ONTAINS ES OF PIA THIS NS MES. MY UTO. BOOK CON. ESSAGES UTOPIA ONTAINS ES OF PIA THIS NS MES. MY UTO. BOOK CON. ESSAGES UTOPIA ONTAINS ES OF THIS PIA NS MES. MY UTO. BOOK CON. ESSAGES UTOPIA ONTAINS ES OF PIA THIS NS MES. MY UTO. BOOK CON. ESSAGES UTOPIA ONTAINS ES OF PIA THIS NS MES. MY UTO. BOOK CON. ESSAGES UTOPIA ONTAINS ES OF PIA THIS NS MES. MY UTO. BOOK CON. ESSAGES UTOPIA ONTAINS ES OF PIA THIS NS MES. MY UTO. BOOK CON. ESSAGES UTOPIA ONTAINS ES OF PIA THIS NS MES.
1
GEEN GE
EN
GEEN K
KA
LA
NT
JES
T
ER M GEEN KA ME KA N EE G
G
EE N
GEEN KAM GEE N KA ME
E
M
N EE
KA
G
EN
GE
KA
V n r s e a p n B V V o
3
er zit iets goeds in iedreen
ES
TJ
T
:)
N
LA
ES
T
P ER M A K TOEGNE LATEN GEEN K EE AMERP G LANTJE S EN
ERPLA
TJ
N KAM
PL
NK
AN
NTJES
PL
P
AN
LA
TJ
ES
J NT
E
TO EG
EL
G OE ST
E
AT E
N
T LA
G
EN
EE
N
G
KA
N EE
M
ER
KA
PL
AN
AM R MEER
PL
TJ ES
T
AN
TJ
ES
TO
EG
EL
AT E
N
G
EE
N
KA
M
ER
AM ER T PL AT A KAMERPLA NTEJ L NTGJES ES TOEGEL ATEN GEEN E TO KAMERPLA EG TO NTJESEETN EL AT G ES EN TJ EN N G EE A AT N L L KA E RP ME EG RO TPLA ERPLANTJES S NT TOEGELATEN E GEEN KAME JE TJ N RPLANTJESSTT A L P ER M T KA ES N TJ JES T E N GEEN KAMERPLANNT E Everything looks as good on paper as in your mind. G TE A TOEGELA MERPLANTJES PL EN ER AT M L E KA EG ERP T N LAN TO JES TSJES EE NT G E T OEG LA P TJ N R ELAT E EN GATE AM AN E EN K PL KAM EL GEEN ER G E N R EE PLA AT NTJE LO ET ST EGS TO JE S T E TJ N N A LA PL ERP AM ER M KA N EE G
LESS IS MORE
G
EE N
KA
KA
EN GE
happy
M
ER
R ME
Vrede Balans natuurlijk rust passie sterk dapper energie warm aards rijp expressie rationeel BetrouwBaar Vrolijk Vrijheid Blij Vriendelijk ontspanning
the days from the 21st of march until the 21st of june make us feel
de.mo.cra.tie de; v -tieën staat(svorm) die aan het hele volk invloed op de regering toekent
PROCESFOLIO SANNE SCHRIJVERS Een weergave van het werkproces en enkele resultaten gedurende het academie jaar 2010 - 2011 van derde bachelor Grafische Vormgeving aan Sint Lucas Antwerpen. geschreven en ontworpen door: Sanne Schrijvers Schoolstraat 44, 2322 Minderhout, BelgiÍ <sanneschrijvers@hotmail.com> sanneschrijvers1.wordpress.com portfoliosanneschrijvers.wordpress.com copyright Š 2011 Sanne Schrijvers geprint en gebonden door Quickprinter Antwerpen lettertypes: Eurostile gezet in Regular en Bold
Procesfolio Sanne Schrijvers
Kleine toelichting Nevenstaande gradaties van kleuren verwijzen naar het kleurgebruik doorheen het boek, zodat u zich als lezer kan orriĂŤnteren waar u zich bevindt.
algemeen onderzoek semester 1 semester 2 ontwerpproces eindresultaat bronnen
typografie
eigen project
boek
extra muros html
schetsen & model
extra
9
dream unreachable above the clouds Marckx een streven goal fantasy Alice in wonderland music paradise distopia fairy tale world of ideas (plato) imagine psychedelic nirvana futuristic past parallel universe Thomas morris help after death heaven criticism daydreaming architecture hipness different dimension escape freedom Danteâ&#x20AC;&#x2122;s inferno work in progress mythology mirror unspoiled real/unreal religion surreal state of mind fata morgana immaterial futurologic design ideal a world without vluchtig island love time/space never good enough distorted perspective hallucinogen nature Barbie peace far, far away snow globe introspection empty mind motion sex colours tabula rasa Hollywood beauty wishfull thinking expectation Ben Okri Wim Krauwel black hole facebook
11 Tupperware Coca Cola Company Obama glass ceiling guilt/blame Alexander Pope Hitler The Beach de smurfen Buckminster Fully Het eiland Allah Akbar Helvetica Holy Mountain Lady Di Animal Farm fashion timeless The Beatles Hippies The American Dream M.L.King Jommeke Nelson Mandela Drugs Esher Ernst Casirir depression woodstock Amish People El Lesitsky Ghandi Bono Babel plastic surgery North Korea Studio 100 Sagrada Familia Le Corbusier Venice Beach decor/setting Lady Gaga Eiffel unicorn avatar noahâ&#x20AC;&#x2122;s ark ambrozia Babylon eternal life life in space Michael Jackson Herman Hesse reality tv All-in one formula Jurassic Park blank absinth computer games second life de hoorn des overvloeds internet cothing design of Nick Cave no more money golden medal praise the world levenselixir The truman Show Holy Grail Da Vinci 1984
Belgian governement Bunny Monroe marriage dying Harry Potter Star Wars disco future design done in the past chauvinism Tommorrowland burning man Einstein Scientology Third Reich uniformity Charly Chaplin prussian blue rituals Edison childhood cure for cancer artschool Pink Floyd education blue lagoon death row Anne Frank Jonathan Eve Jack Kerouac disneyland inception Nicolai Tesla Charles Darwin learning to fly timetravelling miss universe Sherlock Holmes Richard Dawkins Saramago world domination tokio flow endorfines colgate smile monopoly The Jetsons Neme rebirth dubai dream team branding rich and famous europe tempur matrassen anarchy Marco Polo plastic beach OLMA walking over water bible jesus bjork Storm Thorgerson diamonds CONTROL communism rain forest Tatlinâ&#x20AC;&#x2122;s Tower forever young eating/feeding
13 clear drinkwater heroes gold wonderful life David Lynch cartoons implosive energy garden of eden electric car Dr. Barnassus Hooverboard Fawlty Towers Nodebox 10.0 avant-garde geisha a perfect day authenticity higgs Bowson Particle heart chocolate nuclear fusion universal language Sophie’s Choice idiocracy driving for mile on one wheel on my mountainbike Bourne Supremacy UFO’s broodjeaap.nl Dopler effect Trompe l’oeil 3D chalk drawing flying vehuicles magic Picture of Dorian Gray Ghost Oscar Wile Eidolon vibrations alter ego manipulation under influence reflexion visual illusion dreaming daydreaming micro photography schitzophrenia MPD Freud
