Γηψξγνο ηξαθφζηαο Πνδφζθαηξν Ποδόζθαιπο
Ένας επιθεηικός (No. 10) προζπαθεί να ζηείλει ηην μπάλα πίζω από ηην γραμμή ηοσ ηέρμαηος ηης ανηίπαλης ομάδας για να πεηύτει γκολ.
Ύτιζηη διοικηηική απσή
ΦΙΦΑ
Άλλο όνομα
«Ο βαζιλιάς ηων ζπορ»
Ππώηο παισνίδι
Μέζα ηοσ 19οσ αιώνα ζηην Αγγλία
Χαπακηηπιζηικά
Επαθή
Ναι
Μέλη ομάδαρ
11 κάθε ομάδα
Μικηών θύλυν
Ναι, διαθορεηικές διοργανώζεις
Καηηγοπιοποίηζη
Ομαδικά αθλήμαηα, Αθλήμαηα με μπάλα
Εξοπλιζμόρ
Μπάλα ποδοζθαίροσ
Χώπορ διεξαγυγήρ
Γήπεδο ποδοζθαίροσ
Ολςμπιακό Άθλημα
Ναι, από ηοσς Ολσμπιακούς Αγώνες 1936
Παπαολςμπιακό Άθλημα
Ναι, Ποδόζθαιρο 5x5 από ηο 2004 και Ποδόζθαιρο 7x7 από ηο 1984
Χώπα ή πεπιοσή
Παγκόζμια
Σο ποδόςφαιρο (αγγλικά: Association Football) είναι ζνα ομαδικό άκλθμα που παίηεται ανάμεςα ςε δφο ομάδεσ των ζντεκα παικτϊν με μία ςφαιρικι μπάλα. Ο ποδοςφαιρικόσ αγϊνασ διεξάγεται ςε ζνα ορκογϊνιο γιπεδο με φυςικό ι τεχνθτό χλοοτάπθτα πράςινου χρϊματοσ και ζνα «τζρμα» ςτο μζςο κάκε μιασ από τισ ςτενζσ πλευρζσ. κοπόσ κάκε ομάδασ είναι να οδθγιςει τθ μπάλα ςτο αντίπαλο τζρμα, δθλαδι «να βάλει γκολ» (από τθν αγγλικι λζξθ goal που ςθμαίνει σκοπός) ι «να ςκοράρει», όπωσ λζγεται ςτθν ειδικι ποδοςφαιρικι γλϊςςα. Οι παίκτεσ χειρίηονται τθ μπάλα κυρίωσ με τα πόδια, αλλά και με τον κορμό ι το κεφάλι. Θ ομάδα που κα επιτφχει τα περιςςότερα γκολ ωσ το τζλοσ του παιχνιδιοφ κερδίηει. Σν πνδφζθαηξν είλαη ζήκεξα ην πην δεκνθηιέο άζιεκα ζηνλ θφζκν. ηηο αξρέο ηνπ 21νπ αηψλα αζρνινχληαλ κε απηφ πεξηζζφηεξνη απφ 250 εθαηνκκχξηα αζιεηέο ζε πεξηζζφηεξα απφ 200 θξάηε. Σν πνδνζθαηξηθφ παηρλίδη παίδεηαη ζε δηάθνξα επίπεδα, απφ θηιηθφ, κε ιηγφηεξνπο ή πεξηζζφηεξνπο απφ έληεθα παίθηεο, παηδηά ή ελήιηθεο, ζε έλα νπνηνπδήπνηε κεγέζνπο γήπεδν, κε δχν ηπραία αληηθείκελα γηα ηε ζήκαλζε ηνπ ηέξκαηνο, έσο επαγγεικαηηθφ, κε επαγγεικαηίεο πνδνζθαηξηζηέο, απζηεξή ηήξεζε ησλ θαλνληζκψλ θαη πεξηζζφηεξνπο απφ 100.000 ελζνπζηψδεηο ζεαηέο λα παξαθνινπζνχλ ζε εηδηθή πνδνζθαηξηθή αξέλα πςειψλ ηερληθψλ πξνδηαγξαθψλ. Αλψηαηε νξγαλσηηθή αξρή ηνπ πνδνζθαίξνπ είλαη ε ΦΙΦΑ (FIFA - Fédération Internationale de Football Association), ε νπνία δηεμάγεη ηελ θνξπθαία πνδνζθαηξηθή δηνξγάλσζε, ην Παγκόςμιο
Κφπελλο Ποδοςφαίρου, θάζε ηέζζεξα ρξφληα. Πίνακαρ πεπιεσομένων
1 Δηπκνινγία θαη νλνκαζίεο
2 Ο αγσληζηηθφο ρψξνο
3 Σξφπνο δηεμαγσγήο
4 Ιζηνξία
5 Καλφλεο
o
5.1 Η κπάια
o
5.2 Ο αξηζκφο ησλ πνδνζθαηξηζηψλ
o
5.3 Δμνπιηζκφο πνδνζθαηξηζηή
o
5.4 Γηαηηεηήο θαη βνεζνί δηαηηεηέο
o
5.5 Γηάξθεηα ηνπ αγψλα
o
5.6 Η κπάια εληφο θαη εθηφο παηρληδηνχ
o
5.7 Οθζάηλη
o
5.8 Παξαβάζεηο θαη αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά
5.8.1 Δληφο αγσληζηηθνχ ρψξνπ
5.8.2 Δθηφο αγσληζηηθνχ ρψξνπ
6 Γηνηθεηηθά ζψκαηα
7 Γηεζλείο δηνξγαλψζεηο
8 Σνπηθέο δηνξγαλψζεηο
9 Γπλαηθείν πνδφζθαηξν
10 Γεκνηηθφηεηα
11 Πνδνζθαηξηθφο πνιηηηζκφο
o
11.1 Οπαδνί
o
11.2 Πνδνζθαηξηζηέο
o
11.3 Οκάδεο
o
11.4 Λνγνηερλία θαη θηλεκαηνγξάθνο
o
11.5 Πνδφζθαηξν θαη ζξεζθεία
o
11.6 Πνδφζθαηξν θαη πνιηηηθή
12 Παξαιιαγέο θαη ηπραία παηρλίδηα
13 Παηρλίδηα πξνζνκνίσζεο
14 Παξαπνκπέο
15 Πεγέο
16 Δμσηεξηθνί ζχλδεζκνη
Δηπκνινγία θαη νλνκαζίεο Σν φλνκα ηνπ αζιήκαηνο ζηα ειιεληθά είλαη ζχλζεηε ιέμε θαη πξνέξρεηαη απφ ηηο ιέμεηο πόδι θαη ζθαίρα, θαηά αλαινγία ηνπ αγγιηθνχ football. ηελ αγγιηθή γιψζζα ρξεζηκνπνηήζεθε ν φξνο association football γηα λα γίλεηαη δηάθξηζε απφ άιιεο κνξθέο πνδνζθαίξνπ πνπ δηεμάγνληαλ ηελ επνρή εθείλε θαη εηδηθφηεξα απφ ην ράγκμπι (rugby football). Δπίζεο, ζηελ αγγιηθή γιψζζα ρξεζηκνπνηείηαη ν φξνο soccer πνπ δεκηνπξγήζεθε ηε δεθαεηία ηνπ 1880 ζηελ Αγγιία απφ ηε ζχληκεζε ησλ ιέμεσλ social ceremony («θνηλσληθή ηειεηή»). Άιιεο πεγέο αλαθέξνπλ φηη ε ιέμεsoccer πξνήιζε απφ ζπληνκνγξαθία ηεο ιέμεο association κε ηελ πξνζζήθε ηεο θαηάιεμεο -er, πνπ ζρεκάηηζε αξρηθά ην assoccer θαη αξγφηεξα ην soccer. ηε ζχγρξνλε επνρή, ν φξνο football ρξεζηκνπνηείηαη αληί ηνπ φξνπ association football ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο και ο όροσ soccerςτον Καναδά και
ςτισ ΘΠΑ. ε άλλεσ αγγλόφωνεσ χϊρεσ, όπωσ θ Αυςτραλία θαη ε Νζα Ηθλανδία, ρξεζηκνπνηνχληαη θαη νη δχν φξνη, ελψ ππάξρνπλ θαη ηνπηθά νλφκαηα γηα ην άζιεκα.
Ο αγσληζηηθφο ρψξνο
Δπεηδή νη θαλφλεο ηνπ πνδνζθαίξνπ δηαηππψζεθαλ αξρηθά ζηελ Αγγιία απφ ηηο ηέζζεξηο βξεηαληθέο πνδνζθαηξηθέο νκνζπνλδίεο θαη ην Γηεζλέο Πνδνζθαηξηθφ πκβνχιην, νη ηππνπνηεκέλεο δηαζηάζεηο ηνπ πνδνζθαηξηθνχ γεπέδνπ κεηξήζεθαλ ζε βξεηαληθέο κνλάδεο κέηξεζεο. ηε ζχγρξνλε επνρή, νη Καλφλεο Παηρληδηνχ αλαθέξνπλ ηηο θαηά πξνζέγγηζε ηζνδχλακεο δηαζηάζεηοζε δηεζλείο κνλάδεο κέηξεζεο. Η ηάζε ρξήζεο ησλ παξαδνζηαθψλ κνλάδσλ παξακέλεη ζε αγγιφθσλεο ρψξεο.
Σν γήπεδν πνδνζθαίξνπ θαη νη δηαζηάζεηο ηνπ
Ο αγσληζηηθφο ρψξνο δηεμαγσγήο ηνπ πνδνζθαίξνπ είλαη έλα γήπεδν ζε ζρήκα ορκογϊνιου
παραλλθλόγραμμου (βι. εηθφλα), ην νπνίν ραξάζζεηαη κε ιεπθέο γξακκέο. Όιεο νη γξακκέο πξέπεη λα έρνπλ ην ίδην πιάηνο, ην νπνίν δελ πξέπεη λα ππεξβαίλεη ηα 12 εθαηνζηά, θαη ζεσξείηαη φηη απνηειεί ρψξν ηεο πεξηνρήο ηελ νπνία νξίδεη θάζε γξακκή. Οη δχν καθξχηεξεο πιεπξέο ηνπ παξαιιεινγξάκκνπ νλνκάδνληαη πιάγηεο γξακκέο θαη νη δχν ζηελφηεξεο γξακκέο ηέξκαηνο. Γηα δηεζλείο πνδνζθαηξηθνχο αγψλεο ελειίθσλ ην κήθνο ηεο πιάγηαο γξακκήο πξέπεη λα θπκαίλεηαη απφ 100 κέρξη 110 μζτρα θαη ε γξακκή ηέξκαηνο απφ 64 κέρξη 75 κέηξα. Γηα εζληθνχο θαη άιινπο κηθξφηεξνπο πνδνζθαηξηθνχο αγψλεο ε πιάγηα γξακκή κπνξεί λα έρεη κήθνο 90 έσο 120 κέηξα θαη ε γξακκή ηέξκαηνο απφ 45 έσο 90 κέηξα, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη ην κήθνο ηεο πιάγηαο γξακκήο είλαη πάληα κεγαιχηεξν απφ ην κήθνο ηεο γξακκήο ηέξκαηνο θαη ν αγσληζηηθφο ρψξνο δελ γίλεηαη τετράγωνο. Παξφιν πνπ ην Γηεζλέο Πνδνζθαηξηθφ πκβνχιην ελέθξηλε ην 2008 ηππνπνηεκέλα κεγέζε (105 κέηξα γηα ηελ πιάγηα γξακκή θαη 68 κέηξα γηα ηε γξακκή ηέξκαηνο) γηα δηεζλέο αγψλεο επηπέδνπ Α, ε απφθαζε απηή δελ εθαξκφζηεθε πνηέ. Ο αγσληζηηθφο ρψξνο ρσξίδεηαη ζε δχν ηκήκαηα κε κία δηρνηφκν γξακκή (γξακκή θέληξνπ), πνπ πεξλά απφ ην ζεκείν ηνπ θέληξνπ ηνπ γεπέδνπ θαη ζπλαληά ην κέζν θάζε πιάγηαο γξακκήο. Γχξσ απφ ην ζεκείν ηνπ θέληξνπ ραξάζζεηαη θχθινο κε αθηίλα 9,15 κέηξα. Κάζεηα πξνο ηε γξακκή
ηέξκαηνο ραξάζζνληαη δχν γξακκέο πνπ αξρίδνπλ απφ απφζηαζε 5,50 κέηξσλ απφ ην εζσηεξηθφ θάζε θάζεηνπ δνθαξηνχ. Οη γξακκέο απηέο εθηείλνληαη κέζα ζηνλ αγσληζηηθφ ρψξν ζε απφζηαζε 5,50 κέηξσλ θαη ελψλνληαη κε κία γξακκή παξάιιειε κε ηε γξακκή ηέξκαηνο. Η πεξηνρή πνπ θαζνξίδεηαη απφ ηηο γξακκέο απηέο θαη ηελ γξακκή ηέξκαηνο απνηειεί ηελ «πεξηνρή ηέξκαηνο» ή «κηθξή πεξηνρή». Κάζεηα πξνο ηε γξακκή ηέξκαηνο ραξάζζνληαη επίζεο δχν γξακκέο πνπ αξρίδνπλ απφ απφζηαζε 16,50 κέηξσλ απφ ην εζσηεξηθφ θάζε θάζεηνπ δνθαξηνχ. Οη γξακκέο απηέο εθηείλνληαη κέζα ζηνλ αγσληζηηθφ ρψξν, ζε απφζηαζε 16,50 κέηξσλ θαη ελψλνληαη κε κία γξακκή παξάιιειε κε ηε γξακκή ηέξκαηνο. Η πεξηνρή πνπ θαζνξίδεηαη απφ ηηο γξακκέο απηέο θαη ηε γξακκή ηέξκαηνο απνηειεί ηελ «πεξηνρή πέλαιηη» ή «κεγάιε πεξηνρή». Μέζα ζε θάζε πεξηνρή πέλαιηη απνηππψλεηαη ην ζεκείν ηνπ πέλαιηη ζε απφζηαζε 11 κέηξσλ απφ ηε κέζε ηεο απφζηαζεο κεηαμχ ησλ θάζεησλ δνθαξηψλ θαη ζε ίζε απφζηαζε απφ απηά. Έμσ απφ ηελ πεξηνρή πέλαιηη ραξάζζεηαη έλα ηφμν θχθινπ κε αθηίλα 9,15 κέηξσλ απφ ην θέληξν θάζε ζεκείνπ πέλαιηη. ε θάζε γσλία («θφξλεξ») ηνπ αγσληζηηθνχ ρψξνπ ηνπνζεηείηαη έλα θνληάξη χςνπο ην ιηγφηεξν 1,5 κέηξα, ρσξίο αηρκεξή θνξπθή, κε ζεκαία. Κνληάξηα κε ζεκαία επηηξέπεηαη λα ηνπνζεηεζνχλ επίζεο ζε θάζε άθξν ηεο δηρνηφκνπ γξακκήο ζε απφζηαζε ην ιηγφηεξν 1 κέηξν έμσ απφ ηελ πιάγηα γξακκή. ην εζσηεξηθφ θάζε γσλίαο ηνπ αγσληζηηθνχ ρψξνπ ραξάζζεηαη έλα ηεηαξηεκφξην θχθινπ κε αθηίλα 1 κέηξν απφ θάζε θνληάξη. Έλα νξζνγψλην ηέξκα πνπ ζρεκαηίδεηαη απφ δχν θαηαθφξπθα θαη έλα νξηδφληην δνθάξη είλαη ηνπνζεηεκέλν ζην κέζν θάζε γξακκήο ηέξκαηνο θαη νξίδεη ηελ εζηία ηεο νκάδαο. Οη θάζεηεο θαη ε νξηδφληηα δνθφο πξέπεη λα είλαη θαηαζθεπαζκέλεο απφ μχιν, κέηαιιν ή άιιν εγθεθξηκέλν πιηθφ, λα έρνπλ δηαηνκή ηεηξάγσλε, νξζνγψληα, θπθιηθή ή ειιεηπηηθή ρσξίο λα είλαη επηθίλδπλα γηα ηνπο παίθηεο, θαη θαη λα έρνπλ ιεπθφ ρξψκα .Σα δχν θάζεηα δνθάξηα βξίζθνληαη ζε ίζε απφζηαζε απφ θάζε θνληάξη κε ζεκαία ηνπ θφξλεξ. Η απφζηαζε κεηαμχ ησλ θάζεησλ δνθαξηψλ είλαη 7,32 κέηξα θαη ε απφζηαζε απφ ην ρακειφηεξν άθξν ηνπ νξηδφληηνπ δνθαξηνχ κέρξη ην έδαθνο είλαη 2,44 κέηξα. Σα δχν θάζεηα δνθάξηα θαη ην νξηδφληην δνθάξη έρνπλ ην ίδην πιάηνο θαη πάρνο κεηαμχ ηνπο, φρη κεγαιχηεξν απφ 12 εθαηνζηά, θαη ην ίδην πιάηνο κε ηηο γξακκέο ηέξκαηνο. ην ηέξκα θαη ζην έδαθνο πίζσ απφ ην ηέξκα επηηξέπεηαη λα αλαξηεζνχλ δίρηπα πνπ ζπγθξαηνχλ ηε κπάια φηαλ πεξάζεη ην ηέξκα (αλ θαη δελ είλαη απαξαίηεηα ζχκθσλα κε ηνπο Καλφλεο Παηρληδηνχ), κε ηελ πξνυπφζεζε φηη είλαη θαιά ζηεξεσκέλα θαη δελ εκπνδίδνπλ ηνπο παίθηεο. Σα ηέξκαηα πξέπεη λα είλαη αγθπξσκέλα κε αζθάιεηα ζην έδαθνο. Δπηηξέπεηαη ε ρξήζε κεηαθεξφκελσλ ηεξκάησλ, εθφζνλ πιεξνχλ απηή ηελ πξνυπφζεζε.
