Chunnunpar April-June 2021

Page 1



Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

01

EDITORIAL HUN HMAN THIAM Benjamain franklin -a chuan “ Hun hi tangka a ni”(Time is money) tiin hun hlutzia alo sawi chhuak a,Sum chu kan la thawkchhuak leh thei a,hun ral tawh erawh chu kan hmuh kir leh theih tawh loh avangin sum ai pawh hian a hlu zawk tiin sawi uar ta ila a dik thei awm e.Hun hlut dan hi hetiang hian sawifiah dawn ta ila:1)Hun hi kan ta ni si ,kan thuhnuaia awm leh silo, kan duh huna kan pawh seia kan duh huna kan bawhpelh theih ngawt a ni leh silo. 2)Kan tiding thei bawk hek lo 3) Dah that theih loh a ni 4)Sawn kual theih loh a ni 5) Midang pawh pek ngawt theih loh 6)Siam chawp theih loh 7)Lei theih loh 8)Hawh theih loh ani 9)Thlakthleng theih loh a ni 10) Thuhruk theih loh a ni. Tichuan ,Nitin darkar 24,minutes 1,440 leh seconds 86,400 kan nei a,hun thuhmun theuh theuh dawng te hi hmang thiam leh thiamlo kar a hla thin hle chu a nih hi!!! Sam 90:10 “Kan damchhung kumte chu kum 70 a ni a… Bible tawngkam in kum 70 mihring damchhung hun kan neih a sawi hi hetiangin lo sem sawm(divide) dawn ta ila,mut nan kum 21, lehkha zir nan kum 7,ei in nan kum 6,lenchhuah nan leh zin veivah nan kum 7,a chunga sawi te khi tihlawhtling tura inbuatsaih nan kum 9,a bak zawng kum 20 hi hnathawhna hun atana kan neih chu a ni. Hun hman thiam loh hian nghawng thalo thil tamtak a awm a,a nih tur anga kan hman loh avangin sual tihna hun te kan siam phaha ,kan hun neih hian thil thalo tihna tur hun a daih hauh loh laiin kan hmang dik lova,thihna te hial kan lo thlen phah thin ani.A dik tak chuan ruihhlo hmanga taksa tihbuaina hun pawh hi Pathian in min pelo. Hun kan hman sual avanga ruihhlo ngai te kan lo ni thin.Mut hunah mu ila, thawh hunah thawk ila,ei hun ah ei ila,ngawih hunah ngawi ila,tawng hunah tawng ila, engkim tan a hun ruat a awm a ni tiin thuhriltu in min hrilh (Thuhriltu 3;1-10) Hun hman thiam hi zir theih a ni a Hetiangin:1)Tum(plan) mumal tak neih . 2)Tih tur list siam a, a pawimawh dan a zira thawh dan thiam,kan tihtawh chin tick mark pek a,a tuk atana ziah thar leh fo te a tha thin a ni. 3)Hun in min daih vek loh thin avangin hna sem zai thiam hi a pawimawh a. 4)Midang thiam zawk te min puitura sawmin hna a sawt duh a ni. 5)Vawikhata a hlawma ti nghal tawp lovin ,han sem sawm ila,tichuan a indawtin ti chho ila,hna a sawt duh a ni. 6) Kan hun ruahmanna min tibuai thei lakah kan fihlim thiam a pawimawh thin a ni. Kan hun hman dante zanah khum chunga mu in han chhut vang vang ila, a tul vak lo te chu,a tuk leh a tan kalsan ngam a pawimawh ani.Mitin thuhmun theuhva hun Lalpan min pek mek hi hmang thiam apiang te hian Lalpa malsawmna an haichhuak thin a ni. A tawp berah chuan INTHLAHNA THU in hun tihtawp mai a ngai dawn ani,Chunnunpar enkawl tura ruat ka nih atangin ka phurin hlimawm ka ti a,Ziak hmanga rawngbawlna hi ka ngaisang thin a, Jan 2020 -April 2021 chhung mawhphurhna ka lak chhung hi a khamawm loh hle a ni,Covid 19 avanga inkhawm theihloh lai, Lockdown laite anih avangin duhthusamlohna tamtak a awm tih ka hria a,min hriatthiamna pawh ka dil a ni. Pathianin Kan hotute kaltlangin ruatna thar Divisional Director of Women Ministries(DDWM) Southern Division ah pek ka ni a,phur leh hlim tak bawk a Lalpa rinchhan a thawk turin 1st May 2021 ah kan kal leh dawn a,Chunnunpar kaltlanga rawngbawlna hi a hlu ka tia,Pathian hnathawh lo lang zelin,Kan hotuber Commissioner Nu-i (TPWM) thahnemngaihna & Board members,Sipai inpe tak tak te avangin copies 4400 lai mai quarterly a semchhuah a ni tawh a,hmasawn zel turin Chunnunpar hian hmalam eng tak a nei niin ka hria,ka hlim thin.Kan za vaiin neitu rilru pu deuh deuh ila ,intihchak tawnna, inunautawnna, inhmangaih tawnna hmanraw pawimawh tak ah I hmang zel ang u. Lalpa’n hruaiin Malsawm theuh che u rawh se.


02

Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

HE I CHAKNA HIAN KAL LA Capt. Lalnunmawii C.O. Kalimpong Bial Himalayan Division

Tin, Lalpa chuan amah chu a en a, a hnenah, “He I chakna hian kal la, Israel-ho lak ata chhandam ang che: ka tir che a ni lawm ni?” a ti a. (Roreltute 6:14) Kumin ah thupui tha tak kan hotute kaltlanga Lalpan min pe leh hi ava ropui em. Mihringte hi mahni chakna rinchhana kal tur ni ila, tuna kan dinhmun theuh hi luah zo lo kan va tam dawn em. Kan nunkawng hruaitu leh rinchhan tur Krista kan nei hi kan vannei tak zet ani. Zawlnei Jeremia bung 17:5 ah chuan,” Mihring rinchhan a mihring ban chakna ringa, Lalpa hawisanna thinlung neitu chu Anchhe dawngin awm rawh se” tih kan hmu a, Tin chang 7 ah, Lalpa ringtu, a rinchhan Lalpa ni erawh chu a eng a thawl e, tui kianga thingphun, lui kama zungkai, khawlum lo thleng pawh hlau lo, a hnahte hring reng si, khawkhen kum pawisa lo, rah chhuah thulh chuang silo ang hi a ni ang” tih kan hmu leh a, hetah hian mihring chakna rinchhan hlauhawm zia leh Lalpa rinchhan hlutzia kan hmu chiang hle ani. Mihringte hi an ngaih dan leh duhdan kan nei theuh a, a bikin Nu te phei hi chuan kan inchhung khur kan enkawl naah te, kan fanau kan enkawl naah te ngaihdan leh duhdan kan nei fo thin, nimahsela chu kan duhdan erawh chuan kan chungah a thleng vek thin lo, a chang chuan kan chau va, rilru hreawm takin kan awm thin, chutah chuan Lalpa a innghah hlutzia alo lang chiang thin a ni. Sam 37:7 ah “Lalpa ah chuan chawl la, amah chu nghak fan fan rawh” ti a kan hmuh angin, Lalpa a innghat chunga kan duhna te a hnena kan thlen fo a pawimawh tak zet. Harsatna ruamah pawh Lalpa neitu chuan hlimna leh lawmna a chang zel thin ani. Tunlai a khawvel ina kan hun tawn le h h ars atna kan hmach hawn mek atangte hian Lalpa Pathian ah chauhlo chuan himna tluantling a awmloh zia a lang chiang hle mai. Covid 19 hri leng

avangin kan khawvel a buai a, khawvel thiamna leh finna san tawh zia kan sawi mek laiin, chung thiamna leh finna te chuan hripui lak ata min chhanhim thei lo a, pawn pawh chhuak ngam lovin, in chh ungah i nkh ar khi pi n hun engemaw chen kan awm hial anih kha. Khawvel thiamna leh changkanna sang chho meka h hian mihr i ngte chakna leh thiltihtheihna chuan tawp chin a nei thin tih chiang takin kan hre thei a ni, he khawvel finna leh thiamna lama kan innghahna Scientist te leh Doctor te pawhin hri lakah damna min pe theilo, mihringten kan nunna thu ah tihtheih kan neihloh zia leh he hri laka kan himna tur hian keimahnin chakna kan neihloh zia kan hrechiang theuh awm e, mi tam takin nunna an chan a, kan h mangaih leh kan thl akhle lh ngawih ngawihten min kalsan a, mi tam takin an hna leh eizawnna te an chan


Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2) bawk a, he hri leng hian hausa leh rethei a thliar heklo, Doctor te leh Nurse te pawh hri lakah an him chuang hek lo. Hri pui leng avangin mihring nun a ralmuang lova, hri kai hlau reng rengin thlamuanglo takin nitin hun kan hmang fo thin a ni. He hri mit lawng pawha hmuh the ihloh lo le ng av ang h ian mihringte hian keimahni ah mai chuan himna tluantling kan hmu theilo a, Lalpa Pathian hruaina leh a chakna tello chuan engmah kan nihloh zia leh kan chakna leh theihna te pawh engmahlo anih zia a lang chiang hle a ni. Kan hma lam hunah hian enge kan chungah lo thleng dawn kan hre silo a, Lalpa kuta innghah mai hi kan tan a him ber ani tih kan hriat nawn fo a pawimawh. Nitin hian Lalpa ah kan awm em tih mahni inzawt ila, Mihring chakna rinchhan lova Lalpa chakna rinchhan a nitin hun kan hman chuan Pathian thlamuanna rilru reng renga hriat senloh kha kan chang thei dawn alo ni. Israel faten Pathian an hawisan a, Lalpa mithmuhin thil an tisual a, tichuan hremna an chungah alo tla a, Midian ho kutah kum sarih lai an awm tih Bible ah kan hmu a, an chakna leh theihna te hmang theilo in, rethei taka rahbehin an awm a ni. Tichuan Israel fate chuan tihtheih an neihloh zia an inhria a, Pathian an au ta a, tichuan Pathian in Israel fate chhanchhuak turin Gideona a tir tih kan hmu a, hetah hian Gideona chuan Israel fate chhanchhuak tur hian chakna a neihloh zia a in hre chiang hle mai, anmahn i a ia hn am cha k leh thiltithei zawk ten rapbet in an awpbet a, c humi l ak ata a c hipuite chhanchhuak tura Lalpa kohna a dawn khan, a chakna leh a chhungkua te, a theihna te a enin a insit ngawih ngawih

03

an i t ih ch ian g taki n kan hmu a ni “Manasea thlah zingah hnam rethei ber kan ni a, kei lah hi ka pa chhungte zing a te ber ka ni si a”(Roreltute 6:15 ) tiin a sawi hial a. Amah erawh chu hetih mek lai hian La lpa kohna kan en chuan “Nang michak huaisen….” tiin Lalpan a ko tlat thung si a nih kha, Gideona chakna leh th eihna lam kha L alp an a en l eh kohchhan a lo ni hauhlo a, a chaklohna le h t linlohna te hri a a Lal pa hmaa inngaitlawm taka a inlanna kha Lalpan hmanrua a ahman duh zawk chu a ni. Tirhkoh Paula pawh khan “ Ka chakloh apiangin a ni ka chak thin ni “(2Korinth 12:10) alo ti reng anih kha. Gideona pawh in a chaklohna te hria a Lalpa hma a a inngaihtlawmna chuan Lalpa chakna chu a cho chhuak a, Lalpa zawk chu chet tirin “I hnenah ka awm zel dawn alawm, tichuan Midian ho chu pakhat ang maiin I hneh vek mai ang” (Roreltute 6:16) tiin a hrilh a, tichuan Gideona chuan a hnena awm Lalpa chakna hmang chuan Midian ho chu a hneh ta tih kan hmu a ni. Mi chaklo leh mitlawm zawk te tan pawh Lalpa Pathian c hakna kan rinchhan chuan Lalpan thilropui tak min tih sak thin ani tih Gideona chanchin atang hian kan hrechiang hle awm e, kan chaklohna leh kan tlinlohna lam en lova Lalpa hnena kan in tukluh a, Lalpa Pathian chakna rinchhan a ke kan pen chuan, kan nunah harsatna lo thlengin, hun harsa leh kawng bumboh kan zawh chang pawhin, en tur dik Krista kan en tlat chuan hmachhawn dan kan lo thiam anga, sual thil tih theihna chu Kri sta chakna rinchhan in kan hneh thei dawn zawk alo ni. A chakna rinchhan a ke pen zel turin Lalpan kan zain mal min sawm rawh se.


