BabyOpKomst magazine

op komst

Door verloskundigen voor jou Jaargang 2 | 2018

Als het maar gezond is?

Dilemma’s rond onderzoek

HĂŠ, ik ken jou!

De band met je kind, begint in je buik

Papa, hoe bevalt het;

Als de kroeg ballenbak wordt

Omgaan met pijn tips en tricks

9 maanden fit Zo doe je dat!

Nieuw!

.tv

op komst

Is jouw zwangerschap een roze wolk?

Door verloskundigen voor jou

Q koploper in de zorg

Zwanger?

Bij ons kun je rekenen op Zorg met passie voor jou en je gezin 24 uur per dag bereikbaar voor al je vragen 1 kraamverzorgende uit op de buurt Bij ons kun je rekenen Zorg met passie voor jou en je gezin Speciale bevallingsassistent 24meest uur perveilige dag bereikbaar voor al je vragen voor de bevalling 1 kraamverzorgende uit de buurt Medewerkers opgeleid volgens Speciale bevallingsassistent de nieuwste voor de inzichten meest veilige bevalling Dunstan Babytaal Medewerkers opgeleid volgens de nieuwste inzichten Babymassage

Q koploper in de zorg

Zwanger?

Dunstan Babytaal Babymassage

99%

Ruim van onzeRuim cliënten 99% van onze cliënten is tevreden tot is tevreden zeer tevreden overtot zeer tevreden over onze kraamzorg onze kraamzorg

Voor meer informatie en aanmelden ga naar www.naviva.nl Vertrouwd of bel 088 – 7777 666. Benieuwd of wij ook bij jou actief zijn? meer en aanmelden ga naar www.naviva.nl en dichtbij Checkinformatie het snel op www.naviva.nl/postcodecheck

Voor of bel 088 – 7777 666. Benieuwd of wij ook bij jou actief zijn?

Vertrouwd

Colofon Verloskundig hoofdredacteur Sandra Vuik Art Director Laura Yark-Pelle madebylau.nl Verloskundige redactie Kim Hees Circe Ouwerkerk Lilian Wirken Kalinka Van Vehmendahl Monique van Montfoort Ineke Oomens Natascha Deguelle Geraadpleegde deskundigen Neeltje Crombag, verloskundig onderzoeker Gavin ten Tuscher, kinderarts Yvonne Voogd, verloskundige en vrouwencoach Julia Kok, verloskundige Hanneke Termeer, seksuoloog Angelique Verstegen, vrouwencoach Martine Hollander, gynaecoloog Dosha Sijens, verloskundige, lactatiekundige en coach Esther van Bloemen, babyconsulent Liesbeth de Bruin, verloskundige en lactatiekundige Minke den Heijer, orthopedagoog Jeroen van Bakel, gynaecoloog Aan deze uitgave werkten mee Marianne Wigbers Charel Visser Cindy Cloïn Marlene Rooseman Linda Versteege Suus Ruis Jowi Schmitz Annemiek Verbeek Nicolien de Rooij Annemarie Verbeek Coverfoto Susan Porter-Thomas Fotografie & illustraties Depositphotos Met dank aan Alle ervaringsdeskundigen die wij mochten interviewen Speciale dank aan de KNOV voor hun adviezen en begeleiding Uitgever Digital Baby Care Vogelpoel 3 7754NX Wachtum 0621813970 Sales Cross Media Nederland Nieuwe Haven 133 3116 AC Schiedam Judith Goudzwaard Senior Accountmanager 010-742 10 21 judith@crossmedianederland.com

Tegenstrijdig Gefeliciteerd met je zwangerschap!

Wat leuk dat je Babyopkomst leest. Een magazine, gemaakt door verloskundigen, waarmee we (alle verloskundigen van Nederland) jou een stukje extra ondersteuning willen geven.

Een magazine wat jou eerlijke informatie geeft over alles wat je kunt verwachten in je zwangerschap, tijdens je bevalling en in de eerste periode na de geboorte.

Wij kiezen ervoor om je niet de roze wolk verhalen voor te schotelen, die lees je overal al. Wij willen je een reëel beeld geven van wat je kunt verwachten in deze bijzondere periode.

Een periode vol met tegenstrijdigheden: Hoewel je waarschijnlijk heel blij bent dat je een kindje krijgt, zul je misschien ook wel eens twijfelen; ‘Wil ik dit wel echt? Word ik wel een goede moeder?’ En hoewel je onbezorgd van je zwangerschap wilt genieten weten we dat tobben ook bij de zwangerschap hoort.

Naast je eigen, soms tegenstrijdige, gedachten en gevoelens krijg je in de zwangerschap en zeker als je straks moeder bent, van Jan en allemaal, gevraagd en ongevraagd, adviezen die vol met tegenstrijdig­heden zitten. Ook in dit magazine geven wij je soms tegenstrijdige adviezen.

Zo vertellen we je op het ene moment dat je vooral moet vasthouden aan je eigen wensen bij de bevalling, maar geven we je ook het advies om los te laten “Go with the flow”. Want geloof ons, loslaten helpt je een stuk verder dan vasthouden, niet alleen tijdens je bevalling maar ook met een baby die zich niets aantrekt van jouw plannen en ideeën.

Als je verder leest zul je ontdekken dat tegenstrijdig soms heel logisch is.

We wensen je een gezonde zwangerschap en straks een bevalling waar je tevreden op kunt terugkijken.

Veel leesplezier

Liefs

Sandra

Sandra Vuik Verloskundige Hoofdredacteur baby op komst | 003

Inhoud 93

8

58

004 | baby op komst

62

22

Alles rondom zwangerschap

81

08 Eten tijdens je zwangerschap 12 Zwangerschapskwaaltjes 22 9 maanden fit 26 Hormoonverstoorders: stof tot nadenken 32 Buikpijn 34 Down under 44 Seks in de zwangerschap

Alles rondom bevalling

47 Waar kun je bevallen 62 De bevalling begint 64 Omgaan met pijn 74 Ik zou het nooit weer doen 78 Blij bevallen

Alles rondom de babytijd

81 Wonderlijk weekje 86 Valkuilen van borst- en flesvoeding 88 Van stel naar ouders 91 Genant???

93 En-bam!- dan ben je mam 96 Leer je baby kennen Psyche en emoties 39 Roze wolken, grijze wolken 58 Empower yourself

Ontwikkeling

88

06 De eerste drie maanden 42 De tweede drie maanden 56 De laatste drie maanden

Columns

14 Een dag uit het leven van de verloskundige, deel 1 50 Dag uit het leven van de verloskundige, deel 2 69 Eigen verhaal van Lize; Bevallen, zo kan het ook 84 Dag uit het leven van de verloskundige, deel 3

52

Lifestyle en inkopen 21 Lijst babyuitzet

77 Zo vervoeren we hem/haar

En verder‌

03 Editorial Sandra 03 Colofon 16 Als het maar gezond is 30 En papa, hoe bevalt het 36 HĂŠ, ik ken jou!

52 Kennis geeft vertrouwen 61 De heilige datum baby op komst | 005

De eerste DRIE MAANDEN W e ek 4

W e ek 5

Week 3 De eerste dag van je laatste menstruatie.

Je bent nog niet zwanger. Omdat de meeste vrouwen wel weten wanneer ze voor het laatst ongesteld waren, maar niet wanneer de bevruchting plaatsvond rekenen we je uitgerekende datum uit vanaf de eerst dag laatste menstruatie.

Week 2

We rekenen dan 40 weken terwijl de echte zwangerschap, vanaf de bevruchting, 38 weken duurt.

006 | baby op komst

Eind vorige week of begin deze week vindt de bevruchting, in de eileider, plaats. Hoewel er bij een zaadlozing miljoenen zaadcellen vrijkomen, zal slechts 10% de eileider bereiken en maar 1 zaadcel zal het lukken om de eicel daadwerkelijk te bevruchten.

Zodra de eicel bevrucht is, sluit de wand van de eicel zich en wordt deze ondoordringbaar voor andere zaadcellen.

Week 4

Na 4 tot 7 dagen komt de bevruchte eicel aan in de baarmoeder waar

W e ek 6

de innesteling begint.

Dit kan gepaard gaan met wat bloedverlies.

Je kindje is amper zichtbaar met het blote oog, maar alles ligt al vast. De kleur van de ogen, het geslacht, alle erfelijke eigenschappen zijn nu al bepaald.

Vanaf deze week heet je baby een embryo, hij is zo groot als een maanzaadje.

Week 5

Ongeveer zo groot als een appelzaadje. Het embryo is nu volledig ingenesteld. Het embryo lijkt meer op een kikkervisje dan op een mensje. Deze week krijgt hij een hoofd- en staarteinde. De eerste

W e ek 7

aanleg van het hartje ontstaat en eind van de week gaat het voor het eerst kloppen. Ook de aanleg van de lever, het maagje en nieren begint deze week.

Week 6

Piepklein nog, ongeveer 5 mm, ongeveer zo groot als een erwt. Je baby lijkt nog het meest op een garnaaltje. Deze week ontstaat er een verbinding tussen het (primitieve) hart en de bloedvaten en komt er voor het eerst een circulatie op gang.

Er ontstaan kleine uitstulpingen op de plek waar later de armen zich gaan

W e ek 8

vormen. De eerste aanleg voor de longen, darmen, blaas en zenuwstelsel en de ontwikkeling van de ogen vind nu ook plaats.

Week 7

Armen en handen zijn gevormd, de benen volgen een week later.

In een week tijd is hij twee keer zo groot geworden, ongeveer zo groot als een blauwe bes, circa 1 cm.

Week 8

Ogeveer 14 mm lang, gemeten vanaf de billen tot en met het hoofdje (zonder de beentjes

TO DO EERSTE TRIMESTER

➔

W e ek 9

dus), ongeveer net zo groot als een framboos.

Het heeft al echt de vorm van een superklein mensje. De mond en tong worden gevormd, de mond kan nog niet open. Aan de handen ontstaan de vingers, deze zijn nog niet los van elkaar er zitten een soort zwemvliesjes tussen.

Tekst Sandra Vuik

Week 9

De neusholte en oogleden vormen zich deze week, al kunnen ze nog lang niet open.

Ook de smaak en reuk ontwikkelen zich. Je baby begint te proeven.

Is jouw baby een jongen, dan begint deze week de penis te ontstaan,

W ee k

Week 4; Stoppen met roken; roken kan veel meer schade toebrengen dan de meeste ouders weten. Je baby wordt niet alleen kleiner, maar ook bepaalde afwijkingen komen vaker voor bij baby’s van moeders die roken. Je verloskundige of huisarts kan je helpen met het stoppen met roken.

Week 6; Afspraak verloskundige maken: Meestal ga je tussen de 8 en 10 weken voor het eerst op controle.

Bel nu om een afspraak te maken.

Week 8; Lees beiden de informatie over prenatale screening en bespreek samen of je wel of geen onderzoeken wilt naar aangeboren afwijkingen.

➔

➔

10

maar dit is nog lang niet zichtbaar op een echo, de uiterlijke geslachtsorganen van een meisje ontwikkelen zich iets later. Deze week kan je baby voor het eerst bewegen. Je baby is nu ongeveer zo groot als een druif.

Week 10

Vanaf nu heet je baby een foetus en zo blijft hij heten tot de geboorte.

Hoewel de foetus nog erg klein is, ongeveer 4 cm van het puntje van het hoofd tot het puntje van de billen, zit alles er al op en aan.

De belangrijkste organen zijn inmiddels aangelegd en liggen op hun plaats.

➔ Week 11;

➔ Week 9;

Als je borsten pijnlijk zijn is het tijd om een goede zwangerschapsbeha te kopen. Een zwangerschapsbeha biedt betere ondersteuning, is van ander materiaal gemaakt en heeft meestal geen naden over je borst.

Je broeken gaan waarschijnlijk strak zitten. Je kunt dit oplossen met een tussenstuk voor de band, maar dat helpt niet voor het strak zitten om heupen en benen. Tijd om een comfortabele zwangerschapsbroek te kopen!

Week 10; Ga je oriënteren op kraamzorg.

Kraamzorg regel je in principe voor 16 weken…

➔

Week 11

W eek

Vertel je werkgever dat je zwanger bent. Je werkgever is vanaf dat moment verplicht je te informeren over mogelijke risico’s en indien nodig je werk aan te passen. Zo mag je niet zwaar tillen en zijn nachtdiensten niet verplicht als je zwanger bent.

Week 13: Maak een afspraak met de tandarts als je al even niet geweest bent. Tand­vlees­ontstekingen komen vaker voor in de zwangerschap, vaak merk je er niets van.

Maar ze kunnen wel schadelijk zijn en geven een verhoogd risico op vroeggeboorte. Laat je gebit daarom extra controleren.

➔

12

W e ek

13

Week 13 Week 11

Ongeveer 5 cm lang en 10 gram. De ogen zijn volledig gevormd, maar blijven gesloten. Het mondje kan open. Je baby drinkt van het vruchtwater, en plast dit ook weer uit, en leert zo verschillende smaken kennen. De smaak van het vruchtwater veran­ dert door wat jij eet.

Week 12

Er is nu een samenwerking tussen de hersenen en de spieren, hierdoor kan de baby zijn bewegingen coördineren.

Hij kan gezichten

trekken, zijn vuistjes ballen en schoppen als hij daar zin in heeft. De baby begint de longfunctie te oefenen door adem­bewegingen te maken. Hierbij komt er geen lucht in zijn longen, hij krijgt zijn zuurstof via de moederkoek. De oefening is nodig om de longen goed te kunnen ontwikkelen. In het mondje zijn de knoppen ontwikkeld waar later de tanden uit zullen groeien. De vingers krijgen nagels.

Inmiddels is hij zo’n 6-7 cm en weegt hij 25 gram.

Een kwestie van groeien en de functies van de diverse organen verder verbeteren. De longen zijn nog lang niet klaar maar wel volledig aangelegd en zo is het met de meeste organen. Het is er allemaal, het werkt ook al maar nog lang niet zoals het zou moeten. De nek is inmiddels ook volledig gevormd en de baby kan zijn hoofdje dus alle kanten op bewegen.

Jouw baarmoeder is nu ongeveer zo groot als een grapefruit en komt net boven je schaambot uit. baby op komst | 007

Eten tijdens je zwangerschap

Niet 2x zo veel, maar 2x zo goed!

Nooit was gezonde voeding zo belangrijk als nu je zwanger bent. Want niet alleen jouw lijf is extra hard aan het werk, de baby in je buik is voor zijn ontwikkeling ook afhankelijk van wat jij allemaal binnenkrijgt. Fijn dus, dat gezond eten echt niet ingewikkeld of duur hoeft te zijn.

Van abrikozen tot zeewier, wij zetten the essentials voor je op een rij.

008 | baby op komst

Wat heb je per dag nodig?

• 4-7 volkoren boterhammen besmeerd met plantaardige halvarine • 3 porties van 150 gram/ml zuivel In zuivel zitten vitaminen en calcium en andere mineralen. Calcium zorgt voor sterke botten en tanden, en voor een goed zenuw- en spierstelsel.

Ook voor de baby in je buik. Een tekort aan calcium verhoogt jouw risico op het krijgen van pre-eclampsie, een ernstige vorm van hoge bloeddruk.

• 40 gram 30+-kaas Kies voor magere kaas, volvette kaas bevat erg veel ongezond (verzadigd) vet en veel zout.

• Minimaal 250 gram (5 flinke opscheplepels) groenten, meer mag altijd Varieer met soorten en kleuren groenten. Elke groente bevat namelijk weer andere stoffen die je allemaal nodig hebt. Lukt het je niet om minimaal 5 dagen per week voldoende groenten te eten, maak dan groentensmoothies. Ook niet-groenteliefhebbers smaken deze vaak prima. Pak de blender en probeer er gewoon een paar uit. Het maken van een smoothie kost je vijf minuten, en zorgt ervoor dat je op een snelle manier alle voedingsstoffen uit groenten binnenkrijgt.

• 2 stuks fruit à 100 gram Eet ook niet meer dan twee stuks omdat in fruit veel vruchtensuiker zit en je daar niet te veel van binnen wilt krijgen.

• 4 tot 5 middelgrote aardappelen of 4-5 opscheplepels à 50 gram per lepel volkoren pasta of een ander volkoren graanproduct • 125 gram vlees(vervanger),kip, vis, 2 eieren of 150 gram peulvruchten Eet 1a 2 x per week (waarvan 1 x vette) vis.

Omega 3-vetzuren (visvetzuren) zijn heel belangrijk nu je zwanger bent. Je baby heeft ze nodig voor een goede ontwikkeling van zijn hersenen, spieren en gezichtsvermogen, maar

ook het gedrag van je baby staat onder invloed van omega 3-vetzuren. Houd je niet van vis, probeer dan eens of je wel ‘verpakte’ vis lust, zoals makreel in tomatensaus uit een blikje op brood, of zeegroenten als zeewier, lamsoor of zeekraal. Visoliecapsules zijn ook rijk aan omega 3-vetzuren. Toch is niet zeker dat ze hetzelfde effect hebben als het eten van vis. We denken dat de gezondheidseffecten van vis vooral te maken hebben met de omega 3-vetzuren, maar misschien zijn er meer stoffen in vis die voor de gezondheidseffecten zorgen.

• 25 gram (klein handje) ongezouten noten Noten (geen pinda’s, dat zijn namelijk peulvruchten) zijn heel gezond. Ze bevatten gezonde vetten, maar ook veel calorieën, beperk je dus echt tot een klein handje.

• Ten minste 2 liter vocht Bij voorkeur water en ongezoete dranken. Drink maximaal 2 koppen cafeïne-houdende koffie per dag.

Variëren is ontzettend belangrijk voor een gezond eetpatroon: • Kies 2 keer per week kip.

• 1-2 keer per week vis 120 gram (waarvan 1 x vette).

• 1-2 keer per week mager varkens- of rundervlees.

• 1-2 keer per week peulvruchten, die vervangen je vlees, maar zijn geen groenten, dus bij peulvruchten eet je ook nog 250 gram groenten.

Peulvruchten bevatten heel andere voedings­ stoffen dan groenten.

• Eet dagelijks 250 gram groenten.

• Bak in plantaardige olie of bak en braadproduct.

Weinig zout & suiker Vermijd kant-en-klare producten en koken met pakjes en zakjes. Deze bevatten vaak te veel zout, suiker en andere toevoegingen die je niet nodig hebt, niet gezond zijn en voor extra calorieën zorgen.

Daarbij komt dat bijvoorbeeld suiker ook invloed heeft op de ontwikkeling van het spijsverteringssysteem van de baby. Kinderen van moeders die tijdens hun zwangerschap veel suikers aten, hebben een verhoogd risico op diabetes (suikerziekte) op latere leeftijd. Dit komt doordat het

spijsverteringssysteem van je kind in de baarmoeder geprogrammeerd wordt. Als tijdens deze programmering het systeem continu overbelast wordt met suiker, maakt het lichaam van je kind te veel insuline aan, wat ook na de bevalling zo blijft.

Jouw voeding tijdens de zwangerschap heeft dus effect op de gezondheid van je kind, voor de rest van zijn leven.

Ben je vegetariër?

Geen probleem, blijf het bovenstaande schema aanhouden. Eet daarnaast elke week 2 porties peulvruchten, 3-4 eieren en neem 2 keer een extra handje noten. Eet je ook geen vis? Gebruik dan regelmatig zeegroenten.

Eet je helemaal geen dierlijke producten?

Dan heb je een verhoogd risico op een tekort aan vitamine B12. Gebruik B12-pillen of producten die verrijkt zijn met vitamine B12.

Let ook op dat je voldoende eiwitten binnenkrijgt.

Als veganist heb je 20-30% meer eiwit nodig dan mensen die vlees eten. Eiwitten zitten onder andere in brood, rijst , pasta, peulvruchten als bonen en linzen, noten en paddenstoelen.

Ook ijzer is een aandachtspunt voor mensen die geen vlees eten. IJzer uit vlees wordt makkelijker door ons lichaam opgenomen dan ijzer uit plantaardige producten. Om de opname van ijzer te bevorderen, is het belangrijk dat je bij elke maaltijd groenten of fruit eet. Vitamine C bevordert de opname van ijzer. Neem dagelijks een handje

Persoonlijk voedingsadvies Wil je je gewicht tijdens de zwangerschap bijhouden én persoonlijke voedingsadviezen ontvangen? Op onze site vind je de tool ‘Mijn gewicht’. Hier kun je je BMI berekenen, bijhouden hoeveel je aankomt, én krijg je adviezen over voeding: www.babyopkomst.nl/ gewicht-tijdenszwangerschap.

• Vind jij het lastig om gezond en gevarieerd te eten? Volg de online cursus ‘Voeding in de zwangerschap’ op www.babyopkomst.tv.

baby op komst | 009

Smoothies

Boerenkoolsmoothie • 100 gram boerenkool uit pot • ½ sinaasappel • 1 tomaat • ¼ komkommer • ¼ glas water

Bruinebonensmoothie • 150 gram bruine bonen uit pot • ½ paprika • ¼ komkommer • ¼ glas water

Avocadospinaziesmoothie • 100 gram bladspinazie • ½ avocado • ½ rijpe banaan • ½ sinaasappel • ¼ glas water

Courgettesmoothie • ¼ courgette • ½ rode of gele paprika • 1 tomaat • ¼ glas water

Krotensmoothie • 100 gram kroten • 1 tomaat • ½ gele paprika • 50 gram waspeen • ¼ glas water

Op internet vind je nog veel meer recepten voor gezonde groentensmoothies. Kies wel voor smoothies waar alleen groenten en fruit in zitten.

Smoothies met andere toevoegingen zijn vaak vet en bevatten niet de benodigde hoeveelheid groenten

gedroogde abrikozen en smeer appelstroop op je brood, daar zit ook veel ijzer in. Dagelijks een glas Roosvicee ferro, Floradix kruidenelixer, of een ander merk, helpt je ook je ijzergehalte op peil te houden.

Wat als je geen melk lust of lactose intolerant bent?

Om voldoende calcium binnen te krijgen, heb je 450 ml zuivel per dag nodig. Dat wordt lastig als je lactose intolerant bent. Je kunt vaak wel yoghurt of kwark eten omdat daar veel minder lactose in zit dan in melk. Maak bijvoorbeeld een smoothie van 1 stuk fruit of 100 gram kleinfruit (bosbessen bijvoorbeeld) en 150 gram magere kwark. Ook Nederlandse harde kaas kun je vaak zonder problemen eten.

Wil je liever geen melk gebruiken of lust je het niet, probeer dan verrijkte sojamelk. Vergelijk het etiket wel met dat van koemelk, om te controleren of er voldoende calcium in zit. Ook in groene groenten, zoals spinazie en boerenkool, zit veel calcium.

Als je helemaal geen zuivelproducten gebruikt, is het heel moeilijk om voldoende calcium binnen te krijgen. Gebruik dan een calciumtablet.

Heb ik extra voedingssupplementen nodig?

Er zijn 2 supplementen die tijdens de zwangerschap geadviseerd worden: foliumzuur en vitamine D. Foliumzuur vermindert het risico op neurale 010 | baby op komst

Smoothies vol vitaminen & ijzer (recepten voor 1 persoon)

buisdefecten als een open ruggetje. Je gebruikt het vanaf het moment dat je zwanger wilt worden (start ten minste 4 weken voor de bevruchting), en je gaat in elk geval door tot in de 10e week van je zwangerschap.

Vitamine D hebben zwangeren nodig voor een goede opname van calcium én voor de groei van de baby. Neem dagelijks 10 microgram in tablet- of capsulevorm.

Als je gezond eet, heb je geen andere supplementen nodig. Het gebruik van multivitaminen wordt afgeraden als je eet volgens de hier genoemde richtlijnen. Lukt het je niet om gezond genoeg te eten, overleg dan met je verloskundige of het voor jou misschien toch verstandig is om een multi­ vitamine voor zwangeren te gebruiken.

Hoeveel mag ik aankomen?

Als je zwanger bent, word je vanzelf zwaarder.

Je gewicht neemt toe doordat je baby en placenta groeien, en doordat de hoeveelheid vruchtwater, vocht en bloed toeneemt. Je lichaam legt tijdens de zwangerschap ook vetreserves aan op je heupen, billen en bovenarmen. Gewichtstoename hoort dan ook bij in de zwangerschap, maar het is wel verstandig dat dit niet te veel of te weinig is.

Hoeveel je mag aankomen, is afhankelijk van je gewicht vóór de zwangerschap. Daarbij gaan we uit van je Body Mass Index (BMI), die je alsvolgt berekent: je gewicht in kilo’s gedeeld door je lengte in meters in het kwadraat (bijvoorbeeld: 68 : 1.73x1.73 = 22,7.)

Boodschappenlijstje

Wat mag wel in je mandje, wat (liever) niet Met dit lijstje zie je in één oogopslag wat je wel, niet of beperkt zou moeten eten.

BMI vóór de zwangerschap • lager dan 18,5 Je gewicht is laag. Het is belangrijk dat je tijdens de zwangerschap niet te weinig aankomt. 12-18 kg aankomen zou voor jou heel mooi zijn.

• Tussen 18,5-24,9 Je hebt een gezond gewicht.

Het is wenselijk dat je tijdens de zwangerschap 11,5-16 kg aankomt.

• Tussen 25-29,9 Je gewicht is te hoog. 7-12 kg aankomen tijdens deze zwangerschap zou voor jou heel mooi zijn.

• 30 en hoger Je gewicht is duidelijk te hoog.

Het is wenselijk dat je tijdens de zwangerschap 6 kilo aankomt, liefst niet veel meer.

Vind je het lastig dat je aankomt, heb je problemen met eten óf groei je meer dan er geadviseerd wordt?

Bespreek dit dan met je verloskundige. Veel praktijken bieden begeleiding in voeding en gewichtstoename.

KAAS

wel

niet

beperkt

Hollandse kaas, uit winkel x Hollandse zachte kaas, van de boer (rauwe melk)

x Brie (van gepasteuriseerde melk) x Camembert (van gepasteuriseerde melk) x Feta en verse roomkaas x Schimmelkaas x Kaasjes met vermelding ‘au lait cru’ x

Goed om te weten: harde kazen mogen altijd gegeten worden, ook al zijn ze van rauwe melk gemaakt. De listeria bacterie kan namelijk niet overleven in harde kaas.

VLEESWAREN

wel niet beperkt

Filet Americain x Leverkaas/Berliner max 1 snee per dag Paté max 1 snee per dag Lever x Bloedworst/Osseworst * x Rookworst x Rauwe ham/Parmaham/Salami/Chorizo/ Cervelaat/Boerenmetworst * x Fricandeau (als deze gaar is) x Rosbief * x * Door verhitting dood je de bacteriën die in rauw vlees zitten.

Je kunt deze vleeswaren gebruiken als je ze door en door verhit.

VIS

wel niet beperkt

OVERIG

wel niet beperkt

Vacuüm verpakte vis x (tenzij verhit, dan wel) Zalm uit blik x Tonijn uit blik x Verse zalm x Garnalen/Kreeft/Krab x Schaaldieren x Haring (mits vers) x Schol/Kabeljauw/Schelvis/Koolvis x Makreel (niet vacuüm verpakt) x Rauwe vis (bv in sushi) x

Zwaardvis/Haai/Snoekbaars/ koningsmakreel en andere roofvissen x

Rauwe eieren(in zelfgemaakte mayo of tiramisu bv) x Keukenkruiden: anijs, dragon, venkel, basilicum, piment, nootmuskaat, kaneel, sassafras, dong quai, foelie Kalabaskalk (Pimba) x Drop

x x (2-3 dropjes per dag)

baby op komst | 011

ZWANGERSCHAPSKWAALTJES Het liefst zouden we natuurlijk allemaal stralend en topfit zwanger willen zijn. Helaas brengen de negen maanden dat je je kind draagt nogal eens wat ongemakken met zich mee.

Gelukkig valt daar in veel gevallen wèl iets aan te doen.

Tekst Léonie de Boer

➔ Rugklachten

Wat? Als je buik dikker wordt, verandert je houding. De banden en spieren van je buik rekken steeds verder uit.

Het zwaartepunt van je lichaam verplaatst zich naar voren, waardoor je sneller met een holle rug loopt.

Je rugspieren moeten dit allemaal opvangen, wat pijn geeft in je (onder)rug.

Doen • Een fysiotherapeut kan je tips en oefeningen geven om je houding te verbeteren of een goede massage om je rug los te maken.

• Zorg dat je goed rechtop loopt of zit. Let erop dat je geen holle rug maakt. Kantel je bekken iets naar achteren zodat je rug iets vlakker wordt en span je buikspieren licht gaan als je lang loopt. Ga op handen en knieën zitten en maak je rug afwisselend hol en bol (als een boze kat) • Ga baantjes trekken in het zwembad. Dat ontspant en is goed voor je rugspieren.

012 | baby op komst

➔ Spataderen

Wat? Spataderen zijn paarsblauwe aderen die door je huid heen zichtbaar zijn.

Meestal zitten ze op je been, maar ze kunnen ook op je schaamlippen voorkomen. Spataderen ontstaan door het hormoon progesteron dat zorgt dat aderen verslappen. En door de groter wordende baarmoeder stroomt het bloed uit je benen moeilijker weer omhoog.

Doen • Je kunt spataderen niet voorkomen.

Vaak speelt erfelijke aanleg een rol.

• Zit niet met je benen over elkaar en probeer ook niet te lang stil te staan.

• Zalfjes helpen niet. Het (preventief) dragen van steunkousen of -panty’s wel.

• Zorg dat je benen niet te warm zijn; richt de verwarming in de auto niet op je benen, lig niet lang in een warm bad en vermijd het staan tegen een verwarming.

• Als je spataderen op je schaam­ lippen hebt, kun je ’t beste een paar keer per dag gaan liggen.

Het bloed kan dan uit de aderen stromen. Doe een paar ijsklontjes in een washandje en houd dit tegen je schaamlippen.

➔ Bekkenklachten

Wat? Bekkenpijn ontstaat doordat de spieren en banden die aan je bekken vastzitten soepeler worden.

De botten van je bekken voelen losser en kunnen soms pijnlijk langs elkaar schuiven. Het kraakbeen dat de botten met elkaar verbindt verweekt.

Op die manier krijgt je bekken ruimte om je kind makkelijker door het geboortekanaal te laten gaan.

➔ Misselijkheid

Wat? (Ochtend)misselijkheid komt door het hormoon hCG dat door je kind in het allereerste begin gemaakt wordt.

Later neemt de placenta het over.

Veel vrouwen zijn de hele dag een beetje misselijk. Bij de meeste vrouwen verdwijnt dat na de derde maand.

Doen • Niet eten maakt het meestal erger.

Eet steeds kleine beetjes, de hele dag door, ook al heb je er geen zin in.

• Zwangerschapshormonen zorgen dat je gevoeliger bent voor geurtjes. Probeer luchtjes waar je niet tegen kunt te vermijden.

• Neem altijd iets mee als je weggaat; een biscuitje of boterham.

• Drink geen frisdrank met koolzuur of koffie. Ook vet en pittig eten maken je misselijkheid vaak erger.

• Misselijkheid wordt erger als je haast hebt. Rust, weinig stress en veel slapen zorgen dat je je beter voelt.

Gember wil wel eens helpen: neem een stukje bakgember uit een potje, een lepeltje gemberjam, gemberthee of een gembersnoepje.

Gebruik geen kalebaskalk (pimba).

Deze kalksoort wordt in West Afrika en Suriname door zwangere vrouwen gebruikt, en is ook in Nederland te koop in blokvorm of als poeder.

Kalebaskalk kan echter (heel) veel lood bevatten, wat schadelijk is voor je ongeboren kind.

Doen • Loop niet te lang door met bekkenklachten.

Hoe verder in je zwangerschap, hoe heviger de klachten. Neem contact op met een fysiotherapeut of mensendiecktherapeut voor goede oefeningen en tips.

• Zit rechtop met je benen naast elkaar en probeer welke (tuin)stoel voor jou het beste zit.

• Zorg dat je je rug niet hol trekt, sta op twee benen en zet je voeten in de ballethouding: naast elkaar en niet iets naar buiten gekeerd.

• Probeer, zoveel mogelijk, traplopen te voorkomen.

• In bed kun je een kussentje tussen je benen of onder je buik leggen.

➔ Aambeien

Wat? Een aambei ziet er uit als een klein paarsrood bolletje. Eigenlijk is het een spatader bij je anus.

Het kan aan de buitenkant zitten of binnenin.

Aambeien doen vaak pijn en kunnen erg jeuken.

Doen • Probeer harde ontlasting te voorkomen door veel te drinken en vezelrijk te eten, zoals volkoren brood, zilvervliesrijst, groente en fruit.

• Ga regelmatig naar het toilet en probeer niet te veel druk te zetten als je moet poepen. Persen kan de klachten verergeren.

• Smeren met de zalf Curanol maakt de aambeien kleiner, maar ze kunnen er ook helemaal door verdwijnen.

• Ga nooit op een zwembandje zitten. Je krijgt er juist meer aambeien van en de pijn wordt vaak erger.

• Leg een washandje met ijsklontjes tegen de aambeien.

➔ Been/kuitkramp

Wat? Een minder goede doorbloeding van je benen kan zorgen dat je spierkramp krijgt. Vaak gebeurt dit ’s nachts.

Doen • Trek je tenen naar je toe of beweeg je benen om de kramp te verlichten.

• Rek je spieren op voordat je gaat slapen of masseer je benen.

• Een tekort aan calcium of magnesium kan de oorzaak zijn van de kramp. Overleg met je verloskundige waar je met eten op kunt letten.

• Leg je voeten wat hoger door een kussen onder het matras te leggen.

➔ Maagzuur

Wat? Als je buik groeit, wordt de druk op je maag groter. Ook werkt het klepje tussen je maag en slokdarm minder goed door het hormoon progesteron.

Maagzuur komt makkelijker omhoog, vooral als je ’s avonds in bed ligt.

Doen • Vermijd vet eten. Het blijf langer in je maag zitten en zorgt er ook voor dat er meer maagzuur wordt aangemaakt.

• Melk of vanillevla kunnen zorgen dat het brandende gevoel wat afzakt, net als eten van toastjes of beschuit.

• Zit rechtop, beweeg voldoende en eet niet te laat op de avond.

• Slaap op je linkerzij en met het hoofdeinde van je bed iets omhoog (stapeltje boeken onder je matras als je bed niet omhoog kan).

• Gebruik eventueel medicijnen als Antagel, Gaviscon, Regla Ph of Rennie.

Kijk voor meer tips en adviezen over andere zwangerschapsklachten op www.babyopkomst.nl baby op komst | 013

Go with the flow

Eén dag, drie hoogzwangeren, drie vroed­ vrouwen en drie bevallingen. Hectiek en verwondering in de verloskundigenpraktijk. door Marianne Wigbers-Zuurveld, verloskundige

Wilke, Marjolein en Marianne, de drie verloskundigen van het dorp Zeewolde in de Flevopolder, hebben dynamische werkdagen.

Deze woensdagochtend verdelen ze de 24-uursdiensten, achterwachten en spreekuren en starten om half negen met het telefonisch spreekuur…

Als eerste meldt Charlotte zich. Zij vertelt dat om half vier die nacht haar vliezen zijn gebroken, maar dat ze nog geen krampen voelt.

Ik beloof met de visiteronde later die ochtend bij haar langs te gaan.

Tijdens die visites belt Tessa op de dienstmobiel. Ze heeft elke tien minuten een wee. “Kan dat wat zijn?”, vraagt ze.

Ook Emma zit in mijn hoofd. Door omstandigheden logeren zij en haar zoon van 8 tijdelijk bij een vriendin. Ze heeft een mooie eigen kamer, maar daar baren? Nee, dat wil ze in het geboortehuis doen.

Tussen de middag heeft Charlotte nog altijd geen weeën, terwijl ze die nacht wel helder vruchtwater verloor. Tessa probeert wat te rusten.

De hele nacht elke tien minuten een fikse kramp voelen, heeft haar behoorlijk afgemat. Ontsluiting is er helaas nog niet. “Thuis bevallen betekent volhouden”, kwamen we samen overeen.

Tring-trrrring.

In mijn broekzak rinkelt mijn telefoon.

Het is Emma: “Ik verlies water.”

De derde bevalling is begonnen.

Emma wilde graag een geboortehuisbevalling, haar tasje staat al een tijdje klaar, Charlotte twijfelde, en Tessa zou in principe thuis bevallen. Het kon nog alle kanten op gaan, maar in gedachten ga ik de werkschema’s van mijn collega’s en de dienstdoende achterwachten na om de juiste zorg te kunnen continueren. Marjolein geeft vanavond een borstvoedingsinformatieavond, die zou later kunnen komen, maar mijn dochter zou op de kindjes van Wilke kunnen passen, mocht dat nodig zijn.

014 | baby op komst

Hoe blijf je rustig in de wetenschap van drie aankomende geboortes? Het zijn immers situaties die je van tevoren absoluut niet kunt sturen. “It’s a way of life”, is meestal mijn antwoord. Want wij vroedvrouwen weten niet beter. Bevallen tijdens kantoortijden, of op momenten die ons uitkomen, daar kunnen we, in het perspectief van onze visie, niet aan beginnen. Als we willen dat elke vrouw haar kind kan baren op haar eigen tijd, zoals de natuur het bedoeld heeft, dan heb je niets aan een horloge. Go with the flow.