Σξφπνο δηεμαγσγήο
Έλαο ηεξκαηνθχιαθαο απνθξνχεη ζνπη κέζα ζηε κεγάιε πεξηνρή
Σν πνδνζθαηξηθφ παηρλίδη βαζίδεηαη ζε έλα ζχλνιν θαλφλσλ, πνπ είλαη γλσζηνί σο κανόνεσ
Παιχνιδιοφ , θαη παίδεηαη κε ηε ρξήζε κηαο θνπζθσκέλεο ειαζηηθήο ζθαίξαο, ηεο κπάιαο πνδνζθαίξνπ. Με ζηξίςηκν θέξκαηνο πξηλ ηελ έλαξμε ηνπ αγψλα απνθαζίδεηαη ζε πνηα πιεπξά ηνπ γεπέδνπ ζα εγθαηαζηήζεη ηελ εζηία ηεο θάζε νκάδα θαη πνηα ζα εθηειέζεη ην ελαξθηήξην ιάθηηζκα. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ αγψλα, θάζε νκάδα πξνζπαζεί λα νδεγήζεη ηε κπάια ζηελ εζηία ηεο αληίπαιεο, πνπ νξίδεηαη απφ ην «ηέξκα» ζε θαζεκηά απφ ηηο ζηελέο πιεπξέο ηνπ γεπέδνπ θαη θπιάζζεηαη απφ ζπγθεθξηκέλν παίθηε, ηνλ τερματοφφλακα. Δθφζνλ νιφθιεξε ε κπάια πεξάζεη πίζσ απφ ηε γξακκή, αλάκεζα απφ ηα δχν θαηαθφξπθα θαη ην νξηδφληην δνθάξη ηνπ αληίπαινπ ηέξκαηνο, θαη εθφζνλ δελ έρεη πξνεγεζεί θάπνηα παξάβαζε απφ ηελ επηηηζέκελε νκάδα, ηφηε ε νκάδα απηή ζεσξείηαη φηη ζεκείσζε «γθνι» ή «ηέξκα». Αλ απφ ιάζνο θαηά ηε δηαδηθαζία απφθξνπζεο παίθηεο ηεο ακπλφκελεο νκάδαο ζηείιεη ν ίδηνο ηε κπάια ζην ηέξκα, ηφηε ζεσξείηαη θαη πάιη φηη ζεκεηψζεθε γθνι ππέξ ηεο επηηηζέκελεο νκάδαο («απηνγθφι»). Η νκάδα πνπ έρεη πεηχρεη ηα πεξηζζφηεξα ηέξκαηα ζην ηέινο ηνπ παηρληδηνχ είλαη ε ληθήηξηα. ε πεξίπησζε ίζνπ αξηζκνχ γθνι ην παηρλίδη ιήγεη ηζφπαιν ή νδεγείηαη ζηελ παράταςθ ι/και ςτα πζναλτι, αλάινγα κε ηε δηαδηθαζία πνπ πξνβιέπεηαη ζηε δηνξγάλσζε. ηα πεξηζζφηεξα επαγγεικαηηθά παηρλίδηα ζεκεηψλνληαη κφλν κεξηθά γθνι. ηελ αγγιηθή Πρζμιερ Λιγκ, γηα παξάδεηγκα, ηελ πεξίνδν 2005-
06 ο μζςοσ όροσ γκολ ανά αγϊνα ιταν 2,48. Οη επηηηζέκελνη πνδνζθαηξηζηέο πξνζπαζνχλ λα δεκηνπξγήζνπλ επθαηξίεο γηα γθνι κέζσ επηδέμησλ αηνκηθψλ ειηγκψλ απνθπγήο ηνπ αληηπάινπ (ντρίμπλα), κεηαβίβαζεο ηεο κπάιαο ζε ζπκπαίθηε (πάςα) θαη βνιήο πξνο ην ηέξκα (ςουτ). Οη ακπλφκελνη πνδνζθαηξηζηέο πξνζπαζνχλ λα αλαθηήζνπλ ηνλ έιεγρν ηεο κπάιαο είηε αλαθφπηνληαο κηα πάζα είηε δηεθδηθψληαο ηε κπάια απφ ηνλ αληίπαιν πνδνζθαηξηζηή (τάκλιν). Η θπζηθή επαθή κεηαμχ ησλ αληηπάισλ είλαη πεξηνξηζκέλε. Θεκειηψδεο θαλφλαο ηνπ πνδνζθαίξνπ είλαη φηη θαλέλαο παίθηεο, εθηφο απφ ηνλ τερματοφφλακα, δελ κπνξεί λα ρεηξηζηεί ζθφπηκα ηε κπάια κε ηα άλσ άθξα ηνπ, απφ ηνλ ψκν σο ηελ άθξε ησλ δαθηχισλ, θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αγψλα κέζα ζηνλ αγσληζηηθφ ρψξν. Ο ηεξκαηνθχιαθαο επηηξέπεηαη λα ρεηξηζηεί ηε κπάια κε ηα ρέξηα ηνπ εθφζνλ βξίζθεηαη κέζα ζηελ κεγάιε πεξηνρή κπξνζηά απφ ηε δηθή ηνπ εζηία. Οη άιινη παίθηεο κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηα ρέξηα ηνπο κφλν γηα ηελ επαλαθνξά ηεο κπάιαο ζηνλ αγσληζηηθφ ρψξν (εθηέιεζε «πιάγηνπ άνπη»). Παξά ην γεγνλφο φηη νη παίθηεο ρξεζηκνπνηνχλ ζπλήζσο ηα πφδηα ηνπο γηα λα
θπθινθνξήζνπλ ηε κπάια ζην αγσληζηηθφ ρψξν, ρξεζηκνπνηνχλ πεξηζηαζηαθά θαη ην θεθάιη («θεθαιηά» κε ην κέησπν), ην ζηήζνο ή άιιν κέινο ηνπ ζψκαηνο. Όινη νη πνδνζθαηξηζηέο είλαη ειεχζεξνη λα θηλνχληαη ζε νιφθιεξν ηνλ αγσληζηηθφ ρψξν θαη λα παίδνπλ ηε κπάια πξνο νπνηαδήπνηε θαηεχζπλζε, αξθεί έλαο επηηηζέκελνο παίθηεο λα κελ βξίζθεηαη θνληά ζην αληίπαιν ηέξκα φηαλ ιάβεη ηε κπάια έρνληαο κφλν ηνλ΄ακπλφκελν ηεξκαηνθχιαθα κεηαμχ ηνπ ηδίνπ θαη ηνπ ηέξκαηνο («ζέζε οφςάιντ»).Σν παηρλίδη έρεη γεληθά ειεχζεξε ξνή, πνπ ζηακαηά κφλν φηαλ ε κπάια πεξάζεη έμσ απφ ηνλ αγσληζηηθφ ρψξν ή φηαλ δηαθνπεί απφ ηνλ δηαηηεηή ιφγσ παξάβαζεο ησλ θαλφλσλ. Μεηά απφ δηαθνπή, ην παηρλίδη μαλαξρίδεη κε έλα ζπγθεθξηκέλν ηξφπν επαλεθθίλεζεο. Αλ θαη νη Καλφλεο Παηρληδηνχ δελ θαζνξίδνπλ ηηο κζςεισ των ποδοςφαιριςτϊν ζην γήπεδν εθηφο απφ ηε ζέζε ηνπ ηεξκαηνθχιαθα, νη πνδνζθαηξηζηέο ζπλήζσο θαηάηάζζνληαη ζε ηξεηο θχξηεο θαηεγνξίεο, αλάινγα κε ηηο ζπγθεθξηκέλεο ζέζεηο ζηηο νπνίεο ζπλήζσο αγσλίδνληαη: επικετικοί (κε θχξην ζηφρν ηελ επίηεπμε γθνι), αμυντικοί (πνπ εηδηθεχνληαη ζηελ απνηξνπή ηεξκάησλ απφ ηνπο αληηπάινπο) θαη ςτουσ μζςουσ, κε θχξην θαζήθνλ λα δηαηεξήζνπλ ηελ θαηνρή ηεο κπάιαο, λα παίξλνπλ ηελ κπάια απφ ηνπο ακπληηθνχο θαη λα ηελ πξνσζνχλ ζηνπο επηζεηηθνχο ηεο νκάδαο ηνπο. Οη ζέζεηο απηέο εμεηδηθεχνληαη πεξαηηέξσ αλάινγα κε ην ζεκείν ζην νπνίν είλαη ηνπνζεηεκέλνο θάζε πνδνζθαηξηζηήο. Γηα παξάδεηγκα, ππάξρνπλ θεληξηθνί ακπληηθνί θαη αξηζηεξφο ή δεμηφο αθξαίνο κέζνο. Οη δέθα πνδνζθαηξηζηέο ζηηο ζέζεηο απηέο κπνξνχλ λα δηαηάζζνληαη ζε νπνηνδήπνηε ζπλδπαζκφ. Ο αξηζκφο ησλ πνδνζθαηξηζηψλ ζε θάζε ζέζε θαζνξίδεη ηε ζηξαηεγηθή θάζε νκάδαο. Πεξηζζφηεξνη επηζεηηθνί θαη ιηγφηεξνη ακπληηθνί δεκηνπξγνχλ έλα πην επηζεηηθφ παηρλίδη, ελψ ην αληίζεην δεκηνπξγεί έλα πην ακπληηθφ ζηπι παηρληδηνχ. Η δηάηαμε ησλ πνδνζθαηξηζηψλ κηαο νκάδαο είλαη γλσζηή ζαλ ςφςτθμα ποδοςφαίρου θαη είλαη ζπλήζσο επζχλε ηνπ πξνπνλεηή ηεο νκάδαο.ε θάζε νκάδα ππάξρεη έλαο πνδνζθαηξηζηήο ζε
ρόλο αρχθγοφ, κε κφλεο ηδηαίηεξεο αξκνδηφηεηέο ηνπ ζχκθσλα κε ηνπο Καλφλεο ηνπ Παηρληδηνχ ηε ζπκκεηνρή ζηελ θιήξσζε πξηλ απφ ην ελαξθηήξην ιάθηηζκα ή ην πέλαιηη θαη θάπνην βαζκφ επζχλεο γηα ηε ζπκπεξηθνξά ηεο νκάδαο ηνπ κέζα ζην γήπεδν.
Ιζηνξία
Μαξκάξηλε εηθφλα ζηελ νπνία απεηθνλίδεηαη έλαο αξραίνο Έιιελαο λα ηζνξξνπεί κία κπάια κε ην πφδη ηνπ
Δίλαη ηζηνξηθά θαηαγεγξακκέλν φηη ζε πνιιέο ρψξεο ππήξμαλ παηρλίδηα φπνπ νη παίθηεο θινηζνχλ κία κπάια, φπσο το επίςκυροσ ςτθν Αρχαία Ελλάδα, ην «woggabaliri» ζηελ Απζηξαιία, ην «harpastum» ςτθ Ρωμαϊκι Αυτοκρατορία θαη ην «cuju» ςτθν Κίνα. Οη ζχγρξνλνη θαλφλεο ηνπ πνδνζθαίξνπ βαζίδνληαη ζηηο πξνζπάζεηεο πνπ έγηλαλ ζηα κέζα ηνπ 19νπ αηψλα γηα ηππνπνίεζε ησλ πνηθίισλ κνξθψλ ηνπ πνδνζθαίξνπ πνπ παίδνηαλ ζηα δεκφζηα ζρνιεία ηεο Αγγιίαο. Η ηζηνξία ηνπ πνδνζθαίξνπ ζηελ Αγγιία ρξνλνινγείηαη ηνπιάρηζηνλ απφ ηνλ φγδνν αηψλα.
Οι Κανόνεσ του Κζμπριτη, πνπ θαηαξηίζηεθαλ γηα πξψηε θνξά ςτο Πανεπιςτιμιο του Κζμπριτη ην 1848, είραλ κεγάιε επηξξνή ζηελ αλάπηπμε ησλ επφκελσλ θαλφλσλ ηνπ πνδνζθαίξνπ. Οη Καλφλεο ηνπ Κέκπξηηδ γξάθηεθαλ ζην Σξίληηη Κφιεηδ (Trinity College) ηνπ Κέκπξηηδ ζε κηα ζπλεδξίαζε ζηελ νπνία ζπκκεηείραλ εθπξφζσπνη απφ ηα ζρνιεία Ίηνλ (Eton College), Υάξννπ (Harrow School), Ράγθκπη (Rugby School), Γνπίληζεζηεξ (Winchester College) θαη ξηνχζκπεξη (Shrewsbury School). Γελ είραλ θαζηεξσζεί θαζνιηθά, φπνπ δειαδή παηδφηαλ ην πνδφζθαηξν. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1850, πνιιέο νκάδεο πνπ δελ ζπλδένληαλ κε ζρνιεία ή παλεπηζηήκην δεκηνπξγήζεθαλ ζε φιν ηνλ αγγιφθσλν θφζκν, γηα λα παίδνπλ δηάθνξεο κνξθέο ηνπ πνδνζθαίξνπ. Μεξηθέο νκάδεο δεκηνχξγεζαλ ηνπο δηθνχο ηνπο μερσξηζηνχο θαλφλεο, κε ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα τθ ζφιλντ, πνπ δεκηνπξγήζεθε απφ πξψελ καζεηέο ηνπ δεκφζηνπ ζρνιείνπ ην 1857, θαη πνπ νδήγεζε ζηε δεκηνπξγία τθσ Ποδοςφαιρικισ Ομοςπονδίασ
του ζφιλντ (Sheffield Football Association) ην 1867 θαη των Κανόνων του ζφιλντ.Σν 1862, ν Σηον Σςαρλσ Θρινκ (John Charles Thring), εθπαηδεπηηθφο ηνπ ζρνιείνπ Uppingham School, επηλφεζε επίζεο έλα ζχλνιν θαλφλσλ, νη νπνίνη απνθαινχληαλ «The Simplest Game» ή «The Uppingham Rules».
Η νκάδα Ρφγηαι Δληδηλίξο ε νπνία ήηαλ θηλαιίζη ζην πξψην ηειηθφ ηνπ θππέιινπ Αγγιίαο ην 1872
Οη ζπλερηδφκελεο απηέο πξνζπάζεηεο ζπλέβαιαλ ζηε δεκηνπξγία ηεο Ποδοςφαιρικισ
Ομοςπονδίασ τθσ Αγγλίασ (The Football Association - The FA) ην 1863, ε νπνία ζπλεδξίαζε γηα πξψηε θνξά ην πξσί ηεο 26εο Οθησβξίνπ ηνπ 1863 ζηελ Σαβζρνα Freemasons (Freemasons' Tavern) ζηελ Great Queen Street ηνπ Λονδίνου. ηε ζπλάληεζε ζπκκεηείραλ αληηπξφζσπνη 12 νκάδσλ θαη ζρνιείσλ ηνπ Λνλδίλνπ: Μπαρνζσ ΡΦΚ(Barnes Rugby Football Club), ίβιλ ερβάισ
ΦΚ (Civil Service F.C.), Κρουςάντερσ ΦΚ (Crusaders F.C.), Φόρεςτ οφ Λειτονςτόουν (Forest of Leytonstone), Νόου Νζιμ Κλαπ (N.N. Club), Κρίςταλ Πάλασ ΦΚ (1861)(Crystal Palace F.C.
(1861)), Μπλάκχεκ ΦΚ (Blackheath F.C.), Κζνςιγκτον κουλ (Kensington School), Πζρςεβαλ
Χάουσ (Perceval House), οφρμπιτον ΦΚ (Surbiton F.C.), Μπλάκχεκ Προπιζταρι κουλ (Blackheath Proprietary School) και άρτερχάουσ κουλ (Charterhouse School).Η ζπλάληεζε ζηελ ηαβέξλα ήηαλ ε απαξρή γηα πέληε αθφκα ζπλαληήζεηο κεηαμχ Οθησβξίνπ θαη Γεθεκβξίνπ, ζην ηέινο ησλ νπνίσλ παξήρζε ην πξψην νινθιεξσκέλν ζχλνιν θαλφλσλ. ηελ ηειεπηαία ζπλάληεζε, ν πξψηνο ηακίαο ηεο FA, ν εθπξφζσπνο ηεο νκάδαο ξάγθκπη Blackheath F.C., Φράνςισ Μάουλε Κάμπελ (Francis Maule Campbell), απέζπξε ηελ νκάδα ηνπ απφ ηελ FA εμαηηίαο ηεο απφξξηςεο δχν πξνηάζεσλ. Η πξψηε επέηξεπε ην ηξέμηκν κε ηελ κπάια ζην ρέξη θαη ε δεχηεξε επέηξεπε ηελ παξεκπφδηζε ηεο ελέξγεηαο απηήο κε ιάθηηζκα ζηηο θλήκεο ηνπ αληηπάινπ, ηξηθινπνδηά ή ζπγθξάηεζε κε ηα ρέξηα. Άιιεο πνδνζθαηξηθέο νκάδεο ξάγθκπη αθνινχζεζαλ θαη δελ εληάρζεθαλ ζηελ FA ή απνρψξεζαλ ζηε ζπλέρεηα, δεκηνπξγψληαο ην 1871 ηελ Έλσζε Ράγθκπη (Rugby Football Union). Σα ππφινηπα έληεθα ζσκαηεία, θάησ απφ ηελ επνπηεία
του Εμπενίηερ Κομπ Μόρλεϊ (Ebenezer Cobb Morley), ηδξπηή τθσ Μπαρνζσ ΡΦΚ, επηθχξσζαλ ηνπο αξρηθνχο δεθαηξείο θαλφλεο ηνπ παηρληδηνχ. Οη θαλφλεο απηνί πεξηιάκβαλαλ ην ρεηξηζκφ ηεο κπάιαο κε «απφθξνπζε» θαη ηελ απνπζία νξηδφληηνπ δνθαξηνχ θαη έκνηαδαλ εθπιεθηηθά κε ηνπο θαλφλεο ηνπ βηθησξηαλνχ πνδνζθαίξνπ πνπ αλαπηχζζνληαλ ηελ ίδηα πεξίνδν ςτθν Αυςτραλία. Η Πνδνζθαηξηθή Οκνζπνλδία ηνπ έθηιλη δηαηεξνχζε ηνπο δηθνχο ηεο θαλφλεο κέρξη ηε δεθαεηία ηνπ 1870 θαη ε FA πηνζέηεζε νξηζκέλνπο απφ ηνπο θαλφλεο απηέο, κέρξη πνπ ππήξρε κφλν κηθξή δηαθνξά ζηα παηρλίδηα.
Η Δζληθή Αγγιίαο αληηκέησπε κε ηελ Δζληθή θσηίαο ην 1872 ζην The Oval
Οη Καλφλεο Παηρληδηνχ ζήκεξα θαζνξίδνληαη απφ ην Διεκνζσ Ποδοςφαιρικό
υμβοφλιο (IFAB). Σν ζπκβνχιην ζπγθξνηήζεθε ην 1886 κεηά απφ ζπλάληεζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ςτο Μάντςεςτερ κεηαμχ ηεο FA, ηεο Ποδοςφαιρικισ Ομοςπονδίασ
κωτίασ, τθσ Ποδοςφαιρικισ Ομοςπονδίασ Ουαλίασ και τθσ Ιρλανδικισ Ποδοςφαιρικισ Ομοςπονδίασ. Θ παιαηφηεξε πνδνζθαηξηθή δηνξγάλσζε ζηνλ θφζκν είλαη το Κφπελλο Αγγλίασ, ην νπνίν δεκηνπξγήζεθε απφ ηνλ πνδνζθαηξηζηή ηεο Γουόντερερσ ΦΚ θαη γξακκαηέαο ηεο FA, Σςαρλσ Γουίλιαμ Άλςοκ (Charles William Alcock) θαη ζην νπνίν δηαγσλίδνληαη νη αγγιηθέο νκάδεο απφ ην 1872. Ο πρϊτοσ διεκνισ ποδοςφαιρικόσ αγϊνασ έιαβε ρψξα ην 1872 κεηαμχ
τθσ Εκνικισ κωτίασ και τθσ Εκνικισ Αγγλίασ ςτθ Γλαςκϊβθ θαη πάιη κε πξσηνβνπιία ηνπ
Σζαξιο Γνπίιηακ Άιζνθ. ηελ Αγγιία επίζεο δεκηνπξγήζεθε ην πξψην πξσηάζιεκα πνδνζθαίξνπ ζηνλ θφζκν, ην νπνίν ηδξχζεθε ζην Μπζρμιγχαμ ην 1888 απφ ην δηεπζπληή τθσ Άςτον
Βίλα William McGregor Η αξρηθή κνξθή ηνπ πξσηαζιήκαηνο πεξηιάκβαλε 12 ζσκαηεία απφ ηελ θεληξηθή θαη βφξεηα Αγγιία. Θ ΦΙΦΑ, ν δηεζλψο αλαγλσξηζκέλνο νξγαληζκφο πνπ δηνηθεί ην πνδφζθαηξν, ηδξχζεθε ςτο Παρίςι ην 1904, νπφηε θαη δειψζεθε φηη ζα ηεξεζνχλ νη Καλφλεο ηνπ Παηρληδηνχ ηεο FA.Η απμαλφκελε δεκνηηθφηεηα ηνπ δηεζλνχο παηρληδηνχ νδήγεζε ζηελ απνδνρή εθπξνζψπσλ ηεο ΦΙΦΑ ζην Γηεζλέο Πνδνζθαηξηθφ πκβνχιην ην 1913. Σν ζπκβνχιην ζήκεξα απνηειείηαη απφ ηέζζεξηο εθπξνζψπνπο ηεο ΦΙΦΑ θαη απφ έλα εθπξφζσπν απφ θάζε κία απφ ηηο ηέζζεξηο πνδνζθαηξηθέο νκνζπνλδίεο ηεο Βξεηαλίαο. Θ Βρετανία είλαη ην κφλν θξάηνο πνπ δηαηεξεί ηέζζεξηο εζληθέο ομάδεσ (Εκνικι Αγγλίασ, Εκνικι κωτίασ, Εκνικι Ουαλίασ και Εκνικι
Βορείου Ιρλανδίασ) ηηκήο έλεθελ, γηα ηελ πξνζθνξά ηεο ζην άζιεκα.
