Seméntaa.Luz da paz de Belén 2010 by Scouts MSC

A msc L A R B A L M A E S M I É A IS 0 A 1 T LA 0 N 2 U É A Z M BR Z A E S ÉM E SI EIN ER MATERIAIS scouts

ZD U L I A M L E RG I T A E E B REN TU D A IEN AU AKE P V B IA LA DE NEKO DUA UM E EN LL I BEL AB I I E N ÉN BR EL BELE B M E DE DE ES ID AZ PAZ P E R A A MB Z D DE L E U I L IC UZ ID LL L DA NA

AZ AP

E EB

LÉ

Contan que un mozo paseaba unha vez por unha cidade descoñecida, cando, de pronto,atopouse cun comercio sobre cuxa marquesiña líase un estraño rótulo: «A Felicidade». Ao entrar descubriu que, tras os mostradores, os que despachaban eran anxos. E, medio asustado, achegouse a un deles e preguntoulle: - «Por favor, Que venden aquí?» - «Aquí? -respondeu en anxo-. Aquí vendemos absolutamente de todo». - «Ah! - dixo asombrado o mozo-. Sírvanme entón o fin de todas as guerras do mundo; moitas toneladas de amor entre os homes; un gran bidón de comprensión entre as familias; máis tempo dos pais para xogar cos seus fillos...» Proseguiu ata que o anxo, moi respectuoso, cortoulle a palabra e díxolle: - «Perdoe vostede, señor. Creo que non me expliquei ben. Aquí non vendemos froitos, senón sementes.» Nos mercados de Deus (e nos da alma) sempre é así. Nunca che venden amor xa fabricado; ofrécenche unha semente que ti debes plantar no teu corazón; que tes logo que regar e cultivar mimosa-mente; que tes que preservar das xeadas e defender dos fríos, e que, á fin, tarde, moi tarde, quen sabe en que primaveira, acabará florecendo e iluminándote a alma.

E coa paz acontece o mesmo. Hai os que gustarían de acudir a un comercio, pagar unhas cantas pesetas ou uns cantos millóns e levarse xa ben empaquetadiños uns quilos de paz para a súa casa ou para o mundo.

«Dende agora, Deus non ten máis brazos que os nosos.»

Claro que á xente este negocio non lle gusta nada. Sería moito máis cómodo e sinxelo que cho desen xa todo feito e empaquetado. Que un só tivese que axeonllarse ante Deus e dicirlle: «Quero paz» e a paz viñese voando coma unha pomba. Pero resulta que Deus ten máis corazón que mans.

Ben, en realidade, sempre foi así. Dende o día da creación Deus non ten máis brazos que os nosos. Déunolos precisamente para suplir os seus, para que fosemos nós os que multiplicásemos a súa creación coas sementes que Él sementara.

Ben, vou explicarme, non entendades esta última frase como unha herexía. Sucedeu na última guerra mundial: nunha gran cidade alemá, os bombardeos destruíron a máis fermosa das súas igrexas, a catedral. E unha de «vítimas» foi o Cristo que presidía o altar maior, que quedou literalmente destruído. Ao concluír a guerra, os habitantes daquela cidade reconstruíron con paciencia de mosaicistas o seu Cristo bombardeado, e, pegando anaco a anaco, chegaron a formalo de novo en todo o seu corpo... menos nos brazos. Destes non quedara nin rastro. E que facer? Fabricarlle uns novos? Gardalo para sempre, mutilado como estaba, nunha sancristía? Decidiron devolvelo ao altar maior, tal e como quedara, pero no lugar dos brazos perdidos escribiron un gran letreiro que dicía:

esperanza”

E alí está, invitando a colaborar con Él, ese Cristo dos brazos inexistentes.

José Luis Martín Descalzo, “Razóns para a

2 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

PRESENTACIÓN: Os materiais da Luz da Paz de Belén de 2010 invitan os nenos/nenas e mozos de grupos scout, de grupos de catequese, de clase, etc., a aprender a ser bos agricultores e polo tanto a realizar cada un dos labores necesarios para sementar e poder recoller unha boa colleita. Os materiais están analizados nas seguintes fases: 1. Quitar malas herbas: Debemos quitar algunhas cousas que impiden que nos abramos a experiencias novas e enriquecedoras xa que nos distraen ou nos quitan tempo: impiden que cultivemos a semente da Luz da Paz. (videoxogos, TV, comodidad,… ). 2. Quitar pedrolos: hai pedras dentro de cada un de nós que nos impiden amar e supoñen un obstáculo para cultivar a semente da Luz da Paz e debemos eliminalas (discriminación, envexas, rexeitamento ao diferente,…). 3. Aboar: analizar que cousas me axudan a crecer e a mellorar como comparece (escoitar aos demais, axudar a quen o necesita, acompañar ao que está solo,…).

4. Regar: a auga é imprescindible para cultivar a semente da Luz da Paz e é un ben escaso: controlo o que consumo? (lambetadas, roupa, papel,…). 5. Dar froito: descubrir se somos capaces de transmitir a semente da LPB que imos cultivar: a quen imos ofrecer a Luz cando a recollamos? Como podemos ser Luz na nosa vida? (ao cole, a un familiar,…, sendo alegres, sendo positivos,… ). Para poder realizar cada un destes labores encontraredes actividades, cancións, unha oración, un texto evanxélico e outros textos (contos, poemas, etc). Este material non é para facer unha sesión con todo o proposto, está pensado para que o xefe de unidade, o catequista ou o mestre encontre unha serie de recursos a utilizar nas súas sesións de traballo e os adapte ao seu grupo, ao tempo do que dispoña, etc. Os materiais están divididos por idades: . De 6 a 10 anos: Franxa amarela. . De 10 a 14 anos: Franxa azul. . De 14 a 17 anos: Franxa vermella. . De 17 en diante: Franxa verde.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 3

FASE

QUITAR MALAS HERBAS

OBXETIVOS

Ser capaz de establecer prioridades na nosa vida.

FRANXAS: Actividade Canción Oración Texto Bíblico

Outros textos: Contos, poemas....

AMARELA

Hai que establecer un orden.

“Non hai tempo que perder” Maná.

“Ensíname a buscar tempo.”

Efesios 5, 15.

O amor e o tempo.

AZUL

Hai que establecer un orden.

“Non hai tempo que perder” Maná.

“Deus quere un pouco do teu tempo”.

Efesios 5, 15.

O amor e o tempo.

VERMELLA Hai que establecer un orden/ Priorizar.

“Tempo”. “Reservar tempo”. “Non hai tempo que perder” Maná.

Lucas 10, 38-42. Efesios 5, 15.

A maionesa e o café. O banco do tempo.

VERDE Hai que establecer un orden/ Priorizar.

“Tempo”. “Reservar tempo”. “Non hai tempo que perder” Maná.

Lucas 10, 38-42. Deuteronomio 11-14.

A maionesa e o café. O banco do tempo.

4 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

QUITAR MALAS HERBAS Os días son moi longos pero nunca temos tempo de facer todo o que queremos ou debemos facer. Quizais o problema está en como organizamos o noso tempo, en que cousas priorizamos e cales deixamos para o final. Imos tentar aprender a establecer esas prioridades de maneira que poidamos chegar a todo, ou polo menos a que o que quede por facer sexa aquilo que realmente non teña importancia.

FRANXA AZUL: Cando temos ou queremos facer moitas cousas, debemos determinar a importancia de cada unha por se non nos dá tempo a facelo todo, deixar para o final o que menos importe ou o que se poida facer noutro momento. Pódese considerar que as pelotas son as obrigas do colexio e de colaboración na casa, as bólas serían axudar aos demais en xeral e a area a diversión.

ACTIVIDADE HAI QUE ESTABLECER UNHA ORDE Trátase de coller tres botes de maionesa ou similares baleiros ou tres recipientes iguais calquera. Antes de facer a actividade cos nenos/mozos, encher un de pelotas de pimpón, a continuación meter bólas (as que caiban), finalmente area, tamén toda a que caiba. Baleiralo e separar os materiais. Conseguir 3 lotes iguais de materiais un para cada bote. Énchense os 3 botes: o primeiro empeza metendo primeiro a area, logo as bólas e logo as pelotas de pimpón (non caberá todo); o segundo empeza polas bólas, a area e as pelotas de pimpón (tampouco caberá todo) e finalmente faise na orde correcta e entón debe caber todo. A actividade é a mesma para todas as franxas pero non así a reflexión. FRANXA AMARELA: Debemos saber facer as cousas na orde correcta: obrigas e diversións. Podemos dicir que as pelotas son as obrigas escolares, as bólas as obrigas na casa e a area a diversión e os amigos, que sempre han de ter un sitio, pero cando todo o demais estea listo.

FRANXA VERMELLA: Dáselle un significado a cada un dos materiais e valóranse cales deben ser cada un. Dependendo do tipo de mozos con que nos encontremos, e do seu momento de desenvolvemento, haberá que incluír a parella, o traballo, a formación extraescolar, os momentos de reflexión, etc. FRANXA VERDE: Dáselle un significado a cada un dos materiais e valóranse cales deben ser cada un. Dependendo do tipo de mozos con que nos encontremos, e do seu momento de desenvolvemento, haberá que incluír a parella, o traballo, a formación extraescolar, os momentos de reflexión, etc.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 5

CANCIONES NO HAY TIEMPO QUE PERDER (MANA) (amarela, azul, vermella, verde) Ya me harté de estar aburrido, no tengo más tiempo que perder, me voy a largar en busca de un sueño, de nuevo a empezar, un nuevo día vendrá. Yo no sé que hay en el camino pero lo tengo que cruzar, si tropiezo y me caigo en el intento me paro otra vez, no hay nada que perder No hay nada que perder, tienen que entender que uno tiene que luchar, no hay nada que temer en mi tengo que creer y nadie me va a parar. La vida no son rosas y a veces te puedes espinar. Cuando sienta que tengo el mundo en mi contra lucharé hasta el final nadie me va a parar.

No hay nada que perder, tienen que entender que uno tiene que luchar, no hay nada que temer en mi tengo que creer y nadie me va a parar. Yo tengo que vivir el tiempo es corto, tengo valor y no temor,porque yo creo en algo yo tengo que soñar así nadie me va a parar así puedo volar.

No hay nada que perder no hay nada que temer no hay nada que perder nada, nada que temer con valor, lucharé por siempre. Sin temor, haré lo imposible, lucharé por siempre, haré lo imposible

No dudaré yo sé quien yo soy y hacia donde yo voy oh, no dudaré si to sigo a mi corazón todo es posible. No hay nada que perder, tienen que entender que uno tiene que luchar, no hay nada que temer en mi tengo que creer y nadie me va a parar.

6 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

TIEMPO (vermella, verde) Tiempo de reír, tiempo de llorar Tiempo de triunfar y de fracasar Tiempo de quererte y que te quieran De quedarte dentro o de venirte fuera. Tiempo de subir a las alturas Tiempo de buscar en la basura Tiempo de morir, tiempo de matar Tiempo de agarrar tiempo de soltar. De volver atrás, convertirse en sal De apretar los dientes, de mirar atrás De volverse fuerte, de gritar al mar De vaciar las manos, de ganarse el pan. Tiempo de morder, tiempo de soltar Tiempo de plantar, tiempo de arrasar Tiempo de aguantar, tiempo de explotar Tiempo de guardar, tiempo de tirar. Tiempo de arrancar, tiempo de plantar Tiempo de rasgar, tiempo de curar Tiempo de rezar y de blasfemar Tiempo de gritar, tiempo de callar. Tiempo de comer, tiempo de ayunar Tiempo de partir y de regresar Tiempo de abrasar y de congelar Tiempo de engañar y decir verdad. De mirar al suelo, tiempo de escuchar De tocar el cielo, tiempo de opinar Tiempo de ser niño, y de ser mayor Tiempo para ti, tiempo de los dos.

De volver atrás, convertirse en sal De apretar los dientes, de mirar atrás De volverse fuerte, de gritar al mar De vaciar las manos, de ganarse el pan. Tiempo de morder, tiempo de soltar Tiempo de plantar, tiempo de arrasar Tiempo de aguantar, tiempo de explotar Tiempo de guardar, tiempo de tirar. De tocar el cielo al decir te quiero De ser nieto, hijo, padre o abuelo De vivir borracho, de volverse abstemio De soltar amarras o de echar el freno. Tiempo para mí y para los demás Y si soy ladrón pude ser legal Tiempo de saltar tiempo de parar Tiempo de cantar tiempo de buscar. Tiempo, tiempo, tiempo mucho tiempo más Cada cual sabrá en que tiempo está Tiempo de actuar tiempo de observar En el tiempo está toda la verdad.

ORACIONES ENSÉÑAME A BUSCAR TIEMPO (amarela) Quero ser bó, Xesús Quero ser un bó fillo, e quero ser bó no cole. Ensíname a buscar Tempo para todo, E tempo para todos. Fai que non me pelexe nin me enfade Cos meus amigos ou a miña familia Porque eso é perde-lo tempo. Fai que escoite con humildade Os seus consellos e as súas verbas. Que sempre teña un sorriso E tempo para axuda-los demáis. Axudame a ser boa compañía E a levar esperanza. Quero ser tan bó amigo Como ti o es comigo e Tan bo fillo como ti o és con Deus

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 7

DIOS QUIERE UN POCO DE TU TIEMPO (azul)

RESERVAR TIEMPO (vermella, verde)

Cuando te levantabas esta mañana, te observaba y esperaba que me hablaras, aunque fuera unas cuantas palabras, preguntando mi opinión o agradeciéndome, por algo bueno que te haya sucedido ayer. Estuviste todo el día muy ocupado. Te amo tanto que espero todos los días una oración, un pensamiento o un poco de gratitud de tu corazón. Bueno, te estas levantando como cada día, y otra vez esperaré sin nada más que mi amor por ti, esperando que el día de hoy me dediques un poco de tiempo.

Quiero aprender a Reservar tiempo para REÍR, es la música del alma. Reservar tiempo para LEER, es la base de la sabiduría. Reservar tiempo para PENSAR, es la fuente del poder. Reservar tiempo para TRABAJAR, es el precio del éxito. Reservar tiempo para DIVERTIRME, es el secreto de la juventud eterna. Reservar tiempo para SER AMIGO, es el camino de la felicidad. Reservar tiempo para SOÑAR, es el medio de encontrar tus objetivos. Reservar tiempo para SER ÚTIL A LOS OTROS, Reservar tiempo para AMAR Y SER AMADO, es el privilegio de los hijos de Dios. En la vida no se pierde el tiempo, Se pierde la vida, al perder el tiempo.

Que tengas un buen día! - Te doy gracias, Señor por no cansarte de esperar, por confiar siempre en mí y en que te voy a hablar y te pido que además de esperarme me sigas hablando, porque al escucharte ya te estoy dedicando algo de mi tiempo.

TEXTO BIBLICO EFESIOS 5:15 (amarela, azul, vermella, verde) “Mirade, pois, con dilixencia como andedes, non como necios, senon como sabios, aproveitando ben o tempo porque os días son malos”.

8 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

LUCAS 10, 38-42 (vermella, verde)

DEUTERONOMIO 11,14 (verde)

38. Seguindo o seu camiño, entraron nun pobo, e unha muller chamada Marta, recibiunos na súa casa. 39. Tiña unha irmá chamada María, que sentou ós pés do Señor e quedou escoitando a sua palabra. 40. Mentres tanto Marta estivo absorbida polos moitos quefaceres da casa. En certo momento Marta achegouse a Xesús e díxolle: “Señor, ¿non che importa que miña irmá me deixara soa para atender? Dille que me axude.” 41. Pero o Señor respondeulle: “Marta, Marta, ti andas preocupada e perdeste en mil cousas: 42. unha soa é necesaria. María elexiu a mellor parte, que non lle será quitada.”

“Eu darei a choiva da vosa terra no seu tempo, a temperá e a tardía; e collerás o teu grao, e teu viño, e o teu aceite.”

OUTRO TEXTO O AMOR E O TEMPO Houbo un tempo no que nunha illa moi pequena, confundida co paraíso, habitaban os sentimentos como habitamos hoxe na terra. Nesta illa vivían en harmonía o Amor, a tristura, e todos os outros sentimentos. Un día nun deses que a natureza parece estar enfadada, o amor espertouse aterrorizado sentindo que a súa illa estaba a ser inundada. Pero esqueceuse rápido do medo e coidou de que todos os sentimentos se salvasen. Todos correron e tomaron os seus barcos e correron, e subiron a unha montaña ben alta, onde poderían ver a illa sendo inundada pero sen que corresen perigo. Só o amor non correu, o amor nunca corre. El quería quedar un pouquiño máis na súa illa, pero cando case se estaba a afogar acordouse de que non debía morrer. Entón correu en dirección aos barcos que partiron e berrou pedindo auxilio. A Riqueza, oíndo o seu berro, tratou de responder que non podería levalo xa que co ouro e a prata que cargaba temía que o seu barco se afundise. Pasou entón a Vaidade que tamén dixo que non podería axudalo, porque o amor ser ensuciara axudando aos outros, e a Vaidade, non soportaba a sucidade. SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 9

Detrás da Vaidade viña a Tristura que se sentía tan decaída que non quería estar acompañada por ninguén. Paso tamén a Alegría, pero tan alegre estaba que non oíu suplícaa do amor. Sen esperanza o Amor sentouse sobre a última pedra que aínda se vía sobre a superficie da auga e comezou a minguar. O seu choro foi tan triste que chamou a atención dun ancián que pasaba co seu barco. O vello tomou ao Amor nos seus brazos e levouno cara á montaña máis alta, xunto cos outros sentimentos. Recuperándose, o amor preguntoulle á Sabedoría quen era o vello que o axudo... ao que esta respondeu..... “O Tempo”..... o Amor cuestionou: ... “ Por que só o Tempo puido traerme aquí? “.... A Sabedoría entón respondeu: “Por que só o Tempo ten a capacidade de axudar ao Amor a chegar aos lugares máis difíciles, por iso hai que saber aproveitalo...

A MAIONESA E O CAFÉ Cando as cousas na vida parecen demasiado difíciles, cando 24 horas ao día non son suficientes, recorda o frasco de maionesa e o café. Un profesor, diante da súa clase de filosofía sen dicir palabra, tomou un frasco grande e baleiro de maionesa e procedeu a enchelo con pelotas de golf. Logo preguntoulles aos seus estudantes se o frasco estaba cheo. Os estudantes estiveron de acordo en dicir que si. O profesor tomou unha caixa chea de bólas e baleirouna dentro do frasco de maionesa. As bólas encheron os espazos baleiros entre as pelotas de golf. O profesor volveu preguntalo aos estudantes se o frasco estaba cheo e eles volveron dicir que si. Logo o profesor tomou unha caixa con area e baleirouna dentro do frasco. Por suposto, a area encheu todos os espazos baleiros e o profesor preguntou novamente se o frasco estaba cheo. Nesta ocasión os estudantes responderon cun si unánime. O profesor deseguida agregou dúas cuncas de café ao contido do frasco e efectivamente encheu todos os espazos baleiros entre a area. Os estudantes rían nesta ocasión. Cando a risa se apagaba, o profesor dixo: “Quero que se decaten que este frasco representa a vida. As pelotas de golf son as cousas importantes, a familia, os fillos, a saúde, os amigos, as cousas que che apaixonan.

Son cousas que aínda se todo o demais o perdésemos e só estas quedasen, as nosas vidas aínda estarían cheas. As bólas son as outras cousas que importan, como o traballo, a casa, o coche, etc. A area é todo o demais, as pequenas cousas. “ “Se poñemos a area no frasco primeiro, non haberá espazo para as bólas nin para as pelotas de golf. O mesmo acontece coa vida. Se gastamos todo o noso tempo e enerxía nas cousas pequenas, nunca teremos lugar para as cousas realmente importantes. Pon atención ás cousas que son cruciais para a túa felicidade. Xoga cos teus fillos, toma tempo para asistir ao doutor, vai coa túa parella cear, practica o teu deporte ou afección favorita. Sempre haberá tempo para limpar a casa e reparar a chave da auga. Ocúpate das pelotas de golf primeiras, das cousas que realmente importan. “ Un dos estudantes levantou a man e preguntou que representaba o café. O profesor sorriu e dixo: “ Que bo que o preguntas! Só é para demostrarlles que non importa que ocupada a túa vida poida parecer, pois sempre hai lugar para un par de cuncas de café cun amigo. “

10 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

O BANCO DO TEMPO Imaxínate que existe un banco que cada maña acredita na túa conta a suma de 86.400 dolares. Non arrastra o teu saldo día a día: cada noite borra todo o que non usaches durante o dia, calquera sexa a cantidade. Que farías? Retirar ata o ultimo centavo, por suposto! Cada un de nós ten ese banco, o seu nome é tempo. Cada maña, este banco acredítache 86.400 segundos. Cada noite este banco borra e dá como perdida toda a cantidade dese crédito que non investises nun bo propósito. Este banco non arrastra saldos nin permite sobrexiros. Cada dia ábreche unha nova conta, cada noite elimina os saldos do dia. Se non usas os teus depósitos do dia, a perdida é túa. Non se pode dar marcha atrás nin existen os xiros a conta do deposito de mañá. Debes vivir o presente cos depósitos de hoxe. Inviste de tal xeito de conseguir o mellor en saúde, felicidade e éxito. O reloxo segue a súa marcha. Consegue o máximo no dia. Para entender o valor dun ano, pregúntalle a algún estudante que perdeu o ano de estudos. Para entender o valor dun mes, pregúntalle a unha nai que ilumino ao seu bebe prematuro.