Ook ik pik een middagdutje mee in afwachting van de dingen die komen gaan. Als ik weer wakker ben, besluit ik het avondeten maar vast vroeg klaar te maken. Helaas - dat zul je altijd zien – blijkt mijn man juist vandaag laat thuis te zijn. Dus de fornuispitten uit, en eerst een rondje langs de dames – al dan niet met gebroken vliezen - bij wie de weeën inmiddels hopelijk wel doorgezet zijn.

Daarna zal ik even eten, en na afloop van Marjolein haar voorlichtingsavond zal ik de stand van zaken aan haar overdragen omdat mijn dienst er dan opzit en de hare start.

Maar eerst het dorpsrondje van noord naar zuid, en een zijtak naar west.

Onhandig genoeg wonen de drie aanstaande moeders alle drie in een andere wijk.

Tessa ligt wat bleekjes onder haar zeegroen/grijs geblokte dekbed. Ze is blij dat ik er ben, maar had zelf nog niet willen bellen. Ik wacht een paar weeën af, obseerveer en geef bemoedigend commentaar. Ze is helemaal in haar cocon en ik geef een welgemeend compliment: “Dat doe je goed.

Rustig in- en uit -ademen, iets langer uit dan in. Mooi!” Ze knikt met haar ogen dicht en wil graag weten of ze nu ontsluiting heeft.

Tring-trrrring.

Het rinkelt alweer vanuit mijn broekzak, gelukkig net voordat ik mijn toucheerhandschoenen aan heb. Wie zal het deze keer zijn?

Het is de vriendin van Emma. Of ik wil komen, want de weeën zijn begonnen of, liever gezegd, serieus aan het doorzetten…

Het is half zeven ’s avonds.

Onthoud die tijd en lees verder op pagina 50.

baby op komst | 015

Als het maar gezond is?

DILEMMA’S ROND ONDERZOEK NAAR AANGEBOREN AFWIJKINGEN.

Als aanstaande ouder heb je vaak maar één wens: als mijn kindje maar gezond is. Prenatale onderzoeken kunnen dat antwoord – deels – geven. Maar wil je alles wel weten? Hoe bepaal je of je wel of geen testen wilt laten doen? door Cindy Cloïn

“Mijn broertje heeft downsyndroom”, vertelt Sanne Noordam (29). “Toen ik zwanger raakte, was ik me er heel erg van bewust dat prenataal onderzoek je voor keuzes kan stellen. Stel dat ons kindje ook downsyndroom heeft, wil ik dat dan eigenlijk wel weten?’

Sanne was niet één-twee-drie in verwachting. De eerste keer duurde het bijna een jaar, en kreeg ze bij acht weken helaas een miskraam.

‘Misschien was het ook wel een beetje een kop-in-hetzandstrategie: als je het niet weet, hoef je ook geen keuze te maken’ 016 | baby op komst

Daarna duurde het acht maanden voor ze opnieuw een positieve test in handen had. “Eerst was het spannend of het deze keer wel goed zou gaan.

Toen dat gelukkig zo was, moesten mijn man en ik nadenken over prenatale screening. We hebben overwogen of we een combinatietest zouden doen, maar we deden het uiteindelijk niet.”

Hun belangrijkste overweging was dat een kindje met het syndroom van Down welkom zou zijn in hun gezin.

Sanne: “Ik zou het niet over mijn hart kunnen verkrijgen om deze zo gewenste zwangerschap af te breken, al is een kindje met downsyndroom ook een zware opgave.

Misschien was het ook wel een beetje een kop-in-het-zandstrategie.

Als je het niet weet, hoef je ook geen keuze te maken.”

Zelf kiezen Prenatale screening is onderzoek tijdens de zwangerschap naar de

gezondheid van een ongeboren kind.

Ouders kiezen zelf of ze testen en onderzoeken willen laten doen.

Sinds de invoering van de NIP-test (april 2017) kiest ongeveer 40% van alle zwangeren voor dit onderzoek.

Hoeveel zwangeren nu nogkiezen voor de combinatietest is niet bekend. Voor de invoering van de NIPT was dit ongeveer 30%.

De 20-wekenecho – ook een vorm van prenataal onderzoek – laten veel meer vrouwen doen, ruim 90 procent.

Zowel voor de NIPT als de combinatietest moet je zelf betalen als je geen verhoogd risico hebt op een kindje met aangeboren afwijkingen.

Meer zekerheid...

Charlotte te Gussinklo (35) was bij haar eerste zwangerschap heel stellig: ze wilde een combinatietest.

“Ik was onzeker en wilde er alles aan doen om meer zekerheid te krijgen.

Ik had toen nog het idee dat het

baby op komst | 017

leven maakbaar was: als het kindje een afwijking zou hebben, wilde ik de zwangerschap afbreken. Gelukkig was er geen verhoogde kans.”

Inmiddels is Charlotte zwanger van haar tweede en voelt het allemaal heel anders. “Ik weet nu hoe het is om een kindje te hebben, en denk absoluut niet meer zo licht over testen en eventueel afbreken.

Daarom wilde ik eigenlijk ook geen test meer doen. Maar ja, we wilden ons goed voorbereiden op onze gezinsuitbreiding. Wat als het kindje niet gezond zou zijn? Deze keer overtuigde mijn man mij om wél prenataal onderzoek te doen, in het belang van ons zoontje. Een ernstig gehandicapt broertje of zusje wilden we niet voor zíjn levensgeluk. Toch waren we er nog niet uit wat we zouden doen als er een afwijking werd gevonden. Gelukkig hoeven we die keuze niet te maken, want alles is goed.”

...of onzekerheid Daisy Verwijs (29) kreeg een heel ander bericht te horen. “Wij hadden er voor gekozen om geen combinatietest te doen, maar bij de reguliere 12-wekenecho werd bij ons kindje een flink verdikte nekplooi gezien.

Ook zat er maar één slagader in de 018 | baby op komst

navelstreng en was er geen vulling in de maag en blaas te zien. We werden doorgestuurd naar het ziekenhuis en kregen daar eigenlijk direct te horen dat we waarschijnlijk een kindje met een syndroom zouden krijgen en dat het afbreken van de zwangerschap een mogelijke keuze was. Er werd ons gevraagd wat we wilden, en daarop besloten we eerst verder onderzoek te laten doen.”

Daisy kon vervolgens kiezen uit de NIPT of een vlokkentest. “We kozen voor de vlokkentest, omdat die 100 procent uitsluitsel geeft en de NIPT niet. Er kwam niets uit het onderzoek. Hoewel dat natuurlijk heel positief was, kon ik niet meer genieten. Het was heel moeilijk om mijn emoties en onzekerheid de baas te blijven, want het ziekenhuis bleef ons waarschuwen dat er mogelijk toch een afwijking was, zoals een hartafwijking. Bij de 20-wekenecho werd niets gevonden, maar volgens de artsen is een deel van de afwijkingen niet op die echo te zien.

Dus opnieuw kregen we geen zekerheid over wat ons te wachten stond.”

De zwangerschap van Daisy stond door de testen en onderzoeken in het teken van stress. “Uiteindelijk is ons kindje gezond geboren! Ik vind het erg verontrustend dat we zelfs het advies hebben gekregen de zwangerschap af te breken.

Mochten we ooit een tweede krijgen, dan zou ik waarschijnlijk wel een eerste onderzoek laten doen, zoals de combinatietest. Om meer duidelijkheid te krijgen zou ik eventueel ook vervolgonderzoeken overwegen, maar ik zou niet meer zo ver gaan om zekerheid te krijgen.

De NIPT vind ik persoonlijk weinig toevoegen.”

Bewuste keuze De uitslag van prenataal onderzoek kan mee-, maar dus ook tegenvallen.

Het is in elk geval niet verstandig om

puur om gerustgesteld te worden onderzoek te laten doen. “Er kan een verhoogde kans uitkomen, en je kunt voor moeilijke keuzes komen te staan”, zegt Neeltje Crombag, verloskundige en onderzoeker in het UMC. “Gelukkig zijn de meeste zwangere vrouwen in Nederland zich daar heel bewust van. Er is ook veel aandacht voor bij de counseling door verloskundigen: zij benadrukken dat wie laat zoeken naar afwijkingen het risico loopt dat deze worden gevonden.” Als het aan Neeltje ligt, mag er ook wel meer aandacht zijn voor mensen die besluiten om géén prenataal onderzoek te laten doen. “Wat zit daar voor motivatie achter? Weten mensen goed waar ze (niet) voor kiezen? Doen ze het onderzoek bijvoorbeeld niet omdat ze denken dat ze vanwege hun jonge leeftijd geen risico lopen? Dan is het aan de verloskundige om uit te leggen dat je ook als je jong bent een kans hebt op een kindje met een afwijking.

Zijn ze goed geïnformeerd en kiezen ze ervoor geen onderzoek te doen, dan is dat natuurlijk prima. Als de keuze bij hen past, is het goed.”

Geen pretecho Sanne Noordman wilde geen test, maar liet wel een 20-wekenecho doen. “Stel dat er dan toch iets niet goed was, dan konden we ons daar op voorbereiden. We wisten dat het geen pretecho was. De keuze voor deze echo was voor ons op de een of andere manier vanzelfsprekender om te doen dan een test. De angst dat hun kind misschien een afwijking zou hebben, was nog niet verdwenen.

Hun zoon (het was een jongetje) bleek maar één nier te hebben. “Dat

Wel of geen prenatale screening?

Om af te wegen of je prenatale onderzoeken wilt laten doen, kan het helpen om jezelf een paar vragen te stellen: • Hoe belangrijk is zekerheid omtrent de gezondheid van je kind voor jou en je partner?

• Weet je waar op getest wordt en wat deze syndromen inhouden?

• Wat zijn de voordelen van meer zekerheid?

• Als je een verhoogde kans hebt op een kind met een syndroom, zou je dan verder onderzoek willen laten doen?

• Wat zijn de risico’s van vervolgonderzoek en zou je dat risico nemen?

• Wat betekent een kind met een syndroom voor jou en je gezin?

• Zouden jullie een zwangerschaps­afbreking overwegen als het kind niet gezond is?

was enorm schrikken. We wisten in eerste instantie niet goed wat dit voor de rest van zijn leven voor gevolgen zou hebben. Gelukkig was het niet levensbedreigend en betekende het alleen dat hij na de bevalling een antibioticakuur zou krijgen. Achteraf ben ik vooral heel blij dat we weten dat hij maar één niertje heeft, want daardoor letten we beter op als hij bijvoorbeeld een blaasontsteking heeft. Hij moet dan eerder antibiotica krijgen dan een kind met twee nieren. Ook gaat hij af en toe op controle in het ziekenhuis, maar dat is veel beter dan wanneer we van niets zouden weten.”

Combinatietest Een combinatietest bestaat uit een bloedtest en een nekplooimeting.

Aan de hand van bloed van de moeder wordt bepaald of er een verhoogde kans is op downsyndroom, het edwardssyndroom of patausyndroom. In het bloed van de moeder wordt gezocht naar twee stofjes: ( PAPP-A en beta-HCG).

Het meten van de nekplooi bij de baby gebeurt via een echo. Hoe dikker de nekplooi, hoe groter de kans op een afwijking. De uitslagen worden gecombineerd met de leeftijd van de moeder en haar zwangerschapsduur. Dit alles leidt tot een kans op een kind met een syndroom.

Bij een kans van meer dan 1 op 200 is er sprake van een verhoogde kans.

wordt onderzocht. Hieruit blijkt of het ongeboren kindje mogelijk het Downsyndroom, Edwards- of Patausyndroom heeft. De NIPT is geen kansberekening en biedt meer zekerheid dan de combinatietest.

Toch geeft de test geen 100 procent zekerheid. De reden hiervoor is dat in het bloed van de moeder ook DNA van de placenta (moederkoek) zit.

Dit DNA is meestal hetzelfde als het DNA van je kind, maar niet altijd.

Daarom is de uitslag niet 100% zeker. Om helemaal zeker te zijn, wordt bij een afwijkende (niet gunstige) uitkomst vervolgonderzoek aangeboden in de vorm van een vlokkentest of vruchtwaterpunctie.

Een enkele keer (2 op de 100 vrouwen) mislukt de test.

NIP-Test

20-wekenecho

De Niet Invasieve Prenatale (NIP) Test is een test waarbij via het bloed van de moeder het DNA van de baby

Het Structureel Echoscopisch Onderzoek (SEO) is een echo die elke zwangere krijgt aangeboden.

Neeltje Crombag Voor zwangere vrouwen spelen er allerlei argumenten mee om wel of geen prenataal onderzoek te laten doen. Verloskundige Neeltje Crombag promoveerde onlangs op dit onderwerp, met het proefschrift ‘Een verklaring voor de lage deelname aan downsyndroom screening in Nederland’. Neeltje werkt sinds 2002 als verloskundige, sinds 2007 als klinisch verloskundige in het UMC Utrecht. Vanaf 2012 werkte zij fulltime aan haar promotie-onderzoek. Neeltje heeft twee kinderen, van vier en acht jaar.

De echoscopist kijkt bij de 20-wekenecho naar bepaalde lichamelijke afwijkingen, zoals een open ruggetje of open schedel. Bij de echo kunnen ook andere afwijkingen worden gezien, zoals een hartafwijking, of darmen of nieren die niet goed werken.

Als op de echo iets afwijkends wordt gezien, is de exacte diagnose niet altijd te stellen. Ook de prognose is lastig: wat betekent de gevonden afwijking precies voor de toekomst van het kind? Sommige afwijkingen zijn niet met het leven verenigbaar, maar meestal gaat het om verschillende mogelijkheden, uiteenlopend van een gezonde baby tot een kindje met ernstige afwijkingen.

Vervolgonderzoek kan meer duidelijkheid bieden, maar geeft niet altijd uitsluitsel. Anderzijds geeft een goede echo geen garantie op een gezond kindje.

baby op komst | 019

Verschillen tussen combinatietest en NIPT Combinatietest

NIPT

Hoe gaat de test?

Bij zwangere wordt bloed afgenomen wat wordt onderzocht op 2 stoffen + echo om de dikte van de nekplooi te meten

Bij zwangere wordt bloed afgenomen waaruit het DNA van de baby wordt gehaald. Het DNA van de baby wordt onderzocht op chromosoomafwijkingen.

Wanneer?

Bloedonderzoek tussen 9 en 14 weken, echo tussen de 11 en 14 weken

Vanaf 11 weken

Goede uitslag, wat nu?

Kansberekening. Bij goede uitslag heb je een kans van minder dan 1 op 200 dat je kind ziek is. Geen verder onderzoek nodig.

Uitslag klopt bijna altijd. Minder dan 1 op 1000 zwangeren is toch zwanger van kind met één van de afwijkingen. Geen verder onderzoek nodig

Slechte uitslag, wat nu?

Kans van meer dan 1 op 200 betekent dat je een verhoogd risico hebt. Stel je uitslag is 1 op 100, dan betekent dat dat van de 100 zwangeren er 1 zwanger is van een kindje met één van de afwijkingen.

Vervolg onderzoek wordt aangeboden.

Ongeveer 75 van de 100 vrouwen is dan ook echt zwanger van een kindje met Down syndroom. Voor Edwardsen Patausyndroom geldt dit voor resp. 26 en 23 van de 100 vrouwen met een afwijkende uitslag.

Vervolg onderzoek wordt aangeboden om zekerheid te krijgen.

Worden er ook andere dingen gevonden dan Down, Edwards of Patau?

Ja, bij de echo kunnen ook andere afwijkingen worden gevonden. Zoals hartafwijkingen en grote afwijkingen zoals het ontbreken van armen, benen, hersenen of een open buik.

Je kiest van te voren of je de andere afwijkingen ook wilt weten.

Ja, er kunnen ook andere chromosoomafwijkingen worden gevonden.

Variërend van mild tot heel ernstig.

Kan de test ook bij een tweeling zwangerschap?

Ja, voor ieder kind krijg je een aparte uitslag

Niet altijd, je verloskundige kan je hier alles over vertellen.

Kosten?

€ 168,00*

€ 175,00*

Je kiest van te voren of je de andere afwijkingen ook wilt weten.

*Kosten op moment van drukken van dit magazine.

Bij vrouwen met een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen worden de kosten vergoed vanuit de basisverzekering.

020 | baby op komst

De baby-uitzet SLAPEN 2 kruiken 2 kruikenzakken wieg of ledikant matras molton hoeslaken 2 dekentjes babyslaapzak (niet per se nodig) 4 hoeslakentjes 2 bovenlakentjes indien geen verwarming: elektrische kachel babykamer

VERSCHONEN commode of aankleedtafel aankleedkussen en -hoes 18 hydrofiel luiers 6 hydrofiel washandjes wegwerpluiers (of 24 katoenen luiers en een pak inlegdoekjes) billendoekjes (of een zak watten) luieremmer 6 spuugdoekjes

BORSTVOEDING voedingsbeha zoogkompressen voedingskussen borstvoedingshirts

KRAAMPAKKET Wordt vaak gratis door je zorgver­ zekering verstrekt. Lees je polis hier even op na. Anders zijn de spullen te koop bij de thuiszorgwinkel.

15 onderleggers 60 x 90 cm 2 doosjes gaasjes 8,5 x 5 en 16 x 16 2 pak kraamverband 1 navelklem (steriel) 1 flesje alcohol 70% 1 pak inlegluiers 1 matrasbeschermer 80 x 160 cm 1 kraammatras 60 x 90 cm (met extra omslag) 1 rol luiertape 1 pompje desinfecterende zeep 1 pak zigzagwatten

IN BAD

VOOR ONDERWEG combiwagen (kinderwagen) autostoeltje luiertas eventueel draagdoek of draagzak

FLESVOEDING minimaal 2 flessen en spenen ragger voeding eventueel flessenwarmer eventueel sterilisator

BABYKLEDING 4 tot 6 hemdjes of rompertjes 1 vestje of jasje 4 tot 6 truitjes en broekjes 2 mutsjes sokjes

bad en/of tummytub badstandaard babyzeep (parfum- en parabenenvrij) babyshampoo 2 thermometers; 1 baby, 1 moeder 2 badcapes/omslagdoeken kammetje/borsteltje

VOOR JEZELF 2 goede zwangerschapbeha’s 2 zwangerschapsbroeken/-rokken aantal zwangerschapshirts voedingskussen (beter slapen) steunend ondergoed (bij klachten)

Bij Vegro kan je terecht voor het lenen, huren en kopen van producten voor jezelf en je kindje. Bedverhogers lenen kan (gratis) bij Vegro. Alle artikelen kunnen ook online worden besteld via onze webshop vegro.nl baby op komst | | 021 021

9

MAANDEN FIT

022 | baby op komst

Zo doe je dat!

Een flinke wandeling en gelijk even bijkletsen met een vriendin, even flink je huis schoonmaken; het hoeft niet veel te zijn om lichamelijk en geestelijk lekker in je vel te zitten. Dat houd je makkelijk 9 maanden vol. tekst Sandra Vuik

Bewegen is fijn, zeker tijdens je zwangerschap. Het kan veel klachten voorkomen of verminderen. Je slaapt beter en het is wetenschappelijk bewezen dat vrouwen die actief bewegen tijdens hun zwangerschap makkelijker bevallen. Het algemeen geldend advies is om minimaal vijf dagen per week dertig minuten matig intensief te bewegen. Matig intensief betekent dat je een voelbaar hogere hartslag hebt, dat je adem­ haling sneller gaat, maar dat je nog wel gewoon kunt praten. Een stevige wandeling met de hond of een vriendin en je zit al aan het geadviseerde halfuurtje.

Je Louboutins mogen in de kast blijven Je rug- en buikspieren hebben het zwaar te verduren in de zwanger­ schap. Om harde buiken en lage rugpijn te voorkomen is het ’t slimst je natuurlijke houding aan te houden.

Maar dat is met zo’n bollende buik niet altijd makkelijk; je hebt snel de neiging met je buik naar voren te lopen. Zo creëer je een holle rug, en dat is erg belastend voor je rug.

Probeer je aan te leren om je onderbuik altijd iets in te trekken, dit helpt niet alleen om lage rugpijn maar ook harde buiken te voorko­ men. Natuurlijk kun je je buik niet echt meer intrekken als hij dikker wordt, maar je kunt wel altijd wat spanning op de spieren zetten.

Daarnaast helpt het als je je bekken iets naar achteren kantelt. Je brengt je heupbeen iets naar achteren en je schaambot iets naar voren, je vlakt je rug als het ware iets af. O ja, draag geen hoge hakken meer. Een hakje van 3 tot 4 centimeter is wel heel prettig voor een goede houding.

ALS JE NA HET SPORTEN VEEL LAST VAN HARDE BUIKEN OF BUIKPIJN HEBT, DAN BEN JE TE ACTIEF GEWEEST Luister naar je lichaam Sporten is heel goed tijdens de zwangerschap. En als je altijd hebt gesport, kun je de meeste sporten gewoon blijven doen.. Maar luister naar je lichaam. Als je na het sporten veel last van harde buiken of buikpijn hebt, dan ben je te actief geweest.

Doe dan de volgende keer iets rustiger aan. Word je licht in je hoofd, duizelig of kom je echt adem tekort, doe ook dan een stapje terug.

Contactsporten, waarbij je buik in de gevarenzone kan komen, zijn geen goed idee tijdens de zwangerschap.

Ook duiken en risicosporten worden afgeraden.

Geestelijk fit Hoe je lichamelijk fit kunt blijven weet je nu, maar hoe zit het met je geestelijke gezondheid? Een zwangerschap houdt je bezig, die doe je niet zomaar even tussendoor.

En als je dan ook nog een drukke baan en veel sociale verplichtingen hebt... Vermindering van een gejaagd gevoel of stress is niet alleen goed voor jezelf, maar ook voor je baby.

Moeten hoeft niet Goed om te weten, maar hoe verminder je die druk? Vaak wordt gejaagdheid of stress veroorzaakt doordat we meer willen dan we baby op komst | 023

kunnen: de dagelijkse race tegen de klok om alles wat je wilde ook daadwerkelijk te doen. Maar als je zwanger bent, mag je best een stapje terug doen. Vraag anderen om bij te springen. En leg de lat voor jezelf niet te hoog. Er is een verschil tussen wat je móet doen en wat je wílt doen!

Tips om het wat rustiger aan te doen: • Als jij je dag al begint met rennen en vliegen; zet je wekker dan een halfuurtje eerder. Word rustig wakker. Maak tijd voor je ontbijt, lees de krant, kijk het nieuws. Je zult zien dat je de dag veel meer ontspannen begint.

• Bouw meer rustmomenten in op je werk als je merkt dat je het werk bijna niet meer volhoudt. Wettelijk heb je tijdens je zwangerschap recht op: • r egelmatige werk- en rusttijden.

• e xtra pauzes (maximaal 1/8 deel van je werktijd, bij een fulltime baan mag je dus een uur extra pauze houden!).

• e en geschikte, afsluitbare ruimte om te kunnen rusten (met bed of rustbank).

• g een verplichting tot onregelmatig werk, overwerk of nachtdiensten.

• z wangerschapsonderzoek in

werktijd.

Ervaar je, ondanks deze rustmomenten, toch te veel stress op je werk, bespreek dit dan met de bedrijfsarts.

Kun je je werk niet veilig en gezond uitvoeren, dan moet je werkgever je tijdelijk ander werk aanbieden. Is die mogelijkheid er niet en kun je hierdoor 024 | baby op komst

niet veilig en gezond werken, dan heb je recht op doorbetaald verlof.

• Het einde van de middag is vaak een hectisch moment. Kun je dit normaal prima aan, nu je zwanger bent heb je aan het eind van de middag waarschijnlijk alleen maar behoefte aan rust. Gun jezelf een powernap: ga 15 tot 20 minuten slapen. Niet langer, want dan kom je in een diepe slaap en word je juist vermoeider wakker. Is het echt zo erg als je een halfuurtje later eet? Vraag je partner om de voorbereidingen voor de maaltijd te treffen, of kook grotere porties zodat je twee of drie maaltijden kunt invriezen.

Let it go Leren omgaan met stress is voor een belangrijk deel leren loslaten en accepteren dat dingen niet altijd gaan zoals jij wilt. Je hebt niet overal invloed op. Is het dan zinvol om je heel druk te maken? Vaak niet, maar loslaten is lastig. Probeer je bewust te worden van alle gedachten die continu door je hoofd gaan. Bedenk of het zinvol is je hier druk over te maken. Wordt het probleem er anders door? Helpt tobben het probleem op te lossen? Als dit niet zo is, probeer de gedachten dan te vervangen voor leuke dingen en maak je hoofd leeg. Door elke dag een paar keer te proberen je hoofd helemaal leeg te maken en alleen bezig te zijn met wat je op dat moment doet, kun je leren loslaten.

Slaap lekker!

Een goede nachtrust is natuurlijk ook heel belangrijk om je lichamelijk en geestelijk fit te voelen. Deze tips helpen je naar dromenland: • Beeldschermen verstoren je dag-en-nachtritme. Door het licht van de schermen maakt je lichaam geen melatonine aan, het hormoon dat ervoor zorgt dat je slaperig wordt. Gebruik na 20.00 uur liever

geen schermen, ook niet die van je telefoon.

•G a voor het naar bed gaan een halfuurtje wandelen, dit helpt om je hoofd leeg te maken.

•N eem, net voor je naar bed gaat, een warme douche of bad, dat maakt je slaperig.

•K un je niet in slaap komen, lees dan een luchtig tijdschrift. Ga zeker niet op je telefoon kijken, dit maakt je nog wakkerder.

•W ord je vaak wakker omdat je moet plassen, drink dan ’s avonds na 20.00 uur niets meer.

•K un je geen lekkere slaaphouding meer vinden? Een kussen tussen je knieën en/of een kussentje in je rug of onder je buik kan helpen. Veel vrouwen vinden een voedingskus­ sen (een kussen in de vorm van een lange slang) heel fijn om ’s nachts tussen hun benen en onder de buik te leggen.

Al 30 jaar vitamines, mineralen en probiotica voor jou en je baby

> Orthica heeft meer dan 30 jaar ervaring met voedingssupplementen. Gebruikers kiezen niet alleen voor Orthica vanwege de goede kwaliteit, maar ook omdat binnen het uitgebreide assortiment een passend voedingssupplement te vinden is voor iedereen, ook voor jou en je baby tijdens en na de zwangerschap.

Met foliumzuur en visolie

KAG.nr.: 431-0218-0210

Ga naar www.orthica.nl/zwangerenbaby

Adv DINO Probiotica Moeder-baby-kind 178x123.indd 1

15-03-18 11:11

Hormoonverstoorders: stof tot nadenken Roken en alcohol drinken zijn slecht voor de ontwikkeling van een ongeboren kind. Maar dat shampoo of een flesje water ook slecht kunnen zijn, is veel minder bekend. Moet je als zwangere aan de groene zeep en al het plastic uit je huis bannen? Baby op Komst zocht het uit. door Cindy Cloin

Het is soms moeilijk om te bepalen wat je als zwangere allemaal wel of juist niet mag doen. Gezond leven en goed voor jezelf zorgen zijn natuurlijk altijd al belangrijk, maar dat geldt nog eens extra tijdens je zwangerschap.

Sinds een paar jaar is er steeds meer aandacht voor de risico’s van hormoonverstorende stoffen. Denk bijvoorbeeld aan pesticiden op groente en fruit, het laagje plastic aan de binnenkant van een blikje, bepaalde stofjes in shampoo of bodylotion, en zacht plastic speelgoed. In 2013 publiceerde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een rapport over de risico’s van deze stoffen. Ze kunnen invloed hebben op de ontwikkeling en gezondheid van ongeboren baby’s en jonge kinderen. Gavin ten Tusscher is kinderarts in het Westfriesgasthuis in Hoorn en deed promotie-onderzoek naar de invloed van dioxines (een hormoonverstorende stof) op de ontwikkeling van jonge kinderen. Sindsdien houdt hij de ontwikkelingen op dit gebied nauwlettend in de gaten. Hij geeft uitleg.

026 | baby op komst

Wat zijn hormoonverstorende stoffen precies?

“Dit zijn chemische stoffen die gebruikt worden om de werking of houdbaarheid van een product te verbeteren. De laatste tientallen jaren zijn er heel veel van die chemische stoffen bijgekomen. Zo zijn er weekmakers die gebruikt worden om plastic zacht en flexibel te maken. Of parabenen die bijvoorbeeld in crèmes, parfum of shampoo zitten om geuren langer aanwezig te houden. Een deel van deze synthetische, lichaamsvreemde stoffen hebben invloed op het hormoonsysteem. Ze kunnen werken als hormonen of de werking van hormonen juist blokkeren. Er zijn Europese normen voor het gebruik van deze chemische stoffen in producten, zodat je er als volwas-

sene niet te veel van binnen kunt krijgen. De vraag is of die normen streng genoeg zijn, zeker voor foetussen en jonge kinderen, die kwetsbaarder zijn en relatief hoger worden belast dan volwassenen.”

Wat voor risico’s brengen deze chemische stoffen met zich mee?

“Ze hebben invloed op het hormoonsysteem. Hierdoor kunnen eventueel (later) ziektes ontstaan die gerelateerd zijn aan een verstoorde hormoonhuishouding, zoals vruchtbaarheidsproblemen en vormen van kanker, zoals schildklierkanker, borstkanker of teelbalkanker. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat de toename van borst- en teelbalkanker deels verklaard kunnen worden door blootstelling aan hormoonverstorende

In Denemarken en Frankrijk is het gebruik van bepaalde hormoonverstorende stoffen in producten inmiddels verboden

Voorbeelden ovan hormoonverstorende stoffen Ftalaten – worden gebruikt als weekmakers in kunststoffen en zitten in veel producten in huis, zoals een douchegordijn, textiel en speelgoed.

Bisfenonal A (BPA) – zit in veel plastic producten zoals fopspenen, speelgoed, cosmetica en voedselverpakkingen.

Parabenen – worden gebruikt als beschermingsmiddel tegen bacteriën en schimmels. Het versterkt de werking van het vrouwelijk hormoon oestrogeen. Parabenen zitten in veel verzor­gingsproducten.

stoffen. Dit geldt ook voor de forse stijging die we zien in het voorkomen van vruchtbaarheidsproblemen. Ook worden een toename van gedragsen leerproblemen en allergieën als mogelijk gevolgen genoemd.

Maar makkelijk aantoonbaar is het niet. Het is lastig effecten, zoals kanker en vruchtbaarheidsproblemen, direct in verband te brengen met de blootstellingen. In onze samenleving vind je geen mensen zonder blootstelling. Het is daarom onmogelijk om groepen mensen met elkaar te vergelijken. Dit kan wel gedaan worden in dierproeven, en veel van wat we weten over de stoffen is dan ook afkomstig uit dierproeven. Wetenschappers hebben het over honderden chemische stoffen die invloed kunnen hebben.

We weten dat de stoffen via de placenta bij de foetus in de baarmoeder kunnen komen. Het is alleen heel moeilijk om dit bij mensen te onderzoeken, omdat je niet bewust bepaalde chemische stoffen bij zwangere vrouwen wilt toedienen.

Daarnaast zijn de gevolgen bij het kind pas veel later, misschien pas tientallen jaren later, zichtbaar. Hoe dan ook zijn de mogelijke risico’s voor de WHO een reden om bijvoorbeeld het gebruik van weekmakers af te raden tijdens de zwangerschap.”

baby op komst | 027

Waarom horen we hier nu pas wat over?

“Er wordt internationaal steeds meer onderzoek gedaan naar de gevolgen van het gebruik van chemische stoffen. Lange tijd werd het niet serieus genoeg genomen, maar dat lijkt nu te veranderen. Er is ook te veel bewijs om je ogen er nog voor te sluiten. Sowieso zie je dat effecten van het milieu op de gezondheid de laatste jaren vaker en beter worden onderzocht en veel meer aandacht krijgen in de media. Maar het is niet iets dat totaal nieuw is.

Daarnaast is het natuurlijk ook zo dat we de laatste decennia veel meer chemische stoffen zijn gaan gebruiken in producten in ons dagelijks leven, en dat de gevolgen daarvan dus ook nu pas ‘zichtbaar’ beginnen te worden.

In Denemarken en Frankrijk is het gebruik van bepaalde hormoonverstorende stoffen in producten inmiddels verboden. In Nederland is het nog niet zover, hier wordt gewacht op een aanpassing van de Europese wet- en regelgeving. Wel wordt er gewerkt aan een informatiefolder voor zwangere vrouwen.”

Er zijn alternatieven, zoals cosmetica- en verzorgingsproducten zonder parabenen en plastics zonder DEHP, een van de meest gebruikte weekmakers.

Tips om hormoonverstorende stoffen te vermijden Verzorging • Lees het etiket van producten die je koopt. Let in elk geval op de ingrediënten die eindigen op ‘paraben’. Deze stof is vrijwel nooit goed.

• Er zijn gelukkig genoeg natuurlijke merken zonder hormoonverstoorders met allerlei heerlijke verzorgingsproducten.

Voeding

Moeten we ons nu ernstig zorgen maken vanwege de shampoo die we gebruiken en de FLESJes water die we drinken?

“Er is zeker reden om er iets mee te doen, maar je ernstig zorgen maken is voor een individu niet nodig. Het is ook niet eens mogelijk om alle hormoonverstorende stoffen uit je leven te bannen, omdat ze overal voorkomen. Maar het kan zeker geen kwaad om je er bewust van te zijn en vanaf nu andere keuzes te maken. Er zijn alternatieven, zoals cosmeticaen verzorgingsproducten zonder parabenen en plastics zonder DEHP, een van de meest gebruikte weekmakers.”

028 | baby op komst

1. Probeer zo min mogelijk voedsel of drinken te consumeren uit plastic. Warm geen eten in plastic bakjes op, ook niet in de magnetron.

2. Eet zo veel mogelijk groenten en fruit van het seizoen die niet met pesticiden zijn behandeld. Kies verse groenten en fruit in plaats van uit blikjes en potjes.

Huis en spullen • Gebruik natuurlijke schoonmaakmiddelen zonder schadelijke stoffen.

• Vermijd producten gemaakt van pvc. Je kunt ze herkennen aan een PVC-etiket of recyclecode 07.

Producten gemaakt van glas of porselein zijn veel duurzamer.

• Was nieuwe kleding, dekentjes en knuffels voordat je ze gebruikt en kies bij voorkeur voor kleding van biologisch katoen.

• Ook in nieuwe meubels zitten schadelijke stoffen. Lucht nieuwe meubels goed, ook het matras van je baby!

• Koop BPA-vrije fopspenen, eetgerei en zuigflessen voor je baby. Vermijd speelgoed van zacht plastic in verband met de ftalaten.

• Vermijd contact met verf, spuitbussen en haarverf, en lucht grondig na gebruik.

• Gebruik geen producten met sterke parfum, zoals luchtverfrissers.

Als de baby er is • Gebruik liefst natuurlijke producten en producten zonder parfum.

Gebruik sowieso niet te veel lotions, zeep en dergelijke voor je baby.

• Was alle babyspulletjes voor gebruik. Gebruik geen wasverzachter.

• Gooi zacht, oud plastic speelgoed weg.

Zeker nu je in verwachting bent is het belangrijk om verzorgingsproducten te gebruiken die je huid en gezondheid (en die van je baby) respecteren. Producten die naast effectief óók veilig zijn, want waarom zou je niet allebei kunnen hebben?

Gelukkig heeft de webshop Natuurlijk ZUIVER een uitgebreid assortiment natuurlijke verzorgingsproducten zonder schadelijke stoffen. Alle producten zijn altijd vrij van parabenen, minerale oliën, ftalaten en SL(E)S. Ze zitten echter vol met alle goeds dat de natuur te bieden heeft. Een groot deel van het assortiment bestaat bovendien grotendeels uit ingrediënten van biologische afkomst. Bij Natuurlijk ZUIVER heb je keus uit zo’n 3.000 natuurlijke verzorgingsproducten van bekende en minder bekende merken als Weleda, Lavera, Alteya Organics, Martina Gebhardt, Primavera en Petit&Jolie. Heb je door de zwangerschap last van een droge, jeukende huid of wil je striae voorkomen? Bij Natuurlijk ZUIVER vindt je de juiste producten. En als je baby straks geboren is hebben ze ook alle producten om je kleintje te verzorgen. Producten die de tere, gevoelige babyhuid respecteren en liefdevol verzorgen.

Iedere week heeft Natuurlijk ZUIVER een nieuwe actie waarbij je korting krijgt of een leuk extraatje. Bestellingen vanaf €35,00 worden gratis verzonden en met het spaarpuntensysteem spaar je automatisch voor korting. Reden te over om een bezoekje te brengen aan www.natuurlijkzuiver.nl.

www.natuurlijkzuiver.nl - info@natuurlijkzuiver.nl - 0546-723270

En papa, hoe bevalt het?

Als Rome Vlieland wordt en de kroeg plaatsmaakt voor de ballenbak Kinderen krijgen, het mooiste wat er is. De roze wolk, de droom die uitkomt, een verrijking voor het leven. Dat klinkt allemaal leuk en aardig, maar hoe zit het met de keerzijde? Dat je als man niet meer op de eerste plaats komt en dat je alleen nog maar naar de borsten van je vrouw mag kijken als de kleine trek heeft? Hoe voelt dat voor hém? Een eerlijk relaas door Paul (36), vader van Bas (2) en zwanger van de tweede (8 maanden), getrouwd met Roos (34).