Καλφλεο Σο Διεκνζσ Ποδοςφαιρικό υμβοφλιο ζχει κακορίςει 17 κανόνεσ, που είναι γνωςτοί ωσ Κανόνεσ Παιχνιδιοφ και δθμοςιεφονται από τθ ΦΙΦΑ Κάζε θαλφλαο πεξηγξάθεη πξνδηαγξαθέο ή νξίδεη θαηεπζπληήξηεο γξακκέο. Οη ίδηνη θαλφλεο εθαξκφδνληαη ζε φια ηα επίπεδα αγψλσλ, αλ θαη επηηξέπνληαη νξηζκέλεο ηξνπνπνηήζεηο γηα νκάδεο παίδσλ, παιαηκάρσλ, γπλαηθψλ θαη αηφκσλ κε εηδηθέο αδπλακίεο. Οη θαλφλεο είλαη ζπρλά δηαηππσκέλνη κε γεληθφ ηξφπν, επηηξέπνληαο έηζη ηελ επειημία ζηελ εθαξκνγή ηνπο αλάινγα κε ηε θχζε ηνπ παηρληδηνχ. Δθηφο απφ ηνπο 17 θαλφλεο, πνιιέο απφ ηηο απνθάζεηο θαη νδεγίεο ηνπ Γηεζλνχο Πνδνζθαηξηθνχ πκβνπιίνπ ζπκβάιινπλ ζηε ξχζκηζε ηνπ αζιήκαηνο. Καλφλαο 1: Ο Αγωνιςτικόσ χϊροσ Καλφλαο 2: Θ Μπάλα Καλφλαο 3: Ο αρικμόσ των ποδοςφαιριςτϊν Καλφλαο 4: Εξοπλιςμόσ ποδοςφαιριςτι Καλφλαο 5: Ο διαιτθτισ Καλφλαο 6: Οι βοθκοί διαιτθτζσ Καλφλαο 7: Διάρκεια του αγϊνα Καλφλαο 8: Ζναρξθ και επανζναρξθ του παιχνιδιοφ Καλφλαο 9: Θ μπάλα εντόσ και εκτόσ παιχνιδιοφ Καλφλαο 10: Μζκοδοσ επίτευξθσ τζρματοσ Καλφλαο 11: Παίκτθσ εκτόσ παιχνιδιοφ (Οφςάιντ) Καλφλαο 12: Παραβάςεισ και ανάρμοςτθ ςυμπεριφορά (Φάουλ)
Καλφλαο 13: Ελεφκερο λάκτιςμα (άμεςο και ζμμεςο) Καλφλαο 14: Επανορκωτικό λάκτιςμα (Πζναλτι) Καλφλαο 15: Επαναφορά από τθν πλάγια γραμμι (Πλάγιο άουτ) Καλφλαο 16: Από τζρματοσ λάκτιςμα (Άουτ)
Καλφλαο 17: Σο γωνιαίο λάκτιςμα (Κόρνερ)
Η μπάλα χκθσλα κε ηνπο Καλφλεο Παηρληδηνχ, ε μπάλα πξέπεη λα έρεη ςφαιρικό ζρήκα, λα είλαη θαηαζθεπαζκέλε απφ δέξκα ή άιιν θαηάιιειν πιηθφ θαη λα έρεη πεξηθέξεηα ην πνιχ
70 εκατοςτά θαη ην ιηγφηεξν 28 εθαηνζηά. Σν βάξνο ηεο πξέπεη λα κελ μεπεξλά ηα 450 γραμμάρια θαη λα κελ είλαη ιηγφηεξν απφ 410 γξακκάξηα θαηά ηελ έλαξμε ηνπ αγψλα. Δπηπξφζζεηα, θ πίεςθ ζην εζσηεξηθφ ηεο κπάιαο ζην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο πξέπεη λα είλαη 0,6 κε 1,1 ατμόςφαιρεσ. Αλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αγψλα ε κπάια ζθάζεη ή θαηαζηεί αληηθαλνληθή, ν αγψλαο δηαθφπηεηαη θαη μαλαξρίδεη κε ηε λέα κπάια λα ηνπνζεηείηαη ζην ζεκείν πνπ ε αξρηθή κπάια θαηέζηε ειαηησκαηηθή, εθηφο αλ ην παηρλίδη δηαθφπεθε κέζα ζηελ πεξηνρή ηέξκαηνο, πεξίπησζε θαηά ηελ νπνία ν δηαηηεηήο αθήλεη ηε λέα κπάια λα πέζεη ζηε γξακκή ηεο πεξηνρήο ηνπ ηέξκαηνο πνπ είλαη παξάιιειε κε ηε γξακκή ηέξκαηνο ζην πιεζηέζηεξν ζεκείν φπνπ βξηζθφηαλ ε αξρηθή κπάια φηαλ δηαθφπεθε ην παηρλίδη («ειεχζεξν ηνπ δηαηηεηή»). Δάλ ε κπάια ζθάζεη ή θαηαζηεί αληηθαλνληθή θαηά ηε δηάξθεηα ελφο ιαθηίζκαηνο πέλαιηη ή ελφο ιαθηίζκαηνο απφ ην ζεκείν πέλαιηη θαζψο θηλείηαη εκπξφο θαη πξηλ αθνπκπήζεη θάπνηνλ παίθηε ή ην δνθάξη ή ην ηέξκα, ην ιάθηηζκα επαλαιακβάλεηαη. Αλ ε κπάια ζθάζεη ή θαηαζηεί αληηθαλνληθή ζε δηαθνπή ηνπ αγψλα, ζε ελαξθηήξην ιάθηηζκα, απφ ηέξκαηνο ιάθηηζκα, γσληαθφ ιάθηηζκα (θφξλεξ), ειεχζεξν ιάθηηζκα, ιάθηηζκα πέλαιηη ή επαλαθνξά ηεο κπάιαο απφ ηα πιάγηα, ν αγψλαο μαλαξρίδεη αλάινγα κε ηελ πεξίπησζε. Γελ επηηξέπεηαη ε αιιαγή ηεο κπάιαο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αγψλα ρσξίο ηελ έγθξηζε ηνπ δηαηηεηή.
Ο απιθμόρ ηων ποδοζθαιπιζηών Κάζε νκάδα αγσλίδεηαη θαη' αλψηαην φξην κε έληεθα πνδνζθαηξηζηέο, έλαο απφ ηνπο νπνίνπο πξέπεη λα αγσλίδεηαη ζηε ζέζε ηνπ τερματοφφλακα. Οη νκάδεο δηαζέηνπλ
επίςθσ αναπλθρωματικοφσ παίθηεο γηα λα αληηθαηαζηήζνπλ παίθηεο πνπ αγσλίδνληαη, φηαλ παξαζηεί αλάγθε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ παηρληδηνχ. Ο κέγηζηνο αξηζκφο αιιαγψλ πνπ επηηξέπνληαη ζηα πεξηζζφηεξα δηεζλή θαη ηνπηθά πξσηαζιήκαηα είλαη ηξεηο γηα θάζε νκάδα. ε άιιεο δηνξγαλψζεηο ή ζε θηιηθά παηρλίδηα ν αξηζκφο απηφο κπνξεί λα δηαθέξεη. πλήζεηο ιφγνη γηα αιιαγή ελφο πνδνζθαηξηζηή είλαη ν ηξαπκαηηζκφο, ε θνχξαζε, ε αλαπνηειεζκαηηθφηεηα, ε αιιαγή ζηελ ηαθηηθή ηεο νκάδαο ή, φηαλ ην απνηέιεζκα είλαη επλντθφ γηα ηελ νκάδα πξνο ην ηέινο ηνπ
παηρληδηνχ, ε επηζπκία λα θεξδεζεί ρξφλνο ή λα δνζεί ε επθαηξία ζε αλαπιεξσκαηηθνχο παίθηεο λα αγσληζηνχλ. ηα παηρλίδηα ελειίθσλ, ν πνδνζθαηξηζηήο πνπ έρεη αληηθαηαζηαζεί ζπλήζσο δελ κπνξεί λα ιάβεη πεξαηηέξσ κέξνο ζην παηρλίδη .Οη θαλφλεο ηεο δηνξγάλσζεο κπνξεί λα θαζνξίδνπλ ειάρηζην αξηζκφ πνδνζθαηξηζηψλ πνπ κπνξεί λα ζεσξεζνχλ νκάδα, ζπλήζσο επηά. Σν Γηεζλέο Πνδνζθαηξηθφ πκβνχιην ζπληζηά φηη έλαο αγψλαο δελ ζα πξέπεη λα ζπλερηζηεί, εάλ ππάξρνπλ ιηγφηεξνη απφ επηά παίθηεο ζε ηνπιάρηζηνλ κία απφ ηηο δχν νκάδεο. Η απφθαζε γηα ηνπο βαζκνχο ζε παηρλίδηα πνπ έρνπλ δηαθνπεί γηα ηνλ πην πάλσ ιφγν επαθίεηαη ζηηο αξκφδηεο πνδνζθαηξηθέο νκνζπνλδίεο.
Εξοπλιζμόρ ποδοζθαιπιζηή Κύριο λήμμα: Εξοπλιςμόσ ποδοςφαιριςτι Οη Καλφλεο Παηρληδηνχ θαζνξίδνπλ ηνλ βαζηθφ εμνπιηζκφ πνπ πξέπεη λα θέξεη θάζε πνδνζθαηξηζηήο (Καλφλαο 4: Ο Εξοπλιςμόσ του Ποδοςφαιριςτι) θαη πεξηιακβάλεη πέληε αληηθείκελα: θαλέια ή θνληνκάληθε θαλέια, παληεινλάθη, θάιηζεο, ππνδήκαηα θαη επηθαιακίδεο. Οη ηεξκαηνθχιαθεο επηηξέπεηαη λα θνξάλε καθξηέο θφξκεο αληί γηα θνληά παληεινλάθηα. Οη πεξηζζφηεξνη πνδνζθαηξηζηέο θνξάλε πνδνζθαηξηθά παπνχηζηα κε θαξθηά αλ θαη νη Καλφλεο Παηρληδηνχ δελ ηα απαηηνχλ. Οη θαλέιεο πξέπεη λα έρνπλ καλίθηα (είηε θνληά είηε καθξηά) θαη ν θάζε ηεξκαηνθχιαθαο πξέπεη λα θέξεη ρξψκαηα ηα νπνία ζα ηνλ μερσξίδνπλ απφ ηνπο ππφινηπνπο παίθηεο, ηνλ δηαηηεηή θαη ηνπο βνεζνχο δηαηηεηέο. Κάησ απφ ην παληεινλάθη επηηξέπεηαη λα θνξεζνχλ εθαξκνζηά εζψξνπρα («θνιιάλ»), εθφζνλ έρνπλ ην ίδην ρξψκα κε ην παληεινλάθη θαη δελ είλαη καθξχηεξα απφ ην γφλαην. Οη επηθαιακίδεο πξέπεη λα θαιχπηνληαη πιήξσο απφ ηηο θάιηζεο, λα είλαη θαηαζθεπαζκέλεο απφ θανπηζνχθ, πιαζηηθφ ή παξφκνην πιηθφ θαη «λα παξέρνπλ ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ πξνζηαζίαο».Σέινο, νη Καλφλεο Παηρληδηνχ απαγνξεχνπλ ηε ρξήζε εμνπιηζκνχ πνπ είλαη επηθίλδπλνο γηα απηφλ πνπ ηνλ ρξεζηκνπνηεί ή θάπνηνλ άιιν πνδνζθαηξηζηή.
Διαιηηηήρ και βοηθοί διαιηηηέρ
Ο Απζηξηαθφο βνεζφο δηαηηεηήο Clemens Schüttengruber ππνδεηθλχεη νθζάηλη
Ο πνδνζθαηξηθφο αγψλαο ειέγρεηαη απφ έλα διαιτθτι κε πιήξε εμνπζία λα επηβάιεη ηνπο Καλφλεο Παηρληδηνχ ζην παηρλίδη ζην νπνίν έρεη νξηζηεί (Καλφλαο 5) θαη ηνπ νπνίνπ νη
απνθάζεηο είλαη ηειεζίδηθεο. Κηλείηαη ζε φιν ηνλ αγσληζηηθφ ρψξν θαη ελεξγεί ρξεζηκνπνηψληαο ζθπξίρηξα θαη θάλνληαο ζήκαηα κε ηα ρέξηα ηνπ. Ο δηαηηεηήο δέρεηαη βνήζεηα απφ δφο βοθκοφσ διαιτθτζσ, νη νπνίνη θηλνχληαη θαηά κήθνο ησλ πιάγησλ γξακκψλ θαη ππνδεηθλχνπλ παξαβάζεηο κε κηα ζεκαία. ε παηρλίδηα πςεινχ επηπέδνπ ππάξρεη θαη ηέηαξηνο δηαηηεηήο, ν νπνίνο βνεζά ηνλ πξψην δηαηηεηή θαη κπνξεί λα ηνλ αληηθαηαζηήζεη ζε πεξίπησζε αλάγθεο.
Διάπκεια ηος αγώνα Έλα παηρλίδη πνδνζθαίξνπ απνηειείηαη απφ δχν πεξηφδνπο ησλ 45 λεπτϊν έθαζηε, γλσζηέο σο εκίρξνλα. Ο ρξφλνο θάζε εκηρξφλνπ ηξέρεη ζπλερψο, ρσξίο λα ζηακαηάεη φηαλ ε κπάια είλαη εθηφο παηρληδηνχ. Μεηαμχ ησλ δχν εκηρξφλσλ ππάξρεη έλα δηάιεηκκα, ην νπνίν ζπλήζσο έρεη δηάξθεηα 15 ιεπηά.Ο δηαηηεηήο είλαη ν επίζεκνο ρξνλνκέηξεο ηνπ αγψλα θαη κπνξεί λα πξνζζέζεη πεξαηηέξσ ρξφλν (κεξηθά ιεπηά) ζε θάζε εκίρξνλν εμαηηίαο ηνπ ρξφλνπ πνπ ράλεηαη γηα ηηο αιιαγέο ησλ πνδνζθαηξηζηψλ, ηνπο ηξαπκαηηζκνχο πνπ ρξήδνπλ πξνζνρήο ή γηα άιιεο δηαθνπέο ηνπ παηρληδηνχ. Ο ρξφλνο πνπ πξνζηίζεηαη απφ ην δηαηηεηή ζπλήζσο αλαθέξεηαη σο «ρξφλνο θαζπζηεξήζεσλ» ή «θαζπζηεξήζεηο ηνπ αγψλα». Η δηάξθεηα ηνπ ρξφλνπ απηνχ είλαη ζηε δηαθξηηηθή επρέξεηα ηνπ δηαηηεηή. Μφλν ν δηαηηεηήο ζεκαηνδνηεί ην ηέινο ηνπ αγψλα. Δάλ ζηνλ αγψλα έρεη νξηζηεί θαη ηέηαξηνο δηαηηεηήο, πξνο ην ηέινο θάζε εκηρξφλνπ ν δηαηηεηήο θάλεη ζχλζεκα ζηνλ ηέηαξην δηαηηεηή γηα ην πφζα ιεπηά θαζπζηεξήζεσλ πξνηίζεηαη λα πξνζζέζεη. Έπεηηα, ν ηέηαξηνο δηαηηεηήο ελεκεξψλεη ηνπο πνδνζθαηξηζηέο θαη ηνπο ζεαηέο, θξαηψληαο κηα πηλαθίδα πνπ δείρλεη ηνλ αξηζκφ ησλ ιεπηψλ ησλ θαζπζηεξήζεσλ. Ο αξηζκφο απηφο κπνξεί λα παξαηαζεί απφ ηνλ δηαηηεηή. Ο ρξφλνο ησλ θαζπζηεξήζεσλ εηζήρζε εμαηηίαο ελφο πεξηζηαηηθνχ πνπ ζπλέβε ην 1891 θαηά ηε δηάξθεηα ελφο αγψλα κεηαμχ ηεο τόουκ ίτι θαη τθσ Άςτον Βίλα. Σν ζθνξ ηνπ αγψλα ήηαλ 1-0 θαη ππνιείπνληαλ δχν ιεπηά γηα λα ζπκπιεξσζεί ην ελελεληάιεπην. Η ηφνπθ κζρδιςε πζναλτι. Ο ηεξκαηνθχιαθαο ηεο Άζηνλ Βίια θιψηζεζε ηελ κπάια εθηφο γεπέδνπ θαη κέρξη λα επαλαθεξζεί εληφο γεπέδνπ, ν ρξφλνο ησλ ελελήληα ιεπηψλ είρε εμαληιεζεί. Ο θαλνληζκφο θαζνξίδεη αθφκε φηη ζε πεξίπησζε πνπ πξέπεη λα εθηειεζηεί ή λα επαλαιεθζεί έλα πέλαιηη, ε δηάξθεηα θάζε εκηρξφλνπ παξαηείλεηαη κέρξη λα εθηειεζηεί ην πέλαιηη.
Ο ηέηαξηνο δηαηηεηήο ππνδεηθλχεη φηη ζα ππάξμνπλ ηνπιάρηζηνλ δχν ιεπηά ρξφλνπ θαζπζηέξεζεο.
