Patrick Blanc: Verticaal groen

De hangende tuinen van Patrick Blanc

Binnen de wereld van de groene architectuur is de Fransman Patrick Blanc een unieke figuur, die een actieve carrière als wetenschapper aan het Parijse Centre National de la Recherche Scientifique combineert met een steeds succesvollere praktijk als ontwerper van verticale tuinen. In 1988 werd in Parijs zijn eerste mur vegetal gerealiseerd, en sindsdien zijn er wereldwijd tientallen gebouwen door Blanc in een levende groene jas gestoken. Bij de opening van zijn jongste project voor de Drew School in Pacific Heights USA sprak de meester van het verticale groen over zijn werk.

Sinds je eerste trip naar Thailand in 1972 heb je overal ter wereld studie ge-

een soort vlot dat letterlijk op bomen kan worden bevestigd en zelfs kan worden be-

stuurd. Op die manier kan je makkelijk bij de planten komen om ze te bestuderen.

Door: Piet Groen

De verticale tuin bestaat uit drie delen: een metalen frame, een PVC-laag en vilt. Het metalen frame is opgehangen aan een muur of is in de grond verankerd. Het voorziet in een luchtlaag die functioneert als een zeer efficiënt thermisch en geluidsisolerend systeem. Een 1 cm dikke PVC plaat wordt dan op het metalen frame geklonken. Deze laag geeft de gehele structuur stevig-

heid en maakt hem waterdicht. Daarna volgt een laag van polyamide vilt die aan de PVC-plaat wordt vastgeniet. Dit vilt is corrosiebestendig en zorgt dankzij zijn hoge capillariteit voor een homogene distributie van water. De wortels groeien op dit vilt. Het water geven gebeurt van bovenaf, net zoals dat gebeurt in een natuurlijke situatie, zoals op het oppervlak van een rots of gesteente, waarbij het leidingwater is verrijkt met voedingsstoffen. Het proces van bewatering en bemesting is geautomatiseerd. Het hele gewicht van de verticale tuin, inclusief planten en metalen frame, is minder dan 30 kilo per vierkante meter, zodat de verticale tuin op iedere muur kan worden uitgevoerd zonder enige beperking qua omvang of hoogte.

Er komt helemaal geen aarde aan te pas?

Planten hebben niet in elke situatie aarde nodig, aangezien de grond in feite niets meer is dan een mechanische ondersteuning. Alleen water en de vele mineralen die erin zijn opgelost zijn voor planten essentieel, samen met licht en kooldioxide voor de fotosynthese. Zolang er het hele jaar door water aanwezig is, zoals in tropische bossen of bergwouden in gema-

Het water geven gebeurt van bovenaf, net zoals dat gebeurt in een natuurlijke situatie, waarbij het leidingwater is verrijkt met voedingsstoffen.

maakt van de verschillende vegetatielagen in tropische regenwouden. Hoe klim je eigenlijk naar boven om al die jungleplanten te bestuderen?

Al die ontdekkingstochten werden gemaakt met behulp van een Radeau de Cimes,

Wat is het geheim achter je verticale tuinen? Hoe lijm je die planten eigenlijk op de muur?

Een greep uit het enorme aantal plantensoorten die geschikt zijn voor verticale tuin.

tigde streken, kunnen planten groeien op rotsen, boomstammen en hellingen waar geen grond aanwezig is. In Maleisië bijvoorbeeld groeien 2500 van de 8000 bekende soorten zonder enige grond. Zelfs in gematigde klimaatzones zijn er veel planten die groeien op kliffen, rond de ingangen van grotten of in rotsspleten. Op deze steile plaatsen vindt je vele Berberis, Spiraea en Cotoneastersoorten. Hun gebogen takken geven aan dat ze afkomstig zijn uit natuurlijke steile biotopen en niet uit vlakke gebieden, zoals de tuinen waar ze meestal worden geplant. Planten kunnen dus op vrijwel elk verticaal oppervlak groeien waar weinig of geen aarde aanwezig is, zolang er maar geen permanent tekort aan water is.

Hoe kan een verticale tuin overleven in een volledig van airconditioning voorziene omgeving, zoals een winkel, een museum, of zelfs een onherbergzame locatie als een parkeergarage?

