg uit.
36
1. Juist of fout? Dat de politiediensten van de Europese lidstaten meer met elkaar zouden samenwerken, werd afgesproken in Schengen. Dit is een stadje in Luxemburg.
2. Hoe heet de Europese organisatie voor politiesamenwerking?
3. Hoe zorgt de Europese Unie ervoor dat onze persoonlijke gegevens online beschermd worden?
de veiligheidsster
4. sterrenquiz
4. Wat is het Europese noodnummer?
5. Wat is een privacyverklaring?
5. extra sterrenstof Benieuwd naar nog meer informatie over de Europese politiesamenwerking? Neem dan zeker eens een kijkje op deze website: www.europol.europa.eu/nl/about-europol
W ist je dat. .
k aan Unie oo e s e p denkt? o r de Eu verkeer t e h in id mensen veilighe agne wil p m a c alcohol De BOB m geen o n e ig t de auto overtu ls je me gne in a n e k in te dr campa dat die hebben rijdt. Om uccesvol was, s o z den nu België pese lan ie in o r u E e ander heet d n in BOB. Al ‘Sam’ e ook een b r o eeld o v ij b k Frankrij ul’. urg ‘Rao Luxemb
Beantwoord deze vijf quizvragen! Heb je alle antwoorden juist? Dan verdien je de vijfde ster voor je Europese identiteitskaart!
37
de milieuster Hey, ik ben de Milieuster! Ik weet alles over de omgeving waarin dieren, planten en mensen leven. Voor de Europese Unie ben ik zeer belangrijk, want milieuproblemen lossen we beter samen op. Stel: er komt gif in de Donau ergens in Duitsland. Dan stroomt het vuile water door naar andere EU-lidstaten zoals Oostenrijk, Slowakije, Hongarije, Kroatië, Bulgarije en Roemenië. Om het water in onze rivieren proper te houden, werken de Europese lidstaten dus best samen. Hetzelfde geldt voor de opwarming van ons klimaat: de gevolgen hiervan voelen we wereldwijd. De Europese Unie heeft een groot plan om zowel een verdere opwarming van ons klimaat tegen te gaan, als de kwaliteit van onze lucht, water en grond zoveel mogelijk te verbeteren. Dit plan heet de “Europese Green Deal” en wil een zo gezond mogelijke leefomgeving voor planten, dieren en mensen in Europa.
38
de mileuster
1. over deze ster Lees of beluister het verhaal van de milieuster en beantwoord de vraag. Wat is de “Europese Green Deal’?
2. ontdek meer Rebus Waarom werkt de Europese Unie aan een beter leefmilieu? Ontcijfer de rebus. V+
-E
S+
-R
+T
ES=IE
-H
-N
A = EN
Omgaan met het milieu Bekijk het filmpje ‘omgaan met het milieu’ en los de vragen op. 1. Drie milieuproblemen brengen het ecosysteem aarde in gevaar. Link het probleem aan de juiste uitleg.
Milieuaantasting
De voorraden in de natuur (bijvoorbeeld water) nemen af omdat we als mens er te veel of slecht gebruik van maken.
Milieu-uitputting
Door afval in de natuur te gooien, brengen we kringlopen in de war.
Milieuvervuiling
Door menselijke activiteiten verdwijnt de natuurlijke leefomgeving van planten en dieren.
2. Leg uit: landdegradatie
W ist je dat. .
• De Indiase stad Gurug ram de meest ve rvuilde stad ter wereld is? • Het 20 tot 25 jaar duu rt vooraleer w eggegooid kauwgom is afgebroken ?
39
De Europese Unie en het milieu De Europese Unie neemt allerlei maatregelen om het milieu te beschermen. Hieronder staan enkele voorbeelden Verbind de uitleg met de juiste foto:
Een milieuvriendelijk product krijgt het Europese Ecolabel. Dat label wordt ook wel ‘de bloem’ genoemd.
Op een nieuw huishoudtoestel, zoals een koelkast of een wasmachine, staat altijd een Europees energielabel. Zo kan je controleren hoeveel energie en water deze verbruikt.
Deze vlag hangt alleen bij Europese stranden, meren of havens waarvan het water en de omgeving proper is.
Oude lampen en elektrische toestellen moeten van Europa weer ingezameld worden voor recyclage. Dan is de cirkel compleet. In België houdt Recupel zich hiermee bezig.
Om minder energie te verbruiken, verbiedt de Europese Unie de verkoop van gloeilampen, zodat deze vervangen worden door energiezuinige lampen.
De Europese Unie besliste dat vanaf 2021 wegwerpplastiek (zoals plastiek bestek, wattenstaafjes en rietjes) verboden is.
De Europese Unie steunt projecten die inzetten op een beter milieu. ‘Clean Sea’ bijvoorbeeld is een project dat kustgebruikers alles bijleert over de oorsprong van afval in de zee, de gevolgen voor het zeeleven en wat ze hier zelf aan kunnen doen. Het is een interregionale samenwerking tussen Oostende en Zuydcoote (Frankrijk).
In de regio Brugge zijn er maar liefst vier verschillende natuurgebieden die horen bij Natura 2000. Dit is een Europees netwerk aan natuurgebieden die door de Europese Unie beschermd worden.