Tekst Paul Sevinga

‘Ze is in één dag veranderd’, fluisterde mijn schoonvader twee jaar terug tegen me, terwijl Bas op haar borst lag. Hoe dan, vroeg ik. ‘Ze is een móeder geworden. Geen meisje meer, moeder. Kijk maar eens naar die ogen. Die stralen verantwoordelijkheiduit. Serieuzer. Volwassen. Ze is moeder. Echt moeder.’

Ik keek haar aan. Mijn schoonvader had gelijk. Nu was ze natuurlijk ook moe na de zware bevalling. De weeën kwamen niet, die moesten opgewekt worden, waardoor haar hart te snel ging kloppen en dat van Bas te langzaam. Ik aanschouwde het allemaal via zo’n ingewikkelde elektrocardiograaf. Wat een zenuwentoestand! Uiteindelijk kwam het verlossende woord van de gynaecoloog: het wordt een keizersnee. Roos vond dat een enorme teleurstelling, ze vond dat ze als vrouw gefaald had.

Wilde zo graag natuurlijk bevallen.

En ik dacht: doe nou maar, ons kind moet eruit. Hoe eerder, hoe beter!

Ons kind kwam eruit, een prachtige jongen. En terwijl ik naar boven werd geleid, naar de plek waar mijn zoon

Wat een zenuwentoestand, die bevalling!

030

| baby op komst

in een couveuse werd gestopt, moest zijn moeder wachten tot haar ruggenprik was uitgewerkt. Toen ik weer beneden kwam, was ze woedend. Waar ik toch bleef? Zij lag daar maar, alleen, en leed – volgens eigen zeggen – ondraaglijke pijn. Ik vroeg de verpleegkundige daarom maar om een extra pijnstiller. Toen ging het wel weer. Met de pijn en met de woede. Langzaam kwam het besef: we waren vader en moeder geworden!

Jij nog koffie?

Wilde ik het wel, kinderen? Ik kon me een discussie herinneren op de tennisbaan, met drie vrienden. Er was er een die er niet aan moest denken. Dat snapte ik ook wel, want hij was door zijn vader in de steek gelaten toen hij twee was.

Dat hakt erin. De tweede wilde graag vader worden vanwege, zoals hij het zelf zei, ‘de reflectie’. Hij wilde naar zichzelf kunnen kijken, zeg maar.

En daar was een kind voor nodig.

Ik had geen flauw idee wat ik moest zeggen. Op een zekere ochtend had Roos tegen me gezegd: ‘Wil jij kinderen?’ Toen zei ik: ‘Ja, is goed.’

Alsof de vraag was: ‘Jij nog koffie?’

Ik dacht er niet over na, zag kinderen krijgen als een gevolg van ouder worden, als een vrucht van onze liefde en ja, wie dan leeft, wie dan zorgt.

Dag seks

Ik heb een hoop geleerd, inmiddels.

Over seks bijvoorbeeld. Met Roos was de seks altijd meer dan prima.

Na de komst van Bas was het dus wel even ‘wennen’. Een wond van de keizersnee, behoorlijk wat doorwaakte nachten, Roos gaf borstvoeding. Het ging eigenlijk net weer wat voorspoediger, toen Roos zwanger bleek te zijn van ons tweede kind. Ze is nu hoogzwanger. Ik vind haar prachtig! Die speciale gloed op haar wangen, en ze heeft prachtige borsten. Maar aan komen, ho maar.

Ze zijn te gevoelig. Je leert je vrouw wel op een bijzondere manier kennen als ze zwanger is. Deze tweede zwangerschap kwam iets eerder dan gepland, maar is zeker niet minder gewenst. Maar er schoot wel even door me heen: dag seks... Roos hoopt dat ze dit keer natuurlijk kan bevallen. Ik hoop dat de seks weer wat sneller ‘op gang’ komt.

Tweede plek

Floris is twee nu. Ik ben heel blij met hem. Hij lijkt op mij. Ah, de reflectie!

Ja, een man vindt het mooi als hij een zoon heeft die op hem lijkt.

Straks ga ik met hem naar Feyenoord en naar Coldplay. Nu loop ik nog met hem door de speeltuin. Ik vind dat een machtig gevoel, ik en mijn zoon.

Maar ’s avonds, als ik naar bed ga, ligt-ie in de armen van Roos. Floris heeft mijn plek ingenomen, letterlijk en figuurlijk. Hij staat op één, dan komt er een hele tijd niets en dan kom ik. Ik wil met haar praten over mijn werk, ik wil dat ze mijn artikelen leest en dat ze samen met mij naar The Wolf of Wall Street gaat. Niets van dit alles. Ze gaat al met Floris naar Ernst en Bobbi en de Rest, ze wil van Floris horen hoe het bij opa en oma was en ze vraagt of ik het erg vind om in bed niet meer te lezen want anders wordt Floris misschien wakker.

Opa en oma, dat is ook zo wat. Ze bemoeien zich overal mee. Floris mag dat bordje niet, Floris moet z’n servet op schoot, ik moet er meer voor Roos zijn, want die is moe, en ga zo maar door. Je kunt beter schoondochter zijn dan schoonzoon, is mijn overtuiging.Mijn ouders bemoeien zich nergens mee.

Nog 7.300 nachtjes slapen, dan heb ik Roos weer voor mezelf

Gillen en gooien

dreumesen, dat had ik vroeger helemaal niet. De nachtmerrie is alles wat er niet meer is. Rome is er niet meer, Barcelona, er wordt minder gevreeën, er is zelden nog een goed gesprek, er zijn geen kroegen, geen films voor boven de acht jaar.

Nog vier weken. Dan komt de tweede.

Een meisje, dat weten we al. Roos heeft veel last van haar hormonen.

Soms gilt ze of gooit ze met dingen.

Dat is heel erg voor Roos, maar ik vind haar dan op haar aantrekkelijkst.

Eerlijk gezegd zie ik op tegen de bevalling. Ik vind het eng. Gaat het wel goed met Roos, is het kind gezond? Maar ik verheug me er ook op. Twee kinderen, ik vind het een mooie samenstelling. Met z’n vieren aan de ontbijttafel. Met de auto weg, twee voorin, twee achterin. Balans, heet dat. Maar ik maak me ook zorgen. Wordt Rome de komende jaren Vlieland? Nooit meer even snel een paar dagen naar Barcelona, maar alleen nog achter een hek in Landal GreenParks? Gaan we straks naar de Efteling, naar Monkey Town en Madurodam? Nooit meer bier drinken in de hoofdstad, maar koffie bij de ballenbak?

Maar het grote cliché is waar: je krijgt er zo veel voor terug! Want er is iets heel moois. Mijn zoon, en straks ook mijn dochter, hebben een geweldige moeder. Wat een geduld, wat een liefde, echt, ik kan daar bij weg zwijmelen. Je hebt ook moeders die er niets van bakken. Maar niet mijn Roos, Roos is de beste moeder die er is.

En het belangrijkste wat een vader kan doen voor zijn kinderen, zo las ik ooit, is hun moeder liefhebben. En over twintig jaar, ik ben dan 56, heb ik haar wel helemaal voor mij. Dat is nog 7.300 nachtjes slapen. Valt best mee… Toch?

Droom en nachtmerrie

Kinderen. Ik vind het een droom en een nachtmerrie. Er zijn mooie momenten. Vooral als-ie slaapt, die kleine banjer. Dan ligt hij zo vredig te snurken, dan kan ik huilen van geluk. Ik ben ook veranderd nu ik vader ben. Ik jank meer.

Ik kan geen kinderverdriet zien. Vroeger liep ik met een grote boog om kinderen heen, nu ga ik door de knieën en maak een praatje. Dan heb je van die moeders die dan antwoord gaan geven voor hun kind, dat is wel weer heel erg. Bemoei je er niet mee! Maar ik houd ontzettend van baby op komst | 031

Buikpijn Is er iets loos of is het loos alarm?

Buikpijn. Je kunt er tijdens je zwangerschap op verschillende momenten last van hebben. Vooral bij je eerste kind kan dat spannend zijn, want waar komt die pijn vandaan? E n wanneer moet je ermee naar je verloskundige of huisarts? Wij zetten de verschillende soorten buikpijn voor je op een rij. door Suus Ruis

Menstruatie-achtige buikpijn Vooral in het begin en aan het einde van je zwangerschap, en helemaal wanneer je moe bent, kun je last hebben van buikpijn die aanvoelt alsof je ongesteld moet worden. Dit nare gevoel zit in je onderbuik. Veel vrouwen zijn bang dat deze pijn het eerste teken van een miskraam is, maar gelukkig is dat doorgaans niet zo. Dit soort pijn wordt meestal veroorzaakt door de banden – een soort spieren – waarmee de baarmoeder aan het schaambot en je stuitje vastzit. De baarmoeder groeit door het kindje wat erin zit, en door deze groei kunnen de banden overrekt raken. Eigenlijk is de pijn, hoe vervelend ook, dus juist een goed teken: de baby groeit! In feite heb je gewoon last van groeipijn. Natuurlijk mag je altijd je verloskundige of huisarts bellen als je je zorgen maakt, maar 032 | baby op komst

in de meeste gevallen is deze buikpijn echt onschuldig, helemaal als je geen bloedverlies hebt.

Wanneer je een aanhoudende zeurende pijn onder in je buik of rug blijft houden en misschien ook vaker het gevoel hebt dat je moet plassen maar dat er bijna niks komt, kun je voor de zekerheid je urine laten controleren bij de huisarts. Dat kan uitwijzen of er sprake is van een urineweginfectie.

Voor de rest doet een warme kruik op je buik of een warm bad vaak al wonderen.

Bandenpijn Waar je vroeg in de zwagerschap last kunt hebben van de korte banden (zie boven), zijn bij veel vrouwen op een later moment de lange banden aan de beurt. Deze voel je vooral in de zijkant van je buik, en kunnen een stekende, scherpe pijn

veroorzaken. Rond de 20e week van je zwangerschap gaat je baarmoeder ineens heel hard groeien. Hierdoor komt er veel druk te staan op de banden die de baarmoeder op haar plek houden.

Bandenpijn ontstaat vooral als je van houding wisselt, een onverwachte beweging maakt, te lang hebt gestaan, of te actief bent geweest.

Soms kan de pijn uitstralen naar je vagina, liezen, of zelfs naar je rug. Ook bij deze pijn helpt warmte.

Als je rustig gaat liggen met een rubberen kruik op je buik, trekt de pijn doorgaans binnen een halfuurtje weg.

Het is belangrijk om je buik niet te laten hangen als je staat – dan trekt de baarmoeder nog meer aan de banden. Probeer een actieve houding aan te nemen, waarbij je je rug recht houdt. Span dus af en toe je buikspieren aan, maar wel zonder je rug bol te trekken.

Als je er vaak last van hebt, is het mogelijk een speciaal zwangerschapsbroekje te kopen. Ze zitten weliswaar een beetje strak, maar groeien mee met je buik en bieden veel steun. Het is in elk geval goed om bij veel last te overleggen met je verloskundige.

Harde buiken Harde buiken kunnen al vroeg in de zwangerschap plaatsvinden. Ze ontstaan doordat je bijvoorbeeld te snel opstaat uit bed, of een onverwachte beweging maakt. Dan wordt de baarmoeder geprikkeld, waarop deze reageert door hard te worden. Vaak is het een teken dat je te druk bent.

Als je veel last hebt van harde buiken, moet je echt een stapje terug doen. Rust en een warme kruik helpen vaak het beste. Kenmerkend voor harde buiken is dat ze wel vervelend zijn, maar in de regel niet pijnlijk. Als ze dat wel zijn en je mag nog niet bevallen, is het slim om je verloskundige te bellen. Doe dat ook als de harde buiken 6, 7 of meer keer per uur komen en ze niet door rust en warmte verdwijnen.

Voorweeën Soms denk je dat de bevalling begonnen is, maar heb je last van voorweeën. Het grote verschil tussen voorweeën en ontsluitingsweeën, is dat voorweeën niet in kracht en frequentie toenemen.

Toch kunnen ze flink pijn doen en regelmatig (bijvoorbeeld elke 5 minuten) plaatsvinden. Meestal komen voorweeën ’s nachts, omdat de baarmoeder dan het meest actief is. Ook hier kan een warme kruik verlichting geven, warmte ontspant de baarmoeder. Hetzelfde geldt voor een warme douche of een warm bad. Als je er desalniettemin

Eigenlijk is bandenpijn, hoe vervelend ook, juist een goed teken: de baby groeit! toch al een paar nachten niet van hebt kunnen geslapen, kun je contact opnemen met je verloskundige en samen je situatie bekijken.

Als je ’s nachts slecht slaapt door de voorweeën en je hebt één of meer kleintjes rondlopen, kijk dan of je overdag een paar uurtjes een oppas kunt regelen, en duik je bed in. Vrouwen die al een keer eerder bevallen zijn hebben vaak meer last van voorweeën. Dit komt omdat de buikspieren bij een volgende zwangerschap sneller verslappen, waardoor ze de baarmoeder minder goed ondersteunen.

Aan het einde van de zwangerschap hangt de baarmoeder echt aan de banden. Omdat voor een groot deel de steun van de spieren ontbreekt, kan de baarmoeder geprikkeld worden en zorgen voor harde buiken of voorweeën. Neem vooral veel rust als je last hebt van voorweeën. Als ze echt pijnlijk zijn, en de weeën lijken niet door te zetten, bel dan je verloskundige.

Loslating van de placenta (solutio) Zelden ervaren zwangeren in hun zwangerschap een heftige scherpe aanhoudende pijn op de plaats waar de placenta (moederkoek)ligt of een aanhoudende harde pijnlijke buik die niet meer ontspant. Deze heftige pijn gaat vaak gepaard met vaginaal bloedverlies. Dit beeld past bij een ernstige complicatie die zeer zelden voorkomt.

Snel handelen is echter zeer gewenst. Deze buikpijn kan namelijk veroorzaakt worden door een (gedeeltelijke) loslating van de placenta.

De oorzaak hiervan is onbekend, vaak is er ook sprake van een ernstig hoge bloeddruk, een trauma (bijvoorbeeld een harde val), of roken tijdens de zwangerschap. Als je dit herkent - op welk moment in de zwangerschap dan ook - is het belangrijk direct contact op te nemen met je verloskundige.

We kunnen niet vaak genoeg benadrukken dat een solutio erg zeldzaam is, en dat we deze vorm van buikpijn slechts noemen voor de volledigheid.

Geen paniek dus! baby op komst | 033

Down under

Er verandert veel in lijf als je zwanger bent, niet alleen je borsten en je buik veranderen van vorm en functie, ook daar beneden verandert er nogal wat.

Wat is normaal qua vaginale afscheiding en hoe verzorg je je vagina eigenlijk goed?

Onderwerpen waar niet vaak over gesproken wordt, maar wel lekker om te weten, toch?

Door Suus Ruis

WAT VERANDERT ER AAN VAGINALE AFSCHEIDING TIJDENS DE ZWANGERSCHAP? Normale vaginale afscheiding (fluor) is wittig van kleur en voelt slijmerig en plakkerig aan. Tijdens de zwangerschap kan de hoeveelheid en dikte sterk variëren. Veel vrouwen hebben meer afscheiding tijdens de zwangerschap.

De afscheiding hoort wel doorzichtig of wit te blijven en vloeibaar, slijmerig en plakkerig. Soms is tijdens de zwangerschap de afscheiding zo veel en dun, dat je kunt denken dat je een klein beetje vruchtwater verliest. Vruchtwater heeft echter een heel kenmerkende zoete geur, en afscheiding blijft – hoe dun ook – altijd wat slijmerig en plakkerig.

034 | baby op komst

HOE VERZORG JE JE VAGINA? Veel vrouwen vinden het een fris idee om hun vagina met zeep te wassen. Dit verstoort echter de zuurgraad van de vagina, en maakt haar minder gezond. In je vagina leven allerlei, gezonde, bacteriën die je beschermen tegen infecties.

Zeep verstoort deze bacteriën. Ook het gebruik van speciale vaginale wasemulsies wordt afgeraden. De binnenkant van de vagina reinigt zichzelf, en de buitenkant is goed schoon te houden met water. Als je je met een washandje wast in plaats van onder de douche, was dan altijd van voren naar achteren, zodat bacteriën rond de anus niet in de vagina terechtkomen.

Het langdurig gebruik van inlegkruisjes kan de bacteriële balans in de vagina verstoren. Daarom is het beter om katoenen ondergoed te dragen, en desgewenst tussendoor te wisselen of je nog een keer te wassen. Natuurlijk kan het geen kwaad als je een paar dagen een inlegkruisje gebruikt.

Vatbaarder voor infecties.

Buiten het feit dat je meer vaginale afscheiding kunt hebben als je zwanger bent, ben je ook vatbaarder voor vaginale infecties. Doordat de hoeveelheid glycogeen van je vagina verandert tijdens de zwangerschap kunnen de bacteriën, die normaal in je vagina leven, hun werk minder goed doen, hierdoor wordt de zuurgraad van de vagina lager.

Normaal gesproken zorgen de, niet schadelijke, bacteriën ervoor dat andere, schadelijke, bacteriën en schimmels minder goed kunnen overleven in je vagina. Maar door de verminderde werking van deze, niet schadelijke, bacteriën wordt je

vagina vatbaarder voor schadelijke bacteriën en schimmels.

Een vaginale infectie gaat niet altijd gepaard met klachten. Bij afscheiding die stinkt, groen-gelig is of yoghurtachtig of bij jeuk- of pijnklachten is het advies; bel altijd even met je verloskundige, zij kan vaak telefonisch horen of het nodig is om naar de huisarts te gaan voor medicatie.

Je hoeft je nergens voor te schamen, zij zien dit soort dingen dagelijks.

JE VAGINA NA DE BEVALLING Na de bevalling is de vagina wijder dan ze was. Dat is logisch, en lost zich in de maanden na de bevalling vanzelf weer op. Toch zal het nooit meer helemaal hetzelfde zijn – het hangt iets meer, en blijft iets wijder. Maar grote kans dat je daar zelf nauwelijks iets van merkt. Doe regelmatig je bekkenbodem oefeningen, dat helpt om je vagina weer ‘in shape’ te krijgen. Vlak na de bevalling kun je van onderen opgezwollen en blauw zijn, ook dat komt vanzelf weer goed. Plassen kan in het begin wat pijnlijk zijn, helemaal als je gehecht bent; de urine loopt langs de wond, en dit kan een branderig, prikkend gevoel geven.

Spoel je vagina tijdens het plassen met een beetje lauw water. Dit verzacht de pijn, en je spoelt tegelijkertijd je hechtingen schoon.

Douchen mag meteen na de bevalling, zodra je goed kunt staan. Wacht met het nemen van een bad tot de eventuele wond genezen is. Zolang de wond niet dicht is, kunnen er bacteriën in komen uit het badwater. Gebruik de eerste periode liever geen tampons, deze kunnen eveneens voor infecties zorgen. Gebruik de eerste dagen kraamverband, en stap over op gewoon maandverband zodra de bloedingen minder worden.

HOE LANG DUURT HET VOORDAT JE VAGINA WEER HERSTELD IS NA DE BEVALLING? Meestal gaat men ervan uit dat na de bevalling de vagina 5 tot 8 weken nodig heeft om te herstellen. Het hangt er natuurlijk ook vanaf of je bent ingeknipt of –gescheurd. Als je hechtingen hebt, is het goed om je vagina af en toe aan de lucht te laten drogen, dus zonder ondergoed of verband (op bijvoorbeeld een handdoek) op bed te liggen. Zo geneest de wond sneller. Als je de eerste dagen pijn hebt aan de wond, en je hebt last van zwelling, kan koelen helpen, maar overleg dit eerst met je verloskundige. 6 weken na de bevalling is er een nacontrole. Tijdens de nacontrole vragen verloskundigen of je klachten hebt aan bijvoorbeeld je vagina, de wond en/of urineverlies. Je verloskundige geeft je dan ook tips en adviezen hoe je eventuele problemen kunt oplossen.

baby op komst | 035

036 | baby op komst

‘Hé, ik ken jou!’

De band met je kind begint al in je buik

Een kind dat zich geliefd en gehoord voelt, ontwikkelt zich tot een zelfstandig, zelfverzekerd en empathisch mens.

Meteen maar beginnen dus, met die fijne band tussen ouder en kind.

En dat kan zelfs al voor de geboorte! door Linda Versteege

“Een baby begint al in de baarmoeder met zijn emotionele ontwikkeling”, vertelt Minke den Heijer, orthopedagoog met een aanvullende specialisatie op het gebied van zwangerschap en jonge kinderen. “Dan al blijken baby’s heel actieve en gevoelige wezens te zijn die het feilloos aanvoelen als de ouders ze vertroetelen en aandacht geven.

Daarom is het heel belangrijk dat je al regelmatig contact maakt met de baby als hij nog in je buik zit. Zo leg je de basis voor een relatie voor de rest van jullie leven, de veilige basis van waaruit een kind zich verder ontwikkelt.”

Goed kijken Na de geboorte hecht je baby zich vooral aan de mensen die hem liefde, bescherming, geborgenheid en verzorging geven. Minke vervolgt: “Een goede hechting ontstaat door goed naar je kind te kijken en bewust te reageren op zijn behoeften.

Natuurlijk is het in het begin best lastig om te herkennen waarom je baby huilt, huilen is immers de manier waarop je baby communiceert. Heb je gevoed, verschoond en de temperatuur gevoeld en weet je echt niet waarom je baby huilt? Neem hem dan gewoon lekker bij je. Baby’s hebben het soms nodig om gewoon even van zich af te huilen.

De steun en geborgenheid die kinderen voelen op deze momenten, zorgen ervoor dat zij op een later moment met vertrouwen de wereld in kunnen gaan, wetende dat zij terug kunnen vallen op hun ouders als dit nodig is. Je hoeft je dus geen zorgen te maken dat je je kind verwent of klein houdt als je troost biedt wanneer je kind hierom vraagt’.

Voorkeur In de eerste maanden na de geboorte hecht je baby zich nog onbewust en niet selectief. Hij vertoont zijn hechtingsgedrag, huilen, lachen, brabbelen en volgen met de ogen, aan iedereen

Hoe bouw je al tijdens de zwangerschap een band met je baby op? ➔ Vanaf 23 tot 24 weken kan je baby geluiden van buitenaf horen. Praat en zing dan beiden, liefst dagelijks, tegen je baby. ➔ Streel je buik, laat je partner je buik kusjes geven of een hand op je buik leggen en wachten tot de baby er naartoe komt. ➔ Speel zachte muziek af met het geluid dicht bij je buik. ➔ Masseer je buik regelmatig of laat je partner dit doen. ➔ Als je al kinderen hebt, laat die dan ook tegen de baby praten en je buik strelen. ➔ Maak van je zwangerschap al mooie herinneringen door veel foto’s te maken en bijvoorbeeld een dagboek bij te houden. ➔ Maak dagelijks echt even tijd om rustig contact te maken met je baby. Dat is niet alleen fijn voor hem, maar ook een ontspanmoment voor jezelf. baby op komst | 037

die in de buurt is. “Maar rond de drie maanden begint je kind een voorkeur te ontwikkelen voor bepaalde mensen in zijn directe omgeving”, vertelt Minke. “Hij begint in deze periode te reageren op de aanwezigheid van de mensen die dicht bij hem staan, meestal de ouders, en niet meer op iedereen die toevallig in de buurt is. Daar moet bij gezegd worden dat baby’s al in die eerste maanden een verwachtingspatroon opbouwen. Als een vader of moeder weinig reageert op zijn signalen, zal de baby al met drie maanden ook minder contact zoeken met deze persoon en het hechtingsgedrag meer vertonen naar de andere ouder. Baby’s leren in die eerste maanden dus al heel veel over sociale interactie.”

Bewust hechten Vanaf een leeftijd van 5-6 maanden begint je kind echt bewust te hechten aan personen in zijn directe omgeving, en zie je vaak dat een paar personen echt belangrijk voor hem worden.

Minke: “In deze periode is het ontzettend belangrijk dat er niet te veel verschillende personen voor je kind zorgen, en dat dezelfde personen regelmatig tijd doorbrengen met je kind en goed reageren op zijn behoeftes, alleen verzorgen is dan ook niet voldoende om een goede hechting te bewerkstelligen. Goed kijken naar je baby tijdens de momenten dat hij contact zoekt (handje uitstrekken, lang kijken, maar ook huilen), en je proberen in te leven in je kind (wat probeert mijn baby me duidelijk te maken?) en vervolgens steunend reageren, zal de hechting ten goede komen. Rond 7-8 maanden worden veel baby’s eenkennig; je kind heeft zich gehecht aan een paar mensen die belangrijk voor hem zijn en wil het liefst alleen bij deze personen zijn.”

Papa, neem je momenten!

Veel (aanstaande) vaders maken zich zorgen of ze wel voldoende kans krijgen om een band met hun baby op te bouwen. Minke: “Meestal werken ze overdag en missen ze hierdoor veel van de zorg.

Toch is het voor een (aanstaande) vader ook heel goed mogelijk om een goede band met zijn kind op te bouwen. Neem de verzorgende taken over op de momenten dat je thuis bent, praat tegen je baby, knuffel, zing en doe je baby in ’s avonds in 038 | baby op komst

bad. Zo krijg je voldoende contactmomenten.

Huid-op-huidcontact is in de eerste maanden heel belangrijk. Doe je shirt uit, leg je baby bloot op je borst en sla een flinke handdoek om jullie heen, we noemen dit buidelen. Door het buidelen voelt je baby jouw huid, ruikt hij jouw geur en hoort hij jouw hartslag. Tijdens deze momenten komen bij ouder en baby hormonen vrij die ervoor zorgen dat ze zich ontspannen en liefdevol voelen.”

Houd ik wel genoeg van mijn kind?

Veel jonge ouders vertellen hoe ze na de geboorte van hun kind werden overvallen door een ongekende hoeveelheid liefde voor het kleine wezentje. Dat is mooi, maar het is zeker niet abnormaal als je deze gevoelens niet direct hebt. Er zijn ook heel wat ouders die gewoon even moeten wennen als ze hun kindje voor het eerst zien.

Minke: “In de meeste gevallen groeit de liefde in die eerste periode alleen al doordat je de alledaagse verzorging van je baby op je neemt. Het helpt als je echt contact met je baby probeert te maken of als je je probeert in te leven in hoe je baby de wereld ervaart. Op die manier leren jullie elkaar steeds beter kennen. En herken je mooie momenten, bijvoorbeeld als je baby het hoofdje tegen je nek vlijt, of als de eerste lach verschijnt. Zo leg je de basis voor een liefdevolle, warme relatie.

Als je na een week of 2-3 nog steeds geen liefde voor je baby voelt, is het verstandig met een professional te gaan praten. Wellicht is er sprake van een post partum depressie (PPD). Ook als je je heel veel zorgen maakt of heel erg moe bent kan dat een teken zijn van een PPD. Een PPD is niet alleen heel naar voor jezelf en je partner, maar kan ook een goede hechting met je baby in de weg staan en dat zou zonde zijn. Zoek echt in een vroeg stadium hulp als je geen gevoelens van liefde voelt of wanneer je je elke dag moe en depressief voelt.”

De zwangerschap een roze wolk? Helaas gaat dat lang niet altijd op.

Maar liefst 17% van de zwangere vrouwen is regelmatig somber en 12% is werkelijk depressief. Bij welke klachten is het wijs om hulp te zoeken? “Een paar dagen kniezen mag best. Maar het moet wel weer over gaan.”

Door Marlène Rooseman

Van somber tot prenatale depressie

Roze wolken, grijze wolken > baby op komst | 039

De POP-poli De verloskundige kan zwangeren met psychische problemen doorverwijzen naar een hulpverlener of eventueel naar een POP-poli. POP staat voor Psychiatrie, Obstetrie, Pediatrie en is een onderdeel van een medisch centrum. De POP-poli is er voor zwangere vrouwen die somber, angstig of verward raken en die het krijgen van een kind niet als een blijde gebeurtenis zien. In een POP-poli werken psychiater, kinderarts en gynaecoloog samen. In een gezamenlijk gesprek adviseren en begeleiden zij vrouwen met angstklachten, depressieve en/of psychotische aandoeningen.

040 | baby op komst

Ook al wordt een baby vol liefde verwacht: een zwangerschap is niet altijd leuk. De 36-jarige Judith weet daar alles van. “Gezien mijn leeftijd verwachtte ik niet dat ik snel zwanger zou raken”, vertelt ze.

“Mijn man en ik wilden dolgraag een kindje, dus we sprongen een gat in de lucht toen ik al binnen drie maanden in verwachting was.”

Helaas neemt het blije gevoel van Judith een wending bij het eerste bezoek aan de verloskundige.

“Via een inwendige echo zagen we voor het eerst ons kindje. Een klein boontje met een kloppend hartje. Maar in plaats van blijdschap en verwondering, werd ik overvallen door angst. Wilde ik dit eigenlijk wel? Er ging een knop om. Deze zwangerschap vond ik echt niét leuk.”

gegeven. Gelukkig ging het na de geboorte allemaal erg goed met haar. En met mij ook. Een postnatale depressie bleef uit.”

Hele dagen huilen

Signalen

Het angstige en emotionele gevoel van Judith neemt in de weken na de echo niet af. “Al snel durfde ik niet meer alleen naar buiten en wilde ik bijna niemand meer spreken. Als Martijn naar zijn werk moest, raakte ik in paniek. Ik wilde liever dat hij constant dichtbij me bleef. Ook huilde ik veel.

Soms hele dagen.”

Judith’s somberheid bereikt een dieptepunt op de avond dat haar man naar een reünie is. Ze zal het nooit vergeten. “De raarste gedachten spookten door mijn hoofd. Van mij hoeft het niet meer. Zal ik gewoon stoppen met het leven? Die gedachten maakten me doodsbang, maar ik kon ze niet tegenhouden.”

Beangstigende gedachtes zoals die van Judith zijn volgens verloskundige en vrouwencoach Yvonne Koster een van de signalen van een prenatale depressie. Yvonne: “Tussen “gewoon” somber en depressief ligt een grijs gebied. Veel psychische problemen bij zwangere vrouwen worden geweten aan hormonen, waardoor te laat hulp wordt ingeschakeld. Natuurlijk mag je als zwangere vrouw best een paar dagen kniezen. Als er maar weer een moment komt waarop je tegen jezelf kunt zeggen ‘oké, en nu weer wat doen’. Als dat niet gebeurt en er dienen zich bijkomende klachten aan zoals slaapproblemen, slecht eten, hele dagen huilen, extreme gedachten of constant een zeer down gevoel, is het tijd voor een bezoek aan de verloskundige en de huisarts. Dat zijn echt alarmsignalen voor psychische overbelasting of een depressie.”

Antidepressiva De huisarts verwijst Judith door naar de POP-poli in Leiden. Daar krijgt ze na enkele weken wachttijd ondersteuning van een psychiater en andere hulpverleners. En – ondanks haar zorgen over de gevolgen voor de baby – besluit ze toch de voorgeschreven medicijnen te slikken. Hoewel de klachten in eerste instantie toenamen, is Judith blij dat de medicijnen heeft geslikt. “Samen met de psychologische ondersteuning die ik kreeg, kon ik zo de zwangerschap doorstaan. Wie weet hoe het anders was afgelopen. Alleen de eerste maanden na de geboorte van onze dochter kampte ik met een enorm schuldgevoel. Overal las ik over stress tijdens de zwangerschap en hoe slecht dat is voor een baby. En dan ook nog die medicijnen erbij…

Het voelde alsof ik ons meisje een valse start had

Controle kwijt Circe Ouwerkerk is al jarenlang verloskundige en weet veel van psychische problematiek tijdens en na de zwangerschap. Ze verwachtte dan ook niet dat ze er tijdens haar tweede zwangerschap zelf last van zou krijgen. Maar dat gebeurde wel. Circe: “Het begon met piekeren. Ik piekerde over alles, de kleinste dingen. Zou het wel goedkomen met de baby? Ging het me wel lukken om straks een tweede kindje in ons leven te passen? Het leven leek opeens heel ingewikkeld, terwijl ik altijd een nuchter persoon ben. Mijn gedachten gingen met me aan de haal en ik raakte de controle volledig kwijt.”

Doorverwijzing Slaapgebrek door bekkenklachten, weinig lichaamsbeweging, een veeleisende baan als verloskundige en een drukke peuter in huis; het zijn factoren die maken dat Circe zich steeds slechter voelt. “Mijn lichaam werkte niet meer mee en ook mijn hoofd wilde daardoor niet.” Circe brengt een bezoek aan de huisarts en wordt doorverwezen naar de GGZ voor psychische ondersteuning. Twaalf weken voor haar uitgerekende datum besluit ze te stoppen met werken.

“Dat wilde ik nooit, want ik ben dol op mijn baan.

Maar ik verlangde ook steeds meer naar rust.

Even niets meer hoeven.”

depressies – doorgaans langer duren en heviger zijn dan ‘alleen’ een postnatale depressie.

Verloskundige Yvonne ziet in haar praktijk vaak dat een opeenstapeling van gebeurtenissen en factoren tijdens de zwangerschap daarbij een rol spelen. “Vrouwen met een voorgeschiedenis van psychische problematiek lopen tijdens de zwangerschap meer risico dan anderen. Ook een opeenvolging van ingrijpende gebeurtenissen zoals een verhuizing, ontslag of relatiebreuk, vergroten de kans op een depressie. Als er maar genoeg bij elkaar komt, wordt de draaglast vanzelf hoger dan de draagkracht.”

Naar jezelf luisteren Heftige vroeggeboorte Dan gebeurt wat Circe nooit had kunnen verwachten. Twee weken na het ingaan van haar zwangerschapsverlof krijgt ze plotseling hevige bloedingen.

“Ik verloor zoveel bloed dat het eigenlijk alleen placentaloslating kon zijn.” Ze gaat liggen, belt 112 en is dankzij een spoedkeizersnede een uur later moeder van een premature dochter. “Hoewel ik ontzettend dankbaar was dat onze baby het had overleefd en wist dat ik goed gehandeld had, kwam de heftige vroeggeboorte mijn psychische problemen niet ten goede.”

Moeilijk om voor dochter te zorgen Na de geboorte van haar dochter voelt Circe zich dan ook allesbehalve happy. “Ik had een kort lontje en vond het moeilijk om met het huilen van mijn dochter om te gaan. Desondanks vroeg ik veel te weinig hulp van mijn omgeving. De gesprekken via de GGZ had ik ondertussen wel weer opgepakt, maar ik merkte dat er meer aan de hand was. Dat ik misschien last had van een postnatale depressie of een trauma door de vroeggeboorte. Via de huisarts ben ik toen doorverwezen voor EMDRtherapie. Na een aantal van deze behandelingen voelde ik me eindelijk iets beter. Een grijze wolk maakte langzaam plaats voor een roze. Alsof er een grauwe sluier van emoties werd opgetrokken.”

Opeenstapeling van indrukwekkende gebeurtenissen Psychische klachten voor, tijdens en na de zwangerschap komen voor in verschillende mate van ernst. Recent onderzoek uit de Verenigde Staten laat zien dat depressies die al voor of tijdens de zwangerschap ontstaan – prenatale

Of zwangere vrouwen zelf een prenatale depressie kunnen voorkomen? “Lang niet altijd”, zegt Yvonne.

“Veel dingen in het leven overkomen je en daar kun je nu eenmaal weinig aan doen. Wel zijn bepaalde groepen vrouwen kwetsbaarder voor psychische problematiek dan anderen. Dat zijn bijvoorbeeld degenen die hoge eisen aan zichzelf stellen en moeilijk kunnen remmen. Qua werk, sociaal leven, eigenlijk op alle vlakken. Kortom: de vrouwen die het woord ‘nee’ niet kennen en die voor iedereen goed zorgen, behalve voor zichzelf. Dit zijn de moeders die ik vaak adviseer om beter naar zichzelf te luisteren. Bijvoorbeeld door af en toe even stil te staan en de vraag te stellen: hoe gaat het eigenlijk met mij?”

Niet alles hoeft op eigen kracht Ook grenzen aangeven is volgens Yvonne erg belangrijk. “Niet alleen aan anderen, ook aan jezelf.

Is het absoluut noodzakelijk dat het bed vandaag wordt verschoond? Moet die appeltaart per se zelfgebakken zijn? De supermarkt verkoopt ook heerlijke appeltaarten. Door een evenwicht te zoeken tussen de verplichtingen die op je afkomen en de hoeveelheid die je aankunt, is het in sommige gevallen mogelijk om psychische klachten voor te blijven. Maar wat voor de één opgaat, geldt niet voor de ander. Het is vooral belangrijk om signalen van een prenatale depressie te herkennen en tijdig hulp te zoeken als je echt niet meer jezelf bent. Kijk eens op de website van het Landelijk Kenniscentrum Psychiatrie en Zwangerschap (LKPZ) als je twijfelt of jouw somberheid ernstige vormen aanneemt. Je vindt daar een goede zelftest om te kijken of je in aanmerking komt voor professionele hulp.”

Yvonne Koster; verloskundige en vrouwencoach. happymoederen.nl baby op komst | 041

De tweede DRIE MAANDEN 14 Week

Week 14:

W eek

15

Hij weeg nu ongeveer 45 gram en is zo’n 8 cm lang (puntje hoofd tot puntje billen).

Omdat jouw stem ook in je lichaam doorklinkt, kun je beginnen om voor je baby te zingen.

