teux22

cyanmagentayellowblack

3

ÔÅÕXÏÓ 22

ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá

ÅËËÇÍÉÊÇ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ

ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ ÈåñáðåõôéêÝò óôñáôçãéêÝò óôçí áíôéìåôþðéóç ôçò óôåöáíéáßáò íüóïõ óôï óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôýðïõ 2 .......................................................................................................................................................................................................... 8 Óõìåþí ÔïõñíÞò Ôï ðñáãìáôéêü êüóôïò ôïõ "ãñÞãïñïõ öáãçôïý" (Fast Food) óôç æùÞ êáé ôç äéáôñïöÞ ôùí ðáéäéþí êáé åöÞâùí ............................................................................................................................................................................................... 12 ÁëåîÜíäñá Ðáðáäïðïýëïõ Äéáôáñá÷Ýò ôçò äéáôñïöÞò êáé óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò .................................................................................................. 17 ÁìðÜò ÊaíôñÝ Ðüôå ï äéáâçôéêüò áóèåíÞò ðñÝðåé íá åéóÜãåôáé óôï íïóïêïìåßï; ........................................................................ 21 ÓôõëéáíÞ Çñáêëåéáíïý Ç ðáñáôåôáìÝíç ðáñáêïëïýèçóç ôçëåüñáóçò áõîÜíåé ôïí êßíäõíï ôçò åìöÜíéóçò ðá÷õóáñêßáò êáé äéáâÞôç ................................................................................................................................................................................................ 24 Ìáñßá Äïýñáëç Áëêïüë êáé óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò ............................................................................................................................................... 25 Ößëïõ Èåïäþñá ÊáëïêáéñéíÜ ôñüöéìá ........................................................................................................................................................................... 28 ×Üñçò Äçìïóèåíüðïõëïò Öñïýôá Ç ãëýêá ôçò öýóçò ......................................................................................................................................................... 30 ÅëÝíç ÌåíåãÜôïõ

3

cyanmagentayellowblack

5

ÔÅÕXÏÓ 22

ÅËËÇÍÉÊÇ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ Ôï ðåñéïäéêü áõôü áðåõèýíåôáé óå Üôïìá ìå äéáâÞôç êáé óå åðáããÝëìáôá õãåßáò ðïõ Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìå ôï äéáâÞôç Åêäßäåôáé áðü ôçí ÅëëçíéêÞ ÄéáâçôïëïãéêÞ Åôáéñåßá ÄéáíÝìåôáé ÄùñåÜí Ôá êåßìåíá ôùí äéáöçìßóåùí åßíáé õðü ôçí åõèýíç ôùí äéáöçìéæïìÝíùí êáé ü÷é ôçò ÅëëçíéêÞò ÄéáâçôïëïãéêÞò Åôáéñåßáò

Äéïéêçôéêü Óõìâïýëéï ÅëëçíéêÞò ÄéáâçôïëïãéêÞò Åôáéñåßáò Ðñüåäñïò Áíôéðñüåäñïò Ãåíéêüò Ãñáììáôåýò Ôáìßáò ÌÝëç

ÌðåíñïõìðÞ ÌáñéÜííá ÓáöëéÜíçò ÉùÜííçò Áíáóôáóßïõ ÅëÝíç Óùôçñüðïõëïò ÁëÝîçò ÁëáâÝñáò Áíôþíçò ÄéäÜããåëïò ÔñéáíôÜöõëëïò ÊåöáëïãéÜííçò Íéêüëáïò Ìåëéäþíçò ÁíäñÝáò Öéëéððßäçò Ößëéððïò

ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ "ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá": Åðßôéìïò Ðñüåäñïò: ÁëéâéæÜôïò ÉùÜííçò Õðåýèõíïò Óýíôáîçò: Âáæáßïõ ÁíäñéáíÞ Ãñáììáôåýò: Éùáííßäçò ÉùÜííçò ÌÝëç: ÁëáâÝñáò Áíôþíçò Êïößíçò ÁèáíÜóéïò Áíáóôáóßïõ ÅëÝíç ÌçôñÜêïõ Áóçìßíá Âáóéëüðïõëïò ×Üñçò ÌðåíñïõìðÞ ÌáñéÜííá Äçìïóèåíüðïõëïò ×Üñçò Ôåíôïëïýñçò Íéêüëáïò Çñáêëåéáíïý ÓôõëéáíÞ ÔïõñíÞò Óõìåþí ÈõìÝëëç ÉùÜííá

Ôá÷. Äéåýèõíóç: ÅëëçíéêÞ ÄéáâçôïëïãéêÞ Åôáéñåßá ÌáéÜíäñïõ 9 - ÁèÞíá 11528 http://www.mednet.gr/greek/soc/ede ÉäéïêôÞôçò: ÅËËÇÍÉÊH ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊH ÅÔÁÉÑÅIÁ - Åêäüôçò: ÅØÉËÏÍ

5

cyanmagentayellowblack

6

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

ÊÁÔÁËÏÃÏÓ ÓÕÍÅÑÃÁÔÙÍ Óõìåþí ÔïõñíÞò

ÔÅÕ×ÏÓ 22ï

Åíäïêñéíïëüãïò, ÌïíÜäá Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç Ìåôáâïëéóìïý, Íïóïêïìåßï "Åññßêïò ÍôõíÜí"

ÁëåîÜíäñá Ðáðáäïðïýëïõ

Ðáéäßáôñïò - Ãáóôñåíôåñïëüãïò ÅðéìåëÞôñéá Á,´ Á´ ÐáéäéáôñéêÞò ÊëéíéêÞò, Íïóïêïìåßï Ðáßäùí "Ð & Á Êõñéáêïý"

ÁìðÜò ÊáíôñÝ

Ðáéäßáôñïò, ÐáéäéáôñéêÞ ÊëéíéêÞ, Éáôñéêü ÊÝíôñï Áèçíþí, Ìáñïýóé

ÓôõëéáíÞ Çñáêëåéáíïý

Ðáèïëüãïò, Áíáðëçñþôñéá Ä/íôñéá, ô ÐáèïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ, ÔæÜíåéï Íïóïêïìåßï

Ìáñßá Äïýñáëç

Øõ÷ïëüãïò, ÌïíÜäá Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç êáé Ìåôáâïëéóìïý Íïóïêïìåßï Åññßêïò ÍôõíÜí

Ößëïõ Èåïäþñá

Äéáéôïëüãïò Ð.Ã.Í. ÍÝáò Éùíßáò "Áãßá ¼ëãá"

×Üñçò Äçìïóèåíüðïõëïò

Êëéíéêüò Äéáéôïëüãïò, Âéïëüãïò, Ëáúêü Íïóïêïìåßï Áèçíþí

ÅëÝíç ÌåíåãÜôïõ

ÊëéíéêÞ äéáéôïëüãïò ÌïíÜäá Óáê÷áñþäç ÄéáâÞôç-Ìåôáâïëéóìïý, Íïóïêïìåßï "Åññßêïò ÍôõíÜí"

Óôï ðñïçãïýìåíï ôåý÷ïò (21ï) ãñÜöôçêå åê ðáñáäñïìÞò óôï êáôÜëïãï ôùí óõíåñãáôþí ç êõñßá Çñáêëåéáíïý áíôß ôïõ êõñßïõ ËÜôóéïõ ÉùÜííç, Éáôñïý

Öùôïãñáößá åîùöýëëïõ: ÉùÜííçò Éùáííßäçò 6

cyanmagentayellowblack

8

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

ÈåñáðåõôéêÝò óôñáôçãéêÝò óôçí áíôéìåôþðéóç ôçò óôåöáíéáßáò íüóïõ óôï óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôýðïõ 2

Ç

óôåöáíéáßá íüóïò (ÓÍ) áðïôåëåß ìéá áðü ôéò óõ÷íüôåñåò åðéðëïêÝò ôïõ óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôýðïõ 2 (ÓÄ2). Ðëçèþñá ìåëåôþí ôåêìçñéþíïõí ïôé ôá Üôïìá ìå ÓÄ2 ðáñïõóéÜæïõí ôïõëÜ÷éóôïí äéðëÜóéï êßíäõíï íïóçñüôçôáò êáé èíçôüôçôáò áðü ÓÍ, ãéá ïðïéïäÞðïôå åðßðåäï Üëëùí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ1. Ôá äåäïìÝíá áõôÜ êáèéóôïýí åðéôáêôéêÞ ôçí åöáñìïãÞ ðáñåìâÜóåùí ðñüëçøçò ôïõ ÓÄ, ôçí Ýãêáéñç êáé åðéèåôéêÞ áíôéìåôþðéóç üëùí ôùí êáñäéáããåéáêþí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ êáèþò êáé ôçí åöáñìïãÞ ôùí êáôÜëëçëùí èåñáðåõôéêþí óôñáôçãéêþí óôá ðëáßóéá ïîÝùí óôåöáíéáßùí óõìâáìÜôùí. Ðáñüôé ç åíôáôéêïðïéçìÝíç ðáñÝìâáóç åßíáé êïðéþäçò êáé ÷ñïíïâüñïò êáé áðáéôåß õøçëü åðßðåäï óõíåñãáóéìüôçôáò êáé ìáêñï÷ñüíéá öáñìáêåõôéêÞ áãùãÞ, åßíáé ðáñÞãïñï ïôé áðïäßäåé êáñðïýò. Ðñüóöáôá äåäïìÝíá äåß÷íïõí ïôé ç ðïëõðáñáãïíôéêÞ ðáñÝìâáóç ìåéþíåé ôïí êßíäõíï êáñäéáããåéáêþí óõìâáìÜôùí êáé ìéêñïáããåéáêþí åðéðëïêþí êáôÜ 50%2. ÐÁÑÁÃÏÍÔÅÓ ÊÉÍÄÕÍÏÕ ÊÁÉ ÈÅÑÁÐÅÕÔÉÊÅÓ ÐÁÑÅÌÂÁÓÅÉÓ ÊÜðíéóìá: Ôï êÜðíéóìá áðïôåëåß Ýíáí áðü ôïõò êõñéüôåñïõò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ãéá ÓÍ, åíþ åõèýíåôáé ãéá ôï 20% ôùí èáíÜôùí åôÞóéá áðü êÜèå áéôßá. Ç áðïöõãÞ Ýíáñîçò ôïõ êáðíßóìáôïò êáèþò êáé ç äéáêïðÞ áõôïý åßíáé åðéâåâëçìÝíç. Åßíáé èëéâåñÞ ç äéáðßóôùóç üôé åùò êáé 40% ôùí áôüìùí ìå ÓÄ2 äåí ëáìâÜíåé éáôñéêÝò óõìâïõëÝò ãéá äéáêïðÞ ôïõ êáðíßóìáôïò, åíþ ôï ðïóïóôü äéáêïðÞò ôïõ êáðíßóìáôïò, áêüìç êáé ìå ôéò ðéï åíôáôéêÝò èåñáðåõôéêÝò óôñáôçãéêÝò äõóôõ÷þò äåí îåðåñíÜ ôï 15%. Ðá÷õóáñêßá: Ç ðá÷õóáñêßá êáé éäéáßôåñá ç êåíôñéêÞ

8

êáôáíïìÞ áõôÞò (ðåñßìåôñïò ìÝóçò ìåãáëýôåñçò Þ ßóçò ðñïò 103 cm óôïõò Üíäñåò êáé 88 cm óôéò ãõíáßêåò) óõíïäåýåôáé áöåíüò ìåí áðü ìåãáëýôåñï êßíäõíï ìåëëïíôéêÞò åìöÜíéóçò ÓÄ2 êáé áöåôÝñïõ áðï ôçí ðáñïõóßá ðïëëáðëþí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ ãéá ÓÍ, ìå ôç ìïñöÞ ôïõ ìåôáâïëéêïý óõíäñüìïõ (õðÝñôáóç, äõóëéðéäáéìßá, äéáôáñá÷Ýò ôçò ðÞîçò). Áíôßóôñïöá, ç ìåßùóç ôïõ óùìáôéêïý âÜñïõò åëáôôþíåé óçìáíôéêÜ, åùò 58%, ôïí ìåëëïíôéêü êßíäõíï åìöÜíéóçò ÓÄ2, åíþ óõíïäåýåôáé áðü óçìáíôéêÞ âåëôßùóç ôçò ëéðéäáéìéêÞò åéêüíáò (ìåßùóç ôùí ôñéãëõêåñéäßùí, áýîçóç ôçò HDL-÷ïëçóôåñüëçò êáé âåëôßùóç ôùí äïìéêþí ìåôáâïëþí ôçò LDL-÷ïëçóôåñüëçò), ìåßùóç ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò êáèþò êáé âåëôßùóç ôïõ ãëõêáéìéêïý åëÝã÷ïõ. Ðñùôáñ÷éêüò óôü÷ïò óôçí áíôéìåôþðéóç ôçò ðá÷õóáñêßáò åßíáé ç óôáäéáêÞ áðþëåéá âÜñïõò ìéêñüôåñç ôïõ 10% ôïõ óùìáôéêïý âÜñïõò åíôüò åíüò Ýôïõò) ìå ìÝôñéï ðåñéïñéóìü ôùí ðñïóëáìâáíüìåíùí èåñìßäùí êáé áýîçóç ôçò óùìáôéêÞò äñáóôçñéüôçôáò. Ïé “åðéèåôéêÝò” äßáéôåò ìå óôü÷ï ôçí ôá÷åßá áðþëåéá âÜñïõò èá ðñÝðåé íá áðïöåýãïíôáé êáèþò óôçí ðëåéïíüôçôá ôùí ðåñéðôþóåùí óõíïäåýïíôáé áðü åðáíÜêôçóç ôçò áñ÷éêÞò áðþëåéáò, äõóìåíÞ åðßäñáóç óôï êáñäéáããåéáêü óýóôçìá êáé ìåßùóç ôçò óõíåñãáóéìüôçôáò ôïõ/ôçò áóèåíïýò. Ç öáñìáêåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç åíäå÷üìåíá âåëôéþíåé ôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôçò äéáéôçôéêÞò ðáñÝìâáóçò. Èá ãßíåé üìùò êáôüðéí óõæÞôçóçò ìå ôïí èåñÜðïíôá éáôñü. ÌåéùìÝíç óùìáôéêÞ äñáóôçñéüôçôá: Ç ìåßùóç ôçò óùìáôéêÞò äñáóôçñéüôçôáò áõîÜíåé ôçí ðéèáíüôçôá ìåëëïíôéêÞò åìöÜíéóçò ÓÄ2 êáé óõíïäåýåôáé áðü ðïëëáðëÝò äõóìåíåßò åðéäñÜóåéò óôï êáñäéáããåéáêü óýóôçìá. Áíôßóôñïöá ç áýîçóç ôçò öõóéêÞò äñáóôçñéüôçôáò ïäçãåß óå

cyanmagentayellowblack

9

ÔÅÕXÏÓ 22

ìåßùóç ôçò ìåëëïíôéêÞò åìöÜíéóçò ÓÄ2, ôùí êáñäéáããåéáêþí åðåéóïäßùí, âåëôßùóç ôïõ ãëõêáéìéêïý åëÝã÷ïõ, êáèþò êáé ìåßùóç ôùí ôñéãëõêåñéäßùí êáé ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò. ÃåíéêÜ óõíéóôÜôáé ç ìÝôñéá óùìáôéêÞ äñáóôçñéüôçôá ãéá 30 ëåðôÜ êáèçìåñéíÜ. Åðéóçìáßíåôáé üôé ç Ýíáñîç ðñïãñÜììáôïò Üóêçóçò óå Üôïìá ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç, ôüóï ôýðïõ 1 üóï êáé ôýðïõ 2, ðñïûðïèÝôåé ôïí ðñïçãïýìåíï Ýëåã÷ï ãéá ðáñïõóßá ìéêñïáããåéáêþí êáé ìáêñïáããåéáêþí åðéðëïêþí, êáèþò ç Ýíôïíç óùìáôéêÞ Üóêçóç Þ ïñéóìÝíåò ìïñöÝò áõôÞò (ð.÷. Üñóç âáñþí, ðáñáôåôáìÝíç âÜäéóç) óõíïäåýïíôáé áðü åðéäåßíùóç áõôþí. Äõóëéðéäáéìßá: Ïé äéáôáñá÷Ýò ôùí ëéðéäßùí óôï ÓÄ2 ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü áýîçóç ôùí ôñéãëõêåñéäßùí, ìåßùóç ôïõ êëÜóìáôïò ôçò êáëÞò ÷ïëçóôåñüëçò (HDL-÷ïëçóôåñüëç) êáé äïìéêÝò ìåôáâïëÝò ôïõ êëÜóìáôïò ôçò êáêÞò ÷ïëçóôåñüëçò (LDL-÷ïëçóôåñüëç). ÐáñÜëëçëá ç LDL-÷ïëçóôåñüëç, ðáñüôé äåí åßíáé óõ÷íüôåñá áõîçìÝíç óôï ÓÄ2 Ýíáíôé ôùí ìç äéáâçôéêþí áôüìùí, ðáñáìÝíåé éó÷õñüò ðáñÜãïíôáò êéíäýíïõ ãéá ÓÍ êáé áðïôåëåß ôïí ðñùôáñ÷éêü èåñáðåõôéêü óôü÷ï. Ï ðñïóäéïñéóìüò ôïõ ëåãüìåíïõ “ëéðéäáéìéêïý ðñïöéë” èá ðñÝðåé íá ðñáãìáôïðïéåßôáé ôïõëÜ÷éóôïí åôÞóéá, ìåôÜ áðü ïëïíýêôéá íçóôåßá êáé ðåñéëáìâÜíåé ôïí ðñïóäéïñéóìü ïëéêÞò ÷ïëçóôåñüëçò, HDL-÷ïëçóôåñüëçò, LDL-÷ïëçóôåñüëçò êáé ôñéãëõêåñéäßùí. Ç èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç äéáêñßíåôáé óôç õãåéïíïäéáéôçôéêÞ êáé ôç öáñìáêåõôéêÞ, ìå óôü÷ï ôéìÝò LDL-÷ïëçóôåñüëçò < 100 mg/dl, HDL-÷ïëçóôåñüëçò > 40 mg/dl (óôéò ãõíáßêåò ßóùò > 50 mg/dl) êáé ôñéãëõêåñßäéùí < 150 mg/dl. Óõ÷íÜ ç õãåééíïäéáéôçôéêÞ ðáñÝìâáóç äåí åðáñêåß ãéá ôçí åðßôåõîç ôùí óôü÷ùí, ïðüôå áðáéôåßôáé ç åöáñìïãÞ öáñìáêåõôéêÞò èåñáðåßáò. Ðáñüëá áõôÜ, ìüëéò ôï 20% ðåñßðïõ ôùí áôüìùí ìå ÓÄ2 åðéôõã÷Üíåé ôïõò áíùôÝñù èåñáðåõôéêïýò óôü÷ïõò. ÃåíéêÜ õðïëéðéäáéìéêÞ áãùãÞ óõíéóôÜôáé óå áóèåíåßò ìå åãêáôå-