40
L
E
E
N
E
R
G
I
E
L
E
U
C
O
M
M
P
O
E
V
P
M
I
S
E
L
M
B
S
L
U
A
R
O
A
G
A
I
S
A
C
F
L
S
E
L
R
A
N
G
E
B
T
V
O
S
T
I
M
M
R
I
I
C
U
E
I
L
I
M
E
N
E
E
R
M
A
N
S
K
G
ECOLABEL BLOEM ENERGIE VLAG OMGEVING RECUPEL PLASTIEK MILIEU
de mileuster
Kon je alles juist verbinden? Zoek dan nu de woorden die in het vet staan in de tekst in de woordzoeker hieronder en los de vragen op.
a. Welke functie en naam kan je vormen met de overgebleven letters?
b. Weet je ook wat hij/zij precies doet in de Europese Unie?
3. jij krijgt het woord
Hoe overtuig je mensen het best om zorg te dragen voor het milieu?
W ist je dat. .
de Europes e Un met milieura ie in het verleden al te maken kree mpen? Zo on g tsnapte in 20 rode modder 10 een gifti uit een fabri ge ek in Hongar verschillend ije. Er vielen e doden en het goedje Donau tere kwam zelfs cht. in de
41
4. sterrenquiz 1. Leg uit: milieu-uitputting
2. Waarom is het belangrijk dat Europese lidstaten samenwerken rond milieu?
3. Leg uit: het Europese Ecolabel.
4. Welke uitspraak is fout: a. De Europese Unie geeft steun aan projecten die inzetten op een beter milieu. b. De Europese Unie verbiedt wegwerpplastiek. c. De Europese Unie creÍerde een paarse vlag die aangeeft of het water in Europese stranden proper is. d. De Europese Unie heeft haar eigen EU-commissaris die verantwoordelijk is voor de thema’s milieu en klimaat.
5. Wat is de naam van het Europese plan om ons milieu te verbeteren?
5. extra sterrenstof Wil je meer te weten komen over dit thema? Speel dan zeker deze klimaatquiz! Je vindt hem op ec.europa.eu/clima/ sites/quiz/index.html.
Beantwoord deze vijf quizvragen! Heb je alle antwoorden juist? Dan verdien je de zesde ster voor je Europese identiteitskaart!
42
Dag iedereen! Ik ben de Hulpster. Ik sta steeds paraat wanneer mensen in nood zijn, zowel binnen als buiten de Europese Unie. Er zijn verschillende soorten hulp: noodhulp, voedselhulp en hulp aan vluchtelingen. Wanneer een natuurramp de bevolking van een bepaald gebied treft, dan zal de Europese Unie noodhulp bieden. Dit wil zeggen dat ze geld geeft voor voedsel, water, geneesmiddelen en onderdak. Wanneer er hongersnood is in een bepaald gebied (bijvoorbeeld door langdurige droogte), dan voorziet de EU voedselhulp. Dit gaat bijvoorbeeld
de hulpster
de hulpster
om voedselpakketten, of steun aan boeren. Ten derde helpt de Europese Unie ook mensen die hun regio of land ontvlucht zijn. Dan gaat het bijvoorbeeld om opvang van mensen of geld aan onderwijs om na een crisis de lessen zo snel mogelijk terug op te starten. Tot slot zijn er over de hele Europese Unie mensen die zich inzetten binnen het solidariteitskorps. Dit is een team van vrijwilligers dat wordt ingezet bij humanitaire hulpacties.
43
1. over deze ster De hulpster vertelde net over mogelijke hulpacties van de Europese Unie. Wanneer ze directe hulp verleent, zoals het sturen van voedsel, medicijnen of tenten na een natuurramp dan krijgt dit een bijzondere naam. Ken jij de naam van dit soort hulp? Kraak de code door het cijfer te vervangen door de bijhorende letter!
W ist je dat. .
Hiermee kan je de code ontcijferen. A
E
G
H
I
K
L
M
N
O
P
R
S
T
U
W
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16
4
15
8
1
9
5
14
1
de Europ ese Unie en haar lan den sam en de groots te donor van hum anitaire h ulp wereldw ijd zijn.
a.
12
2
-
4
15
7
11
Niet alleen bij rampen komt de Europese Unie tussen. De EU ondersteunt ook landen die willen bouwen aan een betere toekomst op lange termijn. Zo geeft de EU geld aan scholen en ziekenhuizen of om drinkbaar water te voorzien. Hoe heet dit soort hulp? Kraak de code! b.
10
9
14 16
5
6
6
2
7
5
9
3
13
4
15
7
11
2. ontdek meer ECHO ECHO is de afdeling van de Europese Unie die instaat voor de coördinatie van humanitaire hulpacties. Bekijk het filmpje van één van hun acties. Het is belangrijk om vooral naar de beelden te kijken. De ondertitels hoef je niet te lezen. Vul daarna de vragen in.
1. Van welk soort hulp is hier sprake (noodhulp, voedselhulp of hulp aan vluchtelingen)?
2. ECHO is een organisatie die zorgt voor coördinatie van hulpacties en financiële steun. Om hulp ter plaatse aan te bieden, werken ze samen met internationale en lokale organisaties. Met welke organisatie wordt in het filmpje samengewerkt?
