Պատմութիւն սդհնչակեան կուսակցութեան ա հատոր part 1 by SDHP

i. Ր Ա s Ա P Ս. Կ n Ի Թ Ի Ի t u. Դ. Ռ9.ԱԿեԱՆ ԿՈՏՍ. ՊԱՏԱԱԳՐՈՏ^եԱՆ ԿեԴ-Ր. 3U'\.,a'\.,UtunSlfPh

u. a. ^ Ն 2 ԱԿևԱՆ m u m r a - b i n

1 887- 1 962

Ա - 1Ա Ց Ո Ր

ՏՊԱՐԱՆ ՇՒՐԱԿ ՊԷՅՐՈՒ Թ 1962

ՆհՒԹԵՐՈՒ

ՑԱՆԿ

ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ

Հ. Պ. Կ. 3.

Ն ԱևԱՐԱՆ էջ

ԹՐՔԱԿԱՆ ՏԻՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՈԻՆԸ

• Անգյիսւցի զօր. Ուիլիըւքի կարծիքը

• Արեււքտաճայուըէրան վ ի ճ ա կ ը I860 —1864

• Ա եյթունի 1862ի ա պ ստ ա ւքբութիւնը

• Ա րեւմ՚տա ճա յութեա ն վ ի ճ ա կ ը

ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՀԱՐՑԻ ԵԱՆՈԻՄԸ

— Աան-Է)թեֆանո յի գաշ^էագրի \ՀՏրդ Աօգուածը — Պերլէնի ՎևՀաժողովին $\րդ Աօդուած ը

ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄՆԵՐԸ 1870-1880

— Արեւմ ւոեան Հայաստան ի մէջ վլաղայբական խում բեր և կազմ ակերպութ իւններ — Ազատագրական շարժման գաղափարախօսութիւնը — Ալ ր ոպական պետու թ իւնն եր ու դ֊է[*վՀԸ Հայկական Հարգին վերաբերմամբ 1870—1880 — Ցարիզմի բռնատ իր ու թ իւն ը — ա քՀաղայական Հոսանքները

• 8 եւ|ա փ ո խ ա կ ա ն շա ր ժ ո ւմ ը Վ ա նի մեջ

— Արմ ե՚յւակա^ւութ իւն — Աուսական Հիւպատոսը Վանի մէջ

ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈԻՍԱԿ8ՈԻԹԵԱՆ ԾՆՈՒՆԴԸ 1887ին

— Եր ագիր ԼՀևո֊աւոր նպատաՀ, * օտաւոր նպատակ) — &Հնչակյ)ի Հրատարակութ իւն ը

« Հճչա կեա ն կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե ա ն զ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ ի ւն բ — /(յանազատ կը մեկնի րէէպէ Եր կէր

37 39

«Հ այ Ահղափոիսակա^էնԱր ի ֆաչ ‘հակ ղուի} իւնյլ ծնունդը • ապա Հ՛ Ա• ՛ի՛։

— Հնջակեան (Լ• կ1լդըո՚հակա՛հ Վարջութ իլ^ւը

•

Կարնոյ (էրզրոււքի) ցոբյլւ 1890 Յունիււ 18ին

•

Գււււք Գսւբուի (|ii|(||i 1890 8ու]իս 15ին

— կ՛ում կ՛ալալ ի ըոյլյյ/հ արձադունդը ՀՀնչակ՚ֆի մ էջ

— Աշրդծուն Պատրիարքի մաձավւորձ ր •

Նազարթեկեան Կեդրոնի կազմակերպչական մեքենան

-- ԽթԷմհան Հայրիկ է պարադան

ՆԵՐՔԻՆ ԳԱԻԱՌՆԵՐՈԻ ԿԱԶ.ՄԱԿՆՐՊՈԻԹԻԻՆԸ •

ՌաՖայեյ Մսվսիսեանի զործունեութիւն[1 — Նադիրեա՚յւի դո ր ծու ?/ էու թ Էլ 'llը

•

Շմաւոնի (Գսւրւփեյ ԿաՖեան) գործունեութիւնլւ

•

Լեւոնի (Բարսեդ Զաքարեան) զործա. նեւււբիւնյւ

— Աարութիւն քնում այհան •

Անմանանուն էԻիրայրյւ

•

Մինաս Օւ||Ուի զործունևւււ|փւն|1

• Չե]|օնեւ՚ |ւ (Թորոս Եառուկեան եւ (ւնկերներբ)

95 104 113

— կ՚անիէլ Վարդապհա — ll.hu/ո I։ քքչտունի --Փրոֆ՛ քնում այէրա՚հ և. իր կի՚Օր

125

•

Գայուստ Արիւանեանի ներոսութիւններլւ

126

Արաւք Ս.\|ւգպաշևանի գործունեութիւն|ւ

131

— «

նիԷլ Չ աւուշ

Սաււունի (ւերոսաւքարտը, 1894

135

— Էքեծն Լքr/ւր ատ և. §ամ ատհաՆ -- ՇաքԷՒ ’ V ոսակա//

եա> աmակու թ էւ // ը — ք*արեն որ ոդ ոււքներ ու 1քայիս/րան '(ծրագիր ր

• Պապլ։ Ա |իի րյոյցբ, 1895 • Զ եյթ ուն ի°նտպեււ Հնչսւկեան ե ղ ա ւ « Ինչո®ւ ե ւ ի՞նչպ ես ծրա դրուեցւա . Ջ եյթ ունի 1895ի ա պ ստ ա մբոլբիլնյւ — Աղաս իի դործունէու թիլնը — Աո.ս»ջէն գործադուլը -- Լ)ար դ էո ՊալայևmԱի 1ւ (*թալ ար \ Շիշti ա'եեա7/է խ ու մ բհր ը

153 160 162

ԱԼ-ՅԹՈԻՆԻ 1895ի ԱՊՍՏԱՄԲՈԻԹԻԻՆԸ

181

— [/*ա ր ա շ ի կ ո տ ո ր ա ծ ը — Էքւր ո պ ա կ ա ն դ ի ւ ա ն ա գ է տ ն ե ր ո ւ մ ի ջ ա մ տ ու թ ի ւ ն ը • Վ ա ն ի Հն չա կ եա ն կ ա զ մ ա կ ե ր ւգ ո ւթ ի ւն ը • Փ ա ր ա մ ա զ ի գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւը ի ւն ը

189 193 197

11ԱՐՍԿԱՍՏԱՆԻ ՀՆ2ԱԿԵԱՆ ԿԱՋՄԱԿԵՐՊՈԻԹԻԻՆԸ ՄԻՆ2ԵԻ 1896

200

• Սայմաստի Հնչա կեա ն կ ա զ մ ա կ ե ր ւգ ո ւթ ի ւն ը մ ի ն չ ե լ 1896 206 ^ՈՎԿԱՍԻ ՀՆ2ԱԿԵԱՆ ԿԱԱՄԱԿԵՐՊՈԻԹԻԻՆԸ ՄԻՆ2ԵԻ 1897

214

ՀԻԻՍ ԱՄԵՐԻԿԱՅԻ ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈԻԹԻԻՆԸ

220

Ա 2Ա ԿԵԱ Ն ԳՐԱԿԱՆՈԻԹԻԻՆ

225

— ((Ա պ տ ա կդ ե ր գ է ծ ա կ ա ^ ! գ ւա ղ ա ^ ա կ ա ն հ ա ն դ է ս ը • Հն չա կ եա ն գրագետ ները Մետեիյի ըանտին մեջ • Հնչա կեա ն ա րձա կն ո ւ ոտ ա նա ւորը — Լ ե ռ ե ն ր ^ Ա ր փ ի ա ր ե ա ն , /_. Բ ա շա լե ա ն > Տ է գ ր ա ն

253

կ ա մ ս ա ր ա կ ա ն ? Ս մ բ ա տ Բ ի ւ ր ա տ ? Ա տ րպ ետ “Շ է ր *Լա ն զ ա դ է ? Ղ,* Ա ղ ա յե ա ն և ա յլ ն ԳԱՂԱՓԱՐԻ ՏԱՐԱԿԱՐԵՈԻԹԻԻՆՆԵՐ ԵԻ ԱՆՋԱՏՈՒՄ

267

— Վ1ւր ակազմևա լներու. Ա• (էողո վ ը , 1896 • ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈՒՍԱԿ8ՈՒԹ ԵԱՆ Ա- ՊԱՏԳԱՄԱԻՈՐԱԿԱՆ ԺՈՎ ՈՎ Ը, 1896 ԼԱՆՏՈՆ — Կ ե դ ր ո ն ի ն ա ա գ ն ա ։դ ր 1896—1901

270

֊ 'Լ ե1՛ ա կ ա զ մ ե ա լն ե ր ո ւ /»« ժ ո քԼ11՛է Ը Լ Ա [ Է ո ո ւ ն դ ր իա } — քհո ւս ա Հ ա յ Հ ն ջ ա կ ե ա ն ն ե ր ը կ ր գ ո ր ծ ե ն Լէհոսթ ով} • ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈՒԱԱԿ8ՈԻԹ ԵԱՆ Բ . ԸՆ Դ ՀԱ Ն ՈՒՐ ՊԱՏԳԱՄԱԻՈՐԱԿԱՆ ԺՈՎ ՈՎ Ը, 1901, ԼՈՆՏՈՆ

276

• ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹ ԵԱՆ Գ • ԸՆ Դ ՀԱ Ն ՈՒՐ ՊԱՏԳԱՄԱԻՈՐԱԿԱՆ Ժ ՈՎ ՈՎ Ը, 1902, ԼՈՆՏՈՆ

277

• ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹ ԵԱՆ Դ • ԸՆ Դ ՀԱ Ն ՈՒՐ ՊԱՏԳԱՄԱԻՈՐԱԿԱՆ Ժ ՈՂ ՈՎ Ը, 1903, ԼՈՆՏՈՆ

287

• Հնչա կեա ն կ ո ւս ա կ գ ո լթ ի ւն ը ե ւ սոցիա լիստ ա կա ն ն ա մ ա գ ո ւմ ա ր ն ե ր բ * Տ րեզդեն ե ւ Ա մսթերտ ա մ

290

• ՀՆՉԱԿԵԱՆ Հ Ո Ւ Ս Ա *.ր ՈՒԹԵԱՆ Ե . ԸՆ Դ ՀԱ Ն ՈՒՐ ՊԱՏԳԱՄԱՒՈՐԱԿԱՆ ԺՈՈ.ՈՎԸ , 1905, Փ Ա ՐԻԶ

291

• Հ. 8. Դ ա օն ա կ ց ո լթ ի ւն ը կրկին հ ր ա պ ա րա կ կո ւգ ա յ

294

• Վ ե ր ա կ ա զ մ ե ա յն ե ր ո ւ պաոակ»ոււքլւ

296

• Մ եծն Մուրատ հր ա պ ա րա կ կ՚իջնե' դ ե պ ի հաւք ե ր ա շ խ ո ւթ ի ւն 298 • Իթթիհատը ե ւ Հն չա կ եա ն կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ի ւն ը ՕՍՄԱՆԵԱՆ ՍԱՀՄԱՆԱԴՐՈԻԹԵԱՆ ՀՌՉԱԿՈՒՄԸ, 1908

3C6 315

• Ս ա հւքա նա դրութ եա ն ա զ դ և ց ո ւթ ի ւն ը օտար ա շ խ ա ր հ ի վրա յ • Մ եծն Մուրատ Պոյիս կլւ վ ե ր ա դ ա ռ ն ա ] • Իթթիհա տ ականներյւ ե ւ Ատանայի ջա րդ ը

318

• Ռ ա ւքկա վա ր Ա զա տ ակա ն կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե ա ն (ՌԱԿ) երեւոււքը

320

— ՌԱԿ ի Ծ ր՚՚՚դ/՚րր, 1908, Պ "լիս • ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹ ԵԱՆ Զ - ԸՆ Դ ՀԱ Ն ՈՒՐ ՊԱՏԳԱՄԱԻՈՐԱԿԱՆ ԺՈԿ.ՈՎԸ, 1909, ՊՈԼԻՍ

332

• ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ՏԱՃԿԱՍՏԱՆՒ Ա- ՊԱՏԴԱՄԱՒՈՐԱԿԱՆ ԺՈ1.ՈՎԸ, 1910, ՊՈԼԻՍ • Հնչա կեա ն կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե ա ն Ո ւսա ն ո ղ ա կ ա ն Մ ի ո ւթ ե ա ն կ ա զ ժ ո ւթ ի ւն բ : «Կայծ» ա մ ս ա թ ե ր թ ը :

336 339

• ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹ ԵԱՆ ՏԱՃԿԱՍՏԱՆՒ Բ • ՊԱՏԴԱՄԱՒՈՐԱԿԱՆ Ժ Ո Ղ Ո ՚ԼԸ , 1912, ՊՈԼԻՍ

343

• Գ ա շն ա կ ց ո ւթ ե ա ն դ ե րը Ւթթիհատի օրով • Հն չա կ եա ն կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե ա ն Կեդր. Վ արՏոլթեա ն Կոչը

349

ւքեծ պ ետ ութ ի ւն ներ ուն ե ւ ժողով ուրդն երուն, 1913

352

— Հ ա յկ ա կ ա ն Հ ա ր ց ը 1912—1914 թ ո ւ ի ՚հ Հօֆ և. Վ ե ս տ է ն է ն կ վ չ ն ն ի չ ն ե ր ու ն շա ն ա կ ո ւ մ ը և Հե ռա ց ո ւ մ ը

362

• ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ է- ՊԱՏԴԱՄԱՒՈՐԱԿԱՆ Ժ ՈԴ ՈՎ Ը, 1913, Թ ԷՕՍԹ ԷՆՃԷ

364

• Հնչա կեա ն կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե ա ն Կոչը' քա ղա քա կիրթ ա շ խ ա ր հ ի հա նրա յին կա րծիքին, Ա պ րիյեա ն ե ղ ե ռ ն ի ա ռ թ ի ւ , 1915 ի ն

368

• ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹ ԵԱՆ ՏԱՃԿԱՍՏԱՆՒ Դ- ՊԱՏԴԱՄԱՒՈՐԱԿԱՆ Ժ Ո Դ Ո Վ Ը , 1914, ՊՈԼԻՍ

373

• Ք սան Կ ա խ ա դա ն նև րու դա տ ա վ ա ր ո ւթ ի ւն ը :

ՀՆՋԱԿԵԱՆ ԿՈԻՍԱԿՑՈԻԹԵԱՆ ՇՐՋԱՆԱՅԻՆ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ԱՆ6ԶԵՐԸ 1896ԷՆ ՄԻՆՉԵԻ ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ Ա. ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ

392

• Վ ա նի Հնչա կեա ն ցործունեսւբիւնյւ • Պ արսկաստանի Հնչա կեա ն ցործունեութ իւնյւ 1896—1914

396

• Սայւքաստի Հնչա կեա ն գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւբ ի ւն բ 1891—1915

406

• Կ ո վկա սի Հ ն չա կ եա ն կա զ ւքա կ ե ր պ ո ւթ ի ւն բ 1896—1915

413

/'ադոլի գործադուլը 1904^7/ ք/՝ոլիցինի ւոևռորը Հայ-թ աթ արական կո֊իւները Հնչ ակևան դո ր ծուն էու թ էւ^ւը Աեւ ծովու ափերուն և. Ասm ր աէյանէ tfէ 9 —ՀնչակևաV/ կու֊ սակզու թեuAs դժուա ր ու թ ԷլնԿւեր ը Ս» *Ն* կուսակցու թ եահւ հետ

-— — ֊

• Հնչա կեա ն կ ո ւս ա կ ց ո ւբ ե ա ն Շ ապին Գ ա ր ա ն իսա րի սյա շտ սյա նուբիւնբ 1895—1915

440

ՀԱՄԱՇԽԱՐՀԱՅԻՆ Ա. ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ • Հա յոց սսբսնդբ ե ւ Հնչա կեա ն նեւ՚ոսա կա ն բն դդի ւքութ իւններբ, 1914 - 1920

451

• Մ ուսա Ըերան ինքնա սյա շտ պ ա նութիւնբ

454

— կ ա ր ա պ ե տ կ է օվտէ ր է լ ե ա ն և Ա ա լւ դ է ո կ է Օզ է ւ ր ե ա ն ֊ Զ է յ թ ՞ ^ ց ի Զ ա ր ը գ ե ա է թ ու. մ բ ր

— Ֆր'հտըճադ է և Qաթ է հևր ոսակա'll դէմա դր ութ էւ^էր — Մեծն Ա>ուր,ւյտէ նահատակ ու թէւ^ւը — կ՛ում կ՚ույուէ (Ագտաղ) դոյամարտր

• Կու| կ ա ս ե ա ն կաւքաւորն եւ՚ու շարժոււքյւ հւ Ա նդրա նիկ փ ա շա ն

469

֊ Լն էլէսկհան կ*ունդէ կազմ ութէ ւն ը — Աւշարեան ? ճունպոլաթ եան L ւ Պանդուէյտ

ՀԱՄԱՇհւԱՐՀԱ8ԻՆ Ա' ՊԱՏԵՐԱՋՄԷՆ ՄԻՆՉԵԻ 1920 ԱՆՑՈԻԳԱՐՋԵՐԸ ԿՈՎԿԱՍԻ Մ ԷՋ

472

— (հու ոակա^ւ Փետր ուարհ ան Աեզափոէյութ էւն ը ֊ Հել ակևան կեանtpը այդ օրերու'ն

• Հոկտեւքբևրեան ւքեծ Ս ե դ ա փ ո խ ո ւթ ե ա ն յա դ թ ա ն ա կ բ — վիժակի մէջ էր Կnվկա u և Հայա սinIll'll — Սարդարապատի կո֊իւը և Հ ն տ//>կkան Պանդուխտի խումբին հր ttոական յարձակում ր

• Հա յա ստ ա նի Հա ն ր ա պ ե տ ո ւթ ե ա ն (Արարատեան) ծա գոււքբ 1918 Մ ա յիս 28ին

478

481

—

րժգոձու թ էւ.ն Արեւմտաձայ գաղթ ակա՛հու թ ևան օ

—

19 19/ffr

CC Արարատհան

փոյսուէ {քէացեալ հ

Հանրապհտու թ ftւն%ը կը

Անկախ Հանր ապհտու թ եան

• Ատրպեյնան|ւ խորքւրդայնացոււքբ

484

— Հայ կոմկուս ը Հայ ուստանէ մ է — Հ ր" չակհանն եր ոԼ մասնակգու թ է ւն ը // այ է սևա7/ (Լպստումբութհան

• Հա յա ստ ա նի խ ո ր հ ր դ ա յն ա ց ո ւմ ը , 1920

488

-- /» անակւյու jj ի/ V/V/ հր (I ոսկոi-IIIJ է l / -- Հճր*-/#?! frinեj3 յ։ ււրււա//ւ է fl ակու֊ j<fհill'll ձաjj! աւհր ու թ էւ 7/ ր

• Վ րաստանի խ ո ր հ ր դ ա յն ա ց ո ւմ ը • Հնչա կեա ն Կ եդրոնա կա ն Վ ա րչութեա ն ե լ Կոմինտերնի (‘1՝. Մ ի ջ ա զ գ ա յն ա կ ա ն ի ) փ ո խ յա ր ա ռ ե ր ո ւթ ի ւն ն ե ր ը

493 496

— ՀՕԿհրը Ս փ ի ՚֊ռ ^ի 'քէջ ՎԵՐԱՔՈ/Լ ՄԸ ՀՆՉԱԿԵԱՆ ՍՈՑԻԱԼԻՍՏԱԿԱՆ ՇԱՐԺՈԻՄԷՆ ՄԻՆՋԵԻ I*.. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՏԳԱՄԱԻՈՐԱԿԱՆ Ժ-ՈՎՈՎԸ

504

• ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈԻԹԵԱՆ Ը- ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՏԳԱՄԱԻՈՐԱԿԱՆ

ԺՈ՚ԼՈ՚ԼԸ,

ԱԹԷՆԲ,

1924513

• ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈԻԹԵԱՆ Թ. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՏԳԱՄԱԻՈՐԱԿԱՆ Ժ1Ր1.1ԻԼԸ, ՄԱՐՍԷՅԼ, 1934 • ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈԻԹԵԱՆ ժ - ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՏԳԱՄԱԻՈՐԱԿԱՆ

ԺՈ՚ԼՈՎԸ,

ՓԱՐԻԶ,

ԿԻԼԻԿԻՈ8 ԱՆՑՔ ՈՐԸ ՍԻ ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿՈԻՍԱԿ8ՈԻԹԵԱՆ ԳԵՐԸ 1914-1920 • Ֆ րա նսա յի թշնաւքակաՈ դ ի ր քա ւո ա ււքր (ւսւ|ւսյ (ւահդեպ — Հնջ* կուսակղութ ևահ ւէ” [*Ը — Չէթ է,սկան շարժում — Հաճ ըհ կը ւգաւորաստու ի

• 'MmllllIinJ

£Gւււվնն1 1% ոաթL>u.iG քւռչակոււքլւ, 1920

• Կիյիկիոյ պարպոււքբ — Ր հԷւղե Լիբա նան . ԼյուրԷա

1938526

530 537 538 562 570 609

Նրավ) և Ե գիպ տftս

— Ա. նատուփ 2000-ling ւսնուանացսւնկլյ

Ւ օ ա

Տարիներն |յ վ ljr, խիստ այրող եւ անյետաձգե|ի պանսւնջ if|i դարձած հր, Հնչակեան կուսակցութեան փառապանծ գործունեոլթիւնը p նորոշոդ պատմութիւնը |Ո ] ւ ւ ընծայեյ իր յրիլ եւ ամբողջական ծայքերով ու երեսներով : Աննրամեշտ նկատուած եր' դրի աոնել պատմութիւնը, մարտական եւ գաղափարական սերունդի մը, որ անմանանուն կուսակցութևան մը — Հնչակեանութեան — միջոցաւ ու ցուցմունքներով աս պարեզ իջած եր երեկ եւ արնամարնեյով զինք շրջապատող բռնապե տական վարչակարգերու խեղդիչ պայմաններն ու աննամար դմուարութիլնները, արիւնի եւ կախաղաններոլ գնով իսկ, կերտեց յեդաւիոիւական այնպիււի սքանտեյի դրուագներ, որոնցմով նպարտանալու իրաւունք ունեցալ բովանդակ նայութիւնը եւ որոնք, փաստօրեն, այսօր կը նանդիսանան նայ մոդովուրդի ազատագրական ոգորումնե րը բնորոշող փառքի եւ պարծանքի անկորնչեյի, նսկայական կոթող ներ: Աններեյի եւ մեծադոյն յանցանք մը դործուած պիտի ըյյար, եթե Հնչակեանութեան դրօշին տակ գործող մեր աննետացող Հ ի ՛ ս ե ր ը նետուեին մոռացութեան անկիւնը ել պատմութեան եջերուն մեջ նարազատօրեն երեւան չբերուեին անոնց յուսապայծառ դեմքերը, իրենց կատարած ազգային եւ նամամարդկային փառաւոր զործունեութեամբ ու աշխատանքներով: Կային անշուշտ՝ Հնչակեան կուսակցութ եան, ինչպես նաեւ' անոր գաղափարին սերմ՛նացան բազմաթին տիտաններու տանջայից կևանքն ու գործունեութիւնը ցուցնող գիրն ու գրականութիւնը, որոնք մամանակագրական կարգով, նոս ու նոն ցրուած վիճակի մեջ իսկ' ամփովւած եին մեր յեդափոխական շարմումներուն նետ կապ-

