De regenwoudbodem
Fotosynthese
Op de regenwoudbodem valt amper nog zonlicht. Hier groeien niet veel planten, maar het wemelt er nog steeds De fotosynthese in een regenwoud van leven. De bodem is bedekt met een dunne laag gevalvindt grotendeels in het kronendak len bladeren, vruchten, zaden en dode takken. Deze plaats. In het proces maken de bladeren mate-rialen ontbinden snel door het werk van microben, van de bomen in het kronendak onder schimmels en insecten. De voedingsstoffen in een regeninvloed van zonlicht hun eigen voedsel. woud zitten merendeels in de begroeiing opgesloten. De geringe hoeveelheid voedingsstoffen in de bodem komt Ze nemen daarbij kooldioxide uit de voornamelijk in de bovenste lagen voor. Regenwoudbomen lucht op en geven zuurstof af. hebben zich daaraan aangepast door hun wortels deels over de bodem uit te spreiden. Het netwerk van de in elkaar hakende wortels wordt een wortelmat genoemd. Sommige bomen zuigen in droge perioden met diepe wortels water op. Bepaalde hoge bomen kunnen ook plankwortels ontwikkelen. î ˆ Plankwortels fungeren als Deskundigen denken dat deze extra dikke wortels boven de grond steun voor de hoge, grote helpen verhinderen dat de bomen in zachtere bodem omvallen. bomen van het kronendak.
13
exotisch en Wild Dankzij de ongelooflijke plantendiversiteit worden regenwouden bewoond door een al even verbazing-wekkende verscheidenheid aan dieren. Veel van deze dieren komen exclusief in regenwouden voor en nergens anders. Andere lijken net een reuzenformaat van dieren en insecten die ook elders voorkomen.
De grootste en naarste In regenwouden huizen talloze soorten spinnen. Daaronder bevinden zich ook diverse vogelspinsoorten – waarvan sommige zo groot zijn als een eetbord! Momenteel houdt de goliathvogelspin (Theraphosa blondi) het record van grootste spin op aarde. Dit monster, dat in de regenwouden van Venezuela woont, kan een diameter van 28 cm bereiken. De goliathvogelspin jaagt niet echt op vogels, maar als hij de kans krijgt, lust hij wel kleine vogels. Voor de rest verorbert hij kikkers, kleine slangen, hagedissen, kevers en vleermuizen. ‘Goliathvogelspin’ kan al als een reus klinken, maar onderzoekers denken misschien een zelfs nog grotere vogelspin ontdekt te hebben in het Tambopata Reservaat aan de westelijke rand van het Amazonebekken in Peru. Ze noemen deze vogelspin vooralsnog de ‘kippenspin’ – ooggetuigen beweren gezien te hebben dat zo’n spin een kip naar zijn hol sleepte.
14
Brandharen als verdediging Bij bedreiging maakt een goliathvogelspin een sissend geluid door zijn poten over elkaar te schuren. Het geluid is zo luid dat je het nog op 4,5 m afstand hoort. De spin kan zich ook verdedigen door brandharen op zijn achterlijf ‘af te vuren’ op het dier dat hij als een bedreiging ervaart.
De goliathvogelspin is momenteel, met een diameter van 28 cm, de grootste bevestigde vogelspin op aarde.
Schreeuwlelijkerds Brulapen zijn de luidruchtigste landdieren op aarde; soms hoor je ze wel bijna 5 km ver. Deze primaten zijn de grootste apen van de Nieuwe Wereld en leven in het kronendak van regenwouden in zuidelijk Brazilië, noordelijk Argentinië, Paraguay en Bolivia. Marswespen zijn een ander luidruchtig volkje. Als deze insecten een luid, dreigend geluid horen, klappert heel de groep gelijktijdig met de vleugels. Met dit ‘marcherende’ geluid hopen ze roofdieren af te schrikken. Brulapen leven in troepen. Met hun luide gebrul verdedigen ze het territorium van de troep.