Para entender o valor dunha semana, pregúntalle ao editor dun semanario. Para entender o valor dunha hora, pregúntalles aos amantes que esperan a encontrarse. Para entender o valor dun minuto, pregúntalle a unha persoa que perdeu o tren. Para entender o valor dun segundo, pregúntalle a unha persoa, que coas xustas evito un accidente. Para entender o valor dunha milésima de segundo, pregúntalle á persoa, que gaño unha medalla de prata nas olimpíadas. Atesoura cada momento que vivas, e atesoralo mais se o compartiches con alguén especial, o suficientemente especial como para dedicarlle o teu tempo, e recorda que o tempo non espera por ninguén.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 11

FASE

QUITAR PELOUROS

OBJETIVOS

Aceptar e valorar aquilo que é diferente e descubrir que nos enriquece e descubrir e saber rexeitar aquilo que nos impide amar.

FRANJAS:

ActividadE

Canción

Oración

Texto Bíblico

AMARELA Amar entregándose “A rosa dos ventos” “Ensiname a amar”. Cor, 13. aos demais Mago de Oz. Xn 15, 9-17. “Se coñeceses como te amo” Glenda

Outros textos: Contos, poemas... “O búfalo y o mono”. “Poema dos amigos”.

AZUL Amar entregándose “A rosa dos ventos” “Ensiname a amar”. Cor, 13. aos demais. Mago de Oz. Xn 15, 9-17.

“O búfalo y o mono”. “Poema dos amigos”. “Se coñeceses como te amo” Glenda

VERMELLA Amar entregándose “Es tonto” “Queda prohibido” Mt 19, 16-24. aos demais. El canto del Loco. Pablo Neruda. Xn 15, 9-17. “Quero aprender a amar” Tereixa de Calcuta.

“E un aprende”. “Poema dos amigos”. “Se coñecesescomo te amo” Glenda

VERDE Amar entregándose “Es parvo” “Queda prohibido” Mt 19, 16-24. aos demais. El canto del Loco. Pablo Neruda. Xn 15, 9-17. “Quero aprender a amar” Tereixa de Calcuta.

“E un aprende”. “PropOsta de valores do Evanxeo”. “Se coñeceses como te amo” Glenda.

NOTA: O texto “Poema aos amigos” é un vídeo

12 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

QUITAR PELOUROS Se algo nos ha de caracterizar aos cristiáns é o amor ao próximo. Agora ben, non sempre somos capaces de abrirnos ao amor. Todos temos cousas no noso interior que nos impiden sentir e expresar ese amor, que nos manteñen afastados, especialmente de todo aquilo que por ser diferente, resúltanos difícil de aceptar e moito máis difícil de amar. Quitar pedruscos da terra que imos cultivar supón despexar o noso corazón de todas aquelas cousas que nos impiden aceptar e valorar aquilo que é diferente e descubrir que nos enriquece, deixarnos levar e aprender a amar como nos amou Xesús, até o extremo de dar a vida polos demais.

ACTIVIDADE “NON HAI AMOR MÁIS GRANDE QUE DAR A VIDA POLOS AMIGOS” XN 15, 9-17: Unha das maneiras de amar é darse aos demais, é a maneira que nos pide Xesús que deu a súa vida por todos nós. E que mellor maneira de darse aos demais que facéndolles un servizo á conta dun pequeno sacrificio noso, dunha pequena ou gran renuncia. Propomos realizar unha acción concreta para levar a cabo esta entrega aos máis necesitados. Segundo a franxa de idade, do número de rapaces que forman o grupo e da súa idiosincrasia, os responsables do mesmo, xunto co mozo/as, poden elixir unha acción que permita ao grupo facerse presente e/ou axudar nalgunha actividade parroquial, do grupo, do barrio, da escola, etc, ou mesmo a iniciativa propia, propola, planificala e executala para posteriormente analizar nos diferentes niveis. : - A que renunciei eu para realizar esta acción? - De que tiven que privarme? - Como me sentín ao realizala? E despois? FRANXA AMARELA A franxa amarela pode preparar un belén ou unhas panxoliñas para ofrecelos na celebración do Nadal do grupo ou da parroquia, ou debuxar uns cartóns de felicitación do Nadal, e saír polo barrio para regalalas á xente máis

maior, e mesmo a outros nenos/as, como un xesto de achegamento e de servizo ao próximo. FRANXA AZUL A franxa azul podería organizar unha recollida de xoguetes de segunda man ou comida do Nadal, reparalos, limpalos e entregalos a algunha organización que traballe con nenos (pallasos sen fronteiras, cáritas, hospitais, etc?) ou mesmo ser eles mesmos os que llos fagan chegar a nenos enfermos, pobres,etc. FRANXA VERMELLA A franxa vermella podería organizar unha tómbola benéfica, con cuxa recadación facer unha achega a algunha ONG, á acción social da parroquia ou institución similar para solidarizarse e entregarse aos máis desfavorecidos da sociedade. FRANXA VERDE A franxa verde podería asistir como axudantes a algún comedor social, ou institución de discapacitados, onde colaborar co traballo e tomar conciencia da súa realidade e das súas necesidades, achegando aire fresco e alegría e entregando o seu tempo e a súa persoa.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 13

CANCIÓN SE COÑECESES COMO TE AMO (Glenda) (amarela, azul, vermella, verde) Se coñeceses como te amo, se coñeceses como te amo, deixarías de vivir sen amor. Se coñeceses como te amo, se coñeceses como te amo deixarías de mendigar calquera amor. Se coñeceses, como te amo, como te amo serias máis feliz. Se coñeceses como te búsco, se coñeceses como te búsco deixarías que che alcanzase a miña voz. Se coñeceses como te búsco, se coñeceses como te búsco deixarías que che falase ao corazón, se coñeceses, como te búsco, como te búsco escoitarías máis a miña voz. Se coñeceses como te sóño preguntaríasme o que espero de ti. Se coñeceses como te sóño buscarías o que pensei para ti. Se coñeceses como te sóño, como te sóño pensarías máis no meu

A ROSA DOS VENTOS (Mago de Oz) (amarela, azul) Se sementas unha ilusión E régala co teu amor E a auga da constancia Brotará en ti unha flor E o seu aroma e a súa calor Arrouparanche cando algo vaia mal. Se sementas un ideal Na terra do quizais E abónalo co odio e a envexa Será imposible arrincar. A maldade Da túa alma se nela botou raíz.

Se sementas unha amizade Con mimo plántaa E abónaa con paciencia Pódaa coa verdade E transplántala con fe Pois necesita crecer Se che embriagas de paixón E non arrefrías o teu corazón Tartamudearán os teus sentidos e quizais Falará só a calor e non a razón É sabio contar até dez.

E que a miña luz che acompañe Pois a vida é un xardín Onde o bo e o malo Confúndense e é humano Ás veces non saber elixir. E se te sentes perdido Cos teus ollos hasnos de ver. Faino cos da túa alma E atoparás a calma O teu rosa dos ventos serei.

14 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

ES PARVO (O canto do tolo) (vermella, verde) Esta historia que che conto é como un berro Unha voz desesperada que grita pedindo auxilio Auxilio por non ver nada que me encha no camiño Auxilio por ver que hai moita falta de agarimo Párome e pregúntome por que non vives Rodeado de mais verdade e buscando desequilibrio Que che encha de valor e que che quite do suicidio Non ter que depender para sentirche mais querido Usando menos o coco e un pouquiño mais a pel Xa que somos o que somos e se non o queres ver Es parvo! Se non te gustas é que non estás vivo Es parvo! Pero iso é algo que naceu contigo E mañá ao espertar, saltar da cama Loitar o teu mañá, mirar á cara Que non es nada

Es parvo! Saír á rúa sen a bobada Sacando de dentro decata a túa vida Enteira a túa vida

Es parvo! E mañá ao espertar, saltar da cama Loitar o teu mañá, mirar á cara Que non es nada

Parece que está de moda ir de parviño Aparentar ser a persoa que sempre a túa quixeras Por que non che queres aínda que sexa só un pouquiño? Por que non es ti mesmo e non algo parecido?

Es parvo! Saír á rúa sen a tonteria Sacando de dentro decata a túa vida Enteira a túa vida

Usando menos o coco e un pouquiño mais a pel Xa que somos o que somos e se non o queres ver Es parvo! Se non te gustas é que non estás vivo Es parvo! Pero iso é algo que naceu contigo E mañá ao espertar, saltar da cama Loitar o teu mañá, mirar á cara Que non es nada Es parvo! Saír á rúa sen a tonteria Sacando de dentro decata a túa vida Enteira a túa vida Ehh!

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 15

ORACIÓN ENSINAME A AMAR (amarela, azul) Cando vexa a alguén que sofre, Xesús, ensíname a amar. Cando teña oportunidade de compartir o que teño. Xesús, ensíname a amar. Cando atope a alguén desalentado ou triste, Xesús, ensíname a amar. Cando me necesiten na miña familia, Xesús, ensíname a amar. Cando comparta o meu tempo cos meus amigos, Xesús, ensíname a amar. Cando vexa situacións que non sexan xustas, Xesús, ensíname a amar. Ensíname, Xesús amigo, a dar a vida polos demais. A practicar o ben, e a xustiza, a vivir en paz e construíndo a paz. Ensíname a vivir todo o que ensinaches para dar froitos de esperanza, onde me toque vivir. Marcelo A. Murúa

QUEDA PROHIBIDO ! (vermella, verde) Queda prohibido chorar sen aprender, levantarche un día sen saber que facer, ter medo aos teus recordos. Queda prohibido non sorrir aos problemas, non loitar polo que queres, abandonalo todo por medo, non converter en realidade os teus soños. Queda prohibido non demostrar o teu amor, facer que alguén pague as túas débedas e o mal humor.

Queda prohibido botar a alguén de menos sen alegrarche, esquecer os seus ollos, a súa risa, todo porque os seus camiños deixaron de abrazarse, esquecer o seu pasado e pagalo co seu presente. Queda prohibido non tentar comprender ás persoas, pensar que as súas vidas valen mais que a túa, non saber que cada un ten o seu camiño e a súa dicha.

Queda prohibido deixar aos teus amigos, non tentar comprender o que viviron xuntos, chamarlles só cando os necesitas.

Queda prohibido non crear a túa historia, non ter un momento para a xente que che necesita, non comprender que o que a vida che dá, tamén cho quita.

Queda prohibido non ser ti ante a xente, finxir ante as persoas que non che importan, facerche o gracioso con tal de que lémbrenche, esquecer a toda a xente que che quere.

Queda prohibido non buscar a túa felicidade, non vivir a túa vida cunha actitude positiva, non pensar en que podemos ser mellores, non sentir que sen ti este mundo non sería igual.

Queda prohibido non facer as cousas por ti mesmo, non crer en Deus e facer o teu destino, ter medo á vida e aos seus compromisos, non vivir cada día coma se fose un último suspiro.

Pablo Neruda

16 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

QUERO APRENDER A AMAR (vermella, verde) Señor, cando teña fame, dáme alguén que necesite comida; Cando teña sede, dáme alguén que precise auga; Cando senta frío, dáme alguén que necesite calor. Cando sufra, dáme alguén que necesita consolo; Cando a miña cruz pareza pesada, déixame compartir a cruz do outro; Cando me vexa pobre, pon ao meu lado algún necesitado. Cando non teña tempo, dáme alguén que precise dos meus minutos; Cando sufra humillación, dáme ocasión para eloxiar a alguén; Cando estea desanimado, dáme alguén para darlle novos ánimos. Cando queira que os outros me comprendan, dáme alguén que necesite da miña comprensión; Cando senta necesidade de que coiden de min, dáme alguén a quen poida atender; Cando pense en min mesmo, volve a miña atención cara a outra persoa. Fainos dignos, Señor, de servir aos nosos irmáns; Dálles, a través das nosas mans, non só o pan de cada día, tamén o noso amor misericordioso, imaxe do teu. Nai Tereixa de Calcuta M.C

TEXTO BÍBLICO CORINTIOS 13 (amarela, azul) 1 Se falo as linguas dos homes, e aínda as dos anxos, pero non teño amor, non son máis que un metal que resoa ou un prato que retiñe. 2 E se teño o don de profecía, e entendo os designios secretos de Deus, e se todas as cousas; e se teño a fe necesaria para mover montañas, pero non teño amor, non son nada. 3 E se repartición entre os pobres canto posúo, e aínda se entrego o meu corpo para ter de que enorgullecerme, pero non teño amor, de nada sérveme. 4 Ter amor é saber soportar, ser bondadoso; é non ter envexa, non ser fachendoso, orgulloso, 5 brután ou egoísta; é non enojarse nin gardar rancor; 6 é non alegrarse das inxustizas, senón da verdade. 7 Ter amor é sufrilo todo, crelo todo, soportalo todo. 8 O amor nunca deixará de ser. Un día cesarán as profecías, e non se falará máis en linguas nin será necesaria a ciencia. 9 Porque a ciencia e a profecía son imperfectas 10 e tocarán ao seu fin cando veña o que é perfecto.

11 Cando eu era neno, falaba, pensaba e razoaba como un neno; pero ao facerme home deixei atrás o que era propio dun neno. 12 Agora vemos de maneira borrosa, como nun espello; pero un día verémolo todo como é en realidade. O meu coñecemento é agora imperfecto, pero un día coñecereino todo do mesmo xeito que Divos coñéceme a min. 13 Hai tres cosas que permanecen: a fe, a esperanza e o amor; pero a máis importante é o amor.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 17

XOAN 15,9-17 (amarela, azul, vermella, verde)

MT 19, 16-24

Naquel tempo, dixo Xesús aos seus discípulos: 9 Como o Pai amoume, así vos amei eu; permanecede no meu amor. 10 Se gardades os meus mandamentos, permaneceredes no meu amor; o mesmo que eu gardei os mandamentos do meu Pai e permanezo no seu amor. 11 Faleivos disto para que a miña alegría estea en vós, e a vosa alegría chegue a plenitude. 12 Este é o meu mandamento: que vos amedes uns a outros como eu ameivos. 13 Ninguén ten amor máis grande que o que dá a vida polos seus amigos. 14 Vós sodes os meus amigos, se facedes o que eu vos mando. 15 Xa non vos chamo servos, porque o servo non sabe o que fai o seu señor: a vós chámovos amigos, porque todo o que ouvín ao meu Pai déivolo a coñecer. 16 Non sodes vós os que me elixistes, son eu quen vos elixín; e destineivos para que vaiades e deades froito, e o voso froito dure. De modo que o que pidades ao Pai no meu nome, déavolo. 17 Isto mándovos: que vos amedes uns a outros.

16 Nisto achegóuselle un mozo e díxolle: «Mestre, que hei de facer de bo para conseguir vida eterna?»

(vermella, verde)

17 O díxolle: «Por que me preguntas acerca do bo? Un só é o Bo. Mais se queres entrar na vida, garda os mandamentos.» 18 «Cales?» dille el. E Xesús dixo: «Non matarás, non cometerás adulterio, non roubarás, non levantarás falso testemuño, honra ao teu pai e á túa nai, e amarás ao teu próximo como a ti mesmo.» 20 Dícele o mozo: «Todo iso gardeino; que máis me falta?» 21 Xesús díxolle: «Se queres ser perfecto, anda, vende o que tes e dállo aos pobres, e terás un tesouro nos ceos; logo ven, e segueme.» 22 Ao ouvir estas palabras, o mozo marchouse entristecido, porque tiña moitos bens. 23 Entón Xesús dixo aos seus discípulos: «Eu asegúrovos que un rico dificilmente entrará no Reino dos Ceos. 24 Repítovolo, é máis fácil que un camelo entre polo ollo dunha agulla, que o que un rico entre no Reino dos Ceos.»

OUTRO TEXTO O BÚFALO E O MONO (amarela, azul) Debaixo dunha gran árbore durmía tranquilamente un búfalo, estaba totalmente relaxado e suspiraba tranquilo. Había por alí preto, un pequeno mono traveso que lle miraba; e ao velo tan tranquilo pensou que podía molestar a aquel animal que parecía indefenso. Achegouse a el e empezou a xogar cos seus grandes cornos. O búfalo espertouse asustado, pero...cando viu de que se trataba púxose a comer herba tranquilamente. Pero o mono necesitaba que o búfalo enfadásese porque senón os seus xogos resultaban aburridos. Entón púxose a dar volteretas pisando e esmagando a fresca herba que o búfalo estaba a comer. O búfalo, cheo de paciencia, foise a comer a outro lado. O mono non se daba por vencido e ía pensando cousas que puidesen molestar máis ao búfalo e colleu unha longa vara e empezou a golpearlle detrás das orellas, porque ouvira dicir que iso molestaba moito aos animais. Como aquilo tampouco daba resultado, sen pensalo máis, subiuse a lombos do búfalo e empezou a cabalgar agarrándose dos cornos de búfalo.

18 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

Pero o búfalo seguía sen enfadarse que é o que o mono quería. Entón... apareceu unha fada e díxolle ao búfalo: “Se es tan forte e tan poderoso e ese mono pesado tan pequeno, porqué non lle atravesas cos teus cornos e así deixarache en paz dunha vez” O búfalo sorriu e contestou á fada: “Muller, non ves que a natureza non lle deu máis capacidade para comprender que podo liquidalo dun só golpe” Que queres, que lle faga sufrir só para ser eu un pouco máis feliz” A fada nunca ouvira palabras tan sensatas nin coñecera a ninguén tan amante da paz e por iso pronunciou un esconxuro para que o mono fose capaz de divertirse sen molestar aos demais.

POEMA DOS AMIGOS (Borges) (amarela, azul, vermella, verde) Non podo darche solucións para todos os problemas da vida, Nin teño respostas para as túas dúbidas ou temores Pero podo escoitarche e compartilo contigo Non podo cambiar o teu pasado nin o teu futuro. Pero cando me necesites estarei xunto a ti. Non podo evitar que tropeces. Soamente podo ofrecerche a miña man para que te suxeites e non caias. As túas alegrías, os teus triunfos e os teus éxitos non son meus. Pero gozo sinceramente cando véxoche feliz. Non xulgo as decisións que tomas na vida. Limítome a apoiarche, a estimularche e a axudarche se mo pides. Non podo trazarche límites dentro dos cales debes actuar, Pero si ofrézoche o espazo necesario para crecer. Non podo evitar os teus sufrimentos cando algunha pena pártache o corazón. Pero podo chorar contigo e recoller os pedazos para armalo de novo. Non podo dicirche quen es nin quen deberías ser. Soamente podo amarche como es e ser o teu amigo.

Nestes días pensei nos meus amigos e amigas, entre eles, apareciches ti. Non estabas arriba, nin abaixo nin no medio. Non encabezabas nin concluías a lista. Non eras o número uno nin o número final. E tampouco teño a pretensión de ser o primeiro, o segundo ou o terceiro da túa lista. Basta que me queiras como amigo. Grazas por selo.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 19

E UN APRENDE (vermella, verde)

PROPOSTA DE VALORES DO EVANXEO (verde)

Despois dun tempo, un aprende a sutil diferenza entre soster unha man e encadear unha alma, e un aprende que o amor non significa deitarse e unha compañía non significa seguridade e un empeza a aprender. Que os bicos non son contratos e os agasallos non son promesas e un empeza a aceptar as súas derrotas coa cabeza alta e os ollos abertos e un aprende a construír todos os seus camiños no hoxe, porque o terreo de mañá é demasiado inseguro para plans... e os futuros teñen unha forma de caerse na metade. E despois dun tempo uno aprende que se é demasiado, até o calorcito do sol queima. Así que un planta o seu propio xardín e decora a súa propia alma, en lugar de esperar a que alguén lle traia flores. E un aprende que realmente pode aguantar, que uno realmente é forte, que uno realmente vale, e un aprende e aprende... e con cada día uno aprende.

Basicamente , o estilo de vida que propón o cristianismo, vémolo reflectido nos evanxeos, e poderíase resumir da seguinte maneira: Ao cristián non lle preocupa ser rico, nin poderoso, nin famoso nin influente. Escolle voluntariamente a pobreza e compartir as súas riquezas cos necesitados. O cristián non se deixa vencer polas adversidades nin polo sufrimento, Conserva a esperanza e ante o mal, segue crendo na vitoria do ben. O cristián é solidario, chora co que chora e acompaña ao que sofre. O cristián non cre na lei do máis forte, senón na lei do amor. Loita con constancia, pero sen violencia nin agresividade. O cristián non é rencoroso, sabe perdoar as ofensas e non é vengativo. O cristián non acepta a inxustiza nin a mentira. Rebélase contra o odio e a opresión. Desexa e loita con paixón por un mundo máis xusto e máis humano. O cristián é sensible e está atento á dor dos outros, é solidario cos seus irmáns nos triunfos e os fracasos, nas penas e as alegrías. O cristián comprométese cos débiles e necesitados. O cristián é de corazón nobre e sincero, sinxelo e incapaz de facer dano. Actúa sen manipulación nin dobres intencións. Entrégase sen buscar premios nin recompensas.