ւա ծ դեմքերն ո ւ դեպ քերը: Ա յդքա նը սա կա յն* չեին կրնար բա ւա ր ա ր Տ ա մ ա ր ուիյ' կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե ա ն նա if ար uufkG զ ո Տ ո դութ իւն ը ն ե յո ւ պատ րա ստ ա կա մ ընկերներուն կուլմե: Աննրաժեշտ նկատ ուա ծ եր ա յդ բոյորը մեկտ եդեյ ե լ շդ թ ա յա ւո ր ե ] պ ա տ մա կա ն նատորներու մեջ, որպես զ ի ա ն դ ա ռ ն ա ր սե փ ա կա նութ իւնյւ* ներկա յ եւ գա յի ք ս ե ր ո ւն դ ն ե ր ո ւն : Զ ո ն ո դ ո ւթ ե ա ն ոգին չեր որ՜ կյւ բա ցա կա յեր նմա ն Տ ոյա կա պ ձ ե ռ ն ա ր կ մը յա ջոդութ եա մ՚բ պ ս ա կ ա ւո ր ե յո ւ նա մա ր: Ն ի ւթ ա կ ա ն ը չեր որ' մ ե զ դրա ծ եր ա ն յս պ թ ե |ի դ ժ ո ւա ր ո ւթ ի ւն ն ե ր ո ւ ա ռ ջ ե ւ , ա յյ' թեքնիքա կա ն ե ւ ա ռ ա ր կ ա յա կ ա ն խոչընդոտ ները, որոնց յա դթ ա Տ ա րեյու Տա մա ր, պետք տ եսնուեցա ւ ընդՏատեյ Հնչա կեա ն պ ա տ մո լթ եա ն Տրատար ա կ ո լթ ե ա ն ձ ե ռ ն ա ր կ ը : Վ երջա պ ես, ո ւր ա խ ենք յա յտ նեյու թե ա յսօր կա րե յի ե զ ա ւ իրա գործեյ ifbr նպատակթ եր կու նատորներու «քեջ, զա յն ն ե ր կ ա յա ց ն ե յո ւ Տ ա մա ր բպ որ ս պ ա ս ո դ ն ե ր ո ւ ն , ՝ լդյա ն ա նոնք Հն չա կ եա ն եւ ոչ-Տ նչա կեա ն, քա ն զ ի « Հնչա կեա ն պ ա տ մ ո ւթ ի ւն ը ա նքակտեյի ե ւ յո ւս ա ւո ր եջերեն մին ե Տայ մ ո զ ա |ո ւր դ ի դ ա ր ա ւո ր պ ա յ քարի ե ւ Տ երոսա կա ն մ՛ա րտ նչումներու պ ա տ մութեա ն» , ինչպես նշուա ծ ե Տատորիս ն ա խ ա բ ա ն ի ն մեջ: Պետք ե նշե| նոս, որ Հնչա կեա ն պ ա տ մ ո ւթ ի ւն ը ա նպ ա յմ ա ն օրեն յոյս լւնծա յեյու բա զձա նքին ե՛լ ա պ ա " ա նոր շուտ ա փ ոյթ իրա գործումին մ՛եջ, Հ ի լս ի ս ա յի ն Ա մ ե ր ի կ ա յի շրջանթ ո ւն ե ց ա լ իր ա ռա նձնա յա տ ուկ ե ւ մ ե ծ ա գ ո յն բա ժինը: Յիշեայ շրջանյյ, տարիներ շա ր ո ւն ա կ , իր Տերթ ա կ ա ն սլա տ զա մա ւորա կա ն ժ ո դ ո վ ն ե ր ո ւն մեջ զ բ ա դ ե ց ա ւ ա կնա րկուա ծ Տ ա րցա ]: Ընտ րուեցա ւ կեդր. Յ ա նձնա իա ւմբ մ՛ը* յա նձինս Պ• Պոնտարիի^ [J . ԱիմրւնեանԻ, ՍԻէ"Լ ա1՚դ Ի է լ y • Թարւսյհւսնի է Խ մ բ ա գ ր ա կ ա ն Մ ա րմնի ա ն դ ա մ ն ե ր ն շ ա ն ա կ ո ւե ց ա ն ՛ Բ • Սիւնի,ր, Վ ’ Մարսհան ե լ /■“. Վւ։։լ։ազդասւ ։ իբ ր ե լ յա րմ ա րա զո յն վ ա յր ' նկատի ա ռ ն ո ւ ե ց ա լ Փ արիզը (1938): ‘Ն ա մ ա կ ա զ ր ո ւթ ի ւն ն ե ր Տոս ո ւ Տոն եւ ա նոնց զ ո ւգ ը ն թ ա ց , խ ը մ բա զր ա կ ա ն կա զմ՛ը ս կ ս ա ւ նիւթ և ր ե ւ կա րեւոր ա ր խ ի ւն և ր ձ ե ռ ք ձզեյոլ ա շխա տ ա նքին: ‘եժբա խ տ ա բա ր, Վ . (քարսհանի եւ ա պ ա Բ • Սի ՛-֊ ‘''Ւ ք Ւ մաՏու| մ՚եջտեզ եկա ն նորա նոր դ ժ ո ւա ր ո ւթ ի ւն ն ե ր : Ա յսուՏանդերձ, ջուրը չինկա լ Հնչա կեա ն ւզա տ մութեա ն Տ րա տ ա րա կութեա ն ծըրա զրի գ ո ր ծ ա դ ո ւլը իւնը: 1954ի կերջերը, Ն իւ ե’որքա բնա կ երկու ընկերներ' Սարդիս Սարգիսհան ե լ Մարտիրոս (Յ՛ար այ/ւան, որպ ես մ ե կ ե ն ա ս ն ե ր , C O շաւի1դի զումա րու| մը Տանդես եկ ա ն , ընդՏւստուած Հնչա կև ա ն պատմ ա գ ր ո ւթ ե ա ն գործին մ ա ր մ ի ն տայու զ ե զ ե ց ի կ ժ ե ս թ ա | մյւ, որոնց Տետ եւեցա ն Բ՚սռնակ /•->' ալ հ tu հ ե ւ Տէր և Տիկ • Ադամհան ։ Հնչա կեա ն կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե ա ն Կ եդրոնա կա ն Վ ա րչութեա ն նրաՏանգով ո ւ կ ա ր զ ա դ ր ո ւթ ե ա մ բ , եր կու մտ ա ւորա կա ն ընկեր ներ ' Պետ րոս Պոն տարի ե ւ II. IJ ի՛քոնհան մ՛զիչ ուժը Տտնւրյիսացան ս կ սուա ծ օա ր ժ ո ւմ ի ն ' սիրա յօժա ր տ րա մա դրեյով իրենց ժ ա մ ա ն ա կ ն ո ւ մ ի ջոց ները:

Կեդր. Յ ա նձնա խ ումբս' գտնեյու ն ա մ ա ր յա րմ ա րս պ ո յն վ ա յ րը, եւ որ կա րեւորն եր, գտնեյու ն ա մ ա ր ն ա ե ւ Խ մբա գր ա կ ա ն Մ ա ր մ ն ի ա ն դ ա մ ն ե ր ը , իր աչքերը ս ե ւ ե ռ և ց դե պ ի Պեյրոլթ, շա րք մ՛ը մտ ա ւորա կա ն ո ւժ ե ր ո լ վրա յ: Բ ա րեբ ա խ տ ա բա ր' դ մ ո ւա ր չեդսււ գտնել փ նտ ռուա ծը: Յայտնի հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն գործիչ, վա ստ ա կա ւոր մտաւորա կա ն ե ւ վ ե թ ե ր ա ն ընկեր Արսէն կիտու֊ր , որպ ես խ մ բա գ րա պ ե տ , յա ն ձ ն ա ռ ո ւ եւլաւ ստանձնել իրեն վստ ա նուա ծ Հհ չա կ եա ն պ ա տ մա գըրո ւթ ե ա ն գործը, մ ա ս ն ա կ ի գ ո ր ծ ո ւն ե ո ւթ և ա մ բ ը ' կա րգ մ՛ը ալ| ընկերներու: Ա րդիւնքը մեջտեղն ե: Ա հա ՛: եր կու հատորներու մեջ ա մ փ ո փ ո ւա ծ Հնչա կեա ն կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե ա ն պ ա տ մո ւթ իւնը , իբրեւ ա ն թ ե ր ի գործ մ՛ը յա յտ ա րա րեյու պարծենկոտ ն ա ւա կ ն ո ւթ ի ւն ը չենք սնուցա ներ, բ ն ա 'լ: Ն շա նա ւոր նեւլինա կներու գործերն իսկ կ ՛ո ւն ե ն ա ն իրենց քննադատ ելի կողմերը: Կրնան պ ատ ահած ըյլալ վ ր ի պ ա կ ն ե ր , ա կ ա մ ա ] ա ն ն շ դ ո ւ թ ի ւն ն ե ր , դ ե մքեր ոլ ե լ դեպ քերու նետ կ ա պ ո ւա ծ չա փ ա զ ա ն ց ո ւթ ի ւն ն ե ր ; Մեկ բա ն, սա կ ա յն , այն որ* Կեդր. Յ անձնախում՚բս, ինչպես ն ա ե ւ՝ Խ մբա գր ա կ ա ն Մ ա րմինը, տրուած պ ա յմ ա ն ն ե ր ո ւ մե ջ ' ըրա ծ են իրենց լա ւա գոյն բ, նիմք ո ւն ե ն ա յո վ ձ ե ռ ք ա ն ց ո ւա ծ նին ու նոր ա ր խ ի ւն ե ր ը , ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւը ի ւն ն ե ր ը եւ պ ա տ մա կա ն դեպ քերը դրււեւորուլ ա յս ո ւ ա յն կո դմե տ րա մա դրոլա ծ փ ա ստ ա թ ո ւղ թ երն ու նա ւա քա ծոները: Կը նա ւատ անք թե' Հն չա կ եա ն պ ա տ մութ եա ն հրա տ ա րա կումով, կատարեցինք գերա գոյն պ ա րտ ա կա նութ իւն մը, յա րգ ա ծ ըլլալու ե ւ պ ա ն ծ ա ց ն ե լո ւ յիշատ ակը բոլոր ա նոնց, որոնք իրենց կե ա ն քի գնով ծ ա ռ ա ց ա ն ամ՛են կա րգի բ ռ ն ա կ ա յո ւթ ե ա ն ց , հ ն շո ւմ ի ու հարստահարո ւթ ե ա ն ց դ ե մ ե ւ մ ա ս ն ա կ ց ե ց ա ն նայ ժ ո դ ո վ ո ւր դ ի գ ո յո ւթ ի ւն ը յա ւև րմ ա ց նոդ ' լուսա շոգ ե լ փ ա ռ ա ւ ո ր ա յս օր ո ւա ն — ԽՈՐՀՐԴԱՅԵՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆի— գ ո յա ռ մ ա ն ը : Մյսու կու գա նք մ ե ր խ որին շնո ր ն ա կ ա լո ւթ ի ւն ն ե ր թ յայտնելու մ՚եկենա սներուն, փոքր ու մե ծ քա նա կով նուիրա տ ուներուն ե ւ ա յն մտ ա ւորա կա ններուն, որոնք որոշ շրջա ններու պ ա տ մո ւթ իւնը գ ր ելով, դ ի ւր ա ց ո ւց ի ն մեր գործը: ՀՆՉԱԿԵԱՆ ՊԱՏՄԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՅԱՆՏՆԱԽՈԻՄԲ Ամ հ լ։ ի կ in

ս ա Հեռաւոր երկիր նստած դոր նժշեՀ Հալրենեաց բախտին մօտուստ ես տեդեակՔարոզ քաջարի նոր սկզլաւնց վեէ՚յ, Օեղափոխութեան ձայնատու Հնչակ» Նոր զազափարի քո ցանած սերւքաՆ Ս.զնիւ պտուղներ նասուննան արագ. Կարին եւ Պոլիս որոտԱան նման, Անդրանիկ շարժմունք ծնան fbu Հնչակ» Ջար բրւնակալբ, նալոց կեդեմիՋ Վախեն պանուեցաւ ոսկի գանին տակ. Խուլ Եւրոպայի թնդաց մէն դանլին, Հայը ցնցուեցաւ, կարմրեցաւ Հնչակ» Այսօր fn սերմանց նոր պտուդք աI'll)., Հասած կարմրին արեան նմանակ. Կենաց եւ նաքյու սուրբ ժան մերձենալ, Կարմիր նրաւէրիդ ակն ունինք Հնչակ» կոչնակդ ննչեցու'ր, (ւնչեցոմր արեԿ Ասդ (iալք nsf ելլեն ծագէ մինչեւ ծագ. Փշրի ժանտ շդթան ծագէ նոր արեւ, «ԱԶԱՏ ԵՆՔ» ննչէ, ոսկեզօծ ՀՆՋԱԿ»

Ն Ս. խ U P Ս. Ն ՀՆԶԱԿԵԱՆ կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն պ ա տ մ ո ւ թ է ւ ն ը ա ն ը ա կ ւո ե լ է և լո ւ ս ա ւ ո ր է ֊ ջ և ր է ն մ ԷԳ/ է ' Հա յ ժ ո ղ ա է ո ւ ր գ է գ ա ր ա ւ ո ր պ ա յ ք ա ր ի և Հեր ս ս ա կ ա հ մ ա ր ա ր ն ֊ չուէքնհր ո ւ սլա տ մու թ ե ա ն ։ Հ ա յ ա զ ա տ ա գ ր ա կ ա ն պ ա յ ք ա ր ը տ ա կ ա ւ է ն ո ւ ս ոււէեա ս է ր ո ւ ա ծ չէ ? որսլէս տ ն տ հ ս ա կ ա ն - ը ն կ ե ր ա յ ի ն ա ն օ ր ի ն ա կ ճ ն } ոււքևե ր ո ւ } զ ր կ ա ն ը ն ե ր ո ւ 1ւ Հա լ ա ֊ ծ ա ն ը ն ե ր ո ւ դ է մ ը մ բ ո ս տ ա ց ո ղ ժ ո ղ ո ւէ ո ւր դ է մ ը զ ա ն գ ո ւ ա ծ ա յ է ն շ ա ր ժ ո ւ մ ։ Ա յո պ ա ա ճա ո.ա ւ ա լ շա տ մ ը “է ր է ջ ն ե ր ա յ գ ւ ղ ա յը ա ր ը ն կ ա տ ա ծ ե ն ո ր պ է ս (Լգ ո ւր ս է ն ն հ ր մ ո ւ ծ ո ւ ա ծ ? ա ր ո ւ ե ս տ ա կ ա ն շ ա ր ժ ո ւ մ մ ը» ? ո ր ո ւԱ Հ ա մ ա ր ? ի բ ր ե ւ թ է CC Թ ՛ուր֊ ը է ո յ մ էջ շ կ ա ր սլա ա ր ա ստ Հող՝)՛) և. Հ ե տ ե ւա բ ա ր ' (Լա ն Հ ր ա ժ ե շ տ ո ւթ էւն')') ։ Տ ա ր բ ե ր ջէ ր տ ե ս ա կ է տ ը նաև. թ ո ւ ր ը պ ա տ մ ա բ ա ն ն հ ր ո ւ ն և ն ո յ ն է ն ը ն Ա պ ա է լ լ Հ ա մ է տ է ն } ս ր ո ն ը կ 1ո ւ ր ա ն ա յ է ն Հ ա յո ւ թ ե ա ն կ ր ա ծ Հա ր ս տ ա Հ ա ր ո ւ թ է ւ ն ֊ ն ե ր ը ։ Ան ո ր մ ղ ա ծ գ է մ ա գ ր ա կ ա ն պ ա յ ը ա ր ը ' կ ը յէ ե ր ա գ ր է է ն (Լ Հա յ յե ղ ա փ ո խ ա ֊ կ ա ն ն ե ր ո ւ 1ւ օ ա ա ր հ ե ր ւ/ւ կ ո ղ մ է ս ա ր ը ո ւ ա ծ ս ա գ ր ա ն ը ն ե ր ու)) ։ Դտ՚հ ուեցա 'հ *հ// յ ն է ս կ Հա յ *է[*է^ներ^ ո ր ո ն ը յ յե ղ ա փ ո խակա^է չա/ւ». ժոււՈ ւերը Հ ա մ ա ր ե ց է ն (Լգ հ ր ա ղ ա ն ց ա պ է ս մ է ջ ա զ գ ա յ է ն գ էւա^է ա գ է տ ա կ ա ն J'"֊ ր ա բ հ ր ո ւ ք } է ւ ն ն հ ր ո ւ ա ր գ է ւ ն ը ) ) ^ և ղ ա ն ո ն ը մ ե ղ ա դ ր ե ց է ն ? ո ր պ է ս պ ատ ճա ռ. Հա յկ ա կ ա ն կ ո տ ս ր ա ծ ն հ ր ո ւ ։ Տ ա ր բ ե ր է ր սա կա յն։ Հա յ յե ղ ա փ ո խ ա կա ՝հ շ ա ր ժ մ ա ն 1ւ ա ն ո ր Հ ո լ ա է ո յթ է մ ա ս է ն Հ ն չ ա կե ա՞հ ւղ ա ա մ ա բւս'հ է ն և. գ ո ր ծ է շ է ն մ օա ե ց ո ւ մ ը ։ Հ ա յ բ ո ւ ր ժ ո ւ ա - լ է բ ե ր ա լ հ ե ր ո ւ ^ է ն ջ պ է ս ն ա և րէ ա շէէ ւա կցութ եւս,Ա գ ա զ ա ֊ փ ա ր ա խ օ ս ն ե ր ը մ է տ ո ււ/և ա ւո ր կ ե ր պ ո վ էյ եղա թ հ ր ա ծ ե ն Հ ն չ ա կ ե ա ն գ ո ր ծ ն ու մէտ ըը։ Դ ժ բ ա խ տ ա բ ա ր տ ա ր բ ե ր չէ ե ղ ա ծ ն ա և ? Հ ա յա ս տ ա ն է խ ո ր Հ ՚ր գ ա յն ա ց ո ւ մ է ն հ տ ը ^ Հ ա յ կ ո մ կ ո ւ ս է ւ է հ ր ա բ ե ր ո ւմ ը Հ ն չ ա կ ե ա ն կ ո ւս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն ն կ ա տ մ ա մ բ ? չՀ ա ն գ ո ւ ր ժ ե լ ո վ ա յն պ ա տ մ ա կ ա ն ա ն Հ ե ր ը ե լ է ճ շ մ ա ր տ ո ւ թ ե ա ն ? ո ր է ր մ է գ ո ւ ր ս և է ր մ է շա տ աո. ա ջ ?ե ղ ա ծ է ո ւ ր էշ Հա յ կ ո ւս ա կ ց ո ւ թ է ւ ն մ ը ? ո ր սո ց էա լէ ս տ ա կ ա ն գ ա ղ ա փ ա ր ն ե ր ը տ ա ր ա ծ ա ծ է Հա յ և ո ւ ր էշ ա ր ե ւ ե լ ե ա ն ժ ո ղ ո վ ո ւ ր գ ն ե ր ո ւ ժ*էջ% և ի - ն չ ա Հ ա ւո ր պ ա յ մ ա ն ն և ր ո ւ տ ա կ. ի ն չ ,if էս ն ա և յ ա ն 1 ի ր ծ ր ա գ ր է ն մ էջ 1)"ցի ալէսւոակա՝!։ Հ ա յա ս տ ա ն է ս տ ե ղ ծ ո ւ մ ը ն կ ա տ ա ծ է է ր Հ ե ռ ա ւո ր և գ ե ր ա ֊ „կը, Գ” յ ն նպո

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

Այս ււվսւյմ ւս^ւՊէերը պատճառ, եղած են , որ V-i ակետ*հ կուսակրութհան բազմաէժէւ տարինևր ու. Կերոսակաhi գործերը ifhա'// մուԷԺԷ^է //էջ ^ չգհաԿատու ին ըստ ։սրժահււոյ*էէ? և. ե^էթարկու է^է ա1հբարեէյէդճ ու այրսնգակ էյեղաթ էւ-րում֊ 'հերու և սասը ադ/հաՀատման ։ V-<շա[յհւէւ'ն պատմ// ւ թ եան այ ս Հատորը ‘հպատակ ուն է առարկայօ ր էն ։Էևր լուծ ևլ բ աղաբա - տնտե ոական պայմ անն եր ր%պատմակսւ ն մ աթերիալիզմի տհսանկէւ*հէր հ գէտուած և. &շրէևլ Հ^ւչակսահ կուսակրու թեա^է դևը ը այդ֊ տն֊ Կաւաս աը պայքար էն մ էջ է Հտյ ադաաադրակա՚հ սլայբարէ լյարդ, մ ար բս էստօր է^! վերլուծմահ սլա֊ կասր? ա^էՀրաժեշտ կը գարձնէ^ ամէնէն ա /ւա ^ ? վեր լուծևլ Հն չակեան ութ էւ*հր նաէւսրգոդ >ր ջա*հնհր ր ? 1ւ ասլա ‘հհր կայ ադնIfլ Հ նչակևա‘հ ‘հաէյաձևռ նու էքևամլ. մղուած ադատադր ակա< հ շարժ ոււՈւհր ուն պատճ/սռներն ու 4ևտևւահբ ներր ։ է՜քՈւրՊ եօpանասու*հ4է*էէդ. տար Ի ն ե Ր , Հնւ ակևա'հ կուսակրր/ւ[ժ էւ*հը գժո֊ խ."յին սլայմ տր հներ ու մէջ^ տարաւ յ ևդաւէոէւակա7/ վէթվսաւ՚Ւ ւէոր ծու*հէսւթ էւ*հ մ ր y կազմ ակերւդչական ա‘նդ ու լ աշէւատա*հբ մ ր ? մարբսէզմէ եռտնգուն սլրո֊ սլակս/հտ մ ր։ Հնչակեան կուսակրութ էւն ր Հայ չարբտշ և էրաւազուրկ աշ֊ էւատաւոր ու թ ևան 1ւ բաղա բա րէներ ու ՚ոջ ար թ նրուր առաջէն անդաif րլ լա֊ ւ-ւ՝ դ.ասակար գայ է*հ և ասրս աղդայ էն շտՀերու դէտակբութ էւն ը t Սու ւ1՚'անէզմ է և. դարիղմի աՀաւոր օրերուն՝ Հ նչակեա7/ կուսակրու֊ 1''խ՚Կ- յառաՊադուդ ադատսյդ.րակահ դա՛հգու ս/ծայ է հ շարժումներ ^ զէ^էուած ասլստամրութ էւհ*էւևր ? բ ադաբ ակահ /լ տնտհսակւաւն սլաԿա'հj?7#A՜ ր ով Կրասլարա— կայ/՚ն սլատկառա զրէու րոյրեր ^ 1ւ ա*էւատաւ սր ակա7/ գործադ֊ու լհեր ? ար կա— լքտրԿելով ահմ ար դ կայ է7/ Կալածա7/ բ ր ^ բանտն ու կաէւաղանը՝ ‘հպատակ ուհ և֊ ՚ 'հալով բար ելաւել Կայ ղաItդ.սւ.ած/, ա'հահ// /// կան և. բ ադաբ ակաIt կևա7/ բ ր t ԱԿւուրւս^ւաI է փաստ է որ Հնտակևա'հ կու սակւյուPհան բար սղած ‘հոր դ.աղափար 7/ երր ? Հհաասլ7/ գա ծ բ ադա,րակահ և. ա7/ տեսակա7/ էտէարհերը? սար֊ սաւէադդ սւ տեռսր՚հերը^ և. էրապատտ դր ականու թ էւ*հը ? 7 0 տարէր հերու ըն֊ (1աւյբ էն ^ էւոր ապդ li դու.թ էւ ն գործեր էն ր/ ամ անակակէ լյ 4 այ և օտար մտբէ^ գր ակա< հու թ եա*հ ու գործելակերպ է վրայ։ Հր հջակեան կեգր/է^ւն էր մ էա^հգամայն մղէ^ ուժը /ւ ուղ1ւդը ադատագը֊ րակւս^հ տարժ nւifiiltր ուհ Հ Սայր ևդ ր սհէ կողմ է մ շակուած ուղեգէծր կր գոր֊ ծագրուէր Հ հհակևաV/ V/// ւ էրհալ մար տէկ*հեր ուհ մ էջորաւ ? որ ո*հբ կը մ տնէէն Հտյ զտնգուտծ է*հ // ^ ? է պահանջել Կարկէն^ տալով էրեր հր կետնբը' է էւըհ֊ գէր Հ“՚J ժողովք/ւրգէ տզատագրմտն ։ Հնչակեան դործէչհերը շատ յաճաէւ եղած են ոգ էն Հտյ յհղտփ/ւէյակա^հ շարժոււքեեր ու* էրենր զոԿողութեա^է անսահման ոգէով ? պայբարելու տննկա֊ րագրելէ տոկոլր հութ եամ բ ու ւս*հսակարկ 4 /// յր են ասէր ու էքեամբ ? գարձած ևհ հերոսներ^ առասպելարած գէմբեր ? էնչւդէս հադարբէկեա'հ‘նևր ^քէուբէն Սէրբէրետններ^ flJան ադատներ , է)տբտրետններ ? Ս'էբ "‘JI՛ Մ"<րո,տներ . Աղասի֊ ‘հեր ? /Հ չրգ սլաշեահ‘հևր ^ Զելլօներ^ Ա՝էնաս Օղլսւներ ? Փարտմտզներ ու ասոնդ կողբ է ‘հ տաս հևակ‘հևր / ԷԼռասսլևլարած այղ Կսկա7/ /րր ը , սւ.հևդած են վիթխ,.,լ։ի գոր ծուն էուԷ1էմհ մը 4 այ աղատագրակա^! ։դատմ ու եա*հ մ էջ։ I1 ր հ'հր յսօսբհ ու գործը րարած են մեծ ակօս^ւեր ու գործած ե‘հ Հսկայական ազգերսւթ էւն էր են ր ժամ ա‘հա*կակէր գէպբեր ու ե պտտժ% ու է}եան վրայ։

