samen hebben we
NEPTUNUS 129 BILJOEN hersencellen vsc-netwerk.nl
VSC JAARPLAN 2015
1
Een vereniging van leden die waarden delen De VSC is de vereniging van wetenschapsmusea en science centra. Een en dertig organisaties bundelen energie en krachten in dit netwerk. Kwaliteitsverbetering, verdieping van het aanbod en kennisdeling staan centraal. Daarnaast initieert en organiseert de VSC samenwerkingsprojecten om de zichtbaarheid en de waarde van de wetenschapsmusea en science centra te vergroten. Met deze projecten richt de vereniging zich op (potentiele) bezoekers van de aangesloten organisaties. Het belangrijkste uitgangspunt bij onze keuzes is wetenschapswijsheid, het initiatief dat de VSC in 2014 lanceerde. De komende vier jaar brengen wij wetenschapswijsheid dichterbij. Wetenschapswijsheid is volgens ons onmisbaar in de hedendaagse samenleving, waar technologie en wetenschap een grote invloed hebben op het leven van iedereen. Nieuwsgierig zijn, na kunnen denken over wetenschap, vragen kunnen stellen en antwoorden kunnen zoeken en deze antwoorden op waarde kunnen schatten zijn vaardigheden die essentieel zijn. Wetenschapsmusea en science centra dragen nadrukkelijk bij aan de ontwikkeling van deze vaardigheden en houding. Voor de VSC gaat het hierbij zowel om minds-on als hands-on. Je wordt wetenschapswijzer door te doen en te maken en door na te denken en vragen te stellen. Binnen wetenschapswijsheid combineert de VSC onderzoekend en ontdekkend leren, de opkomende ‘maker culture’ met het zelf ontwerpen en maken. De VSC is het gezicht van de sector en is actief op diverse sociale media: op twitter via @sciencemuseums, @wetenschapswijs en projectaccounts @popupwetenschap en @xperiment2015 en op facebook met een eigen pagina. Daarnaast communiceert de VSC via een aantal eigen websites: vsc-netwerk.nl, wetenschapswijsheid.nl, popupwetenschapper.nl en xperiment2015.nl. De VSC werkt met een klein bureau (verenigingsmanager en bestuur). De vereniging faciliteert het contact tussen de leden en zet zich in om de sector zichtbaarder en sterker te maken. De leden dragen hier zelf actief aan bij, bijvoorbeeld door deelname in een project en inbreng aan de inhoudelijke sessies die de vereniging organiseert. In 2015 realiseert de VSC een nieuw meerjarenplan voor de periode 2016 - 2020. Hierbij zal de eind 2014 verschenen Visie wetenschapsbeleid van OCW een belangrijk uitgangspunt zijn. De activiteiten in dit jaarplan zijn opgedeeld in twee delen: Deel 1 betreft de verenigingsactiviteiten of basistaken van de VSC. Deel 2 benoemt de projecten die invulling geven aan de programmatische samenwerking in 2014. De activiteiten in dit projectplan voor 2015 sluiten aan bij het beleid ten aanzien van wetenschapseducatie en –communicatie zoals dat door de rijksoverheid is geformuleerd en bij het beleid van NCWT.
VSC_netwerk van wetenschapsmusea en science centra - jaarplan 2015
1
Deel 1_BASISTAKEN VAN DE VSC
lobbyt namens haar leden De VSC lobbyt actief namens de sector van wetenschapsmusea en science centra. Wij zien het vertegenwoordigen en het naar voren brengen van het collectieve verhaal en onze bijdrage aan de samenleving, als een van de speerpunten van de vereniging. Dit collectieve verhaal is door de leden geformuleerd en baseert zich op de essentiële rol en meerwaarde die wetenschapsmusea en science centra vervullen op het gebied van wetenschapseducatie. Het verhaal sluit daarmee zo veel mogelijk aan bij de missies van de verschillende leden. De VSC realiseert ontmoetingen en gesprekken met stakeholders en beslissers en maakt relevante samenwerkingspartners bewust van het bestaan van het netwerk en de verschillende individuele wetenschapsmusea en science centra. Daarnaast brengt zij het collectieve verhaal naar voren. Instrumenten die we in 2015 hiervoor inzetten: Wetenschapswijsheid als uitgangspunt en werkthema De VSC nam in 2014 het initiatief voor wetenschapswijsheid. Hiermee benoemen we de waarde die wij – samen met partners die hier ook aan werken - willen toevoegen aan het leven van onze bezoekers. We laten hiermee zien dat we ambitieus zijn over onze maatschappelijke rol. Alle wetenschapsmusea en science centra kunnen hier – onafhankelijk van hun organisatievorm en thema – een bijdrage aan leveren. Een aantal wetenschapsmusea en science centra hebben wetenschapswijsheid reeds als centrale focus. Anderen staan aan het begin hiervan maar hebben wel al de eerste stappen gezet. Met wetenschapswijsheid willen wij musea enthousiasmeren om hun impact te vergroten, partnerorganisaties laten