15
17
Geschiedenis Er zijn verschillende soorten sprookjes te onderscheiden zoals dierensprookjes, raadsel- en leugensprookjes. De bekendste sprookjes zijn de toversprookjes. Deze sprookjes zijn ook volkssprookjes, ze bestaan al honderden jaren en zijn ontstaan doordat de mensen ze aan elkaar door vertelden. Niemand weet dan ook wie origineel de sprookjes verzon. Door het doorvertellen van die sprookjes zijn er dan ook vele variaties van sprookjes ontstaan. Hoofdpersonages in sprookjes zijn meestal arme mensen, vrouwen en kinderen die aan hun lot zijn overgelaten. Een goed einde van een sprookje betekent meestal dat de meisjes trouwen met een knappe prins en de arme mensen rijk worden. Sprookjes stammen uit een tijd van hongersnood en ziekte, zo kan Hans en Grietje gelinkt worden aan het feit dat ouders soms gedwongen waren hun kinderen achter te laten omdat ze niet genoeg geld hadden voor het hele gezin. Vroeger waren sprookjes bedoeld als waarschuwingsverhalen, bijvoorbeeld Roodkapje is een verhaal dat waarschuwt voor wolven en weerwolven. In de oorspronkelijke versie overleeft ze het zelfs niet. De sprookjes zijn er in alle soorten en maten, dit geldt ook voor de figuren die er in meespelen. De helden en heldinnen in sprookjes krijgen vaak te maken met dezelfde problemen. De helden en heldinnen zijn eigenlijk klevvere meisjes en jongens die niet worden erkend tot ze een handje worden geholpen. Een ander senario dat de gewone meisjes kunnen ondergaan is de transformatie van ‘vuil’ naar mooi ook weer met een beetje hulp, zoals bij Aladin en Assepoester. ‘schrijvers’ Eigenlijk bestaan er geen schrijvers van de oude sprookjes omdat ze oorspronkelijk werden doorverteld. Pas later kwamen de verhalenboeken. Namen die hier een belangrijke rol in speelden waren zowel de gebroeders Grimm als Charles Perrault. Perrault is de bundelaar van de sprookjesreeks ‘Conte de ma mère l’oye’, beter gekend als ‘De sprookjes van Moeder de Gans’. Verhalen uit dit boek zijn: Klein Duimpje, Roodkapje, de Gelaarsde Kat, Doornroosje en Assepoester. De gebroeders Grimm zorgden voor een tweedelig boek vol sprookjes, Kinder- und Hausmärchen. Populaire sprookjes van de Grimms zijn: Raponsje, Sneeuwwitje, de Kikkerprins, Repelsteeltje, Hans en Grietje en De Wolf en de zeven geitjes. Een ietwat vergeten verzamelaar van verhalen is de Italiaan Giambattista Basile wie reeds in de 17e eeuw een vijftigtal sprookjes op papier zette.Verder bestaat er ook nog het verzamelwerk van de Arabisch-Islamistische cultuur, namelijk ‘Sprookjes uit 1001 nacht’. Hans Christian Andersen was wel een echte sprookjesschrijver van de 19e eeuw. Andersen schreef ruim 150 kinderverhalen. Verhalen van Andersen zijn: Het lelijke Eendje, de Wilde Zwanen, de Kleine Zeemeermin, ... terugkerende elementen de wijze les, herhalingenen en rijmen, belangrijk familie leven, jonge hoofdpersonages, dieren, magie,overwinnen van een probleem, goede afloop
En ze nog la
19
e leefden ang en gelukkig
21
Lui Lekker Land Een verhaal uit 1915. Het is dan ook in het Oud Nederlands geschreven. Nog iets opmerkelijk aan het verhaal is dat het telkens rijmt. Het gaat over een plaats waar alles voor het rapen is, al het lekkere eten en drinken, al het geld je nodig hebt. Zelfs de eeuwige jeugd is mogelijk door de jeugdfontein. Het verhaaltje eindigt met de les dat je moet werken voor alles, want als je lui en lekker leeft word je verdrietig.
Aliceâ&#x20AC;&#x2122;s adventures Underground
23
25
Dromen en het brein Uit onderzoek blijkt dat het brein in rust evenveel energie verbruikt als waneer het actief werkt. Of anders gezegd, wanneer we onze ogen sluiten wordt er evenveel energie gebruikt als wanneer we een rekenoefening maken. Bij dit onderzoek werd een systeem in de hersenen ontdekt dat direct in actie treedt wanneer de hersenen verder niets om handen hebben. Dit werd ontdekt door 2 verschillende PET scans te maken, 1 van de hersenen in rust en 1 van de hersenen wanneer we actief bezig zijn. Deze 2 werden afgetrokken van elkaar om de delen te kunnen zien die verschilllend oplichten. Sommige delen van het brein waren hyperactief tijdens de rustmomenten, maar nemen hevig gas terug wanneer men een taak verrichtte.Het systeem dat men ontdekte noemde men de ‘terugvalmodus’, terug te vinden in het terugval netwerk van het brein. Delen van dit ‘terugvalnetwerk’ hebben ook krachtige verbindingen met de hippocampus (autobiografische herinneringen). Via deze hippocampus kan het terugvalnetwerk herinneringen ophalen die dan grondstof kunnen vormen voor de activiteiten van het brein in rust, bijvoorbeeld dagdromen. Dagdromen mag dan lijken als een vrij overbodige mentale inspanning, het heeft wel een dodelijk serieus doel. Het wordt beschouwd als het gereedschapstuk om lessen die in het verleden geleerd zijn een plaats te geven in onze plannen van de toekomst. Zo belangrijk zelfs dat het brein dit doet wanneer het ook nog maar even de tijd krijgt. Het zal er enkel mee ophouden wanneer het een te beperkte toevoer van zuurstof, glucose of bloed heeft, omdat er een meer dringende taak uitgevoerd moet worden. Men mag dit niet verwarren met het proces van dromen, bij het slapengaan is het terugvalnetwerk enkel actief in het begin. Dromen hebben een ander doel dan dagdromen, het sorteren en het opslaan van herinneringen: We slurpen dagelijks tonnen aan kortetermijnherinneringen op waarvan slechts een paar de moeite zijn om in te voegen in ons persoonlijk verhaal dat ons leven richting geeft.
