![](https://static.isu.pub/fe/default-story-images/news.jpg?width=720&quality=85%2C50)
5 minute read
6. Health tips Dr Lalsiampara
Thlarau Thianghlim Neitute
~ Thangliana CSM (R) Darlawn Corps
Thlarau Thianghlim Penticost nia a lo thlen hunah Ringtute chu tihduhdahna an tuar a. Jerusa lem chhuahsanin chanchin tha an hril zel a. Upa pasarih thlanchhuah zinga pakhat Philipa pawh chung zinga tel ve chu Jerusalem chhuahsan achinah Evangelist hna a thawk ve a. Kaisari khuaah a cheng a (Tirh 21:8,9), fanu pali lai a nei nghe nghe a ni.
Samari khuaah a zuk kal a, an hnenah chanchin tha Krista thu a zuk tlangaupui a ni (Tirh 8:5). Samari ram hi hmanlai chuan Gerazim tlangah Temple an nei a, Isua hunlai khan he rama chengte hi hnam inchawhpawlh an ni a, Temple hran an nei bawk a, chuvangin Judate chuan an ten hluah hluah a ni. An ram kaltlang pawh an duh ngai lo. Isua erawh a zirtirte nen an kal tlang a, Samari hmeichhia Juda ngaiha mihring a chhiar pawh ni lo nen Jakoba Tuichhunchhuah bulah an inbia a ni.
Philipa pawh chu Isua ang bawkin Samari ram a kal a hreh lo. Chanchin tha hrilin Lalpa thupek kha a zawm a ni. Anni chuan Pathian ram chanchin tha, Isua Krista hming Philipa hrilh chu an awih veleh a hmei apain Tui baptisma chu an chang ta a ni (Tirh 8:12). Mahse Tui baptisma an chan hian Thlarau Thianghlim chu an la nei chuanglo a ni.
Jerusalem khua a ringtu awm ten Samari khua a miten Pathian thu an awih tih an hriat chuan an hnenah Petera leh Johana an tir a, Kohhran tiak tir kan leh thu a chawm hi pawimawh tak a ni. Kohhran hruaitute phei chu Beram note leh Beramte chawm tur a ruat an ni (Joh 21:15-18; Tirh 20:28-31). Tirhkohte an zu thlen chuan Thlarau Thianghlim an hmuh theih nan an tawngtaisak a, chumi hma chuan Tui baptisma an chang tawh tih kan sawi tawh a. Thlarau Thianghlim chu tuma chungah a la thlenglo a, Tirhkohte chuan an lu chungah kut an nghat bawk a, tichuan Thlarau Thianghlim chu an hmu ta a ni (Tirh 8:15-17).
Jentail te chu lu chunga kut nghah kher ngailoin Isua Krista an rin veleh Thlarau Thianghlim an hmu mai a ni. Jentail Kornelia in a Petera sermon Tirh 10:34-43 ah kan hmu a. "Pathianin mi duhsak bik a nei lo, hnam tin zingah tupawh amah tih a, fel tak a ti apiang a lawm zawng mi an ni thin", Isua chanchin leh a rawngbawlna te a sawi a, mi zawng zawng Lal a ni a, Pathianin Thlarau Thianghlim leh thiltihtheihna a thuam dante, kraws a khenbeh a nih leh thu te, mitthi leh minungte roreltu atan Pathianin a ruat a, chang 43-ah "Tupawh amah chu ring apiang a hming avangin sualte ngaihhnathiamin an awm ang tih heng a chanchin hi zawlnei zawng zawngin an hriattir thin kha" tiin a khaikhawm a ni.
Petera chungthu a sawi lai tak chuan thuhretute zawng zawng chungah chuan Thlarau Thianghlim a lo thleng ta a ni. Chutiang chuan tun ang hunah pawh Isua Krista ringtu apiang chu Thlarau Thianghlim neitu an ni ta a ni. Judate hnen chauhah chuan chanchin tha an hrilh chhung zawng khan Krista an rin hnuah pawh Tirhkoh ten tawngtaia lu chungah kut an nghah hma chuan thlarau thianghlim an nei mai rih lo. Thlarau thianghlim a chhinchhiah an nih achinah erawh Krista taksa leh mo te an lo ni ta a ni.
Thlarau pakhat chauhah baptis in kan awm a, (I Kor 12:12,13,27) Thlarau Thianghlim
a baptis hnuah Krista taksa kan lo ni ta a. A ringtute chu a pengte kan lo ni ta theuh a ni. Krista chu kan rin veleh Thlarau Thianghlim neitu kan ni. "Thlarau Thianghlim a lo lut a, Pathian fa ka lo ni", tih hla kan sa thei ta a ni.
Health tips
- Dr Lalsiampara, M.S. (ENT)
Chaw atana rinrawla kan hman ni lem lo, kan chelek nasat viau si zingah heng Thingpui,
Kuhva leh Vaihlo-te hi a lar pawl a ni awm e, Heng thilte hian eng ang chiahin nge tahsaah nghawng an neih thin tih tlem tlemin tarlang ila:-
THINGPUI : A THATNA LEH THAT LOHNA
(Kawrthah Subsidiry Health Centre-a Medical Officer hna zawm tura ka kal tumin (July 1980) West Phaileng atangin kein kan kai a, Bunghmun khawthlen hma deuhin ka tamchhawl pek a, engemaw ti tiin Bunghmun khua ka vaklut hram niin ka hria. In pakhatah chawfak turin kan tut a, chuta thingpui sen hang ka in ang tluka tui leh mi tiharh hi tun thleng pawhin ka tawng leh ngaitawh lo. Upain "Tam tawk apiang a tui" an lo tih hi a dik zia ka hmu chhuak chiang khawp mai!).
Zirmi (researchers) tam takin thingpui hi mihring taksaah eng ang chiahin nge hna a thawh tih hi an lo zirtawh thin a, an hmuhchhuah chu a inang tlangpui. A thatna tam tak a awm laiin that lohna pawh a nei ve. Thingpui chang lo thil dang pawh, chawthlengin thatna tam tak a awm, a tel loa kan awm theih lohte pawh an ni ang; mahse that lohna pawh a awm ve thei tho tih hriat tur. Taksa tana thil tha kan ngaihtuah hian kan hriat reng tur pawimawh tak chu eng chenah nge a thata/a that loh theih tih hi thliar thiam fo a ngai, a tawk chiah zela thil ei leh in hi taksain a ngeih ber. A tlem lutuk emaw a tam lutuk emaw chuan hriselnain a tuar thei thin. Thingpui chungchangah pawh hei hi a dik chiah mai.
Thingpui-ah hian eng thilte nge awm (chemical constituents)?
Thingpui-ah hian thil tam tak a awm a, Carbohydrate, fat leh protein te erawh a pai tel lo tluka ngaih a ni. Thingpui-a thil awm pawimawh zual te chu: * Alkaloids * Catechins * Phenolics (Polyphenols) * Tannins * Caffein * Theanine * ECGC (Epigallocatechin gallate) * Flavonoids * Theophylline * Theobromine * Fluoride * Aluminium
Heng chemical-te hi taksa mamawh tak takte an ni hlawm. Heng zinga mi Catechins leh Flavonoids hi Anti-oxidant tha tak nia ngaih an ni. Hengte hi taksa tana tha, cancer hial pawh engemaw chen veng thei nia sawi a ni.
Thingpui thatna te
Zirmi (researchers)-te sawi danin thingpui hian thatna tam tak a nei:- * Thau lutuk tur a veng, green tea tha zuala