է111Տ1րՈԻԹԻԻՆ

ԱՀա թէ ինչ « V առանձ ի 'հ կար հւոր ութ իւն կը ստանան ասոնց մհհ ագը֊ ր ութի Լ-ննևր ը ու Հնջակեան պատմ ադր ու.թհահ կարդ մ Ը գ լուիմհևր կը ղար֊ դար ու ին իրենց սրբացած անուննհ ր " ՛ Ի

* * ★ Հայ կակա՝!է Հար tjի‘հ և. Հայ ազատագրական/ շարժման ւքասի'հ մեր Հաս տատ ՀամոզուՀքԼ է թ է' ւ ։խ ա | ե ա յ ն տ ա ր ա ծ ո ւ ա ծ կ ա ր ծ ի ք լ ւ ո ր f m i j j i ք ա ւ |ա ծ ո ւ և ր ե իբր

ն ա յ ե ւ ք ւփ ս տ ո ն ե ա յ մ ի ա յն ;

Հայութ bin'll կրած ՀարստաՀար ութ իւ'հ 'հեր 'հ ու tpանի մը ւզատճաոքհևր hi ո •

Կա

լածան յը‘հևր ը ու'հէի'll

Ա• — Տիր ապհտող պևտութ էւննհրու դա սակար դայ ի՝!! 1ւ շւսՀադի տակահ 'հկատոււՈւևր ը ? և. մ անաւանդ տ'հահ սակա՛հ և. մշակսւթա յին կևա'հ,րի մէջ Հա֊ յութ Inn'll ու 'llհցած դհրադաս զ֊ի(* Ը* /» •— ՀաJ պուրժուազիա յ ի ձհռնևր էցութիւ'հը ? իւատու'հա1լութ իւն ը ։

շի'հարար ոդի'հ 1ւ աշ֊

Գ- — Հայաստանի աշիւարՀադրական դ իր յյ [t' որսլէս կամուր՛ջ /Հ րIfւ ևլ,րի և. Արևւմուտ,ըի ։ 7 **— Տ Հի ,բ շրջապատոզ պարսիկդ տիրակա լական պատևր ազլքնհր ը ։

թուրքլ> և. ռուս սլևտու թ իւ 'հ'հևր ու

Է, * — ՏՀի ն,լյ շրջապատոզ ժողուԼուրդեևրու կրօ'հակա'1ւ կոյր մո լևռա'հդու֊ թ իւ'հ'հ1րր ը ։ £)•— Հայ ժողոէէուրդի դոյութիւ^էը ք՛)'ուր յյ իայ էն Պաբ սկաստան 1րրկարող տարածքի ւէրայ մևծադոյն արդհլ,ր'հ էր pin'll- թ ուր in'llիզմ է ։ Վ/քրոյ իշևալ ազդա կ'հևր ր յյ ն'llար կման հնթ ար կ՛ո՛՛վ սլիտի | ա'llանվյ տալ Հ»'ճ ակեահ կսւս ակրլուիքևան ւէարած ազատադր ակա'հ 1ւ դ իմ աւլր ակա'հ շար֊ ժուէքևևրուն իմա ստ'հ ու դաղաւիար արա'հու թ իւ^ւր ։

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

ԹՐՔԱԿԱՆ ՏհՐԱՊեՏՈհԹեԱՆ ԼՈՒԾԸ 0 ueftiilfi/r էէէն

ռ.ազ մ ա - փ է ո տ ալաէլ/Mi'll կարդեր ու ծանր ութ jit-'h ը տ ա ր /ս ծ ո ւ ե — ^ ա ւ և. ճնշող դարձաւ դրաւեալ երկիր^ւերու ժողուէուր դ!էեր ու վրայ տյն օր է*ե սկսեալ? երբ Սուլթան Ս*ուՀամէտ Ֆաէժի> դրաւեբ Պոլիսբ^ 1453 թուին ? դնել ո ■ Լ /■'/'ւղ ա նդական Հզ օր կայսրու թ եան ։ ԺԵ դար ոմն թուրմերը ւղ ար սիկներ էն էսլեբի7/ Վ^րաստանի մ էկ մասը? Հայասաանն ու Ազրպէյճւսնը t Թուր ք - Պար սկակա^է սլաաևր ազմներ ը ? որ տեւե֊ րի*ն չար ^ երկու դար ^ ամ այ աբու ւյ[/‘հ ու աւերեւյի ն մեր եր կիր ը ? մ ի'հչեւ որ 1 828ին կհք սւ/// ծ fd‘իւր ք մ ե‘հչայ ի Համ աձայ հադր ուէ' ան բաժնուեբաւ երկու մասի — քերքաՀա յաստան 1ւ Պար ոէլաՀայ աստան ան ուններ "‘Ի Օսմանեան բռ.Itաաիր ութ եան տակ Հէյլծող ժողուէուր դ.'հերը ե^էթակայ էիհ աւատասլեսմհեր ու ան լուր կեղեք ու մէյեր ու 'հ և. Հար ստաՀար ու թ իւ ‘հ՛// հր ու ‘հ ? որ n‘hքը կը ստր կարն էթհ ժ ողուէուրդ*հեր ը և_ կր կողոսլաէի'հ զանոնք^ որպէս ստրուկ - ււայա ‘հեր ։

Ե րկրի

ո ջ - թ ո ւ ր ,ք

տ ա րրը

դ ա ս ա կ ա ր գ ա յի ն ճ ն շ ո ւմ ն ե ր ո ւ կ ո ղ ք ի ն կ* ե ն ֊ ճ ն շ ո ւ մ ի ։ կ 1ա ն ա ր դ ո ւ է ր մ ի ա յն ա ն ո ր ա զ դ ո ւ թ իւ*1էը ? ա յ լ ‘հ ա ե ւ սլա շտ ա մ'ուն ք ը ? կ ր օ ե ք ր ։ Սու լթ ահհերու կողմ է ստեղծ ա.ած եի եր ի Ահր ու աւազակաբարոյ բա֊ նակը մասնաւոբապէս Արեւելե/սն ‘հաԳունդնհր ու մ էջ ? կը գործէր բաբարձակ

թ ա ր կ ո ւ է ր հ ա ե ւ ա զ դ ա յի ն 1ւ կ ր օ ն ա կ ա ն

սա՚հձաբձակութ եամ բ։ (Լկա'հ ա տ ե ս ս լա տ մ ի շ

մ ը ^ էե ա

Ս ի մ ո ն 7 "//'/' -

( * )

կ ը ն կ ա ր ա գ ր է Են ի֊

ջերի^ներու կողմէ դոբծադրուած կամայա կա*!»ու թ իւն՞հեր ը և կեղեքումևեր ր ։ Անոնք ջ է ի հ ձդեր որ քր ի ստոնեաներ ը ձի կամ £որ ի Հեծնեն• /աււսհ/յ պա֊ տասէսա‘հատու ու թ եա'll կը դրաւէի^է ան ոն բ այդիներ ը ? աուները^ ‘հոj ‘hիսկ կա֊ րասի՚հերը։ Ժ՝ողովուբդը ամուսնական էէկայական կամ ար տօ նադ իր կ՚ աո ‘հէբ ո'չ էյէ 'v/uյ Հոդեւոր իշէսանութենէն ? այ լ էյնիջեր ի ‘հերու մեծաւորէն ? մեծ կաշաո ք ‘հևր ու ւիոէսար էն ։ Տնտեսական/ ու քաղաքական այ ս ճնշումներու դ էմ Օսմանեան բազ֊ մ աղդ էյ ժողսւէուրդ ր հեր ը զանաղան դարեր ու մ է ջ ու^ւեբած ե*հ ընդվզումևեր ^ աւղստամբու ի}էյմէժհե ր 1ւ ազատադբակա< ն շարժումներ։ Տակաւին 1516 թուին, ՍէՀմ էտ Ա* ի Օրով? ծաղեբաւ Շէյէս Պէտր էտ֊ տի նի աւղստամբու ԲՒ-նր, ՇարժմաԱէ ղեկավար ր օրԷ*հսդԷտ Լւ ղ էւտհակա՝հ մէկու մ ր Համբալը կը 1 է,1,յծ/էր, /*- վարած էր hiոյն իսկ ղԻ'հուսր ակար հ դատաւ որ էյ ւղաշտօ‘հ ։ Ա ն ո լ։ ւէ/Miր դ ա ւղե տ ո r ի)էւ ւ ն ը •Լւ՛ ա յ ։

Հե ո ւո ւ

էր

հր օն ա կտ ն

1ւ ք ր ի ս տ ո ն հ ա ն ն ե ր ո ւ

(*j

Տ ևս

t<Հան/ք֊ էս

Հ ա ւա ս ա ր ո ւ թ ե ա ն

մ ո լե ՜ո ա հ դ ս ւ ի ) ե հ է 1ւ հ ո յհ է ւ ս կ

կ ր օ ն ա կ ա ն ո լտ ր տ ա ւ ո ր ո ւ թ ի ւ ն ն և ր ‘հ ե ր ո ւ

ՀԷ/ւՈ/ուա ծ է ր

ս կ ղ բ ո ւ հ ք է/ ՛ / /

ր ՚ւ Կ

հա ր դ մ ը

ի ն շ ւ ղ է ս ն ա ե ւ ' էս տ ր ո ւ էժ էյ ւ ն ր մ / ս Հ մ հ տ ա կ ա ^ ւ ֊

մ ի ջե ւ։

ԱւՐսօլւևտյ» 1934 [ժ //ւ 3 - 4, էջ 133—9:

Պ11ՏԱ՜ՈԻԹԻԻՆ

1519/^/? Սու լթ ան Աէրլիմ Ա»ի օրուէ տեղի ունևբաւ (CZf/r//սլիներում ապստամբու թ իւն ը ? որ չայն ծաւալ ստաբաւ 1ւ առիթ աուաւ աբ իւն ոա ըր նգՀաբումնեբու ? իսկ 1599-/'^ ծայր տուած էէԱ)երարիներուժ) ապստամբու թ իւն ը ? ոբ եղաւ ամէնէն զանգուած այէն ը ք որոմն միաբան *նա!րւ քյնի չ/րը ինեբ ը ։ (*) ք)'է1րւ թու բբ պատմիչները կը ջանան այս շաբ ժո/ ifliեբ ու ն տալ կբ օc hակա՛ն բնոյ թ Լւ սաՀմա*!!ոոիակ տար սղութ իւն y սակայ ն իբականոլ թ եա?/ մէջ ասո*նբ կր բղիւէի*ն տնտևսակա^ւ - րնկերա յ Ի սլաաճառինlrբ է ? Լւ ուղղուած էի*ն ֆէոտալ կարգեր ու Լւ ա ո?/բ պաշտսլան' ոլետութե ան գէմ։ Այ՚Ւ կաբգի կևղեբումևեբ ուն ևհթ ակայ էին *1ւաեւ թուբբ աշՀսատա— ւոբ^ւեբը։ քՒուրբ պատմաբան ԱՀմէտ ճ եվ տէթ կը գբէ իր պատմ ութեան գրր,բին մէջ. « Օ ա քա նեա ն կ ա յս ր ո ւթ ի ւ ն ը ա ն ա ս ե |ի դ ա ժ ա ն ո ւթ և ս ս ք բ կր գ ա ն ձ ե ր puiqժ ս ւթ ի ւ ե ւ բ ա զ մ ա տ ե ս ա կ ն ա ր կ ե ր ը . վ ե ր ի ն ա ստ ի ճ ա ն ի ա գ ք ա տ ո ւթ ե ա ն ե ն թ ա ր կ ե լո վ ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ը » : թրբական բրմհակալ տիբ աոչհտութ հան գէմ աոչստամբեբա*Ա ՀետզՀետէ (1821) Օ՚՚յնը ? (1862) Գարատաղբին ? (18^4)11հբ պբ ) (1866) ԿբԷդ էն , ( 1876) Պու-լ<֊ կաբ ը յ ինչպէս նաեւ Ալպան և քիում էն ժողաէուբգնհր ը ։ Ազատագրական այս շարժումները ջերմ իյրաիյոյս գտան ժամա*նակի յ առ ա^ ագ էմ ազգեր ու և. ա ֊ նոԳ։բ աո ա 9աւ որ մ տաւոր ակա?/ու թ եա*ն կողմէ։ Պռւշկին , Պ աJբ բն ? ՛էի,բթոբ Հիւկօ ջերմօր էն բա ջալԼրր եբի*ն ղա^էոնբ։ Նսկ ռուս յառա ջադէմ գրողներ* Qhրն իշե։էսկի, Գոբր ոլիւպ ով և Հերցէն, այգ օ րեր ու1է ոչ մ իայն գրականում թեամբ ? աձԼ նաեւ. գործնակա^է իարՀէ/ւրգնհրուէ շփում ունևբած են թու֊րր լուծին գէմ մաբառող ժ ողուէուբդնե ր ու Հետ։ Թռւրբիոյ ուրիշ շրջա^ւ^ւերէ*1ւ աւելի՝ սուլթանիզմի տ^ւտեսակա^է ճնշումը լայն ծաւալ ստաբաւ քէհրբաՀասյաստան ի մ էջ։ Երկիրը կը գտնուէր բար բարոս աւաւսասլետակա^ւ բեժ իմ ի մ ը տակ։ թ ուբ բ Լւ բիւրտ աւատապետնևրը ? մ իաբած պետական։ ՀաբկաՀան^ւեբու՛ն Հետ յ անլուր կեղեբում ի կ1 հ*!։թ ար կէին Հայ գիւղաբին ? արՀեստաւորը 1ւ նոյնիսկ բաղաբաբի ն ? որ ոն բ զբկուած էին զէ^էբ կրելու և. իբե*նբ մարգկայիւն ամէնէն տարրական։ իբ աւր/մնբ՚նեբ բ սլաշտ— պահէելու Հհ։ար աւոր ու թ ենէն ։ Ոչ մ էկ օբ է‘նբ կը ւղաշտպանէր անոնբ կեանբը ^ ԳոյՔԸ և՜ պ^աիւը։ Տարոնի գիւղաբիութիւհ։ը 1868֊ին Պոլսոյ Ազգային (Ւողոէէին կը տե֊ ղեկագրէր որ իրեհէբ եկեղեցիները կը կողոպտուէ ի^։ ? գանձերը կը տարուէին ? Հարիւրաւոր աղջիկներ Լւ կինևբ կ% անպատուուէին և. բռնութեամ բ կ*իսլա— մաբուէի^է։ Ազգային (}»ողուէ? ք(Ւաղական քԱորՀուրգ? Առաջնոր գ^ բոլորը ձե֊ ւակււմն Լւ բուէա*1 ։գ ակու թ ե“նէ զուրկ օրգա ‘Լէներ էիԳ»y որոնբ սլաշտօ^նը Լլը կա— տարուէին։ ^Էյիյերու Հրամա^ւուէ Լւ ա^ւո^էբ միջոբաէ։ (**) Այս կաբութ իւ^!ը ալ աւհլի կը ւէատթարա^սսր կառավւսր ութ 1րա*ե կողմէ սար բ ուած ազգամիջեան փէճերու և. կռիւներու սլատճառուէ։ փիւտ աչիրեթ ապետնհրը Լւ ջէրվ>էՂնհրը կը զինուէի^հ ? կր բա ջալեր ուէ ի*!։ ու կը Հաէանաւ ոբ ու էի?1 կառաւէաբ ակար ն սլաշտօԱ։ատալմնԼաբ ու կողմէ? մ ի^ւչգԼրռ Հայութ իւ*էէբ կը զի հէաթափուէր ? կը կեղեբուէր ու կը կողոպտուէր ար նոնբ կողմէ ։ ^***) (*) «քհարիխլշ ճէրւէտէթ՜» Սթ՜ւաՐպուլ, Լ884. հատոր 4 >էջ' '285: (**) Տես «Արեուիյլ Տարօնոյ» 1864: (***) Տես «Սուլթան եւ պետութիւններ» Ս այլկոլ• 4897. էջ 297:

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

Տնտեսական այս Հim ր uտա"։ար (tւ թ իւ IIներ rtւ ?/ կ^աւելհաբ նաեւ վէաղագ^ա֊ կա V/ Հալածան,բը ^ // ար ւՈ։ի խ ոշտանգսւմը ? մ տած ում ի կապաում ը 1ւ անապաՀովու թիսն,,, Սամուլը և. գր ակա՛նու թ իւ'հր յսյհւձ՚/ւուած էի7/ tn7/ ողո ղ.րաէ ընն ու թ ևաԱէ? reլւ դուրս Համրած էր ա'llո7/ դ բառամ թե ր ,բէ*1ւ - միութիւ"!։^ ադաաու թ իմհ ^ ոյժ ^ իր աւոմհվյլ^ Հաւասար ութ իւ!է ? րռ.7/ աււլևաութ իւ 7/ — և. ‘էէման բառերը։ Այո գժ^տգակ կադու թ իւ*1։ը դ /// ր եր ո/J կր ճ^ւշէր (քսմ անևա7/ սլեաութ հա*!։ բոլոր ժողովուր գները ? առաւհ լ կւսմ նուաղ ջաւիով։ Էքւ հթ է Հաւագյական֊ ղա7/ դուած այ քւIt /// պստամբութ իւնն եր ը 1ւ յեղաւիrrխ tteկա^։ շարժ ոււՈւերը շուտայ կը ճ^էշուէին ? ււլաաճառ 7/ եր է7/ մէկն ալ այ 7/ էր ? որ կւսռավար ակա/l սլորշտօն— եաԱերր խեղս։թ իւրելաէ կր յ աջreղէի 7/ Հարդը !Էար ձեել կր օ^էակա^է - ս։զգայ ի՝ն ՞» ողի րէրայ ^ 1ւ այ րլ ձհւ/ոէ գրդռել ftսլաi/lrhր ու կր օ^հական մ ոլեռա^ւգա. թ իւ*1ւը? ti‘թ ադ նել աշխրստաւորական կասեր ու գա սակարդ.այ խև գիտակ դութ իւԴ։ը ? 1ւ ժոդո։էուր գն եր ր Հանել f/ որլորյուր րլ7/ եր ու դէմ,

ԱՆԳԼԻԱՑԻ «ՕՐԱՎԱՐ ՈԻԻԼԻԸՄԻ ԿԱՐԵԻՔԸ Այգ ՞*ար դեր ուն լաւագո յր Ա կեր պաք կր պաinասիւանէ Հետեւհալ փաստա— թուղթ ր ք*ԸԸ իր սլաամակա7/ կարեւոր ու,թ եան Համար կու տան քր ա// բnղ ոլթ եmtfբ , առ նե լով Լոնտոն Հրատարակուոդ IԼր ւիիարևmԱի օրգան Ա՝ար ւոի 1899֊ ի թ /ս 16֊էն։ Փրութեան Հեղինակն է անդ լ ի ա դՕր աիար Ո - ֊ ի լ ի լ - մ , ^ետագայ ին' Արր Ո* Ֆր^1nւ իէ ը ա7/nւ նսij ճանջդուած ? որ 1854 էն ^հ)ը իմի սլատե— ր աղմին կարոր կր սլաշտսլանէր ռուս բան ւսկին գէմ ։ Պատերազմ էն ւ(եը ^ը ^ կր դրում բք !էակութ իւն Հաստատած ըլլալով , 1855 Փետրրրւար 25 ին սոյն գբու֊ թիմ„ր ուղղած է Լորտ */*/lIi[*[>^տք> ի , որ Լորտ 1Լսլէր աի նի գաՀլիճի՚հ մ էջ Ար֊ տա■/՛ի" ‘I•ործ ոդ \թաքսար ար էր ։ Է ր զ ր ո ււք, 25 Փետրւււար 1855 Միլ՚ւր֊ո, ե ր բ իւաղաղութ իւ^էը վեր ջնական կելալով սլսակէ Անգլիոյ և {])ր ա'հսայ ի ջանվյերը ? սլատեր ադմ իք հ յ ա $uր գել իյ։ բար ե'Աոր որլ.սււ/քրեր ուԱ մեծագոյ^ր խո— շրV/գ reտր ? իմ խո^էարՀ կարծ ի,ըորէս ? | l l U I l | Ա1(լ կոջուած թսւլրվյ րրսաիկա‘ii զին֊ ւրրլրներ ու աU կւսդմակերւդ դր ու իքենէն սլիւրրի ծագի։ Ւմ գլխաւոլր ? էսլատակրր պիտի բլլայ ջանալ Աելր Վ^սեմսւթեան մաանա՚յւիշ ր եել այս աղաղակող աղէ֊> տի h մեծ/ոթիւնը 1ւ . ք՛)՝ագ ու Հիին կառ ավար // ւ թ եան նկատառութեան ե7/— թարկել ա'ևոր դարմանը? պարզ իր ձեւին մ էջ և գո րծ ագ ր ու թ իւն ը գիւրի^տ^ ինջ որ ար րբիւ h,լյ է ? այս կայ սր ութ եա^ր բոլոր մասերում։ մ էջ ու ‘հեզած իմ բաղմ ամեայ ւիreր ձառո ւ.թ եան ։ 1սԱ11| ա զ եր ու ամբողջ դասակարղր ? սկսեալ մ այ րաէըաղավյէն ^ վէարլաբ֊ ն!,րլրէ*!։ ^ գ իւղաէըարլաք լ/[էելրէ^ւ մինշեւ գաւառներուն խսրեբր^ ուր կը գործած— ւ իհ որպէս րրսաիկահ

ղինուոր^ կամ Հարկա^աւ աէ բ ^ աչխարՀի րէրայ եմ ա‘եը

չտեսնուած բռ*1էակալու թ ես/հ գժոխայի7i / / արւ՛//,/, // /// // գաւՈ րերը ահսւ հreվ / լ