XURXO Luís Borges

O cristián é honrado e di a verdade, a pesar de que isto lle poida prexudicar. Defende os dereitos dos máis débiles, denuncia as inxustizas e falsidades, aínda que por iso téñase que ver perseguido ou calumniado. O cristián confía en Deus e reza polos seus irmáns, por el mesmo e polos seus inimigos. Este era o estilo de Xesús.

20 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

FASE

ABONAR

OBXETIVOS

Descubrir que alguén nos necesita e que todos podemos ser útiles.

FRANXAS:

Actividade

Canción

Oración

Texto Bíblico

Outros textos: Contos, poemas...

AMARELA Abrazos gratis y “Amigos do corazón” Xesús meu. Xénese 45,15. Isto é un abrazo. Paruliño Feo. Lucas 13.

O Taxista. A importancia dos pequenos detalles.

AZUL Pasar e Regalar sonrrisos.

Sonrrir é contaxioso. Un sonrriso nos beizos. A importancia dos pequenos detalles.

“Regala un sonrriso” Oración para sorrir. Xénese 17. O Plan. Lucas 13. “A Vida é bela” Miguel Bosé e Noa.

VERMELLA Traballo en equipo. “Rumores da auga” Acompañanos Xesús. Románs 12. Macaco. Lucas 13.

Duas illas hirmás. O labrego e os seus hijos. Os Gansos. A importancia dos pequenos detalles.

VERDE Pequenas cousas. “Somos luz” Macaco. Oración para Proverbios 12. aprender a amar. Lucas 13.

Solucións para os problemas do mundo. Bayacid. A importancia dos pequenos detalles.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 21

ABONAR ada persoa é única, cada un de nós ten as súas propias características e unhas calidades especiais e persoais que ninguén coñece como el mesmo. Todos temos tamén as nosas limitacións e as nosas carencias aínda que non sempre somos capaces de detectalas. Coa tarefa agrícola de abonar, imos tratar de descubrir que sempre hai alguén que nos necesita, debido a esas limitacións e carencias, xa sexan de tempo, de recursos, de capacidade, etc. Iso lévanos á conclusión de que todos podemos ser útiles a alguén nalgún momento determinado. Por moi pequena que poida ser nosa achega, seguro que con ela axudamos a alguén a avanzar na vida, a ser máis feliz. Hagámoslo.

ACTIVIDADE ISTO É UN ABRAZO. UN QUE? (amarela) sentan en CIRCO. A dille a B que está á súa dereita: “Isto é un abrazo” e dálle un. B pregunta: un que? e A responde “Un abrazo” e dállo. B dille a C: “Isto é un abrazo” e C pregunta a B: “Un que?”, e B pregunta a A: “un que?”. A contesta a B “Un abrazo” e dálle un. B vólvese a C e dille “un abrazo” e dállo....e así sucesivamente. Pero mentres A dille ao seu compañeiro da esquerda a Z: “isto é un apertón de mans” e dállo e este pregúntalle: “un que?” seguindo a mesma fórmula. Cando os abrazos e os apertóns de man atópanse é divertidísimo...

22 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

ABRAZOS GRATIS (amarela)

PASAR SORRISOS (azul)

REGALAR SORRISOS (azul)

Durante o tempo que esteamos reunidos prepararemos carteis que poñan: · ABRAZOS GRATIS · REGALO ABRAZOS · QUERO ABRAZARCHE. ·? Para despois todos xuntos saír a repartir abrazos, pondo gran ímpeto ao final da sesión cando os nosos papas, avoíños irmáns,?. Veñan recollernos. Aí producirase unha explosión de abrazos.

Indicacións: Os xogadores forman un CIRCO. Un deles sorrí forzadamente. De súpeto fai o xesto de “agarrar” coa man o sorriso e lla bota a outro. Todos os restantes xogadores, deben permanecer serios; ninguén pode sorrir, excepto o que recibe o sorriso, e até cando a bota cara a outra persoa; logo debe permanecer serio. Van saíndo do CIRCO, os que non cumpren as regras do xogo.

Durante a sesión vanse preparando papeis con sorrisos (exemplo abaixo). Ao acabar vaise pola nosa contorna próxima colocando estes sorrisos en cabinas, farois, paradas de autobús, ao estilo dos que se colocan vendendo pisos, ofrecendo traballo, etc. Que o que necesite sorrisos, poida recoller as que nós deixamos.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 23

TRABALLO EN EQUIPO (vermella)

PEQUENAS COUSAS (verde)

1.- NÓS Todos pechan os ollos e empezan a dar voltas buscando mans. Teñen que coller a man doutra persoa con cada unha das súas. Cando están todos colleitos, abren os ollos e teñen que desfacer os nós sen soltarse as mans, traballando xuntos para conseguilo. É moi divertido aínda que ás veces terminar nun CIRCO grande é imposible xa que o normal é que haxa algúns nós, e ás veces dous ou máis CIRCOs independentes ou entrelazados. Necesítase unha cooperación de grupo para desfacerse.

Imos deixarnos de pensar que as grandes obras son as que cambian o mundo. O mundo empeza a cambiar pola nosa contorna. Fixar no máis próximo. No noso cuarto, no local da miña asociación, no garaxe da miña casa, na casa dos meus avós?. Deixemos nosos habituais grandes servizos e empecemos polo principio. ?Perdamos o tempo en facer as cousas que normalmente non facemos por que estamos a cambiar o mundo, satisfacendo nosas propias vaidades?: · Arranxemos o noso cuarto · Visitemos a algún familiar enfermo que non visitamos por que estamos con outros enfermos · Compartamos algún momento cos nosos maiores · Axudemos nas tarefas domesticas · Pintemos aquel cuarto que tanto tempo levan os meus pais querendo que pinte. · Falar cos meus veciños. · Etc. Non esquezamos que somos luz no mundo, e que non se acende a lámpada para gardala debaixo da mesa, pero non podemos esquecer que as nosas casas tamén necesitan luz.

2.- COREOGRAFIA Cunha música pegadiza de fondo, o grupo, SEN FALAR, ten que organizarse para realizar unha sinxela coreografía. TODOS TEÑEN QUE COLABORAR. 3.- CADEA Ao principio da actividade, dáselles a cada un unha cinta para que poñan o seu nome e póñanlla na boneca (co obxectivo de que sexa algo seu). Ao acabar o día, pídeselles que senten en CIRCO e coméntaselles que o Grupo esta formado por todos e cada un deles. Simbólicamente pídeselles que vaian anudando entre se as cintas para formar unha gran Cadea. O elo final debe de ser a cinta de JESUS. É a que nos mantén unidos.

CANCION AMIGOS DE CORAZON (Paruliño feo) (amarela) Quero que contes comigo Onde vaias sígoche Nós somos amigos Amigos do corazón. E se tes un problema Se algo che enche de pena Sempre estarán os teus amigos Amigos do corazón. Para axudar a que sintas mellor Para poder deixar atrás a dor Porque nas boas e nas malas eu estou. Amigo, dáme un abrazo pídoche Que non está todo perdido vén un mundo mellor. Amigo, hai que seguir o camiño Para chegar ao destino Non hai que soltar o temón contra o vento E marea,amigo! Contra todo o que sexa,amigo! Amigos do corazón.

24 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

REGALA UN SORRISO (O plan) (azul) Para que o poida ter o que soñou para facelo feliz dálle un agasallo... ...para que o poida ter o que soñou para facelo feliz dálle un agasallo que sexa de corazón, que sexa con amor... ...regala un sorriso, regala o corazón a mellor forma de axudar, a mellor forma de amar regala un sorriso que sexa a mellor é momento de axudar feixe feliz a alguén mais regala un sorriso envolve o corazón gáñache un pedazo de ceo se que todos podemos regala un sorriso... ...que sexa de corazón, que sexa con amor... ...regala un sorriso, regala o corazón a mellor forma de axudar a mellor forma de amar regala un sorriso que sexa a mellor é momento de axudar feixe feliz a alguén mais regala un sorriso envolve o corazón gáñache un pedazo de ceo se que todos podemos regala un sorriso... ...que sexa de corazón, que sexa con amor... ...regala un sorriso, regala o corazón a mellor forma de axudar a mellor forma de amar regala un sorriso que sexa a mellor é momento de axudar feixe feliz a alguén mais regala un sorriso envolve o corazón

gáñache un pedazo de ceo se que todos podemos regala un sorriso... ...regala un sorriso envolve o corazón regala un sorriso que sexa a mellor regala un sorriso envolve o corazón regala un sorriso que sexa a mellor... ...a mellor forma de axudar, a mellor forma de amar... “regala un sorriso”

A VIDA É BELA Miguel Bose e Noa (azul)

Eu (eu) Ao verche SORRIR (ao verche SORRIR) Son (son) O neno que onte fun (o neno que onte fun) Se eu veo polos teus soños O medo non virá e así saberás o belo que é vivir Caen (caen) Os meus lagrimas ao mar (os meus lagrimas ao mar) O teu (o teu) Non me beiras chorar (non me beiras chorar) É que só a túa alegría Amansa a miña dor e así eu llo belo que é vivir Lalalalalalala.... Se O meu corazón sempre estará Onde este o teu corazón se o teu non deixas de loitar E Nunca perdas a ilusión Nunca esquezas que ao final haberá un lugar para o amor O teu (o teu) Non deixes de xogar (non deixes de xogar) Non (non) Non pares de soñar (nunca pares de soñar)

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 25

Que unha noite a tristeza Se ira sen avisar e ao fin saberás o belo que é vivir

RUMORES DA AUGA (Macaco) (vermella)

Pingas diferentes pero pingas todas iguais E unha onda vén e di

Lalalalala...

E que lle vou a facer se eu, amo o diminuto E que lle vou a facer se eu, non quero que o océano sexa tan profundo E que lle vou a facer se eu, de pequeno atopei a forza do meu mundo E que lle vou a facer se eu, se eu penso que eles e nós sumamos un Que lle vou a facer E é que pinga sobre pinga somos onda que fan mares Pingas diferentes pero pingas todas iguais E unha onda vén e di

Somos unha marea de xente todo diferente remando ao mesmo compás E é que somos unha marea de xente todo é diferente remando ao mesmo compás

Que unha noite a tristeza Se ira sen avisar e ao fin saberás o belo que é vivir Írase sen avisar e ao fin saberás o belo que é vivir

E unha onda vén e diche Parece que che segue E o mundo repite

Somos unha marea de xente todo diferente remando ao mesmo compás E é que somos unha marea de xente todo é diferente remando ao mesmo compás E unha onda vén e diche Parece que che segue E o mundo repite E que lle vou a facer se eu, nacín no mediterráneo E que lle vou a facer se eu, perdín as pingas de ti pranto Das túas pingas alágueme transparencias na miña sede soñei torrenciais de amor e fe Como choiva de primavera borrando gretas e igualando mareas E é que pinga sobre pinga somos onda que fai mares 26 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

SOMOS LUZ (Macaco) (verde) Escuridade despídese hoxe xa vén o sol (sol, sol) Clariño de lúa vai case sen voz, (sol sol) unha chamiña que queimase non se apagase (sol, sol) Me guiña o ollo, dime ven e eu alá vou Somos luz, somos luz, somos... ( a escuridade despídese hoxe) Somos luz, somos luz, somos... (Somos luz...) Somos luz, somos luz, somos... (e aí no sol) Somos luz, somos luz, somos... (somos ouve) A claridade dime xa vou. A sombra matou a miña voz, sen ela estou muda, arrefríase, arrefríase, arrefríase a calor Necesito o sol para cantar, necesito o sol para cantar, dime ven Somos luz, somos luz, somos... (a escuridade despídese hoxe) Somos luz, somos, luz, somos... (Somos luz) Somos luz, somos luz, somos... (aquí no sol) Somos luz, somos luz, somos somos ouve Despídese hoxe, despídese hoxe como a Luz non penses tomalalala e vences, tómaa e vences (x2) tomalalaaa tomalalaa a túa luz, tomalalalala a túa luz somos luz, somos luz, somos... (somos luz) somos luz, somos luz, somos... somos luz, somos luz, somos...

ORACION

ORACION PARA SORRIR (azul)

(Cos brazos estendidos) XESÚS MEU!! (amarela) Eu (dei o teu nome) Préstoche a ti Xesús os meus brazos neste momento, E a través deles pídoche poder transmitir o teu amor a todo o que o necesite, Que todo o que necesite sentirse querido ou amado, senta a túa tenrura e a túa dozura a través dos meus abrazos. Axúdame a abrazar, a repartir O teu amor. AMEN (Acaba o grupo abrazado entre si, durante un momento)

Señor, renova o meu espírito e debuxa no meu rostro sorrisos de gozo pola riqueza da túa bendición. Que os meus ollos sorrían diariamente polo coidado e compañeirismo da miña familia e da miña comunidade. Que o meu corazón sorría diariamente polas alegrías e dores que compartimos. Que a miña boca sorría diariamente coa alegría e xúbilo dos teus traballos. Que o meu rostro dea testemuño diariamente da alegría que ti me brindas. Grazas por este agasallo do meu sorriso, Señor. Amén.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 27

ACOMPÁÑANOS XESÚS (vermella)

ORACION PARA APRENDER A AMAR

“Onde están dous ou tres reunidos, no meu nome, alí, no medio deles, estou eu”. Nós reunímonos no teu nome. Somos grupo, porque nos chamaches Ti. Ti pronunciaches o meu nome e os dos meus compañeiros: Ven, Sígueme. Ti agrupáchesnos nunha comunidade: Vós sodes os meus amigos. Ti sinaláchesnos o alto da montaña: Ánimo, que o meu xugo é levadío e a miña carga lixeira. Ti puxécheste na cabeza do noso grupo: Estou convosco día a día. Agora no noso camiñar, dicímosche con todo a alma Acaba en cada un de nós a obra que comezaches. Fainos terra boa, fonda e abrandada, para que a túa semente atope fondo e frutifique. Fainos sensibles á túa voz, non fríos e pechados cal novos fariseos. Énchenos do teu amor, para que sexamos un grupo cálido e dinámico. Acompáñanos Xesús no noso camiño.

Señor, cando teña fame, dáme alguén que necesite comida; Cando teña sede, dáme alguén que precise auga; Cando senta frío, dáme alguén que necesite calor. Cando sufra, dáme alguén que necesita consolo; Cando a miña cruz pareza pesada, déixame compartir a cruz do outro; Cando me vexa pobre, pon ao meu lado algún necesitado. Cando non teña tempo, dáme alguén que precise dos meus minutos; Cando sufra humillación, dáme ocasión para eloxiar a alguén; Cando estea desanimado, dáme alguén para darlle novos ánimos. Cando queira que os outros me comprendan, dáme alguén que necesite da miña comprensión; Cando senta necesidade de que coiden de min, dáme alguén a quen poida atender; Cando pense en min mesmo, volve a miña atención cara a outra persoa. Fainos dignos, Señor, de servir aos nosos irmáns; Dálles, a través das nosas mans, non só o pan de cada día, tamén o noso amor misericordioso, imaxe do teu.

(verde)

TEXTO BIBLICO: XÉNESE 45,15 (amarela) Despois, entre bágoas, abrazou e bicou a cada uns dos seus irmáns, que se puxeron a conversar con el.

Nai Tereixa de Calcuta M.C. 28 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

XÉNESE 17:17

ROMÁNS 12,5

PROVERBIOS 12, 11

(azul)

(vermella)

(verde)

Entón Abraham prostrouse sobre o seu rostro e riuse, e dixo no seu corazón: A un home de cen anos naceralle un fillo? E Sara, que ten noventa anos, concibirá?

“Así nós, sendo moitos, somos un corpo en Cristo, e todos membros os uns dos outros”.

Quen cultiva a súa terra, fartarase de pan; quen persegue sombras, é un imbécil

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 29

LUCAS 13:6-9 (amarela, azul, vermella, verde) (Xesús) Díxolles esta parábola: «Un home tiña plantada unha figueira na súa viña, e foi buscar froito nela e non o atopou. Dixo entón ao viñador: “Xa fai tres anos que veño buscar froito nesta figueira, e non o atopo; córtaa; para que vai cansar a terra?” Pero el respondeulle: “Señor, déixaa por este ano aínda e mentres tanto cavarei ao seu ao redor e botarei abono, por se dá froito en diante; e se non dá, a curtas.”»

OUTROS TEXTOS: O TAXISTA: (amarela) Fai vinte anos, eu conducía un taxi para vivir. Facíao na quenda nocturna e o meu taxi converteuse nun confesionario móbil. Os pasaxeiros subíanse, sentaban atrás, e contábanme acerca das súas vidas. Atopei xentes cuxas vidas me asombraban, me ennoblecían, facíanme rir e deprimíanme. Pero ningunha conmoveume tanto como a muller que recollín nunha noite de agosto. Respondín a unha chamada duns pequenos edificios nunha tranquila parte da cidade. Cando cheguei ás 2:30 a. m o edificio estaba escuro excepto por unha luz na xanela do primeiro piso. Baixo esas circunstancias, moitos condutores só fan soar o seu claxon unha ou dúas veces, esperan un minuto, e despois vanse. Pero eu vin a moitas persoas soas que dependen dos taxis como o seu único medio de transporte. Aínda que a situación víase perigosa, eu dirixinme cara á porta. Este pasaxeiro deber ser alguén que necesita da miña axuda, razoei para min. Por tanto camiñei cara á porta e toquei “un minuto”, e respondeu unha fráxil voz. Puiden escoitar que algo era arrastrado a través do piso, despois dunha longa pausa, a porta abriuse.

Unha pequena muller dun oitenta anos parouse enfronte de min. Ela levaba posto un vestido floreado, e un chapeu. Ao seu lado unha pequena maleta vella. A casa víase coma se ninguén vivise aí durante moitos anos. Todos os mobles estaban cubertos con sabas, non había reloxos nas paredes, ningún cadro nin cortinas. Na esquina había unha caixa de cartón enche de fotos e unha vaixela de cristal. Repetía o seu agradecemento pola miña xentileza. “Non é nada”, díxenlle. “Eu só tento tratar aos meus pasaxeiros da forma que me gustaría que a miña mamá fose tratada”. -”OH, estou segura de que é un bo fillo”, dixo ela. Cando chegamos ao taxi deume unha dirección, entón preguntou: -”Podería ir ao sitio polo centro da cidade?”. “Isto non é o camiño curto”, respondinlle rapidamente. -”OH, non importa”, dixo ela, “Non teño présa, estou camiño do asilo”. Mireina polo espello retrovisor, os seus ollos estaban llorosos. “Non teño familia”- ela continuou, “o doutor di que non me queda moito tempo”. Tranquilamente alcancei e apaguei o taxímetro. “Que ruta gustaríalle que tomase?”, pregunteille. Polas seguintes dúas horas estiven a conducir a través da cidade.

30 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

Ela ensinoume o edificio onde traballara como limpadora. Fun cara á veciñanza onde ela e o seu esposo viviran cando eles eran recentemente casados. Ela pediume que nos detivésemos enfronte dun almacén de mobles onde unha vez houbo un salón de baile, ao que ela ía bailar cando era nena. Algunhas veces pedíame que pasase lentamente enfronte dun edificio en particular ou unha esquina e vía na escuridade, e non dicía nada. Cando o primeiro raio de sol aparecendo, ela repentinamente dixo: -”Estou cansa, vámonos agora”. Conducín en silencio cara á dirección que ela me deu. Era un edificio baixo, como unha pequena residencia de anciáns, Dous asistentes viñeron cara ao taxi axiña que como puideron. Eles eran moi amables, vixiando cada un dos seus movementos. Eles debían estar esperándoa. Eu abrín o maleteiro e deixei a pequena maleta na porta. A muller estaba lista para sentar nunha cadeira de rodas. -”Canto lle debo?”, ela preguntou, buscando na súa bolsa. -”Nada”, díxenlle. -”Tes que vivir de algo”, ela respondeu. -”Haberá outros pasaxeiros”, eu respondín. Case sen pensalo, agacheime e abraceina. Ela sostívome con forza, e dixo: Necesitaba un abrazo!!

Apertei a súa man, entón camiñei cara á luz da mañá. Atrás de min unha porta pechouse, foi un son dunha vida concluída. Non recollín a ningún pasaxeiro nesa quenda, conducín sen rumbo polo resto do día. Non podía falar, /Que pasaría se á muller recolleuna un condutor malhumorado ou algún que estivese impaciente por terminar a súa quenda?, Nunha vista rápida, non creo que fixese algo máis importante na miña vida. Pensamos que as nosas vidas están cheas de grandes momentos, pero os grandes momentos son os que nos collen bellamente desprevidos, nos que outras persoas pensarán que só son pequenos momentos. A xente talvez non lembre exactamente o que a túa fixeches ou o que ti dixeches... pero sempre lembrarán como os fixeches sentir...