Gevaarlijke dieren Kogelmieren behoren tot de giftigste insecten op de planeet – en in het regenwoud stikt het ervan! Hun beet voelt net als een kogelwond, vandaar hun naam. Deze mieren kunnen 2,5 cm lang worden en maken bij verstoring een waarschuwend geluid. Boa constrictors zijn slangen die in de regenwouden van Midden- en Zuid-Amerika voorkomen. Ze zijn niet giftig – in plaats daarvan wurgen ze hun prooi dood. Deze reuzenslangen kunnen 4 meter lang zijn. Boa constrictors zijn nachtjagers. Ze hangen uit bomen bij grotingangen en ‘plukken’ vleermuizen uit de lucht. Ze verstikken de vleermuizen en slikken ze in hun geheel door.
15
Enig in hun soort Veel dieren zijn endemisch in het woud waar ze leven. Ze komen nergens anders op aarde in de natuur voor. Uiteraard zijn veel van deze soorten toch vaak ‘ver van hun huis’ te bewonderen in dierentuinen verspreid over de wereld, waar biologen zich tevens bezig houden met studie en voortplanting.
Unieke Amerikanen
Met hechtschijven op hun tenen en vingers klampen roodoogmakikikkers zich aan boombladeren vast. Basilisken kunnen 4,5 m over water rennen voordat ze plat voorover vallen en verder moeten zwem-men. Ze rennen door hard op het wateroppervlak te trappen; zodra ze daarmee stoppen, zinken ze.
16
Kleurrijke kikkers behoren tot de dieren die de meeste mensen met regenwouden associëren. Zoals bij alle dieren dienen hun felle kleuren vaak als waarschuwingssignaal. Pijlgifkikkers, voorkomend in Mid-den- en Zuid-Amerika, zijn inderdaad giftig. Lokale jagers smeren de punten van hun pijlen en blaaspijltjes in met het gif van de kikker. In Midden- en Zuid-Amerikaanse regenwouden leeft ook de luiaard. Dit zoogdier hangt het grootste deel van zijn leven ondersteboven in het kronendak. Luiaarden draaien zich zelden rechtop. Ze eten, slapen, paren en krijgen hun jongen zelfs ondersteboven hangend! Basilisken zijn hagedissen die in de regenwouden van Zuid-Amerika voorkomen. Een wel heel ongewone eigenschap van deze soort is dat ze over water kunnen rennen. Ze rennen op hun achterpoten, met hun lichaam rechtop, en houden zich met hun staart in balans.
Stinkbloem In regenwouden zijn ook enkele ongewone planten te vinden. De rafflesia (Rafflesia arnoldii), voorkomend in Indonesië, draagt de grootste bloem ter wereld. Deze bereikt een diameter van een meter. Nog ongewoner dan haar omvang is echter hoe de bloem ruikt – als rottend vlees. Wetenschappers denken dat de bloem met de stank vleesetende insecten aanlokt, die dan helpen met de bestuiving.
:
:
Australie en Azie
De kraaghagedis is een zeldzame hagedissoort uit Nieuw-Guinea en noordelijk Australië. Zijn kop wordt volledig omcirkeld door een 18 tot 34 cm brede, felgekleurde huidflap – de kraag. Hij zet de kraag op om vijanden af te schrikken. Net als de basilisk kan deze hagedis op zowel vier als twee poten rennen.
De stinkende rafflesia komt uitsluitend in Indonesië voor.
Orang-oetans komen alleen voor op de Indonesische eilanden Sumatra en Borneo. Ze klimmen van alle mensapen het meest in bomen en zijn de grootste dieren die in bomen leven.
Afrikaanse dieren De bonobo, of dwergchimpansee (Pan paniscus), komt exclusief voor in de regenwouden van de Democratische Republiek Congo. Hij is de laatst ontdekte mensaapsoort. Deze vreedzame aap lijkt in de dierenwereld nog het meest op de mens. Bonobo’s en mensen delen 98,4 procent van hun DNA. De okapi (Okapia johnstoni) is een ongewoon dier dat in het wild alleen voorkomt in het regenwoud in het noordelijke bekken van de Congo. Deze ‘bosgiraf’ laat zich zelden spotten en is pas net begin 20ste eeuw ontdekt. De bongo (Tragelaphus eurycerus) is een zeldzame antilope uit de Afrikaanse regenwouden. Met zijn bruine vacht met witte strepen gaat deze bosbewoner makkelijk op in zijn woudhabitat.
17