04

Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

Women profile: Hellen Keller & Commissioner Linda Bond Capt Lalzuitluangi C.O Sakawrdai Bial

Hellen Keller Mitdel, bengngawng leh tawngtheilo, khawvel hriat thama hlawhtlinna sual chhuak tu Hellen Keller hi 27th June 1880-ah Tuscumbia khua, Alalbama State, USA-ah alo piang a. Naupang hrisel leh harhvang tak anih laiin nasa takin a damlo a. Doctorte chuan khawsikpui thluaka lut niin a damchhuah pawh an ring lo. Tun hnu hian a natna chu thluak leh zang-ruh lam natna Meningitis niin an ring ta zawk. Chu a natna huatthlala tak vang chuan kum 1 leh thla 7 mi anih atangin a mitdelin a beng a ngawng a. Engmah a hriat theih loh avangin a tawng pawh buai zoin, tawngtheilo a ni ta nghal bawk. Engmah ati thei ta lo a, a nu kawrah vuanin, a kalna apiangah a zui ve ta zel ringawt mai. Mahse zawi zawiin kut zaizir leh lu buk hmangin a duhzawng sawi a zir ve a. Kum 5 mi anihin kawr thleh fel a thiam a. Chabia kawngkhar kalh pawh a zir thiam zel a. A tih theih ang ang a ti ve thin. Mitdel, bengngawng, tawngtheilo, naupang ni bawk heti taka a fel theihna chu a nu leh pan hmangaih taka an enkawlna vang a ni. Kum 6 mi anih chuan a nu leh paten zirtirtu an zawn sak a. Nula Anne Sullivan-i an khawhhmuh a. Mi zirtir thiam tak, taima leh dawhthei em em nen chuan kum 49 zet an in zui ta a ni. England Lalnu Queen Victoria khan vawikhat chu Hellen Keller-i hnenah, ‘hetiang ni chunga hetiang a lo nih theih dan’ a zawt a. Ani chuan amah kaihruaitu chawimawiin, “Anne Sullivan-i vang ni lo se khawvel hian Hellen Keller-i hming an hre ngai lo vang” tiin a chhang hial.

Hellen Keller-i hi Pathian ringtu tha tak a ni a. Lehkhabu tam tak a zir leh chhiarte zingah Bible a duh ber a, amah tihlimtu leh tichak tu ber a ni. Thlarau thianghlim pawlna a ngaipawimawh em em a. Thlarau pawlna te chu kan thiltihah a langchhuak tur niin a ngai. ‘Ka beih tauh tauh chuan engtikniah emaw chuan ka la hlawhtling ngei ang’ ti tu hi kum 24 mi a nihin rualbanlote zinga a hmasa ber ni turin BA a passed. Intihduhdahna leh tharum thawhna a duh lo a, mitdel, bengngawng dangte tan a thawhhlawk em em a. Lehkhabu tha tak tak a ziak a. Chawimawina ropui leh sang tak tak a dawng bawk. ‘Mi tam tak chuan hlimna thuruk hi an hai fo. Mahni inhai vur tum lova rinawm taka thil tha thawhchhuah naah hian hlimna thuruk chu a awm’ a ti. June ni 1, 1968 ah tui taka a muhil lai chu a muhil hlen ta a ni.

COMMISSIONER LINDA BOND General 19-na Commr Linda Bond hi hmeichhe General atana thlan 4-na niin, Nova Scotia, Canada-ah a piang a. Unau 13 zinga naupang ber a ni. A nu hi British mi niin kum 17 anih laia a nu leh pa te nen Canada a pem a ni. A pa erawh Canada mi a ni thung. A seilenna khawtlang – Politics in a chiahhneh na, ngawlvei, hausa leh rethei te inchen pawlh nukna chuan a thil thlir danah nasa takin zirlai a pe a. Chhandamna Sipai Pawla rawngbawltu anih na atan pawh lo buatsaih lawktu a ni. Tyndale University College & Seminary atangin Honorary Doctorate degree dawng a ni a. Religious Education a Bachelor’s Degree nei, Theological Studies a Master Degree hial a ni. Heng atang pawh hian rawngbawltu ngaihsanawm tak tih a hriat theih awm e.


Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2) Hmun hrang hrang – Canada, UK, USA, Australia leh IHQ a Appointment alo chelh tawh te – C.O, Asst Training Principal, Divisional Secretary, Divisional Commander, Under Secretary, Chief Secretary, Territorial Com mander, Territorial President of Women’s Ministries te an ni. Commr Linda Bond chuan ‘Army te hi kan hungchhung atang chauha tan khawh mai tur kan ni lo. He khawvel tana Pathian thilpek kan nih angin, ral hmatawngah, hmun tawp ber leh khawvel thim lai apiang luh chhuah tur kan ni” a ti. General a rawn nih khan ‘Sipai Pakhat, Tum Thuhmun, Thuchah Thuhmun’ tih au hla hm angin khawvel pum Chhandamna Sipaite rawngbawl tlan na tur hmathlir a rawn kalpui a. Ningani tuk apiangah thupui inang hmangin mahni

05

ram theuh a hun inmil tlangah tawngtai kal pui thin a ni bawk. Thiamna sang tak nei, midangte zirtirna pe thiam, mi chawkphurtu leh hruaitu chhel tak a ni. ‘Naupang tam tak – In lama enkawlna tha dawng lo, inthenawm khawvenna hrisel lo tak atang te, Chanchintha hriattirna tel loa seilian tam tak an awm. Sipai Pawl chuan heng naupangte Isua hnen hruai leh, rinaa an dinnghehna tura tanpui chu a ngaipawimawh hle tur a ni’ a ti a. Tin, ‘Sipaite hi lamtual atan ringawt nilo, ral hm atawngah, m idang ten chhandam na an chan theih na tura inhlanna tak tak nen thawkin, a man kan pe tur a ni’ ati bawk. 13th June 2013 khan kum 44 service in a retire a. ‘Retire Officer ni mah ila, Lalpa rawngbawlna atan erawh chauin ka chawl mai lo ang’ a ti nghe nghe.

MANGO PICKLE SIAM DAN Lieut Col Annamma Simon, TSWM

Thil chawhpawlh turte(Ingredients) • Theihai hel pum 2 (green mangoes) • Fiante 4 red chili powder • Fian 1 kaayam / hing / asafetida • ¼ fian uluva / fenugreek powder • 1-2 sprigs of curry leaves • Fiante 4-5 nallenna / gingelly oil • Fiante 1 mustard seeds • Chi/Salt (a mamawh zah) Instructions 1. Theihai kan vel anga,kan pel phawk phawk ang a,a mu kan paih ang. 2. Theihai chu pan leh tetak tete in kan zai leh anga,bur chhungah kan dah ang 3. Thirbelah tel kan tisa hmasa anga,antam chi kan telh leh ang. 4. Mei kha kan herh hniam anga, chuan fenugreek powder asafoetida kan telh leh ang, minutes tlem kan dah ang a,hmarcha dip sen chi kan dah anga,a ut tur erawh a nilo,mei atanga suanthla in a telh tur ang spices kan neih ang te kan telh thei ang,kan chawk nawk nawk anga,rei vaklo mei hniam te in kan ur leh ang Theihai chan sa leh chi kan telh tawh anga,tha taka chawhpawlhin minute 1 mei na lo te in kan chhuang leh ang,chi leh hmarcha dip hi chu kan duh anga tam telh mai tur anie. 6. Mei atangin kan la thla leh anga,minute reilote kan dah dai anga,hemi zawh hian a dahna tur bur ruak fai ah chuan phui takin kan dah lut tawh mai dawn ani. 7.Chaw nen a ei theih tawh a ni.


06

Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

Notes 1. Hmarcha sen dip hi mawsawla dang te nen,inchawih tawka telh tur ani. 2. Eng tel pawh kan hmang thei tho na,gingelly oil hi a tui bik ania 3. A bur atan hian glass/ceramic lam hman tur ania,steel leh metal lam hman hi a acid thur hian a tihkhawloh theih avangin hman loh tur anie. 4. Hun reivaklo chu a tha pangngai thon a chungin,Hei tak vawng tha tur chuan refrigerator a dah hi a tha bik ani. 5. Kan chawhpawlh ah hian sawhthing,purunvar te,vinegar te telh pawhin a tui em em a ni. (Kerela lama theihai pickles an siam thin danin kan TSWM hian a rawn ziak a, keipawhin a siam hi ka ei ve tawh a, a tui khawp mai ,a hmanrua te pawh hi Aizawl dawr lian deuhva hmuh tur a awm thin. Editor)

NGAIHDAMNA

Maj R Lalrinfeli CO Thingfal bial Southern Division

Pathian leh mihring te inkar a inlaichinna tha leh in remna siam tu chu Ngaihdam na hi ani. Chutiang bawk chuan kan mihringpuite nen kan inlaichinna tha siamtu pawh ngaihdamna tho hi ani. Min ngaidam theilo tu bulah emaw, kan ngaihdam theihloh bul a awm chu hun reilo pawh nise chatuan tluk in a rei thei. Chutiang bawk in kan chunga tisualtu leh kan tihsual chung a kan in ngaihdam na erawh chuan, remna, hlimna, inlaichinna tha a siam thung thin. min tahtir a, zan mutheilo, chaw ei Ngaihdamna mamawh lo emaw, a tello theilo in min awm tir a, an thiltih a nung thei tumah a awm theihloh. Tumah avangin dam chhung daihtur mifeltak reng an awmlo, Pakhat mah an awm hrehawmna kan tawrh phah pawh hauhlo (Rom 3:10) tih kan Pathian Thu chuan min ani maithei. Mahse ngaihdam tum hrilh. Feltak angah in ngai in, tihsual neilo a kanlo tawp rawh. I chung a a tihsual inchhir in ngai anih chuan kan tisual hle dawn tihna ani. a a inlamlet phawt i nghah chuan Mitin in Ngaihdam nih kan mamawhna ber chu thinlung natna in i nun pumpui a tina Pathian lak ah ani. Eden bawhchhiatna a vanga in a khawihchhe vek thei che ani. I anchhedawng, Pathian lungtiawi lote kan ni a, nunah khakna, huatna, Pathian thinurna hnuai a a zahngaihna mamawh lungawilohna a awmreng ang a, tute kan ni. Keimahni in chu thinurna lak a átang hrehawm nasatak i tuar reng mai chuan kan talchhuak theilo a, chumai chu nilovin dawn ani. Chutiang dinhmun chu i keimahni ah Pathian zawm theihna pawh kan nei nihna tur anilova, i awmdan tur a hek lo ani. Kan rilru chuan Sual lam a awn tlat a, á Pathian ruat ani hek lo. I phuloh tha lam leh Pathian lam chu kan thinlung hian a chung chung a ngaidamtu che hnawl tlat á thin ani, chu chu anchhedawng fa avanga dam na chang I ni i tih kan nihna tarlangtu ani. Mihring in Pathian hrereng in, i dam nan i chung a ngaihdamna kan channa tur tlingtawk tihtheih tisualtu kha phul o hle m ahse kan neihloh laiin, A khawngaihna ropuitak mihring ngaidam phawt mai teh. teah rawn lantir in, a thinlungah ngaihdamna ropui tak min chantir a, fapa Isua chu kan ai awh Min tina theitu hi kan Kross ah alo tuar ta ani. hm angaihtak emaw, kan in nghahna te anni duh fo. In laichinna I chung a tisual tu, i ngaihdamna mamawh tha kan neih pui lemloh te avang in tute hian an phu kher ngailo. Min ti na em em a, kan thinlung ana ngail o a, kan


Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

07

thinlung in a zawm tlat kan chhung te, kan hna thawhpui te, kan ngainat te lak átang in natna kan tawk thin. I dikna te, i hlut ve na te rahbeh emaw hriatsak duhloh i tawh in thinlung natna i tawk fo thin ang. Chung i thiltawn atang a ngaihdamna thinlung neih chu a harsa hle ang tih ka ring a. Mahse damna i channan ngaidam phawt mai teh. I awmdan tur chu Lalpa chung ah nghat la, Amah chu ring la, Aman a tihsak hun tur che nghak tawp mai teh.Ngaihdamna hi thil awlsam a ni lo. Thisen chhuaklo in Pathian ngaihdamna kan chang theilo. Khawvel a thil ropuiber zing a mi chu sual ngaihdamna hi ani. Isuan thupek thar min pe a, in hmangaih tawn theuh tur in min ti a, chumi ah chuan a zirtirte kan ni tih miten an hriatna tur anih thu min hrilh ( John 13:34). Hmangaihna hi engkim famkimna ani a, hmangaihna hian kan vengte a ti khawlo ngailo tih kan Pathian thu chuan min hrilh bawk ani. Sual avang a natna tawk zawng zawng ten min hmangaih tu Pathian duhdan thlir ila, A hmangaihna ropuitak kan hnena dahtawh kha kan nun a thusawitu lo nisela, ngaihdam átul na in a khuh zawhloh khawp sual reng reng alo awm lohzia kan hmu in kan hre ngei ang. Kan chhungkua, khawtlang, kohhran leh kan nitin khawsak ho na ah Krista hmangaihna in rorel se la, Sual in ngaihdam tawnna te, hmangaihna ten kan zavai a nun ah rorel in, Krista lalram ropuitak lo dinchhuak zel rawh se.

