Сахих әл бұхари i by Rymbek Izgali

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы

ӘБУ АБДУЛЛА МҰХАММЕД ИБН ИСМАЙЛ ИБН ИБРАҺИМ ИБН ӘЛ-МУҒИРА ӘЛ-БҰХАРИ

САХИХ ӘЛ-БҰХАРИ (араб тіліндегі түпнұсқасымен салыстыра отырып өзбек тілінен аударған Доскелді Қожатайұлы) Жалпы редакциясын басқарған және алғы сөз жазған Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының төрағасы, Бас мүфти Әбсаттар қажы Дербісәлі.

Алматы, 2005.

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы

ӘБУ АБДУЛЛА МҰХАММЕД ИБН ИСМАЙЛ ИБН ИБРАҺИМ ИБН ӘЛ-МУҒИРА ӘЛ-БҰХАРИ

САХИХ ӘЛ-БҰХАРИ

I Алматы, 2005.

«ӘЛ- ЖАМИЪ ӘС- САХИХ» БИСМИЛЛАҺИР РАХМАНИР РАХИМ Шейх, имам хафиз (Құран мен хадисті жатқа білуші) Әбу Абдулла Мұхаммад ибн Исмайл ибн Ибрахим ибн әл-Муғира әл-Бұхариге Алла тағала рахым етсін, Әмин. 1- бап. Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) уәхидің қалай келе бастағаны және Алла тағаланың «Біз саған Нұх және одан кейінгі пайғамбарларға қалай уәхи жіберген болсақ, сондай уәхи жібердік» деген үкімі туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا ْال ُح َم ْي ِديُّ َع ْب ُد‬-1 ُّ ‫َّللاِ ب ُْن‬ ُ ‫ان قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ يَى ب‬ ُ َ‫الزبَي ِْر قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ْىن َسى ِديد‬ ُ ‫ىاييُّ قَىىا َل بَ ْربَ َرنِىىم ُد َح َّم ى ُد ْبى‬ ‫ىم بَنَّىمُ َس ى ِم َ ع َْاٍَ َمى َ ْبىىنَ َ قَّىىا‬ َ ‫ْاْلَ ْن‬ ُّ ‫ىن مِ ْب ى َرا ِمي َُّ الََّّ ْي ِمى‬ ِ ‫صى‬ َّ ‫هى َم‬ ُ ‫َّللاُ َع ْنىمُ َعاَى ْال ِم ْنبَى ِر قَىا َل َسى ِمد‬ ُ ‫م يٍَُىُ ُل َسى ِمد‬ ‫ْع‬ ِ ‫ِ َي‬ ِ ‫ْع ُع َمى َر ْبىنَ ْال َب َّىا‬ َّ ‫الاَّ ْيثِى‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ َل‬ ‫ىر َدىا‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُىُ ُل مِنَّ َمىا ْاْلَ ْع َمىا ُل بِالنايَّىا‬ ِ ‫َ َ مِنَّ َمىا لِ ُاى ار ا ْد‬

‫َدىا‬

ْ َ‫نَ َُى فَ َم ْن َكان‬ ‫صىيبُاَا بَ ْ مِلَى ا ْدى َربََ يَ ْن ِا ُحاَىا فَ ِاجْ َرتُىمُ مِلَى‬ ِ ُ‫ع ِمجْ َرتُمُ مِلَ ُد ْنيَىا ي‬ ‫مَا َج َر مِلَ ْي ِم‬

1-Яхя ибн Саъид (р.а) риуаят етті: «Омар ибн әл-Хаттаб мінберде тұрғанында: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) былай дегенін естігенмін: «Шынында, барлық амалдар ниетке байланысты болады. Кімде-кімнің хижраттағы1 ниеті дүние табу болса, дүниені табар, ал кімде-кімнің хижраттағы ниеті әйел алу болса, әйеліне некеленер. Демек, қандай ниетпен хижрат қылса, солай болмақ»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-2 ٌ ِ‫ُف قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك َع ْن ِم َش ِام ْب ِن عُرْ َ ََ َع ْىن‬ َ ‫َّللاِ ب ُْن يُُس‬ َّ ‫ه َم‬ َّ ‫ه َم‬ َ ‫اي‬ َ ِ‫بَبِي ِم َع ْن َعائِ َش َ بُ ام ْال ُم ْؤ ِدن‬ ُ‫َّللا‬ ِ ‫ث ب َْن ِم َشام َي‬ ِ ‫ين َي‬ ِ ‫َّللاُ َع ْناَا بَ َّن ْال َح‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْيى ِم َ َسىاَّ َُّ فٍََىىا َل يَىىا َي ُسىىُ َل‬ َّ َّ‫صىا‬ َّ ‫َع ْنىمُ َسى َ َل َي ُسىىُ َل‬ ‫ك‬ َ ‫ىف يَ ْتِيى‬ َ ‫َّللاِ َك ْيى‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫ص ىا‬ َّ ‫م فٍََىىا َل َي ُسىىُ ُل‬ َ ‫ص ْا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ى ِم َ َس ىاَّ َُّ بَحْ يَانىىا يَى ْتِينِم ِد ْث ى َر‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َ‫ص ىا‬ ُ ْ‫ْال ى َُح‬ ُ ‫ص ُُّ َعنام َ قَ ْد َ َعي‬ ‫ْع َع ْنىمُ َدىا قَىا َل َ بَحْ يَانىا يَََّ َمثَّى ُر‬ َ ‫م فَيُ ْف‬ َّ َ‫س َ مُ َُ بَ َش ُّدهُ َعا‬ ِ ‫ْال َج َر‬ 1

Хижрат – Меккеден Мединеге Алла тағаланың әмірімен көшу.

‫هى َم َّ‬ ‫ك َيجًُل فَيُ َااا ُمنِم فَى َ ِعم َدىا يٍَُىُ ُل قَالَ ْ‬ ‫لِم ْال َماَ ُ‬ ‫َّللاُ َع ْناَىا َ لٍََى ْد‬ ‫ىع َعائِ َشى ُ َي ِ‬ ‫ص ى ُُّ َع ْن ىمُ َ مِ َّن َجبِينَ ىمُ‬ ‫م فِىىم ْاليَى ْىُ ِم ال َّش ى ِدي ِد ْالبَىىرْ ِد فَيَ ْف ِ‬ ‫ىز ُل َعاَ ْي ى ِم ْال ى َُحْ ُ‬ ‫َيبَ ْيَُّ ىمُ يَ ْنى ِ‬ ‫لَيَََّفَ َّ‬ ‫ص ُد َع َرقا‬ ‫‪2-Ғұруа ибн Зубайр (р.а.) риуаят етті, ол кісі болса Айша анамыздан‬‬ ‫‪естіген екен: «Харис ибн Хишам (р.а.) Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.): «Я‬‬ ‫‪Расулулла, сізге уәхи қалай келеді?»,- деп сұрапты. Сонда Пайғамбарымыз‬‬ ‫‪(с.ғ.с.): «Маған уәхи кейде қоңыраудың сыңғырлаған дыбысы сияқты‬‬ ‫‪келеді. Күшті уәхи келгенде солай болады. Сол кезде мен барлық нәрсені‬‬ ‫‪ұмытып, уәхи сөздерін ұғып аламын. Ал, кей уақыттарда болса , маған‬‬ ‫‪адам бейнесіндегі періште уәхи келтіреді, мен оның айтқандарын жаттап‬‬ ‫‪аламын»,- деп жауап берді.‬‬ ‫‪Айша анамыз (р.а.): «Қатты суық күндердің бірінде Расулуллаға‬‬ ‫‪(с.ғ.с.) уәхи келгенінің куәсі болдым. Уәхи нәзіл болып біткеннен соң‬‬ ‫‪оның маңдайынан міндетті түрде тер ағатын »,- деді.‬‬

‫‪َ -3‬ح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن بُ َايْر قَىا َل َحى َّدثَنَا الاَّي ُ‬ ‫َىن ابْى ِن ِشىاَاِ ع ْ‬ ‫َىن ُعٍَيْىر ع ْ‬ ‫ْىع ع ْ‬ ‫َىن‬ ‫ىع بَ َّ ُل َدىا بُى ِد َ بِى ِم َيسُىُ ُل َّ‬ ‫َىن عَائِ َشى َ ب ُ ام ْال ُم ْىؤ ِدنِينَ بَنَّاَىا قَالَ ْ‬ ‫عُرْ َ ََ بْى ِن ُّ‬ ‫ْىر ع ْ‬ ‫َّللاِ‬ ‫الزبَي ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِد ْن ْال َُحْ ِم الرُّ ْؤيَا الصَّالِ َح ُ فِم النَُّْ ِم فَ َاىانَ َا يَى َرى ي ُْؤيَىا مِ َّا‬ ‫َ‬ ‫ىاي ِحى َراء فَيَََّ َحنَّ ُ‬ ‫َجا َء ْ‬ ‫ىع فِيى ِم‬ ‫ْح ثُ َُّّ ُحب َ‬ ‫َ ِد ْث َر فَاَ ِ‬ ‫اب مِلَ ْي ِم ْال َب ًَل ُء َ َكىانَ يَ ْباُىُ بِ َا ِ‬ ‫ق الصُّ ب ِ‬ ‫ك ثُى َُّّ يَرْ ِجى ُ مِلَى‬ ‫َ ْال َد َد ِد قَ ْب َر بَ ْن يَ ْن ِز َع مِلَ بَ ْماِ ِم َ يَََّ َز َّ ُد لِ َذلِ َ‬ ‫َ مُ َُ الََّّ َدبُّ ُد الاَّيَالِ َم َذ َ ا ِ‬ ‫َر ِدي َج َ فَيَََّ َز َّ ُد لِ ِم ْثاِاَا َحََّّ َجا َءهُ ْال َح ُّ‬ ‫اي ِح َراء فَ َجا َءهُ ْال َماَ ُ‬ ‫ك فٍََا َل ا ْقى َر ْب‬ ‫ق َ مُ َُ فِم َغ ِ‬ ‫اي قَا َل فَ َ َر َذنِم فَ َا َّنِم َحََّّ بَاَى ََ ِدناىم ْال َجاْى َد ثُى َُّّ بَيْ َسىاَنِم فٍََىا َل ا ْقى َر ْب‬ ‫قَا َل َدا بَنَا بٍَِ ِ‬ ‫قُ ْا ُ‬ ‫ىاي فَ َ َرى َذنِم فَ َا َّنِىم الثَّانِيَى َ َحََّّى بَاَى ََ ِدناىم ْال َجاْى َد ثُى َُّّ بَيْ َسىاَنِم فٍََىا َل‬ ‫ع َدا بَنَا بٍَِ ِ‬ ‫ا ْق َر ْب فٍَُ ْا ُ‬ ‫ك‬ ‫ىاي فَ َ َرى َذنِم فَ َا َّنِىم الثَّالِثَى َ ثُى َُّّ بَيْ َسىاَنِم فٍََىا َل ا ْقى َر ْب بِاس ِْىُّ َيباى َ‬ ‫ع َدا بَنَا بٍَِ ِ‬ ‫صىاَّ‬ ‫ك ْاْلَ ْكى َر ُم فَ َر َجى َ بِاَىا َيسُىُ ُل َّ‬ ‫اْل ْن َسانَ ِد ْن َعاَق ا ْق َر ْب َ َيبُّ َ‬ ‫ق َراَ َ‬ ‫الَّ ِذي َراَ َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫ق ِْ‬ ‫هى َم َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَرْ ج ُ‬ ‫َّللاُ َع ْناَىا فٍََىا َل‬ ‫ع ُر َُ ْياِىد َي ِ‬ ‫ُف فُ َؤا ُدهُ فَ َد َر َر َعاَ َر ِدي َج َ بِ ْن ِ‬ ‫َب َع ْنمُ ال َّر ْ ُ‬ ‫ع فٍََا َل لِ َب ِدي َج َ َ بَ ْربَ َرمَىا ْال َببَى َر لٍََى ْد‬ ‫َز اداُُنِم َز اداُُنِم فَ َز َّداُُهُ َحََّّ َذم َ‬ ‫ك َّ‬ ‫ع َر ِدي َجى ُ َك َّىًل َ َّ‬ ‫يع َعاَ نَ ْف ِسم فٍََالَ ْ‬ ‫َر ِش ُ‬ ‫صى ُر الى َّر ِح َُّ‬ ‫َّللاُ بَبَىدا مِنَّى َ‬ ‫َّللاِ َدىا ي ُْب ِزيى َ‬ ‫ك لَََّ ِ‬ ‫ق فَا ْن َاٍََ ْ‬ ‫ض ْيفَ َ تُ ِد ُ‬ ‫ب ْال َحى ا‬ ‫َ تَحْ ِم ُر ْال َا َّر َ تَ ْا ِسبُ ْال َم ْد ُد َم َ تَ ٍْ ِري ال َّ‬ ‫ىع‬ ‫ين َعاَ نَ َُائِى ِ‬ ‫‪4‬‬

ْ َ‫بِ ِم َر ِدي َج ُ َحََّّ بَت‬ َ ‫ع بِى ِم َ َيقَى َ ْبىنَ نَُْ فَى ِر بْى ِن بَ َسى ِد بْى ِن َعبْى ِد ْالدُى َّزى ا ْبىنَ عَى اُّ َر ِدي َجى‬ َّ َ‫َ َكىىانَ ا ْد ى َرب قَ ى ْد تَن‬ ‫م فَيَ ْاَُّىىبُ ِدى ْىن‬ َ ‫ص ى َر فِىىم ْال َجا ِماِيَّ ى ِ َ َكىىانَ يَ ْاَُّىىبُ ْال ِاََّى‬ َّ ‫ىاِ ْال ِد ْب َرانِ ى‬ َّ ‫اْل ْن ِجي ى ِر بِ ْال ِد ْب َرانِيَّى ِ َدىىا َشىىا َء‬ ْ ‫ىب َ َكىىانَ َش ىيْبا َكبِيىىرا قَ ى ْد َع ِم ى َم فٍََالَى‬ ُ‫ىع لَ ىم‬ َ ‫َّللاُ بَ ْن يَ ْاَُّى‬ ِْ َ ‫َر ِدي َج ُ يَا ا ْبنَ َع اُّ ا ْس َم ْ ِد ْن ا ْب ِن بَ ِري‬ ُ‫ك فٍََا َل لَمُ َ َيقَ ُ يَا ا ْبنَ بَ ِرم َدا َذا تَ َرى فَى َ ْربَ َره‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسىاَّ َُّ َربَى َر َدىا َيبَى فٍََىا َل لَىمُ َ َيقَى ُ مَى َذا النَّىا ُدُسُ الَّى ِذي‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ ‫نَ َّز َل‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ُدُ َس يَا لَ ْيََّنِم فِياَا َج َذعا لَ ْيََّنِىم بَ ُك‬ ‫ك فٍََىا َل‬ َ ‫ك قَُْ ُدى‬ َ ‫ىُن َحياىا مِ ْذ ي ُْب ِرجُى‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ‫َ َيجُى ٌر قَى ُّ بِ ِم ْثى ِر َدىا‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ْ َ‫م مُ ُّْ قَا َل نَ َد ُّْ لَ ُّْ ي‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ َ ُد ْب ِر ِج‬ ُ ‫ك نَصْ را ُد َؤ َّزيا ثُى َُّّ لَى ُّْ يَ ْنشَىبْ َ َيقَى‬ َ ‫ِج ْئ‬ َ ْ‫ك بَ ْنصُر‬ َ ‫ي َ مِ ْن يُ ْد ِي ْكنِم يَُْ ُد‬ َ ‫ع بِ ِم مِ َّا ُعُ ِد‬ ُ ‫ْىن ِشىاَاِ َ بَ ْربَ َرنِىم بَبُىُ َسىاَ َم َ ب‬ ُ ‫م قَىا َل اب‬ ‫ْىن َعبْى ِد الىرَّحْ َم ِن بَ َّن‬ ُ ْ‫بَ ْن تُ ُُفا َم َ فَََّى َر ْالى َُح‬ َّ ‫َجابِ َر ْبنَ َع ْب ِد‬ ُ ‫ي قَا َل َ مُ َُ يُ َحد‬ َّ ‫اي‬ ‫اث ع َْن فَ َّْ َر َِ ْال َُحْ ِم فٍََا َل فِم َح ِديثِى ِم بَ ْينَىا‬ َ ‫َّللاِ ْاْلَ ْن‬ ِ ‫ص‬ ُ ‫صىُْ تا ِد ْىن السَّى َما ِء فَ َرفَد‬ ُ ‫بَنَا بَ ْد ِشم مِ ْذ َس ِمد‬ ُ ‫ىري فَىا ِ َذا ْال َماَى‬ ‫ك الَّى ِذي َجىا َءنِم‬ َ َ‫ْىع ب‬ َ ‫ْع‬ ِ ‫ص‬ ُ ‫ىع فٍَُ ْاى‬ ُ ‫ىع ِد ْن ىمُ فَ َر َج ْدى‬ ُ ‫ُ فَ ُر ِع ْبى‬ ‫ىع‬ ِ ْ‫بِ ِح ى َراء َجىىالٌَِ َعاَ ى ُكرْ ِسىىم بَ ى ْينَ ال َّس ى َما ِء َ ْاْلَي‬ َّ ‫َز اداُىىُنِم َز اداُىىُنِم فَ ى َ ْن َز َل‬ ‫َّللاُ تَ َدىىالَ يَىىا بَيُّاَىىا ْال ُم ى َّدثا ُر قُ ى ُّْ فَ َ ْن ى ِذيْ مِلَ ى قَُْ لِ ى ِم َ الرُّ جْ ى َز‬ َّ ‫م َ تَََّابَ َ تَابَ َدىمُ َعبْى ُد‬ ُ ‫َّللاِ ب‬ ‫صىالِح َ تَابَ َدىمُ ِمى ًَل ُل‬ َ ُ‫ْىن يُُسُىفَ َ بَبُى‬ ُ ْ‫فَا ْمجُرْ فَ َح ِم َم ْال َُح‬ ُّ ‫ب ُْن َي َّداد ع َْن‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ُ‫ي َ قَا َل يُُنَُُ َ َد ْد َم ٌر بَ َُا ِد ُيه‬ 3- Ғұруа ибн Зубайр (р.а.) Айша анамыздан риуаят етіп айтты: «Алғашқы уәхи Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйқысында құдды түс сияқты нәзіл болған еді. Кейіннен таң шапағы сияқты нұрдан басқасы түсіне кірмей қойды. Содан кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оңашада жалғыз болуды қалайтын болды. Отбасын тәрк етіп, жалғыз өзі Хира үңгірінде қатарынан бірнеше түн құлшылық етіп шығатын. Ішіп-жейтін тамағын өзімен бірге алып кететін. Азық - түлігі таусылса, Хадиша анамызға келіп, тамақ алып, қайтадан тауға кететін. Бір күні әдетінше Хира үңгірінде құлшылық қылып отырғанында, алдына бір періште келіп: «Оқы»,- деді. Мен: «Оқи алмаймын,- дедім. Сол кезде ол мені буындырып қыса бастады, тіпті, мен қырылдап, булығып қалдым, кейін ол мені босатты да: «Және оқы!»,- деді. Мен «оқи алмаймын» деп едім, ол мені екінші рет қыса бастады, кейіннен қоя берді де : «Және оқы» деді. Ол мені үшінші мәрте қыса бастады, мен тағы да қырылдап, булығып қалдым. Содан соң қайтадан босатып жіберді де : «Оқы, сондай жаратқан Раббыңның атымен оқы, ол адам баласын ұйыған қаннан жаратқан. Оқы! Ол Раббың аса 5

ардақты!» - деді. Содан соң Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) буын-буыны қалтырап, Хуайлид қызы Хадиша анамызға келді де : «Мені қалың қылып орап қойыңдар, орап қойыңдар,- деді. Олар Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) қалтыраған қорқуы басылғанша орап қойды. Содан кейін Хадиша анамызға болған оқиғаны айтып берді де: «Өзіме бір нәрсе болып қала ма деп қорықтым»,- деді. Сонда Хадиша анамыз: «Жоқ, шынында олай емес. Алланың атымен ант етіп айтайын, Алла тағала сізді ешқашанда ұятқа қалдырмайды. Сіз еш уақытта туған-туыстарыңызбен қарым-қатынасты үзген емессіз, ауырды жеңіл етесіз, жоқ - жітікті тойдырасыз, қонақты құрметтеп күтесіз және оларға қиыншылықтан шығуларына көмектесесіз»,- деді. Содан соң Хадиша анамыз Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) өзінің немере ағасы Уарақа ибн Науфәл ибн Асад ибн Абдул Ғұззаға ертіп барды. Ол кісі жаһил уақытында христиан дінін қабылдаған еді. Иудейлердің жазбаларын оқитын болатын. Ежелгі еврей тілінде жазылған Інжілден Алла тағаланың қалағанынша мәтіндерді көшіріп жазатын. Оның көзі көрмей әбден қартайып қалжыраған кезі болатын. Хадиша анамыз Уарақаға: «Ей, бауырымның баласы, ағаңыздың баласының сөздеріне құлақ сал!»- деді. Уарақа: «Ей, ағамның баласы, не көргеніңді маған айт!» - деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) көргенінің барлығын сөзбе-сөз айтып берді. Сонда Уарақа Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) қарап: «Бұл - Алла тағаланың Мұсаға ғ.с. жіберген періштесінің нақ өзі,- деді. Шіркін-ай, егерде мен жас болсам ғой, сені қауымың өз арасынан қуатын кезде мен тірі болсамшы!»- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) таңқалып: «Мені қауымым өз араларынан қуады ма?»,- деді. Уарақа: «Иә, солай. Бұл уақытқа дейін бірде - бір адам маған сіз сияқты хабар келтірмеген еді. Сізге Алла тағала жеңіл еткен күндерді маған да нәсіп етсе, саған шамамның келгенінше жәрдем берер едім!»деді. Бірақ, Уарақа көп ұзамай арғы дүниеге аттанды. Содан кейін Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) біршама уақыт уәхи келмей қалды. Ибн Шихаб (р.а.) риуаят етті. Жәбир ибн Абдулла әл-Ансари Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) уәхи келген уақыт туралы былай деді: «Мен (яғни, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жолда кетіп бара жатқан едім, кенеттен аспаннан бір дауысты естідім. Жоғары қарап едім, Хира үңгірінде маған келген періште аспан мен жердің арасында тақтың үстінде отыр екен. Мен одан қорқып, үйге қайтып келдім де: «Мені бір нәрсемен орап қойыңыз, орап қойыңыз!»,- дедім. Сол кезде Алла тағала: «Әй жамылушы! Тұр енді! Адамдарға ескерт! Раббыңды ұлықта! Киіміңді тазала! Әртүрлі лас істерден аулақ бол! 2»,- деген аятты нәзіл етті. Бұдан кейін уәхи қайтадан күшті қарқынмен жалғасып, бірінен соң бірі келе бастады. Бұл хадисті Абдулла ибн Юсуф пен Әбу Салих риуаят еткен. Хилал ибн Раддад оны Зуһриден естіп жеткізген. Ал Юнус және Маъмар болса, оның кемшіліктерін толтырған. 2

74. «әл-Мүддассір»,1-5 аят.

‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر قَا َل َح َّد َثنَا بَبُُ َع َُانَ َ قَا َل َح َّد َثنَا ُدُ َس ب ُْن‬-4 ْ ‫بَبِم عَائِ َش َ قَا َل َح َّدثَنَا َس ِدي ُد ب ُْن ُجبَيْر ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس فِم قَُْ لِ ِم تَ َدالَ َا تُ َحر‬ ‫اك بِ ِم‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫ير ِش َّد‬ َ َ‫لِ َسان‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ك لََِّ ْد َج َر بِ ِم قَا َل َكانَ َيسُُ ُل‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُ َدالِ ُج ِد ْن الََّّ ْن ِز‬ ُ ‫َ َكانَ ِد َّما يُ َح ار‬ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ك َشفَََّ ْي ِم فٍََا َل اب ُْن َعبَّاس فَ َنَا ب ُ َح ار ُكاُ َما لَ ُا ُّْ َك َما َكانَ َيسُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي َُح ار ُكاُ َما َ قَا َل َس ِدي ٌد بَنَا ب ُ َح ار ُكاُ َما َك َما َيبَي‬ ‫ْع ا ْبنَ َعبَّاس‬ َ ‫ك لََِّ ْد َج َر بِ ِم مِ َّن َعاَ ْينَا‬ َ َ‫تُ َح ار ْك بِ ِم لِ َسان‬ ‫َ تَ ٍْ َربَهُ فَا ِ َذا قَ َر ْبنَاهُ فَاتَّبِ ْ قُرْ آنَمُ قَا َل‬

َّ ‫ك َشفَََّ ْي ِم فَ َ ْن َز َل‬ ‫َّللاُ تَ َدالَ َا‬ َ ‫يُ َحرا ُكاُ َما فَ َح َّر‬ ‫ك‬ َ ‫ص ْد ِي‬ َ َ‫َج ْم َدمُ َ قُرْ آنَمُ قَا َل َج ْم ُدمُ ل‬ َ ‫ك فِم‬

َّ‫صا‬ ْ ‫ص‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع ثُ َُّّ مِ َّن َعاَ ْينَا َبيَانَمُ ثُ َُّّ مِ َّن َعاَ ْينَا بَ ْن تَ ٍْ َربَهُ فَ َاانَ َيسُُ ُل‬ ِ ‫فَا ْسََّ ِم ْ لَمُ َ بَ ْن‬ َّ‫صا‬ َّ َ َ‫ك مِ َذا بَتَاهُ ِجب ِْري ُر ا ْسََّ َم َ فَا ِ َذا ا ْن َا‬ َ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َب ْد َد َذل‬ َ ‫ق ِجب ِْري ُر قَ َربَهُ النَّبِ ُّم‬ َّ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َك َما قَ َربَه‬ 4- Саъид ибн Жубайр (р.а.) айтты, Ибн Аббас Алла тағаланың («Жебрейіл) Құран оқығанда сен қайталауға асықпа!» деген аяты туралы былай деп риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) нәзіл болған аяттың мән- мағынасын жылдамырақ түсініп алуға тырысатын. Сол себепті еріндерін жыбырлататын еді». Ибн Аббас (р.а.): «Мен еріндерімді, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қалай жыбырлатқан болса, солай істеп көрсетіп жатырмын»,-деді. Ал Саъид (р.а.) айтты: «Мен өз ернімді хазреті Ибн Аббас жыбырлатқандай қылып көрсетіп жатырмын»,- деді. Алла тағала айтты: «(Жебрейіл) Құранды оқығанда сен асығып қайталама! Құранды жүрегіңе және есіңе жат алуына, қалаған уақытыңда оны оқуыңа сені қабілетті ету біздің мойнымызда» және «Егер біз оны (Жебрейіл қирааты арқылы) оқысақ, сен оған құлақ сал!» деген аят нәзіл етті. Содан соң, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) егер Жебрейіл ғ.с. уәхи келтірсе, алдымен, оған құлақ салып, ол кеткеннен кейін, оның оқығанындай қайталап оқитын еді».

َّ ‫َان قَا َل بَ ْر َب َرنَا َع ْب ُد‬ ُّ ‫َّللاِ قَا َل بَ ْربَ َرنَا يُُنَُُ ع َْن‬ ُ ‫ َح َّد َثنَا َع ْبد‬-5 ‫يح‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ُّ ‫َّللا قَا َل بَ ْر َب َرنَا يُُنَُُ َ َد ْد َم ٌر ع َْن‬ ‫الز ْم ِريا‬ َ َ‫َح َّدثَنَا بِ ْش ُر ب ُْن ُد َح َّمد ق‬ ِ َّ ‫ال بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس قَا َل َكانَ َيسُُ ُل‬ َّ ‫َّللاِ ب ُْن َع ْب ِد‬ َّ ‫نَحْ َُهُ قَا َل بَ ْربَ َرنِم ُعبَ ْي ُد‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ ُ ‫اس َ َكانَ بَجْ َُ ُد َدا يَ ُا‬ ‫ضانَ ِحينَ يَ ْاٍَاهُ ِجب ِْري ُر‬ َ ‫ُن فِم َي َد‬ ِ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَجْ َُ َد الن‬ 7

‫صاَّ َّ‬ ‫َاي ُسمُ ْالٍُرْ آنَ فَاَ َرسُُ ُل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َ َكانَ يَ ْاٍَاهُ فِم ُك ار لَ ْياَ ِد ْن َي َد َ‬ ‫ضانَ فَيُد ِ‬ ‫ايح ْال ُمرْ َساَ ِ‬ ‫َ َساَّ َُّ بَجْ َُ ُد بِ ْال َبي ِْر ِد ْن الر ِ‬ ‫‪5- Ибн Аббас былай деп риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) барша‬‬ ‫‪адамдардың ішіндегі ең жомарты еді. Рамазанда Жебрейіл періштемен‬‬ ‫‪жолыққанда жомарттығы одан сайын арта түсетін. Хазреті Жебрейіл ғ.с.‬‬ ‫‪Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) әр кеште жолығып, Құранды қайталайтын.‬‬ ‫‪Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жомарттықта, жақсылық істе самал желден де‬‬ ‫‪жылдам болатын»,- деді.‬‬

‫ال بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن ُّ‬ ‫ال‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ‫ي قَ َ‬ ‫‪َ -6‬ح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن ْال َح َا ُُّ ب ُْن نَافِ قَ َ‬ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َّْبَ َ ْب ِن َد ْسدُُد بَ َّن َع ْب َد َّ‬ ‫َّللاِ ب ُْن َع ْب ِد َّ‬ ‫بَ ْربَ َرنِم ُعبَ ْي ُد َّ‬ ‫َّللاِ ْبنَ َعبَّاس بَ ْربَ َرهُ بَ َّن‬ ‫بَبَا ُس ْفيَانَ ْبنَ َحرْ ِ بَ ْربَ َرهُ بَ َّن ِم َر ْق َر بَيْ َس َر مِلَ ْي ِم فِم َي ْكب ِد ْن قُ َريْش َ َكانُُا تِ َجايا‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫بِال َّش ْ ِم فِم ْال ُم َّد َِ الََِّّم َكانَ َيسُُ ُل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َدا َّد فِياَا بَبَا ُس ْفيَانَ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َ ُكفَّا َي قُ َريْش فَ َتَُْ هُ َ مُ ُّْ بِاِياِيَا َء فَ َدعَامُ ُّْ فِم َدجْ اِ ِس ِم َ َحُْ لَمُ ُعظَ َما ُء الرُّ ِم ثُ َُّّ‬ ‫َدعَامُ ُّْ َ َدعَا بََِّرْ ُج َمانِ ِم فٍََا َل بَيُّ ُا ُّْ بَ ْق َرُِ نَ َسبا بِاَ َذا ال َّر ُج ِر الَّ ِذي يَ ْز ُع ُُّ بَنَّمُ نَبِم فٍََا َل‬ ‫بَبُُ ُس ْفيَانَ فٍَُ ْا ُ‬ ‫ع بَنَا بَ ْق َربُاُ ُّْ نَ َسبا فٍََا َل بَ ْدنُُهُ ِدنام َ قَ اربُُا بَصْ َحابَمُ فَاجْ َداُُمُ ُّْ ِع ْن َد‬ ‫َ‬ ‫ظا ِْر ِه ثُ َُّّ قَا َل لََِّرْ ُج َمانِ ِم قُرْ لَاُ ُّْ مِنام َسا ِئ ٌر مَ َذا ع َْن مَ َذا ال َّر ُج ِر فَا ِ ْن َك َذبَ ِنم فَ َا اذبُُهُ‬ ‫َّللا لَُْ َا ْال َحيَا ُء ِد ْن بَ ْن يَ ْثِ ُر ا َعاَ َّم َك ِذبا لَ َا َذب ُ‬ ‫ْع َع ْنمُ ثُ َُّّ َكانَ بَ َّ َل َدا َس َلَنِم َع ْنمُ‬ ‫فَ َُ َّ ِ‬ ‫بَ ْن قَا َل َك ْيفَ نَ َسبُمُ فِي ُا ُّْ قُ ْا ُ‬ ‫ال فَاَرْ قَا َل مَ َذا ْالٍَُْ َل ِد ْن ُا ُّْ بَ َح ٌد‬ ‫ع مُ َُ فِينَا ُذ نَ َسب قَ َ‬ ‫ع َا قَا َل فَاَرْ َكانَ ِد ْن آبَائِ ِم ِد ْن َداِك قُ ْا ُ‬ ‫قَ ُّ قَ ْباَمُ قُ ْا ُ‬ ‫ع َا قَا َل فَ َ ْش َر ُ‬ ‫اس‬ ‫اف النَّ ِ‬ ‫ال بَيَ ِزي ُد نَ بَ ْم يَ ْنٍُصُُنَ قُ ْا ُ‬ ‫ه َدفَا ُؤمُ ُّْ فٍَُ ْا ُ‬ ‫ع بَرْ‬ ‫ع بَرْ ُ‬ ‫يَََّّبِدُُنَمُ بَ ْم ُ‬ ‫ه َدفَا ُؤمُ ُّْ قَ َ‬ ‫يَ ِزي ُد نَ قَا َل فَاَرْ يَرْ تَ ُّد بَ َح ٌد ِد ْناُ ُّْ َس ْب َ لِ ِدينِ ِم بَ ْد َد بَ ْن يَ ْد ُر َر فِي ِم قُ ْا ُ‬ ‫ع َا قَا َل فَاَرْ‬ ‫ع َا قَا َل فَاَرْ يَ ْا ِد ُي قُ ْا ُ‬ ‫ِ قَ ْب َر بَ ْن يٍَُُ َل َدا قَا َل قُ ْا ُ‬ ‫ع َا َ نَحْ ُن‬ ‫ُك ْنَُّ ُّْ تَََّّ ِا ُمُنَمُ بِ ْال َا ِذ ِ‬ ‫ال َ لَ ُّْ تُ ْم ِانام َكاِ َم ٌ ب ُ ْد ِر ُر فِياَا َشيْئا َغ ْي ُر‬ ‫ِد ْنمُ فِم ُد َّدَ َا نَ ْد ِيي َدا مُ َُ فَا ِع ٌر فِياَا قَ َ‬ ‫ع نَ َد ُّْ قَا َل فَ َا ْيفَ َكانَ قََِّالُ ُا ُّْ مِيَّاهُ قُ ْا ُ‬ ‫ال فَاَرْ قَاتَ ْاَُّ ُمُهُ قُ ْا ُ‬ ‫ع ْال َحرْ ُِ بَ ْينَنَا‬ ‫مَ ِذ ِه ْال َااِ َم ِ قَ َ‬ ‫ع يٍَُُ ُل ا ْعبُ ُد ا َّ‬ ‫َ بَ ْينَمُ ِس َجا ٌل يَنَا ُل ِدنَّا َ نَنَا ُل ِد ْنمُ قَا َل َدا َذا يَ ْ ُد ُر ُك ُّْ قُ ْا ُ‬ ‫َّللاَ َ حْ َدهُ َ َا‬ ‫‪8‬‬

‫ق‬ ‫تُ ْش ِر ُكُا بِ ِم َشيْئا َ ا ْت ُر ُكُا َدا يٍَُُ ُل آبَا ُؤ ُك ُّْ َ يَ ْ ُد ُرنَا بِالص ًََّل َِ َ ال َّز َكا َِ َ ال ا‬ ‫ص ْد ِ‬ ‫ك ع َْن نَ َسبِ ِم فَ َذ َكرْ َ‬ ‫َ بَنَّمُ فِي ُا ُّْ ُذ‬ ‫اف َ ال ا‬ ‫صاَ ِ فٍََا َل لِاََّّرْ ُج َما ِن قُرْ لَمُ َس َ ْلَُّ َ‬ ‫َ ْال َدفَ ِ‬ ‫ك الرُّ ُس ُر تُ ْب َد ُ‬ ‫ك مَرْ قَا َل بَ َح ٌد ِد ْن ُا ُّْ مَ َذا ْالٍَُْ َل‬ ‫ب قَُْ ِداَا َ َس َ ْلَُّ َ‬ ‫نَ َسب فَ َا َذلِ َ‬ ‫ع فِم نَ َس ِ‬ ‫ع لَُْ َكانَ بَ َح ٌد قَا َل مَ َذا ْالٍَُْ َل قَ ْباَمُ لٍَُ ْا ُ‬ ‫َ بَ ْن َا فٍَُ ْا ُ‬ ‫فَ َذ َكرْ َ‬ ‫ع َي ُج ٌر يَ ْتَ ِسم بٍَُِْ ل قِي َر‬ ‫َ بَ ْن َا قُ ْا ُ‬ ‫ك مَرْ َكانَ ِد ْن آبَائِ ِم ِد ْن َداِك فَ َذ َكرْ َ‬ ‫ع فَاَُْ َكانَ ِد ْن آبَائِ ِم ِد ْن‬ ‫قَ ْباَمُ َ َس َ ْلَُّ َ‬ ‫َداِك قُ ْا ُ‬ ‫ُل َدا‬ ‫ك بَ ِبي ِم َ َس َ ْلَُّ َ‬ ‫ع َي ُج ٌر يَ ْاُبُ ُد ْا َ‬ ‫ِ قَب َْر بَ ْن يٍَُ َ‬ ‫ك مَرْ ُك ْنَُّ ُّْ تَََّّ ِا ُمُنَمُ بِ ْال َا ِذ ِ‬ ‫ِ َعاَ َّ‬ ‫َ بَ ْن َا فٍََ ْد بَ ْع ِر ُ‬ ‫قَا َل فَ َذ َكرْ َ‬ ‫اس َ يَ ْا ِذ َ‬ ‫ف بَنَّمُ لَ ُّْ يَ ُا ْن لِيَ َذ َي ْال َا ِذ َ‬ ‫َّللاِ‬ ‫ِ َعاَ النَّ ِ‬ ‫ك بَ ْش َر ُ‬ ‫ه َدفَا ُؤمُ ُّْ فَ َذ َكرْ َ‬ ‫ه َدفَا َءمُ ُّْ اتَّبَدُُهُ َ مُ ُّْ‬ ‫َ بَ َّن ُ‬ ‫اس اتَّبَدُُهُ بَ ْم ُ‬ ‫َ َس َ ْلَُّ َ‬ ‫اف النَّ ِ‬ ‫بَ ْتبَا ُ‬ ‫ع الرُّ س ُِر َ َس َ ْلَُّكَ بَيَ ِزي ُد نَ بَ ْم يَ ْنٍُصُُنَ فَ َذ َكرْ َ‬ ‫ك بَ ْد ُر‬ ‫َ بَنَّاُ ُّْ يَ ِزي ُد نَ َ َك َذ ِل َ‬ ‫اْلي َما ِن َحََّّ يََِّ َُّّ َ َس َ ْلَُّكَ بَيَرْ تَ ُّد بَ َح ٌد َس ْب َ لِ ِدينِ ِم بَ ْد َد بَ ْن يَ ْد ُر َر فِي ِم فَ َذ َكرْ َ‬ ‫َ بَ ْن َا‬ ‫ِْ‬ ‫اْلي َم ُ‬ ‫ك مَرْ يَ ْا ِد ُي فَ َذ َكرْ َ‬ ‫َ بَ ْن َا‬ ‫ُِ َ َس َ ْلَُّ َ‬ ‫َ َك َذلِ َ‬ ‫ان ِحينَ تُ َبالِ ُ بَ َشا َشَُّمُ ْالٍُاُ َ‬ ‫ك ِْ‬ ‫َ بَنَّمُ يَ ْ ُد ُر ُك ُّْ بَ ْن تَ ْدبُ ُد ا َّ‬ ‫ك بِ َما يَ ْ ُد ُر ُك ُّْ فَ َذ َكرْ َ‬ ‫َّللاَ َ َا‬ ‫َ َك َذلِكَ الرُّ ُس ُر َا تَ ْا ِد ُي َ َس َ ْلَُّ َ‬ ‫اف‬ ‫تُ ْش ِر ُكُا بِ ِم َشيْئا َ يَ ْناَا ُك ُّْ ع َْن ِعبَا َد َِ ْاْلَ ْ ثَا ِن َ يَ ْ ُد ُر ُك ُّْ بِالص ًََّل َِ َ ال ا‬ ‫ق َ ْال َدفَ ِ‬ ‫ص ْد ِ‬ ‫م مَاتَ ْي ِن َ قَ ْد ُك ْن ُ‬ ‫فَا ِ ْن َكانَ َدا تٍَُُ ُل َحٍاا فَ َسيَ ْماِ ُ‬ ‫اي ٌج لَ ُّْ‬ ‫ه َ قَ َد َد َّ‬ ‫ك َدُْ ِ‬ ‫ع بَ ْعاَ ُُّ بَنَّمُ َر ِ‬ ‫بَ ُك ْن بَظُ ُّن بَنَّمُ ِد ْن ُا ُّْ فَاَُْ بَنام بَ ْعاَ ُُّ‬ ‫لَ َا َس ْا ُ‬ ‫ِ‬ ‫ع ع َْن قَ َد ِد ِم ثُ َُّّ َدعَا ِب ِاََّا ِ‬

‫بَ انم بَ ْراُصُ مِلَ ْي ِم‬ ‫صاَّ‬ ‫َيسُُ ِل َّ‬ ‫َّللاِ َ‬

‫ع لٍَِا َءهُ َ لَُْ ُك ْن ُ‬ ‫لَََّ َج َّش ْم ُ‬ ‫ع ِع ْن َدهُ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ الَّ ِذي بَ َد َ‬ ‫ع بِ ِم‬

‫ِدحْ يَ ُ مِلَ َع ِظ ِيُّ بُصْ َرى فَ َدفَ َدمُ مِلَ ِم َر ْق َر فٍََ َربَهُ فَا ِ َذا فِي ِم بِس ُِّْ َّ‬ ‫َّللاِ الرَّحْ َم ِن ال َّر ِح ِيُّ‬ ‫ِد ْن ُد َح َّمد َع ْب ِد َّ‬ ‫َّللاِ َ َيسُُلِ ِم مِلَ ِم َر ْق َر َع ِظ ِيُّ الرُّ ِم َس ًَل ٌم َعاَ َد ْن اتَّبَ َ ْالاُدَى بَ َّدا‬ ‫ك َّ‬ ‫َّللاُ بَجْ َركَ َد َّرتَ ْي ِن فَا ِ ْن تَ َُلَّي َ‬ ‫ْع‬ ‫اْلس ًَْل ِم بَ ْساِ ُّْ تَ ْساَ ُّْ ي ُْؤتِ َ‬ ‫بَ ْد ُد فَاِنام بَ ْد ُعُ َ‬ ‫ك بِ ِدعَايَ ِ ْ ِ‬ ‫ِ تَ َدالَُْ ا مِلَ َكاِ َم َس َُاء بَ ْينَنَا َ بَ ْينَ ُا ُّْ بَ ْن‬ ‫فَا ِ َّن َعاَ ْي َ‬ ‫يسياينَ َ يَا بَ ْم َر ْال ِاََّا ِ‬ ‫ك مِ ْث َُّ ْاْلَ ِي ِ‬ ‫ضنَا بَدْضا بَيْ بَابا ِد ْن ُد ِن َّ‬ ‫َا نَ ْدبُ َد مِ َّا َّ‬ ‫َّللاِ فَا ِ ْن‬ ‫َّللاَ َ َا نُ ْش ِركَ بِ ِم َشيْئا َ َا يَََّّ ِب َذ بَ ْد ُ‬ ‫تَ َُلَُّْ ا فٍَُُلُُا ا ْشاَ ُد ا بِ َنَّا ُد ْساِ ُمُنَ قَا َل بَبُُ ُس ْفيَانَ فَاَ َّما قَا َل َدا قَا َل َ فَ َر َغ ِد ْن قِ َرا َء َِ‬ ‫ص َببُ َ ايْ تَفَ َد ْ‬ ‫اَ َ ب ُ ْر ِرجْ نَا فٍَُ ْا ُ‬ ‫ع ْاْلَصْ َُ ُ‬ ‫ِ َكثُ َر ِع ْن َدهُ ال َّ‬ ‫ع ِْلَصْ َحابِم ِحينَ‬ ‫ْال ِاََّا ِ‬ ‫‪9‬‬

‫ك بَنِم ْاْلَصْ فَ ِر فَ َما ِز ْل ُ‬ ‫ب ُ ْر ِرجْ نَا لٍََ ْد بَ ِد َر بَ ْد ُر اب ِْن بَبِم َك ْب َش َ مِنَّمُ يَ َبافُمُ َداِ ُ‬ ‫ع ُدُقِنا‬ ‫بَنَّمُ َسيَ ْ‬ ‫ظاَ ُر َحََّّ بَ ْد َر َر َّ‬ ‫صا ِحبُ مِياِيَا َء‬ ‫ُي َ‬ ‫َّللاُ َعاَ َّ‬ ‫م ِْ‬ ‫اْلس ًَْل َم َ َكانَ اب ُْن النَّاظُ ِ‬ ‫ايى ال َّش ْ ِم يُ َحد ُ‬ ‫اث بَ َّن ِم َر ْق َر ِحينَ قَ ِد َم مِياِيَا َء بَصْ بَ َح يَُْ دا‬ ‫ص َ‬ ‫َ ِم َر ْق َر ُسٍُفاا َعاَ نَ َ‬ ‫َر ِب َ‬ ‫ُي َ َكانَ‬ ‫ايقََِّ ِم قَ ْد ا ْسََّ ْن َارْ نَا مَ ْيئَََّ َ‬ ‫يع النَّ ْف ِ‬ ‫ك قَا َل اب ُْن النَّاظُ ِ‬ ‫َ فٍََا َل َبدْضُ بَ َ ِ‬ ‫ْع الاَّ ْياَ َ ِحينَ نَظَرْ ُ‬ ‫ُُم فٍََا َل لَاُ ُّْ ِحينَ َس َلُُهُ مِنام َيبَي ُ‬ ‫َ‬ ‫ِم َر ْق ُر َح َّزاء َي ْنظُ ُر فِم النُّج ِ‬ ‫َْ يَ ْبَََِّّ ُن مِ َّا‬ ‫ُُم َداِ َ‬ ‫ك ْال ِبََّا ِن قَ ْد ظَاَ َر فَ َم ْن يَ ْبََّ َِّ ُن ِد ْن مَ ِذ ِه ْاْلُ َّد ِ قَالُُا لَي َ‬ ‫فِم النُّج ِ‬ ‫ك فَيَ ٍَُّْاُُا َد ْن فِي ِا ُّْ ِد ْن ْاليَاُُ ِد فَبَ ْينَ َما‬ ‫ْاليَاُُ ُد فَ ًَل يُ ِا َّمنَّكَ َش ْنُاُ ُّْ َ ا ْكَُّبْ مِلَ َددَايِ ِن ُد ْا ِا َ‬ ‫مُ ُّْ َعاَ بَ ْد ِر ِم ُّْ بُتِ َم ِم َر ْق ُر بِ َرجُر بَيْ َس َر بِ ِم َداِ ُ‬ ‫َّللا‬ ‫ك َغ َّسانَ ي ُْببِ ُر ع َْن َربَ ِر َيسُُ ِل َّ ِ‬ ‫صاَّ‬ ‫َ‬ ‫فَنَظَ ُر‬

‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَاَ َّما ا ْسََّ ْببَ َرهُ ِم َر ْق ُر قَا َل ْاذمَبُُا فَا ْنظُ ُر ا بَ ُد ْبَََِّّ ٌن مُ َُ بَ ْم َا‬ ‫ِ فٍََا َل مُ ُّْ يَ ْبَََِّّنُُنَ فٍََا َل ِم َر ْق ُر‬ ‫ا مِلَ ْي ِم فَ َح َّدثُُهُ بَنَّمُ ُد ْبَََِّّ ٌن َ َس َلَمُ ع َْن ْال َد َر ِ‬

‫ك مَ ِذ ِه ْاْلُ َّد ِ قَ ْد َ‬ ‫ب ِم َر ْق ُر مِلَ‬ ‫مَ َذا ُد ْا ُ‬ ‫َ‬ ‫ظاَ َر ثُ َُّّ َكََّ َ‬ ‫صا ِحب لَمُ بِ ُر ِديَ َ َ َكانَ نَ ِظي َرهُ‬ ‫صا ِحبِ ِم‬ ‫ص َحََّّ بَتَاهُ ِكََّاٌِ ِد ْن َ‬ ‫ص فَاَ ُّْ يَ ِر ْم ِح ْم َ‬ ‫فِم ْال ِد ْا ُِّ َ َسا َي ِم َر ْق ُر مِلَ ِح ْم َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫يُ َُافِ ُ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ بَنَّمُ نَبِم فَ َ ِذنَ ِم َر ْق ُر‬ ‫ج النَّبِ ام َ‬ ‫ق َي ْب َ‬ ‫ي ِم َر ْق َر َعاَ ُر ُر ِ‬ ‫لِ ُدظَ َما ِء الرُّ ِم فِم َد ْس َا َرَ‬ ‫َد ْد َش َر الرُّ ِم مَرْ لَ ُا ُّْ ِفم‬

‫ص ثُ َُّّ بَ َد َر ِب َ ْب َُابِاَا فَ ُاااٍَ ْ‬ ‫ع ثُ َُّّ اطَّاَ َ فٍََا َل يَا‬ ‫لَمُ ِب ِح ْم َ‬ ‫ح َ الرُّ ْش ِد َ بَ ْن يَ ْثب َ‬ ‫ُع ُد ْا ُا ُا ُّْ فََُّبَا ِيدُُا مَ َذا النَّبِ َّم‬ ‫ْالفَ ًَل ِ‬

‫ِ‬ ‫فَ َحاصُُا َح ْي َ‬ ‫ش مِلَ ْاْلَ ْب َُا ِ‬ ‫ص َ ُح ُم ِر ْال َُحْ ِ‬ ‫اْلي َما ِن قَا َل ُي ُّد مُ ُّْ َعاَ َّم‬ ‫نَ ْف َرتَاُ ُّْ َ بَ ِي َ‬ ‫َ ِد ْن ْ ِ‬

‫فَ َُ َج ُد مَا قَ ْد ُغااٍَ ْ‬ ‫ع فَاَ َّما َيبَى ِم َر ْق ُر‬ ‫ال مِنام قُ ْا ُ‬ ‫ع َدٍَالََِّم آنِفا بَ ْرََّ ِب ُر ِباَا‬ ‫َ قَ َ‬

‫ِش َّدتَ ُا ُّْ َعاَ ِدينِ ُا ُّْ فٍََ ْد َيبَي ُ‬ ‫ك آ ِر َر َش ْ ِن ِم َر ْق َر‬ ‫ْع فَ َس َج ُد ا لَمُ َ َيهُُا َع ْنمُ فَ َاانَ َذلِ َ‬ ‫صالِ ُح ب ُْن َك ْي َسانَ َ يُُنَُُ َ َد ْد َم ٌر ع َْن ُّ‬ ‫ي‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ‫َي َ اهُ َ‬ ‫‪6- Абдулла ибн Утба ибн Масъуд (р.а.) риуаят етті: «Әбу Суфян ибн‬‬ ‫‪Харб хабардар етті, Һирақл Құрайыш керуені Шамда саудамен айналысып‬‬ ‫‪жүрген кезде оларға бір адамды жіберді. Ол уақытта Пайғамбарымыз‬‬ ‫‪(с.ғ.с.) Әбу Суфян мен құрайыш кәпірлерімен өзара бітімгершілікке‬‬ ‫‪келген болатын. Олар ( Әбу Суфян, құрайыш кәпірлері) Илияда (Байтул‬‬ ‫‪мақдис) болғандықтан Һирақлдың алдына барды. Һирақл оларды өзінің‬‬ ‫‪мәжілісіне шақырды. Оның айналасында Римдіктердің‬‬ ‫‪атақты игі‬‬ ‫‪жақсылары отырған еді. Оларға қоса тілмашты да өзіне шақырып алып:‬‬ ‫‪10‬‬

«Өзін Пайғамбармын деп жариялаған адамға қайсы бірің туыстық жағынан жақынырақсындар?»,- деп сұрады. Әбу Суфян: «Мен оған туыстық жағынан жақынырақпын»,- деді. Һирақл: «Оны (Әбу Суфянды) маған жақынырақ алып келіндер, ал оның адамдарын арт жағына тұрғызындар!»,- деді. Һирақл өзінің тілмашына: «Оларға айт (Әбу Суфянға) мен сол Пайғамбар туралы сұрамақпын, егерде маған жалған сөйлесе, онда оның өтірігін шығарыңдар »,- деді. Сонда Әбу Суфян айтты: «Алламен ант етемін, егер менің өтірігімді шығарады деген ұят болмағанда, мен жалған сөйлеуден тартынбас едім»,- деді. Һирақл ең бірінші менен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) шыққан тегі туралы сұрады. Мен: «Ол текті жерден шыққан»,- дедім. Һирақл «Одан бұрын сендерден бұл сөзді (яғни Пайғамбарлықты) ешкім айтқан жоқ па?»,- деп сұрады. Мен: «Жоқ»,- дедім. Ол: «Оның атабабаларының ішінде патша болғандары бар ма?»,- деп сұрады. Мен «Жоқ»,- дедім. Ол: «Оған ілескен адамдар атақты байлар ма, әлде кедейкепшік, әлсіздер ме?»,- деп сұрады. Мен: «Әлсіздер»,- дедім. Ол: «Олардың қатары көбеюде ме, әлде азаюда ма?»,- деп сұрады. Мен: «Көбеюде»,- дедім. Ол: «Оның дініне кіргендерден біреу оған ренжіп, діннен қайтқандары бар ма?»,- деп сұрады. Мен: «Жоқ»,- дедім. Ол: «Дінге насихаттағаннан бұрын оны жалғандығымен айыптап па едіңдер?»,- деп сұрады. Мен : «Жоқ»,- дедім. Ол: «Қиянат істеуші ме еді?»,- деді. Мен: «Жоқ»,- дедім. «Біршама уақыттан бері оның қандай істермен айналысып жүргенінен бейхабармыз»,- деп айттым. Һирақл сөзімді бөліп: «Оған қарсы соғыстыңдар ма?»,- деді. Мен: «Соғыстық»,- дедім. Ол: «Сендердің соғыстарың немен бітуші еді ?»,деді. Мен: «Біздің арамыздағы соғыс әрқилы болып бітетін. Кейде ол бізді, ал, кейде біз оны жеңетінбіз»,- дедім. Һирақл: «Ол сендерге не істеуді бұйырады?»,- деді. Мен: «Ол тек қана бір Аллаға сиынуды, оған серік қоспауды, аталарымыз серік қосуға үгіттесе де, оларға құлақ аспауды, намаз оқуды, шыншыл болуды және туған-туыстармен қарым - қатынаста болуды, рахымды- шапағатты болуды бұйырады.»,- дедім. Һирақл тілмаш арқылы маған былай деді: «Оның шыққан тегін сұрасам, сен текті жерден шықты деп айттың, Пайғамбарлар, анығында, сондай жерден шығады. Сендерден бұрын ешкім Пайғамбарлық сөзді айтты ма десем, сен «Жоқ»,- дедің. Одан басқа біреу бұрын осы сөзді айтып шықса, бұл да солардың айтқан сөзіне ілесуші деп ойлар едім. Мен сенен: «Оның ата-бабаларының ішінде патша болған адам бар ма?»,- деп сұрасам, сен: «Жоқ»,- дедің. Егер ата-бабасының ішінде патша болған бір адам болса, онда мен: «Ол соның дүние-мүлкін талап етіп, билігін өзіне қайтарғысы келген біреу»,- дейтін едім. Мен: « Оны дінге шақырмай тұрған кезінде жалғаншылығымен айыптап па едіңдер?»,- деп сұрағанымда, сен: «Жоқ»,- дедің. Мен білдім, ол бұрын да адамдарға өтірік–жалған сөйлемеген. Бұндай адам Алла тағала туралы өтірік сөйлемейді. Мен сенен: «Оған ілесіп жатқан әлді байлар ма, әлде әлсіз адамдар ма?»,- деп сұрағанымда, сен: «Әлсіздер»,- деп айттың. Ал, 11

Пайғамбарларға әрқашан әлсіздер ілескен. Мен сенен «Оған ілесушілердің саны азаюда ма, әлде көбеюде ме?»,- деп сұрағанымда, сен: «Олар көбейіп жатыр»,- дедің. Иманның әмірі сондай кәміл болар. Мен саған «Оның дініне кіргендердің біреуі оған ренжіп, дінінен қайтқаны бар ма?»,- десем, сен: «Жоқ»,- дедің. Иманның көркемділігі жүрекке жағып қалса, ол сондай кәміл болады. Мен сенен: «Ол қиянат істейді ме?»,- деп сұрасам, сен: «Жоқ»,- дедің. Ал, Пайғамбарлар қиянат істемейді. Одан кейін сенен: «Ол сендерге не істеуді бұйырады?»,- деп сұрадым. Сен: «Ол Аллаға құлшылық етуді, оған серік қоспауды, пұттарға сиынбауды, намаз оқуға және шыншыл, қайырымды болуға бұйырады»,- дедің. Егерде сенің айтқан сөздерің рас болса, ол келіп қазір мен тұрған орын-жайды алады. Мен бір Пайғамбар шығатынын білуші едім, бірақ-та сендердің араларыңнан шығатынынан бейхабар едім. Егер оған ықылас қыла алсам, онымен жолығу үшін қиыншылық көруге ризамын. Егерде онымен кездессем, оның аяғын жуатын едім. Кейін Һирақл Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Дихья (сахаба) арқылы Бусра басшылығына беріп жіберген хатын алып келуді бұйырды. Оны Һирақлға берді. Ол хатты оқып көрді, онда «Бисмилләһир рахманир рахим Мұхаммад ибн Абдулла – Алланың елшісінен Һирақл - Рум басшысына». Тура жолда жүргендерге Алла тағаланың сәлемі болсын! Амма баъд: Сені Исламға шақырамын, Исламды қабыл ет, тыныш боларсың. Алла тағала саған бұның үшін екі бірдей сауап береді. Егерде одан бас тартсаң, бидғатшы күнәһар боласың. «Ей, кітап иелері! Өзара теңдік сөзін қабыл етейік: Алладан басқаға құлшылық етпейік, оған серік қоспайық, бір-бірімізді Алладан басқа тәңір деп білмейік (яғни, адамды Алланың дәрежесіне көтермейік) егер жүздерін бұрса, куә болындар, біз мұсылманбыз». «Һирақл сөзін бітірген соң Пайғамбарымыздың айтқандарын оқып бергеннен кейін оның қасындағылардың дауыстары қатты шығып, шулап кетті, бізді сыртқа шығарып жіберді. Мен қасымдағыларға: « Әбу Кабшаның айтқаны рас болды, ол: Бәни әл-Асфар (Румдықтар) патшасы Пайғамбардан қорқады»,- деп айтқан еді. « Мен Исламды қабылдамастан бұрын Пайғамбар шығатынына сенетін едім»,- дедім. Илия әкімі Ибн әнНатур және Шам христиандарының (эпископы) Һирақл былай деген еді. Һирақл Илияға келгенінде көңілсіз болып қалды. Оған патриархтары: «Сенің түрің бізге ұнамай тұр!»,- десті. Ибн ән-Натур былай деді: «Һирақл көріпкел болатын және жұлдыздарды болжайтын. Одан бұл жайында сұрағанымызда ол: «Мен бұл түнде жұлдыздарды қарап болжағанымда, сүндеттелушілердің патшасының жеңіске жеткенін көрдім. Адамдардың қайсысының сүндетке отырғызылатындарын білгім келеді»,- деді. «Яһудилерден басқалар сүндетке отырғызбайды. Оларға бола сен алаңдама»,- десті. Сенің патшалығыңа қарасты шаһарларға хат жаз, ол жердегі яһудилерді өлтірсін деп кеңес берісті. Сол уақытта Ғассон патшаға хазіреті Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) туралы хабар алып келген кісіні Һирақлдың алдына алып келді. Һирақл: «Барып тексеріңдерші, ол сүндеттелген бе екен?»,- деді. Олар 12

тексеріп көріп: «Ол сүндеттелген екен»,- деп хабарлады.Һирақл одан арабтар туралы сұрап еді, ол: «Арабтар да сүндетке отырады»,- деп жауап берді. Сонда Һирақл: «Патшалық, билік енді соларға (яғни арабтардың) патшасына тиесілі»,- деді. Кейін Һирақл Румиядағы өзі сияқты білім иесіне хат жазып жіберді де, өзі Химске барды, ол қаладан өзінің досынан мынадай мазмұндағы жауап хатты алғанша ешқайда кетпеді. Ол хатта: «Һирақлдың Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) белгілері туралы пікірін қолдап- қуаттағанын және ол адамның хақ Пайғамбар екендігі туралы айтылған» Бұдан соң Һирақл Румның білімді де атақты адамдарын өзінің Химстағы сарайына шақырды. Олар жиналып келгеннен соң қақпаны жабуды бұйырды. Содан соң олардың алдына шығып : «Ей, Румдықтар! Егер сендер шапағатты тура жолды таппақшы болсандар, дәулеттеріңнің үстем болуын, патшалықтарыңның сақталуын қаласаңдар, онда осы Пайғамбарға ілесіңдер!»,- деді. Бұл сөздерді ести сала олар жабайы есекке ұқсас қақпа жаққа жапа тармағай ұмтылды, бірақ қақпаның жабық екенін көрді. Һирақл олардың қайғырып, қобалжыған түрлерін көріп, иман келтірулерінен үмітсіз болып: «Оларды маған алып келіңдер!»,- деп әмір етті. Кейін: « Мен сендердің өз діндеріңе деген ықыластарыңды сынап көру үшін солай деген едім, оған менің көзім жетті»,- деді. Сонда олар (Һирақлға) сәжде етіп, оған разы болды. Бұл Һирақлмен болған соңғы оқиға еді. Болған бұл оқиғаны Салих ибн Қайсан, Юнус және Мағмар әз- Зуһрий риуаят етті.

‫‪БИСМИЛЛАҺИР РАХМАНИР РАХИМ‬‬ ‫‪ИМАН КІТАБЫ‬‬ ‫‪1- бап. Ислам бес түрлі нәрсенің үстіне құрылған‬‬

‫صاَّ َّ‬ ‫اْلس ًَْل ُم َعاَ َر ْمَ َ مُ َُ قَُْ ٌل َ فِ ْد ٌر‬ ‫بَاِ قَُْ ُل النَّبِ ام َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بُنِ َم ْ ِ‬ ‫َّللاُ تَ َدالَ لِيَ ْزدَا ُد ا مِي َمانا َد َ مِي َمانِ ِا ُّْ َ ِز ْدنَامُ ُّْ مُدى َ يَ ِزي ُد َّ‬ ‫َ يَ ِزي ُد َ يَ ْنٍُصُ قَا َل َّ‬ ‫َّللاُ‬ ‫الَّ ِذينَ ا ْمََّ َد ْ ا مُدى َ الَّ ِذينَ ا ْمََّ َد ْ ا َزا َدمُ ُّْ مُدى َ آتَامُ ُّْ تَ ٍْ َُامُ ُّْ َ قَُْ لُمُ َ يَ ْزدَا َد الَّ ِذينَ‬ ‫آ َدنُُا مِي َمانا َ قَُْ لُمُ بَيُّ ُا ُّْ َزا َد ْتمُ مَ ِذ ِه مِي َمانا فَ َ َّدا الَّ ِذينَ آ َدنُُا فَ َزا َد ْتاُ ُّْ مِي َمانا َ قَُْ لُمُ َج َّر‬ ‫ِذ ْك ُرهُ فَ ْ‬ ‫ار َشُْ مُ ُّْ فَ َزا َدمُ ُّْ مِي َمانا َ قَُْ لُمُ تَ َدالَ َ َدا َزا َدمُ ُّْ مِ َّا مِي َمانا َ تَ ْساِيما َ ْالحُبُّ‬ ‫َّللاِ َ ْالبُ ْاضُ فِم َّ‬ ‫فِم َّ‬ ‫ي ْب ِن‬ ‫يز مِلَ َع ِد ا‬ ‫اْلي َما ِن َ َكََّ َ‬ ‫َّللاِ ِد ْن ْ ِ‬ ‫ب ُع َم ُر ب ُْن َع ْب ِد ْال َد ِز ِ‬ ‫اْلي َمانَ‬ ‫ْلي َما ِن فَ َرائِ َ‬ ‫ض َ َش َرائِ َ َ ُح ُد دا َ ُسنَنا فَ َم ْن ا ْسََّ ْا َماَاَا ا ْسََّ ْا َم َر ْ ِ‬ ‫َع ِدي مِ َّن لِ ْ ِ‬ ‫اْلي َمانَ فَا ِ ْن بَ ِعشْ فَ َس ُبَيانُاَا لَ ُا ُّْ َحََّّ تَ ْد َماُُا ِباَا َ مِ ْن‬ ‫َ َد ْن لَ ُّْ يَ ْسََّ ْا ِم ْااَا لَ ُّْ يَ ْسََّ ْا ِمرْ ْ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫بَ ُد ْ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ لَ ِا ْن‬ ‫ع فَ َما بَنَا َعاَ صُحْ بََِّ ُا ُّْ ِب َح ِريص َ قَا َل مِ ْب َرا ِمي ُُّ َ‬ ‫لِيَ ْ َمئِ َّن قَ ْابِم َ قَا َل ُد َدا ُذ ب ُْن َجبَر اجْ اَِْ ِبنَا نُ ْؤ ِد ْن َسا َع َ قَا َل اب ُْن َد ْسدُُد ْاليٍَِ ُ‬ ‫ين‬ ‫اْلي َم ُ‬ ‫ك فِم‬ ‫ان ُكاُّمُ َ قَا َل اب ُْن ُع َم َر َا يَ ْباُ َُ ْال َد ْب ُد َحٍِيٍَ َ الََّّ ٍْ َُى َحََّّ يَ َد َع َدا َحا َ‬ ‫ِْ‬ ‫ال َّ‬ ‫احدا َ قَا َل‬ ‫ص ْينَا َ‬ ‫ص ْد ِي َ قَا َل ُد َجا ِم ٌد َش َر َع لَ ُا ُّْ ِد ْن الداي ِن بَ ْ َ‬ ‫ك يَا ُد َح َّم ُد َ مِيَّاهُ ِدينا َ ِ‬ ‫اب ُْن َعبَّاس ِشرْ َع َ ِد ْناَاجا َسبِيًل َ ُسنَّ ُدعَا ُؤ ُك ُّْ مِي َمانُ ُا ُّْ لٍَُِْ لِ ِم َع َّز َ َج َّر قُرْ َدا‬ ‫اْلي َم ُ‬ ‫ان ْْ‬ ‫يَ ْدبَ ُ بِ ُا ُّْ َيبام لَُْ َا ُدعَا ُؤ ُك ُّْ َ َد ْدنَ ال ُّدعَا ِء فِم الاُّ َا ِ ْ ِ‬ ‫‪Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Ислам бес түрлі нәрсенің үстіне‬‬ ‫‪құрылған. Иман сөзде де, істе де болуы керек. Иман күшейіп көбейеді де,‬‬ ‫‪әлсіреп азаяды да»,- деді.‬‬ ‫‪Алла тағала Құран Кәрімде айтты: «Ол сондай Алла, мүміндердің‬‬ ‫‪иманын арттыра түсу үшін олардың жүректеріне тоқтау салды3»,‬‬‫‪деді. Және бір аятта: «...Олар Раббыларына шын сенген жігіттер еді де‬‬ ‫‪оларға туралықты арттыра түстік4»,- десе және бір аятта: «Алла‬‬

‫‪48. «әл-Фатх», 4 аят.‬‬ ‫‪18. «әл-Каһф», 13 аят.‬‬

‫‪14‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬

тағала тура жол тапқандарға туралықты арттырады5»,- дейді. Және бір аятта: «Ал сондай тура жол тапқандар, Алла олардың туралықтарын арттыра түсіп, оларға тақуалық береді6»,- деді. Және бір аятта: «...Әрі иман келтіргендердің сенімдері арта түссін...7»,- деді. Және бір аятта: «...Бұл қайсыларыңның имандарын арттырады?»,дейтін де біреулер бар. Дегенмен мүміндердің иманын арттырады, олар қуанысады8»,- деді. Және бір аятта: «...(Бұл сөз) олардың иманың арттырды9»,- деді және бір аятта: «...Сондай-ақ олардың сенімдерін, бойұсынуларын одан ары арттыра түсті10»,- деді. Алла үшін сүю және Алла үшін жек көру иманнан болып саналады, Омар ибн Абдул Азиз Ади ибн Адиге хат жазып, онда " Расында, иманның парызы, шариғаты, шекарасы және сүннеті бар. Кімде-кім солардың барлығын толықтырса, онда иманын толықтырғаны, ал кімде-кім нақыс қылса, онда иманының кәміл болмағаны" деді. Егер мен тірі болсам, сендерге барлығын баяндап беремін, онымен амал етерсіңдер. Ал, егер қайтыс болсам, мен сендермен сұхбат құра алмаспын. Ибраһим (алейһи сәләм) былай деген :" Әрине, сенемін, бірақ жүрегім орнықсын". Муғаз ибн Жәбәл : «Қане, біраз отырып, иман туралы сөз қозғайық», - деген. Ибн Масғуд : «Иақин дегеніміз - иманның күллісі»,- деген болатын. Ал, ибн Омар болса, былай деген : «Кез-келген пенде нәпсісіндегіні тәрк етпейінше тақуалықтың ақиқатына жете алмайды»,- деді. Мужаһидтің айтуы бойынша, нұсқау берген нәрселерімізді сендерге діни жол қылды ( әшШура,13 ) деген аяттың мағынасы : Ей, Мұхаммед, біз саған жалғыз ғана дінді өсиет еттік делінген.Ал, ибн Аббас : «Дұғаларыңыз - имандарыңыз, өйткені аяттағы ( Егер құлшылықтарың болмаса, Раббым сендерді неге бағаласын? / әл-Фурқан, 77 / дұға мағынасы - иман, дұғаның тілдік мағынасы иман дегенге саяды.

َّ ‫ َح َّد َثنَا ُع َب ْي ُد‬-7 َ ‫َّللاِ ب ُْن ُدُ َس قَا َل بَ ْربَ َرنَا َح ْن‬ ‫ظاَ ُ ب ُْن بَبِم ُس ْفيَانَ ع َْن ِع ْا ِر َد َ ب ِْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاُ َع ْناُ َما قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ َّ ‫ه َم‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بُ ِن َم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫َرالِد ع َْن ا ْب ِن ُع َم َر َي‬ َّ ‫َّللاُ َ بَ َّن ُد َح َّمدا َيسُُ ُل‬ َّ ‫اْلس ًَْل ُم َعاَ َر ْمَ َشاَا َد َِ بَ ْن َا مِلَمَ مِ َّا‬ َِ ‫َّللاِ َ مِقَ ِام الص ًََّل‬ ِْ َ‫ضان‬ َ ‫صُْ ِم َي َد‬ َ َ ‫َ مِيََّا ِء ال َّز َكا َِ َ ْال َحجا‬ 7- Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Ислам бес түрлі нәрсенің үстіне құрылған, олар: иман айту, намаз оқу, зекет беру, қажыға бару, Рамазан оразасын ұстау»,- деді.

19. «Мәрям»,76 аят. 47. «Мұхаммед»,17 аят. 7 74. «әл-Мүддассір», 31 аят. 8 9. «әт-Тәубе», 124 аят. 9 3. «Әли Имран», 173 аят. 10 33. «әл-Ахзап», 22 аят. 6

2- бап. Иманның шарттары

ُ ‫َْ ْالبِ َّر بَ ْن تُ َُلُُّا ُ جُُمَ ُا ُّْ قِبَ َر‬ َ ‫َّللا تَ َدالَ لَي‬ ِ َّ ‫اْلي َما ِن َ قَُْ ِل‬ ِ ْ ‫ُي‬ ِ ‫بَاِ ب ُد‬ َّ ِ‫ِ َ لَ ِا َّن ْالبِ َّر َد ْن آ َدنَ ب‬ ِ ِ ‫اَّللِ َ ْاليَُْ ِم ْاْل ِر ِر َ ْال َم ًَلئِ َا ِ َ ْال ِاََّا‬ ِ ‫ق َ ْال َم ْا ِر‬ ِ ‫ْال َم ْش ِر‬ ‫ير‬ ِ ِ‫َ النَّبِياينَ َ آتَ ْال َما َل َعاَ ُحبا ِم َذ ِي ْالٍُرْ بَ َ ْاليَََّا َد َ ْال َم َسا ِكينَ َ ا ْبنَ ال َّسب‬ ‫ِ َ بَقَا َم الص ًََّلََ َ آتَ ال َّز َكاََ َ ْال ُمُفُُنَ ِب َد ْا ِد ِم ُّْ مِ َذا عَامَ ُد ا‬ ِ ‫َ السَّائِاِينَ َ فِم ال ارقَا‬ ْ َّ ‫َ الصَّابِ ِرينَ فِم ْالبَ ْ َسا ِء َ ال‬ ُّْ ُ‫ك م‬ َ ِ‫ص َدقُُا َ ب ُ لَئ‬ َ ِ‫س بُ لَئ‬ َ َ‫ك الَّ ِذين‬ ِ َ‫ضرَّا ِء َ ِحينَ ْالب‬ َ َ‫ْال ُمٍََُُّّنَ َ قَُْ لِ ِم قَ ْد بَ ْفاَ َح ْال ُم ْؤ ِدنُُنَ ْاْلي‬ Алла тағала Құран кәрімде айтты: «Жүздеріңді шығысқа, батысқа жөнелту бір игілік емес. Бірақ кім Аллаға, ақирет күніне, періштелерге, кітаптарға, Пайғамбарларға иман келтірсе және жақындарына, жетімдерге, міскіндерге, жолда қалғандарға, қайыршыларға және құл азат етуге жақсы көре отырып, мал сарп қылса әрі намазды толық орындап зекет берсе, өзара байласқан уәдесін орындаушы, таршылықта, қиыншылықта және соғыс кезінде сабыр етуші болса, міне солар шыншылдар әрі солар тақуалар 11»,десе, және бір аятта: «Шынында, иман келтіргендер құтылды12»,- деді.

‫َّللا ب ُْن ُد َح َّمد ْال ُج ْدفِ ُّم قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ عَا ِدر ْال َدٍَ ِديُّ قَا َل َح َّدثَنَا‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-8 َّ ‫ه َم‬ َّ ‫ان ب ُْن بِ ًَلل ع َْن َع ْب ِد‬ ُ ‫ُساَ ْي َم‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللاِ ب ِْن ِدينَاي ع َْن بَبِم‬ ِ ‫صالِح ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ َي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫اْلي َم‬ ‫ان بِضْ ٌ َ ِس َُُّّنَ ُش ْدبَ َ ْال َحيَا ُء‬ َ ‫َع ْنمُ ع َْن النَّ ِب ام‬ ِ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل‬ ‫ان‬ ِ ‫اْلي َم‬ ِ ْ ‫ُش ْدبَ ٌ ِد ْن‬ 8- Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Иман алпыстан артық бұтағы бар терек сияқты. Ұялу - сол иманның бұтақтарының бірі ғана »,- деді. 3- бап. Біреуге тілімен, қолымен зияның тигізбеген адам нағыз мұсылман

‫َّللا ْب ِن بَبِم ال َّسفَ ِر‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم ب ُْن بَبِم مِيَاس قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن َع ْب ِد‬-9 َّ ‫ه َم‬ ‫َّللاُ َع ْناُ َما ع َْن‬ َ ‫َ مِ ْس َما ِع‬ ِ ‫َّللا ْب ِن َع ْمر َي‬ ِ َّ ‫ير ْب ِن بَبِم َرالِد ع َْن ال َّش ْدبِ ام ع َْن َع ْب ِد‬ 11 12

2. «әл-Бақара», 177 аят. 23. «әл-Мүъминун», 1 аят.

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل ْال ُم ْساِ ُُّ َد ْن َساِ َُّ ْال ُم ْساِ ُمُنَ ِد ْن لِ َسانِ ِم َ يَ ِد ِه‬ َ ‫النَّبِ ام‬ َّ َ‫َ ْال ُماَا ِج ُر َد ْن م ََج َر َدا نَا‬ ُ‫َّللاُ َع ْنم‬ 9- Абдулла ибн Ғамр (р.а.) риуаят етті: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Басқа біреуге қолымен және тілімен зиянын тигізбеген адам - нағыз мұсылман, ал, Алла тағала тиған нәрселерден тиылған адам жиһат қылған болып есептеледі»,- деді. 4- бап. Исламдағы ең абзал амал қайсы?

ُُ‫ال َح َّدثَنَا بَبِم قَا َل َح َّدثَنَا بَب‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َس ِدي ُد ب ُْن يَحْ يَ ْب ِن َس ِديد ْالٍُ َر ِش ُّم ق‬-11 َّ ‫ه َم‬ ‫َّللاُ َع ْنمُ قَا َل‬ ِ ‫َّللا ب ِْن بَبِم بُرْ َدََ ع َْن بَبِم بُرْ َدََ ع َْن بَبِم ُدُ َس َي‬ ِ َّ ‫بُرْ َدََ ب ُْن َع ْب ِد‬ َّ ‫قَالُُا يَا َيسُُ َل‬ ‫ض ُر قَا َل َد ْن َساِ َُّ ْال ُم ْساِ ُمُنَ ِد ْن لِ َسانِ ِم َ يَ ِد ِه‬ َ ‫اْلس ًَْل ِم بَ ْف‬ ِ ْ ُّ‫َّللاِ بَي‬ 10- Әбу Мұса (р.а.) айтты: «Бір күні адамдар Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.): «Я Расулулла! Исламдағы кімнің амалы ең абзал деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Қолымен, тілімен басқаларға зиянын тигізбеген адамның амалы»,- деп жауап берді. 5- бап. Ашыққанды тойдыру- Исламнан

ُ ‫ َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن َرالِد قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬-11 ‫ْع ع َْن يَ ِزي َد ع َْن بَبِم ْال َبي ِْر ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ‫ي‬ ُّ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ب‬ َ ‫َّللاُ َع ْناُ َما بَ َّن َيجًُل َس َ َل النَّبِ َّم‬ ِ ‫َّللا ب ِْن َع ْمر َي‬ ِ َّ ‫َع ْب ِد‬ ْ ‫ْر‬ َ ‫اْلس ًَْل ِم َر ْي ٌر قَا َل تُ ْ ِد ُُّ ال َّ َدا َم َ تَ ٍْ َرب ُ الس ًََّل َم َعاَ َد ْن َع َر ْف‬ ‫ف‬ ِْ ِ ‫ع َ َد ْن لَ ُّْ تَد‬ 11- Абдулла ибн Ғамр (р.а.) айтты: «Бір кісі Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.): «Исламдағы ең жақсы іс не?- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Қарны аштарды тамақтандыруың және танығаныңа да, танымағаныңа да сәлем беруің »,- деді. 6- бап. Өзі жақсы көрген нәрсені өзгегеде тілеу- иманнан

َّ ‫ه َم‬ ُ‫َّللاُ َع ْنم‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬-12 ِ ‫ال َح َّدثَنَا يَحْ َي ع َْن ُش ْدبَ َ ع َْن قَََّا َدََ ع َْن بَ َنَ َي‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ع َْن ُح َسيْن ْال ُم َداا ُِّ قَا َل َح َّدثَنَا قَََّا َدَُ ع َْن بَنََ ع َْن‬ َ ‫ع َْن النَّ ِب ام‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َا ي ُْؤ ِد ُن بَ َح ُد ُك ُّْ َحََّّ يُ ِحبَّ ِْلَ ِري ِم َدا يُ ِحبُّ لِنَ ْف ِس ِم‬ َ ‫النَّبِ ام‬ 12- Әнәс (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): « Өзің жақсы көрген нәрсені басқаға да (діндес бауырыңа) тілемейінше, бірде - біріңіз шын мұсылман бола алмайсыздар»,- деді. 17

7- бап. Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) жақсы көру- иманнан.

‫يز ْب ِن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا يَ ْدٍُُُِ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن ُعاَيَّ َ ع َْن َع ْب ِد ْال َد ِز‬-13 َّ َّ‫صا‬ ُ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ح َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدب‬ ُ َ ‫صاَيْب ع َْن بَنََ ع َْن النَّ ِب ام‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َا ي ُْؤ ِد ُن بَ َح ُد ُك ُّْ َحََّّ بَ ُكُن‬ َ ‫ال قَا َل النَّ ِب ُّم‬ َ َ‫ع َْن قَََّا َدََ ع َْن بَنََ ق‬ َ‫اس بَجْ َم ِدين‬ ِ َّ‫بَ َحبَّ مِلَ ْي ِم ِد ْن َ الِ ِد ِه َ َ لَ ِد ِه َ الن‬ 13- Әнәс (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): « Сендердің біреулерің мені ата - анасынан да, баласынан да, барлық адамдардан да артық жақсы көрмегенінше, бірде-біреудің иманы кәміл болмайды»,- деді. 8 - бап. Иманның тәттілігі

ُُُِّ‫ِ الثٍََّفِ ُّم قَا َل َح َّدثَنَا بَي‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال ُمثَنَّ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُمَّا‬-14 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللاُ َع ْنمُ ع َْن النَّبِ ام‬ ِ ‫َ ْب ِن َدالِك َي‬ ِ َ‫ع َْن بَبِم قِ ًَلبَ َ ع َْن بَن‬ َّ َ‫اْلي َما ِن بَ ْن يَ ُاُن‬ ٌ ‫قَا َل ثَ ًَل‬ ‫َّللاُ َ َيسُُلُمُ بَ َحبَّ مِلَ ْي ِم ِد َّما‬ ِ ْ ََ َ ‫ث َد ْن ُك َّن فِي ِم َ َج َد َح ًَل‬ ‫ِس َُامُ َما َ بَ ْن يُ ِحبَّ ْال َمرْ َء َا يُ ِحبُّمُ مِ َّا ِ ََّّللِ َ بَ ْن يَ ْا َرهَ بَ ْن يَدُُ َد فِم ْال ُا ْف ِر َك َما يَ ْا َرهُ بَ ْن‬ ‫يُ ٍْ َذفَ فِم النَّاي‬ 14- Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Кімдекімнің бойында төмендегі үш нәрсе болса, ол иманның тәттілігін сезінеді: 1- Алла және оның елшісін барша нәрседен артық жақсы көру 2- Жақсы көрген кісіні тек Алла үшін деп жақсы көрмек 3- Күпірлікке қайтуды тура отқа түскендей жек көрсе 9- бап. Ансарларды жақсы көру- иманның кәміл белгілерінен

َّ ‫َّللا ب ُْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ ب ِْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد ق‬-15 ِ َّ ‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل بَ ْربَ َرنِم َع ْب ُد‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َجبْر قَا َل َس ِمد‬ ُّ‫اْلي َما ِن حُب‬ َ ‫ْع بَنَسا ع َْن النَّ ِب ام‬ ِ ْ ُ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل آي‬ ‫اي‬ َ ‫اق بُ ْاضُ ْاْلَ ْن‬ َ ‫ْاْلَ ْن‬ ِ َ‫اي َ آيَ ُ الناف‬ ِ ‫ص‬ ِ ‫ص‬ 15- Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ансарларды жақсы көру - иманның белгілерінен, ал, оларды жек көруМунафиқтықтың белгісінен»,- деді. 18

10-бап. Пайғамбар (с.ғ.с.) насихаттары

ُّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬-16 ُُ‫ال بَ ْربَ َرنِم بَب‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ َ‫ي ق‬ َّ ‫ه َم‬ َّ ‫َّللاِ ب ُْن َع ْب ِد‬ َّ ‫يَ عَائِ ُذ‬ ‫َّللاُ َع ْنمُ َ َكانَ َش ِا َد‬ َ ‫مِ ْد ِي‬ ِ ‫ع َي‬ ِ ‫َّللاِ بَ َّن ُعبَا َدََ ْبنَ الصَّا ِد‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َ َحُْ لَم‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫بَ ْديا َ مُ َُ بَ َح ُد النٍَُّبَا ِء لَ ْياَ َ ْال َدٍَبَ ِ بَ َّن َيسُُ َل‬ َّ ِ‫صابَ ٌ ِد ْن بَصْ َحابِ ِم بَايِدُُنِم َعاَ بَ ْن َا تُ ْش ِر ُكُا ب‬ ‫ْرقُُا َ َا تَ ْزنُُا‬ َ ‫ِع‬ ِ ‫اَّللِ َشيْئا َ َا تَس‬ ‫َ َا تَ ٍَُّْاُُا بَ ْ َا َد ُك ُّْ َ َا تَ ْتُُا بِبُ ْاََّان تَ ْفََّ ُر نَمُ بَ ْينَ بَ ْي ِدي ُا ُّْ َ بَيْ ُجاِ ُا ُّْ َ َا تَ ْدصُُا فِم‬ َّ ‫ب فِم‬ َ ِ‫اِ ِد ْن َذل‬ َ ِ‫ك َشيْئا فَدُُق‬ َ ‫ص‬ َ َ‫َّللاِ َ َد ْن ب‬ َّ ُ‫ك َشيْئا ثُ َُّّ َسََّ َره‬ ‫َّللا مِ ْن َشا َء‬ َ ِ‫َذل‬ ِ َّ َ‫َّللاُ فَاُ َُ مِل‬

َ‫َد ْد ُر ف فَ َم ْن َ فَ ِد ْن ُا ُّْ فَ َجْ ُرهُ َعا‬ ‫اِ ِد ْن‬ َ ‫ص‬ َ َ‫ال ُّد ْنيَا فَا َُُ َكفَّا َيٌَ لَمُ َ َد ْن ب‬

‫َعفَا َع ْنمُ َ مِ ْن َشا َء عَاقَبَمُ فَبَايَ ْدنَاهُ َعاَ َذلِك‬ 16- Бәдр соғысына қатысушы және Ғақаба түнінде қолбасшы болған Ғұбада ибн ас-Самиттан (р.а.) риуаят болды: «Бір күні Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) айналасына бір топ сахабалар жиналды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оларға айтты: «Алла тағаланы бір деп білеміз, оған серік қоспаймыз, ұрлық істемейміз, зина қылмаймыз, перзенттерімізді өлтірмейміз, жалған сөз таратпаймыз ( зина және басқа нәрселер туралы) шариғат әміріне бой ұсынамыз деп маған сөз беріндер. Кімде – кім осы сөздеріне опа қылса, Алла тағала жарылқайды, ал кімде – кім осы ауыр күнәлардың біреуін істеп қойса және осы дүниеде жазаланса, осы жаза оған каффарат болар (ахиретте қайтадан жазаланбайды) Кімде – кім сол аталмыш күнәлардың біреуін істесе, Алла тағала оны жасырған болса, арысын өзі біледі, қаласа, кешірер, қаласа, азаптар»,- деді. (Ғұбада айтты): «Біз оған осы сөзімізге ант бердік»,- деді. 11 - бап. Бүліктен қашу - Исламнан

‫َّللا ب ِْن‬ ِ َّ ‫َّللا ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ْب ِن َع ْب ِد‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-17 َّ ‫ه َم‬ ُ‫َّللاُ َع ْنم‬ َ ‫ص ْد‬ َ ‫َع ْب ِد ال َّرحْ َم ِن ب ِْن بَ ِبم‬ ِ ‫ص َد َ ع َْن بَبِي ِم ع َْن بَبِم َس ِديد ْال ُب ْد ِييا َي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ُُش‬ ٌُّ َ‫ال ْال ُم ْساِ ُِّ َغن‬ َ ‫َّللا‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ ِ َّ ‫بَنَّمُ قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ ِ ‫ك بَ ْن َي ُاُنَ َري َْر َد‬ ‫ال َ َد َُاقِ َ ْالٍَ ْ ِر يَفِرُّ بِ ِدينِ ِم ِد ْن ْالفََِّ ِن‬ ِ َ‫يَ َّْبَ ُ بِاَا َش َدفَ ْال ِجب‬ 17- Абу Саъид ал- Худрий (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Сондай бір заман келеді: мұсылмандардың ең жақсы дүние- мүлкі 19

қой болады. Мұсылман кісі өз дінін сақтап қалу үшін тау – тасқа, жауын жауатын жерлерге қойын айдап шығып кетуді қалайтын болады»,- деді. 12-бап.

َّ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنَا بَ ْعاَ ُم ُا ُّْ ب‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ْرفَ َ فِ ْد ُر‬ َ ‫ قَُْ ُل النَّبِ ام‬-18 ِ ‫اَّللِ َ بَ َّن ْال َمد‬ َّ ‫ب لٍَُِْ ِل‬ ْ َ‫َّللاِ تَ َدالَ َ لَ ِا ْن يُ َؤا ِر ُذ ُك ُّْ ِب َما َك َسب‬ ُّْ ‫ع قُاُُبُ ُا‬ ِ ‫ْالٍَ ْا‬ 18- Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Мен барлықтарыңнан гөрі Алла тағаланы жақсы білемін. Алланы тану-жүректің ісі, Құран кәрімде Алла тағағала айтты: « ... Алайда жүректерің істегенді есепке алады...13» 13 – бап.

َ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َس ًَلم قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب َدَُ ع َْن ِم َشام ع َْن بَ ِبي ِم ع َْن عَائِ َش‬-19 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َكانَ َيسُُ ُل‬ ْ َ‫قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا بَ َد َرمُ ُّْ بَ َد َرمُ ُّْ ِد ْن ْاْلَ ْع َما ِل ِب َما‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ ‫ك يَا َيسُُ َل‬ ‫ك‬ َ ِ‫ك َدا تٍََ َّد َم ِد ْن َذ ْنب‬ َ َ‫َّللا قَ ْد َغفَ َر ل‬ َ ََِّ‫يُ ِ يٍُُنَ قَالُُا مِنَّا لَ ْسنَا َكاَ ْيئ‬ َ َّ ‫َّللاِ مِ َّن‬ ُّْ ‫ضبُ فِم َ جْ ِا ِم ثُ َُّّ يٍَُُ ُل مِ َّن بَ ْتٍَا ُك ُّْ َ بَ ْعاَ َم ُا‬ َ ‫ضبُ َحََّّ يُ ْد َرفَ ْال َا‬ َ ‫َ َدا تَ َ َّر َر فَيَ ْا‬ َّ ِ‫ب‬ ‫اَّللِ بَنَا‬ 19- Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сахабаларға шамасы келетін істерді ғана бұйыратын. Бір күні Сахабалар: « Біз сіз сияқты емеспіз ғой, Алла тағала сіздің бұрынғы және келер күнәларыңызды кешірген»,- десті. Сол кезде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с) ашуланғаны жүзінен білініп: «Расында, Алла тағаладан сендерден артық қорқатын тақуа және Оны артық білетін адам - менмін»,- деді. 14-бап. Қайтадан кәпір болуды отта күйетіндей жаман көруиманнан

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬-21 ‫َ ب ِْن َدالِك‬ َ َ‫ان ب ُْن َحرْ ِ ق‬ ِ َ‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن قَََّا َدََ ع َْن بَن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ٌ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل ثَ ًَل‬ ََ َ ‫ث َد ْن ُك َّن فِي ِم َ َج َد َح ًَل‬ َ ‫َّللاُ َع ْنمُ ع َْن النَّبِ ام‬ ِ ‫َي‬ َّ َ‫اْلي َما ِن َد ْن َكان‬ ‫َّللاُ َ َيسُُلُمُ بَ َحبَّ مِلَ ْي ِم ِد َّما ِس َُامُ َما َ َد ْن بَ َحبَّ َعبْدا َا ي ُِحبُّمُ مِ َّا‬ ِْ

2. «әл-Бақара», 225 аят.

َّ ُ‫ِ ََّّللِ َع َّز َ َج َّر َ َد ْن يَ ْا َرهُ بَ ْن يَدُُ َد فِم ْال ُا ْف ِر بَ ْد َد مِ ْذ بَ ْنٍَ َذه‬ ٍَ‫َّللاُ ِد ْنمُ َك َما يَ ْا َرهُ بَ ْن ي ُْا‬ ‫اي‬ ِ َّ‫فِم الن‬ 20- Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Кімдекімнің бойында төмендегі үш нәрсе болса, ол иманның тәттілігін сезінеді: 1) Алланы және оның елшісін барша нәрседен артық жақсы көру. 2) Жақсы көрген кісіні тек Алла үшін деп жақсы көру. 3) Күпірлікке қайтуды тура отқа түсетіндей жек көрсе» 15 - бап. Иман иелерінің істеген амалдарына байланысты бірбірінен артықшылықтары туралы

‫ازنِ ام ع َْن‬ ِ ‫يَحْ يَ ْال َم‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل‬

ٌ ِ‫ال َح َّدثَنِم َدال‬ ‫ك ع َْن َع ْم ِر ب ِْن‬ َ َ‫ َح َّد َثنَا مِ ْس َما ِعي ُر ق‬-21 َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ‫بَبِي ِم ع َْن بَبِم َس ِديد ْال ُب ْد ِي ا‬ َ ‫َّللاُ َع ْنمُ ع َْن النَّبِ ام‬ ِ ‫ي َي‬ َّ ‫اي النَّا َي ثُ َُّّ يٍَُُ ُل‬ ‫اي َد ْن‬ ِ َّ‫َّللاُ تَ َدالَ بَ ْر ِرجُُا ِد ْن الن‬ ِ َّ‫يَ ْد ُر ُر بَ ْم ُر ْال َجنَّ ِ ْال َجنَّ َ َ بَ ْم ُر الن‬ َ‫َكانَ فِم قَ ْابِ ِم ِد ْثٍَا ُل َحبَّ ِد ْن رَرْ دَل ِد ْن مِي َمان فَي ُْب َرجُُنَ ِد ْناَا قَ ْد ا ْس َُ ُّد ا فَي ُْاٍَُْ ن‬ ُ ‫ك فَيَ ْنبَُُُّنَ َك َما تَ ْنب‬ َّ ‫فِم نَاَ ِر ا ْل َحيَا بَ ْ ْال َحيَا َِ َش‬ ٌ ِ‫ك َدال‬ ‫ب ال َّسي ِْر بَلَ ُّْ تَ َر‬ ِ ِ‫ُع ْال ِحبَّ ُ فِم َجان‬ ‫ص ْف َرا َء ُد ْاََّ ُِيَ قَا َل ُ مَيْبٌ َح َّدثَنَا َع ْم ٌر ْال َحيَا َِ َ قَا َل رَرْ دَل ِد ْن َريْر‬ َ ‫بَنَّاَا تَ ْب ُر ُج‬ 21- Әбу Саъид ал- Худрий (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Жәннатқа кірушілер жәннатқа, ал тозаққа кірушілер тозаққа кіргеннен кейін Алла тағала періштелерге: «Жүрегінде тозаңның салмағындай иманы бар адамды тозақтан шығарыңдар!»,- деп әмір қылар. Содан соң олар күйіп қарайып кеткен түрде тозақтан шығарылып, өмір дариясына тасталады. Олар онда шомылып, жаңбырдан кейінгі өнген сары шөп сияқты денелері көркем болар».

‫صالِح ع َْن‬ َ ‫َّللا قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َسدْد ع َْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ُعبَ ْي ِد‬-22 َّ ‫ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن بَبِم ب ُ َدا َد َ ْب ِن َس ْا ِر ْب ِن ُحنَيْف بَنَّمُ َس ِم َ بَبَا َس ِديد ْال ُب ْد ِي‬ ‫ي يٍَُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْينَا بَنَا نَائِ ٌُّ َيبَي‬ ‫م‬ َ َّ‫ْع الن‬ َ ‫َّللا‬ َّ َ‫اس يُ ْد َرهُُنَ َعا‬ ِ َّ ‫قَا َل َيسُُ ُل‬ َّ ‫َ َعاَ ْي ِا ُّْ قُ ُمصٌ ِد ْناَا َدا يَ ْباُ َُ الثُّ ِد‬ ‫م ُع َم ُر ب ُْن‬ َ ِ‫ي َ ِد ْناَا َدا ُد نَ َذل‬ َ ‫ك َ ُع ِر‬ َّ َ‫ُ َعا‬ َّ ‫ك يَا َيسُُ َل‬ َ ‫ِ َ َعاَ ْي ِم قَ ِميصٌ يَجُرُّ هُ قَالُُا فَ َما بَ َّ ْل‬ َ‫َّللاِ قَا َل ال ادين‬ َ ِ‫ع َذل‬ ِ ‫ْال َب َّا‬ 22- Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Түсімде адамдардың көйлектерінің етегі көкірек тұсында (қысқа), ал, кейбіреулерінікі одан да 21

қысқа екенін көрдім. Олардың арасында Омар да бар, оның көйлегінің етегінің ұзындығы сонша, тіпті, жерге сүйретіліп жүр»,- деді. Сонда Сахабалар: «Оны не нәрсеге жорыдыңыз, ей, Алланың елшісі?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): « Ол - дін»,- деді. 16 - бап. Ұят- иманнан

ُ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ب ُْن بَنََ ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-23 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َسالِ ُِّ ْب ِن َع ْب ِد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد َّر َعاَ َيجُر ِد ْن‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫َّللاِ ع َْن بَ ِبي ِم بَ َّن َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد ْعمُ فَا ِ َّن‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ْاْلَ ْن‬ ِ َّ ‫اي َ مُ َُ يَ ِدظُ بَ َراهُ فِم ْال َحيَا ِء فٍََا َل َيسُُ ُل‬ ِ ‫ص‬ ‫اْلي َما ِن‬ ِ ْ ‫ْال َحيَا َء ِد ْن‬ 23- Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) діндес бауырына иманнан үгіт айтып жатқан бір ансардың қасынан өтіп бара жатып оған: «Оны қоя бер, ұялу - иманнан!»,- деді. 17-бап. Амал қылу - иманнан Алла тағала аят кәрімде: «...Сонда егер олар, тәубе қылса, намазды толық орындап, зекет берсе, онда олардың жолын бос қойыңдар...!14»,деп айтты.

‫ال َح َّدثَنَا بَبُُ َي ْ ح ْال َح َر ِد ُّم ب ُْن‬ َ َ‫َّللا ب ُْن ُد َح َّمد ْال ُم ْسنَ ِديُّ ق‬ ِ َّ ُ ‫ْع بَبِم يُ َحد‬ ُ ‫ُ ع َْن َ اقِ ِد ب ِْن ُد َح َّمد قَا َل َس ِمد‬ ‫اث ع َْن ا ْب ِن ُع َم َر‬ ‫يَ ْشاَ ُد ا بَ ْن َا‬ ‫ك‬ َ ِ‫فَا ِ َذا فَ َداُُا َذل‬

‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-24

َ‫ُع َما َيََ قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدب‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ََّّ‫اس َح‬ ُ ْ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل ب ُ ِدر‬ َ َّ‫َ بَ ْن بُقَاتِ َر الن‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫بَ َّن َيس‬ َّ ‫َّللاُ َ بَ َّن ُد َح َّمدا َيسُُ ُل‬ َّ ‫مِلَمَ مِ َّا‬ ََ‫َّللاِ َ يُ ٍِي ُمُا الص ًََّلََ َ ي ُْؤتُُا ال َّز َكا‬

‫ص ُمُا ِدنام ِد َدا َءمُ ُّْ َ بَ ْد َُالَاُ ُّْ مِ َّا بِ َح ا‬ ‫َّللا‬ َ ‫َع‬ ِ َّ َ‫اْلس ًَْل ِم َ ِح َسابُاُ ُّْ َعا‬ ِْ ‫ق‬ 24- Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «(Алла тағала) маған: «Адамдар кәлима шаһадатты айтып, намаз оқып, зекет бергендерінше күрес!»,- деп бұйырған. Егер олар бұған амал қылса, олардың малдары, жандары менен аман қалады. Ахирет есеп кітабы Алланың өзіне ғана белгілі»,- деді.

9. әт-Тәубе-5 аят.

18-бап. Иман дегеніміз-Ислам әміріне амал қылу

َّ ‫لٍَُِْ ِل‬ ‫ك ْال َجنَّ ُ الََِّّم ب ُ ِي ْثَُّ ُمُمَا ِب َما ُك ْنَُّ ُّْ تَ ْد َماُُنَ َ قَا َل ِع َّدٌَ ِد ْن‬ َ ‫َّللاِ تَ َدالَ َ تِ ْا‬ ‫بَ ْم ِر ْال ِد ْا ُِّ فِم قَُْ لِ ِم تَ َدالَ فَ َُ َيباكَ لَنَ ْس َلَنَّاُ ُّْ بَجْ َم ِدينَ َع َّما َكانُُا يَ ْد َماُُنَ ع َْن َقُْ ِل َا‬ َّ ‫مِلَمَ مِ َّا‬ َ‫َّللاُ َ قَا َل لِ ِم ْث ِر مَ َذا فَ ْايَ ْد َمرْ ْال َدا ِداُُن‬ Алла тағала аят кәрімінде: «Міне осы сендердің амалдарыңмен мұрагер болған жаннат15»,- десе, басқа бір аятта: «(Мұхаммед ғ.с). Раббыңа серт, әлбетте оларды түгел сұраққа тартамыз. Олардың қылған қылықтарынан16»,- деді. (Яғни, лә илаһа илла Аллаға қандай амал қылғандарын сұрамай қоймас). Және басқа бір аятта: «Амал қылуға тиісті17»,- делінген.

‫اعي َر قَ َاا َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن‬ َ ُ‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن يُُن‬-25 ِ ‫َ َ ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َم‬ َّ ‫ب ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ِ‫َّللا‬ ِ َّ‫َسدْد قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن ِشاَاِ ع َْن َس ِدي ِد ْب ِن ْال ُم َسي‬ َّ ِ‫ان ب‬ َّ َّ‫صا‬ ٌ ‫ض ُر فٍََا َل مِي َم‬ ‫اَّللِ َ َيسُُلِ ِم قِي َر ثُ َُّّ َدا َذا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُسئِ َر بَيُّ ْال َد َم ِر بَ ْف‬ َ ‫َّللا قِي َر ثُ َُّّ َدا َذا قَا َل َحج َد ْب ُر ٌي‬ ِ َّ ‫ير‬ ِ ِ‫قَا َل ْال ِجاَا ُد فِم َسب‬ 25- Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.): «Қайсы амал абзалырақ?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Аллаға және оның Пайғамбарына иман келтіру»,- деп жауап берді. «Содан соң қайсысы?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Алла жолында жиһад ету»,- деді. «Содан кейін ше?»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Қабыл болған қажылық»,- деп жауап берді. 19 - бап. Исламды өлуден қорқып қабылдаған кісінің иманы туралы

ْ َ‫لٍَُِْ لِ ِم تَ َدالَ قَال‬ َ‫ع ْاْلَ ْع َراُِ آ َدنَّا قُرْ لَ ُّْ تُ ْؤ ِدنُُا َ لَ ِا ْن قُُلُُا بَ ْساَ ْمنَا فَا ِ َذا َكان‬ َّ ‫َعاَ ْال َحٍِيٍَ ِ فَا َُُ َعاَ قَُْ لِ ِم َج َّر ِذ ْك ُرهُ مِ َّن ال ادينَ ِع ْن َد‬ ‫اْلس ًَْل ُم‬ ِ ْ ِ‫َّللا‬ Алла тағала аят кәрімінде: «Бәдәуйлер: «Иман келтірдік18»,- деді. (Мұхаммед ғ.с.) оларға: «Сендер иман келтірмедіңдер. Алайда: «Мұсылман болдық деңдер. Өйткені иман жүректеріне кірмеді. Исламның 15

43. «әз-Зухруф», 72 аят. 15. «әл-Хижір», 92-93 аяттар. 17 37. «әс-Саффат», 61 аят. 18 49. «әл-Хұжурат», 14 аят. 16

шын қабыл болуы иман келтіру мен есептеледі. Алла тағала және бір аятта: «Алланың қасында шынайы дін-Ислам 19»,- деген.

ُّ ‫ان قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن ا‬ ‫ي قَا َل بَ ْربَ َرنِم عَا ِد ُر ب ُْن‬ ‫لز ْم ِر ا‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َم‬-26 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫َّللاُ َع ْنمُ بَ َّن َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫َس ْد ِد ب ِْن بَ ِبم َ قَّا ع َْن َسدْد َي‬ َّ َّ‫صا‬ َُ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َي ُجًل م‬ َ ‫بَ ْع َ َي ْم ا َ َس ْد ٌد َجالٌَِ فَََّ َر‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ك َيسُُ ُل‬ َّ َُ َ‫ك ع َْن فُ ًَلن ف‬ َّ ‫ع يَا َيسُُ َل‬ ُ ‫م فٍَُ ْا‬ ْ َ‫َّللاِ مِنام َْلَ َياهُ ُد ْؤ ِدنا فٍََا َل ب‬ َ َ‫َّللاِ َدا ل‬ َّ َ‫بَ ْع َجبُاُ ُّْ مِل‬ ُّ ‫ُد ْساِما فَ َس َا‬ ُ ‫َ لِ َمٍَالََِّم فٍَُ ْا‬ ُ ‫ع قَاِيًل ثُ َُّّ َغاَبَنِم َدا بَ ْعاَ ُُّ ِد ْنمُ فَ ُد ْد‬ ‫ك ع َْن فُ ًَلن‬ َ َ‫ع َدا ل‬ َّ َُ َ‫ف‬ ُ ‫َّللاِ مِنام َْلَ َياهُ ُد ْؤ ِدنا فٍََا َل بَ ْ ُد ْساِما ثُ َُّّ َغاَبَنِم َدا بَ ْعاَ ُُّ ِد ْنمُ فَ ُد ْد‬ ‫َ لِ َمٍَالََِّم َ عَا َد‬ َّ َّ‫صا‬ ُّ‫ال يَا َس ْد ُد مِنام َْلُ ْع ِ م ال َّر ُج َر َ َغ ْي ُرهُ بَ َحب‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ ق‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َيسُُ ُل‬ َّ ُ‫م ِد ْنمُ َر ْشيَ َ بَ ْن َي ُابَّم‬ ‫صالِ ٌح َ َد ْد َم ٌر َ اب ُْن بَ ِرم‬ َ َ َُُ‫اي َ َي َ اهُ يُُن‬ َّ َ‫مِل‬ ِ َّ‫َّللاُ فِم الن‬ ُّ ‫ي ع َْن‬ ُّ ‫ي‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ‫الز ْم ِر ا‬ 26- Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір топ адамдарға садақа үлестіре бастады. Мен де солардың арасында отыр едім. Расулулла сол жердегі мен білетін бір жақсы адамға садақа бермеді. Мен: «Я Расулулла, пәленшеге неге садақа бермедіңіз? Алламен ант етемін, мен оны мүъмин деп санаймын»,- дедім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Оны мұсылман деп санамайсың ба?»,- деді. Біраз уақыт отырып, ол адам туралы білетін жағдайларды айтып, тағы да сұрадым: «Неге пәленшеге садақа бермедіңіз? Оны мен мүъмин деп білемін»,- дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с) айтты: «Мұсылман деп білмейсің бе?»,- деді. Біраз үнсіз қалып және сұрадым. Кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Ей, Сағд, ол кісіге берер едім- ау, бірақ одан гөрі басқаларға бергенді дұрыс көрдім, себебі Алла тағала оны тозаққа түсіре ма деп қорқамын»,- деп жауап берді. 20 - бап. Сәлем беру- Исламның амалдарынан

ٌ ‫اْلس ًَْل ِم َ قَا َل َع َّما ٌي ثَ ًَل‬ َ ‫ث َد ْن َج َم َدا َُّن فٍََ ْد َج َم‬ ِ ْ ‫بَاب مِ ْف َشا ُء الس ًََّل ِم ِد ْن‬ ُ ‫اْل ْنفَا‬ ُ ‫ص‬ ‫اي‬ َ ‫اف ِد ْن نَ ْف ِس‬ َ ‫اْل ْن‬ ِ ْ ‫ق ِد ْن‬ ِ ْ َ ُِّ َ‫ك َ بَ ْذ ُل الس ًََّل ِم لِ ْا َدال‬ ِ ْ َ‫اْلي َمان‬ ِْ ِ ََّ‫اْل ْق‬ Аммар (р.а.) айтты: «Мына үш қасиетті бойына сақтаған адамның иманы кәміл болады: 1- Ынсапты және әділ болу 2- Баршаға сәлем беру 19

3. «Әли Ғимран», 19 аят.

3- Кембағалдарға садақа беру

ُ ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬-27 ‫ْع ع َْن يَ ِزي َد ب ِْن بَبِم َحبِيب ع َْن بَبِم ْال َبي ِْر‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللا ب ِْن َع ْمر بَ َّن َيجًُل َس َ َل َيسُُ َل‬ ‫اْلس ًَْل ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع َْن َع ْب ِد‬ ِ ْ ُّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَي‬ ْ ‫ْر‬ َ ‫َر ْي ٌر قَا َل تُ ْ ِد ُُّ ال َّ َدا َم َ تَ ٍْ َرب ُ الس ًََّل َم َعاَ َد ْن َع َر ْف‬ ‫ف‬ ِ ‫ع َ َد ْن لَ ُّْ تَد‬ 27- Пайғамбарымыздан (с.ғ.с) бір кісі «Исламдағы ең хайырлы іс қайсы?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Ашыққанға тамақ беру, танығаныңа да, танымағаныңа да сәлем беру»,- деп жауап берді. 21 - бап. Ерінің қадіріне жетпеу күпірлікке жақын нәрсе болып саналады

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-28 ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن َز ْي ِد ْب ِن بَ ْساَ َُّ ع َْن َع َا ِء ْب ِن يَ َساي ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ب ُ ِي‬ ‫يع النَّا َي فَا ِ َذا بَ ْكثَ ُر بَ ْماِاَا النا َسا ُء‬ َ ‫ال قَا َل النَّبِ ُّم‬ َ َ‫ا ْب ِن َعبَّاس ق‬ َ‫ع مِل‬ َ ‫اْلحْ َسانَ لَُْ بَحْ َس ْن‬ َ ‫اَّلل قَا َل يَ ْافُرْ نَ ْال َد ِش‬ َ ِ‫يَ ْافُرْ نَ ق‬ ِ َّ ِ‫ير بَيَ ْافُرْ نَ ب‬ ِ ْ َ‫ير َ يَ ْافُرْ ن‬ ُّ َ‫ك َريْرا ق‬ ْ َ‫ك َشيْئا قَال‬ ْ َ‫مِحْ دَامُ َّن ال َّد ْم َر ثُ َُّّ َيب‬ ُ ‫ع َدا َيبَي‬ َ ‫ْع ِد ْن‬ َ ‫َ ِد ْن‬ 28- Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Маған тозақ көрсетілді, қарасам, ондағы азапталушы адамдардың көбісі әйелдер екен»,- деді. Сонда сахабалар: «Алла тағалаға күпірлік келтіргендер ме?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ерінің істеген жақсылықтарын бағаламағаңдар, ерінің қадіріне жетпегендер. Егер (сондай әйелдің) біріне өмір бойы жақсылық істесең, ол кейін сенен кішкене ғана жамандық көрсе, «осы сенен ешбір жақсылық көрмедім ғой»,- деп айтады», - деді. 22 - бап. Күнәлар - надандықтың әмірінен

َّ َّ‫صا‬ ٌ َّ‫ك َجا ِماِي‬ َ ‫ك ا ْد ُر ٌؤ فِي‬ َ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِن‬ َ ‫لٍَُِْ ِل النَّ ِب ام‬ Күнә қылушы адам кәпір болмайды, Алла тағалаға серік қосушы кәпір болады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) күнә істеген бір адамға: «Сенде әлі де надандық бар екен»,- деді.

َّ ‫َّللاِ تَ َدالَ مِ َّن‬ َّ ‫قَُْ ِل‬ ‫ك لِ َم ْن يَ َشا ُء‬ َ ِ‫ك بِ ِم َ يَ ْافِ ُر َدا ُد نَ َذل‬ َ ‫َّللاَ َا يَ ْافِ ُر بَ ْن يُ ْش َر‬

Алла тағала аят кәрімінде: «Алла тағала өзіне ортақ қосылуды жарылқамайды да, бұдан өзге қалаған кісісін жарылқайды.20»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬-29 ‫ِ ع َْن ْال َم ْد ُر ِي‬ ِ ‫صر ْاْلَحْ َد‬ ِ ‫ان ب ُْن َحرْ ِ قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن َ ا‬ ُ ٍَِ‫ال ل‬ َ‫يع بَبَا َذي بِال َّربَ َذ َِ َ َعاَ ْي ِم حُاَّ ٌ َ َعاَ ُغ ًَل ِد ِم حُاَّ ٌ فَ َس َ ْلَُّمُ ع َْن َذلِك‬ َ َ‫ْب ِن ُس َُيْد ق‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫فٍََا َل مِنام َسابَب‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَا بَبَا َذي‬ َ ‫ْع َيجًُل فَ َديَّرْ تُمُ بِ ُ اد ِم فٍََا َل لِم النَّ ِب ُّم‬ َّ ُّْ ُ‫ك َجا ِماِيَّ ٌ مِ ْر َُانُ ُا ُّْ َر َُلُ ُا ُّْ َج َداَا‬ َ ْ‫َّللاُ تَح‬ ‫ع بَ ْي ِدي ُا ُّْ فَ َم ْن‬ َ ‫ك ا ْد ُر ٌؤ فِي‬ َ َّ‫بَ َعيَّرْ تَمُ بِ ُ اد ِم مِن‬ َ ْ‫َكانَ بَ ُرُهُ تَح‬ ُّْ ُ‫ع يَ ِد ِه فَ ْايُ ْ ِد ْممُ ِد َّما يَ ْ ُك ُر َ ْلي ُْابِ ْسمُ ِد َّما يَ ْابََُ َ َا تُ َااافُُمُ ُّْ َدا يَ ْااِبُا‬ ُّْ ُ‫فَا ِ ْن َكاَّ ْفَُّ ُمُمُ ُّْ فَ َ ِعينُُم‬ 29- Мағрур (р.а.) риуаят етті: «Рабза деген жерде Әбу Зар мен оның құлының бір түсті шапан киіп келе жатқандарын көрдім. Не үшін бір түсті киініп алғансыңдар?»,- деп сұрадым. Әбу Зар айтты: «Мен бір кісіні (Біләлді) ей, қара қатынның баласы!- деп тілдедім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) маған: «Ей, Әбу Зар, сен оның анасының кемшілігін айтып, оны кемсітіп жатырсың. Сенде әлі надандықтың табынан бар екен!»,- деді. Және айтты: «Сендердің қызметкерлерің-өздеріңнің бауырларың. Алла тағала оларды сендердің қолдарыңа тапсырып қойған. Кімде-кімнің қол астында өзінің бауыры болса, өзінің жегенінен жегізіп, кигенінен кидірсін. Күші жетпейтін нәрсені бұйырма, егерде бұйырсаң, оған өзін жәрдемдес!»,- деді. 23 - бап. Екі мұсылман тайпалар бір- бірімен араздасып қалса, араларына түсіп татуластырып қойыңыз, шынында ,Алла тағала оларды да мүъминдер деп атаған

‫ك َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد َح َّدثَنَا بَيُُُِّ َ يُُنَُُ ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد الرَّحْ َم ِن ب ُْن ْال ُمبَا َي‬-31 ُ ‫ف ْب ِن قَيَْ قَا َل َذمَب‬ ‫ص َر مَ َذا ال َّر ُج َر فَاٍَِيَنِم بَبُُ بَ ْا َرََ فٍََا َل‬ ُ ‫ْع ِْلَ ْن‬ ِ َ‫ْال َح َس ِن ع َْن ْاْلَحْ ن‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ص ُر مَ َذا ال َّرج َُر قَا َل ايْ ِج ْ فَاِنام َس ِمد‬ ُ ‫بَ ْينَ تُ ِري ُد قُ ْا‬ ُ ‫ع بَ ْن‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ْع َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ُ ‫اي فٍَُ ْا‬ ‫ع يَا‬ ِ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل مِ َذا ْالٍَََّ ْال ُم ْساِ َما ِن بِ َس ْيفَ ْي ِا َما فَ ْالٍَاتِ ُر َ ْال َم ٍَُُّْ ُل فِم الن‬ َّ ‫َيسُُ َل‬ ‫صا ِحبِ ِم‬ َ ‫ُل قَا َل مِنَّمُ َكانَ َح ِريصا َعاَ قَ َّْ ِر‬ ِ ٍَُّْ ‫َّللاِ مَ َذا ْالٍَاتِ ُر فَ َما بَا ُل ْال َم‬ 30- Ахнаф ибн Қайс (р.а.) риуаят етті: «Мына бір кісіге жақтасып жолға шықтым. Жолда Әбу Бәкрата (р.а.) жолықты: «Қайда кетіп 20

4. «ән-Ниса», 48 аят.

барасың?»,- деді. «Мына кісіге жәрдемдесуге кетіп барамын»,- дедім. Ол: «Кері қайт, мен Расулулладан естігенмін, егерде екі мұсылман бір-бірімен ерегесіп, қылыштасып өлсе, өлтірген де, мерт болған да тозаққа түседі»,деген. Я, Расулулла, өлтірген адам ғой, мейлі, тозаққа түсер, ал мерт болған адам не үшін түседі?,- деп сұрағанымда, «Оның да ниеті қарсыласын өлтірмек болатын»,- деп жауап берді»,- деді. 24 - бап. Ең үлкен зұлымдық

ُُ‫َح َّدثَنِم بِ ْش ُر ب ُْن َرالِد بَب‬ ‫ال‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ح ق‬-31 َُّ ‫ُد َح َّمد ْال َد ْس َا ِريُّ قَا َل َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َج ْدفَر ع َْن ُش ْدبَ َ ع َْن ُساَ ْي َمانَ ع َْن مِ ْب َرا ِمي‬ َّ ‫ع َْن ع َْاٍَ َم َ ع َْن َع ْب ِد‬ ْ َ‫َّللاِ قَا َل لَ َّما نَ َزل‬ ‫ع الَّ ِذينَ آ َدنُُا َ لَ ُّْ يَ ْابِسُُا مِي َمانَاُ ُّْ بِظُ ْاُّ قَا َل‬ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَيُّنَا لَ ُّْ َي‬ َّ ‫ظاِ ُّْ فَ َ ْن َز َل‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َع َّز َ َج َّر مِ َّن‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫بَصْ َحاُِ َيسُُ ِل‬ ٌُّ ‫ك لَظُ ْا ٌُّ َع ِظي‬ َ ْ‫ال اشر‬ 31- Абдулла ибн Масғуд (р.а.) айтты: «Сондай иман келтіріп, сенімдерін зұлымдықпен былғамағандар, міне соларда сенімділік бар. Және олар тура жолға түсірілгендер21»,- деген аят нәзіл болғанда Сахабалар: «Қайсы біріміз өз жанымызға өзіміз зұлымдық етеміз»,- деп таңқалысты. Сол кезде Алла тағала «...Аллаға серік қоспа! Күдіксіз, ортақ қосу - зор зұлымдық22»,- деген аятты нәзіл етті». 25 - бап. Мунафиқтың белгілері

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬-32 ‫ان بَبُُ ال َّربِي ِ قَا َل َح َّد َثنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن َج ْدفَر قَا َل َح َّدثَنَا نَافِ ُ ب ُْن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ك ب ِْن بَبِم عَا ِدر بَبُُ ُساَيْر ع َْن بَبِي ِم ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّ ِب ام‬ ِ ِ‫َدال‬ ٌ ‫ق ثَ ًَل‬ َ ‫ث مِ َذا َح َّد‬ ْ ‫ِ َ مِ َذا َ َع َد بَ ْراَفَ َ مِ َذا‬ َ‫اؤتُ ِمنَ َران‬ َ ‫ث َك َذ‬ ِ ِ‫َ َساَّ َُّ قَا َل آيَ ُ ْال ُمنَاف‬ 32- Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Мунафиқтың үш түрлі белгісі бар: «Сөйлесе, жалған сөйлейді, уәдесінде тұрмайды және аманатқа қиянат жасайды»,- деді.

ُ َ‫ال َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ََ‫َّللا ْب ِن ُد َّر‬ َ َ‫ص ُ ب ُْن ُع ٍْبَ َ ق‬ َ ‫ َح َّدثَنَا قَبِي‬-33 ِ َّ ‫ش ع َْن َع ْب ِد‬ ِ ‫ان ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل بَيْ بَ ٌ َد ْن‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫َّللا ْب ِن َع ْمر بَ َّن النَّب‬ ِ َّ ‫ع َْن َد ْس ُر ق ع َْن َع ْب ِد‬ ْ َ‫ع فِي ِم َرصْ اَ ٌ ِد ْنا َُّن َكان‬ ْ َ‫ُك َّن فِي ِم َكانَ ُدنَافٍِا َرالِصا َ َد ْن َكان‬ ‫ع فِي ِم َرصْ اَ ٌ ِد ْن‬ 21 22

әл-Әнғам, 82 аят. Лұқман, 13 аят.

َ ‫اؤتُ ِمنَ َرانَ َ مِ َذا َح َّد‬ ْ ‫اق َحََّّ يَ َد َعاَا مِ َذا‬ َُّ ‫ص‬ َ ‫ِ َ مِ َذا عَامَ َد َغ َد َي َ مِ َذا َرا‬ َ ‫ث َك َذ‬ ِ َ‫الناف‬ ‫ش‬ ِ ‫فَ َج َر تَابَ َدمُ ُش ْدبَ ُ ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ 33- Абдулла ибн Ғамр (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Төмендегі төрт түрлі белгі кімде-кімнің бойында болса, ол нағыз Мунафиқ болар. Ал, кімде бұның біреуі ғана болса, одан ада болғанға дейін Мунафиқтың бір белгісі бар екен деп айтылар. 1). Аманатқа қиянат қылар. 2). Сөйлесе, жалған сөйлер. 3). Уәде етсе, уәдесінде тұрмас. 4). Ренжісіп қалса, кек сақтап, заңсыздықтарға жол берер»,- деді. 26 - бап. Қадір түнінде құлшылық етіп отыру- иманнан

َ ْ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ ال ازنَا ِد ع َْن‬-34 ‫ج ع َْن‬ ِ ‫اْل ْع َر‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد ْن يٍَُ ُّْ لَ ْياَ َ ْالٍَ ْد ِي مِي َمانا‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫َ احْ َِّ َسابا ُغ ِف َر لَمُ َدا تٍََ َّد َم ِد ْن َذ ْنبِ ِم‬ 34- Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Кімде-кім қадір түнінің хақтығына сеніп, Алла тағаладан сауап үміт ете отырып, құлшылық етсе, бұрынғы істеген күнәларының барлығы кешірілер»,- деді. 27 - бап. Алла жолында күрес қылу - иманнан

‫ال َح َّدثَنَا‬ َ َ‫ال َح َّد َثنَا ُع َما َيَُ ق‬ َ َ‫ال َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد ق‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َح َر ِد ُّم ب ُْن َح ْفص ق‬-35 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫بَبُُ ُزيْ َع َ ب ُْن َع ْم ِر ب ِْن َج ِرير قَا َل َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ْع بَبَا مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّبِ ام‬ َّ َِ ٌ ‫ان ِبم َ تَصْ ِدي‬ ٌ ‫َّللاُ لِ َم ْن َر َر َج فِم َس ِبياِ ِم َا ي ُْب ِر ُجمُ مِ َّا مِي َم‬ ‫ق‬ َ ‫َ َساَّ َُّ قَا َل ا ْنََّد‬ َ‫ق َعا‬ َّ ‫بِ ُر ُساِم بَ ْن بُيْ ِج َدمُ ِب َما نَا َل ِد ْن بَجْ ر بَ ْ َغنِي َم بَ ْ بُ ْد ِراَمُ ْال َجنَّ َ َ لَُْ َا بَ ْن بَ ُش‬ ُ ‫َ َر ْافَ َس ِريَّ َ لَ َُ ِد ْد‬ ُ ‫ب ُ َّدَِّم َدا قَ َد ْد‬ ‫َّللا ثُ َُّّ بُحْ يَا ثُ َُّّ ب ُ ْقََّ ُر ثُ َُّّ بُحْ يَا‬ ِ َّ ‫ير‬ ِ ِ‫َ بَنام ب ُ ْقََّ ُر فِم َسب‬ ‫ثُ َُّّ ب ُ ْقََّ ُر‬ 35- Ибн Жәрир (р.а) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Алла тағала өз жолында жиһадқа шыққан адамды қадірлеп: «Маған және елшілеріме келтірген иманымен жиһадқа шыққан болса, оны сауап немесе олжалармен қайтарармын, егерде өлсе, жәннатыма кіргізермін деп айтар»,- деді. 28

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Егерде үмбетімді қиын жағдайға қалдырудан қорықпағанымда, бірде-бір соғыстан қалмас едім. Мен Алла жолында құрбан болып, кейін тірілсем, сосын тағы өліп және тірілсем және өліп және тірілсем және өлсем дер едім»,- деді. 28 - бап. Рамазан түндерінде құлшылық ету иманнан

ٌ ِ‫ال َح َّدثَنِم َدال‬ ‫ك ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن ُح َم ْي ِد ب ِْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ق‬-36 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫ضانَ مِي َمانا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َد ْن قَا َم َي َد‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫َ احْ َِّ َسابا ُغفِ َر لَمُ َدا تٍََ َّد َم ِد ْن َذ ْنبِ ِم‬ 36- Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Кімде-кім Рамазан түндерінде Алла тағалаға иман келтіріп, сауап үміт ете отырып, құлшылықпен өткізсе, оның істеген күнәлары кешірілер»,- деді. 29 - бап. Алла тағаладан сауап үміт етіп, Рамазан оразасын ұстау иманнан

‫ضيْر قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن َس ِديد‬ َ ُ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َس ًَلم قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ف‬-37 َّ َّ‫صا‬ ‫صا َم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد ْن‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫ع َْن بَ ِبم َساَ َم َ ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ ق‬ ِ َّ ‫ال قَا َل َيسُُ ُل‬ ‫ضانَ مِي َمانا َ احْ َِّ َسابا ُغفِ َر لَمُ َدا تٍََ َّد َم ِد ْن َذ ْنبِ ِم‬ َ ‫َي َد‬ 37- Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Кімде-кім Алла тағалаға сеніп, одан сауап үміт етіп, Рамазан оразасын тұтса, оның бұрынғы күнәлары кешірілер»,- деді. 30 - бап. Ислам - ең жеңіл дін

‫ْن ب ِْن ُد َح َّمد‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد الس ًََّل ِم ب ُْن ُد َاَّر قَا َل َح َّدثَنَا ُع َم ُر ب ُْن َعاِم ع َْن َدد‬-38 َّ َّ‫صا‬ ‫اي ا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ي ع َْن َس ِدي ِد ْب ِن بَ ِبم َس ِديد ْال َم ٍْب ُِريا ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّ ِب ام‬ ِ َ‫ْال ِاف‬ ‫ايبُُا‬ ِ َ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َّن ال ادينَ يُ ْس ٌر َ لَ ْن يُ َشا َّد ال ادينَ بَ َح ٌد مِ َّا َغاَبَمُ فَ َس اد ُد ا َ ق‬ ِ ‫َ بَ ْب ِش ُر ا َ ا ْسََّ ِدينُُا بِ ْال َا ْد َ َِ َ ال َّر ْ َح ِ َ َش ْمء ِد ْن ال ُّد ْل َج‬ 38- Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: « Расында, дін - жеңілдік, оны ешкім қиындатып жібермесін, егерде қиындатып жіберсе, дін оны жеңеді. (яғни, шамасының келмейтініне қарамай, артық амалдардың барлығын мойнына алғандығының нәтижесінде оларды орындай алмай, барлығын тәрк етуге себеп болар) 29

Демек, амалдарды орташа орында, ғибадаттарды кәміл істеуге шамаңыз келмесе, соған жақынырақ істеңіз. Салих амалдардан болатын сауаптан үміттеніңіз . Бұл дүниеден ахиретке барар өмір сапарында таң ертеңнен кешкі уақыттан түннің кейбір бөлімінен үнемді пайдаланыңыз»,- деді. 31 - бап. Намаз оқу – иманнан

‫ق ع َْن ْالبَ َرا ِء ب ِْن‬ َ ‫ َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن َرالِد قَا َل َح َّدثَنَا ُزمَ ْي ٌر قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ مِ ْس َحا‬-39 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ بَ َّ َل َدا قَ ِد َم ْال َم ِدينَ َ َن َز َل َعاَ بَجْ دَا ِد ِه ب‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫َازِ بَ َّن النَّب‬ ِ ‫ع‬ َ ‫س ِسََّّ َ َع َش َر َشاْرا بَ ْ َس ْب َد‬ َ ُ‫اي َ بَنَّم‬ َ ‫قَا َل بَ ْر َُالِ ِم ِد ْن ْاْلَ ْن‬ ِ ‫صاَّ قِبَ َر بَ ْي‬ ِ ‫ع ْال َم ٍْ ِد‬ ِ ‫ص‬ ‫ص ًَّلمَا‬ َ َ‫ص ًَل‬ َ ‫صاَّ بَ َّ َل‬ َ ُ‫ع َ بَنَّم‬ ِ ‫َع َش َر َشاْرا َ َكانَ يُ ْد ِجبُمُ بَ ْن تَ ُاُنَ قِ ْباََُّمُ قِبَ َر ْالبَ ْي‬ ‫َعاَ بَ ْم ِر‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬

‫صاَّ َد َدمُ فَ َم َّر‬ َ ‫صاَّ َد َدمُ قَُْ ٌم فَ َب َر َج َي ُج ٌر ِد َّم ْن‬ َ َ ‫ص ًَلََ ْال َدصْ ِر‬ َ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع َد َ َيسُُ ِل‬ َّ ِ‫َد ْس ِجد َ مُ ُّْ َيا ِكدُُنَ فٍََا َل بَ ْشاَ ُد ب‬ ُ ‫صاَّي‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫اَّللِ لٍََ ْد‬ ْ َ‫ع َ َكان‬ ‫صاام‬ َ ُ‫ع ْاليَاُُ ُد قَ ْد بَ ْع َج َباُ ُّْ مِ ْذ َكانَ ي‬ ِ ‫َ َساَّ َُّ قِبَ َر َد َّا َ فَدَا ُي ا َك َما مُ ُّْ قِ َب َر ْالبَ ْي‬ ‫ع بَ ْن َا ُر ا َذلِكَ قَا َل ُزمَ ْي ٌر‬ ِ ‫ِ فَاَ َّما َ لَّ َ جْ اَمُ قِ َب َر ا ْلبَ ْي‬ ِ ‫س َ بَ ْم ُر ْال ِاََّا‬ ِ ‫قِبَ َر بَ ْي‬ ِ ‫ع ْال َم ٍْ ِد‬ َ ‫ق ع َْن ْالبَ َرا ِء فِم َح ِديثِ ِم مَ َذا بَنَّمُ َد‬ ‫اَ َعاَ ْالٍِ ْباَ ِ قَب َْر بَ ْن تُ َح َُّ َل‬ َ ‫َح َّدثَنَا بَبُُ مِ ْس َحا‬ َّ َ‫َّللاُ تَ َدالَ َ َدا َكان‬ َّ ‫ِي َجا ٌل َ قَُِّاُُا فَاَ ُّْ نَ ْد ِي َدا نٍَُُ ُل فِي ِا ُّْ فَ َ ْن َز َل‬ ُّْ ‫ُضي َ مِي َمانَ ُا‬ ِ ‫َّللاُ لِي‬ 39- Барра ибн Азиб (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Мединеге келгенде туыстарының үйіне (аталарының) түсті. Байтул Мақдиске қарап он алты яки он жеті ай намаз оқыды. Шындығында, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Меккедегі Қағбаны қыбыла етіп намаз оқуды қалайтын еді. Қағбаға қарап оқыған бірінші намазы Аср намазы еді. Пайғамбарымызбен бірге бір топ адамдар да намаз оқыды. Бірге намаз оқыған адамдардың біреуі басқа мешітте намаз оқып рүкүғта тұрғандарға «Алламен ант етіп айтамын, біз қазір ғана Мекке Мүкаррама жаққа қарап намаз оқыдық»,деді. Сонда олар намаз оқып тұрған күйде Мекке жаққа бұрылып, намаздарын бітірді. Пайғамбарымыздың Байтул Мақдиске қарап намаз оқығаны яһудилер мен насараларға ұнайтын. (Себебі Байтул Мақдис олардың қыбласы еді). Бірақ Меккедегі Қағбаға қарап намаз оқығанын олар ұнатпады». Барра Сахаба тағы да былай деді: «Қыбла Қағбаға қарай өзгерместен бұрын кейбір кісілер өлген болса, ал кейбіреулері шаһид болып кеткен еді. Біз олар туралы не ойлауды білмей тұрғанымызда Алла тағала: «Алла имандарыңды жоймайды23»,- деген аятты нәзіл етті. (яғни, Байтул 23

2. «әл-Бақара», 143 аят.

Мақдиске (Ақса мешітіне) қарап оқыған намаздарың босқа кетпейді деген мағынада). 32 - бап. Бір кісі Исламды қабылдап, оны жақсылап күтсе, істеген жамандықтарын Алла тағала кешірер

ٌ ِ‫بَاِ ُحس ُْن مِس ًَْل ِم ْال َمرْ ِء قَا َل َدال‬ ُ‫ك بَ ْر َب َر ِنم َز ْي ُد ب ُْن بَ ْساَ َُّ بَ َّن َع َا َء ْبنَ يَ َساي بَ ْربَ َره‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ي بَ ْر َب َرهُ بَنَّمُ َس ِم َ َيسُُ َل‬ َّ ‫بَ َّن بَبَا َس ِديد ْال ُب ْد ِي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل مِ َذا‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ ‫بَ ْساَ َُّ ْال َد ْب ُد فَ َحسُنَ مِس ًَْل ُدمُ يُ َافا ُر‬ ‫ك‬ َ ِ‫َّللاُ َع ْنمُ ُك َّر َسيائَ َكانَ َزلَفَاَا َ َكانَ َب ْد َد َذل‬ ‫هدْف َ ال َّسيائَ ُ بِ ِم ْثاِاَا مِ َّا بَ ْن‬ ِ ِ َ‫َس ْب ِ ِدائ‬

َ‫صا ُ ْال َح َسنَ ُ بِ َد ْش ِر بَ ْدثَالِاَا مِل‬ َ ٍِ‫ْال‬ َّ ‫يَََّ َجا َ َز‬ ‫َّللاُ َع ْناَا‬

Әбу Саъид Худрий (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Егер бір адам Исламды қабылдап, оны шын ықыласымен жақсылап күтсе, Алла тағала оның істеген барша қателіктерін кешірер. Бұдан кейінгі қате күнәларына есеп кітабы жүргізілер: істеген жақсылығы он еседен жеті жүз есеге дейін көбейтіліп жазылар, жамандығы біреу болса, біреу ғана болып жазылар, жазылмастан бұрын Алла тағала оны кешіруі де мүмкін»,- деді. 33 - бап.

Алла тағаланың ең жақсы көретін амалы - ұзағырақ қылынатын құлшылық

َ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال ُمثَنَّ َح َّدثَنَا َيحْ َي ع َْن ِم َشام قَا َل بَ ْربَ َر ِنم بَبِم ع َْن عَائِ َش‬-41 َّ َّ‫صا‬ ُ َ‫ع فُ ًَلن‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد َر َر َعاَ ْياَا َ ِع ْن َدمَا ا ْد َربٌََ قَا َل َد ْن مَ ِذ ِه قَال‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫بَ َّن النَّب‬ َّ ُّ‫َّللاِ َا َي َمر‬ َّ َُ َ‫ص ًَلتِاَا قَا َل َد ْم َعاَ ْي ُا ُّْ بِ َما تُ ِ يٍُُنَ ف‬ َ‫َّللاُ َحََّّ تَ َماُُّا َ َكان‬ َ ‫تَ ْذ ُك ُر ِد ْن‬ ُ‫صا ِحبُم‬ َ ‫بَ َحبَّ الداي ِن مِلَ ْي ِم َدادَا َم َعاَ ْي ِم‬ 41- Хишам былай деді: «Айша анамыздың қасында бір әйел отырған еді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Бұл әйел кім?»,- деп сұрады. Айша анамыз: «Бұл пәленше ғой, өте көп намаз оқитын әйел»,- деп жауап берді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) : "Қойыңдар, жақсы амалдардан шамаңыз жететінін ғана істеңдер, Алла тағалаға ант етіп айтамын, сендерді амалдарың жалықтырғанға дейін сауабы болады (яғни, қылып жатқан тағат-ғибадатыңыз жалықтыратын болса, онда сауабы кетеді),- деп айтты. Пайғамбарымыз тасталынбай істелінетін құлшылылықты қостайтын»,деді. 34 - бап.

Иманның көбеюі және азаюы туралы 31

‫ َح َّدثَنَا ُد ْساِ ُُّ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم قَا َل َح َّدثَنَا قَََّا َدَُ ع َْن بَنََ ع َْن النَّبِ ام‬-42 َّ ‫اي َد ْن قَا َل َا مِلَمَ مِ َّا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َ فِم قَ ْابِ ِم َ ْز ُن‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ق‬ َ ِ َّ‫ال يَ ْب ُر ُج ِد ْن الن‬ َّ ‫َّللاُ َ فِم قَ ْابِ ِم َ ْز ُن بُرََّ ِد ْن‬ ‫َ ْز ُن َذيََّ ِد ْن َريْر‬

‫اي َد ْن قَا َل َا مِلَمَ مِ َّا‬ ِ َّ‫َش ِدي َرَ ِد ْن َريْر َ يَ ْب ُر ُج ِد ْن الن‬ َّ ‫اي َد ْن قَا َل َا مِلَمَ مِ َّا‬ ‫َّللاُ َ فِم قَ ْابِ ِم‬ ِ َّ‫َريْر َ َي ْب ُر ُج ِد ْن الن‬

42 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Кімдекім шын жүрегімен «Лә иләһа илла Алла» деп айтса және жүрегінде арпаның дәнінің салмағындай жақсылық (иманы) бар болса, ол тозақтан құтылушы. Кімде-кім «Лә иләһа илла Алла» деп айтса және жүрегінде бидайдың дәнінің салмағындай жақсылық (иманы) болса, ол - тозақ отынан құтылушы. Кімде-кім «Лә иләһә илла Алла» деп айтса және жүрегінде тозаңның салмағындай болса да жақсылық болса, ол - тозақ отынан құтылушы»,- деді.

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِد ْن مِي َمان َد َاانَ ِد ْن َريْر‬ َ ‫َح َّدثَنَا بَنٌََ ع َْن النَّبِ ام‬ Әнастың (р.а.) риуаяттында «жақсылық болса» деген сөздің орнына «иман болса» деп келген.

َّ ‫ َح َّدثَنَا ْال َح َس ُن ب ُْن ال‬-43 ‫َْ بَ ْربَ َرنَا‬ ِ ‫َّاح َس ِم َ َج ْدفَ َر ْبنَ عَُْ ن َح َّدثَنَا بَبُُ ْال ُد َمي‬ ِ ‫صب‬ ‫ِ بَ َّن َيجًُل ِد ْن ْاليَاُُ ِد‬ ِ ‫ق ْب ِن ِشاَاِ ع َْن ُع َم َر ْب ِن ْال َب َّا‬ ِ ‫اي‬ ِ َ‫قَيَُْ ب ُْن ُد ْساُِّ ع َْن ط‬ ْ َ‫قَا َل لَمُ يَا بَ ِدي َر ْال ُم ْؤ ِدنِينَ آيَ ٌ فِم ِكََّابِ ُا ُّْ تَ ٍْ َر ُء نَاَا لَُْ َعاَ ْينَا َد ْد َش َر ْال َياُُ ِد نَ َزل‬ ‫ع‬ ُ ‫ع لَ ُا ُّْ ِدينَ ُا ُّْ َ بَ ْت َم ْم‬ ُ ‫َاتَّ َب ْذنَا َذلِكَ ْاليَُْ َم ِعيدا قَا َل بَيُّ آيَ قَا َل ْاليَُْ َم بَ ْك َم ْا‬ ُّْ ‫ع َعاَ ْي ُا‬ ُ ‫ه‬ ‫ك ْاليَُْ َم َ ْال َم َاانَ الَّ ِذي‬ َ ِ‫اْلس ًَْل َم ِدينا قَا َل ُع َم ُر قَ ْد َع َر ْفنَا َذل‬ ِ ‫نِ ْد َم َِّم َ َي‬ ِ ْ ُّْ ‫يع لَ ُا‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫نَ َزل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مُ َُ قَا ِئ ٌُّ بِ َد َرفَ َ يَُْ َم ُج ُم َد‬ َ ‫ع فِي ِم َعاَ النَّ ِب ام‬ 43- Омар ибн әл-Хаттабтан (р.а.): «Яһуди бір кісі маған: «Ей, мүминдердің әміршісі! Сендердің кітаптарыңда бір аят бар, сендер оны оқисыңдар, егерде сол аят бізге нәзіл болғанда, біз сол күнді мейрам қылып алар едік»,- деді. Мен: «Ол қайсы аят?»,- деп сұрадым. Ол: «Бүгін діндеріңді толықтастырдым және нығметімді тамамдадым. Сондай-ақ сендерге Ислам дінін қоштап ұнаттым24»,- деген аят»,- деді. Мен: «Иә, біз сол аяттың нәзіл болған жерін және күнін білеміз. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Арафатта тұрғанында жұма күні нәзіл болған»,- дедім. 35 - бап. Зекет беру - Исламнан 24

5. «әл-Мәийда», 3 аят.

َّ ‫اْلس ًَْل ِم َ قَُْ لُمُ َ َدا ب ُ ِد ُر ا مِ َّا لِ َي ْدبُ ُد ا‬ ‫صينَ لَمُ ال ادينَ ُحنَفَا َء‬ ِ ِ‫َّللاَ ُد ْبا‬ ِ ْ ‫بَاِ ال َّز َكاَُ ِد ْن‬ ُ ‫ك ِد‬ َ ِ‫َ يٍُِي ُمُا الص ًََّلََ َ ي ُْؤتُُا ال َّز َكاََ َ َذل‬ ِ ‫ين ْالٍَيا َم‬ Алла тағала Құран кәрімде: «Бұйрық-ғибадатты Аллаға ғана жасау, хақ дінге бойұсыну, намаз оқу, зекет беру. Тура дін, міне, осы25»,- деді.

ُ ِ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر قَا َل َح َّدثَنِم َدال‬-44 ‫ك ب ُْن بَنََ ع َْن َع ام ِم بَبِم ُساَ ْي ِر ْب ِن َدالِك ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ يٍَُُ ُل َجا َء َي ُج ٌر مِلَ َيسُُ ِل‬ َّ ‫بَبِي ِم بَنَّمُ َس ِم َ طَ ْا َح َ ْبنَ ُعبَ ْي ِد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ْ ‫صُْ تِ ِم َ َا يُ ْفٍَمُ َدا يٍَُُ ُل َحََّّ َدنَا فَا ِ َذا‬ َ ُّ‫س يُ ْس َم ُ َد ِ ي‬ ِ ‫َ َساَّ َُّ ِد ْن بَ ْم ِر نَجْ د ثَائِ َر الرَّب‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫اْلس ًَْل ِم فٍََا َل َيسُُ ُل‬ ‫صاَ َُاَ فِم‬ َ َُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َر ْم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ْ ‫مُ َُ يَ ْس َ ُل ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫ال َا مِ َّا بَ ْن تَ َ َُّ َع ق‬ َ َ‫م َغ ْي ُرمَا ق‬ ِ َّ ‫ال َيسُُ ُل‬ َّ َ‫ْاليَُْ ِم َ الاَّ ْياَ ِ فٍََا َل مَرْ َعا‬ ُ‫م َغ ْي ُرهُ قَا َل َا مِ َّا بَ ْن تَ َ َُّ َع قَا َل َ َذ َك َر لَم‬ َ ‫صيَا ُم َي َد‬ َّ َ‫ضانَ قَا َل مَرْ َعا‬ ِ َ َُّ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ‫ال َا مِ َّا بَ ْن تَ َ َُّ َع‬ َ َ‫م َغ ْي ُرمَا ق‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ال َّز َكاََ قَا َل مَرْ َعا‬ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َّللا َا بَ ِزي ُد َعاَ مَ َذا َ َا بَ ْنٍُصُ قَا َل َيسُُ ُل‬ ِ َّ َ ‫قَا َل فَ َ ْدبَ َر ال َّر ُج ُر َ مُ َُ يٍَُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ق‬ َ ‫ص َد‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْفاَ َح مِ ْن‬ َ 44- Талха ибн Ғубайдулла (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына Нажд тайпасынан бір кісі келді, оның шаштары тозған. Оның қатты шыққан дауысы естілгенімен, не деп жатқаны түсініксіз.Ол жақынырақ келгенінде тындап, құлақ салсақ, Ислам туралы сұрап жатыр екен. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған жауап беріп: «Исламның бірінші шарты- күндізгі, түнгі уақыттарда бес уақыт намаз оқуың»,- деді. Ол: «Сол бес уақыт намаздан басқа тағы да мойынымызға уәжіп болған намаз бар ма?»,деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жоқ, тек өзің қалап, нәпіл намаз оқысаң болады »,- деп жауап берді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Исламның шарттарының екіншісі - Рамазан оразасын ұстауың»,- деді. Ол: «Рамазаннан басқа тағы да мойынға түсер уәжіп бар ма?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жоқ, тек өзің қаласаң, нәпіл ораза тұтуыңа болады»,- деді. Одан соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) зекет беру керектігі туралы айтты. Ол: «Оның үстіне одан бөлек бір нәрсені беруім керек пе?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жоқ, тек қана өзің қаласаң ғана»,- деді. Ол кісі қайтып бара жатып: «Алла тағаламен ант етіп айтамын, бұларға еш нәрсені қоспаймын да, бұлардан 25

98. «әл-Бәйина», 5 аят.

еш нәрсені алмаймын да»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егер де шын ниетімен айтса, (сөзінде тұрса) бұл адам - жәннаттық»,- деді. 36 - бап. Жаназаға қатысу - иманнан

َّ ‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن َع ْب ِد‬-45 ٌ َُْ‫َّللاِ ب ِْن َعاِم ْال َم ْنجُُفِ ُّم قَا َل َح َّدثَنَا َي ْ ٌح قَا َل َح َّدثَنَا ع‬ ‫ف‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َد ْن‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع َْن ْال َح َس ِن َ ُد َح َّمد ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫صاَّ َعاَ ْياَا َ يَ ْف ُر َغ ِد ْن َد ْفنِاَا‬ َ ُ‫اتَّبَ َ َجنَا َزََ ُد ْساُِّ مِي َمانا َ احْ َِّ َسابا َ َكانَ َد َدمُ َحََّّ ي‬ َ ‫صاَّ َعاَ ْياَا ثُ َُّّ َي َج‬ َ ‫فَاِنَّم يَرْ ِج ُ ِد ْن ْاْلَجْ ِر بٍِِي َراطَ ْي ِن ُكرُّ قِي َراط ِد ْث ُر بُحُد َ َد ْن‬ ٌ َُْ‫ان ْال ُم َؤ اذ ُن قَا َل َح َّدثَنَا ع‬ ُ ‫قَ ْب َر بَ ْن تُ ْدفَنَ فَاِنَّمُ يَرْ ِج ُ بٍِِي َراط تَابَ َدمُ ُع ْث َم‬ ‫ف ع َْن ُد َح َّمد‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّ ِب ام‬ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ نَحْ َُه‬ 45- Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Кімде- кім бір мұсылман адамның жаназасына Аллаға сеніп, оның сауап беруінен үміт етіп қатысса және жаназа оқылып, мәйітті жерлеп болғанша бірге болса, әлбетте ол адам екі қират26 сауап алып қайтар. Әр бір қират Үхуд тауының үлкендігіндей. Ал кімде-кім жаназаға қатысып, бірақ мәйітті жерлеместен бұрын қайтса, ол кісі бір қират сауап қана алып қайтар»,- деді. 37 - бап. Мүъмин өзінің амалын өзі білмегендей халде сауапсыз болып қалуынан қорқуы туралы

‫ف ْال ُم ْؤ ِد ِن ِد ْن بَ ْن يَحْ بَ َ َع َماُمُ َ مُ َُ َا يَ ْش ُد ُر َ قَا َل مِ ْب َرا ِمي ُُّ الََّّ ْي ِم ُّم َدا‬ ِ ُْ‫بَاِ َر‬ ُ ‫ال اب ُْن بَ ِبم ُداَ ْي َا َ بَ ْد َي ْك‬ ُ ‫ع قَُْ لِم َعاَ َع َم ِام مِ َّا َر ِش‬ ُ ْ‫َع َره‬ ‫ع‬ َ َ‫يع بَ ْن بَ ُكُنَ ُد َا اذبا َ ق‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُكاُّاُ ُّْ يَ َب‬ ‫ق َعاَ نَ ْف ِس ِم َدا‬ َ ‫اف النافَا‬ َ ‫ِ النَّ ِب ام‬ ِ ‫ثَ ًَل ِثينَ ِد ْن بَصْ َحا‬ ‫ِد ْناُ ُّْ بَ َح ٌد يٍَُُ ُل مِنَّمُ َعاَ مِي َما ِن ِجب ِْري َر َ ِدي َاائِي َر َ ي ُْذ َك ُر ع َْن ْال َح َس ِن َدا َرافَمُ مِ َّا‬ ٌ ِ‫ُد ْؤ ِد ٌن َ َا بَ ِدنَمُ مِ َّا ُدنَاف‬ ‫اق َ ْال ِدصْ يَا ِن ِد ْن‬ ِ ْ ‫ق َ َدا يُحْ َذ ُي ِد ْن‬ ِ َ‫اي َعاَ الناف‬ ِ ‫اْلصْ َر‬ َّ ‫َغي ِْر تَُْ بَ لٍَُِْ ِل‬ َ‫صرُّ ا َعاَ َدا فَ َداُُا َ مُ ُّْ يَ ْداَ ُمُن‬ ِ ُ‫َّللاِ تَ َدالَ َ لَ ُّْ ي‬ Ибраһим әт-Тәйми былай деген: «Амалым туралы сөз еткенде өтірікші болудан қатты қорқамын». Ибн Әби Мулейка: «Пайғамбарымыздың ( Салла Аллаһу алейһи уә сәлләм ) отызға жуық Сахабаларымен кездестім, барлығы да өздері үшін екіжүзділіктен 26

Қират – Ек таудың үлкендігіндей деген ұғымды береді.

қорқатын болатын. Олардың ешқайсысы өздерінің иманын Жебірейіл мен Микайлдің иманына теңестірмейтін. Хасаннан жеткен риуаят бойынша, нағыз мүмин ғана қорқады, ал Мунафиқ болса,өзін азаптан құтылдым деп санайды. 38-бап. Жебірейіл періштенің иман, Ислам, ихсан және қияметтің уақыты туралы Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) сұрауы және Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) берген жауаптары, «Жебірейіл ғ.с. сендерге діндеріңді үйрету үшін келді, айтылғандардың барлығы дін деген сөз»,- дегені Әбдулқайс тайпасынан келген адамдарға иманды баян қылғаны

ُ‫اْلس ًَْل ِم ِدينا فَاَ ْن يُ ٍْبَ َر ِد ْنم‬ ِ ْ ‫َ َد ْن يَ ْبََّ َِ َغ ْي َر‬

َ‫قَُْ لِ ِم تَ َدال‬

Алла тағала Құран кәрімде: «Кім Исламнан басқа бір дін іздесе, әсте одан қабыл етілмейді де ахиретте зиянға ұшыраушылардан болады27»,- деді.

‫اعي ُر ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ بَ ْربَ َرنَا بَبُُ َحيَّانَ الََّّ ْي ِم ُّم‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْس َم‬-47 َّ َّ‫صا‬ ‫ايزا يَُْ دا‬ َ ‫ع َْن بَبِم ُزيْ َع َ ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل َكانَ النَّبِ ُّم‬ ِ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ب‬ َّ ِ‫ان بَ ْن تُ ْؤ ِدنَ ب‬ ُ ‫اْلي َم‬ ُ ‫اْلي َم‬ ‫اَّللِ َ َد ًَلئِ َاَِّ ِم َ ُكَُّبِ ِم‬ َ ٍََ‫اس فَ َتَاهُ ِجب ِْري ُر ف‬ ِ ْ ‫ان قَا َل‬ ِ ْ ‫ال َدا‬ ِ َّ‫لِان‬ َّ ‫اْلس ًَْل ُم بَ ْن تَ ْدبُ َد‬ ‫ك‬ َ ‫َّللاَ َ َا تُ ْش ِر‬ ِ ‫َ بِاٍَِائِ ِم َ ُي ُساِ ِم َ تُ ْؤ ِدنَ بِ ْالبَ ْد‬ ِ ْ ‫اْلس ًَْل ُم قَا َل‬ ِ ْ ‫ع قَا َل َدا‬ ‫ضانَ قَا َل َدا‬ َ ‫ه َ َ تَصُُ َم َي َد‬ َ ‫اي ال َّز َكاََ ْال َم ْف ُر‬ َ ‫بِ ِم َشيْئا َ تٍُِي َُّ الص ًََّلََ َ تُ َؤد‬ ُ ‫ك تَ َراهُ فَا ِ ْن لَ ُّْ تَ ُا ْن تَ َراهُ فَاِنَّمُ يَ َراكَ قَا َل َدََّ السَّا َع‬ ُ ‫اْلحْ َس‬ َ َّ‫َّللا َك َن‬ َ َّ ‫ان قَا َل بَ ْن تَ ْدبُ َد‬ ِْ ُ ‫ََ ْاْلَ َد‬ ْ ‫ك ع َْن بَ ْش َرا ِطاَا مِ َذا َ لَد‬ َ ‫قَا َل َدا ْال َم ْسئُُ ُل َع ْناَا بِ َ ْعاَ َُّ ِد ْن السَّائِ ِر َ َس ُ ْر ِب ُر‬ َّ ‫اْل ِب ِر ْالبُ ْا ُُّ فِم ْالبُ ْنيَا ِن فِم َر ْمَ َا َي ْداَ ُما َُّن مِ َّا‬ ‫َّللاُ ثُ َُّّ تَ ًَل‬ ِ ْ َُ‫َيبَّاَا َ مِ َذا تَ َا َ َل ُيعَا‬ َّ َّ‫صا‬ ُّْ َ‫ال ُي ُّد هُ فَا‬ َ ٍََ‫َّللا ِع ْن َدهُ ِع ْا ُُّ السَّا َع ِ ْاْليَ َ ثُ َُّّ بَ ْدبَ َر ف‬ َ ‫النَّبِ ُّم‬ َ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َّن‬ ْ‫ر َذلِك ُكلَّهُ ِمن‬ َ ‫َّللا َج َد‬ َ َّ‫ال مَ َذا ِجب ِْري ُر َجا َء يُ َداا ُُّ الن‬ َ ٍََ‫يَ َر ْ ا َشيْئا ف‬ ِ َّ ‫اس ِدينَاُ ُّْ قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ‫اْلي َما ِن‬ ِْ

47- Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Бірде Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге отырған кезімізде қасымызға бір адам келді де, Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.): «Иман дегеніміз не?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Иман дегеніміз - Алла тағалаға, оның періштелеріне, Кітаптарына, 27

3. «Әли Имран», 85 аят.

Пайғамбарларына, Алланы қиямет күні көретініңе, өлгеннен соң қайта тірілетініңе сенуің»,- деді. Ол кісі: «Ислам дегеніміз не?»,-деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: Ислам – Аллаға серік қоспастан құлшылық қылуың, бес уақыт намаз оқуың, парыз болған зекетті беруің, Рамазан оразасын ұстауың»,- деп жауап берді. Ол: «Ихсан дегеніміз не?»,-деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): Ихсан - Алланы көріп тұрғандай құлшылық етуің: сен Оны көрмесең де, Ол сені көреді,- деді. Ол: - Қиямет қашан болады?,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): - Ол жайында сұралушы сұраушыдан артық білмейді, бірақ оның белгілерінен сені хабардар етейін»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): - Күңнен туған қожайын болғанда, түйе бағушылар бір-бірімен биік-биік ғимараттар тұрғызуда бәсекелесе бастағанда. Алла тағала ғана білетін бес түрлі ғайып іс бар, соның бірі қияметтің қашан болары»,- деп осы мазмұндағы: «Әрине, қиямет мерзімінің мәліметі Алланың қасында28»,- деген аятты оқыды. Содан соң әлгі кісі кетіп қалды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ол адамды кері қайтарыңдар»,- деді. (Сахабалар түсінсін деп әдейі сөйтті). Адамдар ол кісінің артынан іле-шала жүгірісіп шықты, бірақ оны таппады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Ол сендерге діндеріңді үйрету үшін келген Жебірейіл періште болатын»,- деді. 39 - бап.

‫صالِح ع َْن اب ِْن‬ َ ‫ال َح َّد َثنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َسدْد ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َح ْم َزََ ق‬-48 َّ ‫َّللا بَ َّن َع ْب َد‬ َّ ‫ِشاَاِ ع َْن ُع َب ْي ِد‬ ُُ‫َّللاِ ْبنَ َعبَّاس بَ ْر َب َرهُ قَا َل بَ ْربَ َر ِنم بَب‬ ِ َّ ‫َّللاِ ب ِْن َع ْب ِد‬ َ ‫ك مَرْ يَ ِزي ُد نَ بَ ْم يَ ْنٍُصُُنَ فَ َز َع ْم‬ ُّْ ُ‫ع بَنَّا‬ َ َُّ‫ُس ْفيَانَ ب ُْن َحرْ ِ بَ َّن ِم َر ْق َر قَا َل لَمُ َس َ ْل‬ ُ ‫اْلي َم‬ ‫ك مَرْ يَرْ تَ ُّد بَ َح ٌد َس ْب َ لِ ِدينِ ِم بَ ْد َد بَ ْن يَ ْد ُر َر‬ َ َُّ‫ان َحََّّ يََِّ َُّّ َ َس َ ْل‬ َ ِ‫يَ ِزي ُد نَ َ َك َذل‬ ِْ ‫ك‬ ُ ‫اْلي َم‬ َ ‫ُِ َا يَس‬ َ ‫فِي ِم فَ َز َع ْم‬ ‫ْب ُمُ بَ َح ٌد‬ َ ِ‫ع بَ ْن َا َ َك َذل‬ َ ُ‫ان ِحينَ تُ َبالِ ُ بَ َشا َشَُّمُ ْالٍُا‬ ِْ ‫ك‬ 48- Византия патшасы Һирақл Әбу Суфянға: «Бұл дінге кірушілер көбеюде ме, әлде азаюда ма?»,- деп сенен сұрасам, «Көбеюде, иман да сол сияқты, кәміл болғанға шейін көбейе береді»,- дедің. «Бұл дінге кіргендерден бірер кісі жақтырмай қайтадан шығып жатыр ма? »,- десем, «Жоқ, иман тура сондай. Иманның нұры адамның діліне кіргеннен соң, оны ешкім жек көрмес»,- деп айтқан екен. 40-бап. Дін үшін күмәнді күнәлардан тиылудың артықшылығы

31. «Лұқман», 34 аят.

ُ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ َح َّدثَنَا َز َك ِريَّا ُء ع َْن عَا ِدر قَا َل َس ِمد‬-49 ‫ْع النُّ ْد َمانَ ْبنَ بَ ِشير يٍَُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل ْال َح ًَل ُل بَي ٌان َ ْال َح َرا ُم بَي ٌان َ بَ ْينَاُ َما‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ْع َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ٌ َ‫ُد َشبَّا‬ ‫ه ِم‬ ِ ْ‫َ ا ْسََّ ْب َربَ لِ ِدينِ ِم َ ِعر‬ ِ ‫اس فَ َم ْن اتٍََّ ْال ُم َشبَّاَا‬ ِ َّ‫اَ َا يَ ْداَ ُماَا َكثِي ٌر ِد ْن الن‬ ُ ‫َ َك َراع يَرْ َع َحُْ َل ْال ِح َم يُُ ِش‬ ‫ك بَ ْن يُ َُاقِ َدمُ بَ َا َ مِ َّن لِ ُارا‬ ِ ‫َ َد ْن َ قَ َ فِم ال ُّشبُاَا‬ َّ ‫اي ُدمُ بَ َا َ مِ َّن فِم ْال َج َس ِد ُدضْ َا مِ َذا‬ ‫َداِك ِحم بَ َا مِ َّن ِح َم‬ ِ ْ‫َّللاِ فِم بَي‬ ِ ‫ه ِم َد َح‬ ْ ‫صاَ َح ْال َج َس ُد ُكاُّمُ َ مِ َذا فَ َسد‬ ْ ‫صاَ َح‬ ُ‫ََ فَ َس َد ْال َج َس ُد ُكاُّمُ بَ َا َ ِم َم ْالٍَ ْاب‬ َ ‫ع‬ َ 49- Нұғман ибн Башир (р.а.) риуаят етті: «»Пайғамбарымыз (с.ғ.с) айтты: «Халал мен харам анық нәрсе, бірақ екеуінің арасында күмәнді істер бар. Адамдардың көпшілігі оны (халал немесе харам ) екендігін біле бермейді. Сол себепті кімде-кім өзін күмәнді нәрселерден тиса, дінді кемшіліктерден, ал өзінің абыройын сақтайды. Ал кімде-кім күмәнді істерден тиылмаса, ол біреудің егінінің (немесе тиым салынған жерлерде) шетінде қой бағып жүрген қойшыға ұқсайды. Ол қойларын егінге түсіріп жіберу қаупі бар. Шындығында, әр патшаның өз шекарасы бар (тиым салынған жерлері) бар. Алла тағаланың жердегі шекарасы - харам қылған нәрселері. Адамның денесінде бір парша ет бар. Егерде ол сау болса, адамның барлық ағзалары сау болады. Егерде ол бұзылса, онда адамның барлық ағзалары бұзылады. Шындығында, ол - жүрек»,- деді. 41-бап. Олжаның (бейнетсіз табылған малдың) бестен бірін (Байт ул – Малға29) беру - иманнан

ُ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن ْال َج ْد ِد قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن بَ ِبم َج ْم َرََ قَا َل ُك ْن‬-50 ‫ع بَ ْق ُد ُد َد َ ا ْب ِن‬ ُ ‫ك َساْما ِد ْن َدالِم فَ َقَ ْم‬ ‫ع‬ َ َ‫ير ِه فٍََا َل بَقِ ُّْ ِع ْن ِدي َحََّّ بَجْ َد َر ل‬ ِ ‫َعبَّاس يُجْ اِ ُس ِنم َعاَ َس ِر‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َد ْن‬ َ ‫م‬ َّ ‫َْ لَ َّما بَتَُْ ا النَّ ِب‬ ِ ‫َد َدمُ َش ْا َر ْي ِن ثُ َُّّ قَا َل مِ َّن َ ْف َد َع ْب ِد ْالٍَي‬ ‫ْالٍَُْ ُم بَ ْ َد ْن ْال َُ ْف ُد قَالُُا َيبِي َد ُ قَا َل َدرْ َحبا بِ ْالٍَُْ ِم بَ ْ بِ ْال َُ ْف ِد َغي َْر َر َزايَا َ َا نَدَا َد‬ َّ ‫فٍََالُُا يَا َيسُُ َل‬ ‫ك مَ َذا‬ َ َ‫ك مِ َّا فِم ال َّشا ِْر ْال َح َر ِام َ بَ ْينَنَا َ بَ ْين‬ َ ‫َّللاِ مِنَّا َا نَ ْسََّ ِ ي ُ بَ ْن نَ ْتِي‬ َ َّ‫ض َر فَ ُمرْ نَا بِ َ ْدر فَصْ ر نُ ْببِرْ ِب ِم َد ْن َ َيا َءنَا َ نَ ْد ُررْ بِ ِم ْال َجن‬ َ ‫اي ُد‬ ِ َّ‫ْال َح ُّم ِد ْن ُكف‬ ِ َّ ِ‫اْلي َما ِن ب‬ ُ‫اَّلل َ حْ َده‬ ِ ْ ِ‫َ َس َلُُهُ ع َْن ْاْلَ ْش ِربَ ِ فَ َ َد َرمُ ُّْ بِ َيْ بَ َ نَاَامُ ُّْ ع َْن بَيْ بَ بَ َد َرمُ ُّْ ب‬ َّ ‫اَّللِ َ حْ َدهُ قَالُُا‬ َّ ِ‫ان ب‬ ُ ‫اْلي َم‬ ‫َّللاُ َ َيسُُلُمُ بَ ْعاَ ُُّ قَا َل َشاَا َدَُ بَ ْن َا مِلَمَ مِ َّا‬ ِ ْ ‫قَا َل بَتَ ْد ُي نَ َدا‬ 29

Бәйт ул-Мал - Үкіметтің қазынасы.

َّ ‫ضانَ َ بَ ْن‬ َ ‫صيَا ُم َي َد‬ ِ َ َِ ‫َّللا َ مِقَا ُم الص ًََّل َِ َ مِيََّا ُء ال َّز َكا‬ ِ َّ ‫َّللاُ َ بَ َّن ُد َح َّمدا َيسُُ ُل‬ ‫ع‬ َ ‫تُ ْد ُُا ِد ْن ْال َم ْانَ ُِّ ْال ُب ُم‬ ِ َّ‫ير َ ْال ُم َزف‬ ِ ٍَِّ‫َ َ نَاَامُ ُّْ ع َْن بَيْ بَ ع َْن ْال َح ْنََّ ُِّ َ ال ُّدبَّا ِء َ الن‬ ُّْ ‫ال احْ فَظُُمُ َّن َ بَ ْربِ ُر ا بِ ِا َّن َد ْن َ َيا َء ُك‬ َ َ‫َ ُيبَّ َما قَا َل ْال ُمٍَي َِّر َ ق‬ 50- Әбу Жамра (р.а.) айтты: «Ибн Аббаспенен (р.а.) бірге оның төсегінің үстінде отыр едім. Ол маған: «Менің қасымда қал, малмүлкімнің бір бөлігін бөліп берейін»,- деді. “Жақсы” деп ол кісінің жанында екі ай бірге болдым. «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) Әбд улҚайс тайпасынан бір топ адамдар келді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бұл қайсы қауым?»,- деп сұрады. Келгендер: «Біз Рабиға қауымынанбыз»,- деп айтты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Қош келдіңіздер, қысылып-қиналып келген адамсыздар, келіңіздер»,деді. Келген адамдар: «Я Расулулла, біз сіздің алдыңызға тек қана қасиетті (ережеп) айында ғана келе аламыз (араптарда ережеп айында соғысуға тиым салынған). Сіз бен біздің арамызда кәпірлер тайпасы бар. Сол үшін бізге бір сауапты нәрсе бұйырсаңыз. Біз бұл туралы келе алмағандарға да айтсақ және соған амал етіп, жәннатқа кірсек»,- десті. Содан соң ішімдіктер туралы сұрасты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оларға төрт нәрсені бұйырып, төрт нәрседен қайтарып тиды. Жалғыз ғана Алланың өзіне иман келтіруді бұйырып, былай деді: «Алланың өзіне ғана қалай иман келтіруді білемісіңдер?»,- деді. Олар: «Өзіңіз айтып беріңіз»,- десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Кәлима тайибаны айтып, оларға намаз оқуды, зекет беруді, Рамазан оразасын ұстауды, олжаның 1/5 бөлігін беруді бұйырды. Ал мына төрт нәрседен тиды: Хантам30, Дуббоғъ31, Нақийр32, Муқаййар33, міне осыларды қолданудан тиым салып: «Бұл сөздерді жаттап алыңдар, естімегендерге естіртіңдер!»,- деді. 42-бап. Амалдар ниет пен ықыласқа қарап қабыл болатындығының баяны туралы

ُ ‫اْلي َم‬ ‫ان‬ ِ ْ ‫نَ َُى فَد ََر َر فِي ِم‬ َّ ‫ال‬ ‫َّللاُ تَ َدالَ قُرْ ُكر‬ َ َ‫َ ق‬

30 31 32 33

‫ال بِالنايَّ ِ َ ْال ِح ْسبَ ِ َ لِ ُا ار ا ْد ِر َدا‬ َ ‫بَاِ َدا َجا َء مِ َّن ْاْلَ ْع َم‬ َّ ‫َ ْال ُُهُُ ُء َ الص ًََّلَُ َ ال َّز َكاَُ َ ْال َحجُّ َ ال‬ ‫صُْ ُم َ ْاْلَحْ َاا ُم‬

Хантам - Қыл мен қан араластырып саз балшықтан істелген ыдыс. Дуббағъ - кептірілген асқабақтан ішімдікті құйып қою үшін Нақийр - ішімдікті (арақ) құю үшін істеліп, қара маймен (смола) майланған ыдыс. Муқаййар - ішімдікті (арақ) құю үшін құрма ағашынан қашалып істелген ыдыс.

‫ص َدقَ ٌ َ قَا َل النَّبِ ُّم‬ َ ‫ُ ال َّرج ُِر َعاَ بَ ْماِ ِم يَحْ ََّ ِسبُاَا‬ ٌ َّ‫َ نِي‬

ٍََ‫يَ ْد َم ُر َعاَ َشا ِكاََِّ ِم َعاَ نِيََِّّ ِم نَف‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ لَ ِا ْن ِجاَا ٌد‬ َ

Әркімнің ниетіндегісі болады. Имам Бұхарий (р.а.) айтты: «Бұл сөзге иман да, дәрет те, намаз да, зекет те, қажылық та, ораза да, қарым-қатынас та, неке де, басқа да барлық үкімдер кіреді. Алла тағала Құран кәрімде: «Мұхамедке (с.ғ.с.): «Әркім өз жөн көргенін істейді. Сонда Раббың, кімнің тура жолда екенін жақсы біледі 34»,- деп айт!»,- деді. Кісінің өз сауаптан үміт етіп, өз отбасының мүшелеріне жұмсаған табысы да садақа болады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мекке ашылғаннан кейін көшу дұрыс емес. Бірақ та жиһад қылып немесе жақсы ниетте көшуге болады»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-51 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن يَحْ يَ ْب ِن َس ِديد ع َْن ُد َح َّم ِد ب ِْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن ع َْاٍَ َم َ ْب ِن َ قَّا ع َْن ُع َم َر بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َ‫ع ِمجْ َرتُمُ مِل‬ ْ َ‫ْاْلَ ْع َما ُل بِالنايَّ ِ َ لِ ُا ار ا ْد ِر َدا نَ َُى فَ َم ْن َكان‬ ُ‫َّللاِ َ َيسُُلِ ِم َف ِاجْ َرتُم‬ َّ َ‫مِل‬ ْ َ‫َّللاِ َ َيسُُلِ ِم َ َد ْن َكان‬ َ‫ُصيبُاَا بَ ْ ا ْد َربََ يَََّ َز َّ ُجاَا فَ ِاجْ َرتُمُ مِل‬ ِ ‫ع ِمجْ َرتُمُ ل ُد ْنيَا ي‬ ‫َدا مَا َج َر مِلَيْم‬ 51- Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Амалдар ниетке байланысты қабыл етіледі. Кім қандай ниетте болса, соған жетеді. Кімде-кім Алла тағала және оның Расулы үшін көшкен (хижрат) болса, ол Алла тағала және оның Расулы үшін көшкеннің сауабын алады. Ал, кімде-кім малдүниеге жету үшін немесе әйел алу ниетінде көшкен болса, тек қана соған жетуі мүмкін»,- деді. (бірақ-та сауап таппайды).

‫ َح َّدثَنَا َحجَّا ُج ب ُْن ِد ْناَال قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل بَ ْربَ َرنِم َع ِديُّ ب ُْن ثَابِع قَا َل‬-52 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع َع ْب َد‬ ُ ‫َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا‬ َ ‫َّللاِ ْبنَ يَ ِزي َد ع َْن بَبِم َد ْسدُُد ع َْن النَّ ِب ام‬ ٌ َ‫ص َدق‬ َ َ‫بَ ْنف‬ َ ُ‫ق ال َّر ُج ُر َعاَ بَ ْماِ ِم يَحْ ََّ ِسبُاَا َفا َُُ لَم‬ 52- Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Егерде бір кісі сауаптан үміттеніп, өзінің отбасының мүшелеріне мал-мүлік сарп етіп жұмсаса, оған садақа бергеннің сауабы жазылар».

17. «әл-Исра», 84 аят.

‫‪َ -53‬ح َّدثَنَا ْال َح َا ُُّ ب ُْن نَافِ قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن ُّ‬ ‫ي قَا َل َح َّدثَ ِنم عَا ِد ُر ب ُْن‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َسدْد ع َْن َس ْد ِد ْب ِن بَبِم َ قَّا بَنَّمُ بَ ْربَ َرهُ بَ َّن َيسُُ َل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫ق نَفٍََ تَ ْبََّ ِام بِاَا َ جْ مَ َّ‬ ‫َّللاِ مِ َّا بُ ِجرْ َ‬ ‫َ َعاَ ْياَا َحََّّ َدا تَجْ َد ُر فِم فَ ُِّ‬ ‫ك لَ ْن تُ ْنفِ َ‬ ‫مِنَّ َ‬ ‫ا ْد َربَتِكَ‬ ‫‪53- Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Алла тағаланың жолында садақа‬‬ ‫‪беретін болсаң, әлбетте, оның үшін Алла тағаладан сауап аларсың, тіпті,‬‬ ‫‪әйеліңнің ауызына салып қойған бір жұтым тамағың үшін де сауап‬‬ ‫‪жазылар».‬‬ ‫‪43-бап. Дін - насихат‬‬

‫َّ‬ ‫صاَّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ الد ُ‬ ‫بَاِ قَُْ ِل النَّ ِب ام َ‬ ‫َّلل َ لِ َرسُُلِ ِم َ ِْلَ ِئ َّم ِ‬ ‫صي َح ُ ِ َّ ِ‬ ‫اين النَّ ِ‬ ‫صحُُا ِ ََّّللِ َ َيسُُلِ ِم‬ ‫ْال ُم ْساِ ِمينَ َ َعا َّد َِّ ِا ُّْ َ قَُْ لِ ِم تَ َدالَ مِ َذا نَ َ‬ ‫‪Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Дін - Алла тағаланың және оның‬‬ ‫‪Пайғамбарының, мұсылмандардың имамдары және барша мұсылмандар‬‬ ‫‪жолында қылынатын насихат»,- деді. Құран кәрімде: «Қашанда Аллаға,‬‬ ‫‪Елшісіне ықыласты болған...35»,- деді.‬‬

‫‪َ -54‬ح َّدثَنَا‬

‫ازم‬ ‫ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن مِ ْس َما ِعي َر قَا َل َح َّدثَنِم قَيَُْ ب ُْن بَبِم َح ِ‬ ‫َّ‬ ‫صاَّ‬ ‫ْع َيسُُ َل َّ‬ ‫ْب ِن َع ْب ِد َّ‬ ‫َّللاِ قَا َل بَايَد ُ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َع َا مِقَ ِام‬ ‫َّللاِ َ‬

‫ير‬ ‫ع َْن َج ِر ِ‬ ‫ح لِ ُا ار ُد ْساُِّ‬ ‫الص ًََّل َِ َ مِيََّا ِء ال َّز َكا َِ َ النُّصْ ِ‬

‫‪54- Жарир ибн Абдулла (р.а.) айтты: «Бес уақыт намаз оқимын, зекет‬‬ ‫‪беремін және әрбір мұсылманға насихат айтамын деп Пайғамбарымызға‬‬ ‫‪(с.ғ.с.) ант еттім»,- деді.‬‬

‫‪َ -55‬ح َّدثَنَا بَبُُ ال ُّن ْد َما ِن قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ َع َُانَ َ ع َْن ِزيَا ِد ب ِْن ِع ًَلقَ َ قَا َل َس ِمد ُ‬ ‫ْع‬ ‫اَ ْال ُم ِاي َرَُ ب ُْن ُش ْدبَ َ قَا َم فَ َح ِم َد َّ‬ ‫َج ِري َر ْبنَ َع ْب ِد َّ‬ ‫َّللاِ يٍَُُ ُل يَُْ َم َد َ‬ ‫َّللاَ َ بَ ْثنَ َعاَ ْي ِم َ قَا َل‬ ‫َعاَ ْي ُا ُّْ‬ ‫يَ ْتِي ُا ُّْ‬

‫اي َ ال َّس ِاينَ ِ َحََّّ‬ ‫بِاتاٍَا ِء َّ ِ‬ ‫َّللا َ حْ َدهُ َا َش ِريكَ لَمُ َ ْال َُقَ ِ‬ ‫ير ُك ُّْ فَاِنَّمُ َكانَ ي ُِحبُّ ْال َد ْف َُ ثُ َُّّ‬ ‫ْاْلنَ ثُ َُّّ قَا َل ا ْسََّ ْدفُُا ِْلَ ِد ِ‬

‫يَ ْتِ َي ُا ُّْ بَ ِدي ٌر فَاِنَّ َما‬ ‫قَا َل بَ َّدا بَ ْد ُد فَاِنام‬

‫‪9. «әт-Тәубе», 91 аят.‬‬

‫‪40‬‬

‫‪35‬‬

َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قُ ْا‬ ُ ‫بَتَي‬ ‫ح‬ َ ‫ع بُبَايِ ُد‬ َ ‫م‬ َّ َ‫اْلس ًَْل ِم فَ َش َرطَ َعا‬ َّ ‫ْع النَّ ِب‬ ِ ْ َ‫ك َعا‬ ِ ْ‫م َ النُّص‬ ‫ص ٌح لَ ُا ُّْ ثُ َُّّ ا ْسََّ ْافَ َر َ نَ َز َل‬ ِ ‫لِ ُا ار ُد ْساُِّ فَبَايَ ْدَُّمُ َعاَ َم َذا َ َيِا مَ َذا ْال َم ْس ِج ِد مِنام لَنَا‬ 55 - Зияд ибн Ғилақа (р.а.) айтты: «Муғира ибн Шуғба өлген күні Жарир ибн Абдулла орнынан тұрып, Аллаға мақтау айтып, былай деді: «Алла тағаланың жалғыз өзінен қорқыңдар, Алла тағаланың серігі жоқ. Өлген басшыларыңның орнына басқа бастық келгенше тыныш болыңдар. Марқұм басшыларыңның күнәсын кешіруін Алладан сұраңдар, өйткені басшыларың халықтың қате- кемшіліктерін кешіруді жақсы көретін» Кейін Жарир сөзін жалғастырып: «Мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына кіріп, жақсы мұсылман болуға сізге ант етпекшімін»,- дедім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) маған: «Әрбір мұсылманның пайдасына шын ықыласпен көңіл бөл!»,- деп шарт қойды. Мен соған ант еттім. Қағбаның иесіне ант етіп айтамын, мен барлықтарыңның істеріне шын ықыласпен көңіл бөлемін. Жарир сөзінің соңында истиғфар айтып, мінберден түсті.

БИСМИЛЛӘҺИР РАХМАНИР РАХИМ ІЛІМ - ҒЫЛЫМ КІТАБЫ 1-бап. Білімнің артықшылығы туралы

َّ ْ َ‫َّللا تَ َدالَ يَرْ ف‬ َُّ ‫َّللاُ الَّ ِذينَ آ َدنُُا ِد ْن ُا ُّْ َ الَّ ِذينَ بُ تُُا ْال ِد ْا‬ ِ َّ ‫بَاِ فَضْ ِر ْال ِد ْا ُِّ َ قَُْ ِل‬ َّ َ َ‫َد َي َجا‬ ‫َّللاُ ِب َما تَ ْد َماُُنَ َر ِبي ٌر َ قَُْ لِ ِم َع َّز َ َج َّر َ قُرْ َيِا ِز ْد ِنم ِع ْاما‬ Алла тағала Құран кәрімде: «Алла тағала сендерден сондай иман келтіргендердің, ғылым бергендердің дәрежелерін көтереді. Істегендеріңді толық біледі36»,- делінген. Және басқа бір аятта: «Раббым, білімімді арттыр!37»,-де делінген. 2-бап. Сөйлеп тұрған адамнан ілім сұралғанда, оның сөзін бітіріп, кейін жауап беру туралы

‫َح َّدثَنِم مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن ْال ُم ْن ِذ ِي قَا َل‬ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ِسنَان قَا َل َح َّدثَنَا فُاَ ْي ٌح ح‬-56 ‫ال َح َّدثَنِم بَبِم قَا َل َح َّدثَنِم ِم ًَل ُل ب ُْن َعاِم ع َْن َع َا ِء ب ِْن‬ َ َ‫َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن فُاَيْح ق‬ ُ ‫َ َساَّ َُّ فِم َدجْ اَِ يُ َحد‬ ‫اث ْالٍَُْ َم‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُ َحد‬ ‫اث‬ َ

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ال بَ ْينَ َما النَّبِ ُّم‬ َ َ‫يَ َساي ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ ق‬ َّ ‫ض َيسُُ ُل‬ َ ‫َجا َءهُ بَ ْع َرابِم فٍََا َل َدََّ السَّا َع ُ فَ َم‬ ِ‫َّللا‬

‫ضاُ ُّْ َبرْ لَ ُّْ يَ ْس َم ْ َحََّّ مِ َذا‬ ُ ‫ال بَ ْد‬ َ َ‫فٍََا َل بَدْضُ ْالٍَُْ ِم َس ِم َ َدا قَا َل فَ َا ِرهَ َدا قَا َل َ ق‬ َّ ‫ال بَ ْينَ ب ُ َياهُ السَّائِ ُر ع َْن السَّا َع ِ قَا َل مَا بَنَا يَا َيسُُ َل‬ ‫ال فَا ِ َذا‬ َ َ‫َّللاِ ق‬ َ َ‫ض َح ِديثَمُ ق‬ َ َ‫ق‬ ْ ‫هيا َد‬ ‫ها َعَُّاَا قَا َل مِ َذا ُ اس َد ْاْلَ ْد ُر مِلَ َغي ِْر‬ ُ َ ِ‫ع ْاْلَ َدانَ ُ فَا ْنََّ ِظرْ السَّا َع َ قَا َل َك ْيفَ م‬ َ ‫بَ ْماِ ِم فَا ْنََّ ِظرْ السَّا َع‬ 56 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Бір күні Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өзінің Сахабаларымен сөйлесіп отырған болатын. Бір бәдәуи арап келіп: «Қиямет қашан болады?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған мән бермей сөзін ары қарай жалғастыра берді. Сонда кейбір Сахабалар: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оның сөзін естуін естіді, бірақ жақтырмаған сияқты»,- деп ойлады.

36 37

58. «әл-Мүжадәла», 11 аят. 20. «Таһа», 114 аят.

Ал, енді кейбіреулері болса: «Оның сөзін естімеді»,- десті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сөзін бітіргеннен соң: «Қиямет туралы сұраған адам қане?»,- деді. Әлгі арап: «Мен мұндамын, Я Расулулла»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Аманат (адалдық) орталарыңнан кеткенде қияметті күте бер!»,- деді. Арап: «Оны қалай білсе болады?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ісің (күнің) қабілетсіз адамдарға түскенде қияметті күте бер!»,- деді 3-бап. Бірер ілімді көтеріңкі дауыспен айтудың мүмкіндігі туралы

‫َاي ُم ب ُْن ْالفَضْ ِر قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ َع َُانَ َ ع َْن بَبِم ِب ْشر ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ النُّ ْد َما ِن ع‬-57 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ َ‫يُُسُفَ ب ِْن َدام‬ َ ‫ال تَ َباَّفَ َعنَّا النَّبِ ُّم‬ َ َ‫َّللا ب ِْن َع ْمر ق‬ ِ َّ ‫ك ع َْن َع ْب ِد‬ َّ َُ َََّ‫َ َساَّ َُّ فِم َس ْف َرَ َسافَرْ نَامَا فَ َ ْد َي َكنَا َ قَ ْد بَيْ مٍََ َّْنَا الص ًََّلَُ َ نَحْ ُن ن‬ ‫ه ُ فَ َج َد ْانَا نَ ْم َس ُح‬ َ‫َعاَ بَيْ ُجاِنَا فَنَادَى بِ َ ْعا‬ ‫اي َد َّرتَي ِْن بَ ْ ثَ ًَلثا‬ َ ِ ‫صُْ تِ ِم َ ْي ٌر لِ ْْلَ ْعٍَا‬ ِ َّ‫ِ ِد ْن الن‬ 57 - Сахаба Абдулла ибн Амр (р.а.) айтты: «Бірде сапар кезінде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) біздің арт жағымызда қалды. Аср намазды оқитын уақытта бізге жетіп алды. Біз дәрет алып жатқан едік. Біздің кейбіріміз суды ысырап етпеуді ойлап, аяғымызды дымқыл қолымызбен сипап жатқан едік. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) даусын қаттырақ шығарып: «Тозақ отына азапталатын өкшелерге қасірет»,- деп екі рет немесе үш рет қайталап айтты»,- деді. 4-бап. Хадис айтқан адамды (мухаддисті) «бізге хадис айтты, хабар берді, хабар қылды»,- деген сөздермен атау туралы

َ َ‫ث َح َّدثَنَا َ بَ ْربَ َرنَا َ بَ ْنبَ َنَا َ قَا َل لَنَا ْال ُح َم ْي ِديُّ َكانَ ِع ْن َد اب ِْن ُعيَ ْين‬ ِ ‫بَاِ قَُْ ِل ْال ُم َح اد‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َح َّدثَنَا َ بَ ْربَ َرنَا َ بَ ْنبَ َنَا َ َس ِمد‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ْع َ ا ِحدا َ قَا َل اب ُْن َد ْسدُُد َح َّدثَنَا َيسُُ ُل‬ َّ‫صا‬ َّ ‫ق ع َْن َع ْب ِد‬ ُ ‫َّللاِ َس ِمد‬ ٌ ‫ق َ قَا َل َشٍِي‬ ُ ‫ق ْال َمصْ ُد‬ ُ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مُ َُ الصَّا ِد‬ َ ‫ْع النَّ ِب َّم‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكاِ َم َ قَا َل ُح َذ ْيفَ ُ َح َّدثَنَا َيسُُ ُل‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َح ِديثَ ْي ِن‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ‫صا‬ َ ‫َ قَا َل بَبُُ ْال َدالِيَ ِ ع َْن اب ِْن َعبَّاس ع َْن النَّ ِب ام‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َيبا ِم َ قَا َل بَنٌََ ع َْن النَّ ِب ام‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَرْ ِي ِم ع َْن َيبا ُا ُّْ َع َّز َ َج َّر‬ َ ‫َ قَا َل بَبُُ مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّبِ ام‬

َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِي َما يَرْ ِ ي ع َْن‬ ‫فِي َما يَرْ ِي ِم ع َْن َيبا ِم َع َّز َ َج َّر‬

Сахабалар мен табиғиндер38 хадистерді риуаят қылғандарында: «Бізге хабар қылды, айтты, пәленшеден естіп айтып берді, естідім»,- деген сөздермен келтірген. Мысалы: «Сахаба ибн Масғуд (р.а.) хадис айтпақшы болса: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізге айтып берген» немесе «Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) естігенмін»,- деп басталатын сөздер сияқты. 5-бап. Имамның кісілердің ілімін сынау мақсатында бірер мәселені ортаға тастауы туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن َج ْدفَر ع َْن َع ْب ِد‬-58 ‫َّللاِ ْب ِن ِدينَاي ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ٍُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َّن ِد ْن ال َّش َج ِر َش َج َرَ َا يَ ْس‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫ا ْب ِن ُع َم َر ق‬ ِ َّ ‫ال قَا َل َيسُُ ُل‬ ‫َ َيقُاَا َ مِنَّاَا َدثَ ُر ْال ُم ْساِ ُِّ فَ َح ادثُُنِم َدا ِم َم فَ َُقَ َ النَّاسُ فِم َش َج ِر ْالبَ َُا ِدي قَا َل َع ْب ُد‬ َّ ‫ْع ثُ َُّّ قَالُُا َحد ْاثنَا َدا ِم َم يَا َيسُُ َل‬ َّ ُ ‫َّللاِ َ َ قَ َ فِم نَ ْف ِسم بَنَّاَا النَّ ْباَ ُ فَا ْسََّحْ َيي‬ ‫َّللاِ قَا َل‬ ُ َ‫ِم َم النَّ ْبا‬ 58 - Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Ағаштардың ішінде жапырағы түспейтін бір ағаш бар, ол шындығында мұсылманға ұқсайды. Ал, енді маған айтыңдаршы, ол қандай ағаш?»,- деп сұрады. Адамдар шөл жерлерде өсетін ағаштарды естеріне түсіре бастады. Абдулла ибн Омар (р.а.): «Бұл құрма ағашы болса керек деген ойыма келді, бірақ айтуға ұялдым»,- деді. Сонда адамдар: «Я Расулулла, өзіңіз айтып беріңіз»,- десті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ол - құрма ағашы»,- деді. 6-бап. Алла тағаланың ілім турасында нәзіл еткен аяттары туралы

‫َ قُرْ َيِا ِز ْد ِنم ِع ْاما‬

َ‫قَُْ لِ ِم تَ َدال‬

Алла тағала Құран кәрімінде: «Раббым, білімімді арттыр!39»,- дейді. 7-бап. Құран қираатын тексеруден өткізіп алу керектігі туралы

َ‫ضاُ ُّْ فِم ْالٍِ َرا َء َِ َعا‬ ٌ ِ‫َ َيبَى ْال َح َس ُن َ الثَُّْ ِييُّ َ َدال‬ ُ ‫ك ْالٍِ َرا َءََ َجائِ َزَ َ احْ ََّ َّج بَ ْد‬ َّ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ب‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ك بَ ْن‬ َ ‫َّللاُ بَ َد َر‬ َ ‫ه َم ِام ب ِْن ثَ ْداَبَ َ قَا َل لِانَّبِ ام‬ ِ ‫ع‬ ِ ‫ْال َدالِ ُِّ بِ َح ِدي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صاا َم ال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْربَ َر‬ َ ‫َ قَا َل نَ َد ُّْ قَا َل فَاَ ِذ ِه قِ َرا َءٌَ َعاَ النَّبِ ام‬ َ ُ‫ت‬ ِ ‫صاَ َُا‬ 38 39

Табиғин – Сахабаларды көрген адамды осылай атайды. 20. «Таһа», 114 аят.

‫ك فَ َ َجا ُز هُ َ احْ ََّ َّج َدالِ ٌ‬ ‫ص ا‬ ‫ك بِال َّ‬ ‫ك يُ ٍْ َرب ُ َعاَ ْالٍَُْ ِم فَيٍَُُلُُنَ بَ ْشاَ َدنَا‬ ‫ه َما ٌم قَُْ َدمُ بِ َذلِ َ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫اي ُ بَ ْق َربَنِم فُ ًَل ٌن‬ ‫فُ ًَل ٌن َ يُ ٍْ َرب َذلِكَ قِ َرا َءَ َعاَ ْي ِا ُّْ َ يُ ٍْ َرب َعاَ ْال ُم ٍْ ِر ِ فَيٍَُُ ُل ْالٍَ ِ‬ ‫َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َس ًَلم َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال َح َس ِن ْال َُا ِس ِ ُّم ع َْن عَُْ ف ع َْن ْال َح َس ِن‬ ‫س بِ ْالٍِ َرا َء َِ َعاَ ْال َدالِ ُِّ َ بَ ْربَ َرنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ ْالفَ َرب ِْريُّ َ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد‬ ‫قَا َل َا بَ ْ َ‬ ‫اييُّ قَا َل َح َّدثَنَا ُع َب ْي ُد َّ‬ ‫َّللاِ ب ُْن ُدُ َس ع َْن ُس ْفيَانَ قَا َل مِ َذا قُ ِر َ َعاَ‬ ‫ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر ْالبُ َب ِ‬ ‫س بَ ْن يٍَُُ َل َح َّدثَنِم قَا َل َ َس ِمد ُ‬ ‫صُّ يٍَُُ ُل ع َْن َدالِك َ ُس ْفيَانَ‬ ‫ث فَ ًَل بَ ْ َ‬ ‫ْع بَبَا عَا ِ‬ ‫ْال ُم َح اد ِ‬ ‫ْالٍِ َرا َءَُ َعاَ ْال َدالِ ُِّ َ قِ َرا َءتُمُ َس َُا ٌء‬ ‫‪Хасан Басрий (р.а.), Суфян әс-Сафарий және Имам Мәлік (р.а.):‬‬ ‫‪«Бұлай істеу - дұрыс»,- деп айтқан.‬‬ ‫‪Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына Димам ибн Сағлаба деген сахаба‬‬ ‫‪келіп : «Алла тағала сізге бес уақыт намаз оқуды бұйырды ма?»,- деп‬‬ ‫‪сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Иә»,- деп жауап берді. Осы сөзді Димам‬‬ ‫‪(р.а.) өзінің қауымына барып, Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) деп риуаят етті.‬‬ ‫‪Адамдар оны Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) деп қабыл етті. Кейбір кісілер‬‬ ‫‪өздері білетін аяттарын мұғалімдеріне оқып беріп, (емтиханнан) өткеннен‬‬ ‫‪соң пәленшеден Құран үйрендім, деп оған сілтеме береді (төмендегі хадис‬‬ ‫‪осыған дәлел).‬‬

‫‪َ -63‬ح َّد َثنَا َع ْب ُد َّ‬ ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي ُ‬ ‫ك‬ ‫ْع ع َْن َس ِديد مُ َُ ْال َم ٍْب ُِريُّ ع َْن َش ِري ِ‬ ‫ْب ِن َع ْب ِد َّ‬ ‫َ ْبنَ َدالِك يٍَُُ ُل بَ ْينَ َما نَحْ ُن ُجاُُسٌ َد َ النَّبِ ام‬ ‫َّللاِ ْب ِن بَ ِبم نَ ِمر بَنَّمُ َس ِم َ بَنَ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم ْال َم ْس ِج ِد د ََر َر َي ُج ٌر َعاَ َج َمر فَ َنَا َرمُ فِم ْال َم ْس ِج ِد ثُ َُّّ‬ ‫َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُدََّّ ِا ٌئ بَ ْينَ َ‬ ‫ظ ْا َرانَ ْي ِا ُّْ فٍَُ ْانَا‬ ‫َعٍَاَمُ ثُ َُّّ قَا َل لَاُ ُّْ بَ ُّي ُا ُّْ ُد َح َّم ٌد َ النَّبِ ُّم َ‬ ‫ب فٍََا َل لَمُ النَّبِ ُّم‬ ‫مَ َذا ال َّر ُج ُر ْاْلَ ْبيَضُ ْال ُمََّّ ِا ُ‬ ‫ئ فٍََا َل لَمُ ال َّر ُج ُر يَا ا ْبنَ َع ْب ِد ْال ُم َّاِ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ك‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِنام َسائِاُ َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَ ْد بَ َج ْبَُّ َ‬ ‫ك فٍََا َل ال َّر ُج ُر لِانَّ ِب ام َ‬ ‫َ‬ ‫ك‬ ‫ك فٍََا َل بَ ْس َلُ َ‬ ‫ك فٍََا َل َسرْ َع َّما بَدَا لَ َ‬ ‫م فِم نَ ْف ِس َ‬ ‫فَ ُم َش اد ٌد َعاَ ْي َ‬ ‫ك فِم ْال َم ْس َلَ ِ فَ ًَل تَ ِج ْد َعاَ َّ‬ ‫ك بِ َّ‬ ‫ك بَ َّ‬ ‫ال بَ ْن ُش ُد َ‬ ‫َّللاُ بَيْ َساَ َ‬ ‫بِ َرباكَ َ َيِا َد ْن قَ ْباَ َ‬ ‫اس ُكاا ِا ُّْ فٍََا َل الاَّاُ َُّّ نَ َد ُّْ قَ َ‬ ‫اَّللِ‬ ‫ك مِلَ النَّ ِ‬ ‫بَ َّ‬ ‫صاا َم ال َّ‬ ‫ك‬ ‫َ فِم ْاليَُْ ِم َ الاَّ ْياَ ِ قَا َل الاَّاُ َُّّ نَ َد ُّْ قَا َل بَ ْن ُش ُد َ‬ ‫َ ْال َب ْم َ‬ ‫َّللاُ بَ َد َركَ بَ ْن نُ َ‬ ‫صاَ َُا ِ‬ ‫اَّللِ بَ َّ‬ ‫ال بَ ْن ُش ُدكَ بِ َّ‬ ‫اَّللِ بَ َّ‬ ‫بِ َّ‬ ‫َّللاُ بَ َد َر َ‬ ‫َّللاُ‬ ‫ك بَ ْن نَصُُ َم مَ َذا ال َّشا َْر ِد ْن ال َّسنَ ِ قَا َل الاَّاُ َُّّ نَ َد ُّْ قَ َ‬ ‫‪45‬‬

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ك بَ ْن تَ ْ ُر َذ مَ ِذ ِه ال‬ َ ‫بَ َد َر‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ص َدقَ َ ِد ْن بَ ْغنِيَائِنَا فَََّ ٍْ ِس َماَا َعاَ فٍَُ َرائِنَا فٍََا َل النَّبِ ُّم‬ ُ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ الاَّاُ َُّّ نَ َد ُّْ فٍََا َل ال َّر ُج ُر آ َد ْن‬ َ ‫ع بِ َما ِج ْئ‬ ‫ع بِ ِم َ بَنَا َيسُُ ُل َد ْن َ َيائِم ِد ْن‬ ‫ه َما ُم ب ُْن ثَ ْداَبَ َ بَ ُرُ بَنِم َس ْد ِد ْب ِن بَ ْار‬ ِ ‫قَُْ ِدم َ بَنَا‬ 63- Әнәс ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Бір күні Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге мешітте отырғанымызда, бір кісі түйеге мініп келді де, түйесін мешітке шөктіріп тұсады да, одан кейін: «Қайсың Мұхаммедсің (с.ғ.с.)?»,деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Сахабалардың ортасында қолына сүйеніп отырған болатын. Біз: «Ана шынтақтап жатқан ақ жүзді адам»,деп көрсеттік. Ол Пайғамбарымызға қарап: «Сіз Муталлибтың ұлымысыз?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Иә»,- деп жауап берді. Сонда ол Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) қарап: «Мен сізден бірер мәселе туралы дұрысын (тура, анықтап) сұраймын, сіз ренжімессіз»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Қалағаныңды сұрай бер»,- деді. Ол: «Сіздің және сізден бұрынғылардың Раббысымен ант етіп сұраймын, сізді Алла тағала барша адам баласына Пайғамбар етіп жіберді ме?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Иә»,- деп жауап берді. Ол: «Алламен ант етіп сұраймын, бес уақыт намаз оқуымызды Алла тағала бұйырды ма?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Иә»,- деп айтты. Ол: «Алламен ант етіп сұраймын, байлардан зекетті алып, кедейлерге үлестіріп беруді Алла тағала сізге бұйырды ма?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Иә»,деді. Ол: «Алла тағаламен ант етіп сұраймын, жылына бір рет ораза тұтуды Алла тағала бұйырды ма?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Иә»,деді. Сонда ол кісі: «Мен сіз алып келген нәрселерге иман келтірдім. Мен өз қауымым жіберген өкілмін, есімім Димам ибн Сағлаба, Сағд ибн Бәкір тайпасынанмын»,- деп айтты»- деді. 8-бап. Құран мен хадисті басқа мемлекеттерге таратудың дұрыстығы туралы

‫ِ بَ ْم ِر ْال ِد ْا ُِّ بِ ْال ِد ْا ُِّ مِلَ ْالب ُْادَا ِن َ قَا َل بَ َنَُ ب ُْن َدالِك‬ ِ ‫بَاِ َدا ي ُْذ َك ُر فِم ْال ُمنَا َ لَ ِ َ ِكََّا‬ َّ ‫اق َ َيبَى َع ْب ُد‬ َ ‫صا ِحفَ فَبَ َد‬ ُ ‫نَ َس َخ ُع ْث َم‬ ‫َّللاِ ب ُْن ُع َم َر‬ َ ‫ان ب ُْن َعفَّانَ ْال َم‬ ِ َ‫ع بِاَا مِلَ ْاْلف‬ ُ ِ‫َ يَحْ يَ ب ُْن َس ِديد َ َدال‬ ‫از فِم‬ َ ِ‫ك ب ُْن بَنََ َذل‬ ِ ‫ك َجائِزا َ احْ ََّ َّج بَدْضُ بَ ْم ِر ْال ِح َج‬ َّ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َحي‬ ‫َّريَّ ِ ِكََّابا َ قَا َل‬ َ ََّ‫ْع َك‬ ِ ‫ير الس‬ ِ ‫ب ِْلَ ِد‬ ُّْ ُ‫اس َ بَ ْربَ َرم‬ َ ِ‫َ َك َذا فَاَ َّما بَاَ ََ َذل‬ ِ َّ‫ك ْال َم َاانَ قَ َربَهُ َعاَ الن‬

َّ‫صا‬ َ ‫ع النَّ ِب ام‬ ِ ‫ْال ُمنَا َ لَ ِ بِ َح ِدي‬ ‫َا تَ ٍْ َر ْبهُ َحََّّ تَ ْباُ ََ َد َاانَ َك َذا‬

َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫بِ َ ْد ِر النَّبِ ام‬ Сахаба Әнас (р.а.) айтты: « Хазреті Осман (р.а.) Мұсхаф Құранды көбейттіріп, жан-жақтағы мемлекеттерге жіберді. Абдулла ибн Омар (р.а.), 46

Яхия ибн Саъид және Имам Мәлік (р.а.): «Солай істеу дұрыс»,- деді. Бірнеше Хижаз ғұламалары Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) хадистерін хатқа қосып, құпия істер бастығына беріп «Пәлен жерге барғаннан кейін оқисың»,- деді. Дайындалған жерге барғаннан соң ол жазуды адамдарға оқып берді және оларды Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әмірлерінен хабардар етті.

‫صالِح ع َْن ا ْب ِن‬ َ ‫َّللا قَا َل َح َّدثَنِم مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َسدْد ع َْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن َع ْب ِد‬-64 َّ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َّْبَ َ ْب ِن َد ْسدُُد بَ َّن َع ْب َد‬ َّ ‫َّللاِ ْب ِن َع ْب ِد‬ َّ ‫ِشاَاِ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ُ‫َّللاِ ْبنَ َعبَّاس بَ ْربَ َره‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ َد‬ ُّ‫َظ ِي‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫بَ َّن َيس‬ ِ ‫ع بِ ِاََّابِ ِم َيجًُل َ بَ َد َرهُ بَ ْن يَ ْدفَ َدمُ مِلَ ع‬ ُ ‫َظي ُُّ ْالبَحْ َر ْي ِن مِلَ ِك ْس َرى فَاَ َّما قَ َربَهُ َد َّزقَمُ فَ َح ِسب‬ َ‫ْع بَ َّن ا ْبن‬ ِ ‫ْالبَحْ َر ْي ِن فَ َدفَ َدمُ ع‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ب قَا َل فَ َدعَا َعاَ ْي ِا ُّْ َيسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْن يُ َم َّزقُُا ُك َّر ُد َم َّزق‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َّ‫ْال ُم َسي‬ 64- Абдулла ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) хат жазып, оны Бахрейн басшылығы арқылы Парсы басшысына жеткізуді бұйырды. Парсының патшасы хатты оқып, оны жыртып тастады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Олардың өздері де күл-талқан болсын!»,-деп дұға қылды»,- деді. 9-бап. Дөнгелене отырғандардың арасынан бос орынды көріп, сол жерге барып отырған адам туралы

َّ ‫ق ْب ِن َع ْب ِد‬ َ ‫َّللاِ ْب ِن بَ ِبم‬ ٌ ِ‫ال َح َّدثَنِم َدال‬ ‫ط ْا َح َ بَ َّن‬ َ ‫ك ع َْن مِ ْس َحا‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ق‬-66 َّ‫صا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫بَبَا ُد َّرََ َدُْ لَ َع ٍِي ِر ْب ِن بَ ِبم طَالِب بَ ْربَ َرهُ ع َْن بَبِم َ اقِد الاَّ ْيثِ ام بَ َّن َيسُُ َل‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْينَ َما مُ َُ َجالٌَِ فِم ْال َم ْس ِج ِد َ النَّاسُ َد َدمُ مِ ْذ بَ ْق َب َر ثَ ًَلثَ ُ نَفَر فَ َ ْقبَ َر‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َذم‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َب َ ا ِح ٌد قَا َل فَ َُقَفَا َعاَ َيسُُ ِل‬ ِ َّ ‫ْاثنَا ِن مِلَ َيسُُ ِل‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َ فِياَا َ بَ َّدا ْاْل َر ُر‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َ َّدا بَ َح ُدمُ َما فَ َربَى فُرْ َج فِم ْال َح ْاٍَ ِ فَ َجا‬ َ َُّ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َسا‬ ‫َ بَ َّدا ْاْل َر ُر‬

َّ َّ‫صا‬ ُ ِ‫َ َر ْافَاُ ُّْ َ بَ َّدا الثَّال‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫فَ َجا‬ ِ َّ ‫ع فَ َ ْدبَ َر َذا ِمبا فَاَ َّما فَ َر َغ َيسُُ ُل‬ َّ ُ‫َّللاِ فَآ َ اه‬ َّ َ‫قَا َل بَ َا ب ُ ْربِ ُر ُك ُّْ ع َْن النَّفَ ِر الثَّ ًَلثَ ِ بَ َّدا بَ َح ُدمُ ُّْ فَ َ َ ى مِل‬ ُ‫َّللا‬ َّ ُ َّ ‫فَا ْسََّحْ يَا فَا ْسََّحْ يَا‬ ُ‫َّللاُ َع ْنم‬ َ ‫ُ فَ َ ْع َر‬ َ ‫َّللاُ ِد ْنمُ َ بَ َّدا ْاْل َر ُر فَ َ ْع َر‬

66 - Бір күні Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітте адамдармен бірге отырған болатын. Үш кісі кіріп келді. Оның екеуі пайғабарымыздың (с.ғ.с.) жанына келді. Ал, біреуі кері қайтып кетті. Қалған екеудің бірі адамдардың қатарындағы бос орынды көріп, сол жерге барып отырды. 47

Екіншісі болса, олардың арт жағына келіп отырды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сөйлеп болғаннан кейін: «Мына үш кісі туралы сендерге хабар етейін бе? Біріншісі Алла тағаладан пана тіледі.. Алла тағала оны өзінің панасына алып, оған орын берді. Екіншісі болса, кері қайтып кетуден ұялды, Алла тағала да оны азаптаудан ұялар. Ал, үшіншісі Алла тағаладан жүзін теріс бұрды, Алла тағала да одан да жүзін теріс бұрды»,- деді. 10-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Менен естіген адамнан гөрі, кейін одан естіген адам есінде сақтайтын болса»,- деген сөздері туралы

‫يرينَ ع َْن َع ْب ِد‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا بِ ْش ٌر قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن عَُْ ن ع َْن ا ْب ِن ِس‬-67 َّ َّ‫صا‬ ‫ير ِه‬ َ ‫الرَّحْ َم ِن ب ِْن بَبِم بَ ْا َرََ ع َْن بَبِي ِم َذ َك َر النَّبِ َّم‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَ َد َد َعاَ بَ ِد‬ ٌ ‫ك مِ ْن َس‬ ‫ال بَيُّ َيُْ م مَ َذا فَ َس َا َّْنَا َحََّّ ظَنَنَّا بَنَّمُ َسيُ َس امي ِم‬ َ ‫َ بَ ْد َس‬ َ َ‫ان ِب ِب َا ِد ِم بَ ْ بِ ِز َدا ِد ِم ق‬ َ ََّّ‫َْ َيُْ َم النَّحْ ِر قُ ْانَا بَاَ قَا َل فَ َيُّ َشاْر مَ َذا فَ َس َا َّْنَا َح‬ ُ‫ظنَنَّا بَنَّم‬ َ ‫ِس َُى ا ْس ِم ِم قَا َل بَلَي‬ ُّْ ‫َْ بِ ِذي ْال ِح َّج ِ قُ ْانَا َباَ قَا َل فَا ِ َّن ِد َدا َء ُك ُّْ َ بَ ْد َُالَ ُا‬ َ ‫ال بَلَي‬ َ ٍََ‫َسيُ َس امي ِم ِب َاي ِْر ا ْس ِم ِم ف‬ َ‫ه ُا ُّْ بَ ْينَ ُا ُّْ َح َرا ٌم َكحُرْ َد ِ َيُْ ِد ُا ُّْ مَ َذا فِم َشا ِْر ُك ُّْ مَ َذا فِم بَاَ ِد ُك ُّْ مَ َذا لِيُبَاا‬ َ ‫َ بَ ْع َرا‬ ُ‫ب فَا ِ َّن ال َّشا ِم َد َع َس بَ ْن يُبَاا ََ َد ْن مُ َُ بَ ْ َع لَمُ ِد ْنم‬ َ ِ‫ال َّشا ِم ُد ْال َاائ‬ 67 - Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тізгінін бір кісі ұстап тұрған түйенің үстінде отырған бойы уағыз айтты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бұл қандай күн?»,- деп сұрады. Барлығымыз үндемедік, бүгінгі күннің атын басқаша айтар деп ойладық. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бұл Құрбан айты күні емес пе?»,- деді. Біз: «Иә, солай»,- дестік. Содан кейін: «Бұл қайсы ай?»,- деп сұрады. Біз тағы да үндемей қалдық. Біз бұл айдың атын басқаша айтатын шығар деп ойладық Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бұл Зу-л-хижжа айы емес пе?»,- деді. Біз: «Иә, солай»,- дедік. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Өзара қан төгулерің, мал-мүліктеріңді талан-тараж қылуларың, абыройларыңды төгулерін, тура сол күні сол айда сол қалада жамандық қылу қандай харам болса, сондай харам болып есептеледі. Естігендер естімегендерге тура осындай етіп жеткізсін! Содан кейін ол жерде болған кісі өзінен гөрі хадисті жақсырақ жатқа алатын адамға жеткізсін»,- деді. 11-бап. Бір істі істеуден және сөйлеуден бұрын ілім үйрену туралы

َّ ‫َّللا تَ َدالَ فَا ْعاَ ُّْ بَنَّمُ َا مِلَمَ مِ َّا‬ ‫َّللاُ فَبَدَبَ بِ ْال ِد ْا ُِّ َ بَ َّن ْال ُداَ َما َء مُ ُّْ َ َيثَ ُ ْاْلَ ْنبِيَا ِء‬ ِ َّ ‫لٍَُِْ ِل‬ َّ ‫ط ِريٍا يَ ْاُبُ بِ ِم ِع ْاما َسا ََّر‬ َ ‫ك‬ ُ‫َّللاُ لَم‬ َ َ‫َ َّيثُُا ْال ِد ْا َُّ َد ْن بَ َر َذهُ بَ َر َذ بِ َحظ َ افِر َ َد ْن َسا‬ 48

َّ ‫َّللاَ ِد ْن ِعبَا ِد ِه ْال ُداَ َما ُء َ قَا َل َ َدا‬ ‫طَ ِريٍا مِلَ ْال َجنَّ ِ َ قَا َل َج َّر ِذ ْك ُرهُ مِنَّ َما يَ ْب َش‬ ‫ال‬ َ َ‫ير َ ق‬ ِ ‫يَ ْدٍِاُاَا مِ َّا ْال َدالِ ُمُنَ َ قَالُُا لَُْ ُكنَّا نَ ْس َم ُ بَ ْ نَ ْدٍِ ُر َدا ُكنَّا فِم بَصْ َحا‬ ِ ‫ِ ال َّس ِد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد ْن‬ َ ‫ال النَّبِ ُّم‬ َ َ‫مَرْ يَ ْسََّ ُِي الَّ ِذينَ يَ ْداَ ُمُنَ َ الَّ ِذينَ َا يَ ْداَ ُمُنَ َ ق‬ ُّْ َُّ‫ه ْد‬ َ َ َُْ‫ال بَبُُ َذي ل‬ َ َ‫ْال ِد ْا ُُّ بِالََّّ َداُّ ُِّ َ ق‬ ُ ‫ظَنَ ْن‬ ‫ع بَنام ب ُ ْنفِ ُذ َكاِ َم َس ِم ْدَُّاَا ِد ْن النَّبِ ام‬

َّ ‫ي ُِر ْد‬ ‫َّللاُ بِ ِم َريْرا يُفٍَا ْامُ فِم الداي ِن َ مِنَّ َما‬ َّ ‫ال‬ َُّّ ُ‫صا َد َ َعاَ مَ ِذ ِه َ بَ َشا َي مِلَ قَفَاهُ ث‬ َ ‫ص ْم‬

َّ َّ‫صا‬ َ‫م َْلَ ْنفَ ْذتُاَا َ قَا َل اب ُْن َعبَّاس ُكُنُُا َيبَّانِياين‬ َ َّ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَ ْب َر بَ ْن تُ ِجي ُز ا َعا‬ ‫اي ِه‬ َ َّ‫ُحاَ َما َء فٍَُاَا َء َ يٍَُا ُل ال َّربَّانِ ُّم الَّ ِذي ي َُربام الن‬ ِ ِ‫اس ب‬ ِ َ‫اي ْال ِد ْا ُِّ قَ ْب َر ِكب‬ ِ ‫ص َا‬ Алла тағала аят кәрімінде: «Шын мәнінде, Алладан басқа ешбір тәңір жоқ40»,- деген сөзін «біл»,- деген сөз арқылы бастаған. ҒалымдарПайғамбарлардың ғ.с. мирасқорлары, олар ілім-білімді Пайғамбарлардан мирас етіп алды. «Кімде-кім ілімді үйренген болса, Пайғамбардан ғ.с. толық мирасқорлық алған»,- деген хадисте де ілімді үйрену керектігі айтылған. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бір хадисінде: «Кімде-кім ілімді қалап қадам басса, Алла тағала оған жәннаттың жолын жеңіл етеді»,- деп айтылады. Алла тағала аят кәрімінде: «Шын мәнінде, құлдарынан ғалымдары Алладан қорқады41»,- десе, және бір аятта: «Міне осы мысалдарды адамдар үшін келтіреміз. Бірақ оларды білгендер ғана түсінеді42»,- делінген. Ал, мына бір аятта: «Тозақтықтар: «Егер біз тыңдаған немесе ақылға салған болсақ еді, бұл жалындаған тозақтықтардың ішінде болмас едік43»,- деседі, және бір аятта: «Білгендер мен білмегендер тең бола ма?44»,- делінген. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кімге Алла тағала жақсылық етсе, оны дін ілімінің ғалымы етер, ілімге тек қана ілім алудың жолыменен жетеді»,- деген. Сахаба Әбу Зар (р.а.) айтты: «Егерде қылышты менің мойныма қойсандар, мойнымды кеспестен бұрын мен Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) естіген сөздерімнің біразын айтып үлгеруімнің мүмкіншілігін білсем, айтып өлер едім»,- деген екен. Ибн Аббас: «Куну раббанина!»,- яғни «Раббаний бол!»,- деген Алланың бұйрығын: «Жұмсақ фиқшы бол!»,- деп аударды. Имам Бұхарий: «Раббаний»,- деген адамдарды үлкен ілім берерден бұрын кіші іліммен тәрбиелеуші кісі»,- деді.

47.«Мұхаммед», 19 аят. 35.«әл-Фатыр», 28 аят. 42 29.«әл-Ғанкәбұт», 43 аят. 43 67.«әл-Мүлік», 10 аят. 44 39. «әз-Зүмәр», 9 аят. 41

12-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) адамдарға қиыншылық болмасын деп ыңғайлы күндерді ілім мен уағыз айту үшін белгілеп қойғаны туралы

ُ َ‫بَ ْربَ َرنَا ُس ْفي‬ ‫ش ع َْن بَبِم َ ائِر ع َْن‬ ِ ‫ان ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َيََّ َب َُّلُنَا بِ ْال َمُْ ِعظَ ِ ِفم ْاْلَي َِّام‬

‫ َح َّد َثنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ قَا َل‬-68 َّ‫صا‬ َ ‫ا ْب ِن َد ْسدُُد قَا َل َكانَ النَّبِ ُّم‬ ‫َك َرامَ َ السَّآ َد ِ َعاَ ْينَا‬

68 - Ибн Масғуд (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізге қиыншылық түспесін деп уағыз айтатын күндерді белгілеп қойған еді.

‫ب ُْن َس ِديد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل َح َّدثَنِم‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل يَ اس ُر ا َ َا‬ َ

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَ َّشاي قَا َل َح َّدثَنَا َيحْ َي‬-69 ‫َ ْب ِن َدالِك ع َْن النَّبِ ام‬ ِ َ‫َّاح ع َْن بَن‬ ِ ‫بَبُُ الََّّي‬ ‫تُ َد اس ُر ا َ بَ اش ُر ا َ َا تُنَفا ُر ا‬

69 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Жеңілдетіндер, ауырлатпандар! Сүйіншілеңдер, (жақсы хабар айтыңдар, қызықтырыңдар) қорқытпандар! (өздеріңнен бездірмеңдер)»,- деді. 13-бап. Ілім үйренушілер үшін белгілі күндерді белгілеген кісі туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُع ْث َم‬-70 ‫ان ب ُْن بَ ِبم َش ْيبَ َ قَا َل َح َّدثَنَا َج ِري ٌر ع َْن َد ْنصُُي ع َْن بَبِم َ ائِر قَا َل‬ َّ ‫َكانَ َع ْب ُد‬ ُ ‫اس فِم ُك ار َر ِميَ فٍََا َل لَمُ َي ُج ٌر يَا بَبَا َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن َل َُ ِد ْد‬ َ َ َّ‫َّللاِ يُ َذ اك ُر الن‬ ُّْ ‫ال بَ َدا مِنَّمُ يَ ْمنَ ُدنِم ِد ْن َذلِكَ بَنام بَ ْك َرهُ بَ ْن بُ ِداَّ ُا ُّْ َ مِنام بَتَ َب َُّلُ ُا‬ َ َّ‫بَن‬ َ َ‫ك َذ َّكرْ تَنَا ُك َّر يَُْ م ق‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَََّ َب َُّلُنَا ِباَا َد َبافَ َ السَّآ َد ِ َعاَ ْينَا‬ َ ‫بِ ْال َمُْ ِعظَ ِ َك َما َكانَ النَّبِ ُّم‬ 70 - Абдулла ибн Масғуд (р.а.) адамдарға бейсенбі күні уағыз айтатын еді. Бір кісі оған: «Ей, Абдулла, сенің әр күні уағыз айтқаныңды қалаймын»,- деді. Сонда Абдулла (р.а.): «Сендерге қиыншылықты қаламағандығым себепті сендерге күнде уағыз айтуды қаламаймын. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізге уақыт-уақытымен уағыз айтқанындай, мен де сендерге уақыт-уақытымен уағыз айтамын»,- деді.

14-бап. Алла тағала кімге жақсылық қаласа, соны дін ілімінің ғалымы етер

‫ال‬ َ َ‫َ ع َْن اب ِْن ِشاَاِ ق‬ َ ُ‫ال َح َّدثَنَا اب ُْن َ ْمب ع َْن يُُن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َس ِدي ُد ب ُْن ُعفَيْر ق‬-71 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ْع ُد َدا ِيَ َ َر ِ يبا يٍَُُ ُل َس ِمد‬ ُ ‫قَا َل ُح َم ْي ُد ب ُْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن َس ِمد‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫م‬ َّ ‫ْع النَّ ِب‬ َّ َ ٌُّ ‫َّللاُ بِ ِم َريْرا يُفٍَا ْامُ فِم الداي ِن َ مِنَّ َما بَنَا قَا ِس‬ َّ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل َد ْن ي ُِر ْد‬ ‫َّللاُ يُ ْد ِ م‬ َّ ‫َّللا َا يَضُرُّ مُ ُّْ َد ْن َرالَفَاُ ُّْ َحََّّ يَ ْتِ َم بَ ْد ُر‬ ِ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َ لَ ْن تَ َزا َل مَ ِذ ِه ْاْلُ َّد ُ قَائِ َم َعاَ بَ ْد ِر‬ 71 - Муғауия (р.а.) хұтпада тұрып мына сөзді Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) естігенмін деп айтты: «Алла тағала кімге жақсылықты нәсіп етсе, оны дін ілімінің ғалымы етер. Ант етіп айтамын, Ислам үмбеті Хақ діннің жолында Алла тағаланың әмірімен жүрсе, Алла тағаланың өзі қаламайынша, оларға дұшпандық етіп қарсы тұратындардың еш зияны тимейді»,- деді. 15-бап. Ілімді терең түсіну туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬-72 ُ َ‫َّللاِ َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ان قَا َل قَا َل لِم اب ُْن بَبِم نَ ِجيح ع َْن ُد َجا ِمد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫اث ع َْن َيسُُ ِل‬ ُ ‫ْع ا ْبنَ ُع َم َر مِلَ ْال َم ِدينَ ِ فَاَ ُّْ بَ ْس َم ْدمُ ي َُحد‬ ُ ‫ص ِحب‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫قَا َل‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ ُتِ َم ِب ُج َّماي‬ َ ‫احدا قَا َل ُكنَّا ِع ْن َد النَّ ِب ام‬ ِ َ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َّا َح ِديثا‬ ُ ‫فٍََا َل مِ َّن ِد ْن ال َّش َج ِر َش َج َرَ َدثَاُاَا َك َمثَ ِر ْال ُم ْساِ ُِّ فَ َ َي ْد‬ ‫َ بَ ْن بَقُُ َل ِم َم النَّ ْباَ ُ فَا ِ َذا بَنَا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِم َم النَّ ْبا‬ ُّ ‫بَصْ َا ُر ْالٍَُْ ِم فَ َس َا‬ َ ‫ع قَا َل النَّبِ ُّم‬ 72 - Мужахид (р.а.) айтты: «Ибн Омармен Мединеге бірге бардым. Ол кісі жолда Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) хадистерінің бірін айтып берді. Ол былай деді: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жанында едік, құрма (жуммар45) әкелінді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ағаштардың ішінде бір ағаш бар, ол мұсылмандарға ұқсайды»,- деді. Мен: «Ол-құрма ағашы»,деп айтпақшы болдым, бірақ бәрінен жасым кіші болғандықтан үндемедім. Содан соң Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) өзі: «Ол - құрма ағашы»,- деді.

Жуммар- Құрма ағашының желінетін өзегі.

‫‪16-бап. Ілім хикметіне қызығу және қызғану туралы‬‬

‫قَا َل ُع َم ُر تَفٍََّاُُا قَ ْب َر بَ ْن تُ َس َُّ ُد ا قَا َل بَبُُ َعبْد َّ‬ ‫َّللاِ َ َب ْد َد بَ ْن تُ َس َُّ ُد ا َ قَ ْد تَ َداَّ َُّ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم ِكبَ ِر ِس ان ِا ُّْ‬ ‫بَصْ َحاُِ النَّبِ ام َ‬ ‫‪Хазреті Омар (р.а.) айтты: «Басшы болмастан бұрын бірінші білімді‬‬ ‫‪терең оқып үйрен! Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Сахабалары жастары‬‬ ‫‪ұлғайған кездерінде де ілім үйренген болатын.‬‬

‫ان قَا َل َح َّدثَنِم مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن بَبِم َرالِد َعاَ‬ ‫‪َ -73‬ح َّدثَنَا ْال ُح َم ْي ِديُّ قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفيَ ُ‬ ‫ْع َع ْب َد َّ‬ ‫َغي ِْر َدا َح َّدثَنَاهُ ُّ‬ ‫ازم قَا َل َس ِمد ُ‬ ‫الز ْم ِريُّ قَا َل َس ِمد ُ‬ ‫َّللاِ ْبنَ‬ ‫ْع قَي َ‬ ‫َْ ْبنَ بَبِم َح ِ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َا َح َس َد مِ َّا فِم ْاثنَََّ ْي ِن َي ُج ٌر آتَاهُ َّ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ‬ ‫َد ْسدُُد قَا َل قَا َل النَّبِ ُّم َ‬ ‫ق َ َي ُج ٌر آتَاهُ َّ‬ ‫َداا فَ ُساا َ َعاَ مَاَ َاَِّ ِم فِم ْال َح ا‬ ‫ضم ِباَا َ يُ َداا ُماَا‬ ‫َّللاُ ْال ِح ْا َم َ فَا َُُ يَ ٍْ ِ‬ ‫)‪73 - Абдулла ибн Масғуд (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.‬‬ ‫‪айтты: «Екі нәрседе ғана қызғаныш бар: оның біріншісі - Алла тағала бір‬‬ ‫‪кісіге халалдан мал-дүние берсе, ол оны хақ жолында жұмсап жатқан‬‬ ‫‪болса, екіншісі - бір кісіге Алла тағала ілім-ғылымды нәсіп етсе, ол хүкім‬‬ ‫‪сұрап жатқан адамдарға білгенін үйретіп жатқан болса»,- деді.‬‬ ‫‪17-бап. Мұсаның ғ.с. теңізді жағалап Қызырдың ғ.с. алдына‬‬ ‫‪баруы‬‬

‫‪َ -74‬ح َّدثَنِم ُد َح َّم ُد ب ُْن ُغ َريْر ُّ‬ ‫الز ْم ِريُّ قَا َل َح َّدثَنَا يَ ْدٍُُُِ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنِم‬ ‫َّللاِ ْبنَ َع ْب ِد َّ‬ ‫صالِح ع َْن اب ِْن ِشاَاِ َح َّدثَمُ بَ َّن ُعبَ ْي َد َّ‬ ‫َّللاِ بَ ْربَ َرهُ ع َْن ا ْب ِن‬ ‫بَبِم ع َْن َ‬ ‫ال‬ ‫ب ُدُ َس قَ َ‬ ‫اييُّ فِم َ‬ ‫صا ِح ِ‬ ‫َعبَّاس بَنَّمُ تَ َما َيى مُ َُ َ ْالحُرُّ ب ُْن قَي ِ‬ ‫َْ ب ِْن ِحصْ ن ْالفَ َز ِ‬ ‫ض ٌر فَ َم َّر ِب ِا َما بُبَ ُّم ب ُْن َكدْب فَ َدعَاهُ اب ُْن َعبَّاس فٍََا َل مِنام تَ َما َيي ُ‬ ‫ْع‬ ‫اب ُْن َعبَّاس مُ َُ َر ِ‬ ‫احبِم مَ َذا‬ ‫بَنَا َ َ‬ ‫ص ِ‬ ‫صاَّ‬ ‫َس ِمد َ‬ ‫م َ‬ ‫ْع النَّ ِب َّ‬

‫ب ُدُ َس الَّ ِذي َس َ َل‬ ‫ِفم َ‬ ‫صا ِح ِ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْذ ُك ُر َش ْنَمُ قَا َل‬

‫ير مِلَ‬ ‫ُدُ َس ال َّس ِب َ‬ ‫نَ َد ُّْ َس ِمد ُ‬ ‫ْع َيسُُ َل‬

‫لُ ٍِيا ِم َمرْ‬ ‫صاَّ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاِ َ‬

‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل بَ ْينَ َما ُدُ َس فِم َد َْل ِد ْن َبنِم مِ ْس َرائِي َر َجا َءهُ َي ُج ٌر فٍََا َل مَرْ‬ ‫ال ُدُ َس َا فَ َ ْ َح َّ‬ ‫َّللاُ َع َّز َ َج َّر مِلَ ُدُ َس بَاَ َع ْب ُدنَا‬ ‫تَ ْداَ ُُّ بَ َحدا بَ ْعاَ َُّ ِد ْنكَ قَ َ‬ ‫‪52‬‬

َّ ‫ض ٌر فَ َس َ َل ُدُ َس ال َّسبِي َر مِلَ ْي ِم فَ َج َد َر‬ َ ‫َ ْالح‬ َ ‫َُُ آيَ َ قِي َر لَمُ مِ َذا فٍََ ْد‬ َ ‫َّللاُ لَمُ ْالح‬ َُُ ِ ‫َر‬ َ ‫َ فِم ْالبَحْ ِر فٍََا َل لِ ُمُ َس فَََّاهُ بَ َيبَي‬ ‫ْع مِ ْذ‬ َ َّ‫فَايْ ِج ْ فَاِن‬ ِ ُُ‫ك َسََّ ْاٍَاهُ َ َكانَ يَََّّبِ ُ بَثَ َر ْالح‬ ُ ‫بَ َ ْينَا مِلَ الص َّْب َر َِ فَاِنام نَ ِس‬ ُ َ ‫َُُ َ َدا بَ ْن َسانِي ِم مِ َّا ال َّش ْي‬ َ ‫يع ْالح‬ ‫ان بَ ْن بَ ْذ ُك َرهُ قَا َل‬ ‫ضرا فَ َاانَ ِد ْن َش ْنِ ِا َما‬ َ ِ‫َذل‬ َ َ‫اي ِم َما ق‬ ِ ‫صصا فَ َُ َجدَا َر‬ ِ َ‫ك َدا ُكنَّا نَ ْب ِام فَايْ تَ َّدا َعاَ آث‬ َّ َّ‫الَّ ِذي قَص‬ ‫َّللاُ َع َّز َ َج َّر ِفم ِكََّابِ ِم‬ 74 - Мұсаның ғ.с. Қызырмен ғ.с. жолыққаны туралы Құран кәрімде былай делінеді: «Саған үйретілген даналықтан маған да үйретуің үшін саған ерейін бе?46»,- деді. Ибн Аббас пен әл-Харр ибн Қайс Мұсамен ғ.с. жолыққан кісі (яғни Қызыр ғ.с.) туралы тартысып қалды. Ибн Аббас (р.а.): «Қызырмен жолыққан»,- деді. Сол кезде олардың жанынан Убай ибн Кағб (р.а.) өтіп бара жатыр еді. Ибн Аббас (р.а.) оны шақырып алып: «Біз Харр екеуміз Мұсаға ғ.с. жолыққан адам туралы тартысып қалдық, Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) бұл туралы естігенбісіз?»,- деп сұрады. Сонда Убай (р.а.): «Иә естігенмін»,- деді. Мұса ғ.с. Бәний Исраил қауымынан бір топтың ішінде тұрған екен. Бір кісі келіп: «Өзіңізден артығырақ білетін басқа бір адамды білесіз бе?»,- деп сұрапты. Сонда Мұса Пайғамбар: «Жоқ, білмеймін»,- деп жауап беріпті. Сонда Алла тағала Мұсаға ғ.с.: «Жоқ, сенен де басқа Қызыр деген пендем бар»,- деп уәхи етті. Мұса ғ.с. Алла тағаладан Қызырмен ғ.с. жолығудың жолын сұрады Алла тағала жолығудың ғаламат белгілерін білдірді. «Көзінен ғайып болған соң, артыңа кері қайт, Қызырмен ғ.с. жолығасың»,- делінді. Мұса ғ.с. теңізді бойлап, артына қарай жүрді. Бір кезде Мұсаға ғ.с. қызметшісі: «Қойтастың алдына барып тоқтағанымызда, мені шайтан адастырып, балықты жоғалттым»,- деді. Мұса ғ.с.: «Бізге керегі де тұп-тура осы еді»,- деді. Қызырды ғ.с. іздеп, артқа қарай қойтас жаққа жүрді. Ол жерден Қызырды ғ.с. тапты. Құран кәрімде Алла тағала айтқан Мұсамен ғ.с. Қызырдың ғ.с. уақиғасы баян етілді. 18-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Иләһи, бұл жігітке Құран кәрімді жатқа алып, оны терең түсінуді нәсіп еткейсің!»,- деп дұға етуі туралы

‫ث قَا َل َح َّدثَنَا َرالِ ٌد ع َْن ِع ْا ِر َد َ ع َْن ا ْب ِن‬ ِ ‫اي‬ ِ َُ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ َد ْد َمر قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال‬-75 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َّم ِنم َيسُُ ُل‬ ِ‫ا‬ َ ََّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ قَا َل الاَّاُ َُّّ َعاا ْممُ ْال ِا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫َعبَّاس قَا َل‬ 75 - Абдулла ибн Аббас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мені құшақтап тұрып: «Иләһи, бұған Құран кәрімді жатқа алуын және оны терең түсінуін жеңілдікпен нәсіп еткейсің !»,- деп дұға етті»,- деді. 46

18. «әл-Кәһф», 66 аят.

19-бап. Қандай жағдайда жас балаға ескерту беру дұрыс болады

َّ ‫ك ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ٌ ِ‫ال َح َّدثَنِم َدال‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن بَبِم ب ُ َ يَْ ق‬-76 ِ‫َّللا‬ َّ ‫ْب ِن َع ْب ِد‬ ُ ‫َّللا ْب ِن َعبَّاس قَا َل بَ ْق َب ْا‬ ‫ع َيا ِكبا َعاَ ِح َماي بَتَان َ بَنَا‬ ِ َّ ‫َّللاِ ب ِْن ُع َّْبَ َ ع َْن َع ْب ِد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َ ِااحْ َِّ ًَل َم َ َيسُُ ُل‬ ُ ‫يَُْ َدئِذ قَ ْد نَام َْز‬ ‫صاام ِب ِمن مِلَ َغي ِْر‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ ‫ع ْاْلَتَانَ تَرْ تَ ُ فَ َد َر ْا‬ ُ ‫ْض الصَّفا َ بَيْ َس ْا‬ ُ ْ‫ِجدَاي فَ َم َري‬ ‫ع فِم الصَّفا‬ ِ ‫َ َب ْينَ يَ َديْ بَد‬ ‫ك َعاَ َّم‬ َ ِ‫فَاَ ُّْ يُ ْن َارْ َذل‬ 76 - Абдулла ибн Аббас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Минада (Меккедегі құрбан шалатын жер) намаз оқып жатқан болатын, қыбла жағына ешқандай (сутра) белгі қойылмаған еді. Мен Балағат жасына жетейін деп қалған уақытым болатын. Бір ұрғашы есекке мініп, намаз оқып жатқандардың алдынан өттім, кейін есекті жайылсын деп шүйгін жерге жібердім де, өзім келіп сапқа тұрдым. Осы ісім үшін маған ешкім ескерту жасамады»,- деді.