Week 15: Ongeveer 9 cm lang en 60 gram, zo groot als een appel. De botten worden steeds sterker.

Tot nu toe was het vooral kraakbeen maar langzaam maar zeker wordt het steeds meer “echt” been. Let dus goed op je calciuminname, want je baby heeft veel calcium nodig om sterke botten te krijgen.

Week 17:

Week 16:

Week 18:

Ongeveer 10-11 cm lang. De baby kan nu geluiden van jou horen.

Geluiden van buitenaf zijn nog niet zo goed hoorbaar voor de baby.

042 | baby op komst

Zo groot als een koolraap. Er ontstaat een vetlaagje op de huid van de baby, het huidsmeer. Ook ontstaan er kussentjes in de vingers en krijgt de baby zijn eigen typerende vingerafdruk.

De baby kan zijn vingers nu buigen en bewust een vuist maken.

14 cm lang en alweer 200 gram, in één week 50 gram gegroeid! De verbindingen tussen de zenuwen en de spieren worden verfijnder,

W e ek

16

hierdoor kan je baby bedenken dat hij wil schoppen en zijn het geen reflexen meer.

Week 19:

De hersengebieden voor alle sensoren (reuk, smaak, zicht, gehoor en tast) ontwikkelen nu heel snel. Je baby went aan alle smaken als jij gevarieerd eet.

Week 20:

ongeveer 25 cm lang (incl. de benen) en 300 gram. Qua lengte dus al op de helft, qua gewicht zit hij pas op 10% van bij de geboorte. Een mager popje dus. Het onderhuids vet moet nog komen.

1 W e ek 7

Week 21:

W eek

18

De wenkbrauwen en wimpers worden nu aangelegd. Bij meisjes start in deze week de aanleg van de vagina.

liedjes en laat hem bijvoorbeeld wennen aan één bepaald nummer wat jullie beiden mooi vinden.

Week 22:

Week 24:

ongeveer 27 cm lang en weegt zo’n 450 gram. Het hele lichaam is bedekt met donshaartjes, lanugo genaamd.

Week 23:

Ongeveer zo groot als een mango. Geluiden van buiten komen nu echt goed door bij de baby. Dit betekent dat zowel jij als je partner nu echt contact kunnen maken met de baby.

Praat tegen hem, zing

Ongeveer 29 cm lang en 600 gram zwaar is de baby nu. Al vrij lang, maar nog erg mager dus.

Week 25:

Het onderhuidsvet begint zich te vormen en ook het hoofdhaar wordt steeds iets meer.

Week 26:

laatste week van het tweede trimester. Je baby is nu ongeveer 33 cm en 800 gram

W eek

19

W ee k

20

2 W eek 1

W ee

Tekst Sandra Vuik

TO DO’S TWEEDE TRIMESTER

➔ Week 14:

Oriënteer je op een zwangerschapscursus. Wist je dat we op babyopkomst.tv online zwangerschapscursussen aanbieden?

➔ Week 15:

Tijd om op pad te gaan voor je babyuitzet. Waarschijnlijk is de moeheid en misselijkheid over, een prima tijd dus om te gaan winkelen. Lees ons dossier Babyuitzet (www.babyopkomst.nl/ babyuitzet)eerst even waar je op moet letten voor je gaat kopen, boordevol handige tips en adviezen zodat je goed voorbereid de winkels in gaat.

➔

Week 16: Als dit niet je eerste kindje is kun je deze week voor het eerst leven voelen, sommigen voelen het zelfs al eerder.

k 24

➔ Week 17:

Als jullie niet getrouwd zijn moet je partner jullie kindje erkennen om ook officieel als vader geregistreerd te worden. Je moet hier samen voor naar het gemeentehuis. Naast erkennen moet ook het ouderlijk gezag geregeld worden als jullie niet getrouwd zijn. Kijk op www. babyopkomst.nl/article/kind-erkennen/ voor alle informatie rondom verlof regelingen, erkennen en nog veel meer info over rechten en plichten.

➔ Week 18:

Bespreek of jullie de 20 weken echo willen. Veel stellen realiseren zich amper dat de 20 weken echo een keuze is. Het is geen pretecho, maar een serieus medisch onderzoek waar je beiden goed over moet nadenken of je dit wilt.

➔ Week 19:

Als je straks minder wilt gaan werken is het hoog tijd om met je werkgever afspraken te gaan maken. Lees eerst goed wat je

W e ek

22

W e ek

23

25 Week

rechten en plichten zijn (www.baby­opkomst.nl/article/ recht-en-plicht). Bedenk wanneer je met zwangerschapsverlof wilt gaan en wat jullie willen met ouderschapsverlof. Als dit je eerste kindje is, kun je deze of volgende week voor het eerst leven voelen. Als de placenta (moederkoek) aan de voorkant ligt kan het wat langer duren.

➔ Week 20:

Waarschijnlijk krijg je deze week de 20 weken echo. Bespreek of jullie het geslacht willen weten..

➔ Week 21:

Tijd om je te gaan oriënteren op kinderopvang, ga eens kijken bij de soort opvang van je keuze. Bezoek verschillende kinderdagverblijven of gastouders. Kosten zijn natuurlijk ook belangrijk. Alle info over opvang; kosten, toeslagen en soorten vind je op www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/ kinderopvang/ kosten-kinderopvang

➔ Week 23:

Hoewel het nog even duurt voor je baby geboren wordt is het wel verstandig om nu al eens te bespreken wat jullie zouden willen bij de bevalling. De eerste keuze is Waar wil je bevallen. Op bladzijde 47 vind je een objectieve vergelijking van alle mogelijkheden die we in Nederland gelukkig hebben. .

Week 24: Wil je straks borstvoeding gaan geven? Bereid je goed voor. Als je veel leest en een informatie avond bezoekt ben je beter voorbereid en is de kans dat de borstvoeding gaat lukken een stuk groter.

➔

➔ Week 25:

Je partner kan contact maken met de baby door een hand op jouw buik te leggen. Als de baby wakker is zal hij daar naar toe zwemmen.

➔ Week 26:

laatste week van het tweede trimester.

baby op komst | 043

044 | baby op komst

“Niets moet, alles mag”

SEKSUOLOGE OVER SEKS TIJDENS DE ZWANGERSCHAP

Waar het ene stel er lustig op los vrijt tijdens de zwangerschap, maken andere koppels zich zorgen over de veiligheid van de baby.

Kan seks tijdens de zwangerschap kwaad? Wat mag wel en wat niet?

Seksuologe Hanneke Termeer geeft antwoord op de meest gestelde vragen en stelt gerust. “Bij een gezonde zwangerschap kun je zo gek doen als je wilt.”

Tekst; Marlène Rooseman

Enquête wijst uit…

Een enquête van Baby op Komst toont aan dat mannen seks tijdens de zwangerschap met 38% enger vinden dan vrouwen, die zich in 21% van de gevallen zorgen maken. De meest genoemde redenen voor verminderde zin in seks zijn angst voor de veiligheid van de baby, de dikke buik, een ‘raar gevoel’ om niet meer met zijn tweeën te zijn, onaantrekkelijkheid, verminderde flexibiliteit en zwangerschapskwaaltjes zoals vermoeidheid en misselijkheid. Op de vraag of seks tijdens de zwangerschap nog even fijn is als daarvoor, reageerden meer vrouwen instemmend. Van hen vindt 62% de seks nog altijd prettig, terwijl dit bij mannen voor 56% geldt. Verreweg de meeste deelnemers geven aan dat er minder vaak wordt gevreeën, maar gelukkig wordt daar goed over gepraat, door maar liefst 87% van de stellen.

“We vrijen te weinig tijdens de zwangerschap”, vertelt de hoogzwangere Anne. “Mijn partner heeft angst om de baby pijn te doen. Aan het begin van de zwangerschap was dit voor hem niet onover­ komelijk, maar nu ik hoogzwanger ben, geeft dit hem meer zorgen.” Ook de zwangere Miranda geeft aan dat de seks anders is nu zij en haar partner een kindje verwachten. “Mijn partner vond het vanaf het begin al eng om te vrijen, maar probeerde het wel. Bij mij was niets veranderd, toch vreeën we steeds minder. En áls we het deden, heel voorzichtig. Tot het punt dat ik zelf ook geen zin meer had door alle drukte en vermoeidheid.”

Seks, speeltjes, standjes…

Seksuologe Hanneke Termeer begeleidt al jarenlang stellen met seksuele problemen en krijgt regelmatig vragen van stellen die een kinderwens hebben, zwanger zijn of al een kind hebben gekregen. Hanneke: “Met name tijdens de zwangerschap spelen er veel praktische vragen.

Moet je bijvoorbeeld voorzichtig zijn voor de baby?

Is seks gevaarlijk? Sommige mensen denken nog steeds dat gemeenschap een miskraam kan opwekken. Of dat de baby ‘last’ kan hebben van de seks. Maar bij een gezonde zwangerschap is van dit alles geen sprake. De vagina is een flexibele buis, de baarmoeder ligt hoog en veilig afgesloten in het lichaam en het vruchtwater vormt een stevig stootkussen. Daardoor is seks absoluut veilig. Speeltjes, standjes: het kan geen kwaad.

Zwangeren voelen zelf prima aan wat fijn is en wat niet.” baby op komst | 045

Natuurlijk kan het ook zijn dat een zwangerschap niet vlekkeloos verloopt. “In dat geval kan de verloskundige adviseren om geen gemeenschap meer te hebben totdat de baby geboren is”, zegt Hanneke.

Mannen versus vrouwen

Mannen en vrouwen voelen zich met regelmaat anders over seks tijdens de zwangerschap. Ook Hanneke merkt dat in haar werk. “Mannen lijken sneller bang om de baby te beschadigen. Ook komt het voor dat zij de zwangere buik of het toegenomen gewicht van hun partner onaantrek­ kelijk vinden. Hoewel het natuurlijk ook gebeurt dat vrouwen hun eigen lichaam niet meer sexy vinden en zelf minder zin hebben in seks.” Een enquête van Baby Op Komst ondersteunt de ervaringen van Hanneke. Zo blijken veel mannen seks tijdens de zwangerschap behoorlijk eng te vinden. Georg vertelt openhartig: “Ik stel mijn vriendin teleur omdat ik het liefst geen seks meer wil. Maar ik krijg die enge gedachten niet uit mijn hoofd.”

Michiel ziet dat anders. “De mooie rondingen van het lichaam van mijn vrouw geven nog meer zin.”

Over Hanneke Termeer Met zowel haar medische als psycholo­ gische achtergrond is Hanneke Termeer, voorheen verloskun­ dige, geïnteresseerd in seksualiteit in de breedste zin van het woord. Als seksuologe werkt zij in het AMC ziekenhuis en haar eigen praktijk; Seksuologiepraktijk Termeer in Amsterdam.

Daar behandelt zij mannen, vrouwen en koppels van alle leeftijden met seksuele problemen op allerlei gebieden. Medisch, psychologisch en relationeel.

046 | baby op komst

Verschil in verlangen

Of het verlangen naar seks nu bij de man of de vrouw minder is tijdens de zwangerschap: het antwoord van Hanneke is simpel. “Als iets tussen de oren niet goed voelt, is het ook lichamelijk niet prettig. Seks is een bezigheid die bovenal fijn en leuk moet zijn. Als het een verplichting wordt, of een onderwerp waarop druk ligt, komt dat een ontspannen zwangerschap niet ten goede. Stellen kunnen dit voorkomen door met elkaar te blijven praten over verlangens en gedachten. En natuurlijk door de langzaamste – en daarmee bedoel ik degene met de minste zin in seks – het tempo te laten bepalen. Ook goede voorlichting is belang­ rijk. Bijvoorbeeld om de angst voor seks tijdens de zwangerschap te kunnen loslaten. Ten slotte is er nog altijd de wetenschap dat een zwangerschap maar negen maanden duurt. Dat is te overzien.”

Diepe verbondenheid

Gelukkig merkt Hanneke in de praktijk ook dat veel stellen tijdens de zwangerschap flexibeler zijn dan anders. “Er wordt minder snel hulp gezocht als één van de twee minder zin heeft in seks,

omdat het niet of minder als probleem wordt gezien. In negen maanden verandert er ontzettend veel. Papa en mama worden is niet niks. Het zorgt voor een diepe verbondenheid die seks soms gedeeltelijk vervangt. Bovendien zijn er zoveel andere dingen die voor afleiding zorgen. Een babykamer inrichten, naar de verloskundige, voorlichtingsavonden in het ziekenhuis bezoeken…

Om de vermoeidheid en misselijkheid nog daar te laten.” Hanneke benadrukt dat stellen vooral moeten doen waar ze zich zelf goed bij voelen.

“Het is bijvoorbeeld niet nodig om tijdens seks ook altijd gemeenschap te hebben als dit gevoelens van angst of ongemak oproept. Ook knuffelen, zoenen en zelfbevrediging zijn seks. Kies dus vooral wat past bij jullie en de periode van de zwangerschap.”

Niets moet, alles mag

Volgens Hanneke is normatief denken over seks soms een groter probleem dan het seksleven zelf.

“Met normatief bedoel ik denken in termen van ‘hoe het hoort’. Stellen komen bijvoorbeeld naar mij toe omdat ze vinden dat ze te weinig seks hebben. Terwijl zij zich verder wel gelukkig voelen.

Wat dat betreft is seks een gek iets. Aan de ene kant is het een oer-natuurlijk en simpel verschijnsel.

Aan de andere kant maken we het als mensen maar wat ingewikkeld. Seks tijdens een gezonde zwangerschap is absoluut veilig, kan heel prettig zijn en stellen dichter bij elkaar brengen. Maar tussen feiten en ervaringen ligt een hele wereld.

Daarom is eigenlijk maar één stelregel belangrijk.

Tijdens de zwangerschap en ook daarna: niets moet, alles mag.

Waar kun je bevallen?

Als de zwangerschap goed verloopt en er geen medische indicatie is, mag je zelf bepalen waar je wilt bevallen. Dat kan thuis, in het ziekenhuis of in een geboortecentrum. Ben je er nog niet uit? We zetten de feiten en voor- en nadelen voor je op een rij.

Tekst: Astrid Post-Dhanai / m.m.v. verloskundige: Ineke Oomens

Thuis In het kort Je wordt thuis door je eigen verloskundige begeleid tijdens de bevalling en bij de geboorte van je baby.

Enkele feiten/cijfers

Pijnbestrijding

Nederland is een van de weinige Europese landen waar je thuis kunt bevallen. Toch is er een afname te zien in het aantal thuisbevallingen: in 2010 lag het aandeel thuisbevallingen op 25 procent, in 1965 was dit nog 70 procent. Maar deze cijfers veranderen steeds. (Bron: CBS)

Bij een thuisbevalling is medische pijnstilling, zoals een ruggenprik, niet mogelijk. Met behulp van een goede ademhaling en/of een massage kun je een deel van de pijn verlichten.

Sommige verloskundigen bieden lichte pijnstilling in de vorm van een TENS-apparaat (waarbij door lichte stroomstootjes de pijn van de weeën wordt verzacht), steriele waterinjecties en lachgas. Andere mogelijkheden zijn: hypnobirthing en accupunctuur.

Hoe veilig is het?

Net zo veilig als bevallen in het ziekenhuis, jij en je baby lopen niet meer risico. Een thuisbevalling hangt vaak samen met een kortere hersteltijd en minder infecties.

Wie is/zijn erbij?

Voor wie

De gedachte erachter

De verloskundige is gedurende de actieve ontsluitingsfase aanwezig.

Verder kun jij zelf bepalen wie jij om je heen wilt hebben. Eventueel kun je al vanaf de eerste weeën ondersteund worden door een Vroegtijdige Assistentie Partus-assistent (VIP): een kraamverzorgende die is opgeleid om ondersteuning te bieden bij de bevalling.

De geboorte van je kind vindt plaats in een vertrouwde omgeving.

Dat geeft sommige vrouwen rust, vertrouwen en een veilig gevoel.

Ze ontspannen daardoor beter, wat een gunstig effect kan hebben op het verloop van de bevalling.

Een natuurlijke bevalling zonder medische ingrepen en zonder pijnstilling. Vertrouwen in jezelf en in je eigen kracht vormen het uitgangspunt.

Als er geen (medische) indicatie is en het verantwoord is om thuis te bevallen, dan mag je in Nederland thuis bevallen. Mits je tussen de 37 en 42 weken bevalt en het ziekenhuis op maximaal dertig minuten rijden is.

Wat voor bevalling?

Ter overweging ➔ Je bent in je eigen vertrouwde omgeving, met je eigen badkamer en toilet. ➔ Je hebt alle privacy en kunt doen wat je wilt, even rustig in bad liggen bijvoorbeeld. ➔ Je kunt ongestoord alle baringshoudingen uitproberen. ➔ Je ligt in je eigen bed en kunt ook na de bevalling in je eigen bed slapen. ➔ Je kunt afgeleid worden door kinderen, waardoor je niet tot rust komt. ➔ Houd er rekening mee dat er altijd medische complicaties kunnen optreden, waarvoor je soms op het laatste moment alsnog naar het ziekenhuis moet met pijnlijke (pers-)weeën. baby op komst | 047

Hoe veilig is het?

In het ziekenhuis

Uit onderzoek blijkt dat een geplande poliklinische bevalling een even veilige optie is als een geplande thuisbevalling onder leiding van een verloskundige. In het ziekenhuis is er wel een grotere kans op infecties voor jou en je baby, door de aan­ wezigheid van bacteriën en virussen.

In het kort Als je ervoor kiest om in het ziekenhuis te bevallen, zonder medische indicatie, is er sprake van een poliklinische bevalling.

Voor wie Iedere zwangere vrouw kan kiezen voor een poliklinische bevalling.

Verloopt de bevalling naar wens, dan kunnen moeder en baby in veel gevallen binnen 24 uur weer naar huis.

De gedachte erachter Veel vrouwen vinden het een geruststellend en veilig idee om in het ziekenhuis te bevallen, omdat er medische pijnstilling kan worden verstrekt en er artsen aanwezig zijn die kunnen ingrijpen bij onvoorziene complicaties. In dat geval wordt het wel een medische bevalling en is het niet poliklinisch meer. Bij een poliklinische bevalling mag namelijk geen pijnstilling gegeven worden.

048 | baby op komst

Wie is/zijn erbij?

Je eigen verloskundige begeleidt de bevalling. Er is daarnaast een verpleegkundige of kraamverzorgende aanwezig ter ondersteuning.

Door wisselende diensten kun je te maken krijgen met verschillende hulpverleners aan je bed.

Wat voor bevalling?

Een natuurlijke bevalling die thuis begint, vaak ga je tijdens de ontsluitingsfase naar het ziekenhuis.

De verloskundige bepaalt samen met jullie – aan de hand van de ontsluiting – wanneer je naar het ziekenhuis gaat.

Pijnbestrijding Als je er bewust voor kiest of tijdens de bevalling moeite hebt om de weeën op te vangen of de pijn niet meer kunt verdragen, is medische pijnbestrijding mogelijk. Je wordt dan overgedragen aan de gynaecoloog van het ziekenhuis. Je hebt dan een

medische bevalling en geen poli­ klinische bevalling. De ruggenprik (epidurale anesthesie), infuuspompje (Remifentanyl) en injecties met pijnverdovend middel (pethidine) worden in Nederland het meest toegepast.

Ter overweging ➔ In het ziekenhuis heb je minder privacy en bewegingsvrijheid. ➔ Het kan wat onrustig zijn door het aanwezige ziekenhuispersoneel en het geluid uit andere verloskamers. Dit kan ervoor zorgen dat je minder goed kunt ontspannen, waardoor je de weeën als pijnlijk kunt ervaren. ➔ Uit cijfers blijkt dat een kunstverlossing (met behulp van een vacuümpomp) bij een ziekenhuisbevalling vaker voorkomt dan bij een thuisbevalling. ➔ Wanneer je zonder medische indicatie in het ziekenhuis wilt bevallen, betaal je een eigen bijdrage. Dit verschilt per zorgverzekeraar. Je kunt eventueel een aanvullende verzekering afsluiten.

Raadpleeg je zorgverzekering.

van elkaars krachten om de zwangere vrouw zo goed mogelijk te begeleiden. De huiselijke setting zorgt voor een prettige en vertrouwde sfeer. Dit kan zorgen voor een positief verloop van de bevalling.

(Relivopan), steriele waterinjecties en pijnverlichting door middel van een TENS-apparaat.

Hoe veilig is het?

Ter overweging

In een geboortecentrum (ook wel geboortehotel of bevalcentrum genoemd) kun je in een huiselijke, rustgevende en niet-medische setting bevallen, onder begeleiding van je eigen verloskundige en in nabijheid van het ziekenhuis.

Geboortecentra zijn vaak in of in de buurt van een ziekenhuis. Daardoor kan er direct ingegrepen worden in geval van een plotselinge medische indicatie. Dat kan een gevoel van veiligheid geven. In de geboortecentra wordt vaak continue hulp verleend door één kraamverzorgende en er is altijd iemand aanwezig die ondersteuning of hulp biedt.

Voor wie

Wie is/zijn erbij?

Als je niet thuis wilt of kunt bevallen en liever niet poliklinisch wilt bevallen, dan heb je als alternatief het geboortecentrum. Een veelgehoorde term voor deze manier van bevallen is: ‘verplaatste thuisbevalling’.

Je wordt bij de bevalling begeleid door je eigen verloskundige, zij wordt geholpen door een kraamverzorgende die is opgeleid om te assisteren bij een bevalling.

➔ Faciliteiten en inrichting van de kamers verschillen per centrum.

Over het algemeen zijn er kamers ingericht met een slaapplek voor de partner. ➔ Het is mogelijk (een deel van) de kraamtijd in het geboortecentrum door te brengen. ➔ Vaak kunnen kinderen overdag onbeperkt langskomen. Verder kun je zelf bepalen hoeveel en wanneer je bezoek wilt ontvangen. ➔ De hoogte van de vergoeding verschilt per zorgverzekeraar, raadpleeg je polis. Een belangrijke voorwaarde is dat je kiest voor een gecontracteerd centrum. ➔ De onderlinge verschillen in geboortecentra zijn groot, wat betreft grootte, werkwijze, faciliteiten en verantwoordelijkheden. Vraag van tevoren informatie aan en ga langs om de sfeer te proeven. ➔ In 2013 is een driejarig landelijk onderzoeksproject gestart om de kwaliteit van geboortecentra in kaart te brengen: ‘Evaluatie van geboortecentra in Nederland’.

In het geboorte­ centrum In het kort

Wat voor bevalling?

De gedachte erachter Geboortecentra zijn steeds meer in opkomst, ze worden veelal opgezet door samenwerkende verloskundigen, kraamzorgorganisaties en ziekenhuizen. Doel is de zorg integraal – onder één dak – aan te bieden en in te richten rond de zwangere vrouw. Verloskundigen en kraamverzorgenden maken gebruik

Een natuurlijke bevalling, te vergelijken met een poliklinische en thuisbevalling. Sommige centra hebben kamers met een bevalbad, voor als je in bad wilt bevallen.

Pijnbestrijding De mogelijkheden verschillen per centrum. In steeds meer geboortecentra kun je kiezen voor lachgas

baby op komst | 049

Go with the flow Vervolg van pagina 14

Ik luister aandachtig naar de informatie over Emma. Het klinkt als een plotselinge omslag naar het echte werk. Ik kijk naar Tessa, naar haar licht kronkelende gestalte onder het groene dekbed. Ook dat ziet er serieus uit. Tijdens het inwendig onderzoek concludeer ik een soepele vier centimeter ontsluiting, al bijna op de helft dus. Tessa smeekt of ze weer onder het dekbed mag.

Ik dek haar toe tot over haar oren, zeg dat ze het bewonderenswaardig, geconcentreerd en ingetogen doet en dat warm houden inderdaad uitermate belangrijk is. Ze creëert rust om zich heen. Concentreert zich op haar missie. “Volhouden Tessa, je bent bijna over de helft.”

Haar man geef ik instructies om kraamzorg te bellen, en ik beloof snel terug te komen. “Of één van mijn collega’s.” Ik zie het dekbed knikken.

Bij Emma doet er niemand open. Huh? Ik ben toch bij het juiste adres?

Ik toets ‘herhaal laatste oproep’ in en tegelijkertijd verschijnt er iemand met een telefoon aan het oor voor het keukenraam. Schaapachtig zwaaien we naar elkaar: ‘Haaai.’

Het is sauna-tropisch warm op de kamer van Emma, heerlijk voor een aankomende baby. Door de vorm van kronkelen en woelen, plus hoorbaar kreunen, weet ik dat het moment suprême nabij is. Een ritje naar het geboortehuis zit er niet meer in. “Bestel maar een kraamverzorgende”, zeg ik tegen de kennis van Emma. Mijn keuze voor assistentie aan de andere kant van het dorp, waar ik de puffende Tessa onder het zeegroen/ grijs geblokte dekbed achterliet, valt op collega Wilke. Haar telefoonnummer staat boven in mijn kieslijst.

Ze reageert niet meteen.

“Hè get”, zeg ik meer tegen mezelf dan tegen Emma.

Adem in, adem uit, tot tien tellen en ‘herhaal

Door de vorm van kronkelen en woelen, plus hoorbaar kreunen, weet ik dat het moment suprême nabij is. Een ritje naar het geboortehuis zit er niet meer in

50 | baby op komst

laatstgekozen nummer’ intoetsen.

“Ja? Hallo?” Een zware mannenstem. Oeps, wie bel ik? Wilke legt net de kinderen op bed, daarom heb ik haar partner aan de lijn.

“Komt goed”, zegt hij als antwoord op mijn gehaaste uitleg. Ach, een getrainde verloskundige-partner heeft vanzelfsprekend aan een halve instructie genoeg. Hij neemt het voorlezen voor het slapengaan over en Wilke gaat op pad.

Superblij dat de kamer van Emma op de begane grond is, maar licht hijgend in verband met het op-en-neer rennen naar de auto voor mijn complete thuisbeval-equipment, tover ik de logeerkamer in no-time om tot een originele oud-Hollandse kraamkamer. Een rustiek-koloniaal koffietafeltje op een donkerbruin schapenvachtje schuif ik zonder pardon aan de kant.

Alleraardigst gestyled qua inrichting, maar voor nu op een zeer onhandige plek.

Emma vraag ik met haar hoofd aan het voeteneinde te gaan liggen, want dan kan ik er beter bij. Het bed staat niet op klossen, dan straks maar op mijn knieën…

Schoenen uit, vest uit, handen wassen, koffers open, kraampakket uit de kast, stoffen luiertjes over de verwarming, beschermingsmatjes eronder, emmer met vuilniszak erin, handschoenen aan, hartje luisteren... Dat klinkt in perfect dapper ritme: boinkboinkboink.

Tijdens al die handelingen spreek ik Emma toe. Dat het goed komt, dat ze nergens meer heen hoeft, dat ik er ben, dat de baby gewoon hier beneden geboren gaat worden, dat het hartje goed door klopt, het vruchtwater helder is en het hoofdje al vlak voor de uitgang zit. Kortom, dat het helemaal goed komt.

En dat komt het ook.

Om acht over zeven houdt Emma, met een licht verbaasde blik, haar tweede zoon in haar armen.

Hoe zou het ondertussen bij Tessa zijn? Blader door naar pagina 84.

baby op komst | 51

Goede voorbereiding geeft kracht en vertrouwen.

Zwanger zijn, bevallen en een kindje krijgen is een bijzondere periode in je leven. Er zijn allerlei manieren om je daarop voor te bereiden. Een van de mogelijkheden is het volgen van een onlinecursus van Babyopkomst.TV. Niet op dinsdagavond weeĂŤn wegpuffen in een klasje, maar thuis zelf aan de slag. Journaliste en moeder Cindy CloĂŻn ging met de cursusleidsters in gesprek.

052

| baby op komst

Een cursus volgen… Ik moest er niet aan denken tijdens mijn zwangerschap. Het lezen van een boek vond ik al een hele opgave.

Persen? Ik wilde er liever niets over weten. Die baby komt er vanzelf wel uit, toch?

‘Dat waarschijnlijk wel, maar de vraag is hoe je er achteraf op terug kijkt’, lacht Sandra Vuik, verloskundige en eigenaar van Babyopkomst.

‘Ik zie in de praktijk vaak dat vrouwen met een slecht gevoel terugkijken op hun bevalling. Dat is zonde. Het is mijn overtuiging dat een goede voorbereiding op je zwangerschap, de bevalling en de eerste periode met je kind, veel onzekerheid en leed kan voorkomen.’

Maar je weet toch van tevoren niet hoe de bevalling bij jou zal gaan?

Of dat je baby nachtenlang huilt?

Sandra: ‘Dat klopt, maar meer kennis kan je helpen. Je hebt dan namelijk meer grip op je zwangerschap en wat je wel of niet kunt verwachten.’

Verloskundige Imke … : ‘Als je alle verhalen die je op internet tegenkomt mag geloven, gaat een bevalling gepaard met veel lawaai, bloed en ellende. Maar je hoeft jezelf niet paars te persen. Wie zich voorbereidt en leert hoe je bijvoorbeeld kunt ontspannen op heftige momenten, heeft daar ongetwijfeld voordeel van.’

Een goede voorbereiding is dus het halve werk. Nou ja, bijna dan.

Wat is het voordeel van een onlinecursus ten opzichte van een ‘gewone’ cursus?

Sandra: ‘Iedereen is tegenwoordig druk met werk, gezin, vrienden of sport. Twaalf weken lang op een vaste avond naar een cursus gaan, is dan niet altijd even praktisch. Een onlinecursus is echt iets van deze tijd.

Je kan het doen wanneer het jullie uitkomt.’

‘Het is daarnaast handig dat je alles terug kunt kijken’, zegt verloskundig Wietske … ‘Heb je sinds kort last

van je bekken? Dan kijk je net die ene les die daarover ging nog even terug voor tips en oefeningen.’

Is een onlinecursus voor iedereen geschikt?

Imke: ‘Tja, als je zwanger bent en je blijft die voorbereiding steeds maar uitstellen, gaat een onlinecursus waarschijnlijk ook niet helpen. Maar je moet je realiseren: die bevalling komt er onvermijdelijk aan. Je baby ligt straks echt in het wiegje, al lijkt dat nog heel ver weg. En dan is een onlinecursus wel een laagdrempelige en fijne manier om te weten wat je te wachten staat.’

Wat is het verschil met online op zoek gaan naar informatie? Er is zo veel te vinden!

‘Op internet kun je waanzinnig veel informatie vinden’, zegt diëtiste Anouk. ‘Dat is ook waar veel zwangere vrouwen op zoek gaan naar hoe ze bijvoorbeeld het beste kunnen eten.

Maar wat is waarheid en wat is gewoon onzin? Wij vertellen hoe het echt zit.’

Babyverpleegkundige Esther… vult aan: ‘Het zijn geen losse flodders, we bundelen alle betrouwbare informatie die er, wetenschappelijk gezien, is.

We belichten voor en nadelen, goeie en minder goeie kansen. Zodat je als ouder de keuze maakt die bij jullie past. Zelf zet je natuurlijk altijd die laatste stap, maar jullie zijn in elk geval geprikkeld om na te denken over hoe jullie het zelf willen gaan doen. Een goede voorbereiding maakt jullie minder onzeker. Ook als het anders gaat dan jullie hadden gehoopt.’

Mijn vriend was allang blij dat ik niet naar een cursus wilde, want dan hoefde hij tenminste ook niet mee. Nogal wat partners voelen een ‘lichte weerstand’ om naar een zwangerschapscursus te gaan.

‘En dat is toch raar, vind je niet?’, zegt fysiotherapeute en zwangerschaps-yogadocente Jacqueline …

‘Ik vraag altijd aan de mannen die meekomen naar mijn cursussen wie er hardloopt. En of er ook iemand bij zit die weleens een marathon heeft gelopen. Meestal is dat wel zo. Dan vraag ik hen of en hoe ze zich hebben voorbereid. Ik verzeker je: niemand heeft ooit een marathon gelopen zonder goede voorbereiding. Nou, voor een bevalling zou hetzelfde moeten gelden, met de partner als coach.’

Wietske: ‘Ook voor je partner is een onlinecursus waarschijnlijk een stuk laagdrempeliger om te gaan doen.

Je kunt lekker samen op de bank liggen met een pak koekjes… En ondertussen volg je samen een cursus, waardoor je wel als een team richting die bevalling gaat.’

Okay, het is laagdrempeliger en makkelijker. Maar leer ik bij een onlinecursus net zo veel? Niemand controleert immers of ik goed ontspan, gezond eet of effectief aan het puffen ben.

Jacqueline: ‘In de meeste cursussen zitten veel praktische oefeningen.

Ontspanningsoefeningen, ademhalingsoefeningen, bekkenbodemoefeningen.

Door dat goed in beeld te brengen en uit te leggen hoe het moet, weet ik zeker dat iedereen de oefeningen goed mee kan doen.’

Jullie zeggen dus: doen! Want het zorgt dat je er straks klaar voor bent?

Esther: ‘Kennis geeft rust en vertrouwen. Wie wil dat nu niet?’

‘ Niemand heeft ooit een marathon gelopen zonder goede voorbereiding’ baby op komst | 053

Ook iets voor jou? ➔ ‘Een onlinecursus lijkt me wel wat, want die kan ik in mijn eigen tijd volgen. Bijvoorbeeld als mijn oudste twee kinderen op bed liggen.’

➔ ‘Ik slok alles wat op wat met zwangerschap en bevalling te maken heeft, dus kom maar op met die onlinecursussen! Het lijkt me heel fijn om op en top voorbereid te zijn en ook te weten hoe ik met mijn bekkenpijnklachten kan omgaan.’ ➔ ‘Mij lijkt een cursus erg leuk en leerzaam, maar mijn partner heeft al twee kinderen uit een eerdere relatie en wil echt niet mee naar een groepscursus. Zo’n onlinecursus is ideaal voor ons! Zo heb ik -denk ikwel meer het gevoel dat we het ook echt samen doen.’

➔ ‘Ik had het zo anders voorgesteld.

Ik weet wel hoe ik een baby moet verschonen, maar toch. Bij thuiskomst uit het ziekenhuis is het enorm wennen.

Ik voel me onzeker als mijn baby veel huilt. Van al die goedbedoelde adviezen van anderen krijg ik nog meer het gevoel dat ik het verkeerd doe. Ik wil heel graag tips van professionals over dingen waar ik tegenaan loop zoals over huilen, voeden of slapen.’

‘ Kennis geeft rust en vertrouwen, wie wil dat nu niet?’

054

| baby op komst

Wat valt er te leren?

Op www.babyopkomst.tv zijn verschillende online cursussen te vinden. Het werkt simpel: je koopt een cursus (of meerdere cursussen met korting) en volgt ze wanneer jij wilt, alleen of met je partner. Het cursusaanbod is divers.

Voeding Als je zwanger bent wil je graag goed voor jezelf en voor je kindje zorgen. Maar wat zijn eigenlijk de juiste keuzes als het gaat over voeding? Iedereen lijkt er verstand van te hebben, maar wat zijn meningen en wat is écht waar?

Diëtiste Anouk helpt je op weg, voorbij de hypes en zonder stress over of je alles wel goed doet.

Eindelijk de focus op alles wat je juist WEL mag wanneer je zwanger bent, op een beHAPbare, leuke en vooral ook lekkere manier.

Fit en in balans Gezond bewegen is juist ook tijdens de zwangerschap heel belangrijk, want daarmee kun je klachten vermijden of verminderen.

Tegelijkertijd verdient niet alleen je lijf aandacht, maar ook je hoofd.

Fysiotherapeute en yogadocente Jacqueline leert je te focussen en ontspannen en zo zelf de controle te houden over zwangerschap en de bevalling.

Goed voorbereid bevallen Je wilt je graag goed voorbereiden en houdt van praktische kennis en veel tips? Je wilt alles weten over de bevalling, pijnstilling, een geboorteplan, de kraamweek en

meer? Verloskundige Wietske vertelt veel en laat je oefeningen doen in deze frisse cursus, die je samen met je partner kunt volgen.

Voorbereiden met een vleugje hypnobirthing Een praktische cursus op basis van hypnobirthing die je leert om goed naar je lijf te luisteren en te ontspannen. Als je meewerkt met je lijf, houd je zelf de controle over wat er gebeurt tijdens de zwangerschap én de bevalling. Zo leidt verloskundige Imke jou en je partner vol vertrouwen naar de bevalling toe.

En nu?

Je leeft er negen maanden naartoe en dan is je baby daar. Ineens ben je niet meer met z’n tweeën maar met z’n drieën. Dat is een enorme stap in je leven, die voor allerlei nieuwe gevoelens en emoties zorgt. Hoe zorg je ervoor dat je niet alleen moeder wordt maar ook gewoon vrouw blijft en hoe blijf je als stel overeind? Als jij niet verrast wilt worden door wat er op je afkomt, is het goed om deze cursus al in de zwangerschap te volgen.

Leer je baby kennen Een baby kan nog niet praten, maar wel veel vertellen.

Babyverpleegkundige Esther vertelt je alles over belangrijke zaken als voeding, slapen en het ritme van je baby. Ook leer je hoe je de lichaamstaal en het huilen van je baby kunt ‘verstaan’. Naast al deze informatie, ga je ook praktisch aan de slag met bijvoorbeeld de babymassagelessen.

Nu online!

.Tv

ONLINECURSUSSEN VOOR DE ZWANGERE VAN NU!

