SERÇESM ¸ E BÝLÝMLE GÝDÝLMEYEN YOLUN SONU KARANLIKTIR
ALEVÝLER AZINLIK MI?
BU SAYIDA FÝKRET OTYAM Küçüktüm Nereden Bileyim Yezid de Kim ? ESAT KORKMAZ Aleviliðin Felsefe Boyutu - II ÝSMAÝL ÖZMEN Tassavvuf - I ÝSMAÝL KAYGUSUZ Kuþatma Altýndaki Dergâh ALÝ KENANOÐLU Alevilik Tartýþmalarý AP YEÞÝLLER GRUBU ÝSTANBUL ETKÝNLÝKLERI AB’de Türkiye: Ortak Bir Gelecek Esat Korkmaz - Avrupa Birliði ve Aleviler Cem Özdemire Sorular
HÜSEYIN AKIN Serçeþme’nin Kaynaðý BURHAN KOCADAÐ Aleviler ve Devlet LÜTFI KALELI Türk-Ýslam Sentezi Yoluyla Alevi Asimilasyonu HASAN HARMANCI Þeyh Bedreddin’in Ütopyasý ALI BALKIZ Örgüt Yöneticileri ve Türkçe AHMET KOÇAK Feyzullah Çýnar’ý Anýyoruz AYHAN AYDIN Batý Anadolu Gezi Notlarý MEHMET TURHAN Fakir Baykurt Kültür Sanat Günleri ESAT KORKMAZ Alevilik Ýslam Ýçi mi, Dýþý mý?
AYLIK DERGÝ Genel Yayýn Yönetmeni: Esat Korkmaz Sahibi: Genel Ajans Basým Daðýtým Organizasyon Ltd. Þti. adýna Ahmet Koçak Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü: Ahmet Koçak Yönetim Yeri: Divanyolu Cad. No: 54, Erçevik Ýþhaný 102, 34110 Eminönü - Ýstanbul Tel/Faks: +90.(0)212.519 5635 E-posta: sercesme_dergisi@yahoo.com Baský: Mart Matbaacýlýk, 0212.321 2300
FÝYATI: TL 3M / € 3 / £ 3 KASIM 2004 SAYI: ISSN 1304-986
9 771304 986000
4
Demokrasinin ayýrýcý niteliði, seçim sonucu oluþmuþ çoðunluk yönetimi deðil, çoðunluðun iradesine karþýn siyasal-inançsal-kültürel “azýnlýk” durumunda bulunan kimliklerin bireysel-siyasal ve toplumsal haklarýnýn “güvence” altýna alýnmýþ olmasýdýr.
Azýnlýk Nedir? Ne Deðildir? Esat Korkmaz, Genel Yayýn Yönetmeni Türkiye’de hukuksal açýdan “azýnlýk” dendiðinde, Müslüman olmayan herkes anlaþýlýr. Lozan Antlaþmasý’nda Hýristiyan olan Rum ve Ermenilerle, Musevi olan Yahudilere “azýnlýk” hakký tanýnmasýnýn nedeni o tarihte devletin “laik” hukuka göre deðil, “þeriat” hükümlerine göre yönetilmesiydi. Aslýnda Lozan Antlaþmasý’nda bu üç azýnlýðýn adý geçmez, “gayrimüslimler” der. Bu açýdan bakýldýðýnda; Süryaniler, Bahailer, Keldaniler ve Asuriler de “azýnlýk” kapsamýna girer. Ne var ki uygulamada sadece Museviler, Ermeniler ve Rumlar “azýnlýk” haklarýndan yararlanmýþtýr. Ayrýca Türkiye’de azýnlýktan anlaþýlan þeyle AB’nin azýnlýk tanýmýyla getirmek istediði þey arasýnda bir “karþýtlýk” vardýr: AB azýnlýk dediðinde, bir ülkede çoðunluk ve egemen “olmayanlarýn”, çoðunluk ve egemen olanlarla “eþit” olmasýný anlar. Bu baðlamda AB’nin “azýnlýk hakký” dediði þey, özünde “eþitlik hakký”dýr; gönülsüz vatandaþlýðý, gönüllü vatandaþlýða dönüþtürmektir; insanlarýn, kendi kültürlerini yaþamasýný engelleyen yasaklarý kaldýrmaktýr bir bakýma.. Peki, “üniter bir devlet”te, bu isteklerin “hak” olarak algýlanýp yaþama geçirilmesi “kimin” sorunudur?, sorusuna; “demokrasinin sorunudur”, biçiminde yanýt vermek durumundayýz. Sosyolojik açýdan AB’nin anladýðý “azýnlýk” tanýmý; “kendini çoðunluktan farklý hisseden ve bu farklýlýðýný kimliðinin temel koþulu sayan” herkes “azýnlýk”týr, biçiminde özetlenebilir. Doðaldýr ki sayýca “az” olan, siyasal bakýmdan “egemen” olmayan ve kendini farklý hisseden insanlarý koruyacak olan da “demokrasi”dir. Ýster hukuksal, ister sosyolojik açýdan tanýmlanmýþ olsun; “azýnlýk” kapsamýna alýnan etnik ve inanç kimliklerine, örneðin Kürtlere ve Alevilere “azýnlýk statüsü” verilmeye kalkýþýlýrsa Türkiye açýsýndan, bu toprak insaný açýsýndan “yakýcý” sorunlar ortaya çýkar: “Azýnlýk statüsü” verilme ya da “azýnlýk” kapsamýna alýnma azýnlýða, çoðunluðun sahip olmadýðý kimi grup haklarý tanýr; statü verdiðiniz ya da tanýmladýðýnýz “azýnlýklarý”, çoðunluðun üzerine çýkarmýþ olursunuz. Bu da “demokrasi”nin özüne “aykýrý”dýr.
Demokrasiyi Sorgulamak Eþitlik ilkesini tam anlamýyla yaþama geçirmiþ “demokratik” bir ülkede “etnik azýnlýk”; din ve vicdan özgürlüðü güvence altýna alýnmýþ laik bir devlette “dinsel azýnlýk” tartýþmalarý anlamsýzdýr. “Ýnsanlar arasýnda etnik, kültürel, dinsel ya da dilsel kimlikleri nedeniyle ayrýmcýlýk ve düþmanlýklarý kaldýrmaya” yönelik “ulusal azýnlýklarýn korunmasýna iliþkin çerçeve sözleþme” Avrupa Konseyi tarafýndan 1995’te kabul edildi. Etnik ve dinsel sorunlarý “sýcak noktalara” taþýyarak “gizli ve özel amaçlar” güdenlere, ayný sözleþmenin diliyle seslenelim: “Bu çerçeve sözleþmenin hiçbir hükmü, uluslararasý hukukun temel ilkelerine ve özellikle de devletlerin egemen eþitliðine, ülke bütünlüðüne ve siyasal baðýmsýzlýðýna aykýrý herhangi bir faaliyette bulunma ya da herhangi bir eylem yapma hakkýný taþýyacak þekilde yorumlanamaz”(Madde: 21)
(Devamý Sayfa 2’de.)