ِ ْ‫قَا َل َح َّد َثنِم ُد َح َّم ُد ب ُْن َحر‬ َّ‫صا‬ ُ ‫ِ قَا َل َعٍَ ْا‬ َ ‫ع ِد ْن النَّ ِب ام‬

‫ َح َّدثَنِم ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ ُد ْس ِار‬-77

ُّ ‫الزبَ ْي ِديُّ ع َْن‬ ُّ ‫َح َّدثَنِم‬ ‫ي ع َْن َدحْ ُمُ ِد ب ِْن ال َّربِي‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ ُ‫َ ِسنِينَ ِد ْن د َْل‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد َّج َد َّجاَا فِم َ جْ ِام َ بَنَا اب ُْن َر ْم‬

77 - Сахаба Махмуд ибн Рабиғ (р.а.) айтты: «Менің бес жасымда Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) аузымен шелектен бір ұрттам су алып, менің бетіме бүркіп шашып жібергені есімде қалыпты»,- деді. 20-бап. Білім алу ниетімен жолға шығу туралы Бұл туралы Құран кәрімде Мұса мен ғ.с. Қызырдың ғ.с.қиссасы баян етілген. 21-бап. Ілім үйренудің және оны басқаға үйретудің артықшылығы туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال َد ًَل ِء قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن ب ُ َسا َد َ ع َْن بُ َر ْي ِد ب ِْن َع ْب ِد‬-79 ‫َّللاِ ع َْن‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َدثَ ُر َدا بَ َدثَنِم‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ بِ ِم‬ َ ‫بَبِم بُرْ َدََ ع َْن بَ ِبم ُدُ َس ع َْن النَّبِ ام‬ 54

ْ َ‫اِ بَيْ ها فَ َاانَ ِد ْناَا نٍَِيَّ ٌ قَبِا‬ ‫ع ْال َما َء‬ َ ‫ص‬ َ َ‫ير ب‬ ِ ‫ِد ْن ْالاُدَى َ ْال ِد ْا ُِّ َك َمثَ ِر ْال َا ْي‬ ِ ِ‫ع ْال َاث‬ َّ َ َ‫ع ْال َما َء فَنَف‬ ْ ‫ع ِد ْناَا بَ َجا ِدُِ بَ ْد َس َا‬ ْ َ‫ب ْال َاثِي َر َ َكان‬ ْ َََّ‫فَ َ ْنب‬ ‫اس‬ َ َّ‫َّللاُ بِاَا الن‬ َ ‫ع ْال َا َْلَ َ ْال ُد ْش‬ ْ َ‫صاب‬ ٌ ‫ع ِد ْناَا طَائِفَ ب ُ ْر َرى مِنَّ َما ِم َم قِي َد‬ ُ ‫ان َا تُ ْم ِس‬ ‫ك َداء‬ َ َ‫فَ َش ِربُُا َ َسٍَُْ ا َ َز َي ُعُا َ ب‬ َّ ‫َّللاِ َ نَفَ َدمُ َدا بَ َدثَ ِنم‬ َّ ‫ك َدثَ ُر َد ْن فٍَُمَ فِم ِدي ِن‬ ُ ِ‫َ َا تُ ْنب‬ َُّ َّ‫َّللاُ بِ ِم فَ َداِ َُّ َ عَا‬ َ ِ‫ع َك َْل فَ َذل‬ ُ ‫َّللا الَّ ِذي بُيْ ِس ْا‬ ‫َّللا‬ َ ِ‫َ َدثَ ُر َد ْن لَ ُّْ يَرْ فَ ْ بِ َذل‬ َ َ‫ع بِ ِم ق‬ ِ َّ ‫ال بَبُُ َعبْد‬ ِ َّ ‫ك َي ْبسا َ لَ ُّْ يَ ٍْ َبرْ مُدَى‬ ْ َ‫ق َ َكانَ ِد ْناَا طَائِفَ ٌ قَيَّا‬ ٌ ‫ع ْال َما َء قَا‬ ُ ‫ص‬ ُ ‫قَا َل مِ ْس َحا‬ َّ ‫ع َي ْداُُهُ ْال َما ُء َ ال‬ ‫ف ْال ُم ْسََّ ُِي‬ َ ‫ص ْف‬ ُ ِ ْ‫ِد ْن ْاْلَي‬ 79 - Әбу Мұса (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Алла тағаланың маған жіберген тура жолы сияқты ілім көп жауған жауынға ұқсайды. Кейбір жер саф, құнарлы болып, жауған жаңбырды өзіне сіңіріп алып, сан алуан өсімдіктер мен көк шөптерді өсіреді. Ал, кейбір жер құрғақ, қатты болып, суды өзіне сіңірмей, көлшік қылып бетіне жинайды. Оны Алла тағала пенделеріне пайдаландырады. Адамдар ол судан ішер, малдарын, егіндерін суғаруға пайдаланар. Ал, енді кейбір жерлер тегіс болып, суды өзінде ұстап қалмайды, ешнәрсе өспейді, көгалдарды да көгертпейді. Бұны төмендегіше түсіндірсе болады: Бір кісі Алла тағаланың ілімін (Исламды) терең оқып үйренеді, терең түсінеді және оны пайдаланады. Алла тағаланың жіберген ілімін өзі үйреніп басқаларға да үйретеді. Екінші бір кісі ілімді үйреніп адамдарға да үйретер, бірақ өзі амал етпейді. Кейбіреу өркөкіректік етіп, өзі де үйренбейді, өзгеге де үйретпейді.». 22-бап. Ілімді жоғалту және надандықтың пайда болуы

ُ ‫ َح َّدثَنَا ِع ْم َر‬-80 ‫َ ب ِْن‬ ِ ‫اي‬ ِ َ‫َّاح ع َْن بَن‬ ِ َُ ‫ان ب ُْن َد ْي َس َرََ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال‬ ِ ‫ث ع َْن بَبِم الََّّي‬ َّ َّ‫صا‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َّن ِد ْن بَ ْش َرا ِط السَّا َع ِ بَ ْن يُرْ ف‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َدالِك قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ ْ َ‫ِ ْال َب ْم ُر َ ي‬ َ ‫ْال ِد ْا ُُّ َ يَ ْثب‬ ‫ظاَ َر ال ازنَا‬ َ ‫ُع ْال َج ْا ُر َ يُ ْش َر‬ 80 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Ілімге құштарсыздық, надандық, араққорлық, және зинақорлықтың кеңінен етек алуы - қияметтің ғаламат белгілерінен»,- деді.

‫ال‬ َ َ‫َ ْب ِن َدالِك ق‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬-81 ِ َ‫ال َح َّدثَنَا َيحْ َي ع َْن ُش ْدبَ َ ع َْن قَََّا َدََ ع َْن بَن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ُ ‫َْلُ َح ادثَنَّ ُا ُّْ َح ِديثا َا يُ َح ادثُ ُا ُّْ بَ َح ٌد بَ ْد ِدي َس ِمد‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ْع َيس‬ 55

ْ َ‫ظاَ َر ْال َج ْا ُر َ ي‬ ْ َ‫يٍَُُ ُل ِد ْن بَ ْش َرا ِط السَّا َع ِ بَ ْن يٍَِ َّر ْال ِد ْا ُُّ َ ي‬ ‫ظاَ َر ال ازنَا َ تَ ْاثُ َر النا َسا ُء‬ ‫اح ُد‬ ِ َُ ‫َ يٍَِ َّر ال ار َجا ُل َحََّّ يَ ُاُنَ لِ َب ْم ِسينَ ا ْد َربََ ْالٍَيا ُُّ ْال‬ 81 - Хазреті Әнас (р.а.) айтты: «Мен сендерге бір хадис айтып берейін, менен кейін бұл хадисті сендерге ешкім айтып бермейді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) төмендегілерді қияметтің ғаламат белгілері деп айтқанын естіген едім : - Ілім-ғылымның азаюы; - Надандықтың белен алуы; - Зинақорлықтың етек жаюы; - Әйелдердің көбеюі; - Ер адамдардың азаюы, тіпті елу әйелге бір ер адамнан болмағы. 23-бап. Ілімнің артықшылықтары туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا َس ِدي ُد ب ُْن ُعفَيْر قَا َل َح َّدثَنِم الاَّي‬-82 ‫ْع قَا َل َح َّدثَنِم ُعٍَ ْي ٌر ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللا ب ِْن ُع َم َر بَ َّن ا ْبنَ ُع َم َر قَا َل َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ْع َيسُُ َل‬ ِ َّ ‫َح ْم َزََ ب ِْن َع ْب ِد‬ ُ ‫َح لَبَن فَ َش ِرب‬ ُ ِ‫َ َساَّ َُّ قَا َل بَ ْينَا بَنَا نَائِ ٌُّ بُت‬ َّ ‫ْع َحََّّ مِنام َْلَ َيى ال ار‬ ‫ي يَ ْب ُر ُج فِم‬ ِ ‫يع بٍَِد‬ ْ َ‫ب‬ َّ ‫ُُل‬ ُ ‫ايي ثُ َُّّ بَ ْع َي‬ ‫َّللاِ قَا َل‬ َ ‫ِ قَالُُا فَ َما بَ َّ ْلََّمُ يَا َيس‬ ِ ‫ْع فَضْ اِم ُع َم َر ْبنَ ْال َب َّا‬ ِ َ ‫ظف‬ َُّ ‫ْال ِد ْا‬ 82 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Түсімде маған бір ыдыспен сүт әкелінді. Одан тырнақтарымның астынан сүт шыққанын көргенімше қанып іштім»,- деді. Сонда Сахабалар: «Я Расулулла, оны не нәрсеге жорыдыңыз?»,- деп сұрасты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Оны ілімге жорыдым»,- деді. 24-бап. Түйенің немесе басқа бір нәрсенің үстінде тұрып пәтуа айту туралы

ٌ ِ‫ال َح َّد َثنِم َدال‬ ‫ك ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن ِعي َس ب ِْن طَ ْا َح‬ َ َ‫َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ق‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللا ب ِْن َع ْم ِر ْب ِن ْال َدا ِ بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َّللا ع َْن َع ْب ِد‬ ِ َّ ُ ٍْ َ‫اس يَ ْس َلُُنَمُ فَ َجا َءهُ َي ُج ٌر فٍََا َل لَ ُّْ بَ ْشدُرْ فَ َحا‬ ‫ع قَ ْب َر‬ ِ َّ‫َاع بِ ِمن لِان‬ ِ ‫فِم َح َّج ِ ْال َُد‬ ‫َ ب ِْن‬ َُّ َّ‫َ َسا‬

-83 ‫ُعبَ ْي ِد‬

َ‫َ قَف‬ ُ ْ‫بَ ْن بَ ْذبَ َح فٍََا َل ْاذبَحْ َ َا َح َر َج فَ َجا َء آ َر ُر فٍََا َل لَ ُّْ بَ ْشدُرْ فَنَ َحر‬ ‫َ قَ ْب َر بَ ْن بَيْ ِد َم قَا َل‬

َّ َّ‫صا‬ ‫ال‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ع َْن َش ْمء قُ اد َم َ َا ب ُ ار َر مِ َّا ق‬ َ ‫ايْ ِم َ َا َح َر َج فَ َما ُسئِ َر النَّ ِب ُّم‬ ‫ا ْف َدرْ َ َا َح َر َج‬ 83 - Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) адамдардың сұрақтарына жауап беру үшін Минадағы (құрбандық шалатын жер) Хажжат ул-Уадағта біраз кідіріп қалды. Сонда бір кісі келіп: «Я Расулулла, құрбанды шалмай тұрып шашымды алдырып жіберіппін»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ештеңе етпейді, құрбандығыңды соя бер, оның еш зияны жоқ»,- деді. Басқа бір кісі келіп: «Шайтанға тас атпастан бұрын, білмей құрбандықты шалып қойыппын»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ештеңе етпейді, тасты ата бер, оның ешбір зияны жоқ»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) адамдардың «Олай істеп қойыппын, бұлай істеп қойыппын»,- деген сауалдарының бәріне осылай деп жауап берді. 25-бап. Пәтуа сұраған адамға баспен немесе қолмен ишара белгі қылып жауап берудің дұрыстығы туралы

َ ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر قَا َل َح َّدثَنَا ُ مَيْبٌ قَا َل َح َّدثَنَا بَيُُُِّ ع َْن ِع ْا ِر َد‬-84 َّ َّ‫صا‬ ُ ْ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُسئِ َر فِم َح َّجَِّ ِم فٍََا َل َذبَح‬ ‫ع قَب َْر بَ ْن‬ َ ‫ع َْن اب ِْن َعبَّاس بَ َّن النَّبِ َّم‬ ُ ٍْ َ‫بَيْ ِد َم فَ َ ْ َد َ بِيَ ِد ِه قَا َل َ َا َح َر َج قَا َل َحا‬ ‫ع قَ ْب َر بَ ْن بَ ْذبَ َح فَ َ ْ َد َ بِيَ ِد ِه َ َا َح َر َج‬ 84 - Хажжат ул-Уадағта тұрғанында Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.): «Шайтанға тас атпастан бұрын құрбандыққа атаған қойымды сойып қойыппын?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Оның еш зияны жоқ»,- деді. (Қолымен ишара етті) Бір кісі: «Құрбандық қойды соймастан бұрын шашымды алдырып қойыппын?»,- деп сұрады.Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Оның зияны жоқ»,- деп қолымен ишара етіп көрсетті.

‫ َح َّدثَنَا ْال َم اا ُّم ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َح ْنظَاَ ُ ب ُْن بَبِم ُس ْفيَانَ ع َْن َسالُِّ قَا َل‬-85 ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل يُ ٍْبَضُ ْال ِد ْا ُُّ َ ي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َس ِمد‬ ‫ظاَ ُر ْال َج ْا ُر‬ َ ‫ْع بَبَا مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّبِ ام‬ َّ ‫ير يَا َيسُُ َل‬ ‫َّللاِ َ َدا ْالاَرْ ُج فٍََا َل مَ َا َذا بِيَ ِد ِه فَ َح َّرفَ َاا َك َنَّم‬ َ ِ‫َ ْالفََِّ ُن َ يَ ْاثُ ُر ْالاَرْ ُج ق‬ ‫ي ُِري ُد ْالٍَ َّْ َر‬ 85 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Ілім жоғалады, надандық күшейеді, бүліктер пайда болады, хараж ( қан төгу ) көбейеді»,- деді. «Я Расулулла, хараж деген не нәрсе?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мерт қылу»,- деген мағынада қолдарын тамағына тақап, ишара етіп көрсетті.

‫اط َم َ ع َْن‬ َ َ‫ير ق‬ َ ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِع‬-86 ِ َ‫ال َح َّدثَنَا ُ مَيْبٌ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم ع َْن ف‬ ْ ْ ‫اس فَ َ َشا َي‬ ْ َ‫بَ ْس َما َء قَال‬ ُ ‫صاام فٍَُ ْا‬ ُ ‫ع بَتَي‬ ‫َ مِلَ ال َّس َما ِء‬ َ ُ‫ْع عَائِ َش َ َ ِم َم ت‬ ِ َّ‫ع َدا َش ُن الن‬ ْ ‫ع آيَ ٌ فَ َ َشا َي‬ ْ َ‫فَا ِ َذا النَّاسُ قِيَا ٌم فٍََال‬ ََّّ‫ع َح‬ ُ ‫َ بِ َر ْب ِساَا بَيْ نَ َد ُّْ فٍَُ ْم‬ ُ ‫َّللا قُ ْا‬ ِ َّ َ‫ع ُس ْب َحان‬ َّ‫صا‬ ُ ‫فَ َج َد ْا‬ َ ‫َّللا َع َّز َ َج َّر النَّ ِب ُّم‬ َ َّ ‫ع بَصُبُّ َعاَ َي ْب ِسم ْال َما َء فَ َح ِم َد‬ ‫َ بَ ْثنَ َعاَ ْي ِم ثُ َُّّ قَا َل َدا ِد ْن َش ْمء لَ ُّْ بَ ُك ْن ب ُ ِييَُّمُ مِ َّا َيبَ ْيَُّمُ ِفم َدٍَا ِدم‬

‫م‬ ُ ‫تَ َج ًَّلنِم ْال َا ْش‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

َّ َ‫يب َا بَ ْد ِيي ب‬ ‫ي‬ َ ‫ُُي ُك ُّْ ِد ْث َر بَ ْ قَ ِر‬ َّ َ‫َحََّّ ْال َجنَّ ُ َ النَّا ُي فَ ُ ِح َم مِل‬ ِ ‫م بَنَّ ُا ُّْ تُ ْفََّنُُنَ فِم قُب‬ ْ َ‫ك قَال‬ ‫ك بِاَ َذا ال َّر ُج ِر فَ َ َّدا ْال ُم ْؤ ِد ُن‬ َ ‫َّال يٍَُا ُل َدا ِع ْا ُم‬ َ ِ‫َذل‬ ِ ‫يح ال َّدج‬ ِ ‫ع بَ ْس َما ُء ِد ْن فِ َّْنَ ِ ْال َم ِس‬ ْ َ‫بَ ْ ْال ُمُقِ ُن َا بَ ْد ِيي بِ َيا ِا َما قَال‬ َ ِ ‫َّللا َجا َءنَا بِ ْالبَيانَا‬ ِ َّ ‫ع بَ ْس َما ُء فَيٍَُُ ُل مُ َُ ُد َح َّم ٌد َيسُُ ُل‬ َ ‫صالِحا قَ ْد َعاِ ْمنَا مِ ْن ُك ْن‬ ‫ع لَ ُمُقِنا بِ ِم‬ َ ُّْ َ‫َ ْالاُدَى فَ َ َج ْبنَا َ اتَّبَ ْدنَا مُ َُ ُد َح َّم ٌد ثَ ًَلثا فَيٍَُا ُل ن‬ ْ َ‫ك قَال‬ ُ ‫ع بَ ْس َما ُء فَيٍَُُ ُل َا بَ ْد ِيي َس ِمد‬ ُ ِ‫َ بَ َّدا ْال ُمنَاف‬ َّ َ‫ق بَ ْ ْال ُمرْ تَاُِ َا بَ ْد ِيي ب‬ ‫ْع‬ َ ِ‫ي َذل‬ ُ‫اس يٍَُُلُُنَ َشيْئا فٍَُ ْاَُّم‬ َ َّ‫الن‬ 86 - Асма (Әбу Бәкірдің қызы) айтты: «Айшанікіне бардым, ол намаз оқып жатыр екен. Адамдарға не болды десем, аспанға ишара-белгі қылды (мешіт жаққа қарасам, адамдар күн тұтылды деп қорыққандарынан намаз оқып жатқан екен) Мен: «Бұл қиямет белгісі ме?»,- деп сұрадым. Ол: «Иә»,- деп басын изеді. Мен де көзім қарауытып, есімнен танғанша, намаз оқыдым. Содан соң (есімді жинау үшін) басыма су құя бастадым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Аллаға мадақ айтып болып: «Бірер болса да көрмеген нәрсем қалмады. Мына осы тік тұрған жерімде барша нәрсені, тіптен, жәннат пен тозақты да көрдім. Маған: «Сендер қабірлеріңде Дәжжалдың бүлігіндей немесе соған ұқсас бір сынақтан өтесіңдер»,- деген уәхи келді. Сынақ уақытында: «Бұл кісіні танисың ба?»,- деп сұрайды. Сұраққа алынып жатқан адам шын иманды болса: «Бұл Мұхаммед (с.ғ.с.) бізге Алла тағаланың тура жолын алып келген, мұғжизалар көрсеткен, біз қабыл қылғанбыз»,- деп және үш мәрте «Бұл Мұхаммед (с.ғ.с.)»,- деп қайталар. «Біз сенің шын иманды екенінді білгенбіз, қылған жақсылықтарыңның рахатын көріп ұйықтай бер»,- дейді. Ал, жауап беруші Мунафиқ болса, «Білмеймін, адамдардан не естіген болсам, соны айтқан болатынмын” (яғни, бұл кісіні Пайғамбар ғ.с. деп анық айта алмайды)»,дейді.

26-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Әбд ул-Қайс тайпасынан келген меймандарға иман мен ілімді сақтау керектігін айтқаны және бұл туралы отбасыларын да хабардар қылыңдар!»,- дегені туралы

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَ َّشاي قَا َل َح َّدثَنَا ُغ ْن َد ٌي قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن بَبِم َج ْم َرََ قَا َل‬-87 ُ ُ ‫ُك ْن‬ َّ‫صا‬ َ ‫َْ بَتَُْ ا النَّبِ َّم‬ ِ ‫اس فٍََا َل مِ َّن َ ْف َد َع ْب ِد ْالٍَي‬ ِ َّ‫ع بتَرْ ِج ُُّ بَ ْينَ اب ِْن َعبَّاس َ َب ْينَ الن‬ َّ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل َد ْن ْال َُ ْف ُد بَ ْ َد ْن ْالٍَُْ ُم قَالُُا َيبِي َد ُ فٍََا َل َدرْ َحبا بِ ْالٍَُْ ِم ب‬ ‫بِ ْال َُ ْف ِد َغ ْي َر َر َزايَا َ َا نَدَا َد قَالُُا مِنَّا نَ ْ ِتيكَ ِد ْن ُشٍَّ َب ِديدََ َ بَ ْينَنَا َ بَ ْينَكَ مَ َذا ْال َح ُّم‬ ‫ك مِ َّا فِم َشاْر َح َرام فَ ُمرْ نَا بِ َ ْدر نُ ْببِ ُر بِ ِم َد ْن‬ َ َ‫ض َر َ َا نَ ْس ََّ ِ ي ُ بَ ْن نَ ْتِي‬ َ ‫اي ُد‬ ِ َّ‫ِد ْن ُكف‬ َّ ِ‫اْلي َما ِن ب‬ ‫اَّللِ َع َّز‬ ِ ْ ِ‫َ َيا َءنَا نَ ْد ُر ُر بِ ِم ْال َجنَّ َ فَ َ َد َرمُ ُّْ بِ َيْ بَ َ نَاَامُ ُّْ ع َْن بَيْ بَ بَ َد َرمُ ُّْ ب‬ َّ ‫َ حْ َدهُ قَالُُا‬ ‫َّللاُ َ َيسُُلُمُ بَ ْعاَ ُُّ قَا َل‬ ‫صُْ ُم‬ َ َ َِ ‫َ مِقَا ُم الص ًََّل َِ َ مِيََّا ُء ال َّز َكا‬

َّ ِ‫ان ب‬ ُ ‫اْلي َم‬ َ َ‫َ َج َّر َ حْ َدهُ ق‬ ِ‫اَّلل‬ ِ ْ ‫ال مَرْ تَ ْد ُي نَ َدا‬ َّ ‫َشاَا َدَُ بَ ْن َا مِلَمَ مِ َّا‬ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َّللاُ َ بَ َّن ُد َح َّمدا َيسُُ ُل‬

‫ع قَا َل‬ َ ‫ضانَ َ تُ ْد ُُا ْال ُب ُم‬ َ ‫َي َد‬ ِ َّ‫َ ِد ْن ْال َم ْانَ ُِّ َ نَاَامُ ُّْ َع ْن ال ُّدبَّا ِء َ ْال َح ْنََّ ُِّ َ ْال ُم َزف‬ ُّْ ‫ير َ ُيبَّ َما قَا َل ْال ُمٍَي َِّر قَا َل احْ فَظُُهُ َ بَ ْربِ ُر هُ َد ْن َ َيا َء ُك‬ َ َ‫ُش ْدبَ ُ ُيبَّ َما ق‬ ِ ٍَِّ‫ال الن‬ 87 - Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.)

алдына Әбдул Қайс тайпасынан өкілдер келіп, Рабийға қауымы бізге кедергі келтіруде, алдыңызға қажылық айынан басқа уақытта келуімізге мүмкіндігіміз жоқ. Бізге бір нәрсе бұйырсаңыз, (үйретсеңіз) біз оны сізден үйреніп, үйіміздегілерге барып үйретсек!»,- десті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сендерге төрт түрлі нәрсені үйренуге бұйырамын; 1). Алла тағалаға иман келтірмек (яғни, Лә иләһа илла Алла деу); 2). Мені Алла тағаланың елшісі деп сену; 3). Намаз оқуларыңа; 4). Зекет берулеріңе. 5) Рамазан оразасын ұстау; Ал мына төрт түрлі нәрсені жасауға тиым салды: 1). дуббоғъ, кептірілген асқабақтан ішімдікті құйып қою үшін істелген ыдыс. 2). Хантам, Қыл мен қан араластырып саз балшықтан істелген ыдыс. 3). Муқаййар, ішімдікті құю үшін Құрма ағашынан қашалып істелген ыдыс 59

4). Нақийр, ішімдікті (арақ) құю үшін істеліп қара маймен (смола) майланған ыдыс. Осыларды қолдануға тиым саламын»,- деді. 27-бап. Көңілге келген мәселені сұрап, біліп алу үшін сапарға шығу және одан қайтып келіп, отбасын үйрету туралы

‫َّللا قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُع َم ُر ب ُْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ُدٍَاتِر بَبُُ ْال َح َس ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬-88 ُ‫ث بَنَّم‬ ِ ‫اي‬ ِ َّ ‫َس ِدي ِد ْب ِن بَ ِبم ُح َسيْن قَا َل َح َّدثَنِم َع ْب ُد‬ ِ ‫َّللا ب ُْن بَبِم ُداَ ْي َا َ ع َْن ُع ٍْبَ َ ب ِْن ْال َح‬ ْ َ‫َزيز فَ َتَ َّْمُ ا ْد َربٌََ فٍََال‬ ُ ‫هد‬ ‫ْع ُع ٍْبَ َ َ الَّ َِّم‬ َ ْ‫ع مِنام قَ ْد بَي‬ ِ ‫تَ َز َّ َج ا ْبنَ ِْلَبِم مِمَا‬ ِ ‫ِ ْب ِن ع‬ َّ ‫ب مِلَ َيسُُ ِل‬ َ ‫ه ْدَِّنِم َ َا بَ ْربَرْ تِنِم فَ َر ِك‬ َ ْ‫ك بَي‬ ِ‫َّللا‬ ِ َّ‫تَ َز َّ َج فٍََا َل لَاَا ُع ٍْبَ ُ َدا بَ ْعاَ ُُّ بَن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َك ْيف‬ َ ‫َّللا‬ َ ِ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ ْال َم ِدينَ ِ فَ َس َلَمُ فٍََا َل َي ُسُ ُل‬ ْ ‫ير فَفَا َيقَاَا ُع ٍْبَ ُ َ نَ َا َح‬ َ ِ‫َ قَ ْد ق‬ ُ‫ع َز ْ جا َغ ْي َره‬ 88- Ғуқба ибн Харс (р.а.) Сахаба Әбу Ихабтың (р.а.) қызына үйленді. Сол кезде бір әйел келіп Ғуқбаға: «Мен сені де және үйленейін деп жатқан қызыңды да емізгенмін»,- деді. Сонда Ғуқба: «Мен сіздің мені емізгеніңізді білмегенмін және бұл туралы маған бұрын айтқан емессіз»,- деді. Содан соң Ғуқба (р.а.) Мединеге Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына барып, бұл жағдай туралы сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Оны қалай әйелдікке аласың, саған сүт (емшектес) қарындас деп айтыпты ғой?!»,- деді. Кейіннен Ғуқба оны қоя берді, ол қыз басқа адамға тұрмысқа шығып кетті. 28-бап. Кезектесіп ілім алу туралы

‫َّللا َ قَا َل اب ُْن‬ ِ َّ ‫ح قَا َل بَبُُ َعبْد‬ َّ ‫ْب ِن َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ ب ِْن بَبِم ثَُْ ي ع َْن‬

ُّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬-89 ‫الز ْم ِريا‬ َّ ‫َ ْمب بَ ْربَ َرنَا يُُنَُُ ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ِ‫َّللا‬

ُ ‫ال ُك ْن‬ ‫اي فِم َبنِم ب ُ َديَّ َ ْب ِن‬ َ ‫ع بَنَا َ َجا ٌي ِلم ِد ْن ْاْلَ ْن‬ َ َ‫َّللا ْب ِن َعبَّاس ع َْن ُع َم َر ق‬ ِ َّ ‫َع ْب ِد‬ ِ ‫ص‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫َزيْد َ ِم َم ِد ْن َع َُالِم ْال َم ِدينَ ِ َ ُكنَّا نَََّنَا َ ُِ النُّ ُز َل َعاَ َيس‬ ُ ‫َ َساَّ َُّ َي ْن ِز ُل َيُْ دا َ بَ ْن ِز ُل َيُْ دا فَا ِ َذا نَ َز ْل‬ ‫ك ْال َيُْ ِم ِد ْن ْال َُحْ ِم َ َغي ِْر ِه‬ َ ِ‫ع ِج ْئَُّمُ ِب َب َب ِر َذل‬ ‫هرْ با‬ َ ِ‫َ مِ َذا نَ َز َل فَ َد َر ِد ْث َر َذل‬ َ ‫ِ بَا ِبم‬ َ ‫ض َر‬ َ َ‫اييُّ يَُْ َم نَُْ بََِّ ِم ف‬ َ ‫صا ِح ِبم ْاْلَ ْن‬ َ ‫ك فَنَ َز َل‬ ِ ‫ص‬ ُ ‫َظي ٌُّ قَا َل فَ َد َر ْا‬ ُ ْ‫ع فَ َب َرج‬ ُ ‫َش ِديدا فٍََا َل بَثَ َُّّ مُ َُ فَفَ ِز ْع‬ َ ‫ع مِلَ ْي ِم فٍََا َل قَ ْد َحد‬ ‫ع‬ ِ ‫َث بَ ْد ٌر ع‬ 60

َّ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَال‬ ‫ع َا‬ َ ٍْ َّ‫َ بَنَا قَائِ ٌُّ بَطَا‬ ‫ك‬ َ ‫ع نِ َسا َء‬

َّ‫صا‬ َّ ‫ع طَاٍََّ ُا َّن َيسُُ ُل‬ ُ ‫ص َ فَا ِ َذا ِم َم تَ ْب ِام فٍَُ ْا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫َعاَ َح ْف‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍَُ ْا‬ ُ ‫بَ ْد ِيي ثُ َُّّ َد َر ْا‬ ‫ع‬ َ ‫ع َعاَ النَّبِ ام‬ َّ ‫ع‬ ُ ‫قَا َل َا فٍَُ ْا‬ ‫َّللاُ بَ ْكبَ ُر‬

89 - Омар (р.а.) айтты: «Мен және Бәний Умаййа тайпасынан болған бір ансарий көршім екеуміз Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына кезек-кезек баратын едік.Бір күні мен баратынмын, екінші күні ол баратын. Мен барсам, қайтып келгеннен соң көршіме осы күні Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) келген уәхи және де басқа хабарларды айтып беретінмін. Егерде ол барса, келіп маған айтып беретін еді. Бір күні сол көршімнің кезегі болатын, ол есігімді қаттырақ қағып, «Омар бар ма?»,- деді. Мен қорқынқырап қалып, асығыс шықтым. Ол: «Мынандай маңызды оқиға болды»,- деді. Омар (р.а.) айтты: Мединеге барып, қызым Хафсаға кірсем, ол жылап отыр екен. Мен оған: «Расулулла сендерді талақ етті ме?»,- дедім. Ол: «Білмеймін»,деді. Мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына кірдім де отырмастан: «Әйелдеріңізді талақ еттіңіз бе?»,- деп сұрадым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жоқ»,- деді. Мен: «Аллаһу Акбар»,- дедім. 29-бап. Уағыз айтып және ілім үйреніп жатқан кісінің жақтырмаған нәрсені байқағанда ашуланудың дұрыс екендігі туралы

ُ َ‫ال بَ ْربَ َرنَا ُس ْفي‬ ‫َْ ْب ِن بَ ِبم‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َكثِير ق‬-90 ِ ‫ان ع َْن اب ِْن بَبِم َرالِد ع َْن قَي‬ َّ ‫ال َي ُج ٌر يَا َيسُُ َل‬ ُ ‫َّللاِ َا بَ َكا ُد ب ُ ْد ِي‬ ‫ك‬ ‫اي ا‬ َ َ‫ي قَا َل ق‬ َ ‫ازم ع َْن بَبِم َد ْسدُُد ْاْلَ ْن‬ ِ ‫ص‬ ِ ‫َح‬ َ ‫َ َساَّ َُّ فِم َدُْ ِع‬ ‫ظ بَ َش َّد‬ ْ ‫اس فَ ْايُ َب اف‬ ‫ف فَا ِ َّن‬ ِ َّ‫بِالن‬

َّ َّ‫صا‬ ُ ‫الص ًََّلََ ِد َّما يُ َ اُ ُل ِبنَا فُ ًَل ٌن فَ َما َيبَي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْع النَّب‬ َّ‫صا‬ َ ‫ضبا ِد ْن َيُْ ِدئِذ فٍََا َل بَ ُّياَا النَّاسُ مِنَّ ُا ُّْ ُدنَفا ُر نَ فَ َم ْن‬ َ ‫َغ‬ َّ ‫يض َ ال‬ َ ‫فِي ِا ُّْ ْال َم ِر‬ ِ ‫ض ِديفَ َ َذا ْال َحا َج‬

90 - Әбу Масғуд (р.а.) (Ансарий) айтты: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) бір кісі: «Я, Расулулла, пәленше (имам) намазды тым созып жіберетіндігінен кейде намазға келе алмаймын»,- деді. Ибн Масғуд: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сол күні уағыз айтып жатқанда ашуланған түрін ешқашан көрген емеспін. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ей, адамдар, кейбіреулерің халықты намаздан бездірудесіңдер, енді кімде-кім адамдарға имам болып намаз оқыса, жеңіл етіп оқысын, өйткені олардың ішінде ауру, әлсіз және зәру істі адамдар бар!»,- деді.

‫ال َح َّدثَنَا‬ َ َ‫ك ب ُْن َع ْمر ْال َدٍَ ِديُّ ق‬ ِ ِ‫َّللا ب ُْن ُد َح َّمد قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َما‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-91 ُ ‫ُساَ ْي َم‬ ‫ع‬ ِ ‫ان ب ُْن بِ ًَلل ْال َم ِدينِ ُّم ع َْن َيبِي َد َ ْب ِن بَبِم َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن يَ ِزي َد َدُْ لَ ْال ُم ْنبَ ِد‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫م‬ ِ َ ٍَُّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َس َلَمُ َي ُج ٌر ع َْن الا‬ َّ ِ‫ع َْن َز ْي ِد ْب ِن َرالِد ْال ُجاَنِ ام بَ َّن النَّب‬ ْ ‫فٍََا َل ا ْع ِر‬ ‫صاَا ثُ َُّّ َع ار ْفاَا َسنَ ثُ َُّّ ا ْسََّ ْمَِّ ْ ِباَا فَا ِ ْن‬ َ ‫ف ِ َكا َءمَا بَ ْ قَا َل ِعَا َءمَا َ ِعفَا‬ ْ ‫ب َحََّّ احْ َمر‬ ‫ال احْ َم َّر‬ َ َ‫ََّ َ جْ نَََّاهُ بَ ْ ق‬ َ ‫ض‬ َ َ‫َجا َء َي ُّباَا فَ َ ادمَا مِلَ ْي ِم قَا َل ف‬ ِ ‫اْلبِ ِر فَ َا‬ ِ ْ ُ َّ‫ضال‬ ‫ك َ لَاَا َد َداَا ِسٍَا ُؤمَا َ ِح َذا ُؤمَا تَ ِر ُد ْال َما َء َ تَرْ َع ال َّش َج َر فَ َذيْ مَا‬ َ َ‫َ جْ اُمُ فٍََا َل َ َدا ل‬ ‫ب‬ َ ‫ك بَ ْ ِْلَ ِري‬ َ َ‫ضالَّ ُ ْال َانَ ُِّ قَا َل ل‬ َ َ‫َحََّّ يَ ْاٍَامَا َيبُّاَا قَا َل ف‬ ِ ‫ك بَ ْ لِا اذ ْئ‬ 91 - Зәйд ибн Халид әл-Жуһани (р.а.) риуаят етті: «Бір кісі Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) тауып алған нәрсенің үкімі туралы сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Тауып алған нәрсе байланған жіптің немесе ішіне бір нәрсе салынған ыдыстың кімге тиесілі екенін біл. Содан соң табылған нәрсе туралы бір жыл бойы адамдарға жарияла, бірақ иесі табылса, өзіне қайтарып бер, егерде иесі табылмаса, өзің пайдалана бер»,деді. Ол кісі: «Жоғалған түйені не істейміз?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қатты ашуланғандығынан беті қызарған күйі: «Түйеге тиме, ол сусыз да ұзақ жүре алады, аяғы бар, су мен шөпті (ағаштың жапырақтарын) өзі тауып ішіп-жейді. Иесі тауып алғанша оған тиме!»,- деді. Әлгі кісі тағы да: «Жоғалған қой ше?»деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ол саған бұйырады немесе сенің бауырыңа бұйырар, не болмаса бөріге бұйырады»,- деп жауап берді.

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال َد ًَل ِء قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ ب ُ َسا َد َ ع َْن بُ َريْد ع َْن بَبِم بُرْ َدََ ع َْن بَبِم‬-92 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ع َْن بَ ْشيَا َء َك ِرمَاَا فَاَ َّما ب ُ ْك ِث َر َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ُدُ َس قَا َل ُسئِ َر النَّ ِب ُّم‬ ‫ال َي ُج ٌر َد ْن بَ ِبم قَا َل بَبُُكَ ُح َذافَ ُ فٍََا َم‬ َ َ‫اس َساُُ ِنم َع َّما ِش ْئَُّ ُّْ ق‬ َ َ‫ب ثُ َُّّ ق‬ َ ‫ض‬ ِ ‫َغ‬ ِ َّ‫ال لِان‬ َّ ‫آ َر ُر فٍََا َل َد ْن بَ ِبم يَا َيسُُ َل‬ ‫ك َسالِ ٌُّ َدُْ لَ َش ْيبَ َ فَاَ َّما َيبَى ُع َم ُر َدا فِم‬ َ ُُ‫َّللاِ فٍََا َل بَب‬ َّ َ‫َّللاِ مِنَّا نََُُُِّ مِل‬ َّ ‫َ جْ ِا ِم قَا َل يَا َيسُُ َل‬ ‫َّللاِ َع َّز َ َج َّر‬ 92 - Әбу Мұса (р.а.) айтты: «Адамдар Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) жауап бергісі келмеген сұрақтарды қойып, қайта-қайта сұрай берді. Қоярда-қоймай сұрай бергеннен соң, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ашуы келіп: «Қалаған нәрселеріңді сұрай беріңдер !»,- деді. Сонда бір кісі тұрып: «Я Расулулла, менің атам кім?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сенің әкең - Хузафа»,- деді. Екінші бір кісі тұрып: «Менің атам ше?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сенің атаң - Шайбаның азат еткен құлы Сәлім»,- деді. Сонда Хазреті Омар (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) ашулы 62

түрін байқап: «Біз құдреті күшті Алла тағалаға тәубе қыламыз (Сізді ренжітіп алғанымыз үшін)»,- деді. 30-бап. Имамның немесе хадисшінің алдында тізерлеп отырудың абзалдығы туралы

ُّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َي َما ِن قَا َل بَ ْر َب َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬-93 ‫ي قَا َل بَ ْربَ َرنِم بَنََُ ب ُْن َدالِك‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َر َر َج فٍََا َم َع ْب ُد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫َّللاِ ب ُْن ُح َذافَ َ فٍََا َل َد ْن بَبِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫هينَا‬ َ ٍَُ‫فٍََا َل بَبُُكَ ُح َذافَ ُ ثُ َُّّ بَ ْكثَ َر بَ ْن ي‬ ِ ‫ُل َساُُ ِنم فَبَ َركَ ُع َم ُر َعاَ ُي ْكبَََّ ْي ِم فٍََا َل َي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ِ‫ب‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ نَ ِبياا فَ َس َا‬ ‫ع‬ َ ‫اْلس ًَْل ِم ِدينا َ بِ ُم َح َّمد‬ ِ ْ ِ‫اَّللِ َيباا َ ب‬ 93 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жамағаттың алдына шықты. Адамдар көптеген сұрақтарды қоя берді. Абдулла ибн Хузафа тұрып: «Менің атам кім?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сенің атаң-Хузафа»,- деді. Кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сұрай беріңдер, сұрай беріңдер!»,- деді. Сонда Омар ибн әлХаттаб (р.а.) тізерлеп отырды да: «Алла тағаланы Раббымыз деп білдік, Исламды дініміз деп таныдық, Мұхаммедті (с.ғ.с.) Пайғамбарымыз деп таныдық»,- деді. Содан кейін Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) көңілі жайланды»,- деді. 31-бап. Түсінікті болу үшін әрбір сөзді үш реттен қайталап айтудың абзалдығы туралы

َّ ‫ص َم ِد قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬ َّ ‫صفَا ُي َح َّدثَنَا َع ْب ُد ال‬ َّ ‫َّللا ال‬ ‫َّللاِ ب ُْن‬ ِ َّ ‫ب ُْن َع ْب ِد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ثُ َما َد ُ ب ُْن َع ْب ِد‬ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنَّم‬ َ ‫َّللاِ ع َْن بَنََ ع َْن النَّبِ ام‬

َُ‫ َح َّدثَنَا َع ْب َد‬-94

‫ْال ُمثَنَّ قَا َل َح َّدثَنَا‬ َُّ َّ‫َكانَ مِ َذا تَ َااَّ َُّ بِ َااِ َم بَعَا َدمَا ثَ ًَلثا َحََّّ تُ ْفاَ َُّ َع ْنمُ َ مِ َذا بَتَ َعاَ قَُْ م فَ َساَّ َُّ َعاَ ْي ِا ُّْ َسا‬ ‫َعاَ ْي ِا ُّْ ثَ ًَلثا‬

94 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бірер сөз айтатын болса, түсінікті болу үшін үш рет қайталап айтатын. Ал, егерде біреуге баратын болса, үш рет қайталап сәлемдесетін»,- деді

َّ ‫َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬ ‫ال َح َّدثَنَا‬ َ َ‫َّللاِ ب ُْن ْال ُمثَنَّ ق‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنَّمُ َكانَ مِ َذا َساَّ َُّ َسا‬

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب َدَُ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ال‬-95 ‫ص َم ِد قَا َل‬ َّ‫صا‬ َ ‫َّللا ع َْن بَنََ ع َْن النَّ ِب ام‬ ِ َّ ‫ثُ َما َد ُ ب ُْن َع ْب ِد‬ ‫ثَ ًَلثا َ مِ َذا تَ َااَّ َُّ بِ َااِ َم بَعَا َدمَا ثَ ًَلثا‬ 63

95- Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бірер сөз айтатын болса, түсінікті болу үшін үш рет қайталап айтатын. Ал, егерде біреуге баратын болса, үш рет қайталап сәлемдесетін»,- деді.

‫ك ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ َع َُانَ َ ع َْن بَبِم بِ ْشر ع َْن يُُسُفَ ب ِْن َدام‬-96 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ ب ِْن َع ْمر قَا َل تَ َباَّفَ َيسُُ ُل‬ َّ ‫َع ْب ِد‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َسفَر َسافَرْ نَاه‬ َ‫ه ُ فَ َج َد ْانَا نَ ْم َس ُح َعا‬ َّ َُ َََّ‫ص ًَلََ ْال َدصْ ِر َ نَحْ ُن ن‬ َ ََ‫فَ َ ْد َي َكنَا َ قَ ْد بَيْ مَ ٍْنَا الص ًََّل‬ َ‫بَيْ ُجاِنَا فَنَادَى بِ َ ْعا‬ ‫اي َد َّرتَي ِْن بَ ْ ثَ ًَلثا‬ َ ِ ‫صُْ تِ ِم َ ْي ٌر لِ ْْلَ ْعٍَا‬ ِ َّ‫ِ ِد ْن الن‬ 96- Абдулла ибн Амр (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір сапар кезінде біздің арт жағымызда қалды. Аср намазын оқитын уақытта бізге жетіп алды. Біз дәрет алып жатқан едік. Біздің кейбіріміз суды ысрап етпеуді ойлап аяғымызды дымқыл қолымызбен сипап жатқан едік. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дауысын қаттырақ шығарып: «Тозақ отында азапталатын өкшелерге қасірет!»,- деп үш рет қайталап айтты»,- деді. 32-бап. Адамның өзінің отбасына, құлы мен күңіне ілім үйретудің артықтығы туралы

‫صالِ ُح ب ُْن َحيَّانَ قَا َل‬ َ ‫اي ِب ُّم قَا َل َح َّدثَنَا‬ ِ ‫ بَ ْربَ َرنَا ُد َح َّم ٌد مُ َُ اب ُْن َس ًَلم َح َّدثَنَا ْال ُم َح‬-97.1 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ال قَا َل َيسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫قَا َل عَا ِد ٌر ال َّش ْدبِ ُّم َح َّدثَنِم بَبُُ بُرْ َدََ ع َْن بَبِي ِم ق‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ِ آ َدنَ ِبنَ ِبيا ِم َ آ َدنَ ِب ُم َح َّمد‬ ِ ‫َ َساَّ َُّ ثَ ًَلثَ ٌ لَاُ ُّْ بَجْ َرا ِن َي ُج ٌر ِد ْن بَ ْم ِر ْال ِاََّا‬ َّ ‫ق‬ ٌ ‫ع ِع ْن َدهُ بَ َد‬ ْ َ‫ق َد َُالِي ِم َ َي ُج ٌر َكان‬ َّ ‫َّللاِ َ َح‬ َّ ‫ك مِ َذا بَ َّدى َح‬ ُ ُُ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ْال َد ْب ُد ْال َم ْما‬ َُّّ ُ‫فَ َ َّدبَاَا فَ َحْ َسنَ تَ ْ ِديبَاَا َ عَاَّ َماَا فَ َحْ َسنَ تَ ْداِي َماَا ثُ َُّّ بَ ْعٍَََّاَا فَََّ َز َّ َجاَا فَاَمُ بَجْ َرا ِن ث‬ ِ َ‫قَا َل عَا ِد ٌر بَ ْع َ ْينَا َكاَا بِ َاي ِْر َش ْمء قَ ْد َكانَ يُرْ َكبُ فِي َما ُد نَاَا مِلَ ْال َم ِدين‬ 97.1 - Әбу Бурда (р.а.) атасынан естіп риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Алла тағала үш кісіге екі есе артық сауап жазады: - Әһли кітап бола тұрып, өзінің Пайғамбарына да, Мұхаммед Пайғамбарға да (с.ғ.с.) иман келтіргенге; - Алла тағаланың және өзінің қожайынының алдындағы борышын өтеген құлға; - Өзінің күңіне ілім-ғылым, әдептілікті үйретіп, сосын азаттық беріп, оған үйленгенге, бұлардың әрқайсына екі есе сауап беріледі»,- деді.

33-бап. Имамның әйелдерге уағыз айтуы және оларға дінді үйретуі туралы

ُ ‫ُِ قَا َل َس ِمد‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬-97.2 ‫ال‬ َ َ‫ْع َع َاء ق‬ َ ‫ان ب ُْن َحرْ ِ قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن بَ ُّي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْ قَا َل َع َا ٌء بَ ْشاَ ُد‬ َ ‫ْع ا ْبنَ َعبَّاس قَا َل بَ ْشاَ ُد َعاَ النَّبِ ام‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َعاَ ا ْب ِن َعبَّاس بَ َّن َيسُُ َل‬ ُّْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َر َر َج َ َد َدمُ بِ ًَل ٌل فَظَ َّن بَنَّمُ ل‬ َ ِ‫َّللا‬ ْ َ‫ص َدقَ ِ فَ َج َدا‬ َ ‫يُ ْس ِم ْ فَ َُ َع‬ َّ ‫ظا َُّن َ بَ َد َرمُ َّن بِال‬ ‫ع ْال َمرْ بََُ تُ ْاٍِم ْالٍُرْ طَ َ ْال َباتَ َُّ َ بِ ًَل ٌل يَ ْ ُر ُذ‬ ‫ف ثَُْ بِ ِم‬ ِ ‫فِم طَ َر‬ 97.2 - Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Менің айтқан сөздерімді әйелдер естімей қалды ма»,- деген ойменен Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Біләлмен бірге мешіттен шығып, әйелдерге уағыз айтып, оларға садақа беруді бұйырды. Сонда әйелдер сырғаларын, жүзіктерін шешіп, Біләлдің шапанының етегіне тастай бастады»,- деді. 34-бап. Хадис ілімін үйренуге тырысудың артықшылығы туралы

ُ ‫َّللا قَا َل َح َّدثَنِم ُساَ ْي َم‬ ‫ان ع َْن َع ْم ِر ب ِْن بَبِم َع ْمر‬ ِ َّ ‫يز ب ُْن َع ْب ِد‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬-98 َّ ‫ير يَا َيسُُ َل‬ ‫َّللاِ َد ْن‬ ‫ع َْن َس ِدي ِد ب ِْن بَ ِبم َس ِديد ْال َم ٍْب ُِر ا‬ َ ِ‫ي ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ بَنَّمُ قَا َل ق‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لٍََ ْد ظَنَ ْن‬ ‫ع‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫اس بِ َشفَا َعَِّكَ يَُْ َم ْالٍِيَا َد ِ قَا َل َيسُُ ُل‬ ِ َّ‫بَ ْس َد ُد الن‬ ُ ‫ع بَ َح ٌد بَ َّ ُل ِد ْنكَ لِ َما َيبَي‬ ‫ك‬ َ ‫ص‬ ِ ْ‫ْع ِد ْن ِحر‬ ِ ‫يَا بَبَا مُ َر ْي َرََ بَ ْن َا يَ ْس َلُنِم ع َْن مَ َذا ْال َح ِدي‬ َّ ‫اس بِ َشفَا َعَِّم يَُْ َم ْالٍِيَا َد ِ َد ْن قَا َل َا مِلَمَ مِ َّا‬ ‫َّللاُ َرالِصا ِد ْن‬ ِ ‫َعاَ ْال َح ِدي‬ ِ َّ‫ع بَ ْس َد ُد الن‬ ‫قَ ْابِ ِم بَ ْ نَ ْف ِس ِم‬ 98 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Бір күні мен Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.): «Я Расулулла, қиямет күнінде сенің шапағатыңа қандай адам лайықты болады?»,- деп сұрадым. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ей, Әбу Хурайра, менен бұл туралы сенен бұрын ешкім сұрамайтынын білгенмін, өйткені сен менің сөздерімді ден қойып тыңдайтыныңды көргенмін. Кімде-кім шын ниетімен, жан жүрегімен «Лә иләһа илла Алла Мұхаммадун расулулла»,- деп айтса, қиямет күні менің шапағатыма бөленер»,- деді. 65

35-бап. Ілім қалай жоғалады?

‫يز مِلَ بَبِم بَ ْا ِر ب ِْن َح ْزم‬ َ ََّ‫بَاِ َك ْيفَ يُ ٍْبَضُ ْال ِد ْا ُُّ َ َك‬ ِ ‫ب ُع َم ُر ب ُْن َع ْب ِد ْال َد ِز‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َي ُسُ ِل‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَا ْكَُّ ْبمُ فَاِنام ِر ْف‬ ‫س‬ َ ‫ع ُد ُي‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ا ْنظُرْ َدا َكانَ ِد ْن َح ِدي‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َاِ ْال ُداَ َما ِء َ َا تَ ٍْبَرْ مِ َّا َح ِد‬ َُّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ْلَُّ ْف ُشُا ْال ِد ْا‬ َ ‫يع النَّ ِب ام‬ َ ‫ْال ِد ْا ُِّ َ َذم‬ ُ ِ‫َ ْلََّجْ اِسُُا َحََّّ يُ َداَّ َُّ َد ْن َا يَ ْداَ ُُّ فَا ِ َّن ْال ِد ْا َُّ َا يَ ْاا‬ ‫ك َحََّّ يَ ُاُنَ ِس ار‬ Омар ибн Абдулазиз Әбу Бәкір ибн Хазмға былай деп жазған болатын: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтқан сөздерден не нәрсе болса да бәрін көріп шығып, жазып жібер, өйткені мен ғалымдардың өлімінен соң ілімнің жоғалып кетуінен қорқып жатырмын. Тек қана Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) хадистері қабыл етілсін! Ғалымдар ілім үйретуге, ілімді таратуға кіріссін, білмейтіндерге үйретсін, өйткені ілім жасырынға айналғанға дейін жоғалмайды!»,- деді.

‫يز ب ُْن ُد ْساُِّ ع َْن‬ َ َ‫َّاي ق‬ ِ ‫ال َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ْال َد ًَل ُء ب ُْن َع ْب ِد ْال َجب‬- 99 َّ ‫َع ْب ِد‬ َ ‫ك يَ ْدنِم َح ِد‬ ‫َاِ ْال ُداَ َما ِء‬ َ ِ‫َّللاِ ْب ِن ِدينَاي بِ َذل‬ َ ‫يز مِلَ قَُْ لِ ِم َذم‬ ِ ‫يع ُع َم َر ْب ِن َع ْب ِد ْال َد ِز‬ 99 – Абдулла ибн Динар Омар ибн Абдулазиздің осы хабарын жеткізді.

ٌ ِ‫ال َح َّد َثنِم َدال‬ ‫ك ع َْن ِم َش ِام ب ِْن‬ َ َ‫اعي ُر ب ُْن بَ ِبم بُ َ يَْ ق‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َم‬-100 َّ‫صا‬ َّ ‫ْع َيسُُ َل‬ َّ ‫بَبِي ِم ع َْن َع ْب ِد‬ ُ ‫َّللاِ ْب ِن َع ْم ِر ْب ِن ْال َدا ِ قَا َل َس ِمد‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ ‫َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل مِ َّن‬ َُّ ‫َّللاَ َا يَ ٍْ ِبضُ ْال ِد ْا َُّ ا ْنَِّ َزاعا يَ ْنََّ ِز ُعمُ ِد ْن ْال ِدبَا ِد َ لَ ِا ْن يَ ٍْ ِبضُ ْال ِد ْا‬ ‫ْق عَالِما اتَّ َب َذ النَّاسُ ُي ُء سا ُجاَّاا فَ ُسئِاُُا فَ َ ْفََُّْ ا بِ َاي ِْر‬ ِ ‫ْض ْال ُداَ َما ِء َحََّّ مِ َذا لَ ُّْ يُب‬ ِ ‫بٍَِب‬ ‫عُرْ َ ََ ع َْن‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬

‫هاُُّا قَا َل ْالفِ َرب ِْريُّ َح َّدثَنَا َعبَّاسٌ قَا َل َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ َح َّدثَنَا َج ِري ٌر ع َْن‬ َ َ‫ضاُُّا َ ب‬ َ َ‫ِع ْاُّ ف‬ ُ‫ِم َشام نَحْ َُه‬ 100 - Абдулла ибн Ғамр (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Алла тағала ілімді пенделерден тартып алмайды, оны ғалымдарды о дүниелік қылу жолымен тартып алар. Бірде-бір ғалымды тірі қалдырмағандықтан, адамдар өздеріне дінді түсінбейтіндерді бастық қылар, содан соң олардан сұрақ сұрар. Олар өздері білместен пәтуа айтып, өздері де адасар, өзгелерді де адастырар»,- дегенін естігенмін»,- деді. 66

36-бап. Әйелдерге ілім үйрету үшін арнайы бір күнді белгілеуге бола ма?

ُ ‫قَا َل َس ِمد‬ ‫ْع بَبَا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ

‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل َح َّد َثنِم اب ُْن ْاْلَصْ َباَانِ ام‬-101 ُ ‫صالِح َذ ْك َُانَ يُ َحد‬ ْ َ‫اث ع َْن بَبِم َس ِديد ْال ُب ْد ِييا قَال‬ ‫ع النا َسا ُء لِانَّ ِب ام‬ َ ‫ك فَ َُ َع َدمُ َّن َيُْ دا لٍَِ َيا َُّن فِي ِم‬ َ ‫َ َساَّ َُّ َغاَ َبنَا َعاَ ْيكَ ال ار َجا ُل فَاجْ َدرْ لَنَا يَُْ دا ِد ْن نَ ْف ِس‬ َ ‫فَ َُ َع‬ ‫ال لَا َُّن َدا ِد ْن ُا َّن ا ْد َربٌََ تٍَُ اد ُم ثَ ًَلثَ ِد ْن َ لَ ِدمَا مِ َّا‬ َ َ‫ظا َُّن َ بَ َد َرمُ َّن فَ َاانَ فِي َما ق‬ ْ َ‫اي فٍََال‬ ‫ع ا ْد َربٌََ َ ْاثنَََّي ِْن فٍََا َل َ ْاثنَََّي ِْن‬ ِ َّ‫َكانَ لَاَا ِح َجابا ِد ْن الن‬ 101 - Әбу Саъид әл-Худрий (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) әйелдер: «Я Расулулла, сізбенен сөйлесіп дидарласуға ер кісілер мүмкіншілік бермейді. (Ер кісілер топ-топ болып Пайғамбарымыздың қасынан шықпайтын). Бізге де бір күнді белгілесеңіз»,- десті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) арнайы бір күнді белгілеп, сол күні келгендерге уағыз-насихат айтты, кейбір діни істерді бұйырды. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сендердің араларыңда үш баласы шетінегендерің болса, олар перде болып, сендерді тозақ отынан қорғар»,- деді. Сонда бір әйел: «Ал, егер де екеу болса ше?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Екеу болса да перде болар»,- деп жауап берді.

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَ َّشاي قَا َل َح َّدثَنَا ُغ ْن َد ٌي قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن‬- 102 َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ْب ِن ْاْلَصْ بَاَانِ ام ع َْن َذ ْك َُانَ ع َْن بَبِم َس ِديد ْال ُب ْد ِييا ع َْن النَّبِ ام‬ ُ ‫َ ع َْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ْب ِن ْاْلَصْ بَاَانِ ام قَا َل َس ِمد‬ ‫ازم ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل‬ ِ ‫ْع بَبَا َح‬ َ ‫لَ ُّْ يَ ْباُ ُاُا ْال ِح ْن‬ ‫ع‬

‫بِاَ َذا‬ َ‫ثَ ًَلث‬

102 - Абдуррахман ибн әл-Әсфаһани Әбу Хазмның Әбу Хурайрадан «Балағатқа жетпеген үш перзент» дегенін естігенін жеткізеді. Әбу Саъид әл-Худрий (р.а.) осы мағынада басқа да риуаят етті. 37-бап. Естігенін жақсылап ұғып алу үшін қайталап сұраудың дұрыстығы туралы

‫ال َح َّدثَنِم اب ُْن بَبِم‬ َ َ‫ال بَ ْربَ َرنَا نَافِ ُ ب ُْن ُع َم َر ق‬ َ َ‫ق‬ َّ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكان‬ ُ‫ْرفُم‬ ِ ‫ع َا تَ ْس َم ُ َشيْئا َا تَد‬ 67

َُّ َ‫ َح َّدثَنَا َس ِدي ُد ب ُْن بَ ِبم َدرْ ي‬-103 َّ‫صا‬ َ ‫ُداَ ْي َا َ بَ َّن عَائِ َش َ َز ْ َج النَّبِ ام‬

َّ َّ‫صا‬ ِ َ ‫ب ُع اذ‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َد ْن حُُ ِس‬ َ ‫م‬ َّ ‫ْرفَمُ َ بَ َّن النَّ ِب‬ ِ ‫تَد‬ َّ ‫َْ يٍَُُ ُل‬ ْ َ‫َّللاُ تَ َدالَ فَ َسُْ فَ يُ َحا َسبُ ِح َسابا يَ ِسيرا قَال‬ ‫ع فٍََا َل‬ َ ‫َ لَي‬

ْ ‫اج َد‬ ََّّ‫ع فِي ِم َح‬ َ ‫مِ َّا َي‬

َ‫ع ب‬ ْ َ‫قَال‬ ُ ‫ع عَائِ َش ُ فٍَُ ْا‬ ‫اِ يَ ْااِ ْك‬ َ ‫ش ْال ِح َس‬ َ ِ‫ك ْال َدرْ ُُ َ لَ ِا ْن َد ْن نُُق‬ ِ ِ‫مِنَّ َما َذل‬

103 - Ибн Әбу Мулайка (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелі Айша анамыз (р.а.) Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) бір нәрсені естісе, жақсылап ұғып алу үшін қайталап сұрайтын еді. Бір күні Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде -кімнің ахиретте есеп кітабы толық сұралса, азап тартар»,- деді. Сонда Айша анамыз (р.а.): «Алла тағала аят кәрімінде: «Сонда ол, дереу жеңіл есеппен есептеледі47»,- деген емес пе?»,- дедім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ол деген пенделерге күнәларын жай ғана көрсетіп қана қою ғой, бірақ кімде-кім есеп кітабынан толық сұралатын болса, ол пәлекетке ұшырайды»,- деді. 38-бап. Хадис естігендер естімегендерге жеткізуінің керектігі туралы

ُ ‫َح َّدثَنِم الاَّي‬ ‫ْع قَا َل َح َّد َثنِم َس ِدي ٌد مُ َُ اب ُْن بَبِم‬ ُ ‫ب ِْن َس ِديد َ مُ َُ يَ ْب َد‬ َ ‫ع ْالبُد‬ ‫ُُث مِلَ َد َّا َ ا ْئ َذ ْن‬

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-104 ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل‬ ‫َس ِديد ع َْن بَبِم ُش َريْح بَنَّمُ قَا َل لِ َد ْم ِر‬

َّ َّ‫صا‬ ‫ح‬ َ ‫لِم بَيُّاَا ْاْلَ ِدي ُر بُ َحد ْاث‬ َ ‫ك قَُْ ا قَا َم بِ ِم النَّبِ ُّم‬ ِ َّْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ْال َا َد ِد ْن يَُْ ِم ْالف‬ َّ ‫ي ِحينَ تَ َااَّ َُّ بِ ِم َح ِم َد‬ َُّّ ُ‫َّللاَ َ بَ ْثنَ َعاَ ْي ِم ث‬ َ ‫ص َر ْتمُ َع ْينَا‬ َ ‫ي َ َ عَاهُ قَ ْابِم َ بَ ْب‬ َ ‫َس ِم َد َّْمُ ب ُ ُذنَا‬ َّ ِ‫َّللاُ َ لَ ُّْ يُ َحرا ْداَا النَّاسُ فَ ًَل يَ ِحرُّ ِا ْد ِر ي ُْؤ ِد ُن ب‬ َّ ‫قَا َل مِ َّن َد َّا َ َح َّر َداَا‬ ‫اَّللِ َ ْاليَُْ ِم‬ ‫َّللا‬ َ ‫ض َد بِاَا َش َج َرَ فَا ِ ْن بَ َح ٌد تَ َر َّر‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫ْاْل ِر ِر بَ ْن يَ ْسفِكَ ِباَا دَدا َ َا يَ ْد‬ ِ ‫ص لٍََِِّا ِل َيس‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫َّللا قَ ْد بَ ِذنَ لِ َرسُُلِ ِم َ لَ ُّْ يَ ْ َذ ْن لَ ُا ُّْ َ مِنَّ َما بَ ِذن‬ َ َ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِياَا فٍَُُلُُا مِ َّن‬ ْ ‫لِم فِياَا َسا َع ِد ْن نَاَاي ثُ َُّّ عَاد‬ ‫َ َ ْليُبَاا َْ ال َّشا ِم ُد‬ ِ ‫ََ حُرْ َدَُّاَا ْاليَُْ َم َكحُرْ َدَِّاَا بِ ْاْلَ ْد‬ َ ِ ‫ير‬ ‫ك يَا بَبَا ُش َريْح َا يُ ِدي ُذ‬ َ ‫ال بَنَا بَ ْعاَ ُُّ ِد ْن‬ َ َ‫ْلبِم ُش َريْح َدا قَا َل َع ْم ٌر ق‬ َ ٍَِ‫ب ف‬ َ ِ‫ْال َاائ‬ َ‫صيا َ َا فَا ايا بِدَم َ َا َفا ايا بِ َبرْ ب‬ ِ ‫عَا‬ 104 - Сахаба Әбу Шурайх (р.а.) айтты: «Әбу Шурайх Амр ибн Саъидқа, ол Меккеге уәкіл жіберіп жатқанда, былай деді: «Ей, әмір, сөйлеуге мұрсат бер! Меккені азат еткен күннің ертесінде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтқан сөздерді саған айтып берейін. Ол бұл сөздерді айтып жатқанында екі көзіммен көріп, екі құлағыммен естіп, жүрегіммен 47

84. «әл-Иншиқақ», 8 аят.

қабылдағанмын. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бірінші Аллаға мақтау айтып, содан кейін: «Меккені Алла тағала қасиетті етті. Бұл жерде адамдар күнә істемейді. Сол себептен Алла тағалаға және ахирет күніне иман келтіргендердің бұл жерде қан төкпегі, ағаштарды сындырмағы күнә болып есептеледі. Егерде бір кісі: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) Алла тағала соғыс қылуға рұқсат берген ғой?!»,- десе, оған: «Алла тағала оны сендерге емес, өзінің Пайғамбарына ғана рұқсат берген»,- деп айтыңдар!»,- деді. Алла тағала маған бұл жерде күндіз белгілі бір сағатқа ғана соғыс қылуға рұқсат берді, кейін Меккенің бұрынғы (кешегі) қасиет-құрметі бүгін қайтадан орнады. Бұны естігендер естімегендерге жеткізсін! Әбу Шурайхтан (р.а.): «Сонда Әмір саған не айтты?»,- деп сұрасты. Әмір: «Ей, Әбу Шурайх, мен оны сенен жақсырақ білемін. Мекке күнаһарды құтқармас, әдейі қашқан қашқынды құтылдырмас, ұрлықшыны да жазадан тыс қалдырмас, деп айтты»,- деді.

‫ُُِّ ع َْن ُد َح َّمد ع َْن‬ َ ‫ِ قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ٌد ع َْن بَي‬ ِ ‫َّللا ب ُْن َع ْب ِد ْال َُمَّا‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-105 َّ َّ‫صا‬ ُّْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل فَا ِ َّن ِد َدا َء ُك‬ َ ‫ا ْب ِن بَ ِبم بَ ْا َرََ ع َْن بَبِم َب ْا َرََ ُذ ِك َر النَّبِ ُّم‬ ‫ه ُا ُّْ َعاَ ْي ُا ُّْ َح َرا ٌم َكحُرْ َد ِ يَُْ ِد ُا ُّْ مَ َذا فِم‬ َ ‫َ بَ ْد َُالَ ُا ُّْ قَا َل ُد َح َّم ٌد َ بَحْ ِسبُمُ قَا َل َ بَ ْع َرا‬ َّ ‫ق َيسُُ ُل‬ َ ‫ص َد‬ َ ‫ب َ َكانَ ُد َح َّم ٌد يٍَُُ ُل‬ َ ِ‫َشا ِْر ُك ُّْ مَ َذا بَ َا لِيُبَااَ ال َّشا ِم ُد ِد ْن ُا ُّْ ْال َاائ‬ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ك بَ َا مَرْ بَاَّ ْا‬ ‫ع َد َّرتَي ِْن‬ َ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ َذل‬ َ 105 - Әбу Бәкрата (р.а.) Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) есіне алып, Ол кісі (с.ғ.с.) былай деген еді: «Осы күн мен айдың құрметі үшін бір-біріңнің мал-мүліктерінді таламаңдар, қан мен абыройларыңды төкпеңдер. Бұл сөзді естігендер естімегендерге жеткізсін!» 39-бап. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) туралы жалған сөз сөйлеген адамның күнәсі туралы

ُ ‫ال بَ ْربَ َرنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل بَ ْربَ َرنِم َد ْنصُُ ٌي قَا َل َس ِمد‬ ‫ْع‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن ْال َج ْد ِد ق‬-106 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫م ْبنَ ِح َراش يٍَُُ ُل َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َا‬ َ ‫ْع َعاِياا يٍَُُ ُل قَا َل النَّبِ ُّم‬ َّ ‫ِيب ِْد‬ ‫م فَ ْايَاِجْ النَّا َي‬ َ ‫تَ ْا ِذبُُا َعاَ َّم فَاِنَّمُ َد ْن َك َذ‬ َّ َ‫ِ َعا‬ 106 - Хазреті Әли (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Менің атымнан жалған сөз айтпаңдар, кімде-кім айтса, өзіне тозақтан орын дайындасын!»,- деп айтқанын естігенмін.

َّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن َجا ِد ِ ْب ِن َش َّداد ع َْن عَا ِد ِر ْب ِن َع ْب ِد‬-107 ِ‫َّللا‬ َّ‫صا‬ ُ ‫ك تُ َحد‬ ُّ ِ‫ع ل‬ ُّ ‫ْب ِن‬ ُ ‫الزبَي ِْر ع َْن بَبِي ِم قَا َل قُ ْا‬ َ ‫ازبَي ِْر مِنام َا بَ ْس َم ُد‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫اث ع َْن َيسُُ ِل‬ ُ َّ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َك َما يُ َحد‬ ‫اي ْقمُ َ لَ ِا ْن َس ِم ْدَُّمُ يٍَُُ ُل‬ ِ َ‫اث فُ ًَل ٌن َ فُ ًَل ٌن قَا َل بَ َدا مِنام لَ ُّْ بف‬ ْ ‫اي‬ َ ‫َد ْن َك َذ‬ ِ َّ‫ِ َعاَ َّم فَ ْايَََّ َب َُّب َد ٍْ َد َدهُ ِد ْن الن‬ 107 - Абдулла ибн Зубайр (р.а.) атасына: «Сіз Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) туралы пәленше-түгенше сияқты сөйлемей жатырсыз»,- депті. Сонда Зубайр: «Шындығында, мен Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) ажырамай бірге жүргенмін, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) өзінен естігенмін: «Кімде-кім менің атымнан жалған сөйлесе, өзіне тозақтан орын дайындай берсін!»,- деп айтқан»,- деді.

ُ‫يز قَا َل بَ َنٌَ مِنَّم‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ث ع َْن َع ْب ِد ْال َد ِز‬ ِ َُ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ َد ْد َمر قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال‬-108 َّ َّ‫صا‬ ‫م‬ َ ‫م‬ َّ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َد ْن تَ َد َّم َد َعا‬ َّ ِ‫لَيَ ْمنَ ُد ِنم بَ ْن ب ُ َح ادثَ ُا ُّْ َح ِديثا َك ِثيرا بَ َّن النَّب‬ ْ ‫اي‬ ِ َّ‫َك ِذبا فَ ْايَََّ َب َُّب َد ٍْ َد َدهُ ِد ْن الن‬ 108 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Мен сендерге көп хадис айтып беруші едім ғой, бірақ Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтқан бір сөз мені бетімнен қайтарады, ол кісі: «Кімде-кім менің атымнан жалған сөйлесе, өзіне тозақтан орын дайындай берсін!»,- деп айтқан»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا َد اا ُّم ب ُْن مِب َْرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا يَ ِزي ُد ب ُْن بَبِم ُعبَيْد ع َْن َساَ َم َ قَا َل َس ِمد‬-109 ‫ْع‬ ْ َّ َّ‫صا‬ ‫اي‬ َ ‫م‬ َّ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل َد ْن يٍَُرْ َعا‬ َّ ِ‫النَّب‬ ِ َّ‫م َدا لَ ُّْ بَقُرْ فَ ْايَََّ َب َُّب َد ٍْ َد َدهُ ِد ْن الن‬ 109 - Сәлама (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім менің атымнан айтпағанымды айтса, ол еш күмәнсіз өзінің тозақтағы орнына жайғасады!»,- деді.

‫صالِح ع َْن‬ َ ‫صين ع َْن بَ ِبم‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ َع َُانَ َ ع َْن بَ ِبم َح‬-110 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل تَ َس َّمُْ ا بِا ْس ِمم َ َا تَ ْاََّنُُا بِ ُا ْنيََِّم‬ َ ‫بَبِم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّ ِب ام‬ ِ َ ‫ُُيتِم َ َد ْن َك َذ‬ َ ‫َ َد ْن َيآنِم فِم ْال َمنَ ِام فٍََ ْد َيآنِم فَا ِ َّن ال َّش ْي َانَ َا يَََّ َمثَّ ُر فِم ص‬ ْ ‫اي‬ َّ َ‫َعا‬ ِ َّ‫م ُدََّ َد امدا فَ ْايَََّبَ َُّب َد ٍْ َد َدهُ ِد ْن الن‬ 110 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Менің есімімді перзенттеріңе қоя беріндер, бірақ менің жанама атымды қоймаңдар! Кімде-кім мені түсінде көрсе,онда шынымен мені көргені, 70

‫‪өйткені шайтан менің бейнеме кіре алмайды, кімде-кім менің атымнан‬‬ ‫‪жалған сөз сөйлесе, өзіне тозақтан орын даярлай берсін!»,- деді.‬‬ ‫‪40-бап. Дін ілімін кітап етіп жазу туралы‬‬

‫‪َ -111‬ح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َس ًَلم قَا َل بَ ْربَ َرنَا َ ِكي ٌ ع َْن ُس ْفيَانَ ع َْن ُد َرا ف ع َْن‬ ‫ُح ْيفَ َ قَا َل قُ ْا ُ‬ ‫ع لِ َداِ ام ْب ِن بَبِم طَالِب مَرْ ِع ْن َد ُك ُّْ ِكََّاٌِ قَا َل َا مِ َّا‬ ‫ال َّش ْدبِ ام ع َْن بَبِم ج َ‬ ‫ِكََّاُِ َّ‬ ‫ص ِحيفَ ِ قَا َل قُ ْا ُ‬ ‫َّللاِ بَ ْ فَ ْا ٌُّ ب ُ ْع ِ يَمُ َي ُج ٌر ُد ْساِ ٌُّ بَ ْ َدا فِم مَ ِذ ِه ال َّ‬ ‫ع فَ َما فِم مَ ِذ ِه‬ ‫ص ِحيفَ ِ قَا َل ْال َد ٍْ ُر َ فَ َاا ُ‬ ‫ال َّ‬ ‫ير َ َا يُ ٍََّْ ُر ُد ْساِ ٌُّ بِ َاافِر‬ ‫ك ْاْلَ ِس ِ‬ ‫‪111 - Әбу Жухайфадан (р.а.): «Хазреті Әлиден (р.а.): «Сізде Алла‬‬ ‫‪тағаланың кітабынан басқа кітап бар ма?»,- деп сұрады. Әли (р.а.): «Жоқ,‬‬ ‫‪тек қана Алла тағаланың Кітабы, мұсылманға берілетін түсінік және‬‬ ‫‪парақтағы нәрсе ғана бар»,- деді. Әбу Жухайфа: «Бұл парақтағы не?»,- деп‬‬ ‫‪сұрады. Әли (р.а.): «Құн үкімі, құлды азат қылу және кәпір үшін‬‬ ‫‪мұсылманнан кек алудың харамдығы туралы»,- деді.‬‬

‫ان ع َْن يَحْ يَ ع َْن بَبِم َساَ َم َ‬ ‫‪َ -112‬ح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ ْالفَضْ ُر ب ُْن ُد َكيْن قَا َل َح َّدثَنَا َش ْيبَ ُ‬ ‫ح َد َّا َ بٍََِِّير ِد ْنا ُُّْ‬ ‫ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن ُر َزا َع َ قَََّاُُا َيجًُل ِد ْن بَنِم لَيْع عَا َم فَ َّْ ِ‬ ‫ب فٍََا َل مِ َّن َّ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫قَََّاُُهُ فَ ُ ْربِ َر بِ َذلِ َ‬ ‫ب َيا ِحاَََّمُ فَ َب َ َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َر ِك َ‬ ‫ك النَّبِ ُّم َ‬ ‫َّللاَ‬ ‫َ ع َْن َد َّا َ ْالٍَ َّْ َر بَ ْ ْالفِي َر قَا َل بَبُُ َعبْد َّ‬ ‫َّللاِ َك َذا قَا َل بَبُُ نُ َديُّْ َ اجْ َداُُهُ َعاَ‬ ‫َح َب َ‬ ‫ال َّش ا‬ ‫ك‬ ‫َ َساَّ َُّ‬

‫ْالفِي َر بَ ْ ْالٍَ َّْ َر‬ ‫َ ْال ُم ْؤ ِد ِنينَ بَ َا‬

‫صاَّ َّ‬ ‫َ َغ ْي ُرهُ يٍَُُ ُل ْالفِي َر َ َساَّ َ َعاَ ْي ِا ُّْ َيسُُ َل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َ مِنَّ َاا لَ ُّْ تَ ِح َّر ِْلَ َحد قَ ْباِم َ لَ ُّْ تَ ِح َّر ِْلَ َحد َب ْد ِدي بَ َا َ مِنَّاَا َحاَّ ْ‬ ‫ع‬ ‫ض ُد‬ ‫بَ َا َ مِنَّاَا َسا َع َِّم مَ ِذ ِه َح َرا ٌم َا ي ُْبََّاَ َشُْ ُكاَا َ َا يُ ْد َ‬

‫لِم َسا َع ِد ْن نَاَاي‬ ‫َش َج ُرمَا َ َا تُ ْاٍَََّ ُ َساقِ ََُّاَا مِ َّا لِ ُم ْن ِشد فَ َم ْن قَُِّ َر فَاُ َُ ِب َبي ِْر النَّظَ َر ْي ِن مِ َّدا بَ ْن يُ ْدٍَ َر‬ ‫ُُل َّ‬ ‫ير فَ َجا َء َي ُج ٌر ِد ْن بَ ْم ِر ْاليَ َم ِن فٍََا َل ا ْكَُّبْ لِم يَا َيس َ‬ ‫َّللاِ‬ ‫َ مِ َّدا بَ ْن يٍَُا َد بَ ْم ُر ْالٍََِّ ِ‬ ‫َّللا فَاِنَّا نَجْ َداُمُ‬ ‫اْل ْذ ِر َر يَا َيس َ‬ ‫ُُل َّ ِ‬ ‫فٍََا َل ا ْكَُّبُُا ِْلَبِم فُ ًَلن فٍََا َل َي ُج ٌر ِد ْن قُ َريْش مِ َّا ْ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫اْل ْذ ِر َر قَا َل بَبُُ‬ ‫ُُينَا فٍََا َل النَّبِ ُّم َ‬ ‫اْل ْذ ِر َر مِ َّا ْ ِ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َّا ْ ِ‬ ‫فِم بُيُُتِنَا َ قُب ِ‬ ‫ير ِْلَبِم َع ْب ِد َّ‬ ‫َعبْد َّ‬ ‫ب لَمُ مَ ِذ ِه‬ ‫ب لَمُ قَا َل َكََّ َ‬ ‫َّللاِ بَيُّ َش ْمء َكََّ َ‬ ‫اف فٍَِ َ‬ ‫َّللاِ يٍَُا ُل يٍَُا ُد بِ ْالٍَ ِ‬ ‫ْال ُب ْبَ َ‬ ‫‪71‬‬

112 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Мекке азат етілген жылы Хузоға тайпасы Бәний Лайс тайпасынан бір кісіні өлтірді (Жаһил кездеріндегі өлтірілген бір адамдары үшін кек алысты). Бұл хабар Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) жетті, сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түйесіне мініп тұрып уағыз айтты: «Алла тағала Мекке Мүкаррамада өлімге немесе (Піл әскерлеріне) жол бермеді. Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) және мүъминдерді оларға үстем етті. Шындығында, Меккеде соғысу, өлтіру менен бұрын бірде-бір кісіге рұқсат етілмеген және менен кейін де ешкімге рұқсат етілмейді.Маған күндіз бір сағатқа ғана рұқсат берілді, соғысуды, өлтіруді сол сағаттан бастап тиды. (Харам етілді). Меккенің тікені де жұлынбайды, ағашы да кесілмейді. Түсіп жоғалып қалған нәрсесі де алынбайды. Тек қана адамдарға (кімнің дүниесі деп) жариялау үшін алынады. Кімде-кім өлтірілген болса, оның бауыры, туысы мына екі жолдың бірін таңдасын не құнын алсын немесе кегін алсын»,- деді. Иемендіктердің бірі келіп: «Я Расулулла, маған бұл сөзді жазып беріңіз!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Пәленшеге жазып беріңдер!»,- деді. Құрайыш тайпасынан бір кісі: «Я Расулуллаһ, тікендер жұлынбайды, ағаштар кесілмейді, бірақ изхир ( хош иісті қамыс ) орылса мейлі дедіңіз! Я Расулулла, біз изхирді орып, үйімізге апарамыз, қабірлерімізге қоямыз ғой»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мейлі, изхир орылса болады»,- деді.

ُ َ‫َّللا قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ان قَا َل َح َّدثَنَا َع ْم ٌر قَا َل بَ ْربَ َر ِنم‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬-113 َّ‫صا‬ ُ ‫َ ْمبُ ب ُْن ُدنَبام ع َْن بَ ِري ِم قَا َل َس ِمد‬ َ ‫ِ النَّبِ ام‬ ِ ‫ْع بَبَا مُ َر ْي َرََ يٍَُُ ُل َدا ِد ْن بَصْ َحا‬ َّ ُ‫َّللا ْب ِن َع ْمر فَاِنَّم‬ ِ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ َح ٌد بَ ْكثَ َر َح ِديثا َع ْنمُ ِدنام مِ َّا َدا َكانَ ِد ْن َع ْب ِد‬ ََ‫َكانَ يَ ْاَُّبُ َ َا بَ ْكَُّبُ تَابَ َدمُ َد ْد َم ٌر ع َْن مَ َّمام ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َر‬ 113 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Сахабаларының арасында хадисті менен гөрі көбірек білетіні жоқ еді. Жалғыз Абдулла ибн Ғамр ғана көбірек білетін, өйткені ол жазуды білетін, ал мен білмейтінмін»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا يَحْ َي ب ُْن ُساَ ْي َمانَ قَا َل َح َّدثَنِم اب ُْن َ ْمب قَا َل بَ ْربَ َرنِم يُُنَُُ ع َْن اب ِْن‬-114 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ ْب ِن َع ْب ِد‬ َّ ‫ِشاَاِ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللاِ ع َْن اب ِْن َعبَّاس قَا َل لَ َّما ا ْشََّ َّد بِالنَّبِ ام‬ ‫ضاُُّا بَ ْد َدهُ قَا َل ُع َم ُر مِ َّن‬ َ َ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َج ُدمُ ق‬ ِ َ‫ال ا ْئَُُّنِم بِ ِاََّاِ بَ ْكَُّبْ لَ ُا ُّْ ِكََّابا َا ت‬ َّ ُِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َغاَبَمُ ْال َُ َج ُ َ ِع ْن َدنَا ِكََّا‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاِ َح ْسبُنَا ف‬ ‫ارََّاَفُُا َ َكثُ َر‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫النَّب‬ ُ ‫الاَّ َا ُ قَا َل قُُ ُدُا َعنام َ َا يَ ْنبَ ِام ِع ْن ِدي الََّّنَا ُز‬ ‫ع فَ َب َر َج اب ُْن َعبَّاس يٍَُُ ُل مِ َّن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّزيَّ ِ َدا َحا َل بَ ْينَ َيسُُ ِل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ بَ ْينَ ِكََّابِ ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫َّزيَّ َ ُك َّر الر‬ ِ ‫الر‬ 72

114 - Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) науқасы күшейген соң: «Қағаз-қалам беріңдер, сендерге бірер нәрсе жазып (айтып) беремін, сол арқылы сендер кейін адаспайсыңдар»,- деді. Хазреті Омар (р.а.) жанындағы Сахабаларға: «Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) ауру жеңді, бізде Алла тағаланың кітабы бар ғой, бізге сол жеткілікті болар»,- деді. Сонда Сахабалар арасында абыр-сабыр сөз көбейіп кетті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Барыңдар, менің қасымда жанжалдасып бәстеспеңдер!»,- деді. Ибн Аббас сыртқа шығып: «Бұл зор бақытсыздық, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жазып берейін деген нәрсесіне кедергі қылу - зор бақытсыздық!»,деп айтты. 41-бап. Түнде ілім (үйрету) мен уағыз айту туралы

ُّ ‫بَ ْربَ َرنَا اب ُْن ُعيَ ْينَ َ ع َْن َد ْد َمر ع َْن‬ ‫ي ع َْن ِم ْند ع َْن ب ُ ام‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ْ َ‫الز ْم ِريا ع َْن ِم ْند ع َْن ب ُ ام َساَ َم َ قَال‬ َ‫ع ا ْسََّ ْيٍَظ‬ ُّ ‫ب ِْن َس ِديد ع َْن‬

ُ َ‫ص َدق‬ َ ‫ َح َّدثَنَا‬-115

‫َساَ َم َ َ َع ْمر‬ َّ َ‫اَ لَ ْياَ فٍََا َل ُس ْب َحان‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َذ‬ ‫َّللاِ َدا َذا ب ُ ْن ِز َل الاَّ ْياَ َ ِد ْن ْالفََِّ ِن‬ َ ‫النَّبِ ُّم‬ َ‫َايي‬ َ ‫َ ْالح‬ َ ‫َ َدا َذا فَُِّ َح ِد ْن ْال َب َزائِ ِن بَ ْيٍِظُُا‬ ِ ‫ص َُا ِحبَا‬ ِ ‫ُج ِر فَرَُِّ َكا ِسيَ فِم ال ُّد ْنيَا ع‬ َ‫َ يَحْ ي‬

َِ ‫فِم ْاْل ِر َر‬ 115 - Үмму Сәлама (р.а.) айтты: «Бір күні түнде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ұйқыдан оянып,былай деп айтты: «Субханалла, бұл түні қанша бүліктер нәзіл болып, қанша рахмет қазынасының есіктері ашылды екен. Бөлмелерде ұйықтап жатқандарды (құлшылыққа) оятыңыз, бұл дүниеде киімді болғанымен ахиретте жалаңаш болуы мүмкін!»,- деді. * Бұл жерде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелдері айтылып тұр. 42-бап. Түнде ілім жайлы сұхбаттасу туралы

ُ ‫ال َح َّدثَ ِنم الاَّي‬ ‫ْع قَا َل َح َّد َثنِم َع ْب ُد الرَّحْ َم ِن ب ُْن َرالِ ِد‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َس ِدي ُد ب ُْن ُعفَيْر ق‬-116 ‫ْب ِن ُد َسافِر ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن َسالُِّ َ بَ ِبم بَ ْا ِر ْب ِن ُساَ ْي َمانَ ْب ِن بَبِم َح ْث َم َ بَ َّن َع ْب َد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ْال ِد َشا َء فِم آ ِر ِر َحيَاتِ ِم فَاَ َّما‬ َ ‫صاَّ بِنَا النَّبِ ُّم‬ َ ‫َّللاِ ْبنَ ُع َم َر قَا َل‬ َ‫س ِدائَ ِ َسنَ ِد ْناَا َا يَ ْبٍَ ِد َّم ْن مُ َُ َعا‬ َ ‫َساَّ َُّ قَا َم فٍََا َل بَ َيبَ ْيََّ ُا ُّْ لَ ْياَ ََّ ُا ُّْ مَ ِذ ِه فَا ِ َّن َي ْب‬ ‫ُ بَ َح ٌد‬ ِ ْ‫ظَا ِْر ْاْلَي‬ 116 - Абдулла ибн Омар (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өмірінде соңғы рет бізбен бірге құфтан намазын оқыды. Екі жағына (иығына) сәлем бергеннен кейін, орнынан тұрып: «Бұл түнді білесіңдер 73

ме? Осы түннен бастап тұп-тура жүз жыл өткенде, жер жүзінде (қазір осы жерде отырған) адамдардың бірде- бірі қалмайды»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا ْال َح َا ُُّ قَا َل َس ِمد‬-117 ‫ْع َس ِدي َد ْبنَ ُجبَيْر ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ُّ ِ‫ا ْب ِن َعبَّاس قَا َل ب‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ج النَّ ِب ام‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ع َرالََِّم َد ْي ُمُنَ َ ِب ْن‬ ِ ‫ع فِم بَ ْي‬ ِ ‫ع ْال َح‬ ِ ْ ‫ث َز‬ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫صاَّ النَّ ِب ُّم‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِع ْن َدمَا فِم لَ ْياََِّاَا ف‬ َ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َكانَ النَّبِ ُّم‬ َّ ‫صاَّ بَيْ بَ َ َي َك َداَ ثُ َُّّ نَا َم ثُ َُّّ قَا َم ثُ َُّّ قَا َل‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ْال ِد َشا َء ثُ َُّّ َجا َء مِلَ َد ْن ِزلِ ِم ف‬ َّ‫صا‬ ُ ‫نَا َم ْال ُااَيا ُُّ بَ ْ َكاِ َم تُ ْشبِاُاَا ثُ َُّّ قَا َم فٍَُ ْم‬ َ َ‫اي ِه فَ َج َداَنِم ع َْن يَ ِمينِ ِم ف‬ ِ ‫ع ع َْن يَ َس‬ ُ ‫صاَّ َي ْك َدََّي ِْن ثُ َُّّ نَا َم َحََّّ َس ِمد‬ ‫ْع َغ ِ ي َمُ بَ ْ َر ِ ي َمُ ثُ َُّّ َر َر َج‬ َ َُّّ ُ‫َ َي َك َداَ ث‬ َ ‫َر ْم‬ َِ ‫مِلَ الص ًََّل‬ 117 - Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйеліапайым Мәймунаның үйінде қондым. Пайғамбарымыздың да (с.ғ.с.) сол үйде болатын түні екен. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізбен бірге құфтанды оқып болған соң, үйіне кіріп, төрт рәкат намаз оқыды да, кейін ұйықтады. Кейіннен тұрып: «Бала ұйықтап қалды ма?»,- деді немесе соған ұқсас бір сөзді айтты (Ибн Аббасты айтып тұр). Кейін намаз оқуға тұрды, мен сол жағына келіп тұрып едім, мені оң жағына қарай өткізіп қойды. Әуелі бес рәкат, кейін екі рәкат намаз оқыды. Одан кейін жатып біраз ұйықтады,тіпті мен оның қорылдағанын естідім. Кейін тұрып намазға шығып кетті»,- деді. 43-бап. Ілімді (хадисті) жатқа алу туралы

ٌ ِ‫َّللا قَا َل َح َّدثَنِم َدال‬ ‫ك ع َْن اب ِْن ِشاَاِ ع َْن‬ ِ َّ ‫يز ب ُْن َع ْب ِد‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬-118 ‫اس يٍَُُلُُنَ بَ ْكثَ َر بَبُُ مُ َر ْي َرََ َ لَُْ َا آيَََّا ِن فِم‬ َ َّ‫ج ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل مِ َّن الن‬ ِ ‫ْاْلَ ْع َر‬ َّ ِ ُ ‫َّللاِ َدا َح َّد ْث‬ ‫َ َ ْالاُ َدى‬ ِ ‫ع َح ِديثا ثُ َُّّ يَ َّْاُُ مِ َّن الَّ ِذينَ يَ ْاَُّ ُمُنَ َدا بَ ْن َز ْلنَا ِد ْن ْالبَيانَا‬ ِ ‫ِكََّا‬ ُ ‫ص ْف‬ َّ ‫اج ِرينَ َكانَ يَ ْش َااُاُ ُّْ ال‬ ‫اق َ مِ َّن‬ ِ َ‫مِلَ قَُْ لِ ِم ال َّر ِحي ُُّ مِ َّن مِ ْر َُانَنَا ِد ْن ْال ُما‬ ِ َُ ‫ق بِ ْاْلَ ْس‬ َ ْ ‫مِ ْر َُانَنَا ِد ْن‬ ‫اي َكانَ يَ ْش َااُاُ ُّْ ْال َد َم ُر فِم بَ ْد َُالِ ِا ُّْ َ مِ َّن بَبَا مُ َر ْي َرََ َكانَ يَ ْا َز ُم‬ َ ‫اْل ْن‬ ِ ‫ص‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ض ُر نَ َ َيحْ فَظُ َدا‬ ُ ْ‫ض ُر َدا َا َيح‬ ُ ْ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ ِشبَ ِ َب ْنِ ِم َ َيح‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ َ‫َا َيحْ فَظُُن‬ 118 - әл-Ағраж (р.а.) айтты: «Әбу Хурайра (р.а.) хадисті көп айтады»,- деседі. Әбу Хурайра (р.а.): «Егерде Құран кәрімдегі екі аят болмағанда, бірде-бір хадис айтпаған болар едім»,- деп, мына аятты: 74

«Негізінен, біз ап-ашық үкімдерді әрі тура жолды Кітапта адамдарға баян еткеннен кейін жасырғандар...» деген жерден «ар-рахим48» деген сөзге дейін оқыды. Содан соң: «Шындығында, Мұхажир бауырларымыз базарларда сауда-саттықпен шұғылданумен болса, ал Ансарлық бауырларымыз өздерінің қожалықтарының шаруаларымен айналысып қолдары тимеді. Ал, Әбу Хурайра болса, мал-дүние жинауды тәрк етіп, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жанынан қалмайтын. Қарның бір тойғызып алып, олар (Мұхажирлер, Ансарлар) әзір болмаған жерлерде Әбу Хурайра әрқашанда әзір болатын. Олар жаттамаған нәрсені (хадистерді) Әбу Хурайра (р.а.) жаттайтын еді»

‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن بَ ِبم بَ ْار بَبُُ ُدصْ َدب قَا َل َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ْب ِن ِدينَاي‬-119 َّ ‫ع يَا َيسُُ َل‬ ُ ‫ي ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل قُ ْا‬ ‫َّللاِ مِنام‬ ‫ع َْن ا ْب ِن بَ ِبم ِذ ْئب ع َْن َس ِديد ْال َم ٍْب ُِر ا‬ ‫بَ ْس َم ُ ِد ْنكَ َح ِديثا َكثِيرا بَ ْن َساهُ قَا َل ا ْب ُس ْ ِيدَا َءكَ فَبَ َس َُّْمُ قَا َل فَ َا َرفَ بِيَ َد ْي ِم ثُ َُّّ قَا َل‬ ُ ‫ض َم ْمَُّمُ فَ َما نَ ِس‬ ُ َ َ‫ه َّممُ ف‬ ُ‫يع َشيْئا بَ ْد َده‬ 119 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Мен Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Я Расулулла, мен сізден көп хадис естіп тындаймын, бірақ соны ұмытып қаламын»,- дедім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Шапаныңды жай»,деді. Содан соң мүбарак қолдарымен (бір нәрсені уыстап алғандай) Алла тағаланың берекетінен (шапаныма) уыстап салды. Кейін, «Бауырыңа бас!»,- деді. Мен бауырыма бастым, содан кейін еш нәрсені (хадистерді) естен шығарып ұмытпайтын болдым»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن ْال ُم ْن ِذ ِي قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن بَ ِبم فُ َديْك ِباَ َذا بَ ْ قَا َل َغ َرفَ بِيَ ِد ِه‬-120 ‫فِي ِم‬ 120 - Ибн Әби Фудейк дәл осы хабарды жеткізген болатын.

‫ي ع َْن‬ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر قَا َل َح َّدثَنِم بَ ِرم ع َْن ا ْب ِن بَ ِبم ِذ ْئب ع َْن َس ِديد ْال َم ٍْب ُِر ا‬-121 ْ ِ‫بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل َحف‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ظ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِعَا َءي ِْن فَ َ َّدا بَ َح ُدمُ َما‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫ع ِد ْن َيس‬ ‫فَبَثَ ْثَُّمُ َ بَ َّدا ْاْل َر ُر فَاَُْ بَثَ ْثَُّمُ قُ ِ َ مَ َذا ْالب ُْادُُ ُم‬ 121 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) айтқандарынан екі түрлі ілімді есіме сақтадым. Біріншісін адамдарға айтып жеткіздім, ал екіншісін айтсам, онда міндетті түрде мені бауыздар

2. «әл-Бақара», 159-160 аят.

‫‪еді»,- деді. (Оның біріншісі хадистер, ал екіншісі болса болашақта болатын‬‬ ‫‪бүліктер туралы айтылған хабарлар еді).‬‬ ‫‪44-бап. Ғұламаларды көңіл бөліп тындаудың дұрыстығы‬‬ ‫‪туралы‬‬

‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل بَ ْربَ َرنِم َعاِ ُّم ب ُْن ُد ْد ِيك ع َْن بَ ِبم ُزيْ َع َ‬ ‫‪َ -122‬ح َّدثَنَا َحجَّا ٌج قَ َ‬ ‫َّ‬ ‫صاَّ‬ ‫َاع‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَ َ‬ ‫م َ‬ ‫ْب ِن َع ْمر ع َْن َج ِرير بَ َّن النَّ ِب َّ‬ ‫ال لَمُ فِم َح َّج ِ ْال َُد ِ‬ ‫ص ْ‬ ‫اِ بَ ْدض‬ ‫اس فٍََا َل َا تَرْ ِجدُُا َب ْد ِدي ُكفَّايا يَضْ ِرُِ َب ْد ُ‬ ‫ض ُا ُّْ ِيقَ َ‬ ‫ع النَّ َ‬ ‫ا ْسََّ ْن ِ‬ ‫‪122 - Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Хажжат ул-Уадағта тұрғанында Жәрир‬‬ ‫‪ибн Абдуллаға: «Адамдарды тыныштандыр!»,- деді. Содан соң: «Менен‬‬ ‫‪кейін бір-біріңді өлтіретін кәпір болып кетпеңдер!»,- деп қосып қойды.‬‬ ‫‪45-бап. «Адамдардың ең ғалымы кім?»,- деп сұрағанда, «Ғалым‬‬ ‫‪кісіні Алла біледі»,- деп жауап берудің дұрыстығы туралы‬‬

‫‪َ -123‬ح َّدثَنَا َع ْب ُد َّ‬ ‫َّللاِ ب ُْن ُد َح َّمد‬ ‫َس ِدي ُد ب ُْن ُج َبيْر قَا َل قُ ْا ُ‬ ‫ع ِاب ِْن‬

‫قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفيَ ُ‬ ‫ان قَا َل َح َّدثَنَا َع ْم ٌر قَا َل بَ ْربَ َرنِم‬ ‫َْ‬ ‫َعبَّاس مِ َّن نَُْ فا ْالبَ َاالِ َّم يَ ْز ُع ُُّ بَ َّن ُدُ َس لَي َ‬

‫َّللا َح َّدثَنَا بُبَ ُّم ب ُْن َكدْب‬ ‫ير مِنَّ َما مُ َُ ُدُ َس آ َر ُر فٍََا َل َك َذ َ‬ ‫بِ ُمُ َس بَنِم مِ ْس َرائِ َ‬ ‫ِ َع ُد ُّ َّ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َم ُدُ َس النَّ ِب ُّم َر ِ يبا فِم بَنِم مِ ْس َرائِي َر فَ ُسئِ َر بَيُّ‬ ‫ع َْن النَّبِ ام َ‬ ‫ب َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم مِ ْذ‬ ‫اس بَ ْعاَ ُُّ فٍََا َل بَنَا بَ ْعاَ ُُّ فَ َدََّ َ‬ ‫النَّ ِ‬ ‫َعبْدا ِد ْن ِعبَا ِدي ِب َمجْ َم ِ ْالبَحْ َر ْي ِن مُ َُ بَ ْعاَ ُُّ‬ ‫احْ ِمرْ حُُتا فِم ِد ْاََّر فَاِ َذا‬ ‫َ َح َم ًَل حُُتا فِم ِد ْاََّر َحََّّ‬

‫لَ ُّْ يَ ُر َّد ْال ِد ْا َُّ مِلَ ْي ِم فَ َ ْ َح َّ‬ ‫َّللاُ مِلَ ْي ِم بَ َّن‬ ‫ِد ْنكَ قَا َل يَا َيِا َ َك ْيفَ بِ ِم فٍَِي َر لَمُ‬

‫ق بِفَََّاهُ يُُ َش َ ب ِْن نُُن‬ ‫ق َ ا ْن َاَ َ‬ ‫فٍََ ْدتَمُ فَا َُُ ثَ َُّّ فَا ْن َاَ َ‬ ‫ه َدا ُي ُء َساُ َما َ نَا َدا فَا ْن َس َّر‬ ‫َكانَا ِع ْن َد الص َّْب َر َِ َ َ‬

‫ْالح ُ‬ ‫َُُ ِد ْن ْال ِم ْاََّ ِر فَاتَّ َب َذ َسبِياَمُ فِم ْالبَحْ ِر َس َربا َ َكانَ لِ ُمُ َس‬ ‫ال ُدُ َس لِفَََّاهُ آتِنَا َغدَا َءنَا لٍََ ْد لٍَِينَا ِد ْن َسفَ ِرنَا‬ ‫بٍَِيَّ َ لَ ْياَ َِّ ِا َما َ يَُْ َداُ َما فَاَ َّما بَصْ بَ َح قَ َ‬ ‫ب َحََّّ َجا َ َز ْال َم َاانَ الَّ ِذي ب ُ ِد َر بِ ِم فٍََا َل‬ ‫صبا َ لَ ُّْ َي ِج ْد ُدُ َس َد اسا ِد ْن النَّ َ‬ ‫مَ َذا نَ َ‬ ‫ص ِ‬ ‫ْع مِ ْذ بَ َ ْينَا مِلَ الص َّْب َر َِ فَاِنام نَ ِس ُ‬ ‫َُُ َ َدا بَ ْن َسانِي ِم مِ َّا ال َّش ْي َ ُ‬ ‫يع ْالح َ‬ ‫لَمُ فَََّاهُ بَ َيبَي َ‬ ‫ان‬ ‫َ فَََّاهُ ع ََجبا فَا ْن َاٍََا‬

‫صصا فَاَ َّما ا ْنََّاَيَا مِلَ الص َّْب َر َِ‬ ‫قَا َل ُدُ َس َذلِ َ‬ ‫اي ِم َما قَ َ‬ ‫ك َدا ُكنَّا نَ ْب ِام فَايْ تَ َّدا َعاَ آثَ ِ‬ ‫‪76‬‬

‫ض ُر َ بَنَّ‬ ‫مِ َذا َي ُج ٌر ُد َس اج ِبثَُْ ِ بَ ْ قَا َل تَ َس َّج بِثَُْ بِ ِم فَ َساَّ َُّ ُدُ َس فٍََا َل ْال َب ِ‬ ‫ير قَا َل نَ َد ُّْ قَا َل مَرْ بَتَّبِدُكَ‬ ‫ه َ‬ ‫ك الس ًََّل ُم فٍََا َل بَنَا ُدُ َس فٍََا َل ُدُ َس بَنِم مِ ْس َرائِ َ‬ ‫بِ َيْ ِ‬ ‫َعاَ بَ ْن تُ َداا َمنِم ِد َّما ُعاا ْم َ‬ ‫صبْرا يَا ُدُ َس مِنام‬ ‫ع َي َشدا قَا َل مِنَّ َ‬ ‫ك لَ ْن تَ ْسََّ ِ ي َ َد ِد َم َ‬ ‫َعاَ ِع ْاُّ ِد ْن ِع ْا ُِّ َّ‬ ‫ع َ بَ ْن َ‬ ‫َّللاِ عَاَّ َم ِني ِم َا تَ ْداَ ُممُ بَ ْن َ‬ ‫ع َعاَ ِع ْاُّ عَاَّ َم َامُ َا بَ ْعاَ ُممُ قَا َل‬ ‫َسََّ ِج ُدنِم مِ ْن َشا َء َّ‬ ‫ك بَ ْدرا فَا ْن َاٍََا يَ ْم ِشيَا ِن َعاَ َسا ِح ِر‬ ‫صم لَ َ‬ ‫َّللاُ َ‬ ‫صابِرا َ َا بَ ْع ِ‬ ‫َْ لَاُ َما َس ِفينَ ٌ فَ َمر ْ‬ ‫ض ُر‬ ‫ْالبَحْ ِر لَي َ‬ ‫ُرفَ ْال َب ِ‬ ‫ََّ بِ ِا َما َس ِفينَ ٌ فَ َااَّ ُمُمُ ُّْ بَ ْن َيحْ ِماُُمُ َما فَد ِ‬ ‫ف ال َّسفِينَ ِ فَنٍََ َر نَ ٍْ َرَ بَ ْ نَ ٍْ َرتَي ِْن‬ ‫فَ َح َماُُمُ َما ِب َاي ِْر نَُْ ل فَ َجا َء عُصْ فُُ ٌي فَ َُقَ َ َعاَ َحرْ ِ‬ ‫َّللا مِ َّا َكنَ ٍْ َر َِ‬ ‫ص ِع ْا ِمم َ ِع ْا ُم َ‬ ‫ض ُر يَا ُدُ َس َدا نٍََ َ‬ ‫ك ِد ْن ِع ْا ُِّ َّ ِ‬ ‫فِم ْالبَحْ ِر فٍََا َل ْال َب ِ‬ ‫اح ال َّسفِينَ ِ فَنَ َز َعمُ فٍََا َل‬ ‫ُي فِم ْالبَحْ ِر فَ َد َم َد ْال َب ِ‬ ‫مَ َذا ْالدُصْ فُ ِ‬ ‫ض ُر مِلَ لَُْ ح ِد ْن بَ ْل َُ ِ‬ ‫ُدُ َس قَُْ ٌم َح َماُُنَا ِب َاي ِْر نَُْ ل َع َم ْد َ‬ ‫ق بَ ْماَاَا قَا َل بَلَ ُّْ‬ ‫َ مِلَ َسفِينََِّ ِا ُّْ فَ َب َر ْقََّاَا لَُِّ ْا ِر َ‬ ‫ال َا تُ َؤا ِر ْذنِم بِ َما نَ ِس ُ‬ ‫يع َ َا تُرْ ِم ٍْنِم ِد ْن‬ ‫صبْرا قَ َ‬ ‫بَقُرْ مِنَّكَ لَ ْن تَ ْسََّ ِ ي َ َد ِد َم َ‬ ‫بَ ْد ِري ُعسْرا فَ َاانَ ْ‬ ‫ان‬ ‫ع ْاْلُ لَ ِد ْن ُدُ َس نِ ْسيَانا فَا ْن َاٍََا فَا ِ َذا ُغ ًَل ٌم يَ ْا َدبُ َد َ ْال ِا ْا َم ِ‬ ‫ض ُر بِ َر ْب ِس ِم ِد ْن بَ ْع ًَلهُ فَا ْقََّاَ َ َي ْب َسمُ بِيَ ِد ِه فٍََا َل ُدُ َس بَقَََّ ْا َ‬ ‫ع نَ ْفسا َز ِكيَّ‬ ‫فَ َ َر َذ ْال َب ِ‬ ‫ك لَ ْن تَ ْسََّ ِ ي َ َد ِد َم‬ ‫ك مِنَّ َ‬ ‫بِ َاي ِْر نَ ْفَ قَا َل بَلَ ُّْ بَقُرْ لَ َ‬ ‫فَا ْن َاٍََا َحََّّ مِ َذا بَتَيَا بَ ْم َر قَرْ يَ ا ْسََّ ْ َد َما بَ ْماَاَا‬

‫صبْرا قَا َل اب ُْن ُعيَ ْينَ َ َ َم َذا بَ ْ َك ُد‬ ‫َ‬ ‫ضيافُُمُ َما فَ َُ َجدَا فِياَا‬ ‫فَ َبَُْ ا بَ ْن يُ َ‬

‫ض ُر بِيَ ِد ِه فَ َقَا َدمُ فٍََا َل لَمُ ُدُ َس لَُْ ِش ْئ َ‬ ‫ع‬ ‫ِجدَايا ي ُِري ُد بَ ْن َي ْنٍَضَّ فَ َقَا َدمُ قَا َل ْال َب ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َ َعاَ ْي ِم بَجْ را قَا َل مَ َذا فِ َرا ُ‬ ‫َاتَّ َب ْذ َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ‬ ‫ق بَ ْينِم َ بَ ْينِ َ‬ ‫ك قَا َل النَّ ِب ُّم َ‬ ‫يَرْ َح ُُّ َّ‬ ‫صبَ َر َحََّّ يٍَُصَّ َعاَ ْينَا ِد ْن بَ ْد ِر ِم َما‬ ‫َّللاُ ُدُ َس لَ َُ ِد ْدنَا لَُْ َ‬ ‫‪123 - Саъид ибн Жұбайр (р.а.) Абдулла ибн Аббасқа (р.а.): «Науфал‬‬ ‫‪Бакалий: «(Қызырмен жолыққан) Мұса Бәний Исраил Пайғамбары емес,‬‬ ‫‪бәлкім, басқа Мұса болған деп айтып жатыр»,- дегенде, Абдулла ибн‬‬ ‫‪Аббас (р.а.): «Жалған айтыпты, ол - Алланың дұшпаны екен»,- депті.‬‬ ‫‪Убай ибн Кағб (р.а.) Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) былай деп риуаят‬‬ ‫‪етті: «Мұса ғ.с. Бәний Исраил қауымына уағыз айтып тұрған еді.‬‬ ‫‪«Адамдардың ең ғалымы кім?»,- деп сұрасты. Сонда Мұса ғ.с.: «Мен‬‬‫‪бәрінен де білгірмін »,- деді. «Алла тағала біледі»,- деп айтпағаны үшін‬‬ ‫‪Алла тағала ол кісіге ескерту беріп: «Екі теңіздің қосылатын жерінде бір‬‬ ‫‪пендем бар, ол сенен гөрі артығырақ біледі»,- деген уәхиді нәзіл етті. Мұса‬‬ ‫‪77‬‬

ғ.с.: «О, Раббым, ол кісімен қалай жолығамын?»,- деді. Алла тағала: «Бір себетке балықты салып ал да, жолға шық, балықты қай жерде жоғалтсаң, Қызыр ғ.с. сол жерде болар»,- деді. Мұса ғ.с. Юшағ деген қызметшісімен себетке балықты салып алып, жолға шықты. Үлкен қой тастың жанына келгенде, себетті жерге қойып ұйқыға кетті. Балық себеттен сырғып түсіп, теңізге жүзе жөнеліпті49. Хазіреті Мұса мен ғ.с. қызметшісі екеуі таңғалысты, (өйткені себеттегі балық өлі болатын). Одан кейін олар жолға шығып, түннің қалған бөлігіне қоса күні бойы жол жүрді. Ертеңіне таң атқан соң, Мұса ғ.с. қызметші балаға: «Екеуі судан өтеді. «Азығымызды әкелші, осы сапарымызда шаршадық 50»,- деді. Мұса ғ.с. бұйырылған жерге жеткенше шаршаған жоқ, қызметші бала: «Қара басқанын қараңызшы, қой тастың жанында демалғанымызда балық есімнен шығып кетіпті51)»,- деді. Сонда Мұса ғ.с.: «Міне, іздегеніміз осы»,- деп, екеуі ізінше қайта қайтты52. Ол жерге жеткенде, киімін жамылып жатқан кісіні көріп, Мұса ғ.с. оған сәлем берді. Сонда Қызыр ғ.с.: «Сенің елінде бұлай сәлем беруді қайдан біледі?»,- деп сұрады.. Мұса ғ.с.: «Мен Мұсамын ғ.с.»,- деді. Қызыр ғ.с.: «Бәний Исрайлдың Мұсасы ма?»,- деді. Мұса ғ.с.: «Ол кісіге, саған үйретілген даналықтан маған да үйретуің үшін саған ерейін бе?53»,- деді. Қызыр ғ.с.: «Расында, сен менімен бірге болуға шыдай алмайсың54»,- деді. Мұса ғ.с.: «Алла тағаланың саған үйреткен ілімі маған белгісіз. Ал маған үйреткен ілімі болса, саған белгісіз. «Алла қаласа, мені сабырлы табарсың. Сондай-ақ саған ешбір істе қарсы келмеймін55»,- деді. Содан соң екеуі теңізді жағалап жүріп кетті. Кемелері болмағандықтан өтіп бара жатқан кемедегілерге өздерімен бірге алып кетулерін өтінді. Олар Қызырды ғ.с. танып, оларды ешқандай ақы-пұлсыз кемеге отырғызып алып кетті. Кеменің шетіне бір шымшық келіп қонып, бір екі шоқып су ішті. Қызыр ғ.с. Мұсаға ғ.с.: «Сені мен мен білген ілім шымшық теңіздегі суды шоқып ішіп азайта алмаған сияқты нәрсе, Алла тағаланың ілімі еш кемімейді». Содан соң Қызыр ғ.с. кемені тесіп тастады. Сол кезде Мұса ғ.с.: «Бізді ешқандай ақы-пұлсыз алып кеткендердің кемесін әдейі тесіп, адамдар суға батсын дегенің бе?»,- деді. Сонда Қызыр ғ.с.: «Мен саған менімен бірге әсте сабыр ете алмайсың демедім бе? 56»,- деді. Сонда Мұса ғ.с.: «Ұмытқан нәрсемді есепке алма57»,- деді. Содан екеуі ары қарай жүрді. Бір жерге келгенде Қызыр ғ.с. ойнап отырған балалардың ішіндегі бір ұл баланың басын қолымен ұстап жұлып тастады. Сонда Мұса ғ.с.: «Адам өлтірмеген бейкүнә бір жанды өлтіріп тастадың»,- деді. Қызыр ғ.с.: «Менімен бірге жүруге төзімділігін жетпейді деп айтпап па едім?»,- деді. 49

18. «әл-Кәһф», 61 аят. 18. «әл-Кәһф», 62 аят. 51 18. «әл-Кәһф», 63 аят. 52 18. «әл-Кәһф», 64 аят. 53 18. «әл-Кәһф», 66 аят. 54 18. «әл-Кәһф», 67 аят. 55 18. «әл-Кәһф», 69 аят. 56 18. «әл-Кәһф», 72 аят. 57 18. «әл-Кәһф», 73 аят. 50

Екеуі тағы да бірге жүріп, бір ауылға жетті. Әркімнен тамақ сұрап еді, олар қонақжайлық көрсете қоймады. Кезіп жүріп бір құлағалы тұрған ескі үйге жолықты. Қызыр ғ.с. ол үйді жөндеп қойды. Сонда Мұса ғ.с.: «Егерде қаласаң, сенің бұған ақы сұрауға хақын бар»,- деді. Сол кезде Қызыр ғ.с.: «Сен екеуміздің айрылысатын сәтіміз осы»,- деді. Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.): «Алла тағала Мұсаға ғ.с. рахмет етсін, егерде сәл сабырлық еткенде (неше түрлі ғажайып нәрселерді көрер еді). Екеуінің арасында болған істерден біз көбірек білген болар едік»,- деді. 46-бап. Отырған ғалым кісіден тік тұрып сұрақ сұраудың дұрыстығы туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُع ْث َم‬-125 ‫ان قَا َل بَ ْربَ َرنَا َج ِري ٌر ع َْن َد ْنصُُي ع َْن بَ ِبم َ ائِر ع َْن بَبِم ُدُ َس‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل يَا َيسُُ َل‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاِ َدا ْالٍََِّا ُل فِم‬ َ ‫قَا َل َجا َء َي ُج ٌر مِلَ النَّبِ ام‬ ‫ضبا َ يٍَُاتِ ُر َح ِميَّ فَ َرفَ َ مِلَ ْي ِم َي ْب َسمُ قَا َل َ َدا َيفَ َ مِلَ ْي ِم‬ َ ‫َّللا فَا ِ َّن بَ َح َدنَا يٍَُاتِ ُر َغ‬ ِ َّ ‫ير‬ ِ ِ‫َسب‬ َّ ُ ‫َي ْب َسمُ مِ َّا بَنَّمُ َكانَ قَائِما فٍََا َل َد ْن قَاتَ َر لََِّ ُاُنَ َكاِ َم‬ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َّللاِ ِم َم ْالد ُْايَا فَا َُُ فِم َسبِي ِر‬ ‫َع َّز َ َج َّر‬ 125 - Әбу Мұса әл-Ашғарий (р.а.) риуаят етті: «Бір кісі Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келіп: «Я Расулулла, қайсы соғыс Алла жолындағы қылынған соғыс болып саналады? Біріміз қорланғанымыздан соғыссақ, енді біріміз туған-туысымызды қорғаймыз деп соғысамыз»,- деп сұрады. Сұрақ қоюшы адам тік тұрып сұрап тұрғандықтан Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) басын жоғары көтеріп қарады да: «Кімде-кім Алла тағаланың сөзін жоғары (үстем) болсын деп соғысатын болса, міне сол Алла жолындағы соғыс болып есептеледі»,- деді. 47-бап. Рамил-Жұммарда (шайтанға тас ататын жер) сауал мен пәтуа сұрау туралы

‫يز ب ُْن بَبِم َساَ َم‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬-126 َّ‫صا‬ َّ ‫ِعي َس ْب ِن طَ ْا َح َ ع َْن َع ْب ِد‬ ُ ‫َّللاِ ْب ِن َع ْمر قَا َل َيبَي‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْع النَّب‬ ُ ْ‫َّللا نَ َحر‬ ‫ال ايْ ِم َ َا‬ َ َ‫َ قَ ْب َر بَ ْن بَيْ ِد َم ق‬ َ ‫ال َي ُج ٌر يَا َيس‬ َ ٍََ‫ْال َج ْم َر َِ َ مُ َُ يُ ْس َ ُل ف‬ ِ َّ ‫ُُل‬ َّ ‫ُُل‬ ُ ٍْ َ‫َّللاِ َحا‬ َ ‫َح َر َج قَا َل‬ ‫ع قَب َْر بَ ْن بَ ْن َح َر قَا َل ا ْن َحرْ َ َا َح َر َج فَ َما ُس ِئ َر ع َْن‬ َ ‫آر ُر يَا َيس‬ ‫َش ْمء قُ اد َم َ َا ب ُ ار َر مِ َّا قَا َل ا ْف َدرْ َ َا َح َر َج‬ ُّ ‫َ ع َْن‬ ‫الز ْم ِريا ع َْن‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِع ْن َد‬

126 - Абдулла ибн Ғамр (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) Жамрат ул-Ақабада (шайтанға тас ататын жер) көрдім. Сонда бір кісі: «Я 79

Расулулла, шайтанға тас атпастан бұрын құрбан шалып қойыппын?»,- деп сұрап еді, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ата бер, зияны жоқ»,- деді. Тағы бір кісі: «Я Расулулла, құрбан шалмастан бұрын шашымды алдырып қойыппын?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Соя бер, оның еш зарары жоқ»,- деді. Содан соң әуелі не кейін қылынған қажылық амалдары туралы қойылған барлық сауалдарға «Істей бер, оның зарары жоқ»,- деп жауап берді»,- деді. 48-бап. Алла тағаланың: «Сендерге өте аз ілім берілді»,- деген аят кәрімі туралы

ُ ‫اح ِد قَا َل َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمشُ ُساَ ْي َم‬ ‫ان ب ُْن‬ ِ َُ ‫ َح َّدثَنَا قَيَُْ ب ُْن َح ْفص قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال‬-127 َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللا قَا َل بَ ْينَا بَنَا بَ ْد ِشم َد َ النَّبِ ام‬ ِ َّ ‫َ ع َْن َع ْب ِد‬ ‫َ مُ َُ يَََّ َُ َّك ُ َعاَ َع ِسيب َد َدمُ فَ َم َّر بِنَفَر ِد ْن ْاليَاُُ ِد‬

‫ِد ْا َرانَ ع َْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن ع َْاٍَ َم‬ ِ َ‫ِ ْال َم ِدين‬ ِ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َر ِر‬

‫ضاُ ُّْ َا تَ ْس َلُُهُ َا َي ِجم ُء فِي ِم ِب َش ْمء‬ ُ ‫ح َ قَا َل َب ْد‬ ُ ‫فٍََا َل بَ ْد‬ ِ ُّ‫ضاُ ُّْ لِ َب ْدض َساُُهُ ع َْن الر‬ َ ‫ضاُ ُّْ لَنَ ْس َلَنَّمُ فٍََا َم َي ُج ٌر ِد ْناُ ُّْ فٍََا َل يَا بَبَا ْالٍَا ِس ُِّ َدا الرُّ ُح فَ َس َا‬ ‫ع‬ ُ ‫تَ ْا َرمُُنَمُ فٍََا َل بَ ْد‬ ُ ‫ع مِنَّمُ يُُ َح مِلَ ْي ِم فٍَُ ْم‬ ُ ‫فٍَُ ْا‬ ‫ح قُرْ الرُّ ُح‬ ِ ُّ‫ع فَاَ َّما ا ْن َجاَ َع ْنمُ قَا َل َ يَ ْس َلُُنَكَ ع َْن الر‬ ‫ِد ْن بَ ْد ِر َيبام َ َدا بُ تُُا ِد ْن ْال ِد ْا ُِّ مِ َّا قَاِيًل قَا َل ْاْلَ ْع َمشُ مَ َا َذا فِم قِ َرا َءتِنَا‬ 127 - Абдулла ибн Масғуд (р.а.) айтты: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге Мединенің ойлы-шұңқыр жерімен кетіп бара жатыр едік. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қолына құрма ағашынан жасалған аса таяқ ұстап алған еді. Бізге бір топ яһудилер жолықты. Олардың кейбірі: «Ол кісіден рух туралы сұраңдаршы»,- десті. Ал, кейбірі болса: «Сұрамаңдар, оның айтқаны бәрібір сендерге ұнамайды»,- десті. Енді біреулері: «Әлбетте сұраймыз»,- деді. Солардың бірі тұрып: «Ей, Әбулқасым, рух деген не нәрсе?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үн қатпады.Мен өзімше ол кісіге уәхи нәзіл болып жатыр»,- дедім. Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) яһудилерден паналап (кедергі етпесін деп) ортада тұрдым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өз-өзіне келген соң: «(Мұхаммед ғ.с.) олар сеннен (рух) жан туралы сұрайды: «Ол, Раббымның әмірінен. Сендерге өте аз мәлімет берілді58»,- деді. Әл-Ағмаш (р.а.): «Біздегі (нұсқада) солай оқылады»,деген. 49-бап. Кейбіреулер дұрыс түсінбей қалмасын деп өзі қалаған нәрселерден безіну туралы

17. «әл-Исра», 85 аят.

َّ ‫ َح َّدثَنَا ُعبَ ْي ُد‬- -128 ‫ق ع َْن ْاْلَس َُْ ِد قَا َل‬ َ ‫َّللاِ ب ُْن ُدُ َس ع َْن مِ ْس َرائِي َر ع َْن بَبِم مِ ْس َحا‬ ْ َ‫ع قَال‬ ْ َ‫الزبَي ِْر َكان‬ ُّ ‫قَا َل لِم اب ُْن‬ ُ ‫ك فِم ْال َا ْدبَ ِ قُ ْا‬ ‫ع‬ َ َّْ َ‫ك َكثِيرا فَ َما َح َّدث‬ َ ‫ع عَائِ َش ُ تُ ِسرُّ مِلَ ْي‬ َّ َّ‫صا‬ ٌ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَا عَائِ َش ُ لَُْ َا قَُْ ُد ِك َح ِد‬ ‫يع َع ْا ُدمُ ُّْ قَا َل اب ُْن‬ َ ‫لِم قَا َل النَّبِ ُّم‬ ُّ ُ ‫ع ْال َا ْدبَ َ فَ َج َد ْا‬ ُ ْ‫الزبَي ِْر بِ ُا ْفر لَنٍََض‬ َ‫ع لَاَا بَابَ ْي ِن بَاٌِ يَ ْد ُر ُر النَّاسُ َ بَاٌِ َي ْب ُرجُُن‬ ُّ ‫فَفَ َداَمُ اب ُْن‬ ‫الزبَي ِْر‬ 128 - Әсуад ән-Нахл (р.а.) риуаят етті: «Абдулла ибн Зубайр (р.а.) маған: «Айша анамыз саған көп сыр айтады, Қағба туралы саған қандай хадис айтты»,- деп сұрады. Мен оған: «Айша анамыз былай деп айтқан»,дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ей, Айша (р.а.), егерде қауым енді ғана күпірліктен шықпағанда (Енді ғана Исламды қабылдамағанда) еді, Қағбаны тесіп, есігін екеу қылып, адамдардың біреуінен кіріп, екіншісінен шығатындай ететін едім»,- деді. Кейіннен Абдулла ибн Зубайр (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) ойын жүзеге асырды. 50-бап. Ілімді ұғуды қаламаған қауымнан гөрі ұғатын қауымға үйрету туралы

َّ ِ ‫َّللاُ َ َيسُُلُم‬ َ ‫اس بِ َما يَ ْد ِرفُُنَ بَتُ ِحبُُّنَ بَ ْن يُ َا َّذ‬ َ َّ‫َ قَا َل َعاِم َح ادثُُا الن‬ Хазреті Әли (р.а.): «Адамдарға ақылдары жететін нәрсені айтыңдар. Алла тағала мен оның Пайғамбарын (с.ғ.с.) жалғанға шығаруларын қалайсыңдар ма?»,- деген екен.

َّ ‫ َح َّد َثنَا ُع َب ْي ُد‬- 129 ‫ف ْب ِن َر َّربُُذ ع َْن بَ ِبم ال ُّفَ ْي ِر ع َْن‬ ِ ‫َّللاِ ب ُْن ُدُ َس ع َْن َد ْد ُر‬ َ‫َعاِم بِ َذلِك‬ 129 - Әбу Туфейл имам Әлиден осы мағынадағы хадисті жеткізді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬-130 ‫ق ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا ُد َدا ُذ ب ُْن ِم َشام قَا َل َح َّدثَنِم بَ ِبم ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ُددا ٌذ َي ِديفُمُ َعا‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫قَََّا َدََ قَا َل َح َّدثَنَا بَنََُ ب ُْن َدالِك بَ َّن النَّب‬ َ‫ال لَبَّ ْيك‬ َ ‫َّللا َ َس ْد َد ْي‬ َ َ‫ك قَا َل يَا ُد َدا ُذ ق‬ َ ‫الرَّحْ ِر قَا َل يَا ُد َدا َذ ْبنَ َجبَر قَا َل لَبَّ ْيكَ يَا َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ َّ ‫ك ثَ ًَلثا قَا َل َدا ِد ْن بَ َحد يَ ْش َا ُد بَ ْن َا مِلَمَ مِ َّا‬ ‫َّللاُ َ بَ َّن ُد َح َّمدا‬ َ ‫َّللا َ َس ْد َد ْي‬ ِ َّ ‫يَا َيسُُ َل‬ َّ ‫ُُل‬ َّ ُ‫ص ْدقا ِد ْن قَ ْابِ ِم مِ َّا َح َّر َدم‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ‫َّللاِ بَفَ ًَل بُ ْربِ ُر بِ ِم‬ َ ‫اي قَا َل يَا َيس‬ ِ ِ‫َّللا‬ ِ َّ‫َّللاُ َعاَ الن‬ ‫اس فَيَ ْسََّ ْب ِش ُر ا قَا َل مِذا يَََّّ ِااُُا َ بَ ْربَ َر بِاَا ُد َدا ٌذ ِع ْن َد َدُْ تِ ِم تَ َ ُّثما‬ َ َّ‫الن‬ 81

130 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Муғаз ибн Жәбалды (р.а.) түйесіне мінгестіріп алып келе жатқанында: «Ей, Муғаз ибн Жәбал!»,- депті. Сонда Муғаз: «Я Расулулла, ләббайкә, мен осындамын, қызметіңізге әзірмін»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тағы да: «Ей, Муғаз!»,- деді. Муғаз (р.а.): «Иә, Расулулла, мен мұндамын, қызметіңізге әзірмін»,- деді. Осы сөзді үш рет айтқаннан кейін: «Әшһаду ән лә иләһа илла Алла Уа әшһаду әнна Мұхаммедан ғабдуһу уа расулуһу»,- деп шын жүрегімен айтқан адамға ғана Алла тағала тозақ отын харам етер»,- деді. Сонда Муғаз (р.а.): «Я Расулулла, бұны адамдардың қуануы үшін соларға жеткізсем қайтеді?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Олай етсең, адамдар тек қана осыған арқа сүйеп үміттеніп қалады»,- деді. Хазреті Муғаз (р.а.) адамдарға бұл хадисті өзінің қайтыс болар шағында ғана (Хадисті жасырып күнәһар болып қалуынан қорқып) толық қылып айтып берген екен.

ُ ‫ال َس ِمد‬ ُ ‫ال َس ِمد‬ ‫َ ْبنَ َدالِك‬ َ َ‫ْع بَن‬ َ َ‫ْع بَبِم ق‬ َ َ‫ال َح َّدثَنَا ُد ْدََّ ِم ٌر ق‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬-131 َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل لِ ُم َدا ِذ ب ِْن َجبَر َد ْن لٍَِ َم‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاَ َا‬ َ ‫م‬ َّ ‫قَا َل ُذ ِك َر لِم بَ َّن النَّ ِب‬ ُ ‫اس قَا َل َا مِنام بَ َر‬ ُ ‫يُ ْش ِر‬ ‫اف بَ ْن يَََّّ ِااُُا‬ َ َّ‫ك بِ ِم َشيْئا د ََر َر ْال َجنَّ َ قَا َل بَ َا بُبَ اش ُر الن‬ 131 - Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Муғазға: «Кімде-кім Алла тағалаға серік қоспастан жолықса, ол жәннатқа кірер»,- деді. Сонда Муғаз (р.а.): Бұл жақсы хабарды адамдарға айтайын ба?»,- дегенде, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жоқ, қатты үміттеніп қалуларынан қорқамын»,- деген екен. (Яғни, адамдар: «Алла тағалаға серік қоспасақ болды, жәннатқа кіреді екенбіз»,деп дұрыс түсінбей қалмасын дегені). 51-бап. Ілімді үйренуден ұялу туралы Мужаһид айтқан: «Ұялған кісі ілімді ала алмайды.Ұялған кісі мен өркөкірек адам ілім алмайды. Айша анамыз (р.а.) айтқан: «Әйелдердің жақсысы - Ансарий әйелдер, өйткені оларға дінді терең түсініп үйренулері үшін ұят кедергі бола алмады»,- деді.

ََ َ ْ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َس ًَلم قَا َل بَ ْربَ َرنَا بَبُُ ُد َدا ِيَ َ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ُم ب ُْن عُر‬-132 َّ ‫َ ب ُ ُّم ُساَيُّْ مِلَ َيسُُ ِل‬ ْ ‫ع َجا َء‬ ْ َ‫ب ا ْبنَ ِ بُ ام َساَ َم َ ع َْن ب ُ ام َساَ َم َ قَال‬ َ َ‫ع َْن بَبِي ِم ع َْن َز ْين‬ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََال‬ َ‫ق فَ َارْ َعا‬ ‫َّللا َا يَ ْسََّحْ ِيم ِد ْن ْال َح ا‬ َ ِ َّ ‫ع يَا َيسُُ َل‬ َ َّ ‫َّللا مِ َّن‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َّ ‫َ ْال َما َء فَ َا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا َيب‬ ْ ‫ْال َمرْ بَ َِ ِد ْن ُغسْر مِ َذا احْ ََّاَ َم‬ ‫ع‬ َ ‫ع قَا َل النَّبِ ُّم‬

َّ ‫ع يَا َيسُُ َل‬ ْ َ‫َّللاِ بَ َ تَحْ ََّاِ ُُّ ْال َمرْ بََُ قَا َل نَ َد ُّْ تَ ِرب‬ ْ َ‫ب ُ ُّم َساَ َم َ تَ ْدنِم َ جْ اَاَا َ قَال‬ ‫ك‬ ِ ُ‫ع يَ ِمين‬ ‫فَبِ َُّ يُ ْشبِاُاَا َ لَ ُدمَا‬ 132 - Үмму Сәлама (р.а.) айтты: «Үмму Сүләйм Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келіп: «Я Расулулла, Алла тағала ақиқатты айтудан ұялмайды (Сол себепті, мен де ұялмаспын). Егерде әйел адам жүніп болып қалса, оған ғұсыл құйыну уәжіп бола ма?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әрине, егерде судың шыққаның көрсе, уәжіп болады»,- деді. Бұны естіген Үмму Сәлама бетін жауып (ұялғанынан): «Я Расулулла, әйелде де ихтилам бола ма?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әрине болады, әйтпесе баласы анасына қалай ұқсайды?!»,- деді.

َّ ‫َّللاِ ْب ِن ِدينَاي ع َْن َع ْب ِد‬ َّ ‫ك ع َْن َع ْب ِد‬ ٌ ِ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر قَا َل َح َّدثَنِم َدال‬-133 ‫َّللاِ ب ِْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُع َم َر بَ َّن َيسُُ َل‬ ُ ٍُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َّن ِد ْن ال َّش َج ِر َش َج َرَ َا يَ ْس‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫َ َيقُاَا َ ِم َم َدثَ ُر ْال ُم ْساِ ُِّ َح ادثُُ ِنم َدا ِم َم فَ َُقَ َ النَّاسُ فِم َش َج ِر ْالبَا ِديَ ِ َ َ قَ َ فِم‬ َّ ‫ُُل‬ ُ ‫َّللا فَا ْسََّحْ َيي‬ ‫َّللاِ بَ ْربِرْ نَا ِباَا فٍََا َل‬ َ ‫ْع فٍََالُُا يَا َيس‬ ِ َّ ‫نَ ْف ِسم بَنَّاَا النَّ ْباَ ُ قَا َل َع ْب ُد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ُ ‫َّللا فَ َح َّد ْث‬ ‫ع بَبِم بِ َما َ قَ َ فِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِم َم النَّ ْباَ ُ قَا َل َع ْب ُد‬ ‫م ِد ْن بَ ْن يَ ُاُنَ لِم َك َذا َ َك َذا‬ َّ َ‫نَ ْف ِسم فٍََا َل َْلَ ْن تَ ُاُنَ قُ ْاََّاَا بَ َحبُّ مِل‬ 133 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Ағаштардың ішінде жапырағы түспейтін бір ағаш бар, шындығында, ол мұсылманға ұқсайды. Ал енді айтыңдаршы, ол қандай ағаш?»,- деп сұрады. Адамдар шөл жерлерде өсетін ағаштарды естеріне түсіре бастады. Абдуллаһ ибн Омар (р.а.) айтты: «Бұл құрма ағашы болса керек деген ойыма келді, бірақ айтуға ұялдым»,- деді. Сонда адамдар: «Я Расулулла, өзіңіз айтып беріңіз»,- десті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ол құрма ағашы»,- деді. Мен көңілімдегі баяғы ойымды атам Омарға айттым. Сонда атам Омар: «Сонда айтқаныңда ғой, маған пәлен-түген істер нәсіп болып, жақсы болар еді»,- деді. 52-бап. Сауалды сұраудан өзі ұялса, басқа біреу арқылы сұратудың дұрыстығы туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-134 ‫ي‬ ‫ش ع َْن ُد ْن ِذي ْالثَُّْ ِي ا‬ ِ ‫َّللاِ ب ُْن دَا ُ َد ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ ُ ْ‫ع َيجًُل َد َّذاء فَ َ َدر‬ ُ ‫ع َْن ُد َح َّم ِد ب ِْن ْال َحنَ ِفيَّ ِ ع َْن َعاِ ام ْب ِن بَ ِبم طَالِب قَا َل ُك ْن‬ َ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َع َا ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َس َلَمُ فٍََا َل فِي ِم ْال ُُهُُ ُء‬ َ ‫م‬ َّ ‫ْال ِم ٍْدَا َد ْبنَ ْاْلَ ْس َُ ِد بَ ْن يَ ْس َ َل النَّ ِب‬ 83

134 - Хазреті Әли (р.а.) риуаят етті: «Мен өте шаһуатты адам едім.( Менен мәзи көп шығатын ) Әл-Миқдатқа: «Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) шыққан мәзидің үкімін сұра»,- деп бұйырдым. Ол кісі кіріп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мәзи келген болса, онда дәрет алу ләзім болады»,- деді.

53-бап. Мешітте ілім туралы сөйлесу мен пәтуа айтудың дұрыстығы туралы

ُ ‫ال َح َّدثَنَا الاَّي‬ ‫ْع ب ُْن َسدْد قَا َل َح َّدثَنَا نَافِ ٌ َدُْ لَ َع ْب ِد‬ َ َ‫ َح َّدثَنِم قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد ق‬-135 َّ ‫ِ ع َْن َع ْب ِد‬ َّ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َم َر بَ َّن َيجًُل قَا َم فِم ْال َم ْس ِج ِد فٍََا َل يَا‬ ِ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َم َر ْب ِن ْال َب َّا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ ِد ْن بَ ْينَ تَ ْ ُد ُرنَا بَ ْن نُ ِا َّر فٍََا َل َيسُُ ُل‬ َّ ‫َيسُُ َل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُ ِارُّ بَ ْم ُر‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫ْال َم ِدينَ ِ ِد ْن ِذي ْال ُحاَ ْيفَ ِ َ يُ ِارُّ بَ ْم ُر ال َّش ْ ِم ِد ْن ْالجُحْ فَ ِ َ يُ ِارُّ بَ ْم ُر نَجْ د ِد ْن قَرْ ن َ قَا َل‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َ يُ ِارُّ بَ ْم ُر ْال َي َم ِن ِد ْن‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫اب ُْن ُع َم َر َ يَ ْز ُع ُمُنَ بَ َّن َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫يَاَ ْماَ َُّ َ َكانَ اب ُْن ُع َم َر يٍَُُ ُل لَ ُّْ بَ ْفٍَ ْم مَ ِذ ِه ِد ْن َيسُُ ِل‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ 135 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Бір кісі мешітте орнынан тұрып: «Я Расулулла, қай жерден бастап ихрамға кіруімізді (таһлил айтуымызды) бұйырасың?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мединенің халқы Зү-л-Хулайфадан бастап, Шам (Сирия) халқы әлЖухфадан бастап, Нажд (Ирак) халқы Қарн деген жерден бастап кірсін»,деді. Ибн Омар (р.а.): «Кейбір адамдар: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Иеменнің халқы Яламламнан бастап кірсін»,- деп айтты»,- десті. Бірақ ибн Омар (р.а.): «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бұлай деп айтқаны менің есімде жоқ»,- деді. 54-бап. Шариғаттан мәселе сұраған адамға сұрағанынан да көбірек жауап берудің дұрыстығы туралы

َّ‫صا‬ َ ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن بَ ِبم ِذ ْئب ع َْن نَافِ ع َْن اب ِْن ُع َم َر ع َْن النَّبِ ام‬-136 َّ َّ‫صا‬ َّ ُّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ع َْن‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ ‫ي ع َْن َسالُِّ ع َْن ا ْب ِن ُع َم َر ع َْن النَّبِ ام‬ ‫ْال ِد َما َد َ َ َا‬ ‫يَ ِج ْد النَّ ْداَي ِْن‬

‫يص َ َا‬ َ ‫َ َساَّ َُّ بَ َّن َيجًُل َس َلَمُ َدا يَ ْابََُ ْال ُمحْ ِر ُم فٍََا َل َا يَ ْابََُ ْالٍَ ِم‬ ُ ‫َ َ َا ثَُْ با َد َّسمُ ْال َُيْ سُ بَ ْ ال َّز ْعفَ َر‬ ُّْ َ‫ان فَا ِ ْن ل‬ َ ُ‫ال َّس َرا ِي َر َ َا ْالبُرْ ن‬ َ ْ‫فَ ْايَ ْابََْ ْال ُبفَّي ِْن َ ْليَ ٍْ َ ْداُ َما َحََّّ يَ ُاُنَا تَح‬ ‫ع ْال َا ْدبَي ِْن‬ 84

136 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Бір кісі Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.): «Ихрамға кіруші адам (қажылық уақытында) не киеді?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Көйлек кимейді, сәлде орамайды, шалбар (сым) кимейді, бурнус (шапанға ұқсас киім) кимейді, уарс (сары түсті ағаш) зағфранмен боялған киімді де кимейді (ақ матамен денесін орайды). Егерде тобықтан төмен тұратын аяқ киім таппаса, онда мәсісін тобықтан төменірек қылып кесіп тастасын, киген аяқ киімі тобықтан төмен болсын!»,- деді. ТАХАРАТ КІТАБЫ БИСМИЛЛӘҺИР РАХМАНИР РАХИМ 1-бап. Алла тағаланың мына аят кәрімінің мазмұны туралы

‫ق‬ ِ َّ ‫قَُْ ِل‬ ِ ِ‫َّللا تَ َدالَ مِ َذا قُ ْمَُّ ُّْ مِلَ الص ًََّل َِ فَا ْغ ِساُُا ُ جُُمَ ُا ُّْ َ بَ ْي ِد َي ُا ُّْ مِلَ ْال َم َراف‬ ‫َ ا ْد َسحُُا بِ ُر ُء ِس ُا ُّْ َ بَيْ ُجاَ ُا ُّْ مِلَ ْال َا ْد َب ْي ِن‬ Алла тағала аят кәрімінде: «Әй, мүміндер! Қашан намазға тұрсаңдар, (тұрарда) жүздеріңді және шынтақтарға дейін қолдарыңды жуыңдар. Бастарыңа масих тартыңдар. (сипаңдар). Және екі тобықтарға дейін аяқтарыңды жуыңдар59»,- деді.

َّ َّ‫صا‬ ََّ‫ُ ْال ُُهُُ ِء َدرََّ َدر‬ َ ْ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ َّن فَر‬ َ ‫َّللا َ بَيَّنَ النَّبِ ُّم‬ ِ َّ ‫قَا َل بَبُُ َعبْد‬ َّ َُ َ‫َ ت‬ ‫اْل ْس َرافَ فِي ِم‬ ِ ْ ُِّ ‫ه َ بَيْضا َد َّرتَ ْي ِن َ ثَ ًَلثا َ لَ ُّْ يَ ِز ْد َعاَ ثَ ًَلث َ َك ِرهَ بَ ْم ُر ْال ِد ْا‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َع َا ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َ بَ ْن يُ َجا ِ ُز ا فِ ْد َر النَّ ِب ام‬ Әбу Абдулла (имам Бұхарий) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәреттің парызы-бір реттен жуу»,- деп түсіндірген. Өзі дәрет алғанда екі, үш реттен жуған, бірақ бұдан артық асырмаған. Қызметшілеріне суды ысрап етпеуді бұйырған (яғни, үш реттен артық жуудан тиған). 2-бап. Дәретсіз намаз қабыл болмайды

َ ‫ق ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ْال َح ْن‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬-137 ‫اق قَا َل بَ ْربَ َرنَا‬ ِ ‫ظ ِا ُّم قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد ال َّر َّز‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َد ْد َم ٌر ع َْن مَ َّم ِام ْب ِن ُدنَبام بَنَّمُ َس ِم َ بَبَا مُ َر ْي َرََ يٍَُُ ُل قَا َل َيسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬

5. «әл-Мәйида», 6 аят.

ُ ‫َ َدا ْال َحد‬ َ ‫ص ًَلَُ َد ْن بَحْ د‬ َ ُْ‫ه َ قَا َل َي ُج ٌر ِد ْن َحضْ َر َد‬ َّ َُ َََّ‫َث َحََّّ ي‬ ‫َث‬ َ ‫َ َساَّ َُّ َا تُ ٍْبَ ُر‬ ٌ‫ه َراط‬ ُ ْ َ‫يَا بَبَا مُ َر ْي َرََ قَا َل فُ َسا ٌء ب‬ 137 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Дәреті бұзылған адамның намазы қайтадан дәрет алғанына дейін қабыл болмайды»,- деді. Хадрамауттік бір кісі Әбу Хурайрадан: «Дәреті бұзылуы дегені не?»,- деп сұрады. Сонда Әбу Хурайра (р.а.): «Дауыссыз немесе дауысы естіліп шыққан жел»,- деді. 3-бап. Дәрет алудың артықшылығы және (Қиямет күнінде) дәрет алғанда жуылған жерлердің жарқырауы (әл-ғурр ул-мухажжалун)

ُ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬-138 ‫ْع ع َْن َرالِد ع َْن َس ِدي ِد ْب ِن بَ ِبم‬ َ َ‫يع َد َ بَبِم مُ َر ْي َرََ َعا‬ ُ ِ‫ِم ًَلل ع َْن نُ َديُّْ ْال ُمجْ ِم ِر قَا َل َيق‬ َّ َُ َََّ‫ظا ِْر ْال َم ْس ِج ِد ف‬ ‫ه َ فٍََا َل‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫مِنام َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل مِ َّن بُ َّدَِّم يُ ْدعَُْ نَ يَُْ َم ْالٍِيَا َد ِ ُغ ارا‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْع النَّب‬ ْ‫اي ْال ُُهُُ ِء فَ َم ْن ا ْسََّ َا َع ِد ْن ُا ُّْ بَ ْن يُ ِ ي َر ُغ َّرتَمُ فَ ْايَ ْف َدر‬ ِ َ‫ُد َح َّجاِينَ ِد ْن آث‬ 138 - Мужмир (р.а.) айтты: «Әбу Хурайрамен бірге мешіттің арт жағына өттік. Әбу Хурайра (р.а.) дәрет алды. Кейін ол кісі былай деді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Қиямет күні үмбетімді дәрет алған жерлерінің жарқырауымен ғұрран мұхажжалин деп шақырар. Қайсы бірің жарқырауды көбейтуге шамасы жетсе, көбейтсін»,- деді. 4-бап. Дәретінің бұзылғаның анық білгенге дейін қайтадан дәрет алмайтындығы туралы

ُّ ‫ان قَا َل َح َّدثَنَا‬ ُ َ‫ َح َّدثَنَا َعاِم قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬-139 ‫بح‬ ِ َّ‫الز ْم ِريُّ ع َْن َس ِدي ِد ْب ِن ْال ُم َسي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َ ع َْن َعبَّا ِد ْب ِن تَ ِميُّ ع َْن َع ام ِم بَنَّمُ َش َاا مِلَ َيسُُ ِل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ال َّر ُج ُر‬ َ ِ‫َّللا‬ ََّّ‫ف َح‬ ْ ‫ص ِر‬ َ ‫الَّ ِذي يُ َبيَّ ُر مِلَ ْي ِم بَنَّمُ يَ ِج ُد ال َّش ْم َء فِم الص ًََّل َِ فٍََا َل َا يَ ْنفََِّرْ بَ ْ َا يَ ْن‬ ‫صُْ تا بَ ْ يَ ِج َد ِييحا‬ َ َ ‫يَ ْس َم‬ 139 - Ибад ибн Тамимнің көкесі Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) бір кісінің үстінен шағымданып: «Намаз уақытында оның артынан жел шыққандай болды»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бұндай жағдайда шыққан желдің дауысын естіп, иісін сезбегенінше намазды бұзбау керек»,- деді. 5-бап. Дәрет алуды жеңілдету туралы 86

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعلِ ُّي بْنُ َع ْب ِد‬-140 ْ‫ب عَن‬ ٌ ‫س ْفيَانُ عَنْ َع ْم ٍرو قَا َل أَ ْخبَ َرنِي ُك َر ْي‬ ُ ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنَا‬ َّ ‫صلَّى‬ ‫اضطَ َج َع‬ ْ ‫صلَّى َو ُربَّ َما قَا َل‬ َ ‫سلَّ َم نَا َم َحتَّى نَفَ َخ ثُ َّم‬ َ ‫َّللاُ َعلَ ْي ِه َو‬ َ ‫س أَنَّ النَّبِ َّي‬ ٍ ‫ا ْب ِن َعبَّا‬ ْ‫ب عَن‬ ُ ‫صلَّى ثُ َّم َح َّدثَنَا بِ ِه‬ ٍ ‫س ْفيَانُ َم َّرةً بَ ْع َد َم َّر ٍة عَنْ َع ْم ٍرو عَنْ ُك َر ْي‬ َ َ‫َحتَّى نَفَ َخ ثُ َّم قَا َم ف‬ َّ ‫صلَّى‬ ‫سلَّ َم ِمنْ اللَّ ْي ِل‬ َ ‫َّللاُ َعلَ ْي ِه َو‬ َ ‫س قَا َل بِتُّ ِع ْن َد َخالَتِي َم ْي ُمونَةَ لَ ْيلَةً فَقَا َم النَّ ِب ُّي‬ ٍ ‫ا ْب ِن َعبَّا‬ َّ ‫صلَّى‬ ‫ق‬ َ ‫فَلَ َّما َك‬ َّ ‫سلَّ َم فَت ََو‬ َ ‫َّللاُ َعلَ ْي ِه َو‬ َ ‫ض اللَّ ْي ِل قَا َم النَّبِ ُّي‬ ِ ‫ان فِي بَ ْع‬ ٍ َّ‫ضأ َ ِمنْ ش ٍَّن ُم َعل‬ ُ‫ضأَ ثُ َّم ِجئْت‬ َّ ‫ضأْتُ نَ ْح ًوا ِم َّما تَ َو‬ َّ ‫صلِّي فَتَ َو‬ ُ ‫ُو‬ َ ُ‫ضو ًءا َخفِيفًا يُ َخفِّفُهُ َع ْم ٌرو َويُقَلِّلُهُ َوقَا َم ي‬ ‫صلَّى‬ ُ ‫سا ِر ِه َو ُربَّ َما قَا َل‬ َ ‫ش َمالِ ِه فَ َح َّولَنِي فَ َج َعلَنِي عَنْ يَ ِمينِ ِه ثُ َّم‬ َ َ‫فَقُ ْمتُ عَنْ ي‬ ِ ْ‫س ْفيَانُ عَن‬ َّ ‫َما شَا َء‬ ‫ص ََل ِة فَقَا َم َم َعهُ إِلَى‬ ْ ‫َّللاُ ثُ َّم‬ َّ ‫اضطَ َج َع فَنَا َم َحتَّى نَفَ َخ ثُ َّم أَتَاهُ ا ْل ُمنَا ِدي فَآ َذنَهُ بِال‬ َّ ‫صلَّى‬ َّ ‫سو َل‬ ‫َّللاُ َعلَ ْي ِه‬ َ ُ‫سا يَقُول‬ ُ ‫ون إِنَّ َر‬ َّ ‫صلَّى َولَ ْم يَتَ َو‬ َّ ‫ال‬ َ ِ‫َّللا‬ ً ‫ضأْ قُ ْلنَا لِ َع ْم ٍرو إِنَّ نَا‬ َ َ‫ص ََل ِة ف‬ ‫س ِم ْعتُ ُع َب ْي َد ْب َن ُع َم ْي ٍر يَقُو ُل ُر ْؤيَا ْاْلَ ْنبِيَا ِء‬ َ ‫سلَّ َم تَنَا ُم َع ْينُهُ َو ََل يَنَا ُم قَ ْلبُهُ قَا َل َع ْم ٌرو‬ َ ‫َو‬ َ‫َو ْح ٌي ثُ َّم قَ َرأَ إِنِّي أَ َرى فِي ا ْل َمنَ ِام أَنِّي أَ ْذبَ ُحك‬ 140 - Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ұйықтады, тіптен қорылдады, кейін тұрып намаз оқыды. Мүмкін, Суфян: «Расулулла жамбастады, тіптен қорылдады да»,- деп айтқан сияқты еді. Кейіннен Суфян осы хадисті бізге бірнеше рет риуаят етіп айтып берген болатын. Ибн Аббас (р.а.) және былай деді: «Апайым Мәймунанікінде бір күні қонып қалдым. Түннің бір бөлігі өткенде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазға тұрды. Қабырғада ілініп тұрған суды алып, жеңіл дәрет алды. Кейін тұрып намаз оқи бастады. Одан кейін мен де дәрет алып, сол жағына келіп тұрып едім, мені оң жағына өткізіп қойды, кейін Алла тағала қалағанша намаз оқыды. Кейін жамбастап жатты, тіптен қорылдаған дауысына дейін естілді. Кейін азаншы келіп, азан айтты. Содан бәрі бірге намаз оқыды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қайтадан дәрет алмады.60 Амр ибн Динар (р.а.): Адамдар Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) көзі ұйықтағанымен, бірақ жүрегі ұйықтамайды деседі»,- деп бізге айтқан еді. Амр солай дейді: «Ғубайд ибн Ғумайр: «Пайғамбарлардың түсінің өзі де уәхи»,- деп, «Түсімде мен сені құрбандық қылып жатқан екенмін (Ибраһимнің ғ.с. баласы Исмайлға ғ.с. солай деді)»,- деген аятты оқыды» 6-бап. Дәретті толық алу туралы

Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) көзі ұйқыда болғанымен, жүрегі ұйықтамайды.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-141 َ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن ُدُ َس ْب ِن ُع ٍْبَ َ ع َْن ُك َريْب َدُْ ل‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ا ْب ِن َعبَّاس ع َْن ب ُ َسا َد َ ب ِْن َزيْد بَنَّمُ َس ِم َدمُ يٍَُُ ُل َدفَ َ َيسُُ ُل‬ ُ ‫ه َ َ لَ ُّْ يُ ْسبِ َْ ْال ُُهُُ َء فٍَُ ْا‬ َّ َُ َ‫ال ثُ َُّّ ت‬ ‫ع‬ َ َ‫ب نَ َز َل فَب‬ ِ ‫َحََّّ مِ َذا َكانَ بِال اش ْد‬ َ‫ه‬ َّ َُ ََّ‫ب فَاَ َّما َجا َء ْال ُم ْز َدلِفَ َ نَ َز َل َف‬ َ ‫َّللا فٍََا َل الص ًََّلَُ بَ َدا َد‬ َ ‫ك فَ َر ِك‬ ِ َّ ‫َيسُُ َل‬

َ َ‫ِد ْن َع َرف‬

‫الص ًََّلََ يَا‬ ْ ‫فَ َ ْسبَ ََ ْال ُُهُُ َء ثُ َُّّ بُقِي َم‬ ‫ِ ثُ َُّّ بَنَا َخ ُكرُّ مِ ْن َسان بَ ِدي َرهُ فِم‬ َ ‫صاَّ ْال َم ْا ِر‬ َ َ‫ع الص ًََّلَُ ف‬ ْ ‫َد ْن ِزلِ ِم ثُ َُّّ بُقِي َم‬ ‫ُص ار بَ ْينَاُ َما‬ َ ‫صاَّ َ لَ ُّْ ي‬ َ َ‫ع ْال ِد َشا ُء ف‬

141 - Ибн Аббас (р.а.) Усама ибн Зәйдтан былай деп естіген екен: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Арафаттан қайтып бара жатып, Шаъб деген жерге келгенде (түйесінен) түсіп, асығыс кіші дәрет сындырды, кейін жеңіл-желпі дәрет алды, толық алған жоқ. Мен: «Намазға ма, Я Расулулла?»,- дедім. Ол кісі (с.ғ.с.): «Намаз әлі алдыңда»,- деді. Содан соң түйесіне мінді. Муздалифа деген жерге келгенде (түйесінен) түсіп, толық дәрет алды. Кейін намазға шақырылды. Шам намазын оқыды, адамдар өз түйелерін орындарына шөктірді. Кейін құфтанға шақырылды. Құфтан намазын оқыды. Шам менен құфтанның арасында басқа намаз оқымады»,деді. 7-бап. Бір уыс сумен екі қолдап бетті жуу туралы

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َع ْب ِد ال َّر ِح ِيُّ قَا َل بَ ْربَ َرنَا بَبُُ َساَ َم َ ْال ُب َزا ِع ُّم َد ْنصُُ ُي ب ُْن‬-142 ‫َساَ َم َ قَا َل بَ ْربَ َرنَا اب ُْن بِ ًَلل يَ ْدنِم ُساَ ْي َمانَ ع َْن َز ْي ِد ْب ِن بَ ْساَ َُّ ع َْن َع َا ِء ب ِْن يَ َساي‬ َّ َُ َ‫ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس بَنَّمُ ت‬ ‫ض ِباَا‬ َ ‫ه َ فَ َا َس َر َ جْ اَمُ بَ َر َذ غَرْ فَ ِد ْن َداء فَ َمضْ َم‬ ‫هافَاَا مِلَ يَ ِد ِه ْاْلُ ْر َرى فَ َا َس َر‬ َ ‫َ ا ْسََّ ْن َش‬ َ َ‫ق ثُ َُّّ بَ َر َذ غَرْ فَ ِد ْن َداء فَ َج َد َر بِاَا مَ َا َذا ب‬ ‫بِ ِا َما َ جْ اَمُ ثُ َُّّ بَ َر َذ غَرْ فَ ِد ْن َداء فَ َا َس َر بِاَا يَ َدهُ ْاليُ ْمنَ ثُ َُّّ بَ َر َذ غَرْ فَ ِد ْن َداء‬ ‫فَ َا َس َر بِاَا يَ َدهُ ْاليُ ْس َرى ثُ َُّّ َد َس َح بِ َر ْب ِس ِم ثُ َُّّ بَ َر َذ غَرْ فَ ِد ْن َداء فَ َرشَّ َعاَ ِيجْ اِ ِم‬ ‫ال‬ َ َ‫ْاليُ ْمنَ َحََّّ َغ َساَاَا ثُ َُّّ بَ َر َذ غَرْ فَ بُ ْر َرى فَ َا َس َر بِاَا ِيجْ اَمُ َي ْد ِنم ْاليُ ْس َرى ثُ َُّّ ق‬ ُ‫ه‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫مَ َا َذا َيبَي‬ َّ َُ ََّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َي‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ْع َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ 142 - Ғата ибн Ясар (р.а.) айтты: «Ибн Аббас дәрет алып, бетін жуды. Бір уыс су алып, аузы мен мұрнын шайды. Одан кейін екі қолымен бір уыс су алып бетін жуды. Кейін бір уыс су алып оң қолын шынтағына дейін жуды. Содан соң бір уыс су алып сол қолының шынтағына дейін жуды. Одан соң басына дымқыл қолымен масих тартты.Кейін бір уыс суды алып 88

оң аяғын жуды. Одан соң бір уыс су алып сол аяғын жуды. Кейін: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) осылай дәрет алып жатқанын көргенмін»,деді. 8-бап. Барлық жағдайда Алланың атымен бастау туралы

‫َّللا قَا َل َح َّد َثنَا َج ِري ٌر ع َْن َد ْنصُُي ع َْن َسالِ ُِّ ْب ِن بَبِم‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬-143 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل لَُْ بَ َّن‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْال َج ْد ِد ع َْن ُك َريْب ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس َي ْباُ َُ النَّب‬ َّ ُِّْ ‫بَ َح َد ُك ُّْ مِ َذا بَتَ بَ ْماَمُ قَا َل بِاس‬ ‫َّللاِ الاَّاُ َُّّ َجنا ْبنَا ال َّش ْي َانَ َ َجنابْ ال َّش ْي َانَ َدا َي َز ْقََّنَا‬ ِ ٍَُ‫ف‬ ُ‫ض َم بَ ْينَاُ َما َ لَ ٌد لَ ُّْ يَضُرُّ ه‬ 143 - Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде біреуіңіз әйеліңізге жақындық қылмақ болсаңыз, «Бисмилләһи, Аллаһумма жаннибнаш-шайтона уа жаннибиш-шайтона ма разақтана (Алланың атымен бастаймын, Иләһи, бізден шайтанды алыс қылғайсың және шайтанды бізге берер перзенттен де аулақ қылғайсың!)»,- деп айтыңыз! Содан соң саған перзент берсе, оған шайтан зиян ете алмас»,деп айтқан» 9-бап. Дәретханаға кірерде не айтады?

ُ ‫ال َس ِمد‬ ‫ْع بَنَسا‬ ُ ‫يز ب ِْن‬ َ َ‫صاَيْب ق‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن َع ْب ِد ْال َد ِز‬-144 َّ َّ‫صا‬ ‫ك ِد ْن‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا َد َر َر ْال َب ًَل َء قَا َل الاَّاُ َُّّ مِنام بَ ُعُ ُذ ِب‬ َ ‫يٍَُُ ُل َكانَ النَّبِ ُّم‬ ‫ع‬ ِ ِ‫ع َ ْال َببَائ‬ ِ ُ‫ْال ُبب‬ 144 - Абдулазиз ибн Сухайб (р.а.) Әнас (р.а.) айтты деп риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәретханаға кірсе: «Аллаһумма инни ағузу бика мин әл-хұбси уа л-хабоиси (Иләһи, мен сенен еркек және ұрғашы шайтандардың азғыруынан сақта деп сұраймын)»,- дейтін. 10-бап. Дәретхананың алдына сауап үшін су дайындап қою туралы

‫ال َح َّدثَنَا مَا ِش ُُّ ب ُْن ْالٍَا ِس ُِّ قَا َل َح َّدثَنَا َ يْ قَا ُء ع َْن‬ َ َ‫َّللا ب ُْن ُد َح َّمد ق‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-145 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ د ََر َر ْال َب ًَل َء‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫َّللا ْب ِن بَبِم يَ ِزي َد ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس بَ َّن النَّب‬ ِ َّ ‫ُعبَ ْي ِد‬ ُ ‫هد‬ ‫اين‬ َ ٍََ‫ه َ مَ َذا فَ ُ ْربِ َر ف‬ َ َ ‫ْع لَمُ َ هُُءا قَا َل َد ْن‬ َ َُ َ‫ف‬ ِ ‫ال الاَّاُ َُّّ فٍَا ْامُ فِم الد‬ 145 - Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәретханаға кірді, мен ол кісіге дәрет алуы үшін су дайындап қойдым. 89

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) шығып: «Бұны кім қойды?»,- деді. Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Ибн Аббас қойды»,- десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Иләһи, оны діннің білгірі еткейсің!»,- деп дұға қылды. 11-бап. Қыблаға қарап дәретке отыруға болмайды. Салынған нәрсенің ішінде қабырғаға (дуалға) қарап отырса ғана болады

ُّ ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن بَبِم ِذ ْئب قَا َل َح َّدثَنَا‬-146 ‫الز ْم ِريُّ ع َْن َع َا ِء ب ِْن يَ ِزي َد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ي قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا بَت‬ ‫اي ا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ُُِّ ْاْلَ ْن‬ َ ‫الاَّ ْيثِ ام ع َْن بَبِم بَي‬ ِ ‫ص‬ َ ‫بَ َح ُد ُك ُّْ ْال َاائِ َ فَ ًَل يَ ْسََّ ٍْبِر ْالٍِ ْباَ َ َ َا يُ َُلااَا‬ ‫ظ ْا َرهُ َش ارقُُا بَ ْ َغرا بُُا‬ 146 - Әбу Аюб әл-Ансарий (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде біреуіңіз дәрет сындыруға барсаңыздар, қыблаға қарсы қарап немесе арқаларынды беріп отырмаңыздар. Күн шығыс пен күн батысқа қарап отырыңдар!»,- деді. ( Бірақ бізге солтүстік пен оңтүстікке қарап отыру керек) 12-бап. Екі қыштың үстіне шығып дәретке отыру туралы

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن يَحْ يَ ْب ِن َس ِديد ع َْن ُد َح َّم ِد‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-147 ‫َّللا ْب ِن ُع َم َر بَنَّمُ َكانَ يٍَُُ ُل‬ ِ َّ ‫ْب ِن يَحْ يَ ب ِْن َحبَّانَ ع َْن َع ام ِم َ ا ِس ِ ب ِْن َحبَّانَ ع َْن َع ْب ِد‬ ‫فٍََا َل‬ َّ ُ‫َّللا‬

َ ‫ك فَ ًَل تَ ْسََّ ٍْبِرْ ْالٍِ ْباَ َ َ َا بَي‬ َ ‫مِ َّن نَاسا يٍَُُلُُنَ مِ َذا قَ َد ْد‬ ‫س‬ َ َِّ‫اج‬ َ ‫َ َعاَ َح‬ ِ ‫ْع ْال َم ٍْ ِد‬ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع َيسُُ َل‬ َّ ‫َع ْب ُد‬ َ َ‫ْع َيُْ دا َعا‬ ُ ‫ظا ِْر بَيْع لَنَا فَ َربَي‬ ُ ‫َّللاِ ب ُْن ُع َم َر لٍََ ْد ايْ تٍََي‬ َ ِ‫َّللا‬

َ‫صاُُّن‬ َ َّ‫َ قَا َل لَ َدا‬ َ ُ‫ك ِد ْن الَّ ِذينَ ي‬ ‫صاام َ َا يَرْ تَ ِف ُ ع َْن‬ َ ُ‫الَّ ِذي ي‬

َ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َعاَ لَ ِبنَََّي ِْن ُد ْسََّ ٍْبًِل َبي‬ ‫اجَِّ ِم‬ َ ‫س لِ َح‬ ِ ‫ْع ْال َم ٍْ ِد‬ َّ َ ‫ع َا بَ ْد ِيي‬ ُ ‫َعاَ بَ ْ َيا ِك ِا ُّْ فٍَُ ْا‬ ٌ ِ‫َّللاِ قَا َل َدال‬ ‫ك يَ ْد ِنم‬ ٌ ‫ص‬ ُ ِ ‫ُ يَ ْس ُج ُد َ مُ َُ َا‬ ِ ْ‫ق بِ ْاْلَي‬ ِ ْ‫ْاْلَي‬

147 - Уасиғ ибн Хаббан (р.а.) риуаят етті: «Абдулла ибн Омар (р.а.): «Адамдар, дәретке отырсаңдар, қыблаға да, Бәйт ул-Мақдиске де қарап отырмаңыздар!»,- деседі»,- дейтін. Абдулла ибн Омар (р.а.): «Бір күні үйден тысқа шықтым, үйіміздің артында Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) екі қыштың үстінде Бәйт ул-Мақдиске қарап (алдында үй бар) дәрет сындырып жатқанын көрдім»,- деді де, маған (Уасиғқа): («Егер сол мәселені білмесең ) қарнымен сәжде етушілерден екенсің-ау!»,- деді. Мен: «Алланың хақы, білмеймін»,- дедім.

Имам Мәлік (р.а.) айтты: «Ибн Омар (р.а.), қарнымен сәжде қылушы деп жерге жатып алып, жерден көтеріле алмастан сәжде қылатындарды айтқан»,- деді. 13-бап. Әйелдердің дәретке отыруы үшін ауладан сыртқа шығуы туралы.

ُ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ َي ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬-148 ‫ْع قَا َل َح َّدثَنِم ُعٍَ ْي ٌر ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُك َّن يَ ْبرُجْ نَ بِالاَّ ْي ِر مِ َذا‬ َ ‫عُرْ َ ََ ع َْن َعائِ َش َ بَ َّن بَ ْز َ ا َج النَّ ِب ام‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ص ِدي ٌد بَ ْفيَ ُح فَ َاانَ ُع َم ُر يٍَُُ ُل لِانَّبِ ام‬ َ َُ ُ‫ص ِ َ م‬ ِ ‫تَبَر َّْزنَ مِلَ ْال َمنَا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ك فَاَ ُّْ يَ ُا ْن َيسُُ ُل‬ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْف َد ُر فَ َب َر َج‬ ُ ‫ع َسُْ َدَُ بِ ْن‬ ‫ع‬ َ ‫احْ جُبْ نِ َسا َء‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لَ ْياَ ِد ْن الاَّيَالِم ِع َشاء َ َكان‬ َ‫ع ا ْد َربََ طَ ُِيا‬ َ ‫َز ْد َد َ َز ْ ُج النَّبِ ام‬ َّ ‫ك يَا َسُْ َدَُ ِحرْ صا َعاَ بَ ْن َي ْن ِز َل ْال ِح َجاُِ فَ َ ْن َز َل‬ َ َ‫َّللاُ آي‬ ِ ‫فَنَادَامَا ُع َم ُر بَ َا قَ ْد َع َر ْفنَا‬ ‫ِ َح َّدثَنَا َز َك ِريَّا ُء قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ ب ُ َسا َد َ ع َْن ِم َش ِام ب ِْن عُرْ َ ََ ع َْن بَبِي ِم ع َْن‬ ِ ‫ْال ِح َجا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫اجَِّ ُا َّن قَا َل‬ َ ‫ال قَ ْد ب ُ ِذنَ بَ ْن تَ ْبرُجْ نَ فِم َح‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ق‬ َ ‫عَائِ َش َ ع َْن النَّ ِب ام‬ َ ‫ِم َشا ٌم يَ ْدنِم ْالبَ َر‬ ‫از‬ 148 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелдері түнде дәрет сындыру үшін Манасиғ деген жерге шығатын еді. Ол өте кең ашық жер болатын. Хазреті Омар (р.а.) Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Әйелдеріңізге хижаб кигізіңіз!»,- дейтін. Расулулла (с.ғ.с.) бұлай істемейтін. Бір күні құфтан уақытында Сауда бинти ЗамғаПайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелдерінің бірі тысқа шықты. Ол бойы ұзын әйел еді. Сонда хазреті Омар (р.а.) оны көріп: «Ей, Сауда, біз сені танып қойдық»,- деп айтты. Бұл сөзді әйелдер бүркеніп, жамылып жүрсін деген аят нәзіл болса ғой деген ниетпен айтты.Содан кейін Алла тағала: «Хижаб»,- аятын нәзіл етті. Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) хижаб аяты түскеннен кейін: «Алла тағала кейбір қажетті нәрселерің үшін сыртқа шығуларыңа рұқсат етті»,- деді. Айша анамыз (р.а.): «Қажеттерің»,- дегені дәретке шығуды айтқан»,деді. Шихабуддин Қасталоний (р.а.) айтты: «Үйдің ішінде дәретхана болмаған жағдайда, зәрулік үшін сыртқа шығуға рұқсат берілген»,- деді. 14-бап. Үйде дәрет сындыру туралы

‫َّللا ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن ْال ُم ْن ِذ ِي ق‬-150 ِ َّ ‫ال َح َّدثَنَا بَنََُ ب ُْن ِعيَاُ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ َّ ‫ُد َح َّم ِد ب ِْن يَحْ يَ ب ِْن َحبَّانَ ع َْن َ ا ِس ِ ْب ِن َحبَّانَ ع َْن َع ْب ِد‬ ُ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َم َر قَا َل ايْ تٍََي‬ ‫ْع‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫اجَِّم فَ َربَي‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ َُْ‫ف‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ْض َح‬ َ ‫ع َح ْف‬ ِ َّ ‫ْع َيسُُ َل‬ ِ ‫ق ظَا ِْر بَ ْي‬ ِ ‫ص َ لِبَد‬ ‫اجََّمُ ُد ْسََّ ْد ِب َر ْالٍِ ْباَ ِ ُد ْسََّ ٍْبِ َر ال َّش ْ ِم‬ َ ‫ضم َح‬ ِ ٍْ َ‫ي‬ 150 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Апам Хафсаның үйі жаққа қажетті бір нәрсе үшін бардым. Сонда Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) төменде қыблаға арқасын, Шамға алды жағын қаратып, дәрет сындырып жатқанына көзім түсті»,- деді. 15-бап. Сумен мұстахаб ету (ас дәрет алу) туралы.

ُ‫ك قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن بَبِم ُد َداذ َ ا ْس ُمم‬ ِ ِ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد ِم َشا ُم ب ُْن َع ْب ِد ْال َما‬-152 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َع َا ُء ب ُْن بَبِم َد ْي ُمُنَ َ قَا َل َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َ ْبنَ َدالِك يٍَُُ ُل َكانَ النَّ ِب ُّم‬ َ َ‫ْع بَن‬ ‫َ َساَّ َُّ مِ َذا َر َر َج لِ َحا َجَِّ ِم بَ ِجم ُء بَنَا َ ُغ ًَل ٌم َد َدنَا مِدَا َ ٌَ ِد ْن َداء َي ْد ِنم يَ ْسََّ ْن ِجم ِب ِم‬ 152 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәретке шықса, ас дәрет алуы үшін бір бала екеуміз ыдыспен су алып артынан баратынбыз»,- деді. 16-бап. Дәрет алу үшін өзімен бірге су алып жүру туралы

ُ‫احب‬ َ ُّْ ‫َْ فِي ُا‬ َ ‫ُُي ِه َ قَا َل بَبُُ ال َّديْ دَا ِء بَلَي‬ ِ ‫ص‬ ِ ‫بَاِ َد ْن ُح ِم َر َد َدمُ ْال َما ُء لِ ُا‬ ‫ُُي َ ْال ُِ َسا ِد‬ ِ ‫النَّ ْداَ ْي ِن َ ال َّا‬ Әбуддарда (р.а.) айтты: «Әлқама ибн Қайс ирактықтардан сендердің араларыңда Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мәсілерін, дәрет алатын суын, жастықшаларын көтеріп жүретін бір кісі бар ма?»,- деп айтты. 17-бап. Дәрет алар кезде (үшкір аса таяқ) және ыдыспенен су дайындап тұру туралы

‫ُش ْدبَ ُ ع َْن‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَ َّشاي قَا َل َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َج ْدفَر قَا َل َح َّدثَنَا‬-154 َّ‫صا‬ َّ ‫َ ْبنَ َدالِك يٍَُُ ُل َكانَ َيسُُ ُل‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫َع َا ِء ب ِْن بَبِم َد ْي ُمُنَ َ َس ِم َ بَن‬ 92

ُ‫َ َساَّ َُّ يَ ْد ُر ُر ْال َب ًَل َء فَ َحْ ِم ُر بَنَا َ ُغ ًَل ٌم مِدَا َ َ ِد ْن َداء َ َعنَ َزَ يَ ْسََّ ْن ِجم بِ ْال َما ِء تَابَ َدم‬ ُ ‫النَّضْ ُر َ َشا َذ‬ ‫ان ع َْن ُش ْدبَ َ ْال َدنَ َزَُ عَصا َعاَ ْي ِم ُزج‬ 154 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) әжетқанаға кіретін еді, содан бір бала екеуміз ыдыспенен су және аса таяқты дайындап тұратын едік. Суменен Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мұстахап қылатын»,- деді. 18-бап. Оң қолменен дәрет алудан қайтару туралы

‫ضالَ َ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم مُ َُ ال َّد ْسََّ َُا ِئ ُّم ع َْن َيحْ َي ْب ِن بَبِم‬ َ ‫ َح َّدثَنَا ُد َدا ُذ ب ُْن َف‬-155 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َكثِير ع َْن َع ْب ِد‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َّللاِ ْب ِن بَ ِبم قَََّا َدََ ع َْن بَ ِبي ِم قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ ‫اْلنَا ِء َ مِ َذا بَ َت ْال َب ًَل َء فَ ًَل يَ َمََّ َذ َك َرهُ ِبيَ ِمينِ ِم َ َا‬ َ ‫مِ َذا َش ِر‬ ِ ْ ‫ِ بَ َح ُد ُك ُّْ فَ ًَل يَََّنَفََّْ فِم‬ ‫يَََّ َم َّسحْ ِبيَ ِمينِ ِم‬ 155 - Абдулла ибн Әбу Қатададан (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Егерде сендердің біреулерің ыдыстан су ішетін болса, ішіне демалмасын. Егерде дәретханаға кіретін болса, ұятты жерін оң қолымен ұстамасын және оң қолымен жумасын»,- деді. 19-бап. Ұятты жерін оң қолымен ұстап дәрет сындырмайды

‫ال َح َّدثَنَا ْاْلَ ْ َزا ِع ُّم ع َْن يَحْ يَ ب ِْن بَ ِبم َكثِير ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ ق‬-156 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َع ْب ِد‬ ُّْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا بَا َل بَ َح ُد ُك‬ َ ‫َّللاِ ب ِْن بَبِم قَََّا َدََ ع َْن بَبِي ِم ع َْن النَّبِ ام‬ ‫اْلنَا ِء‬ ِ ْ ‫فَ ًَل يَ ْ ُر َذ َّن َذ َك َرهُ بِيَ ِمينِ ِم َ َا يَ ْسََّ ْن ِجم ِبيَ ِمينِ ِم َ َا يَََّنَفََّْ فِم‬ 156 - Абдулла ибн Қатаданың атасынан риуаят болған: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде біреуіңіз кіші дәретке баратын болсаңыз, оң қолымен ұятты жерін ұстамасын және оң қолымен жумасын, су ішіп жатқан ыдысқа демін тигізбесін!»,- деді. 20-бап. Тас немесе кесекпен тазалану туралы

‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن ُد َح َّمد ْال َم اا ُّم قَا َل َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن يَحْ يَ ْب ِن َس ِدي ِد ْب ِن‬-157 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َع ْمر ْال َم اا ُّم ع َْن َج اد ِه ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل اتَّبَد‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْع النَّب‬ ُ َُْ‫ع فَ َدن‬ ُ ِ‫اجَِّ ِم فَ َاانَ َا يَ ْاََّف‬ ْ َ‫ال اب ِْانِم بَحْ َجايا بَ ْسََّ ْنفِضْ بِاَا ب‬ َ ٍََ‫َ ِد ْنمُ ف‬ َ ‫َ َر َر َج لِ َح‬ 93

ْ ‫نَحْ َُهُ َ َا تَ ْتِنِم ِب َد‬ ‫ه ْدَُّاَا مِلَ َج ْنبِ ِم‬ َ َُ َ‫ف ثِيَا ِبم ف‬ ِ ‫ظُّ َ َا َي ْ ث فَ َتَ ْيَُّمُ بِ َحْ َجاي بِ َ َر‬ ُ ْ‫َ بَ ْع َره‬ ‫ض بَ ْتبَ َدمُ بِ ِا َّن‬ َ َ‫ع َع ْنمُ فَاَ َّما ق‬ 157 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәретке шыққанда бірге ілестім. Ол жақ, бұл жаққа қарамай тура баратын. Мен ол кісіге жақынырақ барғанымда «Маған кесек әкеліп берсең, истинжа (тазалану) қыламын»,- деді немесе соған ұқсас бір сөз айтты. Кейін: «Сүйек немесе тезек алып келме!»,- деді. Мен киімімнің етегіне кесек теріп келдім. Жанына төгіп, ол кісіден бұрылып тұрдым, дәрет сындырып болған соң кесекпен истинжа қылды»,- деді. 21-бап. Мұсылман кісі тезекпен дәрет құрғатпайды

َ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا ُزمَ ْي ٌر ع َْن بَبِم مِ ْس َحا‬-158 َ ‫ق قَا َل لَي‬ ُ‫َْ بَبُُ ُعبَ ْي َدََ َذ َك َره‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللا يٍَُُ ُل بَتَ النَّ ِب ُّم‬ ِ َّ ‫َ لَ ِا ْن َع ْب ُد الرَّحْ َم ِن ب ُْن ْاْلَ ْس َُ ِد ع َْن بَ ِبي ِم بَنَّمُ َس ِم َ َع ْب َد‬ ُ ‫َح َج َر ْي ِن َ ْالََّ َم ْس‬ ‫ع‬ ‫ال َّر ْ ثَ َ َ قَا َل مَ َذا‬

ُ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ْال َاائِ َ فَ َ َد َرنِم بَ ْن آتِيَمُ بِثَ ًَلثَ ِ بَحْ َجاي فَ َُ َج ْد‬ َ ُ ‫ع فَاَ ُّْ بَ ِج ْدهُ فَ َ َر ْذ‬ ٍَ‫َ َي ْ ثَ فَ َتَ ْيَُّمُ بِاَا فَ َ َر َذ ْال َح َج َري ِْن َ بَ ْل‬ َ ِ‫الثَّال‬ ٌَ‫ِي ْك‬

158 - Абдуррахман ибн Асуадтың (р.а.) атасынан риуаят болған: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет сындыру үшін тасалау жерге барғанда маған үш кесек тауып келуімді бұйырды. Мен екі кесек таптым, ал үшіншісін таппай, оның орнына тезек алып Расулуллаға әкелдім. Ол кісі екі кесекті алып, тезекті тастады да: «Бұл мәкрух нәрсе (кейбір нұсхада жындардың тамағы)»,- деді. 22-бап. Дәрет алғанда мүшелерді бір реттен жуу туралы

ُ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬-159 ‫ان ع َْن َز ْي ِد ْب ِن بَ ْساَ َُّ ع َْن َع َا ِء ْب ِن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َُ َ‫يَ َساي ع َْن اب ِْن َعبَّاس قَا َل ت‬ ََّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َدرََّ َدر‬ َ ‫ه َ النَّ ِب ُّم‬ 159 - Абдулла ибн Аббастан (р.а.) риуаят болды: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алып жатып мүшелерін бір мәртеден жуды»,- деді.

‫‪23-бап. Дәрет алғанда мүшелерді екі реттен жуу туралы‬‬

‫‪َ -160‬ح َّدثَنَا ُح َسي ُْن‬

‫ال َح َّدثَنَا فُاَ ْي ُح ب ُْن‬ ‫ب ُْن ِعي َس قَا َل َح َّدثَنَا يُُنَُُ ب ُْن ُد َح َّمد قَ َ‬ ‫ب ِْن بَبِم بَ ْا ِر ْب ِن َع ْم ِر ْب ِن َح ْزم ع َْن َعبَّا ِد ْب ِن تَ ِميُّ ع َْن َع ْب ِد‬

‫ُساَ ْي َمانَ ع َْن َع ْب ِد َّ‬ ‫َّللاِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ تَ َُ َّ‬ ‫ه َ َد َّرتَي ِْن َد َّرتَي ِْن‬ ‫م َ‬ ‫َّللاِ ْب ِن َزيْد بَ َّن النَّبِ َّ‬

‫‪160 - Абдулла ибн Зайдтан (р.а.) риуаят болды. «Пайғамбарымыз‬‬ ‫‪(с.ғ.с.) дәрет алып жатып мүшелерін екі мәртеден жуды»,- деді.‬‬ ‫‪24-бап. Дәрет алғанда мүшелерді үш реттен жуу туралы‬‬

‫يز ب ُْن َع ْب ِد َّ‬ ‫َّللاِ ا ْْلُ َ ي ِْس ُّم قَا َل َح َّدثَنِم مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َسدْد ع َْن‬ ‫‪َ -161‬ح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز ِ‬ ‫ا ْب ِن ِشاَاِ بَ َّن َع َا َء ْبنَ يَ ِزي َد بَ ْربَ َرهُ بَ َّن ُح ْم َرانَ َدُْ لَ ُع ْث َمانَ بَ ْربَ َرهُ بَنَّمُ َيبَى‬ ‫ُع ْث َمانَ ْبنَ َعفَّانَ َدعَا بِاِنَاء فَ َ ْف َر َغ َعاَ َكفَّ ْي ِم ثَ ًَل َ‬ ‫ث ِد َراي فَ َا َساَاُ َما ثُ َُّّ بَ ْد َر َر يَ ِمينَمُ‬ ‫ق ثُ َُّّ َغ َس َر َ جْ اَمُ ثَ ًَلثا َ يَ َد ْي ِم مِلَ ْال ِمرْ فٍََي ِْن ثَ ًَل َ‬ ‫ث‬ ‫ض َ ا ْسََّ ْن َش َ‬ ‫اْلنَا ِء فَ َمضْ َم َ‬ ‫فِم ْ ِ‬ ‫ِد َراي ثُ َُّّ َد َس َح بِ َر ْب ِس ِم ثُ َُّّ َغ َس َر ِيجْ اَ ْي ِم ثَ ًَل َ‬ ‫ث ِد َراي مِلَ ْال َا ْدبَ ْي ِن ثُ َُّّ قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫صاَّ َي ْك َدََّ ْي ِن َا يُ َحد ُ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد ْن تَ َُ َّ‬ ‫اث‬ ‫ه َ نَحْ َُ ُ هُُئِم مَ َذا ثُ َُّّ َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫صالِ ُح ب ُْن َك ْي َسانَ قَا َل‬ ‫ال َ‬ ‫فِي ِا َما نَ ْف َسمُ ُغفِ َر لَمُ َدا تٍََ َّد َم ِد ْن َذ ْنبِ ِم َ ع َْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل قَ َ‬ ‫اب ُْن ِشاَاِ َ لَ ِا ْن عُرْ َ َُ يُ َحد ُ‬ ‫ه َ ُع ْث َم ُ‬ ‫اث ع َْن ُح ْم َرانَ فَاَ َّما تَ َُ َّ‬ ‫ان قَا َل بَ َا بُ َح ادثُ ُا ُّْ‬ ‫هُ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل َا َيََّ َُ َّ‬ ‫لَمُ َدا بَ ْينَمُ َ بَ ْينَ الص ًََّل َِ َحََّّ‬

‫صاَّ‬ ‫َح ِديثا لَُْ َا آيَ ٌ َدا َح َّد ْثَُّ ُا ُمُهُ َس ِمد ُ‬ ‫م َ‬ ‫ْع النَّ ِب َّ‬ ‫صاام الص ًََّلََ مِ َّا ُغفِ َر‬ ‫َي ُج ٌر يُحْ ِس ُن ُ هُُ َءهُ َ يُ َ‬ ‫َ‬ ‫يُ َ‬ ‫صاايَاَا قَا َل عُرْ َ َُ ْاْليَ َ مِ َّن الَّ ِذينَ يَ ْاَُّ ُمُنَ َدا بَ ْن َز ْلنَا ِد ْن ْالبَيانَا ِ‬

‫‪161 - Хумран Маула Османнан (р.а.): «Осман (р.а.) ыдыспен су‬‬ ‫‪әкеліңдер!»,- деді. Содан соң ыдысты үш мәрте еңкейтіп, қолына су құйып‬‬ ‫‪қолын жуды. Кейін оң қолымен ыдыстың ішінен су алып, үш рет аузын,‬‬ ‫‪кейін мұрнын шайды, кейін үш рет бетін жуды, кейін екі қолдарын‬‬ ‫‪шынтақтарына дейін үш рет жуды. Кейін басына масих тартты. Одан соң‬‬ ‫‪аяқтарын тобыққа дейін үш рет жуды. Кейін: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.):‬‬ ‫‪«Кімде-кім мына менің алғанымдай қылып дәрет алып, содан соң басқа‬‬ ‫‪нәрселерді ойламай, екі рәкат намаз оқыса, оның өткен күнәлары‬‬ ‫‪кешірілер»,- деп айтқан»,- деді.‬‬ ‫‪95‬‬

ُ ‫صالِ ُح ب ُْن َك ْي َسانَ قَا َل اب ُْن ِشاَاِ َ لَ ِا ْن عُرْ َ َُ يُ َحد‬ ‫اث ع َْن‬ َ ‫َ ع َْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل قَا َل‬ ُ ‫ان قَا َل بَ َا ب ُ َح ادثُ ُا ُّْ َح ِديثا لَُْ َا آيَ ٌ َدا َح َّد ْثَُّ ُا ُمُهُ َس ِمد‬ ُ ‫ه َ ُع ْث َم‬ َّ َُ َ‫ُح ْم َرانَ فَاَ َّما ت‬ ‫ْع‬ َّ َّ‫صا‬ ََ‫صاام الص ًََّل‬ َّ َُ َََّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل َا ي‬ َ ُ‫ه ُ َي ُج ٌر يُحْ ِس ُن ُ هُُ َءهُ َ ي‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫النَّب‬ َ‫ال عُرْ َ َُ ْاْليَ َ مِ َّن الَّ ِذينَ َي ْاَُّ ُمُن‬ َ َ‫صاا َياَا ق‬ َ ُ‫مِ َّا ُغفِ َر لَمُ َدا بَ ْينَمُ َ َب ْينَ الص ًََّل َِ َحََّّ ي‬ َ ِ ‫َدا بَ ْن َز ْلنَا ِد ْن ْالبَيانَا‬ Екінші бір риуаятта Хумран: «Осман (р.а.) дәрет алып болғаннан соң: «Мен сендерге бір хадис айтып беремін, (Құран кәрімде) мына бір аят болмағанда, мен оны сендерге айтпайтын едім, оны Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) естігенмін»,- деді. «Кісі жақсылап дәрет алып, намаз оқыса, оның ол намазымен бұл намазының арасындағы күнәлары намазды оқып болғанша кешірілер»,- деп айтты»,- деді. Ғұруа ибн Зубайр (р.а.): «Осман (р.а.) айтқан аят: «Негізінен біз ап – ашық үкімдерді әрі тура жолды Кітапта адамдарға баян еткеннен кейін жасырғандар, соларға Алла лағнет етеді әрі барлық лағнет етушілер лағнет етеді61»,- деді. 25-бап. Дәрет алып жатқанда мұрынға су тартып сіңбіру туралы

َّ ‫ال بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬ ُّ ‫َّللاِ قَا َل بَ ْربَ َرنَا يُُنَُُ ع َْن‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا َع ْبد‬-162 ‫ي قَا َل‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ َ‫َان ق‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َع َا ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنَّمُ قَا َل‬ َ ‫يَ بَنَّمُ َس ِم َ بَبَا مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّ ِب ام‬ َ ‫بَ ْربَ َرنِم بَبُُ مِ ْد ِي‬ ْ‫ه َ فَ ْايَ ْسََّ ْنثِرْ َ َد ْن ا ْسََّجْ َم َر فَ ْايُُتِر‬ َّ َُ َ‫َد ْن ت‬ 162 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім дәрет алса, мұрнына су тартып сіңбірсін. Кімде –кім дәрет сындырғаннан соң кесек қолданса, оны тақ істесін (яғни, 3 рет!)»,- деді. 26-бап. Кесекті (тас) тақ істемек туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-163 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ج ع َْن‬ ِ ‫ك ع َْن بَبِم ال ازنَا ِد ع َْن ا ْْلَ ْع َر‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َُ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا ت‬ ‫ه َ بَ َح ُد ُك ُّْ فَ ْا َيجْ َدرْ فِم‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ‫بَ ْنفِ ِم ثُ َُّّ لِيَ ْنثُرْ َ َد ْن ا ْسََّجْ َم َر فَ ْايُُتِرْ َ مِ َذا ا ْسََّ ْيٍَظَ بَ َح ُد ُك ُّْ ِد ْن نَُْ ِد ِم فَ ْايَ ْا ِسرْ يَ َدهُ قَ ْب َر‬ ْ َ‫بَ ْن يُ ْد ِراَاَا فِم َ هُُئِ ِم فَا ِ َّن بَ َح َد ُك ُّْ َا يَ ْد ِيي بَ ْينَ بَات‬ ُ‫ع يَ ُده‬ 61

2. «әл-Бақара», 159 аят.

163 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім дәрет алса, мұрнына су тартып сіңбірсін. Кімде –кім, (үлкен) дәрет сындырғаннан соң кесекті қолданса, тақ істесін ( 3, 5, 7 рет!). Егерде қайсы бірің ұйқыдан тұратын болса, ыдыстағы суға қолын салмастан бұрын (ыдысты еңкейтіп) суды қолына құйып, үш рет жусын. Өйткені бірде-біреуің (ұйықтап жатқанда) қолдарыңның қай жерлеріңе тигенін білмейсіңдер»,- деді. 27-бап. Аяқ жуу туралы

‫ك ع َْن‬ َ َ‫َ ع َْن بَ ِبم بِ ْشر ع َْن يُُسُفَ ْب ِن َدام‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َعنَّا فِم َس ْف َرَ َسافَرْ نَامَا‬ َ‫بَيْ ُجاِنَا فَنَادَى بِ َ ْعا‬

َ‫ال َح َّدثَنَا بَبُُ َع َُان‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ق‬-164 َّ‫صا‬ َّ ‫َع ْب ِد‬ َ ‫َّللاِ ب ِْن َع ْمر قَا َل تَ َباَّفَ النَّبِ ُّم‬

َ‫ه ُ َ نَ ْم َس ُح َعا‬ َّ َُ َََّ‫فَ َ ْد َي َكنَا َ قَ ْد بَيْ مَ ٍْنَا ْال َدصْ َر فَ َج َد ْانَا ن‬ ‫اي َد َّرتَ ْي ِن بَ ْ ثَ ًَلثا‬ َ ِ ‫صُْ تِ ِم َ ْي ٌر لِ ْْلَ ْعٍَا‬ ِ َّ‫ِ ِد ْن الن‬

164 - Абдулла ибн Ғамрдан (р.а.) риуаят болды: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір сапар кезінде біздің арт жағымызда қалды. Аср намазын оқитын уақытта бізге жетіп алды. Біз дәрет алып жатқан едік. Біздің кейбіріміз суды ысырап етпеуді ойлап, аяғымызды дымқыл қолымызбен сипап жатқан едік. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дауысын қаттырақ шығарып: «Тозақ отына азапталатын өкшелерге қасірет!»,- деп екі немесе үш рет қайталап айтты»,- деді. 28-бап. Дәрет алғанда ауызды шаю туралы

ُّ ‫ْاليَ َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬ ‫ي قَا َل بَ ْر َب َر ِنم َع َا ُء ب ُْن‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ‫َدُْ لَ ُع ْث َمانَ ب ِْن َعفَّانَ بَنَّمُ َيبَى ُع ْث َمانَ ْبنَ َعفَّانَ َدعَا بِ َُهُُء‬ َ ‫ِد ْن مِنَا ِئ ِم فَ َا َساَاُ َما ثَ ًَل‬ َُّّ ُ‫ث َدرَّاَ ثُ َُّّ بَ ْد َر َر يَ ِمينَمُ ِفم ْال َُهُُ ِء ث‬

ُُ‫ َح َّدثَنَا بَب‬-165 َ‫يَ ِزي َد ع َْن ُح ْم َران‬ ‫فَ َ ْف َر َغ َعاَ يَ َد ْي ِم‬

َُّّ ُ‫ق َ ا ْسََّ ْنثَ َر ثُ َُّّ َغ َس َر َ جْ اَمُ ثَ ًَلثا َ يَ َد ْي ِم مِلَ ْال ِمرْ فٍََ ْي ِن ثَ ًَلثا ث‬ َ ‫ض َ ا ْسََّ ْن َش‬ َ ‫تَ َمضْ َم‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َد َس َح بِ َر ْب ِس ِم ثُ َُّّ َغ َس َر ُك َّر ِيجْ ر ثَ ًَلثا ثُ َُّّ قَا َل َيبَي‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫م‬ َّ ‫ْع النَّ ِب‬ َّ َُ َ‫ه ُ نَحْ َُ ُ هُُئِم مَ َذا َ قَا َل َد ْن ت‬ َّ َُ َََّ‫ي‬ ‫صاَّ َي ْك َدََّ ْي ِن َا‬ َ َُّّ ُ‫ه َ نَحْ َُ ُ هُُئِم مَ َذا ث‬ َّ ‫اث فِي ِا َما نَ ْف َسمُ َغفَ َر‬ ُ ‫يُ َحد‬ ‫َّللاُ لَمُ َدا تٍََ َّد َم ِد ْن َذ ْنبِ ِم‬ 165 - Хумран Маула Османнан (р.а.): «Осман (р.а.) дәрет алу үшін су әкелуді бұйырды. Содан соң ыдысты еңкейтіп, су құйып қолын үш рет жуды. Кейін оң қолымен ыдыстың ішінен су алып, үш рет аузын, кейін мұрнын шайды, кейін үш рет бетін жуды, кейін екі қолдарын 97

шынтақтарына дейін үш рет жуды. Кейін басына масих тартты. Одан соң әр бір аяғын үш реттен жуды. Кейін: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) тура осылай дәрет алғанын көргенмін. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім мына менің алғанымдай қылып дәрет алып, содан соң басқа нәрселерді ойламай, намаз оқыса, оның өткен күнәлары кешірілер»,- деп айтқан» 29-бап. Өкшені (табанды) жақсылап жуу туралы

‫ال‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم ب ُْن بَبِم مِيَاس قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ِزيَاد ق‬-166 ُ ‫َس ِمد‬ َّ َُ َََّ‫ْع بَبَا مُ َر ْي َرََ َ َكانَ َي ُمرُّ بِنَا َ النَّاسُ ي‬ ‫ال بَ ْسبِ ُاُا‬ َ َ‫هئُُنَ ِد ْن ْال ِم ْاَ َر َِ ق‬ َّ َّ‫صا‬ ‫اي‬ َ ُِّ ‫ْال ُُهُُ َء فَا ِ َّن بَبَا ْالٍَا ِس‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َ ْي ٌر لِ ْْلَ ْعٍَا‬ ِ َّ‫ِ ِد ْن الن‬ 166 - Мұхаммед ибн Зиядтан (р.а.) риуаят болды: «Әбу Хурайрамен (р.а.) бірге дәрет алып жатқан адамдардың жанынан өтіп бара жатқанымызда, Әбу Хурайра (р.а.) оларға: «Дәретті толық алыңдар, жуылатын мүшелерді толық жуыңдар, өйткені Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жуылмай қалған өкшелер тозақ отына күйеді»,- деп айтқан»,- деді. 30-бап. Нағлға (тақыр теріден істелген аяқ киім) масих тартпай, оны шешіп аяқты жуу туралы

ٌ ِ‫ال بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن َس ِديد ْال َم ٍْب ُِريا ع َْن ُعبَ ْي ِد ْب ِن‬ َ َ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ ق‬ ِ َّ ‫ َح َّد َثنَا َع ْب ُد‬-167 َّ ‫ُج َريْج بَنَّمُ قَا َل لِ َد ْب ِد‬ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َم َر يَا بَبَا َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن َيبَ ْيَُّكَ تَصْ نَ ُ بَيْ بَدا لَ ُّْ بَ َي بَ َحدا‬ ‫ك َا تَ َمَُّ ِد ْن ْاْلَيْ َكا ِن‬ َ َُّ‫ك يَصْ نَ ُداَا قَا َل َ َدا ِم َم يَا ا ْبنَ ج َُريْج قَا َل َيبَ ْي‬ َ ِ‫ِد ْن بَصْ َحاب‬ ‫ك مِ َذا‬ َ َُّ‫ك تَصْ بُ َُ بِالصُّ ْف َر َِ َ َيبَ ْي‬ َ َُّ‫مِ َّا ْاليَ َمانِيَّ ْي ِن َ َيبَ ْيَُّكَ تَ ْابََُ النا َدا َل ال اس ْبَِّيَّ َ َ َيبَ ْي‬ ‫َكانَ يَُْ ُم الََّّرْ ِيَ ِ قَا َل‬ ‫َ َساَّ َُّ يَ َمَُّ مِ َّا ْاليَ َمانِيَّي ِْن‬ ‫َ َساَّ َُّ يَ ْا َبَُ النَّ ْد َر الََِّّم‬

ََّّ‫ع َح‬ َ ‫ع بِ َم َّا َ بَمَ َّر النَّاسُ مِ َذا َيبَ ْ ا ْال ِا ًَل َل َ لَ ُّْ تُ ِا َّر بَ ْن‬ َ ‫ُك ْن‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللا بَ َّدا ْاْلَيْ َك‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ان فَاِنام لَ ُّْ بَ َي َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ َّ ‫َع ْب ُد‬

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع َيسُُ َل‬ ُ ‫َ بَ َّدا النا َدا ُل ال اس ْب َِّيَّ ُ فَاِنام َيبَي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ ‫ه ُ فِياَا فَ َنَا ب ُ ِحبُّ بَ ْن بَ ْلبَ َساَا َ بَ َّدا الصُّ ْف َرَُ فَاِنام َيبَي‬ َّ َُ ََّ‫َْ فِياَا َش َد ٌر َ َي‬ ‫ُُل‬ َ ‫ْع َيس‬ َ ‫لَي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ُّْ َ‫اْل ْم ًَل ُل فَاِنام ل‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَصْ بُ َُ بِاَا فَ َنَا بُ ِحبُّ بَ ْن بَصْ بُ ََ ِباَا َ بَ َّدا‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُ ِارُّ َحََّّ تَ ْنبَ ِد‬ ُ‫ع بِ ِم َيا ِحاََُّم‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫بَ َي َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ 167 - Ғубайд ибн Журайж Абдулла ибн Омарға (р.а.) қарап: «Ей, Әбу Абдуррахман, сенен төрт түрлі нәрсені көрдім, бұларды сенің серіктеріңнің бірінен де көрмегенмін»,- деді. Сонда Әбу Абдуррахман: 98

«Ей, ибн Журайж, олар не нәрселер?»,- деп сұрады. Ғубайд ибн Журайж: «Біріншіден, сен Қағбаның тек қана Иемен жақтағы бұрышын ғана сипайсың. Екіншіден, сенің тақыр теріден істелген аяқ киім киесің. Үшіншіден, сен сары түсті бояуды қолданасың (шашын бояған). Төртіншіден, Меккеде тұрған кезіңде Зу-л-хижжа айы кірген күні адамдар тәлбия (ләббайка аллаһумма ләббайка) деп айтқанда, сен айтпай Зу-лхижжаның сегізінші күні айттың »,- деді. Сонда Абдулла (р.а.) былай деп жауап берді: «Қағбаның мәселесіне келсек, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) иемендік деп аталған сол екі бұрыштан басқасын сипағанын көрмедім. Аяқ киімнің мәселесіне келсек, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) түгі жоқ тақыр теріден істелген аяқ киімді кигенін көргенмін, сонда оны шешіп, аяқтарын жуған болатын. Мен де осындай аяқ киімді кигенді ұнатамын. Ал, енді сары түсті бояуға келетін болсақ, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сары түсті бояуды қолданғанын (шашын бояғанын ) көргенмін. Мен де сары түсті бояуды қолданғанды жақсы көремін. Енді, тәлбия мәселесіне келсек, (ихрам кию), Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түйесіне мініп, Минаның жолына шығып алмағанынша (8-ші күні) тәлбия айтқанын (ихрам кигенін) көрмедім»,- деді. 31-бап. Дәрет және ғұсыл алуды оң жағынан бастау туралы

َ‫يرين‬ َ ‫ال َح َّدثَنَا َرالِ ٌد ع َْن َح ْف‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ق‬-168 ِ ‫ص َ ِب ْن‬ ِ ‫ع ِس‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ع َْن ب ُ ام َع ِ يَّ َ قَال‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لَا َُّن فِم َغ ْس ِر ا ْبنََِّ ِم ا ْبد َْبن‬ َ ‫ع قَا َل النَّبِ ُّم‬ ‫ه ِ ْال ُُهُُ ِء ِد ْناَا‬ ِ ‫بِ َميَا ِدنِاَا َ َد َُا‬ 168 - Үмму Атиййа (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Үмму Атиййа мен оның қасындағы әйелдерге қызы Зейнептің мәйітін жууды «Оң жағынан және дәрет алғанда жуылатын жерлерден бастаңдар!»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا َح ْفصُ ب ُْن ُع َم َر قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل بَ ْربَ َرنِم بَ ْش َد‬-169 ‫ال‬ َ َ‫ع ب ُْن ُساَيُّْ ق‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ْع بَبِم ع َْن َد ْس ُر ق ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ُ ‫َس ِمد‬ ُ‫ْجبُم‬ َ ‫ع َكانَ النَّبِ ُّم‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُد‬ ‫ُُي ِه َ فِم َش ْنِ ِم ُكاا ِم‬ ِ ‫الََّّيَ ُّم ُن فِم تَنَ ُّداِ ِم َ تَ َرجُّ اِ ِم َ طُا‬ 169 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Аяқ киімді киюді, шашы мен сақалын тарауды , дәрет алуды және де басқа барлық нәрселерді оң жағынан бастағанды жақсы көретін»,- деді.

32-бап. Намаз уақыты жақындағанда дәрет алуға су сұрау туралы 99

ْ ‫ض َر‬ ْ َ‫ع الص ًََّلَُ َ قَال‬ ْ َ‫اس ْال َُهُُ ِء مِ َذا َحان‬ ‫َ الصُّ ْب ُح‬ َ ‫ع عَائِ َش ُ َح‬ ِ ‫بَاِ ْالَِّ َم‬ ُُّ ‫َ ْال َما ُء فَاَ ُّْ يُُ َج ْد فَنَ َز َل الََّّيَ ُّم‬ َ ‫فَ ْالَُّ ِم‬ Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Сапар кезінде таң намазын оқитын уақыт болғанда су іздеді, бірақ табылмады. Содан кейін таяммум қылуға аят нәзіл болды»,- деді.

َّ ‫ق ْب ِن َع ْب ِد‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-170 ٌ ِ‫ال بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫َّللاِ ْب ِن بَبِم‬ َ ‫ك ع َْن مِ ْس َحا‬ َ َ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ ق‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َحان‬ ُ ‫َ ب ِْن َدالِك بَنَّمُ قَا َل َيبَي‬ ‫ع‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ْع َيس‬ ِ َ‫طَ ْا َح َ ع َْن بَن‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫يَ َدهُ َ بَ َد َر‬

َّ‫صا‬ َّ ‫َ النَّاسُ ْال َُهُُ َء فَاَ ُّْ َي ِج ُد هُ فَ ُتِ َم َيسُُ ُل‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ص ًَلَُ ْال َدصْ ِر فَ ْالََّ َم‬ َ َّ َّ‫صا‬ ‫اْلنَا ِء‬ َ ‫َّللا‬ َ َُ َ‫َ َساَّ َُّ ِب َُهُُء ف‬ ِ َّ ‫ه َ َيسُُ ُل‬ ِ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َذلِك‬

ُ ‫هئُُا ِد ْنمُ قَا َل فَ َربَي‬ َّ َُ َ‫صا ِب ِد ِم َحََّّ ت‬ َّ َُ َََّ‫اس بَ ْن ي‬ ‫هئُُا‬ َ َ‫ع ب‬ َ َّ‫الن‬ ِ ْ‫ْع ْال َما َء يَ ْنبُ ُ ِد ْن تَح‬ ُّْ ‫ِد ْن ِع ْن ِد آ ِر ِر ِم‬ 170 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аср намазының уақыты жақындағанда адамдардан дәрет алу үшін су сұрады. Адамдар суды іздеді, бірақ таппады. Біршама уақыттан кейін Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) бір ыдыспен су тауып әкелінді. Суды әкелгеннен соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сол ыдысқа қолын салып тұрды да, адамдарға дәрет алуды бұйырды. Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) саусақтарының арасынан су сарылдап ағып жатқанын көрдім, сол сумен ең ақырғы адамға дейін дәрет алды»,- деді. 33-бап. Адамның шашы жуылған судың үкімі (халал не харам) туралы

‫اْل ْن َسا ِن َ َكانَ َع َا ٌء َا يَ َرى بِ ِم بَ ْسا بَ ْن يََُّّ َب َذ ِد ْناَا‬ ِ ْ ‫بَاِ ْال َما ِء الَّ ِذي يُ ْا َس ُر بِ ِم َش َد ُر‬ ُّ ‫ِ َ َد َم ارمَا فِم ْال َم ْس ِج ِد َ قَا َل‬ ‫الز ْم ِريُّ مِ َذا َ لَ ََ فِم‬ ِ ‫ْال ُبيُُطُ َ ْال ِحبَا ُل َ س ُْؤ ِي ْال ِا ًَل‬ َّ ‫ان مَ َذا ْالفِ ٍْمُ بِ َد ْينِ ِم يٍَُُ ُل‬ َ‫َّللاُ تَ َدال‬ ُ َ‫ه ُ بِ ِم َ قَا َل ُس ْفي‬ َّ َُ َََّ‫َْ لَمُ َ هُُ ٌء َغ ْي ُرهُ ي‬ َ ‫مِنَاء لَي‬ َّ َُ ََّ‫َ ِد ْنمُ َش ْم ٌء َي‬ ُُّ ‫ه ُ بِ ِم َ َيََّ َي َّم‬ ِ ‫فَاَ ُّْ تَ ِج ُد ا َداء فَََّيَ َّم ُمُا َ مَ َذا َدا ٌء َ فِم النَّ ْف‬ Ғата ибн Әбу Рабах (р.а.) риуаят етті: «Шаштан арқан немесе жіп есіп істесе, оның зияны жоқ»,- деді. Иттен қалған сарқындының (ит иіскеген нәрсе) үкімі және иттің мешіттен өтуінің үкімі: Аз-Зуһрий (р.а.) айтты: «Егерде ыдыстағы суды ит иіскеген болса, дәрет алуға одан басқа су болмаса, ол сумен дәрет алса 100

болады»,- деді. Суфян ас-Саврий (р.а.) болса: «Мына бұл үкім Құран кәрімнен алынған болып, Алла тағала: «Су табылмаса, таяммум қылыңдар" , бұл су және иттің демінде зиянды нәрселер бар,- деп айтқан»,деді.

ُ ِ‫ َح َّد َثنَا َدال‬-171 َ‫يرين‬ َ َ‫ير ق‬ َ ‫ك ب ُْن مِ ْس َما ِع‬ ِ ‫ال َح َّدثَنَا مِ ْس َرائِي ُر ع َْن عَا‬ ِ ‫صُّ ع َْن اب ِْن ِس‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫قَا َل قُ ْا‬ ْ َ‫ص ْبنَاهُ ِد ْن قِبَ ِر بَنََ ب‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ب‬ َ ‫ع لِ َدبِي َدََ ِع ْن َدنَا ِد ْن َش َد ِر النَّ ِب ام‬ ‫م ِد ْن ال ُّد ْنيَا َ َدا فِياَا‬ َّ َ‫ِد ْن قِبَ ِر بَ ْم ِر بَنََ فٍََا َل َْلَ ْن تَ ُاُنَ ِع ْن ِدي َش َد َرٌَ ِد ْنمُ بَ َحبُّ مِل‬ 171 - Ибн Ғасим (р.а.) риуаят етті: «Ғубайдаға айттым: «Бізде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) шаштары бар. Оны Әнас немесе ол кісінің үйіндегілері арқылы алу бақытына ие болдық. Менімен бірге Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бір тал шашының барлығы дүние және ондағы барлық нәрселерден де артық »,- деді.

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َع ْب ِد ال َّر ِح ِيُّ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َس ِدي ُد ب ُْن ُساَ ْي َمانَ قَا َل َح َّد َثنَا َعبَّا ٌد‬-172 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫يرينَ ع َْن بَنََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لَ َّما‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ع َْن ا ْب ِن عَُْ ن ع َْن اب ِْن ِس‬ ‫ق َي ْب َسمُ َكانَ بَبُُ طَ ْا َح َ بَ َّ َل َد ْن بَ َر َذ ِد ْن َش َد ِر ِه‬ َ َ‫َحا‬ 172 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Хажжат улУадағта шашын алдырып жатқанында бірінші болып шашынан алған кісі Әбу Талха (р.а.) болатын»,- деді. 34-бап. Ыдысты ит жаласа, жеті рет жуу керектігі туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-173 ‫ج ع َْن بَبِم‬ ِ ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ ع َْن َدالِك ع َْن بَ ِبم ال ازنَا ِد ع َْن ْاْلَ ْع َر‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫مُ َر ْي َرََ قَا َل مِ َّن َيسُُ َل‬ ‫ِ ْال َا ْابُ فِم مِنَا ِء‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا َش ِر‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫بَ َح ِد ُك ُّْ فَ ْايَ ْا ِس ْامُ َسبْدا‬ 173 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде біреулеріңнің ыдыстарыңнан ит ішсе, оны жеті рет жусын!»,деді.

َّ ‫ص َم ِد َح َّدثَنَا َع ْب ُد الرَّحْ َم ِن ب ُْن َع ْب ِد‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬-174 َّ ‫ق بَ ْر َب َرنَا َع ْب ُد ال‬ ‫َّللاِ ب ِْن ِدينَاي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ َّن‬ َ ‫صالِح ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َر ََ ع َْن النَّبِ ام‬ َ ‫ْع بَبِم ع َْن بَبِم‬

101

ْ ُ ‫ش فَ َ َر َذ ال َّر ُج ُر ُرفَّمُ فَ َج َد َر يَ ْا ِر‬ ‫ف لَمُ بِ ِم‬ ِ َ ‫َيجًُل َيبَى َك ْابا يَ ُك ُر الثَّ َرى ِد ْن ْال َد‬ َّ ‫َحََّّ بَيْ َ اهُ فَ َش َا َر‬ َ َّ‫َّللاُ لَمُ فَ َ ْد َراَمُ ْال َجن‬ 174 - Әбу Хурайраға (р.а.) Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтып берген екен: «Бәний Исрайл қауымынан болған бір кісі иттің (шөлдегеннен) топырақ жалап жатқанын көріп, оған мәсісімен су алып ішкізді. Алла тағала ол пендені құрметтеп, жәннатқа кіргізеді»,- деді.

‫َ ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ قَا َل َح َّدثَنِم َح ْم َزَُ ب ُْن‬ َ ُ‫َ قَا َل بَحْ َم ُد ب ُْن َش ِبيب َح َّدثَنَا بَ ِبم ع َْن يُُن‬ ْ َ‫َّللا ع َْن بَبِي ِم قَا َل َكان‬ ‫ع ْال ِا ًَلُِ تَبُُ ُل َ تُ ٍْبِ ُر َ تُ ْدبِ ُر فِم ْال َم ْس ِج ِد فِم َز َدا ِن‬ ِ َّ ‫َع ْب ِد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ِل‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَاَ ُّْ يَ ُاُنُُا يَ ُر ُّشُنَ َشيْئا ِد ْن َذلِك‬ َ ِ‫َّللا‬ Абдулла ибн Омардың ұлы Хамза (р.а.): «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) заманында иттер мешітке кіріп-шығып жүре беретін62. Бірақ ешбір жерді сумен жумайтын»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا َح ْفصُ ب ُْن ُع َم َر قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن ا ْب ِن بَ ِبم ال َّسفَ ِر ع َْن ال َّش ْد ِب ام ع َْن‬-175 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ال َس َ ْل‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل مِ َذا بَيْ َس ْا‬ َُّ َّ‫ع َك ْابَكَ ْال ُم َدا‬ ‫َع ِد ا‬ َ ‫م‬ َ َ‫ي ب ِْن َحاتُِّ ق‬ َّ ِ‫ع النَّب‬ ُ ‫فٍََََّ َر فَ ُارْ َ مِ َذا بَ َك َر فَ ًَل تَ ْ ُكرْ فَاِنَّ َما بَ ْد َس َامُ َعاَ نَ ْف ِس ِم قُ ْا‬ ُ‫ع بُيْ ِس ُر َك ْابِم فَ َ ِج ُد َد َدم‬ َ ‫ال فَ ًَل تَ ْ ُكرْ فَاِنَّ َما َس َّمي‬ ‫ْع َعاَ َك ْابِكَ َ لَ ُّْ تُ َس اُّ َعاَ َك ْاب آ َر َر‬ َ َ‫َك ْابا آ َر َر ق‬ 175 - Ғадий ибн Хатим (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) итпен аң аулау туралы сұрадым. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде итіңді аң аулауға алып барсаң, ол олжаны өлтіріп ұстап берсе, жей бер, ал егерде итің өз бетінше ұстап жеп жатқан болса, онда оны жеме, өйткені ол өзі үшін аулап ұстаған»,- деді. Сол кезде мен: «Үйреткен итімді аңға жіберсем, ұсталған аңның қасынан өз итімнен басқа итті бірге көрсем ше?»,- деп сұрадым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ол олжаны жеме, өйткені сен өз итіңді аңға саларда (Бисмилләһи, Аллаһу Акбар) деп айтқансың, бірақ ана бір бөтен итке айтпағансың»,- деді. 35-бап. Үлкен және кіші дәреттен басқасы таһаратты бұзбайды, деп есептеушілер туралы

‫تَ َدالَ بَ ْ َجا َء بَ َح ٌد ِد ْن ُا ُّْ ِد ْن ْال َاائِ ِ َ قَا َل َع َا ٌء فِي َم ْن يَ ْب ُر ُج ِد ْن ُدب ُِر ِه‬ ‫ِد ْن َذ َك ِر ِه نَحْ ُُ ْالٍَ ْماَ ِ يُ ِدي ُد ْال ُُهُُ َء‬ 62

Ол кезде мешіттің есік-терезесі жоқ ашық-шашық күйде болған.

102

َّ ‫قَُْ ُل‬ ِ‫َّللا‬ ْ َ‫ال ُّد ُد ب‬

Алла тағала аят кәрімінде: «...түзге отырып келсе63»,- дәрет алу уәжіп болады деген. Ғата ибн Әбу Рабах (р.а.): «Арқасынан құрт немесе маңдайынан бүргеге ұқсас нәрсе шыққан кісілер қайтадан дәрет алады»,деді.

‫ك فِم الص ًََّل َِ بَعَا َد الص ًََّلََ َ لَ ُّْ يُ ِد ْد‬ َ ‫ه ِح‬ َ ‫َّللا مِ َذا‬ ِ َّ ‫َ قَا َل َجا ِب ُر ب ُْن َع ْب ِد‬ ْ َ‫ْال ُُهُُ َء َ قَا َل ْال َح َس ُن مِ ْن بَ َر َذ ِد ْن َش َد ِر ِه َ ب‬ ‫اي ِه بَ ْ َراَ َ ُرفَّ ْي ِم فَ ًَل ُ هُُ َء َعاَ ْي ِم‬ ِ َ ‫ظف‬ Жәбир ибн Абдулла (р.а.) айтты: «Кімде-кім намазда күлсе, дәретін жаңаламай-ақ намазын қайтадан оқиды»,- деді. Хасан Басрий (р.а.) айтты: «Егерде кісі шаш алдырса немесе тырнағын алса не мәсісін шешсе, қайтадан толық дәрет алу керек емес (аяғының өзін ғана жуып алса) болады»,- деді.

َّ‫صا‬ َ ‫م‬ َّ ‫َْ قَا َل بَبُُ مُ َر ْي َرََ َا ُ هُُ َء مِ َّا ِد ْن َحدَث َ ي ُْذ َك ُر ع َْن َجا ِبر بَ َّن النَّ ِب‬

َّ َ ‫اع فَ ُر ِد َم َي ُج ٌر بِ َساُّْ فَنَ َزفَمُ ال َّد ُم فَ َر َك‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ فِم َغ ْز َ َِ َذا‬ ِ َ‫َ ال ارق‬ ‫ص ًَلتِ ِم‬ َ ‫ض فِم‬ َ ‫َ َس َج َد َ َد‬ Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Дәрет жел шықпаса бұзылмайды»,- деді. Жәбир (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір соғысқа қатынасты. Бір кісіге садақтың оғы тиді. Ол кісі қанының ағып тұрғанына қарамастан рүкүғ, сәжде қылып намаз оқи берді»,- деді.

‫صاُُّنَ فِم ِج َرا َحاتِ ِا ُّْ َ قَا َل طَا ُ سٌ َ ُد َح َّم ُد ب ُْن‬ َ ُ‫ال ْال ُم ْساِ ُمُنَ ي‬ َ ‫َ قَا َل ْال َح َس ُن َدا َز‬ ‫ص َر اب ُْن ُع َم َر بَ ْث َرَ فَ َب َر َج‬ َ ‫َْ فِم ال َّد ِم ُ هُُ ٌء َ َع‬ َ ‫از لَي‬ ِ ‫َعاِم َ َع َا ٌء َ بَ ْم ُر ْال ِح َج‬ َّ َُ َََّ‫ِد ْناَا ال َّد ُم َ لَ ُّْ ي‬ ‫ص ًَلتِ ِم َ قَا َل اب ُْن‬ َ ‫ه ْ َ بَ َز‬ َ ‫ض فِم‬ َ ‫ق اب ُْن بَبِم بَ ْ فَ دَدا فَ َم‬ ‫َْ َعاَ ْي ِم مِ َّا َغ ْس ُر َد َحا ِج ِم ِم‬ َ ‫ُع َم َر َ ْال َح َس ُن فِي َم ْن يَحْ ََّ ِج ُُّ لَي‬ Хасан Басрий (р.а.) айтты: «Мұсылмандар жарақаттарымен де намаз оқи беретін»,- деді. Товус; Мұхаммед ибн Әли,Ғата ибн Әбу Рабах және Хижаз, Мекке мен Мәдина аһли: «Қан ақса, дәрет бұзылмайды (Ханафий мәзһабында бұзылады)»,- деді. Ибн Омар (р.а.) бетіндегі безеуді сығып еді, одан қан шықты, бірақ ол қайтадан дәрет алмады. Ибн Убай (р.а.) қан түкірді, бірақ намазын ары қарай жалғастыра берді. Ибн Омар мен Хасан Басрий: «Қан алдырған адам дәрет жаңаламайды, тек қана қан алдырған жерін ғана жуады»,- деді.

5. «әл-Мәйида», 6 аят.

103

‫ال َح َّدثَنَا اب ُْن بَبِم ِذ ْئب َح َّدثَنَا َس ِدي ٌد ْال َم ٍْب ُِريُّ ع َْن‬ ‫‪َ -176‬ح َّدثَنَا آ َد ُم ب ُْن بَ ِبم مِيَاس قَ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ص ًَلَ َدا َكانَ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َا يَ َزا ُل ْال َد ْب ُد فِم َ‬ ‫بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل قَا َل النَّبِ ُّم َ‬ ‫فِم ْال َم ْس ِج ِد يَ ْنََّ ِظ ُر الص ًََّلََ َدا لَ ُّْ يُحْ ِد ْ‬ ‫ال َي ُج ٌر بَ ْع َج ِمم َدا ْال َحد ُ‬ ‫َث يَا بَبَا مُ َر ْي َرََ‬ ‫ث فٍََ َ‬ ‫صُْ ُ‬ ‫َ يَ ْدنِم الضَّرْ طَ َ‬ ‫قَا َل ال َّ‬ ‫‪176 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.):‬‬ ‫‪«Мешітте намазды күтіп отырған кісі хадас қылмаған болса, намазда‬‬ ‫‪тұрғанға есептеледі»,- деді. Сонда бір ажами (арап емес) кісі: «Хадас деген‬‬ ‫‪не?»,- деп сұрады. Әбу Хурайра (р.а.): «Арттан желдің шығуы»,- деді.‬‬

‫ان ب ُْن ُعيَ ْينَ َ ع َْن ُّ‬ ‫‪َ -177‬ح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفيَ ُ‬ ‫ي ع َْن َعبَّا ِد ْب ِن تَ ِميُّ‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ص ِر ْ‬ ‫صُْ تا بَ ْ‬ ‫ف َحََّّ يَ ْس َم َ َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َا َي ْن َ‬ ‫ع َْن َع ام ِم ع َْن النَّبِ ام َ‬ ‫يَ ِج َد ِييحا‬ ‫‪177 - Ибад ибн Тамимнің көкесінен: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бір‬‬ ‫‪кісі шыққан желдің дауысын естіп, исін сезбегенше намазын бұзбасын!»,‬‬‫‪деді.‬‬

‫ش ع َْن ُد ْن ِذي بَ ِبم يَ ْداَ‬ ‫‪َ -178‬ح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد قَ َ‬ ‫ال َح َّدثَنَا َج ِري ٌر ع َْن ْاْلَ ْع َم ِ‬ ‫ع َيجًُل َد َّذاء فَا ْسََّحْ يَي ُ‬ ‫ال َعاِم ُك ْن ُ‬ ‫ْع بَ ْن بَ ْس َ َل‬ ‫ْالثَُّْ ِي ا‬ ‫ي ع َْن ُد َح َّم ِد ْب ِن ْال َحنَفِيَّ ِ قَا َل قَ َ‬ ‫صاَّ‬ ‫َيسُُ َل َّ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫ْال ُُهُُ ُء‬

‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َ َدرْ ُ‬ ‫َ ْال ِم ٍْدَا َد ْبنَ ْاْلَ ْس َُ ِد فَ َس َلَمُ فٍََا َل فِي ِم‬

‫‪178 - Мұхаммед ибн Ханафия (р.а.) имам Әлиден риуаят етті:‬‬ ‫)‪«Хазреті Әли (р.а.) шаһуаты көп адам едім. Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.‬‬ ‫‪сұрауға ұялдым. Миқдотға: «Сен сұра!»,- дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.):‬‬ ‫‪«Мәзи келгенде, дәрет алу ләзім болады»,- деп жауап берді.‬‬

‫‪َ -179‬ح َّدثَنَا َس ْد ُد ب ُْن َح ْفص َح َّدثَنَا َش ْيبَ ُ‬ ‫ان ع َْن يَحْ يَ ع َْن بَبِم َساَ َم َ بَ َّن َع َا َء ْبنَ‬ ‫ه َم َّ‬ ‫َّللاُ َع ْنمُ قُ ْا ُ‬ ‫ع‬ ‫يَ َساي بَ ْربَ َرهُ بَ َّن َز ْي َد ْبنَ َرالِد بَ ْربَ َرهُ بَنَّمُ َس َ َل ُع ْث َمانَ ْبنَ َعفَّانَ َي ِ‬ ‫ْع مِ َذا َجا َد َ فَاَ ُّْ يُ ْم ِن قَا َل ُع ْث َم ُ‬ ‫بَ َيبَي َ‬ ‫ه ُ َك َما يَََّ َُ َّ‬ ‫ان يَََّ َُ َّ‬ ‫ه ُ لِاص ًََّل َِ َ يَ ْا ِس ُر َذ َك َرهُ قَا َل‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ُُل َّ‬ ‫ك َعاِياا َ ُّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َس َ ْل ُ‬ ‫ُع ْث َم ُ‬ ‫الزبَ ْي َر‬ ‫ع ع َْن َذلِ َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫ان َس ِم ْدَُّمُ ِد ْن َيس ِ‬ ‫ه َم َّ‬ ‫ك‬ ‫َّللاُ َع ْناُ ُّْ فَ َ َد ُر هُ بِ َذلِ َ‬ ‫م ْبنَ َكدْب َي ِ‬ ‫َ طَ ْا َح َ َ بُبَ َّ‬ ‫‪104‬‬

179 - Зайд ибн Халид (р.а.) Хазреті Османнан (р.а.): «Егерде адам әйелімен жақындық қылса, бірақ мәни шықпаған болса, не істейді?»,- деп сұрады. Сонда Хазреті Осман (р.а.): «Намазға дәрет алғандай қылып дәрет алып, әурет жерін жуады. Мен бұны Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) естігенмін. Әли, Зубайр, Талха және Әли ибн Кағбтан сұрағанымда да солай дескен»,- деп айтты.

‫ع َْن ْال َح َا ُِّ ع َْن‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

ُ َ‫ق قَا َل بَ ْربَ َرنَا النَّضْ ُر قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش ْدب‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬-180 َّ‫صا‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫صالِح ع َْن بَبِم َس ِديد ْال ُب ْد ِييا بَ َّن َيس‬ َ ‫َذ ْك َُانَ بَبِم‬ ِ َّ ‫ُُل‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫اي فَ َجا َء َ َي ْب ُسمُ يَ ٍْ ُ ُر فٍََا َل النَّبِ ُّم‬ َ ‫بَيْ َس َر مِلَ َيجُر ِد ْن ْاْلَ ْن‬ ِ ‫ص‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ال نَ َد ُّْ فٍََا َل َيسُُ ُل‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا ب ُ ْع ِج ْا‬ ْ َ‫ع ب‬ َ ‫لَ َداَّنَا بَ ْع َج ْانَا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ٍََ‫ك ف‬ َ ْ ‫قُ ِح‬ ْ‫َّللا َ لَ ُّْ يٍَُر‬ َ َ‫ع فَ َداَ ْيكَ ْال ُُهُُ ُء تَابَ َدمُ َ ْمبٌ ق‬ ِ َّ ‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ‫ُغ ْن َد ٌي َ َيحْ يَ ع َْن ُش ْدبَ َ ْال ُُهُُ ُء‬ 180 - Әбу Саъид Худрий (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ансарилердің біріне адам жіберді. Ол Ансарийдың шашынан суы тамып келді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Біз сен асықтырып қойыппыз (жақындық қылып үлгермепсің)?!»,- деді. Сонда Ансарий: «Солай, Я Расулулла»,деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде сені асықтырса (аяғына дейін жетпесең ) немесе мәниің шықпаса, дәрет алсаң жеткілікті болады»,- деді. 36-бап. Дәрет алып жатқанда су құйып тұру туралы

‫ َح َّد َثنِم ُد َح َّم ُد ب ُْن َس ًَلم قَا َل بَ ْربَ َرنَا يَ ِزي ُد ب ُْن مَا ُي نَ ع َْن َيحْ َي ع َْن ُدُ َس‬-181 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ْب ِن ُع ٍْبَ َ ع َْن ُك َريْب َدُْ لَ اب ِْن َعبَّاس ع َْن ب ُ َسا َد َ ْب ِن َزيْد بَ َّن َيس‬ ‫اجََّمُ قَا َل ب ُ َسا َد ُ ب ُْن‬ َ ‫ض َح‬ َ ٍََ‫ب ف‬ َ َ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لَ َّما بَف‬ ِ ‫اُ ِد ْن َع َرف َ َع َد َل مِلَ ال اش ْد‬ َّ ‫ُُل‬ ُ ‫ه ُ فٍَُ ْا‬ ُ ‫َزيْد فَ َج َد ْا‬ َّ َُ َََّ‫ع بَصُبُّ َعاَ ْي ِم َ ي‬ ‫ك‬ َ ‫صاَّ بَ َدا َد‬ َ ‫ال ْال ُم‬ َ ٍََ‫صاام ف‬ َ ُ‫َّللاِ بَت‬ َ ‫ع يَا َيس‬ 181 - Усама ибн Зәйд (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Арафаттан қайтып бара жатып Шаъб деген жерге келгенде дәрет сындырды, мен Пайғамбарымызға су құйып беріп тұрдым. Ол кісі дәрет алды. Мен: «Намаз оқисыз ба, Я Расулулла?»,- дедім. Ол кісі (с.ғ.с.): «Намаз әлі алдыңда (әлі уақыт бар)»,- деді.

ُ ‫ِ قَا َل َس ِمد‬ ‫ْع يَحْ يَ ْبنَ َس ِديد‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن َعاِم قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُمَّا‬-182 ََ َ ْ‫قَا َل بَ ْربَ َرنِم َس ْد ُد ب ُْن مِب َْرا ِمي َُّ بَ َّن نَافِ َ ْبنَ ُجبَي ِْر ْب ِن ُد ْ ِدُّ بَ ْربَ َرهُ بَنَّمُ َس ِم َ عُر‬ 105

‫صاَّ‬ ‫اث ع َْن ْال ُم ِاي َر َِ ْب ِن ُش ْدبَ َ بَنَّمُ َكانَ َد َ َيسُُ ِل َّ‬ ‫ْبنَ ْال ُم ِاي َر َِ ْب ِن ُش ْدبَ َ يُ َحد ُ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َّ‬ ‫َب لِ َحا َج لَمُ َ بَ َّن ُد ِاي َرََ َج َد َر يَصُبُّ ْال َما َء َعاَ ْي ِم‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َسفَر َ بَنَّمُ َذم َ‬ ‫َ مُ َُ يَََّ َُ َّ‬ ‫ه ُ فَ َا َس َر َ جْ اَمُ َ يَ َد ْي ِم َ َد َس َح بِ َر ْب ِس ِم َ َد َس َح َعاَ ْال ُبفَّي ِْن‬ ‫‪182 - Ғұруа ибн ал-Муғира ибн Шуғбадан (р.а.): «Муғира ибн Шуғба‬‬ ‫‪Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге сапарға шығатын. Бір күні сапарда‬‬ ‫‪Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет сындырғаннан кейін су құйып беріп тұрды.‬‬ ‫‪Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алып, бетін, қолын жуды. Басы мен мәсісіне‬‬ ‫‪мәсих тартты»,- деді.‬‬ ‫‪37-бап. Дәретсіз Құран оқу және де одан басқа нәрселердің‬‬ ‫‪дұрыстығы туралы‬‬

‫س ِب ْالٍِ َرا َء َِ‬ ‫ث َ َغي ِْر ِه َ قَا َل َد ْنصُُ ٌي ع َْن مِ ْب َرا ِمي َُّ َا بَ ْ َ‬ ‫بَاِ قِ َرا َء َِ ْالٍُرْ آ ِن بَ ْد َد ْال َح َد ِ‬ ‫ب ال ار َسالَ ِ َعاَ َغي ِْر ُ هُُء َ قَا َل َح َّما ٌد َع ْن مِ ْب َرا ِمي َُّ مِ ْن َكانَ‬ ‫فِم ْال َح َّم ِام َ ِب َا َّْ ِ‬ ‫َعاَ ْي ِا ُّْ مِ َزا ٌي فَ َساا ُّْ َ مِ َّا فَ ًَل تُ َساا ُّْ‬ ‫‪Ибраһим ан-Нақаштан (р.а.) риуаят болды: «Моншада Құран оқудың‬‬ ‫‪және дәретсіз хат жазудың зияны жоқ. Моншадағылардың оранған‬‬ ‫‪орамалы бар болса, сәлем бер, болмаса сәлем берме!»,- деді.‬‬

‫ك ع َْن َد ْب َر َد َ ْب ِن ُساَ ْي َمانَ ع َْن ُك َريْب َدُْ لَ‬ ‫‪َ -183‬ح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر قَا َل َح َّدثَنِم َدالِ ٌ‬ ‫ا ْب ِن َعبَّاس بَ َّن َع ْب َد َّ‬ ‫َّللاِ ْبنَ َعبَّاس بَ ْر َب َرهُ بَنَّمُ بَ َ‬ ‫ج النَّبِ ام‬ ‫اَ لَ ْياَ ِع ْن َد َد ْي ُمُنَ َ َز ْ ِ‬ ‫َّ‬ ‫صاَّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َ‬ ‫صاَّ‬ ‫َّللا َ‬ ‫َيسُُ ُل َّ ِ‬

‫َ َساَّ َُّ َ ِم َم َرالََُّمُ فَاهْ َ َجد ُ‬ ‫ُ ْال ُِ َسا َد َِ‬ ‫ْع فِم َعرْ ِ‬ ‫صاَّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ بَ ْماُمُ فِم طُُلِاَا فَنَا َم َيسُُ ُل َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاِ َ‬

‫َ اهْ َ َج َ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬

‫صاَّ‬ ‫صفَ الاَّ ْي ُر بَ ْ قَ ْباَمُ بٍَِاِير بَ ْ بَ ْد َدهُ بٍَِاِير ا ْسََّ ْيٍَ َ‬ ‫َّللا َ‬ ‫َ َساَّ َُّ َحََّّ مِ َذا ا ْنََّ َ‬ ‫ظ َيسُُ ُل َّ ِ‬ ‫َّ‬ ‫َ ْال َب َُاتِ َُّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َجاَ َ‬ ‫َ يَ ْم َس ُح النَُّْ َم ع َْن َ جْ ِا ِم بِيَ ِد ِه ثُ َُّّ قَ َربَ ْال َد ْش َر ْاْليَا ِ‬ ‫آل ِع ْم َرانَ ثُ َُّّ قَا َم مِلَ َشن ُد َداٍََّ فَََّ َُ َّ‬ ‫ه َ ِد ْناَا فَ َحْ َسنَ ُ هُُ َءهُ ثُ َُّّ قَا َم‬ ‫ِد ْن سُُ َي َِ ِ‬ ‫صنَد ُ‬ ‫صاام قَا َل اب ُْن َعبَّاس فٍَُ ْم ُ‬ ‫ْع‬ ‫ع فَ َ‬ ‫يُ َ‬ ‫ه َ يَ َدهُ ْاليُ ْم َن َعاَ َي ْب ِسم َ بَ َر َذ‬ ‫فَ َُ َ‬

‫ْع فٍَُ ْم ُ‬ ‫صنَ َ ثُ َُّّ َذمَب ُ‬ ‫ع مِلَ َج ْنبِ ِم‬ ‫ِد ْث َر َدا َ‬ ‫صاَّ َي ْك َدََّ ْي ِن ثُ َُّّ‬ ‫بِ ُ ُذنِم ْاليُ ْم َن يَ ْفَِّاُاَا فَ َ‬

‫‪106‬‬

ََّّ‫َي ْك َدََّي ِْن ثُ َُّّ َي ْك َدََّي ِْن ثُ َُّّ َي ْك َدََّي ِْن ثُ َُّّ بَ ْ تَ َر ثُ َُّّ اهْ َ َج َ َح‬ ‫صاَّ الصُّ ْب َح‬ َ َ‫َي ْك َدََّي ِْن َرفِيفَََّ ْي ِن ثُ َُّّ َر َر َج ف‬

َُّّ ُ‫َي ْك َدََّي ِْن ثُ َُّّ َي ْك َدََّي ِْن ث‬ َّ‫صا‬ َ َ‫بَتَاهُ ْال ُم َؤ اذ ُن فٍََا َم ف‬

183 - Абдулла ибн Аббастан (р.а.): «Бір түні Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелі-әпкем Мәймунанікінде қонып қалдым. Мен басымды жастықтың көлденең жағына, ал Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) әйелімен жастықтың ұзын жағына бастарын қойып жатты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түннің жарымына дейін ұйықтады, кейін оянып отырды. Ұйқысын қашырмақ үшін бетін уқалады, кейін әли-Имран сүресінің соңғы он аятын оқыды. Кейін орнынан тұрып, ілулі тұрған торсықты алып, жақсылап тұрып дәрет алды. Содан соң намаз оқуға тұрды. Мен де орнымнан тұрып, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) істегендерін істеп, ол кісінің сол жағына келіп намазға тұрдым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оң қолын басыма қойып, оң құлағымнан тартты (оң жағыма тұр деген мағынада) . Содан соң екі рәкат, содан соң екі рәкат, содан соң екі рәкат, содан соң екі рәкат, содан соң екі рәкат, содан соң екі рәкат намаз, кейін үтір намазын оқыды. Одан кейін азаншы келгенше жамбастап жатты. Кейін тұрып жеңіл ғана екі рәкат намаз оқыды. Содан соң шығып таң намазын оқыды»,- деді. 38-бап. Көзі қатты талып қарауытып кеткенде ғана бастан су құю туралы

َ ‫ك ع َْن ِم َش ِام ب ِْن عُرْ َ ََ ع َْن ا ْد َربَتِ ِم فَا ِط َم‬ ٌ ِ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر قَا َل َح َّدثَنِم َدال‬-184 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ع بَ ِبم بَ ْار بَنَّاَا قَال‬ ُ ‫ع بَتَي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ْع عَائِ َش َ َز ْ َج النَّ ِب ام‬ ِ ‫ع َْن َج َّدتِاَا بَ ْس َما َء بِ ْن‬ ْ َ‫َ َساَّ َُّ ِحينَ َر َسف‬ ُ ‫صاام فٍَُ ْا‬ ‫ع َدا‬ َ ُ‫صاُُّنَ َ مِ َذا ِم َم قَائِ َم ٌ ت‬ َ ُ‫ع ال َّش ْمَُ فَا ِ َذا النَّاسُ قِيَا ٌم ي‬ َّ َ‫ع ُس ْب َحان‬ ْ ‫ع آيَ ٌ فَ َ َشا َي‬ ْ َ‫َ بِيَ ِدمَا نَحْ َُ ال َّس َما ِء َ قَال‬ ْ ‫اس فَ َ َشا َي‬ ُ ‫َّللاِ فٍَُ ْا‬ ُّْ ‫َ بَيْ نَ َد‬ ِ َّ‫لِان‬ ُ ‫م َ َج َد ْا‬ ُ ‫فٍَُ ْم‬ ‫ص َرفَ َيسُُ ُل‬ َ َُْ‫ع بَصُبُّ ف‬ َ ‫ق َي ْب ِسم َداء فَاَ َّما ا ْن‬ ُ ‫ع َحََّّ تَ َج ًَّلنِم ْال َا ْش‬ ُ ‫َ بَ ْثنَ َعاَ ْي ِم ثُ َُّّ قَا َل َدا ِد ْن َش ْمء ُك ْن‬ ‫ع لَ ُّْ بَ َيهُ مِ َّا‬ ‫ُُي‬ َّ َ‫َ َ النَّا َي َ لٍََ ْد بُ ِح َم مِل‬ ِ ‫م بَنَّ ُا ُّْ تُ ْفََّنُُنَ فِم ْالٍُب‬

َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َح ِم َد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َ ِ‫َّللا‬ َ‫َّللا‬ َّ‫قَ ْد َيبَ ْيَُّمُ ِفم َدٍَا ِدم مَ َذا َحََّّ ْال َجن‬

ْ َ‫ك قَال‬ َّ َ‫يب ِد ْن فِ َّْنَ ِ ال َّدجَّا ِل َا بَ ْد ِيي ب‬ ُ‫ع بَ ْس َما ُء ي ُْؤتَ بَ َح ُد ُك ُّْ فَيٍَُا ُل لَم‬ َ ِ‫ي َذل‬ َ ‫ِد ْث َر بَ ْ قَ ِر‬ ْ َ‫ك قَال‬ َّ َ‫َدا ِع ْا ُمكَ ِباَ َذا ال َّر ُج ِر فَ َ َّدا ْال ُم ْؤ ِد ُن بَ ْ ْال ُمُقِ ُن َا بَ ْد ِيي ب‬ ‫ع بَ ْس َما ُء فَيٍَُُ ُل‬ َ ِ‫ي َذل‬ َّ ‫مُ َُ ُد َح َّم ٌد َيسُُ ُل‬ ُّْ َ‫َ َ ْالاُدَى فَ َ َج ْبنَا َ آ َدنَّا َ اتَّ َب ْدنَا فَيٍَُا ُل لَمُ ن‬ ِ ‫َّللاِ َجا َءنَا بِ ْالبَيانَا‬

107

ْ َ‫ك قَال‬ ُ ِ‫ع لَ ُم ْؤ ِدنا َ بَ َّدا ْال ُمنَاف‬ َ ‫صالِحا فٍََ ْد َعاِ ْمنَا مِ ْن ُك ْن‬ َّ َ‫ق بَ ْ ْال ُمرْ تَاُِ َا بَ ْد ِيي ب‬ ‫ع‬ َ ِ‫ي َذل‬ َ ُ ‫بَ ْس َما ُء فَيٍَُُ ُل َا بَ ْد ِيي َس ِمد‬ ُ‫اس يٍَُُلُُنَ َشيْئا فٍَُ ْاَُّم‬ َ َّ‫ْع الن‬ 184 - Асма бинт Әбу Бәкір (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелі - Айша сіңлімдікіне бардым. Күн тұтылып, адамдар намаз оқып жатыр екен. Сіңлім де намаз оқып тұр екен. Мен: «Адамдарға не болды?»,- деп сұрасам. Айша (р.а.) қолымен аспанға ишара белгі қылып, «Субханалла»,- деді. Мен: «Бұл қиямет белгісі ме?»,- деп сұрадым. Ол: «Иә»,- деп басын изеді. Мен де көзім қарауытып кеткенше намаз оқыдым. Содан соң (есімді жинау үшін) басыма су құя бастадым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) хамды, сана айтып болып: «Бірер болса да көрмеген нәрсем қалмады. Мына осы тік тұрған жерімде барша нәрсені, тіптен жәннат пен тозақты да көрдім. Маған: «Сендер қабірлеріңде Дәжжалдың бүлігіндей немесе соған ұқсас бір сынақтан өтесіңдер»,- деген уәхи келді. Сынақ уақытында: «Бұл кісіні танисың ба?»,- деп сұрайды. («Асма: «Бұл мүъминді» немесе «бұл муқинді»,- деді ма анық білмеймін деді). Сұраққа алынып жатқан адам шын иманды болса: «Бұл Мұхаммед (с.ғ.с.) бізге Алла тағаланың тура жолын алып келген, мұғжизалар көрсеткен, біз қабыл қылғанбыз»,- деп және үш мәрте «Бұл Мұхаммед (с.ғ.с.)»,- деп қайталайды. «Қылған жақсылықтарыңның рахатын көріп ұйықтай бер, біз сенің шын иманды екеніңді білгенбіз»,- дейді. Ал, жауап беруші мунафиқ болса, «Білмеймін, адамдардан не естіген болсам, соны айтамын»,- деп айтады»,- деді. 39-бап. Бастың бәріне масих тарту туралы

ْ َّ ‫س ُكاا ِم لٍَُِْ ِل‬ ‫ب‬ ِ َّ‫َّللاِ تَ َدالَ َ ا ْد َسحُُا بِ ُر ُء ِس ُا ُّْ َ قَا َل اب ُْن ْال ُم َسي‬ ِ ‫ح الرَّب‬ ِ ‫بَاِ َد ْس‬ ٌ ِ‫ْال َمرْ بََُ بِ َم ْن ِزلَ ِ ال َّر ُج ِر تَ ْم َس ُح َعاَ َي ْب ِساَا َ ُسئِ َر َدال‬ ‫ْض‬ َ ‫ك بَيُجْ ِز ُ بَ ْن يَ ْم َس َح بَد‬ ْ َّ ‫ع َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ ْب ِن َزيْد‬ ِ ‫س فَاحْ ََّ َّج بِ َح ِدي‬ ِ ‫الرَّب‬ Алла тағала аят кәрімінде: «Бастарыңа масих тартыңдар!64»,деген. Ибн Мусайб айтты: «Әйел адамда ер адам сияқты басының барлық жеріне масих тартады»,- деді. Имам Мәліктен: «Бастың бір бөлігіне масих тартса, кифая болады ма?»,- деп сұрасты. Сонда Имам Мәлік (р.а.): «Кифая болмайтындығына Абдулла ибн Зайдтың хадисін дәлел қылып көрсетті».

