B A S I S V A NB E E L D S A N NEWE L B R O E K C MJ 1 A 0 8 0 1 2 0 0 7
INHOUD 1..........................ELEMENT LIJN 2.........................ELEMENT VORM & MASSA 3..........................ELEMENT LICHT 4.............................ELEMENT KLEUR EN LICHTWAARDEN 5.................................ELEMENT TEXTUUR 6..............................ELEMENT RUIMTE 7.................................ELEMENT TIJD & BEWEGING
Vaak let je er niet eens op, maar in veel foto’s zit het beeldelement ‘lijn’. Lijnen zijn er in vele soorten maten: dik, dun, zichtbaar / niet zichtbaar, als rand, horizontaal, verticaal, diagonaal, krom, enzovoort. In de eerste foto zie je meerde kruidenpotjes achter elkaar staan. Direct valt op dat de potjes als het ware in een verticale lijn staan; zoals vaak bij veriticale lijnen geeft dit plaatje een soort stabiliteit aan. Geen enkel potje wijkt af, het is een kloppend geheel. Lijnen kunnen dus ook gevoelens opwekken; irritatie wanneer er geen symmetrie in het plaatje zit, onrust bij een druk plaatje waarbij zoveel te zien is dat je het niet kunt volgen, maar ook kalmte wanneer je vind dat het plaatje klopt. Op het tweede plaatje zijn verticale lijnen te zien en ondanks dat er ook een mens te zien is ( iets wat dus afwijkt van de rest van de foto ) stoort dat niet. De befaamde gulden snede is ook duidelijk op deze foto. De vrouw zit precies op één van de snijpunten wanneer je een ‘driedeling’ zou tekenen. Het derde plaatje geeft de zogenaamde ‘onzichtbare lijn’ aan. De vrouw kijkt ergens naar en automatisch volg je haar blik. Zulke foto’s kunnen zorgen voor nieuwsgierigheid; waar kijkt ze naar? De onzichtbare lijn in dit plaatje is echt niet de enige lijn. De weg is er ook één. Tevens heb je hier een ‘horizon’, aan het eind van de weg is een horizontale streep te zien. De vierde foto spreekt voor zich, iedereen zal onmiddelijk de hand van het kindje volgen met zijn / haar ogen. Er gaat dus een onzichtbare lijn uit van de hand van het kind. Die lijn impliceert actie; hij tilt immers zijn arm op. Actie kun je weer herleiden tot de theorie: diagonale lijnen wekken een ‘actie-indruk’. Horizontale lijnen zorgen voor rust en kalmte, zo wordt gezegd. En dat klopt ook, veel mensen vinden een foto / plaatje van een ondergaande zon boven de zee ( horizon ) mooi om naar te kijken.
lijn
Op het laatste plaatje zien we kindervriend Nijntje, Nijntje wordt altijd afgebeeld met ‘omlijning’. Alles op het plaatje heeft een zwarte rand. De lijnen zijn vrij dik om te zien. Zo lijkt er extra nadruk op de objecten te worden gelegd. Ik denk dat ze dit bewust hebben gedaan bij een figuur als Nijntje. Kinderen houden van duidelijkheid, hebben nog moeite met details onderscheiden en dus maakt dit plaatje het makkelijk voor hen om naar te kijken. De lijnen worden nergens onderbroken, alles wordt omrand; er kan geen misverstand over bestaan dat hier slechts twee objecten te zien zijn.