27
schilderij Joseph Lieck, 1895
Een van mijn bezigheden als ik op de trein, tram of bus zit of als ik me begin te vervelen is het kribbelen en krabbelen in mijn kleine boekjes. Onder â&#x20AC;&#x2DC;extraâ&#x20AC;&#x2122; heb ik de leukste en interessantste paginaâ&#x20AC;&#x2122;s samengevoegd.
29
31
Abstratie van letters: Vormen Binnen het onderzoek naar het abstracter maken van een font, heb ik geĂŤxperimenteerd met het gebruik van enkel rechte lijnen, cirkels en halve cirkels. Hier zocht ik telkens naar een minimum dat een letter nodig heeft om de letter te zijn. De volgende stap was het opvullen van de vormen. Door dit te doen ontstond er een soort vormen alfabet.
33
35
Abstractie van letters: Hoeken Binnen het onderzoek naar experimentele typografie ben ik gaan zoeken naar wat je kan weglaten van een letter zodat alle letters toch nog verschillend zijn. Hier werkte ik met hoeken van letters binnen een vierkant, de hoeken zijn allemaal 90째 of 45째. Probleemletters waren de C,U,S en de O hier koos ik voor een stip die enkel in zijn geheel wordt gebruikt en in de helft doorgesneden. Na dit experiment moest er nog een onderscheid gemaakt worden tussen de F en de P, door combinatie van de halve stip met de hoeken van de P is dit opgelost. Hierna heb ik gekeken hoe ik al deze hoeken in 1 kan passen, dit heb ik gedaan door de hoeken op een kruis te passen en hierop de hoeken aan te duiden, met als gevolg een reeks van abstracte tekens.
37
39
Vlekken van Rorschach “Was köntte das sein?”, is de standaardvraag wanneer men een zulke vlek voor iemands ogen houdt. De ‘inktvlektest’ van Herman Rorschach is zo een honderd jaar oud en wordt vandaag nog steeds gebruikt. Aan de hand van antwoorden op de bovenstaande vraag en de manier waarop de mensen naar de vlek keken, bepaalde men het karakter en de geestesziekte van de patiënten. Hoewel de tests nog gebruikt worden, zijn ze niet 100% betrouwbaar.Rorschach wist dit, hij twijfelde dan ook aan de wetenschappelijke neiging tot alles te bewijzen. Er bestaat geen veralgemening van unieke individuen. De originele inktvlekken zijn zwart-wit en de andere gekleurd. Eigen verwerking Mijn idee was zelf vlekken te creëren en hierin letters te vinden in de witruimten van de vlekken of in de vlekken zelf. De werkwijze ging als volgt, eerst een spuitje vullen met inkt, vervolgens druppen op het blad en dan dichtplooien, terug openvouwen en vervolgens laten drogen.
i k
41
43
â&#x20AC;&#x2DC;Rorschachâ&#x20AC;&#x2122; is ook een personage uit de graphic novel Watchman, geschreven door Allen Moore. Hij is een van de hoofdpersonages uit een reeks novels. Het personage is een ongewenst kind van een prostituee. Na een moeilijke jeugd gaat Rorschach zich wreken op het kwade van de maatschappij. In het masker dat hij draagt bij zijn missies kan je de inktvlekken van Rorschach terugvinden.
Wiskundige analyse Wiskunde wordt beschreven als een elitaire exacte wetenschap en veel mensen zijn er van overtuigd dat wiskunde ook de ideale wetenschap van de wetenschappen is. Het ideale vormelijke lettertype kan bijna onmogelijk benaderd worden, telkens een document geprint wordt, is er een afwijking aan de letters die op het blad komen. Geen enkele twee printers kunnen exact hetzelfde printen. Een laserprinter print ook anders dan een inktjetprinter print. Om dus de perfecte vorm van een letter te benaderen maakte ik gebruik van de wiskunde, en meer bebaald de meetkunde en zijn formulles voor oppervlakteberekening. Letters zijn namelijk geen omtrekken maar objecten die een oppervlakte op een blad innemen met inkt. De analyse van de letters gebeurt naar de meest gekende basisvormen van de wiskunde, een vierkant, een driehoek, een rechthoek, een cirkel, een trapezium en een paralellogram. Wanneer men per letter een formule heeft kan deze vorm in theorie niet veranderen. Een perfecte formule blijft een perfecte formule en deze verandert niet wanneer ze door printer x of y wordt geprint. Een theoretische cirkel blijft een theoretische cirkel. Wanneer één letter één formule heeft, is een woord dan ook een som van verschillende formules. Elk woord heeft zo een bijna unieke formule die eventueel nog te vereenvoudigen valt. Een ‘bijna unieke’ formule omdat sommige woorden bestaan uit een zelfde lettercombinatie, maar misschien in een andere volgorde samengesteld. Dus zal men dit woord uit de context moeten afleiden. Bijvoorbeeld de woorden ‘straat’ en ‘staart’, zouden in de context bekeken moeten worden.
45
47 Nadat er van alle letters door middel van analyse een opbouw bestaat van geometrische figuren moeten deze worden omgezet naar de juiste formule. Niet alle letters weren even simpel, bijvoorbeeld de R en Q hadden extra aandacht nodig voor het vinden van een formule
Norm een Zwitsers ontwerp duo dat zich ook zeer analyserend opsteld, zij ordenen zo voor een stuk de werkelijkheid. Bovenstaande afbeelding is een resultaat uit de signgenerator, deze â&#x20AC;&#x2DC;machine berekend alle combinaties die je kan maken met de opgegeven lijnen die je zelf kan opgeven bovenaan links.
49
THE QUIK FALSE DOG JUMPS TO THE SLOW FOX
Na het gebruiken van mijn font in InDesign voor de eerste keer stuitte ik al direct op problemen. Ondanks ik alle letters hun ruimte had toegekend en aan kurning had gedaan kwam ik tot bovenstaand resultaat. Hoewel ik het nog zijn charmes vind hebben, moest ik nog op zoek gaan naar een oplossing zodat alle letters mooi naast elkaar staan en er moet ook telkens een plusteken tussen de letters van ĂŠĂŠn woord staan.
51
T H E Q U K I F A L S E D O G J U M P S T O T H E S L O W F O X
Naast het omzetten naar formules is er ook het omzetten terug naar vorm. Bij deze stap neem ik de formulles letterlijk op, wat ervoor zorgt dat ik telkens een balk, een elips, een paralellogram, een cirkel of een combinatie van twee bekom. Met gevolg een ‘vormen-alfabet’ van een ‘wiskundig-formule-alfabet’ van een analyse van letters van een algemeen font.
53
Test wiskunde
test wiskunde
De oppervlakte van onze living is net het drievoud van de oppervlakte van onze keuken. De vijf slaapkamers zijn elk drie vierkante meter minder dan de keuken. De totale oppervlakte van al deze ruimtes is honderdzevenenveertig vierkante meter.