De verticale tuin creëert zijn eigen specifieke klimaat. Het is bewezen dat de Verticale Tuin de luchtvochtigheid in zijn omgeving verbetert, waardoor kleine varens en mossen verschijnen en zaden ontkiemen. Winkels en musea blijken juist zeer geschikte plaatsen voor het uitvoeren van dit soort projecten. En hoewel een parkeergarage wordt aangevuld met kunstlicht, zijn tropische planten die overleven door in de schaduw te groeien perfect geschikt voor dergelijke zonloze locaties.

Hoe zit het met het onderhoud, hoe vaak moet je de planten verzorgen?

Zolang de veredeling van de plantensoorten correct is, hoef je helemaal niets aan de planten te veranderen! Dit is niet zoals een gewone tuin... Drie of vier keer verzorging per jaar is genoeg.

Hoe zit het met de definitie van de verticale tuin: beschouw je ze in de eerste plaats als kunst of meer als groene architectuur?

De verticale tuin heeft meer overeenkomsten met een levend schilderij dan met een tuin. Eigenlijk is mijn benaming ervoor mur vegetal, de plantaardige muur. Ik ben een wetenschapper, en de verticale tuin is afgeleid van de meer dan dertig jaar dat ik in de natuur voorkomende situaties, met name in tropische gebieden, heb bestudeerd. Mijn wetenschappelijke benadering is van

Planten hebben niet in elke situatie aarde nodig, aangezien de grond in feite niets meer is dan een mechanische ondersteuning.

essentieel belang voor het ontwerpen van het hele systeem en voor de selectie de plantensoorten die geschikt zijn voor elke afzonderlijke locatie.

Is je bij het bestuderen van de ingewikkelde manieren waarop planten in de meest barre omstandigheden overleven iets opgevallen waar mensen van kunnen leren?

Nou... Mensen moeten proberen om een manier van leven te ontwikkelen die minder natuurlijke hulpbronnen verspilt. Vergelijk het met een tropisch regenwoud: planten die vlak bij de grond groeien bijvoorbeeld

krijgen minder dan één procent van het zonlicht. Ook is er in een bos veel ruimte waar geen enkele plantengroei aanwezig is. Zo zou misschien ook de mens niet gebruik moeten willen maken van alle ruimte die nog beschikbaar is. Ik zou ook willen zeggen dat

waar natuurlijke hulpbronnen schaars zijn, de biodiversiteit groter is en de concurrentie tussen individuen minder. Mensen moeten dat in gedachten houden bij de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen.

24 jaar geleden begon Patrick Blanc met het ontwerpen van kunstzinnige groene architectuur voor openbare ruimtes, zoals musea, shopping malls en kantoren. Zijn indrukwekkende portfolio is in levende lijve te bewonderen in vele steden op vijf continenten

In dezelfde tijd dat Patrick Blanc (1953) met zijn concept debuteerde, bouwde de Amerikaan McRae Anderson zijn eerste levende wand in het regenwoudpaviljoen van de dierentuin van Cleveland. Nog steeds is Anderson met zijn bedrijf Greenwalls actief in de aanleg van verticale tuinen. Toch wordt Anderson compleet overschaduwd door Blanc, die door de meeste mensen wordt beschouwd als de onbetwiste vader van de levende verticale muur.

‘Bono-botanicus’

Verwondering hoeft dat niet te wekken; Blanc is, anders dan de wat saaie Anderson, een flamboyante figuur die met Franse flair zijn public relations behartigt en zich als een vis in het water voelt in kringen waar haute finance, lobbyïsten van koninklijke huize en salonfähig