1
Elke foto / plaatje heeft wel een vorm, of het nu een abstracte, geometrische of organische vorm is. Massa is meestal driedimensionaal, men zegt ook wel ‘het volume’. In het eerste plaatje is volgens mij sprake van een organische vorm; de kiwi’s zijn allemaal rondjes, maar weliswaar ‘natuurlijke’ rondjes. De randen van de kiwi’s zijn onregelmatig. In de ronde vorm zit weer een ronde vorm, namelijk de pitten. Ook zij vormen een cirkel. Dat maakt de hele foto tot een grappig geheel. Als je lang kijkt zie je niet eens meer dat het kiwi’s zijn. De tweede foto is driedimensionaal; je kunt echt in de foto kijken, zo lijkt het. Ook zie je organische vormen in het hele plaatje, alles is echt. De vormen zijn duidelijk, ook als men in de foto alleen de contouren zou tekenen; zou men nog zien dat er een mens staat en een ezel in de lucht hangt. Het derde plaatje ziet er erg apart uit. Natuurlijk totaal onrealistisch, maar wel mooi in elkaar gezet. In dit plaatje zijn verschillende beeldelementen te ontdekken. Naast ‘lijn’, ziet men ook de vorm. De losse lijntjes vormen samen een rechthoek. In dat rechthoek zie je vervolgens nog een rechthoek, iets lichter. Ik zou ze toeschrijven aan de categorie ‘geometrische vormen’. Duidelijk getekend, duidelijk een rechthoek. Verder ook weer organische vormen: de hand. De hand heeft een onregelmatige vorm, ziet er echt uit. Abstract, dat is foto 4. Je kunt het misschien niet zien, maar het zijn blaadjes die weerspiegelen in het water op een herfstdag. Toen ik dat hoorde dacht ik ‘oh ja!’, maar wanneer je het voor het eerst ziet weet je niet wat het is. Dat is het mooie van abstractie. Het valt wel gelijk op dat de vorm niet natuurlijk eruit ziet. Er lijkt behoorlijk te zijn bewogen met de camera ( met opzet ). Je ziet wel dat het eruit ziet als water, water maakt immers ook zulke kringen en de foto ziet er ‘vloeibaar’ uit. De laatste foto is in sommige opzichten gelijk aan de vorige. Ook dit plaatje is abstract. De vormen zijn echter duidelijk; bolletjes en strepen. Bolletjes, dus dat betekent driedimensionaal. Het lijkt alsof de bolletjes allemaal uit het licht komen en alsof ze
vorm massa
bewegen. Door de dunne streepjes lijkt het geheel een beetje op een web, een web waarin de bolletjes zitten. Het licht heeft ook nog een vorm, het is rond en daaromheen zit nog een ronde schaduw. De bolletjes lijken niet erg zwaar, als kijker voelt het alsof ze zweven door de lucht. En mede dankzij het web / strepen lijkt het alsof de bolletjes in een soort tunnel zitten. Je kunt erg veel bedenken bij dit plaatje, ik denk dat mensen er verschillende dingen in zien. Het werkt dus erg op je fantasie in. Vorm en massa: in veel afbeeldingen kom je het tegen.
2
Licht, onvermijdelijk in een foto zo lijkt het. Echter er zijn twee soorten licht: kunstlicht en natuurlijk licht. Met licht kun je verschillende effecten op mensen creëren. Licht kan bijvoorbeeld vrolijkheid uitstralen, maar donkere foto’s worden soms juist gezien als somber. Voor een fotograaf is licht dus een belangrijk beeldelement. Op de eerste foto zie je natuurlijk licht, een ondergaande zon achter de bomen. Ondergaande zon heeft altijd kleuren als oranje, rood. Warme kleuren dus. Dat maakt dit ook tot een aantrekkelijk plaatje. Je ziet alleen de kleuren van de zon, de
het licht
eigenlijke kleuren van de bomen vallen weg. Dat maakt het tot een rustgevend geheel. Het tweede plaatje is duidelijk een geval van kunstlicht. Het object wat te zien is, heeft ook in een lichttentoonstelling gestaan. Het laat goed zien wat voor leuke effecten licht kan hebben. Het oogt vrolijk, vanwege de neonkleurtjes blauw, geel en rood. De primaire kleuren dus. Het object springt echt uit het plaatje! De derde foto laat een schaduw zien; een kind met een klein bootje in de hand. Schaduw is zo’n effect wat je kunt bereiken met licht. Vooral ook mooi is het contrast: rood en zwart, de schaduw komt zo duidelijk naar voren. Evenals de ‘driedeling’, het kind en het bootje liggen op de snijpunten wanneer je de foto zou opdelen in negen vakken. De volgende foto oogt gelijk al heel kil. Het ziet er strak, leeg en kaal uit. Ook een effect wat licht kan hebben. Je ziet heel erg veel wit in dit plaatje; de vloer is wit, de pilaren zijn wit. Enkel een stukje blauw op de grond en twee mannen in een zwart pak. Echter dat maak het niet minder kil, omdat zowel het zwart als blauw donker is. Er schijnt ook nog eens wit ( natuurlijk ) licht door de ramen heen en de ramen weerspiegelen op de vloer. Dit alles maakt het tot een ‘koud’ geheel. Als de bedoeling van de fotograaf was ‘een zakelijke sfeer creëren’, dan begrijp ik dat hij voor dit witte plaatje heeft gekozen. Het ziet er niet echt persoonlijk en warm uit, eerder het uiterlijk van een kantoor of ziekenhuis. Een leuk contrast; donker en licht. De laatste foto laat dit overduidelijk zien. Een donkere omgeving, met één lichtpuntje erin. De aandacht gaat ook gelijk uit naar dat lichtpuntje. Met licht kun je dus ook de nadruk ergens op leggen. Doordat de kaars licht ‘afgeeft’ op het gezicht daarachter, lijkt het een warm plaatje. Je kunt dus ook kaarslicht gebruiken voor een leuke foto!