Door de beste mensen uit ’t vak!

Een zwangerschapscursus volgen in jouw eigen comfort zone, samen met je partner of misschien wel alleen? Dan is babyopkomst.TV iets voor jou!

Babyopkomst.TV biedt online zwangerschapscursussen die jou optimaal voorbereiden op de zwangerschap/bevalling en op het leven als moeder.

Ga naar www.babyopkomst.tv voor jouw online zwangerschapscursus!

Deskundig

Uniek

Betrouwbaar

De laatste DRIE MAANDEN Week

27

Week

28

W e ek

29

W e ek

30

3 W e ek 1

Week 33 Week 27

Om zijn longen te oefenen maakt je baby adembewegingen.

Daarbij komt er wat vruchtwater in de longen, maar daar verslikt hij zich gelukkig niet in.

Tijdens de bevalling wordt dit vruchtwater uit de longen geperst.

Week 28

Je baby weegt ongeveer 1200 gram en is zo groot als een flinke aubergine. Vanaf nu groeit hij zo’n 200 gram per week.

Week 29

Je baby begint antistoffen tegen bepaalde ziektes uit het bloed van zijn moeder te halen. Hierdoor is hij straks na zijn geboorte goed beschermd tegen allerlei virussen en zal 056 | baby op komst

hij niet zo snel een griepje of kinderziekte krijgen.

Week 30

Zo’n 1600 gram weegt je baby nu. Het onderhuidse vet begint zich steeds meer af te zetten. Hierdoor is het huidje niet meer zo rimpelig en schijnt het ook niet meer zo rood door.

Week 31

Je merkt dat je baby inmiddels flink wat spierkracht heeft; trappen en boksen kan je behoorlijk pijn doen.

Week 32

Je baby is nu zo’n 39 cm lang en ongeveer 2 kilo zwaar. Waarschijnlijk ligt hij nu in de foetushouding: opgerold en met zijn armen en benen gekruist.

De meeste baby’s liggen nu met hun hoofdje naar beneden, maar dit hoeft nog niet per se, in je baarmoeder is nog voldoende ruimte om te draaien.

Week 34

De bewegingen kunnen anders aanvoelen omdat je baby minder ruimte krijgt. In plaats van flinke schoppen of stompen, voel je hem nu wat heen en weer schuiven met zijn voeten of handen. Het is belangrijk om je baby goed te blijven voelen.

Beweegt hij minder dan je gewend bent of vind je het te weinig, bel dan je verloskundige.

Week 35

44-45 cm meet je baby nu al en hij weegt ruim 2,5 kilo. Hij vult inmiddels je hele buik

en kan knap in de weg zitten. Vooral als hij met zijn bips of, vervelender nog, met zijn koppie onder je ribbenboog zit, kun je er best veel last van hebben.

dit het moment om nog even naar de kapper te gaan, lekker uit eten of naar de bioscoop?

Week 36

Week 38

De donshaartjes die je baby’s lichaam bedekten vallen nu af.

Als een baby op tijd geboren wordt, zie je meestal weinig van die haartjes terug. Sommige baby’s houden ze wel nog wat langer op hun rug.

Week 37

Je baby mag vanaf deze week geboren worden, maar liever zien we dat hij nog een tijdje blijft zitten; dan is hij net wat rijper om geboren te worden. Misschien is

Staan alle spullen klaar die je voor de bevalling nodig hebt? Ook je ziekenhuistas? Staat je bed op de juiste hoogte?

Is er opvang geregeld voor eventuele oudere kinderen?

Week 39

Geniet van de laatste weken. Ook al heb je er misschien genoeg van, je baby bepaalt wanneer het tijd is om geboren te worden. Rust zo veel mogelijk uit. ’s Middags even een dutje doen?

Prima!

W e ek

32

33 Week

37 Week

Week 40

De magische datum komt steeds dichterbij…

Maar pin je er niet op vast: slechts 4% van de zwangeren bevalt op de uitgerekende datum.

Veel meer vrouwen dragen hun kind wat langer dan korter.

Probeer nog wat leuke dingen te doen, ga in elk geval niet thuis zitten wachten op de eerste wee.

Tekst Sandra Vuik

Week 41

Hoewel er vaak gesproken wordt van één week over tijd, is een bevalling tussen de 37 en 42 weken zwangerschap heel normaal. Na die tijd ben je pas echt over tijd.

W ee k

W e ek

39

34

35 Week

Wee

k 40

W e ek

41 Week

Maak een geboorteplan Nu wordt het tijd om serieus te gaan nadenken over hoe je wilt bevallen. Natuurlijk kun je een bevalling niet exact plannen, maar het is wel fijn om op te schrijven wat je voor ogen hebt en wat je per se wel of niet wilt. Leg je wensen vast in een geboorteplan dat je rond week 30 van je zwangerschap met je verloskundige of gynaecoloog bespreekt. Zo weet iedereen wat jij tijdens je bevalling belangrijk vindt. Die eigen regie helpt je om straks positief terug te kunnen kijken op je bevalling.

Voor het maken van een geboorteplan heeft de beroepsvereniging van verloskundigen (de KNOV) een handige tool. Ga naar deverloskundige.nl en zoek op ‘geboorteplan’.

Wie wordt je bevalmaatje?

Steeds meer onderzoeken tonen aan dat goede begeleiding tijdens de bevalling van essentieel belang is. De aanwezigheid van iemand die je volledig vertrouwt zorgt voor een snellere ontsluiting, maakt pijn beter te verdragen en laat de hele bevalling vlotter verlopen. Nou klinkt het misschien gek, maar je partner hoeft op dat moment niet per se het beste gezelschap te zijn. Het ligt er helemaal aan hoe rustig hij is bij de bevalling en of hij je echt kan ondersteunen. Misschien is hij wel heel nerveus en angstig. Dan heb je meer aan iemand die je positief ondersteunt.

Daarnaast is het belangrijk dat de persoon die je ondersteunt ook wat kennis heeft van bevallen. Het hoeft niet perse de verloskundige te zijn, maar wel iemand die nuchter naar de bevalling kan kijken en weet wat hij/zij kan doen om jou te ondersteunen, je tips geeft om je pijn beter te verdragen en ook weet hoe te masseren bijvoorbeeld. Je partner kan dit natuurlijk prima leren door veel te lezen en mee te gaan naar de voorlichting over de bevalling van je verloskundige of de zwangerschapscursus. Wil jouw partner je perfecte bevalmaatje worden en willen jullie beiden weten wat er allemaal gebeurt in jouw lijf en hoe je het beste om kunt gaan met pijn? Volg samen één van de online cursussen ter voorbereiding op je bevalling op babyopkomst.tv.

36

Even langs de viskraam De hersenen van je baby ontwikkelen zich de laatste 3 maanden heel snel; er worden allerlei verbindingen gemaakt. Hier zijn veel omega 3-vetzuren voor nodig. Als je tot nu toe geen vette vis at, doe dat deze laatste 3 maanden dan 1 x per week wel. Hou je niet van vis, eet dan dagelijks een handje walnoten, besmeer je brood met margarine verrijkt met omega 3-vetzuren en eet 2 tot 3 keer per week een ei.

Van visoliecapsules is niet bewezen dat ze hetzelfde effect hebben als verse vis.

Hamsteren!

Vraag je partner om bepaalde boodschappen in voorraad te halen. Met een kleine baby wil je niet sjouwen met kratten, pakken toiletpapier en luiers en andere grote boodschappen. Maak ook vast een flink aantal gezonde maaltijden en vries ze in. Je kunt je het nu misschien nog niet voorstellen, maar als je baby er straks is en de tijd van de kraamverzorgster zit erop, dan kom je handen en voeten en vooral tijd tekort.

Pas bevallen vrouwen komen regelmatig pas ’s middags om drie uur aan hun ontbijt toe. Door nu vooruit te koken, hoef je de eerste weken na de kraamtijd de vriezer maar open te doen om een gezonde maaltijd op tafel te kunnen zetten. Wel even opwarmen, natuurlijk!

baby op komst | 057

058 | baby op komst

Empower yourself

Zwanger zijn en bevallen zoals jij het graag zou willen Als zwangere kies jij waar, hoe en met wie je bevalt. Maar je eigen koers varen in geboorteland is lang niet altijd eenvoudig.

De hormonen gieren door je lijf en je leest en hoort veel en soms tegenstrijdige informatie.

Verloskundige Julia Kok geeft tips voor meer zelfvertrouwen.

‘Niets fijner dan een vrouw die zegt: zo wil ik het graag.’

Tekst Annemiek Verbeek, nagelezen en aangevuld door de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen

Thuis bevallen léék me ideaal, maar toen ik tien jaar geleden zwanger was van mijn eerste kind, leek onze woonsituatie zich daar niet voor te lenen. Door de dunne muurtjes zouden de buren getuige zijn van elke wee, zelf had ik geen zin om al puffend nieuwsgierige katten bij me weg te jagen en mijn vriend werd wit om de neus bij de gedachte dat hij voor een flink deel mijn enige steun en toeverlaat zou zijn. Een taxi richting het spiksplinternieuwe geboortecentrum bij het ziekenhuis – dat was het plan.

Op een snikhete zomernacht braken mijn vliezen en begonnen de weeën vrijwel direct. Toen de verloskundige een paar uur later kwam, bleek ik al zeven centimeter ontsluiting te hebben. ‘Als je nog naar het geboortecentrum wilt, moeten we nú gaan’, zei ze kordaat. Aangezien ik tot niets anders in staat was dan totale overgave aan het natuurgeweld dat door mijn lijf raasde, hakten we de knoop door en bleven we thuis. In allerijl werden er wat vuilniszakken over ons matras gelegd en pakte de verloskundige haar werktas uit. Zij bleef kalm onder deze verrassende wending, en dat werkte aanstekelijk. Anderhalf uur later werd mijn negenponder op mijn buik gelegd.

Zelfvertrouwen Ook onze tweede en derde dochter werden in recordtempo in onze eigen slaapkamer geboren. Telkens hadden we een geweldige verloskundige aan onze zijde. Bij onze derde was dat niet vanzelfsprekend: op de

echo bij de combinatietest was een extreem klein onderkaakje gezien.

Dat gaat vaak samen met een open gehemelte, en in sommige gevallen is het onderdeel van een naar syndroom met ernstige complicaties.

Na een uitgebreid chromosoomonderzoek bleek gelukkig dat van het laatste geen sprake was. Maar wat er wel mis was? Pas na de bevalling zouden we duidelijkheid krijgen.

Zonder onze verloskundige – die ons ook met medische indicatie wilde begeleiden en niet overdroeg aan een gynaecoloog – was het in die ingewikkelde periode niet gelukt zelf keuzes te maken. Zij nam ons serieus, luisterde naar onze wensen en stelde kritische vragen, verdiepte zich in de mogelijke risico’s en had intensief overleg met de kinderarts.

Had zij geadviseerd toch naar het ziekenhuis te gaan, dan hadden we dat zeker gedaan. Door haar aanpak, sterkte ze ons zelfvertrouwen.

Uit je hoofd en in je lijf De zwangere vrouw ‘empoweren’; dat ziet verloskundige Julia Kok (28) dan ook als een van haar belangrijkste taken. Julia: ‘Ik kan me voorstellen dat mensen het zweverig vinden

‘ Een zelfverzekerde vrouw kijkt uit naar wat haar te wachten staat’ baby op komst | 059

klinken, maar het is allesbehalve vaag: het betekent dat je een vrouw de benodigde zelfverzekerdheid geeft en haar helpt op zichzelf te vertrouwen en haar eigen keuzes te maken. Vrouwen zijn gebouwd om zwanger te zijn en te baren, dat weten en vooral voelen is belangrijk om tijdens de bevalling te ontspannen. Tegenwoordig zijn zwangeren soms te rationeel, we zijn gewend dingen te sturen en te regelen zoals wij dat willen. Maar het verloop van een zwangerschap en bevalling zijn niet te plannen; het loopt bijna altijd anders dan gedacht of gehoopt.

Misschien is er een verwijzing naar een gynaecoloog nodig, omdat je bijvoorbeeld last krijgt van een complicatie. Ga je richting de 42 weken zwangerschap, dan zullen veel verloskundigen je ook willen overdragen aan een ziekenhuis. Hoe voel jij je bij de voorgestelde behandeling, zijn er alternatieven? Allemaal vragen die je zeker mag stellen. Door alle informatie op een rij te zetten kun je, samen met je verloskundige, de keuzes maken die bij jou passen en waar jij je goed bij voelt.

‘Een zelfverzekerde vrouw’, zegt Julia, ‘kijkt uit naar wat haar te wachten staat. Natuurlijk is het oké om een bevalling spannend te vinden, zeker als het je eerste keer is, maar angst is een slechte raadgever – zeker als het om bevallen gaat. Je hoeft vooraf echt niet over elk detail na te denken, maar het is goed om te weten hoe een natuurlijke bevalling verloopt. Hoelang duurt een eerste bevalling? Wat is een wee en hoe herken je die? Wil je thuis of in het ziekenhuis bevallen? In een ziekenhuis is de kans op medische ingrepen groter, maar misschien stelt het je enorm gerust als er artsen in de buurt zijn. Of voel je je vooral veilig in je eigen huis? Wat verwacht je van je partner? Stel die vragen niet uit tot je 37 weken zwanger bent. Je verloskundige kan veel van die vragen beantwoorden en alle informatie geven waar je behoefte aan hebt.’

060 | baby op komst

Hoe meer je ín je lijf en úit je hoofd bent, hoe soepeler een bevalling meestal gaat, stelt Julia. ‘Voor sommige vrouwen gaat dat vanzelf, anderen moeten zich daar wat meer op voorbereiden om die kracht in zichzelf te voelen. Dat kan bijvoorbeeld met yoga, of een cursus

Hoe meer je ín je lijf en úit je hoofd bent, hoe soepeler een bevalling meestal gaat mindfulness, maar het kan ook door het volgen van één van de online cursussen die je vind op Babyopkomst.tv. Zoek iets wat bij je past, het belangrijkste is dat je iets doet wat je bewust maakt van je lichaam, zodat je leert voelen en herkennen wat er in je lijf gebeurt.

Maak ook een geboorteplan. Dat is een goede manier om samen met je partner actief met de aanstaande bevalling bezig te zijn, dat helpt je wensen helder te krijgen en het gesprek over de bevalling met je partner aan te gaan, en zo’n plan is een mooi handvat voor de zorgverleners die je tijdens je bevalling treft.’

Zelf de touwtjes in handen Ook, of júist tijdens de bevalling is het belangrijk als vrouw zelf de touwtjes in handen te houden. ‘Er is altijd tijd voor vragen’, hoorde ik een gynaecoloog ooit zeggen. En andersom richting zijn collega’s: ‘Er is bijna altijd tijd voor een antwoord, neem daar de tijd voor.’ Julia:

‘Gehoord en begrepen worden, dat is het belangrijkst. De voor- en nadelen van een medische ingreep uitleggen en akkoord vragen is een wereld van verschil ten opzichte van zeggen dat iets volgens een protocol ‘moet’. De uitkomst is hetzelfde, bijvoorbeeld het toedienen van weeënopwekkers, maar de beleving is totaal anders. In het eerste scenario houd jij de regie over je bevalling, jij bent degene die kiest.’

Uit onderzoek weten we hoe belangrijk het is dat een vrouw een goede bevallingservaring heeft, en dat het daarvoor doorslaggevend is dat ze tijdens de bevalling het gevoel had ‘in control’ te zijn. Ook Julia Kok kijkt anders tegen haar vak aan sinds ze twee jaar geleden zelf voor het eerst moeder werd. ‘Mijn bevalling was prachtig, ik stond zó in mijn kracht. En toen alles achter de rug was, voelde ik me zo sterk. Dat mijn lichaam dit kon, vervulde me met enorme trots. Door die ervaring kan ik me nog beter inleven in de zwangere tegenover me in de spreekkamer, en ben ik er nog meer van doordrongen hoe belangrijk het voor vrouwen is om hun bevalling op hun eigen manier vorm te geven.’

Zo sta je sterk • Wees voorbereid: zorg dat je weet wat er ongeveer gaat gebeuren tijdens een zwangerschap en bevalling.

• Ken je rechten: niks ‘moet’, jij blijft de baas over je eigen lichaam.

• Durf vragen te stellen aan jezelf, je omgeving en je zorgverleners.

• Vraag dóór als je iets niet begrijpt of geen bevredigend antwoord krijgt.

• Bespreek je wensen met je partner en verloskundige en schrijf ze op in een geboorteplan.

Heilige( behalve datum voor je baby) Maandenlang kijk je ernaar uit en dan gaat de dag waarop je bent uitgerekend zomaar voorbij. En terwijl je zelf al zo vol spanning uitkijkt naar de komst van je baby, word je ook nog eens van alle kanten gebeld met de vraag of ‘het al zo ver is?’. Maar slechts 4 procent van de zwangere vrouwen bevalt spontaan op de uitgerekende datum, dus pin je er niet op vast.

Tekst: Annemarie Moerman

Je bent vast, op het moment dat je ontdekte dat je zwanger was, het wereldwijde web ingedoken. Online vind je allerlei digitale rekenmodellen waarmee je in een oogopslag kunt zien wanneer je bent uitgerekend.

Die dag staat vanaf dat moment centraal, want dan kunnen jij en je partner jullie zelfgeproduceerde wonder voor het eerst aanschouwen.

De meeste aanstaande ouders houden dé datum niet voor zichzelf, maar delen deze met hun omgeving.

Leuk om met elkaar naar die dag toe te leven. Maar als je later bevalt – je baby bepaalt tenslotte wanneer hij komt – kan het ook ergernis opleveren als iedereen er steeds naar vraagt. Daarom is het goed om hier vooraf afspraken over te maken.

Misschien vind je het prettig als mensen je niet steeds bellen, maar vind je een sms’je of mailtje met de vraag hoe het gaat geen probleem.

Geef dat aan. Of zet je telefoon uit, geniet van de rust die je nu nog hebt – en die echt niet lang meer duurt – en check op gezette tijden of je een bericht hebt.

hoeven vertellen dat je kind echt nog geen zin heeft om die dag zijn entree te maken. Als je tegen die tijd het liefst wél de hele dag aan de telefoon hangt om wat afleiding te hebben, kun je dat altijd nog doen.

Met kleine kinderen kun je niet zo goed afspraken maken, laat staan erop terugkomen. Je kunt in eerste instantie in het midden laten wanneer het broertje of zusje precies komt.

Als de datum nadert, kun je de twee weken ‘uitlooptijd’ erbij optellen. Zo voorkom je een teleurgestelde grote broer of zus op het moment dat de dag geruisloos voorbijgaat en je pas bij 41 of zelfs 42 weken bevalt.

bed met je favoriete serie.

Ontspanning is het beste medicijn.

En de kans is ook groter dat je dan het hormoon oxytocine aanmaakt, wat je nodig hebt om weeën op gang te brengen. Niet voor niets beginnen veel bevallingen ’s nachts, als je slaapt. Welterusten!

Tijd voor jezelf Voor jezelf is het net zo goed spannend, ook al wéét je dat de meeste vrouwen niet op de uitgerekende dag bevallen. Ga niet zitten wachten tot de weeën beginnen, maar neem nog even de tijd voor jezelf. Als de baby er is, heb je het al druk genoeg. Lunch met een vriendin, slaap uit, ga lekker uitgebreid in bad inclusief scrubben, scheren en masker, plan een romantisch diner met je partner of duik een hele dag in

?

Uitlooptijd Je kunt – zoals beroemdheden nog weleens doen – een latere datum noemen om te voorkomen dat er steeds wordt gevraagd naar baby’s komst. Laat iedereen sowieso weten dat je zelf wel met nieuws komt als het zo ver is en je niet steeds wilt

Neehee, ook vandaag nog geen baby­nieuws! baby op komst | 061

De bevalling begint!

Maar hoe herken je dat?

Je uitgerekende datum komt steeds dichterbij, maar wat zijn nu precies de signalen die aangeven dat je bevalling echt in zicht is?

Wij zetten ze voor je op een rij. tekst Sandra Vuik

In de laatste periode van je zwangerschap kan je lichaam gedurende uren of zelfs dagen al laten merken dat de bevalling aanstaande is. Zoals harde buiken die flink pijn doen en soms zelfs om de vijf minuten komen.

Ze kunnen het begin van je bevalling inluiden, maar ze kunnen ook zomaar weer stoppen. Dit noemen we een valse start. Na zo’n valse start kan het nog dagen duren voor de daadwerkelijke bevalling begint. Vooral vrouwen die al eerder bevallen zijn hebben vaker last van deze valse start en van voorweeën.

Voorweeën Het verschil tussen voorweeën en weeën die ontsluiting geven is het toenemen in kracht en frequentie.

Voorweeën kunnen elke vijf minuten komen en kunnen ook best pijnlijk zijn (maar niet zo pijnlijk dat je ze moet wegpuffen), maar ze blijven ongeveer net zo vaak komen en net zo veel pijn doen. Dit in tegenstelling tot ontsluitingsweeën, die steeds iets vaker komen en geleidelijk meer pijn gaan doen. Als je twijfelt en veel voorweeën hebt die niet door lijken te zetten maar toch behoorlijk pijnlijk zijn, bel dan voor alle zekerheid je verloskundige.

Tip 1 Neem een warm bad of een douche, dit ontspant je baarmoeder.

Hierdoor nemen de voorweeën vaak 062 | baby op komst

af en val je makkelijker in slaap.

Tip 2 Leg een warme kruik tegen je buik, dit helpt de baarmoeder te ontspannen.

Tip 3 Als tip 1 en 2 niet helpen, neem dan contact op met je verloskundige.

Zij kan je adviezen (en soms medicatie) geven om toch een nacht goed te slapen.

Het echte begin?

Voordat de baarmoeder kan ontsluiten, moet de baarmoedermond eerst verweken en verstrijken.

Baarmoeder Baarmoedermond Vagina

Niet verweekt, niet verstreken, geen ontsluiting

Verweekt, verstreken, 1 cm ontsluiting

Volledige ontsluiting 10 cm

Als je je baarmoeder voorstelt als een grote ballon, dan is de baarmoedermond het opblaastuitje. Dit tuitje is ongeveer 4 cm lang en rondom 1 cm dik. Voor de baarmoedermond zich kan openen, moet het tuitje verstrijken, dat wil zeggen glad worden met de rest van de baarmoederwand.

Als je geen weeën hebt, is het weefsel van de baarmoedermond, zeker bij een eerste kindje, erg stug.

De eerste periode van weeën zorgt ervoor dat de baarmoedermond verweekt, dat het weefsel soepeler wordt. Als het weefsel week is, kan de baarmoedermond verstrijken.

Pas als dit hele proces van verweken en verstrijken is voltooid kan er ontsluiting ontstaan. Bij een eerste kind kan dit verweken en verstrijken nogal wat moeite kosten. Je hebt dan al een hele tijd weeën, maar er is nog geen ontsluiting. Wel wordt de baarmoedermond soepeler en dunner. De weeën komen in deze periode meestal om de 5 tot 10 minuten en zijn nog niet zo sterk.

Goede ontsluitingsweeën Het belangrijkste kenmerk van goede ontsluitingsweeën is dat ze steeds krachtiger worden en steeds langer gaan duren. In de eerste centimeters van de ontsluiting komen de weeën om de 4 tot 5 minuten, maar langzaam maar zeker komen ze steeds sneller op elkaar en gaan ze steeds meer pijn doen. Het belangrijkste van goede ontsluitingsweeën is niet hoe vaak ze komen, maar hoe krachtig ze zijn. Je kunt beter elke 5 minuten 1 wee hebben die flink lang duurt en pijn doet, dan elke 3 minuten een

‘ Bij goede weeën om de 3 minuten is het hoog tijd om je verloskundige te bellen’

wee die maar een halve minuut duurt en wel pijnlijk is maar die je best kunt verdragen. Bij je eerste kind begint de ontsluiting goed op gang te komen met weeën die om de 3 tot 4 minuten komen, tussen de 60 en 90 seconden duren en flink pijn doen.

Dan sprokkel je millimeter voor millimeter de ontsluiting bij elkaar. Als dit begin gemaakt is, zullen de weeën sterker worden en komen ze sneller op elkaar.

Als je krachtige weeën hebt met 2 minuten pauze ertussen en je merkt dat je je moet concentreren voor het opvangen van de weeën, dan vordert de ontsluiting meestal sneller.

Bij een volgend kindje ontsluit je over het algemeen gemakkelijker.

Als de echt goede weeën beginnen, gaat het vaak sneller dan verwacht. Toch heb je ook bij je tweede kind krachtige weeën nodig om goed te ontsluiten.

Maar bij goede weeën om de 3 minuten is het hoog tijd om je verloskundige te bellen.

Als het hoofdje diep is ingedaald verlies je meestal maar een druppels vruchtwater Tip Als je vocht verliest en je twijfelt of het vruchtwater is, doe dan een wegwerpluier andersom om, dus met de plastic kant tegen je billen aan. Op deze manier vang je alles wat je verliest op. Maandverband neemt vocht zo goed op dat het voor de verloskundige niet meer goed te bepalen is of het vruchtwater, slijm of urine is.

In 60% van de gevallen breken de vliezen pas spontaan als je volop in de weeën zit. Als je vliezen breken tijdens de weeën en je verloskundige is er nog niet, bel haar dan direct om door te geven dat je vliezen gebroken zijn.

Vruchtwater hoort doorzichtig tot lichtroze te zijn. Als het geel, lichtbruin of donkerbruin is, heeft je baby waarschijnlijk in het vruchtwater gepoept. In dat geval moet je direct contact opnemen met je verloskundige of gynaecoloog.

Verlies van de slijmprop De slijmprop sluit je baarmoedermond tijdens de zwangerschap af.

Het verlies van deze prop kán een eerste teken zijn dat je bevalling begint, maar hij kan ook enkele dagen (soms zelfs weken) voor de bevalling loskomen. De slijmprop is gewoonlijk een bruine, roze of roodgetinte vezelige of geleiachtige massa. Bij het verlies van de prop kun je ook wat helderrood bloed verliezen. Meestal is dit volkomen onschuldig, maar neem bij helderrood bloedverlies wel altijd contact op met je verloskundige.

Dag en nacht advies Het breken van de vliezen De bevalling begint in 10% van de gevallen met het breken van de vliezen. Het is soms moeilijk om te constateren dat je vliezen gebroken zijn; dat gaat namelijk lang niet altijd gepaard met een hele plons vruchtwater ineens.

Je verloskundige zal ergens tijdens je zwangerschap een uitgebreid gesprek met je hebben over alles rondom je bevalling. Zij vertelt je dan ook wanneer je zeker moet bellen.

Maar wat het advies ook is: bel altijd als jij behoefte hebt aan advies.

Je verloskundige staat dag en nacht voor je klaar. baby op komst | 063

Omgaan met pijn

Veel vrouwen zien op tegen de bevalling. Niet zo gek ook, het enige wat je altijd hoort zijn de horror verhalen. Toch zijn er echt genoeg vrouwen die tevreden en trots terugkijken op hun bevalling.

Tekst Sandra Vuik

064 | baby op komst

Hoe doen die vrouwen dat toch?

Het is simpel gezegd, maar het belangrijkste is dat je je niet tegen de pijn verzet. Probeer een knop om te zetten en te bedenken dat de pijn tijdelijk is en een doel heeft (de geboorte van jullie kindje). Als je je verzet tegen de pijn dan komt er meer adrenaline in je lichaam en adrenaline zorgt ervoor dat je moeilijker ontsluit en dat er minder endorfine vrijkomt. Endorfine wil je juist graag zoveel mogelijk hebben omdat dit een natuurlijke morfine is en er voor zorgt dat je de pijn beter kunt verdragen.

Tips en tricks om de pijn hanteerbaar te maken: • Beval daar waar jij je op je gemak voelt: Om zoveel mogelijk endorfine vrij te krijgen moet jij je op je gemak voelen. Niet je partner, maar JIJ moet beslissen waar je wilt bevallen. Het gaat immers om jouw lijf en beleving.

• Spreek je uit: Zie jij als een berg op tegen de bevalling?

Bespreek het tijdig met je verloskundige. Laat het niet op zijn beloop want het gaat echt niet vanzelf weg. Je verloskundige kan je helpen dingen in zijn perspectief te zien, tips geven en informeren wat jouw kan helpen om je angst te overwinnen.

• Zorg voor een bevalmaatje: Iemand die je moed inspreekt en positief ondersteunt is ontzettend belangrijk als je aan het bevallen bent. Dit kan je partner zijn, maar hoeft niet. Soms zijn partners zo zenuwachtig en emotioneel betrokken dat ze niet de steun kunnen bieden die jij nodig hebt. Overleg met je verloskundige of het mogelijk is dat zij continu aanwezig is vanaf het begin van je bevalling óf misschien is er een gespecialiseerde kraamverzorgster beschikbaar is die je continu begeleidt.

• Praat jezelf moed in. Als je tegen jezelf gaat zeggen: “dit red ik nooit” dan wordt het alleen maar moeilijker. Vergelijk het met een berg beklimmen, als je halverwege de berg tegen jezelf zegt dat je nooit boven komt, dan is de kans groot dat je het niet haalt.

• Bedenk dat de pijn over 1 minuut weer over is en dat iedere wee je dichter bij de geboorte van je kind brengt.

•S chreeuw het uit als je niet anders kunt, als je dit gênant vindt, stop je gezicht dan in een kussen, zo demp je het geluid.

•V erkramp niet met je onderlichaam, de baarmoedermond is een spier en een spier waar spanning op staat gaat moeilijker open dan een spier die ontspannen is. Laat alles zoveel mogelijk los.

•B edenk dat de pijn je helpt dichter bij het einde te komen, hoe meer pijn, hoe beter de weeën, hoe sneller je volledige ontsluiting bereikt.

•Z org ervoor dat er geen storende elementen in je omgeving zijn. Als er mensen rondlopen die je uit je concentratie halen of ervoor zorgen dat je je niet vrij voelt om te doen wat je wilt, vraag ze dan vriendelijk om weg te gaan en zorg ervoor dat de kinderen naar een oppas gaan.

•G eef ook in het ziekenhuis aan als je het storend vindt dat er mensen in en uit lopen.

•B lijf de baas over je eigen lichaam. Geef aan wat je wel en niet wilt, ook bij een ingreep. Vraag waarom een ingreep nodig is en wat de alternatieven zijn bijvoorbeeld (behalve bij heel erge spoed natuurlijk )

Wat helpt nog meer?

Afleiding: Probeer in het begin van je bevalling afleiding te zoeken. Ga je niet vanaf de eerste wee concentreren op de weeën. Ga een taart bakken, werk de stapel strijk weg of kijk samen een mooie film, maar focus je vooral nog niet de weeën.

baby op komst | 065

Goede voorbereiding: Het gezegde ‘een goede voorbereiding is het halve werk’ is zeker van toepassing op je bevalling. Als jij en je partner weten wat er met je lijf gebeurt en wat je kunt verwachten tijdens de verschillende stadia van je bevalling dan stap je met meer vertrouwen je bevalling in. Dat zorgt er weer voor dat je beter met de pijn om kunt gaan, minder snel in paniek raakt en weet wat je zelf kunt doen om de bevalling zo goed mogelijk te laten verlopen.

Het is dus super waardevol als je weet wat je tijdens je bevalling kunt verwachten. Dit kun je leren in een goede cursus. Let er bij je keuze voor een zwangerschapscursus op dat er veel aandacht is voor alle fasen van je bevalling, dat er uitleg is over pijn en pijnbeleving en dat de docent medisch geschoold is.

Warmte: Warmte ontspant. Een warme douche of bad haalt net de scherpe kantjes van de pijn én zorgt ervoor dat je makkelijker ontsluit. De effecten van warm water op een bevalling zijn onderzocht. Vrouwen die in bad bevielen, bevielen sneller en vaker zonder medische ingrepen. Ga je in het ziekenhuis bevallen? Vraag of ze een bad hebben.

Wissel van houding: Bewezen is dat een verticale houding (lopen, staan, zitten) meehelpt om de ontsluiting beter te laten vorderen. Door de verticale houding drukt het hoofdje van de baby op de baarmoedermond.

Door deze druk wordt de baarmoedermond open gedrukt, ook zorgt de druk ervoor dat de hersenen meer oxytocine gaan produceren waardoor je betere weeën krijgt. Een skippybal kan heel prettig zijn bij je bevalling, je kunt er op zitten en wiebelen, maar ook overheen hangen wat veel vrouwen prettig vinden tijdens de ontsluiting.

Rust: Een wee duurt ongeveer een minuut, daarna heb je weer even tijd om op adem te komen. Rust dan ook echt even uit en bereid je voor op de volgende wee.

066 | baby op komst

TENS: Trans Electrische Neuro Stimulatie (TENS) is een apparaatje wat je kunt huren, waarmee je jezelf steeds een klein stroomstootje geeft. Deze stroomstootjes leiden af van de pijn van de weeën.

De ervaringen zijn heel verschillend. Vooral in het begin van de bevalling lijken vrouwen er baat bij te hebben.

Massage: Vooral als je rugweeën hebt kan masseren tijdens de bevalling heel goed helpen. Vraag je bevalmaatje flink te drukken op de plaats waar het het meest pijn doet. Vaak is dit één plek net boven je stuitje.

Hoewel we het masseren noemen is het niet verstandig om de plek te masseren, maar gaat het vooral om heel hard drukken op de zere plek.

Geef aan waar de plek precies zit en hoe hard er gedrukt moet worden. Je partner moet met de handpalm hard drukken zolang de wee er in alle hevigheid is. Zodra de wee weg is kan er gestopt worden met drukken.

Wat als het toch te heftig is of je wilt de pijn gewoon niet?

Wees niet te streng voor jezelf, als het tegenvalt of je om wat voor reden dan ook de pijn niet wilt of kunt verdragen dan is er gelukkig ook nog pijnbestrijding met medicijnen voorhanden. De meeste van deze vormen van pijnbestrijding kun je alleen in het ziekenhuis krijgen. Alleen lachgas kan ook in een geboortecentrum worden gegeven. Thuis zijn onderstaande middelen niet voorhanden omdat bewaking van moeder en kind noodzakelijk is bij het gebruik van medicinale pijnbestrijding.

Wil je super goed voorbereid zijn op je bevalling? Op babyopkomst.tv vind je verschillende online cursussen gegeven door verloskundigen. Je kunt kiezen uit 3 verschillende cursussen zodat er altijd een cursus bij zit die jullie aanspreekt. Ideaal om samen met je partner thuis goed voor te bereiden op hetgeen komen gaat.

Ruggenprik (‘epiduraal’) Bij een ruggenprik brengt de anesthesioloog, onder plaatselijke verdoving onderaan je rug een naald in. Via de naald wordt een dun slangetje in je rug gebracht, de naald wordt er dan weer uitgehaald en door het slangetje krijg je pijnstillende medicijnen toegediend. Het duurt ongeveer 15 minuten voordat je de pijn voelt verdwijnen.

Voordelen Nadelen Meeste vrouwen voelen geen pijn meer Je kunt je bed niet uit, je benen zijn slap.

Meest effectieve vorm van pijnstilling Af en toe werkt het niet of onvoldoende (5-10%) Je wordt niet slaperig of duf Soms moet er meerdere keren geprikt worden.

Soms is een katheter nodig omdat je niet voelt

dat je moet plassen.

Hogere kans op vacuüm verlossing of keizersnede.

Vaker koorts waardoor antibiotica moet worden

gegeven en het kindje op kinderafdeling

opgenomen wordt.

Sommige vrouwen krijgen jeuk van de medicatie.

Sommige vrouwen houden er hoofdpijn van over.

Remifentanil pomp Bij Remifentanil krijg je via een infuus, waar een pompje aan vastzit, een morfineachtige stof toegediend.

Je kunt het pompje zelf bedienen en bepalen hoe vaak je pijnstilling nodig hebt.

Voordelen Werkt al na een paar minuten.

Ongeveer 33% is tevreden over pijnstilling Is weer snel uit je bloed verdwenen.

Injectie met pethidine Pethidine wordt toegediend via een injectie in je bil of bovenbeen.

Pethidine is een morfine achtige stof.

Het duurt ongeveer een half uur voordat je de pijn voelt afnemen en na 2 tot 4 uur is het uitgewerkt.

Voordelen Nadelen Kan in ieder ziekenhuis op elk moment Je kunt er suf van worden en hierdoor delen gegeven worden. van je bevalling missen.

Doordat je er slaperig van kunt worden Je moet op bed blijven liggen. lukt het soms om even te slapen en uit te Je kindje kan er suf van worden en hierdoor rusten als je bevalling nog niet heel ver moeite hebben met ademhalen na geboorte. gevorderd is.

Ongeveer 1/3 is heel tevreden over de Bij zo’n 66% is de werking niet voldoende pijnstillende werking effectief.

Lachgas: Via een mond-neuskapje dien je jezelf lachgas toe tijdens een wee.

Lachgas zorgt ervoor dat je beter ontspant en hierdoor de pijn beter kunt verdragen.

Voordelen Nadelen Je wordt niet suf en maakt de bevalling Je kunt niet rondlopen. bewust mee.

Soms kun je misselijk worden, dit is Je kunt naast je bed staan, zitten. weer over zodra je het kapje weghaalt.

Geen extra controle moeder of kind nodig.

Mag ook gegeven worden in geboortecentrum.

Nadelen Kan effect hebben op ademhaling en zuurstof concentratie in je bloed. Moeder en baby moeten goed in de gaten gehouden worden.