óôçìÝíç ÓÍ êáé LDL> 100 mg/dl, åíþ óå Üôïìá ìå ÓÄ2 ÷ùñßò óôåöáíéáßá íüóï, óå ôéìÝò >130 mg/dl. Óå Üôïìá ìå ôéìÝò LDL ìåôáîý 100-129 mg/dl óõíéóôÜôáé åíôáôéêïðïßçóç ôçò õãåééíïäéáéôçôéêÞò ðáñÝìâáóçò Þ êáé õðïëéðéäáéìéêÞ áãùãÞ. Ïé óôáôßíåò êáé ïé öéìðñÜôåò áðïôåëïýí ôéò êýñéåò êáôçãïñßåò õðïëéðéäáéìéêþí öáñìÜêùí. Ïé óôáôßíåò åßíáé åîáéñåôéêÜ áðïôåëåóìáôéêÝò áíáöïñéêÜ ìå ôç ìåßùóç ôçò LDL–÷ïëçóôåñüëçò, åíþ óå ìåãÜëåò äüóåéò ìåéþíïõí êáé ôá åðßðåäá ôùí ôñéãëõêåñéäßùí. Áíôßèåôá, ïé öéìðñÜôåò äñïõí êýñéá ìåéþíïíôáò ôá ôñéãëõêåñßäéá êáé áõîÜíïíôáò ôçí HDL-÷ïëçóôåñüëç, åíþ ç öáéíïöéìðñÜôç ìåéþíåé êáé ôçí LDL-÷ïëçóôåñüëç. Óå ðåñéðôþóåéò áóèåíþí ìå óõíäõáóìü áýîçóçò ôçò LDL-÷ïëçóôåñüëçò êáé ôùí ôñéãëõêåñéäßùí (>400mg/dl) áðáéôåßôáé åíôáôéêïðïßçóç ôïõ ãëõêáéìéêïý åëÝã÷ïõ Þ êáé óõíäõáóìüò õðïëéðéäáéìéêÞò áãùãÞò, ï ïðïßïò üìùò åìðåñéÝ÷åé ôï êßíäõíï öëåãìïíÞò ôùí ìõþí, äçë. ìõïóßôéäïò. ÁñôçñéáêÞ ÕðÝñôáóç: Ç áñôçñéáêÞ õðÝñôáóç ðáñïõóéÜæåôáé óõ÷íüôåñá óôï ÓÄ2 êáé ó÷åôßæåôáé åðéäçìéïëïãéêÜ ìå ìåãáëýôåñï êßíäõíï åìöÜíéóçò ôüóï êáñäéáããåéáêþí óõìâáìÜôùí üóï êáé ìéêñïáããåéáêþí äéáâçôéêþí åðéðëïêþí, üðùò íåöñïðÜèåéáò êáé áìöéâëçóôñïåéäïðÜèåéáò. Áíôßóôñïöá, ç ñýèìéóç ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò (ÁÐ) áóêåß óçìáíôéêÞ ðñïóôáôåõôéêÞ äñÜóç. ×áñáêôçñéóôéêÜ ãéá êÜèå 10 mmHg ìåßùóçò ôçò óõóôïëéêÞò áñôçñéáêÞò ðßåóçò ðáñáôçñåßôáé ìåßùóç êáôÜ 12% ôùí äéáâçôéêþí åðéðëïêþí, åíþ óå ôéìÝò äéáóôïëéêÞò 82 mmHg ðáñáôçñåßôáé ìåßùóç ôùí êáñäéáããåéáêþí óõìâáìÜôùí. Ðáñüëá áõôÜ, ìåëÝôåò óå ìç äéáâçôéêÜ Üôïìá äåß÷íïõí ïôé 30% ôùí áôüìùí äåí ãíùñßæïõí ïôé Ý÷ïõí áõîçìÝíç áñôçñéáêÞ ðßåóç, åíþ ëéãüôåñï áðü ôï 1/3 ôùí áóèåíþí ðïõ ëáìâÜíïõí áíôéûðåñôáóéêÞ áãùãÞ ñõèìßæïíôáé. Ï ðñïóäéïñéóìüò ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò èá ðñÝðåé íá ãßíåôáé óå êÜèå åîÝôáóç, óå êáôáêåêëéìÝíç êáé üñèéá èÝóç, ìå ôç ÷ñÞóç êáôÜëëçëïõ ìåãÝèïõò ðåñé÷åéñßäáò. Äõï ôéìÝò ÁÐ 9

cyanmagentayellowblack

10

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

ìåãáëýôåñåò ôùí 130 mmHg óõóôïëéêÞò áñôçñéáêÞò ðßåóçò êáé ôùí 80 mmHg äéáóôïëéêÞò óå ìåóïäéÜóôçìá ìéáò åâäïìÜäáò åðéâÜëëïõí ôçí åöáñìïãÞ õãåééíïäéáéôçôéêÞò Þ êáé öáñìáêåõôéêÞò ðáñÝìâáóçò. Ç áðþëåéá âÜñïõò, ï ðåñéïñéóìüò ôçò ðñüóëçøçò Üëáôïò êáé ç Üóêçóç áóêïýí åõåñãåôéêÞ äñÜóç óôç ñýèìéóç ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò. Ó÷åôéêÜ ìå ôç öáñìáêåõôéêÞ èåñáðåßá, ðáñüôé ç áðïôåëåóìáôéêüôçôá ôùí áíôéûðåñôáóéêþí öáñìÜêùí áíáöïñéêÜ ìå ôç ìåßùóç ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò åßíáé åí ðïëëïßò óõãêñßóéìç, öáßíåôáé ïôé ïé áíáóôïëåßò ôïõ ìåôáôñåðôéêïý åíæýìïõ õðåñÝ÷ïõí áíáöïñéêÜ ìå ôçí êáñäéï- êáé íåöñïðñïóôáôåõôéêÞ äñÜóç, åíþ óå áóèåíåßò ìåôÜ áðü ïîý Ýìöñáãìá ìõïêáñäßïõ, ç ÷ïñÞãçóç â-áðïêëåéóôþí âåëôéþíåé ôçí ðñüãíùóç. Åðßóçò, ôá äéïõñçôéêÜ êáé ïé áðïêëåéóôÝò ôùí õðïäï÷Ýùí ôçò áããåéïôåíóßíçò áóêïýí ðñïóôáôåõôéêÞ äñÜóç óôï êáñäéáããåéáêü êáé óôçí åîÝëéîç ôçò íåöñïðÜèåéáò, áíôßóôïé÷á. Êáèþò ï óôü÷ïò åßíáé ç ìåßùóç ôçò áñôçñéáêÞò ðßåóçò êÜôù ôùí 130/80 mmHg (êÜôù áðï 120/75 mmHg, åðß ðáñïõóßáò íåöñïðÜèåéáò), óõíÞèùò áðáéôåßôáé óõíäõóìüò áíôéûðåñôáóéêÞò áãùãÞò ìå äõï Þ êáé ðåñéóóüôåñåò êáôçãïñßåò öáñìÜêùí. Õðåñãëõêáéìßá: Ç ó÷Ýóç ôçò õðåñãëõêáéìßáò ìå ôç óôåöáíéáßá íüóï öáßíåôáé íá åßíáé óõíå÷Þò, ìå ôïí êßíäõíï íá áõîÜíåé óçìáíôéêÜ óå ôéìÝò ãëõêüæçò ìåãáëýôåñåò áðü åêåßíåò ðïõ èåùñïýíôáé äéáãíùóôéêÝò ãéá ôï ÓÄ (ãëõêüæç íçóôåßáò ìåãáëýôåñç ôïõ 126 mg/dl). Áíôßóôñïöá, ç åíôáôéêïðïéçìÝíç ñýèìéóç ôçò ãëõêáéìßáò, åíþ Ý÷åé äþóåé åîáéñåôéêÜ áðïôåëÝóìáôá áíáöïñéêÜ ìå ôéò ìéêñïáããåéáêÝò åðéðëïêÝò, ç åõåñãåôéêÞ äñÜóç ôçò óôç óõ÷íüôçôá åìöÜíéóçò óôåöáíéáßùí óõìâáìÜôùí åßíáé ïñéáêÞ. ÐáñÜ ôçí ðáñáðÜíù áóõìöùíßá, ï ãëõêáéìéêüò Ýëåã÷ïò èá ðñÝðåé íá åßíáé áõóôçñüò ìå óôü÷ï ôéìÝò ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò (HbA1c) ìéêñüôåñçò ôïõ 7%. Ó÷åôéêÜ ìå ôïí ôýðï ôçò áíôéäéáâçôéêÞò áãùãÞò, äåí öáßíåôáé íá õðÜñ÷åé äéáöïñÜ óôçí áðïôåëåóìáôéêüôçôá, áíáöïñéêÜ ìå ôéò åðéðëïêÝò, ìåôáîý äßáéôáò, óïõëöïíõëïõñéþí êáé éíóïõëßíçò. Åíäå÷üìåíá ç ìåôöïñìßíç õðåñÝ÷åé óå ðá÷ýóáñêá Üôïìá ìå ÓÄ2, üðïõ äéáðéóôþèçêå ïôé ìåéþíåé 10

ôïí êßíäõíï êáñäéáããåéáêþí åðåéóïäßùí. ÐñïèñïìâùôéêÞ êáôÜóôáóç: Ï ñüëïò ôùí áéìïðåôáëßùí óôçí áããåéáêÞ áðüöñáîç åßíáé óáöþò ôåêìçñéùìÝíïò. Óôï ÓÄ2 ðáñáôçñåßôáé áõîçìÝíç óõãêïëëçôéêüôçôá ôùí áéìïðåôáëéþí, ìåéùìÝíç éíùäïëõôéêÞ äñáóôçñéüôçôá ìå áðïôÝëåóìá áõîçìÝíç ôÜóç ãéá áããåéáêÞ èñüìâùóç êáé áðüöñáîç. ÃåíéêÜ óôá ðåñéóóüôåñá Üôïìá ìå ÓÄ 2 åíäåßêíõôáé ç ÷ïñÞãçóç áóðéñßíçò (81-325 mg/çìÝñá), ç ïðïßá áóêåß åõíïúêÞ äñÜóç áíáöïñéêÜ ìå ôçí ðñüëçøç ôùí êáñäéáããåéáêþí óõìâáìÜôùí. Åðßóçò óå üëïõò ôïõò áóèåíåßò ìå ÓÄ2 êáé åãêáôåóôçìÝíç ÓÍ, ç ÷ïñÞãçóç áóðéñßíçò åßíáé åðéâåâëçìÝíç, åíäå÷üìåíá óôéò ìåãáëýôåñåò äüóåéò. Óå ðåñßðôùóç áíôåíäåßîåùò (ð÷ áëëåñãßá óôçí áóðéñßíç) åíáëëáêôéêÜ ìðïñåß íá ÷ïñçãçèåß ç êëïðéäïãñÝëç óå äüóç 75 mg/çìÝñá. Íåþôåñïé ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ: ÐÝñá áðü ôïõò ðáñáðÜíù ôåêìçñéùìÝíïõò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ãéá óôåöáíéáßá íüóï, üëï êáé ðåñéóóüôåñï áíáãíùñßæïíôáé êáé Üëëïé ðáñÜãïíôåò, ïé ïðïßïé ó÷åôßæïíôáé ìå ìåãáëýôåñï êßíäõíï ìåëëïíôéêÞò åìöÜíéóçò óôåöáíéáßáò íüóïõ. ÔÝôïéïé åßíáé ç ìéêñïáëâïõìéíïõñßá, ç áýîçóç ôçò C-áíôéäñþóáò ðñùôåúíçò, ç áýîçóç ôçò ïìïêõóôåúíçò êáé ç áýîçóç ôçò Lp(a). Ìå åîáßñåóç ôçí ìéêñïëåõêùìáôéíïõñßá, ç ðáñïõóßá ôçò ïðïßáò åðéâÜëëåé ôç ÷ïñÞãçóç áíáóôïëÝá ôïõ ìåôáôñåðôéêïý åíæýìïõ, äåí õðÜñ÷ïõí åðß ôïõ ðáñüíôïò êáôåõèõíôÞñéåò ïäçãßåò ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôïõò. Åðß ðáñïõóßáò ôïõò, óõíéóôÜôáé ç åðéèåôéêÞ áíôéìåôþðéóç üëùí ôùí Üëëùí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ ãéá ÓÍ. ÏîÝá óôåöáíéáßá óõìâÜìáôá: Ôá Üôïìá ìå ÓÄ2 åìöáíßæïõí ìåãáëýôåñç óõ÷íüôçôá åðéðëïêþí óôá ðëáßóéá ïîÝùí óôåöáíéáßùí óõìâáìÜôùí. Åßíáé, åðïìÝíùò, ðñïöáíÞò ç óçìáóßá ôçò Ýãêáéñçò áíáãíþñéóçò ôùí ðñüäñïìùí óõìðôùìÜôùí ôïõ óôåöáíéáßïõ óõìâÜìáôïò (Üñá êáé ç åíçìÝñùóç ôùí äéáâçôéêþí áðü ôïí èåñÜðïíôá éáôñü ãéá ôç öýóç ôùí ðñüäñïìùí óõìðôùìÜôùí), êáèþò ç êáèõóôÝñçóç ðñïóÝëåõóçò óôï íïóïêïìåßï åðéâáñýíåé óçìáíôéêÜ ôçí ðñüãíùóç. Ç áíôéìåôþðéóç ôïõ ïîÝïò åìöñÜãìáôïò ìõïêáñäßïõ äåí ðáñïõóéÜæåé éäéáßôåñåò äéáöïñÝò óå Üôïìá ìå ÓÄ2 Ýíáíôé ìç

cyanmagentayellowblack

11

ÔÅÕXÏÓ 22

Ðßíáêáò 1: Èåñáðåõôéêïß óôü÷ïé áíáöïñéêÜ ìå ôïõò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ ãéá óôåöáíéáßá íüóï óå Üôïìá ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç4. ÐáñÜãïíôáò êéíäýíïõ

Èåñáðåõôéêüò Óôü÷ïò

Ïñãáíéóìüò

ÄéáêïðÞ

ADA

ÁñôçñéáêÞ Ðßåóç

< 130/85 mmHg < 130/80 mmHg

JNC VI (NHLBI) ADA

LDL-÷ïëçóôåñüëç

< 100 mg/dl

ATP III, ADA

HDL-÷ïëçóôåñüëç (<40 mg/dl)

Áýîçóç

ATP III

Ôñéãëõêåñßäéá (200-499 mg/dl)

Ìç HDL-÷ïëçóôåñüëç < 130 mg/dl

ATP III

HbA1c < 7%

ADA

×áìçëÞ äüóç áóðéñßíçò

ADA

Áðþëåéá 10% ôïõ óùìáôéêïý âÜñïõò óå 1 Ýôïò

OEI (NHLBI)

Åíßó÷õóç ôçò Üóêçóçò (åîáôïìéêåõìÝíá)

ADA

ÊÜðíéóìá

Ãëõêáéìéêüò Ýëåã÷ïò ÐñïèñïìâùôéêÞ êáôÜóôáóç Äåßêôçò ìÜæáò óþìáôïò (ÂÌÉ) > 25 Kg/m2 ÖõóéêÞ äñáóôçñéüôçôá

äéáâçôéêþí. Èá ðñÝðåé íá óçìåéùèåß ïôé ç ðáñïõóßá äéáâçôéêÞò áìöéâëçóôñïåéäïðÜèåéáò äåí áðïôåëåß áíôÝíäåéîç èñïìâïëõôéêÞò áãùãÞò. Åðßóçò ç ðñþéìç åðéôõ÷ßá ôçò áããåéïðëáóôéêÞò óôçí ïîåßá öÜóç öáßíåôáé íá åßíáé åîßóïõ áðïôåëåóìáôéêÞ óôá Üôïìá ìå ÓÄ2. Éäéáßôåñç áíáöïñÜ èá ðñÝðåé íá ãßíåé óôç ÷ïñÞãçóç â-áðïêëåéóôþí, ç ÷ñÞóç ôùí ïðïßùí áðïäåäåéãìÝíá áõîÜíåé óçìáíôéêÜ ôçí åðéâßùóç. Ç áíçóõ÷ßá ó÷åôéêÜ ìå ôéò åíäå÷üìåíåò äõóìåíåßò åðéäñÜóåéò óôï ãëõêáéìéêü Ýëåã÷ï, óôá ëéðßäéá Þ óôçí áðüêñõøç ôùí õðïãëõêáéìéêþí óõìðôùìÜôùí äåí èá ðñÝðåé íá ðåñéïñßæåé ôç ÷ïñÞãçóç ôïõò. ÔÝëïò, áíáöïñéêÜ ìå ôçí ãëõêáéìéêÞ ñýèìéóç óôá ðëáßóéá ôùí ïîÝùí óôåöáíéáßùí óõìâáìÜôùí, ç åíôáôéêïðïßçóç ôïõ åëÝã÷ïõ åíäï- êáé åîù-íïóïêïìåéáêÜ áõîÜíåé óçìáíôéêÜ ôçí åðéâßùóç. ÁíáöïñéêÜ ìå ôéò ðáñåìâÜóåéò åðáíáããåßùóçò, öáßíåôáé ïôé óå Üôïìá ìå ðïëõáããåéáêÞ íüóï, ç åðÝìâáóç áïñôïóôåöáíéáßáò ðáñÜêáìøçò õðåñÝ÷åé Ýíáíôé ôçò áããåéïðëáóôéêÞò ìå ôïðïèÝôçóç stent. Åíäå÷üìåíá ç ÷ñÞóç áíáóôïëÝùí ôùí õðïäï÷Ýùí IIb/IIIa êáé íÝáò ôå÷íïëïãßáò stent, íá ôñïðïðïéÞóïõí ôéò áêïëïõèïýìåíåò ôáêôéêÝò áíáöïñéêÜ ìå ôçí åðáíáããåßùóç óôá äéáâçôéêÜ Üôïìá. Ìå äåäïìÝíç ôçí ðñïïäåõôéêÞ áýîçóç ôçò óõ÷íüôçôáò ôïõ ÓÄ2, åßíáé áíáìåíüìåíç êáé ç áýîçóç ôçò íïóçñüôçôáò áðü êáñäéáããåéáêÜ íïóÞìá-

ôá. Åßíáé åðïìÝíùò ðñïöáíÞò ç óçìáóßá ôçò Ýãêáéñçò åöáñìïãÞò áðü ôïí èåñÜðïíôá éáôñü ðáñåìâÜóåùí, ôüóï ãéá ôçí ðñüëçøç ôïõ ÓÄ2 üóï êáé ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôùí ðáñáãüíôùí êéíäýíïõ ãéá óôåöáíéáßá íüóï. Éäéáßôåñç óçìáóßá Ý÷åé ç åíçìÝñùóç ôïõ áóèåíïýò (õðïëïãßæåôáé ïôé 70% ôùí áôüìùí ìå ÓÄ2 äåí Ý÷åé åíçìåñùèåß ãéá ôïí áõîçìÝíï êáñäéáããåéáêü êßíäõíï)3 êáé ï êáèïñéóìüò ôùí èåñáðåõôéêþí óôü÷ùí, ïé ïðïßïé óå ïñéóìÝíåò ðåñéðôþóåéò èá ðñÝðåé íá åîáôïìéêåýïíôáé. ÐáñÜëëçëá èá ðñÝðåé íá õðÜñ÷åé õøçëüò âáèìüò åðáãñýðíçóçò ãéá ôçí Ýãêáéñç áíß÷íåõóç ôùí áóèåíþí õøçëþí êéíäýíïõ êáé ôçí ðñþéìç ðáñáðïìðÞ ãéá äéáãíùóôéêü Ýëåã÷ï. ÅðéëåãìÝíç Âéâëéïãñáößá 1. Ìåëéäþíçò A. ÄéáâÞôçò êáé êáñäéÜ. ÐåéñáéÜò 1999.

2. Gaede P, Vedel P, Larsen N, et al. Multifactorial intervention and cardiovascular disease in patients with type 2 diabetes. NEJM 2003; 348: 383-393.

3. Mooradian AD. Diabetes and cardiovascular disease.

Current management guidelines. Arch Intern Med 2003;163:33-40.

4. Grundy SM, Howard B, Smith S, et al. Prevention Conference VI: Diabetes and cardiovascular disease.

Circulation 2002; 105:2231-2239.

