Wonen met meer-waarde
Infomoment Bornem Roland Kums 16/06/2015
Samenhuizen vzw Historiek : 1998 2000 2010 2011 2013 2014
Voorloper: A'penhuys Opichting vzw als vrijwilligersvereniging Steun van de Koning Boudewijnsticting (Luchtkasteelfonds) Subsidie als sociaal-culturele beweging (tot 2015, wellicht 2020) ESF project Zelfontwikkeling gemeenschappelijk wonen (1 jaar) Gemeenschappelijk Eco-wonen i.s.m. BBL (2 jaar)
Missie : - platform en forum voor gemeenschappelijk wonen in ons land - bijdragen aan de verscheidenheid aan woonopties - de realisatie van projecten gemeenschappelijk wonen bevorderen - verzamelen en ter beschikking stellen van kennis - bijdragen aan een hiervoor ondersteunend en stimulerend beleid
Activiteiten Website en oproepjes Kennis verzamelen (infotheek) en informatie verstrekken Media-aandacht verhogen Bezoeken en studiedagen Open Dag Samenhuizen (3e weekend van mei) Onderzoek
stimuleren Publicatie « Knelpuntennota » Publicatie « Startgids voor Samenhuizers » Onderzoek en publicatie « Samenhuizen in België » (met steun van Luchtkasteelfonds Koning Boudewijnstichting)
Politieke interesse opwekken Startgroepen steunen (bvb. Pilootproject Tolhuislaan Gent) Campagne ‘Samenhuizen in lokaal beleid (+ folders, brochure) Adviescheques aan starters & bestaande groepen (LKfonds-KBS)
Uitdagingen wonen & welzijn * Bevolkingstoename → 330.000 bijkomende gezinnen 2030 * Gezinsverdunning en vergrijzing •
Andere woningtypes nodig
* Bestaand aanbod • •
Woningen Bouwgronden
Samenhuizen 12-2012
* Vlaanderen dichtbevolkt en versnipperd
Gevolgen voor het leefmilieu en de woonkwaliteit * Natuur en bos •
speelruimte
* Waterbeheer •
Aanleg en onderhoud rioleringen = 60% milieubudget!
* Waterkwaliteit * Mobiliteit • •
Luchtkwaliteit Verkeersonveiligheid
* Lawaai
* Klimaatverandering energieverbruik
Inhoud
1. Wat is samenhuizen ? 2. Voorbeelden 3. Meerwaarde 4. Knelpunten
Wat is samenhuizen? samenhuizen, woongemeenschap, gemeenschappelijk wonen, gemeenschapswonen, … gemeenschapshuis, woongroep, friends-wonen, groepswonen, co-wonen, cohousing, leefgemeenschap, … ecovillage, woonerf, woonpark, gated community, compoundwonen, quattrowonen, gedeeld wonen, solidair wonen, commune, boerderijwonen woonwerkgemeenschap, begijnhof, … serviceflat, begeleid wonen, woon- en zorghotel, pensionwonen, opvangwonen, kangoeroewonen, duplexwonen, intergenerationeel wonen, tandemwonen, aanleunwonen, …
Samenhuizen = koepelterm alle vormen GW
Een waaier aan mogelijkheden insteek achtergrond visie
locatie
grootte van de groep
karakter eigenheid
combinatie met zorg, kunst, cultuur, (stads)landbouw, workshops, natuur, buurthuis, co-working, autodelen
Saenhuizen 9-2013
mate van gemeenschappelijkheid
leeftijden
Potentieel voor gemeenschappelijk wonen : van niche naar mainstream Peiling Universiteit Roskilde (DK, 2010): interesse voor cohousing bij 32% van de alleenstaande ouders
Peiling Harris Interactive voor Gecina (F, 2011): interesse voor gemeenschappelijk wonen bij 32% van de bevolking (bij18-24jaar is dit 44%)
Peiling OIVO-CRIOC (B, 2010): interesse voor huisdelen bij 23,6% van de bevolking
Peiling Metlife voor AARP Health Care (USA, 2004): interesse voor een cohousing-like setting bij 34% van de 50-65jarigen
Peiling ILIV Thuis-Trendrapport (B, 2013): interesse om met meerdere gezinnen samen te wonen en ruimtes te delen bij 32% van de totale bevolking
Stel interesse bij slechts 5% van de Vlaamse bevolking = 300.000 bewoners in ca 8.000 projecten = 25 projecten per gemeente (van elk gemiddeld 40 personen)
