Fusies en ruzies bij familiebedrijven ?
Inez balanceert met Eric op overnamekoord
Het contrast had niet groter kunnen zijn…. Hij: de vakinhoudelijke, nuchtere en doortastende fusie- en overnameadvocaat bij De Haan Advocaten & Notarissen. Zij: de gepassioneerde en emotioneel betrokken business coach in veranderprocessen van Inezpire. Maar samen zijn Eric de Waart en Inez van Boxtel een onovertroffen duo als het gaat om kennis en begeleiding rondom de opvolging bij familiebedrijven. Zeg eens Eric, weet je dat maar 30% van de familiebedrijven slaagt binnen de eerste 3 jaar na een eerste generatie overname? “Ja, dat blijkt uit verschillende onderzoeken**. Bij de tweede generatie overleeft slechts 17%. En dan te bedenken dat 69% van het MKB familiebedrijf is. Toch hoor je niet snel dat het niet goed of makkelijk gaat tijdens een overname binnen de familie. Er gebeurt veel achter de schermen waar de buitenwereld niets van merkt. Fusies en ruzies, zeg ik wel eens, het is soms net een soap.” ** Bronvermelding Innovatie en strategiekeuzes van Nederlandse familiebedrijven 2017 door ING, Nyenrode Business University, NPM Capital Doorgeven van sterke familiewaarden 2016 door Rabobank, ECFB, BDO
‘Het is zaak om alles vooraf goed op elkaar af te stemmen in plaats van aan de achterkant te regelen’ Hoe ervaar jij deze overnamecultuur, Eric? “Veel bedrijven komen pas bij een advocaat als alles bijna in kannen en kruiken is. Soms is een keuze al gemaakt met te weinig kennis, en was een andere keuze gelet op de verweven belangen beter geweest. Zeker bij familiebedrijven spelen zoveel meer belangen dan bij een regulier bedrijf. Het is zaak om dat vooraf goed op elkaar af te stemmen in plaats van aan de achterkant te regelen.” Noem eens een voorbeeld waarbij de overnameproblemen zijn voorkomen, Inez… “Een vader met een eigen bedrijf en één zoon of dochter… dus automatisch de opvolger. Alles en iedereen is daarop gefocust ongeacht de capaciteiten van het kind. Er wordt niet meer gekeken naar andere mogelijkheden en de druk op het kind (loyaliteit & werkdruk) is enorm. Door snel in het voortraject voldoende aandacht te geven aan leiderschapstrainingen en een competentiescan is de weg naar overname beheerst en binnen het kunnen van de familieleden. Blijft de ontwikkeling uit dan heeft de familie VOORAF de tijd om overname buiten de familie te vinden.”
Inez, kunnen wij concluderen dat er een te gesloten cultuur heerst als het om bedrijfsopvolging bij de familiebedrijven gaat?
En jij, Eric, wat maak jij zoal mee in de praktijk?
“Ja, dat kan je op basis van de uitkomsten van de onderzoeken absoluut zeggen. Zeker gezien het feit dat er zoveel voorkomen had kunnen worden als er vroegtijdig aan de bel was getrokken. Bij overnames binnen familiebedrijven komen drie belangen kijken: de familie, het eigendom en het bedrijf. Maar die zijn zo nauw verweven met elkaar dat het belangrijk is binnen deze verwevenheid de juiste stappen op de beste momenten te zetten. De juiste aanpak en begeleiding daarbij kunnen bedrijfsopvolging binnen het familiebedrijf succesvoller maken.”
“Wat ik nog wel eens zie gebeuren, is een gezin met vader, moeder en kinderen. Moeder besluit op een dag weg te gaan en de kinderen kiezen de kant van hun moeder. Daarop besluit vader zijn bedrijf helemaal aan niemand meer van de kinderen over te dragen. Uit boosheid. Zoiets zie ik ook als het gaat om opvolging door een schoonzoon. Vlak voor de overname besluit hij te gaan scheiden van de dochter van de baas. De opvolging was echter wel al met de schoonzoon geregeld. Ook hier had vroeg in het voortraject mee gerekend kunnen worden en een anticiperende regeling voor kunnen worden getroffen.”
‘Wat goed is voor het bedrijf hoeft niet altijd goed te zijn voor de familie en andersom’ Inez, hoe kijk jij naar de familiewaarden? “Een vader, moeder en vier kinderen van wie alle vier actief in de zaak. Vader gaat kiezen tussen zijn kinderen wie de beste ondernemer is en dat kan jaloezie en gevoel van passeren creëren bij de andere kinderen. Door iedereen te betrekken en wederzijdse verwachtingen vooraf uit te spreken en in kaart te brengen, kan veel leed worden voorkomen. Onderschat niet: hoe sterker de familienormen en -waarden doorgegeven worden per generatie, hoe groter de overlevingskans bij overname. Maar ook het leed en de bagage neemt een nieuwe generatie mee, die moet ontkoppeld worden voor de bedrijfsovername, vind ik.” Jij noemt steeds dat voortraject, hoe zit dat, Eric? “Het familiebelang kan het bedrijfsbelang in de weg zitten. Wat goed is voor het bedrijf hoeft niet altijd goed te zijn voor de familie en andersom. Door in een vroeg stadium in te stappen, kunnen we knelpunten analyseren en aanpakken en deze processen goed inrichten en samen doorlopen. Vaak is er meer mogelijk dan de familie denkt. Maar hoe kunnen zij zoiets weten, het is de eerste keer dat ze in zo’n situatie zitten? Zij zien het misschien zelf niet, maar wij wel! En wij kunnen hen daarover adviseren als wij eerder bij hen aan tafel komen.”
Inez van Boxtel Family business coach Inezpire - beyond coaching
Zouden familiebedrijven daarvoor open staan, denk je, Inez? “Dat denk ik wel. Ik merk dat er weliswaar publiekelijk weinig over gesproken wordt, maar dat ondernemers van familiebedrijven best willen vertellen en kennis willen opdoen. Voor hen is het ook wel eens �ijn om hun verhaal kwijt te kunnen, want iedere familie is uniek. Bovendien is dat veilig bij ons, dus ze hoeven niet bang te zijn dat het op straat komt te liggen.” Dat worden dus kennissessies, Inez en Eric? “Ja, wat ons betreft wel! Wij zijn ervan overtuigd dat veel meer dan 30% van de bedrijfsopvolging binnen familiebedrijven kan slagen als we eerder mogen meedenken. Voorkomen is altijd beter dan genezen. Onze ondersteuning is er niet alleen om problemen te voorkomen, maar ook om stress en onwetendheid weg te nemen. Daarom gaan we seminars organiseren. Door onze kennis en ervaring te delen, gaan we hun de fundering bieden voor hun toekomst.”
‘Door onze ervaring en kennis te delen en toe te passen, gaan we hun de fundering bieden voor hun toekomst’
Eric A. de Waart Advocaat De Haan Advocaten & Notarissen
i.nezPIRE
www.inezpire.nl
www.dehaanlaw.nl
beyond coaching
Vormgeving: Tekstredactie: Fotografie: Eindredactie:
Annemerle Hoogvorst & Inez van Boxtel Sandra Zuiderduin Justa van Bergen Eric de Waart & Inez van Boxtel