Óõìåþí ÔïõñíÞò Éáôñüò 11

cyanmagentayellowblack

12

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

Ôï ðñáãìáôéêü êüóôïò ôïõ "ãñÞãïñïõ öáãçôïý" (Fast Food) óôç æùÞ êáé ôç äéáôñïöÞ ôùí ðáéäéþí êáé åöÞâùí

Ó

ôá åóôéáôüñéá “ãñÞãïñïõ öáãçôïý” (fast food) ç ôñïöÞ ðáñáããÝëëåôáé êáé ðáñáäßäåôáé êáô åõèåßáí áðü ôïí ôáìßá. Ðñüêåéôáé ãéá ìßá åðé÷åßñçóç åîáéñåôéêÜ äéáäåäïìÝíç óôçí ÁìåñéêÞ, êáé äéáñêþò áíáðôõóóüìåíç óôçí Åõñþðç. Ïé ëüãïé åßíáé ç ãñÞãïñç åîõðçñÝôçóç, ç Üíåóç, ç ðñïóéôÞ ôéìÞ, ç êáëÞ ãåýóç êáé ôï åëêõóôéêü ãéá ôïõò íÝïõò ðåñéâÜëëïí. Ç âéïìç÷áíßá ôïõ “öáóô öïõíô” îåêßíçóå êáé áíèåß éäéáßôåñá óôéò ÇÐÁ, üðïõ ï áñéèìüò ôùí åóôéáôïñßùí “öáóô öïõíô” ó÷åäüí ðåíôáðëáóóéÜóôçêå ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá (áðü 30.000 óå 140.000), ïé äå, ðùëÞóåéò åêôéíÜ÷èçêáí áðü 6.5 äéò ôï 1970, óå 23 äéò ôï 1980 êáé óå 34 äéò ôï 1986. Äýï óôá ðÝíôå äïëëÜñéá ðïõ îïäåýïíôáé óå åóôéáôüñéá áðü Áìåñéêáíïýò, îïäåýïíôáé óå åóôéáôüñéá “öáóô öïõíô” (40% ôùí óõíïëéêþí áðïëáâþí ôùí ÁìåñéêÜíéêùí åóôéáôïñßùí), åíþ ï ìÝóïò åôÞóéïò ôæßñïò ôùí åóôéáôïñßùí “öáóô öïõíô” õðïëïãßæåôáé óôá 200 äïëëÜñéá ôï ÷ñüíï. ÊÜèå äåõôåñüëåðôï, 200 ðåëÜôåò óå üëç ôçí ÁìåñéêÞ ðáñáããÝëëïõí ÷Üìðïõñãêåñò, åíþ ç çëéêßá ôùí ðåëáôþí óå ðïóïóôü 80% äåí õðåñâáßíåé ôá 18 ÷ñüíéá. Óôçí Åõñþðç, ç ïðïßá ðñïò ôï ðáñüí õðïëåßðåôáé ôçò ÁìåñéêÞò óå áõôüí ôïí ôïìÝá, ðñïâëÝðåôáé ñáãäáßá Üíèçóç ôçò âéïìç÷áíßáò ôïõ “öáóô öïõíô” êáôÜ ôá åðüìåíá ÷ñüíéá, êáèþò áëõóóßäåò åóôéáôïñßùí “öáóô öïõíô” êÜíïõí ôçí åìöÜíéóÞ ôïõò óôéò åõñùðáéêÝò ìåãáëïõðüëåéò. Ôçí ßäéá óôéãìÞ, óôáôéóôéêÝò ìáñôõñïýí äñáìáôéêÞ áýîçóç ôçò ðá÷õóáñêßáò óôéò ÇÐÁ êáé óôçí Åõñþðç, óôçí ïðïßá áðïäßäïíôáé ðåñéóóüôåñïé áðü 12

300000 èÜíáôïé óôéò ÇÐÁ êÜèå ÷ñüíï. Óôá ðáéäéÜ êáé ôïõò åöÞâïõò, ç óõ÷íüôçôá ôçò ðá÷õóáñêßáò Ý÷åé áõîçèåß êáôÜ 39% óå ó÷Ýóç ìå ôçí äåêáåôßá ôïõ ’70. Óýìöùíá ìå ðñüóöáôåò ìåëÝôåò, ðoóïóôü 13-36% ôùí åöÞâùí çëéêßáò 12-17 åôþí åßíáé ìÝôñéá ðá÷ýóáñêïé åíþ 4-12% åðéðëÝïí, ðáñïõóéÜæïõí óïâáñÞ ðá÷õóáñêßá. Ùò ãíùóôüí, ïé ðñïäéáèåóéêïß ðáñÜãïíôåò ãéá ôç ìåãÜëç áýîçóç ôçò ðá÷õóáñêßáò óå åíÞëéêåò êáé ðáéäéÜ åßíáé ç áýîçóç ôçò ðñüóëçøçò èåñìßäùí êáé ëßðïõò óôéò ôñïöÝò, êõñßùò êåêïñåóìÝíïõ ëßðïõò êáé ôñáíò-ëéðáñþí ïîÝùí, ç õðåñêáôáíÜëùóç ðñïúüíôùí “öáóô öïõíô” êáé ìéêñïãåõìÜôùí óå óõíäõáóìü ìå ôçí êáèéóôéêÞ æùÞ êáé ôçí Ýëëåéøç Üóêçóçò. Ðñüóöáôåò ìåëÝôåò óôéò ÇÐÁ Ý÷ïõí äåßîåé üôé ç ìÝóç êáôáíÜëùóç èåñìßäùí áðü ôïõò åöÞâïõò õðåñâáßíåé ôéò çìåñÞóéåò áíÜãêåò ôïõò êáôÜ 104% óôá êïñßôóéá, üðùò õðïëïãßæåôáé êáé êáôÜ 116% óôá áãüñéá çëéêßáò 15-18 åôþí. Ï ñüëïò ôùí åóôéáôïñßùí “öáóô öïõíô” åßíáé åðéâáñõíôéêüò êáèþò ðïóïóôü 90% ôùí ðáéäéþí çëéêßáò 3 ìÝ÷ñé 9 åôþí ôñþíå óõóôçìáôéêÜ óôá McDonald’s êáé ðïóïóôü 20% ôïõ ãåíéêïý ðëçèõóìïý ôñþåé êáèçìåñéíÜ óå êÜðïéï áðü ôá åóôéáôüñéá “öáóô öïõíô” . Ôá ðåñéóóüôåñá ðñïéüíôá “öáóô öïõíô” óõó÷åôßæïíôáé ìå ôçí ðá÷õóáñêßá êáèþò ðåñéÝ÷ïõí éäéáßôåñá áõîçìÝíç ðïóüôçôá èåñìßäùí êáé íáôñßïõ (Ðßíáêáò), åíþ õðïëåßðïíôáé óå áóâÝóôéï, óßäçñï, âéôáìßíç Á, ñéâïöëáâßíç êáé öõëëéêü ïîý. Ïé èåñìßäåò ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôï ëßðïò êáé ôçí æÜ÷áñç. Ç æÜ÷áñç ðñïóôßèåôáé óôá ðñïéüíôá (ð.÷. óôéò ðáôÜôåò), þóôå íá

cyanmagentayellowblack

13

ÔÅÕXÏÓ 22 äéáôçñïýí ôçí ãåýóç ôïõò êáôÜ ôç äéÜñêåéá üëïõ ôïõ ÷ñüíïõ. Ç ðåñéåêôéêüôçôá ôùí ðñïéüíôùí “öáóô öïõíô” óå ëßðç åßíáé éäéáßôåñá ìåãÜëç ëüãù ôçò åéäéêÞò åðåîåñãáóßáò ôïõò. Ïé ìðïõêéÝò êïôüðïõëïõ, ãéá ðáñÜäåéãìá, ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ðïëõåðåîåñãáóìÝíï óôÞèïò êïôüðïõëïõ, ôï ïðïßï ìåôÜ ôçí óôáèåñïðïßçóç, ôçí êáôÜøõîç êáé ôçí åðáíáèÝñìáíóç, åìðëïõôßæåôáé ìå ðñïóìßîåéò ìüó÷ïõ ìå áðïôÝëåóìá ç ðåñéåêôéêüôçôÜ ôïõ óå ëßðïò íá åßíáé äéðëÜóéá áðü ôçí ðåñéåêôéêüôçôá óå ëßðïò ßäéáò ðïóüôçôáò ÷Üìðïõñãêåñ. Ïóïí áöïñÜ óôç óýóôáóç ôïõ ðñïóëáìâáíüìåíïõ ëßðïõò Ý÷åé õðïëïãéóôåß üôé ðïóïóôü 30% ôïõ ëßðïõò ôï ïðïßï ðåñéÝ÷åôáé óôá ðñïúüíôá “öáóô öïõíô” áðïôåëåßôáé áðü ôñáíò-ëéðáñÜ ïîÝá, êáèþò ôá ðåñéóóüôåñá áðü áõôÜ ôá ðñïéüíôá ìáãåéñåýïíôáé óå õäñïãïíùìÝíá ëßðç. Ç õðåñêáôáíÜëùóç ôñáíòëéðáñþí ïîÝùí Ý÷åé áðïäåé÷ôåß áñêåôÞ ãéá íá áõîÞóåé ôá êáñäéáããåéáêÜ íïóÞìáôá êáôÜ 5%. ÐñÜãìáôé, Ý÷åé áðïäåé÷ôåß üôé ôá ôñáíò-ëéðáñÜ ïîÝá Ý÷ïõí ôçí éêáíüôçôá íá áõîÜíïõí ôï êëÜóìá ôçò êáêÞò ÷ïëçóôåñüëéò óôïí ïñü (LDL- ÷ïëçóôåñüëç), åíþ ìåéþíïõí ôï áíôßóôïé÷ï ôçò êáëÞò ÷ïëçóôåñüëçò (HDL- ÷ïëçóôåñüëç) êáé åíï÷ïðïéïýíôáé ãéá ôçí áíÜðôõîç áèçñùìáôþäïõò ðëÜêáò óôá áããåßá. Ç åíáðüèåóç äå, ãñáììþóåùí ëßðïõò óôá áããåßá ðñïäéáèÝôåé óôçí áíÜðôõîç êáñäéáããåéáêþí ðáèÞóåùí ïé ïðïßåò Ý÷ïõí áíá÷èåß óå ìåßæïíá ðñïâëÞìáôá ôçò äçìüóéáò õãåßáò åõèõíüìåíá ãéá ðåñßðïõ ôï 50% ôçò ïëéêÞò èíçôüôçôáò. ÅðïìÝíùò, ç óýóôáóç ðïõ áðåõèýíåôáé óôïõò íÝïõò ðïõ åðéìÝíïõí íá ãåõìáôßæïõí óå åóôéáôüñéá “öáóô öïõíô” åßíáé íá åðéëÝãïõí ëéãüôåñï èåñìéäéêÜ êáé ëéðáñÜ ãåýìáôá óå óõíäõáóìü ìå ðñÜóéíá ëá÷áíéêÜ (óáëÜôåò), üóðñéá êáé öñïýôá ôá ïðïßá ðåñéÝ÷ïõí åêôüò ôùí öõôéêþí éíþí êáé áíôéïîåéäùôéêÝò ïõóßåò. Ìßá ôÝ-

ôïéá áãùãÞ äéáôñïöÞò Ý÷åé óçìáóßá êáèþò ìåëÝôåò Ý÷ïõí äåßîåé üôé ç óõíïëéêÞ äéáôñïöÞ ôùí êïñéôóéþí óôçí Åõñþðç õðïëåßðåôáé óå ìÝôáëëá êáé é÷íïóôïé÷åßá óå ó÷Ýóç ìå ôéò áíÜãêåò ôïõò. Ç ïñèÞ åíçìÝñùóç ôùí åöÞâùí ãéá ìßá óùóôÞ, éóïæõãéóìÝíç äéáôñïöÞ åðïìÝíùò, åßíáé åîáéñåôéêÜ óçìáíôéêÞ ïýôùò þóôå íá äéáöïñïðïéçèåß áí ü÷é ï ôüðïò, ôïõëÜ÷éóôïí ï ôñüðïò ôçò äéáôñïöÞò áõôþí. Óôçí Åõñþðç óôçí ïðïßá ïé Ýöçâïé êáôáíáëþíïõí êáôÜ ìÝóï üñï Ýíá ãåýìá “öáóô öïõíô” ôçí åâäïìÜäá, ôï ðñüâëçìá äåí Ý÷åé ðÜñåé äéáóôÜóåéò. Óôéò ÇÐÁ ùóôüóï, üðïõ ðñïúüíôá “öáóô öïõíô” óåñâßñïíôáé áêüìç êáé óôéò êáíôßíåò ôùí ó÷ïëåßùí, ïé åðéðôþóåéò ðáñüìïéáò äéáôñïöéêÞò ðñáêôéêÞò óôç èñÝøç êáé ôçí õãåßá ôùí åöÞâùí åßíáé áíçóõ÷çôéêÝò, ãé áõôü êáé ç åíçìÝñùóç ôùí êáôáíáëùôþí êñßíåôáé ùò åðéâåâëçìÝíç. Ç åðáñêÞò ãíþóç Ý÷åé ùò áðïôÝëåóìá ôçí õãåééíüôåñç äéáôñïöÞ áêüìç êáé óôá åóôéáôüñéá “öáóô öïõíô” ìå ôçí åðéëïãÞ ãåõìÜôùí ÷áìçëÞò èåñìéäéêÞò áîßáò êáé áõîçìåíçò ðåñéåêôéêüôçôáò óå ìÝôáëëá êáé é÷íïóôïé÷åßá. Åíá ðáñÜäåéãìá åßíáé ôï ðáñáêÜôù: Ýíá ôõðéêü ãåýìá ìå ðñïéüíôá “öáóô öïõíô” áðïôåëåßôáé áðü Ýíá ÷Üìðïõñãêåñ ìå ôõñß, ìßá ìåñßäá ôçãáíçôÝò ðáôÜôåò êáé Ýíá áíáøõêôéêü. Ôï ðáñáðÜíù ãåýìá õðïëïãßæåôáé üôé ðåñéÝ÷åé 1150 èåñìßäåò, ðïóüôçôá ðïõ õðåñâáßíåé ôçí ðñïóëáìâáíüìåíç áðü Ýíá ìÝóï óðéôéêü ãåýìá êáé êáëýðôåé ôï 40% ðåñßðïõ ôùí áíáãêþí åíüò åöÞâïõ óå èåñìßäåò. Ôï óõãêåêñéìÝíï ãåýìá ðåñéÝ÷åé êáé 1.6 mg íáôñßïõ êáé 53 g ëßðïõò, ðïóüôçôá ç ïðïßá êáëýðôåé ôéò ìéóÝò çìåñÞóéåò áíÜãêåò åíüò åíÞëéêá. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ åíáëëáêôéêÞ ëýóç ãéá åíá ðéï õãåééíü ãåýìá åßíáé ç åðéëïãÞ åíüò óêÝôïõ ÷Üìðïõñãêåñ (÷ùñßò ôõñß êáé ÷ùñßò ìáãéïíÝæá), óõíïäåõüìå13

cyanmagentayellowblack

14

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ íïõ áðü ìßá óáëÜôá êáé Ýíá äéáéôçôéêü ðïôü. Åßíáé åõôõ÷Ýò ôï ãåãïíüò üôé ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá Ý÷åé äéáðéóôùèåß ç ôÜóç ãéá åíóùìÜôùóç óôá ìåíïý üëï êáé ðåñéóóüôåñùí åóôéáôïñßùí “öáóô öïõíô” ðñïúüíôùí õãåééíÞò äéáôñïöÞò (üðùò óáëÜôåò, óïýðåò, øçôÝò ðáôÜôåò) áëëÜ êáé ðñïúüíôùí (ãåõìÜôùí êáé ðïôþí) ÷áìçëÞò èåñìéäéêÞò áîßáò (light). Ïé óáëÜôåò Þ ïé øçôÝò ðáôÜôåò ðáñÝ÷ïõí “óýíèåôïõò” õäáôÜíèñáêåò êáé öõôéêÝò ßíåò, ôá ïðïßá ëåßðïõí áðü ôá êëáóéêÜ ðñïéüíôá “öáóô öïõíô”. ÅÜí ëïéðüí, ðåñéïñéóôåß óôï åëÜ÷éóôï ç ÷ñÞóç ìáñãáñßíçò, ìáãéïíÝæáò, âïõôýñïõ ê.á., êáé ðñïóôåèåß óôï ãåýìá óáëÜôá Þ øçôÞ ðáôÜôá, ôüôå ðåñéïñßæåôáé ç ðñïóëáìâáíüìåíç ðïóüôçôá ëßðïõò êáé æÜ÷áñçò êáé áõîÜíåôáé ç ðïóüôçôá ðñïóëáìâáíüìåíùí âéôáìéíþí êáé ìåôÜëëùí áðü ôïí êáôáíáëùôÞ. ÅðïìÝíùò, ç åíçìÝñùóç ôùí ðáéäéþí êáé ôùí åöÞâùí áëëÜ êáé ôùí ïéêïãåíåéþí ôïõò ãéá ôçí èñåðôéêÞ áîßá ôùí äéáöüñùí ðñïúüíôùí “öáóô öïõíô” åßíáé áðáñáßôçôç, ïýôùò þóôå íá áðïöåýãïíôáé ôá ðñïúüíôá ôá ïðïßá åßíáé ðëïýóéá óå èåñìßäåò êáé ôñáíò-ëéðáñÜ ïîÝá êáé íá áíôéêáèßóôáíôáé áðü Üëëá (öñÝóêá öñïýôá êáé ëá÷áíéêÜ) ðëïýóéá óå é÷íïóôïé÷åßá êáé ìÝôáëëá. Óôçí ðåñßðôùóç äå, ôùí áôüìùí ìå óáê÷áñþäç äéáâÞôç ðáéäéþí êáé åöÞâùí ç åíçìÝñùóç ãéá ôá èåñìéäéêÜ éóïäýíáìá ôùí ðñïúüíôùí “öáóô öïõíô” åßíáé áðïëýôùò áðáñáßôçôç þóôå íá åðéôõã÷Üíåôáé Ýíá êáëÜ éóïæõãéóìÝíï äéáéôïëüãéï. Áò ìç ëçóìïíïýìå üôé Ýíá ëéðáñü ãåýìá êáèõóôåñåß ôçí êÝíùóç ôïõ óôïìÜ÷ïõ ìå áðïôÝëåóìá ç Üíïäïò ôùí åðéðÝäùí ôïõ óáê÷Üñïõ íá ðñáãìáôïðïéåßôáé ôïõëÜ÷éóôïí ìåôÜ ôñßùñï áðü ôç ëÞøç ôïõ ãåýìáôïò, ôá äå åðßðåäá ôïõ óáê÷Üñïõ áßìáôïò äéáôçñïýíôáé õøçëÜ ãéá áñêåôü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá, éäéáéôÝñùò åáí äåí Ý÷ïõí êáëõöèåß ìå ôç óùóôÞ ðïóüôçôá éíóïõëßíçò. Óå ðåñßðôùóç äå ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ôï õðåñôá÷åßáò äñÜóçò áíÜëïãï éíóïõëßíçò (éíóïõëßíç Humalog Þ Novo-Rapid) õðÜñ÷åé êßíäõíïò õðïãëõêáéìßáò áìÝóùò ìåôÜ ôç ëÞøç ôïõ 14