Je kunt er suf van worden.

Je moet op bed blijven liggen.

Niet alle middelen zijn in ieder ziekenhuis altijd beschikbaar. Vraag aan je verloskundige wat de mogelijkheden zijn in het ziekenhuis van jullie keuze. baby op komst | 067

Ervaringsverhalen Tekst: Jowi Schmitz

➔ Wees een team met je lijf

Thea Dijkstra (32) Inspirator, Steven Bakker (50), Lukas (6) en Ruben (3,5) ‘Bij mijn eerste, bij Lukas, vroeg ik halverwege aan de verloskundige: ‘Mogen we morgen verder?’. Bij Ruben duurde de bevalling veel langer, maar kon ik me er helemaal aan overgeven. Ik had er geen minuut van willen missen.

Ik ben twee keer bevallen zonder pijnbestrijding. Ik opende me voor de weeën. Sommige mensen vinden dat misschien raar klinken, maar voor mij is het juist iets heel aards. Als je van tevoren bedenkt: dit gaan we samen doen, mijn lichaam en ik, dan scheelt dat al een laag pijn, een laag angst.

Daarvan ben ik overtuigd. Je wordt een team met je lichaam.

Ik ben twee keer in bad bevallen.

Ook dat gaf verlichting. De warmte van het water, je hebt als het ware je eigen cocon, ik had de regie over mijn lijf. Of eigenlijk; mijn lijf en ik waren samen een kindje aan het krijgen. Vertrouwen is essentieel. Het is een soort basishouding, een manier van denken die je kunt oefenen. Een kwestie van luisteren, van reageren als je lijf iets aangeeft.

068 | baby op komst

➔ Het scherpste randje was er vanaf Dorieke Huisjes (35), Juf op een basisschool, Theo Huisjes (37), Melkveehouder, Lars (5), Sem (3), Nora (2), Isa (7 maanden)

De eerste keer kreeg ik een ruggenprik, alleen die werkte maar half.

Letterlijk. De ene helft van mijn lichaam voelde niets, de andere helft voelde alles. Na de geboorte van Lars dacht ik: dat nooit meer. Bij de tweede begon de bevalling vlot, de vliezen werden doorgeprikt, maar opeens ging het zó snel, dat was niet bij te benen. Of ik er echt bewust om heb gevraagd weet ik niet meer, maar ze kwamen met het pompje Remifentanil. Ik wist niet wat ik ervan moest verwachten en hoe ik zou reageren. Dat je zelf op dat knopje mocht drukken vond ik prettig, toch een beetje eigen baas.

Ik voelde de weeën er wel doorheen, maar het scherpste randje was er vanaf. Daardoor kon ik beter ontspannen en verliep de bevalling vlotter. Op het laatst zetten ze het pompje uit en was ik er ook zo weer bij. Persen is toch een ander deel van de bevalling, dan weet je dat je er bijna bent, daar wìl je je hoofd ook bijhouden. Nora, mijn derde, was een stortbevalling; zij was er in drie kwartier. Bij de bevalling van Isa heb ik heel bewust zelf om het pompje gevraagd. Ik kon beter ontspannen, waardoor ik uiteindelijk vlot ben bevallen.

Waar het denk ik om gaat is dat je vooraf bedenkt wat je zou willen als het nodig is. Bedenk wat bij jou past.

De impact van een bevalling is hoe dan ook groot. Ik voel me niet minder dan mensen die het natuurlijk hebben gedaan. Ik heb respect voor ze, maar ik heb ook respect voor mezelf.

➔ Nooit gedacht dat ze bestonden, leuke bevallingen

Caroline Olieroock- de la Fuente Saez (38), Manager Schrijversacademie Jip Olieroock (38), Sr. Adviseur Interne controle Justitie, Luca (9), Santino (7), Victor (1) Twee keer heb ik gesmeekt om een ruggenprik, twee keer kreeg ik hem niet. Bij mijn oudste, bij Luca was er wel dat pompje met Remifantanil, maar daar werd ik misselijk van. Dus naast de pijn was ik ook nog aan het overgeven. Heel charmant. Bij mijn tweede, Santino, zeiden ze steeds: Dat kun je heus zelf. Terwijl ik riep: dat kan ik helemaal niet zelf! We waren in het ziekenhuis en blijkbaar had de verloskundige gezegd; bel maar als het erger wordt. Maar dat had ik niet helemaal meegekregen.

Dus toen ik het écht niet meer trok, om een uur of één ’s nachts, bleek dat ik al 10 cm ontsluiting had. Bleek dat ik al een uur persweeën aan het wegpuffen was. Mijn man Jip had het toen ook zó gehad. We hebben de baby ingepakt en zijn zo snel mogelijk naar huis gegaan. Bij de eerste twee duurde het tweeëntwintig uur en moest ik gehecht na afloop, er was ook zoveel meer paniek. Ik kan er nu luchtig over praten, maar het waren echt hele heftige ervaringen.

Pas bij Victor heb ik vanaf de eerste controle en vervolgens negen maanden lang bij iedere controle weer tegen de verloskundige gezegd ‘ik wil een ruggenprik’. Het komt misschien ook omdat ik in het buitenland ben opgegroeid; ik ken niemand die een bevalling zonder ruggenprik heeft gehad. Bij Victor voelde ik door die ruggenprik de pijn nog wel, maar voor maar 5%. Ik was meer ontspannen en na de bevalling nog steeds helemaal heel. Nooit gedacht dat ze bestonden, leuke bevallingen, maar ze bestaan. Echt, het was de mooiste ervaring van mijn leven.

Bevallen, zo kan het ook Geboorteverhaal Benthe*

Lize* deelt haar eigen verhaal rondom de bevalling met ons.

Dit geboorteverhaal begint op de uitgerekende datum van de zwangerschap: 4 april. Die dag weerspiegelt namelijk de gehele zwangerschap.

Het was een mooie dag en Ronald, mijn vriend en De Vader, had die dag vrij, toevallig! Die ochtend stond voor mij in het teken van de gebruikelijke routine sinds mijn verlof: wakker worden bij The Dog Whisperer en als toetje Dokter Pol. Mijn nachten waren kort, ik was veel wakker, dus dit gunde ik mezelf: heerlijke emo-televisie om schaamteloos bij te huilen. De geboortes van kalfjes, beter wordende zieke dieren en de gehoorzame honden van Cesar Milan konden mij tot tranen beroeren en heerlijk vond ik dat.

Tussen de middag gingen Ronald en ik naar het Amstelpark om daar te lunchen en een wandeling te maken.

Tempo bejaarde, maar wel echt een wandeling en lunch in het zonnetje!

Die middag had ik ook weer een afspraak bij de verloskundige: Ingrid en verloskundige in opleiding Fiona (die toevallig, maar dat wist ik toen natuurlijk nog niet, ook mijn bevalling zouden begeleiden). Ik maakte me wat zorgen, want die maandag had ik wat bloed verloren (terugblik aan de eerdere miskraam veroorzaakte deze onrust‌), maar zij stelden me nogmaals gerust. Mijn lijf was bezig

zich voor te bereiden op de bevalling.

Na het horen van het hartje was ik weer helemaal gerustgesteld!

Ronald ging werken en ik ging op weg naar huis om daar een vriendin aan te treffen. Zij kwam even gezellig koffie drinken. De vriendin die nog enthousiaster was dan ikzelf over de zwangerschap. Ze heeft nog een leuke foto genomen op het balkon aantonende dat ik nog steeds vrolijk en enthousiast van mijn zwangerschap aan het genieten was. Na wat uurtjes ging ze weer naar huis en niet veel later kwam Ronald thuis.

Omdat vandaag de uitgerekende datum was, moest dat natuurlijk wel gevierd worden met echte nep-bubbels (geen idee waarom, maar alles kan je vieren en dat doen we ook!). Daarna zijn we nog uit eten gegaan. Gezellig & romantisch met z’n tweetjes en om de 40 weken gehaald helemaal te vieren!

Zo zag mijn zwangerschap er dus uit: Relaxed, leuke dingen doen, alles (!) vieren en zorgen, maar ook gerustgesteld worden.

Die avond ging ik wel op tijd naar bed: mijn gestelde aantal activiteiten van 1 per dag was toch wel stiekem

baby op komst | 069

overschreden en dat merkte ik.

Tegen één uur werd ik wakker: kramp in mijn buik. Iets heviger dan het gerommel wat ik afgelopen week al voelde. Ze kwamen ongeveer elke tien minuten volgens de klok. Ik kon heerlijk 10 min slapen, dan even wakker om vervolgens weer in slaap te vallen. Ik was ervan overtuigd dat dit niets was, hooguit wat oefenweeën, maar geen echte start van een bevalling. Echt niet!

Ik zette wel de affirmaties van de zwangerschapscursus met Aline’s stem op. Dat stelt me gerust (ook afgelopen weken tijdens het wakker liggen gedaan!).

De volgende ochtend vertelde ik mijn ervaring aan Ronald (hem natuurlijk laten slapen zoals in elke cursus verteld wordt: De Man niet te vroeg wakker maken!). En ik zei ook: “Ga lekker naar je werk. Dit zijn vast oefenweeën, stelt niets voor. Ga maar lekker.” Hij werkt in Rotterdam, niet naast de deur.

Nog geen 5 minuten na zijn vertrek had ik eigenlijk al spijt. Nu ben ik alleen thuis en de oefenweeën (nog steeds geen start van de bevalling hoor) kwamen wat vaker en heviger!

Uhm… Ja… Zou ik hem nu moeten bellen?

Tijdens de cursus is verteld om de man te laten slapen als je krampen krijgt (heb ik netjes gedaan), maar deze situatie hebben ze niet benoemd. Dus

070 | baby op komst

moet ik het zelf bepalen. Lastig! De twee uitersten: “Stel je niet aan, er is niets!” vs “Hij moet NU naar huis komen!” razen door mijn hoofd. Wat moet ik toch doen? Denken gaat al weken niet meer goed en nu moet ik hierover beslissen?!

In ieder geval beginnen met noteren van de tijden van de weeën. Om de 3 minuten??? Dat kan niet kloppen.

Oh nee, nu weer 20 minuten helemaal niets…

Zucht, hier heb ik ook niets aan!

Ok! Wacht!

Ik heb Ronald gewoon nodig!

Ik ga hem bellen!

Hij moet naar huis komen!

Ik belde hem “Wil je naar huis komen?” met tranen in mijn stem.

Even emotioneel antwoordde hij “ik kom eraan!”.

Ik had nog niet opgehangen en meteen spijt. Straks komt hij voor niets! Ik moet hem uitleggen waarom ik hem naar huis wil hebben: ik ben onrustig en de weeën (nu geen oefenweeën meer in mijn hoofd) nemen toe. Dus ik belde hem weer op. Ik probeerde het uit te leggen, maar hij onderbrak me: “Schatje, ik kom eraan, geen probleem!”

Opgelucht en glimlachend hang ik op. Nog geen uur later is hij thuis. Ik ben blij! Dit was een goede beslissing!

Ik trek me terug in de slaapkamer, gordijnen dicht, lekker donker en zet ook maar weer de affirmaties op.

Geen idee wat ze zegt eigenlijk! Maar haar stem, het geluid, losse zinnen en woorden stellen me gerust. Het geleerde van de cursus ook: mijn lijf kan dit, ik kan dit en de meest krachtige: we krijgen een kindje!

WE KRIJGEN EEN KINDJE!!!!

Braaf hou ik de tijden bij: nu om de 4 minuten 20 sec.

Ja, zeg!

Wat is dat nu weer?!

Ik mag de verloskundige pas bellen als de weeën om de 5 minuten zijn en een minuut duren! Misschien tel ik niet goed.

Hoort de man trouwens dit niet te doen?! Ik word boos op Ronald, maar hij zit te ver weg om hem dit duidelijk te maken… Ik lach: als zelfstandige vrouw doe ik dit toch ook lekker zelf! Al zie ik door het donker het papiertje amper, ik zie niet wat ik opschrijf.

Ik waggel af en toe naar Ronald.

Samen de weeën opvangen geeft me ook rust.

Ze komen nu om de 6 minuten met duur van 20 sec.

Ik twijfel om de verloskundige te

bellen. Ronald spoort me aan: bel ze nou! Suzanne neemt op: goed dat je belt, dan weten we dat je bezig bent! We komen eind van de dag bij je langs.

Eind van de dag?!?!

Wat bedoel je, hoe laat is dat?

Ze bedoelde einde van de WERKdag: voor 18 uur.

Ooooh, ok! Dat is prima.

Ik maak nog wat grapjes aan de telefoon om de spanning (voor mezelf) te verminderen.

Het is goed dat ik heb gebeld en ze komen er straks aan. Kunnen zij me vertellen wat ik met die rare weeën moet, die nu overigens wel vaker komen (om de 3 / 4 minuten volgens mijn onleesbare papiertjes naast mijn bed), maar nog steeds niet lang duren.

Ik schuifel wel meer naar Ronald toe. We hebben nu een prettige dans ontwikkeld om de weeën op te vangen. 10 tellen ademhalen in, en 10 weer uit. Ik kan amper meer tellen, maar ook dat leidt me af!

De weeën worden heviger en ik kijk vaker op de klok: pas 4 uur….

Wanneer komt de verloskundige nou?

Geduld is geen eigenschap die ik bezit!

Bovendien worden de weeën heviger.

Toch, Ronald, toch?!

Ze worden heviger, toch?!

Ergens denk ik blijkbaar nog steeds dat dat het allemaal niet echt is.

Negatieve gedachten spoken door

mijn hoofd: Straks komen ze en lachen ze me uit: Haha, jij denkt dat je aan het bevallen bent?! Dit is niets!

Of Je hebt nog maar 1 cm ontsluiting, dit gaat nog uren, dagen duren!

Ronald spoort me wederom aan: bel nou, je kan toch vragen wanneer ze komen.

Ik bel. Kortaf en zonder grapjes vraag ik: kunnen jullie nu komen? Het gaat steeds sneller. Suzanne geeft aan dat ze in de buurt zijn.

Kwartiertje later bellen ze aan, ik ben opgelucht! Ze komen binnen in mijn hol. Ze gaan eerst “observeren”.

Spontaan blijven mijn weeën weg.

Ik hou niet zo van presteren op commando. Bovendien gaan ze dan zien dat ik me aanstel.

Wat een negatieve gedachtes allemaal!

Hoe onnodig. Er komt een wee aan en mijn hoofd houdt zich stil.

Ronald, waar ben je?! We doen onze dans.

Ze observeren. Vervolgens worden het aantal cm gemeten…. Vol verwachting hoor ik wat ze zegt: 4 cm en bij een wee 5 cm.

We mogen naar het ziekenhuis! En er is plek! We gaan! Ons kindje komt!

ONS KINDJE KOMT!!! Alle negatieve gedachten verdwijnen en alleen de zin “Ons kindje komt!” blijft achter!

Au, au!

Opwinding ontregelt mijn weeën.

Ronald pakt snel alle spullen. Hij heeft 1 taak: verloskundige volgen richting het ziekenhuis. En natuurlijk zorgen dat de affirmaties in de auto ook gehoord kan worden.

Suzanne zegt nog tegen me: je merkt hoe externe prikkels je weeën ontregelen. Dit zal op straat erger worden. Bereid je voor, je kan het!

In de auto realiseer ik me dat het half 6 is, woensdagmiddag, de zuidas

leegloopt en de spits op de A10 zal onze tocht naar het ziekenhuis vertragen.

Dat is dan maar zo. Ik heb maar een taak: weeën opvangen.

Ik doe mijn ogen dicht, de zon sluit ik buiten, de auto’s sluit ik buiten, ik voel de hand van Ronald op mijn been en ik hoor de stem van Aline.

Het lukt me gewoon! Ik kan dit! Ik glimlach! Ik lach zelfs om dit plaatje.

We komen aan in het ziekenhuis en niemand kan me uit mijn cocon halen! Ik waggel in de hal richting de lift. Weer een wee: Ronald, waar ben je. Het interesseert me niets dat mensen moeten wachten, het interesseert me niets hoe het eruit ziet. Dit is mijn taak en dit is wat ik doe en kan!

We komen aan in de suite en de kraamverzorgster heeft het bad vol laten lopen en de gordijnen dicht gedaan. Nu laten ze ons met rust: kom maar even bij! Ik zie een enorme klok hangen. Die moeten we eigenlijk eraf halen in overleg met de verloskundige (geleerd in de cursus). Ik besluit dat ik de klok gewoon ga negeren. Net als de file op de A10 en de zon tijdens de rit. Ik glimlach weer. Hoe sterk kan je geest zijn!

baby op komst | 071

Ik wil weer de affirmaties horen, die moet erbij zijn! Bad interesseert me nog niet. Ademhalen, luisteren, dat is wat ik wil.

Tot rust gekomen word ik toch wel nieuwsgierig naar dat bad.

Bovendien heeft ze het vol laten lopen. Toch wel zonde om het niet te gebruiken. Het was eigenlijk een van die dingen die ik niet in mijn winkelwagentje had gedaan (woorden van Christy, waardoor ik de zweverige elementen van de cursus aankon – in mijn hoofd), maar het lonkt toch wel.

Onzeker vraag ik aan de student Fiona: “Ik heb geen badkleding meegenomen. Dus ja, hoe moet ik nu in bad?” Ze kijkt me aan zoals ze me aan moet kijken en verbaasd zegt ze: ik zou lekker naakt gaan als ik jou was.

Dat wilde ik horen! In de filmpjes van de cursus hadden ze allemaal gepaste kleren aan. Gelukkig, ik kan gewoon naakt!

Het bad is HEEEEEERLIJK!!! Het is even wennen om de weeën op te vangen, maar het gegalm stelt me gerust. Ik voel me net als die vrouwen uit de filmpjes! Ik, rationele Lize, zit in bad en geniet! Wat fijn en grappig is dit!

Suzanne komt afscheid nemen: Ingrid neemt het over. Ze zegt: jij gaat goed bevallen! Ik kijk haar raar aan. Is dit een compliment? Ik snap haar niet, maar besluit ook die gedachte te negeren. Ik heb geen zin meer in nare, negatieve gedachtes.

Ik ga me weer focussen op het bad, dat heerlijke bad en het gegalm van mijn eigen ademhaling tijdens het opvangen van de weeën.

Ik wil wel dat de deur openblijft. Ik wil Ronald zien!

Ik merk dat mijn rug ook pijn gaat doen en ik wil poepen. Dat klinkt als persweeën, maar dat kon nog

072 | baby op komst

helemaal niet. Ik ben net een uurtje in het ziekenhuis. Ik bel toch maar even. Fiona komt. Ze vraagt of ik er ook een oergevoel bij heb.

Oergevoel?! Nee, dat niet! Mijn rug & poepen, daar is niets oers aan. Ik ben goed bezig, zegt ze. Ga lekker door.

Ze is nog niet weg en ik heb weer een wee: wacht dat lijkt wel dat oergevoel te zijn waar ze het net over heeft. Ik voel het!! Ik bel weer!

Ze komt terug en observeert en vraagt of ik in bad wil bevallen. Nee hoor. Lekker op bed. Of baarkruk. Ik weet het nog niet. Ik ga uit bad en op bed liggen. Ze voelt hoeveel cm ik heb. Daar mag ik me natuurlijk niet op richten en het zegt ook niet zoveel, maar het is een getal en ik hou nu eenmaal van getallen!

8 cm zegt ze. Wauw! Dat klinkt toch wel snel. Ik denk aan het verhaal van Anoek van gisteren: die bleef steken bij 8,5 cm.

Ik vraag hoe het zit met lachgas. Dan breken mijn vliezen. Ik verwijt Fiona dat ze het deed, maar het gebeurde spontaan. Vreemd gevoel. Natuurlijk gevoel ook. Ik vraag of het helder vruchtwater is. Ze ontwijkt mijn vraag een beetje.

De affirmaties staan natuurlijk nog aan overigens.

De oerdrang wordt heviger. Ik schreeuw het uit. Goed zo, zegt zo.

Goed zo?! Ik schreeuw het uit!

Ronald hangt heerlijk om me heen.

Hoe rustgevend is hij toch! Dit is hoe

ik het wilde! Het is mijn lijf wat deze taak uitvoert, maar hij is er om mij gerust te stellen, om mijn hoofd gerust te stellen.

Ze zegt dat ik mag gaan persen en proberen niet meer te schreeuwen.

Maar ik heb toch nog maar 8 cm. Ik zeg: ik mag toch nog helemaal niet?!

Ze zegt lief: je hebt volledige ontsluiting, je mag gaan persen!

Wauw!!! Dit gaat supersnel.

Pijnstilling kan niet meer, dan maar zonder. Ik kan dit! Mijn lijf kan dit!

Ons kindje komt!!!

De J-ademhaling probeer ik toe te passen. Dat ging makkelijk op het toilet, maar hier lastiger. Ze geeft aan dat ik niet die bolling moet maken en kin op de borst moet dan. Nu ben ik in verwarring. Ik wil wel luisteren, maar Aline (nog steeds op de achtergrond) en Christy zeiden dat dat minder effectief was paars te gaan persen. Ik besluit maar naar Fiona te luisteren. Aline en Christy zijn er toch niet en ik vertel het ze

gewoon lekker niet!

Ik begrijp meer wat ze bedoelt met persen. Het lukt beter! Ik hoop alleen wel dat het niet zo lang duurt en wanneer zou de kroning zover zijn?

Dat schijnt enorm te branden!

Ik krijg het erg warm van het persen.

Gelukkig ziet Ingrid dit en Ronald legt lief een washandje op mijn voorhoofd.

Wat is hij toch lief!

Dan hoor ik Fiona en Ingrid overleggen: ons kindje heeft in het vruchtwater gepoept. Dit betekent dat ik medisch moet worden. Ze proberen nog een kamer ernaast te regelen, maar helaas. Protocol, ik begrijp het. Ze mogen en kunnen het risico niet lopen. Ze kennen de dienstdoende verloskundige en die staat er wel open voor dat Fiona haar werk kan afmaken. Mij interesseert het eigenlijk niet. Ik heb namelijk maar 1 taak.

Ik fluister tegen Ronald: ons kindje komt eraan. Dat stelt me gerust.

Al dat gedoe! Ons kindje komt eraan!

Ik geef hem kusjes! Ons kindje komt eraan!

Halverwege de persweeën ga ik dus van de heerlijke kraamsuite naar de medische bevalkamer. Over de wachtkamer van de poli. Zo handig is dit ziekenhuis ingericht!

Halverwege de rit krijg ik een perswee. Ik kan niet persen, dus ik schreeuw het uit. Arme vrouwen daar!!!

De verloskamer is heel anders dan de suite, veel witter en echt als een ziekenhuis, maar het interesseert me helemaal niets. Ze doen maar. Ik krijg banden om het hartje van het kindje te monitoren. Ik merk er weinig van. Ook staan er wel 10 mensen in de kamer.

Wie zijn dat allemaal? Ook dat interesseert me niet.

Wat me interesseert is dat Ronald er is (check), de affirmaties met Aline’s stem aanstaat (check) en dat ons kindje eraan komt (check!).

Ik moet meer persen van Ingrid en Fiona. Ik wil maar 2 keer, maar zij willen 3 keer. Ik wil maar 2 keer.

Zucht. Wanneer komt de kroning nou? Ik word ongeduldig. Alsof ik ooit geduld had!

Wat kan jij goed persen zeg, hoor ik iemand zeggen. Ik glimlach in mezelf: wat een vreemd compliment weer!

Ik roep ook ergens “ik kan niet meer!” en “ik wil dit niet meer!”, maar ik luister ook naar de affirmaties en weet dat mijn lijf dit kan, dat ik dit kan, dat wij dit kunnen. Ronald en ik!

Dan schijnt de hartslag van het kindje te dalen. De verloskundige van het ziekenhuis gaat ingrijpen: er moet een knip gezet worden.

Ik denk even, wat jammer, maar vervolgens interesseert het me weer helemaal niets. Ik zeg tegen Ronald wel 10 keer: ons kindje komt eraan!

Ons kindje komt er nu echt aan! Hij geeft me kusjes.

Ik word streng toegesproken! ik concentreer! Nu persen en binnen 2 persweeën is ze eruit. Ik doe wat ze me vragen. Ze willen weer 3 persen, ik luister dit keer braaf. En inderdaad daar komt ze!!!!

Ze wordt op mijn borst gelegd….

Ze is er!!!….

Ik ben wat apathisch..

Ze heeft over me heen gepoept en nu gaat ze ook plassen. Het

interesseert me nog steeds niets!

Ik zie Ronald emotioneel worden.

Ik voel nog even helemaal niets. Ik zit nog in mijn cocon. Ik voel aan haar handjes en aan haar voetjes: ze is er! Dan zegt iemand: wat is het eigenlijk, een jongen of een meisje?

Ik kom uit mijn cocon: ja, goede vraag! En ik wil het antwoord zelf vinden! Ik ga op zoek. Navelstreng, beentjes, raak: een meisje! Ik fluister tegen Ronald: je meisje is er! Jouw meisje is er! Ons meisje is er!

Nu begin ik ook echt te voelen.

Ik glimlach harder en gelukkiger dan ik ooit heb gedaan! Ik geef Ronald duizend kusjes en hou ons kindje, ons meisje dicht tegen me aan.

Iemand vraagt: hoe gaat ze heten?

Ik zeg Benthe en merk meteen dat dat de perfecte naam is voor haar.

Ons kindje is er!!!

Benthe is er!!!! * ‘Lize’ wilde haar verhaal heel graag met ons delen, maar niet met haar eigen naam. Wij respecteren dat natuurlijk.

Dank voor je verhaal ‘Lize’. baby op komst | 073

t i o no

‘IK ZOU HET ZO WEER DOEN’ Alle aandacht voor een bevallingstrauma Een bevalling verloopt vaak anders dan je dacht of hoopte.

Voor één op de vijf vrouwen is de bevalling zo heftig, dat ze er een trauma aan overhouden. Kun je zelf iets doen om zo’n nare ervaring te voorkomen? tekst Annemiek Verbeek

“Ik sliep zo slecht en was zo moe, zo onbeschrijf­ lijk moe. Ik kwam de dagen door op wilskracht, voelde me soms net een zombie. Ik kon me slecht concentreren en had bijna elke dag hoofdpijn. Tien maanden na de bevalling ging het steeds slechter met me. Ik kwam terecht bij een coach, en die vroeg me als eerste: ‘Vertrouw je je lichaam nog wel?’ Ik barstte in tranen uit. Sinds mijn bevalling vertrouwde ik mijn lichaam inderdaad niet meer. Ik was zo trots geweest dat er in mijn lijf zo’n prachtige baby kon groeien en dat ik haar op eigen kracht op de wereld had gezet, maar daarna had mijn lijf me in de steek gelaten en was ik bijna doodgebloed. Bijna dood! Op mijn 28ste! Na het krijgen van mijn eerste kind!”

‘VROUWEN DURVEN VAAK NIET TOE TE GEVEN DAT HET SLECHT MET ZE GAAT. ZE VOELEN ZICH SCHULDIG NAAR HUN KIND TOE’ 074 | baby op komst

Dit citaat van Iris staat in het boek Perfecte bevallingen bestaan niet van de twee jaar geleden veel te jong overleden Diana Koster, die in haar praktijk als vrouwencoach en daarvoor als verloskundige duizenden vrouwen bijstond bij het verwerken van hun nare bevalling. Duizenden? Ja, helaas krimpen heel veel vrouwen ineen als ze alleen maar aan hun bevalling terugdenken. Zeker als je voor de eerste keer zwanger bent, is dat geen fijne boodschap. Je wilt genieten van je zwangerschap en niet bang zijn voor de bevalling die je in het vooruitzicht hebt.

Toch is het goed om te weten dat bevallen soms vies kan tegenvallen, zegt gynaecoloog en onderzoeker Martine Hollander. Samen met gynaecoloog in opleiding Claire Stramrood doet Hollander onderzoek naar het voorkomen van traumatische bevallingen. Een enquête die ze in het voorjaar van 2016 via social media verspreid­ de, werd in een paar dagen tijd door bijna 2.200 vrouwen ingevuld. “Als wetenschapper sta je te juichen dat zo veel mensen mee willen doen, maar het is natuurlijk enorm verdrietig dat al die vrouwen een negatieve ervaring hebben”, laat Hollander telefonisch weten vanaf haar werkplek in het Radboudumc in Nijmegen.

Schuldgevoel

‘ DAT COMMUNICATIE ZO BELANGRIJK IS, BESEFFEN GYNAE­ COLOGEN EN VERLOS­ KUNDIGEN GELUKKIG STEEDS MEER’

Voor wat een bevallingstrauma is, is geen vaste omschrijving. Je hebt een officiële diagnose – post traumatische stress stoornis (ptss) – maar die kan alleen door een psychiater of psycholoog vastge­ steld worden. Wat wel bekend is uit tal van onderzoeken: een goede bevallingservaring geeft een betere hechting met de baby en een positie­ vere beleving van het moederschap. Hollander: “Wij hebben in ons onderzoek en werk een ander uitgangspunt: als een vrouw een bevalling als traumatisch omschrijft, is het een trauma. Die beleving is immers heel persoonlijk.”

Dat is precies wat vrouwencoach en lactatiekun­ dige Dosha Sijens zo opviel toen ze nog dagelijks als verloskundige werkte. “Dan dachten wij bij een perfecte bevalling te zijn geweest, maar bleek de vrouw zelf dat helemaal niet zo te hebben ervaren.

Of andersom: dan maakten wij ons zorgen, en zat de kersverse moeder te stralen in het kraambed.”

Volgens Sijens is het trauma na een bevalling anders dan andere trauma’s, omdat er ook een leuke uitkomst is: de baby. “Daardoor durven vrouwen vaak niet toe te geven dat het slecht met ze gaat. Ze voelen zich schuldig naar hun kind toe en vinden vaak geen luisterend oor in hun omgeving. ‘Je hebt toch een mooi kind’, horen ze dan. En dat ís ook zo, maar dat doet niets af aan de ervaring. Ik vergelijk het wel eens met een ongeluk waarbij de auto total loss raakt. Fijn als de verzekeraar dan geld uitkeert, maar hoe blij je ook bent met die glimmende nieuwe wagen, de schrik van het ongeluk gaat je niet in de koude kleren zitten. Je kunt aandacht hebben voor de nare ervaring én blij zijn met je baby.”

Stramrood meededen het vaakst genoemd als grootste boosdoener, gevolgd door angst voor de gezondheid van hun baby en de pijn van de bevalling zelf. Hollander: “Vrouwen geven aan dat ze zich niet serieus genomen voelden door hun zorgverlener, dat ze niet betrokken werden bij beslissingen en dat ze zich buitenspel gezet voelden bij een van de meest ingrijpende momen­ ten in hun leven.” Het is niet eens het feit dát hun bevalling anders verloopt, maar hóe dat gaat: met meer uitleg, beter luisteren en betere ondersteu­ ning kunnen zorgverleners mogelijk voorkomen dat een bevalling op een nare ervaring uitloopt.

Hollander: “Dat communicatie zo belangrijk is, beseffen gynaecologen en verloskundigen gelukkig steeds meer. Soms kunnen zorgverleners een bevalervaring echt maken of breken met de manier waarop ze vrouwen begeleiden en met ze communiceren.”

Vrouwencoach Sijens is het daar hartgrondig mee eens: “Als verloskundige begeleidde ik een vrouw die thuis wilde bevallen, maar naar het ziekenhuis moest omdat het persen niet lukte. Er was uiteindelijk een vacuümpomp nodig. De baby was vrij klein, en toen de verpleegkundige dat zag, zei ze: ‘Had je dáár nou zo’n moeite mee?’ Die vrouw werd volledig onderuitgehaald, de impact van die woorden was zo groot.”

Controleverlies is de boosdoener

Recht op eerlijke informatie

Ondanks het feit dat vrouwen onderling enorm verschillen, zijn er wel gemeenschappelijke oorzaken voor het ontstaan van een bevallings­ trauma. Verlies van controle werd door de vrouwen die aan het onderzoek van Hollander en

Het zijn dus vooral de zorgverleners die aan de bak moeten om te voorkomen dat vrouwen een trauma oplopen in de verloskamer. Dat betekent niet dat je als vrouw zelf niets kunt doen.

Integendeel. Een goede voorbereiding helpt zeker, baby op komst | 075

zeggen zowel Hollander als Sijens. “Ik ben soms echt verbaasd over hoe weinig vrouwen van bevallen weten”, zegt Sijens. “Maar er is zo veel informatie, dat het soms moeilijk is wat je leest op waarde te schatten. Bespreek je vragen daarom met je verloskundige, die kan je alles vertellen over hoe een normale bevalling eruitziet.” Hollander beaamt dit: “Het is heel belangrijk dat zwangeren een realistisch beeld hebben van wat ze te wachten staat. Weten ze hoe groot de kans is om doorverwezen te worden naar het ziekenhuis? Dat een keizersnede ook een mogelijkheid is? Als je dat allemaal niet weet en je begint thuis met je bevalling, is het voor sommige vrouwen onverteer­ baar als ze toch op de operatietafel eindigen. Het is juist in die groep waar de meeste vrouwen een nare bijsmaak overhouden aan hun bevalling. Niet bij de groep die thuis bevalt, niet bij de groep die bij wee één naar het ziekenhuis wil, maar bij die vrouwen die vol goede moed bij hun verloskun­ dige beginnen, maar om welke reden dan ook tijdens de bevalling overgedragen zijn aan de gynaecoloog.”

Een geboorteplan helpt Steeds meer vrouwen maken tijdens de zwanger­ schap een geboorteplan. Een goede ontwikkeling, zeggen experts Martine Hollander en Dosha Sijens. Ook, of juist, als je na een eerdere nare ervaring opnieuw zwanger bent. Sijens: “Een tweede zwangerschap kan spannend zijn, omdat de herinneringen aan de eerste keer naar boven komen. Een geboorteplan kan je helpen helder te krijgen wat belangrijk voor je is. Bespreek je wensen ook op tijd met je verloskundige; die kan 076 | baby op komst

aangeven of je wensen ook realistisch zijn.” Sijens ziet soms hele boekwerken voorbijkomen, maar dat kan volgens haar ook averechts werken.

“Beperk je tot één A4-tje. Je helpt jezelf niet als je elk detail van je droombevalling uitwerkt, omdat de bevalling in de praktijk toch niet te voorspellen of maakbaar is. Gebruik het geboorteplan als hulpmiddel om het gesprek aan te gaan met je partner en verloskundige, en als handig document voor een eventuele overdracht.” Hollander vindt het als gynaecoloog erg prettig als ze een geboorteplan krijgt zodra er een zwangere binnenkomt. “Nog niet zo lang geleden werd er door artsen niet gevraagd naar de wensen en verwachtingen van de vrouw tegenover ze. Terwijl het voor een zorgverlener heel fijn is om niet alleen de omvang van de buik en de bloedgroep te weten, maar ook over hoe de vrouw in het leven staat en wat ze belangrijk vindt. Dat geeft ook handvatten om het gesprek aan te gaan over haar verwachtingen.” En voer dat gesprek vroeg, zegt Hollander, hoe eerder, hoe beter. “Want ik had laatst een zwangere die na een eerdere keizer­ snede heel graag een geplande keizersnede wilde.

Pas in week 34 kreeg ze te horen dat ze daar gewoon recht op had, omdat het toen pas op het ‘lijstje’ van haar zorgverlener stond om over de bevalling te praten. De moeder in kwestie had door alle stress een rotzwangerschap gehad. Dat was zo eenvoudig te voorkomen geweest.”

Wie wel of geen bevallingstrauma oploopt, is lastig te voorspellen. Vrouwen met psychiatrische klachten, een verleden met (seksueel) misbruik of een eerdere nare bevalling lopen meer risico. Maar ook voor hen geldt: de ene vrouw blijkt ijzersterk en blijft soms eerder ondanks, dan dankzij haar zorgverlener overeind, terwijl een ander zo wankel in haar schoenen kan staan, dat ze ondanks goede ondersteuning toch een trauma te verwer­ ken krijgt. Dat te weten, geeft zwangere vrouwen wellicht ook handvatten om dáár het gesprek over aan te gaan in de spreekkamer bij de verloskun­ dige of gynaecoloog.

Martine Hollander Gyneacoloog & onderzoeker

Meer lezen?

Perfecte bevallingen bestaat niet, Diana Koster Als bevallen spannend is, Lilian Wirken Een geboorteplan kun je maken op deverloskundige. nl (de website van KNOV, de beroepsvereniging van verloskundigen), zoek op ‘geboorteplan’.

Een goede voorbereiding helpt!

De verloskundigen van Babyopkomst hebben een aantal heel goede cursussen ontwikkeld die jouw helpen je goed voor te bereiden op de bevalling. En het fijne is; je hoeft de deur er niet voor uit! Kijk op babyopkomst.tv

Kruidvat NewBorn Luiers

advertorial

Zacht ĂŠn droog!

Als je baby is geboren, wil je hem omgeven met liefde en zachtheid. Omdat het huidje van je baby erg gevoelig is, is het belangrijk dat een luier zacht en comfortabel is. De Kruidvat NewBorn luiers zijn gemaakt van flexibele en zachte materialen, waardoor ze erg fijn zitten! Uiteraard absorberen de luiers uitstekend en zorgen ze ervoor dat de billetjes van je kindje langdurig droog blijven.