zien wat de waarde is van samenwerking met ons en bezoekers laten ontdekken hoe zij hun leven kunnen verrijken via wetenschapsmusea en science centra. Allianties sluiten met verwante organisaties De VSC is niet de enige organisatie met een ambitie op dit terrein. Het vergroten van relevantie is een kernbegrip voor de hele publieke sector. Er is een aantal organisaties die tevens vanuit wetenschapseducatie de focus hebben op aspecten als 21th century skills en doelen formuleerden die aansluiten op wetenschapswijsheid. In 2015 verkent de VSC nieuwe samenwerkingsrelaties met organisaties die deze doelen delen. Benchmark_vervolg In 2013 verzamelden 9 VSC_leden de eerste resultaten vanuit een gestandaardiseerde vragenlijst rond de workshops die we aanbieden aan scholen. Deze vragenlijst richtte zich op het effect van de workshop: denken kinderen anders over techniek, natuur of wetenschap na een bezoek? Deze meting in 2013 krijgt een vervolg in 2015. De eerste vragenlijst wordt op basis van de eerste ervaringen aangepast en zal verspreid worden onder alle VSC_leden met een aanbod voor scholen. Deze kunnen aan de slag met het verzamelen van de data. Vervolgens hebben de musea individueel (eigen kosten) de gelegenheid om deze data te analyseren. De VSC draagt zorg voor een collectief rapport over de waarde van het aanbod aan scholen. Tevens organiseert de VSC sessies om gezamenlijk te leren vanuit dit project. Binnen de project betrekken we ook de lessen uit de resultaten van een grootschalige impactstudie van John Falk onder science centra en wetenschapsmusea. Publiek en non-publiek werd ondervraagd over hun ervaringen en over het effect van een bezoek aan een science center.
VSC_netwerk van wetenschapsmusea en science centra - jaarplan 2015
2
deelt en creëert kennis De VSC heeft een belangrijke rol bij het signaleren van inspiratie, nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden - zowel in eigen land als ook internationaal - en vervolgens het verzamelen, filteren en verspreiden hiervan. Hiermee werkt de VSC aan de inhoudelijke versterking van de leden. De activiteiten die de VSC vanuit deze opdracht ontplooit zijn structurele verenigingsactiviteiten. De VSC werkt rond thema’s zoals geformuleerd in het meerjarenplan. Deze thema’s zijn kenmerkend voor de sector en zijn de bouwstenen van de expertiseontwikkeling en kennisdeling binnen de vereniging. De thema’s zijn: familieleren, informeel leren en wetenschapswijsheid. Deze activiteiten bouwen voort op de twee publicaties die de VSC uitgaf: Een familievriendelijk museum en Reiizen door het landschap van informeel leren, toepassen van visies op leren in de praktijk. Deze tweede publicatie kwam tot stand samen met het Science Learning Center van NEMO. Instrumenten die we in 2015 hiervoor inzetten: 1 Wetenschapswijsheid in de praktijk: leertraject voor de leden Hoe vertaal je wetenschapswijsheid in een museale context (presentatie of een tentoonstelling). Hiervoor voeren we een casus uit bij het Universiteitsmuseum Utrecht samen met Bas Haring. Parallel aan deze casus organiseren we een leertraject voor de leden en verslaglegging van dit experiment om de ervaringen te delen. Dit traject heeft tevens tot doel het begrip wetenschapswijsheid te verkennen en te koppelen aan de activiteiten van de VSC_leden. 2 VSC_bijeenkomsten (VSC_leesclub, inspiratiegesprekken) In 2015 organiseert de VSC in ieder geval 6 bijeenkomsten. De leesclubs sluiten aan bij de publicatie die de VSC samen met het NEMO Science Learning Center ontwikkelde Reizen door het landschap van informeel leren. In deze publicatie worden essentiële publicaties rond informeel leren genoemd, die worden besproken in de VSC_leesclub. Verder zijn in 2015 in ieder geval vier grotere organisaties bezig met een vernieuwingstraject: Science Center NEMO, Museon, Continium en Naturalis. In 2015 kijkt de VSC of het mogelijk is een aantal inspiratiegesprekken op locatie te organiseren om van gedachten te wisselen over de visies achter deze trajecten. 3 Online community: vsc-netwerk.nl De VSC lanceerde eind 2013 haar nieuwe website. Deze site heeft een kennisbank met informatie en dossiers voor de leden van de vereniging. In 2015 bouwt de vereniging verder aan deze site en aan de toegankelijkheid van de website. 4 Aanwezigheid tijdens bijeenkomsten en congressen De VSC opereert als filter en scout voor haar leden en voorziet de leden van relevante informatie. Hiervoor worden congressen en bijeenkomsten bezocht waar via de VSC-community en via bijeenkomsten informatie over wordt gedeeld.