կա՛!։ կառաւէաըսւթեան։

a/եր րե// այ

մը" է>

Ա,քս բաղմ ածաւ.ալ

հկարաւլ բով ա‘հծաll Ս թ կը ՚ եւա/*

Այս ^ 111ըգ իկը ,

կերլըրրհա ֊

‘հախկի‘1։ սսլասաւորներ ը ? սլաշարղան֊*

ՊԱ8ՄՈԻԹԻԻՆ

ե ա լ հ ե ը ը ? Հացկատա1լԱեր^Ա ե ?/ ա յ V/ ւիաշ ւսնհր ոլ ‘7/ . A/ր ո ?/,ր ո լս ո յ յ "*7 ն ա ւ ո ր ն ե ր ո ւ կ ա մ թ ո ւր մ ը մ ի ջ ն ո ր դ.նհ ր ո ւ շ ն ո ր Հ ի ւ գա ւա ոա կսՏ ս սլա շտօ ն մ ը ծ ա խ ո ւ ա ռ ն ե լ է յե տ ո յ մ ա յր ա դ ա ղ ա դ)էն կ ը մ ե կ ն ի ն ^ ի ր ե ն ց շ ո ւ ր ջ ը ո ւ ն ե ն ա լ “ ■/ ա յս ա ղ ,ը ա ա և վ ե ր ի ն ա ս տ է ճ ա ն Ւ ա ն Juիղ& խ ա վ սւ զ ն ե ը ո ւ է ս ո ւմ բ է մ ը որ գ ի տ է թ է ն ա խ ո ր դ փ ա շ ա յի ն կ ո ղ մ է Հա ր ստ ա Հա ր ո ւ ա ծ ա մ է ն մ էկ գիլզա$յիի'է։ ,ըո/Է աակաւ ի?/ ի^*^_ *ԷՈյվ» ^LP J կ ո ղ ո պ ո ւ տ ի ա րժա ^էի։ քյկուոր խ ա վ Ա1 զ ?//r^irհ* ,րիջ ատեԳւԷՀ։ նո յնդ»ան փորձ 1ւ Հմուտ կը դաոնան որ,րան տեղացի ոստիկանը^ որմ է յետոյ իրենց միակ գործը կ*ըլլայ իր ենց տիրոջ, նոր փաշային ծրագիրը առաջ տանիլ^ այսի^էդլն՝ նախ իր ււլաշտօնին Համար վճարած գումարը ձեռէ ը ձգել ու աւղա աԷ Ւր սնտուկ^էեր ը ոսկիով լեցնել, Աւելորգ կը Համարեմ Զերդ *Լսևմ ու թ իւ*1էը ապաՀովել թէ այս մարգոց կեա^էըի ե *հկարագրի էԼտզրելի ու զարՀուրելի կողմերը լեղուով բացատըելը կաբելիսւթեան սաՀմաննեըԷն դուրս է։ Իրենց շաՀատակութ իւՊւներ ր կը կեգ֊ ր ոնա*1 ։ան մ ասնաւոր աււլէս վ)րի ստոն էաբնակ գիլզերում։ ? թէեւ պէտյը է խ ոստովան ի լ թ է մաՀմ ետական գիլ.ղաոՒն ալ բոլորովին* ղևրծ ջէ իրե^էց Հա֊ րըստաՀարութ իւններէն ։ Այս ոստիկւս?/‘հեր ր »քիայ*հ իրև՝հց փաշայի*!։ սլատաս֊ խ անատու են ? եթ է երբեյը (Լւղատասխանատուֆ բառ ը կարելի ը/լ այ գործա ծել իրենց Համար։ Փաշան է որ ղանոնդ» սլաշտօնի կը կոշէ ու պաշտօնանկ կը Հռչակէ* իրենց CCարժանիըին?) Համեմատ ? ու Ջերգ Վսեմ ութ իւն ը կրն այ Հետեւցր հել թէ այս (Լարժ ա*!։իվ»լւ» որ կը Լափուի բռն ակալու թ եա*!։ և. աւազա֊ կութեա^է մէջ իրfritց ցոյց տուած ընգունակու թհան աստիճանովը։ Այս կայս֊ րութեա^է ըն գարձակածաւալ տարածութ ևան մ էջ ? ուր որ ճամբորդեցի ? ցաւե֊ լավ Հաստատեցի թէ արգէն իսկ ըայըայեալ գիւղերուն ալերի վերջին Հար֊ ուածը ՀարկաՀան ին ձեռըը Հասցուցած է։ [իա^մետական գ իւղացի*հհր ը կըր~ նան գիմագրել^ և. թերեւս կը գիմագրե*!։ իսկ , PutJ9 ՛Է"1 ՜J ա ,րըիսաոն֊ եայ ստրուկին^ որ կը Համարձակի բերանը բա*/։ալ ՀարկաՀան բո/եակալ խ ա վաղին աո֊ջեւ ։ *ԼստաՀ եմ թէ 'իաշնակից Պետութ իւհ՞հեր ը , որ%ռուսերը այս արգա֊ ւանգ Հողէն Հեռու պաՀելու Համար իրե^ւց ար իւն ը թափեցինք թ Ո1Լ պիտի չmան որ իրե*էւց յաղթ անոսկր թ շուառ ու ճնշուած ,րր իստոն էի?/ 1ւ անոր դրացի մ ահմետակած։ մշակին Համար սալարգիւ*1ւ ifi/այ։ |ւ|ավ ագներ ու դասակարգին/ *!։կար ագրութ իւն ը իր ամէնէն Համաոօտ ձեւին մէջ 7//րր կայացնելէ և. դէպ ի անդունդ գաՀավիժող տյս երկր ի*1 ։ վր այ իրենց աՀռելի ջարագործութիւնները թուելէ յետոյ ? կը Համարձակիմ այս֊ ,ըան խորարմատ 1ւ ա^ւՀանգուրժելի ջարիըի մը դարմանը Qhր Վսեմութեան յանձն ար արել՝։ Այսպէս ը‘itIfլոէէ Հանդերձդ գիտել կու տամ թէ առաջարկած փոփոխութեա^էս վր այ վիճե լու ու ւղէէգելսւ են քՒուրդչիոյ Համար իր ենց ա֊ ր իւ^էը թավաղ 'էաշնակից Պետութ իւ^!*!/ևր ը ^ որովՀետեւ^ ինչպէս որ կը վւսխր Աամ թ է* ք** *էուռը երբեդշ պիտի ջ*ուզէ ինքըV/իրենը րար են որ isդո ււՈւեր ի գործ գնել Օսմանեան պետութեան մէջ^ նոյնպէս ալ կը կւսսկածիմ որ Թ՛ուրըիոյ պաշտպանութ իւն ը սւոա^ւձնող ‘իաշնակից Պետութի ւնն եր ը ա^էտարբեր և. գուցէ իսկ ք[է2 . ttJ^,PniL նային իմ առաջարկիս վրայ։ 1*մ առաջարկած դարմանս վերջին ծայր պարզ է■ ։ Ա*— Թող գաւառներ ու ոստիկա*!։ական ջոկատները տեղացի յըբիստոն֊

ՀՆ2ԱԿԵԱՆ

ևայ և. մ աՀմետանան Հասtit ր ակութ իւններ էն ընտրուին^ Համեմաւոական թ ըւով• tuju կերպով ^րկրք1 Հանդաման,ըներ ուն մօտէն ծանօթ ըլլալու առաւելու թ իւ ‘հը պէտէ tfայե լh^t ։ • — Նրենց կազմակևրպութիւ^!ը որեւէ արգելեի չի Հանդիպիր ? և եթէ թադուՀիին {\}Հսդ լիtuկան^ կառա ւէար ութ իւն ը այս առաջարկս ընդունելու ըլ լայ ? Անատոլր/ւն ես վրաս կ*առնեմ։ */» * — Ոեւէ փաշա որեւէ սլաար ուա կով իր աւուն վէ սլէաը չէ ունե*հայ այս րր հաը ու թ եա՝»n ՚ոջ, ոչ ալ թո յ լաաը է իր Հհտեւոր դ^էեր էն կամ սււլասաւnր 7/եր է‘ն մէկու^է այ ս ,րարմ իր Աք հեր ուն մ էջ մ ուտը գործել։ 9* • — \*ւր tuհչանչիւր ջոկատի անուններուն ցանկը ղրկել թ "լրվ> Սպա րապետի րէուռր և անոնց զդհ ստը ? ամսակա^ւը ? ձին ? Հևծեալ ոստիկա^ւներ ու թոշակները tjեր յիշ եալ սլաշաօնատան անմ իջուկս/հ Հսկողութհան ե^ւթարկևլ։ Այս բարե^հոր ոդում ի^է Հետ զուդըն թ աբաբար ներմուծ ուելու են նաեւ ? իմ իւո^էարՀ կարծիքովս ? ուր Իւ բարե*1էոր ոդոււՈւեր ալ ^ // ր itV/է ր աար ակոյս չուն իմ թէ արդէն llJrՀ• քհադուՀիին կառավ ար ու թ եա*ն կողմ է մտադրուած ե7/ ։ Հակառակ ւղարադային այս երկրի ազգաբն ակութ իւ*1ւը կազմող զա7/ազան ցե— ղերը շարունակ պիտի ունեն ան անվստաՀու թեան և ատելութ եան զդա զում մը Հանդէպ տիրող ցեղին ^ զգացում%ղոր դարաւոր բռնակա լութ իւն ը աւելի և. աւե լի իյորաբան դա կ դրօշմած է իր ե'1ւց սրտերում* մ էջ և զոր կարելի է մարել այն ժամա*հակ մ իայ ն երբ Աուլթա նի ընդ արձակ կայ սր ութ եան էէարչական դրութՀ\ւն ր Հաւաս ար ութ եա*1ւ 1ւ ար դ ար ու թ եա7ւ Հիմերում։ վրայ Հաս տատու ի t RuippIlk^/Z/yj^J կամ ան կա^էսն Հեծեալ ոստիկան^էեր ը հւս Հիւք/յական էէե— ր ակազմութ եա^! սլէաէ ը ուն ի՚ն։ Գիլզեր ու աւ արառո ւթ եան դ ործ ի‘it մ էջ անոն^ւ /// լ խ ւ ա | ա զ նհր ուն կր մասնակցի*!/ ^ բայց փաշաներ ը ղան ո*հվ> ամ է*էւ առթիւ չե^տ ւլործածեր ^ մա^էաււսնդ tէր' անtէն,ր այն ազդեցութիւնը չուն ին ի^։< 1 _ nP Ju illlJ LIKJ 'հերը ? որոնվ) իրե՛նց տիրոջ Հովանիին տակ ամ էն տեսակ կհղտոտու— թիւն ի գործ կը դնեն սանձարձակ։ Պաս1իւ ունիմ ? Տէր ևլն

«/.. Ֆ- Ո Ւ ԻԼԻ ԸՄ

ԱՐեհՄՏԱՃԱՅՈհԹեԱՆ Վ_հճԱԿԸ 1860— 1864 ԱրեւմտաՀայս ց մաաւոր կհդրոն% Պոլսոյ մ էջ գոյութիւն ունէին Հոգեւոր և փերադոյն (իսղովեեր ? որոներ չու^էէին ոչ մէկ կանոնադրութիւն ։ Ա յդ drt— ղ ովներ ր պ որ սն ց նաիյաւլ_աՀն էր Պատրիարքը^ կը կառավւսր ուէի*1 ւ Ս,1ւէ թ ան/, Հր աՀա‘հդ^էեր որուհւ դ ttր ծ ակատար նհր 7/ էի*11 Հւէւյ 111 if |l ։* ա 7/ եր ը 1ւ լումա յաէիսիյ հր ը t

1807 ի 7/ ^ ի ե ր ա դ ո յն մ ո ղ ա է ի յա ն ձ ն ա ր ա ր ո ւ թ հ ա մ բ CcU ռւ լքնա կ ա ն flj ո ր — Հո ւր դյ) ի ի ւո ւմ բ մ ր ա ն դաւէհե ր ր ? էքւրոպակաԳէ կ ր թ ո ւ թ ե է ս մ բ զ ի ն ո ւ ա ծ ? ի ն չ պ է ո Iftu'iiuighin ք ք ո ւս ի ն ե ա ն ^ \/ի կ ո ղ ո ս Պաէեան^ */•ր ի դ ո ր () տ ե ա ն ? Ս հ ր ււվ բ է Վ ի չ է ն limit ((/ե ր վ ի չ է ն ) 1ւ ո ւ ր ի շ ?/ե ր կ ը մ շ ա կ ե ն և Ը ն դ Հ ա ն ո ւ ր (է ո ղ ո վ ի ն կ ը *ներկա —

ՊԱՏՄՈհԹԻհՆ

յացնհն թուր ըի ոյ տիրապետութեան տակ գտնուող Հայհրու հւեր ըին գորհևրու վհր ա բևլւ/ոսլ կւսնոնագրոսթիւ-ն մը (Ս ա քււքա ն ա դ ր ո ւթ ի ւն ), >՚րը 1863 Մ՚^րտ 17/>1» մի տ յնյ Ifը հ,ը տարէ ձգձգուլքևեր է*1։ ետ,ը% կը վաւերացուէր կառավար ութ ե*Ան կողմէ ։ {լՍ,ԱՀմ անագը ութ եան^ օրէնըով արՀեստաւՈրներն ալ իրենց որոշ գերը ու՚հեցահ ազգային։ ji շխան ու թ ե ան մ է ջ , Սակայն ամիրան/րրու ? յետագէմ Պա։Որ իարընե ր ու և ազատական տար֊ րերու մ իջեւ կը ծագէր դա սակարգայ ի*հ սուր պայքար մ ը # Աուլթա^էը ականջ կախ ելով յևտա դէմ տարրերոմհ՝ յաճախ կը մ իջամտէր և. կը սաՀմանափակէր ազատական տարրերու ձայն ի իր աւուն ըը t Այնուամ Ահայն իւ ՍաՀ*քւոնագր ութ հան շնորՀիւ առաջին առ.1։ուհզան Պատր իար ըար անի , յետագէմ ամիրանհրու և կղհր ակա^ւ^ւհր ու ընչ աը աղցու֊ թևանց ? 1ւ լոհլի հղաւ աշխատաւոր - արՀեստաւոր*հևրու և. դաւարւաըիներ ու ձայնը։ օսմ*անևահ սու iPան*1էհր ու ականջի*!։ տակ։

ՋԷ8ԹՈԻ1ւԻ

1862 Ի 11ՊՍ8ԱՄԲՈԻԹԻԻՆԸ

Տաւր ոսի լեո.նհրուն մ էջ ապրող մօտ 30,000 ազատասէր Հայհրու ազատ կեա*!էըը ՀաՀելի չէր [քուլթ m*հի It 1ւ յատկասլէս Ա*արաշի փաշանհր ուն ։ Անոնը բազմաթիւ փորձհր ըը ի^1 ճզմելու զէ յ թ ուն ըիներ ու ազատասէր ոգին ^ բայը բոլոր փորձերն ալ ի դհրհւ ելա*հ ։ 1 )1 ր իմի պատերազմ է*!։ հտը Ifաթլաս էր հ բազմաթիւ շէրըէզնհր գաղթ և֊ ըին և Զ է յ թ ունի շրջակաները բ*!։ակու թ իւ*!։ Հաստատեցին։ 1862 ի*հ Ա*արաշի կառավար իջ Սզիզ փաշան զէյթ ուն ցինհրէն կը պա֊ Հանջէ ըան ի մ ը տաը ուա "it Հարկերը։ ԶէJթ ,,լ՜^ ի վիճակի Հ_[Հէէաէով վ ճ ա Լ յիյլեալ տսւրըերը կը մհրժէ Ազիզ փաշային պաՀանջը։ Փաշան տասը Հազար Ղ°ՐՔրէ,Լ հ՜ էո' յնըան թա շիբոզոլք^/^Հք ով կը յարձակի ՀՀէյթունի վրա յ յ կ*աւևրէ 1ւ կ*աjpt վշանի մ ը գիլզեր ? կը կոտորէ խաղաղ բն ակչութ իւն ը և կը պաշարէ ըաղաըը ։ Օգոստոս 14 ի արւտոմն ? Ազիզ փաշան ամ էն կողմէ կը յարձակի ըազա֊ վրայ։ ԱնվեՀեր զէյ թ ու*հցիը ? կի*հերով ու հերերով կը ծառանան թուր֊ վշերու աո.ջեւ 1ւ Հերոսաբար կը գիմ ագրեն։ 500 զ է յ թ ու նցՒ ,ըաջւ՚Ը յանկարծակի կ*իյ*հան թշնամի զ°[*4էին էԼ[,այ հորոշ ատեն կո.ուելէն ետը գիտաւորհալ կը նաՀ/սնջեն գէպի ճորը^ որուն հր֊ կու կողերուն վրայ դարանակալ զէյ թ ուն ցի*!ւեր ը թուրը Ղ°[*4?Է մ օտևնալուն կը սպասէի*!։։ Անոնը կ*ոչնչացնեն 1 ,1յ՚Է ձորին մէջ թխմուած զօրըէն 750 Հոգի^ ifinuցեալհ եր ը շնչաՀհզձ կը Հաս*!։ի*!։ Ազիզ փա2.այի հ- խուժանի մօտ% սարսափի մ էջ ձգելով ղանոնը։ Փախստական զօրըը զէյթունցիներ ուն կը ձգէ երկու թնգանօթ ? և. բազմաթիւ զէնըեր ևւ ո֊ազմանիւթ։ 1864 ին Աուլթ ան ը կը Հաշտուի վ>աջեր ուն Հետ ^կիսանկախութ իւն տա֊ լով ա*!։ո*!։ց 1ւ Հոն կը նշանակէ գայմագամ մ ը ' իր կողմէ։ Այս յաղթանակէն հտը ? ‘հոյնիսկ Պոլսոյ Հայերը կը ներշնչուին Զէ J~ թո մհի յեղափոխ ակա*հ ոգիէն։ Այղ- շրջանին Պ^լիս դտ*1ւուող VէՀ^յէլ Նալ֊ բա^ւգևա^ւի նախ աձհււնութե ամբ Հիէքհուած է գաղտն ի կազմակեր պութ իւն մը արեւմտաՀայհր ու մ էջ յեղափսխակա^ւ աշխւստանը տանելու Համար։

Հ՜ՆԶՍԼԿԵԱՆ

Այգ կազմակերպութեան ղեկավարները Տարութ էւ*էւ է}վաճեւաւն ^JJ• Թագ.֊ ւորեան հ֊ \քհրենր ՆԷշմա ‘հեաV/) ? Ս*կրտ են ՊԷշիկթաշչեան և. ուր էշներ 1լա։ւլ կը ւղաՀե^ւ Հ Հ է J թ ունէ >ետ^ գրամ 1ւ մարգէկ կ*ուղարկե՝!! ձոն։ Այգ առթէւ Սմբատ Հյաձաղէղ գրեր• Ույ ա զ ա տ ո ւթ ի ւն դ ո ւ ս պ ա ռ ա զ ե ն , Տ ա ւրոս |եր ւներից if ե զ ե ր ե ւ ց ա ր Ե լ ա ր ի ւ ն ա ր բ ո ւ Աց |ւզն ա ն օր ե ն , Տ ա ր ա ւ ն շ ա ւ ա կ , ի ն կ ա ւ չա րա չա ր: ],սկ Մկր1Ոէջ Պէշէկթ աշ լեան այ ս առ է)էւ գրեր ((Ա*ա4 */»ա^ որ գ / ոյ ն)) նը֊ շանաւոր ոտանաւոր ը։

ԱՐԵԻԵՎԱՀԱՅՈԻԹԵԱՆ Վ ԻՃԱ ԿԸ 1861 Փետր ուար 19էն քէուսաստա նէ ocfinrsuisjirui կա ն իրա ւունքլւ» կը վեր֊ րուէ 1ւ կովկասէ մ է^ կը մ արուէ Հողայէն բարե Itոր ուլ.ոււ/հեր ։ 18464՜ սկսեալ Հայաստան է ? Վ^րաստանէ 1ւ Ատր Պէ.1ճանէ կալուածա֊ տէրհրը ոմևերած էէ^ւ որոշ էրաւուն բ^ւեր' ճոր տատէր ական բնոյթով։ Ատեգ֊ ծուած էէն (Հբարձր գաս է)՜) կ^ւեաղհեր ? ւղէկեր 1ւ աղա՚եեր։ Սար էզմը ^ կովկա սեան գիլ.զաբէ*!*հ[*Ը կապած էր կալուածատ էրեր ուն ?ո֊ րոն,ր կը գաԿւձէէՀւ կոո. , pUlliriU կամ |ք ալ Gեքւա թ անունով տուր,բերը։ կ*էւղա րէ*նեբ ը թէեւ էր աւուն բ ուն էէն կալուած ատէր հր է^ւ գնե լ (ձէրենր բաժ էր Ա Հ՛ողը՛)')^ բույր մ է‘հջեւ Աուէետակա^ւ կարգերը անոնբ ջկրրան աէր գառ֊ նալու էրենր ձողերուն։ 1872—1813էն ՏՀանքէէգա 1ւ կարէյուն գէւղեր ու բնակէջները կ՛արգ էլհն րարակէոէ Ա մ է 9'llոր գ ներ ու Ա մուտ,ըը էրե‘հր մ օտէ Հակառակ ոստէկա Հւներու մ է֊ ^ամտութեան' անոնբ կը մե րժեն կալուածատէր եր ու*!» տուր,ը վճարել։ Ասոնր կը ձետեւէ^ւ Սրեւա նէ չ Ր ջ ա*1$է ըա՚հ է մը գէւղեըը։ 188^ւսկ/Ան [ժու ակ mC ll ներ էն սկսած ռուսական և֊ եւր ոպակա*!։ գրամագը֊ լուէյներ ը մուտ,ը գործելով կսվկաս և. Հայաստան' կը ստէսլէ բայբայուած 1ւ գժգո^է գէւղարէ^ւերուն գէմել բ։է§ղաբ*Ահր ը% էքրեւան ^ ք*աբու ^ Թէֆ/է" , Սաթում յ գսրծաւոր գ առ'//ալո Համար նաֆթար գէսն աբեր ակոմհ Հսկայ գո րծ ա֊ ր աննհր ու ն մ է ջ ,

•տՏՄՈԻԹԻԻՆ

ՃԱՑԿԱԿԱՆ ՃԱՐՑհ ԾԱԳՈՒՄԸ 187 8ի

կով։

ռուս- թ ր,ըակա'հ

1քարտ 3 ի ն

պատերաղմը

Աան - Աթ եֆա՝!ւոյ ի

մ էջ

տութեան սլայմանագիրը ? ուր ա ռ ա ջ ի ն մանն էրրու մ էջ նշուեցաւ

վերջացաւ

կնրուեցաւ U lO lJU llf

(հու սիՈյ յաղթ in'llա ֊

ռո ւս - թ բ էբակա'հ

p ]J U l|Ill]

