Afstuderen op coffeeshops

Cum laude afstuderen over coffeeshopbeleid Onkruid vergaat niet

Tekst: Nicole Maalsté // foto’s: Derrick Bergman/Gonzo Media

Het is vrijdagmiddag 11 november 2011. Op de zeventiende etage van de Faculty Club van de Rotterdamse Universiteit is een groot aantal drugsexperts bij elkaar gekomen bij het afstuderen van de 23-jarige Deborah Bruin, dochter van de Rotterdamse coffeeshopeigenaresse Myranda Bruin. Bruin junior is namelijk in twee richtingen cum laude afgestudeerd aan de Rotterdamse rechtenfaculteit.

Voor haar scriptie getiteld ‘Onkruid vergaat niet’ kreeg Deborah een negen. De scriptie gaat over de ontwikkeling van het Nederlandse coffeeshopbeleid en de samenwerking tussen het strafrecht en bestuursrecht. Laat het een stimulans zijn voor anderen die aspiraties hebben om af te studeren op dit thema.

Praktijk

Deborah vertelt dat ze zelf zeven jaar in een coffeeshop heeft gewerkt. Daardoor heeft ze een goed beeld gekregen hoe het er in de praktijk van de coffeeshopwereld aan toe gaat. Volgens haar ontbreekt het aan die praktijkkennis bij veel andere wetenschappers die zich met dit thema bezighouden aan. Die losoferen er theoretisch een aardig end op los en komen met allerlei oplossingen die niet aansluiten bij de werkelijkheid. Zij raadt daarom iedereen die iets met dit thema wil of doet aan om eens een kijkje in een coffeeshop te nemen. Volgens haar staan veel coffeeshops daar voor open. Zelf heeft ze een van haar professoren na een hoorcollege weten te verleiden om eens bij haar ouders in de coffeeshop te komen kijken. De professor hield zich al vele jaren met het thema bezig, maar had er er nooit een van binnen gezien. Sinds zijn bezoek is zijn visie op de coffeeshopwereld behoorlijk veranderd.

Onkruid vergaat niet

Deborah schreef haar scriptie niet voor een speciale doelgroep. Ze hoopt dat zoveel mogelijk mensen er iets aan hebben. Daarom heeft ze geprobeerd om het taalgebruik zo begrijpelijk mogelijk te houden. ‘Onkruid vergaat niet’ is een goed onderbouwde scriptie. Deborah vertelt hoe ze heeft geworsteld met de actualiteit rond dit thema. Door de steeds veranderende werkelijkheid, nieuwe politieke ontwikkelingen en nieuwe uitspraken, leek de actualiteit haar steeds in te halen. Het voelde als vechten tegen de bierkaai. Op een gegeven moment heeft ze echter de knoop doorgehakt en besloten dat het klaar was. Toen ze haar scriptie inleverde was ze bang dat hij met de dag verouderde. Ze hoopte daarom dat haar begeleiders niet te lang zouden wachten met het lezen van de scriptie. Uiteindelijk heeft ze ‘last minute’ nog een aantal nieuwe uitspraken toegevoegd. Een ding is zeker. Met dit thema ben je nooit klaar. Je kunt er een leven lang mee bezig zijn.

Nieuwe uitgangspunten

In haar scriptie onderzoekt Deborah in hoeverre de oorspronkelijke uitgangspunten van het Nederlandse gedoogbeleid zijn veranderd en in hoeverre het huidige coffeeshopbeleid (dat daaruit is voorgekomen) nog duidelijk en herkenbaar is. Een belangrijk uitgangspunt van het gedoogbeleid is de zogenoemde risicogedachte. Dat wil zeggen dat de nadruk bij de volksgezondheid ligt en het strafrecht zich terughoudendheid opstelt bij het ingrijpen in de persoonlijke vrijheid van burgers om middelen te gebruiken met een minder ernstig risico. Een ander uitgangspunt is het schadebeginsel. Dat houdt in dat strafrechtelijk ingrijpen alleen gerechtvaardigd is als het om een handeling gaat die schade veroorzaakt bij anderen. Deborah concludeert dat deze uitgangspunten nog steeds gelden, maar overschaduwd worden door nieuwe uitgangspunten. Tegenwoordig ligt de nadruk volgens haar veel meer op andere uitgangspunten, zoals de bestrijding van allerlei vormen van overlast (met name in het bestuursrecht) en georganiseerde misdaad (met name in het strafrecht) en bescherming van de jeugd.

Beleid is niet transparant

De laatste jaren zijn coffeeshops steeds meer onder vuur komen te liggen. Dat komt niet alleen doordat er telkens weer nieuwe regeltjes worden bedacht, zoals

een wietpas of een afstandscriterium. Maar ook omdat coffeeshops veel strenger worden gecontroleerd. In sommige delen van het land wordt bijvoorbeeld heel streng gelet op de bevoorrading. Zoals bekend mag een coffeeshop maximaal 500 gram in huis hebben. Daardoor moeten veel coffeeshops gedurende de dag hun voorraad aanvullen. Wanneer zo’n voorraadplek door de politie wordt ontdekt, kan dit tot gevolg hebben dat de coffeeshop zijn deuren moet sluiten. Dat overkwam bijvoorbeeld de eigenaar van Checkpoint, de bekende coffeeshop in Terneuzen, die nu in een spraakmakende rechtszaak verwikkeld is.

Tijdens het schrijven van haar scriptie merkte Deborah dat het heel lastig is om het coffeeshopbeleid goed te beschrijven.