groen elkaar het hof maken. Hoewel hij wel eens als de 'Bono-botanicus' is getypeerd, doe je Blanc tekort door hem als een soort eco-rockster te omschrijven, daarvoor excelleert hij op teveel uiteenlopende terreinen. De combinatie van avonturier, kunstenaar, geleerde en zakenman gaat zelfs Indiana Jones boven de pet. Hoewel begrijpelijk vanuit zakelijk oogpunt, is het voor anderen lastig op het verticale vlak ook groene initiatieven te ontplooien vanwege het patent dat rust op de in wezen kinderlijk eenvoudige constructieprincipes van Blancs verticale tuinen. Overigens heeft ook Anderson de constructie van zijn systeem gepatenteerd, al wijkt het niet wezenlijk af van dat van Blanc. Inmiddels bestaan er meerdere commerciële alternatieven die het mogelijk maken ook zonder Blanc of Anderson een verticale tuin aan te leggen. Particulieren kunnen natuurlijk wel zonder problemen leentjebuur spelen bij beide pioniers, want geheimzinnig wordt er niet gedaan over de manier waarop de verticale tuin in elkaar is gezet.

Eco-goeroe

Anders dan veel anderen die zich inzetten voor het groener maken van steden, heeft Blanc zich altijd op de vlakte gehouden als het ging om heldere ecologische idealen. Veel verder dan een vaag pleidooi voor biodiversiteit en het verbeteren van het leefklimaat in afgesloten ruimtes ging het niet. Toch werd en wordt hij door velen als een heraut van een nieuw soort groen bewustzijn bewierookt. De laatste jaren vragen critici zich echter steeds vaker of Blanc niet veeleer zijn hippe imago als eco-goeroe exploiteert om als groen-couturier van de superrijken zijn zakelijk imperium uit te bouwen. Inderdaad zijn Blancs opdrachtgevers steeds vaker grote industriële of financiële instellingen waarover, afgezien van de groene facades van hun hoofdkwartieren, weinig groens valt te vermelden. Een van Blancs meest uitgesproken critici is de Britse stedelijk geograaf Matthew Gandy. Volgens hem “maskeert de wetenschappelijke 'onpartijdigheid' van Blancs werk zijn toenemende betrokkenheid bij speculatieve kapitalistische stedelijke ontwikkeling. Zo laten projecten als de Marithé & François Girbaud boutique in New York, het hoofdkantoor van vastgoedgigant CapitaLand in Singapore of de Siam Paragon shopping mall in Bangkok vooral zien dat Blancs werk volledig is geïntegreerd in de uitspattingen van de consumptie-elite.”

Vraagtekens

Kun je dergelijke kritiek nog afdoen als de zure druiven die succes nou eenmaal onvermijdelijk met zich mee brengen, er zijn wel degelijk reële vraagtekens te plaatsen bij het 'groene' gehalte van Blancs systeem. Hoe je het ook wendt of keert, zijn projecten blijven kunstmatige biotopen, die zonder kunstmest, voedingscomputers en waterpompen al snel het loodje zouden leggen. Bovendien staan de gebruikte druppelsystemen bekend om hun hoge watergebruik en omvangrijke lozingen van verbruikt en met voedingszouten vervuild afvalwater. Voor ecologische fijnslijpers misschien onoverkomelijke bezwaren, voor de overgrote meerderheid van Blancs fans lijkt het een lage prijs voor alle inspiratie en vreugde die zijn ontwerpen overal ter wereld weten op te wekken.

De combinatie van avonturier, kunstenaar, geleerde en zakenman gaat zelfs Indiana Jones boven de pet.

Bio-G-Power Parallelweg 1 4209 AA Schelluinen www.bio-g-power.nl 3de prijs Haze Hydro: Amnesia Haze

Coffeeshop Dizzy Duck Trompstraat 210 2518 BR Den Haag

1ste prijs Hydro: Cheese x Chocolope 1ste prijs Hasj: Critical Amber Ice 2de prijs Hasj: Skunkberry Gold 3de prijs Bio: Bubble Kush

Coffeeshop ‘t Bunkertje Laan vd Mensenrechten 101 7331 VT Apeldoorn 3de prijs Hydro: White Widow

Coffeeshop Guna Guna Sint Janstraat 31A 5401 BA Uden

1ste prijs Haze Hydro: Amnesia Haze

Royal Queen Seed Store Damstraat 46 1012 JM Amsterdam www.royalqueenseeds.com

3de prijs Autoflowering: Royal Haze Auto

Amaranta Seeds www.amarantaseeds.nl

2de prijs Haze Hydro: Amnesia Haze