ãåýìáôïò. Ç ðåñéåêôéêüôçôá óå èåñìßäåò, ðñùôåßíåò, ëßðç êáé íÜôñéï üëùí ôùí ðñïéüíôùí “öáóô öïõíô” êáèþò êáé ôá èåñìéäéêÜ éóïäýíáìÜ ôïõò ðáñáôßèåíôáé áíáëõôéêÜ óôïí ðßíáêá. Åíá Üëëï ðñüâëçìá ôï ïðïßï Ý÷åé Ý÷åé óõó÷åôéóôåß ìå ôçí êáôáíÜëùóç ðñïéüíôùí “öáóô öïõíô” åßíáé ç åýêïëç ìåôÜäïóç ìéêñïâßùí ìÝóù ôïõ êñÝáôïò ôùí ÷Üìðïõñãåñò, êõñßùò ôïõ ðáèïãüíïõ åíôåñïâáêôçñéäßïõ. Óå ìßá ìåëÝôç õðïóôçñßæåôáé üôé ðïóïóôü 25% ôùí ðåñéóôáôéêþí ëïéìþäïõò ãáóôñåíôåñßôéäáò ðïõ îÝóðáóå óå ìßá ìüíï ðüëç (Las Vegas) áðïäüèçêáí óôçí êáôáíÜëùóç ìïëõóìÝíùí ÷Üìðïõñãêåñò. Ðáñüìïéåò áíáêïéíþóåéò Ý÷ïõí ãßíåé êáé áðü Üëëïõò åñåõíçôÝò, ïé ïðïßïé áíáãíùñßæïõí ôçí áíÜãêç êáèéÝñùóçò ðéï áõóôçñþí åëÝã÷ùí óôá åóôéáôüñéá áõôÜ. Ìßá Üëëç êïéíùíéêÞ åðßðôùóç ôçò âéïìç÷áíßáò ðñïéüíôùí “öáóô öïõíô” åßíáé ç ìåãÜëç óõ÷íüôçôá åðáããåëìáôéêþí áôõ÷çìÜôùí óôïõò åñãáæüìåíïõò óå áõôÞ, ïé ïðïßïé óôçí ðëåéïøçößá ôïõò åßíáé Ýöçâïé. Ðñüóöáôåò ìåëÝôåò Ý÷ïõí äåßîåé üôé ïé Ýöçâïé áðïôåëïýí ôï 25% ôïõ óõíïëéêïý åñãáôéêïý äõíáìéêïý ðáñüìïéùí åóôéáôïñßùí, ìå ôá McDonald’s íá áðáó÷ïëïýí ðïóïóôü 12% üëùí ôùí åñãáæüìåíùí åöÞâùí. Ôá óõ÷íüôåñá áôõ÷Þìáôá óôçí åöçâéêÞ çëéêßá áðïôåëïýí ôá åãêáýìáôá, ðïóïóôü 55% ôùí ïðïßùí ðñïêáëïýíôáé óôá åóôéáôüñéá “öáóô öïõíô”. ÌåëÝôç ðïõ Ýãéíå ôï 1990-1991 óôç Ìéíåóóüôá Ýäåéîå üôé ôá åóôéáôüñéá “öáóô öïõíô” åõèýíïíôï ãéá ðïóïóôü 13% üëùí ôùí áôõ÷çìÜôùí óôçí åöçâéêÞ çëéêßá, áðü 13 ìÝ÷ñé 17 åôþí, êáé ãéá ðïóïóôü 39% ôùí áíáêïéíùèÝíôùí åãêáõìÜôùí, ôá ïðïßá ðñïêëÞèçêáí êõñßùò êáôÜ ôçí åôïéìáóßá ÷Üìðïõñãêåñ. ÁóöáëÝóôåñåò óõíèÞêåò äïõëåéÜò, êáëýôåñç åêðáßäåõóç ôùí åöÞâùí ðñéí ôçí ðñüóëçøç, õðï÷ñåùôéêÞ ÷ñÞóç åéäéêþí ãáíôéþí, åéäéêÞ ðñïóôáóßá ôùí ðïäéþí ê.á. êáôÜ ôçí ðáñáóêåõÞ ôùí ãåõìÜôùí åßíáé ìåñéêÝò áðü ôéò áðáñáßôçôåò ðñïõðïèÝóåéò ãéá ôçí ìåßùóç ôùí åñãáôéêþí áôõ÷çìÜôùí óôçí âéïìç÷áíßá “öáóô öïõíô”.

cyanmagentayellowblack

15

ÔÅÕXÏÓ 22 Ðßíáêáò: ÈñåðôéêÞ áîßá ôùí Fast-Food ðïóüôçôá (gm)

èåñìßäåò

õäáôÜíèñáêåò (gm)

ðñùôåúíåò (gm)

ëßðç (gm)

íÜôñéï (mg)

Éóïäýíáìá*

Áðëü ÷Üìðïõñãêåñ ìå ëåõêü øùìß

1 (127)

350

26

24

16

360

2 éóïä. øùìéïý êáé 3 éóïä. êñÝáôïò ìÝôñéáò ðåñéåêôéêüôçôáò óå ëßðïò Þ 2 éóïä. øùìéïý, 2 ½ éóïä. ìÝôñéïõ ëßðïõò êñÝáôïò, 1 éóïä. ëßðïõò

×Üìðïõñãêåñ êáíïíéêü ìå ôóßëé

1(235)

240

24

19

8

990

½ éóïä. øùìéïý, 2 éóïä. êñÝáôïò ìÝôñéïõ ëßðïõò

×Üìðïõñãêåñ ìåãÜëï ìå ôóßëé

1(350)

360

36

28

12

1485

2 éóïä. øùìéïý, 3 éóïä. êñÝáôïò ìÝôñéáò ðåñéåêôéêüôçôáò óå ëßðïò

ÐáôÜôåò ìå êñÝìá (óùò)

1 (360)

460

53

6

24

230

3 ½ éóïä. øùìéïý , éóïä. ëßðïõò

ÖéëÝôï øáñéïý

1 (90)

210

13

14

11

475

1 éóïä. øùìéïý , 2 éóïä. ìÝôñéïõ ëßðïõò êñÝáôïò

ÓÜíôïõúôò êïôüðïõëï ìå ëåõêü øùìß

1(150)

320

31

25

10

500

2 éóïä. øùìéïý, 3 éóïä. Üðá÷ï êñÝáò

ÓáëÜôá ìå taco

1(400)

430

43

22

19

1260

3 éóïä. øùìéïý, 2 éóïä êñÝáôïò ìåóáßïõ ëßðïõò, 2 éóïä.ëßðïõò

ÓáëÜôá áðü ìðáñ (salad bar)

1(580)

110

5

8

6

540

1 éóïä. ëá÷áíéêþí, 1 éóïä. ëßðïõò

1 öëõôæ. 20 ¼ öëõôæ. 130 28 140

3 18 6

ß÷íç 3 5

é÷íç 6 10

20 190 5

1 éóïä. ëá÷áíéêïý 1 éóïä. øùìéïý & 1 éóïä. ëßðïõò ½ éóïä. öñïýôïõ & 1 éóïä. êñÝáôïò õøçëÞò ðåñéåêôéêüôçôáò óå ëßðïò

2 êïõô. ôçò óïýðáò

45-50

2

ß÷íç

4-5

140-180 1 éóïä. ëßðïõò

Ìå ôõñß (ðÜ÷ïò 0,3cm)

2 êïìì.

340

52

18

6

660

3 éóïä. øùìéïý, 1 éóïä. êñÝáôïò ìÝôñéïõ ëßðïõò, 1 éóïä. ëá÷áíéêþí Þ 3½ éóïä. øùìéïý, 1 ½ éóïä. Üðá÷ïõ êñÝáôïò

Ìå ðåðåñüíé (ðÜ÷ïò 0,3 cm)

2 êïìì.

380

48

20

12

880

3 éóïä. øùìéïý, 2 éóïä. êñÝáôïò ìÝôñéïõ ëßðïõò, 1 éóïä. ëá÷áíéêþí

ËåðôÞ êáé ôñáãáíÞ æýìç (ðÜ÷ïò 0,2 cm)

3 êïìì.

490

51

29

19

-

3 éóïä. øùìéïý, 3 éóïä. êñÝáôïò ìÝôñéïõ ëßðïõò, 1éóïä. ëßðïõò

ÁöñÜôç æýìç (ðÜ÷ïò 0,2 cm)

3 êïì

620

73

38

20

-

5 éóïä. øùìß, 4 éóïä. êñÝáôïò ìÝôñéïõ ëßðïõò

WENDY’S

ÓáëÜôá ëá÷áíéêþí *ìå ìáñïýëé *ìå æõìáñéêÜ *ìå çëéáíèïýò & óôáößäåò ÍôñÝóóéíãê ìå ëßãåò èåñìßäåò ãéá óáëÜôåò DOMMINO'S PIZZA

PIZZA HUT

15

cyanmagentayellowblack

16

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ ðïóüôçôá (gm)

èåñìßäåò

õäáôÜíèñáêåò (gm)

ðñùôåúíåò (gm)

ëßðç (gm)

íÜôñéï (mg)

Éóïäýíáìá*

×Üìðïõñãêåñ

1 (100)

263

28

12

11

506

2 éóïä. øùìéïý,1 éóïä. êñÝáôïò ìÝôñ. ëßðïõò

ÌåãÜëï ÷Üìðïõñãêåñ (BIG MAC)

1(200)

570

39

25

35

979

2 ½ éóïä. øùìéïý, 3 éóïä. êñÝáôïò ìÝôñ. ëßðïõò, 4 éóïä. ëßðïõò

Mc Nuggets (óÜíôïõúôò êïôüðïõëïõ)

1 (110)

323

15

19

20

512

1 éóïä. øùìéïý, 2 éóïä. êñÝáôïò ìÝôñéïõ ëßðïõò, 2 éóïä. ëßðïõò Þ 1 éóïä. øùìéïý, 2 ½ Üðá÷ïõ êñÝáôïò, 4 éóïä. ëßðïõò

ÌðïõêéÝò êïôüðïõëïõ

6 êïìì.

(110)

323

15

19

20

512

1 éóïä. øùìéïý, 2 éóïä. êñÝáôïò ìÝôñéïõ ëßðïõò, 2 éóïä. ëßðïõò Þ 1 éóïä. øùìéïý, 2 ½ Üðá÷ïõ êñÝáôïò, 4 éóïä. ëßðïõò

ÖéëÝôï øáñéïý

1 ìåñ.

(140)

435

36

15

26

799

2½ éóïä. øùìéïý, 1½ éóïä. Üðá÷ïõ êñÝáôïò, 4 éóïä. ëßðïõò

ÐáôÜôåò ôçãáíçôÝò

1 ìåñ.

(70)

220

26

3

12

109

2 éóïä. øùìéïý, 2 éóïä. ëßðïõò

ÁõãÜ ôçãáíçôÜ (óáí ïìåëÝôá)

1 ìåñ.

(100)

180

2

13

13

205

2 éóïä. êñÝáôïò ìÝôñ. ëßðïõò, 1 éóïä. Ëßðïõò

McDONALD’S

KFC (Kentacky Fried Chicken) ÐëÞñåò ãåýìá (12 êïì. Êïôüðïõëï, ðïõñÝò, ëá÷áíïóáëÜôá)

370

604

48

30

32

1528

3 éóïä. øùìéïý, 3 ½ éóïä êñÝáôïò. ìåóáßïõ ëßðïõò, 3 éóïä. ëßðïõò

Öôåñïýãåò êïôüðïõëïõ

1 ìåñ.

(55)

181

6

12

12

387

½ éóïä. øùìéïý, 1 ½ éóïä. êñÝáôïò ìÝôñ. ëßðïõò, 1 éóïä. ëßðïõò

ÓôÞèïò êïôüðïõëïõ

1 ìåñ.

(110)

257

8

26

14

532

½ éóïä. øùìéïý, 3 éóïä. êñÝáôïò ìåóáßïõ ëßðïõò

ÊíÞìç êïôüðïõëïõ

1 ìåñ.

(60)

147

4

14

9

269

2 éóïä. êñÝáôïò ìåóáßïõ ëßðïõò

ÌðïõêéÝò Kentacky

6 êïì.

(100)

276

13

17

17

840

1 éóïä. øùìéïý, 2 éóïä. êñÝáôïò ìåóáßïõ ëßðïõò, 1 éóïä. ëßðïõò

ÐïõñÝò ðáôÜôáò ìå óÜëôóá 1 ìåñ.

(90)

62

10

2

1

297

1 éóïä. øùìéïý

êáëáìðüêé

1 ìåñ.

(140)

176

32

5

3

21

2 éóïä. øùìéïý

ëá÷áíïóáëÜôá

1 ìåñ.

(80)

103

12

1

6

171

2 éóïä. ëá÷áíéêþí Þ 1 éóïä. øùìéïý, 1 éóïä. ëßðïõò

Öáóüëéá öïýñíïõ

1 ìåñ.

(90)

105

18

5

1

387

1 éóïä. øùìéïý

*ðïóüôçôá ßäéáò èåñìéäéêÞò áîßáò

ÁëåîÜíäñá Ðáðáäïðïýëïõ Éáôñüò 16

cyanmagentayellowblack

18

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

ÓôÞëç ãéá ôá åðáããÝëìáôá õãåßáò Äéáôáñá÷Ýò ôçò äéáôñïöÞò êáé óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò H áêñéâÞò áéôßá ôçò íåõñïãåíïýò áíïñåîßáò êáé âïõëéìßáò åßíáé áóáöÞò êáé åðéêñáôåß ç Üðïøç üôé åßíáé ðïëõðáñáãïíôéêÞ. Ðïëëïß ðáñÜãïíôåò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôï ÓÄ ôýðïõ 1 êáé ôç èåñáðåßá ôïõ, ìðïñåß íá ðñïäéáèÝôïõí íÝåò ãõíáßêåò íá áíáðôýîïõí ìéá êëéíéêÞ Þ õðïêëéíéêÞ äéáôáñá÷Þ ôçò äéáôñïöÞò. Ç óõíýðáñîç ôïõ óáê÷áñþäç äéáâÞôç êáé äéáôáñá÷þí äéáôñïöÞò ïäçãåß óå êáêÞ ñýèìéóç êáé áõîçìÝíï êßíäõíï õðïãëõêáéìßáò, êåôïîÝùóçò êáé ìéêñïáããåéïðÜèåéáò. Ç åíôüðéóç ôÝôïéùí ðåñéðôþóåùí êáé ç áíôéìåôþðéóÞ ôïõò, óå óõíåñãáóßá ìå øõ÷ïëüãïõò Þ øõ÷éÜôñïõò, åßíáé áíáãêáßá ìå óôü÷ï ôçí ìåßùóç ôïõ êéíäýíïõ ôùí åðéðëïêþí.

ëç áðþëåéá âÜñïõò.

4. ÅíäïêñéíïëïãéêÝò äéáôáñá÷Ýò ðïõ åêäçëþíïÏé äéáôñïöéêÝò äéáôáñá÷Ýò ôçò åöçâåßáò óõíôáé ìå áìçíüññïéá (óõíå÷Þò áðïõóßá ôïõëÜíÞèùò åßíáé óõíþíõìåò ìå ôç íåõñïãåíÞ áíïñåîßá ÷éóôïí ôñéþí êýêëùí åììÞíïõ ñýóçò) êáé áðþêáé ôç íåõñïãåíÞ âïõëéìßá. ëåéá ôïõ åñùôéêïý åíäéáöÝñïíôïò óôá êïñßÇ íåõñïãåíÞò áíïñåîßá åìöáíßæåôáé ôõðéêÜ óå ôóéá êáé áíéêáíüôçôá óôá áãüñéá. êïñßôóéá êáôÜ ôçí åöçâåßá, áí Ç áêñéâÞò áéôßá ôçò íåõêáé Ý÷åé ðåñéãñáöåß êáé ðñþéñïãåíïýò áíïñåîßáò äåí åßìç Ýíáñîç óå ðáéäéÜ 8-14 íáé ãíùóôÞ. Ïé ðåñéóóüôåñïé åôþí. óõããñáöåßò, ôï ôåëåõôáßï Ôá óýã÷ñïíá êýñéá äéá÷ñïíéêü äéÜóôçìá, áðïäßäïõí ãíùóôéêÜ êñéôÞñéá ãéá ôçí ðïëëÜ áðü ôá óçìåßá êáé ôá íåõñïãåíÞ áíïñåîßá (DMS-IV, óõìðôþìáôá óôçí êáêÞ èñÝAmerican Psychiatric Associøç. Äåí õðÜñ÷åé áìöéâïëßá üôé ation, 1994) ðåñéëáìâÜíïõí: Ýíáò óõíäõáóìüò áðü âéïëï1. ÅêóåóçìáóìÝíç áðþëåéá ãéêïýò, øõ÷ïëïãéêïýò êáé êïéâÜñïõò ç ïðïßá åßíáé áõíùíéêïýò ðáñÜãïíôåò óõìâÜôïðñïêáëïýìåíç êáé ìç ëïõí óôçí åìöÜíéóç ôçò íåõáðïäï÷Þ ôçò åëÜ÷éóôçò áýñïãåíïýò áíïñåîßáò. ÃåíåôéêÞ îçóçò ôïõ âÜñïõò óþìáðñïäéÜèåóç, ïéêïãåíåéáêÜ êáé ôïò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ÝíôïóõãêéíçóéáêÜ ðñïâëÞìáôá óå íçò áíÜðôõîçò üðùò åßíáé óõíäõáóìü, óå Ýíá äåäïìÝç åöçâåßá. íï êïéíùíéêü ðåñéâÜëëïí, 2. ÅéäéêÞ øõ÷ïðáèïëïãßá ðïõ ìðïñåß íá åõèýíïíôáé ãéá ôçí ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôïí ðñüêëçóç ôçò ôõðéêÞò äéáéôçöüâï ãéá ôï ðÜ÷ïò. ôéêÞò óõìðåñéöïñÜò ôùí áôü3. Äéáôáñá÷Þ óôçí áõôïåêôßìùí ìå íåõñïãåíÞ áíïñåîßá. ìçóç ùò ðñïò ôçí åéêüíá Ç óõ÷íüôçôá ôçò íåõñïôïõ óþìáôïò êáé Üñíçóç ãåíïýò áíïñåîßáò äéåèíþò åßôçò óïâáñüôçôáò ôçò êá- Medigliaui Ðïñôñáßôï ôçò Jeanne Hebut- íáé ðåñßðïõ 1:100.000. Ç íåõôÜóôáóçò ìåôÜ áðü ìåãÜ- erue 1919. ÉäéùôéêÞ ÓõëëïãÞ ñïãåíÞò áíïñåîßá åßíáé ðéï ÏÉ ÄÉÁÔÑÏÖÉÊÅÓ ÄÉÁÔÁÑÁ×ÅÓ ÓÔÇÍ ÅÖÇÂÅÉÁ

18

cyanmagentayellowblack

19

ÔÅÕXÏÓ 22 Ðßíáêáò 1: Ôá óõìðôþìáôá êáé ôá êëéíéêÜ óçìåßá ôçò íåõñïãåíïýò áíïñåîßáò

Ðßíáêáò 2: Óõìðôþìáôá êáé êëéíéêÜ óçìåßá ôçò âïõëéìßáò

Óõìðôþìáôá

ÊëéíéêÜ óçìåßá

Áðþëåéá âÜñïõò

Êá÷åîßá

Áìçíüññïéá

Õðïèåñìßá

Õðåñäñáóôçñéüôçôá

Âñáäõêáñäßá

Óõìðôþìáôá Ïßäçìá Üíù êáé êÜôù Üêñùí Áäõíáìßá êáé êá÷åîßá

Äõóêïéëéüôçôá

Õðüôáóç

ÆÜëç ÊáôÜèëéøç

ÊõÜíùóç Üêñùí Ïßäçìá

Ôñé÷üðôùóç

Øõ÷ñÜ Üêñá

Ù÷ñüôçôá äÝñìáôïò

ÁëëáãÝò óôá íý÷éá

Áðáó÷üëçóç ìå ôï öáãçôü

Õðåñôñß÷ùóç (×íïýäé)

ÄéÜôáóç êïéëßáò êáé Üëãïò

Óõóôïëéêü êáñäéáêü öýóçìá

óõ÷íÞ óôéò ãõíáßêåò óå óýãêñéóç ìå ôïõò Üíôñåò óå áíáëïãßá 9-10: 1. Ç çëéêßá Ýíáñîçò êõìáßíåôáé áðü ðåñßðïõ 10 Ýùò 25 åôþí (ìÝóç çëéêßá Ýíáñîçò åßíáé 13-14 åôþí). Óôéò ãõíáßêåò ðÜíù áðü 50% ôùí ðåñéðôþóåùí áñ÷ßæåé ðñéí áðü ôçí çëéêßá ôùí 20 åôþí êáé ëéãüôåñï áðü 10% ðñéí ôçí Þâç. Ôá êýñéá óõìðôþìáôá ôçò íåõñïãåíïýò áíïñåîßáò åßíáé: áðþëåéá âÜñïõò, áìçíüññïéá, õðåñäñáóôçñéüôçôá, äõóêïéëéüôçôá (äåõôåñïðáèÞò óå äéáéôçôéêïýò ðáñÜãïíôåò êáé Ýëëåéøç áðÜíôçóçò óôï åíôåñéêü áíôáíáêëáóôéêü áöüäåõóçò), ôñé÷üðôùóç, ðüíïò óôï åðéãÜóôñéï, íáõôßá, åìåôïß, êüðùóç, ìõúêÞ áäõíáìßá êáé êÜìáôïò (ðßíáêáò 1). Ôá ðåñéóóüôåñá áðü ôá êëéíéêÜ óçìåßá ó÷åôßæïíôáé ìå ôçí áðþëåéá âÜñïõò êáé åßíáé: áðþëåéá âÜñïõò êáé êá÷åîßá, õðïèåñìßá, âñáäõêáñäßá (äåí áíôáðïêñßíåôáé óôçí Üóêçóç), øõ÷ñÜ Üêñá, áëëáãÝò óôá íý÷éá, ôñé÷ïöõÀá , óýíäñïìï Üíù ìåóåíôåñßïõ áñôçñßáò, ÷áìçëü áíÜóôçìá. Ç íåõñïãåíÞò áíïñåîßá åßíáé óðÜíéá óôá áãüñéá. ¼ôáí óõìâáßíåé íùñßò óôçí åöçâåßá, Ý÷åé óáí áðïôÝëåóìá êáèõóôÝñçóç óôçí åíÞâùóç êáé óôçí áíÜðôõîç. Áñãüôåñá óôçí åöçâåßá, êáèõóôåñåß ç åìöÜíéóç ôùí öõóéêþí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôïõ Üññåíïò. ¼ðùò êáé ôá êïñßôóéá, Ýôóé êáé ôá áãüñéá Ý÷ïõí Ýíôïíç áðïóôñïöÞ ðñïò ôçí ðá÷õóáñêßá.