A IMPORTANCIA DOS PEQUENOS DETALLES NO COTIÁN (amarela, azul) O alumno, segundo el, terminara o cadro. Chamou ao seu mestre para que o avaliase. Achegouse o mestre e observou a obra con detemento e concentración durante un intre. Entón, pediulle ao alumno a paleta e os pinceis. Con gran destreza deu uns cuantos trazos aquí e alá. Cando o mestre regresoulle as pinturas ao alumno o cadro cambiara notablemente. O alumno quedou asombrado; ante os seus propios ollos a obra pasara de mediocre a sublime. Case con reverencia díxolle ao mestre: Como é posible que cuns cuantos toques, simples detalles, cambiase tanto o cadro? É que neses pequenos detalles está a arte. Contestou o mestre. Se o vemos amodo, darémonos conta que todo na vida son detalles. Os grandes acontecementos cégannos tanto que ás veces nos impiden ver eses pequenos milagres que nos rodean cada día. Unha ave que canta, unha flor que se abre, o bico na nosa fazula, son exemplos de pequenos detalles que ao sumarse poden facer diferente nosa existencia. Todas as relaciones -familia, escola, grupo, noivado ou amizade- baséanse en detalles. Ninguén espera que remontes o Océano Atlántico por el, aínda que probablemente si que lle fales o día dos seus aniversarios. Ninguén che pedirá que escales o Monte

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 31

Everest para probar a túa amizade, pero si que o visites durante uns minutos cando sabes que está enfermo. Hai quen se pasan o tempo esperando unha oportunidade para demostrar de forma heroica o seu amor por alguén. O triste é que mentres esperan esa gran ocasión deixan pasar moitas outras, modestas pero significativas. Pódese pasar a vida sen que a outra acode necesitase xamais que lle doases un ril, aínda que quedou esperando que lle devolveses a chamada. Pénsase ás veces que a felicidade é como que che toque a lotaría, un suceso majestuoso que da noite para a mañá cambiará unha vida miserable por unha chea de dicha. Isto é falso, en verdade a felicidade fundaméntase en pequeñeces, en detalles que sazonan día a día a nosa existencia. Deixámonos enganar con demasiada facilidade pola aparente simpleza. NON desestimes xamais o poder das cousas pequenas: unha flor, unha carta, unha palmada no ombreiro, unha palabra de alento ou unhas cantas liñas nun cartón. Todas estas poden parecer pouca cousa, pero non penses que son insignificantes. Nos momentos de maior dita ou de maior dor convértense no cemento que une os ladrillos desa construción que chamamos relación. A flor se marchitará, as palabras quizá llas levará o vento, pero o recordo de ambas permanecerá durante moito tempo na mente e o corazón de quen as recibiu.

Que esperas entón? Escribe esa carta, feixe esa visita, levanta o teléfono. Faino agora, mentres a oportunidade aínda é túa. NON o deixes para despois por parecerche pouca cousa. Nas relacións non hai cousas pequenas, unicamente existen as que se fixeron e as que quedaron en boas intencións... Eses pequenos detalles, son oportunidades que Divos preséntanos para que podamos abonar a Figueira. Se cremos nisto, O, preocuparase de darlle vida á figueira morta.

SORRIR É CONTAXIOSO (azul) E contáxiase como unha gripe, cando alguén hoxe sorriume, eu tamén empecei a sorrir. Eu pasaba pola esquina e alguén viu o meu sorriso. Cando me sorriu deime conta que eu llo pasou. Razoei sobre ese sorriso e deime conta que valía a pena. Un simple sorriso, como a miña pode viaxar ao redor do mundo. Así, se o teu sentes que che vén un sorriso, non a deixes pasar sen gozala. Feixe que comece unha epidemia rapidamente, e infecta ao mundo con millóns de SORRISOS! Un sorriso non custa nada pero vale moito... Non empobrece a quen a dá e enriquece a quen a recibe. Dura só un instante, e perdura no recordo eternamente. É o sinal externo da amizade profunda... Ninguén hai tan rico que poida vivir sen ela, e ninguén tan pobre que non a mereza. Un sorriso alivia o cansazo. Renova forzas e é consolo na tristeza... Un sorriso ten valor desde o momento que se dá. Se crees que a ti o sorriso non achégache nada, se xeneroso e dá unha das túas, porque ninguén ten tanta necesidade dun sorriso como quen non sabe recibila.

32 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

UN SORRISO NOS BEIZOS ALEGRA (azul)

DÚAS ILLAS IRMÁS. (vermella)

O LABREGO E Os seus FILLOS. (vermella)

O noso CORAZÓN, conserva o noso bo humor, garda nosa alma en paz, vigoriza a saúde, embelece o noso rostro e inspira boas obras. Sorriamos aos rostros tristes, tímidos, enfermos, coñecidos, familiares e amigos. Sonriámosle a Deus coa aceptación de todo o que O nos enviei e teremos o merito de posuír a mirada radiante do seu rostro co seu amor por toda a eternidade. As palabras de Cristo son moi claras, pero debemos entendelas como unha realidade vivente, tal como O propúxoas. Cando A fala de fame, non fala soamente da fame de pan, senón fame de amor, fame de ser comprendido, de ser querido. O experimentou o que é ser rexeitado porque veu entre os seus e os seus non o quixeron. E O coñeceu o que é estar só, abandonado, e non ter a ninguén seu. Esta fame de hoxe, que esta rompendo vidas en todo o mundo destruíndo fogares e nacións, fala de non ter fogar, non soamente un cuarto con teito, pero o anhelo de ser aceptado, de ser tratado con compaixón, e que alguén abra o noso corazón para recibir ao que senta abandonado.

Había dúas illas irmás na conca do Caribe: Fuafuí e Fuifua, ambas as dedicadas ao comercio da pesca. Sucede que Fuafuí era a illa máis próspera das dúas e coñecida mundialmente polo seu excelente peixe, tanto en calidade como en volume de produto. Fuifua tamén se dedicaba á pesca, pero a súa industria estaba case en bancarrota. Observemos que pasaba. Ao chegar a tempada cando o atún pasaba polas súas costas, cen barcos pesqueiros de Fuafuí saíron á mar en busca unha mancha de atún debido a que todos eles se puxeron de acordo nunha soa estratexia. Todos traballaron segundo a devandita estratexia, cooperando e axudándose mutuamente. O resultado era que todos os barcos sempre chegaron ao peirao cheos de atún. Pero non foi así cos pescadores de Fuifua onde non había unha soa estratexia, senón que cada pescador colleu polo seu lado. Chegaron moi poucos barcos á beira con peixe e cando xa pasara a tempada do atún, había moi pouco produto para vender. Había un tempo cando todos os pescadores de Fuifua cooperaban, pero sucedeu que os capitáns e os demais mariñeiros comezaron a tirarse os uns aos outros, a romper as redes e cada un a danar o equipo do outro. Até tentaron afundirse os uns aos outros. Agora na illa de Fuifua, é “sálvese quen poida”.

Un labrego ancián tiña varios fillos novos que levaban mal entre si, pelexaban constantemente. Un día congregoulles a todos e mando traer unhas cantas varas, colocounas todas xuntas e fixo un feixe con elas, preguntoulles cal deles se atrevía a rompelo. Un tras outro todos esforzáronse para logralo, pero ningún puido conseguilo. Entón o pai desatou o feixe e tomando as varas unha a unha mostroulles cuán facilmente partíanse, e enseguida díxolles: -Desta maneira, fillos meus, se estades todos unidos ninguén poderá vencervos; pero se estades divididos e postos a mal o primeiro que queira facervos mal perderavos.

Nai Teresa, M.C. SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 33

Os GANSOS (vermella) O próximo outono, cando vexas aos gansos dirixíndose cara ao sur para o inverno, fíxache que voan en forma de V. Talvez interéseche saber o que a ciencia descubriu do porque o fan desa forma e non doutra. Comprobouse que cando cada paxaro bate as súas ás, produce un movemento no aire que axuda ao paxaro que vai detrás do. Voando en V a bandada completa aumenta polo menos o 71% máis o seu poder que se cada paxaro voase só. Cada vez que un ganso sáese de formación e sente a resistencia do aire, dáse conta da dificultade de voar só e de inmediato incorpórase de novo á fila para beneficiarse do poder do compañeiro que vai adiante. Cando o líder dos gansos cánsase, pásase a un dos postos de atrás e outro ganso toma o seu lugar. Os gansos que van detrás producen un son propio deles, e fan isto con frecuencia para estimular aos que van adiante a manter a velocidade. Finalmente, cando un ganso se enferma ou cae ferido dun disparo, dous dos seus compañeiros sáense da formación e ségueno para axudalo e protexelo. quedan con el ata que este novamente en condicións de voar ou morre. Só entón os dous acompañantes volven á bandada ou se unen a outro grupo.

ENSINO Cando compartimos unha dirección en común e temos sentido de comunidade, podemos chegar onde desexamos máis fácil e máis rápido. Se tivésemos a lóxica dos gansos conservariámonos/conservariámosnos unidos a aqueles que se dirixen en nosa mesma dirección. Obtemos resultados óptimos cando facemos quendas para realizar traballos difíciles. Unha palabra de alento produce grandes resultados. Se tivésemos a intelixencia dos gansos, manteriámonos/manteriámosnos un á beira do outro axudándonos e acompañándonos.

A IMPORTANCIA DOS PEQUENOS DETALLES NO COTIÁN (vermella, verde) O alumno, segundo el, terminara o cadro. Chamou ao seu mestre para que o avaliase. Achegouse o mestre e observou a obra con detemento e concentración durante un intre. Entón, pediulle ao alumno a paleta e os pinceis. Con gran destreza deu uns cuantos trazos aquí e alá. Cando o mestre regresoulle as pinturas ao alumno o cadro cambiara notablemente. O alumno quedou asombrado; ante os seus propios ollos a obra pasara de mediocre a sublime. Case con reverencia díxolle ao mestre: Como é posible que cuns cuantos toques, simples detalles, cambiase tanto o cadro? É que neses pequenos detalles está a arte. Contestou o mestre. Se o vemos amodo, darémonos conta que todo na vida son detalles. Os grandes acontecementos cégannos tanto que ás veces nos impiden ver eses pequenos milagres que nos rodean cada día. Unha ave que canta, unha flor que se abre, o bico na nosa fazula, son exemplos de pequenos detalles que ao sumarse poden facer diferente nosa existencia. Todas as relaciones -familia, escola, grupo, noivado ou amizade- baséanse en detalles. Ninguén espera que remontes o Océano Atlántico por el, aínda que probablemente si que lle fales o día dos seus aniversarios. Ninguén che

34 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

pedirá que escales o Monte Everest para probar a túa amizade, pero si que o visites durante uns minutos cando sabes que está enfermo. Hai quen se pasan o tempo esperando unha oportunidade para demostrar de forma heroica o seu amor por alguén. O triste é que mentres esperan esa gran ocasión deixan pasar moitas outras, modestas pero significativas. Pódese pasar a vida sen que a outra acode necesitase xamais que lle doases un ril, aínda que quedou esperando que lle devolveses a chamada. Pénsase ás veces que a felicidade é como que che toque a lotaría, un suceso majestuoso que da noite para a mañá cambiará unha vida miserable por unha chea de dicha. Isto é falso, en verdade a felicidade fundaméntase en pequeñeces, en detalles que sazonan día a día a nosa existencia. Deixámonos enganar con demasiada facilidade pola aparente simpleza. NON desestimes xamais o poder das cousas pequenas: unha flor, unha carta, unha palmada no ombreiro, unha palabra de alento ou unhas cantas liñas nun cartón. Todas estas poden parecer pouca cousa, pero non penses que son insignificantes. Nos momentos de maior dita ou de maior dor convértense no cemento que une os ladrillos desa construción que chamamos relación. A flor se marchitará, as palabras quizá llas levará o vento, pero o recordo de ambas permanecerá durante moito tempo na mente e o corazón de quen as recibiu.

SOLUCIÓNS PARA OS PROBLEMAS DO MUNDO (verde) Non temos nas nosas mans as solucións para os problemas do mundo. Pero fronte aos problemas do mundo, temos as nosas mans. Cando o Deus da historia veña, miraranos as mans. O home da terra non ten o poder de suscitar a primavera. Pero ten a oportunidade de comprometer as súas mans coa primavera. E así se producirá que a primavera o atopará sementando. Pero non sementando a primavera; senón sementando a terra para a primavera. Porque cada semente, cada vida que no tempo de inverno entrégase á terra, é un agasallo que se fai á primavera. É un comprometer as mans coa historia. Só o home en quen o inverno non asasinou a esperanza, é un home con capacidade de sementar. O contacto coa terra procrea no home a esperanza. Porque a terra é fundamentalmente o ser que espera. É profundamente intuitiva na súa espera da primavera, porque nela aniña a experiencia dos ciclos da historia que ha ir facendo avanzar a vida en sucesivas primaveiras parciais. O sembrador sabe que ese puñado de trigo avanzou até as súas mans de primaveira na primavera, de xeración en xeración, superando os temporais, deixándoos atrás. Unha cadea ininterrompida de mans comprometidas fixo chegar até as súas mans comprometidas, esa vida que ha de ser pan.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 35

Neste momento é fundamental o compromiso de sementa. O que agora se sementa, afúndese, entrégase, iso será o que verdeará na primavera que vén. Se comprometemos as nosas mans co odio, o medo, a violencia vengadora, o incendio dos campos, o pobo novo só terá cinzas para alimentarse. Será unha primavera de terras arrasadas onde só sobrevivirán as malas herbas máis fortes ou as sementes invasoras de fóra. Temos que comprometer as nosas mans en seméntaa. Que a madrugada nos atope sementando. Crear pequenos hortos sementados con agarimo, con verdade, con sentimento comunitario, guiándonos limpamente pola luz na penumbra do amencer. Traballo simple que ninguén verá e que non será noticia. Porque a única noticia auténtica de seméntaa dáa só a terra e a súa historia, e chámase colleita. Nas mesas chámase pan. Se en cada horto de noso poboo catro homes ou mulleres comprométense nesa sementa humilde, para cando amenza teremos pan para todos. Porque a nosa terra é fértil. Teremos pan e pan para regalar a todos os homes do mundo que queiran habitar no noso chan. Se amamos a nosa terra, que a primavera nos pille sementando

BAYACID (verde) Contan que o vello sufí Bayacid dicía aos seus discípulos: «Cando eu era novo, era revolucionario, e a miña oración consistía en dicirlle a Deus: “Dáme forzas para cambiar o mundo.” Pero máis tarde, a medida que me fun facendo adulto, deime conta de que non cambiara nin unha soa alma. Entón a miña oración empezou a ser: “ Señor, dáme a graza de transformar aos que estean en contacto comigo, aínda que só sexa á miña familia.” E, agora, que son vello, empezo a entender o estúpido que fun. E a miña única oración é esta: “Señor, dáme a graza de cambiarme á miña mesmo.” E penso que se eu houbese orado así desde o principio, non malgastaría a miña vida.» Porque este mundo está cheo de reformadores que non empezaron sequera a reformarse a se mesmos. Como ser pacifista se non se respira paz? Como falar da liberdade se non se é espiritualmente libre? Como predicar o amor se non se ama? Que sentido ten esixir a xustiza con palabras agresivas e inxustas? Como esperar respecto dos fillos se non se lles respecta? Como esixir aos pais cando non se é esixente consigo mesmo?

36 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

FASE

REGAR

OBXETIVOS

Analizar nuestras necesidades y el consumo que nos llevan a hacer.

FRANXAS:

Actividade

Canción

Oración

Texto Bíblico

AMARELA A equipaxe. “Mirade as aves” Non cerrar os ollos EVANXEO Glenda . a outros nenos. (Mateo 6, 24-34). “Tengo, tengo, tengo” Popular.

Outros textos: Contos, poemas.... O mexicano.

AZUL A equipaxe. “Mirade as aves” Non cerrar os ollos EVANXEO Glenda . a outros nenos. (Mateo 6, 24-34).

O mexicano. “O consumo me consume” Mario Cervera Descargar directa del MP3.

VERMELLA A equipaxe.

“Mirade as aves” Non cerrar os EVANXEO Glenda. ollos á miseria (Mateo 6, 24-34). “O consumo me consume” Mario Cervera Descargar directa del MP3

O círco dO 99 - XURXO Bucay http://members.fortunecity. com/detalles2002/prosa/bucay/ nueve.html.

VERDE A equipaxe.

“Mirade as aves” Non cerrar os EVANXEO Glenda. ollos á miseria (Mateo 6, 24-34). “O consumo me consume” Mario Cervera Descargar directa del MP3

O círco dO 99 - XURXO Bucay http://members.fortunecity. com/detalles2002/prosa/bucay/ nueve.html.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 37

REGAR Os recursos do planeta non son infinitos, son limitados e están repartidos de forma desigual. Por iso queremos simbolizar coa rega da nosa particular sementa a utilización que cada un de nós facemos dos recursos que de que dispomos. Debemos ser capaces de analizar cales son as nosas necesidades e o consumo que nos levan a facer sendo capaces de distinguir as necesidades reais daquelas que nos son creadas pola sociedade, os medios de comunicación, etc.

ACTIVIDADE PREPARAMOS A EQUIPAXE PARA As VACACIÓNS DE VERÁN (amarela, azul, vermella, verde) De entre unha chea de imaxes ou nomes de cousas dadas ou outras que se lles ocorran, cada neno debe seleccionar o que necesita para preparar a súa equipaxe e pasar un mes de vacacións na montaña.

A continuación reúnense en pequenos grupos (patrullas, seisenas, etc.), pon en común o que levan entre todos e, se o ven necesario, deixan ou collen cousas. Entrégase / pídese que elabore (segundo a franxa de idade) a cada pequeno grupo unha lista co que hai que levar na mochila para o campamento de verán. Compáranse ambas as equipaxes e analízase que cousas das que ?necesitamos? para as vacacións non son necesarias ou non imos utilizar e que cousas ?necesitariamos? para aproveitar mellor as vacacións.

38 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

COUSAS OFRECIDAS Camisetas de manga longa Camisetas de manga curta Camisetas de tirantes Pantalons curtos Pantalons longos Pantalons piratas Chándal Chubasqueiro Sudadeiras Calzado especificar

Calcetíns Roupa interior Toallas de piscina Lentes de mergullar Gorro de baño Chanclas Bañadores Consola Mp3/4 ou similar Portátil Películas Libros

Material de “papelería” Cámara de fotos Mochila Bolsa de deporte Bonecos Xogos Xoguetes Móvil Cartos Material deportivo Paraugas Lentes de sol

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 39

CANCIÓN TEÑO, TEÑO, TEÑO (POPULAR) (amarela) Teño, teño, teño. Ti non tes nada. Teño tres ovellas nunha cabana. Unha dáme leite, outra me dá la, e outra me mantén toda a semana. Cabaliño branco lévame de aquí. Lévame até o pobo onde eu nacín

O CONSUMO CONSÓMEME (azul, vermella, verde)

MIRADE As AVES (GLENDA) (amarela, azul, vermella, verde)

O consumo consómeme O consumo consómeme, e quítame liberdade. O consumo é unha droga que me resta humanidade. Esquézome dos demais, e do que non ten pan, e só penso en gastar. Me drogan desde pequeno, inxéctanme publicidade. Só vexo un mundo rico, e creo que é o normal. Ilusióname acumular, nun mundo artificial, esquézome dos de atrás O CONSUMO CONSÓMEME, VOU DEIXANDO DE PENSAR QUE NA TERRA HAI DOUS BANDOS SEMPRE PERDEN Os DE ATRÁS O CONSUMO CONSÓMEME, VOU PERDENDO LIBERDADE PODO SER MÁIS SOLIDARIO, É MELLOR DAR QUE GASTAR O CONSUMO CONSÓMEME MENTRES MORREN Os DE ATRÁS PODO SAÍR DA DROGA DE GASTAR E NON PENSAR, E NON ACTUAR, NON PENSAR? E NON ACTUAR

Mirade as aves do ceo non sementan nin cultivan e con todo o Pai susténtaas Por iso non andes angustiado polo teu propio sustento o teu vales mais que as aves confia no Señor Busca primeiro a Deus busca a súa xustiza e o demas se che dara por riba Mira a herba do campo sen traballar como crece Deus décheslle a fermosura aínda que mañá morira Por iso non andes angustiado polo teu propio sustento o teu vales mais que a herba confia no Señor Busca primeiro a Deus busca a súa xustiza e o demas se che dara por riba

40 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

ORACIÓN NON PECHAR Os OLLOS Aos NENOS (Adaptación) (amarela, azul) Durmo cada noite nunha cómoda cama, Tápome cun edredón de coches, ou de bonecos e dúrmome enseguida co meu peluche preferido. Pero ás veces, antes de durmirme penso en que hai nenos que dormen na rúa, que só teñen cartóns para taparse, que os seus xoguetes son cousas que collen dos lixos e que nunca se tomaron un colacao calentito no inverno. Recordo que hai nenos que perderon aos seus pais e irmáns polo frío, pola fame ou por falta de medicamentos ou de coidados. Non é certo que os pobres estean moi lonxe! Sei moi ben, Divos meu, que hai moitas persoas que viven unha miseria difícil de imaxinar. Eu non fun pobre na miña vida E me non me é fácil imaxinar o que debe ser a súa vida, Pero pídoche que me axudes a saír da miña abundancia, Que enchas o meu corazón de amor e ensínesme a facer algo adecuado ás miñas posibilidades.