NU HLUTNA Vanlalmuani,HLS Guwahati City Corps Himalayan Division. Bible a kan hmuh angin, Pathian in Mipa a siam hmasa a, a hnuah a tanpui tur atan mipa nakruh atangin Hmeichhia a kawppui tur a siam leh a, (Gen 2:18), tichuan mipa leh hmeichhia chu Nupa niin chhungkua an din tak thu kan hmu a. Mipa leh hmeichhia a siam te hi Lalpa mithmuh ah chuan in ang reng an ni a. Mawhphurhna a siam sak a, mipa chu chhungkaw lu ber niin chhungkua tan engkim an mamawh te a buatsaih vektu tur ani a, hmeichhia erawh chu inchhung enkawlin, a pasal lakah a mawhphurna leh a bik takin a fate enkawltu atan ruat ani. Nu te hi he khawvelah hian kan pawimawh ber emaw tih theih a ni a, (Gen 3:20) Pathian hian hmeichhia chu fa (chithlah) pai tur a ruat kan ni a. Hmeichhia zawng zawng hian Pathian min kohna ropui tak, Nu nih theihna leh Pathian thil siam ropui tak ‘MIHRING TE” hi hmeichhe kal tlangin a ropuina atan hmeichhia hi ruat kan ni.,Khawvel chhandamtu kan Lal Isua pawh Nula Thianghlim leh Pathian tihtu Mari, kal tlangin a nih hi chhandamin kan awm. Mari hian kohna ropui tak a dawng a ni , Pathian hmangaihna a taka hmu tur chuan Nula Mari kha Nu ah a chan angai a, Mari pawhin Lalpa a fak ta ani (Luka:1:46-47) Bible ah hian hmeichhe ropui tak tak sawi tur kan nei nual a, a hnuai a mi Nu ropui leh Pathian tih mi thenkhat hi han tarlang ila:a) Evi kha mi nung zawng zawngte Nu ni tur a ruat anih kha, (Gen 3:20), chithlah pung turin Pathian in mal a sawm ani. b) Elizabeth kha a ching tawh a mahse Pathianin mal a sawm a, pasal Zakaria kha fapa a hrinsak a, Baptistu Johana anih kha.(Luka 1:13)


08

Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

c) Jokebedi, Mosia Nu hlu tak chuan fapa a hrin ngei chuan a nunna a humhim a. Pharoa fanu hnenah a fapa enkawl tur khan a in pekna ropui tak kha kan theihnghilh thei lovang, Mosia chu a Nu kaltlang in Isarel fate Aigupta sal a ta hruai chhuaktu ani ta hial ani.(Exodus 2:1-10) d) Hani, Samuela Nu pawh a ching tawh a, mahse a tawngtaina chhan in a awm a., Zawlnei leh roreltu ropui tak Samuela pawh Hani kal tlangin alo piang ani ((1 Samuel !:20) e) Samsona Nu hnenah pawh Vantirhkohin , fapa Pathian in a pek tur thu a puang lawk a, Isarel fate Philistia mi kut ata a chhanchhuah tur thu a sawi lawk ani.(Roreltute 13:2) f) Timothea kha Api Loisi leh Anu Euniki zirtirna tanga a dawn rinna kha a than lenpui zel a , chu chuan Pastor leh zawlnei ah hlankai ani. (Timothea 1:5) A chung a mite atang pawh hian Nute hlutna chu kan hre thei mai awm e. A tul leh pawimawh ber chu Nu te hi Pathian tihmi kan nih a pawimawh a ni. Nute hlutna kan sawi avangin Pate hlutna kan tarlang lo mai ani a, pa tel lovin Nu anih theih loh tih erawh hai lo ila. Nute hlutna hi kan sawi vek seng dawn lo va, Keipawh Ka Nu ka tan a hlutna hi ka sawi seng dawn lova, Pathian thu sawi mawlh mawlh lo mah se, tawngtai mi ani a, a fate hi nasa tak a Pathian hnen a hlan thin tu ani, tun thleng hian kan tana tawngtai khawl ani reng a ni, rawngbawlna ah pawh min puitu a la ni reng a, Pathian ram pek chung changah pawh, ka Nu in a pek ka hmuh atangin, keimah leh ka fate thlengin sawi ngai lovin an lo pe ve

thin ani, chu chang nilovin a ‘Tute’ thleng pawh hian Pathian ram pek that zia an sawi fo ta mai, heng zawng zawng hi ka Nu in kawng min kawhhmuhna rahchhuah vek ani. Nute hlutna hi a hnuai ami ang hian han ngaihtuah ta ila:Isaia 66:13 “ Mi, a Nuin a thlamuan angin ka thlamuan ang che” tih kan hmu a. Pathian pawhin, Nu te chu fate tan thlamuantu, innghahna tlak a ni tih a sawi hial a ni. Nu chan hi a va han hlu tak em! Bible ah pawh kan hmu nual a ni. Mihring hian eng kawngah pawh hian thlamuanna hi kan mamawh ber a ni. Fate an nawmsam loh pawhin an ngaih ber chu Nu te kan ni. A dik tak chuan kan pasal te pawh hian an damloh chuan an Nu te a nih loh pawhin an Nupui te (fate Nu) an ngai ber thin a ni. i) Nute hi fate tan chuan Doctor kan ni. Medicine Doctor leh Psychiatrist kan ni deuh ber mai. Nu chuan nau kan pai atangin thil tam tak kan lo zir lawk thin a, an pian hnuah pawh an rilru ngaihtuahna te Nu chuan a hre vek a, Damdawi an chawh thin chu, hmangaihna leh tawngtaina a ni. Fate pawh Nu in a lo kuangkuah a, a kut lum te hi an damdawi tha ber ani. Fate pawhin Nu hmangaihna, hnute an hnek lai atang daihin an lo hmu a, an thlamuang a, an hlim a, an mu hle hle thin a ni. An in hmangaih dun em em ani. ii) Fanaute hi LALPA laka kan rochan an ni a, Rila rah te hi kan lawmman dawn ani (Sam 127:3) Pathian tih mi Nu tan chuan kan fate hi Lalpa malsawmna kan dawn te an ni tih kan hre chiang a, Lalpa tihtu Nu chuan a petu Pathian duh zawngin a zirtir thin ani. iii) Fate hi Nu te Darthlalang an nih angin, fate School a an awm danah te, Biakin a an khawsak danah te,khawlai a an nungchang te thlengin, Nute chuan hriat kan tum tur a ni a. Lalpa atanga kan ro chante an nih avangin ngaihsak kha Nu zawng zawngten kan mawhphurhna a ni. Min petu Lalpa laka ka mawhphurhna a ni a, kan fate laka Nute kan hlutna a ni bawk.


Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2) iv) Tita 2:4 He chang atang hian Nute chu inchhung enkawltu, fanaute enkawltu, Nu tha tak nih a pawimawh zia Bible in min hrilhfiah bawk ani. v) Naupang chuan a hnaihber Nute atangin engkim an zir a, naupang PreSchool chu inchhung atanga in tan ani. Naupang nungchangah chuan a Nu zirtirna a lang a, Nu nihna a tarlang a, chu chuan Nute hlutzia a rawn lanchhuah tir thin. vi Nufel chuan a fate kilkawi dan a thiam a, an lehkha zirna kawngah pawh an hlawhtling duh hle, fate tan Nuin a hun a pek tam avangin malsawmna rah kawng hrang hrangin kan fate ah a lolang chhuak thin. vii) Nute hlutna em em chu, an fate an in fiamna ah te pawh an in tihliampalh thei, a chang chuan thian te nen in tihthinrim chang pawhin pa an hrilh mai ngamloh pawh, Nu erawh chu ngampa takin an hrilh thin, Nute chu fate nen kan inzawmna a hnaih bik avangin, fate tan an harsatna ah tanpui turin a lo in peih reng a, an in tihhliam pawhin a lo kuangkuah a, hmangaihna aw in an thlabar lai pawhin a lo hnem a, a fuih a , exam te lo tih that loh pawhin, pa a hrilh ngam loh pawh Nu erawh chu a hrilh thin a ni. Nu tawngkam thlamuanawm tak chuan a lo hnemin,a hnuah hlawhlinna rahbi Nu chuan a lo siamsak thin a ni. Nu vang hian faten hlawhtlinna an chang fo thin. Nute hmangaihna damdawi tha ber ani.

tawngkam

hi

viii) Fate chuan an Nu chu Pathian tihmi tih an hriat a, A pasal a zahdanah te, tawngtai ngaina tak leh Bible te a chhiar fo danah te leh, Bible kal tlangin a fate a zilhna te, Bible chang a zirtir a, hun lo la kal tura Pathian tana rinawm tak a awm

09

dan tur te a hrilh thin chuan, chu inchhung chu Lalpa ah a ti hausa em em a ni.Thufingte 31: 31:28-29. “A fate chu an tho va , “Engthawli” an ti a, a pasal pawhin a fak a, Hmeichhe tam tak khawsak tha an awm a, Mahse nang chuan i khum vek ani” tiin. Nu fel chu in chhungah a che fel a, a taima a, a pasal pawhin a fak thin a ni. Tunlai hunah hian fate hi control an har tawh em em a, ruihtheih chi hrang hrang ten Christian chhungkua tha tak thin te pawh a luhchilh nawlh nawlh ta mai hi chu rilru a na a, mahse ringtute chuan Lalpa thiltihtheihna nghak tang tang ang u. Nu te hlutna hriat theih leh dan chu, ruihtheih ti mi fate pawh hian an ruihlai chuan Nu an mawhpuh fo thin a, Nu thiamlohna an zawng char char fo mai, a chhan ber a ka hmuh dan chuan, fate zirtir kawngah, Nu te mawhphurhna lian tak an hriat tlat vang a ni, chu chuan Nu hlutna chiang takin a lantir a ni. Nu in ahlutna hlen zawhloh zia te pawh a hriat chhuah theih ani. A chhan chu ruihtheih thil ti mi fate chuan a nu zilhna te dawng tha se chuan, ruihtheih thil a harsatna an tawh thin pawh chu pumpelh an in beisei ve fo thin. “Ka nu ka hmangaih che” titu khan “Ka nu ka ngei che” min tih mai chuan thiam channa tur kan va nei tawh awm lo ve. A chhan berah chuan Pathian tihmi nu kan nih a pawimawh em em ani. Naupang chu a kalna awm kawngah chuan zirtir ula, a upat hun pawhin a thlah lo vang. (Thufingte 22:6) A tawp berah chuan “Lalpa tih hi finna bul ani”(Thufingte 1:7) tih hi Nu te hian i vawng tlat ang u.Tunlai kan fate lehkha thiam sang pawh hi, Lalpa finna in kan hneh thei zel ania. Lalpan malsawm rawh se.