Algemene definitie Een woongemeenschap omvat personen, afkomstig uit
verschillende gezinnen die
vrijwillig
in mindere of meerdere mate van
betrokkenheid
ruimtes delen en
samen wonen in eigen beheer
met de bedoeling een sociale
meerwaarde te creĂŤren
Types samenhuizen : twee basisvormen traditioneel wonen
co-wonen en cohousing
woningdelen : gemeenschapshuis en woongroep
Types : A. Aparte huishoudens APARTE HUISHOUDENS autonome woonsten &gedeelde ruimtes beperkte gemeenschappelijke ruimtes
uitgebreide gemeenschappelijke ruimtes
Co-wonen
Cohousing
vanaf 3 units
vanaf 12 units
Beeld : hechte wijk
Beeld : mini-dorp
Types : B. huishouden samen HUISHOUDEN SAMEN privĂŠ kamers in een gemeenschap huishouden gedeeltelijk samen
huishouden volledig samen
Woongroep
Leefgemeen schap
Beeld : post-studentenhuis
Beeld : klooster
2. voorbeelden gemeenschapshuis en woongroep Keimblatt (Oostenrijk)
Laken (B)
Peninsula (USA)
Haniahof (NL)
woongroep
Utopia - Haaltert 5 woonsten tontine volwassenen
woongroep
K73 (St-Agatha-Berchem) 4 bewoners Samenhuren jongvolwassenen
Andromeda (Woluwe) 5 bewoners - huur - senioren
Woongroep senioren : Abbeyfield (55+)
Entre Voisins (Etterbeek, B)
Martin-PĂŞcheur (Watermaal-Bosvoorde, B)
8 woonsten
8 woonsten
Woongroep / leefgemeenschap Luchtkasteel, Doornik 12 bewoners
co-wonen
De Haringrokerij (Antwerpen) 11 woonsten mede-eigendom gemengde leeftijden
co-wonen
De 3 Torekens (Antwerpen) 8 woonsten mede-eigendom gemengde leeftijden
Samenhuizen 19-9-2012
co-wonen Huiself (Lebbeke) 5 woonsten co-wonen
co-wonen La Placette, Wezembeek-Oppem 11 woonsten co-wonen
co-wonen Drie Huizen, Merksplas 3 woonsten MINI-co-wonen
co-wonen Biplan, Haren/Brussel 6 woonsten co-wonen mede-eigendom
co-wonen CotĂŠKanaL (Brussel) 17 woonsten co-wonen mede-eigendom gemengde leeftijden
co-wonen
De Molen van Rotselaar 12 woonsten mede-eigendom gemengde leeftijden
co-wonen Meerhem (Gent) 8 woonsten mede-eigendom verbouwde school
Samenhuizen 19-9-2012
cohousing
Trudeslund (Denemarken) 33 woonsten mede-eigendom gemengde leeftijden
Samenhuizen 19-9-2012
cohousing Ecovillage Ithaca Ithaca NY (USA) 2 x 30 woonsten mede-eigendom gemengde leeftijden 3e fase in aanbouw
Cohousing x5 Munksoegaard
cohousing
La Grande Cense (Clabecq, B)
22 woonsten gemengde leeftijden juridisch : mede-eigendom
cohousing Vinderhoute (B) 17 woonsten mede-eigendom gemengde leeftijden
Retrofit cohousing N-Street, Davis, CA Wijk jaren '50, 3 slpk, 2 bdk
Retrofit cohousing N-Street 1986 : eerste 2 woningen gekoppeld 1999 : erkenning 'planned development' 2005 : nieuw common house 2013 : 19 woningen 50 volwassenen en 10 kinderen
1
Dit is géén gemeenschappelijk wonen Externe aanbieder bvb. studentenhuis, opvangtehuis, beschut wonen, rusthuis, service flats, … Enkel gedeelde publieke ruimte Enkel aankoop en/of bouwproces collectief Slechts 1 aspect, zonder gemeenschappelijkheid
Woonerf
Peda
Serviceflats
Sociale woningbouw
Voorbeelden buitenland van gemeenschappelijk wonen in de sociale huisvesting
Trekanten (Stockholm, S)
Nederland Denemarken Zweden Frankrijk e.a. …
Centraal Wonen Alphen aan de Rijn, woningbouwcorporatie (Alphen, NL)
Samenhuizen 22 - 9 - 2014
CW Het Aardrijk, woningbouwcorporatie (Breda, NL)
Kollektivhus ‘Sjofarten’, Familjebostader, sociale woningbouwmaatschappij (Stockholm, S)
