สี่แผนดิน - แผนดินที่ ๑ บทที่ ๒
Page 1 of 8
สี่แผนดิน ม.ร.ว. คึกฤทธิ์ ปราโมช แผนดินที่ ๑ บทที่ ๒ บายวันนั้น เสด็จขึ้นไปบนพระที่นั่ง ที่ตําหนักจึงเงียบกวาปกติ พอกลับจากเฝาลงมาถึงหองคุณสาย แม ก็บนวางวง เพราะเมื่อคืนนี้ไมไดนอนเลย แตพลอยกลับรูสึกตรงกันขาม ดวยความแปลกถิ่น ความรูสึกที่จะงวง หรือแมแตจะลงนอนไมมีเลย พอเขามาถึงในหองคุณสายแลว แมก็ไปหยิบหมอนมาจากหลังตูใบหนึ่ง เอาวางลง กับพื้นกระดาน แลวแมก็เสือกตัวลงนอน อีกสักครูก็หลับอยางสบาย สวนคุณสายก็กลับมานั่งที่เดิม หยิบผาหม ที่ซักแลวมากองหนึ่ง บอกวาเปนของเสด็จ เรียกพลอยเขาไปนั่งใกลๆ แลวบอกใหชวยกันจีบ โดยคุณสายทําให ดูกอน แลวใหพลอยลองทําดูบาง ซึ่งพลอยก็ทําไดทันที เพราะเคยชวยแมมาแลว ตั้งแตอยูบาน คุณสายกับพลอยนั่งอยูดวยกันไดสักครูหนึ่ง ก็ไดยินเสียงใครเขามาที่ประตู คนๆนั้นเปนเด็กอายุรุนราว คราวเดียวกับพลอย สังเกตดูหนาตาทาทางและเครื่องนุงหม ที่คอนขางจะมอมแมม พลอยก็รูวาเปนเด็กที่ซนอยู ไมนอย พอเด็กคนนั้นโผลหนาเขามาในหอง และพอมองสบตากับพลอย เด็กคนนั้นก็แลบลิ้นให ทําเอาพลอย ตองสะดุงและหลบตากลับทันที คุณสายพอเหลียวไปเห็นเด็กคนนั้น ก็เอามือเคาะกระดานใกลๆ แลวเรียกวา "ชอย ! มานี่เดี๋ยวนี้ มานั่งใกลๆ ประเดี๋ยวฉันจะเฆี่ยน หายไปไหนมาแตเชายะแมตัวดี" พอไดยินคุณสายเรียก เด็กที่ชื่อวาชอยก็หนามอย คลานเขามานั่งตรงที่ๆคุณสายเคาะกระดานเรียก "ดูซี !" คุณสายเรียก "เกงแสนจะเกงแลวยังมานั่งทําสีหนาอีก หายไปไหนมาบอกมาเสียดีๆ ตอนเสด็จ เสวย ก็ไมเห็นขึ้นไปเฝา บอกมาดีๆนะ" "ไปแถวเตง" ชอยตอบเหมือนกับเสียไมได "ไปหาใครที่แถวเตง" คุณสายซักตอไป "ไปหองคุณลมาย คะ" "ลมายไหน" "ลมายพนักงาน" ชอยตอบเรื่อยๆ "ไปทําไม" คุณสายไมยอมหยุดซัก "ไปเลนกับแมลมุนนองคุณลมาย" "เลนอะไรตั้งแตเชาจนบาย แลวทําอะไรอีก" คุณสายถามอยางจะเอาเรื่องใหได "แลวก็ไปที่หองปาเขียน" "ไปกินขนมละซี" "รับประทานไสกรอกปลาแนม" ชอยตอบเรื่อยไปอยางไมลดละเหมือนกัน "แลวไปไหนอีก บอกมาใหหมดนะ เดี๋ยวเถอะจะโดนตี" คุณสายขูตอไปอีก "แลวก็ ... แลวก็ไปที่หองคุณเฒาแกกลีบ" "ตาย ! " คุณสายรองอุทาน "ไปทําไมกันจนถึงที่นั่น" "ไปดูตุกตาชาววัง" ชอยตอบอยางไมติดขัดตามเคย คุณสายดูเหมือนจะหมดความอดทนตรงนี้เอง ยกมือฟาดเผียะ ลงไปที่ขาของชอยแลวพูดขึ้นวา "นี่แน ! ตุกตาชาววัง ! " คุณสายหันมามองพลอย แลวพูดตอไปวา "พลอยมาอยูในนี้แลวอยาไปเอาอยาง แมเจาประคุณชอยของฉันเขานะ เด็กอะไรก็ไมรู ดื้อก็เทานั้น ซนก็ เทานั้น เพื่อนฝูงอะไร มันชางมากมาย เขาโนนออกนี่ไปทุกหัวระแหง วันหนึ่งๆ ไมตองเห็นหนากัน เลี้ยงเสีย ขาวสุก นี่ถาไมใชเปนลูกเปนหลานแทๆ ฉันเลิกเลี้ยงเสียนานแลว" ฝายชอยเมื่อถูกตีเพียงหนึ่งที ก็กมหนาลงรองไหฟูมฟาย เหมือนกับวาใครมาทําใหบาดเจ็บแสนสาหัส น้ําตาเม็ดโตๆ รวงลงกับพื้นไมขาดสาย คุณสายเหลียวไปดูแลวก็รองขึ้นวา "ดูซี ! วาเขายังมาบีบน้ําตารองไห นิ่งเดี๋ยวนี้ทีเดียวนะ ไมยังงั้นเปนโดนใหญทีเดียว !" บางทีชอยจะรูใจคุณสายดีวา เปนคนเอาจริงเมื่อถึงเวลาอันควร หรือบางทีชอยจะรองไหเสียจนน้ําตา หมด ก็ไมมีใครรูได แตพอคุณสายพูดออกมาดังนั้น ชอยก็เลิกรองไหเปนปลิดทิ้ง เช็ดน้ําหูน้ําตาแหงเปนปกติ มือก็เอื้อม ไปเขี่ยเชี่ยนหมากของคุณสายเลน เหมือนกับไมมีอะไรเกิดขึ้นเลย "นี่รูจักกันไวเสียซี" คุณสายแนะนํา "นี่เขาชื่อพลอย ลูกแมแชม คนที่นอนหลับเปนทศกรรฐลมอยูนั่น แหละ เพิ่งมาถวายตัววันนี้ นี่ชอยหลานปาไงพลอย รุนเดียวกัน แลวก็ตองอยูดวยกันตอไป ชอยคอยดูพลอยให อาดวยนะ บอกใหรูจักที่ทาง แตไมตองพาไปซน จําไวนะ !" คุณสายขึ้นเสียงกําชับ ในตอนทาย
http://www.geocities.com/siamstory/ploy102.html
20/2/2004
สี่แผนดิน - แผนดินที่ ๑ บทที่ ๒
Page 2 of 8