Het unieke rugelastiek zorgt ervoor dat de luier mooi aansluit en biedt extra bescherming bij dunne ontlasting. De sluitingen kunnen over elkaar heen geplakt worden, waardoor de luier altijd goed past. De uitsparing in de kern bij het naveltje biedt extra bescherming voor dit gevoelige stukje huid en dankzij het handige plasalarm zie je gelijk of je kleintje goed plast en weet je precies wanneer het tijd is voor een nieuwe luier.

Ruim 1 op de 3 baby’s draagt al een Kruidvat NewBorn luier* Kruidvat luiers hebben als enige grote luiermerk in Nederland het onafhankelijke Europese EU Ecolabel. Dit prestigieuze keurmerk garandeert een lage milieubelasting. Door voor Kruidvat luiers en luierbroekjes te kiezen, geef je je baby niet alleen een heel fijne en zachte luier, maar maak je ook heel eenvoudig een milieubewuste keuze! Baby blij, jij blij. * Bron: Nielsen food/ drug MAT wk 36 2017, Sales eq.

baby op komst | 077

Met aandacht en positief bevallen Er is een groot aanbod van cursussen om je voor te bereiden op de bevalling, zoals zwangerschapsyoga of een pufcursus. Maar er zijn ook wat minder bekende opties.

Wat denk je van hypnobirthing, de keuze van topmodel Doutzen Kroes, of ‘mindful bevallen’? Is dat vooral iets voor zweverige types die met kaarsjes aan in bad willen bevallen? Integendeel, zeggen ervaringsdeskundigen. tekst Cindy Cloïn

078 | baby op komst

Een zwangerschap is mooi en bijzonder, maar levert soms ook de nodige stress op. Het kan zijn dat je bezorgd bent over je kindje, dat je last hebt van de ‘gewone’ ongemakken die bij een zwangerschap horen of dat je wordt overvallen door het besef: wacht, die baby moet er straks ook nog uit… Alleen al van het idee van de -onvermijdelijke- bevalling krijgen nogal wat moeders in spe het spaansbenauwd. Angst en onzekerheid over de bevalling komen best vaak voor. Twee ‘methodes’ die in opkomst zijn om vrouwen en hun partners te helpen met het ontspannen voorbereiden op hun bevalling zijn hypnobirthing en mindful bevallen. Wat houden die methodes eigenlijk in?

Bewust van pijn

Mindfulness is bij de meeste mensen wel bekend. Dat wil zeggen: mindfulness is hip en de term is bekend, maar nog lang niet iedereen weet wat het precies inhoudt. Mindfulness heeft zijn oorsprong in het boeddhisme en is een soort aandachttraining, waarbij je met je volle bewustzijn in het hier en nu bent. Het gaat niet om ontspanning, maar om aandacht en loslaten. Verloskundige Lilian Wirken kwam zelf dertien jaar geleden in aanraking met mindfulness. ‘En ik zag meteen dat mindfulness tijdens de zwangerschap veel zou kunnen brengen. Hoe mooi zou het zijn als je rustig kunt blijven als je angstig bent of pijn hebt.’

In Amerika was hier al eerder een speciale cursus voor ontwikkeld door Nancy Bardacke, ‘Mindfulness based childbirth and parenting’. Sinds vier jaar jaar geeft Lilian deze cursus samen met gynaecologe Natascha Deguelle in Nederland. Het is de bedoeling dat iemand samen met haar partner de cursus volgt. Er is een korte cursus puur gericht op de bevalling, maar ook een langere cursus die wat breder

over het ouderschap gaat. ‘Je doet kennis op over de bevalling, over hoe lichaam en geest elkaar versterken.

Met denken en piekeren kun je jezelf heel erg tegenwerken, ook tijdens een bevalling. Bij mindfulness is het niet de bedoeling om stress of negatieve gedachten weg te stoppen. Sterker nog: je bent je er heel bewust van dat die er zijn. Maar vervolgens probeer je die gedachten los te laten. Dat leer je tijdens de cursus via allerlei praktische

‘Je kan het zo zweverig maken als je zelf wilt’ oefeningen. Je krijgt wel vijftien manieren aangereikt die kunnen helpen om beter om te gaan met pijn. Je partner speelt daar zeker een rol in: die kan je steunen en zorgen dat je samen de regie houdt over wat er gebeurt.’

Positieve beelden

Bij hypnobirthing zorgt het gebruik van zelfhypnosetechnieken ervoor dat je je volledig kan ontspannen. Hiermee kan je de stress en angst zo veel mogelijk laten verdwijnen. ‘Hoe meer je kunt ontspannen, hoe minder je de intensiteit en kracht van de weeën ervaart’, zegt Imke van Soest. Zij is verloskundige en geeft de online cursus ‘Voorbereiden met een vleugje Hypnobirthing’. ‘Ik zag bij veel vrouwen angst door onwetendheid.

Ze hebben vaak allerlei verhalen

gehoord van familie en vrienden.

Maar als je goed voorbereid de bevalling ingaat, scheelt dat al de helft van de angst.’

Tijdens haar werk kwam Imke in aanraking met hypnobirthing. ‘Het sluit helemaal aan op de manier waarop ik een zwangere begeleid. Met rust en vertrouwen. En zo kwam ik erachter dat eigenlijk heel veel vrouwen al met deze techniek werken, bewust of onbewust. Maar dit moeten alle vrouwen weten.’

Je krijgt naast de hypnose-oefeningen veel kennis aangereikt over wat er precies in je lichaam gebeurt tijdens een bevalling. Imke wil niet beweren dat bevallen geen pijn doet, zoals vanuit de hypnobirthingopleiding wel wordt verteld. ‘Pijn heeft een functie, maar er is een verschil tussen pijn hebben en pijn lijden. Lijden is wat mij betreft niet nodig.’ Met de verschillende technieken, zoals ontspanning, visualisatie en ademhaling, wordt de bevalling niet pijnloos, maar wel te doen.

Imke: ‘En zeker de moeite waard.’

Hypnobirthing heeft een heel positieve benadering. ‘Daarmee is het ook een beetje een tegenwicht tegen alle negatieve verhalen die je hoort en leest’, vindt Imke. ‘Het geeft je krachtige energie die je goed kan gebruiken tijdens de bevalling.’

In principe is hypnobirthing bij elke bevalling mogelijk, of je nu thuis of in het ziekenhuis bevalt, met of zonder pijnstilling.

Er wordt wel eens gezegd dat hypnobirthing nogal zweverig en rooskleurig is. ‘Je kan het zo zweverig maken als je zelf wilt’, zegt Imke, die zichzelf vooral heel nuchter vindt en met beide benen op de grond staat.

‘Ontspanning en kalmte kunnen je helpen, daar is niets zweverigs aan!’

Hypnobirthing is een cursus die je samen met je partner doet. ‘Er is veel aandacht voor binding met je kindje en je partner. De geboorte doe je dan ook met z’n drieën.’ baby op komst | 079

‘Ik was in een complete zenmodus’

Effecten meetbaar

Hoe goed je je ook voorbereidt op de bevalling, het blijft natuurlijk onzeker hoe het straks allemaal precies zal gaan.

Daar gaat een cursus Mindfulness of Hypnobirthing niks aan veranderen.

Wel leer je om te gaan met situaties die totaal anders zijn dan je van tevoren had bedacht. ‘Je kunt niet altijd de controle houden. Soms is het nodig om met spoed naar het ziekenhuis te gaan, of krijgt iemand een keizersnede.

Maar dan nog kun je de regie houden.

Je ziet dat vrouwen die rustig en ontspannen blijven veel beter terugkijken op hun bevalling, ook als deze best traumatisch was’, zegt Lilian.

Hoewel er geen uitgebreid wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar het effect van Mindfulness en hypnobirthing, zijn er wel effecten meetbaar. Lilian: ‘Vooral in de VS en Engeland wordt mindfulness al veel meer ingezet rond de bevalling en wordt het ook beter onderzocht.

Vrouwen die mindfulness inzetten, hebben meer zelfvertrouwen en minder angst voor de bevalling. Er is aantoonbaar minder behoefte aan pijnbestrijding en er is minder vaak sprake van een postnatale depressie.

Ook kijken ze vaker tevreden terug op hun bevalling.’

Hypnobirthing heeft ook positieve resultaten in Amerikaanse onderzoeken, met name als het gaat over minder gebruik van pijnmedicatie.

Op dit moment wordt hypnobirthing ook in Nederland wetenschappelijk onderzocht.

Charlotte Swolfs, volgde met haar man de tweedaagse cursus Mindful bevallen.

‘Voor de bevalling van ons tweede kindje zochten we bewust geen pufcursus, maar een cursus die mijn monkeymind in de toom wist te houden voorafgaand en tijdens de bevalling. Mijn eerste bevalling was er eentje met allerlei toeters en bellen, waarbij ik me niet veilig en al helemaal niet ontspannen voelde. Dit keer wilden we een bewuste bevalling waarbij de beslissingen ons niet overvielen, maar waar we zelf de regie hadden en dit intens met elkaar konden beleven. Deze cursus leek ons daar geschikt voor. Ik leerde allerlei tools kennen uit mijn eigen ‘gereedschapskist’: een houding, aanraking, mantra enzovoort. Ik leerde negatieve gedachten en angsten te herkennen, te registreren en los te laten. En mijn man leerde hoe hij mij echt kon ondersteunen.’

En hielp het bij de bevalling?

‘Het was een wereld van verschil met mijn eerste bevalling. Ik was in een complete zenmodus en de bevalling was al lang aan de gang toen ik het pas echt door had. Ik heb nog een hele tijd met muziek in bed naar mijn ademhaling liggen luisteren. Een uur later beviel ik, ontspannen, liefdevol en harmonieus. Puur met elkaar, in alle rust en aandacht. Het heeft mij echt geholpen mijn gedachtenstroom onder controle te houden.’

Op Babyopkomst.tv vind je zowel de cursus Voorbereiden met een vleugje Hypnobirthing als de cursus Fit en in balans; voorbereiden op basis van yoga en mindfulness 080 | baby op komst

‘Volop vertrouwen in een mooie bevalling’

Suzanne Wisse, volgde de opleiding tot docent hypnobirthing ‘Tijdens mijn eerste zwangerschap hoorde ik in mijn omgeving best veel negatieve verhalen over de bevalling.

Door deze angstige verhalen kreeg ik de indruk dat ik bang zou moeten zijn voor de bevalling, terwijl ik dat niet zo voelde. Zelfs bij de zwangerschapsyoga werd gezegd: op een gegeven moment wordt je zwangerschap zo zwaar, dat je vanzelf klaar bent voor de bevalling. En dat terwijl ik er juist naar uitkeek en er zin in had.

Ik verdiepte mezelf in hypnobirthing en voor de tweede volgde ik de opleiding tot docent. Ik merkte dat weinig vrouwen positief tegenover de bevalling staan en ik zie het als mijn missie om dat positieve gevoel rondom de geboorte te vergroten.’

En hielp het bij de bevalling?

‘Wat voor mij heel belangrijk is bij hypnobirthing, is het conditioneren van ontspanning. Ik ben thuis bevallen en het duurde tien uur. Af en toe is het toch behoorlijk heftig en zeg je tegen jezelf: nu mag het wel klaar zijn! Maar mij hielp het om dan te denken: het is niet handig als ik hierin blijf hangen, ontspan maar.

En dat lukte. Ik had volop vertrouwen in een mooie bevalling. Mijn man was heel behulpzaam, we hebben het echt samen gedaan. Ik koos zelf hoe ik wilde liggen, zitten of lopen.

Uiteindelijk is onze zoon, warm en zacht, in bad geboren. Ik kijk er heel goed op terug.’

Wonderlijk weekje

De eerste dagen met je baby Geniet van je kraamtijd!

Laat je verwennen. Rust lekker uit. Neem ze ter harte, die adviezen, want het is nogal wat, dat eerste weekje met je kind. Met de volgende tips weet je een beetje wat je kunt verwachten. Zodat je elke dag van deze bijzondere tijd kunt genieten! door Nicolien de Rooij

Het lijkt een pure verwenweek, die kraamtijd. Jij en je baby worden goed verzorgd door de kraamhulp, dagelijks ontvang je felicitaties en cadeautjes en jullie gaan helemaal op in dat mooie mensje waarop je negen maanden hebt ‘gebroed’. Maar tegelijkertijd is je lichaam toe aan totale rust en loopt je hart over van emoties…

Dag 1

Het is een gekke dag, die eerste dag. Je lijf wil niks, maar moet juist van alles. Je ontvangt je kraamhulp, bespreekt je wensen en maakt haar wegwijs in je huis.

De eerste bewonderaars komen een kijkje nemen en een beschuitje eten. De borstvoeding moet op gang komen; in de eerste dagen kan je kleintje gerust twaalf keer om een slokje vragen. Ook als je flesvoeding geeft. Kortom: niks mijmerend op bed liggen met een smoothie in je hand en een slapende baby op je arm. Nee, het is even aanpoten… baby op komst | 081

Voeden Het duurt meestal wel een paar dagen voordat de borstvoeding echt goed op gang komt. In die eerste tijd kunnen baby’s behoorlijk afvallen, ook als je flesvoeding geeft. Geen paniek, het hoort erbij, je kind heeft ook een zware klus achter de rug en moet even ‘landen’. Hij kan wat misselijk zijn van de geboorte, en een beetje spugen. Ook dat is normaal.

Jouw verzorging Meestal kun je kort na de bevalling al douchen, en dan merk je meteen hoe snel je vermoeid raakt.

Ben je erg slap? Ga dan op een krukje zitten onder de douche. En zorg dat er iemand in de buurt is. Gelukkig zul je je met de dag sterker gaan voelen. Na de bevalling vloei je behoorlijk. Je krijgt het advies om twee van die enorme kraamverbanden achter elkaar te plakken. Serieus? Maar al snel besef je dat er niks anders op zit. Je kraamhulp vraagt je elke dag naar het vloeien, je ontlasting, je borsten, je hechtingen. Het hoort allemaal bij de nazorg, gewoon even uitzingen die plastische praat. Je verloskundige komt regelmatig langs, zij is eindverantwoordelijk en maakt afspraken met de kraamverzorgster om zo goed mogelijk zorg te geven aan je gezin.

Lauw water De verloskundige en kraamhulp zullen erop hameren dat je moet plassen; met een lege blaas kan je baarmoeder beter samentrekken wat helpt om het bloedverlies te verminderen. Maar zeker wanneer je gehecht bent, is plassen best pijnlijk (over ‘the number 2’ hoef je je de eerste dag nog geen zorgen te maken, dat mag ook een paar dagen later). Een bidon met lauw water is de eerste tijd je beste vriend. Want door een straaltje lauw water mee te laten lopen tijdens het plassen, bijt de urine niet zo.

Die hormonen…

Dankzij de hormonen en de impact van de bevalling verandert je geestelijke balans. Op het ene moment ben je tevreden, gelukkig, verliefd en positief. Maar het volgende moment ben je moe, huilerig, onzeker en narrig. Het goede nieuws aan deze emotionele rollercoaster is, dat iedereen het snapt. Je bent dus bij voorbaat al vergeven. Voel je je echt naar en somber? Bespreek dat dan meteen met je partner, de kraamhulp en de verloskundige.

082 | baby op komst

Nacht 1

Dan breekt het moment aan dat de kraamhulp jullie alleen laat. Veel ouders ervaren die eerste nacht toch wel als stressvol. Bij het minste geluidje zit je al rechtop, klaar om je baby te bedienen. Die wil tenslotte elke twee tot drie uur drinken. Vraag aan je verloskundige of kraamhulp wat jullie moeten doen mocht jullie baby zich niet zelf melden voor een voeding. Mag hij dan doorslapen of moet je hem na iedere 2-3 uur wakker maken?

Laat je niet gek maken door alle vragen over het mythische doorslapen: dat komt vanzelf als je kind wat groter is.

Tip Schrijf in het kraamdossier steeds op wanneer je baby heeft gedronken. Zo kun je een beetje inschatten wanneer de volgende voeding zal zijn of weet je wanneer je je baby echt moet wekken.

Bovendien hebben de kraamverzorgster en verloskundige dan goed inzicht in hoe de nacht verlopen is.

Dag 2

Spierpijn tot in je tenen – letterlijk! Op de derde dag is de spierpijn het ergst, daarna neemt die snel weer af. Je kunt al rustig aan beginnen met het trainen van je bekkenbodem. Wanneer deze spier weer snel in conditie is, voorkom je verzakkingen of incontinentie. Je kraamhulp kan je precies vertellen hoe je je bekkenbodem traint, maar ook op internet vind je duidelijke instructies.

Tip Heb je last van stuwing? Beproefde methodes om dit leed iets te verzachten zijn een strakke sporttop dragen, koel douchen en compressen van koele, gekneusde bladeren van de witte kool.

(Ja, echt!)

Pretty pictures Je hebt natuurlijk al tig lieve foto’s gemaakt van je gupje. En het liefst app je die naar je hele adressenlijst. Maar wees verstandig en gun jezelf nog eventjes rust. Je hebt het in je kraamweek al druk zat zonder tal van appjes en telefoontjes. Vraag ook aan het eerste kraambezoek of ze de door hen gemaakte foto’s nog even privé willen houden.

Zeg gewoon dat je graag zelf het moment bepaalt waarop je toe bent aan een (digitale) vloedgolf van felicitaties. Als jij de eerste dagen goed bent doorgekomen, kun je veel meer genieten van alle lieve berichtjes en reacties.

Dag 3

Tijd voor het eerste badje! Zelf ben je misschien nog wat te zwak om je baby in bad te doen, maar je kunt dit leuke moment wel op foto of film vastleggen. De meeste baby’s geven zich totaal over aan de warmte van het water en het gewichtloos drijven. Prachtig om te zien!

Veel vaders hebben overigens maar twee dagen kraamverlof; op dag drie moeten ze weer aan de slag. Vreemd eigenlijk, want ook voor vaders is een bevalling een ingrijpende gebeurtenis. Zij kampen net zo goed met slaaptekort en overweldigende emoties. Daarbij: het is paps die af en aan moet naar de winkel voor een andere maat luiers, meer doekjes, andere speentjes, nog meer maandverband en ga zo maar door. Reken maar dat de weg tussen jullie huis en de supermarkt raakt ingesleten, die eerste week.

Tip Ga als het kan tussen de middag even lekker met je partner op bed liggen. Om te slapen of om even samen te genieten van de rust.

Dag 4

Klaar voor visite? Spreek met je partner en de kraamhulp af wanneer en hoelang het bezoek welkom is. Dat klinkt misschien ongastvrij, maar van een half uurtje kraambezoek kun je al doodop zijn. Maar ook als je je kiplekker en energiek voelt, is het handig om niet te lang of te laat bezoek te ontvangen. Uiteindelijk komt het moment toch waarop je merkt dat je die eerste week of weken te weinig rust hebt genomen. Heb je helemaal geen zin om elke dag bewonderaars te ontvangen? Geef dan na een week of wat een babyfeestje.

Ai! Zo rond de derde of vierde dag krijgt je baby een hielprik. Het kan zijn dat je eigen verloskundige dit doet, of er komt iemand van Jeugd Gezondheidszorg om deze prik af te nemen. Uit het hieltje worden wat druppels bloed geknepen (best heel zielig, zet je schrap voor een overweldigende beschermingsdrift) die worden onderzocht op een reeks aan ziekten.

Dag 5

Wanneer je gehecht bent, gaat de wond nu waarschijnlijk al wat slinken. Daardoor kunnen je hechtingen behoorlijk gaan trekken. Wanneer de pijn te erg wordt, kan de verloskundige in sommige gevallen een steekje losknippen om de druk te verlagen. Kan dat niet, dan is dit zo’n moment van even doorbijten. Zitten in een laagje sodawater kan wat verzachten, evenals spoelen met koel water.

Tip Ergens in je kraamweek krijg je voorlichting over het Shaken Baby Syndroom. In een filmpje vertellen ouders openlijk hoe zij ertoe kwamen hun huilende baby door elkaar te schudden. Ook zie je welke schade het babyhoofdje hierdoor kan oplopen. Heb je net een huilerige dag? Stel de voorlichting dan uit tot een beter moment.

Dag 6

Waarschijnlijk begin je al een beetje te wennen aan een nieuw ritme: dat van de baby. En jij probeert tussen de slaapjes, voedingen en verschoningen door goed uit te rusten. Dat vergt wel wat discipline, zeker als je geen kraamhulp meer hebt.

Voor je het weet, doe je het huishouden weer helemaal zelf, ontvang je bezoek, verzorg je je baby en vliegt de dag voorbij zonder dat je hebt geslapen. Neem daarom van alle adviezen die je zult krijgen vooral ter harte: rust goed uit. Een gouden advies. Want alleen uitgerust kun je genieten van al het moois dat je de komende tijd gaat beleven!

Na de kraamweek Tot zes weken na je bevalling kun je met vragen over jouw eigen fysieke en psychische herstel terecht bij je verloskundige. Na die zes weken ga je nog één keer op controle en dan sluiten jullie het dossier af. Voor vragen over je baby kun je na de kraamweek terecht bij je huisarts of het consultatiebureau.

baby op komst | 083

Go with the flow Vervolg van pagina 50

Via sms verneem ik dat in huize Tessa beide oma’s en een kraamverzorgende zijn gearriveerd. Tessa sluit zich af voor iedereen om zich heen, is in diepe concentratie, rust is geboden. Omdat ik ook Charlotte nog op mijn lijstje heb - gebroken vliezen zonder weeën, weet je nog? - besluit ik bij haar en Henry langs te gaan. Wilke houdt de wacht bij ‘Huize Tessa’.

“Wil je koffie?” vraagt Henry. Vanuit mijn ooghoeken zie ik een oogverblindend mooi roestvrijstalen espressoapparaat glimmen. Ik denk een milliseconde aan Wilke, die voor mij aan het werk is op haar vrije avond.

Henry bespeurt mijn twijfel. Hij weet niets van Werkende Wilke en haalt me over met het toverwoord.

“Cappuchinootje?”

Ik denk: sorry Wilke en roep: “Ja!” Terwijl ik mijn koffie drink, loopt Charlotte rond. Ze grijpt om de zoveel tijd naar de deurpost, het aanrechtblad of de schouder van Henry. Marjolein sms’t dat de borstvoedingsinformatieavond uitstekend verliep en dat ze inzetbaar is waar nodig. Met Henry neem ik enkele instructies door hoe de dienstdoende verloskundige - na mijn laatste slok koffie zal dat Marjolein zijn - te bellen wanneer de knijp-en-grijpsessies van Charlotte vlotter op elkaar volgen en intenser van grip worden.

Van aflossing wil mijn collega niets weten.

Daar hoor ik het ware midwifehart kloppen in de letterlijke vertaling van het Engelse midwife: Met de Vrouw

Om half tien bel ik aan bij Tessa.

Een aanstaande oma doet open, haar wijsvinger streng gestrekt voor haar mond. “Ssst, boven heerst rust voor de concentratie”, zegt ze. Ik knik bedeesd en ben een tikje onder de indruk. Mijn opdracht van enkele uren geleden boemerangt hier recht in mijn eigen gezicht. Ik wacht in de huiskamer om met Wilke te overleggen. We fluisteren omtrent de stand van zaken. Drie dames in drie verschillende bevallingsfases, drie verloskundigen aan het werk op een gewone doordeweekse avond. Van aflossing wil Wilke niets weten. Daar hoor ik het ware midwifehart van mijn collega kloppen in de letterlijke vertaling van het Engelse midwife: Met de Vrouw.

Wilke is resoluut: “Laten we in deze fase van de bevalling maar niet weer

84 | baby op komst

wisselen. Ik blijf bij Tessa.” Ik sputter tegen: “Maar Wil, het is niet eens jouw dienst...” Volkomen zinloos. Ze heeft zelfs een lief collegiaal argument: “Bovendien, jij hebt vanavond toch nog helemaal niks gegeten?” Voelde ik me tijdens mijn korte koffiebreak nog een tikje schuldig, nu merk ik pas hoe weeïg ik inderdaad ben. We lachen zachtjes om de woordkeuze. Wilke vertrekt weer naar Tessa op de bovenverdieping, en ik haal om half elf in mijn eigen huis mijn warme maaltijd uit de magnetron.

Om één minuut voor twaalf is huize Tessa een meisje rijker. Met alle spectaculaire krantenberichtjes over rap bevallende vrouwen langs snelwegen, bij benzinepompen, op stoepen van ziekenhuizen, of in sauna’s van vakantiehuisjes, zal hier geen verslaggever in de bosjes liggen. Gewoon een hele dag heftige weeën wegzuchten onder je eigen dekbed, en een dik uur persen op je eigen matras.

Topsport op volhouden en wilskracht. Complimenten voor Tessa en de supporters rond haar bed.Wilke’s sms’je wordt gecompleteerd door blije smileys: #shedidit whohoo! Ik whoehoe op afstand mee.

Epiloog Charlotte, die zich deze ochtend als eerste meldde, hoe verliep het met haar?

Piep Piep.

01:00u #weeën bij C 01:01u Piep Piep. #Irene mag mee Marjolein en Irene – een Belgisch opgeleide vroedvrouw die graag de Hollandse thuisbevalling wil meemaken - mogen naar Charlotte. Midden in de nacht wordt daar een zoon geboren, een krap half uur voordat het termijn van 24 uur gebroken vliezen af zou lopen. Irene assisteerde bij de thuisbevalling en Marjolein maakt naast het bed van de jonge moeder een selfie met de baby, Irene en haarzelf als bewijs.Ik hou ervan. Ook Charlotte bewees aan zichzelf dat in haar geval thuisbevallen een juiste keuze was.

De volgende dag ontvang ik een bijzondere foto van een bladzijde uit Irene’s babyalbum. Ik wist niet meer zeker of ik degene was die haar moeder begeleidde, of dat het mijn vroegere collega was geweest. Irene was voor me op zoek gegaan. Ik staar naar het plaatje, wat was ik nog jong...

“Ach, kijk eens”, verzucht ik tegen Wilke. “Hier is mijn pre-selfietijdperk-bewijs.”

In zilverinkt staat er onder geschreven: ‘Marianne trekt Irene haar eerste kleertjes aan.’

Whohoo, denk ik, maak plaats voor een volgende generatie. Midwives, verloskundigen, vroedvrouwen. Kundig, wijs, met de vrouw, naast de vrouw, voor de vrouw. En laten we zuinig op ze zijn!

baby op komst | 85

Twijfelen aan je melkproductie... ...en meer valkuilen bij borst- en kunstvoeding

Borst- of kunstvoeding, ben jij er al over uit? Wat je ook gaat doen, in de praktijk loopt het soms net even anders dan je je had voorgesteld. Als je je goed laat informeren, ben je daar in elk geval op voorbereid. Lactatiekundige Liesbeth de Bruijn deelt de grootste valkuilen en geeft tips.

Credits: tekst Annemarie Moerman

Onderzoek: moeders geven langer borstvoeding Steeds meer vrouwen geven een halfjaar borstvoeding, blijkt uit onderzoek van TNO (2015). Daarmee volgen zij het advies op van de Wereldgezondheid­sorga­nisatie (WHO). De WHO adviseert zes maanden lang uitsluitend borstvoeding en daarna in combinatie met vaste voeding. Uit het TNO-onderzoek - peiling melkvoeding van zuigelingen 2015 - blijkt dat de meeste vrouwen (71%) starten met borstvoeding omdat ze het gezonder vinden voor hun kind. Andere redenen zijn: het moeder-kind contact (15%), makkelijker (2%) en goedkoper (2%).

➔ Valkuil bij borstvoeding: Twijfelen aan je melkproductie

De meest genoemde reden om in de eerste vier maanden te stoppen met het geven van borstvoeding is ‘te weinig melk’ (onderzoek TNO 2015 zie kader). ,,Het maakt moeders heel onzeker als ze niet weten hoeveel hun kindje precies binnenkrijgt”, weet Liesbeth. ,,Het is goed om te weten dat slechts 5 procent van alle moeders wereldwijd te weinig klierweefsel heeft om genoeg melk aan te maken. Het kan dus zijn dat je niet genoeg melk hebt, maar als je productie goed was, is die kans niet heel groot. Of kun je die goede productie weer terugkrijgen. Vraag hulp om te kijken of je goed aanlegt en je kind goed drinkt. Als dat het geval is, hoef je alleen nog maar te letten op de signalen.

Heb je een baby die goed slikt, na een voeding verzadigd is en voldoende plasluiers heeft? Dan kun je erop vertrouwen dat hij genoeg drinkt.

Natuurlijk huilt je baby weleens of is hij onrustig, maar dat is normaal babygedrag. Het betekent niet automatisch dat hij honger heeft.”

➔ Valkuil bij kunstvoeding: Voeden in de verkeerde houding

Als je baby aan de borst drinkt, ligt hij op zijn zij tegen je aan. Dat is een natuurlijke houding. Het is belangrijk om ook bij het geven van de fles rekening te houden met de houding. ,,Leg je kind in een verticale houding, zo dicht mogelijk naar je toe. Als je de baby zo veel mogelijk rechtop houdt en de fles horizontaal, verslikt hij zich minder snel.

Wissel per voeding van kant, zodat de baby geen voorkeurshouding kan ontwikkelen en zijn hoofdje zowel naar links als naar rechts draait. Bij een voorkeurshouding kan er een afplatting aan de achter- en/of zijkant van het hoofdje ontstaan.”

➔ Valkuil bij borstvoeding: Denken dat pijn erbij hoort

Van de ondervraagde moeders uit het TNOonderzoek geeft een deel aan te stoppen met borstvoeding omdat het pijnlijk is. Ook Liesbeth hoort van vrouwen dat ze last hebben van bijvoor­ beeld tepelkloven. Hier kan de lactatiekundige kort over zijn: ,,Accepteer dit niet, want er is meestal iets aan te doen”, zegt ze. ,,Als je kindje goed

Pijn bij het voeden is niet nodig 086 | baby op komst

wordt aangelegd en goed hapt, hoeven je tepels er niet aan kapot te gaan. Moeder Natuur zou nooit hebben bedacht dat voeden pijn moet doen.” Als voeden pijn doet, vraag dan hulp aan je kraamverzorgster, verloskundige of bij een lactatiekundige, meestal is er een oorzaak (en oplossing) waarom voeden pijn doet.

Opmerkingen als ‘je tepels moeten harden of het wordt vanzelf beter’ kun je met een korrel zout nemen. Voeden hoort gewoon geen pijn te doen.

➔ Valkuil bij kunstvoeding: Blind gaan voor één merk

Wat er precies in kunstvoeding moet zitten, is wettelijk vastgelegd. We kunnen dus wel stellen dat er in Nederland geen slechte voeding wordt verkocht. Maar, er zijn natuurlijk wel verschillen. ,,Het is goed om je erin te verdiepen, want het is toch de basis van gezondheid”, adviseert Liesbeth. ,,Je hebt bijvoorbeeld naast het standaard aanbod ook biologisch-dynamische voeding en voeding op basis van geitenmelk.” Het is niet handig om te gaan experimenteren met allerlei merken of soorten melkpoeder. Vraag advies aan een deskundige.

➔ Valkuil bij borstvoeding: De lat te hoog leggen

Veel aanstaande moeders realiseren zich nog niet hoe intensief de tijd met een baby is, merkt Liesbeth. ,,Niet iedereen zit na de bevalling op een roze wolk en kan meteen weer alles doen. Bedenk dus dat het misschien niet allemaal zo loopt als je zou willen. Verwacht niet van jezelf dat je een druk sociaal leven combineert met een pasgeboren baby die om de twee uur wil drinken.”

➔ Valkuil bij kunstvoeding: Iedereen laten voeden

Als je je kind met de borst voedt, maak je automatisch huid-op-huidcontact. Geef je de fles, dan is dat contact minder intiem. Het is natuurlijk fijn dat een ander ook eens de fles kan geven, maar probeer dit wel zo veel mogelijk te beperken. Want hoe leuk het voor het bezoek ook is, voor je baby kan het onrustig zijn. ,,In die eerste periode is het voor je baby vooral fijn om zich te hechten aan zijn ouders.

Knuffel je kind dus lekker vaak en doe dat ook bloot, zodat jullie huid-op-huidcontact hebben.”

➔ Valkuil bij borstvoeding: Te snel willen

,,Wie een zware bevalling achter de rug heeft, een ruggenprik of bijstimulatie heeft gehad, kan wat meer moeite hebben om de borstvoeding op gang te

Geef jezelf en je kind de tijd om te wennen krijgen”, vertelt Liesbeth. ,,Als je een keizersnede hebt gehad en ervoor geen weeën hebt gehad, heeft je lichaam geen bevallingshormoon aangemaakt en dan duurt het ook langer voordat de melkproductie goed loopt. Bovendien heb je pijn. Neem de tijd en rust en leg vaak aan, dan komt het goed.” En dat geldt eigenlijk voor alle moeders, zegt ze, ongeacht hoe de bevalling is geweest. ,,Je moet herstellen en bent hartstikke moe. In het begin is het even investeren, dus geef jezelf en je kindje een maand tot zes weken om te wennen.”

➔ Valkuil bij kunstvoeding: De omgeving

De omgeving is vaak van grote invloed op de keuze voor borst- of kunstvoeding en doorgaan of stoppen. Het is jouw keuze, maar die is soms niet makkelijk te maken als je al die meningen hoort. ,,Veel jonge moeders hebben het idee dat de maatschappij van hen verwacht dat ze na drie maanden verlof het normale leven weer oppakken.

Ik hoor van vrouwen dat ze opmerkingen krijgen als ze langer doorgaan met borstvoeding geven.”

Anderen praten je juist een schuldgevoel aan als je geen borstvoeding geeft. ,,Het is belangrijk dat je negatieve opmerkingen van je laat afglijden en doet waarbij jij je goed voelt.“

Feiten & cijfers borstvoeding • 80 procent van de moeders met het geven van borstvoeding.

• Hoogopgeleide vrouwen beginnen vaker met borstvoeding (90%) dan middenopgeleide en laagopgeleide vrouwen (beiden 69 procent).

• Het aantal zuigelingen dat borstvoeding krijgt, daalt in de eerste twee weken na de geboorte het sterkst.

• Van de drie maanden oude baby’s krijgt nog 47 procent uitsluitend borstvoeding.

• Bij zes maanden is dat 39 procent en dat is een verdubbeling van het percentage uit 2010.

• Gekeken naar het Europese gemiddelde ligt het percentage Neder­landse kinderen dat borstvoeding krijgt met drie maanden hier iets onder.

• Het percentage Nederlandse kinderen dat met zes maanden nog borstvoeding krijgt, ligt juist hoger dan het Europese gemiddelde.

• Het aantal zuigelingen dat een combinatie van borst- en kunstvoeding krijgt, ligt gedurende alle leeftijdsmomenten tussen de 11 en 13 procent.

Bron: Peiling melkvoeding van zuigelingen 2015 - TNO

➔ Valkuil bij borstvoeding: Het gevoel hebben dat je moet kiezen

Een flink deel van de moeders stopt met borstvoeding geven op het moment dat het verlof voorbij is. Uit het TNO-onderzoek blijkt dat 19 procent van de vrouwen werk als reden noemt om af te bouwen als hun kind tussen de twee en vier maanden oud is. Bij vrouwen met kinderen van vijf tot zes maanden oud is dat zelfs 27 procent. Toch betekent weer gaan werken volgens Liesbeth niet dat het voorbij hoeft te zijn met het borstvoeden van je kind. ,,Weet dat je niet hoeft te kiezen voor borst- of kunstvoeding, maar dat je die twee ook kunt combineren. Je kunt je kind wanneer je thuis bent de borst aanbieden en op andere momenten kunstvoeding geven.”

Over Liesbeth de Bruijn Liesbeth de Bruijn werkt al 25 jaar als verloskundige en vijf jaar als lactatiekundige.

Haar doel is informatie verstrekken en hulp bieden aan ouders, zodat zij naar eigen inzicht keuzes kunnen maken. Ze is medeauteur van de visie voeding van de pasgeborene van de KNOV en schrijft mee aan de multidisciplinaire e-learning van het Voedingscentrum (oktober 2016). Liesbeth is moeder van vier dochters. baby op komst | 087

Van stel naar ouders Opnieuw naar elkaar kijken

Na negen maanden zwangerschap is het zover: twee kleine kraaloogjes staren jullie verwachtingsvol aan. Jullie zijn nu papa en mama. Een levenstaak die de liefdesrelatie nóg hechter kan maken, maar ook kwetsbaar.

In ieder geval anders. Veel stellen kampen na een geboorte met issues zoals seks, romantiek of tijd voor elkaar. Wat kan dan helpen?

Door Marlène Rooseman

Iedere kersverse ouder zal het herkennen… de eerste weken na de geboorte van een baby verlopen als in een roes. Overweldigende liefde, slaapgebrek, voedingen, kraamvisite, lichamelijk herstel en hormonen: hoogte- en dieptepunten wisselen elkaar in rap tempo af. Na enkele maanden wordt het leven vaak weer iets vertrouwder.

Bijvoorbeeld doordat een baan weer begint, de baby af en toe naar de opvang gaat of – hopelijk – de nachten minder worden onderbroken. Toch is het leven niet meer zoals voorheen. Even spontaan de deur is niet meer zo makkelijk. Een avondje voor jullie samen vraagt om oppas en geregel.

En vaak is ook het seksleven veranderd.