միջազգային

Հայկական Հա 1։(J|1 Ա ան - Ա թ եֆանսյ ի 16րդ

Հաշ֊ պ ՚* * յ֊

յօդուածով։

Ուրևտ, Հայկական Հար րը կաղմև րլ Ալէեւելևան Հար !)[• մԷկ մասը Արեւ֊ մ աInn'll Հայա ստանի վեր աբհր մ ամ բ։ Մինչեւ 1 8 7 7 - 1 8 7 8 A ռուս - թ ր ,ըակա՝հ սլատեր աղմբ՝ Հայ ժողովուրդ ի ընդվզման բոլոր փորձեր ը%ազատագրել Արեւմ տաՀայա ստանը թրբսւկա'հ լու֊ ծէ*հ? բաղձացուած արդիւնբը ջտուին։ Ո՛չ Սուլթ անի կառաւքարութ հան ք^՚անէլիւքաթյւ , և ալ Օսմէսնե/էէն 1 լայս ր ութ hill'll * ‘հոր *»ած (^Ազդայք" II աՀմանադր ութ իւն ր^ճ ( 1 8 6 3 ) էական ւJin֊ Iիսխութ իւն մտցուցի'հ արհւմտաՀայ տառասլակոծ ժողովուբդի ///'հ///ա‘հելի էէի֊ ճակին մէջ։ ԸնդՀակառակր ^ եր բ մէկ կողմէն սուլթան իզմը Պոլսոյ Հայ ժողաէուր֊ դը կը ,ընարլնէը թ ուղթ է բաըեն որ ոդու ifiihր ով և (էսաՀմանադրականդ պատ֊ ր ան ,րհեր ով մ իւս կողմէնճ դաւառի ժողովուրդը յատկապէս գիւղա ցիութ իւ֊ նը կ*ե'հթ ար կու էր ՛մ լ աւհլի անողով* ճնշման 1ւ Հարստահարման ։ Ս.յդ օրեր ni.'li Q քոլսսյ Հայ ութ հան Հետ սերտ շփման մ էջ դտնուող Միքայե| ՆայբանդԼրան , դեռ 1864^^ 1 նկատի առր հելսվ արևւմտաՀայհրու ծանր ■/Ւ ճակը։ կր գրէր• «Մենք սարսափոււք եինՐ երբ աչքի ա ռայ եինք ունենում այն անշքացած, անապատացած աշխարնի ւ|րա], ուր այժմ մեր ]։ւ 1ււլ(i, անտեր եւ անօգ նական նայ ժալա|ուրդբ՝ ւքի|իոնաւոր բազլքութեաւքբ թշուաււութևան, նարստանարութեան եւ յուսանատութ եան ննարաւոր ծայրբ նասած, փոխանակ արտասուքի, արիւն ե քաւքոււք աչքերից, երբ յաց ե փնում»: \$րդ դար ու 70 ական թ սւականներ ուն ? մ m'llաւ անդ ար իւնար բու Աուլ֊ թան Ապտիւլ Հումիաի դւսՀ բար ձ ր ui'hալէհ ետ,բյ Հայեր ու ահտեսակահ ^ բ ա֊ ղայւակահ ^ աւլդ.այ ին և. կրօհակա ն ճնշումներն ու Հալածան եր ը աւ'՛մ 1սաստ֊ կաէյար հ։

ՍՍ.Ն-ՍԹԵՖԱՆ118Ի ԴԱՇՆԱԳՐԻ 16ՐԳ ՑՕԳՈԻԱԵԸ Երբ II ան - Աթհֆա^էոյի մ էջ //*սւ սիոյ ՝հեր կայա ցուց իջհևր կը ,ր‘հ‘հէի‘հ Հաշտութ Inn'll սլայ if ահաւլիր կ'llյյելսւ Հարցը? Պա///ր իար ։բ' '{յեր սէս վարժ ւսսլետ֊ Ա...ն կը գիմ է ռուս ղօր աւէար ի'հ (ւ կր իւնդրէ ։ղայմ ա'հագր ի մ էջ Հաif ասլա֊ տասիյան կէա մը մտցնել (հուսիս յ Հովանալսրութ հան տակ* Արեւելևան Հա֊ յաստանի մ էջ ի նքլյնավար իշիւանութ էււն ստեղծևլու և կամ ւլրաւուած շր ջ/սն֊ 'հերը (հուս աստանի*հ միացհելսւ վևըաբերեա լ ։ Պէ**՚,ր է ՚նկատել որ արևւմտաՀայեր ու ճնշող մեծամասնութ իւն ը ^ ա֊

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

ռա^էձնապէս աչիյա///աւոր գա սակար գը ^ մ եծ յոյսեր կասրսծ էր քէուսիոյ յադ֊ թ in'llակի'ն հետ և. ամ էն կերպ կը ձգտէր ԱուսաստսՏն ի օժան գակութեամբ ադա֊ տագրուիլ թ ր բական լուծէն և. ւէեր ամ իաւո ր ուի լ արեւե լահայհ ր ու հետ։ Արեւմ տահայեր ու այգ ձդա ումներ ր խիստ թշնամաբար կ1 ընդ ունուէին ո'ջ միայ*ն քՒուր^էո յ ? այ լ Ա^էգլիոյ և- հակառուս արեւմտ աեւր ոպական բո֊ լոր սլետու թ իմն^էեր ու կողմ է։ ԱՀա թ է Ւն ջո^ւ կը գժուարսՏնար իրագործել հայերու ցա*նկութ իւԳ^էե֊ ր Ը* Ռուսիոյ ‘ներկայացուցիչները կր յաջողիք ն Աան - JJթեֆան ոյ ի պայմանա գրին մ էջ մտց*նել կէտ մր /քիայն (16 րգ յօգուած ր) Արեւմտեա^ւ Հայաստանի մէջ բարեբարոդ ոււՈւեր մացգնելու ւէերաբերմամ բ ? ուր ըսու ած է•

«Նկատի ո ւն ե ն ա |ո վ , որ Հա յա ստ ա նի մեջ գ ր ա ւո ւա ծ , բա յց Թուրքիոյ վ ե ր ա դա րձ ո ւե |ի ք տեւլերեն ռ ո ւս ա կ ա ն զօրքի նեռանալլւ* կրնա] կ ռ ի ւն ե ր ո ւ տեւլիք տայ եւ բա ց ա ս ա բ ա ր ա ն դ ր ա դ ա ռ ն ա | երկու ւցետ ութիւններու բ ա ր ե կ ա մ ա կ ա ն յա ր ա բ ե ր ո ւբ ի ւն ն ե ր ո ւ վրա ], Բարձր. Դ ո ւ ռ բ կլւ պ ա րտ ա ւորուի նա յկա կա ն վ ի յա յե թ ն ե ր ո ւ մեջ, ա ռ ա ն ց ուշա ցլքա ն, ցործա դրեյ տ եղա կա ն սյա յմ ա ն ներ են բ ղ խ ո ղ բ ա ր ե կ ա ր գ ո ւթ ի ւն ներ ե ւ ձ ա յե ր ո լ ա պ ա ն ո վ ո լթ ի ւն բ ւղաշտպանե| քիւրտերեն ե լ չերքեղներենՋ: Սան -Uթեֆանոյի պայմահւագրի 1 6 ր գ յօգուածր հեռու էր բաւարարելու հայոց ձգտոււքյւերՀ։ ու ց/սնկու թիւՊւներր ? սակայն սլատմակա‘ն տսւեալ պայ֊ մ աննևր ու ■րէջ, = •այերու համար ? համաձայն։ 1 1 1 յգ յօգուած ի ? թր^բակա^է կա֊ ռաէէար ութ իւն ը կը սլար տաւոր ուէր' մ ի^ւշեւ ռուսական զօրբերու հեռա^/ալը^ Հայասաանի մէջ բարենորոգումներ մտցնել 1ւ հայերու կեա‘նվյբ ապահուէել։ ք*այց 1$րգ յօգուած ը մնաց թ ուղթ ի ւ[րայ , որովհետեւ շուտուէ գումար֊ ուեցաւ Պերլինի Վեհաժողով ր ? ուր վեր ափոիւուեց աւ []ան - Աթ եֆանոյ ի ամ֊ բ„ղջ սլայման ագ իր ը։

ՊԵՐԼԻՆԻ ՎԵՀԱէԻՈՎՈՎԻ 61ՐԴ 80ԴՈԻՍ.ԵԸ

(է* ո ւ ս ա կ ա ն յ ա ղ թ ա ն ա կ ը կը

հա նէ

ւե ա ն

Ա րեւմտ եա ն

և.

Ս ւր ո պ ա յի

Աա ն -Սթ ե ֆ ա նոյ ի պա յմ ա նա գը ո ւթ ի ւն ը ոտ քի մ ե ծ պ ե տ ո ւթ իւն^ւե ր ը

Ա ւստ րօ— Հ ո ւն գ ա ր ի ա ն ։ Q ո ւ ն ի ս \ֆ ի ն , Պ ե ր լի ^ք ի մ է ջ ^ Պ ի զ մ ա ր վ յի

1878 բա ցուի և

Ա ^ 1տէ լ ի ո յ ^

Ֆ ր ա ն ս ա յի

?Ա

ո ւ ս ի ո յ ? *եե ր մ ա ն ի ո յ

?ա ռ ա ջ ի ն

հերթին

Ա ն դ ֊

? կը —Հ ո ւ ն գ ա ր ի ո յ

ախ ա գա հո ւթ եա մ բ

Ա ւստ րօ

ի տ ա լ ի ո յ ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց իչԳ ւե ր ո ւ Հ ա մ ա ժ ո ղ ո ւ Լ ը ։ Պ ե ր լ ի ն ի *Լ ե հ ա ժ ո ղ ո ւ Է ը կ ը

զրկէ

(հ ո ւս ի ա ն

Ա ն գ լ ի ա ն ա ռ ա ն ց գ ն գ ա կ ա ր ձ ա կ ե լո ւ քՒ ո ւր տ ր ի ա ն % Պ ո ս ‘ն ի ա ‘ն

1ւ

ձինս

յօ գ ո ւա ծ ր ։

յԱ ր ի մ ե ա ն

փ ա զեա ն ի

?կը

Թոյլ ր ին

չե ն

շէ^էվքըէ Ե լ

կա կան Հա րցը։

յա ղ թ ա ն ա կ ի ւդ տ ո ւղ ն և ր է ն ։

կ ր իւ լ է կ ի ս լ ր ո ս ը

?ի ս կ

Ա ւրս ֊

Հ ե ր ցեգո ւէի ն ը ։

Պ ե ր լ ի ^ է ի ժողո էԼ ի*էէ մ է ջ ‘ն ա գ ր ի

հ ՛

ի ա յէ ն

Հ ա յք ) ե կ ե )

կ ը էԼե ր ա վ > ն ն ո ւ ի

Խ ո ք1

Ն ա [ * է• { Է յ Ւ ,

ն ե ր կ ա յ ա g 'J ib * ! ։ Հ ա յ կ ա կ ա ն տ ա լ յր? ո ր

ն ա և . Ա ա ն —Ս թ ե ֆ ա ^ է ո յ ի պ ա յ մ ա ֊

Պ ե ր լի *ն գ ա ց ա ծ հ ա յկ ա կ ա ն պ ա տ ո ւ ի ր ա կ ո ւ թ ի մ ն ր ՝ յ ա ն ֊ ՄՒն աս Զհր աղի և

Հա րցը

•

բ ա յց

Ս տ եփ ա ն

Փ էս֊

կը մ ե ր ժ ո ւի ն։

հ ա յ կ ա կ ա ն ։ ս լա տ ո ւ ի ր ա կ ո ւ ի ) ի ւ ն ը ւ՛ք ա ն է Հ ա մ / ս գ ո ւ մ ա ֊

այ ս1 էլ Է ս ւ ա ռ ա ՜ ն ց

հ ա յ ե ր ո ւ մ ւ ս ս^է ա կ ց ո ւ թ ե ա *յն

կ }ո ր ո շ ո ւ ի

Հ ա յ֊

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ 16/7if- յօդուածը կը փոխար թհուի ՀՏ\րդ յօդուածով? ///-// ըսուած է•

((Բարձրագոյն Գ ո ւ ռ ը (Թուրքիան) կը պ ա ր տ ա ւո րուի, ա ռ ա ն ց ուշա ց ն ե լո ւ, գործա դրել նա յկ ա կա ն ն ա ն ա ն գ ն ե ր ո ւ մեջ բ ա րե նոր ոգո ւմ ներ , տ եղա կա ն պ ա յմ ա ն ն ե րեն բ ղ խ ա ծ , ե ւ ա պ ա նո վել նա յող կ հա նքը քիւրտերեն ե ւ չերքեզն երեն: Այս նպ ա տա կի նա մա ր ձ ե ռ ք ա ռ ա ծ մի ջոց ներ ու մ ա ս ի ն ' Սուլթա նը պետք ե պ ա ր բեր ա բ ա ր նաղ ո րդե մե ծ պ ետ ութ իւններուն, որոնք պիտի նսկեն ա նոր գո րծ ա դ ր մ ա ն վրայյ>: Պերլինի պայմանագրով (հուսիոյ տիր ապետութ եան տակ կ*անց նէ ն կարսըy Արտահանը և է*աթում ը։ Այսպէսովյ 61 րդ յօդուածով արեւմ տաՀայերու ապաՀովութ ևան և. բա֊ րենորոդման Հսկողութ իւնը' (հուսաստանի փոխարէն կը տրուէր% տարբեր շա֊ Հեր ունեցող վեց պետութիւններուն ^ որ ? ինջպէս փորձն ալ ցոյց տուաւ ? անԷր ագործելի գարձաւ։ Պերլինի Համ ագում ար ը մի^ազդա J ին պայմ անագը ութենէն գուրս կը Հանէր Հայաստանի անունը։ Պ ե ր լ ի ն ի ժ ո ղ ո վ ը կ ը պա ր տ ա ւ ո ր ե g*lt է ր

ռուս

զօրըերուն

ան մ իջա պ էս

պ ա ր պ ե լ գր ա ւ ա ձ վ ա յ ր ե լ ր Հր , pui r ե ն ո I'nq m .il Gbrn լ ս կ ս ե լ են ա ռ ա ջ :

Պերլինի ժողովր Հայկական Հարցը գարձուց մեծ պետութ իւն*1ւերու շա֊ Հերուն Հետ կապուած Հարց մը • ան որ լուծում ը ա*նՀամ եմ ատՕ բ է*1ւ Հանեց ի֊ ր ակ ա?/ ուղիէԿ։ ? գրաւ միանգամայն աննպաստ? վեր ջին Հաշուով' կորստաբեր

ու-ղԷԷ '1ր “'i ՚

ԱրեւելաՀայհրու եւ արհւմտաՀայեր ու ւէեր ամ իաւորմ ա՝ն փորձերը տա֊ ւղւսլեցան ։ ԱրեւմտաՀայեր ը շյա^ողեցան միա*նալ քհուսաստանի 'll ե կանգն իլ զար֊ գացման յառա^գիմական գ&ի վր***J։ Այդ որոշումները նոյնպէս մնացին անիրագործելի։ JJակայն%Արեւմտևան Հայաստան։ի Հարցը' սկսած Պերլի^/ի ւեողովէն ^ մտաւ միջազգային դիւանագիտութեան մ էջ (^Հայկական Հարց» անունով։ Հետագային տյգ Հարցի շրջանակներն աւելի րն գար ձակուեցան ? բայց անոր լուծման ուղղութեամբ ոչ մէկ դրա կահ ըա յ լ առնուևցաւ։

ԱԶԱՏԱԳՐԱԿԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄՆԵՐԸ 1870-1880 ԱՐԵՒՄՏԵԱՆ ՃԱՅԱՍՏԱՆՒ ՄԷՋ թուրը բռն ակալութ եան տակ ող արհւմտաՀայ ժողովուրդի վիճակը 1870-1880 թու ակա^է^հեր ու*Ա ա՛ Լ աւելի վատթարացաւ։ Աուլթա^էիղմը բարձը֊ րացուց տուրըերը^ բազմապատկեց ճնշումներն ու Հալածանըներ ը ։ Փաշաներն ու վա լիները սկսան աւելի //«յէւ Հափերով դործագրե լ բռնօրէն ձ ո ւլե լո ւ ըաղաըականութ իւ ը f Ս,ււլթ ան^էեր ը կազմա կեր սլհցին զանգս ւած այ ի*!։ կոտորածներ ^ ինշսլէս 1877 —78^ կռիւ1ւևր ուն ? թուրըերը ջարդեցի?/ ’Լա՛նի ? Պտյազիտի^ Ալաշկերտի շր ջաններու Հայերը ըիւրտ, ճելոյ ար իւԿէար բու ցեղի՛ն միջոցովդ Շէյքո ճտ֊ լալետտի նի գլիսաւորու թե ամբ ։ /» սլաաասիյան օր աւուր խստացող դաժան ճնշ ումներու ու թալանի* 1870— ւ&ՃԱական թ ուական*!։եր ոմն ^ ԱրեւմտաՀայ Հայաստան։ի մ էջ բռհւկեցան ազգայի՛ն֊ ազատագր ական բն ոյթ կրող ժողովրդական շար ը մը ելոյթներ։

ՀՆՉԱԿԱԱՆ

Զ է յ թ ՚ - ն ի բ ն ա կ չ ո /_թ ի ւ Կւր 1878/* դ ա ր ձ ե ա լ ղ ի ն ո ւ ա ծ ա պ ս տ ա մ բ ո ւ թ ե ա ն դ ի մ ե ց Պ***պիկ փ ա շ ա յի ղե կ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա մ բ ։ Ա պ ս տ ա մ բ ն ե ր ը գ ե ր ե ց ի ն դ ա յմ ա ֊ դ ա մ ը և. ա ն ո ը 22 ս լա շտ օն ե ս /ն ե ր ը ։ Ա մ ր ա ն ա լ ո վ լեռ.'հերու մ է1' Զ է յ թ " ւ ն ցՒ~ ն ե ր ը ա մ բ ո ղ ջ տ ա ր ի մ ը Հ ե ր ո ս ա բ ա ր բ ա ր թ ի զ աԿւակա Կէ կռիւԿհեր մղեցին» P ը ր րա կսմհ կանսԿէաւո ր ր ա ն ա կ ի // դ է մ ։ Վասւղուրական ի Հայութիւնը 1880ին ազ/ստադր ակաԿւ շարժում ը տարա֊ ծեց Վ^անի Հ[* Ը? որմ է ոյժ առԿէելաէ ոտդ»ի ելան Աասունի? Պայազիտի ^ Ալաշկերտի Հայերը թուրդ» բռԿէադրաւ իշԿէեր ու դէմ,

■ԲԱՂԱ-ԲԱԿԱՆ ԽՈՒՄԲ ԱՐ IM« Կ11ԶՄԱԿԵՐՊՈԻԹԻԻՆՆ1;Ր 1870—1880

թ ուականնհր ուէէ

դաղտն ի կաղմակե ր պ ո ւթ իւնԿէեր

ստեղծուևցաԿէ

չար ,ր մ ր

որ ոն ,ը Կողատակ ո ւ ն է ի ն

ղ ի եե լ

,րաղաէ րակաU Հայ ժ ո ղ ո ֊

՛Լուր դ ր թ /».[»1,1կ111ն բա րբա րոս բ ռ ն ակա լԱ ևր ո ւ դ է մ ։

Վանի մ էջ 187 2ին ՀիւՈաւհցան բան ի մը խում բեր ^ C CՍ |l IIԼ թ |l Լ G |l կութ իւն)) անունաէ? որ կը ձզ տէբ քէուսաստանի օդԿէութեամբ ազւստադրել արեւմտաՀա յութ իւ*նը • ասոԿւց դլխաւոր յար ողհեր'հ էի հ դ իւղացիԿէեր ը , ար— ՀեսաաւսրԿէևրն ու մ աԿէր առեւտրականԿ/եր ր ։ Էրղրումի մէջ 1881ին կազմակերպուեցաւ «Պաշտպան Հա յրեն և աց;օ ա֊ ԿւուԿւուէ դաղտԿւի ըԿէկերութիւԿէ մ ը ^ որոմն Կալատակն էր կաղմակերւղե լ ղիV/— ուած ասլստամբու թ իւԿ։ սուլ թ անիղմ ի դէմ, էրղրում ի կաղմակեր սլա թ եա ն թիւը Հուսեր է մինջեւ մի բանի Հա[•Ւլ~ րիէ M ’J1 1 կաղմ ակեր սլու թ իւԿ»ը կասլուած է {Լրեւմտհան և. ԱրեւելեաԿէ Հայաս֊ տան ի չար բ մ ը ՀամաԿւսլատակ կաղմակեր սլսւթ իւԿւԿւեր ու Հետ։ Էրղրում ի կաղ֊ մ ակեբսլութ իւԿ։լ7 ուԿէեցեր է Կ/աե. դյարատիսլ տսլար աԿ։^ որով ա// տարածեր է բազմաթիւ lj Ո Տ ե՜ I*, երդումնագրեր ։ )882ի Ն ոյեմբերխն%/Ժուրդ» ոստիկաԿէութ իւԿէը յա յւոԿւաբերե ց և. ո ջ ն ջ ա ՛•— ց։/ւց տպարաԿէը։ Ս,յս արւթ իւ կատաբ ս ւեց ահ բազմաթիւ ձերբակալութիւԿէԿէեր ։ (վատերը աբ սuր ուեցաԿ է։ Ա'ոսկուս։յ ի մ էջ 1882ին ուսանողհեր ր ՀիմնեցիԿէ (CՀա j 1'ենաս fcpG երի Մ իութ իւն» անուԿէով կաղմակեր սլութ իւԿէ մ ը ? որոմն դլխ աւոր Կ ։պատակԿ։ Էր օդ!ւել արևւմտաՀայեր ուն ? որսլէսզի աղասալին թոլրբ բռն ակալու թ հԿւէն ։ Մոսկուայի միութեան օրգանին անունն էր ((Ազ Ա1ՏՈԼթ ևան Աւետաթեր» / ԱԿ։ Հրատարակեց թռուցիկ՞ներ ^ և. մարդիկ ղրկեց մինշ^եւ [քուշի Ա• Վարապետ ? ուխտաւորԿէեր անուան տակ։ Լքի ո ւ թ եաԿ։ հ սլատակի մ ասիԿ է աԿ/սր օրդաԿէը կը դ[» է[* • «.Ե թ է Հ այա ստա֊ նի Ժողովուրդը ՀարստաՀարւում է ? եթ է Կէրա ստացուածրը ? Կ »ր ա աշխա֊ տւսնդչի սլտուղները յափշտակւում են ? հ[Ժէ նրա մարդկայիԿէ սուրբ իրւս֊ ւունդյլներր և. զգացումները ոտնակոխ եԿէ լինում? աԿէկասկած այդ բոլոր ջա֊ րիրԿէերի սկզբԿէասլատճառ ը թուր բեր ի բարբարոս կաո֊ավար ութ իւԿէն է } Կէա ինդլն է ամեԿէամհծ Հարստահարողը ? աւաղակը ? որ ի Հովանաւոր ութ եաԿ։ տակ ապրում ? գործում են մ1ւացեալ փոդյբ աւաղակ//եր ը 1ւ արիւե ծծողները։ ի]ւս֊ տի (էՀայրենասիրական Ս'իութիւնըձ պատերազմ է յայտարարում թու ր դյիոյ կառավար ութ ևան դէմ . . . S i