จากคําพูดของคุณสาย พลอยก็พอจะจับเนื้อความไดวา ชอยเปนหลานอาของคุณสาย และตองเปนคน ที่ อยูในวังมานานแลว เพราะชอยมีเพื่อนฝูงมาก ตลอดจนรูที่เลนที่กินขนม และที่ดูตุกตาชาววัง ซึ่งพลอยนึกถึง คุณเชยพี่สาวทางบาน และพอนึกถึงคุณเชย พลอยก็ใจหาย ปานฉะนี้คุณเชยคงเหงาเต็มประดา เพราะพลอยไม อยู แลวจะไดใครมาเลนดวย ทันใดนั้น พลอยก็นึกถึงหอจันอับที่คุณเชยยัดเยียดใหมาแตเชามืด จําไดวานางพิศ บาว ถือติดมือเขามาดวย และคงวางอยูขางๆหีบเสื้อผา ซึ่งยังอยูตรงประตูหองคุณสายนั้นเอง ระหวางที่คุณสายกําลังแนะนําบอกชื่อใหรูจักกันอยูนั้น ชอยก็มองดูพลอยแลวยิ้มอยางหวานที่สุด แตพอ คุณสายเหลียวหนากลับไปทําธุระกับผา ที่กําลังจีบอยู ชอยก็เอานิ้วจี้ที่ขาพลอยแรงๆ พอพลอยเหลียวไปดู ชอย ก็แลบลิ้นแลวก็เอานิ้วแหกตาใหดูอีกดวย พลอยเห็นชอยทําอาการกิริยาวิตถารดังนั้น ก็หลบหนาไปเสียทางหนึ่ง ความรูสึกขณะนั้นจะวาอายก็ไม ใช จะวาโกรธก็ไมใชแนๆ พลอยรูสึกขบขันในการกระทําของชอย และใจนั้นใหนึกรักตั้งแตแรก เพราะถึงแมวา พลอย จะไมใชคนเกงและซน แตพลอยก็นึกรักและนับถือเด็รุนเดียวกันที่เกงและซนอยูเสมอ เพราะคนที่เกงและ ซน เชนคุณเชย มักจะมีนิสัยโอบออมอารี ไมคอยจะเอาเรื่องเอาราวกับคนเชนพลอย เมื่อพลอยรูวาชอยทั้งเกง ทั้งซน ก็ใหนึกนับถือและอยากสมาคมดวยตั้งแตแรก พลอยนั่งชวยคุณสายจีบผาอยูอีกนาน ฝายชอยก็นั่งอยูที่นั่น คนเชี่ยนหมากคุณสาย และหยิบอะไรตอ อะไร ออกมาเลน เปนตนวา ไมควักหู หรือเอากระจกอันเล็กๆ ออกมาสอง เอาขี้ผึ้งออกมาละเลงเลน จนคุณ สายตองหัน ไปตวาดดุเอาบอยๆ ขณะนั้นแมก็ตื่นแลว แตยังนอนลืมตามองดูคุณสายและพลอยอยูนิ่งๆ "คุณอาคะ" ชอยเรียกขึ้น "หือ" คุณสายขานรับ "วาไงชอย" "เมื่อเชาหลานพบคุณสายหยุดที่หองคุณละมาย เธอสั่งใหมาถามคุณอาวา เรื่องหีบนั้นคุณอาวาอยางไร ไมทราบ" "โฮย ! " คุณสายรองขึ้น พลางกระแทกผาที่จีบเสร็จแลวผืนหนึ่ง ลงกับพื้น เหมือนกับจะชวยระบาย อารมณ "ไปบอกคุณสายหยุดของหลอนทีเถิดแมคุณ วาฉันไมใชเศรษฐี จะไดกินหีบหมายราคา ๒๐ ชั่ง ๓๐ ชั่ง แลวก็คนหนาอยางฉันจะไปกินหีบทองไดยังไง" "คุณสายหยุดบอกวาเอา ๑๐ ชั่งเทานั้นแหละคะ" ชอยทวงขึ้น "เอ ! เด็กคนนี้นี่ !" คุณสายตวาด "รูเกินเด็กไปเสียแลวละ มันเรื่องราวอะไรของตัว" ชอยไดยินคุณสายตวาดก็เลิกพูด แตแมนอนฟงอยูกลับเกิดสนใจ ถามขึ้นมาวา "หีบอะไรคะคุณ ตั้ง ๒๐ - ๓๐ ชั่ง" "ก็หีบหมากคุณสายหยุด ญาติขางผัวของหลอนนะซี แมแชม" คุณสายตอบ "ไหน !" แมถามอยางสนใจ "สายหยุดเศรษฐีที่เคยอยูตําหนักเจาคุณฯ นะหรือ" "นั่นแหละ !" คุณสายตอบ "จะมีสายหยุดที่ไหนเสียอีกละ ถือวาเปนลูกผูดี พอเปนเจาพระยา ปูยาตาทวด เปนเจาคุณราชินิกุล มีเงินจนไมรูจะทําอะไรหมด แมแชมจําไดไหม เมื่อแมแชมยังเด็กๆ ใครเปนคนเอาขนมปง เขามาเลี้ยงเพื่อนในวังกอนคนอื่น ใครที่เจาคุณพอสั่งน้ําแข็งมาจากสิงคโปร แลวสงเขามาให ตัวเองไมกลากิน ใหบาวลองกินดูกอน มันรองสามบานเจ็ดบานวาลิ้นจะขาด" แมหัวเราะแลวลุกขึ้นนั่ง แสดงอาการสนใจขึ้นมาทันที "ออ ! สายหยุดนั่นนะหรือ" แมรองขึ้น "แลวยังไงคะคุณ" "ก็จะยังไงละ" คุณสายเลาตอ "ทีแรกพอโกนจุกไดไมกี่วัน เขาก็เที่ยวคุยวา คนอยางเขาไมมีเสียละ ที่จะ ตองหาหีบหมากใช อยางเขาตองกินหีบหลวง ตอนนั้นเขายังไปมาหาสูกับฉันอยู ฉันก็ไดแตเตือนวา 'อยาพูดไป แมสายหยุด ! น้ําพระทัยเจาฟาเจาแผนดินเรา อยาไปประมาท' แตเขาไมฟง เขาวาเจาคุณพอทานพูดวา หมอดู เขามาแตเกิดวาจะมีบุญ ทานสงเขามาอยูในวัง ก็เพราะทานอยากเปนขรัวตา จะไดมีหลานเปนพระองคเจา เล็กๆไวเลน" แมหัวเราะงอหาย "เขาพูดถึงอยางนั้นเทียวหรือคุณ" "โธ ! ฉันยังจําไดเหมือนพูดเมื่อวานซืนนี้เอง" คุณสายตอบ แมคลานมานั่งที่เชี่ยนหมาก หยิบหมากใสปากเคี้ยว แลวถามตอไปวา "แลวเรื่องเปนยังไงกันตอไป" "ก็เปลาทั้งเพ" คุณสายเลาตอ "เขาก็อยูที่ตําหนักทําใหญโต นั่งคอยบุญวาสนาจะเปนเจาจอม แตก็ไม เห็นไดเปน นานเขาเขาจะนึกอยางไรขึ้นมากระมัง เห็นออกไปบานชั่วคราว แลวกลับมาอีก คราวนี้กินหีบทอง หรูหรา ใบที่จะมาขายฉันนี่แหละ เขาวาเจาคุณพอทานสั่งมาจากนอก เปนหีบทอง ฝามีวงกลมเปนตาขายฝง เพชร บนตาขายมีงูทําดวยมรกตเม็ดเล็กๆ ปมะเส็งปเกิดของเขาไงละ พอเขากินหีบใบนี้ เขาก็เริ่มคุยตอไปวา หีบหลวงเขาไมเห็นอยางกิน เพราะซ้ํากับคนอื่นดาดดื่น เวลาขึ้นก็เฟองฟูไปประเดี๋ยวเดียว แลวก็ตองไปหมอบ ประจําหองเหลือง เบื่อจะตาย สูกินหีบเจาคุณพอไมได ฉันเห็นเขาเขามาเขื่องอยูพักหนึ่ง แลวสักสองสามปตอ