5. «әл-Мәйида», 6 аят.

108

ٌ ِ‫قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ازنِ ام‬ ِ ‫ك ع َْن َع ْم ِر ْب ِن يَحْ يَ ْال َم‬ ‫ْب ِن َزيْد َ مُ َُ َج ُّد َع ْم ِر ب ِْن يَحْ يَ بَتَ ْسََّ ِ ي ُ بَ ْن‬ َّ ‫ه ُ فٍََا َل َع ْب ُد‬ َّ َّ َُ َََّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ ُّْ ‫َّللاِ ب ُْن َزيْد نَ َد‬

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-185 َ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُف‬ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع َْن بَبِي ِم بَ َّن َيجًُل قَا َل لِ َد ْب ِد‬

َّ‫صا‬ َّ ‫تُ ِريَنِم َك ْيفَ َكانَ َيسُُ ُل‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫ض َ ا ْسََّ ْنثَ َر ثَ ًَلثا ثُ َُّّ َغ َس َر‬ َ ‫فَ َدعَا بِ َماء فَ َ ْف َر َغ َعاَ َي َد ْي ِم فَ َا َس َر َد َّرتَي ِْن ثُ َُّّ َدضْ َم‬ ‫َ جْ اَمُ ثَ ًَلثا ثُ َُّّ َغ َس َر يَ َد ْي ِم َد َّرتَ ْي ِن َد َّرتَ ْي ِن مِلَ ْال ِمرْ فٍََ ْي ِن ثُ َُّّ َد َس َح َي ْب َسمُ بِيَ َد ْي ِم فَ َ ْقبَ َر‬ ‫َب بِ ِا َما مِلَ قَفَاهُ ثُ َُّّ َي َّدمُ َما مِلَ ْال َم َاا ِن الَّ ِذي‬ َ ‫بِ ِا َما َ بَ ْدبَ َر بَدَبَ بِ ُمٍَ َّد ِم َي ْب ِس ِم َحََّّ َذم‬ ‫بَدَبَ ِد ْنمُ ثُ َُّّ َغ َس َر ِيجْ َا ْي ِم‬ 185 - Амр ибн Яхяның атасы риуаят етті: «Бір кісі Абдулла ибн Зайдқа: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай дәрет алғанын көрсетіп бере аласың ба?»,- деді. Абдулла (р.а.): «Әрине, су әкеліңдер»,- деді. Содан соң қолына су құйып, екі рет жуды, кейін үш рет аузы мен мұрнын шайқады, үш рет бетін жуды, екі рет екі қолын шынтағына дейін жуды, кейін басына масих тартты, екі қолының саусақтарын маңдайынан артқа қарай желкесіне дейін жүргізіп, қайтадан кері қарай сипады. Кейін екі аяғын тобығына дейін жуды»,- деді. 40-бап. Аяқты тобыққа дейін жуу туралы

ُ ‫ال َح َّدثَنَا ُ مَيْبٌ ع َْن َع ْمر ع َْن بَبِي ِم َش ِا ْد‬ ‫َ َع ْم َر ْبنَ بَبِم‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ق‬-186 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َدعَا بََُِّْ ي ِد ْن‬ َ ‫َّللا ْبنَ َزيْد ع َْن ُ هُُ ِء النَّ ِب ام‬ ِ َّ ‫َح َسن َس َ َل َع ْب َد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َُ َََّ‫َداء ف‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َ ْكفَ َ َعاَ يَ ِد ِه ِد ْن الََُّّْ ِي فَ َا َس َر‬ َ ‫ه َ لَاُ ُّْ ُ هُُ َء النَّ ِب ام‬ َ ‫ق َ ا ْسََّ ْنثَ َر ثَ ًَل‬ َُّّ ُ‫ث َغ َرفَاَ ث‬ َ ‫ض َ ا ْسََّ ْن َش‬ َ ‫يَ َد ْي ِم ثَ ًَلثا ثُ َُّّ بَ ْد َر َر يَ َدهُ فِم الََُّّْ ِي فَ َمضْ َم‬ ُ ‫بَ ْد َر َر يَ َدهُ فَ َا َس َر َ جْ اَمُ ثَ ًَلثا ثُ َُّّ َغ َس َر يَ َد ْي ِم َد َّرتَ ْي ِن مِلَ ْال ِمرْ فٍََ ْي ِن ثُ َُّّ بَ ْد َر َر يَ َده‬ ‫فَ َم َس َح َي ْب َسمُ فَ َ ْقبَ َر ِب ِا َما َ بَ ْدبَ َر َدرََّ َ ا ِحدََ ثُ َُّّ َغ َس َر ِيجْ اَ ْي ِم مِلَ ْال َا ْد َبي ِْن‬ 186 - Амр ибн Яхя (р.а.) риуаят етті: «Абдулла ибн Зайдтан Амр ибн Әбу Хасан Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай дәрет алғаны туралы сұрады. Абдулла (р.а.): «Ыдыспен су әкеліңдер»,- деді. Содан соң ыдыстан қолына су құйып, үш рет жуды, кейін ыдыстың ішіне қолын салып, су алып үш рет аузы мен мұрнын шайқады, үш рет бетін жуды, екі рет екі қолын шынтағына дейін жуды, кейін су алып басына масих тартты, екі қолының саусақтарын маңдайынан желкесіне, желкесінен маңдайына қарай жүргізді, содан соң екі аяғын тобығына дейін жуды»,- деді. 109

41-бап. Адамдардың дәрет алған суын қолдануға болатындығы туралы

َّ ‫اس َ بَ َد َر َج ِري ُر ب ُْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ بَ ْماَمُ بَ ْن‬ ِ َّ‫بَاِ ا ْسَِّ ْد َما ِل فَضْ ِر َ هُُ ِء الن‬ َّ َُ َََّ‫ي‬ ‫هئُُا بِفَضْ ِر ِس َُا ِك ِم‬ Жарир ибн Абдулла (р.а.) мисуакпен (тіс тазалағыш) тісін тазалағаннан кейін қалған суды отбасындағыларға (тәбәрік қылып бергеннен кейін): «Дәрет алуға пайдаланыңдар!»,- деп бұйырды.

ُ ‫ُش ْدبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا ْال َح َا ُُّ قَا َل َس ِمد‬ َ َ‫ُح ْيف‬ َ ‫ْع بَبَا ج‬ َ‫ه‬ َّ َّ َُ َََّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ ْالاَا ِج َر َِ فَ ُتِ َم ِب َُهُُء ف‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫صاَّ النَّبِ ُّم‬ َ َ‫َ هُُئِ ِم فَيَََّ َم َّسحُُنَ بِ ِم ف‬

‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّدثَنَا‬-187 َّ‫صا‬ َّ ‫يٍَُُ ُل َر َر َج َعاَ ْينَا َيسُُ ُل‬ َ ِ‫َّللا‬

‫فَ َج َد َر النَّاسُ يَ ْ ُر ُذ نَ ِد ْن فَضْ ِر‬ ُّ َُّ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َسا‬ ٌَ‫الظا َْر َي ْك َدََّ ْي ِن َ ْال َدصْ َر َي ْك َدََّ ْي ِن َ َب ْينَ يَ َد ْي ِم َعنَ َز‬

187 - Хаким ибн Утайбаға Әбу Жухайфа (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) біздің алдымызға күн қатты қызған шақта шықты, дәрет алуға су әкелінді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алды. Адамдар Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) дәрет алған суынан артылған суды тәбәрік қылып алып, денелеріне жаға бастады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) найзаны (үшкір аса таяқ) қыбла жағына шаншытып қойып, екі рәкат (қаср, яғни қысқа қылып) бесін намазын және екі рәкат (бұны да қысқартып) Аср намазын оқыды»,- деп айтты.

َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِبٍَدَح فِي ِم َدا ٌء فَ َا َس َر يَ َد ْي ِم َ َ جْ اَم‬ َ ‫َ قَا َل بَبُُ ُدُ َس َدعَا النَّ ِب ُّم‬ ‫ُُي ُك َما‬ ِ ‫فِي ِم َ َد َّج فِي ِم ثُ َُّّ قَا َل لَاُ َما ا ْش َربَا ِد ْنمُ َ بَ ْف ِر َغا َعاَ ُ جُُ ِم ُا َما َ نُح‬ Әбу Мұса Ашғарий (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ыдыспен су алып келуді бұйырды. Содан соң қолын осы сумен жуды және аузына бір ұрттам су алып, ыдыстағы суға бүркіді (тәбәрак етіп берді), кейін Біләл мен Әбу Мұсаға: «Сол судан ішіңдер және онымен бет-жүздеріңді, көкіректеріңді жуыңдар!»,- деді.

َّ ‫ َح َّد َثنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬-188 ‫ال َح َّدثَنَا يَ ْدٍُُُِ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ْب ِن َسدْد قَا َل َح َّدثَنَا‬ َ َ‫َّللاِ ق‬ ‫صالِح ع َْن اب ِْن ِشاَاِ قَا َل بَ ْربَ َرنِم َدحْ ُمُ ُد ب ُْن ال َّربِي ِ قَا َل َ مُ َُ الَّ ِذي َد َّج‬ َ ‫بَبِم ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َ جْ ِا ِم َ مُ َُ ُغ ًَل ٌم ِد ْن بِ ْئ ِر ِم ُّْ َ قَا َل عُرْ َ َُ ع َْن‬ َ ِ‫َّللا‬ 110

َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ص اد‬ َّ َُ َ‫صا ِحبَمُ َ مِ َذا ت‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ه َ النَّبِ ُّم‬ َ ‫ق ُكرُّ َ ا ِحد ِد ْناُ َما‬ َ ُ‫ْال ِم ْس َُ ِي َ َغي ِْر ِه ي‬ ‫َ َساَّ َُّ َكا ُد ا يَ ٍَََِّّْاُُنَ َعاَ َ هُُئِ ِم‬ 188 - Махмуд ибн әр-Рабиғ (Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жас кезінде бетіне су бүркіген бала) риуаят етті, оның сөзін Мисуар және Маруан ибн Хакам да растаған: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алса, адамдар ол кісінің денесінен шашыраған суды алу үшін бір-бірлерімен таласып кететін»,деді. 42-бап.

‫َ قَا َل َح َّدثَنَا َحاتِ ُُّ ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر ع َْن ْال َج ْد ِد‬ َ ُ‫ بَاِ َح َّدثَنَا َع ْب ُد الرَّحْ َم ِن ب ُْن يُُن‬-189 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ب ْبنَ يَ ِزي َد يٍَُُ ُل َذمَب‬ ُ ‫قَا َل َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ع بِم َرالََِّم مِلَ النَّبِ ام‬ َ ِ‫ْع السَّائ‬ َّ ‫ُُل‬ ْ َ‫َ َساَّ َُّ فٍََال‬ َُّّ ُ‫َّللاِ مِ َّن ا ْبنَ ب ُ ْرَِّم َ ِج ٌ فَ َم َس َح َي ْب ِسم َ َدعَا لِم بِ ْالبَ َر َك ِ ث‬ َ ‫ع يَا َيس‬ َ َ‫ع َر ْاف‬ ُ ْ‫ظا ِْر ِه فَنَظَر‬ ُ ‫ْع ِد ْن َ هُُئِ ِم ثُ َُّّ قُ ْم‬ ُ ‫ه َ فَ َش ِرب‬ َّ َُ َ‫ت‬ َ‫َ مِلَ َراتَ ُِّ ال ُّنبُ َُّ َِ بَ ْين‬ ِ َ‫َكَِّفَ ْي ِم ِد ْث َر ِزيا ْال َح َجا‬ 189 - Сайб ибн Язид (р.а.) риуаят етті: «Апайым мені Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына алып барып: «Я Расулулла, сіңлімнің ұлының аяғы ауырып қалды»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) басымды сипады да, маған «береке тапқыр»,- деп дұға етті. Кейін дәрет алды. Мен ол кісінің дәрет алғанынан артылып қалған суынан іштім. Одан кейін арт жағына барып тұрдым. Сол кезде оның екі жауырынының арасындағы (кекіліктің жұмыртқасына) ұқсас Пайғамбарлық мөрін көрдім»,- деді. 43-бап. Бір уыс сумен ауыз бен мұрынды шаю туралы

‫َّللا قَا َل َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن يَحْ يَ ع َْن بَبِي ِم‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا َرالِ ُد ب ُْن َع ْب ِد‬- 190 ‫ض‬ َ ‫اْلنَا ِء َعاَ يَ َد ْي ِم فَ َا َساَاُ َما ثُ َُّّ َغ َس َر بَ ْ َدضْ َم‬ ِ َّ ‫ع َْن َع ْب ِد‬ ِ ْ ‫َّللا ْب ِن َزيْد بَنَّمُ بَ ْف َر َغ ِد ْن‬ ‫َ ا ِحدََ فَفَ َد َر َذلِكَ ثَ ًَلثا فَ َا َس َر يَ َد ْي ِم مِلَ ْال ِمرْ فٍََي ِْن َد َّرتَ ْي ِن َد َّرتَي ِْن‬ ‫بَ ْقبَ َر َ َدا بَ ْدبَ َر َ َغ َس َر ِيجْ اَ ْي ِم مِلَ ْال َا ْدبَ ْي ِن ثُ َُّّ قَا َل مَ َا َذا ُ هُُ ُء‬

َّ‫ق ِد ْن َكف‬ َ ‫َ ا ْسََّ ْن َش‬

‫َ َد َس َح بِ َر ْب ِس ِم َدا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ِل‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬

190 - Ғамр ибн Яхяның атасы (р.а.) риуаят етті: «Абдулла ибн Зәйд ыдыстан қолына су құйып, қолын жуды, кейін бір уыс сумен аузы мен мұрнын шайды, бұларды үш реттен істеді. Содан соң бетін және екі қолын шынтағына дейін екі реттен жуды. Басына масих тартты. Аяқтарын 111

тобығымен қоса жуды, кейін: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) осылай дәрет алатын»,- деді. 44-бап. Басқа бір рет масих тарту туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬-191 ‫ان ب ُْن َحرْ ِ قَا َل َح َّدثَنَا ُ مَيْبٌ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن يَحْ يَ ع َْن‬ َّ ‫َ َع ْم َر ْبنَ بَبِم َح َسن َس َ َل َع ْب َد‬ ُ ‫ال َش ِا ْد‬ ‫َّللاِ ْبنَ َزيْد ع َْن ُ هُُ ِء النَّبِ ام‬ َ َ‫بَبِي ِم ق‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َُ َََّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َدعَا بََُِّْ ي ِد ْن َداء ف‬ ‫ه َ لَاُ ُّْ فَ َافَ َ َعاَ يَ َد ْي ِم فَ َا َساَاُ َما ثَ ًَلثا‬ َ ‫ث َغ َرفَاَ ِد ْن َداء‬ َ ‫ض َ ا ْسََّ ْن َش‬ َ ‫اْلنَا ِء فَ َمضْ َم‬ ِ ‫ق َ ا ْسََّ ْنثَ َر ثَ ًَلثا بِثَ ًَل‬ ِ ْ ‫ثُ َُّّ بَ ْد َر َر يَ َدهُ فِم‬ َ‫اْلنَا ِء فَ َا َس َر يَ َد ْي ِم مِل‬ ِ ْ ‫اْلنَا ِء فَ َا َس َر َ جْ اَمُ ثَ ًَلثا ثُ َُّّ بَ ْد َر َر يَ َدهُ فِم‬ ِ ْ ‫ثُ َُّّ بَ ْد َر َر يَ َدهُ فِم‬ ‫اْلنَا ِء فَ َم َس َح بِ َر ْب ِس ِم فَ َ ْقبَ َر بِيَ َد ْي ِم َ بَ ْدبَ َر‬ ِ ْ ‫ْال ِمرْ فٍََ ْي ِن َد َّرتَ ْي ِن َد َّرتَ ْي ِن ثُ َُّّ بَ ْد َر َر يَ َدهُ فِم‬ ‫َح َّد َثنَا ُدُ َس قَا َل َح َّد َثنَا ُ َميْبٌ قَا َل‬

‫اْلنَا ِء فَ َا َس َر ِيجْ اَ ْي ِم‬ ِ ْ ‫بِ ِا َما ثُ َُّّ بَ ْد َر َر يَ َدهُ فِم‬ ََّ‫َد َس َح َي ْب َسمُ َدر‬

191 - Ғамр ибн Хасан (р.а.) риуаят етті: «Мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай дәрет алатыны туралы Абдулла ибн Зәйдтан сұрадым. Сонда ол: «Ыдыспенен су әкел!»,- деді. Содан кейін дәрет ала бастады. Ыдысты қисайтып, қолына су құйып үш рет қолын жуды. Кейін қолын ыдыстың ішіне салып, су алып мұрнын шайқады. (үш уыс сумен), содан соң тағы да су алып, үш рет бетін жуды. Кейін су алып, екі қолын шынтағымен қосып екі рет жуып, басына масих тартты (маңдайынан желкесіне, желкесінен маңдайына қарай қолымен сипады). Кейін ыдысқа қолын салып су алып, екі аяғын жуды»,- деді. Ал Ухайб болса: «Сонда басына бір рет қана масих тартты»,- деп айтқан. 45-бап. Ер адамның өз әйелімен бір ыдыстан дәрет алуының дұрыстығы және әйел кісінің үйінен алынған судың үкімі туралы

َّ َُ َ‫بَاِ ُ هُُ ِء ال َّرج ُِر َد َ ا ْد َربَتِ ِم َ فَضْ ِر َ هُُ ِء ْال َمرْ بَ َِ َ ت‬ ُّ‫ه َ ُع َم ُر بِ ْال َح ِم ِي‬ َّ‫ع نَصْ َرانِي‬ ِ ‫َ ِد ْن َب ْي‬ Омар ибн әл-Хаттаб (р.а.) ысытылған (жылытқан) және насараний әйелдің үйінен алынған сумен дәрет алды.

َّ ‫ك ع َْن نَافِ ع َْن َع ْب ِد‬ َّ ‫َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬ ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َم َر بَنَّمُ قَا َل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫هئُُنَ فِم َز َدا ِن َيسُُ ِل‬ َّ َُ َََّ‫َكانَ ال ار َجا ُل َ النا َسا ُء ي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َج ِميدا‬ َ ِ‫َّللا‬ 112

Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) заманында әйелдер мен еркектер (кезек-кезек) бір ыдыстан дәрет ала беретін»65,- деді. 46-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) дәрет алғанынан қалған суды есінен танып ауырған адамның үстіне құйғаны туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن ُد َح َّم ِد ْب ِن ْال ُم ْن َا ِد ِي قَا َل َس ِمد‬-193 ‫ْع َجابِرا‬ َ‫ه‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َُ َََّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَدُُ ُدنِم َ بَنَا َد ِريضٌ َا بَ ْعٍِ ُر ف‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫يٍَُُ ُل َجا َء َيسُُ ُل‬ ُ ‫َّللا لِ َم ْن ْال ِمي َر‬ ُ ‫ع فٍَُ ْا‬ ُ ‫صبَّ َعاَ َّم ِد ْن َ هُُئِ ِم فَ َدٍَ ْا‬ ‫اث مِنَّ َما يَ ِرثُنِم‬ َ ‫ع يَا َيس‬ َ َ ِ َّ ‫ُُل‬ ْ َ‫َك ًَللَ ٌ فَنَ َزل‬ ‫ض‬ ِ ِ‫ع آيَ ُ ْالفَ َرائ‬ 193 - Мұхаммед ибн әл-Мункадирға Жәбир былай деп айтқан екен: «Мен есімнен таңып, қатты ауру болып жатқанымда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) менің қал-жағдайымды сұрап көргелі келіпті. Сонда дәрет алды және одан артылған суды менің үстімнен құйды. Мен өзіме-өзім келдім да: «Я Расулулла, менің алыс туысқандарымнан басқа ешкімім жоқ, артымдағы мұраны кімге қалдырамын?»,- деп сұрадым. Сол кезде мирасқорлық аяты нәзіл болды»,- деді. 47-бап. Тас немесе ағаштан істелген ыдыстардағы сумен дәрет және ғұсыл алу туралы

‫بَ ْار قَا َل َح َّدثَنَا ُح َم ْي ٌد ع َْن بَنََ قَا َل‬ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫بَ ْماِ ِم َ بٍَِ َم قَُْ ٌم فَ ُتِ َم َيسُُ ُل‬

َّ ‫َّللاِ ب ُْن ُد ِنير َس ِم َ َع ْب َد‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-194 َ‫َّللاِ ْبن‬

ْ ‫ض َر‬ َ‫اي مِل‬ َ ‫َ الص ًََّلَُ فٍََا َم َد ْن َكانَ قَ ِر‬ َ ‫َح‬ ِ ‫يب ال َّد‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫ضبُ بَ ْن َي ْب ُس‬ َ ‫ص ُا َر ْال ِم ْب‬ َ َ‫ضب ِد ْن ِح َجا َيَ ِفي ِم َدا ٌء ف‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ ِم ْب‬ َ َّ َُ ََّ‫فِي ِم َكفَّمُ َف‬ ََ‫ه َ ْالٍَُْ ُم ُكاُّاُ ُّْ قُ ْانَا َك ُّْ ُك ْنَُّ ُّْ قَا َل ثَ َمانِينَ َ ِزيَاد‬

194 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Аср намазының уақыты болды. Үйлері жақындары дәрет алып келгелі тұрды. Қалған адамдар Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қасында қалды. Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) бір тас ыдыспен су әкелінді. Ол ыдыстың кішкенелігі соншалық, оған тіптен қолының саусақтары да симайтын. Бірақ отырған көпшіліктің бәрі сол ыдыстан дәрет алды»,- деді. Абдулла ибн Мунир (р.а.): «Неше адам едіңдер?»,- деп Әнастан сұрағанымызда, ол сексен кісіден артық деп айтқан болатын»,деді.

Ол кезде әлі хижаб аяты нәзіл болмаған уақыт.

113

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال َد ًَل ِء قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ ب ُ َسا َد َ ع َْن ب َُريْد ع َْن بَبِم بُرْ َدََ ع َْن‬-195 َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َدعَا بٍَِدَح فِي ِم َدا ٌء فَ َا َس َر يَ َد ْي ِم َ َ جْ اَم‬ َ ‫بَبِم ُدُ َس بَ َّن النَّبِ َّم‬ ‫فِي ِم َ َد َّج فِي ِم‬ 195 - Әбу Мұса (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) су келтіруді бұйырды. Содан соң қолдары мен бетін жуып, аузын шайқады»,деді.

‫ال َح َّدثَنَا‬ َ َ‫يز ب ُْن بَ ِبم َساَ َم َ ق‬ َ َ‫َ ق‬ َ ُ‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن يُُن‬-196 ِ ‫ال َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ال بَتَ َيسُُ ُل‬ َّ ‫َع ْم ُر ب ُْن يَحْ يَ ع َْن بَبِي ِم ع َْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫َّللاِ ْب ِن َزيْد ق‬ َّ َُ َََّ‫ص ْفر ف‬ ‫ه َ فَ َا َس َر َ جْ اَمُ ثَ ًَلثا َ يَ َد ْي ِم َد َّرتَي ِْن‬ ُ ‫َ َساَّ َُّ فَ َ ْر َرجْ نَا لَمُ َداء فِم تَُْ ي ِد ْن‬ ‫َد َّرتَ ْي ِن َ َد َس َح بِ َر ْب ِس ِم فَ َ ْقبَ َر بِ ِم َ بَ ْدبَ َر َ َغ َس َر ِيجْ اَ ْي ِم‬ 196 - Абдулла ибн Зәйд (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) біздікіне келді. Ыдыспен су алып шықтық. Ол кісі дәрет алды. Бетін үш рет, ал қолдарын екі рет жуды. Саусақтарын маңдайынан желкесіне, желкесінен мандайына қарай бір рет жүргізіп масих тартты. Содан соң аяқтарын жуды»,- деді.

َّ ‫ال بَ ْربَ َرنِم ُعبَ ْي ُد‬ ُّ ‫ان قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬ ‫َّللاِ ب ُْن‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ َ‫ي ق‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َم‬-197 َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ا ْشََّ َّد بِ ِم‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫لَمُ فَ َب َر َج النَّبِ ُّم‬

َّ‫صا‬ َّ ‫َع ْب ِد‬ ْ َ‫َّللاِ ْب ِن ُع َّْبَ َ بَ َّن عَا ِئ َش َ قَال‬ َ ‫ع لَ َّما ثٍَُ َر النَّبِ ُّم‬ ‫َُّ فِم َب ْي َِّم فَ َ ِذ َّن‬ َ ‫َ َج ُدمُ ا ْسََّ ْ َذنَ بَ ْز َ ا َجمُ ِفم بَ ْن يُ َمر‬

‫ُ َب ْينَ َعبَّاس َ َيجُر آ َر َر قَا َل ُعبَ ْي ُد‬ ِ ْ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َب ْينَ َي ُجاَي ِْن تَ ُب ُّ ِيجْ ًَلهُ فِم ْاْلَي‬ َّ ُ ‫ال بَتَ ْد ِيي َد ْن ال َّر ُج ُر ْاْل َر ُر قُ ْا‬ ُ ْ‫َّللاِ فَ َ ْربَر‬ ‫ع َا قَا َل مُ َُ َعاِ ُّم‬ َ ٍََ‫َّللا ْبنَ َعبَّاس ف‬ ِ َّ ‫َ َع ْب َد‬ َّ ‫ه َم‬ ُ‫َّللاُ َع ْنم‬ ِ ‫ب ُْن بَ ِبم طَالِب َي‬ 197 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) науқасы меңдеген кезде тәуір болғанынша менің үйімде болатындығын айтып, басқа әйелдерінен рұқсат сұрады. Әйелдері бір ауыздан келісімдерін берді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Ибн Аббас пен және бір адамның көмегімен аяқтарын әрең басып, менің үйіме келді»,- деді. Ғубайдулла (р.а.) айтты: «Бұл туралы Абдулла ибн Аббасқа айтып едім, ол: «Сондағы екі кісінің бірінің кім екенін білесің бе?»,- деді. Мен: «Жоқ, білмеймін»,- дедім. Сонда Абдулла ибн Аббас (р.а.): «Ол Әли (р.а.) болатын»,- деді. 114

َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل بَ ْد َد َدا‬ ‫تُحْ اَرْ بَ ْ ِكيََُّا َُّن لَ َداام بَ ْعاَ ُد‬

َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ُ ‫َّللاُ َع ْناَا تُ َحد‬ ْ َ‫َ َكان‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫اث بَ َّن النَّب‬ ِ ‫ع عَائِ َش ُ َي‬ ُّْ َ‫م ِد ْن َس ْب ِ قِ َرِ ل‬ َّ َ‫َد َر َر بَ ْيََّمُ َ ا ْشََّ َّد َ َج ُدمُ م َِريٍُُا َعا‬

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ طَفِ ٍْنَا‬ َ ‫ج النَّبِ ام‬ َ ‫ضب لِ َح ْف‬ َ ‫َ فِم ِد ْب‬ َ ِ‫اس َ بُجْ ا‬ ِ َّ‫مِلَ الن‬ ِ ْ ‫ص َ َز‬ ‫اس‬ َ ‫ك َحََّّ طَ ِف‬ َ ‫نَصُبُّ َعاَ ْي ِم تِ ْا‬ ِ َّ‫ق ي ُِشي ُر مِلَ ْينَا بَ ْن قَ ْد فَ َد ْاَُّ َّن ثُ َُّّ َر َر َج مِلَ الن‬ Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) менің үйіме кіргенінен кейін науқасы одан сайын меңдеді. Сонда: «Менің үстімнен аузы буылған жеті торсық су құйыңдар, өйткені мен адамдардың алдына шығып өсиет айтамын!»,- деді. Әйелдері Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) Хафсаның мыс шылапшынына отырғызып, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) үстіне өзі «болды, жетеді» деп белгі бергенінше су құя бердік. Содан соң ол адамдардың алдына шықты. 48-бап. Қазандағы судан дәрет алу туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا َرالِ ُد ب ُْن َد ْباَد قَا َل َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬-198 ‫ان ب ُْن بِ ًَلل قَا َل َح َّدثَنِم َع ْم ُر ب ُْن‬ ‫َّللا ْب ِن َزيْد بَ ْربِرْ نِيا‬ ِ َّ ‫يَحْ يَ ع َْن بَبِي ِم قَا َل َكانَ َع امم يُ ْاثِ ُر ِد ْن ْال ُُهُُ ِء قَا َل لِ َد ْب ِد‬ َّ َّ َُ َََّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ ‫ه ُ فَ َدعَا بََُِّْ ي ِد ْن َداء فَ َافَ َ َعاَ يَ َد ْي ِم‬ َ ‫ض َ ا ْسََّ ْنثَ َر ثَ ًَل‬ ‫ث َدرَّاَ ِد ْن‬ َ ‫بَ ْد َر َر يَ َدهُ فِم الََُّّْ ِي فَ َمضْ َم‬ ‫ثُ َُّّ َغ َس َر يَ َد ْي ِم‬ ‫َ بَ ْقبَ َر ثُ َُّّ َغ َس َر‬

َّ‫صا‬ َ ‫َك ْيفَ َيبَي‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْع النَّب‬

َ ‫فَ َا َساَاُ َما ثَ ًَل‬ َُّّ ُ‫ث ِد َراي ث‬ َ ‫غَرْ فَ َ ا ِحدََ ثُ َُّّ بَ ْد َر َر يَ َدهُ فَا ْغََّ َرفَ بِاَا فَ َا َس َر َ جْ اَمُ ثَ ًَل‬ َ‫ث َدرَّا‬ ‫مِلَ ْال ِمرْ فٍََ ْي ِن َد َّرتَ ْي ِن َد َّرتَ ْي ِن ثُ َُّّ بَ َر َذ ِبيَ ِد ِه َداء فَ َم َس َح َي ْب َسمُ فَ َ ْدبَ َر بِ ِم‬ ُ‫ه‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ِيجْ اَ ْي ِم فٍََا َل مَ َا َذا َيبَي‬ َّ َُ َََّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ‫م‬ َّ ‫ْع النَّ ِب‬

198 - Ғамр ибн Яхья (р.а.) риуаят етті: «Көкем өте көп дәрет алатын еді. Бір күні Абдулла ибн Зәйдтан (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай дәрет алатынын көргенбісің ?»,- деп сұрады. Сонда Абдулла ибн Зәйд ыдыспенен су әкелуді бұйырды. Ыдыспен су әкелінді. Кейін қолына су құйып үш рет қолын жуды. Кейін үш реттен бір уыс су алып, аузы мен мұрнын шайқады. Содан соң тағы да су алып, үш рет бетін жуды. Кейін, екі қолын шынтағымен қосып екі рет жуып, басына масих тартып, аяғын жуды. Содан соң: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) осылай дәрет алғанын көргенмін»,- деді.

115

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫م‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ٌد ع َْن ثَابِع ع َْن بَنََ بَ َّن النَّ ِب‬-199 ‫صابِ َدمُ فِي ِم‬ َ َ‫ه َ ب‬ َ َُ َ‫َ َساَّ َُّ َد َعا بِاِنَاء ِد ْن َداء فَ ُتِ َم بٍَِدَح َيحْ َراح فِي ِم َش ْم ٌء ِد ْن َداء ف‬ ُ ْ‫صابِ ِد ِم قَا َل بَنٌََ فَ َح َزي‬ ُ ‫قَا َل بَنٌََ فَ َج َد ْا‬ ‫َ َد ْن‬ َ َ‫ع بَ ْنظُ ُر مِلَ ْال َما ِء يَ ْنبُ ُ ِد ْن بَ ْي ِن ب‬ َّ َُ َ‫ت‬ َ‫ه َ َدا َب ْينَ ال َّسب ِْدينَ مِلَ الثَّ َما ِنين‬ 199 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) су әкелуді бұйырды. Ыдыспенен азырақ қана су әкелінді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ыдыстың аузын саусақтарымен жапты. Сонда Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) саусақтарының арасынан ағып жатқан суға жетпістен сексенге жуық адам дәрет алды»,- деді. 49-бап. Бір муд (мөлшері бір литр) сумен дәрет алу туралы

ُ ‫ال َح َّدثَنِم اب ُْن َجبْر قَا َل َس ِمد‬ ‫ْع بَنَسا‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا ِد ْس َد ٌر ق‬-200 َّ َّ‫صا‬ َ ‫يٍَُُ ُل َكانَ النَّ ِب ُّم‬ ِ ‫َّاع مِلَ َر ْم َس‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْا ِس ُر بَ ْ َكانَ يَ ْاََّ ِس ُر بِالص‬ َّ َُ َََّ‫بَ ْددَاد َ ي‬ ‫ه ُ بِ ْال ُم اد‬ 200 - Ибн Жәбирге Әнас былай деген екен: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ғұсыл алғанда бір сағдан (шамамен 4 литрден) бес мудға дейін (мөлшері 5 литрге дейін) су жұмсайтын еді. Ал бір муд66 сумен дәрет алатын»,- деді. 50-бап. Мәсіге масих тарту туралы

‫ال َح َّدثَ ِنم َع ْم ُر ب ُْن‬ َ َ‫ج ْال ِمصْ ِريُّ ع َْن ا ْب ِن َ ْمب ق‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَصْ بَ َُ ب ُْن ْالفَ َر‬-201 َّ ‫ث َح َّدثَنِم بَبُُ النَّضْ ِر ع َْن بَبِم َساَ َم َ ب ِْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ ب ِْن ُع َم َر‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ْال َح‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنَّمُ َد َس َح َعاَ ْال ُبفَّي ِْن‬ َ ‫ع َْن َس ْد ِد ْب ِن بَبِم َ قَّا ع َْن النَّبِ ام‬ ‫ك َشيْئا َس ْد ٌد ع َْن النَّ ِب ام‬ َ َ‫ك فٍََا َل نَ َد ُّْ مِ َذا َح َّدث‬ َ ِ‫َّللا ْبنَ ُع َم َر َس َ َل ُع َم َر ع َْن َذل‬ ِ َّ ‫َ بَ َّن َع ْب َد‬ َّ َّ‫صا‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ ًَل تَ ْس َلْ َع ْنمُ َغ ْي َره‬ 201 - Сағд ибн Әбу Уаққас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мәсісіне масих тартатын»,- деді. Абдулла ибн Омар атасынан: «Сол дұрыс па?»,- деп сұрады. Сонда атасы: «Әрине, дұрыс, егерде Сағд саған Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) туралы бір нәрсе айтатын болса, бұл туралы басқа ешкімнен сұрама!»,- деді.

Муд- мөлшері бір литрдей.

116

ُ ‫ َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن َرالِد ْال َحرَّانِ ُّم قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬-202 ‫ْع ع َْن يَحْ يَ ْب ِن َس ِديد ع َْن‬ ‫َس ْد ِد ب ِْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن نَافِ ِ ب ِْن ُجبَيْر ع َْن عُرْ َ ََ ْب ِن ْال ُم ِاي َر َِ ع َْن بَبِي ِم ْال ُم ِاي َر َِ ب ِْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُش ْدبَ َ ع َْن َيسُُ ِل‬ َ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنَّمُ َر َر َج لِ َحا َجَِّ ِم فَاتَّبَ َدمُ ْال ُم ِاي َرَُ بِاِدَا‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َُ َََّ‫اجَِّ ِم ف‬ ‫ه َ َ َد َس َح َعاَ ْال ُبفَّي ِْن‬ َ ‫صبَّ َعاَ ْي ِم ِحينَ فَ َر َغ ِد ْن َح‬ َ َ‫فِياَا َدا ٌء ف‬ 202 - Ғуруа ибн әл-Муғира (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет сындырғалы тысқа шықса, атам Муғира ибн Шуғба ыдыспенен су алып, ол кісіге ілесетін. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет сындырып болғаннан кейін, су құйып беретін. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алып, мәсісіне масих тартты»,- деді.

ُ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا َش ْيب‬-203 ‫ان ع َْن يَحْ يَ ع َْن بَ ِبم َساَ َم َ ع َْن َج ْدفَ ِر ْب ِن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َع ْم ِر ْب ِن ب ُ َديَّ َ ال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْم َس ُح‬ ‫ض ْم ِر ا‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ي بَ َّن بَبَاهُ بَ ْربَ َرهُ بَنَّمُ َيبَى النَّب‬ ُ َ‫َعاَ ْال ُبفَّ ْي ِن َ تَابَ َدمُ َحرْ ُِ ب ُْن َش َّداد َ بَب‬ َ‫ان ع َْن يَحْ ي‬ 203 - Жағфар ибн Амр (р.а.) риуаят етті: «Атам Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мәсісіне масих тартқанын көрген екен»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا َع ْبد‬-204 ‫َّللا قَا َل بَ ْربَ َرنَا ْاْلَ ْ َزا ِع ُّم ع َْن يَحْ يَ ع َْن بَبِم‬ َ َ‫َان ق‬ ِ َّ ‫ال بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َساَ َم َ ع َْن َج ْدفَ ِر ْب ِن َع ْم ِر ْب ِن ب ُ َديَّ َ ع َْن بَ ِبي ِم قَا َل َيبَي‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ْع النَّبِ َّم‬ َ ‫يَ ْم َس ُح َعاَ ِع َما َدَِّ ِم َ ُرفَّ ْي ِم‬ 204 - Жағфар ибн Амр (р.а.) және былай деп риуаят етті: «Атам Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сәлдесіне және мәсісіне масих тартқанын көрген екен»,- деді. Ескерту: (Сәлдеге масих тарту Ханбалий мәзхабында бар. Ал, басқа мәзхабтарда болса, бастың ¼ бөлігіне масих тартып, кейін сәлдеге де масих тартады).

51-бап. Мәсіні дәретті аяққа кигенде...

117

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا َز َك ِريَّا ُء ع َْن عَا ِدر ع َْن عُرْ َ ََ ْب ِن ْال ُم ِاي َر َِ ع َْن‬-205 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َسفَر فَ َ ْم َُي‬ ُ ‫بَبِي ِم قَا َل ُك ْن‬ ‫ْع ِْلَ ْن ِز َع ُرفَّ ْي ِم فٍََا َل‬ َ ‫ع َد َ النَّبِ ام‬ ‫َد ْعاُ َما فَاِنام بَ ْد َر ْاَُّاُ َما طَا ِم َرتَي ِْن فَ َم َس َح َعاَ ْي ِا َما‬ 205 - Ғұруа ибн Муғираның (р.а.) атасы айтты: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге сапарда едім. Мәсісін шешейін деп қолымды созғанымда: «Шешпей-ақ қой, мәсімді дәрет алғаннан кейін кигенмін»,- деп, мәсісіне масих тартты»,- деді. 52-бап. Қойдың еті мен талқан жегеннен кейін дәрет алмайтыны туралы

ْ َّ َُ َََّ‫بَاِ َد ْن لَ ُّْ ي‬ ُ ‫يق َ بَ َك َر بَبُُ بَ ْار َ ُع َم ُر َ ُع ْث َم‬ ‫ان‬ ِ َُِّ ‫ه ِد ْن لَحْ ُِّ ال َّشا َِ َ الس‬ َّ ‫ه َم‬ َّ َُ َََّ‫َّللاُ َع ْناُ ُّْ فَاَ ُّْ ي‬ ‫هئُُا‬ ِ ‫َي‬ Әбу Бәкір, Омар және Осман (қойдың етін және талқан) жеді, бірақ дәрет алмады. (тек қана ауыз шаяды)

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-206 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن َز ْي ِد ْب ِن بَ ْساَ َُّ ع َْن َع َا ِء ب ِْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ َُّّ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ َك َر َكَِّفَ َشاَ ث‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫َّللا ب ِْن َعبَّاس بَ َّن َيس‬ ِ َّ ‫يَ َساي ع َْن َع ْب ِد‬ ْ‫ه‬ َّ َُ ََّ‫صاَّ َ لَ ُّْ َي‬ َ 206 - Абдулла ибн Аббас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қойдың жауырын етінен жеді, кейін дәрет алмастан намаз оқыды»,- деді.

‫ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ قَا َل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫َيس‬ ُّْ َ‫صاَّ َ ل‬ َ َ‫ال اس ااينَ ف‬

ُ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ َي ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬-207 ‫ْع ع َْن ُعٍَيْر‬ ‫بَ ْربَ َرنِم َج ْدفَ ُر ب ُْن َع ْم ِر ب ِْن ب ُ َديَّ َ بَ َّن بَبَاهُ بَ ْربَ َرهُ بَنَّمُ َيبَى‬ ٍَ‫الص ًََّل َِ فَ َ ْل‬

َ‫ف َشاَ فَ ُد ِع َم مِل‬ ِ َِّ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َيحْ ََّ ُّز ِد ْن َك‬ ْ‫ه‬ َّ َُ َََّ‫ي‬

207 - Жағфар ибн Амр (р.а.) айтты: «Менің атам Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қойдың жауырын етінен кесіп жегенін, намазға шақырылғанда пышағын қоя салып, дәрет алмай намаз оқығанын көрген екен»,- деді.

118

53-бап. Талқан жегеннен кейін ауыз шаю және дәрет алмау туралы

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن يَحْ َي ْب ِن َس ِديد ع َْن بُ َشي ِْر‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-208 َّ ‫ايثَ َ بَ َّن س َُُ ْي َد ْبنَ النُّ ْد َما ِن بَ ْربَ َرهُ بَنَّمُ َر َر َج َد َ َيسُُ ِل‬ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ْب ِن يَ َساي َدُْ لَ بَنِم َح‬ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ عَا َم َر ْيبَ َر َحََّّ مِ َذا َكانُُا بِال‬ َ َ‫ص ْابَا ِء َ ِم َم بَ ْدنَ َر ْيبَ َر ف‬ َ َّ ‫ي فَ َ َك َر َيسُُ ُل‬ َ ‫ْال َدصْ َر ثُ َُّّ َدعَا بِ ْاْلَ ْز َ ا ِد فَاَ ُّْ ي ُْؤ‬ َ ‫يق فَ َ َد َر بِ ِم فَثُ ار‬ ِ‫َّللا‬ ِ َُِّ ‫َ مِ َّا بِالس‬ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َ َُّّ ُ‫ض َ َدضْ َمضْ نَا ث‬ َ ‫ِ فَ َمضْ َم‬ َ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ بَ َك ْانَا ثُ َُّّ قَا َم مِلَ ْال َم ْا ِر‬ ْ‫ه‬ َّ َُ َََّ‫َ لَ ُّْ ي‬ 208 - Башир ибн Ясарға Сууайт ибн Нұғман (р.а.) былай деп айтқан екен: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге сапарға шықтым. Хайбар жылы өтіп жатқан еді.Сахба (Хайбарға жақын жер) деген жерге жеткенімізде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аср намазын оқыды. Кейін тамақ әкелуді бұйырды. Жеуге талқан беріліп еді, оны суға шылауды бұйырды. Шыланғаннан соң одан жеді. Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге біз де жедік. Кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) шам намазына дайындық қылып, аузын шайды. Біз де аузымызды шайқадық. Кейін дәрет алмастан намаз оқыды»,- деді.

‫ث ع َْن‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَصْ بَ َُ قَا َل بَ ْربَ َرنَا اب ُْن َ ْمب قَا َل بَ ْربَ َرنِم َع ْم ُر ب ُْن ْال َح‬-209 َّ َّ‫صا‬ َُّّ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ َك َر ِع ْن َدمَا َكَِّفا ث‬ َ ‫م‬ َّ ‫بُ َايْر ع َْن ُك َريْب ع َْن َد ْي ُمُنَ َ بَ َّن النَّ ِب‬ ْ‫ه‬ َّ َُ ََّ‫َ لَ ُّْ َي‬

َّ‫صا‬ َ

209 - Мәймуна (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) менің жанымда отырып қойдың жауырын етін жеді. Кейіннен дәрет алмай намаз оқыды»,деді. 54-бап. Сүт ішкеннен соң ауыз шайқау керек пе?

ُ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن بُ َايْر َ قََُّ ْيبَ ُ قَ َاا َح َّدثَنَا الاَّي‬-210 ‫ْع ع َْن ُعٍَيْر ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َّْبَ َ ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس بَ َّن َيسُُ َل‬ َّ ‫َّللاِ ْب ِن َع ْب ِد‬ َّ ‫ُعبَ ْي ِد‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫صالِ ُح ب ُْن َك ْي َسانَ ع َْن‬ َ َ َُُ‫ض َ قَا َل مِ َّن لَمُ َد َسما تَابَ َدمُ يُُن‬ َ ‫ِ لَبَنا فَ َمضْ َم‬ َ ‫َش ِر‬ ُّ ‫ي‬ ‫الز ْم ِر ا‬ 210 - Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Бір күні Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сүт ішті. Содан соң: «Сүтте май бар»,- деп аузын шайды»,- деді. 119

55-бап. Ұйықтап тұрғаннан кейінгі дәрет мәселесі. «Біраз қалғыса қажет емес»,- деп есептеушілер туралы

‫َ ََ ع َْن بَبِي ِم‬ ‫صاام‬ َ ُ‫َ مُ َُ ي‬

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ْ‫ك ع َْن ِم َش ِام ْب ِن عُر‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-211 َّ َّ‫صا‬ ُّْ ‫َ بَ َح ُد ُك‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا نَ َد‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ع َْن عَائِ َش َ بَ َّن َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ُ‫صاَّ َ مُ َُ نَا ِعٌَ َا يَ ْد ِيي لَ َداَّم‬ َ ‫َب َع ْنمُ النَُّْ ُم فَا ِ َّن بَ َح َد ُك ُّْ مِ َذا‬ َ ‫فَ ْايَرْ قُ ْد َحََّّ يَ ْذم‬ ُ‫يَ ْسََّ ْا ِف ُر فَيَسُبُّ نَ ْف َسم‬ 211 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде біреуіңді намаз оқып жатқанында ұйқы қысса, ұйқысырауы басылғанша ұйықтап алсын. Өйткені ұйқысырап намаз оқысаңдар, истиғфар айтамын деп, өздеріңді сөгіп тілдеп алуларың мүмкін»,- деп айтқан»,- деді.

‫ث َح َّدثَنَا بَيُُُِّ ع َْن بَبِم قِ ًَلبَ َ ع َْن‬ ِ ‫اي‬ ِ َُ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ َد ْد َمر قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال‬-212 َّ َّ‫صا‬ ََّّ‫َ بَ َح ُد ُك ُّْ فِم الص ًََّل َِ فَ ْايَنَ ُّْ َح‬ َ ‫ال مِ َذا نَ َد‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ق‬ َ ‫بَنََ ع َْن النَّبِ ام‬ ُ‫يَ ْداَ َُّ َدا يَ ٍْ َرب‬ 212 - Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім намаз оқып тұрып ұйқысыраса, нені оқып жатқанын өзі білетұғын халге жеткенше жатып ұйықтап алсын!»,- деп айтқан»,- деді. 56-бап. Дәреті бұзылмаса да дәрет алу туралы

ُ ‫ان ع َْن َع ْم ِر ب ِْن عَا ِدر قَا َل َس ِمد‬ ُ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬-213 ‫ْع‬ ‫ال َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن ُس ْفيَانَ قَا َل َح َّدثَنِم َع ْم ُر‬ َ َ‫ال ح َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬ َ َ‫َ ْبنَ َدالِك ق‬ َ َ‫بَن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َُ َََّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ ‫ه ُ ِع ْن َد ُكرا‬ َ ‫َ ْب ِن َدالِك قَا َل َكانَ النَّبِ ُّم‬ ِ َ‫ب ُْن عَا ِدر ع َْن بَن‬ ْ ‫ع َك ْيفَ ُك ْنَُّ ُّْ تَصْ نَدُُنَ قَا َل يُجْ ِز ُ بَ َح َدنَا ْال ُُهُُ ُء َدا لَ ُّْ يُحْ ِد‬ ُ ‫ص ًَلَ قُ ْا‬ ‫ث‬ َ 213 - Ғамр ибн Амир (р.а.) былай деді, Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) әр намазға дәрет алатын»,- деді. Мен: «Ал сендер ше?»,- деп сұрадым. Әнас (р.а.): «Егерде дәретіміз бұзылмаса, сол бір дәретпен барлық намазды оқи беретінбіз»,- деді.

120

ُ ‫ َح َّدثَنَا َرالِ ُد ب ُْن َد ْباَد قَا َل َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬-214 ‫ال َح َّدثَنِم يَحْ يَ ب ُْن َس ِديد‬ َ َ‫ان ب ُْن ِب ًَلل ق‬ ‫ُُل‬ ِ ‫قَا َل بَ ْربَ َرنِم بُ َش ْي ُر ب ُْن يَ َساي قَا َل بَ ْربَ َرنِم س َُُ ْي ُد ب ُْن النُّ ْد َما ِن قَا َل َر َرجْ نَا َد َ َيس‬ َّ ‫صاَّ لَنَا َيسُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ عَا َم َر ْيبَ َر َحََّّ مِ َذا ُكنَّا بِال‬ َ ‫ص ْابَا ِء‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ‫َّللا‬ ْ َ‫صاَّ َدعَا بِ ْاْل‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫ط ِد َم ِ فَاَ ُّْ ي ُْؤ‬ ‫يق‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ْال َدصْ َر فَاَ َّما‬ َ ِ َُِّ ‫َ مِ َّا بِالس‬ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َ َُّّ ُ‫ض ث‬ َ ‫ِ فَ َمضْ َم‬ َ ‫فَ َ َك ْانَا َ َش ِر ْبنَا ثُ َُّّ قَا َم النَّ ِب ُّم‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِلَ ْال َم ْا ِر‬ ْ‫ه‬ َّ َُ ََّ‫ِ َ لَ ُّْ َي‬ َ ‫لَنَا ْال َم ْا ِر‬ 214 - Сууайд ибн ән-Нұғман (р.а.) былай деді: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге сапарға шықтым. Хайбар жылы өтіп жатқан еді.Сахба (Хайбарға жақын жер) деген жерге жеткенімізде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) имамдыққа өтіп, аср намазын оқыды. Кейін тамақ әкелуді бұйырды. Жеуге талқан берілді. Жеп-іштік. Кейін Шам намазын оқымақ болып аузын шайды. Кейін дәрет алмастан имамдыққа өтіп, шам намазын оқыды»,деді. 57-бап. Зәрінен сақтанбау үлкен күнә екендігі туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُع ْث َم‬-215 ‫ال َح َّدثَنَا َج ِري ٌر ع َْن َد ْنصُُي ع َْن ُد َجا ِمد ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس قَا َل‬ َ َ‫ان ق‬ َّ َّ‫صا‬ َ ُْ‫ص‬ َ َ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ َحائِ ِد ْن ِحي َا ِن ْال َم ِدينَ ِ بَ ْ َد َّا َ فَ َس ِم‬ َ ‫َد َّر النَّبِ ُّم‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُ َد َّذبَا ِن َ َدا يُ َد َّذبَا ِن‬ َ ‫ُُي ِم َما فٍََا َل النَّ ِب ُّم‬ ِ ‫قُب‬ ِ ‫َكانَ بَ َح ُدمُ َما َا يَ ْسَََِّّ ُر ِد ْن َبُْ لِ ِم َ َكانَ ْاْل َر ُر َي ْم ِشم بِالنَّ ِمي َم‬ ‫ير لَمُ يَا‬ َ ٍَِ‫ِك ْس َرَ ف‬ ‫مِلَ بَ ْن يَ ْيبَ َسا‬

‫َعاَ ُك ار قَبْر ِد ْناُ َما‬ ْ َ‫َع ْناُ َما َدا لَ ُّْ تَ ْيبَ َسا ب‬

‫مِ ْن َسانَ ْي ِن يُ َد َّذبَا ِن فِم‬ َ‫فِم َك ِبير ثُ َُّّ قَا َل بَا‬

َ‫ه‬ َ َُ َ‫ثُ َُّّ َدعَا بِ َج ِريدََ فَ َا َس َرمَا ِك ْس َر َت ْي ِن ف‬ َّ ‫َيسُُ َل‬ َ ‫َّللاِ لِ َُّ فَ َد ْا‬ َ‫ع مَ َذا قَا َل لَ َداَّمُ بَ ْن يُ َبفَّف‬

215 - Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Медине (әлде Мекке) қорымының бірінің қасынан өтіп бара жатып, қабірде жатқан екі адамның қабір азабын көріп жатқанын естіді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Екеуі де азапталып жатыр, бірақ екеуі де үлкен күнаның себебінен азапталып жатқан жоқ»,- деді. Кейін: «Әлбетте (зәрінен сақтанбау да үлкен күнә), біреуі зәрінен сақтанбаушы еді, ал екіншісі болса, сөз тасушы өсекші болатын»,- деп қосып қойды. Содан соң құрма ағашының бұтағынан әкелуді бұйырды. Бұтақты сындырып, әр бір қабірге бір талдан шаншып қойды.Сонда: «Я Расулулла, неге бұлай істедіңіз?»,- деп сұрасты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мүмкін, осы бұтақтар қурап кепкенше, олардың көріп жатқан азабы жеңілдер»,- деді. 121

58-бап. Зәрді жуу туралы хадистер

‫ َح َّدثَنَا يَ ْدٍُُُِ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنِم َي ْ ُح‬-216 ‫َ ْب ِن َدالِك قَا َل َكانَ النَّبِ ُّم‬ ِ َ‫ب ُْن ْالٍَا ِس ُِّ قَا َل َح َّدثَنِم َع َا ُء ب ُْن بَبِم َد ْي ُمُنَ َ ع َْن بَن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا تَبَ َّر َز لِ َحا َجَِّ ِم بَتَ ْيَُّمُ بِ َماء فَيَ ْا ِس ُر بِ ِم‬ َ 216 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет сындыруға барса, артынан су алып ілесетінмін, ол кісі сумен жуатын еді»,деп айтты. 59-бап.

‫ازم قَا َل َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمشُ ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال ُمثَنَّ قَا َل َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َر‬-217 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بٍَِ ْب َر ْي ِن‬ َ ‫ُد َجا ِمد ع َْن طَا ُ س ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس قَا َل َد َّر النَّ ِب ُّم‬ ‫فٍََا َل مِنَّاُ َما لَيُ َد َّذبَا ِن َ َدا يُ َد َّذبَا ِن فِم َكبِير بَ َّدا بَ َح ُدمُ َما فَ َاانَ َا يَ ْسَََِّّ ُر ِد ْن ْال َبُْ ِل َ بَ َّدا‬ ْ ‫ْاْل َر ُر فَ َاانَ يَ ْم ِشم بِالنَّ ِمي َم ِ ثُ َُّّ بَ َر َذ َج ِريدََ َي‬ ‫طبَ فَ َشٍَّاَا نِصْ فَ ْي ِن فَ َا َر َز فِم ُك ار قَبْر‬ ُ ‫ال لَ َداَّمُ يُ َبفا‬ َ ‫َّللا لِ َُّ فَ َد ْا‬ ‫ف َع ْناُ َما َدا لَ ُّْ يَ ْيبَ َسا َ قَا َل‬ َ َ‫ع مَ َذا ق‬ َ ‫َ ا ِحدََ قَالُُا يَا َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ُ ‫ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال ُمثَنَّ َ َح َّدثَنَا َ ِكي ٌ قَا َل َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمشُ قَا َل َس ِمد‬ ‫ْع ُد َجا ِمدا ِد ْثاَمُ يَ ْسَََِّّ ُر‬ ‫ِد ْن بَُْ لِ ِم‬ 217 - Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі қабірдің жанынан өтті. Сонда: «Екеуі де азапталып жатыр, бірақ екеуі де үлкен күнаның себебінен азапталып жатқан жоқ»,- деді. Кейін: «Әлбетте (зәрінен сақтанбау да үлкен күнә), біреуі зәрінен сақтанбаушы еді, ал екіншісі болса, өсек айтып сөз таситын»,- деді. Содан соң құрма ағашының жас бұтағын екіге бөліп сындырды да, әр бір қабірге бір талдан шаншып қойды.Сонда: «Я Расулулла, неге бұлай істедіңіз?»,- деп сұрасқанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мүмкін, осы бұтақтар қурағанға дейін олардың көріп жатқан азабы жеңілдер»,- деді. Уақиғ (р.а.): «Мужахидтан да осыған ұқсас хадис естігенмін»,- деді. 60-бап. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жәнеде басқа адамдардың бір бәдәуй араптың мешітте кіші дәрет сындырғанда үндемей тұрғандықтары туралы

122

ُ ‫ال َح َّدثَنَا مَ َّما ٌم بَ ْربَ َرنَا مِ ْس َحا‬ ‫َ ْب ِن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر ق‬-218 ِ َ‫ق ع َْن بَن‬ َّ َّ‫صا‬ َ ٍََ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َيبَى بَ ْع َرابِياا يَبُُ ُل فِم ْال َم ْس ِج ِد ف‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫َدالِك بَ َّن النَّب‬ ُ‫ال َد ُعُه‬ ‫صبَّمُ َعاَ ْي ِم‬ َ َ‫َحََّّ مِ َذا فَ َر َغ َدعَا بِ َماء ف‬ 218 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітте зәр сындырып жатқан бір бәдәуй арапты көріп: «Тұра тұрындар, болғанша үндемеңдер!»,- деді. Кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) су әкеліп, зәрді жуып тастауды бұйырды»,- деді. 61-бап. Мешітке отырып тастаған зәрді жуып тастау туралы

َّ ‫ال بَ ْربَ َرنِم ُعبَ ْي ُد‬ ُّ ‫ان قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬ ‫َّللاِ ب ُْن‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ َ‫ي ق‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َم‬-219 َّ ‫َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َّْبَ َ ب ِْن َد ْسدُُد بَ َّن بَبَا مُ َر ْي َرََ قَا َل قَا َم بَ ْع َرابِم فَبَا َل فِم ْال َم ْس ِج ِد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد ُعُهُ َ م َِريٍُُا َعاَ َبُْ لِ ِم‬ َ ‫ال لَاُ ُّْ النَّبِ ُّم‬ َ ٍََ‫فَََّنَا َ لَمُ النَّاسُ ف‬ َ‫ارين‬ ِ ‫ارينَ َ لَ ُّْ تُ ْب َدثُُا ُد َدس‬ ِ ‫َسجْ ًل ِد ْن َداء بَ ْ َذنُُبا ِد ْن َداء فَاِنَّ َما ب ُِد ْثَُّ ُّْ ُديَس‬ 219 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Бір арап отырған орнынан тұрып, мешіттің ішінде зәр сындырды. Адамдар оған ескерту бере бастады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Қойыңдар, үндемеңдер, оның зәрінің үстінен бір бақыр су құйындар!»,- деп , «Шындығында, сендер жеңілдетуші етіліп жіберілгенсіңдер, ауырлатушы етіп жіберілген жоқсыңдар»,- деп қосып қойды»,- деді. 62-бап. Зәрдің үстіне су құю туралы

َّ ‫َان قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬ ُ ‫َّللاِ قَا َل بَ ْربَ َرنَا يَحْ يَ ب ُْن َس ِديد قَا َل َس ِمد‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا َع ْبد‬-220 ‫ْع‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَاُِ يُاَ ِري‬ ‫ق ْال َما َء َعاَ ْالبَُْ ِل َح َّدثَنَا‬ َ ‫َ ْبنَ َدالِك ع َْن النَّبِ ام‬ َ َ‫بَن‬ ُ ‫ان ع َْن يَحْ يَ ب ِْن َس ِديد قَا َل َس ِمد‬ ُ ‫ال َ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬ ‫َ ْبنَ َدالِك‬ َ َ‫ْع بَن‬ َ َ‫َرالِ ُد ب ُْن َد ْباَد ق‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫قَا َل َجا َء بَ ْع َرابِم فَبَا َل فِم طَائِفَ ِ ْال َم ْس ِج ِد فَ َز َج َرهُ النَّاسُ فَنَاَامُ ُّْ النَّبِ ُّم‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ َذنُُِ ِد ْن َداء‬ َ ‫بَُْ لَمُ بَ َد َر النَّبِ ُّم‬

‫ض‬ َ َ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَاَ َّما ق‬ ‫ق َعاَ ْي ِم‬ َ ‫فَ ُ ْم ِري‬

220 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Бір арап келіп, мешіттің ішіне зәр сындырды. Адамдар оған: «Сен не істеп жатырсың?»,- деп сөкті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оларға: «Қойыңдар!»,- деді. Әлгі арап 123

болғаннан соң бір бақыр су әкеліп, зәр сіңген жерге құйып шайып тастауды бұйырды. 63-бап. Сәби балалардың зәрі туралы

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ِم َش ِام ْب ِن عُرْ َ ََ ع َْن بَ ِبي ِم‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-222 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع بُتِ َم َيسُُ ُل‬ ْ َ‫ع َْن عَائِ َش َ ب ُ ام ْال ُم ْؤ ِدنِينَ بَنَّاَا قَال‬ ‫ص ِبم‬ َ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ب‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ‫فَبَا َل َعاَ ثَُْ بِ ِم فَ َدعَا بِ َماء فَ َ ْتبَ َدمُ مِيَّاه‬ 222 - Айша Үмм ул-Мүминин (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) бір емшектегі баланы әкелді. Ол бала Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) киіміне сиіп қойды. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) зәр тиген жерге су құйды»,- деді.

َّ ‫ك ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫َّللاِ ب ِْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-223 ْ َ‫صن بَنَّاَا بَت‬ ْ‫ص ِاير لَ ُّْ يَ ْ ُكر‬ َ ‫ع بِابْن لَاَا‬ َ ْ‫ع ِدح‬ ِ ‫َّللا ب ِْن ُع َّْبَ َ ع َْن ب ُ ام قَيَْ بِ ْن‬ ِ َّ ‫َع ْب ِد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َجْ اَ َسمُ َيسُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ال َّ َدا َم مِلَ َيسُُ ِل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ‫ض َحمُ َ لَ ُّْ يَ ْا ِس ْام‬ َ َ‫َ َساَّ َُّ فِم َحجْ ِر ِه فَبَا َل َعاَ ثَُْ بِ ِم فَ َدعَا بِ َماء فَن‬ 223 - Үмму Қайс бинти Мұхсин емшектегі баласын Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қолына берді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ол баланы тізесіне отырғызып еді, бала ол кісінің үстіне сиіп қойды. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) су алдырып, зәр тиген жерге құйды, бірақ ысқылап жуған жоқ». (Егерде қыз бала болса, жуған дұрыс). 64-бап. Тік тұрып және отырып зәр сындырудың үкімі туралы

‫ش ع َْن بَ ِبم َ ا ِئر ع َْن ُح َذ ْيفَ َ قَا َل بَ َت‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن ْاْلَ ْع َم‬-224 َ‫ه‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َُ ََّ‫ال قَائِما ثُ َُّّ َدعَا ِب َماء فَ ِج ْئَُّمُ بِ َماء َف‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُسبَاطَ َ َقُْ م فَب‬ َ ‫النَّبِ ُّم‬ 224 - Хузайфа (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір қауымның қоқым-қоқыс тастайтын жеріне келгенінде тік тұрып зәр сындырды. (отыруға жер табылмағанда болады). Кейін: «Су әкел!»,- деді. Мен су әкелдім, ол кісі дәрет алды»,- деді. 65-бап. Серігінің қасында зәр сындыру және серігінің оны қалқалап тұруы туралы

124

‫َ قَا َل َح َّدثَنَا َج ِري ٌر ع َْن َد ْنصُُي ع َْن بَ ِبم َ ائِر‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ نَََّ َما َش فَ َتَ ُسبَا‬ ‫ط َ قَُْ م‬ َ ُ ‫م فَ ِج ْئَُّمُ فٍَُ ْم‬ ُ ‫ال فَا ْنََّبَ ْذ‬ ‫ع ِع ْن َد‬ َ َ‫فَب‬ َّ َ‫َ ِد ْنمُ فَ َ َشا َي مِل‬

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُع ْث َم‬-225 َ‫ان ب ُْن بَبِم َش ْيب‬ ‫ع َْن ُح َذ ْيفَ َ قَا َل َيبَ ْيَُّنِم بَنَا َ النَّبِ ُّم‬ ُّْ ‫َر ْافَ َحا ِئ فٍََا َم َك َما يٍَُُ ُم بَ َح ُد ُك‬ ‫َعٍِبِ ِم َحََّّ فَ َر َغ‬

225 - Хузайфа (р.а.) риуаят етті: «Әлі есімде, Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге жүргенімізде бір қауымның дуалдың артында орналасқан дәретханасының алдына келіп қалдық. әр бірің қалай тік тұрып зәр сындырсаңдар, Пайғамбарымыз да (с.ғ.с.) солай тік тұрып дәрет сындырды. Мен ол кісіден шеткерек барып тұрайын деп едім, ол кісі маған ишара қылды. Мен ол кісіні болғанынша қалқалап тұрдым»,- деді. 66-бап. Қауымның дәретханасында дәрет сындыру туралы

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َعرْ َع َرََ قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن َد ْنصُُي ع َْن بَبِم َ ائِر قَا َل‬-226 ِ‫ا‬ َ ‫ص‬ َ َ‫ير َكانَ مِ َذا ب‬ َ ِ‫َكانَ بَبُُ ُدُ َس ْاْلَ ْش َد ِريُّ يُ َش اد ُد فِم ْالبَُْ ِل َ يٍَُُ ُل مِ َّن َبنِم مِ ْس َرائ‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا‬ َ ٍََ‫همُ ف‬ َ ‫ِ بَ َح ِد ِم ُّْ قَ َر‬ َ َُْ‫ث‬ ِ َّ ‫ال ُح َذ ْيفَ ُ لَ ْيََّمُ بَ ْد َسكَ بَتَ َيسُُ ُل‬ ‫ُسبَاطَ َ قَُْ م فَبَا َل قَائِما‬ 226 - Әбу Мұса әл-Ашғарий (р.а.): «Өздеріңді зәрден сақтаңдар!»,деп: «Бәний Исраил қауымындағылардың бірінің киіміне зәр тисе, сол жерін кесіп тастайтын еді»,- деді. Сонда Хузайфа (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір қауымның қоқыс төгетін жеріне тік тұрған бойы зәр сіндірген ғой?!»,- деді. 67-бап. Қанды жуудың үкімі туралы

‫اط َم ُ ع َْن‬ ِ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال ُمثَنَّ قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن ِم َشام قَا َل َح َّدثَ َّْنِم ف‬-227 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََال‬ ْ ‫ع َجا َء‬ ْ َ‫بَ ْس َما َء قَال‬ َ ‫ع بَ َيبَ ْي‬ ُ‫ع مِحْ دَانَا تَ ِحيض‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫َ ا ْد َربََ ٌ النَّب‬ ‫صاام فِي ِم‬ ُ ‫ِ َك ْيفَ تَصْ نَ ُ قَا َل تَ ُحَُّّمُ ثُ َُّّ تَ ٍْ ُر‬ َ ُ‫ض ُحمُ َ ت‬ َ ‫صمُ بِ ْال َما ِء َ تَ ْن‬ ِ َُّْ‫فِم الث‬ 227 - Асма бинти Әбу Бәкірден (р.а.): «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына бір әйел келіп: «Егерде бізден біреуіміз Хайыз көрсе, хайыздың қаны тиген киімімізді не істейміз?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ол киімді ысқылап үгіп, кейін сумен жақсылап жуып, үстінен су құйып, одан кейін киіп намаз оқи береді»,- деп жауап берді.

125

‫ال َح َّدثَنَا بَبُُ ُد َدا ِيَ َ َح َّدثَنَا ِم َشا ُم ب ُْن عُرْ َ ََ ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ٌد مُ َُ اب ُْن َس ًَلم ق‬-228 َّ َّ‫صا‬ ْ ‫ع َجا َء‬ ْ َ‫بَبِي ِم ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ُ ‫َ فَا ِط َم ُ بِ ْن‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ع بَبِم ُحبَيْش مِلَ النَّبِ ام‬ ْ َ‫َّللاِ مِنام ا ْد َربٌََ ب ُ ْسََّ َحاُُ فَ ًَل ب‬ َّ ‫ع يَا َيسُُ َل‬ ْ َ‫َ َساَّ َُّ فٍََال‬ ُ ‫طاُ ُر بَفَ َ َد‬ ‫ع الص ًََّلََ فٍََا َل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ْ َ‫َْ بِ َحيْض فَا ِ َذا بَ ْقبَا‬ ٌ ْ‫ك ِعر‬ ‫ع‬ َ ‫ق َ لَي‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َا مِنَّ َما َذل‬ ْ ‫ك فَد َِعم الص ًََّلََ َ مِ َذا بَ ْدبَ َر‬ َُّّ ُ‫صاام قَا َل َ قَا َل بَ ِبم ث‬ َ َُّّ ُ‫َ فَا ْغ ِساِم َع ْن ِك ال َّد َم ث‬ َ ‫َحي‬ ِ َُّ‫ْض‬ ُ ‫ك ْال َُ ْق‬ َّ َُ َ‫ت‬ ‫ع‬ َ ِ‫ص ًَلَ َحََّّ يَ ِجم َء َذل‬ َ ‫هئِم ِل ُا ار‬ 228 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Фатима бинти Әбу Хұбайш Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келіп: «Я Расулулла, мен истихаза көретін әйелмін (қан тоқтамайды) тазалана алмаймын, намазды тәрк етемін бе?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жоқ, ол (истихаза) тамырдан келетұғын қан, ол хайыз емес қой, егер хайыз келсе, намазыңды тоқтат, хайыз бітісімен ғұсыл алып, тазаланып намазыңды оқи бер!»,- деді. Және айтты: «Келесі хайыздың уақыты келгенше әр бір намаз үшін дәрет алыңдар»,- деді. 68-бап. Мәниді жуу және ысқылап тастау және жыныстық қатынас кезінде әйелден шығатын сұйықтық нәрсені жуып тастау туралы

َّ ‫َان قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا َع ْبد‬-229 ‫ك قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْم ُر ب ُْن َد ْي ُمُن‬ َ َ‫َّللاِ ب ُْن ْال ُمب‬ ِ ‫اي‬ ْ َ‫ْال َج َز ِييُّ ع َْن ُساَ ْي َمانَ ب ِْن يَ َساي ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ُ ‫ع ُك ْن‬ ِ ِ َُْ‫ع بَ ْغ ِس ُر ْال َجنَابَ َ ِد ْن ث‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَيَ ْب ُر ُج مِلَ الص ًََّل َِ َ مِ َّن بٍَُ َ ْال َما ِء فِم ثَُْ بِ ِم‬ َ ‫النَّبِ ام‬ 229 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) киімдеріне көрпе қимылы кезінде тиген нәрсені жуатынмын. Ол кісі киімінің дымқыл күйіне қарамастан (басқа киімінің жоқтығынан) киіп, намазға шығып кететін»,- деді.

َ‫ َح َّدثَنَا قُ ََّ ْيبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا َي ِزي ُد قَا َل َح َّدثَنَا َع ْم ٌر َي ْد ِنم ا ْبنَ َد ْي ُمُن ع َْن ُساَ ْي َمان‬-230 ُ ‫ْب ِن يَ َساي قَا َل َس ِمد‬ ‫ال َح َّدثَنَا‬ ‫ْع عَا ِئ َش َ ح‬ َ َ‫َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد ق‬ ُ ‫َع ْم ُر ب ُْن َد ْي ُمُن ع َْن ُساَ ْي َمانَ ب ِْن يَ َساي قَا َل َس َ ْل‬ ُ‫صيب‬ ِ ُ‫ع عَائِ َش َ ع َْن ْال َم ِن ام ي‬

126

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ْ َ‫ِ فٍََال‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَيَ ْب ُر ُج مِل‬ ُ ‫ع ُك ْن‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َُّْ‫الث‬ ِ َُْ‫ع بَ ْغ ِساُمُ ِد ْن ث‬ ِ ‫ِ َيس‬ ‫الص ًََّل َِ َ بَثَ ُر ْال َا ْس ِر فِم ثَُْ بِ ِم بٍَُ ُ ْال َما ِء‬ 230 - Сүлеймен ибн Ясардан (р.а.): «Айша анамыздан (р.а.) киімге жұғып қалған мәнидің үкімі туралы сұрадым. Ол кісі: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) киіміне жұғып қалған нәрсені (мәниді) жуатынмын. Ол кісі киімінің дымқыл күйіне қарамастан киіп, намазға шыға беретін»,- деді. 69-бап. Жыныстық қатынаста жұққан мәниді және басқа да нәрселерді жуғанда кетпесе де бола береді

‫ير ْال ِم ْنٍَ ِريُّ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد قَا َل َح َّدثَنَا َع ْم ُر‬ َ ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِع‬-232 ُ ‫ع عَائِ َش‬ ْ َ‫ال قَال‬ ُ ‫ب ُْن َد ْي ُمُن قَا َل َس َ ْل‬ َ َ‫صيبُمُ ْال َجنَابَ ُ ق‬ ِ ُ‫ِ ت‬ ِ َُّْ‫ع ُساَ ْي َمانَ ْبنَ يَ َساي ِفم الث‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ِ َيسُُ ِل‬ ُ ‫ُك ْن‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ َي ْب ُر ُج مِلَ الص ًََّل َِ َ بَثَ ُر‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َُْ‫ع بَ ْغ ِساُمُ ِد ْن ث‬ ‫ْال َا ْس ِر فِي ِم بٍَُ ُ ْال َما ِء‬ 232 - Амр ибн Мәймуна (р.а.) айтты: «Мен Сүлеймен ибн Ясардан: «Төсек қатынасы кезінде мәни тиген жерді не істеу керек?»,- деп сұрадым. Сонда ол, Айша анамыз (р.а.): «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) киіміне тиген нәрсені жуатынмын. Ол кісі киімінің кебуіне қарамастан дымқыл күйінде киіп, намазға шығып кететін»,- деп айтқан болатын»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن َرالِد قَا َل َح َّدثَنَا ُزمَ ْي ٌر قَا َل َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن َد ْي ُمُ ِن ْب ِن‬-233 ْ َ‫ِد ْا َرانَ ع َْن ُساَ ْي َمانَ ْب ِن يَ َساي ع َْن عَائِ َش َ بَنَّاَا َكان‬ ‫ِ النَّبِ ام‬ ِ َُْ‫م ِد ْن ث‬ َّ ِ‫ع تَ ْا ِس ُر ْال َمن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ بَ َياهُ فِي ِم بُ ٍْ َد بَ ْ بٍَُدا‬ َ 233 - Сүлеймен ибн Ясардан (р.а.): «Айша анамыздан (р.а.) киімге жұғып қалған мәнидің үкімі туралы сұрадым. Ол кісі айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) киіміне жұғып қалған нәрсені жуатынмын. Ол кісі киімінің дымқыл күйіне қарамастан киіп, намазға шыға беретін»,деді. Сүлеймен ибн Ясар (р.а.) айтты: «Айша анамыз (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) киіміндегі жұққан мәниді жуатын еді. Мен ол кісінің киіміндегі дақтарды көргенмін»,- деді. 70-бап. Түйе, жылқы және қойдың зәрінің және оларды қамайтын мал қоралардың үкімі туралы

127

‫َاي ْالبَ ِري ِد‬ َ َ ‫ضاَا‬ ِ ِ‫اْلبِ ِر َ ال َّد َ اِا َ ْال َانَ ُِّ َ َد َراب‬ ِ ْ ‫بَاِ بَ ْب َُا ِل‬ ِ ‫صاَّ بَبُُ ُدُ َس فِم د‬ ‫َ ال اسرْ قِي ِن َ ْالبَرا يَّ ُ مِلَ َج ْنبِ ِم فٍََا َل مَا مُنَا َ ثَ َُّّ َس َُا ٌء‬ Әбу Мұса (р.а.) таза жер бола тұра керуен-сарайдың ішінде малдың тезегінің үстінде намаз оқыды. Кейін: «Ол жер мен бұл жердің еш айырмашылығы жоқ , бәрі бірдей»,- деді.

َ َ‫ُُِّ ع َْن بَ ِبم قِ ًَلب‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬-234 َ ‫ان ب ُْن َحرْ ِ قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد ع َْن بَي‬ ُّْ ُ‫َ ب ِْن َدالِك قَا َل قَ ِد َم بُنَاسٌ ِد ْن ُع ْار بَ ْ ُع َر ْينَ َ فَاجْ ََّ َُ ْ ا ْال َم ِدينَ َ فَ َ َد َرم‬ ِ َ‫ع َْن بَن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِاٍَِاح َ بَ ْن يَ ْش َربُُا ِد ْن بَ ْب َُالِاَا َ بَ ْلبَانِاَا فَا ْن َاٍَُُا فَاَ َّما‬ َ ‫النَّبِ ُّم‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ا ْسََّاقُُا النَّ َد َُّ فَ َجا َء ْال َببَ ُر فِم‬ َ ‫صحُّ ُا قَََّاُُا َيا ِع َم النَّ ِب ام‬ َ َ ‫اي فَبَ َد‬ ُّْ ُ‫اي ِم ُّْ فَاَ َّما ايْ تَفَ َ النَّاَا ُي ِجم َء ِب ِا ُّْ فَ َ َد َر فٍََ َ َ بَ ْي ِديَا‬ ِ َ‫ع فِم آث‬ ِ َ‫بَ َّ ِل النَّا‬ ْ ‫َ بَيْ ُجاَاُ ُّْ َ ُس ِم َر‬ َ َ‫َ بَ ْعيُنُاُ ُّْ َ ب ُ ْلٍُُا فِم ْال َح َّر َِ يَ ْسََّ ْسٍُُنَ فَ ًَل يُ ْسٍَُْ نَ قَا َل بَبُُ قِ ًَلب‬ َّ ‫ايبُُا‬ ُ‫َّللاَ َ َيسُُلَم‬ َ ‫فَاَ ُؤ َا ِء َس َرقُُا َ قَََّاُُا َ َكفَ ُر ا بَ ْد َد مِي َمانِ ِا ُّْ َ َح‬ 234 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Укул әлде Арина деген жерден (Мединеге) адамдар келді.Мединеге келгеннен соң ауа-райы жақпай, олар іш ауыруына душар болды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оларға шаһардың сыртында жайылып жүрген сауын түйелердің саумал сүтінен және зәрінен ішулерін бұйырды. Олар солай істеді. Тәуір болып жазылғандарынан кейін Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) түйешісін өлтіріп, түйелерді айдап әкетіпті. Ертеңіне таң атысымен бұл туралы хабар жетті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бірден олардың ізінен қуғын жіберді. Түске таман оларды ұстап, тұтқын қылып алып келді. Олардың қол-аяқтарын кесіп, көздерін ағызып ,тастақтау жерге тастап қойды. Олар шөлдегендіктерінен су-су дейтін, бірақ ешкім оларға су бермейтін»,- деді. Әбу Қилаба (р.а.): «Олар ұрлық істеді, адам өлтірді, иман келтіргендерінен кейін қайтадан кәпір болып діннен шықты, Алла тағала мен оның елшісіне дұшпандық етті»,- деді.

ََ‫َّاح يَ ِزي ُد ب ُْن ُح َميْد ع َْن بَن‬ ِ ‫ُ قَا َل بَ ْر َب َرنَا بَبُُ الََّّي‬ ‫ض‬ َ ُ‫َ َساَّ َُّ ي‬ ِ ِ‫صاام قَ ْب َر بَ ْن يُ ْبنَ ْال َم ْس ِج ُد فِم َد َراب‬

َ‫َح َّد َثنَا ُش ْدب‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬

‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل‬-235 َّ‫صا‬ َ ‫قَا َل َكانَ النَّبِ ُّم‬ ُِّ َ‫ْال َان‬

235 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіт салынбай тұрған уақытта қой қораларда да намаз оқи беретін»,- деді. 128

71-бап. Майға және суға түскен лас нәрселердің үкімі туралы

ُّ ‫َ فِم ال َّس ْم ِن َ ْال َما ِء َ قَا َل‬ ُّْ َ‫س بِ ْال َما ِء َدا ل‬ َ ْ َ‫الز ْم ِريُّ َا ب‬ ِ ‫بَاِ َدا يٍََ ُ ِد ْن النَّ َجا َسا‬ ُّ ‫ال‬ ‫الز ْم ِريُّ فِم‬ َ َ‫يش ْال َم ْيََّ ِ َ ق‬ َ ْ َ‫ال َح َّما ٌد َا ب‬ َ َ‫يُ َايارْ هُ طَ ْد ٌُّ بَ ْ ِيي ٌح بَ ْ لَُْ ٌن َ ق‬ ِ ‫س بِ ِر‬ ‫ْال ُداَ َما ِء يَ ْمََّ ِش ُُنَ بِاَا‬ ‫اج‬ َ ْ َ‫َ َا ب‬ ِ ‫س ِب َِّ َجا َي َِ ْال َد‬

ُ ‫ير َ َغي ِْر ِه بَ ْد َي ْك‬ ‫ف‬ ِ َ‫ع نَاسا ِد ْن َسا‬ ِ ِ‫ِعظَ ِام ْال َمُْ تَ نَحْ َُ ْالف‬ ْ ُُّ ‫يرينَ َ مِ ْب َرا ِمي‬ ِ ‫َ يَ َّد ِمنُُنَ فِياَا َا يَ َر ْ نَ بِ ِم بَ سا َ قَا َل اب ُْن ِس‬

Зуһрий (р.а.) айтты: «Судың дәмі, исі, түсі өзгермесе, қолдануға болады»,- деді. Хаммад (р.а.) айтты: «Өлімтіктің мамығы суға түссе, оның зияны жоқ»,- деді. Піл және басқа да еті желінбейтін хайуандардың сүйегі туралы Зуһрий былай деді: «Өткен ғұламалардың көбін көрдім. Өлген хайуандардың сүйегінен жасалған тарақпен шаштарын тарайтын еді, хош иісті сулары салынатын ыдыстары да сондай сүйектерден жасалған болатын. Олар оның зияны жоқ дейтін. Ибн Сирин және Ибраһим (р.а.): «Пілдің сүйегімен сауда-саттық қылудың еш зияны жоқ»,- деп айтатын.

َّ ‫ي ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ُّ ِ‫ك ع َْن ا ْب ِن ِشاَا‬ ٌ ِ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر قَا َل َح َّدثَنِم َدال‬-236 ‫َّللاِ ب ِْن‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس ع َْن َد ْي ُمُنَ َ بَ َّن َيسُُ َل‬ َّ ‫َع ْب ِد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُسئِ َر ع َْن‬ َ ِ‫َّللا‬ ْ َ‫ع فِم َس ْمن فٍََا َل بَ ْلٍُُمَا َ َدا َحُْ لَاَا ف‬ ْ َ ٍَ‫فَ ْ َيَ َس‬ ُّْ ‫اط َرحُُهُ َ ُكاُُا َس ْمنَ ُا‬ 236 - Мәймуна (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) қою майға түсіп өліп қалған тышқанның үкімі туралы сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Өлген тышқанды және оның айналасындағы майды алып тастап, қалғанын жей беріңдер»,- деді.

ٌ ِ‫َّللا قَا َل َح َّدثَنَا َدد ٌْن قَا َل َح َّدثَنَا َدال‬ ‫ك ع َْن اب ِْن ِشاَاِ ع َْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬-237 ‫َّللا ب ِْن ُع َّْبَ َ ْب ِن َد ْسدُُد ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس ع َْن َد ْي ُمُنَ َ بَ َّن النَّبِ َّم‬ ِ َّ ‫َّللا ْب ِن َع ْب ِد‬ ِ َّ ‫ُعبَ ْي ِد‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ ٍَ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُس ِئ َر ع َْن فَ ْ َيَ َس‬ ‫ع فِم َس ْمن فٍََا َل ُر ُذ مَا َ َدا َحُْ لَاَا‬ َ ْ َ‫ف‬ َ َ‫صي ِم يٍَُُ ُل ع َْن اب ِْن َعبَّاس ع َْن َد ْي ُمُن‬ ٌ ِ‫اط َرحُُهُ قَا َل َدد ٌْن َح َّدثَنَا َدال‬ ِ ْ‫ك َدا َا بُح‬ 237 - Мәймуна анамыз (р.а.) және айтты: «Осы хадисті Муин сәл басқашарақ қылып айтып берді. Кейін мен еске сақтап қала алмайтын дәрежеде өте көп хадис риуаят қылды»,- деді. 129

َّ ‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن ُد َح َّمد قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬-238 ‫َّللاِ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َد ْد َم ٌر ع َْن مَ َّم ِام ب ِْن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل ُكرُّ َك ْاُّ يُ ْااَ ُممُ ْال ُم ْساِ ُُّ فِم‬ َ ‫ُدنَبام ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّبِ ام‬ َّ ‫ير‬ ْ َ‫ُن يَُْ َم ْالٍِيَا َد ِ َكاَ ْيئََِّاَا مِ ْذ طُ ِدن‬ ُ ْ‫ع تَفَ َّج ُر دَدا الاَُّْ ُن لَُْ ُن ال َّد ِم َ ْال َدر‬ ُ ‫َّللاِ يَ ُا‬ ‫ف‬ ِ ِ‫َسب‬ ُ ْ‫َعر‬ ‫ك‬ ِ ‫ف ْال ِم ْس‬ 238 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мұсылман адам Алла жолында қанша жарақат алса, қиямет күні барлығы сол күйінде болады : түсі - қанның түсіндей, иісі – мисктің иісіндей болады. 72-бап. Көлшік су туралы

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ قَا َل بَ ْربَ َرنَا بَبُُ ال ازنَا ِد بَ َّن َع ْب َد الرَّحْ َم ِن‬-239 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْبنَ مُرْ ُد َز ْاْلَ ْع َر َج َح َّدثَمُ بَنَّمُ َس ِم َ بَبَا مُ َر ْي َرََ بَنَّمُ َس ِم َ َيسُُ َل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ‫َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل نَحْ ُن ْاْل ِر ُر نَ السَّابٍُُِن‬ 239 - Әбу Хурайра (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Біз - бұл дүниеде соңғысымыз, ал арғы дүниеде болса алдыңғыларымыз»,- дегенін естіген екен.

‫َ بِا ِ ْسنَا ِد ِه قَا َل َا يَبُُلَ َّن بَ َح ُد ُك ُّْ فِم ْال َما ِء ال َّدائِ ُِّ الَّ ِذي َا يَجْ ِري ثُ َُّّ يَ ْاََّ ِس ُر فِي ِم‬ 232- Әбу Хурайра (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сендердің біреуің көлшік суға дәрет сындырмасын, сенен кейін біреу одан дәрет алады»,- деп айтты»,- деді. 73-бап. Егер намаз оқушының үстіне лас нәрсе тасталса, намазының бұзылмайтындығы туралы

‫فِم‬

‫ض‬ َ ‫ه َدمُ َ َد‬ َ َ ‫صاام‬ َ ُ‫َ َكانَ اب ُْن ُع َم َر مِ َذا َيبَى فِم ثَُْ بِ ِم دَدا َ مُ َُ ي‬ ‫ص ًَلتِ ِم‬ َ

Ибн Омар (р.а.) намаз оқып жатып, киіміне қан жұққанын көрсе, оны шешіп тастап, намазын жалғастыра беретін.

ْ َ‫صاَّ َ فِم ثَُْ بِ ِم َد ٌم بَ ْ َجنَابَ ٌ بَ ْ لِ َاي ِْر ْالٍِ ْباَ ِ ب‬ َ ‫ب َ ال َّش ْدبِ ُّم مِ َذا‬ ِ َّ‫َ قَا َل اب ُْن ْال ُم َسي‬ ‫ك ْال َما َء فِم َ ْقَِّ ِم َا ي ُِدي ُد‬ َ ‫صاَّ ثُ َُّّ بَ ْد َي‬ َ َُّ ‫تَيَ َّم‬ Ибн әл-Мусаййб және әш-Шағбий (р.а.): «Егерде бірер кісі намаз оқып жатқанында киіміне қан немесе мәни жұққаның немесе қыбланы 130

‫‪шатастырғанын әлде таяммум соққаны туралы біліп қалса, су іздеген‬‬ ‫‪уақытында намаз қаза болмағыны біліп қалса, намазды қайтадан‬‬ ‫‪оқымайды»,- деген.‬‬

‫‪َ -240‬ح َّدثَنَا َع ْبد ُ‬ ‫ق ع َْن َع ْم ِر ْب ِن‬ ‫َان قَا َل بَ ْربَ َرنِم بَبِم ع َْن ُش ْدبَ َ ع َْن بَبِم مِ ْس َحا َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َد ْي ُمُن ع َْن َع ْب ِد َّ‬ ‫َّللاُ َع َا ْي ِم َ َساَّ َُّ َسا ِج ٌد قَا َل ح‬ ‫َّللا َ‬ ‫َّللاِ قَ َ‬ ‫ال َب ْينَا َيسُُ ُل َّ ِ‬ ‫َح َّدثَنِم بَحْ َم ُد ب ُْن ُع ْث َمانَ قَا َل َح َّدثَنَا ُش َر ْي ُح ب ُْن َد ْساَ َم َ قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن يُُسُفَ‬ ‫ق قَا َل َح َّدثَ ِنم َع ْم ُر ب ُْن َد ْي ُمُن بَ َّن َع ْب َد َّ‬ ‫َّللاِ ْبنَ َد ْسدُُد‬ ‫ع َْن بَبِي ِم ع َْن بَبِم مِ ْس َحا َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ع َ بَبُُ َجاْر َ بَصْ َحاٌِ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يُ َ‬ ‫م َ‬ ‫صاام ِع ْن َد ْالبَ ْي ِ‬ ‫َح َّدثَمُ بَ َّن النَّ ِب َّ‬ ‫ض ُدمُ َعاَ‬ ‫لَمُ ُجاُُسٌ مِ ْذ قَا َل بَ ْد ُ‬ ‫ضاُ ُّْ لِبَدْض بَ ُّي ُا ُّْ يَ ِجم ُء بِ َساَ َج ُز ِي بَنِم فُ ًَلن فَيَ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ظَا ِْر ُد َح َّمد مِ َذا َس َج َد فَا ْنبَ َد َ‬ ‫َّللاُ‬ ‫ع بَ ْشٍَ ْالٍَُْ ِم فَ َجا َء بِ ِم َفنَظَ َر َحََّّ َس َج َد النَّ ِب ُّم َ‬ ‫ه َدمُ َعاَ ظَا ِْر ِه بَ ْينَ َكَِّفَ ْي ِم َ بَنَا بَ ْنظُ ُر َا ب ُ ْغنِم َشيْئا لَُْ َكانَ لِم َدنَ َد ٌ‬ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ضاُ ُّْ َعاَ بَدْض َ َيسُُ ُل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫قَا َل فَ َج َداُُا يَضْ َح ُاُنَ َ ي ُِحي ُر بَ ْد ُ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َ َساَّ َُّ َسا ِج ٌد َا يَرْ فَ ُ َي ْب َسمُ َحََّّ َجا َء ْتمُ فَا ِط َم ُ فَ َ َر َح ْ‬ ‫ع ع َْن ظَا ِْر ِه فَ َرفَ َ َيسُُ ُل‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ك بٍُِ َريْش ثَ ًَل َ‬ ‫ث َدرَّاَ فَ َش َّ‬ ‫ق َعاَ ْي ِا ُّْ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َي ْب َسمُ ثُ َُّّ قَا َل الاَّاُ َُّّ َعاَ ْي َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫ك ْالبَاَ ِد ُد ْسََّ َجابَ ٌ ثُ َُّّ َس َّم‬ ‫مِ ْذ َدعَا َعاَ ْي ِا ُّْ قَا َل َ َكانُُا يَ َر ْ نَ بَ َّن ال َّد ْع َََُ فِم َذ ِل َ‬ ‫ك بِ َ ِبم َجاْر َ َعاَ ْيكَ بِ ُد َّْبَ َ ْب ِن َيبِي َد َ َ َش ْيبَ َ ْب ِن َيبِي َد َ َ ْال َُلِي ِد ْب ِن ُع َّْبَ َ‬ ‫َعاَ ْي َ‬ ‫ْب ِن َراَف َ ُع ٍْبَ َ ب ِْن بَ ِبم ُد َد ْي َ َع َّد السَّابِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ْع الَّ ِذينَ َع َّد َيسُُ ُل َّ‬ ‫َيبَي ُ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َّللاِ َ‬

‫الاَّاُ َُّّ‬ ‫َ ب ُ َديَّ َ‬

‫َ فَاَ ُّْ يَحْ فَ ْ‬ ‫ال فَ َُالَّ ِذي نَ ْف ِسم ِبيَ ِد ِه لٍََ ْد‬ ‫ظ قَ َ‬ ‫ب بَ ْدي‬ ‫َ َساَّ َُّ َ‬ ‫ب قَاِي ِ‬ ‫صرْ َع فِم ْالٍَاِي ِ‬

‫)‪240 - Абдулла ибн Масғуд (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.‬‬ ‫‪Қағбаның жанында намаз оқып жатқан болатын. Сол жерге жақын маңда‬‬ ‫‪Әбу Жаһл (Ислам дұшпаны) мен оның адамдары сөйлесіп отырған еді.‬‬ ‫‪Олар өзара бір-бірлеріне қайсы бірің пәлен қауымның сойған түйесінің‬‬ ‫‪қан-жынын алып келіп, оның үстіне (арқасына) төге аласың?!»,- деді.‬‬ ‫‪Сонда олардың ішіндегі қаскөй біреуі барып, түйенің қан-жыңың‬‬ ‫‪(қарынның ішіндегі нәжіс) алып келіп, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сәжде‬‬ ‫‪баруын аңдып тұрып, екі жауырынының арасына төкті. Абдулла ибн‬‬ ‫‪Масғуд (р.а.) айтады: «Мен осының бәрін көріп тұрсам да,‬‬ ‫‪мүмкіншілігімнің жоқтығынан еш нәрсе істей алмадым, егерде күш-‬‬

‫‪131‬‬

қуатым болғанда ғой...деймін67»,- деді. Бұл көрініске бір-бірін саусақтарымен көрсетіп, мүшіріктер ішек сілелерінің қатқандарынша күлісе бастады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қызы Фатима жүгіріп келіп үстіндегі түйенің қан-жының тазалап алып тастағанша сәждеден басын көтермеді. Қызы түйенің қан-жының тазалап алып тастағаннан кейін ғана басын көтеріп: «Я Раббым, құрайыштарды пәлекетке ұшырат!»,- деп үш рет қайталап дұға етті. Ибн Масғуд (р.а.) айтты: «Оларға теріс дұға істелгені қатты батты. Өйткені олар бұл шаһарда істелген дұғаның қабыл болатынын жақсы білетін»,- деді. Содан соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аттарын атап тұрып: « Я, Раббым, Ғамр ибн Хишамды, Ғуқба ибн Рабиғаны, Шайиба ибн Рабиғаны, әл-Уалид ибн Ғутбаны, Умаия ибн Халафты, Ғуқба ибн Әбу Муғайтты, пәлеге душар ет!»,- деп дұға етті. Жетінші кісінің де атын атап айтты, бірақ біздің есімізде қалмапты. Абдулла ибн Масғуд (р.а.) айтты: «Жаным қолында болған Алламен ант етіп айтамын, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аттарын атағандардың барлығының Бәдір соғысында өлтіріліп, құдыққа тасталғандарын анық көрдім»,- деді. 74-бап. Киімге жұққан түкіріктің, мұрын судың және де соларға ұқсас нәрселердің үкімі туралы

‫َ انَ َر َر َج‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ

ْ‫ِ قَا َل عُرْ َ َُ ع َْن ْال ِم ْس َُ ِي َ َدر‬ ِ َُّْ‫اق َ ْال ُم َبا ِط َ نَحْ ُِ ِه فِم الث‬ ِ ‫بَاِ ْالبُ َز‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َز َدنَ ُح َد ْي ِبيَ َ فَ َذ َك َر ْال َح ِد‬ ‫يع َ َدا تَنَ َّب َُّ النَّبِ ُّم‬ َ ‫النَّبِ ُّم‬ ْ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ نُ َبا َد مِ َّا َ قَ َد‬ َُْ‫ك بِاَا َ جْ اَمُ َ ِج ْا َده‬ َ َ‫ع فِم كَفا َيجُر ِد ْناُ ُّْ فَ َدل‬

Маруан (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Хұдайбияға сапар қылып, жолда кетіп бара жатып мұрнын сіңбіргенінде Сахабалардың алақанына түсетін еді (өйткені олар оны жерге түсірмей) дереу тәбәрік қылып беттеріне, денелеріне жағып алатын»,- деді.

ُ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬-242 ‫ال‬ َ َ‫َ ْب ِن َدالِك ق‬ ِ َ‫ان ع َْن ُح َميْد ع َْن بَن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم ثَُْ بِ ِم‬ َ ‫بَ َز‬ َ ‫ق النَّبِ ُّم‬ 242 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) киімінің етегіне түкірді (намазда)»,- деді.

Егерде Меккеде мені қолдайтын адамдар болғанда ғой барып еш сескенбестен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) үстіндегі лас нәрселерді өзім-ақ алып тастайтын едім дегені.

132

75-бап. Набиз68 немесе мас қылатын ішімдіктермен дәрет алуға болмайтындығы туралы

‫بَاِ َا يَجُُ ُز ْال ُُهُُ ُء بِالنَّ ِبي ِذ َ َا ْال ُم ْس ِا ِر َ َك ِرمَمُ ْال َح َس ُن َ بَبُُ ْال َدالِيَ ِ َ قَا َل‬ ‫م ِد ْن ْال ُُهُُ ِء بِالنَّ ِبي ِذ َ الاَّبَن‬ َّ َ‫َع َا ٌء الََّّيَ ُّم ُُّ بَ َحبُّ مِل‬ ْХасан Басрий (р.а.) набизбенен дәрет алуды мәкрух деген. Ғата ибн ِ Әбу Рабах (р.а.): «Маған нәбиз немесе сүтпен дәрет алғаннан гөрі таяммум еткен абзал»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬-243 ُّ ‫ان قَا َل َح َّدثَنَا‬ َ ‫الز ْم ِريُّ ع َْن بَبِم َساَ َم‬ ُ َ‫ال َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ َ َ‫َّللاِ ق‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل ُكرُّ َش َراِ بَ ْس َا َر فَا َُُ َح َرا ٌم‬ َ ‫ع َْن عَائِ َش َ ع َْن النَّبِ ام‬ 243 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мас қылатын ішімдіктердің барлығы да - харам!»,- деп айтқан»,- деді. 76-бап. Әйел адам атасының бетіндегі қанды жуып қоюының дұрыстығы туралы

‫ال بَبُُ ْال َدالِيَ ِ ا ْد َسحُُا َعاَ ِيجْ اِم‬ َ َ‫بَاِ َغس ِْر ْال َمرْ بَ َِ بَبَامَا ال َّد َم ع َْن َ جْ ِا ِم َ ق‬ ٌ‫ض‬ َ ‫فَاِنَّاَا َد ِري‬ Әбул Ғалия (р.а.): «Аяғыма масих тартып қойшы, аяғым ауырып тұр»,- деді

ُ َ‫ال بَ ْربَ َرنَا ُس ْفي‬ ‫ازم‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ٌد َي ْد ِنم ا ْبنَ َس ًَلم ق‬-244 ِ ‫ان ب ُْن ُع َي ْينَ َ ع َْن بَ ِبم َح‬ َّ ‫َس ِم َ َس ْا َر ْبنَ َسدْد السَّا ِع ِد‬ ‫ي‬ ‫ي َ َس َلَمُ النَّاسُ َ َدا بَ ْي ِنم َ بَ ْينَمُ بَ َح ٌد بِ َ ا‬ َ ِ ‫ي َش ْمء ُد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ال َدا بٍَِ َم بَ َح ٌد بَ ْعاَ ُُّ بِ ِم ِدنام َكانَ َعاِم يَ ِجم ُء‬ َ ٍََ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ف‬ َ ‫جُرْ ُح النَّبِ ام‬ ‫ُش َم بِ ِم‬ َ ‫صي ٌر فَ ُحْ ِر‬ ِ ‫ق فَح‬ ِ ‫اط َم ُ تَ ْا ِس ُر ع َْن َ جْ ِا ِم ال َّد َم فَ ُ ِر َذ َح‬ ِ َ‫بَُِّرْ ِس ِم فِي ِم َدا ٌء َ ف‬ ُ‫جُرْ ُحم‬ 244 - Әбу Хазим (р.а.) айтты: «Адамдар Саһл ибн Сағд әс-Сағдидан: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жарақаты не нәрсемен емделді? »,- деп сұрағанда, қасында тұрған едім. Сонда Саһл (р.а.): «Бұл туралы менен артығырақ білетін адам қалмады. Әли (р.а.) қалқанымен су тасып тұрды, ал 68

Набиз – құрмадан ашытылып істелген ішімдік

133

Фатима болса, Расулулланың (с.ғ.с.) мүбарак жүзіндегі қанын жуды, содан соң киізді күйдіріп, күлін жарақатына басты»,- деді. 77-бап. Мисуакпен тіс тазалау туралы

َّ َّ‫صا‬ ُّ ِ‫ك َ قَا َل اب ُْن َعبَّاس ب‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَا ْسََّ َّن‬ َ ‫ع ِع ْن َد النَّبِ ام‬ ِ ‫بَاِ ال اس َُا‬ Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың қонып қалдым. Ол мисуакпенен тісін тазалады»,- деді.

‫ب ُْن َزيْد ع َْن َغي ًَْلنَ ْب ِن َج ِرير ع َْن بَبِم‬ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َُ َج ْدتُمُ يَ ْسََّ ُّن بِ ِس َُاك بِيَ ِد ِه‬

(с.ғ.с.) үйінде

‫ان قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ُد‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ النُّ ْد َم‬-245 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ال بَتَي‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ْع النَّبِ َّم‬ َ َ‫بُرْ َدََ ع َْن بَبِي ِم ق‬ ُ ‫يٍَُُ ُل ب ُ ْع ب ُ ْع َ ال اس َُا‬ ‫ك فِم فِي ِم َك َنَّم َيََّ َا َُّ ُع‬

245 - Әбу Мұса (р.а.) төмендегі хадисті ұлы Әбу Бұрдаға айтып берген екен: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына барсам, мисуакпенен ухух деп тісін тазалап жатыр екен. Мисуак аузында тұрған бойы жүрегі айнып, лоқсыған адамның дауысындай дыбыс естілді»,- деді.

‫َ قَا َل َح َّدثَنَا َج ِري ٌر ع َْن َد ْنصُُي ع َْن بَبِم َ ائِر‬ َّ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا قَا َم ِد ْن الاَّ ْي ِر يَ ُشُ ُ فَاه‬

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُع ْث َم‬-246 َ‫ان ب ُْن بَبِم َش ْيب‬ َّ‫صا‬ َ ‫ع َْن ُح َذ ْيفَ َ قَا َل َكانَ النَّبِ ُّم‬ ‫ك‬ ِ ‫بِال اس َُا‬

246 - Хузайфа (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түнде тұратын болса, мисуакпенен тісін тазалайтын»,- деді. 78-бап. Мисуакты (екі кісі тұрған болса) жасы үлкеніне беру туралы

ُ َّ‫ك مِلَ ْاْلَ ْكبَ ِر َ قَا َل َعف‬ َ ‫ان َح َّدثَنَا‬ ِ‫ص ْب ُر ب ُْن ج َُُي ِْريَ َ ع َْن نَاف‬ ِ ‫بَاِ َد ْف ِ ال اس َُا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ َُّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل بَ َيانِم بَتَ َس‬ ‫ك بِ ِس َُاك فَ َجا َءنِم‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ع َْن ا ْب ِن ُع َم َر بَ َّن النَّب‬ ُ ‫َيج ًَُل ِن بَ َح ُدمُ َما بَ ْكبَ ُر ِد ْن ْاْل َر ِر فَنَا َ ْل‬ ْ‫ير لِم َكبار‬ َ ‫ع ال اس َُا‬ َ ٍَِ‫ك ْاْلَصْ َا َر ِد ْناُ َما ف‬ ْ ‫فَ َدفَ ْدَُّمُ مِلَ ْاْلَ ْكبَ ِر ِد ْناُ َما‬ Ибн Омарға (р.а.) Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) былай депті: «Түсімде тіс тазалайын деп жатқанымда қасыма екі кісі келді. Бірінің жасы екіншісінен үлкенірек екен. Мисуакты жасы кішісіне беріп едім, сонда маған: 134

«Үлкеніне бер!»,- деп айтылды. Содан соң мисуакты олардың үлкеніне бердім»,- деді. 79-бап. Дәрет алып жатудың абзалдығы туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ُدٍَاتِر قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬-247 ُ َ‫َّللاِ قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُس ْفي‬ ‫ان ع َْن َد ْنصُُي‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا‬ ْ‫ِشٍاكَ ْاْلَ ْي َم ِن ثُ َُّّ قُر‬

َّ‫صا‬ َ ‫ال قَا َل النَّبِ ُّم‬ َ َ‫َازِ ق‬ ِ ‫ع َْن َس ْد ِد ْب ِن ُعبَ ْي َدََ ع َْن ْالبَ َرا ِء ْب ِن ع‬ َ‫ه ْ ُ هُُ َءكَ لِاص ًََّل َِ ثُ َُّّ اهْ َ ِج ْ َعا‬ َ ‫بَتَي‬ َّ َُ َََّ‫ْع َدضْ َج َدكَ ف‬

ُ ْ ‫ك َ بَ ْل َج‬ ُ ْ‫ك َ فَ َُّه‬ ُ ‫الاَّاُ َُّّ بَ ْساَ ْم‬ َ َ ‫ع بَ ْد ِري مِلَ ْي‬ َ ‫ع َ جْ ِام مِلَ ْي‬ ُ ‫ك الاَّاُ َُّّ آ َد ْن‬ ‫ع‬ َ ‫ك َا َد ْا َج َ َ َا َد ْن َجا ِد ْنكَ مِ َّا مِلَ ْي‬ َ ‫َ َي ْمبَ مِلَ ْي‬ َّ ‫ع فَا ِ ْن ُد‬ َ ‫ك فَ َ ْن‬ َ ‫ك الَّ ِذي بَيْ َس ْا‬ ُُّ َّ‫ع َعاَ ْالفِ ْ َر َِ َ اجْ َد ْاا َُّن آ ِر َر َدا تَََّ َاا‬ َ َِّ َ‫ع ِد ْن لَ ْيا‬ َ ‫َ ِبنَ ِبيا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ع الاَّاُ َُّّ آ َد ْن‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَاَ َّما بَاَ ْا‬ َ‫ع ِب ِاََّابِك‬ َ ‫بِ ِم قَا َل فَ َر َّد ْدتُاَا َعاَ النَّ ِب ام‬ َ َ ‫ظا ِْري مِلَ ْي‬ َ‫ك َي ْغب‬ َ ‫ك الَّ ِذي بَ ْن َز ْل‬ ‫ع‬ َ ِ‫بِ ِاََّاب‬

ُ ‫ع قُ ْا‬ َ ‫ك الَّ ِذي بَيْ َس ْا‬ َ ‫الَّ ِذي بَ ْن َز ْل‬ ‫ع‬ َ ‫ك قَا َل َا َ نَ ِبيا‬ َ ‫ع َ َيسُُ ِل‬ 247 - Барра ибн Азиб (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) маған: «Орныңа жататын болсаң, намазға дәрет алғандай дәрет алып, оң жағыңмен жатып: «Аллаһумма асламту уажхи илайка уа фаууадту әмри илайка уалжаәту заһри илайка рағбатан уа раһбатан илайка ла малжаә уа ла манжа минка илла илайка Аллаһумма әманту бикитабика әлләзи әнзалта уа бинабиййика әлләзи әрсалта»,- деп айт!»,- деді. Егерде сол түнде өлетін болсаң, Ислам дінінде, Ибраһимнің миллетінде болып өлген боласың. Бұл сөздерді ең соңына дейін айт!»,деді. Мен Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ең басынан бастап айтып келе жатып: «Аллаһумма әманту бикитабика әлләзи әнзалта»,-деген жеріне келгенімде «Расуликалләзи»,-деп жібердім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Олай емес, «Нәбиййикалләзи»,-деп айт!»,- деді. Бұл дұғаның мағынасы: «Иләһи, өзімді және істерімді бір өзіңе тапсырдым. Сауабыңнан үміт етіп, азабыңнан қорқып, бір өзіңе сүйендім Сенің құтқаруыңнан басқа құтқару жоқ, сенің панаңнан басқа пана жоқ. Иләһи, нәзіл қылған кітабыңа және жіберген Пайғамбарыңа иман келтірдім».

135

БИСМИЛЛӘҺИР РАХМАНИР РАХИМ ҒҰСЫЛ КІТАБЫ

َّ ‫َّح ِيُّ ِكََّاِ ْال ُا ْس ِر َ قَُْ ِل‬ َّ ُِّْ ‫بِس‬ ‫َّللاِ تَ َدالَ َ مِ ْن ُك ْنَُّ ُّْ ُجنُبا فَاطَّاَّ ُر ا‬ ِ ‫َّللاِ الرَّحْ َم ِن الر‬ ُّْ َ‫ه بَ ْ َعاَ َسفَر بَ ْ َجا َء بَ َح ٌد ِد ْن ُا ُّْ ِد ْن ْال َاائِ ِ بَ ْ َا َد ْسَُّ ُّْ النا َسا َء فَا‬ َ ْ‫َ مِ ْن ُك ْنَُّ ُّْ َدر‬ َّ ‫ص ِديدا طَيابا فَا ْد َسحُُا بِ ُُجُُ ِم ُا ُّْ َ بَ ْي ِدي ُا ُّْ ِد ْنمُ َدا ي ُِري ُد‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫تَ ِج ُد ا َداء فَََّ َي َّم ُمُا‬ َ‫لِيَجْ َد َر َعاَ ْي ُا ُّْ ِد ْن َح َرج َ لَ ِا ْن ي ُِري ُد لِيُ َاا َر ُك ُّْ َ لِيَُِّ َُّّ نِ ْد َمََّمُ َعاَ ْي ُا ُّْ لَ َداَّ ُا ُّْ تَ ْش ُا ُر ن‬ Алла тағала Құран кәрімде айтты: «Әй, мүміндер! Қашан намазға тұрсаңдар, (тұрарда) жүздеріңді және шынтақтарға дейін қолдарыңды жуыңдар. Бастарыңа масих тартыңдар. (сипаңдар) Және екі тобықтарға дейін аяқтарыңды жуыңдар. Егерде жүніп болсаңдар, (бой дәретсіз болсаңдар,) толық тазаланыңдар. (Шомылыңдар). Егерде науқас не сапарда болсаңдар немесе сендерден біреу түзге отырып келсе не әйелге жақындассаңдар, сонда су таба алмасаңдар таза жерге тәяммүм соғыңдар; онымен беті қолдарыңды сипаңдар. Өйткені, Алла сендерге ауыршылық қаламайды. Бірақ, сендерді тазартуды сондайақ шүкірлік етулерің үшін сендерге нығметтерін тамамдауды қалайды69»,- деді.

‫َ قَُْ لِ ِم َج َّر ِذ ْك ُرهُ يَا بَيُّاَا الَّ ِذينَ آ َدنُُا َا تَ ٍْ َربُُا الص ًََّلََ َ بَ ْنَُّ ُّْ ُس َاا َيى َحََّّ تَ ْداَ ُمُا‬ َ‫ه بَ ْ َعا‬ َ ْ‫َدا تٍَُُلُُنَ َ َا ُجنُبا مِ َّا عَابِ ِري َس ِبير َحََّّ تَ ْاََّ ِساُُا َ مِ ْن ُك ْنَُّ ُّْ َدر‬ ‫ص ِديدا‬ َ ‫َسفَر بَ ْ َجا َء بَ َح ٌد ِد ْن ُا ُّْ ِد ْن ْال َاائِ ِ بَ ْ َا َد ْسَُّ ُّْ النا َسا َء فَاَ ُّْ تَ ِج ُد ا َداء فَََّيَ َّم ُمُا‬ َّ ‫طَيابا فَا ْد َسحُُا ِب ُُجُُ ِم ُا ُّْ َ بَ ْي ِدي ُا ُّْ مِ َّن‬ ‫َّللاَ َكانَ َعفُ اُا َغفُُيا‬ Алла тағала және бір аят кәрімінде: «Әй, мүміндер! Сендер мас болып, не айтқандарыңды білгенге шейін намазға жақындамаңдар. Сондай-ақ жүніп күйінде шомылмайынша, (бой дәретсіз намаз оқымаңдар.) Бірақ, жол жүргенде болады. Ал егер ауыру немесе сапарда болсаңдар не сендерден біреу түзге отырып келсе, яки әйелдерге жақындассаңдар да су таба алмасаңдар, сонда таза жер жынысына (тәяммум соғып) беттеріңді, қолдарыңды сипаңдар. Расында, Алла аса кешірімді, тым жарылқаушы70»,- деді.

69 70

5. «әл-Майида», 6 аят. 4. «ән-Ниса», 43 аят.

136

1-бап. Ғұсыл құйынудан бұрын дәрет алу туралы

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ِم َش ِام ْب ِن عُرْ َ ََ ع َْن بَبِي ِم‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-248 َّ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكان‬ َ ‫م‬ َ ‫ج النَّبِ ام‬ َّ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ َّن النَّب‬ ِ ْ ‫ع َْن عَائِ َش َ َز‬ َّ َُ ََّ‫ه ُ َك َما َي‬ َّ َُ َََّ‫مِ َذا ا ْغََّ َس َر ِد ْن ْال َجنَابَ ِ َبدَبَ فَ َا َس َر يَ َد ْي ِم ثُ َُّّ ي‬ ‫ه ُ لِاص ًََّل َِ ثُ َُّّ يُ ْد ِر ُر‬ َ ‫صابِ َدمُ فِم ْال َما ِء فَيُ َباا ُر بِاَا بُصُُ َل َش َد ِر ِه ثُ َُّّ َيصُبُّ َعاَ َي ْب ِس ِم ثَ ًَل‬ ‫ث ُغ َرف‬ َ َ‫ب‬ ‫بِيَ َد ْي ِم ثُ َُّّ يُفِيضُ ْال َما َء َعاَ ِج ْا ِد ِه ُكاا ِم‬ 248 - Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелі Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жақындық (жүніп) қылғаннан кейінгі ғұсылды бірінші қолын жуудан бастайтын. Кейін намазға дәрет алғандай етіп дәрет алатын. Содан соң қолдарын суға салып сулап, шашының арасына саусақтарын кіргізіп ысқылап, басына үш шөміш су құятын. Содан кейін денесінің барлық жеріне су құйып жуатын»,- деді.

ُ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬-249 ‫ش ع َْن َسالِ ُِّ ْب ِن بَبِم‬ ِ ‫ان ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ج النَّبِ ام‬ ِ ْ ‫ْال َج ْد ِد ع َْن ُك َريْب ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس ع َْن َد ْي ُمُنَ َ َز‬ ‫ُ هُُ َءهُ لِاص ًََّل َِ َغ ْي َر ِيجْ اَ ْي ِم َ َغ َس َر‬ ‫ْال َما َء ثُ َُّّ نَ َّح ِيجْ اَ ْي ِم فَ َا َساَاُ َما مَ ِذ ِه‬

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َ َيسُُ ُل‬ ْ َ‫قَال‬ َّ َُ َ‫ع ت‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫اُ َعاَ ْي ِم‬ َ َ‫صابَمُ ِد ْن ْاْلَ َذى ثُ َُّّ بَف‬ َ َ‫فَرْ َجمُ َ َدا ب‬ ِ َ‫ُغ ْساُمُ ِد ْن ْال َجنَاب‬

249 - Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелі Мәймуна анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазға дәрет алғандай етіп дәрет алды. Бірақ аяқтарын жумады. (мұстахаб етті). Содан соң мәни тиген жерді жуып тастады. Одан кейін үстіне су құйып, денесінің барлық жерін жуды да, шетке шығып тұрып екі аяғын жуды. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жақындық қылғаннан кейінгі еткен ғұсылы, міне, осылай»,- деді. 2-бап. Ері мен әйелінің бірге ғұсыл қылуы туралы

ُّ ‫ ح َّدثَنَا آ َد ُم ب ُْن بَبِم مِيَاس قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن بَبِم ِذ ْئب ع َْن‬-251 ََ َ ْ‫ي ع َْن عُر‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ُ ‫ع ُك ْن‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِد ْن مِنَاء َ ا ِحد ِد ْن‬ َ ‫ع بَ ْغََّ ِس ُر بَنَا َ النَّبِ ُّم‬ ُ ‫قَدَح يٍَُا ُل لَمُ ْالفَ َر‬ ‫ق‬ 137

250 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екеуміз бір ыдыстан су алып ғұсыл қылатынбыз. Ол нәрсе 5-7 литрге дейін су сиятын ыдыс болатын ». 3-бап. Бір сағ (3-6 литр) немесе осыған жақын сумен ғұсыл құйыну туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-251 َّ ‫َّللاِ ب ُْن ُد َح َّمد قَا َل َح َّدثَنِم َع ْب ُد ال‬ ‫ص َم ِد قَا َل َح َّدثَ ِنم ُش ْدبَ ُ قَا َل‬ َ‫ع بَنَا َ بَ ُرُ عَائِ َش َ َعا‬ ُ ‫ْع بَبَا َساَ َم َ يٍَُُ ُل َد َر ْا‬ ُ ‫َح َّدثَنِم بَبُُ بَ ْا ِر ب ُْن َح ْفص قَا َل َس ِمد‬ َّ َّ‫صا‬ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َدع‬ ‫َع بِاِنَاء نَحْ ُا ِد ْن‬ َ ‫عَائِ َش َ فَ َس َلَاَا بَ ُرُمَا ع َْن ُغ ْس ِر النَّبِ ام‬ ْ ‫ه‬ ْ َ‫صاع فَا ْغََّ َسا‬ ٌِ‫ع َعاَ َي ْب ِساَا َ بَ ْينَنَا َ بَ ْينَاَا ِح َجا‬ َ ‫ع َ بَفَا‬ َ 251 - Әбу Бәкір ибн Хафс Әбу Сәламаның (р.а.) былай дегенін естіген екен: «Мен және Айшаның ағасы екеуміз Айша анамыздың (р.а.) алдына кірдік. Ағасы Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай ғұсыл құйынатынын сұрады. Сонда Айша анамыз (р.а.) бір сағ су сиятындай ыдыспен су әкелуді бұйырды. Суды әкелгеннен соң толық ғұсыл құйынып, артылған суды басынан құйды. Сонда олар мен біздің арамызда перде бар болатын»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-252 ‫َّللاِ ب ُْن ُد َح َّمد قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن آ َد َم قَا َل َح َّدثَنَا ُزمَ ْي ٌر ع َْن بَبِم‬ َّ ‫ق قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ َج ْدفَر بَنَّمُ َكانَ ِع ْن َد َجابِ ِر ب ِْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ مُ َُ َ بَبُُهُ َ ِع ْن َدهُ قَُْ ٌم‬ َ ‫مِ ْس َحا‬ ٌ ‫صا‬ ‫ع فٍََا َل َي ُج ٌر َدا يَ ْافِينِم فٍََا َل َجابِ ٌر َكانَ يَ ْافِم‬ َ ‫فَ َس َلُُهُ ع َْن ْال ُا ْس ِر فٍََا َل يَ ْافِي‬ َ ‫ك‬ ِ َُْ‫ك ثُ َُّّ بَ َّدنَا فِم ث‬ َ ‫ك َش َدرا َ َر ْي ٌر ِد ْن‬ َ ‫َد ْن مُ َُ بَ ْ فَ ِد ْن‬ 252 - Әбу Жағфар айтты: «Жабирдің алдында бір топ адамдар бар еді. Солардың бірі ғұсыл туралы сұрады. Сонда Жәбир: «Саған бір сағ су жеткілікті»,- деді. Сонда біреуі: «Ол су маған жетпейді»,- деді. Сонда Жәбир (р.а.): «Сенікінен де шашы көбірек әрі сенен артығырақ адамға да (Пайғамбарымызды ғ.с. айтып тұр) жеткен болатын»,- деді. Кейін жұпыны киінген бойы имамдыққа өтті.

‫ال َح َّدثَنَا اب ُْن ُعيَ ْينَ َ ع َْن َع ْمر ع َْن َجا ِب ِر ب ِْن َزيْد ع َْن اب ِْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ ق‬-253 َّ َّ‫صا‬ ‫ال‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َد ْي ُمُنَ َ َكانَا يَ ْاََّ ِس ًَل ِن ِد ْن مِنَاء َ ا ِحد ق‬ َ ‫م‬ َّ ‫َعبَّاس بَ َّن النَّ ِب‬

138

‫َّحي ُح َدا‬ ِ ‫َّللا َكانَ اب ُْن ُعيَ ْينَ َ يٍَُُ ُل بَ ِريرا ع َْن اب ِْن َعبَّاس ع َْن َد ْي ُمُنَ َ َ الص‬ ِ َّ ‫بَبُُ َعبْد‬ ُّْ‫َي َ ى بَبُُ نُ َدي‬ 253 - Ибн Аббастан (р.а.): «Пайғамбарымыз бен (с.ғ.с.) Мәймуна анамыз екеуі бір ыдыстағы суға ғұсыл қылатын еді. Имам Бұхарий (р.а.): «Ибн Аббас Мәймунадан (р.а.) хадис тыңдап, басқаларға айтып беретін»,деді. 4-бап. Басқа үш шөміш су құю туралы

ُ ‫ق قَا َل َح َّدثَنِم ُساَ ْي َم‬ ‫ان ب ُْن‬ َ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا ُزمَ ْي ٌر ع َْن بَبِم مِ ْس َحا‬-254 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ص َرد قَا َل َح َّدثَنِم ُجبَ ْي ُر ب ُْن ُد ْ ِدُّ قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ َّدا بَنَا‬ ُ َ ِ‫َّللا‬ ‫فَ ُفِيضُ َعاَ َي ْب ِسم ثَ ًَلثا َ بَ َشا َي بِيَ َد ْي ِم ِك ْاََّ ْي ِا َما‬ 254 - Жұбайр ибн Мутғимнан (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде мен ғұсыл құйынатын болсам, басыма үш шөміш су құямын»,деп екі қолымен көрсетті.

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َب َّشاي قَا َل َح َّدثَنَا ُغ ْن َد ٌي قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن ِد ْب َُ ِل ب ِْن‬-255 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َّللا قَا َل َكانَ النَّبِ ُّم‬ ِ َّ ‫َيا ِشد ع َْن ُد َح َّم ِد ْب ِن َعاِم ع َْن َجابِ ِر ب ِْن َع ْب ِد‬ ُ ‫َ َساَّ َُّ يُ ْف ِر‬ ‫غ َعاَ َي ْب ِس ِم َث ًَلثا‬ 255 - Жәбир ибн Абдулладан (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ғұсыл алса, басына үш шөміш су құятын»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا َد ْد َم ُر ب ُْن يَحْ يَ ْب ِن َسام َح َّدثَ ِنم بَبُُ َج ْد َفر قَا َل‬-256 َ ‫َّللا َ بَتَا ِنم اب ُْن َع ام‬ ِ َّ‫ك يُ َدرا ُُ بِ ْال َح َس ِن ْب ِن ُد َح َّم ِد ْب ِن ْال َحنَفِي‬ ِ َّ ‫قَا َل لِم َجابِ ُر ب ُْن َع ْب ِد‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫قَا َل َك ْيفَ ْال ُا ْس ُر ِد ْن ْال َجنَابَ ِ فٍَُ ْا‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْ ُر ُذ ثَ ًَلث‬ َ ‫ع َكانَ النَّبِ ُّم‬ ‫ضاَا َعاَ َي ْب ِس ِم ثُ َُّّ يُ ِفيضُ َعاَ َسائِ ِر َج َس ِد ِه فٍََا َل لِم ْال َح َس ُن مِ انم َي ُج ٌر‬ ُ ‫بَ ُكف َ يُفِي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َكثِي ُر ال َّش َد ِر فٍَُ ْا‬ ‫ك َش َدرا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْكثَ َر ِد ْن‬ َ ‫ع َكانَ النَّبِ ُّم‬ 256 - Әбу Жағфарға Жәбир (р.а.) былай деген екен: «Жаныма көкеңнің баласы (Хасан ибн Мұхаммед, Хазреті Әлидің Фатимадан басқа әйелінен туылған бала) келді. Ол: «Жақындық қылғаннан кейін ғұсыл қалай алынады?»,- деп сұрады. Мен: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үш шөміш суды алып, басынан құятын, содан кейін денесінің барлық жерін 139

жуатын»,- дедім. Хасан: «Менің шашым көп (қалың)»,- деді. Мен оған: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) шашы сенікінен де көбірек болатын»,- дедім. 5-бап. Бір рет жуу туралы

ُِّ ِ‫ش ع َْن َسال‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد ع َْن ْاْلَ ْع َم‬-257 َّ‫صا‬ ْ َ‫ْب ِن بَ ِبم ْال َج ْد ِد ع َْن ُك َريْب ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس قَا َل قَال‬ ُ ‫هد‬ َ ‫ْع لِانَّ ِب ام‬ َ َ ُ َ‫ع َد ْي ُمُن‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َداء لِ ْا ُا ْس ِر فَ َا َس َر يَ َد ْي ِم َد َّرتَي ِْن بَ ْ ثَ ًَلثا ثُ َُّّ بَ ْف َر َغ َعاَ ِش َمالِ ِم فَ َا َس َر‬ َُّّ ُ‫ق َ َغ َس َر َ جْ اَمُ َ يَ َد ْي ِم ث‬ َ ‫ض َ ا ْسََّ ْن َش‬ َ ‫ُ ثُ َُّّ َدضْ َم‬ ِ ْ‫َد َذا ِكي َرهُ ثُ َُّّ َد َس َح يَ َدهُ بِ ْاْلَي‬ ‫اُ َعاَ َج َس ِد ِه ثُ َُّّ تَ َح َُّ َل ِد ْن َد َاانِ ِم فَ َا َس َر قَ َد َد ْي ِم‬ َ َ‫بَف‬ 257 - Мәймуна анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ғұсыл құйынуы үшін су құйдым. Сонда екі қолын буынына дейін екі-үш рет жуды. Кейін сол қолына су алып, мұстахап қылды. Содан соң ол қолын жерге ысқылап сүртті де, жуып тастады. Содан кейін аузы мен мұрнын шайды. Бетін, екі қолын шынтағына дейін жуып, бүтін денесіне су құйды. Кейін шетке шығып, аяқтарын жуды»,- деді. 6-бап. Ғұсыл құйынуды хош иістерді себуден бастау туралы

‫صُّ ع َْن َح ْنظَاَ َ ع َْن ْالٍَا ِس ُِّ ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال ُمثَنَّ قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ عَا‬-258 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫عَائِ َش َ قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا ا ْغََّ َس َر ِد ْن ْال َجنَابَ ِ َدعَا بِ َش ْمء‬ َ ‫ع َكانَ النَّبِ ُّم‬ ‫ِ فَ َ َر َذ ِب َافا ِم فَبَدَبَ بِ ِش ا‬ ِ ‫ق َي ْب ِس ِم ْاْلَ ْي َم ِن ثُ َُّّ ْاْلَ ْي َس ِر فٍََا َل بِ ِا َما َعاَ َ َس‬ ِ ‫نَحْ َُ ْال ِح ًَل‬ ‫َي ْب ِس ِم‬ 258 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жақындық қылғаннан кейін ғұсыл құйынатын болса, хилаб (хош иісті су) алып келуді бұйыратын. Оны алақанына құйып, алдымен басының оң жағына, кейін сол жағына сүртетін»,- деді. (Кейде екі алақанымен де сүртетін делінеді) 7-бап. Ғұсыл құйынғанда ауыз бен мұрынды шаюдың үкімі туралы

‫ص ْب ِن ِغيَاث قَا َل َح َّدثَنَا بَبِم َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمشُ قَا َل َح َّدثَنِم‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُع َم ُر ب ُْن َح ْف‬-259 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َسالِ ٌُّ ع َْن ُك َريْب ع َْن اب ِْن َعبَّاس قَا َل َح َّدثَ َّْنَا َد ْي ُمُنَ ُ قَال‬ ُ ‫صبَب‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ْع لِانَّبِ ام‬ َ ‫ع‬ 140

‫اي ِه فَ َا َساَاُ َما ثُ َُّّ َغ َس َر فَرْ َجمُ ثُ َُّّ قَا َل بِيَ ِد ِه‬ ِ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُغسًْل فَ َ ْف َر َغ بِيَ ِمينِ ِم َعاَ يَ َس‬ ُ‫ق ثُ َُّّ َغ َس َر َ جْ اَم‬ َ ‫ض َ ا ْسََّ ْن َش‬ َ ‫ِ ثُ َُّّ َغ َساَاَا ثُ َُّّ تَ َمضْ َم‬ َ ْ‫ْاْلَي‬ ِ ‫ُ فَ َم َس َحاَا بِالَُّّ َرا‬ ‫اُ َعاَ َي ْب ِس ِم ثُ َُّّ تَنَ َّح فَ َا َس َر قَ َد َد ْي ِم ثُ َُّّ بُتِ َم بِ ِم ْن ِدير فَاَ ُّْ يَ ْنفُضْ بِاَا‬ َ َ‫َ بَف‬ 259 - Ибн Аббасқа (р.а.) Мәймуна анамыз былай деп риуаят еткен екен: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ғұсыл құйынуы үшін су құйып бердім. Қолын жуды, кейін әуретін жуды. Содан соң қолын жерге ысқылап сүртті де, жуып тастады. Содан кейін аузы мен мұрнын шайды. Бетін жуып басынан су құйды. Кейін шетке шығып аяқтарын жуды. Сүртінетін орамал беріп едім, онымен сүртінуді қажетсінбеді. 8-бап. Қолды тазалау үшін жерге ысқылау туралы

َ ْ ‫ان قَا َل َح َّدثَنَا‬ ُّ ‫َّللا ب ُْن‬ ُ َ‫الزبَي ِْر ْال ُح َم ْي ِديُّ قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ُ‫اْل ْع َمش‬ ِ َّ ‫ َح َّد َثنَا َع ْب ُد‬-260 َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ع َْن َسالِ ُِّ ب ِْن بَبِم ْال َج ْد ِد ع َْن ُك َريْب ع َْن اب ِْن َعبَّاس ع َْن َد ْي ُمُنَ َ بَ َّن النَّبِ َّم‬ َُّّ ُ‫ك بِاَا ْال َحا ِئ َ ثُ َُّّ َغ َساَاَا ث‬ َ َ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ا ْغََّ َس َر ِد ْن ْال َجنَابَ ِ فَ َا َس َر فَرْ َجمُ بِيَ ِد ِه ثُ َُّّ َدل‬ َّ َُ َ‫ت‬ ‫ه َ ُ هُُ َءهُ لِاص ًََّل َِ فَاَ َّما فَ َر َغ ِد ْن ُغ ْساِ ِم َغ َس َر ِيجْ اَ ْي ِم‬ 260 - Мәймуна анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жақындық қылғаннан кейін ғұсыл құйынды. Бірінші әурет жерін жуды. Содан кейін қолдарын дуалға ысқылап, жуып тастады. Кейін намазға дәрет алғандай етіп дәрет алды. Дәрет алып болған соң аяқтарын жуды»,- деді. 9-бап. Әйеліне жақындық қылған кісі қолына лас нәрсе тимеген болса, қолын жумай тұрып суға салса бола ма?

‫اْلنَا ِء قَب َْر بَ ْن يَ ْا ِساَاَا مِ َذا لَ ُّْ يَ ُا ْن َعاَ يَ ِد ِه قَ َذ ٌي‬ ِ ْ ‫بَاِ مَرْ يُ ْد ِر ُر ْال ُجنُبُ يَ َدهُ فِم‬ َُّّ ُ‫ُُي َ لَ ُّْ يَ ْا ِس ْااَا ث‬ ِ ‫َازِ يَ َدهُ فِم ال َّا‬ ِ ‫َغ ْي ُر ْال َجنَابَ ِ َ بَ ْد َر َر ا ْب ُن ُع َم َر َ ْالبَ َرا ُء ب ُْن ع‬ َّ َُ َ‫ت‬ َ‫ض ُح ِد ْن ُغ ْس ِر ْال َجنَاب‬ ِ ََّ‫ه َ َ لَ ُّْ يَ َر اب ُْن ُع َم َر َ اب ُْن َعبَّاس بَ ْسا ِب َما َي ْن‬ ِИбн Омар мен Барра ибн Азиб (р.а.) қолдарын жумастан суға салды, ِ кейін дәрет алды. Ибн Омар мен Ибн Аббас ғұсыл құйынып жатқанда, денеден шашырап түсіп жатқан судың бір бөлігі таза суға түссе, оның еш зияны жоқ»,- деп есептеді.

َ ‫َ بَ ْربَ َرنَا بَ ْفاَ ُح ب ُْن ُح َميْد ع َْن ْالٍَا ِس ُِّ ع َْن عَائِ َش‬ َّ ُ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِد ْن مِنَاء َ ا ِحد تَ ْبََّا‬ ‫ف بَ ْي ِدينَا فِي ِم‬ 141

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 261 ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم‬ َّ‫صا‬ ْ َ‫قَال‬ ُ ‫ع ُك ْن‬ َ ‫ع بَ ْغََّ ِس ُر بَنَا َ النَّبِ ُّم‬

261 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) екеуміз қолымызды кезек-кезек салып бір ыдыстан су алып жуынатынбыз»,- деді.

ْ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ٌد ع َْن ِم َشام ع َْن بَ ِبي ِم ع َْن عَائِ َش َ قَال‬-262 َ‫ع َكان‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا ا ْغََّ َس َر ِد ْن ْال َجنَابَ ِ َغ َس َر يَ َده‬ 262 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жақындық қылғаннан кейін ғұсыл құйынса, бірінші қолдарын жуатын»,- деді.

‫ع َْن بَبِم بَ ْا ِر ب ِْن َح ْفص ع َْن عُرْ َ ََ ع َْن‬ َّ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِد ْن مِنَاء َ ا ِحد ِد ْن َجنَاب‬

ُ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدب‬-263 َّ‫صا‬ ْ َ‫عَائِ َش َ قَال‬ ُ ‫ع ُك ْن‬ َ ‫ع بَ ْغََّ ِس ُر بَنَا َ النَّ ِب ُّم‬

263 - Айша анамыз (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екеуміз жақындықтан соң бір ыдыстан су алып жуынатын едік»,- деп айтты.

َّ ‫َّللاِ ْب ِن َع ْب ِد‬ َّ ‫َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ ْب ِن َجبْر قَا َل‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ْال َمرْ بََُ ِد ْن نِ َسائِ ِم‬

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن‬-264 َّ‫صا‬ ُ ‫َس ِمد‬ َ ‫َ ْبنَ َدالِك يٍَُُ ُل َكانَ النَّبِ ُّم‬ َ َ‫ْع بَن‬

ِ َ‫يَ ْاََّ ِس ًَل ِن ِد ْن مِنَاء َ ا ِحد َزا َد ُد ْساِ ٌُّ َ َ ْمبُ ب ُْن َج ِرير ع َْن ُش ْدبَ َ ِد ْن ْال َجنَاب‬ 264 - Абдулла ибн Абдулла ибн Жубайр (р.а.) айтты: «Мен Әнас ибн Мәліктің: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) әйелдерімен бірге бір ыдыстан су алып ғұсыл құйынатын»,- деп айтқанын естідім. Сонда Мүслим (р.а.): «Жақындық қылғаннан соң»,- деп қосып қойды. 10-бап. Ғұсыл мен дәретті жеке-жеке алу дұрыс па?

‫يق ْال ُا ْس ِر َ ْال ُُهُُ ِء َ ي ُْذ َك ُر ع َْن ا ْب ِن ُع َم َر بَنَّمُ َغ َس َر قَ َد َد ْي ِم بَ ْد َد َدا‬ ِ ‫بَاِ تَ ْف ِر‬ َّ ‫َج‬ ُ‫ف َ هُُ ُءه‬ Ибн Омар (р.а.) туралы: «Ол кісі дәрет алғанында денесіндегі су кеуіп болғаннан кейін ғана аяқтарын жуды»,- деп риуаят етісетін.

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َدحْ بُُِ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد قَا َل َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمشُ ع َْن‬-265 ُ َ‫ع َد ْي ُمُن‬ ْ َ‫َسالِ ُِّ ْب ِن بَبِم ْال َج ْد ِد ع َْن ُك َريْب َدُْ لَ ا ْب ِن َعبَّاس ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس قَا َل قَال‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع لِ َرسُُ ِل‬ ُ ‫هد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َداء يَ ْاََّ ِس ُر بِ ِم فَ َ ْف َر َغ َعاَ يَ َد ْي ِم فَ َا َساَاُ َما‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ َ َ‫َد َّرتَ ْي ِن َد َّرتَ ْي ِن بَ ْ ثَ ًَلثا ثُ َُّّ بَ ْف َر َغ ِبيَ ِمينِ ِم َعاَ ِش َمالِ ِم فَ َا َس َر َد َذا ِكي َرهُ ثُ َُّّ َدل‬ ُ‫ك يَ َده‬ 142

‫ق ثُ َُّّ َغ َس َر َ جْ اَمُ َ يَ َد ْي ِم َ َغ َس َر َي ْب َسمُ ثَ ًَلثا ثُ َُّّ بَ ْف َر َغ‬ َ ‫ض َ ا ْسََّ ْن َش‬ َ ‫ُ ثُ َُّّ َدضْ َم‬ ِ ْ‫بِ ْاْلَي‬ ‫َعاَ َج َس ِد ِه ثُ َُّّ تَنَ َّح ِد ْن َدٍَا ِد ِم فَ َا َس َر قَ َد َد ْي ِم‬ 265 - Мәймуна анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ғұсыл құйынуы үшін су құйып бердім. Сонда қолдарын екі немесе үш рет жуды. Кейін оң әуретін жуды. Содан соң қолын жерге ысқылап сүртті де жуып тастады. Содан кейін аузы мен мұрнын шайды. Содан соң беті мен қолын жуды. Басын үш рет жуды. Содан кейін бүтін денесіне су құйды. Кейін шетке шығып аяқтарын жуды»,- деді. 11-бап. Ғұсыл құйынғанда бірінші оң алақанына су алып, кейін сол алақанына құю туралы

ُِّ ِ‫ال َح َّدثَنَا بَبُُ َع َُانَ َ َح َّد َثنَا ا ْْلَ ْع َمشُ ع َْن َسال‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر ق‬-266 ‫ع‬ ِ ‫ْب ِن بَ ِبم ْال َج ْد ِد ع َْن ُك َريْب َدُْ لَ ا ْب ِن َعبَّاس ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس ع َْن َد ْي ُمُنَ َ ِب ْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع لِ َرسُُ ِل‬ ْ َ‫ث قَال‬ ُ ‫هد‬ َّ‫صب‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُغسًْل َ َسََّرْ تُمُ ف‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ ‫ع‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ْال َح‬ ُ ‫َعاَ يَ ِد ِه فَ َا َساَاَا َدرََّ بَ ْ َد َّرتَي ِْن قَا َل ُساَ ْي َم‬ ‫ان َا بَ ْد ِيي بَ َذ َك َر الثَّالِثَ َ بَ ْم َا ثُ َُّّ بَ ْف َر َغ‬ ‫ض‬ َ ‫ُ بَ ْ بِ ْال َحائِ ِ ثُ َُّّ تَ َمضْ َم‬ ِ ْ‫بِيَ ِمينِ ِم َعاَ ِش َمالِ ِم فَ َا َس َر فَرْ َجمُ ثُ َُّّ َدلَكَ يَ َدهُ بِ ْاْلَي‬ ‫صبَّ َعاَ َج َس ِد ِه ثُ َُّّ تَنَ َّح فَ َا َس َر‬ َ ‫َ ا ْسََّ ْن َش‬ َ َُّّ ُ‫ق َ َغ َس َر َ جْ اَمُ َ يَ َد ْي ِم َ َغ َس َر َي ْب َسمُ ث‬ ‫قَ َد َد ْي ِم فَنَا َ ْلَُّمُ ِررْ قَ فٍََا َل بِيَ ِد ِه َم َا َذا َ لَ ُّْ ي ُِر ْدمَا‬ 266 - Мәймуна (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ғұсыл құйынып жатқанында бөтен көзден қалқалап су құйып беріп тұрдым. Бірекі рет қолдарын жуды.(Сүлеймен: «Сонда үш рет деді ма, жоқ па, білмеймін»,- деді). Кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оң қолымен алған суды сол қолына алып әуретін жуды. Содан соң қолдарын дуалға немесе жерге ысқылап жуып тастады. Содан кейін аузы мен мұрнын шайқады. Беті қолын, басын жуды. Кейін бүтін денесіне су құйды. Артынан шетке шығып аяқтарын жуды. Кейіннен орамал беріп едім, қолдарымен «керек емес» деп ишара қылды, сүртінуді қаламады». 12-бап. Кісі әйелімен бір рет жақындық қылып, кейін ғұсыл құйынбастан тағыда жақындық қылуына немесе барлық әйелдерін бірақ айналып шығып бір рет қана ғұсыл қылса бола ма?

َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَ َّشاي قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن بَبِم َع ِدي َ يَحْ يَ ب ُْن َس ِديد ع َْن ُش ْدب‬-267 َّ ُُّ ‫ع يَرْ َح‬ ْ َ‫ع َْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ب ِْن ُد َح َّم ِد ب ِْن ْال ُم ْنََّ ِش ِر ع َْن بَبِي ِم قَا َل َذ َكرْ تُمُ لِ َدائِ َش َ فٍََال‬ ‫َّللاُ بَبَا‬ 143

َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ُك ْن‬ ُ ُ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَي‬ َُّّ ُ‫ُف َعاَ نِ َسائِ ِم ث‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ع بُطَيابُ َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ‫ض ُخ ِطيبا‬ َ ‫يُصْ بِ ُح ُدحْ ِردا يَ ْن‬ 267 - Ибраһим ибн Мұхаммедтің атасы Айша анамызға (р.а.): «Ибн Омар хош иісті суларды сеуіп, ихрамға кіруді жақтырмайтын еді»,- депті. Сонда Айша анамыз (р.а.): «Алла тағала Әбу Абдуррахман ибн Омарды рахмет етсін! Мен Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) хош иісті сулардан себетінмін, кейін әйелдеріне жақындық қылу үшін кіріп шығатын еді. Шыққаннан соң, хош иіс аңқып тұрған бойы ихрамға кіретін еді»,- деді.

ََ‫ب ُْن ِم َشام قَا َل َح َّدثَنِم بَبِم ع َْن قَََّا َد‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ُد ُي َعاَ نِ َسائِ ِم فِم‬

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَ َّشاي قَا َل َح َّدثَنَا ُد َدا ُذ‬-268

َّ‫صا‬ َ ‫قَا َل َح َّدثَنَا بَنََُ ب ُْن َدالِك قَا َل َكانَ النَّبِ ُّم‬ ُ ‫اي َ مُ َّن مِحْ دَى َع ْش َرََ قَا َل قُ ْا‬ ُ‫ع ِْلَنََ بَ َ َكانَ يُ ِ يٍُم‬ ِ َ‫السَّا َع ِ ْال َُا ِح َد َِ ِد ْن الاَّ ْي ِر َ النَّا‬ ُ ‫قَا َل ُكنَّا نَََّ َح َّد‬ ُ ‫ث بَنَّمُ ب ُ ْع ِ َم قُ َََُّ ثَ ًَل ِثينَ َ قَا َل َس ِدي ٌد ع َْن قَََّا َدََ مِ َّن بَنَسا َح َّدثَاُ ُّْ تِ ْس‬ ََُ ‫نِ ْس‬ 268 - Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түнде мейлі күндіз болсын, бір уақыттың өзінде барлық әйелдеріне барып шығатын еді, ойланып қарасаң, олар он бір болатын»,- деді. Сонда Қатада (р.а.) Әнастан (р.а.): «Әйелдерінің барлығын бір уақытта аралап шығуына шамасы жете ма?»,- деп сұрапты. Сонда Әнас: «Біз Сахабалар, Расулуллада отыз адамның күш қуаты берілген деп айтатын едік»,- деді. Саъид (р.а.) айтты: «Әнас бізге Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) тоғыз әйелі бар, деп айтты»,- деді. (демек, он бір әйелдің екеуі күң болған ). 13-бап. Мәзий келгенде дәрет алса жеткілікті бола ма?

‫صين ع َْن بَبِم َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد َقا َل َح َّد َثنَا َزائِ َدَُ ع َْن بَ ِبم َح‬-269 َّ َّ‫صا‬ ُ ْ‫ع َيجًُل َد َّذاء فَ َ َدر‬ ُ ‫ال ُك ْن‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َ َيجًُل بَ ْن يَ ْس َ َل النَّبِ َّم‬ َ َ‫ع َْن َعاِم ق‬ َّ َُ َ‫لِ َم َاا ِن ا ْبنََِّ ِم فَ َس َ َل فٍََا َل ت‬ َ‫ه ْ َ ا ْغ ِسرْ َذ َك َرك‬ 269 - Хазреті Әли (р.а.) айтты: «Шаһуатым өте көп адам едім. Бұл туралы Расулулладан сұрашы деп басқа бір адамға бұйырдым. Өйткені Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қызы менің әйелім болғандықтан, өзім ол кісіден сұрай алмадым. Сонда Расулулла (с.ғ.с.): «Алдыңды жуып, дәрет ал!»,- деп айтыпты»,- деді. 14-бап. Өзіне хош иісті нәрселерді сеуіп, кейін ғұсыл қылса, бірақ денесінде иісі қалса болады ма? 144

‫ان قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ َع َُانَ َ ع َْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ْب ِن ُد َح َّم ِد ب ِْن ْال ُم ْنََّ ِش ِر‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ النُّ ْد َم‬-270 ُ ْ‫ع عَائِ َش َ فَ َذ َكر‬ ُ ‫ال َس َ ْل‬ ‫َ لَاَا قَُْ َل اب ِْن ُع َم َر َدا ب ُ ِحبُّ بَ ْن بُصْ بِ َح ُدحْ ِردا‬ َ َ‫ع َْن بَ ِبي ِم ق‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ض ُخ ِطيبا فٍََال‬ ُ ‫ع عَائِ َش ُ بَنَا طَيَّب‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ طَافَ فِم‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ْع َيس‬ َ ‫بَ ْن‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ‫نِ َسائِ ِم ثُ َُّّ بَصْ بَ َح ُدحْ ِردا‬ 270 - Ибраһим ибн Мұхаммедтің атасы Айша анамыздан бір мәселе туралы сұрап, Ибн Омардың (р.а.): «Денемде хош иістің аңқып тұрған бойы ихрамға кіруді жақтырмаймын»,- деген сөзін есіне түсіріп айтты. Сонда Айша анамыз (р.а.): «Мен Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) хош иісті нәрселерді септім, кейін ол кісі барлық әйелдеріне барып аралап шықты, содан соң ихрамға кірді»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم ب ُْن بَبِم مِيَاس قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا ْال َح َا ُُّ ع َْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن‬-271 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ْاْلَ ْس َُ ِد ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ق النَّ ِب ام‬ ِ ‫يص ال اي‬ ِ ‫ب فِم َد ْف ِر‬ ِ ‫ع َك َنام بَ ْنظُ ُر مِلَ َ ِب‬ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مُ َُ ُدحْ ِر ٌم‬ 271- Айша анамыз (р.а.) айтты: «Мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) ихрамда болған кезінде мандайының жарқырағанын көргендей болтынмын»,- деді. (яғни, денесіне жағылған хош иісті май жылтырап тұрған). 15-бап. Денемнің барлық жерін жуып болдым деп есептегеннің өзінде де шаштын арасын саусақтармен ысқылап жуу туралы

َّ ‫َان قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا َع ْبد‬-272 ‫َّللاِ قَا َل بَ ْربَ َرنَا ِم َشا ُم ب ُْن عُرْ َ ََ ع َْن بَ ِبي ِم ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َكانَ َيسُُ ُل‬ ْ َ‫عَائِ َش َ قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا ا ْغََّ َس َر ِد ْن ْال َجنَابَ ِ َغ َس َر‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َُ َ‫يَ َد ْي ِم َ ت‬ ‫ه َ ُ هُُ َءهُ لِاص ًََّل َِ ثُ َُّّ ا ْغََّ َس َر ثُ َُّّ يُ َباا ُر بِيَ ِد ِه َش َد َرهُ َحََّّ مِ َذا ظَ َّن بَنَّمُ قَ ْد‬ ْ َ‫ث َدرَّاَ ثُ َُّّ َغ َس َر َسائِ َر َج َس ِد ِه َ قَال‬ ُ ‫ع ُك ْن‬ َ ‫اُ َعاَ ْي ِم ْال َما َء ثَ ًَل‬ ‫ع‬ َ َ‫بَيْ َ ى بَ َش َرتَمُ بَف‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫بَ ْغََّ ِس ُر بَنَا َ َيسُُ ُل‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِد ْن مِنَاء َ ا ِحد نَ ْا ِر‬ ‫ف ِد ْنمُ َج ِميدا‬ َ ِ‫َّللا‬ 272 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жыныстық қатынастан соң ғұсыл қылғанында, бірінші қолдарын жуып, содан кейін намазға дәрет алғандай дәрет алатын. Содан кейін ғана ғұсыл құйынуға кірісетін. Барлық жерімді жуып болдым деп ойлағанының өзінде де шашының арасына саусақтарын тығып, ысқылап төбесінен үш рет су 145

құйып жуатын. Содан соң денесінің қалған жерлерін жуатын. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екеуміз бір ыдыстан су алып жуынатын едік»,деді. 16-бап. Бір кісі жыныстық қатынастан соң дәрет алса, кейін денесінің қалған жерлерін жуса, дәрет алғандағы жуған жерлерін қайтадан жумаса болады ма?

ُ ‫ َح َّدثَنَا يُُس‬-273 ُ‫ُف ب ُْن ِعي َس قَا َل بَ ْربَ َرنَا ْالفَضْ ُر ب ُْن ُدُ َس قَا َل بَ ْربَ َرنَا ْاْلَ ْع َمش‬ ْ َ‫ع َْن َسالُِّ َع ْن ُك َريْب َدُْ لَ ا ْب ِن َعبَّاس ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس ع َْن َد ْي ُمُنَ َ قَال‬ َ‫ه‬ َ َ ‫ع‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ هُُءا لِ َجنَابَ فَ َ ْكفَ َ بِيَ ِمينِ ِم َعاَ ِش َمالِ ِم َد َّرتَ ْي ِن ب‬ َ ِ‫َّللا‬ َُّّ ُ‫ُ بَ ْ ْال َحائِ ِ َد َّرتَ ْي ِن بَ ْ ثَ ًَلثا ث‬ َ ‫ه َر‬ َ َُّّ ُ‫ثَ ًَلثا ثُ َُّّ َغ َس َر فَرْ َجمُ ث‬ ِ ْ‫ِ يَ َدهُ بِ ْاْلَي‬ ‫اُ َعاَ َي ْب ِس ِم ْال َما َء ثُ َُّّ َغ َس َر‬ َ ‫ض َ ا ْسََّ ْن َش‬ َ َ‫ق َ َغ َس َر َ جْ اَمُ َ ِذ َيا َع ْي ِم ثُ َُّّ بَف‬ َ ‫َدضْ َم‬ ْ َ‫َج َس َدهُ ثُ َُّّ تَنَ َّح فَ َا َس َر ِيجْ اَ ْي ِم قَال‬ ‫ع فَ َتَ ْيَُّمُ بِ ِبرْ قَ فَاَ ُّْ ي ُِر ْدمَا فَ َج َد َر يَ ْنفُضُ ِبيَ ِد ِه‬ 273 - Мәймуна анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) жақындықтан соң ғұсыл құйынуы үшін су құйдым. Оң қолына алған суын сол қолына алып екі немесе үш рет мұстахап қылды. Содан соң қолын жерге немесе дуалға ысқылап сүртті де, жуып тастады. Содан кейін аузы мен мұрнын шайды. Бетін, екі қолын шынтағына дейін жуып, басына су құйды. Кейін бүтін денесін жуды. (алғашқы дәрет алғанда жуған мүшелерден бөлек жерлерді) Содан кейін шетке шығып, аяқтарын жуды. Кейін орамал беріп едім, сүртінуді қаламай, үстіндегі суды қолымен сыдыра бастады»,- деді.

17-бап. Егерде бір кісінің мешітте тұрғанында жақындық қылғаннан соң жуынбағаны есіне түссе, сол кезде мешіттен шығып кетеді ме әлде таяммум қылады ма?

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-274 ُ ‫َّللاِ ب ُْن ُد َح َّمد قَا َل َح َّدثَنَا ُع ْث َم‬ ‫ان ب ُْن ُع َم َر قَا َل بَ ْربَ َرنَا يُُنَُُ ع َْن‬ ْ َ‫ع الص ًََّلَُ َ ُع ادل‬ ْ ‫ي ع َْن بَبِم َساَ َم َ ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل بُقِي َم‬ ُّ ُ ُ‫ع الصُّ ف‬ ‫ُف‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫قِيَادا فَ َب َر َج مِلَ ْينَا َيسُُ ُل‬ ُ‫ص ًَّلهُ َذ َك َر بَنَّم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَاَ َّما قَا َم فِم ُد‬ َ ِ‫َّللا‬ 146

‫صاَّ ْينَا‬ َ َ‫ُجنُبٌ فٍََا َل لَنَا َد َاانَ ُا ُّْ ثُ َُّّ َي َج َ فَا ْغََّ َس َر ثُ َُّّ َر َر َج مِلَ ْينَا َ َي ْب ُسمُ يَ ٍْ ُ ُر فَ َابَّ َر ف‬ ُ‫َد َدم‬ 274 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Намазға тәкбір айтылды, саптар тураланды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жамағаттың алдына шықты. Намаз оқитын жерге келгенінде жүніп екендігі есіне түсіп кетті. Сонда бізге: «Орындарыңда тұра тұрыңдар!»,- деп қайтып (үйіне) кіріп кетті. Біраздан соң шашынан суы тамған күйі шықты. Кейін тәкбір тахрима айтты. Біз ол кісімен бірге намаз оқыдық»,- деді. 18-бап. Жақындықтан соң ғұсыл құйынғанда қолда қалған суды сілку туралы

ُ ‫َان قَا َل بَ ْربَ َرنَا بَبُُ َح ْم َزََ قَا َل َس ِمد‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا َع ْبد‬-275 ‫ش ع َْن َسالِ ُِّ ْب ِن بَبِم‬ َ ‫ْع ْاْلَ ْع َم‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ْال َج ْد ِد ع َْن ُك َريْب ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس قَا َل قَال‬ ُ ‫هد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ْع لِانَّ ِب ام‬ َ َ ُ َ‫ع َد ْي ُمُن‬ ‫صبَّ ِبيَ ِمينِ ِم َعاَ ِش َمالِ ِم‬ َ َُّّ ُ‫صبَّ َعاَ يَ َد ْي ِم فَ َا َساَاُ َما ث‬ َ َ ِ َُْ‫َ َساَّ َُّ ُغسًْل فَ َسََّرْ تُمُ ِبث‬ ‫ق َ َغ َس َر‬ َ ‫ض َ ا ْسََّ ْن َش‬ َ ‫ُ فَ َم َس َحاَا ثُ َُّّ َغ َساَاَا فَ َمضْ َم‬ َ ْ‫ِ بِيَ ِد ِه ْاْلَي‬ َ ‫ض َر‬ َ َ‫فَ َا َس َر فَرْ َجمُ ف‬ ‫اُ َعاَ َج َس ِد ِه ثُ َُّّ تَنَ َّح فَ َا َس َر قَ َد َد ْي ِم‬ َ َ‫صبَّ َعاَ َي ْب ِس ِم َ بَف‬ َ َُّّ ُ‫َ جْ اَمُ َ ِذ َيا َع ْي ِم ث‬ ‫ق َ مُ َُ يَ ْنفُضُ يَ َد ْي ِم‬ َ َ‫فَنَا َ ْلَُّمُ ثَُْ با فَاَ ُّْ يَ ْ ُر ْذهُ فَا ْن َا‬ 275 - Мәймуна анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) бөтен біреудің көзіне түспеуі үшін киіммен қалқалап тұрып, ғұсыл құйынуы үшін су құйып бердім Алдымен қолын жуды. Кейін оң қолына алған суын сол қолына алып мұстахап қылды. Содан соң қолын жерге ысқылап сүртті де, жуып тастады. Содан кейін аузы мен мұрнын шайды. Бетін, екі қолын шынтағына дейін жуып, бүтін денесіне су құйды. Кейін орнынан тұрып, шетке шығып аяқтарын жуды. Орамал беріп едім алмады. Қолдарындағы суды сілкіді де шығып кетті»,- деді. (Қасталоний айтты: «Егер де өте зәрулік кезде болмаса, қолды сілкімеу керек»,- деді.)

19-бап. Ғұсыл құйынуды оң жақтан бастау керектігі туралы

147

‫ َح َّدثَنَا َر ًَّل ُد ب ُْن يَحْ يَ قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن نَافِ ع َْن ْال َح َس ِن ْب ِن ُد ْساُِّ ع َْن‬-276 ْ ‫ع مِحْ دَانَا َجنَابَ ٌ بَ َر َذ‬ ْ َ‫صاب‬ ْ َ‫ع َش ْيبَ َ ع َْن عَا ِئ َش َ قَال‬ ‫َ بِيَ َد ْياَا ثَ ًَلثا‬ َ َ‫ع ُكنَّا مِ َذا ب‬ َ ِ ‫صفِيَّ َ بِ ْن‬ ‫ق َي ْب ِساَا ثُ َُّّ تَ ْ ُر ُذ بِيَ ِدمَا َعاَ ِشٍااَا ْاْلَ ْي َم ِن َ بِيَ ِدمَا ْاْلُ ْر َرى َعاَ ِشٍااَا ْاْلَ ْي َس ِر‬ َ َُْ‫ف‬ 276 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Біреумізге ғұсыл құйыну керек болып қалса, қолымызға су алып, басымызға үш рет құятынбыз. Одан соң қолымызға су алып, бірінші оң иыққа, кейін сол иыққа құятын едік»,- деді. БИСМИЛЛӘҺИР РАХМАНИР РАХИМ 20-бап. Хилуатта (оңаша жерде) жалаңаш шомылуға болады ма? Хилуатта да, қалқа жер де шомылған дұрыс!

َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َّ َّ‫صا‬ ُّ ‫َّللاُ بَ َح‬ ‫ق بَ ْن‬ َ ‫قَا َل بَ ْا ُز ب ُْن َح ِايُّ ع َْن بَبِي ِم ع َْن َج اد ِه ع َْن النَّ ِب ام‬ ‫اس‬ ِ َّ‫يُ ْسََّحْ يَا ِد ْنمُ ِد ْن الن‬ Бахз ибн Хакимнің бабасына Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) былай деген екен: «Алла тағала үшін кісінің адамдардан гөрі, өзінен ұялғаны дұрыс»,деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬-277 ‫اق ع َْن َد ْد َمر ع َْن مَ َّم ِام ب ِْن‬ ِ ‫ق ب ُْن نَصْ ر قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ال َّر َّز‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َكان‬ ‫ع بَنُُ مِ ْس َرائِي َر‬ َ ‫ُدنَبام ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّبِ ام‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ ‫َ َكانَ ُدُ َس‬ َ ََّ‫َب َدر‬ َ ‫َي ْاََّ ِس َر َد َدنَا مِ َّا بَنَّمُ آ َد ُي فَ َذم‬ ‫ِبثَُْ بِ ِم فَ َب َر َج ُدُ َس فِم مِ ْث ِر ِه يٍَُُ ُل‬

َ‫ضاُ ُّْ مِل‬ ُ ‫يَ ْاََّ ِساُُنَ ُع َراَ يَ ْنظُ ُر َب ْد‬ ‫َّللا َدا َي ْمنَ ُ ُدُ َس بَ ْن‬ ِ َّ َ ‫يَ ْاََّ ِس ُر َ حْ َدهُ فٍََالُُا‬ ‫بَدْض‬

‫ه َ ثَُْ بَمُ َعاَ َح َجر فَفَ َّر ْال َح َج ُر‬ َ َُ َ‫يَ ْاََّ ِس ُر ف‬ َّ َ ‫َ بَنُُ مِ ْس َرائِي َر مِلَ ُدُ َس فٍََالُُا‬ ْ ‫ظ َر‬ َ َ‫ثَُْ بِم يَا َح َج ُر َحََّّ ن‬ ‫َّللاِ َدا بِ ُمُ َس ِد ْن‬ َّ َ ََ‫هرْ با فٍََا َل بَبُُ مُ َر ْي َر‬ ٌ ََّّ‫َّللاِ مِنَّمُ لَنَدٌَِ بِ ْال َح َج ِر ِس‬ َ ِ‫بَ ْس َ بَ َر َذ ثَُْ بَمُ فَ َف‬ َ ‫ق بِ ْال َح َج ِر‬ ‫هرْ با بِ ْال َح َج ِر‬ َ ٌ ‫بَ ْ َس ْب َد‬ 277 - Әбу Хурайраға (р.а.) Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мына хадисті айтып берген екен: «Бәний Исраил қауымы бір-біріне қарап жалаңаш күйі шомыла беретін. Ал Мұса ғ.с. жалғыз өзі жуынатын. Сондықтан да олар айтатын: «Мұсаның ғ.с. бізбен бірге шомылатынына кедергі болатын оның ұятты жерінің кемшілігі бар»,- десетін. 148

Бір күні Мұса ғ.с. шомылғалы барып, киімдерін бір тастың үстіне шешіп қойса, тас киімдерін (Алла тағаланың әмірімен) алып қашыпты. Мұса ғ.с.: «Ей, тас, менің киімдерімді бер, киімдерімді бер!»,- деп артынан қуа жөнеліпті. Сол уақытта Мұсаның ғ.с. жалаңаш денесіне көздері түскен Бәний Исрайл қауымы: «Алла тағаламен ант етеміз, Мұсаның ғ.с. тәнінде еш айып жоқ екен»,- десіпті. Мұса ғ.с. киімін ала салып, тасты төмпештеп ұра бастапты. Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Алла тағаламен ант етемін, сонда ол кісінің ұруынан таста алты ма әлде жеті ме із қалды71»,- деді.

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل بَ ْينَا بَيُُُِّ يَ ْاََّ ِس ُر عُرْ يَانا‬ َ ‫َ ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّ ِب ام‬ ُّْ َ‫فَ َب َّر َعاَ ْي ِم َج َرا ٌد ِد ْن َذمَب فَ َج َد َر بَيُُُِّ يَحْ ََّثِم فِم ثَُْ بِ ِم فَنَادَاهُ َيبُّمُ يَا بَيُُُِّ بَل‬ َ‫ك َع َّما تَ َرى قَا َل بَاَ َ ِع َّزتِكَ َ لَ ِا ْن َا ِغنَ بِم ع َْن بَ َر َكَِّك‬ َ َُّ‫بَ ُك ْن بَ ْغنَ ْي‬ Әбу Хурайраға (р.а.) Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) былай деп айтып берген екен: «Бір күні Аюб Пайғамбар ғ.с. жалаңаш күйі шомылып жатқан еді. Үстінен алтын шегірткелер төгіле бастады. Аюб ғ.с. шегірткелерді киіміне жинай бастады. Сонда Алла тағала: «Ей, Аюб, сені көріп тұрғаныңа (яғни, байлыққа) мұқтаж емес қылмап па едім?!»,- деді. Сонда Аюб ғ.с.: «Сенің құдіретіңмен ант етемін, мені мұқтажсыз қылдың, бірақ сенің маған берген берекетіне әлі мұқтажбын»,- деді 21-бап. Адамдар бар жерде ғұсылды өзін қалқалап тұрып құйыну туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-278 ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ْب ِن قَ ْدنَب ع َْن َدا ِلك ع َْن بَبِم النَّضْ ِر َدُْ لَ ُع َم َر‬ ‫ع بَبِم طَالِب بَ ْر َب َرهُ بَنَّمُ َس ِم َ ب ُ َّم مَانِئ‬ ِ ‫َّللا بَ َّن بَبَا ُد َّرََ َدُْ لَ ب ُ ام مَا ِنئ ِب ْن‬ ِ َّ ‫ْب ِن ُع َب ْي ِد‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ع بَبِم طَالِب تٍَُُ ُل َذمَب‬ َ ‫بِ ْن‬ ‫ح‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ْع مِلَ َيسُُ ِل‬ ِ َّْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ عَا َم ْالف‬ ُ ‫فَ َُ َج ْدتُمُ يَ ْاََّ ِس ُر َ فَا ِط َم ُ تَ ْسَُّ ُرهُ فٍََا َل َد ْن مَ ِذ ِه فٍَُ ْا‬ ‫ع بَنَا ب ُ ُّم مَانِئ‬ 278 - Әбу Тәліптің қызы Үмму Ханиғ (р.а.) былай деді: «Меккені қаратып жеңіске жеткен жылы Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) үйіне бардым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с. ғұсыл құйынып жатыр екен. Қызы Фатима ол кісіні қалқалап тұр екен. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бұл кім?»,- деді. Мен: «Үмму Ханимын»,- дедім.

Бұл жерде Әбу Хурайра (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) айтқанын меңзеп тұр.

149

َّ ‫َان قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬ ُ َ‫َّللاِ قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُس ْفي‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا َع ْبد‬-279 ُِّ ِ‫ش ع َْن َسال‬ ِ ‫ان ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ْب ِن بَبِم ْال َج ْد ِد ع َْن ُك َريْب ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس ع َْن َد ْي ُمُنَ َ قَال‬ ُ ْ‫ع َسََّر‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫َ النَّب‬ ‫صبَّ بِيَ ِمينِ ِم َعاَ ِش َمالِ ِم فَ َا َس َر‬ َ َُّّ ُ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مُ َُ يَ ْاََّ ِس ُر ِد ْن ْال َجنَابَ ِ فَ َا َس َر يَ َد ْي ِم ث‬ َ ْ ْ َ‫صابَمُ ثُ َُّّ َد َس َح بِيَ ِد ِه َعاَ ْال َحائِ ِ ب‬ َّ َُ َ‫ُ ثُ َُّّ ت‬ َِ ‫ه َ ُ هُُ َءهُ ِلاص ًََّل‬ َ َ‫فَرْ َجمُ َ َدا ب‬ ِ ْ‫اْلي‬ َ َ‫اُ َعاَ َج َس ِد ِه ْال َما َء ثُ َُّّ تَنَ َّح فَ َا َس َر قَ َد َد ْي ِم تَابَ َدمُ بَبُُ َع َُان‬ َ َ‫َغ ْي َر ِيجْ اَ ْي ِم ثُ َُّّ بَف‬ ‫ضيْر فِم ال َّس َّْ ِر‬ َ ُ‫َ اب ُْن ف‬ 279 - Мәймуна анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) жақындықтан соң ғұсыл құйынып жатқанында қалқалап тұрдым. Алдымен қолын жуды. Оң қолына алған суын сол қолына алып, әурет жерін жуды. Содан соң қолын жерге немесе дуалға ысқылап сүртті де жуып тастады. Кейін намазға дәрет алғандай дәрет алды. Аяқтарын жумады. Содан соң бүтін денесіне су құйып жуынды да, шетке шығып аяқтарын жуды»,- деді. Әбу Ғауана мен Ибн Фудайл да (р.а.) ғұсыл құйынғанда өзін қалқалап алу керектігі туралы осы хадисті естеріне алған. 22-бап. Әйел кісі ихтилам болып (былғанып) қалса...

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ِم َش ِام ْب ِن عُرْ َ ََ ع َْن بَبِي ِم‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-280 ْ ‫ع َجا َء‬ ْ َ‫ع بَبِم َساَ َم َ ع َْن ب ُ ام َساَ َم َ ب ُ ام ْال ُم ْؤ ِدنِينَ بَنَّاَا قَال‬ ُّْ‫َ ب ُ ُّم ُساَي‬ َ َ‫ع َْن َز ْين‬ ِ ‫ب ِب ْن‬ َّ ‫َّللاِ مِ َّن‬ َّ ‫ع يَا َيسُُ َل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ا ْد َربََُ بَبِم طَ ْا َح َ مِلَ َيسُُ ِل‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََال‬ َ ِ‫َّللا‬ َ‫َّللا‬ َّ ‫ع فٍََا َل َيسُُ ُل‬ ْ ‫ق مَرْ َعاَ ْال َمرْ بَ َِ ِد ْن ُغسْر مِ َذا ِم َم احْ ََّاَ َم‬ ‫ْال َح ا‬ ِ‫َّللا‬ ْ َ‫َ َساَّ َُّ نَ َد ُّْ مِ َذا َيب‬ ‫َ ْال َما َء‬

‫َا يَ ْسََّحْ ِيم ِد ْن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َع َا ْي ِم‬ َ

280 - Үмму Сәлама (р.а.) айтты: «Әбу Талханың әйелі Үмму Сүлайм Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келіп: «Я Расулулла, шындығында, Алла тағала хақ нәрседен ұялуды бұйырмайды. Егерде әйел кісі ихтилам болып қалса, ғұсыл алу керек пе?»,-сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әрине, егерде суланғанын көрсе немесе сезсе, ғұсыл алу керек»,- деді.

150

23-бап. Дәретсіз кісінің (ұялғанынан) терлегені және мүъмин кісінің дәретсіз жүрмейтіндігі туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬-281 ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ يَ قَا َل َح َّدثَنَا ُح َم ْي ٌد قَا َل َح َّدثَنَا بَ ْا ٌر ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫يق‬ َ ‫بَبِم َيافِ ع َْن بَ ِبم مُ َري َْرََ بَ َّن النَّبِ َّم‬ ِ ‫ْض طَ ِر‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لٍَِيَمُ فِم بَد‬ ُ ‫ْال َم ِدينَ ِ َ مُ َُ ُجنُبٌ فَا ْن َبنَس‬ َ ‫َب فَا ْغََّ َس َر ثُ َُّّ َجا َء فٍََا َل بَ ْينَ ُك ْن‬ ‫ع يَا بَبَا‬ َ ‫ْع ِد ْنمُ فَ َذم‬ َ ‫ك َ بَنَا َعاَ َغي ِْر‬ ُ ‫ع ُجنُبا فَ َا ِر ْم‬ ُ ‫ال ُك ْن‬ ‫َّللا‬ َ ‫ع بَ ْن بُ َجالِ َس‬ َ َ‫مُ َر ْي َرََ ق‬ ِ َّ َ‫طاَا َيَ فٍََا َل ُسب َْحان‬ َُُ‫مِ َّن ْال ُم ْساِ َُّ َا يَ ْنج‬ 281 - Әбу Рафиғ (р.а.) былай деп риуаят етеді: «Әбу Хурайра (р.а.) жүніп халде Мединенің көшелерінің бірінде Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) жолығып қалды. Ол өзін Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) алысырақ ұстап, ақырын ғана кетіп қалды. Біраздан соң ғұсыл құйынып келді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ей, Әбу Хурайра, қайда болдың ?»,- деді. Әбу Хурайра (р.а.): «Менің ғұсылым жоқ еді. Таза болмай тұрып сізбен бірге отыруды дұрыс көрмедім»,- деді. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Субханалла, мүъмин кісі еш уақытта лас (нәжіс) болмайды»,- деді. 24-бап. Жүніп күйі үйден шығып, базар немесе басқа жерлерде жүруге болады ма? Ғата (р.а.) айтты: «Ғұсылы жоқ кісі қан және шаш алдырса, тырнақ алса болады»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْاْلَ ْعاَ ب ُْن َح َّماد قَا َل َح َّدثَنَا يَ ِزي ُد ب ُْن ُز َي ْي قَا َل َح َّدثَنَا َس ِدي ٌد ع َْن‬-282 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َ ْبنَ َدالِك َح َّدثَاُ ُّْ بَ َّن نَبِ َّم‬ َ‫ُف َعا‬ ُ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ َي‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫قَََّا َدََ بَ َّن بَن‬ ََُ ‫نِ َسائِ ِم فِم الاَّ ْياَ ِ ْال َُا ِح َد َِ َ لَمُ يَُْ َدئِذ تِ ْس ُ نِ ْس‬ 282 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір түнде барлық әйелдеріне барып шығатын, сол уақытта тоғыз әйелі бар болатын»,- деді.

ِ‫َح َّدثَنَا ُح َم ْي ٌد ع َْن بَ ْار ع َْن بَبِم َياف‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ بَنَا ُجنُبٌ فَ َ َر َذ بِيَ ِدي‬

َ‫ َح َّدثَنَا َعيَّاشٌ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْاْلَ ْعا‬-283 َّ‫صا‬ َّ ‫ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل لٍَِيَنِم َيسُُ ُل‬ َ ِ‫َّللا‬

ُ ‫ع ثُ َُّّ ِج ْئ‬ ُ ‫ْع الرَّحْ َر فَا ْغََّ َس ْا‬ ُ ‫ع فَ َتَي‬ ُ ‫ْع َد َدمُ َحََّّ قَ َد َد فَا ْن َساَ ْا‬ ُ ‫فَ َم َشي‬ ‫ع َ مُ َُ قَا ِع ٌد فٍََا َل‬ ُ ‫ع يَا بَبَا ِمر فٍَُ ْا‬ َ ‫بَ ْينَ ُك ْن‬ َُُ‫َّللا يَا بَبَا ِمر مِ َّن ْال ُم ْؤ ِدنَ َا يَ ْنج‬ ِ َّ َ‫ع لَمُ فٍََا َل ُس ْب َحان‬ 151

283 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ғұсылым жоқ кезде жолығып қалдым. Ол кісі менің қолымнан ұстады. Ол кісі бір жерге барып отырғанынша бірге бардым да, кейін ақырын ғана кетіп қалдым. Ғұсыл құйынып қайтып келдім. Ол кісі әлі отыр екен. Кейін: «Ей, Әбу Хурайра қайда болдың ?»,- деді. Мен не істегенімді айтып бердім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Субханалла, ей, Әбу Хурайра, мүъмин адам лас (нәжіс) болмайды»,- деді. 25-бап. Жүніп болған адам ғұсыл құйынбай тек қана дәрет алып жатса болады ма?

ُ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم َ َش ْيب‬-284 ‫ان ع َْن يَحْ يَ ب ِْن بَبِم َكثِير ع َْن بَبِم‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَرْ قُ ُد َ مُ َُ ُجنُبٌ قَال‬ ُ ‫َساَ َم َ قَا َل َس َ ْل‬ ُّْ ‫ع نَ َد‬ َ ‫ع عَائِ َش َ بَ َكانَ النَّبِ ُّم‬ ُ‫ه‬ َّ َُ ََّ‫َ َي‬ 284 - Әбу Сәлама (р.а.) айтты: «Айша анамыздан (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жүніп болған күйі жататын ба еді?»,- деп сұрадым»,- деді. Айша анамыз (р.а.): «Иә, дәрет алып жататын»,- деп жауап берді.

ِ ِ ‫ع َْن ا ْب ِن ُع َم َر بَ َّن ُع َم َر ْبنَ ْال َب َّا‬ َ‫ه‬ َّ َُ َ‫بَ َح ُدنَا َ مُ َُ ُجنُبٌ قَا َل نَ َد ُّْ مِ َذا ت‬

ُ ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬-285 ِ‫ْع ع َْن نَاف‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَيَرْ قُ ُد‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َس َ َل َيسُُ َل‬ ٌ‫بَ َح ُد ُك ُّْ فَ ْايَرْ قُ ْد َ مُ َُ ُجنُب‬

285 - Омар ибн әл-Хаттаб (р.а.): «Ғұсыл құйынбай жатсақ болады ма?»,- деп Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Иә, егерде біреулерің жүніп болсаңыз, дәрет алып жатса болады»,деді. 26-бап. Ғұсылы жоқ адам дәрет алып, содан соң ұйықтайды

ُ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬-286 ‫َّللا ْب ِن بَ ِبم َج ْدفَر ع َْن‬ ِ َّ ‫ْع ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ُد َح َّم ِد ْب ِن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن ُعرْ َ ََ ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ع َكانَ النَّبِ ُّم‬ َّ َُ َ‫َ َساَّ َُّ مِ َذا بَ َيا َد بَ ْن يَنَا َم َ مُ َُ ُجنُبٌ َغ َس َر فَرْ َجمُ َ ت‬ َِ ‫ه َ لِاص ًََّل‬ 286 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (р.а.) көрпе қимылынан соң ұйықтамақшы болса, алдымен намазға дәрет алғандай дәрет алып, содан кейін жататын»,- деді.

152

‫‪َ -287‬ح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر قَا َل َح َّدثَنَا ُج َُي ِْريَ ُ ع َْن نَافِ ع َْن َع ْب ِد َّ‬ ‫ال‬ ‫َّللاِ قَ َ‬ ‫هَ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَيَنَا ُم بَ َح ُدنَا َ مُ َُ ُجنُبٌ قَا َل نَ َد ُّْ مِ َذا تَ َُ َّ‬ ‫ا ْسََّ ْفََّ ُع َم ُر النَّبِ َّم َ‬ ‫‪287 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Омар ибн әл-Хаттаб‬‬ ‫)‪(р.а.): «Ғұсылсыз жатсақ болады ма?»,- деп Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.‬‬ ‫‪сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Иә, егерде дәрет алып жатсаң‬‬ ‫‪болады»,- деді.‬‬

‫ك ع َْن َع ْب ِد َّ‬ ‫‪َ -288‬ح َّدثَنَا َع ْب ُد َّ‬ ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدالِ ٌ‬ ‫َّللاِ ْب ِن ِدينَاي ع َْن َع ْب ِد‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنَّم ُ‬ ‫َّللا َ‬ ‫ِ لِ َرسُُ ِل َّ ِ‬ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َم َر بَنَّمُ قَا َل َذ َك َر ُع َم ُر ب ُْن ْال َب َّا ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫صيبُمُ ْال َجنَابَ ُ ِد ْن الاَّي ِْر فٍََا َل لَمُ َيسُُ ُل َّ‬ ‫ه ْ َ ا ْغ ِسرْ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ تَ َُ َّ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫تُ ِ‬ ‫ك ثُ َُّّ نَ ُّْ‬ ‫َذ َك َر َ‬ ‫‪288 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Хазреті Омар ибн әл‬‬‫‪Хаттаб (р.а.) Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) түндерде былғанып қалу туралы‬‬ ‫‪айтты. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әурет жеріңді жуып дәрет ал,‬‬ ‫‪содан кейін ұйықта!»,- деді.‬‬ ‫‪27-бап. Ері мен әйелінің ұятты жерлері бір біріне тисе...‬‬

‫ضالَ َ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم ح‬ ‫‪َ -289‬ح َّدثَنَا ُد َدا ُذ ب ُْن فَ َ‬

‫َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ ع َْن ِم َشام ع َْن‬

‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ‬ ‫قَََّا َدََ ع َْن ْال َح َس ِن ع َْن بَ ِبم َيافِ ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّ ِب ام َ‬ ‫ب ْال َا ْس ُر‬ ‫َ َب ْينَ ُش َد ِباَا ْاْلَيْ بَ ِ ثُ َُّّ َجاَ َدمَا فٍََ ْد َ َج َ‬ ‫قَا َل مِ َذا َجاَ َ‬ ‫‪289 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде ер‬‬ ‫‪адам әйелінің екі аяғының арасына кіріп, әрекет істесе, оған ғұсыл парыз‬‬ ‫‪болады»,- деп айтқан»,- деді.‬‬ ‫‪28-бап. Әйел кісінің әуретіне тиген ылғалды жуу туралы‬‬

‫ال يَحْ يَ َ بَ ْربَ َرنِم بَبُُ‬ ‫ث ع َْن ْال ُح َس ْي ِن قَ َ‬ ‫اي ِ‬ ‫‪َ -291‬ح َّدثَنَا بَبُُ َد ْد َمر َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُ ِ‬ ‫َساَ َم َ بَ َّن َع َا َء ْبنَ يَ َساي بَ ْربَ َرهُ بَ َّن َز ْي َد ْبنَ َرالِد ْال ُجاَنِ َّم بَ ْربَ َرهُ بَنَّمُ َس َ َل ُع ْث َمانَ‬ ‫ْع مِ َذا َجا َد َ ال َّر ُج ُر ا ْد َربَتَمُ فَاَ ُّْ يُ ْم ِن قَا َل ُع ْث َم ُ‬ ‫ْبنَ َعفَّانَ فٍََا َل بَ َيبَي َ‬ ‫ان يَََّ َُ َّ‬ ‫ه ُ َك َما‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ال ُع ْث َم ُ‬ ‫يَََّ َُ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َّللا َ‬ ‫ه ُ لِاص ًََّل َِ َ يَ ْا ِس ُر َذ َك َرهُ قَ َ‬ ‫ُُل َّ ِ‬ ‫ان َس ِم ْدَُّمُ ِد ْن َيس ِ‬ ‫الزبَي َْر ْبنَ ْال َد َُّ ِام َ طَ ْا َح َ ْبنَ ُعبَ ْي ِد َّ‬ ‫م ْبنَ بَبِم طَالِب َ ُّ‬ ‫َ َساَّ َُّ فَ َس َ ْل ُ‬ ‫ع ع َْن َذلِ َ‬ ‫َّللاِ‬ ‫ك َعاِ َّ‬ ‫‪153‬‬

َّ ‫ه َم‬ ‫ك قَا َل يَحْ يَ َ بَ ْربَ َرنِم بَبُُ َساَ َم َ بَ َّن‬ َ ِ‫َّللاُ َع ْناُ ُّْ فَ َ َد ُر هُ بِ َذل‬ ِ ‫َ بُبَ َّم ْبنَ َكدْب َي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ك ِد ْن َيسُُ ِل‬ ُّ َ‫عُرْ َ ََ ْبن‬ َ ِ‫ُُِّ بَ ْربَ َرهُ بَنَّمُ َس ِم َ َذل‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫الزبَي ِْر بَ ْربَ َرهُ بَ َّن بَبَا بَي‬ َُّ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َسا‬ 291 - Осман ибн Аффаннан (р.а.) Зәйд ибн Халид: «Ер адам әйелімен қосылса, бірақ ұрық шықпаса, не істеуі керек?»,- деп сұрады. Сонда Осман ибн Аффан (р.а.): «Әурет жерін жуып, намазға дәрет алғандай дәрет алады. Мен бұны Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) естігенмін»,- деді. Зәйд ибн Халид (р.а.): «Әли, Зубайр ибн Аууам, Талха ибн Ғубайдулла және Убай ибн Кағбтан (р.а.) сұрағанымда, оларда тура осылай десті»,- деді. Ғұруа ибн Зубайр (р.а.): «Әбу Аюб та тура осы сөзді Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) естіпті»,- деді. Ескерту: Ханафи мәзһабы бойынша бұл хадиске амал етілмейді. Ханафи мәзһабында Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мына хадисі негізге алынады: «Екі сүннет жер бір-біріне тиіп мәни шықпаса да ғұсыл алу парыз болады», (Тирмизи, Таһара-80, Ибн Мажа, Таһара-111. Бұхарий-Ғұсыл-289)

‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن ِم َش ِام ْب ِن عُرْ َ ََ قَا َل بَ ْربَ َرنِم بَبِم قَا َل بَ ْربَ َرنِم‬-292 َّ ‫ُُِّ قَا َل بَ ْربَ َرنِم بُبَ ُّم ب ُْن َكدْب بَنَّمُ قَا َل يَا َيسُُ َل‬ َََ‫َّللاِ مِ َذا َجا َد َ ال َّر ُج ُر ْال َمرْ ب‬ َ ‫بَبُُ بَي‬ َّ َُ َََّ‫فَاَ ُّْ يُ ْن ِزلْ قَا َل يَ ْا ِس ُر َدا َدََّ ْال َمرْ بَََ ِد ْنمُ ثُ َُّّ ي‬ ‫َّللا ْال َا ْس ُر‬ َ ُ‫ه ُ َ ي‬ ِ َّ ‫صاام قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ُّْ ‫ك ْاْل ِر ُر َ مِنَّ َما بَيَّنَّا ِا ْرَِّ ًَل ِف ِا‬ َ ‫بَحْ َُطُ َ َذا‬ 292 - Убай ибн Кағб (р.а.): «Я Расулулла, егерде кісі әйеліне жақындық қылса, бірақ ұрық шықпаса, не істеуі керек?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әйелінен жұққан дымқыл нәрсені жуып тастап, дәрет алып, кейін намаз оқи береді»,- деп жауап берді. Имам Бұхарий айтты: «Ғұсыл алу ықтият үшін, ең дұрысы - сол. Жоғарыдағы хадистерді осы мәселедегі Сахабалардың арасындағы қарамақайшылықтарды білдіру үшін баяндадық»,- деді.

154

БИСМИЛЛӘҺИР РАХМАНИР РАХИМ ХАЙЫЗ КІТАБЫ

َّ ‫قَُْ ُل‬ ‫يض‬ َ َ‫َّللاِ تَ َدالَ َ يَ ْس َلُُن‬ ِ ‫ض قُرْ مُ َُ بَذى فَا ْعََّ ِزلُُا النا َسا َء فِم ْال َم ِح‬ ِ ‫ك ع َْن ْال َم ِحي‬ َ‫مِلَ قَُْ لِ ِم َ يُ ِحبُّ ْال ُمََّ َا ِارين‬ Алла тағала аят кәрімінде: «(Мұхаммед ғ.с.) олар сенен етеккір жайынан сұрайды. Оларға: «Ол жиренішті нәрсе, етеккір кезінде әйелдерден аулақ болыңдар. Оларға тазарғанға дейін жақындаспаңдар. Қашан олар нақ тазарса, оларға Алланың өздеріңе бұйырған жерінен жақыңдасыңдар де. Шексіз, Алла тәубе етушілерді жақсы көреді әрі таза болушыларды да жақсы көреді72»,- деді. 1-бап. Әйелдер қашаннан бастап Хайыз (етеккір) көре бастайды?

َّ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مَ َذا َش ْم ٌء َكََّبَم‬ َّ َّ‫صا‬ ُّْ ُ‫ضا‬ ُ ‫َ آ َد َم َ قَا َل بَ ْد‬ َ ‫النَّبِ ام‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ بَنَا‬ َّ ‫بَ َّ ُل َدا بُيْ ِس َر ْال َحيْضُ َعاَ بَنِم مِ ْس َرائِي َر قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ُ ‫َّللاِ َ َح ِد‬ ‫يع النَّبِ ام‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْكثَ ُر‬

‫قَُْ ُل‬ َ‫َكان‬ َّ‫صا‬ َ

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бұл Адам ғалайхиссаламның қыздарының мандайына әуелден жазылған»,- деді. Кейбір Сахабалар: «Хайыз бірінші Бәний Исраилға жіберілген болатын»,- дейтін. Имам Бұхарий (р.а.): «Ең дұрысы- Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) айтқаны»,- деді. 2-бап. Хайыз (етеккір) көрген әйелдерге бұйрық

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬-293 ُ ‫ان قَا َل َس ِمد‬ ُ َ‫ال َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ َ‫ْع َع ْب َد الرَّحْ َم ِن ْبن‬ َ َ‫َّللاِ ق‬ ُ ‫ْع ْالٍَا ِس َُّ ْبنَ ُد َح َّمد يٍَُُ ُل َس ِمد‬ ُ ‫ْالٍَا ِس ُِّ قَا َل َس ِمد‬ ‫ْع عَائِ َش َ تٍَُُ ُل َر َرجْ نَا َا نَ َرى مِ َّا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫م َيسُُ ُل‬ ُ ْ‫ْال َح َّج فَاَ َّما ُكنَّا بِ َس ِرفَ ِحض‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ بَنَا‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َ‫ع فَ َد َر َر َعا‬ َّ ُ‫ع نَ َد ُّْ قَا َل مِ َّن مَ َذا بَ ْد ٌر َكََّبَم‬ ُ ‫ع قُ ْا‬ ‫ضم‬ ِ ‫َ آ َد َم فَا ْق‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ بَنَا‬ ِ ‫ك بَنُفِ ْس‬ ِ َ‫بَ ْب ِام قَا َل َدا ل‬ 72

2. «әл-Бақара», 222 аят.

155

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َّح َيسُُ ُل‬ ْ َ‫ع قَال‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ ‫ع‬ ِ ‫ضم ْال َحاجُّ َغي َْر بَ ْن َا تَ ُُفِم بِ ْالبَ ْي‬ ِ ٍْ َ‫َدا ي‬ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ع َْن نِ َسائِ ِم بِ ْالبٍََ ِر‬ 293 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Тек қана қажылықты ниет етіп жолға шықтық. Сараф (Меккенің жанындағы ауыл) деген жерге келгенімізде, маған Хайыз келді. Жылап отырғаным да Расулулла кіріп келді де: «Саған не болды, Хайызың келді ме?»,- деді. Мен: «Иә»,- дедім. Хайыз - Алла тағала Адамның ғ.с. қыздарының мандайына жазған нәрсесі, қажылықтың барлық амалдарын істей бер, бірақ Кағбатулланы тауаф етпе!»,- деді. Айша анамыз (р.а.) айтты: «Содан соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) әйелдерінің атынан бір сиырды құрбандыққа шалды»,- деді. 3-бап. Хайыз (етеккір) көрген әйел күйеуінің басын жуып, шашын тарап қоюына болады

ٌ ِ‫ال َح َّدثَنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ِم َش ِام ْب ِن عُرْ َ ََ ع َْن بَ ِبي ِم ع َْن‬ َ َ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ ق‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-294 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫س َيسُُ ِل‬ ْ َ‫عَائِ َش َ قَال‬ ُ ‫ع ُك ْن‬ ٌ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ بَنَا َحائِض‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ع ب ُ َي اج ُر َي ْب‬ 294 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) шашын Хайыз көргенімде де тарап қоятынмын»,- деді.

‫ب ُْن يُُسُفَ بَ َّن ا ْبنَ ُج َريْج‬ ْ َ‫ُسئِ َر بَتَ ْب ُد ُدنِم ْال َحائِضُ ب‬

‫ال بَ ْربَ َرنَا ِم َشا ُم‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن ُدُ َس ق‬-295 ُ‫بَ ْربَ َرمُ ُّْ قَا َل بَ ْربَ َرنِم ِم َشا ُم ب ُْن عُرْ َ ََ ع َْن عُرْ َ ََ بَنَّم‬

‫ك َعاَ َّم مَي ٌان َ ُكرُّ َذلِكَ تَ ْب ُد ُدنِم‬ َ ِ‫ْال َمرْ بََُ َ ِم َم ُجنُبٌ فٍََا َل عُرْ َ َُ ُكرُّ َذل‬ ْ َ‫ك بَ ْسٌ بَ ْربَ َر ْتنِم عَائِ َش ُ بَنَّاَا َكان‬ ‫س‬ َ ِ‫بَ َحد فِم َذل‬ َ ‫ع تُ َر اج ُر تَ ْدنِم َي ْب‬

‫تَ ْدنُُ ِدنام‬

َ‫َْ َعا‬ َ ‫َ لَي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ِم َم َحائِضٌ َ َيسُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ِل‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ ٌ‫ِحينَئِذ ُد َجا ِ ٌي فِم ْال َم ْس ِج ِد يُ ْدنِم لَاَا َي ْب َسمُ َ ِم َم فِم حُجْ َرتِاَا فََُّ َر اجاُمُ َ ِم َم َحائِض‬ 295 - Ғұруадан (р.а.): «Хайыз (етеккір) көрген немесе ғұсылсыз әйел маған қызмет қылуы мүмкін бе?»,- деп сұрасты. Сонда Ғұруа: «Мен бұларға соншалық мән бермеймін. Хайыз көріп те, ғұсылсыз да маған қызмет қыла беретін. Менен басқа Сахабалар да бұл туралы бір пікірде болатын. Маған Айша анамыз (р.а.): «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) шаштарын Хайыз көрген кезінде де тарап қоятыны туралы айтып берген болатын. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітте иғтикафта отырған кезінде басын терезеден ішке кіргізеді екен (үйінің терезесі мешіттің ішіне қараған болатын) сонда Айша анамыз өзінің бөлмесінде тұрып, Хайыз көрген болса да, шашын тарап қояды екен»,- деді. 156

4-бап. Хайыз көрген әйелдің құшағында тұрып Құран оқу туралы

‫بَاِ قِ َرا َء َِ ال َّر ُج ِر فِم َحجْ ِر ا ْد َربَتِ ِم َ ِم َم َحائِضٌ َ َكانَ بَبُُ َ ائِر يُرْ ِس ُر‬ ‫ف فََُّ ْم ِس ُامُ ِب ِد ًَلقََِّ ِم‬ ِ ‫َرا ِد َدمُ َ ِم َم َحائِضٌ مِلَ بَبِم َي ِزين فَََّ ْتِي ِم بِ ْال ُمصْ َح‬ Әбу Уайл (р.а.) өзінің күңін Хайыз көрген болса да, Әбу Разийға қызмет қылуы үшін жіберетін. Күңі Құран кәрімді салынған дорбасының бауынан ұстап апарып беретін еді.

ُ‫صفِيَّ َ بَ َّن ب ُ َّدم‬ َ ‫ُُي ب ِْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ ْالفَضْ ُر ب ُْن ُد َكيْن َس ِم َ ُزمَيْرا ع َْن َد ْنص‬-296 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يَََّّ ِا ُئ فِم َحجْ ِري َ بَنَا‬ َ ‫َح َّدثَ َّْمُ بَ َّن عَائِ َش َ َح َّدثَ َّْاَا بَ َّن النَّبِ َّم‬ َ‫َحائِضٌ ثُ َُّّ يَ ٍْ َرب ُ ْالٍُرْ آن‬ 296 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мен Хайыз көрген болсам да, маған сүйеніп отырып құран оқи беретін еді»,- деді. 5-бап. «Хайыз көру» деген сөздің орнына «ай көру» деген сөзді қолдану туралы

‫ب ِْن بَبِم َكثِير ع َْن بَبِم‬ ْ َ‫قَال‬ ‫ع بَ ْينَا بَنَا َد َ النَّبِ ام‬

َ‫ َح َّدثَنَا ْال َم اا ُّم ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم ع َْن يَحْ ي‬-297 َ ‫ب ِب ْن‬ ‫ع ب ُ ام َساَ َم َ َح َّدثَ َّْمُ بَ َّن ب ُ َّم َساَ َم َ َح َّدثَ َّْاَا‬ َ َ‫َساَ َم َ بَ َّن َز ْين‬

َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ع فَ َ َر ْذ‬ ُ ‫ع فَا ْن َساَ ْا‬ ُ ْ‫ص مِ ْذ ِحض‬ ِ‫ا‬ َ َ‫َ ِثي‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُدضْ َ ِج َد ٌ فِم َر ِمي‬ َ ُ ‫ع نَ َد ُّْ فَ َدعَا ِنم فَاهْ َ َجد‬ ُ ‫ع قُ ْا‬ َ َ‫يضَِّم ق‬ َ ‫ِح‬ ِ َ‫ْع َد َدمُ ِفم ْال َب ِميا‬ ِ ‫ال بَنُفِ ْس‬ 297 - Үмму Сәлама (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екеуміз жанбастап жатқанымызда менің Хайызым келіп қалды. Ақырын ғана құшағынан суырылып шығып, Хайыз киімдерімді алдым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ай көрдің бе?»,- деп сұрады. Мен: «Иә»,- дедім. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мені қасына шақырды. Сонда мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жанында Хайыз киіміммен жаттым»,- деді. 6-бап. Хайыз көрген әйелді күйеуі құшақтаса болады ма?

ُ َ‫ال َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ان ع َْن َد ْنصُُي ع َْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن ْاْلَ ْس َُ ِد ع َْن‬ َ َ‫ص ُ ق‬ َ ‫ َح َّدثَنَا قَ ِبي‬-298 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫عَائِ َش َ قَال‬ ُ ‫ع ُك ْن‬ ‫احد ِك ًَلنَا‬ َ ‫ع بَ ْغََّ ِس ُر بَنَا َ النَّبِ ُّم‬ ِ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِد ْن مِنَاء‬ 157

َُ ُ‫ُجنُبٌ َ َكانَ يَ ْ ُد ُرنِم فَ َتَّ ِز ُي فَيُبَا ِش ُرنِم َ بَنَا َحائِضٌ َ َكانَ ي ُْب ِر ُج َي ْب َسمُ مِلَ َّم َ م‬ ٌ ‫ُد ْدََّ ِا‬ ٌ‫ف فَ َ ْغ ِساُمُ َ بَنَا َحائِض‬ 298 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екеуміз ғұсылсыз болғанымызда бір ыдыстан ғұсыл алатынбыз. Хайыз көргенімде маған Хайыз киімімді киіп алуымды бұйыратын. Мен киіп алатынмын. Кейіннен мені құшақтайтын еді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітте иғтикафта отырған кезінде басын терезеден шығаратын, сонда мен Хайыз көрген болсам да, басын жуып қоятынмын»,- деді.

ُُ‫ال بَ ْربَ َرنَا بَب‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن َراِير قَا َل بَ ْربَ َرنَا َعاِ ُّم ب ُْن ُد ْس ِار ق‬-299 ْ َ‫ع َكان‬ ْ َ‫ق مُ َُ ال َّش ْيبَانِ ُّم ع َْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ْب ِن ْاْلَ ْس َُ ِد ع َْن بَبِي ِم ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ‫ع‬ َ ‫مِ ْس َحا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َحائِضا فَ َ َيا َد َيسُُ ُل‬ ْ َ‫مِحْ دَانَا مِ َذا َكان‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْن يُبَا ِش َرمَا بَ َد َرمَا‬ َ ِ‫َّللا‬ ْ َ‫ض َِّاَا ثُ َُّّ يُبَا ِش ُرمَا قَال‬ ُ ِ‫ع َ بَ ُّي ُا ُّْ َي ْما‬ ‫ك مِيْ بَمُ َك َما َكانَ النَّبِ ُّم‬ َ ‫بَ ْن تَََّّ ِز َي فِم فَُْ ِي َح ْي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْم ِا‬ ‫ك مِيْ بَمُ تَابَ َدمُ َرالِ ٌد َ َج ِري ٌر ع َْن ال َّش ْيبَا ِن ام‬ َ 299 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Егерде біздің біреуіміз 73 Хайыз көретін болсақ, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құшақтағысы келсе, бізге Хайыз киімімізді киюімізді бұйыратын. Содан кейін ғана құшақтайтын. Қайсы бірің Пайғамбарымыздай (с.ғ.с.) шаһуаттарыңды тиып тұра аласыңдар!»,деді.

‫ال َح َّدثَنَا ال َّش ْيبَانِ ُّم قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬ َ َ‫ان قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد ق‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ال ُّن ْد َم‬-300 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع َد ْي ُمُنَ َ تٍَُُ ُل َكانَ َيسُُ ُل‬ َّ ُ ‫َّللاِ ب ُْن َش َّداد قَا َل َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا‬ َ ِ‫َّللا‬ ْ ‫بَ َيا َد بَ ْن يُبَا ِش َر ا ْد َربََ ِد ْن نِ َسائِ ِم بَ َد َرمَا فَاتَّ َز َي‬ ٌ‫َ َ ِم َم َحائِض‬ 300- Абдулла ибн Шаддад (р.а.) риуаят етті: «Мәймуна анамыздан естідім: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) әйелдерінің бірін Хайыз кездерінде құшақтамақшы болса, оларға Хайыз киімдерін киіп алуларын бұйыратын»,- деді. 7-бап. Хайызы келген әйел ораза ұстамағаны дұрыс

َُ ُ‫ َح َّدثَنَا َس ِدي ُد ب ُْن بَبِم َدرْ يَ َُّ قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َج ْدفَر قَا َل بَ ْربَ َرنِم َز ْي ٌد م‬-301 َّ ‫اُ ب ِْن َع ْب ِد‬ ‫َّللا‬ ‫َّللاِ ع َْن بَبِم َس ِديد ْال ُب ْد ِي ا‬ ِ َّ ‫ي قَا َل َر َر َج َيسُُ ُل‬ ِ َ‫اب ُْن بَ ْساَ َُّ ع َْن ِعي‬ 73

Бұл жерде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелдері айтылып тұр.

158

َّ َّ‫صا‬ ‫صاَّ فَ َم َّر َعاَ النا َسا ِء فٍََا َل يَا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم بَهْ َح بَ ْ فِ ْر مِلَ ْال ُم‬ َ ُ َّ ‫اي فٍَُ ْانَ َ بِ َُّ يَا َيسُُ َل‬ ‫َّللاِ قَا َل‬ َ َ‫َد ْد َش َر النا َسا ِء ت‬ ِ َّ‫ص َّد ْقنَ فَاِنام ب ِييَُّ ُا َّن بَ ْكثَ َر بَ ْم ِر الن‬ ُ ‫تُ ْاثِرْ نَ الاَّ ْدنَ َ تَ ْافُرْ نَ ْال َد ِشي َر َدا َيبَي‬ ‫َب لِاُبا ال َّر ُج ِر‬ َ ‫َ َع ٍْر َ ِدين بَ ْذم‬ َ ِ‫ْع ِد ْن نَاق‬ ِ ‫صا‬ ُ َ‫َْ َشاَا َد‬ ُ ‫ص‬ َ ‫َّللا قَا َل بَلَي‬ َ ٍْ ُ‫از ِم ِد ْن مِحْ دَا ُك َّن قُ ْانَ َ َدا ن‬ ِ َّ ‫ان ِدي ِننَا َ َع ٍْ ِانَا يَا َيسُُ َل‬ ِ ‫ْال َح‬ ‫َْ مِ َذا‬ َ ‫صا ِن َع ٍْاِاَا بَلَي‬ َ ٍْ ُ‫ك ِد ْن ن‬ ِ ِ‫ف َشاَا َد َِ ال َّر ُج ِر قُ ْانَ بَاَ قَا َل فَ َذل‬ ِ ْ‫ْال َمرْ بَ َِ ِد ْث َر نِص‬ ْ ‫ه‬ ‫صا ِن ِدي ِناَا‬ ُ َ‫صرا َ لَ ُّْ ت‬ َ ٍْ ُ‫ك ِد ْن ن‬ َ ُ‫ع لَ ُّْ ت‬ َ ‫َحا‬ ِ ِ‫ص ُّْ قُ ْانَ بَاَ قَا َل فَ َذل‬ 301 - Әбу Саъид әл-Худрий риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Құрбан айтында ма, әлде Ораза айтында ма намазға шықты. Әйелдердің жанынан өтіп бара жатып: «Ей, әйелдер жамағаты, садақа беріңдер! Тозақ иелерінің көбірегі әйелдер деп маған аян етілді»,- деді. Сонда әйелдер: «Не себепті, я Расулулла?»,- деп сұрасты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Өйткені сендер көп қарғайсыңдар, ерлеріңнің жақсылығын білмейсіңдер, ерлеріңнің істеген жақсылықтарын кемсітесіңдер, қадірлемейсіңдер, сендерден гөрі ойы қысқа және сенімі аз, әр қандай иманды кісіні жолдан аздырушы қауымды көрмедім»,- деді. Сонда әйелдер: «Сеніміміз бен ақылымыздың қандай кемшілігі бар, Я Расулулла?»,- деп сұрасты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бір әйел кісінің куәлығы жарты еркектің куәлығына тең емес пе?»,- деді. Әйелдер: «Әрине»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Міне, осы ақылдарыңның кемшілігі емес пе? Хайыз көргендеріңде намаз оқымайтындарың, ораза тұтпайтындарың да сендердің кемшіліктерің емес пе?»,- деді. Әйелдер: «Иә, дұрыс айттыңыз»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Міне, осылар әйелдердің діндегі кемшілігі екенін білдіреді»,- деді. 8-бап. Хайыз көрген әйел қажылықтың амалдарының барлығын істей береді, тек қана Кағбаны тәуеп етпейтіндігі туралы

‫ع َ قَا َل مِ ْب َرا ِمي ُُّ َا‬ َ ‫ضم ْال َحائِضُ ْال َمنَا ِس‬ ِ ‫ك ُكاَّاَا مِ َّا ال َّ َُافَ بِ ْالبَ ْي‬ ِ ٍْ َ‫بَاِ ت‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ب بَ ْسا َ َكانَ النَّبِ ُّم‬ َ ْ َ‫ب‬ ِ ُ‫س بَ ْن تَ ٍْ َربَ ْاْليَ َ َ لَ ُّْ َي َر اب ُْن َعبَّاس بِ ْالٍِ َرا َء َِ لِ ْا ُجن‬ ْ َ‫َّللا َعاَ ُكرا بَحْ يَانِ ِم قَال‬ ُ‫ع ب ُ ُّم َع ِ يَّ َ ُكنَّا نُ ْؤ َد ُر بَ ْن يَ ْب ُر َج ْال ُحيَّض‬ َ َّ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْذ ُك ُر‬ ‫ال اب ُْن َعبَّاس بَ ْر َب َرنِم بَبُُ ُس ْفيَانَ بَ َّن ِم َر ْق َر َدعَا‬ َ َ‫ير ِم ُّْ َ يَ ْد ُعُنَ َ ق‬ ِ ِ‫فَيُ َابارْ نَ ِبََّ ْاب‬ َّ ُِّْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََ َربَ فَا ِ َذا فِي ِم بِس‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاِ الرَّحْ َم ِن ال َّر ِح ِيُّ َ َيا بَ ْم َر‬ َ ‫ِ النَّبِ ام‬ ِ ‫بِ ِاََّا‬ ْ ‫ع عَائِ َش ُ فَنَ َس َا‬ ْ ‫ه‬ ‫ع ْال َمنَا ِسكَ َغي َْر‬ َ ‫ِ تَ َدالَُْ ا مِلَ َكاِ َم ْاْليَ َ َع ْن َجابِر َحا‬ ِ ‫ْال ِاََّا‬ 159

َّ ‫ال‬ ‫َّللاُ َع َّز َ َج َّر‬ َ َ‫ال ْال َح َا ُُّ مِنام َْلَ ْذبَ ُح َ بَنَا ُجنُبٌ َ ق‬ َ َ‫صاام ق‬ َ ُ‫ع َ َا ت‬ ِ ‫اف بِ ْالبَ ْي‬ ِ َُ َّ ‫ال‬ َّ ُُّ ‫َ َا تَ ْ ُكاُُا ِد َّما لَ ُّْ ي ُْذ َكرْ ا ْس‬ ‫َّللاِ َعاَ ْي ِم‬ Ибраһим ән-Нахий (р.а.) айтты: «Хайызы (етеккір) келген әйелдің Құран аяттарын оқуының зияны жоқ»,- деді. (Ханафий және Ханбалий мәзһабтарын ұстанған ғалымдар бұлай істеуден қайтарған). Ибн Аббаста (р.а.) ғұсылсыз адамның құранды оқуының еш зияны жоқ деп есептеген. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Алла тағаланы әр уақытта зікір ететін. Үмму Атийа (р.а.) айтты: «Біз-әйелдерге, Хайыз көрген болсақ та, айт намазына шығуды бұйыратын. Ер адамдар оқитын тәкбірлермен дұғаларды айтатынбыз, бірақ намаз оқымайтынбыз»,- деді. Әбу Суфян айтты: «Һирақл (Рум патшасы) Пайғамбарамыздың (с.ғ.с.) жазған хатын алып келуді бұйырды. Содан оқып қараса, «Бисмилләһир рахманир рахим, я аһли әл-Китаб, тағалуу ила калимати ил-аят» «Бисмилләһир рахманир рахим, ей аһли китап, иман келтіріңіз!») деп жазылған екен»,- деді. Жабир (р.а.) риуаят етті: «Айша анамыздың (р.а.) Хайызы келді. Содан қажылықтың барлық амалдарын орындай берді. Бірақ-та Қағбатулланы тауаф етпеді, намаз оқымады»,- деді. Хакам (р.а.) айтты: «Мен ғұсылсыз кезімде де «Бисмилла, Аллаху Акбар»,- деп малды соя беретінмін»,- деді. Алла тағала: «Алланың аты айтылып сойылмаған малдың етін жемеңдер!»,- деген.

‫يز ب ُْن بَبِم َساَ َم َ ع َْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ْب ِن‬ ِ ‫قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ُد َح َّمد ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ‫َّللاُ َع َا ْي ِم‬ َ ‫ع َر َرجْ نَا َد َ النَّبِ ام‬

ُّْ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َدي‬-302 ‫ْالٍَا ِس ُِّ ع َْن ْالٍَا ِس ُِّ ْب ِن‬ َّ َّ‫صا‬ َ َ‫َ َساَّ َُّ َا نَ ْذ ُك ُر مِ َّا ْال َح َّج فَاَ َّما ِج ْئنَا َس ِرف‬ ُ ‫ط ِم ْث‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ع فَ َد َر َر َعاَ َّم النَّبِ ُّم‬ َّ َ َ ُ ‫ع لَ َُ ِد ْد‬ ُ ‫ك قُ ْا‬ ‫ع‬ َ ٍََ‫َ َساَّ َُّ َ بَنَا بَ ْب ِام ف‬ ِ ‫ك نُفِ ْس‬ ِ َّ‫َّللاِ بَنام لَ ُّْ بَ ُح َّج ْال َدا َم قَا َل لَ َدا‬ ِ ‫ال َدا يُ ْب ِاي‬ َّ ُ‫ك َش ْم ٌء َكََّبَم‬ ُ ‫قُ ْا‬ ‫َ آ َد َم فَا ْف َداِم َدا يَ ْف َد ُر ْال َحاجُّ َغ ْي َر بَ ْن‬ َ َ‫ع نَ َد ُّْ ق‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ بَنَا‬ ِ ِ‫ال فَا ِ َّن َذل‬ ‫ع َحََّّ تَ ْا ُِري‬ ِ ‫َا تَ ُُفِم بِ ْالبَ ْي‬ 302 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Тек қана қажылықты ниет етіп Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге жолға шықтық. Сараф (Меккенің жанындағы ауыл) деген жерге келгенімізде маған Хайыз келді. Жылап отырғаным да Расулулла кіріп келді де: «Неге жылап отырсың ?»,- деді. Мен: «Құдай хақы, бұл жылы қажылыққа шыққаныма өкінемін»,- дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Хайыз көріп қалдың ба?»,- деді. Мен: «Иә»,дедім. Хайыз - Алла тағала Адамның ғ.с. қыздарының мандайына жазған 160

нәрсесі, қажылықтың барлық амалдарын істей бер, бірақ тазарғаныңша Кағбатулланы тауаф етпе!»,- деді. 9-бап. Истихаза (тамырдан тоқтаусыз келетін қан) туралы

‫عُرْ َ ََ ع َْن بَ ِبي ِم‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ِم َش ِام ْب ِن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-303 ْ َ‫ع قَال‬ ْ َ‫ع َْن عَائِ َش َ بَنَّاَا قَال‬ ُ ‫ع فَا ِط َم ُ ِب ْن‬ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع بَبِم ُحبَيْش لِ َرسُُ ِل‬

ْ َ‫َّللاِ مِنام َا ب‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع الص ًََّلََ فٍََا َل َيسُُ ُل‬ َّ ‫يَا َيسُُ َل‬ ُ ‫طاُ ُر بَفَ َ َد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ْ َ‫ض ِ فَا ِ َذا بَ ْقبَا‬ ٌ ْ‫مِنَّ َما َذلِ ِك ِعر‬ ‫ض ُ فَا ْت ُر ِكم الص ًََّلََ فَا ِ َذا‬ َ ‫ع ْال َح ْي‬ َ ‫َْ بِ ْال َح ْي‬ َ ‫ق َ لَي‬

َُّ َّ‫َ َسا‬ َُّ َّ‫َ َسا‬

‫صاام‬ َ َ ‫ك ال َّد َم‬ َ ‫َذم‬ ِ ‫َب قَ ْد ُيمَا فَا ْغ ِساِم َع ْن‬ 303 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Фатима бинти Хубайш Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Я Расулулла, мен тазалана алмаймын (тоқтаусыз қан келеді де тұрады), намаз оқымаймын ба?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бұл тамырдан келетін қан, Хайыз емес, егерде Хайыз келсе, намазды тоқтат, Хайыздың келуі тоқтаса, ғұсыл алып тазаланып, намаз оқи бер!»,- деді. 10-бап. Хайыз қанын жуу туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-304 َ ‫ك ع َْن ِم َش ِام ْب ِن عُرْ َ ََ ع َْن فَا ِط َم‬ ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ َّ ‫ع ا ْد َربٌََ َيسُُ َل‬ ْ َ‫ع َس َل‬ ْ َ‫ايق بَنَّاَا قَال‬ ‫ع بَ ِبم بَ ْار ال ا‬ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ع ْال ُم ْن ِذ ِي ع َْن بَ ْس َما َء ِب ْن‬ ِ ‫بِ ْن‬ ِ ‫صد‬ َّ ‫ع يَا َيسُُ َل‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََال‬ َ ‫َّللاِ بَ َيبَي‬ ‫اِ ثَُْ َباَا ال َّد ُم ِد ْن‬ َ ‫ص‬ َ َ‫ْع مِحْ دَانَا مِ َذا ب‬ َ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ض ِ َك ْيفَ تَصْ نَ ُ فٍََا َل َيسُُ ُل‬ ِ َ َُْ‫اِ ث‬ َ ‫ص‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا ب‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ْال َح ْي‬ ‫صاام فِي ِم‬ َ َُِّ‫ضحْ مُ ِب َماء ثُ َُّّ ل‬ َ ‫ض ِ فَ ْاََّ ٍْرُصْ مُ ثُ َُّّ لََِّ ْن‬ َ ‫مِحْ دَا ُك َّن ال َّد ُم ِد ْن ْال َح ْي‬ 304 - Асма бинти Әбу Бәкір (р.а.) айтты: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) бір әйел: «Я Расулулла, біреуміздің киімімізге Хайыздың қаны жұғып қалса, не қыламыз?»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде біреулеріңнің киімдеріңе Хайыздың қаны жұғып қалса, қатып қалған қанды ысқылап үгіп тастап, содан соң сумен жуыңдар, кейін осы киіммен намаз оқи беріңдер!»,- деді.

161

11-бап. Истихаза болған әйелдің мешітте иғтикафта отыруы туралы

‫ث ع َْن‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَصْ بَ َُ قَا َل بَ ْربَ َرنِم اب ُْن َ ْمب قَا َل بَ ْربَ َرنِم َع ْم ُر ب ُْن ْال َح‬-305 ْ َ‫ع َكان‬ ْ َ‫َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ب ِْن ْالٍَا ِس ُِّ َح َّدثَمُ ع َْن بَبِي ِم ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ َُّّ ُ‫ع مِحْ دَانَا تَ ِحيضُ ث‬ ‫صاام فِي ِم‬ َ ُ‫ض ُح َعاَ َسائِ ِر ِه ثُ َُّّ ت‬ َ ‫تَ ٍََّْ ِر ُ ال َّد َم ِد ْن ثَُْ ِباَا ِع ْن َد طُا ِْرمَا فَََّ ْا ِساُمُ َ تَ ْن‬ 305 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітке иғтикаф қылып отыруға кіретін болса, әйелдерінің кейбірі истихаза болғанына қарамастан бірге кіретін»,- деді.

َّ ‫ق قَا َل َح َّدثَنَا َرالِ ُد ب ُْن َع ْب ِد‬ َ ‫َّللاِ ع َْن َرالِد ع َْن ِع ْا ِر َد َ ع َْن عَائِ َش‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬-306 َّ َّ‫صا‬ ‫ه ٌ تَ َرى‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ا ْعََّ َافَ َد َدمُ َبدْضُ نِ َسائِ ِم َ ِم َم ُد ْسََّ َحا‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫بَ َّن النَّب‬ ْ َ‫ْع تَحْ ََّاَا ِد ْن ال َّد ِم َ َز َع َُّ بَ َّن عَائِ َش َ َيب‬ ْ ‫ه َد‬ َ ‫ع ال َّس‬ ‫َ َدا َء ْالدُصْ فُ ِر‬ َ َ ‫ال َّد َم فَ ُربَّ َما‬ ْ َ‫ع َك َ َّن مَ َذا َش ْم ٌء َكان‬ ْ َ‫فٍََال‬ ُ‫ع فُ ًَلنَ ُ تَ ِج ُده‬ 306 - Акрама былай деп жорамалдайды: «Айша анамыз (ыдыстағы) сарғыш сұйықтықты көріп: «Бұл пәленше әйелден түскен истихаза қаны болса керек»,- деп ойлаған»,- деді.

َ ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا يَ ِزي ُد ب ُْن ُز َي ْي ع َْن َرالِد ع َْن ِع ْا ِر َد َ ع َْن عَائِ َش‬-307 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ا ْد َربٌََ ِد ْن بَ ْز َ ا ِج ِم فَ َاان‬ ْ َ‫ع ا ْعََّ َاف‬ ْ َ‫قَال‬ ‫ع تَ َرى‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫ع َد َ َيس‬ ُ ‫ال َّد َم َ الصُّ ْف َرََ َ ال َّس‬ ‫صاام‬ َ ُ‫ْع تَحْ ََّاَا َ ِم َم ت‬ 307 - Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелдерінің бірі ол кісімен бірге иғтикаф қылуға отырды. Ол әйел Хайызға қоса сарғыш қан көретін. Сол үшін де намаз оқып жатқанында отыратын орнына ыдыс қойып алған еді.

‫ض‬ َ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا ُد ْدََّ ِم ٌر ع َْن َرالِد ع َْن ِع ْا ِر َد َ ع َْن عَائِ َش َ بَ َّن بَ ْد‬-308 ٌ‫ه‬ ْ َ‫َ ْال ُم ْؤ ِد ِنينَ ا ْعََّ َاف‬ َ ‫ع َ ِم َم ُد ْسََّ َحا‬ ِ ‫ب ُ َّداَا‬ 308 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелдерінің бірі истихаза74 көрген бойы иғтикаф қылуға отырды»,- деді. (Әйел адам истихаза болса да мешітке кіріп, құлшылық қылуы мүмкін болған).

Истихаза-етеккір келіп болғаннан соң да тоқтамай (тамырдан) келетін қан.

162

12-бап. Әйел адам Хайыз көрген киімінде намаз оқиды ма?

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن نَافِ ع َْن ا ْب ِن بَبِم نَ ِجيح ع َْن‬-309 ْ َ‫ال قَال‬ ُ‫صابَم‬ َ َ‫ع عَائِ َش ُ َدا َكانَ ِ ِْلحْ دَانَا مِ َّا ثَُْ ٌِ َ ا ِح ٌد تَ ِحيضُ فِي ِم فَا ِ َذا ب‬ َ َ‫ُد َجا ِمد ق‬ ْ َ‫َش ْم ٌء ِد ْن دَم قَال‬ ‫ص َد َّْمُ بِظُ ْف ِرمَا‬ َ ٍََ‫ع بِ ِريٍِاَا ف‬ 309 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Бірде-біреумізде бір қабат киімнен басқа киім жоқ болатын. Сол киімді киіп жүріп, Хайыз көретінбіз. Егерде оған қан жұғып қалса, ысқылап үгіп, жуып тастап намаз оқи беретінбіз»,деді. 13-бап. Әйел адам Хайыздан кейін ғұсыл құйынғаннан соң өзіне хош иісті нәрселерді себу туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-310 ُُِّ َ ‫ِ قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد ع َْن بَي‬ ِ ‫َّللاِ ب ُْن َع ْب ِد ْال َُمَّا‬ َّ ‫ص َ قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ‫ص َ ع َْن ب ُ ام َع ِ يَّ َ ع َْن‬ َ ‫َّللاِ بَ ْ ِم َش ِام ْب ِن َح َّسانَ ع َْن َح ْف‬ َ ‫ع َْن َح ْف‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَال‬ َ‫ق ثَ ًَلث مِ َّا َعا‬ َ َُْ‫ع ُكنَّا نُ ْناَ بَ ْن نُ ِح َّد َعاَ َدياع ف‬ َ ‫النَّبِ ام‬ ‫َ ثَُْ با َدصْ بُُغا مِ َّا‬ َ َ‫َّب َ َا نَ ْاب‬ َ ‫َز ْ ج بَيْ بَ َد َ بَ ْشاُر َ َع ْشرا َ َا نَ ْاََّ ِح َر َ َا نَََّ َي‬ ْ َ‫ص لَنَا ِع ْن َد ال ُّا ِْر مِ َذا ا ْغََّ َسا‬ َ‫ضاَا فِم نُ ْب َذ‬ َ ‫ِ َعصْ ب َ قَ ْد ُي ار‬ َ َُْ‫ث‬ ِ ‫ع مِحْ دَانَا ِد ْن َد ِحي‬ ْ ِ ‫ِد ْن ُك ْس‬ ‫َّللا َي َ اهُ ِم َشا ُم ب ُْن‬ ِ َّ ‫اع ْال َجنَائِ ِز قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ِ َ‫ع بَظفَاي َ ُكنَّا نُ ْناَ ع َْن اتاب‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ص َ ع َْن ب ُ ام َع ِ يَّ َ ع َْن النَّبِ ام‬ َ ‫َح َّسانَ ع َْن َح ْف‬ 310 - Үмму Атийа (р.а.) айтты: «Қайтыс болған адамға үш күннен артық аза тұтпайтынбыз. Тек қана ер адамымыз (күйеуі) қайтыс болса ғана төрт ай он күн аза тұтатынбыз. Көзімізге сүрме жақпайтынбыз, хош иіс сеппейтін едік. Гүлді киім кимейтінбіз. Бір түсті киімді ғана киетінбіз. Етеккірден соң ғұсыл құйынып, тазаланғаннан кейін ғана жеңіл- желпі иіс суларды себінуге рұқсат етілген еді. Жаназаға ілесіп (бейіт басына) баруымызға рұқсат бермейтін»,- деді. 14-бап. Әйелдің Хайыздан тазаланған кезінде денесін ысқылап жуынуы туралы

‫صفِيَّ َ ع َْن ب ُ اد ِم‬ َ ‫ُُي ب ِْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ق‬-311 ِ ‫ال َح َّدثَنَا اب ُْن ُعيَ ْينَ َ ع َْن َد ْنص‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ع َْن عَائِ َش َ بَ َّن ا ْد َربََ َس َل‬ ‫يض‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ع النَّب‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ع َْن ُغ ْساِاَا ِد ْن ْال َم ِح‬ 163

ْ َ‫ص ِد ْن َدسْك فَََّ َا َِّري بِاَا قَال‬ ‫ع َك ْيفَ بَتَ َاَّ ُر‬ َ ْ‫فَ َ َد َرمَا َك ْيفَ تَ ْاََّ ِس ُر قَا َل ُر ِذي فِر‬ ْ َ‫قَا َل تَ َا َِّري بِاَا قَال‬ ُ ‫م فٍَُ ْا‬ ‫ع تَََّبَّ ِدم بِاَا‬ َّ َ‫َّللا تَ َا َِّري فَاجْ ََّبَ ْذتُاَا مِل‬ ِ َّ َ‫ع َك ْيفَ قَا َل ُس ْب َحان‬ ‫بَثَ َر ال َّد ِم‬ 311 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Бір әйел Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) хайыздан қалай тазалану туралы сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қалай ғұсыл құйынуды айтып, содан соң: «Әтірленген мақтаменен тазалан!»,деді. Әйел: «Онымен қалай тазаланамын»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Субханалла, тазалан!»,- деді. Айша анамыз (р.а.) айтты: «Сол кезде мен ол әйелді өзіме қарай тарттым да оған: «Қаныңның іздері қалған жерлеріңді сонымен сүртіп тазала!»,- дедім. 15-бап. Хайыз келген жерді жуу туралы

‫ َح َّدثَنَا ُد ْساِ ُُّ ب ُْن مِب َْرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا ُ مَيْبٌ َح َّدثَنَا َد ْنصُُ ٌي ع َْن ب ُ اد ِم ع َْن‬-312 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫اي قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َك ْيفَ بَ ْغََّ ِس ُر ِد ْن‬ َ ‫ع لِانَّبِ ام‬ َ ‫عَائِ َش َ بَ َّن ا ْد َربََ ِد ْن ْاْلَ ْن‬ ِ ‫ص‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َُ َََّ‫ص ُد َم َّس َا ف‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫هئِم ثَ ًَلثا ثُ َُّّ مِ َّن النَّبِ َّم‬ َ ْ‫ال ُر ِذي فِر‬ َ َ‫يض ق‬ ِ ‫ْال َم ِح‬ َّ َُ َ‫ال ت‬ ‫هئِم بِاَا فَ َ َر ْذتُاَا فَ َج َذ ْبَُّاَا فَ َ ْربَرْ تُاَا بِ َما‬ َ َ‫ُ بِ َُجْ ِا ِم بَ ْ ق‬ َ ‫َ َساَّ َُّ ا ْسََّحْ يَا فَ َ ْع َر‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ي ُِري ُد النَّبِ ُّم‬ 312 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Ансарийлардан болған бір әйел Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Етеккірден соң қалай ғұсыл құйынамын ?»,деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ғұсыл құйынғаннан соң әтірленген мақтаны алып, тазалан!»,- деп үш рет айтты. Кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ұялғанынан мүбәрак жүзін бұрып: «Оныменен сүрт!»,- деді. Айша анамыз (р.а.) айтты: «Сол кезде мен ол әйелді өзіме қарай тарттым да, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) не деп айтпақшы болғанын айтып бердім»,деді. 16-бап. Әйелдің етеккірден соң ғұсыл құйынып жатқанында шашын тарауы туралы

ََ َ ْ‫ير َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ َح َّدثَنَا اب ُْن ِشاَاِ ع َْن عُر‬ َ ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِع‬-313 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫بَ َّن عَائِ َش َ قَال‬ ُ ‫َاع فَ ُا ْن‬ ُ ‫ع بَ ْماَ ْا‬ ‫ع‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫ع َد َ َيس‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َح َّج ِ ْال َُد‬ ُ َ‫ع لَ ْيا‬ ْ َ‫ع َ لَ ُّْ تَ ْاُرْ َحََّّ َد َرا‬ ْ ‫ه‬ ْ ‫ي فَ َز َع َم‬ َ ‫ع بَنَّاَا َحا‬ َ ‫تَ َمََّّ َ َ لَ ُّْ يَ ُس ْق ْالاَ ْد‬ َّ ‫ُُل‬ ْ َ‫َ فٍََال‬ ُ ‫ع تَ َمََّّد‬ ُ ‫َّللاِ مَ ِذ ِه لَ ْياَ ُ َع َرفَ َ َ مِنَّ َما ُك ْن‬ ‫ْع بِ ُد ْم َرَ فٍََا َل لَاَا‬ َ ‫ع يَا َيس‬ 164

‫ِد َّم ْن‬ َ‫َع َرف‬

َّ َّ‫صا‬ ‫ك‬ َ ‫َّللا‬ ِ ِ‫ك َ ا ْدََّ ِش ِ م َ بَ ْد ِس ِام ع َْن ُع ْم َرت‬ ِ ‫ضم َي ْب َس‬ ِ ٍُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ا ْن‬ ِ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ُ ‫ضي‬ ُ ‫فَفَ َد ْا‬ ُّ‫ْع ْال َح َّج بَ َد َر َع ْب َد الرَّحْ َم ِن لَ ْياَ َ ْال َحصْ بَ ِ فَ َ ْع َم َرنِم ِد ْن الََّّ ْن ِد ِي‬ َ َ‫ع فَاَ َّما ق‬ ُ ‫َد َاانَ ُع ْم َرتِم الََِّّم نَ َس ْا‬ ‫ع‬ 313 - Айша анамыз (р.а.) Ғұруа ибн Зубайрге былай деген екен: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екеуміз қоштасу қажылық кезінде ихрам байладық. Мен таматтуғ қажылықты ниет еткендердің бірі едім, бірақ құрбандық үшін қой алмаған болатынмын. Сол кезде менің етеккірім келіп қалды. Одан тек қана Арафат түні кіргенде ғана тазардым да, Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Я Расулулла, Арафат түні болды, мен о баста кіші қажылыққа ниет етіп едім»,- деп сұрадым. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Шашыңды жайып тара да, ғұсыл құйын, кіші қажылықты қоя тұр!»,- деді. Мен солай істеп үлкен қажылықты бітірдім. Түнде әл-Хасбада аялдағанымызда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ағам Абдуррахманға Танғимға (осы жерде қайтадан ихрам кидім) менімен бірге барып кіші қажылықты өтетіп келуге бұйырды»,- деді. 17-бап. Етеккір көрген әйел ғұсыл құйынуынан бұрын алдымен шашын жайып тарауы туралы

‫ير قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ ب ُ َسا َد َ ع َْن ِم َشام ع َْن بَبِي ِم ع َْن‬ َ ‫ َح َّدثَنَا ُعبَ ْي ُد ب ُْن مِ ْس َما ِع‬-314 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫عَائِ َش َ قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع َر َرجْ نَا ُد َُافِينَ لِ ِا ًَل ِل ِذي ْال ِح َّج ِ فٍََا َل َيسُُ ُل‬ ُ ‫ْع َْلَ ْماَ ْا‬ ُ ‫َ َساَّ َُّ َد ْن بَ َحبَّ بَ ْن يُ ِا َّر ِب ُد ْم َرَ فَ ْايُ ْااِرْ فَاِنام لَُْ َا بَنام بَ ْم َدي‬ ‫ع ِب ُد ْم َرَ فَ َمَ َّر‬ ُ ‫ضاُ ُّْ ِب َحج َ ُك ْن‬ َ َ‫ع بَنَا ِد َّم ْن بَمَ َّر ِب ُد ْم َرَ فَ َ ْد َي َك ِنم َيُْ ُم َع َرف‬ ُ ‫ضاُ ُّْ ِب ُد ْم َرَ َ بَمَ َّر َب ْد‬ ُ ‫بَ ْد‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ُْ‫َ بَنَا َحائِضٌ فَ َش َا‬ ‫ضم‬ َ ‫َ مِلَ النَّبِ ام‬ ِ ٍُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل َد ِعم ُع ْم َرتَ ِك َ ا ْن‬ ُ ‫ك َ ا ْدََّ ِش ِ م َ بَ ِماام بِ َحج فَفَ َد ْا‬ ‫ع َحََّّ مِ َذا َكانَ لَ ْياَ ُ ْال َحصْ بَ ِ بَيْ َس َر َد ِدم بَ ِرم‬ ِ ‫َي ْب َس‬ ُ ‫ع مِلَ الََّّ ْن ِد ِيُّ فَ َ ْماَ ْا‬ ُ ْ‫َع ْب َد الرَّحْ َم ِن ْبنَ بَبِم بَ ْار فَ َب َرج‬ ‫ع بِ ُد ْم َرَ َد َاانَ ُع ْم َرتِم قَا َل‬ ٌ َ‫ص َدق‬ ٌ ‫ك مَ ْد‬ َ ِ‫ِم َشا ٌم َ لَ ُّْ يَ ُا ْن فِم َش ْمء ِد ْن َذل‬ َ ‫صُْ ٌم َ َا‬ َ ‫ي َ َا‬ 314 - Ғұруа ибн Зубайрға Айша анамыз былай деген екен: «Зу-лхижжа айының келуімен Мединеден қажылық қылуға шықтық. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім кіші қажылыққа ниет етсе, етсін, егерде мен құрбандыққа мал алып келмегенімде кіші қажылыққа мен де ниет етер едім»,- деді. Сонда кейбіреулер кіші қажылыққа, ал кейбіреулер үлкен қажылыққа ниет етісті. Мен кіші қажылыққа ниет еткендерден едім.Арафат күні басталғанда әлі менің етеккірім тоқтамаған болатын. Мен Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) жағдайымды айттым. Ол кісі: «Кіші 165

қажылықты қоя тұр. Шашыңды жайып тара да, ғұсыл құйын, содан соң үлкен қажылыққа ниет ет!»,- деді. Мен солай істедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үлкен қажылық біткеннен соң Хасба түні келіп бауырым Абдуррахманды менімен бірге жіберді. Мен Танғим деген жерге барып, қайтадан кіші қажылыққа ниет еттім. Хашим ибн Ғұруа (р.а.) айтты: «Айша анамыз құрбандық та шалмады, ораза да тұтпады, садақа да бермеді»,- деді. 18-бап. Ай-күні жетіп туылған бала мен шала туылған бала туралы

‫َ ْب ِن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬-315 ِ َّ ‫ال َح َّدثَنَا َح َّما ٌد ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ِ َ‫َّللا ب ِْن بَبِم بَ ْار ع َْن بَن‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َّن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاَ َع َّز َ َج َّر َ َّك َر بِال َّر ِح ُِّ َداَاا يٍَُُ ُل‬ َ ‫َدالِك ع َْن النَّبِ ام‬ ‫ض َم َر ْاٍَمُ قَا َل بَ َذ َك ٌر بَ ْم‬ ِ ٍْ َ‫يَا َيِا نُ ْ فَ ٌ يَا َيِا َعاٍََ ٌ يَا َيِا ُدضْ َا ٌ فَا ِ َذا بَ َيا َد بَ ْن ي‬ َْ َ ‫ق‬ ُ ‫ب ُ ْنثَ َشٍِم بَ ْم َس ِدي ٌد فَ َما الر ْاز‬ ‫اْل َج ُر فَيُ ْاََّبُ فِم بَ ْ ِن ب ُ اد ِم‬ 315 - Әнәс ибн Мәлікке (р.а.) Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) былай деп айтқан екен: «Алла тағала ішке (жатырға) бір періштені уәкіл қылып бекітеді. Ұрық құрсаққа түсе салысымен әлгі періште айтар: «Я Раббым, бұл ұрыққа айналды, я Раббым, бұл қою қанға айналды, я Раббым, бұл бір парша етке айналды»,- деп айтар. Алла тағала: «Бұл бала ай-күні жетіп, дүниеге келсін!»,- десе, періште: «Ұл ма әлде қыз ба, бақытты ма әлде бақытсыз ба, рыздығы, сүретін өмірі қанша?»,- деп сұрайды. Бұлардың барлығы бала анасының ішінде жатқанында маңдайына жазылады»,- деді. 19-бап. Етеккір көрген әйел үлкен қажылық пен кіші қажылыққа қалай ихрам киеді

ُ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬-316 ‫ْع ع َْن ُعٍَيْر ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫عُرْ َ ََ ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ‫َاع‬ َ ‫ع َر َرجْ نَا َد َ النَّبِ ام‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َح َّج ِ ْال َُد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫فَ ِمنَّا َد ْن بَمَ َّر بِ ُد ْم َرَ َ ِدنَّا َد ْن بَمَ َّر ِب َحج فٍََ ِد ْدنَا َد َّا َ فٍََا َل َيسُُ ُل‬ ََّّ‫َ َساَّ َُّ َد ْن بَحْ َر َم ِب ُد ْم َرَ َ لَ ُّْ يُ ْا ِد فَ ْايُحْ اِرْ َ َد ْن بَحْ َر َم ِب ُد ْم َرَ َ بَ ْمدَى فَ ًَل يُ ِحرُّ َح‬ ْ َ‫ي ُِح َّر ِبنَحْ ِر مَ ْديِ ِم َ َد ْن بَمَ َّر ِب َحج فَ ْايَُِّ َُّّ َح َّجمُ قَال‬ ََّّ‫ع فَاَ ُّْ بَزَلْ َحائِضا َح‬ ُ ْ‫ع فَ ِحض‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ض‬ َ ٍُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْن بَ ْن‬ َ ‫َكانَ َيُْ ُم َع َرفَ َ َ لَ ُّْ ب ُ ْماِرْ مِ َّا بِ ُد ْم َرَ فَ َ َد َر ِنم النَّ ِب ُّم‬ ُ ‫ضي‬ ُ ‫ك ْال ُد ْم َرََ فَفَ َد ْا‬ َ ‫ْع َحجا م فَبَ َد‬ ‫ع‬ َ ِ‫ع َذل‬ َ ‫َي ْب ِسم َ بَ ْدََّ ِش َ َ ب ُ ِم َّر بِ َحج َ بَ ْت ُر‬ َ َ‫ك َحََّّ ق‬ 166

‫ايق َ بَ َد َرنِم بَ ْن بَ ْعََّ ِم َر َد َاانَ ُع ْم َرتِم ِد ْن‬ ‫َد ِدم َع ْب َد الرَّحْ َم ِن ْبنَ بَ ِبم َب ْار ال ا‬ ِ ‫صد‬ ُّ‫الََّّ ْن ِد ِي‬ 316 Айша анамыз (р.а.) айтты: «Қоштасу қажылыққа Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге жолға шықтық. Кейбіріміз кіші қажылыққа, ал кейбіріміз үлкен қажылыққа ниет етіп ихрам кидік. Біраз уақытта Меккеге келдік. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім кіші қажылыққа ниет еткен болса, бірақ шалатын құрбандығы болмаса, ихрамын шешсін. Ал кімде-кім кіші қажылыққа ниет етіп, құрбандығын бірге алып келген болса, құрбандығын шалғанға дейін ихрамын шешпесін! Кімде-кім үлкен қажылыққа ниет етіп ихрам киген болса, қажылықты аяғына дейін жеткізсін (ихрамын шешпесін)!»,- деді. Сараф деген жерде менің етеккірім келді. Арафат күніне дейін одан тазармадым. Арафа күні кіші қажылыққа ниет еткен едім, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) маған шашымды жайып тарап, ғұсыл құйынуымды, және кіші қажылықты қоя тұрып үлкен қажылыққа ниет етіп ихрам киюімді бұйырды. Мен солай істеп үлкен қажылықты бітіргенімде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) менімен бірге бауырым Абдуррахманды жіберіп Танғим деген жерге барып, қайтадан кіші қажылыққа ниет етіп ихрам киюімді бұйырды»,- деді. 20-бап. Етеккірдің келуі және тоқтауы туралы

‫اي ِه َ ُك َّن نِ َسا ٌء يَ ْب َد ْثنَ مِلَ عَائِ َش َ بِال ُّد َي َج ِ فِياَا‬ ِ َ‫يض َ مِ ْدب‬ ِ ‫بَاِ مِ ْقبَا ِل ْال َم ِح‬ ُ ‫ْال ُارْ س‬ َّ ٍَ‫ُف فِي ِم الصُّ ْف َرَُ فٍَََُُّ ُل َا تَ ْد َج ْانَ َحََّّ تَ َر ْينَ ْال‬ َ‫ضا َء تُ ِري ُد بِ َذلِك‬ َ ‫ص َ ْالبَ ْي‬ َ ‫ض ِ َ بَاَ ََ بِ ْن‬ ‫يح ِد ْن‬ َ ‫ع َز ْي ِد ْب ِن ثَابِع بَ َّن نِ َساء يَ ْد ُعُنَ بِ ْال َم‬ َ ‫ال ُّ ْا َر ِد ْن ْال َح ْي‬ ِ ‫صا ِب‬ ْ َ‫ع َدا َكانَ النا َسا ُء يَصْ نَ ْدنَ مَ َذا َ عَاب‬ ْ َ‫ف الاَّ ْي ِر يَ ْنظُرْ نَ مِلَ ال ُّا ِْر فٍََال‬ ‫ع َعاَ ْي ِا َّن‬ ِ ُْ‫َج‬ Әйелдер етеккірдің қаны жұққан мақтаны шүберекке орап Айша анамызға жіберетін. Сонда Айша анамыз (р.а..): «Ағарғаның көргендерінше, етеккірден әбден тазарғандарынша асықпасын!»,- дейтін. Зәйд ибн Сәбит қызы Үмму Күлсімге «Әйелдер кешкісін шырақ жағып етеккірдің шүберегін тексеріп көретін (тазаланды ма деп)»,- деген хабарды айтты. Үмму Күлсім: «Бұрынғы әйелдер олай істемейтін еді»,деп түнгі уақытта шүберектерін тексеріп жүрген әйелдерді айыптады. (яғни, күндіз көрмесе, түнде шырақтың жарығымен көріп білу мүмкін емес)

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-317 ُ َ‫َّللاِ ب ُْن ُد َح َّمد قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ان ع َْن ِم َشام ع َْن بَبِي ِم ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ع تُ ْسََّ َحاُُ فَ َس َل‬ ْ َ‫ع بَ ِبم ُحبَيْش َكان‬ َ ‫اط َم َ بِ ْن‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ع النَّبِ َّم‬ ِ َ‫عَائِ َش َ بَ َّن ف‬ 167

ْ َ‫ض ِ فَا ِ َذا بَ ْقبَا‬ ْ ‫ق َ لَ ْي َس‬ ٌ ْ‫ك ِعر‬ ‫ض ُ فَ َد ِعم الص ًََّلََ َ مِ َذا‬ َ ‫ع ْال َح ْي‬ َ ‫ع بِ ْال َح ْي‬ ِ ِ‫َ َساَّ َُّ فٍََا َل َذل‬ ْ ‫بَ ْدبَ َر‬ ‫صاام‬ َ َ ‫َ فَا ْغََّ ِساِم‬ 317 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Фатима бинти Хубайш истихаза көретін еді. Бұл туралы Пайғамбарымызан (с.ғ.с.) сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бұл - тамырдан келетін қан, Хайыз емес, егерде Хайыз келсе, намазды тоқтат, Хайыздың келуі тоқтаса, ғұсыл алып тазаланып, намаз оқи бер!»,- деді. 21-бап. Етеккір көрген әйел намазының қазасын оқымайды

َّ ‫ضم ْال َحائِضُ الص ًََّلََ َ قَا َل َجابِ ُر ب ُْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ َ بَبُُ َس ِديد ع َْن‬ ِ ٍْ َ‫بَاِ َا ت‬ َّ َّ‫صا‬ ََ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ تَ َد ُع الص ًََّل‬ َ ‫النَّبِ ام‬ Жәбир ибн Абдулла мен Әбу Саъид әл-Худрий (р.а.) Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жайында риуаят етіп тұрып: «Етеккір көрген әйел намаз оқымайды»,- деді. (яғни, намаздың қазасын өтемейді).

‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر قَا َل َح َّدثَنَا مَ َّما ٌم قَا َل َح َّدثَنَا قَََّا َدَُ قَا َل‬-318 ْ َ‫َ فٍََال‬ ْ ‫ص ًَلتَاَا مِ َذا طَاُ َر‬ ْ َ‫َح َّدثَ َّْنِم ُد َدا َذَُ بَ َّن ا ْد َربََ قَال‬ ‫ع‬ َ ‫ع لِ َدائِ َش َ بَتَجْ ِزي مِحْ دَانَا‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ ًَل يَ ْ ُد ُرنَا بِ ِم بَ ْ قَال‬ ‫ع‬ َ ‫ع ُكنَّا نَ ِحيضُ َد َ النَّبِ ام‬ ِ ‫بَ َح ُر ِييَّ ٌ بَ ْن‬ ُ‫فَ ًَل نَ ْف َداُم‬ 318 - Муғаз (р.а.) риуаят етті: «Бір әйел Айша анамыздан (р.а.): «Біреуміз етеккірден тазалансақ, намаздың қазасын оқимыз ба?»,- деп сұрады. Сонда Айша анамыз (р.а.): «Хауарыждарданбысың?75»,- деді. Муғаз (р.а.) айтты: Айша анамыз (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тіршілігінде біздің етеккір кезіміздегі оқылмай қалған намаздарымыздың қазасын оқуға бұйырмайтын немесе қазасын оқымайтынбыз»,- деп айтқан секілді»,- деді. 22-бап. Етеккір көрген әйелмен егерде ол етеккір киімінде болса, бірге жатудың дұрыстығы туралы

‫ع َْن بَبِم َساَ َم َ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َد َ النَّبِ ام‬ 75

ُ َ‫ال َح َّدثَنَا َش ْيب‬ َ‫ان ع َْن َيحْ ي‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َس ْد ُد ب ُْن َح ْفص ق‬-319 ْ َ‫ع بَبِم َساَ َم َ َح َّدثَ َّْمُ بَ َّن ب ُ َّم َساَ َم َ قَال‬ ُ ْ‫ع ِحض‬ ‫ع َ بَنَا‬ َ َ‫َز ْين‬ ِ ‫ب بِ ْن‬

Хауарыж- тура жолдан тайып, шектен шыққан топ.

168

ُ ‫ع ِد ْناَا فَ َ َر ْذ‬ ُ ْ‫ع فَ َب َرج‬ ُ ‫ِ فَا ْن َساَ ْا‬ ‫ال‬ َ ٍََ‫يضَِّم فَاَبِ ْسَُّاَا ف‬ َ ‫اِ ِح‬ َ َ‫َ ثِي‬ َّ ُ ‫ع قُ ْا‬ ‫ع نَ َد ُّْ فَ َدعَانِم فَ َ ْد َراَنِم َد َدمُ فِم‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنُفِ ْس‬ َّ ٌُّ ِ‫صائ‬ َ َُ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يٍَُبااُاَا َ م‬ ِ َ‫َ َساَّ َُّ ِد ْن مِنَاء َ ا ِحد ِد ْن ْال َجنَاب‬

َ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم ا ْل َب ِميا‬ َّ‫صا‬ َّ ‫لِم َيسُُ ُل‬ َ ِ‫َّللا‬

َّ‫صا‬ ْ َ‫ْال َب ِمياَ ِ قَال‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ع َ َح َّدثَ َّْنِم بَ َّن النَّب‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َ ُك ْن‬ ‫َّللاُ َع َا ْي ِم‬ َ ‫ع بَ ْغََّ ِس ُر بَنَا َ النَّ ِب ُّم‬

319 - Зейнеп бинти Әбу Сәламаға Үмму Сәлама (р.а.) былай деп айтқан екен: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екеуміз бірге жатқанымызда менің етеккірім келіп қалды. Ақырын ғана құшағынан суырылып шығып, Хайыз киімдерімді алдым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Етеккір көрдің бе?»,- деп сұрады. Мен: «Иә»,- дедім. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мені қасына шақырды. Сонда мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жанында етеккір келгенде киетін киіміммен жаттым»,- деді. Зейнепке Үмму Сәлама және былай депті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аузы ораза бола тұрып, мені өбіп сүйетін еді. Түнде жақындықтан соң ол кісімен бірге бір ыдыстан ғұсыл алатын едік»,- деді. 23-бап. Әйел кісінің етеккір көрмеген кезінде киетін киімінен бөлек, етеккір кезінде киетін киім дайындап қою туралы

‫ضالَ َ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم ع َْن يَحْ يَ ع َْن بَبِم َساَ َم َ ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َدا ُذ ب ُْن ف‬-320 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ع بَبِم َساَ َم َ ع َْن ب ُ ام َساَ َم َ قَال‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ع بَ ْينَا بَنَا َد َ النَّبِ ام‬ َ َ‫َز ْين‬ ِ ‫ب بِ ْن‬ ُ ‫ع فٍَُ ْا‬ ُ ‫ع فَ َ َر ْذ‬ ُ ‫ع فَا ْن َساَ ْا‬ ُ ْ‫ُدضْ َ ِج َد ٌ فِم َر ِمياَ ِحض‬ ‫ع‬ َ ‫اِ ِحي‬ َ ‫َ ِث َي‬ ِ ‫ضَِّم فٍََا َل بَنُفِ ْس‬ ُ ‫نَ َد ُّْ فَ َدعَا ِنم فَاهْ َ َجد‬ ِ َ‫ْع َد َدمُ ِفم ْال َب ِميا‬ 320- Зейнеп бинти Әбу Сәламаға Үмму Сәлама (р.а.) былай деп айтқан екен: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екеуміз бір көрпенің астында бірге жатқанымызда менің етеккірім келіп қалды. Ақырын ғана етеккір кезде киетін киімімді алып, құшағынан суырылып шығып кеттім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Етеккір көрдің бе?»,- деп сұрады. Мен: «Иә»,дедім. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мені қасына шақырды. Сонда мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жанында етеккір келгенде киетін киімімді киіп жаттым»,- деді.

169

24-бап. Етеккір көрген әйелдің екі айтта және мұсылмандардың тілек дұғаларында (мысалы тасаттық бергенде) шеткерірек жерде тұрып қатынасуы туралы

‫ُُِّ ع َْن‬ َ ‫ِ ع َْن بَي‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ٌد مُ َُ اب ُْن َس ًَلم قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد ْال َُمَّا‬-321 ْ َ‫ع ا ْد َربٌََ فَنَ َزل‬ ْ ‫ع ُكنَّا نَ ْمنَ ُ َع َُاتٍَِنَا بَ ْن يَ ْبرُجْ نَ فِم ْال ِدي َد ْي ِن فٍََ ِد َد‬ ْ َ‫ص َ قَال‬ ‫ع قَصْ َر‬ َ ‫َح ْف‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫بَ ِنم َراَف فَ َح َّدث‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ع ع َْن ب ُ ْر َِّاَا َ َكانَ َز ْ ُج ب ُ ْرَِّاَا َغ َزا َد َ النَّ ِب ام‬ ْ َ‫ع بُ ْر َِّم َد َدمُ فِم ِسع قَال‬ ْ َ‫َ َساَّ َُّ ِث ْنََّ ْم َع َش َرََ َغ ْز َ َ َ َكان‬ ‫ع ُكنَّا نُدَا ِي ْال َا ْا َم‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ه فَ َس َل‬ ٌ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ َعاَ مِحْ دَانَا بَ ْس‬ َ ‫م‬ َ ْ‫َ نٍَُُ ُم َعاَ ْال َمر‬ َّ ِ‫ع ب ُ ْرَِّم النَّب‬ ‫صا ِحبََُّاَا ِد ْن ِج ْابَابِاَا َ ْلََّ ْشاَد‬ َ ‫ُج قَا َل لَُِّ ْابِ ْساَا‬ َ ‫مِ َذا لَ ُّْ يَ ُا ْن لَاَا ِج ْابَاٌِ بَ ْن َا تَ ْبر‬ َّ َّ‫صا‬ ْ ‫ْال َب ْي َر َ َد ْع َََُ ْال ُم ْساِ ِمينَ فَاَ َّما قَ ِد َد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ع النَّبِ َّم‬ ِ ‫ع ب ُ ُّم َع ِ يَّ َ َس َ ْلَُّاَا بَ َس ِم ْد‬ ْ َ‫ع َا تَ ْذ ُك ُرهُ مِ َّا قَال‬ ْ َ‫ع بِ َبِم نَ َد ُّْ َ َكان‬ ْ َ‫َ َساَّ َُّ قَال‬ ُ ِ‫ع بِ َبِم َس ِم ْدَُّمُ يٍَُُ ُل يَ ْب ُر ُج ْال َد َُات‬ ‫ق‬ ُ َ ‫ق َذ‬ ُ َ ‫َ َذ‬ ُ ِ‫اَ ْال ُب ُد ِي بَ ْ ْال َد َُات‬ َََُ ‫اَ ْال ُب ُد ِي َ ْال ُحيَّضُ َ ْليَ ْشاَ ْدنَ ْال َبي َْر َ َد ْع‬ ْ َ‫ع ْال ُحيَّضُ فٍََال‬ ْ َ‫صاَّ قَال‬ ُ ‫ص ُ فٍَُ ْا‬ ‫َْ تَ ْشاَ ُد‬ َ ‫ع بَلَي‬ َ ‫ع َح ْف‬ َ ‫ْال ُم ْؤ ِدنِينَ َ يَ ْدََّ ِز ُل ْال ُحيَّضُ ْال ُم‬ ‫َع َرفَ َ َ َك َذا َ َك َذا‬ 321 - Хафса бинти Сириннан (р.а.): «Бойжеткен қыздарымызды екі айт намазына қатынасудан тиятын едік. Бір әйел Басрадағы Бәний Халаф ауласына келіп түсті. Кейіннен өзінің апасы туралы айтып берді. Апасының күйеуі Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге он екі рет соғысқа қатынасқан екен. Соның алтауына апайы да бірге қатысқан екен. Апасы: «Біз жаралыларды емдеп, ауру адамдарға қарайтынбыз»,- деген екен. Бір күні апасы Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.): «Біреуміздің жамылғымыз болмаса, айт намазына қатыспасақ, оның еш зияны жоқ шығар?»,- деп сұрапты. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кімнің жамылғысы болмаса, танысының жамылғыларының бірін ала тұрып жақсы мәжілістерге, мұсылмандардың тілек дұғаларына қатынассын!»,- депті. Хафса (р.а.) айтты: «Үмму Атийа келгенде одан: «Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) осы туралы естігенбісіз?»,- деп сұрадым. Хафса (р.а.); «Иә естігенмін»,- деді. Бойжеткен қыздар да, шымылдықтың ішінде отырған қыздар да, етеккір көргендер де шығып, жақсы мәжілістерге, мұсылмандардың тілек-дұғаларына қатынассын. Ал етеккір көргендер болса, жайнамаздан алысырақ тұрсын»,- деп айтқан»,- деді. Хафса : «Мен Үмму Атийаға: «Етеккір көрген әйелдер де ма?»,- деп айтқанымда, ол: «Етеккір көрген әйелдер Арафатта қатынаспаушы ма еді деп, олардың істейтін істерінің аттарын тізіп санап кетті»,- деді. 170

25-бап.

ْ ‫ه‬ َ ‫ع فِم َشاْر ثَ ًَل‬ ُ ‫ص َّد‬ ‫ْض‬ َ ُ‫ث ِحيَض َ َدا ي‬ َ ‫بَاِ مِ َذا َحا‬ ِ ‫ق النا َسا ُء فِم ْال َحي‬ ‫ق‬ َ َ‫َّللا تَ َدالَ َ َا يَ ِحرُّ لَا َُّن بَ ْن َي ْاَُّ ْمنَ َدا َرا‬ ِ َّ ‫ْض لٍَُِْ ِل‬ ِ ‫َ ْال َح ْم ِر فِي َما يُ ْم ِا ُن ِد ْن ْال َحي‬ َّ ْ ‫َّللاُ فِم بَيْ َحا ِد ِا َّن َ ي ُْذ َك ُر ع َْن َعاِم َ ُش َريْح مِ ْن ا ْد َربٌََ َجا َء‬ ‫َ بِبَيانَ ِد ْن ِب َانَ ِ بَ ْماِاَا‬ ْ َ‫ص ادق‬ ْ ‫ه‬ ‫ع َ قَا َل َع َا ٌء بَ ْق َرا ُؤمَا َدا‬ ُ ‫ع ثَ ًَلثا فِم َشاْر‬ َ ‫ه ِدينُمُ بَنَّاَا َحا‬ َ ْ‫ِد َّم ْن يُر‬ ْ َ‫َكان‬ ‫َ َع ْش َرََ َ قَا َل ُد ْدََّ ِم ٌر‬ َ ‫ع َ بِ ِم قَا َل مِ ْب َرا ِمي ُُّ َ قَا َل َع َا ٌء ْال َحيْضُ يَُْ ٌم مِلَ َر ْم‬ ُ ‫ع َْن بَبِي ِم َس َ ْل‬ ‫ال النا َسا ُء‬ َ َ‫يرينَ ع َْن ْال َمرْ بَ َِ تَ َرى ال َّد َم بَ ْد َد قُرْ ئِاَا بِ َب ْم َس ِ بَيَّام ق‬ ِ ‫ع ا ْبنَ ِس‬ ‫ك‬ َ ِ‫بَ ْعاَ ُُّ بِ َذل‬ Алла тағала Құранда :" Талақ болған әйелдер үш етеккір мерзімі күтеді. Оларға жатырларындағы Алланың жаратқанын жасырулары дұрыс емес" деген.

ُ ‫ال َح َّدثَنَا بَبُُ ب ُ َسا َد َ قَا َل َس ِمد‬ َ‫ْع ِم َشا َم ْبن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد اب ُْن بَ ِبم َي َجاء ق‬-322 َّ‫صا‬ ْ َ‫ع بَبِم ُحبَيْش َس َل‬ َ ‫ال بَ ْربَ َرنِم بَبِم ع َْن عَائِ َش َ بَ َّن فَا ِط َم َ بِ ْن‬ َ ‫م‬ َ َ‫عُرْ َ ََ ق‬ َّ ِ‫ع النَّب‬ ْ َ‫ع مِنام ب ُ ْسََّ َحاُُ فَ ًَل ب‬ َّ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَال‬ ٌ ْ‫ك ِعر‬ ‫ق‬ ِ ِ‫طاُ ُر بَفَ َ َد ُع الص ًََّلََ فٍََا َل َا مِ َّن َذل‬ ‫صاام‬ َ َ ‫ضينَ فِياَا ثُ َُّّ ا ْغََّ ِساِم‬ ِ ‫ع تَ ِحي‬ ِ ‫َ لَ ِا ْن د َِعم الص ًََّلََ قَ ْد َي ْاْلَي َِّام الََِّّم ُك ْن‬ 322 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Фатима бинти Әбу Хубайш Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.): «Мен истихаза көремін , еш тазалана алмаймын, намазды оқымайын ба?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жоқ, намазды тоқтатпа, бұл - тамырдан келетін қан, Хайыз емес, егерде Хайыз келсе, намазды тоқтат, Хайыздың келуі тоқтаса, ғұсыл алып тазаланып намаз оқи бер!»,- деді. 26-бап. Етеккір келетін күндерден басқа уақытта келетін сарғыш және бұлыңғыр түсті сұйықтық туралы

‫ُُِّ ع َْن ُد َح َّمد ع َْن بُ ام‬ َ ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ع َْن بَي‬-323 ْ َ‫َع ِ يَّ َ قَال‬ ‫ع ُكنَّا َا نَ ُد ُّد ْال ُا ْد َيََ َ الصُّ ْف َرََ َشيْئا‬ 323 - Үмму Атийа (р.а.) айтты: «Бұлыңғыр және сарғыш түсті сұйықтықты (қанды) етеккір деп есептемейтінбіз»,- деді. 171

27-бап. Истихаза - тамырдан келетін қан

‫بَبِم ِذ ْئب‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬

‫ال َح َّدثَنَا َدد ٌْن قَا َل َح َّدثَنِم اب ُْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن ْال ُم ْن ِذ ِي ق‬-324 َّ‫صا‬ َ ‫ج النَّبِ ام‬ ِ ْ ‫ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن عُرْ َ ََ َ ع َْن َع ْم َرََ ع َْن عَائِ َش َ َز‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ع َس ْب َ ِس ِنينَ فَ َس َل‬ ْ ‫ض‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ع َيس‬ َ ‫َ َساَّ َُّ بَ َّن ب ُ َّم َحبِيبَ َ ا ْسَُّ ِحي‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ْ َ‫ق فَ َاان‬ ٌ ْ‫ك فَ َ َد َرمَا بَ ْن تَ ْاََّ ِس َر فٍََا َل مَ َذا ِعر‬ َ‫ص ًَل‬ َ ِ‫ع َْن َذل‬ َ ‫ع تَ ْاََّ ِس ُر لِ ُا ار‬ 324 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Үмму Хабиба жеті жыл бойы истихаза көрді. Ол Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) истихаза туралы сұрағанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған етеккір тоқтағаннан соң ғұсыл құйынуды бұйырып: «Истихаза, бұл тамырдан келетін қан»,- деді. Үмму Хабиба (р.а.) әр намазды оқырдың алдында ғұсыл құйынатын. 28-бап. Қажылықта Арафат тауынан түскеннен кейін етеккір көріп қалған әйел туралы

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫َّللا ْب ِن بَ ِبم َب ْا ِر ب ِْن‬ ِ َّ ‫ك ع َْن َع ْب ِد‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-325 ‫ج‬ ِ ‫ُد َح َّم ِد ْب ِن َع ْم ِر ب ِْن َح ْزم ع َْن بَبِي ِم ع َْن َع ْم َرََ بِ ْن‬ ِ ْ ‫ع َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن عَائِ َش َ َز‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع لِ َرسُُ ِل‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنَّاَا قَال‬ ‫ُُل‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَا َيس‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫النَّبِ ام‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع قَا َل َيسُُ ُل‬ َّ ْ ‫ه‬ َ ‫صفِيَّ َ بِ ْن‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لَ َداَّاَا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ع ُحيَم قَ ْد َحا‬ َ ‫َّللاِ مِ َّن‬ ْ َ‫ال ف‬ ْ َ‫تَحْ بِ ُسنَا بَلَ ُّْ تَ ُا ْن طَاف‬ ‫ُجم‬ َ َ‫ع َد َد ُا َّن فٍََالُُا بَاَ ق‬ ِ ‫ارر‬ 325 - Айша анамыз (р.а.) Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Я Расулулла, Сафийя бинти Хуйайидың етеккірі келіп қалды»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ол біздің Мединеге қайтуымыздан бөгер ме екен! Сендермен бірге тауаф етпеп пе еді?»,- деді. Олар: «Иә, тауаф еткен»,- десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Онда ол қайта берсін, айтыңдар!»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َداَّ ب ُْن بَ َسد قَا َل َح َّدثَنَا ُ مَيْبٌ ع َْن َع ْب ِد‬-326 ‫َّللاِ ْب ِن طَا ُ س ع َْن‬ ْ ‫ه‬ ‫ع‬ َ ‫ض بَ ْن تَ ْن ِف َر مِ َذا َحا‬ َ ‫ال ُي ار‬ َ َ‫بَبِي ِم ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس ق‬ ِ ‫ص لِ ْا َحا ِئ‬ 326 - Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Әйел адам етеккір көріп қалса, (қоштасу тауафын істемей-ақ» еліне қайта берулеріне рұқсат етілген»,деді.

172

‫َ َكانَ اب ُْن ُع َم َر يٍَُُ ُل فِم بَ َّ ِل بَ ْد ِر ِه مِنَّاَا َا تَ ْنفِ ُر ثُ َُّّ َس ِم ْدَُّمُ يٍَُُ ُل تَ ْنفِ ُر مِ َّن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ َل‬ ‫ص لَا َُّن‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َي َّر‬ َ ِ‫َّللا‬ Ибн Омар, ілгеріректе: «Етеккір көрген әйел (қоштасу тауафын қалмастан) қайтпайды»,- дейтін, ал енді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оларға рұқсат беріпті, (қоштасу тауафын қылмастан) қайта береді екен»,- деді.

29-бап. Истихаза көретін әйел тазаланса...

ْ َّ‫صا‬ ُ َ‫ع الص ًََّل‬ َ ‫صاام َ لَُْ َسا َع َ يَ ْتِياَا َز ْ ُجاَا مِ َذا‬ َ ُ‫قَا َل اب ُْن َعبَّاس تَ ْاََّ ِس ُر َ ت‬ ُُّ َ‫بَ ْعظ‬ Ибн Аббас (р.а.): «Бұндай әйел ғұсыл құйынады, намаз оқиды, кейін күйеуі де жақындық қыла береді. Намаз деген - ұлық нәрсе»,- деді.

‫َ ع َْن ُزمَيْر قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ُم ب ُْن عُرْ َ ََ ع َْن‬ َ ُ‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن يُُن‬- 327 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا بَ ْقبَا‬ ْ َ‫عُرْ َ ََ ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ‫ض ُ فَ َد ِعم‬ َ ‫ع ْال َح ْي‬ َ ‫ع قَا َل النَّبِ ُّم‬ ْ ‫الص ًََّلََ َ مِ َذا بَ ْدبَ َر‬ ‫صاام‬ َ َ ‫َ فَا ْغ ِساِم َع ْن ِك ال َّد َم‬ 327 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «егерде етеккірің келсе, намаз оқуды тоқтат, етеккірің тоқтаса, ғұсыл құйынып, жұққан қанды жуып таста, содан кейін намаз оқи бер!»,- деді. 30-бап. Босана алмай өлген әйелге жаназа оқу және оның сүннеті

‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن بَبِم ُس َريْج قَا َل بَ ْربَ َرنَا َشبَابَ ُ قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن‬-328 ْ َ‫َّللا ْب ِن ب َُر ْي َدََ ع َْن َس ُم َرََ ْب ِن ُج ْن ُدِ بَ َّن ا ْد َربََ َدات‬ ‫ع فِم بَ ْ ن‬ ِ َّ ‫ُح َسيْن ْال ُم َداا ُِّ ع َْن َع ْب ِد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َم َ َس َاَا‬ َ ‫صاَّ َعاَ ْياَا النَّبِ ُّم‬ َ َ‫ف‬ 328 - Сумра ибн Жундуб (р.а.) риуаят етті: «Бір әйел босана алмай өлді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жаназаны мәйіттің белінің тұсында тұрып оқыды»,- деді. (Әйел кісі өлсе, белінің тұсында, ал ер кісі өлсе көкірегінің тұсында тұрып жаназа оқиды).

173

31-бап.

ُُ‫ َح َّدثَنَا ْال َح َس ُن ب ُْن ُد ْد ِيك قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن َح َّماد قَا َل بَ ْربَ َرنَا بَب‬- 329 ُ ‫َع َُانَ َ ا ْس ُممُ ْال َُهَّا ُح ِد ْن ِكََّابِ ِم قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُساَ ْي َم‬ ‫َّللا ب ِْن َش َّداد‬ ِ َّ ‫ان ال َّش ْيبَانِ ُّم ع َْن َع ْب ِد‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنَّاَا َكان‬ ُ ‫قَا َل َس ِمد‬ ُ ‫ع تَ ُا‬ ‫ُن‬ َ ‫ْع َرالََِّم َد ْي ُمُنَ َ َز ْ َج النَّ ِب ام‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صاام َ ِم َم ُد ْفََّ ِر َش ٌ بِ ِح َذا ِء َد ْس ِج ِد َيسُُ ِل‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ُ‫َحائِضا َا ت‬ ‫صابَنِم بَدْضُ َثُْ بِ ِم‬ َ َ‫صاام َعاَ ُر ْم َرتِ ِم مِ َذا َس َج َد ب‬ َ ُ‫َ مُ َُ ي‬ 329 - Абдулла ибн Шаддад (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелі апайым Мәймуна (р.а.) етеккір көргенде , намаз оқымайтын еді. Апайым Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жайнамазының қарсысында жатса да, ол кісі намаз оқи береді екен. Маймүна анамыз (р.а.) айтты: «Расулулла, сәжде қылғанда киімдері маған тиетін»,- деді. (Имам Бұхарий (р.а.) осы хадиске сүйеніп, етеккір көрген әйел мәкрух саналмай, оған тиген нәрселер де харам болмайды екен деген мағынаны түсіндіреді).

174

‫‪БИСМИЛЛӘҺИР РАХМАНИР РАХИМ‬‬ ‫‪ТАЯММУМ КІТАБЫ‬‬

‫ص ِديدا طَيابا فَا ْد َسحُُا بِ ُُجُُ ِم ُا ُّْ‬ ‫َّللا تَ َدالَ فَاَ ُّْ تَ ِج ُد ا َداء فَََّيَ َّم ُمُا َ‬ ‫َ قَُْ ُل َّ ِ‬ ‫َ بَ ْي ِدي ُا ُّْ ِد ْنمُ‬ ‫‪Алла тағала Құран кәрімде: «...Су таба алмасаңдар таза жерге‬‬ ‫‪тәяммум соғыңдар; онымен беті қолдарыңды сипаңдар.76»,- деді.‬‬

‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدالِ ٌ‬ ‫ك ع َْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ب ِْن‬ ‫‪َ - 330‬ح َّدثَنَا َع ْب ُد َّ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَالَ ْ‬ ‫ع َر َرجْ نَا َد َ‬ ‫ج النَّبِ ام َ‬ ‫ْالٍَا ِس ُِّ ع َْن بَبِي ِم ع َْن عَائِ َش َ َز ْ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ُُل َّ‬ ‫َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫اي ِه َحََّّ مِ َذا ُكنَّا بِ ْالبَ ْيدَا ِء بَ ْ بِ َذا ِ‬ ‫َيس ِ‬ ‫ْض بَ ْسفَ ِ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم بَد ِ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َعاَ ْالَِّ َما ِس ِم َ بَقَا َم‬ ‫ايق فٍََالُُا بَ َا تَ َرى َدا‬ ‫بَبِم بَ ْار ال ا‬ ‫صد ِ‬

‫صاَّ‬ ‫ْش ا ْنٍَ َ َ ِع ٍْ ٌد لِم فَ َقَا َم َيسُُ ُل َّ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫ْال َجي ِ‬ ‫النَّاسُ َد َدمُ َ لَ ْيسُُا َعاَ َداء فَ َتَ النَّاسُ مِلَ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ع بِ َرسُُ ِل َّ‬ ‫ع عَائِ َش ُ بَقَا َد ْ‬ ‫صنَ َد ْ‬ ‫اس َ لَ ْيسُُا َعاَ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ النَّ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ه ٌ‬ ‫َّللا َ‬ ‫َ لَي َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ا ِ‬ ‫َْ َد َداُ ُّْ َدا ٌء فَ َجا َء بَبُُ بَ ْار َ َيسُُ ُل َّ ِ‬

‫َداء‬ ‫َي ْب َسمُ‬

‫صاَّ َّ‬ ‫ع َيسُُ َل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َعاَ فَ ِب ِذي قَ ْد نَا َم فٍََ َ‬ ‫ال َحبَ ْس ِ‬ ‫َْ َد َداُ ُّْ َدا ٌء فٍََالَ ْ‬ ‫ع عَائِ َش ُ فَ َداتَ َبنِم بَبُُ بَ ْار َ قَا َل‬ ‫َعاَ َداء َ لَي َ‬ ‫ص َر ِتم فَ ًَل يَ ْمنَ ُد ِنم ِد ْن الََّّ َحرُّ ِك مِ َّا َد َا ُ‬ ‫ان َيسُُ ِل‬ ‫يٍَُُ َل َ َج َد َر يَ ْ ُدنُ ِنم ِبيَ ِد ِه فِم َرا ِ‬ ‫اس َ لَ ْيسُُا‬ ‫َ النَّ َ‬ ‫َدا َشا َء َّ‬ ‫َّللاُ بَ ْن‬

‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َعاَ فَ ِب ِذي فٍََا َم َيسُُ ُل َّ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِحينَ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫بَصْ بَ َح َعاَ َغي ِْر َداء فَ َ ْن َز َل َّ‬ ‫ُضي ِْر َدا ِم َم‬ ‫َّللاُ آيَ َ الََّّيَ ُّم ُِّ فَََّيَ َّم ُمُا فٍََا َل ب ُ َس ْي ُد ب ُْن ْالح َ‬ ‫بِ َ َّ ِل بَ َر َكَِّ ُا ُّْ يَا آ َل بَبِم بَ ْار قَالَ ْ‬ ‫ع فَبَ َد ْثنَا ْالبَ ِدي َر الَّ ِذي ُك ْن ُ‬ ‫ص ْبنَا ْال ِد ٍْ َد تَحْ ََّمُ‬ ‫ع َعاَ ْي ِم فَ َ َ‬ ‫‪330 - Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелі Айша анамыз (р.а.) риуаят‬‬ ‫‪етті: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге сапарға шықтық. Байдағ әлде Зат‬‬ ‫‪ул-Жайш деген жерге келгенімізде менің маржан моншағымның жібі‬‬ ‫‪үзіліп кетті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тоқтап, оны іздей бастады. Адамдарда‬‬ ‫‪5. «әл-Майида», 6 аят.‬‬

‫‪175‬‬

‫‪76‬‬

тоқтап, бірге іздесе бастады. Тоқтаған жерімізде су жоқ болатын. Сонда адамдар Әбу Бәкірге (р.а.) келіп: «Айшаның істеген ісін қараңыз, Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) және қаншама адамдарды тоқтатып, жолдан бөгеді. Бұл маңда су жоқ, ең болмағанда, адамдардың өздерінде де жоқ»,десті. Әбу Бәкір (р.а.) қасымызға келді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) басын менің тіземе қойып ұйықтап қалған болатын. Әкем Әбу Бәкір (р.а.) маған: «Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) және адамдарды жолдан бөгеп қалдың, олар ең құрмаса суы бар жерде емес, не өздерінде де су жоқ»,- деп қатты ұрысты. Ол кісі Алла қалағанша не дегісі келсе деді. Содан кейін менің бүйірімнен қолыменен нұқи бастады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) басын менің тіземе қойып жатқандықтан қимылдамауға тырыстым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) таң сахарда тұрды. Айналада су жоқ еді, адамдар: «Дәретсіз қалай намаз оқимыз?»,- деп тартысты. Сол кезде Алла тағала: «Таяммум қылындар!»,деп, «Тәяммум77» аятын нәзіл етті. Усайд ибн Хұзайр (р.а.) дауыстап: «Ей, Әбу Бәкірдің әулеті, бұл сендердің әулеттеріңнен келген бірінші берекеттерің емес»,- деді. Айша анамыз (р.а.) айтты: «Кейіннен мен мініп келе жатқан түйені шөгіп жатқан орнынан тұрғызғанымызда, менің маржан моншағым соның астынан табылды»,- деді.

‫َح َّدثَ ِنم‬

‫ال ح‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ِسنَان مُ َُ ْال َد َُقِ ُّم قَا َل َح َّدثَنَا مُ َش ْي ٌُّ ق‬- 331

‫َس ِدي ُد ب ُْن النَّضْ ِر قَا َل بَ ْربَ َرنَا مُ َش ْي ٌُّ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َسيَّا ٌي قَا َل‬ َّ‫صا‬ ُ َ ‫م‬ َّ ‫َّللا بَ َّن النَّ ِب‬ ِ َّ ‫صاَيْب ْالفٍَِي ُر قَا َل بَ ْربَ َرنَا َجابِ ُر ب ُْن َع ْب ِد‬ ْ َ‫ب َد ِسي َرََ َشاْر َ ج ُِدا‬ ُ ْ‫صر‬ ُ ِ ‫ب ُ ْع‬ ‫ع لِم‬ ِ ‫َ بِالرُّ ْع‬ ِ ُ‫يع َر ْمسا لَ ُّْ يُ ْد َا َُّن بَ َح ٌد قَ ْباِم ن‬ ْ َّ‫ص ار َ ب ُ ِحا‬ َ َ ‫ْاْلَيْ ُُ َد ْس ِجدا‬ ‫ع لِم‬ َ ُ‫طاُُيا فَ َيُّ َما َيجُر ِد ْن ب ُ َّدَِّم بَ ْد َي َك َّْمُ الص ًََّلَُ فَ ْاي‬ ُ ‫يع ال َّشفَا َع َ َ َكانَ النَّ ِب ُّم يُ ْب َد‬ ُ ِ ‫ْال َم َاانِ ُُّ َ لَ ُّْ تَ ِح َّر ِْلَ َحد قَ ْباِم َ ب ُ ْع‬ َّ ‫ع مِلَ قَُْ ِد ِم َرا‬ ‫ص‬ ‫َح َّدثَنَا يَ ِزي ُد مُ َُ اب ُْن‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل‬

ُ ‫َ بُ ِد ْث‬ ‫اس عَا َّد‬ ِ َّ‫ع مِلَ الن‬ 331 - Жәбир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Алла тағала маған бұрынғы Пайғамбарлардың бірде-біріне берілмеген бес түрлі қасиет берді : 1. Бір айлық алыс жерде жүрсем де, Алла тағала дұшпандарымның жүрегіне қорқу салып қояды; 2. Жер жүзі маған мешіт етіп берілген, үмбетімнің қайсы біріне қай жерде намаз уақыты келіп қалса, сол жерде оқи береді; 3. Олжалар маған халал етілген, менен бұрынғы еш Пайғамбарға халал етілмеген болатын; 4. Маған үмбетіме шапағат ету құқығы берілген;

4. «ән-Ниса»-43 аят. және 5. «әл-Майида», 6 аят.

176

5. Бұрынғы Пайғамбарлар тек қана өзінің қауымына Пайғамбар етіліп жіберілген болса, ал мен дүние жүзіндегі адамдардың барлығына Пайғамбар етіліп жіберілдім»,- деді. 1- бап. Егерде дәрет алуға су, ал таяммум соғуға таза топырақ табылмаса не істейді?

َّ ‫ َح َّدثَنَا َز َك ِريَّا ُء ب ُْن يَحْ يَ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 332 ‫َّللاِ ب ُْن نُ َميْر قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ُم‬ ْ ‫َ ِد ْن بَ ْس َما َء قِ ًَلدََ فَاَاَ َا‬ ْ ‫ب ُْن عُرْ َ ََ ع َْن بَبِي ِم ع َْن عَائِ َش َ بَنَّاَا ا ْسََّ َدا َي‬ َ ‫ع فَبَ َد‬ ‫ع‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ‫َْ َد َداُ ُّْ َدا ٌء‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َيجًُل فَ َُ َج َدمَا فَ َ ْد َي َك َّْاُ ُّْ الص ًََّلَُ َ لَي‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َ ْن َز َل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ك مِلَ َيسُُ ِل‬ ‫َّللاُ آيَ َ الََّّيَ ُّم ُِّ فٍََا َل‬ َ ِ‫صاَُّْ ا فَ َش َاُْ ا َذل‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫ف‬ َّ َُ َ‫َّللاُ َريْرا ف‬ َّ ‫ك‬ ‫ك بَ ْد ٌر تَ ْا َر ِمينَمُ مِ َّا َج َد َر‬ َ ‫ب ُ َس ْي ُد ب ُْن ح‬ ِ ِ‫َّللاِ َدا نَ َز َل ب‬ ِ ‫ُضيْر لِ َدائِ َش َ َج َزا‬ َّ ‫ك َ لِ ْا ُم ْساِ ِمينَ فِي ِم َريْرا‬ ِ َ‫ك ل‬ ِ ِ‫َّللاُ َذل‬ 332 - Хишам ибн Ғұруаның (р.а.) атасынан риуаят болды: «Айша анамыз апасы Асмадан оның маржан моншағын аманатқа алған болатын. Оны жоғалтып алды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оны іздеуге адам жіберді. Кейіннен ол оны тауып келді. Сол уақыттың арасында намаз уақыты болды.Адамдар айналада не өздерінде су болмағандықтан, дәретсіз намаз оқыды. Бұны көріп Пайғамбарымызға арызданды. Сонда Алла тағала: «Таяммум аятын» нәзіл етті. Усайд ибн Хұзайр (р.а.) Айша анамызға: «Алла тағала сізге жақсылықты нәсіп етсін, Алламен ант етіп айтайын, сіз қоштамаған нәрсе нәзіл етілген жоқ.. Алла тағала сіз және барлық мұсылмандар үшін деп қылды. Бұнда тек қана жақсылық көзделген»,деді. 2-бап. Бір жерде тоқтап қалған адам су табылмады деп намазын қаза қылып алудан қорықса, таяммум соғып оқиды

َ َُْ‫ض ِر مِ َذا لَ ُّْ يَ ِج ْد ْال َما َء َ َرافَ ف‬ ‫َ الص ًََّل َِ َ بِ ِم قَا َل َع َا ٌء‬ َ ‫بَاِ الََّّيَ ُّم ُِّ فِم ْال َح‬ ‫يض ِع ْن َدهُ ْال َما ُء َ َا يَ ِج ُد َد ْن يُنَا ِلُمُ يَََّيَ َّم ُُّ َ بَ ْقبَ َر اب ُْن ُع َم َر‬ ِ ‫َ قَا َل ْال َح َس ُن فِم ْال َم ِر‬ ْ ‫ض َر‬ َ َ‫صاَّ ثُ َُّّ د ََر َر ْال َم ِدين‬ َ َ‫َ ْال َدصْ ُر ِب َمرْ بَ ِد النَّ َد ُِّ ف‬ َ ‫ُف فَ َح‬ ِ ‫ه ِم بِ ْال ُجر‬ ِ ْ‫ِد ْن بَي‬ ‫َ ال َّش ْمَُ ُدرْ تَفِ َد ٌ فَاَ ُّْ يُ ِد ْد‬ Ғата (р.а.) бұл туралы мына пікірді білдірген: «Ауру адам су бола тұрып, оны құйып беретін жәрдемші таппаса, таяммум соғады. Бір күні Хасан Басрий (р.а.): «Ибн Омар (р.а.) Журуф деген жерден келе жатып, бір қойқораның жанына келгенінде Аср намазының уақыты болды. 177

Таяммум соғып Аср оқыды. Кейіннен Мединеге келді. Күн әлі батпаған болатын, бірақ Аср намазын қайтадан оқымады»,- деді

ُ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬- 333 ‫ْع ع َْن َج ْدفَ ِر ْب ِن َيبِي َد َ ع َْن‬ َّ ‫ع بَنَا َ َع ْب ُد‬ ُ ‫ال بَ ْقبَ ْا‬ ُ ‫ج قَا َل َس ِمد‬ ‫َّللاِ ب ُْن يَ َساي‬ َ َ‫ْع ُع َميْرا َدُْ لَ ا ْب ِن َعبَّاس ق‬ ِ ‫ْاْلَ ْع َر‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َحََّّ َد َر ْانَا َعاَ بَ ِبم ُجاَي ُِّْ ب ِْن‬ َ ‫ج النَّ ِب ام‬ ِ ْ ‫َدُْ لَ َد ْي ُمُنَ َ َز‬ َّ َّ‫صا‬ ‫اي ا‬ ‫ث ْب ِن ال ا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫اييُّ بَ ْقبَ َر النَّ ِب ُّم‬ َ ‫ي فٍََا َل بَبُُ ْال ُجاَي ُِّْ ْاْلَ ْن‬ َ ‫ص َّم ِ ْاْلَ ْن‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ص‬ ِ ‫ص‬ ِ ‫ْال َح‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِد ْن نَحْ ُِ بِ ْئ ِر َج َمر فَاٍَِيَمُ َي ُج ٌر فَ َساَّ َُّ َعاَ ْي ِم فَاَ ُّْ يَ ُر َّد َعاَ ْي ِم النَّبِ ُّم‬ ‫َاي فَ َم َس َح بِ َُجْ ِا ِم َ يَ َد ْي ِم ثُ َُّّ َي َّد َعاَ ْي ِم الس ًََّل َم‬ ِ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َحََّّ بَ ْقبَ َر َعاَ ْال ِجد‬ 333 - Әл-Ағражға Ибн Аббастың азат етілген құлы Ғумайр былай деген екен: «Мәймуна анамыздың азат етілген құлы Абдулла ибн Ясар екеуміз Әбу Жұхайм ибн әл-Харс ибн әс-Симманидікіне бардық. Әбу Жахм бізге мынаны айтып берді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Бир Жамал78 жақтан келді. Сонда ол кісіге бір адам жолығып сәлем берді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сәлемін алмастан бетін шаң басқан дуалға барып таяммум қылып, бетін және екі қолдарын сипады, содан кейін ғана ол кісінің сәлемін алды»,- деді. 3-бап. Таяммум соққан кісі қолдарын топыраққа ұрғаннан кейін, үрлеп тастайды ма?

‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ َح َّدثَنَا ْال َح َا ُُّ ع َْن َذي ع َْن َس ِدي ِد ب ِْن َع ْب ِد‬- 334 ُ ‫ال مِنام بَجْ نَب‬ ‫ْع‬ َ ٍََ‫ِ ف‬ ِ ‫الرَّحْ َم ِن ب ِْن بَ ْب َزى ع َْن بَ ِبي ِم قَا َل َجا َء َي ُج ٌر مِلَ ُع َم َر ْب ِن ْال َب َّا‬ ‫ِ بَ َدا تَ ْذ ُك ُر بَنَّا ُكنَّا فِم َسفَر‬ ِ ‫صبْ ْال َما َء فٍََا َل َع َّما ُي ب ُْن يَا ِسر لِ ُد َم َر ْب ِن ْال َب َّا‬ ِ ُ ‫فَاَ ُّْ ب‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ْ‫ْع فَ َذ َكر‬ ُ ‫صاَّي‬ ُ ‫فَََّ َم َّد ْا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َ لِانَّ ِب ام‬ َ َ‫ع ف‬ ‫ِ النَّبِ ُّم‬ َ ‫َ َساَّ َُّ مِنَّ َما َكانَ يَ ْا ِفي‬ َ ‫ض َر‬ َ َ‫ك َم َا َذا ف‬

َ ‫ع فَ َ َّدا بَ ْن‬ َ ‫بَنَا َ بَ ْن‬ ‫ص ار َ بَ َّدا بَنَا‬ َ ُ‫ع فَاَ ُّْ ت‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل النَّبِ ُّم‬

َّ َّ‫صا‬ ‫ُ َ نَفَ َخ فِي ِا َما ثُ َُّّ َد َس َح ِب ِا َما َ جْ اَمُ َ َكفَّ ْي ِم‬ َ ْ‫َّللاُ َع َا ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ َافَّ ْي ِم ْاْلَي‬ َ 334 - Саъид ибн Абдуррахман Абзидің аталары риуаят етті: «Омар ибн әл-Хаттабтың (р.а.) алдына бір адам келіп: «Мен жүніп болып қалдым, бірақ тазалануға су таппадым?»,- деп сұрады. Сонда Аммар ибн Ясир Омар ибн әл-Хаттабқа (р.а.) қарап: «Есіңізде ме, екеуміз сапарда болғанымызда, сіз намаз оқымадыңыз (дәретінің жоқтығынан), ал мен 78

Бир-Жамаль-Мединенің маңындағы құдықтың атауы.

178

топыраққа ары-бері домалап алып, кейін намаз оқыдым. Бұны Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айтқанымда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) алақандарын жерге соғып, үрлеп (жабысқан топырақты түсіру үшін) тастады да, кейін екі алақанымен бірінші бетін, кейін екі қолын сипады да: «Міне, осылай етсең, жеткілікті еді»,- деді. 4-бап. Таяммум бетке және екі қолға соғылады

‫ال بَ ْربَ َرنَا ُش ْدبَ ُ بَ ْربَ َرنِم ْال َح َا ُُّ ع َْن َذي ع َْن َس ِدي ِد ب ِْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َحجَّا ٌج ق‬-335 َُّّ ُ‫ُ ث‬ َ ْ‫ِ ُش ْدبَ ُ ِبيَ َد ْي ِم ْاْلَي‬ َ ‫ه َر‬ َ َ ‫َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ْب ِن بَب َْزى ع َْن بَبِي ِم قَا َل َع َّما ٌي ِباَ َذا‬ ‫بَ ْدنَامُ َما ِد ْن فِي ِم ثُ َُّّ َد َس َح ِب ِا َما َ جْ اَمُ َ َكفَّ ْي ِم‬ 335 - Саъид ибн Абдуррахман ибн Абзий (р.а.) риуаят етті: «Аммар да жоғарыдағы хадисті айтып берді-да, қолын жерге соғып, кейін ауызына жақындатып үрлеп тастады. Содан соң бетін және екі қолын сипады»,деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 336 ‫ان ب ُْن َحرْ ِ قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن ْال َح َا ُِّ ع َْن َذي ع َْن اب ِْن‬ ‫َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ْب ِن بَ ْب َزى ع َْن بَبِي ِم بَنَّمُ َش ِا َد ُع َم َر َ قَا َل لَمُ َع َّما ٌي ُكنَّا فِم َس ِريَّ فَ َجْ نَ ْبنَا‬ ‫َ قَا َل تَفَ َر فِي ِا َما‬ 336 - Аммар (р.а.) Омар әл-Хаттабқа (р.а.): «Сарияда жүргенімізде жүніп болып қалдық деп төмендегі хадисті айтып берген екен: «Мен топыраққа ары-бері домаландым, кейін бұны Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айттым. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бетінді және екі қолынды сипасаң, саған жеткілікті болатын еді»,- деді. 5-бап. Таза топырақ - мұсылман адам үшін (су жоқта) судың орнына жүретін дәреттің тәсілі

َّ ‫بَاِ ال‬ ُ ‫ص ِدي ُد ال َّيابُ َ هُُ ُء ْال ُم ْساِ ُِّ يَ ْافِي ِم ِد ْن ْال َما ِء َ قَا َل ْال َح َس ُن يُجْ ِزئُم‬ ْ ‫الََّّيَ ُّم ُُّ َدا لَ ُّْ يُحْ ِد‬ ‫س‬ َ ْ َ‫ث َ بَ َّم اب ُْن َعبَّاس َ مُ َُ ُدََّيَ ام ٌُّ َ قَا َل يَحْ َي ب ُْن َس ِديد َا ب‬ ‫بِالص ًََّل َِ َعاَ ال َّسبَ َب ِ َ الََّّيَ ُّم ُِّ ِباَا‬ Хасан Басрий (р.а.) айтты: «Бой дәреті жоқ адамға таяммум соқса болады»,- деді. Ибн Аббас (р.а.) таяммум соғып, имамдыққа өтті»,- деді.

179

‫‪َ - 340‬ح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنِم يَحْ َي ب ُْن َس ِديد قَا َل َح َّدثَنَا عَُْ ٌ‬ ‫ف قَا َل َح َّدثَنَا‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مِنَّا بَ ْس َر ْينَا‬ ‫بَبُُ َي َجاء ع َْن ِع ْم َرانَ قَا َل ُكنَّا فِم َسفَر َد َ النَّبِ ام َ‬ ‫آر ِر الاَّ ْي ِر َ قَ ْدنَا َ ْق َد َ َا َ ْق َد َ بَحْ اَ ِع ْن َد ْال ُم َسافِ ِر ِد ْناَا فَ َما بَ ْيٍَظَنَا‬ ‫َحََّّ ُكنَّا فِم ِ‬ ‫َ َ َكانَ بَ َّ َل َد ْن ا ْسََّ ْيٍَظَ فُ ًَل ٌن ثُ َُّّ فُ ًَل ٌن ثُ َُّّ فُ ًَل ٌن يُ َس امي ِا ُّْ بَبُُ َي َجاء‬ ‫مِ َّا َحرُّ ال َّش ْم ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫فَنَ ِس َم عَُْ ٌ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا نَا َم‬ ‫ِ الرَّابِ ُ َ َكانَ النَّ ِب ُّم َ‬ ‫ف ثُ َُّّ ُع َم ُر ب ُْن ْال َب َّا ِ‬ ‫لَ ُّْ يُُقَ ْ‬ ‫ظ َحََّّ‬

‫يَ ُاُنَ مُ َُ َي ْسََّ ْيٍِظُ ِْلَنَّا َا نَ ْد ِيي َدا َيحْ ُد ُ‬ ‫ث لَمُ فِم نَُْ ِد ِم فَاَ َّما ا ْسََّ ْيٍَ َ‬ ‫ظ‬ ‫ير فَ َما‬ ‫اس َ َكانَ َيجًُل َجاِيدا فَ َاب ََّر َ َيفَ َ َ‬ ‫اِ النَّ َ‬ ‫ص َ‬ ‫َدا بَ َ‬ ‫صُْ تَمُ بِالََّّ ْا ِب ِ‬

‫ُع َم ُر َ َيبَى‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ير َحََّّ ا ْسََّ ْيٍَ َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ‬ ‫صُْ تِ ِم النَّبِ ُّم َ‬ ‫ظ بِ َ‬ ‫َزا َل يُ َابا ُر َ يَرْ فَ ُ َ‬ ‫صُْ تَمُ بِالََّّ ْا ِب ِ‬ ‫ضي ُر ايْ تَ ِحاُُا فَايْ تَ َح َر‬ ‫ال َا َ‬ ‫صابَاُ ُّْ قَ َ‬ ‫فَاَ َّما ا ْسََّ ْيٍَظَ َش َاُْ ا مِلَ ْي ِم الَّ ِذي بَ َ‬ ‫هي َْر بَ ْ َا يَ ِ‬ ‫فَ َسا َي َغ ْي َر بَ ِديد ثُ َُّّ نَ َز َل فَ َدعَا بِ ْال َُهُُ ِء فَََّ َُ َّ‬ ‫صاَّ بِالنَّاس‬ ‫ي بِالص ًََّل َِ فَ َ‬ ‫ه َ َ نُُ ِد َ‬ ‫ك يَا‬ ‫ص ار َد َ ْالٍَُْ ِم قَا َل َدا َدنَ َد َ‬ ‫ص ًَلتِ ِم مِ َذا مُ َُ بِ َرجُر ُد ْدََّ ِزل لَ ُّْ يُ َ‬ ‫فَاَ َّما ا ْنفَََّ َر ِد ْن َ‬ ‫صابَ َّْنِم َجنَابَ ٌ َ َا َدا َء قَا َل َعاَ ْيكَ بِالص َِّدي ِد فَاِنَّمُ‬ ‫صاا َم َد َ ْالٍَُْ ِم قَا َل بَ َ‬ ‫فُ ًَل ُن بَ ْن تُ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ش فَنَ َز َل‬ ‫يَ ْافِي َ‬ ‫ك ثُ َُّّ َسا َي النَّبِ ُّم َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَا ْشََّ َا مِلَ ْي ِم النَّاسُ ِد ْن ْال َد َ ِ‬ ‫فَ َدعَا فُ ًَلنا َكانَ يُ َس امي ِم بَبُُ َي َجاء نَ ِسيَمُ عَُْ ٌ‬ ‫ف َ َدعَا َعاِياا فٍََا َل ْاذمَبَا فَا ْبََّ ِا َيا ْال َما َء‬ ‫فَا ْن َاٍََا فَََّاٍََّيَا ا ْد َربََ َب ْينَ َد َزا َدتَي ِْن بَ ْ َس ِ ي َحََّي ِْن ِد ْن َداء َعاَ َب ِدير لَاَا فٍََ َاا لَاَا بَ ْينَ‬ ‫َ مَ ِذ ِه السَّا َع َ َ نَفَ ُرنَا ُراُُفا قَ َاا لَاَا ا ْن َاٍِِم مِذا قَالَ ْ‬ ‫ْال َما ُء قَالَ ْ‬ ‫ع‬ ‫ع َع ْا ِدي بِ ْال َما ِء بَ ْد ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ُُل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَالَ ْ‬ ‫ئ قَ َاا‬ ‫ع الَّ ِذي يٍَُا ُل لَمُ الصَّابِ ُ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫مِلَ بَ ْينَ قَ َاا مِلَ َيس ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َح َّدثَاهُ ْال َح ِد َ‬ ‫يع‬ ‫مُ َُ الَّ ِذي تَ ْدنِينَ فَا ْن َاٍِِم فَ َجا َءا ِباَا مِلَ النَّ ِب ام َ‬ ‫صاَّ‬ ‫يرمَا َ َدعَا النَّبِ ُّم َ‬ ‫قَا َل فَا ْسََّ ْن َزلُُمَا ع َْن بَ ِد ِ‬ ‫بَ ْف َُا ِه ْال َم َزا َدتَ ْي ِن بَ ْ َس ِ ي َحََّ ْي ِن َ بَ ْ َك َ بَ ْف َُامَاُ َما‬

‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِاِنَاء فَفَ َّر َغ فِي ِم ِد ْن‬ ‫َ بَ ْ‬ ‫اس‬ ‫طا َ َ‬ ‫ق ْال َد َزالِ َم َ نُُ ِد َ‬ ‫ي فِم النَّ ِ‬

‫ك بَ ْن بَ ْع َ الَّ ِذي‬ ‫ا ْسٍُُا َ ا ْسٍََُُّا فَ َسٍَ َد ْن َشا َء َ ا ْسٍَََّ َد ْن َشا َء َ َكانَ آ ِر ُر َذا َ‬ ‫ك َ ِم َم قَائِ َم ٌ تَ ْنظُ ُر مِلَ َدا‬ ‫صابَ َّْمُ ْال َجنَابَ ُ مِنَاء ِد ْن َداء قَا َل ْاذمَبْ فَ َ ْف ِر ْغمُ َعاَ ْي َ‬ ‫بَ َ‬ ‫َّللاِ لٍََ ْد بُ ْقاِ َ َع ْناَا َ مِنَّمُ لَي َُبيَّ ُر مِلَ ْينَا بَنَّاَا بَ َش ُّد ِد ْْلََ ِد ْناَا ِحينَ ا ْبََّدَبَ‬ ‫يُ ْف َد ُر بِ َمائِاَا َ ا ْي ُُّ َّ‬ ‫‪180‬‬

َّ َّ‫صا‬ ََُ ْ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ اجْ َمدُُا لَاَا فَ َج َمدُُا لَاَا ِد ْن بَي ِْن َعج‬ َ ‫ال النَّبِ ُّم‬ َ ٍََ‫فِياَا ف‬ ‫يرمَا‬ ِ ‫َ َدقِيٍَ َ َس ُِيٍَ َحََّّ َج َمدُُا لَاَا طَ َدادا فَ َج َداُُمَا فِم ثَُْ ِ َ َح َماُُمَا َعاَ بَ ِد‬ َّ ‫ك َشيْئا َ لَ ِا َّن‬ َُ ُ‫َّللاَ م‬ َ َُّْ‫هدُُا الث‬ َ َ َ ِ ِ‫ِ بَ ْينَ يَ َد ْياَا قَا َل لَاَا تَ ْداَ ِمينَ َدا َي ِز ْئنَا ِد ْن َدائ‬ ْ َ‫ك يَا فُ ًَلنَ ُ قَال‬ ْ ‫ع بَ ْماَاَا َ قَ ْد احْ ََّبَ َس‬ ْ َ‫الَّ ِذي بَ ْسٍَانَا فَ َت‬ ُ‫ع ْال َد َجب‬ ِ ‫ع َع ْناُ ُّْ قَالُُا َدا َحبَ َس‬ َّ َُ َ‫ئ فَفَ َد َر َك َذا َ َك َذا ف‬ ُ‫َّللاِ مِنَّم‬ ُ ِ‫لٍَِيَنِم َيج ًَُل ِن فَ َذمَبَا بِم مِلَ مَ َذا الَّ ِذي يٍَُا ُل لَمُ الصَّاب‬ ْ َ‫اس ِد ْن بَ ْي ِن مَ ِذ ِه َ مَ ِذ ِه َ قَال‬ ‫ع بِاِصْ بَ َد ْي َاا ْال ُُ ْس َ َ ال َّسبَّابَ ِ فَ َرفَ َد َّْاُ َما‬ ِ َّ‫َْلَ ْس َح ُر الن‬ ‫َّللا َحٍاا فَ َاانَ ْال ُم ْساِ ُمُنَ بَ ْد َد‬ َ ْ‫مِلَ ال َّس َما ِء تَ ْدنِم ال َّس َما َء َ ْاْلَي‬ ِ َّ ‫ُ بَ ْ مِنَّمُ لَ َرسُُ ُل‬ ُ‫صرْ َم الَّ ِذي ِم َم ِد ْنم‬ ‫صيبُُنَ ال ا‬ َ ِ‫َذل‬ ِ ُ‫ك ي ُِاي ُر نَ َعاَ َد ْن َحُْ لَاَا ِد ْن ْال ُم ْش ِر ِكينَ َ َا ي‬ ْ َ‫فٍََال‬ ‫اْلس ًَْل ِم‬ ِ ْ ‫ع يَُْ دا لٍَُِْ ِداَا َدا ب ُ َيى بَ َّن مَ ُؤ َا ِء ْالٍَُْ َم يَ ْد ُعُنَ ُا ُّْ َع ْمدا فَاَرْ لَ ُا ُّْ فِم‬ َّ ‫اْلس ًَْل ِم قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ‫ال‬ َ َ‫صبَ َ َر َر َج ِد ْن ِدين مِلَ َغي ِْر ِه َ ق‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ْ ‫فَ َطَا ُعُمَا فَ َد َراُُا فِم‬ ‫ُُي‬ َ ‫ِ يَ ٍْ َر ُء نَ ال َّزب‬ ِ ‫بَبُُ ْال َدالِيَ ِ الصَّابِئِينَ فِرْ قَ ٌ ِد ْن بَ ْم ِر ال ِاََّا‬ 340 - Яхя ибн Саъид (р.а.) айтты: «Сорланып жатқан жерде намаз оқудың және сол жердің топырағымен таяммум соғудың еш зияны жоқ»,деді. Имран (р.а.) айтты: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге сапарда болатынбыз. Түнімен жол жүрдік. Таңға жуық бәрімізді ұйқы қысқаннан кейін жатып ұйықтадық. Тәтті ұйқыменен ұйықтап қалғандығымыз соншалық, күннің қатты ыстықтығынан ғана ояндық.Бірінші болып пәленше, одан кейін пәленше, одан кейін түгенше, одан кейін төртінші болып Омар ибн әл-Хаттаб оянды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ұйықтайтын болса, ол кісіні ешкім оятпайтын. Ол кісі өзі оянатын. Ол кісі ұйықтап жатқанында не нәрселер болып жатқанынан79 біз хабарсыз болатынбыз. Хазреті Омар (р.а.) өте қайратты да шыдамды адам болатын. Өзі оянғаннан кейін адамдардың қандай күйге түскенің пайымдап, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) оянғанына дейін қаттырақ дауыстап тәкбір айта берді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оянғаннан соң, адамдар ол кісіге бастарына түскен жағдайды айтып шағымданды. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ешқандай зияны жоқ, жолға шығындар!»,- деп айтып өзі де жолға шықты. Біраз жүргеннен кейін тоқтап түйесінен түсіп, дәрет алуға су сұрады. Кейін дәрет алды. Намазға азан айтылды. Адамдармен бірге намаз оқыды. Намазды оқып болып артқа қарай бұрылды. Сонда жамағатқа қосылмай бірге намаз оқымай шеткерек тұрған бір кісіні байқады. Пайғамбарымыз 79

Бұл жерде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) ұйықтап жатқанында ол кісіге түсінде уәхи нәзіл болуы мүмкін екендігі айтылып тұр.

181

(с.ғ.с.) оған: «Ей, пәленше, жамағатпенен бірге намаз оқымауыңа не кедергі болды?»,- деп сұрады. Сонда ол: «Я Расулулла, мен жүніп болып қалдым, ал ғұсыл құйынуға су жоқ»,- деді. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ондай жағдайда саған топырақ та жарайды. Таза топырақпен таяммум етсең, бола береді»,- деді. Содан соң қайтадан жолға шықты. Біраз жүргеннен кейін адамдар қатты шөлдегендіктерін айтып, Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) шағымданды. Сол уақытта Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір жерге келгенде тоқтап түйесінен түсіп, пәленшені шақырды. Одан кейін Әлиді шақырып: «Барып су іздеңдер!»,- деді. Ол екеуі су іздеп кетті. Олар жолда түйенің үстінде екі жағына торсық бөктеріп алып кетіп бара жатқан әйелге кездесті. Олар әйелден: «Қай жерде су бар?»,- деп сұрады. Ол әйел: «Бұл суды кеше осы уақытта жолдан алғанмын, ал ер адамдарымыз бізді қалдырып, өздері су іздеп кеткен»,- деді. Олар әйелге: «Егерде су өте алыста болса, онда бізбенен жүр!»,- деді. Сонда әйел: «Қайда?»,- деп сұрады. Олар: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына»,- деді. Әйел: «Әлгі ескі дінді тастап, жаңа дінді алып келген адамның алдына ма?»,- деді. Олар: «Иә, сол өзің айтып тұрған адамның алдына жүр деп, оны Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына ертіп келді. Келгеннен соң болған сөздерді ол кісіге айтып берді. Имран (р.а.) айтты: «Әйелді түйесінен түсірді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түйенің үстіндегі екі торсықты алып келуді бұйырды. Алып келгенен соң, оның ауызын шешіп, одан уыстап су алып қайтадан құйып, ауызын байлап қойды. Кейіннен торсықтын төменгі жағындағы үлкендеу ауызын шешіп, адамдарды су ішулеріне шақырып: «Су ішіңдер және түйелерді де суғарыңдар!»,- деді. Адамдар қанғандарынша судан ішіп, түйелерін де қанғандарынша суғарды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) баяғы ғұсылы жоқ адамға бір ыдыспен су беріп: «Бар, шомылып ал!»,- деді. Әлгі әйел бір биіктеу жерде тұрып адамдардың суменен не істеп жатқандарына қарап көріп тұрды. Имран (р.а.) айтты: «Алламенен ант етіп айтамын, адамдардың барлығы су алып болып торсықтың аузын қайтадан байлаған кезде, торсықтағы су бізге бұрынғысынан да көп болып көрінді»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әйелге бірер нәрсе жинап беріңдер!»,- деді. Адамдар ол әйелге құрма ма, ұн ба, талқан ба әйтеуір бірмұнша азық жиып, жерде жайылып жатқан киімге түйіп, түйесіне артып берді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ол әйелге: «Біліп қой, біздің пайдаланғанымыздан сенің суың азайып қалған жоқ, себебі Алла тағала бізге суынан ішкізіп, шөлімізді қандырды»,деді. Әлгі әйел өзінің адамдарына кешігінкіреп жетті. Сонда олар: «Ей, пәленше қайда болдың, сонша кешіккеніңнің себебі не?»,- деп сұрасты. Сонда ол әйел: «Мен бір ғажайып оқиғаның куәсі болдым. Жолда келе жатып екі кісіге жолықтым. Олар мені ана бір жаңа дінді алып келген адамның алдына алып барды. Ол кісі анандай-мынандай істерді істеді деп көргендерінің бәрін айтып берді. Кейіннен былай деді: «Алламен ант етіп айтамын, ол кісі анау мен мынаның арасындағы ең мықты сиқыршы деп сұқ саусағымен жермен көкті ишара қылып көрсетті. Әйтпесе Алланың хақ Пайғамбары болса керек»,- деді. Осыдан кейін мұсылмандар сол әйелдің айналасында тұратын мүшіріктердің ауылдарына шабуыл қыла 182

бастады. Бірақ әлгі әйел тұратын ауылға тиіспеді. Бұны көрген әйел өзінің ауылдастарына: «Ол адамдардың сендерге тиіспей жүргендері бекерден бекер емес, мүмкін сендердің Ислам дінін қабылдайтын ниеттерің бар шығар?»,- деді. Олар ол әйелдің айтқан сөзіне құлақ асып, Исламды қабылдап, түгелдей мұсылман болды». 6-бап. Ғұсылсыз адам, егерде ғұсыл құйынсам ауырып немесе өліп қаламын деп қорықса, әйтпесе суды жұмсап қойып сусыз қалармын деп ойласа, таяммум соғады

َ ُْ‫ُ بَ ْ ْال َم‬ َُّ ‫ش تَ َي َّم‬ َ َ ‫َ بَ ْ َرافَ ْال َد‬ َ ‫بَاِ مِ َذا َرافَ ْال ُجنُبُ َعاَ نَ ْف ِس ِم ْال َم َر‬ ‫ايدََ فَََّيَ َّم َُّ َ تَ ًَل َ َا تَ ٍَُّْاُُا بَ ْنفُ َس ُا ُّْ مِ َّن‬ َ َ‫َ ي ُْذ َك ُر بَ َّن َع ْم َر ْبنَ ْال َدا ِ بَجْ ن‬ ِ َ‫ب فِم لَ ْياَ ب‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَاَ ُّْ يُ َدنا‬ ‫ف‬ َ ‫َّللاَ َكانَ ِب ُا ُّْ َي ِحيما فَ َذ َك َر لِانَّبِ ام‬ Амр ибн әл-Ғас қатты суық түндердің бірінде (соғыс уақытында) жүніп болып қалды. Сонда ол таяммум соғып, намаз оқыды. Кейін: «...Бірбіріңді өлтірмеңдер. Расында, Алла сендерге ерекше мейірімді80»,деген аятты оқыды. Бұл туралы Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айтқанда, ол кісі оны айыптамады ».

‫ َح َّدثَنَا بِ ْش ُر ب ُْن َرالِد قَا َل َح َّدثَنَا ُد َح َّم ٌد مُ َُ ُغ ْن َد ٌي بَ ْربَ َرنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن‬- 341 َّ ‫ُساَ ْي َمانَ ع َْن بَبِم َ ائِر قَا َل قَا َل بَبُُ ُدُ َس لِ َد ْب ِد‬ ‫َّللاِ ْب ِن َد ْسدُُد مِ َذا لَ ُّْ يَ ِج ْد ْال َما َء َا‬ َّ ‫َع ْب ُد‬ ُ ْ‫َّللاِ لَُْ َي َّرص‬ ‫ال مَ َا َذا‬ َ َ‫ع لَاُ ُّْ ِفم مَ َذا َكانَ مِ َذا َ َج َد بَ َح ُدمُ ُّْ ْالبَرْ َد ق‬ ُ ‫صاَّ قَا َل قُ ْا‬ ‫ع فَ َ ْينَ قَُْ ُل َع َّماي لِ ُد َم َر قَا َل مِنام لَ ُّْ بَ َي ُع َم َر قَنِ َ بٍَُِْ ِل‬ َ َ

‫صاام قَا َل‬ َ ُ‫ي‬ َُّ ‫يَ ْدنِم تَ َي َّم‬ ‫َع َّماي‬

341 - Әбу Мұса (р.а.) Абдулла ибн Масғудтан (р.а.): «Жүніп адам су таба алмаса, намаз оқымайды ма?»,- деп сұрады. Абдулла ибн Масғуд (р.а.): «Егерде адамдарға таяммум қылуға рұқсат берсең, олардың біреулері сәл сескенсе де, Әбу Мұса солай деген еді деп таяммум соғып намаз оқи беретін еді»,- деді. Әбу Мұса (р.а.): «Аммардың Омарға (р.а.) айтқан сөзі сонда қайда қалды»,- деді. Сонда Абдулла (р.а.): «Аммардың сөзіне Омар қанағаттанған жоқ деп ойлаймын»,- деді.

4. «ән-Ниса», 29 аят.

183

ُ ‫ال َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمشُ قَا َل َس ِمد‬ ‫ْع‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُع َم ُر ب ُْن َح ْفص قَا َل َح َّدثَنَا بَ ِبم ق‬- 342 ُ ‫ق ْبنَ َساَ َم َ قَا َل ُك ْن‬ َ ‫ال لَمُ بَبُُ ُدُ َس بَ َيبَي‬ ‫ْع يَا‬ َ ‫َشٍِي‬ َ ٍََ‫َّللا َ بَبِم ُدُ َس ف‬ ِ َّ ‫ع ِع ْن َد َع ْب ِد‬ ََّّ‫صاام َح‬ َ ُ‫َّللا َا ي‬ َ َ‫بَبَا َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن مِ َذا بَجْ ن‬ ِ َّ ‫ب فَاَ ُّْ يَ ِج ْد َداء َك ْيفَ َيصْ نَ ُ فٍََا َل َع ْب ُد‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫يَ ِج َد ْال َما َء فٍََا َل بَبُُ ُدُ َس فَ َا ْيفَ تَصْ نَ ُ بٍَُِْ ِل َع َّماي ِحينَ قَا َل لَمُ النَّ ِب ُّم‬ ‫ك فٍََا َل بَبُُ ُدُ َس فَ َد ْعنَا ِد ْن‬ َ ِ‫ك قَا َل بَلَ ُّْ تَ َر ُع َم َر لَ ُّْ يَ ٍْنَ ْ بِ َذل‬ َ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يَ ْا ِفي‬ َّ ‫قَُْ ِل َع َّماي َك ْيفَ تَصْ نَ ُ ِباَ ِذ ِه ْاْليَ ِ فَ َما َد َيى َع ْب ُد‬ ‫ال مِنَّا لَُْ َي َّرصْ نَا‬ َ ٍََ‫َّللاِ َدا يٍَُُ ُل ف‬ ُ ‫لَاُ ُّْ فِم مَ َذا َْلَ ْ َشكَ مِ َذا بَ َر َد َعاَ بَ َح ِد ِم ُّْ ْال َما ُء بَ ْن يَ َد َعمُ َ يَََّيَ َّم َُّ فٍَُ ْا‬ ‫ع لِ َشٍِيق فَاِنَّ َما‬ ُّْ ‫َّللا لِاَ َذا قَا َل نَ َد‬ ِ َّ ‫َك ِرهَ َع ْب ُد‬ 342 - әл-Ағмаш мына хадисті Шақиқ ибн Саламадан естіген екен: «Әбу Мұса (р.а.) мен Абдулла ибн Масғудтың жанында едім. Әбу Мұса (р.а.): «Ей, Әбу Абдуррахман, егерде ғұсылсыз адам су таппаса не істейді ?»,- деп сұрады. Сонда Абдулла: «Су тапқанша, намаз оқымайды»,- деді. Сонда Әбу Мұса (р.а.): «Аммардың айтқан сөзі сонда не болды? Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) оған: «Саған таяммум соғу жеткілікті»,- деп айтқаны шы?»,- деді. Абдулла (р.а.): «Омардың бұған қанағаттанбағанын сезген жоқсың ба?»,- деді. Әбу Мұса (р.а.): «Мейлі, жақсы, Аммардың сөзін қоя тұр, «Егерде су таппасаң таяммум соқ»,- деген аят туралы не айтасың ?»,- деді. Сонда Абдулла ибн Масғуд (р.а.) не айтарын білмей қалды. Содан кейін: «Егерде біз оларға таяммум қылуға рұқсат берсек, олардың біріне су суықтық етсе, суды қойып қойып таяммум соға береді»,деп баяғы сөзін қайталады. Әл-Ағмаш (р.а.) Шақиқтан: «Абдулла ибн Масғуд (р.а.) сол үшін ғана таяммумға рұқсат бермеу керек, деген ба?»,- деп сұрады. Ол: «Иә»,- деп жауап берді. 7-бап. Таяммум - қолды топыраққа бір рет ұру

‫ش ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َس ًَلم قَا َل بَ ْربَ َرنَا بَبُُ ُد َدا ِيَ َ ع َْن ْاْلَ ْع َم‬- 343 َّ ‫ع َجالِسا َد َ َع ْب ِد‬ ُ ‫َشٍِيق قَا َل ُك ْن‬ ‫َّللاِ َ بَبِم ُدُ َس ْاْلَ ْش َد ِر ا‬ َُْ‫ي فٍََا َل لَمُ بَبُُ ُدُ َس ل‬ ‫صاام فَ َا ْيفَ تَصْ نَدُُنَ بِاَ ِذ ِه‬ َ ُ‫ب فَاَ ُّْ يَ ِج ْد ْال َما َء َشاْرا بَ َدا َكانَ يَََّيَ َّم ُُّ َ ي‬ َ َ‫بَ َّن َيجًُل بَجْ ن‬ َّ ‫طيابا فٍََا َل َع ْب ُد‬ َ ‫ص ِديدا‬ َُْ‫َّللاِ ل‬ َ ‫ْاْليَ ِ فِم سُُ َي َِ ْال َمائِ َد َِ فَاَ ُّْ تَ ِج ُد ا َداء فَََّيَ َّم ُمُا‬ ُ ‫ص ِدي َد قُ ْا‬ َّ ‫ص لَاُ ُّْ فِم مَ َذا َْلَ ْ َش ُاُا مِ َذا بَ َر َد َعاَ ْي ِا ُّْ ْال َما ُء بَ ْن يَََّيَ َّم ُمُا ال‬ ‫ع َ مِنَّ َما‬ َ ‫ُي ار‬ 184

‫ال نَ َد ُّْ فٍََا َل بَبُُ ُدُ َس بَلَ ُّْ تَ ْس َم ْ قَُْ َل َع َّماي لِ ُد َم َر بَ َدثَ ِنم َيسُُ ُل‬ َ َ‫َك ِر ْمَُّ ُّْ مَ َذا لِ َذا ق‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ُ ‫ْع فَاَ ُّْ بَ ِجد ْال َما َء فَََّ َم َّر ْغ‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َحا َج فَ َجْ نَب‬ َّ ‫ع فِم ال‬ ‫ص ِدي ِد‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َك َما تَ َم َّر‬ ُ ْ‫غ ال َّدابَّ ُ فَ َذ َكر‬ ‫ك بَ ْن‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل مِنَّ َما َكانَ يَ ْافِي‬ َ ِ‫َ َذل‬ َ ‫ك لِانَّبِ ام‬ ‫ضاَا ثُ َُّّ َد َس َح ِب ِا َما ظَ ْا َر َكفا ِم‬ َ َ‫ُ ثُ َُّّ نَف‬ َ ‫ِ بِ َافا ِم‬ َ ‫ض َر‬ َ َ‫تَصْ نَ َ َم َا َذا ف‬ ِ ْ‫هرْ بَ َعاَ ْاْلَي‬ َّ ‫بِ ِش َمالِ ِم بَ ْ ظَ ْا َر ِش َمالِ ِم بِ َافا ِم ثُ َُّّ َد َس َح بِ ِا َما َ جْ اَمُ فٍََا َل َع ْب ُد‬ ْ َ‫َّللاِ بَفَاَ ُّْ تَ َر ُع َم َر لَ ُّْ يَ ٍْن‬ َ‫بٍَُِْ ِل َع َّماي َ َزا َد َي ْدا‬ 343 - Шақиқ (р.а.) айтты: «Әбу Мұса мен Абдулла ибн Масғудтың жанында отыр едім. Әбу Мұса (р.а.) Абдулла ибн Масғудқа: «Егер де адам, жүніп болып қалып бір айға дейін су таппаса, таяммум соғып намаз оқи береді ма? Мәйида сүресіндегі: «Су таппасаң, таза топыраққа таяммум қыл!»,- деген аят туралы не айтасыз?»,- деп сұрады. Абдулла ибн Масғуд (р.а.): «Егерде біз оларға таяммум қылуға рұқсат берсек, олардың біріне су суықтық қылса болды, топыраққа таяммум соға береді»,- деді. Мен: «Сіз сол себептен ғана таяммум соғуға рұқсат беруді қаламайсыз ба?»,- деп сұрасам, ол: «Иә»,- деді. Әбу Мұса (р.а.) Абдулла ибн Масғудқа (р.а.): «Аммардың сөзіне Омар Аммардың (р.а.) Омарға (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мені бір жұмысты бітіріп келуім үшін бір жерге жіберді. Сонда мен жүніп болып қалдым. Содан топыраққа хайуан аунағандай ары-бері аунадым, кейіннен бұл туралы Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айтып бергенімде, ол кісі маған: «Міне, былай қылсаң, саған жеткілікті еді деп, қолын жерге бір рет соқты. Содан соң қолын қақты. Содан кейін оң қолының алақанын сол қолына, ал сол қолының алақанын оң қолына сипады. Одан кейін екі алақанымен бетін сипады»,- дегенің естімегенсіз бе?»,- деді. Сонда Абдулла (р.а.): «Омар (р.а.) Аммардың айтқан сөзіне қанағаттанбағанын сезбедің бе?»,- деді.

َّ ‫ع َد َ َع ْب ِد‬ ُ ‫ش ع َْن َشٍِيق ُك ْن‬ ُّْ َ‫َّللاِ َ بَبِم ُدُ َس فٍََا َل بَبُُ ُدُ َس بَل‬ ِ ‫ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫تَ ْس َم ْ قَُْ َل َع َّماي لِ ُد َم َر مِ َّن َيسُُ َل‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ َدثَنِم بَنَا َ بَ ْن‬ ‫ع‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ْع فَََّ َم َّد ْا‬ ُ ‫فَ َجْ نَب‬ َّ ‫ع بِال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َ ْربَرْ نَاهُ فٍََا َل‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ص ِدي ِد فَ َتَ ْينَا َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ََ‫ك مَ َا َذا َ َد َس َح َ جْ اَمُ َ َكفَّ ْي ِم َ ا ِحد‬ َ ‫مِنَّ َما َكانَ يَ ْافِي‬ Шақиқ әл-Ағмаш (р.а.) айтты: «Абдулла мен Әбу Мұсаның жанында едім. Сонда Әбу Мұса (р.а.) Абдуллаға: «Аммардың Омарға айтқан мына бір риуаятын естімегенбісің»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екеумізді бір жұмысқа жіберді. Сонда мен жүніп болып қалдым-да топыраққа аунадым. Қайтып келгеннен кейін Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) топыраққа аунағанымды айттым. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сен былай істесең 185

де жетер еді»,- деп бетіне және қолдарына бір рет масих тартып қойды»,деді. 8-бап.

ٌ َُْ‫َّللا قَا َل بَ ْربَ َرنَا ع‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا َع ْبد‬- 344 ‫ف ع َْن بَ ِبم َي َجاء‬ َ َ‫َان ق‬ ِ َّ ‫ال بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صيْن ْال ُب َزا ِع ُّم بَ َّن َيسُُ َل‬ ُ ‫قَا َل َح َّدثَنَا ِع ْم َر‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َيبَى‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ان ب ُْن ُح‬ ‫صاا َم فِم ْالٍَُْ ِم فٍََا َل يَا‬ َ ‫ص ار فِم ْالٍَُْ ِم فٍََا َل يَا فُ ًَل ُن َدا َدنَ َد‬ َ ُ‫ك بَ ْن ت‬ َ ُ‫َيجًُل ُد ْدََّ ِزا لَ ُّْ ي‬ َّ ‫َيسُُ َل‬ َّ ‫ك بِال‬ َ‫ص ِدي ِد فَاِنَّمُ يَ ْافِيك‬ َ ‫صابَ َّْنِم َجنَابَ ٌ َ َا َدا َء قَا َل َعاَ ْي‬ َ َ‫َّللاِ ب‬ 344 - Имран ибн Хусайыннан (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жамағатпен бірге намаз оқымай, шетке шығып тұрған бір адамды көрді. Сонда оған: «Ей, пәленше, саған жамағатпенен бірге намаз оқымауыңа не кедергі болды?»,- деп сұрады. Ол: «Я Расулулла, мен жүніп болып қалдым, тазалануға су жоқ»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Топыраққа таяммум соқсаң, сол саған жеткілікті болады»,- деді.

БИСМИЛЛӘҺИР РАХМАНИР РАХИМ НАМАЗ КІТАБЫ 1- бап. Миғраж түнінде намаз қалай парыз болды ?

َ‫َ قَا َل اب ُْن َعبَّاس َح َّدثَ ِنم بَبُُ ُس ْفيَان‬ َّ ‫ق‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِالص ًََّل َِ َ ال ا‬ ِ ‫ص ْد‬

ْ ‫ه‬ ‫اْل ْس َرا ِء‬ َ ‫بَاِ َك ْيفَ فُ ِر‬ ِ ْ ‫ع الص ًََّلَُ فِم‬ َّ‫صا‬ َ ‫م‬ َّ ‫ع ِم َر ْق َر فٍََا َل يَ ْ ُد ُرنَا َي ْد ِنم النَّ ِب‬ ِ ‫فِم َح ِدي‬ ‫اف‬ ِ َ‫َ ْال َدف‬

Әбу Суфян Һирақлға: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізге намаз оқуды, шыншыл және пәк болуды бұйырады»,- деп айтқан екен.

ُ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬- 345 ِ‫َ ع َْن ا ْب ِن ِشاَا‬ َ ُ‫ْع ع َْن يُُن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫اث بَ َّن َيسُُ َل‬ ُ ‫ال َكانَ بَبُُ َذي يُ َحد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫َ ب ِْن َدالِك ق‬ ِ َ‫ع َْن بَن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ص ْد ِيي‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَفَ َر َج‬ َ ‫ف بَ ْيَِّم َ بَنَا ِب َم َّا َ فَنَ َز َل ِجب ِْري ُر‬ ِ ٍْ ‫فُ ِر َج ع َْن َس‬ ‫ثُ َُّّ َغ َساَمُ بِ َما ِء َز ْد َز َم ثُ َُّّ َجا َء بِ َسْع ِد ْن َذمَب ُد ْمََّاِئ ِح ْا َم َ مِي َمانا فَ َ ْف َر َغمُ فِم‬ 186

‫ص ْد ِيي ثُ َُّّ بَ ْ‬ ‫طبٍََمُ ثُ َُّّ بَ َر َذ بِيَ ِدي فَ َد َر َج بِم مِلَ ال َّس َما ِء ال ُّد ْنيَا فَاَ َّما ِج ْئ ُ‬ ‫ع مِلَ ال َّس َما ِء‬ ‫َ‬ ‫از ِن ال َّس َما ِء ا ْفََّحْ قَا َل َد ْن مَ َذا قَا َل مَ َذا ِجب ِْري ُر قَا َل مَرْ َد َدكَ‬ ‫ال ُّد ْنيَا قَا َل ِجب ِْري ُر لِ َب ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل بُيْ ِس َر مِلَ ْي ِم قَا َل نَ َد ُّْ فَاَ َّما فَََّ َح‬ ‫بَ َح ٌد قَا َل نَ َد ُّْ َد ِدم ُد َح َّم ٌد َ‬ ‫اي ِه بَس ُِْ َدٌَ مِ َذا نَظَ َر‬ ‫َعاَُْ نَا ال َّس َما َء ال ُّد ْنيَا فَا ِ َذا َي ُج ٌر قَا ِع ٌد َعاَ يَ ِمينِ ِم بَس ُِْ َدٌَ َ َعاَ يَ َس ِ‬ ‫ح َ ِاا ْب ِن‬ ‫قِبَ َر يَ ِمينِ ِم َ‬ ‫ه ِحكَ َ مِ َذا نَظَ َر قِ َب َر يَ َس ِ‬ ‫اي ِه بَ َا فٍََا َل َدرْ َحبا بِالنَّبِ ام الصَّالِ ِ‬ ‫ح قُ ْا ُ‬ ‫ع لِ ِجب ِْري َر َد ْن مَ َذا قَال مَ َذا آ َد ُم َ مَ ِذ ِه ْاْلَس ُِْ َدَُ ع َْن َي ِمينِ ِم َ ِش َما ِل ِم نَ َس ُُّ‬ ‫الصَّالِ ِ‬ ‫اي فَا ِ َذا نَظَ َر‬ ‫بَنِي ِم فَ َ ْم ُر ْاليَ ِمي ِن ِد ْناُ ُّْ بَ ْم ُر ْال َجنَّ ِ َ ْاْلَس ُِْ َدَُ الََِّّم ع َْن ِش َمالِ ِم بَ ْم ُر النَّ ِ‬ ‫ه ِح َ‬ ‫ع َْن يَ ِمينِ ِم َ‬ ‫ك َ مِ َذا نَظَ َر قِبَ َر ِش َمالِ ِم بَ َا َحََّّ َع َر َج بِم مِلَ ال َّس َما ِء الثَّانِيَ ِ‬ ‫ازنِاَا ِد ْث َر َدا قَا َل ْاْلَ َّ ُل فَفَََّ َح قَا َل بَنٌََ فَ َذ َك َر بَنَّمُ َ َج َد‬ ‫ازنِاَا ا ْفََّحْ فٍََا َل لَمُ َر ِ‬ ‫فٍََا َل لِ َب ِ‬ ‫اَ َّ‬ ‫صاَ َُ ُ‬ ‫َّللاِ َعاَ ْي ِا ُّْ َ لَ ُّْ‬ ‫يَ َ ُدُ َس َ ِعي َس َ مِ ْب َرا ِمي َُّ َ‬ ‫َ آ َد َم َ مِ ْد ِي َ‬ ‫فِم ال َّس َم َُا ِ‬ ‫ي ُْثبِ ْ‬ ‫ازلُاُ ُّْ َغي َْر بَنَّمُ َذ َك َر بَنَّمُ َ َج َد آ َد َم فِم ال َّس َما ِء ال ُّد ْنيَا َ مِ ْب َرا ِمي َُّ فِم‬ ‫ع َك ْيفَ َدنَ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫يَ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِا ِ ْد ِي َ‬ ‫ال َّس َما ِء السَّا ِد َس ِ قَا َل بَنٌََ فَاَ َّما َد َّر ِجب ِْري ُر بِالنَّبِ ام َ‬ ‫ع َد ْن مَ َذا قَا َل مَ َذا مِ ْد ِييَُ ثُ َُّّ َد َريْ ُ‬ ‫ح فٍَ ُ ْا ُ‬ ‫َ‬ ‫خ الصَّالِ ِ‬ ‫ح َ ْاْلَ ِ‬ ‫قَا َل َدرْ َحبا بِالنَّبِ ام الصَّالِ ِ‬ ‫ح قُ ْا ُ‬ ‫ع َد ْن مَ َذا قَا َل مَ َذا ُدُ َس‬ ‫خ الصَّالِ ِ‬ ‫ح َ ْاْلَ ِ‬ ‫بِ ُمُ َس فٍََا َل َدرْ َحبا بِالنَّ ِب ام الصَّالِ ِ‬ ‫ح قُ ْا ُ‬ ‫ثُ َُّّ َد َريْ ُ‬ ‫ع َد ْن مَ َذا قَا َل مَ َذا‬ ‫ح َ النَّبِ ام الصَّالِ ِ‬ ‫خ الصَّالِ ِ‬ ‫َ ِب ِدي َس فٍََا َل َدرْ َحبا بِ ْاْلَ ِ‬ ‫ح قُ ْا ُ‬ ‫ِعي َس ثُ َُّّ َد َريْ ُ‬ ‫ع َد ْن‬ ‫َ بِا ِ ْب َرا ِمي َُّ فٍََ َ‬ ‫ح َ ِااب ِْن الصَّالِ ِ‬ ‫ال َدرْ َحبا بِالنَّبِ ام الصَّالِ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل اب ُْن ِشاَاِ فَ َ ْربَ َر ِنم اب ُْن َح ْزم بَ َّن‬ ‫مَ َذا قَا َل مَ َذا مِ ْب َرا ِمي ُُّ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ي َكانَا يٍَُ َ‬ ‫اي َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ‬ ‫ُا ِن قَا َل النَّبِ ُّم َ‬ ‫ا ْبنَ َعبَّاس َ بَبَا َحبَّ َ ْاْلَ ْن َ‬ ‫ص ِ‬ ‫ُع ِر َج ِبم َحََّّ َ‬ ‫ظاَرْ ُ‬ ‫ص ِريفَ ْاْلَ ْق ًَل ِم قَا َل اب ُْن َح ْزم َ بَنََُ ب ُْن‬ ‫َ لِ ُم ْسََّ َُى بَ ْس َم ُ فِي ِم َ‬ ‫ُ َّ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َع َّز َ َج َّر َعاَ ب ُ َّدَِّم َر ْم ِسينَ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَفَ َر َ‬ ‫َدالِك قَا َل النَّبِ ُّم َ‬ ‫ُ َّ‬ ‫ك َحََّّ َد َريْ ُ‬ ‫ص ًَلَ فَ َر َجد ُ‬ ‫ك‬ ‫ك َعاَ ب ُ َّدَِّ َ‬ ‫َّللاُ لَ َ‬ ‫ْع بِ َذلِ َ‬ ‫َ َعاَ ُدُ َس فٍََا َل َدا فَ َر َ‬ ‫َ‬ ‫ك فَ َرا َجد ُ‬ ‫قُ ْا ُ‬ ‫ص ًَلَ قَا َل فَايْ ِج ْ مِلَ َيباكَ فَا ِ َّن ب ُ َّدََّكَ َا تُ ِ ي ُ‬ ‫ْع‬ ‫ق َذلِ َ‬ ‫ُ َر ْم ِسينَ َ‬ ‫ع فَ َر َ‬ ‫ْع مِلَ ُدُ َس قُ ْا ُ‬ ‫ه َ َش ْ َرمَا فَ َر َجد ُ‬ ‫ك فَا ِ َّن‬ ‫ه َ َش ْ َرمَا فٍََا َل َيا ِج ْ َيبَّ َ‬ ‫ع َ َ‬ ‫فَ َُ َ‬ ‫‪187‬‬

َ‫ال ايْ ِج ْ مِل‬ ُ ‫ه َ َش ْ َرمَا فَ َر َجد‬ ُ ‫ق فَ َرا َجد‬ ُ ‫ب ُ َّدََّكَ َا تُ ِ ي‬ َ ٍََ‫ْع مِلَ ْي ِم ف‬ َ َُ َ‫ْع ف‬ ُ ‫ك َا تُ ِ ي‬ ‫اج ْدَُّمُ فٍََا َل ِم َم َر ْمٌَ َ ِم َم َر ْمسُُنَ َا يُبَ َّد ُل‬ َ ِ‫ق َذل‬ َ ََّ‫ب ُ َّد‬ َ ‫ك فَ َر‬ ََّّ‫ق بِم َح‬ ُ ‫ع ا ْسََّحْ يَي‬ ُ ‫ْع مِلَ ُدُ َس فٍََا َل َيا ِج ْ َيبَّكَ فٍَُ ْا‬ ُ ‫فَ َر َجد‬ َ َ‫ْع ِد ْن َيبام ثُ َُّّ ا ْن َا‬ ُ ‫ان َا بَ ْد ِيي َدا ِم َم ثُ َُّّ ب ُ ْد ِر ْا‬ ٌ َُ ‫ا ْنََّ َا بِم مِلَ ِس ْد َي َِ ْال ُم ْنََّاَ َ َغ ِشيَاَا بَ ْل‬ ‫ع ْال َجنَّ َ فَا ِ َذا‬ ُ ‫فِياَا َحبَا ِي ُر الاُّ ْؤلُ ِؤ َ مِ َذا تُ َرابُاَا ْال ِم ْس‬ ‫ك‬ ‫ك فَا ِ َّن‬ َ ‫َيبا‬ َّ ‫ْالٍَُْ ُل لَ َد‬ ‫ي‬

345 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Әбу Зарға Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) былай деген екен: «Меккеде үйімде жатқанымда үйімнің төбесі ашылып, Жебірейіл ғ.с түсті. Көкірегімді жарып ашты да, ішін зәм-зәм суымен жуды, кейіннен алтын табақпен ақыл- хикмет пен иманды әкеліп, менің кеудеме құйып, оны қайтадан жапты. Содан кейін Жебірейіл ғ.с. қолымнан ұстап, ең жақын бірінші қабат аспанға алып шықты. Бірінші қабат аспанға шыққанымызда Жебірейіл ғ.с. сақшыға «қақпаны аш!»- деп айтты. Ол: « бұл кім?» - деді. «Жебірейілмін»- деді. Қақпа сақшысы: Сенімен бірге біреу бар ма?»- деді. «Жебірейіл ғ.с. айтты: Иә, менімен бірге Мұхаммед (с.ғ.с.) бар»- деді. Қақпа сақшысы: «Мұхаммедтің (с.ғ.с.) аспанға шығуына рұқсат етілді ме?»- деп сұрады. Жебірейіл ғ.с.: « Иә »,деді. Қақпа ашылғаннан кейін бірінші қат аспанның ішіне кірдік. Ол жерде бір адамды көрдік. Оның оң жағында да, сол жағында да қаптаған адамдар. Ол кісі оң жағына қараса, шаттанып күледі, ал сол жағына қараса, қайғырып жылайды. Ол кісі маған қарап : Қош келдің, о, абзал Пайғамбар, абзал ұрпағым!»,- деді. Мен Жебірейілден ғ.с. бұл кісі кім ?»,- деп сұрадым. Жебірейіл ғ.с. айтты : «Бұл кісі - Адам ғ.с. бағанағы бұл кісінің айналасындағы қаптаған кісілер - Адам балаларының рухтары. Бұлардың оң жағындағылары - жәннәтқа баратын, ал сол жағындағылары - тозаққа түсетін ұрпақтары»,- деді. Адамның ғ.с. оң жағына қарағанда күліп, ал сол жағына қарағанда жылайтыны содан»,- деді. Содан кейін мені екінші қабат аспанға алып шықты да, қақпа сақшысына: «Қақпаны аш!»,- деді. Екінші қабат аспандағы сақшы да, бірінші қабаттағы сақшы айтқан сөздерді айтты да, содан соң қақпаны ашты ». Әнәс (р.а.) бізге: « Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аспан қабаттарында Адам ғ.с. Пайғамбарды, Ідірісті ғ.с. , Мұсаны ғ.с. , Исаны ғ.с. және Ибраһим сәләуатуллахи ғалайхимдерді көрді »,- деп айтты. Бірақ оларды аспанның қай қабаттарынан көргенін анық айтпады. Тек қана Адамды ғ.с. аспанның бірінші қабатынан, ал Ибраһимді ғ.с. аспанның алтыншы қабатынан көргенін айтты, осымен бітті»,- деді. Әнәс (р.а.) айтты: Жебірейіл ғ.с. Пайғамбарымыз Мұхаммедті (с.ғ.с.) Ідіріс ғ.с. Пайғамбардың жанынан алып өтіп бара жатқанында, Ідіріс ғ.с. : «Қош келдің, абзал Пайғамбар, абзал бауыр!»,- деді. Сонда Мұхаммед (с.ғ.с.) : « Бұл кім? »,- деп сұрады. Жебірейіл ғ.с. « Бұл Ідіріс ғ.с.»,- деді. Кейін Мұсаның ғ.с. қасынан алып өткен кезде , ол кісі : « Қош келіпсің, абзал Пайғамбар, жақсы бауыр!»,- деді. Мұхаммед (с.ғ.с.) : «Бұл 188

кісі кім?»,- деп сұрады. Жебірейіл ғ.с.: « Бұл кісі Мұса ғ.с. »,- деді. Бұдан кейін Исаның ғ.с. жанынан алып өтті. Сонда Иса ғ.с.: «Қош келдің, абзал бауыр , абзал Пайғамбар!»,- деп айтты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) : «Бұл кім?»,- деп сұрады. Жебірейіл ғ.с. : «Бұл Иса ғ.с.»,- деді. Бұдан соң Ибраһимнің ғ.с. жанынан алып өтті. Ол кісі де : «Қош келдің, абзал Пайғамбар, абзал ұрпағым!»,- деді. «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): « Бұл кісі кім? »,- деп сұрады. Жебірейіл ғ.с.: «Бұл кісі Ибрахим ғ.с. »,- деп жауап берді. Ибн Аббас және Әбу Хабба әл – Ансари ол екеуіне де (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) былай деп айтып еді»,- деді: « Кейін мені (Жебірейіл ғ.с.) сондай биікке алып шыққандығы соншалық сол жерде ( жазып-сызып жатқан) қалам дауыстарын естідім»,- деді. Ибн Хазм мен Әнәс ибн Мәлік айтты : «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) : «Алла тағала менің үмбетіме күніне елу уақыт намазды парыз етті, мен сол бұйырықпен кері қайттым. Мұсаның ғ.с. жанына келгенімде ол: «Үмбетіне Алла тағала сен арқылы не нәрселерді парыз етті? »,- деп сұрады. «Мен күніне елу уақыт намаз оқуды»,- дедім. Сонда Мұса ғ.с.: «Раббыңның алдына қайтып бар, себебі сенің үмбетін бұған (50 уақыт намазға) шыдамайды»,- деді. Мен Раббымның алдына қайта бардым, елу уақыт намаздың жарымын кешті. Содан соң Мұсаның ғ.с. алдына келіп: «Жарымын кешті (қысқартты)»,- дедім. Сонда Мұса ғ.с. : «Қайтадан Раббыңның алдына бар, себебі үмбетіннің бұған да шамасы келмейді»,деді. Мен Раббымның алдына қайтадан бардым, жарымын және кешті. Мұсаның ғ.с. жанына қайтып келіп, Раббымның және жарымын қысқартқандығын айттым. Сонда Мұса ғ.с.: « Раббынның алдына тағы да бар, үмбетіңнің бұған да шамасы келмейді»,- деді. Раббымның алдына және қайта бардым. Сол кезде Раббым : «Бес уақыт намазды парыз еттім, бірақ та сауабы елу уақыт намазбен пара-пар, ендігі сөзім осы еш өзгермес»,- деді. Содан соң Мұсаның ғ.с. қасына қайтып келдім. Мұса ғ.с.: «Раббыңның алдына қайта бар»,- деп айтып еді. Мен: «Енді қайта баруға Раббымнан ұяламын»,- дедім. « Бұдан кейін Жебірейіл періште мені Сидрат-ул мұнтаһа деген жерге алып шықты. Сидрат- ул мұнтаһаны тілмен айтып жеткізгісіз, түрлітүсті тұман қаптап алған, оның не нәрсе екенін біле алмадым. Кейіннен гауһар тастардан мисктен алқалары бар жәннатқа кірдім. Оның топырағы екен»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 346 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ َ‫ح ْب ِن َك ْي َسان‬ َ ‫ك ع َْن‬ ِ ِ ‫صال‬ َّ ُ ْ َ‫الز َبي ِْر ع َْن عَائِ َش َ ب ُ ام ْال ُم ْؤ ِد ِنينَ قَال‬ ُّ ‫ع َْن عُرْ َ ََ ْب ِن‬ َ‫َّللاُ الص ًََّلََ ِحين‬ َ ‫ع فَ َر‬ ْ ‫ض ِر َ ال َّسفَ ِر فَ ُقِر‬ ‫ص ًَلَُ ال َّسفَ ِر َ ِزي َد فِم‬ َ ََّ َ ‫هاَا َي ْك َدََّ ْي ِن َي ْك َدََّ ْي ِن فِم ْال َح‬ َ ‫فَ َر‬ ‫ض ِر‬ َ ‫ص ًَل َِ ْال َح‬ َ 189

346 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Алла тағала намазды парыз қылған кезде екі-екі рәкаттан парыз етті. Мүсәпір үшін екі рәкат, мұқим (Тұрғылықты) үшін екі рәкат. Сапарда оқылатын намазда осы екі рәкат сияқты. Бірақ та мұқим кісілер намазы (3-4 рәкат) болып көбейтілді»,- деді. 2-бап. Киім киіп намаз оқымақтын уәжіптігі, Алла тағаланың «Әрбір намаз оқығаныңда және тәуеп еткеніңде киім киген болыңыз!»- деген аяты және бір ғана матаны оранып намаз оқымау туралы

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل يَ ُزيُّ هُ َ لَُْ بِ َشُْ َك‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫بَ َّن النَّب‬ ‫ِ الَّ ِذي يُ َجا ِد ُ فِي ِم َدا لَ ُّْ يَ َر بَذى َ بَ َد َر النَّبِ ُّم‬ ِ َُّْ‫فِم الث‬

‫ع‬ ِ َُ ‫ع َْن َساَ َم َ ب ِْن ْاْلَ ْك‬ َّ‫صا‬ َ ‫فِم مِ ْسنَا ِد ِه نَظَ ٌر َ َد ْن‬

َّ َّ‫صا‬ ٌ َ‫ع عُرْ ي‬ ‫ان‬ َ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْن َا َي ُُفَ بِ ْالبَ ْي‬ Сәлама ибн әл-Акуа былай деп айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ең құрмаса, бір түйрегішпен ( ұятты жерлерің көрінбеуі үшін ) оны (матаны) қадап түйреп алыңдар»,- деген Мазкүр хадисте де «Әйелі мен жақындық қылатын киімде (егер оған бір нәрсе тиіп жұқпаған болса) онда намаз оқыса, болады деген пікір бар». « Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қағбаны жалаңаш тәуеп етуден тиған »

‫ال َح َّدثَنَا يَ ِزي ُد ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن ُد َح َّمد‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر ق‬- 347 ْ َ‫ع َْن ب ُ ام َع ِ يَّ َ قَال‬ َ‫َ ْال ُب ُد ِي فَ َي ْشاَ ْدن‬ َ ‫ع ب ُ ِدرْ نَا بَ ْن نُ ْب ِر َج ْال ُحي‬ ِ ‫َّض َيُْ َم ْال ِدي َد ْي ِن َ َذ َ ا‬ ْ َ‫ص ًَّلمُ َّن قَال‬ ‫ع ا ْد َربٌََ يَا َيسُُ َل‬ َ ‫َج َما َع َ ْال ُم ْساِ ِمينَ َ َد ْع َُتَاُ ُّْ َ يَ ْدََّ ِز ُل ْال ُحيَّضُ ع َْن ُد‬ َّ ‫اح َبَُّاَا ِد ْن ِج ْابَا ِباَا َ قَا َل َع ْب ُد‬ َّ ‫َّللاِ ب ُْن‬ َ ‫َْ لَاَا ِج ْابَاٌِ قَا َل لَُِّ ْابِ ْساَا‬ َ ‫َّللاِ مِحْ دَانَا لَي‬ ِ ‫ص‬ َّ‫صا‬ ُ ‫يرينَ َح َّدثَ َّْنَا ب ُ ُّم َع ِ يَّ َ َس ِمد‬ ُ ‫َي َجاء َح َّدثَنَا ِع ْم َر‬ َ ‫ْع النَّبِ َّم‬ ِ ‫ان َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ِس‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِاَ َذا‬ 347 -Умму Атийа (р.а.) айтты : «Екі айтта етеккірі келгендер де, Балағат жасына жеткен қыз балалар да намазға қатысуға бұйырылды. Олар ер адамдардың арт жақтарында тұрып, олардың оқып жатқан намаздарына (тағат-ғибадаттарына) қатысты, ал етеккір көрген әйелдер намаз оқып жатқандарға жақындамай шеткерірек жерде тұрды»,- деді. Бір әйел: «Я Расулулла (с.ғ.с.) біздің кейбіреуімізде паранжамыз (бас жамылғы) болмаса, қатынаспай-ақ қойсақ бола ма?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Танысының паранжаларының бірін алып киіп тұрсын»,- деді. 190

Абдулла ибн Әбу Ражағ, Умму Атийа айтып берген осы хадисті басқаша етіп риуаят еткен. 3- бап. Намаз оқудан бұрын изарды белге байлап алу туралы

‫ازم ع َْن َس ْا ِر ْب ِن َسدْد‬ ِ ‫َح‬ ُّْ ‫َع َُاتٍِِ ِا‬

ُُ‫اي َعاَ ْالٍَفَا فِم الص ًََّل َِ َ قَا َل بَب‬ ِ ْ ‫بَاِ َع ٍْ ِد‬ ِ ‫اْل َز‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ عَاقِ ِدي ب ُ ْز ِي ِم ُّْ َعا‬ َ ‫صاَُّْ ا َد َ النَّ ِب ام‬ َ

Саһл ( а.р.) риуаят етеді: «Сахабалар Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге изарларын белдеріне оралған күйде намаз оқыған»,- деді.

‫ص ُُّ ب ُْن ُد َح َّمد قَا َل َح َّدثَنِم َ اقِ ُد‬ َ َ‫َ ق‬ َ ُ‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن يُُن‬- 348 ِ ‫ال َح َّدثَنَا عَا‬ َ ‫ب ُْن ُد َح َّمد ع َْن ُد َح َّم ِد ْب ِن ْال ُم ْن َا ِد ِي قَا َل‬ ُ ‫صاَّ َجا ِب ٌر فِم مِ َزاي قَ ْد َعٍَ َدهُ ِد ْن قِبَ ِر قَفَاه‬ ‫صاام فِم مِ َزاي َ ا ِحد فٍََا َل مِنَّ َما‬ َ ُ‫ب قَا َل لَمُ قَائِ ٌر ت‬ ِ ‫َ ثِيَابُمُ َدُْ هُُ َع ٌ َعاَ ْال ِم ْش َج‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫صنَد‬ ُ ‫ْع َذلِكَ لِيَ َرانِم بَحْ َم‬ َ ُ‫ق ِد ْثا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ك َ بَ ُّينَا َكانَ لَمُ ثَُْ بَا ِن َعاَ َع ْا ِد النَّبِ ام‬ َ َُّ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َسا‬ 348 - Мұхаммед ибн әл-Мункадир айтты: «Жабир киімін қазыққа іліп қойып, изарын беліне байлап алды да, намаз оқыды. Бір кісі оған: «Бір ғана изарда намаз оқисың ба?»,- деді. Жабир: «Саған ұқсаған надандар көрсін деп әдейі солай еттім. Қайсы біріңнің Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) заманында ауыстырып киетін екі киімдерін болған»,- деді.

ٌ ‫ َح َّدثَنَا ُد َر‬- 349 ‫اف بَبُُ ُدصْ َدب قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد الرَّحْ َم ِن ب ُْن بَ ِبم ْال َم َُالِم‬ َّ ‫ْع َجابِ َر ْبنَ َع ْب ِد‬ ُ ‫ع َْن ُد َح َّم ِد ْب ِن ْال ُم ْن َا ِد ِي قَا َل َيبَي‬ ‫احد َ قَا َل‬ َ ُ‫َّللاِ ي‬ ِ َ ِ َُْ‫صاام ِفم ث‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َيبَي‬ ِ َُْ‫صاام فِم ث‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ‫م‬ َّ ‫ْع النَّ ِب‬ 349 - Мұхаммед ибн әл-Мункадир: «Жабир ибн Абдулла мен Пайғамбарымыздың да (с.ғ.с.) бір киімде намаз оқығандарын көргенмін»,деді. 4- бап. Бір киімге (матаға) оранып намаз оқудың үкімі

ُّ ‫ِ ْال َُا ِح ِد ُد ْاََّ ِحفا بِ ِم قَا َل‬ ُ ‫الز ْم ِريُّ فِم َح ِديثِ ِم ْال ُم ْاََّ ِح‬ ‫ف‬ ِ َُّْ‫بَاِ الص ًََّل َِ فِم الث‬ ُ ِ‫ْال ُمََّ َُ اش ُح َ مُ َُ ْال ُم َبال‬ ‫ف بَ ْينَ طَ َرفَ ْي ِم َعاَ عَاتٍَِ ْي ِم َ مُ َُ ِاا ْشَِّ َما ُل َعاَ َد ْن ِابَ ْي ِم‬ Әз-зуһрий айтты: «Бір киімге (матаға) оранып дегені - екі желкеге матаның оң жақ үшін сол жағына айқастыра орау»,- деді. 191

‫صاَّ َّ‬ ‫قَا َل قَالَ ْ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِبثَُْ ِ َ َرالَفَ بَ ْينَ‬ ‫ع ب ُ ُّم مَانِئ ْالََّ َحفَ النَّبِ ُّم َ‬ ‫طَ َرفَ ْي ِم َعاَ عَاتِ ٍَ ْي ِم‬ ‫)‪Умму Хани айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір киімге(матаға‬‬ ‫‪оранды.Киімінің (матасының ) бір шетін иығынан айландырып, бұ шетінен‬‬ ‫‪ана шетіне, ана шетінен бұ шетіне қайтара орады»,- деді.‬‬

‫‪َ - 350‬ح َّدثَنَا ُعبَ ْي ُد َّ‬ ‫َّللاِ ب ُْن ُدُ َس قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ُم ب ُْن عُرْ َ ََ ع َْن بَبِي ِم ع َْن‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫صاَّ فِم ثَُْ ِ َ ا ِحد قَ ْد َرالَفَ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ‬ ‫م َ‬ ‫ُع َم َر ْب ِن بَبِم َساَ َم َ بَ َّن النَّبِ َّ‬ ‫بَ ْينَ طَ َرفَ ْي ِم‬ ‫‪350 - Омар ибн Умму Салама айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір‬‬ ‫‪киіммен (матамен) намаз оқитын еді, Киімінің бір шетін бұ жағын о‬‬ ‫‪жағына о жағын бұ жағына айналдырып намаз оқитын»,- деді.‬‬

‫ال َح َّدثَنَا َيحْ َي قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم قَا َل َح َّدثَ ِنم‬ ‫‪َ - 351‬ح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال ُم َثنَّ قَ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫صاام فِم ثَُْ ِ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُ َ‬ ‫م َ‬ ‫بَبِم ع َْن ُع َم َر ْب ِن بَ ِبم َساَ َم َ بَنَّمُ َيبَى النَّبِ َّ‬ ‫ع ب ُ ام َساَ َم َ قَ ْد بَ ْلٍَ طَ َرفَ ْي ِم َعاَ عَاتٍَِ ْي ِم‬ ‫َ ا ِحد فِم بَ ْي ِ‬ ‫‪351 - Омар ибн Салама айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Умму‬‬ ‫‪Саламаның үйінде бір киіммен намаз оқып жатқанын көрдім. Киімнің‬‬ ‫‪(матаның) екі ұшын мойнына тастап алған»,- деді.‬‬ ‫)‪Уруа ибн Зубайр айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бір киімге (матаға‬‬ ‫‪оранып намаз оқып жатқаның көрдім, киімінің екі ұшын мойынынан‬‬ ‫‪асырып ораған»,- деді.‬‬

‫‪َ - 353‬ح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن بَبِم بُ َ يَْ قَا َل َح َّد َثنِم َدالِ ُ‬ ‫ك ب ُْن بَنََ ع َْن بَ ِبم‬ ‫النَّضْ ِر َدُْ لَ ُع َم َر ْب ِن ُعبَ ْي ِد َّ‬ ‫ع بَبِم َ‬ ‫َّللاِ بَ َّن بَبَا ُد َّرََ َدُْ لَ ب ُ ام مَانِئ ِب ْن ِ‬ ‫طالِب بَ ْربَ َرهُ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ع بَ ِبم طَالِب تٍَُُ ُل َذمَب ُ‬ ‫بَنَّمُ َس ِم َ ب ُ َّم مَانِئ بِ ْن َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ‬ ‫َّللا َ‬ ‫ُُل َّ ِ‬ ‫ْع مِلَ َيس ِ‬ ‫اط َم ُ ا ْبنََُّمُ تَ ْسَُّ ُرهُ قَالَ ْ‬ ‫ع فَ َساَّ ْم ُ‬ ‫ع‬ ‫ح فَ َُ َج ْدتُمُ يَ ْاََّ ِس ُر َ فَ ِ‬ ‫عَا َم ْالفَ َّْ ِ‬ ‫ع بَنَا ب ُ ُّم مَانِئ بِ ْن ُ‬ ‫فٍَُ ْا ُ‬ ‫ع بَبِم طَالِب فٍََا َل َدرْ َحبا بِ ُ ام مَانِئ فَاَ َّما‬

‫َعاَ ْي ِم فٍََا َل َد ْن مَ ِذ ِه‬ ‫فَ َر َغ ِد ْن ُغ ْساِ ِم قَا َم‬

‫ص َرفَ قُ ْا ُ‬ ‫َّللا َز َع َُّ‬ ‫ع يَا َيس َ‬ ‫صاَّ ثَ َمانِ َم َي َك َداَ ُد ْاََّ ِحفا فِم ثَُْ ِ َ ا ِحد فَاَ َّما ا ْن َ‬ ‫فَ َ‬ ‫ُُل َّ ِ‬ ‫‪192‬‬

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫اب ُْن ب ُ ادم بَنَّمُ قَاتِ ٌر َيجًُل قَ ْد بَ َجرْ تُمُ فُ ًَلنَ ا ْبنَ مُبَ ْي َرََ فٍََا َل َيسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ْ َ‫َ يَا ب ُ َّم مَانِئ قَال‬ ‫ك هُح‬ َ ‫ع ب ُ ُّم مَانِئ َ َذا‬ ِ ْ‫َ َساَّ َُّ قَ ْد بَ َجرْ نَا َد ْن بَ َجر‬ 353 - Умму Хани былай деді: « Мекке қаласы алынған (жеңіске жеткен) жылы Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына бардым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сол кезде ғұсыл алып жатыр екен. Ал қызы Фатима болса, бір нәрсемен қалқалап жауып тұр екен. Мен Пайғамбарымызға сәлем бердім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Бұл кім?»,- деді. Мен: «Әбу Тәлібтің қызы Үмму Ханимін»,-дедім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Қош келдің, Үмму Хани!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ғұсыл алып болғаннан соң бір киімге (матаға) оранған күйі сегіз рәкат намаз оқыды. Намаз оқып болып бұрылды. Сол кезде мен: «Я Расулулла мен өзімнің панама алған пәлен ибн Хұбайраны ағам өлтіремін, дейді»,- дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Ей, Үмму Хани, сен кімді панаңа алған болсаң, біз де соны панамызға алдық»,- деді. Сол сөзді айтқан кезде күндіз (сәске уақыты) болатын деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 354 ٌ ِ‫ال بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن َس ِدي ِد‬ َ َ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ ق‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ب ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َسائًِل َس َ َل َيسُُ َل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ع َْن‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َّ‫ْب ِن ْال ُم َسي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫الص ًََّل َِ فِم ثَُْ ِ َ ا ِحد فٍََا َل َيسُُ ُل‬ ‫ان‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ َ لِ ُااا ُا ُّْ ثَُْ ب‬ 354 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Бір кісі Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) бір киімде намаз оқу туралы сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Барлықтарыңның (ауыстырып киетін) екіден киімдерің бар ма еді?»,деді. 5- бап. Егерде бір киімде намаз оқыса, екі иығынан асыра орап алсын

‫صُّ ع َْن َدالِك ع َْن بَ ِبم ال ازنَا ِد ع َْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ عَا‬- 355 َّ َّ‫صا‬ ‫صاام بَ َح ُد ُك ُّْ فِم‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َا ي‬ َ ‫ج ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ قَا َل قَا َل النَّبِ ُّم‬ ِ ‫ْاْلَ ْع َر‬ ‫َْ َعاَ عَاتٍَِ ْي ِم َش ْم ٌء‬ َ ‫ِ ْال َُا ِح ِد لَي‬ ِ َُّْ‫الث‬ 355 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Біреулерің бір киімде, екі иығының ашық күйінде намаз оқымасын!»,деді.

193

َ ‫ان ع َْن يَحْ يَ ب ِْن بَ ِبم َكثِير ع َْن ِع ْا ِر َد‬ ُ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا َش ْيب‬- 356 ُ ‫ْع بَبَا مُ َر ْي َرََ يٍَُُ ُل بَ ْشاَ ُد بَنام َس ِمد‬ ُ ‫ع َس َ ْلَُّمُ قَا َل َس ِمد‬ ُ ‫قَا َل َس ِم ْدَُّمُ بَ ْ ُك ْن‬ ‫ُُل‬ َ ‫ْع َيس‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َ َ‫ف بَ ْين‬ ْ ِ‫صاَّ فِم ثَُْ ِ َ ا ِحد فَ ْايُ َبال‬ ‫ط َرفَ ْي ِم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل َد ْن‬ َ ِ‫َّللا‬ 356 - Икрима (р.а.) риуаят етті: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Кімде- кім бір киімде намаз оқыса, екі аяғын жауып алсын!»,- деді. 6- бап. Егер киімдік мата енсіз болса, не істейді?

‫فُاَ ْي ُح ب ُْن ُساَ ْي َمانَ ع َْن َس ِدي ِد ب ِْن‬ ُ ْ‫ِ ْال َُا ِح ِد فٍََا َل َر َرج‬ ‫ع‬ ِ َُّْ‫فِم الث‬

‫صالِح قَا َل َح َّدثَنَا‬ َ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن‬- 357 َّ ‫ث قَا َل َس َ ْلنَا َجابِ َر ْبنَ َع ْب ِد‬ َِ ‫َّللاِ ع َْن الص ًََّل‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ْال َح‬

َّ ُ ‫اي ِه فَ ِج ْئ‬ ُ‫ْض بَ ْد ِري فَ َُ َج ْدتُم‬ ِ َ‫ْض بَ ْسف‬ ِ ‫ع لَ ْياَ لِ َبد‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم بَد‬ ُ ‫صاَّي‬ ُ ‫ثَُْ ٌِ َ ا ِح ٌد فَا ْشََّ َم ْا‬ ‫ص َرفَ قَا َل َدا‬ َ ‫ْع مِلَ َجانِبِ ِم فَاَ َّما ا ْن‬ َ َ ‫ع بِ ِم‬

َّ‫صا‬ َ ‫َد َ النَّبِ ام‬ ‫م‬ َ ُ‫ي‬ َّ ‫صاام َ َع َا‬

ُ ‫ع قَا َل َدا مَ َذا ِاا ْشَِّ َما ُل الَّ ِذي َيبَي‬ ُ ‫ال ُّس َرى يَا َجابِ ُر فَ َ ْربَرْ تُمُ بِ َحا َج َِّم فَاَ َّما فَ َر ْغ‬ ‫ْع‬ ُ ‫قُ ْا‬ ْ ‫ال فَا ِ ْن َكانَ َ ا ِسدا فَ ْالََّ ِح‬ ْ‫هياٍا فَاتَّ ِزي‬ َ ‫ها‬ َ َ‫ف بِ ِم َ مِ ْن َكان‬ َ َ‫ق ق‬ َ ‫ع َكانَ ثَُْ ٌِ َي ْد ِنم‬ ‫بِ ِم‬ 357 - Сағд ибн Харс (р.а.) былай деді: «Жабир ибн Абдулладан бір киімдік (матаға) оранып намаз оқу турасында сұрадым. Ол кісі: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге бір жолы сапарға шықтым. Кешкісін бір мәселе туралы Пайғамбарымыздың алдына бардым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқып жатыр екен. Мен денемді ені тарлау матамен орап алған едім. Пайғамбарымыздың қасына тұрып намаз оқыдым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазын бітіріп: «Келгеніңнің мәнісі не, ей Жабир?»,- деп сұрады. Мен келген жұмысымды айттым. Сонда Пайғамбарымыз маған қарап: «Бұл өзі қалай оралған киім?»,- деді. Мен: «Ілгеріректе жөні түзу киім еді»,- дедім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде мата ендірек болса, онда жақсылап орап ал, егерде ені тарлау болса, онда бір нәрсені жалғап түйреп ал!»,- деді.

‫ازم ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن ُس ْفيَانَ قَا َل َح َّدثَنِم بَبُُ َح‬-358 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ عَاقِ ِدي‬ َ ‫صاُُّنَ َد َ النَّبِ ام‬ َ ُ‫ال َكانَ ِي َجا ٌل ي‬ َ َ‫َس ْا ِر ْب ِن َسدْد ق‬ ََّّ‫ص ْبيَا ِن َ يٍَُا ُل لِانا َسا ِء َا تَرْ فَ ْدنَ ُي ُء َس ُا َّن َح‬ ‫ب ُ ْز ِي ِم ُّْ َعاَ بَ ْعنَاقِ ِا ُّْ َكاَ ْيئَ ِ ال ا‬ ‫ي ال ار َجا ُل ُجاُُسا‬ َ ُِ ََّ‫يَ ْس‬ 194

358 - Саһл ас- Саъид айтты: «Кейбір ер адамдар киімдерін жас балалар сияқты мойындарына байлап алып, Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге намаз оқитын еді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ер адамдардың артында намаз оқушы әйелдерге: «Ер адамдар толық отырып болғандарынша, бастарыңды (сәждеден) көтермеңдер!»,- деп айтты. 7- бап. Шамда ( мәжуси тоқыған) киімде намаз оқу туралы

‫ِ يَ ْن ُس ُجاَا ْال َمجُُ ِس ُّم لَ ُّْ يَ َر ِب َاا بَ ْسا‬ ِ ‫قَا َل ْال َح َس ُن فِم الثايَا‬ Хасан Басри айтты: «Мәжуси тоқыған (тіккен) киімде намаз оқығанның зияны (зарары) жоқ»,- деді.

َّ‫صا‬ ُّ ‫ْع‬ ُ ‫َ قَا َل َد ْد َم ٌر َيبَي‬ َّ ‫الز ْم ِر‬ ُ ‫ِ ْاليَ َم ِن َدا‬ َ َ ‫صبِ ََ بِ ْالبَُْ ِل‬ ِ ‫ي يَ ْابََُ ِد ْن ثِيَا‬ ‫َعاِ ُّم ب ُْن بَبِم طَالِب فِم ثَُْ ِ َغي ِْر َد ٍْصُُي‬ Мағмар болса айтты: « Еті желінетін хайуанның зәріне (нәжісіне) тиіп былғанған жаман киімді Аз- Зуһрийдің кигенін және Хазреті Әлидің ұзын (етек женді) киімде намаз оқығанын көргенмін»,-деді.

‫ش ع َْن ُد ْساُِّ ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َيحْ َي ق‬- 359 ِ ‫ال َح َّدثَنَا بَبُُ ُد َدا ِيَ َ ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َد ْس ُر ق ع َْن ُد ِاي َرََ ْب ِن ُش ْدبَ َ قَا َل ُك ْن‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َسفَر‬ َ ‫ع َد َ النَّ ِب ام‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ق َيسُُ ُل‬ ََّّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َح‬ َ َ‫اْلدَا َ ََ فَ َ َر ْذتُاَا فَا ْن َا‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ْ ‫فٍََا َل يَا ُد ِاي َرَُ ُر ْذ‬ ْ َ‫ضاق‬ ‫ع‬ َ َ‫َب لِي ُْب ِر َج يَ َدهُ ِد ْن ُك اماَا ف‬ َ ‫اجََّمُ َ َعاَ ْي ِم ُجبَّ ٌ َش ْ ِديَّ ٌ فَ َذم‬ َ ‫ض َح‬ َ ٍََ‫تَ َُا َيى َعنام ف‬ ُ ‫صبَب‬ َّ َُ َََّ‫ْع َعاَ ْي ِم ف‬ َُّّ ُ‫ه َ ُ هُُ َءهُ لِاص ًََّل َِ َ َد َس َح َعاَ ُرفَّ ْي ِم ث‬ َ َ‫فَ َ ْر َر َج يَ َدهُ ِد ْن بَ ْسفَاِاَا ف‬ َّ‫صا‬ َ 359 - Муғира ибн Шуғба айтты: «Сапарда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ей, Муғира, құмғанды ал!»,- деді. Мен құмғанды алдым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сыртқа шығып кетті. Тіптен ұзақ уақыт бойы көрінбей қажетін өтеді. Үстінде Шамда тоқылған шапаны бар болатын. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алу үшін қолдарын шапанының жеңінен шығармақшы болып еді, ол тарлық етті. Содан кейін оны жеңінен тартып шешті. Мен су құйып беріп тұрдым. Ол кісі намазға күндегідей дәрет алып және мәсісіне масих тартты. Содан соң намаз оқыды.

195

8- бап. Намаз уақытында және қасиетті жерлерде жалаңаш болудың мәкрухтігі туралы

‫ َح َّدثَنَا َد َ ُر ب ُْن ْالفَضْ ِر قَا َل َح َّدثَنَا َي ْ ٌح قَا َل َح َّد َثنَا َز َك ِريَّا ُء ب ُْن‬- 360 َّ ‫ُُل‬ َّ ‫ْع َجابِ َر ْبنَ َع ْب ِد‬ ُ ‫َّللاِ يُ َحد‬ ُ ‫ال َس ِمد‬ َ ‫مِ ْس َحا‬ َ ‫اث بَ َّن َيس‬ َ َ‫ق َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن ِدينَاي ق‬ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يَ ْنٍُ ُر َد َداُ ُّْ ْال ِح َجا َيََ لِ ْا َا ْدبَ ِ َ َعاَ ْي ِم مِ َزا ُيهُ فٍََا َل لَمُ ْال َدبَّاس‬ َ َ ‫ك فَ َج َد ْا‬ َ ‫َع ُّممُ يَا ا ْبنَ بَ ِرم لَُْ َحاَ ْا‬ ُ‫ك ُد نَ ْال ِح َجا َي َِ قَا َل فَ َحاَّم‬ َ ‫ع َعاَ َد ْن ِابَ ْي‬ َ ‫ع مِ َزا َي‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫فَ َج َداَمُ َعاَ َد ْن ِابَ ْي ِم فَ َسٍَ َ َد ْا ِشياا َعاَ ْي ِم فَ َما ُيئِ َم بَ ْد َد َذل‬ َ ‫ك عُرْ يَانا‬ َُّ َّ‫َ َسا‬ 360 - Жабир ибн Абдулла (р.а.) осы хадисті риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Құрайыш тайпасымен бірге Қағбаны жөндеу кезінде тас тасысып жатқан болатын. Үстінде изары бар еді. Сол кезде туыстас ағасы Аббас: «Ей, бауырымның баласы, изарыңды шешіп, тастың астынан өткізіп, иығыңа іліп алғаныңда дұрыс болар еді»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) изарын шешіп, оның айтқанындай иығына іліп алды. Бірақ әлі кетіп, әлсіреп жығылып түсті. Содан кейін ешуақытта жалаңаш жүргенін ешкім көрген емес». 9- бап. Көйлек-шалбар немесе қысқа шалбар мен шапан киіп намаз оқу туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬-361 ‫ُُِّ ع َْن‬ َ ‫ال َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد ع َْن بَي‬ َ َ‫ان ب ُْن َحرْ ِ ق‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َس َلَمُ ع َْن‬ َ ‫ُد َح َّمد ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل قَا َم َي ُج ٌر مِلَ النَّ ِب ام‬ ‫ِ ْال َُا ِح ِد فٍََا َل بَ َ ُكاُّ ُا ُّْ يَ ِج ُد ثَُْ بَ ْي ِن ثُ َُّّ َس َ َل َي ُج ٌر ُع َم َر فٍََا َل مِ َذا‬ ِ َُّْ‫الص ًََّل َِ فِم الث‬ َّ َ ‫َ َّس‬ ‫صاَّ َي ُج ٌر فِم مِ َزاي َ ِيدَاء فِم مِ َزاي‬ َ ُ‫َّللاُ فَ َ ْ ِسدُُا َج َم َ َي ُج ٌر َعاَ ْي ِم ثِيَابَم‬ ‫ير َ قَ ِميص فِم َس َرا ِي َر‬ َ ِ ‫َ قَ ِميص فِم مِ َزاي َ قَبَاء فِم َس َرا ِي َر َ ِيدَاء فِم َس َرا‬ ‫َ قَبَاء فِم تُبَّان َ قَبَاء فِم تُبَّان َ قَ ِميص قَا َل َ بَحْ ِسبُمُ قَا َل فِم تُبَّان َ ِيدَاء‬ 361 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Бір кісі тұрып Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) бір киіммен намаз оқу жайында сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Біреулеріңнің екіден киімдерің бар ма еді?»,- деді. Кейін бір кісі тұрып, бір киімде намаз оқу туралы Хазіреті Омардан сұрады. «Алла тағала жеңілдік бергеннен кейін, жеңілдетіңіз де! (ауыстырып киетін киімі болмаған адам, сол бір киімде намаз оқи береді, егерде екі киімі болса, ауыстырып киіп оқыса, абзалырақ болады ) егерде 196

киімі көп болса, изар мен ридода, изар мен көйлекте, изар мен шапанда, шалбар мен ридода, шалбар мен көйлекте, шалбар мен шапанда, қысқа шалбар мен шапанда оқысын!»,- деді. «Әбу Хурайра (р.а.) айтты: « Хазреті Омардың қысқа шалбар мен ридода оқысын деп айтқанына күмәнім бар»,- деді. Шихабудддин Қасталони (р.а.) айтты: « Егер ридо ұзын болып, тізені жауып тұрса, келте шалбарда намаз оқыса болады»,- деді.

ُّ ‫ص ُُّ ب ُْن َعاِم قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن بَبِم ِذ ْئب ع َْن‬ ُِّ‫ي ع َْن َسال‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا عَا‬-362 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َْن ا ْب ِن ُع َم َر قَا َل َس َ َل َي ُج ٌر َيسُُ َل‬ ََُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل َدا يَ ْاب‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ ‫َ َ َا ثَُْ با َد َّسمُ ال َّز ْعفَ َر‬ ‫ان‬ َ ُ‫ير َ َا ْالبُرْ ن‬ َ ِ ‫يص َ َا ال َّس َرا‬ َ ‫ال َا يَ ْابََُ ْالٍَ ِم‬ َ ٍََ‫ْال ُمحْ ِر ُم ف‬ ‫َ َا َ يْ سٌ فَ َم ْن لَ ُّْ يَ ِج ْد النَّ ْداَ ْي ِن فَ ْايَ ْابََْ ْال ُبفَّ ْي ِن َ ْليَ ٍْ َ ْداُ َما َحََّّ يَ ُاُنَا بَ ْسفَ َر ِد ْن‬ ‫ْال َا ْدبَ ْي ِن‬ 362 - Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Бір кісі Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) «Қажылыққа ихрам байлаған кісі не қылады?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Көйлек-шалбар, бурнусты да кимейді. Зағфран мен сарық ренді матаны да орамайды. Кімде-кім тобықтан төмен аяқ киім таппаса, онда мәсісінің қонышын тобығынан төмен қылып кесіп тастасын!»,-деді. 10- бап. Әурет жабушы киімдер туралы

َّ ‫ْع ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ٌ ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد قَا َل َح َّدثَنَا لَي‬-363 ‫َّللاِ ْب ِن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ي بَنَّمُ قَا َل نَاَ َي ُسُ ُل‬ َّ ‫َع ْب ِد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َّْبَ َ ع َْن بَ ِبم َس ِديد ْال ُب ْد ِي ا‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ ‫َ َساَّ َُّ ع َْن ا ْشَِّ َما ِل ال‬ ُ‫َْ َعاَ فَرْ ِج ِم ِد ْنم‬ َ ‫ص َّما ِء َ بَ ْن يَحْ ََّبِ َم ال َّر ُج ُر فِم ثَُْ ِ َ ا ِحد لَي‬ ‫َش ْم ٌء‬ 363 - Әбу Саъид әл-Худрийдан риуаят болды: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жеңі жоқ тар киім киюден, тізені құшақтап алдын ашып отырудан қатаң тиды»

ُ َ‫ُ ب ُْن ُع ٍْبَ َ قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ج‬ ِ ‫ان ع َْن بَبِم ال ازنَا ِد ع َْن ْاْلَ ْع َر‬ َّ َّ‫صا‬ ‫اس‬ َ ‫النَّبِ ُّم‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ع َْن َب ْي َدََّ ْي ِن ع َْن الاا َم‬

‫ص‬ َ ‫ َح َّدثَنَا قَبِي‬-364

‫ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َر ََ قَا َل نَ َا‬ َّ ‫َ النابَا ِذ َ بَ ْن يَ ْشََّ ِم َر ال‬ ‫ص َّما َء َ بَ ْن يَحْ ََّ ِب َم ال َّر ُج ُر فِم ثَُْ ِ َ ا ِحد‬ 197

364 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі түрлі сауда - саттықтан тиды: 1) Айтқаны осы деп тексермей, саудаласпай ала салудан; 2) Болғаны осы деп бағасын түсірмей алудан. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жеңі жоқ тар киім кимектен, тізені құшақтап, әуретін ашып отырудан тиған»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬-365 ‫ال َح َّدثَنَا يَ ْدٍُُُِ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن بَ ِرم ا ْب ِن‬ َ َ‫ق ق‬ ‫ِشاَاِ ع َْن َع ام ِم قَا َل بَ ْربَ َرنِم ُح َم ْي ُد ب ُْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ْب ِن عَُْ ف بَ َّن بَبَا مُ َر ْي َرََ قَا َل‬ ‫ك ْال َح َّج ِ فِم ُد َؤ اذنِينَ يَُْ َم النَّحْ ِر نُ َؤ اذ ُن بِ ِمن بَ ْن َا يَ ُح َّج بَ ْد َد‬ َ ‫بَ َدثَنِم بَبُُ بَ ْار فِم تِ ْا‬ ٌ َ‫ع عُرْ ي‬ ٌ ‫ْال َد ِام ُد ْش ِر‬ َ‫ال ُح َم ْي ُد ب ُْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ثُ َُّّ بَيْ دَف‬ َ َ‫ان ق‬ ِ ‫ك َ َا يَ ُُفَ بِ ْالبَ ْي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َعاِياا فَ َ َد َرهُ بَ ْن يُؤَ اذنَ بِ َب َرا َءٌَ قَا َل بَبُُ مُ َري َْرََ فَ َ َّذن‬ َ ِ‫َّللا‬ ٌ ‫َد َدنَا َعاِم فِم بَ ْمر ِدن يَُْ َم النَّحْ ِر َا َيحُجُّ بَ ْد َد ْال َد ِام ُد ْش ِر‬ ُ ُ ‫ك َ َا َي‬ ‫ع‬ ِ ‫ُف ِب ْالبَ ْي‬ ٌ َ‫عُرْ ي‬ ‫ان‬ 365 - Әбу Хурайра Хумайд ибн Абдурахманға айтты: «Сол қажылық уақытында Әбу Бәкір мені «Осы жылдан кейін бірде-бір мүшірік қажылыққа келмесін және Қағбаны жалаңаш күйде тәуеп етпесін!»,- деп айт күні Минада адамдарға жар салып ескертетін адамдармен бірге жіберген еді»,- деді. Хумайд ибн Абдуррахман айтты: « Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) хазреті Әлиді Әбу Бәкірге жіберді және нәзіл болған «Бараат» сүресін адамдарға хабарлауды бұйырды»,- деді. Әбу Хурайра айтты: « Құрбан айт күні Минада жиналғандарға бізбен бірге хазреті Әли «Осы жылдан кейін бірде-бір мүшрік қажылыққа келмесін және Қағбаны жалаңаш күйде тәуеп етпесін!»,- деп жар салды»,деді. 11-бап. Ридосыз намаз оқу.

‫َّللا قَا َل َح َّدثَنِم اب ُْن بَبِم ْال َم َُالِم ع َْن ُد َح َّم ِد‬ ِ َّ ‫يز ب ُْن َع ْب ِد‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬-366 َّ ‫ع َعاَ َجابِ ِر ْب ِن َع ْب ِد‬ ُ ‫ْب ِن ْال ُم ْن َا ِد ِي قَا َل َد َر ْا‬ ‫صاام فِم ثَُْ ِ ُد ْاََّ ِحفا بِ ِم‬ َ ُ‫َّللاِ َ مُ َُ ي‬ َّ ‫ص َرفَ قُ ْانَا يَا بَبَا َع ْب ِد‬ ٌ ُُ‫صاام َ ِيدَا ُؤكَ َدُْ ه‬ ‫ع قَا َل‬ َ ُ‫َّللاِ ت‬ َ ‫َ ِيدَا ُؤهُ َدُْ هُُ ٌع فَاَ َّما ا ْن‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ْع بَ ْن يَ َرانِم ْال ُجاَّا ُل ِد ْثاُ ُا ُّْ َيبَي‬ ُ ‫نَ َد ُّْ بَحْ بَب‬ ‫صاام مَ َا َذا‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ‫ْع النَّبِ َّم‬ 366 - Мұхаммед ибн Мункадир риуаят етті: «Жабир ибн Абдулланың алдына кірдік, ол кісі бір ғана киіммен (матаға) оранған күйі намаз оқып 198

жатыр екен. Ридосы жерге тиіп тұр екен. Намазын оқып болғаннан соң" ей, Әбу Абдулла, ридонды жерге тастап қойып, намаз оқып жатырсың ба?»,- дедік. Ол: «Иә, сізге ұқсаған білмейтіндерге (надандарға) бір рет көрсетіп қояйын дегенім ғой! Мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) осылай намаз оқығанын көргенмін»,- деді. 12-бап. Адамның саны әурет екендігі туралы

َّ ‫بَاِ َدا ي ُْذ َك ُر فِم ْالفَ ِب ِذ قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ‫َّللاِ َ يُرْ َ ى ع َْن اب ِْن َعبَّاس َ َجرْ مَد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ال بَنََُ ب ُْن َدالِك‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ْالفَ ِب ُذ عَُْ َيٌَ َ ق‬ َ ‫َ ُد َح َّم ِد ب ِْن َجحْ ش ع َْن النَّبِ ام‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ع َْن فَ ِب ِذ ِه قَا َل بَبُُ َعبْد‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاِ َ َح ِد‬ ‫يع بَنََ بَ ْسنَ ُد‬ َ ‫َح َس َر النَّبِ ُّم‬ ُ ‫َ َح ِد‬ ْ ‫يع َجرْ مَد بَحْ َُطُ َحََّّ ي ُْب َر َج ِد ْن‬ ‫ارَِّ ًَلفِ ِا ُّْ َ قَا َل بَبُُ ُدُ َس َغ َّ النَّبِ ُّم‬ َّ ‫ان َ قَا َل َز ْي ُد ب ُْن ثَابِع بَ ْن َز َل‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫َّللاُ َعا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُي ْكبَََّ ْي ِم ِحينَ َد َر َر ُع ْث َم‬ َ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ فَ ِب ُذهُ َعاَ فَ ِب ِذي فَثٍَُا‬ ُ ‫م َحََّّ ِر ْف‬ َُُّ‫ع بَ ْن تَر‬ َ ‫َيسُُلِ ِم‬ َّ َ‫ع َعا‬ ‫فَ ِب ِذي‬ Жархад (а.р.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): « Сан - әурет деген»,- деді. Әнәс (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) изарын тізеден жоғары тартып отырғанында саны көрініп қалды»,- деді. Әнас (р.а.) айтты: « Бұл хадис дұрысырақ, бірақ та Жархад болса, ғұламалар арасында пікір қайшылығы (ихтилаф) болмау үшін осы хадисті мұқияттылықпен айтқан»,- деді. Әбу Мұса айтты: « Хазреті Оспан, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына барып кіргенде, ол кісі тізесін жапты»,- деді. Әбу Зар айтты: «Пайғамбарымыздың ( с.ғ.с.) саны менің саныма тиіп тұрғанда (көпшіліктің ішінде тығыз отырғанда) ол кісіге аят нәзіл болды. Сонда ол кісінің сандарының ауырлағандығы соншалық, тіпті, аяғым сынып кете ме деп қорықтым»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا يَ ْدٍُُُِ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن ُعاَيَّ َ قَا َل َح َّدثَنَا‬-367 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َ ب ِْن َدالِك بَ َّن َيسُُ َل‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ ُ ‫يز ب ُْن‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َ‫صاَيْب ع َْن بَن‬ ِ ‫َع ْب ُد ْال َد ِز‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ب نَبِ ُّم‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ص ًَلََ ْال َادَا َِ بِ َااََ فَ َر ِك‬ َ ‫صاَّ ْينَا ِع ْن َدمَا‬ َ َ‫َغ َزا َر ْيبَ َر ف‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫يف بَبِم طَ ْا َح َ فَ َجْ َرى نَبِ ُّم‬ ُ ‫ب بَبُُ طَ ْا َح َ َ بَنَا َي ِد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫َ َي ِك‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫اق َر ْيبَ َر َ مِ َّن ُي ْكبََِّم لَََّ َمَُّ فَ ِب َذ نَبِ ام‬ ‫اْل َزا َي‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ َح َس َر‬ ِ َ‫ُزق‬ 199

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫اُ فَ ِب ِذ نَبِ ام‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَاَ َّما َد َر َر‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َ‫ع َْن فَ ِب ِذ ِه َحََّّ مِنام بَ ْنظُ ُر مِلَ بَي‬ َّ ‫ْالٍَرْ يَ َ قَا َل‬ ْ َ‫َّللاُ بَ ْكبَ ُر َر ِرب‬ َ‫صبَا ُح ْال ُم ْن َذ ِيين‬ َ ‫ع َر ْيبَ ُر مِنَّا مِ َذا نَ َز ْلنَا بِ َسا َح ِ قَُْ م فَ َسا َء‬ ُ‫ال بَدْض‬ َ َ‫يز َ ق‬ َ َ‫ال َ َر َر َج ْالٍَُْ ُم مِلَ بَ ْع َمالِ ِا ُّْ فٍََالُُا ُد َح َّم ٌد ق‬ َ َ‫قَالَاَا ثَ ًَلثا ق‬ ِ ‫ال َع ْب ُد ْال َد ِز‬ ُ َ‫م فَ َجا َء ِدحْ ي‬ َ َ َ‫ْش قَا َل ف‬ َ ‫بَصْ َحابِنَا َ ْال َب ِميَُ يَ ْدنِم ْال َجي‬ ُ ‫ص ْبنَامَا َع ْن ََُ فَ ُج ِم َ ال َّس ْب‬ َّ ‫م‬ ‫اييَ ِد ْن ال َّسب ِْم قَا َل ْاذمَبْ فَ ُب ْذ‬ َّ ‫َع ْنمُ فٍََا َل يَا نَ ِب‬ ِ ‫َّللاِ بَ ْع ِ نِم َج‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َ بِ ْن‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل يَا‬ َ ‫ع ُح َيم فَ َجا َء َي ُج ٌر مِلَ النَّ ِب ام‬

َّ ‫ه َم‬ ُ‫َّللا‬ ِ ‫َي‬ َّ‫صفِي‬ َ ‫فَ َ َر َذ‬

‫ْال َا ْابِ ُّم‬ َ‫ايي‬ ِ ‫َج‬

َ ‫صفِيَّ َ ِب ْن‬ َ ‫َّللا بَ ْع َي‬ ‫ك‬ َ َ‫ير َا تَصْ اُ ُح مِ َّا ل‬ َ َ َ‫ْع ِدحْ ي‬ ِ َّ‫ع ُحيَم َسيا َدََ قُ َر ْيظَ َ َ الن‬ ِ َّ ‫م‬ َّ ‫نَ ِب‬ ِ ‫ض‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫ايي‬ َ ‫قَا َل ا ْد ُعُهُ ِباَا فَ َجا َء ِباَا فَاَ َّما نَظَ َر مِلَ ْياَا النَّ ِب ُّم‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل ُر ْذ َج‬ َّ َّ‫صا‬ ٌ ِ‫ال لَمُ ثَاب‬ ‫ع‬ َ ٍََ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ تَ َز َّ َجاَا ف‬ َ ‫ِد ْن ال َّسب ِْم َغ ْي َرمَا قَا َل فَ َ ْعٍَََّاَا النَّبِ ُّم‬ ‫يق‬ ِ ‫يَا بَبَا َح ْم َزََ َدا بَصْ َدقَاَا قَا َل نَ ْف َساَا بَ ْعٍَََّاَا َ تَ َز َّ َجاَا َحََّّ مِ َذا َكانَ بِال َّ ِر‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َجا ََّز ْتاَا لَمُ ب ُ ُّم ُساَيُّْ فَ َ ْم َد ْتاَا لَمُ ِد ْن الاَّ ْي ِر فَ َصْ بَ َح النَّبِ ُّم‬ ‫َع ُر سا فٍََا َل َد ْن َكانَ ِع ْن َدهُ َش ْم ٌء فَ ْايَ ِجئْ بِ ِم َ بَ َس َ نِ َدا فَ َج َد َر ال َّر ُج ُر يَ ِجم ُء‬ ‫ق قَا َل فَ َحاسُُا‬ َ ‫بِالََّّ ْم ِر َ َج َد َر ال َّر ُج ُر يَ ِجم ُء بِال َّس ْم ِن قَا َل َ بَحْ ِسبُمُ قَ ْد َذ َك َر الس َُِّي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َ ِلي َم َ َيسُُ ِل‬ ْ َ‫َحيْسا فَ َاان‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ 367 - Әнәс риуаят етті: « Хайбар соғысы кезінде елең-аланда таң намазын оқыдық. Кейін Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) Әбу Талха түйелеріне мінді. Мен Әбу Талханың артына мінгестім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Хайбар көшесінде түйенің үстінде кетіп бара жатқанда, менің тізем ол кісінің санына тиді. (Себебі көше өте тар болатын) Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) (түйені тебініп жүргізу үшін) изарын жоғары тартты. Мен Пайғамбарымыздың « с.ғ.с.» санының әппақтығын көріп қалдым. Хайбарға кірген кезде көпшіліктің алдында: «Аллаһу Акбар, Хайбар ойран болды. Шындығында, бізбен жауласып жатқандардың жұртына келгенімізде, олардың (ескерту алғандардың) атар таңы қараң болар»,- деп үш рет қайталады. Әнас айтты: « Адамдар өз жұмыс шаруаларымен шыға бастады»,деді. Абдулазиз айтты: « Сонда кейбір Сахабалар: «Мұхаммед (с.ғ.с.) өзінің бестігімен келді деп айтты»,- деді (Бестік – мұсылмандардың әскері 5 бөліктен тұрған). Әнас айтты: «Хайбарды күшпен қолға қараттық, қолға түскен тұтқындарды жинаған кезде, Дихья келіп: «Я Расулалла, әйел 200

тұтқындардың біреуін маған сыйлыққа беріңіз!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Барып қалаған біреуіңді ал!»,- деді. Ол барып, Сафиия бинти Хуйайнды алды. Сонда бір кісі Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «О, Расулалла, сіз Дихьяға Бәни назир мен Бәни Құрайза тайпаларының құрметті ханымы Сафиия бинти Хуйайнды бердіңіз, Сафиия тек қана сізге лайықты!»,- деді. Бұны естігеннен соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Маған Дихьяны онымен бірге шақырыңыз!»,- деді. Дихъя Сафиияны өзімен бірге ертіп келді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Сафиияға қараған күйі, Дихъяға: « Тұтқын әйелдердің бұдан басқа кез-келген қалаған біреуіңді ал!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) кейін Сафиияны азат етіп, оған өзі үйленді. Сәбит Әнастан: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған маһрге не сыйлады?»,- деп сұрады. Сонда Әнас: «Оның өзін, себебі оған бостандық беріп, оған үйленді ғой!»,деп жауап берді. Әнас айтты: « Қайтар жолда ( Хайбардан қайтқанда) Үмму Сүлайм Сафиияны дайындап, оны түнде Пайғамбарымызға ертіп келді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) таңертең тұрған соң: «Кімде қандай да тамақ болса, осында әкелсін»,- деп өзі жерге теріден істелген төсеніш төседі. Содан соң адамдардың кейбіреуі құрма, кейбірі май әкелді. Тойғандарыңша ішіп-жеңдер!»,-деді. Міне Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) тойы осылай болған»,- деді. 13-бап. Әйел кісіде намаз оқығанында неше киімі болуы керек

ْ ‫قَا َل ِع ْا ِر َد ُ لَُْ َ ا َي‬ ُ‫َ َج َس َدمَا فِم ثَُْ ِ َْلَ َج ْزتُم‬ Икрима айтты: «Әйел адам басқа киімі жоқ болса, онда қысқа киімде де намаз оқуына болады»,- деді.

ُّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬-368 َُ َ ْ‫ي قَا َل بَ ْربَ َر ِنم عُر‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع لٍََ ْد َكانَ َيسُُ ُل‬ ْ َ‫بَ َّن عَائِ َش َ قَال‬ ُ‫صاام ْالفَجْ َر فَيَ ْش َا ُد َد َدم‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫ْرفُا َُّن بَ َح ٌد‬ ِ ‫نِ َسا ٌء ِد ْن ْال ُم ْؤ ِدنَا‬ ِ ‫َ ُدََّاَفا َداَ فِم ُد ُر ِط ِا َّن ثُ َُّّ يَرْ ِج ْدنَ مِلَ بُيُُتِ ِا َّن َدا يَد‬ 368 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) таң намазын оқитын (мешітте). Ол кісіге ұйып, паранжы жамылған мүмин әйелдер де намазға тұратын. Содан кейін үйлеріне қайтып кететін.Оларды ешкім танымайтын да еді»,- деді.

14-бап. Егер де ою-өрнегі бар көйлек кисе, оның өрнегіне көзі түсіп жаңылысса, осы киімде намаз оқуға болама?

201

‫ال َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َسدْد قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن‬ َ َ‫َ ق‬ َ ُ‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن يُُن‬-369 َّ َّ‫صا‬ ‫ص‬ َ ‫صاَّ فِم َر ِمي‬ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ِشاَاِ ع َْن عُرْ َ ََ ع َْن عَائِ َش َ بَ َّن النَّبِ َّم‬ ْ َ‫لَاَا بَ ْع ًَل ٌم فَنَظَ َر مِلَ بَ ْع ًَل ِداَا ن‬ َ‫صَِّم مَ ِذ ِه مِل‬ َ ‫ص َرفَ قَا َل ْاذمَبُُا بِ َب ِمي‬ َ ‫ظ َرَ فَاَ َّما ا ْن‬ ‫ص ًَلتِم‬ َ ‫بَبِم َجاُّْ َ ْبتُُ ِنم بِ َ ْنبِ َجا ِنيَّ ِ بَبِم َجاُّْ فَاِنَّاَا بَ ْلاَ َّْ ِنم آ ِنفا ع َْن‬ 369 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз бірде ою-өрнегі бар көйлекпен намаз оқыды. Сонда оның ою- өрнегіне көзі түсті. Намазын оқып болған соң бұрылып: «Менің бұл көйлегімді Әбу Жахмға апарып беріңіз, орнына оның ою-өрнексіз киімін (матасын) алып келіңіз, себебі бұл (ою-өрнекті) көйлек мені намазымнан жанылыстырды»,- деді.

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ قَا َل ِم َشا ُم ب ُْن عُرْ َ ََ ع َْن بَبِي ِم ع َْن عَائِ َش َ قَا َل النَّبِ ُّم‬- 370 ُ ‫َ َساَّ َُّ ُك ْن‬ ُ ‫ع بَ ْنظُ ُر مِلَ َعاَ ِماَا َ بَنَا فِم الص ًََّل َِ فَ َ َر‬ ‫اف بَ ْن تَ ْفَِّنَنِم‬ 370 - Хишам ибн Ғұруа (р.а.) айтты: « Айша анамызға Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): « Намаз оқып жатқанымда киімімнің оюөрнегіне көзім түсті. Мені намазда шатастырар деп қауіптенемін деп айтқан екен»,- деді. 15-бап. Егер әртүрлі суреттер салынған киімде намаз оқыса, намаз бұзылады ма?

‫ث قَا َل َح َّدثَنَا‬ َ َ‫َّللا ب ُْن َع ْمر ق‬ ِ ‫اي‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ َد ْد َمر َع ْب ُد‬-371 ِ َُ ‫ال َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال‬ ْ ‫َ ب ِْن َدالِك َكانَ قِ َرا ٌم لِ َدائِ َش َ َسََّ َر‬ ‫ب َب ْي َِّاَا‬ ُ ‫يز ب ُْن‬ َ ِ‫َ بِ ِم َجان‬ ِ َ‫صاَيْب ع َْن بَن‬ ِ ‫َع ْب ُد ْال َد ِز‬ َّ َّ‫صا‬ َ َ‫ك مَ َذا فَاِنَّمُ َا تَ َزا ُل ت‬ َ ‫فٍََا َل النَّبِ ُّم‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ِدي ِ م َعنَّا قِ َرا َد‬ ُ‫صا ِي ُره‬ ‫ص ًَلتِم‬ َ ‫ْرُُ فِم‬ ِ ‫تَد‬ 371 - Әнас айтты: «Айша анамыздың гүлді өрнекті перделері бар болатын. Оны үйінің бір жақ қабырғасына іліп қойған еді. Бір күні Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): « Мына пердеді бұл жерден алып таста, себебі ондағы суреттер намаз оқыған кезімде әрдәйім көз алдымда тұрады»,деді. (Яғни көзім түсіп, намаздан шатасамын дегені).

16-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жібек шапанда намаз оқып, кейін оны шешіп тастағаны туралы

202

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬-372 ُ ‫ال َح َّدثَنَا الاَّي‬ ‫ْع ع َْن يَ ِزي َد ْب ِن بَ ِبم َحبِيب‬ َ َ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ ق‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ي مِلَ النَّبِ ام‬ َ ‫ال ب ُ ْم ِد‬ َ َ‫ع َْن بَبِم ْال َبي ِْر ع َْن ُع ٍْبَ َ ب ِْن عَا ِدر ق‬ ‫اي ِه لَمُ َ قَا َل َا‬ َ ‫صاَّ فِي ِم ثُ َُّّ ا ْن‬ َ َ‫فَرُّ ُج َح ِرير فَاَبِ َسمُ ف‬ ِ ‫ص َرفَ فَنَ َز َعمُ نَ ْزعا َش ِديدا َك ْال َا‬ َ‫يَ ْنبَ ِام مَ َذا لِ ْا ُمََّّ ٍِين‬ 372 - ҒҒуқба ибн Амир (р.а) айтты: «Бір күні Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) жібек шапан сыйлады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оны киіп, намаз оқыды. Кейін намаздан тұрғаннан соң ренжіген кейіпте асығыс-үсігіс оны шешіп тастап: « Бұл жібектен тігілген киімді кию тақуаларға (ер адамдарға) жарамайды»,- деді. 17-бап. Қызыл түсті киімде намаз оқудың үкімі

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َعرْ َع َرََ قَا َل َح َّدثَنِم ُع َم ُر ب ُْن بَبِم َزائِ َدََ ع َْن عَُْ ِن ب ِْن‬-373 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ُح ْيفَ َ ع َْن بَ ِبي ِم قَا َل َيبَي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم قُبَّ َح ْم َرا َء ِد ْن‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ْع َيس‬ َ ‫بَبِم ج‬ ِ َّ ‫ُُل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع بِ ًَلا بَ َر َذ َ هُُ َء َيسُُ ِل‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َيبَي‬ ُ ‫بَدَم َ َيبَي‬ ‫اس‬ َ َّ‫ْع الن‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫صبْ ِد ْنمُ َشيْئا‬ َ ‫ص‬ َ َ‫يَ ْبََّ ِد ُي نَ َذاكَ ْال َُهُُ َء فَ َم ْن ب‬ ِ ُ‫اِ ِد ْنمُ َشيْئا تَ َم َّس َح بِ ِم َ َد ْن لَ ُّْ ي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫احبِ ِم ثُ َُّّ َيبَي‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ْع بِ ًَلا بَ َر َذ َعنَ َزَ فَ َر َك َزمَا َ َر َر َج النَّبِ ُّم‬ َ ‫بَ َر َذ ِد ْن بَاَ ِر يَ ِد‬ ِ ‫ص‬ ُ ‫اس َي ْك َدََّي ِْن َ َيبَي‬ ‫ْع‬ ِ َّ‫ْال َدنَ َز َِ بِالن‬

َ‫صاَّ مِل‬ َ ‫َ َساَّ َُّ فِم حُاَّ َح ْم َرا َء ُد َش امرا‬ َِ ‫َ ال َّد َ اَِّ َي ُمرُّ نَ ِد ْن َب ْي ِن يَ َديْ ْال َدنَ َز‬

‫َعاَ ْي ِم‬ ‫اس‬ َ َّ‫الن‬

373 - Ғаун ибн Әбу Жухайфа (р.а.) айтты: «Мен Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) қызыл түсті теріден жасалған шатырдан көрдім. Хазреті Біләл (р.а.) ол кісіге дәрет алуы үшін су құйып беріп жатқанын көрдім. Айналадағы адамдар болса, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) дәрет алғанынан артылған суға таласатын еді. Кімге нәсіп болса, суды үстіне (денесіне) сүртетін еді, ал нәсіп болмағандар , нәсіп болған бауырларының қолындағы қалған судың жұғының өзіне сүрткендерін көрдім. Кейін Біләлдің үшкір ұшы бар темір қазықты алып, жерге шаңшығанын көрдім. Содан соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қызыл түсті киім киіп, шатырдан шығып, әлгі қадалған қазық жаққа қарап адамдармен бірге екі рәкат намаз оқыды. Адамдар және хайуандар қадалған қазықты айналып өтіп жатқандарын көрдім»,- деді. 18-бап. Үйдің немесе мінбердің және ағаштан жасалған нәрселердің үстінде намаз оқудың үкімі

203

َّ ‫ال بَبُُ َعبْد‬ ‫َّللاِ َ لَ ُّْ يَ َر ْال َح َس ُن‬ َ َ‫ب ق‬ ِ ‫ُح َ ْال ِم ْنبَ ِر َ ْال َب َش‬ ِ ُ ‫بَاِ الص ًََّل َِ فِم ال ُّس‬ ‫اط ِر َ مِ ْن َج َرى تَحْ ََّاَا بَُْ ٌل بَ ْ فَُْ قَاَا بَ ْ بَ َدا َداَا مِ َذا‬ َ ُ‫بَ ْسا بَ ْن ي‬ ِ َ‫صاَّ َعاَ ْال ُج ْم ِد َ ْالٍَن‬ ‫صاَّ اب ُْن‬ َ َ ‫اْل َد ِام‬ َ ِ‫ف ْال َم ْس ِج ِد ب‬ َ َ ٌَ‫َكانَ بَ ْينَاُ َما ُس َّْ َر‬ ِ ٍْ ‫صاَّ بَبُُ مُ َر ْي َرََ َعاَ َس‬ ِ ْ َِ ‫ص ًَل‬ ‫ج‬ ِ ‫ُع َم َر َعاَ الثَّ ْا‬ Имам Бұхари (р.а.) айтты: «Хасан Басрий мұз немесе көпірдің үстінде егер оның астынан немесе үстінен немесе алдынан нәжіс ағып тұрған болса да, намаз оқуға еш зияны жоқ, тек қана намаз оқушы мен нәжіс арасында бір нәрсе тосылып тұрса болды»,- деді. Әбу Хурайра (р.а.) мешітте имам болып намаз оқыды. Ибн Омар қар үстінде намаз оқыды.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬- 374 ُ َ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ازم قَا َل‬ ِ ‫ان قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ َح‬ ‫اس بَ ْعاَ ُُّ ِدنام مُ َُ ِد ْن‬ ‫َس َلُُا َس ْا َر ْبنَ َسدْد ِد ْن بَ ا‬ ِ َّ‫ي َش ْمء ْال ِم ْنبَ ُر فٍََا َل َدا بٍَِ َم بِالن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫بَ ْث ِر ْال َاابَ ِ َع ِماَمُ فُ ًَل ٌن َدُْ لَ فُ ًَلنَ َ لِ َرسُُ ِل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫ه َ فَا ْسََّ ٍْبَ َر ْالٍِ ْبا‬ َ ‫َّللا‬ ِ ُ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِحينَ ُع ِم َر‬ ِ َّ ‫َيسُُ ُل‬ َ‫َر ْافَمُ فٍََ َربَ َ َي َك َ َ َي َك َ النَّاسُ َر ْافَمُ ثُ َُّّ َيفَ َ َي ْب َسمُ ثُ َُّّ َي َج َ ْالٍَ ْاٍَ َرى فَ َس َج َد َعا‬ ‫ُ ثُ َُّّ عَا َد مِلَ ْال ِم ْنبَ ِر ثُ َُّّ َي َك َ ثُ َُّّ َيفَ َ َي ْب َسمُ ثُ َُّّ َي َج َ ْالٍَ ْاٍَ َرى َحََّّ َس َج َد‬ ِ ْ‫ْاْلَي‬ َّ ‫ُ فَاَ َذا َش ْنُمُ قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ‫َّللاِ قَا َل َعاِ ُّم ب ُْن ْال َم ِدينِ ام َس َلَنِم بَحْ َم ُد ب ُْن َح ْنبَر‬ ِ ْ‫بِ ْاْلَي‬ ‫َ قَا َم َعاَ ْي ِم‬ ُ‫َ قَا َم النَّاس‬

َُّ َّ‫َ َسا‬ ‫َ َكبَّ َر‬

َّ َّ‫صا‬ َّ ُ‫َي ِح َمم‬ ُ ‫ع قَا َل فَاِنَّ َما بَ َي ْد‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكان‬ َ ‫م‬ َّ ‫َ بَ َّن النَّ ِب‬ ِ ‫َّللاُ ع َْن مَ َذا ْال َح ِدي‬ ُ ‫ع قَا َل فٍَُ ْا‬ ‫ع‬ َ ْ َ‫اس فَ ًَل ب‬ ِ ‫اس بِاَ َذا ْال َح ِدي‬ ِ ْ َ‫س بَ ْن يَ ُاُن‬ ِ َّ‫اْل َدا ُم بَ ْعاَ ِد ْن الن‬ ِ َّ‫بَ ْعاَ ِد ْن الن‬ ‫مِ َّن ُس ْفيَانَ ْبنَ ُعيَ ْينَ َ َكانَ يُ ْس َ ُل ع َْن مَ َذا َكثِيرا فَاَ ُّْ تَ ْس َم ْدمُ ِد ْنمُ قَا َل َا‬ 374 - Әбу Хазим айтты: «Адамдар Сәхл ибн Сағдтан (р.а.): «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мінбері неден жасалған?»,- деп сұрады. Сахл (р.а.) айтты: « Адамдардың арасында оны меннен артық білетін кісі қалмады. Ол (мінбер) «Юлғун» деген орман ағашынан жасалған. Оны пәленшенің азат болған құлы пәлен жасаған. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ұста мінберді жасап әкеліп қойған соң, оған шықты да қыбылаға қарап: «Аллаһу акбар»,- деді. Адамдар ол кісіге ұйыды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қираат етіп, рүкүғ қылды. Адамдар да артынан рүкүғ қылды. Кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) басын көтерді. Мінберден артқа қарай шегініп түсіп, жерде сәжде қылды. Кейін қайтадан мінберге шықты да, қираат етті, содан соң рүкүғ етті. Кейін басын көтеріп, мінберден артқа шегініп түсіп 204

және жерде сәжде қылды. Міне Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) істеген істері осы»,- деді. Имам Бұхариға Әли ибн Абдулла (р.а.): «Ахмед ибн Ханбал сол хадис турасында сұрады»,- деді. Ахмед ибн Ханбал: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) адамдардан биікте тұрғандар және сол хадиске байланысты, имам адамдардан биікте тұрса, зияны жоқ, демекшісіз бе?»,- деді. Әли ибн Абдулла: «Суфян ибн Ғұяйна сол хадис туралы көп сұраушы еді, сіз еш естімегенсіз ба?»,- деп сұрады. Ахмед ибн Ханбалдан. Ахмед: «Жоқ»,- деп жауап берді.

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َع ْب ِد ال َّر ِح ِيُّ قَا َل َح َّدثَنَا َي ِزي ُد ب ُْن مَا ُي نَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا‬- 375 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َ ْب ِن َدالِك بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َسٍَ َ ع َْن‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َ‫ُح َم ْي ٌد ال َّ ُِي ُر ع َْن بَن‬ ْ ‫فَ َر ِس ِم فَ ُج ِح َش‬ ‫َ فِم َد ْش ُربَ لَمُ َد َي َجَُّاَا‬ َ َ‫ع َساقُمُ بَ ْ َكَِّفُمُ َ آلَ ِد ْن نِ َسائِ ِم َشاْرا فَ َجا‬ ‫صاَّ ِب ِا ُّْ َجالِسا َ مُ ُّْ قِيَا ٌم فَاَ َّما َساَّ َُّ قَا َل مِنَّ َما‬ َ َ‫ِد ْن ُج ُذ ع فَ َتَاهُ بَصْ َحابُمُ يَدُُ ُد نَمُ ف‬ ‫اْل َدا ُم لِي ُْؤتَ َُّّ بِ ِم فَا ِ َذا َكب ََّر فَ َابا ُر ا َ مِ َذا َي َك َ فَايْ َكدُُا َ مِ َذا َس َج َد فَا ْس ُج ُد ا َ مِ ْن‬ ِ ْ ‫ج ُِد َر‬ َ ‫َّللا مِنَّكَ آلَي‬ ‫ْع‬ َ ‫صاُُّا قِيَادا َ نَ َز َل لَِِّ ْس َ ِع ْش ِرينَ فٍََالُُا يَا َيس‬ َ َ‫صاَّ قَائِما ف‬ َ ِ َّ ‫ُُل‬ َ‫َشاْرا فٍََا َل مِ َّن ال َّش ْا َر تِ ْس ٌ َ ِع ْش ُر ن‬ 375 - Әнас ибн Мәлік айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) хижраның 5-ші жылы, Зу-л-хижжа айында аттан жығылып, балтыры ма әлде жаурыны ма сырылып кетті Бір ай бойы әйелдерінің жандарына бармауға серт етті. Ағаш тіреулері бар бөлмеде отырғанында, Сахабалар ол кісіні көріп көңілін сұрауға келді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) отырған бойы намазға имаметшілік етті. Ал Сахабалар болса тік тұрған бойы намаз оқыды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сәлем бергеннен соң. (имамға ұю керек). Сол үшін имам «Аллаһу Акбар» дегенде сізде такбір айтыңыз, рүкүғ қылса сізде рүкүғ қылыңыз, сәжде етсе, сізде сәжде етіңіз. Егер де тік тұрып намаз оқыса, сізде тік тұрып оқыңыз!»,- деді. ( Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) науқас болғандығы себепті барлық намазға отырған күйі имаметшілік етті. Сахабалар болса тік тұрып оқи берместен, өздері біліп ұий берулері керек еді. Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) 29-күн болғанда әйелдеріне барды. Олар: « Сіз бір айға серт еткен едіңіз ғой?»,десті. Сонда Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.): «Бұл ай 29-күнге толады»,- деді. 19-бап. Намаз оқушы сәжде еткен уақытта киімі әйелге тиіп кетсе, намазы бұзыла ма?

205

ُ ‫ُساَ ْي َم‬ ‫َّللا ْب ِن‬ ِ َّ ‫ان ال َّش ْيبَانِ ُّم ع َْن َع ْب ِد‬ َّ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ ُ ‫صاام َ بَنَا ِح َذا َءه‬

‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ع َْن َرالِد قَا َل َح َّدثَنَا‬-376 َّ‫صا‬ ْ َ‫َش َّداد ع َْن َد ْي ُمُنَ َ قَال‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع َكانَ َيسُُ ُل‬

ْ َ‫صابَنِم ثَُْ بُمُ مِ َذا َس َج َد قَال‬ َِ ‫صاام َعاَ ْال ُب ْم َر‬ َ ُ‫ع َ َكانَ ي‬ َ َ‫َ بَنَا َحائِضٌ َ ُيبَّ َما ب‬ 376 - Мәймуна анамыз (р.а.) айтты: « Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқитын еді, мен болсам етеккір көрген бойы, ол кісінің қарсы алдында отырған едім, сәжде еткенде кейде киімдері маған тиіп кететін. Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) Хұмра үстінде намаз оқитын»,- деді. ( Хұмра – құрма жапырағынан тоқылған жайнамаз). 20-бап. Бойра81 үстінде намаз оқудың үкімі

َّ ‫َجابِ ُر ب ُْن َع ْب ِد‬ ِ َ‫َّللاِ َ بَبُُ َس ِديد فِم ال َّسفِين‬ ‫ك تَ ُد ُي َد َداَا َ مِ َّا فٍََا ِعدا‬ َ ِ‫بَصْ َحاب‬

َّ‫صا‬ َ َ ‫ير‬ ِ ‫بَاِ الص ًََّل َِ َعاَ ْال َح‬ ِ ‫ص‬ َ‫ق َعا‬ َّ ‫قَائِما َ قَا َل ْال َح َس ُن قَائِما َدا لَ ُّْ تَ ُش‬

Жәбир және Әбу Саъид кемеде тік тұрып намаз оқыды. Хасан Басри: « Кемеде кетіп бара жатқанында серіктеріне қиыншылық етпесе, тік тұрып намаз оқи бересің және кемемен бірге айнала бересің. ( Қыбла қай жақта деп отырмайсың) Егер де серіктеріңе қиыншылық етсе, отырып оқисың»,деген.

َّ ‫ق ب ِْن َع ْب ِد‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 377 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ َ ‫ك ع َْن مِ ْس َحا‬ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ ْ ‫َ ْب ِن َدالِك بَ َّن َج َّدتَمُ ُداَ ْي َا َ َدع‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َع َيسُُ َل‬ ِ َ‫ْب ِن بَبِم طَ ْا َح َ ع َْن بَن‬ َ‫ع مِل‬ ُ ‫ص ار لَ ُا ُّْ قَا َل بَنٌََ فٍَُ ْم‬ َ ُ‫صنَ َد َّْمُ لَمُ فَ َ َك َر ِد ْنمُ ثُ َُّّ قَا َل قُُ ُدُا فَ ِْل‬ َ ‫َ َساَّ َُّ لِ َ َدام‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ضحْ َُّمُ ِب َماء فٍََا َم َيسُُ ُل‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫َ فَن‬ َ ِ‫صير لَنَا قَ ْد ا ْس َُ َّد ِد ْن طُُ ِل َدا لُب‬ ِ ‫َح‬ ُ ‫صفَ ْف‬ ‫َّللا‬ َ َ‫ع َ ْاليََِّي َُّ َ َيا َءهُ َ ْال َدجُُ ُز ِد ْن َ َيائِنَا ف‬ َ َ َُّ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َسا‬ ِ َّ ‫صاَّ لَنَا َيسُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫ص َرف‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َي ْك َدََّي ِْن ثُ َُّّ ا ْن‬ َ 377 - Әнас ибн Мәлік айтты: « Әжем Мулайка тамақ даярлап Пайғамбарымызды ( с.ғ.с.) шақырды. Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) өзіне арналып әзірленген тамақтан жеді. Содан соң: « Тұрыңыздар, бірге намаз оқимыз, мен имамдық қыламын»,- деді. Мен тұрып, көп қолданылғаннан ескіріп қарайып тозып кеткен бойраға су шашып тазаладым. Содан кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бойраның үстіне шықты. Мен және бір жетім бала артына тұрдық. Әжем болса біздің артымызға тұрды. Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) екі рәкат намаз оқыды. Содан кейін намазын аяқтап қайтты. 81

Бойра-шиден тоқылған алаша.

206

21-бап. Хұмра82 үстінде намаз оқу туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 378 ‫ان ال َّش ْيبَانِ ُّم ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللا ب ِْن َش َّداد ع َْن َد ْي ُمُنَ َ قَال‬ َ‫صاام َعا‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ‫ع َكانَ النَّبِ ُّم‬ ِ َّ ‫َع ْب ِد‬ َِ ‫ْال ُب ْم َر‬ 378 - Мәймуна анамыз айтты: « Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) хұмраның үстінде намаз оқитын»,- деді. 22-бап. Төсек орынның үстінде намаз оқудың үкімі

‫صاام‬ َ ُ‫صاَّ بَنٌََ َعاَ فِ َرا ِش ِم َ قَا َل بَنٌََ ُكنَّا ن‬ َ َ ‫اش‬ ِ ‫بَاِ الص ًََّل َِ َعاَ ْالفِ َر‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَيَ ْس ُج ُد بَ َح ُدنَا َعاَ ثَُْ بِ ِم‬ َ ‫َد َ النَّ ِب ام‬ Әнас (а.р.) төсек-орын үстінде намаз оқыды. «Пайғамбарымызбен ( с.ғ.с.) бірге намаз оқитын едік. Сонда кейбіріміз киіміміздің үстінде намаз оқитын едік»,- деді.

َ‫ك ع َْن بَبِم النَّضْ ِر َدُْ ل‬ ٌ ِ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر قَا َل َح َّدثَنِم َدال‬- 379 َّ‫صا‬ َّ ‫ُعبَ ْي ِد‬ َ ‫ج النَّبِ ام‬ ِ ْ ‫َّللاِ ع َْن بَبِم َساَ َم َ ْب ِن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن عَائِ َش َ َز‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َ َساَّ َُّ بَنَّاَا قَال‬ ُ ‫ع ُك ْن‬ ‫ي فِم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ِيجْ ًَل‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫ع بَنَا ُم َب ْينَ يَ َديْ َيس‬ ‫ُع َم َر ْب ِن‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬

ْ َ‫ع ِيجْ اَ َّم فَا ِ َذا قَا َم بَ َس َُّْاُ َما قَال‬ ُ ‫ع َ ْالبُي‬ ُ ْ‫قِ ْباََِّ ِم فَا ِ َذا َس َج َد َغ َم َزنِم فٍََبَض‬ ‫َُُ يَُْ َدئِذ‬ ‫صا ِبي ُح‬ َ ‫َْ فِياَا َد‬ َ ‫لَي‬ 379 - Айша анамыз айтты: « Пайғамбарымыздың ( с.ғ.с.) қарсы алдында жататынмын, аяқтарым болса ол кісінің қыбла жағына созылып жататын еді. Сәжде еткен кезінде қолымен түртетін еді, мен аяғымды жинап ( бүгіп) алатын едім. Егер тұрса, қайтадан аяғымды созатын едім. Сол уақыттарда үйлерде шам (жарық) жоқ болатыні»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬- 380 ِ‫ْع َح َّدثَنِم ُعٍَ ْي ٌر ع َْن ا ْب ِن ِشاَا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫قَا َل بَ ْربَ َرنِم عُرْ َ َُ بَ َّن عَائِ َش َ بَ ْربَ َر ْتمُ بَ َّن َيسُُ َل‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكان‬ َ ِ‫َّللا‬ َِ ‫اُ ْال َجنَا َز‬ َ ‫اش بَ ْماِ ِم ا ْعَِّ َر‬ َ ُ‫ي‬ ِ ‫صاام َ ِم َم بَ ْينَمُ َ بَ ْينَ ْالٍِ ْباَ ِ َعاَ فِ َر‬ 82

Хұмра-құрма ағашының жапырағынан тоқылып істелінген жайнамаз.

207

380 - Айша анамыздан Ғұруа (р.а.) риуаят етті: « Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) әйелдерінің көрпесінде намаз оқитын еді. Айша анамыз болса, ол кісімен ( с.ғ.с.) қыбланың ортасында жаназаға қойылған табыт сияқты ұзынынан жататын еді»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 381 ُ ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬ ‫ْع ع َْن يَ ِزي َد ع َْن ِع َراك ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫ه ٌ بَ ْينَمُ َ بَ ْين‬ َ ‫صاام َ عَائِ َش ُ ُد ْدََّ ِر‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ ي‬ َ ‫م‬ َّ ‫عُرْ َ ََ بَ َّن النَّ ِب‬ ‫اش الَّ ِذي يَنَا َدا ِن َعاَ ْي ِم‬ ِ ‫ْالٍِ ْباَ ِ َعاَ ْالفِ َر‬ 381 - Ғұруа (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) намаз оқитын еді. Айша анамыз болса (екеуі жамылатын) көрпенің үстінде Пайғамбарымыз бен (с.ғ.с.) қыбланың ортасында көлденеңінен жататын»,деді. 23-бап. Қатты ыстықта киімнің үстіне сәжде ету туралы

‫قَا َل ْال َح َس ُن َكانَ ْالٍَُْ ُم يَ ْس ُج ُد نَ َعاَ ْال ِد َما َد ِ َ ْالٍَاَ ْن ُس َُ َِ َ يَدَاهُ فِم ُك ام ِم‬ Хасан Басрий айтты: « Сахабалар сәждеге бас қоятын жердің ыстықтығынан қолдарын киімдерінің жендерінен шығармай, сәлделерін, бас киімдерін алдыларына қойып сәжде ететін»,- деді.

‫ك قَا َل َح َّدثَنَا بِ ْش ُر ب ُْن ْال ُمفَض َِّر‬ ِ ِ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد ِم َشا ُم ب ُْن َع ْب ِد ْال َما‬- 382 َّ ‫ان ع َْن بَ ْا ِر ْب ِن َع ْب ِد‬ ُ َّ ٍَ‫قَا َل َح َّدثَنِم َغالِبٌ ْال‬ ‫صاام‬ َ ُ‫َ ْب ِن َدالِك قَا َل ُكنَّا ن‬ ِ َ‫َّللاِ ع َْن بَن‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫ض ُ بَ َح ُدنَا‬ ‫ِ ِد ْن ِش َّد َِ ْال َح ار فِم َد َاا ِن‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَي‬ َ ‫َد َ النَّ ِب ام‬ ِ َُّْ‫ط َرفَ الث‬ ‫ال ُّسجُُ ِد‬ 382 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымызбен ( с.ғ.с.) бірге намаз оқитынбыз. Сонда кейбіреуіміз сәждеге бас қоятын жердің ыстықтығынан киіміміздің бір шетіне ( етегін не жеңін тартып қойып) сәждеге бас қоятынбыз»,- деді.

24-бап. Аяқ киіммен намаз оқудың үкімі

208

‫ال بَ ْربَ َرنَا بَبُُ َد ْساَ َم َ َس ِدي ُد‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم ب ُْن بَبِم مِيَاس قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ق‬- 383 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ب ُْن يَ ِزي َد ْاْلَ ْز ِديُّ قَا َل َس َ ْل‬ ‫صاام‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ‫َ ْبنَ َدالِك بَ َكانَ النَّبِ ُّم‬ َ َ‫ع بَن‬ ُّْ ‫فِم نَ ْداَ ْي ِم قَا َل نَ َد‬ 383 -Саъид ибн Язид (р.а.) айтты: « Мен Әнас ибн Мәліктен: « Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) аяқ киімінде тұрып намаз оқушы ма еді?»,-деп сұрадым. Әнас: «Иә»,- деді. Ескерту: ( Бұл туралы Имам Әбу Ханифа: «Аяқ киімнің табаны құрғақ және таза болса, онда намаз оқуға болады, ал егер табаны ылғал немесе нәжіс тиген болса, оны жуып тазалау керек»,- деді ) 25-бап. Мәсіде намаз оқудың үкімі

ُ ‫ْع مِ ْب َرا ِمي َُّ يُ َحد‬ ُ ‫ش قَا َل َس ِمد‬ ‫اث‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم ق‬- 384 ِ ‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ َّ ‫ْع َج ِري َر ْبنَ َع ْب ِد‬ َ‫ه َ َ َد َس َح َعا‬ ُ ‫ث قَا َل َيبَي‬ َّ َُ َ‫َّللاِ بَا َل ثُ َُّّ ت‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ع َْن مَ َّم ِام ْب ِن ْال َح‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫صاَّ فَ ُس ِئ َر فٍََا َل َيبَي‬ ‫صنَ َ ِد ْث َر مَ َذا‬ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫م‬ َ َ‫ُرفَّ ْي ِم ثُ َُّّ قَا َم ف‬ َّ ‫ْع النَّ ِب‬ َُّ َ‫قَا َل مِ ْب َرا ِمي ُُّ فَ َاانَ يُ ْد ِجبُاُ ُّْ ِْلَ َّن َج ِريرا َكانَ ِد ْن آ ِر ِر َد ْن بَ ْسا‬ 384 - Һаммам ибн Харис (р.а.) айтты: « Жарир ибн Абдулланы көрдім, ол кіші дәрет сындырды, кейіннен дәрет алды, мәсісіне масих тартып, содан соң намаз оқыды. Одан мәсих тарту туралы сұрағанымда ол: «Пайғамбарымыздың ( с.ғ.с.) осылай істегенін көрдім»,- деді. Ибраһим айтты: «Жарир ибн Абдулланың бұл сөзі қауымға ұнады. Өйткені ол кісі иман келтіріп, дінге кірген сахабалардың ең соңғысы еді»,- деді.

ُ ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬- 385 ُِّ‫ش َع ْن ُد ْسا‬ َ َ‫ق ب ُْن نَصْ ر ق‬ ِ ‫ال َح َّدثَنَا بَبُُ ب َسا َد َ ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ْ‫ه‬ َّ َ ‫ع َْن َد ْس ُر ق ع َْن ْال ُم ِاي َر َِ ب ِْن ُش ْدبَ َ قَا َل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َم َس َح‬ َ ‫َ النَّبِ َّم‬ َّ‫صا‬ َ َ ‫َعاَ ُرفَّ ْي ِم‬ 385 - Муғира ибн Шуғба айтты: « Пайғамбарымызға ( с.ғ.с.) дәрет алуы үшін су бердім ( ол кісі дәрет алды). Мәсісіне мәсих тартып, намаз оқыды»,- деді.

26-бап. Намаз оқушы қиямға жеткізіп сәжде етпесе, ( намазы қабыл болмайды) 209

ُ ‫بَ ْربَ َرنَا الص َّْا‬ ‫صر ع َْن بَبِم َ ائِر ع َْن‬ ِ ‫ع ب ُْن ُد َح َّمد بَ ْربَ َرنَا َد ْا ِدي ع َْن َ ا‬ ‫ال لَمُ ُح َذ ْيفَ ُ َدا‬ ‫ض‬ َ َ‫ص ًَلتَمُ ق‬ َ َ َ‫ُح َذ ْيفَ َ َيبَى َيجًُل َا يَُِّ ُُّّ ُي ُكُ َعمُ َ َا ُسجُُ َدهُ فَاَ َّما ق‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع ُد‬ َّ ‫ْع قَا َل َ بَحْ ِسبُمُ قَا َل لَُْ ُد‬ َ ‫صاَّي‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ع َعاَ َغي ِْر ُسنَّ ِ ُد َح َّمد‬ َ Әбу Уайл (р.а.) айтты: «Һұзайфа бір кісінің рүкүғ және сәждені кемеліне ( қиямына ) жеткізбей намаз оқығанын көріп, ол намазын бітіргеннен соң, оған: « Сен намаз оқымадың»,- деді. Кейін менің көзімше оған: « Егер өлсең, Пайғамбарымыздың ( с.ғ.с.) сүннеттерін орындамай ( құрметтемей) өлген боласың»,- деді. 27-бап. Екі білекті жерге тигізбей, қолтығын көрінетіндей дәрежеде сәжде ету туралы

‫ض َر ع َْن َج ْدفَ ِر ْب ِن َي ِبي َد َ ع َْن اب ِْن‬ َ ‫بَ ْربَ َرنَا يَحْ يَ ب ُْن بُ َايْر َح َّد َثنَا بَ ْا ُر ب ُْن ُد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ مِ َذا‬ َ ‫َّللا ب ِْن َدالِك اب ِْن ب َُح ْينَ َ بَ َّن النَّبِ َّم‬ ِ َّ ‫مُرْ ُد َز ع َْن َع ْب ِد‬ ُ ‫صاَّ فَ َّر َج بَ ْينَ يَ َد ْي ِم َحََّّ يَ ْب ُد َ بَيَاُُ مِ ْب َ ْي ِم َ قَا َل الاَّي‬ َ ‫ْع َح َّد َثنِم َج ْدفَ ُر ب ُْن َي ِبي َد‬ َ ُ‫نَحْ َُه‬ Абдулла ибн Мәлік ибн Бухайна (р.а.) айтты: « Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) намаз оқыса, сәждеде қолын өзінен алыстау (ұзағырақ) қоятын, тіптен, қолтықтарының әппақтығы көрінетін»,- деді. Ләйс ибн Сағд (р.а.) айтты: « Жағфар ибн Рабиға да сол хадиске ұқсас хадисті риуаят қылып берген болатын»,- деді.

ҚЫБЛА БӨЛІМІ 210

28-бап. Намаз оқығанда аяқты қыбла жаққа қаратудың абзалдығы туралы

‫ي قَا َل َح َّدثَنَا َد ْنصُُ ُي ب ُْن‬ ‫ َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن َعبَّاس قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن ْال َم ْا ِد ا‬-386 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َ ْب ِن َدالِك قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َ‫َسدْد ع َْن َد ْي ُمُ ِن ْب ِن ِسيَاه ع َْن بَن‬ َّ‫صا‬ ‫َّللا‬ َ ِ‫يحََّنَا فَ َذل‬ َ ‫ص ًَلتَنَا َ ا ْسََّ ٍْ َب َر ِق ْباَََّنَا َ بَ َك َر َذ ِب‬ َ َ ‫َ َساَّ َُّ َد ْن‬ ِ َّ ُ ‫ك ْال ُم ْساِ ُُّ الَّ ِذي لَمُ ِذ َّد‬ َّ ‫َ ِذ َّد ُ َيسُُلِ ِم فَ ًَل تُ ْب ِف ُر ا‬ ‫َّللاَ فِم ِذ َّدَِّ ِم‬ 386 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.): « Кімдекім біздің намазымызды оқыса, біздің қыбламызды қыбла етсе және біздің құрбанға шалынатын халал малымыздың етін жесе, ол Алла тағаланың және оның Пайғамбарының ( с.ғ.с.) панасындағы (қорғауындағы) нағыз мұсылман болып есептеледі. Алла тағаланың панасындағыларды сату арқылы Алла тағалаға да қиянат етпеңдер»,- деді.

‫َ ْب ِن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا نُ َد ْي ٌُّ قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن ْال ُمبَا َي‬-387 ِ ُِ َّ ‫ك ع َْن ُح َميْد ال‬ ِ َ‫ير ع َْن بَن‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ْ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ب ُ ِدر‬ ‫اس َحََّّ َيٍُُلُُا‬ َ َّ‫َ بَ ْن بُقَاتِ َر الن‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َدالِك قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ َّ ‫َا مِلَمَ مِ َّا‬ ‫يحََّنَا فٍََ ْد‬ َ ‫ص ًَلتَنَا َ ا ْسََّ ٍْبَاُُا قِ ْباَََّنَا َ َذبَحُُا َذ ِب‬ َ ‫صاَُّْ ا‬ َ َ ‫َّللاُ فَا ِ َذا قَالُُمَا‬ َّ َ‫ع َعاَ ْينَا ِد َدا ُؤمُ ُّْ َ بَ ْد َُالُاُ ُّْ مِ َّا بِ َحٍااَا َ ِح َسابُاُ ُّْ َعا‬ ْ ‫َح ُر َد‬ ِ‫َّللا‬ 387 - Әнас ибн Мәлік (р.а.): « Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) маған айтты: «Мен адамдар: «Лә иләһа илла Алла»- дегендерінше күресуге ( соғысуға, қарсы шығуға) бұйырылдым. Егер олар Кәлима Тайбаны айтса, біздің намазымызды оқыса, біздің қыбланы қыбла етсе және біз ұнатқан халал малдың етін жесе, олардың қанын төгу, малын тартып алу - бізге харам болады, ал ахирет есебі - Алланың ықтиярында»,- деді.

‫ُُِّ َح َّدثَنَا ُح َم ْي ٌد َح َّدثَنَا بَنٌََ ع َْن النَّبِ ام‬ َ ‫قَا َل اب ُْن بَبِم َدرْ يَ َُّ بَ ْربَ َرنَا يَحْ يَ ب ُْن بَي‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ قَا َل َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ث قَا َل َح َّدثَنَا‬ َ ِ ‫اي‬ ِ ‫َّللاِ َح َّدثَنَا َرالِ ُد ب ُْن ْال َح‬ ُ ‫ُح َم ْي ٌد قَا َل َس َ َل َد ْي ُم‬ ‫َ ْبنَ َدالِك قَا َل يَا بَبَا َح ْم َزََ َدا يُ َح ار ُم َد َم ْال َد ْب ِد‬ َ َ‫ُن ب ُْن ِسيَاه بَن‬ َّ‫صا‬ َّ ‫ال َد ْن َش ِا َد بَ ْن َا مِلَمَ مِ َّا‬ ‫ص ًَلتَنَا َ بَ َك َر َذبِي َحََّنَا‬ َ َ َ ‫َّللاُ َ ا ْسََّ ٍْبَ َر قِ ْباَََّنَا‬ َ ٍََ‫َ َدالَمُ ف‬ ُِّ ِ‫فَاُ َُ ْال ُم ْساِ ُُّ لَمُ َدا لِ ْا ُم ْساِ ُِّ َ َعاَ ْي ِم َدا َعاَ ْال ُم ْسا‬ Әнас ибн Мәліктен Мәймүн ибн Сиях (р.а.) риуят етті: « Ей, Әбу Хамза, мүъмин пенделерге қандай адамдардың малын таламақ және қанын 211

төкпек харам?»,- деп сұрады. Сонда Әнас айтты : «Кімде-кім “лә иләһа илла Алла” десе, біздің қыбламызды қыбла етсе, намазымызды оқыса, біз ұнатқан халал малдың етін жесе, ол адам - мұсылман. Мұсылманға қандай құқық берілсе, оған да сондай құқық берілер және мұсылманға қандай уәзипа (міндет) жүктелсе, оған да сондай уәзипа жүктелер»,- деді. 29-бап. Медине, Шам және Машриқ тұрғындарының қыбласы; қыбла шығыста да, батыста да емес

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬-388 ُّ ‫ان قَا َل َح َّدثَنَا‬ ُ َ‫ال َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫الز ْم ِريُّ ع َْن‬ َ َ‫َّللاِ ق‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ ‫اي ا‬ َ ‫ي بَ َّن النَّبِ َّم‬ َ ‫ُُِّ ْاْلَ ْن‬ َ ‫َع َا ِء ب ِْن يَ ِزي َد الاَّ ْيثِ ام ع َْن بَبِم بَي‬ ِ ‫ص‬ ‫قَا َل مِ َذا بَتَ ْيَُّ ُّْ ْال َاائِ َ فَ ًَل تَ ْسََّ ٍْبِاُُا ْالٍِ ْباَ َ َ َا تَ ْسََّ ْدبِ ُر مَا َ لَ ِا ْن َش ارقُُا بَ ْ َغ اربُُا‬ 388 - Әбу Аюб (р.а.) айтты: « Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.): «Дәрет сындырмақ болсаңыз, қыблаға қарап немесе арқаңызды беріп отырмаңыз, шығысқа әлде батысқа қарап отырыңыз!»,- деді.

ْ َ‫يض بُ ِني‬ ُ ‫ع قِبَ َر ْالٍِ ْباَ ِ فَنَ ْن َح ِر‬ ‫ف‬ َ ‫ُُِّ فٍََ ِد ْدنَا ال َّش ْ َم فَ َُ َج ْدنَا َد َرا ِح‬ َ ‫قَا َل بَبُُ بَي‬ َ‫َّللا تَ َدال‬ َ َّ ‫َ نَ ْسََّ ْافِ ُر‬ Әбу Аюб және айтты: « Шамға келдік, дәретханалар қыбла жаққа қаратылып салынған екен. Сәл бұрылып ( қиғаштап) отырдық да, Алла тағаладан истиғфар тіледік»,- деді. 30-бап. Алла тағала: « Мақам Ибраһимде намаз оқы!»,-деп бұйырды

ُ َ‫ َح َّدثَنَا ْال ُح َم ْي ِديُّ قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬- 389 ‫ان قَا َل َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن ِدينَاي قَا َل‬ ْ ُ َ‫ع ْال ُد ْم َرََ َ لَ ُّْ ي‬ َّ ‫ف بَ ْينَ ال‬ َِ َ ْ‫صفَا َ ْال َمر‬ ِ ‫َس َ ْلنَا ا ْبنَ ُع َم َر ع َْن َيجُر طَافَ بِ ْالبَ ْي‬ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َ َ ‫ع َسبْدا‬ َ ‫بَيَ ْتِم ا ْد َربَتَمُ فٍََا َل قَ ِد َم النَّ ِب ُّم‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َافَ بِ ْالبَ ْي‬ ٌََُ ‫َّللا ب ُ ْس‬ َّ ‫َر ْافَ ْال َمٍَ ِام َي ْك َدََّي ِْن َ طَافَ بَ ْينَ ال‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫صفَا َ ْال َمرْ َ َِ َ قَ ْد َكانَ لَ ُا ُّْ فِم َيس‬ َّ ‫َح َسنَ ٌ َ َس َ ْلنَا َجابِ َر ْبنَ َع ْب ِد‬ َّ ‫ال َا يَ ٍْ َربَنَّاَا َحََّّ يَ ُُفَ بَ ْينَ ال‬ َِ َ ْ‫صفَا َ ْال َمر‬ َ ٍََ‫َّللاِ ف‬ 389 - Ғамр ибн Динар (р.а.) айтты: «Ибн Омардан кіші қажылық уақытында Қағбаны айналып тәуеп етіп, бірақ та Сафа мен Мәруаның арасына жүгірмеген адам әйелімен жақындық қылса болады ма?»,- деп сұрадық.. Сонда ол айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Меккеге келгенде Қағбаны жеті рет айналып тәуеп етіп, Мақам Ибраһимнің артында екі рәкат намаз оқып және Сафа-Мәруаның арасында жүгірген болатын. 212

Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) өзінің осылай істеуі арқылы сендерге көркем үлгі-өнеге көрсетпеді ме?!»,- деді. Жәбир ибн Абдулладан осы мәселе турасында сұрағанымызда ол: « Сафа мен Мәруаның арасында жүгіріп, тәуеп етпегенге дейін (некелі әйеліне де) жақындауға болмайды»,- деді.

‫ال‬ َ َ‫ال َح َّدثَنَا َيحْ َي ع َْن َسيْف َي ْد ِنم ا ْبنَ ُساَ ْي َمانَ ق‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬- 390 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع ُد َجا ِمدا قَا َل بُتِ َم اب ُْن ُع َم َر فٍَِي َر لَمُ مَ َذا َيسُُ ُل‬ ُ ‫َس ِمد‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َد َر َر ْال َا ْدبَ َ فٍََا َل اب ُْن ُع َم َر فَ َ ْقبَ ْا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَ ْد َر َر َج َ بَ ِج ُد‬ َ ‫ع َ النَّبِ ُّم‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم‬ َ ‫مِ َذا َد َر ْا‬ ‫ع ثُ َُّّ َر َر َج‬

َّ‫صا‬ َ ‫النَّبِ ُّم‬ ‫اي ِه‬ ِ ‫َعاَ يَ َس‬

َّ‫صا‬ ُ ‫ع بِ ًَلا فٍَُ ْا‬ ُ ‫بِ ًَلا قَائِما بَ ْينَ ْالبَابَ ْي ِن فَ َس َ ْل‬ َ َ‫ع ب‬ ‫َّاييَََّ ْي ِن الاَََّّي ِْن‬ َ َ‫ْال َا ْدبَ ِ ق‬ ِ ‫ال نَ َد ُّْ َي ْك َدََّي ِْن بَ ْينَ الس‬ ‫صاَّ فِم َ جْ ِم ْال َا ْدبَ ِ َي ْك َدََّي ِْن‬ َ َ‫ف‬

390 - Сайф (р.а.) айтты: «Мына хадисті Мұжахидтен естідім деді: «Ибн Омар келгенде, оған « Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбаға кіріп кетті»,десті. Ибн Омар: “Мен барсам, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбадан шыққан екен, Біләл болса, Қағбаның екі есігінің арасында тұр екен. Мен Біләлдан: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с) Қағбаның ішінде намаз оқыды ма?»,- деп сұрадым. Біләл: «Кіре берістегі екі тіреудің оң жағында екі рәкат намаз оқыды, содан соң шықты да, Қағбаға қарап тағы да екі рәкат намаз оқыды.

ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬- 391 ‫اق بَ ْر َب َرنَا اب ُْن ُج َريْج‬ ِ ‫ق ب ُْن نَصْ ر قَا َل َح َّد َثنَا َع ْب ُد ال َّر َّز‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ع َْن َع َاء قَا َل َس ِمد‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ْالبَي‬ ‫ْع‬ َ ‫ْع ا ْبنَ َعبَّاس قَا َل لَ َّما َد َر َر النَّبِ ُّم‬ ‫صرا َحََّّ َر َر َج ِد ْنمُ فَاَ َّما َر َر َج َي َك َ َي ْك َدََّ ْي ِن ِفم قُب ُِر‬ َ ُ‫احي ِم ُكاااَا َ لَ ُّْ ي‬ ِ َُ َ‫َدعَا فِم ن‬ ُ َ‫ْال َا ْدبَ ِ َ قَا َل مَ ِذ ِه ْالٍِ ْبا‬ 391 - Ибн Аббас: “ Пайғамбар ( с.ғ.с.) Қағбаға кірген кезде намаз оқымады, сосын одан шығып, қыбылаға қарап тұрып екі рәкат намаз оқыды. “Қыбла, міне - осы” ,-деп айтты. 31-бап. Қай жерде болса да қыблаға қарап намаз оқу керек

َّ َّ‫صا‬ ْ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ا ْسََّ ٍْبِرْ ْالٍِ ْباَ َ َ َكبار‬ َ ‫قَا َل بَبُُ مُ َر ْي َرََ قَا َل النَّبِ ُّم‬ Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Қай жерде болсаң да, қыблаға қарап тәкбір айт!»,- деген болатын»,- деді.

213

‫ق ع َْن‬ َ ‫بَبِم مِ ْس َحا‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 392 ‫َّللاِ ب ُْن َي َجاء قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْس َرائِي ُر ع َْن‬ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاُ َع ْناُ َما قَا َل َكانَ َيسُُ ُل‬ َّ ‫ه َم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫َازِ َي‬ ِ ‫ْالبَ َرا ِء ْب ِن ع‬

َّ‫صا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َ َع َش َر َشاْرا َ َكانَ َيسُُ ُل‬ َّ ‫فَ َ ْن َز َل‬ ‫ك فِم‬ َ ‫ب َ جْ ِا‬ َ ُّ‫َّللاُ قَ ْد نَ َرى تٍََا‬

‫بَ ْ َس ْب َد‬ ِ َ‫ْال َا ْدب‬

‫س ِسََّّ َ َع َش َر‬ َ ِ ‫صاَّ نَحْ َُ بَ ْي‬ ِ ‫ع ْال َم ٍْ ِد‬ َّ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُ ِحبُّ بَ ْن ي َُُ َّجمَ مِل‬

‫اس َ مُ ُّْ ْاليَاُُ ُد َدا َ َّامُ ُّْ ع َْن‬ ِ َّ‫ال َّس َما ِء فَََّ َُ َّجمَ نَحْ َُ ْال َا ْد َب ِ َ قَا َل ال ُّسفَاَا ُء ِد ْن الن‬ َ‫ق َ ْال َم ْا ِرُِ يَ ْا ِدي َد ْن يَ َشا ُء مِل‬ ُ ‫قِ ْباََِّ ِا ُّْ الََِّّم َكانُُا َعاَ ْياَا قُرْ ِ ََّّللِ ْال َم ْش ِر‬ ‫ص َراط‬ ِ َّ َّ‫صا‬ ‫صاَّ فَ َم َّر‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َي ُج ٌر ثُ َُّّ َر َر َج بَ ْد َد َدا‬ َ ‫صاَّ َد َ النَّبِ ام‬ َ َ‫ُد ْسٍََِّيُّ ف‬ ُ‫س فٍََا َل مُ َُ يَ ْشاَ ُد بَنَّم‬ َ ‫اي فِم‬ َ ‫قَُْ م ِد ْن ْاْلَ ْن‬ ِ ‫ص ًَل َِ ْال َدصْ ِر نَحْ َُ بَ ْي‬ ِ ‫ع ْال َم ٍْ ِد‬ ِ ‫ص‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َد َ َيسُُ ِل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ بَنَّمُ تَ َُ َّجمَ نَحْ َُ ْال َا ْدبَ ِ فَََّ َح َّرفَ ْالٍَُْ ُم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َ‫تَ َُ َّجاُُا نَحْ َُ ْال َا ْدب‬

َ‫َعا‬ َّ‫صا‬ َ ََّّ‫َح‬

392 - әл-Барра ибн Азиб (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) алғашқы кезде Бәйтүл-Мақдис жаққа қарап (қыбла етіп) он алты немесе он жеті ай бойы намаз оқыған болатын. Негізінде, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбаға қарап намаз оқуды ұнататын. Алла тағала Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Біз сенің аспанға қарап, қыбла іздей бергеніңді көріп тұрмыз83»,- деген аятты нәзіл қылды. Адамдардың ең ақылсызы – яхудилер: “Оларды ілгерідегі қыбланы өзгерттірмекке не мәжбүрлік қылыпты.”,-деді. Сен: «Шығыс та, батыс та Аллаға тән»,- де оларға. Қалаған адамын Алла тура бағытқа бұра алады!84»,- деді. Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге бір кісі намаз оқыды, кейін ол Аср намазын Бәйтүл Мақдис жаққа қарап оқып жатқан бір ансарий қауымының жанынан өтіп бара жатып, оларға өзінің Пайғамбарымызбен (с.ғ.с) бірге Қағбаға қарап намаз оқығанын және соған куәлік ететінін айтты. Бұл сөзді естігеннен кейін намаз оқып жатқан жамағаттың бәрі жүздерін Қағба жаққа бұрды»,- деді.

‫َّللا قَا َل َح َّدثَنَا‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد ْساِ ُُّ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ُم ب ُْن بَبِم َع ْب ِد‬- 393 َّ ‫يَحْ يَ ب ُْن بَ ِبم َكثِير ع َْن ُد َح َّم ِد ب ِْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن َجابِ ِر ْب ِن َع ْب ِد‬ َ‫َّللاِ قَا َل َكان‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ُ ‫صاام َعاَ َيا ِحاََِّ ِم َحي‬ ْ َ‫ْع تَ َُ َّجا‬ ‫ع فَا ِ َذا بَ َيا َد‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫ض َ نَ َز َل فَا ْسََّ ٍْبَ َر ْالٍِ ْبا‬ َ ‫ْالفَ ِري‬ 83 84

2. «әл-Бақара», 144 аят. 2. «әл-Бақара», 142 аят.

214

393 - Жәбир (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өзінің түйесіне мініп бара жатқанында ол (түйе) қай жаққа қарап бұрылса да, сол жаққа қарап намаз оқи беретін. Ал, бірақ парыз намазын оқымақшы болса, түйеден түсіп, қыблаға қарап оқитын»,- деді.

َ ‫ان قَا َل َح َّدثَنَا َج ِري ٌر ع َْن َد ْنصُُي ع َْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن ع َْاٍَ َم‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا ُع ْث َم‬- 394 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫قَا َل قَا َل َع ْب ُد‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ ْب َرا ِمي ُُّ َا بَ ْد ِيي َزا َد ب‬ َ ‫صاَّ النَّ ِب ُّم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫َّللا بَ َحد‬ ‫ك قَالُُا‬ َ ‫ال َ َدا َذا‬ َ َ‫َث فِم الص ًََّل َِ َش ْم ٌء ق‬ َ ٍََ‫ن‬ ِ َّ ‫ص فَاَ َّما َساَّ َُّ قِي َر لَمُ يَا َيسُُ َل‬ ‫ِيجْ اَ ْي ِم َ ا ْسََّ ٍْبَ َر ْالٍِ ْباَ َ َ َس َج َد َسجْ َدتَ ْي ِن ثُ َُّّ َساَّ َُّ فَاَ َّما بَ ْقبَ َر‬ َ ‫لَُْ َحد‬ ‫َث فِم الص ًََّل َِ َش ْم ٌء لَنَبَّ ْتُ ُا ُّْ بِ ِم َ لَ ِا ْن مِنَّ َما بَنَا بَ َش ٌر‬

َ ‫صاَّي‬ ‫ْع َك َذا َ َك َذا فَثَ َن‬ َ

ُ‫َعاَ ْينَا بِ َُجْ ِا ِم قَا َل مِنَّم‬ ُ ‫ِد ْثاُ ُا ُّْ بَ ْن َس َك َما تَ ْن َسُْ نَ فَا ِ َذا نَ ِس‬ َّ ‫يع فَ َذ اك ُر ِنم َ مِ َذا َش‬ ‫ص ًَلتِ ِم فَ ْايَََّ َح َّر‬ َ ‫ك بَ َح ُد ُك ُّْ فِم‬ َّ ‫ال‬ ‫اِ فَ ْايَُِّ َُّّ َعاَ ْي ِم ثُ َُّّ لِيُ َساا ُّْ ثُ َُّّ يَ ْس ُج ُد َسجْ َدتَي ِْن‬ َ َُ ‫ص‬ 394 - Абдулла ибн Масғуд айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін әлде аср намазын оқыды». Осы хадисті Ибн Масғудтан естіген Алқамадан бізге жеткізуші Ибраһим (р.а.) айтты: «Сол кезде көбірек оқыды ма әлде кемітіп азырақ оқыды ма, анық айта алмаймын»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі жағына сәлем бергеннен кейін: «Я Расулулла, намазға бірер жаңалық енгізілді ме?»,- деп сұрасты. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Неге бұлай дейсіңдер?»,- деп сұрады. Олар: «Сіз намазды былай оқыдыңыз»,- деп айтты. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с) тізерлеп отырды да, қыблаға қарап екі рет сәжде қылып, содан соң сәлем берді. Кейін бізге бұрылып: «Намазда бірер нәрсе өзгеріс болса, мен, әлбетте, сендерді хабардар еткен болар едім. Бірақ мен де сендер сияқты адаммын, сендер ұмытқандай, мен де ұмытамын (жаңылысамын). Егерде мен жаңылыссам, маған ескертіңіз, егерде біреуіңіз намаз оқып жатып, неше рәкат оқығаныңызды ұмытып күмәндансаңыз, өзіңіздің ойлағаныңыз бойынша намазды аяғына дейін жеткізіп, содан соң сәлем беріңіз, одан кейін және қосымша (сәһу сәжде) екі рет сәжде етіңіз!»,- деді.

ҚЫБЛА ТУРАЛЫ АЙТЫЛҒАН ХАДИСТЕР 32-бап. Қыбладан жаңылысып, басқа жаққа қарап намаз оқыған кісі намазын қайтадан оқымайтындығы туралы

215

‫َغي ِْر‬ ‫اس‬ ِ َّ‫الن‬

َ‫صاَّ مِل‬ َ َ‫اْلعَا َدََ َعاَ َد ْن َساَا ف‬ ِ ْ ‫بَاِ َدا َجا َء فِم ْالٍِ ْباَ ِ َ َد ْن لَ ُّْ يَ َر‬ ُّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َي ْك َدََّ ْم‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫الظا ِْر َ بَ ْقبَ َر َعا‬ َ ‫ْالٍِ ْباَ ِ َ قَ ْد َساَّ َُّ النَّبِ ُّم‬ ‫بِ َُجْ ِا ِم ثُ َُّّ بَتَ َُّّ َدا بٍَِ َم‬

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі рәкат намаз оқып, қыбланы жаңылыстырып алғанын сезіп, адамдарға бұрылып, кейін қалған екі рәкатын қыблаға қарап оқып, намазын толықтырды.

‫َ ْب ِن َدالِك‬ ِ َ‫ َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن عَُْ ن قَا َل َح َّدثَنَا مُ َش ْي ٌُّ ع َْن ُح َميْد ع َْن بَن‬- 395 َّ ‫ه َم‬ ُ ‫ع َيبام فِم ثَ ًَلث فٍَُ ْا‬ ُ ٍْ َ‫َّللاُ َع ْنمُ َ اف‬ ‫ُُل‬ َ ‫ع يَا َيس‬ ِ ‫ِ َي‬ ِ ‫قَا َل قَا َل ُع َم ُر ب ُْن ْال َب َّا‬ ‫صا ا‬ َّ ْ َ‫صاا فَنَ َزل‬ َ ‫ع َ اتَّ ِب ُذ ا ِد ْن َدٍَ ِام مِ ْب َرا ِمي َُّ ُد‬ َ ‫َّللاِ لَُْ اتَّ َب ْذنَا ِد ْن َدٍَ ِام مِ ْب َرا ِمي َُّ ُد‬ ُّ‫يَحْ ََّ ِج ْبنَ فَاِنَّمُ يُ َااا ُما َُّن ْالبَر‬ َّ َِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم ْال َا ْي َر‬

َ ْ‫بَ َدر‬ ‫ك بَ ْن‬ َ ‫َ نِ َسا َء‬ َّ‫صا‬ َ ‫َ نِ َسا ُء النَّبِ ام‬

ُ ‫ِ قُ ْا‬ َُْ‫َّللا ل‬ َ ‫ع يَا َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫َ آيَ ُ ْال ِح َجا‬ ْ َ‫َ ْالفَا ِج ُر فَنَ َزل‬ ‫ِ َ اجْ ََّ َم‬ ِ ‫ع آيَ ُ ْال ِح َجا‬

ْ َ‫ع لَا َُّن َع َس َيبُّمُ مِ ْن طَاٍََّ ُا َّن بَ ْن يُبَ ادلَمُ بَ ْز َ اجا َريْرا ِد ْن ُا َّن فَنَ َزل‬ ُ ‫َعاَ ْي ِم فٍَُ ْا‬ ‫ع مَ ِذ ِه‬ ‫ُُِّ قَا َل‬ ‫َّللا‬ َ ‫َح َّدثَنَا اب ُْن بَبِم َدرْ يَ َُّ قَا َل بَ ْربَ َرنَا يَحْ يَ ب ُْن بَي‬ َ َ‫ْاْليَ ُ ق‬ ِ َّ ‫ال بَبُُ َعبْد‬ ُ ‫َح َّدثَنِم ُح َم ْي ٌد قَا َل َس ِمد‬ ‫ْع بَنَسا بِاَ َذا‬ 395 - Хазреті Омар (р.а.) айтты: «Раббым менің үш түрлі ниетімді шындыққа шығарды: «Я Расулулла, мақам Ибраһимда намаз оқуды әдет қылсақ болар еді!»,- дегенімде, «Мақам Ибраһимде намаз оқы!»,- деген аят нәзіл болды, «Я Расулулла, әйелдеріңізге жамылып жүруді (хижаб) бұйырсаңыз, өйткені олармен жақсы адам да, жаман адам да сөйлесер»,дегенімде, «Хижаб» аяты нәзіл болды. Бір күні Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелдерінің бойларында ол кісіге деген қызғаныш пайда болды. Сонда мен оларға: «Егерде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сендерді қоя берсе, Алла тағала орындарыңа сендерден гөрі жақсырақ әйелді нәсіп қылуы мүмкін»,дегенімде, шынында, осы мазмұндас аят нәзіл болды. Хумайд (р.а.) айтты: «Жоғарыдағы хадисті мен де Әнастан естігенмін»,- деді.

َّ ‫ك ب ُْن بَنََ ع َْن َع ْب ِد‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 397 ُ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫َّللاِ ْب ِن‬ َّ ‫ِدينَاي ع َْن َع ْب ِد‬ َ‫ْح مِ ْذ َجا َءمُ ُّْ آ‬ َ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َم َر قَا َل بَ ْينَا النَّاسُ بٍُِبَاء فِم‬ ِ ‫ص ًَل َِ الصُّ ب‬

216

ٌ ْ‫ب ُ ْن ِز َل َعاَ ْي ِم الاَّ ْياَ َ قُر‬ ‫آن َ قَ ْد ب ُ ِد َر بَ ْن‬ ِ َ‫ال َّش ْ ِم فَا ْسََّدَا ُي ا مِلَ ْال َا ْدب‬

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَ ْد‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫فٍََا َل مِ َّن َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ْ َ‫يَ ْسََّ ٍْبِ َر ْال َا ْدبَ َ فَا ْسََّ ٍْبِاُُمَا َ َكان‬ َ‫ع ُ جُُمُاُ ُّْ مِل‬

397 - Абдулла ибн Омар (р.а.) айтты: «Құба мешітінде адамдар таң намазын оқып жатқан уақытта, бір кісі келіп айтты: «Сол кеште Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) Құран аяты нәзіл болып, Қағба жаққа қарап намаз оқу бұйырылды»,- деді. Адамдар жүздерін Қағба жаққа қаратты. Олар алғашқы уақытта жүздерін Шам жаққа қаратып намаз оқып жатқан болатын»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ َي ع َْن ُش ْدبَ َ ع َْن ْال َح َا ُِّ ع َْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن‬- 398 ُّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َْاٍَ َم َ ع َْن َع ْب ِد‬ ‫الظ ْا َر َر ْمسا فٍََالُُا بَ ِزي َد‬ َ ‫صاَّ النَّبِ ُّم‬ َ ‫َّللاِ قَا َل‬ َ ‫صاَّي‬ ‫ْع َر ْمسا فَ َثنَ ِيجْ اَ ْي ِم َ َس َج َد َسجْ َدتَي ِْن‬ َ ‫فِم الص ًََّل َِ قَا َل َ َدا َذا‬ َ ‫ك قَالُُا‬ 398 - Абдулла ибн Масғуд (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін намазында бес рәкат намаз оқыды. Сонда Сахабалар: «Намаздың рәкаты көбейтілді ме?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Неге бұлай сұрадыңыздар?»,- деді. Сахабалар: «Парызды бес рәкат етіп оқыдыңыз»,десті. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі аяғымен тізерлеп отырып, тағы да екі мәрте (сәһу) сәжде етті. МЕШІТ БӨЛІМІ 33-бап. Мешіт қабырғасындағы түкірікті сүртіп тазалау туралы

‫َ ْب ِن‬ ِ َ‫قََُّ ْيبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن َج ْدفَر ع َْن ُح َميْد ع َْن بَن‬ َّ ََّّ‫ك َعاَ ْي ِم َح‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َيبَى نُ َبا َد فِم ْالٍِ ْباَ ِ فَ َش‬ َ ِ‫ق َذل‬

‫ َح َّدثَنَا‬- 399

َّ‫صا‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫َدالِك بَ َّن النَّب‬ ُ‫اجم َيبَّم‬ َ ‫ُيئِ َم فِم َ جْ ِا ِم فٍََا َم فَ َح َّامُ ِبيَ ِد ِه فٍََا َل مِ َّن بَ َح َد ُك ُّْ مِ َذا قَا َم فِم‬ ِ َ‫ص ًَلتِ ِم فَاِنَّمُ يُن‬ َ ْ‫اي ِه بَ ْ تَح‬ ‫ع‬ ِ ‫بَ ْ مِ َّن َيبَّمُ بَ ْينَمُ َ بَ ْينَ ْالٍِ ْباَ ِ فَ ًَل يَ ْب ُزقَ َّن بَ َح ُد ُك ُّْ قِبَ َر قِ ْباََِّ ِم َ لَ ِا ْن ع َْن يَ َس‬ ‫ال بَ ْ يَ ْف َد ُر‬ َ ‫ص‬ َ ٍََ‫ضمُ َعاَ بَدْض ف‬ َ ‫ق فِي ِم ثُ َُّّ َي َّد بَ ْد‬ َ َ‫قَ َد َد ْي ِم ثُ َُّّ بَ َر َذ طَ َرفَ ِيدَائِ ِم فَب‬ ‫مَ َا َذا‬ 399 - Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттің қыбла жағындағы қабырғасында (кеуіп қалған) сіңбірікті көрді. Бұл іс Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жанына батқандығы соншалық, жүзінен реніш табы білінді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) орнынан тұрып, сіңбірікті қолымен тазалап сүртіп тастады, содан соң: «Қайсы біріңіз намаз оқысаңыз, Раббыңызбен сөйлескендейсіз (мінәжәт етесіз), Раббыңыз алдыңызда, 217

қыбла жақта болар, сол себепті біреулеріңіз қыбла жаққа қарап түкірмеңіздер, егерде өте қажет болса, онда сол жағына немесе аяқ астыңызға түкіріңіз!»,- деді. Кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с) шапанының бір шетін ұстап, оған түкіріп бүктеп қойды да: «Немесе міне, осылай етіңіздер!»,- деді.

َّ ‫ك ع َْن نَافِ ع َْن َع ْب ِد‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 400 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫َّللاِ ْب ِن‬ َّ َّ‫صا‬ َُّّ ُ‫َاي ْالٍِ ْباَ ِ فَ َح َّامُ ث‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َيبَى ب‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ُع َم َر بَ َّن َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫صاقا فِم ِجد‬ ُ ‫ص‬ ‫َّللا قِبَ َر‬ ُ ‫صاام فَ ًَل َي ْب‬ َ ُ‫ال مِ َذا َكانَ بَ َح ُد ُك ُّْ ي‬ َ ٍََ‫اس ف‬ َ َّ ‫ق قِبَ َر َ جْ ِا ِم فَا ِ َّن‬ ِ َّ‫بَ ْقبَ َر َعاَ الن‬ َّ‫صا‬ َ ‫َ جْ ِا ِم مِ َذا‬ 400 - Абдулла ибн Омар (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттің қыбла жағындағы қабырғасынан түкірікті көріп, тазалап тастады, кейін адамдарға қарап: «Егерде біреулеріңіз намаз оқып жатқан болса, қыбла жағына түкірмесін. Өйткені Алла тағала пендесі намаз оқып жатқанда қыбла жағында болады»,- деді.

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ِم َش ِام ب ِْن عُرْ َ ََ ع َْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 401 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫بَبِي ِم ع َْن عَائِ َش َ ب ُ ام ْال ُم ْؤ ِدنِينَ بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫َاي‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َيبَى فِم ِجد‬ ُ‫صاقا بَ ْ نُ َبا َد فَ َح َّام‬ َ ُ‫ْالٍِ ْباَ ِ ُد َباطا بَ ْ ب‬ 401 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттің қыбла жағындағы қабырғасынан сіңбірік немесе түкірікті көріп, оны қырып тазалап тастады»,- деді. 34-бап. Мешіттегі түкірікті (қақырық) майда таспен тазалап тастау туралы

ْ ‫ع َعاَ قَ َذي َي‬ َ ‫قَا َل اب ُْن َعبَّاس مِ ْن َ ِط ْئ‬ ‫طب فَا ْغ ِس ْامُ َ مِ ْن َكانَ يَابِسا فَ ًَل‬ Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Егер ылғалды нәжіс басып кетсең, оны сумен жу, егер құрғақ нәжіс болса, онда жұқпаса жумай-ақ қой!»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر قَا َل بَ ْربَ َرنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َسدْد بَ ْربَ َرنَا اب ُْن‬- 402 َّ ‫ِشاَاِ ع َْن ُح َم ْي ِد ْب ِن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن بَ َّن بَبَا مُ َر ْي َرََ َ بَبَا َس ِديد َح َّدثَاهُ بَ َّن َيسُُ َل‬ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫صاَ فَ َح َّااَا فٍََا َل مِ َذا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َيبَى نُ َبا َد فِم ِجدَا ِي ْال َم ْس ِج ِد فَََّنَا َ َل َح‬ َ 218

َ ْ‫اي ِه بَ ْ تَح‬ ‫ع‬ ُ ‫تَنَ َّب َُّ بَ َح ُد ُك ُّْ فَ ًَل يَََّنَ َّب َم َّن قِبَ َر َ جْ ِا ِم َ َا ع َْن يَ ِمينِ ِم َ ْليَ ْب‬ ِ ‫ص ْق ع َْن يَ َس‬ ‫قَ َد ِد ِم ْاليُ ْس َرى‬ 402 - Әбу Хурайра мен Әбу Саъид (р.а.) екеуі айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттің қабырғасындағы сіңбірікті көріп, оны таспен қырып тастады, кейін: «Егерде біреулеріңіз түкірмекші болса, алдына және оң жағына түкірмесін. Сол жағына немесе сол аяғының астына түкірсін»,- деді. 35-бап. Намаз оқушы оң жағына түкірмесін!

ُ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ َي ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬- 403 ‫ْع ع َْن ُعٍَيْر ع َْن اب ِْن ِشاَاِ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ُح َم ْي ِد ْب ِن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن بَ َّن بَبَا مُ َر ْي َرََ َ بَبَا َس ِديد بَ ْربَ َراهُ بَ َّن َيس‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َيبَى نُ َبا َد فِم َحائِ ِ ْال َم ْس ِج ِد فَََّنَا َ َل َيسُُ ُل‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫ص ْق‬ ُ ‫صاَ فَ َحََّّاَا ثُ َُّّ قَا َل مِ َذا تَنَ َّب َُّ بَ َح ُد ُك ُّْ فَ ًَل يَََّنَ َّب ُّْ قِبَ َر َ جْ ِا ِم َ َا ع َْن يَ ِمينِ ِم َ ْليَ ْب‬ َ ‫َح‬ َ ْ‫اي ِه بَ ْ تَح‬ ‫ع قَ َد ِد ِم ْاليُ ْس َرى‬ ِ ‫ع َْن يَ َس‬ 403 - Әбу Хурайра мен Әбу Саъид (р.а.) екеуі айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттің қабырғысындағы сіңбірікті көріп, оны майда таспен қырып тазалады, кейін: «Егер біреулеріңіздің түкіргісі келсе, ешқашан алдына және оң жағына түкірмесін. Сол жағына немесе сол аяғының астына түкірсін!»,- деді.

‫ال‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َح ْفصُ ب ُْن ُع َم َر قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْد َب ُ قَا َل بَ ْربَ َرنِم قَََّا َدَُ ق‬- 404 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َا يَ َّْفِاَ َّن بَ َح ُد ُك ُّْ َب ْينَ يَ َد ْي ِم‬ َ ‫َ ْبنَ َدالِك قَا َل قَا َل النَّبِ ُّم‬ َ َ‫ْع بَن‬ َ ْ‫اي ِه بَ ْ تَح‬ ‫ع ِيجْ اِ ِم‬ ِ ‫َ َا ع َْن يَ ِمينِ ِم َ لَ ِا ْن ع َْن يَ َس‬ 404 - Қатада (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Біреулеріңіз алдына да, оң жағына да түкірмесін, ал бірақ та сол жағына немесе аяғының астына түкірсе болады»,- деп айтқанын Әнастан естідім»,- деді. 36-бап. Сол жағына немесе сол аяғының астына түкірсін!

ُ ‫قَا َل َح َّدثَنَا قَََّا َدَُ قَا َل َس ِمد‬ َ‫َ ْبن‬ َ ‫ْع بَ َن‬ ‫مِ َّن ْال ُم ْؤ ِدنَ مِ َذا َكانَ ِفم الص ًََّل َِ فَاِنَّ َما‬

ُ َ‫قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدب‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم‬- 405 َّ‫صا‬ َ ‫َدالِك قَا َل قَا َل النَّبِ ُّم‬ َ ْ‫اي ِه بَ ْ تَح‬ ‫ع قَ َد ِد ِم‬ ِ َ‫يُن‬ ِ ‫اجم َيبَّمُ فَ ًَل يَ ْب ُزقَ َّن بَ ْينَ يَ َد ْي ِم َ َا ع َْن يَ ِمينِ ِم َ لَ ِا ْن ع َْن يَ َس‬ 219

405 - Қатада (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мүъмин кісі намаз оқып жатқанда Раббысымен сөйлеседі (оған мінәжәт етеді), сол себепті алдына және оң жағына мүлде түкірмесін, сол жағына немесе аяғының астына түкірсін!»,- деді.