3
Kleur zegt heel veel: het kan een emotie weergeven, het kan een emotie opwekken en een combinatie van kleuren kan voor verrassingen zorgen. Evenals de hoeveelheid licht dat kan. Je kunt een intieme sfeer creëren door weinig licht / geen fel licht te gebruiken. Licht en kleur zijn dus absoluut basiselementen van beeld! Op de eerste foto is het belangrijkste element licht, de hele foto draait in feite daarom. Het is een fel licht, dat uit de lucht komt. Het ziet er natuurlijk uit, hoewel het wat extra angedikt kan zijn door middel van photoshop. Het geeft de omgeving op het plaatje iets sprookjesachtigs. Wit, fel licht wordt ook vaak gebruikt om iets ‘heiligs’ te benadrukken. Hier krijg je ook wel een beetje zo’n gevoel bij ( alsof er lichtstralen uit de hemel komen ). De tweede foto doet in eerste instantie een beetje pijn aan de ogen. Oranje en roze, een erg gewaagde combinatie. Veel mensen zullen zeggen dat het vloekt. Het is echter wel heel opvallend. Het is ‘analoog’, er worden naastgelegen kleuren uit de kleurencirkel gebruikt. Op de derde foto zijn verschillende kleuren groen te zien, van licht naar donker. Dat is dus ook een compositie met analoge kleuren. Er schijnt een beetje licht door de bomen, wat goed is
kleur lichtwaarde omdat het het groene wat breekt. Een compositie met complementaire kleuren: foto vier. Blauw en geel staan tegenover elkaar in de kleurencirkel. Dat maakt de mp3-speler tot een fel geheel. Er is volgens mij ook sprake van een simultaan contrast; de complementaire kleuren blauw en geel lijken nog helderder doordat ze naast elkaar geplaatst zijn. Voor een reclame valt dit zeker op. Het laatste plaatje laat maanlicht zien. De maan geeft licht af op het water. Weer twee kleuren die tegenover elkaar staan: zwart en wit. Hoewel wit deze keer vooral als licht funcioneert. De foto lijkt een beetje mysterieus, de fotograaf laat niet veel zien. Men moet zelf bedenken hoe de rest van het water eruit ziet ( is het een vijver, een zee? ). Ook de hoeveelheid licht dat van de maan afkomt is opvallend. Ik denk dat het gephotoshopt is of het was gewoon een heel heldere nacht.
4
Textuur: hoe voelt het oppervlak? Is het tastbare textuur of is het gewoon bedrog. Met textuur op een foto of plaatje kun je al snel een indruk bij iemand wekken. Wil je pijn laten zien, dan kun je dat bijvoorbeeld doen door middel van een ruwe textuur. Op de eerste foto is een deurmat te zien, de meeste mensen zullen niet eens hoeven te voelen hoe ruw dat is. Het is stekelig en vaak versleten. Desondanks voelt men zich toch altijd welkom
de de textuur
als men een deurmat ziet. De foto is echt en de deurmat heeft dus denk ik echt een werkelijke / tastbare textuur. Het tweede plaatje wekt meteen een oncomfortabel gevoel op. Spijkers zijn hard en scherp en je zou je er nooit aan willen bezeren. Misschien wil de fotograaf dus iets zeggen met deze foto. Het is denk ik tastbare textuur, want je kunt het echt voelen. De derde foto laat een houten bed met een deken en twee kussens zien. Als je al vermoeid bent, denk ik dat je na het zien van deze foto zo in bed wilt kruipen. Dat komt door de deken en de kussens. Ze ogen zacht, de textuur is zacht. Het heeft volgens mij een werkelijke textuur, omdat dekens altijd zacht zijn. Dan is er een beeld van een gebouw met veel glazen ramen. Of het glas is weet ik niet, maar het wekt wel die indruk door middel van de weerspiegeling. Het lijkt een gladde textuur te hebben, zoals vaak zo is bij glas. Ik denk dat het ook tastbaar is dus. Het laatste plaatje is ‘schijnbare textuur’. Het lijkt een nat oppervlak te zijn, maar niets is minder waar. De druppels zijn niet echt. Door middel van licht en zwarte omranding bij de druppels heeft de maker het er heel realistisch uit laten zien. Opvallend aan deze vijf foto’s is, is dat volgens mij geen enkele fotograaf echt rekening heeft gehouden met de gulden snede / de driedeling. Uitzondering: het pakje in foto één.