3. Welke hulp biedt de organisatie ter plaatse aan?
44
1
2
Mozambique voor de tweede keer in zes weken zwaar getroffen door cycloon
Aanhoudende droogte zorgt voor ernstige hongersnood Juni 2020 | Ethiopië
April 2019 | Mozambique
De aanhoudende droogte in Ethiopië zorgt sinds 2015 voor een groot tekort aan water en voedsel. Omdat er geen regen meer valt, ligt de landbouw stil. Miljoenen inwoners lijden honger. Om voldoende steun te kunnen bieden in de getroffen regio’s, is veel geld nodig. In samenwerking met organisaties als Oxfam, helpt de EU de hongersnood in Ethiopië aan te pakken. Met het geld worden voedselpakketten voorzien. Ook in andere Afrikaanse landen als Somalië, Djibouti, Oeganda en Kenia zorgt de EU voor hulp.
Kort na de zware vernieling door cycloon Idai, treft nu ook cycloon Kenneth het noorden van Mozambique. Bomen, huizen en andere gebouwen werden beschadigd. De bevolking werd geëvacueerd naar noodcentra. De situatie in Mozambique is uiterst zorgwekkend. Duizenden inwoners hebben geen onderdak meer omdat hun huizen onder water staan of compleet verwoest werden. De Europese Unie schiet ter hulp en maakt ongeveer 17 miljoen euro vrij om de mensen te ondersteunen. Het geld gaat naar organisaties zoals Caritas en Oxfam die ter plekke zorgen voor de aankoop van tenten en voedsel.
de hulpster
De EU en Humanitaire hulp
Los de vragen op. De twee artikels horen bij vraag 2 en 3 1. Welk voorbeeld valt onder ‘humanitaire hulp’ a. Controle en hulp bij verkiezingen (A4 – C4 en B6) b. Voedsel voorzien voor slachtoffers van een aardbeving (A11 – E11 en A18 + C18) c. Opleiding van politie (D12 – D13 en A2 – D2)
5. Welke vorm van hulp zal de Europese Unie NIET voorzien wanneer ze ingrijpt in een getroffen gebied: a. Voedsel (B8 – B10 en A16 – E16) b. Onderdak (D2 + D18) c. Speelgoed (A7 – E7 en C14 – C15)
2. Artikel 1 is een voorbeeld van: a. Noodhulp (A17 – E17, A1 – E1 en A12 + E12) b. Voedselhulp (A2 – D2 en B8 – B10) c. Hulp aan vluchtelingen (A16 – D16 en D18 – E18)
6. ECHO is a. De afdeling van de EU die producten en geld voorziet voor bestaande internationale en lokale organisaties (A3 – E3 en A14 – A15) b. De afdeling van de EU die zelf producten en geld naar de noodgebieden brengt (E4, E6 en E8) c. Een organisatie die vrijwilligers uitstuurt voor humanitaire hulpacties (A4 – D4 en B12 – D12)
3. Artikel 2 is een voorbeeld van: a. Noodhulp (C12 – C13 en D15 – D16) b. Voedselhulp (E1 – E3 en A14 – E14) c. Hulp aan vluchtelingen (B18 + B6 – E6) 4. Hoe heet het initiatief van de Europese Unie waarbij jongeren vrijwilligerswerk doen bij humanitaire hulpacties zoals de wederopbouw na een natuurramp? a. Het Europees humanitair korps (B9 en B6) b. Het Europees samenwerkingskorps (B16 – C16 en D18 – E18) c. Het Europees solidariteitskorps (C9 – E9 en E14 – E15)
Heb je alle vragen goed opgelost? Kijk dan nu naar de coördinaten die naast de juiste antwoorden staan. Kleur deze in op het rooster. Wanneer je alles juist inkleurt zie je de naam van een organisatie verschijnen. Het is één van de vele organisaties die humanitaire hulp ter plaatse verleent en hiervoor financiële steun krijgt van de Europese Unie.
1
2
3
7. Welke uitspraak is juist? a. De Europese Unie biedt enkel hulp aan haar eigen EUburgers (A4 – C4 en B6) b. De Europese Unie is samen met haar lidstaten de grootste donor van humanitaire hulp ter wereld (A5 – E5 en A6 + A9) c. De Europese Unie grijpt enkel in bij natuurrampen (B8 – B10 en D12 – D13)
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17 18
A B C D E
De naam van de organisatie is:
45
4. jij krijgt het woord Moet de Europese Unie humanitaire hulp blijven bieden in de toekomst? Waarom wel of waarom niet?
4. sterrenquiz 1. Door de aanslepende oorlog in SyriĂŤ zijn veel mensen op de vlucht. Wanneer de Europese Unie deze mensen helpt, is dit een voorbeeld van: a. Noodhulp b. Voedselhulp c. Hulp aan vluchtelingen 2. Leg uit: ontwikkelingshulp
3. De Europese Unie werkt samen met organisaties die ter plekke hulp bieden. Welke van onderstaande organisaties biedt geen humanitaire hulp? a. Oxfam b. Creafun c. Unicef 4. Juist of fout: Het Europees solidariteitskorps bestaat uit jonge vrijwilligers die helpen bij humanitaire acties
5. Leg uit: ECHO
Beantwoord deze vijf quizvragen! Heb je alle antwoorden juist? Dan verdien je de zevende ster voor je Europese identiteitskaart!