http://www.geocities.com/siamstory/ploy102.html
20/2/2004
สี่แผนดิน - แผนดินที่ ๑ บทที่ ๒
Page 3 of 8
มาก็หายไป ไดขาววาเขาไปแตงงาน ที่บานมีงานใหญโตมาก เจานายตางกรมเสด็จไปรดน้ํา หลายองค เจา คุณฯ ก็ออกไปแตง เขาเลากันวา ทานรับไหวดวยเครื่องทับทิมทั้งชุด แตนั้นมาฉันก็ไมไดขาวคราวไปนาน พอ อยูๆ เมื่อสิบกวาวันมานี้ก็กลับเขามาในวัง มาเที่ยวนอนอยูตามหองเพื่อนฝูง ผอมผิดรูปผิดรางจําไมได เขาวา กันวาเจาคุณพอก็ตาย ผัวที่แตงกันก็ปอก เสียหมดตัว เมื่อวานซืนนี้เอง มาหาฉันที่ตําหนัก เห็นถือหอผาอะไร พอแกออกที่ไหนได หีบปมะเส็งใบนั้นเอง แลวก็เอามายัดเยียดจะใหฉันซื้อ บอกราคาตั้ง ๒๐ ชั่ง ขันจะตาย คน อยางฉัน จะเอาอัฐฬลที่ไหนมาซื้อ และถึงจะมีซื้อเขาได ฉันก็ไมมีหนาจะไปกินหีบขนาดนั้น คนเขาจะไดหัวเราะ ตาย แลวฉันก็เปนคนปขาล ไมใชปมะเส็ง เลยวุนวายกันไปใหญ แตดูอาการทาจะรอนเงินเอาการ วันนี้สั่งฝาก แมชอยตัวดีนี่มาวา จะเอาเพียง ๑๐ ชั่งเทานั้น" พลอยฟงคุณสายเลาชีวิตคนในวังดวยความสนใจ และตั้งขอสังเกตไวหลายอยาง อยางที่หนึ่งคนในวัง ที่ มีบุญวาสนา จะตองไดเปนเจาจอม คนที่เปนเจาจอมนี้เปนอยางไร จะตองสืบถามดูใหรูเรื่อง ขณะนี้รูแตวา การ จะเปนเจาจอมกินหีบหมากของหลวงไดหรือไมนั้น อยูที่น้ําะพระทัยเจาฟาเจาแผนดิน อยางที่สอง คนในวังนี้มี ขึ้นมีตก จะขึ้นไปไหนหรือตกจากอะไร ก็ตองหาความรูตอไป ขณะนี้รูแตเพียงวา ถาตกแลว จะตองไปหมอบอยู ในหองเหลือง ซึ่งพลอยก็ยังไมรูวาเปนหองอะไรอยูที่ไหน แตไดยินเพียงเทานี้ ก็ชักจะกลัวเสียแลว เพราะคนที่ หมอบอยูในหองเหลืองนั้น คุณสายวาจะตองหมอบประจําอยูตลอดไป ไมมีที่สิ้นสุด "คิดๆ ดูก็นาสงสารนะคุณ" เสียงแมพูดขึ้น "คุณสายหยุด เธอรุนใหญกวาดิฉัน จําไดเห็นเธอในวัง เธอ เปนสาวแลว ดิฉันออกไปอยูบานเจาคุณก็ไมไดขาว เพราะเจาคุณนั้นกกฟากขะโนนบานบน คุณสายหยุดเธอ บานลาง ไมคอยจะไดติดตอกัน แตถึงกระนั้นก็เถอะ คนเรามีบุญวาสนาเปนใหญเปนโตสุขสบาย พอตกอับลงก็ ใหอดสงสารไมได" "ฉันก็นึกสงสารเหมือนกันแมแชม" คุณสายตอบ "แตมานึกดูตัวเราทุกวันนี้ ก็ชวยอะไรเขาไมได เตี้ย แลวจะไปอุมคอย แลวเวลาเขาร่ํารวย ใชเขาจะมามองดูเราเสียเมื่อไร จะไปไหนก็มีแตคนประจบประแจง จะพูด จาอะไรก็มีแตคนคอยประสม ไมมีใครตักเตือน พอจนลงเขาก็ทิ้ง เพื่อนฝูงเขาใหอาศัยอยูเวลานี้ ก็ใชวาเขาจะ เต็มใจเมื่อไร เขาขัดไมได พูดไมออกเขาก็ทนๆใหอยูไปอยางนั้น แตก็คงไมนานหรอก" คุณสายถอนใจใหญ แลวปรารภขึ้นวา "นี่แหละหนาคนเรา !" แมฟงคุณสายเลาเรื่องจบก็บนวารอน อยากไปอาบน้ํา หันมาพยักหนาชวนพลอยใหไปอาบดวยกัน เสียง คุณสายพูดกับแมวา "ดีเหมือนกัน ไปอาบน้ําอาบทาใหลูกเสียที อาบเสร็จแลวก็มาแตงตัวเสียในหองนี้ละ น้ําอบน้ํารม อยูที่ ไหนมีอะไรบาง แมแชมก็รูอยูแลว" แมพาพลอยออกไปนอกหอง ชอยก็ตามออกมาติดๆกัน เมื่อถึงประตูหองคุณสาย ก็แลเห็นหีบเสื้อผา ขาวของๆ แม ที่นางพิศกลับไปขนจากทาพระมาอีกเที่ยวหนึ่ง วางอยูริมประตู แมก็ทรุดนัวลงนั่งไขหีบ และ หยิบสิ่งของที่จําเปนตองใชออกมา ระหวางที่แมเปดหีบขึ้น ชอยก็เขามาชะโงกดูของในหีบอยางสนใจ ซึ่งแมก็ไม หาม ซ้ําอยางหยิบโนนนี่ใหดูอีกอยางใจดี ระหวางที่แมนั่งเลือกผาหมอยูนั่นเอง ธรรมชาติถูกระงับไป ตั้งแตเชาดวยความตื่นเตน ก็เริ่มเรียกรอง เอาแกพลอย ธรรมดาเมื่ออยูบานนั้น พลอยนั่งกระโถนเปนกิจวัตร เสร็จแลวนางพิศก็เอาไปเทที่ทา แตเมื่อมาถึง ตําหนัก ที่ทางจะนั่งกระโถนไดก็ดูจะไมมีเอาเสียเลย เหลียวดูนางพิศก็ไมทราบวาหายหนาไปหลบ อยูที่ไหน อยางไรก็ตาม เรื่องนี้เปนเรื่องใหญ ถาจะอยูในวังตอไป ก็ตองรูวิธีไววาชาววังขนาดพลอย เขาทําอยางไรกัน พลอยเหลียวซายแลขวาอยูอีกครูหนึ่ง เห็นวาทาไมไดการ จึงตองกระซิบเบาๆ ที่หูแม