Een baby neemt veel ruimte in “Het leven na de geboorte van een kindje vraagt behoorlijk wat aanpassing van nieuwe ouders”, zegt Yvonne Koster, verloskundige en vrouwencoach. “Een baby neemt veel ruimte in.

In je hoofd, je hart, je huis en je planning.” De eerste twee jaren na een geboorte, is dan ook voor veel koppels een kwetsbare periode. Er moet een nieuwe balans worden gevonden in het leven als gezin. Yvonne: “Op vrijwel alle gebieden. Beide partners krijgen er opeens een nieuwe, belangrijke rol bij. Zeker vrouwen die borstvoeding geven, worden vaak in beslag genomen door de baby, voedingen en gebroken nachten. En ook voor de mannen staat de wereld op zijn kop. Helemaal niet 088 | baby op komst

Seksleven na de bevalling

vreemd dus, dat de relatie daardoor even op een lager pitje komt te staan. Het kost tijd om aan al deze veranderingen te wennen.”

Ook voor elkaar zorgen In haar praktijk voor oudercoaching en counselling helpt verloskundige Yvonne moeders en vaders bij allerhande problemen die tijdens en na de geboorte van een kindje de kop op steken. Relatieproblemen incluis. “Middenin de dagelijkse drukte met een baby vinden veel stellen het moeilijk om ook nog voor zichzelf en elkaar te zorgen”, zegt Yvonne.

Maar het is wel belangrijk dat dit na verloop van tijd weer gebeurt, anders is het wachten op problemen.” Volgens Yvonne heeft het onderhoud van de relatie voor een groot deel te maken met prioriteiten stellen. “Om een relatie goed te houden, zijn twee dingen van levensbelang. Communicatie en aandacht. Blijf met elkaar praten over gevoelens, twijfels en gedachten. Spreek verwachtingen uit.

En heb zo nu en dan gerichte aandacht voor de ander. Je kunt daarvoor hulptroepen inschakelen en er samen een weekend tussenuit knijpen, maar dat hoeft natuurlijk niet per se. Niet als voor jullie niet goed voelt.”

Quality time in het dagelijks leven Naast het maken van duidelijke afspraken en taakverdelingen over wie op welk moment voor de baby zorgt, geeft Yvonne regelmatig nog een tip aan nieuwe ouders: handelen met gerichte aan­dacht.

“Zelfs met een baby zijn er best momenten op een dag om even quality time voor elkaar te maken.

Bijvoorbeeld onder het diner. Eten moet toch gebeuren, dus je zit al samen aan tafel. Probeer dan niet met een opgejaagd gevoel je bord pasta naar binnen te werken omdat de kleine zo een fles moet, maar richt je aandacht eens bewust op elkaar. Wat heeft je partner vandaag beleefd? Hoe voelt hij of zij zich? Opeens zakt dan dat permanent opgejaagde gevoel naar de achtergrond. Wat zit er eigenlijk een leuke vent tegenover je. Met zijn prachtige blauwe ogen... De omstandigheden zijn misschien niet ongestoord, maar jullie zijn wel écht even samen.”

Naast tijd en aandacht voor elkaar, is seks een ander heikel punt voor sommige stellen die een kindje hebben gekregen. Waar voorheen de vonken er vanaf vlogen, is het seksleven na de bevalling flink ingedut. Soms duurt dat enkele weken, soms maanden of jaren. In haar praktijk voor seksuologie in Amsterdam helpt seksuologe Hanneke Termeer stellen die hiermee kampen. “Negen van de tien keer vinden ouders vanzelf een nieuwe balans na de geboorte en komt ook het seksleven weer helemaal goed”, zegt Hanneke. “Maar soms lukt het stellen niet om de negatieve spiraal te doorbreken waarin zij zijn beland. Dan komen zij er samen niet meer uit en is goede voorlichting en ondersteuning van een professional noodzakelijk.”

Opnieuw kijken naar seks Een verminderd of verdwenen seksleven heeft volgens Hanneke verschillende oorzaken. “De ene keer is een vrouw bijvoorbeeld onzeker over haar toegenomen gewicht en raakt daardoor niet snel meer opgewonden. De andere keer is het de man.

De bloederige geboorte heeft zo’n indruk op hem gemaakt dat hij bang is om zijn vrouw pijn te doen en weer te genieten van erotiek. Ook borstvoeding, hormonen, pijn na de bevalling, drukte en slaapgebrek spelen doorgaans een rol.” Gelukkig merkt Hanneke in de praktijk dat al die obstakels te overwinnen zijn en dat ouders na enige tijd ook echt weer kunnen genieten als stel.

Slechte relatie?

Na hoeveel tijd is het weer ‘normaal’ om seks te hebben? Wat als er minder of anders wordt gevreeën dan voor de zwangerschap? Het zijn vragen waar volgens Hanneke geen pasklaar antwoord op bestaat. “Bij een ongecompliceerde bevalling is het lichaam al snel weer voldoende hersteld om gemeenschap te hebben. Maar er is geen stelregel. Bij het ene stel duurt het weken, bij de ander maanden. Bovenal is het belangrijk om hiermee geen label op de relatie te plakken. Dat bezorgt veel stellen onnodige stress. We hebben al drie maanden geen seks gehad, dús onze relatie is slecht. Fout. Een relatie is veel meer dan seks. Het is plezier, liefde, gezelligheid, geluk, praten, delen, zorg. Van alles. Natuurlijk is intimiteit ook belangrijk, maar laten we niet vergeten dat seks en gemeenschap vooral een leuke bezigheid moet zijn. En dat wordt weer leuk zodra beide partners er klaar voor zijn. Tot die tijd zijn er genoeg andere dingen te doen om de relatie goed te houden.” baby op komst | 089

090 | baby op komst

Daisy & Luke

Dawn & Peter

Daisy en haar man Luke werden op 11 april 2016 ouders van dochtertje Eliza-Jane. Die gebeurtenis zette hun leven flink op zijn kop. “Voornamelijk in positieve zin hoor”, zegt Daisy.

“Eliza-Jane was ontzettend gewenst en we waren dolgelukkig dat ze er was. Maar eerlijk is eerlijk… het was ook wennen. Dingen die we vroeger deden, vlug nog even naar de winkel om iets lekkers te halen voor het avondeten of spontaan iets ondernemen, kwam er niet meer van. Met een baby in je leven zijn dingen niet meer zo spontaan. Tegen de tijd dat je alle luiers, flesjes en spullen bij elkaar hebt gevonden die mee moeten, is de winkel alweer bijna dicht. Niet alleen ik moest daaraan wennen, mijn man ook. Daar stond natuurlijk tegenover dat we ontzettend genoten van de tijd die we met Eliza-Jane doorbrachten.

Mijn man was ook helemaal gek van haar en ontzettend lief. De eerste weken na haar geboorte kostte het hem veel moeite om ’s ochtends naar zijn werk te vertrekken. Gelukkig heeft hij een werkgever die daar veel begrip voor had en hem genoeg vrije dagen gunde. Na een aantal maanden zijn we bewust meer tijd voor elkaar gaan maken. Eliza-Jane is toen voor het eerst een nachtje bij haar opa en oma gaan logeren. Dat hebben we sindsdien al een aantal keer gedaan.

Lekker een avondje samen en ’s ochtends ouderwets kunnen uitslapen. Heerlijk. Al moet ik eerlijk bekennen dat we na het ontbijt niet wisten hoe snel we ons moeten haasten om ons meisje weer op te halen.”

Tien maanden geleden werden Dawn en Peter ouders van zoontje Joey.

Hoewel ze zich dolgelukkig voelden, merkten ze ook dat al vrij snel de klad een beetje in hun relatie kwam.

“Ik merkte dat vooral aan mezelf”, vertelt Dawn. “Sinds ik moeder was, voelde ik me over veel dingen anders. De borstvoeding was voor mij erg pittig en ik vond het ingewikkeld om veel vrijheid kwijt te zijn.

Voor Peter was dat anders.

Makkelijker wil ik niet zeggen natuurlijk, maar wel anders. Ik denk dat voor hem minder veranderde.

Hij ging als vanouds naar zijn werk en ik bleef thuis achter met Joey.

Gelukkig konden we samen altijd goed over die dingen praten. We moesten allebei wennen aan ons nieuwe leven en wilden ons daar ook niet te druk over maken. Onze tijd komt wel weer, zeiden we dan tegen elkaar. Want het leek ons zo zonde om te mokken over kleine dingetjes in een relatie, terwijl we in die tijd ook konden genieten van ons zoontje.

Inmiddels zijn we een aantal maanden verder en hebben we ons leven en onze relatie weer meer op de rit.

Sinds we Joey niet meer bij ons in bed laten slapen, zijn we ook als stel weer dichter bij elkaar gekomen. De baby wordt steeds makkelijker, dat scheelt natuurlijk ook. Maar ik denk dat we vooral zelf makkelijker zijn geworden. De eerste maanden draaiden voor ons om Joey. Ons eigen leven bungelde daar een beetje naast. Nu is het weer het leven van mij en Peter. En onze Joey hoort daar natuurlijk met alle liefde bij.”

Ellen & Mickaël Aeden, het zoontje van Ellen en Mickaël, werd bijna elf maanden geleden geboren. Vooral Ellen verbaasde zich over de vele negatieve dingen die ze hoorde over het ouderschap. “Van alle kanten werden we gewaarschuwd, vertelt ze.

“Als de baby er is, kun je geen kant meer op. Je hebt nooit meer tijd voor elkaar. Ga nu maar op vakantie, want met een baby kan dat niet meer.” Ellen en Mickaël beleefden dat zelf heel anders. “Eigenlijk ging alles van een leien dakje en voelden wij na de geboorte van Aeden juist meer liefde en geluk dan ooit.

Natuurlijk hadden wij ook last van de stress, hormonen en spanningen die andere ouders ervaren. Huiluurtjes van de baby bijvoorbeeld, waarin je jezelf wan­hopig afvraagt of je het wel goed doet als ouder. Of je wel een goede vader of moeder bent.

Maar we hadden altijd elkaar om elkaar gerust te stellen en te steunen.

Met elkaar blijven praten is echt een belangrijke pijler van de relatie.

Niet alleen gesprekken over de baby, maar over alles. Voor ons hielp het ook om veel dingen te blijven doen die we voor de geboorte van Aedan ook deden. Maar dat is natuurlijk voor ieder stel anders. Als nieuwe ouder krijg je ontzettend veel tips.

Neem vooral ter harte wat bij jullie past en negeer de rest. Door veel te praten en je eigen gevoel te volgen, zal de liefde voor jullie baby ook de liefdesband alleen maar versterken.”

Genant???

Gelukkig wordt het steeds minder een taboe, maar veel vrouwen kunnen in de periode na de bevalling moeilijk hun plas ophouden.

Gynaecoloog Jeroen van Bavel, tevens medisch manager van het Bekkenbodem Centrum in het Amphia Ziekenhuis, legt uit hoe dit komt en wat je er tegen kunt doen.

Tekst Suus Ruis

Wat is de bekkenbodem precies, en waarom is deze zo belangrijk?

Dokter Jeroen van Bavel: “De bekkenbodem is een plaatvormige structuur die als een halve bal onderin je buik ligt. Ze is opgebouwd uit spierbundels omgeven door stevig bindweefsel. Je moet het zien als een steunnetje dat van het schaambeen tot het staartbot loopt.

De bekkenbodem ondersteunt de organen in het kleine bekken – bij de vrouw zijn dit de blaas, de vagina, baarmoeder en de endeldarm. Er zitten drie openingen in de bekkenbodemspier: de plasbuis, de vaginale opening, en de anale opening. De bekkenbodem houdt deze organen als het ware binnen. Als de bekkenbodem minder goed gaat functioneren, door bijvoorbeeld een zwangerschap en bevalling, kunnen allerhande klachten ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan urineverlies, het niet op kunnen houden van ontlasting, seksuele klachten (te wijd of juist te strak aanvoelen), en verzakking op latere leeftijd.”

Maar wat gebeurt er dan tijdens een bevalling of zwangerschap met de bekkenbodem waardoor dat functieverlies kan optreden?

“Tijdens de zwangerschap drukt de – zwaardere – baarmoeder op de bekkenbodem. En als voorbereiding baby op komst | 091

op de bevalling wordt spier- en bindweefsel slapper. Het klinkt een beetje als een cliché, maar bevallen is topsport. Net als in ‘echte’ topsport kunnen er blessures ontstaan. De bekkenbodemspier rekt tijdens de bevalling op tot wel twee keer zijn normale lengte, en dit kan zorgen voor scheurtjes in spieren en bindweefsel, helemaal als je een zware bevalling hebt. Ook kunnen zenuwen beschadigen door continue druk. Bij ongeveer de helft van de vrouwen geneest dit vanzelf in het eerste jaar na de bevalling, maar zo’n 19 procent blijft langdurig last houden van incontinentie.”

Hoe voorkom je dit? We hebben allemaal wel gehoord van bekkenbodemoefeningen, maar hoe gingen die ook alweer, en wanneer begin je daarmee?

“Idealiter begin je daar al mee als je probeert zwanger te worden, maar in ieder geval zo vroeg mogelijk in de zwangerschap. De reden om zo vroeg met bekkenbodemoefeningen te beginnen is dat je weet hoe het voelt; na de bevalling kan het gevoel soms anders zijn. Heel lang heeft men het ‘stippeltjes plassen’ (dus tijdens het plassen af toe de plas ophouden en daarna weer verder plassen) als oefening meegegeven, maar dat raden we tegenwoordig af.

Het is namelijk belangrijk om altijd goed uit te plassen, anders kan er urine achterblijven in de blaas, en dit kan leiden tot urineweginfecties. Het beste is om ongeveer acht keer per dag op drie vaste, terugkerende momenten – bijvoorbeeld in de auto of wanneer je de ijskast opent – zes tellen de bekkenbodem aan te spannen, zes tellen vast te houden, en weer te ontspannen. Vooral dat laatste vergeet men soms, terwijl het ontspannen juist zo belangrijk is. Dit 092 | baby op komst

beschouwen we als de standaard oefening, hoewel die er in wezen niet is – die zou eigenlijk voor iedereen op maat gemaakt moeten worden afhankelijk van de klachten. Als je twijfelt of je de oefening goed doet, bijvoorbeeld of je wel de juiste spier aanspant, of wanneer je het idee hebt dat de klachten niet verbeteren, raad ik altijd aan om naar een bekken-fysiotherapeut te gaan. Deze heeft een speciale opleiding gevolgd, en kan checken hoe het met jouw bekkenbodem gesteld is, en je tips geven. Probeer ook na de bevalling zo snel mogelijk weer bekkenbodemoefeningen te gaan doen.”

Er zijn verschillende soorten incontinentie, die alle hun specifieke oorzaak hebben. Welke komt het meest voor na een zwangerschap?

“Er zijn inderdaad twee vormen van incontinentie voor urine: stress en aandrang. Daarnaast bestaat fecale incontinentie, waarbij je je ontlasting of winden niet kunt ophouden. De vorm die bij urine het meest voorkomt, is stressincontinentie. Dit betekent dat er urineverlies plaatsvindt tijdens bijvoorbeeld hoesten, niezen, lachen, sporten of tillen. De naam heeft niet te maken met emotionele stress, maar op de druk die ontstaat op buik en blaas.

Stressincontinentie zie je het meeste bij vrouwen die ooit bevallen zijn. Het ontstaat doordat de afsluiting van de blaas niet goed werkt. De blaas wordt afgesloten met bindweefsel en spieren, en beide kunnen opgerekt of verzwakt zijn. Wanneer de bekken-

bodemspieren opgerekt of verzwakt zijn en de druk in de blaas oploopt door opgeslagen urine, is de sluitspier soms niet sterk genoeg om de urine tegen te houden.

Lichaamsgewicht kan ook een rol spelen. Hoe meer gewicht er op de bekkenbodemspieren rust, hoe meer last je kunt hebben van stressincontinentie. Een paar kilo afvallen kan dus ook al verschil maken. ” Veel vrouwen hebben dus last van stressincontinentie. Is het desondanks nog steeds een taboe?

“Dat wordt het wel iets minder. Wij merken dat er een veel groter taboe rust op verlies van ontlasting en seksuele klachten door bekkenbodemproblemen, dan op het verlies van urine. Toch zijn er nog veel vrouwen die zich schamen, en die er jaren mee rondlopen voordat ze ermee naar een arts gaan. Je hoeft ook niet in alle gevallen naar je huisarts of een specialist. Licht urineverlies door stressincontinentie is doorgaans goed te verhelpen door thuis je bekkenbodemspieren te trainen.”

Moet je bij urineverlies altijd speciaal verband dragen? Of kun je bij licht urineverlies ook toe met gewone inlegkruisjes?

“Verband dat ontwikkeld is voor urineverlies is altijd beter dan inlegkruisjes – deze laatste absorberen bijvoorbeeld geen geur. Maar ik adviseer wel om op te passen met het continu gebruiken van verband, en ook van inlegkruisjes. De vagina kan dan minder goed ademen, en dat is minder gezond. Je kunt last krijgen van jeuk of afscheiding. Beter is om katoenen ondergoed te dragen, en uiteraard om het urineverlies proberen op te lossen door oefeningen.”

En – bam! – dan ben je mam De kraamhulp is weg, je partner weer aan het werk. Je bent geen kraamvrouw meer, maar ‘gewoon’ moeder. En tjee… dat kan best een pittig baantje zijn, zo vlak na je bevalling.

Tekst: Nicolien de Rooi

Op een dag sta je in de keuken en smeer je weer boterhammen met kaas, in plaats van beschuiten met muisjes. En raap je rekeningen van de mat, in plaats van felicitaties. Helemaal prima, aan elk feestje komt een eind. Maar terwijl je partner zijn gewone leven weer oppakt, kan het voor jou best even wennen zijn aan je nieuwe rol als moeder.

Tijdens je kraamweek heeft je kraamhulp je al voorbereid op een handige dagindeling. Maar toch, als ze eenmaal weg is, mis je haar extra paar handen wel! Het ritme van je kind ziet er de eerste weken zo uit: slapen, wakker worden, voeden, verschonen, slapen. Aan het voeden, verzorgen en knuffelen ben je zomaar een paar uur per dag kwijt. Tijdens de slaapjes doe jij het huishouden, je kookt, je verzorgt jezelf, doet je bekkenbodem- en buikspieroefeningen en als het even meezit ook nog ergens een tukje.

Rust en imperfectie Rust nemen is misschien wel het belangrijkste, maar meteen ook het lastigste van die eerste weken. Je moet herstellen van je zwangerschap en bevalling, maar je wilt ook alles goed doen. Of nee, perfect. Je wilt je baby perfect verzorgen, je huis op orde hebben, er leuk uitzien, lekker koken, leuke dingen doen, misschien zelfs al wat sporten.

Dat streven naar perfectie put je echter gegarandeerd uit. Dan kom je in de supermarkt tot de ontdekking dat je je haar niet hebt gekamd. Of dat je je trui binnenstebuiten draagt. Of je laat je sleutels in de voordeur zitten. Alweer. Dat is het

moment om je de volgende raad te herinneren: goed is goed genoeg!

In de zorg voor je kind mag je het beste nastreven, maar verder... probeer liever een beetje mild voor jezelf te zijn. Je hebt tijd nodig om aan je nieuwe rol te wennen en alle ballen in de lucht te houden.

Soms lukt het gewoon niet om al je taken af te krijgen. En dan? Don’t worry. Rompers hoef je niet te strijken. En visite gaat echt niet met een vinger langs jouw plinten om te controleren of er stof op ligt. (En doen ze dat wel, dan duw je ze dankbaar voor hun opmerkingsvermogen een stofdoek in de hand.) Kortom: gun jezelf wat rust en imperfectie.

Daar knap je echt van op.

Sociaal leven Maar staan je dagen vanaf nu dan alleen nog maar in het teken van je kind en je huishouden? Om eerlijk te zijn: zo is het op sommige dagen wel.

Zeker als je kind een regeldag heeft en veel kleine slokjes wil drinken, of wanneer hij moe en jengelig is, is er nauwelijks tijd voor andere dingen dan zorgen en verzorgen. Bedenk dat zulke dagen er gewoon bij horen. Go with the flow, leg je erbij neer en geef toe aan de behoefte van je kind. Je zult zien: het dipje is zo weer voorbij. Zit je baby eenmaal in een fijn ritme, dan heb je gelukkig weer tijd voor je sociale leven.

Voor de allerkleinsten zijn uitstapjes overigens best vermoeiend, ook al slapen ze overal doorheen.

Daarom wordt ook wel aangeraden om je baby in de eerste weken niet meer dan één slaapje per

Dinnerdip Oh… die huiluurtjes rond etenstijd… Sta je net een gezonde maaltijd in elkaar te flansen, laat je baby horen dat hij moe of hongerig is.

Of allebei. Dikke kans op een aangebrande hap en dito humeur. Je kunt het jezelf makkelijk maken door een paar snelle en gezonde receptjes op je koelkast te hangen. Tomatensoep bijvoorbeeld, in tien minuten klaar. Ook handig: een aantal homemade maaltijden invriezen. Terwijl jij je gupje troost, doet de magnetron de rest. En de kliekjes? Niet meer weggooien! Ben je niet alleen een milieubewuste, maar ook een superontspannen moeder! baby op komst | 093

094 | baby op komst

Mantra voor mama’s Met humor wordt alles lichter. Dus zit je er even doorheen – het kan, die hormonen blijven nog best een tijdje voor mood swings zorgen – dan kan het helpen te lachen om je dwarse bui.

Of huilen, dat mag ook best een keer.

dag op een andere plek dan in zijn eigen bedje door te laten brengen. Bijvoorbeeld in de wandelwagen of draagzak. Een wild sociaal leven zul je er dus even niet op na kunnen houden, maar gewone gezelligheidsafspraakjes zijn prima met een kleintje te combineren.

Fysiek herstel In de eerste weken na je bevalling merk je normaal gesproken best snel verbetering in je lichamelijke toestand. Natuurlijk ben je nog snel moe en is een middagdutje geen overbodige luxe, maar stapje voor stapje merk je dat het beter met je gaat.

In de kraamdagen zijn je hechtingen verwijderd en als je oplosbare hechtingen hebt, dan lossen die in de tweede week na de bevalling meestal op.

Bloedverlies kan tot zes weken aanhouden. Als het goed is, merk je wel dat het steeds minder wordt. Blijf je hevig vloeien, neemt het toe in plaats van af? Neem dan contact op met je verloskundige.

Een dag of drie na je bevalling kun je rustig je schuine buikspieren weer wat oefenen. Je kraamhulp geeft je instructies, maar ook op internet vind je oefeningen. Na een week of twee kun je de intensiteit van de oefeningen opvoeren.

Dat klinkt als sporten, maar deze oefeningen zijn simpel en voer je rustig uit.

Wanneer je buik een vreemde punt in het midden krijgt bij het aanspannen van je rechte buikspieren, heb je een diastase: je buikspieren wijken in het midden twee of meer centimeter uiteen. Dit wordt in de volksmond ook wel een brede brievenbus genoemd. Een lichte diastase (± 5 cm lang, 1-2 cm breed) herstelt doorgaans spontaan wanneer de rechte buikspieren dankzij oefeningen hun normale trekkracht herwonnen hebben. Dit herstel kan wel enkele maanden duren. Blijft je diastase bestaan of is hij groter dan bij een lichte diastase, bezoek dan een fysiotherapeut, die kan je passende oefeningen geven.

Aan je bevalling kun je nog tal van andere lichamelijke kwaaltjes overhouden. Bij alles geldt eigenlijk: maak je je zorgen of heb je er erge last van? Aan

de bel trekken! Aan veel klachten is wat te doen, dus laat je niet al te snel afschepen met dat eeuwige ‘elk herstel kost tijd’. Dat geldt namelijk lang niet voor alle klachten, en het is zonde als je onnodig lang met klachten doorloopt.

Aan de boemel Met de baby op stap? Dat kan verdraaid veel weg hebben van een grootscheepse verhuizing.

Luiertjes, billendoekjes, spuugdoekje, reservespeen, flesje, flesvoeding, warm water, reservekleertjes, verschoningsmatje… Het zijn de standaard attributen voor een uurtje buitenshuis.

Vooral in het begin is het even wennen, die waslijst aan spullen die je kleintje nodig kan hebben. Een spiekbriefje helpt: je werkt gewoon het lijstje af zonder nadenken, twijfelen, checken en nog eens checken (en dan alsnog de helft te vergeten).

Magische momenten Even samengevat: het moederschap doet van alles met je. Er zijn momenten dat je volop geniet van je kleintje en er zijn momenten dat je het stiekem best zwaar vindt. Dat is helemaal niet erg.

Dàt het ook zwaar is, komt niet alleen door slaapgebrek, maar ook door het feit dat je met een baby krijgen ook een heleboel verliest (vanzelfsprekende nachtrust, verlies van vrijheid, carrière ambities die mogelijk op een lager pitje komen te staan, 24/7 rekening houden met je baby, niet zomaar de deur uit kunnen om te lunchen met vriendinnen, etc.) Dat kun je missen, ook al wist je dat nog zo goed van tevoren. Geef jezelf tijd en ruimte om in je moederrol te groeien. Dat doe je door: De mooie momenten te koesteren: het eerste lachje van je kind, het ontdekken van zijn handjes, een heerlijke wandeling in de zon. Geniet van je vrije tijd, van die eerste bijzondere weken. Voor je het weet, moet je weer aan het werk en is die magische tijd van non-stop samenzijn voorbij.

Wuif de momenten waarop je het allemaal wat minder leuk vindt niet weg. Geef deze momenten net zo goed hun aandacht, net als de geniet-momenten. Praat er met bijvoorbeeld je man of je beste vriendin over. Dat lucht op en maakt zo weer ruimte in je hoofd om de fijne momenten volop te kunnen koesteren.

Goed voorbereid aan het moederschap beginnen?

Op babyopkomst.tv vind je onder andere de cursus ‘En nu?’ die perfect voorbereid op het moederschap én ervoor zorgt dat het voor jou allemaal gesneden koek is.

Quick fix Mediteren is een makkelijke manier om te ontspannen en tot jezelf te komen. Maar waar haal je de tijd vandaan met zo’n handenbindertje in huis? Gelukkig zijn er de één-minuut-meditaties, die je kunt uitoefenen waar je maar wilt. Zet je favoriete ‘quick fix’ op je smartphone, en je hebt altijd je noodvoorraadje ontspanning bij je. Er zijn overigens ook meditaties speciaal voor moeders. Dus google, download en laat los die stress…

baby op komst | 095

096 | baby op komst

‘Vertrouw op je intuïtie’ Jouw baby is een groot wonder dat je steeds beter leert kennen door naar hem te kijken en luisteren. Je kunt alle boeken lezen die er zijn en uitgebreid googelen of advies vragen aan je omgeving. Maar vertrouw vooral op je intuïtie, adviseert babyconsulent Esther van Bloemen-Bartels, en kijk naar jezelf!

Tekst Annemarie Moerman

Heeft hij honger? Wil hij nu wel of niet slapen?

Wat betekent dit huiltje? Het is helemaal niet raar dat je als kersverse ouder niet meteen weet wat jouw pasgeborene wil. Je moet herstellen van de bevalling, bent moe en hebt tegelijkertijd de zorg en verantwoordelijkheid voor een kleintje.

Huilen, voeding en slaapritme Natuurlijk ben je niet meteen in het diepe gegooid.

Maar na die acht dagen kraamzorg is het moment daar dat jij en je partner echt samen voor jullie baby moeten zorgen. Heerlijk, maar misschien ook best spannend. ,,We hebben fantastische kraamzorg in Nederland, maar juist na die periode van ondersteuning wordt je baby alerter en onrustiger. Veel kinderen krijgen last van krampjes.

Sliep je zoon of dochter eerst nog voornamelijk, nu gaat hij of zij meer huilen, met een piek rond zes weken na de geboorte. Dat is ook het moment waarop ouders soms wat extra ondersteuning nodig hebben.”

Dunstan-methode De Australische Priscilla Dunstan merkte na de geboorte van haar zoon dat hij op verschillende manieren huilde als hij iets wilde. Ze besloot opnames te maken van verschillende huilende baby’s waarmee ouders hun oren kunnen trainen en werd er wereldberoemd mee.

Dit zijn de vijf klanken die zij onderscheidt: • Nèh = honger • Auw = moe • Èh = boertje dwars • Eairh - pijn in de onderbuik, vaak krampjes • Heh = volle luier, ligt niet lekker, te warm of te koud

Uit onderzoek in zowel binnen- als buitenland blijkt dat ouders vooral vragen hebben over het huilen, het slaapritme en de voeding van hun kind.

Daarom eerst even naar het begin. De eerste zes weken heeft je kind een ‘drie uur ritme’, waarvan het steeds ongeveer 45 minuten wakker is. ,,Dat is niet lang, maar dan kun je wel eens goed naar je baby luisteren en kijken”, zegt Esther. ,,Een goed moment is als je kindje is uitgeslapen, is gevoed en een schone luier heeft, want dan voelt hij of zij zich het meest prettig.”

‘Je baby leren kennen, is ook kijken naar jezelf’

Je oren trainen Een pasgeboren baby leeft op reflexen, legt de babyconsulent uit. ,,Neem de lach. Het begint met een lachstuipje - zelfs al in je buik! - en dat groeit langzaam uit tot een echte lach.” Maar in het prille begin kan een baby dingen die hij/zij wil of niet fijn vindt alleen nog maar duidelijk maken door te huilen. Voor jou als ouder een kwestie van je oren baby op komst | 097

trainen. ,,Het is net als een nieuwe taal leren, daar moet je ook even induiken.” Esther gebruikt de Dunstan-methode om de vijf huiltjes te herkennen om te horen wat een kind tussen de nul en drie maanden wil (zie kader).

is hetzelfde. De meesten hebben baat bij prikkel­ reductie, maar als de moeder juist heel goed met prikkels kan omgaan, is er een kans dat de baby ook het beste gedijt bij wat meer zien, horen en beleven.”

Maar alleen een specifiek huiltje herkennen, is niet genoeg. ,,Je hoort/ziet meestal wel twee of drie signalen”, zegt Esther. ,,Gapen alleen is geen teken dat je kind moe is. Maar als je ook de auw-klank hoort, je baby wat bleker wordt en het oogcontact steeds snel verbreekt, kun je er wel van uitgaan dat hij moe is.”

Balans vinden

De gemiddelde moeder googelt en leest boeken om aan informatie te komen en dat is ook prima, zegt de babyconsulent. ,,Maar je moet vooral leren vertrouwen op je intuïtie. Iedereen heeft het in zich om de lichaamstaal van zijn of haar baby te lezen, maar bij de een kost het soms wat meer tijd dan bij de ander.”

Eigen temperament Je weet pas echt wat voor vlees je in de kuip hebt als je zoon of dochter is geboren. ,,Je kind heeft al een eigen temperament. Denk eens terug aan de tijd toen je baby nog in je buik zat en wanneer hij dan beweeglijk werd. De hele dag door? Dan is de kans groot dat je na de geboorte ook een beweeglijk kind hebt. Of misschien was hij heel rustig, behalve als jij lekker op de bank neerplofte. Eenmaal uit die buik heeft hij ook die onrustige momenten en wil hij in jouw armen worden gewiegd net wanneer jij behoefte hebt aan even rustig zitten. Maar natuurlijk is dit geen vaststaand feit, hoe goed jij je kind voelt bewegen in de buik ligt bijvoorbeeld ook aan de locatie van de moederkoek. Als de moederkoek aan de voorkant ligt kan het zijn dat jij je kind niet actief voelt bewegen, terwijl hij wel heel actief is.”

Hoewel ouders bij hun eerste kind het meeste moeten leren, wil dat niet zeggen dat ze bij een tweede blind kunnen afgaan op hun eerdere ervaring. ,,De valkuil is dat je dénkt dat je alles weet, maar dan krijg je ineens een compleet ander kind en moet je weer nieuwe technieken uitproberen.

Hiervoor geldt echt: in het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.”

Een van de belangrijkste lessen van de babyconsulent: je baby leren kennen, is ook kijken naar jezelf. ,,Hoe leef jij je leven? De kans is fiftyfifty dat je dat doorgeeft aan je kind. Niet elke baby 098 | baby op komst

,,Ik kwam eens bij een moeder die thuis ontzettend bezig was met rust en een ritme aanhouden”, noemt Esther als voorbeeld. ,,Het eerste wat ik vroeg, was hoe ze het zich voor de geboorte van haar kind had voorgesteld? ‘Nou, lekker samen erop uitgaan’, gaf ze aan. In zo’n geval is mijn voorstel dus om te kijken naar hoe je die balans kunt vinden tussen de deur uit gaan en een ritme behouden. Daar wordt je als moeder waarschijnlijk een stuk gelukkiger van.” ,,Denk na over wat bij jou past. Wat zijn jouw vaardigheden, waar word jij blij van? Als je echt geniet van een massage vindt jouw baby die fysieke aanraking misschien ook wel heel fijn”, zegt Esther. ,,Wees niet onzeker als iets niet werkt voor jou of voor je kind. Vergeet niet: elk kind, elke ouder en elke situatie is anders! En net als je denkt dat je een ritme hebt en weet hoe het zit, verandert er weer iets. Dat hoort erbij. Geef jezelf ook wat credits; soms weet je het gewoon even niet en dat heeft elke ouder weleens.”

Tips van ouders Anke (29), moeder van Jari (2) en Indy (4 maanden): “Speel geen mooi weer als het niet gaat zoals je had gehoopt. Grote kans dat je vriendin/ zus/buurvrouw tegen dezelfde problemen is opgelopen en een oplossing weet.”

Jacqueline (58), moeder van Catharina (37), Jaap (35) en Thijs (32) en oma van 7 kleinkinderen: “Zoek hulp als je kindje veel huilt, krampjes heeft of niet goed drinkt.

En wacht daar niet te lang mee, want het is zo jammer als die beginperiode moeizaam verloopt.”

Jennifer (32), moeder van Elle (2 maanden): “Luier, eten/drinken, boertje, vasthouden, kusjes en

Over Esther van Bloemen-Bartels Esther van Bloemen-Bartels is werkzaam onder de naam babyverpleegkundige.

Ze is de voorzitter van babyconsulenten Nederland, een beroepsvereniging van gespecialiseerde verpleegkundigen. Zij helpen ouders die problemen ervaren waarbij de standaard/ reguliere adviezen niet helpen. Esther komt bij ouders thuis en geeft advies op maat. Ze geeft ook presentaties in Dunstan babytaal en les in baby­ massage en je baby leren dragen in een draagdoek.

Esther geeft ook de online cursus “Leren je baby kennen” op babyopkomst.tv

anders gewoon neerleggen en laten slapen. Voordat je het weet, geeft de baby aan wat hij wil!”

Tibor (33), vader van Novah (2 weken): “Luister naar de geluiden die je kind maakt, zodat je die gaat herkennen. Ook pasgeboren baby’s communiceren!”

Annette (40), moeder van Aris (11): “Neem ook tijd voor jezelf en elkaar.

Als je goed in je vel zit, kun je ‘aan’ staan op het moment dat je baby je nodig heeft.”

Lidy (29), moeder van Tycho (1,5 jaar): “Ga op je gevoel af! Het is jouw baby en jij kent hem, ook al denk je af en toe dat je geen flauw idee hebt wat je met hem moet.”

Een kindje, een

wonder zo bijzonder

Het is belangrijk om goed voorbereid te zijn op je bevalling en kraamtijd. Als er geen medische noodzaak is om in het ziekenhuis te bevallen, mag je zelf kiezen waar je kindje geboren wordt. Hulpmiddelen kunnen ondersteuning bieden tijdens zwangerschap, bevalling en kraamperiode. Bij Vegro kan je terecht voor het lenen, huren en kopen van producten voor je zelf en je kindje. Wij adviseren je graag over de verschillende producten.

Tevens kan je bij ons terecht met vragen over vergoedingen door de zorgverzekeraars.

Lenen (gratis)

Via je zorgverzekering heb je recht op een basispakket aan kraam hulpmiddelen. Bedverhogers, een douchekruk en rugsteun kan je bijvoorbeeld kosteloos bij ons lenen.

Huren (tijdelijk)

Wil je tijdelijk gebruik maken van artikelen welke niet worden vergoed door de zorgverzekeraar?

Dan kan je deze bij ons huren. Wanneer je kraamartikelen huurt, betaal je een huurprijs per dag.

Kopen

Vegro biedt een uitgebreid assortiment aan producten die je kunnen helpen tijdens de bevalling en erna. Wij adviseren je graag over de diverse praktische hulpmiddelen als het gaat om borstvoeding en het verzorgen van je kindje.

Vegro heeft met ruim 60 winkels altijd een locatie bij jou in de buurt. Alle artikelen kunnen ook online worden besteld via onze webshop vegro.nl. Het is tevens mogelijk om de artikelen (tegen vergoeding) te laten bezorgen of op te laten halen.

1804-21-a

Leen gratis bedverhogers bij Vegro

Een goede voorbereiding is meer dan het kiezen van een kinderwagen

Nieuw

ONLINE zwangerschapscursussen door de beste mensen uit ’t vak.

Een goede voorbereiding op een nieuw leven is onmisbaar. Onze online cursussen geven je stuk voor stuk eerlijke, veilige en noodzakelijke informatie.

En het fijne is, je kunt samen een cursus volgen zonder dat ‘hij mee moet’.

Babyopkomst.tv

Dan zijn jullie goed voorbereid op de baby, die straks in die leuke kinderwagen ligt.