Kansei Mühendisliği Nedir ? Bir ürün hakkındaki insan hislerini ve ürünün insan üzerinde bıraktığı duygusal etkiyi ürün tasarım parametrelerine dönüştürme yöntemidir. Bu yöntem 1970’lerde Prof. Nagamachi tarafından geliştirilmiştir. Prof. Nagamachi Kansei Mühendisliği yöntemi ile üretici şirketlerin ürünleri hakkındaki müşteri fikirlerini ve hislerini ölçebilmesi sorununu çözmüştür. Kansei Mühendisliği belirli bir ürün hakkındaki hisleri ölçebilir ve ikisi arasındaki korelâsyonu (ilişkiyi) gösterebilir. Örneğin; spor otomobiller insanlar tarafından “sportif, güçlü, mükemmel, kibar” gibi sıfatlarla tanımlanır. Fakat hangi tasarım parametreleri insanların zihninde bu izlenimleri oluşulmaktadır? İşte bu noktada Kansei Mühendisliği bunun cevabını bize verebilir. Süspansiyon, motor gücü gibi özelliklerin hangi hisleri canlandırdığını belirleyebilir. Dahası, söz konusu ürünün özellikleri için hedef değerler elde edilebilir. Kansei Mühendisliği bu sıfatları kullanarak kullanıcının zihninde oluşan ürün özelliklerinin, ürün tasarım aşamasına yansıtılmasını sağlar. KM ürünle ilgili olarak kullanıcı duygularının tasarım ayrıntılarına dönüşümünü sağlayan bir teknolojidir (Nagamachi, 1995). Kansei Mühendisliği aynı zamanda kullanıcıyı memnun eden ürünlerin tasarlanmasının sağlanabilmesi amacıyla geliştirilen ve önerilen bir teknolojidir. Kullanıcının üründen memnuniyetinin sağlanması ve ürünün kullanıcının beklentilerini karşılaması ürünün piyasadaki başarısı açısından çok önemlidir. Piyasadaki bol ürün çeşitliliği, bir ürünün rakipleri arasından sıyrılabilmesini zorlaştırmıştır. Alım gücü artan ve çok fazla ürün çeşidi içinden istediği ürünü almak isteyen kullanıcıların, üründen beklentilerinin ürün tasarımına yansıtılması zorunluluğunu getirmiştir. Kansei Mühendislik sisteminde kullanıcı odaklı ürünlerin üretilebilmesi için gerekli dört aşama vardır; 1. 2. 3. 4.
Kullanıcının ürün hakkındaki istek ve fikirlerinin öğrenilebilmesi, Kullanıcının ürün hakkındaki değerlendirmelerinin ölçülebilmesi, Kullanıcı değerlendirmeleriyle ürün tasarım parametreleri arasındaki ilişkinin belirlenebilmesi, Kullanıcı fikirlerinin ürün tasarımına yansıtılmasıdır.
Erman Zurnacı
ermanzrnc@hotmail.com
Sayfa 1
Mazda Miyata MX5 Mazda firması Miyata (Mazda MX 5) modelinin geliştirilmesinde Kansei Mühendisliği teknolojisini kullanmıştır. Miyata modeli ilk piyasaya sürüldükten on yıl sonra Kansei Mühendisliği teknolojisi kullanılarak tekrar tasarlanmış ve dünyada en çok satılan spor otomobil seçilmiştir (2001 Guinenss Rekorlar Kitabına göre).
Sharp Sharp geleneksel bir göz merceği yerine yerine LCD ekran sahip gelişmiş yeni bir video kamera tanıtmış ve bu segmentteki pazar payını % 3 den% 24’ e yükseltmiştir. Bu başarı Kansei Mühendisliği ile müşteri taleplerinin belirlenmesi ve buna taleplere uygun yeni konseptin geliştirilmesiyle gerçekleşmiştir.
Wacoal Kansei Mühendisliği çok geniş bir ürün yelpazesinde kullanılmaktadır, bunun bir diğer örneği ise Wacaol markasıdır. İç giyim firması olan Wacaol Kansei Mühendisliği teknolojisini kullanarak yeni bir model geliştirmiştir. Bu model Wacaol markasının Japonya daki pazarındaki payını %42 ile en tepeye çıkarmıştır.
