Πρόλογος στην ελληνική έκδοση Από: Stein Kaasa, MD PhD – καθηγητή παρηγορητικής ιατρικής και πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Παρηγορητική Φροντίδα (EAPC) Lars Johan Materstvedt, PhD – αναπληρωτή καθηγητή φιλοσοφίας και πρόεδρο της Εξειδικευµένης Οµάδας Εργασίας για την Ηθική της EAPC
Με µεγάλη χαρά εγκρίνω την ελληνική µετάφραση του εγγράφου για την Ευθανασία, το οποίο αποτελεί πλέον την επίσηµη θέση της EAPC σχετικά µε το θέµα της ευθανασίας. Η αρχική του έκδοση στα αγγλικά, στο περιοδικό Palliative Medicine, τεύχος Μαρτίου 2003, πυροδότησε µια τεράστια και παγκοσµίου επιπέδου συζήτηση, η οποία καλύπτει πολλές διαφορετικές και διιστάµενες απόψεις. Το γεγονός αυτό από µόνο του επιβεβαιώνει ότι ασχολούµαστε µε ένα άκρως πολύπλοκο θέµα. Στην Ευρώπη απαντά κανείς αρκετά διαφορετικές νοµοθεσίες σχετικά µε την ευθανασία, µε τη σηµαντική πλειοψηφία των κρατών να εφαρµόζει καθεστώς απαγόρευσης, παρά το γεγονός ότι εν έτη 2002 η ευθανασία νοµιµοποιήθηκε τόσο στην Ολλανδία όσο και στο Βέλγιο (1). Επί του παρόντος, ισχυρή πίεση ασκείται στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες για τη νοµιµοποίηση της ευθανασίας. Παράδειγµα αποτελεί το νοµοσχέδιο “Assisted Dying for the Terminally Ill” (Υποβοηθούµενος Θάνατος για τους Ασθενείς Τελικού Σταδίου) το οποίο προτάθηκε προς ψήφιση στη Βουλή των Λόρδων, στο Ηνωµένο Βασίλειο, το 2004 (2). Πρόσφατα, το Συµβούλιο της Ευρώπης εξέδωσε µια αµφιλεγόµενη έκθεση σχετικά µε την ευθανασία, µε βάση το Άρθρο 2 (το οποίο αφορά το «δικαίωµα για ζωή») της Ευρωπαϊκής Σύµβασης για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα (3). Εποµένως, το έγγραφο που αφορά τη θέση της EAPC πάνω στο συγκεκριµένο θέµα εµφανίζεται σε κατάλληλη χρονική στιγµή. Λίγα είναι γνωστά σχετικά µε τον πιθανό αντίκτυπο της νοµιµοποίησης σε ασθενείς που απολαµβάνουν παρηγορητική φροντίδα, ενώ δεν έχουν δηµοσιευτεί προς το παρόν µελέτες ασθενών αναφορικά µε το θέµα αυτό, ακόµη και στην Ολλανδία. Είναι, συνεπώς, εξαιρετικά σηµαντικό να συνεισφέρει η EAPC τόσο στο δηµόσιο διάλογο όσο και στην έρευνα γύρω από ποικίλα κλινικά θέµατα που αφορούν την ευθανασία. Τελικά, η έρευνα αυτή θα έχει κλινική σηµασία για την εκπαίδευση και την εξάσκηση των εργαζοµένων στον χώρο της υγείας, οι οποίοι ενδέχεται να δεχθούν παρακλήσεις για ευθανασία. Αποτελεί ακράδαντη πεποίθησή µας ότι η παρούσα µετάφραση θα προάγει το διάλογο και την έρευνα και στην Ελλάδα. Ειδικές ευχαριστίες θα ήθελα να απευθύνω στην Αθηνά Βαδαλούκα, Επίκουρη καθηγήτρια Αναισθησιολογίας, Θεραπείας Πόνου και Παρηγορητικής Φροντίδας του
1
Πανεπιστηµίου Αθηνών (athinajv@ath.forthnet.gr), για την πρωτοβουλία της να ξεκινήσει η διαδικασία της µετάφρασης και για τη συµµετοχή της στο πόνηµα ως επιµελήτρια, καθώς και στους συνεργάτες της που βοήθησαν στην εργασία αυτή (βλ. υποσηµείωση στην πρώτη σελίδα της µετάφρασης). Η ∆ρ. Βαδαλούκα είναι πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Παρηγορητικής και Συµπτωµατικής Φροντίδας Καρκινοπαθών και Μη Καρκινοπαθών Ασθενών, η οποία απoτελεί συνεργαζόµενο µέλος της EAPC. Επί του παρόντος, το έγγραφο έχει µεταφραστεί επίσης στα γαλλικά, στα ιταλικά, στα ουγγρικά και στα γερµανικά (4-7). Αισιοδοξούµε ότι θα ακολουθήσουν και άλλες µεταφράσεις.
Βιβλιογραφία 1. Council of Europe: replies to the questionnaire for member States relating to euthanasia. http://www.coe.int/T/E/Legal_Affairs/Legal_co-operation/Bioethics/Activities/Euthanasia/ 2. Assisted Dying for the Terminally Ill Bill [HL], as introduced in the House of Lords on 8th January 2004. http://www.publications.parliament.uk/pa/ld200304/ldbills/017/2004017.htm 3. Council of Europe, Parliamentary Assembly: report on euthanasia. http://assembly.coe.int/Documents/WorkingDocs/doc03/EDOC9898.htm 4. Materstvedt LJ, Clark D, Ellershaw J, Forde R, Gravgaard A-M, Muller-Busch HC, Porta i Sales J, Rapin C-H. Euthanasie et suicide medicalement assiste: point de vue du groupe de reflexion ethique de'l EAPC. Journal Europeen de Soins Palliatifs 2003; 10: 63-6. http://www.eapcnet.org/download/forMembersonly/pdfpapers/EJPC102TaskForceF.pdf 5. Materstvedt LJ, Clark D, Ellershaw J, Forde R, Gravgaard A-M, Muller-Busch HC, Porta i Sales J, Rapin C-H. Eutanasia e suicidio assistito dal medico: il punto di vista di una Task Force sull’etica dell’EAPC. Rivista italiana di cure palliative 2004. Vol. 6, n. 1 marzo; 42-6. http://www.eapcnet.org/download/forEuthanasia/RICP04_42-46.pdf 6. Materstvedt LJ, Clark D, Ellershaw J, Forde R, Gravgaard A-M, Muller-Busch HC, Porta i Sales J, Rapin C-H. Eutanázia és asszisztált öngyilkosság az EAPC Etikai munkacsoportjának szemszögéboől. Kharon Thanatologiai Szemle 2003; 3. http://www.eapcnet.org/download/forEuthanasia/kharon2003-3.pdf 7. Materstvedt LJ, Clark D, Ellershaw J, Forde R, Gravgaard A-M, Muller-Busch HC, Porta i Sales J, Rapin C-H. Euthanasie und arztlich unterstutzter Suizid: eine Stellungnahme der Ethics Task Force der European Association for Palliative Care (EAPC). In press.
2