ε κεξηθέο πεξηπηψζεηο, φπνπ ζην παηρλίδη πξέπεη νπσζδήπνηε λα βγεη θάπνηνο ληθεηήο (π.ρ. ζε ηειηθφ θππέιινπ ή λνθ-άνπη αγψλεο), ην παηρλίδη κπνξεί λα παξαηαζεί κεηά ην ηέινο ησλ 90 ιεπηψλ (θαη ησλ θαζπζηεξήζεσλ), νπφηε παίδεηαη επί πιένλ ρξφλνο πνπ
ονομάηεται παράταςθ (ζήκεξα ε παξάηαζε δηαξθεί κηζή ψξα θαη ρσξίδεηαη ζε δχν δεθαπεληάιεπηα εκίρξνλα, πνπ θαη γη’ απηά ππάξρεη ε δπλαηφηεηα πεξαηηέξσ νιηγφιεπηεο επέθηαζεο). Αλ θαη πάιη δελ πξνθχςεη ληθεηήο, ην παηρλίδη νδεγείηαη ζηελ δηαδηθαζία ησλ πέλαιηη. Δθεί ε θάζε νκάδα εθηειεί δηαδνρηθά πζναλτι. ε δηνξγαλψζεηο λνθ-άνπη φπνπ θάζε
νκάδα δηαγσλίδεηαη εληφο θαη εθηφο έδξαο κε ηελ αληίπαιε νκάδα, ην ζπλνιηθφ ζθνξ ησλ δχν αγψλσλ θαζνξίδεη ηελ πξφθξηζε. Όηαλ ην ζπλνιηθφ ζθνξ γηα θάζε νκάδα είλαη ίζν, κπνξεί λα εθαξκνζηεί ν θαλφλαο ηνπ εκτόσ ζδρασ γκολ γηα λα θαζνξηζηεί ν ληθεηήο. ηελ πεξίπησζε απηή ληθήηξηα είλαη ε νκάδα πνπ έρεη επηηχρεη ηα πεξηζζφηεξα εθηφο έδξαο γθνι. Αλ ην απνηέιεζκα είλαη θαη πάιη ίζν, πξνζηίζεηαη παξάηαζε θαη αλ ην απνηέιεζκα παξακείλεη ηζφπαιν εθηεινχληαη πέλαιηη. ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990 θαη ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 2000, ην Γηεζλέο Πνδνζθαηξηθφ πκβνχιην πεηξακαηίζηεθε κε δηάθνξνπο ηξφπνπο θαζνξηζκνχ ηνπ ληθεηή, ρσξίο λα απαηηείηαη ε δηαδηθαζία ησλ πέλαιηη, ε νπνία ζπρλά ζεσξείηαη σο έλαο αλεπηζχκεηνο ηξφπνο γηα λα νινθιεξσζεί έλαο αγψλαο. χκθσλα κε ηνπο θαλφλεο απηνχο έλα παηρλίδη νινθιεξψλεηαη πξηλ λα νινθιεξσζεί ε παξάηαζε, είηε φηαλ κηα νκάδα πεηχρεη γθνι (χρυςό
γκολ), είηε αλ κηα νκάδα θαηέρεη ην πξνβάδηζκα ζην ηέινο ηνπ πξψηνπ εκηρξφλνπ ηεο παξάηαζεο (αςθμζνιο γκολ). Σν ρξπζφ γθνι ρξεζηκνπνηήζεθε ζην Παγκόςμιο Κφπελλο
Ποδοςφαίρου 1998 θαη το Παγκόςμιο Κφπελλο Ποδοςφαίρου 2002. Σν πξψην παηρλίδη ηνπ Παγθνζκίνπ Κππέιινπ πνπ θξίζεθε κε ην ρξπζφ γθνι ήηαλ ε λίθε τθσ Εκνικισ
Γαλλίασ επί τθσ Εκνικι Παραγουάθσ ην 1998. Η πξψηε κεγάιε δηνξγάλσζε πνπ θξίζεθε κε ρξπζφ γθνι ήηαλ ν ηειηθφο ηνπ Ευρωπαϊκοφ πρωτακλιματοσ 1996 κεηαμχ Εκνικισ
Γερμανίασ και Εκνικισ Σςεχίασ (2-1). Σο αςθμζνιο γκολ χρθςιμοποιικθκε ςτο Euro 2004 κε τθν Εκνικι Ελλάδοσ να κερδίηει τθν Εκνικι Σςεχίασ ζηνλ εκηηειηθφ θαη λα πξνθξίλεηαη ζηνλ ηειηθφ. Καη ηα δχν απηά πεηξάκαηα δηαθφπεθαλ απφ ην Γηεζλέο Πνδνζθαηξηθφ πκβνχιην.
Η μπάλα ενηόρ και εκηόρ παισνιδιού χκθσλα κε ηνπο Καλφλεο Παηρληδηνχ, νη δχν βαζηθέο θαηαζηάζεηο ηνπ παηρληδηνχ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ είλαη «κπάια εληφο» θαη «κπάια εθηφο» παηρληδηνχ. Η κπάια είλαη εθηφο παηρληδηνχ, δειαδή «δελ παίδεη», φηαλ πεξάζεη νιφθιεξε έμσ απφ ηε γξακκή ηέξκαηνο ή ηελ πιάγηα γξακκή, είηε ζην έδαθνο, είηε ζηνλ αέξα θαη φηαλ ην παηρλίδη έρεη δηαθνπεί απφ ηνλ δηαηηεηή. Η κπάια είλαη εληφο παηρληδηνχ, δειαδή «παίδεη», ζε φιεο ηηο ππφινηπεο πεξηπηψζεηο, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ πεξηπηψζεσλ φπνπ ε κπάια αλαπεδάεη απφ έλα θάζεην ή νξηδφληην δνθάξη ή ην θνληάξη κε ηε ζεκαία θαη παξακείλεη κέζα ζηα αγσληζηηθφ ρψξν ή φηαλ αλαπεδήζεη είηε επάλσ ζην δηαηηεηή ή έλα βνεζφ δηαηηεηή φηαλ βξίζθνληαη κέζα ζηνλ αγσληζηηθφ ρψξν. Όηαλ ε κπάια είλαη εθηφο παηρληδηνχ, ην παηρλίδη επαλαξρίδεη κε έλα απφ ηνπο νθηψ ηξφπνπο επαλεθθίλεζε, αλάινγα κε ην πψο βγήθε απφ ην παηρλίδη:
Έλαο πνδνζθαηξηζηήο εθηειεί άκεζν ειεχζεξν ιάθηηζκα θαη νη αληίπαινη πνδνζθαηξηζηέο θάλνπλ «ηείρνο» γηα λα κπινθάξνπλ ηελ κπάια.
Εναρκτιριο λάκτιςμα (ζντρα): Πξαγκαηνπνηείηαη ζηελ αξρή θάζε εκηρξφλνπ ή κεηά απφ ηελ επίηεπμε γθνι απφ ηελ αληίπαιε νκάδα.
Επαναφορά από τθν πλάγια γραμμι (Πλάγιο άουτ): Πξαγκαηνπνηείηαη φηαλ ε κπάια πεξάζεη ηελ πιάγηα γξακκή. Δθηειείηαη κε ηα ρέξηα απφ πνδνζθαηξηζηή ηεο αληίπαιεο νκάδαο ηνπ πνδνζθαηξηζηή πνπ άγγημε ηειεπηαίνο ηελ κπάια πξηλ πεξάζεη ηελ πιάγηα γξακκή.
Από τζρματοσ λάκτιςμα (Άουτ): Πξαγκαηνπνηείηαη φηαλ ε κπάια πεξάζεη εμνινθιήξνπ ηε γξακκή ηέξκαηνο (ρσξίο λα έρεη επηηεπρζεί γθνι) θαη φηαλ ν ηειεπηαίνο πνπ ηελ άγγημε ήηαλ πνδνζθαηξηζηήο ηεο επηηηζέκελεο νκάδαο. Δθηειείηαη απφ ηελ ακπληηθή νκάδα.
Σο γωνιαίο λάκτιςμα (Κόρνερ): Πξαγκαηνπνηείηαη φηαλ ε κπάια πεξάζεη εμνινθιήξνπ ηε γξακκή ηέξκαηνο (ρσξίο λα έρεη επηηεπρζεί γθνι) θαη φηαλ ν ηειεπηαίνο πνπ ηελ άγγημε ήηαλ πνδνζθαηξηζηήο ηεο ακπλφκελεο νκάδαο. Δθηειείηαη απφ ηελ επηηηζέκελε νκάδα.
Ζμμεςο ελεφκερο λάκτιςμα: Δθηειείηαη απφ ηελ αληίπαιε νκάδα κεηά απφ θάνπι πνπ δελ είλαη πέλαιηη, νξηζκέλεο ηερληθέο παξαβάζεηο ή φηαλ ην παηρλίδη έρεη δηαθνπεί πξνθεηκέλνπ λα παξαηεξεζεί έλαο πνδνζθαηξηζηήο, ρσξίο λα έρεη ζπκβεί έλα ζπγθεθξηκέλν θάνπι. Γελ κπνξεί λα ζεκεησζεί απεπζείαο γθνι απφ έκκεζν ειεχζεξν ιάθηηζκα, αλ δελ αγγίμεη ηελ κπάια θάπνηνο άιινο πνδνζθαηξηζηήο πξψηα.
Άμεςο ελεφκερο λάκτιςμα: Δθηειείηαη απφ ηελ νκάδα εηο βάξνο ηεο νπνίαο έγηλε θάνπι (αιιά δελ είλαη πζναλτι). Μπνξεί λα επηηεπρζεί γθνι απφ άκεζν ειεχζεξν ιάθηηζκα.
Επανορκωτικό λάκτιςμα (Πζναλτι): Σν πέλαιηη επηβάιιεηαη ζε βάξνο κηαο νκάδαο πνπ δηαπξάηηεη νπνηαδήπνηε απφ ηηο παξαβάζεηο γηα ηηο νπνίεο επηβάιιεηαη έλα άκεζν ειεχζεξν ιάθηηζκα, ελψ ε κπάια βξίζθεηαη κέζα ζηε δηθή ηεο πεξηνρή πέλαιηη (κεγάιε πεξηνρή).Ο πνδνζθαηξηζηήο ηνπνζεηεί ηελ κπάια ζε απφζηαζε 11 κέηξσλ απφ ην ηέξκα ηεο αληίπαιεο νκάδαο (ζην ζεκείν ηνπ πέλαιηη) θαη πξνζπαζεί κε έλα ειεχζεξν θηχπεκα λα βάιεη γθνι ζηνλ αληίπαιν ηεξκαηνθχιαθα. Οη ππφινηπνη πνδνζθαηξηζηέο θαη ησλ δχν νκάδσλ πξέπεη λα βξίζθνληαη έμσ απφ ηε κεγάιε πεξηνρή θαη πίζσ απφ ην ζεκείν ηνπ πέλαιηη, ζε απφζηαζε ηνπιάρηζηνλ 9,15 κέηξα απφ απηφ.
Διεχζεξν δηαηηεηή: Πξαγκαηνπνηείηαη φηαλ ν δηαηηεηήο έρεη δηαθφςεη ην παηρλίδη γηα νπνηνδήπνηε ιφγν, φπσο ν ηξαπκαηηζκφο ελφο πνδνζθαηξηζηή, παξεκβνιέο απφ εμσηεξηθνχο παξάγνληεο ή φηαλ ε κπάια γίλεη ειαηησκαηηθή.
Οθζάινη Κύριο λήμμα: Οθζάινη
Σο οφςάιντ (αγγ.: offside) πεξηγξάθεηαη ζηνλ 11ν θαλφλα ηνπ πνδνζθαίξνπ, πνπ έρεη σο ζθνπφ λα πεξηνξίζεη ην πφζν κπξνζηά κπνξνχλ λα βξεζνχλ νη παίθηεο ηεο επηηηζέκελεο νκάδαο φηαλ επεξεάδνπλ ηε θάζε πνπ εμειίζζεηαη ζην παηρλίδη. Με απιά ιφγηα, ν θαλφλαο νξίδεη φηη έλαο παίθηεο δελ κπνξεί λα απνθηήζεη πιενλέθηεκα πεξηκέλνληαο θνληά ζην ηέξκα ηνπ αληηπάινπ, έρνληαο κφλν ηνλ ηεξκαηνθχιαθα κεηαμχ ηνπ ηδίνπ θαη ηνπ ηέξκαηνο (ζηε ζπλεζηζκέλε πεξίπησζε πνπ ν ηεξκαηνθχιαθαο είλαη φλησο ν ηειεπηαίνο ακπλφκελνο παίθηεο).
Η θίλεζε ηνπ βνεζνχ δηαηηεηή πνπ ππνδεηθλχεη παξάβαζε ηνπ θαλνληζκνχ γηα ην νθζάηλη, απφ παίθηε πνπ βξηζθφηαλ ζην κέζνλ ηεο απφζηαζεο ηνπ βνεζνχ απφ ηελ άιιε άθξε ηνπ γεπέδνπ.
χκθσλα κε ηνπο Καλφλεο Παηρληδηνχ, ην γεγνλφο θαη κφλν φηη έλαο παίθηεο βξίζθεηαη ζε ζέζε νθζάηλη, δελ απνηειεί παξάπησκα. Γηα λα απνηειεί παξάπησκα πξέπεη ν πνδνζθαηξηζηήο απηφο λα είλαη πιεζηέζηεξα ζηελ αληίπαιε γξακκή ηέξκαηνο απφ ηε κπάια θαη ηνλ πξνηειεπηαίν αληίπαιν. Έλαο πνδνζθαηξηζηήο δελ βξίζθεηαη ζε ζέζε νθζάηλη αλ βξίζθεηαη ζην κηζφ γήπεδν ηεο δηθήο ηνπ νκάδαο, αλ βξίζθεηαη ζηελ ίδηα επζεία κε ηνλ πξνηειεπηαίν αληίπαιν ή αλ βξίζθεηαη ζηελ ίδηα επζεία κε ηνπο δχν ηειεπηαίνπο αληηπάινπο. Έλαο πνδνζθαηξηζηήο πνπ βξίζθεηαη ζε ζέζε νθζάηλη ηηκσξείηαη κφλν αλ ηε ζηηγκή πνπ ε κπάια αγγίμεη ή κεηαβηβαζηεί απφ έλαλ ζπκπαίθηε ηνπ, απηφο ζπκκεηέρεη ελεξγά ζην παηρλίδη, θαηά ηελ άπνςε ηνπ δηαηηεηή, κε ην λα επεξεάδεη ην παηρλίδη ή κε ην λα επεξεάδεη έλαλ αληίπαιν ηνπ ή κε ην λα απνθηά πιενλέθηεκα επξηζθφκελνο ζηε ζέζε απηή. Έλαο πνδνζθαηξηζηήο πνπ βξίζθεηαη ζε ζέζε νθζάηλη δελ ηηκσξείηαη αλ δερζεί ηε κπάια απεπζείαο απφ ηέξκαηνο ιάθηηζκα ή απφ επαλαθνξά ηεο κπάιαο απφ ηα πιάγηα ή απφ γσληαθφ ιάθηηζκα (θφξλεξ). ε πεξίπησζε παξάβαζεο νθζάηλη, ν δηαηηεηήο θαηαινγίδεη έλα έκκεζν ειεχζεξν ιάθηηζκα ππέξ ηεο αληίπαιεο νκάδαο, ην νπνίν εθηειείηαη απφ ην ζεκείν ζην νπνίν δηαπξάρζεθε ε παξάβαζε.
Η απαγφξεπζε ηνπ νθζάηλη είλαη έλαο απφ ηνπο πξψηνπο θαλφλεο πνπ εδξαηψζεθαλ ζην πνδφζθαηξν, πξηλ απηφ πάξεη ηε κνξθή κε ηελ νπνία ην μέξνπκε ζήκεξα θαη έρεη θαζνξίζεη ζε κεγάιν βαζκφ ηε κνληέξλα κνξθή ηνπ πνδνζθαίξνπ. Θεσξείηαη απφ ηνπο πην πεξίπινθνπο θαλφλεο ηνπ πνδνζθαίξνπ θαη πνιιέο θνξέο παίθηεο, πξνπνλεηέο θαη ζεαηέο ζέηνπλ ππφ ακθηζβήηεζε ηηο απνθάζεηο πνπ ιακβάλνληαη απφ ην δηαηηεηή θαη ηνπο βνεζνχο ηνπ ζε έλαλ αγψλα. Έρνπλ γίλεη πνιιέο πξνζπάζεηεο αλαζεψξεζεο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ θαλφλα απφ ην Γηεζλέο Πνδνζθαηξηθφ πκβνχιην ψζηε λα γίλεη απνηειεζκαηηθφο θαη λα βειηηψλεη ηελ πνηφηεηα ηνπ πνδνζθαίξνπ σο ζέακα. Δληνχηνηο, θάζε λέα αλαζεψξεζε δελ αθνκνηψλεηαη εχθνια θαη έρνπλ ππάξμεη αληηδξάζεηο. Σα ηειεπηαία ρξφληα ν θαλφλαο ηνπ νθζάηλη έρεη δερηεί θξηηηθή θαη ππάξρνπλ πξνπνλεηέο, παίθηεο ή αλαιπηέο πνπ ηείλνπλ πξνο ηελ θαηάξγεζε ή ηελ αιιαγή ηνπ.
Παπαβάζειρ και ανάπμοζηη ζςμπεπιθοπά Ενηόρ αγωνιζηικού σώπος
Οι ποδοζθαιριζηές προειδοποιούνηαι με κίηρινη κάρηα και αποβάλλονηαι με κόκκινη κάρηα. Ασηά ηα τρώμαηα τρηζιμοποιήθηκαν για πρώηη θορά ζηοΠαγκόζμιο Κύπελλο Ποδοζθαίροσ 1970 και από ηόηε τρηζιμοποιούνηαι ζσνετώς.
Έλαο πνδνζθαηξηζηήο ζθνξάξεη πέλαιηη πνπ δφζεθε κεηά απφ παξάβαζε ζηε κεγάιε πεξηνρή.