ُّ ‫ان َح َّد َثنَا‬ ُ َ‫َّللا قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫الز ْم ِريُّ ع َْن ُح َم ْي ِد‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬- 406 َّ َّ‫صا‬ ‫ص َر نُ َبا َد فِم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْب‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْب ِن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن بَ ِبم َس ِديد بَ َّن النَّب‬ ‫ق ال َّر ُج ُر بَ ْينَ يَ َد ْي ِم بَ ْ ع َْن يَ ِمينِ ِم َ لَ ِا ْن‬ َ ‫صاَ ثُ َُّّ َناَ بَ ْن يَ ْب ُز‬ َ ‫قِ ْباَ ِ ْال َم ْس ِج ِد فَ َح َّااَا ِب َح‬ ُّ ‫ع قَ َد ِد ِم ْاليُ ْس َرى َ ع َْن‬ َ ْ‫اي ِه بَ ْ تَح‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ُ‫ي َس ِم َ ُح َميْدا ع َْن بَبِم َس ِديد نَحْ َُه‬ ِ ‫ع َْن يَ َس‬ 406 - Әбу Саъид әл-Худрийдан (р.а.) риуаят болды: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттің қыбла жағынан сіңбірікті көріп, оны майда таспен тазалап тастады. Кейін адамдарға алды жағы мен оң жақтарына түкірулеріне тиым салды. Бірақ та сол жағы мен сол аяқтарының астына түкіруден тимады»,деді. әз-Зуһрий Әбу Саъид айтып берген осы хадиске ұқсас хадисті Хумайдтан естіген екен. 37-бап. Мешітте түкіргеннің күнәсінің кешірімі

ُ ‫ال َح َّدثَنَا قَََّا َدَُ قَا َل َس ِمد‬ ‫َ ْبنَ َدالِك‬ َ َ‫ْع بَن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ق‬- 407 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ْالبُ َزا‬ ‫ق فِم ْال َم ْس ِج ِد َر ِ يئَ ٌ َ َكفَّا َيتُاَا َد ْفنُاَا‬ َ ‫قَا َل قَا َل النَّبِ ُّم‬ 407 - Қатада (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Мешітте түкіру - күнә, ал оның кешірімі - оны (түкірікті) көміп тастау»,- деді. 38-бап. Мешіттегі түкірікті көму

ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬- 408 ‫اق ع َْن َد ْد َمر ع َْن مَ َّمام‬ ِ ‫ق ب ُْن نَصْ ر قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ال َّر َّز‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ال مِ َذا قَا َم بَ َح ُد ُك ُّْ مِلَ الص ًََّل َِ فَ ًَل‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ق‬ َ ‫َس ِم َ بَبَا مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّبِ ام‬ َّ ‫اجم‬ ‫ص ًَّلهُ َ َا ع َْن يَ ِمينِ ِم فَا ِ َّن ع َْن يَ ِمينِ ِم َداَاا‬ ُ ‫يَ ْب‬ َ ‫َّللاَ َدا دَا َم فِم ُد‬ ِ َ‫ص ْق بَ َدا َدمُ فَاِنَّ َما يُن‬ َ ْ‫اي ِه بَ ْ تَح‬ ‫ع قَ َد ِد ِم فَيَ ْدفِنُاَا‬ ُ ‫َ ْليَ ْب‬ ِ ‫ص ْق ع َْن يَ َس‬ 408 - Хаммам (р.а.) риуаят етті: «Қайсы біріңіз намазда тұрсаңыз, алды жағыңызға түкірмеңіз, өйткені сіз Раббыңызбен сөйлесіп жатқандай боласыз. Ал, намазда тұрған екенсіз, оң жағыңызға да түкірмеңіз, өйткені оң жағыңызда періште болар. Сол жағына немесе сол аяғыңыздың астына түкіріп, содан кейін оны көміп тастаңыз!»,- деді. 220

39-бап. Егер келіп қалған түкірікті қайта жұта алмаса, онда киімінің бір шетіне түкірсін

ُ ِ‫ َح َّدثَنَا َدال‬- 409 َ َ َ‫ير ق‬ َ ‫ك ب ُْن مِ ْس َما ِع‬ ِ ‫ال َح َّدثَنَا ُزمَ ْي ٌر قَا َل َح َّدثَنَا ُح َم ْي ٌد ع َْن بَ َن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َيبَى نُ َبا َد فِم ْالٍِ ْباَ ِ فَ َح َّااَا ِبيَ ِد ِه َ ُيئِ َم‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْب ِن َدالِك بَ َّن النَّب‬ ‫ص ًَلتِ ِم‬ َ ِ‫ِد ْنمُ َك َرا ِميَ ٌ بَ ْ ُيئِ َم َك َرا ِميََُّمُ لِ َذل‬ َ ‫ك َ ِش َّدتُمُ َعاَ ْي ِم َ قَا َل مِ َّن بَ َح َد ُك ُّْ مِ َذا قَا َم فِم‬ ْ َ‫اي ِه ب‬ ِ ‫فَاِنَّ َما يُنَا ِجم َيبَّمُ بَ ْ َيبُّمُ بَ ْينَمُ َ بَ ْينَ قِ ْباََِّ ِم فَ ًَل يَ ْب ُزقَ َّن فِم قِ ْباََِّ ِم َ لَ ِا ْن ع َْن يَ َس‬ َ ْ‫تَح‬ ‫ضمُ َعاَ بَدْض قَا َل بَ ْ يَ ْف َد ُر‬ َ ‫ع قَ َد ِد ِم ثُ َُّّ بَ َر َذ طَ َرفَ ِيدَائِ ِم فَبَ َز‬ َ ‫ق فِي ِم َ َي َّد بَ ْد‬ ‫مَ َا َذا‬ 409 - Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қыбла жақтағы қабырғадан сіңбірікті көріп, оны қырып тазалап тастады. Бұл көрініс Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) қатты батқандығы сонша, тіпті, жүзінен ренжігені білініп тұрды. Содан соң айтты: «Қайсы біріңіз намаз оқитын болса, ол Раббысымен сөйлесіп жатқандай болады. Раббысы оның алды жағы мен қыбла жағының арасында болады. Сол себепті мүлде қыбла жағына түкірмесін. Бірақ та сол жағына, әйтпесе сол аяғының астына түкірсе болады»,- деді. Кейін шапанының бір шетін ұстап, оған түкірді де, бүктеп қойды. ( Тіптен болмаса осылай істеңіз дегені). 40-бап. Имамның намазды толық оқуы және қыбланы естен шығармау керектігі туралы жамағатқа уағыз айтуы

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن بَ ِبم ال ازنَا ِد ع َْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 410 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ج ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مَرْ تَ َر ْ نَ قِ ْباََِّم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ْاْلَ ْع َر‬ َّ َُ َ‫مَا مُنَا ف‬ َ ‫م ُر ُشُ ُع ُا ُّْ َ َا ُي ُكُ ُع ُا ُّْ مِنام َْلَ َيا ُك ُّْ ِد ْن َ َيا ِء‬ ‫ظا ِْري‬ َّ َ‫َّللاِ َدا يَ ْبفَ َعا‬ 410 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Қыбланы көріп тұрсындар ма? Алла тағалаға ант етіп айтамын, сендердің сәжделерің де, рүкүғтарың да маған жасырын емес, сендер менің арт жағымда тұрсаңдар да (не істеп жатқандарыңды) көріп тұрамын»,- деді.

َ‫فُاَ ْي ُح ب ُْن ُساَ ْي َمان‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

‫صالِح‬ َ ‫ َح َّد َثنَا َيحْ َي ب ُْن‬- 411 ‫صاَّ بِنَا‬ َ ‫َ ْب ِن َدالِك قَا َل‬ ِ َ‫َعاِم ع َْن بَن‬ ُّْ ‫ُع مِنام َْلَ َيا ُك ُّْ ِد ْن َ َيائِم َك َما بَ َيا ُك‬ َ ٍََ‫ْال ِم ْنبَ َر ف‬ ِ ‫ال فِم الص ًََّل َِ َ فِم الرُّ ُك‬

‫ع َْن ِم ًَل ِل ب ِْن‬ ‫ص ًَلَ ثُ َُّّ َيقِ َم‬ َ

‫قَا َل َح َّدثَنَا‬ َّ‫صا‬ َ ‫النَّ ِب ُّم‬

221

‫‪411 - Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізбен бірге намаз‬‬ ‫)‪оқыды. Содан соң мінберге шығып, намаз және оның рүкүндері (тіректері‬‬ ‫)‪туралы сөйлеп: «Мен сендерді алдымнан көргенімдей, арт (желке‬‬ ‫‪жағымнан да көремін»,- деді.‬‬ ‫?‪41-бап. Пәлен қауымның мешіті деп айту дұрыс па‬‬

‫ك ع َْن نَافِ ع َْن َع ْب ِد َّ‬ ‫‪َ - 412‬ح َّدثَنَا َع ْب ُد َّ‬ ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدالِ ٌ‬ ‫َّللاِ ْب ِن‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ُع َم َر بَ َّن َيسُُ َل َّ‬ ‫ق بَ ْينَ ْال َب ْي ِر الََِّّم بُهْ ِم َر ْ‬ ‫َ ِد ْن‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َسابَ َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫ق بَ ْينَ ْال َبي ِْر الََِّّم لَ ُّْ تُضْ َمرْ ِد ْن الثَّنِيَّ ِ مِلَ َد ْس ِج ِد‬ ‫َاع َ َسابَ َ‬ ‫ْال َح ْفيَا ِء َ بَ َد ُدمَا ثَنِيَّ ُ ْال َُد ِ‬ ‫بَنِم ُز َييْق َ بَ َّن َع ْب َد َّ‬ ‫ق بِاَا‬ ‫َّللاِ ْبنَ ُع َم َر َكانَ فِي َم ْن َسابَ َ‬ ‫‪412 - Абдулла ибн Омар (р.а.) айтты: «Бір күні Пайғамбарымыз‬‬ ‫‪(с.ғ.с.) суытылған аттармен әл-Хафиа деген жерден Сәнийаат ул-Уадағ‬‬ ‫‪деген жерге дейін суытылмаған (жаратылмаған) аттардың арасында‬‬ ‫‪Сәнийат ул Уадағтан Бәни Зұрайқ мешітіне дейін бәйге жарыстыруды‬‬ ‫‪бұйырды»,- деді. Бәйгешілер арасында Абдулла ибн Омар да бар болатын.‬‬ ‫‪42-бап.‬‬

‫‪ - 413‬قَا َل بَبُُ َعبْد َّ‬ ‫ق َ ِاا ْثنَا ِن قِ ْن َُا ِن َ ْال َج َما َع ُ بَيْضا قِ ْن َُ ٌ‬ ‫َّللاِ ْالٍِ ْن ُُ ْال ِد ْذ ُ‬ ‫ان‬ ‫صاَيْب‬ ‫يز ب ِْن ُ‬ ‫ص ْنُ َ ِ‬ ‫ِد ْث َر ِ‬ ‫ص ْن َُان َ قَا َل مِ ْب َرا ِمي ُُّ يَ ْدنِم ا ْبنَ طَ ْا َمانَ ع َْن َع ْب ِد ْال َد ِز ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ه َم َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِب َمال ِد ْن‬ ‫َّللاُ َع ْنمُ قَا َل بُتِ َم النَّ ِب ُّم َ‬ ‫َ ب ِْن َدالِك َي ِ‬ ‫ع َْن بَنَ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ْالبَحْ َري ِْن فٍََا َل ا ْنثُ ُر هُ فِم ْال َم ْس ِج ِد َ َكانَ بَ ْكثَ َر َدال بُتِ َم بِ ِم َيسُُ ُل َّ‬ ‫َّللاُ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َب َر َج َيسُُ ُل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِلَ الص ًََّل َِ َ لَ ُّْ يَ ْاََّفِ ْ‬ ‫ع مِلَ ْي ِم فَاَ َّما‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َ مِلَ ْي ِم فَ َما َكانَ يَ َرى بَ َحدا مِ َّا بَ ْع َاهُ مِ ْذ َجا َءهُ ْال َدبَّاسُ فٍََا َل‬ ‫ض الص ًََّلََ َجا َء فَ َجاَ َ‬ ‫قَ َ‬ ‫صاَّ‬ ‫ْع نَ ْف ِسم َ فَا َدي ُ‬ ‫َّللا بَ ْع ِ نِم فَاِنام فَا َدي ُ‬ ‫َّللا َ‬ ‫ْع َعٍِيًل فٍََ َ‬ ‫ال لَمُ َيسُُ ُل َّ ِ‬ ‫يَا َيسُُ َل َّ ِ‬ ‫َّ‬ ‫َّللا ْ‬ ‫اؤ ُدرْ‬ ‫َب يٍُِاُّمُ فَاَ ُّْ يَ ْسََّ ِ ْ فٍََ َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُر ْذ فَ َحثَا فِم ثَُْ بِ ِم ثُ َُّّ َذم َ‬ ‫ال يَا َيسُُ َل َّ ِ‬ ‫ال فَايْ فَ ْدمُ بَ ْن َ‬ ‫َب يٍُِ ُّامُ‬ ‫ع َعاَ َّم قَا َل َا فَنَثَ َر ِد ْنمُ ثُ َُّّ َذم َ‬ ‫ال َا قَ َ‬ ‫م قَ َ‬ ‫بَ ْد َ‬ ‫ضاُ ُّْ يَرْ فَ ْدمُ مِلَ َّ‬ ‫ُُل َّ‬ ‫َّللاِ ْ‬ ‫ال فَايْ فَ ْدمُ بَ ْن َ‬ ‫ع َعاَ َّم قَا َل َا‬ ‫ضاُ ُّْ يَرْ فَ ْدمُ َعاَ َّم قَا َل َا قَ َ‬ ‫اؤ ُدرْ بَ ْد َ‬ ‫فٍََا َل يَا َيس َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ق فَ َما َزا َل َيسُُ ُل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫فَنَثَ َر ِد ْنمُ ثُ َُّّ احْ ََّ َماَمُ فَ َ ْلٍَاهُ َعاَ َكا ِماِ ِم ثُ َُّّ ا ْن َاَ َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫‪222‬‬

َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ص َرهُ َحََّّ َرفِ َم َعاَ ْينَا ع‬ َ َ‫َ َساَّ َُّ يُ َّْ ِب ُدمُ ب‬ ِ َّ ‫ص ِم فَ َما قَا َم َيسُُ ُل‬ ِ ْ‫َجبا ِد ْن ِحر‬ ٌُّ َ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ثَ َُّّ ِد ْناَا ِديْ م‬ 413 - Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) Бахрейіннен малдүние (алтын-күміс) келтірілді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оны мешіттің ішіне төгіңдер»,- деп бұйырды. Бұл Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) бұрынырақта жіберілген дүние-мүлікке (алтын-күміс) қарағанда көбірек еді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үйіліп жатқан ақша-дүние жаққа қарамастан, намазға шықты. Намазды оқып бітіргеннен кейін ғана мал-дүниенің қасына келіп отырып, оны көзіне көрінгендердің бәріне үлестіре бастады. Сол кезде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жанына әл-Аббас келіп айтты: «О, Алланың елшісі, маған да бір нәрсе берсеңіз, өйткені мен (Бәдір соғысында) өзіме және інім Ғақил үшін фидия берген болатынмын»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Алыңыз!»,- деді. Сода Аббас (р.а.) шапанына толтырып күмістен салды. Кейін кетер кезде оны көтере алмады. Сонда ол: «Я Расулулла, біреуіне айтсаңыз, оны көтеріп менің арқама салып жіберсін!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) : «Жоқ!»,- деді. Сонда Аббас: «Онда өзіңіз көтерісіп жіберіңіз!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с): «Жоқ»,- деді. Сол кезде Аббас алған дүниесінің бір бөлігін қайтадан төгіп, қалғанын көтеріп еді, тағы да көтере алмады. Содан ол қайтадан: «О, Алланың елшісі, біреуіне айтсаңыз, мынаны көтеріп, арқама салып жіберсін!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жоқ!»,- деді. Аббас тағы да: « Онда өзіңіз көтерісіп жіберіңіз!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Жоқ!»,деді. Осыдан кейін Аббасқа күмістің тағы бір бөлігін төгіп тастауына тура келді. Содан кейін ғана Аббас иығына көтеріп, арқалап алып шығып кетті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Аббастың мал-дүниеге (ақшаға) көрсе қызарлық еткеніне қайран қалып, көзіне көрінбей кеткеніне дейін оның артынан қарап тұрды. Ал, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дүние-мүлік ақшаның барлығының ең соңғы дирхемін таратып бергенге дейін орнынан қозғалмады. 43-бап

َّ ‫ق ْب ِن َع ْب ِد‬ ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫َّللاِ ب ِْن‬ َ ‫ك ع َْن مِ ْس َحا‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 414 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫بَبِم طَ ْا َح َ َس ِم َ بَنَسا قَا َل َ َج ْد‬ ٌ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم ْال َم ْس ِج ِد َد َدمُ نَاس‬ َ ‫م‬ َّ ‫َ النَّ ِب‬ ُ ‫ع نَ َد ُّْ فٍََا َل لِ َ َدام قُ ْا‬ ُ ‫ك بَبُُ طَ ْا َح َ قُ ْا‬ ُ ‫فٍَُ ْم‬ ُ‫ع نَ َد ُّْ فٍََا َل لِ َم ْن َد َدم‬ َ َ‫ع فٍََا َل لِم آيْ َسا‬ ُ ٍْ َ‫ق َ ا ْن َا‬ ُّْ ‫ع َب ْينَ بَ ْي ِدي ِا‬ َ َ‫قُُ ُدُا فَا ْن َا‬ 414 - Исхақ ибн Абдуллаға Әнас (р.а.) айтып берген екен: «Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) мешітте бір топ жамағаттардың арасынан таптым да, қасына бардым. Сонда маған: «Сені Әбу Талха жіберді ме?»,деп сұрады. Мен: «Иә»,- дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Тамаққа ма?»,223

деді. Мен: «Иә»,- дедім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қасындағы кісілерге: «Тұрыңыздар, кеттік»,- деп орнынан тұрды. Мен де олармен бірге бардым. 44-бап. Ер мен әйелдің арасына мешітте қазылық ету және бірбіріне лағынет айтқызу

‫اق قَا َل بَ ْربَ َرنَا اب ُْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن ُدُ َس ق‬- 415 ِ ‫ال بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد ال َّر َّز‬ َّ ‫ُج َريْج قَا َل بَ ْربَ َرنِم اب ُْن ِشاَاِ ع َْن َس ْا ِر ْب ِن َسدْد بَ َّن َيجًُل قَا َل يَا َيسُُ َل‬ ِ‫َّللا‬ َ ‫بَ َيبَي‬ ‫ْع َيجًُل َ َج َد َد َ ا ْد َربَتِ ِم َيجًُل بَيَ ٍَُّْاُمُ فَََّ ًَل َعنَا فِم ْال َم ْس ِج ِد َ بَنَا َشا ِم ٌد‬ 415 - Саһл ибн Сағд (р.а.) айтты: «Бір кісі: «Я Расулулла егерде бір кісі өзінің әйелімен басқа бір бөтен еркектің жатқанын көрсе, оны өлтіреді ме?»,- деп сұрады. Осы кісі мен әйелі мешітте бір-біріне лағынет айтты. (яғни, әр қайсы өз дәлелін айтып, «Егер жалған сөйлесем, маған Алланың лағнеті болсын!»,- десті. Мен оған куәмін»,- деді. 45-бап. Шақырған біреудің үйіне барса, оның үйінің таза әлде лас екенін көрмей, намазын өзі қалаған жерде оқи береді ме әлде үйдің иесі көрсеткен жерде оқиды ма?

ِ‫َّللا ب ُْن َد ْساَ َم َ قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َسدْد ع َْن ا ْب ِن ِشاَا‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 416 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَتَاهُ فِم‬ َ ‫م‬ َّ ‫ع َْن َدحْ ُمُ ِد ْب ِن ال َّر ِبي ِ ع َْن ِع َّْبَانَ ْب ِن َدالِك بَ َّن النَّ ِب‬ ُ ْ‫ك قَا َل فَ َشَر‬ ‫َ لَمُ مِلَ َد َاان فَ َاب ََّر النَّبِ ُّم‬ َ َِّ‫ك ِد ْن بَ ْي‬ َ َ‫صاا َم ل‬ َ ُ ‫بَ ْن ب‬ ‫صاَّ َي ْك َدََّي ِْن‬ َ َ‫صفَ ْفنَا َر ْافَمُ ف‬ َ َ

ُّ‫َد ْن ِزلِ ِم فٍََا َل بَ ْينَ تُ ِحب‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ

416 - Ғұтбан ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) менің үйіме келді де, былай деді: «Үйіңнің қай жерінде намаз оқығанымды қалайсың?»,- деді. Мен Пайғамбарымызға бір жерді көрсеттім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тәкбір айтып, намаз оқи бастады. Біз артында сапқа тұрып ұйыдық. Ол кісі екі рәкат намаз оқыды»,- деді. 46-бап. Үйлерді (мешіт) сияқты намаз оқитын жерге айналдырып алу туралы

‫َاي ِه َج َما َع‬ ِ ‫َازِ فِم َد ْس ِج ِد ِه فِم د‬ ِ ‫ْالبَ َرا ُء ب ُْن ع‬ Барра ибн Азиб (р.а.) өз ауласындағы мешітінде жамағатпен намаз оқыды. 224

‫‪َ - 417‬ح َّدثَنَا َس ِدي ُد ب ُْن ُعفَيْر قَا َل َح َّدثَ ِنم الاَّي ُ‬ ‫ْع قَا َل َح َّدثَ ِنم ُع ٍَ ْي ٌر ع َْن ا ْب ِن‬ ‫اييُّ بَ َّن ِع َّْبَانَ ْبنَ َدالِك َ مُ َُ ِد ْن‬ ‫ِشاَاِ قَا َل بَ ْربَ َرنِم َدحْ ُمُ ُد ب ُْن ال َّر ِبي ِ ْاْلَ ْن َ‬ ‫ص ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ِ َيسُُ ِل َّ‬ ‫اي بَنَّمُ بَتَ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِد َّم ْن َش ِا َد بَ ْديا ِد ْن ْاْلَ ْن َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫بَصْ َحا ِ‬ ‫ص ِ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل يَا َيسُُ َل َّ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َيسُُ َل َّ‬ ‫َّللاِ قَ ْد بَ ْن َارْ ُ‬ ‫صاام‬ ‫ص ِري َ بَنَا ب ُ َ‬ ‫َ بَ َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫لٍَُِْ ِدم فَا ِ َذا َكانَ ْ‬ ‫ع ْاْلَ ْد َا ُي َسا َل ْال َُا ِدي الَّ ِذي بَ ْينِم َ بَ ْينَاُ ُّْ لَ ُّْ بَ ْسََّ ِ ْ بَ ْن آتِ َم‬ ‫ُُل َّ‬ ‫صاا َم بِ ِا ُّْ َ َ ِد ْد ُ‬ ‫َّللاِ بَنَّ َ‬ ‫ك تَ ْتِينِم فََُّ َ‬ ‫َ يَا َيس َ‬ ‫َد ْس ِج َدمُ ُّْ فَ ُ َ‬ ‫صاا َم فِم بَ ْيَِّم فَ َتَّ ِب َذهُ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َس َ ْف َد ُر مِ ْن َشا َء َّ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫صاا قَا َل فٍََا َل لَمُ َيسُُ ُل َّ‬ ‫َّللاُ قَا َل ِع َّْبَ ُ‬ ‫ان‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫ُد َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫فَ َادَا َيسُُ ُل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ بَبُُ َب ْار ِحينَ ايْ تَفَ َ النَّاَا ُي فَا ْسََّ ْ َذنَ َيسُُ ُل‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫ع لَمُ فَاَ ُّْ يَجْ اَِْ َحََّّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َ ِذ ْن ُ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫ال فَ َشَرْ ُ‬ ‫َ لَمُ مِلَ نَا ِحيَ ِد ْن‬ ‫صاا َم ِد ْن َب ْي َِّ َ‬ ‫ك قَ َ‬ ‫بُ َ‬

‫َد َر َر ْالبَي َ‬ ‫ْع ثُ َُّّ قَا َل بَ ْينَ تُ ِحبُّ بَ ْن‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ‬ ‫َّللا َ‬ ‫ع فٍََا َم َيسُُ ُل َّ ِ‬ ‫ْالبَ ْي ِ‬

‫صاَّ َي ْك َدََّ ْي ِن ثُ َُّّ‬ ‫صفَّنَا فَ َ‬ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َابَّ َر فٍَُ ْمنَا فَ َ‬ ‫ع ِي َجا ٌل ِد ْن بَ ْم ِر‬ ‫صنَ ْدنَامَا لَمُ قَا َل فَ َ‬ ‫َ‬ ‫آِ فِم ْالبَ ْي ِ‬

‫َساَّ َُّ قَا َل َ َحبَ ْسنَاهُ َعاَ َر ِزي َرَ‬ ‫اي َذ ُ َعدَد فَاجْ ََّ َمدُُا فٍََا َل‬ ‫ال َّد ِ‬

‫ك ُدنَافِ ٌ‬ ‫قَائِ ٌر ِد ْناُ ُّْ بَ ْينَ َدالِ ُ‬ ‫ق َا يُ ِحبُّ‬ ‫ك ب ُْن ال ُّد َر ْي ِش ِن بَ ِ اب ُْن ال ُّد ْر ُش ِن فٍََا َل بَ ْد ُ‬ ‫ضاُ ُّْ َذلِ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َا تٍَُرْ َذلِكَ بَ َا تَ َراهُ قَ ْد قَا َل َا‬ ‫َّللا َ‬ ‫َّللاَ َ َيسُُلَمُ فٍََا َل َيسُُ ُل َّ ِ‬ ‫َّللا قَا َل َّ‬ ‫مِلَمَ مِ َّا َّ‬ ‫َّللاُ َ َيسُُلُمُ بَ ْعاَ ُُّ قَا َل فَاِنَّا نَ َرى َ جْ اَمُ‬ ‫َّللاُ ي ُِري ُد بِ َذلِكَ َ جْ مَ َّ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللا قَ ْد َح َّر َم َعاَ‬ ‫َّللا َ‬ ‫ص َ‬ ‫يحََّمُ مِلَ ْال ُمنَافٍِِينَ قَا َل َيسُُ ُل َّ ِ‬ ‫َ نَ ِ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَا ِ َّن َّ َ‬ ‫ك َ جْ مَ َّ‬ ‫اي َد ْن قَا َل َا مِلَمَ مِ َّا َّ‬ ‫َّللاِ قَا َل اب ُْن ِشاَاِ ثُ َُّّ َس َ ْل ُ‬ ‫ص ْينَ‬ ‫َّللاُ يَ ْبََّ ِام بِ َذلِ َ‬ ‫ع ْال ُح َ‬ ‫النَّ ِ‬ ‫اي َّ‬ ‫ع َدحْ ُمُ ِد ْب ِن‬ ‫ْبنَ ُد َح َّمد ْاْلَ ْن َ‬ ‫ي َ مُ َُ بَ َح ُد َبنِم َسالُِّ َ مُ َُ ِد ْن َس َراتِ ِا ُّْ ع َْن َح ِدي ِ‬ ‫ص ِ‬ ‫ال َّربِي ِ ْ َ‬ ‫اي ا‬ ‫ص َّدقَمُ بِ َذلِكَ‬ ‫ي فَ َ‬ ‫اْل ْن َ‬ ‫ص ِ‬ ‫ ‪417 - Махмуд ибн әр-Рабиғ (р.а.) риуаят етті: «Ғұтбан ибн Мәлік‬‬‫‪Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Бәдір соғысына бірге қатысқан ансарлардан‬‬ ‫‪болған Сахабасы еді. Ол Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) келіп: «Я Расулулла,‬‬ ‫‪көзімнің көруі нашарлады, мен өз қауымыммен намаз оқимын. Жаңбыр‬‬ ‫‪жауғанда менің үйім мен қауымымның арасындағы құрғақ жерде су‬‬ ‫‪жиналып, олардың мешітіне барып, намаз оқып бере алмай жатырмын. Я‬‬ ‫‪Расулулла, сізден өтінемін, менің үйіме барып, намаз оқысаңыз, мен сол‬‬ ‫‪225‬‬

жерді өзіме намаз оқитын жер етіп алайын»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған: «Иншалла, солай етермін»,- деді. Ғұтба айтты: «Пайғамбарымыз бен (с.ғ.с.) Әбу Бәкір Сыддық (р.а.) ертеменен күн біраз көтерілгеннен кейін келді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үйге кіруге рұқсат сұрады. Оларды үйге кіргіздім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үйге кіргеннен соң отырмастан: «Үйіңнің қай жеріне намаз оқып беруімді қалайсың?»,- деді Мен үйімнің бір жерін Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) көрсеттім. Ол кісі сол жерде намазға тәкбір тахрима айтты. Біз арт жағында сапқа тұрып ұйыдық, екі рәкат намаз оқып, кейін сәлем берді. Біз Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) арнайы өзіне дайындалған «Хазира» деген тамақтан дәм татып кетуін өтіндік. Соның арасынша Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) келіпті деп өзімнің туысқандарымнан біраз адам жиналып қалды. Олардың бірі «Мәлік ибн Дұхшин қайда?»,деді.Сонда біреу: «Ол - Мунафиқ, Алланы және оның елшісін жақсы көрмейді»,- деді. Бұл сөзді естіп қалған Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Олай демеңіз, ол Алланың разылығын тілеп, «Лә иләһа илла алла»,- деді ғой, білмей тұрсыз ба?»,- деді. Ол адам: «Алла және оның елшісі жақсы біледі»,- дей отырып: «Бірақ та оның Мунафиқтарға көмектесіп, ақыл айтқанын көреміз»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Алланың ризалығын тілеп, Лә иләһа илла алла»,- деп айтқан кісіге Алла тағала тозақ отын харам етер,- деді. Ибн Шихаб әз-Зуһрий (р.а.) айтты: «Кейін осы хадисті әл-Хусейн ибн Мұхаммедтен сұрадым. Ол Бәний Сәлім қауымының қадірлі кісілерінің бірі бола тұрып, осы хадисті растады»,- деді. 47-бап. Мешітке және басқа жерлерге оң аяқпен кіру туралы

‫َ َكانَ اب ُْن ُع َم َر يَ ْبدَب ُ بِ ِرجْ ِا ِم ْاليُ ْم َن فَا ِ َذا َر َر َج بَدَبَ ِب ِرجْ اِ ِم ْاليُ ْس َرى‬

Ибн Омар (р.а.) мешітке оң аяқпен кіріп, сол аяқпен шығатын.

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 418 ‫ع ب ِْن ُساَيُّْ ع َْن‬ َ َ‫ان ب ُْن َحرْ ِ ق‬ ِ ‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن ْاْلَ ْش َد‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫بَبِي ِم ع َْن َد ْس ُر ق ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُ ِحبُّ الََّّيَ ُّمن‬ َ ‫ع َكانَ النَّبِ ُّم‬ ْ ‫ُُي ِه َ تَ َرجُّ اِ ِم َ تَنَ ُّداِ ِم‬ ِ ‫َدا ا ْسََّ َا َع فِم َش نِ ِم ُكاا ِم فِم طُا‬ 418 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) барлық істі амалы барынша оң жағынан бастауды жақсы көретін»,- деді. (дәрет алғанда, шаш тарағанда, аяқ киім кигенде). 48-бап. Жаһили кездегі (исламнан бұрынғы кез) мүшіріктердің қабірін бұзып орнына мешіт салса, болады ма?

َّ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لَ َدن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫اج َد‬ َ ‫َّللاُ ْاليَاُُ َد اتَّ َب ُذ ا قُب‬ َ ‫لٍَُِْ ِل النَّبِ ام‬ ِ ‫ُُي بَ ْن ِبيَا ِئ ِا ُّْ َد َس‬ ‫ُُي‬ ِ ‫َ َدا يُ ْا َرهُ ِد ْن الص ًََّل َِ فِم ْالٍُب‬ 226

Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Яһудилерге Алланың лағнеті болсын!. Олар өз Пайғамбарларының қабірлерін мешітке айналдырды»,- дегеніне байланысты қабірлердің үстіне және айналасына намаз оқудың мәкрүх екендігі туралы.

َّ ‫ه َم‬ ‫ال‬ َ ٍََ‫صاام ِع ْن َد قَبْر ف‬ َ ُ‫َ ْبنَ َدالِك ي‬ َ َ‫َّللاُ َع ْنمُ بَن‬ ِ ‫ِ َي‬ ِ ‫َ َيبَى ُع َم ُر ب ُْن ْال َب َّا‬ َِ ‫اْلعَا َد‬ ِ ْ ِ‫ْالٍَ ْب َر ْالٍَ ْب َر َ لَ ُّْ يَ ْ ُدرْ هُ ب‬ Хазреті Омар (р.а.), Әнас ибн Мәліктің қабірдің алдында намаз оқып жатқанын көріп: «Ей, бұның дұрыс емес, бұл қабір ғой!»,- деді, бірақ намазын қайтадан оқуды бұйырмады.

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال ُمثَنَّ قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن ِم َشام قَا َل بَ ْربَ َرنِم بَبِم‬- 419 ‫ع َْن عَائِ َش َ ب ُ ام ْال ُم ْؤ ِدنِينَ بَ َّن ب ُ َّم َحبِيبَ َ َ ب ُ َّم َساَ َم َ َذ َك َرتَا َكنِي َس َيبَ ْينَاَا بِ ْال َحبَ َش ِ فِياَا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل مِ َّن ب ُ لَئِكَ مِ َذا َكانَ فِي ِا ُّْ ال َّر ُج ُر‬ َ ‫صا ِي ُر فَ َذ َك َرتَا لِانَّبِ ام‬ َ َ‫ت‬ َ ‫الصَّالِ ُح فَ َم‬ ‫ك ِش َرا ُي‬ َ ِ‫ك الصُّ َُ َي فَ ُ لَئ‬ َ ‫ص َُّ ُي ا فِي ِم تِ ْا‬ َ َ ‫اَ بَنَُْ ا َعاَ قَب ِْر ِه َد ْس ِجدا‬ َّ ‫ق ِع ْن َد‬ ِ ‫َّللاِ َيُْ َم ْالٍِيَا َد‬ ِ ‫ْال َب ْا‬ 419 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Үмму Хабиба мен Үмму Сәлама Хабашстанда (Эфиопия) өздері көрген шіркеу мен оның ішіндегі әртүрлі салынған суреттерін еске алып, сөйлесіп отырды. Содан соң бұл туралы Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айтты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егерде олардың арасынан бір құрметті адам өлсе, оның қабірінің үстіне мешіт салып, сол суреттермен әшекейлеп салады. Олар қиямет күні Алла тағаланың алдында ең жаман халық болады»,- деді.

‫َ ْب ِن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬- 420 ِ ‫اي‬ ِ َ‫َّاح ع َْن بَن‬ ِ َُ ‫ال َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال‬ ِ ‫ث ع َْن بَبِم الََّّي‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ْال َم ِدينَ َ فَنَ َز َل بَ ْعاَ ْال َم ِدينَ ِ فِم َحم يٍَُا ُل‬ َ ‫َدالِك قَا َل قَ ِد َم النَّبِ ُّم‬ َّ َّ‫صا‬ َُّّ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِي ِا ُّْ بَيْ بَ َ َع ْش َرََ لَ ْياَ ث‬ َ ‫لَاُ ُّْ َبنُُ َع ْم ِر ْب ِن عَُْ ف فَ َقَا َم النَّبِ ُّم‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ُُف َك َنام بَ ْنظُ ُر مِلَ النَّبِ ام‬ ِ ‫َّاي فَ َجا ُء ا ُدٍَََّاا ِدي ال ُّسي‬ ِ ‫بَيْ َس َر مِلَ بَ ِنم النَّج‬ ُ ‫َّاي َحُْ لَمُ َحََّّ بَ ْلٍَ بِفِنَا ِء‬ ِ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َعاَ َيا ِحاََِّ ِم َ بَبُُ بَ ْار ِي ْدفُمُ َ َد َْل بَ ِنم النَّج‬ ُ ‫صاا َم َحي‬ ُِّ َ‫ض ْال َان‬ َ ُ‫ْع بَ ْد َي َك َّْمُ الص ًََّلَُ َ ي‬ َ ُ‫ُُِّ َ َكانَ يُ ِحبُّ بَ ْن ي‬ َ ‫بَبِم بَي‬ ِ ‫صاام ِفم َد َرا ِب‬ ‫َّاي‬ ِ ‫َّاي فٍََا َل يَا بَنِم النَّج‬ ِ ‫َ بَنَّمُ بَ َد َر بِ ِبنَا ِء ْال َم ْس ِج ِد فَ َيْ َس َر مِلَ َد َْل ِد ْن بَنِم النَّج‬ 227

َّ َ‫َّللا َا نَ ْاُبُ ثَ َمنَمُ مِ َّا مِل‬ ‫َّللاِ فٍََا َل بَنٌََ فَ َاانَ فِي ِم‬ ِ َّ َ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َ فِي ِم َر ِرٌِ َ فِي ِم نَ ْب ٌر فَ َ َد َر النَّبِ ُّم‬ ْ َ‫ِ فَس اُُي‬ ‫صفُُّا النَّ ْب َر‬ َ َ‫ع َ بِالنَّ ْب ِر فٍَُ ِ َ ف‬ ِ ‫ثُ َُّّ بِ ْال َب ِر‬

‫ثَا ِدنُُنِم بِ َحا ِئ ِ ُا ُّْ مَ َذا قَالُُا َا‬ َ‫َدا بَقُُ ُل لَ ُا ُّْ قُبُُ ُي ْال ُم ْش ِر ِكين‬

ْ ‫ُُي ْال ُم ْش ِر ِكينَ فَنُبِ َش‬ ‫ع‬ ِ ‫َ َساَّ َُّ بٍُِب‬ َ‫ضا َدتَ ْي ِم ْال ِح َجا َيََ َ َج َداُُا يَ ْنٍُاُُنَ الص َّْب َر َ مُ ُّْ يَرْ تَ ِج ُز ن‬ َ ‫قِ ْباَ َ ْال َم ْس ِج ِد َ َج َداُُا ِع‬ َّ َّ‫صا‬ ْ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد َداُ ُّْ َ مُ َُ يٍَُُ ُل الاَّاُ َُّّ َا َر ْي َر مِ َّا َر ْي ُر ْاْل ِر َر ْه فَا ْغفِر‬ َ ‫َ النَّبِ ُّم‬ ‫اج َر ْه‬ َ ‫لِ ْْلَ ْن‬ ِ َ‫اي َ ْال ُما‬ ِ ‫ص‬

420 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Мединеге келгеннен кейін Мединенің жоғарғы бөлігіндегі Бәну Әмр ибн Ауф қауымының тұратын жеріне келіп түсті. Олардың арасында Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) он төрт күн тұрды. Кейін Бәну Нәжжарға адам жіберді. Олар қылыштарын тағынып, дайындалып келді. Қазірдің өзінде де дәл көз алдымда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түйесінің үстінде отыр. Әбу Бәкір болса арт жағына мінгесіп алыпты, айнала толған Бәну Нәжжарлықтар, тіптен, Әбу Аюб даласына сыймай кеткен. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз уақыты қай жерде тура кеп қалса, сол жерде намаз оқуды жақсы көретін. Тіптен қой қорада да оқи беретін. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіт салуды бұйырып, Бәну Нәжжар қауымына адам жіберді. Олар келген соң «Ей, Бәни Нажжар, маған мына жерлеріңді (қоршалған аула) сатыңыз!»,деді.Олар: «Жоқ, Аллаға ант етіп айтамыз, оның ақысын Алла тағаладан сұраймыз, Алла жолында береміз»,- десті. Әнас (р.а.) айтты: «Ол жерде мүшіріктердің қабірі, үйінділер мен құрма ағаштары бар болатын. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бұйрығымен мүшіріктердің қабірлері тегістелді. Үйінділерді жермен бірдей қылып түзеттірді. Ал, құрма ағаштарын кесуге бұйырды және өзі де кесісті. Құрма ағаштары болашақ мешіттің қыбла жағына қойылды. Адамдар мешіт қабырғасына арнап тас теріп, өре бастады. Олар бәйіт (өлең шумақтарын) айтып, тас таситын. Пайғамбарымыз да (с.ғ.с.) олармен бірге жұмыс істейтін. Әрқашан: «Ахирет жақсылығынан басқа жақсылық жоқ, мұхажирлер мен ансарларды кешіргейсің!»,- дейтін.

49- бап. Қой қораларда намаз оқудың үкімі

228

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 421 َ َ َ‫ان ب ُْن َحرْ ِ ق‬ ِ َ‫َّاح ع َْن بَن‬ ِ ‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن بَبِم الََّّي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫ض ْال َانَ ُِّ ثُ َُّّ َس ِم ْدَُّم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ‫ْب ِن َدالِك قَا َل َكانَ النَّ ِب ُّم‬ ِ ِ‫ُصاام فِم َد َراب‬ ‫ض ْال َانَ ُِّ قَ ْب َر بَ ْن يُ ْبنَ ْال َم ْس ِج ُد‬ َ ُ‫بَ ْد ُد يٍَُُ ُل َكانَ ي‬ ِ ِ‫صاام فِم َد َراب‬ 421 - Әбу Таийахтан (р.а.) риуаят болды: «Әнас (р.а.) айтты. «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қой қораларда да намаз оқитын»,- деді. Кейіннен оның «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіт салынбаған уақытта қой қораларда да намаз оқитын еді»,- дегенін де естігенмін»,- деді. 50-бап. Түйе қораларда намаз оқудың үкімі

ُ ‫ص َدقَ ُ ب ُْن ْالفَضْ ِر قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُساَ ْي َم‬ ‫ان ب ُْن َحيَّانَ قَا َل َح َّدثَنَا‬ َ ‫ َح َّدثَنَا‬- 422 َّ‫صا‬ َّ ‫ُعبَ ْي ُد‬ ُ ‫ير ِه َ قَا َل َيبَي‬ ُ ‫َّللاِ ع َْن نَافِ قَا َل َيبَي‬ َ ‫ْع النَّ ِب َّم‬ َ ُ‫ْع ا ْبنَ ُع َم َر ي‬ ِ ‫صاام مِلَ بَ ِد‬ َّ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْف َداُم‬ 422 - Нафиғ (р.а.) айтты: «Ибн Омар жүзін түйесі жаққа қаратып намаз оқып жатқанын көрдім. Пайғамбарымыздың да (с.ғ.с.) солай істегенін көргенмін»,- деді. (Түйе қыбла жағында тоспа белгі болып тұрған). 51-бап. Алдында таңдыр пеш немесе от сияқты әр нәрсеге сиынбай, тек Алла тағаланы назарына ұстап намаз оқыған кісі туралы

َّ َّ‫صا‬ ُّ ‫قَا َل‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫الز ْم ِريُّ بَ ْربَ َرنِم بَنََُ ب ُْن َدالِك قَا َل قَا َل النَّبِ ُّم‬ ْ ‫ه‬ ‫صاام‬ َ ُ ‫م النَّا ُي َ بَنَا ب‬ َ ‫ُع ِر‬ َّ َ‫ع َعا‬ Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мен намаз оқып жатқанымда көзіме тозақ оты көрсетілді»,-деп айтты».

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 423 ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن َز ْي ِد ْب ِن بَ ْساَ َُّ ع َْن َع َا ِء ْب ِن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صاَّ َيسُُ ُل‬ َّ ‫يَ َساي ع َْن َع ْب ِد‬ ْ َ‫َّللاِ ْب ِن َعبَّاس قَا َل ا ْن َب َسف‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫ع ال َّش ْمَُ ف‬ ُ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ قَا َل ب ُ ِي‬ َ َ‫يع النَّا َي فَاَ ُّْ بَ َي َد ْنظَرا َك ْال َيُْ ِم قَ ُّ بَ ْفظ‬ 423 - Абдулла ибн Аббас (р.а.) айтты: «Бірде күн тұтылды, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқыды. Кейін: «Намаз оқып жатқанымда маған тозақ оты көрсетілді. Бүгінгі күнге дейін бұндай қорқынышты көріністі көрген емеспін»,- деді. 229

52-бап. Қабірстанда намаз оқымау туралы

َّ ‫ال َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ‫ال بَ ْربَ َرنِم‬ َ َ‫َّللاِ ب ِْن ُع َم َر ق‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬- 424 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل اجْ َداُُا فِم بُيُُتِ ُا ُّْ ِد ْن‬ َ ‫نَافِ ٌ ع َْن ا ْب ِن ُع َم َر ع َْن النَّبِ ام‬ ‫ص ًَلتِ ُا ُّْ َ َا تَََّّ ِب ُذ مَا قُبُُيا‬ َ 424 - Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Үйіңізде (нәпіл) намаз оқыңыз.Үйіңізді мазарға айналдырмаңыз!»,- деді. 53-бап. Адам қорлыққа ұшыраған жерлерде және азап жіберілген жерлерде намаз оқымау туралы

َّ ‫ه َم‬ ‫ْف بَا ِب َر‬ ِ ‫َّللاُ َع ْنمُ َك ِرهَ الص ًََّلََ بِ َبس‬ ِ ‫بَ َّن َعاِياا َي‬ Хазреті Әли (р.а.): «Бабылдағы адам қорланған жерде намаз оқудан тиды»,- деді.

ٌ ِ‫َّللا قَا َل َح َّدثَ ِنم َدال‬ ‫َّللا ب ِْن ِدينَاي‬ ِ َّ ‫ك ع َْن َع ْب ِد‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن َع ْب ِد‬- 425 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاُ َع ْناُ َما بَ َّن َيسُُ َل‬ َّ ‫ه َم‬ َّ ‫ع َْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َا‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َم َر َي‬ ‫تَ ْد ُراُُا َعاَ مَ ُؤ َا ِء ْال ُم َد َّذبِينَ مِ َّا بَ ْن تَ ُاُنُُا بَا ِكينَ فَا ِ ْن لَ ُّْ تَ ُاُنُُا بَا ِكينَ فَ ًَل تَ ْد ُراُُا‬ ُّْ ُ‫صابَا‬ َ َ‫صيبُ ُا ُّْ َدا ب‬ ِ ُ‫َعاَ ْي ِا ُّْ َا ي‬ 425 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Анау бір басына азап жіберілген қауымның жеріне кірмеңіз. Егер кірсеңіз, онда жылап кіріңіз. Егерде жылай алмасаңыз, кірмеңіз, өйткені олардың басына түскен қайғы-қиыншылық сенің де басыңа түспесін!»,деді. 54-бап. Шіркеуде намаз оқудың үкімі

َّ ‫ه َم‬ ‫َّللاُ َع ْنمُ مِنَّا َا نَ ْد ُر ُر َكنَائِ َس ُا ُّْ ِد ْن بَجْ ِر الََّّ َماثِي ِر الَّ َِّم فِياَا‬ ِ ‫قَا َل ُع َم ُر َي‬ ‫صاام فِم ْال ِبي َد ِ مِ َّا ِبي َد فِياَا تَ َماثِي ُر‬ َ ُ‫الصُّ َُ ُي َ َكانَ اب ُْن َعبَّاس ي‬ Омар (р.а.) айтты: «Біз сендердің шіркеулеріңе ондағы суреттердің себебінен кірмейміз»,- деді. «Ибн Аббас (р.а.) суреті жоқ шіркеуде намаз оқитын. Егерде суреті болса, онда оқымайтын». 230

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َس ًَلم قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب َدَُ ع َْن ِم َش ِام ْب ِن عُرْ َ ََ ع َْن بَبِي ِم‬- 426 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َ لِ َرسُُ ِل‬ ْ ‫ع َْن عَائِ َش َ بَ َّن ب ُ َّم َساَ َم َ َذ َك َر‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكنِي َس َيبَ ْتاَا‬ َ ِ‫َّللا‬ ْ َ‫َ لَمُ َدا َيب‬ ْ ‫اييَ ُ فَ َذ َك َر‬ ‫َ فِياَا ِد ْن الصُّ َُ ِي فٍََا َل َيسُُ ُل‬ ِ ‫ُ ْال َحبَ َش ِ يٍَُا ُل لَاَا َد‬ ِ ْ‫بِ َي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َ ‫ك قَُْ ٌم مِ َذا َد‬ ‫اَ فِي ِا ُّْ ْال َد ْب ُد الصَّالِ ُح بَ ْ ال َّر ُج ُر الصَّالِ ُح‬ َ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ب ُ لَئ‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫َّللا‬ َ ِ‫ك الصُّ َُ َي ب ُ لَئ‬ َ ‫ص َُّ ُي ا فِي ِم تِ ْا‬ َ َ ‫بَنَُْ ا َعاَ قَب ِْر ِه َد ْس ِجدا‬ ِ َّ ‫ق ِع ْن َد‬ ِ ‫ك ِش َرا ُي ْال َب ْا‬ 426 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Үмму Сәләма Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) Хабашстанда (Эфиопия) көрген Мәрия шіркеуі және оның ішіндегі суреттер туралы айтып берді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Олар сондай бір қауым, егерде араларынан бір құрметті адамы өлсе, оның қабірінің үстіне мешіт салып, оған сол суреттерді әшекейлеп салады. Олар Алла тағаланың алдында ең жаман халық болып есептеледі»,- деді. 55-бап.

َّ ‫ي بَ ْربَ َرنِم ُعبَ ْي ُد‬ ُّ ‫ان قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َم‬- 427 َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ ْبنَ َعبَّاس قَ َاا لَ َّما نَ َز َل بِ َرسُُ ِل‬ َّ ‫َّللاِ ب ِْن ُع َّْبَ َ بَ َّن عَائِ َش َ َ َع ْب َد‬ َّ ‫ب ُْن َع ْب ِد‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ ‫ص لَمُ َعاَ َ جْ ِا ِم فَا ِ َذا ا ْغََّ َُّّ بِاَا َك َشفَاَا ع َْن‬ َ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ طَف‬ َ ‫ق يَ ْ َر ُح َر ِمي‬ َّ ُ َ‫ك لَ ْدن‬ ُّْ ‫ُي بَ ْن ِبيَائِ ِا‬ َ ِ‫َ جْ ِا ِم فٍََا َل َ مُ َُ َك َذل‬ َ ُ‫صا َيى اتَّ َب ُذ ا قُب‬ َ َّ‫َّللاِ َعاَ ْال َياُُ ِد َ الن‬ ‫صنَدُُا‬ َ ‫َد َسا ِج َد يُ َح اذ ُي َدا‬ 427 - Айша анамыз бен Абдулла ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Алла тағаланың алдына баратын кез жақындағанда мүбәрак жүзін гүлді матамен жапты, кейін ыстықтап кеткен соң ашып тастады. Сондай халде бола тұрып: «Яһудилер мен Насараларға Алла тағаланың лағнеті болсын!. Олар Пайғамбарларының қабірлерін мешіт қылып алған»,- деді. ( Пайғамбарымыз ғ.с. осы хадисі арқылы өз үмбеттерін яһуди мен насаралардың істегендерін істеуден аулақ болу керектігін меңзеп тұр,- дейді хадисші).

‫َدالِك ع َْن اب ِْن ِشاَاِ ع َْن َس ِدي ِد ْب ِن‬ َّ ‫ال قَاتَ َر‬ َّ ‫َّللاُ ْاليَاُُ َد‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ق‬

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 428 ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن‬ َّ‫صا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ب ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ِ َّ‫ْال ُم َسي‬ ‫ُُي بَ ْن ِبيَائِ ِا ُّْ َد َسا ِج َد‬ َ ‫اتَّ َب ُذ ا قُب‬ 231

428 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Алла тағала яһудилерге лағынет айтты! Олар Пайғамбарларының қабірлерін мешіт етіп алған »,- деді 56-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) «Жер маған сәжде мен дәрет құралы етіп берілді»,- дегені туралы.

ُُ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ِسنَان قَا َل َح َّدثَنَا مُ َش ْي ٌُّ قَا َل َح َّدثَنَا َسيَّا ٌي مُ َُ بَب‬- 429 َّ‫صا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َّللا قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ ِ َّ ‫ْال َح َا ُِّ قَا َل َح َّدثَنَا يَ ِزي ُد ْالفٍَِي ُر قَا َل َح َّدثَنَا َجابِ ُر ب ُْن َع ْب ِد‬ َّ ُ ْ‫صر‬ ُ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ب ُ ْع‬ ‫ب‬ ِ ‫َ بِالرُّ ْع‬ ِ ُ‫يع َر ْمسا لَ ُّْ يُ ْد َا َُّن بَ َح ٌد ِد ْن ْاْلَ ْنبِيَا ِء قَ ْباِم ن‬ ْ َ‫َد ِسي َرََ َشاْر َ ُج ِدا‬ َ َ ‫ع لِم ْاْلَيْ ُُ َد ْس ِجدا‬ ُ‫طاُُيا َ بَيُّ َما َيجُر ِد ْن ب ُ َّدَِّم بَ ْد َي َك َّْم‬ ُ ‫ع لِم ْال َانَائِ ُُّ َ َكانَ النَّبِ ُّم يُ ْب َد‬ ْ َّ‫ص ار َ ب ُ ِحا‬ َ‫ع مِل‬ ُ ‫ص َ بُ ِد ْث‬ َّ ‫ع مِلَ قَُْ ِد ِم َرا‬ َ ُ‫الص ًََّلَُ فَ ْاي‬ ُ ِ ‫اس َكافَّ َ ب ُ ْع‬ َ ‫يع ال َّشفَا َع‬ ِ َّ‫الن‬ 429 - Жәбир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Алла тағала маған бұрынғы Пайғамбарлардың бірде-біреуіне бермеген бес түрлі қасиет берді. 1) Бір айлық жерде тұрғанымның өзінде дұшпандарымның жүрегіне қорқыныш салып, оларды қатты қобалжытамын. 2) Бүтін жер жүзі маған жайнамаз етіп берілді. Үмбетіме намаз уақыты қай жерде келсе, сол жерде намаз оқи берсін!. 3) Соғыста алынған олжа маған халал етілді. 4) Барша Пайғамбар тек өз қауымына ғана Пайғамбар етіп жіберілді. Ал, мен барша адамзат баласына Пайғамбар болып жіберілдім. 5) Маған тағы да шапағат ету мүмкіндігі де берілді»,- деді. 57-бап. Әйел адамның мешітте ұйықтауы

ََ َ ْ‫ َح َّدثَنَا ُعبَ ْي ُد ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ ب ُ َسا َد َ ع َْن ِم َش ِام ْب ِن عُر‬- 430 ْ َ‫ِ فَ َ ْعٍََُُّمَا فَ َاان‬ ْ َ‫ع َْن بَبِي ِم ع َْن عَائِ َش َ بَ َّن َ لِيدََ َكان‬ ‫ع‬ ِ ‫ع َسُْ دَا َء لِ َحم ِد ْن ْال َد َر‬ ْ َ‫ص ِبيَّ ٌ لَاُ ُّْ َعاَ ْياَا ِ َشا ٌح بَحْ َم ُر ِد ْن ُسيُُي قَال‬ ْ ‫ع فَ َب َر َج‬ ْ َ‫َد َداُ ُّْ قَال‬ ْ َ‫ه َد َّْمُ ب‬ َ َُ َ‫ع ف‬ َ ‫ع‬ ْ َ‫ََّ بِ ِم ُح َديَّاٌَ َ مُ َُ ُد ْاٍ فَ َح ِس َب َّْمُ لَحْ ما فَ َب ِ فَ َّْمُ قَال‬ ْ ‫َ قَ َ ِد ْناَا فَ َمر‬ ُّْ َ‫ع فَ ْالََّ َمسُُهُ فَا‬ َّ َ ‫ع‬ ْ َ‫ع فَ َفٍُُِا يُفََّا ُشُنَ َحََّّ فَََّّ ُشُا قُبُاَاَا قَال‬ ْ َ‫ع فَاتَّاَ ُمُنِم بِ ِم قَال‬ ْ َ‫يَ ِج ُد هُ قَال‬ ‫َّللاِ مِنام‬ ْ َ‫ع فَ َُقَ َ بَ ْينَاُ ُّْ قَال‬ ْ َ‫ََّ ْال ُح َديَّاَُ فَ َ ْلٍَ َّْمُ قَال‬ ْ ‫لٍََائِ َم ٌ َد َداُ ُّْ مِ ْذ َدر‬ ُ ‫ع فٍَُ ْا‬ ‫ع مَ َذا الَّ ِذي‬ 232

َّ ‫َ مِلَ َيسُُ ِل‬ ْ ‫ع فَ َجا َء‬ ْ َ‫اتَّاَ ْمَُّ ُمُنِم بِ ِم َز َع ْمَُّ ُّْ َ بَنَا ِد ْنمُ بَ ِريئَ ٌ َ مُ َُ َذا مُ َُ قَال‬ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ع قَال‬ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َ ْساَ َم‬ ٌ‫ع عَائِ َش ُ فَ َاانَ لَاَا ِربَا ٌء فِم ْال َم ْس ِج ِد بَ ْ ِح ْفش‬ َ ُ ‫ع تَ ْتِينِم فَََّ َح َّد‬ ْ َ‫ع فَ ًَل تَجْ اَُِ ِع ْن ِدي َدجْ اِسا مِ َّا قَال‬ ْ َ‫ث ِع ْن ِدي قَال‬ ْ َ‫ع فَ َاان‬ ْ َ‫قَال‬ ‫ع َ يَُْ َم‬ ْ َ‫ب َي ابنَا بَ َا مِنَّمُ ِد ْن بَ ْا َد َِ ْال ُا ْف ِر بَ ْن َجانِم قَال‬ ُ ‫ع عَائِ َش ُ فٍَُ ْا‬ ‫ع لَاَا َدا‬ ِ ‫اح ِد ْن بَعَا ِجي‬ ِ ‫ْال ُِ َش‬ ْ َ‫ع مَ َذا قَال‬ ‫ع‬ ِ ‫ع فَ َح َّدثَ َّْ ِنم ِباَ َذا ْال َح ِدي‬ ِ ‫ك َا تَ ٍْ ُد ِدينَ َد ِدم َد ٍْ َددا مِ َّا قُ ْا‬ ِ ُ‫َش ْن‬ 430 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Арап қауымдарының бірі қара нәсілді жас қызды құлдықтан азат етті. Ол азаттық алғаннан кейін де солармен бірге қалды. Сол қара қыз айтты: «Бір күні бір жас қыз үйінен ойнауға шықты. Оның қызыл түсті теріден жасалып, маржанмен апталған моншағы бар болатын. Ол моншақты жерге қойып қойды ма, әлде одан жерге түсіп қалды ма, әйтеуір сол кезде оның төбесіндегі ұшып жүрген қара құс келіп, қызыл моншақты ет екен деп іліп алып кетті. Адамдар жоғалған нәрсені іздеді, бірақ еш таба алмады. Содан кейін “сен ұрлап алдың” деп маған кінә тағып, менің кез-келген жерімді тінте бастады, тіптен, менің ұятты жерлеріме дейін қарап тексерді. Содан соң қара қыз айтты: «Алла тағаламен ант етемін, мен олардың арасында сол күйімде тұрғанымда, біздің үстімізден сол баяғы қара құс ұшып жүріп, қызыл моншақты тура олардың ортасына түсіріп алды. Сонда мен оларға айттым: «Бағана сіздер маған “ұрлап алдың” деп жала жапқан нәрселерің, міне алдыларыңда жатыр, менің бұл күнәлі іске қатысым жоқ»,- дедім. Айша анамыз (р.а.) айтты: «Осыдан кейін ол қара нәсілді қыз Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келіп, ислам дінін қабылдады. Мешітте оның шатыры немесе кішкене ғана үйшігі бар болатын. Ол ылғи да маған келіп тұратын. Мен онымен сұхбаттасып отыратын едім. Моншақ оқиғасы болған күн Раббымыздың ғажайыптарынан, ол күн мені күпірлік әлемінен құтқарды»,- деп қоятын. Бір күні мен: «Саған не болған өзі, менімен жолыққан сайын тек осы сөздерді қайталап айта бересің?»,дегенімде, ол осы болған оқиғаны айтып берген болатын»,- деді.

58-бап. Мешітте ер кісілердің ұйықтауы туралы

233

َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫النَّ ِب ام‬ ‫ال ا‬ ِ َّ‫ايق َكانَ بَصْ َحاُِ الصُّ ف‬ ِ ‫صد‬

َ‫َ ْب ِن َدالِك قَ ِد َم َي ْم ٌ ِد ْن ُع ْار َعا‬ ِ َ‫ع َْن بَن‬ ‫فَ َاانُُا فِم الصُّ فَّ ِ َ قَا َل َع ْب ُد الرَّحْ َم ِن ب ُْن بَبِم بَ ْار‬ ‫ْالفٍَُ َرا َء‬

Әнас (р.а.) айтты: «Ғұқл тайпасынан бір топ кісілер Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келді, олар Нәбәуй- мешітінде тұратын. Абдуррахман ибн Әбу Бәкір: «Саффада тұратын кісілер кедейлер еді»,деді.

َّ ‫ال َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنِم نَافِ ٌ قَا َل‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬- 431 َّ ‫بَ ْربَ َرنِم َع ْب ُد‬ ‫َّللاِ ب ُْن ُع َم َر بَنَّمُ َكانَ يَنَا ُم َ مُ َُ َشاِ بَ ْع َزُِ َا بَ ْم َر لَمُ فِم َد ْس ِج ِد‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫النَّبِ ام‬ 431 - Нафиғ (р.а.) айтты: «Абдулла ибн Омар жас кезінде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с) мешітінде жатып ұйықтап қалатын»,- деді.

‫ازم ع َْن بَبِم‬ ِ ‫يز ب ُْن بَبِم َح‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬- 432 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ازم ع َْن َسا ِْر ب ِْن َسدْد قَا َل َجا َء َيسُُ ُل‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَي‬ ُّْ َ‫اط َم َ فَا‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َ‫ْع ف‬ ِ ‫َح‬ ْ َ‫ك قَال‬ ‫هبَنِم‬ َ ‫ع َكانَ بَ ْينِم َ بَ ْينَمُ َش ْم ٌء فَ َاا‬ ِ ‫ع فٍََا َل بَ ْينَ اب ُْن َع ام‬ ِ ‫يَ ِج ْد َعاِياا فِم ْالبَ ْي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫فَ َب َر َج فَاَ ُّْ يٍَِرْ ِع ْن ِدي فٍََا َل َيسُُ ُل‬ َُ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِ ِْل ْن َسان ا ْنظُرْ بَ ْينَ م‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ِ‫َّللا‬

َّ‫صا‬ َّ ‫فَ َجا َء َيسُُ ُل‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫صابَمُ تُ َراٌِ فَ َج َد َر‬ َ َ‫َ ب‬

‫فِم ْال َم ْس ِج ِد َياقِ ٌد‬ ‫َ ِيدَا ُؤهُ ع َْن ِشٍا ِم‬

َُ ُ‫َّللا م‬ َ ‫فَ َجا َء فٍََا َل يَا َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ٍَ‫َ َساَّ َُّ َ مُ َُ ُدضْ َ ِج ٌ قَ ْد َس‬

َّ َّ‫صا‬ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْم َس ُحمُ َع ْنمُ َ يٍَُُ ُل قُ ُّْ بَبَا تُ َراِ قُ ُّْ بَبَا تُ َرا‬ َ 432 - Саһл ибн Сағд (р.а.) айтты: «Бірде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қызы Фатиманың үйіне келді. Күйеу баласы Әлиді үйінен таппады. Сонда Фатимаға: “Ағаңның ұлы қайда?»,- деп сұрады. Сонда Фатима: «Арамызда бір кикілжің болып еді, маған ашуланып шығып кетті. Намаздан кейін де демалған жоқ»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қасындағы кісіге : «Сен іздеп қарашы, ол қайда екен»,- деді.Ол кісі біраз уақыттан кейін келіп: «Я Расулулла, ол мешітте ұйықтап жатыр екен»,деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітке келді. Хазреті Әли болса, мешітте шапандары иығынан түсіп кеткен,иықтарына шаң топырақ жұққан хәлде жатыр екен. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Әлидің үстіне жұққан топырақты қағып жатып: «Тұр я, Әбу тураб (яғни, тұр топырақтың әкесі!»,)- деді. 234

ُ ‫ َح َّدثَنَا يُُس‬- 433 ‫ضيْر ع َْن بَ ِبي ِم ع َْن بَبِم‬ َ ُ‫ُف ب ُْن ِعي َس قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن ف‬ ُ ‫ازم ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل لٍََ ْد َيبَي‬ ‫ِ الصُّ فَّ ِ َدا ِد ْناُ ُّْ َي ُج ٌر‬ ِ ‫ْع َسب ِْدينَ ِد ْن بَصْ َحا‬ ِ ‫َح‬ َ‫َعاَ ْي ِم ِيدَا ٌء مِ َّدا مِ َزا ٌي َ مِ َّدا ِك َسا ٌء قَ ْد َيبَ ُُا فِم بَ ْعنَاقِ ِا ُّْ فَ ِم ْناَا َدا يَ ْباُ َُ نِصْ ف‬ ُ‫السَّاقَ ْي ِن َ ِد ْناَا َدا يَ ْباُ َُ ْال َا ْد َب ْي ِن فَ َيجْ َم ُدمُ ِبيَ ِد ِه َك َرا ِميَ َ بَ ْن تُ َرى عَُْ َيتُم‬ 433 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Әһли суффа (мешітте жатып жүргендер) бірде жетпістей адамды көрдім, кейбіреулерінің киімі жоқ, не бір жапырақ матаны немесе көйлекті (кішкенелігінен) мойнына асып алған, кейбірінің балтырына дейін, кейбіреуінікі тобығына дейін жетпейді. «Әуретім көрініп қалмасын»,- деп ылғи қолдарымен киімдерін ұстап жүретін»,- деді. 59-бап. Сапардан келген соң оқылатын намаз

َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا قَ ِد َم ِد ْن َسفَر بَدَب‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫قَا َل َكدْبُ ب ُْن َدالِك َكانَ النَّ ِب ُّم‬ ‫صاَّ فِي ِم‬ َ َ‫بِ ْال َم ْس ِج ِد ف‬ Кағб ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сапардан келсе, ең әуелі мешітке кіріп намаз оқитын»,- деді.

‫ايُِ ب ُْن ِدثَاي‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َر ًَّل ُد ب ُْن يَحْ َي ق‬- 434 ِ ‫ال َح َّدثَنَا ِد ْس َد ٌر قَا َل َح َّدثَنَا ُد َح‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َْن َجابِ ِر ْب ِن َع ْب ِد‬ ُ ‫َّللاِ قَا َل بَتَي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مُ َُ فِم ْال َم ْس ِج ِد قَا َل‬ َ ‫ْع النَّ ِب َّم‬ ‫ضا ِنم َ َزا َدنِم‬ َ ٍََ‫ص ار َي ْك َدََّ ْي ِن َ َكانَ ِلم َعاَ ْي ِم َدي ٌْن ف‬ َ ‫ِد ْس َد ٌر ب ُ َياهُ قَا َل هُح فٍََا َل‬ 434 – Жәбир ибн Абдулла риуаят етті: « Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келдім, ол кісі мешітте екен. Есімде сәске уақыты еді. Сонда Мисуар: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) маған: «Сапардан қайтып келіп тұрсың, (шүкірлігіне) екі рәкат намаз оқып ал!»,- деді. Кейін маған қарыз еді, оны да қайтарып, оған қоса сыйылық ақша қоса берді»,- деді.

60-бап. Кімде-кім мешітке кірсе, екі рәкат намаз оқысын!

235

ٌ ِ‫ال بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫َّللا ب ِْن‬ َ َ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ ق‬ ِ َّ ‫ك ع َْن عَا ِد ِر ب ِْن َع ْب ِد‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 435 َّ َّ‫صا‬ ُّ ُّْ‫الزبَي ِْر ع َْن َع ْم ِر ْب ِن ُساَي‬ ُّ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫الز َيقِ ام ع َْن بَبِم قَََّا َدََ ال َّساَ ِم ام بَ َّن َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ َ َ ِ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا د ََر َر بَ َح ُد ُك ُّْ ْال َم ْس ِج َد فَ ْايَرْ َك ْ َي ْك َدََّ ْي ِن قَ ْب َر بَ ْن يَجْ ا‬ 435 - Әбу Қатада (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Сендердің біреулерің мешітке кіретін болса, отырмастан бұрын екі рәкат (нәпіл) намаз оқысын!»,-деді. 61-бап. Мешітте дәрет сындыру туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 436 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن بَبِم ال ازنَا ِد ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ج ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫صاام‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل ْال َم ًَلئِ َا ُ ت‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ْاْلَ ْع َر‬ ْ ‫صاَّ فِي ِم َدا لَ ُّْ يُحْ ِد‬ ُ ‫ث تٍَُُ ُل الاَّاُ َُّّ ا ْغفِرْ لَم‬ َ ‫ص ًَّلهُ الَّ ِذي‬ َ ‫َعاَ بَ َح ِد ُك ُّْ َدا دَا َم فِم ُد‬ ُ‫الاَّاُ َُّّ ايْ َح ْمم‬ 436 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Қайсы бірің намаз оқысаңыз, періштелер сіз үшін истиғфар айтып тұрар, олай болса (намаз уақытында мешітте дәрет сындырмаңыз!). Періштелер айтар: «Я Раббым, бұл кісінің күнәларын кешіре гөр, Я Раббым, бұл кісіге рахым ет!-деп тұрар»,- деді. 62-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мешітінің салынуы туралы

‫َ بَ َد َر ُع َم ُر بِ ِبنَا ِء ْال َم ْس ِج ِد‬ ٌََ‫ال بَن‬ َ َ‫اس َ ق‬ َ َّ‫فَََّ ْفَِّنَ الن‬

ُ ٍْ ‫قَا َل بَبُُ َس ِديد َكانَ َس‬ ‫ف ْال َم ْس ِج ِد ِد ْن َج ِري ِد النَّ ْب ِر‬ ‫صفا َر‬ َ ُ‫اس ِد ْن ْال َم َ ِر َ مِيَّاكَ بَ ْن تُ َح ام َر بَ ْ ت‬ َ َّ‫َ قَا َل بَ ِك َّن الن‬ ْ َ‫ال اب ُْن َعبَّاس لََُّ َز ْر ِرفُنَّاَا َك َما َز ْر َرف‬ ‫ع‬ َ َ‫يَََّبَامَُْ نَ ِباَا ثُ َُّّ َا يَ ْد ُم ُر نَاَا مِ َّا قَاِيًل َ ق‬ ‫صا َيى‬ َ َّ‫ْاليَاُُ ُد َ الن‬ Әбу Сағид (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мешітінің төбесі құрма бұтақтарынан еді. Хазреті Омар халифа кезінде мешіттің құрлысын түзетуді бұйырды. Ұстаға: «Адамдарды жаңбырдан панала, бірақ та мешітті, қызартып, сарғайтып бояма, адамдардың көңілін бұзбасын!»,- деді. Әнас (р.а.) айтты: «(Кейінірек) адамдар мешіт құрлысымен бәсекелесіп, онда аз ғана ғибадат етер »,- деді. Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Алламен ант етіп айтайын, яһуди мен насаралар ғибадатханаларын безендіріп сәндегендей, сендер де мешіттерді безендіріп сәндерсіңдер»,- деді. 236

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬- 437 ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنَا يَ ْدٍُُُِ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ْب ِن َسدْد قَا َل‬ ‫َّللا ْبنَ ُع َم َر بَ ْربَ َرهُ بَ َّن‬ َ ‫َح َّدثَنِم بَبِم ع َْن‬ ِ َّ ‫ح ْب ِن َك ْي َسانَ قَا َل َح َّدثَنَا نَافِ ٌ بَ َّن َع ْب َد‬ ِ ِ ‫صال‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْال َم ْس ِج َد َكانَ َعاَ َع ْا ِد َيسُُ ِل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد ْبنِياا بِالاَّبِ ِن َ َس ٍْفُمُ ْال َج ِري ُد‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫َ ُع ُم ُدهُ َر َشبُ النَّ ْب ِر فَاَ ُّْ يَ ِز ْد فِي ِم بَبُُ بَ ْار َشيْئا َ َزا َد فِي ِم ُع َم ُر َ بَنَاهُ َعاَ بُ ْنيَانِ ِم فِم‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِالاَّبِ ِن َ ْال َج ِري ِد َ بَعَا َد ُع ُم َدهُ َر َشبا ثُ َُّّ َغيَّ َره‬ ِ ‫َع ْا ِد َيس‬ ُ ‫ُع ْث َم‬ َّ ٍَ‫ان فَ َزا َد فِي ِم ِزيَادََ َكثِي َرَ َ بَنَ ِجدَا َيهُ بِ ْال ِح َجا َي َِ ْال َم ْنٍُُ َش ِ َ ْال‬ ‫ص ِ َ َج َد َر‬ ‫َّاج‬ ِ ‫ُع ُم َدهُ ِد ْن ِح َجا َيَ َد ْنٍُُ َش َ َسٍَفَمُ بِالس‬ 437 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) кезінде нәбәуй мешітінің қабырғасы күйдірілмеген қыштан, төбесі құрма ағашының сабақтарынан, тіреулері болса, құрма ағашының дінінен еді. Хазреті Әбу Бәкір (р.а.) халифа болған кезде мешітке еш өзгеріс енбеді. Хазреті Омар халифа болған кезеңде мешіттің биіктігін де, ұзындығын да қосты. Бірақ негізгі құрлысты өзгертпеді. Қабырғасы күйдірілмеген қыш, төбесі құрма бұтақтарымен жабылған күйі қалды, алайда тіреулерін ауыстыртты, өйткені олар шіріген еді. Кейіннен Хазреті Оспан мешіт құрлысын әжептәуір кеңейтіп, өзгеріс енгізді. Мешіттің қабырғаларын өрнекті тастармен қалап, әкпен ағартып, бояп безендірді, тіреулерін де өрнекті тастардан қалатты, төбесін болса үнді терегі ағашынан жасаттырды». 63-бап. Мешіт салуға асар қылу туралы

‫َّللا‬ ِ َّ ‫بَاِ الََّّ َدا ُ ِن فِم بِنَا ِء ْال َم ْس ِج ِد َدا َكانَ لِ ْا ُم ْش ِر ِكينَ بَ ْن َي ْد ُم ُر ا َد َسا ِج َد‬ ْ َ ِ‫ك َحب‬ ‫اي مُ ُّْ َرالِ ُد نَ مِنَّ َما‬ َ ِ‫َشا ِم ِدينَ َعاَ بَ ْنفُ ِس ِا ُّْ بِ ْال ُا ْف ِر ب ُ لَئ‬ ِ َّ‫ع بَ ْع َمالُاُ ُّْ َ فِم الن‬ َّ ِ‫َّللاِ َد ْن آ َدنَ ب‬ َّ ‫يَ ْد ُم ُر َد َسا ِج َد‬ ‫ش‬ َ ‫اَّللِ َ ْاليَُْ ِم ْاْل ِر ِر َ بَقَا َم الص ًََّلََ َ آتَ ال َّز َكاََ َ لَ ُّْ يَ ْب‬ َ‫ك بَ ْن يَ ُاُنُُا ِد ْن ْال ُم ْاََّ ِدين‬ َ ِ‫َّللا فَ َد َس بُ لَئ‬ َ َّ ‫مِ َّا‬ Алла тағала Құран кәрімде айтты: «Көпқұдайшылдар өздерінің Құдайға қарсы екендерін біле тұрып, Алланың мешіттерін ұстауына болмайды, олардың (мұндай ниетте) жасаған істерінде қайыр жоқ, бәрібір тозақта мәңгі қалады. Алланың мешіттерін Тәңірге табынған, қиямет күніне сенген, намаз оқыған, зекет берген, Құдайдан басқадан

237

қорықпаған адамдар ғана ұстайды (безендіреді). Міне, осындайлар ғана тура жол табамыз деп үміт етеді85»,- деді.

‫يز ب ُْن ُد ْبََّاي قَا َل َح َّدثَنَا َرالِ ٌد ْال َح َّذا ُء‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬- 438 ‫َع ْن ِد ْا ِر َد َ قَا َل لِم اب ُْن َعبَّاس َ ِا ْبنِ ِم َعاِم ا ْن َاٍَِا مِلَ بَبِم َس ِديد فَا ْس َم َدا ِد ْن َح ِديثِ ِم‬ َ‫فَا ْن َاَ ٍْنَا فَا ِ َذا مُ َُ فِم َحائِ يُصْ اِ ُحمُ فَ َ َر َذ ِيدَا َءهُ فَاحْ ََّبَ ثُ َُّّ بَ ْن َش َ يُ َح ادثُنَا َحََّّ بَت‬ َّ‫صا‬ َ ‫ِذ ْك ُر ِبنَا ِء ْال َم ْس ِج ِد فٍََا َل ُكنَّا نَحْ ِم ُر لَ ِبنَ لَبِنَ َ َع َّما ٌي لَبِنَََّ ْي ِن لَ ِبنَََّ ْي ِن فَ َرآهُ النَّبِ ُّم‬ ُّْ ُ‫اِ َع ْنمُ َ يٍَُُ ُل َ ْي َح َع َّماي تَ ٍَُّْاُمُ ْالفِئَ ُ ْالبَا ِغيَ ُ يَ ْد ُعُم‬ َ ‫َ َساَّ َُّ فَيَ ْنفُضُ الَُّّ َر‬ َّ ِ‫اي قَا َل يٍَُُ ُل َع َّما ٌي بَ ُعُ ُذ ب‬ ‫اَّللِ ِد ْن ْالفََِّ ِن‬ ِ َّ‫ِ َ يَ ْد ُعُنَمُ مِلَ الن‬

َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َّ‫مِلَ ْال َجن‬

438 - Икрима (р.а.) былай деп риуаят етті: «Ибн Аббас ұлы Әли мен маған : «Барыңдар, Әбу Сағидтан хадис естіңдер!»,- деді. Біз бардық, ол кісі дуалды дұрыстап жатыр екен, шапанын алып, оған оранды да, бізге хадис айта бастады. Бәрін айтып, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мешітінің қалай салынғанына дейін айтып берді. Содан соң: «Біз күйдірілмеген қышты бір-бірден көтеретін едік. Ал, Ғаммар болса, екіден көтеретін еді. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оны байқап қалды да, оның үстіндегі шаңын қағып жатып: «Ғаммар оларды жәннатқа үгіт қылады, ал олар болса, тозаққа үгіт қылмақта»,- деді. Сонда Ғаммар айтты; « Мен бүліктердің пәлесінен бір Алланың өзі сақтасын!»,- деп айттым деді. 64-бап. Ұста мен шеберлерден мешіт пен мінберді жасауға жәрдем сұрау

‫ازم ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد ق‬- 439 ِ ‫يز َح َّدثَنِم بَبُُ َح‬ ِ ‫ال َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َيسُُ ُل‬ َ ‫َساْر قَا َل بَ َد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِلَ ا ْد َربََ ُد ِري ُغ ًَل َد ِك النَّجَّا َي‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫يَ ْد َمرْ لِم بَ ْع َُادا بَجْ اَُِ َعاَ ْي ِا َّن‬ 439 - Сәһл ибн Сағд (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с) бір әйелге кісі жіберіп, оған : «Шебер баласына бұйырсын, маған орындық жасап берсін!»,- деді .

9. «әт-Тәубе», 17-18 аят.

238

‫ال َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد ب ُْن بَ ْي َمنَ ع َْن بَ ِبي ِم ع َْن َجابِ ِر ْب ِن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َر ًَّل ٌد ق‬- 440 َّ ‫ع يَا َيسُُ َل‬ َّ ‫َع ْب ِد‬ ْ َ‫َّللاِ بَ َّن ا ْد َربََ قَال‬ ‫َّللاِ بَ َا بَجْ َد ُر لَكَ َشيْئا تَ ٍْ ُد ُد َعاَ ْي ِم فَا ِ َّن لِم ُغ ًَلدا‬ ْ َ‫ع فَ َد ِما‬ ‫ع ْال ِم ْنبَ َر‬ ِ ‫نَ َّجايا قَا َل مِ ْن ِش ْئ‬ 440 - Жәбир (р.а.) айтты: «Бір әйел Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) «Я Расллулла, менің балам ағаш шебері, сізге бір отыратын орындық жасатып берейін бе?»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мейлі, жасатсаң да болады »,- деді. Кейін ол әйел орындық жасатып берді. 65-бап. Мешіт салған адамның жақсылығы туралы

‫َ ْمب بَ ْربَ َرنِم َع ْم ٌر بَ َّن بُ َايْرا‬ َّ ‫َ ُعبَ ْي َد‬ َ ‫َّللاِ ْال َبُْ َانِ َّم بَنَّمُ َس ِم‬

‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن ُساَ ْي َمانَ َح َّدثَنِم اب ُْن‬- 441 ‫ص َُّ ْبنَ ُع َم َر ْب ِن قَََّا َدََ َح َّدثَمُ بَنَّمُ َس ِم‬ ِ ‫َح َّدثَمُ بَ َّن عَا‬

َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ُُل‬ ِ ‫اس فِي ِم ِحينَ بَ َن َد ْس ِج َد ال َّرس‬ ِ َّ‫ُع ْث َمانَ ْبنَ َعفَّانَ يٍَُُ ُل ِع ْن َد قَُْ ِل الن‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِنَّ ُا ُّْ بَ ْكثَرْ تُ ُّْ َ مِنام َس ِمد‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل َد ْن َبن‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْع النَّب‬ َّ َ‫َّللا بَن‬ ُ ‫َد ْس ِجدا قَا َل بُ َا ْي ٌر َح ِسب‬ ِ َّ‫َّللاُ لَمُ ِد ْثاَمُ فِم ْال َجن‬ ِ َّ ‫ْع بَنَّمُ قَا َل يَ ْبََّ ِام بِ ِم َ جْ َم‬ 441 - Хазреті Осман (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мешітін қайтадан жөндеуден өткізу керек деген ұсынысына адамдар әртүрлі сөздерді айта бастады. Сонда Осман (р.а.) оларға: «Сендер сөзді көбейтіп жібердіңдер, мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) «Кімде-кім Алла разылығы үшін мешіт салса, оған Алла тағала жәннәттан сондай бір үй тұрғызар»,- дегенін естігенмін,- деді. 66-бап. Мешітке кірген адам (садақ) оғының ұшынан қолымен ұстап жүруі керек

ُ ‫ان قَا َل قُ ْا‬ ُ َ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬- 442 َ ‫ع لِ َد ْمر بَ َس ِمد‬ ‫ْع‬ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللا يٍَُُ ُل َد َّر َي ُج ٌر فِم ْال َم ْس ِج ِد َ َد َدمُ ِساَا ٌم فٍََا َل لَمُ َيسُُ ُل‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َجابِ َر ْبنَ َع ْب ِد‬ َّ ‫صالِاَا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْد ِس ْك ِب ِن‬ 442 - Сұфян (р.а.) айтты: «Мен Ғамрге: «Сен Жәбир ибн Абдулланың «Бір кісі мешітте (садақ) оғымен жүрген еді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған: «Оғыңның үшкір үшінен ұстап жүр!»,- деп айтқанын естігенсің бе ?»,- дедім. Ғамр (р.а.): «Иә, естігенмін»,- деді.

239

‫‪67- бап. Мешітте жүрудің тәртібі‬‬

‫ير قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ بُرْ َدََ‬ ‫‪َ - 443‬ح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِع َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ب ُْن َع ْب ِد َّ‬ ‫ال َس ِمد ُ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َد ْن‬ ‫ْع بَبَا بُرْ َدََ ع َْن بَبِي ِم ع َْن النَّبِ ام َ‬ ‫َّللاِ قَ َ‬ ‫صالِاَا َا يَ ْد ٍِرْ ِب َافا ِم‬ ‫اج ِدنَا بَ ْ بَ ْس َُاقِنَا ِبنَبْر فَ ْايَ ْ ُر ْذ َعاَ نِ َ‬ ‫َد َّر فِم َش ْمء ِد ْن َد َس ِ‬ ‫ُد ْساِما‬ ‫‪443 - Әбу Мұса (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Кімде-кім‬‬ ‫‪біздің мешіттерімізде немесе базарларымызда ұшы үшкір (садақ) оқпен‬‬ ‫‪жүретін болса, мұсылмандардың біреуін жарақаттап алмауы үшін оның‬‬ ‫»‪ұшынан ұстап жүрсін»,- деді.‬‬ ‫‪68-бап. Мешітте өлең оқу туралы‬‬

‫‪َ - 444‬ح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن ْال َح َا ُُّ ب ُْن نَافِ قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن ُّ‬ ‫ي قَا َل‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ‫اي َّ‬ ‫ي‬ ‫بَ ْربَ َرنِم بَبُُ َساَ َم َ ب ُْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ب ِْن عَُْ ف بَنَّمُ َس ِم َ َح َّسانَ ْبنَ ثَابِع ْاْلَ ْن َ‬ ‫ص ِ‬ ‫يَ ْسََّ ْش ِا ُد بَبَا‬ ‫َحس ُ‬ ‫َّان بَ ِجبْ‬

‫صاَّ َّ‬ ‫ك َّ‬ ‫َّللاَ مَرْ َس ِمد َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َيٍُُ ُل يَا‬ ‫مُ َر ْي َرََ بَ ْن ُش ُد َ‬ ‫ْع النَّبِ َّم َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ُُل َّ‬ ‫س قَا َل بَبُُ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫ع َْن َيس ِ‬ ‫ح ْالٍُ ُد ِ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ الاَّاُ َُّّ بَيا ْدهُ بِ ُر ِ‬

‫مُ َر ْي َرََ نَ َد ُّْ‬ ‫‪444 - Әбу Сәлама ибн Абдурахман Ауф (р.а.) айтты: «Хасан ибн‬‬ ‫‪Сәбит (р.а.) Әбу Хурайрадан куәгер болуын сұрап: «Алла тағаланың‬‬ ‫‪разылығы үшін айтыңызшы, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Ей, Хассан, Я‬‬ ‫‪Раббым, Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) Рухул-Құддұсты (Жебірейілді) медеткер‬‬ ‫‪ет, деп (өлең) айт!»,- дегенін естігенбісің»,- деді. Әбу Хурайра: «Иә,‬‬ ‫‪естігенмін»,- деді.‬‬ ‫‪69-бап. Адамдардың мешітке найзамен кіруіне болады‬‬

‫يز ب ُْن َع ْب ِد َّ‬ ‫ح‬ ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َسدْد ع َْن َ‬ ‫‪َ - 445‬ح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز ِ‬ ‫صال ِ ِ‬ ‫الزبَي ِْر بَ َّن عَائِ َش َ قَالَ ْ‬ ‫ْب ِن َك ْي َسانَ ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ قَا َل بَ ْربَ َرنِم عُرْ َ َُ ب ُْن ُّ‬ ‫ع لٍََ ْد‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ْع َيسُُ َل َّ‬ ‫َيبَي ُ‬ ‫ِ حُجْ َرتِم َ ْال َحبَ َش ُ يَ ْا َدبُُنَ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَُْ دا َعاَ بَا ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْسَُّ ُرنِم بِ ِردَائِ ِم بَ ْنظُ ُر مِلَ لَ ِدبِ ِا ُّْ َزا َد‬ ‫َّللا َ‬ ‫فِم ْال َم ْس ِج ِد َ َيسُُ ُل َّ ِ‬ ‫‪240‬‬

‫مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن ْال ُم ْن ِذ ِي َح َّدثَنَا اب ُْن َ ْمب بَ ْربَ َرنِم يُُنَُُ ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن عُرْ َ ََ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫عَائِ َش َ قَال‬ ُ ‫ع َيبَي‬ ُّْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ْال َحبَ َش ُ يَ ْا َدبُُنَ بِ ِح َرابِ ِا‬ َ ‫ْع النَّبِ َّم‬ 445 – Айша анамыз (р.а.) айтты: «Бір күні мешітте Хабаштықтардың соғысқа дайындалып (үйреніп) жатқан кездерінде мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) менің бөлмемнің есігінің алдында тұрғанын көрдім. Мен олардың дайындығына қарап тұрғанымда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мені шапанымен қалқалайтын»,- деді. Бұл хадисті Ибраһим ибн Мұнзар: «Айша анамыз: «Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) көрдім, Хабаштықтар ол жерде найзаменен дайындалып жатқан екен»,- деп біраз өзгертіп айтып берді»,- деді 70-бап. Мешіт мінберінде тұрып сату мен сатып алу туралы сөйлеу

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬- 446 ُ َ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ان ع َْن يَحْ َي ع َْن َع ْم َرََ ع َْن‬ ْ َ‫ع بَتَ َّْاَا بَ ِري َرَُ تَ ْس َلُاَا فِم ِكََّابََِّاَا فٍََال‬ ْ َ‫عَائِ َش َ قَال‬ ُ ‫ع بَ ْع َي‬ ُ ‫ك َ يَ ُا‬ ‫ُن‬ ِ َ‫ْع بَ ْما‬ ِ ‫ع مِ ْن ِش ْئ‬ ُ َ‫ع بَ ْع َ ْيَِّاَا َدا بٍَِ َم َ قَا َل ُس ْفي‬ ‫ع بَ ْعََّ ٍَِّْاَا‬ ِ ‫ان َدرََّ مِ ْن ِش ْئ‬ ِ ‫ْال َُ َا ُء لِم َ قَا َل بَ ْماُاَا مِ ْن ِش ْئ‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َ يَ ُا‬ ‫ال النَّبِ ُّم‬ َ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َذ َّك َر ْتمُ َذل‬ َ ٍََ‫ك ف‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ُن ْال َُ َا ُء لَنَا فَاَ َّما َجا َء َيسُُ ُل‬ َّ ‫ق ثُ َُّّ قَا َم َيسُُ ُل‬ َ ََّ‫ا ْبََّا ِعياَا فَ َ ْعٍَِِّياَا فَا ِ َّن ْال َُ َا َء لِ َم ْن بَ ْع‬ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ص ِد َد َيسُُ ُل‬ ُ َ‫ال ُس ْفي‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫ان َد َّرَ ف‬ َ َ‫َعاَ ْال ِم ْنبَ ِر َ ق‬

َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َعاَ ْال ِم ْنبَ ِر فٍََا َل َدا بَا ُل بَ ْق َُام يَ ْشََّ ِرطُُنَ ُش ُر طا لَي‬ ِ َّ ِ ِ ‫َْ فِم ِكََّا‬ َ ‫َْ لَمُ َ مِ ْن ا ْشََّ َر‬ َ ‫َد ْن ا ْشََّ َر‬ ‫ال‬ َ َ‫ط ِدائَ َ َدرََّ قَا َل َعاِم ق‬ َ ‫َّللا فَاَي‬ َ ‫ط شَرْ طا لَي‬ ِ َّ ِ ِ ‫َْ ِفم ِكََّا‬ َ‫ِ ع َْن يَحْ يَ ع َْن َع ْم َرََ نَحْ َُهُ َ قَا َل َج ْدفَ ُر ب ُْن عَُْ ن ع َْن يَحْ ي‬ ِ ‫يَحْ يَ َ َع ْب ُد ْال َُمَّا‬ ْ َ‫ْع َع ْم َرََ قَال‬ ُ ‫ع َس ِمد‬ ُ ‫قَا َل َس ِمد‬ ٌ ِ‫ْع عَائِ َش َ َ َي َ اهُ َدال‬ ‫ك ع َْن يَحْ يَ ع َْن َع ْم َرََ بَ َّن‬ ‫ص ِد َد ْال ِم ْنبَ َر‬ َ ْ‫بَ ِري َرََ َ لَ ُّْ يَ ْذ ُكر‬

446 - Айша анамыздың алдына Бәрира есімді әйел келіп, өзінің құлдықтан азат етілуі үшін төленетін қаржыға жәрдем етуін өтінді. Айша (р.а.): «Егер қаласаң, мойнындағы қарызыңды сенің иеңе беремін, бірақ онда сен менің қарамағыма өтесің»,- деді. Оның иесі: «Егер солай қаласаңыз, мойнында қалған қарызын сіз бере салыңыз»,- деді. Суфян (р.а.): «Егер қаласаңыз, оны азат етіңіз, бірақ біздің қарамағымызда қалады, дескен»,- деді. Айша (р.а.) анамыз Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келгеннен кейін болған жағдайды 241

айтты. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Оны сатып ал да, азат ет. Кімде-кім азат еткен болса, ол соның қарамағына өтеді»,- деді. Содан кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мінберге шығып: «Адамдарға өзі не болды, Алланың кітабында жоқ нәрселерді шарт қылып қояды. Егерде ол жүз рет шарт қылып қойса да, ешқандай да есепке алынбайды»,- деп айтты»,- деді. Суфян (р.а.) айтты: «Имам Мәлік Айша анамыз жайында риуаят еткен хадисте (мінберге шықты) деген жері жоқ»,- деді. 71-бап. Мешітте қарыз ақшасын бересін деп қысым көрсету туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 447 ُ ‫َّللاِ ب ُْن ُد َح َّمد قَا َل َح َّدثَنَا ُع ْث َم‬ ‫ان ب ُْن ُع َم َر قَا َل بَ ْربَ َرنَا‬ ُّ ‫يُُنَُُ ع َْن‬ ‫ه ا ْبنَ بَبِم‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ ‫ب ب ِْن َدالِك ع َْن َكدْب بَنَّمُ تٍََا‬ ِ ‫َّللا ب ِْن َك ْد‬ ِ َّ ‫ي ع َْن َع ْب ِد‬ ْ ‫َح ْد َيد َديْنا َكانَ لَمُ َعاَ ْي ِم فِم ْال َم ْس ِج ِد فَايْ تَفَ َد‬ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع بَصْ َُاتُاُ َما َحََّّ َس ِم َداَا َيسُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مُ َُ فِم بَ ْيَِّ ِم فَ َب َر َج مِلَ ْي ِا َما َحََّّ َك َشفَ ِسجْ فَ حُجْ َرتِ ِم فَنَادَى‬ َ ‫ه ْ ِد ْن َد ْينِكَ مَ َذا َ بَ ْ َد َ مِلَ ْي ِم بَيْ ال َّش ْ َر قَا َل‬ َ ‫ال لَبَّ ْي‬ َ ‫ال‬ َ َ‫َّللا ق‬ َ َ‫يَا َكدْبُ ق‬ ِ َّ ‫ك يَا َيسُُ َل‬ َّ ‫ع يَا َيسُُ َل‬ ُ ‫لٍََ ْد فَ َد ْا‬ ‫ض ِم‬ ِ ‫َّللاِ قَا َل قُ ُّْ فَا ْق‬ 447 - Бір күні мешітте Кағб ибн Мәлік, ибн Әбу Хадрадан қарызын сұрап, оны қысымға алды. Екеуінің жанжалдасқан дауыстарын Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үйінде (бөлмесінде) отырып естіп, бөлмесінен шығып: «Ей, Кағб»,- деді. Кағб: «Иә, Расулулла!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мүбәрәк қолдарымен ишара белгі қылып, қарызыңның жартысын кеш!»,- деді. Кағб: «Кештім, Я Расулулла»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Ибн Әбу Хадраға: «Тұр, қарызыңды бер!»,- деді. 72- бап. Мешіттің ішіне түскен (шүберек) қоқым-шөп немесе басқа да тасталған нәрселерді жинау және мешітті сыпыру туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 448 ‫ان ب ُْن َحرْ ِ قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد ع َْن ثَابِع ع َْن بَبِم‬ َ ‫َيافِ ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيجًُل بَ ْس َُ َد بَ ْ ا ْد َربََ َسُْ دَا َء َكانَ يٍَُ ُُّّ ْال َم ْس ِج َد فَ َم‬ َ‫ا‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َع ْنمُ فٍََالُُا َد‬ ‫اَ قَا َل بَفَ ًَل ُك ْنَُّ ُّْ آ َذ ْنَُّ ُمُنِم بِ ِم‬ َ ‫فَ َس َ َل النَّبِ ُّم‬ ‫صاَّ َعاَ ْياَا‬ َ َ‫ُدلُُّنِم َعاَ قَب ِْر ِه بَ ْ قَا َل قَب ِْرمَا فَ َتَ قَ ْب َرمَا ف‬ 448 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Бір қара нәсілді еркек (немесе әйел) мешітті сыпырып жүретін еді. Бір күні ол қайтыс болды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оны сұрағанда, «Ол қайтыс болды»,- десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сөйте тұра маған айтпағансыңдар ма?»,- деді. 242

«Кейіннен маған оның қабірін көрсетіңдер»,- деді. Содан соң қабіріне барып, жаназа оқыды. 73-бап. Мешітте мас қылатын ішімдіктерді сатудан тыю туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا َع ْبد‬- 449 ‫ش ع َْن ُد ْساُِّ ع َْن َد ْس ُر ق‬ ِ ‫َان ع َْن بَبِم َح ْم َزََ ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ َّ‫صا‬ ْ َ‫ع لَ َّما ب ُ ْن ِزل‬ ْ َ‫ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ُ َ‫ع ْاْلي‬ َ ‫اَ ِد ْن سُُ َي َِ ْالبٍََ َر َِ فِم ال اربَا َر َر َج النَّبِ ُّم‬ َّ ‫اس ثُ َُّّ َح َّر َم تِ َجا َيََ ْال َب ْم ِر‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِلَ ْال َمس‬ ِ َّ‫ْج ِد فٍََ َربَمُ َّن َعاَ الن‬ 449 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Сүтқорлық (рибақорлық) харам деп айтылған әл-Бақара сүресінің аяты нәзіл болғанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітке шығып, адамдарға оны оқып берді.Содан кейін ішімдік (арақ) сатудан тиды»,- деді. 74-бап. Мешітке қызмет ету туралы

ُ ْ‫قَا َل اب ُْن َعبَّاس نَ َذي‬ ‫ك َدا فِم بَ ْنِم ُد َحرَّيا لِ ْا َم ْس ِج ِد يَ ْب ُد ُداَا‬ َ َ‫َ ل‬ Ибн Аббас (р.а.) бұл туралы Бибі Мәриямның «Иләһи, ішімдегі баламды саған бағыштадым (арнадым), ол тек қана мешітке қызмет етуші»,- деген сөздерін келтірді.

‫ثَابِع ع َْن بَ ِبم‬ ََ‫ب ُ َياهُ مِ َّا ا ْد َرب‬

‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن َ اقِد قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد ع َْن‬- 450 ْ َ‫َيافِ ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن ا ْد َربََ بَ ْ َيجًُل َكان‬ ‫ع تٍَُ ُُّّ ْال َم ْس ِج َد َ َا‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫فَ َذ َك َر َح ِد‬ ‫صاَّ َعاَ قَب ِْرمَا‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنَّم‬ َ ‫يع النَّبِ ام‬

450 - Сәбит (р.а.) риуаят етті: «Әйел ма әлде еркек па, бір адам мешітте қызмет етіп жүретін»,- деді. Әбу Хурайра. Әбу Рафиғ айтты: «Көргенімде әйел адам еді»,- деді. Сосын Әбу Хурайра сол мешітте қызмет етуші адам қайтыс болғаннан кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ол кісі туралы не дегенін және оның қабіріне барып жаназа оқығаны туралы айтты. 75-бап. Қарызгер мен тұтқынды мешітте байлау туралы

ُ ‫َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬ ‫ق ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َي ْ ٌح َ ُد َح َّم ُد ب ُْن َج ْدفَر ع َْن ُش ْدبَ َ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َّن ِع ْف ِريَّا ِد ْن‬ َ ‫ُد َح َّم ِد ْب ِن ِزيَاد ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّبِ ام‬ َّ ‫م الص ًََّلََ فَ َ ْد َانَنِم‬ َ َّ‫ْال ِجنا تَفَا‬ ُ‫َّللاُ ِد ْنم‬ َّ َ‫اي َح َ بَ ْ َكاِ َم نَحْ َُمَا لِيَ ٍْ َ َ َعا‬ َّ َ‫ع َعا‬ ِ َ‫م ْالب‬ 243

ُ ‫فَ َ َي ْد‬ ‫ايي ْال َم ْس ِج ِد َحََّّ تُصْ ِبحُُا َ تَ ْنظُ ُر ا مِلَ ْي ِم‬ ِ َُ ‫اييَ ِد ْن َس‬ ِ ‫َ بَ ْن بَيْ بِ َمُ مِلَ َس‬ ُ ْ‫ُكاُّ ُا ُّْ فَ َذ َكر‬ ‫َ قَُْ َل بَ ِرم ُساَ ْي َمانَ َيِا مَبْ لِم ُد ْااا َا يَ ْنبَ ِام ِْلَ َحد ِد ْن بَ ْد ِدي قَا َل‬ ‫َي ْ ٌح فَ َر َّدهُ َرا ِسئا‬ Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Ифрит деген жын кеше кешқұрым келіп, (алдымнан өтіп) намазымды бұзбақшы болды. Бірақ Алла тағаланың көмегімен оған жол бермедім. Таң атқаннан кейін барлығыңыз көрсін деп, оны мешіттің бағаналарының біріне байлап қоймақшы болдым. Бірақ бауырым Сүлейменнің ғ.с. «Я Раббым, мені кешіре гөр және маған сондай бір қасиет (билік) бер, ол менен кейінгілердің ешқайсысында болмасын!»,- деген дұғасы есіме түсті»,- деді. Раух (р.а.) айтты: «Кейіннен Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Ифрит деген жынды жөніне қоя берді»,- деді. 76-бап. Кәпірдің мұсылман болғаннан кейін ғұсыл құйынуының ләзімдігі және мешітке тұтқынды байлап қою туралы

‫اييَ ِ ْال َم ْس ِج ِد‬ َ َ‫َ َكانَ ُش َر ْي ٌح يَ ْ ُد ُر ْال َا ِري َُّ بَ ْن يُحْ ب‬ ِ ‫َ مِلَ َس‬ Шурайх тұтқындарды мешіт тіреулеріне байлап қоюды бұйыратын еді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 451 ُ ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬ ‫ْع قَا َل َح َّد َثنَا َس ِدي ُد ب ُْن بَبِم‬ َّ َّ‫صا‬ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َريًْل قِبَ َر نَجْ د فَ َجا َء‬ َ ‫ال بَ َد‬ َ َ ‫ع النَّبِ ُّم‬ َ َ‫َس ِديد َس ِم َ بَبَا مُ َر ْي َرََ ق‬ ُ ‫ايي ْال َم ْس ِج ِد‬ ِ َُ ‫اييَ ِد ْن َس‬ ِ ‫بِ َرجُر ِد ْن بَنِم َحنِيفَ َ يٍَُا ُل لَمُ ثُ َما َد ُ ب ُْن بثَال فَ َربَ ُُهُ بِ َس‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل ب‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ق مِلَ نَ ْبر قَ ِريب‬ َ َ‫طاٍُُِا ثُ َما َد َ فَا ْن َا‬ َ ‫فَ َب َر َج مِلَ ْي ِم النَّبِ ُّم‬ َّ ‫ال بَ ْشاَ ُد بَ ْن َا مِلَمَ مِ َّا‬ ‫َّللاُ َ بَ َّن ُد َح َّمدا‬ َ ٍََ‫ِد ْن ْال َم ْس ِج ِد فَا ْغََّ َس َر ثُ َُّّ َد َر َر ْال َم ْس ِج َد ف‬ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َيسُُ ُل‬ 451 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Нәжд жаққа әскер жіберді. Олар Бәний Ханифа тайпасынан бір кісіні тұтқын ғып ұстап келді. Оның есімі Сумама ибн Асал болатын. Тұтқынды мешіттің тіреулерінің біріне байлады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) іштен шығып: «Сумаманы босатыңыз!»,- деді. Сумама мешіттің жанындағы құрма баққа кіріп, ғұсыл қылды. Содан соң мешітке кіріп: «Әшһаду ән лә иләһа илла аллаһ уа әннә Мұхаммедун расулулла»,- деп иман келтірді. 244

77-бап. Мешітке ауру адамдар мен басқалар үшін шатыр тігудің дұрыстығы туралы

‫َّللا ب ُْن نُ َميْر قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َز َك ِريَّا ُء ب ُْن يَحْ يَ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 452 ْ َ‫ع َْن بَبِي ِم ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ‫ِ النَّبِ ُّم‬ َ ‫ض َر‬ َ َ‫َق فِم ْاْلَ ْك َح ِر ف‬ َ ‫ص‬ ِ ُ‫ع ب‬ ِ ‫يب َس ْد ٌد يَُْ َم ْال َب ْند‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َر ْي َم فِم ْال َم ْس ِج ِد لِيَدُُ َدهُ ِد ْن قَ ِريب فَاَ ُّْ يَ ُر ْعاُ ُّْ َ فِم ْال َم ْس ِج ِد‬ َ ‫َر ْي َم ٌ ِد ْن بَنِم ِغفَاي مِ َّا ال َّد ُم يَ ِسي ُر مِلَ ْي ِا ُّْ فٍََالُُا يَا بَ ْم َر ْال َب ْي َم ِ َدا مَ َذا الَّ ِذي يَ ْتِينَا‬ َ ‫ِد ْن قِبَاِ ُا ُّْ فَا ِ َذا َس ْد ٌد يَ ْا ُذ جُرْ ُحمُ دَدا فَ َم‬ ‫اَ فِياَا‬ 452 – Айша анамыз (р.а.) айтты: «Хандақ соғысында Сағд (ибн Муғаз) қолының күре тамырынан жаралынды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ол үшін мешіттің жанына шатыр тігіп берді.. Жақын адамдары оны жиі-жиі көріп тұрулары үшін солай етті. Ауру адамның мешітте жатқанына Сахабалар ренжімеді. Мешітте Бәни Ғаффар тайпасына тиесілі тағы бір шатыр бар еді. Олар да бұған ренжімеді. Тек қана Сағдтың шатырдың ішінен шығып жатқан қаны оларға қарай аққан кезде, олар «Ей, шатырдағылар, не болды? Сендердің шатырларыңнан бізге қарай ағып жатқан не нәрсе?»,- десті. Сөйтіп барып қараса, Сағдтың жарақатынан қан ағып, қансырап жатқан екен. Ақыры сол жарақаттан Сағд (р.а.) қайтыс болды. 78-бап. Қысылтаяң кезде мешітке түйемен кіру туралы

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َعاَ بَ ِدير‬ َ ‫قَا َل اب ُْن َعبَّاس طَافَ النَّ ِب ُّم‬ Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбатулланы түйемен тәуеп етті»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 453 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْر َب َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ُد َح َّم ِد ْب ِن َع ْب ِد‬ ُّ ‫الرَّحْ َم ِن ْب ِن نَُْ فَر ع َْن عُرْ َ ََ ْب ِن‬ َ ‫ع بَبِم َساَ َم َ ع َْن ب ُ ام َساَ َم‬ َ َ‫الز َبي ِْر ع َْن َز ْين‬ ِ ‫ب ِب ْن‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫قَال‬ ُ ُْ‫ع َش َا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنام بَ ْشََّ ِام قَا َل طُُفِم ِد ْن‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫َ مِلَ َيس‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َ َيسُُ ُل‬ َ‫صاام مِل‬ ُ ‫ع َيا ِكبَ ٌ فَ ُ ْف‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫اس َ بَ ْن‬ ِ َّ‫َ َيا ِء الن‬ ُ ‫ُي َ ِكََّاِ َد ْس ُُي‬ ِ ‫ب ْالبَ ْي‬ ِ ‫َج ْن‬ ِ ُّ ‫ع يَ ٍْ َرب ِْ ال‬ 453 - Үмму Сәлама айтты: «Мен Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) қажылық кезінде денсаулығымның жоқтығын айтып, шағымдандым. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) : «Адамдардың артына ілесіп, түйеде тәуеп ете 245

бер!»,- деді. Мен солай істедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) болса, Қағбатулланың жанында «әт-Тұр» сүресін зәм қылып намаз оқитын»,деді. 79-бап.

َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ِ النَّبِ ام‬ ِ ‫ قَََّا َدََ قَا َل َح َّدثَنَا بَنََُ ب ُْن َدالِك بَ َّن َي ُجاَي ِْن ِد ْن بَصْ َحا‬- 454 ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم لَ ْياَ ُد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ظاِ َم َ َد َداُ َما ِد ْث ُر‬ َ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َر َر َجا ِد ْن ِع ْن ِد النَّبِ ام‬ ََّّ‫صا َي َد َ ُكرا َ ا ِحد ِد ْناُ َما َ ا ِح ٌد َح‬ َ ‫ان بَ ْينَ بَ ْي ِدي ِا َما فَاَ َّما ا ْفََّ َرقَا‬ ِ ُ‫ْال ِمصْ بَا َحي ِْن ي‬ ِ َ‫ضيئ‬ ُ ‫بَتَ بَ ْماَم‬ 454 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Бір күні Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдынан екі Сахаба кешқұрым қараңғы уақытта шықты. Олардың жолын жарық қылатын екі шамшырақ пайда болды.Олардың жолы екіге айырылғанда, олардың әрқайсына бір-бірден бөлініп, олар үйлеріне жетіп алғанға дейін жолдарын жарық қылып тұрды»,- деді. 80-бап. Мешітке үйден есік пен жол ашу туралы

‫بَبُُ النَّضْ ِر ع َْن‬ َّ‫صا‬ َ ‫ب النَّبِ ُّم‬ َ َ

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ِسنَان قَا َل َح َّدثَنَا فُاَ ْي ٌح قَا َل َح َّدثَنَا‬- 455 ‫ال َر‬ ‫ْر ْب ِن َس ِديد ع َْن بَبِم َس ِديد ْال ُب ْد ِي ا‬ َ َ‫ي ق‬ ِ ‫ُعبَ ْي ِد ب ِْن ُحنَيْن ع َْن بُس‬

َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل مِ َّن‬ َّ ْ َ‫َّللاَ َريَّ َر َعبْدا بَ ْينَ ال ُّد ْنيَا َ َب ْينَ َدا ِع ْن َدهُ ف‬ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ارََّا َي َدا ِع ْن َد‬ َّ ‫ه َم‬ ُ ‫َّللاُ َع ْنمُ فٍَُ ْا‬ ُ ‫صداي‬ ‫ع فِم نَ ْف ِسم َدا يُ ْب ِام مَ َذا ال َّش ْي َخ مِ ْن يَ ُا ْن‬ ‫فَبَ َا بَبُُ َب ْار ال ا‬ ِ ‫ق َي‬ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ فَ َاانَ َيسُُ ُل‬ َّ ‫ارََّا َي َدا ِع ْن َد‬ َّ ْ َ‫َّللاُ َري ََّر َعبْدا بَ ْينَ ال ُّد ْنيَا َ َب ْينَ َدا ِع ْن َدهُ ف‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ ‫اس‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مُ َُ ْال َد ْب َد َ َكانَ بَبُُ بَ ْار بَ ْعاَ َمنَا قَا َل يَا بَبَا بَ ْار َا تَ ْب‬ ِ َّ‫ك مِ َّن بَ َد َّن الن‬ ُ ‫ع ُدََّّ ِبذا َراِيًل ِد ْن بُ َّدَِّم َاتَّ َب ْذ‬ ُ ‫م فِم صُحْ بََِّ ِم َ َدالِ ِم بَبُُ بَ ْار َ لَُْ ُك ْن‬ ‫َ بَبَا بَ ْار‬ َّ َ‫َعا‬ ‫اْلس ًَْل ِم َ َد َُ َّدتُمُ َا يَ ْبٍَيَ َّن فِم ْال َم ْس ِج ِد بَاٌِ مِ َّا ُس َّد مِ َّا بَاُِ بَ ِبم بَ ْار‬ ِ ْ ََُُّ ‫َ لَ ِا ْن ب ُ ُر‬ 455 - Әбу Сағид (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) хұтбада уағыз айтып: «Алла тағала пендесіне бұл дүниені немесе өзінің құзырындағы ахиретті таңдамақ мүмкіндігін берді. Пендесі Алла тағаланың құзырындағысын таңдады»,- деді. Сонда бұл сөзді естіген Әбу Бәкір (р.а) жылады. Мен өзіме өзім: «Бұл қарт неге жылайды, Алла тағала пендесіне: «Бұл дүниені немесе ахиретті таңда!»,- десе, пендесі Алла құзырындағы ахиретті таңдаса, соған да жылай ма екен?»,- дедім. Кейіннен 246

білгеніміздей, ол пенде басқа біреу емес, Хазреті Мұхаммед (с.ғ.с.) екен. Ал, Әбу Бәкір (р.а.) болса бізден гөрі көбірек біледі. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ей, Әбу Бәкір (р.а.), жылама! Сен менен малды да, ең жақсы сөзді де аямаған ең жақсы адамсың!. Егер Алладан басқа және үмбетімнен бірер кісіні өзіме ең жақын дос тұтуыма рұқсат болған болса, мен Әбу Бәкірді (р.а.) дос етер едім. Бірақ бұл мүмкін емес. Тек қана ислам бауырлығы мен ислам достығы ғана мүмкін. Үйден мешітке қаратылып ашылған есіктердің бірде-біреуі қалмастан бекітілсін!. Тек Әбу Бәкірдің (р.а.) есігі ғана қалсын»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 456 ‫َّللاِ ب ُْن ُد َح َّمد ْال ُج ْدفِ ُّم قَا َل‬ ُ ‫ال َس ِمد‬ َ ‫ْع يَ ْداَ ْبنَ َح ِايُّ ع َْن ِع ْا ِر َد‬ َ َ‫َح َّدثَنَا بَ ِبم ق‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ َ‫صبٌ َي ْب َسمُ بِ ِبرْ ق‬ َ ‫ه ِم الَّ ِذي َد‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫اَ فِي ِم عَا‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َد َر‬ َّ ‫فٍََ َد َد َعاَ ْال ِم ْنبَ ِر فَ َح ِم َد‬ ‫م‬ َ ‫َّللاَ َ بَ ْثنَ َعاَ ْي ِم ثُ َُّّ قَا َل مِنَّمُ لَي‬ َّ َ‫اس بَ َح ٌد بَ َد َّن َعا‬ ِ َّ‫َْ ِد ْن الن‬ ‫ال‬ َ َ‫َح َّدثَنَا َ ْمبُ ب ُْن َج ِرير ق‬ ‫ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس قَا َل َر َر َج‬

ُ ‫بَبِم قُ َحافَ َ َ لَُْ ُك ْن‬ ‫اس َراِيًل‬ ِ َّ‫ع ُدََّّ ِبذا ِد ْن الن‬ ‫ض ُر ُس ُّد ا َعنام ُك َّر َرُْ َر فِم مَ َذا‬ َ ‫اْلس ًَْل ِم بَ ْف‬ ِْ

‫فِم نَ ْف ِس ِم َ َدالِ ِم ِد ْن بَبِم ب ْا ِر ْب ِن‬ ُ َّ‫َ بَبَا بَ ْار َراِيًل َ لَ ِا ْن ُرا‬ ُ ‫َاتَّ َب ْذ‬ ‫ْال َم ْس ِج ِد َغي َْر َرُْ َر ِ بَبِم بَ ْار‬

456 - Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дүниеден өтер алдындағы науқас кезінде басын матамен байлап шықты. Мінберге отырып, Аллаға хамд мақтау айтты. Содан соң: «Маған Әбу Бәкірден (р.а.) артық көбірек өзін, мал-жанын аямаған адам жоқ!. Егер адамдар арасынан өзіме ең жақын дос еткен болсам, Әбу Бәкірді (р.а.) таңдар едім. Бірақ Аллаһты ең жақын дос ету ғана мүмкін. Сол себептен адамдарға ислам достығы абзалырақ. Менен кейін мешіттің ішіндегі Әбу Бәкірдің (р.а.) есігінен басқа барлық есіктерді бекітіңдер!».- деді. 81-бап. Қағбатулла мен мешіттердің есігін ашу және оларды бекіту туралы

َّ ‫ق لِ ْا َا ْدبَ ِ َ ْال َم َسا ِج ِد قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ‫َّللا ب ُْن‬ َ َ‫َّللاِ َ ق‬ ِ َّ ‫ال لِم َع ْب ُد‬ ِ ‫بَاِ ْاْلَ ْب َُا‬ ِ َ‫ِ َ ْال َاا‬ ُ َ‫ُد َح َّمد َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ َُْ‫ك ل‬ َ َ‫ان ع َْن ا ْب ِن ج َُريْج قَا َل ق‬ ِ ِ‫ال لِم اب ُْن بَ ِبم ُداَ ْي َا َ يَا َع ْب َد ْال َما‬ َ ‫َيبَي‬ ‫ْع َد َسا ِج َد ا ْب ِن َعبَّاس َ بَ ْب َُابَاَا‬ Ибн Жүрайж (р.а.) айтты маған ибн Әбу Мүлайка: «Ей, Абдулмәлік, ибн Аббастың мешіттері мен оның есіктерін бір көріп қой !»,- деді.

247

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ النُّ ْد َما ِن َ قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد قَا َا َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد ع َْن‬- 457 َّ َّ‫صا‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَ ِد َم َد َّا َ فَ َدعَا ُع ْث َمان‬ َ ‫م‬ َ ‫بَي‬ َّ ِ‫ُُِّ ع َْن نَافِ ع َْن ا ْب ِن ُع َم َر بَ َّن النَّب‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ بِ ًَل ٌل َ ب ُ َسا َد ُ ب ُْن َزيْد‬ َ ‫اِ فَ َد َر َر النَّبِ ُّم‬ َ َ‫ْبنَ طَ ْا َح َ فَفَََّ َح ْالب‬ ُ ْ‫ع فِي ِم َسا َع ثُ َُّّ َر َرجُُا قَا َل اب ُْن ُع َم َر فَبَ َدي‬ َ ِ‫اِ فَاَب‬ ُ ‫َ ُع ْث َم‬ َ َ َ‫ان ب ُْن طَ ْا َح َ ثُ َُّّ بَ ْغا‬ َ َ‫ق ْالب‬ ُ ‫صاَّ فِي ِم فٍَُ ْا‬ ُ ‫فَ َس َ ْل‬ ‫ع فِم بَي قَا َل َب ْينَ ْاْلُ ْس ُ َُانَََّ ْي ِن قَا َل اب ُْن ُع َم َر‬ َ ‫ع بِ ًَلا فٍََا َل‬ َّ‫صا‬ َ ُّْ ‫م بَ ْن بَ ْس َلَمُ َك‬ َ ‫فَ َذم‬ َّ َ‫َب َعا‬ 457 – Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Меккеге келіп, Осман ибн Талханы (р.а.) өзіне шақыртты. Осман Қағбаның есігін ашты. Есікті ашқаннан соң, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбаға кірді. Ол кісімен бірге Біләл, Усама ибн Зәйід және Осман ибн Талха (р.а.) кірді. Содан соң есікті жауып қойды. Біраздан кейін барлығы қайтып шықты. Мен асығыс-үсігіс: Біләлдан «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқыды ма, жоқ па?»,- деп сұрадым.Ол: «Иә»,- оқыды деді. Мен: «Қайсы жерде?»,дедім. Ол: «Екі тіреу аралығында»,- деді. Бірақ сонда мен неше рәкат оқығаны туралы одан сұрауды ұмытып кетіппін»,- деді. 82-бап. Мешітке мүшіріктердің кіруі туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬- 458 ‫ْع ع َْن َس ِدي ِد ْب ِن بَبِم َس ِديد بَنَّمُ َس ِم َ بَبَا‬ َّ َّ‫صا‬ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َريًْل ِقبَ َر نَجْ د َف َجا َء‬ َ ‫مُ َر ْي َرََ يٍَُُ ُل بَ َد‬ ‫َ ِب َرجُر‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع َيسُُ ُل‬ ُ ‫ايي ْال َم ْس ِج ِد‬ ِ َُ ‫اييَ ِد ْن َس‬ ِ ‫ِد ْن بَ ِنم َح ِنيفَ َ يٍَُا ُل لَمُ ثُ َما َد ُ ب ُْن بثَال فَ َربَ ُُهُ بِ َس‬ 458 – Сағид ибн Әбу Сағид (р.а.) айтты: «Мына хадисті Әбу Хурайрадан естідім»,- деп. «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Нәжд жаққа әскер жіберді. Әскерлер Бәний Ханифа тайпасынан бір кісіні ұстап келді. Оны Сумама ибн Асал деп атайтын. Сумаманы мешіттің тіреулерінің біріне байлап қойды»,- деді 83-бап. Мешітте қатты дауыс пен сөйлеудің орынсыздығы туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬- 459 ‫ال َح َّدثَنَا ْال ُج َد ْي ُد‬ َ َ‫ال َح َّدثَنَا َيحْ يَ ب ُْن َس ِديد ق‬ َ َ‫َّللاِ ق‬ ُ ‫ب ْب ِن يَ ِزي َد قَا َل ُك ْن‬ ‫ع قَائِما‬ َ ‫ب ُْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن قَا َل َح َّدثَ ِنم يَ ِزي ُد ب ُْن ُر‬ ِ ِ‫ص ْيفَ َ ع َْن السَّائ‬ ُ ْ‫صبَنِم َي ُج ٌر فَنَظَر‬ ‫ِ فٍََا َل ْاذمَبْ فَ ْتِنِم‬ َ ‫فِم ْال َم ْس ِج ِد فَ َح‬ ِ ‫َ فَا ِ َذا ُع َم ُر ب ُْن ْال َب َّا‬ 248

َُْ‫ف قَا َل ل‬ ِ ِ‫بِاَ َذ ْي ِن فَ ِج ْئَُّمُ ِب ِا َما قَا َل َد ْن بَ ْنَُّ َما بَ ْ ِد ْن بَ ْينَ بَ ْنَُّ َما قَا َا ِد ْن بَ ْم ِر ال َّائ‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ان بَصْ َُاتَ ُا َما فِم َد ْس ِج ِد َيس‬ ِ ‫ُك ْنَُّ َما ِد ْن بَ ْم ِر ْالبَاَ ِد َْلَ ْ َج ْدَُّ ُا َما تَرْ فَ َد‬ َُّ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َسا‬ 459 – Сайб ибн Язид (р.а.) риуаят етті: «Мешітте тұрған едім, бір кісі ұсақ тас атып (белгі беріп), мені шақырды, қарасам, Хазреті Омар екен. «Анау бір екі кісіні ертіп кел!»,- деді. Екеуін ертіп келдім. Хазреті Омар: «Кімсіңдер, қай жерденсіңдер?»,- деді. Олар: «Тайыфтықпыз»,- десті. Сонда Хазреті Омар (р.а.): «Егерде Мединелік болғандарыңда, дүре соқтыртар едім. Бұл не қылғандарың, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мешітінде дауыстарыңды көтересіңдер»,- деді.

‫ال بَ ْربَ َرنِم يُُنَُُ ب ُْن يَ ِزي َد ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن َ ْمب ق‬- 460 َّ ‫ا ْب ِن ِشاَاِ َح َّدثَنِم َع ْب ُد‬ ‫ه‬ َ ‫ْب ْبنَ َدالِك بَ ْربَ َرهُ بَنَّمُ تٍََا‬ َ ‫ب ْب ِن َدالِك بَ َّن َكد‬ ِ ‫َّللاِ ب ُْن َك ْد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم ْال َم ْس ِج ِد‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ا ْبنَ بَ ِبم َح ْد َيد َديْنا لَمُ َعاَ ْي ِم فِم َع ْا ِد َيسُُ ِل‬ َّ َّ‫صا‬ ْ ‫فَايْ تَفَ َد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مُ َُ فِم بَ ْيَِّ ِم‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع بَصْ َُاتُاُ َما َحََّّ َس ِم َداَا َيسُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َحََّّ َك َشفَ ِسجْ فَ حُجْ َرتِ ِم َ نَادَى‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫فَ َب َر َج مِلَ ْي ِا َما َيسُُ ُل‬ ‫ه ْ ال َّش ْ َر ِد ْن‬ َ ‫ْب ْبنَ َدالِك قَا َل يَا َكدْبُ قَا َل لَبَّ ْي‬ َ ‫َّللا فَ َ َشا َي بِيَ ِد ِه بَ ْن‬ َ ‫َكد‬ ِ َّ ‫ك يَا َيسُُ َل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ قَا َل َيسُُ ُل‬ َّ ‫ع يَا َيسُُ َل‬ ُ ‫ك قَا َل َكدْبٌ قَ ْد فَ َد ْا‬ ُّْ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ق‬ َ ِ‫َد ْين‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫ض ِم‬ ِ ‫فَا ْق‬ 460 – Бір күні мешітте Кағб ибн Мәлік, ибн Әбу Хадрадан қарызын сұрап, қысымға алды. Екеуінің жанжалдасқан дауыстарын Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үйінде (бөлмесінде) отырып естіп, бөлмесінен шығып: «Ей, Кағб»,деді. Кағб: «Я Расулулла!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мүбәрәк қолдарымен ишара белгі қылып, қарызыңның жартысын кеш!»,- деді. Кағб: «Кештім Я Расулулла»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Ибн Әбу Хадраға: «Тұр, қарызыңды бер!»,- деді. 84-бап. Мешітте адамдардың (алқа) болып отыруы

َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬- 461 ِ‫َّللا ع َْن نَاف‬ ِ َّ ‫ال َح َّدثَنَا بِ ْش ُر ب ُْن ْال ُمفَض َِّر َح َّدثَنَا ُعبَ ْي ُد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مُ َُ َعاَ ْال ِم ْنبَ ِر‬ َ ‫ال َس َ َل َي ُج ٌر النَّبِ َّم‬ َ َ‫َّللا ب ِْن ُع َم َر ق‬ ِ َّ ‫ع َْن َع ْب ِد‬ ْ ‫َ ا ِحدََ فَ َ ْ تَ َر‬ َ

َّ‫صا‬ َ ‫ص ًَل َِ الاَّ ْي ِر قَا َل َد ْثنَ َد ْثنَ فَا ِ َذا َر ِش َم الصُّ ْب َح‬ َ ‫َدا تَ َرى فِم‬ 249

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ص ًَلتِ ُا ُّْ ِ ْترا فَا ِ َّن النَّبِ َّم‬ َ ‫آر َر‬ ِ ‫َ مِنَّمُ َكانَ يٍَُُ ُل اجْ َداُُا‬

َّ‫صا‬ َ ‫لَمُ َدا‬ ‫َ َساَّ َُّ بَ َد َر بِ ِم‬

461 – Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Бір кісі Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мінберде тұрғанда: «Түнде оқылатын намазды қалай оқу керек?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Екі рәкаттан, екі рәкаттан оқиды, таң атып кетеді деп қауіптенсе, тағы бір рәкат оқысын, сонда оқығаны – үтір намазына есеп»,- деді. Ибн Омар (р.а.): «Түнгі намаздарыңды бір рәкаттан оқып аяқтаңыздар, өйткені Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) солай бұйырған»,- деп жиі айтатын.

‫ُُِّ ع َْن نَافِ ع َْن‬ َ ‫ان قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد ع َْن بَي‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ النُّ ْد َم‬- 462 َّ َّ‫صا‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مُ َُ يَ ْب ُبُ فٍََا َل َك ْيف‬ َ ‫ا ْب ِن ُع َم َر بَ َّن َيجًُل َجا َء مِلَ النَّبِ ام‬ َ ‫ص ًَلَُ الاَّ ْي ِر فٍََا َل َد ْثنَ َد ْثنَ فَا ِ َذا َر ِش‬ ‫يع الصُّ ْب َح فَ َ ْ تِرْ ِب َُا ِحدََ تُُتِ ُر لَكَ َدا قَ ْد‬ َ َ ‫صاَّي‬ ‫َّللا بَ َّن ا ْبنَ ُع َم َر َح َّدثَاُ ُّْ بَ َّن‬ َ ِ َّ ‫َّللا ب ُْن َع ْب ِد‬ ِ َّ ‫ْع قَا َل ْال َُلِي ُد ب ُْن َكثِير َح َّدثَنِم ُعبَ ْي ُد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مُ َُ فِم ْال َم ْس ِج ِد‬ َ ‫م‬ َّ ‫َيجًُل نَادَى النَّ ِب‬ 462 - Хазреті Омар (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мінберде уағыз айтып тұрғанда, бір кісі келіп: «Түнгі намаз қалай оқылады?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Екі рәкаттан. Екі рәкаттан оқылады. Егер таң атып кетуден қауіптенсе және бір рәкат оқысын, сонда оқығаны үтірге есептеледі»,- деді.

َّ ‫ق ْب ِن َع ْب ِد‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 463 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْر َب َرنَا َدال‬ َ ‫ك ع َْن مِ ْس َحا‬ ِ‫َّللا‬ ‫ير ْب ِن بَبِم طَا ِلب بَ ْربَ َرهُ ع َْن بَبِم َ اقِد الاَّ ْيثِ ام‬ ِ ٍِ ‫ْب ِن بَبِم طَ ْا َح َ بَ َّن بَبَا ُد َّر ََ َدُْ لَ َع‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ان‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫قَا َل بَ ْينَ َما َيسُُ ُل‬ ِ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم ْال َم ْس ِج ِد فَ َ ْقبَ َر ثَ ًَلثَ ُ نَفَر فَ َ ْقبَ َر ْاثن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫مِلَ َيسُُ ِل‬ ‫َب َ ا ِح ٌد فَ َ َّدا بَ َح ُدمُ َما فَ َربَى فُرْ َج فِم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َذم‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َ َر ْافَاُ ُّْ فَاَ َّما فَ َر َغ َيسُُ ُل‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫َ َ بَ َّدا ْاْل َر ُر فَ َجا‬ َ َ‫ْال َح ْاٍَ ِ فَ َجا‬ َّ ُ‫َّللاِ فَآ َ اه‬ َّ َ‫قَا َل بَ َا ب ُ ْربِ ُر ُك ُّْ ع َْن النَّفَ ِر الثَّ ًَلثَ ِ بَ َّدا بَ َح ُدمُ ُّْ فَ َ َ ى مِل‬ ‫َّللاُ َ بَ َّدا ْاْل َر ُر‬ َّ ُ َّ ‫فَا ْسََّحْ يَا فَا ْسََّحْ يَا‬ ُ‫َّللاُ َع ْنم‬ َ ‫ُ فَ َ ْع َر‬ َ ‫َّللاُ ِد ْنمُ َ بَ َّدا ْاْل َر ُر فَ َ ْع َر‬ 463 - Әбу Уақид әл-Ләйсии (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітте жамағатпен бірге отырғанында, үш кісі келді. Соның екеуі Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қасына келді. Ал, біреуі кері қайтып кетті. Екі кісінің бірі дөңгелене отырғандардың арасынан бос жер тауып отырды. 250

Екіншісі болса, отырғандардың арт жағына келіп отырды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сұхбатын бітірген соң: «Сіздерге үш кісі туралы хабар айтайын ба? Біріншісі - Аллаға өзін тапсырды. (ниетімен Алладан отыратын орын тіледі) Алла тағала оған орын берді. Екіншісі болса, кері қайтып кетуге Алладан ұялды. Бірақ үшіншісі (Расулулланың мәжілісінен) жүзін теріс бұрды, Алла тағала да одан жүзін теріс бұрды»,- деді. 85-бап. Мешітте арқасымен аяған созып жату туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 464 ُّ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن َعبَّا ِد ب ِْن تَ ِمي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َْن َع ام ِم بَنَّمُ َيبَى َيسُُ َل‬ ‫هدا‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُد ْسََّ ْاٍِيا فِم ْال َم ْس ِج ِد َ ا‬ ‫ب قَا َل َكانَ ُع َم ُر‬ ِ َّ‫مِحْ دَى ِيجْ اَ ْي ِم َعاَ ْاْلُ ْر َرى َ ع َْن اب ِْن ِشاَاِ ع َْن َس ِدي ِد ب ِْن ْال ُم َسي‬ ُ ‫َ ُع ْث َم‬ ‫ك‬ َ ِ‫ان يَ ْف َد ًَل ِن َذل‬ 464 – Ғиббат ибн Тамим ағасы Абдулла ибн Зәйд әл-Ансарийден естіп риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мешітте бір аяғының үстіне екінші аяғын қойып шалқасынан жатқанын ол көрген екен»,- деді. Сағид ибн Мұсаяб айтты: «Хазреті Омар мен Осман ибн Аффандар да солай қылатын»,- деді. 86-бап. Мешітті жолдың бойына, адамдарға кедергі бермейтіндей етіп салу туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا َيحْ َي ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬- 465 ‫ْع ع َْن ُعٍَيْر ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ قَا َل‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَال‬ ُّ ‫بَ ْربَ َرنِم عُرْ َ َُ ب ُْن‬ ُّْ َ‫ع ل‬ َ ‫الز َبي ِْر بَ َّن َعائِ َش َ َز ْ َج النَّبِ ام‬ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َ مُ َما يَ ِدينَا ِن ال ادينَ َ لَ ُّْ َي ُم َّر َعاَ ْينَا يَُْ ٌم مِ َّا يَ ْ ِتينَا فِي ِم َيسُُ ُل‬ ‫َشيَّ ثُ َُّّ بَدَا ِْلَبِم بَ ْار فَا ْبََّنَ َد ْس ِجدا‬ ِ ‫اي بُ ْا َرَ َ ع‬ ِ َ‫َ َساَّ َُّ طَ َرفَ ْم النَّا‬ ُ ٍَِ‫صاام فِي ِم َ يَ ٍْ َربُ ْالٍُرْ آنَ فَي‬ ُّْ ُ‫ف َعاَ ْي ِم نِ َسا ُء ْال ُم ْش ِر ِكينَ َ بَ ْبنَا ُؤم‬ َ ُ‫ي‬

َّ َُ َ‫بَب‬ ‫ي مِ َّا‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬

ْ‫بَ ْعٍِر‬ َّ‫صا‬ َ

َ‫َاي ِه فَ َاان‬ ِ ‫بِفِنَا ِء د‬ َ‫ك َع ْينَ ْي ِم مِ َذا قَ َرب‬ ُ ِ‫يَ ْد َجبُُنَ ِد ْنمُ َ يَ ْنظُ ُر نَ مِلَ ْي ِم َ َكانَ بَبُُ بَ ْار َيجًُل بَ َّااء َا يَ ْما‬ َ‫ك بَ ْش َرافَ قُ َريْش ِد ْن ْال ُم ْش ِر ِكين‬ َ ِ‫ْالٍُرْ آنَ فَ َ ْف َز َع َذل‬ 465 - Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әйелі Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Есім кіргеннен бері, ата-анамның діндар, тақуа екендерін білем. Сол кездерде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) біздің үйге келмейтін күндері болмайтын, ертелі-кеш біздікінде болатын»,- деді. Ғұруа ибн Зұбайр (р.а.) айтты: «Әбу Бәкір (р.а.) үйінің ауласынан мешіт салуды көптен бері ниет қылып жүретін. Ақыры салды да. Кейін 251

онда намаз бен құран оқи бастады. Жолдан өтіп бара жатқан мүшірік әйелдер мен олардың балалары ол кісінің қарсысына тоқтап, қызығып қарасар еді. Әбу Бәкір (р.а.) Құран оқып жатқанда көз жасын тоқтата алмайтын көңілі бос адам еді. Бұл құрайш тайпасына жататын мүшірік ағайындарын қорқынышқа сала бастады»,- деді. (Өйткені олар балашағаларының Ислам дініне кіріп кетуінен қауіптенетін) 87-бап. Базардағы мешітте намаз оқу туралы

ُ َ‫صاَّ اب ُْن عَُْ ن فِم َد ْس ِجد فِم دَاي يُ ْاا‬ ُِ‫ق َعاَ ْي ِا ُّْ ْالبَا‬ َ َ Ибн Ғаун қақпасы бекітіліп қойылып, оқылатын.

ауладағы мешітте намаз

‫صالِح ع َْن‬ َ ‫ش ع َْن بَبِم‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ ُد َدا ِيَ َ ع َْن ْاْلَ ْع َم‬- 466 َّ َّ‫صا‬ َ‫ص ًَلَُ ْال َج ِمي ِ تَ ِزي ُد َعا‬ ‫ص ًَلتِ ِم‬ َ َ ‫ال‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ق‬ َ ‫بَبِم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّ ِب ام‬ َّ َُ َ‫ص ًَلتِ ِم فِم سُُقِ ِم َر ْمسا َ ِع ْش ِرينَ د ََي َج فَا ِ َّن بَ َح َد ُك ُّْ مِ َذا ت‬ َ‫ه َ فَ َحْ َسن‬ َ َ ‫فِم بَ ْيَِّ ِم‬ َّ ُ‫ُ َر ْ ََُ مِ َّا َيفَ َدم‬ ُ‫َّللاُ بِاَا َد َي َج َ َح َّ َع ْنم‬ ْ َ‫ص ًَلَ َدا َكان‬ ُ‫ع تَحْ بِ ُسم‬ َ ‫ْال َم ْس ِج َد َكانَ فِم‬

‫َ بَتَ ْال َم ْس ِج َد َا ي ُِري ُد مِ َّا الص ًََّلََ لَ ُّْ يَ ْب‬ ‫َر ِ يئَ َحََّّ يَ ْد ُر َر ْال َم ْس ِج َد َ مِ َذا َد َر َر‬

ُ‫صاام فِي ِم الاَّاُ َُّّ ا ْغفِرْ لَم‬ َ ُ‫صاام يَ ْدنِم َعاَ ْي ِم ْال َم ًَلئِ َا ُ َدا دَا َم فِم َدجْ اِ ِس ِم الَّ ِذي ي‬ َ ُ‫َ ت‬ ْ ‫الاَّاُ َُّّ ايْ َح ْممُ َدا لَ ُّْ يُحْ ِد‬ ‫ث فِي ِم‬ 466 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Жамағатпен бірге оқылған намаздың сауабы үйінде немесе базарда оқылған намаздың сауабынан жиырма бес мәрте артық. Өйткені қайсы бірің болсаң да, жақсылап дәрет алып, тек қана намаз оқимын деген ниетпен мешітке баратын болса, оның мешітке жеткенше басқан әрбір қадамы үшін мешітке кіргенге дейін Алла тағала оның дәрежесін көтерер. Мешітке кіріп, намаз оқыған сайын оған періштелер : “ Я Раббымыз, оны кешіре гөр, оған рахым ет” деп дұға етер. 88-бап. Мешітте және басқа жерлерде саусақтарды айқастыру туралы

‫ص ٌُّ َح َّدثَنَا َ اقِ ٌد ع َْن بَبِي ِم‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا َحا ِد ُد ب ُْن ُع َم َر ع َْن بِ ْشر َح َّدثَنَا عَا‬- 467 َّ َّ‫صا‬ ُُّ ‫ص‬ َ َ‫صابِ َدمُ َ ق‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ب‬ َ ‫ع َْن اب ِْن ُع َم َر بَ ْ اب ِْن َع ْمر َشبَكَ النَّبِ ُّم‬ ِ ‫ال عَا‬ ْ َ‫يع ِد ْن بَبِم فَاَ ُّْ بَحْ ف‬ ُ ‫ص ُُّ ب ُْن ُد َح َّمد َس ِمد‬ َ ‫ْع مَ َذا ْال َح ِد‬ ‫ظمُ فٍََ َُّ َدمُ لِم‬ ِ ‫ب ُْن َعاِم َح َّدثَنَا عَا‬ 252

‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاِ قَا َل َيسُُ ُل َّ‬ ‫ْع بَبِم َ مُ َُ يٍَُُ ُل قَا َل َع ْب ُد َّ‬ ‫َ اقِ ٌد ع َْن بَبِي ِم قَا َل َس ِمد ُ‬ ‫َّللاُ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫ك مِ َذا بٍَِ َ‬ ‫اس بِاَ َذا‬ ‫َّللا ْبنَ َع ْمر َك ْيفَ بِ َ‬ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَا َع ْب َد َّ ِ‬ ‫يع فِم ُحثَالَ ِد ْن النَّ ِ‬ ‫‪467 - Омар (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) саусақтарын‬‬ ‫‪айқастырды»,- деді.‬‬ ‫‪Асим ибн Мұхаммед (р.а.) айтты: «Мына хадисті атамнан естіген‬‬ ‫‪едім, бірақ есімде қалмапты, Ағам Уақид атамнан естіп, оны маған‬‬ ‫‪қайтадан айтып берді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Абдулла ибн Ғамрге: «Ей,‬‬ ‫‪Абдулла ибн Ғамр, адамдармен бірге сондай қарым-қатынас қыла берсең‬‬ ‫‪болмайды ма?»,- деп саусақтарын бір-біріне айқастарған екен».‬‬

‫ان ع َْن بَبِم بُرْ َدََ ب ِْن َع ْب ِد َّ‬ ‫‪َ - 468‬ح َّدثَنَا َر ًَّل ُد ب ُْن يَحْ َي قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفيَ ُ‬ ‫َّللاِ ْب ِن‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َّن ْال ُم ْؤ ِدنَ‬ ‫بَبِم بُرْ َدََ ع َْن َج اد ِه ع َْن بَ ِبم ُدُ َس ع َْن النَّبِ ام َ‬ ‫صا ِب َدمُ‬ ‫لِ ْا ُم ْؤ ِد ِن َك ْالبُ ْنيَا ِن يَ ُش ُّد بَ ْد ُ‬ ‫ضمُ بَدْضا َ َشبَّ َ‬ ‫ك بَ َ‬ ‫‪468 - Әбу Мұса (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.):‬‬ ‫‪«Салынған құрлыстың қабырғалары бір-бірін ұстап тұрғандай мүъминдер‬‬ ‫‪де бір- бірлерін қолдап-қуаттап тұрады»,- деп саусақтарын бір-біріне‬‬ ‫‪айқастырып көрсетті.‬‬

‫‪َ - 469‬ح َّدثَنَا مِ ْس َحا ُ‬ ‫ق قَا َل َح َّدثَنَا النَّضْ ُر ب ُْن ُش َميْر بَ ْربَ َرنَا اب ُْن عَُْ ن ع َْن‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫صاَّ بِنَا َيسُُ ُل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِحْ دَى‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫يرينَ ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل َ‬ ‫ا ْب ِن ِس ِ‬ ‫يرينَ َس َّمامَا بَبُُ مُ َر ْي َرََ َ لَ ِا ْن نَ ِس ُ‬ ‫صاَّ ِبنَا‬ ‫يع بَنَا قَا َل فَ َ‬ ‫ص ًَلتَ ْم ْال َد ِش ام قَ َ‬ ‫َ‬ ‫ال اب ُْن ِس ِ‬ ‫ه فِم ْال َم ْس ِج ِد فَاتَّ َا َ َعاَ ْياَا َك َنَّم َغضْ بَ ُ‬ ‫ان‬ ‫َي ْك َدََّي ِْن ثُ َُّّ َساَّ َُّ فٍََا َم مِلَ َر َشبَ َد ْد ُر َ‬ ‫ه َ َر َّدهُ ْاْلَ ْي َمنَ َعاَ‬ ‫صابِ ِد ِم َ َ َ‬ ‫ه َ يَ َدهُ ْاليُ ْمنَ َعاَ ْاليُ ْس َرى َ َشبَّكَ بَ ْينَ بَ َ‬ ‫َ َ َ‬ ‫ص َر ْ‬ ‫ظَا ِْر َكفا ِم ْاليُ ْس َرى َ َر َر َج ْ‬ ‫َ الص ًََّلَ ُ‬ ‫ع ال َّس َرع ُ‬ ‫ِ ْال َم ْس ِج ِد فٍََالُُا قَ ُ‬ ‫َان ِد ْن بَ ْب َُا ِ‬ ‫َ فِم ْالٍَُْ ِم بَبُُ َب ْار َ ُع َم ُر فَاَابَا بَ ْن يُ َا اا َماهُ َ فِم ْالٍَُْ ِم َي ُج ٌر فِم يَ َد ْي ِم طُُ ٌل يٍَُا ُل لَم ُ‬ ‫ُُل َّ‬ ‫ص َر ْ‬ ‫َّللاِ بَنَ ِس َ‬ ‫َ‬ ‫يع بَ ْم قَ ُ‬ ‫ُذ ْاليَ َد ْي ِن قَا َل يَا َيس َ‬ ‫صاَّ‬ ‫فٍََا َل بَ َك َما يٍَُُ ُل ُذ ْاليَ َد ْي ِن فٍََالُُا نَ َد ُّْ فٍََََّ َّد َم فَ َ‬

‫صرْ‬ ‫َ َ لَ ُّْ تُ ٍْ َ‬ ‫الص ًََّلَُ قَا َل لَ ُّْ بَ ْن َ‬ ‫َدا تَ َركَ ثُ َُّّ َساَّ َُّ ثُ َُّّ َكبَّ َر َ َس َج َد‬

‫ط َُ َل ثُ َُّّ َيفَ َ َي ْب َسمُ َ َكبَّ َر ثُ َُّّ َكبَّ َر َ َس َج َد ِد ْث َر ُسجُُ ِد ِه بَ ْ بَ ْ‬ ‫ِد ْث َر ُسجُُ ِد ِه بَ ْ بَ ْ‬ ‫ط َُ َل ثُ َُّّ‬

‫‪253‬‬

ُ ‫َيفَ َ َي ْب َسمُ َ َكبَّ َر فَ ُربَّ َما َس َلُُهُ ثُ َُّّ َساَّ َُّ فَيٍَُُ ُل نُبا ْئ‬ َُّّ ُ‫صيْن قَا َل ث‬ َ ‫ع بَ َّن ِع ْم َرانَ ْبنَ ُح‬ َُّ َّ‫َسا‬ 469 – Ибн Сирин Әбу Хурайрадан (р.а.) естіп, мына хадисті риуаят етті: «Бір күні Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) имамдыққа өтіп, бізбен бірге бесін немесе аср намазын оқыды»,- деп айтқан еді Әбу Хурайра, бірақ менің есімнен шығынқырапты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі рәкат намаз оқып, сәлем берді. Содан соң орнынан тұрып, мешіттің алдындағы жатқан ағашқа барып сүйенді, бір нәрсеге ренжіп ашуланғандай, оң қолының саусақтарын, сол қолының саусақтарының арасына кіргізіп айқастырды да, оң жақ бетін сол алақанының сыртына қойды. Асығып тұрған кісілер мешіттін есігінен шыға бастады. Олар: «Бұл намаз қысқарды ма?»,- десті. Олардың арасында Әбу Бәкір мен Омар да бар болатын. Бірақ та олар Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) бір нәрсе деуге батпады.Сонда Зүлядайн деген қолы ұзын бір кісі: «О, расулалла, шатасып жаңылыстыңыз ба әлде намаз қысқарды ма?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ұмытып жаңылысқаным да жоқ, қысқарған да жоқ,»,- деді. Кейін: «Зүлядайн айтқандай болды ма?»,- деді. Олар: «Иә, солай болды»,- десті. Содан соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) алдыға өтіп, қалған рәккаттарды оқыды. Кейін сәлем беріп және тәкбір айтып, әдеттегідей одан да ұзағырақ екі сәһу сәждесін қылды. Кейіннен басын көтеріп, тәкбір айтып, сәжде қылды және тәкбір айтып, әдеттегідей одан да ұзағырақ екі сәжде қылды. Ибн Сириннен: «Сәлем берді ме?»,- деп сұрады. Ол: «Имран ибн Хұсайн маған: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) кейін сәлем берді»,- деп айтқан»,- деді. 89-бап. Мединеге баратын жолдың бойындағы мешіттер мен Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тоқтап намаз оқыған жерлер туралы

‫ال‬ َ َ‫ض ْي ُر ب ُْن ُساَ ْي َمانَ ق‬ َ ُ‫ال َح َّدثَنَا ف‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَبِم بَ ْار ْال ُمٍَ َّد ِد ُّم ق‬- 470 َّ ‫ع َسالِ َُّ ْبنَ َع ْب ِد‬ ُ ‫َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن ُع ٍْبَ َ قَا َل َيبَ ْي‬ ‫يق‬ ِ ‫َّللاِ يَََّ َحرَّى بَ َدا ِكنَ ِد ْن ال َّ ِر‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫صاام فِياَا َ يُ َحد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫م‬ َ ُ‫اث بَ َّن بَبَاهُ َكانَ ي‬ َ ُ‫فَي‬ َّ ِ‫صاام فِياَا َ بَنَّمُ َيبَى النَّب‬ َ‫صاام ِفم تِ ْاك‬ َ ‫صاام ِفم تِ ْا‬ َ ُ‫ك ْاْلَ ْد ِانَ ِ َ َح َّدثَنِم نَافِ ٌ ع َْن ا ْب ِن ُع َم َر بَنَّمُ َكانَ ي‬ َ ُ‫َ َساَّ َُّ ي‬ ْ ‫ق نَافِدا فِم ْاْلَ ْد ِانَ ِ ُكاااَا مِ َّا بَنَّاُ َما‬ ُ ‫ْاْلَ ْد ِانَ ِ َ َس َ ْل‬ ‫ارََّاَفَا‬ َ َ‫ع َسالِما فَ ًَل بَ ْعاَ ُممُ مِ َّا َ اف‬ ‫ف ال َّر ْ َحا ِء‬ ِ ‫فِم َد ْس ِجد بِ َش َر‬ 470 – Мұса ибн ҒҒуқба (р.а.) риуаят етті: «Сәлім ибн Абдулланың Мединеге баратын жолдың кейбір жерлерінде әдейі тоқтап, намаз оқып жатқанын көрдім. Оның айтуынша, атасы Абдулла ибн Омар да сол жерлерде намаз оқыған екен, ол Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сол жерлерде намаз оқығанын көрген екен»,- деді. 254

‫‪Мұса ибн ҒҒуқба риуаят етті: «Нафиғ айтты: «Ибн Омар (р.а.) сол‬‬ ‫‪жерлерде намаз оқитын еді»,- деді.‬‬ ‫‪Мен Сәлімнен: «Осы дұрыс па?»,- деп сұрадым. Ол Нафиғтың‬‬ ‫‪«Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сол жерлердің бірінде намаз оқыған»,- деген‬‬ ‫‪пікірге қосылды. Бірақ Нафиғ пен Сәлім Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Рауха‬‬ ‫‪төбесінде намаз оқығандығы турасында анық бір сөзге келе алмады.‬‬

‫‪َ - 471‬ح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن ْال ُم ْن ِذ ِي ْال ِح َزا ِد ُّم قَا َل َح َّدثَنَا بَنََُ ب ُْن ِعيَاُ قَا َل‬ ‫صاَّ‬ ‫َّللاِ ْبنَ ُع َم َر بَ ْربَ َرهُ بَ َّن َيسُُ َل َّ‬ ‫َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن ُع ٍْبَ َ ع َْن نَافِ بَ َّن َع ْب َد َّ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يَ ْن ِز ُل بِ ِذي ْال ُحاَ ْيفَ ِ ِحينَ يَ ْدََّ ِم ُر َ فِم َح َّجَِّ ِم ِحينَ َح َّج تَحْ َ‬ ‫ع‬ ‫ه ِ ْال َم ْس ِج ِد الَّ ِذي بِ ِذي ْال ُحاَ ْيفَ ِ َ َكانَ مِ َذا َي َج َ ِد ْن َغ ْز‬ ‫َس ُم َرَ فِم َدُْ ِ‬ ‫يق بَ ْ َحج بَ ْ ُع ْم َرَ مَبَ َ ِد ْن َب ْ ِن َ اد فَا ِ َذا ظَاَ َر ِد ْن بَ‬ ‫ال َّ ِر ِ‬ ‫بِ ْالبَ ْ َحا ِء الََِّّم َعاَ‬ ‫ير ْال َُا ِدي ال َّشرْ قِيَّ ِ‬ ‫َش ِف ِ‬ ‫ْال َم ْس ِج ِد الَّ ِذي بِ ِح َجا َيَ َ َا َعاَ ْاْلَ َك َم ِ الََِّّم‬

‫ك‬ ‫َكانَ فِم تِ ْا َ‬ ‫ْ ِن َ اد بَنَا َخ‬

‫َْ ِع ْن َد‬ ‫َّس ثَ َُّّ َحََّّ يُصْ بِ َح لَي َ‬ ‫فَ َدر َ‬ ‫صاام‬ ‫َعاَ ْياَا ْال َم ْس ِج ُد َكانَ ثَ َُّّ َراِي ٌج يُ َ‬

‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاِ ِع ْن َدهُ فِم َب ْنِ ِم ُكثُبٌ َكانَ َيسُُ ُل َّ‬ ‫َع ْب ُد َّ‬ ‫صاام فَ َد َحا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثَ َُّّ يُ َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫صاام فِي ِم َ بَ َّن َع ْب َد‬ ‫ال َّس ْي ُر فِي ِم بِ ْالبَ ْ َحا ِء َحََّّ َدفَنَ َذلِ َ‬ ‫َّللا يُ َ‬ ‫ك ْال َم َاانَ الَّ ِذي َكانَ َع ْب ُد َّ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫صاَّ َحي ُ‬ ‫ْع ْال َم ْس ِج ُد ال َّ‬ ‫ص ِاي ُر‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ‬ ‫م َ‬ ‫َّللاِ ْبنَ ُع َم َر َح َّدثَمُ بَ َّن النَّبِ َّ‬ ‫َّللا يَ ْداَ ُُّ ْال َم َاانَ الَّ ِذي َكانَ‬ ‫ف ال َّر ْ َحا ِء َ قَ ْد َكانَ َع ْب ُد َّ ِ‬ ‫الَّ ِذي ُد نَ ْال َم ْس ِج ِد الَّ ِذي ِب َش َر ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ك ِحينَ تٍَُُ ُم فِم ْال َم ْس ِج ِد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل ثَ َُّّ ع َْن يَ ِمينِ َ‬ ‫صاَّ فِي ِم النَّبِ ُّم َ‬ ‫َ‬ ‫يق ْاليُ ْمنَ َ بَ ْن َ‬ ‫ع َذا ِمبٌ مِلَ َد َّا َ بَ ْينَمُ َ بَ ْينَ‬ ‫صاام َ َذلِ َ‬ ‫تُ َ‬ ‫ك ْال َم ْس ِج ُد َعاَ َحافَ ِ ال َّ ِر ِ‬ ‫ق‬ ‫ْال َم ْس ِج ِد ْاْلَ ْكبَ ِر َي ْديَ ٌ بِ َح َجر بَ ْ نَحْ ُُ َذلِكَ َ بَ َّن ا ْبنَ ُع َم َر َكانَ يُ َ‬ ‫صاام مِلَ ْال ِدرْ ِ‬ ‫ك ْال ِدرْ ُ‬ ‫يق ُد نَ‬ ‫ف ال َّر ْ َحا ِء َ َذلِ َ‬ ‫الَّ ِذي ِع ْن َد ُد ْن َ‬ ‫ص َر ِ‬ ‫ق ا ْن َِّاَا ُء طَ َرفِ ِم َعاَ َحافَ ِ ال َّ ِر ِ‬ ‫ف َ بَ ْن َ‬ ‫ع َذا ِمبٌ مِلَ َد َّا َ َ قَ ْد ا ْبَُّنِ َم ثَ َُّّ َد ْس ِج ٌد فَاَ ُّْ‬ ‫ْال َم ْس ِج ِد الَّ ِذي بَ ْينَمُ َ بَ ْينَ ْال ُم ْن َ‬ ‫ص َر ِ‬ ‫يَ ُا ْن َع ْب ُد َّ‬ ‫صاام فِم َذلِ َ‬ ‫َّللاِ ب ُْن ُع َم َر يُ َ‬ ‫اي ِه َ َ َيا َءهُ‬ ‫ك ْال َم ْس ِج ِد َكانَ يَ َّْ ُر ُكمُ ع َْن يَ َس ِ‬ ‫ق نَ ْف ِس ِم َ َكانَ َع ْب ُد َّ‬ ‫صاام‬ ‫َّللاِ َي ُر ُح ِد ْن ال َّر ْ َحا ِء فَ ًَل يُ َ‬ ‫َ يُ َ‬ ‫صاام بَ َدا َدمُ مِلَ ْال ِدرْ ِ‬ ‫صاام فِي ِم ُّ‬ ‫ُّ‬ ‫الظا َْر َ مِ َذا بَ ْقبَ َر ِد ْن َد َّا َ فَا ِ ْن َد َّر بِ ِم‬ ‫الظ ْا َر َحََّّ يَ ْتِ َم َذلِكَ ْال َم َاانَ فَيُ َ‬ ‫‪255‬‬

‫صاا َم بِاَا الصُّ ب َْح َ بَ َّن َع ْب َد َّ‬ ‫َّس َحََّّ يُ َ‬ ‫ْح بِ َسا َع بَ ْ ِد ْن آ ِر ِر ال َّس َح ِر َعر َ‬ ‫َّللاِ‬ ‫قَ ْب َر الصُّ ب ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يَ ْن ِز ُل تَحْ َ‬ ‫ع َسرْ َح َ‬ ‫َح َّدثَمُ بَ َّن النَّبِ َّم َ‬ ‫ه ْب َم ُد نَ الرُّ َ ْيثَ ِ‬ ‫ض َم ِد ْن بَ َك َم‬ ‫يق فِم َد َاان بَ ْ ح َساْر َحََّّ يُ ْف ِ‬ ‫يق َ ِ َجاهَ ال َّ ِر ِ‬ ‫ع َْن يَ ِمي ِن ال َّ ِر ِ‬ ‫ُد َ ْينَ بَ ِري ِد الرُّ َ ْيثَ ِ بِ ِمياَ ْي ِن َ قَ ْد ا ْن َا َس َر بَ ْع ًَلمَا فَا ْنثَنَ فِم َجُْ فِاَا َ ِم َم قَائِ َم ٌ َعاَ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َّللا ْبنَ ُع َم َر َح َّدثَمُ بَ َّن النَّ ِب َّم َ‬ ‫َساق َ فِم َساقِاَا ُكثُبٌ َك ِثي َرٌَ َ بَ َّن َع ْب َد َّ ِ‬ ‫ج َ بَ ْن َ‬ ‫ك‬ ‫ع َذا ِمبٌ مِلَ مَضْ بَ ِع ْن َد َذلِ َ‬ ‫َ َساَّ َُّ َ‬ ‫صاَّ فِم طَ َر ِ‬ ‫ف تَ ْا َد ِد ْن َ َيا ِء ْال َدرْ ِ‬ ‫يق ِع ْن َد‬ ‫ُُي َي َ‬ ‫ه ٌُّ ِد ْن ِح َجا َيَ ع َْن يَ ِمي ِن ال َّ ِر ِ‬ ‫ْال َم ْس ِج ِد قَ ْب َرا ِن بَ ْ ثَ ًَلثَ ٌ َعاَ ْالٍُب ِ‬ ‫ج بَ ْد َد بَ ْن تَ ِمي َر‬ ‫يق بَ ْينَ ب ُ لَئِ َ‬ ‫َ َكانَ َع ْب ُد َّ ِ‬ ‫ك ال َّساَ َما ِ‬ ‫َساَ َما ِ‬ ‫َ ال َّ ِر ِ‬ ‫َّللا يَ ُر ُح ِد ْن ْال َدرْ ِ‬ ‫ك ْال َم ْس ِج ِد َ بَ َّن َع ْب َد َّ‬ ‫صاام ُّ‬ ‫َّللاِ ْبنَ ُع َم َر َح َّدثَمُ بَ َّن‬ ‫الظ ْا َر فِم َذلِ َ‬ ‫ال َّش ْمَُ بِ ْالاَا ِج َر َِ فَيُ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َيسُُ َل َّ‬ ‫يق فِم َد ِسير‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫اي ال َّ ِر ِ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ نَ َز َل ِع ْن َد َس َر َحاَ ع َْن يَ َس ِ‬ ‫ص ٌ‬ ‫يق قَ ِريبٌ ِد ْن‬ ‫ُد نَ مَرْ َش َذلِ َ‬ ‫ك ْال َم ِسي ُر َا ِ‬ ‫اع مَرْ َش بَ ْينَمُ َ بَ ْينَ ال َّ ِر ِ‬ ‫ق بِ ُا َر ِ‬ ‫َغ ْا ََُ َ َكانَ َع ْب ُد َّ‬ ‫يق َ ِم َم‬ ‫َّللاِ يُ َ‬ ‫صاام مِلَ َسرْ َح ِم َم بَ ْق َرُِ ال َّس َر َحا ِ‬ ‫َ مِلَ ال َّ ِر ِ‬ ‫بَ ْ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يَ ْن ِز ُل فِم‬ ‫م َ‬ ‫َّللا ْبنَ ُع َم َر َح َّدثَمُ بَ َّن النَّبِ َّ‬ ‫ط َُلُا َُّن َ بَ َّن َع ْب َد َّ ِ‬ ‫ان قِبَ َر ْال َم ِدينَ ِ ِحينَ يَ ْابِ ُ ِد ْن ال َّ‬ ‫َ َي ْن ِز ُل‬ ‫ص ْف َرا َ ا ِ‬ ‫ْال َم ِسي ِر الَّ ِذي فِم بَ ْدنَ َد ار الظَّ ْا َر ِ‬ ‫ك ْال َم ِسي ِر ع َْن‬ ‫فِم بَ ْ ِن َذلِ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ُُل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َيس ِ‬

‫يق َ بَ ْن َ‬ ‫َْ بَ ْينَ َد ْن ِز ِل‬ ‫ع َذا ِمبٌ مِلَ َد َّا َ لَي َ‬ ‫اي ال َّ ِر ِ‬ ‫يَ َس ِ‬ ‫َّللا ْبنَ‬ ‫يق مِ َّا َي ْديَ ٌ بِ َح َجر َ بَ َّن َع ْب َد َّ ِ‬ ‫َ َساَّ َُّ َ بَ ْينَ ال َّ ِر ِ‬ ‫َّ‬ ‫يع َحََّّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يَ ْن ِز ُل بِ ِذي طُُى َ يَبِ ُ‬

‫صاَّ‬ ‫م َ‬ ‫ُع َم َر َح َّدثَمُ بَ َّن النَّ ِب َّ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫صاَّ َيسُُ ِل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫صاام الصُّ ْب َح ِحينَ يَ ٍْ َد ُم َد َّا َ َ ُد َ‬ ‫يُصْ بِ َح يُ َ‬ ‫ك َعاَ‬ ‫َْ فِم ْال َم ْس ِج ِد الَّ ِذي بُنِ َم ثَ َُّّ َ لَ ِا ْن بَ ْسفَ َر ِد ْن َذلِ َ‬ ‫َذلِ َ‬ ‫ك َعاَ بَ َك َم َغاِيظَ لَي َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫بَ َك َم َغاِيظَ َ بَ َّن َع ْب َد َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ا ْسََّ ٍْبَ َر‬ ‫م َ‬ ‫َّللاِ ْبنَ ُع َم َر َح َّدثَمُ بَ َّن النَّبِ َّ‬ ‫ْج َد الَّ ِذي‬ ‫فُرْ َ‬ ‫هََّ ْم ْال َجبَ ِر الَّ ِذي بَ ْينَمُ َ بَ ْينَ ْال َجبَ ِر ال َّ ُِي ِر نَحْ َُ ْال َا ْدبَ ِ فَ َج َد َر ْال َمس ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْسفَ َر‬ ‫صاَّ النَّ ِب ام َ‬ ‫ف ْاْلَ َك َم ِ َ ُد َ‬ ‫بُنِ َم ثَ َُّّ يَ َسا َي ْال َم ْس ِج ِد بِ َ َر ِ‬ ‫‪256‬‬

‫صاام‬ َ ُ‫ِد ْنمُ َعاَ ْاْلَ َك َم ِ ال َّسُْ دَا ِء تَ َد ُع ِد ْن ْاْلَ َك َم ِ َع َش َرََ بَ ْذيُع بَ ْ نَحْ َُمَا ثُ َُّّ ت‬ َ َ‫هََّ ْي ِن ِد ْن ْال َجبَ ِر الَّ ِذي بَ ْين‬ َ ْ‫ُد ْسََّ ٍْبِ َر ْالفُر‬ ِ َ‫ك َ َب ْينَ ْال َا ْدب‬ 471 - Нафиғ (р.а.) айтты: «Маған Абдулла былай деген еді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Ғұмра немесе үлкен қажылық қылғалы жолға шықса, Зүлхулайфа деген жердегі Самра терегінің түбінде (көлеңкесінде) демалуға тоқтайтын. Кейіннен бұл жерге мешіт салынды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үлкен немесе ғұмра қажылықтан қайтқан кезінде (сол жолмен жүрсе) Уадидің шығыс жағындағы Батха деген жерде тоқтайтын еді. Кейін таң атқанша сол жерде болып, демалатын еді. Үлкен қой тас жанындағы мешітте де, үстіне мешіт салынған төбешікте де тоқтамайтын еді. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) таңдаған жері Уадидің шұңқыр жерінде еді. Абдулла бұл жерде намаз оқуды әдет қылған. Ілгеріректе Пайғамбарымыз да (с.ғ.с.) Абдулла намаз оқыған жерде намаз оқыған екен, кейіннен сол жерді сәл алып, көміп жіберген екен. Абдулла ибн Омар айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Рауха төбесіндегі үлкен мешіт орнында емес, бәлкім кіші мешіт орнында намаз оқыған шығар»,- деді. Кейін маған Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз оқыған жерлерін түсіндіріп жатып: «Иеменнен Меккеге апаратын жолдың бойындағы мешітте намаз оқып тұрғанында оң жағында болады, мешіт пен сол жер бір тас атымнан көп емес, не соған жақындау келеді»,- деп те айтты. Ибн Омар Раухадан шыға берістегі Ғирқ деген жерге қарап намаз оқитын еді. Мединеге кетіп бара жатқанында Ғирқ пен Рауха төбелігі аралығында мешіт бар. Абдулла осы мешітте намаз оқымайтын еді. Мешітті сол жағымен артқарақ қалдырып, Ғирққа қарап намаз оқитын еді. Абдулла осы жерде намаз оқу үшін Раухадан бесін намазын оқымай қайтатын еді. Егер Меккеден келе жатқан болса, ол сол жерге таң атудан бірер сағат бұрын қалса, таң намазын оқу үшін әдейілеп тоқтайтын еді. Абдулла былай деді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жолдың оң жағындағы Рувайса деген қыстақтың жанындағы үлкен теректің түбіне келіп тоқтайтын еді. Кең және тегіс жердегі бұл терек төбелікке жақынырақ, Рувайсадан екі шақырым (мил) шамасында болатын. Төбелік үсті тегіс болып, сәл қисығырақ төмендеу болса, көптеп құм үйінділері бар. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Арж ауылының артындағы құм төбешігінің шетінде намаз оқитын еді. Хайдаба деген төбешік жағына кетіп бара жатқанындағы мешіт жанында екі немесе үштей қабір бар. Қабірлердің үстіне үлкен үлкен тастар қойылған. Абдулла күн көтерілгеннен кейін жолдың оң жағындағы саламазар (Саламазар - ағаш түрі) аралап, Арждан жолға шығатын еді. Бесін намазын сол мешітке барып оқитын еді. Абдулла былай деді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Харша тауының етегіндегі аласалау жолдың сол жағындағы теректер түбіне келіп тоқтар еді. Харша тауының бір жағы түгелдей аласа еді. Ол менен жол ортасындағы қашықтық садақ оғы жететін жердей еді.». Абдулла жолдың шетіне жақынырақ ең ұзын теректің түбінде намаз оқитын еді. 257

Абдулла былай деді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Медине жақтан келе жатқанында, Марризахран деген жерге жақынырақ орналасқан бір аласа жерде дем алатын. Ал, Меккеден келе жатса, жолдың сол жағында орналасқан Сафрават деген жер арқылы және сол пәстликке тоқтап түсетін еді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) келіп түсетін жерлері мен жол ортасындағы қашықтық тас лақтырса жететіндей жер еді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Зұтуван деген жерде таң атқанша қалатын еді. Меккеден келе жатқанында болса, ол жерде таң намазының уақытына шейін қалып, таң намазын оқып кететін еді. НАМАЗ ОҚЫЛАТЫН ЖЕРДІҢ ҚЫБЛА ЖАҒЫНА (СҰТРА) БЕЛГІ ҚОЮ ТУРАЛЫ БАПТАР 90-бап. Имамның алдындағы белгі арттағы жамағаттарға да жарай береді

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن اب ِْن ِشاَاِ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 472 َّ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َّْبَ َ ع َْن َع ْب ِد‬ َّ ‫َّللاِ ب ِْن َع ْب ِد‬ َّ ُ ‫َّللاِ ب ِْن َعبَّاس بَنَّمُ قَا َل بَ ْقبَ ْا‬ ‫ع َيا ِكبا َعاَ ِح َماي‬ َّ ‫صاام‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ ُ ‫ع َ بَيْ َس ْا‬ ُ ‫الصَّفا فَنَ َز ْل‬ ‫ع‬

َّ‫صا‬ ُ ‫بَتَان َ بَنَا يَُْ َدئِذ قَ ْد نَام َْز‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َ ِااحْ َِّ ًَل َم َ َيسُُ ُل‬ ُ ْ‫اس بِ ِمن مِلَ َغي ِْر ِجدَاي فَ َم َري‬ ‫ْض‬ ِ َّ‫بِالن‬ ِ ‫َ بَ ْينَ يَ َديْ بَد‬ ُ ‫ْاْلَتَانَ تَرْ تَ ُ َ َد َر ْا‬ ‫ك َعاَ َّم بَ َح ٌد‬ َ ِ‫ع فِم الصَّفا فَاَ ُّْ يُ ْن ِارْ َذل‬

472 – Абдулла ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Минада (құрбандық шалатын жерде) адамдармен бірге намаз оқып жатқан еді. Мен Балағат жасқа жетейін деп қалған кезім болатын. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) алдына белгі қоймай, намаз оқып жатыр еді. Кенеттен мен, бір ұрғашы есекке мініп келіп қалдым, бірнеше намазхандардың алдынан өттім де, есектен түсіп, оны жайылсын деп қоя бердім, кейін өзім намазхандардың қатарына келіп сапқа тұрдым. Сонда маған ешкім ескерту бермеді»,- деді.

َّ ‫ق َي ْدنِم ا ْبنَ َد ْنصُُي قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬ ُ ‫ َح َّد َثنَا مِ ْس َحا‬- 473 ‫َّللاِ ب ُْن نُ َميْر قَا َل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ ب ُْن ُع َم َر ع َْن نَافِ ع َْن ا ْب ِن ُع َم َر بَ َّن َيسُُ َل‬ َّ ‫َح َّدثَنَا ُع َب ْي ُد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ‫صاام مِلَ ْياَا َ النَّاس‬ َ ُ‫ه ُ بَ ْينَ يَ َد ْي ِم فَي‬ َ ََُُّ‫َ َساَّ َُّ َكانَ مِ َذا َر َر َج َيُْ َم ْال ِدي ِد بَ َد َر بِ ْال َحرْ بَ ِ ف‬ ‫ك فِم ال َّسفَ ِر فَ ِم ْن ثَ َُّّ اتَّ َب َذمَا ْاْلُ َد َرا ُء‬ َ ِ‫َ َيا َءهُ َ َكانَ يَ ْف َد ُر َذل‬ 473 – Ибн Омар (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Айт намазын оқығалы шықса, өзінің алдына қысқарақ найзаны жерге қадап қоюды бұйыратын. Кейін жүзін соған қаратып намаз оқитын. Адамдар болса ол 258

кісінің арт жағында (белгі қоймай) намаз оқи беретін. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сапарға шыққанда да солай ететін. Сол себептен барлық Әмірлер де намазға шыққандарында солай істейтін болды»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن عَُْ ِن ْب ِن بَ ِبم ُج َح ْيفَ َ قَا َل‬- 474 َّ َّ‫صا‬ ٌَ‫صاَّ بِ ِا ُّْ بِ ْالبَ ْ َحا ِء َ بَ ْينَ يَ َد ْي ِم َعنَ َز‬ ُ ‫َس ِمد‬ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْع بَ ِبم بَ َّن النَّب‬ ُّ ‫الظ ْا َر َي ْك َدََّي ِْن َ ْال َدصْ َر َي ْك َدََّي ِْن تَ ُمرُّ َب ْينَ يَ َد ْي ِم ْال َمرْ بََُ َ ْال ِح َما ُي‬ 474 – Ғаун ибн Әбу Жухайфа мына хадисті атамнан естіген едім деді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) әл-Батха86 деген жерде алдына үші үшкір ағашты жерге шаншып қойып, бізбен бірге Бесінді екі рәкат, Асрды екі рәкат қылып намаз оқыды. Сол уақытта оның алдынан әйелдер де, есектер де өтіп жатты, бірақ оған көңіл аудармады»,- деді. 91-бап. Намаз оқушы мен белгі (сәтр) арасы қанша болуы керек екені туралы

‫ازم ع َْن‬ ِ ‫َح‬ َ‫َ َساَّ َُّ َ بَ ْين‬

‫يز ب ُْن بَ ِبم‬ ِ ‫بَ ْر َب َرنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ِل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬

‫ َح َّد َثنَا َع ْم ُر ب ُْن ُز َيا َيََ قَا َل‬- 475 َّ‫صا‬ َ ‫بَبِي ِم ع َْن َس ْا ِر ْب ِن َسدْد قَا َل َكانَ َب ْينَ ُد‬ َِ ‫َاي َد َمرُّ ال َّشا‬ ِ ‫ْال ِجد‬

475 – Сәһл ибн Сағд (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз оқып жатқан жері мен дуалдың арасында бір қой өтерлік жер болатын»,- деді.

‫ال‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ْال َم اا ُّم ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا َي ِزي ُد ب ُْن بَبِم ُعبَيْد ع َْن َساَ َم َ ق‬- 476 ْ ‫َكانَ ِجدَا ُي ْال َم ْس ِج ِد ِع ْن َد ْال ِم ْنبَ ِر َدا َكاد‬ ‫ََ ال َّشاَُ تَجُُ ُزمَا‬

476 – Сәлама ибн Әбу Кағб (р.а.) айтты: «Мінбер мен мешіттің қабырғасының арасы бір қой өтерліктей болатын»,- деді. 92-бап. Алдына шаншып қойған найзаға қарап намаз оқу туралы

َّ ‫َّللا بَ ْربَ َرنِم نَافِ ٌ ع َْن َع ْب ِد‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬- 477 ِ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ال َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫صاام مِلَ ْياَا‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يُرْ َك ُز لَمُ ْال َحرْ بَ ُ فَي‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْب ِن ُع َم َر بَ َّن النَّب‬

әл-Батха - Меккенің манындағы тастақ жердің аты.

259

477 – Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына найза шаншып қойысатын еді, соған қарап намаз оқитын»,деді. 93-бап. Шаншылған найзаға қарап намаз оқу туралы

َ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا عَُْ ُن ب ُْن بَبِم ُج َح ْيف‬- 478 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َس ِمد‬ َِ ‫اج َر‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ْع بَبِم قَا َل َر َر َج َعاَ ْينَا َيسُُ ُل‬ ِ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ ْالا‬ ُّ ‫صاَّ بِنَا‬ َّ َُ َََّ‫بِ َُهُُء ف‬ ‫الظ ْا َر َ ْال َدصْ َر َ َب ْينَ يَ َد ْي ِم َعنَ َزٌَ َ ْال َمرْ بََُ َ ْال ِح َما ُي‬ َ َ‫ه َ ف‬ ‫يَ ُمرُّ نَ ِد ْن َ َيائِاَا‬ ‫ال‬ َ َ‫َ ق‬ ‫فَ ُتِ َم‬

478 – Ғаун ибн Әбу Жухайфа мына хадисті атам айтып берген деді: « Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) күн қатты ысыған кезде біздің алдымызға шықты, дәрет алды, содан кейін бізбен бірге Бесін мен Аср намазын оқыды. Алдыларына үшкір найза шаншылып қойылған болатын. Арғы жағынан әйелдер де есектерде өте беретін»,- деді.

‫ُش ْدبَ َ ع َْن‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َحاتِ ُِّ ْب ِن بَ ِزي قَا َل َح َّدثَنَا َشا َذ‬- 479 ‫ان ع َْن‬ َّ‫صا‬ ُ ‫َع َا ِء ْب ِن بَبِم َد ْي ُمُنَ َ قَا َل َس ِمد‬ َ ‫َ ْبنَ َدالِك قَا َل َكانَ النَّبِ ُّم‬ َ َ‫ْع بَن‬ ‫اجَِّ ِم تَبِ ْدَُّمُ بَنَا َ ُغ ًَل ٌم َ َد َدنَا ُع َّاا َزٌَ بَ ْ عَصا بَ ْ َعنَ َزٌَ َ َد َدنَا‬ َ ‫َ َساَّ َُّ مِ َذا َر َر َج لِ َح‬ ََ َ ‫اْلدَا‬ ِ ْ ُ‫مِدَا َ ٌَ فَا ِ َذا فَ َر َغ ِد ْن َحا َجَِّ ِم نَا َ ْلنَاه‬ 479 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қажеттілігін (дәретке) өтеуге шыққанда, бір жас бала екеуміз үші үшкір аса таяқ және ыдыспен су алып артынан еретінбіз. Ол кісі қажеттілігін өтегеннен соң, біз ыдыстағы суды беретін едік»,- деді. 94-бап. Мекке Мүкаррама және басқа жерлерде намазхан алдына сәтр белгі қою туралы

َ َ‫ان ب ُْن َحرْ ِ قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن ْال َح َا ُِّ ع َْن بَ ِبم ُج َح ْيف‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 480 ُّ ‫صاَّ بِ ْالبَ ْ َحا ِء‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫قَا َل َر َر َج َيسُُ ُل‬ ‫الظا َْر‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ ْالاَا ِج َر َِ ف‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َُ َ‫ب بَ ْينَ يَ َد ْي ِم َعنَ َزَ َ ت‬ َ‫ه َ فَ َج َد َر النَّاسُ يَََّ َم َّسحُُن‬ َ ‫ص‬ َ َ‫َ ْال َدصْ َر َي ْك َدََّ ْي ِن َ ن‬ ‫بِ َُهُُئِ ِم‬ 480 - Әбу Жухайфа (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түс кезінде жолға шығып, әл-Батха деген жерде алдына үші үшкір найзаны 260

сәтр белгі қылып жерге шаншып қойды да, бесін мен аср намаздарын екі рәкаттан оқыды. Хазреті Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алғанда, шашырап түскен суды адамдар алып, денелеріне сүрте бастады»,- деді. 95-бап. Тіреуге (бағана) қарап намаз оқу туралы

‫ايي ِد ْن‬ َ ‫ال ُع َم ُر ْال ُم‬ َ َ‫بَاِ الص ًََّل َِ مِلَ ْاْلُ ْس ُ َُانَ ِ َ ق‬ ِ َُ ‫صاُُّنَ بَ َح ُّق بِال َّس‬ ُ ‫اي َي فٍََا َل‬ َ ُ‫ْال ُمََّ َح اد ِثينَ مِلَ ْياَا َ َيبَى ُع َم ُر َيجًُل ي‬ ِ ‫صاام َب ْينَ ب ْس ُ َُانَََّ ْي ِن فَ َ ْدنَاهُ مِلَ َس‬ ‫ص ار مِلَ ْياَا‬ َ Хазреті Омар (р.а.) айтты: «Мешіттегі тіреулер, оларға сүйеніп, бекерден-бекер сөйлесіп отырғандардан гөрі, намаз оқушыларға қажет!»,деді. Хазреті Омар екі тіреу арасында намаз оқып жатқан бір кісіні көріп, оған: «Тіреуге жақынырақ барып оқы!»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا ْال َم اا ُّم ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا يَ ِزي ُد ب ُْن بَبِم ُعبَيْد قَا َل ُك ْن‬- 481 ‫ع آتِم‬ ُ ‫ف فٍَُ ْا‬ ‫ع يَا بَبَا‬ َ ُ‫ع فَي‬ ِ ‫صاام ِع ْن َد ْاْلُ ْس ُ َُانَ ِ الََِّّم ِع ْن َد ْال ُمصْ َح‬ ِ َُ ‫َد َ َساَ َم َ ْب ِن ْاْلَ ْك‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ك تَََّ َحرَّى الص ًََّلََ ِع ْن َد مَ ِذ ِه ْاْلُ ْس ُ َُانَ ِ قَا َل فَاِنام َيبَي‬ َ ‫ُد ْساُِّ بَ َيا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْع النَّب‬ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَََّ َحرَّى الص ًََّلََ ِع ْن َدمَا‬ 481 - Язид ибн Әбу Ғұбайд (р.а.) айтты: «Сәлама ибн әл-Акуатпен бірге мешітке келген едім, (Әбу Мүслим, Осман Мұсхафй жанындағы тіреудің алдында намаз оқып жатыр екен. Мен: «Ей, Әбу Мүслим, сіз әрдайым сол тіреудің алдында намаз оқуды жақсы көресіз, ә?),- дедім. Ол : «Мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) әрдайым осы тіреудің алдында намаз оқуға тырысатынын көргенмін»,- деді.

‫َ ب ِْن‬ ِ َ‫ْب ِن عَا ِدر ع َْن بَن‬ ‫ي‬ َ ‫اي‬ ِ َُ ‫َ َساَّ َُّ َي ْبََّ ِد ُي نَ ال َّس‬

‫ع َْن َع ْم ِر‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬

ُ َ‫ص ُ قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ان‬ َ ‫ َح َّدثَنَا قَبِي‬- 482 َّ‫صا‬ ُ ‫َدالِك قَا َل لٍََ ْد َيبَي‬ َ ‫ِ النَّبِ ام‬ ِ ‫ْع ِكبَا َي بَصْ َحا‬

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ِ َ َزا َد ُش ْدبَ ُ ع َْن َع ْمر ع َْن بَنََ َحََّّ يَ ْب ُر َج النَّبِ ُّم‬ ِ ‫ِع ْن َد ْال َم ْا ِر‬ َُّ َّ‫َ َسا‬ 482 - Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Сахабаларының кейбіреулері мешіттің батыс жағындағы тіреулердің түбінен орын алмаққа асығып жатқандарын көрдім»,- деді. Шұғба (р.а.) осы хадиске «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітке шыққанынша деп қосып қойды» 261

96-бап. Жамағатсыз жалғыз өзі тіреулердің арасында намаз оқу туралы

‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر قَا َل َح َّدثَنَا ُج َُي ِْريَ ُ ع َْن نَافِ ع َْن اب ِْن‬- 483 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ْع َ ب ُ َسا َد ُ ب ُْن َزيْد َ ُع ْث َم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ْالبَي‬ ‫ان ب ُْن‬ َ ‫ُع َم َر قَا َل َد َر َر النَّبِ ُّم‬ ُ ‫اس َد َر َر َعاَ بَثَ ِر ِه فَ َس َ ْل‬ ُ ‫طَ ْا َح َ َ ِب ًَل ٌل فَ َطَا َل ثُ َُّّ َر َر َج َ ُك ْن‬ َ‫ع بِ ًَلا بَ ْين‬ ِ َّ‫ع بَ َّ َل الن‬ ‫صاَّ قَا َل بَ ْينَ ْال َد ُمُ َد ْي ِن ْال ُمٍَ َّد َدي ِْن‬ َ 483 – Абдулла Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбатуллаға кірді, ол кісімен бірге Усама ибн Зәйд, Осман ибн Талха мен Біләл кірді. Ол жерде біраз болғаннан соң қайтадан шықты. Мен бірінші болып ішке кіріп, Біләлдан «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қай жерде намаз оқыды?»,-деп сұрадым. Ол: «Алдыңғы екі тіреудің арасында»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 484 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ِ‫ك ع َْن نَاف‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ د ََر َر ْال َا ْدبَ َ َ ب ُ َسا َد‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ُع َم َر بَ َّن َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ َ ‫ان ب ُْن‬ ُ ‫ع فِياَا فَ َس َ ْل‬ َ ‫ط ْا َح َ ْال َح َج ِب ُّم فَ َ ْغاٍََاَا َعاَ ْي ِم َ َد َا‬ ُ ‫َ ُع ْث َم‬ ‫ع بِ ًَلا ِحينَ َر َر َج َدا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫اي ِه َ َع ُمُدا ع َْن يَ ِمينِ ِم‬ َ ‫صنَ َ النَّبِ ُّم‬ َ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َج َد َر َع ُمُدا ع َْن يَ َس‬ َّ ‫ع َْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ ب ِْن‬ ‫ُ ب ُْن َزيْد َ بِ ًَل ٌل‬

‫َ قَا َل لَنَا‬

َّ‫صا‬ َ َُّّ ُ‫ِسََّّ ِ بَ ْع ِمدََ ث‬

َ‫ْع يَُْ َدئِذ َعا‬ ُ ‫َ ثَ ًَلثَ َ بَ ْع ِمدََ َ َيا َءهُ َ َكانَ ْالبَي‬ ٌ ِ‫مِ ْس َما ِعي ُر َح َّدثَنِم َدال‬ ‫ك َ قَا َل َع ُمُ َدي ِْن ع َْن يَ ِمينِ ِم‬

484 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбаға кірді. Ол кісімен бірге Усама ибн Зәйід, Біләл және Осман ибн Талха кірді. Содан соң есікті жауып қойды. Ол жерде біраз болғаннан кейін барлығы қайтып шықты. Мен: Біләлдан «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ол жерде не істеді»,- деп сұрадым. Ол : «Бірінші тіреуді оң жағында, екінші тіреуді сол жағында, ал қалған үш тіреу арт жағында қаларлықтай тұрып, намаз оқыды,- деді. (Сол кезде Қағбаның төбесінде алты бағана тіреу болған) Исмайл (р.а.): «Екі тіреу оң жағында болған еді»,- деп айтты. 97-бап.

َ َ‫ه ْم َرََ قَا َل َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن ُع ٍْب‬ َ ُُ‫َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن ْال ُم ْن ِذ ِي قَا َل َح َّدثَنَا بَب‬ َّ ‫ع َْن نَافِ بَ َّن َع ْب َد‬ ‫َّللاِ ْبنَ ُع َم َر َكانَ مِ َذا َد َر َر ْال َا ْدبَ َ َد َش قِبَ َر َ جْ ِا ِم ِحينَ يَ ْد ُر ُر‬ 262

‫َاي الَّ ِذي قِبَ َر َ جْ ِا ِم‬ َ َ‫َ َج َد َر ْالب‬ ِ ‫اِ قِبَ َر ظَا ِْر ِه فَ َم َش َحََّّ يَ ُاُنَ بَ ْينَمُ َ بَ ْينَ ْال ِجد‬ َّ‫صا‬ َ ‫م‬ َ ‫قَ ِريبا ِد ْن ثَ ًَلثَ ِ بَ ْذيُع‬ َّ ِ‫صاَّ يَََّ َُ َّر ْال َم َاانَ الَّ ِذي بَ ْربَ َرهُ بِ ِم بِ ًَل ٌل بَ َّن النَّب‬ َّ ‫ي نَ َُا ِحم‬ ‫صاَّ فِم بَ ا‬ َ ‫َْ َعاَ بَ َح ِدنَا بَ ْسٌ مِ ْن‬ َ ‫صاَّ فِي ِم قَا َل َ لَي‬ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ ‫ع َشا َء‬ ِ ‫ْالبَ ْي‬ Нафиғ (р.а.) айтты: «Абдулла ибн Омар (р.а.) Қағбаға кіретін болса, есікті арт жаққа қалдырып, қарсысындағы қабырғаға үш адымдай қалғанша жақын баратын да, Біләл «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз оқыған жерлері»,- деп көрсеткен жерде намаз оқитын»,- деді. 98-бап. Жатқан түйеге, терекке, ертоқымға қарап намаз оқу туралы

َّ ‫بَ ْار ْال ُمٍَ َّد ِد ُّم َح َّدثَنَا ُد ْدََّ ِم ٌر ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ‫َّللاِ ب ِْن‬ َّ َّ‫صا‬ ُُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنَّمُ َكانَ يُ َدرا‬ َ ‫النَّ ِب ام‬ ْ ‫مِ َذا مَب‬ ‫َّع الرا َكاُِ قَا َل َكانَ يَ ْ ُر ُذ مَ َذا الرَّحْ َر‬

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَبِم‬- 485 ‫ُع َم َر ع َْن نَافِ ع َْن ا ْب ِن ُع َم َر ع َْن‬ ُ ‫صاام مِلَ ْياَا قُ ْا‬ َ ‫ع بَفَ َربَي‬ ‫ْع‬ َ ُ‫َيا ِحاَََّمُ فَي‬

َّ ‫ه َم‬ ُ‫َّللاُ َع ْنمُ يَ ْف َداُم‬ َ ُ‫فَيُ َد ادلُمُ فَي‬ ِ ‫آر َرتِ ِم بَ ْ قَا َل ُدؤَ َّر ِر ِه َ َكانَ اب ُْن ُع َم َر َي‬ ِ َ‫صاام مِل‬ 485 – Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Бір күні ҒҒубайдулла маған: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түйесін алды жағына жерге шөгеріп қойып, жүзін сол жаққа қаратып намаз оқитын еді. Нафиғ (р.а.) айтты: «Мен Омардан: «Егер түйесі орнынан тұрып кетсе не істейді»,- деп сұрадым. Ол айтты: «Онда ертоқымын алдыңғы жағына қойып, оның артқы жағына қарап намаз оқи беретін»,- деді. Ибн Омардың (р.а.) өзі де тура солай істейді екен. 99-бап. Төсекке қарап намаз оқу туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُع ْث َم‬- 486 ‫ان ب ُْن بَبِم َش ْيبَ َ قَا َل َح َّد َثنَا َج ِري ٌر ع َْن َد ْنصُُي ع َْن‬ ْ َ‫مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن ْاْلَ ْس َُ ِد ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ‫اي لٍََ ْد َيبَ ْيَُّنِم‬ ِ ‫ع بَ َعد َْلَُّ ُمُنَا بِ ْال َا ْا‬ ِ ‫ب َ ْال ِح َم‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّري َر‬ َ ‫ير فَيَ ِجم ُء النَّ ِب ُّم‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَيَََّ َُ َّس ُ الس‬ ِ ‫َّر‬ ِ ‫ُدضْ َ ِج َد َعاَ الس‬ ُ ‫ير َحََّّ بَ ْن َس َّر ِد ْن لِ َحافِم‬ َ ُ‫فَي‬ ِ ‫َّر‬ ِ ‫صاام فَ َ ْك َرهُ بَ ْن ب َسنا َحمُ فَ َ ْن َسرُّ ِد ْن قِبَ ِر ِيجْ اَ ْم الس‬ 486 - Айша анамызға (р.а.) біреу: «Намаз оқушының алдынан ит, есек немесе әйел адам өтсе, намазы бұзылады»,- дегенде, Айша анамыз: «Бізді итке немесе есекке теңедің бе?»,- деді. «Мен төсегімде жатқанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) төсектің қақ ортасына қарап намаз оқитын еді. Мен 263

ол кісінің қыбла жағына тура келіп, қалғанымнан қысылынқырап, аяғымды көрпенің ішіне тартып алатын едім»,- деді. 100-бап. Намаз оқушының алдынан өтіп бара жатқан адамды артына кері қайтару туралы

َ ‫بَاِ َي ُر ُّد ْال ُم‬ ِ ‫صاام َد ْن َد َّر َب ْينَ يَ َد ْي ِم َ َي َّد اب ُْن ُع َم َر فِم الََّّ َشاُّ ِد َ فِم ْال َا ْد َب‬ ُ‫َ قَا َل مِ ْن بَبَ مِ َّا بَ ْن تٍَُاتِاَمُ فٍََاتِ ْام‬ Ибн Омар (р.а.) ташаххудта отырғанында да, Қағбатуллада да алдыларынан өтіп бара жатқан кісіні кейін қайтарды. «Егер қайтпаса, қолыңмен итеріп қайтар!»,- деді.

‫ث قَا َل َح َّدثَنَا يُُنَُُ ع َْن ُح َم ْي ِد‬ ِ ‫اي‬ ِ َُ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ َد ْد َمر قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال‬- 487 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ح‬ َ ‫ال قَا َل النَّبِ ُّم‬ َ َ‫صالِح بَ َّن بَبَا َس ِديد ق‬ َ ‫ْب ِن ِم ًَلل ع َْن بَ ِبم‬ ُ ‫َح َّدثَنَا آ َد ُم ب ُْن بَبِم مِيَاس قَا َل َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬ ‫ان ب ُْن ال ُم ِاي َر َِ قَا َل َح َّدثَنَا ُح َم ْي ُد ب ُْن ِم ًَلل‬ ُ ‫ان قَا َل َيبَي‬ ُ ‫صالِح ال َّس َّم‬ َّ ‫ْع بَبَا َس ِديد ْال ُب ْد ِي‬ ‫ي فِم يَُْ ِم ُج ُم َد‬ َ ُُ‫ال َح َّدثَنَا بَب‬ َ َ‫ْال َد َد ِيُّ ق‬ َ‫اس فَ َ َيا َد َشاِ ِد ْن بَنِم بَبِم ُد َد ْي بَ ْن يَجْ ََّا َز بَ ْين‬ َ ُ‫ي‬ ِ َّ‫صاام مِلَ َش ْمء يَ ْسَُّ ُرهُ ِد ْن الن‬ ‫ص ْد ِي ِه فَنَظَ َر ال َّشاُِّ فَاَ ُّْ يَ ِج ْد َد َساغا مِ َّا بَ ْينَ يَ َد ْي ِم فَ َدا َد‬ َ ‫يَ َد ْي ِم فَ َدفَ َ بَبُُ َس ِديد فِم‬ َ ََّ ْ‫لِيَج‬ َ‫ال ِد ْن بَبِم َس ِديد ثُ َُّّ َد َر َر َعاَ َدرْ َ ان‬ َ َ‫از فَ َدفَ َدمُ بَبُُ َس ِديد بَ َش َّد ِد ْن ْاْلُ لَ فَن‬ ‫ك‬ َ َ‫ال َدا ل‬ َ ٍََ‫فَ َش َاا مِلَ ْي ِم َدا لٍَِ َم ِد ْن بَ ِبم َس ِديد َ د ََر َر بَبُُ َس ِديد َر ْافَمُ َعاَ َدرْ َ انَ ف‬ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ك يَا بَبَا َس ِديد قَا َل َس ِمد‬ َ ‫َ ِا ْب ِن بَ ِري‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل مِ َذا‬ َ ‫م‬ َّ ‫ْع النَّ ِب‬ َ ََّ ْ‫اس فَ َ َيا َد بَ َح ٌد بَ ْن يَج‬ َ‫از بَ ْينَ يَ َد ْي ِم فَ ْايَ ْدفَ ْدمُ فَاِ ْن بَب‬ ِ َّ‫بَ َح ُد ُك ُّْ مِلَ َش ْمء يَ ْسَُّ ُرهُ ِد ْن الن‬ ٌ َ ‫فَ ْايٍَُاتِ ْامُ فَاِنَّ َما مُ َُ َش ْي‬ ‫ان‬ 487 - Әбу Салих (р.а.) риуаят етті: «Мен жұма күні Әбу Сағидтың адамдардан қалқалап, қарсы алдына сұтра белгісін қойып намаз оқып жатқанын көрдім. Әбу Мұғаит тайпасына қарасты бір жас бала оның алдынан өтпекші болды. Әбу Сағид баланы көкірегінен итеріп, кері қайтарды. Әлгі бала басқа өтетін жер таппағаннан кейін оның алдынан қайтадан өтпекші болды. Әбу Сағид ол баланы алғашқыдан гөрі қаттырақ итеріп жіберді. Баланың ашуы келіп, Әбу Сағидты тілдеді де, Маруанның алдына арыз айтуға кірді. Әбу Сағидта (р.а.) оның артынан кірді. Мәруан: «Ей, Әбу Сағид ағаңның баласымен араларында не болды?»,- деді. Сонда Әбу Сағид: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) егерде біреулерің сутра (белгіге) 264

қарап намаз оқып жатқандарында бірер кісі сутра мен сенің араңнан өтпекші болса, оны кері қайтарыңыз, егерде оған да көнбесе, қаттырақ итеріп қайтарыңыз, өйткені ол - шайтан!»,- дегенін естігенмін»,- деді. 101-бап. Намаз оқушының алдынан өтушінің күнәсі туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 489 َ‫ك ع َْن بَبِم النَّضْ ِر َدُْ ل‬ ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْر َب َرنَا َدال‬ ُ‫ْر ْب ِن َس ِديد بَ َّن َز ْي َد ْبنَ َرالِد بَيْ َساَمُ مِلَ بَبِم ُج َايُّْ يَ ْس َلُم‬ ِ َّ ‫ُع َم َر ب ِْن ُعبَ ْي ِد‬ ِ ‫َّللا ع َْن بُس‬ َّ ‫صاام فٍََا َل‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِفم ْال َما اي َب ْينَ يَ َديْ ْال ُم‬ َّ ‫صاام‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لَُْ يَ ْداَ ُُّ ْال َمايُّ بَ ْينَ يَ َديْ ْال ُم‬ ‫َريْرا لَمُ ِد ْن بَ ْن يَ ُم َّر بَ ْينَ يَ َد ْي ِم قَا َل بَبُُ النَّضْ ِر َا‬

َّ‫صا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ُل‬ ِ ‫َدا َذا َس ِم َ ِد ْن َي ُس‬ َّ‫صا‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫بَبُُ ُجاَيُّْ ق‬ ِ َّ ‫ال َيسُُ ُل‬ َ‫َدا َذا َعاَ ْي ِم لَ َاانَ بَ ْن يٍَِفَ بَيْ بَ ِدين‬

َ‫بَ ْد ِيي بَقَا َل بَيْ بَ ِدينَ يَُْ دا بَ ْ َشاْرا بَ ْ َسن‬ 489 – Абдулла ибн Юсуф (р.а.) айтты: «Зәйд ибн Халид Омар ибн ҒҒубайдулланың құлы Әбунәзірді «Намаз оқушылардың алдынан өтушілер турасында Әбу Жұхайм Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) не естіген екен, біліп кел!»,- деп жіберді. Әбу Жұхайм (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Намаз оқушы адамның алдынан өтушілер қандай күнә істеп жатқандарын білсе ғой, намаз оқушының алдын кесіп өтпей, оған қырық ( күн, ай, жыл) тоқтап, күтіп тұрған хайырлы болар еді»,- деген»,- деді. Әбунәзір сонда: «Қырық күн, әлде қырық ай, немесе қырық жыл деді ма, есімде жоқ»,- деді. 102-бап. Намаз оқып жатқан адамның қарсы алдына келіп тұру туралы

ُ ‫صاام َ َك ِرهَ ُع ْث َم‬ ‫ان‬ َ ُ‫ص ًَلتِ ِم َ مُ َُ ي‬ َ ‫صا ِحبَمُ بَ ْ َغ ْي َرهُ فِم‬ َ ‫بَاِ ا ْسَِّ ٍْبَا ِل ال َّر ُج ِر‬ ‫صاام َ مِنَّ َما مَ َذا مِ َذا ا ْشََّ َا َر بِ ِم فَ َ َّدا مِ َذا لَ ُّْ يَ ْشََّ ِارْ فٍََ ْد قَا َل‬ َ ُ‫بَ ْن يُ ْسََّ ٍْبَ َر ال َّر ُج ُر َ مُ َُ ي‬ ُ ‫َز ْي ُد ب ُْن ثَابِع َدا بَالَي‬ ‫ص ًَلََ ال َّرج ُِر‬ َ ُ َ ٍْ َ‫ْع مِ َّن ال َّر ُج َر َا ي‬ Осман Зуннұрайн (р.а.) намаз оқып жатқан кісінің қарсы алдына келіп тұруды мәкрухқа санады. Шындығында, бұл намаз оқушының көңілін бұзса немесе ойын бөлсе, мәкрух болады. Бірақ ой бөлмесе, онда болса зияны жоқ. Зәйд ибн Сәбит (р.а.) айтты: «Мен бұған көңіл қылмаймын намаз оқып жатқан ер кісінің қарсы алдына ер адамның келіп тұруы намазды бұзбайды»,- деді.

265

‫ش ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن َراِير َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن ُد ْس ِار ع َْن ْاْلَ ْع َم‬- 490 ََ‫صبَيْح ع َْن َد ْس ُر ق ع َْن عَائِ َش َ بَنَّمُ ُذ ِك َر ِع ْن َدمَا َدا يَ ٍْ َ ُ الص ًََّل‬ ُ َ‫ُد ْساُِّ يَ ْدنِم ا ْبن‬ ْ َ‫فٍََالُُا يَ ٍْ َ ُداَا ْال َا ْابُ َ ْال ِح َما ُي َ ْال َمرْ بََُ قَال‬ ُ ‫ع لٍََ ْد َج َد ْاَُّ ُمُنَا ِك ًَلبا لٍََ ْد َيبَي‬ ‫م‬ َّ ِ‫ْع النَّب‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ير‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ِ ‫َّر‬ ِ ‫ُصاام َ مِنام لَ َب ْينَمُ َ بَ ْينَ ْالٍِ ْباَ ِ َ بَنَا ُدضْ َ ِج َد ٌ َعاَ الس‬ َ ْ ‫ُن لِم ْال َحا َج ُ فَ َ ْك َرهُ بَ ْن بَ ْسََّ ٍْبِاَمُ فَ َ ْن َسرُّ ا ْن ِس ًَلا َ ع َْن‬ ُ ‫فَََّ ُا‬ َُّ ‫ش ع َْن مِ ْب َرا ِمي‬ ِ ‫اْل ْع َم‬ ُ‫ع َْن ْاْلَ ْس َُ ِد ع َْن عَائِ َش َ نَحْ َُه‬ 490 – Бұл туралы Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Айша анамыздың алдында намазды бұзатын нәрселер туралы сұхбат беретін еді. Сахабалар: «Намаз оқушының алдынан ит, есек немесе әйел адамның өтуі намазды бұзады»,- десті. Сонда Айша (р.а.) анамыз: «Бізді итке теңестірдіңдер ме?!. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мен қыбла жақта орындықта жамбастап жатқанымда келіп, намаз оқи бастады. Ол кісінің қыбла жағында көлденеңдеп жатуды дұрыс көрмей, ақырын ғана орнымнан тұрып шығып кететін едім»,- деді. 103-бап. Ұйықтап жатқан адамның артқы жағында намаз оқу туралы

‫قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم قَا َل َح َّدثَنِم بَ ِبم ع َْن‬ َ‫ه ٌ َعا‬ َ ‫صاام َ بَنَا َياقِ َدٌَ ُد ْدََّ ِر‬ َ ُ‫َ َساَّ َُّ ي‬

َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ ي‬- 491 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫عَائِ َش َ قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ع َكانَ النَّ ِب ُّم‬ ُ ْ‫فِ َرا ِش ِم فَا ِ َذا بَ َيا َد بَ ْن يُُتِ َر بَ ْيٍَظَ ِنم فَ َ ْ تَر‬ َ

491 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқитын еді, мен ол кісінің орнында қыбла жақта көлденеңнен жататынмын. Үтір намазын оқымақшы болса, мені оятатын. Ол кісімен бірге мен де үтір намазын оқитынмын»,- деді. 104-бап. Әйелінің артқы жағында нәпіл намаз оқу туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 492 َ‫ك ع َْن بَ ِبم النَّضْ ِر َدُْ ل‬ ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُع َم َر ْب ِن ُعبَ ْي ِد‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ج النَّ ِب ام‬ ِ ْ ‫َّللاِ ع َْن بَبِم َساَ َم َ ب ِْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن عَائِ َش َ َز‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع بَنَا ُم بَ ْينَ يَ َديْ َيسُُ ِل‬ ْ َ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنَّاَا قَال‬ ُ ‫ع ُك ْن‬ ‫ي‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ِيجْ ًَل‬ َ ِ‫َّللا‬

266

ْ َ‫م فَا ِ َذا قَا َم بَ َس َُّْاُ َما قَال‬ ُ ‫ع َ ْالبُي‬ ُ ْ‫فِم قِ ْباََِّ ِم فَا ِ َذا َس َج َد َغ َم َزنِم فٍََبَض‬ ‫َُُ يَُْ َدئِذ‬ َّ َ‫ع ِيجْ ا‬ ‫صابِي ُح‬ َ ‫َْ فِياَا َد‬ َ ‫لَي‬ 492 – Айша анамыз (р.а.) айтты: «Аяғымды созып жатқан едім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) келіп, аяқ жағымда намаз оқи бастады. Ол кісі сәжде қылатын кезінде мені түртіп қоятын, мен бірден аяғымды жинап алатын едім. Егер қиямға тұрса, аяғымды қайтадан созатын едім. Сол уақыттарда үйлерде (шам) шырақ болмайтын»,- деді. 105-бап. Намаз оқушының алдынан әр қандай нәрсе өтсе де намаз бұзылмайды дегеннің дәлелі

ُ‫ص ب ِْن ِغيَاث قَا َل َح َّدثَنَا بَبِم قَا َل َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمش‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُع َم ُر ب ُْن َح ْف‬- 493 ‫قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ع َْن ْاْلَ ْس َُ ِد ع َْن عَائِ َش َ ح قَا َل ْاْلَ ْع َمشُ َ َح َّدثَنِم ُد ْساِ ٌُّ ع َْن‬ ْ َ‫َد ْس ُر ق ع َْن عَائِ َش َ ُذ ِك َر ِع ْن َدمَا َدا يَ ٍْ َ ُ الص ًََّلََ ْال َا ْابُ َ ْال ِح َما ُي َ ْال َمرْ بََُ فٍََال‬ ‫ع‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َ ِ ُ ‫َّللاِ لٍََ ْد َيبَي‬ ‫صاام َ مِنام‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ‫ْع النَّبِ َّم‬ ِ ‫َشبَّ ْاَُّ ُمُنَا بِ ْال ُح ُم ِر َ ْال ِا ًَل‬ ‫ي‬ َ ‫َ فَ ُ ِذ‬ َ ِ‫ير بَ ْينَمُ َ بَ ْينَ ْالٍِ ْباَ ِ ُدضْ َ ِج َد فَََّ ْب ُد لِم ْال َحا َج ُ فَ َ ْك َرهُ بَ ْن بَجْ ا‬ ِ ‫َّر‬ ِ ‫َعاَ الس‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َ ْن َسرُّ ِد ْن ِع ْن ِد ِيجْ اَ ْي ِم‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫النَّب‬ 493 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Алла тағалаға ант етіп айтамын. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқып жатқан кезінде, ол кісінің қыбла жағында төсекте жатқан едім. Орнымнан тұрып кетейін десем, ол кісіге қыбла болып ашуландырып алармын деп, жәйләп қана орнымнан суырылып шықтым да, аяқтарының жанынан өтіп кеттім»,- деді. 106-бап. Намаз оқып жатып мойнына кішкене қыз баласын мінгізіп алса...

َّ ‫ك ع َْن عَا ِد ِر ْب ِن َع ْب ِد‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 495 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ِ‫َّللا‬ َّ ‫اييا بَ َّن َيسُُ َل‬ ُّ ُّْ‫الزبَي ِْر ع َْن َع ْم ِر ب ِْن ُساَي‬ ُّ ‫ْب ِن‬ َ ‫الز َيقِ ام ع َْن بَبِم قَََّا َدََ ْاْلَ ْن‬ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ص‬ َّ ‫ُُل‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫صاام َ مُ َُ َحا ِد ٌر ب ُ َدا َد َ بِ ْن‬ َ َ‫ع َز ْين‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ ي‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ب ِب ْن‬ ِ ‫ع َيس‬ ‫ه َداَا‬ َ َ ‫ِ ْب ِن َيبِي َد َ ب ِْن َع ْب ِد َش ْمَ فَا ِ َذا َس َج َد‬

267

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ِْلَبِم ْال َدا‬ َ ‫َ مِ َذا قَا َم َح َماَاَا‬

495 - Әбу Қатада (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қызы Зейнептің кішкене қызын (немересін) мойнына мінгізіп алып, намаз оқитын. Сәжде қылса, түсіріп қоятын, қиямға тұрса көтеріп алатын»,- деді. 107-бап. Хайыз көрген әйел жатқан көрпеге қарап намаз оқыса мәкрүх бола ма ?

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن ُز َيا َيََ قَا َل بَ ْربَ َرنَا مُ َش ْي ٌُّ ع َْن ال َّش ْيبَانِ ام ع َْن َع ْب ِد‬- 496 ِ‫َّللا‬ ْ َ‫ث قَال‬ ُ ‫ْالاَا ِد قَا َل بَ ْربَ َر ْتنِم َرالََِّم َد ْي ُمُنَ ُ ِب ْن‬ ‫ع َكانَ فِ َرا ِشم‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ع ْال َح‬ َّ َّ‫صا‬ ‫م َ بَنَا َعاَ فِ َرا ِشم‬ َ ‫النَّبِ ام‬ َّ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ ُربَّ َما َ قَ َ ثَُْ بُمُ َعا‬

‫ْب ِن َش َّدا ِد ب ِْن‬ َّ‫صا‬ َ ‫ال ُد‬ َ َ‫ِحي‬

496 – Мәймуна анамыз (р.а.) риуаят етті: «Менің жататын төсегім Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз оқитын жерінің қарама-қарсысында еді. Кейде мен орнымда жатқанымда оның киімдері маған тиіп кететін»,- деді.

‫ َح َّد َثنَا بَبُُ النُّ ْد َما ِن قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد ب ُْن ِزيَاد قَا َل َح َّدثَنَا‬- 497 َّ ‫ان َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬ ُ ‫َّللاِ ب ُْن َش َّداد قَا َل َس ِمد‬ ُ ‫ال َّش ْيبَانِ ُّم ُساَ ْي َم‬ ‫ْع َد ْي ُمُنَ َ تٍَُُ ُل َكانَ النَّبِ ُّم‬ َّ َّ‫صا‬ ‫صابَنِم َثُْ بُمُ َ بَنَا‬ َ َ‫صاام َ بَنَا مِلَ َج ْنبِ ِم نَا ِئ َم ٌ فَا ِ َذا َس َج َد ب‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ُ ‫َحائِضٌ َ َزا َد ُد َس َّد ٌد ع َْن َرالِد قَا َل َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬ ٌ‫ان ال َّش ْيبَانِ ُّم َ بَنَا َحائِض‬ 497 – Мәймуна анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқитын еді, мен болсам Хайыз көрген хәлде жанында ұйықтап жататын едім. Ол кісі сәждеге барса, киімдері маған тиетін»,- деді. 108-бап. Сәждеде жатып: «Маған кедергі келтіріп жатырсың, сәл ығысыңқырап жат!»,- деп әйелін түртіп қою мүмкін бе?

‫ال َح َّدثَنَا‬ َ َ‫َّللا ق‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن َعاِم قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ َي ق‬- 498 ِ َّ ‫ال َح َّدثَنَا ُعبَ ْي ُد‬ َّ ‫ه َم‬ ْ َ‫َّللاُ َع ْناَا قَال‬ ‫اي لٍََ ْد‬ ِ ‫ع بِ ْئ َس َما َعد َْلَُّ ُمُنَا بِ ْال َا ْا‬ ِ ‫ْالٍَا ِس ُُّ ع َْن عَائِ َش َ َي‬ ِ ‫ب َ ْال ِح َم‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيبَ ْيَُّنِم َ َيسُُ ُل‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َ‫صاام َ بَنَا ُدضْ َ ِج َد ٌ بَ ْينَمُ َ بَ ْينَ ْالٍِ ْبا‬ ‫م فٍََبَضْ َُّاُ َما‬ َّ َ‫فَا ِ َذا بَ َيا َد بَ ْن يَ ْس ُج َد َغ َم َز ِيجْ ا‬ 498 – Омар ибн Әли (р.а.) айтты: «Айша анамыз (р.а.): «Намаз оқушының алдынан ит, есек немесе әйел адам өтсе, намазы бұзылады деген кісілерге қарата: «Бізді ит пен есекке ұқсатып, қатты теңестірдіңіздер, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқып жатқанында, ол кісінің қыбла жағында жататынмын. Сәжде қылмақшы болса, аяғымнан түртіп қоятын, мен аяғымды жинап алатын едім»,- деді. 268

109-бап. Әйел кісінің намаз оқушының үстіндегі бірер жаман нәрсені алып тастауы туралы

‫َّللا ب ُْن ُدُ َس‬ َ ‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن مِ ْس َحا‬- 499 َ َ‫اييُّ ق‬ َ ‫ق الس‬ ِ َّ ‫ال َح َّدثَنَا ُعبَ ْي ُد‬ ِ ‫ُُّي َد‬ َّ ‫ق ع َْن َع ْم ِر ْب ِن َد ْي ُمُن ع َْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ قَا َل بَ ْينَ َما‬ َ ‫قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْس َرائِي ُر ع َْن بَبِم مِ ْس َحا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ‫صاام ِع ْن َد ْال َا ْدبَ ِ َ َج ْم ُ قُ َريْش فِم‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَائِ ٌُّ ي‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫َد َجالِ ِس ِا ُّْ مِ ْذ قَا َل قَائِ ٌر ِد ْناُ ُّْ بَ َا تَ ْنظُ ُر نَ مِلَ مَ َذا ْال ُم َرائِم بَ ُّي ُا ُّْ يٍَُُ ُم مِلَ َج ُز ِي آ ِل‬ ُ‫ه َدم‬ َ َ ‫يُ ْم ِااُمُ َحََّّ مِ َذا َس َج َد‬ َّ َ‫ه َدمُ بَ ْين‬ َ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

َُّّ ُ‫فُ ًَلن فَيَ ْد ِم ُد مِلَ فَرْ ثِاَا َ َد ِداَا َ َس ًَلمَا فَيَ ِجم ُء بِ ِم ث‬ َّ‫صا‬ َّ ‫ع بَ ْشٍَامُ ُّْ فَاَ َّما َس َج َد َيسُُ ُل‬ َ ‫بَ ْينَ َكَِّفَ ْي ِم فَا ْنبَ َد‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫ضاُ ُّْ مِل‬ َ َ‫َكَِّفَ ْي ِم َ ثَب‬ ُ ‫ال َب ْد‬ َ ‫ض ِح ُاُا َحََّّ َد‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َسا ِجدا ف‬ َ ‫ع النَّ ِب ُّم‬ ْ َ‫اط َم َ َعاَ ْياَا الس ًََّلم َ ِم َم ُج َُي ِْريَ ٌ فَ َ ْقبَا‬ ٌ ِ‫ق ُد ْن َا‬ َّ ‫بَدْض ِد ْن ال‬ ‫ع‬ َ َ‫ك فَا ْن َا‬ ِ َ‫ق مِلَ ف‬ ِ ‫ض ِح‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َسا ِجدا َحََّّ بَ ْلٍَ َّْمُ َع ْنمُ َ بَ ْقبَا‬ َ َ‫تَ ْس َد َ ثَب‬ ُّْ ‫ع َعاَ ْي ِا‬ َ ‫ع النَّ ِب ُّم‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ض َيسُُ ُل‬ ‫ك بٍُِ َريْش‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ الص ًََّلََ قَا َل الاَّاُ َُّّ َعاَ ْي‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫تَ ُسبُّاُ ُّْ فَاَ َّما ق‬ ‫ك بِ َد ْم ِر ب ِْن ِم َشام‬ َ ‫ك بٍُِ َريْش ثُ َُّّ َس َّم الاَّاُ َُّّ َعاَ ْي‬ َ ‫ك بٍُِ َريْش الاَّاُ َُّّ َعاَ ْي‬ َ ‫َعاَ ْي‬ ‫َ ْب ِن َي ِبي َد َ َ َش ْيبَ َ ْب ِن َيبِي َد َ َ ْال َُلِي ِد ْب ِن ُع َّْبَ َ َ ب ُ َديَّ َ ْب ِن َراَف َ ُع ٍْبَ َ ْب ِن بَبِم‬ َّ َُ َ‫َّللا ف‬ ‫صرْ َع يَُْ َم بَ ْدي ثُ َُّّ ُس ِحبُُا‬ َ ُّْ ُ‫َّللاِ لٍََ ْد َيبَ ْيَُّا‬ ِ َّ ‫َ ُع َما َيََ ب ِْن ْال َُلِي ِد قَا َل َع ْب ُد‬

َُّّ ُ‫الاَّا‬ َ‫َ ُع َّْب‬ ‫ُد َد ْي‬

َّ َّ‫صا‬ ُِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ بُ ْتبِ َ بَصْ َحا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ب بَ ْدي ثُ َُّّ قَا َل َيسُُ ُل‬ ِ ‫ب قَاِي‬ ِ ‫مِلَ ْالٍَاِي‬ َ‫ب لَ ْدن‬ ِ ‫ْالٍَاِي‬ 499 – Абдулла ибн Масғуд (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Қағбаның жанында намаз оқып жатқан болатын. Сол жерге жақын маңда Құрайыш руының бір топ адамдары сөйлесіп отырған еді. Солардың бірі: «Ана рияқорға қараңдаршы, қайсы бірің түйеқораға барып, түйенің қанжынымен, тезегін алып келіп, оның үстіне (арқасына) төге аласың?!»,деді. Сонда олардың ішіндегі қаскөй біреуі барып, түйенің қан-жыңымен тезегін алып келіп, сәжде істеп жатқан Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) үстіне (арқасына) төкті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сәжде істеген бойы жата берді. Бұл көрініске мүшіріктер ішек сілелерінің қатқандарынша күлісті. Бір кісі бұл жағдайды Фатимаға (р.а.) айтып барды.(Фатима анамыздың ол уақытта әлі кішкене қыз кезі болатын) Сол кезде Фатима анамыз жүгіріп келген бойда әлі сәждеде жатқан Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) үстіндегі түйенің қан-жынымен тезегін тазалап алып тастады да, мүшіріктерге лағнет айтты. 269

Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазын оқып біткеннен соң: «Я Раббым, құрайыштарды пәлекетке ұшырат!»,- деп үш рет қайталап айтты. Содан соң аттарын атап тұрып: «Я Раббым, Ғамр ибн Хишамды, ҒҒуқба ибн Рабиғаны, Шайиба ибн Рабиғаны, әл-Уалид ибн Ғұтбаны, Умаия ибн Халафты, ҒҒуқба ибн Әбу Мұғайтты, Ғұмар ибн әл-Уалидті пәлеге душар ет!»,- деп дұға етті. Абдулла айтты: «Алламен ант етіп айтамын, олардың барлығының Бәдір соғысында өліп жатқандарын көрдім. Оларды сүйреп апарып, сусыз құдыққа тастады. Кейін, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Құдыққа тасталғандарды ахиретте лағнеттегейсің!»,- деп Аллаға дұға етті»,- деді.

270

БИСМИЛЛӘҺИР РАХМАНИР РАХИМ НАМАЗ УАҚЫТТАРЫ ТУРАЛЫ КІТАП

ْ َ‫قَُْ لِ ِم مِ َّن الص ًََّلََ َكان‬ ُّْ ‫ع َعاَ ْال ُم ْؤ ِدنِينَ ِكََّابا َدُْ قُُتا ُد َُقََّّا َ قَََّّمُ َعاَ ْي ِا‬ Алла тағала Құран кәрімде: «Ал, мүъминдер үшін намаз оқудың парыздық уақыты белгіленген87»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 500 ُ ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ قَا َل قَ َر ْب‬ ‫َ َعاَ َدالِك ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ بَ َّن‬ ُّ ‫يز بَ َّر َر الص ًََّلََ يَُْ دا فَد ََر َر َعاَ ْي ِم عُرْ َ َُ ب ُْن‬ ‫الز َبي ِْر فَ َ ْر َب َرهُ بَ َّن‬ ِ ‫ُع َم َر ْبنَ َع ْب ِد ْال َد ِز‬ ‫اق فَد ََر َر َعاَ ْي ِم بَبُُ َد ْسدُُد‬ ِ ‫ْال ُم ِاي َرََ ْبنَ ُش ْدبَ َ بَ َّر َر الص ًََّلََ يَُْ دا َ مُ َُ بِ ْال ِد َر‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َْ قَ ْد َعاِ ْم‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ير‬ َ ‫ع بَ َّن ِجب ِْر‬ َ ‫فٍََا َل َدا مَ َذا يَا ُد ِاي َرَُ بَلَي‬ َّ ‫صاَّ َيسُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صاَّ َيسُُ ُل‬ َ َ‫صاَّ ف‬ َ َُّّ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ث‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫ف‬ ِ‫َّللا‬

ُّ‫ايي‬ َ ‫ْاْلَ ْن‬ ِ ‫ص‬

َّ‫صا‬ َ َ‫نَ َز َل ف‬ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َ َُّّ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ث‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫صاَّ ف‬ َ َُّّ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ث‬ َ ِ َّ ‫صاَّ َيسُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫صاَّ ف‬ َ َُّّ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ث‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫ف‬ ِ َّ ‫صاَّ َيسُُ ُل‬ ِ َّ ‫صاَّ َيسُُ ُل‬ ُ ‫َ فٍََا َل ُع َم ُر لِدُرْ َ ََ ا ْعاَ ُّْ َدا تُ َحد‬ ُ ْ‫َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ قَا َل بِاَ َذا بُ ِدر‬ ‫اث بَ َ بَ َّن ِجب ِْري َر مُ َُ بَقَا َم‬

‫بَ ِشي ُر ب ُْن بَبِم‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫لِ َرسُُ ِل‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ْق‬ َ‫ك َكان‬ َ ِ‫ع الص ًََّل َِ قَا َل عُرْ َ َُ َك َذل‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ ‫َد ْسدُُد يُ َحد‬ ‫ُُل‬ َ ‫اث ع َْن بَ ِبي ِم قَا َل عُرْ َ َُ َ لٍََ ْد َح َّدثَ َّْ ِنم عَائِ َش ُ بَ َّن َيس‬ ْ َ‫صاام ْال َدصْ َر َ ال َّش ْمَُ فِم حُجْ َرتِاَا قَ ْب َر بَ ْن ت‬ ‫ظاَ َر‬ َ ُ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ ي‬

500 – Абдулла ибн Мүслима (р.а.) риуаят етті: «Бір күні Омар ибн Абдулазиз намазын кешіктіріп оқыды (аср намазы болса керек). Сонда оның алдына Ғұруа ибн Зубайр кіріп: «Бірде Муғира ибн Шуғба Иракта жүрген уақытында намазды кешіктіріп оқығанында, Әбу Масғуд әлАнсарий»: «Бұның не, ей Муғира! Жебірейіл ғ.с. аспаннан түскеннен кейін намаз оқыды, Пайғамбарымыз да (с.ғ.с.) намаз оқыды. Содан соң Жебірейіл ғ.с. және намаз оқыды, Пайғамбарымыз да (с.ғ.с.) намаз оқыды! Содан соң Жебірейіл ғ.с. тағы намаз оқыды, Пайғамбарымыз да (с.ғ.с.) намаз оқыды. Содан соң Жебірейіл ғ.с. және намаз оқыды, Пайғамбарымыз да (с.ғ.с.) намаз оқыды. Содан соң Жебірейіл ғ.с тағы да намаз оқыды, Пайғамбарымыз да (с.ғ.с.) намаз оқыды. Кейін Жебірейіл 87

4. «ән-Ниса», 103 аят.

271

ғ.с.: «Маған осылай етіп Пайғамбарға (с.ғ.с.) оқып көрсетуімді әмір етті»,деді. Омар ибн Абдулазиз Ғұруаға: «Нені мысал етіп сөйлеп жатқаныңызды білемін, Жебірейіл (ғ.с.) Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) намаз уақыттарын белгілеп берген»,- деді. Ғұруа: «Башийр ибн Әбу Масғудта атасы Әбу Масғуд турасында сондай деп хикая қылып айтып берген еді. Айша анамыз: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аср намазын бөлмесіне күн түспестен бұрын оқып алатын»,- деді. 1-бап. Алла тағаланың «(Аллаға тәубе қылып одан қорқыңыз және намаз оқыңыз, мүшірік болып кетпеңіз!»,- деген сөзі туралы.

ََ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد قَا َل َح َّدثَنَا َعبَّا ٌد مُ َُ اب ُْن َعبَّاد ع َْن بَبِم َج ْم َر‬- 501 َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َع َا ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫َْ َعاَ َيس‬ ِ ‫ع َْن اب ِْن َعبَّاس قَا َل قَ ِد َم َ ْف ُد َع ْب ِد ْالٍَي‬ ‫ك مِ َّا ِفم ال َّشا ِْر ْال َح َر ِام فَ ُمرْ نَا‬ َ ‫ص ُر مِلَ ْي‬ ِ َ‫فٍََالُُا مِنَّا ِد ْن مَ َذا ْال َح ام ِد ْن َيبِي َد َ َ لَ ْسنَا ن‬ َ ‫بِ َش ْمء نَ ْ ُر ْذهُ َع ْن‬ َ‫ك َ نَ ْد ُعُ مِلَ ْي ِم َد ْن َ َيا َءنَا فٍََا َل آ ُد ُر ُك ُّْ بِ َيْ بَ َ بَ ْناَا ُك ُّْ ع َْن بَيْ ب‬ َّ ‫اَّللِ ثُ َُّّ فَ َّس َرمَا لَاُ ُّْ َشاَا َدَُ بَ ْن َا مِلَمَ مِ َّا‬ َّ ِ‫اْلي َما ِن ب‬ َِ ‫َّللا َ مِقَا ُم الص ًََّل‬ ِ َّ ‫َّللاُ َ بَنام َيسُُ ُل‬ ِْ ‫َ َدا َغنِ ْمَُّ ُّْ َ بَ ْن َا ع َْن ال ُّدبَّا ِء َ ْال َح ْنََّ ُِّ َ ْال ُمٍَي َِّر‬ َ ‫م ُر ُم‬ َّ َ‫َ مِيََّا ُء ال َّز َكا َِ َ بَ ْن تُ َؤ ُّد ا مِل‬ ‫ير‬ ِ ٍَِّ‫َ الن‬ 501 – Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына Әбдул Қайс тайпасынан өкілдер келіп, Рабийға қауымы бізге кедергі келтіруде, алдыңызға қажылық айынан басқа уақытта келуімізге мүмкіндігіміз жоқ. Бізге бір нәрсе бұйырсаңыз, (үйретсеңіз) біз оны сізден үйреніп, үйіміздегілерге барып үйретсек!»,- десті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сендерге төрт түрлі нәрсені үйренуге бұйырамын; 1). Алла тағалаға иман келтірмек (яғни, Лә иләһа илла Алла деу); 2). Мені Алла тағаланың елшісі деп сену; 3). Намаз оқуларыңа; 4). Зекет берулеріңе. Ал мына төрт түрлі нәрсені тиым салды : 1). Дуббоғъ, кептірілген асқабақтан ішімдікті құйып қою үшін істелген ыдыс. 2). Хантам, Қыл мен қан араластырып саз балшықтан істелген ыдыс. 3). Муқаййар, ішімдікті құю үшін құрма ағашынан қашалып істелген ыдыс 4). Нақийр, ішімдікті (арақ) құю үшін істеліп қара маймен (смола) майланған ыдыс. Осыларды қолдануға тиым саламын»,- деді. 272

2-бап. Намаз оқымаққа ант беру турасында

‫ال‬ َ َ‫اعي ُر ق‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال ُمثَنَّ قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ َي قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْس َم‬- 502 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللا قَا َل بَايَد‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ْع َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ َّ ‫ير ْب ِن َع ْب ِد‬ ِ ‫َح َّدثَنَا قَيٌَْ ع َْن َج ِر‬ ُِّ‫ح لِ ُارا ُد ْسا‬ ِ ْ‫َعاَ مِقَ ِام الص ًََّل َِ َ مِيََّا ِء ال َّز َكا َِ َ النُّص‬ 502 - Жарир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Мен Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) намаз оқуды, зекет беруді және (бұл туралы) әрбір мұсылманға насихат, етуге ант еттім»,- деді. 3- бап. Намаздың (күнәлар үшін) каффарат екендігі туралы

ٌ ‫ش قَا َل َح َّدثَنِم َشٍِي‬ ‫ق قَا َل‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬- 503 ِ ‫ال َح َّدثَنَا يَحْ َي ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ َّ ‫ه َم‬ ُ ‫َس ِمد‬ ‫ال بَ ُّي ُا ُّْ يَحْ فَظُ قَُْ َل‬ َ ٍََ‫َّللاُ َع ْنمُ ف‬ ِ ‫ْع ُح َذ ْيفَ َ قَا َل ُكنَّا ُجاُُسا ِع ْن َد ُع َم َر َي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ِل‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم ْالفِ َّْنَ ِ قُ ْا‬ ‫ك َعاَ ْي ِم بَ ْ َعاَ ْياَا‬ َ َّ‫ع بَنَا َك َما قَالَمُ قَا َل مِن‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ ‫لَ َج ِري ٌء قُ ْا‬ َّ ‫اي ِه تُ َافا ُرمَا الص ًََّلَُ َ ال‬ ‫صُْ ُم‬ ِ ‫ع فِ َّْنَ ُ ال َّرج ُِر فِم بَ ْماِ ِم َ َدالِ ِم َ َ لَ ِد ِه َ َج‬ َّ ‫َ ال‬ ‫َْ مَ َذا ب ُ ِيي ُد َ لَ ِا ْن ْالفِ َّْنَ ُ الََِّّم تَ ُمُ ُج َك َما يَ ُمُ ُج‬ َ ‫ص َدقَ ُ َ ْاْلَ ْد ُر َ النَّ ْا ُم قَا َل لَي‬ ‫ك َ بَ ْينَاَا بَابا ُد ْااٍَا قَا َل‬ َ َ‫ك ِد ْناَا بَ ْسٌ يَا بَ ِدي َر ْال ُم ْؤ ِدنِينَ مِ َّن بَ ْين‬ َ ‫َْ َعاَ ْي‬ َ ‫ْالبَحْ ُر قَا َل لَي‬ ُّْ ‫اِ قَا َل نَ َد‬ َ َ‫بَيُ ْا َس ُر بَ ْم يُ ْفََّ ُح قَا َل يُ ْا َس ُر قَا َل مِذا َا يُ ْاا‬ َ َ‫ق بَبَدا قُ ْانَا بَ َكانَ ُع َم ُر َي ْداَ ُُّ ْالب‬ َ َ‫َْ ِب ْاْلَ َغالِي ِ فَ ِا ْبنَا بَ ْن نَ ْس َ َل ُح َذ ْيف‬ َ ‫َك َما بَ َّن ُد نَ ْال َا ِد الاَّ ْياَ َ مِنام َح َّد ْثَُّمُ ِب َح ِديع لَي‬ ‫فَ َ َدرْ نَا َد ْس ُر قا فَ َس َلَمُ فٍََا َل ْالبَاُِ ُع َم ُر‬ 503 – Шақиқ (р.а.) Хузайфадан риуаят етті: «Хазреті Омардың (р.а.) алдында отыр едік. Ол (р.а.): «Қайсы біріңіз Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бүлік (фитна) туралы айтқан сөздерін естеріңде сақтаған шығарсыңдар»,деді. Мен: «Қалай деп айтқан болса, есіме солай сақтап қалдым»,- дедім. Ол: «Қане, айтшы!»,- деді. Мен: «Адамның өз әйелі, мал-дүниесі, балалары және көршісінен болатын бүліктерге (фитна) намаз, ораза, садақа хамда әмір мен таъқиққа рия қылу каффарат болар»,- дедім. Сонда хазреті Омар (р.а.): «Жоқ мен бұны емес, теңіздің толқынындай тулайтын бүліктерді айтқан едім»,- деді. Сонда мен: «Ей, Әмир ил-Мүъминин, сіз бұдан қорықпасаңыз да болады, өйткені сіз бен ол бүліктің (фитнаның) арасында бір жабық есік бар»,- дедім. Омар (р.а.) айтты: «Сол есік сындырыла ма немесе ашылады ма?»,- деді. Мен: «Сындырылады»,- дедім. Сонда хазреті Омар (р.а.): «Демек, кейін мүлде жабылмайды екен»,- деді. Біз Хузайфадан хазреті Омар (р.а.) қайсы есіктің мысалға алынғанын 273

түсінді ме?»,- деп сұрадық. Ол. «Иә, ертеңгі күннің алдында түн болмағын білетіндей жақсы біледі, мен ол кісіге Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) хадистерін түгелдей айна қатесіз айтып бергенмін»,- деді. Кейін біз Хузайфадан қайта сұрауға батпай, Масрұққа: «Сен сұрашы!»,- дедік. Масрұқ сұрап еді, ол кісі: «Ол есік хазреті Омардың (р.а.) нақ өзі»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا يَ ِزي ُد ب ُْن ُز َي ْي ع َْن ُساَ ْي َمانَ الََّّ ْي ِم ام ع َْن بَ ِبم‬- 504 َّ‫صا‬ ‫ُع ْث َمانَ النَّ ْا ِد ا‬ َ ‫م‬ َ ‫ص‬ َ َ‫ي ع َْن ا ْب ِن َد ْسدُُد بَ َّن َيجًُل ب‬ َّ ِ‫اِ ِد ْن ا ْد َربََ قُ ْباَ فَ َتَ النَّب‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َ ْربَ َرهُ فَ َ ْن َز َل‬ َّ ‫اي َ ُزلَفا ِد ْن‬ ِ َ‫َّللاُ َع َّز َ َج َّر بَقِ ُّْ الص ًََّلََ طَ َرفَ ْم النَّا‬ َّ ‫ُُل‬ َ َ‫َّللاِ بَلِم مَ َذا ق‬ َ ‫ال ال َّر ُج ُر يَا َيس‬ َ ٍََ‫َ ف‬ ِ ‫َ ي ُْذ ِم ْبنَ ال َّسيائَا‬ ِ ‫الاَّ ْي ِر مِ َّن ْال َح َسنَا‬ ِ ‫ال لِ َج ِمي‬ ُّْ ‫ب ُ َّدَِّم ُكاا ِا‬ 504 – Ибн Масғуд (р.а.) риуаят етті: «Бір кісі бір әйел кісіні сүйіп алғаны жөнінде Пайғамбарымыздан сұраған еді, Сонда Алла тағала: «Таңғы, күндізгі намаздарды және күн батқаннан кейінгі, түнгі намазды оқы. Шындығында, жаман істер жақсы істер арқылы жойылады88»,- деген аятты нәзіл қылды. Сонда әлгі кісі: «Я Расулулла, бұл маған ғана қатысты ма?»,-деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Барлық үмбеттеріме қатысты»,- деді. 4-бап. Намаздың артықшылығының өз уақытында екендігі туралы

‫ال ْال َُلِي ُد ب ُْن‬ َ َ‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ق‬ َ َ‫ك ق‬ ِ ِ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد ِم َشا ُم ب ُْن َع ْب ِد ْال َما‬- 505 ُ ‫اي بَ ْربَ َرنِم قَا َل َس ِمد‬ ‫اي‬ َ ‫ْع بَبَا َع ْمر ال َّش ْيبَانِ َّم يٍَُُ ُل َح َّدثَنَا‬ ِ ‫صا ِحبُ مَ ِذ ِه ال َّد‬ ِ ‫ْال َد ْي َز‬ َّ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَيُّ ْال َد َم ِر بَ َحبُّ مِل‬ ‫بِرُّ ْال َُالِ َد ْي ِن قَا َل ثُ َُّّ بَي قَا َل ْال ِجاَا ُد‬

َّ‫صا‬ َّ ‫َاي َع ْب ِد‬ ُ ‫َّللاِ قَا َل َس َ ْل‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ع النَّب‬ ِ ‫َ بَ َشا َي مِلَ د‬ َّ َُّّ ُ‫ال الص ًََّلَُ َعاَ َ ْقَِّاَا قَا َل ثُ َُّّ بَي قَا َل ث‬ َ َ‫َّللاِ ق‬

َّ ‫فِم َسبِي ِر‬ ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنِم ِب ِا َّن َ لَُْ ا ْسََّ َز ْدتُمُ لَ َزا َدنِم‬ 505 - Әбу Омар мен Шайбаний екеуі (р.а.) риуаят етті: «Абдулла Пайғамбарымыздан (с.ғ.с) Алла тағаланың алдында қайсы амал абзалырақ?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Өз уақытында оқылған намаз»,- деді. Абдулла: «Содан кейін қайсы?»,- деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ата-анасына құрмет көрсету»,- деді. Абдулла:

11. Һұд-114 аят.

274

«Содан кейін қайсысы?»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Алла жолында күресу»,- деді. Абдулла: «Бұларды маған Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтқан, егер оған титімдай бір нәрсе қосып-алған болсам, мені құдай ұрсын!»,- деді. 5-бап. Бес уақыт намаз күнәларға каффарат болады

‫ازم َ ال َّد َيا َ يْ ِديُّ ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َح ْم َزََ قَا َل َح َّدثَنِم اب ُْن بَ ِبم َح‬- 506 َّ ‫يَ ِزي َد يَ ْدنِم اب ِْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ ْب ِن ْالاَا ِد ع َْن ُد َح َّم ِد ب ِْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن بَ ِبم َساَ َم َ ْب ِن َع ْب ِد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ َُْ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل بَ َيبَ ْيَُّ ُّْ ل‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫الرَّحْ َم ِن ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَنَّمُ َس ِم َ َيس‬ ‫ك يُ ْبٍِم ِد ْن د ََينِ ِم قَالُُا‬ َ ِ‫ِ بَ َح ِد ُك ُّْ يَ ْاََّ ِس ُر فِي ِم ُك َّر يَُْ م َر ْمسا َدا تٍَُُ ُل َذل‬ ِ ‫بَ َّن نَاَرا بِبَا‬ َّ ُُ‫َ يَ ْمح‬ َّ ‫ك ِد ْث ُر ال‬ ‫َّللاُ بِ ِم ْال َب َايَا‬ َ ِ‫َا يُ ْبٍِم ِد ْن د ََينِ ِم َشيْئا قَا َل فَ َذل‬ ِ ‫صاَ َُا‬ ِ ‫َ ْال َب ْم‬ 506 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) адамдардан: «Егерде сендердің біріңнің үйінің алдында су ағып жатса, ол суға күніне бес рет түссе, ол адамның бойында кір қалады ма?»,- деп сұрады. Олар: «Жоқ, әрине қалмайды»,- десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бес уақыт намаз да сол сияқты: адамдардың күнәларына каффарат болады. Алла тағала олардың күнәларын кешіреді»,- деді. 6-бап. Намазды уақытынан кешіктіру туралы

ََ‫ال َح َّدثَنَا َد ْا ِدي ع َْن َغي ًَْلنَ ع َْن بَن‬ َ َ‫ير ق‬ َ ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِع‬- 507 َّ َّ‫صا‬ ُ َ‫ير الص ًََّل‬ ُ ‫قَا َل َدا بَ ْع ِر‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِق‬ َ ‫ف َشيْئا ِد َّما َكانَ َعاَ َع ْا ِد النَّبِ ام‬ ‫هيَّ ْدَُّ ُّْ فِياَا‬ َ ‫هيَّ ْدَُّ ُّْ َدا‬ َ َْ َ ‫قَا َل بَلَي‬ 507 – Ғайлан (р.а.) риуаят етті: «Әнас (р.а.): «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) заманындағыдан жақсырақ нәрсені білмеймін, ол намаз деп аталады»,- деді. Кейін: «Намаздың уақытын кешіктіріп, одан тиетін сауапты да жоғалтып қойған жоқсың ба?»,- деп қосып қойды.