10

Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

TESTIMONY Jenny Zothanpuii HLS, Thuampui Corps Kan hotute duhsakna dawnga testimony ziah theihna hun remchang ka nei hi ka lawm hle mai. Testimony ziak tur ka nih miau avangin, ka nuna Pathian thu lo thleng, ka chanfiah dan hlim leh lawm takin ka han ziak a ni. Tun hma lam deuh tawh khan he ka testimony Fakna Thiltihtheihna tih hi ka dawng tawh a. Hun engemawchen a liam hnuah, ka dawn hmasak tum aia fiah lehzualin ka dawng thar leh taa. Ka nunah a mha zawngin nghawng nasa tak a nei a ka lawm em em a ni. Mizo ringtu tam zawkten naupan laia zirtirna in dawn ve ang thovin, keipawh Biak in lam leh in lamah ka mamawh apiang Pathian hnenah thlen mhin tur tih thu a chawm seilen ve bawk ka ni a. Thil dil mawngmaina hian ka nun pum hi a luah hneh em em a. Naupangte ka nih lai ata tawh, ka hlauhna leh ka mangannate Pathian hnenah thlen mhin in, ka duh leh mamawhte pawh ka dil mhin a. lawngmai chhanna vawi tam tak lo chang tawh tu ka ni bawk a. Doctor ai pawha lawngmai Damthei ring zawk hial khawpa mawngmaina ring mi ka ni mhin a, ka rinna pawh nasa taka malsawm a lo ni tawh thin. Joba ziaka kan hmuh angin, buai turin mihring hi kan piang miau a. Chu buaina chuan Lalpa ringtute pawh min kal kan bik si lova. Kei ngei pawhin ka nunah hian, mite min hmuhpui leh hriatpui si loh harsatna leh buaina ka tawk ve fo mhin a. Chung buaina lak ata min chhanchhuaka min manpui tur chuan Pathian hnenah ka dil bawk thin. Zankhat chu ka harsatna Pathian hnenah thlenin, min chinfel sak tura ka dil leh laiin, ka thinlungah, ‘Aw nang Israel ho faknaa cheng m hin, nang zawng I thianghlim a ni,’ Sam 22:3 tih thu hi a lo thleng a. Chu veleh chuan Pathian ka biaknaah hian amah ka fakna aiin ka duh ka dilna mawngkam a tam zawk hle a ni tih min hriatchhuahtir chiang hle mai. Chutah chuan Pathian hnenah thupha ka chawi nghal a, ‘Aw ka nunna, Lalpa chu fak la, ka kawchhunga awm zawng zawngte u a hming thianghlim chu fak rawh u,’ Sam 103:1 thu a lo thleng zui. Chung bible chang pahnihte chuan min tiharh chiang hle mai. Keima nawm nan maia diltu ni lovin, ka nuna thil thleng zawng zawng hi Lalpa fakna atana hlan tur ka lo ni tih ka hrefiah taa. Chuta mang chuan Lalpan ka mawngmai dan min thlak sak ta hlawk mai a. Ka duh leh mamawh tinreng dil kur zut reng mhin khan, engkim

mai amah fak leh chawimawi nan ka hlan ta zel a. Ka nunna, ka taksa peng tinreng, ka hna, ka rawngbawlna, ka pasal, kan fate, kan hriselna, kan sum lakluh, kan thil neih leh kan chhungkaw nun nghawngtu thil tinreng mai chu; mal min sawm sak tur chauhva dil tawh lovin, amah fak leh chawimawi nan ka hlan nitin ta mhin a. Lalpa fak chunga ama hlawkna tura mawngmaina chuan thil a lo ti thei nasa kher mai. Faknaa cheng mhin Pathian anih miau avangin, amah fak leh chawimawi nana ka hlan apiang mai chu mal min sawm sakin; chung thilte hmang chuan amah ka faka a hnena lawmthu ka hl an theihna tur remchang min siamsak ta zel mhin a. Buaina leh harsatnate chu a kiang ta vek a ni hauh lo, mahse, chung thil harsa leh hrehawmte pawh chu lo thleng mahse, amah fak thei turin min buatsaih zel mhin. Chipchiar thei ang bera sawi leh ziah ka chak hle mai, mahse, ka phek chanpualin min daih tawk a ni tlat si a. Engpawhnise, chhiartu duhtakte, in nuna thil thleng apiang Lalpa fak nan han hlan ve chhin ula, Lalpan a ropuina a hmuh tir ve zel ang che u tih ka beisei tlat a ni. Faknaa cheng mhin kan Pathian ropui Engkimtitheia chu fak leh chawimawiin awm zel rawh se. Amen


Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

11

KA NU MIN HMANGAIHTU (Mother’s day pual)

J.F. Lalrinmawii Home League Secretary Tuikual South Corps Nute hi an hluin an pawimawh hle mai a, Salvation Amry hian Nute Ni (Mother’s Day) hman pawh hi a buatsaih reng a ni. A chunga thupui ang khian thu ka rawn ziak ve dawn a, he ka thu rawn ziah tur hian ka Nu min hmangaihtu hlutna hi a pho chhuak phak dawn lo hle chuan ka hria. Ka Nu leh Pa hi Salvation Army Officer niin Lt. Col. Kapliana (PG) leh Lt. Col. Lalhliri (PG) an ni a. Ka Nu hi mi tawngtam lo tak mai a ni a, tawngkam tawite leh a thil tiha zirtirna tha min pekte rawn tarlan ka tum a ni.

An tana thil tha ka lo tih ve avanga pawisa min pek tum pawh hi an awm ve nual a, mahse vawikhatmah ka lak lohna khan tun thleng hian min ti hlim thin a ni. Ka Nu in, “I pa hian Naia 5 pawh a eiru lo”, tih thu a sawi pawh chuan ka thinlungah thu a sawi a ni. Hna ka hmuhsak hi tlem an awm ve a, sum m i n pe k an tum pawh a pakhatmah ka lak ngai loh avang hian, tun thl e ngin ka thian tha tak l eh ka chhungte an ni zui ta vek a ni.

pek an tum ka la duh lova. Minpek luih an tum pawha ka lak duh tak loh avangin hlim vak lo hian an haw ta a.Tichuan, hun a lokal zel a, chu mite thawhna Department-ah ka han awm ve ta a. Chung kaisang zinga tel thenkhat chu kan han inhmu nual hlawma. Ka beisei leh rin phak hauh lohvin kan hotute hnenah chuan min lo fak nual hlawm mai a. Anni ho nen pawh chuan inkawm tam vak lo mah ila kan inpawhin ka tlangnel phah ve ta phian a.Tichuan, ka pension a lo hnai ve ta a, in lama kan hman thin calculator chu a chhe hlauh mai a. Indent la tura ka naute va kal tur chu calculator min rawn leisak ve nghal turin pawisa ka thawn a. Office-a ka hman lai a chhiat avangin a thar min indent sak chu Store In Charge chuan hawn mai turin min ti a. Mahse Office thil engmah ka hawn dawn loh thu ka sawi a. Ka naute zingah chuan kan Corps ami pakhat Laltanpuii (TP-i)a awm ve a, ka thusawi chuan a lo ti lawm ve ngang mai. Ka insawn dawn pawhin kut ruak hian ka kal tawp zel mai a, chung thu chu ka Nu ka hrilh chuan a lawm ve hle mai.

Vawikhat chu DP&AR(ARW)-a ka awm laiin kaisang har tawh inti te Department-ah an lo leng a. Han enchian chuan an lo kaisang thei tawh a, post fill up-na tur Order put up chu hotuten an lo remti ta a. An lawm em avangin inah rawn kalin pawisa min rawn

Vawikhat pawh ka Pa DC ni a Thingsulthliaha a awm laiin Secondhand bale 10 (sawm) sem turin a lo thleng a. Kan phawrh vek a, a chuar zualte kan nawt a, kan inchhung chu la zamin a bawh nasa khawp mai. Tichuan, kan unau tan thawmhnaw pakhat theuh lak ka dil a, ka Pa chuan a phal

RINAWMNA MIN ZIRTIRTU A NI : Ka Nu leh ka Pa hi Salvation Army Officer an nih hnu reiloteah Salvation Army-in Hotel a siam a, damdawi an zuar tel bawk a. Ka Nu in a sawi pakhat chu, “Ka khua a sik a, i Pa hian a thlawna APC mum khat ei pawh a phal miah lo”, tih hi a ni. Chu thu tawite chuan ka thinlungah thu nasa takin a sawi a. Chuvangin, Sorkar hna ka thawh chhung kum 38 (sawmthu leh pariat) khan Office atangin Pen pakhat pawh hi ka hawn lo a ni.


12

Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

ta hauh lo mai a, ka thin pawh chu a rim rilru viau maia. Ka Nu lah chuan, “I Pa thu awih tur”, a lo tibawk si a. Chutih lai chuan Lt. Col. Lalthlamuana (Rtd.) a lokala, ka lo sawi a, “Pakhat theuhvin la rawh u”, min ti a. Ka lawm khawp mai a, tha ka tih deuh chu ka la a, mahse ka thawmhnaw danga thleng ka tum chuan a tha lo chuan thleng a lo phal leh ta lo tlat mai a. Hetiang hian ka Nu hian thuawih turin min zirtir tlat mai a, tun hnuah hian min hmangaih vang a nih zia ka hrechiang ta a ni. KA NU IN TAIHMAK MIN ZIRTIR : Ka Nu hi taima em em mai a ni a, tin, a chak em em bawk a. Buh hi mipa pawhin tin 3 (thum) an phurh thin laiin ani hi chuan tin3 half(tin thum leh a chanve)a phur thin a, thing pawh hi a huang hungin a phur thin bawk a ni. Lo a neih loh leh leipui a nei thin a, hnathawh hi nuam a ti em em a. Hlim taka a hnathawk lai ka hmuh thin chuan taima taka hnathawh hi Pathian duhzawng tak a niin rah duhawm tak achhuah thin tih hi ka Nu min hmangaihtu atang hian ka zir chhuak chiang khawp mai. Tichuan, kan naupan lai atangin rawra te ka chhu thin a, chungte chu ka hralh thin a. Ka thawhchhuah atanga pawisa tlem azawng ka lo nei ve thin chuan ka hlim ve em em thina. High School ka kal lai pawhin ka theih ang tawkin hna ka thawk ve thin a. School chawlh lai pawhin ka Pa remti vak lo chungin tuna Chief Secretary Bungalow Compound hnim phahah ka inhlawh a. Dawrpui thlanmuala hnim hi a square-in kan chek a, chu chu kan phah thlap a, tui te kan pe a, buhfai hi Godown atangin kan dawng thin a. Class X ka zirlai pawhin DC Office Judicial Branch-ah a tul tul thawkin ka inhlawh a, a changin lehkha ziak kan copy a, a chang leh peon angin kan awm bawk a. Heng zawng zawng hi ka Nu min hmangaihtuin tawngka nilova a thil tiha min kaihhruaina vang liau liau a ni. KA NU-IN MIDANGTE HMANGAIHA DUHSAK TURIN MIN ZIRTIR: Ka naupan lai hian Khawruhlian-ah kan awm a.Ka Pa chuan Chalfilh-ah thang a kamthina, ka zui nasa ve

thin khawp mai. A awk thei em em mai a, ram ar, varung, varihaw hi engemawzat kan hawn deuh reng mai a ni. Tichuan, kan ei tawk tur chu ka Nu hian a la hrang a, a dang zawng chu a ei khat deuh tur tehi min pek tir thin a ni. Vawikhat chu ka Nu hian Lailak khua ami kurtai a phur a, a then hralh ve a tum a. Mahse, Biak Inah an lo hnatlang a, ka Pa chuan ka Nu phur chu a lo nghah sak a, “Biak Inah tunkar chhung kan hnatlang dawn si a, hnatlang ei turah dah mai ang”, a lo ti a. Ka Nu chuan fun khat chiah In a rawn thlen a, khami tuma ka Nu nuih nasat zia kha ka la hre reng thin a ni.Kum 1965 atangin Tachhip-ah kan awm leh a, hetah pawh hian ka Pa hian thangkam a hrat leh hle a. Sava bakah Sakhi te, Keisen te a awk a, tin, len den a hratin, aiawt a chiahnasa thin hle bawk a. Chakai hi 70 aia tam te a tla a, hetah pawh hian ka Nu hian kan ei tawk tur bak chu a sem vek zel a. Kum 1968-ah ei leh bar lamah Mizoram chu kan harsa hle a, ka Pa hian Bahra a lai thin a. Chung pawh chu midangte nen kan ei ho vek zel a, mi laihna hnuah pawh hian a lai chhuak teuh zel a ni. Ka nu hi mi thil phal tak mai a ni a,An in a lut apiang hi thingpui a pe ziah a,chanchinvu sem thleng hian a pe thin a.an kawt hi taxi stand a ni a,a ding rei deuh te hi thingpui te sweet te a sem thin a.Kum 87 mi niin 2/8/2016 khan ropuinaah a kaisang ta a,uitu pawh hnam dang thlengin a ngah hle a ni. Midangte hmangaihna leh duhsakna neih hian nasa takin hna a thawk thin a ni tih ,ka nu atang hian zirlai tamtak ka zirchhuak a,ka tiuk phalo hle tih erawh ka hria a ni.Ka nu min hmangaihtu hi ka ngaiin ka theihnghilh ngai lo ani. Editor thubelh. Lt Col Kaphliri PG hian fanau fel tak tak 5 a nei a,an puitling hlawm hle a,Corps/ Kohhran ban pawimawh tak tak te an ni.1) JF Lalrinmawii article ziaktu (forest dept ah Superintendent pension)2)F.Lalrintluangi (horticulture Dept superintendent pension )3)F.Lalrinawma CS Tukual S.Corps (Additional Secretary) 4)F.Lalrinliana CS Aizawl Bazaar Corps (Principal System Analyst)5.F Lalrinkimi (Printing & stationery Department superintendent)


Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

13

WOMEN IN POLITICS Jessie Lalthantluangi HLWS, Lunglei Corps Southern Division. Kum 1993 a ram Danpui siam that a nih khan India rama hmeichhiate’n ram leh tualchhung inrelbawlna a chanvo an neih tamlehzual nan ;Village Council leh Local Council inthlanna-ah seat awm atanga za zela 33 hmeichhiate tan a zuahsak (reserved) a ni. Tin, kum 1996 ah Lower house of the Parliament (Lok Sabha) leh State Legislative Assemblies ah pawh hian hmeichhiate tan seat hauhsak nise tia rawtna Bill Parliament ah putluh a ni a, hei hi Rajya Sabha leh LokSabha a paltlang loh avangin kum 2008 May thla ah put luh leh a ni a, Rajya Sabha chuan he bill hi lo pawm-in Lok Sabha ah erawh chuan vawiin ni thlenga pawm a la ni lo a ni. Kum 1993 atanga hmeichhiate’n Village Council leh Local Council a seat hauhsak an nih hnu a a rah chhuah mithiamte’n state hrang hrang an zirchianna ah chuan rorel dan leh ram awp danah nghawng anei lian hle tih hriatchhuah a ni. Mipa aiin hmeichhiate’n tui thianghlim leh kawng tha neih an lo vei zawk hle tih hmuhchhuah a ni a; tin hmeichhiate’n rorelna fawng an vawn ve chinah eirukna, hlemhletna leh hmeichhiate chunga tharum thawhna pawh a tlahniam hle tihhmuhchhuah a ni bawk. India ram state hrang hrangah hmeichhiate hian rahbeh kan tawk nasa hle a, hmeichhia an nih chuan lehkha zirtir pawh tul lo hial a ngaihna hmun pawh ala awm a ni. Hmun thenkhatah hmeichhiate nekchep leh rahbehin awm mah se India rama State leh Union Territory hrang hrangah hmeichhia 16 zet Chief Minister an awm tawh a ni. Tun a hmeichhia Chief Minister ni lai mek awm chhun chu West Bengal Chief Minister Mamata Bannerjee hi a ni. Tin, India ramah hian Prime Minister hmeichhia pakhat kan nei tawh a chu chu Indira Gandhi, Jawahar Lal Nehru, India Prime Minister hmasa ber fanu a ni. M i zote hi I ndi a s tat e dan ga hm e ich hi ate ne n a khai khi n chuan kawng tinrengah kan vannei hle mai. Zirna leh eizawnna kawngah pawh Mipa aiin hm eichhiate hi kan duai lo zawk emaw tih m ai tur kan ni .India state danga hmeichhiate aiin kan ramah hian kan zalen hle bawk.Amaherawh chu ram leh tualchhung inrelbawlna lamah hian mipate kan la tluk lo hle a, hmeichhiate tel vena chi ni lo hiala ngaihna kannei emaw tih mai turin helama ke pen hi kan tam l o hl e . M i zo hm e ichhe zi ngah Legislators pali(4) thlan tlin an ni tawh a,

chung te chu – Pi Thanm awii (1978), Pi Thansi am i (1984), Pi Lal hl i m pui i Hm ar (1987)leh Nl Vanlalawm puii Chawngthu (2014) te an ni . Pi Lalhlimpuii Hmar leh Nl Vanlalawmpuii Chawngthu te hi Minister atana ruat an ni. Politics tih hi ram awp dan ngaihtuahna (J.F Dictionary) tihna a nimai a, chu ram awp dan ngaihtuahna ah chuan hmeichhiate kan tel ve ngei hi, kan ram Danpui chuan min phut tlat a ni. Mipa te chauh telnatura kan ngaihdan hi thlakthleng a tul tawh hle mai. Hmeichhiate hi kan nep bik lova, ram leh khawtlang hmasawnna kawngah chanvopawimawh tak kan nei a ni tih hre thar leh ila, kan ram Danpuii’n chanvo min hauhsak hi hman tangkai ngei kan tum tur a ni. Ti n, ram awm dan ngai h tuahna (politics) hi kohhran mi leh piangtharte tel vena tlak lo leh mawi lo ang hiala sawi awm thin mah se.Pathian mi leh Lalpa tih mite aia thlan nahawm an awm hauh lo. Pathian tihna tak tak nena politics hi kan buaipui thiam hunah, kan ram hian hmasawnna tluantling leh tlo kan nei thei ngei ang. ( Pi Je ssi e -i kan n ge nna angi n thupui Hmeichhiate politics a kan tel vena min han ziah sak avangin kan lawm e.Editor)


14

Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

TESTIMONY Maj.Laldinpuii Chhangte Commanding Officer Lunglei Bial

Lungkham luat a sawt lo. Lungkham neihna hian mitinte min tibuai in min ti hrehawm fo thin a, Chu lungkhamna chu a tha zawng emaw , a êng zawng a hlawhtlinna tur atana min nawr chaktu a kan hman erawh chuan hlawhtlinna duhawm tak min hmuhtirtu ani zawk thei fo thin. Kum 2018 October thlaah , kan awmna thar tur, Lunglei CO bial a CO ni turin kan thleng a; kum tawp lam anih avangin kan fate pawh an sikul kalna thar turah laklawh takin kan admit ve leh a , kan awmna hmasa nen an zirlaite a in an loh em avang leh an lo zir hnem tawh em avang chuan, Mizoram a zirna bul an han tan chu an harsat phahin kan buai phah hle mai a , Kumthar alo ni a , final exam alo hun ta mai bawk nen .Exam tur chuan kan han in buatsaih ve ta a, an note an thianten an lo lak tawh zawng zawng te chu an copy in , photocopy te nen theihtawp in kan copy chhawng zel a. An mahni ai mah chuan keimah chuan ka buaipui a ngaiin a an thiam ve zel na turin ka zirpui a, ka enpui a ngai bawk a. Thiante an phak loh hlau in zing leh zanah nen a hma zawnga an lo zirsan tawh chu thiamtir tuma kan zirtir angai a. Kan fate lah rilru chak leh thiamthei zawk zawk an lo ni lo nen. Rilruhah tak leh hrehawm tia lungkham reng reng nei a ka awm lai chuan. Zankhat chu Pathian hnenah ka tawngtai ta a, Pathian hnenah chuan ,”Rawngbawlna hmun tharah bial vawng turin min dah a, mahse chutih laiin kan fate zirna avangin an zirlai bul kan tanna ah kan buai hle mai a, theihtawp chhuah a tan kan ngai a, kan buai hle mai, min pui rawh” tiin.

Jentailten chung zawngzawng chu an zawng thin ani.Chung zawng zawng chu in mamawh tih in Pa Vana min a hre reng ani.

Ka tawngtai zo ka rilru a Bible chang lo lang nghal a awm a, chu chu kan keu a,Mathaia 6: 25 - 34 thu kha a ni a, ka chhiar chhuak vek a, chu Bible chang Lalpan m in pek ngei mai; Lungkham luat a sawt lo, “ Tin , Nangni zingah Lungkham avangin tuinnge mahni dung lam tawng khata tisang chuang thei ?... , “ Eng sinin nge kan awm ang ?’ Emaw tih l ungkham suh u,

Ka fate zirna laklawh in, awmna hmun sawn avangin bul tan in, inhai kuak chawp ngai mahsela,chumi avanga lungkham vak leh intih hrehawm chu enge sawt ? Tih ka inzawt ta a.a chhanna ah chuan a sawt lo, ka lungkhamna avangin mahni dung lam tawng khat pawha tisei thei lo ka ni alawm, engah nge chuti fakauva ka lo lungkham a, ka lo buai le, tiin ka in ngaihtuah ta a. Ka phurrit chu chumi avang chuan a bo ta ani hauh chuang

A ram leh a felnachu zawng hmasa zawk rawh u, tichuan chung zawng zawng chu a pek belhchhah dawn che u nia.Chutichuan a tuk atan lungkham suh u, atuk chuan ama tan a lungkham chawp dawn si a. Ni khat atan ni khat hrehawm chu a tawk ani.” He thu Lalpan min rawn pek kan chhiar zo chu ,vei leh Lungkham hrehawm taka ka fate zirna avanga ka lo neih chu ,ka thinlung chhungril tak atang chuan min thlamuan in ka hahdam ta a.


Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

15

lova, zangkhai takin ka phur thiam ta zawk a, chutiang chuan ka fate pawh chu an Exam chu ka hmachhawn pui a, Lalpan an zirlai ah pawh hlawhtlinna tha tak mai min pek sak ta nghe nghe a,Ka lawm hle a ni. Pathiana chawlha, Pathiana in nghah mai chu a hlawkzia leh a hahdam thlakzia chu Lalpan a takin min lo tawm tir alo ni reng mai a. Ka vei vak a vang leh phurrit angmaia ka neiha ka lungkham vak avang a engmah tak takin awmzia a neih chuang loh lai a, theih tawpa tan lakpui mai bak tih theih ka neih hauh loh chungin ka chinfel theih hauh lo turah khan ka lo buai a, chu chuan awmzia a nei chuang silova, chumi avanga ka hrehawmna leh lungkham kaneih te chu mahni a tihfel tum mai lovin, Lalpa a innghah a, amaha tluk luh zel hi a himin a nuam ber ani tih ka lo zir chhuak thar leh ta ani. Kan nunah harsatna hrang hrang leh Lungkham neiin harsa takin hun kan hmang thei , chung kan harsatna te chu a in ang lovang ,thenkhat chu a te deuh anga , then chu a lian deuh thei , engpawh nise Isua hnenah i tlu lut zel ang u , Anin min chhawk zel dawn si. Mt.11:28.”Nangni thawk rim leh phurrit phur zawng zawngte u, ka hnenah lo kal ula, keiman ka chawlhtir ang che u.” a ti si a. Lalpan malsawm rawh se.

HNUTE CANCER Dr Emily Malsawmtluangi Vaivakawn Corps Cancer hi natna a ni a, taksa a cells (timur) inthlahpun tawp theihloh than tawp theihloh vang a lo awm a ni. Mizoram hi India state ah cancer tamna ber kan ni. Hmeichhia bikah chuan hnute cancer hi a hluar em em mai a, khawvel pum huap pawhin hnute cancer kan state population nen en milin a tamna ber pawl kan ni bawk a ni. HNUTE CANCER HI ENGNGE? Hnute cancer chu natna chi khat hnute a cells awmte cancer cells a lo inthlak hian a ni. Hnute cancer hi hmeichhia mai bakah mipa ah pawh a awm ve thei bawk. Hnute hi hmun 3 ah awlsam takin a then theih awm e; lobules, ducts leh connective tissue ah. Lobules hi hnute tui siamtu a ni a, ducts chu dawt chi khat hnute tui hnute hmur a dah tu a ni a, connective tissue han tih hi chuan tihrawl dang te ti bet a pawt khawmtu tihna a ni. Hnute cancer hi a tlangpuiin ducts leh lobules atang hian a intan thin a. Ductal carcinoma (hnute hmur atanga intan) leh Lobular Carcinoma (hnute tihrawl zawn vel a intan) hi hnute cancer langsar zualte an ni a. Cancer zingah pawh hian tai darh chi leh tai darh lemlo an awm a, tai darh lemlo pawh a rei chuan a darh thei chi ah a chang thei a ni. A tai darh chi hi invasive tih a ni a, hnute cancer zawng zawngah hian 70-80% hi chu invasive( tai darh thei) ductal carcinoma an ni. Hnute cancer hi kan thisen zam (Blood vessels) leh taksa a tui hnang (Lymph vessels) atang te hian hnute pawnah pawh a tai darh ve thei. Hnute cancer lanchhuah dan : Hnute cancer hi lan theih dan hrang hrang a awm a, a lan chhuahdan tlangpui chu hengte hi an ni: 1. Hnute ah emaw zakhnuaiah te bawk a lo awm in.


16 2. Hnute 3. Hnute 4. Hnute 5. Hnute 6. Hnute 7. Hnute

Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2) a lo vungin. len leh tet a lo danglamin, emaw a awm dan a lo danglamin. hmur a tawm emaw a hmur bawr vel a natin. hmur atanga tui (hnute tui pangai nilo) emaw thisen emaw lo chhuahin. hmur a lo sen emaw phuhlip a lo awm in. rawng a danglam deuhin.