Erman Zurnacı
ermanzrnc@hotmail.com
Sayfa 2
Çikolotayı Yeniden Tasarlamak
Bazı insanlar aperatif olarak çikolata yediklerinde kendilerini suçlu hissediyorlar. Pek çok çikolata modaya uygun olarak iyi bir atıştırmalık olarak sunulmasına rağmen çikolatanın sağlığa zararlı olduğunun farkındayız. İnsanların çikolata hakkındaki olumsuz görüşlerine rağmen çikolata üreten bir firma, olumsuz görüşlü insanlara meydan okuyor. Cloetta; İsviçredeki en büyük çikolatalı yiyecek üreticisi ve iki büyük markaya sahip. Bu iki marka da de çikolata kaplı gofret. Bir araştırmaya göre bu ürünler diğer çikolatalı ürünlere göre insanlar tarafından daha az sağlıksız olduğu düşünülüyor ve daha az vicdanı rahatsız ediyor. Bu hissin sebebinin gofretlerde oluşan çiğneme direncinin olduğu açık. Bu etkiyi incelemek için üç kansei çalışması yürütülmüş. İlk çalışmaya göre; “Sport Lunch" ve "Kex choclad" ürünleri (her ikiside çikolata kaplı gofret içerir) tüketicilerde; çikolata kaplı gofret içermeyen ürünlere göre daha fazla olumlu etki bırakmaktadır. İkinci çalışma ile çikolata miktarı ve gofret katmanlarının sayısı için optimum oran belirlenmiştir. Amaç çikolata ile ilgili “sağlıksız” izlenimini minimize ederken, “lezzetli” izlenimini maksimize etmektir. Son olarak yeni bir çikolata üretilmiş ve ambalaj tasarımı yapılmıştır. Bu yeni ürün 2010 yılında market raflarındaki yerini almıştır.
Erman Zurnacı
ermanzrnc@hotmail.com
Sayfa 3
Volvo Otomobil İç Dİzayn
2010 yılında Kansei Mühendisliği grubu, Volvo Car Cororation ve Vinnova nın katıldığı bir proje üzerinde çalıştı. Amaç, insanların "mutluluk" ve "tutku" veren bir aracın hangi ürün özelliklerine sahip olduğunu belirlemekti. Daha önce de belirttiğimiz gibi Mazda Motor Company, 1980 lerde benzer bir çalışma yapmıştı, ama teknoloji ve halkın talepleri sürekli gelişmekte olduğundan yeni çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Volvo otomobillerindeki özel “Volvo hissi”ni tasarlamak amacıyla yeni veriler toplamak gerekiyordu. Bu çalışmanın ilk adımlardan biri bu hissin tasarlanmasında rol oynayacak anahtar ürün özelliklerini tespit etmekti. Şaşırtıcı olarak "ses" ve "koku alma" gibi somut olmayan bir dizi özellik bu özellikler arasında en üst sırada yer aldı. Bunun sonucu olarak, otomobildeki açılış ve uyarı sesleri üzerinde yoğunlaşıldı. Otomobilin içinde üretilen seslerin insanlar üzerindeki duygusal etkisinin nasıl ölçülebileceğini açıklayan bir sistem geliştirildi. İkinci aşamada ergonomi ve haptik gibi klasik konular üzerinde duruldu. Yeni model otomobillerde dokunmatik ekran panel entegrasyonu büyük bir sorun vardı, duygusal tepkilerin ölçülmesine yönelik çalışmalar ile bu sorunda çözülmüş oldu ve iç tasarıma daha fazla önem verildi.
Erman Zurnacı
ermanzrnc@hotmail.com
Sayfa 4
Electrolux Stick Mixer Tasarımı
2009 yılında Kansei Mühendislik grubu Electrolux firmasına önerilerde bulundu. Şirket beyaz eşya ve orta boy mutfak aletlerinin geliştirilmesi ve üretiminde çok başarılıydı. Ancak küçük mutfak aletleri geliştirme konusunda henüz deneyimleri yoktu. Çalışma ile mixerlerin insalar üzerindeki etkisinin ölçülebilmesiydi. Bu şekilde belli bir duygusal profili elde etmek için ürün özelliklerinin belirlenmesi ve bu özelliklerin kombinasyonunun yapılması amaçlanmıştı. Çalışma sonucunda tasarımı yapılan yeni ürün piyasaya sunuldu.