Παξάβαζε («θάνπι») ζπκβαίλεη φηαλ έλαο πνδνζθαηξηζηήο παξαβηάδεη θάπνηνλ απφ ηνπο Καλφλεο Παηρληδηνχ ελψ ε κπάια είλαη εληφο παηδηάο (δειαδή «παίδεη»). Οη παξαβάζεηο πνπ ηηκσξνχληαη κε ρηχπεκα θάνπι αλαθέξνληαη ζηνλ Καλφλα 12: Παξαβάζεηο θαη αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά. Ο ζθφπηκνο ρεηξηζκφο ηεο κπάιαο κε ην ρέξη, ην θξάηεκα ή ην ζπξψμηκν ηνπ αληηπάινπ είλαη παξαδείγκαηα παξαβάζεσλ πνπ ηηκσξνχληαη κε θηχπεκα θάνπι θαη εθηεινχληαη απφ ηελ αληίπαιε νκάδα κε άκεζν ειεχζεξν ιάθηηζκα, εθηφο αλ ε παξάβαζε έγηλε ζηελ κεγάιε πεξηνρή, νπφηε ην θάνπι ηηκσξείηαη κε ρηχπεκα πέλαιηη απφ ηελ αληίπαιε νκάδα. Άιια θάνπι ηηκσξνχληαη κε έκκεζν ειεχζεξν ιάθηηζκα. Ο δηαηηεηήο κπνξεί λα ηηκσξήζεη ηελ αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά ελφο πνδνζθαηξηζηή ή ελφο αλαπιεξσκαηηθνχ κε κηα πξνεηδνπνίεζε (θίηξηλε θάξηα) ή κε απνβνιή απφ ην παηρλίδη (θφθθηλε θάξηα). Μηα δεχηεξε θίηξηλε θάξηα ζην ίδην παηρλίδη γηα ηνλ ίδην πνδνζθαηξηζηή νδεγεί ζε κηα θφθθηλε θάξηα θαη ζε απνβνιή. Όηαλ έλαο παίθηεο δερηεί θίηξηλε ή θφθθηλε θάξηα ζεκεηψλεηαη απφ ην δηαηηεηή ζην επίζεκν ζεκεησκαηάξην ηνπ. Δάλ έλαο πνδνζθαηξηζηήο απνβιεζεί, δελ κπνξεί λα αληηθαηαζηαζεί απφ άιιν πνδνζθαηξηζηή, νπφηε ε νκάδα ηνπ αγσλίδεηαη κε έλα ιηγφηεξν πνδνζθαηξηζηή. Παξφιν πνπ νη παξαβάζεηο πνπ νδεγνχλ ζε θαηαινγηζκφ ρηππήκαηνο θάνπι είλαη θαηαγεγξακκέλεο, νη νξηζκνί είλαη επξείο. πγθεθξηκέλα, παξάβαζε «αληηαζιεηηθήο ζπκπεξηθνξάο» κπνξεί λα ζεσξεζεί θάζε ελέξγεηα πνπ παξαβηάδεη ην πλεχκα ηνπ παηρληδηνχ, αθφκα θαη αλ δελ αλαθέξεηαη ξεηά σο ζπγθεθξηκέλε παξάβαζε. Οη πξνπνλεηέο, βνεζνί πξνπνλεηέο θαη ην ππφινηπν πξνζσπηθφ κηαο νκάδαο δελ κπνξνχλ λα ηηκσξεζνχλ κε θίηξηλε ή θφθθηλε θάξηα, κπνξνχλ φκσο λα απνβιεζνχλ απφ ηελ ηερληθή πεξηνρή εθφζνλ ζπκπεξηθέξνληαη αλάξκνζηα. ε πεξίπησζε παξάβαζεο πνπ θαλνληθά πξνβιέπεηαη δηαθνπή ηεο ξνήο ηνπ παηρληδηνχ, ν δηαηηεηήο κπνξεί λα επηηξέςεη λα ζπλερηζηεί, αλ απηφ επλνεί ηελ νκάδα εηο βάξνο ηεο νπνίαο έγηλε ε παξάβαζε. Απηφ είλαη γλσζηφ σο «πιενλέθηεκα». Ο δηαηηεηήο κπνξεί λα θαιέζεη θνληά ηνπ ηνλ πνδνζθαηξηζηή πνπ δηέπξαμε ηελ παξάβαζε θαη λα ηνλ ηηκσξήζεη, αλ ην αλακελφκελν πιενλέθηεκα δελ πξνθχςεη κέζα ζε κεξηθά δεπηεξφιεπηα. Αθφκα θαη αλ ε παξάβαζε δελ ηηκσξεζεί ιφγσ πιενλεθηήκαηνο, ν δξάζηεο κπνξεί λα ηηκσξεζεί γηα αλάξκνζηε ζπκπεξηθνξά ζηελ επφκελε δηαθνπή ηνπ παηρληδηνχ. Οη απνθάζεηο ηνπ δηαηηεηή γηα θάζε ζέκα εληφο ηνπ αγσληζηηθνχ ρψξνπ ζεσξνχληαη νξηζηηθέο. Σν ζθνξ ηνπ αγψλα δελ κπνξεί λα ηξνπνπνηεζεί κεηά απφ ην παηρλίδη, αθφκε θαη αλ αξγφηεξα ηα ζηνηρεία δείρλνπλ φηη νη απνθάζεηο (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ γθνι πνπ κέηξεζαλ ή δελ κέηξεζαλ) ήηαλ ιαλζαζκέλεο. Έλαο δηαηηεηήο κπνξεί λα αιιάμεη ηελ απφθαζε ηνπ κνλάρα θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αγψλα εάλ ζπλεηδεηνπνηήζεη φηη έθαλε ιάζνο ή αθνχ ζπκβνπιεπηεί έλα βνεζφ δηαηηεηή ή ηνλ ηέηαξην δηαηηεηή (ε ηειηθή απφθαζε είλαη ηνπ δηαηηεηή), εθφζνλ ην παηρλίδη δελ έρεη αξρίζεη εθ λένπ ή δελ έρεη νινθιεξσζεί.
Εκηόρ αγωνιζηικού σώπος
Μαδί κε ηε γεληθή δηνίθεζε ηνπ αζιήκαηνο, νη πνδνζθαηξηθέο νκνζπνλδίεο θαη νη δηνξγαλσηέο ησλ πνδνζθαηξηθψλ ζπλαληήζεσλ πξνζπαζνχλ λα επηβάινπλ επίζεο θαιή ζπκπεξηθνξά ζε ηνκείο πνπ ζρεηίδνληαη επξχηεξα κε ην πνδφζθαηξν, φπσο ηα ζρφιηα ζηνλ Σχπν, ε νηθνλνκηθή δηαρείξηζε ησλ νκάδσλ, ην ληφπηλγθ, ε ζπκπεξηθνξά ησλ λνκηθψλ πξνζψπσλ-θνξέσλ ησλ νκάδσλ, ην «ευ αγωνίζεζθαι» θ.η.ι. Μεξηθά πεξηζηαηηθά εληφο αγσληζηηθνχ ρψξνπ, εάλ ζεσξεζνχλ ζνβαξά (φπσο ζπλζήκαηα θπιεηηθψλ δηαθξίζεσλ), κπνξεί λα ρξήδνπλ πεξαηηέξσ αληηκεηψπηζεο πέξα απφ απηή πνπ είλαη ζηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ δηαηηεηή εληφο αγσληζηηθνχ ρψξνπ. Οξηζκέλεο νκνζπνλδίεο επηηξέπνπλ πξνζθπγέο απφ ηηο νκάδεο θαηά ησλ πνηλψλ πνπ επηβάιινληαη ζε πνδνζθαηξηζηέο εληφο ηνπ αγσληζηηθνχ ρψξνπ, εθφζνλ πηζηεχνπλ φηη ε απφθαζε ηνπ δηαηηεηή ήηαλ ιαλζαζκέλε ή ππεξβνιηθά ζθιεξή. Κπξψζεηο γηα ηηο πην πάλσ παξαβάζεηο είλαη δπλαηφ λα επηβιεζνχλ ζε άηνκα ή ζε νκάδεο. Οη θπξψζεηο θπκαίλνληαη απφ πξφζηηκα θαη αθαίξεζε βαζκψλ ζε δηνξγάλσζε πξσηαζιήκαηνο έσο απνβνιή απφ δηνξγαλψζεηο. Γηα παξάδεηγκα, ζηα αγγιηθά θαη ζθσηζέδηθα πξσηαζιήκαηα ζπρλά αθαηξνχληαη δέθα βαζκνί απφ νκάδεο πνπ εηζέξρνληαη ζε θαζεζηψο νηθνλνκηθήο δηαρείξηζεο, φπσο ζπλέβε, κεηαμχ άιισλ, ζηελ πεξίπησζε ηεο αγγιηθήο Πόρτςμουκ, ζηηο αξρέο ηνπ 2012.
Γηνηθεηηθά ζψκαηα
Οη ζπλνκνζπνλδίεο κέιε ηεο ΦΙΦΑ. CAF ζηελ Αθξηθή Ακεξηθή
CONCACAF ζηε Βφξεηα Ακεξηθή
AFC ζηελ Αζία θαη Απζηξαιία
CONMEBOL ζηε Νφηηα
UEFA ζηελ Δπξψπε
OFC ζηελ Ωθεαλία
Ο δηεζλψο αλαγλσξηζκέλνο νξγαληζκφο πνπ δηνηθεί ην πνδφζθαηξν (θαη ζρεηηθά παηρλίδηα φπσο ην Ποδόςφαιρο ςάλασ και Μπιτσ ςόκερ) είναι θ ΦΙΦΑ. Σα θεληξηθά γξαθεία ηεο ΦΙΦΑ βξίζθνληαη ςτθ Ηυρίχθ. Δπηπξφζζεηα, έρνπλ δεκηνπξγεζεί έμη πεξηθεξεηαθέο ζπλνκνζπνλδίεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ΦΙΦΑ. Οη ζπλνκνζπνλδίεο απηέο είλαη νη:Αζία: Αςιατικι υνομοςπονδία Ποδοςφαίρου (AFC)
Αθξηθή: Αφρικανικι υνομοςπονδία Ποδοςφαίρου (CAF) Δπξψπε: Ζνωςθ Ευρωπαϊκϊν Ποδοςφαιρικϊν Ομοςπονδιϊν (UEFA) Βφξεηα/Κεληξηθή Ακεξηθή θαη Καξατβηθή: Ποδοςφαιρικι υνομοςπονδία Βόρειασ
και Κεντρικισ Αμερικισ (CONCACAF) Ωκεανία:Ποδοςφαιρικι υνομοςπονδία Ωκεανίασ (OFC) Νφηηα Ακεξηθή: Ποδοςφαιρικι υνομοςπονδία Νοτίου Αμερικισ (CONMEBOL) Οη εζληθέο νκνζπνλδίεο επηβιέπνπλ ην πνδφζθαηξν ζε θάζε θξάηνο. Γεληθά αληηζηνηρεί κία εζληθή νκνζπνλδία ζε θάζε θξάηνο (γηα παξάδεηγκα θ Κυπριακι Ομοςπονδία
Ποδοςφαίρου ςτθν Κφπρο). Ωζηφζν, ζηηο εζληθέο νκνζπνλδίεο πεξηιακβάλεηαη έλαο κηθξφο αξηζκφο νκνζπνλδηψλ πνπ είλαη ππεχζπλεο γηα θάπνηεο κηθξέο εζληθέο νληφηεηεο ή απηφλνκεο πεξηνρέο ζε έλα θξάηνο (γηα παξάδεηγκα, ε Ποδοςφαιρικι Ομοςπονδία
κωτίασ ςτθ κωτία). Μέιε ηεο ΦΙΦΑ είλαη 208 εζληθέο νκνζπνλδίεο, πνπ φιεο μερσξηζηά ππάγνληαη ζε κηα ζπλνκνζπνλδία αλάινγα κε ηελ ήπεηξν ζηελ νπνία βξίζθεηαη ην θξάηνο/πεξηνρή πνπ δηνηθνχλ πνδνζθαηξηθά. Παξφιν πνπ ε ΦΙΦΑ είλαη ππεχζπλε γηα ηε δηελέξγεηα πνδνζθαηξηθψλ δηνξγαλψζεσλ θαη γηα ηνπο πεξηζζφηεξνπο θαλφλεο πνπ δηέπνπλ ηηο δηεζλείο δηνξγαλψζεηο, νη Κανόνεσ
Παιχνιδιοφ θαζνξίδνληαη απφ ην Διεκνζσ Ποδοςφαιρικό υμβοφλιο, ζην νπνίν έρνπλ απφ κία ςήθν νη ηέζζεξηο νκνζπνλδίεο του Θνωμζνου Βαςιλείου (Ζνωςθ
Ποδοςφαίρου Αγγλίασ, Ιρλανδικι Ποδοςφαιρικι Ομοςπονδία, Ποδοςφαιρικι Ομοςπονδία Ουαλίασ θαη Ποδοςφαιρικι Ομοςπονδία κωτίασ), ελψ ε ΦΙΦΑ έρεη ζπλνιηθά ηέζζεξηο ςήθνπο.
Γηεζλείο δηνξγαλψζεηο Η ζεκαληηθφηεξε δηεζλήο πνδνζθαηξηθή δηνξγάλσζε είλαη το Παγκόςμιο Κφπελλο
Ποδοςφαίρου (ή Μουνηιάλ), ην νπνίν δηνξγαλψλεηαη απφ ηε ΦΙΦΑ. Η δηνξγάλσζε ιακβάλεη ρψξα θάζε ηέζζεξα ρξφληα. Πεξίπνπ 190-200 εζληθέο νκάδεο δηαγσλίδνληαη ζηα πξνθξηκαηηθά ηεο δηνξγάλσζεο πνπ ηεινχληαη ππφ ηελ αηγίδα ησλ επεηξσηηθψλ ζπλνκνζπνλδηψλ, γηα κηα ζέζε ζηελ ηειηθή θάζε ηεο δηνξγάλσζεο. Η ηειηθή θάζε, ε νπνία δηεμάγεηαη θάζε ηέζζεξα ρξφληα, πεξηιακβάλεη 32 εζληθέο νκάδεο πνπ δηαγσλίδνληαη γηα κηα ρξνληθή πεξίνδν πεξίπνπ ελφο κελφο. Ο αξηζκφο ησλ νκάδσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ ηειηθή θάζε έρεη αιιάμεη ζηελ δηάξθεηα ηεο ηζηνξίαο ηνπ ζεζκνχ. Η πην πξφζθαηε αιιαγή έιαβε ρψξα ελφςεη του Παγκοςμίου Κυπζλλου Ποδοςφαίρου του
1998, φπνπ ππήξμε αχμεζε ηνπ αξηζκνχ ησλ νκάδσλ απφ 24 ζε 32.Σν πην πξφζθαηνπ ηνπξλνπά ήηαλ το Παγκόςμιο Κφπελλο Ποδοςφαίρου 2010, ην νπνίν δηνξγαλψζεθε
ςτθ Νότια Αφρικι ην δηάζηεκα κεηαμχ 11 Ινπλίνπ 2010 θαη 11 Ινπιίνπ 2010, ελψ ήηαλ ε
πξψηε θνξά πνπ ε ηειηθή θάζε ηνπ ζεζκνχ δηεμήρζε ζηελ Αθξηθή.
Δλφο ιεπηνχ ζηγή πξηλ ηελ έλαξμε ελφο δηεζλνχο αγψλα.
Δπηπξφζζεηα, ζνα ποδοςφαιρικό ολυμπιακό τουρνουά δηεμάγεηαη ζε θάζε κερινι
Ολυμπιάδα απφ ην 1900, εθηφο απφ τουσ Ολυμπιακοφσ Αγϊνεσ του 1932 ζην Λνο Άληδειεο. Πξηλ απφ ηε δεκηνπξγία ηνπ Παγθνζκίνπ Κππέιινπ, νη Οιπκπηαθνί Αγψλεο (εηδηθά θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1920), είραλ ην ίδην θαζεζηψο κε ην Παγθφζκην Κχπειιν. Αξρηθά, ε εθδήισζε ήηαλ κφλν γηα ηνπο εξαζηηέρλεο, Ωζηφζν, απφ
τουσ Ολυμπιακοφσ Αγϊνεσ του 1984 επηηξέπνληαη νη επαγγεικαηίεο πνδνζθαηξηζηέο, έζησ θαη κε νξηζκέλνπο πεξηνξηζκνχο πνπ εκπνδίδνπλ ηα θξάηε λα παξαζέηνπλ ηηο πην δπλαηέο εζληθέο ηνπο. Δπί ηνπ παξφληνο, ην ηνπξλνπά ησλ αλδξψλ ζηνπο Οιπκπηαθνχο αγψλεο δηεμάγεηαη κε ηηο εζληθέο νκάδεο θάησ ησλ 23 εηψλ (U23). ην παξειζφλ είρε επηηξαπεί έλαο πεξηνξηζκέλνο αξηζκφο πνδνζθαηξηζηψλ κεγαιχηεξεο ειηθίαο αλά νκάδα. Σν ηνπξλνπά γπλαηθψλ πξνζηέζεθε ζην πξφγξακκα ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ ην 1996. ε αληίζεζε κε ην ηνπξλνπά ησλ αλδξψλ, επηηξέπνληαη νη επαγγεικαηίεο πνδνζθαηξηζηέο ρσξίο θαλέλα πεξηνξηζκφ ειηθίαο. Μεηά ην Παγθφζκην θχπειιν, νη ζεκαληηθφηεξεο δηεζλείο πνδνζθαηξηθέο δηνξγαλψζεηο είλαη ηα πξσηαζιήκαηα ησλ ζπλνκνζπνλδηψλ, ηα νπνία νξγαλψλνληαη απφ θάζε ζπλνκνζπνλδία θαη ζπκκεηέρνπλ νη εζληθέο νκάδεο ησλ κειψλ ηνπο. Οη δηνξγαλψζεηο απηέο είλαη το Ευρωπαϊκό πρωτάκλθμα ποδοςφαίρου ή Euro (ΟΤΔΦΑ), το Κόπα
Αμζρικα (CONMEBOL), το Κφπελλο Εκνϊν Αφρικισ (CAF), ην Αςιατικό Κφπελλο Εκνϊν Ποδοςφαίρου (AFC), ην Χρυςό Κφπελλο CONCACAF(CONCACAF) θαη το Κφπελλο Εκνϊν Ωκεανίασ (OFC). το Κφπελλο υνομοςπονδιϊν ΦΙΦΑ ζπκκεηέρνπλ νη ληθεηέο ησλ πην πάλσ δηνξγαλψζεσλ, ε εθάζηνηε θάηνρνο ηνπ Παγθνζκίνπ Κππέιινπ θαη ε εζληθή νκάδα ηνπ θξάηνπο ην νπνίν δηνξγαλψλεη ην Κχπειιν πλνκνζπνλδηψλ. Σν Κχπειιν πλνκνζπνλδηψλ γεληθά ζεσξείηαη σο κηα «πξνζέξκαλζε» γηα ην επεξρφκελν Παγθφζκην Κχπειιν θαη δελ έρεη ηελ ίδηα αίγιε κε ην ηειεπηαίν. Οη πην δηάζεκεο δηαζπιινγηθέο δηνξγαλψζεηο είλαη ηα αληίζηνηρα πξσηαζιήκαηα θάζε ζπλνκνζπνλδίαο, ζηα νπνία γεληθά ζπκκεηέρνπλ νη πξσηαζιεηέο
θάζε θξάηνπο (γηα παξάδεηγκα ην ΟΤΕΦΑ Σςάμπιονσ Λιγκ ζηελ Δπξψπε θαη το Κόπα
Λιμπερταδόρεσ ζηελ Νφηηα Ακεξηθή). Οη ληθεηέο ησλ δηαζπιινγηθψλ δηνξγαλψζεσλ θάζε ζπλνκνζπνλδίαο έξρνληαη αληηκέησπεο κεηαμχ ηνπο ζηα πιαίζηα του Παγκοςμίου
Κυπζλλου υλλόγων, ην νπνίν δηνξγαλψλεη ε ΦΙΦΑ.