ՊՍ.8ՄՈ ԻԹԻԻՆ

ԱԶԱՏԱԳՐՄԱՆ ՇԱՐԺ՛ՄԱՆ ԳԱԳԱՓԱՐԱխՕՍՈՒԹհՒՆԸ Թրք ակա‘հ բռն ակալութ եա)։ գէմ ուղղուած Հայ ժողոփըգա կա)։ աղատու— թևա)։ շարժումը ունեցաւ նաև. իր գրա l|iufiՈԼթ |il G|1* յանձինս բանաստեղծ /քոս— ֆայէլ Պատկանեանի 1ւ ւէիւղասա)։ //*աֆֆիի ։ էքրկուքն ալ շար ու)։ակ մարտական կոչեր ուղղեցին արեւմտաՀայ ժողոփուր գին ? թրքական ծա)ւր լուծ էն ազատուևլու Համար։ քհաֆայէլ Պատկանեան Հետհւողակա)ւօր էն այ)։ մ իլոք ր կը ք ար ոզէր թէ անՀրաժևշտ է (լյւնոսած աԱ|ԱՏաւքթՈԼթ Jil G բարձրացնել թրքական բռն ապետու֊ թեա)։ գէմ 1ւ ազատագրել արեւմ տաՀայու թ իւն ր ։ 1878^ ռուս-թրքական պա տերազմի օրերուն՝ ա փրոփականտը լայն Հողեր գրաւեց Հայ մտաւորական mC U դա ոաա՛հի)։ մ էջ ։ Ա)։ Հրատաբակեց բան աստեղծութ իւ)։)։երու մ ը ? որաէ անվեր ա— ոլաՀ ու ւԼճո ակա)է կոչեր ուղղեց Հայ ժողուԼուր գ ի)։ ? փարելու Համար աղատագր ութ հա)։ գբ օշի)։ ։ Աաֆֆի)։' ազգային։ աղաաագր ական էէաղաէիար )ւեր ու քարոզչութ իւ)էը կը տարածէր իր Հետաքրքրական։ ւէէւղերու միջոցոփ? որոնք գրուած էին դե— ղարուեստակա)։ ոճուԼ ? ի)։չւղէս ((կայծեր)) ^ CC*հաւիթ ՊէկհՕ? <ԷԱամուէլ» i «Խենթ» և այլն։ IԼնոր յ)ար ողհեր ու ^աիմվւն էր' «Ս,ոահր ար rfr։i ‘ս ր ի ֊ առանց. ղողերի' վ,րկութ իւ )ւ չի լինում3)/ քէաֆֆիի այս միտքը կը Համապատասիյանէր փամաո.—'/*աթ իսլայ ի /// յ ն ոտանաւոր ին ? ուր կ}ըս էր * C C կարդալ գ՛րել լաւ բան է^ բայց երբ կու դ այ ք)։)։ութ իւ)ւ ? աշակերտին։ Հարցուցէ1 ք ' թափել դիտէ® նա արիւ)էն։ Աաֆֆի)։ կոչ կ* էր դիմելու սեփական։ )ւաթ ւսձեռն սւ թ եա)։ և. դործօն աշիւատա)։քի։ Ա)։* մատնացոյց կ' թե էր Պալքա)։ ևան թերակղզի ի մէջ ծաւալած ազատագրական շարժ ումեեր ուն և կը գտ)։Էր թէ արեւմտաՀա յեր ը պէտք է Հե տեւ ին պուլկար ? սերպ^ սեւլեռնցի ժողուէուրդնեբու օրին ակին, Արեւմ տաՀայեր ու ազատագր ութեա)։ ուղղութեամբ քէաֆֆիի ? ինչպէս քիուֆայէ լ Պատկանեանի ծաւալած փրոփականտը Հսկայ ազգե ցութ իւ)։ գործեց Ժամ,ա հ/// kb Հայ երիտասարդ սեր ու)։դի)։ ւէրայ ։

(^՝րիգո ր Ա ր ծ ր ո ւ ն ի ն ե ւ ս ա յ գ թ ո ւ ա կ ա ն ն հ ր ո ւ ն լ ծ ո ւ ե ց ա ւ Ա ր ե ւմ տ ա Հ ա բ ո ս տ ա ն ի ա զ ա տ ա գ ր մ ա ն գ ո ր ծ ի ) ։ CC Մշակ՛)) թ ե ր թ աէ ^ ո ւ ր ա յ!/ մ ի տ ը ր կ* ա ր — ծ ա ր ծ է բ թ է Այէ տ ք է Հետե ւ ի լ Պա լ ք ա )*ե ա )ւ ա զ գ ե ր ու)։ և կ ա զ մ ա կ ե ր պ ե լ զ ի ն ո ւ ա ծ տոլս տ ա մ բ ո ւ թ իւ)։ ։

եՒՐՈՊԱԿԱՆ ՊԵՏՈՒԹհՒՆՆԵՐՈՒ ԴԻՐՔԸ ՃԱՅԿԱԿԱՆ ՃԱՐՑհՆ Վ_ԵՐԱՐեՐՄԱՄՐ 1870-1880 Արեւ.մտաՀայեր ու ազատագրական շարժումները ջերմ արձագանգ գտան դրացի երկիր)ւերու և մասնաւորաբար ռուս ? ւէրացի ժողաէուբգ)։երու մէջ։ ‘իեմ սկր ատակա)։ 1ւ յ առ աջգ իմ ակա ir t ա)։նհրը ողջունեցի)։ թրքական բռնա— սլետութ եա)։ գէմ ուղղուած այ ազատագրակա)։ շարժում ը։ Աակայ)։ այգ շարժ մ ան նկատմ ամ բ մ իանգամայն թշնամակա)։ գ իր ք

ձՆԶԱԿԵՍւՆ

բռնեցին արեւմտեան պետութիւնները^ նպատակ ունեն ալ '»/ ամ՛բողջ Թսլրբիան իրենց գաղութային ցանցին մէ ջ առնե լ։ Անոնբ էլաշխատէին անխախտ պահել սուլթանական բռնապետութ իւն ը ? էսկ աձԳ ^ նշանակէր անխախտ պահել այ գ բռնապետութ եան լուծ ը % նուաճուած ժ ողաէուր գն եր ու ՚Լր այ է Անգլիան* դբ ալելուք կիպրոսը ամէն միջեցի գէմեց^ որւղէսղէ պահ-֊ պանուի սուլթան իզմի բռնատ իր ութ իւն ը քՒրբահայա ստան ի ւքրայ։ Պատերազմի տարիներուն Անգլիան զէնՔ ու զի^Ոէւմթեր բ ուղարկեց ՀՒուրբիոյ։ Անգլիական սպաները հրահանգներ կու տայինք և երբեմնր ալ կը ղեկաւԼարԷին թրքական զօր ահրամանատար ութե ան գործուեէութ իւՀ։ը ։ Հիլս իսային Ամերիկան 1877 _18էն մեծաքանակ ռազմա^էիւթ ղրկեց ((Ւուրբիոյ։ Նոյնը ըրին նաև. Ֆրանսան և ]էտալիան ։ Այս ղէնբերը պիտի գործ ածուէ ին րւուսերու ^ պուլկար նևրու և հայեր ու դէմ ,

ՑԱՐԻԶՄԻ ՐՌ%ԱՏԻՐՈԻԹԻԻՆԸ 1870 —1880'"^'" թ ուականներ ուն ինչպէս ամբողջ Ա նգրկա էկասի ? նոյն֊ ս էլ Հայաստան ի մէջ տեղի ոմհեցա^ւ գ իւղացիակա*!! յ եղափոխ ական շարժում֊֊ ներ։ Շարժուեցաւ ամբողջ հայ ազգր ընգգէմ ցարական աեաեսակա՝հ և. աղ֊ գային իրաւուն բներու ոտնձգումներուն ։ Տարական պաշտօնե անևր ր ուզեցին բո *եագբա լ ել հայ գ սլր սցներբ ? որ֊ պէսղի տգէտ մնայ հայ ժողրվուրգը և տառապի աղբատութեան մէջ։ \^!8նին ցարիզմը այնքան առաջ գկաց ? որ գոցել տուալ բազմաթիւ հայ գպրոցներ^ և աշակերտները շպրտեց 'փողոց։ Անոնբ իրաւուն բ ունէին սակայն։ մտնելու ռուսական գպրոցներ% մ ոռնա լու համար հայկական։ մշակոյթը։ Ահա թէ ինչ ո*ւ հայ զւոնգ//ւածր իր սլաբ*ներ ր ուղղեց ոչ միայ^է սուլ֊ թանիզմի*!!) այլ նաև֊%ցարիզմ՛ին գէմ ։ կովկասի? Պոլսսյ հայկական։ մամուլը բուռն բողոբնևրաէ յարձակե ցան ցարիզմի՝!։ ւքրայ և նոյնիսկ գիմեցին զին֊ ուա ծ ցոյցերու։ > Հայ բ*1ւակչոլ թ եան 1ւ ցարական։ ոստիկա*նութ եան միջեւ ընգհար ումներ եղան ոչ միայն Հայաստանի ,U JL Թիֆլիոի ե. Տաբուի մէք * Ընգհա֊ րոււքներու ժամանակ եղան բազմաթիւ սսլաննսւ ած՝Ա եր 1ւ if իր աւ որ *ներ ? կա֊ տարուեցան զանգուածային ձերբւսկալու թ իւններ ։

ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՃՈՍԱՆ-ԲՆԵՐԸ Հայ իրականութեան մէջ 1870—1880'"^'"^ թ ուականներ ուն գոյութիւն ունէին բաղաբական և այլ շարբ մը հոսանբներ։ Ատոնցմէ մէկը պահպանողական-կղերսւկաէ 1։է 1 ւ էը ^ խօսնակ ունենալով ՕւՄեղու Հայաստանիդ 1ւ cCljnր ֆարդ թերթերը։ Անոնբ կ*աշխատէ ին պահ պանել հին կար գևր ը ^ կրօնական նախապաշարումներ ր ե. գրաբարը։ կը ձգտէին եկեղեցին և կղերը իշխանութեան գլուխ պահել։ Անոնբ գէմ էին որեւէ յառաջգ իմ ական գաղափար ի և շարժու մի, Ա֊ նոնբ կը պայբարէին յեղափոխա կա՝!։ մ տաւորականներ ու դէմ և- կր բար ոզէ ին մ իշա հլու հնազանգ մնալ տիրող կարգեր ու։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ Ա յս Հ ո ս ա ն քի ն դ է մ էր Հայ լիպ ևլ. ալ-ւզուրժուա կաՀ։ պ ա ր ա գլո ւխ ն էր Գ ր ի գ ո ր Ա ր ծր ո ւն ին

(1845—1892), " /'

Հոսա*եէըը

ոըուՀ։

կր խ մ բ ա գ ր էր 0:Մշ ակ »

թերթը. այգ անունուէ ալ կր կոշուէին անոր կողլքևակիքքնևրր՝ (<մչակակաՀէ֊ ներյ>։ Պուրր! ուա-լի,ղեր ա/ Հէեր ը Ո-Ուս ակաՀ։ լիպեր ալՀ։եր ու նմ /// Հէ կողHitա՛է!'!) ԷԻն /կուսաստան ի ազատակա՛հ ր///րևնոր Ոգ ու ////եր սլ ՛լիրաումtit*/! և թ շՀէամ\tuկաե ՂՒI1՛է* հf1բո-նէին գիւղա ցիակաՀ։-բաՀաւոր ակաՀ։ յեզւսփոիւական շարժոււեւեր «/- ն ղ֊Էմ է Նարոտն իկՀէերը ? ըեգ^ւակաո.ակը ? կր պաշտպանէին զ.յււղաղիական-յեղա֊ փսքսական ըե գվզումԼհը ը կալուած ատէրեր ու գէմ ։ Անոնվ> թ շնա/J*ի էին /y/«— րակահ ո ֊ե ժ ի մ ի 7/ ^ որ Հիւ/հուած էր յետ ա դ է մ կա լո ւա ծ աաէ ր եր ու և

նորածագ,

գ ր ա մ աաէ ր ևր ո ւ ՚Լ ր 111J է

Նա ր ոտՀ։ ի կ ն ե ր ո ւ պ ա յ ք ա ր ի գ լ խ ա ւ ո ր զ է ն ,րեր է ն էր Տljlllir Jk[ li|l: Անոնսը կ ր Հա ւա տ ւսյիՀ։ ո ր ր ո. ն ա կ ա լ մ ը տ ա սլա լե լ ռո ւմ բուԼ^ կ ր ն շ ա ն ա կ է ր ո չ Հ /չ ա ց ը ֊ նևլ ց ա ր ի զ մ ի մ և յյ հ Հ։ա ն / Անոնվյլ կ ր կա ր ձ է ի ն թ է կա լ ո ւ ա ծ ա տ է ր մ ը , սլաշ — տ օ ն ե ա յ մ ը կ ա մ Յա ր մ ը տ եո֊որի lrclt թ ա ր կհ լլլ kւա ւա ս ա ր է տ ա պ ա լա ծ ///ե ս ն ե լ ա ն ո ր ե տ իՀ։ կա Հ/գն ող ո յ ժ ր ։ \Tիի։ա յ ի լո ։Լս կ ի ն և. Տո ւ րղ֊եՀ։1ւ ա ն ո ն ց ղե կա ։էա բ՛ ն ե ր ն էիՀ։ ։ Հայ Նարոտն իկներ ու գոյութ իւնն ալ զգալի եղաւ Հայոց մ էջ։ \81նին Թիֆլիսի մ ԷԼ ունեցա ն իրենց կազմակեր ։զութ իւՀ։ը ? որսեց մեծ մասը ։Jր ացիներ և. ո-ուսևր էին։ Հայեր ու. մէԼ աչ,ըի զարնողեերՀ։ էին կոստանդին [քամ իկոնեաՀ։ ? ԱուԼՀաե էս Ա*աՀ։ուչ արեաՀ։ 1ւ Արաւib ոն Տէր 9"րի1 էր*րեան ։ 1880ին ,րայ,րայուեցան Հայ Նար ոտ*եիկ*եեր ը և ձուլուեցան Հայ լիպերալ-մշա֊ կականնևր ու մ էջ ։

ՅեԴ-ԱՓՈՒԱԿԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄԸ Վ.ԱՆՒ ՄԷՋ ԱՐՄԵՆԱԿԱՆՈԻԹԻԻՆ Վան եղած է Հայ յեղափոիւական շարժուՏքներու գլիւաւոր

օճաիւներ էն

մին։

1872 է ն

սկսա ծ ՝ 'Լան ի մ էջ Հիէ/Լուած

նունոաԼ գաղտ*!։ ի

(( Ս՝|ւՈԼթ|ււն llL Փւ՚1|ՈԼթ|ււնշ> ա 30 ՛Էս՛ նեց ի քբ ա—

ըՀ։ կե ր ո ւ թ ի ւՀէ մ ը կարասլեա քյ ս աճ ա*1։ե ա*եի և

ղա էըա ց իհե ր ու ս տո ր ագ ր ո ւ թ և ամբ

(*) Հ

Այս կոշի ն անմիջապէս կ՚ար ձագա *հգե՚ե Վանի շրջանի շար է ը մը գիւղեր ։ կոշին Հողատակը . <ւՄեն,ր ստոր ագր եալ,բս ? մեր կրած Հ/եղութեաՀ։ց ? Հար ստաՀարութ եանց և զրկանաց սլատճառաւ բսլոր սփին յ ուս աՀատած ըլլալուՀ։ ե լսելաէ [< 1է՝ Փ՛ա՝՜' ղ*ս,բամ էջի ժողուԼուրգՀ։ ///լ ////յ I։ ցաւօր ր ւէարակուած է և այգ սլւստճաո-աւ ըեկևբութիւՀ։ մը կազմած էվւ ՀլԱ*իսւ թ իւՀ։ և փր կութ իւՀ։')՛) աՀւուամ բ ^ ուստի ա'լ չկրնա լաք տոկալ սոլն անտանելի լուծին? ձեզ կր դիմեն,ր, ձեզ էետ մ իա֊ նալու, թևրեւս գարւ/ան մ ր գտնենք թէ ի՞նչ միջոցով կարելի է այս չու֊ րիքներէն փրկոլ իլ։ ( * ) Գիւան Հայոց ՊւսսոՐ/ւլթեան, դ.իրյշ ԺԳ. 1915 թ՚իֆլիս,

էջ 271 \

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

CՀ^ատրաստ են։բ արեա*1 ։ 1ւ մաՀու դ^ւուԼ ձեզ Հեա վէալհլ, Թէ ռուսանա լ Հարկ է%ռուսանան վլ^ թէ գաղթել Հարկ է՝ դաղթե^ւ^ը ? Pէ Վեր ջապէս մ եռ֊ նիլ մեռնխնյը^ բայց՝ փրկուինբ։ Այս է մևր աղերս առ ձեզ 1ւ առ Ասաուած ։ CCկենդան ի չբաժնուիլ ի մ իմ իայն ց } այլ էքաՀաէ միայն3) *

9*լքսաւսր ապէ ս 80 ական թ ու ականներ սւ ն էր որ Վանի մ էջ յառա ջ եկան մսւվյերու աւելի յ ստակ իւմոր ուifliեր յատկապէս յյրիմեան Հայր իկի և Մկրտիչ Փորթ ուգա լեանի շունչերուէ։ ]\1ր իifեա՛հ ար դ էV/ մեծ Հեղի‘նակութիս 'll էր • անոր ((.Արծուի Վասպուրա֊ կանիձ> Հր աաար ակութ իւն ր ^ ազատամիտ և. րմբոստ վ)ար ոզներ ր ? Վարադայ վանքի մէջ կատարած ա\խ աասմնվթւև՝ր ր շատ մեծ ազդեցութ իւ*!է ըր ին յ ազդաբ*նակչու թե ան վր այ ։ Ա յս շա ր ժ ո ւ մ ն ե ր ո ւ մ ա ս ի ն խ օ ս ա ծ է ն ա ե ւ կ ա ը ն ե ց ի \,շ ի կ ե ա ն ի ր ((Ա ռ ա — կա յծերի) դրբլի^ւ ? ո ւ ր դ ր ո ւ ա ծ է յսբիմ եսմ ն Հ ս,յ ր է կ է Էկ ն ա մ ա կ ը ղ ր կ ո ւ ա ծ է ր ղ ր ո ւ մ ի բա ր ե կա ifhե ր է “էւ մ է կ ո ւ ն ։ \,ա մ ա կ ի մ է ջ կ* ր ս ո ւ ի թ է դ ի ւ ղ ա ֊ Սի Բ մ օ տ հ բ ա ծ է իրհ*1ւ ո ւ ը ս ա ծ • ((Հայրի՛կդ հզներս տարանի Հայր ի՚կ, «էխարն եր ս տար ան } ղաւ ակներ ս արւանց թ անի ? անապուը մնացինք Հայր թ կ ^ըիւրտեր խլեցին պարէնս ? ընտա֊ ?/իքրս սույամաՀ կր լի^էի ^ Հ1 1 1յրՒ՚կ, կ/,նս յափշտակեցին ^ տարան Հաւատաւիոխ ըր իք հ պ Հայրի՛կդ ի®նՀ սլիտի Էի // ի մեր թշուառ էէիճակը)) ; Հ՚՚՚յքիկ ի[’ կսզմ էն իբր սլաաասիւան կ՝ւաւել ց՚1 /Է »— CC/?'*/ կոտորուած դառներ ? "՜՛Է ^,սձոԱ ր1 Ղ $_ ու՜ մնացորդ րյ,րրէի^^ «/» դեռ ւղիտի կոտսրուէվէ , պիտի մորթս ւ ի,ը ^ է րա,նի դեռ անզէն ? անեղջիւր կնսպրիվ)^)։ Մկրտիչ Փոր թու. դա լեան անշուշտ ո'չ քսրիմեանի Համբալը և. ո'չ ալ ար հոր Ղրիբ^բ֊Ը ոլ-“էլ՛ , սակաj*it ան հ.ս ? Հակառակ Ւր տար Ւ-ր Ւ՛" , կար ողացած էր կարեւոր ղ եր կատարել այ // փրերուն եր իտասար դու թ ե՜ան ։քէջ։ Ան չէր բաւակա*!!ացած միայ*£ւ յյ ար ոդ չութեամբ ? այլ աշխատած էր 1չհան,րիմէջ իրւս֊ կա*նաց*ն1։ լ իր դ աղաւիար նևրր, րոմն

Փոր թ ււէ՜զ-1 *'էեսմհ 70 ական թ ուական ներ nւ ն Պոլսոյ մտաւոր շարժումներ մ աս ն ակցող յառա՚ջ ադէմ ե ր ի տաոար դևերէ ն մ էկ?/ Է ր ^ 1ւ եղած է դործա—

կից Մի'ն 11 Զերազի^ Արփիար Ա,րւիիարեան ի 1ւ ուրիշներու։

Պոլսոյ Մ ի-;,եալ Ընկերութ իմ։ ը՝ օդտակար դ$ո< եելուԼ ահոր աշխատան jm — ր ները դ սլր ոցական ասսլարէզին մ է $, Փ1 1 ր թ ՈԼդալեա^ւը կ*ուղարկէ Վասսլուբա֊ կանի չրջան ր ? Հոն բանալ կու «/ա յ l|uil*(}lUll|lTSUlGnCJ մ ը Փրէբ[Ժուգա լեա^էի տնօ֊ ր էնու թ եան տակ։ Փոր թ ու֊դ ալեանի առաջին tpայլ ր կ՝ ը[էայ Վանի յառա ջադէմ եր իաասար ղ նևր էն կազմհլ ((8աո_աշդ|ււք ա կ ա ն Մ [ւութ|ււն)) մ ը ? որուն նպա֊ աակ‘1 / էր թաղականն ր?/ տբ ու թ ի/ ֊ ?/ ‘հեր ու V/ ւսաե‘հ աշխ աաա'llէ ը ներ կատարել ի նսլաւ/ա Ա զա տ ա կա ն կոչուած թեկնածու*1ւերու*ն ։ Ան յ առ աջին էսնդամ ը լլ,սլ ո,Է 1879 ի^ Վանի մ էջ կը կ/սզմակերպէ Հ(.Ազ— դային ԱաՀման/ոքէրութ htM /hl տարեդարձը? որ ուէ կր լուս աբանէ ազդա յ ի^ւ^ւե֊ րու մ իտէ բը ? գաւառներու մ էջ կատարուելիվշ ազդային ւղարտակա^ւութիւ^ւ՚ հերու ւէհր աբերմամբ ։ օրերուն Վանի մէջ կազմուած էր CcRJlllUl^ |ll’ )) ա ու V/ուէ ը1 /։կեր ու֊ /•//" '" մՐ, որոմն c hսլատակէ ն էր ձեռյյ բերե լ ղէնէ րեր ? 1ւ տօն ական օրերուն Վարադայ լեռը ելնել /ւ ղի*նաւէարժ սւ.թ իւն^ւեր կատարել։ Այք է