De oppervlakte van onze living is net het drievoud van de oppervlakte van onze keuken. De Wat is de oppervlakte van de keuken? vijf slaapkamers zijn elk In een school tracht men de leerlingen van de drie vierkantweede graad te verdelen in groepjes. Verdeelt te meter minder men ze in groepjes van 12 leerlingen, dan dan de keuken. blijven er 2 leerlingen over. Verdeelt men ze in groepjes van 11 leerlingen, dan blijven er 4 De totale opperleerlingen over en is er 1 groep meer. vlakte van al deze ruimtes is Hoeveel leerlingen zitten er in die tweede honderdzevenengraad? veertig vierkante meter. Wat is de oppervlakte van de keuken?
In een school tracht men de leerlingen van de tweede graad te verdelen in groepjes. Verdeelt men ze in groepjes van twaalf leerlingen, dan blijven er twee leerlingen over. Verdeelt men ze in groepjes van elf leerlingen, dan blijven er vier leerlingen over en is er een groep meer. Hoeveel leerlingen zitten er in die tweede graad?
55 test wiskunde
De oppervlakte van onze living is net het drievoud van de oppervlakte van onze keuken. De vijf slaapkamers zijn elk drie vier. kante meter min. der dan de keuken. De totale opper. vlakte van al deze ruimtes is honderd. zevenenveer. tig vierkante me. ter. Wat is de oppervlakte van de keuken?
In een school tracht men de leerlingen van de tweede graad te verdelen in groepjes. Verdeelt men ze in groepjes van twaalf leerlingen, dan blij. ven er twee leer. lingen over. Verdeelt men ze in groepjes van elf leerlingen, dan blijven er vier leer. lingen over en is er een groep meer. Hoeveel leerlingen zitten er in die twee. de graad?
Bovenstaande teksten zijn drie maal dezelfde, ĂŠĂŠn maal in het font Eurostile, eenmaal in het font Wiskunde en eenmaal in het font Vorm.
57
Een jaar lang Utopia kan soms heel hoog zitten (en dit was zelfs nog maar een kribbel uit het eerste semester).
59
61
De historie van de postkaart
De historie van de postkaart
63
Ray Johnson
De historie van de postkaart
De historie van de postkaart
Ko
nt van Beveren se de ore. Also Peter r this price in m E G Jonge N fo JO ts E en D O em K at his st VIEW WITH R E T IN 75 L19 AI October THE M Since 16 4 99 long time ago. -1 12 J : 1975 is ae rates have increased R Started on: 9e m t le t nterview. Firs you get then the postag now costs 70 cents, e to this mail-i d rd a lot, a postca ings abroad realy got RJ : Welcomaditional question. When di ve and sending thides the postage-prices, haart you ask you the tre mail-art network? es l th B ai m in e. e iv ed th ns lv in pe vo o ex in r changes to there been othethe mail art you receive? y m 95 in 19 rt d 9pa 6an : ke t, ould ta send ou Reply on fore that he w take some (Ko replied be project, but that it could answer of -1995 Mail-interview his other work. His first made of Reply on 26-9 years ago I received works he of ty e en ge us lla Tw ca co be : a of KdJ time owadays rm of a xerox art by mail. N came in the fo k) or his first w t by mail, nt a work of ar se ve I’ e tim st KdJ: The fir 0,35 1974, cost Fl. rly the price member so clea re u yo e m co RJ : How on your first work? of the postage e with a -1995 Reply on 13-9 reply again was a visual on rd to Ko f ked with a ca st e’s I see much stufrs etc.) in my P.O.Box mar (Ko de Jong of Peter van Beveren’s po answer reproduction wrote that he will probably probably (as chainlette ‘mail art’. de Jonge. Ko in a visual way, and I willrsion of the rubber stamp r stamp ‘mail more questionsthem in the final printed ve mail” , “rubbe eyes? by t ar of ks RJ : “Wor actly IS mail art in your Ko include all of art’,” what ex interview) y de pa dy had to bo no s ie nt ve Jonge se y rl ea e th KdJ: In
996 n 11-1-1 Reply o ail art is art is art ut what b , k s KdJ: M a e to on’t dar almost d I : J R for you? e Jonge) -1-1996 wer from Ko d 9 1 n o eReply r visual ans s the extr will pas d (Anothe n a t r cret sta rt is a se KdJ: A u pass? mes. s did yo e m e tr x visit an hich e itation toKo de v RJ : W in n a e receivedHolland, wher odschapil 26th I , o (On Apr n in Vlissingenon called “de b is there till exhibitioas an installati n 28-04-96 and Jonge h ich is opened o pen” wh6) 23-06-9
Address
tist:
mail-ar
onge, Ko de J 7082 s u urg. Postb Middelb 4330 GD nds Netherla wer: Intervie Address nssen Ruud Jax 10388 o B . P.O Tilburg 5000 JJ nds la r e Neth hoo.com oma@ya iu : il a e-m
65 Johan Van Geluwe
In “The Museum of Museums 2009” worden enkele kamers van het Arentshuis door Van Geluwe ‘heringericht’. De traditionele museale sfeer moet plaats ruimen voor vervreemding en verwondering. In het achttiende-eeuwse herenhuis Arents wordt het imaginaire Museum of Museums van Johan van Geluwe werkelijkheid. De tentoonstelling opent met een panorama van Museumpostkaarten, resultaat van jarenlange grensoverschrijdende correspondentie. Dit is de allereerste keer dat VanGeluwe zijn postkaartencollectie in een monografische tentoonstelling presenteert. De postkaart is een modaal communicatie- en promotiemiddel.
steden, en het omarmt alle politieke en sociale systemen. Op die manier is mail art een sociaal fenomeen. Iedereen die kan schrijven is potentieel een performer. Ten tijde van de koude oorlog was mail art de enige mogelijkheid om grensoverschrijdende contacten te onderhouden met ‘gelijkgezinden’ uit het Oostblok en ook de dictatoriale staten in Latijns-Amerika.