‫صر بَبُُ ُع َب ْي َدََ ْال َح َّدا ُد‬ ِ ‫َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن ُز َيا َيََ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد ب ُْن َ ا‬ ُّ ‫ْع‬ ُ ‫يز ْب ِن بَبِم َي َّ اد قَا َل َس ِمد‬ َّ ‫الز ْم ِر‬ ‫ي‬ ِ ‫ع َْن ُع ْث َمانَ ْب ِن بَبِم َي َّ اد بَ ِرم َع ْب ِد ْال َد ِز‬ ُ ‫ق َ مُ َُ يَ ْب ِام فٍَُ ْا‬ ُ ‫يٍَُُ ُل َد َر ْا‬ ُ ‫ال َا بَ ْع ِر‬ ‫ف‬ َ ‫َ ب ِْن َدالِك بِ ِد َد ْش‬ َ ٍََ‫ع َدا يُ ْب ِايكَ ف‬ ِ َ‫ع َعاَ بَن‬

275

ْ ‫هيا َد‬ ُ ‫َشيْئا ِد َّما بَ ْد َي ْك‬ ‫ع َ قَا َل َب ْا ُر ب ُْن َراَف‬ ُ ‫ع مِ َّا مَ ِذ ِه الص ًََّلََ َ مَ ِذ ِه الص ًََّلَُ قَ ْد‬ ُ ‫َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَ ْار ْالبُرْ َسانِ ُّم بَ ْربَ َرنَا ُع ْث َم‬ ُ‫ان ب ُْن بَبِم َي َّ اد نَحْ َُه‬ Зұхрий (р.а.) риуаят етті: «Дамаскіде Әнас ибн Мәліктің (р.а.) алдына кірсем, ол жылап отыр екен. Мен: «Неге жылап отырсыз?»,- дедім. Ол кісі: «Өзім білгендердің ішінде намаздан жақсырақ нәрсені білмеспін, бұл намаз болса, оның да қадір-сауабы азайып барады»,- деп айтты»,- деді. 7-бап. Намаз оқушы Алла тағалаға сиынады

‫َ ْب ِن‬ ِ َ‫ َح َّدثَنَا ُد ْساِ ُُّ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم ع َْن قَََّا َدََ ع َْن بَن‬- 508 َّ َّ‫صا‬ ‫صاَّ يُنَا ِجم َيبَّمُ فَ ًَل يَ َّْفِاَ َّن‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َّن بَ َح َد ُك ُّْ مِ َذا‬ َ ‫َدالِك قَا َل قَا َل النَّبِ ُّم‬ َ ْ‫ع َْن يَ ِمينِ ِم َ لَ ِا ْن تَح‬ َ‫ال َس ِدي ٌد ع َْن قَََّا َدََ َا َي َّْفِ ُر قُ َّدا َدمُ بَ ْ بَ ْين‬ َ َ‫ع قَ َد ِد ِم ْاليُ ْس َرى َ ق‬ ُ ‫ع قَ َد َد ْي ِم َ قَا َل ُش ْدبَ ُ َا يَ ْب ُز‬ َ ْ‫اي ِه بَ ْ تَح‬ ‫ق َب ْينَ يَ َد ْي ِم َ َا ع َْن َي ِمينِ ِم‬ ِ ‫يَ َد ْي ِم َ لَ ِا ْن ع َْن يَ َس‬ َّ َّ‫صا‬ َ ْ‫اي ِه بَ ْ تَح‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ال ُح َم ْي ٌد ع َْن بَنََ ع َْن النَّ ِب ام‬ َ َ‫ع قَ َد ِد ِم َ ق‬ ِ ‫َ لَ ِا ْن ع َْن يَ َس‬ َ ْ‫اي ِه بَ ْ تَح‬ ‫ع قَ َد ِد ِم‬ ِ ‫َ َساَّ َُّ َا يَ ْب ُز ْق ِفم ْالٍِ ْباَ ِ َ َا ع َْن َي ِمينِ ِم َ لَ ِا ْن ع َْن َي َس‬ 508 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім намаз оқыса, Алла тағалаға мінәжат етеді (яғни Алламен сұхбаттасады), сол себепті оң жағына түкірмесін, бірақ сол аяғының астына түкірсе болады»,- деді Қатада (р.а.) айтты: «Намаз оқушы қарсысына немесе алды жағына түкірмейді, бірақ сол жағына немесе екі аяғының астына түкірсе болады»,деді. Шұғба (р.а.) айтты: «Намаз оқушы алды жағына да, оң жағына да түкірмейді, бірақ сол жағына немесе аяғының астына түкірсе болады»,деді.

َُ‫ َح َّدثَنَا َح ْفصُ ب ُْن ُع َم َر قَا َل َح َّدثَنَا يَ ِزي ُد ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا قَََّا َد‬- 509 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل ا ْعََّ ِدلُُا فِم ال ُّسجُُ ِد َ َا‬ َ ‫َ ْب ِن َدالِك ع َْن النَّ ِب ام‬ ِ َ‫ع َْن بَن‬ ‫ق فَ ًَل يَ ْب ُزقَ َّن بَ ْينَ يَ َد ْي ِم َ َا ع َْن يَ ِمينِ ِم فَاِنَّمُ يُنَا ِجم‬ َ ‫ب َ مِ َذا بَ َز‬ ِ ‫يَ ْب ُس ْ ِذ َيا َع ْي ِم َك ْال َا ْا‬ ُ‫َيبَّم‬ 509 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Денеңді тік ұстап сәжде етіңіз, білектеріңді ит сияқты (жерге) тастап алмаңыз, егерде түкіру керек болса, алды жағыңызға да, оң жағыңызға да түкірмеңіз, 276

өйткені сіз намаз оқып жатқан кезде (жүрегіңіздің тілімен Алла тағаламен сөйлесерсіз)»,- деп айтты. 8-бап. Қатты ыстық күндерде салқынның түсуін күтіп бесін намазын оқу туралы

‫ال‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا بَيُُُِّ ب ُْن ُساَ ْي َمانَ ْب ِن بِ ًَلل قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ بَ ْار ع َْن ُساَ ْي َمانَ ق‬- 510 َ‫صالِ ُح ب ُْن َك ْي َسانَ َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َر ُج َع ْب ُد الرَّحْ َم ِن َ َغ ْي ُرهُ ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ َ نَافِ ٌ َدُْ ل‬ َ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ َّ ‫َع ْب ِد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َّللاِ ب ِْن ُع َم َر ع َْن َع ْب ِد‬ ِ ‫َّللا ب ِْن ُع َم َر بَنَّاُ َما َح َّدثَاهُ ع َْن َيس‬ َُّ َّ‫ْح َجاَن‬ ِ ‫َ َساَّ َُّ بَنَّمُ قَا َل مِ َذا ا ْشََّ َّد ْال َحرُّ فَ َب ِْر ُد ا ع َْن الص ًََّل َِ فَا ِ َّن ِش َّدََ ْال َح ار ِد ْن فَي‬ 510 – Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Күн қатты ысып кетсе, намазды салқын түскенде оқыңыз, өйткені қатты ыстық жәһаннамның шарпыған ыстығы сияқты»,- деді.

‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن ْال ُماَا ِج ِر‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َب َّشاي قَا َل َح َّدثَنَا ُغ ْن َد ٌي ق‬- 511 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ال بَ َّذنَ ُد َؤ اذ ُن النَّ ِب ام‬ َ َ‫بَبِم ْال َح َس ِن َس ِم َ َز ْي َد ْبنَ َ ْمب ع َْن بَ ِبم َذي ق‬ ُّ َُّ َّ‫َ َسا‬ َُّ َّ‫ْح َجاَن‬ ِ ‫الظ ْا َر فٍََا َل بَب ِْر ْد بَب ِْر ْد بَ ْ قَا َل ا ْنََّ ِظرْ ا ْنََّ ِظرْ َ قَا َل ِش َّدَُ ْال َح ار ِد ْن فَي‬ ‫ُل‬ ِ ُ‫فَا ِ َذا ا ْشََّ َّد ْال َحرُّ فَ َب ِْر ُد ا ع َْن الص ًََّل َِ َحََّّ َيبَ ْينَا فَ ْم َء الَُّّا‬ 511 - Әбу Зар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) азаншысы бесін намазына азан айтты. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Салқындатқыл, салқындатқыл (яғни күннің салқындауын күт, күннің салқындауын күт!) Қатты ыстық жәһаннамның шарпыған ыстығы сияқты. Күн қатты ысып кетсе, төбешіктер жанында көлеңке сая пайда болғанын көргенімізше, намаз оқымай тұра тұрыңыз!»,- деді.

ْ ِ‫ال َحف‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬- 512 ُ َ‫َّللاِ ْال َم ِدينِ ُّم قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ظنَاهُ ِد ْن‬ َ َ‫ان ق‬ َّ َّ‫صا‬ ُّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ ‫ب ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّبِ ام‬ ِ َّ‫ي ع َْن َس ِدي ِد ْب ِن ْال ُم َسي‬ ْ ‫ْح َجاَنَّ َُّ َ ا ْشََّ َا‬ ‫ع النَّا ُي‬ ِ ‫قَا َل مِ َذا ا ْشََّ َّد ْال َحرُّ فَ َب ِْر ُد ا بِالص ًََّل َِ فَا ِ َّن ِش َّدََ ْال َح ار ِد ْن فَي‬ ْ َ‫مِلَ َيبااَا فٍََال‬ ََ‫ضم بَدْضا فَ َ ِذنَ لَاَا بِنَفَ َسي ِْن نَفََ فِم ال اشََّا ِء َ نَف‬ ِ ‫ع يَا َيِا بَ َك َر بَ ْد‬ َّ ‫فِم ال‬ ‫ير‬ ِ ‫صي‬ ِ ‫ْف فَا َُُ بَ َش ُّد َدا تَ ِج ُد نَ ِد ْن ْال َح ار َ بَ َش ُّد َدا تَ ِج ُد نَ ِد ْن ال َّز ْداَ ِر‬ 512 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) күн қатты ысып кетсе, бесінді салқын түскенде оқыңыз, қатты ыстық 277

жәһаннамның шарпыған ыстық лебі сияқты! Жаһаннамның оты Алла тағалаға арызданып: «Я Раббым, өзімді-өзім жеп қойдым»,- деді. Сонда Алла тағала оған екі рет сыртқа дем шығаруға рұқсат етті. Бірін - жаздағы қатты ыстық болған кезде, екіншісі - қыстағы қатты суық аязда.

ُ‫ص ب ِْن ِغيَاث قَا َل َح َّدثَنَا بَبِم قَا َل َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمش‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُع َم ُر ب ُْن َح ْف‬- 513 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صالِح ع َْن بَ ِبم َس ِديد قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَب ِْر ُد ا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ُُ‫َح َّدثَنَا بَب‬ ُّ ِ‫ب‬ ُ َ‫ْح َج َانَّ َُّ تَابَ َدمُ ُس ْفي‬ ‫ان َ يَحْ يَ َ بَبُُ َع َُانَ َ ع َْن‬ ِ ‫الظا ِْر فَا ِ َّن ِش َّدََ ْال َح ار ِد ْن فَي‬ ‫ش‬ ِ ‫ْاْلَ ْع َم‬ 513 - Әбу Сағид (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Күн қатты ыстық болып кетсе, бесін намазын салқын түскенде оқыңыз, қатты ыстық жәһаннамның лебі сияқты!»,- деді. 9-бап. Сапар кезінде бесін намазын салқын түскенде оқу туралы

ُُ‫ َح َّد َثنَا آ َد ُم ب ُْن بَ ِبم مِيَاس قَا َل َح َّد َثنَا ُش ْد َب ُ قَا َل َح َّد َثنَا ُداَا ِج ٌر بَب‬- 514 ُ ‫َّللا قَا َل َس ِمد‬ ‫ي قَا َل ُكنَّا‬ ‫اي ا‬ ِ َّ ُِّْ ‫ْال َح َس ِن َدُْ لَ لِ َبنِم تَي‬ ِ َ‫ْع َز ْي َد ْبنَ َ ْمب ع َْن بَبِم َذي ْال ِاف‬ ُّ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َسفَر فَ َ َيا َد ْال ُمؤَ اذ ُن بَ ْن يُ َؤ اذنَ ل‬ َّ َّ‫صا‬ ‫اظا ِْر فٍََا َل النَّ ِب ُّم‬ َ ‫َد َ النَّبِ ام‬ ‫يُ َؤ اذنَ فٍََا َل لَمُ بَب ِْر ْد َحََّّ َيبَ ْينَا فَ ْم َء الَُّّاُُ ِل‬ ُّ‫ْح َجاَنَّ َُّ فَا ِ َذا ا ْشََّ َّد ْال َحر‬ ِ ‫ِش َّدََ ْال َحرا ِد ْن فَي‬

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَب ِْر ْد ثُ َُّّ بَ َيا َد بَ ْن‬ َ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َّن‬ َ ‫فٍََا َل النَّبِ ُّم‬ ‫فَ َب ِْر ُد ا بِالص ًََّل َِ َ قَا َل اب ُْن َعبَّاس تَََّفَيَّ ُ تَََّ َميَّ ُر‬

514 - Әбу Зар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге сапарда едік. Азаншы бесін намазына азан айтпақшы болды. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Салқынның түсуін күте тұр!»,- деді. Кейін, тағыда азан айтпақшы болды. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Төбешіктердің жанында көлеңке пайда болғанын көрмегенімізше, күте тұр!»,- деді да, «Қатты ыстық жәһаннам лебі сияқты, егер күн қатты ыстық болып кетсе, намазды салқын түскенде оқыңыз!»,- деп қосып қойды»,- деді. 10-бап. Күн ауғанда бесін намазын оқу туралы

َّ َّ‫صا‬ َِ ‫صاام بِ ْالاَا ِج َر‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ‫قَا َل َجابِ ٌر َكانَ النَّبِ ُّم‬ Жәбир (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) күн қатты ыстық болған кезде намаз оқитын еді»,- деді. 278

ُّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َي َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬- 515 ََُ‫ي قَا َل بَ ْربَ َرنِم بَن‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ب ُْن َدالِك بَ َّن َيسُُ َل‬ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َر َر َج ِحينَ َزا َغ‬ َ َ‫ع ال َّش ْمَُ ف‬ َ ِ‫َّللا‬ ُّ َّ‫ال َد ْن بَ َحب‬ َ َ‫الظ ْا َر فٍََا َم َعاَ ْال ِم ْنبَ ِر فَ َذ َك َر السَّا َع َ فَ َذ َك َر بَ َّن فِياَا ب ُ ُدُيا ِعظَادا ثُ َُّّ ق‬ ُ ‫بَ ْن يَ ْس َ َل ع َْن َش ْمء فَ ْايَ ْس َلْ فَ ًَل تَ ْس َلُُنِم ع َْن َش ْمء مِ َّا بَ ْربَرْ تُ ُا ُّْ َدا ُد ْد‬ ‫ع فِم َدٍَا ِدم‬ ‫َ ال َّس ْا ِم ُّم‬ ‫ُي ْكبَََّ ْي ِم‬

َ‫َّللا ب ُْن ُح َذاف‬ َ ٍَُ‫مَ َذا فَ َ ْكثَ َر النَّاسُ فِم ْالبُ َاا ِء َ بَ ْكثَ َر بَ ْن ي‬ ِ َّ ‫ُل َساُُنِم فٍََا َم َع ْب ُد‬ َ‫ك ُع َم ُر َعا‬ َ ‫ُل َساُُنِم فَبَ َر‬ َ ُُ‫فٍََا َل َد ْن بَبِم قَا َل بَب‬ َ ٍَُ‫ك ُح َذافَ ُ ثُ َُّّ بَ ْكثَ َر بَ ْن ي‬

َّ ِ‫هينَا ب‬ ْ ‫ه‬ َ ‫اْلس ًَْل ِم ِدينا َ بِ ُم َح َّمد نَبِياا فَ َس َا‬ ‫م‬ َ ‫ع ثُ َُّّ قَا َل ُع ِر‬ َّ َ‫ع َعا‬ ِ ‫فٍََا َل َي‬ ِ ْ ِ‫اَّللِ َيباا َ ب‬ ‫ُ مَ َذا ْال َحائِ ِ فَاَ ُّْ بَ َي َك ْال َبي ِْر َ ال َّش ار‬ ِ ْ‫ْال َجنَّ ُ َ النَّا ُي آنِفا ِفم عُر‬ 515 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) күн тас төбеден ауғанда бесін намазын оқыды. Содан соң мінберге шығып, қиямет туралы және сол күні болатын үлкен істер туралы есіне түсіріп сөйледі. Кейін: «Кімде-кім бірер нәрсе туралы сұрамақшы болса, менің осы жерде тұрғанымда сұрасын, сендерге айтпаған нәрселер турасында сұрап қалыңдар»,- деді. Сонда адамдар өздерін жылаудан тиа алмады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ылғи да сұрап қалыңдар»,- дейтін. Абдулла ибн Хұзафа әс-Саһми орнынан тұрып: «Менің атам кім?»,деп сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сенің атаң – Хұзафа»,- деді. Кейін: «Тағы да сұраңдар!»,- деп қайталай берді. Сонда Хазреті Омар (р.а.) тізерлеп тұрып: «Біз Алла тағаланы Раббымыз деп, Исламды дініміз деп, Мұхаммедті (с.ғ.с.) Пайғамбарымыз деп тән (иман келтірдік) алдық»,- деді да үндемей қалды. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Маған қазір ғана қабырға жақтан жәннат пен жәһаннам көрсетілді, мен соншалықты жәннат сияқты жақсылықты, ал тозақ сияқты жамандықты көрген емеспін»,- деді.

‫َح َّدثَنَا بَبُُ ْال ِم ْناَا ِل ع َْن بَبِم‬ ُ‫ف َجاِي َسمُ َ يَ ٍْ َرب‬ ُ ‫ْر‬ ِ ‫َ بَ َح ُدنَا يَد‬

ُ َ‫ َح َّدثَنَا َح ْفصُ ب ُْن ُع َم َر قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدب‬- 516 َّ َّ‫صا‬ ‫صاام الصُّ ْب َح‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ‫بَرْ َزََ َكانَ النَّبِ ُّم‬

ُّ ‫صاام‬ ْ َ‫الظ ْا َر مِ َذا َزال‬ ‫ع ال َّش ْمَُ َ ْال َدصْ َر َ بَ َح ُدنَا‬ َ ُ‫فِياَا َدا َب ْينَ ال اسَّاينَ مِلَ ْال ِمائَ ِ َ ي‬ ُ ‫ص ْال َم ِدينَ ِ َي َج َ َ ال َّش ْمَُ َحيَّ ٌ َ نَ ِس‬ ‫ِ َ َا‬ َ َ‫يع َدا ق‬ َ ‫يَ ْذمَبُ مِلَ بَ ْق‬ ِ ‫ال فِم ْال َم ْا ِر‬ ْ ُ َ‫ال ُش ْدب‬ َ َ‫ال ُد َدا ٌذ ق‬ َ َ‫ع الاَّي ِْر ثُ َُّّ قَا َل مِلَ َش ْ ِر الاَّي ِْر َ ق‬ ِ ُ‫ير ْال ِد َشا ِء مِلَ ثُا‬ ِ ‫يُبَالِم بََِّ ِر‬ ‫ع الاَّي ِْر‬ ِ ُ‫لٍَِيَُّمُ َدرََّ فٍََا َل بَ ْ ثُا‬ 279

516 - Әбу Барза (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) таң намазын әрқайсымыз жанымыздағы тұрған адамның жүзін көріп танитындай дәрежеге жеткенде оқитын, және алпыстан жүзге дейін аят оқитын. Бесін намазын күн ауғанда, ал аср намазын біреулеріміз шаһардың ең шетіне барып қайтқанымызда да күннің ыстық табы басылмаған уақытта оқитын»,- деді. Шұғба риуаят етті: «Әбу Барза шам намазы жайында не дегенін білмеймін, есімнен шығып кетіпті, бірақ ол: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құфтанды түннің үштен бір бөлігін өткізіп оқи беретін»,- еді деген болатын, кейін: «Түн жарым болғанға дейін»,- деп қосып қойды.

‫َّللا قَا َل بَ ْربَ َرنَا َرالِ ُد‬ ِ َّ ‫بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬ َّ ‫ْب ِن َع ْب ِد‬ ‫َ ب ِْن‬ ِ َ‫َّللاِ ْال ُم َزنِ ام ع َْن بَن‬

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ٌد يَ ْدنِم ا ْبنَ ُدٍَاتِر قَا َل‬- 517 ُ َّ ٍَ‫ب ُْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن َح َّدثَنِم َغالِبٌ ْال‬ ‫ان ع َْن بَ ْا ِر‬

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صاَّ ْينَا َر ْافَ َيسُُ ِل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِالظَّاَائِ ِر فَ َس َج ْدنَا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫َدالِك قَا َل ُكنَّا مِ َذا‬ ‫َعاَ ِثيَابِنَا اتاٍَا َء ْال َحرا‬ 517 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Қатты ыстық күндері Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып намаз оқысақ, мандайымыз жердің ыстықтығынан күйіп қалуынан қорқып киімімізге сәжде қылатын едік»,деді. 11-бап. Аср намазының уақыты туралы

‫ َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن ْال ُم ْن ِذ ِي قَا َل َح َّد َثنَا بَنََُ ب ُْن ِعيَاُ ع َْن ِم َشام ع َْن‬- 519 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َكانَ َيسُُ ُل‬ ْ َ‫بَبِي ِم بَ َّن عَائِ َش َ قَال‬ َُ‫صاام ْال َدصْ َر َ ال َّش ْم‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ ‫ْر حُجْ َر ِتاَا‬ ِ ‫لَ ُّْ تَ ْبرُجْ ِد ْن حُجْ َرتِاَا َ قَا َل بَبُُ ب َسا َد َ ع َْن ِم َشام ِد ْن قَد‬ 519 – Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) күннің шуағы бөлмемнен шығып кетпей тұрып, аср намазын оқитын»,- деді. Әбу Ұсама (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) асрды оқығанында Айша анамыздың бөлмесінен күннің сәулесі әлі кетпеген еді»,- деді.

ُ ‫ال َح َّدثَنَا الاَّي‬ َ ‫ْع ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن عُرْ َ ََ ع َْن عَائِ َش‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ق‬- 520 ْ ‫صاَّ ْال َدصْ َر َ ال َّش ْمَُ فِم حُجْ َر ِتاَا لَ ُّْ َي‬ َّ َّ‫صا‬ ْ‫ظ َار‬ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫ْالفَ ْم ُء ِد ْن حُجْ َرتِاَا‬ 280

520 – Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Күннің шуағы бөлмеме түсіп тұрғанда, бөлмемде көлеңке жоқ уақытта аср намазын оқитын»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ُدٍَاتِر قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬- 522 ٌ َُْ‫َّللاِ قَا َل بَ ْربَ َرنَا ع‬ ‫ف ع َْن‬ ُ ‫َّاي ْب ِن َس ًَل َد َ قَا َل َد َر ْا‬ َ‫ع بَنَا َ بَبِم َعاَ بَ ِبم َبرْ َزََ ْاْلَ ْساَ ِم ام فٍََا َل لَمُ بَبِم َك ْيف‬ ِ ‫َسي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َكانَ َيسُُ ُل‬ ‫ير‬ َ ‫صاام ْالاَ ِج‬ َ ُ‫صاام ْال َم ْاَُُّبَ َ فٍََا َل َكانَ ي‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ِ‫َّللا‬ َ‫صاام ْال َدصْ َر ثُ َُّّ يَرْ ِج ُ بَ َح ُدنَا مِل‬ َ ُ‫الََِّّم تَ ْد ُعُنَاَا ْاْلُ لَ ِحينَ تَ ْد َحضُ ال َّش ْمَُ َ ي‬ ُ ‫ص ْال َم ِدينَ ِ َ ال َّش ْمَُ َحيَّ ٌ َ نَ ِس‬ ُّ‫ِ َ َكانَ يَ ْسََّ ِحب‬ َ ‫َيحْ اِ ِم فِم بَ ْق‬ ِ ‫يع َدا قَا َل فِم ْال َم ْا ِر‬ َ ‫بَ ْن يُؤَ ار َر ْال ِد َشا َء الََِّّم تَ ْد ُعُنَاَا ْال َدََّ َم َ َ َكانَ يَ ْا َرهُ النَُّْ َم قَ ْباَاَا َ ْال َح ِد‬ ‫يع بَ ْد َدمَا‬ ُ ‫ْر‬ َ ‫َ َكانَ يَ ْنفََِّ ُر ِد ْن‬ ِ َ‫ف ال َّر ُج ُر َجاِي َسمُ َ يَ ٍْ َرب ُ بِال اسَّاينَ مِلَ ْال ِمائ‬ ِ ‫ص ًَل َِ ْال َادَا َِ ِحينَ يَد‬ 522 – Сайиар ибн Сәләма (р.а.) риуаят етті: «Атам екеуміз Әбу Барзаның алдына кірдік. Атам ол кісіден: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бес уақыт намазды қалай оқитын еді?»,- деп сұрады. Ол кісі: «Сіздер үйле деп атайтын бесін намазды күн ауған уақытта, аср намазды біреуміз шаһардың ең шетіне барып қайтқанымызда күннің ыстық табы әлі басылмаған уақытта оқитын. (Шам намазы туралы сөздер есімнен шығып кетіпті), сіздер атама деп атайтұғын Құфтан намазды кешіктіріп оқуды дұрыс көретін еді. Бірақ құфтаннан бұрын ұйықтауды және одан кейін бекерденбекер сөйлесіп отыруды ұнатпайтын. Таң намазды кісі жанында отырған намаз оқушыны танитындай дәрежеге жеткенде оқып болатын, және алпыстан жүзге дейін аяттарды тилауат қылып оқитын»,- деді.

َّ ‫ق ْب ِن َع ْب ِد‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 523 ‫َّللاِ ب ِْن بَ ِبم‬ َ ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن مِ ْس َحا‬ َ ُ ‫اْل ْن َس‬ ‫ان مِلَ بَ ِنم َع ْم ِر‬ َ ُ‫َ ْب ِن َدالِك قَا َل ُكنَّا ن‬ ِ ْ ‫صاام ْال َدصْ َر ثُ َُّّ يَ ْب ُر ُج‬ ِ َ‫ط ْا َح َ ع َْن بَن‬ ‫صاُُّنَ ْال َدصْ َر‬ َ ُ‫ْب ِن عَُْ ف فَنَ ِج ُدمُ ُّْ ي‬ 523 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Біз аср намазын оқып болғаннан кейін, бір кісі Бәнй Амр ибн Ауф қауымына (солардың тұратын жеріне) барып қараса, олар да аср намазын оқып жатқан екен»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا اب ُْن ُدٍَاتِر قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬- 524 َ‫َّللاِ قَا َل بَ ْربَ َرنَا بَبُُ بَ ْا ِر ب ُْن ُع ْث َمان‬ ُ ‫ْب ِن َس ْا ِر ْب ِن ُحنَيْف قَا َل َس ِمد‬ ‫صاَّ ْينَا َد َ ُع َم َر ْب ِن َع ْب ِد‬ َ ‫ْع بَبَا ب ُ َدا َد َ ْبنَ َساْر يٍَُُ ُل‬ ُّ ‫يز‬ ‫صاام ْال َدصْ َر‬ َ ُ‫َ ْب ِن َدالِك فَ َُ َج ْدنَاهُ ي‬ ِ َ‫الظ ْا َر ثُ َُّّ َر َرجْ نَا َحََّّ َد َر ْانَا َعاَ بَن‬ ِ ‫ْال َد ِز‬ 281

َّ‫صا‬ ُ ‫فٍَُ ْا‬ َ ‫صاَّي‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ال ْال َدصْ ُر َ مَ ِذ ِه‬ َ َ‫ْع ق‬ َ ‫ع يَا َع اُّ َدا مَ ِذ ِه الص ًََّلَُ الََِّّم‬ ِ َّ ‫ص ًَلَُ َيسُُ ِل‬ َّ ُ‫صاام َد َدم‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ الََِّّم ُكنَّا ن‬ 524 – Саһл ибн Хұнайф, Әбу Ұмамадан (р.а.) риуаят етті: «Біз Омар ибн Абдулазизбен бірге бесін намазын оқыдық, содан соң шығып, Әнас ибн Мәліктің (р.а.) алдына кірдік. Ол кісі аср намазын оқып жатқан екен. Мен: «Уа, аға, сіз қазір қайсы намазды оқыдыңыз?»,- деп сұрадым. Ол кісі: «Аср намазын оқыдым, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізбен бірге осылай намаз оқитын еді»,- деп жауап берді. 12-бап. Тағы да аср намазының уақыты туралы

ُّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬- 525 ََُ‫ي قَا َل َح َّدثَ ِنم بَن‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ب ُْن َدالِك قَا َل َكانَ َيسُُ ُل‬ َُ‫صاام ْال َدصْ َر َ ال َّش ْم‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ ُ‫ُدرْ تَ ِف َد ٌ َحيَّ ٌ فَيَ ْذمَب‬ َ‫الذا ِمبُ مِل‬ ُ‫ْال َد َُالِم فَيَ ْتِي ِا ُّْ َ ال َّش ْمَُ ُدرْ تَفِ َد ٌ َ بَدْض‬ ‫ْال َد َُالِم ِد ْن ْال َم ِدينَ ِ َعاَ بَيْ بَ َد ِ بَ ْديَال بَ ْ نَحْ ُِ ِه‬ 525 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) күн әлі жоғарыда тұрғанда және оның табы әлі басылмаған уақытта аср намазын оқитын еді. Кейін жолаушы шаһардың ең шетіне барып қайтса да, күн әлі де жоғарыда тұратын еді. Шаһардың шеткі жерлерімен мешіттің аралығы төрт (мил) немесе соған жақынырақ болатын»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 526 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ َ ِ َ‫ك ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن بَن‬ َّ ُ‫صاام ْال َدصْ َر ثُ َُّّ يَ ْذمَب‬ َُ‫الذا ِمبُ ِدنَّا مِلَ قُبَاء فَيَ ْتِي ِا ُّْ َ ال َّش ْم‬ َ ُ‫ْب ِن َدالِك قَا َل ُكنَّا ن‬ ٌ ‫ُدرْ تَفِ َد‬ 526 – Ибн Шихаб (р.а.) Әнас ибн Мәліктен риуаят етті: «Біз аср намазын оқитын едік. Кейін біреуміз Қағба мешітіне барып, қайтадан қайтқанымызда да күн әлі жоғары да тұратын»,- деді. 13-бап. Аср намазын қаза қылудың күнәсі туралы

َّ ‫ك ع َْن نَافِ ع َْن َع ْب ِد‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 527 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫َّللاِ ْب ِن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ص ًَلَُ ْال َدصْ ِر َك َنَّ َما ُ تِ َر‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل الَّ ِذي تَفُُتُم‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ُع َم َر بَ َّن َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬

282

َّ ‫بَ ْماَمُ َ َدالَمُ قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ُ ْ‫َّللاِ يََِّ َر ُك ُّْ َ تَر‬ َ ‫ع لَمُ قََِّيًل بَ ْ بَ َر ْذ‬ َ ‫َ ال َّر ُج َر مِ َذا قَََّ ْا‬ ُ ‫َ لَم‬ ‫َداا‬ 527 – Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Аср намазын қаза қылып қойған адам бала-шағасынан, мал-дүниесінен ажыраған кісі сияқты»,- деді. Әбу Абдулла (р.а.) айтты: «Аср намазын қаза қылып қойсаңыз, бірер кісіңіз өлтірілген немесе мал-дүниеңіз ұрланған сияқты өте үлкен бір зат жоғалтқандай боласыз»,- деді. 14-бап. Кімде-кім аср намазын оқымаса

‫ال َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن بَ ِبم‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد ْساِ ُُّ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ق‬- 528 ُّْ‫يح قَا َل ُكنَّا َد َ ب َُر ْي َدََ فِم َغ ْز َ َ فِم يَُْ م ِذي َغي‬ ِ ِ‫َكثِير ع َْن بَبِم قِ ًَلبَ َ ع َْن بَبِم ْال َما‬ َّ َّ‫صا‬ ََ‫ص ًَل‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َد ْن تَ َرك‬ َ ‫ص ًَل َِ ْال َدصْ ِر فَا ِ َّن النَّبِ َّم‬ َ ِ‫فٍََا َل بَ اا ُر ا ب‬ ُ‫ْال َدصْ ِر فٍََ ْد َح ِب َ َع َماُم‬ 528 - Әбу Мүләйх (р.а.) риуаят етті: «Бұрайдамен бірге Зу-Ғайм күні соғыста болдық, сонда ол кісі: «Аср намазын ертерек оқыңыз, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім аср намазын оқымаса, оның барша амалдары зая (босқа) кетеді деп айтқан»,- деді. 15-бап. Аср намазының артықшылығы туралы

ُ َ ْ‫ َح َّدثَنَا ْال ُح َم ْي ِديُّ قَا َل َح َّدثَنَا َدر‬- 529 ‫ال َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر‬ َ َ‫ان ب ُْن ُد َدا ِيَ َ ق‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ير ْب ِن َع ْب ِد‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَن‬ َ‫ظ َر مِل‬ َ ‫َّللاِ قَا َل ُكنَّا ِع ْن َد النَّ ِب ام‬ ِ ‫ع َْن قَيَْ ع َْن َج ِر‬ َ‫ضا ُّدُن‬ َ ُ‫ْالٍَ َم ِر لَ ْياَ يَ ْدنِم ْالبَ ْد َي فٍََا َل مِنَّ ُا ُّْ َسََّ َر ْ نَ َيبَّ ُا ُّْ َك َما تَ َر ْ نَ مَ َذا ْالٍَ َم َر َا ت‬ َ‫فِم ي ُْؤيََِّ ِم فَا ِ ْن ا ْسََّ َ ْدَُّ ُّْ بَ ْن َا تُ ْااَبُُا َعا‬ ‫َ َ قَ ْب َر ُغ ُر بِاَا‬ َ ِ ‫ُع ال َّش ْم‬ ِ ُ‫ص ًَلَ قَ ْب َر طُا‬ ‫ال مِ ْس َما ِعي ُر‬ َ ‫فَا ْف َداُُا ثُ َُّّ قَ َربَ َ َسباحْ ِب َح ْم ِد َيبا‬ َ َ‫ِ ق‬ ِ ‫َ َ قَب َْر ْال ُا ُر‬ ِ ‫ُع ال َّش ْم‬ ِ ُ‫ك قَب َْر طُا‬ ُّْ ‫ا ْف َداُُا َا تَفُُتَنَّ ُا‬ 529 – Жарир (р.а.) айтты: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге едік, түнде толған айға қарап: «Кейіннен, сендер мына айды көріп тұрғандарыңдай Раббыларынды көрерсіңдер, оны көремін десеңдер, бірбіріңді ренжітпеңдер! Егер күн шығудан бұрынғы және күн батудан алдыңғы намаздарды шайтанға бой берместен, оларды әрқашан оқыңыз!»,- деп, «Күн шығардан бұрын да, күн батардан бұрын да, Раббыңды мақтап тасбих айт!»,- деген аятты оқыды. 283

ُ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا َش ْيب‬- 531 ‫ان ع َْن َيحْ َي ْب ِن بَ ِبم َك ِثير ع َْن بَ ِبم‬ َّ َّ‫صا‬ ُّْ ‫ك بَ َح ُد ُك‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا بَ ْد َي‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫َساَ َم َ ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل ق‬ ِ َّ ‫ال َيسُُ ُل‬ ‫ك َسجْ دََ ِد ْن‬ َ ‫ص ًَلتَمُ َ مِ َذا بَ ْد َي‬ َ َُّّ َُِّ‫ُِ ال َّش ْمَُ فَ ْاي‬ َ ‫ص ًَل َِ ْال َدصْ ِر قَ ْب َر بَ ْن تَ ْار‬ َ ‫َسجْ دََ ِد ْن‬ ُ‫ص ًَلتَم‬ َ َُّّ َُِّ‫ْح قَ ْب َر بَ ْن تَ ْ اُ َ ال َّش ْمَُ فَ ْاي‬ َ ِ ‫ص ًَل َِ الصُّ ب‬ 531 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Сендерді періштелер күндіз-түні күзетіп жүрер. Таң намаз мен Аср намазында Ғаршы-Ағлаға шығар. Алла тағала періштелерден артық білсе де: «Пенделерімді қандай жағдайда тастап келдіңдер?»,- деп олардан сұрар. Періштелер: «Келе жатқанымызда да, бара жатқанымызда да намаз оқып жатқан еді»,- деп айтар. 16-бап. Күн батардан бұрын аср оқып жатқан кісі қалған бір рәкатты оқып үлгерместігін байқап қалса, намазды оқып бітіреді Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) күн батардан бұрын аср намазының бір сәждесін оқып үлгермейтіндігін байқап қалған адам намазды аяғына дейін жеткізеді. Күн шығардан бұрын таң намазының бір сәждесін оқып үлгермейтіндігіне көзі жеткен адам да намазды аяғына дейін оқиды»,- деп айтты. 17-бап. Шам намазының оқылатын уақыты туралы Ғата (р.а.) айтты: «Науқас адам шам намазы мен құфтан намазын қосып оқиды»,- деді. Рафиғ ибн Хадийж (р.а.) айтты: «Біз Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге шам намазын (атқан садақтың оғы түскен жерді көре алатындай) уақытта оқитын едік»,- деді. Жәбир ибн Абдулла (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін намазын күн қызған уақытта, аср намазын күн тынық уақытта, шам намазын күн батқанда оқитын еді. Кейде құфтан намазды жамағаттардың жиналғаның көрсе, жылдамдатып, ал олардың кешігіп жатқаның көрсе, кешіктіріп оқитын еді. Таң намазын қараңғы уақытта оқитын»,- деді. Сәлама (р.а.): «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге шам намазын күн батқанда (қызыл шапағы көрінгенде) оқитын едік»,- деді.

284

‫‪18-бап. Шам намазын құфтан намазы деп айтуды мәкрух қылған‬‬ ‫‪кісі туралы‬‬

‫‪َ - 538‬ح َّدثَنَا بَبُُ َد ْد َمر مُ َُ َع ْب ُد َّ‬ ‫ث ع َْن‬ ‫اي ِ‬ ‫َّللاِ ب ُْن َع ْمر قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُ ِ‬ ‫َّللاِ ب ُْن ب َُر ْي َدََ قَا َل َح َّدثَنِم َع ْب ُد َّ‬ ‫ْال ُح َس ْي ِن قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد َّ‬ ‫َّللاِ ب ُْن ُد َافَّر ْال ُم َزنِ ُّم بَ َّن‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ِ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َا تَ ْااِبَنَّ ُا ُّْ ْاْلَ ْع َراُِ َعاَ اس ُِّْ َ‬ ‫م َ‬ ‫ص ًَلتِ ُا ُّْ ْال َم ْا ِر ِ‬ ‫النَّبِ َّ‬ ‫قَا َل ْاْلَ ْع َراُِ َ تٍَُُ ُل ِم َم ْال ِد َشا ُء‬ ‫‪538 – Абдулла әл-Мұзаний (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз‬‬ ‫‪(с.ғ.с.): «Бәдәуйлерге шам деп аталатын намаздарыңды басқа ат пен атауға‬‬ ‫‪жол бермеңдер. Өйткені Бәдәуйлер шамды құфтан деп айтып жүр екен»,‬‬‫‪деп айтты»,- деді.‬‬ ‫‪19-бап. Ашоғ пен атама баяны‬‬

‫بَاِ ِذ ْك ِر ْال ِد َشا ِء َ ْال َدََّ َم ِ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْثٍَ ُر الص ًََّل َِ َعاَ‬

‫صاَّ‬ ‫َ َد ْن َيآهُ َ ا ِسدا قَا َل بَبُُ مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّبِ ام َ‬ ‫ال لَُْ يَ ْداَ ُمُنَ َدا فِم‬ ‫ْال ُمنَافٍِِينَ ْال ِد َشا ُء َ ْالفَجْ ُر َ قَ َ‬ ‫َ ِاا ْرَِّيَا ُي بَ ْن يٍَُُ َل ْال ِد َشا ُء لٍَُِْ لِ ِم تَ َدالَ َ ِد ْن بَ ْد ِد‬

‫ْال َدََّ َم ِ َ ْالفَجْ ِر قَا َل بَبُُ َعبْد َّ‬ ‫َّللاِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ‬ ‫ص ًَل َِ ْال ِد َشا ِء َ ي ُْذ َك ُر ع َْن بَبِم ُدُ َس قَا َل ُكنَّا نَََّنَا َ ُِ النَّبِ َّم َ‬ ‫َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫ص ًَل َِ ْال ِد َشا ِء فَ َ ْعََّ َُّ بِاَا َ قَا َل اب ُْن َعبَّاس َ عَائِ َش ُ بَ ْعََّ َُّ النَّ ِب ُّم َ‬ ‫ِع ْن َد َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َ َساَّ َُّ بِ ْال ِد َشا ِء َ قَا َل بَ ْد ُ‬ ‫ضاُ ُّْ ع َْن عَائِ َش َ بَ ْعََّ َُّ النَّ ِب ُّم َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ ْال َدََّ َم ِ‬ ‫َ قَا َل َجابِ ٌر‬ ‫صاَّ‬ ‫النَّبِ ُّم َ‬ ‫َ َساَّ َُّ‬ ‫صاَّ‬ ‫َ‬

‫َكانَ النَّبِ ُّم‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬

‫صاَّ َّ‬ ‫صاام ْال ِد َشا َء َ قَا َل بَبُُ بَرْ َزََ َكانَ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُ َ‬ ‫َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َ َساَّ َُّ يُؤَ ار ُر ْال ِد َشا َء َ قَا َل بَنٌََ بَ َّر َر النَّبِ ُّم َ‬ ‫ه َم َّ‬ ‫َّللاُ َع ْناُ ُّْ‬ ‫َ قَا َل اب ُْن ُع َم َر َ بَبُُ بَ ُّي َ‬ ‫ُِ َ اب ُْن َعبَّاس َي ِ‬

‫ْال ِد َشا َء ْاْل ِر َرََ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ِ َ ْال ِد َشا َء‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ْال َم ْا ِر َ‬ ‫النَّبِ ُّم َ‬

‫)‪Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Ашоғ (құфтан) мен Фажр (таң‬‬ ‫‪намаздары Мунафиқтерге ауырырақ келіп қалды. Сонда Пайғамбарымыз‬‬ ‫‪(с.ғ.с.): «Құфтан мен Таң намаздарында қандай сауап бар екенін білсе‬‬ ‫‪ғой!»,- деді.‬‬ ‫‪Әбу Абдулла (р.а.) айтты: «Ашоғ (құфтан) деп атайды ма, атама‬‬ ‫‪(құфтан) деп атайды ма, кісінің өз еркінде. Мысалы; Алла тағала: «Кімде‬‬‫‪кім ашоғдан (құфтаннан) кейін....»,- деп айтады»,- деді.‬‬ ‫‪285‬‬

Әбу Мұса (р.а.) айтты: «мен Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) алма кезек құфтанға имамдық етер едік. Бұл сапарда біздің кезегіміз еді, келіскеніміздей ол кісі құфтанға имамдық етемін деп сәлде орап шықты»,деді. Жәбир (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ашоғ оқитын еді»,- деді. Әбу Барза (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құфтанды кешіктіріп оқитын еді»,- деді. Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құфтанды өте кеш оқитын еді»,- деді. Ибн Омар, Аюб пен Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) шам намазы мен құфтанды оқыды»,- десті.

ُّ ‫َّللا قَا َل بَ ْربَ َرنَا يُُنَُُ ع َْن‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا َع ْبد‬- 539 ‫ي‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ َ‫َان ق‬ ِ َّ ‫ال بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صاَّ لَنَا َيسُُ ُل‬ َّ ‫قَا َل َسالِ ٌُّ بَ ْربَ َرنِم َع ْب ُد‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لَ ْيا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫َّللاِ قَا َل‬ ُّْ َُّ‫ص َرفَ فَ َ ْقبَ َر َعاَ ْينَا فٍََا َل بَ َيبَ ْي‬ َ ‫ص ًَلََ ْال ِد َشا ِء َ ِم َم الََِّّم يَ ْد ُعُ النَّاسُ ْال َدََّ َم َ ثُ َُّّ ا ْن‬ َ َ َ‫س ِدائَ ِ َسنَ ِد ْناَا َا يَ ْبٍَ ِد َّم ْن مُ َُ َعا‬ ‫ُ بَ َح ٌد‬ َ ‫لَ ْياَََّ ُا ُّْ مَ ِذ ِه فَا ِ َّن َي ْب‬ ِ ْ‫ظا ِْر ْاْلَي‬ 539 – Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Түндердің бірінде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) адамдар «атама» деп атайтын құфтан намазын бізбен бірге оқыды. Кейін, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізге қарап: «Біліп қойыңдар, мына сол кештен тұп-тура жүз жыл өткен соң жер жүзінде қазір бар адамдардың бірде-біреуі қалмайды»,- деді. 20-бап. Жамағаттар уақытында жиналғанда немесе кеш қалғанда құфтан намазы қашан оқылады?

‫ َح َّدثَنَا ُد ْساِ ُُّ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن َس ْد ِد ْب ِن مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن‬- 540 َِ ‫ص ًَل‬ َ ‫َّللا ع َْن‬ ِ َّ ‫ُد َح َّم ِد ْب ِن َع ْمر مُ َُ اب ُْن ْال َح َس ِن ب ِْن َعاِم قَا َل َس َ ْلنَا َجابِ َر ْبنَ َع ْب ِد‬ ُّ ‫صاام‬ َّ َّ‫صا‬ َُ‫الظ ْا َر بِ ْالاَا ِج َر َِ َ ْال َدصْ َر َ ال َّش ْم‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل َكانَ ي‬ َ ‫النَّبِ ام‬ ْ َ‫ِ مِ َذا َ َجب‬ ‫ع َ ْال ِد َشا َء مِ َذا َكثُ َر النَّاسُ َعج ََّر َ مِ َذا قَ ُّاُا بَ َّر َر َ الصُّ ْب َح‬ َ ‫َحيَّ ٌ َ ْال َم ْا ِر‬ ََ‫بِ َاا‬ 540 – Мұхаммед ибн Ғамр (р.а.) риуаят етті: «Жәбирден (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай намаз оқитынын сұрадық. Ол кісі: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін намазын күн қатты қызған уақытта, аср намазын күннің ыстық табы басылмаған уақытта, шам намазын күн батқанда, құфтан намазын жамағаттар мешітке көп жиналса тезірек оқи беретін. Ал, мешітке адамдар аз жиналғанда құфтанды кешіктіріп оқитын еді. Таң намазын қараңғыда оқитын»,- деді. 286

21-бап. Құфтан намазының артықшылығы туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ َي ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬- 541 ‫ْع ع َْن ُعٍَيْر ع َْن اب ِْن ِشاَاِ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع بَ ْعََّ َُّ َيسُُ ُل‬ ْ َ‫عُرْ َ ََ بَ َّن عَائِ َش َ بَ ْربَ َر ْتمُ قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لَ ْياَ بِ ْال ِد َشا ِء‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ َ‫ص ْبي‬ ‫ان فَ َب َر َج‬ ‫اْلس ًَْل ُم فَاَ ُّْ يَ ْبرُجْ َحََّّ قَا َل ُع َم ُر نَا َم النا َسا ُء َ ال ا‬ َ ِ‫َ َذل‬ ِ ْ َُ ‫ك قَ ْب َر بَ ْن يَ ْف ُش‬ ُّْ ‫ُ َغ ْي َر ُك‬ ِ ْ‫فٍََا َل ِْلَ ْم ِر ْال َم ْس ِج ِد َدا َي ْنََّ ِظ ُرمَا بَ َح ٌد ِد ْن بَ ْم ِر ْاْلَي‬ 541 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Түндердің бірінде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құфтан намазына имамдық қылуы керек болатын. Бұл оқиға ислам діні таралмай тұрған кезде болған еді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Әйелдер мен балалар ұйықтап қалды»,- деп хазреті Омар (р.а.) дауыстағанға дейін үйінен шықпады. Содан кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) шығып, мешітке жиналған намазхандарға қарап: «Бұл намазды (құфтанды) сендерден басқа жер жүзінде ешкім оқимын деп күтіп отырған жоқ»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال َد ًَل ِء قَا َل بَ ْربَ َرنَا بَبُُ بُ َسا َد َ ع َْن ب َُريْد ع َْن بَبِم‬- 542 ُ ‫ال ُك ْن‬ ‫ع بَنَا َ بَصْ َحابِم الَّ ِذينَ قَ ِد ُدُا َد ِدم فِم ال َّسفِينَ ِ نُ ُز ا‬ َ َ‫بُرْ َدََ ع َْن بَبِم ُدُ َس ق‬ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ ْال َم ِدينَ ِ فَ َاانَ يَََّنَا َ ُِ النَّبِ َّم‬ َ ‫فِم بٍَِي ِ بُ ْ َحانَ َ النَّبِ ُّم‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫م‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِع ْن َد‬ َّ ِ‫ص ًَل َِ ْال ِد َشا ِء ُك َّر لَ ْياَ نَفَ ٌر ِد ْناُ ُّْ فَ َُافَ ٍْنَا النَّب‬ َّ ‫ْض بَ ْد ِر ِه فَ َ ْعََّ َُّ بِال‬ ‫ص ًَل َِ َحََّّ ا ْباَا َّي‬ ِ ‫َ َساَّ َُّ بَنَا َ بَصْ َحابِم َ لَمُ بَدْضُ ال ُّش ْا ِر فِم َبد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ص ًَلتَمُ قَا َل لِ َم ْن‬ ‫ض‬ َ َ َ‫صاَّ بِ ِا ُّْ فَاَ َّما ق‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ف‬ َ ‫الاَّ ْي ُر ثُ َُّّ َر َر َج النَّبِ ُّم‬ َّ ِ ‫س‬ َ ‫َّللاِ َعاَ ْي ُا ُّْ بَنَّمُ لَي‬ ِ ‫َْ بَ َح ٌد ِد ْن النَّا‬ َّ َ‫مَ ِذ ِه السَّا َع َ بَ َح ٌد َغ ْي ُر ُك ُّْ َا يَ ْد ِيي ب‬ ‫ي‬

‫ض َرهُ َعاَ ِي ْساِ ُا ُّْ بَب ِْش ُر ا مِ َّن ِد ْن نِ ْد َم‬ َ ‫َح‬ َّ‫صا‬ َ ‫صاام مَ ِذ ِه السَّا َع َ َغ ْي ُر ُك ُّْ بَ ْ قَا َل َدا‬ َ ُ‫ي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫ْال َااِ َمََّي ِْن قَا َل ق‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫ال بَبُُ ُدُ َس فَ َر َج ْدنَا فَفَ ِرحْ نَا بِ َما َس ِم ْدنَا ِد ْن َيس‬ َُّ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َسا‬ 542 - Әбу Мұса (р.а.) риуаят етті: «Менімен бірге кемеде келген жол серіктерім Бұтхан деген жерге келіп түскен едік. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) болса ол кезде Мединеде болатын. Ол кісі әр кеште біздің бірімізге (кезеккезек) құфтанға имамдық қылуға дайындайтын еді. Бір күні мен және серіктерім Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) келдік, ол кісінің кейбір жұмыстары болғандығы себепті құфтанды түннің жарымына шейін кешіктірді. Кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) шығып, бізбен бірге намаз оқыды. Намазды оқып болған соң, осы жерде қазір отырғандарға қарап: «Асықпаңыздар, 287

қуаныңыздар, Алла тағала сіздерге берген нығметтен өзгелерді де жайлап қана хабардар етіңіздер, осы уақытта (сағатта) сендерден басқа ешкім намаз оқып жатқан жоқ!»,- деді. Әбу Мұса (р.а.) айтты: «Біз Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) естігендерімізге қуанып, үйімізге қайтыстық»,- деді. 22-бап. Құфтаннан бұрын ұйықтау - мәкрүх

‫ِ الثٍََّفِ ُّم قَا َل َح َّدثَنَا‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َس ًَلم قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد ْال َُمَّا‬- 543 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َرالِ ٌد ْال َح َّذا ُء ع َْن بَبِم ْال ِم ْناَا ِل ع َْن بَ ِبم َبرْ َزََ بَ َّن َيسُُ َل‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫َكانَ يَ ْا َرهُ النَُّْ َم قَب َْر ْال ِد َشا ِء َ ْال َح ِد‬ ‫يع بَ ْد َدمَا‬ 543 - Әбу Барза (риуаят етті) : «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құфтаннан бұрын ұйықтауды және құфтаннан кейін сөйлесіп отыруды мәкрүх дейтін»,- деді. 23-бап. Құфтан намазынан бұрын шаршап ұйықтап қалған кісі туралы

‫ َح َّدثَنَا بَيُُُِّ ب ُْن ُساَ ْي َمانَ مُ َُ اب ُْن بِ ًَلل قَا َل َح َّدثَ ِنم بَبُُ َب ْار ع َْن‬- 544 ََ َ ْ‫صالِ ُح ب ُْن َك ْي َسانَ بَ ْربَ َرنِم اب ُْن ِشاَاِ ع َْن عُر‬ َ ‫ال َح َّدثَنَا‬ َ َ‫ُساَ ْي َمانَ مُ َُ اب ُْن بِ ًَلل ق‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫بَ َّن عَائِ َش َ قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ ْال ِد َشا ِء َحََّّ نَادَاهُ ُع َم ُر‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع بَ ْعََّ َُّ َيسُُ ُل‬ ُ َ‫ص ْبي‬ ُ ‫الص ًََّلََ نَا َم النا َسا ُء َ ال ا‬ َ ٍََ‫ان فَ َب َر َج ف‬ ِ ْ‫ال َدا يَ ْنََّ ِظ ُرمَا بَ َح ٌد ِد ْن بَ ْم ِر ْاْلَي‬ ُ َ‫يب ال َّشف‬ ‫ق‬ َ ‫صاُُّنَ فِي َما بَ ْينَ بَ ْن يَ ِا‬ َ ُ‫صاَّ يَُْ َدئِذ مِ َّا بِ ْال َم ِدينَ ِ َ َكانُُا ي‬ َ ُ‫َغ ْي ُر ُك ُّْ قَا َل َ َا ي‬ ‫ع الاَّ ْي ِر ْاْلَ َّ ِل‬ ِ ُ‫مِلَ ثُا‬ 544 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құфтан намазына имамдық қылуы керек еді, бірақ кешігіңкіреп шықпады. Сол кезде хазреті Омар (р.а.): «Әйелдер мен балалар ұйықтап қалды»,- деп дауыстап, ол кісіні шақырды. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) шығып: «Жер жүзінде сендерден басқа ешкім құфтан намазын оқимын деп күтіп отырған жоқ»,- деді. Айша анамыз (р.а.) айтты: «Сол кездерде Мединеден басқа еш жерде намаз оқылмайтын еді. Адамдар құфтан намазын күннің қызыл шапағы көрінбегеннен бастап, түннің бірінші бөлімінің үштен бірі аралығында оқитын»,- деді.

288

‫ال بَ ْربَ َرنِم‬ َ َ‫اق ق‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا َدحْ ُمُ ٌد يَ ْدنِم ا ْبنَ َغي ًَْلنَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد ال َّر َّز‬- 545 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ ب ُْن ُع َم َر بَ َّن َيسُُ َل‬ َّ ‫ال بَ ْربَ َرنِم نَافِ ٌ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫اب ُْن ج َُريْج ق‬ ْ ٍَ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُش ِا َر َع ْناَا لَ ْياَ فَ َ َّر َرمَا َحََّّ َيقَ ْدنَا فِم ْال َم ْس ِج ِد ثُ َُّّ ا ْسََّ ْي‬ َُّّ ُ‫ظنَا ثُ َُّّ َيقَ ْدنَا ث‬ ْ ٍَ‫ا ْسََّ ْي‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َْ بَ َح ٌد ِد ْن بَ ْم ِر‬ َ ‫ال لَي‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ ق‬ َ ‫ظنَا ثُ َُّّ َر َر َج َعاَ ْينَا النَّبِ ُّم‬ َ‫ُ َي ْنََّ ِظ ُر الص ًََّلََ َغ ْي ُر ُك ُّْ َ َكانَ اب ُْن ُع َم َر َا يُبَالِم بَقَ َّد َداَا بَ ْم بَ َّر َرمَا مِ َذا َكان‬ ِ ْ‫ْاْلَي‬ ُ ‫َا َي ْب َش بَ ْن َي ْااِبَمُ النَُّْ ُم ع َْن َ ْقَِّاَا َ َكانَ يَرْ قُ ُد قَ ْباَاَا قَا َل اب ُْن ُج َريْج قُ ْا‬ ‫ع لِ َد َاء‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع ا ْبنَ َعبَّاس يٍَُُ ُل بَ ْعََّ َُّ َيسُُ ُل‬ ُ ‫َ قَا َل َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لَ ْياَ بِ ْال ِد َشا ِء‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫ِ فٍََا َل‬ ِ ‫َحََّّ َيقَ َد النَّاسُ َ ا ْسََّ ْيٍَظُُا َ َيقَ ُد ا َ ا ْسََّ ْيٍَظُُا فٍََا َم ُع َم ُر ب ُْن ْال َب َّا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫الص ًََّلََ قَا َل َع َا ٌء قَا َل اب ُْن َعبَّاس فَ َب َر َج نَبِ ُّم‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َك َنام بَ ْنظُ ُر‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ ‫هدا يَ َدهُ َعاَ َي ْب ِس ِم فٍََا َل لَُْ َا بَ ْن بَ ُش‬ ‫ق َعاَ ب ُ َّدَِّم‬ ِ ‫مِلَ ْي ِم ْاْلنَ يَ ٍْ ُ ُر َي ْب ُسمُ َداء َ ا‬ َّ َّ‫صا‬ ُّ َ‫صاُُّمَا مَ َا َذا فَا ْسََّ ْثب‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ه َ النَّبِ ُّم‬ َ َ َ‫ع َع َاء َك ْيف‬ َ ُ‫َْلَ َدرْ تُاُ ُّْ بَ ْن ي‬ َُّّ ُ‫صابِ ِد ِم َشيْئا ِد ْن تَ ْب ِديد ث‬ َ َ‫َعاَ َي ْب ِس ِم يَ َدهُ َك َما بَ ْنبَ َهُ اب ُْن َعبَّاس فَبَ َّد َد لِم َع َا ٌء بَ ْينَ ب‬ ْ ْ ْ َ‫ه َ ب‬ ََّّ‫س َح‬ َ ِ‫ه َّماَا يُ ِمرُّ مَا َك َذل‬ َ َُّّ ُ‫س ث‬ َ َ‫ط َرافَ ب‬ َ َ ِ ‫ك َعاَ الرَّب‬ ِ ‫صابِ ِد ِم َعاَ قَرْ ِن الرَّب‬ ُ ْ ‫َدس‬ َ ُ‫َّع مِ ْباَا ُدم‬ ‫ص ُر‬ ‫احيَ ِ الااحْ يَ ِ َا يٍَُ ا‬ ِ َ‫غ َ ن‬ ِ ‫ط َرفَ ْاْل ُذ ِن ِد َّما يَاِم ْال َُجْ مَ َعاَ الصُّ ْد‬ َّ ‫ال لَُْ َا بَ ْن بَ ُش‬ ‫صاُُّا مَ َا َذا‬ َ ِ‫َ َا َي ْب ُشُ مِ َّا َك َذل‬ َ ُ‫ق َعاَ ب ُ َّدَِّم َْلَ َدرْ تُاُ ُّْ بَ ْن ي‬ َ َ‫ك َ ق‬ 545 – Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түндердің бірінде құфтан уақытында бір жұмыспен шұғылданып қалып, намазға кешігіңкіреп қалды. Біз ол кісіні тосып отырып, мешітте ұйықтап қалдық. Бір рет оянып қайтадан ұйықтап қалып, қайта ояндық. Содан кейін ғана Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) біздің алдымызға шығып, бізге қарап: «Жер жүзінде сендерден басқа ешкім құфтан намазын оқимын деп күтіп отырған жоқ»,- деді. Ибн Омардың (р.а.) өзін ұйқы қысып, құфтанды қаза қылып қоюдан қорықпаса, одан бұрын немесе одан кейін мызғып ала берер еді. Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түндердің бірінде құфтан намазына кешікті, тіптен, адамдар ұйықтап қалды, оянып қайтадан бір ұйықтап тұрысты. Сонда хазреті Омар ибн әл-Хаттаб (р.а.) тұрып, «Намаз!»,- деп дауыстады. Ғата және ибн Аббас (р.а.): «Сонда Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) екі қолы басында, шашынан суы тамшылаған күйі шықты да: «Егерде үмбетіме бұндай ауыр машақат болмағанда, құфтанды солай (кешірек) оқуды бұйырар едім»,- деп айтты»,- деді 289

24-бап. Құфтан намазды түннің жарымына шейін оқыса болады

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْسََّ ِحبُّ تَ ْ ِري َرمَا‬ َ ‫قَا َل بَبُُ بَرْ َزََ َكانَ النَّبِ ُّم‬ Әбу Барза (р.а.) айты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) кешіктіріп оқуды жақсы көретін»,- деді.

құфтан намазын

‫ايبِ ُّم قَا َل َح َّدثَنَا َزائِ َدَُ ع َْن ُح َميْد ال َّ ُِي ِر ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد ال َّر ِح ِيُّ ْال ُم َح‬- 546 َّ َّ‫صا‬ ‫ف الاَّ ْي ِر‬ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َ ْب ِن َدالِك قَا َل بَ َّر َر النَّ ِب ُّم‬ ِ ْ‫ص ًَلََ ْال ِد َشا ِء مِلَ نِص‬ ِ َ‫بَن‬ ‫ص ًَلَ َدا ا ْنََّظَرْ تُ ُمُمَا َ َزا َد‬ َ ‫صاَّ النَّاسُ َ نَا ُدُا بَ َدا مِنَّ ُا ُّْ فِم‬ َ ‫صاَّ ثُ َُّّ قَا َل قَ ْد‬ َ َُّّ ُ‫ث‬ ‫َ ْبنَ َدالِك قَا َل َك َنام‬ َ َ‫ُُِّ َح َّدثَنِم ُح َم ْي ٌد َس ِم َ بَن‬ َ ‫اب ُْن بَبِم َدرْ يَ َُّ بَ ْربَ َرنَا يَحْ َي ب ُْن بَي‬ ‫يص َراتَ ِم ِم لَ ْياَََّئِذ‬ ِ ِ‫بَ ْنظُ ُر مِلَ َ ب‬ 546 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құфтан намазын түннің жарымына дейін кешіктіріп барып оқыды. Содан соң: «Адамдар әлдеқашан намаздарын оқып ұйықтады, бірақ сендер оқимыз деп күткен намаздарынды (яғни құфтанды) оқып жатырсыңдар»,- деді. 25-бап. Таң намазының артықшылығы туралы

‫ال َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن مِ ْس َما ِعي َر َح َّدثَنَا قَيٌَْ قَا َل لِم‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬- 547 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ ْذ نَظَ َر مِلَ ْالٍَ َم ِر لَ ْياَ َ ا ْلبَ ْد ِي‬ َ ‫َّللا ُكنَّا ِع ْن َد النَّبِ ام‬ ِ َّ ‫َج ِري ُر ب ُْن َع ْب ِد‬ ‫ضامُُنَ فِم ي ُْؤيََِّ ِم‬ َ ُ‫َا ت‬ َُّّ ُ‫َ قَ ْب َر ُغ ُر بِاَا فَا ْف َداُُا ث‬

ْ َ‫ضا ُّدُنَ ب‬ َ ُ‫فٍََا َل بَ َدا مِنَّ ُا ُّْ َسََّ َر ْ نَ َيبَّ ُا ُّْ َك َما تَ َر ْ نَ مَ َذا َا ت‬ َ‫فَا ِ ْن ا ْسََّ َ ْدَُّ ُّْ بَ ْن َا تُ ْااَبُُا َعا‬ َ َ ِ ‫ُع ال َّش ْم‬ ِ ُ‫ص ًَلَ قَ ْب َر طُا‬ ‫َ َ قَ ْب َر ُغ ُر ِباَا‬ ِ ‫ُع ال َّش ْم‬ ِ ُ‫قَا َل فَ َسباحْ ِب َح ْم ِد َيباكَ قَ ْب َر طُا‬

547 - Жарир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті:«Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдында едік, ол кісі толған айға қарап «Сендер мына айды көріп тұрғандарындай Раббыларыңды көресіңдер. Оны көремін десеңдер, бірбірлеріңді ренжітпеңдер! Күн шығудан бұрынғы және күн батудан алдыңғы намаздарыңды шайтанға бой бермеу қолдарыңнан келсе, оларды міндетті түрде оқыңдар!»,- деді. Содан кейін: «Күн шығардан және батардан бұрын Раббыларыңды мақтап таспих айтындар»,- деп айтты»,деді.

290

26-бап. Таң намазының оқылатын уақыты туралы

‫َ ْب ِن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن عَا‬- 549 ِ َ‫صُّ قَا َل َح َّدثَنَا مَ َّما ٌم ع َْن قَََّا َدََ ع َْن بَن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ قَا ُدُا‬ َ ‫َدالِك بَ َّن َز ْي َد ْبنَ ثَابِع َح َّدثَمُ بَنَّاُ ُّْ تَ َس َّح ُر ا َد َ النَّبِ ام‬ ُ ‫مِلَ الص ًََّل َِ ق ُ ْا‬ َ‫ع َك ُّْ َب ْينَاُ َما قَا َل قَ ْد ُي َر ْم ِسينَ بَ ْ ِسَّاينَ َي ْد ِنم آي‬ 549 – Зәйд ибн Сәбит (р.а.) риуаят етті: «Біз Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге сәресі іштік. Кейіннен тұрып таң намазын оқыдық. Мен: «Таң намазы мен сәресінің арасында қанша уақыт бар?».- деп сұрадым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Елу немесе алпыс аят оқитындай уақыт бар»,деп жауап берді.

ََ‫صبَّاح َس ِم َ َي ْ َح ْبنَ ُعبَا َدََ َح َّدثَنَا َس ِدي ٌد ع َْن قَََّا َد‬ َ ‫ َح َّدثَنَا َح َس ُن ب ُْن‬- 550 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫م‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َز ْي َد ْبنَ ثَابِع تَ َس َّح َرا فَاَ َّما‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ ‫َ ْب ِن َدالِك بَ َّن نَ ِب‬ ِ َ‫ع َْن بَن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُي ِم َما قَا َم نَ ِب ُّم‬ ‫صا َّ قُ ْانَا‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِلَ الص ًََّل َِ ف‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫فَ َر َغا ِد ْن َسح‬ ُ ‫ِْلَنََ َك ُّْ َكانَ بَ ْينَ فَ َرا ِغ ِا َما ِد ْن َسحُُي ِم َما َ ُد ُرُلِ ِا َما فِم الص ًََّل َِ قَا َل قَ ْد ُي َدا يَ ٍْ َرب‬ ِ َ‫ال َّر ُج ُر َر ْم ِسينَ آي‬ 550 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) Зәйд ибн Сәбит екеуі бірге сәресі ішті. Сәрелік ішіп болғаннан соң, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) таң намазын оқыды»,- деді. Қатада (р.а.) айтты: «Мен Әнастан сәрелік ішіп болғаннан соң таң намазын оқырға дейін қанша уақыт өтті»,- деп сұрадым деді. Сонда Әнас (р.а.): «Кісі елу аят оқырлықтай уақыт»,- деп жауап берді.

ُ ‫ازم‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن بَبِم ب َ يَْ ع َْن بَ ِري ِم ع َْن ُساَ ْي َمانَ ع َْن بَبِم َح‬- 551 ُ ‫بَنَّمُ َس ِم َ َس ْا َر ْبنَ َسدْد يٍَُُ ُل ُك ْن‬ ُ ‫ع بَتَ َس َّح ُر فِم بَ ْماِم ثُ َُّّ يَ ُا‬ ‫ك‬ َ ‫ُن سُرْ َع ٌ بِم بَ ْن ب ُ ْد ِي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ِ ‫ص ًَلََ ْالفَجْ ِر َد َ َيس‬ 551 – Саһл ибн Сағд (р.а.) айтты: «Бала-шағаммен бірге сәрелік ішіп жатқан едім, бірден Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге таң намазын оқу керектігі есіме түсіп, асығуыма тура келді»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن بُ َايْر قَا َل بَ ْربَ َرنَا الاَّي‬- 552 ِ‫ْع ع َْن ُعٍَيْر ع َْن ا ْب ِن ِشاَا‬ ْ َ‫الزبَي ِْر بَ َّن عَائِ َش َ بَ ْربَ َر ْتمُ قَال‬ ُّ ‫قَا َل بَ ْربَ َرنِم عُرْ َ َُ ب ُْن‬ َ‫َ يَ ْشاَ ْدن‬ ِ ‫ع ُك َّن نِ َسا ُء ْال ُم ْؤ ِدنَا‬ 291

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َد َ َيسُُ ِل‬ َ‫ص ًَلََ ْالفَجْ ِر ُدََّاَفا َداَ بِ ُم ُر ِط ِا َّن ثُ َُّّ يَ ْنٍَاِ ْبن‬ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ِ ٍْ َ‫مِلَ بُيُُتِ ِا َّن ِحينَ ي‬ ِ َ‫ْرفُا َُّن بَ َح ٌد ِد ْن ْال َاا‬ ِ ‫ضينَ الص ًََّلََ َا يَد‬ 552 – Айша анамыз (р.а.) айтты: «Біз мұсылман әйелдер Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге таң намазын оқу үшін үйімізге келіп, мешітке баратын едік. Кейіннен, намазды оқып болып, үйімізге қайтып бара жатқанымызда қараңғыда бізді ешкім танымайтын еді (яғни, таң намазын оқып болған кезде, әлі жарық түспейтін)»,- деді. 27-бап. Таң намазын оқып жатқан адам қалған бір рәкатты күн шыққанша оқып үлгермейтіндігін ұқса...

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 553 ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن َز ْي ِد ْب ِن بَ ْساَ َُّ ع َْن َع َا ِء ْب ِن‬ َّ ‫ج يُ َح ادثُُنَمُ ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ِ‫َّللا‬ ِ ‫يَ َساي َ ع َْن بُس‬ ِ ‫ْر ب ِْن َس ِديد َ ع َْن ْاْلَ ْع َر‬ ‫قَب َْر بَ ْن تَ ْاُ َ ال َّش ْمَُ فٍََ ْد‬ ‫ك‬ َ ‫ُِ ال َّش ْمَُ فٍََ ْد بَ ْد َي‬ َ ‫تَ ْار‬

‫ْح َي ْك َد‬ ِ ‫َ َساَّ َُّ قَا َل َد ْن بَ ْد َيكَ ِد ْن الصُّ ب‬ ‫ك َي ْك َد ِد ْن ْال َدصْ ِر قَ ْب َر بَ ْن‬ َ ‫َ َد ْن بَ ْد َي‬

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ك الصُّ ْب َح‬ َ ‫بَ ْد َي‬ ‫ْال َدصْ َر‬

553 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Кімде-кім таң намазының бір рәкатын күн шыққанша оқып үлгермейтінін байқап қалса, қалған рәкатын толық оқып бітірсін, ал кімде-кім аср намазының бір рәкатын күн батқанша оқып үлгермейтінін білсе, оны да толық оқып бітірсін!»,- деді. 28-бап. Намаз оқып жатқан адам қалған бір рәккатты оқып үлгермейтінің біліп қалса...

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 554 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن بَبِم‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َساَ َم َ ب ِْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َقا َل َد ْن‬ َ ِ‫َّللا‬ ََ‫ك الص ًََّل‬ َ ‫ك َي ْك َد ِد ْن الص ًََّل َِ فٍََ ْد بَ ْد َي‬ َ ‫بَ ْد َي‬ 554 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім намазының бір рәкатын оқып үлгермейтінін байқап қалса, оны толық оқып бітірсін!»,- деп айтты»,- деді.

292

‫‪29-бап. Таң атқаннан кейін күн шығып болғанша намаз‬‬ ‫‪оқылмайды‬‬

‫‪َ - 555‬ح َّدثَنَا َح ْفصُ ب ُْن ُع َم َر قَ َ‬ ‫ال َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم ع َْن قَََّا َدََ ع َْن بَ ِبم ْال َدالِيَ ِ‬ ‫هامُ ُّْ ِع ْن ِدي ُع َم ُر بَ َّن النَّبِ َّم‬ ‫هيُُّنَ َ بَيْ َ‬ ‫ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس قَا َل َش ِا َد ِع ْن ِدي ِي َجا ٌل َدرْ ِ‬ ‫َّ‬ ‫صاَّ‬ ‫ق ال َّش ْمَُ َ بَ ْد َد‬ ‫ْح َحََّّ تَ ْش ُر َ‬ ‫َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ نَاَ ع َْن الص ًََّل َِ بَ ْد َد الصُّ ب ِ‬ ‫ُِ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن ُش ْدبَ َ ع َْن قَََّا َدََ َس ِمد ُ‬ ‫ْع بَبَا‬ ‫ْال َدصْ ِر َحََّّ تَ ْار َ‬ ‫ْال َدالِيَ ِ ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس قَا َل َح َّدثَنِم نَاسٌ بِاَ َذا‬ ‫‪555 – Хазреті Омар (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) таң‬‬ ‫‪атқаннан кейін күн шығып болғанша және асрдан кейін күн батқанша‬‬ ‫‪намаз оқудан тиды»,- деді.‬‬

‫‪َ - 556‬ح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّد َثنَا َيحْ َي ب ُْن َس ِديد ع َْن ِم َشام قَا َل بَ ْر َب َر ِنم بَ ِبم‬ ‫َّ‬ ‫صاَّ‬ ‫قَا َل بَ ْربَ َرنِم اب ُْن ُع َم َر قَا َل قَا َل َيسُُ ُل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َا تَ َح َّر ْ ا‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َّللا‬ ‫بِ َ‬ ‫َ َ َا ُغ ُر بَاَا َ قَا َل َح َّدثَنِم اب ُْن ُع َم َر قَا َل قَا َل َيسُُ ُل َّ ِ‬ ‫ص ًَل ِت ُا ُّْ طُاُُ َع ال َّش ْم ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َ فَ َ ار ُر ا الص ًََّلََ َحََّّ تَرْ تَفِ َ َ مِ َذا‬ ‫َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا طَاَ َ َح ِ‬ ‫اجبُ ال َّش ْم ِ‬ ‫يب َتابَ َدمُ َع ْب َدَُ‬ ‫َ فَ َ ار ُر ا الص ًََّلََ َحََّّ َت ِا َ‬ ‫َغ َ‬ ‫اِ َحا ِجبُ ال َّش ْم ِ‬ ‫‪556 – Ибн Омардың айтуынша (р.а.) Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Күн‬‬ ‫‪шығып келе жатқанда және батып бара жатқан уақытта оқыған‬‬ ‫‪намазыңнан сауап үміт етпегейсің!»,- деп айтқан екен.‬‬ ‫‪Ибн Омардың (р.а.) айтқан және де басқа бірнеше риуаяттарға‬‬ ‫‪байланысты, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Егер күн жүзінен пердесін‬‬ ‫‪алып жатқан болса, (күн шығып келе жатқанда) толық алып болғанша‬‬ ‫‪немесе пердесін тартып жатқан болса, толық тартып болғанша намазыңды‬‬ ‫‪кешіктір»,- деді. (яғни күн толық көтерілгенше оқымай тұра тұр дегені).‬‬

‫‪َ - 558‬ح َّدثَنَا ُعبَ ْي ُد ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر ع َْن بَ ِبم ب ُ َسا َد َ ع َْن ُعبَ ْي ِد َّ‬ ‫ب ب ِْن‬ ‫َّللاِ ع َْن ُربَ ْي ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َّللا َ‬ ‫صُّ ع َْن بَبِم مُ َري َْرََ بَ َّن َيسُُ َل َّ ِ‬ ‫ص ْب ِن عَا ِ‬ ‫َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن َح ْف ِ‬ ‫ص ًَلتَ ْي ِن نَاَ ع َْن الص ًََّل َِ بَ ْد َد ْالفَجْ ِر‬ ‫َ َساَّ َُّ نَاَ ع َْن بَ ْي َدََّي ِْن َ ع َْن لِ ْب َسََّ ْي ِن َ ع َْن َ‬ ‫ُِ ال َّش ْمَُ َ ع َْن ا ْشَِّ َما ِل ال َّ‬ ‫ص َّما ِء َ ع َْن‬ ‫َحََّّ تَ ْاُ َ ال َّش ْمَُ َ بَ ْد َد ْال َدصْ ِر َحََّّ تَ ْار َ‬ ‫ضم بِفَرْ ِج ِم مِلَ ال َّس َما ِء َ ع َْن ْال ُمنَابَ َذ َِ َ ْال ُم ًَل َد َس ِ‬ ‫ِااحْ َِّبَا ِء فِم ثَُْ ِ َ ا ِحد يُ ْف ِ‬ ‫‪293‬‬

558 - Әбу Хурайраның (р.а.) айтуынша, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі түрлі сауда келісімінен, екі түрлі киім киюден және екі түрлі намазды оқудан тиған екен: «Таң атқаннан кейін күн шығып болғанша және асрдан кейін күн батып болғанға дейін намаз оқудан; Денеге жабысып тұратын және денесі көрініп тұратын киімдерді киюден; Біреумен сөз байластырып, дұшпандық қылудан»,- деді. 30-бап. Күн батпай тұрып оқылған намаздың сауабы жоқ

َّ ‫َع ْب ُد‬ ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن نَافِ ع َْن ا ْب ِن ُع َم َر‬ َّ ‫ُع‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َا يَََّ َحرَّى بَ َح ُد ُك ُّْ فَي‬ ِ ُ‫صاام ِع ْن َد طُا‬

‫ َح َّدثَنَا‬- 559 َّ‫صا‬ َّ ‫بَ َّن َيسُُ َل‬ َ ِ‫َّللا‬

‫َ َ َا ِع ْن َد ُغ ُر بِاَا‬ ِ ‫ال َّش ْم‬ 559 – Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Күн шығып келе жатқанда және батып бара жатқан уақытта намаз оқысаңдар, оның сауабынан құр қаласыңдар!»,- деп айтқан»,- деді..

َّ ‫يز ب ُْن َع ْب ِد‬ ‫صالِح‬ َ ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َسدْد ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬- 560 َّ ‫ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ قَا َل بَ ْربَ َرنِم َع َا ُء ب ُْن َي ِزي َد ْال ُج ْن َد ِع ُّم بَنَّمُ َس ِم َ بَبَا َس ِديد ْال ُب ْد ِي‬ ‫ي‬ َّ َّ‫صا‬ ََّّ‫ْح َح‬ ُ ‫يٍَُُ ُل َس ِمد‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل َا‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ْع َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫ص ًَلََ بَ ْد َد الصُّ ب‬ َُ‫يب ال َّش ْم‬ َ ‫ص ًَلََ بَ ْد َد ْال َدصْ ِر َحََّّ تَ ِا‬ َ ‫تَرْ تَفِ َ ال َّش ْمَُ َ َا‬ 560 - Әбу Сағид Хұдри (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Таң атқаннан кейін күн шығып болғанша, асрдан кейін күн батып болғанша намаз оқылмайды» деген»,- деді..

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَبَانَ قَا َل َح َّدثَنَا ُغ ْن َد ٌي قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن بَبِم‬- 561 ُ ‫ْع ُح ْم َرانَ ْبنَ بَبَانَ يُ َحد‬ ُ ‫َّاح قَا َل َس ِمد‬ ‫ص ًَلَ لٍََ ْد‬ َ َ‫ص ُّاُن‬ َ ََُّ‫ال مِنَّ ُا ُّْ ل‬ َ َ‫اث ع َْن ُد َدا ِيَ َ ق‬ ِ ‫الََّّي‬ َّ َّ‫صا‬ ‫صااياَا َ لٍََ ْد نَ َا َع ْناُ َما يَ ْدنِم‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َما َيبَ ْينَاهُ ي‬ َ ‫َّللا‬ َ ِ َّ ‫ص ِح ْبنَا َيسُُ َل‬ ‫ال َّر ْك َدََّ ْي ِن بَ ْد َد ْال َدصْ ِر‬ 561 – Химран ибн Абан (р.а.) риуаят етті: «Мұғауия бір күні: «Сендер оқып жатқан намазды Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге жүргенімізде бір рет те оқығанын көрмегенбіз, ол кісі асрдан кейін екі рәкат намаз оқудан тиған болатын»,- деп айтты.

294

َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َس ًَلم قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب َدَُ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬- 562 ‫َّللاِ ع َْن ُربَيْب ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صُّ ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل نَاَ َيسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ع َْن‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ص ْب ِن عَا‬ ِ ‫َح ْف‬ َُ‫ُِ ال َّش ْم‬ َ ‫ص ًَلتَ ْي ِن بَ ْد َد ْالفَجْ ِر َحََّّ تَ ْاُ َ ال َّش ْمَُ َ بَ ْد َد ْال َدصْ ِر َحََّّ تَ ْار‬ َ 562 – Хафс ибн Асимнің (р.а.) Әбу Хурайрадан риуаят етуінше: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) таң атқаннан кейін күн шыққанша және асрдан кейін күн батқанша намаз оқуды мәкрүх еткен болатын»,- деді. 31-бап. Аср мен таң атқаннан кейінгі намаздардан басқасынан тиылмаған кісі туралы

‫ُُِّ ع َْن نَافِ ع َْن اب ِْن‬ َ ‫ع َْن بَي‬ ‫صاام بِاَيْر َ َا نَاَاي‬ َ ُ‫بَ َحدا ي‬

‫ان َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ال ُّن ْد َم‬- 563 ُ ‫صاام َك َما َيبَي‬ ‫صاُُّنَ َا بَ ْن َا‬ َ ُ‫ْع بَصْ َحابِم ي‬ َ ُ ‫ال ب‬ َ َ‫ُع َم َر ق‬ ‫َ َ َا ُغ ُر َباَا‬ ِ ‫َدا َشا َء َغ ْي َر بَ ْن َا تَ َح َّر ْ ا طُاُُ َع ال َّش ْم‬

563 - Ибн Омар (р.а.) айтты: «Мен бауырларымның қалай намаз оқығанын көрген болсам, солай намаз оқимын. Мен бірер кісінің түнде немесе күндізгі уақытта намаз оқуларына қарсы емеспін, күн шығып келе жатқанда және батып бара жатқан уақытта оқымаса болды»,- деді. 32-бап. Асрдан кейін оқылатын қосымша және соған ұқсас намаздар туралы

َّ ‫ع َ نَحْ ُِمَا قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ‫َّللاِ َ قَا َل‬ َ ُ‫بَاِ َدا ي‬ ِ ِ‫صاَّ بَ ْد َد ْال َدصْ ِر ِد ْن ْالفَ َُائ‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ال‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْد َد ْال َدصْ ِر َي ْك َدََّ ْي ِن َ ق‬ َ ‫صاَّ النَّ ِب ُّم‬ َ َ ‫ُك َريْبٌ ع َْن ب ُ ام َساَ َم‬ ُّ ‫َْ ع َْن ال َّر ْك َدََّ ْي ِن بَ ْد َد‬ ‫الظا ِْر‬ ِ ‫َش َااَنِم نَاسٌ ِد ْن َع ْب ِد ْالٍَي‬ Үмму Сәлама (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) асрдан кейін екі рәкат намаз оқыды да, «Әлгі Абд ул-Қайс тайпасынан келген кісілер менің бесіннен кейін екі рәкат намаз оқуыма кедергі етті»,- деді.

ُ‫ال َح َّدثَنِم بَبِم بَنَّم‬ َ َ‫ب ُْن بَ ْي َمنَ ق‬ َّ ‫َّللاَ َ َدا لٍَِ َم‬ َّ ‫لٍَِ َم‬ َ‫َّللاَ تَ َدال‬

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّد َثنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد‬- 564 ْ َ‫َس ِم َ عَائِ َش َ قَال‬ ََّّ‫َب بِ ِم َدا تَ َر َكاُ َما َح‬ َ ‫ع َ الَّ ِذي َذم‬ ‫ص ًَلتِ ِم قَا ِعدا تَ ْدنِم ال َّر ْك َدََّ ْي ِن َب ْد َد‬ َ ‫صاام َكثِيرا ِد ْن‬ َ ُ‫َحََّّ ثٍَُ َر َع ْن الص ًََّل َِ َ َكانَ ي‬

295

َّ َّ‫صا‬ ‫صااي ِا َما فِم ْال َم ْس ِج ِد‬ َ ُ‫صااي ِا َما َ َا ي‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ‫ْال َدصْ ِر َ َكانَ النَّبِ ُّم‬ ُ ‫َد َبافَ َ بَ ْن يُثٍَا َر َعاَ بُ َّدَِّ ِم َ َكانَ ي ُِحبُّ َدا يُ َبفا‬ ُّْ ُ‫ف َع ْنا‬ 564 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Алла тағаламен ант етемін, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Алла тағалаға жолыққанға дейін (қайтыс болғанға дейін) бесін мен асрдан кейін оқитын екі рәкат намаздарын мүлде тәрк етпеді. Ол кісі науқастанып қалып, намаздарын көбінесе отырып оқитын болып қалғанында, Аллаға жолықты (қайтыс болды). Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қосымша екі рәкат намазды үмбеттерім де үйреніп алып, қиналып қалмасын деп, мешітте оқымайтын еді, керісінше үмбеттеріне жеңілдік жасауға ынтық болатын»,- деді.

ْ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ يَ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم قَا َل بَ ْربَ َرنِم بَبِم قَال‬- 565 ‫ع‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ السَّجْ َدتَي ِْن بَ ْد َد ْال َدصْ ِر ِع ْن ِدي‬ َ ‫عَائِ َش ُ ا ْبنَ ب ُ ْرَِّم َدا تَ َركَ النَّ ِب ُّم‬ ُّ َ‫ق‬ 565 – Хишамның атасы (р.а.) риуаят етті: «Айша анамыз (р.а.) айтты: «Ей, бауырымның ұлы (жиенім)! Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) асрдан кейінгі екі рәкат намазды менің алдымда оқымайтын күндері болмайтын»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر قَا َل َح َّد َثنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد قَا َل َح َّدثَنَا‬- 566 ْ َ‫ال َّش ْيبَانِ ُّم قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد الرَّحْ َم ِن ب ُْن ْاْلَ ْس َُ ِد ع َْن بَ ِبي ِم ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ُّْ َ‫ع َي ْك َدََّا ِن ل‬ َّ َّ‫صا‬ َِ ‫ص ًَل‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ َد ُعاُ َما ِس ارا َ َا ع ًََلنِيَ َي ْك َدََّا ِن قَ ْب َر‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫يَ ُا ْن َيسُُ ُل‬ ‫ان بَ ْد َد ْال َدصْ ِر‬ ِ ََّ‫ْح َ َي ْك َد‬ ِ ‫الصُّ ب‬ 566 – Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) таң намазынан алдыңғы және асрдан кейінгі оқитын екі рәкат намаздарын жасырмайтын да, жария да қылмайтын»,- деді.

ُ ‫ق قَا َل َيبَي‬ ‫ْع‬ َ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َعرْ َع َرََ قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن بَبِم مِ ْس َحا‬- 567 َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ْاْلَ ْس َُ َد َ َد ْس ُر قا َش ِادَا َعاَ عَائِ َش َ قَال‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ع َدا َكانَ النَّبِ ُّم‬ ‫صاَّ َي ْك َدََّي ِْن‬ َ ‫يَ ْتِينِم فِم يَُْ م َب ْد َد ْال َدصْ ِر مِ َّا‬ 567 – Асуад пен Масрұқ (р.а.) екеуі риуаят етті: «Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) күнде асрдан кейінгі екі рәкат намазын оқымай менің алдыма келмейтін»,- деді.

296

33-бап. Күн бұлтты болған күні намазды ертерек оқу туралы

‫ضالَ َ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم ع َْن يَحْ يَ مُ َُ اب ُْن بَبِم َكثِير‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َدا ُذ ب ُْن ف‬- 568 ‫يح َح َّدثَمُ قَا َل ُكنَّا َد َ ب َُر ْي َدََ فِم يَُْ م ِذي َغيُّْ فٍََا َل بَ اا ُر ا‬ ِ ِ‫ع َْن بَبِم قِ ًَلبَ َ بَ َّن بَبَا ْال َما‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫ص ًَلََ ْال َدصْ ِر َحبِ َ َع َماُم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َد ْن تَ َر‬ َ ‫ك‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫بِالص ًََّل َِ فَا ِ َّن النَّب‬ 568 - Әбу Мүләйх (р.а.) риуаят етті: «Күн бұлтты болған күні Бұрайдамен бірге едік. Ол: «Намазды ертерек оқыңыз! Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Кімде-кім аср намазын оқымаса, оның амалының барлығы бекерге зая кетеді!»,- деген»,- деді. 34-бап. Азан уақыты өткен болса да, азан айтылғаны туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا ِع ْم َر‬- 569 ‫ضيْر قَا َل َح َّدثَنَا‬ َ ُ‫ال َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ف‬ َ َ‫ان ب ُْن َد ْي َس َرََ ق‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ال ِسرْ نَا َد َ النَّبِ ام‬ َ َ‫َّللا ْب ِن بَبِم قَََّا َدََ ع َْن بَبِي ِم ق‬ َ ‫ُح‬ ِ َّ ‫صي ٌْن ع َْن َع ْب ِد‬ َّ ‫ْع ِبنَا يَا َيسُُ َل‬ ُ ‫َّللاِ قَا َل بَ َر‬ َ ‫َ َساَّ َُّ لَ ْياَ فٍََا َل بَدْضُ ْالٍَُْ ِم لَُْ َع َّرس‬ ‫اف بَ ْن تَنَا ُدُا ع َْن‬ َ ‫الص ًََّل َِ قَا َل بِ ًَل ٌل بَنَا بُ قِظُ ُا ُّْ فَاهْ َ َجدُُا َ بَ ْسنَ َد بِ ًَل ٌل‬ ُ‫ظ ْا َرهُ مِلَ َيا ِحاََِّ ِم فَ َااَبَ َّْم‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ قَ ْد‬ َ ٍَ‫َع ْينَاهُ فَنَا َم فَا ْسََّ ْي‬ ‫َ فٍََا َل يَا‬ َ ‫ظ النَّ ِب ُّم‬ ِ ‫طاَ َ َحا ِجبُ ال َّش ْم‬ َّ ‫م نَُْ َد ٌ ِد ْثاُاَا قَ ُّ قَا َل مِ َّن‬ ْ َ‫ع قَا َل َدا ب ُ ْلٍِي‬ َ ‫بِ ًَل ُل بَ ْينَ َدا قُ ْا‬ ُّْ ‫ض بَيْ َ ا َح ُا‬ َ َ‫َّللاَ قَب‬ َّ َ‫ع َعا‬ َّ َُ َََّ‫اس بِالص ًََّل َِ ف‬ ‫ه َ فَاَ َّما‬ ِ َّ‫ِحينَ َشا َء َ َي َّدمَا َعاَ ْي ُا ُّْ ِحينَ َشا َء يَا بِ ًَل ُل قُ ُّْ فَ َ اذ ْن بِالن‬ َّ‫صا‬ ْ ‫ع ال َّش ْمَُ َ ا ْبيَاه‬ ْ ‫ايْ تَفَ َد‬ َ َ‫َّع قَا َم ف‬ 569 - Әбу Қатада (р.а.) аталарынан риуаят етті: «Біз Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге түнде жолға шықтық. Жолда кездескен қауымдардың бірі: «Я Расулулла, бізге бір рет қонақ болып кетсеңіз!»,десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ұйықтап қалып, намазға тұрмай қаласыздар ма, деп қорқамын»,- деді. Сонда Біләл (р.а.): «Мен сіздерді оятып қоярмын»,- деді. Қонақжайлықтан кейін ұйықтауға жатты. Хазреті Біләл (р.а.) түйесіне жастанып ұйықтап қалды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оянған кезде күн жиегінен көтеріліп қалған еді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ей, Біләл! Қәне айтқаныңды қылғаның?»,- деді. Біләл: «Ұйқы мені жеңіп қойды, ешқашан бұлай қатты ұйықтамағанмын»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Алла тағала өзі қалаған уақытында жандарынды алып, қалаған уақытында сендерге жан берер, ей Біләл, тұр, азан айтып, адамдарды намазға шақыр!»,- деді. Кейін тұрып дәрет алды. Таң атып, күн толық көтеріліп кеткенде намаз оқыды»,- деді. 297

35-бап. Уақыты өткен болса да адамдар мен бірге жамағат болып намаз оқу туралы

َ ‫ضالَ َ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم ع َْن يَحْ يَ ع َْن بَبِم َساَ َم‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َدا ُذ ب ُْن ف‬- 570 َّ ‫ع َْن َجا ِب ِر ْب ِن َع ْب ِد‬ ْ َ‫َق بَ ْد َد َدا َغ َرب‬ ‫ع‬ ِ ‫َّللاِ بَ َّن ُع َم َر ْبنَ ْال َب َّا‬ ِ ‫ِ َجا َء يَُْ َم ْال َب ْند‬ ََّّ‫صاام ْال َدصْ َر َح‬ ُ ‫َّللا َدا ِك ْد‬ َ ُ‫َ ب‬ َ ‫اي قُ َريْش قَا َل يَا َيس‬ َ َّ‫ال َّش ْمَُ فَ َج َد َر يَسُبُّ ُكف‬ ِ َّ ‫ُُل‬ َّ َ‫صاَّ ْيَُّاَا فٍَُ ْمنَا مِل‬ َ ‫َّللا َدا‬ ِ َّ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ ْ َ‫صاَّ ْال َدصْ َر بَ ْد َد َدا َغ َرب‬ َُّّ ُ‫ع ال َّش ْمَُ ث‬ َ َ‫ف‬

َّ‫صا‬ ْ ‫َكاد‬ َ ‫ََ ال َّش ْمَُ تَ ْارُُِ قَا َل النَّبِ ُّم‬ َّ َُ َ‫ه َ لِاص ًََّل َِ َ ت‬ َّ َُ َََّ‫بُ ْ َحانَ ف‬ ‫ه ْنَا لَاَا‬ ِ َ ‫صاَّ بَ ْد َدمَا ْال َم ْا ِر‬ َ

570 - Жәбир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Хандақ күні, күн батқан соң, Омар ибн әл-Хаттаб (р.а.) келіп, Құрайыш кәпірлерін сөге бастады. Содан соң: «О, Расул Алла, күн батайын деп бара жатқанда асрды зорға оқып үлгердім»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Алламен ант етемін, мен (оны) әлі оқығаным жоқ»,- деді. Кейін, Бұтханға жүрдік, жеткеннен соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алды, біз де дәрет алдық. Содан кейін күн баттқаннан соң Аср намазын оқыды, одан кейін шам намазын оқыды»,- деді. 36-бап. Бірер намазды естен шығарып оқымаған адам есіне түскенде сол намазды ғана қайта оқиды

ََ‫ك الص ًََّل‬ َ ‫ص ًَلَ َ ا ِحدََ ِع ْش ِرينَ َسنَ لَ ُّْ يُ ِد ْد مِ َّا تِ ْا‬ َ ‫قَا َل مِ ْب َرا ِمي ُُّ َد ْن تَ َر‬ َ ‫ك‬ ََ‫ْال َُا ِح َد‬

Ибраһим (р.а.) айтты: «Кімде-кім жиырма жыл бойы бірде намаз оқымаған болса, сол оқымаған намазын ғана қайтадан оқиды»,- деді.

‫ير قَ َاا َح َّدثَنَا مَ َّما ٌم ع َْن قَََّا َدََ ع َْن‬ َ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ َ ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِع‬- 571 َّ َّ‫صا‬ ‫ص ار مِ َذا‬ َ ُ‫ص ًَلَ فَ ْاي‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َد ْن نَ ِس َم‬ َ ‫َ ب ِْن َدالِك ع َْن النَّبِ ام‬ ِ َ‫بَن‬ ُ‫ك َ بَقِ ُّْ الص ًََّلََ لِ ِذ ْك ِري قَا َل ُدُ َس قَا َل مَ َّما ٌم َس ِم ْدَُّم‬ َ ِ‫َذ َك َرمَا َا َكفَّا َيََ لَاَا مِ َّا َذل‬ ُ ‫ال َحب‬ ‫َّان َح َّدثَنَا مَ َّما ٌم َح َّدثَنَا‬ َ َ‫َّللا َ ق‬ َ َ‫يٍَُُ ُل بَ ْد ُد َ بَقِ ُّْ الص ًََّلََ لا اذ ْك َرى ق‬ ِ َّ ‫ال بَبُُ َعبْد‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫قَََّا َدَُ َح َّدثَنَا بَنٌََ ع َْن النَّ ِب ام‬ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ نَحْ َُه‬ 571 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Кімдекім бірер намазын ұмытып оқымаған болса, есіне түскенде оқиды, оқылмай қалған намаз үшін, намаздың өзін қайта оқымақтан басқа 298

каффарат жоқ, Алла тағала: «Алланы еске алып намаз оқы!»,- деп айтты»,деді. 37-бап. Бірінші қаза болған намаз оқылады

ُ َّ ٍَ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّد َثنَا يَحْ يَ ْال‬- 572 َ‫ان بَ ْربَ َرنَا ِم َشا ٌم قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ ي‬ َّ ‫مُ َُ اب ُْن بَبِم َكثِير ع َْن بَ ِبم َساَ َم َ ع َْن َجابِ ِر ْب ِن َع ْب ِد‬ ‫َق‬ ِ ‫َّللاِ قَا َل َج َد َر ُع َم ُر يَُْ َم ْال َب ْند‬ َّ‫صا‬ ْ َ‫صاام ْال َدصْ َر َحََّّ َغ َرب‬ ُ ‫يَسُبُّ ُكفَّا َيمُ ُّْ َ قَا َل َدا ِك ْد‬ َ َ‫ع قَا َل فَنَ َز ْلنَا بُ ْ َحانَ ف‬ َ ُ‫َ ب‬ ْ َ‫بَ ْد َد َدا َغ َرب‬ ِ َ ‫صاَّ ْال َم ْا ِر‬ َ َُّّ ُ‫ع ال َّش ْمَُ ث‬ 572 – Жәбир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Хандақ күні, күн батқан соң, Омар ибн әл-Хаттаб (р.а.) келіп, Құрайыш кәпірлерін сөге бастады. Содан соң: «Я Расулулла, күн батайын деп бара жатқанда асрды зорға оқып үлгердім»,- деді. Кейін, Бұтханға бардық, күн баттқаннан соң Аср намазын оқып, содан кейін шам намазын оқыды»,- деді. 38- бап. Құфтаннан кейін сөйлесіп отыруды жақтырмағандары туралы

ٌ َُْ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ يَ قَا َل َح َّدثَنَا ع‬- 573 ‫ف قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ ْال ِم ْناَا ِل‬ ُ ٍْ َ‫قَا َل ا ْن َا‬ ‫ع َد َ بَبِم مِلَ بَبِم بَرْ َزََ ْاْلَ ْساَ ِم ام فٍََا َل لَمُ بَبِم َحد ْاثنَا َك ْيفَ َكانَ َيسُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ير َ ِم َم الََِّّم‬ َ ‫صاام ْال َا ِج‬ َ ُ‫صاام ْال َم ْاَُُّبَ َ قَا َل َكانَ ي‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫صاام ْال َدصْ َر ثُ َُّّ يَرْ ِج ُ بَ َح ُدنَا مِلَ بَ ْماِ ِم‬ َ ُ‫تَ ْد ُعُنَاَا ْاْلُ لَ ِحينَ تَ ْد َحضُ ال َّش ْمَُ َ ي‬ ُ ‫ص ْال َم ِدينَ ِ َ ال َّش ْمَُ َحيَّ ٌ َ نَ ِس‬ ُّ‫ِ قَا َل َ َكانَ يَ ْسََّ ِحب‬ َ ‫فِم بَ ْق‬ ِ ‫يع َدا قَا َل فِم ْال َم ْا ِر‬ َ ‫بَ ْن يُؤَ ار َر ْال ِد َشا َء قَا َل َ َكانَ يَ ْا َرهُ النَُّْ َم قَ ْباَاَا َ ْال َح ِد‬ ‫يع بَ ْد َدمَا َ َكانَ يَ ْنفَ َِّ ُر ِد ْن‬ ُ ‫ْر‬ َ ِ َ‫ف بَ َح ُدنَا َجاِي َسمُ َ يَ ٍْ َرب ُ ِد ْن ال اسَّاينَ مِلَ ْال ِمائ‬ ِ ‫ص ًَل َِ ْال َادَا َِ ِحينَ يَد‬ 573 - Әбу Минһал (р.а.) риуаят етті: «Атам екеуміз Әбу Барзаның алдына кірдік. Атам ол кісіден: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бес уақыт намазды қалай оқитын еді?»,- деп сұрады. Ол кісі: «Сіздер үйле деп атайтын бесін намазды күн ауған уақытта, аср намазды біреуміз шаһардың ең шетіне барып қайтқанымызда күннің ыстық табы әлі басылмаған уақытта оқитын. (Шам намазы туралы сөздер есімнен шығып кетіпті), сіздер атама деп атайтұғын Құфтан намазды кешіктіріп оқуды дұрыс көретін еді. Бірақ құфтаннан бұрын ұйықтауды және одан кейін бекерден бекер сөйлесіп отыруды ұнатпайтын. Таң намазды кісі жанында отырған 299

намаз оқушыны танитындай дәрежеге жеткенде оқып болатын, және алпыстан жүзге дейін аяттарды тилауат қылып оқитын»,- деді. 39-бап. Құфтаннан кейін фиқһ және сауап жайында сөйлесіп отыру туралы

َّ ‫َّللا ب ُْن ال‬ ‫َّاح قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ َعاِم ْال َحنَفِ ُّم َح َّدثَنَا قُ َّرَُ ب ُْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 574 ِ ‫صب‬ َ ََّ‫َرالِد قَا َل ا ْن‬ َ ‫ظرْ نَا ْال َح َسنَ َ َي‬ ‫ع قِيَا ِد ِم فَ َجا َء فٍََا َل َدعَانَا‬ ِ ‫اث َع َا ْينَا َحََّّ قَ ُر ْبنَا ِد ْن َ ْق‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َذ‬ َ‫ا‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ِجي َرانُنَا مَ ُؤ َا ِء ثُ َُّّ قَا َل قَا َل بَنََُ ب ُْن َدالِك ا ْنََّظَرْ نَا النَّب‬ ‫اس قَ ْد‬ َ َّ‫صاَّ لَنَا ثُ َُّّ َر َبَنَا فٍََا َل بَ َا مِ َّن الن‬ َ َ‫لَ ْياَ َحََّّ َكانَ َش ْ ُر الاَّ ْي ِر يَ ْباُ ُامُ فَ َجا َء ف‬ َ ََّ‫ص ًَلَ َدا ا ْن‬ ‫ظرْ تُ ُّْ الص ًََّلََ قَا َل ْال َح َس ُن َ مِ َّن‬ َ ‫صاَُّْ ا ثُ َُّّ َيقَ ُد ا َ مِنَّ ُا ُّْ لَ ُّْ تَ َزالُُا فِم‬ َ ‫ع بَنََ ع َْن النَّبِ ام‬ َ َ‫ْالٍَُْ َم َا يَ َزالُُنَ بِ َبيْر َدا ا ْنََّظَ ُر ا ْال َب ْي َر ق‬ ِ ‫ال قُ َّرَُ مُ َُ ِد ْن َح ِدي‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ 574 - Әнас (р.а.) риуаят етті : «Бір күні жарым түнге жақындап қалған уақытта, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) келіп, бізбен бірге намаз оқыды, содан соң: «Адамдар намаз оқып болып, әлде қашан ұйықтады, солай емес пе?. Ал, сендер болсаңдар, әлі намазды тәрк еткен жоқсыңдар, сауаптан үміт етіп құлшылық қылудасыз, сауаптан үміт ете беріңіз!»,- деп құтпа айтты»,деді.

ُّ ‫ان قَا َل بَ ْر َب َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬ ُُّ ِ‫ال َح َّد َثنِم َسال‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ َ‫ي ق‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َم‬- 575 َّ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َم َر َ بَبُُ بَ ْار اب ُْن بَبِم َح ْث َم َ بَ َّن َع ْب َد‬ َّ ‫ب ُْن َع ْب ِد‬ ‫صاَّ النَّبِ ُّم‬ َ ‫َّللاِ ْبنَ ُع َم َر قَا َل‬

َّ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ص ًَلََ ْال ِد َشا ِء فِم آ ِر ِر َحيَا ِت ِم فَاَ َّما َساَّ َُّ قَا َم النَّبِ ُّم‬ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ َ‫س ِدائَ َا يَ ْبٍَ ِد َّم ْن مُ َُ ْاليَُْ َم َعا‬ َ ‫ال بَ َيبَ ْيََّ ُا ُّْ لَ ْياَََّ ُا ُّْ مَ ِذ ِه فَا ِ َّن َي ْب‬ َ ٍََ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ف‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُ بَ َح ٌد فَ َُ ِم َر النَّاسُ فِم َدٍَالَ ِ َيسُُ ِل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِلَ َدا‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ْ‫ظَا ِْر ْاْلَي‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َا‬ َ ‫ع ع َْن ِدائَ ِ َسنَ َ مِنَّ َما قَا َل النَّ ِب ُّم‬ ِ ‫يَََّ َح َّدثُُنَ ِد ْن مَ ِذ ِه ْاْلَ َحا ِدي‬ َ‫ك ْالٍَرْ ن‬ َ ِ‫ك بَنَّاَا تَ ْب ِر ُم َذل‬ َ ِ‫ُ ي ُِري ُد بِ َذل‬ ِ ْ‫يَ ْبٍَ ِد َّم ْن مُ َُ ْاليَُْ َم َعاَ ظَا ِْر ْاْلَي‬ 575 – Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өмірінің соңғы бір күндерінде бізбен бірге құфтан намазын оқыды. Екі жағына сәлем бергеннен кейін тұрып: «Мына осы көріп тұрған түніңізден бастап, жүз жыл өткен соң жер жүзінде қазіргі бар адамдардан бірде-біреуі де қалмайды»,- деді. Адамдар Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жүз жыл ішінде ешкім қалмас деген сөзін дұрыс түсінбей қорқынышқа түсті. 300

‫‪Шындығында, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бүгін осы жерде отырған өзін‬‬ ‫‪көрген Сахабалардың бірде-біреуінің қалмайтынын мысал қылып айтқан‬‬ ‫‪еді.‬‬ ‫‪40- бап. Құфтаннан кейін бала шағалары және қонақтар мен‬‬ ‫‪сөйлесіп отыру туралы‬‬

‫‪َ - 576‬ح َّدثَنَا بَبُُ ال ُّن ْد َما ِن قَا َل َح َّدثَنَا ُد ْدََّ ِم ُر ب ُْن ُساَ ْي َمانَ قَا َل َح َّدثَنَا بَ ِبم‬ ‫اِ الصُّ فَّ ِ َكانُُا بُنَاسا‬ ‫َح َّدثَنَا بَبُُ ُع ْث َمانَ ع َْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ب ِْن بَبِم بَ ْار بَ َّن بَصْ َح َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َد ْن َكانَ ِع ْن َدهُ طَ َدا ُم ْاثنَي ِْن فَ ْايَ ْذمَبْ‬ ‫م َ‬ ‫فٍَُ َرا َء َ بَ َّن النَّبِ َّ‬ ‫صاَّ‬ ‫بِثَالِع َ مِ ْن بَيْ بَ ٌ فَ َبا ِدٌَ بَ ْ َسا ِدسٌ َ بَ َّن بَبَا بَ ْار َجا َء بِثَ ًَلثَ فَا ْن َاَ َ‬ ‫ق النَّبِ ُّم َ‬ ‫َّ‬ ‫ال فَا َُُ بَنَا َ بَ ِبم َ ب ُ ادم فَ ًَل بَ ْد ِيي قَا َل َ ا ْد َربَ ِتم َ َرا ِد ٌم َب ْينَنَا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِب َد َش َرَ قَ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ لَبِ َ‬ ‫ع‬ ‫ع بَبِم َب ْار َ مِ َّن بَبَا بَ ْار تَ َد َّش ِع ْن َد النَّ ِب ام َ‬ ‫َ َب ْينَ بَ ْي ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َحي ُ‬ ‫صاايَ ْ‬ ‫ع ْال ِد َشا ُء ثُ َُّّ َي َج َ فَاَبِ َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َجا َء‬ ‫ْع ُ‬ ‫ع َحََّّ تَ َد َّش النَّ ِب ُّم َ‬ ‫ض ِد ْن الاَّ ْي ِر َدا َشا َء َّ‬ ‫َّللاُ قَالَ ْ‬ ‫ك بَ ْ‬ ‫ع لَمُ ا ْد َربَتُمُ َ َدا َحبَ َسكَ ع َْن بَهْ يَافِ َ‬ ‫بَ ْد َد َدا َد َ‬ ‫ك قَا َل بَ َ َدا َع َّش ْيَِّي ِا ُّْ قَالَ ْ‬ ‫قَالَ ْ‬ ‫ع بَبَُْ ا َحََّّ تَ ِجم َء قَ ْد ُع ِرهُُا فَ َبَُْ ا قَا َل‬ ‫ه ْيفِ َ‬ ‫ع َ‬ ‫َ فٍََا َل يَا ُغ ْنثَ ُر فَ َج َّد َع َ َسبَّ َ قَا َل ُكاُُا َا مَنِيئا فٍََا َل َ َّ‬ ‫ْع بَنَا فَ ْ‬ ‫ارََّبَ ْ ُ‬ ‫فَ َذمَب ُ‬ ‫َّللاِ َا‬ ‫بَ ْ‬ ‫ط َد ُممُ بَبَدا َ ا ْي ُُّ َّ‬ ‫َّللاِ َدا ُكنَّا نَ ْ ُر ُذ ِد ْن لُ ٍْ َم مِ َّا َيبَا ِد ْن بَ ْسفَاِاَا بَ ْكثَ ُر ِد ْناَا قَا َل يَ ْدنِم‬ ‫َ بَ ْكثَ َر ِد َّما َكانَ ْ‬ ‫صا َي ْ‬ ‫ك فَنَظَ َر مِلَ ْياَا بَبُُ بَ ْار فَا ِ َذا ِم َم َك َما‬ ‫ع قَ ْب َر َذلِ َ‬ ‫َحََّّ َش ِبدُُا َ َ‬ ‫ع بَنِم فِ َراس َدا مَ َذا قَالَ ْ‬ ‫ال ِا ْد َربَتِ ِم يَا ب ُ ْر َ‬ ‫ع َا َ قُ َّر َِ َع ْينِم‬ ‫ِم َم بَ ْ بَ ْكثَ ُر ِد ْناَا فٍََ َ‬ ‫ك‬ ‫ث َدرَّاَ فَ َ َك َر ِد ْناَا بَبُُ بَ ْار َ قَا َل مِنَّ َما َكانَ َذلِ َ‬ ‫لَ ِا َم ا ْْلنَ بَ ْكثَ ُر ِد ْناَا قَ ْب َر َذلِ َ‬ ‫ك بِثَ ًَل ِ‬ ‫ِد ْن ال َّش ْي َا ِن َي ْد ِنم َي ِمينَمُ ثُ َُّّ بَ َك َر ِد ْناَا‬ ‫َ َساَّ َُّ فَ َصْ بَ َح ْ‬ ‫ع ِع ْن َدهُ َ َكانَ َب ْينَنَا َ َب ْينَ‬

‫لُ ٍْ َم‬ ‫قَُْ م‬

‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫ثُ َُّّ َح َماَاَا مِلَ النَّبِ ام َ‬ ‫ض ْاْلَ َج ُر فَفَ َّرقَنَا ْاثنَا َع َش َر‬ ‫َع ٍْ ٌد فَ َم َ‬

‫َيجًُل َد َ ُكرا َيجُر ِد ْناُ ُّْ بُنَاسٌ َّ‬ ‫َّللاُ بَ ْعاَ ُُّ َك ُّْ َد َ ُك ار َيجُر فَ َ َكاُُا ِد ْناَا بَجْ َمدُُنَ بَ ْ‬ ‫ال‬ ‫َك َما قَ َ‬ ‫‪576 - Абдурахман ибн Әбу Бәкір (р.а.) риуаят етті: «Асхаб ус-суфа,‬‬ ‫‪яғни мешіттің ауласындағы қалқада өмір сүретін үйсіз кембағал кісілер еді.‬‬ ‫‪Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Кімде-кімнің үйінде екі кісіге жетерлік‬‬ ‫‪301‬‬

тамақ болса, үшіншісін, төрт кісіге жетерлік тамақ болса, бесіншісімен алтыншы адамды өзімен алып барып, тойғызсын!»,- деді. Әбу Бәкір (р.а.) үйіне үш кісіні ертіп келді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) болса, өзімен бірге он кісіні алып кетті. (Олардың ішінде мен, атам, анам, және әйелім, Әбу Бәкір мен біздің үйдің арасында жүретін қызметші)» Әбу Бәкір (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) үйінде тамақтанып, кейін түнгі намазға қалды. Содан кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тамақтанып алғанға дейін біраз кідірді. Түннің бір бөлігі өткеннен кейін үйіне қайтты. Сонда әйелі: «Қонақтарды тастап қайда жүрдіңіз?»,- деді. Әбу Бәкір (р.а.): «Оларды тамақтандырмадың ба?»,- деді. Әйелі: «Олар сіз келгенше тамақ жеуден бас тартты»,- деді. Әбу Бәкір дауыстап сөкті де: «Өздерің жей беріндер. Алламен ант етемін, мен бұл тамақтан жемеспін!»,- деді. Аллаға ант етіп айтамын, тамақты қанша жесек те, азаюдың орнына көбейіп барады. Біз тойғанымызша жедік, бірақ тамақ бұрынғысынан да көбейіп кетті. Әбу Бәкір (р.а.) мұны көріп, әйеліне: «Ей, Бәни Фиросының сіңлісі, неге бұлай болды?!»,- деп сұрады. Сонда әйелі: «Өз көзіме сенгім келмейді, тамақ бұрынғысынан үш есе көбейіп кетті»,- деді. Әбу Бәкір (р.а.) тамақтан жеді да: «Бұл - шайтанның ісі деді»,- деді. (Яғни тамақ жемеймін деп ішкен антын бұзғанын айтып тұр). Кейін және бір алып жеп, қалғанын Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына алып кетті. Мен сол жерде қалып таңды атырдым. Бізбен бір қауым ортасында келісім жасалған болатын, оның уақыты біткен еді. Біз он екі кісі болып бөлініп шығып кеттік. Олардың әрбірімен қанша адам келгенін білетін едім барлығы біркелкі сол тамақтан жеді.

302

БИСМИЛЛӘҺИР РАХМАНИР РАХИМ АЗАН КІТАБЫ 1-бап. Азан айтудың басталуы (тарихы) және Алла тағаланың : «Егер намазға азан айтсаңыз, олар оны ойын қылып келекеге алды. Осы, олардың шынайы түрде түсінбейтін халық болғандықтарынан89» және «Жұма күні намаз үшін азан айтылған кезде90» - дегені туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا ِع ْم َر‬- 577 ‫ث َح َّدثَنَا َرالِ ٌد ْال َح َّذا ُء ع َْن‬ ِ ‫اي‬ ِ َُ ‫ان ب ُْن َد ْي َس َرََ َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال‬ ‫ُس فَ َذ َك ُر ا ْاليَاُُ َد‬ َ ُ‫َ ْب ِن َدالِك قَا َل َذ َك ُر ا النَّا َي َ النَّاق‬ ِ َ‫بَبِم قِ ًَلبَ َ ع َْن بَن‬ َ ‫اْلقَا َد‬ َ َّ‫َ الن‬ ِ ْ ‫صا َيى فَ ُ ِد َر بِ ًَل ٌل بَ ْن يَ ْشفَ َ ْاْلَ َذانَ َ بَ ْن يُُتِ َر‬ 577 - Әнәс (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) адамдарды намазға шақыру үшін (әуелі) от жағу, (занг) қоңырау шалу керектігін айтты. Содан соң яхуди мен насаралардың құлышылыққа қалай шақыратындарын есіне түсіп, Біләлға азан сөздерін екі реттен, такбир сөздерін болса бір реттен айтуды бұйырды».

‫اق قَا َل بَ ْربَ َرنَا اب ُْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا َدحْ ُمُ ُد ب ُْن َغي ًَْلنَ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ال َّر َّز‬- 578 َ َ‫ال بَ ْربَ َرنِم نَافِ ٌ بَ َّن ا ْبنَ ُع َم َر َكانَ يٍَُُ ُل َكانَ ْال ُم ْساِ ُمُنَ ِحينَ قَ ِد ُدُا ْال َم ِدين‬ َ َ‫ُج َريْج ق‬ ُّْ ُ‫ضا‬ ُ ‫ك فٍََا َل بَ ْد‬ َ ِ‫َْ يُنَادَى لَاَا فَََّ َااَّ ُمُا يَُْ دا فِم َذل‬ َ ‫يَجْ ََّ ِمدُُنَ فَيَََّ َحيَّنُُنَ الص ًََّلََ لَي‬ ‫ضاُ ُّْ بَرْ بُُقا ِد ْث َر قَرْ ِن ْاليَاُُ ِد فٍََا َل‬ ُ ‫صا َيى َ قَا َل بَ ْد‬ َ َّ‫ُس الن‬ ِ ُ‫اتَّ ِب ُذ ا نَاقُُسا ِد ْث َر نَاق‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُع َم ُر بَ َ َا تَ ْب َدثُُنَ َيجًُل يُنَا ِدي بِالص ًََّل َِ فٍََا َل َيسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَا‬ َ ِ‫َّللا‬ َِ ‫بِ ًَل ُل قُ ُّْ فَنَا ِد بِالص ًََّل‬ 578 – Ибн Омар айтты: «Мұсылмандар Мединеге келгенде бір жерге жиналып, намаз уақытын белгілеп алысатын. Намазға азан айтпайтын еді. Бір күні намазға шақыру туралы ақылдасты. Кейбіреулер: «Насаралар қоңырау шалғандай қоңырау шалыңыз!» - десе, енді біреулер: 89 90

5. «әл-Мәйида», 58 аят. 62. «әл-Жұма», 9 аят.

303

«Яхудилердің мүйіз керней шалғаны сияқты бір нәрсе шалайық!»- десті. Сонда Хазіреті Омар: «Намазға шақыруға бір кісіні бекітпейсіз бе?»- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ей, Біләл орныңнан тұр, намазға шақыр!»- деп айтты. 2-бап. Азанның сөздері екі реттен айтылады

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 579 ‫ك ْب ِن‬ ِ ‫ان ب ُْن َحرْ ِ قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد ع َْن ِس َما‬ ‫ُُِّ ع َْن بَبِم قِ ًَلبَ َ ع َْن بَنََ قَا َل ب ُ ِد َر بِ ًَل ٌل بَ ْن يَ ْشفَ َ ْاْلَ َذانَ َ بَ ْن يُُتِ َر‬ َ ‫َع ِ يَّ َ ع َْن بَي‬ َ ‫اْلقَا َد‬ ِ ْ ‫اْلقَا َد َ مِ َّا‬ ِْ 579 - Әнәс (р.а.) риуаят етті: «Біләлға азанның сөздерін жұп-жұп қылып, тәкбирді тақ қылып, «қад қамат-иссалат»-ті болса екі рет айту бұйырылды.

‫ِ الثٍََّفِ ُّم قَا َل‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ٌد مُ َُ اب ُْن َس ًَلم قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد ْال َُمَّا‬- 580 ‫َ ب ِْن َدالِك قَا َل لَ َّما َكثُ َر النَّاسُ قَا َل‬ ِ َ‫بَ ْربَ َرنَا َرالِ ٌد ْال َح َّذا ُء ع َْن بَبِم قِ ًَلبَ َ ع َْن بَن‬ َ ‫َذ َك ُر ا بَ ْن يَ ْداَ ُمُا َ ْق‬ ‫ْرفُُنَمُ فَ َذ َك ُر ا بَ ْن يُُ ُي ا نَايا بَ ْ َيضْ ِربُُا‬ ِ ‫ع الص ًََّل َِ بِ َش ْمء يَد‬ َ ‫اْلقَا َد‬ ِ ْ ‫نَاقُُسا فَ ُ ِد َر بِ ًَل ٌل بَ ْن يَ ْشفَ َ ْاْلَ َذانَ َ بَ ْن يُُتِ َر‬ 580 - Әнәс (р.а.) риуаят етті: «Адамдар жиналған соң намаз уақытының болғандығы туралы бір нәрсемен білдіру керектігі турасында ақылдасты. Бірінші от жағу немесе қоңырау соғу керек десті. Сонда Біләлға (р.а.) азанды жұп қылып, тәкбирді болса тақ қылып айту бұйырылды»- деді. 3 – бап. Тәкбир тақ, «Қад қамат-ис-салат» жұп айтылады

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬- 581 ‫َّللاِ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ َح َّدثَنَا َرالِ ٌد ع َْن‬ ‫اْلقَا َد َ قَا َل‬ ِ ْ ‫َ ْب ِن َدالِك قَا َل ب ُ ِد َر بِ ًَل ٌل بَ ْن يَ ْشفَ َ ْاْلَ َذانَ َ بَ ْن يُُتِ َر‬ ِ َ‫بَبِم قِ ًَلبَ َ ع َْن بَن‬ َِ َ ُ ْ‫مِ ْس َما ِعي ُر فَ َذ َكر‬ َ ‫اْلقَا َد‬ َ ‫ْلي‬ ِ ْ ‫ُُِّ فٍََا َل مِ َّا‬ 581 - Әнәс (р.а.) айтты: «Біләлға азан сөздерін жұп-жұп қылып, ал такбір сөздерін болса тақ айтуға бұйырылды»- деді. Исмағил айтты: «Осыны Аюбқа айтқан едім: «Бірақ, Қад қамат-ис-салат» жұп айтылады»деді. Ескерту: Имам Әбу Ханифа мазхабында Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мына хадисіне амал етіп қаматты да азан секілді жұп-жұп етіп айтады. Абдулла ибн Зәйд әл-Ансарий (р.а.) Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) келіп: «Мен 304

түсімде үстінде екі жасыл шапан киген бір кісінің дуалдың үстіне шығып алып, екі-екі реттен қайталап азан мен қамат айтып жатқанын көрдім»,деді. (Ибн Мажа, Азан-6, Ибн Ханбал, Ү, 232) 4-бап. Азан айтудың артықшылығы туралы

ٌ ِ‫َدال‬ ‫ك ع َْن بَبِم ال ازنَا ِد ع َْن‬ َِ ‫ي لِاص ًََّل‬ َ ‫َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا نُُ ِد‬

َّ ‫ َح َّد َثنَا َع ْب ُد‬- 582 ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ج ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ْاْلَ ْع َر‬

ُ َ ‫بَ ْدبَ َر ال َّش ْي‬ ‫ض النادَا َء بَ ْقبَ َر َحََّّ مِ َذا‬ ُ ُ‫ان َ لَم‬ َ َ‫ه َراطٌ َحََّّ َا يَ ْس َم َ الََّّ ْ ِذينَ فَا ِ َذا ق‬ ‫يب بَ ْقبَ َر َحََّّ يَ ْب ِ َر َب ْينَ ْال َمرْ ِء َ نَ ْف ِس ِم‬ َ ُِ ‫ض الََّّ ْث‬ َ َ‫ِ بِالص ًََّل َِ بَ ْدبَ َر َحََّّ مِ َذا ق‬ َ ُ‫ثُ ا‬ َّ‫صا‬ َ َ‫يٍَُُ ُل ْاذ ُكرْ َك َذا ْاذ ُكرْ َك َذا لِ َما لَ ُّْ يَ ُا ْن يَ ْذ ُك ُر َحََّّ ي‬ َ ُّْ ‫ظ َّر ال َّر ُج ُر َا يَ ْد ِيي َك‬ 582 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Намазға азан айтылған кезде шайтан артынан жел шығарып, азан естілмейтін жерге дейін қашар, азан айтылып болған соң, қайтадан қайтып келер. Тәкбир айтылғанда және артына қашар. Азаншы тәкбир айтқанын бітірген соң, намазхандардың ойына азғыру салу үшін тағы да қайтып келер. Шайтан айтар: «Пәлен нәрсені есіне түсір, мына нәрсені есіне түсір»- деп намаз оқушыны намаздан бұрын есіне түспеген нәрселерді есіне түсірер, тіпті намаз оқушы неше рәкат намаз оқығанын білмей қалар»- деді. 5- бап. Жоғары дауыспен азан айту турасында

‫يز بَ اذ ْن بَ َذانا َس ْمحا َ مِ َّا فَا ْعََّ ِز ْلنَا‬ ِ ‫قَا َل ُع َم ُر ب ُْن َع ْب ِد ْال َد ِز‬ Омар ибн Абдулазиз айтты: «Азанды анық, жоғары дауыспен, созбай айт. Егер сондай етпесең, бізге азаншы болуға жарамайсың!» - деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 583 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ْب ِن َع ْب ِد‬ َّ َ ‫ص َد َ ْاْلَ ْن‬ َ ‫ص ْد‬ َ ‫َّللاِ ْب ِن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ب ِْن بَبِم‬ ُ‫ازنِ ام ع َْن بَبِي ِم بَنَّمُ بَ ْربَ َره‬ ِ ‫اييا ثُ َُّّ ْال َم‬ ِ ‫ص‬ َ ‫َ ْالبَا ِديَ َ فَا ِ َذا ُك ْن‬ ْ َ‫ك ب‬ َ ‫ع فِم َغنَ ِم‬ ‫َ ْال ُم َؤ اذ ِن‬ َ ‫َا يَ ْس َم ُ َددَى‬ ِ ُْ‫ص‬

َّ ‫بَ َّن بَبَا َس ِديد ْال ُب ْد ِي‬ َُّ َ‫ي قَا َل لَمُ مِنام بَ َياكَ تُ ِحبُّ ْال َان‬ َ ‫ك فَ َ َّذ ْن‬ ُ‫ك بِالنادَا ِء فَاِنَّم‬ َ َ‫صُْ ت‬ َ ََِّ‫بَا ِدي‬ َ ْ َ‫ع بِالص ًََّل َِ فَايْ ف‬ ‫ُُل‬ ِ ‫ِجن َ َا مِ ْنٌَ َ َا َش ْم ٌء مِ َّا َش ِا َد لَمُ َيُْ َم ْالٍِيَا َد ِ قَا َل بَبُُ َس ِديد َس ِم ْدَُّمُ ِد ْن َيس‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ 305

583 – Абдуррахман ибн Абдуллаға аталары мына хадисті айтып берген екен: «Абу Сағид ал-Худри маған: «Есімде сен қойды және даланы жақсы көретін көрінесің, егер де қой бағатын болсаң немесе сол сияқты далада жүрсең намазға азан айтсаң, азанды жоғары дауыс пен айт. Өйткені төмен дауыспен айтсаң ұзақтағы жын болсын, адам болсын, жанды нәрсе болсын, жансыз нәрсе болсын даусыңды естімей қалады. Олар қияметте сенің азан айтқаныңа куәлік берер»- деді. Әбу Саъид әл-Худрий (р.а.) айтты: «Бұны мен Пайғамбарымыздан естігенмін»,- деді. 6-бап. Азанның дауысын естумен қан төгуді тоқтатады

‫ال َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن َج ْدفَر ع َْن ُح َميْد ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد ق‬- 584 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ مِ َذا َغ َزا بِنَا قَُْ دا لَ ُّْ يَ ُا ْن يَ ْا ُز‬ َ ‫َ ْب ِن َدالِك بَ َّن النَّبِ َّم‬ ِ َ‫بَن‬ َّ ‫بِنَا َحََّّ يُصْ بِ َح َ يَ ْنظُ َر فَاِ ْن َس ِم َ بَ َذانا َك‬ ُّْ ‫ف َع ْناُ ُّْ َ مِ ْن لَ ُّْ يَ ْس َم ْ بَ َذانا بَ َغا َي َعاَ ْي ِا‬ ُ ‫ب َ َي ِكب‬ ‫ْع‬ َ ‫بَ َذانا َي ِك‬ ‫َ َساَّ َُّ قَا َل فَ َب َرجُُا‬

ْ ‫قَا َل فَ َب َرجْ نَا مِلَ َر ْيبَ َر فَا ْنََّاَ ْينَا مِلَ ْي ِا ُّْ لَيًْل فَاَ َّما بَصْ بَ َح َ لَ ُّْ يَ ْس َم‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َر ْافَ بَبِم طَ ْا َح َ َ مِ َّن قَ َد ِدم لَََّ َمَُّ قَ َد َم النَّبِ ام‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللا‬ َ ‫م‬ ِ َّ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَالُُا ُد َح َّم ٌد‬ َّ ِ‫مِلَ ْينَا بِ َم َااتِاِ ِا ُّْ َ َد َسا ِحي ِا ُّْ فَاَ َّما َيبَ ْ ا النَّب‬ َّ ‫َّللاُ بَ ْكبَ ُر‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ُد َح َّم ٌد َ ْال َب ِميَُ قَا َل فَاَ َّما َيآمُ ُّْ َيسُُ ُل‬ ْ َ‫بَ ْكبَ ُر َر ِرب‬ َ‫صبَا ُح ْال ُم ْن َذ ِيين‬ َ ‫ع َر ْيبَ ُر مِنَّا مِ َذا نَ َز ْلنَا بِ َسا َح ِ قَُْ م فَ َسا َء‬ 584 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) егер бізбен бір қауыммен соғысуға барса, таң атқанша оларға шабуыл жасамайтын. Таңғы кезде азан дауысын естісе соғысты тоқтататын. Егер де азанның дауысын естімесе, оларға шабуыл жасайтын. Бір күні Хайбарды бетке алып жолға шықтық, ол жерге түнде жеттік. Таң атқаннан соң, әлі азан айтылмаған уақытта, атам Әбу Талһа түйесіне мінді, мен ол кісінің артына мінгесіп алдым. Сол кезде менің аяғым Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) аяғына тиіп бара жатты. Хайбарлықтар себеттерімен кетпендерін көтеріп, қарсы алдымыздан шықты. Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) көріп: «Бұл Мұхаммед (с.ғ.с.), Алламен ант етеміз, бұл Мұхаммед!»,- десті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оларды көріп: «Аллаһу Акбар, Аллаһу Акбар, Хайбар ойран болды. Шындығында, бізбен жауласып жатқандардын жұртына келгенімізде, олардың (ескерту алғандардың) атар таңы қаран болар»,- деді.

306

7-бап. Азан дауысын естіген кісі не айтады

‫اب ِْن ِشاَاِ ع َْن‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 585 َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ‫َع َا ِء ْب ِن يَ ِزي َد الاَّ ْي ِث ام ع َْن بَبِم َس ِديد ْال ُب ْد ِي ا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ي بَ َّن َيس‬ ‫قَا َل مِ َذا َس ِم ْدَُّ ُّْ النادَا َء فٍَُُلُُا ِد ْث َر َدا يٍَُُ ُل ْال ُم َؤ اذ ُن‬

585 - Әбу Саъид әл-Худрий риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Азан дауысын естігенінде азаншы айтып жатқан сөздерді қайталап тұрыңыз»,- деді.

‫ضالَ َ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم ع َْن يَحْ َي ع َْن ُد َح َّم ِد ْب ِن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َدا ُذ ب ُْن ف‬- 586 ُ‫ث قَا َل َح َّدثَنِم ِعي َس ب ُْن طَ ْا َح َ بَنَّمُ َس ِم َ ُد َدا ِيَ َ يَُْ دا فٍََا َل ِد ْثاَم‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫مِ ْب َرا ِمي َُّ ْب ِن ْال َح‬ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫مِلَ قَُْ لِ ِم َ بَ ْشاَ ُد بَ َّن ُد َح َّمدا َيسُُ ُل‬ 586 – Иса ибн Талһа (р.а.) айтты: «Бір күні мен Мұғауияның (р.а.) азаншы айтып жатқан сөздерді «Әшһаду әннә Мұхаммедан Расулулла» деген жерге дейін қайталап айтып тұрғаның көрдім»,- деді.

‫َيام ََُ ْي ِم قَا َل َح َّدثَنَا َ ْمبُ ب ُْن َج ِرير قَا َل َح َّدثَنَا‬ َ‫م َعا‬ َّ ‫َ َح َّدثَنِم بَدْضُ مِ ْر َُا ِننَا بَنَّمُ قَا َل لَ َّما قَا َل َح‬

ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬- 587 ‫ق ب ُْن‬

‫ِم َشا ٌم ع َْن يَحْ َي نَحْ َُهُ قَا َل َيحْ َي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ِ‫الص ًََّل َِ قَا َل َا َحُْ َل َ َا قُ َََُّ مِ َّا ب‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ُّْ ‫اَّللِ َ قَا َل مَ َا َذا َس ِم ْدنَا نَ ِبيَّ ُا‬ ‫يٍَُُ ُل‬ 587 – Яхя ибн Әбу Касир (р.а.) жоғарыдағы хадиске ұқсас хадисті риуаят етіп тұрып айтты: «Кейбір бауырларымыз маған айтты, Муғауия азаншы «Хайиа ғалас-салат» дегенде, «Лә хаула уа лақууата илла билла» деп айтыпты-да: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) солай дегенің естігенмін»,- деді. 8-бап. Азанды естіп болған соң дұға ету

‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َعيَّاش قَا َل َح َّدثَنَا ُش َديْبُ ب ُْن بَبِم َح ْم َزََ ع َْن ُد َح َّم ِد ْب ِن‬- 588 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َد ْن قَا َل‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َّللا بَ َّن َيسُُ َل‬ ِ َّ ‫ْال ُم ْن َا ِد ِي ع َْن َجابِ ِر ب ِْن َع ْب ِد‬ 307

‫َ ُد َح َّمدا‬ ِ ‫ِحينَ يَ ْس َم ُ النادَا َء الاَّاُ َُّّ َيَِّ مَ ِذ ِه ال َّد ْع َُ َِ الََّّا َّد ِ َ الص ًََّل َِ ْالٍَائِ َم ِ آ‬ ْ َّ‫ضياَ َ َ ا ْب َد ْثمُ َدٍَادا َدحْ ُمُدا الَّ ِذي َ َع ْدتَمُ َحا‬ ِ ‫ع لَمُ َشفَا َعَِّم يَُْ َم ْالٍِيَا َد‬ ِ َ‫ْال َُ ِسياَ َ َ ْالف‬ 588 - Жәбир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім азанды естіген соң, «Иләһи, осы толық шақыру мен мәңгілік намаздың иесі болған Мұхаммедтің (с.ғ.с.) дәрежесін жоғары қылып, нығметтерінді оған нәсіп ет, ол адамға өзің уәде еткен мақами махмудты (ең шарапатты орынды) бергейсің!»,- десе, қиямет күні мен оған шапағат етермін»,- деді. 9-бап. Азанды мен айтамын деп таласу туралы

ْ ‫بَاِ ِاا ْسَِّاَ ِام فِم ْاْلَ َذا ِن َ ي ُْذ َك ُر بَ َّن بَ ْق َُادا‬ ُّْ ُ‫ارََّاَفُُا فِم ْاْلَ َذا ِن فَ َ ْق َر َع بَ ْينَا‬

‫َس ْد ٌد‬

Бір күні қауымдар азан айтуға таласып қалды. Сонда Сағд ибн Уаққас (р.а.) шек тастады, шекке түскен кісі азан айтты.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 589 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ُس َمم َدُْ لَ بَ ِبم بَ ْار‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صالِح ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ُُّ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل لَُْ يَ ْدا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ع َْن بَبِم‬ ‫النَّاسُ َدا فِم النادَا ِء َ الصَّفا ْاْلَ َّ ِل ثُ َُّّ لَ ُّْ يَ ِج ُد ا مِ َّا بَ ْن يَ ْسََّ ِا ُمُا َعاَ ْي ِم َا ْسََّاَ ُمُا‬ ‫ْح‬ ِ ‫َ لَُْ يَ ْداَ ُمُنَ َدا فِم الََّّ ْا ِج‬ ِ ‫ير َا ْسََّبٍَُُا مِلَ ْي ِم َ لَُْ يَ ْداَ ُمُنَ َدا فِم ا ْل َدََّ َم ِ َ الصُّ ب‬ ‫َْلَتَُْ مُ َما َ لَُْ َحبُْا‬ 589 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Адамдар азан айтудың және бірінші сапта тұрып намаз оқудың қаншалықты сауабының бар екенің білсе ғой, тіпті болмағанда шек тастап, өз ниеттеріне жеткен болар еді. Егер адамдар жамағатпен намаз оқудың сауабын білсе, жарысып мешітке жүгіріп кеткен болар еді. Егер де адамдар таң намазы мен құфтан намазын жамағатпен бірге оқығанда не сауап бар екенің білсе, еңбектеп болса да барған болар еді»,- деді. 10-бап. Азан айтып жатып басқа сөздерді айтып жіберу туралы

ُ ‫تَ َااَّ َُّ ُساَ ْي َم‬ ‫ك َ مُ َُ يُ َؤ اذ ُن‬ ُ ‫ان ب ُْن‬ َ ‫س بَ ْن يَضْ َح‬ َ ْ َ‫ص َرد فِم بَ َذانِ ِم َ قَا َل ْال َح َس ُن َا ب‬ ُُّ ‫بَ ْ يٍُِي‬ Сүлеймен ибн Сурд (р.а.) азан айтып жатып басқа сөздерді де айтып жіберді. Хасан Басри (р.а.) айтты: «Азан не такбір айтып жатып күлудің еш зияны жоқ»,- деді. 308

‫ب‬ َ ‫ُُِّ َ َع ْب ِد ْال َح ِمي ِد‬ َ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ٌد ع َْن بَي‬- 590 ِ ‫اح‬ ِ ‫ص‬ َّ ‫صُّ ْاْلَحْ َُ ِل ع َْن َع ْب ِد‬ ‫ث قَا َل َر َبَنَا اب ُْن َعبَّاس فِم يَُْ م‬ ‫ال ازيَا ِد ا‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ي َ عَا‬ ِ ‫َّللاِ ب ِْن ا ْل َح‬ َ َ‫ي الص ًََّلَُ فِم ال ار َحا ِل فَن‬ ‫ظ َر‬ َ ‫َي ْدغ فَاَ َّما بَاَ ََ ْال ُم َؤ اذ ُن َح َّم َعاَ الص ًََّل َِ فَ َ َد َرهُ بَ ْن يُنَا ِد‬ ٌ ‫ضاُ ُّْ مِلَ بَدْض فٍََا َل فَ َد َر مَ َذا َد ْن مُ َُ َر ْي ٌر ِد ْنمُ َ مِنَّاَا ع َْز َد‬ ُ ‫ْالٍَُْ ُم بَ ْد‬ 590 – Абдулла ибн Харс (р.а.) риуаят етті: «Жауын-шашын болып тұрған күндердің бірінде Ибн Аббас (р.а.) бізге уағыз айтты. Азаншы «Хайиа ғалас салат» деп айтып жатқанда Ибн Аббас оны тоқтатып «Намазды әркім өз жерінде оқысын!»,- деп айқайлауды бұйырды. Бұған адамдар таңқалысып, бір-біріне қарасты. Сонда ибн Аббас (р.а.): «Ибн Аббастан да жақсырақ кісі (яғни, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) өзі солай істеген). Бүгін Жұма, сондай қылса болады»,- деді. 11-бап. Көзі әрең көретін адам, егерде оған намаз уақытының болғандығы хабар етілсе, ол азан айтуы мүмкін

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 591 ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن اب ِْن ِشاَاِ ع َْن َسالِ ُِّ ب ِْن َع ْب ِد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ ع َْن بَبِي ِم بَ َّن َيسُُ َل‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َّن بِ ًَلا يُ َؤ اذ ُن بِاَيْر فَ ُااُُا‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫ال‬ َ ٍَُ‫ي اب ُْن ب ُ ام َد ْاَُُّم ثُ َُّّ قَا َل َ َكانَ َيجًُل بَ ْع َم َا يُنَا ِدي َحََّّ ي‬ َ ‫َ ا ْش َربُُا َحََّّ يُنَا ِد‬ َ ْ‫ع بَصْ َبح‬ َ ْ‫لَمُ بَصْ بَح‬ ‫ع‬ 591 – Сәлім ибн Абдулланың атасы Абдулла ибн Омар (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Біләл (таң намазына) азанды өте ерте айтады. Сендер ибн Үмми Мактум азан айтқанша ішіп-жей беріңдер»,- деді. Ибн Үмми Мактум көзі көрмейтін адам болатын. Бірер кісі оған: «Таң атты, таң атты»,- деп айтпағанынша, азан айтпайтын»,- деді. 21-бап. Таң атқаннан кейін азан айту туралы

َّ ‫ك ع َْن نَافِ ع َْن َع ْب ِد‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 592 ٌ ِ‫ال بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫َّللاِ ْب ِن‬ َ َ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ ق‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ مِ َذا ا ْعََّ َاف‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ص ُ بَ َّن َيس‬ َ ‫ُع َم َر قَا َل بَ ْربَ َر ْتنِم َح ْف‬ َُ‫صاَّ َي ْك َدََّي ِْن َرفِيفَََّي ِْن قَ ْب َر بَ ْن تٍَُا َم الص ًََّل‬ َ ‫ْح َ بَدَا الصُّ ْب ُح‬ ِ ‫ْال ُم َؤ اذ ُن لِاصُّ ب‬ 592 – Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Үмму ул-Мүъминин Хафса анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) азаншы таң намазына азан айтудан кешігіп қалса, таң атып қалса мешітте намаз басталудан бұрын жеңіл ғана екі рәкат намаз оқып алатын»,- деді. 309

ُ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا َش ْيب‬- 593 ‫ان ع َْن َيحْ َي ع َْن بَ ِبم َساَ َم َ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫صاام َي ْك َدََّ ْي ِن َرفِيفَََّ ْي ِن بَ ْينَ النادَا ِء‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ‫عَائِ َش َ َكانَ النَّ ِب ُّم‬ ‫ْح‬ َ ‫اْلقَا َد ِ ِد ْن‬ ِْ َ ِ ‫ص ًَل َِ الصُّ ب‬ 593 – Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) таң намазына айтылатын азан мен тәкбір арасында жеңіл ғана екі рәкат намаз оқып алатын»,- деді.

َّ ‫ك ع َْن َع ْب ِد‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 594 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫َّللاِ ْب ِن ِدينَاي ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َم َر بَ َّن َيسُُ َل‬ َّ ‫َع ْب ِد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َّن بِ ًَلا يُنَا ِدي بِاَيْر‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫ي اب ُْن ب ُ ام َد ْاَُُّم‬ َ ‫فَ ُااُُا َ ا ْش َربُُا َحََّّ يُنَا ِد‬ 594 – Абдулла ибн Омар (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Біләл (р.а.) түнде өте ерте азан айтады, сендер Ибн Үмми Мактүм азан айтқанша, ішіп-жей беріндер»,- дейтін»,- деді. 13-бап. Таң намазынан бұрын азан айту

ُ ‫َ قَا َل َح َّدثَنَا ُزمَ ْي ٌر قَا َل َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬ ‫ان الََّّ ْي ِم ُّم‬ َ ُ‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن يُُن‬- 595 َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا ب ِْن َد ْسدُُد ع َْن النَّ ِب ام‬ ِ َّ ‫ع َْن بَ ِبم ُع ْث َمانَ النَّ ْا ِديا ع َْن َع ْب ِد‬ ُ ‫قَا َل َا يَ ْمنَ َد َّن بَ َح َد ُك ُّْ بَ ْ بَ َحدا ِد ْن ُا ُّْ بَ َذ‬ ‫ُُي ِه فَاِنَّمُ يُ َؤ اذ ُن بَ ْ يُنَا ِدي بِاَيْر‬ ِ ‫ان بِ ًَلل ِد ْن َسح‬ ‫صابِ ِد ِم‬ َ َ ِ‫ال ب‬ َ َ‫َْ بَ ْن يٍَُُ َل ْالفَجْ ُر بَ ْ الصُّ ْب ُح َ ق‬ َ ‫لِيَرْ ِج َ قَا ِئ َم ُا ُّْ َ لِيُنَبامَ نَا ِئ َم ُا ُّْ َ لَي‬ ُ َُْ‫َ َيفَ َداَا مِلَ ف‬ ‫ق َ طَ ْطَ َ مِلَ بَ ْسفَ ُر َحََّّ يٍَُُ َل مَ َا َذا َ قَا َل ُزمَ ْي ٌر بِ َسبَّابَََّ ْي ِم مِحْ دَامُ َما‬ ‫ق ْاْلُ ْر َرى ثُ َُّّ َد َّدمَا ع َْن يَ ِمينِ ِم َ ِش َمالِ ِم‬ َ َُْ‫ف‬ 595 – Абдулла ибн Масғуд айтты: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Біләл азан айтқанда біреулерін сәрелік ішуден тоқтамаңыз, өйткені азаншы ұйықтап жатқандарды ояту үшін, ояу адамдарды намазға шақыру үшін қараңғыда азан айтады»- деді. Кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) саусақтарын аспанға көтеріп төмен түсірді де: «Бұл әлі таң атқанды білдірмейді. Міне бұлай болса таң атқан болар»- деп саусақтарын енді көкжиек бойлап жүргізді» (яғни, күн нұры әуелі тігіне таралады, бұл таң атты дегені емес, нұр айналасына таралса ғана таң атқан боп есептеледі).

310

َّ ‫ق قَا َل بَ ْربَ َرنَا بَبُُ ب ُ َسا َد َ قَا َل ُعبَ ْي ُد‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬- 596 ُِّ ‫َّللاِ َح َّدثَنَا ع َْن ْالٍَا ِس‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ْب ِن ُد َح َّمد ع َْن عَائِ َش َ َ ع َْن نَافِ ع َْن اب ِْن ُع َم َر بَ َّن َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ُ ‫َح َّدثَنِم يُُس‬ ‫ال َح َّدثَنَا ْالفَضْ ُر ب ُْن ُدُ َس قَا َل‬ ‫قَا َل ح‬ َ َ‫ُف ب ُْن ِعي َس ْال َمرْ َ ِزيُّ ق‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َح َّدثَنَا ُع َب ْي ُد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َّللاِ ب ُْن ُع َم َر ع َْن ْالٍَا ِس ُِّ ْب ِن ُد َح َّمد ع َْن عَائِ َش َ ع َْن النَّبِ ام‬ ‫َ َساَّ َُّ بَنَّمُ قَا َل مِ َّن بِ ًَلا يُؤَ اذ ُن بِاَيْر فَ ُااُُا َ ا ْش َربُُا َحََّّ يُ َؤ اذنَ اب ُْن ب ُ ام َد ْاَُُّم‬ 596 – Ибн Омар айтты: «Айша анамыз былай деген»,- деді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Біләл түнде азан айтады. Сіздер Ибн Умму Мактум айтқанша, жеп-іше беріңдер»,- деген. 14- бап. Азан мен тәкбір арасында қанша уақыт бар?

ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬- 597 ‫ي ع َْن اب ِْن‬ ‫ق ْال َُا ِس ِ ُّم قَا َل َح َّدثَنَا َرالِ ٌد ع َْن ْال ُج َري ِْر ا‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل بَ ْين‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َّللا ب ِْن ُد َافَّر ْال ُم َزنِ ام بَ َّن َيسُُ َل‬ ِ َّ ‫بُ َر ْي َدََ ع َْن َع ْب ِد‬ ‫ص ًَلٌَ ثَ ًَلثا لِ َم ْن َشا َء‬ َ ‫ُك ار بَ َذانَ ْي ِن‬ 597 – Абдулла ибн Мағфал әл-Музаний риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Әрбір азан мен тәкбір арасындағы уақытта қалаған кісі бір рет намаз оқып алса да болады»,- деп үш рет қайталап айтты.

ُ ‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل َس ِمد‬ ‫ْع‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َب َّشاي قَا َل َح َّدثَنَا ُغ ْن َد ٌي ق‬- 598 َّ ‫اي‬ ٌ‫َ ْب ِن َدالِك قَا َل َكانَ ْال ُم َؤ اذ ُن مِ َذا بَ َّذنَ قَا َم نَاس‬ َ ‫َع ْم َر ْبنَ عَا ِدر ْاْلَ ْن‬ ِ َ‫ي ع َْن بَن‬ ِ ‫ص‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ي َحََّّ يَ ْب ُر َج النَّبِ ُّم‬ َ ‫اي‬ َ ‫ِ النَّبِ ام‬ ِ ‫ِد ْن بَصْ َحا‬ ِ َُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْبََّ ِد ُي نَ ال َّس‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫ِ َ لَ ُّْ يَ ُا ْن بَ ْين‬ َ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مُ ُّْ َك َذل‬ َ ُ‫ك ي‬ َ ِ ‫صاُُّنَ ال َّر ْك َدََّ ْي ِن قَ ْب َر ْال َم ْا ِر‬ ُ ‫اْلقَا َد ِ َش ْم ٌء قَا َل ُع ْث َم‬ ‫ان ب ُْن َجبَاَ َ َ بَبُُ دَا ُ َد ع َْن ُش ْدبَ َ لَ ُّْ يَ ُا ْن بَ ْينَاُ َما مِ َّا‬ ِ ْ َ ‫ْاْلَ َذا ِن‬ ‫قَاِي ٌر‬ 598 - Әнәс ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Азаншы азан айтса, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сахабалары орындарынан тұрып, өздері намаз оқитын тіреулер қарсысында асығысатын еді. Тіпті Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үйінен шыққанда олар азан мен тәкбір арасында оқитын намазды оқып жатқан болатын еді. Шам намазынан бұрын олар де екі рәкат намаз оқып алар еді. Азан мен тәкбір арасындағы уақыт онша көп болмайтын»,- деді.

311

Имам Бұхарий (р.а.) айтты: «Шам намазының азаны мен тәкбірі арасында ешқандай уақыт жоқ»,- деді. Имам Навауй (р.а.) айтты: «Шам намазының азаны мен тәкбірі арасында екі рәкат намаз оқу – мұстахап»,- деді. Имам Мәлік (р.а.) айтты: «Шам намазының азаны мен тәкбірі арасында намаз оқу – дұрыс»,- деді. Ханафилер айтты: «Шам намазының азаны мен тәкбірі арасында үш қадам ғана жүрерлік уақыт бар»,- деді. 15-бап. Тәкбір айтылуды күтіп тұрған кісі туралы

ُّ ‫بَبُُ ْاليَ َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬ ‫ال بَ ْربَ َرنِم‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ َ‫ي ق‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫عَائِ َش َ قَال‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا َس َا‬ ‫ع‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع َكانَ َيسُُ ُل‬

‫ َح َّدثَنَا‬- 599

ُّ ‫عُرْ َ َُ ب ُْن‬ ‫الزبَي ِْر بَ َّن‬ ‫ص ًَل َِ ْالفَجْ ِر َب ْد َد‬ َ ‫ص ًَل َِ ْالفَجْ ِر قَا َم فَ َر َك َ َي ْك َدََّ ْي ِن َر ِفيفَََّي ِْن قَ ْب َر‬ َ ‫ْال ُم َؤ اذ ُن بِ ْاْلُ لَ ِد ْن‬ َ ْ ‫بَ ْن يَ ْسََّبِينَ ْالفَجْ ُر ثُ َُّّ اهْ َ َج َ َعاَ ِشٍا ِم‬ ِ ‫ْلقَا َد‬ ِ ْ ِ‫اْل ْي َم ِن َحََّّ يَ ْ ِتيَمُ ْال ُم َؤ اذ ُن ل‬ 599 – Айша анамыз айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) азаншы таң намазына азан айтып болған соң, орнынан тұрып, таң атқанша жеңіл ғана екі рәкат намаз оқып алатын, содан соң азаншы тәкбір айтқанша оң жағымен жанбастар еді»,- деді. 16-бап. Қалаған кісі әр бір азан мен тәкбір арасында намаз оқып алуы мүмкін

َّ ‫َّللاِ ب ُْن يَ ِزي َد قَا َل َح َّدثَنَا َك ْا َمَُ ب ُْن ْال َح َس ِن ع َْن َع ْب ِد‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 600 ‫َّللاِ ب ِْن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْينَ ُكرا بَ َذانَ ْي ِن‬ َ ‫ال النَّ ِب ُّم‬ َ َ‫َّللا ب ِْن ُد َافَّر قَا َل ق‬ ِ َّ ‫بُ َر ْي َدََ ع َْن َع ْب ِد‬ ‫ص ًَلٌَ ثُ َُّّ قَا َل فِم الثَّالِثَ ِ لِ َم ْن َشا َء‬ َ ‫ص ًَلٌَ بَ ْينَ ُك ار بَ َذانَي ِْن‬ َ 600 - Абдулла ибн Мағфал (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әрбір азан мен тәкбір арасында намаз бар, әрбір азан мен тәкбір арасында намаз бар, үшіншісі - қалаған кісіге»,- деп айтты»,- деді. 17-бап. «Біреуіңіз азан айтыңыз»,- деген кісі турасында

‫ُُِّ ع َْن بَبِم قِ ًَلبَ َ ع َْن‬ َ ‫ َح َّدثَنَا ُد َداَّ ب ُْن بَ َسد قَا َل َح َّدثَنَا ُ مَيْبٌ ع َْن بَي‬- 601 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ث بَتَي‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْع النَّب‬ ِ ‫ك ْب ِن ْالح َُُي ِْر‬ ِ ِ‫َدال‬ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم نَفَر ِد ْن قَُْ ِدم فَ َقَ ْمنَا ِع ْن َده‬

312

‫ِع ْش ِرينَ لَ ْياَ َ َكانَ َي ِحيما َيفِيٍا فَاَ َّما َيبَى َشُْ قَنَا مِلَ بَمَالِينَا قَا َل ايْ ِجدُُا فَ ُاُنُُا‬ ْ ‫ض َر‬ ُّْ ‫َ الص ًََّلَُ فَ ْايُ َؤ اذ ْن لَ ُا ُّْ بَ َح ُد ُك ُّْ َ ْليَ ُؤ َّد ُا ُّْ بَ ْكبَ ُر ُك‬ َ ‫صاُُّا فَا ِ َذا َح‬ َ َ ُّْ ُ‫فِي ِا ُّْ َ َعاا ُمُم‬ 601 – Мәлік ибн әл-Хуайрис (р.а.) риуаят етті: «Қауымға тиесілі бірнеше кісілермен бірге Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) үйіне келдім. Біз Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қасында жиырма күндей тұрдық. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рақымды, мейірімді екен. Отбасыларымызды сағынғанымызды біліп, «Үйлеріңізге қайтыңыздар, олармен бірге болыңыздар, оларға үйретіңіздер, намаз оқыңыздар, намаз уақыты болса, бір кісі азан айтсын, араларыңыздағы жасы үлкендеуі имамдық етсін»,- деп айтқан болатын»,-деді. 18-бап. Мүсәпірлер үшін азан мен тәкбір айту, содан соң Муздалифада азан мен тәкбір айту; азаншының суық түнде немесе жауынды түнде «намазды жер-жерлерінде оқындар»,- деп азан шақыруы

‫ع َْن ْال ُماَا ِج ِر بَبِم ْال َح َس ِن‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َسفَر‬ ‫بَ َيا َد بَ ْن‬ ‫َ َساَّ َُّ مِ َّن‬

ُ َ‫ َح َّدثَنَا ُد ْساِ ُُّ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدب‬- 602 َّ‫صا‬ َ ‫ع َْن َز ْي ِد ْب ِن َ ْمب ع َْن بَبِم َذي قَا َل ُكنَّا َد َ النَّبِ ام‬

َُّّ ُ‫ثُ َُّّ بَ َيا َد بَ ْن يُ َؤ اذنَ فٍََا َل لَمُ بَب ِْر ْد ث‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫الَُّّاُُ َل فٍََا َل النَّبِ ُّم‬

‫فٍََا َل لَمُ بَب ِْر ْد‬ ُّ‫َسا َ ى الظار‬

َ‫فَ َ َيا َد ْال ُم َؤ اذ ُن بَ ْن يُ َؤ اذن‬ ََّّ‫يُ َؤ اذنَ فٍََا َل لَمُ بَب ِْر ْد َح‬ َُّ َّ‫ْح َج َان‬ ِ ‫ِش َّدََ ْال َح ار ِد ْن فَي‬

602 - Әбу Зар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге едік. Азаншы азан айтпақшы болғанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған: «Салқындатқыл»,- деді. Кейін ол және азан айтпақшы болғанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тағы да: «Салқындатқыл»,- деді. . Кейін ол және азан айтпақшы болғанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тағы да: «Салқындатқыл»,- деді. Төбешіктердің түбіне көлеңкелер пайда болғанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Күннің ыстықтығы жәһаннамнан келіп жатқандай»,- деді.

‫ِ قَا َل َح َّدثَنَا بَيُُُِّ ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال ُمثَنَّ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُمَّا‬- 604 َّ َّ‫صا‬ ٌ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ نَحْ ُن َشبَب‬ ٌ ِ‫بَبِم قِ ًَلبَ َ قَا َل َح َّدثَنَا َدال‬ َ ‫ك بَتَ ْينَا مِلَ النَّبِ ام‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ايبُُنَ فَ َقَ ْمنَا ِع ْن َدهُ ِع ْش ِرينَ يَُْ دا َ لَ ْياَ َ َكانَ َيسُُ ُل‬ ِ ٍَََّ‫ُد‬ َ ‫َي ِحيما َيفِيٍا فَاَ َّما‬ ‫ظ َّن بَنَّا قَ ْد ا ْشََّاَ ْينَا بَ ْماَنَا بَ ْ قَ ْد ا ْشََّ ٍْنَا َس َلَنَا َع َّم ْن تَ َر ْكنَا بَ ْد َدنَا‬ 313

‫فَ َ ْربَرْ نَاهُ قَا َل ايْ ِجدُُا مِلَ بَ ْماِي ُا ُّْ فَ َقِي ُمُا فِي ِا ُّْ َ َعاا ُمُمُ ُّْ َ ُد ُر مُ ُّْ َ َذ َك َر بَ ْشيَا َء‬ ْ ‫ض َر‬ ‫َ الص ًََّلَُ فَ ْايُ َؤ اذ ْن‬ َ ‫صاام فَا ِ َذا َح‬ َ ُ ‫صاُُّا َك َما َيبَ ْيَُّ ُمُنِم ب‬ َ َ ‫بَحْ فَظُاَا بَ ْ َا بَحْ فَظُاَا‬ ُّْ ‫لَ ُا ُّْ بَ َح ُد ُك ُّْ َ ْليَ ُؤ َّد ُا ُّْ بَ ْكبَ ُر ُك‬ 604 - Мәлік ибн әл-Хуайрис (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) үйіне барып жас жігіт кезімізде жиырма күндей тұрдық. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рақымды, мейірімді екен. Отбасыларымызды сағынғанымызды біліп, үйлерімізде кімдерді тастап келгенімізді сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Үйлеріңізге қайтыңыздар, олармен бірге болыңыздар, оларға шариғат үкімдерін үйретіңіздер. Менің сіздерге бұйырғанымды оларға да бұйырыңыз»,- деп насихат айтты. (Олардың кейбірі есімнен шығып кетіпті), кейін: «Мен қалай намаз оқыған болсам, солай намаз оқыңыз, намаз уақыты болса, бір кісі азан айтсын, араларыңыздағы жасы үлкендеуі имамдық етсін»,- деп айтқан болатын»,деді.

‫َّللا ب ِْن ُع َم َر قَا َل َح َّدثَنِم‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل بَ ْربَ َرنَا يَحْ يَ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬- 605 ‫صاُُّا فِم ِي َحالِ ُا ُّْ فَ َ ْربَ َرنَا‬ َ ‫ضجْ نَانَ ثُ َُّّ قَا َل‬ َ ِ‫ايدََ ب‬ ِ َ‫نَافِ ٌ قَا َل بَ َّذنَ اب ُْن ُع َم َر فِم لَ ْياَ ب‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يَ ْ ُد ُر ُدؤَ اذنا يُ َؤ اذ ُن ثُ َُّّ يٍَُُ ُل َعاَ مِ ْث ِر ِه بَ َا‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫اي َد َِ بَ ْ ْال َم ِ ي َر َِ فِم ال َّسفَ ِر‬ َ ِ َ‫صاُُّا فِم ال ار َحا ِل فِم الاَّ ْياَ ِ ْالب‬ 605 – Нафиғ (р.а.) риуаят етті: «Ибн Омар (р.а.) суық түндердің бірінде Дажнонда (төбенің аты) азан айтты, кейін бізге: «Үйлеріңе барып намаз оқыңдар, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) азан айтқаннан кейін азаншыға: «Сапардағы кезіңізде суық түнде немесе лайгершілікте, жер-жерлеріңізде намаз оқыңыздар»,- деп айтуды бұйыратын»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬- 606 ُُ‫ق ب ُْن َد ْنصُُي قَا َل بَ ْربَ َرنَا َج ْدفَ ُر ب ُْن عَُْ ن قَا َل َح َّدثَنَا بَب‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع َيسُُ َل‬ ُ ‫َْ ع َْن عَُْ ِن ْب ِن بَ ِبم ُج َح ْيفَ َ َع ْن بَ ِبي ِم قَا َل َيبَي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ْال ُد َمي‬ َ‫ح فَ َجا َءهُ بِ ًَل ٌل فَآ َذنَمُ بِالص ًََّل َِ ثُ َُّّ َر َر َج بِ ًَل ٌل بِ ْال َدنَ َز َِ َحََّّ َي َك َزمَا بَ ْين‬ ِ َ ‫َ َساَّ َُّ بِ ْاْلَ ْب‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫يَ َديْ َيسُُ ِل‬ ََ‫ح َ بَقَا َم الص ًََّل‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ ْاْلَ ْب‬ 606 – Ғаун ибн Әбу Жухайфа (р.а.) атасынан естігенін риуаят етеді: «Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) Абтахта (жердің аты) көрдім. Біләл келіп азан айтты. Кейін үшкір найзаны алып шығып, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қарсы алдына шаншып қойды, содан соң тәкбір айтты»,- деді.

314

19-бап. Азаншы азан айтып жатқанда басын о жақ бұ жаққа қаратама, әлде кеудесін о жақ, бұл жаққа бұрады ма?

‫ع َْن بِ ًَلل بَنَّمُ َج َد َر مِصْ بَ َد ْي ِم فِم ب ُ ُذنَ ْي ِم َ َكانَ اب ُْن ُع َم َر َا يَجْ َد ُر مِصْ بَ َد ْي ِم فِم‬ ‫ال َع َا ٌء ْال ُُهُُ ُء َحق‬ َ َ‫س بَ ْن يُ َؤ اذنَ َعاَ َغي ِْر ُ هُُء َ ق‬ َ ْ َ‫ب ُ ُذنَ ْي ِم َ قَا َل مِ ْب َرا ِمي ُُّ َا ب‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْذ ُك ُر‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َ ُسنَّ ٌ َ قَال‬ ‫َّللاَ َعاَ ُك ار بَحْ يَانِ ِم‬ َ ‫ع عَائِ َش ُ َكانَ النَّبِ ُّم‬ Хазреті Біләл (р.а.) азан айтып жатқанда екі саусағын екі құлағына тығатын, ал Ибн Омар (р.а.) болса екі саусағын құлағына тықпайтын еді»,делінеді. Ибраһим (р.а.) айтты: «Дәретсіз азан айтудың зияны жоқ»,- деді. Ғата (р.а.) айтты: «Азан айту үшін дәрет алу парыз да, сүннет те»,деген.Айша анамыз айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) әр кезде Алланың зікірін айта беретін»,- деді.

َ َ‫ُح ْيف‬ ُ َ‫ال َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ َ ‫ان ع َْن عَُْ ِن ب ِْن بَبِم ج‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ ق‬- 607 ُ ‫ع َْن بَبِي ِم بَنَّمُ َيبَى بِ ًَلا يُؤَ اذ ُن فَ َج َد ْا‬ ‫ع بَتَََّبَّ ُ فَاهُ مَاُنَا َ مَاُنَا بِ ْاْلَ َذا ِن‬ 607 – Ғаун ибн әбу Жухайфа (р.а.) риуаят етті: «Менің атам бір күні Біләлдің азан айтып жатып басын о жақ, бұ жаққа бұрғанын көрген екен»,деді. 20-бап. Кісі: «Намаз уақыты өтіп кетіпті»,- десе болады ма?

َّ‫صا‬ َ ‫ُل فَا َت َّْنَا الص ًََّلَُ َ لَ ِا ْن لِيٍَُرْ لَ ُّْ نُ ْد ِي ْك َ قَُْ ُل النَّ ِب ام‬ َ ٍَُ‫يرينَ بَ ْن ي‬ ِ ‫اب ُْن ِس‬ َّ ُّ‫صح‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ب‬ Ибн Сирин (р.а.) «Намаз уақыты өтіп кетіпті»,- дегенді мәкрүх санап, оның орнына намазға жете алмай қалыппыз десін»,- деді. Имам Бұхарий болса (р.а.) Ибн Сириннің сөзін қабыл етпей, «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): («Намаз өтіп кетіпті»),- деген сөзі дұрыс»,деп айтты.

َّ ‫ان ع َْن يَحْ َي ع َْن َع ْب ِد‬ ُ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا َش ْيب‬- 608 ََ‫َّللاِ ْب ِن بَ ِبم قَََّا َد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ ْذ َس ِم َ َجاَبَ َ ِي َجال‬ َ ‫صاام َد َ النَّبِ ام‬ َ ُ‫ع َْن بَبِي ِم قَا َل بَ ْينَ َما نَحْ ُن ن‬ ُّْ َُّ‫صاَّ قَا َل َدا َش ْنُ ُا ُّْ قَالُُا ا ْسََّ ْد َج ْانَا مِلَ الص ًََّل َِ قَا َل فَ ًَل تَ ْف َداُُا مِ َذا بَتَ ْي‬ َ ‫فَاَ َّما‬ ‫صاُُّا َ َدا فَاتَ ُا ُّْ فَ َتِ ُّمُا‬ َ َ‫الص ًََّلََ فَ َداَ ْي ُا ُّْ بِال َّس ِاينَ ِ فَ َما بَ ْد َي ْكَُّ ُّْ ف‬ 315

608 – Абдулла ибн Әбу Қатаданың атасы айтты: «Бір кездері біз Пайғамбарымыз бен (с.ғ.с.) бірге намаз оқып жатыр едік, бірден адамдардың абыр-дабыр дауыстары естілді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқып болғаннан кейін: «Сендерге не болды?»,- деді. Олар: «Намазға асықтық»,- десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Намазға келгендерінде олай етпендер, тыныштыққа бой ұсыныныз. Намаздың қай жеріне үлгерсеңіз, сол жерінен қосылып оқи беріңіз, қаншасы өтіп кеткен болсада, кейін өзіңіз толықтырып оқып алыныз!»,- деп айтты»,-деді. 21-бап. Намазға ақырын ғана жайлап келу туралы

َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫صاُُّا َ َدا فَاتَ ُا ُّْ فَ َتِ ُّمُا قَالَمُ بَبُُ قَََّا َدََ ع َْن النَّبِ ام‬ َ َ‫قَا َل َدا بَ ْد َي ْكَُّ ُّْ ف‬ َُّ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َسا‬ Қатада (р.а.) риуаят етті: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Намазға қашан үлгеріп келсеңіз, келген жерден жалғастыра беріңіз, қалғанын кейін толтырып оқып алыңыз!»,- деген»,-деді.

‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّد َثنَا اب ُْن بَ ِبم‬- 609 َّ‫صا‬ َ ‫ب ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّبِ ام‬ ِ َّ‫ْب ِن ْال ُم َسي‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫اْلقَا َد‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ق‬ َ ‫بَبِم َساَ َم َ ع َْن بَ ِبم مُ َري َْرََ ع َْن النَّبِ ام‬ ِ ْ ُّْ َُّ‫ال مِ َذا َس ِم ْد‬ ‫صاُُّا َ َدا‬ َ َ‫ْر ُعُا فَ َما بَ ْد َي ْكَُّ ُّْ ف‬ ِ ‫اي َ َا تُس‬ ِ َ‫فَا ْد ُشُا مِلَ الص ًََّل َِ َ َع َا ْي ُا ُّْ بِال َّس ِاينَ ِ َ ْال َُق‬ ‫فَاتَ ُا ُّْ فَ َتِ ُّمُا‬ ُّ ‫الز ْم ِريُّ ع َْن َس ِدي ِد‬ ُّ ‫َ ع َْن‬ ‫ي ع َْن‬ ‫الز ْم ِر ا‬

‫ِذ ْئب قَا َل َح َّدثَنَا‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

609 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егер тәкбір айтылғанын естісеңіз асықпай, жәйлап қана намазға келіңіз. Намазға қай жерінен үлгеріп келсеңіз, сол жерінен жамағатқа қосылып, оқи беріңіз, қалғанын кейін өзіңіз толтырып оқып алыңыз!»,- деп айтқан»,- деді. 22-бап. Кісі имам тәкбір айтып жатқаның көрсе сапқа қашан тұрады?

‫م يَحْ يَ ب ُْن بَ ِبم‬ َ ََّ‫ َح َّدثَنَا ُد ْساِ ُُّ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم قَا َل َك‬- 610 َّ َ‫ب مِل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َك ِثير ع َْن َع ْب ِد‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َّللاِ ْب ِن بَ ِبم قَََّا َدََ ع َْن بَ ِبي ِم قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ ْ ‫مِ َذا بُقِي َم‬ ‫ع الص ًََّلَُ فَ ًَل تٍَُُ ُدُا َحََّّ تَ َر ْ نِم‬ 610 – Абдулла ибн Әбу Қатаданың (р.а.) атасы риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Тәкбір айтылып жатқан уақытта мені көрмегеніңізге дейін сапқа тұрмаңыз!»,-деп айтқан»,- деді. 316

23-бап. Намазхандар сапқа асығып келіп тұрмасын, тыныштық сақтап, тәртіптілікпен тұрсын!

َّ ‫ان ع َْن يَحْ َي ع َْن َع ْب ِد‬ ُ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا َش ْيب‬- 611 ََ‫َّللاِ ْب ِن بَ ِبم قَََّا َد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َْن بَبِي ِم قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا بُقِي َم‬ ‫ع الص ًََّلَُ فَ ًَل تٍَُُ ُدُا‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ َ‫َحََّّ تَ َر ْ نِم َ َعاَ ْي ُا ُّْ بِال َّس ِاين‬ 611 – Абдулла ибн Әбу Қатаданың (р.а.) атасы риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Тәкбір айтылып жатқанда сапқа тұрмаңыз. Тыныштық сақтаңыз!»,-деп айтқан»,-деді. 24-бап. Тәкбір айтылғаннан соң бір себеппен мешіттен шықса бола ма?

َّ ‫يز ب ُْن َع ْب ِد‬ ‫ح‬ َ ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َسدْد ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬- 612 ِ ِ ‫صال‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْب ِن َك ْي َسانَ ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن بَبِم َساَ َم َ ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ ْ َ‫ع الص ًََّلَُ َ ُع ادل‬ ْ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َر َر َج َ قَ ْد بُقِي َم‬ ُ ُ‫ع الصُّ ف‬ َ ‫ُف َحََّّ مِ َذا قَا َم فِم ُد‬ ُ‫ص ًَّله‬ ‫ص َرفَ قَا َل َعاَ َد َاانِ ُا ُّْ فَ َم َا ْثنَا َعاَ مَ ْيئَ َِّنَا َحََّّ َر َر َج مِلَ ْينَا‬ َ ‫ا ْنََّظَرْ نَا بَ ْن يُ َابا َر ا ْن‬ ُ ِ ‫يَ ْن‬ ‫ف َي ْب ُسمُ َداء َ قَ ْد ا ْغََّ َس َر‬ 612 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бөлмесінен шықты. Намазға тәкбір айтылды, саптар түзелді. Намазға тәкбір тахрима айтылуын күтіп тұрған едік, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Орындарыңыздан қозғалмаңыздар!»,- деп бөлмесіне кіріп кетті, біз сол бойымызда тұрып қалдық . Біраздан соң шаштары дымқыл, басынан су тамып тұрған бойы қайтып шықты, ол кісі ғұсыл алған екен»,- деді. 25-бап. Егер имам: «Орныңыздан қозғалмаңыз!»,- деп шығып кетсе, қайтып келгенше күтіп тұрады

ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬- 613 ‫ق قَا َل َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ قَا َل َح َّدثَنَا ْاْلَ ْ َزا ِع ُّم ع َْن‬ ْ ‫ي ع َْن بَبِم َساَ َم َ ْب ِن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل بُقِي َم‬ ُّ ُ َ‫ع الص ًََّل‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صفُُفَاُ ُّْ فَ َب َر َج َيسُُ ُل‬ َُّّ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََََّ َّد َم َ مُ َُ ُجنُبٌ ث‬ ُ ُ‫فَ َس َُّى النَّاس‬ َ ِ‫َّللا‬ ُّْ ‫صاَّ بِ ِا‬ َ َ‫قَا َل َعاَ َد َاانِ ُا ُّْ فَ َر َج َ فَا ْغََّ َس َر ثُ َُّّ َر َر َج َ َي ْب ُسمُ يَ ٍْ ُ ُر َداء ف‬ 613 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Намазға тәкбір айтылды, адамдар саптарын түзеді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бөлмесінен шығып, 317

алдыға өтті. Ол кісі жүніп халде екен: «Орындарыңыздан қозғалмаңыздар!»,- деп бөлмесіне қайта кіріп кетті. Содан кейін ғұсыл алып шықты, шаштары дымқыл, басынан су тамып тұрған еді. Кейін жамағатпен бірге намаз оқыды»,- деді. 26-бап. Кісінің «Әлі намаз оқымадық»,- деуі

ُ ‫ان ع َْن يَحْ يَ قَا َل َس ِمد‬ َ ‫ْع بَبَا َساَ َم‬ ُ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا َش ْيب‬- 614 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َجا َءهُ ُع َم ُر ب ُْن‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫َّللا بَ َّن النَّب‬ ِ َّ ‫يٍَُُ ُل بَ ْربَ َرنَا َجابِ ُر ب ُْن َع ْب ِد‬ َّ َ ِ‫َّللا‬ َّ ‫َق فٍََا َل يَا َيسُُ َل‬ ْ ‫صاا َم َحََّّ َكاد‬ ُ ‫َّللاِ َدا ِك ْد‬ ََ َ ُ ‫َ بَ ْن ب‬ ِ ‫ْال َب َّا‬ ِ ‫ِ يَُْ َم ْال َب ْند‬ َّ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاِ َدا‬ َ ِ‫ال َّش ْمَُ تَ ْارُُِ َ َذل‬ َ ‫ك بَ ْد َد َدا بَ ْف َ َر الصَّائِ ُُّ فٍََا َل النَّبِ ُّم‬ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َُ َََّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِلَ بُ ْ َحانَ َ بَنَا َد َدمُ ف‬ َ َُّّ ُ‫ه َ ث‬ َ ‫صاَّ ْيَُّاَا فَنَ َز َل النَّبِ ُّم‬ َ ْ ‫يَ ْدنِم ْال َدصْ َر َب ْد َد َدا َغ َر َب‬ ِ َ ‫صاَّ بَ ْد َدمَا ْال َم ْا ِر‬ َ َُّّ ُ‫ع ال َّش ْمَُ ث‬ 614 – Жәбир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Хандақ күні, күн батқан соң, Омар ибн әл-Хаттаб (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келіп: «Я Расулулла, Алланың хақы құрметі күн батып кетті да, аср намазын оқи алмай қалдым»,- деді. Бұл сөзді айтқанында ифтар ішіліп болған еді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Алламен ант етемін, мен де (оны) әлі оқығаным жоқ»,- деді. Кейін, Бұтханға жүрдік, жеткеннен соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дәрет алды. Содан кейін күн батқаннан соң Аср намазын оқыды, одан кейін шам намазын оқыды»,- деді. 27-бап. Тәкбір айтылғаннан кейін имам бір зәрулікпен бөгеліп қалуы мүмкін бе?

‫ث قَا َل‬ َ َ‫َّللا ب ُْن َع ْمر ق‬ ِ ‫اي‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ َد ْد َمر َع ْب ُد‬- 615 ِ َُ ‫ال َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال‬ َّ‫صا‬ ْ ‫َ ْب ِن َدالِك قَا َل بُقِي َم‬ ُ ‫يز ب ُْن‬ َ ‫ع الص ًََّلَُ َ النَّبِ ُّم‬ ِ َ‫صاَيْب ع َْن بَن‬ ِ ‫َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬ َّ ‫ب ْال َم ْس ِج ِد فَ َما قَا َم مِلَ الص ًََّل َِ َحََّّ نَا َم ْالٍَُْ ُم‬ ِ ِ‫اجم َيجًُل فِم َجان‬ ِ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُن‬ 615 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Намазға тәкбір айтылды, бірақ та Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттің жанында бір кісімен сөйлесіп тұра берді, сонда кейбір намазхандар ұйықтап қалды»,- деді.

318

28-бап. Намазға тәкбір айтылғаннан соң (біреумен) сөйлесу туралы

‫ال‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َعيَّاشُ ب ُْن ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْاْلَ ْعاَ قَا َل َح َّد َثنَا ُح َم ْي ٌد ق‬- 616 ُ ‫َس َ ْل‬ ‫َ ْب ِن‬ ِ َ‫ع ثَابَِّا ْالبُنَانِ َّم ع َْن ال َّر ُج ِر يَََّ َااَّ ُُّ بَ ْد َد َدا تٍَُا ُم الص ًََّلَُ فَ َح َّدثَنِم ع َْن بَن‬ َّ َّ‫صا‬ ْ ‫َدالِك قَا َل بُقِي َم‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َي ُج ٌر فَ َحبَ َسمُ بَ ْد َد َدا‬ َ ‫ُ لِانَّبِ ام‬ َ ‫ع الص ًََّلَُ فَ َد َر‬ ْ ‫بُقِي َم‬ َُ‫ع الص ًََّل‬ 616 – Хумайд (р.а.) риуаят етті: «Сәбит Бұнанидан намазға тәкбір айтылғаннан кейін (біреумен) сөйлескен кісі туралы сұрадым. Сонда ол: «Намазға тәкбір айтылғаннан кейін бір кісі келіп Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) сөзге айналдырып қалған еді»,- деп, маған Әнас (р.а.) айтқан еді»,- деді. 29-бап.

Жамағатпен намаз оқудың уәжіптігі туралы

‫قَا َل ْال َح َس ُن مِ ْن َدنَ َد َّْمُ ب ُ ُّدمُ ع َْن ْال ِد َشا ِء فِم ْال َج َما َع ِ َشفٍََ لَ ُّْ يُ ِ ْداَا‬ Хасан Басрийді (р.а.) анасы мейірбаншылық қылып, құфтан намазын жамағатпен оқу үшін мешітке барудан қайтарыпты, сонда ол кісіге бой ұсынбапты.

‫بَبِم ال ازنَا ِد ع َْن‬ ‫َ الَّ ِذي نَ ْف ِسم بِيَ ِد ِه‬

ٌ ِ‫َدال‬ ‫ك ع َْن‬ ‫َ َساَّ َُّ قَا َل‬

‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 617 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ج ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ْاْلَ ْع َر‬

ُ ‫لٍََ ْد مَ َم ْم‬ ‫ب ثُ َُّّ آ ُد َر بِالص ًََّل َِ فَيُؤ ََّذنَ لَاَا ثُ َُّّ آ ُد َر َيجًُل فَيَ ُؤ َّم‬ َ َ ْ‫ع بَ ْن آ ُد َر بِ َح َب فَيُح‬ ُّْ ُ‫ق َعاَ ْي ِا ُّْ بُيُُتَاُ ُّْ َ الَّ ِذي نَ ْف ِسم بِيَ ِد ِه لَُْ يَ ْداَ ُُّ بَ َح ُدم‬ َ ‫اس ثُ َُّّ ب ُ َرالِفَ مِلَ ِي َجال فَ ُ َح ار‬ َ َّ‫الن‬ ‫بَنَّمُ يَ ِج ُد َعرْ قا َس ِمينا بَ ْ ِدرْ َداتَ ْي ِن َح َسنَََّ ْي ِن لَ َش ِا َد ْال ِد َشا َء‬ 617 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Алла тағаланың хақы құрметі адамдарға «Отын жиыңдар!»,- деп бұйырсам, олар жияр, содан кейін «Намаз оқыңыз!»,- десем, бір кісі азан айтса, екіншісі имамдық қылса, сосын намазға келмеген кісілердің үйлеріне барып, үстінен от қойып жағып жіберсем, Аллаға ант етіп айтамын, жамағатпен бірге намаз оқымаққа келмеген сол кісілердің бірері бұл жерге (мешітке) келгенде пісірілген ет жейді десе, әлбетте, құфтанға келген болар еді»,деді.

319

‫‪30-бап. Жамағатпен намаз оқудың артықшылығы‬‬

‫َب مِلَ َد ْس ِجد آ َر َر َ َجا َء بَنََُ ب ُْن َدالِك‬ ‫َ َكانَ ْاْلَ ْس َُ ُد مِ َذا فَاتَ َّْمُ ْال َج َما َع ُ َذم َ‬ ‫صاَّ َج َما َع‬ ‫مِلَ َد ْس ِجد قَ ْد ُ‬ ‫صاا َم فِي ِم فَ َ َّذنَ َ بَقَا َم َ َ‬ ‫‪Асуад ибн Язид (р.а.) өз жамағатымен бірге намаз оқуға үлгермей‬‬ ‫‪қалса, басқа мешітке баратын еді.Әнас (р.а.) намаз оқып болғанда мешітке‬‬ ‫‪келді, содан соң және тәкбір айтып (басқа) жамағатпен бірге намаз оқыды.‬‬

‫ك ع َْن نَافِ ع َْن َع ْب ِد َّ‬ ‫‪َ - 618‬ح َّدثَنَا َع ْب ُد َّ‬ ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدالِ ٌ‬ ‫َّللاِ ْب ِن‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ُع َم َر بَ َّن َيسُُ َل َّ‬ ‫ص ًَلََ ْالفَ اذ‬ ‫ص ًَلَُ ْال َج َما َع ِ تَ ْف ُ‬ ‫ض ُر َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫بِ َس ْب‬

‫َ ِع ْش ِرينَ د ََي َج‬

‫)‪618 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.‬‬ ‫‪айтты: «Жамағатпен бірге оқылған намаздың сауабы жалғыз оқылған‬‬ ‫‪намаздың сауабынан жиырма жеті есе (дәрежесі) артық болады»,- деді.‬‬

‫‪َ - 619‬ح َّدثَنَا َع ْب ُد َّ‬ ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ بَ ْربَ َرنَا الاَّي ُ‬ ‫ْع َح َّدثَنِم اب ُْن ْالاَا ِد ع َْن َع ْب ِد‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل‬ ‫َّللاِ ْب ِن َربَّاِ ع َْن بَ ِبم َس ِديد ْال ُب ْد ِي ا‬ ‫م َ‬ ‫ي بَنَّمُ َس ِم َ النَّبِ َّ‬ ‫ص ًَلََ ْالفَ اذ بِ َب ْمَ َ ِع ْش ِرينَ َد َي َج‬ ‫ص ًَلَُ ْال َج َما َع ِ تَ ْف ُ‬ ‫ض ُر َ‬ ‫َ‬ ‫‪619 - Әбу Саъид әл-Худрий Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.):‬‬ ‫‪«Жамағатпен бірге оқыған намаздың сауабы жалғыз оқыған намаздың‬‬ ‫‪сауабынан жиырма бес мәрте артық»,- дегенін естігенмін»,-деді.‬‬

‫ير قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد قَا َل َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمشُ‬ ‫‪َ - 620‬ح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِع َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫صالِح يٍَُُ ُل َس ِمد ُ‬ ‫قَا َل َس ِمد ُ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َّللا َ‬ ‫ْع بَبَا َ‬ ‫ْع بَبَا مُ َر ْي َرََ يٍَُُ ُل قَا َل َيسُُ ُل َّ ِ‬ ‫ضد ُ‬ ‫ص ًَلتِ ِم فِم بَ ْيَِّ ِم َ فِم سُُقِ ِم َر ْمسا‬ ‫َّف َع َا‬ ‫َ‬ ‫ص ًَلَُ ال َّر ُج ِر فِم ْال َج َما َع ِ تُ َ‬ ‫َ َساَّ َُّ َ‬ ‫ك بَنَّمُ مِ َذا تَ َُ َّ‬ ‫ه َ فَ َحْ َسنَ ْال ُُهُُ َء ثُ َُّّ َر َر َج مِلَ ْال َم ْس ِج ِد َا‬ ‫هدْفا َ َذلِ َ‬ ‫َ ِع ْش ِرينَ ِ‬ ‫ع لَمُ ِباَا د ََي َج ٌ َ ُح َّ َع ْنمُ ِباَا َر ِ يئَ ٌ‬ ‫ي ُْب ِر ُجمُ مِ َّا الص ًََّلَُ لَ ُّْ يَ ْب ُ َر ْ ََُ مِ َّا ُيفِ َد ْ‬ ‫ص ار َعاَ ْي ِم الاَّاُ َُّّ‬ ‫ص ًَّلهُ الاَّاُ َُّّ َ‬ ‫صاام َعاَ ْي ِم َدا دَا َم ِفم ُد َ‬ ‫صاَّ لَ ُّْ تَ َزلْ ْال َم ًَل ِئ َا ُ تُ َ‬ ‫فَا ِ َذا َ‬ ‫ص ًَلَ َدا ا ْنََّ َ‬ ‫ظ َر الص ًََّلََ‬ ‫ايْ َح ْممُ َ َا يَ َزا ُل بَ َح ُد ُك ُّْ فِم َ‬ ‫‪320‬‬

620 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Кісінің жамағатпен оқыған намазының сауабы, үйде жалғыз өзі оқыған намаздың және базарда оқыған намаздың сауабынан жиырма бес мәрте дәрежесі артық болады . Бұл сауапқа кісі жақсылап дәрет алып, үйден мешітке тек намаз оқимын деген ниетте шықса ғана жетуі мүмкін. Сол ниетпен басқан әрбір қадамын көтеріп үлгерместен, Алла тағала оның мәртебесін бір дәрежеге көтеріп, бір күнәсін кешірер. Намаз оқып жатқанда болса, періштелер оның жоғарысында: «Иләһи, бұл пендеңді жарылқағайсын, бұл пендеңе рахым еткейсің!»,- деп дұға қылып тұрар. Қайсы біріңіз намаз оқимын, деп күтіп тұрған болсаңыз, намаз оқып жатқан болып есептелесіз!»,- деді. 31-бап. Таң намазын жамағатпен оқудың артықшылығы

ُّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن ا‬- 621 ‫ي قَا َل بَ ْربَ َرنِم َس ِدي ُد‬ ‫لز ْم ِر ا‬ َّ ‫ْع َيسُُ َل‬ ُ ‫َ ب ُْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن بَ َّن بَبَا مُ َر ْي َرََ قَا َل َس ِمد‬ ِ‫َّللا‬ َ‫ص ًَلََ بَ َح ِد ُك ُّْ َ حْ َدهُ ِب َب ْم‬ ُ ‫يٍَُُ ُل تَ ْف‬ َ ِ ‫ص ًَلَُ ْال َج ِمي‬ َ ‫ض ُر‬

‫ب َ بَبُُ َساَ َم‬ ِ َّ‫ب ُْن ْال ُم َسي‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ

‫ص ًَل َِ ْالفَجْ ِر ثُ َُّّ يٍَُُ ُل‬ َ ‫اي فِم‬ ِ َ‫ُ َد ًَل ِئ َا ُ الاَّي ِْر َ َد ًَلئِ َا ُ النَّا‬ ‫ِش ْئَُّ ُّْ مِ َّن قُرْ آنَ ْالفَجْ ِر َكانَ َد ْشاُُدا قَا َل ُش َديْبٌ َ َح َّدثَنِم‬

‫َ ِع ْش ِرينَ ج ُْزءا َ تَجْ ََّ ِم‬ ‫بَبُُ مُ َر ْي َرََ فَا ْق َر ُء ا مِ ْن‬

‫َ ِع ْش ِرينَ د ََي َج‬

َّ ‫نَافِ ٌ ع َْن َع ْب ِد‬ ‫ضاُاَا بِ َس ْب‬ ُ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َم َر قَا َل تَ ْف‬

621 - Мына хадисті Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) естідім деп Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Әр біріңнің жамағатпен оқыған намаздарыңның сауабы жалғыз оқыған намаздарыңнан жиырма бес мәрте артық болады. Түнгі періштелермен бірге күндізгі періштелердің баршасы таң намазына келіп топ-топ болып жиналар»,- деді. Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Егер қаласаңыз, «Әрі таң намазын оқы. Күмәнсіз таң намазына періштелер де қатынасады91»,-деген аятты оқындар!»,- деді. Абдулла ибн Омар (р.а.) айтты: «Жамағат намазының дәрежесі жиырма жеті есе артық»,- деді.

‫ال‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُع َم ُر ب ُْن َح ْفص قَا َل َح َّدثَنَا بَبِم قَا َل َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمشُ ق‬- 622 ُ ‫ْع َسالِما قَا َل َس ِمد‬ ُ ‫َس ِمد‬ ٌ‫ضب‬ َ ‫م بَبُُ ال َّديْ دَا ِء َ مُ َُ ُد ْا‬ َّ َ‫ْع ب ُ َّم ال َّديْ دَا ِء تٍَُُ ُل د ََر َر َعا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫فٍَُ ْا‬ ُ ‫َّللا َدا بَ ْع ِر‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َشيْئا مِ َّا‬ َ ‫ف ِد ْن ب ُ َّد ِ ُد َح َّمد‬ َ ٍََ‫ضبَكَ ف‬ َ ‫ع َدا بَ ْغ‬ ِ َّ َ ‫ال‬ ‫صاُُّنَ َج ِميدا‬ َ ُ‫بَنَّاُ ُّْ ي‬ 91

17.әл-Исра-78 аят.

321

622 – Үмму Дарда (р.а.) риуаят етті: «Әбу Дарда алдыма ашуланып кіріп келді. Мен оған: «Неге ашуландыңыз?»,- дедім. Ол. «Аллаға ант етіп айтамын, Мұхаммед (с.ғ.с.) үмбетінің жамағатпен намаз оқудан бөлек бірер сауапты іс қалмады»,- деді.

َّ ‫ب ُ َسا َد َ َع ْن بُ َر ْي ِد ب ِْن َع ْب ِد‬ ِ‫َّللا‬ َّ ‫اس‬ ِ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْعظَ ُُّ الن‬

ُُ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال َد ًَل ِء قَا َل َح َّدثَنَا بَب‬- 623 َّ‫صا‬ َ ‫ع َْن بَبِم بُرْ َدََ ع َْن بَ ِبم ُدُ َس قَا َل قَا َل النَّ ِب ُّم‬ َ ‫صاايَاَا َد‬ َ ُ‫بَجْ را فِم الص ًََّل َِ بَ ْب َد ُدمُ ُّْ فَ َ ْب َد ُدمُ ُّْ َد ْمش َ الَّ ِذي يَ ْنََّ ِظ ُر الص ًََّلََ َحََّّ ي‬ ‫صاام ثُ َُّّ يَنَا ُم‬ َ ُ‫اْل َد ِام بَ ْعظَ ُُّ بَجْ را ِد ْن الَّ ِذي ي‬ ِْ

623 - Әбу Мұса (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Намаздан ең көп сауап алатын адам – мешіттен ең ұзақта тұратын адам, өйткені ол көп жүріп, көбірек азап шегіп келеді. Жамағатпен бірге намаз оқуды күтіп жатқан кісіге тиетін сауап, өзі намазды оқып, жатып алған адамға тиетін сауаптан көбірек артық»,- деді. 32-бап. Бесін намазына ертерек барудың артықшылығы

‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ع َْن َدالِك ع َْن ُس َمم َدُْ لَ بَبِم بَ ْا ِر ْب ِن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن‬- 624 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ‫ال بَ ْينَ َما‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ق‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫صالِح ال َّس َّما ِن ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيس‬ َ ‫بَبِم‬ َّ ‫يق فَ َ َّر َرهُ فَ َش َا َر‬ ُ‫َّللاُ لَمُ فَ َافَ َر لَم‬ ِ ‫َي ُج ٌر يَ ْم ِشم ِب َ ِريق َ َج َد ُغصْ نَ َشُْ ك َعاَ ال َّ ِر‬ ُ ‫ُن َ ْال َا ِري‬ ُ ُ ‫ُُن َ ْال َم ْب‬ ُ ‫ثُ َُّّ قَا َل ال ُّشاَدَا ُء َر ْم َس ٌ ْال َم ْد‬ ‫صا ِحبُ ْالاَ ْد ِم َ ال َّش ِاي ُد فِم‬ َ َ ‫ق‬ َّ ‫ير‬ ‫ال لَُْ يَ ْداَ ُُّ النَّاسُ َدا فِم النادَا ِء َ الصَّفا ْاْلَ َّ ِل ثُ َُّّ لَ ُّْ يَ ِج ُد ا مِ َّا بَ ْن‬ َ َ‫َّللاِ َ ق‬ ِ ِ‫َسب‬ ‫ير َا ْسََّبٍَُُا مِلَ ْي ِم َ لَُْ يَ ْداَ ُمُنَ َدا‬ ِ ‫يَ ْسََّ ِا ُمُا َا ْسََّاَ ُمُا َعاَ ْي ِم َ لَُْ يَ ْداَ ُمُنَ َدا فِم الََّّ ْا ِج‬ ‫ْح َْلَتَُْ مُ َما َ لَُْ َحبُْا‬ ِ ‫فِم ْال َدََّ َم ِ َ الصُّ ب‬ 624 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Бір күні бір адам көшеде кетіп бара жатыр еді. Ол жолда жатқан тікенді көріп, шетке қарай алып тастады. Алла тағала оның қылған ісіне разы болды және күналарын кешірді. Мына бес түрлі себеппен өлген кісілер шаһид болар: «Обадан өлгендер, іш ауруымен өлгендер, суға батып өлгендер, бір нәрсенің астында қалып өлгендер және Алла тағаланың жолында жиһат қылып өлгендер. Адамдар азан айтудың және намазда бірінші сапта тұрудың қаншалықты сауап екенін білсе, еш амалын таппаса да, шек тастап өз ниеттеріне жеткен болар еді. Намазға ертерек барудың қандай сауабының бар екенін білсе, мешітке қарай бір-бірінен озып 322

жүгірісер еді. Құфтан мен таң намазының сауабын білген болса, еңбектеп болса да баратын еді»,- деді. 33-бап. Мешітке қарай басқан қадамдарды есептеу туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َع ْب ِد‬- 625 ‫ِ قَا َل‬ َ َ‫َّللاِ ْب ِن َحُْ َشب ق‬ ِ ‫ال َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُمَّا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَا بَ ِنم َساِ َم َ بَ َا‬ َ ‫ال النَّ ِب ُّم‬ َ َ‫َ ب ِْن َدالِك قَا َل ق‬ ِ َ‫َح َّدثَنَا ُح َم ْي ٌد ع َْن بَن‬ ُّْ ُ‫تَحْ ََّ ِسبُُنَ آثَا َي ُك ُّْ َ قَا َل ُد َجا ِم ٌد فِم قَُْ لِ ِم َ نَ ْاَُّبُ َدا قَ َّد ُدُا َ آثَا َيمُ ُّْ قَا َل ُر َام‬ ‫ُُِّ َح َّدثَنِم ُح َم ْي ٌد َح َّدثَنِم بَنٌََ بَ َّن بَنِم‬ َ ‫َ قَا َل اب ُْن بَبِم َدرْ يَ َُّ بَ ْربَ َرنَا يَحْ يَ ب ُْن بَي‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ازلِ ِا ُّْ فَيَ ْن ِزلُُا قَ ِريبا ِد ْن النَّبِ ام‬ ِ َ‫َساِ َم َ بَ َيا ُد ا بَ ْن يَََّ َح َُّلُُا ع َْن َدن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َ َساَّ َُّ قَا َل فَ َا ِرهَ َيسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْن يُ ْد ُر ا ْال َم ِدينَ َ فٍََا َل بَ َا‬ َ ِ‫َّللا‬ ُّْ ‫ُ بِ َيْ ُجاِ ِا‬ َ َ‫تَحْ ََّ ِسبُُنَ آث‬ ِ ْ‫اي ُك ُّْ قَا َل ُد َجا ِم ٌد ُر َامُ ُّْ آثَا ُيمُ ُّْ بَ ْن يُ ْم َش فِم ْاْلَي‬ 625 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Ей, Бәни Салама, қадамдарыңызды есептеп жүрмейсіз бе?»,- деді. Мұжаһиж: «Қылған істерінді және іздерінді жазып қоямыз деген аяттағы «Іздерді»,- деген сөзді «Қадамдарды»,- деп тәпсірледі. Әнас (р.а.) риуаят етті: «Бәни Саламалықтар өз жерлерін тастап, Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) жақынырақ жерге көшіп келмекші болды. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Мединенің босап қалуын қаламай: «Іздеріңізді (қадамдарынды) есептеп жүрмеймісіздер?»,- деп айтты. (яғни, мешітке қанша ұзақ жол жүріп келсеңіз, сонша сауап болады деген мағынада). Мұжаһид: «Іздеріңізді дегенді «Жерде жаяу қадам басып келу»,деді. 34-бап. Құфтан намазын жамағатпен оқудың артықшылығы туралы

‫ال َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمشُ قَا َل َح َّدثَنِم‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُع َم ُر ب ُْن َح ْفص قَا َل َح َّدثَنَا بَ ِبم ق‬- 626 َّ َّ‫صا‬ ‫ص ًَلٌَ بَ ْثٍَ َر‬ َ َْ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لَي‬ َ ‫صالِح ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل قَا َل النَّبِ ُّم‬ َ ُُ‫بَب‬ ‫َعاَ ْال ُمنَافٍِِينَ ِد ْن ْالفَجْ ِر َ ْال ِد َشا ِء َ لَُْ يَ ْداَ ُمُنَ َدا فِي ِا َما َْلَتَُْ مُ َما َ لَُْ َحبُْا لٍََ ْد‬ ُ ‫مَ َم ْم‬ ‫ق‬ َ ‫اس ثُ َُّّ آ ُر َذ ُش َدًل ِد ْن نَاي فَ ُ َح ار‬ َ َّ‫ع بَ ْن آ ُد َر ْال ُم َؤ اذنَ فَيٍُِي َُّ ثُ َُّّ آ ُد َر َيجًُل يَ ُؤ ُّم الن‬ ‫َعاَ َد ْن َا يَ ْب ُر ُج مِلَ الص ًََّل َِ بَ ْد ُد‬ 626 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мунафиқтарға таң намазы мен құфтаннан гөрі ауырырақ намаз жоқ. Бұл 323

екі намазда қанша сауап барын білсе ғой, мешітке еңбектеп болса да келер еді. Азаншыға бұйырсам, ол азан айтса, кейін бір кісіге бұйырсам, ол адамдарға имамдық қылса, кейін азанды естіп тұрып, намазға шықпағандардың үстінен от қойсам!»,- деп айтты»,-деді. 35-бап. Екі кісі немесе одан артығы жамағат болады

‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا يَ ِزي ُد ب ُْن ُز َي ْي قَا َل َح َّدثَنَا َرالِ ٌد ْال َح َّذا ُء ع َْن‬- 627 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا‬ َ ‫ث ع َْن النَّبِ ام‬ ِ ‫ك ب ِْن ْال ُح َُي ِْر‬ ِ ِ‫بَبِم قِ ًَلبَ َ ع َْن َدال‬ ْ ‫ض َر‬ ‫َ الص ًََّلَُ فَ َ اذنَا َ بَقِي َما ثُ َُّّ لِيَ ُؤ َّد ُا َما بَ ْكبَ ُر ُك َما‬ َ ‫َح‬ 627 – Мәлік ибн әл-Хуайрис (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сапарға кетіп бара жатқан екі кісіге: «Намаз уақыты болса, біреуің азан мен тәкбір айтып, жасы үлкенің имам болсын»,- деді. 36-бап. Мешітте намаз уақытының болуын күтіп отырған кісінің және мешіттердің артықшылығы туралы

‫ج‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 628 ِ ‫َّللا ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن بَبِم ال ازنَا ِد ع َْن ْاْلَ ْع َر‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫صاام َعا‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل ْال َم ًَلئِ َا ُ ت‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ْ ‫ص ًَّلهُ َدا لَ ُّْ يُحْ ِد‬ ُّْ ‫ث الاَّاُ َُّّ ا ْغفِرْ لَمُ الاَّاُ َُّّ ايْ َح ْممُ َا يَ َزا ُل بَ َح ُد ُك‬ َ ‫بَ َح ِد ُك ُّْ َدا دَا َم فِم ُد‬ ْ ‫ص ًَلَ َدا دَا َد‬ ُ َ‫ب مِلَ بَ ْماِ ِم مِ َّا الص ًََّل‬ َ ِ‫ع الص ًََّلَُ تَحْ بِ ُسمُ َا يَ ْمنَ ُدمُ بَ ْن يَ ْنٍَا‬ َ ‫فِم‬ 628 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Дәретін бұзбай жайнамазда намаз уақыты болуын күтіп отырған әрбір кісіні періштелер «Иләһи бұл пенденнің күнәларын кешіргейсін, бұл пендеңе рахымынды көрсеткейсің!»,- деп дұға етер. Намаз оқимын деген ниетте ғана үйіне кетпей мешітте отырған кісі намаз оқып жатқанмен парапар болады»,- деп айтқан»,- деді.

‫َّللا قَا َل‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَ َّشاي بُ ْندَا ٌي ق‬- 629 ِ َّ ‫ال َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ‫صُّ ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّبِ ام‬ ِ ‫ص ْب ِن عَا‬ ِ ‫َح َّدثَنِم ُربَيْبُ ب ُْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن َح ْف‬ َّ ُّْ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َس ْب َد ٌ يُ ِظاُّا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫اْل َدا ُم‬ َ ِ ْ ُ‫َّللاُ فِم ِظاا ِم يَُْ َم َا ِظ َّر مِ َّا ِظاُّم‬ ٌ َّ‫ْال َدا ِد ُل َ َشاِ نَ َش َ فِم ِعبَا َد َِ َيبا ِم َ َي ُج ٌر قَ ْابُمُ ُد َدا‬ ‫ق فِم ْال َم َسا ِج ِد َ َيج ًَُل ِن تَ َحابَّا‬ ُ ‫َّللا اجْ ََّ َم َدا َعاَ ْي ِم َ تَفَ َّرقَا َعاَ ْي ِم َ َي ُج ٌر طَاَبَ َّْمُ ا ْد َربٌََ َذ‬ ‫ال‬ َ ٍََ‫صب َ َج َمال ف‬ ِ ‫اَ َد ْن‬ ِ َّ ‫فِم‬ 324

َّ ‫اف‬ ُ ِ‫ق بَ ْرفَ َحََّّ َا تَ ْداَ َُّ ِش َمالُمُ َدا تُ ْنف‬ ُ ‫مِنام بَ َر‬ ‫ق يَ ِمينُمُ َ َي ُج ٌر َذ َك َر‬ َ ‫ص َّد‬ َ َ‫َّللاَ َ َي ُج ٌر ت‬ َّ ْ ‫ه‬ َ ‫َّللاَ َرالِيا فَفَا‬ ُ‫ع َع ْينَاه‬ 629 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Алла тағала жеті топ мүъминдерге ахирет күні еш сая-көлеңке қалмағанда Аршының көлеңкесінен орын берер олар: «Әділ басшыға, тақуалықпен құлшылық етіп өскен жігітке, жүрегі мешіттерге байланған кісіге, Алла үшін деп біреумен достасқанға және Алла үшін досынан ажырағанға, сұлу әйел зинақорлыққа жетелесе, оған «Мен Алладан қорқамын»,- деп айтқан адамға, оң қолымен берген садақасын сол қолы білмейтіндей еткен кісіге, мешітте Алла тағаланы есіне алып солқ-солқ жылаған кісіге»,- деп айтты»,-деді.

ََُ‫ال َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن َج ْدفَر ع َْن ُح َميْد قَا َل ُسئِ َر بَن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ق‬- 630 َّ َّ‫صا‬ ََ‫ص ًَل‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َراتَما فٍََا َل نَ َد ُّْ بَ َّر َر لَ ْيا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ب ُْن َدالِك مَرْ اتَّ َب َذ َيسُُ ُل‬ ُ‫صاَّ النَّاس‬ َ ‫صاَّ فٍََا َل‬ َ ‫ْال ِد َشا ِء مِلَ َش ْ ِر الاَّي ِْر ثُ َُّّ بَ ْقبَ َر َعاَ ْينَا بِ َُجْ ِا ِم بَ ْد َد َدا‬ ‫يص َراتَ ِم ِم‬ َ ‫َ َيقَ ُد ا َ لَ ُّْ تَ َزالُُا فِم‬ ِ ِ‫ص ًَلَ ُد ْن ُذ ا ْنََّظَرْ تُ ُمُمَا قَا َل فَ َا َنام بَ ْنظُ ُر مِلَ َ ب‬ 630 – Хумайд (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жүзік таққан ба еді?»,- деп Әнастан (р.а.) сұрады. Әнас (р.а.): «Иә таққан»,- деді. Бір күні Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құфтан намазды жарым түнге шейін кешіктірді, кейін бізбен бірге намаз оқығалы шықты. Намаздан кейін: «Адамдар әлдеқашан намаздарын оқып ұйқыға жатты, ал сендер болсаңдар Хануз намаз оқудасыздар»,- деді. Сол кезде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жалтыраған жүзігіне қарағаным әлі күнге дейін көз алдымда»,- деді. 37-бап. МЕШІТКЕ ЕРТЕ БАРЫП, КЕШ ҚАЙТУДЫҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ ТУРАЛЫ БАПТАР

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬- 631 ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنَا يَ ِزي ُد ب ُْن مَا ُي نَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُد َح َّم ُد‬ َّ‫صا‬ َ ‫ب ُْن ُد َراف ع َْن َز ْي ِد ب ِْن بَ ْساَ َُّ ع َْن َع َا ِء ب ِْن يَ َساي ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّ ِب ام‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َد ْن َغدَا مِلَ ْال َم ْس ِج ِد َ َيا َح بَ َع َّد‬ َّ ‫َّللاُ لَمُ نُ ُزلَمُ ِد ْن ْال َجنَّ ِ ُكاَّ َما َغدَا‬ ‫بَ ْ َيا َح‬ 631 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім мешітке ерте барып, кеш қайтса, Алла тағала оған әр бір кеште (түнде) қайтқаны үшін жәннатта сый-сияпат дайындап қояр»,- деп айтқан»,- деді. 325

‫‪38-бап. Намазға тәкбір айтылса, парыз намаздан басқа намаздар‬‬ ‫‪тоқтатылады‬‬

‫َّللا قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َسدْد ع َْن بَ ِبي ِم‬ ‫يز ب ُْن َع ْب ِد َّ ِ‬ ‫‪َ - 632‬ح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ‬ ‫ال َد َّر النَّبِ ُّم َ‬ ‫َّللا ْب ِن َدالِك اب ِْن ب َُح ْينَ َ قَ َ‬ ‫صُّ ع َْن َع ْب ِد َّ ِ‬ ‫ص ْب ِن عَا ِ‬ ‫ع َْن َح ْف ِ‬ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ َرجُر قَا َل ح َح َّدثَنِم َع ْب ُد الرَّحْ َم ِن يَ ْدنِم ا ْبنَ بِ ْشر قَا َل َح َّدثَنَا بَ ْا ُز ب ُْن‬ ‫ال بَ ْربَ َرنِم َس ْد ُد ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َس ِمد ُ‬ ‫صُّ‬ ‫ْع َح ْف َ‬ ‫بَ َسد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَ َ‬ ‫ص ْبنَ عَا ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ك اب ُْن بُ َح ْينَ َ بَ َّن َيسُُ َل َّ‬ ‫قَا َل َس ِمد ُ‬ ‫ْع َيجًُل ِد ْن ْاْلَ ْز ِد يٍَُا ُل لَمُ َدالِ ُ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َ َساَّ َُّ َيبَى َيجًُل َ قَ ْد بُقِي َم ْ‬ ‫َّللا‬ ‫صاام َي ْك َدََّ ْي ِن فَاَ َّما ا ْن َ‬ ‫ع الص ًََّلَُ يُ َ‬ ‫ص َرفَ َيسُُ ُل َّ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َا َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ‬ ‫َّللا َ‬ ‫ث بِ ِم النَّاسُ َ قَ َ‬ ‫َ‬ ‫ال لَمُ َيسُُ ُل َّ ِ‬ ‫الصُّ ْب َح بَيْ بَدا الصُّ ْب َح بَيْ بَدا تَا َب َدمُ ُغ ْن َد ٌي َ ُد َدا ٌذ ع َْن ُش ْدبَ َ ِفم َدالِك َ قَا َل اب ُْن‬ ‫ق ع َْن َسدْد ع َْن َح ْفص ع َْن َع ْب ِد َّ‬ ‫َّللاِ ا ْب ِن ب َُح ْينَ َ َ قَا َل َح َّما ٌد بَ ْربَ َرنَا َس ْد ٌد ع َْن‬ ‫مِ ْس َحا َ‬ ‫َح ْفص ع َْن َدالِك‬ ‫)‪632 – Абдулла ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.‬‬ ‫‪бір кісінің жанынан өтті»,- деп басталатын бір хадисті айтып берген екен.‬‬ ‫‪Имам Бұхарий (р.а.) айтты: «Осы хадисті Азудтық Мәлік ибн‬‬ ‫‪Бұқайна есімді бір кісі Хафс ибн Асимға (р.а.) былай риуаят еткен екен»,‬‬‫‪деді.‬‬ ‫‪Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазға тәкбір айтылғаннан кейін де, екі‬‬ ‫‪рәкат намаз оқыған бір кісіні көріп, ол жаққа бұрылды, оны адамдар‬‬ ‫‪қоршап алды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған: «Таң намазының сүннетін төрт‬‬ ‫‪рәкат қылып оқимысың?»,- деп оған ескертті. (Өйткені имамға ұйю керек‬‬ ‫‪еді).‬‬ ‫?‪39-бап. Ауру кісінің жамағат алдына шығуға хақысы бар ма‬‬ ‫)?‪(имамдыққа өте ала ма‬‬

‫ال َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمشُ‬ ‫ص ب ِْن ِغيَاث قَا َل َح َّدثَ ِنم بَ ِبم قَ َ‬ ‫‪َ - 633‬ح َّدثَنَا ُع َم ُر ب ُْن َح ْف ِ‬ ‫ه َم َّ‬ ‫َّللاُ َع ْناَا فَ َذ َكرْ نَا ْال ُم َُا َ‬ ‫ظبَ َ‬ ‫ع َْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن ْاْلَ ْس َُ ِد قَا َل ُكنَّا ِع ْن َد عَائِ َش َ َي ِ‬ ‫َعاَ الص ًََّل َِ َ الََّّ ْد ِظي َُّ لَاَا قَالَ ْ‬ ‫ُ‬ ‫ع لَ َّما َد ِر َ‬ ‫ض َر ْ‬ ‫همُ الَّ ِذي َد َ‬ ‫َ الص ًََّلَُ فَ ُ اذنَ‬ ‫اَ فِي ِم فَ َح َ‬ ‫َد َر َ‬ ‫‪326‬‬

‫َّ‬ ‫صاَّ‬ ‫َيسُُ ُل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫اس‬ ‫فٍََا َل ُد ُر ا بَبَا بَ ْار فَ ْاي َ‬ ‫ُص ار بِالنَّ ِ‬

ٌ ‫فٍَِي َر لَمُ مِ َّن بَبَا بَ ْار َي ُج ٌر بَ ِس‬ ‫اس‬ َ ‫يف مِ َذا قَا َم فِم َدٍَا ِد‬ َ ُ‫ك لَ ُّْ يَ ْسََّ ِ ْ بَ ْن ي‬ ِ َّ‫صاا َم بِالن‬ ‫ص ار‬ َ ُ‫احبُ يُُسُفَ ُد ُر ا بَبَا بَ ْار فَ ْاي‬ َ ‫َ بَعَا َد فَ َعَا ُد ا لَمُ فَ َعَا َد الثَّالِثَ َ فٍََا َل مِنَّ ُا َّن‬ ِ َُ ‫ص‬ َّ َّ‫صا‬ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِد ْن نَ ْف ِس ِم ِرف‬ َ ‫صاَّ فَ َُ َج َد النَّبِ ُّم‬ َ َ‫اس فَ َب َر َج بَبُُ بَ ْار ف‬ ِ َّ‫بِالن‬ ‫فَ َب َر َج يُاَادَى َب ْينَ َي ُجاَي ِْن َك َنام بَ ْنظُ ُر ِيجْ اَ ْي ِم تَ ُب َّا ِن ِد ْن ْال َُ َج ِ فَ َ َيا َد بَبُُ َب ْار بَ ْن‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫َ مِل‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْن َد َاانَكَ ثُ َُّّ ب ُ ِت َم بِ ِم َحََّّ َج َا‬ َ ‫يَََّ َ َّر َر فَ َ ْ َد َ مِلَ ْي ِم النَّ ِب ُّم‬ َّ َّ‫صا‬ ‫صاام‬ َ ُ‫صاام َ بَبُُ بَ ْار ي‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ‫ش َ َكانَ النَّبِ ُّم‬ َ ‫َج ْنبِ ِم ِق‬ ِ ‫ير لِ ْْلَ ْع َم‬ ‫ص ًَل َِ بَبِم بَ ْار فٍََا َل ِب َر ْب ِس ِم نَ َد ُّْ َي َ اهُ بَبُُ دَا ُ َد ع َْن‬ َ ِ‫صاُُّنَ ب‬ َ ُ‫ص ًَلتِ ِم َ النَّاسُ ي‬ َ ِ‫ب‬ ُُ‫اي بَ ِبم بَ ْار فَ َاانَ بَب‬ َ َ‫ضمُ َ َزا َد بَبُُ ُد َدا ِيَ َ َجا‬ َ ‫ش بَ ْد‬ ِ ‫ُش ْدبَ َ ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ ِ ‫َ ع َْن يَ َس‬ ‫صاام قَائِما‬ َ ُ‫بَ ْار ي‬ 633 - Асуад (р.а.) риуаят етті: «Айша анамыздың алдында отыр едік. Жамағатпен бірге намаз оқу және оның абзалдығы турасында сөйлесіп отырғанымызда, Айша анамыз (р.а.) мыналарды айтып берді: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қайтыс боларының алдындағы науқас күндерінің бірінде азан айтылды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Әбу Бәкірге (р.а.) бұйырыңыз, имамдыққа өтсін!»,- деді. «Әбу Бәкір (р.а.) көңілі өте бос адам, сіздің орнынызға имамдық ете алмас»,- десті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) баяғы айтқан сөздерін қайталады. Айша анамыз бен басқалары және айтты. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үшінші рет: «Сіздер әйелдер Жүсіптің қиссасындағы Зылиха және оның құрбыларына ұқсаған әйелсіндер (Бұл жерде Пайғамбарымыз ғ.с. Айша анамызды айтып тұр) Әбу Бәкірге бұйырыңыз жамағаттың алдына өтіп имамдық етсін!»,деді. Әбу Бәкір (р.а.) шығып имамдыққа өтті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өзін біраз жеңіл сезінді. Содан соң екі кісі қолтықтап намазға алып шықты. Науқастығынан аяқтарын әрен басып бара жатқаны қазірге дейін көз алдымда. Әбу Бәкір (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намазға шығып келе жатқаның көріп, орын босатпақшы болды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған: «Орнында тұр!»,- деп ишара қылды. Содан соң Әбу Бәкірдің қасына келіп отырды. Ағмаштан (р.а.): «Әбу Бәкір Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ал адамдар Әбу Бәкірге ұйыды ма?»,- деп сұрасты. Ағмаш: «Иә»,- деген мағынада басын изеп қойды. Әбу Мұғауия бұған қосымша: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазды Әбу Бәкірдің сол жағында отырып оқыды, Әбу Бәкір болса тік тұрып оқыды»,- деді.

327

‫ َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن ُدُ َس قَا َل بَ ْربَ َرنَا ِم َشا ُم ب ُْن يُُسُفَ ع َْن َد ْد َمر‬- 634 َّ ‫َّللاِ ب ُْن َع ْب ِد‬ َّ ‫ي قَا َل بَ ْربَ َرنِم ُعبَ ْي ُد‬ ْ َ‫َّللاِ قَا َل قَال‬ ُّ ‫ع عَائِ َش ُ لَ َّما ثٍَُ َر النَّبِ ُّم‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ ُ ‫َُّ فِم بَ ْيَِّم فَ َ ِذ َّن لَم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ا ْشََّ َّد َ َج ُدمُ ا ْسََّ ْ َذنَ بَ ْز َ ا َجمُ بَ ْن يُ َمر‬

‫ع َْن‬ َّ‫صا‬ َ

َ ْ ُ‫فَ َب َر َج بَ ْينَ َي ُجاَ ْي ِن تَ ُب ُّ ِيجْ ًَله‬ ‫َّاس َ َيجُر آ َر َر قَا َل ُع َب ْي ُد‬ َ ْ‫اْلي‬ ِ ‫ُ َ َكانَ َب ْينَ ْال َدب‬ َّ ْ َ‫ك ِاب ِْن َعبَّاس َدا قَال‬ ُ ْ‫َّللاِ فَ َذ َكر‬ ‫ع عَائِ َش ُ فٍََا َل ِلم َ مَرْ تَ ْد ِيي َد ْن ال َّر ُج ُر الَّ ِذي‬ َ ِ‫َ َذل‬ ُ ‫لَ ُّْ تُ َس اُّ عَائِ َش ُ قُ ْا‬ ‫ال مُ َُ َع ِا ُّم ب ُْن بَبِم طَالِب‬ َ َ‫ع َا ق‬ 634 – Ғубайдулла ибн Абдулла (р.а.) Айша анамыздан (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) науқастанып қалған уақытта тәуір болғанға дейін менің үйімде болмақшы екенін айтып, әйелдерінен рұқсат сұрады. Олар өз ризашылықтарын білдірді. Кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі кісінің демеуімен аяқтарын зорға басып, менің үйіме келді. Бір қолтығынан Аббас, ал екінші қолтығынан және бір кісі демеп алып шықты»,- деді. ҒҒубайдулла айтты: «Айша анамыз (р.а.) айтып берген хадисті Ибн Аббасқа айтып бердім»,- деді. Ол менен: «Айша анамыз (р.а.) атын айтпаған адамның кім екенің білесің бе?»,- деп сұрады. Мен: «Жоқ»,дедім. Ибн Аббас ол: «Әли ибн Әбу Талиб»,- болатын»,- деді. 40-бап. Жаңбыр немесе ауру себебінен мешітке бармай өз үйінде намаз оқуға рұқсат берілгені туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 635 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن نَافِ بَ َّن ا ْبنَ ُع َم َر‬ ‫صاُُّا فِم ال ار َحا ِل ثُ َُّّ قَا َل مِ َّن‬ َ ‫َ بَرْ د َ ِييح ثُ َُّّ قَا َل بَ َا‬ ِ ‫بَ َّذنَ بِالص ًََّل َِ فِم لَ ْياَ َذا‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يَ ْ ُد ُر ْال ُم َؤ اذنَ مِ َذا َكان‬ ُ ‫ع لَ ْياَ ٌ َذ‬ ‫اَ بَرْ د َ َد َر‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َيسُُ َل‬ ‫ال‬ َ ‫يٍَُُ ُل بَ َا‬ ِ ‫صاُُّا فِم ال ار َح‬ 635 – Нафиғ риуаят етті: «Ибн Омар суық және жел (боран) болып тұрған түнде намазға азан айтты. Кейін «Намазды үй-жайларыңызда оқи беріңіздер. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) азаншыға: «Жаңбырлы суық түндерде намазды үй-жайларыңызда оқи беріңіздер деп айтуды бұйыратын»,- деді.

ٌ ِ‫اعي ُر قَا َل َح َّدثَنِم َدال‬ ‫ك ع َْن اب ِْن ِشاَاِ ع َْن َدحْ ُمُ ِد ب ِْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َم‬- 636 ‫ي بَ َّن ِع َّْبَانَ ْبنَ َدالِك َكانَ يَ ُؤ ُّم قَُْ َدمُ َ مُ َُ بَ ْع َم َ بَنَّمُ قَا َل لِ َرسُُ ِل‬ ‫اي ا‬ َ ‫ال َّربِي ِ ْاْلَ ْن‬ ِ ‫ص‬ ُّ ‫ُن‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَا َيسُُ َل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ُ ‫َّللاِ مِنَّاَا تَ ُا‬ ‫الظ ْا َم ُ َ ال َّس ْي ُر َ بَنَا َي ُج ٌر‬ َ ِ‫َّللا‬ 328

َّ ‫صاَّ فَ َجا َءهُ َيسُُ ُل‬ َّ ‫ُل‬ َ ‫َّللاِ فِم بَ ْيَِّم َد َاانا بَتَّ ِب ُذهُ ُد‬ َ ‫صرا يَا َي ُس‬ َ َ‫ص ِر ف‬ َ َ‫ه ِري ُر ْالب‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َ َ‫ع ف‬ َ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل بَ ْينَ تُ ِحبُّ بَ ْن ب‬ َ ِ ‫صاا َم فَ َ َشا َي مِلَ َد َاان ِد ْن ْالبَ ْي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫فِي ِم َيسُُ ُل‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ 636 – Махмуд ибн әр-Рабиғ (р.а.) риуаят етті: «Ғатбан ибн Мәлік көзі көрмейтін қалде қауымға имамдық ететін еді. Бір күні ол Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «О, Расулалла, түн өте қараңғы болады, (гох) сел болады, мен болсам көзі көрмейтін адаммын, менің үйіме барып бір жерде намаз оқып беріңіз, сол жерді намаз оқитын жер қылып алайын»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оның үйіне келіп: «Қай жерде оқып беруімді қалайсың?»- деді. Ол бір жерді көрсетті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сол жерде намаз оқып берді. 41 – бап. Имам жұма күні, жаңбыр жауып тұрған болса, әзір болғандармен намаз оқып, құтпа айта ма?

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 637 ‫ِ قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد قَا َل َح َّدثَنَا‬ ِ ‫َّللاِ ب ُْن َع ْب ِد ْال َُمَّا‬ َّ ‫ْع َع ْب َد‬ ُ ‫ي قَا َل َس ِمد‬ ‫ث قَا َل َر َبَنَا اب ُْن‬ ‫صا ِحبُ ال ازيَا ِد ا‬ َ ‫َع ْب ُد ْال َح ِمي ِد‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫َّللاِ ْبنَ ْال َح‬ ُ َ‫َعبَّاس فِم يَُْ م ِذي َي ْدغ فَ َ َد َر ْال ُم َؤ اذنَ لَ َّما بَاَ ََ َح َّم َعاَ الص ًََّل َِ قَا َل قُرْ الص ًََّل‬ ‫ضاُ ُّْ مِلَ بَدْض فَ َا َنَّاُ ُّْ بَ ْن َا ُر ا فٍََا َل َك َنَّ ُا ُّْ بَ ْن َارْ تُ ُّْ مَ َذا مِ َّن مَ َذا‬ ُ ‫فِم ال ار َحا ِل فَنَظَ َر بَ ْد‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِنَّاَا ع َْز َد ٌ َ مِنام َك ِر ْم‬ ‫ع‬ َ ‫م‬ َّ ‫َر ْي ٌر ِدنام َي ْدنِم النَّ ِب‬ َّ ‫صُّ ع َْن َع ْب ِد‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫َ ع َْن َح َّماد ع َْن عَا‬ ُ‫ث ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس نَحْ َُه‬ ِ ‫َّللاِ ْب ِن ْال َح‬

َُ ُ‫فَ َداَمُ َد ْن م‬ ُّْ ‫بَ ْن بُحْ ِر َج ُا‬

ُ ‫َغ ْي َر بَنَّمُ قَا َل َك ِر ْم‬ ُّْ ‫ع بَ ْن بُ َؤثا َم ُا ُّْ فَََّ ِجيئُُنَ تَ ُد سُُنَ ال اينَ مِلَ ُي َك ِب ُا‬ 637 – Абдулла ибн Харис (р.а.) риуаят етеді.: «Ибн Аббас жаңбыр жауып, лайгершілік болған күні бізге уағыз айтты. Содан соң азаншыға азанның «Хайя алас-салат» деген жеріне келгенде «намазды орынорындарында оқи беріңдер»,- деп айтуды бұйырды. Әзір болғандар бұл сөздің жақпағандығынан бір-бірлеріне қарап қойысты. Сонда Ибн Аббас: «Сендер жақтырмаған бұл сөзді менен жақсырақ кісі, яғни Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтқан. Ол кісі солай қылуды бұйырған. Мен сендерді машақатқа салуды қаламадым»- деді. Басқа бір хадисте Ибн Аббас айтты: «Мен сендерді күнәһар етуді қаламадым, сендер тізелеріңнен лай-батпақ кешіп келген болар едіңдер, деп айтқан еді»,- делінеді.

329

َ ‫َساَ َم‬ َ‫َ َكان‬

‫ َح َّدثَنَا ُد ْساِ ُُّ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم ع َْن يَحْ يَ ع َْن بَبِم‬- 638 ْ ‫َ َس َحابَ ٌ فَ َم َ َر‬ ْ ‫ي فٍََا َل َجا َء‬ ُ ‫قَا َل َس َ ْل‬ ُ ٍْ ‫َ َحََّّ َسا َل ال َّس‬ َّ ‫ع بَبَا َس ِديد ْال ُب ْد ِي‬ ‫ف‬

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع َيسُُ َل‬ ْ ‫ِد ْن َج ِري ِد النَّ ْب ِر فَ ُقِي َم‬ ُ ‫ع الص ًََّلَُ فَ َربَي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْس ُج ُد فِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ ‫ْال َما ِء َ ال اي ِن َحََّّ َيبَي‬ ‫ْع بَثَ َر ال اي ِن ِفم َج ْباََِّ ِم‬ 638 - Әбу Саламадан (р.а.) риуаят етіледі: «Әбу Сағид әл-Худридан Ләйлат ул-Қадір (түні) туралы сұрадым. Ол кісі айтты: «Бір бұлт келіп, мешіттің үстіне жаңбыр жауды. Мешіт құрма ағашының сабақтарымен жабылған еді, жауын төбеден өтіп кетті. Намазға тәкбір айтылды. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) лайдың үстіне сәжде қылып жатқанын және маңдайына лай тиіп жабысқанын көрдім»,- деді.

ُ ‫يرينَ قَا َل َس ِمد‬ ‫ْع‬ َ َ‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ق‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم ق‬- 639 ِ ‫ال َح َّدثَنَا بَنََُ ب ُْن ِس‬ َ ْ ‫َ ْبنَ َدالِك يٍَُُ ُل قَا َل َي ُج ٌر ِد ْن‬ َ‫اي مِنام َا بَ ْسََّ ِ ي ُ الص ًََّلََ َد َدكَ َ َكان‬ َ ‫اْل ْن‬ َ َ‫بَن‬ ِ ‫ص‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ طَ َدادا فَ َدعَاهُ مِلَ َد ْن ِزلِ ِم فَبَ َس َ لَم‬ َ ‫صنَ َ لِانَّ ِب ام‬ َ َ‫ه ْبما ف‬ َ ‫َيجًُل‬ ‫آل ْال َجا ُي ِد‬ َ ٍََ‫َعاَ ْي ِم َي ْك َدََّي ِْن ف‬ ِ ‫ال َي ُج ٌر ِد ْن‬ ُ‫صاام الضُّ َح قَا َل َدا َيبَ ْيَُّم‬ َ ُ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬

َّ‫صا‬ َ َ‫ير ف‬ َ َ‫صيرا َ ن‬ ِ ‫ض َح طَ َرفَ ْال َح‬ ِ ‫َح‬ ِ ‫ص‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َ ْب ِن َدالِك بَ َكانَ النَّبِ ُّم‬ ِ َ‫ِْلَن‬ ‫ص ًَّلمَا مِ َّا يَُْ َدئِذ‬ َ

639 - Әнәс ибн Сирин (р.а.) риуаят етті: «Ансарилардан бір кісі Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Я Расулулла, мен сізбен бірге намаз оқи алмаймын»,- деді. Ол (денесі) толық кісі еді. Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) тамақ әзірлеп үйіне шақырды. Су сеуіп тазалап, бір алаша (шиден тоқылған) астына салып берді. Алашаның үстінде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі рәкат намаз оқыды.. Алулжарудтық бір кісі Әнәсқа: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сәске намазын оқитын ба еді?»- деп сұрады. Сонда Әнәс (р.а.): «Оқығанын тек қана сол күні көрдім»,- деді. 42 – бап. Тамақ дайын болғанда намазға тәкбір айтылса...

َ‫َ َكانَ اب ُْن ُع َم َر يَ ْبدَب ُ بِ ْال َد َشا ِء َ قَا َل بَبُُ ال َّديْ دَا ِء ِد ْن فِ ٍْ ِم ْال َمرْ ِء مِ ْقبَالُمُ َعا‬ َ‫َحا َجَِّ ِم َحََّّ يُ ٍْبِ َر َعا‬ ‫اي ٌغ‬ َ ِ َ‫ص ًَلتِ ِم َ قَ ْابُمُ ف‬ Ибн Омар (р.а.) тамақтанып алған соң, намаз оқитын еді. Жүрегімен беріліп намаз оқу үшін әуелі қажетін өтеп алушының кісінің білімділігінен»,- деді Әбу Дарда. 330

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ َي ع َْن ِم َشام قَا َل َح َّدثَ ِنم بَبِم قَا َل َس ِمد‬- 640 ‫ْع‬ َّ َّ‫صا‬ ْ ‫ه َ ْال َد َشا ُء َ بُقِي َم‬ َُ‫ع الص ًََّل‬ َ ‫عَائِ َش َ ع َْن النَّ ِب ام‬ ِ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَنَّمُ قَا َل مِ َذا‬ ‫فَا ْب َد ُء ا بِ ْال َد َشا ِء‬ 640 – Айша анамыз риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Егер алдыңызға кешкі тамақты алып келген болса, сол кезде намазға тәкбір айтылса, бірінші тамақты жеп алыңыз»,- деп айтқан.

ُ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ َي ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬- 641 ‫ْع ع َْن ُعٍَيْر ع َْن اب ِْن ِشاَاِ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا قُ اد َم ْال َد َشا ُء فَا ْب َد ُء ا بِ ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫َ ب ِْن َدالِك بَ َّن َيس‬ ِ َ‫بَن‬ ُّْ ‫ِ َ َا تَ ْد َجاُُا ع َْن َع َشائِ ُا‬ َ ‫ص ُّاُا‬ َ ُ‫قَ ْب َر بَ ْن ت‬ ِ ‫ص ًَلََ ْال َم ْا ِر‬ 641 - Әнәс ибн Мәлік риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кешкі тамағыңыз дайын болса, шам намазын оқудан бұрын тамақты жеп алыңыздар. Тамақты асықпай жеңдер»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا ُع َب ْي ُد ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر ع َْن بَ ِبم ب ُ َسا َد َ ع َْن ُع َب ْي ِد‬- 642 ‫َّللاِ ع َْن نَافِ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ا ْب ِن ُع َم َر قَا َل قَا َل َيسُُ ُل‬ ْ ‫ه َ َع َشا ُء بَ َح ِد ُك ُّْ َ بُقِي َم‬ ‫ع‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا‬ ُ‫ه ُ لَم‬ َ ُُ‫الص ًََّلَُ فَا ْب َد ُء ا بِ ْال َد َشا ِء َ َا يَ ْد َجرْ َحََّّ يَ ْف ُر َغ ِد ْنمُ َ َكانَ اب ُْن ُع َم َر ي‬ ََّّ‫ال َّ َدا ُم َ تٍَُا ُم الص ًََّلَُ فَ ًَل يَ ْتِياَا َح‬ ‫َ َ ْمبُ ب ُْن ُع ْث َمانَ ع َْن ُدُ َس ب ِْن‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫ض َم َحا َجََّم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا َكانَ بَ َح ُد ُك ُّْ َعاَ ال َّ َد ِام فَ ًَل يَد‬ َ ِ ٍْ َ‫ْجرْ َحََّّ ي‬ ْ ‫ِد ْنمُ َ مِ ْن بُقِي َم‬ ٌ‫ب ب ِْن ُع ْث َمانَ َ َ ْمب‬ ِ ‫ع الص ًََّلَُ َي َ اهُ مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن ْال ُم ْن ِذ ِي ع َْن َ ْم‬ ‫اْل َد ِام َ قَا َل ُزمَ ْي ٌر‬ ِ ْ ََ‫يَ ْف ُر َغ َ مِنَّمُ لَيَ ْس َم ُ قِ َرا َء‬ ‫ُع ٍْبَ َ ع َْن نَافِ ع َْن ا ْب ِن ُع َم َر قَا َل قَا َل النَّبِ ُّم‬

‫َد ِدينِم‬ 642 – Ибн Омар риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Егер кешкі тамағыңды алдыңа алып келсе және сол кезде намаз уақыты болып қалса, бірінші тамақты жеп ал, асықпастан тойып ал»,- деген. Ибн Ғұмар алдына тамақ қойылса, намазға тәкбір айтылса, тамақты тойып жеп алғанша, намазға келмейтін еді. Имамның оқығанын естіп тұрса да, тамақтануды жалғастыра беретін еді.. Ибн Омар риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Қайсы бірің тамақтанып жатқан болсаңдар, намазға тәкбір айтылса, тамаққа тойғанша намазға асықпаңыз»,- деген. 331

43 – бап. Имамның қолында жейтін нәрсе болса, намазға шақырылса....