ORACIÓN: NON PECHAR Os OLLOS Á MISERIA (SABINE NEAGLI) (vermella, verde) Descanso sobre brancas almofadas, repouso cómodo na miña cama. Cúbrome con suaves mantas e dúrmome rapidamente, pero no meu interior xorden imaxes horribles. Esta mesma noite hai xente que se refuxias no medio do lixo, nunha trista chabola: unha gran borrasca esnaquizouno todo sen compaixón. O pouco que tiñan: un pedazo de terra seca. Persoas que buscan o soño e atopan frío, epidemias, fame. Vexo unha súplica nos ollos dos máis pobres: Non é certo que as India estea moi lonxe!

Faime espertar do soño da abundancia, Enche o meu corazón de inquietude e ensíname a facer algo adecuado ás miñas posibilidades.

Sei moi ben, Divos meu, que a maioría dos homes Viven unha miseria difícil de imaxinar. Eu non fun pobre na miña vida E me non me é fácil imaxinar o que debe ser Unha existencia reducida á loita pola supervivencia. Nunca pasei frío como aqueles que non poden esperar un alimento quente. Que podo eu saber da alma devastada dunha nai que ve impotente como os seus fillos se morren de fame? Feixe que non das costas a estas terribles situacións. SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 41

TEXTO BÍBLICO MATEO 6, 24-34 (amarela, azul, vermella, verde) 24Ningún pode servir á dous señores; porque ó aborrecerá ao un e amará ao outro, ó chegarase ao un e menosprezará ao outro: non podedes servir á Deus e á Mammón. 25Por tanto dígovos: Non vos congolléis pola vosa vida, que habedes para comer, ó que habedes de beber; nin polo voso corpo, que habedes de vestir: non é a vida máis que o alimento, e o corpo que o vestido? 26Mirade as aves do ceo, que non sementan, nin siegan, nin allegan en alfolíes; e o voso Pai celestial aliméntaas. Non sodes vós moito mellores que elas?. 27Mais quen de vós poderá, congojándose, engadir á a súa estatura un cóbado? 28E polo vestido por que vos congolláis? Reparade os lirios do campo, como crecen; non traballan nin fían; 29Mais dígovos, que nin aínda Salomón con toda a súa gloria foi vestido así como un deles. 30E se a herba do campo que hoxe é, e mañá é botada no forno, Deus víchela así, non fará moito máis á vós, homes de pouca fe? 31Non vos congolléis pois, dicindo: Que comeremos, ó que beberemos, ó con que nos cubriremos? 32Porque os Gentiles buscan todas estas cousas: que o voso Pai celestial sabe que de todas estas cousas habedes mester.

33Mais buscade primeiramente o reino de Deus e a súa xustiza, e todas estas cousas seranvos engadidas.

OUTRO TEXTO O MEXICANO (amarela, azul) Un banqueiro americano estaba no peirao dunha aldeíña costeño mexicano cando chegou un botecito cun só pescador. Dentro do bote había varios atunes amarelos de bo tamaño. O americano eloxiou ao mexicano pola calidade do peixe e preguntoulle canto tempo tomáralle pescalos. O mexicano respondeu que só un pouco tempo. O americano logo preguntoulle por que non permanecía máis tempo e sacaba máis pescado? O mexicano dixo que el tiña o suficiente para satisfacer as necesidades inmediatas da súa familia. O americano logo preguntou, “pero que fai vostede co resto do seu tempo?” O pescador mexicano dixo, “durmo até tarde, pesco un pouco, xogo cos meus fillos, fago sesta coa miña señora, María, voytodas as noites ao pobo onde tomo algo e toco guitarra cos meus amigos. Teño unha vida ocupada e amena.” O americano replicó, “Son un financeiro de Harvard e podería axudarche. Deberías gastar máis tempo na pesca e cos ingresos comprar un bote máis grande, cos ingresos do bote máis grande poderías comprar varios botes, eventualmente terías unha frota de botes pesqueiros. No canto de vender o peixe a un intermediario poderíalo facer directamente a un procesador, e mesmo abrir a túa propia procesadora. Deberías controlar a produción,

42 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

o procesamiento e a distribución. Deberías saír deste “mugroso” pobo e irche a Cidade de México, logo a Los Ángeles e seguidamente a Nova York, onde manexarías a túa empresa en expansión”. O pescador mexicano preguntou, “Pero, canto tempo tarda todo iso?”. Ao cal respondeu o americano, “entre 15 e 20 anos”.”E logo que?” O americano riu e dixo que esa era a mellor parte. “Cando chegue a hora deberías anunciar un IPO (Oferta inicial de accións) e vender as accións da túa empresa ao público. Volverasche rico, terás millóns”. “Millóns ........ e logo que?” O americano respondeu, “Logo te podes retirar. Móveste a unha aldeíña na costa onde podes durmir até tarde, pescar un pouco, xogar cos teus fillos, facer sesta coa túa muller, ir todas as noites ao pobo onde poderás tomar licor e tocar a guitarra cos teus amigos libre de preocupacións”. O mexicano respondeu, seica iso non é o que teño xa?

O CIRCO DO NOVENTA E NOVE (XURXO BUCAY) (vermella, verde) Había unha vez un rei moi triste que tiña un servente, chamado Hasán, que como todo servente de rei triste, era moi feliz. Todas as mañás chegaba a traer o almorzo e espertaba ao rei cantando e tarareando alegres cancións de xograres. Un sorriso debuxábase na súa distendida cara e a súa actitude para coa vida era sempre serena e alegre. Un día o rei mandouno a chamar. -Hasán -díxolle- cal é o segredo? -Que secreto, Maxestade? -Cal é o segredo da túa alegría? -Non hai ningún segredo, Alteza! -Non me mintas, Hasán. Mandei a cortar cabezas por ofensas menores que unha mentira. -Non lle minto, Alteza, non gardo ningún segredo. -Por que está sempre alegre e feliz? Por que? -Maxestade, non teño razóns para estar triste. A súa Alteza hónrame permitíndome atendelo. Teño a miña esposa e os meus fillos vivindo na casa que a Corte nos asignou, somos vestidos e alimentados e ademais a súa Alteza prémiame de cando en vez con algunhas moedas para darnos algúns gustos, como non estar feliz? -Se non me dis xa mesmo o segredo, fareiche decapitar -dixo o rei-. Ninguén pode ser feliz por esas razóns que deches!!!!

-Pero, Maxestade, non hai secreto. Nada me gustaría máis que compracelo, pero non hai nada que eu estea a ocultar... -Vaiche, vaiche antes de que chame ao verdugo! O servente sorriu, fixo unha reverencia e saíu da habitación. O rei estaba como tolo. Non conseguiu explicarse como o paxe estaba feliz vivindo de prestado, usando roupa usada e alimentándose de sóbralas dos cortesáns. Cando se acougou, chamou ao máis sabio dos seus asesores e contoulle a súa conversación da mañá. -Por que el é feliz? -Ah, Maxestade, o que sucede é que el está fóra do círco.. -Fose do círco? -Así é. -E iso é o que o fai feliz? -Non Maxestade, iso é o que non o fai infeliz. -A ver se entendo, estar no círco faiche infeliz. -Así é. -E como saíu? -Nunca entrou. -Que círco é ese? -O círco do 99. -Verdadeiramente, non enténdoche nada. -A única maneira para que entendeses, sería mostrarcho nos feitos. -Como? -Facendo entrar ao teu servente no CIRCO. -Iso, obliguémoslo a entrar!

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 43

-Non, Alteza, ninguén pode obrigar a ninguén a entrar no CIRCO. -Entón haberá que enganalo. -Non fai falta, A súa Maxestade. Se lle damos a oportunidade, el entrará solito... solito. -Pero el non se dará conta de que iso é a súa infelicidade? -Se se dará conta. -Entón non entrará. -Non o poderá evitar. -Dis que el se dará conta da infelicidade que lle causará entrar nese ridículo CIRCO, e de todos os xeitos entrará nel e non poderá saír? -Tal cal. Maxestade, estás disposto a perder un excelente servente para poder entender a estrutura do círco? -Si. -Ben, esta noite pasareiche a buscar. Debes ter preparada unha bolsa de coiro con 99 moedas de ouro, nin unha máis nin unha menos. 99! -Que máis? Levo os gardas polo si ou polo non? -Máis nada que a bolsa de coiro. Maxestade, até a noite. -Até a noite. Así foi. Esa noite, o sabio pasou a buscar ao rei. Xuntos se escurrieron até os patios do palacio e ocultáronse xunto á casa do Hasán. Alí esperaron a alba. Cando dentro da casa acendeuse a primeira vela, o home sabio agarrou a bolsa e picoulle un papel que dicía: “Este tesouro é teu. É o pre-

mio por ser un bo home. Gózao e non contes a ninguén como o atopaches.” Logo atou a bolsa co papel na porta do servente, golpeou e volveu esconderse. Cando Hasán saíu, o sabio e o rei espiaban desde atrás dunhas matas o que sucedía. O servente viu a bolsa, leu o papel, axitou a bolsa e ao escoitar o son metálico estremeceuse, apertou a bolsa contra o peito, mirou cara a todos lados da porta, e arrimáronse á xanela para ver a escena. O servente tirara todo o que había sobre a mesa e deixado só a vela. Sentouse e baleirara o contido da bolsa sobre a mesa. Os seus ollos non podían crer o que vían, Era unha montaña de moedas de ouro! O, que nunca tocara unha destas moedas, tenia hoxe unha montaña delas para el. O servente tocábaas e amontoaba, acariñábaas e facía brillar a luz da vela sobre elas. Xuntábaas e espallaba, facía pilas de moedas. Así, xogando e xogando empezou a facer pilas de 10 moedas. Unha pila de dez, dúas pilas de dez, tres pilas, catro, cinco, seis.... e mentres sumaba 10, 20,30, 40, 50, 60....ata que formou a última pila: 9 moedas !!!

A súa mirada percorreu a mesa primeiro, buscando unha moeda máis. Daquela o piso e finalmente a bolsa. “Non pode ser”, pensou. Puxo a última pila á beira das outras e confirmou que era máis baixa. -Roubáronma -gimió- roubáronma!! Unha vez máis buscou na mesa, no piso, na bolsa, nas súas roupas, baleirou os seus petos, correu os mobles, pero non atopou o que buscaba. Sobre a mesa, como burlándose del, unha montañita resplandeciente lembráballe que había 99 moedas de ouro, “só 99”. “99 moedas. É moito diñeiro”, pensou. Pero fáltame unha moeda. Noventa e nove non é un número completo -pensaba- Cen é un número completo, pero noventa e nove non. O rei e o seu asesor miraban pola xanela. A cara do servente xa non era a mesma, estaba co ceño engurrado e os trazos tesos, os ollos volvéronse pequenos e engurrados e a boca mostraba un horrible rictus, polo que se asomaban os dentes. O servente gardou as moedas na bolsa e mirando para todos lados para ver se alguén da casa víao, escondeu a bolsa entre a leña. Logo tomou papel e pluma e sentou a facer cálculos. Canto tempo tería que aforrar o servente para comprar a súa moeda número cen?

44 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

Todo o tempo falaba só, en voz alta. Estaba disposto a traballar duro até conseguila. Despois quizais non necesitase traballar máis. Con cen moedas de ouro, un home pode deixar de traballar. Con cen moedas de ouro un home é rico. Con cen moedas pódese vivir tranquilo. Sacou o cálculo. Se traballaba e aforraba o seu salario e algún diñeiro extra que recibía, en once ou doce anos xuntaría o necesario. “Doce anos é moito tempo”, pensou. Quizais puidese pedirlle á súa esposa que buscase traballo no pobo por un tempo. E el mesmo, despois de todo, el terminaba a súa tarefa en palacio ao cinco da tarde, podería traballar até a noite e recibir algunha paga extra por iso. Sacou as contas: sumando o seu traballo no pobo e o da súa esposa, en sete anos reuniría o diñeiro. Era demasiado tempo!!! Quizais puidese levar ao pobo o que quedaba de comidas todas as noites e vendelo por unhas moedas. De feito, canto menos comesen, máis comida habería para vender.... Vender.... Vender....

Estaba a facer calor. Para que tanta roupa de inverno? Para que máis dun par de zapatos? Era un sacrificio, pero en catro anos de sacrificios chegaría á súa moeda cen. O rei e o sabio, volveron ao palacio. O servente entrara no CIRCO do 99... Durante os seguintes meses, Hasán seguiu os seus plans tal como ocorréronselle aquela noite. Unha mañá, o servente entrou á alcoba real golpeando as portas, refunfuñando de poucas pulgas. -Hasán, que che pasa?- preguntou o rei de bo modo. -Nada me pasa, nada me pasa. -Antes, non fai moito, rías e cantabas todo o tempo. -Fago o meu traballo, non? Que querería a súa Alteza, que fose o seu bufón e o seu xograr tamén?

Por tanto, ensináronnos que a felicidade deberá esperar a completar o que falta.... E como sempre nos falta algo, a idea retoma o comezo e nunca podemos gozar da vida. Pero que pasaría se a iluminación chegase ás nosas vidas e désemonos/désemosnos conta, así, de golpe, que nosas 99 moedas son o cen por cento do tesouro, que non nos falta nada, que ninguén quedou co noso, que nada ten de máis redondo cen que noventa e nove, que todo é só unha trampa, unha cenoria posta fronte a nós para que sexamos estúpidos, para que tiremos do carro, cansos, malhumorados, infelices ou resignados. Unha trampa para que nunca deixemos de empuxar e que todo siga igual... eternamente igual! Cantas cousas cambiarían se puidésemos gozar dos nosos tesouros tal como están!

Non pasou moito tempo antes de que o rei despedise ao servente. Non era agradable ter un paxe que estivese sempre de mal humor. ********************************************** Vos e eu e todos nós fomos educados nesta estúpida ideoloxía: Sempre nos falta algo para estar completos, e só completos pódese gozar do que se ten. SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 45

FASE

DAR FROITO

OBJETIXOS

Ser capaces de ser testemuñas de Xesús.

FRANXAS:

Actividad

Canción

Oración

Texto Bíblico

AMARELA Cadeiras solidarias “Raiz”Semiyero. Oración de Lucas 6, 43-45. e Todos ao Chan. “Benaventuranzas” Kairoi. San Francisco.

Outros textos: Cuentos, poemas.... “Asamblea na carpintaría”. “O plantador de dátiles”.

AZUL Faroiños. “Raiz”Semiyero. “Persoas” O canto do Tolo. “Benaventuranzas” Kairoi.

Oración de Xoán 15,1-17. San Francisco. Decálogo da serenidade

“Asamblea na carpintaría”. “O plantador de dátiles”. “O submariño”.

VERMELLA Carapuchiña Vermella.

“Raiz”Semiyero. “Persoas” O canto do Tolo. “Benaventuranzas”Kairoi. “Vivir a rentes do chan” O canto do tolo

Oración de Mateo 13,1-44. San francisco. Decálogo da serenidade

“Sembrar sementes”. “El plantador de dátiles”.

VERDE Descuberta social.

“Raiz”Semiyero. “Personas” El canto del loco. “Benaventuranzas”Kairoi. “Vivir a rentes do chan” O canto do tolo

Oración de Mateo 25, 14-30. San francisco. Decálogo da serenidade

“Wangari Maathai, sementando sementes de conciencia. “Sementar sementes”. “O plantador de dátiles”.

46 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

DAR FROITO O froito é a finalidade de toda sementeira, por iso, nós como cristiáns sementadores da Luz da Paz, debemos dar o noso froito. Dar froito como cristiáns supón ser testemuñas de Xesús, ser capaces de comunicar a Boa Nova que se nos transmitiu encarnados nunha comunidade. Debemos descubrir se somos capaces de transmitir a semente da LPB que imos sementar. Por iso tentaremos demostrar e demostrarnos que somos capaces de facelo e que o facemos sen adulterar a semente, é dicir que a mensaxe recibida é o mesmo que imos transmitir.

ACTIVIDADE CADEIRAS SOLIDARIAS E TODOS Ao CHAN (amarela) As cadeiras solidarias e todos ao chan, son dous xogos cooperativos, nos que é necesaria a colaboración de todo o grupo para poder gañar. Son dous xogos que se poden complementar coa lectura do conto da asemblea na carpintaría, posto que o tres dinámicas teñen puntos en común: un pequeno esforzo meu pode conseguir que todo o meu grupo triunfe, para dar froito non sempre é necesario as individualidades. Podemos ser luz nas nosas vidas axudando a que o noso grupo funcione. - Cadeiras solidarias: É o xogo das cadeiras, no que viramos sobre unhas cadeiras colocadas en redondel e cando a música para debemos sentarnos nunha, pero neste caso no canto de eliminar cadeiras e persoas soamente eliminamos cadeiras, tendo que conseguir que aínda que cada vez hai menos cadeiras, todo o grupo debe colaborar para que todo o grupo mantéñase sobre as cadeiras. - Todos ao chan: Facemos grupos de polo menos 5 persoas e dicimos a todo o grupo as partes do corpo coas que poden tocar no chan. Por exemplo: 2 pés, un cu e un nariz. (Todo o grupo só pode ter contacto co chan coas partes nomeadas).

Se son diversos grupos, poden alternarse entre eles en pór a proba aos outros grupos dicindo eles as partes Unha vez teñamos a luz da paz , A franxa amarela pode preparar un belén ou unhas panxoliñas para ofrecelos na celebración do Nadal do grupo ou da parroquia, ou debuxar uns cartóns de felicitación do Nadal, e saír polo barrio para regalalas á xente máis maior, e mesmo a outros nenos/as, como un xesto de achegamento ao próximo.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 47

ACTIVIDADE: FAROLIÑOS PARA A LUZ DA PAZ (azul)

Paredes: 17 cm de alto, 16 cm de ancho en la base y 14 cm de ancho a la parte superior

Relaizaremos este extrajob os dias previos a recibir a luz, para conseguir diñeiro que posteriormente entregaremos a algunha entidade do noso barrio que traballe cos mais necesitados. O faroliño é un cubo aberto pola parte de arriba. En cada unha das 4 paredes hai aberturas que deixan pasar a luz dunha lámpada acesa no interior. Todo o conxunto suxéitase dun pau atándoo con fío. Unha cartolina normal adoita facer 50x65cm de tamaño. Ten dúas posibilidades: A) Modelo resistente: un faroliño por cada cartolina (DEBUXO 1). É un modelo moi resistente e que non se desmonta con facilidade.

Pestañas: 15 mm de ancho

ojo!!!!! no está en gallego

48 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

Modelo ahorrador: dos farolillos por cada cartulina (DIBUJO 2). Aprovecha mejor el material, pero hay que encolar con cuidado para que la base no se despegue con el peso de la vela (se puede reforzar con un poco de celo).

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 49

Os pasos son os seguintes: 1 - Debuxar o persoal sobre a cartolina. 2 - Recortar-a. pode facer con tesoiras, cúter ou punzón. No caso de nenos pequenos, o cúter resulta perigoso; mellor tesoiras para aqueles que xa as saben manexar, e punzón para os que aínda non saben. Teña en conta que deixar as pestanas correspondentes. Para os grandes, o cúter resulta máis rápido; axudádevos dunha regra para seguir as liñas ben rectas. 3 - En cada unha das 4 paredes do faroliño practicaremos as aberturas. Estas adóitanse facer con formas diferentes: un abeto, unha vela, un boneco de neve, unha campá, ... Primeiro, debuxe a silueta desexada sobre a parede (teña en conta que o debuxo debe quedar dereito unha vez o faroliño estea montado). A continuación, recortar coa axuda dun punzón. Pode obter algúns patróns para estas figuras na seguinte páxina: http://www.primeraescuela.com/themesp/ cp_nadal/patróns.htm http://www. primeraescuela.com/themesp/cp_nadal/ patróns.htm 4 - Sobre cada unha das aperturas pegar un anaco de papel de celofán de cores (teña en conta que quede enganchado pola parte de dentro, unha vez o faroliño estea montado).

5 - Co punzón, practicamos un buraco sobre a parte superior de cada parede, a 1cm do bordo. Estes buracos servirannos despois para pasar o fío. 6 - Dobramos as pestanas. 7 - encolar as pestanas e montamos o faroliño.. Seguindo o modelo B, pode reforzar a base cun pouco de celo.

És un tipo de lazo fijo, que no se tensa ni se afloja con el peso. 1. Haz un pequeño lazo a la cuerda 2. Pasa el extremo vivo a través del lazo, alrededor de la parte inactiva, i nuevamente a través del lazo. 3. Tira del extremo vivo para ajustar el nudo y darle forma.

8 - Pegamos a lámpada con pegamento no centro da base. Para que despois sexa máis fácil de acender, é preferible que antes queimásedes a mecha. 9 - Recortamos 4 anacos de fío resistente duns 30 cm. Atamos un en cada parede, aproveitando o buraco que fixeramos antes. Hai que utilizar un nó que apertarse non desgarre a cartolina, por exemplo unha bolina. (v. DIBUXO 3) 10 - Atamos os 4 fíos ao extremo dun pau duns 30 ou 40 cm de longo e entre 5 e 10 mm de espesor. Para que o fío non se escape, vai ben de practicar unha pequena hendidura na madeira no lugar onde ataremos os fíos. Pódela facer coa axuda dunha serra de marquetería ou un cuter. E con iso xa está. Xa pode acender a lámpada do interior e gozar do seu faroliño.