Toulouse (F) Projectoproep door de Stad in 2013 ; deel sociale huurwoningen - Binnen de stadsuitbreidingszone ‘La Cartoucherie’ (voor 3.000 woonsten) worden 90 woonsten (3.200 m²) gereserveerd voor gemeenschappelijk wonen - Deel voor groepen in zelfontwikkeling, deel voor sociale huur - Een woningbouwmaatschappij (sociale huur) is aangesteld voor : * coördinatie van de ontwikkeling * begeleiding van de bewonersgroepen (bouwgroepen) * bouw sociale huurwoningen -Timing : mei 2013 pool van 140 gezinnen ; voortraject door Koepelvereniging GW (groepsorganisatie ; samen ontwerpen) ; begin 2014 bouwaanvraag en bouw
Samenhuizen 22 - 9 - 2014
3. Meerwaarde van samenhuizen voor bewoners, gemeenschap en leefmilieu praktisch sociaal
ecologisch maatschappelijk
Praktische voordelen
•
delen van ruimte en middelen
•
samen aankopen, maaltijden voorzien
•
kinderopvang,
•
multigenerationele uitwisseling, senioren, …
•
elkaar helpen en leren van elkaar
Ecologisch
•
compact wonen, vrijwaren van ruimte en groen
•
eco-bio opties (draagvlak schaal, groep) : materialen, energie, water, …
•
autodelen, delen van werktuigen, ruilen, recycleren, …
Interne sociale meerwaarde
•
contact, gezelschap, activiteiten, …
•
solidariteit, steun, veiligheid, …
•
burenhulp, zorg, opvang, …
Maatschappelijk
•
cohesie buurt, integratie, uitstraling, dynamiek
•
Integratie en ondersteuning van kwetsbare en zorgbehoevende mede-bewoners
•
bewust burgerschap, lokale veerkracht, empowerment, basisdemocratie, zelfbeheer
•
reconversie van gebouwen, bewaren van erfgoed
4. Knelpunten Ben je moeilijkheden tegengekomen in de loop van je project?
co-wonen en cohousing : 90%
Gemeenschapshuizen en woongroepen : 61%
Algemene knelpunten - relatief onbekend - vooroordelen - rechtsongelijkheid door verschillende interpretatie wetgeving op lokaal vlak - niet opgenomen in wetteksten, enkel zorgwonen Samenhuizen 12-2012
Knelpunten woningdelen Voornamelijk in de huursector – inschrijving in de gemeente – uitkeringen, sociale zekerheid, leefloon (alleenstaanden worden als samenwonend beschouwd) – ruimtelijke ordening / stedenbouw bvb opsplitsing – huurcontracten Samenhuizen 12-2012
Knelpunten cohousing en co-wonen (1) Voornamelijk in de koopsector – vooral stedenbouwkundig – in concurrentie met projectontwikkelaars (nieuwbouw), financieel en beslissingskracht – bestemming (renovatie) – financieel moeilijke aanloopfase – lange aanloopfase, drempel te hoog, slaagkansen laag
– durven aanspreken van begeleiding, van experten, complementair aan de interne competenties
Samenhuizen 12-2012
– organisatie van de groep: van droom tot werkelijkheid
Knelpunten cohousing en co-wonen (2) – site vinden en verwerven – premiestelsel niet afgestemd op samenhuizen moeten bewezen worden met individuele uitgaven, opsplitsen van facturen ook bvb dakisolatie niet voor verhuurders + per dak en niet per wooneenheid – bij beschermd erfgoed in principe 'meer mogelijk', maar geen evident proces – juridisch nog weinig expertise in Vlaanderen Samenhuizen 12-2012
– reflex naar ondersteuning vanuit steden, sociale huisvestingsmaatschappijen en autonome gemeentebedrijven blijft beperkt
Knelpunten cohousing en co-wonen (3) – betrekken van bescheiden inkomenscategorieën, gemengde groepen, gemengd project huur-koop – grond- en pandendecreet: weinig ervaring hoe dit zou moeten gerealiseerd worden (% sociale woningen) – nutsvoorzieningen soms verplicht individueel aan te sluiten, collectieve aansluitingen 'bestaan' niet, een groep dreigt als bedrijf gezien te worden, als verdeler/leverancier enz
Samenhuizen 12-2012
cohousing zones Vauban (Freiburg, D)
cohousing zones
Trekroner (Roskilde DK) heden 10 projecten
Samenhuizen 17-8-2012
Pilootproject Tolhuislaan Gent
Samenhuizen 17-8-2012
www.samenhuizen.be