َّ ‫يز ْب ُن َع ْب ِد‬ ‫صالِح ع َْن ا ْب ِن‬ َ ‫ال َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ع َْن‬ َ َ‫َّللاِ ق‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬- 643 َّ‫صا‬ ُ ‫ال بَ ْربَ َرنِم َج ْد َف ُر ب ُْن َع ْم ِر ب ِْن ب ُ َديَّ َ بَ َّن بَبَاهُ قَا َل َيبَي‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ْع َيس‬ َ َ‫ِشاَاِ ق‬ ِ َّ ‫ُُل‬ َّ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْ ُك ُر ِذ َياعا يَحْ ََّ ُّز ِد ْناَا فَ ُد ِع َم مِلَ الص ًََّل َِ فٍََا َم فَ َ َر َح ال اس ااين‬ ْ‫ه‬ َّ َُ َََّ‫صاَّ َ لَ ُّْ ي‬ َ َ‫ف‬ 643 – Жағфар ибн Ғамр (р.а.) атасы Ғамр ибн Умайиадан естігенін риуаят етеді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қойдың етін кесіп жеп жатқанын көрдім. Сол кезде намазға шақырылды. Орнынан тұрып, пышақты тастап, дәрет алмай (қолын жумай) намаз оқыды»,- деді. 44 – бап. Кімде кім үйінде зәру (тығыз) іс қылып жатқанда намазға тәкбір айтылса, істі тастап, намазға барады

‫قَا َل َح َّدثَنَا ْال َح َا ُُّ ع َْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن‬ َّ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَصْ نَ ُ فِم بَ ْي َِّ ِم قَال‬ ‫ع‬

ُ َ‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدب‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم ق‬- 644 َّ‫صا‬ ُ ‫ْاْلَ ْس َُ ِد قَا َل َس َ ْل‬ َ ‫ع عَائِ َش َ َدا َكانَ النَّ ِب ُّم‬

ْ ‫ض َر‬ َ‫َ الص ًََّلَُ َر َر َج مِل‬ ُ ‫َكانَ يَ ُا‬ َ ‫ُن فِم ِد ْانَ ِ بَ ْماِ ِم تَ ْدنِم ِر ْد َد َ بَ ْماِ ِم فَا ِ َذا َح‬ َِ ‫الص ًََّل‬ 644 – Асуад (р.а.) риуаят етті: «Айша анамыздан «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үйінде не қылатын еді?»- деп сұрадым. «Үй жұмыстарымен қолы тимейтін еді (Пайғамбарымыз әйелдеріне көмек беруге көңіл бөлді), намазға шақырылған кезде, істеп жатқан жұмысын тастап шығатын»,- деді. 45 – бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қандай намаз оқығанын және оның бұйырған сүннеттерін үйрету ниетінде ғана адамдарға намаз оқып берген кісі

‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر قَا َل َح َّدثَنَا ُ مَيْبٌ قَا َل َح َّدثَنَا بَيُُُِّ ع َْن‬- 645 ُ ِ‫بَبِم قِ ًَلبَ َ قَا َل َجا َءنَا َدال‬ ُّْ ‫صاام ِب ُا‬ َ ُ‫ث فِم َد ْس ِج ِدنَا مَ َذا فٍََا َل مِنام َْل‬ ِ ‫ك ب ُْن ْالح َُُي ِْر‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫صاام فٍَُ ْا‬ ُ ‫صاام َك ْيفَ َيبَي‬ ‫ع ِْلَبِم‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ‫م‬ َ ُ ‫َ َدا ب ُ ِيي ُد الص ًََّلََ ب‬ َّ ِ‫ْع النَّب‬ ُ ‫صاام قَا َل ِد ْث َر َش ْي ِبنَا مَ َذا قَا َل َ َكانَ َشيْبا يَجْ اَُِ مِ َذا َيفَ َ َي ْب َسم‬ َ ُ‫قِ ًَلبَ َ َك ْيفَ َكانَ ي‬ َ‫ض فِم ال َّر ْك َد ِ ْاْلُ ل‬ َ َ‫ِد ْن ال ُّسجُُ ِد قَب َْر بَ ْن يَ ْنا‬ 332

645 – Айюб (а.р.) риуаят етті: «Абу Қилаба былай деген еді»,- деді: «Біздің мына осы мешітімізге Мәлік ибн Хуайрис келіп: Мен өзі намаз оқымақшы болмасам да, сендерге Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай намаз оқығанын көрген болсам, сондай намаз оқып берейін»,- деді. Мен Абу Қилабадан: «Расулалла (с.ғ.с.) қалай намаз оқыр еді?»- деп сұрадым. «Мына бұл үлкен кісі (шейхы) сияқты», - деді. Шейхымыз (науқас адам еді) бірінші рәкатта сәждеден бас көтергеннен кейін азғана отырып алатын»,- деді. 46 – бап. Ғалым және жақсы кісілер имамдық қылуға хақылы

‫ك‬ ِ ِ‫َع ْب ِد ْال َما‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬

ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬- 646 ‫ق ب ُْن نَصْ ر قَا َل َح َّدثَنَا ُح َسي ٌْن ع َْن َزائِ َدََ ع َْن‬

َّ‫صا‬ َ ‫ُ النَّ ِب ُّم‬ َ ‫ال َح َّدثَنِم بَبُُ بُرْ َدََ ع َْن بَبِم ُدُ َس قَا َل َد ِر‬ َ َ‫ْب ِن ُع َميْر ق‬ ْ َ‫اس قَال‬ ‫ع عَائِ َش ُ مِنَّمُ َي ُج ٌر‬ ُ ‫َ َساَّ َُّ فَا ْشََّ َّد َد َر‬ َ ‫ال ُد ُر ا بَبَا َب ْار فَ ْاي‬ َ ٍََ‫همُ ف‬ ِ َّ‫ُص ار ِبالن‬ ٌ ‫َيقِي‬ ‫اس‬ َ ُ‫اس قَا َل ُد ُر ا بَبَا َب ْار فَ ْاي‬ َ ُ‫ق مِ َذا قَا َم َدٍَا َدكَ لَ ُّْ يَ ْسََّ ِ ْ بَ ْن ي‬ ِ َّ‫صرا ِبالن‬ ِ َّ‫صاا َم بِالن‬ ‫ص َُا ِحبُ يُُسُفَ فَ َتَاهُ ال َّرسُُ ُل‬ َ ‫اس فَاِنَّ ُا َّن‬ ِ َّ‫بِالن‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

ْ ‫فَ َداد‬ ‫صرا‬ َ ُ‫ََ فٍََا َل ُد ِري بَبَا َب ْار فَ ْاي‬ َّ‫صا‬ َ ‫اس فِم َحيَا َِ النَّ ِب ام‬ َ َ‫ف‬ ِ َّ‫صاَّ بِالن‬

646 - Әбу Мұса риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) науқас болып қалды. Ауруы күшейген соң: «Әбу Бәкірге бұйырыңыз, жамағат алдына шығып имамдық етсін!»- деді. Айша анамыз айтты: «Әбу Бәкір көңілі жұмсақ адам, сіздің орныңызда тұрып имамдық қыла алмайды»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Адамдарға бұйырыңыз, Әбу Бәкір жамағат алдына шығып, имамдық қылсын!»- деп қайталап айтты. Айша анамыз және қайталап айтты. Пайғамбырымыз (с.ғ.с.) айтты: «Әбу Бәкірге бұйырыңыз жамағат алдына шығып имамдық қылсын! Сендер әйелдер – Жүсіптің (ғ.с.) қиссасындағы әйелдердің сыңарысыңдар»,- деп тағы да қайталап айтты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бұйрығын Әбу Бәкірге жеткізді. Әбу Бәкір Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) тірі кезінде жамағат алдына шығып имамдық қылды.

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ِم َش ِام ب ِْن عُرْ َ ََ ع َْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 647 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع مِ َّن َيسُُ َل‬ َّ ‫ه َم‬ ْ َ‫َّللاُ َع ْناَا بَنَّاَا قَال‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫بَبِي ِم ع َْن عَائِ َش َ ب ُ ام ْال ُم ْؤ ِدنِينَ َي‬ ْ َ‫اس قَال‬ ُ ‫ع عَائِ َش ُ قُ ْا‬ ‫ع مِ َّن بَبَا‬ َ ُ‫ه ِم ُد ُر ا بَبَا بَ ْار ي‬ ِ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل فِم َد َر‬ ِ َّ‫صاام بِالن‬ ْ َ‫اس فٍََال‬ ‫ع‬ َ ‫بَ ْار مِ َذا قَا َم فِم َدٍَا ِد‬ َ ‫اس ِد ْن ْالبُ َاا ِء فَ ُمرْ ُع َم َر فَ ْاي‬ َ َّ‫ك لَ ُّْ يُ ْس ِم ْ الن‬ ِ َّ‫ُص ار لِان‬ ُ ‫عَائِ َش ُ فٍَُ ْا‬ ‫اس ِد ْن‬ َ ‫ص َ قُُلِم لَمُ مِ َّن بَبَا بَ ْار مِ َذا قَا َم فِم َدٍَا ِد‬ َ َّ‫ك لَ ُّْ يُ ْس ِم ْ الن‬ َ ‫ع لِ َح ْف‬ 333

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ص ُ فٍََا َل َيسُُ ُل‬ ْ َ‫اس فَفَ َدا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ع َح ْف‬ َ ُ‫ْالبُ َاا ِء فَ ُمرْ ُع َم َر فَ ْاي‬ ِ َّ‫صرا لِان‬ ُ‫ص‬ ْ َ‫اس فٍََال‬ َ ‫ع َح ْف‬ َ ُ‫ص َُا ِحبُ يُُسُفَ ُد ُر ا بَبَا بَ ْار فَ ْاي‬ َ ‫َ َساَّ َُّ َد ْم مِنَّ ُا َّن َْلَ ْنَُّ َّن‬ ِ َّ‫ص ار لِان‬ ُ ‫لِ َدائِ َش َ َدا ُك ْن‬ ‫يب ِد ْن ِك َريْرا‬ َ ‫ص‬ ِ ُ‫ع ِْل‬ 647 - Айша анамыз риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) науқастанып жатқанында айтты. «Әбу Бәкірге бұйырыңыз, жамағат алдына шығып имамдық қылсын!»- деді. Мен: «Әбу Бәкір орныңызға имамдық қылса, жылап жібереді, адамдар оқығанын естімей қалады. Одан гөрі Омарға бұйырыңыз, имамдық қылсын!»- дедім. Кейін Әбу Бәкір сіздің орныңызда тұрса, жылағанынан оқығаны естілмей қалады, имамдықты Омарға бұйырыңыз деп Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айт!»- дедім Хафсаға. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Тек тұр, сендер - Жүсіптің (ғ.с.) қиссасындағы әйелдердің сыңарысыңдар, Әбу Бәкірге бұйырыңыз, имамдық қылсын!»- деді Хафсаға. Сонда Хафса: «Сенен еш жақсылық көрмедім да!»-деп айтты Айша анамызға.

ُّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َي َما ِن قَا َل بَ ْر َب َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬- 648 ََُ‫ال بَ ْربَ َر ِنم بَن‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ َ‫ي ق‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ص ِحبَمُ بَ َّن بَبَا‬ َ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َر َد َدم‬ َ ‫اييُّ َ َكانَ تَبِ َ النَّبِ َّم‬ َ ‫ب ُْن َدالِك ْاْلَ ْن‬ ِ ‫ص‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ الَّ ِذي تُ ُُفا َم فِي ِم َحََّّ مِ َذا‬ َ ‫صاام لَاُ ُّْ فِم َ َج ِ النَّبِ ام‬ َ ُ‫بَ ْار َكانَ ي‬ َّ َّ‫صا‬ ٌ ُ ‫صف‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِس َّْ َر‬ ُ ُّْ ُ‫َكانَ يَُْ ُم ِاا ْثنَ ْي ِن َ م‬ َ ‫ُف فِم الص ًََّل َِ فَ َا َشفَ النَّبِ ُّم‬ ُ ‫ْال ُحجْ َر َِ يَ ْنظُ ُر مِلَ ْينَا َ مُ َُ قَائِ ٌُّ َك َ َّن َ جْ اَمُ َ َيقَ ُ ُدصْ َحف ثُ َُّّ تَبَ َّس َُّ يَضْ َح‬ ‫ك فَاَ َم ْمنَا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ص بَبُُ بَ ْار َعاَ َعٍِبَ ْي ِم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَنَ َا‬ َ ‫ح بِر ُْؤيَ ِ النَّبِ ام‬ ِ ‫بَ ْن نَ ْفَََِّّنَ ِد ْن ْالفَ َر‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ص َر الص‬ ‫اي ٌج مِلَ الص ًََّل َِ فَ َ َشا َي مِلَ ْينَا‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫َّف َ ظَ َّن بَ َّن النَّب‬ ِ َ‫لِي‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َر‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ص ًَلتَ ُا ُّْ َ بَيْ َر ال اس َّْ َر فََُّ ُُفا َم ِد ْن يَُْ ِد ِم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْن بَتِ ُّمُا‬ َ ‫النَّبِ ُّم‬ 648 - Әнәс (а.р.) риуаят етті: «Мен Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) он жыл ілесіп жүрдім, ол кісінің қызметін қылып, сұхбаттарында бірге болдым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қайтыс боларының алдында науқас болып жатқанда, Әбу Бәкір жамағатқа имамдық қылатын еді. Дүйсенбі күні біз сахабалар намазда сапта тұрған едік. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бөлмесінің пердесін ашып, бізге қарады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аяғынан тік тұр еді. Жүзі кітаптың парағындай аппақ азған, бірақ әдемі еді. Кейін бізге қарап күлімсіреді. Біз Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) көріп сүйсінгенімізден саптан шықпақшы болдық. Әбу Бәкір Сыддық болса бірінші сапқа кіріп алу үшін арқасына қарай ысырыла бастады. Ол Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) намазға шықпақшы деп ойлады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазды жалғастыра 334

беріңіз деген мағынада бізге ишарат қылды да, пердені жауып қойды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сол күні дүниеден өтті.

‫يز ع َْن‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ث قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬ ِ َُ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ َد ْد َمر قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال‬- 649 َّ َّ‫صا‬ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثَ ًَلثا فَ ُقِي َم‬ ُ َ‫ع الص ًََّل‬ َ ‫َ ْب ِن َدالِك قَا َل لَ ُّْ يَ ْبرُجْ النَّ ِب ُّم‬ ِ َ‫بَن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َب بَبُُ بَ ْار يٍََََّ َّد ُم فٍََا َل نَبِ ُّم‬ ‫ِ فَ َرفَ َدمُ فَاَ َّما‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫فَ َذم‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ ْال ِح َجا‬ َّ ‫ب مِلَ ْينَا ِد ْن َ جْ ِم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َدا نَظَرْ نَا َد ْنظَرا َكانَ بَ ْع َج‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِيَ ِد ِه‬ َ ‫ه َح لَنَا فَ َ ْ َد َ النَّ ِب ُّم‬ َ َ َ‫َ َساَّ َُّ ِحين‬ َّ َّ‫صا‬ ‫اِ فَاَ ُّْ يُ ٍْ َديْ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ْال ِح َج‬ َ ‫َ بَيْ َر النَّبِ ُّم‬

َّ‫صا‬ َ ‫ه َح َ جْ مُ النَّبِ ام‬ َ َ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫النَّبِ ام‬ ‫مِلَ بَبِم بَ ْار بَ ْن يٍََََّ َّد َم‬ َ ‫َحََّّ َد‬ َ‫ا‬

649 - Әнәс (а.р.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үш күн намазға шыға алмады. Намазға тәкбір айтқанда Әбу Бәкір алдыға (имамдыққа) өтті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бөлмесінің пердесін көтерді. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жүзін көрген кезімізде (бүгінгідей) қатты сүйсінбеген едік. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Әбу Бәкірге: «Алдыға (имамдыққа) өт!»- деп ишарат қылды да, пердені жапты. Кейін қайтыс болғанға дейін пердені ашуға дәрмені жетпеді.

‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن ُساَ ْي َمانَ قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن َ ْمب قَا َل َح َّدثَنِم يُُنَُُ ع َْن‬- 650 َّ ‫َّللاِ بَنَّمُ بَ ْربَ َرهُ ع َْن بَبِي ِم قَا َل لَ َّما ا ْشََّ َّد بِ َرسُُ ِل‬ َّ ‫ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن َح ْم َزََ ْب ِن َع ْب ِد‬ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫اس‬ َ ُ‫ير لَمُ فِم الص ًََّل َِ فٍََا َل ُد ُر ا بَبَا بَ ْار فَ ْاي‬ َ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َج ُدمُ ق‬ َ ِ َّ‫ص ار ِبالن‬ ْ َ‫قَال‬ ٌ ‫ع عَائِ َش ُ مِ َّن بَبَا بَ ْار َي ُج ٌر َيقِي‬ ُ‫صاام فَ َدا َ َد ْتم‬ َ ُ‫ق مِ َذا قَ َربَ َغاَبَمُ ْالبُ َاا ُء قَا َل ُد ُر هُ فَي‬ ُّ ‫الزبَ ْي ِديُّ َ اب ُْن بَ ِرم‬ ُّ ُ‫ص َُا ِحبُ يُُسُفَ تَابَ َدم‬ ‫ي‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ ‫صاام مِنَّ ُا َّن‬ َ ُ‫قَا َل ُد ُر هُ فَي‬ ُّ ‫ي َ قَا َل ُعٍَ ْي ٌر َ َد ْد َم ٌر ع َْن‬ ُّ ‫ق ب ُْن َيحْ يَ ْال َا ْا ِب ُّم ع َْن‬ ُ ‫َ مِ ْس َحا‬ ‫ي ع َْن‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َح ْم َزََ ع َْن النَّ ِب ام‬ 650 – Хамза ибн Абдулланың атасы Абдулла ибн Омар риуаят етеді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ауыр халде жатқанда, «Намазға шыға аласыз ба?»- десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әбу Бәкірге айтыңыз, жамағатқа имамдық қылсын!»- деді. Айша анамыз: «Әбу Бәкір көңілі бос адам, оқи бастаса, жылаудан тоқтай алмайды»,- деді. Пйағамбарымыз (с.ғ.с.): «Оған бұйырыңыз, жамағатқа имамдық қылсын!»- деді. Айша анамыз және баяғы сөзді қайталап айтты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тағы да: 335

«Оған бұйырыңыз, жамағатқа имамдық қылсын! Сендер – Жүсіптің (ғ.с.) қиссасындағы әйелдердің сыңарысыңдар»,- деді. 47- бап. Бірер себепке бола намазхандардың бірі имамның жанында тұруы

‫ َح َّدثَنَا َز َك ِريَّا ُء ب ُْن َيحْ َي قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن نُ َميْر قَا َل بَ ْربَ َرنَا ِم َشا ُم ب ُْن‬- 651 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع بَ َد َر َيسُُ ُل‬ ْ َ‫عُرْ َ ََ ع َْن بَبِي ِم ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَبَا بَ ْار بَ ْن‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صاام ِب ِا ُّْ قَا َل عُرْ َ َُ فَ َُ َج َد َيسُُ ُل‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ُ‫ه ِم فَ َاانَ ي‬ َ ُ‫ي‬ ِ ‫اس فِم َد َر‬ ِ َّ‫صاا َم بِالن‬ ‫اس فَاَ َّما َيآهُ بَبُُ بَ ْار ا ْسََّ ْ َر َر‬ َ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم نَ ْف ِس ِم ِرفَّ فَ َب َر َج فَا ِ َذا بَبُُ بَ ْار يَ ُؤ ُّم الن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َ َيسُُ ُل‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِح َذا َء بَبِم بَ ْار مِل‬ َ ‫فَ َ َشا َي مِلَ ْي ِم بَ ْن َك َما بَ ْن‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫ع فَ َجا‬ َّ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ النَّاس‬

َّ‫صا‬ َّ ‫ص ًَل َِ َيسُُ ِل‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ِ‫صاام ب‬ َ ُ‫َج ْنبِ ِم فَ َاانَ بَبُُ بَ ْار ي‬ ‫ص ًَل َِ بَبِم بَ ْار‬ َ ِ‫صاُُّنَ ب‬ َ ُ‫ي‬

651 – Айша анамыз риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) науқастанып жатқанда Әбу Бәкірге жамағатқа имамдық қылуын бұйырды. Әбу Бәкір (сонда) имамдық қылған еді». Ғуруа (а.р.) осы хадисті былай жалғастырады: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өзін біраз жеңіл сезініп, намазға шықты. Әбу Бәкір жамағатқа имамдық қылып жатқан еді. Пайғамбырымызды (с.ғ.с.) көргеннен соң, (орын босату мақсатында) артына қарай ысырыла бастады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған: «Орныңнан жылжыма!»- деп ишарат қылды. Кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Әбу Бәкірдің қасына келіп, жақын отырды. Әбу Бәкір Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйыды. Ал адамдар болса Әбу Бәкірге ұйып намаз оқыды. 48-бап. Кешігіп қалған имамның орнына өтіп имамдық қылып жатқан адам, имам келіп қалса, жылжып орнын босатса да, босатпаса да намаз дұрыс болады

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 652 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫از ِم ْب ِن ِدينَاي‬ ِ ‫ك ع َْن بَبِم َح‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ي بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫َب مِلَ َبنِم‬ ‫ع َْن َس ْا ِر ْب ِن َسدْد السَّا ِع ِد ا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َذم‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫بَبِم َب ْار فٍََا َل‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ ‫َ َكانَ بَبُُ بَ ْار‬

ْ َ‫َع ْم ِر ْب ِن عَُْ ف لِيُصْ اِ َح بَ ْينَاُ ُّْ فَ َحان‬ َ‫ع الص ًََّلَُ فَ َجا َء ْال ُم َؤ اذ ُن مِل‬ َّ‫صا‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫ال نَ َد ُّْ ف‬ َ َ‫اس فَ ُقِي َُّ ق‬ َ ُ‫بَت‬ ِ َّ ‫صاَّ بَبُُ َب ْار فَ َجا َء َيسُُ ُل‬ ِ َّ‫صاام لِان‬ ُ‫ق النَّاس‬ َ َّ‫صف‬ َ َ‫َ قَفَ فِم الصَّفا ف‬ 336

ََّّ‫ص َح‬ َ َّ‫َ النَّاسُ فِم الص ًََّل َِ فَََّ َبا‬

َّ‫صا‬ ُ ِ‫َا يَ ْاََّف‬ َ َ‫ق ْالََّف‬ َ ‫ص ًَلتِ ِم فَاَ َّما بَ ْكثَ َر النَّاسُ الََّّصْ فِي‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ع فَ َربَى َيس‬ َ ‫ع فِم‬ ِ َّ ‫ُُل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َ َشا َي مِلَ ْي ِم َيسُُ ُل‬ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْن ا ْد ُا‬ َ َ‫ع َد َاانَكَ فَ َرف‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاَ َعاَ َدا بَ َد َرهُ بِ ِم َيسُُ ُل‬ َّ ‫َّللاُ َع ْنمُ يَ َد ْي ِم فَ َح ِم َد‬ َّ ‫ه َم‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫بَ ْار َي‬ َّ ‫صا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َ َساَّ َُّ ِد ْن َذلِكَ ثُ َُّّ ا ْسََّ ْ َر َر بَبُُ َب ْار َحََّّ ا ْسََّ َُى فِم الصَّفا َ تٍََ َّد َم َيسُُ ُل‬

َّ ُ‫َّللا‬ ُُ‫بَب‬

َ‫مِ ْذ بَ َدرْ تُك‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ

َّ َ ‫ك بَ ْن تَ ْثب‬ ‫ُع‬ َ ‫ص َرفَ قَا َل يَا بَبَا بَ ْار َدا َدنَ َد‬ َ ‫صاَّ فَاَ َّما ا ْن‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ف‬ َّ ‫صاا َم بَ ْينَ يَ َديْ َيسُُ ِل‬ َ ُ‫فٍََا َل بَبُُ بَ ْار َدا َكانَ ِا ْب ِن بَبِم قُ َحافَ َ بَ ْن ي‬ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل َيسُُ ُل‬ ‫ق‬ َ ‫َّللاُ َع َا ْي ِم َ َساَّ َُّ َدا لِم َيبَ ْيَُّ ُا ُّْ بَ ْكثَرْ تُ ُّْ الََّّصْ فِي‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ ‫ع مِلَ ْي ِم َ مِنَّ َما الََّّصْ فِي‬ َ ِ‫ص ًَلتِ ِم فَ ْايُ َسباحْ فَاِنَّمُ مِ َذا َسبَّ َح ْالَُّف‬ ‫ق لِانا َسا ِء‬ َ ‫َد ْن َيابَمُ َش ْم ٌء فِم‬

652 - Саһл ибн Сағд (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Амр тайпасының ашу-ызаларын тыныштандыру үшін кеткен еді. Намаз уақыты болып қалған соң, азаншы Әбу Бәкірге (р.а.) келіп: «Тәкбір айтайын ба?»,деп сұрады. Әбу Бәкір (р.а.): «Мейлі айтсаң айт»,- деді. Әбу Бәкір (р.а.) жамағатқа имамдық қылып тұрғанда, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) келіп қалды. Адамдар саптан орын берісті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бірінші сапқа келіп тұрды. Адамдар Әбу Бәкірге ескерту үшін шапалақ ұрды. Әбу Бәкір (р.а.) байқамады. Жамағаттар қаттырақ шапалақ ұра бастады. Сонда ғана Әбу Бәкір (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) келгенін көрді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Орныңда тұра бер!»,- деп ишара қылды. Әбу Бәкір (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) ишара қылып: «Орныңда тұра бер!»,- деп бұйырғанынан қуанып, Аллаға мақтау айтып, екі қолын жоғары көтерді да, артқа қарай шегініп, бірінші сапқа тұрды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) орнына өтіп, жамағатқа имамдық қылды. Намаз оқылып болған соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Әбу Бәкірге: «Бұйырғанымнан кейін неге орныңда тұра бермедің?»,- деді. Сонда Әбу Бәкір (р.а.): «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдында намаз оқуға Әбу Бәкірдің хақысы жоқ!»,- деп жауап берді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сендерге не болды, көп шапалақ ұрдыңдар? Кімде-кім намазда бірер нәрсені көрсе, тасбих (Субханалла) деп айтсын, таспих айтса оған қарайды. Ал шапалақ ұру, ол әйелдердің ісі»,- деді. 49-бап. Егер намазхандардың қирааты бірдей болса, араларындағы жасы үлкені имамдық етеді

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 653 ‫ُُِّ ع َْن بَبِم‬ َ ‫ان ب ُْن َحرْ ِ قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد ع َْن بَي‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ نَحْ ُن‬ َ ‫ث قَا َل قَ ِد ْدنَا َعاَ النَّبِ ام‬ ِ ‫ك ْب ِن ْالح َُُي ِْر‬ ِ ِ‫قِ ًَلبَ َ ع َْن َدال‬ 337

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َي ِحيما‬ َ ‫َ َكانَ النَّ ِب ُّم‬ ‫ص ًَلََ َك َذا فِم ِحي ِن َك َذا‬ َ ‫صاُُّا‬ َ ُ‫ُد ُر مُ ُّْ فَ ْاي‬

َ‫َشبَبَ ٌ فَاَ ِب ْثنَا ِع ْن َدهُ نَحْ ُا ِد ْن ِع ْش ِرينَ لَ ْيا‬ ُّْ ُ‫فٍََا َل لَُْ َي َج ْدَُّ ُّْ مِلَ بِ ًَل ِد ُك ُّْ فَ َداَّ ْمَُّ ُمُم‬

ْ ‫ض َر‬ ُّْ ‫َ الص ًََّلَُ فَ ْايُ َؤ اذ ْن لَ ُا ُّْ بَ َح ُد ُك ُّْ َ ْليَ ُؤ َّد ُا‬ َ ‫ص ًَلََ َك َذا فِم ِحي ِن َك َذا َ مِ َذا َح‬ َ َ ُّْ ‫بَ ْكبَ ُر ُك‬ 653 – Мәлік ибн Хуайрис (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына келдік. Бәріміз бір келкі жас жігіттер едік. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қасында жиырма күндей тұрдық. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рақымды, мейірімді екен. Отбасыларымызды сағынғанымызды білді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Үйлеріңізге қайтыңыздар, оларға дінді үйретіңіздер. Пәлен уақытта пәлен намазды, пәлен уақытта пәлен намазды оқисыңдар деп оларға бұйырыңыздар. Намаз уақыты болса, бір кісі азан айтсын, араларыңыздағы жасы үлкендеуі имамдық етсін!»,- деп айтқан болатын»,-деді. 50-бап. Имам бірер қауымға қонаққа барса, намаз уақытында оларға имамдық қылар

َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َدا ُذ ب ُْن بَ َسد بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬- 654 ُّ ‫َّللاِ بَ ْربَ َرنَا َد ْد َم ٌر ع َْن‬ ‫ي قَا َل‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ُ ‫بَ ْربَ َرنِم َدحْ ُمُ ُد ب ُْن ال َّر ِبي ِ قَا َل َس ِمد‬ َّ ‫صاي‬ ‫ْع ِع َّْبَانَ ْبنَ َدالِك ْاْلَ ْن‬ َ‫ي قَا َل ا ْسََّ ْ َذن‬ ِ َّ َّ‫صا‬ ُ ْ‫ك فَ َشَر‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َ ِذ ْن‬ َ َ َِّ‫صاا َم ِد ْن بَ ْي‬ َ ُ ‫ع لَمُ فٍََا َل بَ ْينَ تُ ِحبُّ بَ ْن ب‬ َ ‫النَّبِ ُّم‬ ‫صفَ ْفنَا َر ْافَمُ ثُ َُّّ َساَّ َُّ َ َساَّ ْمنَا‬ َ َ ‫لَمُ مِلَ ْال َم َاا ِن الَّ ِذي ب ُ ِحبُّ فٍََا َم‬ 654 – Ғатбан ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) үйіме шақырған едім. Ол кісі келіп, үйге кіруге рұқсат сұрады. Кейін: «Үйіңнің қай жеріне намаз оқып бергенімді қалайсың?»,- деп сұрады. Мен үйімнің бір жерін көрсеттім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазға тұрды. Біз ол кісіге ұйыдық. Намаздан кейін сәлем берді. Біз де сәлем бердік»,- деді. 51-бап. Имамға ұйю керек, ол сол үшін имам қылынған!

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم‬ َ ‫صاَّ النَّ ِب ُّم‬ َ َ ‫اْل َدا ُم لِي ُْؤتَ َُّّ بِ ِم‬ ِ ْ ‫بَاِ مِنَّ َما ج ُِد َر‬ ‫اْل َد ِام‬ ِ ‫َد َر‬ ِ ْ ‫اس َ مُ َُ َجالٌَِ َ قَا َل اب ُْن َد ْسدُُد مِ َذا َيفَ َ قَ ْب َر‬ ِ َّ‫ه ِم الَّ ِذي تُ ُُفا َم فِي ِم بِالن‬ ُ ‫يَدُُ ُد فَ َي ْم ُا‬ ‫اْل َد ِام‬ ِ ْ َ ‫اْل َدا َم َ قَا َل ْال َح َس ُن فِي َم ْن يَرْ َك ُ َد‬ ِ ْ ُ َ‫ع بٍَِ ْد ِي َدا َيفَ َ ثُ َُّّ يَ َّْب‬

338

‫ضم ال َّر ْك َد َ‬ ‫َي ْك َدََّي ِْن َ َا يَ ٍْ ِد ُي َعاَ ال ُّسجُُ ِد يَ ْس ُج ُد لِا َّر ْك َد ِ ْاْل ِر َر َِ َسجْ َدتَ ْي ِن ثُ َُّّ يَ ٍْ ِ‬ ‫ْاْلُ لَ بِ ُسجُُ ِدمَا َ فِي َم ْن نَ ِس َم َسجْ دََ َحََّّ قَا َم يَ ْس ُج ُد‬ ‫‪Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қайтыс боларының алдындағы науқас кезінде,‬‬ ‫‪отырып имамдық қылатын еді. Ибн Масғуд (р.а.) айтты: «Намаз оқушы‬‬ ‫‪басын имамнан бұрын көтерсе, қайтып түсіреді де, имам басын екінші рет‬‬ ‫‪көтергенше күтіп тұрады, кейін имамға ілеседі»,- деді.‬‬ ‫‪Хасан Басрий (р.а.) айтты: «Имаммен бірге екі рәкат оқып, сәжде ете‬‬ ‫‪алмаған адам соңғы рәкатта, екі рет сәжде етеді. Кейін бір рәкатты қайта‬‬ ‫‪оқиды. Сәжде қылуды ұмытып, орнынан тұрып кеткен адам қайта отырып‬‬ ‫‪сәжде қылады»,- деді.‬‬

‫َ قَا َل َح َّدثَنَا َزائِ َدَُ ع َْن ُدُ َس ْب ِن بَ ِبم عَائِ َش َ‬ ‫‪َ - 655‬ح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن يُُنُ َ‬ ‫ع َْن ُع َب ْي ِد َّ‬ ‫ع َعاَ عَائِ َش َ فٍَُ ْا ُ‬ ‫َّللا ْب ِن ُع َّْبَ َ قَا َل َد َر ْا ُ‬ ‫ع بَ َا تُ َح اد ِثينِم ع َْن‬ ‫َّللاِ ْب ِن َع ْب ِد َّ ِ‬ ‫صاَّ‬ ‫ُ َيسُُ ِل َّ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫َد َر ِ‬

‫صاَّ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَالَ ْ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫ع بَاَ ثٍَُ َر النَّ ِب ُّم َ‬ ‫ب‬ ‫َا مُ ُّْ يَ ْنََّ ِظ ُر نَ َ‬ ‫هدُُا لِم َداء فِم ْال ِم ْب َ‬ ‫ك قَا َل َ‬ ‫ض ِ‬

‫َ َساَّ َُّ‬ ‫قَالَ ْ‬ ‫ع‬

‫صاَّ النَّاسُ قُ ْانَا‬ ‫فٍََا َل بَ َ‬ ‫صاَّ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َب لِيَنُُ َء فَ ُ ْغ ِم َم َعاَ ْي ِم ثُ َُّّ بَفَا َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ َ‬ ‫ق فٍََا َل َ‬ ‫فَفَ َد ْانَا فَا ْغََّ َس َر فَ َذم َ‬ ‫ك يَا َيسُُ َل َّ‬ ‫ب قَالَ ْ‬ ‫ع‬ ‫النَّاسُ قُ ْانَا َا مُ ُّْ يَ ْنََّ ِظ ُر نَ َ‬ ‫هدُُا لِم َداء فِم ْال ِم ْب َ‬ ‫َّللاِ قَا َل َ‬ ‫ض ِ‬ ‫صاَّ النَّاسُ قُ ْانَا َا مُ ُّْ‬ ‫َب لِيَنُُ َء فَ ُ ْغ ِم َم َعاَ ْي ِم ثُ َُّّ بَفَا َ‬ ‫ق فٍََا َل بَ َ‬ ‫فٍََ َد َد فَا ْغََّ َس َر ثُ َُّّ َذم َ‬ ‫َب‬ ‫ب فٍََ َد َد فَا ْغََّ َس َر ثُ َُّّ َذم َ‬ ‫هدُُا لِم َداء فِم ْال ِم ْب َ‬ ‫َّللا فٍََا َل َ‬ ‫ض ِ‬ ‫يَ ْنََّ ِظ ُر نَكَ يَا َيسُُ َل َّ ِ‬ ‫ُُل َّ‬ ‫صاَّ النَّاسُ فٍَُ ْانَا َا مُ ُّْ يَ ْنََّ ِظ ُر نَ َ‬ ‫لِيَنُُ َء فَ ُ ْغ ِم َم َعاَ ْي ِم ثُ َُّّ بَفَا َ‬ ‫ك يَا َيس َ‬ ‫ق فٍََا َل بَ َ‬ ‫َّللاِ‬ ‫َ النَّاسُ ُع ُا ٌ‬ ‫ص ًَل َِ ْال ِد َشا ِء ْاْل ِر َر َِ‬ ‫م َعاَ ْي ِم الس ًََّلم لِ َ‬ ‫ُف فِم ْال َم ْس ِج ِد يَ ْنََّ ِظ ُر نَ النَّبِ َّ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫اس فَ َتَاهُ ال َّرسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِلَ بَبِم بَ ْار بِ َ ْن يُ َ‬ ‫فَ َيْ َس َر النَّبِ ُّم َ‬ ‫صاا َم بِالنَّ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫فٍََا َل مِ َّن َيسُُ َل َّ‬ ‫اس فٍََا َل بَبُُ َب ْار‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْ ُد ُر َ‬ ‫ك بَ ْن تُ َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫صاا َم بِالنَّ ِ‬ ‫ع بَ َح ُّ‬ ‫اس فٍََا َل لَمُ ُع َم ُر بَ ْن َ‬ ‫صاَّ بَبُُ‬ ‫ق بِ َذلِ َ‬ ‫ك فَ َ‬ ‫َ َكانَ َيجًُل َيقِيٍا يَا ُع َم ُر َ‬ ‫ص ار بِالنَّ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َج َد ِد ْن نَ ْف ِس ِم ِرفَّ َف َب َر َج َب ْينَ‬ ‫بَ ْار تِ ْا َ‬ ‫م َ‬ ‫ك ْاْلَيَّا َم ثُ َُّّ مِ َّن النَّ ِب َّ‬ ‫ص ًَل َِ ُّ‬ ‫اس فَاَ َّما َيآهُ بَبُُ بَ ْار‬ ‫الظا ِْر َ بَبُُ َب ْار يُ َ‬ ‫َي ُجاَي ِْن بَ َح ُدمُ َما ْال َدبَّاسُ ِل َ‬ ‫صاام بِالنَّ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ال بَجْ اِ َسانِم مِلَ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ َ ْن َا يَََّ َ َّر َر قَ َ‬ ‫َب لِيَََّ َ َّر َر فَ َ ْ َد َ مِلَ ْي ِم النَّ ِب ُّم َ‬ ‫َذم َ‬ ‫‪339‬‬

‫ص ًَل َِ النَّبِ ام‬ َ ِ‫صاام َ مُ َُ يَ ْتَ ُُّّ ب‬ َ ُ‫ب بَ ِبم بَ ْار قَا َل فَ َج َد َر بَبُُ بَ ْار ي‬ ِ ‫َج ْنبِ ِم فَ َجْ اَ َساهُ مِلَ َج ْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا ِع ٌد‬ َ ‫ص ًَل َِ بَبِم بَ ْار َ النَّبِ ُّم‬ َ ِ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ النَّاسُ ب‬ َ 655 – ҒҒубайдулла ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Айша анамыздың (р.а.) алдына кірдім «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) ауыр науқастанып жатқан кездері туралы айтып берсеңіз!»,- деп өтініш қылдым. Айша анамыз (р.а.): «Мейлі»,- деп айта бастады: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қатты науқастанып қалғанында: «Адамдар намаз оқыды ма?»,- деп сұрады. Біз: «Жоқ, сізді күтуде»,- дедік. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): « Маған астауға су құйып беріңіз!»,- деді. Біз айтқанын қылдық.. Ол кісі толық жуынып тазаланып, орнынан тұрмақшы болып еді, күш-қуаты кетіп, есінен танып қалды. Есін жиған соң: «Адамдар намаз оқыды ма?»,- деп қайтадан сұрады. Біз: «Жоқ, сізді күтуде»,- дедік. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): « Тағы да маған астауға су құйып беріңіз!»,- деді. Біз айтқанын қылдық.. Ол кісі толық жуынып тазаланып, орнынан тұрмақшы болып еді, күш-қуаты кетіп, есінен және танып қалды. Есін жиған соң: «Адамдар намаз оқыды ма?»,- деп қайтадан сұрады. Біз: «Жоқ, сізді күтуде»,- дедік «Адамдар мешітте жамағат лық толы. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) құфтан намазына шығуын тосуда. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Әбу Бәкірге (р.а.) имамдық қылуды бұйырды. Бір кісі барып, Әбу Бәкірге (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сізге жамағатқа имамдық етсін деп бұйырды»,- деді. Әбу Бәкір (р.а.) көңілі жұмсақ адам еді. Сол үшін де Хазреті Омарға (р.а.): «Сіз имамдық қылыңыз!»,- деді. Сонда Омар (р.а.): «Өзіңіз бұған менен гөрі хақылысыз!»,- деді. Әбу Бәкір (р.а.) сол күні жамағатқа имамдық етті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өзін біраз жеңіл сезініп, екі кісінің (оның бірі Аббас болатын) көмегімен намазға шықты. Әбу Бәкір (р.а.) Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) көріп, артқа шегініп орын босатпақшы болды. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Артқа шегінбе, орныңнан қозғалма!»,- деп ишара қылды. Кейін Аббасқа (р.а.): «Мені қасына өткізіңіз!»,- деді. Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) Әбу Бәкірдің (р.а.) жанына өткізді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) отырып намаз оқыды. Әбу Бәкір (р.а.) тік тұрып Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйыды. Жамағат болса Әбу Бәкірге (р.а.) ұйыды»,- деді.

ُ ‫َّللا ب ِْن َعبَّاس فٍَُ ْا‬ ُ ‫َّللا فَ َد َر ْا‬ ‫ع لَمُ بَ َا بَ ْع ِرُُ َعاَ ْيكَ َدا‬ ِ َّ ‫ع َع َا َع ْب ِد‬ ِ َّ ‫قَا َل ُعبَ ْي ُد‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ْ‫َ فَ َد َره‬ ‫ع َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ُ النَّ ِب ام‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مَا‬ ِ ‫َح َّدثَ َّْنِم عَائِ َش ُ ع َْن َد َر‬ ْ ‫َح ِديثَاَا فَ َما بَ ْن َا َر ِد ْنمُ َشيْئا َغ ْي َر بَنَّمُ قَا َل بَ َس َّم‬ ‫َّاس‬ ِ ‫ع لَكَ ال َّر ُج َر الَّ ِذي َكانَ َد َ ْال َدب‬ َّ ‫ه َم‬ ُ ‫قُ ْا‬ ُ‫َّللاُ َع ْنم‬ ِ ‫ع َا قَا َل مُ َُ َعاِ ُّم ب ُْن بَبِم طَالِب َي‬ ҒҒубайдулла (р.а.) риуаят етті: Абдулла ибн Аббастың (р.а.) алдына кіріп, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) науқастанған кезі туралы Айша анамыздың (р.а.) маған айтып бергенін сізге айтайын ба?»,- дедім. Ол: «айт!»,- деді. Мен айтып бердім Бірер сөзімді қайтармады. Бірақ: «Атам 340

Аббаспен бірге болған екінші кісінің атын саған айтты ма?»,- деп сұрады. Мен: «Жоқ»,- дедім. Ол: «Әли ибн Әбу Талиб»,- болатын»,- деді.

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ِم َش ِام ب ِْن عُرْ َ ََ ع َْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 656 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صاَّ َيسُُ ُل‬ ْ َ‫بَبِي ِم ع َْن عَائِ َش َ ب ُ ام ْال ُم ْؤ ِدنِينَ بَنَّاَا قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ع‬ ‫َ َيا َءهُ قَُْ ٌم قِيَادا فَ َ َشا َي مِلَ ْي ِا ُّْ بَ ْن اجْ اِسُُا فَاَ َّما‬

َّ‫صا‬ َ َ ‫صاَّ َجالِسا‬ َ َ‫بَ ْيَِّ ِم َ مُ َُ َشاك ف‬ ‫اْل َدا ُم لِي ُْؤتَ َُّّ بِ ِم فَا ِ َذا َي َك َ فَايْ َكدُُا َ مِ َذا َيفَ َ فَايْ فَدُُا َ مِ َذا‬ َ ‫ا ْن‬ ِ ْ ‫ص َرفَ قَا َل مِنَّ َما ُج ِد َر‬ ‫صاُُّا ُجاُُسا‬ َ َ‫صاَّ َجالِسا ف‬ َ 656 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) науқас болғандығынан үйде намазды отырып оқыды. Ал артында ұйып тұрғандар тік тұрып оқыды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с)оларға: «Отырыңдар!»,- деп ишара қылды. Намаздан кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Имам ұйю үшін имам етілген, егер ол рүкүғ қылса, сендер де рүкүғ қылыңдар, рүкүғтен басын көтерсе, сендер де бастарыңды көтеріңдер, отырып намаз оқыса, отырып намаз оқыңдар!»,- деді.

ٌ ِ‫ال بَ ْر َب َرنَا َدال‬ َ َ َ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ ق‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 657 ِ َ‫ك ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن بَن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْب ِن َدالِك بَ َّن َيسُُ َل‬ ُ‫ش ِشٍُّم‬ َ ‫ُر َع َع ْنمُ فَ ُج ِح‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َي ِك‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ب فَ َرسا فَص‬ َّ‫صا‬ َّ ‫ص ًَلَ ِد ْن ال‬ َ‫ص َرف‬ َ ‫صا َّ ْينَا َ َيا َءهُ قُدُُدا فَاَ َّما ا ْن‬ َ َ‫َ َ مُ َُ قَا ِع ٌد ف‬ َ َ َ‫ْاْلَ ْي َم ُن ف‬ ِ ‫صاَ َُا‬ ‫صاُُّا قِيَادا فَا ِ َذا َي َك َ فَايْ َكدُُا َ مِ َذا‬ َ َ‫صاَّ قَائِما ف‬ َ ‫اْل َدا ُم لِي ُْؤتَ َُّّ بِ ِم فَا ِ َذا‬ ِ ْ ‫قَا َل مِنَّ َما ج ُِد َر‬ َّ َ ‫َيفَ َ فَايْ فَدُُا َ مِ َذا قَا َل َس ِم‬ ‫صاَّ قَائِما‬ َ َ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ فٍَُُلُُا َيبَّنَا َ ل‬ َ ‫ك ْال َح ْم ُد َ مِ َذا‬ َّ ‫صاُُّا ُجاُُسا بَجْ َمدُُنَ قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ‫ال‬ َ َ‫َّللاِ ق‬ َ َ‫صاَّ َجالِسا ف‬ َ ‫صاُُّا قِيَادا َ مِ َذا‬ َ َ‫ف‬ ‫صاَّ بَ ْد َد‬ َ َُّّ ُ‫ه ِم ْالٍَ ِد ِيُّ ث‬ َ َ‫صاَّ َجالِسا ف‬ َ ‫ْال ُح َم ْي ِديُّ قَُْ لُمُ مِ َذا‬ ِ ‫صاُُّا ُجاُُسا مُ َُ فِم َد َر‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َجالِسا َ النَّاسُ َر ْافَمُ قِيَادا لَ ُّْ يَ ْ ُدرْ مُ ُّْ بِ ْالٍُدُُ ِد َ مِنَّ َما‬ َ ِ‫َذل‬ َ ‫ك النَّبِ ُّم‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ي ُْؤ َر ُذ بِ ْاْل ِر ِر فَ ْاْل ِر ِر ِد ْن فِ ْد ِر النَّ ِب ام‬ 657 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аттан жығылды, оң жағы сырылып кетті. Намазды отырған күйі оқыды. Сонда бізде отырып оқыдық. Намазды оқып болған соң бізге бұрылып: «Имам ұйымақ үшін имам қылынған, егер ол тік тұрып оқыса, тік тұрып оқыңыз, рүкүғ қылса, сідерде рүкүғ қылыңыздар, рүкүғтен бас көтерсе, бас көтеріңіздер, «Самиғаллаһу лиман хамидаһ»,- десе «Рәббәна 341

ләкалхамд»,- деп айтыңыз. Егер тік тұрып оқыса, сізде тік тұрып оқыңыз, егерде отырып оқыса сендерде отырып оқыңдар!»,- деді. Имам Бұхарий (р.а.) айтты: «Имам отырып оқыса, отырып оқыңыз!»,деген сөздерін науқас кезінде айтқан. Соңғы ауыр науқастанғанында Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) отырып намаз оқыған, ал адамдар тік тұрып оқыған, оларға отыруды бұйырмаған. Соңғысы есепке алынады, өйткені соңғысы Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) табиғатына лайық»,- деді. 52-бап. Имамға ұйып намаз оқып жатқан адам қашан сәжде қылады

‫قَا َل بَنٌََ فَا ِ َذا َس َج َد فَا ْس ُج ُد ا‬

Әнас (р.а.) айтты: «Имам сәжде қылса, сәжде қыл!»,- деді.

ُُ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا َيحْ يَ ب ُْن َس ِديد ع َْن ُس ْفيَانَ قَا َل َح َّد َثنِم بَب‬- 658 َّ ‫ق قَا َل َح َّدثَنِم َع ْب ُد‬ َ‫ال َح َّدثَنِم ْالبَ َرا ُء َ مُ َُ َغ ْي ُر َك ُذ ِ قَا َل َكان‬ َ ‫مِ ْس َحا‬ َ َ‫َّللاِ ب ُْن يَ ِزي َد ق‬ َّ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا قَا َل َس ِم‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ لَ ُّْ يَحْ ِن بَ َح ٌد ِدنَّا ظَ ْا َره‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َسا ِجدا ثُ َُّّ نٍََ ُ ُسجُُدا بَ ْد َدهُ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ ع َْن‬ َ ‫َحََّّ يٍََ َ النَّ ِب ُّم‬ ‫ق نَحْ َُهُ بِاَ َذا‬ َ ‫ُس ْفيَانَ ع َْن بَ ِبم مِ ْس َحا‬ 658 – Абдулла ибн Язид (р.а.) айтты: «Бұл хадисті маған Барра айтып берген болатын, ол ешқашан жалған сөйлемейді»,- деді. «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Самиғаллаһу лиман хамидаһ»,- деп сәждеге бармағанынша, ешқайсымыз сәждеге бармайтынбыз, ол кісі сәждеге барғаннан кейін ғана біз сәжде қылатын едік»,- деді. 53-бап. Имамнан бұрын сәждеден бас көтерудің күнәсі

ُ ‫ُ ع َْن ُد َح َّم ِد ْب ِن ِزيَاد َس ِم ْد‬ ‫ع‬ ‫َي ْب َش بَ َح ُد ُك ُّْ بَ ْ َا َي ْب َش‬

َ‫ َح َّدثَنَا َحجَّا ُج ب ُْن ِد ْناَال قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدب‬- 660 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل بَ َدا‬ َ ‫بَبَا مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّ ِب ام‬ َّ ‫س ِح َماي بَ ْ يَجْ َد َر‬ َّ ‫اْل َد ِام بَ ْن يَجْ َد َر‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللاُ َي ْب َسمُ َي ْب‬ ِ ْ ‫بَ َح ُد ُك ُّْ مِ َذا َيفَ َ َي ْب َسمُ قَ ْب َر‬ ‫صُُ َيتَمُ صُُ َيََ ِح َماي‬ 660 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Араларыңызда кім имамнан бұрын басын сәждеден көтерсе, оның басын Алла тағала есектің басына айналдырып жіберуінен немесе көрінісін есектің түріне ұқсатып қоюынан қорықпайды ма?»,- деді. 342

54-бап. Құл немесе азат етілген құлдың имамдыққа өтуі турасында

ْ َ‫بَاِ مِ َدا َد ِ ْال َد ْب ِد َ ْال َمُْ لَ َ َكان‬ ُ َُ ‫ع عَائِ َش ُ يَ ُؤ ُّداَا َع ْب ُدمَا َذ ْك‬ ‫ف‬ ِ ‫ان ِد ْن ْال ُمصْ َح‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َ َ لَ ِد ْالبَ ِا ام َ ْاْلَ ْع َرا ِب ام َ ْال ُا ًَل ِم الَّ ِذي لَ ُّْ يَحْ ََّاِ ُّْ لٍَُِْ ِل النَّ ِب ام‬ ‫َّللا‬ ِ َّ ِ ِ ‫يَ ُؤ ُّداُ ُّْ بَ ْق َر ُؤمُ ُّْ لِ ِاََّا‬ Айша анамызға (р.а.) Закуан деген құлы имамдық ететін. Некесіз туған бала да, бәдәуй де, Балағатқа жетпеген бала да имам болуы дұрыс. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Имамдыққа Құран Кәрімді толық білген кісі өтеді дегенін имам Бұхари мысал ете отырып айтты: «Құлдың бірер айыбы болмаса, жамағатқа қатынасудан махрум етілмейді»,- деді.

‫َّللا‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن ْال ُم ْن ِذ ِي قَا َل َح َّدثَنَا بَنََُ ب ُْن ِعيَاُ ع َْن ُع َب ْي ِد‬- 661 َّ ‫ع َْن نَافِ ع َْن َع ْب ِد‬ ٌ ‫ه‬ َ َ‫َّللاِ ب ِْن ُع َم َر ق‬ ِ ُْ‫اج ُر نَ ْاْلَ َّ لُُنَ ْالدُصْ بَ َ َد‬ ِ َ‫ال لَ َّما قَ ِد َم ْال ُما‬ َّ َّ‫صا‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ َي ُؤ ُّداُ ُّْ َسالِ ٌُّ َدُْ لَ بَ ِبم ُح َذ ْيف‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫بٍُِبَاء قَ ْب َر َد ٍْد َِم َيس‬ ‫َ َكانَ بَ ْكثَ َرمُ ُّْ قُرْ آنا‬ 661 – Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Құбадағы Асаба деген жерге келген алғашқы мұхажирлерге (Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) келуінен бұрын) Әбу Хузайфаның азат етілген құлы Сәлім имамдық қылатын еді. Ол Құранды бәрінен жақсырақ білетін»,- деді.

ُُ‫ُ قَا َل َح َّد َثنِم بَب‬ ‫ا ْس َمدُُا َ بَ ِطيدُُا‬

َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَ َّشاي َح َّدثَنَا َيحْ َي َح َّدثَنَا ُش ْدب‬- 662 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل‬ َ ‫َ ْب ِن َدالِك ع َْن النَّبِ ام‬ ِ َ‫َّاح ع َْن بَن‬ ِ ‫الََّّي‬ ٌ َ‫َ مِ ْن ا ْسَُّ ْد ِم َر َحبَ ِشم َك َ َّن َي ْب َسمُ َزبِيب‬

662 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Егерде сендерге басы мейіздей қап-қара түсті құл (эфиоптық) бастық болып тағайындалса да, оны құлақ салып, тыңдап, оған бойұсыныңдар!»,- деді. 55-бап. Имам жаман имамдық қылса, күнәсі өзіне

‫ال‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ْالفَضْ ُر ب ُْن َساْر قَا َل َح َّدثَنَا ْال َح َس ُن ب ُْن ُدُ َس ْاْلَ ْشيَبُ ق‬- 663 َّ ‫َح َّدثَنَا َع ْب ُد الرَّحْ َم ِن ب ُْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ ْب ِن ِدينَاي ع َْن َز ْي ِد ب ِْن بَ ْساَ َُّ ع َْن َع َا ِء ب ِْن يَ َساي‬ 343

َّ َّ‫صا‬ ‫صابُُا‬ َ َ‫صاُُّنَ لَ ُا ُّْ فَا ِ ْن ب‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل ي‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ُّْ ‫فَاَ ُا ُّْ َ مِ ْن بَ ْر َئُُا فَاَ ُا ُّْ َ َعاَ ْي ِا‬ 663 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Имамдар сендерге имамдық қылып намаз оқиды. Егерде дұрыс та толық оқыса, сендерге де, өзіне де сауап болады. Ал егерде қате оқыса, онда сауабы сендерге, ал күнәсі өзіне болады»,- деді. 56-бап. Жолдан азған және бидғатшы адамның имамдығы туралы

ُ‫ص ار َ َعاَ ْي ِم ِب ْد َعَُّم‬ َ ‫قَا َل ْال َح َس ُن‬ Хасан Басри (р.а.): «Бидғатшының артында да (ұйып) намаз оқи бер, бидғатшының зияны өзіне»,- деп айтқан.

َّ ‫قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ُّ ‫اع ُّم َح َّدثَنَا‬ ُّ‫الز ْم ِري‬ ِ ‫َّللاِ َ قَا َل لَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ َح َّدثَنَا ْاْلَ ْ َز‬ َ‫َّللا ب ِْن َع ِديا ْب ِن ِريَاي بَنَّمُ َد َر َر َعاَ ُع ْث َمان‬ ِ َّ ‫ع َْن ُح َم ْي ِد ب ِْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ‫ك َدا نَ َرى‬ َ ِ‫َ نَ َز َل ب‬ َ‫النَّاسُ فَا ِ َذا بَحْ َسن‬

َّ ‫ه َم‬ ‫َّللاُ َع ْنمُ َ مُ َُ َدحْ صُُ ٌي فٍََا َل مِنَّكَ مِ َدا ُم عَا َّد‬ ِ ‫ْب ِن َعفَّانَ َي‬ ‫ال الص ًََّلَُ بَحْ َس ُن َدا َي ْد َم ُر‬ َ ٍََ‫صاام لَنَا مِ َدا ُم فِ َّْنَ َ نَََّ َح َّر ُج ف‬ َ ُ‫َ ي‬

ُّ ‫الزبَ ْي ِديُّ قَا َل‬ ُّ ‫النَّاسُ فَ َحْ ِس ْن َد َداُ ُّْ َ مِ َذا بَ َسا ُء ا فَاجْ ََّنِبْ مِ َسا َءتَاُ ُّْ َ قَا َل‬ ‫الز ْم ِريُّ َا‬ ‫ه ُر َيَ َا بُ َّد ِد ْناَا‬ َ ‫ع مِ َّا ِد ْن‬ َ ُ‫نَ َرى بَ ْن ي‬ ِ َّ‫صاَّ َر ْافَ ْال ُم َبن‬ Имам Бұхарий: «(Осы хадисті) бізге Мұхаммед ибн Юсуф айтып берді»,- деді. ҒҒубайдулла ибн Ғадий ибн Хиари Осман ибн Аффанның алдына кірді. Хазреті Осман қысылып отырған екен. Османға (р.а.): «Сіз жамағат имамысыз, басыңызға не іс түсті, өзіңіз көргендей, бізге фитнашы кісілер имам болып алды. Біз оларға ұйып, күнаһар болудан қорқамыз»,- деді. Сонда Осман (р.а.): «Намаз - адамдардың қылып жатқан сауапты істердің ең жақсысы. Егер адамдар қайырлы істер істеп жатқан болса, сен де олардың жақсы ісіне үлесіңді қос, ал егерде жаман іске қол салған болса, онда олардың жамандығынан қаш!»,- деді. Зуһрий (р.а.) айтты: «Өте зәру болмаса, қызтеке (хунаса) адамға ұйып намаз оқуға болмайды»,- деді.

344

َ ‫َّاح بَنَّمُ َس ِم‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَبَانَ َح َّدثَنَا ُغ ْن َد ٌي ع َْن ُش ْدبَ َ ع َْن بَبِم الََّّي‬- 664 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِْلَ ِبم َذي ا ْس َم ْ َ بَ ِط ْ َ لَُْ لِ َحبَ ِشم‬ َ ‫ال النَّبِ ُّم‬ َ َ‫َ ْبنَ َدالِك ق‬ َ َ‫بَن‬ ٌ َ‫َك َ َّن َي ْب َسمُ َزبِيب‬ 664 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Әбу Зарға айтты: «Егер басы мейіздей қап-қара түсті адам имам болса да, оған құлақ салып, бойұсын!»,- деді. 57-бап. Егер намаз оқып жатқандар екі кісі болса, бірі имам болып, екіншісі оның оң жағына тұрып оқиды

ُ ‫ان ب ُْن َحرْ ِ قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن ْال َح َا ُِّ قَا َل َس ِمد‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 665 ‫ْع‬ َّ ‫ه َم‬ ُّ ِ‫َّللاُ َع ْناُ َما قَا َل ب‬ َ َ‫ع َرالََِّم َد ْي ُمُن‬ ِ ‫ع فِم َب ْي‬ ِ ‫َس ِدي َد ْبنَ ُج َبيْر ع َْن اب ِْن َعبَّاس َي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صاَّ َيسُُ ُل‬ ‫صاَّ بَيْ بَ َ َي َك َداَ ثُ َُّّ نَا َم‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ْال ِد َشا َء ثُ َُّّ َجا َء ف‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫ف‬ َّ‫صا‬ ُ ‫ع فٍَُ ْم‬ ُ ‫ثُ َُّّ قَا َم فَ ِج ْئ‬ َ َُّّ ُ‫َ َي َك َداَ ث‬ َ ‫صاَّ َر ْم‬ َ َ‫اي ِه فَ َج َداَنِم ع َْن َي ِمينِ ِم ف‬ ِ ‫ع ع َْن َي َس‬ ُ ‫َي ْك َدََّي ِْن ثُ َُّّ نَا َم َحََّّ َس ِمد‬ َِ ‫ْع َغ ِ ي َمُ بَ ْ قَا َل َر ِ ي َمُ ثُ َُّّ َر َر َج مِلَ الص ًََّل‬ 665 – Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Маймунаның үйінде түнеп қалдым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құфтан намазын мешітте оқыды. Кейін үйіне келіп төрт рәкат намаз оқыды. Содан соң ұйықтады, кейін орнынан тұрып, дәрет алып намаз оқи бастады. Мен сол жағына барып тұрып едім мені оң жағына өткізіп қойды. Әуелі бес рәкат, кейін екі рәкат намаз оқыды. Содан соң қайтадан ұйықтады. Тіптен қорылдағанына дейін естідім. Кейін таң намазын оқуға шығып кетті»,- деді. 58-бап. Егер ұюшы біреу болып, имамның сол жағында тұрса, имам оны оң жағына өткізіп қойса, намазы бұзылмайды

‫ال َح َّدثَنَا َع ْم ٌر ع َْن َع ْب ِد َيبا ِم ب ِْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد قَا َل َح َّد َثنَا اب ُْن َ ْمب ق‬- 666 ‫ه َم‬ ِ ‫َس ِديد ع َْن َد ْب َر َد َ ْب ِن ُساَ ْي َمانَ ع َْن ُك َريْب َدُْ لَ ا ْب ِن َعبَّاس ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس َي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ال نِ ْم‬ َ َ‫ك الاَّ ْيا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ِع ْن َدمَا تِ ْا‬ َ ‫ع ِع ْن َد َد ْي ُمُنَ َ َ النَّبِ ُّم‬ َ َ‫ق‬ ُ ‫صاام فٍَُ ْم‬ َ ‫صاَّ ثَ ًَل‬ ‫ث‬ َ َ‫اي ِه فَ َ َر َذنِم فَ َج َداَنِم ع َْن يَ ِمينِ ِم ف‬ َ ُ‫قَا َم ي‬ ِ ‫ع َعاَ يَ َس‬ ُّْ َ‫َ ل‬

َّ ‫َّللاُ َع ْناُ َما‬ َّ َُ َََّ‫ف‬ َُّّ ُ‫ه َ ث‬

َّ‫صا‬ َ َ‫َع ْش َرََ َي ْك َد ثُ َُّّ نَا َم َحََّّ نَفَ َخ َ َكانَ مِ َذا نَا َم نَفَ َخ ثُ َُّّ بَتَاهُ ْال ُم َؤ اذ ُن فَ َب َر َج ف‬ ُ ‫ه ْ قَا َل َع ْم ٌر فَ َح َّد ْث‬ َّ َُ َََّ‫ي‬ َ‫ع بِ ِم بُ َايْرا فٍََا َل َح َّدثَنِم ُك َريْبٌ بِ َذلِك‬ 345

666 – Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «: «Маймунаның (нағашымдікінде) үйінде түнеп қалдым. Сол түні Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) осы үйде екен. Дәрет алып намаз оқыды. Мен сол жағына барып тұрып едім, мені оң жағына өткізіп қойды. Сонда он үш рәкат намаз оқыды. Кейін ұйықтады. Тіпті қорылдады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ұйықтаса, қорылдайтын еді. Кейін ол кісіні азаншы келіп шақырды.Ол жамағатқа имамдық қылды, дәрет алмады. (Жантайып дем алғанында, жүрегі ояу болғаны үшін дәреті бұзылмас еді»,- деді. 59-бап. Кісінің имамдық қылайын деген ниеті болмаса, адамдар келіп оған ұйыса.....

َّ ‫ُُِّ ع َْن َع ْب ِد‬ َ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن بَي‬- 667 ِ‫َّللا‬ َّ‫صا‬ ُّ ‫ْب ِن َس ِدي ِد ْب ِن ُجبَيْر ع َْن بَ ِبي ِم ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس قَا َل ِب‬ َ ‫ع ِع ْن َد َرالََِّم فٍََا َم النَّبِ ُّم‬ َّ ُ ‫صاام َد َدمُ فٍَُ ْم‬ ُ ‫صاام ِد ْن الاَّ ْي ِر فٍَُ ْم‬ ‫اي ِه فَ َ َر َذ ِب َر ْب ِسم‬ َ ُ‫ع ب‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ ِ ‫ع ع َْن يَ َس‬ ‫فَ َقَا َدنِم ع َْن يَ ِمينِ ِم‬ 667 – Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Маймүна нағашымдікінде түнеп қалдым. Сол түні Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) осы үйде екен. Түнде тұрып намаз оқыды. Мен де тұрып ол кісімен бірге намаз оқыдым. Сол жағына барып тұрып едім, ол мені белімнен ұстап, оң жағына өткізіп қойды»,деді. 60-бап. Егер имам намазды созып жіберсе, ұюшының бірер асығыс шаруасы болса, ол саптан шығып, өзі тездетіп оқып алса...

‫ َح َّدثَنِم ُد َح َّم ُد ب ُْن بَ َّشاي قَا َل َح َّدثَنَا ُغ ْن َد ٌي قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن َع ْمر‬- 669 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع َجابِ َر ْبنَ َع ْب ِد‬ ُ ‫قَا َل َس ِمد‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫صاام َد َ النَّبِ ام‬ َ ُ‫َّللاِ قَا َل َكانَ ُد َدا ُذ ب ُْن َجبَر ي‬ ‫ص َرفَ ال َّر ُج ُر فَ َا َ َّن‬ َ ‫صاَّ ْال ِد َشا َء فٍََ َربَ بِ ْالبٍََ َر َِ فَا ْن‬ َ َ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ يَرْ ِج ُ فَيَ ُؤ ُّم قَُْ َدمُ ف‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫ان ثَ ًَل‬ ٌ َََّّ‫ان ف‬ ٌ َََّّ‫ان ف‬ ٌ َََّّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل ف‬ ‫ث ِد َراي‬ َ ‫م‬ َّ ‫ُد َداذا تَنَا َ َل ِد ْنمُ فَبَاَ ََ النَّ ِب‬ َّ َ‫ُُيتَي ِْن ِد ْن بَ ْ َس ِ ْال ُمف‬ ‫ص ِر قَا َل َع ْم ٌر َا بَحْ فَظُاُ َما‬ َ ‫بَ ْ قَا َل فَاتِنا فَاتِنا فَا ِتنا َ بَ َد َرهُ بِس‬ 669 – Жәбир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Муғаз ибн Жабал (р.а.) Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге құфтан намазын оқып, содан соң барып қауымға имамдық қылатын. Бір күні қауымына имамдық етіп жатып, әлБақара сүресін зәм қылып оқыды. Сонда бір кісі саптан ажырап шықты да, өз алдына намаз оқып кетті»,- деді. Муғаз (р.а.) ол кісіні жамандағандай болды. Бұны Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) жеткізді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Муғазға: «Сен-фитнашысың, фитнашысың, фитнашысың! Немесе 346

«Бұндай хәлде фитнашы болып қалғайсың, фитнашы болып қалғайсың, фитнашы болып қалғайсың!»,- деп үш мәрте айтты да, бұдан кейін орташа екі сүрені зәм қылып оқуға бұйырды»,- деді. Ғамр (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бұйырған сол сүренің қайсы екенін есіме түсіре алмай отырмын 61-бап. Имамның қиямды жеңілдірек рүкүғ пен сәждені толығырақ қылуы туралы

‫َ قَا َل َح َّدثَنَا ُزمَ ْي ٌر قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر قَا َل‬ َ ُ‫ َح َّدثَنَا بَحْ َم ُد ب ُْن يُُن‬- 670 َّ ‫َّللاِ يَا َيسُُ َل‬ َّ َ ‫ْع قَيْسا قَا َل بَ ْربَ َرنِم بَبُُ َد ْسدُُد بَ َّن َيجًُل قَا َل‬ ُ ‫َس ِمد‬ ‫َّللاِ مِنام َْلَتَ َ َّر ُر‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َّ‫صا‬ َ ‫َدا‬

َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ُ ‫ص ًَل َِ ْال َادَا َِ ِد ْن بَجْ ِر فُ ًَلن ِد َّما يُ ِ ي ُر بِنَا فَ َما َيبَي‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ْع َيس‬ َ ‫ع َْن‬ ُّْ ‫قَا َل مِ َّن ِد ْن ُا ُّْ ُدنَفا ِرينَ فَ َ ُّي ُا‬ ِ ‫َ َذا ْال َحا َج‬

َُّّ ُ‫ضبا ِد ْنمُ َيُْ َدئِذ ث‬ َ ‫َ َساَّ َُّ فِم َدُْ ِعظَ بَ َش َّد َغ‬ َّ ‫اس فَ ْايَََّ َج َُّ ْز فَا ِ َّن فِي ِا ُّْ ال‬ ‫ير‬ َ ِ‫ض ِديفَ َ ْال َاب‬ ِ َّ‫بِالن‬

670 - Әбу Масғуд (р.а.) риуаят етті: «Бір кісі Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) мен пәленше имамның намазды созып жіберетіні үшін таң намазына бармай жатырмын»,- деді.Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) уағыз айтып жатып, бұлай ашуланғанын көрген емеспін. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сонда: «Сендердің араларында адамдарды жамағат намазынан бездіретіндер бар. Қайсы бірің жамағатқа имамдық қылсаңыз, намазды жеңілдетіңіз, өйткені намазхандардың арасында әлсіз, ауру және тығыз шаруасы бар адамдар бар!»,- деді. 62-бап. Егер кісі намазды жалғыз өзі оқыса қалағанынша ұзақ оқи берсін!

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن بَبِم ال ازنَا ِد ع َْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 671 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ج ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ُّْ ‫صاَّ بَ َح ُد ُك‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ْاْلَ ْع َر‬ ‫بَ َح ُد ُك ُّْ لِنَ ْف ِس ِم‬

َّ‫صا‬ ْ ‫اس فَ ْايُ َبفا‬ َّ ‫ف فَا ِ َّن ِد ْناُ ُّْ ال‬ َ ‫ض ِديفَ َ ال َّسٍِي َُّ َ ْال َا ِبي َر َ مِ َذا‬ ِ َّ‫لِان‬ ‫فَ ْايُ َ اُلْ َدا َشا َء‬

671 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егер біреулерің жамағатқа имам болсаңыз, намазды жеңілдетіп оқыңдар, өйткені намазхандардың арасында, әлсіз, аурулар бар. Егер қайсы бірің намазды жалғыз өзі оқысаңыз, онда қалағанынша созып оқи берсін!»,деді.

347

‫‪63-бап. Имам намазды созып жібергенде үстінен арыз қылған‬‬ ‫‪кісі‬‬

‫قَا َل بَبُُ ب ُ َسيْد َ‬ ‫ط َُّ ْل َ‬ ‫ع ِبنَا يَا بُنَ َّم‬

‫‪Әбу Ғұсайд (р.а.): «Намазымызды өте тым созып жібердің, ей,‬‬ ‫‪балам!»,- деген екен.‬‬

‫‪َ - 672‬ح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ َح َّدثَنَا ُس ْفيَ ُ‬ ‫ان ع َْن مِ ْس َما ِعي َر ْب ِن بَبِم َرالِد ع َْن‬ ‫َّللا مِنام َْلَتَ َ َّر ُر ع َْن‬ ‫ال قَا َل َي ُج ٌر يَا َيس َ‬ ‫ازم ع َْن بَبِم َد ْسدُُد قَ َ‬ ‫ُُل َّ ِ‬ ‫قَي ِ‬ ‫َْ ب ِْن بَ ِبم َح ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ب َيسُُ ُل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫ض َ‬ ‫الص ًََّل َِ فِم ْالفَجْ ِر ِد َّما يُ ِ ي ُر ِبنَا فُ ًَل ٌن فِياَا فَ َا ِ‬ ‫ضبا ِد ْنمُ يَُْ َدئِذ ثُ َُّّ قَا َل يَا بَيُّاَا النَّاسُ‬ ‫ه َكانَ بَ َش َّد َغ َ‬ ‫ض َ‬ ‫ب فِم َدُْ ِ‬ ‫َ َساَّ َُّ َدا َيبَ ْيَُّمُ َغ ِ‬ ‫اس فَ ْايَََّ َج َُّ ْز فَا ِ َّن َر ْافَمُ ال َّ‬ ‫مِ َّن ِد ْن ُا ُّْ ُدنَفا ِرينَ فَ َم ْن بَ َّم النَّ َ‬ ‫ض ِديفَ َ ْال َابِي َر َ َذا ْال َحا َج ِ‬ ‫‪672 - Әбу Масғуд (р.а.) риуаят етті: «Бір кісі Пайғамбарымызға‬‬ ‫‪(с.ғ.с.) О, Расулалла, мен пәленше имамның намазды созып жіберетіні‬‬ ‫‪үшін таң намазына бармай жатырмын»,- деді. Сол кезде Пайғамбарымыз‬‬ ‫‪(с.ғ.с.) ашуланды, бұлай ашуланғанын көрген емеспін. Пайғамбарымыз‬‬ ‫‪(с.ғ.с.) сонда: «Ей, адамдар, сендердің араларында адамдарды жамағат‬‬ ‫‪намазынан бездіретіндер бар. Қайсы бірің жамағатқа имамдық қылсаңыз,‬‬ ‫‪намазды жеңілдетіңіз, өйткені намазхандардың арасында әлсіз, ауру және‬‬ ‫‪тығыз шаруасы бар адамдар бар!»,- деді.‬‬

‫ال‬ ‫ايُِ ب ُْن ِدثَاي قَ َ‬ ‫‪َ - 673‬ح َّدثَنَا آ َد ُم ب ُْن بَبِم مِيَاس قَ َ‬ ‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا ُد َح ِ‬ ‫ْع َجا ِب َر ْبنَ َع ْب ِد َّ‬ ‫َس ِمد ُ‬ ‫اي َّ‬ ‫ه َحي ِْن َ قَ ْد َجنَ َح الاَّ ْي ُر‬ ‫ي قَ َ‬ ‫َّللاِ ْاْلَ ْن َ‬ ‫ال بَ ْقبَ َر َي ُج ٌر بِنَا ِ‬ ‫ص ِ‬ ‫ه َحمُ َ بَ ْق َب َر مِلَ ُد َداذ فٍََ َربَ بِسُُ َي َِ ْالبٍََ َر َِ بَ ْ النا َسا ِء‬ ‫صاام فَََّ َر َ‬ ‫فَ َُافَ َ‬ ‫ق ُد َداذا يُ َ‬ ‫ك نَا ِ‬ ‫ال ِد ْنمُ فَ َتَ‬ ‫فَا ْن َاَ َ‬ ‫ق ال َّر ُج ُر َ بَاَ َامُ بَ َّن ُد َداذا نَ َ‬

‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َش َاا مِلَ ْي ِم‬ ‫النَّ ِب َّم َ‬ ‫ع بَ ْ بَفَاتِ ٌن ثَ ًَل َ‬ ‫ُد َدا ُذ بَفَََّّ ٌ‬ ‫ان بَ ْن َ‬ ‫ث ِد َراي‬

‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَا‬ ‫ُد َداذا فٍََا َل النَّبِ ُّم َ‬ ‫صاَّي َ‬ ‫صاام‬ ‫َ َ ُ‬ ‫اح ا ْس َُّ َيبا َ‬ ‫ه َحامَا َ الاَّ ْي ِر مِ َذا يَ ْا َش فَاِنَّمُ يُ َ‬ ‫فَاَُْ َا َ‬ ‫ك َ ال َّش ْم ِ‬ ‫ْع بِ َسب ِ‬ ‫ض ِد ُ‬ ‫ك ْال َا ِبي ُر َ ال َّ‬ ‫َّللا‬ ‫َ َيا َء َ‬ ‫ع قَا َل بَبُُ َعبْد َّ ِ‬ ‫يف َ ُذ ْال َحا َج ِ بَحْ ِسبُ مَ َذا فِم ْال َح ِدي ِ‬ ‫َ تَابَ َدمُ َس ِدي ُد ب ُْن َد ْس ُر ق َ ِد ْس َد ٌر َ ال َّش ْيبَانِ ُّم قَا َل َع ْم ٌر َ ُعبَ ْي ُد َّ‬ ‫َّللاِ ب ُْن ِد ٍْ َسُّ َ بَبُُ‬ ‫ُّ‬ ‫ايِ‬ ‫الزبَي ِْر ع َْن َجا ِبر قَ َربَ ُد َدا ٌذ فِم ْال ِد َشا ِء بِ ْالبٍََ َر َِ َ تَابَ َدمُ ْاْلَ ْع َمشُ ع َْن ُد َح ِ‬ ‫‪348‬‬

673 – Жәбир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Қараңғы түн еді. Муғаз (р.а.) жамағатқа имамдық етіп, құфтан намазын оқып жатқан уақытта, бір кісі екі түйені жетектеп келіп қалды. Түйелерін байлап қойып, Муғазға ұйып намаз оқыды. Муғаз (р.а.) «әл-Бақара»,- сүресін ба, жоқ әлде «әнНиса»,- сүресін ба қосымша қылып оқи бастағанда, әлгі адам саптан шығып кетті. Муғаз (р.а.) ол кісіні жамандағандай болды. Бұны Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) жеткізген еді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Муғазға: «Ей, Муғаз, сен-бүлікшісің бе, әлде ғайбатшысың ба?»,- деп үш рет қайталап айтты. Кейін: «Саббихисма раббикал ағла....» немесе «Уашшамси уаддухаха...» немесе «Уәлләйли иза яғша...»,- деп басталатын сүрелерді зәм қылып оқысаң болмайтын ба еді?! Өйткені сенің артында әлсіз, ауру, қарт және тығыз шаруасы бар адамдар тұрады ғой!»,деді. Ғамр (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бұйырған сол сүренің қайсы екенін есіме түсіре алмай отырмын»,- деді. 64-бап. Намазды қысқа және толық оқу туралы

‫يز ع َْن‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ث قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َد ِز‬ ِ َُ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ َد ْد َمر قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال‬- 674 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُُ ِج ُز الص ًََّلََ َ يُ ْا ِماُاَا‬ َ ‫َ ْب ِن َدالِك قَا َل َكانَ النَّبِ ُّم‬ ِ َ‫بَن‬ 674 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазды қысқарақ қылып, бірақ толық етіп оқитын»,- деді. 65-бап. Сәби бала жылағанда намазды қысқарақ оқу туралы

‫ َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن ُدُ َس قَا َل بَ ْربَ َرنَا ْال َُلِي ُد ب ُْن ُد ْساُِّ قَا َل َح َّدثَنَا‬- 675 ََ‫َّللا ْب ِن بَبِم قَََّا َدََ ع َْن بَ ِبي ِم بَ ِبم قَََّا َد‬ ِ َّ ‫ْاْلَ ْ َزا ِع ُّم ع َْن َيحْ َي ب ِْن بَبِم َك ِثير ع َْن َع ْب ِد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِنام َْلَقُُ ُم فِم الص ًََّل َِ ب ُ ِيي ُد بَ ْن بُطَ اُ َل فِياَا‬ َ ‫ع َْن النَّبِ ام‬ َّ ‫ص ًَلتِم َك َرا ِميَ َ بَ ْن بَ ُش‬ َّ ‫فَ َ ْس َم ُ بُ َاا َء ال‬ ‫ق َعاَ ب ُ اد ِم تَابَ َدمُ ِب ْش ُر ب ُْن‬ َ ‫صبِ ام فَ َتَ َج َُّ ُز ِفم‬ ‫ك َ بٍَِيَّ ُ ع َْن ْاْلَ ْ َزا ِع ام‬ ِ ‫بَ ْار َ اب ُْن ْال ُمبَا َي‬ 675 - Әбу Қатада (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Мен намазымды ұзағырақ қылып оқымақшы болғанымда, сәби бала жылап қалса, анасына ауырлық түспесін деп, қысқарақ оқитынмын»,- деді.

ُ ‫ان ْب ُن بِ ًَلل قَا َل َح َّدثَنَا َش ِري‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا َرالِ ُد ب ُْن َد ْباَد قَا َل َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 676 ‫ك‬ َّ ‫ب ُْن َع ْب ِد‬ ُ ‫صاَّي‬ ُ ‫َّللاِ قَا َل َس ِمد‬ َّ ‫ْع َ َيا َء مِ َدام قَ ُّ بَ َر‬ َ‫ص ًَل‬ َ ‫ف‬ َ ‫َ ْبنَ َدالِك يٍَُُ ُل َدا‬ َ َ‫ْع بَن‬ 349

َّ َّ‫صا‬ ُ ‫صبِ ام فَيُ َبفا‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مِ ْن َكانَ لَيَ ْس َم ُ بُ َاا َء ال‬ ‫ف‬ َ ‫َ َا بَتَ َُّّ ِد ْن النَّ ِب ام‬ ُ‫َد َبافَ َ بَ ْن تُ ْفََّنَ بُ ُّدم‬ 676 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) гөрі намазды қысқарақ және толығырақ оқитын бірде-бір адамды көрген емеспін. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жас сәби баланың жылағаның естіп, анасына қиындық болмасын деп, намазын қысқарақ оқитын»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬- 677 ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنَا يَ ِزي ُد ب ُْن ُز َي ْي قَا َل َح َّدثَنَا َس ِدي ٌد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِنام‬ َ ‫م‬ َ َ‫قَا َل َح َّدثَنَا قَََّا َدَُ بَ َّن بَن‬ َّ ِ‫َ ْبنَ َدالِك َح َّدثَمُ بَ َّن النَّب‬ َّ ‫َْلَ ْد ُر ُر فِم الص ًََّل َِ َ بَنَا ب ُ ِيي ُد مِطَالَََّاَا فَ َ ْس َم ُ بُ َاا َء ال‬ ‫ص ًَلتِم ِد َّما‬ َ ‫صبِ ام فَ َتَ َج َُّ ُز فِم‬ ‫بَ ْعاَ ُُّ ِد ْن ِش َّد َِ َ جْ ِد ب ُ اد ِم ِد ْن بُ َاائِ ِم‬ 677 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Мен намазымды ұзағырақ қылып оқимын дегенімде, жас сәби баланың жылағаның естіп қалсам, оның анасына ауырлық түспеуін ойлап намазымды қысқарақ оқитынмын»,- деді.

ََ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَ َّشاي قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن بَبِم َع ِدي ع َْن َس ِديد ع َْن قَََّا َد‬- 678 َّ َّ‫صا‬ َِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِنام َْلَ ْد ُر ُر فِم الص ًََّل‬ َ ‫َ ْب ِن َدالِك ع َْن النَّبِ ام‬ ِ َ‫ع َْن بَن‬ َّ ‫فَ ُ ِيي ُد مِطَالَََّاَا فَ َ ْس َم ُ بُ َاا َء ال‬ ‫صبِ ام فَ َتَ َج َُّ ُز ِد َّما بَ ْعاَ ُُّ ِد ْن ِش َّد َِ َ جْ ِد بُ اد ِم ِد ْن بُ َاائِ ِم‬ َّ َّ‫صا‬ ُ َ‫َ قَا َل ُدُ َس َح َّدثَنَا بَب‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ان َح َّدثَنَا قَََّا َدَُ َح َّدثَنَا بَنٌََ ع َْن النَّ ِب ام‬ ُ‫ِد ْثاَم‬ 678 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Мен намазымды ұзағырақ оқымақшы болып бастасам, жас сәби баланың жылағанын естіп қалсам, оның анасына ауырлық түспеуін ойлап намазымды жеңілдетемін!»,- деді. 66-бап. Бір кісі имамға ұйып, намаз оқыса, содан соң өзінің жамағатына барып имамдық қылса...

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 679 ‫ان ب ُْن َحرْ ِ َ بَبُُ النُّ ْد َما ِن قَ َاا َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد ع َْن‬ َّ ‫ُُِّ ع َْن َع ْم ِر ْب ِن ِدينَاي ع َْن َجابِ ِر ْب ِن َع ْب ِد‬ ‫صاام َد َ النَّبِ ام‬ َ ُ‫َّللاِ قَا َل َكانَ ُد َدا ٌذ ي‬ َ ‫بَي‬ َّ َّ‫صا‬ ُّْ ‫صاام بِ ِا‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ يَ ْتِم قَُْ َدمُ فَي‬ َ 350

679 – Жәбир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Муғаз ибн Жабал (р.а.) Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып намаз оқыды. Содан соң қауымына барып имамдық қылды»,- деді. 67-бап. Имамның айтқан тәкбірін адамдарға жеткізіп тұрған кісі

َّ ‫ال َح َّد َثنَا َع ْب ُد‬ ‫َّللاِ ب ُْن دَا ُ َد قَا َل َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمشُ ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬- 680 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ْ َ‫َّللاُ َع ْناَا قَال‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ُ النَّبِ ُّم‬ َ ‫ع لَ َّما َد ِر‬ ِ ‫مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن ْاْلَ ْس َُ ِد ع َْن عَائِ َش َ َي‬ َ ‫الَّ ِذي َد‬ ‫اَ فِي ِم بَتَاهُ بِ ًَل ٌل يُُ ِذنُمُ بِالص ًََّل َِ فٍََا َل ُد ُر ا بَ َبا بَ ْار‬ ٌ ‫بَ ْار َي ُج ٌر بَ ِس‬ َِ ‫ك يَ ْب ِام فَ ًَل يَ ٍْ ِد ُي َعاَ ْالٍِ َرا َء‬ َ ‫يف مِ ْن يٍَُ ُّْ َدٍَا َد‬

ُ ‫هم‬ َ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد َر‬ ُ ‫ص ار قُ ْا‬ ‫ع مِ َّن بَبَا‬ َ ُ‫فَ ْاي‬

ُ ‫ص ار فٍَُ ْا‬ ‫ع ِد ْثاَمُ فٍََا َل فِم الثَّالِثَ ِ بَ ْ الرَّابِ َد‬ َ ُ‫فٍََا َل ُد ُر ا بَبَا بَ ْار فَ ْاي‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫صاَّ َ َر َر َج النَّبِ ُّم‬ َ َ‫ص ار ف‬ َ ُ‫يُُسُفَ ُد ُر ا بَبَا بَ ْار فَ ْاي‬ ‫َب يَََّ َ َّر ُر فَ َ َشا َي‬ َ ‫ُ فَاَ َّما َيآهُ بَبُُ بَ ْار َذم‬ َ ْ‫َي ُجاَ ْي ِن َك َنام بَ ْنظُ ُر مِلَ ْي ِم يَ ُب ُّ بِ ِرجْ اَ ْي ِم ْاْلَي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِل‬ َ ‫َّللاُ َع ْنمُ َ قَ َد َد النَّبِ ُّم‬ َ ‫مِلَ ْي ِم بَ ْن‬ ِ ‫ص ار فَََّ َ َّر َر بَبُُ بَ ْار َي‬ ُ‫ص َُا ِحب‬ َ ‫ِ مِنَّ ُا َّن‬ َ‫َ َساَّ َُّ يُاَادَى بَ ْين‬

‫ش‬ َ ِ‫اس الََّّ ْاب‬ َ َّ‫َج ْنبِ ِم َ بَبُُ بَ ْار يُ ْس ِم ُ الن‬ ِ ‫ير تَابَ َدمُ ُد َحا‬ ِ ‫ه ٌر ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ 680 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) науқастанып жатқан кезде Біләл намазға шақырып келді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әбу Бәкірге бұйырыңыз, жамағат алдына шығып имамдық етсін!»- деді. Айша анамыз айтты: «Әбу Бәкір көңілі жұмсақ адам, сіздің орныңызда тұрып имамдық қыла алмайды, дұрысы Омарға (р.а.) бұйырыңыз!»,- дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Әбу Бәкірге бұйырыңыз жамағат алдына шығып имамдық қылсын!»- деп қайталап айтты Кейін мен Хафсаға: «Әбу Бәкір сіздің орныңызда тұрса, жылағанынан оқығаны естілмей қалады, имамдықты Омарға бұйыра қойыңыз деп Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айт!»- дедім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сендер әйелдер Жүсіптің (ғ.с.) қиссасындағы әйелдердің сыңарысыңдар, бұйырындар Әбу Бәкірге жамағат алдына шығып имамдық қылсын!»- деді. Сонда Хафса Айша анамызға: «Сенен еш жақсылық көрмедім да!»деп айтты. Әбу Бәкір (р.а.) намазды бастаған соң, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өзін біраз жеңіл сезініп, екі кісінің (оның бірі Аббас болатын) көмегімен намазға шықты. Әбу Бәкір (р.а.) Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) көріп, артқа шегініп орын босатпақшы болды. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Артқа шегінбе, орныннан қозғалма!»,- деп ишара қылды. Кейін Аббасқа (р.а.): «Мені оның қасына өткізіңіз!»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Әбу Бәкірдің (р.а.) сол жағына келіп отырды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) отырып 351

намаз оқыды. Әбу Бәкір (р.а.) тік тұрып Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) айтқан тәкбірлерін жамағатқа қайталап естіртіп тұрды»,- деді. 68-бап. Бір кісі имамға, ал адамдар оған ұйыса болады ма?

َّ َّ‫صا‬ ُّْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ا ْئََّ ُّمُا بِم َ ْليَ ْتَ َُّّ ِب ُا ُّْ َد ْن بَ ْد َد ُك‬ َ ‫ع َْن النَّبِ ام‬ Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Сен маған ұйы, саған арттағылар ұйысын!»,- дегені туралы мына хадис еске алынады.

‫ش ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ ُد َدا ِيَ َ ع َْن ْاْلَ ْع َم‬- 681 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع لَ َّما ثٍَُ َر َيسُُ ُل‬ ْ َ‫مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن ْاْلَ ْس َُ ِد ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َجا َء‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ ‫اس فٍَُ ْا‬ ‫َّللا مِ َّن‬ َ ‫ع يَا َيس‬ َ ُ‫بِ ًَل ٌل يُُ ِذنُمُ بِالص ًََّل َِ فٍََا َل ُد ُر ا بَبَا بَ ْار بَ ْن ي‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ َّ‫صاا َم بِالن‬ َ ْ‫اس فَاَُْ بَ َدر‬ ‫َ ُع َم َر فٍََا َل‬ َ ‫َدا يٍَُ ُّْ َدٍَا َد‬ َ َّ‫ك َا يُ ْس ِم ُ الن‬ ُ ‫فٍَُ ْا‬ ٌ ‫ص َ قُُ ِلم لَمُ مِ َّن بَبَا َب ْار َي ُج ٌر بَ ِس‬ ُ‫يف َ مِنَّم‬ َ ‫ع لِ َح ْف‬

ٌ ‫بَبَا بَ ْار َي ُج ٌر بَ ِس‬ ََّ‫يف َ مِنَّمُ َد‬ ‫اس‬ َ ُ‫ُد ُر ا بَبَا َب ْار ي‬ ِ َّ‫صاام بِالن‬

َ َ ‫َ ُع َم َر قَا َل مِنَّ ُا َّن‬ َ ْ‫اس فَاَُْ بَ َدر‬ َ‫ص َُا ِحبُ يُُسُف‬ َ ‫ْل ْنَُّ َّن‬ َ َّ‫الن‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫اس فَاَ َّما َد َر َر فِم الص ًََّل َِ َ َج َد َيسُُ ُل‬ ِ َّ‫بِالن‬

ُ ‫يٍَُ ُّْ َدٍَا َدكَ َا يُ ْس ِم‬ ‫صاا َم‬ َ ُ‫ا بَبَا بَ ْار بَ ْن ي‬

ََّ‫َد‬ ‫ُد ُر‬

ُ ِ ْ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم نَ ْف ِس ِم ِرفَّ فٍََا َم يُاَادَى بَ ْينَ َي ُجاَ ْي ِن َ ِيجْ ًَلهُ يَ ُب َّا ِن فِم ْاْلَي‬ ‫َب بَبُُ بَ ْار يَََّ َ َّر ُر فَ َ ْ َد َ مِلَ ْي ِم َيسُُ ُل‬ َ ‫َحََّّ َد َر َر ْال َم ْس ِج َد فَاَ َّما َس ِم َ بَبُُ بَ ْار ِح َّسمُ َذم‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َجا َء َيسُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ‫صا‬ َّ ‫صاام قَائِما َ َكانَ َيسُُ ُل‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ُ‫اي بَبِم بَ ْار فَ َاانَ بَبُُ بَ ْار ي‬ ِ ‫يَ َس‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ النَّاس‬ َ ‫َّللا‬ َ ِ‫صاام قَا ِعدا يَ ٍََّْ ِدي بَبُُ بَ ْار ب‬ َ ُ‫ي‬ ِ َّ ‫ص ًَل َِ َيسُُ ِل‬ َّ ‫ه َم‬ ُ‫َّللاُ َع ْنم‬ َ ِ‫ُد ٍََّْ ُد نَ ب‬ ِ ‫ص ًَل َِ بَبِم بَ ْار َي‬

‫َ ع َْن‬ َ ‫َحََّّ َج َا‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

681 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) науқастанып жатқан кезде Біләл ол кісіні намазға шақырып келді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әбу Бәкірге бұйырыңыз, жамағат алдына шығып имамдық етсін!»- деді. Сонда мен: «О, Расулалла, Әбу Бәкір көңілі жұмсақ адам, ол кісі сіздің орныңызда имамдық қылса, жылағанынан адамдар оқығанын ести алмай қалады, дұрысы Омарға (р.а.) бұйырыңыз!»,- дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Әбу Бәкірге бұйырыңыз жамағат алдына шығып имамдық қылсын!»- деп қайталап айтты Кейін мен Хафсаға: «Әбу 352

Бәкір сіздің орныңызда тұрса, жылағанынан оқығаны естілмей қалады, имамдықты Омарға бұйыра қойыңыз деп Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айт!»дедім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сендер әйелдер Жүсіптің (ғ.с.) қиссасындағы әйелдердің сыңарысыңдар, бұйырындар Әбу Бәкірге жамағат алдына шығып имамдық қылсын!»- деді. Сонда Хафса Айша анамызға: «Сенен еш жақсылық көрмедім-да!»деп айтты. Әбу Бәкір (р.а.) намазды бастаған соң, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өзін біраз жеңіл сезініп, екі кісінің (оның бірі Аббас болатын) көмегімен аяқтарын әрең басып, намазға шықты. Әбу Бәкір (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) келе жатқанын сезіп, артқа шегініп орын босатпақшы болды. Сол кезде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Артқа шегінбе, орныңнан қозғалма!»,- деп ишара қылды. Кейін Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) Әбу Бәкірдің (р.а.) сол жағына алып келіп отырғызды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) отырған бойы имамдық қылды. Әбу Бәкір (р.а.) Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып, ал жамағат болса Әбу Бәкірге (р.а.) ұйып намаз оқыды»,- деді. 69-бап

َ ‫ُُِّ ب ِْن بَ ِبم تَ ِمي َم‬ َ ‫ك ْب ِن بَنََ ع َْن بَي‬ ِ ِ‫َّللا ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدال‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 682 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫يرينَ ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيس‬ ِ ‫الس َّْبَِّيَانِ ام ع َْن ُد َح َّم ِد ب ِْن ِس‬ ْ ‫ص َر‬ َ ‫َ الص ًََّلَُ بَ ْم نَ ِس‬ ‫يع يَا َيسُُ َل‬ ُ َ‫ص َرفَ ِد ْن ْاثنَََّي ِْن فٍََا َل لَمُ ُذ ْاليَ َد ْي ِن بَق‬ َ ‫َ َساَّ َُّ ا ْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ فٍََا َل َيسُُ ُل‬ َّ ‫ق ُذ ْاليَ َد ْي ِن فٍََا َل النَّاسُ نَ َد ُّْ فٍََا َم‬ َ ‫ص َد‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ب‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ‫صاَّ ْاثنَََّ ْي ِن بُ ْر َريَ ْي ِن ثُ َُّّ َساَّ َُّ ثُ َُّّ َكبَّ َر فَ َس َج َد ِد ْث َر‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ف‬ َ ِ‫َّللا‬ ْ َ‫ُسجُُ ِد ِه بَ ْ ب‬ ‫ط َُ َل‬ 682 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті:Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екі рәкат намаз оқып, сәлем беріп, адамдарға бұрылды .Сонда Зүлядайн деген қолы ұзын бір кісі: «Я Расулулла, шатасып жаңылыстыңыз ба, әлде намаз қысқарды ма?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ұмытып жаңылысқаным да жоқ, қысқарған да жоқ,»,- деді. Кейін: «Зүлядайн айтқандай болды ма?»,- деді. Олар: «Иә, солай болды деп Зүлядайннің сөзін растады. Содан соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) алдыға өтіп, қалған рәккаттарды оқыды. Адамдар ол кісіге ұйыды. Кейін сәлем беріп және тәкбір айтып, әдеттегідей одан да ұзағырақ екі сәһу сәждесін қылды

353

‫مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن بَ ِبم‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن َس ْد ِد ْب ِن‬- 683 َّ‫صا‬ َ ‫صا َّ النَّبِ ُّم‬ َ ‫َساَ َم َ ْب ِن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل‬ ُّ َ ‫صاَّي‬ ‫صاَّ َي ْك َدََّ ْي ِن ثُ َُّّ َساَّ َُّ ثُ َُّّ َس َج َد َسجْ َدتَ ْي ِن‬ َ َ‫ْع َي ْك َدََّ ْي ِن ف‬ َ ‫ير‬ َ ٍَِ‫الظ ْا َر َي ْك َدََّي ِْن ف‬

683 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін намазын екі рәкат қылып оқыды. Сонда Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Сіз екі рәкат қана оқыдыңыз»,- десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) және екі рәкат намаз оқып сәлем берді. Кейін сәһу сәждесін қылды»,- деді 70-бап. Имам намазда жыласа...

ُ ‫َش َّداد َس ِمد‬ ‫ُف يَ ٍْ َرب ُ مِنَّ َما‬ ِ ُ‫ْع نَ ِشي َج ُع َم َر َ بَنَا فِم آ ِر ِر الصُّ ف‬ ‫َّللا‬ ِ َّ

َّ ‫قَا َل َع ْب ُد‬ ‫َّللاِ ب ُْن‬ َ‫بَ ْش ُاُ َبثام َ ح ُْزنِم مِل‬

Абдулла ибн Шаддад (р.а.) риуаят етті: «Хазреті Омардың (р.а.) «Иннама ашку басий уа хузний илә-л-лаһи» (Мен күйзелісімді де, күйінішімді де Аллаға ғана шағамын...92) деген аятты оқығанында жылап жатқанын мен де артқы сапта тұрып естідім.

ُ ِ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر قَا َل َح َّدثَنَا َدال‬- 684 ‫ك ب ُْن بَنََ ع َْن ِم َش ِام ْب ِن عُرْ َ ََ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫بَبِي ِم ع َْن عَائِ َش َ ب ُ ام ْال ُم ْؤ ِدنِينَ بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫ه ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل فِم َد َر‬ ْ َ‫اس قَال‬ ُ ‫ع عَائِ َش ُ ق ُ ْا‬ ُّْ َ‫ك ل‬ َ ‫ع مِ َّن بَبَا بَ ْار مِ َذا قَا َم فِم َدٍَا ِد‬ َ ُ‫ُد ُر ا بَبَا َب ْار ي‬ ِ َّ‫صاام بِالن‬ ْ َ‫اس قَال‬ ‫ع‬ َ ُ‫ص ار فٍََا َل ُد ُر ا بَبَا بَ ْار فَ ْاي‬ َ ُ‫ُع َم َر فَ ْاي‬ ِ َّ‫ص ار لِان‬ ‫اس ِد ْن ْالبُ َاا ِء‬ َ ‫بَبَا بَ ْار مِ َذا قَا َم فِم َدٍَا ِد‬ َ َّ‫ك لَ ُّْ يُ ْس ِم ْ الن‬

ْ‫اس ِد ْن ْالبُ َاا ِء فَ ُمر‬ َ َّ‫الن‬ ‫ص َ قُُلِم لَمُ مِ َّن‬ َ ‫ُ لِ َح ْف‬

ْ ‫يُ ْس ِم‬ ‫عَائِ َش‬

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ص ُ فٍََا َل َيسُُ ُل‬ ْ َ‫اس فَفَ َدا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد ْم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ع َح ْف‬ َ ُ‫فَ ُمرْ ُع َم َر فَ ْاي‬ ِ َّ‫ص ار لِان‬ ْ َ‫اس قَال‬ ‫ص ُ لِ َدائِ َش َ َدا‬ َ ‫ع َح ْف‬ َ ‫احبُ يُُسُفَ ُد ُر ا بَبَا بَ ْار فَ ْاي‬ َ ‫مِنَّ ُا َّن َْلَ ْنَُّ َّن‬ ِ َُ ‫ص‬ ِ َّ‫ُص ار لِان‬ ُ ‫ُك ْن‬ ‫يب ِد ْن ِك َريْرا‬ َ ‫ص‬ ِ ُ‫ع ِْل‬ 684 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) науқастанып жатқан кезінде: «Әбу Бәкірге бұйырыңыз, жамағат алдына шығып имамдық етсін!»- деді. Мен: «Әбу Бәкір көңілі жұмсақ адам, сіздің орныңызда тұрып имамдық қыла алмайды, дұрысы Омарға (р.а.) бұйырыңыз!»,- дедім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Әбу Бәкірге бұйырыңыз, жамағат алдына шығып имамдық қылсын!»- деп қайталап 92

12. Жүсіп-86 аят.

354

айтты. Кейін мен Хафсаға: «Әбу Бәкір сіздің орныңызда тұрса, жылағанынан оқығаны естілмей қалады, имамдықты Омарға бұйыра қойыңыз,- деп Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айт!»- дедім. Ол солай деп айтты. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Тек тұрындар, сендер әйелдер Жүсіптің (ғ.с.) қиссасындағы әйелдердің сыңарысыңдар, тілдеріңе, ойларыңа не келсе, соны айта саласыңдар. Бұйырыңдар, Әбу Бәкірге жамағат алдына шығып имамдық қылсын!»- деді. Сонда Хафса Айша анамызға ренжіп: «Сенен еш жақсылық көрмедім да!»-деп айтты. 71-бап. Тәкбір айтып жатқанда және одан кейін сапты түзеу туралы

‫ال بَ ْربَ َرنِم‬ َ َ‫ك قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ق‬ ِ ِ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد ِم َشا ُم ب ُْن َع ْب ِد ْال َما‬- 685 ُ ‫ْع َسالِ َُّ ْبنَ بَبِم ْال َج ْد ِد قَا َل َس ِمد‬ ُ ‫َع ْم ُر ب ُْن ُد َّرََ قَا َل َس ِمد‬ ‫ْع النُّ ْد َمانَ ْبنَ بَ ِشير يٍَُُ ُل‬ َّ ‫صفُُفَ ُا ُّْ بَ ْ لَيُ َبالِفَ َّن‬ َّ َّ‫صا‬ ُّْ ‫َّللاُ َب ْينَ ُ جُُ ِم ُا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لََُّ َس ُُّ َّن‬ َ ‫قَا َل النَّبِ ُّم‬ 685 - Нұғман ибн Бәшир (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Аллаға ант етіп айтамын, саптарыңды дұрыстамасаңдар, Алла тағала жүректеріңді бір-біріңе қарама-қарсы қылып қояды!»,- деді. 72-бап. Саптар дұрысталып (түзеліп) жатқанда имамның адамдарға бұлылып қарауы

‫ص َايْب‬ ُ ‫يز ْب ِن‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ث ع َْن َع ْب ِد ْال َد ِز‬ ِ َُ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ َد ْد َمر قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال‬- 686 َّ َّ‫صا‬ ُّْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل بَقِي ُمُا الصُّ فُُفَ فَاِنام بَ َيا ُك‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫َ ْب ِن َدالِك بَ َّن النَّب‬ ِ َ‫ع َْن بَن‬ َ َ‫َر ْاف‬ ‫ظا ِْري‬ 686 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Намазға тәкбір айтылды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізге бұрылып қарады да: «Саптарыңды туралаңдар, бір-біріңе жақынырақ тұрыңдар мен сендерді алды жағыма қарап тұрып та көремін!»,- деді. 73-бап. Бірінші сап туралы

‫صالِح ع َْن بَ ِبم‬ َ ُ ُ ‫ُُن َ ْال َم ْب‬ ُ ‫ْد‬ ‫ُن‬

‫صُّ ع َْن َدالِك ع َْن ُس َمم ع َْن بَبِم‬ ِ ‫ َح َّد َثنَا بَبُُ عَا‬- 688 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ال ُّشاَدَا ُء ْال َا ِر‬ ‫ق َ ْال َم‬ َ ‫مُ َر ْي َرََ قَا َل قَا َل النَّ ِب ُّم‬

355

ِ ‫ير َا ْسََّبٍَُُا َ لَُْ يَ ْداَ ُمُنَ َدا فِم ْال َدََّ َم‬ ِ ‫َ ْالاَ ِد ُم َ قَا َل َ لَُْ يَ ْداَ ُمُنَ َدا فِم الََّّا ِْج‬ ‫ْح َْلَتَُْ مُ َما َ لَُْ َحبُْا َ لَُْ يَ ْداَ ُمُنَ َدا فِم الصَّفا ْال ُمٍَ َّد ِم َا ْسََّاَ ُمُا‬ ِ ‫َ الصُّ ب‬ 688 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Суға батып өлгендер, іш ауруымен өлгендер, обадан өлгендер, бір нәрсенің астында қалып өлгендер шаһид болып өлгенге есеп болар. Егерде адамдар намазға ертерек барудың қандай сауабының бар екенін білсе, мешітке қарай бір-бірінен озып жүгірісер еді. Құфтан мен таң намазының сауабын білген болса, еңбектеп болса да (мешітке) жетер еді. Бірінші сапта тұрудың қаншалықты сауап екенін білсе, еш амалын таппаса да, шек тастап өз ниеттеріне жеткен болар еді.»,- деді. 74-бап. Сапты түзеу намаздың дұрыс болуының шарттарынан!

‫قَا َل بَ ْر َب َرنَا َد ْد َم ٌر‬ ‫َ َساَّ َُّ بَنَّمُ قَا َل مِنَّ َما‬

‫اق‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 689 ِ ‫َّللا ب ُْن ُد َح َّمد قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ال َّر َّز‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ع َْن مَ َّم ِام ْب ِن ُدنَبام ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّبِ ام‬

َّ َ ‫اْل َدا ُم لِي ُْؤتَ َُّّ بِ ِم فَ ًَل تَ ْبََّاِفُُا َعاَ ْي ِم فَا ِ َذا َي َك َ فَايْ َكدُُا َ مِ َذا قَا َل َس ِم‬ ‫َّللاُ لِ َم ْن‬ ِ ْ ‫ج ُِد َر‬ ‫صاُُّا ُجاُُسا‬ َ َ‫صاَّ َجالِسا ف‬ َ ‫َح ِم َدهُ فٍَُُلُُا َيبَّنَا لَكَ ْال َح ْم ُد َ مِ َذا َس َج َد فَا ْس ُج ُد ا َ مِ َذا‬ َّ ‫بَجْ َمدُُنَ َ بَقِي ُمُا الص‬ َِ ‫َّف فِم الص ًََّل َِ فَا ِ َّن مِقَا َد َ الصَّفا ِد ْن ُح ْس ِن الص ًََّل‬ 689 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Имам ұйымақ үшін имам қылынған, егер ол рүкүғ қылса, сіздер де рүкүғ қылыңыз, егер «Самиғаллаһу лиман хамидаһ»,- десе «Рәббәна ләкалхамд»,- деп айтыңыз. Егер сәжде қылса, сәжде қылыңдар, егерде отырып оқыса, сендер де отырып оқыңдар! Намазда сапты дұрыстаңдар, өйткені саптың түзу болуы – намаздың дұрыстығы!»,- деді. 75-бап. Сапты дұрыстамаған (толтырмаған) кісінің күнәсі

‫ال بَ ْربَ َرنَا َس ِدي ُد‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َدا ُذ ب ُْن بَ َسد قَا َل بَ ْربَ َرنَا ا ْلفَضْ ُر ب ُْن ُدُ َس ق‬- 691 َ َ‫َ ْب ِن َدالِك بَنَّمُ قَ ِد َم ْال َم ِدين‬ ‫اي ا‬ َ ‫ب ُْن ُعبَيْد ال َّائِ ُّم ع َْن بُ َشي ِْر ْب ِن يَ َساي ْاْلَ ْن‬ ِ َ‫ي ع َْن بَن‬ ِ ‫ص‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َدا‬ َ ‫ُ ب ُْن ُعبَيْد ع َْن بُ َشي ِْر ب ِْن يَ َساي‬

َّ ‫ُُل‬ َ ‫َ ِدنَّا ُد ْن ُذ يَُْ ِم َع ِا ْد‬ َ ْ‫فٍَِي َر لَمُ َدا بَ ْن َار‬ َ ‫َ َيس‬ ِ‫َّللا‬ ُ ْ‫بَ ْن َار‬ َ‫ال ُع ٍْب‬ َ َ‫َ َشيْئا مِ َّا بَنَّ ُا ُّْ َا تٍُِي ُمُنَ الصُّ فُُفَ َ ق‬ ‫قَ ِد َم َعاَ ْينَا بَنََُ ب ُْن َدالِك ْال َم ِدينَ َ بِاَ َذا‬

691 – Башір ибн Ясар (р.а.) риуаят етті: «Әнас (р.а.) Басрадан Мединеге келді. Әнасқа: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) заманынан кейін 356

бізден қандай кемшілік таптыңыз?»,- деп сұрасты. Сонда Әнас (р.а.): «Сендер сапты дұрыстап толтырмайды екенсіңдер, бұдан басқа қате кемшілік таппадым,- деді. (Имам Бұхарий сапты туралауды-уәжіпке, ал ижтаһатты болсасүннет деп есептейді. Өйткені Әнас (р.а.) оларға намазды қайтадан оқуға бұйырмады). 76-бап. Сапқа тұрғанда аяқты аяққа, иыққа иықты тигізіп тұру туралы

ُ ‫ان ب ُْن بَ ِشير َيبَي‬ ُ ‫ْع ال َّر ُج َر ِدنَّا ي ُْا ِز‬ ُ ‫قَا َل النُّ ْد َم‬ ‫صا ِحبِ ِم‬ َ ‫ب‬ ِ ‫ق َك ْدبَمُ بِ َا ْد‬ Нұғман ибн Башір (р.а.) айтты: «(Сапта) тұрғанымызда әрбіріміздің тобығымыз жанымыздағының тобығына тиіп тұрғанының куәсі болғанмын»,- деді.

‫َ ْب ِن‬ َ َ‫َع ْم ُر ب ُْن َرالِد ق‬ ِ ‫ال َح َّدثَنَا ُزمَ ْي ٌر ع َْن ُح َم ْيد ع َْن بَ َن‬ َّ ‫صفُُفَ ُا ُّْ فَاِنام بَ َيا ُك ُّْ ِد ْن َ َيا ِء‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل بَقِي ُمُا‬

‫ َح َّدثَنَا‬- 692

َّ‫صا‬ َ ‫َدالِك ع َْن النَّبِ ام‬ ُ ‫ظَا ِْري َ َكانَ بَ َح ُدنَا ي ُْا ِز‬ ‫صا ِحبِ ِم َ قَ َد َدمُ بٍَِ َد ِد ِم‬ َ ‫ب‬ ِ ‫ق َد ْن ِابَمُ بِ َم ْن ِا‬

692 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Саптарыңды тураландар, мен сендерді алды жағыма қарап тұрып та көремін!»,- деді. Біз Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) заманында сапта тұрғанымызда әрбіріміздің иығымыз жанымыздағының иығына, ал аяғымыз оның аяғына тиіп тұратын»,- деді. 77-бап. Егер де ұюшы кісі имамның сол жағына айналдырып, оң жағына тұрғызып қойса, намаз бұзылмайды

‫ال َح َّد َثنَا دَا ُ ُد ع َْن َع ْم ِر ب ِْن ِدينَاي ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد ق‬- 693 َّ ‫ه َم‬ ُ ‫صاَّي‬ ‫ْع َد َ النَّبِ ام‬ َ ‫َّللاُ َع ْناُ َما قَا َل‬ ِ ‫ُك َريْب َدُْ لَ اب ِْن َعبَّاس ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس َي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫اي ِه فَ َ َر َذ َيسُُ ُل‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫اَ لَ ْياَ فٍَُ ْم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َذ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ِ ‫ع ع َْن يَ َس‬ ‫َ َيقَ َد فَ َجا َءهُ ْال ُمؤَ اذ ُن فٍََا َم‬

َّ‫صا‬ َ َ‫ِب َر ْب ِسم ِد ْن َ َيائِم فَ َج َداَنِم ع َْن يَ ِمينِ ِم ف‬ ْ‫ه‬ َّ َُ َََّ‫َ لَ ُّْ ي‬

َُّ َّ‫َ َسا‬ َّ‫صا‬ َ َ

693 – Ибн Аббас (р.а.) айтты: « Бір күні түнде Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге намаз оқыдым. Сонда сол жағына келіп тұрған едім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мені басымнан ұстап, арқа жағынан айналдырып, 357

оң жағына тұрғызып қойды. Намаздан кейін жамбастап жатты, содан соң азаншы келді, орнынан тұрып намаз оқыды, (қайта) дәрет алмады»,- деді. 78-бап. Әйелдің жалғыз өзі бір сап болуы

‫َ ب ِْن‬ ِ َ‫ع َْن بَن‬ ُّْ‫َ ب ُ ادم ب ُ ُّم ُساَي‬

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 694 ُ َ‫َّللاِ ب ُْن ُد َح َّمد قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ق‬ َ ‫ان ع َْن مِ ْس َحا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫صاَّي‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ْع بَنَا َ يََِّي ٌُّ فِم بَ ْيَِّنَا َر ْافَ النَّ ِب ام‬ َ ‫َدالِك قَا َل‬ ‫َر ْافَنَا‬

694 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Мен және бір жетім бала екеуміз, біздің үйде Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып намаз оқыдық, анам Үмму Сүлайм болса, біздің арт жағымызда тұрып ұйыды»,- деді. 79-бап. Имам мен мешіттің оң жағы абзал

ُ ِ‫َح َّدثَنَا ثَاب‬ ‫ص ٌُّ ع َْن ال َّش ْد ِب ام ع َْن ا ْب ِن‬ ِ ‫ع ب ُْن يَ ِزي َد َح َّدثَنَا عَا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫قَا َل قُ ْم‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫اي النَّبِ ام‬ َ ُ ‫ع لَ ْياَ ب‬ ِ ‫صاام ع َْن يَ َس‬

‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس‬- 695 َّ ‫ه َم‬ ‫َّللاُ َع ْناُ َما‬ ِ ‫َعبَّاس َي‬

‫ض ِدي َحََّّ بَقَا َد ِنم ع َْن َي ِمي ِن ِم َ قَا َل بِيَ ِد ِه ِد ْن َ َيا ِئم‬ ُ ‫َ َساَّ َُّ فَ َ َر َذ ِبيَ ِدي بَ ْ ِب َد‬ 695 – Ибн Аббас (р.а.) айтты: «Бір күні түнде Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сол жағында тұрып ұйып намаз оқыдым. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қолымнан ұстап, «Арт жағыммен айнал!»,- деп белгі берді де, оң жағына өткізіп қойды»,- деді. 80-бап. Егер имам мен жамағат арасында қабырға немесе қандай-да бір белгі болса...

‫اْل َد ِام‬ َ َ‫صاا َم َ بَ ْين‬ َ ُ‫س بَ ْن ت‬ َ ْ َ‫قَا َل ْال َح َس ُن َا ب‬ ِ ْ ِ‫ك َ بَ ْينَمُ نَ ْا ٌر َ قَا َل بَبُُ ِدجْ اَز يَ ْتَ ُُّّ ب‬ ٌ ‫َ مِ ْن َكانَ بَ ْينَاُ َما طَ ِري‬ ‫اْل َد ِام‬ ِ ْ ‫ق بَ ْ ِجدَا ٌي مِ َذا َس ِم َ تَ ْابِي َر‬ Хасан Басрий (р.а.) айтты: «Имам мен сенің араңда дәрия болса да, оған ұйып намаз оқудың еш зияны жоқ»,- деді. Әбу Мижлаз (р.а.) айтты: «Егер намазхан мен имамның арасынан жол өткен болса да, тәкбірдің дауысы естіліп тұрса, ұйып намаз оқи береді»,- деді.

‫ْب ِن َس ِديد‬ َُّ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َسا‬

َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َس ًَلم قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب َدَُ ع َْن يَحْ ي‬- 696 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َكانَ َيسُُ ُل‬ ْ َ‫ي ع َْن َع ْم َرََ ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ‫اي ا‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ْاْلَ ْن‬ ِ ‫ص‬ 358

‫ص النَّبِ ام‬ َ ‫صي ٌر فَ َربَى النَّاسُ َش ْب‬ َ ُ‫ي‬ ِ َ‫صاام ِد ْن الاَّ ْي ِر فِم حُجْ َرتِ ِم َ ِجدَا ُي ْالحُجْ َر َِ ق‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ص ًَلتِ ِم فَ َصْ بَحُُا فَََّ َح َّدثُُا بِ َذلِكَ فٍََا َم‬ َ ِ‫صاُُّنَ ب‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َم بُنَاسٌ ي‬ َ ‫ك لَ ْياَََّ ْي ِن بَ ْ ثَ ًَلثا َحََّّ مِ َذا‬ َ ِ‫صنَدُُا َذل‬ َ ‫ص ًَلتِ ِم‬ َ ِ‫صاُُّنَ ب‬ َ ُ‫الاَّ ْياَ َ الثَّانِيَ َ فٍََا َم َد َدمُ بُنَاسٌ ي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َ َيسُُ ُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَاَ ُّْ يَ ْبرُجْ فَاَ َّما بَصْ بَ َح َذ َك َر‬ َ ِ‫َكانَ بَ ْد َد َذل‬ َ ِ‫َّللا‬ َ َ‫ك َجا‬ ُ ‫ك النَّاسُ فٍََا َل مِنام َر ِش‬ ‫ص ًَلَُ الاَّ ْي ِر‬ َ ِ‫َذل‬ َ ُّْ ‫ب َعاَ ْي ُا‬ َ ََّ‫يع بَ ْن تُ ْا‬ 696 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) түнде бөлмесінде намаз оқи бастады, бөлменің қабырғасы аласа болатын. Адамдар Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) көріп, араларында қабырға болса да, ол кісіге ұйып намаз оқыды. Таң атқанша намаз оқыды, кейін арада белгі болғанда намаз оқу туралы сөйлесті. Ертеңгі түніде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазға тұрды. Адамдар және ол кісіге ұйыды. Бұл жағдай екі немесе үш түн қайталанған соң, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ол жерге намаз оқуға шықпады. Таң атқан соң, адамдар Пайғамбарымыздан бұл түні намазға шықпағанының себебін сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мен түнде тұрып намаз оқу сендерге парыз болып қалуынан қорықтым»,- деп жауап берді. 81-бап. Түнде тұрып намаз оқу туралы

‫ َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن ْال ُم ْن ِذ ِي قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن بَبِم فُ َديْك قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن بَ ِبم‬- 697 َّ ‫ه َم‬ ‫َّللاُ َع ْناَا بَ َّن‬ ِ ‫ِذ ْئب ع َْن ْال َم ٍْب ُِريا ع َْن بَ ِبم َساَ َم َ ْب ِن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن عَائِ َش َ َي‬ َّ َّ‫صا‬ ِ‫ا‬ َ َ‫اي َ َيحْ ََّ ِج ُرهُ بِالاَّ ْي ِر فَث‬ َ ‫م‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ لَمُ َح‬ َّ ِ‫النَّب‬ ِ َ‫صي ٌر يَ ْب ُس ُمُ بِالنَّا‬ َ َ‫مِلَ ْي ِم نَاسٌ ف‬ ُ‫صاَُّْ ا َ َيا َءه‬ 697 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бір алашасы бар еді. Күндіз үстінде отырып, түнде болса намаз оқып жатқанында онымен қыбла жағын тосып (жауып) қоятын. Ал адамдар болса, ол кісіге ұйып намаз оқитын»,- деді.

‫ال َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْاْلَ ْعاَ ب ُْن َح َّماد قَا َل َح َّدثَنَا ُ مَيْبٌ ق‬- 698 ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ْر ْب ِن َس ِديد ع َْن َز ْي ِد ْب ِن ثَابِع بَ َّن َيسُُ َل‬ ِ ‫ُع ٍْبَ َ ع َْن َسالُِّ بَبِم النَّضْ ِر ع َْن بُس‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ اتَّ َب َذ حُجْ َرَ قَا َل َح ِسب‬ َ‫ضان‬ َ ‫صير فِم َي َد‬ َ ِ ‫ْع بَنَّمُ قَا َل ِد ْن َح‬ ‫ص ًَلتِ ِم نَاسٌ ِد ْن بَصْ َحابِ ِم فَاَ َّما َعاِ َُّ ِب ِا ُّْ َج َد َر يَ ٍْ ُد ُد‬ َ ِ‫صاَّ ب‬ َ َ‫صاَّ فِياَا لَيَالِ َم ف‬ َ َ‫ف‬ 359

ُ ‫ع الَّ ِذي َيبَي‬ ُ ‫فَ َب َر َج مِلَ ْي ِا ُّْ فٍََا َل قَ ْد َع َر ْف‬ ‫صاُُّا بَيُّاَا النَّاسُ فِم‬ َ َ‫يد ُا ُّْ ف‬ َ ‫ْع ِد ْن‬ ِ ِ‫صن‬ ُ َّ‫ص ًَلَُ ْال َمرْ ِء فِم بَ ْيَِّ ِم مِ َّا ْال َم ْاَُُّبَ َ قَا َل َعف‬ ‫ان َح َّدثَنَا‬ َ َِ ‫ض َر الص ًََّل‬ َ ‫بُيُُ ِت ُا ُّْ فَا ِ َّن بَ ْف‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ُ مَيْبٌ َح َّدثَنَا ُدُ َس َس ِمد‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ْع بَبَا النَّضْ ِر ع َْن بُسْر ع َْن َزيْد ع َْن النَّبِ ام‬ َُّ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َسا‬ 698 – Зәйд ибн Сәбит (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) өзіне белгі қылып алды (есімде, Бұсур ибн Сағид маған: «Рамазанда алаша мен тосып белгі қылып алды»,- деп айтты. Рамазанда бірнеше түн намаз оқыды, кейбір Сахабалар ілінген белгінің артында тұрып, ол кісіге ұйып намаз оқыды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бұны біліп қалып, сыртқа шықпай, үйінде намаз оқыды. Кейін шығып: «Ей, адамдар, мен сендердің қылып жатқан істеріңнен бейхабармын, нәпіл намазды үйлеріңде оқыңдар. Өйткені нәпіл намазды үйде, парыз намазды мешітте оқу - абзал»,- деді. 82-бап. Намазды «Аллаһу Акбар»,- деп тәкбір тахрима айтумен бастаудың артықшылығы

ُّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬- 699 ََُ‫ال بَ ْربَ َرنِم بَن‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ َ‫ي ق‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫ش ِشٍُّم‬ َ ‫ُح‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َي ِك‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫اييُّ بَ َّن َيس‬ َ ‫ب ُْن َدالِك ْاْلَ ْن‬ ِ ‫ب فَ َرسا فَج‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫ص‬ َّ ‫ه َم‬ َّ ‫ص ًَلَ ِد ْن ال‬ ‫َ َ مُ َُ قَا ِع ٌد‬ َ ‫صاَّ لَنَا يَُْ َدئِذ‬ َ َ‫َّللاُ َع ْنمُ ف‬ ِ ‫صاَ َُا‬ ِ ‫ْاْلَ ْي َم ُن قَا َل بَنٌََ َي‬ ‫صا َّ قَائِما‬ َ ‫اْل َدا ُم لِي ُْؤتَ َُّّ بِ ِم فَا ِ َذا‬ ِ ْ ‫مِنَّ َما ج ُِد َر‬ ‫َيفَ َ فَايْ فَدُُا َ مِ َذا َس َج َد فَا ْس ُج ُد ا َ مِ َذا قَا َل‬

َُّ َّ‫صاَّ ْينَا َ َيا َءهُ قُدُُدا ثُ َُّّ قَا َل لَ َّما َسا‬ َ َ‫ف‬ ‫صاُُّا قِيَادا َ مِ َذا َي َك َ فَايْ َكدُُا َ مِ َذا‬ َ َ‫ف‬

َّ َ ‫َس ِم‬ ‫ك ْال َح ْم ُد‬ َ َ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ فٍَُُلُُا َيبَّنَا َ ل‬ 699 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аттан жығылып, оң жағы сырылып кетті. Намазды отырған күйі оқыды. Сонда бізде отырып оқыдық. Намазды оқып болған соң бізге бұрылып: «Имам ұйымақ үшін имам қылынған, егер ол тік тұрып оқыса, тік тұрып оқыңыз, рүкүғ қылса, сідер де рүкүғ қылыңыздар. Егер «Самиғаллаһу лиман хамидаһ»,- десе «Рәббәна ләкалхамд»,- деп айт!»,-деді.

ٌ ‫ال َح َّدثَنَا لَي‬ َ َ َ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد ق‬- 700 ِ َ‫ْع ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن بَن‬ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َ َ‫ش ف‬ َ ‫ُح‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫َدالِك بَنَّمُ ق‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ع َْن فَ َرس فَج‬ ِ َّ ‫ال َر َّر َيسُُ ُل‬ ‫اْل َدا ُم لِيُ ْؤتَ َُّّ بِ ِم‬ َ ‫صاَّ ْينَا َد َدمُ قُدُُدا ثُ َُّّ ا ْن‬ َ َ‫قَا ِعدا ف‬ ِ ْ ‫اْل َدا ُم بَ ْ مِنَّ َما ج ُِد َر‬ ِ ْ ‫ص َرفَ فٍََا َل مِنَّ َما‬ ‫ب ِْن‬ ‫لَنَا‬

360

َّ َ ‫فَا ِ َذا َكبَّ َر فَ َابا ُر ا َ مِ َذا َي َك َ فَايْ َكدُُا َ مِ َذا َيفَ َ فَايْ فَدُُا َ مِ َذا قَا َل َس ِم‬ ‫َّللاُ لِ َم ْن‬ ‫ك ْال َح ْم ُد َ مِ َذا َس َج َد فَا ْس ُج ُد ا‬ َ َ‫َح ِم َدهُ فٍَُُلُُا َيبَّنَا ل‬ 700 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аттан жығылды, оң жағы сырылып, жарақаттанып қалды. Сонда бізбен бірге отырған күйі намаз оқыды. Сонда біз де отырып оқыдық. Намазды оқып болған соң бізге бұрылып: «Имам ұйымақ үшін имам қылынған, егер ол тәкбір тахрима айтса, сендер де тәкбір тахрима айтыңдар, рүкүғ қылса, сендер де рүкүғ қылыңдар, рүкүғтан тұрса, сендер де тұрыңдар. Егер «Самиғаллаһу лиман хамидаһ»,- десе «Рәббәна ләкалхамд» деп айтыңдар! Сәжде қылса, сендер де сәжде етіңдер»,-деді.

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ قَا َل َح َّدثَنِم بَبُُ ال ازنَا ِد ع َْن‬- 701 َّ َّ‫صا‬ ‫اْل َدا ُم‬ َ ‫ج ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ قَا َل قَا َل النَّبِ ُّم‬ ِ ْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِنَّ َما ج ُِد َر‬ ِ ‫ْاْلَ ْع َر‬ َّ َ ‫لِي ُْؤتَ َُّّ بِ ِم فَا ِ َذا َكبَّ َر فَ َابا ُر ا َ مِ َذا َي َك َ فَايْ َكدُُا َ مِ َذا قَا َل َس ِم‬ ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ فٍَُُلُُا‬ َ‫صاُُّا ُجاُُسا بَجْ َمدُُن‬ َ َ‫َيبَّنَا َ ل‬ َ َ‫صاَّ َجالِسا ف‬ َ ‫ك ْال َح ْم ُد َ مِ َذا َس َج َد فَا ْس ُج ُد ا َ مِ َذا‬ 701 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Имам ұйымақ үшін имам қылынған, егер имам тәкбір тахрима айтса, сендер де тәкбір тахрима айтыңдар, рүкүғ қылса, сендер де рүкүғ қылыңдар, рүкүғтан тұрса, сендер де тұрыңдар. Егер «Самиғаллаһу лиман хамидаһ»,- десе «Рәббәна ләкал хамд» деп айтыңдар! Сәжде қылса, сендер де сәжде етіңдер, отырып оқыса, сендер де отырып оқыңдар!»,-деді. 83-бап. Тәкбір тахрима айту бір уақытта қолды көтерумен басталады

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 702 ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن اب ِْن ِشاَاِ ع َْن َسالِ ُِّ ب ِْن َع ْب ِد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاِ ع َْن بَ ِبي ِم بَ َّن َيسُُ َل‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يَرْ فَ ُ يَ َد ْي ِم َح ْذ َ َد ْن ِابَ ْي ِم مِ َذا‬ َ ِ‫َّللا‬ ْ ‫ُع َيفَ َداُ َما َك َذلِكَ بَيْضا‬ ِ ‫ُع َ مِ َذا َيفَ َ َيب َسمُ ِد ْن الرُّ ُك‬ ِ ‫ا ْفََََّّ َح الص ًََّلََ َ مِ َذا َكبَّ َر لِارُّ ُك‬ َّ َ ‫َ قَا َل َس ِم‬ ‫ك فِم ال ُّسجُُ ِد‬ َ ِ‫ك ْال َح ْم ُد َ َكانَ َا يَ ْف َد ُر َذل‬ َ َ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ َيبَّنَا َ ل‬ 702 – Сәлім ибн Абдулланың атасы Абдулла ибн Омар риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқуды бастап жатқанында қолдарын иық тұсына дейін көтеретін еді, тәкбір айтып рүкүғ қылып жатқанында да, рүкүғдан бас көтеріп жатқанында да қолдарын иық тұсына дейін көтеретін еді және «Сәмиғаллоһу лиман хамидаһ», «Раббанә ләкә-л хамду», дейтін еді. Бірақ сәжде қылып жатқанда бұлай қылмайтын»,- деді. 361

‫َّللا ع َْن َرالِد ع َْن‬ ِ َّ ‫َرالِ ُد ب ُْن َع ْب ِد‬ ‫َكبَّ َر َ َيفَ َ يَ َد ْي ِم َ مِ َذا بَ َيا َد بَ ْن‬

ُ ‫مِ ْس َحا‬ ‫ال َح َّدثَنَا‬ َ َ‫ق ْال َُا ِس ِ ُّم ق‬ َّ‫صا‬ َ ِ‫َدال‬ َ ‫ث مِ َذا‬ ِ ‫ك ْبنَ ْالح َُُي ِْر‬

‫ َح َّدثَنَا‬- 704

‫بَبِم قِ ًَلبَ َ بَنَّمُ َيبَى‬ ْ َّ‫صا‬ َّ ‫ث بَ َّن َيسُُ َل‬ َ ‫ُع َيفَ َ يَ َد ْي ِم َ َح َّد‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫يَرْ َك َ َيفَ َ يَ َد ْي ِم َ مِ َذا َيفَ َ َيب َسمُ ِد ْن الرُّ ُك‬ َّ ‫صنَ َ مَ َا َذا‬ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

704 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз оқып жатып, қолдарын иығының тұсына дейін көтергенін көрдім. Тәкбір айтып, рүкүғ қылып жатқанында да, рүкүғдан басын көтеріп жатқанында да солай қылатын»,- деді. Ескерту: Ханафи мәзхабы бойынша тәкбір тәхрима кезінде қол құлақтың жұмсақ жеріне тигізеді және рүкғ пен сәжде тәкбірлері айтылғанда қолды көтермейді. Бұған дәлел ретінде мына хадисті ұстанады. Уайл ибн Хужр риуаят еткен хадисте былай делінеді: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз бастаған кезінде екі қолын көтеріп тәкбір тахрима айтқанда қолдарын құлақтарының жұмсақ жеріне тигізгенін көрдім»,-деді. (Муслим, Салат-21. Әбу Дауд, Салат-115. Тирмизи, Салат-63). Әнәс ибн Малик риуаят еткен хадисте былай делінеді: «Пайғамбарымыз намаз оқыған кезінде тәкбір тахримада бас бармақтарын құлақтарына дейін көтергенін көрдім», -деді. (Ибн Мажа, Иқама-15. Насай, Ифтитах-4 хадис) 84-бап. Тәкбір тахрима айтып жатқанда қолын қай жерге дейін көтеру ләзім?

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َح ْذ َ َد ْن ِابَ ْي ِم‬ َ ‫قَا َل بَبُُ ُح َميْد فِم بَصْ َحا ِب ِم َيفَ َ النَّبِ ُّم‬ Әбу Хумайд (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сахабалармен бірге намаз оқып жатып қолдарын иық тұсына дейін көтерді»,- деді.

ُّ ‫ان قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬ ُُّ ِ‫ي قَا َل بَ ْربَ َرنَا َسال‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َم‬- 705 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ َّ ‫َّللاِ بَ َّن َع ْب َد‬ َّ ‫ب ُْن َع ْب ِد‬ ُ ‫َّللاُ َع ْناُ َما قَا َل َيبَي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫م‬ َّ ‫ْع النَّ ِب‬ ِ ‫َّللاِ ْبنَ ُع َم َر َي‬ ‫َ َساَّ َُّ ا ْفََََّّ َح الََّّ ْا ِبي َر فِم الص ًََّل َِ فَ َرفَ َ يَ َد ْي ِم ِحينَ يُ َابا ُر َحََّّ يَجْ َداَاُ َما َح ْذ َ َد ْن ِابَ ْي ِم‬ َّ َ ‫ُع فَ َد َر ِد ْثاَمُ َ مِ َذا قَا َل َس ِم‬ ‫ك‬ َ َ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ فَ َد َر ِد ْثاَمُ َ قَا َل َيبَّنَا َ ل‬ ِ ‫َ مِ َذا َكبَّ َر لِارُّ ُك‬ ‫ك ِحينَ يَ ْس ُج ُد َ َا ِحينَ يَرْ فَ ُ َي ْب َسمُ ِد ْن ال ُّسجُُ ِد‬ َ ِ‫ْال َح ْم ُد َ َا يَ ْف َد ُر َذل‬ 705 - Абдулла ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) тәкбір тахрима айтып жатқанында қолдарын иық тұсына дейін көтергенін көрдім. Рүкүғта тәкбір айтып жатқанында да және 362

«Сәмиғаллаһу лиман хамидаһ»,- дегенінде де солай қылды. Және «Раббанә ләкә-л хамду», - деді, бірақ қолдарын көтермеді, сәждеден басын көтеріп жатқанында да бұлай қылмады»,- деді. Ескерту: Ханафи мәзхабы бойынша тәкбір тәхрима кезінде қол құлақтың жұмсақ жеріне тигізеді және рүкғ пен сәжде тәкбірлері айтылғанда қолды көтермейді. Бұған дәлел ретінде мына хадисті ұстанады. Уайл ибн Хужр риуаят еткен хадисте былай делінеді: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз бастаған кезінде екі қолын көтеріп тәкбір тахрима айтқанда қолдарын құлақтарының жұмсақ жеріне тигізгенін көрдім»,-деді. (Муслим, Салат-21. Әбу Дауд, Салат-115. Тирмизи, Салат-63). 85-бап. Екінші рәкаттан тұрғанда қолын көтеру

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعيَّاشٌ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْاْلَ ْعاَ قَا َل َح َّدثَنَا ُعبَ ْي ُد‬- 706 ‫َّللاِ ع َْن نَافِ بَ َّن‬ ‫ُع َم َر َكانَ مِ َذا َد َر َر فِم الص ًََّل َِ َكبَّ َر َ َيفَ َ يَ َد ْي ِم َ مِ َذا َي َك َ َيفَ َ يَ َد ْي ِم َ مِ َذا قَا َل‬ َّ َ ‫ك اب ُْن ُع َم َر‬ َ ِ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ َيفَ َ يَ َد ْي ِم َ مِ َذا قَا َم ِد ْن ال َّر ْك َدََّي ِْن َيفَ َ يَ َد ْي ِم َ َيفَ َ َذل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫نَبِ ام‬ ‫ُُِّ ع َْن نَافِ ع َْن ا ْب ِن‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َي َ اهُ َح َّما ُد ب ُْن َساَ َم َ ع َْن بَي‬ َ ِ‫َّللا‬

َ‫ا ْبن‬ ‫َس ِم‬ َ‫مِل‬

َّ َّ‫صا‬ ‫ُِ َ ُدُ َس ْب ِن‬ َ ُّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َي َ اهُ اب ُْن طَ ْا َمانَ ع َْن بَي‬ َ ‫ُع َم َر ع َْن النَّبِ ام‬ ‫صرا‬ َ ََّ‫ُع ٍْبَ َ ُد ْب‬ 706 - Нафиғ (р.а.) риуаят етті: «Ибн Омар (р.а.) тәкбір тахрима айтып намазын бастап жатқанында қолдарын иық тұсына дейін көтеретін. Рүкүғта тәкбір айтып жатқанында да «Сәмиғаллаһу лиман хамидаһ»,дегенінде де, екінші рәкаттан тұрғанында да солай қылатын»,- деді. (Ибн Омар (р.а.) бұны Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) сілтеме береді) 86-бап. Намазда (қиямда) оң қолды сол қолдың үстіне қою туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 707 ‫ازم ع َْن َس ْا ِر ْب ِن‬ ِ ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن بَبِم َح‬ ‫ض َ ال َّر ُج ُر ْال َي َد ْاليُ ْمنَ َعاَ ِذ َيا ِع ِم ْاليُ ْس َرى‬ َ َ‫َسدْد قَا َل َكانَ النَّاسُ ي ُْؤ َد ُر نَ بَ ْن ي‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫ازم َا بَ ْعاَ ُممُ مِ َّا َي ْن ِمم َذل‬ َ ‫ك مِلَ النَّبِ ام‬ ِ ‫فِم الص ًََّل َِ قَا َل بَبُُ َح‬ ‫ك َ لَ ُّْ يٍَُرْ يَ ْن ِمم‬ َ ِ‫قَا َل مِ ْس َما ِعي ُر يُ ْن َم َذل‬ 707 – Саһл ибн Сағд (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) адамдарға намазда (қиямда) тұрғанда оң қолын сол қолының үстіне қоюды бұйырды. Ибн Хазм айтты: «Бұлай қылуды кімнің бұйырғандығын анық айта 363

алмаспын, бірақ Саһл ибн Сағд бұны Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) сілтеме береді»,- деді. Имам Бұхарий (р.а.) айтты: «Сілтеме беріледі»,- деді-ау, бірақ кімге сілтеме беруді айтпады. Ескерту: Ханафи мәзһабында намазда қол байлағанда оң қолды сол қолдың үстіне қойып, кіндіктің астына байланады. Бұған дәлел мына хадис: «Хазреті Әлидің риуаят етуінше оң қол сол қолдың үстіне кіндіктің астына қойылып, байлану сүннеттен»,- деді. (Әбу Дауд, Салат 118, Ахмад ибн Ханбал, І - 110). 87-бап. Намазда (Аллаға) басын иіп тұру

ٌ ِ‫اعي ُر قَا َل َح َّدثَنِم َدال‬ ‫ج ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َم‬- 708 ِ ‫ك ع َْن بَبِم ال ازنَا ِد ع َْن ْاْلَ ْع َر‬ َّ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل َمرْ تَ َر ْ نَ قِ ْباَ َِّم مَا مُنَا‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيس‬ ِ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ‫م ُي ُكُ ُع ُا ُّْ َ َا ُر ُشُ ُع ُا ُّْ َ مِنام ْلَ َيا ُك ُّْ َ َيا َء ظَا ِْري‬ َّ َ‫َدا َي ْبفَ َعا‬ 708 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Мені сендер тек қана қарсы алдымдағыны көреді деп ойлайсыңдар ма? Аллаға ант етіп айтамын, маған сендердің рүкүғтерін де, Аллаға бастарынды иіп тұрғандарың да құпия емес, мен сендерді арқамды бұрып тұрғанымда да көремін»,- деді.

ُ ‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل َس ِمد‬ ‫ْع‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَ َّشاي قَا َل َح َّدثَنَا ُغ ْن َد ٌي ق‬- 709 َّ َّ‫صا‬ ‫ال بَقِي ُمُا الرُّ ُكُ َع‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ق‬ َ ‫َ ب ِْن َدالِك ع َْن النَّبِ ام‬ ِ َ‫قَََّا َدََ ع َْن بَن‬ ُّْ َُّ‫َّللا مِنام َْلَ َيا ُك ُّْ ِد ْن بَ ْد ِدي َ ُيبَّ َما قَا َل ِد ْن بَ ْد ِد ظَا ِْري مِ َذا َي َك ْد‬ ِ َّ َُ َ‫َ ال ُّسجُُ َد ف‬ ُّْ ُ‫َ َس َج ْدت‬ 709 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Рүкүғ пен сәжделеріңді толық етіп орындаңдар, мен сендердің рүкүғ пен сәжделеріңді арқамды бұрып тұрып та көремін»,- деді. 88-бап. Намаз оқушы тәкбір тахримадан кейін не оқиды?

‫َ ْب ِن َدالِك‬ ِ َ‫ َح َّدثَنَا َح ْفصُ ب ُْن ُع َم َر قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن قَََّا َدََ ع َْن بَن‬- 710 َّ ‫ه َم‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫َّللاُ َع ْناُ َما َكانُُا يَ ْفَََِّّحُُن‬ َ ‫م‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ بَبَا بَ ْار َ ُع َم َر َي‬ َّ ِ‫بَ َّن النَّب‬ َ‫ِ ْال َح ْم ُد ِ ََّّللِ َيِا ْال َدالَ ِمين‬ ِ ََ‫الص ًََّل‬ 364

‫)‪710 - Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.), Әбу Бәкір (р.а.‬‬ ‫‪және Омар (р.а.) намазды «Әлхамду лилләһи рабби-л-ғаламин»,- ді‬‬ ‫‪оқумен бастайтын»,- деді.‬‬

‫ير قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد ب ُْن ِزيَاد قَا َل َح َّدثَنَا‬ ‫‪َ - 711‬ح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِع َ‬ ‫اع قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ ُزيْ َع َ قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ مُ َر ْي َرََ قَا َل َكانَ َيسُُ ُل َّ‬ ‫َّللاِ‬ ‫ُع َما َيَُ ب ُْن ْالٍَ ْدٍَ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ْس ُا ُ‬ ‫ير َ َب ْينَ ْالٍِ َرا َء َِ مِ ْس َااتَ قَا َل بَحْ ِسبُمُ قَا َل مُنَيَّ‬ ‫َ‬ ‫ع َب ْينَ الََّّ ْا ِب ِ‬ ‫ع بِ َبِم َ ب ُ ادم يَا َيسُُ َل َّ‬ ‫فٍَُ ْا ُ‬ ‫ال بَقُُ ُل‬ ‫ير َ ْالٍِ َرا َء َِ َدا تٍَُُ ُل قَ َ‬ ‫َّللاِ مِ ْس َااتُكَ َب ْينَ الََّّ ْابِ ِ‬ ‫ي َك َما بَا َع ْد َ‬ ‫ِ الاَّاُ َُّّ نَ اٍنِم ِد ْن‬ ‫الاَّاُ َُّّ بَا ِع ْد بَ ْينِم َ بَ ْينَ َر َايَا َ‬ ‫ق َ ْال َم ْا ِر ِ‬ ‫َ بَ ْينَ ْال َم ْش ِر ِ‬ ‫ج‬ ‫َ الاَّاُ َُّّ ا ْغ ِسرْ َر َايَا َ‬ ‫ْال َب َايَا َك َما يُنٍََّ الثَُّْ ُِ ْاْلَ ْبيَضُ ِد ْن ال َّدنَ ِ‬ ‫ي بِ ْال َما ِء َ الثَّ ْا ِ‬ ‫َ ْالبَ َر ِد‬ ‫‪711 - Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тәкбір‬‬ ‫‪тахрима мен намаз қирааты арасында тыныш (үндемей) қалатын»,- деді.‬‬ ‫‪Сонда Әбу Хурайра (р.а.) «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) біраз үндемей‬‬ ‫‪қалатын еді»,- деп айтқан секілді еді.‬‬ ‫‪Әбу Зар (р.а.) айтты: «Мен бір күні Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «О,‬‬ ‫‪Расулалла, ата-анам хақы құрметі, тәкбір тахрима мен намаз қирааты‬‬ ‫‪арасында үндемей қалғаныңызда ішіңізден не оқисыз?»,- деп сұрадым‬‬ ‫‪деді.Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Иләһи, менімен қателерімнің‬‬ ‫‪арасын Мағрип пен Машриқ арасындай алыс ете гөр, әппақ матаға тиген‬‬ ‫‪дақты су, қар және мұзбен жуып кетіргендей, мені күналарымнан пәк‬‬ ‫‪еткің деймін»,- деп жауап берді»,- деді.‬‬

‫‪َ - 712‬ح َّد َثنَا اب ُْن بَ ِبم َدرْ يَ َُّ قَا َل بَ ْربَ َرنَا نَافِ ُ ب ُْن ُع َم َر قَا َل َح َّدثَنِم اب ُْن بَبِم‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ه َم َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫ع بَ ِبم بَ ْار ال ا‬ ‫َّللاُ َع ْناُ َما بَ َّن النَّبِ َّم َ‬ ‫ايق َي ِ‬ ‫ُداَ ْي َا َ ع َْن بَ ْس َما َء ِب ْن ِ‬ ‫صد ِ‬ ‫صاَّ‬ ‫ال الرُّ ُكُ َع ثُ َُّّ قَا َم‬ ‫ُُف فٍََا َم فَ َطَا َل ْالٍِيَا َم ثُ َُّّ َي َك َ فَ َطَ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َساَّ َُّ َ‬ ‫ص ًَلََ ْال ُاس ِ‬ ‫فَ َطَا َل ْالٍِيَا َم ثُ َُّّ َي َك َ فَ َ َ‬ ‫طا َل الرُّ ُكُ َع ثُ َُّّ َيفَ َ ثُ َُّّ َس َج َد فَ َطَا َل ال ُّسجُُ َد ثُ َُّّ َي َف َ ثُ َُّّ‬ ‫َس َج َد فَ َطَا َل ال ُّسجُُ َد ثُ َُّّ قَا َم فَ َطَا َل ْالٍِيَا َم ثُ َُّّ َي َك َ فَ َطَا َل الرُّ ُكُ َع ثُ َُّّ َيفَ َ فَ َطَا َل‬ ‫ْالٍِيَا َم ثُ َُّّ َي َك َ فَ َطَا َل الرُّ ُكُ َع ثُ َُّّ َيفَ َ فَ َس َج َد فَ َطَا َل ال ُّسجُُ َد ثُ َُّّ َيفَ َ ثُ َُّّ َس َج َد فَ َطَا َل‬ ‫ص َرفَ فٍََا َل قَ ْد َدنَ ْ‬ ‫ع ِدنام ْال َجنَّ ُ َحََّّ لَُْ اجْ ََّ َر ْب ُ‬ ‫َ َعاَ ْياَا لَ ِج ْئَُّ ُا ُّْ‬ ‫ال ُّسجُُ َد ثُ َُّّ ا ْن َ‬ ‫بٍِِ َاف ِد ْن قِ َافِاَا َ َدنَ ْ‬ ‫ع بَيْ َيِا َ بَنَا َد َداُ ُّْ فَا ِ َذا ا ْد َربََ ٌ‬ ‫ع ِدنام النَّا ُي َحََّّ قُ ْا ُ‬ ‫‪365‬‬

ْ َ‫ع َدا َش ْ ُن مَ ِذ ِه قَالُُا َحبَ َس َّْاَا َحََّّ َدات‬ ُ ‫ال تَ ْب ِد ُشاَا ِم َّرٌَ قُ ْا‬ ُ ‫َح ِسب‬ ‫ع جُُعا َا‬ َ َ‫ْع بَنَّمُ ق‬ ْ َ‫ب‬ ُ ‫ط َد َم َّْاَا َ َا بَيْ َساَ َّْاَا تَ ْ ُك ُر قَا َل نَافِ ٌ َح ِسب‬ ‫اش‬ ِ ‫يش بَ ْ َر َش‬ ِ ‫ْع بَنَّمُ قَا َل ِد ْن َر ِش‬ ُ ِ ْ‫ْاْلَي‬ 712 - Асма бинти Әбу Бәкір (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) күн тұтылғанда оқылатын намазды (Солат-л-кусуф)» оқыды. Қиямда ұзақ тұрып қалды. Кейін рүкүғ қылды, рүкүғта да ұзақ тұрып қалды. Кейін және рүкүғ қылды, бұл жолы да ұзақ тұрып қалды. Содан соң бойын тіктеп, одан да ұзағырақ тұрып қалды. Содан соң ұзақ рүкүғ қылды. Кейін сәжде қылды, сәждеде ұзағырақ тұрып қалды. Сәждеден басын көтеріп және сәжде қылды. Бұл жолы да ұзағырақ тұрып қалды. Содан соң қиямға тұрып, ұзақ үндемей қалды. Кейін ұзақ рүкүғта тұрды, содан соң тұрып қиямда ұзақ тұрды, кейін және рүкүғ қылды, рүкүғта ұзақ тұрды. Содан соң рүкүғтан тұрып, қиямда ұзақ тұрды, кейін және рүкүғ қылды, рүкүғта ұзақ тұрды, сосын рүкүғтан тұрып және сәжде қылды, сәждеде ұзақ тұрды, кейін сәждеден басын көтеріп және сәжде қылды, сәждені ұзақ етті. Содан соң намазды бітіріп бұрылды да, былай айтты: «Осы қазір ғана маған жәннат өте жақын келді, тіптен, батылдық қылып, оған қолымды созсам, жемістерінен сендерге алып берген болар едім. Тозақта солай маған жақын келгені сондай, тіптен: «Я Раббым,, мен солармен біргемін бе? (Солармен бірге мені де азаптағайсың ба?)»,- деп жібердім. Тіптен мысық тырнап, азаптап жатқан әйелге көзім түсті: «Бұның не күнәсі бар?»,- дедім. «Мысықты қамап қойып, оған тамақ бермеген, өзі тамақ тауып жесін деп те қоя бермеген, нәтижесінде мысықты аштан өлтірген»,деді. Нафиғ айтты: «Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Өзі тамақ тауып жесін деп те қоя бермеген»,- деген секілді»,- деді. 89-бап. Намаз оқып жатып имамға қарамақ

َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫اْل َد ِام فِم الص ًََّل َِ َ قَال‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ع عَائِ َش ُ قَا َل النَّبِ ُّم‬ َ َ‫بَاِ َي ْف ِ ْالب‬ ِ ْ َ‫ص ِر مِل‬ ُ ‫ُُف فَ َربَي‬ ‫ضاَا بَدْضا ِحينَ َيبَ ْيَُّ ُمُنِم‬ ُ ‫ْع َجاَنَّ َُّ يَحْ ِ ُُّ بَ ْد‬ َ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم‬ ِ ‫ص ًَل َِ ْال ُاس‬ ُ ْ‫تَ َ َّرر‬ َ Айша анамыз (с.ғ.с.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) күн тұтылғанда оқылатын намаз туралы айтып жатып: «Мен тозақтың паршаланып, айқыш-ұйқыш болып кеткенін көріп, қорыққанымнан артқа жылжыдым»,- деді.

366

ََ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َُا ِح ِد قَا َل َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمشُ ع َْن ُع َما َي‬- 713 َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ْب ِن ُع َميْر ع َْن بَبِم َد ْد َمر قَا َل قُ ْانَا لِ َببَّاِ بَ َكانَ َيسُُ ُل‬ ُّ ‫يَ ٍْ َرب ُ فِم‬ ‫ِ لِحْ يََِّ ِم‬ َ ‫ْرفُُنَ َذا‬ ِ ‫ك قَا َل بِاهْ ِ َرا‬ ِ ‫الظا ِْر َ ْال َدصْ ِر قَا َل نَ َد ُّْ قُ ْانَا بِ َُّ ُك ْنَُّ ُّْ تَد‬ 713 - Әбу Мағмар (р.а.) риуаят етті: «Біз Хаббабтан «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесінде және Асрда зәм ( қосымша) сүре оқитын ба еді?»,- деп сұрадық. Ол: «Иә, оқитын»,- деді. Мен: «Оны қалай білетін едің?»,- дедім. Ол: «Сақалының қимылдағанынан»,- деді. (Демек, ол кісі кезінде имамға қараған).

َّ ‫ْع َع ْب َد‬ ُ ‫ق قَا َل َس ِمد‬ َ ‫ال بَ ْنبَ َنَا بَبُُ مِ ْس َحا‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َحجَّا ٌج َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ق‬- 714 ِ‫َّللا‬ ‫صاَُّْ ا َد َ النَّبِ ام‬ َ ‫ْبنَ يَ ِزي َد يَ ْب ُبُ قَا َل َح َّدثَنَا ْالبَ َرا ُء َ َكانَ َغ ْي َر َك ُذ ِ بَنَّاُ ُّْ َكانُُا مِ َذا‬ ْ َّ َّ‫صا‬ ‫ُع قَا ُدُا قِيَادا َحََّّ يَ َر ْ نَمُ قَ ْد َس َج َد‬ َ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َرفَ َ َيب َسمُ ِد ْن الرُّ ُك‬ 714 – Барра (р.а.) риуаят етті: «Сахабалар Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып намаз оқып жатқандарында Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сәждеге барғанын көрмегенше сәжде қылмайтын еді»,- деді.

ٌ ِ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر قَا َل َح َّدثَنِم َدال‬- 715 ‫ك ع َْن َز ْي ِد ْب ِن بَ ْساَ َُّ ع َْن َع َا ِء ب ِْن‬ َّ ‫ه َم‬ ْ َ‫َّللاُ َع ْناُ َما قَا َل َر َسف‬ ‫ع ال َّش ْمَُ َعاَ َع ْا ِد‬ ِ ‫َّللا ْب ِن َعبَّاس َي‬ ِ َّ ‫يَ َساي ع َْن َع ْب ِد‬ َّ ‫صاَّ قَالُُا يَا َيسُُ َل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ِل‬ َ ‫ك تَنَا َ ْل‬ ‫ع َشيْئا فِم‬ َ ‫َّللاِ َيبَ ْينَا‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ف‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ ‫يع ْال َجنَّ َ فَََّنَا َ ْل‬ ُ ‫ْع قَا َل مِنام ب ُ ِي‬ َ ‫ك تَ َا ْد َاد‬ ُ‫ع ِد ْناَا ُع ْنٍُُدا َ لَُْ بَ َر ْذتُم‬ َ ‫ك ثُ َُّّ َيبَ ْينَا‬ َ ‫َدٍَا ِد‬ ْ َ‫َْلَ َك ْاَُّ ُّْ ِد ْنمُ َدا بَ ٍِي‬ ‫ع ال ُّد ْنيَا‬ 715 – Абдулла ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: « Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) заманында күн тұтылды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) күн тұтылғанда оқылатын намазды оқыды. Намаздан кейін: «О, Расулалла, қиямда тұрғаңыңызда бір нәрсені ұстамақшы болып қол созғаныңызды және артқа жылжығаныңызды көрдік»,- десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Мен жәннатты көріп, оның жемісінен алмақшы болдым. Егерде оны алғанымда, оны қияметке шейін тамақтанып жүрген болар едіңдер»,- деді.

‫ال َح َّدثَنَا ِم ًَل ُل ب ُْن َعاِم ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ِسنَان قَا َل َح َّدثَنَا فُاَ ْي ٌح ق‬- 716 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ َيقِ َم ْال ِم ْنبَ َر فَ َ َشا َي بِيَ َد ْي ِم‬ َ ‫صاَّ لَنَا النَّبِ ُّم‬ َ ‫ال‬ َ َ‫َ ب ِْن َدالِك ق‬ ِ َ‫بَن‬ 367

ُ ‫صاَّي‬ ُ ‫ال لٍََ ْد َيبَي‬ ‫ْع لَ ُا ُّْ الص ًََّلََ ْال َجنَّ َ َ النَّا َي‬ َ ‫ْع ْاْلنَ ُد ْن ُذ‬ َ َ‫قِبَ َر قِ ْباَ ِ ْال َم ْس ِج ِد ثُ َُّّ ق‬ ‫َاي فَاَ ُّْ بَ َي َك ْاليَُْ ِم فِم ْال َبي ِْر َ ال َّش ار ثَ ًَلثا‬ ِ ‫ُد َمثَّاَََّي ِْن فِم قِ ْباَ ِ مَ َذا ْال ِجد‬ 716 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізбен бірге намаз оқып, содан соң мінберге шықты. Қолдары мен мешіттің қыбла жағына ишара белгі қылып: «Қазір ғана, сіздермен намаз оқып жатқанымда ана дуал жақта жәннат пен тозақты көрдім, тура суреті түсірілгендей өте анық көрдім, жақсылық пен жаманшылықтың айырмасын бүгінгідей анық көрген емеспін»,- деп үш рет айтты»,- деді. 90-бап. Намаз оқып жатып аспанға қарамақ туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬- 717 ‫َّللاِ قَا َل بَ ْربَ َرنَا يَحْ يَ ب ُْن َس ِديد قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َ ْبنَ َدالِك َح َّدثَاُ ُّْ قَا َل قَا َل النَّبِ ُّم‬ َ َ‫بَبِم َع ُر بَ َ قَا َل َح َّدثَنَا قَََّا َدَُ بَ َّن بَن‬ ‫ك‬ َ ِ‫ص ًَلتِ ِا ُّْ فَا ْشََّ َّد قَُْ لُمُ فِم َذل‬ َ ‫صا َيمُ ُّْ مِلَ ال َّس َما ِء فِم‬ َ ‫َ َساَّ َُّ َدا بَا ُل بَ ْق َُام يَرْ فَدُُنَ بَ ْب‬ ُّْ ُ‫صا ُيم‬ َ ِ‫َحََّّ قَا َل لَ َي ْنََّا َُّن ع َْن َذل‬ َ ‫ك بَ ْ لََُّ ْب َفَ َّن بَ ْب‬ 717 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: « Адамдарға не болған өзі? Намаз оқып жатып ылғи да аспанға қарайды?»,деді. Кейін, бұл туралы: «Адамдар намаз оқып жатып, аспанға қарауды тоқтатпаса, олардың көздері соқыр қылынады»,- деп қаттырақ айтты»,деді. 91-бап. Намаз оқып жатып о жақ бұ жаққа қарап алаңдаудың мәкрүхтігі туралы

ُ ‫ال َح َّدثَنَا بَ ْش َد‬ ‫ع ب ُْن ُساَيُّْ ع َْن‬ َ َ‫ِ ق‬

َُ ْ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ ْاْلَح‬- 718 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َيسُُ َل‬ ْ َ‫بَبِي ِم ع َْن َد ْس ُر ق ع َْن عَائِ َش َ قَال‬ ُ ‫ع َس َ ْل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ع َْن‬ َ ِ‫َّللا‬ ْ َُ ُ‫َ فِم الص ًََّل َِ فٍََا َل م‬ ُ َ ‫ارَِّ ًَلسٌ يَ ْبََّاِ ُسمُ ال َّش ْي‬ ‫ص ًَل َِ ْال َد ْب ِد‬ َ ‫ان ِد ْن‬ ِ ‫ِاا ْلَِّفَا‬ 718 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Намаз оқып жатып о жақ, бұ жаққа қарап алаңдау турасында Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) сұрадым. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Ол – шайтанның адамның намазынан бір бөлігін ұрлап алуы!»,- деп жауап берді»

368

ُّ ‫ان ع َْن‬ ُ َ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬- 719 ‫ي ع َْن عُرْ َ ََ ع َْن عَائِ َش َ بَ َّن‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ص لَاَا بَ ْع ًَل ٌم فٍََا َل َش َااَ َّْنِم بَ ْع ًَل ُم مَ ِذ ِه‬ َ ‫صاَّ فِم َر ِمي‬ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫النَّبِ َّم‬ َّ‫ْاذمَبُُا بِاَا مِلَ بَبِم َجاُّْ َ ْبتُُنِم بِ َ ْنبِ َجانِي‬ 719 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.)бірде гүлді көйлек киіп намаз оқыды. Содаң соң: «Бұл киімнің гүлдері менің ойымды бұзды (алаңдатты). Бұны Әбу Жаһмге апарып бер, орнына (көйлек) алып кел!»,- деді. 92-бап. Намаз оқушы намаз уақытында пайда болған бірер іске мән береді ме әлде тура қыбла жақтағы бірер нәрсеге қарайды ма?

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ َ َ‫قَا َل َس ْا ٌر ْالََّف‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫م‬ َّ ‫َّللاُ َع ْنمُ فَ َربَى النَّ ِب‬ ِ ‫ع بَبُُ بَ ْار َي‬ Саһл (р.а.) айтты: «Әбу Бәкір (р.а.) бұрылып қараған еді, жанында Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) көрді»,- деді.

‫ال‬ َ َ‫ع َْن اب ِْن ُع َم َر بَنَّمُ ق‬ ْ‫صاام َب ْينَ يَ َدي‬ َ ُ‫َ مُ َُ ي‬ ‫قِبَ َر‬ ‫بَبِم‬

ٌ ‫ال َح َّدثَنَا لَي‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد ق‬- 720 ِ‫ْع ع َْن نَاف‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ نُ َبا َد ِفم قِ ْباَ ِ ْال َم ْس ِج ِد‬ َ ‫َيبَى النَّبِ ُّم‬ َّ ‫ص َرفَ مِ َّن بَ َح َد ُك ُّْ مِ َذا َكانَ فِم الص ًََّل َِ فَا ِ َّن‬ َ ‫اس فَ َحََّّاَا ثُ َُّّ قَا َل ِحينَ ا ْن‬ َ‫َّللا‬ ِ َّ‫الن‬ ‫َ جْ ِا ِم فَ ًَل يَََّنَ َّب َم َّن بَ َح ٌد قِبَ َر َ جْ ِا ِم فِم الص ًََّل َِ َي َ اهُ ُدُ َس ب ُْن ُع ٍْبَ َ َ اب ُْن‬ ِ‫َي َّ اد ع َْن نَاف‬

720 – Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жамағат алдында намаз оқып жатып, мешіттің қыбла жағындағы қабырғасындағы түкірікке көзі түсті. Дереу оны қырып тастады. Намаз біткеннен соң: «Қайсы бірің намаз оқып жатқан болсаңдар, Алла тағала алды жақтарыңда болады. Сондықтан ешбірін, алды жақтарыңа түкірмеңдер!»,- деп айтты»

ُ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنَا لَي‬- 721 ‫ْع ب ُْن َسدْد ع َْن ُعٍَيْر ع َْن ا ْب ِن‬ ُّْ ُ‫ص ًَل َِ ْالفَجْ ِر لَ ُّْ يَ ْف َج ْم‬ َ ‫ال َب ْينَ َما ْال ُم ْساِ ُمُنَ فِم‬ َ َ‫ِشاَاِ قَا َل بَ ْربَ َرنِم بَنََُ ب ُْن َدالِك ق‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫مِ َّا َيسُُ ُل‬ ُّْ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َك َشفَ ِس َّْ َر حُجْ َر َِ عَائِ َش َ فَنَظَ َر مِلَ ْي ِا ُّْ َ م‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ ‫ه َم‬ ٌ ُ ‫صف‬ ُ ‫ُف فَََّبَ َّس َُّ يَضْ َح‬ ُ‫ص َر لَم‬ ُ َ ‫ك َ نَ َا‬ ِ ‫َّللاُ َع ْنمُ َعاَ َع ٍِبَ ْي ِم لِ َي‬ ِ ‫ص بَبُُ بَ ْار َي‬

369

‫الص َّ‬ ‫ص ًَلتِ ِا ُّْ فَ َ َشا َي مِلَ ْي ِا ُّْ‬ ‫َّف فَظَ َّن بَنَّمُ ي ُِري ُد ْال ُب ُر َج َ مَ َُّّ ْال ُم ْساِ ُمُنَ بَ ْن يَ ْفَََِّّنُُا فِم َ‬ ‫آر ِر َذلِكَ ْاليَُْ ِم‬ ‫بَتِ ُّمُا َ‬ ‫ص ًَلتَ ُا ُّْ فَ َيْ َر ال اس َّْ َر َ تُ ُُفا َم ِد ْن ِ‬ ‫‪721 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Сахабалар таң намазын оқып‬‬ ‫‪жатқанда Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Айша анамыздың (р.а.) бөлмесінің‬‬ ‫‪пердесін ашып, оларға жымиып қарап қойғанына Сахабалар таң қалысты.‬‬ ‫‪Әбу Бәкір (р.а.) Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) намазға шықпақшы деп‬‬ ‫‪ойлап, орын босатпақшы болды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сахабалардың‬‬ ‫‪намазды тоқтатпақшы болып жатқандарын байқап: «Намазды жалғастыра‬‬ ‫‪беріндер!»,- деп ишара қылды да, пердені жауып қойды. Сол күннің‬‬ ‫‪кешінде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қайтыс болды.‬‬ ‫‪93-бап. Имам және оған ұюшылардың барша намаздарда-сапарда‬‬ ‫‪немесе сапарда болмаған кездерде оқылатын намаздарда да, дауыс‬‬ ‫‪шығарып және іштен құпия оқитын намаздарда да қираат қылудың‬‬ ‫‪уәжіптігі туралы‬‬

‫ال َح َّدثَنَا بَبُُ‬ ‫‪َ - 722‬ح َّدثَنَا ُدُ َس قَ َ‬ ‫ع َْن َجابِ ِر ب ِْن َس ُم َرََ قَا َل َش َاا بَ ْم ُر ْال ُاُفَ ِ‬

‫ك ب ُْن ُع َميْر‬ ‫َع َُانَ َ قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال َماِ ِ‬ ‫ه َم َّ‬ ‫َّللاُ َع ْنمُ فَ َد َزلَمُ‬ ‫َسدْدا مِلَ ُع َم َر َي ِ‬

‫صاام فَ َيْ َس َر مِلَ ْي ِم فٍََا َل‬ ‫َ ا ْسََّ ْد َم َر َعاَ ْي ِا ُّْ َع َّمايا فَ َش َاُْ ا َحََّّ َذ َك ُر ا بَنَّمُ َا يُحْ ِس ُن يُ َ‬ ‫َّللا‬ ‫صاام قَا َل بَبُُ مِ ْس َحا َ‬ ‫ق مِ َّن مَ ُؤ َا ِء يَ ْز ُع ُمُنَ بَنَّ َ‬ ‫يَا بَبَا مِ ْس َحا َ‬ ‫ك َا تُحْ ِس ُن تُ َ‬ ‫ق بَ َّدا بَنَا َ َّ ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ص ًَلََ َيسُُ ِل َّ‬ ‫فَاِنام ُك ْن ُ‬ ‫صاام‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َدا بَ ْر ِر ُم َع ْناَا ب ُ َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫صاام ِب ِا ُّْ َ‬ ‫ع بُ َ‬ ‫ص ًَلََ ْال ِد َشا ِء فَ َيْ ُك ُد فِم ْاْلُ لَيَ ْي ِن َ ب ُ ِر ُّ‬ ‫ك الظَّ ُّن بِكَ يَا بَبَا‬ ‫ف فِم ْاْلُ ْر َريَي ِْن قَا َل َذا َ‬ ‫َ‬ ‫ق فَ َيْ َس َر َد َدمُ َيجًُل بَ ْ ِي َجاا مِلَ ْال ُاُفَ ِ فَ َس َ َل َع ْنمُ بَ ْم َر ْال ُاُفَ ِ َ لَ ُّْ يَ َد ْع‬ ‫مِ ْس َحا َ‬ ‫َد ْس ِجدا مِ َّا َس َ َل َع ْنمُ َ ي ُْثنُُنَ َد ْد ُر فا َحََّّ د ََر َر َد ْس ِجدا لِبَنِم َعبَْ فٍََا َم َي ُج ٌر‬ ‫ال بَ َّدا مِ ْذ نَ َش ْدتَنَا فَا ِ َّن َسدْدا َكانَ َا‬ ‫ِد ْناُ ُّْ يٍَُا ُل لَمُ ب ُ َسا َد ُ ب ُْن قَََّا َدََ يُ ْانَ بَبَا َس ْد َدََ قَ َ‬ ‫َّللا َْلَ ْد ُع َُ َّن‬ ‫ضيَّ ِ قَ َ‬ ‫ال َس ْد ٌد بَ َدا َ َّ ِ‬ ‫َّريَّ ِ َ َا يَ ٍْ ِس ُُّ ِبالس َُِّيَّ ِ َ َا يَ ْد ِد ُل فِم ْالٍَ ِ‬ ‫يَ ِسي ُر بِالس ِ‬ ‫بِثَ ًَلث الاَّاُ َُّّ مِ ْن َكانَ َع ْب ُد َ‬ ‫ك مَ َذا َكا ِذبا قَا َم ِييَاء َ ُس ْم َد فَ َ ِطرْ ُع ْم َرهُ َ بَ ِطرْ فَ ٍْ َرهُ‬ ‫َ َع ارهْ مُ بِ ْالفََِّ ِن َ َكانَ بَ ْد ُد مِ َذا ُسئِ َر يٍَُُ ُل َش ْي ٌخ َكبِي ٌر َد ْفَُّ ٌ‬ ‫صابَ َّْنِم َد ْع ََُُ َسدْد‬ ‫ُن بَ َ‬ ‫ك فَ َنَا َيبَ ْيَُّمُ بَ ْد ُد قَ ْد َسٍَ َ َحا ِجبَاهُ َعاَ َع ْينَ ْي ِم ِد ْن ْال ِابَ ِر َ مِنَّمُ لَيَََّ َد َّرُُ‬ ‫قَا َل َع ْب ُد ْال َماِ ِ‬ ‫ُق يَ ْا ِم ُزمُ َّن‬ ‫ايي فِم ال ُّر ِ‬ ‫لِ ْا َج َُ ِ‬ ‫‪370‬‬

722 - Жәбир ибн Сумра (р.а.) риуаят етті: «Куфа халқы Сағдтың үстінен халифа Омарға арыз қылғанда, оның орнына Ғаммарды тағайындаған екен. Сонда Куфа халқы Сағдтың әрбір ісінен кір іздеп, арыз қылысқан еді. Тіптен: «Сағд намазды дұрыс оқымайды»,- деп те айтқан болатын» Хазреті Омар (р.а.) Сағдқа адам жіберді. Келген соң оған: «Ей, Әбу Исхақ, Куфа халқы сені намазды дұрыс оқымайды деп айтуда»,- деді. Әбу Исхақ айтты: «Олар не десе дей берсін, бірақ мен Аллаға ант етіп айтамын, оларға имамдық қылғанымда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қалай намаз оқыған болса, солай намаз оқып жатырмын. Бірер нәрсені түсіріп, қалдырып жатқаным жоқ, дауыс шығарып оқитын жерді дауыс шығарып, іштен оқитын жерді ішімнен оқып жатырмын, құфтан намазының алғашқы екі рәкатында ұзағырақ тұрамын, кейінгі екі рәкатында болса, азырақ тұрамын»,- деді. Хазреті Омар (р.а.) айтты: «Бұл сенің пікірің ғана»,- деп онымен бірге бір кісіні (әлде бірнеше кісіні) Куфаға жіберді. Сағдпен бірге барған кісі Куфаның әрбір мешітіне кіріп, жамағаттардан Сағд туралы сұрады. Олардың барлығы Сағдты мақтады. Бірақ Бәний Абс мешітіне кіргендерінде бір кісі (аты-жөні Усама ибн Қатада, лақап аты - Әбу Сағдта) орнынан тұрып: «Алланы ортаға қойып, бізден сұрайды екенсің, онда тұптура дұрысын айту керек. Сағд кіші жорық пен ұрысқа бармайды, олжаларды тең бөлмейді, әділетті үкім шығармайды»,- деп айтты. Бұған жауап берген Сағд: «Аллаға ант етіп айтамын, саған үш мәрте теріс дұға қыламын. Иләһи, егер осы адамың жалған сөйлеп жатқан болса, бедел үшін рия жолға түскен болса, оның жасын ұзақ етіп, мұқтаждығын (кедейлігін) көп қылғайсың, басы бүлікшіліктен шықпасын!»,- деп айтты. Кейіннен ибн Қатаданы көріп, одан хал-жағдай сұрадым. Сонда ол: «Мен пәлеге кіріптар болған бір кәрі шалмын. Маған Сағдтың теріс батасы тиді»,- деп айтты. Абдулла (р.а.) маған: «Кейінірек мен де оны көрдім. Кәріліктен қастары ісіп кеткен, тіпті көздерінде жауып тұр, өзі болса жолда кездескен қыз-келіншектерге көзін қысады»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬- 723 ُّ ‫ان قَا َل َح َّدثَنَا‬ ُ َ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫الز ْم ِريُّ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع بَ َّن َيسُُ َل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫َدحْ ُمُ ِد ب ِْن ال َّربِي ِ ع َْن ُعبَا َدََ ْب ِن الصَّا ِد‬ ِ َ ‫َا‬ ِ ‫ص ًَلََ لِ َم ْن لَ ُّْ يَ ٍْ َر ْب بِفَاتِ َح ِ ْال ِاََّا‬ 723 – Ғұбада ибн Самит (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Әлхамдыны (әл-Фатиха сүресі) оқымаған адамның намазы (толық) болмайды!»,- деп айтты».

َّ ‫يَحْ يَ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنِم‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ َل‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَ َّشاي قَا َل َح َّدثَنَا‬- 724 ‫َس ِدي ُد ب ُْن بَبِم َس ِديد ع َْن بَبِي ِم ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن‬ 371

َّ َّ‫صا‬ ‫ال‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َر َّد َ ق‬ َ ‫صاَّ فَ َساَّ َُّ َعاَ النَّبِ ام‬ َ َ‫َد َر َر ْال َم ْس ِج َد فَد ََر َر َي ُج ٌر ف‬ َّ‫صا‬ َ َّ‫ص ار فَا ِن‬ َ ‫صاَّ ثُ َُّّ َجا َء فَ َساَّ َُّ َعاَ النَّبِ ام‬ َ ‫صاام َك َما‬ َ ُ‫ص ار فَ َر َج َ ي‬ َ ُ‫ك لَ ُّْ ت‬ َ َ‫ايْ ِج ْ ف‬ َّ ‫ك بِ ْال َح ا‬ ‫ق َدا‬ َ َ‫صرا ثَ ًَلثا فٍََا َل َ الَّ ِذي بَ َدث‬ َ ُ‫ص ار فَاِنَّكَ لَ ُّْ ت‬ َ َ‫ال ايْ ِج ْ ف‬ َ ٍََ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ف‬ ‫ك ِد ْن‬ َ ‫تَيَ َّس َر َد َد‬ ََّّ‫ثُ َُّّ ا ْس ُج ْد َح‬

َ ‫فٍََا َل مِ َذا قُ ْم‬ ‫ع مِلَ الص ًََّل َِ فَ َابارْ ثُ َُّّ ا ْق َر ْب َدا‬ ‫تَ ْ َمئِ َّن َيا ِكدا ثُ َُّّ ايْ فَ ْ َحََّّ تَ ْد ِد َل قَائِما‬

‫بُحْ ِس ُن َغ ْي َرهُ فَ َداا ْم ِنم‬ ََّّ‫ْالٍُرْ آ ِن ثُ َُّّ ايْ َك ْ َح‬

‫ك ُكاااَا‬ َ ‫ص ًَل ِت‬ َ ‫تَ ْ َمئِ َّن َسا ِجدا ثُ َُّّ ايْ فَ ْ َحََّّ تَ ْ َمئِ َّن َجالِسا َ ا ْف َدرْ َذ ِل‬ َ ‫ك فِم‬ 724 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбармыз (с.ғ.с.) мешітке кірді. Артынан бір кісі де мешітке кіріп, намаз оқыды. Намаздан соң Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) сәлем берді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сәлемін алып: «Қайтадан намаз оқы, өйткені сен намаз оқымадың!»,- деді. Ол кісі қайтадан барып, алғашқыдай намаз оқыды. Содан соң Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) сәлем берді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Қайтадан намаз оқы, өйткені сен намаз оқымадың!»,- деді. Үш рет солай қылды. Ол кісі ақыры: «Сізді хақ Пайғамбар етіп жіберген Аллаға ант етіп айтамын, бұдан артық оқи алмаймын. Маған үйретіңіз»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әуелі тәкбір тахрима айт, содан соң Құраннан білгенінді оқы, кейін асықпай рүкүғ қыл. Рүкүғта біраз дем ал, кейін бойыңды жақсылап тіктеп тұр, содан соң сәжде ет, біраз демал, сосын сәждеден тұрып отыр және біраз демал. Намазыңның қалғаның да солай қылып оқы!»,- деп айтты». 94-бап. Бесін намазында қираат қылу туралы

‫ك ْب ِن‬ ِ ِ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ال ُّن ْد َما ِن َح َّدثَنَا بَبُُ َع َُانَ َ ع َْن َع ْب ِد ْال َما‬- 725 َّ‫صا‬ ُ ‫ال َس ْد ٌد ُك ْن‬ َ ‫َّللا‬ َ ُّْ ‫صاام ِب ِا‬ َ ُ‫ع ب‬ َ َ‫ال ق‬ َ َ‫َجابِ ِر ب ِْن َس ُم َرََ ق‬ ِ َّ ‫ص ًَلََ َيسُُ ِل‬ ُ ‫ص ًَلتَ ْم ْال َد ِش ام َا بَ ْر ِر ُم َع ْناَا بَيْ ُك ُد فِم ْاْلُ لَيَ ْي ِن َ بَحْ ِذ‬ ‫ف فِم ْاْلُ ْر َريَ ْي ِن فٍََا َل‬ َ َُّ َّ‫َ َسا‬ َّ ‫ه َم‬ َ‫ك الظَّ ُّن بِك‬ َ ِ‫َّللاُ َع ْنمُ َذل‬ ِ ‫ُع َم ُر َي‬ ‫ُع َميْر ع َْن‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬

725 – Жәбир ибн Самура (р.а.) риуаят етті: «Сағд (р.а.) хазреті Омарға (р.а.): «Оларға имамдық қылғанымда бесін мен аср намазын Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оқығандай қылып оқып жатқан едім. Ешнәрсені ұмытқаным жоқ еді. Алғашқы екі рәкатты созыңқырап, кейінгі екі рәкатында болса, қысқарақ қылып оқитын едім»,- деді. Сонда Хазреті Омар (р.а.): «Бұл сенің пікірің ғана»,- деген еді.

372

َّ ‫ان ع َْن يَحْ يَ ع َْن َع ْب ِد‬ ُ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا َش ْيب‬- 726 ََ‫َّللاِ ْب ِن بَ ِبم قَََّا َد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ٍْ َرب ُ فِم ال َّر ْك َدََّ ْي ِن ْاْلُ لَيَ ْي ِن ِد ْن‬ َ ‫ع َْن بَبِي ِم قَا َل َكانَ النَّبِ ُّم‬ ُّ َِ ‫ص ًَل‬ ‫ُُيتَي ِْن يُ َ اُ ُل فِم ْاْلُ لَ َ يٍَُ ا‬ َ ‫ِ َس‬ َ ِ َ‫ص ُر فِم الثَّانِي‬ ِ ‫الظا ِْر بِفَاتِ َح ِ ْال ِاََّا‬ ‫ِ َ سُُ َيتَ ْي ِن َ َكانَ يُ َ اُ ُل‬ ِ ‫َ يُ ْس ِم ُ ْاْليَ َ بَحْ يَانا َ َكانَ يَ ٍْ َرب ُ ِفم ْال َدصْ ِر بِفَا ِت َح ِ ْال ِاََّا‬ ‫ْح َ يٍَُ ا‬ َ ‫فِم ْاْلُ لَ َ َكانَ يُ َ اُ ُل ِفم ال َّر ْك َد ِ ْاْلُ لَ ِد ْن‬ ِ َ‫ص ُر فِم الثَّانِي‬ ِ ‫ص ًَل َِ الصُّ ب‬ 726 – Абдулла ибн Қатаданың (р.а.) атасы риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін намазының алғашқы екі рәкатында «әлФатиха» сүресіне қоса және бір сүре оқитын еді. Бірінші рәкатын ұзынырақ, ал екінші рәкатын болса қысқарақ оқитын. Ал кейде кейбір аятты естіртіп оқитын. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аср намазында да, таң намазында да, «әл-Фатиха» сүресіне және бір сүре қосып оқитын, бірінші рәкатты ұзағырақ, екінші рәкатты болса қысқарақ оқитын»,- деді.

‫ال َح َّدثَنَا بَبِم قَا َل َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمشُ َح َّدثَنِم‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُع َم ُر ب ُْن َح ْفص ق‬- 727 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ٍْ َرب ُ فِم‬ َ ‫ُع َما َيَُ ع َْن بَبِم َد ْد َمر قَا َل َس َ ْلنَا َربَّابا بَ َكانَ النَّبِ ُّم‬ ُّ ‫ِ لِحْ يََِّ ِم‬ ‫الظا ِْر َ ْال َدصْ ِر قَا َل نَ َد ُّْ قُ ْانَا بِ َ ا‬ ِ ‫ْرفُُنَ قَا َل بِاهْ ِ َرا‬ ِ ‫ي َش ْمء ُك ْنَُّ ُّْ تَد‬ 727 - Әбу Мағмар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін мен аср намаздарында қираат қылатын ба еді?»,- деп Хаббаннан сұрадық. Ол: «Иә»,- деді. Біз: «Оны қайдан білдіңіз?»,- дегенімізде. Ол: «Сақалының қимылдағанынан»,- деп жауап берді. 95-бап. Аср намазында қираат қылу туралы

ُ َ‫ال َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ََ‫ش ع َْن ُع َما َي‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ ق‬- 728 ِ ‫ان ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ْب ِن ُع َميْر ع َْن بَبِم َد ْد َمر قَا َل قُ ْا‬ ‫ِ ْب ِن ْاْلَ َي ا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َ بَ َكانَ النَّبِ ُّم‬ ِ ‫ع لِ َببَّا‬ ُّ ‫َ َساَّ َُّ يَ ٍْ َرب ُ فِم‬ ُ ‫الظا ِْر َ ْال َدصْ ِر قَا َل نَ َد ُّْ قَا َل قُ ْا‬ ُ‫ي َش ْمء ُك ْنَُّ ُّْ تَ ْداَ ُمُنَ ِق َرا َءتَم‬ ‫ع بِ َ ا‬ ‫ِ لِحْ يََِّ ِم‬ ِ ‫قَا َل بِاهْ ِ َرا‬ 728 - Әбу Мағмар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аср мен бесін намаздарында қираат қылатын ба еді?»,- деп Хаббаннан сұрадық. Ол: «Иә»,- деді. Біз: «Оны қайдан білдіңіз?»,- дегенімізде. Ол: «Сақалының қимылдағанынан»,- деп жауап берді»,- деді.

373

َّ ‫ َح َّدثَنَا ْال َم اا ُّم ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ع َْن ِم َشام ع َْن يَحْ َي ب ِْن بَبِم َكثِير ع َْن َع ْب ِد‬- 729 ِ‫َّللا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ٍْ َربُ فِم ال َّر ْك َدََّ ْي ِن ِد ْن‬ َ ‫ْب ِن بَبِم قَََّا َدََ ع َْن بَبِي ِم قَا َل َكانَ النَّبِ ُّم‬ ُّ ‫ِ َ سُُ َيَ سُُ َيَ َ يُ ْس ِم ُدنَا ْاْليَ َ بَحْ يَانا‬ ِ ‫الظا ِْر َ ْال َدصْ ِر بِفَاتِ َح ِ ْال ِاََّا‬ 729 – Абдулла ибн Қатаданың (р.а.) атасы Әбу Қатада риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін мен аср намазының алғашқы екі рәкатында «әл-Фатиха» сүресіне қоса және бір сүре оқитын еді. Ал кейде кейбір аятты естіртіп оқитын»,- деді. 96-бап. Шам намазында қираат қылу туралы

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن اب ِْن ِشاَاِ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 730 َّ ‫ه َم‬ َّ ‫َّللاِ ْب ِن َع ْب ِد‬ َّ ‫َّللاُ َع ْناُ َما بَنَّمُ قَا َل مِ َّن ب ُ َّم ْالفَضْ ِر‬ ِ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َّْبَ َ ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس َي‬ ْ َ‫َ عُرْ فا فٍََال‬ ‫ك مَ ِذ ِه‬ َ ‫َّللا لٍََ ْد َذ َّكرْ تَنِم بٍِِ َرا َء ِت‬ ِ َّ َ ‫ع يَا بُنَ َّم‬ ِ ‫َس ِم َد َّْمُ َ مُ َُ يَ ٍْ َرب ُ َ ْال ُمرْ َس ًَل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع ِد ْن َيسُُ ِل‬ ُ ‫السُُّ َيََ مِنَّاَا َْل ِر ُر َدا َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ٍْ َرب ُ ِباَا فِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ِ ‫ْال َم ْا ِر‬ 730 - Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Анам Үммул Фазл менің «Уәл мұрсалату ғұрфан» сүресін оқып жатқанымды естіп: «Ей, балам, Аллаға ант етіп айтамын, осы сүрені оқуыңмен бір нәрсені есіме түсірдің. Бұл сүре менің Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) естіген ақырғы сүрем, оны шам намазында оқыған еді»,- деді.

‫صُّ ع َْن ا ْب ِن ج َُريْج ع َْن ا ْب ِن بَبِم ُداَ ْي َا َ ع َْن عُرْ َ ََ ب ِْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ عَا‬- 731 ُّ ِ َ َ‫الزبَي ِْر ع َْن َدرْ َ انَ ْب ِن ْال َح َا ُِّ قَا َل قَا َل لِم َز ْي ُد ب ُْن ثَابِع َدا ل‬ ِ ‫ك تَ ٍْ َرب ُ فِم ْال َم ْا ِر‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫صاي َ قَ ْد َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ٍْ َربُ بِ ُُلَ ال ُُّلَيَي ِْن‬ َ ‫ْع النَّبِ َّم‬ َ ٍِِ‫ب‬ 731 – Маруан ибн Хакам (р.а.) риуаят етті: «Зәйід ибн Сәбит маған: «Саған не болды, Шам намазында қысқа сүрелерді оқып жатырсың? Мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) ең ұзын сүрелерді оқығанын естігенмін»,- деді. 97-бап. Шам намазында дауысты шығарып оқу туралы

374

‫اب ِْن ِشاَاِ ع َْن‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

ٌ ِ‫َّللا ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 732 َّ‫صا‬ َّ ‫ْع َيسُُ َل‬ ُ ‫ُد َح َّم ِد ْب ِن ُجبَي ِْر ب ِْن ُد ْ ِدُّ ع َْن بَبِي ِم قَا َل َس ِمد‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫ُي‬ ِ ‫قَ َربَ فِم ْال َم ْا ِر‬ ِ ُّ ‫ِ بِال‬

732 – Мұхаммед ибн Жұбайраның атасы: «Мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) шам намазында «әт-Тұр» сүресін оқып жатқанын естігенмін»,- деді. 98-бап. Құфтан намазында дауысты шығарып оқу туралы

ِ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ النُّ ْد َما ِن قَا َل َح َّدثَنَا ُد ْدََّ ِم ٌر ع َْن بَبِي ِم ع َْن بَ ْار ع َْن بَبِم َياف‬- 733 ْ ٍَّ‫ْع َد َ بَبِم مُ َر ْي َرََ ْال َدََّ َم َ فٍََ َربَ مِ َذا ال َّس َما ُء ا ْن َش‬ ُ ‫ع فَ َس َج َد فٍَُ ْا‬ ُ ‫صاَّي‬ ‫ع لَمُ قَا َل‬ َ ‫قَا َل‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َس َج ْد‬ َ ُِّ ‫َ َر ْافَ بَبِم ْالٍَا ِس‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ ًَل بَ َزا ُل بَ ْس ُج ُد بِاَا َحََّّ بَ ْلٍَاه‬ 733 - Әбу Рафиғ (р.а.) риуаят етті: «Мен Әбу Хурайрамен құфтан намазын оқыдым. Сонда Әбу Хурайра құфтан намазында «Иза-с-самоу иншаққат» сүресін қираат қылып сәжде қылды. Мен бұнысының себебін сұрадым. Сонда Әбу Хурайра: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құфтанда имамдық қылғанында осы сүрені оқып сәжде қылған, мен де ұйып сәжде еткенмін, енді ол кісімен қияметте кездескенімше, осы сүрені оқып, сәжде қыла беремін»,- деп айтты»

ُ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن َع ِدي قَا َل َس ِمد‬- 734 ‫ْع ْالبَ َرا َء بَ َّن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ فِم َسفَر فٍََ َربَ فِم ْال ِد َشا ِء فِم مِحْ دَى ال َّر ْك َدََّي ِْن‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫النَّب‬ ‫ُن‬ ِ َُّ‫بِالَّاي ِن َ ال َّز ْي‬ 734 – Адий (р.а.) риуаят етті: «Мен Барраның «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сапарда жүргенінде құфтан намазының екі рәкатының бірінде «Уәттин уәз-зәйтун» сүресін оқыды»,- дегенін естігенмін»,- деді. 99-бап. Құфтан намазында (сүре) қираат қылып, сәжде қылу туралы

‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا يَ ِزي ُد ب ُْن ُز َي ْي قَا َل َح َّدثَنِم الََّّ ْي ِم ُّم ع َْن بَ ْار‬- 735 ْ َّ ٍ‫ْع َد َ بَبِم مُ َر ْي َرََ ْال َدََّ َم َ فٍََ َربَ مِ َذا ال َّس َما ُء ا ْن َش‬ ُ ‫صاَّي‬ ‫ع فَ َس َج َد‬ َ ‫ع َْن بَبِم َيافِ قَا َل‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ع َدا مَ ِذ ِه قَا َل َس َج ْد‬ ُ ‫فٍَُ ْا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ ًَل بَ َزا ُل‬ َ ُِّ ‫َ بِاَا َر ْافَ بَبِم ْالٍَا ِس‬ ُ‫بَ ْس ُج ُد بِاَا َحََّّ بَ ْلٍَاه‬ 375

735 - Әбу Рафиғ (р.а.) риуаят етті: «Мен Әбу Хурайрамен құфтан намазын оқыдым. Сонда Әбу Хурайра (р.а.) құфтан намазында «Иза-ссамоу иншаққат» сүресін қираат қылып сәжде қылды. Мен бұнысының себебін сұрадым. Сонда Әбу Хурайра (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құфтанда имамдық қылғанында осы сүрені оқып сәжде қылған, мен де ұйып сәжде еткенмін, енді ол кісімен қияметте кездескенімше, осы сүрені оқып сәжде қыла беремін»,- деп айтты»,-деді. 100-бап. Құфтан намазында қираат қылу туралы

‫ال َح َّدثَنَا ِد ْس َد ٌر قَا َل َح َّدثَنَا َع ِديُّ ب ُْن ثَابِع‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َر ًَّل ُد ب ُْن َيحْ َي ق‬- 736 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ُ ‫َّللاُ َع ْنمُ قَا َل َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ٍْ َرب ُ َ الَّاي ِن‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْع النَّب‬ ِ ‫َس ِم َ ْالبَ َرا َء َي‬ ُ ‫َ ال َّز ْيَُُّ ِن فِم ْال ِد َشا ِء َ َدا َس ِمد‬ َ‫صُْ تا ِد ْنمُ بَ ْ قِ َرا َء‬ َ َ‫ْع بَ َحدا بَحْ َسن‬ 736 – Адийге (р.а.) Барра былай деді: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) құфтан намазында «Уәт-тин уәз-зәйтун» сүресін оқығанын естідім. Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) дауысы мен қирааты жақсы адамды көрген емеспін»,- деді. 101-бап. Намаз оқушы құфтанның алғашқы екі рәкатында ұзынырақ, кейінгі екі рәкатында қысқарақ оқиды

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 737 ‫ان ب ُْن َحرْ ِ قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن بَبِم عَُْ ن ُد َح َّم ِد ْب ِن‬ َّ ‫ُعبَ ْي ِد‬ ُ ‫َّللاِ الثٍََّ ِف ام قَا َل َس ِمد‬ ‫ك فِم ُك ار‬ َ ُْ‫ْع َجابِ َر ْبنَ َس ُم َرََ قَا َل قَا َل ُع َم ُر لِ َسدْد لٍََ ْد َش َا‬ ُ ‫َ بَحْ ِذ‬ ‫ف فِم ْاْلُ ْر َر َيي ِْن َ َا آلُُ َدا‬ َ ‫ص َد ْق‬ ‫ك‬ َ ِ‫ك الظَّ ُّن ب‬ َ ‫ع َذا‬ َ ‫َ َساَّ َُّ قَا َل‬

‫َش ْمء َحََّّ الص ًََّل َِ قَا َل بَ َّدا بَنَا فَ َ ُد ُّد فِم ْاْلُ لَ َيي ِْن‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ا ْقََّ َدي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫ْع بِ ِم ِد ْن‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫ص ًَل َِ َيس‬ َ ْ َ‫ب‬ َ‫ظنام بِك‬

737 - Әбу Ғаунға Жәбир ибн Сумра (р.а.) былай деп айтқан екен: «Хазреті Омар (р.а.): «Сағд, сенің үстіңнен әрбір нәрсе турасында, тіпті намаз туралы да арыз қылысып жатыр»,- деп айтты. Сонда Сағд (р.а.): «Бірақ та мен алғашқы екі рәкатта ұзынырақ, кейінгі екі рәкатта болса қысқарақ оқимын. Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып оқығанымдай оқып жатырмын»,- деді. Хазреті Омар (р.а.): «Дұрыс айттың, бұл өзің туралы пікірің ғана» немесе «Менің сен туралы пікірім ғана»,деді. 102-бап. Таң намазында қираат қылу туралы

376

َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫قَال‬ ‫ُي‬ َ ‫ع ب ُ ُّم َساَ َم َ قَ َربَ النَّبِ ُّم‬ ِ ُّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِال‬ Үмму Сәлама (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «әт-Тұр» сүресін оқыды»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل َح َّدثَنَا َسيَّا ُي ب ُْن َس ًَل َد َ قَا َل َد َر ْا‬- 738 ‫ع بَنَا‬ َّ‫صا‬ َّ ‫ع ال‬ َ ‫َ فٍََا َل َكانَ النَّ ِب ُّم‬ ِ ‫صاَ َُا‬ ِ ‫َ بَبِم َعاَ بَبِم بَرْ َزََ ْاْلَ ْساَ ِم ام فَ َس َ ْلنَاهُ َع ْن َ ْق‬ ُّ ‫صاام‬ َّ َ‫الظا َْر ِحينَ تَ ُز ُل ال َّش ْمَُ َ ْال َدصْ َر َ يَرْ ِج ُ ال َّر ُج ُر مِل‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ ْ ُ ‫ص ْال َم ِدينَ ِ َ ال َّش ْمَُ َحيَّ ٌ َ نَ ِس‬ ‫ير ْال ِد َشا ِء‬ َ ‫بَ ْق‬ ِ ‫يع َدا قَا َل فِم ْال َم ْا ِر‬ ِ ‫ِ َ َا يُبَالِم بََِّ ِر‬ َ ‫ع الاَّ ْي ِر َ َا ي ُِحبُّ النَُّْ َم قَ ْباَاَا َ َا ْال َح ِد‬ ُ ‫ص ِر‬ ‫ف‬ َ ‫صاام الصُّ ب َْح فَيَ ْن‬ َ ُ‫يع بَ ْد َدمَا َ ي‬ ِ ُ‫مِلَ ثُا‬ َ‫ف َجاِي َسمُ َ َكانَ يَ ٍْ َرب ُ فِم ال َّر ْك َدََّ ْي ِن بَ ْ مِحْ دَامُ َما َدا بَ ْينَ ال اسَّاينَ مِل‬ ُ ‫ْر‬ ِ ‫ال َّر ُج ُر فَيَد‬ ِ َ‫ْال ِمائ‬ 738 – Ясар ибн Сәләма (р.а.) риуаят етті: «Атам екеуміз Әбу Барза Асламидың алдына кірдік. Атам ол кісіден: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бес уақыт намазды қалай оқитын еді?»,- деп сұрады. Ол кісі: «Сіздер үйле деп атайтын бесін намазды күн ауған уақытта, аср намазды біреуміз шаһардың ең шетіне барып қайтқанымызда, күннің ыстық табы әлі басылмаған уақытта оқитын. (Шам намазы туралы сөздер есімнен шығып кетіпті). Түннің үштен бір бөлігі өткенше күтіп отырмай, құфтан намазды оқып алатын еді. Бірақ құфтаннан бұрын ұйықтауды және одан кейін бекерденбекер сөйлесіп отыруды ұнатпайтын. Таң намазды бір кісі жанында отырған намаз оқушыны танитындай дәрежеге жеткенде оқып болатын, таң намазының екі рәкатында немесе бір рәкатының өзінде алпыстан жүзге дейін аяттарды тилауат қылып оқитын»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل بَ ْربَ َرنَا اب ُْن ُج َريْج‬- 739 ُ ‫ص ًَلَ يُ ٍْ َرب‬ َّ ‫ه َم‬ َ ‫َّللاُ َع ْنمُ يٍَُُ ُل فِم ُك ار‬ ِ ‫قَا َل بَ ْر َب َر ِنم َع َا ٌء بَنَّمُ َس ِم َ بَبَا مُ َر ْي َرََ َي‬ َّ َّ‫صا‬ ُّْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْس َم ْدنَا ُك ُّْ َ َدا بَ ْرفَ َعنَّا بَ ْرفَ ْينَا َع ْن ُا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫فَ َما بَ ْس َم َدنَا َيسُُ ُل‬ ْ َ‫َ مِ ْن لَ ُّْ تَ ِز ْد َعاَ ب ُ ام ْالٍُرْ آ ِن بَجْ َزب‬ َ ‫َ َ مِ ْن ِز ْد‬ ‫َ فَا َُُ َر ْي ٌر‬ 739 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Әрбір намазда Құран оқылады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізге не деген болса, барлығын сендерге жеткіздік, нені бізге айтпаған болса, соны біз де сендерге айтпадық. «әл-Фатиха» сүресіне басқа сүрені зәм қылмасаңдар да болады, бірақ зәм қылсаңыз, нұр үстіне нұр!»,- деп айтты. 377

‫‪103-бап. Таң намазын дауыстап оқу туралы‬‬

‫قَالَ ْ‬ ‫ع ب ُ ُّم َساَ َم َ طُ ْف ُ‬ ‫اس‬ ‫ع َ َيا َء النَّ ِ‬ ‫ص ًَل َِ ْالفَجْ ِر‬ ‫ُيبَاِ ْال َجا ِْر بٍِِ َرا َء َِ َ‬ ‫بِال ُّ ِ‬

‫صاام َ يَ ٍْ َرب ُ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُ َ‬ ‫َ النَّ ِب ُّم َ‬ ‫َ قَالَ ْ‬ ‫ع ب ُ ُّم َساَ َم َ طُ ْف ُ‬ ‫اس َ النَّ ِب ُّم‬ ‫ع َ َيا َء النَّ ِ‬

‫ُ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ُي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُ َ‬ ‫َ‬ ‫صاام َ يَ ٍْ َرب بِال ُّ ِ‬ ‫‪Үмму Сәлама (р.а.) айтты: «Адамдарға ілесіп Қағбатулланы тауаф‬‬ ‫»‪еттім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) болса таң намазын оқып жатып, «әт-Тұр‬‬ ‫‪сүресін оқып жатқан болатын»,- деді.‬‬

‫ال َح َّدثَنَا بَبُُ َع َُانَ َ ع َْن بَبِم بِ ْشر مُ َُ َج ْدفَ ُر ب ُْن بَبِم‬ ‫‪َ - 740‬ح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَ َ‬ ‫ه َم َّ‬ ‫َ حْ ِشيَّ َ ع َْن َس ِدي ِد ْب ِن ُج َبيْر ع َْن َع ْب ِد َّ‬ ‫ق‬ ‫ال ا ْن َاَ َ‬ ‫َّللاُ َع ْناُ َما قَ َ‬ ‫َّللاِ ْب ِن َعبَّاس َي ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ُُق ُع َااظ َ قَ ْد‬ ‫النَّبِ ُّم َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم طَائِفَ ِد ْن بَصْ َحا ِب ِم عَا ِد ِدينَ مِلَ س ِ‬ ‫ع َعاَ ْي ِا ُّْ ال ُّشاُبُ فَ َر َج َد ْ‬ ‫اطي ِن َ َب ْينَ َر َب ِر ال َّس َما ِء َ بُيْ ِساَ ْ‬ ‫ع ال َّشيَا ِط ُ‬ ‫ين‬ ‫ِحي َر َب ْينَ ال َّشيَ ِ‬ ‫مِلَ قَُْ ِد ِا ُّْ فٍََالُُا َدا لَ ُا ُّْ فٍََالُُا ِحي َر بَ ْينَنَا َ َب ْينَ َربَ ِر ال َّس َما ِء َ بُيْ ِساَ ْ‬ ‫ع َعاَ ْينَا ال ُّشاُبُ‬ ‫ال بَ ْينَ ُا ُّْ َ بَ ْينَ َربَ ِر ال َّس َما ِء مِ َّا َش ْم ٌء َحد َ‬ ‫ُ‬ ‫اي َ‬ ‫قَالُُا َدا َح َ‬ ‫َث فَاهْ ِربُُا َد َش ِ‬ ‫ق ْاْلَيْ ِ‬ ‫ك‬ ‫ص َرفَ ب ُ لَئِ َ‬ ‫ايبَاَا فَا ْنظُ ُر ا َدا مَ َذا الَّ ِذي َحا َل بَ ْينَ ُا ُّْ َ بَ ْينَ َربَ ِر ال َّس َما ِء فَا ْن َ‬ ‫َ َد َا ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مُ َُ ِبنَ ْباَ َ عَا ِد ِدينَ مِلَ‬ ‫الَّ ِذينَ تَ َُ َّجاُُا نَحْ َُ تِاَا َد َ مِلَ النَّبِ ام َ‬ ‫ص ًَلََ ْالفَجْ ِر فَاَ َّما َس ِمدُُا ْالٍُرْ آنَ ا ْسََّ َمدُُا لَمُ‬ ‫صاام بِ َصْ َحابِ ِم َ‬ ‫ُُق ُع َااظ َ مُ َُ يُ َ‬ ‫س ِ‬ ‫فٍََالُُا مَ َذا َ َّ‬ ‫ك ِحينَ َي َجدُُا مِلَ قَُْ ِد ِا ُّْ‬ ‫َّللاِ الَّ ِذي َحا َل بَ ْينَ ُا ُّْ َ بَ ْينَ َربَ ِر ال َّس َما ِء فَاُنَالِ َ‬ ‫َ قَالُُا يَا قَُْ َدنَا مِنَّا َس ِم ْدنَا قُرْ آنا َع َجبا يَ ْا ِدي مِلَ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫بَ َحدا فَ َ ْن َز َل َّ‬ ‫َّللاُ َع َا ْي ِم َ َساَّ َُّ‬ ‫َّللاُ َعاَ نَ ِبيا ِم َ‬

‫الرُّ ْش ِد فَآ َدنَّا بِ ِم َ لَ ْن نُ ْش ِركَ بِ َربانَا‬ ‫م بَنَّمُ ا ْسََّ َم َ نَفَ ٌر ِد ْن‬ ‫قُرْ ب ُ ِح َم مِلَ َّ‬

‫ْال ِجنا َ مِنَّ َما ب ُ ِح َم مِلَ ْي ِم قَُْ ُل ْال ِجنا‬ ‫‪740 – Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір топ‬‬ ‫‪Сахабаларымен бірге Ғұказ базарына баруды ниет қылып жолға шықты.‬‬ ‫‪Сол кезде шайтандарға аспаннан келетін хабар жолы бөгелді. Аспанға‬‬ ‫‪құлақ салмақшы болған шайтандарға (жындарға) от атылды. Шайтандар‬‬ ‫‪мен жындар бір-біріне: «Аспаннан келетін хабар жолының бөгеліп қалуы‬‬‫‪жерде бір нәрсенің пайда болуының себебінен болуы мүмкін. Жерді‬‬ ‫‪батыстан шығысқа дейін аралап көріңдерші, неге аспаннан келетін хабар‬‬ ‫‪378‬‬

жолы бізге бөгеліп қалды?»,- десті. Тиһама тауы жағына қараған шайтандар ол жерден қайтып бара жатып, Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) Нахла деген жерде Сахабаларымен Таң намазын оқып жатқандарында кездесіп қалды. Сонда шайтандар Құранды естіп: «Алламен ант етемін, аспаннан келетін хабар жолын бізден бөгеп тұрған нәрсе тура осы»,- деп өз қауымдарының ортасына қайтып кетісті. Барғаннан соң: «Ей, қауымымыз, біз тура жолға бастаушы керемет Құран естідік, оған иман келтірдік, Раббымызға ешбір серік қоспаймыз»,- деді. Сонда Алла тағала Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) «Құл ухийа илайиа» сүресін нәзіл қылды. Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) жындардың айтқан сөздерін де уәхи етті.

‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر قَا َل َح َّدثَنَا بَيُُُِّ ع َْن ِع ْا ِر َد َ ع َْن‬- 741 َّ َّ‫صا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِي َما ب ُ ِد َر َ َس َا‬ َ‫ع فِي َما ب ُ ِد َر َ َدا َكان‬ َ ‫ا ْب ِن َعبَّاس قَا َل قَ َربَ النَّبِ ُّم‬ ٌ َ‫َّللا ب ُ ْس ٌََُ َح َسن‬ َ ُّ‫َيب‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ ‫ك نَ ِسياا لٍََ ْد َكانَ لَ ُا ُّْ فِم َيس‬ 741 - Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаздың дауыс шығарып оқуға бұйырылған жерін дауыс шығарып оқыды, бұйырылмаған жерді ішінен оқыды. Алла тағаланың «Уә мә кана раббука насийан»,- «Раббыңыз ұмытушы емес» (Осы аятта Алла тағала намаздың қайсы жерін дауыс шығарып оқу керектігін, қайсы жерін құпия іштен оқу керектігін Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) аян етті). Бірақ «Ләқад кана ләкум фи расуллилләһи усуәтан хасанатан». Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сендерге жақсы ғибраттары бар» (Осы аятта Алла тағала Ислам дінін тек қана Құранмен емес, мүмкін Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) істегендерімен де толық қылатынын айтады) деген аят міне осындай»,- деді. 104-бап. Бір рәкатта екі сүрені зәм қылып оқымақ ; Сүренің соңғы аяттарын оқымақ ; Сүренің ұзынынан кішірегін оқу және сүренің алғашқы аяттарын оқу туралы

‫ُُّيتَي ِْن فِم ال َّر ْك َد ِ َ ْالٍِ َرا َء َِ بِ ْال َب َُا ِت ِيُّ َ بِسُُ َيَ قَب َْر‬ َ ‫بَاِ ْال َج ْم ِ بَ ْينَ الس‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫سُُ َيَ َ بِ َ َّ ِل سُُ َيَ َ يُ ْذ َك ُر ع َْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ب قَ َربَ النَّبِ ُّم‬ ِ ِ‫َّللاِ ْب ِن السَّائ‬ ‫ْح َحََّّ مِ َذا َجا َء ِذ ْك ُر ُدُ َس َ مَا ُي نَ بَ ْ ِذ ْك ُر ِعي َس‬ ِ ‫َ َساَّ َُّ ْال ُم ْؤ ِدنُُنَ فِم الصُّ ب‬ َِ ‫بَ َر َذ ْتمُ َس ْداَ ٌ فَ َر َك َ َ قَ َربَ ُع َم ُر فِم ال َّر ْك َد ِ ْاْلُ لَ بِ ِمائَ َ ِع ْش ِرينَ آيَ ِد ْن ْالبٍََ َر‬ ُ َ‫َ فِم الثَّانِيَ ِ بِسُُ َيَ ِد ْن ْال َمثَانِم َ قَ َربَ ْاْلَحْ ن‬ ِ َ‫ْف فِم ْاْلُ لَ َ فِم الثَّانِي‬ ِ ‫ف بِ ْال َاا‬ َّ ‫ه َم‬ ‫َّللاُ َع ْنمُ الصُّ ْب َح بِ ِا َما َ قَ َربَ اب ُْن‬ َ ُ‫َ َ َذ َك َر بَنَّم‬ َ ُ‫بِيُُسُفَ بَ ْ يُُن‬ ِ ‫صاَّ َد َ ُع َم َر َي‬ ‫ال َ فِم الثَّانِيَ ِ بِسُُ َيَ ِد ْن ْال ُمفَص َِّر َ قَا َل قَََّا َدَُ فِي َم ْن‬ ِ َ‫َد ْسدُُد بِ َيْ بَ ِدينَ آيَ ِد ْن ْاْلَ ْنف‬ 379

َّ ُِ‫يَ ٍْ َرب ُ سُُ َيَ َ ا ِحدََ فِم َي ْك َدََّي ِْن بَ ْ يُ َر اد ُد سُُ َيَ َ ا ِحدََ فِم َي ْك َدََّي ِْن ُكر ِكََّا‬ ِ‫َّللا‬ َّ ‫ه َم‬ َّ ‫َ قَا َل ُعبَ ْي ُد‬ ‫َّللاُ َع ْنمُ َكانَ َي ُج ٌر ِد ْن‬ ِ ‫َ ْب ِن َدالِك َي‬ ِ َ‫َّللاِ ع َْن ثَابِع ع َْن بَن‬ َِ ‫ْج ِد قُبَاء َ َكانَ ُكاَّ َما ا ْفََََّّ َح سُُ َيَ يَ ٍْ َرب ُ بِاَا لَاُ ُّْ فِم الص ًََّل‬ َ ‫ْاْلَ ْن‬ ِ ‫اي يَ ُؤ ُّداُ ُّْ فِم َدس‬ ِ ‫ص‬ َّ َُ ُ‫ِ قُرْ م‬ ‫َّللاُ بَ َح ٌد َحََّّ يَ ْف ُر َغ ِد ْناَا ثُ َُّّ يَ ٍْ َرب ُ سُُ َيَ ب ُ ْر َرى َد َداَا‬ ِ ‫ِد َّما يَ ٍْ َرب ُ بِ ِم ا ْفََََّّ َح‬ ‫ك تَ ْفَََِّّ ُح ِباَ ِذ ِه السُُّ َي َِ ثُ َُّّ َا‬ َ َّ‫ك فِم ُك ار َي ْك َد فَ َااَّ َممُ بَصْ َحابُمُ فٍََالُُا مِن‬ َ ِ‫َ َكانَ يَصْ نَ ُ َذل‬ ‫تَ َرى بَنَّاَا تُجْ ِزئُكَ َحََّّ تَ ٍْ َربَ بِ ُ ْر َرى فَا ِ َّدا تَ ٍْ َرب ُ ِباَا َ مِ َّدا بَ ْن تَ َد َعاَا َ تَ ٍْ َربَ بِ ُ ْر َرى‬ ُ ‫ك فَ َد ْا‬ ‫ع َ مِ ْن َك ِر ْمَُّ ُّْ تَ َر ْكَُّ ُا ُّْ َ َكانُُا‬ َ ِ‫اي ِكاَا مِ ْن بَحْ بَ ْبَُّ ُّْ بَ ْن بَ ُؤ َّد ُا ُّْ بِ َذل‬ ِ ََّ‫فٍََا َل َدا بَنَا ِب‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ضاِ ِا ُّْ َ َك ِرمُُا بَ ْن يَ ُؤ َّداُ ُّْ َغ ْي ُرهُ فَاَ َّما بَتَامُ ُّْ النَّ ِب ُّم‬ َ ‫يَ َر ْ نَ بَنَّمُ ِد ْن بَ ْف‬ ‫ك َ َدا‬ َ ُ‫ك بِ ِم بَصْ َحاب‬ َ ‫ك بَ ْن تَ ْف َد َر َدا يَ ْ ُد ُر‬ َ ‫ال يَا فُ ًَل ُن َدا يَ ْمنَ ُد‬ َ ٍََ‫َ َساَّ َُّ بَ ْربَ ُر هُ ْال َببَ َر ف‬ ‫ك َعاَ لُ ُز ِم مَ ِذ ِه السُُّ َي َِ فِم ُك ار َي ْك َد فٍََا َل مِنام ب ُ ِحبُّاَا فٍََا َل ُحبُّكَ مِيَّامَا‬ َ ُ‫يَحْ ِما‬ َ َّ‫ك ْال َجن‬ َ َ‫بَ ْد َرا‬ Абдулла ибн Сайиб (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) таң намазында «әл-Мүъминун» сүресін оқыды. Мұса және Һарун немесе Иса турасындағы аятқа келген уақытта ол кісіні жөтел қысқан еді, рүкүғ қылды (Бұл сүренің кейбір бөлігін зәм қылу мүмкіндігін білдіреді). Хазреті Омар (р.а.) бірінші рәкатта «әл-Бақара»,- дан 100 аятқа жақын оқыды. Ахнаф ибн Қайс (р.а.) бірінші рәкатта «әл-Кәһф»,- сүресін, екінші рәкатта болса «Юсуф» немесе «Юнус»,- сүресін оқыды. Ахнаф (р.а.) Хазреті Омар (р.а.) мен бірге таң намазында осы екі сүрені оқығанын айтты. Ибн Масғуд (р.а.) бірінші рәкатта «әл-Әнфал»,- сүресінен 40 аят, екінші рәкатта болса «Муфассал»,- дан бір сүре оқыды. «Бір сүрені екі рәкатқа қайталап оқу дұрыс, өйткені бұлардың әрбірі - Алланың кітәбы»,деді. Әнас (р.а.) риуаят етті: «Ансарилардан бір кісі Құба мешітінде имамдық қылатын. Ол әр сапар намазда бір сүре қосып оқитын болса, «Құл һу аллаһу ахад»,- ты қосып оқитын. Әрбір рәкатта солай қылатын. Сонда оның қауымы: «Сіз намазды ылғи да «әл-Ыхлас»,- сүресімен бастайсыз. Соның өзі жеткілікті болмайды деп ойлайсыз ба? Не үшін оған және бір сүре қосасыз? «Ыхлас сүресінің өзін ғана немесе оның орнына басқа бір сүрені оқысаңыз болмай ма?»,- деп сұрасты. Сонда ол кісі: «Мен олай ете алмаймын. Егер мені құрметтесеңіз соған көнесіздер, мен сіздерге басқаша имамдық қыла алмаймын»,- деді. Қауым жамағаты ол кісіні өте қатты құрметтейтін және ол кісіден басқа біреудің имам болуын қаламайтын. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сол қауымның ауылына барғанында, 380

бұл туралы ол кісіні хабардар етті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ей, пәленше, қауымыңның өтінген нәрсесін істеуіңе не кедергі қылады, не себепті әр рәкатқа сол сүрені оқисың?»,- деп сұрады. Имам: «Мен сол сүрені жақсы көремін»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Бұл сүреге нәсіп болған махаббатың сені жәннатқа кіргізуші»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن َع ْم ِر ْب ِن ُد َّرََ قَا َل َس ِمد‬- 742 ‫ْع بَبَا َ ا ِئر‬ ُ ‫قَا َل َجا َء َي ُج ٌر مِلَ ا ْب ِن َد ْسدُُد فٍََا َل قَ َر ْب‬ َّ َ‫َ ْال ُمف‬ ‫ص َر الاَّ ْياَ َ فِم َي ْك َد فٍََا َل م اَذا َكاَ اذ‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ْر لٍََ ْد َع َر ْف‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ٍْر ُُن َب ْينَا َُّن فَ َذ َك َر‬ َ ‫ع النَّظَائِ َر الََِّّم َكانَ النَّبِ ُّم‬ ِ ‫ال اشد‬ َّ َ‫ِع ْش ِرينَ سُُ َيَ ِد ْن ْال ُمف‬ ‫ُُيتَ ْي ِن فِم ُك ار َي ْك َد‬ َ ‫ص ِر س‬ 742 - Әбу Уәйл (р.а.) риуаят етті: «Бір кісі Ибн Масғудтың (р.а.) алдына келіп: «Кешкі намаздың бір рәкатына «Мұфассал»,- дағы сүрелердің барлығын оқыдым»,- деді. Сонда Ибн Масғуд оған: «Бұл істегенің жақсы емес, онда өлеңді судыратып оқығандай оқыпсың да! Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір-біріне қосып оқитын ұқсас сүрелерді білетін едің ғой!»,- деп, «Мұфассал»,- дағы жиырма шақты сүрені естіртті. 105-бап. Парыз намаздың соңғы екі рәкатында «әл-Фатиха» сүресін ғана оқу туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر قَا َل َح َّدثَنَا مَ َّما ٌم ع َْن يَحْ يَ ع َْن َع ْب ِد‬- 743 ِ‫َّللا‬ ُّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يَ ٍْ َرب ُ فِم‬ َّ َّ‫صا‬ ‫الظا ِْر فِم‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫بَبِم قَََّا َدََ ع َْن بَبِي ِم بَ َّن النَّب‬ َ َ‫ِ َ يُ ْس ِم ُدنَا ْاْلي‬ ِ ‫ِ َ ُسُ َيتَي ِْن َ فِم ال َّر ْك َدََّي ِْن ْاْلُ ْر َريَي ِْن بِ ُ ام ْال ِاََّا‬ ِ ‫لَيَ ْي ِن بِ ُ ام ْال ِاََّا‬

‫ْب ِن‬ ُ‫ْاْل‬

‫َ يُ َ اُ ُل فِم ال َّر ْك َد ِ ْاْلُ لَ َدا َا يُ َ اُ ُل فِم ال َّر ْك َد ِ الثَّانِيَ ِ َ مَ َا َذا فِم ْال َدصْ ِر‬ ‫ْح‬ ِ ‫َ مَ َا َذا فِم الصُّ ب‬ 743 – Абдулла ибн Қатаданың (р.а.) атасы риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін мен аср намазының алғашқы екі рәкатында «әл-Фатиха» сүресіне қоса екі сүре және кейінгі екі рәкатта «әл-Фатиха» сүресін ғана оқитын еді. Ал, кейде кейбір аятты естіртіп оқитын. Бірінші рәкатты созынқырап, екінші рәкатты болса қысқарақ оқитын. Аср намазында да Таң намазында да солай қылатын»,- деді. 106-бап. Бесін мен Аср намазын дауысты шығармай оқу туралы

381

‫ش ع َْن ُع َما َيََ ب ِْن‬ ِ ‫ْاْلَ ْع َم‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ ٍْ َرب ُ فِم‬

‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد قَا َل َح َّدثَنَا َج ِري ٌر ع َْن‬-744 َّ‫صا‬ َّ ‫ع لِ َببَّاِ بَ َكانَ َيسُُ ُل‬ ُ ‫ُع َميْر ع َْن بَبِم َد ْد َمر قُ ْا‬ َ ِ‫َّللا‬

ُّ َ ‫الظا ِْر َ ْال َدصْ ِر قَا َل نَ َد ُّْ قُ ْانَا ِد ْن بَ ْينَ َعاِ ْم‬ ‫ِ لِحْ يََِّ ِم‬ ِ ‫ع قَا َل بِاهْ ِ َرا‬ 744 - Әбу Мағмар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін мен аср намаздарында қираат қылатын ба еді?»,- деп Хаббаннан сұрадық. Ол: «Иә»,- деді. Біз: «Оны қайдан білдіңіз?»,- дегенімізде. Ол: «Сақалының қимылдағанынан»,- деп жауап берді»,- деді. 107-бап. Имам (кейбір) аятты естіртіп оқыса...

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ َح َّدثَنَا ْاْلَ ْ َزا ِع ُّم َح َّدثَنِم يَحْ يَ ب ُْن بَبِم َكثِير‬- 745 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َح َّدثَنِم َع ْب ُد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يَ ٍْ َرب ُ بِ ُ ام‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫َّللاِ ب ُْن بَبِم قَََّا َدََ ع َْن بَبِي ِم بَ َّن النَّب‬ ُّ َِ ‫ص ًَل‬ ‫ص ًَل َِ ْال َدصْ ِر‬ َ َ ‫الظا ِْر‬ َ ‫ِ َ سُُ َيَ َد َداَا فِم ال َّر ْك َدََّ ْي ِن ْاْلُ لَيَ ْي ِن ِد ْن‬ ِ ‫ْال ِاََّا‬ َ‫َ يُ ْس ِم ُدنَا ْاْليَ َ بَحْ يَانا َ َكانَ يُ ِ ي ُر فِم ال َّر ْك َد ِ ْاْلُ ل‬ 745 – Абдулла ибн Қатаданың (р.а.) атасы риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін мен аср намазының алғашқы екі рәкатында «әл-Фатиха» сүресіне қоса және бір сүре оқитын еді. Ал, кейбір аятты бізге естіртіп оқитын. Бірінші рәкатта ұзынырақ оқитын»,- деді. 108-бап. Намаз оқушы бірінші рәкатта ұзынырақ оқиды

َّ ‫ْب ِن بَبِم َك ِثير ع َْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ ب ِْن‬ َ‫َكانَ يُ َ اُ ُل فِم ال َّر ْك َد ِ ْاْلُ ل‬

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم ع َْن َيحْ َي‬- 746

َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ ‫ْح‬ َ ِ‫ِ َ يَ ْف َد ُر َذل‬ َ ‫ك ِفم‬ ِ ‫ص ًَل َِ الصُّ ب‬

َّ‫صا‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫بَبِم قَََّا َدََ ع َْن بَبِي ِم بَ َّن النَّب‬ ُّ َِ ‫ص ًَل‬ ‫الظا ِْر َ يٍَُ ا‬ َ‫ص ُر فِم الثَّانِي‬ َ ‫ِد ْن‬

746 - Абдулла ибн Қатаданың (р.а.) атасы риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бесін намазының бірінші рәкатын ұзынырақ, ал екінші рәкатын болса қысқарақ оқитын. Таң намазында да солай қылатын»,- деді. 109-бап. Имамның «Әмин» деп айтуы туралы

382

ُّ ‫اْل َد ِام بِالََّّ ْ ِدي ِن َ قَا َل َع َا ٌء آ ِدينَ ُدعَا ٌء بَ َّدنَ اب ُْن‬ ‫الزبَي ِْر َ َد ْن‬ ِ ْ ‫بَاِ َجا ِْر‬ ‫اْل َدا َم َا تَفُ َّْنِم بِآ ِدينَ َ قَا َل‬ ِ ْ ‫َ َيا َءهُ َحََّّ مِ َّن لِ ْا َم ْس ِج ِد لَاَ َّج َ َكانَ بَبُُ مُ َر ْي َرََ يُنَا ِدي‬ ُ ‫نَافِ ٌ َكانَ اب ُْن ُع َم َر َا يَ َد ُعمُ َ يَحُضُّ اُ ُّْ َ َس ِمد‬ ‫ك َريْرا‬ َ ِ‫ْع ِد ْنمُ فِم َذل‬ Ғата (р.а.) айтты: «Әмин-дұға»,- деді. Абдулла ибн Зүбәйр: «Әмин»,- деді, артындағылар да: «Әмин»,десті, тіпті мешіттің іші қатты күркіреп кетті. Әбу Хурайра (р.а.) имамға: «Әминді» асықпай айтыңыз!»,- деді. Нафиғ (р.а.) айтты: «Ибн Омар (р.а.): «Әмин»,- да жақсылық (сауап, фазилат) бар деп айтатын»,- деді. Ескерту: Фатихадан кейін Имам Әбу Ханифа мазхабында «әминді» құпия іштей айтады. Сондай-ақ Абдулла ибн Мәсғуд риуаят еткен хадисте Пайғамбарымыз: «Төрт нәрсені имам іштей айтады: Әғузу билләһ, бисмилләһ, әмин және тахмид айту. Яғни, раббәнә ләкәл хамд деу»,- деді. (Ибнул Хумам, Фәтхул қадир, Ітом, 204 хадис). Имам әминді іштей айтқандықтан жамағат та имамға ұйып тұрғандықтан «әминді» іштей құпия айтуы абзал болады.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 747 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن َس ِدي ِد‬ ‫م‬ َّ ِ‫ب َ بَبِم َساَ َم َ ْب ِن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن بَنَّاُ َما بَ ْربَ َراهُ ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن النَّب‬ ِ َّ‫ْب ِن ْال ُم َسي‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫ق تَ ْ ِدينُمُ تَ ْ ِدين‬ َ َ‫اْل َدا ُم فَ َ ادنُُا فَاِنَّمُ َد ْن َ اف‬ َ ِ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا بَ َّدن‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ْال َم ًَلئِ َا ِ ُغفِ َر لَمُ َدا تٍََ َّد َم ِد ْن َذ ْنبِ ِم َ قَا َل اب ُْن ِشاَاِ َ َكانَ َيسُُ ُل‬ َ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل آ ِدين‬ 747 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Имам «Әмин»,- десе, сендер де «Әмин»,- деп айтыңдар, өйткені кімнің «Әмин»,- дегені періштелердің «Әмин»,- дегеніне тура келсе, қылған күналары кешіріледі»,- деп айтқан»,- деді. Ибн Зуһрий (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Әмин»,- дейтін»,деді. Ескерту: Ханафи мазһабында «әминді» құпия іштей айтады) 110-бап. «Әмин» деп айту туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 748 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ج‬ ِ ‫ك ع َْن بَبِم ال ازنَا ِد ع َْن ْاْلَ ْع َر‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاُ َع ْنمُ بَ َّن َيسُُ َل‬ َّ ‫ه َم‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا قَا َل‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ َي‬ 383

ْ ٍََ‫ع ْال َم ًَل ِئ َا ُ فِم ال َّس َما ِء آ ِدينَ فَ َُاف‬ ْ َ‫بَ َح ُد ُك ُّْ آ ِدينَ َ قَال‬ ‫ع مِحْ دَامُ َما ْاْلُ ْر َرى ُغفِ َر لَمُ َدا‬ ‫تٍََ َّد َم ِد ْن َذ ْنبِ ِم‬ 748 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Сендер «Әмин»,- десеңдер, аспанда періштелер де сендермен бірге «Әмин»,- десе, қылған күнәлары кешірілер»,- деп айтқан». 111-бап. Намазхандардың «Әмин»,- деп айтуы туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 749 ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن ُس َمم َدُْ لَ بَبِم بَ ْار ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫بَبِم‬ ِ َّ ‫صالِح ال َّس َّما ِن ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن َيسُُ َل‬ ُ‫ق قَُْ لُم‬ َ َ‫ِ َعاَ ْي ِا ُّْ َ َا الضَّالاينَ فٍَُُلُُا آ ِدينَ فَاِنَّمُ َد ْن َ اف‬ ِ ُُ‫اْل َدا ُم َغي ِْر ْال َم ْاض‬ ِ ْ ‫قَا َل‬ ‫قَُْ َل ْال َم ًَلئِ َا ِ ُغفِ َر لَمُ َدا تٍََ َّد َم ِد ْن َذ ْنبِ ِم تَابَ َدمُ ُد َح َّم ُد ب ُْن َع ْمر ع َْن بَبِم َساَ َم َ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ه َم‬ َ ‫بَبِم مُ َر ْي َرََ ع َْن النَّبِ ام‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ نُ َد ْي ٌُّ ْال ُمجْ ِم ُر ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ َي‬ َّ ُ‫َّللاُ َع ْنم‬ 749 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Имам «Ғайрил мағдуби ғалайһим уаладдалин»,- десе, «Әмин»,- деп айтыңдар! Өйткені кімде-кімнің «Әмин»,- дегені періштелердің «Әмин»,дегеніне тура келсе, қылған күнәлары кешіріледі»,- деп айтқан»,- деді. Ескерту: Ханафи мазһабында Әминді құпия іштей айтады. 112-бап. Намазхан сапқа тұрмастан бұрын рүкүғ қылса, дұрыс па?

‫ال َح َّدثَنَا مَ َّما ٌم ع َْن ْاْلَ ْعاَ ُِّ َ مُ َُ ِزيَا ٌد‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر ق‬- 750 َّ َّ‫صا‬ ٌ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مُ َُ َيا ِك‬ َ ‫ع َْن ْال َح َس ِن ع َْن بَ ِبم بَ ْا َرََ بَنَّمُ ا ْنََّاَ مِلَ النَّبِ ام‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل َزادَك‬ َ ‫ص َر مِلَ الصَّفا فَ َذ َك َر َذلِكَ لِانَّبِ ام‬ ِ َ‫فَ َر َك َ قَ ْب َر بَ ْن ي‬ َّ ‫َّللاُ ِحرْ صا َ َا تَ ُد ْد‬ 750 - Мұса ибн Исмайл (р.а.) риуаят етті: «Әбу Бәкір (р.а.) Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рүкүғ қылып тұрғанында мешітке жетіп келді, содан соң сапқа жетпестен бұрын рүкүғ қылды, кейін бұлай істегенін Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) айтты. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Алла тағала намазға ықласыңызды қабыл етсін, бұдан кейін олай етпеңіз!»,384

деді. (Басқа бір риуаятта Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған: «Намазға келсеңіз, алдымен сапқа тұрып, содан соң рүкүғ қылыңыз!»,- деп айтқан делінеді). 113-бап. Рүкүғта тәкбірді толық айту туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬- 751 ‫ال َح َّدثَنَا َرالِ ٌد ع َْن ْالج َُري ِْريا ع َْن بَ ِبم‬ َ َ‫ق ْال َُا ِس ِ ُّم ق‬ َّ ‫ه َم‬ ُ‫َّللاُ َع ْنم‬ َ ‫ُصيْن قَا َل‬ َ ‫ْال َد ًَل ِء ع َْن ُد َ ارف ع َْن ِع ْم َرانَ ب ِْن ح‬ ِ ‫صاَّ َد َ َعاِم َي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صااياَا َد َ َيسُُ ِل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ُ‫ص ًَلَ ُكنَّا ن‬ َ ‫بِ ْالبَصْ َر َِ فٍََا َل َذ َّك َرنَا مَ َذا ال َّر ُج ُر‬ َ‫ه‬ َ َ ‫َ َساَّ َُّ فَ َذ َك َر بَنَّمُ َكانَ يُ َابا ُر ُكاَّ َما َيفَ َ َ ُكاَّ َما‬ 751 - Ғимран ибн Хұсайн (р.а.) риуаят етті: «Хазреті Әлимен (р.а.) бірге Басрада намаз оқыдық. Хазреті Әли (р.а.) Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге оқып жүрген намазымызды есімізге түсіріп: «Ол кісі әр кезде сәждеден басын көтергенде де, әр кез сәжде қылғанында да тәкбір айтатын еді»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 752 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن بَبِم‬ َ‫ص َرف‬ َ ‫ض َ َيفَ َ فَا ِ َذا ا ْن‬ َ ‫صاام ِب ِا ُّْ فَيُ َابا ُر ُكاَّ َما َر َف‬ َ ُ‫َساَ َم َ ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَنَّمُ َكانَ ي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ص ًَلَ ِب َرسُُ ِل‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ُّْ ‫قَا َل مِنام َْلَ ْشبَاُ ُا‬ 752 - Әбу Хурайра (р.а.) Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) туралы айтып жатып: «Ол кісі намазда Сахабаларға имамдық қылса, әр сәждеге барған кезінде және сәждеден басын көтергенінде тәкбір айтатын, мен бәріннен гөрі көбірек Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұқсатып намаз оқимын»,- деді. 114-бап. Сәждеге бара жатқанда және сәждеден бас көтергенде тәкбірді толық айту туралы

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ النُّ ْد َما ِن قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ٌد ع َْن َغي ًَْلنَ ب ِْن َج ِرير ع َْن‬- 753 َّ ‫ه َم‬ َّ ‫ف ْب ِن َع ْب ِد‬ ُ ‫صاَّي‬ ‫َّللاُ َع ْنمُ بَنَا‬ َ ‫ال‬ َ َ‫َّللاِ ق‬ ِ ‫ْع َر ْافَ َعاِ ام ب ِْن بَبِم طَالِب َي‬ ِ ‫ُد َ ار‬ ُ ‫َ ِع ْم َر‬ ‫ض ِد ْن‬ َ ‫صيْن فَ َاانَ مِ َذا َس َج َد َكبَّ َر َ مِ َذا َيفَ َ َي ْب َسمُ َكبَّ َر َ مِ َذا نَ َا‬ َ ‫ان ب ُْن ُح‬ ُ ‫ض الص ًََّلََ بَ َر َذ بِيَ ِدي ِع ْم َر‬ ‫صيْن فٍََا َل قَ ْد َذ َّك َر ِنم‬ َ ‫ان ب ُْن ُح‬ َ َ‫ال َّر ْك َدََّ ْي ِن َكبَّ َر فَاَ َّما ق‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ص ًَلََ ُد َح َّمد‬ َ ‫صاَّ ِبنَا‬ َ ‫ال لٍََ ْد‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْ ق‬ َ ‫ص ًَلََ ُد َح َّمد‬ َ ‫مَ َذا‬ َُّ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َسا‬ 385

753 – Мұтарраф ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: « Мен және Ғимран ибн Хұсайн хазреті Әлиге (р.а.) ұйып намаз оқыдық. Хазреті Әли (р.а.) сәждеге бара жатқанында да, сәждеден бас көтеріп жатқанында да, екі ракаттан тұрып жатқанында да тәкбір айтатын еді. Намаз біткен соң, Ғимран ибн Хұсайн менің қолымды ұстап тұрып: «Міне бұл кісінің (яғни хазреті Әлидің) қазір оқыған намазы маған Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намазын есіме түсірді. Бізге Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намазын оқып берді»,- деді.

َ ‫ال َح َّدثَنَا مُ َش ْي ٌُّ ع َْن بَبِم بِ ْشر ع َْن ِع ْا ِر َد‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َع ْم ُر ْب ُن عَُْ ن ق‬- 754 ُ ‫قَا َل َيبَي‬ َ‫ه‬ َ َ ‫ْع َيجًُل ِع ْن َد ْال َمٍَ ِام يُ َابا ُر فِم ُك ار َر ْفض َ َي ْف َ مِ َذا قَا َم َ مِ َذا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ُ ْ‫فَ َ ْربَر‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫َْ تِ ْا‬ َ ‫ص ًَلََ النَّبِ ام‬ َ ‫ك‬ َ ‫ال بَ َ لَي‬ َ َ‫َّللاُ َع ْنمُ ق‬ ِ ‫َ ا ْبنَ َعبَّاس َي‬ َ‫َ َساَّ َُّ َا ب ُ َّم لَك‬ 754 - Икрима (р.а.) риуаят етті: «Бір кісінің (Әбу Хурайраның) Меккедегі Мақами Ибраһимде намаз оқып жатып, сәждеге бас қойғанда да, сәждеден бас көтергенде де тәкбір айтқанын көрдім. Бұны Ибн Аббасқа (р.а.) айтып берген едім, ол: «Ей, жетімек! Бұл - Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намазы ғой»,- деді. 115-бап. Сәждеден тұрғанда тәкбір айту туралы

َ ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر قَا َل بَ ْربَ َرنَا مَ َّما ٌم ع َْن قَََّا َدََ ع َْن ِع ْا ِر َد‬- 755 ُ ‫ْع َر ْافَ َشيْخ ِب َم َّا َ فَ َاب ََّر ثِ ْنََّ ْي ِن َ ِع ْش ِرينَ تَ ْا ِبي َرَ فٍَُ ْا‬ ُ ‫صاَّي‬ ُ‫ع ِاب ِْن َعبَّاس مِنَّم‬ َ ‫قَا َل‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫بَحْ َم‬ ‫ال ُدُ َس َح َّدثَنَا‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ق‬ َ ُِّ ‫ال ثَ ِااَ َّْكَ ب ُ ُّدكَ ُسنَّ ُ بَ ِبم ْالٍَا ِس‬ َ ٍََ‫ق ف‬ ُ ‫ان َح َّدثَنَا قَََّا َدَُ َح َّدثَنَا ِع ْا ِر َد‬ ُ َ‫بَب‬ 755 - Икрима (р.а.) риуаят етті: «Меккеде бір қарияға (Әбу Хурайраға) ұйып намаз оқыдым. Ол жиырма екі мәрте тәкбір айтты. Сонда ибн Аббасқа: «Бұл кісінің ақыл-есі дұрыс па өзі?»,- дедім. Сонда ибн Аббас: «Иә, тұқымың жайылғыр, бұл Әбу-л-Қасым Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сүннеттері ғой»,- деп айтты».

ُ ‫َح َّدثَنَا َيحْ َي ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬ ‫ال‬ َ َ‫ْع ع َْن ُعٍَيْر ع َْن اب ِْن ِشاَاِ ق‬ َ‫ث بَنَّمُ َس ِم َ بَبَا مُ َر ْي َرََ يٍَُُ ُل َكان‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫بَ ْربَ َرنِم بَبُُ َب ْا ِر ب ُْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ْب ِن ْال َح‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا قَا َم مِلَ الص ًََّل َِ يُ َابا ُر ِحينَ يٍَُُ ُم ثُ َُّّ يُ َابا ُر ِحين‬ َ ِ‫َّللا‬ 386

َّ َ ‫يَرْ َك ُ ثُ َُّّ يٍَُُ ُل َس ِم‬ ٌُّ ِ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ ِحينَ يَرْ فَ ُ ص ُْابَمُ ِد ْن ال َّر ْك َد ِ ثُ َُّّ يٍَُُ ُل َ مُ َُ قَائ‬ َّ ‫ال َع ْب ُد‬ َُّّ ُ‫ك ْال َح ْم ُد ثُ َُّّ يُ َابا ُر ِحينَ يَا ُِْي ث‬ َ َ‫ع َ ل‬ َ َ‫َيبَّنَا ل‬ َ ‫َّللاِ ب ُْن‬ َ َ‫ك ْال َح ْم ُد ق‬ ِ ‫صالِح ع َْن الاَّ ْي‬ ‫ك‬ َ ِ‫يُ َابا ُر ِحينَ يَرْ فَ ُ َي ْب َسمُ ثُ َُّّ يُ َابا ُر ِحينَ يَ ْس ُج ُد ثُ َُّّ يُ َابا ُر ِحينَ يَرْ فَ ُ َي ْب َسمُ ثُ َُّّ يَ ْف َد ُر َذل‬ ‫ُس‬ ِ ٍْ َ‫فِم الص ًََّل َِ ُكاااَا َحََّّ ي‬ ِ ُ‫ضيَاَا َ يُ َابا ُر ِحينَ يٍَُُ ُم ِد ْن الثا ْنََّ ْي ِن بَ ْد َد ْال ُجا‬ Әбу Бәкір ибн Абдуррахманға (р.а.) Әбу Хурайра (р.а.) мына хадисті айтып берген екен: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқыса, әуелі тік тұрып тәкбір тахрима айтатын, кейін рүкүғ қылып жатқанда және рүкүғтен тұрып жатқанда «Самиғаллаһу лиман хамдаһ»,- дейтін еді. Қиямда болса «Рәббана ләкал хамд»,- деп айтатын. Абдулла (р.а.) болса былай деді: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Уәләкал хамд»,- дер еді. Кейін бірінші сәждеге бара жатып та, одан бас көтергенде де, сондай екінші сәждеге бара жатқанда да, одан бас көтергенде де тәкбір айтатын. Намаздың барлық рәкаттарында солай қылатын еді. Екінші рәкатқа тұрып жатқанда және отырып жатқанда да тәкбір айтатын»,- деді. 116-бап. Рүкүғта қолды тізеге қою туралы

‫ُع َ قَا َل بَبُُ ُح َميْد فِم بَصْ َحابِ ِم‬ ِ ‫ْاْلَ ُكفا َعاَ الرُّ َك‬ ِ ‫ب فِم الرُّ ُك‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يَ َد ْي ِم ِد ْن ُي ْكبَََّ ْي ِم‬

ِ ْ‫بَاِ َ ه‬ َّ‫صا‬ َ ‫بَ ْد َانَ النَّ ِب ُّم‬

Әбу Хумайд айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Сахабалар алдында рүкүғ қылып жатып, тізелерін ұстады»,- деді.