5
Ruimte, driedimensionaal en tweedimensionaal: overlappen, schaduw, lineair perspectief, isometrisch perspectief, atmosferisch perspectief en verkorting. Allemaal termen die behoren tot dit beeldelement. Het eerste plaatje is tweedimensionaal, toch is er ruimte gecreërt. Dat komt doordat de twee bergen achter het ‘gras’ is geplaatst, overlapping. Ook het licht zorgt voor een ruimtelijk effect. Ook is er sprake van een atmosferisch perspectief; de objecten die verder weg zijn zoals de bergen zijn wat onduidelijker. En blauwe kleuren treden op de achtegrond, zoals hier te zien is. De tweede foto geeft een schaduw weer van twee mensen. Het is driedimensionaal en door middel van licht en donker wordt diepte gemaakt. Het lijkt een beetje alsof de schaduw van jezelf is, alsof je op je eigen schaduw neerkijkt; het standpunt van de fotograaf lijkt dus van bovenaf. Overlapping, zodat de foto ruimtelijk oogt. Dat is wat je ziet op foto drie. Objecten worden over elkaar gelegd, waardoor het hele plaatje driedimensionaal wordt. Om nog even terug te
de ruimte
komen op een ander beeldelement. Lijnen zijn ook erg duidelijk te zien hier. Zowel in de vloer als in het gevouwen papier. In de ene laatste foto zien we iemand snowboarden. Hij of zij lijkt erg klein, vooral vergeleken bij de hoge bomen. Ik denk dat hier sprake is van een isometrisch perspectief; de snowboarder lijkt kleiner, is verder weg en hoger geplaatst in het hele plaatje. Maar de denkbeeldige parallelle lijnen van de bomen blijven parallel. Ook hier zie je weer dat de blauwige ( of grijze ) kleur van de lucht op de achtegrond liggen en overlapt worden door de bomen. De schaduwen van de bomen wekken de indruk dat de piste schuin afloopt en geven de foto tevens nog meer diepte. Het laatste plaatje bevat zowel de elementen licht, lijn als ruimte. Ruimte: de diepte is overduidelijk te zien. Dit komt door de lijnen in de foto; de parallelle lijnen lopen naar een zogenaamd verdwijnpunt. Aan het eind staat ook nog een mens, deze is erg klein afgebeeld, dit is dus weer het isometrisch perspectief. Ook de objecten die aan het ‘plafond’ zitten in de afbeelding, worden kleiner naarmate ze dichterbij het mens komen. Als dit geen voorbeeld is van het beeldelement ruimte!
6
Tijd en beweging: tweedimensionaal en driedimensionaal. Tweedimensionale statische werken bevriezen de tijd en driedimensionale werken kunnen tijd-afhankelijk zijn. Foto één is driedimensionaal, beweging wordt gesuggereerd door de haren van de vrouw die naar achteren lijken te worden gewaaid. Waarschijnlijk stond er gewoon een ventilator voor de vrouw, want je kunt niet zien dat de auto ook daadwerkelijk rijdt. In ieder geval impliceert de foto actie. Op de tweede foto lijkt de rook die van de barbecue komt naar boven te gaan. De rook is ietwat onscherp, doch is het geen tweedimensionaal werk. De houding van de man zou ook nog beweging kunnen aanduiden, maar het kan ook gewoon een tijdelijke positie van hem zijn. De derde foto is een mooie. Hij is driedimensionaal en volgens mij tijd-afhankelijk. De fotograaf heeft waarschijnlijk een lange sluitertijd gebruikt hiervoor. Doordat de auto er scherp op staat en de achtergrond vervaagt zie je dat de auto voorbij scheurt. De foto heeft wel eigenschappen van een tweedimensionaal statisch werk; immers er wordt beweging gesuggereerd door onscherpte van de achtergrond. Vuurwerk: duidelijk te zien op foto vier. Beweging wordt laten zien door een beetje onscherpte en misschien door een speciaal visueel effect. Het lijkt alsof het ‘vuurwerk regent’ in de foto. De maker moet een goede timing hebben om het vuurwerk goed op de foto te zetten, het is immers geen stilstaand beeld. De laatste foto lijkt bewerkt te zijn, maar is dat volgens mij niet. Het zijn twee kinderen die in de tuin met sterretjes zwaaien. Misschien is het een visueel effect, maar het is echter wel driedimensionaal. Bij deze foto volgen je ogen gelijk het ‘vuur’ vanaf de handen van de kinderen. Je probeer uit te zoeken hoe de lijnen lopen en wie bij welke lijn hoort. Leuke foto. Andere elementen die te zien zijn bij deze foto’s: licht, kleur, vorm
tijd beweging en lijn. Licht op foto vier en vijf vooral, op foto vier zie je weer goed het licht-donkercontrast. En op foto vijf lijkt het vuur wat van de sterretjes komt feller dan normaal, door de donkere omgeving. Kleurgebruik is mooi in foto drie. Er worden voornamelijk rood / bruin tinten gebruikt, dat geeft een warm gevoel. En vorm ten slotte; in foto één zie je veel strakke vlakken als je enkel de contouren zou tekenen. Terwijl bij foto twee juist organische vormen naar voren zouden komen.
7