50 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

ojo!!!!! no está en gallego

ACTIVIDADE: CARAPUCHIÑA VERMELLA (vermella) Durante os días previos a recibir a luz, a franxa vermella pode traballar a seguinte dinámica para analizar: - Como transmitimos aquilo que recibimos? - Como recibimos o que se nos transmite? As cousas vanse transmitindo unha vez tras outra e podemos chegar a modificar a mensaxe pasándoo dunha maneira involuntaria por noso filtro. Un exemplo claro é o xogo do teléfono estragado. Colleremos un conto que saibamos todos e modificámolo ou representamos ao noso gusto, neste caso collemos o conto de ?Carapuchiña vermella? e analizamos se a mensaxe cambiou, pero pódese utilizar calquera outro. REFLEXIÓN: Para poder ser boas testemuñas de Xesús, é necesario coñecer profundamente a base da súa mensaxe, para que non o transmitamos adaptado a nós e sexamos capaces de recoñecer cando nolo transmiten xa filtrado ou modificado.

ACTIVIDADE: CARAPUCHIÑA VERMELLA POLITICAMENTE CORRECTA. Por James Finn Garner “Érase unha vez unha persoa de pouca idade chamada Carapuchiña Vermella que vivía coa súa nai no linde dun bosque. Un día, a súa nai pediulle que leva unha cesta con froita fresca e auga mineral a casa da súa avoa, pero non porque o considerase un labor propio de mulleres, atención, senón porque iso representa un acto xeneroso que contribuía a afianzar a sensación de comunidade. Ademais, a súa avoa non estaba enferma; así a todo, gozaba de completa saúde física e mental e era perfectamente capaz de coidar de si mesma como persoa adulta e madura que era. Así, Carapuchiña Vermella colleu a súa cesta e emprendeu o camiño a través do bosque. Moitas persoas crían que o bosque era un lugar sinistro e perigoso, polo que xamais se aventuraban nel. Carapuchiña Vermella, pola contra, posuía a suficiente confianza na súa incipiente sexualidade como para evitar verse intimidada por unha imaxinaría tan obviamente freudiana. De camiño a casa da súa avoa, Carapuchiña Vermella viuse abordada por un lobo que lle preguntou que levaba na cesta. - Un saudable tentempié para a miña avoa quen, sen ningunha dúbida, é perfectamente capaz de coidar de si mesma como persoa adulta e madura que é -respondeu.

- Non se se sabes, querida -dixo o lobo-, que é perigoso para unha nena pequena percorrer soa estes bosques. Respondeu Carapuchiña: - Atopo esa observación sexista e en extremo insultante, pero farei caso omiso dela debido á túa tradicional condición de proscrito social e á perspectiva existencial (no teu caso propia e globalmente válida) que a angustia que tal condición che produce levouche a desenvolver. E agora, se me perdoas, debo continuar o meu camiño. Carapuchiña Vermella enfilou novamente o carreiro. Pero o lobo, liberado pola súa condición de segregado social desa escrava dependencia do pensamento lineal tan propia de Occidente, coñecía unha ruta máis rápida

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 51

para chegar a casa da avoa. Tras irromper bruscamente nela, devorou á anciá, adoptando con iso unha liña de conduta completamente válida para calquera carnívoro. A continuación, inmune ás ríxidas nocións tradicionais do masculino e o feminino, púxose o camisón da avoa e aniñouse no leito. Carapuchiña Vermella entrou na cabana e dixo: - Avoa, tróuxenche algunhas chucherías baixas en calorías e en sodio en recoñecemento ao teu papel de sabia e xenerosa matriarca. - Achégache máis, criatura, para que poida verche -dixo suavemente o lobo desde o leito. - Oh! -repuxo Carapuchiña. Esquecera que visualmente es tan limitada como un topo.

- Pero, avoa, que ollos tan grandes tes! - Viron moito e perdoaron moito, querida. - E, avoa, que nariz tan grande tes! (relativamente falando, está claro, e, ao seu modo, indubidablemente atractiva). - E? avoa, que dentes tan grandes tes! Respondeu o lobo: - Son feliz de ser quen son e o que son?E, saltando da cama, aferrou a Carapuchiña Vermella coas súas garras, disposto a devorala. Carapuchiña; non como resultado da aparente tendencia do lobo cara ao travestismo, senón pola deliberada invasión que realizara do seu espazo persoal. Os seus berros chegaron a oídos dun operario da industria madeireira (ou técnicos en combustibles vexetais, como el mesmo prefería considerarse) que pasaba por alí. Ao entrar na cabana, advertiu o balbordo e tratou de intervir. Pero apenas alzara a súa machada cando tanto o lobo como Carapuchiña Vermella detivéronse simultaneamente? - Pode saberse con exactitude que cre vostede que está a facer? -inquiriu Carapuchiña. O operario madeireiro parpadeó e tentou responder, pero as palabras non acudían aos seus beizos.

- Crese seica que pode irromper aquí como un Neandertalense calquera e delegar a súa capacidade de reflexión na arma que leva consigo! -proseguiu Carapuchiña. Sexista! Racista! Como se atreve a dar por feito que as mulleres e os lobos non son capaces de resolver as súas propias diferenzas sen a axuda dun home.Ao ouvir o apaixonado discurso de Carapuchiña, a avoa saltou do bandullo do lobo, arrebatou a machada ao operario madeireiro e cortoulle a cabeza. Concluída a odisea, Carapuchiña, a avoa e o lobo creron experimentar certa afinidade nos seus obxectivos, decidiron instaurar unha forma alternativa de comunidade baseada na cooperación e o respecto mutuos e, xuntos, viviron felices e comeron perdices sen colorantes nin conservantes.

52 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

DESCUBERTA SOCIAL (verde) O grupo realizará unha descuberta fotográfica polo barrio/poboo para detectar espazos e situacións onde sexa patente a necesidade de anunciar a mensaxe da Luz da Paz e onde se descoñeza o significado da mesma. A continuación elaborarían un plano do barrio ou pobo e marcarían os lugares en que consideran necesario levar a mensaxe de Paz e sementar a LPB. Unha vez recibida a LPB, faríana chegar aos lugares marcados que poderán ser fogares de anciáns, ONG´s, partidos políticos, sindicatos, parroquias, grupos scouts ou institucións varias que non asisten ou non poden asistir á celebración da Luz da Paz, e sería unha maneira de trfansmitir a mensaxe recibida

CANCIÓN: “RAIZ” SEMIYERO (amarela,azul, vermella, verde) Quero estar en terra firme (i want to see) botar a miña raiz profundo quero madurar e dar froitos (i want to see) renovarme e mellorar co tempo quero estar en terra firme (i want to see) que a miña sombra acubille a moitos quero madurar e dar froitos (i want to see) que as miñas follas se axiten co vento (coro) crecer, crecer, crecer. para moi alto chegar case o ceo tocar crecer, soñar, voar , vivir Quero estasr en terra en firme (i want to see) botar a miña raiz profundo quero madurar e dar froitos (i want to see) renovarme e mellorar co tempo quero estar en terra firme (i want to see) que a miña sombra acubille a moitos quero madurar e dar froitos (i want to see) que as miñas follas se axiten co vento O meu raiz o cemento rompera

mais arboles ao ceo estaciones renovan misións sempre primavera Quero estar en terra firme crecer, crecer, crecer. quero madurar e dar froitos crecer, crecer, crecer quero estar en terra firme crecer, crecer, crecer quero madurar e dar froitos crecer, crecer, crecer (coror) uooh, para moi alto chegar case o coo tocar crecer, soñar, voar, vivir crecer, soñar, voar, vivir... case o ceo tocar. crecer, crecer e dar froitos.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 53

BENAVENTURANZAS-KAIROI (amarela, azul, vermella, verde) Felices somos na pobreza, se nas nosas mans hai amor de Deus, se nos abrimos á esperanza, se traballamos en facer o ben. Felices somos na humildade, se como nenos sabemos vivir. Será nosa herdade a terra, a terra. (coro) SE O GRAN DE TRIGO NON MORRE NA TERRA É IMPOSIBLE QUE NAZA FROITO. AQUEL QUE DÁ A súa VIDA PARA Os DEMAIS TERÁ SEMPRE Ao SEÑOR. Felices somos se compartimos, se o noso tempo é para os demais, para quen vive na tristeza e para quen camiña en soidade. Felices somos se damos amor, Se nas nosas mans hai sinceridade. Poderemos sempre mirar e ver a Deus, e ver a Deus.

Felices somos se ofrecemos paz, e a nosa voz denuncia a opresión, se desterramos odio e rancores, será mais limpo o noso corazón. Felices somos na adversidade, se nos perseguen cando non hai razón, a vida entón terá sentido en Deus, sentido en Deus.

PERSOAS. (O CANTO DO TOLO) (azul, vermella, verde) Miro agora ao meu ao redor vexo miles de vidas que non se como son cada un a súa historia, cada uns o seu Rol SOMOS SÓ PERSOAS !!! Uns que viven mellor porque usan o afecto como o primeiro valor outros que andan a golpes co seu corazón e non coidan a súa vida !! Só quero regalar un anaquiño da miña verdade Só quero entregar todo o que pasei, o que levo gardado en min !!! Somos un anaco de vida a parte mais viva do gran universo e tamén o peor virtude e caída verdade e mentira con capacidade de dar amor iso é o que quedase Somos un anaco de amor como un saco de pranto, de risa e temor Somos moitas películas, distinto guión somos só persoas !!! Uns que queren ser divos outros viven contentos sendo o que son outros loitan o seu anaco, outros choran o seu horror que somos só persoas

54 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

Só quero regalar un anaquiño da miña verdade Só quero entregar todo o que pasei, o que levo gardado en min !! Somos un anaco de vida a parte máis viva do gran universo e tamén o peor virtude e caída verdade e mentira con capacidade de dar amor iso é o que quedará.

VIVIR A rentes do chan. (O CANTO O TOLO) (vermella, verde) Lonxe, non quero volver Que xa non quero máis ceo Quero aterrar Quero descansar Poder tocar o chan Preto, quérome ver Que xa me dá medo o ceo Quero respirar Quero acariñar Poder tocar o chan E mañá cando ninguén quede aquí Cando todo convértase en algo gris Que esta luz que tanto brilla vexa ao fin Quedase o que houbo sempre Quero vivir a vida A RENTES DO CHAN Quero notar que son o máis pequeno Non quero voar E non quero máis voos Quero vivir, quero mirar Lonxe, non volverei Fíxenme dano no ceo Non quero pensar Quero regresar Poder tocar o chan Preto, quedar Buscando min estrela no chan Este é o meu lugar Este é o meu fogar Sentirme máis pequeno E xa está, teño a miña espada Batallar a nada

Outro novo camiño Que nace agora en min Chegar ao sitio que buscaba Secuencia terminada Para a miña Quero vivir a vida A RENTES DO CHAN Quero notar que son o máis pequeno Non quero voar E non quero máis voos Quero vivir Quero vivir a vida A RENTES DO CHAN Quero notar que son o máis pequeno Non quero voar Que non quero mais, non quero mais Quero vivir, quero mirar Quero sentir, quero tocar Eu quero vivir, quero mirar Quero volver, quero parar Non quero correr, quero pensar Quero acariñar Eu quero vivir, quero loitar quero mirar, quero gañar

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 55

ORACIÓN ORACIÓN DE SAN FRANCISCO (amarela, azul, vermella, verde) Señor, fai de min un instrumento da túa paz: onde haxa odio, que eu leve o amor, onde haxa ofensa, que eu leve o perdón, onde haxa discordia, que eu leve a unión, onde haxa dúbida, que eu leve a fe, onde haxa erro, que eu leve a verdade, onde haxa desesperación, que eu leve a esperanza, onde haxa tristeza, que eu leve a alegría, onde haxa tebra, que eu leve a luz. Oh, mestre, feixe que eu nunca busque ser consolado, senón consolar, ser comprendido, senón comprender, ser amado, senón eu amar. Porque é dando como se recibe, é perdoando, como se é perdoado, e morrendo resucítase á vida eterna.

DECALOGO DA SERENIDADE (azul, vermella, verde) Só por hoxe tratarei de vivir exclusivamente o día, sen querer resolver o problema da miña vida todo dunha vez. Só por hoxe terei o máximo coidado do meu aspecto, cortés nas miñas maneiras, non criticarei a ninguén e non pretenderei mellorar ou disciplinar a ninguén senón a min mesmo. Só por hoxe serei feliz na certeza de que fun creado para a felicidade, non só no outro mundo, senón tamén en leste. Só por hoxe adaptareime ás circunstancias, sen pretender que todas as circunstancias adáptense aos meus desexos. Só por hoxe dedicarei dez minutos do meu tempo a unha boa lectura, lembrando que, como o alimento é necesario para a vida do corpo, así a boa lectura é necesaria para a vida da alma. Só por hoxe farei unha boa acción e non o direi a ninguén. Só por hoxe farei polo menos unha soa cousa que non desexo facer, e se me sentise ofendido nos meus sentimentos, procurarei que ninguén se decate. Só por hoxe fareime un programa detallado. Quizá non o cumprirei a cabalidad, pero redactareino e gardareime de dúas calamidades: a présa e a indecisión. Só por hoxe crerei aínda que as circunstancias demostren o contrario, que a boa providencia de Deus ocúpase de min coma se ninguén

máis existise no mundo. Só por hoxe non terei temores. De maneira particular non terei medo de gozar do que é belo e crer na bondade. Podo facer o ben durante doce horas, o que me descorazonaría se pensase ter que facelo durante toda a miña vida. XOÁN XXIII

56 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

TEXTO BÍBLICO LUCAS 6, 43-45 (amarela) A árbore coñécese polo seu froito

XOÁN 15,1-17 (azul) 1 “Eu son a vida verdadeira e o meu Pai é o viñador. 2 Se un dos meus sarmientos non dá froito, o curta; pero se dá froito, pódao e o limpiab para que dea máis. 3 Vós xa estades limpos polas palabras que vos falei.c 4 Seguide unidos a min como eu sigo unido a vós. Un sarmiento non pode dar froito en por si se non está unido á vide. De igual maneira, vós non podedes dar froito se non permanecedes unidos a min. 5 “Eu son a vide e vós sodes os sarmientos. O que permanece unido a min e eu unido a el, dá moito froito; pois sen min nada podedes facer.d 6 O que non permanece unido a min será botado fóra, e secarase como os sarmientos que se recollen e quéimanse no lume.e 7 “Se permanecedes unidos a min, e se sodes fieis aos meus ensinos,f pedide o que queirades e darállevos. 8 O meu Pai recibe honra cando vós dais moito froito e chegades así a ser verdadeiros discípulos meus. 9 Eu ámovos como o Pai ámame a min; permanecede, pois, no amor que vos teño. 10 Se obedecedes os meus mandamentos, permaneceredes no meu amor, como eu obedezo os mandamentos do meu Pai e permanezo no seu amor.

11 “Fálovos así para que vos alegredes comigo e a vosa alegría sexa completa. 12 O meu mandamento é leste: Que vos amedes uns a outros como eu ameivos. 13 Non hai amor máis grande que o que a un lle leva a dar a vida polos seus amigos. 14 Vós sodes os meus amigos, se facedes o que vos mando. 15 Xa non vos chamo servos, porque o servo non sabe o que fai o seu amo; chámovos amigos, porque vos dei a coñecer todo o que o meu Pai me dixo. 16 Vós non me escollestes a min, senón que eu escollinvos a vosotrosk e encargueivos que vaiades e deades moito froito, e que ese froito permaneza. Así o Pai daravos todo o que lle pidades no meu nome. 17 Isto é, pois, o que vos mando: Que vos amedes uns a outros.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 57

Mateo 13,1-44 (vermella) Parábola do sementador (Mc 4.1-9; Lc 8.4-8) 1 Aquel mesmo día saíu Xesús de casa e foi sentar á beira do lago. 2 Como se reuniu moita xente, subiu Xesús nunha barca e sentou,b mentres a xente quedaba na beira. 3 E púxose a falarlles de moitas cousas por medio de parábolas.c Díxolles: “Un sementador saíu a sementar. 4 E ao sementar, unha parte da semente caeu no camiño, e chegaron as aves e coméronlla. 5 Outra parte caeu entre as pedras, onde non había moita terra; aquela semente brotou cedo, porque a terra non era profunda; 6 pero o sol, ao saír, queimouna, e como non tiña raíz, secouse.d 7 Outra parte caeu entre espinos, e os espinos creceron e afogárona. 8 Pero outra parte caeu en boa terra e deu unha boa colleita: unhas espigas deron cen grans por semente, outras deron sesenta e outro trinta. 9 Os que teñen oídos, oian

O porqué das parábolas (Mc 4.10-12; Lc 8.9-10)

Xesús explica a parábola do sembrador

10 Os discípulos achegáronse a Xesús, e preguntáronlle por que falaba á xente por medio de parábolas. 11 Xesús contestoulles: ?A vós, Deus dávos a coñecer os secretose do seu reino; pero a eles non. 12 Pois ao que ten, daráselle máis e terá dabondo; pero ao que non ten, até o que ten quitaráselle.f 13 Por iso fálolles por medio de parábolas; porque eles miran, pero non ven; escoitan, pero non ouven nin entenden. 14 Neles cúmprese o que dixo o profeta Isaías: ¡Por moito que escoitedes, non entenderedes; por moito que miredes, non veredes. 15 Pois a mente deste pobo está embotada: son duros de oído e pecharon os seus ollos, para non ver nin oir, para non entender nin volverse a min e que eu os sane. 16 Pero ditosos vós, porque tedes ollos que ven e oídos que ouven. 17 Asegúrovos que moitos profetas e xente boa desexaron ver o que vós vedes, e non o viron; desexaron oir o que vós ouvides, e non o ouviron.h

18 Ouvide, pois, o que significa a parábola do sembrador: 19 Os que ouven a mensaxe do reinoi e non o entenden, son como a semente que caeu no camiño; vén o malignoj e quítalles a mensaxe sementada no seu corazón. 20 A semente que caeu entre as pedras representa aos que ouven a mensaxe e ao pronto recíbeno con gusto, 21 pero, como non teñen raíces, non poden permanecer firmes: cando por causa da mensaxe sofren probas ou persecución, fracasan na súa fe. 22 A semente sementada entre espinos representa aos que ouven a mensaxe, pero os negocios deste mundo preocúpanlles demasiado e o amor ás riquezas engánaos: todo iso afoga a mensaxe e non lle deixa dar froito neles. 23 Pero a semente sementada en boa terra representa aos que ouven a mensaxe e enténdeno, e dan unha boa colleita: son como as espigas que deron cen, sesenta ou trinta grans por semente.” Parábola do trigo e a cizaña 24 Xesús contoulles estoutra parábola: “O reino dos ceos pode compararse a un home que sementou boa semente no seu campo; 25 pero mentres todos estaban a durmir, chegou un inimigo que sementou mala herba entre o trigo, e foise. 26 Cando creceu o trigo e formouse a espiga, apareceu tamén a mala herba. 27 Entón os labradores foron a dicirlle ao dono: “Señor, se a semente que

(Mc 4.13-20; Lc 8.11-15)

58 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

sementaches no campo era boa, como é que saíu mala herba?” 28 O dono díxolles: ?Un inimigo fixo isto.? Os labradores preguntáronlle: “Queres que vaiamos arrincar a mala herba?” 29 Pero el díxolles: “Non, porque ao arrincar a mala herba podedes arrincar tamén o trigo. 30 É mellor deixalos crecer xuntos, até a sega; entón mandarei aos segadores a recoller primeiro a mala herba e atala en feixes, para queimala, e que logo garden o trigo no meu celeiro.? ”

Parábola da semente de mostaza (Mc 4.30-32; Lc 13.18-19)

Parábola do fermento (Lc 13.20-21)

31 Xesús contoulles tamén esta parábola: ?O reino dos ceos pódese comparar a unha semente de mostazal que un home sementa no seu campo. 32 É sen dúbida a máis pequena de todas as sementes, pero cando creceu é máis grande que as outras plantas do horto; chega a facerse como unha árbore entre cuxas ramas van aniñar os paxaros.?m

33 Tamén lles contou esta parábola: ?O reino dos ceos pódese comparar ao fermento que unha muller mestura con tres medidas de fariña para que toda a masa fermente.?n

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 59

Cumprimento da Escritura (Mc 4.33-34) 34 Xesús falou de todo isto á xente por medio de parábolas, e sen parábolas non lles falaba, 35 para que se cumprise o que dixera o profeta: “Falarei por medio de parábolas; direi cousas que estiveron en segredo desde a creación do mundo. Xesús explica a parábola da mala herba entre o trigo 36 Xesús despediu á xente e entrou na casa. Os seus discípulos achegáronse a el e pedíronlle que lles explicase a parábola da mala herba no campo. 37 El lles repondió: O que sementa a boa semente é o Fillo do home, 38 e o campo é o mundo. A boa semente representa aos que son do reino; a mala herba, aos que son do maligno;ou 39 e o inimigo que sementou a mala herba é o diaño. A sega representa o fin do mundo,p e os segadores son os anxos. 40 Así como recóllese a mala herba e lla queima nunha fogueira, así sucederá ao cabo do mundo. 41 O Fillo do home mandará os seus anxos a recoller do seu reino a todos os que fan pecar a outros e aos que practican o mal. 42 Arroxaranos ao forno aceso,q onde chorarán e lles rechinarán os dentes. 43 Entón, aqueles que cumpren o ordenado por Deus brillarán como o sols no reino do seu Pai. Os que teñen oídos, ouzan.