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

Այգ CCիՀինակիր՚յ) ը*!։կեր ու թ եա*!։ ա*!։գալքները Հանգէսի պաՀուն ^ քոա *ն— գաւէառուած' զէ^1,րեր աԼ կը կրակե^ւ օղ՝.էն ? նկատի <չունենալուԼ Հանգէսին ներկա յ գսթ*!։ուող թուրը ւէալին և ։ղաշտօն ակից*!։եր ը ? // ր ոն ը աչը Ifր ը լայն բացած կր գիտէին այս հրեւոյթը։ Էքր էտասար գ Փորթսւդ-ա ւ'՛ ահ C cQ ի*!։ակիբ՚Ֆ րնկերութե*նէ*յհ զատ ? ձ[Լ կաղմակերպէ (C 1X11լ111f ill կ III (l Ակոււքթ)) ա յս անգամ Տաճատ Պէյլէրև։ոնի և ս։ղայ Աողոմո*!։եա*!։ի մա սնակցութ եամբ ։ Պէյլէրեա*!։ Պոլսէն եկած (ԼՎ արժա֊ ւղետա*նոgy>ի ուսուցիչ*!։ էր ^զարգացած 1ւ ազգա*հուէր եր իտասարգ մր^ էսէ Ս//ա~ ղոմոնեան%կուէկասի Լյուքսի ըաղաըէն ? որ մասնակցած էր ռուս-թուրը պա տերազմին և ձգելուէ զի*եուսրական ւղաշտօնը Վ^ան եկած էր երիտասարգութ իւ*!։ը զի*նաւէարժ ութ եամբ մարզելու Համար ։ Ղ^ժբաիյտաբար ((՛/»աղուբ ակա7/ Ակումբ')) ի մ էջ տհղի ունեցած իւօսակցութ իւ*!։*ներ ը Հասած էին կառաւքար ութ եան ականջը? որու*ն Հետեւ անըո։է կը գոցուի {Լկումբը կառաւէար ութ եան ՀրաՀանգուէ։ Տաճատ Պէյլէրեան 1ւ սսլայ Սողոմոնեան Հրաշքով կր ւիաիյչին գէպի I]ույկաս ։ Այղ֊ օրերուն Վ^ան եկած էր *նաեւ իջմիածնայ ՜ձեմարանէն շը ջանաւարտ Պալտօշեան և ուրիշ գործիջէւևր՝ $ուէՀաննէս Շիրվ!Անհա*ն ? {^‘ուէմաս Կի֊ նոյեան ? Մկրտիչ Աեֆիլեան^ Վարժ ւսպետհ/սն ? որ ո*նը ^րՀ*Հր7/^ գր/րծու ■"էու— թեամբ զարկ տուած էին մտաւոր շարժու/ք ի*!։ ? բայց Համար ուե լաէ կասկածե լիներճ բանտար կսւած էի*հ։ քվանտի մ էջէն անգամ անոնը ազատասիր ութ եա*!։ կայծերը կ*արծարծ էին բանտակ իցնհր ու սրտին ifէջ։ 1885 ին թու֊րը կառաւէարութեա*ն Հալածանքը աւելի կը սաստկանայ^ որսւն պատճառաւ ///ը իifեա*ն Հայրիկ կը Հեռացոլի Պոլիս%իբր աէ ըսոր ակա*ն ։ ՎԼարժ ասլեաաե ոցի մ էջ Փոըթ ուգ ալհրան Աաֆֆիի գիբըեբաէ կը տարածէր յեղափոէսութեան սերմերը։ Անոր կազմած (ԼՀայրհն ասիր աց ընկեր ութ իւն ը՚Հ) ընգունած էր Հզէնըով կոուիլ և. ձեռը բերել ազգին ւիրկութիւնը% ։ Վերջապէս Փորթուգալեւսնն ալ կ*աըս որ ու ի ? բայց կ*ապաստան։ի Ֆրան֊ սա և Մարսէյլի մէջ կը Հրատարակէ CC1Լրմենիա՜)՜) թերթը։ (ԼՀայրհնաս իր ակա*!։ բ // կեր սւ իքեա'll)) գործօն ղեկաւէար*ն էր if ա*նեցի իւա‘ե գաէէառ եբիտասարգ Մկր աիէ Աւետիսեանը^ միեւնոյն ատեն Փոր թ ուգա լեա*նի Հաւատաւոր աշակերտը։ Ան կ1 անց*նի արտասաՀման ? կը տեսակցի իր սիրելի ուսուցչի*!։ Հետ y կր վերագառնայ Վան և կը Հիւք/ւէ « Ա ր մ ե ն ա կ ա ն դ կուսակցու— թի*-նը ^ որ այգ օրեբու*!։ իսկ բնաւ յա յան ի չէր թէ որո^նը էի*!։ անգամները 1ւ ,ըանի* Հոգի։ Ան կը գ որ ծէր գաղտ նօըէն, Աւետիսեա*!։ 1896^ Վան ի ջարգերու օրերուն Հրապարակ կու գայ 200 կտրիճ*ներուէ 1ւ մօտ 800 վin'llհցի Հետեւոր գ*!ւեր ուԼ ^ մի ւս կուսակցութ'իմն)։եր ուն Հետ% միատեղ պաշտպա*!։ելու ժողովուրգը ? թուրը զի*նուոր*հեր ու եաթ աղա*նէն ։

ՈԴԻՍԱԿԱՆ ՀԻԻՊԱՏՈՍԸ ՎԱՆԻ Մ ԷՋ Վ^ւսնեցիները Համոզուած էի^* ^ որ հթէ 1 է/էյնի մ է ջ ռո ւս ակա*ն Հիււզատոս նստէր^ մ իա*հգամայ*հ կը ։էհը ա*նայի *!։ ամ էն տեսակ բռ*նութ իւ*նհեը ը ։ Վ^անեցի*1ւերու կատարած բոլոր գաղտ*!։ի գիմ ոււ/նեըը աււլաը ղ իւ *ն ան— ցա‘հ։

ՀՆՉ11ԿԵԱՆ

1878/' ռուս-թ ուր է ր սլաահր ազմ է'// ևտ,ր Վանի մ էջ կր >աստատու ի ա'ւաջին Հիւսլատոսը Հայաղղի կոստւսնւյին կամ սարականր ^ որ կո։ԷկասԱա՛հ րա՛հակ ի դՕր աւ//// ր նևր է7/ էր 1ւ մ ա// հակւյած՝ ճակատի կռ իւ-7/ ևր // Հ. 7/ ։ կամսարականի մուտերը Վ/սն՝ կատարուած էր մևհ շուվյլաէ^ թուրէ րևրու դժէէսՀ նայ ուա ծ.ք>ն1րրուն տակ։ IJ.7/ թուր,րևրու կողմէ կր կոՀուէր ((Հայոց փա֊~ շ•*՛)) / կամ ոարակա ն լաւ այ էր է Ս,ն կապ կր պա**էր Եր ևւան ի և թէ Թէֆէիսի **այ մ՝տաւnրակա հհհր // ւ **ևտ? ար jt հւյItհլույ ~ *ևաա։լյր ։րր ուիքիւ ՛// ւլ lrւղի տաճկա— ՜յա յ ղանւէուածր ։ Սակայ ն ռուս Հակահայ Հսսա՛հ,րի կողմ է կամս արակաԱէ ևտ կր կան Հսւ ի ։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

2 .Ն Ջ Ս .Կ Ե Ս .Ն Կ Ո Ւ Ս Ծ Կ Ց Ո հ -Թ Ե Ա Ն 1 8 8 7

գա նեա ն

էն

ժ չա ն ե ւ կ ը գ տ ն ո ւ է է ն

վէ ա ն է

ր ո ւթ ե ա մ բ

if ր ո ւր էշ

Ա ւե տ էս

ուս ան ողհ ևր

\3ա զ ա ր բ է կ ե in'll ո ր ո ն cj i f է ջ

1ւ հ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն գ ա ղ ա փ ա ր ն ե ր ո վ

ն ա ղ ա տ և ֊ Փ ա բ ր Է Է լ ^քա ֆեա ^ւ։

1Լո ո ն ր

///

Ա յո զււ յ ՚Է Ը

/՛ fr^r

բ ուէ մ ե ծ ա պ է ս կ ը տ պ ա ւ ո ր ե ն (}* ը *հ ե ւ է տ ա տ ո ւ է լ (ք ը ն ե ւ ^ ւի ր ո ւե չո ւ

[ J է՛ ո ւս ա ն ե չո ւ և

\ք ա ը օ

էրենր

եր բ կը

ու ր է ն

//■

հ /ա ֊

(ք ո 'հ փ ե չ էւա "*

ե ր թ աչ

in'll գ էւաղէ ն

մ տ ա ծ ո ւմ ն ե ր ո վ

ո ւս ա ն ո ղ հ ե ր ը ։

Վ ա ր֊

Կ ա յր ե ն ա ս է ֊

չ էբ էւ կ ’ յւ յ ն ա յ ji ն

կ ը ոլա ա ր ա ս ա ո ւ է ի ն

և. հ ե տ և ւ է լ գ է ւ ղ ա in'll տ ե ս ա կա*հ գ է տ ո ւ թ էւՊւ^ւե ր ո ւ ր է կ — Վ, ա ր գ ա 'հ ե u /h զ ո յ գ է ն ։

ԾՆՈՒՆԴԸ

"ք, m րչա ը ֊

գ ա ղ m ւէւա ր 'հ հ ֊

/ւ

Չ ո ր ս ն ա չ կ * ո ր ո շ հ էե հ ա ս ֊

թ է ՛ ա ղ գ ա յ է ն - յ ե ղ ս ո է ո էսսական գ ո ր ծ է ն

ն ր -֊

հա մա ր։

Աւևտէաս Ն ,ս ' / ,ս ր [ 'է կ ^ ,լ։ ^ է ր տ ա կ ա *1։ գ ա ս ա է ա ր ա կ ո ւ էա1ե ա մ բ հ ո ֊ ետ ո ր ա կ ա ն ձ է ր , բ ո վ

բաաւղմ ա կ ո ղ մ ա ն է

ղ ա ր գ ա չչո ւմ ո վ ^

ր ո ւե ստագ է ա-բա ն ա սաեղծ է

///

և. գ ե ղ ե ր է կ

ա ր տ ա ր էն ո վ ? կը

մ ար յ յ ս է ս ֊

խ ա ռ ն ո ւա ծ ,բ ո վ ?

հա նգէսա նա ր

ա յս

էս մ բ ա ֊

կ ի ն ո գ է *!! ո ւ ղ ե կ ա վ ա ր ը ։

Ա՝ա ր Օ

վ ա ր գ ա ն և ա ն ? բա ր է ււո ւս

և. ե ւ ը ո պ ա կա՝1է յ ե աչա ւէւո էս ա կ ա ն

և. գ ր ա կաս*!։ ո ւ թ և ա*!։ մ ա ս է՝հ ո ւ հ ե ւչած Ււ՛ չ ա յ ն ծ ա ն օ ԷԺո ւ է<) էյ ւ It ն ե ը է ն յեղաաէ* ո էսակա՞հ փ ո ր ը Թ է ֆ չ է1" է

գ է աքևաղէ ո ն ը ա ւ ա ր տ ե չ է վ ե ր ջ

փ ա ր*ներ ո վ ^ կ ը մ տ ն է ւ ւ ո ւ ս բա րա կա ծ։

‘lim it

ա ն կ ը ւք և կ ն է

ո գ ե ւո ր ո ւա ծ

Պ ետ եր բ ո ւ ր գ

ո ւ ֊

յ ե ղ ա վ ա էսա կա՝հ

յ ե աչա ւէւո էս ա կ ա ն խ ո ւ մ բ ե ր ո ւ մ է ջ ։ կ 1ա ն ր*1ւ է

գա ղա ֊

Հ ե տ ա պ ն գ ո ւե լո վ

Փ ա րէղ։

Հոն

ոը կը

ն ,է։ ղ 111ը / * է կ է <^է ե- կ [[ ն շ ա ն ո ւ Է ն ,

մ ը հ ե ւէ

խ ո ւմ բ է ն

նա լ բա ն է

մը

Օ հա նեա ն

Պ օղոս

ա յ աչ հ ո ն

ս ա էւ կ ա հ ո ւ էա) ե in'll կ ո ղ մ է ^ \մ ա ը օ ն

ո ւն էր

in'll ւչեա լ մ ը ։

ս ո ւ մ ը շա ր ո ւ ն ա կ և չ ո ւ հ ա մ ա ր ։

ծ in'll օ թ in'll ա յ

կ ե ա հ ,բ է

հ ե տաչ ՝>եա է Ա սնվւհ է է ա յ է ն

ն ո ր ե չւ է տ ա ս ա ր գ ն ե ը Ա ֆրէկեա ն

1ւ ա յ չ տ ե ղ ե ր է կ ո ւ գ ա ն մ է ա ֊

[ք ա տ էմ է ո ս

—

*Ւ է ո ր գ

քհա հա ղէզեա ն

տր տ ե ա ն ^

[ք •

'ք ր է ս տ ա փ ո ր

[ք ասն ո ւ չ ա ր ե ա ն

1ւ

/ / '♦

I f ա ն ո ւ է լ ե ա քհ ։ էՀ'Ա կ ե ր ա կ ա 'հ հ ա ն գ Է պ ո ւ ւ Ո ւ ե ր ո ւ ? վ է ճ ա բ ա ն ո ւ թ է ւ'է ւ'1 ւ ե ր ո ւ ա ւ ւ ա ն ր ր ը կ ը մ է ր

Հ ա յա ս տ ա ն է

հա յ

յե ղ ա փ ո խ ա կ ա ^ է ն ե ր ո ւ

Ա յգ

ա զ ա տ ա գ ր ո ւ f J ե ա <հ հ ա ր գ ը ե

թ ո ւգ ա լև ա ն է ն ^

ո ը ս չէ ս ա ր գ է ն

որ նա խ ա ձեռնա րկ Փ ** ր թ ո ւ գ ա լ ե ա ն ծա նօ թ ա գ ր ո ւթ հա մբ նոր^

որսվհետ ևւ

է ս ո ւմ բ ը ^

մ է ո ւթ է ւ ն ր ո ւն

որ

մ ը

կը

շո ւտ ո վ

ա յլ

մ էջտ ե ղ

Աք*ՄԵՆ1*ԱԷ

Ա«

ձա 'հշ չչու ա ծ

հրա տ ա պ

մ ր

'll ո

կ ա աչ—

յ է<) կ 1ա ռ ն է ր

հ ր ա ւէ ը ե չո ւ ւղ ա հ ա ն ջ ը ։

Լ ,ա զ ա ը բ է կ ե ա ն կ ը

հր ա սլա ր ա կա էս օ ս և

գէմէ

Փ որ֊

//* •

ա ղգա յէ ն

գ ո ը ֊

[’ l l 111J ՛Ա յգ գ ո ր ծ է յ ն ։ մ է /

հ ր ա տ ա կ ե չո վ

պ ա տ ա ս էս ա ն է ր

ա ը դ է ‘հ

Փ * * ր J J ա - գ ՚ս է ե ա ն է

հ ա մ ա գո ւմ ա ր

կողմ է

Ա Ո էքԵ Ն Ւ Ա Է

մ ը

էւ ն ր

կ ա *!։ ո *1 ւ ա գ ր ո ւ թ է ւ ն ը

քք* ը ն ե ւ է

ը Ա գ հ ա ն ո ւր

ո ւղ ղ ո ւթ ե ա մ բ խ մ բ ա կ է

հե ա զհեա է

ն մ ա ն

ո չ էւ տ է

ա յս ‘l i m i t բե ր ե լ

խ մ բ ա գ ր է ն

չ էւ

մ է ո ւէմ է մ հ

( յ ա զ ա չւ ր է կ է

կրհա ր

մ ը

ա ռա ջա րկը ?

հ ե տ և քւ ա ն ր

կ ա զ մ ե լո ւ

վ ը ա յ

տ ա չ

և.

որ ո ւն

հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւէր ։

կ ե ր ո ւա ծր ը ^ կը

էյ է

ոը

էս ա շա ձ ե ւէր խ որ

//չ մ է ա յ ն

զ ա յ ը ոյ էյ

մ աս էն

կը

ջէ ը

ո ւզե ր

ա շ էս ա տ ա 7/յ յ ը '

in 'll ո ը

պ ա տ ճ ա ր լէ

բ ո լո ր ո վ է ն

ո ւր էշ

հ* ա

ջ ա լ և յ/ և չ

հ ո ւ մ ա 'և մ ա ն

ե ը է տ ա ս ա ը գԱ ե

մտ ա պ ա տ կեր

կ աղ֊

ՀՆՉԱԿԵ0.Ն

էքււէծ է է ր ե ՛մ1u է 1 ՚ն

1,1յԳ «/յ

ր*ԼI" Ւ* վ ե ր ա բ ե ր ո ւմ կը սոլասԷԷ՚ն ա*հկէ։ Ա ն ո ն յ* դ է տ ա ֊

ն է ր ո ղ ո ւթ ե ա ն ՝

փ հա ոուաե թ ե ր թ

որ ե թ է Փ ո ր թ ո ւդ /ո լե ա ն է Աք*ՄԵՆ1*Ան դա րձա ծ էր

մ ը և եր է տա ս ար դ ո ւ թ էւ*ն ը յա փ շտ ա կութ եա մ բ կը կ ար դ ար

ատոր ղ լխ ա ւո ր ոլատճաուը ա յ ե ո գ ե շ ո ւ ն չ յօ դ ո ւա ծ ն ե ր ն է է ‘ն դ լ ՚է ի "

մ[,ւս

Ա ՝ Նազա ր բէկ

^ Լեռեն g'j ? (/* ♦

որ կը

սաորա—

Շ աձազէ զհ ան չկորան՝) և (է ըէւևւ է էւ ո ւ մ բ է ն

tii'li դաւՈւեր ը։

ւյ/հո^ւբ ոչ

if էա յ՚Ա կը դ ա դ ր և ij 'itե 7/

կր if Isր ադա ր ձ'հ են թ ե ր թ ը (Լ ♦

էր և ?/ tf

m >jn ա աակ ւյ ո րթ է մն ր ^ ա յլ նաև.

և կը if ե ր <) // 7/ կա րդա լ ղ ա յ 'հ ։

Նաղար ր է կ ' (( Հ ա յա կ ո ւլ 'fi uni*II/ է ո հը)) խ ո ր ա գ ր ո վ դ ր բ ո յկ

ձրատարակէ

լ ր ՊՕր է ն կասկա ծի տակ դ ն ե լո վ

Փ " ր P ուդա լեա ն է

մ ը7/

ալ

կը

Կայրենաս է՛

ր ո ւ թ ի լ ն ր և ԱՐ ՄԵՆԻՍ, ի վչաբ ո զած յեզաւէո խ ական դա րլաijtար ն ե ր ու ահ 1լեղե ո ւ ֊ թէւ*1ւը ։

քհխնեւէ խումբը^ որ ար դէ 7/ [։7/ ը Հոդի կր ձաշուէր էր ա^էդաւՈւեր ու Է1է֊ ւ ր ? կ*որ ոշէ ձրաժարէլ ձամադումա ը Ի դաղաւէա փութաը^ւել թ եր թ է մ ը ձէւ/ևադրումը 1ւ յեղափոէւակա՛հ եր էտասար դո ւ [3ևա՚ն Համաէւմբումը անոր չ"*՜բջ ։

ՍՈՑ. ԴԵՄ. ՀՆՉԵ-ԿԵԱՆ ԿՈհՍՄԿՑՈԻԹԵՄՆ ՀԻՄՆԱԴԻՐՆԵՐԸ Նազարբեկ, Մարօ, հյանազատ, Վարաջեան, ԿաՖեան, Մանւււե]1յա(ւ, ԱՖւփկևան Աո այդ՝ կՀորոշուէ կազմել ապագայ խնկեր ութ եահ ծրադրէ ՞հաէւադէ— եը) որ ու որոտրաստուէ1եահ դոր V հը յանձնուէ Ա♦ (յաղարբէկէն ? Աարօ փուրդա՛հեանէ^! 1ւ 7“* Ղ^ար աջ^եան էն ։ Փ ր հ և ւ է խ ո ւ մ բ է ն բ ո լ ո ր /« 7 / դ ա լ/հե ր ը ? է ն չոլ է ս ա եոա 'հզբ ? ռ ո ւս ա ն ա յե ր ԷՒ ն , ո ր ո ն ,բ ջ ե ր մ ա պ է ս

խ ա հ դ ոսէա ո-ուա ծ

է է 7/

n n լսա կա ՛ն

յե ղ ա ւէ ո էւ ո ւ էք ե ա'ն

դա ղա ւէա ր ա բ ա հ ու թ ե ա մ բ և. ա 7/ ո ր յա խ ո ւ ւ ւ հ դ ո ր ծ ո ւ հ է ո ւ թ ե ա մ բ ։

(ք՝ր ՚ն ե ւ է

մ ԷՀ

ա ն ո հ վ) մ շ տ ա պ է ո յա ր ա բ ե ր ո ւ J3ե ա ն մ է $ է է հ /լ մ օ տ է հ շ փ ո ւ մ ո ւ հ է է ն ձո ն դ ր ւ ո ֊ ն ո ւո ղ

[յ ա ր ո ա հ է կ հ հ ր ո ւ

1ւ

Պ լ ե է յ ա հ ո վ ա կ ա հ ‘ն հ ր ս լ

ձետ ։ Հ ա յ

ե ր է ա ա ո ա ր րչ ՚ն հ ր ր

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

կը խ անդաւէառուէ ի^ւ մ էկ կողմէ ք,ար ոտն ի1լհե^րու ահաբեկչական յախ ուռն դործունէութեամբ ? 1ւ կ^եբազէի^ւ պայն փոխադրել Հայ ասաան և Հոն կիրա ռել միեւնոյն մեթոտները թո՛՜րք բռն ակալու թ եmc U դէմ ^ մ իւս կողմ է ալ Մարքսիզմը իր նոր ւէարդապետութեամբ ? իր դիտակա ն Հիմ ուն քներ ա— նոնզ միտըին ու տր ամ աբան ութ եան կը խօսէր։ Մէկը կ*ազդ էր անմիջականօրէն ե^ւթակայի զդաղում ի^ւ ք միւսը' մտըին ու դա աողութ եա՛հ ։ Այդ երկու աղդևղու թ իւ^ւ^ւևր ը Հաւ ասարապէս իրԱնց արտայա յա ութ իւնը կը դտ^ւե^ւ Հնչակհան նախ^էակա^է ծրադրի‘11 մէջ։ Հոս կը ‘հախընտրենը խօսըը տալ էէօին* — ( * ) — (Լ(հընեւում ապրող Հայ ուս անո/լհեը իղ կազմ ուած մի փոը ը իկ իւըմ բակ ^ 1887 էն Հիմբ դրեց մի փոըրիկ պարբերական'ի -Տբաաաը ակութ հա%? տա֊ լով նրան ՀՆՉԱ*1 անունը ք սր թհ վ իճակւում էր մի մեծ Հռչակ։ (մեր՛ս կանոնաւոր Հրատարակութ իմհը սկսւում է 1 8 8 7 թու ին , սր ի7/ 1ւ մենը սխալուած չեն ը է 5 ^թ է յատկաղնե^հը Հայ տարեդբ ութ իւ^ւ‘հեր ի մէջ խո շոր դարադլխային նշանակութիւն 145)/ ((/»ր բաէա*հդակութեամբ այդ թերթը ‘հոր' իր նմանը չունեղած երեւոյթ էր ՀայութհաԳ։ մէջ ։ — (ֆևպափոխութիմհ' յենուած սողիալիղմի վրայ։ ԱՀա թէ ի^*չ էր *հրա սրբութ իւ*հ սրբողը։ ((]'ր այս ուղղութեւսմբ ՀՆՉԱԿը մի դր հաՀատելի փաստ է ? 7/ // յ ‘հիսկ ոչ յատուկ թրըաՀայ Հաբղի տեսակէտիղ ? J է առՀասարակ Հայ Հասարակակս/հ մտըի ղար դաղման տեսակէտիղ ։

((Առա ջ ի ն ե ր հ ք ֊ չ ո ր ս տ ա բ խ հ ե բ ի ը ն թ ա ղ ը ո ւ մ թ ե ր թ ը ե ր կ ա ր օ ը է ն զ բ ա զ ֊ ւ հ լ է դ ա ղ ա փ ա ը ա խ օ ս ա կ ա ‘1/ >ա ըղեըուէ } ը հ դ ա ր ձ ա կ յ օ դ ո ւ ա ծ ն ե ր ի մ է ջ ա ր ծ ա ր ծ ե լ ո ւ Լ ? կը կ (հ ե լ աք 1ւ ե ր հ ը ն ե լո է է ի ր ս ո ղ ի ա լ-տ*հ տ ե ս ա կոմհ մ ե ր ձե ղոււՈւե հ»7# ու Հ իէքեաւո ր ոււՈւե ը ը ։ Ս,յ ս է կ ա ր ե ւ ս ր ը ։ 1*նչ էլ էսսհլու լ ի ն ե ‘11 ը ՛Ա յդ տ ե ս ա կ ա ն Հա յե ա ղըյէև ր ի ա ր ժ է ը ի մ ա ո ի րհ ? դ ա ը ձ հ ա լ ի ր ո ղ ո ւ թ ի ւ է։ը կ ը if Լա յ ա յն ? որ ՀՆՉԱԿ ի է ջ ե ր ո ւ մ Հա յ Հ ր ա պ ա ր ա կ ա խ օ ս ո ւ թ ի ւ ն ը ս կսև լ է ի ր մ ա յ ր ե ն ի լ ե զ ո ւո վ թ ո թ ա է ե լ ((սողիա լիզմ՝)) ? ՕԼկասլ ի տ ա լիզմ՚յ) Հ ա մ ա մ ա ր դ կ ա յի ն / թ ե ր մ ի ‘հ ‘հ և ր ը ? ծ ա — նօթացնելով նր անղ Հետ* 's / h j ը*iiդՀանր ու թ եtu‘h դեռ ւմհւէաըժ ա իը աղո/. /// կա‘հ մ իէՈըը^ փոր/իրել ‘հր ա թա՝հձր զ/սնդսւածը 1ւ մտղ^ւհլ նրա մէջ կաը if իր ? յ / ր ղաշըջ/Ղ Հասկաղողութ իմհներ' շաՀադործողներ ի և շաՀագործ ուողհեր ի մա սին ։ ? շա տ թ ա ր մ ? շա տ ‘հ ո ր ։ քյւ ա յս բ ո լ ո ր ը } ? ա ն ո ւ ր ւ ւ /հ ա լ ի ծ ա ռ ա յ ո ւ թ ի ւ*հ է ր ? ո ր (ք ր ՛// ե ւ ո ււք ս աղւքհաւ ո ր ո ւ ա ծ շ ա ր ժ ո ւ մ ը յ —ա ‘1 ։ո ւ ա ‘1։Ir‘h ,բ ‘հ ր ա ն Հ ե ch ղ ա յ ս դ / խ ի ղ Հ Ն Ջ Ա Կ Ե Ա Ն Ո Ւ Թ Ի Ւ Ն — մ ա տ ս ւ ղ ա ֊ ((Ա յս բ ս է ս ր ը շա տ լ ա ւ է ր