Êåöáëáëãßá Ìåôåùñéóìüò ôçò êïéëéÜò ÆÜëç

ÊëéíéêÜ óçìåßá ÄåñìáôéêÝò áëëáãÝò Äéüãêùóç ôùí óéåëïãüíùí áäÝíùí ÓôñïöÞ äïíôéþí

Ç Üóêçóç êáé ç åíáó÷üëçóç ìå ôï body-building öèÜíïõí óå áóõíÞèéóôåò áêñüôçôåò. Ç íåõñïãåíÞò âïõëéìßá: Ðåñßðïõ 1-3% ôùí íÝùí êïñéôóéþí Ý÷ïõí âïõëéìßá. Åßíáé ðéï óõ÷íÞ óôéò ãõíáßêåò (95% ôùí ðåñéðôþóåùí), áëëÜ õðÜñ÷åé êáé óå åéäéêÝò ïìÜäåò áãïñéþí üðùò ïé ðáëáéóôÝò. ÕðÜñ÷åé ìåãáëýôåñç óýã÷õóç üóïí áöïñÜ ôïí ïñéóìü ôçò íåõñïãåíïýò âïõëéìßáò. Ç åéäéêÞ åñìçíåßá ôïõ üñïõ åßíáé “áäçöÜãïò üñåîç”. Ìðïñåß íá åßíáé óýìðôùìá ìéáò êáôÜóôáóçò óôçí ïðïßá õðÜñ÷åé õðåñêáôáíÜëùóç ôñïöÞò. Óáí óýíäñïìï, ï üñïò óçìáßíåé õðåñêáôáíÜëùóç ôñïöÞò (binge-eating), åìåôüò, ðñüêëçóç äéÜññïéáò (purging) êáé åßíáé óõ÷íÜ åðéðëïêÞ ôçò íåõñïãåíïýò áíïñåîßáò. Ç âïõëéìßá ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ìåãÜëç êáôáíÜëùóç ôñïöÞò óå óõíäõáóìü ìå ìéá óõìðåñéöïñÜ ðïõ óôï÷åýåé óå áðþëåéá âÜñïõò üðùò ðñïêëçôïß åìåôïß, êáôáíÜëùóç õðáêôéêþí, Ýíôïíç Üóêçóç êáé ìáêñÜ ðåñßïäïò íçóôåßáò. ¸íá åðåéóüäéï âïõëéìßáò ÷áñáêôçñßæåôáé áðü êáôáíÜëùóç óå óõãêåêñéìÝíç ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï (óõíÞèùò ëéãüôåñï áðü äýï þñåò) ìéáò ðïóüôçôáò ôñïöÞò ç ïðïßá åßíáé ðïëý ìåãáëýôåñç áðü áõôÞ ðïõ ïé ðåñéóóüôåñïé Üíèñùðïé ìðïñïýí íá êáôáíáëþóïõí óôçí ßäéá ÷ñïíéêÞ ðåñßïäï êáé óå áíÜëïãåò óõíèÞêåò. Ôá Üôïìá ìå âïõëéìßá Ý÷ïõí öõóéïëïãéêü âÜñïò. ¸÷ïõí ðåñéãñáöåß äýï ôýðïé âïõëéìßáò: 1. Káèáñôéêüò ôýðïò (purging type) : áõôÜ ôá Üôïìá êáôáöåýãïõí óõ÷íÜ óå áõôï-ðñïêáëïýìåíïõò åìåôïýò, êáôÜ÷ñçóç õðáêôéêþí, äéïõñçôéêþí Þ õðïêëõóìþí.

19

cyanmagentayellowblack

20

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ 2. Ìç-êáèáñôéêüò ôýðïò (non-purging type): Ôá Üôïìá ÷ñçóéìïðïéïýí ìç áðïäåêôÝò óõìðåñéöïñÝò üðùò ðáñáôåôáìÝíç íçóôåßá Þ Ýíôïíç Üóêçóç. Ôï ðéï óçìáíôéêü êëéíéêü ÷áñáêôçñéóôéêü ôçò íåõñïãåíïýò âïõëéìßáò åßíáé ç õðåñêáôáíÜëùóç ôñïöÞò ìå åðßãíùóç ôçò áðþëåéáò ôïõ åëÝã÷ïõ ôçò äéáôñïöÞò. ÊëéíéêÜ óçìåßá êáé óõìðôþìáôá ìðïñåß íá ðåñéëáìâÜíïõí: ïßäçìá óôá ÷Ýñéá êáé óôá ðüäéá, áäõíáìßá êáé êüðùóç, äåñìáôéêÝò áëëáãÝò (êõñßùò óôçí ñá÷éáßá åðéöÜíåéá ôùí ÷åñéþí), äéÜâñùóç óôçí åðéöÜíåéá ôùí äïíôéþí (Ðßíáêáò 2). Ôá äéáãíùóôéêÜ êñéôÞñéá (DSM-IV) ãéá ôçí íåõñïãåíÞ âïõëéìßá ðåñéëáìâÜíïõí1,4-6: 1. Åðáíáëáìâáíüìåíá åðåéóüäéá õðåñêáôáíÜëùóçò ôñïöÞò ( binge- eating).

2. Ç áßóèçóç ôçò áðþëåéáò åëÝã÷ïõ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ åðåéóïäßïõ (ð.÷. ï öüâïò üôé äåí ìðïñåß íá óôáìáôÞóåé ôï öáãçôü).

3. Ç ðñïóöõãÞ óõ÷íÜ óå áõôï-ðñïêáëïýìåíïõò åìåôïýò, êáôÜ÷ñçóç õðáêôéêþí, äéïõñçôéêþí Þ õðïêëõóìþí.

4. ÅëÜ÷éóôï ìÝóï üñï: äýï åðåéóüäéá õðåñêáôáíÜëùóçò ôñïöÞò (binge-eating) áíÜ åâäïìÜäá ãéá ôïõëÜ÷éóôïí 3 ìÞíåò. ÄÉÁÔÁÑÁ×ÅÓ ÔÇÓ ÄÉÁÔÑÏÖÇÓ ÊÁÉ ÓÁÊ×ÁÑÙÄÇÓ ÄÉÁÂÇÔÇÓ (ÓÄ) Ïé Ýöçâåò êáé íÝåò ãõíáßêåò ìå ÓÄ ôýðïõ 1, åßíáé óå êßíäõíï ãéá ôçí åìöÜíéóç ôùí êëáóéêþí äéáôáñá÷þí ôçò äéáôñïöÞò, íåõñïãåíïýò áíïñåîßáò êáé âïõëéìßáò. ×ñçóéìïðïéþíôáò áõóôçñÜ ôá äéáãíùóôéêÜ êñéôÞñéá, êÜðïéåò ìåëÝôåò âñÞêáí üôé ç øõ÷éáôñéêÞ äéÜãíùóç ìéáò äéáôáñá÷Þò ìðïñåß íá öèÜóåé ìÝ÷ñé 10% ôùí íÝùí ãõíáéêþí ìå ÓÄ ôýðïõ 1, ãåãïíüò ðïõ åðéðëÝêåé ôçí ñýèìéóç ôïõ ÓÄ. Óôçí 20

íåõñïãåíÞ áíïñåîßá õðÜñ÷åé Ýíáò áõóôçñüò áõôïåðéâáëüìåíïò ðåñéïñéóìüò óôç èåñìéäéêÞ ðñüëçøç, óõ÷íÜ óõíäõáóìÝíïò ìå áêñáßá åðßðåäá Üóêçóçò. Óôç âïõëéìßá õðÜñ÷åé õðåñêáôáíÜëùóç ôñïöÞò ðïõ áêïëïõèåßôáé áðü “êÜèáñóç” äçëáäÞ áðïâïëÞ ôùí ðñïóëáìâáíïìÝíùí ôñïöþí, åßôå ìå ôçí ìïñöÞ åìåôþí, åßôå ôç ÷ñÞóç äéïõñçôéêþí Þ õðáêôéêþí. Ï ÓÄ ðñïóöÝñåé ìéá Üëëç ðéèáíÞ ìïñöÞ “êÜèáñóçò”: Ìåéþíïíôáò Þ ðáñáëåßðïíôáò ôçí éíóïõëßíç ìåôÜ áðü ôçí õðåñêáôáíÜëùóç ôñïöÞò, ôï ðáéäß ìå âïõëéìßá êáé äéáâÞôç áíåâÜæåé ôç ãëõêüæç áßìáôïò, ðñïêáëþíôáò ôçí ôá÷åßá áðïâïëÞ èåñìßäùí ìÝóù ôùí ïýñùí. Ç óõ÷íüôçôá áõôÞò ôçò “êÜèáñóçò ìÝóù ôçò éíóïõëßíçò” óå íÝåò ãõíáßêåò Ý÷åé áíáöåñèåß ìåôáîý 17-39%. Ðïëëïß ðáñÜãïíôåò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôï ÓÄ ôýðïõ 1 êáé ôçí èåñáðåßá ôïõ, ìðïñïýí íá ðñïäéáèÝôïõí íÝåò ãõíáßêåò íá áíáðôýîïõí ìéá êëéíéêÞ Þ õðïêëéíéêÞ äéáôáñá÷Þ ôçò äéáôñïöÞò. Ðñþôá áð üëá õðÜñ÷åé ç áñ÷éêÞ áýîçóç âÜñïõò ìåôÜ ôç äéÜãíùóç ôïõ ÓÄ. ÐñÜãìáôé, ï óõíäõáóìüò ôçò áýîçóçò âÜñïõò êáé ôçò èåñáðåßáò ìå éíóïõëßíç åßíáé ìéá áíåðéèýìçôç ðáñåíÝñãåéá ðïõ ìðïñåß íá ùèÞóåé ðïëëÝò ãõíáßêåò íá áíáðôýîïõí äéáôáñá÷Ýò ôçò äéáôñïöÞò. Åðßóçò ïé äéáéôçôéêïß ðåñéïñéóìïß êáé ç óçìáóßá ôçò äéáôñïöÞò áðïôåëïýí ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ. Ôá Üôïìá ìå ÓÄ äåí ðñÝðåé íá êáôáíáëþíïõí áðëïýò õäáôÜíèñáêåò. ÅÜí ìéá ãõíáßêá äåí áêïëïõèåß ôçí äßáéôá, ìðïñåß íá áéóèÜíåôáé Ýíï÷ç. Áõôüò ï öáýëïò êýêëïò, äéáéôçôéêïß ðåñéïñéóìïß– õðåñêáôáíÜëùóç ôñïöÞò êáé åíï÷Þ åßíáé ðáñüìïéïò ìå áõôüí ðïõ ÷áñáêôçñßæåé ôá Üôïìá ìå âïõëéìßá. Ðñïöáíþò, ïðïéáäÞðïôå äéáôáñá÷Þ ôçò äéáôñïöÞò äõóêïëåýåé ôçí ñýèìéóç ôïõ ÓÄ. ÐñÜãìáôé, Üôïìá ìå äéáôáñá÷Ýò ôçò äéáôñïöÞò óõ÷íÜ Ý÷ïõí ðáèïëïãéêü ìåôáâïëéêü Ýëåã÷ï (õøçëÝò ôé-

cyanmagentayellowblack

21

ÔÅÕXÏÓ 22 ìÝò HbA1c). Ïé áóèåíåßò ìå âïõëéìßá óõíÞèùò Ý÷ïõí õøçëÜ åðßðåäá óáê÷Üñïõ áßìáôïò, åíþ åêåßíïé ìå êëéíéêÞ Þ õðïêëéíéêÞ áíïñåîßá Ý÷ïõí ÷áìçëÜ åðßðåäá óáê÷Üñïõ áßìáôïò ôïí ðåñéóóüôåñï êáéñü êáé óõ÷íÜ Ý÷ïõí óïâáñÜ åðåéóüäéá õðïãëõêáéìßáò. ÕðïôñïðéÜæïíôá åðåéóüäéá êåôïîÝùóçò êáé / Þ åðéìÝíïíôá õøçëÜ åðßðåäá ãëõêïæõëéùìÝíçò áéìïóöáéñßíçò, èá ðñÝðåé íá èÝôïõí ôçí õðüíïéá ìéáò ðéèáíÞò äéáôáñá÷Þò ôçò äéáôñïöÞò. ÐñÜãìáôé, ç ðáñïõóßá ìéáò åðéìÝíïõóáò õøçëÞò ôéìÞò HbA1c, ìðïñåß íá õðïêñýðôåé ôï ãåãïíüò üôé ï áóèåíÞò ÷ñçóéìïðïéåß ôç äïóïëïãßá ôçò éíóïõëßíçò ãéá íá ñõèìßæåé ôï âÜñïò ôïõ. ÊÜðïéïé áóèåíåßò ìåéþíïõí ôçí éíóïõëßíç ôïõò ôüóï ðïëý ðïõ õðïöÝñïõí áðü åðáíáëáìâáíüìåíá åðåéóüäéá êåôïîÝùóçò. ¢Áëëïé áóèåíåßò ìðïñåß íá Ý÷ïõí åðáíáëáìâáíüìåíá åðåéóüäéá õðïãëõêáéìßáò. ÊáèõóôÝñçóç ôçò áíÜðôõîçò êáé ôçò Þâçò ìðïñåß íá ðáñáôçñçèïýí óå êïñßôóéá ðïõ äåí Ý÷ïõí óõìðëçñþóåé ôçí åöçâåßá. ÔÝëïò, áíÜìåóá óôéò åðéðëïêÝò ðñÝðåé íá áíáöåñèåß ç ðáñáôåôáìÝíç áìçíüññïéá ç ïðïßá, åðßóçò, ìðïñåß íá ðáñïõóéáóèåß óå áóèåíåßò ìå âïõëéìßá êáé öõóéïëïãéêü âÜñïò. Ïé åðéðëïêÝò ôïõ ÓÄ åìöáíßæïíôáé ðéï íùñßò êáé óõ÷íüôåñá óôïõò áóèåíåßò ìå êáêÞ ñýèìéóç êáé äéáôáñá÷Ýò ôçò äéáôñïöÞò óõãêñéôéêÜ ìå áõôïýò ÷ùñßò äéáôáñá÷Ýò ôçò äéáôñïöÞò. Ïé ìéêñïáããåéáêÝò åðéðëïêÝò, åéäéêüôåñá ç áìöéâëçóôñïåéäïðÜèåéá êáé íåõñïðÜèåéá åßíáé óïâáñüôåñåò êáé ðéï óõ÷íÝò óôïõò Ýöçâïõò ìå íåõñïãåíÞ áíïñåîßá êáé âïõëéìßá. Ç äéÜãíùóç ôçò äéáôáñá÷Þò ôçò äéáôñïöÞò åßíáé ðéèáíÞ óå íÝá Üôïìá ìå ÓÄ ìå áíåîÞãçôç áðþëåéá âÜñïõò, õðåñäñáóôçñéüôçôá, ðáñÜëåéøç ãåõìÜôùí, õøçëÝò ôéìÝò HbA1c êáé åðáíáëáìâáíüìåíá åðåéóüäéá êåôïîÝùóçò. Ãé’ áõôü óõíéóôÜôáé íá åëÝã÷ïíôáé ôáêôéêÜ ãéá ôçí åíôüðéóç êáé áíôéìåôþðéóç ôïõò ìå óôü÷ï ôçí ìåßùóç ôïõ êéíäýíïõ ôùí åðéðëïêþí. ¼óïí áöïñÜ ôá Üôïìá ìå ÓÄ êáé íåõñïãåíÞ áíïñåîßá Þ âïõëéìßá, ìÝ÷ñé ôþñá, äåí õðÜñ÷åé áðïôåëåóìáôéêü èåñáðåõôéêü ðñüãñáììá. Ðñïëçðôéêü ìÝôñï ìðïñåß íá åßíáé ç øõ÷ï-åêðáéäåõôéêÞ ðñïóÝããéóç ðïõ åíèáññýíåé ôéò èåôéêÝò åíÝñãåéåò ó÷åôéêÜ ìå ôçí ñýèìéóç ôïõ ÓÄ, ôç äéáôñïöÞ,

ôçí åéêüíá ôïõ óþìáôïò êáé ðëçñïöïñåß ãéá ôïõò óïâáñïýò êéíäýíïõò áðü ôç ðáñÜëåéøç äüóåùí éíóïõëßíçò. Ç ðñïóÝããéóç ìðïñåß íá åßíáé ðéï áðïôåëåóìáôéêÞ óå Üôïìá ìå åëáöñéÜ Þ ìÝôñéá äéáôáñá÷Þ ôçò äéáôñïöÞò. Áêüìç, åßíáé ðïëý óçìáíôéêü íá áêïëïõèåßôáé ìéá åëáóôéêÞ ðñïóÝããéóç ãéá ôç ñýèìéóç ôïõ ÓÄ åíèáññýíïíôáò ôïõò áóèåíåßò íá ôñþíå ôáêôéêÜ êáé ìå ìÝôñï. Ç óõììåôï÷Þ ôùí ìåëþí ôçò ïéêïãÝíåéáò óôçí èåñáðåõôéêÞ óôñáôçãéêÞ, ìåôÜ áðü êáôÜëëçëç åêðáßäåõóç, åßíáé ðïëý ÷ñÞóéìç. Âéâëéïãñáößá · Kreipe RE, Birndorf SA. Eating disorders in adolescents and young adults. Med Clin North Am. 2000 Jul; 84(4):1027-49, viii-ix. Review. · Woolston J. L. Eating and Growth Disorders in Infants and Children. In: Lewis M. Child and adolescent Psychiatry. A Comprehensive Textbook. ed.Williams & Wilkins, 1996; 577-593. · Jones JM, Lawson ML, Daneman D, Olmsted MP, Rodin G. Eating disorders in adolescent females with and without type 1 diabetes: cross sectional study.

BMJ 2000 Jun 10;320(7249):1563-6. · Crow SJ, Keel PK, Kendall D. Eating disorders and insulin-dependent diabetes mellitus. Psychosomatics.

1998 May-Jun; 39(3): 233-43. Review. · Jones JM, Lawson ML, Daneman D, Olmsted MP, Rodin G BMJ 2000 Jun 10;320(7249):1563-6 [Ontario, Canada] Eating disorders in adolescent females with and without type 1 diabetes: cross sectional study. · Franzese A, Valerio G, Buono P, Mozzillo E, Gritti A, Lucariello MA.Comorbidity of type 1 diabetes and anorexia nervosa in a 6-year-old girl. Diabetes Care. 2002, Apr;25(4):800-1. · Surgenor LJ, Horn J, Hudson SM. Links between psychological sense of control and disturbed eating behavior in women with diabetes mellitus. Implications for predictors of metabolic control. J Psychosom Res. 2002 Mar;52(3):121-8. · Hamilton J, Daneman D. Deteriorating diabetes control during adolescence: physiological or psychosocial? J Pediatr Endocr inol Metab. 2002 Feb;15(2):115-26. Review.