Dat komt volgens haar omdat er geen duidelijke regels zijn. Justitie heeft weliswaar een aantal regels opgesteld waar een coffeeshop zich aan moet houden, maar een burgemeester kan zelf bepalen hoe hij of zij dat in een bepaalde gemeente vorm geeft. De burgemeester richt zich doorgaans meer op de voordeur van de coffeeshop. Die valt onder het bestuursrecht. Maar de burgemeester moet zijn beleid altijd afstemmen met de Of cier van Justitie die over de achterdeur van de coffeeshop gaat. In de strafzaak rondom coffeeshop Checkpoint in Terneuzen is goed te zien wat de gevolgen van deze onduidelijke taakverdeling zijn. De burgemeester had daar heel andere ideeën over het coffeeshopbeleid dan de Of cier van Justitie. De gemeente werkte nauw samen met de coffeeshop om de overlast binnen de perken te houden, terwijl het OM Checkpoint als een criminele organisatie zag. De jonge onderzoeker concludeert daarom dat de verdeling van bevoegdheden bij het bepalen en handhaven van het beleid niet helder zijn. De wetgever zou daarin meer duidelijkheid moeten scheppen.

De Maastrichtse uitgeverij Organic Earth gaat de scriptie drukken voor andere geïnteresseerden.

Toekomst

Vanwege de constante stroom aan nieuwe beleidsinzichten is het volgens Deborah lastig om iets te zeggen over de toekomst. Dit onderwerp is voortdurend heftig in beweging en gaat ook alle kanten op. Je kunt vanuit veel verschillende perspectieven naar het coffeeshopbeleid kunt kijken. Veel deskundigen kijken maar vanuit één perspectief naar dit thema. Daardoor komen ze met heel andere oplossingen dan andere deskundigen die vanuit een ander perspectief kijken. Zelfs binnen de rechtswetenschappers wordt er op heel verschillende manieren naar coffeeshops gekeken. Daarom heeft Deborah ervoor gekozen om zowel vanuit het strafrecht als vanuit het

Trots

Myranda Bruin is met recht trots op haar dochter. Dankzij haar ligt deze prachtige scriptie niet ergens in de universiteitsbibliotheek te verstoffen. De klassiek vormgegeven exemplaren met harde kaft en gedrukt op henneppapier zijn naar alle Nederlandse cannabisdeskundigen in het land gestuurd. Deze zijn inmiddels op. De Maastrichtse uitgeverij Organic Earth zal een handelsversie gaan drukken voor andere geïnteresseerden. Ik hoop dat we nog veel meer van Deborah gaan horen in de toekomst. Met haar scriptie zijn de eerste stappen voor een veelbelovende carrière gezet. Voorlopig blijft ze nog even als docente aan de universiteit verbonden. Maar de advocatuur lonkt ook.

bestuursrecht te kijken. Volgens haar is dat niet alleen een meerwaarde van haar scriptie, maar eigenlijk ook een vereiste voor alle advocaten en andere rechtsgeleerden die zich met coffeeshops bezighouden.

Hollands Next Top Model

Toen Deborah nog op de basisschool zat riep ze al dat ze professor wilde worden. Ze wist ook al heel snel dat ze iets met rechten wilde doen. Dat heeft volgens haar te maken met haar sterk ontwikkelde gevoel voor rechtvaardigheid. Vroeger mengde ze zich al in con icten ook als ze er niets mee te maken had. Ze had toen trouwens het idee dat een professor iemand was met een intelligente boekenkast die iets met reageerbuisjes deed. Meer een uitvinder. Die boekenkast heeft ze inmiddels wel. Maar haar beeld over de wetenschap is intussen aardig gewijzigd. Toen ze als docente aan de universiteit begon was ze bang dat ze niet mee zou kunnen komen met het niveau van de gesprekken. Het blijken echter gewoon mensen te zijn. In de pauze praten ze over de laatste a evering van Hollands Next Top Model en andere programma’s. Niks geen diepgaande gesprekken over ingewikkelde onderwerpen. Eigenlijk valt haar dat wel een beetje tegen.

Hoewel het activisme in haar bloed zit, is Deborah voorzichtig met activistische bezigheden. Mensen reageren vaak al raar als ze horen dat haar ouders een coffeeshop hebben. Ze kunnen zich niet voorstellen dat een hardwerkend en betrouwbaar iemand als zij uit zo’n gezin komt. Ze verloochent haar afkomst overigens niet en vindt ook dat mensen haar moeten nemen zoals ze is. Maar ze houdt er wel rekening mee en probeert te voorkomen dat mensen haar teveel met de cannabisbranche associëren. Omgekeerd reageren mensen in de cannabiswereld ook soms raar als ze horen dat ze inmiddels docent aan de universiteit is, dus wat dat betreft zit ze precies tussen twee vuren in.

De krokodil

De Rotterdamse kunstenaar Ronald Motta maakte voor het afstuderen van Deborah een prachtig beeldje. Hij koos voor een vorm waarin de ontwikkeling van het recht door de tijd heen tot uitdrukking komt. Dat is het beeld van de krokodil. In vrijwel alle culturen staat de krokodil namelijk symbool voor de verzoening van fundamentele tegenstellingen: de goed geordende wereld van het recht tegenover de afgrond van onrecht en willekeur. De krokodil wordt voorgesteld als de drager van de wereld. De krokodil staat ook voor het einde en het begin van de beschaving. De geopende bek betekent ook: tegen de stroom ingaan. En vandaar bevrijding uit de beperkingen van de wereld. Je kunt je vast de spotjes nog voor de geest halen over de paarse krokodil, die uitgroeide tot het symbool van publiek verzet tegen administratieve rompslomp.