W ist je dat .
umanitaire Unie snel h e s e p ro u ar steun E de dankzij ha n e tt ze in tionale en hulp kan 200 interna n a d r e e aan m nisaties. lokale orga
46
Ciao, Bonjour, Hola, Hallo! Ik ben de taalster. Ik ben dol op al die verschillende talen in de Europese Unie. Mensen vragen me soms of het niet gemakkelijker zou zijn als alle Europeanen eenzelfde taal zouden spreken. Als taalster vind ik net al die verschillende klanken, uitdrukkingen en literatuur een rijkdom van de Europese Unie Wist je dat de Europese Unie 24 verschillende officiĂŤle talen heeft? In het Europese Parlement mag ieder Europarlementslid zijn/haar eigen taal spreken. Je kan je wel voorstellen dat het voor de tolken een hele
de taalster
de taalster
klus is om alles te vertalen! Het is natuurlijk wel belangrijk dat we elkaar ook zonder tolken kunnen verstaan. Daarom wil de Europese Unie dat alle EU-burgers minstens twee andere talen dan hun moedertaal kunnen spreken. En een taal aanleren doe je best vanaf een zo jong mogelijke leeftijd. Bovendien zeggen wetenschappers dat als je andere talen leert, je ook nieuwsgieriger wordt naar andere culturen. En ook dat vindt de Europese Unie belangrijk: dat we elkaar beter leren kennen. En jij? Welke Europese talen spreek jij?
47
1. over deze ster Lees of beluister het verhaal van de taalster en duid aan of de beweringen juist of fout zijn. Als het fout is, noteer dan ook waarom. a. De Europese Unie gebruikt 27 officiële talen. ❏ WAAR
b. De Europese Unie wil dat we al op jonge leeftijd allemaal Engels en Frans leren
❏ NIET WAAR ❏ WAAR
Waarom:
❏ NIET WAAR
Waarom:
c. Nergens ter wereld vind je een gebied waar ze op zo’n kleine oppervlakte zoveel verschillende talen spreken. ❏ WAAR
d. De Europese Unie wil dat we allemaal Engels spreken tegen elkaar. Dat is gemakkelijker.
❏ NIET WAAR ❏ WAAR
Waarom:
❏ NIET WAAR
Waarom:
e. Elk Europarlementslid moet verplicht Engels spreken. ❏ WAAR
❏ NIET WAAR Noteer welke Europese talen jij (een beetje) spreekt: :
Waarom:
2. ontdek meer Hoe goed ken jij de Europese talen? Vul onderstaande vragen in a. Er sluipen vaak vreemde woorden in het Nederlands. Dit zijn vooral Engelse woorden zoals computer, mountainbike en outfit. Vroeger ging het vaak om woorden uit het Frans of Duits. Dat noemen we ‘leenwoorden’. Want we ‘lenen’ ze uit andere talen. Hieronder vind je zes voorbeelden. Uit welke Europese taal komen ze? - Ombudsman (iemand die problemen probeert op te lossen) - Spaghetti
>❏
- Restaurant
Italiaans ❏ Frans ❏ Spaans ❏ Duits ❏ Zweeds ❏ Tsjechisch
Italiaans ❏ Frans ❏ Spaans ❏ Duits ❏ Zweeds ❏ Tsjechisch
- Amigo (ander woord voor ‘vriend’) - Pils (een biertje)
>❏
>❏
>❏
>❏
Italiaans ❏ Frans ❏ Spaans ❏ Duits ❏ Zweeds ❏ Tsjechisch
Italiaans ❏ Frans ❏ Spaans ❏ Duits ❏ Zweeds ❏ Tsjechisch
Italiaans ❏ Frans ❏ Spaans ❏ Duits ❏ Zweeds ❏ Tsjechisch
- Langlaufen (met ski’s door de sneeuw wandelen)
>❏
Italiaans ❏ Frans ❏ Spaans ❏ Duits ❏ Zweeds ❏ Tsjechisch
WOORDEN BOEK
WOO
RDE
EK N BO
b. Ken jij West-Vlaamse woorden die uit een andere taal komen? Geef een paar voorbeelden. Uit welke taal komen die leenwoorden vooral? Hoe zou dat komen?
W ist je dat..
- 1 op 20 Europeanen Nederlands als moedertaal heeft? - De Roemeense taal 1700 jaar oud is?
48
de taalster
Spreekwoorden Niet alleen in het Nederlands bestaan er heel wat spreekwoorden, ook in andere Europese talen komen ze voor. Sommige spreekwoorden bestaan zelfs in meerdere talen. Een bekend voorbeeld is “de appel valt niet ver van de boom”.Hieronder zie je dit spreekwoord in vijf andere Europese talen. Link het spreekwoord aan de juiste taal. Æblet falder ikke langt fra stammen. ❍
❍ Duits
Nem esik messze az alma a fájától.
❍
❍ Litouws
Obuolys nuo obels netoli rieda.
❍
❍ Zweeds
Der Apfel fällt nicht weit vom Stamm. ❍
❍ Deens
Äpplet faller inte långt från trädet.