Σνπηθέο δηνξγαλψζεηο Οη νκνζπνλδίεο θάζε θξάηνπο δηνξγαλψλνπλ πξσηαζιήκαηα ζε κηα πνδνζθαηξηθή πεξίνδν. Η ζπκκεηνρή ησλ νκάδσλ ζηα πξσηαζιήκαηα απηά γίλεηαη θαηά θαηεγνξίεο (επαγγεικαηηθέο, εξαζηηερληθέο, εζληθέο, ηνπηθέο, αλψηεξεο, θαηψηεξεο θ.η.ι.). Οη νκάδεο θάζε θαηεγνξίαο θαηαηάζζνληαη ζε πίλαθεο βαζκνινγίαο αλάινγα κε ηνπο βαζκνχο πνπ θεξδίδνπλ απφ θάζε αγψλα θαζ' φιε ηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ. ηα πιαίζηα ελφο πξσηαζιήκαηνο, θάζε νκάδα ζπλήζσο αληηκεησπίδεη φιεο ηηο ππφινηπεο νκάδεο ηεο ίδηαο θαηεγνξίαο ζε έλα αγψλα ζηελ έδξαο ηεο θαη ζε έλα ζηελ έδξα ηεο άιιεο νκάδαο. ην ηέινο ηεο πεξηφδνπ ε νκάδα πνπ βξίζθεηαη ζηελ θνξπθή ηνπ βαζκνινγηθνχ πίλαθα αλαθεξχζζεηαη πξσηαζιήηξηα ηεο θαηεγνξίαο. Οη νκάδεο πνπ ηεξκαηίδνπλ ζηηο πξψηεο ζέζεηο κπνξεί λα πξναρζνχλ ζε αλψηεξε θαηεγνξία θαη νη νκάδεο πνπ ζα ηεξκαηίζνπλ ζηηο ηειεπηαίεο ζέζεηο λα ππνβηβαζηνχλ ζε θαηψηεξε θαηεγνξία γηα ηελ επφκελε πεξίνδν. Δπηπιένλ, νη νκάδεο πνπ ηεξκαηίδνπλ ζηηο πξψηεο ζέζεηο ηνπ βαζκνινγηθνχ πίλαθα ηεο αλψηεξεο θαηεγνξίαο θάζε θξάηνπο, κπνξεί λα θεξδίδνπλ ην δηθαίσκα λα αγσληζηνχλ ζε δηεζλείο δηαζπιινγηθέο δηνξγαλψζεηο ηεο επφκελεο πεξηφδνπ. Οη θπξηφηεξεο εμαηξέζεηο ηνπ θαλφλα απηνχ είλαη ηα πξσηαζιήκαηα ηεο Λατινικι Αμερικισ, ηα νπνία ρσξίδνληαη ζε δχν ηκήκαηα, ην Απεξηνχξα (ηζπαλ. «άλνηγκα») θαη ην Κιανπζνχξα (ηζπαλ. «θιείζηκν»), φπνπ θάζε ηκήκα αλαθεξχζζεη θαη έλα πξσηαζιεηή.ηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο, ην ζχζηεκα πξσηαζιήκαηνο ζπλνδεχεηαη απφ κία ή πεξηζζφηεξεο δηνξγαλψζεηο θππέιινπ, πνπ ζπλήζσο δηεμάγεηαη κε λνθ-άνπη αγψλεο.
Γπλαηθείν πνδφζθαηξν
Γχν παίθηξηεο πξνζπαζψληαο λα απνθηήζνπλ έιεγρν ηεο κπάιαο
Σν πξψην γπλαηθείν παηρλίδη πνδνζθαίξνπ θαηαγξάθεθε ζην Βφξεην Λνλδίλν ην 1895, ζε κηα επνρή πνπ ην γπλαηθείν πνδφζθαηξν ζπλδεφηαλ κε θηιαλζξσπηθά παηρλίδηα θαη θπζηθή άζθεζε, ηδηαίηεξα ζην Θνωμζνο Βαςίλειο. Η αληίιεςε απηή άξρηζε λα αιιάδεη ηε δεθαεηία ηνπ 1970, φηαλ μεθίλεζε ε νξγάλσζε ηνπ γπλαηθείνπ πνδνζθαίξνπ. Σν πνδφζθαηξν είλαη ην πην ζεκαληηθφ νκαδηθφ άζιεκα ζην γπλαηθείν αζιεηηζκφ ζε πνιιέο ρψξεο θαη έλα απφ ηα ιίγα γπλαηθεία, νκαδηθά αζιήκαηα κε επαγγεικαηηθά πξσηαζιήκαηα. Η αλάπηπμε ηνπ γπλαηθείνπ πνδνζθαίξνπ αληαλαθιάηαη ζηηο κεγάιεο δηνξγαλψζεηο πνπ δηεμάγνληαη, ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε δηεζλέο επίπεδν. Σν γπλαηθείν πνδφζθαηξν έδσζε πνιιέο κάρεο γηα ηα δηθαηψκαηα ηνπ. Δίρε κηα «ρξπζή επνρή» ςτο Θνωμζνο
Βαςίλειο ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1920, κε κεξηθνχο αγψλεο λα πξνζειθχνπλ ζην ζηάδην πεξηζζφηεξνπο απφ 50000 ζεαηέο. Η ρξπζή επνρή ηεξκαηίζηεθε φηαλ ε Έλσζε Πνδνζθαίξνπ Αγγιίαο ςήθηζε ηελ απαγφξεπζε ηνπ παηρληδηνχ ζηα ζηάδηα πνπ ρξεζηκνπνηνχζαλ νη νκάδεο κέιε ηεο. Αηηία ήηαλ ε κεγάιε απήρεζε πνπ είρε ην γπλαηθείν πνδφζθαηξν ζην θνηλφ, αθνχ ζε κεξηθά παηρλίδηα ε πξνζέιεπζε ησλ ζεαηψλ ήηαλ κεγαιχηεξε απφ ηα παηρλίδηα αλδξψλ πνπ δηεμάγνληαλ ηελ ίδηα εκέξα. Τπήξραλ επίζεο αληηδξάζεηο κε ην επηρείξεκα φηη ε ζθιεξφηεηα θαη ν ηξφπνο παηρληδηνχ δελ ήηαλ πξέπνπζεο ζπκπεξηθνξέο γηα θνξίηζηα. Η απαγφξεπζε απηή άξζεθε ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 1969, κεηά απφ ςεθνθνξία ζηελ ΟΤΔΦΑ, ε νπνία αλαγλψξηζε επίζεκα ην γπλαηθείν πνδφζθαηξν ην 1971.Σο Παγκόςμιο Κφπελλο Ποδοςφαίρου Γυναικϊν ηεο ΦΙΦΑ δηεμήρζε ην 1991 θαη δηεμάγεηαη απφ ηφηε θάζε ηέζζεξα ρξφληα.
Γεκνηηθφηεηα ήκεξα, ην πνδφζθαηξν παίδεηαη ζε επαγγεικαηηθφ επίπεδν ζε φιν ηνλ θφζκν. Δθαηνκκχξηα θφζκνπ πεγαίλνπλ ηαθηηθά ζε γήπεδα πνδνζθαίξνπ γηα λα παξαθνινπζήζνπλ ηηο αγαπεκέλεο ηνπο νκάδεο θαη δηζεθαηνκκχξηα ην παξαθνινπζνχλ απφ τθν τθλεόραςθ ι το διαδίκτυο. Σν πνδφζθαηξν έρεη ην κεγαιχηεξν παγθφζκην ηειενπηηθφ θνηλφ ζηνλ αζιεηηζκφ. Δπηπξφζζεηα, έλαο πνιχ κεγάινο αξηζκφο αλζξψπσλ παίδνπλ πνδφζθαηξν ζε εξαζηηερληθφ επίπεδν. χκθσλα κε κηα έξεπλα ηεο ΦΙΦΑ, πνπ δεκνζηεχηεθε ην 2001, πεξηζζφηεξα απφ 240 εθαηνκκχξηα άλζξσπνη ζε πεξηζζφηεξα απφ 200 θξάηε ζηνλ θφζκν παίδνπλ ηαθηηθά πνδφζθαηξν. ε πνιιά κέξε ηνπ θφζκνπ νη άλζξσπνη παζηάδνληαη κε ην πνδφζθαηξν, ην νπνίν δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηε δσή ησλ θηιάζισλ, ζε θνηλφηεηεο, αθφκα θαη ζε έζλε. Ο R. Kapuscinski αλαθέξεη φηη νη άλζξσπνη πνπ είλαη επγεληθνί, κεηξηνπαζείο ή αθφκε θαη ηαπεηλνί ζηελ Δπξψπε πέθηνπλ εχθνια ζηε καλία λα παίμνπλ ή λα παξαθνινπζήζνπλ πνδνζθαηξηθά παηρλίδηα. Θ Εκνικι Ακτισ Ελεφαντοςτοφ βνήζεζε ζηελ εμαζθάιηζε αλαθσρήο ζηνλ εκθχιην πφιεκν ηεο ρψξαο ην 2006 κε ηελ πξφθξηζή ηεο ζηελ ηειηθή θάζε ηνπ Παγκοςμίου Κυπζλλου 2006 θαη ζπλέβαιε ζηελ πεξαηηέξσ κείσζε ησλ
εληάζεσλ κεηαμχ ηεο θπβέξλεζεο θαη ησλ αληαξηψλ ην 2007, παίδνληαο έλα αγψλα (πξνθξηκαηηθά κυπζλλου Εκνϊν Αφρικισ 2008) ζηελ πξσηεχνπζα ησλ αληαξηψλ, Μπουακζ, κηα επθαηξία πνπ έθεξε ηνπο δχν ζηξαηνχο καδί, εηξεληθά γηα πξψηε θνξά. Ωζηφζν, ην πνδφζθαηξν επξέσο ζεσξείηαη φηη ήηαλ ε αθνξκή γηα ηνλ πόλεμο του ποδοςφαίρου ηνλ Ινχλην ηνπ 1969 κεηαμχ του Ελ αλβαδόρ θαη
τθσ Ονδοφρασ. Δπίζεο, ην άζιεκα επηδείλσζε ηηο εληάζεηο ζηηο αξρέο ηνπ πνιέκνπ ςτθ Γιουγκοςλαβία ηε δεθαεηία ηνπ 1990, φηαλ έλαο αγψλαο κεηαμχ τθσ Ντιναμό Ηάγκρεμπ θαη ηνπ Ερυκροφ Αςτζρα Βελιγραδίου εμειίρζεθε ζε ηαξαρέο ην Μάην ηνπ 1990. χκθσλα κε κηα έξεπλα («Big Count 2006») πνπ δεκνζηεχηεθε απφ ηε ΦΙΦΑ ζηηο 31 Μαΐνπ 2007, κε ην πνδφζθαηξν αζρνινχληαη 238,6 εθαηνκκχξηα πνδνζθαηξηζηέο, 26 εθαηνκκχξηα πνδνζθαηξίζηξηεο θαη πεξίπνπ 5 εθαηνκκχξηα δηαηηεηέο, αλεβάδνληαο ηνλ αξηζκφ πνπ αζρνινχληαη ελεξγά κε ην πνδφζθαηξν ζηα 270 εθαηνκκχξηα. ε φιν ηνλ θφζκν ππάξρνπλ 1,752 εθαηνκκχξηα πνδνζθαηξηθέο νκάδεο. ηα ζηνηρεία απηά ιακβάλνληαη ππφςε θαη κε επαγγεικαηίεο πνδνζθαηξηζηέο. Ο πην θάησ πίλαθαο παξνπζηάδεη ηνλ αξηζκφ ησλ αηφκσλ πνπ αζρνινχληαη ελεξγά κε ην πνδφζθαηξν αλά ζπλνκνζπνλδία. Άηνκα πνπ αζρνινχληαη ελεξγά κε ην πνδφζθαηξν αλά ζπλνκνζπνλδία (ζε εθαηνκκχξηα)
ε επίπεδν ζπλνκνζπνλδηψλ θ AFC θαηέρεη ηνλ κεγαιχηεξν αξηζκφ αηφκσλ πνπ αζρνινχληαη ελεξγά κε ην πνδφζθαηξν ελψ ζε επίπεδν θξαηψλ πξνεγείηαη ε Κίλα κε 26,166 εθαηνκκχξηα. Αθνινπζνχλ νη Θνωμζνεσ Πολιτείεσ Αμερικισ (24,473 εθ.),
θ Ινδία (20,588 εθ.), ε Γερμανία (16,309 εθ.), θ Βραηιλία (13,198 εθ.), ην Μεξικό (8,480
εθ.), θ Ινδονθςία (7,094 εκ.), θ Νιγθρία (6,654 εκ.), το Μπαγκλαντζσ (6,280 εθ.),
θ Ρωςία (5,803 εκ.), θ Ιταλία (4,980 εκ.), θ Ιαπωνία (4,805 εκ.), θ Νότια Αφρικι (4,540 εθ.), θ Γαλλία (4,190 εκ.) και θ Αγγλία (4,164 εθ.).
Πνδνζθαηξηθφο πνιηηηζκφο Κύριο λήμμα: Ποδοςφαιρικόσ πολιτιςμόσ Γχξσ απφ ην πνδφζθαηξν έρεη αλαπηπρζεί έλα ηδηαίηεξν ζχλνιν ζπκπεξηθνξψλ, πνπ κπνξεί λα νλνκαζηεί πνδνζθαηξηθφο πνιηηηζκφο ή πνδνζθαηξηθή θνπιηνχξα. ε πνιιέο ρψξεο, ην πνδφζθαηξν είλαη βαζηά ξηδσκέλν ζηε καδηθή εζληθή θνπιηνχξα θαηαιακβάλνληαο θεληξηθή ζέζε ζηελ θαζεκεξηλφηεηα κέζσ θαζεκεξηλψλ πνδνζθαηξηθψλ εθεκεξίδσλ, πνδνζθαηξηθψλ πεξηνδηθψλ θαη εηδηθψλ πνδνζθαηξηθψλ κεηαδφζεσλ θαη εθπνκπψλ αλάιπζεο ζηελ ηειεφξαζε. Λφγσ ηεο δεκφζηαο πξνβνιήο, πνιινί πνδνζθαηξηζηέο, εηδηθά ησλ θνξπθαίσλ πξσηαζιεκάησλ, γίλνληαη δηάζεκνη θαη ιεηηνπξγνχλ σο πξφηππα γηα ηνπο θηιάζινπο θαη εηδηθά γηα ηα παηδηά, αθφκε θαη ζε ζέκαηα πνπ δελ ζρεηίδνληαη κε ην πνδφζθαηξν. Λφγσ ηεο κεγάιεο αίγιεο ηνπ αζιήκαηνο, πνιιά παηδηά πνπ αζρνινχληαη κε ην πνδφζθαηξν θηινδνμνχλ λα απνθηήζνπλ ηε ιάκςε θαη ηνλ πινχην ησλ θνξπθαίσλ πνδνζθαηξηζηψλ. Σν πνδφζθαηξν έρεη επίζεο ζπλδεζεί δηαρξνληθά κε θαηλφκελα ηεο πνιηηηθήο θαη ηεο ζξεζθείαο. Σέινο, γηα ην πνδφζθαηξν ή γηα ζεκαληηθά πνδνζθαηξηθά γεγνλφηα έρνπλ γξαθηεί βηβιία θαη δεκηνπξγεζεί ηαηλίεο. ηελ πνδνζθαηξηθή θνπιηνχξα κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ δεηήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνπο νπαδνχο, ηνπο πνδνζθαηξηζηέο ή ηηο νκάδεο.
Οπαδοί
Υνχιηγθαλο ηεο παξηάθ Μφζραο
Η ζπκπεξηθνξά ησλ νπαδψλ ησλ πνδνζθαηξηθψλ νκάδσλ απνηειεί κηα δηάζηαζε ηνπ πνδνζθαηξηθνχ πνιηηηζκνχ. Οη νπαδνί κηαο νκάδαο κπνξεί λα είλαη νξγαλσκέλνη ζε εηδηθνχο ζπλδέζκνπο θηιάζισλ, λα δηνξγαλψλνπλ δηάθνξεο εθδειψζεηο ζηηο θεξθίδεο θαηά ηε δηάξθεηα αγψλσλ, αιιά θαη πξηλ θαη κεηά απφ απηνχο, λα
ηνπνζεηνχλ παλφ ζηηο θεξθίδεο, λα θνξάλε θαλέιεο θαη θαζθφι ηεο νκάδαο ηνπο λα ηξαγνπδνχλ ή λα θσλάδνπλ ζπλζήκαηα γηα λα ελζαξξχλνπλ ηελ νκάδα ηνπο, λα πξνζβάιινπλ ηνπο αληηπάινπο ή απιά λα θάλνπλ ζφξπβν. ε ηέηνηεο εθδειψζεηο δελ είλαη ζπάληα ηα ξαηζηζηηθά θαηλφκελα, ηα νπνία νη δηνηθεηηθέο αξρέο ηνπ πνδνζθαίξνπ πξνζπαζνχλ λα αληηκεησπίζνπλ. Η ΦΙΦΑ, θ ΟΤΕΦΑ θαη ε
Ευρωπαϊκι Ζνωςθ ππνζηεξίδνπλ ηελ εκςτρατεία ενάντια ςτο ρατςιςμό ςτθν Ευρϊπθ (Football Against Racism in Europe-FARE) ζηνρεχνληαο ζηελ εμάιεηςε ηνπ θαηλνκέλνπ. Σν πάζνο κε ην νπνίν νη νπαδνί ππνζηεξίδνπλ ηηο πνδνζθαηξηθέο νκάδεο ζε κεξηθέο πεξηπηψζεηο νδεγεί ζε επηζεηηθέο ζπκπεξηθνξέο θαη βίαηεο ζπγθξνχζεηο κεηαμχ νπαδψλ. Τπάξρνπλ πεξηπηψζεηο κε ζπλδέζκνπο θηιάζισλ πνπ έρνπλ εθθπιηζηεί ζε νξγαλσκέλεο ζπκκνξίεο θαη αλαδεηνχλ βίαηεο ζπγθξνχζεηο κε αληίπαιεο ζπκκνξίεο νπαδψλ. Η ζπκπεξηθνξά απηή έγηλε γλσζηή ζαλ «English Disease» κεηά ηηο θαηαζηξνθέο πνπ πξνθάιεζαλ νη Άγγινη νπαδνί ζε ηαμίδηα ζην εμσηεξηθφ γηα λα ππνζηεξίμνπλ είηε ηηο νκάδεο ηνπο είηε τθν Εκνικι Αγγλίασ ηηο δεθαεηίαο ηνπ 1970 θαη 1980. Σν θαηλφκελν απηφ είλαη γεληθφηεξα γλσζηφ ζαλ χουλιγκανιςμόσ. Η βία κεηαμχ ησλ νπαδψλ θπκαίλεηαη απφ κηθξέο αςηκαρίεο κέρξη πνιέκνπο πνπ θαηαιήγνπλ ζε ηξαγσδίεο (φπσο ε τραγωδία του Χζιηελ). Οη ηξεηο πξνθξηκαηηθνί αγψλεο κεηαμχ ηνπο γηα ην Παγκόςμιο Κφπελλο Ποδοςφαίρου
1970 ζεσξνχληαη επξέσο φηη ήηαλ ε αθνξκή γηα τον πόλεμο του ποδοςφαίρου ηνλ Ινχλην ηνπ 1969 κεηαμχ του Ελ αλβαδόρ και τθσ Ονδοφρασ.