Parábola do tesouro escondido 44 “O reino dos ceos pódese comparar a un tesouro escondido nun campo. Un home atopa o tesouro, e volve escondelo alí mesmo; cheo de alegría, vai, vende todo o que posúe e compra aquel campo.

MATEO 25, 14-30 (verde) Parábola do diñeiro (Lc 19.11-27) 14 “O reino dos ceos é como un home que, a piques de viaxar a outro país, chamou aos seus criadose e deixounos ao cargo dos seus negocios. 15 A un entregoulle cinco mil moedas,f a outro dous mil e a outro mil: a cada cal conforme á súa capacidade. Logo emprendeu a viaxe. 16 O criado que recibiu o cinco mil moedas negociou co diñeiro e gañou outro cinco mil. 17 Do mesmo xeito, o que recibiu dous mil gañou outro dous mil. 18 Pero o que recibiu mil, foi e escondeu o diñeiro do seu señor nun foxo que cavou na terra. 19 “Ao cabo de moito tempo regresou o señor daqueles criados e púxose a facer contas con eles. 20 Chegou primeiro o que recibira o cinco mil moedas, e entregando ao seu señor outro cinco mil díxolle: ?Señor, ti entregáchesme cinco mil, e aquí tes outro cinco mil que gañei.? 21 O señor díxolle: “Moi ben, es un criado bo e fiel. E como fuches fiel no pouco, eu poreiche ao cargo de moito máis. Entra e alégrache comigo.” 22 Despois chegou o criado que recibira o dous mil moedas, e dixo: “Señor, ti entregáchesme dous mil, e aquí tes outro dous mil que gañei.” 23 O señor díxolle: “Moi ben, es un criado bo e fiel. E como fuches fiel no pouco, eu poreiche ao cargo de moito máis. Entra e alégrache comigo.”

60 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

24 “Por último chegou o criado que recibira mil moedas e dixo ao seu amo: “Señor, eu sabía que es un home duro, que colleitas onde non sementaches e recolles onde non esparciste. 25 Por iso tiven medo; así que fun e escondín o teu diñeiro na terra. Aquí tes o que é teu.” 26 O amo contestoulle: “Ti es un criado malo e folgazán. Posto que sabías que eu cultivo onde non sementei e recollo onde non esparcí, 27 debías levar o meu diñeiro ao banco, e eu, ao meu regreso, recibiuno xunto cos intereses.” 28 E dixo aos que alí estaban: ?Quitádelle a leste o mil moedas e dádellas ao que ten dez mil. 29 Porque ao que ten, daráselle máis e terá dabondo; pero ao que non ten, até o que ten quitaráselle.h 30 E a este criado inútil arroxádeo fóra, á escuridade. Alí chorará e lle rechinarán os dentes.”

OUTROS TEXTOS ASEMBLEA NA CARPINTERIA (amarela, azul) Contan que na carpintaría houbo unha vez unha estraña asemblea. Foi unha reunión de ferramentas para arranxar as súas diferenzas. O martelo exerceu a presidencia, pero a asemblea notificoulle que tiña que renunciar. A causa? Facía demasiado ruído! E ademais, pasábase o tempo golpeando. O martelo aceptou a súa culpa, pero pediu que tamén fose expulsado o parafuso; dixo que había que darlle moitas voltas para que servise de algo. Ante o ataque, o parafuso aceptou tamén, pero á súa vez pediu a expulsión da lixa. Fixo ver que era moi áspera no seu trato e sempre tiña friccións cos demais. E a lixa estivo de acordo, a condición de que fose expulsado o metro que sempre lla pasaba medindo aos demais segundo a súa medida, coma se fose o único perfecto. Niso entrou o carpinteiro, púxose o delantal e iniciou o seu traballo. Utilizou o martelo, a lixa, o metro e o parafuso. Finalmente, a basta madeira inicial converteuse nun belo moble. Cando a carpintaría quedou novamente soa, a asemblea renovou a deliberación. Foi entón cando tomou a palabra o serrucho e dixo: “Señores, quedou demostrado que temos defectos, pero o carpinteiro traballa co mellor das nosas calidades. Iso é o que nos fai

valiosos. Así que non pensemos xa nos nosos puntos malos e concentrémonos na utilidade dos nosos puntos bos.” A asemblea atopou, entón, que o martelo era forte, o parafuso unía e daba forza, a lixa era especial para afinar e limar asperezas e observaron que o metro era preciso e exacto. Sentiron entón un equipo capaz de producir mobles de calidade. Sentiron orgullosos das súas fortalezas e de traballar xuntos.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 61

O PLANTADOR DE DÁTILES (amarela, azul, vermella, verde) Nun oasis escondido entre as paisaxes máis afastadas do deserto, o vello Elihau estaba de xeonllos, xunto a unhas palmeiras datileras. O seu veciño Hakim, o rico mercador, parouse no oasis a dar de beber aos seus camelos e viu a Elihau suando, mentres parecía que cavaba na area. “Como vai, ancián” A paz sexa contigo. “E contigo - contestou Elihau sen deixar a súa tarefa. “ Que fas aquí, con esta temperatura, e esa pa nas mans? “Semento - contestou o vello. “Que sementas aquí, Elihau? - Dátiles - respondeu Elihau mentres sinalaba o palmeral. “Dátiles! - repetiu o recentemente chegado, e pechou os ollos como quen escoita a estupidez máis grande-. A calor afectouche ao cerebro, querido amigo. Veña, déixao estar e imos á tenda a tomar unha copa de licor. “Non, teño que acabar a seménteira. Despois se queres, beberemos... “Dei, amigo: cantos anos tes? “Non o sei... sesenta, setenta, oitenta, non o sei... xa non o lembro... Pero que importancia ten? “Mira, amigo, os dátiles tardan máis de cincuenta anos a crecer e só cando son palmeiras adultas están en condicións de dar froito. Eu non estou a che desexar nada malo

e sábelo, oxalá vivas até o cento e uns anos, pero sabes que dificilmente poderás chegar a cultivar nada do que hoxe sementas. Déixao estar e ven comigo. “Mira, Hakim, eu comín os dátiles que outro sementou, outro que tampouco soñou de probalos. Eu semento hoxe porque outros poidan comer mañá os dátiles que hoxe planto... E aínda que só fóra en honra daquel descoñecido, vale a pena acabar a miña tarefa. “Déchesme unha gran lección, Elihau; déixame que che pague cunha bolsa de moedas esta lección que hoxe me deches -e dicindo isto, Hakim puxo na man do vello unha bolsa de coiro. “Agradézoche as túas moedas, amigo. Xa ves, ás veces pasa isto: ti prognosticábasme que non chegaría a cultivar o que sementaba. Parecía certo, e con todo, mira, aínda non acabei de sementar e xa cultivei unha bolsa de moedas e a gratitude dun amigo. “A túa sabedoría sorpréndeme, ancián. Esta é a segunda gran lección que me dás hoxe e é quizais máis importante que a primeira. Déixame pois que pague tamén esta lección con outra bolsa de moedas. “E ás veces pasa isto ?seguiu o ancián e estendeu a man mirando as dúas bolsas de moedas?: sementei para non cultivar e antes de acabar de sementar xa cultivei non só unha, senón dúas veces. “Basta, vello, non continúes falando. Se segues ensinándome cousas, teño medo de necesitar toda a miña fortuna para pagarche.

O SUBMARINO (azul) O capitán dun submarino quixo probar a eficacia do persoal da sala de máquinas, e con este obxectivo deu a orde de avanzar á máxima velocidade, e uns poucos segundos despois de dar esta orde, e de súpeto, mandou facer unha parada de emerxencia. As súas ordes foron obedecidas ao instante, e de forma eficaz. Acendeuse o sistema de megafonía e sentiuse a voz do capitán: “Fálavos o capitán. A miña felicitación ao persoal da sala de máquinas. Parastes o barco exactamente en cincuenta e cinco segundos”. Inmediatamente despois sentiuse outra voz pola megafonía: “Fálavos o cociñeiro. O barco parouse nun tempo marca, pero os bistecs con patacas han ir a facer puñetas. Así que esta noite, cea fría para todo o mundo”. As cousas funcionan non só coas accións espectaculares, senón coa achega de todo o mundo. E tamén as accións sinxelas son importantes e téñense que valorar. Cando imos, por exemplo, a un concerto podemos quedar pampos coa actuación do cantante ou do grupo, ou cos efectos de luz e de son, e aplaudimos os artistas que hai ao escenario... Nada disto non se puido facer sen o traballo das persoas que durante moitas horas foron preparando o escenario, e que despois retirarán todo e irán montalo a outro lugar. Poderíanse pór moitísimos exemplos máis. Estas achegas, que normalmente non ven, son

62 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

tamén importantes, e témolas que aprender a valorar e a darlles importancia. Tamén nós temos aspectos que aparentemente non son importantes, e que temos que saber valorar. Todo o mundo pode pór o seu granito de area para “dar froito”, todo o mundo é importante para que algo máis grande funcione.

WANGARI MAATHAI, SEMENTANDO SEMENTES DE CONCIENCIA (verde) No mes de decembro de 2004, tras ser galardoada co Premio Nobel da Paz, Wangari Muta Maathai converteuse na primeira muller africana que recibía un Premio Nobel. Tamén foi a primeira vez que o Comité Nobel noruegués outorgaba un Premio da Paz a unha activista ecoloxista, feito que deixa patente que a relación entre a paz e a ecoloxía está cada vez máis recoñecida: non pode haber paz e democracia se non hai contornas naturais saudables e formas de vida sustentables para subsistir. En decembro de 1984, Wangari Maathai recibiu o Premio Right Livelihood, denominado, de maneira informal, Premio Nobel Alternativo. Tamén foi a primeira muller de África oriental e central que recibiu un título de doutora (en Bioloxía, 1971), e a primeira en ser nomeada catedrática (en Anatomía, 1974), dirixir un departamento universitario (Anatomía Veterinaria, 1976) e ocupar unha cátedra universitaria (1977). Nada disto podíase adiviñar a partir das súas orixes rurais, nas terras altas de Kenia. A modo de exemplo: esta muller non dispuxo dun par de zapatos ata que non tivo 15 anos e empezou a estudar no instituto. A pesar de todo, na conferencia de aceptación do Premio Nobel afirmou que a súa inspiración e a súa determinación proviñan, en parte, das experiencias e observacións da natureza durante a súa nenez na Kenia rural. Máis adiante foi testemuña da devastación

dos bosques que vira de pequena, que foron substituídos por plantacións comerciais que destruían a biodiversidade local e erosionaban o chan. Trinta anos antes, no ano 1977, Wangari Maathai deuse conta de que a deforestación erosionaba o chan e creaba pobreza e malnutrición, e emprendeu o proxecto de reforestación máis impresionante da nosa época: o Movemento do Cinto Verde, un movemento de base liderado por mulleres que, desde que se puxo en marcha, permitiu a plantación de máis de 30 millóns de árbores só en Kenia (como mínimo, tres de cada catro árbores plantadas aínda están vivos). Nas actividades do Movemento do Cinto Verde han participado centenares de miles de persoas, sobre todo mulleres de zonas rurais. Esta iniciativa contribuíu a crear máis de seis mil viveiros de árbores, xestionados por seiscentas redes locais, e os seus métodos estendéronse en Tanzania, Uganda, Malawi, Lesotho, Etiopía, Zimbabwe, Ruanda, Mozambique e outros países africanos. En decembro de 1996 (12 anos despois de recibir o Premio Right Livelihood, e oito anos antes de ser galardoada co Premio Nobel da Paz), en Barcelona, Wangari Maathai compartiu algunhas das súas experiencias durante o Cuarto Simposio Internacional Unha soa Terra, coordinado por Santiago Vilanova, que levaba por título Muller, medio ambiente e desenvolvemento sustentable.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 63

Ademais da súa tarefa para reforestar a terra e dar autonomía ás mulleres das zonas rurais, Wangari Maathai desenvolveu un papel crave na democratización de Kenia. Durante o réxime autoritario de Daniel arap Moi, foi encarcerada en máis dunha ocasión polas súas protestas (ademais de ser hospitalizada por malleiras da policía ou dos sicarios contratados polo Goberno). Finalmente, foi escollida deputada parlamentaria cun sorprendente apoio na súa circunscrición electoral (un 98 % dos votos), e desde o ano 2003 é viceministra de Medio Ambiente e Recursos Naturais. Por que non plantamos árbores? Wangari Maathai é unha muller chea de forza e de luz, unha luz que provén do interior e que traspasa mesmo as fotografías ou o papel impreso. Naceu o 1 de abril de 1940 nunha comunidade kikuyu (os kikuyus son o grupo máis numeroso das 42 etnias de Kenia), na pequena aldea de Ihite, nas fértiles terras altas do que entón era a Kenia británica, desde onde se divisaban os montes de Kenia cubertos de neve. Na súa autobiografía, Unbowed (Random House, 2007, impresa, como non podía ser doutra forma para unha amante das árbores, en papel reciclado), publicada recentemente, afirma que se considera filla tanto dos seus pais como da súa terra nativa. O seu pai, Muta Njugi, era un campesiño granxeiro. A súa nai, Wanjiru Kibicho, era unha do catro esposas de Muta. A familia ao completo vivía nun recinto con varias cabanas independentes para o pai e para cada unha das súas mulleres e os seus

fillos. Na sociedade kikuyu tradicional, un home pódese casar con tantas mulleres como queira, pero, “ao contrario que hoxe en día, naquela época as normas culturais esixíanlle facerse cargo de todos os seus fillos”. Seguramente, ninguén fixo tanto como Wangari para conseguir a igualdade de dereitos entre os homes e as mulleres na Kenia actual. Pero non garda resentimentos cara á súa nenez: “en moitos aspectos, o sistema poligámico era positivo para os nenos. A pesar de que a miña nai ía traballar ao campo todos os días, os meus irmáns e eu nunca sentiamos sós. Se estabamos en casa, coidábanos a persoa adulta que estivese alí naquel momento”. Nas súas orixes, o dez clans kikuyu eran matrilineales, pero, ao longo dos séculos, gran parte dos privilexios foron herdados polos homes. Ao sete anos, Wangari empezou a ir á escola nunha misión católica rexentada por irmás misioneiras italianas. Era unha estudante brillante e, tras acabar a educación secundaria cunhas das notas máis altas da súa clase, recibiu unha bolsa da EE. UU. Para preparar aos mozos kenyanos para a época da pos independencia, que estaba a piques de chegar. Algúns políticos kenyanos habían convencido ao entón senador John F. Kennedy e a outras personalidades influentes da EE. UU. Para que ofrecesen estas bolsas aos mozos do seu país, coñecidas, máis adiante, co nome de ponte aérea Kennedy. Así, ao vinte anos de idade, Wangari subiuse a bordo dun avión

por primeira vez na súa vida e, uns días despois de abandonar o África rural, atopouse inmersa nas rúas cheas de bulicio de Nova York, onde quedou impactada ao atopar negros neoiorquinos. Durante o cinco anos e medio seguintes estudou en Kansas e na Universidade de Pittsburgh, onde obtivo un máster en bioloxía. Volveu a Kenia, realizou traballos de investigación en Alemaña, acabou o seu doutoramento e, a principios dos anos setenta, empezou unha investigación postdoctoral sobre o ciclo vital dun parásito que afectaba o gando de importación. Parte desta investigación implicaba ir recoller garrapatas ás zonas rurais. Foi entón cando se deu conta de que os ríos baixaban turbios, cheos de sedimentos, polas vertentes das montañas. Durante a súa nenez nunca vira algo así. Inmediatamente, pensou: “O chan estase erosionando. Hai que facer algo”. Nas montañas, se a terra das pendentes non queda suxeita polas raíces robustas das árbores, a auga da choiva se escurre e erosiona o terreo. Na súa zona natal produciuse o mesmo fenómeno: os ríos baixaban cheos de terra vexetal, a maior parte proveniente dunha vertente da montaña onde o bosque autóctono fora substituído por plantacións comerciais. Grandes extensións de bosques foran talladas para plantar té, café ou árbores exóticas (de crecemento rápido pero que degradaban o chan e desecaban o ecosistema acuoso).

64 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

As figueiras son árbores sacras para moitas das tradicións africanas. Cando era unha nena, Wangari sentía agarimo especialmente por unha figueira moi grande que se atopaba preto dunha fonte da que adoitaba sacar auga. Fascináballe a forma en que a auga limpa e fresca escapábase a través do barro vermello e brando, tan suavemente que nin sequera se movían os grans de terra de ao redor”. A figueira xa non estaba e a fonte secouse, como tamén desapareceran outras moitas fontes que coñecía cando era pequena. “Chorei a perda daquela árbore. Sentía un gran respecto pola sabedoría do meu pobo e valoraba a forma na que xeracións e xeracións de mulleres transmitiran ás súas fillas a tradición cultural de manter as figueiras alí onde estivesen. Pensaba que eu tamén o podería transmitir aos meus fillos”. Durante a súa nenez nunca vira fame, nin nenos morréndose de inanición, nin barracas: “Había máis comida da que necesitabamos, os alimentos eran nutritivos e saudables, os homes e as mulleres estaban sans e fortes e sempre tiñamos leña suficiente para cociñar”. Agora as mulleres debían percorrer longas distancias para ir buscar auga, que non sempre estaba limpa, a xente sufría malnutrición e as vacas estaban moi delgadas. A erosión do chan esgotara o valor nutritivo das terras, que non producían como antes. Wangari deuse conta de que a degradación ambiental era unha ameaza moito máis seria para o gando que as garrapatas que estaba a estudar. E, aínda

peor, representaba unha ameaza perigosa para todo o país e para os seus habitantes. Naquela época xa era membro do Consello Nacional de Mulleres de Kenia (National Council of Women in Kenia, NCWK), e decidiu dirixirse ás mulleres das zonas rurais para investigar os problemas que sufrían. Estas mulleres adoitaban ser as primeiras en darse conta dos problemas ambientais. “Escoitando ás mulleres falar sobre a auga, a enerxía e a nutrición -os temas esenciais da ecoloxía- puiden comprender o vínculo entre a degradación ambiental e as necesidades que padecían as comunidades locais”. Como expresou durante a conferencia do Premio Nobel: “As mulleres con quen traballamos contábannos que, a diferenza do pasado, non podían cubrir as súas necesidades básicas debido á degradación da súa contorna inmediata e da introdución de cultivos comerciais, que substituíran ás plantacións familiares de alimentos. Pero o comercio internacional controlaba o prezo das exportacións destes agricultores a pequena escala e non lles garantía uns ingresos razoables e xustos. Aprendín que cando destruímos, saqueamos ou administramos mal a nosa contorna estamos socavando a nosa calidade de vida e a das xeracións futuras”. En lugar de producir alimentos para que as persoas puidesen comer, os agricultores víronse forzados a cultivar té e café. Debido

á carencia de comida autóctona e de leña para cociñar, as mulleres alimentaban aos seus fillos con produtos elaborados, que son menos nutritivos que os alimentos africanos tradicionais, pero consomen menos enerxía á hora de cociñar. Wangari decidiu facer algo para loitar contra a deforestación e todas as súas implicacións: desprendementos de terra, fontes secas, carencia de madeira para facer leña, desertificación, malnutrición e pobreza. “Se comprendes o que pasa e estás preocupado”, afirma, “vesche empuxado a actuar”. Tivo unha idea simple e práctica: “Por que non plantamos árbores?”. Calquera persoa pode plantar unha árbore e os resultados poderíanse observar nun período de tempo relativamente curto. Ademais de suxeitar a terra, as árbores proporcionarían leña, madeira para os valos, forraxe para os animais, froitas para comer (se fosen árbores froiteiras) e sombra para as persoas e os animais. Ademais, tamén permitirían restablecer a saúde do ecosistema, xa que protexerían as concas e atraerían outra vez aos paxaros e a biodiversidade. A Terra estaba a ser espida e Wangari sentiu que a súa misión era cubrila de verde. Enxeñeiras forestais sen estudos O 5 de xuño de 1977, Wangari Maathai, acompañada de centenares de persoas, a maioría membros do NCWK, dirixiuse a pé até o parque Kamunkuji, nos arredores de Nairobi, para plantar sete árbores en honra a sete acodes de varios grupos étnicos, como

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 65

Waiyaki wa Hinga, o líder kikuyu que, tras chegar a un acordo cos militares británicos, foi traizoado por estes últimos e enterrado vivo. Estas árbores formaron o primeiro cinto verde e, pese ao vandalismo e a necesidade de leña da poboación dos arredores, actualmente dous destas árbores aínda están vivos, e as súas grandes copas proporcionan un lugar para descansar baixo a sombra aos habitantes da zona. Wangari Maathai creou un viveiro de árbores e as iniciativas de reforestación estendéronse rapidamente mediante as redes do NCWK, e chegaron ás escolas, os agricultores e as igrexas. Os nenos das escolas pasábanllo ben cavando foxos no chan, indo a pé até o viveiro para recoller as árbores, plantándoos e coidándoos. Ademais, transmitiron a mensaxe ás súas nais e, deste xeito, moitos grupos de mulleres sumáronse ao Movemento do Cinto Verde. Wangari era a coordinadora do proxecto e pedía aos amigos e aos doantes que patrocinasen árbores e saísen ao campo a plantalos e a crear viveiros. Estableceu un procedemento de dez puntos, que empezaba por formar un grupo e acababa por plantar as árbores e asegurarse de que sobrevivían. Por cada árbore que sobrevivise ao seis primeiros meses, o grupo recibía un pequeno incentivo (equivalente a catro centavos de dólar americano daquela época). Había monitores que ensinaban ás persoas, e supervisores que se aseguraban de que as árbores estaban coidados.