Erman Zurnacı
ermanzrnc@hotmail.com
Sayfa 5
BT Toyota Material Handling Depo İstifleme Aleti Yeni Modeli
2000 yılında Kansei Mühendislik grubu BT-REFLEX depo istifleme aletinin yeni bir sürüm modelinin geliştirilmesinde bir araya geldi. Bu çalışmadaki amaç yeni üretilen modelin duygusal nitelikleri taşımasıydı. Çeşitli çalışmalar yürütüldü. İlk çalışmada Kansei Mühendisliği Tip I kullanılarak farklı Avrupa ülkelerindeki tüm depo istifleme aleti modelleri incelendi ve kullanıcılarının üzerindeki duyuşsal özellikleri üzerine odaklanıldı. Çeşitli bileşenler (kabin iç yüzeyi, direksiyon paneli, motor tepkisi vb.) belirlendi ve Kansei Mühendisliği Tip II kullanılarak geliştirildi. Geliştirilen depo istifleme aleti 2004 sonbaharda piyasaya sunulduktan sonra yapılan doğrulayıcı bir çalışma ile kullanıcı duyuşsal beklentilerinin ürünün pazarlanmasında ve piyasa şartlarında başarı sağlamasında ne kadar etkili olduğu kanıtlanmış oldu.
Erman Zurnacı
ermanzrnc@hotmail.com
Sayfa 6
BT Toyota Material Handling Kaldırma Lifti Yeni Modeli
Lowlifting forklifler genellikle yatay taşıma sırasında sürücünün ayakta durması için çıkarılabilir bir platform taşırlar. Sürücüye kolaylık sağlamak için amacıyal bu platforma yay monte edilmiş ve darbe emici yastıklar eklenmiştir. Eski Lowlift lerdeki mevcut tasarım sürücü için çok rahatsız ediciydi. Bu nedenle dokuz farklı kaldırma lifti üç farklı amortisör ve helezon yaylar ile donatılarak üretildi. Sonra profesyonel sürücüler en uygun kombinasyonu bulmak için prototip deneme sürüşüne davet edildi. Kansei Mühendisliği değerlendirmesi sonucunda sürücülerin ağırlıklardan bağımsız olarak çalışabilmesi için en uygun yay amortisör kombinasyonu belirlendi. Çalışmanın diğer bir sonucu ise eklemlerin yerleşimi oldu. Platformda dairesel hareketin yerinde lineer hareket mekanizması kullanıldı.
Erman Zurnacı
ermanzrnc@hotmail.com
Sayfa 7
Kinnarps AB Ofis Mobilyaları Tasarımı
Kinnarps AB, Avrupa'nın önde gelen ofis mobilya üreticisidir. Yeni ofis koltuğu 5000 in geliştirilmesinde Linköping Üniversitesi Kansei Mühendisliği araştırma grubundan araştırmacılar katkı sağlamıştır. Prototipler ergonomi, konfor, kullanışlılık, kalite hissi ve kullanıcı izlenimi açısından değerlendirilmiştir. Sonuçlara göre ürünün değerlendrilen konulardan güçlü ve zayıf yönlerini belirlenmiştir. Ürünün zayıf yönleri geliştirilen 5000 serisi koltuk son zamanlarda piyasaya sunuldu ve şimdi büyük hacimlerde üretilmektedir. Müşterilerin ve kullanıcıların ofis koltukları hakkındaki izlenimini pazar başarısı için çok önemlidir.
Erman Zurnacı
ermanzrnc@hotmail.com
Sayfa 8
Kansei Mühendisliği Uygulama Alanları Otomotiv Tasarımı Mazda'nın Miyata Modeli (Nagamachi, 1995) Nissan CIMA (Nagamachi, 1995) Mitsubishi Diamante (Nagamachi, 1995) Toyota Honda Ford Taurus Direksiyon Tasarımı (Jindo ve Hirasago, 1997) Kıyafet Tasarımı (Nagamachi, 1991) Kolej forması Tasarımı (Nagamachi, 1995) Bayan Ayakkabısı Tasarımı (Ishihara ve ark, 1997) Ev Tasarımı (Human Living System) (Nagamachi, 1991) Ofis Sandalyesi Tasarımı (Jindo ve Hirasago, 1997) Renk Planlama Sistemi (Nagamachi, 1991) İnşaat Makinası İç Tasarımı Komatsu A.Ş (Nakata ve ark, 1994) Sanal Harita Tasarımı (Murai ve ark, 2001)
Erman Zurnacı
ermanzrnc@hotmail.com
Sayfa 9