ทั้งที่อายชอย ซึ่ง นั่งอยูติดๆกัน แตแมกลับหัวเราะออกมาดังๆรองวา "เอาละซี ! พลอย เอายังงี้ดีกวาแมจะไปอาบน้ํากอน พลอยไปกับแมชอยนี่ก็แลวกัน" แมหันไปทางชอย แลวบอกวา "แมชอยพาพลอยไปอุโมงคสักทีเถิด จะไดรูจักที่ไว" กับพลอยแมสั่งวา "พอเสร็จธุระแลวรีบกลับนะพลอย อยาไถล แมจะคอยอาบน้ําใหทางนี้" พลอยหันมาดูหนาชอยอยางสงสัย เพราะกระซิบบอกแมเรื่องหนึ่ง แตแมกลับสั่งใหชอยพาไปอุโมงค ที่ เรียกวาอุโมงคนั้นจะเปนอะไรก็ไมรู ฟงชื่อดูก็ชักจะนากลัวเสียแลว แตชอยกลับยิ้มดวยแลวลุกขึ้นยืน พยักหนา ใหตามไป เมื่อเปนคําสั่งของแม ใหตามชอยไปอุโมงค พลอยก็ลุกตามไปทั้งที่ยังสงสัย ชอยเดินนําหนาออกไปนอกตําหนัก พลอยก็รีบสาวเทาเดินตามไปติดๆ เดินไปสักหนอย ชอยก็หันมา ถามวา "ปวดมากไหม" "ไมเทาไหรนักดอกแมชอย" "อยามาอวดดีเรียกฉันวาแมชอยนะ !" ชอยตะคอกให ฝายพลอยก็รูสึกวาตัวเองเล็กลงไปอีกมา เพราะ ชอยเปนหลานคุณสาย ซึ่งแมเรียกวาคุณทุกคํา บางทีพลอยจะเรียกผิดไปกระมัง ถาจะเรียกใหถูก ควรจะตอง เรียกวาคุณชอยตามคุณสายไปก็ได คิดไปคิดมาพลอยก็ตอบตะกุกตะกัก แบบคนมาอยูใหมวา
http://www.geocities.com/siamstory/ploy102.html
20/2/2004
สี่แผนดิน - แผนดินที่ ๑ บทที่ ๒
Page 4 of 8
"คะ ... คุณชอย" ชอยหัวเราะลั่นถนนที่เดินอยู แลวรองวา "เด็กบา ! ใครเขาไปใชใหเรียกวาคุณ เรียกฉันวาชอยเฉยๆ ก็แลวกัน แลวฉันจะเรียกเธอวาพลอย ใครๆ เขาก็เรียกฉันวาชอย เฉยๆ ทั้งนั้น มีแตผาดของคุณอาคนเดียวเรียกวา คุณชอย" พลอยไดยินดังนั้นก็ใจชื้นขึ้นถนัด ความนิยมที่มีอยูในตัวชอยตั้งแตแรกเห็น ก็เพิ่มมากขึ้นทันที และดวย เหตุนี้พลอยจึงกลาถามขึ้นวา "ชอย ไปอุโมงคนี่เขาไปทําไมกันจะ" "อาว แลวกัน !" ชอยตอบ "ก็เมื่อกี้พลอยบอกวาจะไปทุง ไมใชหรือ" "ถูกแลว" พลอยตอบ "แลวทําไมตองไปอุโมงค" "ก็ถาไมไปอุโมงค จะไปทุงที่ไหนกันละ" ชอยตอบอยางไมพยายามอธิบายอะไรทั้งสิ้น แลวพูดตัดบทวา "รีบๆเดินเขาเถอะ เดี๋ยวจะมาราดกลางทาง อายคนเขาตาย" ชอยรีบสาวเทาเดินเร็วขึ้น ทําใหพลอยตองรีบเดินตาม ทางที่ไปนั้นเปนถนนปูหินแผนใหญ ที่พลอยเดิน มาเมื่อเชานี้ ผานตําหนักใหญตําหนักเล็กสองขางถนน ไปจนถึงแถวเตงชั้นใน ชอยพาลอดประตู ออกไปแถว เตงชั้นนอก วกไปผานประตูศรีสุดาวงศ ซึ่งพลอยเกิดเรื่องเหยียบธรณีประตูเมื่อเชา ชอยเดินเรื่อยไป ถึงจะมี เพื่อนฝูง และผูใหญรองทักทายประปราย ชอยก็มิไดหยุดใหเสียเวลา จนในที่สุด ถึงสิ่งกอสรางอันหนึ่ง ลักษณะ นั้นเปนอุโมงคจริงๆ อยางที่เรียก ชอยพาพลอยเขาไปทางปากอุโมงค อันเปนทางเขา และพอพลอยโผลเขาไป ก็ใจหายวาบ เพราะตั้งแตเกิดมาเปนตัว ก็ยังไมเคยตองปลดเปลื้องทุกข ในลักษณะเชนนี้ ในอุโมงคนั้นมีทางเดินกลาง สองขางยกพื้นสูงพอกาวขึ้นได ตั้งถังขางลางตลอดเปนแถว บนยกพื้นกั้น เปนฝาเปนคอก สําหรับบังไดเฉพาะตัวคน ซึ่งเมื่อนั่งลงยองๆแลว ฝานั้นก็กั้นขึ้นมา เสมอพนหนาอกเล็กนอย ในคอกที่กั้นไวบนยกพื้นนั้น มีคนนั่งโผลหนาใหเห็นไดอยูแลว เปนอันมาก ทั้งสาวทั้งแกทั้งเด็ก ทุกคนปฏิบัติกิจ นั้นอยางเปนของธรรมดาที่สุด ไมมีอับอายหรือเห็นแปลกอะไรเลย บางคนที่นั่งอยูใกลกันหรือมองหนากันเห็น ก็ คุยกันอยูเซ็งแซ บางคนกําลังเดินเขาไปหรือออกมา เมื่อพบหนาคนรูจัก ก็ทักทายกันอยางรื่นเริง เปนปกติ พลอยเมื่อเห็นภาพอันจอแจ ปราศจากความระโหฐานเชนนั้น ก็ชะงักยืนอยูกับที่ แลวรองเบาๆขึ้นวา "ชอย ! ฉันทําไมไดหรอก คนมากมายออกอยางนี้" "เชอ ! " ชอยรองอยางเบื่อหนาย "รีบๆขึ้นไปนั่งเสียเถิดนะ มันแตดัดจริตอยู เดี๋ยวก็ไมตองทําอะไรกัน อีกหนอยก็เคยไปเอง ใครๆเขาก็มาที่นี่ทั้งนั้น" แตพลอยก็ยังอิดเอื้อนอยูนั่นเอง จนชอยอดรนทนไมไหว ตรงเขาจูงมือพลอยขึ้นไป แลวบอกวา "มามะ ! ฉันจะขึ้นไปนั่งเปนเพื่อน" ขณะที่พลอยนั่งอยูในคอกหนึ่ง ชอยก็เขาไปนั่งอยูในคอกขางๆ โผลหนาขึ้นมาอยางคนอื่นๆ และชวน พลอยพูดคุยอยูไมขาดปาก ทําใหพลอยหายเกอ และรูสึกเปนหนึ้บุญคุณชอยเสียตั้งแตแรกเริ่ม พลอยนั่งอยูในอุโมงคไดไมนาน เพราะยังไมคุนสถานที่ รีบชวนชอยกลับตําหนัก เมื่อออกมาขางนอก แลว ชอยก็เดินทอดนองอยางไมรีบรอน ชี้บอกที่ตางๆใหพลอยดู ตําหนักไหนเปนของเจานายพระองคใด เรือน ใดเปนของใคร ดูชอยจะรูจักไปเสียหมด สุดที่พลอยจะจดจําไดในคราวเดียว ระหวางนั้นใกลพลบเขามาแลว เดินผานทางประตูวัง เห็นโขลนกําลังปดประตู เสียงดังโกรงกราง พลอยก็ใจหายบอกไมถูก จริงอยูเมื่ออยูบาน พลอยก็ไมเคยไปไหน แตที่บานนั้นเย็นลงก็ไมถึงกับกวดขัน ปดประตูมิใหคนเขาออก แลวปดประตูไปจนถึงรุง สวาง จึงเปดอีกได มาถึงในวังพาค่ําลงก็รูวาเขาตองปดประตูแข็งแรง และตามคําบอกเลาของชอยก็วา เมื่อปด แลวก็จะตองปดเรื่อยไปจนพรุงนี้เชา ไมมีใครเปดได ไมวาจะมีเรื่องใดๆ พลอยก็ใจหายและวังเวงชอบกล ความ รูสึกเหมือนเวลาแมลงโทษขังหอง พอผานประตูวังมา ชอยก็เตือนใหรีบกลับตําหนัก บอกวาเดี๋ยวค่ําจะลําบาก เพราะไมไดเอาเทียนมาดวย พลอยก็สงสัยถามขึ้นวา "เทียนอะไรกันชอย" "อาว ! " ชอยตอบ "เดินในวังกลางคืนตองจุดไฟจําไวนะพลอย เดินมืดๆเปนเกิดเรื่อง" แตพลอยก็ยังไมเขาใจ ดูลักษณะทั่วๆไป ในวังก็ไมนามืดถึงกับตองเดินจุดไฟ หรือวาจะมีคนคอยทํา อันตราย หรืองูชุม หรือผีดุ พลอยนึกเอาอยางเด็กๆ แลวก็เริ่มกลัวขึ้นมาอีก อดรนทนไมไหว ก็ตองถามชอยอีก ตอไป "เกิดเรื่องอะไรจะชอย" "โขลนจับ ! " ชอยตอบอยางเด็กอีกเหมือนกัน เพราะชอยเอง ก็ไมรูวามีระเบียบวางไว ในพระราชฐาน ชั้นในวา ผูใดเดินตามถนนหนทางในวังในเวลาค่ําคืน จะตองถือไฟ ชอยรูแตเพียงวา ถาใครไมถือเทียนหรือโคม ไฟ เวลาไปไหนมาไหนกลางคืน เปนตองถูกโขลนจับ และคําตอบของชอย ก็เปนคําอธิบายที่เพียงพอสําหรับ พลอย เพราะเข็ดขยาดฝมือโขลน มาแตเมื่อกาวแรกที่ยางเขาวังเสียแลว พอไดยินชอยพูด พลอยก็เรงฝเทาเร็ว ขึ้น เพื่อใหถึงตําหนักเสียโดยเร็ว เพราะถาถูกโขลนจับตัว เวลาไมมีแมคอยแกไข พลอยก็นึกไมออกวาจะทํา
http://www.geocities.com/siamstory/ploy102.html
20/2/2004
สี่แผนดิน - แผนดินที่ ๑ บทที่ ๒
Page 5 of 8
อยางไรถูก พอมาถึงตําหนัก ชอยก็พาเดินผานหองคุณสายออกไปทางเบื้องหลัง ที่นั้นเปนลานกวาง ปูดวยหินแผน ใหญๆ อยางที่ปูถนนทั่วไปในวัง สามดานของลานนั้น ลอมรอบดวยเฉลียง ตําหนักชั้นลาง มีกระถางตนไมใบ โตๆ ใสตนไมดอกวางอยูเปนระยะ สลับดวยอางมังกรปลูกบัว อีกดานหนึ่งเปนกําแพงทึบ ไมสูงนัก มีประตู เล็กๆ เปดออกไปนอกบริเวณตําหนักไดบานหนึ่ง และริมกําแพงนั้น ปลูกตนแกวและตนเข็ม สลับกัน มุมสุด กําแพงดานโนนมีตนพิกุลใหญขึ้นอยู และมีตุมมังกรใสน้ําอาบวางอยูหลายใบ แมอาบน้ําที่นั้นเสร็จแลว แตยังมิ ไดกลับมาแตงตัว นั่งที่ขอบอิฐที่กอไว รอบโคนตนพิกุล คุยกับขาหลวงเสด็จอีกคนหนึ่ง ที่กําลังนั่งอาบน้ําอยูบน มานั่งเล็กๆ แมเห็นพลอยไปถึง ก็หันมาขอบอกขอบใจชอย ที่พากลับโดยมิไดพาไถล พรอมกับสัญญาวา อีก ประเดี๋ยวหนึ่งจะมีรางวัลให แลวแมก็อาบน้ําใหพลอย เหมือนกับเมื่ออยูบาน อาบน้ําเสร็จแมพาพลอย กลับมา หองคุณสาย นั่งที่มาเครื่องแปง ทาน้ําอบประแปงใหพลอย และผลัดเสื้อผาใหพลอยกอน แลวแมจึงเริ่มแตงตัว ของแมเอง พลอยสังเกตเห็นแมแตงตัวประณีตเปนพิเศษ ไมแตงลวกๆเหมือนกับอยูที่บาน แมทาน้ําอบไทยทั่วตัว แลวก็เอาพัดๆจนแหง แตแลวก็ทาน้ําอบทับอีกตลบหนึ่ง จึงไดลงแปง แมมองดูหนาตัวเองในกระจกอยูนาน คอยๆหวีผมอยางบรรจง เอาไมสอยคอยๆสอยตามหนาผม และลูกผมเล็กๆ ที่ขึ้นอยูบางก็ถอนออก พลอยดู อาการกิริยาของแมแลว ก็พอจะเดาออกวา แมกลับเขามาอยูในหมูคน ที่แตงกายอยางที่แมเคยทํามาแตกอน แมก็กลับตัวผิดไปจากเมื่ออยูบาน เมื่อประแปงทาน้ําอบเสร็จแลว แมก็ไปนั่งที่หีบเสื้อผา ซึ่งบัดนี้นางพิศยกมา ตั้งไวในหอง แมเรียกพลอยไปนั่งดวย แลวก็เปดหีบ หยิบผาลาย ผาหมออกมากอง เลือกสีใหถูกกัน ขณะนั้น คุณสายกลับเขามาในหอง เห็นแมหยิบของอยู ก็ถามขึ้นวา "นั่นรื้อสมบัติอะไรกัน แมแชม" "เปลาหรอกคะ " แมตอบ "หยิบผานุงผาหมออกมาดู ไปอยูนอกวังเสียนาน ไมไดเอาใจใส จะนุงจะหม หยิบอะไรไดก็นุงเขาไปอยางนั้น คนขางนอกเวลานี้เขาก็แปลก นึกจะนุงสีอะไร หมสีอะไร เขาก็เอาแตใจเขา