❍ Hongaars
❍
Woordraster In de Europese Unie zijn er 24 officiële talen. In het Europees Parlement mag iedereen in zijn eigen taal spreken. De vertalers zorgen ervoor dat iedereen begrijpt wat er verteld wordt. De officiële EU-talen zijn: Bulgaars, Deens, Duits, Engels, Ests, Fins, Frans, Grieks, Hongaars, Iers, Italiaans, Lets, Litouws, Maltees, Nederlands, Pools, Portugees, Roemeens, Sloveens, Slowaaks, Spaans, Tsjechisch, Kroatisch en Zweeds. Zoek al deze talen in het raster: horizontaal, verticaal of diagonaal in beide richtingen. Pas op: je mag letters meermaals gebruiken! P
K
C
N
P
J
B
W
P
F
H
Z
C
J
K
R
O
A
T
I
S
C
H
W
X
H
I
X
O
Q
L
E
F
G
G
R
I
E
K
S
F
Z
D
V
N
X
N
S
B
B
L
T
T
A
F
C
R
T
Y
D
S
I
U
N
R
S
G
X
P
U
F
X
A
N
L
U
V
N
A
J
Y
S
T
V
T
Z
W
E
E
D
S
T
Q
B
C
N
I
W
A
E
Q
O
L
W
L
G
X
C
A
N
L
P
U
O
X
R
Y
E
V
F
U
D
L
T
P
E
N
F
W
G
I
F
A
L
V
W
P
E
O
F
G
X
S
L
Q
R
N
Z
E
P
S
V
C
G
O
A
A
C
T
Y
F
B
Z
C
T
E
G
U
E
O
M
A
L
T
E
E
S
O
N
Q
E
P
A
A
B
U
X
G
P
F
I
X
T
M
J
Y
E
N
R
N
N
S
N
L
T
O
U
L
N
K
R
R
A
W
N
Q
L
H
L
C
H
E
R
S
S
P
U
D
T
S
I
U
Y
L
S
R
S
S
G
X
O
P
H
N
F
Q
P
O
H
O
N
G
A
A
R
S
V
X
B
U
T
S
B
O
O
R
T
U
A
W
V
J
B
O
G
V
A
R
L
T
S
J
E
C
H
I
S
C
H
O
J
X
H
G
Z
F
J
Officiële EU-talen Bekijk de grafiek en beantwoord de vragen a. Welke taal is voor de meeste Europeanen de moedertaal?
b. Hoeveel procent van de Europese bevolking heeft het Pools als moedertaal?
c. Hoeveel talen vallen onder de categorie ‘andere’?
49
3. jij krijgt het woord Vind jij dat alle kinderen in de Europese Unie op jonge leeftijd verplicht een tweede taal moet leren? Waarom wel of waarom niet?
4. sterrenquiz 1. Hoeveel officiële talen zijn er in de Europese Unie? 2. Juist of fout: In de Europese Unie spreken de meeste mensen Engels als moedertaal.
3. Leg uit: leenwoorden
4. Op welke dag valt de ‘Europese dag van de talen’? 5. Welke taal spreken de volksvertegenwoordigers in het Europees Parlement?
5. extra sterrenstof Hallo! Ciao! Bonjour! In hoeveel talen kan jij ‘hallo’ zeggen? Speel dit online spel en leer ze allemaal! Website: europa.eu/learning-corner/eu-puzzle_nl Kan je maar niet genoeg krijgen van taal? Surf dan snel naar de website van de Europese talendag: edl.ecml.at. Hier vind je leuke taalspelletjes, een talenquiz, dialogen in verschillende Europese talen en nog veel meer! Let op: veel spelletjes zijn in het Engels.
W ist je dat. .
ptember ar op 26 se ja k el ie rt? n U e ’ organisee de Europes van de talen ag in d e om es d p lenrijk een ‘Euro t om onze ta en om m al Een idea ! jes te zetten de bloemet
50
Beantwoord deze vijf quizvragen! Heb je alle antwoorden juist? Dan verdien je de achtste ster voor je Europese identiteitskaart!
Aangenaam, ik ben de Cultuurster. Ik zet onze rijke Europese cultuur in de schijnwerpers. Want de Europese Unie, daar zit muziek in! En niet alleen muziek, ook schilderkunst, dans, film, monumenten en nog veel meer! De Europese Unie wil al dit moois beschermen en stimuleert de kunsten en creatieve sector. Zo krijgt jaarlijks één of meerdere steden de titel van Europese Culturele hoofdstad. Een hele eer, want dit zorgt voor meer aandacht voor het historisch erfgoed en de stedelijke architectuur in de stad. Bovendien lokt zo een titel ook meer toerisme. In 2002 kreeg Brugge deze titel. De stad organiseerde toen
de cultuurster
de cultuurster
allerlei tentoonstellingen, concerten en andere festiviteiten. De Europese Unie geeft elk jaar ook een prijs aan aanstormend muzikaal talen. En ook de film –en tv wereld worden niet vergeten. Europese tv- en filmmakers kunnen hun Europees geld krijgen voor de productie van hun serie of film.
51
1. over deze ster Lees of beluister het verhaal van de cultuurster en beantwoord de vragen a. Waarom is het krijgen van de titel ‘Europese culturele hoofdstad’ belangrijk voor een stad?
b. Zoek op: Welke steden zijn dit jaar Europese culturele hoofdstad?
2. ontdek meer Europese steun voor muziek en films De Europese Unie reikt elk jaar een talent award uit voor nieuw opkomend muzikaal talent in de EU. Kijk op de website musicmoveseuropetalentawards.eu en zoek welke artiesten dit jaar genomineerd zijn voor deze award.