ÁìðÜò ÊaíôñÝ Éáôñüò 21

cyanmagentayellowblack

22

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

Ðüôå ï äéáâçôéêüò áóèåíÞò ðñÝðåé íá åéóÜãåôáé óôï íïóïêïìåßï;

Å

ßíáé ãåãïíüò üôé ïé áóèåíåßò ðïõ ðÜó÷ïõí áðü óáê÷áñþäç äéáâÞôç (ÓÄ) Ý÷ïõí ðåñéóóüôåñåò åéóáãùãÝò óôï íïóïêïìåßï áðüôéò õðüëïéðåò êáôçãïñßåò áóèåíþí. Áõôü óõìâáßíåé åßôå åî áéôßáò ôùí ïîÝùí åðéðëïêþí (õðïãëõêáéìßá, äéáâçôéêÞ ïîÝùóç, õðåñùóìùôéêü êþìá), åßôå ëüãù ôùí üøéìùí åðéðëïêþí (êáñäéáããåéáêÜ óõìâÜìáôá, íåöñïðÜèåéá, öëåãìïíÝò óôá êÜôù Üêñá ê.ë.ð.). ÐïëëÝò öïñÝò, ïé ãéáôñïß ðïõ åñãÜæïíôáé óôá êñáôéêÜ íïóïêïìåßá âñßóêïíôáé ìðñïóôÜ óôï åñþôçìá åÜí ðñÝðåé íá åéóáãÜãïõí êÜðïéï äéáâçôéêü áóèåíÞ óôï íïóïêïìåßï ãéá íá ñõèìéóèåß, ðéåæüìåíïé áðü ôïí áóèåíÞ, ôïí ïéêïãåíåéáêü èåñÜðïíôá éáôñü ç êáé ôçí ïéêïãÝíåéá ôïõ áóèåíïýò. ËáìâÜíïíôáò õð’ üøéí ôéò áéôßåò ôçò áðïññýèìéóçò, ôï ìÝãåèïò ôùí êïéíùíéêþí ðñïâëçìÜôùí ôïõ áóèåíïýò, ôï Üã÷ïò ôïõò êáé ôçí áðïãïÞôåõóç ôïõò ðïõ äåí ñõèìßæïíôáé, áëëÜ êáé ôç äõíáôüôçôá ðáñï÷Þò åîåéäéêåõìÝíùí õðçñåóéþí áðü ôá åðáããÝëìáôá õãåßáò ðñÝðåé íá áðïöáóßæåôáé ç åéóáãùãÞ óôï íïóïêïìåßï. Ç åíäïíïóïêïìåéáêÞ, üìùò, ðåñßèáëøç åßíáé áðáñáßôçôç óå ïñéóìÝíåò êáôáóôÜóåéò, üðùò: Á) ðñùôïäéáãíùóèåßò äéáâÞôçò óå ðáéäéÜ ç åíÞëéêåò ìå ïîÝùóç. Åßíáé áíáãêáßá ç åéóáãùãÞ óôï íïóïêïìåßï ôüóï ãéá íá åðáíÝëèåé ãñÞãïñá ç ìåôáâïëéêÞ éóïññïðßá ôïõ áóèåíïýò üóï ãéá íá åêðáéäåõôåß óôïí ôñüðï ðïõ èá êÜíåé ôçí éíóïõëßíç ôïõ êáé óôï ðùò èá äéá÷åéñßæåôáé êáèçìåñéíÜ ôçí æùÞ ôïõ Ýôóé þóôå íá áðïöåýãåé ôçí õðïãëõêáéìßá Þ ôçí äéáâçôéêÞ êåôïîÝùóç, áëëÜ ðáñÜëëçëá íá áíôéëçöèåß ôé óçìáßíåé ñýèìéóç êáé ôçí áîßá ôçò óôçí áðïöõãÞ ôùí ÷ñïíßùí åðéðëïêþí. Â) ïîåßåò åðéðëïêÝò ðïõ èÝôïõí óå Üìåóï êßíäõ22

íï ôçí æùÞ ôïõ áóèåíïýò. ÄéáâçôéêÞ êåôïîÝùóç: üôáí ôï óÜê÷áñï ðëÜóìáôïò åßíáé >250 mg/dl ìå pH < 7.30 , äéôôáíèñáêéêÜ <15 mEq/l êáé êåôïíïõñßá ç êáé êåôïíáéìßá. Ãåãïíüò åßíáé, üôé ç äéáâçôéêÞ ïîÝùóç äåí åãêáèßóôáôáé áéöíßäéá. ÕðÜñ÷ïõí óõìðôþìáôá ðïõ ïé êáëþò åíçìåñùìÝíïé äéáâçôéêïß áíáãíùñßæïõí Ýãêáéñá êáé ìå ôçí óùóôÞ áíôéìåôþðéóç ôïõò áíáóôÝëëåôáé ç åîÝëéîç óå äéáâçôéêÞ ïîÝùóç êáé êáôÜ óõíÝðåéá áðïöåýãåôáé ç åéóáãùãÞ ôùí áóèåíþí óôï íïóïêïìåßï. Âáóéêïß êáíüíåò äéáôÞñçóçò êáëþí åðéðÝäùí óáê÷Üñïõ áßìáôïò åßíáé ç ôÞñçóç óùóôïý äéáéôïëïãßïõ (ç áðïöõãÞ êáôáíÜëùóçò ïãêùäþí ãåõìÜôùí), ç ëÞøç áñêåôÞò ðïóüôçôáò ýäáôïò, éäßùò ôïõò èåñéíïýò ìÞíåò, ç áðïöõãÞ ðáñÜëçøçò äüóåùí ôçò éíóïõëßíçò êáé ç ôáêôéêÞ ðáñáêïëïýèçóç áðü ôïõò ßäéïõò ôïõò áóèåíåßò. Óôéò ðåñéüäïõò áóèåíåßáò ïé äéáâçôéêïß ðñÝðåé íá ãíùñßæïõí ðùò èá áíôéäñÜóïõí (ç Ýãêáéñç åíçìÝñùóç ãßíåôáé áðü ôïí èåñÜðïíôá éá-

cyanmagentayellowblack

23

ÔÅÕXÏÓ 22

ôñü Þ ôïí äéáâçôïëüãï ìÝóá óôá ðëáßóéá ôçò åêðáßäåõóçò). Óßãïõñá äåí äéáêüðôïõìå ôçí éíóïõëßíç! Áíôßèåôá, åßíáé áíáãêáßïí íá áõîÜíïíôáé ïé äüóåéò ôçò éíóïõëßíçò ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò Þ íá ÷ïñçãïýíôáé åðéðñüóèåôåò äüóåéò ôá÷åßáò äñÜóåùò éíóïõëßíçò. Áêüìá êáé ïé áóèåíåßò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí áíôéäéáâçôéêÜ äéóêßá (êõñßùò óïõëöïíõëïõñßåò) äåí ðñÝðåé íá äéáêüðôïõí ôçí ëÞøç áõôþí. Åðßóçò, ðñÝðåé íá ãíùñßæïõí üôé åßíáé áðáñáßôçôï íá óéôßæïíôáé éêáíïðïéçôéêÜ ìå ìéêñÜ, åýðåðôá êáé åõáðïññüöçôá ãåýìáôá (æåëÝ, êïìðüóôá, êñÝìá, óïýðá). Ç äéáñêÞò åíõäÜôùóç ìå íåñü êáé äéáëýìáôá ðïõ äéïñèþíïõí ôïõò çëåêôñïëýôåò (üôáí õðÜñ÷ïõí äéÜññïéåò) åßíáé áíáãêáßá ðñïêåéìÝíïõ íá áðïöýãïõí ôçí ïîÝùóç. Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, ç èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç ôçò íüóïõ ãßíåôáé ðáñÜëëçëá ìå ôçí äéüñèùóç ôçò áðïññýèìéóçò. Ôá ôå÷íéêÜ ëÜèç, ùò ðñïò ôçí öýëáîç ôùí éíóïõëéíþí, ôçí çìåñïìçíßá ëÞîçò áõôþí, ôçí óùóôÞ ÷ñÞóç ôùí óôõëü êáé ôùí óõñéããþí éíóïõëßíçò, ôá óçìåßá ôïõ óþìáôïò ðïõ ãßíïíôáé ïé åíÝóåéò, ôçí ðïóüôçôá ôçò éíóïõëßíçò óå êÜèå äüóç, ôïí ôáêôéêü Ýëåã÷ï ôùí óõóêåõþí ôùí ìåôñçôþí óáê÷Üñïõ áßìáôïò åßíáé ðïëëÝò öïñÝò ç áéôßá ôçò åìöÜíéóçò ôÝôïéáò áðïññýèìéóçò ðïõ öèÜíåé ùò ôçí äéáâçôéêÞ ïîÝùóç. Õðåñùóìùôéêü õðåñãëõêáéìéêü êþìá: óõíõðÜñ÷åé óïâáñÞ õðåñãëõ÷áéìßá (óÜê÷áñï ðëÜóìáôïò > 600 mg/dl) êáé õøçëÞ ùóìùôéêüôçôá ïñïý (> 320

mOsm/kg). ÓïâáñÞ êáôÜóôáóç ðïõ óå õøçëü ðïóïóôü ïäçãåß ôïí áóèåíÞ óôïí èÜíáôï. ÓõíÞèùò áöïñÜ çëéêéùìÝíá Üôïìá ðïõ æïõí ìïíá÷éêÜ ôá ïðïßá îå÷íïýí Þ êáé ðáñáëåßðïõí íá ðáßñíïõí ôá áíôéäéáâçôéêÜ äéóêßá Þ ôçí éíóïõëßíç üôáí ðáñÜëëçëá óõíõðÜñ÷åé êÜðïéï Üëëï íüóçìá. Õðïãëõêáéìßá: üôáí ôï óÜê÷áñï áßìáôïò åßíáé <50 mg/dl ðïõ óõíïäåýåôáé ìå äéáôáñá÷Ýò óõìðåñéöïñÜò ç êþìá. Êáé ç õðïãëõêáéìßá åßíáé êáôÜóôáóç ðïõ o áóèåíÞò, ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò, ìðïñåß íá ôçí ðñïëÜâåé êáé íá ôçí áíôéìåôùðßóåé ÷ùñßò íá åéóá÷èåß óôï íïóïêïìåßï áñêåß íá Ý÷åé åíçìåñùèåß êáé íá ôçñåß ôéò ïäçãßåò. Ïé áóèåíåßò ìå äéáâÞôç ðñÝðåé íá Ý÷ïõí ðÜíôá ìáæß ôïõò (óôçí ôóÝðç ôïõò ü÷é óôï ôóÜíôá ôïõò Þ óå êÜðïéï óõñôÜñé ôïõ óðéôéïý ôïõò Þ ôïõ áõôïêéíÞôïõ) êýâïõò æÜ÷áñçò Þ öáêåëëÜêéá æÜ÷áñçò Þ êýâïõò ãëõêüæçò êáé íá ôá ÷ñçóéìïðïéïýí ü÷é ìüíï üôáí Ý÷ïõí ôá êëáóéêÜ óõìðôþìáôá áëëÜ ìüëéò äåí áéóèÜíïíôáé “êáëÜ”. Áêüìá êé áí ç õðïãëõêáéìßá óõìâåß êïíôÜ óôçí þñá ôïõ öáãçôïý, ðñþôá ðñÝðåé íá ðéïýí ôçí æÜ÷áñç ìå íåñü êáé ìåôÜ íá öÜíå ôï öáãçôü ôïõò ðñïêåéìÝíïõ íá áíáôá÷èåß ç õðïãëõêáéìßá ôï óõíôïìþôåñï. ¼óïí äå 23

cyanmagentayellowblack

24

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

áöïñÜ áõôïýò ðïõ ñõèìßæïíôáé ìå éíóïõëßíç ðñÝðåé íá ðñïìçèåýïíôáé 1-2 åíÝóåéò ãëõêáãüíçò, ïé ïðïßåò óõíôçñïýíôáé óôï øõãåßï êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé áðü ôïõò ïéêåßïõò ôïõò (ðïõ åßíáé åðßóçò åíçìåñùìÝíïé ãéá ôçí áíôéìåôþðéóç ôçò õðïãëõêáéìßáò) ÷ùñßò ðáíéêü, üôáí ïé áóèåíåßò äåí åßíáé óå èÝóç íá ðÜñïõí æÜ÷áñç áðü ôï óôüìá. Õðïãëõêáéìßá ðáñïõóéÜæïõí êáé ïé áóèåíåßò ðïõ ëáìâÜíïõí éíóïõëßíç êáé áõôïß ðïõ ñõèìßæïíôáé ìå äéóêßá. Ùóôüóï, íïóçëåßá ÷ñåéÜæïíôáé ôá Üôïìá ìå äéáâÞôç ðïõ ðáñïõóéÜóïõí õðïãëõêáéìßá óå óïõëöïíõëïõñßåò, ãéáôß ìðïñåß áõôÞ íá åßíáé ðáñáôåôáìÝíç. Ç õðïãëõêáéìßá óôçí éíóïõëßíç ìðïñåß íá áíáôá÷èåß óôï ôìÞìá âñá÷åßáò íïóçëåßáò êáé íá ðáñáêïëïõèçèåß ãéá ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ÷ùñßò íá åéóá÷èåß óôï íïóïêïìåßï. ¼ôáí áíôéìåôùðéóèåß ç õðïãëõêáéìßá (åßôå áðü éíóïõëßíç, åßôå áðü óïõëöïíõëïõñßåò) ðñÝðåé íá åîáóöáëßæïõìå üôé èá õðÜñ÷åé êÜðïéïò åíÞëéêáò óõããåíÞò êïíôÜ ôïõ ãéá ôéò åðüìåíåò 12 þñåò, íá åíçìåñþíåôáé ãéá ôá óõìðôþìáôá ôçò õðïãëõêáéìßáò êáé ìåôÜ ï áóèåíÞò íá öåýãåé ãéá ôï óðßôé ôïõ. Ã) óå Ýãêõåò ãõíáßêåò ðïõ äéåãíþóèç ÓÄ êáôÜ ôçí êýçóç êáé ÷ñåéÜæïíôáé Üìåóá íá ñõèìéóèïýí ìå éíóïõëéíïèåñáðåßá Ä) óå óïâáñÝò ÷ñïíéÝò åðéðëïêÝò ôïõ äéáâÞôç ðïõ ÷ñåéÜæåôáé åíôáôéêÞ èåñáðåõôéêÞ áãùãÞ åíäïíïóïêïìåéáêÜ, ç óå Üëëï óïâáñü ðñüâëçìá õãåßáò ðïõ ìðïñåß íá áðïññõèìßóåé ôïí äéáâçôéêü (ïãêïëïãéêü, ÷åéñïõñãéêü). ÁíáëõôéêÜ, êáñäéáããåéáêÝò, íåõñïëïãéêÝò, íåöñïëïãéêÝò êáé Üëëåò ÷ñüíéåò äéáâçôéêÝò 24

åðéðëïêÝò ðéèáíüí íá ÷ñåéÜæïíôáé, óå êÜðïéï óôÜäéï, íá áíôéìåôùðéóèïýí åíäïíïóïêïìåéáêÜ (ð.÷. ç áíôéìåôþðéóç ôïõ ôåëéêïý óôáäßïõ ôçò íåöñéêÞò áíåðÜñêåéáò, ç áóôáèÞò óôçèÜã÷ç) êáé ðáñÜëëçëá íá ôñïðïðïéçèåß ç èåñáðåõôéêÞ áíôéìåôþðéóç ôïõ äéáâÞôç. Åðßóçò, åßíáé áðáñáßôçôç ç åéóáãùãÞ óôï íïóïêïìåßï üôáí õðÜñ÷ïõí Üëëá éáôñéêÜ ðñïâëÞìáôá, (üðùò ïé ëïéìþîåéò) ç áðáéôåßôáé åéäéêÞ èåñáðåßá (÷çìåéïèåñáðåßá, ÷åéñïõñãéêÝò åðåìâÜóåéò, Ýíáñîç êïñôéæïíïèåñáðåßáò óå ìåãÜëåò äüóåéò) åíþ ðáñÜëëçëá ÷ñåéÜæåôáé Üìåóç áíôéìåôþðéóç êáé ñýèìéóç ôçò õðåñãëõ÷áéìßáò êáé åíôáôéêÞ ðáñáêïëïýèçóç ôçò ðïñåßáò ôïõ áóèåíïýò. Å) Ýíáñîç ÷ñÞóçò éíóïõëéíïèåñáðåßáò ìå áíôëßá óõíå÷ïýò Ýã÷õóçò éíóïõëßíçò. Ãåãïíüò åßíáé, üôé õðÜñ÷åé ç åíôýðùóç “ôÝëåéáò” ñýèìéóçò ìÝóá óôï íïóïêïìåßï êáé ç äéáôÞñçóç áõôÞò ôçò ñýèìéóçò ãéá ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá. Äõóôõ÷þò, áõôü äåí éó÷ýåé. ÅÜí äåí óõíôñÝ÷åé êÜðïéïò áðü ôïõò ðñïáíáöåñèÝíôåò ëüãïõò åßíáé ëÜèïò íá ðáñáìÝíåé ï áóèåíÞò êëéíÞñçò åëðßæïíôáò óôçí êáëÞ ñýèìéóç (Ý÷ïíôáò êáôÜ íïõí ðùò ëåéôïõñãïýí ôá äçìüóéá íïóïêïìåßá). Åßíáé êáëýôåñï, íá ðñïóðáèïýí ïé áóèåíåßò ìå äéáâÞôç íá åßíáé êáèçìåñéíÜ êáëÜ ñõèìéóìÝíïé óôï ïéêïãåíåéáêü êáé êïéíùíéêü ôïõò ðåñéâÜëëïí, áêïëïõèþíôáò ôéò ïäçãßåò ôùí åíçìåñùìÝíùí óôïí äéáâÞôç èåñáðüíôùí éáôñþí Þ ôùí äéáâçôïëüãùí, ðáñÜ íá åßíáé áíáãêáóìÝíïé íá åéóá÷èïýí ãéá ïðïéïäÞðïôå ëüãï óôï íïóïêïìåßï. ÓôõëéáíÞ Çñáêëåéáíïý Éáôñüò

cyanmagentayellowblack

26

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

Ç ðáñáôåôáìÝíç ðáñáêïëïýèçóç ôçëåüñáóçò áõîÜíåé ôïí êßíäõíï ôçò åìöÜíéóçò ðá÷õóáñêßáò êáé äéáâÞôç

Å

Åßíáé ãíùóôü ïôé ç ìåéùìÝíç óùìáôéêÞ äñáóôçñéüôçôá óõíïäåýåôáé áðü ðëçèþñá äõóìåíþí åðéäñÜóåùí óôïí áíèñþðéíï ïñãáíéóìü. Åéäéêüôåñá, ó÷åôßæåôáé ìå ìåãáëýôåñç ðéèáíüôçôá åìöÜíéóçò ðá÷õóáñêßáò, óáê÷áñþäç äéáâÞôç êáé êáñäéáããåéáêþí íïóçìÜôùí. Áíôßóôñïöá, ç áýîçóç ôçò äñáóôçñéüôçôáò ìå ôç ìïñöÞ ôçò Þðéáò óùìáôéêÞò Üóêçóçò áóêåß åõåñãåôéêÞ åðßäñáóç ôüóï óôç ìåßùóç ôïõ óùìáôéêïý âÜñïõò, óôç ñýèìéóç ôïõ äéáâÞôç êáé óôïõò êáñäéáããåéáêïýò ðáñÜãïíôåò êéíäýíïõ. ¸êöñáóç ôïõ ëåãüìåíïõ “êáèéóôéêïý ôñüðïõ æùÞò” áðïôåëåß êáé ç ðáñáôåôáìÝíç ðáñáêïëïýèçóç ôçëåüñáóçò. Ðñüóöáôá, åñåõíçôÝò áðü ôï ôìÞìá ôçò Äçìüóéáò Õãåßáò ôïõ ðáíåðéóôçìßïõ Harvard, áíáöÝñïõí íÝá äåäïìÝíá áðü ôç ìåëÝôç õãåßáò ôùí íïóçëåõôñéþí (Nurses Health Study). Ç Ýñåõíá, ç ïðïßá îåêßíçóå ôï 1992, ðñáãìáôåýôçêå ìåôáîý Üëëùí ôç ó÷Ýóç ìåôáîý äéáöüñùí óõìðåñéöïñþí óôéò ïðïßåò åðéäéäüìáóôå êáôÜ ôïí åëåýèåñï ÷ñüíï ìáò (óõìðåñéëáìâáíüìåíçò êáé ôçò ðáñáêïëïýèçóçò ôçëåüñáóçò), ìå ôçí ìåëëïíôéêÞ åìöÜíéóç ðá÷õóáñêßáò êáé óáê÷áñþäç äéáâÞôç ôýðïõ 2. Óôç ìåëÝôç äéáðéóôþèçêå ïôé ãéá êÜèå 2 þñåò ðïõ ðåñíÜìå ìðñïóôÜ óôç ôçëåüñáóç, áõîÜíåôáé êáôÜ 23% ç ðéèáíüôçôá åìöÜíéóçò ðá÷õóáñêßáò êáé êáôÜ 14% ç ðéèáíüôçôá åìöÜíéóçò äéáâÞôç. ÐáñÜëëçëá ç êáèéóôéêÞ åñãáóßá Þ ç ïäÞãçóç ãéá ðïëëÝò þñåò áõîÜíïõí êáôÜ 5% ôçí ðéèáíüôçôá åìöÜíéóçò ðá÷õóáñêßáò êáé êáôÜ 7% ôçí ðéèáíüôçôá åìöÜíéóçò äéáâÞôç. Áíôßóôñïöá, ç üñèéá óôÜóç Þ ôï ðåñðÜôçìá 26