บางทีก็แตงเปนชุดผานุงผาหมสีเดียวกัน ไมตัดสีเหมือนอยางพวกเราในนี้ อยางลูกสาวใหญของเจาคุณอิฉันที่ บาน เขาแตงตัวตามแตจะเห็นงาม ฉันเคยไปทักเขาเขาหนหนึ่งวา แตงตัวไมเหมือนชาววัง เขาโกรธฉันไปตั้ง หลายวัน พลอยนี่ก็เถิด ถาทิ้งไวบานก็จะแตงตัวเหมือนพวกพี่ๆ ไปเสียเทานั้น" แลวแมหันมาทางพลอยแลวสอนวา "พลอยดูใหดีนะ แมจะจัดผานุงผาหมสีประจําวันใหดู อยูในวังโตขึ้น จะไดแตงตัวถูก" "นี่สําหรับวันจันทร นุงเหลืองออนหมน้ําเงินออน หรือจะหมบานเย็นก็ได แตถาวันจันทรจะนุงสีนี้ น้ําเงิน นกพิราบตองหมจําปาแดง" แลวแมก็หยิบผาหมสีดอกจําปาแกๆ ออกวางทับบนผาลายสีน้ําเงินเหลือบ ที่วางไว "วันอังคาร" แมอธิบายตอ "วันอังคารนุงสีปูนหรือมวงเม็ดมะปรางแลวหมโศก หรือถานุงโศกหรือเขียว ออน ตองหมมวงออน วันพุธนุงสีถั่วก็ได สีเหล็กก็ไดแลวหมจําปา วันพฤหัสนุงเขียวใบไม หมแดงเลือดนก หรือ นุงแสดหมเขียออน วันศุกรนุงน้ําเงินแกหมเหลือง วันเสารนุงเม็ดมะปรางหมโศก หรือนุงผาลายพื้นมวง ก็หม โศกเหมือนกัน นี่ผืนนี้แหละผาลายพื้นมวงนี่เหมือนกัน แตหองหมสีนวล วันอาทิตยจะแตงเหมือนวันพฤหัสก็ได คือนุงเขียวหมแดง หรือไมยังงั้นก็นุงผาลายพื้นสีลิ้นจี่ หรือสีเลือดหมู แลวหมโศก จําไวนะพลอย อยาไปแตงตัว เรอราเปนคนบานนอก เดี๋ยวเขาจะหาวาแมเปนชาววังแลวไมสอน" "แมเชมก็" คุณสายพูด "บทจะสอนลูกก็สอนรวดเดียวจบ เด็กตัวเทานี้จะไปจําอะไร คอยอยูไปคอยดูไป ก็จะรูไปเอง" เมื่อแมแตงตัวเสร็จแลว ก็นั่งคุยกับุคณสายตอไปในหอง เพื่อนฝูงของแมที่เพิ่งไดขาววาแมกลับมาในวัง ก็มาหาในตอนกลางคืนบางประปราย พลอยเห็นแมนั่งคุยกับเพื่อนฝูงอยางสนุกสนาน ในเรื่องที่ตนไมสนใจ ก็ เริ่มมองหาอะไรทํา แตเหลือบไปเห็นชอยมาพยักพเยิดอยูนอกประตู พลอยก็คลานออกไปหา เมื่อผานหีบของ ก็ ไมลืมที่จะหยิบหอจันอับ ติดมือออกไปดวย ชอยชวนพลอยไปนั่งเลนบริเวณหลังตําหนัก ซึ่งบัดนี้มีแสงสวาง ที่ ไดรับจากจากโคมที่จุดอยูในหองตางๆ ทําใหสวางแตบริเวณรอบๆ สวนตรงกลางหรือใตตนไมนั้น ดูมืดครึ้มอยู พอออกมาถึงประตู ชอยก็ชวนนั่งลงตรงนั้น แลวพูดวา "นั่งเลนตรงนี้แหละ กลางคืนฉันไมกลาไปไหน กลัวคุณอาเฆี่ยน" ชอยหยุดนิ่งอยูครูหนึ่ง แลวถามขึ้นวา "นั่นหออะไร พลอย" "หอจันอับ" พลอยตอบ "ฉันไดมาจากบานเมื่อเชานี้ กินดวยกันซีชอย" วาแลวพลอยก็แกหอจันอับออก วางบนตัก ชอยหยิบจันอับไปเคี้ยวกิน โดยไมพูดไมจาอะไรอยูสักครูหนึ่ง แลวถามขึ้นหวนๆวา "คิดถึงบานไหม พลอย" พอไดยินชอยถาม พลอยก็รูสึกวาที่คอตื้นตันขึ้นมาทันที ความจริงพลอยรูสึกชอบกล มาตั้งแตตอน บายๆแลว อยูๆก็ใหนึกอยากรองไห จะมองอะไรตอนเย็นใหรูสึกวาเหว วังเวงอยางบอกไมถูก แตพอไดยินชอย
http://www.geocities.com/siamstory/ploy102.html
20/2/2004
สี่แผนดิน - แผนดินที่ ๑ บทที่ ๒
Page 6 of 8
ถาม พลอยก็รูสึกตัววา ความรูสึกที่บอกไมถูกนั้นเองคือความคิดถึงบาน คิดถึงสิ่งแวดลอมตางๆ ที่มิเคยจากมา เลยชั่วชีวิต ที่บานเปนอยางไร มีกลิ่นไออยางไร เมื่อตอนพลบค่ําเขาไตเขาไฟนี้ ยังอยูในความทรงจําของ พลอยอยางเดนชัด ปานนี้เจาคุณพอคงจะเพิ่งกลับขึ้นตึก และถายังอยูที่บาน พลอยก็คงจะกลับขึ้นเรือนแม ความอบอุนในใจที่เคยมีเมื่ออยูที่บานนั้น บัดนี้ดูจะหมดสิ้นไปจากหัวใจ จริงอยู ในวังมีสิ่งที่ทําใหพลอยตื่นตาตื่น ใจอยูเปนอันมาก แตเวลาพลบค่ํา ในสถานที่อันกวางเชนนี้ สําหรับเด็กตัวเล็กๆอยางพลอย ก็มีแตความเปลา เปลี่ยว จะเอาแมเปนที่พึ่งก็ไมได เพราะแมกําลังสนใจกับเพื่อนฝูง ที่ไมไดพบกันนาน เมืออยูบานพลอยก็รูสึกวา ตัวเปนคนสําคัญของแม แตมาวันนี้กลับรูสึกวา แมมีคนอื่นๆอีกมาก พลอยจะตอบชอยวาคิดถึงบาน ก็ตอบไมออก เพราะความรูสึกขึ้นมาตื้นตันคอหอย จึงไดแตพยักหนารับ ชอยก็ตอบวา "พลอยยังเกงกวาฉันเปนกอง ฉันเขามาใหมๆ รองไหไปตั้งสามวัน ขาวไมกิน กินแตกับ คุณอาจะสงฉัน กลับเสียแลว ที่ฉันคิดถึงมากที่สุดก็คือพี่เนื่อง เพราะเลนกันอยูทุกวัน คุณอาไปรับตัวฉันมาคนเดียว เพราะพี่ เนื่องแกเปนผูชาย