Hnute na pawh hi a lo lanchhuah theih dan chikhat a nih avangin, in rinhlehna nei chuan doctor a in entir nghal zel hi a finthlak a ni. Kan hriat miah lovin cancer kan lo vei ve reng thei a, a nasat hma, a tir te ah cancer chu kan hmuchhuak thei. Cancer chu hmuhchhuah hma chuan a dam thei a ni. Amaherawhchu bawk emaw leh a chungah tarlante khi natna dang vang a thleng ve thei tho a ni a, bawk zawng zawng hi cancer a ni kher lo tih kan hriat atan a pawimawh hle bawk. HNUTE CANCER VEI AWLSAM BIKTE Hnute cancer an lo zir chian tawhna atangin he cancer thlen theitu te hi thil tam tak a ni tih hriat a ni. A hnuaia tarlante hi hnute cancer veithei dinhmun hlauhawma min dintir theitute kan thlak danglam theihlohte an ni: 1. Hnute cancer veina chance hi kum upat lamah hian a tam zawk a, hnute cancer tam zawkte hi kum 40 chin chunglamah hmuhchhuah an ni. 2. Hmeichhia thi nei hma (kum 12 tlin hma) leh thi hul har (kum 55 pelh hnu) tan hian risk a sang bik a ni. 3. Hnute natna lam lo nei tawhte tan. 4. Thlahtute zingah hnute emaw chhul cancer lo nei tawhte tan. 5. Hmeichhia kum 30 tlin hma a radiation therapy, a awm bawr leh a hnute bawr a lo la thin tawhte tan. A hnuaia tarlante hi hnute cancer veithei dinhmun hlauhawma min dintir theitute kan inven theihte an ni: 1. Hmeichhia taksa sawizawi tlemte. 2. Hmeichhia kum upa lam thau (obese) tan normal weight a awm aiin kaina risk an nei hnem zawk. 3. Thi hul hnu a hormone lam damdawi hmanga in enkawl te. 4. Zu in mi tan. 5. Kum 30 hnu a nau pai chauhte tan. (Fa pakhatna) 6. Nau pai ngai miahlote tan. 7. Mithiamte chuan Vitamin D tlakchham hian cancer veina risk a ti sang bawk an ti. Hetiang vei awlsam bikte (risk factor) kan rawn tarlante hi, hetiang an neih avang hian hnute cancer hi an vei zel tihna a nilo a, vei thei bik a ngaih an nih vang chauh a tarlan an ni. Kan dinhmun kan hriat a, kan lo fimkhur theih nan a lo tarlan an ni. Mahni hriselna ngaihpawimawhte, fai leh thianghlim taka in vawnte, exercise lak thatte, zu (alcohol) in loh emaw in tlemte, nu tan naute hnute tui pekte hian hnute cancer veina chance a ti hniam ve thei a, kan tarlan bakah hian vanduaina chu tupawhin kan tawng thei a, in bual pah te hian mahni hnute uluk taka enfiahin, thil danglam leh bawk a awm em tih fiah fo hi a tha em em a ni.


Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

17

Hnute cancer ni a rinhlelhte chu Ultrasound khawlte, Mammography te, MRI te leh Biopsy test hmangte in an enfiah thin. Hnute cancer hi chi hrang hranga enkawl a ni a, hei hi an cancer na hmun leh a taidarh dan a zir a ni. Surgery, chemotherapy, Hormonal therapy, Biological therapy leh Radiation therapyte hmangin enkawl a ni a, cancer enkawl lai mi thenkhatte chu midang enkawlna anga an enkawl lovin an lo hlauthawng thin a, kan sawi tawh angin hei hi chu cancer dan a zir leh a awmna hmun a zir tih kha hria ila. Tin, he natna vei mi tam tak enkawl dam an ni a, tunlai khawl tha leh thiamna hmang phei chuan dam tha zat hi a pung tial tial a ni.. Mi tamtak chuan cancer hi a hming atang ringawt pawhin kan hlau em em a, in ringhlel chung chung pawhin doctor pan lovin kan inzep fo thin. A bik takin hnute cancer hi hriat hma a nih chuan enkawl dam a awl avangin inentir vat hi thil tul tak a ni. Natna tihdam theih hi kan in ngaihthah avangin natna hlauhawm leh tihdam harsa takah a chang thei tih chhinchhiah bawk ila. Tin, cancer natna hi kan lo vei palh anih pawhin rilru pachang takin enkawl dam theih a ni tih chhinchhiah tlat ila, huaisen taka hmachhawn in enkawlna hautak leh harsa tak paltlang thei tura kan taksa tih chak a mamawh em em a ni. A tawp ber ah chuan kan nunna hi Pathian kuta awm a ni a, Amah ring chungin kan hriselnate min vawn sak turin I dil thin ang u.

LALNU VASTI LEH EUNIKI Bible Character Study: Esther 1:1-22; 2Tim. 1:5, 3:14-17 Major Mary Lalbiakdiki C.O Gilgal (Nursery) Bial Lalnu Vasti chanchin tlem : Bible ah hian Lalnu Vasti chhungkaw chanchin a inziak lova, mi thiamte sawi dan chuan Babulon lal thisen kai a ni a. Babulon lal Nebukkadnezzara, Juda te Temple hmasa ber tichhetu leh bungbel thianghlim te tibawrhbangtu kha a pu a ni a, a pa Belsazzara kha Temple bungbel thianghlimte zu leh sa hmanga tibawrhbangin Pathian thinurna chawk chhuakin, ruai te theha hun an hman zana a thihna tur thu mihring kut zungtangin lalin banga a rawn ziah khan a buai zo vek anih kha. Media ram atangin lal Daria’n Belsazzara a hneh tum khan a fanu naupang kum 12 mi chu zuahin a enkawl a. Persia lalin Babulon a hneh (B.C. 539) lai khan tleirawlte a la ni a. Persia lal Kura fapa Ahasuera nen hian inngaizawngin an innei a. Babulon leh Media leh Persia chungah ro an rel a ni. Lal thupek a hnial : Vasti hi a pasal Ahasuera Persia lal anih atangin lalnu a ni a, mahse paihthlak a ni thuai a. A pasal Ahasuera hian lal anih kum thum kumah a lal ram thena mi pawimawhte hnenah a lal ram ropui tak rote leh a lal ropui nasat zia ni 180 chhung zet a entir a. Chumi zawhah a ram chhunga mi lian zawng zawng leh a mi te, mi zawng zawng tel theihna turin lal in huan hung chhung kawtlaiah ni sarih zet ruai a theh a. Hetih lai hian lalnu Vasti pawhin lal inah hmeichheho tan ruai a theh ve bawk a. (Esther 1:5,9)


18

Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

Vasti-in hmeichheho tan ruai a theh a, hlim taka an awm lai hian thil dangl am tak al o thleng a. (Heng hmeichheho te hi lalpa mi pawimawh leh milian ho nupui te an ni ngei ang a, heng milian nu ho te hian zah takin Vasti hi an en mek a ni a). Ruai theh ni sarih niah a pasal lal Ahasuera leh a milianten zu an rui hle tawh tihah lal pindan vengtute mi pasarih Vasti ko turin an lokal a. Lalnu Vasti chu lallukhum khum chungin mipuite leh mi liante hmaah a hmel thatzia entir turin lalin thu a pe tih an rawn sawi a. (Sawi dan pakhatah chuan, a hmel thatzia lantir tur anih avangin thuamhnaw inbel lo va, lallukhum chauh khum tura tih a ni a). Lalnu Vasti chuan lal thupek chu tha a ti lova, a lo hnial a, lal mi tirhte rualin a kal duh lova. (Esther 1:12) Vasti-in lal thupek a hnial chhan niawma lang chu Persia ram danah mikhual, hmelhriat lohvin mi nupui an en tur a ni lova. Mipain ruai thehnaah an nupuite an hruai thei a, mahse zalen taka zu hman anih chuan an inthiar fihlim tur a ni tih a ni a. Vasti hian dan a hriat avangin lal thupek hi a hnial ngam nia sawi a ni. Lal thupek a hnial avang chuan dan siam chawp hmangin lalnu a nihna atangin ban a ni a, lal hmaa inlan leh ngai tawh lo tura tih a ni. (Esther 1:13-22) Vasti nuna hriat turte: Vasti hian a pasal thupek a awih loh chhan hi mithiam te ngaihdan a in ang lova, thudik hriat theih a ni lo, chhan tha tak chu a awm ngei ang. Kan hriat theihah chuan Pathian remruat lohvin engmah a thleng lo tih hi. Khatih lai khan lal thupek kha hnial lovin, lal leh mikhual ho te hma ah khan va inlan ta mai sela, eng thil nge thleng ta ang le (han ngaihtuah chhin teh le). Tunlai a feminist ho chuan Vasti-in lal thupek a hnial chhan chu hmeichhia te zahawmna vawnhim a duh vang a ni an ti a. Lallukhum aia hming that a thlan zawk avangin an fak a ni. Thufingte 22:1

ah chuan “Sum tam tak aiin hming that hi thlan zawk tur a ni” tih kan hmu. Keini tunlaia hmeichhia te hi lalnu Vasti dinhmunah khan ding ve ta ila, lal thupek kha i chungah lo thleng ta se, engtinnge ilo chhan tak ang le... Euniki chanchin tlem : Bible pum puiah hian a hming hi vawikhat chiah ziah lan a ni. Timothe-a nu a ni a, Juda mi niin a pasal chu Greek mi a ni. Derbe leh Lustra khua ah a cheng thin (tunlaia Turkey). Paula’n Lustra khua a tlawh hmasak ber tum (Tirhkohte 14) khan a piangthar a, kristianah a inlet a ni. A fapa naupangte a nih lai atangin Pathian thu a zirtir thin (2Tim.3:15). Sakhua/hnam dang pasal neih hi Juda chhungkua te chuan an dodal ngeiin a rinawm bawk (Deut.7:1-3). A hunlai dinhmun : Kum zabi 1-na hun laia Juda hmeichhia tan chuan, ringlo mi (Greek) kawppui nei bawk nen, a dinhmun tur hi kan chhut thiam phak kher lovang. A pasal tanpuina leh kaihhruaina tellovin a fapa Timothe-a chu Pathian thu hriatna ah leh Thlarau thianghlim pawlna chang turin alo kaihruai hram hram thin a ni a. Tunl ai hmeichhia te chu awlsam taka ban phak mai ah Pathian Lehkhabu chhiar tur let reng mahse, a mawhphurhna hlenchhuah ang hi kan phak lo nasa hle niin a lang. Euniki te hunlai hi chuan Pathian Lehkhabu chhiar chu mipa chanvo a ni a, chu pawh Biak inah chauh a ni l ehnghal. Hmeichhia ten Pathian thu ziak an hriat ve theihna awm chhun chu Biak inah anih loh chuan an pasal ten an hrilh chhawn chauhvin a ni. Heti chunga Euniki hian Pathian thu rinna tak tak, lungphum tha tak chu a fapa nunah alo tuh nghet tlat thei mai hi a makin a fakawm thlawt a ni. Paula pawhin “tu hnena zir nge i nih leh, Krista Isuaa rinna awm avang chuan, chhandamna hmu khawpa tifing thei che Lehkha Thianghlimte chu i naupan tet ata hre tawh i ni tih inhriain, i thil zir leh i thil hriat chianahte chuan awm rawh”(2Tim.3:14-15) tiin a lo fuih a ni.


Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

19

A nu zirtirna leh enkawl seilenna tha tak mai avangin Timothe-a hi Kohhran tichaktu ban pawimawh tak alo ni chho va. Thessalonika kohhranin harsatna an tawhin, anmahni fuih huai turin Paula chuan a tir a. Korinth khua ah kohhran aiawhtu ni turin a tir bawk a. Paula chu tan ina a tan laiin, Philipi leh Ephesi khua ah a tir bawk a ni. Mi tam tak tana malsawmna, kohhran nghehna lungphum pawimawh tak mai hi, a bul ber chu theihtawp chhuah leh rinawm taka lo enkawltu, lo zirtir thintu, a nu Euniki ngei hi a ni. Kan hriat tur atan : A hunlai a Euniki dinhmun hi a duhawm lo mai thei a, nimahsela Pathianin a hunna hmun a ni tlat a, amah pawh hian theihtawp chhuahin alo bei ve bawk a ni. Eng ang dinhmunah pawh ding ila, Pathian thua kan fate enkawl thanglian tur leh, rinna thuhmun lo chung pawha pasalte hmangaiha tanpuitu ni zel thei turin hmeichhia zawng zawng tan entawn tlak tak a va ni tehlul em!! Hmeichhe dik tak, Pathian hmangaih leh tihtu chuan, theih tawp chhuaha a beih phawt chuan thil ropui tak a ti thei a ni, mahni chauhva beih a tul chang pawhin - tih hi chiang takin min zirtir a ni. Vawiin a hmeichhia te hian kum tam tak lo la awm tur atan hian eng tiang chiahin nge Euniki ang hian malsawmna kan thlen ve tak ang le....rinna tak tak Timothe-a pi leh a nu Euniki a awm chu, keini tun huna hmeichhia te hnenah hian awm se la, kan tu leh fa te hnenah hian i tuh nghet ve tlat ang u. Lalpan malsawm theuh che u rawh se.