Dit maakt het tot een uitgelezen instrument voor mail art, waarbij de kern is: het herstellen van de menselijke dialoog en communicatie op democratische manier. Getuige hiervan de stelling van Johan van Geluwe van 29 december 1972: “Using letterwriting as a creative medium, I aim at replacing formulas, automatisms and phrases with personal communication.” Geen enkele kunstvorm voor mail art heeft zo’n groot, globaal en internationaal succes gekend, niet alleen bij bewonderaars maar ook bij personen die actief betrokken zijn in de beweging. Mail art is in alle wereldhoeken te vinden, in kleine dorpen en grote
Johan Van e Geluw
Luc s Fieren
Joseph Beuys
67
Mijn concept Mijn concept binnen Utopia is eigenlijk terug gaan naar die eerste vraag; ‘Wat is Utopia?’ Deze vraag kan eigenlijk miljoenen keren opnieuw en anders worden beantwoord. Iedereen heeft namelijk een beeld van zijn of haar Utopia. Dit wil ik ook uitspelen in mijn idee, ik stel mijn Utopia voor aan mensen en zij mogen hierop reageren, of ze het er mee eens zijn of niet... Het medium voor dit alles zouden dan postkaartjes worden die naar verschillende willekeurige adressen worden gestuurd, maar misschien zijn de postkaartjes slechts een onderdeel uit het project. Misschien moet ik het breeder bekijken en ook gebruik maken van é-mail en fax. Guy Bleus zei eens: “In the end, not the computer, fax-machine, or postbox, but the communication is the message”. Veel stof om nog over na te denken dus... In deze context begon ik een onderzoek naar de Mail Art met als resultaat het ‘onderzoeksboekje MAIL ART ‘.
potje om lijm te postzegels
potje water waar je je borstel in kan zetten
papier van 250 gr/m2 niet kleiner dan A5 formaat
69
houtlijm
e mengen met water
mesje om kaartje op formaat te snijden
print van het ontwerp met snijtekens
penseel voor het lijmen
snijmat om de kaart uiteindelijk op formaat te snijden
een metalen lat de kaartjes recht uit te snijden
71
73
Methode 1, moeizame start Bijna de helft van alle kaartjes die ik verstuurd heb is volledig met de hand gemaakt. Eerst ontwerpen, dan printen, deze print op 250gr/m2 papier plakken met een papje van houtlijm en water. Vervolgens laten drogen en met lat en mesje uitsnijden. Als laatste stap schreef ik op de achterkant een kleine uitleg over mijn project en de stelling die ik wil voorleggen. Dan kwam het moment van afscheid nemen en de kaartjes op de post doen. Na enkele kaartjes verstuurd te hebben zonder reactie terug te krijgen had ik besloten niet bij de pakken te blijven zitten en voor een nieuwe aanpak te kiezen. Eerst maakte ik een moodboard waarop een overzicht (vooral voor mezelf) kwam van hoe Sanne’s Utopia eruit zou zien. Hieruit kon ik dan inspiratie halen voor het ontwerpen van kaartjes. Methode 2, methode van succes Vervolgens heb ik ook een planning gemaakt waarop ik de dagen aanduidde wanneer ik kaartjes zou maken, ongeveer 5 verschillende kaartjes zou ik ontwerpen per week en ook zouden deze in tweevoud gemaakt en vezonden worden, puur om de oplage verzonden kaartjes en mogelijkheid tot reacties te vergroten. Elk kaartje zou vanaf dan ook in een enveloppe verzonden worden met
één brief en één postzegel. In de brief staat uitleg wat precies de bedoeling is van mijn project en door de postzegel bij te voegen wordt de drempel om terug te sturen ook kleiner. Op de brief wordt verder nog de datum, de link naar mijn blog en de naam van de begunstige geschreven in pen. En als laatste werd er door middel van een vingerafdruk op zowel het kaartje, de brief als de enveloppe een handtekening/zegel aangebracht, een soort bewijs van authenticiteit. Met deze methode had ik na een week direct reactie, de mensen reageerden allemaal even enthousiast op de kaartjes die hen werden toegestuurd, ook waren ze allemaal akkoord met de stellingen uit Sanne’ Utopia. Resultaat Daar her gemiddede percentage van reacties binnen de mail art tussen de vijf en tien procent schommelt, verwachte ik ongeveer vijf a acht reacties binnen het project. Boven mijn verwachtingen heb ik in totaal 16 reacties gekregen. Bij 16 reacties van 99 verzonden kaartjes ga ik duidelijk over de gemiddelde vijf tot tien procent die ik me gelukkig al had gemaakt. Op de volgende pagina’s worden de reacties getoond met hun datum van verzending en datum aankomst in mijn brievenbus.
75 Sommige kaartjes kwamen terug in enveloppen, wat me opviel is dat mensen niet altijd de postzegel gebruikte die ik bij de brief stak.
Verzonden: 12 maart 2011 Reactie: 18 maart 2011
77 Verzonden: 12 maart 2011 Reactie: 24 maart 2011
Verzonden: 12 maart 2011, 28 april 2011 Reactie/fault: 25 maart 2011, 07 mei 2011 Zoals we gewoon zijn bestaan er ‘errors ‘ op computers, in programma’s, bij downloads, op digitale tv’s, op het internet, maar ik heb het nu ook mogen ondervinden bij ‘bPost’ (want het ondertussen niet meer ‘de Post’). Wanneer je een fout schrijft in een adres en die fout is te groot (veronderstel ik) wordt de brief terug gestuurd naar de afzender als deze vermeld staat op de achterzijde uiteraard.
79
Verzonden: 18 maart 2011 Reactie: 30 maart 2011
81 Verzonden: 12 maart 2011 Reactie: 29 maart 2011
Verzonden: 28 april 2011 Reactie: 04 mei 2011 Naast mensen die terugsturen met een reactie puur over het kaartje zelf, zijn er ook â&#x20AC;&#x2DC;andereâ&#x20AC;&#x2122; reacties gekomen zoals deze bijvoorbeeld. Een van mijn kaartjes is blijkbaar therapeutisch overgekomen voor een vrouw met liefdesverdriet. Ze zegt dat het kaartje haar kracht heeft gegeven terug te starten met haar leven.
83 Verzonden: 28 april 2011 Reactie: 04 mei 2011
Verzonden: 28 april 2011 Reactie: 05 mei 2011 Nog een ‘vreemde’ reactie was voor mij dit kaartje dat terug kwam, een kaartje over inspiratie dat mensen blijkbaar inspiratie geeft een klein (miniem) stukje poëzie te schrijven. Een ander iets wat vreemd is aan het kaartje is dat er geen naam/afzender op staat.
85
Verzonden: 28 april 2011 Reactie: 09 mei 2011 Weer een reactie die anders is dan andere, voor de eerste keer krijg ik als reactie een brief terug. De brief is zeer formeel geschreven maar heeft me in zekere zin voldoening gegeven over mijn project mits er in staat dat je de nodige dosis eigenzinningheid en gedrevenheid nodig hebt om zo een project waar je jezelf in de wereld gooit te maken.
87
Verzonden: 28 april 2011 Reactie: 09 mei 2011
89 Verzonden: 28 april 2011 Reactie: 10 mei 2011
Verzonden: 28 april 2011 Reactie: 10 mei 2011 Dit is eigenlijk het enige kaartje waar men zegt dat het kaartje niet zijn of haar Utopia is. Er wordt wel verwezen naar de voorkant van het kaartje wat niet rechtstreeks met de stelling op de achterkant van het kaartje te maken heeft. Ik kan me aansluiten bij het feit dat geweld niet binnen Utopia past maar blijf wel bij mijn stelling over films.