En poucos meses, empezaron a recibir axudas de grupos e embaixadas estranxeiros, mentres que, ao mesmo tempo, acabábanselles as plántulas dos viveiros. Wangari decidiu ir visitar ao conservador xefe de bosques de Kenia, Onesimus Mburu, e explicoulle os seus plans. O seu obxectivo era plantar unha árbore por cada habitante de Kenia, que, naquel momento, tiña unha poboación de 15 millóns de persoas. O seu slogan era unha persoa, unha árbore (semellante ao slogan que o partido dos Verdes de Alemaña usaría uns cuantos anos máis tarde antes dunhas eleccións: unha árbore, un voto). Mburu non cría que puidesen utilizar tantas plántulas e regaloulles todas as que tiña. Pero, uns meses máis tarde, o Movemento do Cinto Verde xa empregara todas as sementes e, para continuar a súa tarefa, empezar a crear as súas propias subministracións de plántulas. Desde entón, a poboación de Kenia, un dos países cun crecemento demográfico máis elevado do mundo, multiplicouse por dous e, mesmo así, o soño de plantar unha árbore por cada habitante do país fíxose realidade. Esta muller conseguiu todos estes obxectivos ao mesmo tempo que era nai de tres nenos e participaba en diferentes iniciativas civís e sociais. Os enxeñeiros forestais non entendían por que Wangari Maathai traballaba con mulleres campesiñas, e dicíanlle que “para plantar árbores, son necesarias persoas con estudos”. No entanto, Wangari aprendeu moi pronto que os expertos poden complicar as cousas máis sinxelas. De feito, os enxeñeiros forestais

habían empezado a dar leccións ás mulleres sobre a “inclinación da terra e o punto de entrada dos raios solares, a profundidade de seméntaa, o contido de grávaa, o tipo de chan e todas as ferramentas e coñecementos especializados” que utilizaban. A maioría destas mulleres eran analfabetas, pero tamén eran campesiñas: durante toda a súa vida cultivaran legumes, mijo e millo. Despois de todo, tal e como escribiu Wangari, “todo o que debían saber era como pór unha plántula dentro da terra e coidala para que crecese, o que non parecía tan difícil. Calquera persoa pode cavar un foxo no chan, pór unha árbore, regalo e abonalo”. Wangari dixo ás mulleres que seguisen a súa intuición, e deste xeito convertéronse no que ela denomina con orgullo enxeñeiras forestais sen estudos. As comunidades autóctonas contribuíron a difundir a iniciativa de reforestación a outras comunidades, transmitindo as ideas e multiplicando o proceso unha e outra vez. Cando a iniciativa empezou a adquirir relevancia, alentouse ás mulleres para que plantasen fileiras de plántulas de, como mínimo, un milleiro de árbores para formar cintos verdes que mantivesen o chan suxeito, proporcionasen sombra e protección e, ao mesmo tempo, embelecesen a paisaxe. E así é como xurdiu o nome de cinto verde. As árbores pódense plantar en calquera espazo libre, xunto a campos, granxas e poboados. É recomendable plantar árbores autóctonas que sirvan para facer leña,

66 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

como os baobabs, as acacias, os cedros e os espinos ou as árbores froiteiras: cítricos, papayeros, bananeiros e figueiras. A miúdo, antes de plantar unha árbore, proclámase o compromiso do Movemento do Cinto Verde: “Sendo conscientes de que Kenia vese ameazada pola expansión das condicións desérticas, de que a desertificación é o resultado do mal uso da terra mediante a talla indiscriminada de árbores, a eliminación de matogueiras e consecuente a erosión do chan por parte dos elementos, e de que estas accións comportan secas, malnutrición, fame e morte, comprometémonos a salvar a nosa terra e a previr esta desertificación plantando árbores alá onde sexa posible”. Como escribiu no seu primeiro libro, O Movemento do Cinto Verde: “A terra é un dos recursos máis importantes de Kenia e de toda África. O chan fértil vexetal debería considerarse un recurso valioso, especialmente cando é tan difícil de crear. Con todo, cada ano, miles de toneladas de chan vexetal desaparecen das zonas rurais kenyanas. Durante as estacións de choivas, esta terra flúe en regatos vermellos que baixan polas pendentes e desembocan nos ríos cheos de barro que, finalmente, chegan ao océano Índico, de onde xamais se poderá recuperar. E, a pesar de todo, parece que non nos preocupe. Perder chan vexetal debería compararse coa perda de territorios a mans dun inimigo invasor. Se os países africanos sentisen ameazados por este tipo de perigo,

mobilizarían aos seus exércitos, a policía e as reservas: incluso os cidadáns serían recrutados para ir loitar”. Actualmente, menos dun 2 % dos bosques orixinais de Kenia están cubertos de vexetación. Como indica Jared Diamond na súa obra Collapse, a deforestación foi a causa directa da desaparición de pequenos enclaves habitados, como a illa de Pascua e as colonias medievais escandinavas de Groenlandia (que, como o seu nome inglés indica, Greenland, era verde e frondosa nos dous grandes fiordos do suroeste), e unha das causas principais da desaparición de culturas como a maya. Hoxe en día, este destino ameaza a países como Haití, onde, até agora, a inestabilidade política ha feito fracasar os intentos de establecer un Movemento do Cinto Verde. Do parque Uhuru á democracia O parque Uhuru é a única zona verde de grandes dimensións do centro da superpoblada Nairobi. Un lugar onde decenas de miles de familias poden respirar algo de aire fresco e de paz antes de volver ás rúas e ás estradas cheas de ruído e de contaminación da gran cidade. Neste sentido, pódese comparar co que representa o Central Park en Nova York ou Hyde Park en Londres. No outono de 1989, o Goberno de Kenia planeaba en segredo construír un rañaceos de sesenta pisos no medio do parque, cunha estatua do presidente, Daniel arap Moi, xusto diante do edificio. Sería o rañaceos máis alto de toda África e implicaría un custo duns 200 millóns

de dólares americanos (daquela época). O obxectivo principal desta obra era dar prestixio ao Goberno kenyano, a expensas de malograr a harmonía do único recuncho tranquilo do centro de Nairobi. Naquel momento, no país había unha ditadura dun só partido, prisioneiros políticos e torturas, e moi poucas persoas ousaban desafiar ao Goberno publicamente. Wangari Maathai era unha destas persoas. Deuse conta de que “unha vez empezas a traballar seriamente co medio ambiente, vincúlalo con todos os demais factores: os dereitos humanos, os dereitos das mulleres, os dereitos ambientais, os dereitos dos nenos... Unha vez fixeches estas conexións, xa non te podes dedicar só a plantar árbores”. Alguén que ouvira falar dos plans urbanísticos do Goberno púxose en contacto con ela, que, inmediatamente, empezou a escribir cartas dirixidas a varios ministerios pedindo máis información sobre o proxecto (enviando copias aos diarios máis importantes). Durante meses, as súas cartas non obtiveron resposta algunha, pero o Goberno sentía cada vez máis incómodo, até o punto de dedicar toda unha sesión no Parlamento a ridiculizar e insultar a Wangari Maathai por atreverse a cuestionar o réxime. Moitas persoas, impresionadas polo exemplo de Wangari, atrevéronse a participar nas protestas ou a escribir cartas aos diarios contra o proxecto de construción. No denominado Recuncho da Liberdade do parque Uhuru plantáronse árbores para pedir a liberación dos presos de conciencia e unha

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 67

transición pacífica cara á democracia. Todos estes feitos foron recollidos polos medios de comunicación e a tensión foise acumulando. Wangari Maathai e os seus seguidores foron vítimas de encarceramentos temporais, ameazas de morte e malleiras (Wangari foi golpeada na cabeza cun garrote que a deixou inconsciente e case lle causou a morte). Ademais, Wangari tamén escribiu algunhas cartas aos investidores estranxeiros que debían participar na construción do monstro. O proxecto detívose, e finalmente foi desestimado no ano 1999. Era a primeira vez durante décadas que o Goberno debera ceder ante a opinión pública. A democracia estaba a chegar, podíase percibir no aire. No ano 1992, en parte grazas ao activismo de Wangari Maathai, Kenia legalizou os partidos políticos da oposición. A reforestación e a defensa das zonas verdes convertéronse nunha vía cara á democracia, tal e como lembrou Wangari na conferencia do Nobel: “Naquel momento, as árbores convertéronse nun símbolo da paz e a resolución de conflitos, especialmente na época dos conflitos étnicos en Kenia, durante os que o Movemento do Cinto Verde empregou árbores da paz para reconciliar ás comunidades enfrontadas. De forma similar, durante o proceso de redacción da Constitución de Kenia tamén se plantaron árbores da paz en moitas zonas do país para fomentar a cultura da paz. Utilizar árbores como símbolo da paz é manter unha tradición

africana moi arraigada. Por exemplo, cando había un enfrontamento, os anciáns kikuyu adoitaban pór unha rama dunha árbore thigi entre as dúas partes, que facía que deixasen de loitar e reconciliásense. En África, hai moitas comunidades con tradicións deste tipo”. Nutrir a diversidade biocultural Cos anos, Wangari Maathai é cada vez máis consciente do vínculo esencial que hai entre a diversidade biolóxica e a diversidade cultural. Por exemplo, a conservación das sementes autóctonas e dos coñecementos sobre plantas medicinais está estreitamente relacionada coas culturas locais que viven na mesma terra. Para dar voz e voto á poboación local, nas reunións do Movemento do Cinto Verde nas zonas rurais sempre se empregan as linguas vernáculas (en lugar do swahili), mesmo se se fai necesaria a presenza dun tradutor. “O renacemento cultural é quizais o único que pode evitar a destrución do medio ambiente, a única forma de perpetuar o coñecemento e a sabedoría herdados do pasado e necesarios para a supervivencia das xeracións futuras. Unha nova actitude cara á natureza permite adoptar unha nova actitude cara á cultura e a súa influencia no desenvolvemento sustentable: unha actitude baseada en entender as cousas que a propia identidade, o respecto cara a un mesmo, a moralidade e a espiritualidade teñen un papel fundamental na vida dunha comunidade e a súa capacidade de emprender accións que a beneficien e garantan a súa supervivencia”.

Wangari Maathai tamén é consciente de que os problemas ambientais están moi relacionados coa visión materialista do mundo que os europeos introduciron no continente africano, como deixa escrito no seu libro Unbowed: “Antes de que chegasen os europeos, os kenyanos non miraban ás árbores e vían madeira, como tampouco miraban aos elefantes e vían reservas de marfil para comercializar, nin miraban aos guepardos e vían peles preciosas para vender. Pero, cando Kenia foi colonizada e topámonos cos europeos, cos seus coñecementos, a súa tecnoloxía, a súa conciencia, relixión e cultura -todo novo para os africanos-, transformamos os nosos valores nunha economía monetaria como a súa. Agora todo se percibe segundo o seu valor económico. O colonialismo tamén eclipsó ás culturas africanas tradicionais ante a poderosa cultura europea moderna, que pretendía posuír a única verdade e a única forma correcta de facer as cousas. Como sabemos, téntase persuadir ás comunidades africanas tradicionais para que consideren que a súa relación coa natureza é primitiva, inútil e representa un obstáculo para o desenvolvemento e o progreso nunha época de tecnoloxía avanzada e intercambio de información”. Con todo, as visións do mundo e os estilos de vida tradicionais a miúdo eran máis sustentables, como se evidencia nos diarios e nos libros de texto dos misioneiros e os exploradores europeos, e tal e como defende Wangari Maathai nun artigo publicado pouco antes de ser galardoada co

68 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

Premio Nobel da Paz, “The Cracked Mirror”: “Ata que non chegaron os europeos, as comunidades locais vían a natureza como unha fonte de inspiración, de alimentos, de beleza e de espiritualidade. As sociedades que aínda non se han industrializado teñen unha conexión máis próxima coa contorna física, que a miúdo tratan con reverencia. Como aínda non comercializaron o seu estilo de vida nin a súa relación cos recursos naturais, os seus hábitats ofrecen unha gran diversidade biolóxica autóctona, tanto de fauna como de flora. Con todo, estes mesmos hábitats son os que están máis ameazados pola globalización, a comercialización, a privatización e a pirataría dos materiais biolóxicos de que dispoñen”. Os gobernos coloniais europeos “dixéronnos que os nosos sistemas relixiosos eran inmorais, as nosas prácticas agrícolas, ineficientes, os nosos sistemas tribais de goberno, irrelevantes, e as nosas normas culturais, bárbaras, irreligiosas e salvaxes. Isto mesmo sucedeu cos aborígenes australianos, os nativos americanos en Norteamérica e os pobos autóctonos do Amazonas. Eu, pola miña banda, non dou grazas a deus pola chegada da civilización desde Europa, porque sei que en África, segundo explicábanme os meus avós, a maioría das cousas funcionaban moi ben antes do colonialismo. Os líderes tiñan certa

responsabilidade ante o pobo. As persoas tiñan alimentos para comer. Transmitían a súa historia (as súas prácticas culturais, as súas historias e o significado do mundo que lles rodeaba) grazas ás tradicións orais, e esta tradición era rica e valiosa. E, o máis importante, vivían con harmonía coas demais criaturas e a contorna natural, e protexían este mundo”. Para Wangari Maathai, “a humanidade necesita atopar a beleza na súa diversidade de culturas e aceptar que haberá moitos idiomas, relixións, vestimentas, danzas, cancións, símbolos, festivais e tradicións. Esta diversidade debería considerarse unha herdanza universal do ser humano”. Pero, como ela mesma di, non se trata unicamente de recuperar a cerámica ou a danza dunha cultura. Como adoita recalcar o filósofo intercultural Raimon Panikkar, as culturas non se poden reducir ao folclore: cada cultura ábrenos as portas dunha nova realidade e non podemos reducila aos parámetros doutra cultura. Crer, como fixo Occidente durante os últimos séculos, que nosos propios valores e coñecementos son universais é, segundo Panikkar, “a esencia do colonialismo”. Os seminarios sobre civismo e medio ambiente organizados polo Movemento do Cinto Verde denomínanse kwimenya (autoconocimiento) porque permiten aos participantes saber quen son.

“Até entón, os participantes estiveron vendo o mundo a través dun espello que non lles pertence, o espello dos misioneiros ou dos seus profesores ou das autoridades coloniais que lles dixeron quen son, e que escriben e falan sobre eles. Só puideron ver unha imaxe distorsionada, se é que algunha vez se chegaron a ver a eles mesmos”. Sen kwimenya, as persoas “senten inseguras e obsesiónanse coa adquisición de cousas materiais”. Protexer a integridade da vida En coherencia co seu chamamento para proporcionar autonomía ás culturas locais, Wangari Maathai criticou duramente os intentos contemporáneos de privatizar ou manipular a vida. “Hoxe en día, as patentes sobre formas de vida e a enxeñaría xenética, derivada delas, se justifican afirmando que son beneficiosos para a sociedade, especialmente para os pobres, posto que permiten obter máis alimentos e medicamentos e de maior calidade. Pero, de feito, o monopolio das materias primas biolóxicas impide deliberadamente o desenvolvemento doutras opcións. Os campesiños vólvense totalmente dependentes das empresas que lles proporcionan as sementes”. Wangari atopa especialmente indignante que se patente o material vivo -unha práctica que ela denomina biopiratería- e que algunhas empresas multinacionais pretendan posuír os dereitos exclusivos de sementes que, en definitiva, se han ir desenvolvendo ao longo dos séculos de coevolución coa agricultura tradicional.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 69

As chamadas sementes terminator, creadas co obxectivo de forzar aos campesiños a comprar sementes novas cada tempada a fin de restarlles autonomía e facer que se volvan dependentes das empresas, minarían completamente a cultura das comunidades campesiñas e a súa capacidade para conseguir os alimentos necesarios para o seu sustento. “Nestas circunstancias, se cremos que a escravitude e o colonialismo eran violacións flagrantes dos dereitos humanos, debemos darnos conta do que nos espera ao final do camiño encuberto da biopiratería, a creación de patentes da vida e o desenvolvemento da enxeñaría xenética. O xenocidio a través da fame, como aínda nunca se viu, aparece como posibilidade alarmante”. Wangari é consciente de que “as inxustizas dos acordos económicos internacionais” forzan aos campesiños a cultivar cultivos comerciais. Pero a seguridade alimentaria debe basearse no cultivo de alimentos autóctonos para os habitantes locais “e só vender ao mercado os excedentes destes cultivos”. Do mesmo xeito, a seguridade alimentaria nacional implica que un país debe ter a capacidade de producir as sementes e os alimentos necesarios para os seus cidadáns. Nos mercados de materias primas estranxeiros só deberían comercializarse os excedentes”. Un chamamento para unha nova conciencia A ecoloxía ben entendida permítenos apreciar a interdependencia de todos os

fíos do tecido da vida, como observou o fundador do Sierra Club, John Muir, fai máis de cen anos: “Cando tentamos illar calquera cousa dámosnos/dámonos conta de que está ligada a todo o resto do universo”. Fai un par de anos, un prestixioso informe sobre a desaparición do ambientalismo (The Death of Environmentalism) atribuía a carencia de éxito das organizacións ambientais norteamericanas (a pesar dos seus orzamentos millonarios) ao feito de que a ecoloxía perdese a súa perspectiva orixinal, que pretendía englobar todas as esferas, e quedase reducida a un interese especial. O medio ambiente pasou a considerarse un elemento externo, alleo ás nosas vidas e competencia de determinados especialistas que saben como enfrontarse a el, feito que demostra até que punto o ser humano hase desligado da natureza. Wangari Maathai non caeu nesta trampa. Moi pronto se deu conta de que plantar árbores estaba “ligado a todo o resto de elementos”, usando a expresión de Muir. A interdependencia de todas as cousas tamén se evidencia no ubuntu, o concepto tradicional bantú (que podería traducirse libremente como “existo porque ti existes”, ou ben “crezo cando ti creces”), decisivo para o proceso de reconciliación de Sudáfrica. Wangari Maathai cre que, como seres humanos, temos unha responsabilidade especial coa Terra: “se se espera máis daqueles a quen se deu máis, debemos aceptar a nosa

responsabilidade especial, que é máis do que se espera dos elefantes ou as bolboretas”. É o noso reto e a nosa responsabilidade, afirma, “dar aos nosos fillos un mundo cheo de beleza e de marabillas”. O Movemento do Cinto Verde ha plantado máis de trinta millóns de árbores durante trinta anos, e os paxaros volveron aos seus hábitats. As raíces deste movemento teñen moita relación coas árbores, pero o tronco e as ramas van crecendo, esforzándose por apoiar aos homes e mulleres que aman a terra, darlles esperanza e conciencialos. Como deixou escrito Wangari cando todo estaba a empezar: “O obxectivo principal do Movemento do Cinto Verde é concienciarnos até o punto de que nos vexamos empuxados a actuar correctamente co medio ambiente porque os nosos corazóns quedaron cativados e as nosas mentes convencéronse de que é necesario facer o que é correcto, deixando de lado o que digan os outros”. Máis recentemente, cara ao final da súa conferencia na cerimonia de aceptación do Premio Nobel, Wangari sinalou, así mesmo, a necesidade de chegar a un novo nivel de conciencia: “Estamos chamados a axudar á Terra a curarse das súas feridas e, durante o proceso, curar tamén as nosas: recibir cos brazos abertos a toda a creación, con toda a súa diversidade, beleza e marabillas. Durante o curso da historia, hai un momento

70 LUZ DA PAZ DE BELÉN I LUZ DE LA PAZ DE BELÉN I LLUZ DE LA PAZ DE BELEN I BELENEKO BAKEAREN ARGIA I LLUM DE LA PAU DE BETLEM

en que a humanidade debe pasar a unha nova fase de conciencia, para lograr un nivel moral máis elevado. Un momento en que debemos abandonar os nosos medos e darnos esperanza os uns aos outros. Este momento chegou”.

SEMENTAA I SIÉMBRALA I SEMBRA-LA I SÉMALA I EREIN EZAZU 71

scouts

msc