Naast muziek steunt de EU ook de filmindustrie. Ze geeft geld aan regisseurs om hun films, animatie, documentaires, videogames en tv-programma’s te ondersteunen. Ook is er een Europese organisatie die kinderfilms promoot en de makers ervan tips geeft over hoe ze een goede kinderfilm kunnen maken. De film “Wickie de viking, het magische zwaard”, bijvoorbeeld werd door deze organisatie mee verspreid. Ken jij Europese films? Noteer ze hier:
9
10 12
7
4
6 5
Europese erfgoeddagen
13
8 11
14
4
Elk jaar in september vinden de ‘Europese Erfgoeddagen’ plaats. Musea, kerken, kastelen en andere monumenten stellen dan hun deuren gratis open. Dit is een unieke kans om plaatsen te bezoeken die normaal niet voor het publiek toegankelijk zijn. Met dit initiatief zorgt de Europese Unie ervoor dat het Europees erfgoed niet verloren gaat. Verbind de punten en ontdek hoe het logo van de Europese erfgoeddagen er uit ziet.
2
3
17
16 2
3
6
7
4
5
8
18
10 11
1 3
2
5
6 7
3
1
4
9
9
1
12 8
5
2
10
1 11 6
52
15
7
Europa heeft een boeiende geschiedenis. Dat zie je bijvoorbeeld aan de vele Europese ‘monumenten’ of culturele overblijfselen. Deze maken deel uit van onze rijke Europese cultuur. Verbind de naam van het monument met de bijhorende foto en land waar het staat. Kleur daarvoor de drie vakjes die bij mekaar passen in hetzelfde kleur.
Europa
a.
Torre de Belém
Frankrijk
b.
Pont du Gard (aquaduct)
Spanje
c.
Colosseum
Duitsland
d.
Berlijnse muur
Italië
e.
Sagrada Familia (kerk)
Portugal
de cultuurster
Europese monumenten
W ist je dat. .
van de Europese nigd’ het motto is re ve id he en eid ‘in versch le verschillende dat we ondanks al n aa t . on to t He Unie. en samenwerken tradities toch kunn en len ta n, re ltu cu
53
3. jij krijgt het woord De Europese Unie wil Europese monumenten, musea of gebouwen beschermen. Welk monument bezocht jij al? In welk land ligt dit en wat vond je er mooi/bijzonder aan?
4. sterrenquiz 1. Wat is het motto van de Europese Unie en wat betekent het?
2. Wat zijn de ‘Europese erfgoeddagen’?
3. Juist of fout: de Europese talent awards worden uitgereikt aan regisseurs die de beste Europese film van het jaar gemaakt hebben.
4. Hoe steunt de Europese Unie de filmindustrie?
5. Juist of fout: het logo van de Europese erfgoeddagen is gebaseerd op het Colosseum in Italië
5. extra sterrenstof Ken je al een aantal Europese momenten en heb je een goed geheugen? Dan is deze monumenten-memorie zeker iets voor jou! Speel hem op europa.eu/learning-corner/match-the-landmarks_nl.
54
Beantwoord deze vijf quizvragen! Heb je alle antwoorden juist? Dan verdien je de negende ster voor je Europese identiteitskaart!
Hey! Ik ben de dagelijkse ster. Ik vind het belangrijk dat de Europese Unie een leuke, interessante en veilige plek is om in te leven voor de kinderen en jongeren. Jullie zijn namelijk de toekomst van de Europese Unie! Je ben je er misschien niet altijd van bewust, maar de Europese Unie zit overal in je dagelijks leven! Denk bijvoorbeeld aan de regels die de Europese Unie maakte om je gegevens op het internet te beschermen, het gebruik van de euro of het CE-teken dat bij de veiligheidsster ook al aan bod kwam. Daarnaast wil ik je ook tonen hoe de Europese Unie via allerlei projecten jonge mensen de kans geeft om te studeren, stage te lopen en te werken in andere EU-landen. Ontdek je mee wat de Europese Unie allemaal voor jou doet?
de dagelijkse ster
de dagelijkse ster
55
1. over deze ster Lees of beluister het verhaal van de dagelijkse ster en beantwoord deze vraag: De dagelijkse ster gaf je alvast drie voorbeelden van EU-beslissingen die je in je dagelijkse leven kan terugvinden. Welke?
2. ontdek meer Zoek de twaalf verschillen De Europese Unie neemt heel wat beslissingen die ons leven beïnvloeden. Door de 12 verschillen tussen de twee tekeningen te zoeken, ontdek je enkele voorbeelden van zo’n Europese beslissingen. Vind jij ze allemaal? Noteer bij elk verschil welke EU-beslissing of verwezenlijking hier volgens jou achter zit.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
56
57
de dagelijkse ster
Kruiswoordraadsel De Europese Unie geeft jonge mensen de kans om te studeren, stage te lopen en te werken in andere EU-landen. Vul het kruiswoordraadsel in en ontdek via welk programma de EU een beurs geeft aan studenten die tijdens hun opleiding een tijdje in een ander EU-land gaan studeren. 1. Hoeveel jaar garantie krijg je bij de aankoop van een elektronisch toestel? 2. Minstens de helft van de Europese films en …… die tv-zenders aanbieden moet van Europese oorsprong zijn. 3. Vul aan: De EU verplicht duidelijke .......... op onze voeding. Zo weten we de ingrediënten, welk bedrijf het product maakte enzovoort. 4. Vul aan: De EU wil het aantal rokers verminderen. Daarom moeten er verplicht ………….. staan op de verpakking van sigaretten en tabak. 5. Door wetten te maken rond hernieuwbare energie werkt de EU aan een beter …… 6. 112 is het Europese ………. 7. Vul aan: De EU verbiedt ............. op de werkvloer op basis van iemands geslacht, leeftijd, handicaps, ras of etnische afkomst, godsdienst, geloof of seksuele geaardheid.