91 Verzonden: 28 april 2011 Reactie: 09 mei 2011 09 mei om 12:59 kreeg ik een telefoontje van Gino, en we hadden het volgende gesprek.
Gino: “Seg ik was met Cindy over jouw school aant praate en die zei da ze precies ooit zo een kaartje gehad heeft kan da ?” ik: ” Aaaaaah…” Gino: ” Ja Orens-Huybrechts in Zandvliet, maar die heeft da weggesmeten omdat die dacht da da een kettingbrief was maar ge moet da maar is checken dan kan ik zegge da die moet terugschrijven” ik: ” Ah tiens, Huybrechts komt mijn bekend voor ik zal is opzoeken” Gino: “Oké maar ik ga nu terug werken, we bellen straks nog, daaaaaaag !” ik:” daaaaag, tot straks”
Als laatste stap binnen mijn project heb ik alle kaartje letterlijk in kaart gebracht. Blauw staat voor ‘verzonden maar niets terug gekregen’, groen staat voor ‘verzonden met reactie’, rood staat voor ‘foutmeldingen’ en geel staat voor ‘mijn eigen adres’.
93
de fly to functie waarmee je van adres naar adres kan vliegen.
95 Google Earth Het laatste staartje van mijn project is het in kaart brengen van mijn kaartjes, dit in en door middel van Google Earth. Analoog en naïef Eerst was er het idee een groote (2,5 m x 2,5 m) analoge kaart te maken met hierop de afbeeldingen van de kaartjes op het juiste adres. Dat idee heb ik na veel moeilijkheden te ondervinden van de tafel geveegd. Het vinden van een digitale kaart die groot genoeg is, is gelijk te stellen aan het vinden van een naald in een hooiberg. De oplossing om een analoge kaart in te scannen aan hoge dpi-waarde en deze vervolgens in Photoshop terug samen te plakken was een idee maar niet efficient en enorm energie/tijdslopend voor één de computer en twee mezelf. Digitaal en efficiënt De stap naar een digitale kaart in Google Earth was dus snel gezet. Ik had al eerder in Google Maps een kaart gemaakt, waar ik verschillende adressen had ingegeven. Dit alles was efficiënt en ook hedendaags (analoge kaarten worden nog nauwlijks gebruikt). Daarbij kwam de mogelijkheid in Google Earth om van adres naar adres te vliegen. Door op het adres te klikken in de lijst kan je bekijken waar de persoon woont en welk kaartje naar deze persoon verzonden is. Als je twee maal op de naam klikt vliegt Google Earth naar dit adres. Een ander voordeel is dat je foto’s toe kan voegen aan exacte coördinaten en deze dan ook kan bekijken. Binnen de kaart (Sanne’s Utopia genaamd) heb ik gewerkt met kleurencodes, die je bij het ingeven van een locatie op een adres zelf kan kiezen. Wanneer een kaartje verzonden is, is het blauw. Als ik op een kaartje dat vezonden is reactie krijg dan worden dat tekentje en de naam groen. Er zijn ook foutmeldingen in de bus gekomen van bPost, hier worden de tekentjes en namen rood. Mijn eigen adres heeft nog een andere kleur om het er uit te laten springen, de naam staat ook iets groter dan de andere namen.
Mijn plaatsen De plaatsen die je binnen Google Earth vastlegt komen in de werkbalk in ‘tijdelijke plaatsen’ terecht, wanneer je dan dus het programma stopt ben je deze kwijt. Om dit te vermijden kan je je tijdelijke plaatsen in ‘mijn plaatsen’ zetten, wanneer je dan het programma afsluit en later nog eens gebruikt zijn de locaties er nog steeds. KML en KMZ De locaties in ‘mijn plaatsen’ kan ik ook op de computer zelf opslagen als bestanden, deze bestanden bevatten dan alle informatie die Google Earth nodig heeft om mijn kaart opnieuw op te bouwen. De bestanden heten kml- en kmz- bestanden. Een kml bestand kan slechts één locatie bevatten, het bestand heeft alle informatie ene locatie. Een kmz bestand is een soort zip-bestand dat verschillende bestanden en afbeeldingen kan verzamenlen in één bestand/map. Hierin schuilt het voordeel dat ik de privacy van mensen niet schaad door alles in privé-bestanden te zetten voor privé- gebruik. Als ik andere mensen de toegang wil geven om deze kaart te bekijken kan ik de map met kml- en kmz- bestanden doorsturen. Als deze persoon deze dan opend in Google Earth kan ook hij of zij deze kaart interactief bekijken. Afbeeldingen & Google Earth Afbeeldingen in Google Earth plaatsen kan op vele verschillende manieren. Er zijn verschillende programma’s die in samewerking met Google Earth het plaatsen van foto’s ‘gemakkelijker’ willen maken. Picasa is een eerste programma dat ongeveer als iPhoto werkt en online alle foto’s begind up te loaden als je een gmail account hebt. Het enige probleem met dit programma is dat het werkelijk alle afbeeldingen upload en dit non stop, je kan het niet tegenhouden. Verder moet je ook nog bij elke afbeelding door middel van gezichtserkenning zeggen wie wie is, ... Niet de ideale manier van werken dus. Panoramio is dan weer een ander programma waar je je foto’s een locatie kan toekennen. Een efficiënt programma waar je meerdere foto’s te gelijk kan up loaden. Bij deze foto kan je dan een beschrijving, een label, een tag en een titel toevoegen. Maar het programma vind niet alle adressen. Wanneer je bijvoorbeeld ‘Schoolstraat 44, 2322 Minderhout’ ingeeft komt er de melding dat dit adres niet gevonden kan worden terwijl dit mijn thuisadres is en het dus werkelijk bestaat. Dit programma zou dus heel handig zijn maar dan moet het uiteraard alle adressen kunnen herkennen in Google Earth. De meest werkende manier die ik het beste vertrouw is gewoon via Google Earth zelf. In het menu kan je kiezen voor toevoegen en hier kan je dan op foto’s klikken. Bij het toevoegen van foto’s heb je verschillende opties die je kan aanpassen. Bij weergave kan je handmatig de exacte plaatsing van de foto bepalen doormiddel van de juiste coördintaten, dit kan je ook doen door de foto met de muis naar de locatie te slepen maar dat is minder exact natuurlijk. Verder kan je bij ‘trasparantie’ aangeven hoe de foto moet verschijnen in de modus 3D-viewer. Als je wil kan je bij je foto ook nog een beschrijving toevoegen over wat de foto inhoud. Een laatste optie die je nog kan aanpassen is de optie ‘foto’ waar je de oriëntatie van je afbeelding ten opzichte van het noorden kan vast leggen, hoe schuin je afbeelding moet staan en of deze moet draaien als je hem aanklikt.