ãéá 2 þñåò ôçí çìÝñá, ïäçãåß óå ìåßùóç êáôÜ 9% ôçò ðéèáíüôçôáò ðá÷õóáñêßáò êáé êáôÜ 12% ôçò ðéèáíüôçôáò äéáâÞôç. ÅðéðëÝïí ìßá þñá ãñÞãïñï ðåñðÜôçìá ôçí çìÝñá, ìåéþíåé ôçí ðá÷õóáñêßá êáôÜ 24% êáé ôï äéáâÞôç êáôÜ 34%. ÕðÜñ÷ïõí 3 ëüãïé ãéá ôïõò ïðïßïõò ç ðáñáôåôáìÝíç ðáñáêïëïýèçóç ôçëåüñáóçò, åßíáé åðéâëáâÞò ãéá ôçí õãåßá ìáò. Ðñþôïí, êÜèå þñá ìðñïóôÜ óôç ôçëåüñáóç åßíáé ìéá þñá ëéãüôåñç öõóéêÞò äñáóôçñéüôçôáò. Äåýôåñïí, ôåßíïõìå íá ôñþìå ðåñéóóüôåñï ìðñïóôÜ óôçí ôçëåüñáóç. Êáé ôñßôïí, ôá Üôïìá ðïõ ðåñíïýí ôçí þñá ôïõò ðáñáêïëïõèþíôáò ôçëåüñáóç, öáßíåôáé ðùò Ý÷ïõí áíèõãéåéíÝò äéáôñïöéêÝò óõíÞèåéåò, ðéèáíüí ãéáôß åíäßäïõí óå äéáöçìéóôéêÜ ìçíýìáôá ðïõ Ý÷ïõí íá êÜíïõí ìå ìéêñïãåýìáôá (óíáêò) êáé ãñÞãïñï öáãçôü, ðïõ åßíáé ðëïýóéï óå ëßðïò, æÜ÷áñç êáé áëÜôé. ÂÝâáéá, êáíåßò äåí õðïóôçñßæåé üôé ðñÝðåé íá óôáìáôÞóåôå íá ðáñáêïëïõèåßôå ôá áãáðçìÝíá óáò ôçëåïðôéêÜ ðñïãñÜììáôá. Ðáëáéüôåñç Ýñåõíá Ý÷åé äåßîåé üôé Ýíáò åíÞëéêáò Üíäñáò, óôéò ÇíùìÝíåò Ðïëéôåßåò, ðáñáêïëïõèåß 29 þñåò ôçëåüñáóç ôçí åâäïìÜäá, åíþ ìéá åíÞëéêç ãõíáßêá 34 þñåò !! Ìå Üëëá ëüãéá ðåñéóóüôåñï áðü ìßá ïëüêëçñç çìÝñá!! ºóùò ïñéóìÝíåò áðü áõôÝò ôéò þñåò, èá ìðïñïýóáí íá áöéåñùèïýí óå äéáöïñåôéêÝò äñáóôçñéüôçôåò áõîÜíïíôáò Ýôóé ôçí “ðïéêéëßá” óôçí êáèçìåñéíüôçôÜ ìáò.

JAMA 2003;289:1785-1791. Ìáñßá Äïýñáëç Øõ÷ïëüãïò Õãåßáò

cyanmagentayellowblack

28

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

Áëêïüë êáé óáê÷áñþäçò äéáâÞôçò

Ô

ï áëêïüë áðïôåëåß êïéíü óçìåßï ðñïâëçìáôéóìïý ãéá Ýíá ìåãÜëï áñéèìü äéáâçôéêþí áôüìùí ðïõ êÜíïõí ÷ñÞóç åßôå éíóïõëßíçò åßôå áíôéäéáâçôéêþí äéóêßùí. ¼ðùò åßíáé ãíùóôü, ôï áëêïüë áðïññïöÜôáé áðü ôï óôïìÜ÷é êáé ôï ëåðôü Ýíôåñï êáé åìöáíßæåôáé óôçí êõêëïöïñßá ôïõ áßìáôïò åíôüò ðÝíôå ëåðôþí áðü ôçí êáôáíÜëùóÞ ôïõ. Ç óõãêÝíôñùóç áëêïüëçò óôï áßìá öèÜíåé ôç ìÝãéóôç ôéìÞ ôçò óå ôñéÜíôá Ýùò åíåíÞíôá ëåðôÜ ìåôÜ ôçí êáôáíÜëùóÞ ôçò. Ôñüöéìá ðëïýóéá óå ëßðïò êáé ðñùôåÀíç êáèõóôåñïýí ôï ÷ñüíï ãáóôñéêÞò êÝíùóçò êáé üôáí êáôáíáëùèïýí ìáæß ìå áëêïüë, åðéâñáäýíïõí ôï ñõèìü áðïññüöçóçò ôïõ ôåëåõôáßïõ. Ç åðßäñáóç ôïõ áëêïüë óôá åðßðåäá ãëõêüæçò óôï áßìá åîáñôÜôáé ü÷é ìüíï áðü ôïí ôýðï êáé ôçí ðïóüôçôá ðïõ èá êáôáíáëùèåß, áëëÜ êáé áðü ôçí ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ ðïõ èá êáôáíáëùèåß óå ó÷Ýóç ìå ôá ãåýìáôá Ôï áëêïüë äåí ìåôáâïëßæåôáé óå ãëõêüæç êáé åìðïäßæåé ôçí ãëõêïíåïãÝíåóç. ÅðïìÝíùò, áí êáôáíáëùèåß ÷ùñßò öáãçôü áðü Üôïìá ðïõ êÜíïõí ÷ñÞóç éíóïõëßíçò Þ ëáìâÜíïõí áíôéäéáâçôéêÜ äéóêßá, ìðïñåß íá ðñïêáëÝóåé õðïãëõêáéìßá. Áí üìùò êáôáíáëþíåôáé ìå ìÝôñï êáé ðáñÜëëçëá ìå ôï öáãçôü, ôá åðßðåäá óáê÷Üñïõ óôï áßìá äåí åðçñåÜæïíôáé, åöüóïí ï 28

äéáâçôéêüò åßíáé êáëÜ ñõèìéóìÝíïò. Ãéá äéáâçôéêÜ Üôïìá ðïõ êÜíïõí éíóïõëßíç, äýï ðïôÜ Þ ëéãüôåñï ìðïñïýí íá êáôáíáëùèïýí ìáæß êáé åðéðñüóèåôá ìå ôï óýíçèåò ãåýìá. Ç ðïóüôçôá ôçò ôñïöÞò äåí èá ðñÝðåé íá ìåéùèåß, ãéáôß õðÜñ÷åé ìåãÜëç ðéèáíüôçôá åìöÜíéóçò õðïãëõêáéìßáò ëüãù ôçò ðñüóëçøçò áëêïüë. Ãéá ôá Üôïìá ðïõ ëáìâÜíïõí äéóêßá êáé óõãêåêñéìÝíá ìåôöïñìßíç (Glucophage), èá ðñÝðåé íá äéáêüðôïõí Þ íá åëá÷éóôïðïéïýí ôçí êáôáíÜëùóç áëêïüë, ãéáôß Ý÷ïõí áíáöåñèåß äõóÜñåóôåò ðáñåíÝñãåéåò, êáé óõãêåêñéìÝíá ãáëáêôéêÞ ïîÝùóç. Ç ÷ñÞóç áëêïüë, áêüìç êáé óå ìÝôñéåò ðïóüôçôåò, èá ðñÝðåé íá áðïöåýãåôáé áðü äéáâçôéêÜ Üôïìá ìå áõîçìÝíá åðßðåäá ôñéãëõêåñéäßùí óôï áßìá, ãéáôß åðéäåéíþíåé óçìáíôéêÜ ôï ðñüâëçìá ôçò õðåñôñéãëõêåñéäáéìßáò, éäéáßôåñá üôáí õðÜñ÷åé êáé ãåíåôéêÞ ðñïäéÜèåóç. Ôï áëêïüë áðïäßäåé 7 èåñìßäåò áíÜ ãñáììÜñéï êáé ðáñÝ÷åé áðïêëåéóôéêÜ åíÝñãåéá êáé êáèüëïõ èñåðôéêÜ óõóôáôéêÜ. Ç ðåñéåêôéêüôçôá ôùí áëêïïëïý÷ùí ðïôþí óå õäáôÜíèñáêåò ðïéêßëåé. Ôá ïéíïðíåõìáôþäç ïõßóêé, âüôêá, ôæéí, ñïýìé êáé ôï ìáñôßíé, äåí ðåñéÝ÷ïõí õäáôÜíèñáêåò, åíþ áíôßèåôá ôá ãëõêÜ êñáóéÜ, ç ìðýñá, ôá ëéêÝñ êáé ìåñéêÜ êï-

cyanmagentayellowblack

29

ÔÅÕXÏÓ 22

Ðßíáêáò 1. Óýóôáóç äéáöüñùí áëêïïëïý÷ùí ðïôþí

Ðïôü Ìðýñá * ÊáíïíéêÞ ËÜéô ×ùñßò áëêïüë Êñáóß ÅðéôñáðÝæéï îçñü ( ëåõêü ñïæÝ - êüêêéíï Ãëõêü * ÓáìðÜíéá îçñÞ ËéêÝñ Ïéíïðíåõìáôþäç 40-45 âáèìþí (ïõßóêé, âüôêá, ôæéí, ñïýìé ) Ìáñôßíé ÌðñÜíôõ, ÊïíéÜê (îçñÜ) ÓÝñé * Âåñìïýô ËéêÝñ *

Ðïóüôçôá (ml)

ÕäáôÜíèñáêåò (ãñáììÜñéá)

Èåñìßäåò

ÁíôéêáôÜóôáóç

360 360 360

13 5 12

150 100 60

1 Üìõëï+2 ëßðïò 2 ëßðïò 1 Üìõëï

150 150

2

105

2 ëßðïò 2 ëßðïò + 1/3 Üìõëï

45 105 30 60 90 60

ß÷íç ß÷íç

2 ëßðïò 3 ëßðïò 1 ½ ëßðïò 1 ½ + ½ Üìõëï 2 ëßðïò 1 ëßðïò + ½ Üìõëï

* ðñÝðåé íá áðïöåýãïíôáé ëüãù ôçò ðåñéåêôéêüôçôÜò ôïõò óå õäáôÜíèñáêåò

Ðßíáêáò 2. Ïäçãßåò êáé óõóôÜóåéò ãéá ôçí ÷ñÞóç áëêïüë áðü äéáâçôéêÜ Üôïìá

Ç êáôáíÜëùóç áëêïïëïý÷ùí ðïôþí èá ðñÝðåé íá ãßíåôáé óýìöùíá ìå ôéò óõóôÜóåéò ôïõ éáôñïý êáé ôïõ äéáéôïëüãïõ. Ôï áëêïüë èá ðñÝðåé íá êáôáíáëþíåôáé ìå ìÝôñï êáé ü÷é óå ðïóüôçôá ìåãáëýôåñç áðü äýï ðïôÜ çìåñçóßùò. Ôá Üôïìá ðïõ êÜíïõí ÷ñÞóç éíóïõëßíçò, äåí èá ðñÝðåé óå êáìßá ðåñßðôùóç íá ðåñéïñßæïõí ôï öáãçôü ôïõò üôáí êáôáíáëþíïõí áëêïüë, ãéáôß áêüìç êáé ìÝôñéåò ðïóüôçôåò ôïõ ôåëåõôáßïõ ìðïñåß íá ðñïêáëÝóïõí õðïãëõêáéìßá Ãéá üóá äéáâçôéêÜ Üôïìá áêïëïõèïýí äßáéôá áðþëåéáò âÜñïõò, ïé èåñìßäåò ðïõ áðïäßäåé ôï áëêïüë èá ðñÝðåé íá óõíõðïëïãßæïíôáé óôï äéáôñïöéêü ðëÜíï. Ôï áëêïüë áíôéêáèéóôÜ ôï ëßðïò (êÜèå ðïôü éóïäõíáìåß ìå 90 èåñìßäåò Þ 2 éóïäýíáìá ëßðïõò). Ãéá íá áðïöåýãåôáé ç õðïãëõêáéìßá ôï ðñùß ìåôÜ áðü êáôáíÜëùóç áëêïüë ôï âñÜäõ, èá ðñÝðåé íá åëÝã÷åôáé ôï óÜê÷áñï ðñï ôçò êáôÜêëéóçò êáé íá ëáìâÜíåôáé åí áíÜãêåé Ýíá éóïäýíáìï óýíèåôùí õäáôáíèñÜêùí (15 ãñáììÜñéá õäáôÜíèñáêåò). Åðßóçò, íá áðïöåýãåôáé ôï îýðíçìá áñãÜ ôï ðñùÀ. Áíôßèåôá, íá ãßíåôáé ðñïóðÜèåéá íá îõðíÜ ôï Üôïìï ôç óõíçèéóìÝíç þñá êáé íá åëÝã÷åé ôá åðßðåäá óáê÷Üñïõ óôï áßìá. Ôï áëêïüë äåí èá ðñÝðåé íá êáôáíáëþíåôáé ìå Üäåéï óôïìÜ÷é Þ ìåôÜ áðü Ýíôïíç Üóêçóç, áëëÜ ìáæß ìå ôá ãåýìáôá. Ôá ðïôÜ ðïõ ðåñéÝ÷ïõí áîéüëïãá ðïóÜ õäáôáíèñÜêùí (ð.÷. ëéêÝñ, ãëõêÜ êñáóéÜ êáé ãëõêÜ êïêôÝéëò), èá ðñÝðåé íá êáôáíáëþíïíôáé ìüíï ìå âÜóç ôéò óõìâïõëÝò ôçò ïìÜäáò ðåñßèáëøçò ôïõ äéáâçôéêïý áôüìïõ. Ç êáôáíÜëùóç áëêïüë èá ðñÝðåé íá áðïöåýãåôáé óå ðåñéðôþóåéò õðåñôñéãëõêåñéäáéìßáò. Ç êáôáíÜëùóç áëêïüë áðáãïñåýåôáé ðñéí ôçí ïäÞãçóç.

29

cyanmagentayellowblack

30

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

ôñåðüìåíá ðëáßóéá, äåí õößóôáôáé êáíÝíáò ëüãïò áíçóõ÷ßáò êáé åíï÷þí êÜèå öïñÜ ðïõ ôï Üôïìï ìå äéáâÞôç êáôáíáëþíåé êÜðïéï ðïôü. ÅðåéäÞ âÝâáéá êÜèå êáíüíáò Ý÷åé êáé ôéò åîáéñÝóåéò ôïõ, ôï áëêïüë áðáãïñåýåôáé óôá äéáâçôéêÜ Üôïìá ìå éóôïñéêü êáôÜ÷ñçóçò áëêïüë, ìå ðáãêñåáôßôéäá, ãáóôñßôéäá, õðåñôñéãëõêåñéäáéìßá, óõ÷íÜ õðïãëõêáéìéêÜ åðåéóüäéá êáé óõãêåêñéìÝ-

êôÝúëò ðåñéÝ÷ïõí óçìáíôéêÝò ðïóüôçôåò õäáôáíèñÜêùí. Åðßóçò, ôï ôüíéê, ôá áíáøõêôéêÜ êáé ïé ÷õìïß öñïýôùí áðïôåëïýí åðéðñüóèåôåò ðçãÝò õäáôáíèñÜêùí êáé èåñìßäùí. Ï ðáñáêÜôù ðßíáêáò ðåñéëáìâÜíåé ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå ôç óýóôáóç äéáöüñùí áëêïïëïý÷ùí ðïôþí. ¸íá ðïôü ïñßæåôáé ùò 45 ml ïéíïðíåõìáôþäåò ðïôü (ïõßóêé, âüôêá, ôæéí, ñïýìé, êïíéÜê, îçñü ìðñÜíôõ), 150 ml êñáóß Þ 360 ml ìðýñá. Ôá îçñÜ êñáóéÜ êáé ïé ìðýñåò ìå ëßãåò èåñìßäåò èá ðñÝðåé íá ðñïôéìïýíôáé Ýíáíôé ôùí ãëõêþí êñáóéþí êáé ôçò êáíïíéêÞò ìðýñáò. Óýìöùíá ìå ôéò óõóôÜóåéò ôçò ÁìåñéêáíéêÞò ÄéáâçôïëïãéêÞò Åôáéñßáò, ôï åðéôñåðüìåíï üñéï åßíáé ìÝ÷ñé äýï ðïôÜ çìåñçóßùò ãéá ôïõò Üíôñåò êáé ìÝ÷ñé Ýíá ðïôü çìåñçóßùò ãéá ôéò ãõíáßêåò. Ãéá áñêåôÜ äéáâçôéêÜ Üôïìá ç êáôáíÜëùóç åíüò ðïôïý äåí äçìéïõñãåß ðñüâëçìá. ÐñÝðåé íá ãßíåé êáôáíïçôü, üôé åöüóïí ç ðñüóëçøç áëêïüë ãßíåôáé ìå õðåõèõíüôçôá êáé ìÝóá óôá åðé-

ÓêçíÞ óõìðïóßïõ. ÁôôéêÞ åñõèüìïñöç êýëéêá ðåñß ôï 480 ð.÷. Âåñïëßíï, Staatliche Antikenmuseen

íåò íåöñéêÝò êáé êáñäéáêÝò ðáèÞóåéò. ÅðéðëÝïí, ëüãù ôïõ ãåãïíüôïò üôé ôï áëêïüë áëëçëåðéäñÜ ìå äéÜöïñá öÜñìáêá, ïé áóèåíåßò èá ðñÝðåé íá óõìâïõëåýïíôáé ôïí ãéáôñü ôïõò ãéá ôõ÷üí áíôåíäåßîåéò êáôáíÜëùóçò áëêïüëçò. Ï Ðßíáêáò 2, ðåñéëáìâÜíåé êÜðïéåò ãåíéêÝò ïäçãßåò êáé óõóôÜóåéò ãéá ôá äéáâçôéêÜ Üôïìá (éíóïõëéíïåîáñôþìåíá êáé ìç) ðïõ êÜíïõí ÷ñÞóç áëêïüë. Ößëïõ Èåïäþñá Äéáéôïëüãïò

×ñõóÞ öéÜëç áðü ôï ìõêçíáúêü íåêñïôáöåßï ôùí Äåíäñþí. ÔÝëç 15ïõ áé. Ð.×. ÁèÞíá Åèíéêü Áñ÷áéïëïãéêü Ìïõóåßï 30

cyanmagentayellowblack

32

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

ÊáëïêáéñéíÜ ôñüöéìá

Ä

ßíåôáé ðáñáêÜôù ðßíáêáò ìå ôá ðéï óõ÷íÜ ôñüöéìá ðïõ ìðïñåß íá êáôáíáëþóåé Ýíá Üôïìï ìå äéáâÞôç êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí êáëïêáéñéíþí ìçíþí. ÐåñéëáìâÜíïíôáé: (1) ìáãåéñåìÝíá öáãçôÜ ìå óõ÷íüôåñá ôá ëåãüìåíá “ëáäåñÜ” ëá÷áíéêÜ ôá ïðïßá ðñÝðåé íá êáôáíáëþíïíôáé ìå ðñïóï÷Þ êáé ðÜíôá óå óõíäõáóìü ìå êÜðïéá ðçãÞ ðñùôåÀíçò üðùò êñÝáò, ôõñß.