ُ ‫ال َس ِم ْد‬ ‫ع‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن بَبِم يَ ْدفُُي ق‬- 756 ُ ٍْ َّ‫ب بَبِم فَ َب‬ ُ ‫صاَّي‬ َ‫ه ْدَُّاُ َما َب ْين‬ َ َ َُّّ ُ‫ع بَ ْينَ َكفَّ َّم ث‬ َ ‫ب ْبنَ َسدْد يٍَُُ ُل‬ َ ‫ُدصْ َد‬ ِ ‫ْع مِلَ َج ْن‬ َّ ‫فَ ِب َذ‬ ‫ب‬ َ َ‫ي فَنَاَانِم بَبِم َ قَا َل ُكنَّا نَ ْف َداُمُ فَنُ ِاينَا َع ْنمُ َ ب ُ ِدرْ نَا بَ ْن ن‬ ِ ‫ض َ بَ ْي ِدينَا َعاَ الرُّ َك‬ 756 - Мұсғаб ибн Сағд (р.а.) айтты: «Атам Сағд ибн Әбу Уақастың жанында намаз оқыдым.(рүкүғта) қолдарымды екі санымның арасына қойдым. Атам мені көріп: «Бізде ілгеріде солай қылатын едік, қазір бұл мәкрүх етілген, енді қолымызды тізенің үстіне қою бұйырылған»,- деді. 117-бап. Намаз оқушы шала рүкүғ етсе...

387

ُ ‫ َح َّدثَنَا َح ْفصُ ب ُْن ُع َم َر قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن ُساَ ْي َمانَ قَا َل َس ِمد‬- 757 ‫ْع َز ْي َد‬ َّ ‫ْع َ لَُْ ُد‬ َ ‫صاَّي‬ ‫ع‬ َ ‫ْبنَ َ ْمب قَا َل َيبَى ُح َذ ْيفَ ُ َيجًُل َا يَُِّ ُُّّ الرُّ ُكُ َع َ ال ُّسجُُ َد قَا َل َدا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َعاَ َغي ِْر ْالفِ ْ َر َِ الََِّّم فَ َ َر‬ َّ ‫ُد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َعاَ ْياَا‬ َ ‫َّللاُ ُد َح َّمدا‬ 757 – Зайд ибн Уахб (р.а.) риуаят етті: «Хузайфа рүкүғ пен сәждені толық қылмай жатқан бір кісіні көріп: «Намаз оқығаның жоқ. Егер өлсең, Алла тағала Мұхаммедке (с.ғ.с.) көрсетілген тура жолдан басқа жолда кетесің»,- деді.» 118-бап. Рүкүғта белді түзу етіп бүгу туралы

‫ال بَبُُ ُح َميْد فِم بَصْ َحابِ ِم َي َك َ النَّبِ ُّم‬ َ َ‫ُع َ ق‬ ِ ‫بَاِ ا ْسَِّ َُا ِء الظَّا ِْر فِم الرُّ ُك‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ثُ َُّّ َم‬ َ ُ‫ص َر ظَ ْا َره‬ Әбу Хумайд (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір топ Сахабаларының алдында рүкүғ қылғанында белін тіп-тік түзу қылып бүкті»,- деді. 119-бап. Рүкүғтың толық және түзулік шекарасы және оның туралығынан қанағат қылу

‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل بَ ْربَ َرنِم ْال َح َا ُُّ ع َْن اب ِْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا بَ َد ُل ب ُْن ْال ُم َحب َِّر ق‬- 758 َّ َّ‫صا‬ ُ ُ‫بَبِم لَ ْياَ ع َْن ْالبَ َرا ِء قَا َل َكانَ ُي ُك‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ُسجُُ ُدهُ َ َب ْين‬ َ ‫ع النَّ ِب ام‬ ْ ‫ُع َدا َر ًَل ْالٍِيَا َم َ ْالٍُدُُ َد قَ ِريبا ِد ْن ال َّس َُا ِء‬ ِ ‫السَّجْ َدتَ ْي ِن َ مِ َذا َيفَ َ َيب َسمُ ِد ْن الرُّ ُك‬ 758 - Барра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рүкүғтері мен сәжделері, екі сәжде арасындағы отырысы, рүкүғтан бас көтеріп, бойын түзулегенге (қиямға) дейін біраз уақыт жұмсар еді»,- деді.

120-бап. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рүкүғті толық қылмаған адамға намазды қайтадан оқуға бұйырды

‫َّللا قَا َل َح َّدثَنَا‬ ِ َّ ‫ب ُْن َس ِديد ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد َر َر‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫النَّب‬

‫ال بَ ْربَ َرنِم َيحْ َي‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬- 759 ‫َس ِدي ٌد ْال َم ٍْب ُِريُّ ع َْن بَبِي ِم ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ بَ َّن‬ 388

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َر َّد‬ َ ‫صاَّ ثُ َُّّ َجا َء فَ َساَّ َُّ َعاَ النَّ ِب ام‬ َ َ‫ْال َم ْس ِج َد فَ َد َر َر َي ُج ٌر ف‬ َّ َّ‫صا‬ َُّّ ُ‫صاَّ ث‬ َ َّ‫ص ار فَاِن‬ َ َ‫ص ار ف‬ َ ُ‫ك لَ ُّْ ت‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َعاَ ْي ِم الس ًََّل َم فٍََا َل ايْ ِج ْ ف‬ َ ‫النَّبِ ُّم‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ص ار ثَ ًَلثا‬ َ َّ‫صرا فَاِن‬ َ ُ‫ك لَ ُّْ ت‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََا َل ايْ ِج ْ ف‬ َ ‫َجا َء فَ َساَّ َُّ َعاَ النَّبِ ام‬ َ ‫ق فَ َما بُحْ ِس ُن َغ ْي َرهُ فَ َداا ْمنِم قَا َل مِ َذا قُ ْم‬ ‫ك بِ ْال َح ا‬ ْ‫ع مِلَ الص ًََّل َِ فَ َابار‬ َ َ‫فٍََا َل َ الَّ ِذي بَ َدث‬ ‫ثُ َُّّ ا ْق َر ْب َدا تَيَس ََّر َد َدكَ ِد ْن ْالٍُرْ آ ِن ثُ َُّّ ايْ َك ْ َحََّّ تَ ْ َمئِ َّن َيا ِكدا ثُ َُّّ ايْ فَ ْ َحََّّ تَ ْدََّ ِد َل‬ ََّّ‫قَائِما ثُ َُّّ ا ْس ُج ْد َحََّّ تَ ْ َمئِ َّن َسا ِجدا ثُ َُّّ ايْ فَ ْ َحََّّ تَ ْ َمئِ َّن َجالِسا ثُ َُّّ ا ْس ُج ْد َح‬ ‫ك ُكاااَا‬ َ ِ‫ص ًَلت‬ َ ِ‫تَ ْ َمئِ َّن َسا ِجدا ثُ َُّّ ا ْف َدرْ َذل‬ َ ‫ك فِم‬ 759 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбармыз (с.ғ.с.) мешітке кірді. Артынан бір кісіде мешітке кіріп, намаз оқыды. Намаздан соң Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) сәлем берді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сәлемін алып: «Барып қайтадан намаз оқы, өйткені сен намаз оқымадың!»,- деді. Әлгі кісі үш рет қайтадан намаз оқыды. Содан соң келіп: «Сізді хақ Пайғамбар етіп жіберген Аллаға ант етіп айтамын, бұдан артық оқи алмаймын. Маған үйретіңіз»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Әуелі тәкбір тахрима айт, содан соң Құраннан білгеніңді оқы, кейін асықпай рүкүғ қыл. Рүкүғта біраз демал, кейін бойыңды жақсылап тіктеп тұр, содан соң сәжде ет, біраз демал, сосын сәждеден тұрып отыр және біраз демал. Намазынының қалғанын да солай қылып оқы!»,- деп айтты». 121-бап. Рүкүғ қылып жатқанда дұға ету туралы

‫ َح َّدثَنَا َح ْفصُ ب ُْن ُع َم َر قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْد َب ُ ع َْن َد ْنصُُي ع َْن بَ ِبم‬- 760 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ْ َ‫َّللاُ َع ْناَا قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ع َكانَ النَّبِ ُّم‬ ِ ‫الضُّ َح ع َْن َد ْس ُر ق ع َْن عَائِ َش َ َي‬ ‫َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل ِفم ُي ُكُ ِع ِم َ ُسجُُ ِد ِه ُس ْب َحانَكَ الاَّاُ َُّّ َيبَّنَا َ ِب َح ْم ِدكَ الاَّاُ َُّّ ا ْغفِرْ لِم‬ 760 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рүкүғ және сәжде қылып жатқанында «Субханака Аллаһумма рәббәна уа бихамдика Аллаһуммаағфирли»,- дейтін»,- деді. 122-бап. Имам рүкүғтан бас көтергенде не дейді және арқасындағы намазхандар не дейді?

‫ي ع َْن بَ ِبم‬ ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن بَبِم ِذ ْئب ع َْن َس ِديد ْال َم ٍْب ُِر ا‬- 761 َّ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا قَا َل َس ِم‬ َّ َّ‫صا‬ َُّّ ُ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ قَا َل الاَّا‬ َ ‫مُ َر ْي َرََ قَا َل َكانَ النَّ ِب ُّم‬ 389

َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا َي َك َ َ مِ َذا َيفَ َ َي ْب َسمُ يُ َابا ُر‬ َ َ‫َيبَّنَا َ ل‬ َ ‫ك ْال َح ْم ُد َ َكانَ النَّبِ ُّم‬ َّ ‫َ مِ َذا قَا َم ِد ْن السَّجْ َدتَ ْي ِن قَا َل‬ ‫َّللاُ بَ ْكبَ ُر‬ 761 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рүкүғтен тұрып жатқанында «Самиғаллаһу лиман хамидаһ»,- десе, бойын түзегеннен кейін, «Аллаһумма рәббәна уә ләкал хамд»,- дейтін еді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рүкүғ қылғанында және сәждеден бас көтергенінде «Аллаһу Акбар»,- деп тәкбір айтатын. Екінші сәждеден тұрғанында да «Аллаһу Акбар»,- деп тәкбір айтатын еді»,- деді. 123-бап. «Аллаһумма рәббәна уә ләкал хамд»-ның фазилаты туралы

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 762 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن ُس َمم ع َْن بَ ِبم‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا‬ َ ‫َّللا‬ َ ِ َّ ‫َّللاُ َع ْنمُ بَ َّن َيسُُ َل‬ ِ ‫صالِح ع َْن بَ ِبم مُ َر ْي َرََ َي‬ َّ َ ‫اْل َدا ُم َس ِم‬ ‫ق قَُْ لُمُ قَُْ َل‬ َ َ‫ك ْال َح ْم ُد فَاِنَّمُ َد ْن َ اف‬ َ َ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ فٍَُُلُُا الاَّاُ َُّّ َيبَّنَا ل‬ ِ ْ ‫قَا َل‬ ‫ْال َم ًَلئِ َا ِ ُغفِ َر لَمُ َدا تٍََ َّد َم ِد ْن َذ ْنبِ ِم‬ 762 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Имам «Самиғаллаһу лиман хамидаһ»,- десе, «Аллаһумма рәббәна уә ләкал хамд»,- деп айтыңыз. Өйткені кімде-кімнің айтқаны періштелердің айтқанына тура келіп қалса, қылған күналары кешіріледі»,- деп айтқан»,деді. 124-бап.

‫ضالَ َ قَا َل َح َّدثَنَا ِم َشا ٌم ع َْن َيحْ َي ع َْن بَبِم َساَ َم َ ع َْن‬ َ َ‫بَاِ َح َّدثَنَا ُد َدا ُذ ب ُْن ف‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ه َم‬ َ ‫ص ًَلََ النَّبِ ام‬ َ ‫بَبِم مُ َر ْي َرََ قَا َل َْلُقَ اربَ َّن‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َاانَ بَبُُ مُ َر ْي َرََ َي‬ ُّ َِ ‫ص ًَل‬ َّ ُ ُ‫َّللاُ َع ْنمُ يَ ٍْن‬ ‫ْح‬ َ َ ‫ص ًَل َِ ْال ِد َشا ِء‬ َ َ ‫الظا ِْر‬ َ ‫ع فِم ال َّر ْك َد ِ ْاْل ِر َر َِ ِد ْن‬ ِ ‫ص ًَل َِ الصُّ ب‬ َّ َ ‫بَ ْد َد َدا يٍَُُ ُل َس ِم‬ ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ فَيَ ْد ُعُ لِ ْا ُم ْؤ ِدنِينَ َ يَ ْا َد ُن ْال ُافَّا َي‬ Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Мен, әлбетте, сендерге Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) оқыған намазына ұқсатып намаз оқып беремін»,- деді.Әбу Хурайра (р.а.) бесін, құфтан және таң намаздарының соңғы рәкаттарында «Самиғаллаһу лиман хамидаһ»,- дегеннен соң «Құнұт» дұғасын оқып мүъминдерге дұға қылып, кәпірлерге лағнет айтар еді.

390

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 763 ‫َّللاِ ب ُْن بَبِم ْاْلَ ْس َُ ِد قَا َل َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر ع َْن َرالِد ْال َح َّذا ِء‬ َّ ‫ه َم‬ ُ ُ‫َّللاُ َع ْنمُ قَا َل َكانَ ْالٍُن‬ ِ ِ ‫َُ فِم ْال َم ْا ِر‬ ِ ‫َ ْب ِن َدالِك َي‬ ِ َ‫ع َْن بَبِم قِ ًَلبَ َ ع َْن بَن‬ ‫َ ْالفَجْ ِر‬ 763 - Әнас (р.а.) айтты: «Құнұт» дұғасы шам мен таң намаздарында оқылатын»,- деді.

َّ ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن نُ َدي ُِّْ ْب ِن َع ْب ِد‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 764 ‫َّللاِ ْال ُمجْ ِم ِر ع َْن‬ ُّ ُّ ‫َعاِ ام ْب ِن يَحْ يَ ْب ِن َر ًَّلد‬ ‫الز َيقِ ام قَا َل ُكنَّا‬ ِ‫الز َيقِ ام ع َْن بَبِي ِم ع َْن ِيفَا َع َ ْب ِن َياف‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَاَ َّما َيفَ َ َي ْب َسمُ ِد ْن ال َّر ْك َد ِ قَا َل‬ َ ‫صاام َ َيا َء النَّبِ ام‬ َ ُ‫يَُْ دا ن‬ َّ َ ‫َس ِم‬ َ ‫ك ْال َح ْم ُد َح ْمدا َكثِيرا‬ ‫ايكا فِي ِم‬ َ َ‫َّللاُ ِل َم ْن َح ِم َدهُ قَا َل َي ُج ٌر َ َيا َءهُ َيبَّنَا َ ل‬ َ َ‫طيابا ُدب‬ ُ ‫ال َد ْن ْال ُم ََّ َااا ُُّ قَا َل بَنَا قَا َل َيبَي‬ ‫ْع بِضْ َد َ ثَ ًَل ِثينَ َداَاا َي ْبََّ ِد ُي نَاَا‬ َ َ‫ص َرفَ ق‬ َ ‫فَاَ َّما ا ْن‬ ‫بَيُّاُ ُّْ يَ ْاَُّبُاَا بَ َّ ُل‬ 764 - Рифоат ибн Рафиғ (р.а.) риуаят етті: «Бір күні Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып намаз оқып жатқан едік, рүкүғтен бас көтеріп жатып, “Самиғалаллаһу лиман хамидаһ»,- дегенінде бір кісі: «Рәббәне ләкал хамд хамдан касиран тайибан мүбаракан фихи»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазды бітірген соң, артқа бұрылып: «Сөйлеген кім?»,- деді. Ол: «Мен»,- деді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «отыздан аса періштелердің бірінші болып жазып алуға асығысып жатқандарын көрдім»,- деді. 125-бап. Намазханның рүкүғтен бас көтергенде сәл ғана тік тұруы туралы

ْ ‫ُع َ قَا َل بَبُُ ُح َميْد َيفَ َ النَّبِ ُّم‬ ِ ‫ِحينَ يَرْ فَ ُ َيب َسمُ ِد ْن الرُّ ُك‬ ُ‫َ ا ْسََّ َُى َجالِسا َحََّّ يَدُُ َد ُكرُّ فٍََاي َد َاانَم‬

ِ َ‫بَاِ ال ُّ َم ْنِين‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ

Әбу Хумайд (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рүкүғтен басын көтерген соң омыртқаларының әрбірін буын-буынына түсіріп, біраз тыныс алатын еді»,- деді.

391

ُ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن ثَا ِبع قَا َل َكانَ بَنٌََ يَ ْن َد‬- 765 ‫ع لَنَا‬ ْ َّ َّ‫صا‬ ‫ُع قَا َم‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َاانَ ي‬ َ ‫ص ًَلََ النَّبِ ام‬ َ ِ ‫صاام َ مِ َذا َيفَ َ َيب َسمُ ِد ْن الرُّ ُك‬ ‫َحََّّ نٍَُُ َل قَ ْد نَ ِس َم‬ 765 – Сәбит (р.а.) риуаят етті: «Әнас (р.а.) бізге Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай намаз оқитынын түсіндіріп және рүкүғтен бас көтергенде бір сәл тік тұрып қалатын. Тіпті, біз сәжде қылу есінен шығып кетті ме»,- дер едік.

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن ْال َح َا ُِّ ع َْن ا ْب ِن بَ ِبم لَ ْياَ ع َْن‬- 766 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ُ ُ‫َّللاُ َع ْنمُ قَا َل َكانَ ُي ُك‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ُسجُُ ُدهُ َ مِ َذا‬ َ ‫ع النَّبِ ام‬ ِ ‫ْالبَ َرا ِء َي‬ ْ ‫ُع َ بَ ْينَ السَّجْ َدتَي ِْن قَ ِريبا ِد ْن ال َّس َُا ِء‬ ِ ‫َيفَ َ َيب َسمُ ِد ْن الرُّ ُك‬ 766 – Барра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) рүкүғ, сәжде және қиямға да, екі сәжде арасында отыруға белгілі бір уақыт кететін еді»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 767 ‫ُُِّ ع َْن بَبِم‬ َ ‫ان ب ُْن َحرْ ِ قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد ع َْن بَي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ِ‫قِ ًَلبَ َ قَا َل َكانَ َدال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ص ًَلَُ النَّبِ ام‬ َ َ‫ث ي ُِرينَا َك ْيفَ َكان‬ ِ ‫ك ب ُْن ْال ُح َُي ِْر‬ َ َ‫ص ًَلَ فٍََا َم فَ َ ْد َانَ ْالٍِيَا َم ثُ َُّّ َي َك َ فَ َ ْد َانَ الرُّ ُكُ َع ثُ َُّّ َيف‬ َ ‫ع‬ ِ ‫َ َساَّ َُّ َ َذاكَ فِم َغي ِْر َ ْق‬ ‫ص ًَلََ َش ْي ِبنَا مَ َذا بَبِم بُ َريْد َ َكانَ بَبُُ بُ َريْد مِ َذا‬ َ ‫صاَّ بِنَا‬ َ َ‫ب مُنَيَّ قَا َل ف‬ َ ‫ص‬ َ ‫َي ْب َسمُ فَ َ ْن‬ ‫ض‬ َ َ‫َيفَ َ َي ْب َسمُ ِد ْن السَّجْ َد َِ ْاْل ِر َر َِ ا ْسََّ َُى قَا ِعدا ثُ َُّّ نَا‬ 767 - Әбу Қилаба риуаят етті: «Мәлік ибн Хуайрис (р.а.) бізге Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай намаз оқитынын көрсетіп беретін. Бұл намаздан тыс уақытта болатын еді. Бойын тіктеді де, біраз тұрды, кейін рүкүғ қылды және біраз үнсіз тұрды, содан соң басын көтеріп бір аз тұрды. Мәлік ибн Хуайрис (рүа.) бізге міне сол шайхымыз Әбу Бұрданың намазына ұқсас намаз оқып берді. Әбу Бұрайд соңғы сәждеден бас көтерсе, біраз отырып алып, кейін тұратын»,- деді.

126-бап. Тәкбір айтып сәжде қылынады 392

‫ض ُ يَ َد ْي ِم قَب َْر ُي ْك َبََّ ْي ِم‬ َ ‫قَا َل نَافِ ٌ َكانَ اب ُْن ُع َم َر َي‬

Нафиғ (р.а.) айтты: «Ибн Омар сәждеге барғанда, тізесін жерге қоярдан бұрын қолын қоятын»,- деді. (Бұл Мәликилер мазһабында, ал қалған үш мәзһабта бірінші жерге тізе, содан кейін қол қойылады).

ُّ ‫ان قَا َل َح َّدثَنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬ ُُ‫ي قَا َل بَ ْربَ َرنِم بَب‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َم‬- 768 ‫ث ب ِْن ِم َشام َ بَبُُ َساَ َم َ ب ُْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن بَ َّن بَبَا‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫بَ ْا ِر ب ُْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ب ِْن ْال َح‬ ‫ضانَ َ َغي ِْر ِه فَيُ َابا ُر‬ َ ‫ص ًَلَ ِد ْن ْال َم ْاَُُّبَ ِ َ َغي ِْرمَا فِم َي َد‬ َ ‫مُ َر ْي َرََ َكانَ يُ َابا ُر فِم ُكرا‬ َّ َ ‫ِحينَ يٍَُُ ُم ثُ َُّّ يُ َابا ُر ِحينَ يَرْ َك ُ ثُ َُّّ يٍَُُ ُل َس ِم‬ ‫ك‬ َ َ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ ثُ َُّّ يٍَُُ ُل َيبَّنَا َ ل‬ َّ ‫ْال َح ْم ُد قَب َْر بَ ْن يَ ْس ُج َد ثُ َُّّ يٍَُُ ُل‬ ُ‫َّللاُ بَ ْكبَ ُر ِحينَ َيا ُِْي َسا ِجدا ثُ َُّّ يُ َابا ُر ِحينَ يَرْ فَ ُ َي ْب َسم‬ ‫ِد ْن ال ُّسجُُ ِد ثُ َُّّ يُ َابا ُر ِحينَ يَ ْس ُج ُد ثُ َُّّ يُ َابا ُر ِحينَ يَرْ فَ ُ َي ْب َسمُ ِد ْن ال ُّسجُُ ِد ثُ َُّّ يُ َابا ُر‬ ‫ُس فِم ِاا ْثنَََّي ِْن َ يَ ْف َد ُر َذلِكَ فِم ُكرا َي ْك َد َحََّّ يَ ْف ُر َغ ِد ْن‬ ِ ُ‫ِحينَ يٍَُُ ُم ِد ْن ْال ُجا‬ ُ ‫ص ِر‬ َِ ‫ص ًَل‬ َ ‫ف َ الَّ ِذي نَ ْف ِسم بِ َي ِد ِه مِنام َْلَ ْق َربُ ُا ُّْ َشبَاا ِب‬ َ ‫الص ًََّل َِ ثُ َُّّ يٍَُُ ُل ِحينَ يَ ْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ِل‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ ْن َكان‬ ‫ق ال ُّد ْنيَا‬ َ ‫ص ًَلتَمُ َحََّّ فَا َي‬ َ َ‫ع مَ ِذ ِه ل‬ َ ِ‫َّللا‬ 768 - Зуһрий (р.а.) риуаят етті: «Әбу Һұрайра (р.а.) барша намазда, бұйырылған және бұйырылмаған намаздарда да тәкбір айтатын. Парызда да, сүннетте де, Рамазанда да, қиямда да, рүкүғте де тәкбір айтатын. Кейін «Самиғаллаһу лиман хамидаһ»,- деп басын көтеретін еді, содан соң сәждеге барардан бұрын, «Рәббәна уә ләкал хамд»,- дейтін. Кейін, «Аллаһу Акбар»,- деп сәждеге баратын, содан соң сәждеден бас көтеріп жатқанда тәкбір айтатын. Кейін, екінші сәждеге бара жатқанда тәкбір айтатын еді, содан соң екінші сәждеден бас көтеріп жатқанда тәкбір айтатын, және ташаһудтан тұрып жатқанда тәкбір айтатын. Жоғарыдағы көрсеткендерін әрбір рәкатта, намаз біткенге дейін қылатын еді. Намаздан қайтып бара жатып: «Жаным қолында болғанмен (Алламен) ант етіп айтамын, барлығыңыздың намаз оқығандарыңыздан гөрі, менің намаз оқысым көбірек Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз оқысына ұқсайды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) дүниеден ахиретке өтіп кеткенге дейін осылай намаз оқыған болатын»,- деді.

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاُ َع ْنمُ َ َكانَ َيسُُ ُل‬ َّ ‫ه َم‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫قَ َاا َ قَا َل بَبُُ مُ َر ْي َرََ َي‬ َّ َ ‫ِحينَ يَرْ فَ ُ َي ْب َسمُ يٍَُُ ُل َس ِم‬ ُّْ ‫ك ْال َح ْم ُد يَ ْد ُعُ لِ ِر َجال فَيُ َس امي ِا‬ َ َ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ َيبَّنَا َ ل‬ َ ‫َّاش ْبنَ بَبِم َيبِي َد‬ َ ‫ج ْال َُلِي َد ْبنَ ْال َُلِي ِد َ َساَ َم َ ْبنَ ِم َشام َ َعي‬ ِ ‫بِ َ ْس َمائِ ِا ُّْ فَيٍَُُ ُل الاَّاُ َُّّ بَ ْن‬ 393

ْ َ ‫َ ْال ُم ْسََّضْ َدفِينَ ِد ْن ْال ُم ْؤ ِدنِينَ الاَّاُ َُّّ ا ْش ُد ْد‬ َ‫ض َر َ اجْ َد ْااَا َعاَ ْي ِا ُّْ ِسنِين‬ َ ‫ط َتَكَ َعاَ ُد‬ ُ‫ض َر ُد َبالِفُُنَ لَم‬ َ ‫ق يَُْ َدئِذ ِد ْن ُد‬ ِ ‫َك ِسنِم يُُسُفَ َ بَ ْم ُر ْال َم ْش ِر‬ Әбу Хурайра (р.а.) Әбу Бәкір мен Әбу Саламаға (р.а.) былай деп айтыпты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рүкүғтен бас көтеріп жатып, «Самиғалаллаһу лиман хамидаһ»,- десе қиямда: «Рәббәне ләкал хамд»,дейтін. Кейін: «Иләһи, Уәлид ибн Уәлидті, Сәлама ибн Хишамды, Ғияш ибн Әбу Рабиғаны, сондай-ақ әлсіз езілген мүъминдерді құтқар. Иләһи, Мұзар кәпірлеріне қатты азап бер және оларға Жүсіптің ғ.с. заманындағы құрғақшылықтай құрғақшылық жібер!»,- деп айтатын. Сол күндері Мұзар тайпасындағы машриқ иелері Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) дұшпан кісілер болатын»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬- 769 ُّ ‫ان َغ ْي َر َدرََّ ع َْن‬ ُ َ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ي قَا َل‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ع َْن فَ َرس‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫ْع بَن‬ ِ َّ ‫َ ْبنَ َدالِك يٍَُُ ُل َسٍَ َ َيسُُ ُل‬ ْ ‫ض َر‬ ُ َ‫َ ُيبَّ َما قَا َل ُس ْفي‬ َ َ ‫ش ِشٍُّمُ ْاْلَ ْي َم ُن فَ َد َر ْانَا َعاَ ْي ِم نَدُُ ُدهُ فَ َح‬ َ ‫ُح‬ ِ ‫ان ِد ْن فَ َرس فَج‬ ُ َ‫صاَّ بِنَا قَا ِعدا َ قَ َد ْدنَا َ قَا َل ُس ْفي‬ ََ‫ض الص ًََّل‬ َ َ‫صاَّ ْينَا قُدُُدا فَاَ َّما ق‬ َ ََّ‫ان َدر‬ َ َ‫الص ًََّلَُ ف‬ َ َ‫اْل َدا ُم لِي ُْؤتَ َُّّ بِ ِم فَا ِ َذا َكبَّ َر فَ َابا ُر ا َ مِ َذا َي َك َ فَايْ َكدُُا َ مِ َذا َيف‬ ِ ْ ‫قَا َل مِنَّ َما ج ُِد َر‬ َّ َ ‫فَايْ فَدُُا َ مِ َذا قَا َل َس ِم‬ ‫ك ْال َح ْم ُد َ مِ َذا َس َج َد فَا ْس ُج ُد ا‬ َ َ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ فٍَُُلُُا َيبَّنَا َ ل‬ ُّ ‫ع نَ َد ُّْ قَا َل لٍََ ْد َح ِفظَ َك َذا قَا َل‬ ُ ‫ان َك َذا َجا َء بِ ِم َد ْد َم ٌر قُ ْا‬ ُ َ‫قَا َل ُس ْفي‬ ‫الز ْم ِريُّ َ لَكَ ْال َح ْم ُد‬ ْ ِ‫َحف‬ ُّ ‫ع ِد ْن ِشٍا ِم ْاْلَ ْي َم ِن فَاَ َّما َر َرجْ نَا ِد ْن ِع ْن ِد‬ ُ ‫ظ‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ُ‫ي قَا َل اب ُْن ج َُريْج َ بَنَا ِع ْن َده‬ ‫ش َساقُمُ ْاْلَ ْي َم ُن‬ َ ‫فَ ُج ِح‬ 769 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) аттан жығылып қалды (Әбу Сұфян: «Аттан жығылды»,- деген секілді еді) Сонда оң жағы сырылып кетті. Біз Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) көргелі кірдік. Намаз уақыты болды. Бізге отырған бойы имамдық қылды, біз де отырып оқыдық. Сұфян: «Бір мәрте ғана отырып оқыдық»,- деген еді) Намазды оқып болған соң бізге бұрылып: «Имам ұйымақ үшін имам қылынған, егер ол тәкбір айтса, тәкбір айт, егер рүкүғ қылса, рүкүғ қыл, рүкүғдан бас көтерсе, басыңды көтер, «Самиғаллаһу лиман хамдаһ»,- десе «Рәббәна ләкалхамд»,- деп айтыңдар. Ол сәжде қылса, сендер де сәжде қылыңдар!»,- деді. Әли ибн Абдулла (р.а.): «Мағмар да осы хадисті риуаят қылған ба еді?»,- деп сұрады. Мен: «Иә»,- дедім. Сұфян: «Мағмар, Зуһрий қандай айтып берген болса, солай есімде қалыпты»,- деді. 394

‫‪Мағмар (р.а.): «Иләһи, өзіңе шүкір! Зұһридің «Пайғамбарымыз‬‬ ‫‪(с.ғ.с.) аттан оң жағымен жығылды»,- дегенін жақсы есіме сақтап‬‬ ‫‪қалғанмын, Зұһридың алдынан шыққанымызда Ибн Жұрайж (р.а.): «Сонда‬‬ ‫)‪мен де Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдында едім. Оң аяғы (балтыры‬‬ ‫‪жарақаттанған болатын»,- деді.‬‬ ‫‪127-бап. Сәжденің артықшылығы‬‬

‫‪َ - 770‬ح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن ُّ‬ ‫ي قَا َل بَ ْربَ َرنِم َس ِدي ُد‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ‫اس قَالُُا يَا‬ ‫ب َ َع َا ُء ب ُْن يَ ِزي َد الاَّ ْي ِث ُّم بَ َّن بَبَا مُ َري َْرََ بَ ْربَ َرمُ َما بَ َّن النَّ َ‬ ‫ب ُْن ْال ُم َسيَّ ِ‬ ‫َْ‬ ‫َّللا مَرْ نَ َرى َيبَّنَا يَُْ َم ْالٍِيَا َد ِ قَا َل مَرْ تُ َما ُي نَ فِم ْالٍَ َم ِر لَ ْياَ َ ْالبَ ْد ِي لَي َ‬ ‫َيس َ‬ ‫ُُل َّ ِ‬ ‫ُد نَمُ َس َحاٌِ قَالُُا َا يَا َيسُُ َل َّ‬ ‫َْ ُد نَاَا‬ ‫َ لَي َ‬ ‫َّللاِ قَا َل فَاَرْ تُ َما ُي نَ فِم ال َّش ْم ِ‬ ‫ال فَاِنَّ ُا ُّْ تَ َر ْ نَمُ َك َذلِكَ يُحْ َش ُر النَّاسُ يَُْ َم ْالٍِيَا َد ِ فَيٍَُُ ُل َد ْن َكانَ‬ ‫َس َحاٌِ قَالُُا َا قَ َ‬ ‫يَ ْدبُ ُد َشيْئا فَ ْايَََّّبِ ْ‬ ‫يع َ تَ ْبٍَ‬ ‫ال َّ َُا ِغ َ‬

‫َ َ ِد ْناُ ُّْ َد ْن يَََّّبِ ُ ْالٍَ َم َر َ ِد ْناُ ُّْ َد ْن يَََّّبِ ُ‬ ‫فَ ِم ْناُ ُّْ َد ْن يَََّّبِ ُ ال َّش ْم َ‬ ‫مَ ِذ ِه ْاْلُ َّد ُ فِياَا ُدنَافٍُُِمَا فَيَ ْتِي ِا ُّْ َّ‬ ‫َّللاُ فَيٍَُُ ُل بَنَا َي ُّب ُا ُّْ فَيٍَُُلُُنَ مَ َذا‬

‫َد َاانُنَا َحََّّ يَ ْتِيَنَا َي ُّبنَا فَا ِ َذا َجا َء َيبُّنَا َع َر ْفنَاهُ فَيَ ْتِي ِا ُّْ َّ‬ ‫َّللاُ فَيٍَُُ ُل بَنَا َي ُّب ُا ُّْ فَيٍَُُلُُنَ‬ ‫ص َراطُ بَ ْينَ َ‬ ‫ظ ْا َرانَ ْم َجاَنَّ َُّ فَ َ ُك ُ‬ ‫بَ ْن َ‬ ‫ُن بَ َّ َل َد ْن يَجُُ ُز‬ ‫ع َي ُّبنَا فَيَ ْد ُعُمُ ُّْ فَيُضْ َرُِ ال ا‬ ‫ِد ْن الرُّ ُس ِر بِ ُ َّدَِّ ِم َ َا يَََّ َااَّ ُُّ يَُْ َدئِذ بَ َح ٌد مِ َّا الرُّ ُس ُر َ َك ًَل ُم الرُّ ُس ِر َيُْ َدئِذ الاَّاُ َُّّ َساا ُّْ‬ ‫ك ال َّس ْددَا ِن قَالُُا نَ َد ُّْ قَا َل‬ ‫ك ال َّس ْددَا ِن مَرْ َيبَ ْيَُّ ُّْ َشُْ َ‬ ‫َساا ُّْ َ فِم َج َانَّ َُّ َك ًَللِيبُ ِد ْث ُر َشُْ ِ‬ ‫ك ال َّس ْددَا ِن َغ ْي َر بَنَّمُ َا َي ْداَ ُُّ‬ ‫فَاِنَّاَا ِد ْث ُر َشُْ ِ‬ ‫بِ َ ْع َمالِ ِا ُّْ فَ ِم ْناُ ُّْ َد ْن يُُ َب ُ‬ ‫ق بِ َد َماِ ِم َ ِد ْناُ ُّْ َد ْن‬ ‫َّللاُ ْال َم ًَلئِ َا َ بَ ْن ي ُْب ِرجُُا َد ْن َكانَ يَ ْدبُ ُد َّ‬ ‫اي بَ َد َر َّ‬ ‫َّللاَ‬ ‫َيحْ َم َ َد ْن بَ َيا َد ِد ْن بَ ْم ِر النَّ ِ‬ ‫اي ال ُّسجُُ ِد َ َح َّر َم َّ‬ ‫اي بَ ْن تَ ْ ُك َر بَثَ َر ال ُّسجُُ ِد‬ ‫َّللاُ َعاَ النَّ ِ‬ ‫ْرفُُنَاُ ُّْ ِبآثَ ِ‬ ‫فَي ُْب ِرجُُنَاُ ُّْ َ يَد ِ‬ ‫ْ‬ ‫اي‬ ‫اي فَ ُارُّ ا ْب ِن آ َد َم تَ ُكاُمُ النَّا ُي مِ َّا بَثَ َر ال ُّسجُُ ِد فَيَ ْب ُرجُُنَ ِد ْن النَّ ِ‬ ‫فَيَ ْب ُرجُُنَ ِد ْن النَّ ِ‬ ‫صبُّ َعاَ ْي ِا ُّْ َدا ُء ْال َحيَا َِ فَيَ ْنبَُُُّنَ َك َما تَ ْنب ُ‬ ‫ير ال َّسي ِْر ثُ َُّّ‬ ‫قَ ْد ا ْدََّ َح ُشُا فَيُ َ‬ ‫ُع ْال ِحبَّ ُ فِم َح ِم ِ‬

‫قَ ْد َي ِعظَ ِماَا مِ َّا َّ‬ ‫َّللاُ تَ ْب َ ُ‬ ‫اس‬ ‫ف النَّ َ‬ ‫ي َُبرْ َد ُل ثُ َُّّ يَ ْنجُُ َحََّّ مِ َذا بَ َيا َد َّ‬ ‫َّللاُ‬

‫يَ ْف ُر ُغ َّ‬ ‫آر ُر بَ ْم ِر‬ ‫َّللاُ ِد ْن ْالٍَ َ‬ ‫اي َ مُ َُ ِ‬ ‫ضا ِء بَ ْينَ ْال ِدبَا ِد َ يَ ْبٍَ َي ُج ٌر بَ ْينَ ْال َجنَّ ِ َ النَّ ِ‬ ‫اي فَيٍَُُ ُل يَا َيِا اصْ ِر ْ‬ ‫اي‬ ‫ف َ جْ ِام ع َْن النَّ ِ‬ ‫اي ُد ُرُا ْال َجنَّ َ ُد ٍْبِ ٌر بِ َُجْ ِا ِم قِبَ َر النَّ ِ‬ ‫النَّ ِ‬ ‫‪395‬‬

‫قَ ْد قَ َشبَنِم ِيي ُحاَا َ بَحْ َرقَنِم َذ َكا ُؤمَا فَيٍَُُ ُل مَرْ َع َسي َ‬ ‫ك بِكَ بَ ْن تَ ْس َ َل‬ ‫ْع مِ ْن فُ ِد َر َذلِ َ‬ ‫ف َّ‬ ‫ك فَيُ ْد ِ م َّ‬ ‫َّللاَ َدا يَ َشا ُء ِد ْن َعاْد َ ِديثَاق فَيَصْ ِر ُ‬ ‫ك فَيٍَُُ ُل َا َ ِع َّزتِ َ‬ ‫َغ ْي َر َذلِ َ‬ ‫َّللاُ‬ ‫ع َدا َشا َء َّ‬ ‫َّللاُ بَ ْن يَ ْس ُا َ‬ ‫اي فَا ِ َذا بَ ْقبَ َر بِ ِم َعاَ ْال َجنَّ ِ َيبَى بَا َْجََّاَا َس َا َ‬ ‫ع‬ ‫َ جْ اَمُ ع َْن النَّ ِ‬ ‫ِ ْال َجنَّ ِ فَيٍَُُ ُل َّ‬ ‫َْ قَ ْد بَ ْع َي َ‬ ‫ْع ْال ُداُُ َد‬ ‫َّللاُ لَمُ بَلَي َ‬ ‫ثُ َُّّ قَا َل يَا َيِا قَ اد ْدنِم ِع ْن َد بَا ِ‬ ‫ع فَيٍَُُ ُل يَا َيِا َا بَ ُك ُ‬ ‫ع َس َ ْل َ‬ ‫ق بَ ْن َا تَ ْس َ َل َغ ْي َر الَّ ِذي ُك ْن َ‬ ‫ك‬ ‫ُن بَ ْشٍَ َر ْاٍِ َ‬ ‫َ ْال ِميثَا َ‬ ‫ْع مِ ْن ب ُ ْع ِ َ‬ ‫فَيٍَُُ ُل فَ َما َع َسي َ‬ ‫ك َا بَ ْس َ ُل‬ ‫ك بَ ْن َا تَ ْس َ َل َغ ْي َرهُ فَيٍَُُ ُل َا َ ِع َّز ِت َ‬ ‫يع َذلِ َ‬ ‫ِ ْال َجنَّ ِ فَا ِ َذا بَاَ ََ‬ ‫َغي َْر َذلِ َ‬ ‫ك فَيُ ْد ِ م َيبَّمُ َدا َشا َء ِد ْن َعاْد َ ِديثَاق فَيٍَُ اد ُدمُ مِلَ بَا ِ‬ ‫ع َدا َشا َء َّ‬ ‫بَابَاَا فَ َربَى َز ْم َرتَاَا َ َدا فِياَا ِد ْن النَّضْ َر َِ َ ال ُّس ُر ِي فَيَ ْس ُا ُ‬ ‫َّللاُ بَ ْن يَ ْس ُا َ‬ ‫ع‬ ‫فَيٍَُُ ُل يَا َيِا بَ ْد ِر ْانِم ْال َجنَّ َ فَيٍَُُ ُل َّ‬ ‫َْ قَ ْد‬ ‫ك يَا ا ْبنَ آ َد َم َدا بَ ْغ َد َي َ‬ ‫َّللاُ َ ْي َح َ‬ ‫ك بَلَي َ‬ ‫ق بَ ْن َا تَ ْس َ َل َغ ْي َر الَّ ِذي ب ُ ْع ِ َ‬ ‫بَ ْع َي َ‬ ‫يع فَيٍَُُ ُل يَا َيِا َا تَجْ َد ْانِم‬ ‫ْع ْال ُداُُ َد َ ْال ِميثَا َ‬ ‫ك َّ‬ ‫بَ ْشٍَ َر ْاٍِكَ فَيَضْ َح ُ‬ ‫ُل ْال َجنَّ ِ فَيٍَُُ ُل تَ َم َّن‬ ‫َّللاُ َع َّز َ َج َّر ِد ْنمُ ثُ َُّّ يَ ْ َذ ُن لَمُ فِم ُد ُر ِ‬ ‫ال َّ‬ ‫َّللاُ َع َّز َ َج َّر ِد ْن َك َذا َ َك َذا بَ ْقبَ َر يُ َذ اك ُرهُ َيبُّمُ َحََّّ‬ ‫فَيَََّ َمنَّ َحََّّ مِ َذا ا ْنٍَ َ َ ب ُ ْدنِيََُّّمُ قَ َ‬ ‫ع بِ ِم ْاْلَ َدانِ ُّم قَا َل َّ‬ ‫مِ َذا ا ْنََّاَ ْ‬ ‫ك َ ِد ْثاُمُ َد َدمُ قَا َل بَبُُ َس ِديد ْال ُب ْد ِييُّ‬ ‫ك َذلِ َ‬ ‫َّللاُ تَ َدالَ لَ َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل قَا َل َّ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َع ْناُ َما مِ َّن َيسُُ َل َّ‬ ‫ه َم َّ‬ ‫ك‬ ‫َّللاُ لَ َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫ِْلَ ِبم مُ َر ْي َرََ َي ِ‬ ‫ال بَبُُ مُ َر ْي َرََ لَ ُّْ بَحْ فَ ْ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ُُل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ‬ ‫َذلِ َ‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫ك َ َع َش َرَُ بَ ْدثَالِ ِم قَ َ‬ ‫ظ ِد ْن َيس ِ‬ ‫ك َ َع َش َرَُ بَ ْدثَالِ ِم‬ ‫ك لَ َ‬ ‫ك َذلِكَ َ ِد ْثاُمُ َد َدمُ قَا َل بَبُُ َس ِديد مِنام َس ِم ْدَُّمُ يٍَُُ ُل َذلِ َ‬ ‫مِ َّا قَُْ لَمُ لَ َ‬ ‫)‪770 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.‬‬ ‫‪Адамдар: О, Расулалла, қиямет күні Раббымызды көреміз бе?»,- деп‬‬ ‫‪сұрады. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Ауа ашық түнде он төрт күндік толған‬‬ ‫‪айды көруге күмән етпейсіңдер ғой?»,- деді. Сахабалар: «Жоқ, я‬‬ ‫‪Расулулла!»,- десті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Рабыларыңды да солай‬‬ ‫‪күмәнсіз көресіңдер. Қиямет күні адамдар топталып жиналады, сонда Алла‬‬ ‫‪тағала: «Кім не нәрсеге сенген болса, соған ілессін!»,- деп әмір етер.‬‬ ‫‪Сонда кейбір адамдар күнге, кейбірі айға, енді біреулері шайтанға ілеседі.‬‬ ‫‪Махшарда тек қана ислам үмбеті қалады, олардың ішінде Мунафиқтары да‬‬ ‫‪болады. Содан соң, Алла тағала көрінбей келіп: «Мен сенің Раббынмың»,‬‬‫?‪дер. Адамдар: «Раббымыз келгенше тұратын жеріміз осы жер ма‬‬ ‫‪Раббымыз келсе, біз оны танимыз»,- деседі (Аллаға серік қосып қоюдан‬‬ ‫‪396‬‬

қорқып, солай деседі) Сонда Алла тағала келіп (көрініп): «Мен Раббыңмын!»,- дейді. Мүъминдер: «Сен Раббымызсың!»,- деп айтады. Оларды Алла тағала дағуат қылады. Жәһаннамның үстіне сират көпірі құрылады. Мен Пайғамбарлар ішінде бірінші болып үмбетіммен бірге сират көпірінен өтемін. Сол күні Пайғамбарлардан басқа ешкім сөйлемес. Сол уақытта Пайғамбарлар: «Иләһи, сәләмат қыл!»,- деп барша үмбеттеріне мейір-шапағат тілейді. Жәһаннамда қияқ тікендері сияқты тікендері бар. Қияқ тікенді көргенбісіңдер?»,- деді. Сахабалар: «Иә, көргенбіз»,- десті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сөзін ары қарай жалғастырып: «Қиеқ тікеніне ұқсайды, бірақ оның қаттылығын Алладан басқа ешкім білмейді. Күналарына қарап, кейбіреулер отқа, кейбіреулерін тікенге тастап жіберілер. Содан соң тозаққа түскен қайсы біріне Алла тағала рахмет қылмақты қалар, ол құтылушылардан болады. Алла тағала періштелерге өзіне ғана құлшылық қылған кісілерді тозақтан шығаруды бұйырады, содан кейін оларды тозақтан шығарады. Жалғыз Аллаға ғана құлшылық еткен пенделерін денелерінде сәжде іздері қалған ағзаларын күйдіруден тияр. Адам баласы бүтін денесі күйген, бірақ та сәжде қылған жерлері ғана күймеген халде тозақтан шығарылады. Тозақ отынан шыққан адамдардың үстінен өмір суы құйылар. Денелері құдды сол лай-батпақты жерге түсіп өңген тұқым сияқты жасарып көркемденер. Алла тағала барлық пенделерінің арасында, әділет таразысы арқылы қазылық үкімін аяғына жеткізген соң, бір кісі жәннат пен тозақтың ортасында қалар. Тозақтың иесі болған бұл кісі жәннатқа ең сонынан кірер. Ол жүзі тозақ отына күйген хәлде: «Я Раббым, жүзімді тозақ отынан басқа жаққа бұра гөр, тозақтын ащы түтіні мені улап, оның жалыны мені күйдіруде»,- дейді. Алла тағала: «Егер айтқаның болса, одан кейін басқа нәрсені сұрамайсың ба?»,- дейді. Әлгі адам: «Я Раббым, сұрамаспын»,- деп ант ішер. Алла тағала пендесінің уәдесін алғаннан соң, оның жүзін тозақ жақтан жәннат жаққа бұрады. Пенде жәннаттың сұлу да көркемдігін көріп, Алла тағала қалаған уақытқа дейін үндемей қалар, содан соң: «Я Раббым, мені жәннат есігінің жанына жеткізе гөр!»,- деп айтар. Сонда Алла тағала оған: «Әлгі сұраған нәрсеңнен басқа ешнәрсе сұрамаспын деп уәде қылмап па едің?»,- дейді. Пенде айтар: «Я Раббым, уәде бердім ау, бірақ сенің лүтфу құдретіңнен үміт етемін»,- деп айтады. Алла тағала: «Егер айтқаның болса, одан кейін басқа нәрсені сұрамайсың ба?»,- дейді. Әлгі адам Раббысына ант етіп: «Басқа ешнәрсе сұрамаспын»,- деп айтар. Оны жәннат есігіне келтіреді. Жәннат есігіне жеткенде ондағы әдемілік сұлулықты көріп, қайран халге түседі. Тағы да Алла тағала қалаған уақытқа дейін үндемей қалар. Содан соң: «Я Раббым, мені жәннатқа кіргізе гөр!»,- деп айтар. Алла тағала: «Сен неше уәдеңе опасыздық қылдың. Ей, адам баласы, бұдан басқа нәрсе сұрамаспын деп уәде бермеп пе едің?»,- деп айтар. Әлгі адам: «Я Раббым, мені ең бақытсыз пенде етіп қойма!»,- деп айтады. Сол кезде Алла тағала күліп, пендесіне жәннатқа кіруге рұқсат беріп: «Қалағаныңша тілек тілей бер, пендем!»,- деп айтар. Адам көңіліндегі қалаған нәрсесенің бәрін тілер. Сонда Алла тағала оған: «Пәлен және пәлен, пәлен нәрселерді қосып сұра!»,- деп айтар. Пендесі Алла 397

тағала айтқан нәрселерінің баршасын тілер. Алла тағала оған: «Бұл да саған, ол да саған»,- деп және қанша нәрселерді айтады. 128-бап. Намазхан білегінің іш жағын көрсетіп, ішін санынан алысырақ ұстау туралы

‫ض َر ع َْن َج ْدفَر ع َْن ا ْب ِن‬ َ ‫ َح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن بُ َايْر قَا َل َح َّدثَنِم َب ْا ُر ب ُْن ُد‬- 771 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ مِ َذا‬ َ ‫َّللا ب ِْن َدالِك اب ِْن ب َُح ْينَ َ بَ َّن النَّبِ َّم‬ ِ َّ ‫مُرْ ُد َز ع َْن َع ْب ِد‬ ُ ‫صاَّ فَ َر َج بَ ْينَ يَ َد ْي ِم َحََّّ يَ ْب ُد َ بَيَاُُ مِ ْب َ ْي ِم َ قَا َل الاَّي‬ َ ‫ْع َح َّدثَنِم َج ْدفَ ُر ب ُْن َي ِبي َد‬ َ ُ‫نَحْ َُه‬ 771 - Абдулла ибн Мәлік айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқыса, (сәждеде) санын мықынынан (ішінен) алыс ұстайтыны соншалық, тіптен, қолтықтарының әппақтығы да көрініп тұратын»,- деді. 129-бап. Намазхан аяқтарының ұшын қыблаға қаратады

َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫قَالَمُ بَبُُ ُح َميْد السَّا ِع ِديُّ ع َْن النَّبِ ام‬

Әбу Хумайд (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) осылай деп айтқан»,- деді. 130-бап. Намазхан сәждені толық қылмаса...

ُ ‫ َح َّدثَنَا الص َّْا‬- 772 ‫صر‬ ِ ‫ع ب ُْن ُد َح َّمد قَا َل َح َّدثَنَا َد ْا ِديُّ ب ُْن َد ْي ُمُن ع َْن َ ا‬ ‫ض‬ َ َ‫ع َْن بَبِم َ ائِر ع َْن ُح َذ ْيفَ َ َيبَى َيجًُل َا يَُِّ ُُّّ ُي ُكُ َعمُ َ َا ُسجُُ َدهُ فَاَ َّما ق‬ َّ ‫ع ُد‬ َّ ‫ال َ بَحْ ِسبُمُ قَا َل َ لَُْ ُد‬ َ ‫صاَّي‬ َ َ‫ْع ق‬ َ ‫ال لَمُ ُح َذ ْيفَ ُ َدا‬ َ َ‫ص ًَلتَمُ ق‬ َ ِ َّ‫ع َعاَ َغي ِْر ُسن‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ُد َح َّمد‬ 772 - Хузайфа (р.а.) бір кісінің шала рүкүғ пен сәжде қылып жатқанын көріп, намазын бітірген соң: «Намаз оқымадың!»,- деді. Әбу Уәйл айтты: «Есімде, «Егер өлсең, Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сүннетінен басқа жолда өлген боласың деп те айтқан болатын»,- деді.

131-бап. Дененің жеті мүшесі мен сәжде ету туралы

398

ُ َ‫ال َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ان ع َْن َع ْم ِر ْب ِن ِدينَاي ع َْن طَا ُ س ع َْن‬ َ َ‫ص ُ ق‬ َ ‫ َح َّدثَنَا قَ ِبي‬- 773 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ضاء َ َا يَ ُا‬ ‫ف‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْن يَ ْس ُج َد َعاَ َس ْب َد ِ بَ ْع‬ َ ‫ا ْب ِن َعبَّاس ب ُ ِد َر النَّ ِب ُّم‬ ‫َش َدرا َ َا ثَُْ با ْال َج ْباَ ِ َ ْاليَ َدي ِْن َ الرُّ ْكبَََّ ْي ِن َ ال ارجْ اَ ْي ِن‬ 773 - Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) денесінің жеті мүшесімен сәжде қылуды бұйырып, шашты артқа қарай тарауға және киімді (етегін, жеңін) бүктеуді тиды. Осы жеті мүше: маңдай, екі қол, екі тізе және екі аяқпен сәжде қылуды бұйырды»,- деді.

‫ال َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن َع ْمر ع َْن طَا ُ س ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد ْساِ ُُّ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ ق‬- 774 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل ب ُ ِدرْ نَا بَ ْن نَ ْس ُج َد‬ َ ‫َّللاُ َع ْناُ َما ع َْن النَّبِ ام‬ ِ ‫ا ْب ِن َعبَّاس َي‬ َّ ‫َعاَ َس ْب َد ِ بَ ْعظُُّ َ َا نَ ُا‬ ‫ف َثُْ با َ َا َش َدرا‬ 774 - Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Шашты артқа қарай тарамауға, киімді артқа қайырмауға және жеті мүшемен сәжде қылуға бұйырылдық»,деді.

َّ ‫ق ع َْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ ب ِْن يَ ِزي َد‬ َ ‫ َح َّدثَنَا آ َد ُم َح َّدثَنَا مِ ْس َرائِي ُر ع َْن بَبِم مِ ْس َحا‬- 775 ‫صاام َر ْافَ النَّ ِب ام‬ َ ُ‫ال ُكنَّا ن‬ َ َ‫َازِ َ مُ َُ َغ ْي ُر َك ُذ ِ ق‬ ِ ‫ْال َب ْ ِم ام َح َّدثَنَا ْالبَ َرا ُء ب ُْن ع‬ َّ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَا ِ َذا قَا َل َس ِم‬ َّ َّ‫صا‬ ََّّ‫ظ ْا َرهُ َح‬ َ ‫َّللاُ لِ َم ْن َح ِم َدهُ لَ ُّْ يَحْ ِن بَ َح ٌد ِدنَّا‬ َ َّ َّ‫صا‬ ُ َ ‫ض َ النَّ ِب ُّم‬ َ َ‫ي‬ ِ ْ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َج ْباَََّمُ َعاَ ْاْلَي‬ 775 – Барра ибн Азиб (р.а.) (ол жалған сөйлемейді) риуаят етті: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып намаз оқитын едік. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) «Самиғаллаһу лиман хамидаһ» дегенінде, сәждеге басын жерге қоймағанына дейін бірде-біреуміз белімізді имейтінбіз»,- деді. 132-бап. Мұрынмен сәжде қылу туралы

‫َّللا ب ِْن طَا ُ س ع َْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َداَّ ب ُْن بَ َسد قَا َل َح َّدثَنَا ُ مَيْبٌ ع َْن َع ْب ِد‬- 776 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ُ ْ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بُ ِدر‬ َ َ ‫ال النَّ ِب ُّم‬ َ َ‫َّللاُ َع ْناُ َما قَا َل ق‬ ِ ‫بَبِي ِم ع َْن اب ِْن َعبَّاس َي‬ ‫بَ ْن بَ ْس ُج َد َعاَ َس ْب َد ِ بَ ْعظُُّ َعاَ ْال َج ْباَ ِ َ بَ َشا َي بِيَ ِد ِه َعاَ بَ ْنفِ ِم َ ْاليَ َد ْي ِن َ الرُّ ْكبَََّ ْي ِن‬ ْ َ‫َ ب‬ َ ِ‫اف ْالٍَ َد َدي ِْن َ َا نَ ْاف‬ ‫اِ َ ال َّش َد َر‬ َ َ‫ع الثاي‬ ِ ‫ط َر‬ 776 – Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) денесінің жеті мүшесімен маңдай (қолдары мен мұрнын көрсетті) екі қол, екі тізе 399

және екі аяқтың ұшымен сәжде қылуға және шашты артқа қарай тарамауға, киімді артқа қайырмауға бұйырылдым»,- деді. 133-бап. Жер лай болған кезде мұрынмен сәжде қылу туралы

ُ ٍْ َ‫ال َح َّدثَنَا مَ َّما ٌم ع َْن يَحْ يَ ع َْن بَبِم َساَ َم َ قَا َل ا ْن َا‬ ‫ع‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ق‬- 777 ُ ‫ع بَ َا تَ ْب ُر ُج ِبنَا مِلَ النَّ ْب ِر نَََّ َح َّد‬ ُ ‫ث فَ َب َر َج فٍََا َل قُ ْا‬ ُ ‫ي فٍَُ ْا‬ ‫ع‬ ‫مِلَ بَبِم َس ِديد ْال ُب ْد ِي ا‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫َحد ْاثنِم َدا َس ِمد‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم لَ ْياَ ِ ْالٍَ ْد ِي قَا َل ا ْعََّ َاف‬ َ ‫ْع ِد ْن النَّ ِب ام‬ ُ ‫َد َدمُ فَ َتَاه‬ ُ ‫َد َدمُ فَ َتَاه‬

َّ ‫ضانَ َ ا ْعََّ َا ْفنَا‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َع ْش َر ْاْلُ َ ِل ِد ْن َي َد‬ ‫ك فَا ْعََّ َافَ ْال َد ْش َر ْاْلَ ْ َس َ فَا ْعََّ َا ْفنَا‬ َ ‫الَّ ِذي تَ ْ اُبُ بَ َدا َد‬

َّ‫صا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َيسُُ ُل‬

‫ِجب ِْري ُر فٍََا َل مِ َّن‬ َّ َّ‫صا‬ َ ‫صبِي َح‬ َ ‫ِجب ِْري ُر فٍََا َل مِ َّن الَّ ِذي َت ْاُبُ بَ َدا َد‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َر ِ يبا‬ َ ‫ك فٍََا َم النَّ ِب ُّم‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ضانَ فٍََا َل َد ْن َكانَ ا ْعََّ َافَ َد َ النَّبِ ام‬ َ ‫ِع ْش ِرينَ ِد ْن َي َد‬ ُ ‫فَ ْايَرْ ِج ْ فَاِنام ب ُ ِي‬ ‫يع لَ ْياَ َ ْالٍَ ْد ِي َ مِنام نُسايَُّاَا َ مِنَّ َاا فِم ْال َد ْش ِر ْاْلَ َ ا ِر ِر فِم ِ ْتر‬ ُ ‫َ مِنام َيبَي‬ ُ ٍْ ‫ْع َك َنام بَ ْس ُج ُد ِفم ِطين َ َداء َ َكانَ َس‬ ‫ف ْال َم ْس ِج ِد َج ِري َد النَّ ْب ِر َ َدا نَ َرى‬ َّ َّ‫صا‬ ْ ‫فِم ال َّس َما ِء َشيْئا فَ َجا َء‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫صاَّ بِنَا النَّ ِب ُّم‬ َ َ‫َ قَ ْز َع ٌ فَ ُ ْد ِ رْ نَا ف‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع بَثَ َر ال اي ِن َ ْال َما ِء َعاَ َج ْباَ ِ َيسُُ ِل‬ ُ ‫َحََّّ َيبَي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ بَيْ نَبََِّ ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫تَصْ ِدي‬ ُ‫ق ي ُْؤيَاه‬

777 - Әбу Сәлама (р.а.) риуаят етті: «Әбу Саъид әл-Худрийдың алдына кірдім да: «Бізбен сұқбаттасуға құрма бағына шықпайсыз ба?»,дедім. Ол кісі: «Мақұл»,- деп шықты. «Бізге қадір түні туралы Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) естігеніңізді айтып беріңіз»,- дедім. Әбу Сағид (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Рамазанның алғашқы он күнінде мешіттен шықпай, құлшылық етуге ниет етті, біз де ниет қылдық. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қасына Жебірейіл ғ.с. келіп: «Сен сұрап жатқан нәрсеге әлі уақыт ерте»,- деп айтыпты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екінші он күндікте де иғтикаф қылды. Біз де ол кісімен бірге иғтикаф қылдық. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жанына Жебірейіл ғ.с. келіп: «Сен сұраған нәрсеге әлі уақыт бар»,- депті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Рамазанның 20-шы күнінде таң намазында құтпаға шығып айтты: «Кімде-кім Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) иғтикаф қылған болса, тағы да иғтикаф қылсын, өйткені маған қадір түнінің уақыты айтылған еді, мен оны ұмыттым. Ол соңғы он күндіктің тақ түнінің бірінде болуы керек.Мен түсімде лайға сәжде етіп жатқанымды көрдім»,деді. 400

Мешіттің төбесі құрма ағашының бұтақтарымен жабылған болатын, аспанда бірде-бір бұлтты көрмейтін едік. Бірден аспанда бір кішкене бұлт пайда болып, үстімізге жаңбыр жауды. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқыды, біз ол кісіге ұйыдық. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) маңдайы мен мұрнының ұшына лай мен су жұқанын көрдік. Бұнымен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) көрген түсі расталды»,- деді. 134-бап. Киімді байлап немесе артқа қайырып алу туралы

ُ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َكثِير قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُس ْفي‬- 778 ‫ازم ع َْن َسا ِْر ْب ِن‬ ِ ‫ان ع َْن بَبِم َح‬ َّ َّ‫صا‬ ُّْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ مُ ُّْ عَاقِ ُد ا ب ُ ْز ِي ِم‬ َ ‫صاُُّنَ َد َ النَّبِ ام‬ َ ُ‫ال َكانَ النَّاسُ ي‬ َ َ‫َسدْد ق‬ ‫ي ال ار َجا ُل‬ ‫ِد ْن ال ا‬ َ ُِ ََّ‫ص َا ِر َعاَ ِيقَابِ ِا ُّْ فٍَِي َر لِانا َسا ِء َا تَرْ فَ ْدنَ ُي ُء َس ُا َّن َحََّّ يَ ْس‬ ‫ُجاُُسا‬ 778 - Намаз оқушы әуретінің ашылып қалуынан қорықса, намаздан бұрын дұрыстап байлап алады. Саһл ибн Саһл (р.а.) айтты: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге намаз оқып жатқан адамдар көйлектерінің кішкенелігінен иықтарына байлап алатын, ер адамдар толық отырып алмағанша, әйелдерге сәждеден бастарын көтермеулеріне бұйырған болатын»,- деді. 135-бап. Намазхан (намазда) шашын артқа қайырмайды

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ال ُّن ْد َما ِن قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ٌد َ ْم َُ اب ُْن َزيْد ع َْن َع ْم ِر ب ِْن‬- 779 َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْن يَ ْس ُج َد‬ َ ‫ِدينَاي ع َْن طَا ُ س ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس قَا َل ب ُ ِد َر النَّ ِب ُّم‬ َّ ‫َعاَ َس ْب َد ِ بَ ْعظُُّ َ َا َي ُا‬ ُ‫ف ثَُْ بَمُ َ َا َش َد َره‬ 779 – Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) денесінің жеті мүшесімен сәжде қылуға және де киім мен шашты артқа қайырмауға бұйырылды»,- деді. 136-бап. Намаз оқушы киімін артқа қайырмайды

‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ َع َُانَ َ ع َْن َع ْمر ع َْن‬- 780 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل‬ َ ‫َّللاُ َع ْناُ َما ع َْن النَّبِ ام‬ ِ ‫طَا ُ س ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس َي‬ ُ ْ‫ب ُ ِدر‬ ُّ ‫َ بَ ْن بَ ْس ُج َد َعاَ َس ْب َد َا بَ ُك‬ ‫ف َش َدرا َ َا ثَُْ با‬

401

780 - Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Жеті мүшемен сәжде қылуға және де намазда шашым мен киімімді артқа қайырмауға бұйырылдым»,-деп айтқан» 137-бап. Сәждеде дұға және таспих айту туралы

‫ال َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن ُس ْفيَانَ قَا َل َح َّدثَ ِنم َد ْنصُُ ُي ب ُْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد ق‬- 781 ‫ه َم‬ ُ ‫ْال ُم ْدََّ ِم ِر ع َْن ُد ْساُِّ مُ َُ اب ُْن‬ ِ ‫ص َبيْح بَبِم الضُّ َح ع َْن َد ْس ُر ق ع َْن عَائِ َش َ َي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ْ َ‫َّللاُ َع ْناَا بَنَّاَا قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يُ ْاثِ ُر بَ ْن َيٍُُ َل فِم ُي ُكُ ِع ِم‬ َ ‫ع َكانَ النَّبِ ُّم‬ َ‫ك الاَّاُ َُّّ ا ْغفِرْ لِم يَََّ َ َّ ُل ْالٍُرْ آن‬ َ ‫ك الاَّاُ َُّّ َيبَّنَا َ ِب َح ْم ِد‬ َ َ‫َ ُسجُُ ِد ِه ُس ْب َحان‬ 781 - Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рүкүғ және сәжде қылғанында «Субханәка аллаһумма, рәббәна уа бихамдика, Аллаһуммағфирли»,- деген дұғаны көп оқитын. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Құрандағы («Фасаббих бихамди раббика уастағфирһу») аятын тілге салып ( талқин) оқитын»,- деді. 138-бап. Екі сәжде арасында біраз тұру, отыру туралы

َ َ‫ُُِّ ع َْن بَبِم قِ ًَلب‬ َ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ النُّ ْد َما ِن قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد ع َْن بَي‬- 782 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫بَ َّن َدال‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ُّْ ‫ث قَا َل ِْلَصْ َحابِ ِم بَ َا بُنَبائُ ُا‬ ِ ‫ك ْبنَ ْال ُح َُي ِْر‬ ِ ‫ص ًَلََ َيس‬ َُّّ ُ‫ص ًَلَ فٍََا َم ثُ َُّّ َي َك َ فَ َابَّ َر ثُ َُّّ َيفَ َ َي ْب َسمُ فٍََا َم مُنَيَّ ث‬ َ ‫َ َساَّ َُّ قَا َل َ َذا‬ َ ‫ين‬ ِ ‫ك ِفم َغي ِْر ِح‬ َّ‫صا‬ َ‫ص ًَلََ َع ْم ِر ب ِْن َساِ َم َ َشي ِْبنَا مَ َذا قَا َل بَيُُُِّ َكان‬ َ َ َ‫َس َج َد ثُ َُّّ َيفَ َ َي ْب َسمُ مُنَيَّ ف‬ َّ َّ‫صا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫م‬ َ َ‫يَ ْف َد ُر َشيْئا لَ ُّْ بَ َيمُ ُّْ يَ ْف َداُُنَمُ َكانَ يَ ٍْ ُد ُد فِم الثَّالِثَ ِ َ الرَّابِ َد ِ ق‬ َّ ‫ال فَ َتَ ْينَا النَّ ِب‬ ‫ص ًَلََ َك َذا فِم ِحي ِن َك َذا‬ َ ‫صاُُّا‬ َ ُّْ ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َقَ ْمنَا ِع ْن َدهُ فٍََا َل لَُْ َي َج ْدَُّ ُّْ مِلَ بَ ْماِي ُا‬ ْ ‫ض َر‬ ُّْ ‫َ الص ًََّلَُ فَ ْايُ َؤ اذ ْن بَ َح ُد ُك ُّْ َ ْليَ ُؤ َّد ُا‬ َ ‫ص ًَلََ َك َذا فِم ِحي ِن َك َذا فَا ِ َذا َح‬ َ ‫صاُُّا‬ َ ُّْ ‫بَ ْكبَ ُر ُك‬ 782 – Мәлік ибн Хуайрис серіктеріне: «Мен сендерге Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай намаз оқығанын айтып берейін бе, әлде көрсетіп берейін бе?»,- деді. Әбу Қилаба (р.а.): «Бұл намаздан тыс уақытта болатын еді»,- деді. Мәлік ибн Хуайрис орнынан тұрып, тәкбір айтып, намаз оқуға кірісті, кейін рүкүғ қылды, содан соң тәкбір айтып рүкүғтен басын көтерді, кейін біраз отырып сәжде қылды, содан соң сәждеден бас көтеріп, біраз отырды. 402

Әбу Қилаба (р.а.): «Ол шейхымыз Әмр ибн Сәламаға ұқсап намаз оқыды»,- деді. Аюб (р.а.) айтты: «Сол шейх намазда басқалар істемейтін нәрселерді қылатын еді, 3-рәкаттың соңғы, ал 4-ші рәкаттың басында біраз демалатын,- деді.Мәлік ибн Хуайрис (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қасында бір ай тұрдық. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізге: «Отбастарыңа қайтсаңдар, пәлен намазды пәлен уақытта және пәлен намазды пәлен уақытта оқыңдар. Намаз уақыты болса, араларыңнан бір кісі азан айтсын, жасы үлкені имам болсын!»,- деп айтқан болатын»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن َع ْب ِد ال َّر ِح ِيُّ قَا َل َح َّدثَنَا بَبُُ بَحْ َم َد ُد َح َّم ُد ب ُْن َع ْب ِد‬- 783 ِ‫َّللا‬ ُّ ‫ال َح َّدثَنَا ِد ْس َد ٌر ع َْن ْال َح َا ُِّ ع َْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ْب ِن بَبِم لَ ْياَ ع َْن ْالبَ َرا ِء‬ َ َ‫الزبَي ِْريُّ ق‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ُي ُكُ ُعمُ َ قُدُُ ُدهُ بَ ْينَ السَّجْ َدتَي ِْن قَ ِريبا‬ َ ‫قَا َل َكانَ ُسجُُ ُد النَّبِ ام‬ ‫ِد ْن ال َّس َُا ِء‬ 783 - Барра ибн Азиб (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сәжде, рүкүғ және екі сәжде арасындағы отырыста біраз ғана уақыт тоқтап отыратын»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 784 َ ِ َ‫ان ب ُْن َحرْ ِ قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد ع َْن ثَابِع ع َْن بَن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ُ ‫صاا َم ِب ُا ُّْ َك َما َيبَي‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫ْع النَّبِ َّم‬ َ ُ ‫َّللاُ َع ْنمُ قَا َل مِنام َا آلُُ بَ ْن ب‬ ِ ‫ْب ِن َدالِك َي‬ ٌ ‫صاام بِنَا قَا َل ثَا ِب‬ ُ‫ع َكانَ بَنََُ ب ُْن َدالِك يَصْ نَ ُ َشيْئا لَ ُّْ بَ َي ُك ُّْ تَصْ نَدُُنَم‬ َ ُ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ ْ ‫ُل ْالٍَائِ ُر قَ ْد نَ ِس َم َ بَ ْينَ السَّجْ َدتَ ْي ِن‬ َ ٍَُ‫ُع قَا َم َحََّّ ي‬ ِ ‫َكانَ مِ َذا َيفَ َ َيب َسمُ ِد ْن الرُّ ُك‬ ‫َحََّّ يٍَُُ َل ْالٍَائِ ُر قَ ْد نَ ِس َم‬ 784 - Әнас (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізбен қалай намаз оқыған болса, мен де сендермен де тура солай оқимын»,- деді. Сәбит (р.а.) айтты: «Әнас (р.а.) намазда басқалар істемейтін нәрселерді қылатын еді. Мен сендердің бұлай қылғандарыңды көрмегенмін. Ол рүкүғтен бас көтергенде және екі сәжде арасында біраз отыратын еді. Тіпті, біз сәждеге бару есінен шығып кетті ме екен деп ойлайтынбыз»,- деді. 139-бап. Намаз оқушы сәждеде білектерін жерге тигізбейді

َّ َّ‫صا‬ ‫ه َ يَ َد ْي ِم َغي َْر ُد ْفََّ ِرش‬ َ َ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫قَا َل بَبُُ ُح َميْد َس َج َد النَّبِ ُّم‬ ‫ض ِا َما‬ ِ ِ‫َ َا قَاب‬ 403

Әбу Хумайд (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) білектерін жерге тигізбей және мықынына қысып алмайтын кейіпте сәжде қылатын»,- деді.

ُ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَ َّشاي قَا َل َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ْب ُن َج ْدفَر قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدب‬- 785 َّ َّ‫صا‬ ُ ‫قَا َل َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل ا ْعََّ ِدلُُا‬ َ ‫َ ْب ِن َدالِك ع َْن النَّ ِب ام‬ ِ َ‫ْع قَََّا َدََ ع َْن بَن‬ َ ‫فِم ال ُّسجُُ ِد َ َا يَ ْب ُس ْ بَ َح ُد ُك ُّْ ِذ َيا َع ْي ِم ا ْنبِ َسا‬ ‫ب‬ ِ ‫ط ْال َا ْا‬ 785 - Әнас ибн Мәлік (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізге: «Орташа түзу сәжде қылыңдар, білектеріңді өте созып, итжатыс қылмаңдар!»,- деп айтқан»,- деді. 140-бап. Намаз оқушының тақ рәкат оқығанда, бірінші бір-аз отырып алып, кейін тұрады

َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ال‬- 786 ‫َّاح قَا َل بَ ْربَ َرنَا مُ َش ْي ٌُّ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َرالِ ٌد ْال َح َّذا ُء‬ ِ ‫صب‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ِ‫ع َْن بَبِم قِ ًَلبَ َ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫م‬ َّ ‫ث الاَّ ْيثِ ُّم بَنَّمُ َيبَى النَّ ِب‬ ِ ‫ك ب ُْن ْال ُح َُي ِْر‬ ‫ي قَا ِعدا‬ َ ُِ ََّ‫ص ًَلتِ ِم لَ ُّْ يَ ْناَضْ َحََّّ يَ ْس‬ َ ‫صاام فَا ِ َذا َكانَ فِم ِ ْتر ِد ْن‬ َ ُ‫َ َساَّ َُّ ي‬ 786 - Мәлік ибн Хуайрис (р.а.) Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз оқып жатқанын көрді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тақ рәкат оқығанында да әуелі біраз демін алып кейін тұрды 141-бап. Намаз оқушы рәкаттан тұрып жатқанда жерге қалай тіреледі

‫ال‬ َ َ‫ُُِّ ع َْن بَبِم قِ ًَلبَ َ ق‬ َ ‫ َح َّدثَنَا ُد َداَّ ب ُْن بَ َسد قَا َل َح َّدثَنَا ُ مَيْبٌ ع َْن بَي‬- 787 ُ ِ‫َجا َءنَا َدال‬ ‫صاام بِ ُا ُّْ َ َدا‬ َ ُ‫صاَّ بِنَا فِم َد ْس ِج ِدنَا مَ َذا فٍََا َل مِنام َْل‬ َ َ‫ث ف‬ ِ ‫ك ب ُْن ْال ُح َُي ِْر‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ص ًَلََ َ لَ ِا ْن ب ُ ِيي ُد بَ ْن ب ُ ِييَ ُا ُّْ َك ْيفَ َيبَي‬ َّ ‫ب ُ ِيي ُد ال‬ ‫صاام‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ْع النَّب‬ َِ ‫ع‬ ْ َ‫ْلبِم قِ ًَلبَ َ َ َك ْيفَ َكان‬ ُ ‫قَا َل بَيُُُِّ فٍَُ ْا‬ ‫ص ًَل َِ َشي ِْبنَا مَ َذا يَ ْدنِم‬ َ ‫ص ًَلتُمُ قَا َل ِد ْث َر‬ َ ‫ع‬ ‫ير َ مِ َذا َيفَ َ َي ْب َسمُ ع َْن‬ َ ِ‫ال بَ ُّيُُِ َ َكانَ َذل‬ َ ‫ك ال َّش ْي ُخ يَُِّ ُُّّ الََّّ ْا ِب‬ َ َ‫َع ْم َر ْبنَ َساِ َم َ ق‬ ‫ُ ثُ َُّّ قَا َم‬ َ َ‫السَّجْ َد َِ الثَّانِيَ ِ َجا‬ ِ ْ‫َ َ ا ْعََّ َم َد َعاَ ْاْلَي‬ 787 - Әбу Қилаба (р.а.) Аюбқа айтты: «Мәлік ибн Хуайрис мешітімізге келіп, бізбен бірге намаз оқыды. Ол кісі бізге: «Өзім намаз оқымақшы болмасам да, сендерге Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай намаз оқығанын көрсетіп берейін»,- деді. Аюб айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) 404

намазды қалай оқитын еді?»,- деп сұрадым. Сонда Әбу Қилаба: «Мына осы шейхымыз сияқты оқитын»,- деді. 142-бап. Намазхан екінші рәкаттан тұрып жатып тәкбір айтады

ُّ ‫َكانَ اب ُْن‬ ‫ضَِّ ِم‬ َ ‫الزبَي ِْر يُ َابا ُر فِم نَ ْا‬ Ибн Зубайр (р.а.) рәкаттан тұрып жатып тәкбір айтатын еді.

‫صالِح قَا َل َح َّدثَنَا فُاَ ْي ُح ب ُْن ُساَ ْي َمانَ ع َْن َس ِدي ِد ْب ِن‬ َ ‫يَحْ يَ ب ُْن‬ ‫ير ِحينَ َيفَ َ َي ْب َسمُ ِد ْن ال ُّسجُُ ِد‬ ِ ِ‫لَنَا بَبُُ َس ِديد فَ َجاَ َر بِالََّّ ْاب‬

‫ َح َّدثَنَا‬- 788

َّ‫صا‬ َ ‫ث قَا َل‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ْال َح‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َ ِحينَ َس َج َد َ ِحينَ َيفَ َ َ ِحينَ قَا َم ِد ْن ال َّر ْك َدََّ ْي ِن َ قَا َل مَ َا َذا َيبَي‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫م‬ َّ ‫ْع النَّ ِب‬ َُّ َّ‫َعاَ ْي ِم َ َسا‬ 788 – Сағид ибн Харс (р.а.) риуаят етті: «Әбу Сағид бізге намаз оқып берді. Тәкбірді дауыс шығарып айтты. Сәждеге бара жатқанда да және одан бас көтеріп жатқанда да, екі рәкаттан тұрып жатқанда да тәкбір айтты. Кейін: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) солай намаз оқып жатқанын көргенмін»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا ُساَ ْي َم‬- 789 ‫ان ب ُْن َحرْ ِ قَا َل َح َّدثَنَا َح َّما ُد ب ُْن َزيْد قَا َل َح َّد َثنَا َغي ًَْل ُن‬ ُ ‫صاَّي‬ ُ ‫ْع بَنَا َ ِع ْم َر‬ ‫ص ًَلَ َر ْافَ َعاِ ام ْب ِن بَبِم طَالِب‬ َ ‫ان‬ َ ‫ب ُْن َج ِرير ع َْن ُد َراف قَا َل‬ َّ ‫ه َم‬ ‫ض ِد ْن ال َّر ْك َدََّي ِْن َكب ََّر‬ َ َ‫َّللاُ َع ْنمُ فَ َاانَ مِ َذا َس َج َد َكبَّ َر َ مِ َذا َيفَ َ َكبَّ َر َ مِ َذا نَا‬ ِ ‫َي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫فَاَ َّما َساَّ َُّ بَ َر َذ ِع ْم َر‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ص ًَلََ ُد َح َّمد‬ َ ‫صاَّ بِنَا مَ َذا‬ َ ‫ان بِيَ ِدي فٍََا َل لٍََ ْد‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ص ًَلََ ُد َح َّمد‬ َ ‫َ َساَّ َُّ بَ ْ قَا َل لٍََ ْد َذ َّك َرنِم مَ َذا‬ 789 – Мұтарраф ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: « Мен және Ғимран ибн Хұсайн хазреті Әлиге (р.а.) ұйып намаз оқыдық. Хазреті Әли (р.а.) сәждеге бара жатқанында да, сәждеден бас көтеріп жатқанында да, екі ракаттан тұрып жатқанында да тәкбір айтатын еді. Намаз біткен соң, Ғимран ибн Хұсайн менің қолымды ұстап тұрып: «Міне, бұл кісінің (яғни хазреті Әлидің) қазір оқыған намазы маған Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) оқыған намазын есіме түсірді»,- деді. 143-бап. Ташаһуддта отырудың сүннеті

ْ َ‫ص ًَلتِاَا ِج ْا َس َ ال َّرج ُِر َ َكان‬ ْ َ‫َ َكان‬ َ‫ع فٍَِيا‬ َ ‫ع ب ُ ُّم ال َّديْ دَا ِء تَجْ اَُِ فِم‬ 405

‫‪Үмму Дарда намазда еркек кісі сияқты отыратын еді. Ол фиқ ілімінің‬‬ ‫‪білгірі болатын.‬‬

‫‪َ - 790‬ح َّدثَنَا َع ْب ُد َّ‬ ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ْب ِن ْالٍَا ِس ُِّ ع َْن‬ ‫ه َم َّ‬ ‫َّللاِ بَنَّمُ بَ ْربَ َرهُ بَنَّمُ َكانَ يَ َرى َع ْب َد َّ‬ ‫َّللاِ ْب ِن َع ْب ِد َّ‬ ‫َع ْب ِد َّ‬ ‫َّللاُ َع ْناُ َما‬ ‫َّللاِ ْبنَ ُع َم َر َي ِ‬ ‫يع ال اسنا فَنَاَانِم َع ْب ُد َّ‬ ‫َ فَفَ َد ْاَُّمُ َ بَنَا يَُْ َدئِذ َح ِد ُ‬ ‫َّللاِ ب ُْن‬ ‫يَََّ َربَّ ُ فِم الص ًََّل َِ مِ َذا َجاَ َ‬ ‫ك ْاليُ ْمنَ‬ ‫ب ِيجْ اَ َ‬ ‫ص َ‬ ‫ُع َم َر َ قَا َل مِنَّ َما ُسنَّ ُ الص ًََّل َِ بَ ْن تَ ْن ِ‬ ‫ك فٍََا َل مِ َّن ِيجْ اَ َّم َا تَحْ ِم ًَلنِم‬ ‫تَ ْف َد ُر َذلِ َ‬

‫َ تَ ْث ِن َم ْاليُ ْس َرى فٍَُ ْا ُ‬ ‫ك‬ ‫ع مِنَّ َ‬

‫‪790 – Абдулла ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Абдулла ибн‬‬ ‫‪Омардың (р.а.) малдас құрып ташаһудта отырғанын көрдім. Жастықпен‬‬ ‫‪мен де солай қылдым. Сонда Абдулла ибн Омар (р.а.) маған: «Бұндай‬‬ ‫‪қылма, намаздың сүннетіне қара, оң аяғын тіктеп, сол аяғын бүгіп отыру‬‬ ‫‪керек»,- деді. Мен: «Сіз малдас құрып отырсыз ғой!»,- дедім. Ол: «Менің‬‬ ‫‪аяғым жарамайды»,- деп жауап берді.‬‬

‫ال َح َّدثَنَا الاَّي ُ‬ ‫ْع ع َْن َرالِد ع َْن َس ِديد ع َْن ُد َح َّم ِد‬ ‫‪َ - 791‬ح َّدثَنَا يَحْ يَ ب ُْن بُ َايْر قَ َ‬ ‫ْب ِن َع ْم ِر ب ِْن َح ْا َحاَ َ ع َْن ُد َح َّم ِد ْب ِن َع ْم ِر ب ِْن َع َاء َ َح َّدثَنَا الاَّي ُ‬ ‫ْع ع َْن يَ ِزي َد ْب ِن‬ ‫بَبِم َحبِيب َ يَ ِزي َد ب ِْن ُد َح َّمد ع َْن ُد َح َّم ِد ْب ِن َع ْم ِر ْب ِن َح ْا َحاَ َ ع َْن ُد َح َّم ِد ب ِْن َع ْم ِر‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َذ َكرْ نَا‬ ‫ِ النَّ ِب ام َ‬ ‫ْب ِن َع َاء بَنَّمُ َكانَ َجالِسا َد َ نَفَر ِد ْن بَصْ َحا ِ‬ ‫َّ‬ ‫صاَّ‬ ‫ع بَحْ فَ َ‬ ‫ال بَبُُ ُح َميْد السَّا ِع ِديُّ بَنَا ُك ْن ُ‬ ‫ظ ُا ُّْ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََ َ‬ ‫ص ًَلََ النَّبِ ام َ‬ ‫َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ُُل َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َيبَ ْيَُّمُ مِ َذا َكب ََّر َج َد َر يَ َد ْي ِم ِح َذا َء َد ْن ِا َب ْي ِم َ مِ َذا‬ ‫َّللاِ َ‬ ‫لِ َ‬ ‫ص ًَل َِ َيس ِ‬ ‫ص َر ظَ ْا َرهُ فَا ِ َذا َيفَ َ َي ْب َسمُ ا ْسََّ َُى َحََّّ يَدُُ َد ُك ُّر‬ ‫َي َك َ بَ ْد َانَ يَ َد ْي ِم ِد ْن ُي ْكبَََّ ْي ِم ثُ َُّّ مَ َ‬ ‫ض ِا َما َ ا ْسََّ ٍْبَ َر بِ َ ْ‬ ‫اف‬ ‫فٍََاي َد َاانَمُ فَا ِ َذا َس َج َد َ َ‬ ‫ط َر ِ‬ ‫ه َ يَ َد ْي ِم َغ ْي َر ُد ْفََّ ِرش َ َا قَابِ ِ‬ ‫ب‬ ‫ص َ‬ ‫َ َعاَ ِيجْ اِ ِم ْاليُ ْس َرى َ نَ َ‬ ‫َ فِم ال َّر ْك َدََّي ِْن َجاَ َ‬ ‫صابِ ِ ِيجْ اَ ْي ِم ْالٍِ ْباَ َ فَا ِ َذا َجاَ َ‬ ‫بَ َ‬ ‫ب ْاْلُ ْر َرى َ قَ َد َد‬ ‫ص َ‬ ‫َ فِم ال َّر ْك َد ِ ْاْل ِر َر َِ قَ َّد َم ِيجْ اَمُ ْاليُ ْس َرى َ نَ َ‬ ‫ْاليُ ْمنَ َ مِ َذا َجاَ َ‬ ‫َعاَ َد ٍْ َد َدتِ ِم َ َس ِم َ الاَّ ْي ُ‬ ‫ع يَ ِزي َد ْبنَ بَبِم َحبِيب َ يَ ِزي ُد ِد ْن ُد َح َّم ِد ب ِْن َح ْا َحاَ َ َ اب ُْن‬ ‫ك ع َْن‬ ‫ع ُكرُّ فٍََاي َ قَ َ‬ ‫َح ْا َحاَ َ ِد ْن ا ْب ِن َع َاء قَا َل بَبُُ َ‬ ‫ال اب ُْن ْال ُمبَا َي ِ‬ ‫صالِح ع َْن الاَّ ْي ِ‬ ‫ُُِّ قَا َل َح َّدثَنِم يَ ِزي ُد ب ُْن بَبِم َحبِيب بَ َّن ُد َح َّم َد ْبنَ َع ْمر َح َّدثَمُ ُكرُّ فٍََاي‬ ‫يَحْ يَ ب ِْن بَي َ‬ ‫‪406‬‬

791 – Мұхаммед ибн Амр ибн Ғата (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) бір топ Сахабаларымен бірге отырған едім. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай намаз оқығанын еске түсірдік. Сонда Әбу Хумайд әс-Сағдий (р.а.): «Мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қалай намаз оқығанын бәріннен де артығырақ білемін. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тәкбір тахрима айтқанында, қолдарын иық тұсына көтерді, рүкүғқа барғанда тізелерін ұстады, кейін арқасын түзуледі, рүкүғтен бас көтергенінде омыртқаларының әрбір буыны орын-орнына келгенше бойын түзуледі. Кейін білектерін жерге тигізбей және мықынына қысып алмай, аяқтарының ұшын қыблаға қаратып сәжде қылды. Екінші рәкатта оң аяғын тіктеп, сол аяғының үстіне отырды. Соңғы рәкатта болса, сол аяғын алдыға созып, оң аяғын тіктеп, тобықтарын жерге қойып отырды»,- деді. 144-бап. Алғашқы ташаһудта отыру парыз емес Өйткені Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екінші рәкаттан кейін отырмастан тұрып кеткенінде (Сахабалар таспих айтып ескерткенде) қайтып отырмады.

ُّ ‫ان قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬ ‫ي قَا َل َح َّدثَ ِنم َع ْب ُد‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ِ ‫ْاليَ َم‬ ‫ث بَ َّن‬ َ َ‫ب َ ق‬ ِ ‫اي‬ ِ ِ‫بَنِم َع ْب ِد ْال ُم َّا‬ ِ ‫ال َدرََّ َدُْ لَ َيبِي َد َ ب ِْن ْال َح‬ ٌ ِ‫ِد ْن بَ ْز ِد َشنُُ َءََ َ مُ َُ َحا‬ ‫يف لِبَنِم َع ْب ِد َدنَاف َ َكانَ ِد ْن‬ ُّْ ‫صاَّ ِب ِا‬ َ َُّ َّ‫َ َسا‬ ‫ض‬ َ َ‫َحََّّ مِ َذا ق‬

ُُ‫ َح َّدثَنَا بَب‬- 792 َ‫الرَّحْ َم ِن ب ُْن مُرْ ُد َز َدُْ ل‬

َّ ‫َع ْب َد‬ َُ ُ‫َّللاِ ا ْبنَ ب َُح ْينَ َ َ م‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫م‬ َ ‫ِ النَّبِ ام‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ َّن النَّ ِب‬ ِ ‫بَصْ َحا‬ ُ‫الظَّ ْا َر فٍََا َم فِم ال َّر ْك َدََّ ْي ِن ْاْلُ لَيَي ِْن لَ ُّْ َيجْ اَِْ فٍََا َم النَّاسُ َد َدم‬

َُّّ ُ‫الص ًََّلََ َ ا ْنََّظَ َر النَّاسُ تَ ْساِي َممُ َكب ََّر َ مُ َُ َجالٌَِ فَ َس َج َد َسجْ َدتَي ِْن قَ ْب َر بَ ْن يُ َساا َُّ ث‬ َُّ َّ‫َسا‬ 792 - Зуһрий (р.а.) риуаят етті: «Маған Абдуррахман ибн Хұрмуз Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) олармен бесін намазын оқығанын айтты. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) екінші рәкаттан кейін отырмастан тұрып кетіпті, адамдар да ол кісімен бірге орындарынан тұрыпты. Намаз біткен соң адамдар Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сәлем беруін күтіпті. Ал Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) болса, отырған бойы сәлем бермей тұрып, тәкбір айтып, екі мәрте сәһу сәждесін қылып, содан соң ғана сәлем беріпті»,деді.

407

145-бап. Алғашқы ташаһудте отыру туралы

‫ال َح َّدثَنَا بَ ْا ٌر َع ْن َج ْدفَ ِر ب ِْن َي ِبي َد َ ع َْن‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد ق‬- 793 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫صاَّ ِبنَا َيسُُ ُل‬ َّ ‫ج ع َْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫َّللاِ ْب ِن َدالِك ا ْب ِن ب َُح ْينَ َ قَا َل‬ ِ ‫ْاْلَ ْع َر‬ ُّ َُّ َّ‫َ َسا‬ َُ ُ‫ص ًَلتِ ِم َس َج َد َسجْ َدتَ ْي ِن َ م‬ َ ‫الظ ْا َر فٍََا َم َ َعاَ ْي ِم ُجاُُسٌ فَاَ َّما َكانَ فِم آ ِر ِر‬ ٌَِ‫َجال‬ 793 - Абдулла ибн Мәлік (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізбен бірге бесін намазын оқыды. Екінші рәкаттан кейін ташаһудқа отыру керек болса да, отырмастан тұрып кетті. Намаз біткен соң, екі мәрте сәһу сәждесін қылды»,- деді. 146-бап. Соңғы ташаһудта отырудың уәжіптігі

‫ال قَا َل َع ْب ُد‬ َ َ‫يق ْب ِن َساَ َم َ ق‬ ِ ٍِ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا ْاْلَ ْع َمشُ ع َْن َش‬- 794 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ير‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قُ ْانَا الس ًََّل ُم َعاَ ِجب ِْر‬ َ ‫صاَّ ْينَا َر ْافَ النَّبِ ام‬ َ ‫َّللاِ ُكنَّا مِ َذا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع مِلَ ْينَا َيسُُ ُل‬ َ َ‫ير الس ًََّل ُم َعاَ فُ ًَلن َ فُ ًَلن فَ ْالََّف‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ِ‫َ ِدي َاائ‬ َّ ‫فٍََا َل مِ َّن‬ ُ َ‫اَ َ ال َّ ايب‬ ُ َُ َ‫صا‬ ُ ‫صاَّ بَ َح ُد ُك ُّْ فَ ْايٍَُرْ الََّّ ِحي‬ َّ ‫َّلل َ ال‬ َ‫ا‬ َ ‫َّللاَ مُ َُ الس ًََّل ُم فَا ِ َذا‬ ِ َّ ِ َ‫َّا‬ َّ ‫ِعبَا ِد‬ َّ ُ ‫ك بَيُّاَا النَّبِ ُّم َ َيحْ َم‬ َ‫َّللاِ َ بَ َر َكاتُمُ الس ًََّل ُم َعاَ ْينَا َ َعا‬ َ ‫الس ًََّل ُم َعاَ ْي‬ ِ‫َّللا‬ ْ َ‫صاب‬ ‫ُ بَ ْشاَ ُد‬ َ ِ‫ع ُك َّر َعبْد ِ ََّّلل‬ َ َ‫الصَّالِ ِحينَ فَاِنَّ ُا ُّْ مِ َذا قُ ْاَُّ ُمُمَا ب‬ ِ ْ‫صالِح فِم ال َّس َما ِء َ ْاْلَي‬ َّ ‫بَ ْن َا مِلَمَ مِ َّا‬ ُ‫َّللاُ َ بَ ْشاَ ُد بَ َّن ُد َح َّمدا َع ْب ُدهُ َ َيسُُلُم‬ 794 – Абдулла ибн Масғуд (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып намаз оқығанымызда ол кісі: «Жебірейіл ғ.с. мен Микайлға сәлем, пәленше мен түгеншеге сәлем»,деп айтатынбыз. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізге: «Алла тағаланың есімдерінің бірі – сәлем. Қайсы бірің намаз оқысаңыз, «Барлық мақтау-сәлемдеріміз, тағат-ғибадат жақсы амалдарымыз Алла тағалаға ғана лайық, о, Пайғамбар (с.ғ.с.) саған Алла тағаланың сәлемі, рахметі және берекеті болсын, бізге де, барлық жақсы пенделерге де Алла тағаланың сәлемі болсын!»,- деп айтыңдар. Егер солай (барлық жақсы пенделерге) десеңіз, жер-көктегі барлық салих пенделерге сауабы тиеді»,- деп айтатын»,- деді. (Дұғаның жалғасы): «Алладан басқа тәңір жоқ, деп куәлік беремін, сондай-ақ Мұхаммед (с.ғ.с.) Алланың құлы және бізге жіберілген елшісі, деп те куәлік беремін». 408

147-бап. Намазда сәлем беруден бұрын дұға оқу туралы

ُّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬- 795 َُ َ ْ‫ال بَ ْربَ َرنَا عُر‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ َ‫ي ق‬ َّ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بَ ْربَ َر ْتمُ بَ َّن َيسُُ َل‬ َّ َّ‫صا‬ ُّ ‫ب ُْن‬ َ ‫ج النَّ ِب ام‬ ِ‫َّللا‬ ِ ْ ‫الز َبي ِْر ع َْن عَائِ َش َ َز‬ َّ َّ‫صا‬ ‫ِ ْالٍَب ِْر‬ َ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يَ ْد ُعُ فِم الص ًََّل َِ الاَّاُ َُّّ مِنام بَ ُعُ ُذ بِكَ ِد ْن َع َذا‬ َُّّ ُ‫َ الاَّا‬ َ ِ‫يح ال َّدجَّا ِل َ بَ ُعُ ُذ ب‬ َ ِ‫َ بَ ُعُ ُذ ب‬ ِ ‫ك ِد ْن فِ َّْنَ ِ ْال َمحْ يَا َ فِ َّْنَ ِ ْال َم َما‬ ِ ‫ك ِد ْن ِف َّْنَ ِ ْال َم ِس‬ ‫ك ِد ْن ْال َم ْثَ ُِّ َ ْال َم ْا َر ِم فٍََا َل لَمُ قَائِ ٌر َدا بَ ْكثَ َر َدا تَ ْسََّ ِدي ُذ ِد ْن ْال َم ْا َر ِم فٍََا َل‬ َ ِ‫مِنام بَ ُعُ ُذ ب‬ ُّ ‫ِ َ َ َع َد فَ َ ْراَفَ َ ع َْن‬ َُ َ ْ‫ي قَا َل بَ ْربَ َرنِم عُر‬ َ ‫مِ َّن ال َّر ُج َر مِ َذا َغ ِر َم َح َّد‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ ‫ث فَ َا َذ‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْع َيسُُ َل‬ َّ ‫ه َم‬ ْ َ‫َّللاُ َع ْناَا قَال‬ ُّ ‫ب ُْن‬ ُ ‫ع َس ِمد‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫الزبَي ِْر بَ َّن عَائِ َش َ َي‬ ‫َّال‬ َ ‫َ َساَّ َُّ يَ ْسََّ ِدي ُذ فِم‬ ِ ‫ص ًَلتِ ِم ِد ْن فِ َّْنَ ِ ال َّدج‬ 795 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазда «Аллахумма инни ағузу бика мин ғазаби қабрин уа ағузу бика мин фитнат-ил-масихи-д-Дажжали уа ағузу бика мин фитнат-илмахйа уа фитнат-ил-мамати, Аллаһумма инни ағузу бика миналмағсами уа-л-мағрами» деген дұғаны оқитын еді. Бұл дұғаның мағнасы: «Иләһи, мені қабір азабынан, Дажжал фитнасынан сақта, тіршілікте және өлім алдында болатын бүліктерден сақта! Иләһи, мені күнаһар және адамдарға қарыздар болудан өзін сақта!». Сонда бір кісі Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Не үшін мұнша қарыздар қылып қойма деп тілейсіз?»,- деп сұрады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): “ Егер кісі төлей алмайтындай дәрежеде қарыздар болып қалса, әрқашан өтірік жалған сөйлейді, уәде қылса, уәдесінен шыға алмайды»,- деді. Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намаз соңында Дажжал фитнасынан сақтауды Алладан тілегенін естідім»,- деді.

ُ ‫ َح َّدثَنَا قََُّ ْيبَ ُ ب ُْن َس ِديد قَا َل َح َّدثَنَا الاَّي‬- 796 ‫ْع ع َْن يَ ِزي َد ب ِْن بَبِم َح ِبيب ع َْن‬ َّ ‫ه َم‬ َّ ‫بَبِم ْال َبي ِْر ع َْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاُ َع ْنمُ بَنَّمُ قَا َل‬ ‫َّللاِ ْب ِن َع ْمر ع َْن بَ ِبم بَ ْار ال ا‬ ِ ‫ايق َي‬ ِ ‫صد‬ َّ َّ‫صا‬ َُّّ ُ‫ال قُرْ الاَّا‬ َ َ‫ص ًَلتِم ق‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َعاا ْم ِنم ُدعَاء بَ ْد ُعُ بِ ِم فِم‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫لِ َرسُُ ِل‬ ُ ‫مِنام ظَاَ ْم‬ َ ‫ُِ مِ َّا بَ ْن‬ ‫ع فَا ْغفِرْ لِم َد ْافِ َرَ ِد ْن‬ َ ُ‫ع نَ ْف ِسم ظُ ْاما َك ِثيرا َ َا َي ْافِ ُر ال ُّذن‬ َ ‫ك َ ايْ َح ْمنِم مِنَّك بَ ْن‬ ُُّ ‫َّحي‬ َ ‫ِع ْن ِد‬ ِ ‫ع ْال َافُُ ُي الر‬ 409

796 - Әбу Бәкір (р.а.) Пайғамбарымызға (с.ғ.с.): «Намазда оқитын бір дұға үйретіңіз»,- деп өтінді. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Иләһи, мен өз жаныма көп зұлымдық қылдым, бұндай күнәларды сенен басқа ешкім кешіре алмайды, тек өзің ғана кешіре аласын. Иләһи, жақсылық мәрхеметіңді дариғ тұтпай, мені кешіргейсің, менен рахметіңді аямағайсың. Сен күнәларды кешіруші және пенделерді мағфират қылушысың деген дұғаны оқы!»,- деді. Бұл дұғаның арабшасы: «Аллаһумма инни зәламту нафсий зүлман касира уа лә яғфиру-з-зунуба илла әнта, фағфирли мағфиратан мин ғиндика уәрхамний, иннака әнта-әл-ғафурур-рахим» 148-бап. Ташаһудтан кейін оқуға дұға таңдамақ туралы

ٌ ‫ش َح َّدثَنِم َش ٍِي‬ ‫ق ع َْن‬ ِ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَا َل َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن ْاْلَ ْع َم‬- 797 َّ َّ‫صا‬ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم الص ًََّل َِ قُ ْانَا الس ًََّل ُم َعا‬ َ ‫َّللا قَا َل ُكنَّا مِ َذا ُكنَّا َد َ النَّبِ ام‬ ِ َّ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َا تٍَُُلُُا‬ َ ‫ِد ْن ِعبَا ِد ِه الس ًََّل ُم َعاَ فُ ًَلن َ فُ ًَلن فٍََا َل النَّ ِب ُّم‬ ‫َع ْب ِد‬ ‫َّللا‬ ِ َّ

َّ َ‫الس ًََّل ُم َعا‬ ُ َ‫اَ َ ال َّياب‬ ُ َُ َ‫صا‬ ُ ‫َّللا مُ َُ الس ًََّل ُم َ لَ ِا ْن قُُلُُا الََّّ ِحي‬ َّ ‫َّلل َ ال‬ َ‫ا‬ ِ َّ ِ َ‫َّا‬ َ َّ ‫َّللاِ فَا ِ َّن‬ َّ ‫ِعبَا ِد‬ َّ ُ ‫ك بَيُّاَا النَّبِ ُّم َ َيحْ َم‬ َ‫َّللاِ َ بَ َر َكاتُمُ الس ًََّل ُم َعاَ ْينَا َ َعا‬ َ ‫الس ًََّل ُم َعاَ ْي‬ ِ‫َّللا‬ ‫ُ بَ ْشاَ ُد‬ َ ‫ص‬ َ َ‫الصَّالِ ِحينَ فَاِنَّ ُا ُّْ مِ َذا قُ ْاَُّ ُّْ ب‬ ِ ْ‫اِ ُك َّر َعبْد فِم ال َّس َما ِء بَ ْ بَ ْينَ ال َّس َما ِء َ ْاْلَي‬ َّ ‫بَ ْن َا مِلَمَ مِ َّا‬ ‫َّللاُ َ بَ ْشاَ ُد بَ َّن ُد َح َّمدا َع ْب ُدهُ َ َيسُُلُمُ ثُ َُّّ يَََّ َبيَّ ُر ِد ْن ال ُّدعَا ِء بَ ْع َجبَمُ مِلَ ْي ِم‬ ُ‫فَيَ ْد ُع‬ 797 - Абдулла ибн Масғуд (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйып намаз оқығанымызда: «Әссаламу ғала аллаһи мин ғибадихи. Әссаламу ғала фуланин уа фуланин»,деп айтатынбыз. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізге: «Әссаламу ғала аллаһи демеңдер, өйткені сәлем Аллаһ тағаланың есімдерінің бірі. Қайсы біреулерің намаз оқысаңыздар, «Әттахиату лиллаһи уәссәлауату уәт-тайибату, әссаламу ғалайка аюханнәбию уа рахматуллаһи уә бәрәкатуһу. Әссәламу ғалайна уа ғала ғибадилләһис-салихин»,- деп айтсын Егер солай (барлық жақсы пенделерге) десеңіз, жер мен көктің ортасындағы барлық салих пенделерге сауабы тиеді. (Дұғаның жалғасы): «Әшһаду ән лә иләһа илла аллаһ, уә әшһаду әнна мұхаммедан ғабдуһу уа расулуһу», бұдан кейін дұғалардан өзіңізге ұнағанын таңдап алып оқи беріндер»,- деп айтты»,- деді. 149-бап. Маңдайға және мұрынға тиген лайды намазды оқып болғанға дейін сүртпеген кісі туралы 410

َّ ‫قَا َل بَبُُ َعبْد‬ ُ ‫َّللاِ َيبَي‬ َّ ‫ْع ْال ُح َم ْي ِد‬ ‫ع بَ ْن َا يَ ْم َس َح ْال َج ْباَ َ فِم‬ ِ ‫ي يَحْ ََّجُّ ِباَ َذا ْال َح ِدي‬ َِ ‫الص ًََّل‬ Имам Бұхарий айтты: «Хумайдтың намаз уақытында маңдайға тиген (жұққан) лайды, шаңды сүртуге болмайтындығына мына хадисті дәлел қылып жатқанының куәсі болдым»,- деді.

َ ‫ع َْن بَبِم َساَ َم‬ ‫َ َساَّ َُّ يَ ْس ُج ُد فِم‬

َ‫ َح َّدثَنَا ُد ْساِ ُُّ ب ُْن مِ ْب َرا ِمي َُّ قَا َل َح َّد َثنَا ِم َشا ٌم ع َْن َيحْ ي‬- 798 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ ُ ‫ي فٍََا َل َيبَي‬ ُ ‫قَا َل َس َ ْل‬ َّ ‫ع بَبَا َس ِديد ْال ُب ْد ِي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َ ‫ْع َيس‬ ُ ‫ْال َما ِء َ ال اي ِن َحََّّ َيبَي‬ ‫ْع بَثَ َر ال اي ِن فِم َج ْباََِّ ِم‬

798 - Әбу Сәлама (р.а.) айтты: «Әбу Сағид әл-Хұдридан сол туралы сұрадым»,- деді. Әбу Саъид әл-Худрий (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) лай жерде сәжде қылып жатқанын, тіпті, маңдайына тиген лайды намаз біткенге дейін сүртпегенін көрген едім»,- деп жауап берді. 150-бап. Намаз оқып болған соң сәлем беру туралы

ُّ ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِعي َر َح َّد َثنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َسدْد َح َّدثَنَا‬- 799 ُّ‫الز ْم ِري‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َكانَ َيسُُ ُل‬ َّ ‫ه َم‬ ْ َ‫َّللاُ َع ْناَا قَال‬ ُ‫َّللا‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ث بَ َّن ب ُ َّم َساَ َم َ َي‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫َع ْن ِم ْند بِ ْن‬ ِ ‫ع ْال َح‬ َ ‫ضم تَ ْساِي َممُ َ َد َا‬ ‫ع يَ ِسيرا قَ ْب َر بَ ْن يٍَُُ َم قَا َل‬ ِ ٍْ َ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا َساَّ َُّ قَا َم النا َسا ُء ِحينَ ي‬ َّ َ ‫اب ُْن ِشاَاِ فَ ُ َيى‬ ‫َّللاُ بَ ْعاَ ُُّ بَ َّن ُد ْاثَمُ لِ َا ْم يَ ْنفُ َذ النا َسا ُء قَ ْب َر بَ ْن يُ ْد ِي َكا َُّن َد ْن‬ ‫ص َرفَ ِد ْن ْالٍَُْ ِم‬ َ ‫ا ْن‬ 799 – Үмму Сәлама (р.а.) Хинд бинти әл-Харсқа: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазда сәлем бергеннен кейін де әйелдер кетпей тұрар еді. Пайғамбарымыз да (с.ғ.с.) дереу кетіп қалмайтын»,- деп айтқан. Әбу Шиһаб (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.), әйелдердің еркектермен араласып кетпеулерін, еркектер кетіп болған соң, алаңсыз өздерінің кетулері үшін солай қылған болса керек»,- деді. 151-бап. Ұюшы имам сәлем бергенде сәлем береді

َّ ‫ه َم‬ ُ‫اْل َدا ُم بَ ْن يُ َساا َُّ َد ْن َر ْافَم‬ ِ ‫َكانَ اب ُْن ُع َم َر َي‬ ِ ْ َُّ َّ‫َّللاُ َع ْناُ َما يَ ْسََّ ِحبُّ مِ َذا َسا‬ Ибн Омар (р.а.) айтты: «Имам сәлем бергеннен соң арттағылар да сәлем беруін мақұлдар еді.”

411

َّ ‫َّان ب ُْن ُدُ َس قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا ِحب‬- 800 ‫َّللاِ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َد ْد َم ٌر ع َْن‬ َّ‫صا‬ ُّ ‫الز ْم ِر ا‬ َ ‫صاَّ ْينَا َد َ النَّبِ ام‬ َ ‫ي ع َْن َدحْ ُمُ ِد ب ِْن ال َّربِي ِ ع َْن ِع َّْبَانَ ب ِْن َدالِك قَا َل‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َساَّ ْمنَا ِحينَ َسا‬ 800 – Ғұтбан (р.а.) айтты: «Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге намаз оқыдық, ол сәлем бергенде біз де сәлем бердік»,- деді. 152-бап. «Имамның сәлеміне әлік қайтармаса да болады, намазда берілген сәлем кифая болады»,- деген кісі

ُّ ‫َّللا قَا َل بَ ْربَ َرنَا َد ْد َم ٌر ع َْن‬ ُ ‫ َح َّدثَنَا َع ْبد‬- 801 ‫الز ْم ِريا‬ ِ َّ ‫َان قَا َل بَ ْربَ َرنَا َع ْب ُد‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫قَا َل بَ ْربَ َرنِم َدحْ ُمُ ُد ب ُْن ال َّربِي ِ َ َز َع َُّ بَنَّمُ َعٍَ َر َيسُُ َل‬ َُّ َّ‫َّللاُ َع َا ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ ُ ‫َاي ِم ُّْ قَا َل َس ِمد‬ َّ ‫صاي‬ ‫ي‬ ‫ْع ِع َّْبَانَ ْبنَ َدالِك ْاْلَ ْن‬ ِ ِ ‫َ َعٍَ َر َد َّج َد َّجاَا ِد ْن د َْلُ َكانَ فِم د‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫صاام لٍَُِْ ِدم بَنِم َسالُِّ فَ َتَي‬ ُ ‫ثُ َُّّ بَ َح َد بَنِم َسالُِّ قَا َل ُك ْن‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ‫ْع النَّبِ َّم‬ َ ُ‫ع ب‬ ‫تَحُُ ُل بَ ْينِم َ بَ ْينَ َد ْس ِج ِد قَُْ ِدم‬ ‫بَتَّ ِب َذهُ َد ْس ِجدا فٍََا َل بَ ْف َد ُر مِ ْن َشا َء‬ ‫َ بَبُُ بَ ْار َد َدمُ بَ ْد َد َدا ا ْشََّ َّد النَّاَا ُي‬

ُ ْ‫ع مِنام بَ ْن َار‬ ُ ‫َ َساَّ َُّ فٍَُ ْا‬ ‫ُُل‬ َ ‫ص ِري َ مِ َّن ال ُّسي‬ َ َ‫َ ب‬ ََّّ‫ْع فِم بَ ْيَِّم َد َاانا َح‬ ُ ‫فَاَ َُ ِد ْد‬ َ ‫صاَّي‬ َ ‫ك ِج ْئ‬ َ َّ‫َ بَن‬ َ َ‫ع ف‬

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫م َيسُُ ُل‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ َ‫َّللاُ فَ َادَا َعا‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَ َ ِذ ْن‬ ‫ع لَمُ فَاَ ُّْ َيجْ اَِْ َحََّّ قَا َل بَ ْينَ تُ ِحبُّ بَ ْن‬ َ ‫فَا ْسََّ ْ َذنَ النَّبِ ُّم‬ ُ‫صفَ ْفنَا َر ْافَم‬ َ َِّ‫صاا َم ِد ْن َب ْي‬ َ َ‫صاا َم فِي ِم فٍََا َم ف‬ َ ُ‫ك فَ َ َشا َي مِلَ ْي ِم ِد ْن ْال َم َاا ِن الَّ ِذي بَ َحبَّ بَ ْن ي‬ َ ُ‫ب‬ َُّ َّ‫ثُ َُّّ َساَّ َُّ َ َساَّ ْمنَا ِحينَ َسا‬ 801 – Махмуд ибн әр-Рабиғ (р.а.) риуаят етті: «Мен Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) жақсы есіме сақтағанмын, ол кісі біздің үйімізге келгенде, мен жас бала едім, бақырдан бір уыс су алып, әзілдесіп бетіме шашып жібергені де жақсы есімде. Маған Ғұтбан ибн Мәлік (р.а.) мына хадисті айтып берген еді: «Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) келіп: «Я Расулулла, көзімнің көруі нашарлады, мен өз қауымыммен намаз оқимын. Жаңбыр жауғанда менің үйім мен қауымымның арасындағы құрғақ жерде су жиналып, олардың мешітіне барып намаз оқып бере алмай жатырмын. Я Расулулла сізден өтінемін, менің үйіме барып, намаз оқысаңыз, мен сол жерді өзіме намаз оқитын жер етіп алайын»,- деді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оған: «Иншалла, солай етермін»,- деді. Ғұтбан айтты: «Пайғамбарымыз бен (с.ғ.с.) Әбу Бәкір Сыддық (р.а.) ертеменен күн біраз көтерілгеннен кейін келді. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үйге кіруге рұқсат сұрады. Оларды үйге кіргіздім. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) үйге кіргеннен соң отырмастан: 412

«Үйіңнің қай жеріне намаз оқып беруімді қалайсың?»,- деді Мен үйімнің өзіме ұнайтын жерін Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) көрсеттім. Ол кісі сол жерде намазға тәкбір тахрима айтты. Біз арт жағында сапқа тұрып ұйыдық. Пайғамбарымыз (с.ғ.с) сәлем бергенінде, біз де сәлем бердік. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазда қандай сәлем берсе, сондай ғып сәлем бердік, бірақ та әлік алмадық»,- деді. 153-бап. Намаздан кейін зікір айту туралы

ُ ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َحا‬- 802 ‫ال بَ ْربَ َرنَا اب ُْن‬ َ َ‫اق ق‬ َ َ‫ق ب ُْن نَصْ ر ق‬ ِ ‫ال َح َّدثَنَا َع ْب ُد ال َّر َّز‬ ‫ال بَ ْربَ َر ِنم َع ْم ٌر بَ َّن بَبَا َد ْدبَد َدُْ لَ ا ْب ِن َعبَّاس بَ ْربَ َرهُ بَ َّن ا ْبنَ َعبَّاس‬ َ َ‫ُج َريْج ق‬ َّ ‫ه َم‬ ُ ‫ص ِر‬ َّ ‫َّللاُ َع ْناُ َما بَ ْربَ َرهُ بَ َّن َي ْف َ ال‬ ‫ف النَّاسُ ِد ْن‬ َ ‫َ بِال اذ ْك ِر ِحينَ يَ ْن‬ ِ ُْ‫ص‬ ِ ‫َي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ال اب ُْن َعبَّاس ُك ْن‬ ‫ع بَ ْعاَ ُُّ مِ َذا‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ق‬ َ ‫ْال َم ْاَُُّبَ ِ َكانَ َعاَ َع ْا ِد النَّبِ ام‬ ُ‫ك مِ َذا َس ِم ْدَُّم‬ َ ِ‫ص َرفُُا بِ َذل‬ َ ‫ا ْن‬ 802 – Ибн Аббастың (р.а.) азат етілген құлы Әбу Мағбад (р.а.) айтты: «Маған ибн Аббас (р.а.) былай деген еді: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) дәуірінде адамдар парыз намаздан кейін дауыстап зікір айтатын еді, мен оны жақсы есіме сақтап қалғанмын»,- деді. Ибн Аббас (р.а.): «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) намазды бітіргенін тәкбір айтқанынан білетінмін»,- деді. (Намаздан соң. «Сұбхан алла, әлхамдулилла, Аллаһу акбар»,- деп зікір айту).

َّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن بَبِم بَ ْار قَا َل َح َّدثَنَا ُد ْدََّ ِم ٌر ع َْن ُعبَ ْي ِد‬- 804 ‫َّللاِ ع َْن ُس َمم‬ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ َ ‫َّللاُ َع ْنمُ قَا َل َجا َء ْالفٍَُ َرا ُء مِلَ النَّبِ ام‬ َ ‫ع َْن بَبِم‬ ِ ‫صالِح ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ َي‬ َّ ُّ‫َ ْالد ًَُل َ النَّ ِد ِيُّ ْال ُمٍِ ِي‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فٍََالُُا َذم‬ ِ ‫ُي ِد ْن ْاْلَ ْد َُا ِل بِال َّد َي َجا‬ ِ ُ‫َب بَ ْم ُر ال ُّدث‬ ‫صاام َ يَصُُ ُدُنَ َك َما نَصُُ ُم َ لَاُ ُّْ فَضْ ٌر ِد ْن بَ ْد َُال يَحُجُّ ُنَ بِاَا‬ َ ُ‫صاُُّنَ َك َما ن‬ َ ُ‫ي‬ ُّْ ‫ص َّدقُُنَ قَا َل بَ َا ب ُ َح ادثُ ُا ُّْ مِ ْن بَ َر ْذتُ ُّْ بَ ْد َي ْكَُّ ُّْ َد ْن َسبٍََ ُا‬ َ َََّ‫َ َي ْدََّ ِم ُر نَ َ يُ َجا ِم ُد نَ َ ي‬ َ َ‫َ لَ ُّْ يُ ْد ِي ْك ُا ُّْ بَ َح ٌد بَ ْد َد ُك ُّْ َ ُك ْنَُّ ُّْ َر ْي َر َد ْن بَ ْنَُّ ُّْ بَ ْين‬ ُ‫ظ ْا َرانَ ْي ِم مِ َّا َد ْن َع ِم َر ِد ْثاَم‬ ْ َ‫ص ًَلَ ثَ ًَلثا َ ثَ ًَلثِينَ ف‬ ‫ارََّاَ ْفنَا بَ ْي َن َنا فٍََا َل‬ َ ‫تُ َسباحُُنَ َ تَحْ َم ُد نَ َ تُ َابا ُر نَ َر ْافَ ُكرا‬ ُ ‫ضنَا نُ َسبا ُح ثَ ًَلثا َ ثَ ًَل ِثينَ َ نَحْ َم ُد ثَ ًَلثا َ ثَ ًَلثِينَ َ نُ َابا ُر بَيْ َبدا َ ثَ ًَلثِينَ فَ َر َجد‬ ‫ْع‬ ُ ‫بَ ْد‬

413

َّ َ ‫َّلل‬ َّ َ‫مِلَ ْي ِم فٍََا َل تٍَُُ ُل ُس ْب َحان‬ ‫َّللاُ بَ ْكبَ ُر َحََّّ يَ ُاُنَ ِد ْنا َُّن ُكاا ِا َّن ثَ ًَلثا‬ ِ َّ ِ ‫َّللاِ َ ْال َح ْم ُد‬ َ‫َ ثَ ًَلثِين‬ 804 - Әбу Хурайра (р.а.) риуаят етті. «Пақырлар Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жанына келіп: «Жәннаттың ең жақсы жерлері де, дүниенің ең жақсы нығметтері де байларға тиеді, ал біз қандай намаз оқып, ораза тұтсақ, олар да сондай намаз оқып, ораза тұтады ғой»,- десті. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) оларға айтты: «Сендерге байлар жеткен мәртебеден де артығырақ мәртебеге жеткізетін бір нәрсені үйретейін бе? Егер (менің айтқандарымды қылсаңдар), сендерден жақсырақ адам болмайды, сендер жеткен мәртебеге ешкім жете алмайды. Құлақ салындар, әрбір парыз намаздан соң «Сұбхан алла, әлхамдулиллаһ және Аллаһу акбар»,- деп отыз үш мәртеден айтасыңдар»,- деді. Сонда біз: «Субханалла 33-рет, Әлхамдулилла 33-рет, және Аллаһу акбар 34-рет деп өзара тартысып қалдық. Кейін Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) алдына кірдік. Сонда: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сұбхан алла, әлхамдулилла мен Аллаһу акбарды 33-реттен айтасындар»,деп айтты»,- деді Әбу Хурайра (р.а.).

ُ َ‫ال َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ك ْب ِن ُع َميْر‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن يُُسُفَ ق‬- 805 ِ ِ‫ان ع َْن َع ْب ِد ْال َما‬ َ‫ب ْال ُم ِاي َر َِ ْب ِن ُش ْدبَ َ قَا َل بَ ْداَ َعاَ َّم ْال ُم ِاي َرَُ ب ُْن ُش ْدبَ َ ِفم ِكََّاِ مِل‬ ِ ِ‫ع َْن َ يَّاد َكات‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫ص ًَلَ َد ْاَُُّبَ َا مِلَم‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ يٍَُُ ُل فِم ُدب ُِر ُكرا‬ َ ‫م‬ َّ ‫ُد َدا ِيَ َ بَ َّن النَّ ِب‬ َّ ‫مِ َّا‬ ُ ‫َّللاُ َ حْ َدهُ َا َش ِريكَ لَمُ لَمُ ْال ُم ْا‬ ‫ك َ لَمُ ْال َح ْم ُد َ مُ َُ َعاَ ُك ار َش ْمء قَ ِدي ٌر الاَّاُ َُّّ َا‬ َ ‫ْع َ َا ُد ْد ِ َم لِ َما َدنَد‬ َ ‫َدانِ َ لِ َما بَ ْع َي‬ ‫ْع َ َا يَ ْنفَ ُ َذا ْال َج اد ِد ْنكَ ْال َج ُّد َ قَا َل ُش ْدبَ ُ ع َْن‬ ‫ال‬ َ َ‫ك ْب ِن ُع َميْر ِباَ َذا َ ع َْن ْال َح َا ُِّ ع َْن ْالٍَا ِس ُِّ ْب ِن ُد َب ْي ِم َرََ ع َْن َ يَّاد ِباَ َذا َ ق‬ ِ ِ‫َع ْب ِد ْال َما‬ ‫ْال َح َس ُن ْال َج ُّد ِغن‬ 805 – Муғира ибн Шуғбаның хат жазушысы Уаррад (р.а.) риуаят етті: «Муғира Муғауйяға арнап былай деп хат жазды: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) әрбір парыз намаздан соң «Лә иләһа илла аллаһу уәхдаху лә шарика ләһу, ләһул мүлкү уә ләһул хамд уа һуа ғала күлли шайин қадир. Аллаһумма лә маниға лима ағтайта уә лә муғтиа лима манағта уә лә янфағу зәл-жадди минка-л-жадду»,- деп айтатын»,- деді. 154-бап. Имам намаздан соң сәлем берген соң, адамдарға қарап бұрылып отырады

414

ُُ‫ازم قَا َل َح َّدثَنَا بَب‬ َ ‫ َح َّدثَنَا ُدُ َس ب ُْن مِ ْس َما ِع‬- 806 ِ ‫ير قَا َل َح َّدثَنَا َج ِري ُر ب ُْن َح‬ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َ‫ص ًَل‬ َ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا‬ َ ‫َي َجاء ع َْن َس ُم َرََ ْب ِن ُج ْندَِ قَا َل َكانَ النَّبِ ُّم‬ ‫بَ ْقبَ َر َعاَ ْينَا بِ َُجْ ِا ِم‬ Сумра ибн Жүндуб (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намаз оқып болса, артқа бұрылып, бізге қарап отыратын еді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 807 ‫ح ْب ِن َك ْي َسانَ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ َ ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن‬ ِ ِ ‫صال‬ َّ ‫َّللاِ ْب ِن َع ْب ِد‬ َّ ‫صاَّ لَنَا‬ َ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َّْبَ َ ْب ِن َد ْسدُُد ع َْن َز ْي ِد ْب ِن َرالِد ْال ُجاَنِ ام بَنَّمُ قَا َل‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َيسُُ ُل‬ ْ َ‫ْح بِ ْال ُح َد ْيبِيَ ِ َعاَ مِ ْث ِر َس َماء َكان‬ ‫ع ِد ْن‬ َ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫ص ًَلََ الصُّ ب‬ َّ ‫اس فٍََا َل مَرْ تَ ْد ُي نَ َدا َذا قَا َل َي ُّب ُا ُّْ قَالُُا‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫الاَّ ْياَ ِ فَاَ َّما ا ْن‬ ِ َّ‫ص َرفَ بَ ْقبَ َر َعاَ الن‬ ‫َ َيسُُلُمُ بَ ْعاَ ُُّ قَا َل بَصْ بَ َح ِد ْن ِعبَا ِدي ُد ْؤ ِد ٌن ِبم َ َكافِ ٌر فَ َ َّدا َد ْن قَا َل ُد ِ رْ نَا بِ َفضْ ِر‬ َّ ‫ك‬ َ ِ‫ب َ بَ َّدا َد ْن قَا َل بِنَُْ ِء َك َذا َ َك َذا فَ َذل‬ َ ِ‫َّللاِ َ َيحْ َمَِّ ِم فَ َذل‬ ِ ‫ك ُد ْؤ ِد ٌن ِبم َ َكافِ ٌر بِ ْال َاُْ َك‬ ‫ب‬ ِ ‫َكافِ ٌر بِم َ ُد ْؤ ِد ٌن بِ ْال َاُْ َك‬ 807 – Зәйд ибн Халид әл-Жауһаний (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Худайбия деген жерде кешқұрым жауған жауынның дымқыл нәмінің үстінде бізбен бірге таң намазын оқыды. Намаздан соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жамағаттарға бұрылып: «Раббыларың не дейді, білесіңдер ме?»,- деп сұрады. Адамдар: «Алла мен оның елшісі біледі»,- десті. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Алла тағала: «Пенделерімнің кейбірі маған сеніп мүъмин болды, кейбіреулері болса, маған сенбей, кәпір болды. Бірақ кімде-кім біздің жаңбырымызды Алла тағаланың жақсылық рахметінен пайда болды, десе ол маған иман келтіріп, ірі жұлдыздарға сенуді жоққа шығарған болады. Бірақ кімде-кім пәлен жұлдыздың ондай болуы және пәленше жұлдыздың мұндай болуынан жауын жауды десе, ол кәпір болып, аспан денелеріне сиынған болады»,- деді.

‫يَ ِزي َد ْبنَ مَا ُي نَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُح َم ْي ٌد ع َْن‬ َّ َ‫اَ لَ ْياَ مِل‬ َ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ الص ًََّلََ َذ‬

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 808 َ ‫َّللاِ ب ُْن ُد ِنير َس ِم‬ َّ‫صا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َ ْب ِن َدالِك قَا َل بَ َّر َر َيسُُ ُل‬ ِ َ‫بَن‬ ‫صاَُّْ ا‬ َ ‫اس قَ ْد‬ َ َّ‫صاَّ بَ ْقبَ َر َعاَ ْينَا ِب َُجْ ِا ِم فٍََا َل مِ َّن الن‬ َ ‫َش ْ ِر الاَّ ْي ِر ثُ َُّّ َر َر َج َع َا ْي َنا فَاَ َّما‬ َ ََّ‫ص ًَلَ َدا ا ْن‬ ََ‫ظرْ تُ ُّْ الص ًََّل‬ َ ‫َ َيقَ ُد ا َ مِنَّ ُا ُّْ لَ ْن تَ َزالُُا فِم‬ 415

808 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бір күні құфтан намазын оқуды жарым түнге дейін кешіктірді. Намаздан соң бізге бұрылып: «Адамдар әлдеқашан намаздарын оқып болып ұйқыға жатты, ал сендер болсаңдар, хануздың93 үстінде отырсыңдар»,- деді. 155-бап. Имамның сәлем бергеннен кейін де жайнамаз үстінде қалуы туралы

ُُِّ َ ‫ص ًَّلهُ َب ْد َد الس ًََّل ِم َ قَا َل لَنَا آ َد ُم َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ ع َْن بَي‬ َ ‫اْل َد ِام فِم ُد‬ ِ ‫بَاِ ُد ْا‬ ِْ ‫ع‬ ُ‫ض َ َ فَ َداَم‬ َ ‫صاَّ فِي ِم ْالفَ ِري‬ َ ‫صاام فِم َد َاانِ ِم الَّ ِذي‬ َ ُ‫ع َْن نَافِ قَا َل َكانَ اب ُْن ُع َم َر ي‬ ‫ص َّح‬ ِ َ‫اْل َدا ُم فِم َد َاانِ ِم َ لَ ُّْ ي‬ ِ ْ ‫ْالٍَا ِس ُُّ َ ي ُْذ َك ُر ع َْن بَبِم مُ َر ْي َرََ َيفَ َدمُ َا يَََّ َ َُّ ُع‬ Нафиғ (р.а.) риуаят етті: «Ибн Омар (р.а.) парыз намазды оқып болғаннан кейін жайнамаздан жылжымастан нәпіл намаз оқи беретін еді. Хазреті Әбу Бәкірдің (р.а.) немересі Қасым да солай қылатын»,- деді. Әбу Хурайра (р.а.) айтты: «Имам парыз оқыған жерде, нәпіл оқымайды, деген хадисті Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) дұрыс емес сілтеме беріседі»,- деді.

ُّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َسدْد َح َّد َثنَا‬- 809 ‫الز ْم ِريُّ ع َْن ِم ْند‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ مِ َذا َساَّ َُّ يَ ْم ُا‬ ‫ع فِم‬ َ ‫م‬ َّ ِ‫ث ع َْن ب ُ ام َساَ َم َ بَ َّن النَّب‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫بِ ْن‬ ِ ‫ع ْال َح‬ َّ َ ‫َد َاانِ ِم يَ ِسيرا قَا َل اب ُْن ِشاَاِ فَنُ َرى‬ ُ ‫ص ِر‬ ‫ف ِد ْن النا َسا ِء‬ َ ‫َّللاُ بَ ْعاَ ُُّ لِ َا ْم يَ ْنفُ َذ َد ْن يَ ْن‬ َ‫َ قَا َل اب ُْن بَبِم َدرْ يَ َُّ بَ ْربَ َرنَا نَافِ ُ ب ُْن يَ ِزي َد قَا َل بَ ْربَ َرنِم َج ْدفَ ُر ب ُْن َي ِبي َد َ بَ َّن ا ْبن‬ ُ ُ ‫ب مِلَ ْي ِم قَا َل َح َّدثَ َّْنِم ِم ْن ُد بِ ْن‬ ‫ج النَّبِ ام‬ َ ََّ‫ِشاَاِ َك‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ع ْال َح‬ ِ ْ ‫ث ْالفِ َرا ِسيَّ ُ ع َْن ب ام َساَ َم َ َز‬ ُ ‫ص ِر‬ ‫ف النا َسا ُء‬ َ ‫َكانَ يُ َساا ُُّ فَيَ ْن‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫ص َُا ِحبَاتِاَا قَال‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ َكان‬ ‫ع‬ َ ‫ع ِد ْن‬ َ َّ‫صا‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫فَيَ ْد ُر ْانَ بُيُُتَا َُّن ِد ْن قَ ْب ِر بَ ْن يَ ْن‬ ِ َّ ‫ص ِرفَ َيسُُ ُل‬

809 – Үмму Сәлама (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазды бітіріп, сәлем бергеннен соң, әйелдер мешіттен шығып кететін еді. Олар Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешіттен шыққанға дейін үйлеріне жетіп алатын»,- деді. 156-бап. Имам (намаз бітіп, сәлем бергеннен соң) біраз зәру нәрсені ойлап намазхандарды тәрк етуі мүмкін бе?

Хануз-Құрма жапырағынан тоқылған жайнамаз.

416

‫َ ع َْن‬ َ ُ‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ُعبَ ْي ِد ب ِْن َد ْي ُمُن قَا َل َح َّدثَنَا ِعي َس ب ُْن يُُن‬- 810 َّ‫صا‬ ُ ‫صاَّي‬ َ ‫ْع َ َيا َء النَّبِ ام‬ َ ‫ال بَ ْربَ َرنِم اب ُْن بَبِم ُداَ ْي َا َ ع َْن ُع ٍْبَ َ قَا َل‬ َ َ‫ُع َم َر ْب ِن َس ِديد ق‬ َّ َ‫اس مِل‬ َ َ‫ْرعا فَََّ َب َّ ِيق‬ ِ َّ‫اِ الن‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بِ ْال َم ِدينَ ِ ْال َدصْ َر فَ َساَّ َُّ ثُ َُّّ قَا َم ُدس‬ ‫ْض ُح َج ِر نِ َسائِ ِم فَفَ ِز َع النَّاسُ ِد ْن سُرْ َعَِّ ِم فَ َب َر َج َعاَ ْي ِا ُّْ فَ َربَى بَنَّاُ ُّْ ع َِجبُُا ِد ْن‬ ِ ‫بَد‬ ُ ْ‫ع بَ ْن َيحْ بِ َس ِنم فَ َ َدر‬ ُ ‫َ َشيْئا ِد ْن تِبْر ِع ْن َدنَا فَ َا ِر ْم‬ ُ ْ‫سُرْ َعَِّ ِم فٍََا َل َذ َكر‬ ‫َ بٍِِ ْس َمَِّ ِم‬ 810 - ҒҒуқба (р.а.) риуаят етті: «Мединеде Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бізге намазда имамдық қылды. Намаз бітіп, сәлем бергеннен соң, жамағаттың арасынан өтіп, әйелдерінің бірінің бөлмесіне кіріп кетті. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) асығыс тұрып кеткені жамағатты әртүрлі ойға салды. Біраздан кейін ол кісі бөлмеден қайтадан шығып келіп, асығыс тұрып кеткенінің себебін айтты: «Бізде біраз ділдә ақша бар еді, сол есіме түсіп кетті. Ойымды бөле ме деп адамдарға үлестіріп беруді бұйырдым»,деді. 157-бап. Сол немесе оң жағымен намазхандарға бұрылып қарау туралы

‫اف ع َْن ْاليَ ِمي ِن َ ال اش َما ِل َ َكانَ بَنََُ ب ُْن َدالِك يَ ْنفَ َِّ ُر ع َْن‬ ِ ‫ص َر‬ ِ ‫ال َ ِاا ْن‬ ِ ََِّ‫بَاِ ِاا ْنف‬ ‫اي ِه َ يَ ِديبُ َعاَ َد ْن يَََّ َُ َّر بَ ْ َد ْن يَ ْد ِم ُد ِاا ْنفََِّا َل ع َْن يَ ِمينِ ِم‬ ِ ‫يَ ِمينِ ِم َ ع َْن يَ َس‬ Әнас (р.а.) оң жағымен де, сол жағымен де намазхандарға бұрылып қарай беретін еді. Тек қана бір жағымен бұрылып қарайтындарды айыптайтын еді.

‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْال َُلِي ِد قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ َع ْن ُساَ ْي َمانَ ع َْن ُع َما َيََ ب ِْن ُع َميْر‬- 811 ‫ص ًَلتِ ِم يَ َرى بَ َّن‬ َ ‫َّللا َا يَجْ َدرْ بَ َح ُد ُك ُّْ لِا َّش ْي َا ِن َشيْئا ِد ْن‬ َ َ‫ع َْن ْاْلَ ْس َُ ِد ق‬ ِ َّ ‫ال قَا َل َع ْب ُد‬ َّ َّ‫صا‬ ُ ‫ص ِرفَ مِ َّا ع َْن يَ ِمينِ ِم لٍََ ْد َيبَي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكثِيرا‬ َ ‫م‬ َ ‫َحٍاا َعاَ ْي ِم بَ ْن َا يَ ْن‬ َّ ‫ْع النَّ ِب‬ ُ ‫ص ِر‬ ‫اي ِه‬ َ ‫يَ ْن‬ ِ ‫ف ع َْن يَ َس‬ 811 - Әсуад (р.а.) риуаят етті: «Абдулла ибн Масғуд (р.а.) айтты: «Еш қайсың өзінше, тек қана оң жақпен бұрылу керек деп айтып, шайтанға намазыннан бөліп берме! Мен Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) сол жағымен де бұрылғаның көп көргенмін»,- деді. 158-бап. Шикі сарымсақ, жабайы пияз жеу туралы

417

‫ال َح َّدثَنَا يَحْ يَ ع َْن ُعبَ ْي ِد َّ‬ ‫َّللاِ قَا َل َح َّدثَنِم نَافِ ٌ ع َْن اب ِْن‬ ‫‪َ - 812‬ح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد قَ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ه َم َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل فِم َغ ْز َ َِ َر ْيبَ َر َد ْن‬ ‫م َ‬ ‫َّللاُ َع ْناُ َما بَ َّن النَّبِ َّ‬ ‫ُع َم َر َي ِ‬ ‫بَ َك َر ِد ْن مَ ِذ ِه ال َّش َج َر َِ يَ ْدنِم الثُُّ َم فَ ًَل يَ ٍْ َربَ َّن َد ْس ِج َدنَا‬ ‫‪812 – Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Хайбар‬‬ ‫‪соғысы болып жатқан күндердің бірінде: «Кімде-кім мына сарымсақтан‬‬ ‫‪жеген болса, біздің мешітімізге жақындамасын!»,- деп айтқан»,- деді.‬‬

‫‪َ - 813‬ح َّدثَنَا َع ْب ُد َّ‬ ‫صُّ قَا َل بَ ْربَ َرنَا اب ُْن ُج َريْج‬ ‫َّللاِ ب ُْن ُد َح َّمد قَ َ‬ ‫ال َح َّدثَنَا بَبُُ عَا ِ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫قَا َل بَ ْربَ َرنِم َع َا ٌء قَا َل َس ِمد ُ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َّللا قَا َل قَا َل النَّبِ ُّم َ‬ ‫ْع َجابِ َر ْبنَ َع ْب ِد َّ ِ‬ ‫َ َساَّ َُّ َد ْن بَ َك َر ِد ْن مَ ِذ ِه ال َّش َج َر َِ ي ُِري ُد الثُُّ َم فَ ًَل يَ ْا َشانَا فِم َد َسا ِج ِدنَا قُ ْا ُ‬ ‫ع َدا يَ ْدنِم‬ ‫بِ ِم قَا َل َدا ب ُ َياهُ يَ ْدنِم مِ َّا نِيئَمُ َ قَا َل َد ْباَ ُد ب ُْن يَ ِزي َد ع َْن ا ْب ِن ُج َريْج مِ َّا نَ َّْنَمُ‬ ‫)‪813 – Жәбир ибн Абдулла (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.‬‬ ‫‪айтты: «Кімде-кім мына сарымсақтан жеген болса, біздің мешіттерімізге‬‬ ‫‪келмесін!»,- деп айтқан»,- деді.‬‬

‫َ ع َْن‬ ‫ال َح َّدثَنَا اب ُْن َ ْمب ع َْن يُُنُ َ‬ ‫‪َ - 814‬ح َّدثَنَا َس ِدي ُد ب ُْن ُعفَيْر قَ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ِشاَاِ َز َع َُّ َع َا ٌء بَ َّن َجابِ َر ْبنَ َع ْب ِد َّ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ‬ ‫م َ‬ ‫َّللاِ َز َع َُّ بَ َّن النَّبِ َّ‬ ‫صًل فَ ْايَ ْدََّ ِز ْلنَا بَ ْ قَا َل فَ ْا َي ْدََّ ِزلْ َد ْس ِج َدنَا َ ْليَ ٍْ ُد ْد فِم َب ْيَِّ ِم َ بَ َّن‬ ‫َد ْن بَ َك َر ثُُدا بَ ْ بَ َ‬ ‫صاَّ َّ‬ ‫ض َر ٌ‬ ‫اَ ِد ْن بٍُُُل فَ َُ َج َد لَاَا ِييحا فَ َس َ َل‬ ‫النَّبِ َّم َ‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ بُتِ َم بٍِِ ْدي فِي ِم َر ِ‬ ‫فَ ُ ْربِ َر بِ َما ِفياَا ِد ْن ْالبٍُُ ِ‬ ‫ْض بَصْ َحابِ ِم َكانَ َد َدمُ فَاَ َّما َيآهُ َك ِرهَ‬ ‫ُل فٍََا َل قَ اربُُمَا مِلَ بَد ِ‬ ‫صالِح ع َْن اب ِْن َ ْمب بُتِ َم‬ ‫بَ ْكاَاَا قَا َل ُكرْ فَاِنام بُنَا ِجم َد ْن َا تُنَا ِجم َ قَا َل بَحْ َم ُد ب ُْن َ‬ ‫اب ِْن‬ ‫قَا َل‬

‫اَ َ لَ ُّْ يَ ْذ ُك ِر الاَّي ُ‬ ‫ض َر ٌ‬ ‫بِبَ ْدي َ قَا َل اب ُْن َ ْمب يَ ْدنِم َ‬ ‫ص ْف َُانَ ع َْن‬ ‫ْع َ بَبُُ َ‬ ‫طبٍَا فِي ِم َر ِ‬ ‫ص َ ْالٍِ ْد ِي فَ ًَل بَ ْد ِيي مُ َُ ِد ْن قَُْ ِل ُّ‬ ‫َ قِ َّ‬ ‫ع‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ‫يُُنُ َ‬ ‫ي بَ ْ فِم ْال َح ِدي ِ‬ ‫‪814 - Ғата (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) шикі сарымсақты айтты ма‬‬ ‫‪әлде піскенін ба?»,- деп менен сұрады. Мен: «Есімдегісі - тек қана шикіні‬‬ ‫‪айтты»,- деп жауап бердім.‬‬ ‫‪Ғата (р.а.) Жәбир ибн Абдулладан естігенін ибн Шихабқа былай деп‬‬ ‫‪риуаят еткен екен: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім (шикі) сарымсақ‬‬ ‫‪немесе» пияз (честнок) жесе, бізден де, мешіттерімізден де алысырақ‬‬ ‫‪жүрсін, үйінде отырсын!»,- деп айтқан»,- деді.‬‬ ‫‪418‬‬

Бір уақыттарда Пайғамбарымызға сарымсақ араластырып дайындалған тамақ әкелді. Онда бір түрлі иіс барлығын сезіп, неден жасалғанын сұрады. Тамақтың ішінде сарымсақтың бар екенін айтып берісті. Содан соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Сахабаларды тамаққа шақырды, бірақ олар ол кісінің өзінің жемегені үшін тартынды. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Сендер жей беріңдер, маған болмайды, өйткені мен періштелермен сөйлесем, олар бұл иісті ұнатпайды»,- деді.

‫يز قَا َل َس َ َل َي ُج ٌر‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ث ع َْن َع ْب ِد ْال َد ِز‬ ِ َُ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ َد ْد َمر قَا َل َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْال‬- 815 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫م‬ َ ‫َ ْبنَ َدالِك َدا َس ِمد‬ ‫ُم فٍََا َل قَا َل‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫بَن‬ َّ ‫ْع نَ ِب‬ ِ ُّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ يٍَُُ ُل فِم الث‬ َّ َّ‫صا‬ ‫صاايَ َّن َد َدنَا‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َد ْن بَ َك َر ِد ْن مَ ِذ ِه ال َّش َج َر َِ فَ ًَل يَ ٍْ َر ْبنَا بَ ْ َا ي‬ َ ‫النَّبِ ُّم‬

815 - Абдулазиз (р.а.) риуаят етті: «Бір кісі Әнастан (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) сарымсақ туралы не айтты?»,- деп сұрады. Әнас (р.а.): «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Кімде-кім мына сарымсақты жесе, бізге жақындамасын және бізбен бірге намаз оқымасын!»,- деп айтқан». 159-бап. Қашан балаларға ғұсыл мен дәрет алу уәжіп болады? Жамағат пен айт намаздарына қашан қатысады

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ْال ُمثَنَّ قَا َل َح َّدثَنِم ُغ ْن َد ٌي قَا َل َح َّدثَنَا ُش ْدبَ ُ قَا َل‬- 816 َّ‫صا‬ ُ ‫م قَا َل َس ِمد‬ ُ ‫َس ِمد‬ َ ‫م قَا َل بَ ْربَ َرنِم َد ْن َد َّر َد َ النَّ ِب ام‬ َّ ِ‫ْع ال َّش ْدب‬ َّ ِ‫ْع ُساَ ْي َمانَ ال َّش ْيبَان‬ َّ ُ ‫ص ُّفُا َعاَ ْي ِم فٍَُ ْا‬ ‫ك‬ َ َ‫ع يَا بَبَا َع ْمر َد ْن َح َّدث‬ َ َ ُّْ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َعاَ قَبْر َد ْنبُُذ فَ َ َّدا‬ ‫فٍََا َل اب ُْن َعبَّاس‬ 816 - Шағбий (р.а.) мына хадисті Пайғамбарымызбен (с.ғ.с.) бірге тастанды баланың қабіріне барып, жаназа оқыған кісіден естіпті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жаназада имамдық қылды. Адамдар Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) ұйыды (жас балалар да қатынасты). Сүлеймен (р.а.) менен: «Бұл хадисті кім айтып берген еді?»,- деп сұрады. Мен: «Ибн Аббас (р.а.)»,- дедім.

ُ َُ ‫ص ْف‬ ُ َ‫َّللا قَا َل َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ان ب ُْن‬ َ ‫ان قَا َل َح َّدثَنِم‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬- 817 َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ ‫ُساَيُّْ ع َْن َع َا ِء ْب ِن يَ َساي ع َْن بَ ِبم َس ِديد ْال ُب ْد ِي ا‬ َ ‫ي َع ْن النَّ ِب ام‬ ُِّ‫قَا َل ْال ُا ْس ُر يَُْ َم ْال ُج ُم َد ِ َ ا ِجبٌ َعاَ ُك ار ُدحْ ََّا‬ 419

817 - Әбу Саъид әл-Худрий (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Жұма күні ғұсыл алу - әрбір Балағат жасына жеткен адамға уәжіп (парыз)»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َعاِ ُّم ب ُْن َع ْب ِد‬- 818 ُ َ‫َّللاِ قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُس ْفي‬ ‫ان ع َْن َع ْمر قَا َل بَ ْربَ َرنِم‬ َّ ‫ه َم‬ ُّ ِ‫َّللاُ َع ْناُ َما قَا َل ب‬ ‫ع ِع ْن َد َرالََِّم َد ْي ُمُنَ َ لَ ْياَ فٍََا َم النَّبِ ُّم‬ ِ ‫ُك َريْبٌ ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس َي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫َّللا‬ َ ِ َّ ‫ْض الاَّي ِْر قَا َم َيسُُ ُل‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فَاَ َّما َكانَ فِم بَد‬ َّ َُ َََّ‫ف‬ ‫ه َ ِد ْن َشن ُد َداَّق ُ هُُءا َر ِفيفا يُ َبفافُمُ َع ْم ٌر‬ ُ ‫ع فٍَُ ْم‬ ُ ‫ه َ ثُ َُّّ ِج ْئ‬ ُ ْ‫ه‬ َّ َُ َ‫َ نَحْ ُا ِد َّما ت‬ َّ َُ َََّ‫ف‬ ‫اي ِه فَ َح َُّلَنِم فَ َج َداَنِم ع َْن يَ ِمينِ ِم‬ ِ ‫ع ع َْن يَ َس‬ َّ ‫صاَّ َدا َشا َء‬ ‫َّللاُ ثُ َُّّ اهْ َ َج َ فَنَا َم َحََّّ نَفَ َخ فَ َتَاهُ ْال ُمنَا ِدي يَ ْ َذنُمُ بِالص ًََّل َِ فٍََا َم‬ َ َُّّ ُ‫ث‬ ُ ‫صاام فٍَُ ْم‬ ‫ع‬ َ ُ‫َ يٍَُاااُمُ ِج ادا ثُ َُّّ قَا َم ي‬

َّ‫صا‬ َّ َُ َََّ‫صاَّ َ لَ ُّْ ي‬ َ ‫ه ْ قُ ْانَا لِ َد ْمر مِ َّن نَاسا يٍَُُلُُنَ مِ َّن النَّبِ َّم‬ َ َ‫َد َدمُ مِلَ الص ًََّل َِ ف‬ َّ ُ ‫ال َع ْم ٌر َس ِمد‬ ‫ْع ُع َب ْي َد ْبنَ ُع َميْر يٍَُُ ُل مِ َّن‬ َ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ تَنَا ُم َع ْينُمُ َ َا يَنَا ُم قَ ْابُمُ ق‬ َ‫م ثُ َُّّ قَ َربَ مِنام بَ َيى فِم ْال َمنَ ِام بَنام بَ ْذبَحُك‬ ٌ ْ‫ي ُْؤيَا ْاْلَ ْنبِيَا ِء َ ح‬ 818 – Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «: «Маймунаның (нағашымдікінде) үйінде түнеп қалдым. Пайғамбарымызда (с.ғ.с.) ұйықтауға жатты. Түннің бір бөлігі өткеннен соң Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) орнынан тұрып, қабырғада ілулі тұрған торсықты алып, содан соң жеңілжелпі дәрет алып, намаз оқи бастады. Мен де ол кісі сияқты дәрет алып, сол жағына барып тұрып едім, мені оң жағына өткізіп қойды. Содан соң, Алла тағала қалағанша намаз оқыды, кейін жанбастап жатты, тіпті, қорылдағаны да естілді. Біраздан кейін ол кісіні азаншы келіп шақырды. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қайтадан дәрет алмай, азаншымен бірге намазға шығып кетті. Суфян (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) көздері ұйықтағанымен, жүрегі ояу болады»,- деді. Ғамр (р.а.): «Пайғамбарлардың көрген түстері – Алла тағаланың оларға жіберген уәхиі»,- деп: «Мен түсімде, сені Алла жолында құрбан қылып жатқан екенмін»,- деген аятты оқыды.

َّ ‫َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ ْب ِن بَ ِبم‬ َّ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬

ٌ ِ‫ َح َّدثَنَا مِ ْس َما ِعي ُر قَا َل َح َّدثَنِم َدال‬- 819 ‫ق ْب ِن‬ َ ‫ك ع َْن مِ ْس َحا‬ َّ‫صا‬ ْ ‫َ ب ِْن َدالِك بَ َّن َج َّدتَمُ ُداَ ْي َا َ َدع‬ َ ‫َّللا‬ َ ‫َع َيس‬ ِ َّ ‫ُُل‬ ِ َ‫طَ ْا َح َ ع َْن بَن‬ ُ ‫صاا َم بِ ُا ُّْ فٍَُ ْم‬ ‫صير لَنَا قَ ْد ا ْس َُ َّد‬ َ ُ‫صنَ َد َّْمُ فَ َ َك َر ِد ْنمُ فٍََا َل قُُ ُدُا فَ ِْل‬ َ ‫لِ َ َدام‬ ِ ‫ع مِلَ َح‬ 420

َّ َّ‫صا‬ َ ِ‫ِد ْن طُُ ِل َدا لَب‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ ْاليََِّي ُُّ َد ِدم‬ َ ‫َّللا‬ َ َ‫ع فَن‬ ِ َّ ‫ضحْ َُّمُ بِ َماء فٍََا َم َيسُُ ُل‬ ‫صاَّ بِنَا َي ْك َدََّي ِْن‬ َ َ‫َ ْال َدجُُ ُز ِد ْن َ َيائِنَا ف‬ 819 - Әнас ибн Мәлік айтты: «Үлкен әжем Мулайка тамақ даярлап, Пайғамбарымызды ( с.ғ.с.) шақырды. Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) өзіне арналып әзірленген тамақтан жеді. Содан соң: « Тұрыңыздар, бірге намаз оқимыз, мен имамдық қыламын»,- деді. Мен тұрып, көп қолданыстан ескіріп, қарайып тозып кеткен бойраға94 су шашып тазаладым. Содан кейін Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) бойраның үстіне шықты. Мен және бір жетім бала артына тұрдық. Әжем болса, біздің артымызға тұрды. Пайғамбарымыз ( с.ғ.с.) екі рәкат намаз оқыды.

َّ ‫َّللا ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ع َْن ا ْب ِن ِشاَاِ ع َْن ُعبَ ْي ِد‬ ‫َّللاِ ب ِْن‬ ِ َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 820 َّ ‫ه َم‬ َّ ‫َع ْب ِد‬ ُ ‫َّللاُ َع ْناُ َما بَنَّمُ قَا َل بَ ْقبَ ْا‬ ‫ع َيا ِكبا َعاَ ِح َماي‬ ِ ‫َّللاِ ْب ِن ُع َّْبَ َ ع َْن ا ْب ِن َعبَّاس َي‬ َّ ‫صاام‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ي‬ ُ ‫ع َ بَيْ َس ْا‬ ُ ‫الصَّفا فَنَ َز ْل‬ ‫ع‬

َّ‫صا‬ ُ ‫قَ ْد نَام َْز‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َ ِااحْ َِّ ًَل َم َ َيسُُ ُل‬ ُ ْ‫َغي ِْر ِجدَاي فَ َم َري‬ ‫ْض‬ ِ ‫َ بَ ْينَ يَ َديْ بَد‬

‫بَتَان َ بَنَا َيُْ َدئِذ‬ َ‫اس ِب ِمن مِل‬ ِ َّ‫بِالن‬

ُ ‫ْاْلَتَانَ تَرْ تَ ُ َ َد َر ْا‬ ‫ك َعاَ َّم بَ َح ٌد‬ َ ِ‫ع فِم الصَّفا فَاَ ُّْ يُ ْن ِارْ َذل‬ 820 – Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Бір күні ұрғашы есекке мініп, Минаға келдім. Балағат жасына жетіп қалған кезім болатын. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Минада сутра белгісіз адамдармен намаз оқып жатқан екен. Кейбір бір саптарды аралап өттім де, есектен түсіп, оны жайылуға қоя бердім, кейін сапқа келіп тұрдым. Бұлай қылғаным үшін маған ешкім ескерту бермеді»,- деді.

ُّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬- 821 ‫ي قَا َل بَ ْربَ َرنِم‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫الزبَي ِْر بَ َّن عَا ِئ َش َ قَال‬ ُّ ‫عُرْ َ َُ ب ُْن‬ ٌ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َ قَا َل َعيَّاش‬ َ ‫ع بَ ْعََّ َُّ النَّبِ ُّم‬ َّ ‫ه َم‬ ُّ ‫َح َّدثَنَا َع ْب ُد ْاْلَ ْعاَ َح َّدثَنَا َد ْد َم ٌر ع َْن‬ ‫الز ْم ِر ا‬ ُ‫َّللا‬ ِ ‫ي ع َْن عُرْ َ ََ ع َْن عَائِ َش َ َي‬ ‫َ َساَّ َُّ فِم ْال ِد َشا ِء َحََّّ نَادَاهُ ُع َم ُر قَ ْد نَا َم‬ َّ ‫َْ بَ َح ٌد ِد ْن‬ َ ‫ال مِنَّمُ لَي‬ َ ٍََ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ف‬ ‫صاام َغ ْي َر بَ ْم ِر‬ َ ُ‫َ لَ ُّْ يَ ُا ْن بَ َح ٌد يَُْ َدئِذ ي‬

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع بَ ْعََّ َُّ َيسُُ ُل‬ ْ َ‫َع ْناَا قَال‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ َّ‫صا‬ ُ َ‫ص ْبي‬ ‫النا َسا ُء َ ال ا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ان فَ َب َر َج َيسُُ ُل‬ ُّْ ‫صاام مَ ِذ ِه الص ًََّلََ َغ ْي ُر ُك‬ َ ُ‫ُ ي‬ ِ ْ‫بَ ْم ِر ْاْلَي‬ ِ َ‫ْال َم ِدين‬

Бойра- Шиден тоқылған алаша.

421

821 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құфтан намазына имамдық қылуы керек еді, бірақ кешігіңкіреп шықпады. Сол кезде хазреті Омар (р.а.): «Әйелдер мен балалар ұйықтап қалды»,- деп дауыстап ол кісіні шақырды. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) шығып: «Жер жүзінде сендерден басқа ешкім құфтан намазын оқимын деп күтіп отырған жоқ»,- деді. Айша анамыз (р.а.) айтты: «Сол кездерде Медине халқынан басқа ешкім намаз оқымайтын»,- деді.

ُ َ‫ال َح َّدثَنَا ُس ْفي‬ ‫ان َح َّدثَ ِنم َع ْب ُد‬ َ َ‫ َح َّدثَنَا َع ْم ُر ب ُْن َعاِم قَا َل َح َّدثَنَا َيحْ َي ق‬- 822 َّ ‫ه َم‬ ُ ‫الرَّحْ َم ِن ب ُْن عَابَِ َس ِمد‬ َ ‫ال لَمُ َي ُج ٌر َش ِا ْد‬ َ َ َ‫َّللاُ َع ْناُ َما ق‬ ِ ‫ْع ا ْبنَ َعبَّاس َي‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْال ُب ُر َج َد َ َيسُُ ِل‬ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل نَ َد ُّْ َ لَُْ َا َد َاانِم ِد ْنمُ َدا َش ِا ْدتُم‬ َ ِ‫َّللا‬ ‫ب ثُ َُّّ بَتَ النا َسا َء‬ َ َ ‫ع ثُ َُّّ َر‬ ِ ‫ير ْب ِن الص َّْا‬ ِ ‫يَ ْدنِم ِد ْن‬ ِ ِ‫َاي َكث‬ ِ ‫ص َا ِر ِه بَتَ ْال َداَ َُّ الَّ ِذي ِع ْن َد د‬ ْ َ‫ص َّد ْقنَ فَ َج َدا‬ َ ‫فَ َُ َع‬ ‫ع ْال َمرْ بََُ تُا ُِْي بِيَ ِدمَا مِلَ َح ْاٍِاَا‬ َ َََّ‫ظا َُّن َ َذ َّك َرمُ َّن َ بَ َد َرمُ َّن بَ ْن ي‬ َ ‫ِ بِ ًَلل ثُ َُّّ بَتَ مُ َُ َ بِ ًَل ٌل ْالبَي‬ ‫ْع‬ ِ َُْ‫تُ ْاٍِم فِم ث‬ 822 – Ибн Аббас (р.а.) риуаят етті: «Маған бір кісі: «Пайғамбарымызбен бірге айт намазына қатысқан ба едіңіз?»,- деп сұрады. Мен: «Иә, қатысқанмын, Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) жақындығым болмағанда, жасымның кішілігі себебінен қатынаса алмаған болар едім»,деп айттым да, төмендегіні хикая қылып айтып бердім: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Кусайр ибн Салат ауласы жанында маған туды ұстатты, содан соң әуелі еркектерге, кейін әйелдерге уағыз айтты, ахиретті ескертіп, садақа беруге бұйырды. Әйелдер жүзік пен сырғаларын алып, Біләлдің етегіне тастай бастады. Содан кейін, Пайғамбарымыз (с.ғ.с.). Абдулла мен Біләл үйлеріне кетті»,- деді. 160-бап. Әйелдердің түнде немесе елен аланда мешітке барулары туралы

ُّ ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ ْاليَ َما ِن قَا َل بَ ْربَ َرنَا ُش َديْبٌ ع َْن‬- 823 ‫ال بَ ْربَ َرنِم‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ َ‫ي ق‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع بَ ْعََّ َُّ َيسُُ ُل‬ َّ ‫ه َم‬ ْ َ‫َّللاُ َع ْناَا قَال‬ ُّ ‫عُرْ َ َُ ب ُْن‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫الزبَي ِْر ع َْن عَائِ َش َ َي‬ َّ َّ‫صا‬ ُ َ‫ص ْبي‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫َ َساَّ َُّ بِ ْال َدََّ َم ِ َحََّّ نَادَاهُ ُع َم ُر نَا َم النا َسا ُء َ ال ا‬ َ ‫ان فَ َب َر َج النَّبِ ُّم‬ َ ُ‫ُ َ َا ي‬ ِ َ‫صاَّ يَُْ َدئِذ مِ َّا بِ ْال َم ِدين‬ ِ ْ‫َ َساَّ َُّ فٍََا َل َدا يَ ْنََّ ِظ ُرمَا بَ َح ٌد َغ ْي ُر ُك ُّْ ِد ْن بَ ْم ِر ْاْلَي‬ ُ َ‫يب ال َّشف‬ ‫ع الاَّ ْي ِر ْاْلَ َّ ِل‬ َ ‫ص ُّاُنَ ْال َدََّ َم َ فِي َما بَ ْينَ بَ ْن يَ ِا‬ َ ُ‫َ َكانُُا ي‬ ِ ُ‫ق مِلَ ثُا‬ 823 – Айша анамыз (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) құфтан намазына имамдық қылуы керек еді, бірақ кешігіңкіреп шықпады. Сол 422

кезде хазреті Омар (р.а.): «Әйелдер мен балалар ұйықтап қалды»,- деп дауыстады. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) шығып: «Жер жүзінде сендерден басқа ешкім құфтан намазын оқимын деп күтіп отырған жоқ»,деді. Айша анамыз (р.а.) айтты: «Сол кездерде Мединеден басқа еш жерде намаз оқылмайтын еді. Адамдар құфтан намазын күннің қызыл шапағы ғайып болғаннан бастап түннің бірінші бөлімінің үштен бірі аралығында оқитын»,- деді.

َّ ‫ظاَ َ ع َْن َسالِ ُِّ ْب ِن َع ْب ِد‬ َّ ‫ َح َّدثَنَا ُعبَ ْي ُد‬- 824 َ ‫َّللاِ ب ُْن ُدُ َس ع َْن َح ْن‬ ‫َّللاِ ع َْن اب ِْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ُّْ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َل مِ َذا ا ْسََّ ْ َذ َن ُا ُّْ ِن َسا ُؤ ُك‬ َ ‫َّللاُ َع ْناُ َما ع َْن النَّ ِب ام‬ ِ ‫ُع َم َر َي‬ ْ ‫ش ع َْن ُد َجا ِمد ع َْن اب ِْن ُع َم َر‬ ِ ‫بِالاَّ ْي ِر مِلَ ْال َم ْس ِج ِد فَ َذنُُا لَا َُّن تَابَ َدمُ ُش ْدبَ ُ ع َْن ْاْلَ ْع َم‬ َّ َّ‫صا‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ع َْن النَّبِ ام‬ 824 – Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Егер әйелдерің түнде намаз оқу үшін мешітке шығуға рұқсат сұраса, рұқсат беріңдер»,- деп айтты»

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 825 ُ ‫َّللاِ ب ُْن ُد َح َّمد َح َّدثَنَا ُع ْث َم‬ ‫ان ب ُْن ُع َم َر بَ ْربَ َرنَا يُُنَُُ ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ ُّ ُ ‫ي قَا َل َح َّدثَ َّْنِم ِم ْن ُد بِ ْن‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َ ‫ث بَ َّن ب ُ َّم َساَ َم َ َز ْ َج النَّبِ ام‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ع ْال َح‬ َّ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ ُك َّن مِ َذا َساَّ ْمن‬ ‫صاَّ ِد ْن ال ار َجا ِل‬ َ ‫َ َساَّ َُّ َ َد ْن‬

َّ‫صا‬ َّ ‫ُُل‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫النا َسا َء فِم َع ْا ِد َيس‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ع َيسُُ ُل‬ َ َ‫َ ثَب‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم‬ َ ِ‫َّللا‬

‫َ َساَّ َُّ بَ ْربَ َر ْتاَا بَ َّن‬ َ‫ِد ْن ْال َم ْاَُُّبَ ِ قُ ْمن‬

َّ َّ‫صا‬ َّ ‫َّللاُ فَا ِ َذا قَا َم َيسُُ ُل‬ َّ ‫َدا َشا َء‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ قَا َم ال ار َجا ُل‬ َ ِ‫َّللا‬ 825 – Үмму Сәлама (р.а.) Хинд бинти әл-Харсқа мына хадисті айтып берген екен: «Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) заманында әйелдер парыз намазын оқып болып, сәлем бергеннен кейін орындарынан тұрып, үйлеріне қайтатын еді. Пайғамбарымыз бен (с.ғ.с.) ер кісілер болса, әйелдер кетіп болсын деп біршама уақыт күтіп тұратын»,- деді

َّ ‫َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬ َ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُف‬

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 826 ‫َّللاِ ب ُْن َد ْساَ َم َ ع َْن َدالِك ح‬ َ ‫ع َع ْب ِد الرَّحْ َم ِن ع َْن عَائِ َش‬ ٌ ِ‫قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ِ ‫ك ع َْن يَحْ يَ ْب ِن َس ِديد ع َْن َع ْم َرََ بِ ْن‬ َّ َّ‫صا‬ ْ َ‫قَال‬ ُ ‫ص ِر‬ ‫ف النا َسا ُء‬ َ ‫صاام الصُّ ْب َح فَيَ ْن‬ َ ُ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ لَي‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع مِ ْن َكانَ َيسُُ ُل‬ َ ِ َ‫ُدََّاَفا َداَ بِ ُم ُر ِط ِا َّن َدا يُ ْد َر ْفنَ ِد ْن ْال َاا‬ 423

826 – Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітте таң намазын оқитын. Намаздан соң әйелдер паранжыларына оранып, елеңалаңда үйлеріне қайтатын, қараңғыда оларды ешкім танымайтын»,- деді.

‫ َح َّدثَنَا ُد َح َّم ُد ب ُْن ِد ْس ِاين قَا َل َح َّدثَنَا بِ ْش ُر ب ُْن بَ ْار بَ ْربَ َرنَا ْاْلَ ْ َزا ِع ُّم‬- 827 َّ ‫َح َّدثَنِم َيحْ َي ب ُْن بَ ِبم َك ِثير ع َْن َع ْب ِد‬ ‫ي ع َْن بَبِي ِم قَا َل قَا َل‬ ‫اي ا‬ َ ‫َّللاِ ْب ِن بَبِم قَََّا َدََ ْاْلَ ْن‬ ِ ‫ص‬ َّ َّ‫صا‬ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِنام َْلَقُُ ُم مِلَ الص ًََّل َِ َ بَنَا ب ُ ِيي ُد بَ ْن بُطَ اُ َل فِياَا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َيسُُ ُل‬ َّ ‫ص ًَل ِتم َك َرا ِميَ َ بَ ْن بَ ُش‬ َّ ‫فَ َ ْس َم ُ بُ َاا َء ال‬ ‫ق َعاَ ب ُ اد ِم‬ َ ‫صبِ ام فَ َتَ َج َُّ ُز فِم‬ 827 – Абдулла ибн Қатаданың атасы (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Мен ұзағырақ намаз оқиын дегенімде, сәби баланың жылағаның естіп, анасына ауырлық түспесін деймін де намазымды жеңілдетемін»,- деп айтты»,- деді.

َّ ‫ َح َّدثَنَا َع ْب ُد‬- 828 ٌ ِ‫َّللاِ ب ُْن يُُسُفَ قَا َل بَ ْربَ َرنَا َدال‬ ‫ك ع َْن يَحْ يَ ْب ِن َس ِديد ع َْن‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ك َيسُُ ُل‬ َّ ‫ه َم‬ ْ َ‫َّللاُ َع ْناَا قَال‬ َُّ َّ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َسا‬ َ ‫ع لَُْ بَ ْد َي‬ َ ِ‫َّللا‬ ِ ‫َع ْم َرََ ع َْن عَائِ َش َ َي‬ ْ َ‫ع لِ َد ْم َرََ بَ َ ُد ِن ْدنَ قَال‬ ْ ‫َث النا َسا ُء لَ َمنَ َدا َُّن َك َما ُد ِن َد‬ ُ ‫ير قُ ْا‬ َ ‫َدا بَحْ د‬ ‫ع‬ َ ِ‫ع نِ َسا ُء بَ ِنم مِ ْس َرائ‬ ُّْ ‫نَ َد‬ 828 - Айша анамыз (р.а.) айтты: «Егер Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тірі болып, әйелдердің ұятты жерлерін ашық-шашық қылып жүргендерін көргенінде, Бәни Исраил сияқты олардың мешітке баруларын, әлбетте, тиған болар еді»,- деген екен. Яхя сол туралы сөйлеп тұрып: «Бәни Исраил әйел-қыздарының мешіттерге баруынан тиған ба?»,- деп Омратадан сұрапты. Сонда Омрата: «Иә»,- деп айтыпты. 161-бап. Әйелдердің ер адамдардың артына сапқа тұруы

ُّ ‫َح َّدثَنَا مِ ْب َرا ِمي ُُّ ب ُْن َسدْد ع َْن‬ ‫ي‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ‫صا‬ َّ ْ َ‫َّللاُ َع ْناَا قَال‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫ع َكانَ َيسُُ ُل‬

‫ َح َّد َثنَا َيحْ َي ب ُْن قَ َز َع َ قَا َل‬- 829 ‫ه َم‬ ِ ‫ث ع َْن ب ُ ام َساَ َم َ َي‬ ِ ‫اي‬ ِ ‫ع َْن ِم ْند بِ ْن‬ ِ ‫ع ْال َح‬ َّ ُ ‫ضم تَ ْساِي َممُ َ َي ْم ُا‬ ‫ع مُ َُ فِم َدٍَا ِد ِم يَ ِسيرا‬ ِ ٍْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا َساَّ َُّ قَا َم النا َسا ُء ِحينَ ي‬ َّ َ ‫قَ ْب َر بَ ْن َيٍُُ َم قَا َل نَ َرى‬ ‫ص ِرفَ النا َسا ُء قَ ْب َر بَ ْن‬ َ ِ‫َّللاُ بَ ْعاَ ُُّ بَ َّن َذل‬ َ ‫ك َكانَ لِ َا ْم يَ ْن‬ ‫ال‬ ِ ‫يُ ْد ِي َكا َُّن بَ َح ٌد ِد ْن ال ار َج‬ 424

829 – Үмму Сәлама (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) намазын оқып болып, сәлем бергеннен кейін, әйелдер орындарынан тұрып, үйлеріне қайтатын. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) өзі болса, орнынан тұрмай біраз уақыт отыратын»,- деді. Зуһрий (р.а.) бұл туралы: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) ер адамдардан бұрын әйелдер үйлеріне жетіп алсын, деп солай еткен болса керек оны Алла біледі»,- деді.

َّ ‫ق ب ِْن َع ْب ِد‬ ‫َّللاِ ع َْن‬ َ ‫ع َْن مِ ْس َحا‬ َّ ‫ع ب ُ ام‬ ِ ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ فِم َب ْي‬

َ َ‫ َح َّدثَنَا بَبُُ نُ َديُّْ قَا َل َح َّدثَنَا اب ُْن ُعيَ ْين‬- 830 َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ َ ‫صاَّ النَّ ِب ُّم‬ َ ‫َّللاُ َع ْنمُ قَا َل‬ ِ ‫َ ب ِْن َدالِك َي‬ ِ َ‫بَن‬ ُ ‫ُساَيُّْ فٍَُ ْم‬ ‫ع َ يََِّي ٌُّ َر ْافَمُ َ بُ ُّم ُساَيُّْ َر ْافَنَا‬

830 - Әнас (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Үмму Сүләйімдікінде намаз оқыды. Бір жетім бала екеуміз артына тұрып ұйыдық. Үмму Сүләйм болса біздің артымызға тұрды»,- деді. 162-бап. Әйелдердің таң намазынан кейін үйлеріне қайтулары және мешітте бір аз кідіре тұру туралы

‫ َح َّدثَنَا َيحْ َي ب ُْن ُدُ َس َح َّدثَنَا َس ِدي ُد ب ُْن َد ْنصُُي َح َّدثَنَا فُاَ ْي ٌح ع َْن َع ْب ِد‬- 831 َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ه َم‬ ُ‫َّللا‬ َ ‫َّللا‬ ِ َّ ‫َّللاُ َع ْناَا بَ َّن َيسُُ َل‬ ِ ‫الرَّحْ َم ِن ب ِْن ْالٍَا ِس ُِّ ع َْن بَ ِبي ِم ع َْن عَائِ َش َ َي‬ ‫ص ِر ْفنَ نِ َسا ُء ْال ُم ْؤ ِدنِينَ َا يُ ْد َر ْفنَ ِد ْن‬ َ ‫صاام الصُّ ْب َح ِب َااََ فَيَ ْن‬ َ ُ‫َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ َكانَ ي‬ ُ ‫ْر‬ ‫ضا َُّن بَدْضا‬ ُ ‫ف بَ ْد‬ ِ َ‫ْال َاا‬ ِ ‫َ بَ ْ َا يَد‬ 831 – Айша анамыз (р.а.) айтты: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мешітте таң намазын оқып болғаннан соң әйелдер үйлеріне қайтатын, қараңғыда оларды ешкім де танымайтын»,- деді. 163-бап. Әйел адамның мешітке бару үшін ерінен рұқсат сұрауы туралы

ُّ ‫ َح َّدثَنَا ُد َس َّد ٌد َح َّدثَنَا يَ ِزي ُد ب ُْن ُز َي ْي ع َْن َد ْد َمر ع َْن‬- 832 ُِّ ِ‫ي ع َْن َسال‬ ‫الز ْم ِر ا‬ َّ َّ‫صا‬ َّ ‫ْب ِن َع ْب ِد‬ ْ َ‫َّللاُ َعاَ ْي ِم َ َساَّ َُّ مِ َذا ا ْسََّ ْ َذن‬ ‫ع ا ْد َربََُ بَ َح ِد ُك ُّْ فَ ًَل‬ َ ‫َّللاِ ع َْن بَ ِبي ِم ع َْن النَّبِ ام‬ ‫يَ ْمنَ ْداَا‬ 832 - Сәлім ибн Абдулланың атасы Абдулла Ибн Омар (р.а.) риуаят етті: «Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) айтты: «Егер біреулеріңнің әйелдерің мешітке бару үшін рұқсат сұраса, оған рұқсат беріңдер»,- деп айтты» 425

Мазмұны БИСМИЛЛАҺИР РАХМАНИР РАХИМ ........................................................... 3 1- бап. Пайғамбарымызға (с.ғ.с.) уәхидің қалай келе бастағаны және Алла тағаланың «Біз саған Нұх және одан кейінгі Пайғамбарларға қалай уәхи жіберген болсақ, сондай уәхи жібердік» деген үкімі туралы .............. 3 ИМАН КІТАБЫ ......................................... Ошибка! Закладка не определена. 1- бап. Ислам бес түрлі нәрсенің үстіне құрылған .............................................. 14 2- бап. Иманның шарттары .................................................................................... 16 3- бап. Біреуге тілімен, қолымен зияның тигізбеген адам нағыз мұсылман ... 16 4- бап. Исламдағы ең абзал амал қайсы? .............................................................. 17 5- бап. Ашыққанды тойдыру- Исламнан .............................................................. 17 6- бап. Өзі жақсы көрген нәрсені өзгегеде тілеу- иманнан ................................ 17 7- бап. Пайғамбарымызды (с.ғ.с.) жақсы көру- иманнан. ................................... 18 8 - бап. Иманның тәттілігі ...................................................................................... 18 9- бап. Ансарларды жақсы көру- иманның кәміл белгілерінен ......................... 18 10-бап. Пайғамбар (с.ғ.с.) насихаттары ................................................................ 19 11 - бап. Бүліктен қашу - Исламнан ..................................................................... 19 12-бап. ....................................................................................................................... 20 13 – бап. .................................................................................................................... 20 14-бап. Қайтадан кәпір болуды отта күйетіндей жаман көру- иманнан .......... 20 15 - бап. Иман иелерінің істеген амалдарына байланысты бір-бірінен артықшылықтары туралы........................................................................................ 21

426

16 - бап. Ұят- иманнан ........................................................................................... 22 17-бап. Амал қылу - иманнан ............................................................................... 22 18-бап. Иман дегеніміз-Ислам әміріне амал қылу ............................................... 23 19 - бап. Исламды өлуден қорқып қабылдаған кісінің иманы туралы ............... 23 20 - бап. Сәлем беру- Исламның амалдарынан .................................................... 24 21 - бап. Ерінің қадіріне жетпеу күпірлікке жақын нәрсе болып саналады ....... 25 22 - бап. Күнәлар - надандықтың әмірінен ........................................................... 25 23 - бап. Екі мұсылман тайпалар бір- бірімен араздасып қалса, араларына түсіп татуластырып қойыңыз, шынында ,Алла тағала оларды да мүъминдер деп атаған......................................................................................................................... 26 24 - бап. Ең үлкен зұлымдық ................................................................................. 27 25 - бап. Мунафиқтың белгілері ........................................................................... 27 26 - бап. Қадір түнінде құлшылық етіп отыру- иманнан .................................... 28 27 - бап. Алла жолында күрес қылу - иманнан ................................................... 28 28 - бап. Рамазан түндерінде құлшылық ету иманнан ........................................ 29 29 - бап. Алла тағаладан сауап үміт етіп, Рамазан оразасын ұстау иманнан .. 29 30 - бап. Ислам - ең жеңіл дін ................................................................................ 29 31 - бап. Намаз оқу – иманнан ............................................................................... 30 32 - бап. Бір кісі Исламды қабылдап, оны жақсылап күтсе, істеген жамандықтарын Алла тағала кешірер.................................................................... 31 33 - бап. Алла тағаланың ең жақсы көретін амалы - ұзағырақ қылынатын құлшылық ................................................................................................................. 31 34 - бап.

Иманның көбеюі және азаюы туралы ................................................ 31

35 - бап. Зекет беру - Исламнан ............................................................................ 32 36 - бап. Жаназаға қатысу - иманнан ................................................................... 34 37 - бап. Мүъмин өзінің амалын өзі білмегендей халде сауапсыз болып қалуынан қорқуы туралы ........................................................................................ 34 38-бап. Жебірейіл періштенің иман, Ислам, ихсан және қияметтің уақыты туралы Пайғамбарымыздан (с.ғ.с.) сұрауы және Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) берген жауаптары, «Жебірейіл ғ.с. сендерге діндеріңді үйрету үшін келді, айтылғандардың барлығы дін деген сөз»,- дегені Әбдулқайс тайпасынан келген адамдарға иманды баян қылғаны ............................................................... 35 39 - бап. ..................................................................................................................... 36 40-бап. Дін үшін күмәнді күнәлардан тиылудың артықшылығы .................... 36 41-бап. Олжаның (бейнетсіз табылған малдың) бестен бірін (Байт ул – Малға) беру - иманнан .......................................................................................................... 37 42-бап. Амалдар ниет пен ықыласқа қарап қабыл болатындығының баяны туралы ....................................................................................................................... 38

427

43-бап. Дін - насихат.............................................................................................. 40

БИСМИЛЛӘҺИР РАХМАНИР РАХИМ ......................................................... 42 ІЛІМ - ҒЫЛЫМ КІТАБЫ ................................................................................. 42 1-бап. Білімнің артықшылығы туралы ................................................................. 42 2-бап. Сөйлеп тұрған адамнан ілім сұралғанда, оның сөзін бітіріп, кейін жауап беру туралы .............................................................................................................. 42 3-бап. Бірер ілімді дауысты көтеріп айтудың мүмкіндігі туралы ..................... 43 4-бап. Хадис айтқан адамды (мухаддисті) «бізге хадис айтты, хабар берді, хабар қылды»,- деген сөздермен атау туралы ....................................................... 43 5-бап. Имамның кісілердің ілімін сынау мақсатында бірер мәселені ортаға тастауы туралы ......................................................................................................... 44 6-бап. Алла тағаланың ілім турасында нәзіл еткен аяттары туралы ................. 44 7-бап. Құран қираатын тексеруден өткізіп алу керектігі туралы ...................... 44 8-бап. Құран мен хадисті басқа мемлекеттерге таратудың дұрыстығы туралы ...................................................................................................................... 46 9-бап. Дөнгелене отырғандардың арасынан бос орынды көріп, сол жерге барып отырған адам туралы.................................................................................... 47 10-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Менен естіген адамнан гөрі, кейін одан естіген адам есінде сақтайтын болса»,- деген сөздері туралы............................. 48 11-бап. Бір істі істеуден және сөйлеуден бұрын ілім үйрену туралы ............... 48 12-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) адамдарға қиыншылық болмасын деп ыңғайлы күндерді ілім мен уағыз айту үшін белгілеп қойғаны туралы ............. 50 13-бап. Ілім үйренушілер үшін белгілі күндерді белгілеген кісі туралы ......... 50 14-бап. Алла тағала кімге жақсылық қаласа, соны дін ілімінің ғалымы етер .. 51 15-бап. Ілімді терең түсіну туралы ........................................................................ 51 16-бап. Ілім хикметіне қызығу және қызғану туралы ....................................... 52 17-бап. Мұсаның ғ.с. теңізді жағалап Қызырдың ғ.с. алдына баруы ................ 52 18-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.): «Иләһи, бұл жігітке Құран кәрімді жатқа алып, оны терең түсінуді нәсіп еткейсің!»,- деп дұға етуі туралы ..................... 53 19-бап. Қандай жағдайда жас балаға ескерту беру дұрыс болады ..................... 54 20-бап. Білім алу ниетімен жолға шығу туралы ................................................. 54 21-бап. Ілім үйренудің және оны басқаға үйретудің артықшылығы туралы .... 54 22-бап. Ілімді жоғалту және надандықтың пайда болуы ................................... 55 23-бап. Ілімнің артықшылықтары туралы ............................................................ 56 24-бап. Түйенің немесе басқа бір нәрсенің үстінде тұрып пәтуа айту туралы . 56

428

25-бап. Пәтуа сұраған адамға баспен немесе қолмен ишара белгі қылып жауап берудің дұрыстығы туралы ..................................................................................... 57 26-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) Әбд ул-Қайс тайпасынан келген меймандарға иман мен ілімді сақтау керектігін айтқаны және бұл туралы отбасыларын да хабардар қылыңдар!»,- дегені туралы ...................................... 59 27-бап. Көңілге келген мәселені сұрап, біліп алу үшін сапарға шығу және одан қайтып келіп, отбасын үйрету туралы .................................................................. 60 28-бап. Кезектесіп ілім алу туралы ....................................................................... 60 29-бап. Уағыз айтып және ілім үйреніп жатқан кісінің жақтырмаған нәрсені байқағанда ашуланудың дұрыс екендігі туралы ................................. 61 30-бап. Имамның немесе хадисшінің алдында тізерлеп отырудың абзалдығы туралы ....................................................................................................................... 63 31-бап. Түсінікті болу үшін әрбір сөзді үш реттен қайталап айтудың абзалдығы туралы ....................................................................................................................... 63 32-бап. Адамның өзінің отбасына, құлы мен күңіне ілім үйретудің артықтығы туралы ....................................................................................................................... 64 33-бап. Имамның әйелдерге уағыз айтуы және оларға дінді үйретуі туралы .. 65 34-бап. Хадис ілімін үйренуге тырысудың артықшылығы туралы................... 65 35-бап. Ілім қалай жоғалады? ................................................................................ 66 36-бап. Әйелдерге ілім үйрету үшін арнайы бір күнді белгілеуге бола ма? ..... 67 37-бап. Естігенін жақсылап ұғып алу үшін қайталап сұраудың дұрыстығы туралы ....................................................................................................................... 67 38-бап. Хадис естігендер естімегендерге жеткізуінің керектігі туралы ........... 68 39-бап. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) туралы жалған сөз сөйлеген адамның күнәсі туралы ....................................................................................................................... 69 40-бап. Дін ілімін кітап етіп жазу туралы............................................................. 71 41-бап. Түнде ілім (үйрету) беру және уағыз айту туралы ................................. 73 42-бап. Түнде ілім туралы сұхбаттасу туралы ..................................................... 73 43-бап. Ілімді (хадисті) жатқа алу туралы .......................................................... 74 44-бап. Ғұламаларды көңіл бөліп тындаудың дұрыстығы туралы ................... 76 45-бап. «Адамдардың ең ғалымы кім?»,- деп сұрағанда, «Ғалым кісіні Алла біледі»,- деп жауап берудің дұрыстығы туралы .................................................. 76 46-бап. Отырған ғалым кісіден тік тұрып сұрақ сұраудың дұрыстығы туралы ................................................................................................................................... 79 47-бап. Рамил-Жұммарда (шайтанға тас ататын жер) сауал мен пәтуа сұрау туралы ....................................................................................................................... 79 48-бап. Алла тағаланың: «Сендерге өте аз ілім берілді»,- деген аят кәрімі туралы ....................................................................................................................... 80

429

49-бап. Кейбіреулер дұрыс түсінбей қалмасын деп өзі қалаған нәрселерден безіну туралы............................................................................................................ 80 50-бап. Ілімді ұғуды қаламаған қауымнан гөрі ұғатын қауымға үйрету туралы ................................................................................................................................... 81 51-бап. Ілімді үйренуден ұялу туралы .................................................................. 82 52-бап. Сауалды сұраудан өзі ұялса, басқа біреу арқылы сұратудың дұрыстығы туралы ....................................................................................................................... 83 53-бап. Мешітте ілім туралы сөйлесу мен пәтуа айтудың дұрыстығы туралы 84 54-бап. Шариғаттан мәселе сұраған адамға сұрағанынан да көбірек жауап берудің дұрыстығы туралы ..................................................................................... 84

ТАХАРАТ КІТАБЫ ............................................................................................ 85 1-бап. Алла тағаланың мына аят кәрімінің мазмұны туралы ............................. 85 2-бап. Дәретсіз намаз қабыл болмайды .............................................................. 85 3-бап. Дәрет алудың артықшылығы және (Қиямет күнінде) дәрет алғанда жуылған жерлердің жарқырауы (әл-ғурр улмухажжалун) ............................................................................................................ 86 4-бап. Дәретінің бұзылғаның анық білгенге дейін қайтадан дәрет алмайтындығы туралы ............................................................................................ 86 5-бап. Дәрет алуды жеңілдету туралы .................................................................. 86 6-бап. Дәретті толық алу туралы ......................................................................... 87 7-бап. Бір уыс сумен екі қолдап бетті жуу туралы ........................................... 88 8-бап. Барлық жағдайда Алланың атымен бастау туралы .................................. 89 9-бап. Дәретханаға кірерде не айтады? ................................................................ 89 10-бап. Дәретхананың алдына сауап үшін су дайындап қою туралы ............... 89 11-бап. Қыблаға қарап дәретке отыруға болмайды. Салынған нәрсенің ішінде қабырғаға (дуалға) қарап отырса ғана болады ...................................................... 90 12-бап. Екі қыштың үстіне шығып дәретке отыру туралы ............................. 90 13-бап. Әйелдердің дәретке отыруы үшін ауладан сыртқа шығуы туралы. ..... 91 14-бап. Үйде дәрет сындыру туралы..................................................................... 91 15-бап. Сумен мұстахаб ету (ас дәрет алу) туралы............................................. 92 16-бап. Дәрет алу үшін өзімен бірге су алып жүру туралы ............................... 92 17-бап. Дәрет алар кезде (үшкір аса таяқ) және ыдыспенен су дайындап тұру туралы ....................................................................................................................... 92 18-бап. Оң қолменен дәрет алудан қайтару туралы ........................................... 93 19-бап. Ұятты жерін оң қолымен ұстап дәрет сындырмайды ............................ 93 20-бап. Тас немесе кесекпен тазалану туралы .................................................... 93 21-бап. Мұсылман кісі тезекпен дәрет құрғатпайды ........................................... 94

430

23-бап. Дәрет алғанда мүшелерді екі реттен жуу туралы ............................... 95 24-бап. Дәрет алғанда мүшелерді үш реттен жуу туралы ................................... 95 25-бап. Дәрет алып жатқанда мұрынға су тартып сіңбіру туралы ..................... 96 26-бап. Кесекті (тас) тақ істемек туралы ............................................................. 96 27-бап. Аяқ жуу туралы......................................................................................... 97 28-бап. Дәрет алғанда ауызды шаю туралы ........................................................ 97 29-бап. Өкшені (табанды) жақсылап жуу туралы ............................................... 98 30-бап. Нағлға (тақыр теріден істелген аяқ киім) масих тартпай, оны шешіп аяқты жуу туралы .................................................................................................... 98 31-бап. Дәрет және ғұсыл алуды оң жағынан бастау туралы ............................ 99 32-бап. Намаз уақыты жақындағанда дәрет алуға су сұрау туралы ................... 99 33-бап. Адамның шашы жуылған судың үкімі (халал не харам) туралы ........ 100 34-бап. Ыдысты ит жаласа, жеті рет жуу керектігі туралы ............................. 101 35-бап. Үлкен және кіші дәреттен басқасы таһаратты бұзбайды, деп есептеушілер туралы ............................................................................................. 102 36-бап. Дәрет алып жатқанда су құйып тұру туралы ....................................... 105 37-бап. Дәретсіз Құран оқу және де одан басқа нәрселердің дұрыстығы туралы ................................................................................................................................. 106 38-бап. Көзі қатты талып қарауытып кеткенде ғана бастан су құю туралы... 107 39-бап. Бастың бәріне масих тарту туралы ........................................................ 108 40-бап. Аяқты тобыққа дейін жуу туралы ........................................................ 109 41-бап. Адамдардың дәрет алған суын қолдануға болатындығы туралы ...... 110 42-бап. ..................................................................................................................... 111 43-бап. Бір уыс сумен ауыз бен мұрынды шаю туралы ................................... 111 44-бап. Басқа бір рет масих тарту туралы .......................................................... 112 45-бап. Ер адамның өз әйелімен бір ыдыстан дәрет алуының дұрыстығы және әйел кісінің үйінен алынған судың үкімі туралы................................................ 112 46-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) дәрет алғанынан қалған суды есінен танып ауырған адамның үстіне құйғаны туралы ........................................................... 113 47-бап. Тас немесе ағаштан істелген ыдыстардағы сумен дәрет және ғұсыл алу туралы ..................................................................................................................... 113 48-бап. Қазандағы судан дәрет алу туралы ....................................................... 115 49-бап. Бір муд (мөлшері бір литр) сумен дәрет алу туралы ............................ 116 50-бап. Мәсіге масих тарту туралы ..................................................................... 116 51-бап. Мәсіні дәретті аяққа кигенде... ............................................................... 117 52-бап. Қойдың еті мен талқан жегеннен кейін дәрет алмайтыны туралы ... 118

431

53-бап. Талқан жегеннен кейін ауыз шаю және дәрет алмау туралы ............... 119 54-бап. Сүт ішкеннен соң ауыз шайқау керек пе? ............................................. 119 55-бап. Ұйықтап тұрғаннан кейінгі дәрет мәселесі. «Біраз қалғыса қажет емес»,- деп есептеушілер туралы ......................................................................... 120 56-бап. Дәреті бұзылмаса да дәрет алу туралы .................................................. 120 57-бап. Зәрінен сақтанбау үлкен күнә екендігі туралы .................................. 121 58-бап. Зәрді жуу туралы хадистер ..................................................................... 122 59-бап. ..................................................................................................................... 122 60-бап. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) жәнеде басқа адамдардың бір бәдәуй араптың мешітте кіші дәрет сындырғанда үндемей тұрғандықтары туралы ................. 122 61-бап. Мешітке отырып тастаған зәрді жуып тастау туралы .......................... 123 62-бап. Зәрдің үстіне су құю туралы ................................................................... 123 63-бап. Сәби балалардың зәрі туралы ................................................................. 124 64-бап. Тік тұрып және отырып зәр сындырудың үкімі туралы ..................... 124 65-бап. Серігінің қасында зәр сындыру және серігінің оны қалқалап тұруы туралы ..................................................................................................................... 124 66-бап. Қауымның дәретханасында дәрет сындыру туралы ............................ 125 67-бап. Қанды жуудың үкімі туралы .................................................................. 125 68-бап. Мәниді жуу және ысқылап тастау және жыныстық қатынас кезінде әйелден шығатын сұйықтық нәрсені жуып тастау ............................................. 126 туралы ..................................................................................................................... 126 69-бап. Жыныстық қатынаста жұққан мәниді және басқа да нәрселерді жуғанда кетпесе де бола береді ........................................................................... 127 70-бап. Түйе, жылқы және қойдың зәрінің және оларды қамайтын мал қоралардың үкімі туралы ...................................................................................... 127 71-бап. Майға және суға түскен лас нәрселердің үкімі туралы........................ 129 72-бап. Көлшік су туралы .................................................................................... 130 73-бап. Егер намаз оқушының үстіне лас нәрсе тасталса, намазының бұзылмайтындығы туралы .................................................................................... 130 74-бап. Киімге жұққан түкіріктің, мұрын судың және де соларға ұқсас нәрселердің үкімі туралы ...................................................................................... 132 75-бап. Набиз немесе мас қылатын ішімдіктермен дәрет алуға болмайтындығы туралы ........................................................................................ 133 76-бап. Әйел адам атасының бетіндегі қанды жуып қоюының дұрыстығы туралы ..................................................................................................................... 133 77-бап. Мисуакпен тіс тазалау туралы................................................................ 134 78-бап. Мисуакты (екі кісі тұрған болса) жасы үлкеніне беру туралы ............. 134

432

79-бап. Дәрет алып жатудың абзалдығы туралы ............................................... 135

ҒҰСЫЛ КІТАБЫ ....................................... Ошибка! Закладка не определена. 1-бап. Ғұсыл құйынудан бұрын дәрет алу туралы............................................. 137 2-бап. Ері мен әйелінің бірге ғұсыл қылуы туралы ........................................... 137 3-бап. Бір сағ (3-6 литр) немесе осыған жақын сумен ғұсыл құйыну туралы 138 4-бап. Басқа үш шөміш су құю туралы .............................................................. 139 5-бап. Бір рет жуу туралы ................................................................................... 140 6-бап. Ғұсыл құйынуды хош иістерді себуден бастау туралы ......................... 140 7-бап. Ғұсыл құйынғанда ауыз бен мұрынды шаюдың үкімі туралы .............. 140 8-бап. Қолды тазалау үшін жерге ысқылау туралы ........................................... 141 9-бап. Әйеліне жақындық қылған кісі қолына лас нәрсе тимеген болса, қолын жумай тұрып суға салса бола ма?......................................................................... 141 10-бап. Ғұсыл мен дәретті жеке-жеке алу дұрыс па? ...................................... 142 11-бап. Ғұсыл құйынғанда бірінші оң алақанына су алып, кейін сол алақанына құю туралы ............................................................................................................. 143 12-бап. Кісі әйелімен бір рет жақындық қылып, кейін ғұсыл құйынбастан тағыда жақындық қылуына немесе барлық әйелдерін бірақ айналып шығып бір рет қана ғұсыл қылса бола ма? ............................................................................. 143 13-бап. Мәзий келгенде дәрет алса жеткілікті бола ма? ............................... 144 14-бап. Өзіне хош иісті нәрселерді сеуіп, кейін ғұсыл қылса, бірақ денесінде иісі қалса болады ма? ............................................................................................ 144 15-бап. Денемнің барлық жерін жуып болдым деп есептегеннің өзінде де шаштын арасын саусақтармен ысқылап жуу туралы ........................................ 145 16-бап. Бір кісі жыныстық қатынастан соң дәрет алса, кейін денесінің қалған жерлерін жуса, дәрет алғандағы жуған жерлерін қайтадан жумаса болады ма? ................................................................................................................................. 146 17-бап. Егерде бір кісінің мешітте тұрғанында жақындық қылғаннан соң жуынбағаны есіне түссе, сол кезде мешіттен шығып кетеді ме әлде таяммум қылады ма? ............................................................................................................. 146 18-бап. Жақындықтан соң ғұсыл құйынғанда қолда қалған суды сілку туралы ................................................................................................................................. 147 19-бап. Ғұсыл құйынуды оң жақтан бастау керектігі туралы .......................... 147 20-бап. ХИЛУАТТА (ОҢАША ЖЕРДЕ) ЖАЛАҢАШ ШОМЫЛУҒА БОЛАДЫ МА? ХИЛУАТТА ДА ҚАЛҚАЛАУ ЖЕРДЕ ШОМЫЛҒАН ДҰРЫС! ........... 148 21-бап. Адамдар бар жерде ғұсылды өзін қалқалап тұрып құйыну туралы .... 149 22-бап. Әйел кісі ихтилам болып (былғанып) қалса... ...................................... 150 23-бап. Дәретсіз кісінің (ұялғанынан) терлегені және мүъмин кісінің дәретсіз жүрмейтіндігі туралы ............................................................................................ 151

433

24-бап. Жүніп күйі үйден шығып, базар немесе басқа жерлерде жүруге болады ма? .............................................................................................................. 151 25-бап. Жүніп болған адам ғұсыл құйынбай тек қана дәрет алып жатса болады ма? ........................................................................................................................... 152 26-бап. Ғұсылы жоқ адам дәрет алып, содан соң ұйықтайды ........................ 152 27-бап. Ері мен әйелінің ұятты жерлері бір біріне тисе... ................................. 153 28-бап. Әйел кісінің әуретіне тиген ылғалды жуу туралы ............................... 153

ХАЙЫЗ КІТАБЫ ....................................... Ошибка! Закладка не определена. 1-бап. Әйелдер қашаннан бастап Хайыз (етеккір) көре бастайды? ................. 155 2-бап. Хайыз (етеккір) көрген әйелдерге бұйрық ............................................. 155 3-бап. Хайыз (етеккір) көрген әйел күйеуінің басын жуып, шашын тарап қоюына болады ...................................................................................................... 156 4-бап. Хайыз көрген әйелдің құшағында тұрып Құран оқу туралы................ 157 5-бап. «Хайыз көру» деген сөздің орнына «ай көру» деген сөзді қолдану туралы ..................................................................................................................... 157 6-бап. Хайыз көрген әйелді күйеуі құшақтаса болады ма?............................. 157 7-бап. Хайызы келген әйел ораза ұстамағаны дұрыс ........................................ 158 8-бап. Хайыз көрген әйел қажылықтың амалдарының барлығын істей береді, тек қана Кағбаны тәуеп етпейтіндігі туралы ....................................................... 159 9-бап. Истихаза (тамырдан тоқтаусыз келетін қан) туралы.............................. 161 10-бап. Хайыз қанын жуу туралы........................................................................ 161 11-бап. Истихаза болған әйелдің мешітте иғтикафта отыруы туралы ............. 162 12-бап. Әйел адам Хайыз көрген киімінде намаз оқиды ма? ........................... 163 13-бап. Әйел адам Хайыздан кейін ғұсыл құйынғаннан соң өзіне хош иісті нәрселерді себу туралы ......................................................................................... 163 14-бап. Әйелдің Хайыздан тазаланған кезінде денесін ысқылап жуынуы туралы ................................................................................................................................. 163 15-бап. Хайыз келген жерді жуу туралы ............................................................ 164 16-бап. Әйелдің етеккірден соң ғұсыл құйынып жатқанында........................... 164 шашын тарауы туралы........................................................................................... 164 17-бап. Етеккір көрген әйел ғұсыл құйынуынан бұрын алдымен шашын жайып тарауы туралы ............................................................................................ 165 18-бап. Ай-күні жетіп туылған бала мен шала туылған бала туралы .............. 166 19-бап. Етеккір көрген әйел үлкен қажылық пен кіші қажылыққа қалай ихрам киеді ........................................................................................................................ 166 20-бап. Етеккірдің келуі және тоқтауы туралы .................................................. 167 21-бап. Етеккір көрген әйел намазының қазасын оқымайды ........................... 168

434

22-бап. Етеккір көрген әйелмен егерде ол етеккір киімінде болса, бірге жатудың дұрыстығы туралы ................................................................................. 168 23-бап. Әйел кісінің етеккір көрмеген кезінде киетін киімінен бөлек, етеккір кезінде киетін киім дайындап қою туралы .......................................................... 169 24-бап. Етеккір көрген әйелдің екі айтта және мұсылмандардың тілек дұғаларында (мысалы тасаттық бергенде) шеткерірек жерде тұрып қатынасуы туралы ..................................................................................................................... 170 25-бап. ..................................................................................................................... 171 26-бап. Етеккір келетін күндерден басқа уақытта келетін сарғыш және бұлыңғыр түсті сұйықтық туралы ........................................................................ 171 27-бап. Истихаза - тамырдан келетін қан .......................................................... 172 28-бап. Қажылықта Арафат тауынан түскеннен кейін етеккір көріп қалған әйел туралы ..................................................................................................................... 172 29-бап. Истихаза көретін әйел тазаланса... ......................................................... 173 30-бап. Босана алмай өлген әйелге жаназа оқу және оның сүннеті ................. 173 31-бап. ..................................................................................................................... 174

ТАЯММУМ КІТАБЫ ................................. Ошибка! Закладка не определена. 1- бап. Егерде дәрет алуға су, ал таяммум соғуға таза топырақ табылмаса не істейді? .................................................................................................................... 177 2-бап. Бір жерде тоқтап қалған адам су табылмады деп намазын қаза қылып алудан қорықса, таяммум соғып оқиды ............................................................... 177 3-бап. Таяммум соққан кісі қолдарын топыраққа ұрғаннан кейін, үрлеп тастайды ма?........................................................................................................... 178 4-бап. Таяммум бетке және екі қолға соғылады ................................................ 179 5-бап. Таза топырақ - мұсылман адам үшін (су жоқта) судың орнына жүретін дәреттің тәсілі......................................................................................................... 179 6-бап. Ғұсылсыз адам, егерде ғұсыл құйынсам ауырып қаламын немесе өліп қалапмын деп қорықса, әйтпесе суды жұмсап қойып сусыз қалармын деп ойласа, таяммум соғады ........................................................................................ 183 7-бап. Таяммум - қолды топыраққа бір рет ұру ................................................. 184 8-бап. ....................................................................................................................... 186

НАМАЗ КІТАБЫ........................................ Ошибка! Закладка не определена. 1- бап. Миғраж түнінде намаз қалай парыз болды ? ........................................ 186 2-бап. Киім киіп намаз оқымақтын уәжіптігі, Алла тағаланың «Әрбір намаз оқығаныңда және тәуеп еткеніңде киім киген болыңыз!»- деген аяты және бір ғана матаны оранып намаз оқымау туралы ......................................................... 190 3- бап. Намаз оқудан бұрын изарды белге байлап алу туралы ....................... 191 4- бап. Бір киімге (матаға) оранып намаз оқудың үкімі .................................... 191

435

5- бап. Егерде бір киімде намаз оқыса, екі иығынан асыра орап алсын .......... 193 6- бап. Егер киімдік мата енсіз болса, не істейді? .............................................. 194 7- бап. Шамда ( мәжуси тоқыған) киімде намаз оқу туралы ............................ 195 8- бап. Намаз уақытында және қасиетті жерлерде жалаңаш болудың мәкрухтігі туралы ..................................................................................................................... 196 9- бап. Көйлек-шалбар немесе қысқа шалбар мен шапан киіп намаз оқу туралы ..................................................................................................................... 196 10- бап. Әурет жабушы киімдер туралы ............................................................. 197 11-бап. Ридосыз намаз оқу. ................................................................................... 198 12-бап. Адамның саны әурет екендігі туралы ................................................. 199 13-бап. Әйел кісіде намаз оқығанында неше киімі болуы

керек.... 201

14-бап. Егер де ою-өрнегі бар көйлек кисе, оның өрнегіне көзі түсіп жаңылысса, осы киімде намаз оқуға болама? ................................................... 201 15-бап. Егер әртүрлі суреттер салынған киімде намаз оқыса, намаз бұзылады ма? ........................................................................................................................... 202 16-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) жібек шапанда намаз оқып, кейін оны шешіп тастағаны туралы ....................................................................................... 202 17-бап. Қызыл түсті киімде намаз оқудың үкімі ............................................... 203 18-бап. Үйдің немесе мінбердің және ағаштан жасалған нәрселердің үстінде намаз оқудың үкімі ................................................................................................ 203 19-бап. Намаз оқушы сәжде еткен уақытта киімі әйелге тиіп кетсе, намазы бұзыла ма? .............................................................................................................. 205 20-бап. Бойра үстінде намаз оқудың үкімі ......................................................... 206 21-бап. Хұмра үстінде намаз оқу туралы........................................................... 207 22-бап. Төсек орынның үстінде намаз оқудың үкімі .......................................... 207 23-бап. Қатты ыстықта киімнің үстіне сәжде ету туралы ................................. 208 24-бап. Аяқ киіммен намаз оқудың үкімі ............................................................ 208 25-бап. Мәсіде намаз оқудың үкімі ...................................................................... 209 26-бап. Намаз оқушы қиямға жеткізіп сәжде етпесе, ( намазы қабыл болмайды) ................................................................................................................................. 209 27-бап. Екі білекті жерге тигізбей, қолтығын көрінетіндей дәрежеде сәжде ету туралы ..................................................................................................................... 210

ҚЫБЛА БӨЛІМІ........................................ Ошибка! Закладка не определена. 28-бап. Намаз оқығанда аяқты қыбла жаққа қаратудың абзалдығы туралы .. 211 29-бап. Медине, Шам және Машриқ тұрғындарының қыбласы; қыбла шығыста да, батыста да емес ................................................................................ 212 30-бап. Алла тағала: « Мақам Ибраһимде намаз оқы!»,-деп бұйырды............ 212

436

31-бап. Қай жерде болса да қыблаға қарап намаз оқу керек ............................. 213

ҚЫБЛА ТУРАЛЫ АЙТЫЛҒАН ХАДИСТЕР ................ Ошибка! Закладка не определена. 32-бап. Қыбладан жаңылысып, басқа жаққа қарап намаз оқыған кісі намазын қайтадан оқымайтындығы туралы ....................................................................... 215

МЕШІТ БӨЛІМІ .............................................................................................. 217 33-бап. Мешіт қабырғасындағы түкірікті сүртіп тазалау туралы ..................... 217 34-бап. Мешіттегі түкірікті (қақырық) майда таспен тазалап тастау туралы .. 218 35-бап. Намаз оқушы оң жағына түкірмесін! ...................................................... 219 36-бап. Сол жағына немесе сол аяғының астына түкірсін! ............................... 219 37-бап. Мешітте түкіргеннің күнәсінің кешірімі ................................................ 220 38-бап. Мешіттегі түкірікті көму......................................................................... 220 39-бап. Егер келіп қалған түкірікті қайта жұта алмаса, онда киімінің бір шетіне түкірсін.................................................................................................................... 221 40-бап. Имамның намазды толық оқуы және қыбланы естен шығармау керектігі туралы жамағатқа уағыз айтуы............................................................. 221 41-бап. Пәлен қауымның мешіті деп айту дұрыс па? ......................................... 222 42-бап. ..................................................................................................................... 222 43-бап ...................................................................................................................... 223 44-бап. Ер мен әйелдің арасына мешітте қазылық ету және бір-біріне лағынет айтқызу.................................................................................................................... 224 45-бап. Шақырған біреудің үйіне барса, оның үйінің таза әлде лас екенін көрмей, намазын өзі қалаған жерде оқи береді ме әлде үйдің иесі көрсеткен жерде оқиды ма? .................................................................................................... 224 46-бап. Үйлерді (мешіт) сияқты намаз оқитын жерге айналдырып алу туралы ................................................................................................................................. 224 47-бап. Мешітке және басқа жерлерге оң аяқпен кіру туралы ......................... 226 48-бап. Жаһили кездегі (исламнан бұрынғы кез) мүшіріктердің қабірін бұзып орнына мешіт салса, болады ма? ......................................................................... 226 49- бап. Қой қораларда намаз оқудың үкімі ....................................................... 228 50-бап. Түйе қораларда намаз оқудың үкімі ....................................................... 229 51-бап. Алдында таңдыр пеш немесе от сияқты әр нәрсеге сиынбай, тек Алла тағаланы назарына ұстап намаз оқыған кісі туралы ........................................... 229 52-бап. Қабірстанда намаз оқымау туралы......................................................... 230 53-бап. Адам қорлыққа ұшыраған жерлерде және азап жіберілген жерлерде намаз оқымау туралы............................................................................................. 230 54-бап. Шіркеуде намаз оқудың үкімі ................................................................ 230

437

55-бап. ..................................................................................................................... 231 56-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) «Жер маған сәжде мен дәрет құралы етіп берілді»,- дегені туралы. ....................................................................................... 232 57-бап. Әйел адамның мешітте ұйықтауы ........................................................... 232 58-бап. Мешітте ер кісілердің ұйықтауы туралы............................................... 233 59-бап. Сапардан келген соң оқылатын намаз ................................................... 235 60-бап. Кімде-кім мешітке кірсе, екі рәкат намаз оқысын! ............................. 235 61-бап. Мешітте дәрет сындыру туралы ............................................................. 236 62-бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) мешітінің салынуы туралы ....................... 236 63-бап. Мешіт салуға асар қылу туралы ............................................................. 237 64-бап. Ұста мен шеберлерден мешіт пен мінберді жасауға жәрдем сұрау... 238 65-бап. Мешіт салған адамның жақсылығы туралы .......................................... 239 66-бап. Мешітке кірген адам (садақ) оғының ұшынан қолымен ұстап жүруі керек ........................................................................................................................ 239 67- бап. Мешітте жүрудің тәртібі ....................................................................... 240 68-бап. Мешітте өлең оқу туралы ...................................................................... 240 69-бап. Адамдардың мешітке найзамен кіруіне болады ................................... 240 70-бап. Мешіт мінберінде тұрып сату мен сатып алу туралы сөйлеу ............. 241 71-бап. Мешітте қарыз ақшасын бересін деп қысым көрсеу туралы ................ 242 72- бап. Мешіттің ішіне түскен (шүберек) қоқым-шөп немесе басқа да тасталған нәрселерді жинау және мешітті сыпыру туралы ............................... 242 73-бап. Мешітте мас қылатын ішімдіктерді сатудан тыю туралы ................... 243 74-бап. Мешітке қызмет ету туралы .................................................................... 243 76-бап. Кәпірдің мұсылман болғаннан кейін ғұсыл құйынуының ләзімдігі және мешітке тұтқынды байлап қою туралы................................................................ 244 77-бап. Мешітке ауру адамдар мен басқалар үшін шатыр тігудің дұрыстығы туралы ..................................................................................................................... 245 78-бап. Қысылтаяң кезде мешітке түйемен кіру туралы .................................. 245 80-бап. Мешітке үйден есік пен жол ашу туралы ............................................. 246 81-бап. Қағбатулла мен мешіттердің есігін ашу және оларды бекіту туралы 247 82-бап. Мешітке мүшіріктердің кіруі туралы ..................................................... 248 83-бап. Мешітте қатты дауыс пен сөйлеудің орынсыздығы туралы ................ 248 84-бап. Мешітте адамдардың (алқа) болып отыруы ........................................... 249 85-бап. Мешітте арқасымен аяған созып жату туралы ...................................... 251 86-бап. Мешітті жолдың бойына, адамдарға кедергі бермейтіндей етіп салу туралы ..................................................................................................................... 251

438

87-бап. Базардағы мешітте намаз оқу туралы .................................................... 252 88-бап. Мешітте және басқа жерлерде саусақтарды айқастыру туралы ..................................................................................................................... 252 89-бап. Мединеге баратын жолдың бойындағы мешіттер мен Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) тоқтап намаз оқыған жерлер туралы ........................... 254

НАМАЗ ОҚЫЛАТЫН ЖЕРДІҢ ҚЫБЛА ЖАҒЫНА (СҰТРА) БЕЛГІ ҚОЮ ТУРАЛЫ .......................................................................................................... 258 90-бап. Имамның алдындағы белгі арттағы жамағаттарға да жарай береді ... 258 91-бап. Намаз оқушы мен белгі (сәтр) арасы қанша болуы керек екені туралы ................................................................................................................................. 259 92-бап. Алдына шаншып қойған найзаға қарап намаз оқу туралы .................. 259 93-бап. Шаншылған найзаға қарап намаз оқу туралы ....................................... 260 94-бап. Мекке Мүкаррама және басқа жерлерде намазхан алдына сәтр белгі қою туралы ............................................................................................................. 260 95-бап. Тіреуге (бағана) қарап намаз оқу туралы ............................................... 261 96-бап. Жамағатсыз жалғыз өзі тіреулердің арасында намаз оқу туралы ....... 262 97-бап. ..................................................................................................................... 262 98-бап. Жатқан түйеге, терекке, ертоқымға қарап намаз оқу туралы .............. 263 99-бап. Төсекке қарап намаз оқу туралы ............................................................ 263 100-бап. Намаз оқушының алдынан өтіп бара жатқан адамды артына кері қайтару туралы ....................................................................................................... 264 101-бап. Намаз оқушының алдынан өтушінің күнәсі туралы .......................... 265 102-бап. Намаз оқып жатқан адамның қарсы алдына келіп тұру туралы ........ 265 103-бап. Ұйықтап жатқан адамның артқы жағында намаз оқу туралы ............ 266 104-бап. Әйелінің артқы жағында нәпіл намаз оқу туралы .............................. 266 105-бап. Намаз оқушының алдынан әр қандай нәрсе өтсе де намаз бұзылмайды дегеннің дәлелі ....................................................................................................... 267 106-бап. Намаз оқып жатып мойнына кішкене қыз баласын мінгізіп алса... ....................................................................................................................... 267 107-бап. Хайыз көрген әйел жатқан көрпеге қарап намаз оқыса мәкрүх бола ма ? .......................................................................................................................... 268 108-бап. Сәждеде жатып: «Маған кедергі келтіріп жатырсың, сәл ығысыңқырап жат!»,- деп әйелін түртіп қою мүмкін бе? ........................................................... 268 109-бап. Әйел кісінің намаз оқушының үстіндегі бірер жаман нәрсені алып тастауы туралы ....................................................................................................... 269

439

НАМАЗ УАҚЫТТАРЫ ТУРАЛЫ КІТАП Ошибка! Закладка не определена. 1-бап. Алла тағаланың «(Аллаға тәубе қылып одан қорқыңыз және намаз оқыңыз, мүшірік болып кетпеңіз!»,- деген сөзі туралы. .................................... 272 2-бап. Намаз оқымаққа ант беру турасында ....................................................... 273 3- бап. Намаздың (күнәлар үшін) каффарат екендігі туралы ........................... 273 4-бап. Намаздың артықшылығының өз уақытында екендігі туралы ................ 274 5-бап. Бес уақыт намаз күнәларға каффарат болады .......................................... 275 6-бап. Намазды уақытынан кешіктіру туралы ................................................... 275 7-бап. Намаз оқушы Алла тағалаға сиынады ...................................................... 276 8-бап. Қатты ыстық күндерде салқынның түсуін күтіп бесін намазын оқу туралы ..................................................................................................................... 277 9-бап. Сапар кезінде бесін намазын салқын түскенде оқу туралы.................... 278 10-бап. Күн ауғанда бесін намазын оқу туралы .................................................. 278 11-бап. Аср намазының уақыты туралы ............................................................ 280 12-бап. Тағы да аср намазының уақыты туралы ............................................... 282 13-бап. Аср намазын қаза қылудың күнәсі туралы............................................ 282 14-бап. Кімде-кім аср намазын оқымаса............................................................. 283 15-бап. Аср намазының артықшылығы туралы ................................................ 283 16-бап. Күн батардан бұрын аср оқып жатқан кісі қалған бір рәкатты оқып үлгерместігін байқап қалса, намазды оқып бітіреді ........................................... 284 17-бап. Шам намазының оқылатын уақыты туралы.......................................... 284 18-бап. Шам намазын құфтан намазы деп айтуды мәкрух қылған кісі туралы ................................................................................................................................. 285 19-бап. Ашоғ пен атама баяны........................................................................... 285 20-бап. Жамағаттар уақытында жиналғанда немесе кеш қалғанда құфтан намазы қашан оқылады? ....................................................................................... 286 21-бап. Құфтан намазының артықшылығы туралы ........................................... 287 22-бап. Құфтаннан бұрын ұйықтау - мәкрүх..................................................... 288 23-бап. Құфтан намазынан бұрын шаршап ұйықтап қалған кісі туралы ........ 288 24-бап. Құфтан намазды түннің жарымына шейін оқыса болады ................... 290 25-бап. Таң намазының артықшылығы туралы .................................................. 290 26-бап. Таң намазының оқылатын уақыты туралы............................................ 291 27-бап. Таң намазын оқып жатқан адам қалған бір рәкатты күн шыққанша оқып үлгермейтіндігін ұқса... ......................................................................................... 292 28-бап. Намаз оқып жатқан адам қалған бір рәккатты оқып үлгермейтінін біліп қалса... ..................................................................................................................... 292

440

29-бап. Таң атқаннан кейін күн шығып болғанша намаз оқылмайды ............. 293 30-бап. Күн батпай тұрып оқылған намаздың сауабы жоқ ............................... 294 31-бап. Аср мен таң атқаннан кейінгі намаздардан басқасынан ....................... 295 тиылмаған кісі туралы ........................................................................................... 295 32-бап. Асрдан кейін оқылатын қосымша және соған ұқсас намаздар туралы295 33-бап. Күн бұлтты болған күні намазды ертерек оқу туралы .......................... 297 34-бап. Азан уақыты өткен болса да, азан айтылғаны туралы ......................... 297 35-бап. Уақыты өткен болса да адамдар мен бірге жамағат болып намаз оқу туралы ..................................................................................................................... 298 36-бап. Бірер намазды естен шығарып оқымаған адам есіне түскенде сол намазды ғана қайта оқиды .................................................................................... 298 37-бап. Бірінші қаза болған намаз оқылады ....................................................... 299 38- бап. Құфтаннан кейін сөйлесіп отыруды жақтырмағандары туралы ......... 299 39-бап. Құфтаннан кейін фиқһ және сауап жайында сөйлесіп отыру туралы . 300 40- бап. Құфтаннан кейін бала шағалары және қонақтар мен сөйлесіп отыру туралы ..................................................................................................................... 301

АЗАН КІТАБЫ ........................................... Ошибка! Закладка не определена. 1-бап. Азан айтудың басталуы (тарихы) және Алла тағаланың : «Егер намазға азан айтсаңыз, олар оны ойын қылып келекеге алды. Осы, олардың шынайы түрде түсінбейтін халық болғандықтарынан» және «Жұма күні намаз үшін азан айтылған кезде» - дегені туралы .......................................................................... 303 2-бап. Азанның сөздері екі реттен айтылады ...................................................... 304 3 – бап. Тәкбир тақ, «Қад қамат-ис-салат» жұп айтылады ................................ 304 4-бап. Азан айтудың артықшылығы туралы ..................................................... 305 5- бап. Жоғары дауыспен азан айту турасында ................................................. 305 6-бап. Азанның дауысын естумен қан төгуді тоқтатады .................................. 306 7-бап. Азан дауысын естіген кісі не айтады ....................................................... 307 8-бап. Азанды естіп болған соң дұға ету ............................................................ 307 9-бап. Азанды мен айтамын деп таласу туралы .................................................. 308 10-бап. Азан айтып жатып басқа сөздерді айтып жіберу туралы .................... 308 11-бап. Көзі әрең көретін адам, егерде оған намаз уақытының болғандығы хабар етілсе, ол азан айтуы мүмкін ...................................................................... 309

12-бап. Таң атқаннан кейін азан айту туралы.................................................... 309 13-бап. Таң намазынан бұрын азан айту.............................................................. 310 14- бап. Азан мен тәкбір арасында қанша уақыт бар?........................................ 311

441

15-бап. Тәкбір айтылуды күтіп тұрған кісі туралы............................................ 312 16-бап. Қалаған кісі әр бір азан мен тәкбір арасында намаз оқып алуы мүмкін ................................................................................................................................. 312 17-бап. «Біреуіңіз азан айтыңыз»,- деген кісі турасында................................. 312 18-бап. Мүсәпірлер үшін азан мен тәкбір айту, содан соң Муздалифада азан мен тәкбір айту; азаншының суық түнде немесе жауынды түнде «намазды жержерлерінде оқындар»,- деп азан шақыруы .......................................................... 313 19-бап. Азаншы азан айтып жатқанда басын о жақ бұ жаққа қаратама, әлде кеудесін о жақ, бұл жаққа бұрады ма? ............................................................... 315 20-бап. Кісі: «Намаз уақыты өтіп кетіпті»,- десе болады ма? .......................... 315 21-бап. Намазға ақырын ғана жайлап келу туралы .......................................... 316 22-бап. Кісі имам тәкбір айтып жатқаның көрсе сапқа қашан тұрады? ........... 316 23-бап. Намазхандар сапқа асығып келіп тұрмасын, тыныштық сақтап, тәртіптілікпен тұрсын! .......................................................................................... 317 24-бап. Тәкбір айтылғаннан соң бір себеппен мешіттен шықса бола ма?....... 317 25-бап. Егер имам: «Орныңыздан қозғалмаңыз!»,- деп шығып кетсе, қайтып келгенше күтіп тұрады .......................................................................................... 317 26-бап. Кісінің «Әлі намаз оқымадық»,- деуі ..................................................... 318 27-бап. Тәкбір айтылғаннан кейін имам бір зәрулікпен бөгеліп қалуы мүмкін бе? ............................................................................................................................ 318 28-бап. Намазға тәкбір айтылғаннан соң (біреумен) сөйлесу туралы .............. 319 29-бап. Жамағатпен намаз оқудың уәжіптігі туралы ...................................... 319 30-бап. Жамағатпен намаз оқудың артықшылығы ............................................ 320 31-бап. Таң намазын жамағатпен оқудың артықшылығы................................. 321 32-бап. Бесін намазына ертерек барудың артықшылығы ................................. 322 33-бап. Мешітке қарай басқан қадамдарды есептеу туралы ............................. 323 34-бап. Құфтан намазын жамағатпен оқудың артықшылығы туралы ............. 323 35-бап. Екі кісі немесе одан артығы жамағат болады ....................................... 324 36-бап. Мешітте намаз уақытының болуын күтіп отырған кісінің және мешіттердің артықшылығы туралы ..................................................................... 324

37-бап. МЕШІТКЕ ЕРТЕ БАРЫП, КЕШ ҚАЙТУДЫҢ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ ......................................................................................... 325 38-бап. Намазға тәкбір айтылса, парыз намаздан басқа намаздар тоқтатылады ................................................................................................................................. 326 39-бап. Ауру кісінің жамағат алдына шығуға хақысы бар ма? (имамдыққа өте ала ма?) ....................................................................................... 326

442

40-бап. Жаңбыр немесе ауру себебінен мешітке бармай өз үйінде намаз оқуға рұқсат берілгені туралы ........................................................................................ 328 41 – бап. Имам жұма күні, жаңбыр жауып тұрған болса, әзір болғандармен намаз оқып, құтпа айта ма? ................................................................................... 329 42 – бап. Тамақ дайын болғанда, намазға тәкбір айтылса... .............................. 330 43 – бап. Имамның қолында жейтін нәрсе болса, намазға шақырылса.... ........ 332 44 – бап. Кімде кім үйінде зәру (тығыз) іс қылып жатқанда намазға тәкбір айтылса, істі тастап, намазға барады ................................................................... 332 45 – бап. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) қандай намаз оқығанын және оның бұйырған сүннеттерін үйрету ниетінде ғана адамдарға намаз оқып берген кісі ................................................................................................................................. 332 46 – бап. Ғалым және жақсы кісілер имамдық қылуға хақылы......................... 333 47- бап. Бірер себепке бола намазхандардың бірі имамның жанында тұруы .. 336 48-бап. Кешігіп қалған имамның орнына өтіп имамдық қылып жатқан адам, имам келіп қалса, жылжып орнын босатса да, босатпаса да намаз дұрыс болады ..................................................................................................................... 336 49-бап. Егер намазхандардың қирааты бірдей болса, араларындағы жасы үлкені имамдық етеді ........................................................................................................ 337 50-бап. Имам бірер қауымға қонаққа барса, намаз уақытында оларға имамдық қылар ....................................................................................................................... 338 51-бап. Имамға ұйю керек, ол сол үшін имам қылынған! ................................ 338 52-бап. Имамға ұйып намаз оқып жатқан адам қашан сәжде қылады............. 342 53-бап. Имамнан бұрын сәждеден бас көтерудің күнәсі.................................... 342 54-бап. Құл немесе азат етілген құлдың имамдыққа өтуі турасында ............... 343 55-бап. Имам жаман имамдық қылса, күнәсі өзіне ........................................... 343 56-бап. Жолдан азған және бидғатшы адамның имамдығы туралы ................ 344 57-бап. Егер намаз оқып жатқандар екі кісі болса, бірі имам болып, екіншісі оның оң жағына тұрып оқиды .............................................................................. 345 58-бап. Егер ұюшы біреу болып, имамның сол жағында тұрса, имам оны оң жағына өткізіп қойса, намазы бұзылмайды........................................................ 345 59-бап. Кісінің имамдық қылайын деген ниеті болмаса, адамдар келіп оған ұйыса..... .................................................................................................................. 346 60-бап. Егер имам намазды созып жіберсе, ұюшының бірер асығыс шаруасы болса, ол саптан шығып, өзі тездетіп оқып алса... .............................................. 346 61-бап. Имамның қиямды жеңілдірек рүкүғ пен сәждені толығырақ қылуы туралы ..................................................................................................................... 347 62-бап. Егер кісі намазды жалғыз өзі оқыса қалағанынша ұзақ оқи берсін!.... 347 64-бап. Намазды қысқа және толық оқу туралы ................................................ 349

443

65-бап. Сәби бала жылағанда намазды қысқарақ оқу туралы ........................... 349 66-бап. Бір кісі имамға ұйып, намаз оқыса, содан соң өзінің жамағатына барып имамдық қылса....................................................................................................... 350 67-бап. Имамның айтқан тәкбірін адамдарға жеткізіп тұрған кісі.................... 351 68-бап. Бір кісі имамға, ал адамдар оған ұйыса болады ма? ......................... 352 69-бап ...................................................................................................................... 353 70-бап. Имам намазда жыласа... .......................................................................... 354 71-бап. Тәкбір айтып жатқанда және одан кейін сапты түзеу туралы .............. 355 72-бап. Саптар дұрысталып (түзеліп) жатқанда имамның адамдарға бұлылып қарауы ..................................................................................................................... 355 73-бап. Бірінші сап туралы .................................................................................. 355 74-бап. Сапты түзеу намаздың дұрыс болуының шарттарынан! ..................... 356 75-бап. Сапты дұрыстамаған (толтырмаған) кісінің күнәсі .............................. 356 76-бап. Сапқа тұрғанда аяқты аяққа, иыққа иықты тигізіп тұру туралы .......... 357 77-бап. Егер де ұюшы кісі имамның сол жағына айналдырып, оң жағына тұрғызып қойса, намаз бұзылмайды .................................................................... 357 78-бап. Әйелдің жалғыз өзі бір сап болуы.......................................................... 358 79-бап. Имам мен мешіттің оң жағы абзал ......................................................... 358 80-бап. Егер имам мен жамағат арасында қабырға немесе қандай-да бір белгі болса... ..................................................................................................................... 358 81-бап. Түнде тұрып намаз оқу туралы ............................................................... 359 82-бап. Намазды «Аллаһу Акбар»,- деп тәкбір тахрима айтумен бастаудың артықшылығы......................................................................................................... 360 83-бап. Тәкбір тахрима айту бір уақытта қолды көтерумен басталады............ 361 84-бап. Тәкбір тахрима айтып жатқанда қолын қай жерге дейін көтеру ләзім? ................................................................................................................................. 362 85-бап. Екінші рәкаттан тұрғанда қолын көтеру ............................................... 363 86-бап. Намазда (қиямда) оң қолды сол қолдың үстіне қою туралы ................ 363 87-бап. Намазда (Аллаға) басын иіп тұру ............................................................ 364 88-бап. Намаз оқушы тәкбір тахримадан кейін не оқиды? ............................... 364 89-бап. Намаз оқып жатып имамға қарамақ ....................................................... 366 90-бап. Намаз оқып жатып аспанға қарамақ туралы. ........................................ 368 91-бап. Намаз оқып жатып о жақ бұ жаққа қарап алаңдаудың мәкрүхтігі туралы ................................................................................................................................. 368 92-бап. Намаз оқушы намаз уақытында пайда болған бірер іске мән береді ме әлде тура қыбла жақтағы бірер нәрсеге қарайды ма?......................................... 369

444

93-бап. Имам және оған ұюшылардың барша намаздарда-сапарда немесе сапарда болмаған кездерде оқылатын намаздарда да, дауыс шығарып және іштен құпия оқитын намаздарда да қираат қылудың уәжіптігі туралы ........... 370 94-бап. Бесін намазында қираат қылу туралы..................................................... 372 95-бап. Аср намазында қираат қылу туралы ....................................................... 373 96-бап. Шам намазында қираат қылу туралы .................................................... 374 97-бап. Шам намазында дауысты шығарып оқу туралы ................................... 374 98-бап. Құфтан намазында дауысты шығарып оқу туралы .............................. 375 99-бап. Құфтан намазында (сүре) қираат қылып, сәжде қылу туралы ............ 375 100-бап. Құфтан намазында қираат қылу туралы .............................................. 376 101-бап. Намаз оқушы құфтанның алғашқы екі рәкатында ұзынырақ, кейінгі екі рәкатында қысқарақ оқиды ................................................................................... 376 102-бап. Таң намазында қираат қылу туралы .................................................... 376 103-бап. Таң намазын дауыстап оқу туралы ....................................................... 378 104-бап. Бір рәкатта екі сүрені зәм қылып оқымақ ; Сүренің соңғы аяттарын оқымақ ; Сүренің ұзынынан кішірегін оқу және сүренің алғашқы аяттарын оқу туралы ..................................................................................................................... 379 105-бап. Парыз намаздың соңғы екі рәкатында «әл-Фатиха» сүресін ғана оқу туралы ..................................................................................................................... 381 106-бап. Бесін мен Аср намазын дауысты шығармай оқу туралы ................... 381 107-бап. Имам (кейбір) аятты естіртіп оқыса...................................................... 382 108-бап. Намаз оқушы бірінші рәкатта ұзынырақ оқиды .................................. 382 109-бап. Имамның «Әмин» деп айтуы туралы ................................................... 382 110-бап. «Әмин» деп айту туралы ....................................................................... 383 111-бап. Намазхандардың «Әмин»,- деп айтуы туралы .................................... 384 112-бап. Намазхан сапқа тұрмастан бұрын рүкүғ қылса, дұрыс па? ................ 384 113-бап. Рүкүғта тәкбірді толық айту туралы .................................................... 385 114-бап. Сәждеге бара жатқанда және сәждеден бас көтергенде тәкбірді толық айту туралы............................................................................................................. 385 115-бап. Сәждеден тұрғанда тікбір айту туралы ................................................ 386 116-бап. Рүкүғта қолды тізеге қою туралы......................................................... 387 117-бап. Намаз оқушы шала рүкүғ етсе... ........................................................... 387 118-бап. Рүкүғта белді түзу етіп бүгу туралы ..................................................... 388 119-бап. Рүкүғтың толық және түзулік шекарасы және оның туралығынан қанағат қылу ........................................................................................................... 388 120-бап. Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) рүкүғті толық қылмаған адамға намазды қайтадан оқуға бұйырды ....................................................................................... 388

445

121-бап. Рүкүғ қылып жатқанда дұға ету туралы ............................................... 389 122-бап. Имам рүкүғтан бас көтергенде не дейді және арқасындағы намазхандар не дейді? ........................................................................................... 389 123-бап. «Аллаһумма рәббәна уә ләкал хамд»-ның фазилаты туралы ............. 390 124-бап. ................................................................................................................... 390 126-бап. Тәкбір айтып сәжде қылынады ............................................................. 392 127-бап. Сәжденің артықшылығы ....................................................................... 395 128-бап. Намазхан білегінің іш жағын көрсетіп, ішін санынан алысырақ ұстау туралы ..................................................................................................................... 398 129-бап. Намазхан аяқтарының үшін қыблаға қаратады ................................... 398 130-бап. Намазхан сәждені толық қылмаса......................................................... 398 131-бап. Дененің жеті мүшесі мен сәжде ету туралы........................................ 398 132-бап. Мұрынмен сәжде қылу туралы.............................................................. 399 133-бап. Жер лай болған кезде мұрынмен сәжде қылу туралы ........................ 400 134-бап. Киімді байлап немесе артқа қайырып алу туралы.............................. 401 135-бап. Намазхан (намазда) шашын артқа қайырмайды ................................. 401 136-бап. Намаз оқушы киімін артқа қайырмайды ............................................. 401 137-бап. Сәждеде дұға және таспих айту туралы ............................................... 402 138-бап. Екі сәжде арасында біраз тұру, отыру туралы ..................................... 402 139-бап. Намаз оқушы сәждеде білектерін жерге тигізбейді .......................... 403 140-бап. Намаз оқушының тақ рәкат оқығанда, бірінші бір-аз отырып алып, кейін тұрады ........................................................................................................... 404 141-бап. Намаз оқушы рәкаттан тұрып жатқанда жерге қалай тіреледі ........... 404 142-бап. Намазхан екінші рәкаттан тұрып жатып тәкбір айтады .................... 405 143-бап. Ташаһуддта отырудың сүннеті ............................................................. 405 144-бап. Алғашқы ташаһудта отыру парыз емес ............................................... 407 145-бап. Алғашқы ташаһудте отыру туралы ....................................................... 408 146-бап. Соңғы ташаһудта отырудың уәжіптігі................................................. 408 147-бап. Намазда сәлем беруден бұрын дұға оқу туралы ................................ 409 148-бап. Ташаһудтан кейін оқуға дұға таңдамақ туралы .................................. 410 149-бап. Мандайға және мұрынға тиген лайды намазды оқып болғанға дейін сүртпеген кісі туралы ............................................................................................ 410 150-бап. Намаз оқып болған соң сәлем беру туралы .......................................... 411 151-бап. Ұюшы имам сәлем бергенде сәлем береді ........................................... 411 152-бап. «Имамның сәлеміне әлік қайтармаса да болады, намазда берілген сәлем кифая болады»,- деген кісі ......................................................................... 412

446

153-бап. Намаздан кейін зікір айту туралы ......................................................... 413 154-бап. Имам намаздан соң сәлем берген соң, адамдарға қарап бұрылып отырады .................................................................................................................. 414 155-бап. Имамның сәлем бергеннен кейін де жайнамаз үстінде қалуы туралы ................................................................................................................................. 416 156-бап. Имам (намаз бітіп, сәлем бергеннен соң) біраз зәру нәрсені ойлап намазхандарды тәрк етуі мүмкін бе? ................................................................. 416 157-бап. Сол немесе оң жағымен намазхандарға бұрылып қарау туралы ....... 417 158-бап. Шикі сарымсақ, жабайы пияз жеу туралы ........................................... 417 159-бап. Қашан балаларға ғұсыл мен дәрет алу уәжіп болады? Жамағат пен айт намаздарына қашан қатысады ............................................................................. 419 160-бап. Әйелдердің түнде немесе елен аланда мешітке барулары туралы..... 422 161-бап. Әйелдердің ер адамдардың артына сапқа тұруы ................................ 424 162-бап. Әйелдердің таң намазынан кейін үйлеріне қайтулары және мешітте бір аз кідіре тұру туралы ....................................................................................... 425 163-бап. Әйел адамның мешітке бару үшін ерінен рұқсат сұрауы туралы ...... 425

Мазмұны .......................................................................................................... 426

447