97
Sanne’s Utopia In Google Earth heb ik een overkoepelend bestand (soort van map) ‘Sanne’s Utopia’ gemaakt. Wanneer je deze ‘locatie’ aanklikt als je Google Earth opend zoomt het programma in van een volledige wereldbol naar een kaart waar je allle locaties op kan zien. Er komt ook een wit informatie vlak dat je kan wegklikken. In dit informatievlak geef ik een korte uitleg over wat precies de kaart weergeeft e, wat de verschillende kleuren die gebruikt worden willen bedoelen. Vanuit het overzicht kan men uiteraard ook zover inzomen als men wil.
99
101
103
Het stramien voor het klasboek Mijn stramien voor het jaarboek wordt verdeeld in een deel onderzoek en een deel studenten waar de studenten hun individueel werk in presenteren, hun experimenteel font en Extra Muros verwezelijkingen. De inhoudstafel van de studenten is opgebouwd uit fragmenten van zelfportretten van alle studenten met in een kleur uit het zelfportret daarnaast de naam van de student met verwijzing naar de titelpagina van de student. Die titelpagina (spread) toont het gehele portret van de student aan de linkerzijde en de naam met vermelding van de blog en een kleine commentaar op de rechterzijde. Zoals de titelpagina van de studenten is opgebouwd zou ook de inhoudspagina van het onderzoek worden aangemaakt. Verder blijft de invulling van de pagina vrij buiten enkele afspraken. De fotobijschriften worden altijd op dezelfde plaats geschreven in het font Dax OT. De tekst moet altijd binnen de vier kolommen geplaatst worden en in het font Eurostyle. Paginanummering wordt onderaan de pagina weergegeven met vermelding van welk werk er te zien is.
105
107
109
Na snel snel te eten moesten we ook snel snel zijn om optijd te zijn voor de voorstelling van ‘Upload Downtown’. Gevolg dat de toepasselijke titel ‘throw up down town’ ter sprake kwam gelukkig is het scenario niet uitgekomen.
at 33
445
laan
zelle
3
i, Ga
plein
raat ale St ation 4 eg 2 eldw ei, V
ei, N
25 m 23 m ostra
i, Go
e 14 m e 12m
nsen
i, Ja
2 me
300
67 13 raat sweg ebod rzinst ei, G i, Ve 19 m 7 me t 38 straa oogle ei, G 14 m in 3 erple eest 4 00 rgerm raat an 3 i, Bu ale St llela 2 me ation Gaze ei, N uido 25 m ei, G 12m 4 eg 2 t1 5 eldw raat straa ei, V ale St oogle 23 m ei, G ation 14 m ei, N 25 m 4 eg 2 eldw ei, V in 3 nple Janse ster
t3
straa
n 30
rmee
elaa
urge
ogle
i, Go
23 m
4 me
azell
ei, B
ido G
22 m i, Gu
e 16m
111
Samenwerking met de vrije kunsten Extra Muros, een samenwerking tussen de studenten Grafisch ontwerp en studenten Vrije kunsten van Sint Lucas Antwerpen. De studenten van de vrije kunsten in de 3e bachelor sluiten elk jaar opnieuw hun bachelorcarrière af met een tentoonstelling die ze geheel zelf moeten organiseren en waarmaken. De eerste fase is een algemene communicatie uitdokteren voor extra muros, een site, een poster, een affiche, ... Dit deel wordt vooral door de studenten van de Grafische onder handen genomen. Voorstellen worden getoond in een kleine tentoonstelling. De tweede fase houdt een duosamenwerking in waar de studenten zorgen voor de vormgeving van de tentoonstelling (flyer, site, catologus, ...). Fase1, een communicatie voor extra muros Ik ben eerst toch de theoretischere kant op gegaan om te onderzoeken wat communicatie in het algemeen is, wat men algemeen als communicatie kan beschouwen. De tweede stap was ideeën op papier zetten vanuit verschillende hoeken. Hieruit volgde een ruimtelijk concept, een ingreep plaatsen in de stad met iets dat er niet hoort. Een balk in fluogeel in een omgeving van grijstinten en bruintinten van de parken van Antwerpen. Deze balken kunnen niet enkel staand geplaatst worden, maar ook schuin, bijvoorbeeld tegen een vuilnisbak zodat het niet langer een actie in de stad, maar een interactie met de stad is. Dit idee was echter te hoog gegrepen voor de tijdsspanne tot de deadline en ook het kostenplaatje kon erg oplopen. Het idee van een markering in de stad bleef, het werd enkel kleiner en kleiner, eerst was er het plan een soort typograpische giga affische te maken van 600x1500 mm te maken en deze op ongewone plaatsen te plakken zoals hoeken van gebouwen over de rug van banken, ... Maar waarom een gigantische affiche maken in fluo als een mini affiche (of sticker) van 95x250 mm ook opvalt en meer subtiliteit bevat? Na experimenten met leesrichtingen en handgeschreven letters ging ik verder met een andere manier van onderzoeken van leesbaarheid, namelijk afsnijdingen boven en onder. Dit kwam tot het gewenste resultaat mits een kleine manipulatie van de letters ‘M en R’.
EX
113
XTRA
18 STUDENTEN VRIJE KUNSTEN TONEN HUN WERK
KITTY BONS, 2 mei, Veldstraat 23 MARIJKE AERTS, 3 mei, Schoolstraat 33 JO CAIMO, 23 mei, Achteraard 4 ZOË BAKER, 5 mei, Nationale straat 55 LIESJE VANGENEUGDEN, 6 mei, Voorzorgstraat12 FEMKE ROEDOLF, 7 mei, Kerkhofpad 9 TERESA FAU AZNAR, 5 mei, Lange 2 NAIMA MOLDENHAUER, 9 mei, Venhoef 7 TIMOTHY VAN DE LAAR, 10 mei, Hoek 3 MARTA DE MIGUEL Y SIMON, 3 mei, Zijstraat 9 SARAH HENDRICKX, 5 mei, Tuur 54 LIESBETH DOMS, 16 mei, Veldweg 77 WIM JANSSENS, 4 mei, Oversteek 5 KIM HOEBE, 8 mei, Helmelstraat 5 FREYA D’ HOOGHE, 9 mei, Overtocht 3 NINA JANSSEN, 12 mei, Bakerstreet 6 SARA CLISSEN, 8 mei, Vooraard 8 KATRIEN CLAES, 4 mei, Zijstraat 99
Beelden uit het werkboek van Extra Muros Fase 2, Hierin werden mails, bedenkingen en inspiratie geplakt wat duidelijk onze samenwerking illustreed. Een publicatie per mail uitbouwen met een studente die op erasmus is is niet simpel, je kan elkaar geen letterlijke dingen laten zien en moet telkens twee mensen vertegegwoordigen in een bespreking met de docenten.