REPORT

LEAGUE OF MERCY (KHAWNGAIHTU PAWL)

CHALTLANG CORPS A LO IN DIN DAN LEH A RAWNGBAWL DAN TLANGPUI Lalsangzuali LOMS A hmasa ber in Tho leh Lal Isua hmingin Kum thar 2021 League of Mercy members zawng zawngte chibai ka buk a che u. Ni 5.7.1995 ah khan Maj Laichhingi kan CO a nih lain member tlem te mi 17 te nen bul tana din a lo ni ve a, A hmasa ber atan mawhphurhna lo chelh tur I, heng mite hi ruat chhuah an ni. 1. Pi Lalhmingduhawmi w/o Pu Lalbiakzuala LOM Secretary ah 2. Pi Nukimi w/0 Pu VL Para, LOM Treasurer ah. Anni pahnih hianan mawhphurhna chu phur takin CO Maj Laichhingi kaihhruaina hnuaiah tha tak leh phur takin an thawk a, Sum leh pai engmah neihsa awm lova bul tannin, sum tuakna hmasa ber chu ni 17.7.1995 khan Pu VL Para te huan (Sesawng) ah thali aw mang angte la khawmin hnatlang neih a ni a. He tah hian thali lakkhawm te chu hralh in Rs 1055/- lai mai hmuh chhuah a ni a. Kan hruaitute leh memberte thahnemngaihna leh inpekna te chu Pathianin a let tam takin mal a sawm zel a. Tichuan, mi inphal leh thahnemngai mi dangte pawh an lo chhuak ve zel a, Pu Lalbiakzuala H/O Pi Lalhmingduhawmi LOM Secretary te Sangha dila Sangha te chu zuarin phur takin hnatlangin an chhuak thin a ni.


20

Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

Tin, Pi Thangzuali ( a ni hi Presbyterian Kohhran) a ni a, a lo/huan a mi thali leh Buh tharte chu LOM rawngbawlna atan pe in m em be rte chuan a l o/hu an a m i hnatlangin zuk lak a ni a. Hlim takin buh leh thlaite la in hnatlan thin a ni. Heng atang hian LOM rawngbawlna chu chak takin a kal zel a, member ten phur takin mi harsa, dam l o tanpui ngai te tan m ah ni h na pawim awh tam tak tl ansan i n he rawngbawlna hi an lo kalpui thin a ni. Hruaite inthlak chang awm bawk thin m ahse he pawl rawngbawl na l eh tanpui ngaite tanpui bakah, an tawngtai sak thinna te chuan mi tam tak thinlungah hmun a chang chho zel a. Member te pawh lo pung chho ve zelin Kum 10 hmel a lo hmuh chuan (Kum 2005) Pathian hnena lawmthu sawina nite siamin hunt ha tak hman a ni. LOM rawngbawlna chuan nasa takin hma asawn zel a, kan va law mem! LALPA chu fakin awm rawh se. Ni leh Thla, kum te lo liam zelin Ni 30.01.2015 a lo thlen chuanPi Lalsangzuali chu LOM Secretary atan Comissioned a lo ni ta a. Hun lo kal zelin LOM dintirh atangin (1995) Kum 25 l ai m ai a l o ni ta a. Ni 05.7.2020 chu Chaltlang Corps LOM din atanga chuan (Kum 25) Silver Jubilee hial kan lo thleng ta der maia. Kan sawi tawh angina Pathianin kan rawngbawlna te leh memberte inpekna zawng zawng mal a sawm nasa hle mai. Tichuan, Silver Jubilee puan Council thla dang a mi kan tanpui ang lo deuhin tanpui ngai chhungkaw 17 hnenah Rs 2000/- theuh a luan chhuah a rel a. Council in kan lo rel ang takin Silver Jubilee pual luanchhuahna chu July 2020 thla chhungin tanpui ngai In 17 ah ah chuan kan lo luangchhuak ve thei ta a ni, avaiin he tah hian Rs 34,000/- hman ral a ni. Kan tum ang leh rem lo ruat lawk ang e rawh chuan Ram i n Covi d-19 hri pui avangin, kan Silver Jubilee pawh kan lawm thei ta l ova, pawi kan ti hl e . Amaherawhchu, kan thil tih te Pathianin mal min sawm a, kan lawm hle a ni.

Kumtir a LOM Council in a lo rel angin thla tina mi harsa/damlo tanpui turin mi pathum nise, mi pakhat ah Rs 2000/- zel a tanpui nise tih leh Emergency a lo awm thut a nih chuan CO, Secretary leh Treasurer te inrawn khawm mai tura rem ruat a ni. Kum 2020 chu Covid-19 avangin Ve ng ch hungah harsatna ne i chhungk aw en gem awzat hn enah chhawmdawlna p eve in luanchhuahna neih a ni bawk. Memberte thawhhona vang leh mi thahnemngai tak tak te avangin mi harsa/damlo te kan tanpui thei thin hi kan va lawm take m! heng zawng zawngah hian LALPA hnenah lawmthu ka sawi a ni. Tin, ka han sawi leh duh chu, kan sum hmuhna chung chang a ni a, thla tin in IP kan sem chhuak thin a, member ten thahnemngai taka an thawh thin avanga he rawngbawlna hna hi kal thei a nih hria in member zawng zawngte chungah Pathian hmingin lawmthu ka sawi a ni. A tawp ber atan chuan, kum 1995 a member mi 17 in phur taka an lo din chu Pathian hruaina leh malsawmna in kan Si l ver Jubi l e e kum 2020 chuan member 125 lai kan lo ni ta a. He tah hian Kohhran dang unaute atang pawhin member mi engemaw zat kan nei bawk a ni. Kan thupui chu “Heng ka unau te berte zinga mi pakhat chunga in tih chu ka chunga ti in ni” tia a lo sawi ang khan keini League of Mercy (Khawngaihtu Pawl) te hian kan hma zawnah hian tih tur a va tam em! “KAL LA THAWK RAWH THAWH HUN A NI” Lalpan malsawm vek che u rawh se.


Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

21

LEAGUE OF MERCY, LILY VENG CORPS RAWNGBAWLNA TLANGPUI

R.Liankungi LOMS Lily Veng Corps

Lily Veng Corps LOM te hi a hranga inkhawm emaw Council emaw te kan nei ve ngai lem lova, Home League nen hian kan inkawprem nghal vek zel mai a ni. Dangdai ve na deuh kan neih chu kan member zahve hi Salvation Army niin, a zahve dang hi pawldang Denomination hrang hrang, Seventh Day, UPC, Presbyterian, Catholic heng atang te hian an ni a, kan inzat chiah chiah a ni. Thlatin khel lovin bial vawngtute hian member te hnenah faith Promise khawn thin a ni a, Rs 20-100 inkar hi kan pek dan tlangpui a ni.Tui mal far te te, tiauvut hrang awm khawm……..tih ang deuh khan tlem lua awm lova kan lo thawh khawm ve liam liam na hian mamawh tute hnen thleng pha in thla tin kan luang chhuak ve thei thin a ni. Kan luan chhuahna hi Rs 2000/- niin damlo kanna hi Rs 500/- a ni bawk. Kan va luanchhuahna te hi an lawm thei em em a, an mittui hial te a tla thin. Lal Isua hmel hmu ang hial in an inngai thin. Keini tak pawh a lawm hlei hlei kan ni. Kan va luanchhuahna a tawngtaina kan va neih hian LOM member zawng zawngte tana tawngtai sakna kan nei thin a, chu chu a sawt hle in kan hre bawk. Lalpan mal a sawm a, member ten thlakip in pek tur an nei thin a ni. Kan Corps ah chuan Biakin ah te report kan pe ve ziah a, amaherawhchu, pawl dangte chuan an ngaithla ve pha bawk si loh karah taima em em hian an thawh a, hei hi ropui ka tiin lawm awm ka ti hle thin. A tlangpuiin kumtirah leh kum tawpah report(statement) siamin a copy chu kan sem chhuak ve thin a ni. Thilmak ve leh deuh mai chu hei hi a ni. Kan luanchhuah reng rengin LOM form a hnung lama “Tanpui ngaite tanpuitu” tih chuang ngei mai hi kan han ha thap mai a, kan inhmehin kan nalh thin khawp aniang mite hian min enduh hle thin. An rilruah thawktu a awm anih ka ring a, kan hrilhfiah hnu chuan an rilru a hneh vanga member a rawn inpe ta (Pawl dang) mi 3 lai kan nei tawh, hei hi kan tan chuan thil lawmawm a tling. Thil mak dang leh chu tu emaw hian member nihna atang hian ka lo off hrih lawk mai ange, an tih hian Off zat chiah kha a thar an rawn lut leh zel mai hi a ni. ie, mi 3

an off chuan mi 3 dangin an rawn fill up leh zel mai. He thil hi chu mak ka tih em avangin Biakinah pawh ka puang chhuak hial thin. Awle, unau duh tak, kan rawngbawlna hi Lal Isua duh zwng tak niin tunah leh nakinah kan lawmna ti zualtu an la nih dawn avangin thahnemngai takin I thawk sauh sauh ang u. “Thawhrim chu chawlhna nuam a ni” tih hla kan sak thin kha. Nakinah chuan Lal Isuan “Ka riltamin ei tur min pe a, ka tui a hal in……….mikhual ka nih in…………saruaka ka awm in……….ka damloh vin……tan in a ka awm in..Mat 25:3536 min la ti anga, keini erawh chuan” Lalpa, engtikah nge………kan tih (Verse37) tiin kan la chhang ang. Tichuan Mathaia 25:40 kan LOM thupui innghahna “Hheng ka unau te berte zinga mi pakhat chunga in tih chu ka chunga ti in ni” tiin min la chhang dawn a ni. He kan thupui innghahna hi kan damchhung a kan chang vawn lo ni leh mawlh rawh se tiin ka han sawm nawn leh che u a ni. Chhiartu duh tak, a tawp ber ah chuan thil lungawithlak hliah hliah mai chu maw, khawiahnge, engtikahnge, tutenge an ni tih pawh kan hriat loh a, kan lo tanpui thin te khan Lal Isua hnenah report an lo han pe diam tawh a lawm mawle. Lal Isua hnena min sawi sak tu te an ni a sin, a ropui a sin, unau duh tak, he rawngbawlna ropui tak hi dam chhung ni kan chhiarna atan I hmang zel ang u aw. Rinawm leh fel taka awmin Nitin rawng I bawl tlat ang. A ropuina chang ve turin Dam chhung hian I bei zel ang. Tiin chhiar tu zawng zawngte duhsakna sang ber hlan chungin “ Lalpa’n malsawm theuh che u rawh se”.


22

Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

CHHUNNUNPAR 2021 ATANA SPONSOR TUTE BETHLEHEM CORPS 1)K.Saichhingpuii 2)Biakremmawii 3)Lalzikpuii 4)Janet Lalsangpuii 5)Laldingliani 6)C.Lalhmunsangi

Copies 10 Copies 10 Copies 10 Copies 10 Copies 10 Copies 10

Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00

VAIVAKAWN CORPS 7)Lt Col.Rualkhumi 8)H. Lalawmpuii HLS 9)K. Vanlalhruaii HLT 10)Lalremsangi LOMS 11)H.Lalhliappuii 12)Lalkhumtiri YPSM 13)Zonunmawii LOMT 14)Jenny Lalthansangi 15)Lalrinchhani 16)Lianhmingthangi 17)Lalrinawmi 18)R.Vanlalthari 19)Nancy Lalawmpuii

Copies 10 Copies 10 Copies 10 Copies 10 Copies 10 Copies 10 Copies 10 Copies 10 Copies 10 Copies 10 Copies 10 Copies 10 Copies 10

Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00 Rs 600.00

20)Lalrintluangi HLT Aizawl Temple Corps Copies 10 Rs 600.00 21)Jubilee Lalnithangi Ramhlun corps Copies 10 Rs 600.00 22) Lalropuii Bungkawn Corps Copies 10 Rs 600.00 23)Lalhriatpuii Bungkawn Corps Copies 2 Rs 120.00 24)Jenny Zothanpuii Thuampui Corps copies 10 Rs 600.00 25) Maj Zamawii Ebenezer Corps Copies 10 Rs 600.00 26)Dolianthangi HLT (R) Ebenezer Corps Copy 10 Rs 600.00 27) H.Lalnuntluangi HLS Ebenezer Corps Copies 10 Rs 600.00 28) Lalrindiki AIzawl Temple Corps Copies 20 Rs 1200 30 ) Lalthlamuani Chawnpui Corps Copies 20 Rs 1200 31)Vanlalliani Chandmari West Corps copies 10 Rs 600 32) Malsawmpari Ralte HLS Lawipu Corps copies 10 Rs 600 A vaiin copies 322 Pathian ram tana thahnemngai taka Chunnunpar sponsor tute avangin lawmthu chunnunpar Board chuan a sawi mawlh mawlh a ni.


Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

23

LEHKHABU REM DAN & NEIH TULNA TE Maj Chhuangpuii Secretary Chunnunpar Board Lehkhabu rem dan sawi dawn hian lehkhabu dahkhawmna hmun Library hi thal tel loh theih a ni lova,a inzawm tlat avangin ,Library nei tur chuan lehkhakhabu rem tur neih hmasak a ngai a,ram leh chhungkaw tana ro tling tak lehkhabu chhiar turte nei a, Library nei tur a hma la tur hian hmeichhia te hi kan pawimawh em em bawk a ni. Library chu enge ni? Latin word Liber tih atanga lo kal ani a,Chhiar atana Lehkhabu hrang hrang dahkhawmna” tihna a ni.Library chungchanga thil pawimawh thenkhat han ziahlan ka duh a,hre tawh tan pawh hriat nawnna ni mai sela. Institution in a kalphung (policies leh procedures) a siam lam kha chu kan sawi tum ani dawn lova.Institution leh Office hmun pawimawh ah erawh chuan Library hi neih ngei tur ani .A tam emaw tamlo emaw kan lehkhabu te chu awmze nei taka rem dan kan zir a ngai a ni. Librarian te tihtur ah chauh ngai mai lovin kan hriat zau ve hi a tul in ka hria. Enge a tum?(What is it purpose)Library hi academ ic institution reng reng ah chuan eirawngbawlna hmun(kitchen) anga pawimawh ani a.Thiamna ,hriatna zau nei tura ,chaklakna (resources for the intellectual development)zirna hmun anih avangin a pawimawh em em a anih avangin,Degree/diploma neitur hian institution nih dan tur tehna (criteria) pawh felfai takin a awm vek a,.Entirnan, Asia theological Association chuan B.TH degree zir theihna institution ah chuan lehkhabu tha (Junk books tellovin)5000 aia tlemlo awm turin a demand ani.A enkawl dan turah pawh duhdan bik awm ani. Chhungkaw tana Library neih tulna: Chhungkaw thenkhat chu in leh lo tha tak tak te neiin awm mah sela, lehkhabu nei vak lemlo sawi tur kan awm tlat zel hian in zirtir kan la mamawh tih a lantirin ka hria. In(building) kan sak laia,interior designer kan rawih lai te hian, lehkhabu dahna (shelf) tu te hi ruahman tel ngei ni thin sela, a pawimawhna tlem ziak lang ila: 1) Library tenau,(small library)siam hi kan tu leh fate pawhin an lo la chhawr theih zel tur books collection hi ro tling ani.

2) Kan books shelf hian inchhung a tizahawm em em bawk ani,mi fing, mi rawn kai inah chuan lehkhabu hmuh tur a tam tlangpui. 3)Thiamna hi lehkhabu hmanga neih anih avangin,mithiam chuan small library hi an nei tlangpui 4)Kan khawvel tizauva tilian tu hi lehkhabu te an nia. 5)Lehkhabu chhiar tlem mihring chuan finna a tlachham a,rilru te kan tih ang hi an ni chawk thin.Chhungkaw suangtuahna tihlawhtlingtu pawimawh tak chu lehkhabu chhiar hi ani fo. 6)Pawn lama entertainment hman tam aiin kan family library hman tangkai te sum renchemna mai bakah a him bik ani.Tul lova thenawm khawvenga len dun dun na min pumpelh tir a ni. Mithiamte chuan “Lehkhabu chhiar ngai lo, chu lehkha chhiar thiam lo(illiterate )kan tihte nen thuhmun an ni e”ti hialin an lo sawi thin bawk ani.


24

Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

Dewel Decimal Classification(DCC) hmanga lehkhabu rem dan tur. Library Science thiamna hmangin lehkhabu te hi a chhunga thu awm(contents) a zirin classify vek thin a ni a,DCC hi Library online cataloging pawimawh tak ani a,mahni pawhin a zir theih ani.Kan mimal library te pawh hi classified a,Call number pek vek ni ta se,lehkhabu zawn nana hun tam tak kan hman a ngai tawh dawn lova,kan lehkhabu neih dan dinhmun pawh kan chiang thawkhawt tura ngaih ani. Kan taksa natna atana Doctorte kan rawn thin angina,trained Librarian te pawh rawih theih an ni. DCC ah chuan a sangbi(1000) a sem ,za (100 )a then phawt ani a,sawm (10) bi a sem ani leh a.Decimal point pek leh tur a la awm bawk.Hetiangin:000-009 Computer Science,information&General works. 100-199 Philosophy &Psychology 200-299 Religion 300-399 Social Sciences 400-499 Language 500-599 Natural Science &Mathematics 600-699 Technology 700-700 Arts & Recreation 800-899 Literature & Rhetoric 900-999 History & Geography Keini Bible Theological College ang ah chuan 200-299 religion chhung hi kan lehkhabu tam zawk ania.Engineering College ah chuan 600-699. Salvation Army books DCC number chu 287.96.SA Doctrine 230.796.Bible Biography chu 200.92 etc Cutter Number : Lehkhabu ziaktu (Author) te hian an hming bul alphabetical order in catalogue a awm a,number neih vek ani a,hemi number hi lehkhabu ah pek thin ani bawk ani.Entirnan Commissioner Lalzamlova lehkhabu ziah chu I93 kan pe ang. DCC anga kan kalpui theilo anih pawhin a subject inmil tlang deuhva rem dan kan zir a ngai a Lehkhabu reng2 hi a l en dan in dawt a rem ringawt tur anil ova,a subject(dicipline)atanga number kan pek sa mila.a number tlem dan indawt(Ascending order) in kan rem thin ani.A dahlohna tur(misplaced) hi lehkhabu bo emaw neilo emaw intih theih anih avangin remdik hi a pawimawh a.Bible Reference,Sermon,Mission etc kan mamawh hunah awlsam takin kan hmu thei dawn ani. Bible NT bik te 223-225,OT bik 221-224 te ,Sermon 252,Salvation Army mission 266.796 etc Lehkhabu te, google search aia a that zawkna te: Social Media leh internet google kan rawn nasa a,a tangkaina pawh a tam ang,nimahsela Social media kan thu lak tam tak hi dik ziktluak lo,ziaka dahchhawn leh tur phei chuan belhchian dawllo a tam em avangin,lehkhabu ngei rawn kan zir hi a pawimawh a,vawiin nia internet a kan hmuh a tuka awm leh talo thin ah hian, tumah dem theih ani hauh lo tih pawh kan hriat a tul. Lehkhabu chu Publishers lar leh rintlak tak tak ten an tehna hrang hrang hmanga an teha,tlinga an ngaih tawh hnu a.International Standard Book Number(ISBN) lehkhabu apiang in number hran neih pek ani tawh a,publisher board pawhin uluk taka an thlitfim tawh ani


Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

25

a,Eg,Grand rapid,Zondervan Publishing house Michigan,Baker book house,Kregel publication,ISPCK & Salvation army publication hrang hrang te. International standard Book Number : ISBN 13 digit numbers hi ,group/publisher/Title/ check digit te an nia ,compulsory nilo mahsela self publish ai chuan hralhchhuah leh Libraries a dah tur ngat phei chuan ISBN number hi agency lama dil a,neih theih hi a tha hle ani. Internet lam atanga kan thu leh hla lak erawh danglam reng thei ,eng publisher mah kaltlanga publish anilo tih kan hriat a ngai a,a dik tawk lohva khing turin mawhphurtu awmlo ani e.Thu nghet lo tihna ani.Doctor pakhat chuan “google search a damdawi chungchang in ziak te hi dik vek se,tunge Doctor zir duh ang”!!!ati. Dawra lehkhabu lei tura ka kal chang pawh hian ka vei ve thin,kan mamawh ang zawng lehkhabu te awlsam taka kan hmuh theih nan INDEX te siamin kan library ang deuh bawk hian remthin ila a felfai lehzual bakah ,englam subject nge kan mamawh te pawh chiang takin kan hre thei dawn a ni. Chhiartute Lalpa’n Malsawm theuh che u rawh se.

BIBLE CHHIAR CHHUAK LAWMMAN Kum 85 lai dam taka Pathianin min hruai thlen ve tak avangin Pathian tan a, ka tih theih tawk tih ve ka rilruah a lo lang a. Kumin 2021 chhungin ka Home League puite kum 80 chin chunglam Holy Bible chhiar chhuak thei an awm chuan lawmman tha tawk tak Pathian hmingin pek ka duh a,chhiar chhuak thei kan awm chuan ka phone no 9862710284 ah hian min rawn hrilh ang a,lawmman ka lo pe dawn che u nia. Commanding Officer te mahni Corps chhungah hma min lo laksak theih chuan ka lawm hle ang.

Darthiangi (Seni) HLC (rtd) Gilgal Corps (Nursery Veng, Aizawl) Central South Division.


26

Chunnunpar April - June 2021 ( Vol 17 No.2)

MAHNI A FACIAL TIHDAN LEH TANGKAINA KC Mawii Facial hi nun tana pawimawh em em leh mamawh em em a ni a,beauty parlourah te kan kal hman lo emaw senso atam avang ten kan ti reng thei lo a ni thei a,chuvang chuan mahni in,in lamah hautak lo leh simple takin kan ti thei a ni.A hmasain Facial tangkaina leh thatna han tarlang hmasa ila—Facial kan tih hian kan hmai kua [pores]a tifai tha a,a bikin hmai mawm chi te ,make-up hman te hian kan hmai vun kua hi kan phihfai zo lo thin a;chu chuan kan vun kua [pores]a tih zau belh theih bakah ,hmai bawl te vun chuar te a siam theih avangin tihfai that kha a pawimawh hle a ni.Tin,kan vun pawnlang thi tawh kha a tifai a,vun pawnlang thar a siam bawk a cells a siam thar a ni.Hemi bakah hian kan massage hian thisen zam kal leh tihrawl tan a tha em em a, vun nung lo leh chuar/zur tur a veng bawk a ni.Facial hi thlakhatah vawi-2 emaw vawi-1 tih a tawk viau a ni.Facial tura kan mamawh te –face cl eanser,face scrub,facial massage cream,face pack. 1.Cleanser-A hmasa berah kan sam fel fai takin kan kilh/hreng anga cleanser hmangin kan nuai fai ang.Kan hmai kan khawih tan hmain kan kut fai takin kan sil ang a,cleanser kha kan hmaiah kan nuai ang,a bial zawngin uluk leh kim takin kan nuai chhuak vek ang a, ro lutuk lo huh lutuk silo in 3-5 mins kan nuai hnuah facial wipes emaw lapua huh emaw towel huh sawrfu in dim te in kan hrufai leh ang. 2.Scrub- Scrub a kan nuai dawn hian kan hriat tur pawimawh em em chu tlem a huh deuh hlekin nuai tur a ni a, dim te in nuai tur a ni. A bial thoin clockwise leh anti-clockwise a nuai chhuah vek tur tur a ni.Mit vun ah nuai tel loh tur.Tichuan 3 mins aia rei nuai a ngai lem lo,vun ro leh vun sensitive phei chu dimte in ,rei nuai loh tur a ni.Scrub hian dead cell s a remove a,cells thar a siam a ni.

3.Massage cream-Massage hi a pawimawh em em na chu min ti hahdam bakah thisen zam a ti kal tha in,tihrawl tan a tha em em a, vun chuar tur ven nan a tha em em a ni.Massage dan steps hi kim taka hrilhfiah a har deuh awm e,kan hmai ah kim tak in kan nuai ang a,clockwise leh anti-clockwise in kan nuai chhuak vek ang a, kan kut tang in piano hmeh ang ten kan hmet anga,a nawm dan leh remchan,kan thiam dan ang in kan massage ang. A steps hi sawifiah thiam a har deuh avangin youtube lamah te entur a awm a, a en duh tan en theih a ni bawk.15-20 mins tal nuai tur a ni. 4.Facial pack – Faci al pack hian vun hnawnna a pe a,vun kua [pores] a ti zim a, cells thar insiam tur a pui a, vun a mawm a ti zia bawk.Face pack hi a chhuak zawngin kim tak in hnawih a, a ro vek hunah emaw 15-20 mins chiah a, tui hlang a phihfai mai tur a ni. Facial tih zawh ah hian Toner in kan hmai kan hru ang a,moisturizer kan hnawih leh ang a, chhun l am ah kan ti h ch uan sunscreen hnawih leh ngei ngei tur .A theih hram chuan pawn chhuah nghal loh tur, tin,pawim awh em em chu khing kan product hman tur reng reng khi uluk takin kan skin type thlan tur a ni.







Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.