เลยตองอยูที่บาน" จากคําบอกเลาตอไปของชอย พลอยก็รูวาชอยเปนหลานอาของคุณสาย บิดาผูเปนพี่ชายคุณสายนั้น เปนขาราชากรมีบานอยูแถวนางเลิ้ง ชอยมีพี่ชายอีกคนหนึ่งชื่อเนื่อง แกกวาชอยสองป มีอยูดวยกันสองคนเทา นั้น "คุณพอบอกวาฉันวิ่งเลนกับพี่เนื่องทุกวัน จนจะกลายเปนเด็กผูชายไป จึงสงตัวมาใหคุณอาดัดสันดาน ในนี้" ชอยอธิบายตอ แลวก็ปรารภถึงคุณสายผูเปนอาวา "คุณอาบทจะใจดีก็ดี บทจะดุก็แสนดุ เมื่อเชานี้วาฉันวาเลี้ยงฉันเสียขาวสุก พลอยไดยินไหม คอยดูไป เถอะ ฉันไมกินหรอกขาวสุกของคุณอา อยากมาวาฉันดี" พลอยฟงแลวก็แปลกใจแตก็ไดแตนิ่ง "พลอยกลัวผีไหม" ชอยถามขึ้นมาฌฉยๆ พลอยไดยินชอยถามมาดังนั้นก็ขนลุกซู เพราะบรรยากาศที่มืดครึ้มวังเวงนั้น ทําใหพลอยใจไมดีเสียแลว แตแรก "ที่ตนจันทรนอกตําหนักนี่แหละผีดุ" ชอยพูดตอไปโดยไมรอใหพลอยตอบ "เขาวาใครก็ไมรูมาผูกคอตายที่นั่น เวลาเดินผานกลางคืน ฉันกลั๊วกลัว ตองชวนคนเขาไปเปนเพื่อน เสมอ" พลอยเห็นชอยกําลังจะเลาเรื่องผี ก็อยากจะเปลี่ยนเรื่องพูด พลอยมองออกไปขางหนา ขามกําแพง ตําหนักออกไป เห็นยอดพระมหาปราสาทไดสลัวๆ เยื้องไปทางโนนเปนตึกใหญสูงตระหงาน มีดาดฟาใหญยื่น ออกมาเบื้องหลัง และมีสะพานยาวตอจากดาดฟานั้นไปยังที่อื่น ขณะนั้นบนตึกใหญเริ่มจุดไฟ แพรวพราว เหมือนกับมีงาน พลอยก็คอยอุนใจขึ้น "ที่นั่นอะไรนะชอย" พลอยถามขึ้นเพื่อเปลี่ยนเรื่องพูด "ที่นั่นแหละที่บน" ชอยตอบ "ที่ประทับพระเจาอยูหัวและสมเด็จ ดาดฟานั่นสวนสวรรค ฉันยังไมเคยขึ้น ไปสักที สะพานยาวนั้นเปนถึงตําหนัก มาดูทางนี้ซี" ชอยฉุดขอมือพลอยไปยืนกลางลาน หลังตําหนัก แลวชี้ใหดู ตึกใหญอีกหลังหนึ่ง จุดไฟสวางไสวเชนเดียวกัน "นั่นไงพระตําหนัก" ชอยเอามือชี้ "หลังใหญๆ นั่นแหละ ตึกหลังเล็กๆ ที่สะพานผานไปติดๆ นั้นตําหนัก มรกต" พลอยยืนดูแสงไฟสวางนั้นดวยความเพลิดเพลินขึ้นบาง ทุกหนาตางที่บนมีแสงไฟสองออกมา พลอยพอ จะมองผานหนาตางเขาไป เห็นความโอโถงของพระราชฐาน เห็นกําแพงสีตางๆ ซึ่งประดับลวดลายปดทองอัน อยูเบื้องใน "คุณชอยมาอยูนี่เอง" เสียงผาดพูดขึ้นใกลๆตัว "คุณอาใหมาตามไปรับขาว รีบๆเขาเถิด เดี๋ยวจะถูกดุอีก" ชอยกับพลอยเดินกลับเขาตําหนัก แตชอยบอกวา "พลอยเขาไปกอนเถิด เดี๋ยวฉันจะตามเขาไป" แลว ชอยก็แยกทางหายไปคนเดียว พลอยเขาไปในหองเห็นแมกับคุณสาย เริ่มจะลงมือกินขาวอยูแลว คุณสายพอเห็นพลอย ก็เรียกใหไปนั่ง ขางๆ แลวชวนกินขาวพลางถามถึงชอย ซึ่งพลอยก็ตอบวาประเดี๋ยวจะตามมา ตามที่ชอยบอกไว ทั้งสามคนนั่งกินขาวอยูสักครูหนึ่ง ชอยก็คลานกระโดกกระเดกเขามาในหอง มือหนึ่งถือกระทงใบใหญ "ชอย ! ไปเอาอะไรมา" คุณสายรองถาม "ขาวสุก" ชอยตอบหนาตาเฉย "ไปเอาขาวสุกมาทําไม" คุณสายรองถามอยางฉงน "ขาวที่นี่เปนกอง" "ฉันวานเขาไปซื้อมาแตตอนบาย" ชอยตอบอยางฉาดฉาน "เห็นคุณอาบอกวา เลี้ยงฉันเสียขาวสุก เลย ซื้อมาเอง จะขอรับประทานแตกับ" แมสําลักขาวพรวดใหญ แลวกมหนาหัวเราะในกระโถน จนน้ําหูน้ําตาไหล ฝายคุณสายก็ไดแตเอามือ ตบ
http://www.geocities.com/siamstory/ploy102.html
20/2/2004
สี่แผนดิน - แผนดินที่ ๑ บทที่ ๒
Page 7 of 8
กระดานรองวา "ดูซี เด็กคนนี้ !" แลวหัวเราะจนน้ําตาไหลเชนเดียวกัน ระหวางนั้นชอยก็เขามานั่งที่สํารับ เปบ ขาวจากกระทงกินกับกับขาวในสํารับ เหมือนกับไมมีอะไรเกิดขึ้น ระหวางที่กินขาวกันอยูนั้นเอง พลอยก็ไดยินแมคุยกับคุณสาย ดวยขอความบางอยาง ที่ทําใหพลอยรูสึก วิตกกังวลยิ่งขึ้น คุณสายถามแมขึ้นวา "แมแชมเขามาคราวนี้จะมาอยูนานสักเทาไร ใจฉันอยากใหอยูนานๆ เพราะจะไดเห็นหนาไดพูดคุยกัน" แมตอบวา "ยังไมแนนอนหรอกคุณ ฉันมันคนใจแตกเสียแลว มาอยูในนี้ก็สบายทุกอยาง แตมันอึดอัดใจอยางไร บอกไมถูก แลวอีกอยางหนึ่ง มาอยูในนี้ก็ตองอยูเฉยๆ วันหนึ่งๆก็กินก็ใชไป อัฐฬสที่พอมีอยูบาง ก็จะหมดไป เปลาๆ ใจฉันอยากจะออกไปทํามาหากิน ญาติฉันมีทางฉะเชิงเทรา เขาเคยชวนใหไปที่นั่น ฉันวาจะออกไปดู ลาดเลาเหมือนกัน เผื่อจะมีทางทํามาหากินกับเขาบาง" พลอยไดยินแมพูดก็เขาใจไดวา