115
Fase 2, maak een publicatie Voor het maken van de publicatie vormde ik een duo met Nina Janssen uit de vrije ruimtelijke kunsten. Bij het maken van deze publicatie was er al van in het begin de moeilijkheid dat we alles via mail zouden moeten corresponderen omdat Nina op Erasmusstage was in Londen. Daarom heb ik in het begin besloten alle mails die we uitwisselden in mijn werkboek te plakken en hierbij ook mijn bedenkingen op te schrijven. Het werk van Nina houd een verslaggeving in over haar interpretaties van de stad Londen vergeleken met de stad Antwerpen (als we dit dan nog een stad kunnen noemen). Haar verslag werd gedaan op een fotografische en schriftelijke manier. We besloten samen om deze verslaggeving in beeld te brengen onder de naam ‘Een verzameling van stedelijke ervaringen’. De vormgeving heeft verschillende vormen aangenomen die we wel in orde vonden maar uiteindelijk dan weer net niet goed genoeg vonden. Uiteindelijk is er gekozen voor een publicatie die de veelheid en opsomming van informatie duidelijk weergeeft. De publicatie is gebasseerd op een archiefsysteem/archiefmap. De bedoeling is dat men de map met de rug in de hand vasthoud en zo door de liggende pagina’s kan bladeren. Deze zijn niet genummerd maar hebben wel een aanduiding tot welke categorie de foto of tekst hoort. De ervaringen zijn opgedeeld in acht verschillende categrieën (programmatie, ruimtelijke ordening, found, settings, fenomenen en kunst ingrepen).
119
121
123
125
Brein in ruste verstookt veel energie aan dagdromen - Het privéleven van de hersenen, New Scientist, C. Sprangers, 19-01-2009 Gazet Van Antwerpen algemeen KNACKWEEKEND, 27 oktober 2011, REIZEN, p 74 Gazet Van Antwerpen Magazine, zaterdag 26 en zondag 27 februari 2011, p24 Knakfocus, ‘MOEBIUS FANTASIE ZONDER GRENZEN’ Ik ben een vreemde lus, Douglas R. Hofstadter http://www.youtube.com/watch?v=DfJa3IC1txI http://www.youtube.com/watch?v=IVyEPKnB9wA&feature=player_embedded#! http://www.youtube.com/watch?v=LjoVsB2VrLg http://www.youtube.com/watch?v=okt_C7UmtZs&feature=related http://www.flickr.com/photos/pierre_tourigny/146532556/sizes/l/ http://illusioncontest.neuralcorrelate.com/cat/top-10-finalists/2010/#post-2002 http://www.anja-mystery.be/Vragen%20over%20dromen.html www.alice-in-wonderland.net www.lievekina.be/websites/sprookjeswereld/Algemene%20info/Geschiedenis.php www.psyonline.nl
http://www.norm.to/ http://www.lineto.com/ http://designmuseum.org/design/norm www.ilovetypography.com http://www.qurify.com http://users.skynet.be/averkeyn/documents/download/geswisk2.pdf Knack Knack Weekend het blauwe boekje/Wim Crouwel Was könt das sein?, Universitätsbibliothek Bern http://www.infosum.net/ecommerce/the-history-of-the-birthday-card.html http://www.wenskaartenshop.be/geschiedenis-van-de-wenskaart/ http://www.wikipedia.be http://ka-mail-art.blogspot.com/ http://www.youtube.com/watch?v=mBb1fsI26iI&feature=player_embedded www.boomerang.be http://cultuurgids.avro.nl/front/detailkunst.html?item=8203571 het blauwe boekje/Wim Crouwel Made you look/Peter Hall, Sagmeister Inc. www.stormthorgerson.com/ http://www.favelapainting.com/santa-marta De lente kriebelt, 22 maart 2011 20:21 | BNR.NL http://www.vandale.nl/ http://www.suite101.com/lesson.cfm/17284/2862 http://www.weareequals.org/ Google Earth Gazet Van Antwerpen Knack, Knack Weekend http://www.intermactivity.be/forum/archive/index.php/t-82266.html http://www.microimages.com/TNTmap/index.htm http://www.ngi.be/NL/NL4-1-2.shtm http://www.mapresources.com/belgium-cities.html http://www.youtube.com/watch?v=zwQgD95C9T4&feature=player_embedded www.alice-in-wonderland.net www.lievekina.be/websites/sprookjeswereld/Algemene%20info/Geschiedenis.php Google Earth zie ook links van eigen project foto’s: Nina Janssen tekst: Nina Janssen Nigel Peake Atelier Solarshop Bancksy http://www.perezfox.com/2010/01/28/a-brand-for-london/ http://digitalshoreditch.com/ vimeo http://www.vimeo.com/15804895 Danny Leen http://www.google.com/webfonts http://www.listentoyoutube.com/
schetslokatie 1: Kiel, naar eigen foto schetslocatie 2: Luchtvaartmuseum boekje nummer 1 boekje nummer 2 boekje nummer 3 (the little oragne book)
Bedankt aan al diegene die ik niet mag vergeten!
129
“Lachen is de meest directe weg tussen twee mensen” Charlie Chaplin.
kernenergie? Men and women are equals!
er zit iets goeds in iedreen duurzaam ontwerpen
tTime management isn’t always that simple.
Ladies & Gentlemen
christendom hindoeï atheïsme taoïsme Boe isme humanistische r giositeit jodendom is manicheïsme zoroast me vaishnavisme shai me shaktisme smarti vedanta sikhisme pi geloof in wat jij wil ... sterBeweging charism sche Beweging Bevrijd theologie calvinistis protenstantisme roo katolicisme getuigen jehova scientology ev listische-lutherse k anglicaanse kerk ger indjili maluku aposto genootschap masorti hai-geloof
誰sme eddrelioslam trisivisisme inkmatidings sch omsn van vagekerk redja olisch i Ba-
131
THIS BOOK CON MESSAGE MY UTOP BOOK CONTAINS SAGES OF M PIA THIS B TAINS ME OF MY UT THIS BOOK CON MESSAGE MY UTOP BOOK CONTAINS SAGES OF M PIA THIS B TAINS ME OF MY UT THIS BOOK CON MESSAGE MY UTOP BOOK CONTAINS SAGES OF M THIS B PIA TAINS ME OF MY UT THIS BOOK CON MESSAGE MY UTOP BOOK CONTAINS SAGES OF M PIA THIS B TAINS ME OF MY UT THIS BOOK CON MESSAGE MY UTOP BOOK CONTAINS SAGES OF M PIA THIS B TAINS ME OF MY UT THIS BOOK CON MESSAGE MY UTOP BOOK CONTAINS SAGES OF M PIA THIS B TAINS ME OF MY UT THIS BOOK CON MESSAGE MY UTOP BOOK CONTAINS SAGES OF M PIA THIS B TAINS ME OF MY UT THIS BOOK CON MESSAGE MY UTOP BOOK CONTAINS This book containes messages of my Utopia Sanne Schrijvers’ procesfolio