VSC_netwerk van wetenschapsmusea en science centra - jaarplan 2015
3
Deel 2: PROGRAMMATISCHE SAMENWERKING
maakt wetenschapsmusea zichtbaar De VSC gelooft dat wetenschapsmusea en science centra een essentiële rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van wetenschapswijsheid en bij het vergroten van de belangstelling voor techniek en wetenschap. Wetenschapsmusea en science centra zijn tevens een essentiële schakel in het keuzeproces van kinderen als het gaat om vervolgopleiding en beroepsperspectief. VSC-leden bieden volwassenen de mogelijkheid in een informele omgeving kennis en vaardigheden te ontwikkelen en onderhouden die noodzakelijk zijn in een hoogtechnologische samenleving. De VSC heeft als branchevereniging ambities naar de samenleving. Zij wil de bekendheid van wetenschapsmusea en science centra bij leerkrachten en museumpubliek vergroten (met een specifieke focus op de doelgroep families). Om hieraan invulling te geven organiseert de VSC drie projecten. Project 1: Xperiment – waarborgen van de erfenis Xperiment is een samenwerkingsproject van de VSC en SchoolTV. In 2015 stopt dit project en ligt de focus op het borgen van de waardevolle erfenis van het project: wetenschapseducatie voor kleuters. Hiermee vergroten we de toegankelijkheid van de musea voor een jonge doelgroep. Daarnaast borgen we de activiteiten van Xperiment voor de toekomst. Dit is onder andere het resultaat van vier jaar Xperiment: * speciaal voor schoolgroepen en voor vakanties ontwikkelden een aantal leden activiteiten met Moffel & Piertje en Flip de Beer in de hoofdrol. Deze zijn in voorgaande jaren ook buiten de looptijd van Xperiment aangeboden en op zichzelf gaan staan. * er is een familievriendelijk aanbod gecreëerd over techniek en wetenschap met een extra focus op kleuters * er is een nieuwe doelgroep bereikt door de leden van de VSC Wat we realiseren als afronding in 2015 * we ontsluiten voor de laatste keer het aanbod van voorstellingen bij de VSC_leden en communiceren hierover via de website van Xperiment. * we vullen de website aan met een aantal korte filmpjes over techniek en wetenschap vanuit de SchoolTV-database * we zorgen voor een interne database met tips, scripts voor de leden die zelfstandig verder willen met de voorstellingen van Moffel & Piertje, Flip de Beer en Raaf. * we delen onze kennis over de waarde van poppenspel voor het leren over wetenschap en techniek.
Project 2: Project in samenwerking met het Weekend van de wetenschap: pop-up wetenschapper Doelstellingen pop-up wetenschapper Op een vrolijke en toegankelijke manier zorgen voor ontmoetingen tussen wetenschappers en het publiek van de wetenschapsmusea en science centra. Via deze ontmoetingen draagt de VSC bij aan wetenschapswijsheid: de nieuwsgierigheid wordt gestimuleerd, net als het leren vragen te stellen en in gesprek te gaan met wetenschappers.
VSC_netwerk van wetenschapsmusea en science centra - jaarplan 2015
4
Wat we organiseren In nauwe samenwerking met het projectbureau van het Weekend van de wetenschap (onderdeel van NCWT), de VSC_leden en netwerken van wetenschappers organiseert de VSC Pop-up wetenschapper. Wetenschappers verzorgen laagdrempelige en gelijktijdig serieuze lezingen, demonstraties of een vragenuur op locatie. Hierbij wordt steeds een inhoudelijke link gelegd tussen het wetenschapsmuseum en science centra en de expertise van de wetenschapper. Voor de vierde editie in 2015 intensiveren we het programma In 2014 deden er al 25 locaties mee aan pop-up wetenschapper met een landelijke dekking. Daarnaast waren er drie bijzondere locaties: we werkten wederom samen met NS Stations aan de wetenschapscoupe, met NRC aan Broodje Wetenschap in het NRC Restaurant en met boekhandel De Vries in Haarlem. In 2015 bouwen we dit verder uit: we verkennen bijvoorbeeld of VSC_leden in samenwerking met bedrijven uit hun omgeving pop-up wetenschappers kunnen programmeren. Daarnaast leent het concept van Broodje Wetenschap met een pop-up wetenschapper zich voor bedrijven. Project 3: wetenschapswijsheid voor families Samen met Het Klokhuis en de KNAW werkte de VSC in 2013 aan de 10-delige serie Zoek het Uit!, hierbij draaide het om het proces van wetenschap. Wat we organiseren in samenwerking met Klokhuis * het verlengen van het museumbezoek: wetenschap aan de keukentafel Bij Zoek het Uit! is een aparte app ontwikkeld, die zich richt op een doelgroep waar de VSC zich ook op richt. Families kunnen met huis-, tuin- en keukenspullen zelf experimenteren met wetenschappelijke proefjes. Ieder onderzoek begint met het stellen van een zogeheten ‘Sappige Vraag’, waarop niemand het antwoord nog weet. Door te experimenteren met de huishoudspullen die je op dat moment ter beschikking hebt, kun je samen antwoorden vinden. * Nieuwe vragen die aansluiten bij de VSC_leden. De VSC draagt bij aan het ontwikkelen van nieuwe sappige vragen en faciliteert de verbinding tussen de opdrachten op de app en de museumomgeving.
VSC_netwerk van wetenschapsmusea en science centra - jaarplan 2015
5