แมเขามาอยูในวังเปนการชั่วคราว ระหวางนี้เทานั้นเอง แตพลอยจะ ตองอยูตลอดไป ทั้งหมดนี้มีความหมายวา พลอยจะตองอยูในวังตอไปคนเดียวโดยไมมีแม คําพูดของแมตอไปก็ ยิ่งยืนยัน ความเขาใจของพลอยยิ่งขึ้น "ถาฉันไปเมื่อไร ก็ตองขอฝากพลอยไวกับคุณ ใหชวยดูแลดวย นานๆฉันจึงจะเขามาเยี่ยมบาง" แมพูด อยางไมมีความรูสึกอะไรเลย "ไมเปนไร" คุณสายรับคํา "ลูกแมแชมก็เทากับหลานของฉัน บางทีก็จะดูงายกวาหลานจริงๆคนนี้เสีย อีก" คุณสายเอามือชี้ไปทางชอย แลวก็หันมาพูดกับพลอยวา "พลอยอยูกับปาไปเถิดนะ ไมตองกลัวอะไรทั้งสิ้น ปาจะดูใหดีที่สุด ทําตัวใหเสด็จทานทรงพระเมตตา ตอ ไปเราจะทําอะไรก็สะดวก เพราะมีเจานายเปนที่พึ่ง เวลานี้พลอยยังเล็กอยู ไมตองทําอะไรมาก แตตองหมั่นขึ้น เฝาเสมออยาไดหลบ เห็นหนาทุกวันก็ขี้เกียจจะโปรดไปเสียอีก แลวอีกอยางหนึ่งเสด็จทานโปรด คนกลาพูดกลา ทูล แตเราก็ตองระวังตัวอยาประมาท และอยากลาจนเกินไปนัก เห็นทานโปรดแลวก็อยาเหลิง น้ําพระทัยเสด็จ นั้นใครไมอยูใกลมานานๆ ก็ไมรู เวลาโปรดถูกพระทัยขึ้นมาละก็ จะเอาอะไรก็ได ไมมีที่ไหนเหมือน แตถาทรง จับไดวา เราเหลิงเสียหนหนึ่งแลวละก็ ทีนี้ไมมีเสียอีกละ" "ฉันก็รูวาาอยางนั้นเหมือนกัน" แมพูดขึ้นมา "ทีแรกมาอยูก็กลัวถูกกริ้ว แตอยูไปพอรูพระทัยแลวก็ไม เปนไร กริ้วไดเทาไรกริ้วไปฉันไมหนี เพราะนึกเสียวาทานอยากใหเราดี ทานจึงกริ้ว ตอนฉันจะออกจากวังไปมี เรือน คุณจําไดไหม ถูกกริ้วเสียใหญไปเลย ความจริงทานก็กริ้วของทานถูก เพราะลูกเมียเขาก็มีอยู แตเรามัน ยังเด็กออนความคิด มองอะไรดีไปหมด เชื่อฝปากคนก็ตามเขาไป มารูสึกตัวก็สายไปเสียแลว แตถึงกระนั้นตอน ฉันไปทูลลาออกจากวัง เสด็จยังประทานเงินไปเปนทุนถึง ๑๐ ชั่ง ฉันเอาไปทําดอกเบี้ยดอกหอย ไดอาศัยกินมา จนบัดนี้ เดี๋ยวนี้ตัวเปลา ก็วาจะเอาเงินที่ประทานไวนั่นแหละ ไปทําทุนคาขาย" พลอยไดยินแมพูดเรื่องจะออกไปหลายหน ก็ยิ่งเปนทุกขหนักขึ้น จะพูดกับแมในตอนนั้นก็เกรงใจ เพราะ อยูตอหนาคุณสาย พลอยก็ไดแตนั่งกมหนาน้ําตากลบลูกตา ขาวที่เปบเขาปากนั้นหมดรส เคี้ยวเหมือนแปง กลืนฝดคอ ในที่สุดก็ตองอิ่ม เมื่อกินขาวเสร็จแลวสักครู คุณสายก็ชวนแมขึ้นไปเฝาเสด็จขางบนอีก แตสั่งชอยใหอยูเปนเพื่อนพลอย ในหอง ถางวงก็ใหนอนเสียกอน เมื่อคุณสายกับแมออกไปแลว ผาดก็เขามาจัดแจง ปูที่หลับที่นอน มีนางพิศเขา มาชวย กางมุงไวสองหลัง หลังหนึ่งสําหรับคุณสาย นอนกับชอยตามปกติ อีกหลังหนึ่งสําหรับพลอยนอนกับแม ระหวางนั้นชอยไปหอบเอาตุกตาชาววัง ออกมามากมาย แลวชวนพลอยใหเลนดวย ชอยสะสมตุกตาไวนาน จึง มีมาก ตลอดจนเครื่องใชตางๆสําหรับตุกตา ถาเปนในยามปกติ พลอยก็คงจะตื่นเตนไมนอย แตเพราะเหตุวามี เรื่องไมสบายใจอยู พลอยจึงซังกะตาย เลนไปอยางเสียไมได คนที่สนุกจริงคือนางพิศ ซึ่งเขามารวมวงเลนตุกตา ดวย และคุยกับชอยสนุกสนาน หัวรอเปนการเอิกเกริก พอดึกเขาสักหนอย ชอยก็บนวางวงและมุดเขามุงไป นอนกอน สวนพลอยก็เขานอนในมุง ที่แมเตรียมไวให มีนางพิศนั่งสัปหงกเปนเพื่อนอยูกลางหอง พลอยนอนพลิกตัวไปมาอยางกระสับกระสาย เพราะใจพะวงอยูที่เรื่องแมจะจากไป พยายามเบิกตา คอย ใหแมกลับเพื่อจะไดถามใหแนนอน แตคอยอยูเปนนาน แมก็ไมกลับมาสักที ในที่สุดก็มอยหลับไป พลอยมาตื่นขึ้นอีกครั้งหนึ่ง เมื่อดึกมากแลว รูสึกตัววาแมมานอนอยูขางๆ และยังไมหลับ พลอยจึงเบียด ตัว เขาไปชิดแลวกระซิบถามวา "แมจา แมจะไปจริงๆหรือ" แมถอนใจใหญแลวกอดพลอยไวแนน พลางกระซิบตอบวา "นอนเสียเถิดพลอย" แมนิ่งอยูนาน แตแลวก็กระซิบตอไปวา "ขอใหพลอยจําไวเสมอวา แมรักพลอย มากกวาอะไรทั้งหมด ตอไปถาแมจะทําอะไร ก็จงรูไวเถิด วาแมทําเพื่อความดีของพลอยเอง พลอยอยานึกไป อยางอื่น" คําพูดของแมไมไดอธิบาย ใหพลอยเกิดความเขาใจดีขึ้นกวาเกาเลย แตโดยเหตุที่แมมานอนอยูใกลชิด พลอยก็รูสึกอุนใจและหลับตอไปอีกจนสวาง
http://www.geocities.com/siamstory/ploy102.html
20/2/2004
สี่แผนดิน - แผนดินที่ ๑ บทที่ ๒
http://www.geocities.com/siamstory/ploy102.html
Page 8 of 8
20/2/2004