Ποδοζθαιπιζηέρ Κοπςθαίοι ποδοζθαιπιζηέρ ηελ ηζηνξία ηνπ πνδνζθαίξνπ ππήξμαλ θαη ππάξρνπλ κεγάινη πνδνζθαηξηζηέο, ηφζν γηα ηα αζιεηηθά θαη ηερληθά ηνπο πξνζφληα, αιιά θαη γηα ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπο. Η ζπκπεξίιεςε ελφο πνδνζθαηξηζηή ζηνπο θνξπθαίνπο ηνπ πιαλήηε κπνξεί λα γίλεη είηε κέζσ επίζεκσλ θνξέσλ ηνπ πνδνζθαίξνπ (π.ρ. ΦΙΦΑ) είηε κέζσ άιισλ θνξέσλ, φπσο έγθπξα πνδνζθαηξηθά πεξηνδηθά. Η επηινγή κπνξεί λα γίλεηαη κέζσ ςεθνθνξίαο ηνπ θνηλνχ, ςεθνθνξίαο αζιεηηθνγξάθσλ ηνπ πνδνζθαίξνπ ή ςεθνθνξίαο πνδνζθαηξηζηψλ θαη πξνπνλεηψλ. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο νη επηινγέο θξίλνληαη σο ππνθεηκεληθέο. Δλδεηθηηθά, ην 1998 ζηα πιαίζηα ησλ ηειεηψλ έλαξμεο του Παγκοςμίου Κυπζλλου 1998 έγηλε ε επηινγή ησλ θνξπθαίσλ ελδεθάδσλ ηνπ 20νχ αηψλα ηεο Δπξψπεο θαη ηεο Νφηηαο Ακεξηθήο απφ 250 δηεζλείο δεκνζηνγξάθνπο ηνπ πνδνζθαίξνπ. Απφ ηηο δχν απηέο ελδεθάδεο έγηλε ε επηινγή ηεο κορυφαίασ ενδεκάδασ του 20ου αιϊνα, ε νπνία πεξηιακβάλεη ηνπο
ποδοςφαιριςτζσ Λεβ Γιαςίν, Κάρλοσ Αλμπζρτο Σόρρεσ, Φραντσ Μπεκενμπάουερ, Μπόμπι Μουρ, Νίλτον άντοσ, Γιόχαν Κρόιφ, Αλφρζδο Ντι τζφανο, Μιςζλ Πλατινί, Γκαρίντςα, Ντιζγκο Μαραντόνα και Πελζ. Σν 2000, ε
ΦΙΦΑ απέλεηκε ην βξαβείν «Πνδνζθαηξηζηήο ηνπ αηψλα» ζηνπο Ντιζγκο
Μαραντόνα και Πελζ. Ο πξψηνο επηιέγεθε κέζα απφ ηε δηαδηθηπαθή ςεθνθνξία ηνπ θνηλνχ θαη ν δεχηεξνο κέζα απφ ηε ςεθνθνξία παξαγφλησλ ηεο ΦΙΦΑ, δεκνζηνγξάθσλ θαη πξνπνλεηψλ. Σν 2004 ε ΦΙΦΑ δήηεζε απφ ηνλ Πειέ λα θαηαξηίζεη έλα θαηάινγν κε ηνπο 100 θαιχηεξνπο ελ δσή πνδνζθαηξηζηέο φισλ ησλ εποχϊν (FIFA 100), σο κέξνο ησλ ενξηαζκψλ γηα ηα 100ρξφλα ηεο δηεζλνχο νκνζπνλδίαο. Η ιίζηα αξρηθά πξννξηδφηαλ λα πεξηιακβάλεη κφλν 100 νλφκαηα, αιιά ν Πειέ δελ θαηάθεξε λα πεξηνξίζεη ηνλ αξηζκφ, ν νπνίνο έθηαζε ηειηθά ηνπο 125. Μεξηθνί απφ ηνπο πνδνζθαηξηζηέο ηεο ιίζηαο είλαη οι Ντζιβιντ Μπζκαμ, Άλαν ίρερ, Μπόμπι Σςάρλτον, Χουάν
εμπαςτιάν Βερόν, Αλφρζδο Ντι τζφανο, Σηορτη Μπεςτ, Ηίκο, Ριβάλντο, Ρονάλντο, Ροναλντίνιο, ϊκρατεσ,Μιςζλ Πλατινί, Όλιβερ Καν, Γιοφργκεν Κλίνςμαν, Σηιανλουίτηι Μπουφόν, Αλεςςάντρο Ντελ Πιζρο, Φραντςζςκο Σόττι, Πάτρικ Κλάιφερτ, Φζρεντσ Ποφςκασ, Εουςζμπιο, Κζννυ Νταλγκλίσ κ.α. τθ ιίζηα πεξηιακβάλνληαη θαη δχν γπλαίθεο, ε Μία Χαμ και θ Μιςζλ Ζικερσ. Αθφκε, ην Γεθέκβξην ηνπ 1999 ην
περιοδικό World Soccer δεκνζίεπζε κηα ιίζηα κε ηνπο 100 θνξπθαίνπο πνδνζθαηξηζηέο ηνπ 20νπ αηψλα, ε νπνία δεκηνπξγήζεθε κεηά απφ ςεθνθνξία ησλ αλαγλσζηψλ ηνπ. Δημοηικόηηηα ποδοζθαιπιζηών Η δεκνηηθφηεηα ηνπ πνδνζθαίξνπ είλαη ηφζν κεγάιε πνπ κεξηθνί πνδνζθαηξηζηέο είλαη πεξηζζφηεξν γλσζηνί γηα ηηο εμσγεπεδηθέο ηνπο δξαζηεξηφηεηεο. Γηάζεκνη πνδνζθαηξηζηέο πξσηαγσληζηνχλ ζηα πξσηνζέιηδα εθεκεξίδσλ θαη πεξηνδηθψλ, αθφκε θαη γηα ζέκαηα άζρεηα κε ην πνδφζθαηξν. Οξγαληζκνί, εηαηξίεο, δηαθεκηζηέο θαη θαηαζθεπαζηέο αζιεηηθψλ εηδψλ θιείλνπλ ζπκθσλίεο κε πνδνζθαηξηζηέο γηα δηαθήκηζε ησλ πξντφλησλ ηνπο έλαληη κεγάιεο ακνηβήο ή γηα πξνψζεζε θηιαλζξσπηθνχ έξγνπ (γηα παξάδεηγκα πνδνζθαηξηζηέο-πξεζβεπηέο τθσ UNICEF). Θάναηοι ποδοζθαιπιζηών
Μηα πιάθα ζην Οιλη Σξάθνξλη ζηε κλήκε ησλ πνδνζθαηξηζηψλ ηεο Μάληζεζηεξ Γηνπλάηηελη πνπ έραζαλ ηε δσή ηνπο ζηναεξνπνξηθφ δπζηχρεκα ηνπ Μνλάρνπ, κε ηα νλφκαηα ησλ παηθηψλ
Φαηλφκελα πνπ ζπγθινλίδνπλ ηνλ πνδνζθαηξηθφ θνηλφ απνηεινχλ νη πεξηπηψζεηο ζαλάησλ ή ζαλάζηκσλ ηξαπκαηηζκψλ πνδνζθαηξηζηψλ ζηνλ αγσληζηηθφ ρψξν, φπσο θαη άιιεο θαηαζηξνθέο πνπ έρνπλ ζπκβεί καθξηά απφ ηνλ αγσληζηηθφ ρψξν. Οη πην ζεκαληηθέο είλαη ε αεξνπνξηθή ηξαγσδία ηνπ 1949 ςτο Σορίνο φπνπ έραζαλ ηε δσή ηνπο φινη νη πνδνζθαηξηζηέο τθσ Σορίνο, το αεροπορικό δυςτφχθμα ςτο
Μόναχο ην 1958 φπνπ ζθνηψζεθαλ 8 πνδνζθαηξηζηέο ηεο Μάντςεςτερ Γιουνάιτεντ θαη ε αεξνπνξηθή ηξαγσδία ηνπ 1993 ζηηο αθηέο ηεο Γκαμπόν φπνπ έραζαλ ηε δσή ηνπο φινη νη πνδνζθαηξηζηέο ηεο Εκνικισ Ηάμπιασ. Παγκοζμιοποίηζη Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, ην πνδφζθαηξν επεξεάζηεθε θαη επεξεάδεηαη απφ ην θαηλφκελν ηεο παγκοςμιοποίθςθσ. Οη πνδνζθαηξηζηέο έρνπλ ην δηθαίσκα λα αγσλίδνληαη ζε δηάθνξεο ρψξεο, πέξα απφ ηε ρψξα θαηαγσγήο ηνπο. Μάιηζηα, νη θνξπθαίνη πνδνζθαηξηζηέο ηνπ πιαλήηε απνιακβάλνπλ κηζζνχο εθαηνκκπξίσλ. Δπηπξφζζεηα, νη νκάδεο επσθεινχληαη θαη απηέο απφ ηελ παγθνζκηνπνίεζε ηνπ πνδνζθαίξνπ. Πνιιέο νκάδεο έρνπλ απνθηήζεη επξεία ζηήξημε απφ νπαδνχο πέξα απφ ηελ πεξηνρή πνπ εδξεχνπλ θαη ζπρλά πξαγκαηνπνηνχλ πεξηνδείεο ζηηο ρψξεο απηέο, έρνληαο θαη νηθνλνκηθά νθέιε. Ππόηςπα Οη πνδνζθαηξηζηέο, εηδηθά απηνί πνπ αγσλίδνληαη ζηηο θνξπθαίεο δηνξγαλψζεηο, απνηεινχλ πξφηππα γηα ηνπο θηιάζινπο. Σν ίδην ην παηρλίδη είλαη πιένλ εληππσζηαθφ θαη ιακπεξφ, κε πνιιά παηδηά πνπ αζρνινχληαη κε ην πνδφζθαηξν λα θηινδνμνχλ λα απνθηήζνπλ ηνλ πινχην θαη ηε ιάκςε ησλ θνξπθαίσλ πνδνζθαηξηζηψλ. Οη θνξπθαίνη πνδνζθαηξηζηέο έρνπλ απνθηήζεη επίζεο θαη νκάδεο ζαπκαζηψλ, φπσο νη αζηέξεο ηεο ξνθ. Πνιινί πνδνζθαηξηζηέο ζεσξνχληαη θαιά πξφηππα. Ωζηφζν, ππάξρνπλ πνιπάξηζκα δεκνζηεχκαηα ζηνλ ηχπν ζρεηηθά κε θαθέο ζπκπεξηθνξέο πνδνζθαηξηζηέο.
Ομάδερ Κοπςθαίερ ομάδερ ηελ ηζηνξία ηνπ πνδνζθαίξνπ έρνπλ αλαδεηρζεί θαηά θαηξνχο ζεκαληηθέο πνδνζθαηξηθέο νκάδεο, άιιεο παξνδηθά θαη άιιεο δηαρξνληθά. ε επίπεδν εζληθψλ νκάδσλ, το Παγκόςμιο Κφπελλο Ποδοςφαίρου ζχει κατακτιςει θ Εκνικι
Βραηιλίασ πζντε φορζσ, Εκνικι Ιταλίασ τζςςερισ και Εκνικι Γερμανίασ ηξεηο. ε επίπεδν ζπιιφγσλ, ην 2000 ε Ρεάλ Μαδρίτθσ βξαβεχηεθε απφ ηε ΦΙΦΑ σο
θ κορυφαία ομάδα του 20οφ αιϊνα κεηά απφ ςεθνθνξία ησλ ζπλδξνκεηψλ ηνπ επίζεκνπ πεξηνδηθνχ ηεο ΦΙΦΑ, FIFA World Magazine. Αθνινπζνχζαλ θαηά ζεηξά
οι Μάντςεςτερ Γιουνάιτεντ,Μπάγερν Μονάχου, Μπαρτςελόνα, άντοσ, Άγιαξ, Γιουβζντουσ, Πενιαρόλ θ.ά. Οικονομικά Πνιιέο πνδνζθαηξηθέο νκάδεο έρνπλ κεηαηξαπεί απφ εξαζηηερληθνχο ζπιιφγνπο ζε κεγάιεο εκπνξηθέο εηαηξείεο. Δπίζεο νη πνδνζθαηξηζηέο έρνπλ θαηαθέξεη λα απμήζνπλ ηα θέξδε ηνπο καδηθά θαηά ηελ αιιαγή απηή. Οη αλψηεξεο θαηεγνξίεο κεξηθψλ ρσξψλ δηαζέηνπλ πςειφκηζζνπο πνδνζθαηξηζηέο-αζηέξηα. ε κηθξφηεξα θξάηε θαη εηδηθά ζηηο θαηψηεξεο θαηεγνξίεο ησλ ρσξψλ απηψλ, νη πνδνζθαηξηζηέο κπνξεί λα απαζρνινχληαη κεξηθψο κε ην πνδφζθαηξν θαη λα αζθνχλ δεχηεξν επάγγεικα ή λα απαζρνινχληαη εξαζηηερληθά. Σα πέληε θνξπθαία επξσπατθά πξσηαζιήκαηα (Πρζμιερ Λιγκ-Αγγλία, Πριμζρα Ντιβιηιόν-Ιςπανία, ζριε Α-
Ιταλία, Μπουντεςλίγκα-Γερμανία και Λιγκ 1-Γαλλία) πξνζειθχνπλ ηνπο πεξηζζφηεξνπο απφ ηνπο θαιχηεξνπο πνδνζθαηξηζηέο ηνπ θφζκνπ θαη θάζε πξσηάζιεκα έρεη ζπλνιηθφ κηζζνιφγην άλσ ησλ 600 εθαηνκκπξίσλ επξψ. Σα έζνδα ησλ νκάδσλ πξνέξρνληαη απφ δηάθνξεο πεγέο (ηειενπηηθά δηθαηψκαηα, ρνξεγνί, πσιήζεηο εηζηηεξίσλ αγψλσλ, πσιήζεηο πξντφλησλ κε ην ινγφηππν ηεο νκάδαο απφ θαηαζηήκαηα ηεο νκάδαο, εθκεηάιιεπζε ηνπ νλφκαηνο, ζπλδξνκέο ησλ θηιάζισλ, ζπκκεηνρέο ζε πξσηαζιήκαηα θαη ηνπξλνπά, δηαρείξηζε ησλ δηθαησκάησλ ησλ πνδνζθαηξηζηψλ). Οη κεγάιεο νκάδεο ηνπ πιαλήηε παξνπζηάδνπλ κεγάια θέξδε. Οκάδεο φπσο ε Μπαρτςελόνα, θ Ρεάλ Μαδρίτθσ και θ Μάντςεςτερ
Γιουνάιτεντ ζπγθαηαιέγνληαη ζηηο πινπζηφηεξεο νκάδεο ηνπ θφζκνπ. Θ Σςζλςι, κεηά ηελ εμαγνξά ηεο απφ ην διςεκατομμυριοφχο Ρόμαν Αμπράμοβιτσ, αγόραςε
πολλοφσ ακριβοφσ ποδοςφαιριςτζσ, όπωσ και θ Μάντςεςτερ ίτι μετά πνπ εμαγνξάζηεθε απφ ην διςεκατομμυριοφχο Καλντοφν Αλ Μουμπάρακ ην 2008. Έλαο πνιχ ζεκαληηθφο παξάγνληαο γηα ηελ αχμεζε ησλ θεξδψλ ησλ νκάδσλ ήηαλ ε εκθάληζε ηεο δνξπθνξηθήο ηειεφξαζεο. Οη εηαηξίεο δνξπθνξηθήο ηειεφξαζεο θαηαβάιινπλ ηεξάζηηα πνζά γηα λα αγνξάζνπλ ηα δηθαηψκαηα θάιπςεο ησλ πνδνζθαηξηθψλ αγψλσλ ή ζηηγκηφηππα απηψλ. Τπνινγίδεηαη φηη ηα 4/5 ησλ ηειενπηηθψλ δηθαησκάησλ ζηηο πέληε κεγαιχηεξεο επξσπατθέο ρψξεο (Μεγάιε Βξεηαλία, Ιζπαλία, Γεξκαλία, Γαιιία, Ιηαιία) μνδεχνληαη ζην πνδφζθαηξν. Οη εηαηξείεο απνζβέλνπλ ηελ επέλδπζε απηή απφ ηνπο πνιινχο νπαδνχο πνπ παξαθνινπζνχλ ηνπο αγψλεο ηειενπηηθά, αθνχ δελ κπνξνχλ λα παξεπξεζνχλ ζην γήπεδν. Δπίζεο, πξνζθέξνπλ ζηνλ ηειεζεαηή πεξηζζφηεξεο πνδνζθαηξηθέο επηινγέο ζε ζρέζε κε πξηλ.