OPLOSSING
W ist je dat. .
opese 1 miljoen Eur al meer dan g n uitwisselin studenten ee der an in een an hebben geda smus ra E t he met Europees land programma? naar Hans Holbein de Jonge
58
Hieronder lees je enkele Europese projecten voor het onderwijs. Verbind elk project met de juiste omschrijving.
Ik zit in het zesde leerjaar en leer dus Frans. Onze juf startte een project met een klas in Frankrijk, zodat wij de leerlingen daar kunnen mailen over onze hobby’s. Ik vind het top en oefen zo mijn Frans!
Studeren aan een buitenlandse universiteit
Ik zit in het 7de jaar verzorging. Binnenkort mag ik naar Finland om er aan de slag te gaan in één van de bekendste sauna’s van het land. Spannend!
Een eTwinningproject
Ik studeer voor dokter. Vorig jaar studeerde ik een jaar aan de universiteit van Berlijn. Super interessant en vooral heel leuk om met al die buitenlandse studenten samen te leven.
Leerkrachten leren van andere scholen in Europa
Ik ben leerkracht in het lager onderwijs. Het gebeurt wel eens dat kinderen elkaar pesten. Daarom ging ik naar Nederland om er te leren hoe je pesten kan tegengaan op school.
Stage in een ander Europees land
de dagelijkse ster
EU-projecten voor het onderwijs
3. jij krijgt het woord Als je zou mogen studeren in een ander Europees land, welk land zou je dan kiezen? En waarom?
W ist je dat. .
de EU onlin egamers beschermt, vooral bij in‑app-aan kopen. Dat wil bijvoorbeeld zeggen dat bedrijven h eel duidelijk moeten aan geven wann eer je binnen ee n game iets moet kopen .
59
4. sterrenquiz 1. Welke uitspraak is juist? ❏ Bij aankoop van elektronische toestellen heb je recht op minstens één jaar garantie. ❏ De EU besteedt veel aandacht aan voedselveiligheid. Daarom moet op elk product een etiket staan met voldoende informatie zoals de verschillende ingrediënten en wie het product maakte. ❏ In de Europese Unie is tabaksreclame niet verboden. 2. Juist of fout: De EU verbiedt discriminatie op de werkvloer op basis van iemands geslacht, leeftijd, handicaps, ras of etnische afkomst, godsdienst, geloof of seksuele geaardheid.
3. Juist of fout: een CE-teken op een product toont aan dat het product milieuvriendelijk is.
4. Juist of fout: enkel als je leerling of student bent, mag je naar een ander EU-land voor stages of opleidingen.
5. Wat is het Erasmus-programma van de Europese Unie?
5. extra sterrenstof Benieuwd wat de Europese Unie nog allemaal voor je in petto heeft? Op de website “De EU en ik” vind je veel extra informatie en leuke quizzen om je kennis te testen: op.europa.eu/webpub/com/eu-and-me/nl
Wil je graag ‘de 12 verschillen’ nog eens spelen? Dat kan! Surf snel naar deze online versie en daag je vrienden uit: www.de12verschillen.eu.
60
Beantwoord deze vijf quizvragen! Heb je alle antwoorden juist? Dan verdien je de tiende ster voor je Europese identiteitskaart!
de landenster
de landenster Mijn beste vriend de Cultuurster leerde jullie het motto van de Europese Unie: in verscheidenheid verenigd! Hiermee bewijzen we dat we ondanks alle culturele verschillen, toch goed samenwerken. Als landenster vind ik het belangrijk dat jullie de 27 EU-landen nog beter leren kennen. Kennen jullie bijvoorbeeld alle hoofdsteden? Kunnen jullie de juiste vlag bij het juiste land plaatsen? Ik leer het jullie allemaal!
(some version of a marriage, without the formalities, traditions etc.
61
1. over deze ster Ken jij de 27 landen en hoofdsteden waar de landenster het over heeft? Vul de lijst verder aan. Soms moet je het land noteren, in andere gevallen de hoofdstad. Je krijgt telkens enkele letters cadeau.
LAND
HOOFDSTAD
LAND
HOOFDSTAD
FRANKRIJK
P…..........S
NEDERLAND
A…..................M
ZWEDEN
ST…..........LM
OO…..........IJK
WENEN
I…..........
ROME
LIT….........EN
VILNIUS
LE…..........D
RIGA
GRIEKENLAND
AT…..........E
C…..........US
NICOSIA
HO…..........IJE
BOEDAPEST
SL…..........Ë
LJUBLJANA
SPANJE
M…..........D
ROEMENIË
BOE..........EST
L…..................G
LUXEMBURG
B…..........IË
BRUSSEL
PO…..........N
WARSCHAU
KR…..........Ë
ZAGREB
ES…..........ND
TALLINN
IERLAND
DU…..........IN
M…..........TA
VALETTA
FI…..........D
HELSINKI
BUL…..........E
SOFIA
DUITSLAND
B…..........N
DENEMARKEN
KOP…..........EN
TS…..........Ë
PRAAG
PO…..........AL
LISSABON
S…..........IJE
BRATISLAVA
2. ontdek meer Europese vlaggen Elk EU-land heeft een eigen vlag. Noteer bij elke vlag het juiste land.