(2) öñïýôá, ôá ïðïßá Ý÷ïõí áñêåôÜ õøçëÞ ðåñéåêôéêüôçôá óå õäáôÜíèñáêåò, áëëÜ êõñßùò ìå ôç ìïñöÞ óáê÷Üñùí êáé ëéãüôåñï ìå ôç ìïñöÞ éíþí. Áõôü ôï óôïé÷åßï êÜíåé áõôÜ ôá öñïýôá ðåñéóóüôåñï åðéâáñõíôéêÜ áðü ôá ëåãüìåíá “÷åéìùíéÜôéêá” öñïýôá üðùò ôï ìÞëï Þ ôï ðïñôïêÜëé, ôá ïðïßá óõóôÞíïíôáé êõñßùò ëüãù ôçò õøçëüôåñçò ðåñéåêôéêüôçôáò óå Üðåðôåò öõôéêÝò ßíåò.

(3) ðáãùôÜ: ôï êëáóóéêü ãëýêéóìá ôïõ êáëïêáéñéïý, ðïõ üðùò êáé ôá õðüëïéðá ãëõêÜ ðñÝðåé íá êáôáíáëþíïíôáé áðü ôïõò äéáâçôéêïýò ìå ìÝôñï êáé óðÜ-

32

íéá, ëüãù ôçò óõíýðáñîçò õäáôÜíèñáêá (áðü ôï ãÜëá êáé ôá óÜê÷áñá) êáé ëßðïõò (æùéêÞò ðñïÝëåõóçò áðü ôï ãÜëá). ÐÝñá üìùò áðü ôá ðáñáäïóéáêÜ ðáãùôÜ õðÜñ÷ïõí ðëÝïí ôá ðáãùôÜ “äéáßôçò” Þ “ëÜúô” ôá ïðïßá ðåñéÝ÷ïõí ôå÷íçôÜ ãëõêáíôéêÜ ðïõ äåí åðçñåÜæïõí ôá åðßðåäá ãëõêüæçò üðùò ç óïõêñüæç (æÜ÷áñç). ¸ôóé Ý÷ïõìå ðáãùôÜ ìå ãåýóç óïêïëÜôáò, âáíßëéáò Þ óïñìðÝ öñïýôùí, ôá ïðïßá äßíïõí áðü 75 ìÝ÷ñé êáé 210 èåñìßäåò áíÜ 100 ãñáììÜñéá, åíþ ïé õäáôÜíèñáêåò ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôï ãÜëá Þ ôï ÷õìü öñïýôïõ ðïõ ó÷çìáôßæåé ôçí åðéêÜëõøç ôýðïõ ãñáíßôáò, êõìáßíïíôáé áðü 2630ãñ/100 ãñ. ÁõôÜ ôá ðáãùôÜ ëïéðüí åßíáé ìéá êáëÞ åíáëëáêôéêÞ ëýóç ãéá ôïõò äéáâçôéêïýò þóôå íá ÷áßñïíôáé êáé åêåßíïé ôï äñïóåñü áõôü Ýäåóìá ëáìâÜíïíôáò âåâáßùò õðüøéí ôçí ðïóüôçôá õäáôáíäñÜêùí ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôá ðáãùôÜ áõôÜ êáé ç ïðïßá ìðïñåß íá åðçñåÜóåé ôá åðßðåäá óáê÷Üñïõ åáí äåí êáëõöèåß ìå ôçí áíÜëïãç äüóç éíóïõëßíçò/áíôéäéáâçôéêÞò áãùãÞò.

cyanmagentayellowblack

34

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ ÔÑÏÖÉÌÏ ÌðñéÜì (250 ãñ) ÁããéíÜñåò áëá ðïëßôá (250 ãñ) ÁããéíÜñåò-ÁñáêÜò (250 ãñ) ÃåìéóôÜ ìå êéìÜ êáé ñýæé (250 ãñ) ÃåìéóôÜ ìå ñýæé ìüíï (250 ÃÑ) ÁñáêÜò ìå ðáôÜôåò ãéá÷íß (250 ãñ) Êáãéáíáò (áõãÜ ìå íôïìÜôá) (200 ãñ) ÍôïëìáäÜêéá (100 ãñ) Ãßãáíôåò ðëáêß (100 ãñ) ØÜñé ðëáêß (250 ãñ) ÖáóïëÜêéá (250 ãñ) ÐáôÜôåò öïýñíïõ (250 ãñ) ÌåëéôæÜíåò éìÜì (250 ãñ) ÌåëéôæÜíåò ðáðïõôóÜêéá (250 ãñ) Óýêï (100ãñ) (ìÝóï óýêï=65 ãñ) ÖñÜïõëåò (150ãñ) êáñðïýæé (100 ãñ) Ðåðüíé (100 ãñ) Óôáöýëéá 10 Ñþãåò (50 ãñ) Ðáãùôü âáíßëéá (100 ãñ) Ðáãùãü óïêïëÜôá (100 ãñ) Ðáãùôü ëÜéô (75 ãñ) Ðáãùôü ãñáíßôá (85 ãñ) Ðáãùôü ðáñöÝ (150 ãñ)

ÕÄÁÔ/ÊÅÓ

ËÉÐÇ

ÐÑÙÔÅÉÍÅÓ

ÈÅÑÌÉÄÅÓ

36 24.5 26 25 32 26.5 4 32.8 23.3 69 12 89 11 14 48.6 10 5.3 5.0 9 24,1 30,5 16 16 47

20.5 16.25 16 25 19 12.0 44 11,1 8.3 13 20 22 21 29 1.5 1 1 7,6 11,0 3 2 18

4.75 3.0 2 13 5 7.25 14 2,9 9.2 11 5 9 3 13 3.3 0.4 0.6 4,9 4,9 2 3 8

340 250 250 392 310 238 550 235 210 430 245 566 230 370 209 45 21 21 35 180 235 95 90 335

×Üñçò Äçìïóèåíüðïõëïò Êëéíéêüò Äéáéôïëüãïò - Âéïëüãïò 34

cyanmagentayellowblack

35

ÔÅÕXÏÓ 22

Öñïýôá Ç ãëýêá ôçò öýóçò

Ô

ï êáëïêáßñé Ýöèáóå êáé ìáæß ìå áõôü áêïëïõèåß ï ðåéñáóìüò ôùí êáëïêáéñéíþí öñïýôùí. ÐÝñá áðü ôçí ãëõêéÜ ôïõò ãåýóç, ôá öñïýôá ðñïóöÝñïõí ÷ñþìá, ðïëëÝò âéôáìßíåò êáé öõôéêÝò ßíåò óôçí äéáôñïöÞ ìáò. Ðéï óõãêåêñéìÝíá, ôá öñïýôá åßíáé ðïëý êáëÞ ðçãÞ âéôáìßíçò C, êáé âéôáìßíçò Á. Åðßóçò, ðåñéÝ÷ïõí áíôéïîéäïôéêÜ ðïõ ìáò ðñïóöÝñïõí ðñïóôáóßá áðü êÜðïéåò áññþóôéåò üðùò ôïí êáñêßíï êáé ôéò êáñäéáããåéáêÝò ðáèÞóåéò. Ôá ùìÜ öñïýôá ðåñéÝ÷ïõí ðéï ðïëëÝò öõôéêÝò ßíåò áðü ôïõò ÷õìïýò. Ãéá ôïí ëüãï áõôü, åßíáé ðñïôéìüôåñï íá êáôáíáëþíïõìå ùìÜ öñïýôá áíôß ãéá ÷õìïýò. Ãéá áêüìá ðéï ðïëëÝò öõôéêÝò ßíåò, êáëü åßíáé íá ôñþìå ôá öñïýôá ìå ôçí öëïýäá ôïõò. ¼óï ãéá ôéò êïìðüóôåò, íá ðñïôéìÜôå áõôÝò ðïõ äåí Ý÷ïõí ðñüóèåôç æÜ÷áñç. Áí ðåñéÝ÷åé æÜ÷áñç ôï óéñüðé ôïõò, íá ôéò óôñáããßæåôå ðñéí ôéò êáôáíáëþóåôå. Ãéá ôïí äéáâÞôç, üëïé ðëÝïí ãíùñßæïõìå üôé äåí õðÜñ÷ïõí öñïýôá ðïõ áðáãïñåýïíôáé, áðëüò ðñÝðåé íá ãíùñßæïõìå ôçí èñåðôéêÞ ôïõò áîßá åéäéêÜ óå õäáôÜíèñáêåò ãéá íá ôá ìïéñÜæïõìå óùóôÜ óôçí äéÜñêåéá ôçò çìÝñáò. ÐáñáêÜôù èá âñåßôå ìéá ëßóôá ìå öñïýôá ôá ïðïßá éóïäõíáìïýí óå 15 ãñáììÜñéá õäáôÜíèñáêåò (1 éóïäýíáìï) êáé ðåñßðïõ 60 èåñìßäåò ôï êÜèå Ýíá.

• 1 ìéêñü ìÞëï • 1 ìéêñü ðïñôïêÜëé • 12 êåñÜóéá • 15 ìéêñÝò ñüãåò óôáöýëé • 4 âåñßêïêá • 1 öÝôá êáñðïýæé (11/4 öëõôæÜíé = 140 ãñáì.)

• ½ ìðáíÜíá • 1 öÝôá ðåðüíé (1 öëõôæÜíé) • 2 êïõôáëéÝò ôçò óïýðáò óôáößäåò • 1 ìåãÜëï áêôéíßäéï

• • • • • • • • • •

2 ìåóáßá óýêá 1 ìåãÜëï ìáíôáñßíé 1 ìÝôñéï ñïäÜêéíï 1 ìÝôñéï ãåñìÜ 1 ìÝôñéï íåêôáñßíé 1 ìéêñü á÷ëÜäé 10 öñÜïõëåò (11/4 öëõôæÜíé) ½ ãêñåéðöñïõô ½ ìÜíãêï ½ öëõôæÜíé öñïõôïóáëÜôá ½ ðïôÞñé ÷õìü öñïýôùí ÷ùñßò ðñüóèåôç æÜ÷áñç 1 öëõôæÜíé=250ml

35

cyanmagentayellowblack

36

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

Ôá ðáñáêÜôù öñïýôá ðåñéÝ÷ïõí áíÜ ìåñßäá 15gr õäáôÜíèñáêåò

Åðéäüñðéï ðïñôïêáëéïý ÕëéêÜ, ãéá 5 ìåñßäåò · 3 ðïñôïêÜëéá · 1 êïõôáëéÜ ôçò óïýðáò ÷õìü ðïñôïêÜëé · 1 ½ öëõôæÜíé öñÝóêá Þ êáôåøõãìÝíá âáôüìïõñá Þ öñÜïõëåò · 1 êïõôáëéÜ ôçò óïýðáò õðïêáôÜóôáôï æÜ÷áñçò · 1 êïõôáëéÜ ôçò óïýðáò øçìÝíá êáé øéëïêïììÝíá êáñýäéá Êáèáñßóôå 3 ðïñôïêÜëéá êáé êüøôå ôá óå ñïäÝëåò. ÔïðïèåôÞóôå ôá óå ìéá ðéáôÝëá. Ãéá ôï óéñüðé ×ôõðÞóôå ôï ÷õìü ðïñôïêáëéïý, ôá âáôüìïõñá, êáé ôï õðïêáôÜóôáôï æÜ÷áñçò, óôï ìðëÝíôåñ. Ðåñé÷åßóôå ìå ôï ðáñáðÜíù ìßãìá ôá ðïñôïêÜëéá, êáé ãáñíßñåôå ìå ôá êáñýäéá ÁíÜëõóç ÊÜèå ìåñßäá ðåñéÝ÷åé: Èåñìßäåò 70 Ëßðïò 1ãñ õäáôÜíèñáêåò 15ãñ ðñùôåÀíç 2ãñ

ÅëÝíç ÌåíåãÜôïõ Äéáéôïëüãïò 36

cyanmagentayellowblack

37

ÔÅÕXÏÓ 22

ÅÃÃÑÁÖÇ ÓÔÁ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ ÅÐÙÍÕÌÏ: .................................................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................... ÏÍÏÌÁ: ........................................................................................................................................................ .......................................................................................................................................................................... Ç äéåýèõíóç ðïõ èÝëù íá ëáìâÜíù ôï ðåñéïäéêü ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá åßíáé: ......................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... Ïäüò: .................................................................................................... Áñéè. ................................................ Ðüëç: .................................................................................................... Ôá÷. Êùä. : ..................................... Ôá÷õäñïìéêÞ Äéåýèõíóç: ÅëëçíéêÞ ÄéáâçôïëïãéêÞ Åôáéñåßá ÌáéÜíäñïõ 23 ÁèÞíá 11528

ÕÐÏÃÑÁÖÇ

Ôï ðåñéïäéêü ðñïóöÝñåôáé ÄÙÑÅÁÍ

ÏÄÇÃÉÅÓ ÃÉÁ ÔÏÕÓ ÓÕÃÃÑÁÖÅÉÓ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÙÍ ÍÅÙÍ

(ãé' áõôïýò ðïõ áó÷ïëïýíôáé ìå ôï äéáâÞôç êáé èÝëïõí íá åíçìåñþóïõí) 1. ¢ñèñï 2-3 äáêôõëïãñáöçìÝíùí óåëßäùí. Ìéêñüôåñï Üñèñï, ìå ðñáêôéêÝò óõóôÜóåéò, ïäçãßåò Þ ìå óçìåßá õðåíèýìéóçò.

2. Óôï êýñéï Üñèñï, íá õðÜñ÷ïõí 1 Ýùò 2 óçìåßá, ôá ïðïßá èÝëåé ï óõããñáöÝáò íá ôïíßóåé óáí êýñéá ìçíýìáôá. ÁõôÜ èá ôõðùèïýí óå Üëëï öýëëï (èá åêôõðùèåß ìÝóá óôï Üñèñï óå åéäéêü ðåñéèþñéï).

3. Óå êÜèå Üñèñï íá õðÜñ÷ïõí 2 ìå 3 êýñéåò âéâëéïãñáöéêÝò ðáñáðïìðÝò.

4. Íá ðåñéêëåßïõí ìÝóá óôï Üñèñï, 1 Ýùò 2 óêßôóá áí õðÜñ÷ïõí, óå ó÷Ýóç ìå ôï èÝìá..

5. ÅÜí åßíáé åöéêôü, ôï êåßìåíï íá åßíáé óå äéóêÝôá, óôï óýóôçìá word, version Windows 1995, ãéá PC ìå ìÝãåèïò ãñáììÜôùí 12.

6. Ôï Üñèñï íá óõíïäåýåôáé ìå ôï üíïìá ôïõ óõããñáöÝá, äéåýèõíóç êáé ôçëÝöùíï ôßôëï (ãéáôñüò, íïóçëåõôÞò ê.ëð.) êáé ôüðï åñãáóßáò, ìå çìåñïìçíßá áðïóôïëÞò.

7. Ôï Üñèñï íá óôáëåß: ÓõíôáêôéêÞ ÅðéôñïðÞ Ðåñéïäéêïý ÄéáâçôïëïãéêÜ ÍÝá ÌáéÜíäñïõ 23, 115 28 ÁèÞíá 37

cyanmagentayellowblack

38

ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ

ÅÑÙÔÇÌÁÔÏËÏÃÉÏ ÁÎÉÏËÏÃÇÓÇÓ “ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ” Åõ÷áñéóôïýìå ãéá ôç óçìáíôéêÞ áíôáðüêñéóÞ óáò. ¸÷ïõìå Þäç ëÜâåé ôá ðñþôá óõìðëçñùìÝíá åñùôçìáôïëüãéá ãéá ôçí áîéïëüãçóç ôïõ ðåñéïäéêïý ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ . Ïé ðáñáôçñÞóåéò êáé ïé ðñïôÜóåéò óáò åßíáé ïõóéáóôéêÝò êáé âïçèïýí åîáéñåôéêÜ ôçí ðñïóðÜèåéÜ ìáò. Äçìïóéåýïõìå îáíÜ ôï åñùôçìáôïëüãéï áîéïëüãçóçò þóôå íá äïèåß ç åõêáéñßá êáé óå Üëëïõò áíáãíþóôåò íá åêöñÜóïõí ôç ãíþìç ôïõò. Ðáñáêáëïýìå áðáíôÞóôå ôéò åñùôÞóåéò ðïõ áêïëïõèïýí. Ôï åñùôçìáôïëüãéï åßíáé áíþíõìï êáé ïé áðáíôÞóåéò óáò åìðéóôåõôéêÝò. Ç ãíþìç óáò åßíáé óçìáíôéêÞ. Ïé áðáíôÞóåéò óáò èá ìáò âïçèÞóïõí íá áîéïëïãÞóïõìå ôçí ðïéüôçôá ôïõ ðåñéïäéêïý êáé èá óõìâÜëëïõí óçìáíôéêÜ óôç âåëôßùóÞ ôïõ. Ìðïñåßôå íá ôá÷õäñïìÞóåôå ôï åñùôçìáôïëüãéï óôç äéåýèõíóç: ÅËËÇÍÉÊÇ ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÇ ÅÔÁÉÑÅÉÁ - ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ - ÌáéÜíäñïõ 23, 115 28 ÁèÞíá Þ íá ôï äþóåôå óôï ãéáôñü óáò êáôÜ ôçí åðßóêåøÞ óáò óôï äéáâçôïëïãéêü êÝíôñï Þ íá óõìðëçñþóåôå ôï ßäéï åñùôçìáôïëüãéï óôç óåëßäá ìáò óôï: Internet: http://www.mednet.gr/greek/soc/ede. Åõ÷áñéóôïýìå.

1. Ðïéá åßíáé ç ãíþìç óáò ãåíéêÜ ãéá ôï ðåñéïäéêü; Åîáéñåôéêü m

Ðïëý Êáëü m

Êáëü m

ÌÝôñéï m

2. Óáò åíäéáöÝñïõí:

ôá Üñèñá ãéá ôçí åíçìÝñùóç ôùí áôüìùí ìå äéáâÞôç (êáôçãïñßá á) ôá Üñèñá ãéá ôá åðáããÝëìáôá õãåßáò (êáôçãïñßá â) êáé ïé äõï êáôçãïñßåò (á & â)

Êáêü m

m m m

3. Ôï åýñïò ôùí èåìÜôùí ðïõ ðáñïõóéÜæïíôáé êáëýðôåé ôéò áíÜãêåò óáò ãéá åíçìÝñùóç; Ðïëý m

ÁñêåôÜ m

ÌÝôñéá m

4. Ðüóï éêáíïðïéçôéêÞ èåùñåßôå;

ÅëÜ÷éóôá m

Ðïëý ÉêáíïðïéçôéêÞ

ÉêáíïðïéçôéêÞ

m m m

ôçí ðëçñïöüñçóç-åíçìÝñùóç ôçí ðïéüôçôá ôçò åêôýðùóçò ôçí åéêïíïãñÜöçóç

m m m

ÌÝôñéá

m m m

ÊáêÞ

m m m

5. Ðïéá èÝìáôá èá åðéèõìïýóáôå íá ðáñïõóéáóôïýí óå åðüìåíá ôåý÷ç;

6. ÐñïóùðéêÜ óôïé÷åßá:

Çëéêßá: Öýëï: ¢ññåí m ÈÞëõ ÅñãÜæåóôå óôï ÷þñï õãåßáò; ¸÷åôå äéáâÞôç; - ôýðïõ É - ôýðïõ ÉÉ Åßóôå ãïíÝáò ðáéäéïý ìå äéáâÞôç; ¢ëëï:

m

Íáé Íáé Íáé Íáé

m m m m

¼÷é ¼÷é ¼÷é ¼÷é

m m m m

7. Ðüóï êáéñü äéáâÜæåôå ôá ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ; 8. Áðü ðïý ðñïìçèåýåóôå ôá ÄÉÁÂÇÔÏËÏÃÉÊÁ ÍÅÁ;

ÁðïóôÝëëåôáé ôá÷õäñïìéêþò m Áðü ôá ÄéáâçôïëïãéêÜ ÊÝíôñá m ¢ëëï:

9. ¸÷åôå óõíáíôÞóåé äõóêïëßåò óôï íá ðñïìçèåõôåßôå ôï ðåñéïäéêü; Íáé m

¼÷é m

10.Ðáñáêáëþ áíáöÝñáôå ðáñáôçñÞóåéò êáé ðñïôÜóåéò ðïõ èá ìðïñïýóáí íá óõìâÜëëïõí óôç âåëôßùóç ôïõ ðåñéïäéêïý:

#

38