εκαληηθή πεγή εζφδσλ απνηεινχλ νη ρνξεγίεο απφ νξγαληζκνχο θαη εηαηξείεο γηα λα δηαθεκηζηνχλ ςτθ ςτολι τθσ ομάδασ. Γηα παξάδεηγκα, ε γερμανικι Μπάγερν
Μονάχου έιαβε 25 εθαηνκκχξηα επξψ ην 2008 σο ρνξεγία απφ ηελ εηαηξεία ηειεπηθνηλσληψλ Deutsche Telekom. Σν 2012, νη πνδνζθαηξηθνί ζχιινγνη ησλ έμη κεγαιχηεξσλ επξσπατθψλ πξσηαζιεκάησλ είραλ έζνδα πνπ μεπέξαζαλ ηα 500 εθαηνκκχξηα επξψ απφ ρνξεγίεο ζηηο θαλέιεο ηνπο. Δπηπξφζζεηα, νη νκάδεο δηαζέηνπλ πξνο πψιεζε επίζεκα πξντφληα κε ην ινγφηππν ηεο νκάδαο (απζεληηθέο ζηνιέο, θιηηδάληα, κπξειφθ, θαπέια, ξνιφγηα ρεηξφο θηι). Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ην 2012 ε Μάληζεζηεξ Γηνπλάηηελη, ζέινληαο λα θεθαιαηνπνηήζεη ην ελδηαθέξνλ πνπ δείρλεη ε φιν θαη απμαλφκελε βάζε ησλ θίισλ ηεο νκάδαο παγθνζκίσο, απνθάζηζε λα εηζαγάγεη κεηνρέο ζην ρξεκαηηζηήξην ηεο Νέαο Τφξθεο. Δμίζνπ ζεκαληηθή πεγή εζφδσλ απνηειεί ε πψιεζε πνδνζθαηξηζηψλ ζε άιιεο νκάδεο. Σν 2001 ε Ρεάλ Μαδρίτθσ ξόδεψε 76 εκατομμφρια ευρϊ για να
αγοράςει τον Ηινεντίν Ηιντάν από τθ Γιουβζντουσ, ελψ ην 2000 ν Λνπίο Φίγθν κεηαγξάθεθε ςτθν Μπαρτςελόνα από τθ Ρεάλ Μαδρίτθσ, κε ηελ πξψηε λα δαπαλά 58,5 εθαηνκκχξηα επξψ. Σν 2009 ε Ρεάι Μαδξίηεο πιήξσζε 94 εθαηνκκχξηα γηα ηελ απφθηεζε του Κριςτιάνο Ρονάλντο απφ ηε Μάληζεζηεξ Γηνπλάηηελη. Ωζηφζν, πνιιέο νκάδεο αληηκεησπίδνπλ νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα. Γηα παξάδεηγκα, ε Λιντσ Γιουνάιτεντ ξόδεψε αρχικά πολλά χριματα και είχε επιτυχίεσ για
μερικζσ περιόδουσ, ςφντομα όμωσ τα χρζθ τθσ ομάδασ ζγιναν ανεξζλεγκτα, οι επιτυχθμζνοι ποδοςφαιριςτζσ πουλικθκαν και τελικά θ ομάδα υποβιβάςτθκε δφο φορζσ από τθν Πρζμιερ Λιγκ ςτθν Σςάμπιονςιπ και ακολοφκωσ ςτθν Φοφτμπολ Λιγκ Ουάν. Σο 2012, θ ςκωτςζηικθ Ρζιντηερσ Γλαςκϊβθσ ππνβηβάζηεθε απφ ηελ πξψηε θαηεγνξία ηεο θσηίαο ζηελ ηέηαξηε, ιφγσ ρξεψλ. Οη ηειενπηηθέο ζπκθσλίεο δελ απνθέξνπλ ζε φιεο ηηο νκάδεο κεγάια θέξδε. Οη νκάδεο πνπ αγσλίδνληαη ζε κηθξφηεξεο θαηεγνξίεο ιακβάλνπλ ιηγφηεξα ρξήκαηα γηα ηνπο αγψλεο ηνπο, θαη αλ πξναρζνχλ ζε ςειφηεξνπ επηπέδνπ θαηεγνξία, κπνξεί λα αληηκεησπίζνπλ πξνβιήκαηα αγνξαζηηθήο δχλακεο ζπγθξηηηθά κε ηηο κεγαιχηεξεο νκάδεο, κε απνηέιεζκα ν ππνβηβαζκφο ηνπο λα είλαη πνιχ πηζαλφ ελδερφκελν. Αθφκε, νη νκάδεο πνπ ππνβηβάδνληαη ζε ρακειφηεξε θαηεγνξία, ράλνπλ έλα κεγάιν κέξνο ηνπ πνζνχ πνπ θέξδηδαλ απφ ηα ηειενπηηθά δηθαηψκαηα πνπ είραλ φηαλ αγσλίδνληαλ ζηε κεγαιχηεξε θαηεγνξία. Οκάδεο απφ κηθξέο ρψξεο έρνπλ επίζεο πξνβιήκαηα κε απηφ ην ζέκα. Λφγσ ηνπ κηθξνχ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο απνθνκίδνπλ ιηγφηεξα ρξήκαηα απφ ηα ηειενπηηθά δηθαηψκαηα. Έηζη πζηεξνχλ νηθνλνκηθά, σο πξνο ηα έζνδα, απφ ηηο νκάδεο
κεγαιχηεξσλ ρσξψλ, κε πηζαλφ απνηέιεζκα λα αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα ρξένπο αλ πξνζπαζνχλ λα μνδέςνπλ ρξήκαηα γηα λα ζπλαγσληζηνχλ κεγάιεο νκάδεο ζε δηεζλείο δηαζπιινγηθέο δηνξγαλψζεηο. Κάπνηεο νκάδεο έρνπλ θαηαθέξεη λα αληηζηξέςνπλ ηηο ηάζεηο απηέο κε ηελ εθκεηάιιεπζε πνδνζθαηξηζηψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηηο αθαδεκίεο ηνπο θαζψο θαη κε ζνθέο επελδχζεηο. Σέηνηεο νκάδεο είλαη ε Πόρτο και ο Άγιαξ, που αν και είχαν κάποιεσ επιτυχίεσ (θ Πόρτο
κατζκτθςε το ΟΤΕΦΑ Σςάμπιονσ Λιγκ 2003-04), ηείλνπλ λα πνπινχλ ηνπο πνδνζθαηξηζηέο ηνπο ιφγσ νηθνλνκηθψλ πηέζεσλ. Σα ηειεπηαία ρξφληα, ε ΟΤΔΦΑ έρεη εηζαγάγεη ηνλ θαλνληζκφ UEFA Financial Fair Play, ψζηε λα πεξηνξίζεη ηηο αλεμέιεγθηεο ζπαηάιεο ζην επξσπατθφ πνδφζθαηξν, νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα απεηιήζνπλ ηε καθξνπξφζεζκε επηβίσζε ησλ νκάδσλ. Βάζεη ηνπ θαλνληζκνχ, θάζε ζχιινγνο ππνρξενχηαη λα έρεη ηζνζθειηζκέλα έζνδα θαη έμνδα. ε αληίζεηε πεξίπησζε πξνβιέπνληαη πνηλέο αθαίξεζεο βαζκψλ αιιά θαη δπλαηφηεηα εγγξαθήο κφλν πνδνζθαηξηζηψλ έσο 21 εηψλ. Παξάιιεια, ζχιινγνη πνπ ηεινχλ ππφ δηάιπζε ή θαζεζηψο εθθαζάξηζεο δελ έρνπλ δηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζηηο επξσπατθέο δηνξγαλψζεηο. Διαθθοπά Έλα άιιν πνδνζθαηξηθφ θαηλφκελν είλαη νη θαηαγγειίεο γηα δηαθζνξά, φπσο νη «ζηεκέλνη» αγψλεο. Σν επίπεδν ηεο δηαθζνξάο δηαθέξεη απφ ρψξα ζε ρψξα. Μπνξεί λα εκπιέθεη πνδνζθαηξηζηέο, παξάγνληεο, νκάδεο θαη δηαηηεηέο. Σελ πεξίνδν 200506 εκθαλίζηεθαλ πνιιά ζθάλδαια δηαθζνξάο. ε απηά ζπκπεξηιακβάλνληαλ ην ζθάλδαιν γηα ζηεκέλνπο αγψλεο ζηε δεχηεξε θαη ηξίηε θαηεγνξία ηεο Γεξκαλίαο, κε θεληξηθφ πξφζσπν ηνλ διαιτθτι Ρόμπερτ Χάουηερ, ο οποίοσ ομολόγθςε ότι
κακόριςε πολλοφσ αγϊνεσ και ςτοιχθμάτιςε γι' αυτοφσ. Παρόμοιο ςκάνδαλο ςτθμζνων αγϊνων αποκαλφφκθκε και ςτθ Βραηιλία το 2005. Σο 2006 αποκαλφφκθκε ςτθν Ιταλία το ςκάνδαλο Καλτςιόπολι, όπου πζντε ομάδεσ κρίκθκαν ζνοχεσ για ςτιςιμο αγϊνων και τιμωρικθκαν, με ςθμαντικότερθ τιμωρία τον υποβιβαςμό τθσ Γιουβζντουσ ςτθ β' κατθγορία για τθν περίοδο 2007-08 και τθν αφαίρεςθ του τίτλου τθσ πρωτακλιτριασ για τθν περίοδο 2005-06. Επιπρόςκετα, το 2006 αποκαλφφκθκε το ςκάνδαλο «Apito Dourado» (Χρυςι φυρίχτρα) ςτθν Πορτογαλία που περιλάμβανε επθρεαςμό ι προςπάκεια επθρεαςμοφ διαιτθτϊν από τθν Πόρτο και τθν Μποαβίςτα. Σο 2013 θ Ευρωπόλ εμάξζξσζε δίθηπν παξάλνκσλ ζηνηρεκάησλ θαη ζηεκέλσλ αγψλσλ, εληνπίδνληαο ζπλνιηθά 680 «χπνπηα παηρλίδηα» ζε 30 ρψξεο, εθ ησλ νπνίσλ 380 ζηελ Δπξψπε.
Λογοηεσνία και κινημαηογπάθορ
Η δεκνηηθφηεηα ηνπ πνδνζθαίξνπ απεηθνλίδεηαη θαη ζηε ινγνηερλία θαη ζηνλ θηλεκαηνγξάθν. Έρνπλ γξαθηεί βηβιία πνπ αζρνινχληαη κε ζέκαηα θνπιηνχξαο θαη πνδνζθαίξνπ, φπσο ε βία, φπσο θαη ιεπηνκεξείο ηζηνξίεο πνδνζθαηξηθψλ γεγνλφησλ. Δπηπξφζζεηα, γηα πνιιέο νκάδεο θπθινθνξνχλ έλα ή πεξηζζφηεξα θαλδίλ. Μηα θηλεκαηνγξαθηθή ηαηλία πνπ ζηεξίδεηαη ζε πξαγκαηηθά γεγνλφηα είλαη ε ηαηλία ηνπ 1981, «Escape to Victory» («Η Μεγάιε Απφδξαζε ησλ 11»). Η ηαηλία βαζηδφηαλ ζηελ αιεζηλή ηζηνξία ηνπ Βϋ Παγκοςμίου Πολζμου, φπνπ 11 πνδνζθαηξηζηέο
τθσ Ντιναμό Κιζβου και τθσ Λοκομοτίβ Κιζβου πνπ ήηαλ αηρκάισηνη ζην ζηξαηφπεδν ζπγθέληξσζεο ηεο Νηάξκηηζα, θέξδηζαλ ηε γεξκαληθή Βζρμαχτ, πνπ απνηειείην απφ επαγγεικαηίεο Γεξκαλνχο πνδνζθαηξηζηέο πνπ ππεξεηνχζαλ ηε ζεηεία ηνπο. Οη πνδνζθαηξηζηέο ηεο ληθήηξηαο νκάδαο αζέηεζαλ δηαηαγή ησλ Γεξκαλψλ, φπσο ράζνπλ ηνλ αγψλα θαη ζηε ζπλέρεηα εθηεινχληαη. Η ίδηα ηζηνξία εμηζηνξείηαη ζην βηβιίν «Dynamo» ηνπ Άντι Ντοφγκαν.
Ποδόζθαιπο και θπηζκεία Έρεη εηπσζεί φηη ζε νξηζκέλεο ρψξεο ην πνδφζθαηξν έρεη γίλεη λέα ζξεζθεία (αλ θαη απηφ είλαη έλα ακθηιεγφκελν ζέκα). Σα ζξεζθεπηηθά πηζηεχσ είλαη επίζεο ζπλεζηζκέλα ζην πνδφζθαηξν. Μεξηθνί πνδνζθαηξηζηέο είλαη ζξήζθνη θαη απηφ κεξηθέο θνξέο θαίλεηαη κέζσ ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπο πξηλ απφ έλα παηρλίδη. ηελ Αθξηθή, ρξεζηκνπνηνχληαη παξαδνζηαθέο ηειεηνπξγίεο πίζηεο ψζηε λα βνεζεζεί ε νκάδα λα θεξδίζεη ζεκαληηθά παηρλίδηα.ηελ Αξγεληηλή, έρεη δηακνξθσζεί κηα επίζεκε ζξεζθεία γχξσ απφ ηνλ πνδνζθαηξηζηή Ντιζγκο Μαραντόνα πνπ νλνκάδεηαη «Iglesia Maradoniana». Οξηζκέλεο νκάδεο έρνπλ ηαπηηζηεί κε νξηζκέλεο ζξεζθείεο θαη νη κεηαμχ ηνπο πνδνζθαηξηθέο δηακάρεο έρνπλ θαη ζξεζθεπηηθφ ραξαθηήξα. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη ην παξάδεηγκα των Ρζιντηερσ Γλαςκϊβθσ και ζλτικ Γλαςκϊβθσ. Η έιηηθ ηδξχζεθε απφ Ιξιαλδνχο κεηαλάζηεο ην 1888 θαη ακέζσο νη νπαδνί ηεο ηαπηίζζεθαλ κε ην Κακολικιςμό. Η Ρέηληδεξο ηδξχζεθε ην 1873 αιιά κέρξη λα ηδξπζεί ε έιηηθ ε νκάδα δελ πξέζβεπε θαλέλα δφγκα. Με ηελ ίδξπζε ηεο έιηηθ αθνινχζεζαλ
τον Προτεςταντιςμό θαη άξρηζε ε κεγάιε θφληξα κεηαμχ ησλ δχν κεγάισλ νκάδσλ, ε νπνία κε ηα ρξφληα κεγάισλε πεξηζζφηεξν (κέρξη θαη δνινθνλίεο ππήξμαλ), απφηνθν ηεο θφληξαο κίζνπο Καζνιηθψλ-Πξνηεζηαληψλ ζηε κωτία απφ ην 17ν αηψλα. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη ην γεγνλφο φηη νη νπαδνί ηεο έιηηθ δελ θάλνπλ ην ηαπξφ ηνπο ζην «Άιμπροξ», έδξα ηεο Ρέηληδεξο. Αθφκε θαη ζήκεξα νη θσηζέδνη νπαδνί δηαιέγνπλ νκάδα αλάινγα κε ηε ζξεζθεία ηνπο, ελψ κέρξη ελφο ζεκείνπ ε ζχλζεζε ηνπ ξφζηεξ γηλφηαλ απνθιεηζηηθά κε ζξεζθεπηηθά θξηηήξηα.
Ποδόζθαιπο και πολιηικά ε νξηζκέλεο ρψξεο, ην πνδφζθαηξν έρεη ζπλδεζεί ηζηνξηθά κε ηελ πνιηηηθή, είηε ζε επίπεδν νκάδσλ θαη νπαδψλ είηε ζε επίπεδν πνδνζθαηξηθψλ παξαγφλησλ θαη πνιηηηθψλ. Πνιιά πνιηηηθά πξφζσπα εκπιέθνληαη άκεζα κε ην πνδφζθαηξν, αιιά θαη πνιιά πξφζσπα ηνπ πνδνζθαίξνπ εκπιέθνληαη κε ηελ πνιηηηθή. τθν Ιταλία, γηα παξάδεηγκα, ν πρϊθν πρωκυπουργόσ τθσ χϊρασ ίιβην Μπεξινπζθφλη, φληαο ππνςήθηνο ήηαλ ηαπηφρξνλα θαη ηδηνθηήηεο ηεο πνδνζθαηξηθήο νκάδαο Μίιαλ. Πνιηηηθή ρξνηά έρεη ε θφληξα κεηαμχ ησλ δχν κεγάισλ πνδνζθαηξηθψλ νκάδσλ,
Ρεάλ Μαδρίτθσ και Μπαρτςελόνα. Η κεγάιε έθξεμε ζηνλ «πνδνζθαηξηθφ πφιεκν» ηεο Ιςπανίασ είρε μεθάζαξα πνιηηηθέο πξνεθηάζεηο. Σε δεθαεηία ηνπ 1920 ε θίιαζινη ηεο Ρεάι ήηαλ ζηελ πιεηνλφηεηα τουσ κεντροδεξιοί, ππνζηεξίδνληαο ζηε ζπλέρεηα ηνλ ςτρατθγό Φρανκίςκο Φράνκο, ελψ νη θίιαζινη ηεο Μπαξηζέινλα ππνζηήξηδαλ ηελ απηνλφκεζε ηεο πεξηνρήο ηεο Καταλωνίασ θαη ηελ απφζρηζή ηεο απφ ηελ ππφινηπε Ιζπαλία. ηελ Ιηαιία, νη δπν νκάδεο πνπ είλαη δηάζεκεο γηα ηνπο πνιηηηθνπνηεκέλνπο νπαδνχο ηνπο είλαη ε Λάτςιο και θ Λιβόρνο. Οη νπαδνί ηεο Λάηζην ραξαθηεξίδνληαη σο δεμηνί. Οη νπαδνί ηεο Ληβφξλν ραξαθηεξίδνληαη σο αξηζηεξνί.
Παξαιιαγέο θαη ηπραία παηρλίδηα
Παηδηά ζηε Βνιηβία παίδνπλ πνδφζθαηξν
Οι παραλλαγζσ του ποδοςφαίρου κατθγοριοποιοφνται ςε τρεισ κατθγορίεσ: μείωςθ ποδοςφαιριςτϊν των ομάδων (π.χ. ποδόςφαιρο 5x5), διεξαγωγι ςε χϊρουσ εκτόσ γθπζδου (π.χ. Μπιτσ ςόκερ, Ποδόςφαιρο κλειςτοφ χϊρου, Ποδόςφαιρο ςάλασ) και για ομάδεσ με ποδοςφαιριςτζσ με ειδικζσ αδυναμίεσ (π.χ. Ποδόςφαιρο ςτουσ Παραολυμπιακοφσ αγϊνεσ). Έλα απφ ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πνδνζθαίξνπ ην νπνίν ην θάλεη ειθπζηηθφ θαη δεκνθηιέο είλαη ην γεγνλφο φηη έλα πνδνζθαηξηθφ παηρλίδη κπνξεί λα δνζεί κε ειάρηζην εμνπιηζκφ. Έλα βαζηθφ πνδνζθαηξηθφ παηρλίδη κπνξεί λα δηεμαρζεί ζρεδφλ ζε νπνηαδήπνηε αλνηθηή πεξηνρή ινγηθνχ κεγέζνπο κε κφλν κηα κπάια θαη αληηθείκελα γηα νξηνζέηεζε ησλ ηεξκάησλ θάζε νκάδαο (ηπραίν παηρλίδη). Σέηνηα παηρλίδηα κπνξεί λα έρνπλ νκάδεο κε δηαθνξεηηθά κεγέζε θάζε θνξά (ζε ζρέζε κε ην
θαζηεξσκέλν 11 κε 11), λα ρξεζηκνπνηνχλ κεξηθνχο ή ηξνπνπνηεκέλνπο ηνπο επίζεκνπο θαλφλεο θαη λα δηαηηεηεχνληαη απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο παίθηεο.
Παηρλίδηα πξνζνκνίσζεο Έρνπλ δεκηνπξγεζεί δηάθνξα επηηξαπέδηα θαη ειεθηξνληθά παηρλίδηα πξνζνκνίσζεο ηνπ πνδνζθαίξνπ, κεξηθά απφ ηα νπνία ήηαλ θαη είλαη πνιχ δεκνθηιή. Γηα κεξηθά απφ απηά δηεμάγνληαη πξσηαζιήκαηα, εγρψξηα ή δηεζλή. Σα πην γλσζηά επηηξαπέδηα παηρλίδηα πξνζνκνίσζεο ηνπ πνδνζθαίξνπ είλαη το Ποδοςφαιράκι (Table
football), το Ποδοςφαιράκι με ελατιρια (Table Soccer) και το Subbuteo. ηε ζχγρξνλε επνρή θπθινθνξνχλ πάξα πνιιά ειεθηξνληθά παηρλίδηα πξνζνκνίσζεο ηνπ πνδνζθαίξνπ. Σν πξψην ειεθηξνληθφ παηρλίδη πξνζνκνίσζεο ηνπ πνδνζθαίξνπ ήηαλ ην Tehkan World Cup, πνπ θπθινθφξεζε ην 1985 απφ ηελ Tecmo. Παηδφηαλ κε ηελ πλατφόρμα Arcade game. Ακολοφκθςε το 1989 το
Tecmo World Cup '90 από τθν ίδια εταιρεία. Παιηόταν με τθν πλατφόρμα Arcade game και τθ Sega Mega Drive. Ακολοφκθςαν τα παιχνίδια τθσ ςειράσ Kick Off τα οποία παίηονταν ςε θλεκτρονικό υπολογιςτι. τθ ςυνζχεια εμφανίςτθκε το θ ςειρά Sensible Soccer. Ακολοφκθςε θ ςειρά Fifa Soccer από τθν Electronic Arts Sports με πρϊτο το FIFA 1995. Σο 2001 κυκλοφόρθςε το πρϊτο παιχνίδι τθσ ςειράσ Pro Evolution Soccer που παίηεται με τθν πλατφόρμα PlayStation.