62
a.
b.
c.
d.
e.
f.
de landenster
EU-lidstaten: oppervlakte en inwoners Zoek online de antwoorden op onderstaande vragen. a. Welk EU-land heeft de meeste inwoners? b. Welk EU-land heeft de minste inwoners? c. Hoeveel inwoners telt de hele Europese Unie? d. Welk EU-land heeft de grootste oppervlakte? e. Welk EU-land heeft de kleinste oppervlakte? f. Welk EU-land heeft negen buurlanden?
W ist je dat. .
Brussel de ho ofdstad is van de Europ ese Unie.
West-Vlamingen die uit een ander land komen In West-Vlaanderen wonen heel wat mensen uit andere landen. Op de onderstaande kaart zie je per gemeente hoeveel procent van de inwoners uit een ander land komen. Lichtgroen is weinig, donkerblauw is meer. Bekijk dit kaartje goed en beantwoord de vragen. a. Welke kustgemeente heeft de minste inwoners uit een ander land?
b. Welke vijf West-Vlaamse gemeenten hebben het meest inwoners uit een ander land?
c. Aan welke twee Belgische grenzen wonen opvallend veel mensen de oorspronkelijk uit een ander land komen?
63
In verscheidenheid verenigd Elk EU-land heeft tradities die het land bijzonder maken. Surf naar het online spel ‘de EU, waar gaat het om?’ en ontdek. Klik op de verschillende landen om meer uitleg te krijgen. Je kan klikken op het paspoort, de vlag, het bord, het fototoestel enzovoort om nog meer informatie te vinden. Zoek de antwoorden op de vragen. Website: europa.eu/learning-corner/the-eu-whats-it-allabout_nl.
1. Welke voetbalster is geboren op het Portugese eiland Madeira? 2. Een typische Sloveens dessert is ‘Potica’. Wat is het? 3. In welke EU-lidstaat organiseren ze wereldkampioenschappen in gekke sporten zoals vrouwdragen, moerasvoetbal, laarsgooien, gsm-werpen en luchtgitaar spelen? 4. Litouwers geven elkaar geen hand over een drempel heen. Waarom niet? 5. Welke beroemde stripfiguren zijn in België verzonnen? 6. In welk land ligt het Balatonmeer, het grootste meer van Europa? 7. Denemarken is één van de grootste producenten van windenergie. Hoeveel procent van de elektriciteitsproductie halen de Denen uit windmolens? 8. Uit welk land komen de klassieke componisten Beethoven en Bach? 9. Welke beroemde ballroomdans werd voor het eerst in Oostenrijk gedanst? 10. Welk land heeft één van de beste ijshockeyteams ter wereld?
3. jij krijgt het woord Mogen er nog landen bij de Europese Unie komen? Waarom wel of waarom niet?
64
W ist je dat. .
(4810m) de Mont Blanc is in rg be de hoogste e? ni U se pe de Euro
1. Juist of fout: België, Nederland, Oostenrijk en Noorwegen zijn allemaal lidstaten van de Europese Unie.
2. Welke uitspraak is fout: a. De vlag van België bestaat uit drie kleuren: zwart – geel – rood. b. De vlag van Italië bestaat uit drie kleuren: groen – wit rood.
de landenster
4. sterrenquiz
c. De vlag van Tsjechië bestaat uit drie kleuren: rood – wit – groen. 3. Wat is de hoofdstad van Oostenrijk? 4. Welke uitspraak is juist? a. De Europese Unie telt meer inwoners dan de Verenigde Staten (VS: 329 miljoen inwoners). b. Van alle EU-landen heeft Polen de grootste oppervlakte. c. Van alle EU-landen heeft Luxemburg de minste inwoners. 5. Juist of fout: Duitsland is het land met de grootste oppervlakte in de Europese Unie en België heeft de kleinste oppervlakte.
W ist je dat. .
5. extra sterrenstof
Brussel de hoofdstad is van de Europese U nie
Wil je alles over de lidstaten en vlaggen van de EU nog eens inoefenen? Op de website www.toporopa.eu vind je allerlei leuke spelletjes.
Beantwoord deze vijf quizvragen! Heb je alle antwoorden juist? Dan verdien je de elfde ster voor je Europese identiteitskaart!
65
de belangrijkste ster Er staan elf zeer belangrijke sterren in dit boekje. Ze spelen allemaal een grote rol in de Europese samenwerking. Maar de twaalfde ster, dat is de belangrijkste van allemaal. Zonder die twaalfde ster is het niet mogelijk om samen te werken tussen alle Europese landen. Zonder die twaalfde ster is er zelfs geen sprake van de Europese Unie. Want de twaalfde ster, dat ben jij! Samen met alle Europeanen ben jij de belangrijkste ster van de Europese vlag.
66
Naam
de belangrijkste ster
EUROPESE IDENTITEITSKAART
Voornaam Klas Land
Welke Europese landen heb je al bezocht KLEEF HIER JE FOTO
Welke Europese talen spreek je
Wat moet Europa nog doen voor kinderen
KLEEF HIER JE STICKERS
67
68
69
sterrenkijker Sterrenkijker is een realisatie van Š Europahuis Ryckevelde vzw 2020 in opdracht van Europa Direct van het Provinciebestuur West-Vlaanderen. Een bijhorende interactieve online presentatie verrijkt je lessen. Je krijgt de link voor deze presentatie en een leerkrachtenhandleiding bij aankoop van de boekjes. TEKST
Europahuis Ryckevelde vzw - www.europahuis.be
ILLUSTRATIES Okke Bogaerts LAY-OUT ou-vert