ա ն շո ւշտ

’llում էր Հայ ժողաԼր դակոմհ դ սըծի ‘հ դրակա ն , չինար ար մի ծառայութ իւն)) ։ (Էջ

148)/

(*) ԼԷՕա f t ք4>"՚հ ա յ Յէրղ_ափոխութ՜ հ՜ան ^հարլափարա{լան ութ- իւնըէ

ՀՆՉԱԿեԱՆ

Ծ Ր U Գ հ Ր C ՀՆՉԱԿԵԱՆ խ III մբի \)'րւող.իրր որ յկ ա ղմու.ևըալ ] 887 ի^1, աՈ-ա^էն ա հ ij inil' ը լ լ ա լ ո վ կ ր 'է ր ա տ ա ր ա կ ո ւի 1888 թ ՚Ո -ի ՀՆՉ111!/' 11—12 մ ի ա ց հ ա լ թ ի ս ի ն մ է Հ ։ ll/մ րաէէրական ք)ա՛հօ [Jաղ.րսսթ ji լ^հ ifր կր կ!jU *1 թր ա*//// ր ^ յյսհլով • —

!1,| 11 sli 11 Ա1 -

ււաջարկուած ՝0՝րագ իր|1 if ItHf Sեն 1՝ (iunfuirnnf իբրեւ i| երջնական կերպարանք ստա ցած. նա տակաւին կարուլ ե ենթարկուել ւքսանաւոր ւիուիոիւութիւնների ու լրացոււքնեւփ, եթե քաւրկլւ պանանջե: Ifս մենք պատրաստ կբ լինենք կատարե| այդ, միշտ նսււատարիւք ն՚նալայ ծրագրի նիւքնական սկզբունքներին ու կետերին: Ա , - լ ա ր և ւ ,UJ U ն ա ի ւ ն ա կ ա ն

թի ւն ն ե ր

ու

Ս բա դ ի բը հ ե տ ա դ ա յ ի ն

բաւա 1լա1ւ

վւսւիոիյու —

կ*AV/ի)ար !լու ի յ

ՀԵՌԱ1«ՈՐ ՆՊԱՏԱԿ «//■ար դկո ւ թ եա?/

էւեբկայ հաոա բ ակակա‘հ կ աղմ ակեբսլոլ թ j i ո ն ն ուհի իբ/ր ն յենարան' անաբ դաբ ու թ իւն ը ? բո֊ուհցj)C h աւ սաբ կnւ թ իւն բ ։ Հիմեուած տնտե֊ սակայն սաբ կսւթ ևin'll ւքրայ' այդ կաղմ'ակհբ սլութ իւն ը մաբ դկու թ եա^է մ էջ ծա— դհբհում է ուժեղ բո֊ուհց,բնեբ ^ ուժեղ իշխողհեբ ? // բ ո հյյ հաբ ստահաբ ում hc U մ աբ դ կու յժեան ահագիհ ը հդ հահբ ութ եա հբ՝ աշիյաաող աշjuաբ հիհ ? 1ւ այդսլի*սով ստեղծում մ աբ դկա յ ի'հ յաբ աբեբ ութ1 իւ'հ'հեբ ի մ է^ ա‘հհաւասաբ սւթ եա՚հ ա'հաբ դաբ ութ'իւ'հբ։ Ս,յղ անհաւա սաբութ'իլր հը աբաայայտւում է մաբ ղ կայ ի‘հ կեա'հյյի ամէն ճիւղեբում' անաես ակա հ ? ,բաղա,բական ? սոբ ji աէ ակահ ^ նոյն֊ պէս ե նէւթ ական ։ Ս'աբդ կութ եահ ջնչին փոյյբ ամ ասն ույժ իւն ը իր տնտեսա— կան ու նիւթ ական մեծ Հաբստու 1՚՛ 1՚՚նւ՚, հ • յյաղսւյաւկա հ ու սոցիալական մեծ ոյժն ու արւանձնաշնոբձոււքԼեբ ը Ղ՚ՒՂ^Լ 1 1ւ Ղ°I*ս>Ց[*^rԼ է արագին բա// ող բք հղ_Հill'llբ // ւիժեսՏհ աշիյ ատութհա*!! ? J i բ տի'llJ i ի ու աբեահ ղ/hmj t Սեւիուկւմհ ւհա֊* ղօբութիւհ' հիւքեուած մ աբ դ֊կութ եսՏհ ստուաբ բ'հւլՀ>ա'հբ սւի)հահ բարլմակսղ— մ ա'հէւ ստբ կութե in'll ijբայ — ահա այ // ւիոji բ iiiiJ‘iiiս՛// ուէքեա‘հ սկզբունքն ու նշա— նաբան ը ? ոբ այսօր իժաղւսւոր ում է համայ ll աշիւարհՒ ՛և7այ ։

I*բ ե ր ո ւ տ յղ կնճււոտ ո ւ ա ն ի բ ա ւ ,//,ճ ա կ ը կ ա ր ող է բա բ ե կա բ դ ե լ մ ի ֊ մ ի ա յ ն սոց|ււս||ատական կսւզւքակ1ւրս]ութ յյւ.(։լւ՝ ո ւղ ղ ա կ ի Ժ ողա ! բ ղ տկս/և օ ր է ն ս — դ ր ո ւ թ tun'll սլա հպ ա ն ո ւ թ ե ա մ բ ո ւ մ ի Պicբ uվ ' տ ա լակ ժ ո ղ ո ւ Լ ո ւ ր դ ի ի ւ բ ա Ji ա ‘ե ջ իր բ ա էէդա մ ի ն իսկականս կ ա բ ե լ ի ո ւ թ ի ւ ն ՝ ա^ւււկ ից ւ ի'uht բ ո լ ո ր հա սա րակակա՚/ւ դ ո բ ֊ ծ ե ր ի կա բ դ ա դ բ ո ւ թ իւ^մեե բ ո ւ մ ։ Ս ո ց ի ա լի ս տ ա կ ա ն I էլազ մ ա կե բ սլո ւ թ ի ւ ն ն ի բ ա — պ է ս կ ը պ ա հ պ ա ն է մ ա բ դ կ ա յ ի ն բ ն ա կ ա ն ո ւ ա ն հ ե բ յլե լի ի ր ա ւո ւ ն էը ն ե բ ը ? լի ա ֊ ււ ա տ կ ե ր սլո կ կ բ ն պ ա ս տ է ի ւ բ ա քբ ա ն է/՚ւ 1՚ III նձ ի բ ո լ ո ր ո յ ժ ե ր ի 9 ը ն դ ո ւ ն ա կ ո ւ ֊ թ իմւմհեբի ո ւ կա բ ո ղ ո ւ թ իւէմհ ե բ ի լի ա կ ո ղ մ ս /ե ի ո ւ լ ի ա կ ա տ ա բ զ ա ր դ ա ր մ ա ն • կ բ դա բձ^հէ հա ւա ,բա կա հ ^յյ ո / [ ե ji թ ի tj j ս հ փ ա կա՝/ւ ս ւ թ ի i'll' ա բ դ ի ւ հ ա դ ո բ ծ ս ւ թ ե ա հ բ ո լ ո ր ա բ դ ի ւ ն յյն ո ւ դ ո բ ծ ի յւ ն ե բ ր ^ նե՚բ դ ա շ ն ա կ կհ բո լո վ էլբ կա'հ ոԱէաւոբ է մ ա բ դ կ ս ւ թ եա ն ս ո ց իա լակա*!! ո ւ տ ն տ ե ս ա կ ա ն բ ո լ ո ր յ ա բ ա բ հ բ ո / թ ի ւ 7/‘հ ե բ բ 1ւ կ ը հա ն դ ի ս ա նա յ ժ ւ ւ ղ ո վ բ դ ի կ ա մ յյի ճ շ մ ա ր ի տ ա բ տ ա յ ա յ տ ո ւ թ ի ւ ն բ t ՀՆՉԱԿ ի ի ւ ո ւ մ բ բ ' ի բ հ ի մնա կա ն հ ա մ ուլսւմէւե բ ո վ ' լի'հե լո վ ս ո ց ի ա լ ի ս տ ? ա յ դ հա ս ա բ ակակաէւ կ ա զ մ ա կ ե բ ս լ ո ւ թ իւ*հ բ հա ն դ ի ս ււմււո ւ մ է ի բ ի տ Ir ա լ ր , 'llբ ա ՀԵ Ռ Ա Ւ Ո Ր ՆՊԱՏԱԿԸ' հա յ ժողուԷբւէի ո ւ 'հբ ա հա յ բ ե ե ի յյ ի վ ե ր ա բ ե ր ո ւ թ եամբ՛)) ։

2 .Ն Ջ Ա Կ Ե Ա Ն Զ Ի Ն Ա Ն Շ Ա Ն

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

ՄՕՏԱԻՈՐ ՆՊԱՏԱԿ \քհրկայում ս Թ ուրքա ց Հա յա ստ ա նոււ! Հ*սյ “րԼո՛է[*"էի դբսւիժիմեբ քբւողա,բսւկանապէս ու տնտես/// կա*նասլկս Հա‘նդ իսանում կ իբբեւ ստբ կակա7/ կաբու֊ թե ան կեր սլեր ի մ ի շդթ այակաով զա*եդուած ։ Տ՛նտեսակա՛նասլկս ժողուէուրդը ծանբաբեռնսւած կ ուղղակի ու անուղղահհ բազմաթել ու աՀադ.ի ն Հաբկ՚՚րՒ աակ ? ոբ ոն ,ը կբ կ՚նասլատկւում ? եռա— սլաա կւ ում են ,բայ վ)այուած ու սնանկաբած կաո աւյաբ uրի}և:ոն յ աճա/" W'-ան֊ սակս/ն ճդնաժամեբի ժամանակ * ժողաԼբ դի Հuղբ շաբ ունակաբար բռնի կեբսլույ յաւիշտակւում կ կառաւիար ու թ Inn'll ձեռէ բսւք ? *նբ uj աշ/ոաաու.թեա*ն աբդ ի/ ն,բը դաբձած է մշաական սլաաաո' ՀաբստաՀաբ Իւ կառաւիաբ ութ եա*ն ու առ ա՚նճ ՚նա֊֊ շընոբՀուած ւմւձեբի մ օւո t Ս,յրԷւււԷս[է 'ղ1 1 1յմ ա^էնհբ ի թ ակաբ դում բա*!!աաբ կուած ու շղթա յուած ժողուիուբ դե աշիւատում ու բանում կ բաբառ ասլէս 1լառաւԼաբութեան ու շահամոլ դասակարգերին կեբակբելու Համար։ 'քՀաղաքլ>ակա՚նասլկս *11111 ւՒոtj ին իրաւաղուբկ է ? դ աաասլաբ աոլած սաբր— կական լռութեան ? Հլու Հ‘յնազ/մեդո ւթ եա*ն• ա*1էիրաւ' իբբեւ էէկայ դատաբա— ?///! մ ևղալ որ' երբ իբե ն սսլաննելի ս' սլաշասլանւում կ • յա*եբաւոբ' երբ ՜յ/hռաջում ու լալիս է' իր թ շուառ ղ֊բ ութ եա*ե ւէրայ* !լբ օ՚ն,բո■ ’/ ւոլածուած ^ կեան զ բ ու կայ,բ անաւղաՀուէy էյայրենի բհղեբ ի աւեբ K ու ա*նաբդե լ յ արձա կումներ ին ե՚նթակայյ և. այդ բոլորի շնորՀույ* Հասած Է քբաղաքբական ու ֆյ:— ղԻքակա՛ն ք բայր բայմահ ու *նի/ թ ակա// աւլքբատուիժեա*ե։ Մեր Համոզումն այն է ? որ այ ղ իԺշուառ ւէիճակիբ ժ սղւ:վսւ բ դի*!! ւիբկե֊ լու 1ւ ՛նրա՛ն գտնելու ույն ուղիի tjրայ ? որբ ՚եբ ան if ի հոբ աաբ դիմելու դե սլի սոբիալիստակա*ե կազմակեբ սլութ իմնբ ? դ կսլի այն Հեռաւոբ

նսլատտկը ^ ան

հրաժեշտ է քծ'ուբ,բէոբ Հայաստանում ձեռ,բ բերել

II u n i IjdlHJ liSU lljU lfi 9

pGl|.Ul]'Alll lj

քա ւյա քա կա ն ա զ ա տ ո ւթ ի ւն Ijl ա զ գ ա յի ն ա ն կ ա խ ո ւ թ ի ւ ն , որոնք ե ւ գ ա ռ ն ու if են Մ0ՏԱԿՍԼ8 ՆՊԱՏԱԿ: Պահսլանե լու համար մէկ ա*հդ.ամ ձեռք բ բեր ու.ած աւլդա յ ր // ա^տկաիյսւ֊ թիմեր և. սսդաՀոէիաբնելու Համար Ոբ ր նրան սլկաբ

կ տա// ի դ կսլ ի

ժողաէբղի Հեռաւոբ

Հետւադայ

\,պատակբ ?

յառաիդիմութիւեը ? յաղթանակիբ

յետոյ

իսկոյ ն և եթ ^ գործադրել վ)աղա,բակսժե աղատսւիժև ա?/ սլայմ ան*! եբ բ' if ենյյ մեր սլաբա,բն 1րնՔ Համարում V/ շ//» // ակևլ այստեղ այդ. ifիիսբ եբ ը •

1) Մշտակա*ե ազատ կեր,դուք ,

*եեբ կայա դու բՀլՈւթ իւ*ե' Օբկնսդիբ

Ժողաէրդայ/’՛" ը*եդՀա*եուբ

Լւ

(ք՝::ւլսի , որ

ուղղակի

կ'ըԱաբու ի ,բսւկաբկսւթ եամբ ,

սլատուկ բ*եեբ utf Հա*եդեբձ ք բուէ աբ կողեեբ ի կողմ իբ 1ւ որ կ* ոմեննայ լիակատար իբաւու*եէ բ աւլդային կառ ա>/աբ հ ական բոլոր 'տարբերում:

ա• (իողոէէբդակէմե նեբ կայաբուբ իջեեբ կարող են բ ետբո։ ել ամ կ*ե դասակաբդհրի,,,

բ» Օբկեսդիբ (քողույ ի տեղը սլիտի լ ի ' ի Հայաստա՛նի ղավէնեբիբ մկկբ։ I,տVա7/դ ական ր*եդարձակ ին jjh աւիյոբ ու իժիմե ։ 3)

՚եշա*եաւոբ

,բ_ա ~՜

Հա մ ա յնա կա ն ընդա րձա կ ի՝ն վ/ե աւիաբ ու իժ եմն ։

ա• Հասարակակա՛ն ւաքե՚եայն սլաշտօ՚ն Հաստւոտւում կ ժոդոtjբ ւէակա՛ն ը*ե֊ տբ ուիժհ՛ամբ։

ՀՆՉ11ԿԵՍ1Ն 4) Ը ն տ ր ո ւ թ և ա ն ի ր ա ւ ո ւ ն ,ր ո ւ ն ի tutPէ ե ա ն ձ ' ա ո ւ մ ե ց իւ in ր ո ւ թ ե ա ն 1/ր ա ? կա ր ո ղ ո ւ թ ե ս / ե 1ւ սլա ր ա ւ ղ մ ո մ ե էր ի ։ 5) Մ ՛ա մ ո ւ լ ի , խ ղ ճ ի , [•>օս ,բ ի 5 գ ո ւ մ ա ր մ ա ը!է կ ե ր ո ւ թ իւէւԳւ հ ր ի և. ը 1ւ-

ո մ հ ե ց ա ծ հ ա ս ա ր ա կ ա 1լւս ն գ ի ր վ) ի ա ր ո ղ ա կ ւմ ե ա գ ի տ ա ց ի ա յի

լի ա կ ա տ ա ր

ա զ ա տ ո ւ թ ի ւ*1ւ ։

6) Ա մ է ն ա ն ձ ո ւ բ րհ ա կ ա ր ա ն ա*1է ձև ուն մ ի ւե լ ի ե ՛ն ։ 7) Հ ա մ ա յն ժ ո ղ ո ւ է ր գ ի զ ի *ե ո ւ ո ր ա դ ր ո ւ թ ի ւ ն t յ ,սկ

էէե ր ա բև ր ո ւմ է ժ ո ղ ո ւէ ր գ ի տ ն տ և ո ա կա ն գ ր ո ւ թ ե ա ն

բա րենորո

գ ո ւ մ ն ե ր ի մ ա ս թ ե դո ր պ ի տ ի ի ր ա գ ո ր ծ ո ւ ի ,րա ղա էր ա կ ս /հ ա զ ա տ ո ւ թ ի ւ ն հ ա ս տ ա տ ե — մ ե ն հ * աո. ա յ ժ մ կ ն ս ս և ն յչ հետ եւ ե ա լ ր *— */??/?//#/-թ ի մ ե ' ա մ բ ո զ է ժ ո ղ ո ւ է ր գ ի ա ե ա ե ո ա կ ա ն կ ե ա ն էր ի

լ ո ւ ց յև տ ո յ

պ ա յ մ m il'll ե ր ի

և.

կ ե ր պ ուր ա ն ա ւի ո ի /ե լ ո ւ կ ա ե ո ն ա ւ ո ր ե լ ՝հր ա ն ց ն ո յ ն ժ ո ղ ո /է ր գ ի ձ գ տ ո ւ մ ն ե ր ի դ պ ա հ ա ն ջ ն հ ր ի ո ւ կ ա ր ի էր ի հ ա մ ե մ ա տ ։ Ա յս ո ւ ա մ ե ն ա յ ն ի ւ հ ա ր կ ա ւ ո ր ե ն ,ր հ ա մ ա ր ո ւ մ ն շ ա ն ա կ ե լ ա յս տ ե ղ *Է[*

ի կե ա ն բ ի ա յգ

Հ ա ր կ ա յի ն

ճ ի ւզ ո ւմ

ի ր ա գ ո ր ծո ւի

հ ե տ ե ւե ա լ

ա ո ւ ա ջ ա գ ի մ ո ղ ( բ ր ո կ ր ե ս իւ£) ս ի ս տ ե մ ՝

որ ժող ո -

հ ի մ ն ա ւո ր պա յ մ ա ն ր •

սկսա ծ

որոշ

—

կ ա ր ո ղ ո ւ թ ի ւ^! ի ց

վեր ։ X/ մ ա ն ա պ է ս հ ա ր կ ա ւ ո ր ե ն րլյ

krP ո։.թեա էտ թ ո ւթ ե /մ ե

•1 .Կ ւ ո յ ի շ ե ա լ

ւէ ր գ ա յ ի ն

•

ա յս տ ե ղ ժ ո ղ ա է ր գ ա յ ի ն ա ր տ աւ, ո ր ե ւյ ո ւ ւյ ի չ կ ր ր -

ս ի ս տ ե մ ա մ է ն քր ի հ ա մ ա ր ։

ս ի ն , բ ն % պ է տ ,ր րա կա կա ն

հ ա մ ա ր ո ւ մ ‘ե շ ւ մ ե ա կ ե լ

ւէե ր ա բ ե ր ո ւ թ ե ա մ բ հ ե տ ե ւ ե ա լ սլա յ մ ա ն ր

ե ս լ ա ա ա կ It ե ր ի ե

բ ո ն ի

կ ե ր պ ո ւէ

կ ա ղ մ ա կ ե ր պ ո ւթ ի ւն ր

հ ա ս ց ն ե լո ւ

մ ի ^ ո լլ^ է

!՜'

յ ե |՜լաւ|ւո|ւ1Ո1. թ |ււն|1 7 ա յ -

կ ե ր : ղ ա ր ա (ե ա փ ո ի ւ ե լ ? յ ե ղ ա շ ր քեսւ ր բ ա ց

Հ ա յա ս տ ա ն ո ւ մ դ

Պ ևլ

գ ո ր ծ

?/ե ր կ ա յ գ ե ե լ ո ւէ

հա սա — ժ ողո—

ա ս լո տ ա մ բ ո ւ թ ի ւ ն ր t

Աեղաւիոյսակաե-ապստաժ բակաե գո ր ծուն էութ Urn'll ասսլարէզե է քժուր— ,րաIJ Հայա ստա եր յ (Լյգ գործ ոմեէու թ իւ*եր աւքւիուիւում է հետեւեալ հէաեր ում•

I — ՓՐՈՓԱԿԱՆՏԱ (իր ուիակա ևտայ ի If.սլատակե է ժույուէր դ ի ու հասար տկութ ևա*!! ամէ'ս 1ԸՐ~ ջաննևբում արծար ծել ու տարածել յե ւլաւէ։ոիւու.ԷԺե/ո< ե գլէս։սւոր գաղափարը' աղղ այ ի'it m'ltկաիւո/ թ եա'ե !ւ րն գարձակ ո.ամ 1լասլեաակս/ե հէաւլաtji ակոնե աղա— տութեան ւմեհր աժեշտութ իմեր դ սոցիալակտմե Ո-եֆորմներ ? բարեն որ ոգոււՈւեր գործ ագրե լու համար ։ piuցատր ու ԷԺիւն' յ եղաւիոիւութ եան հիլքնապատճաո-ներ ի' ԺողաԷրգի ներկայ դր ու թ եա‘ե սլայմ ա‘եներ ի մասին♦

մ եկնաբան ու թ իւն% յ/ ր -

ղափոիւութ իմե ու ւսւղստամբութ իւ^է ա*եելու կերԱլերի ու եւլւմեակ^էեր ի մնւսին • լուսաբ /u^lութ իւ^է' յա^ող յեղափոիյ ութեան յաջորգող անմի^ապէս իրակա^/ա֊ ցը^1ելի

հա ս ա ր ա կա կաե պ այմ աեների

եշ ա‘եակու.թ ե ան ւքաս ին t Ծրագրիս վ։աղա֊~

է լաւկան աղատու թ ևա“ ե ւէերոյիշւսծ կէտերի հիif ան ւէրայ ու սկզբ ոլ 7/ ք լյ C Jlերի հա

մեմատ' ւղէտբ է ար ծար ծել ու տարածել տյգ կէտերն ու սկղբք/ւնվ)եեր ր ։ 2 •—

ԱԳԻՏԱՑԻԱ

Ագիտացիայի Ասլաաակն է /յեր ակաV/ գ V/ ել ժողուէրգի ի ՚եկած ոգ ի‘ե դ գըր-0 ղո-ել նրան թշնամու գէմ՝ օգուտ ,լշաղելոէէ սրա ամէն մի ճնշումից• գրգուել նրան կաոտւԼար ութ[եան եւ ուրիշ թշնամիների աջվյի բո-նութեան ^

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

Հալածմ ան դէմ ։ Հար ստաՀար ութ իւն ներ ի ժամանա կ ընդդէմադրել , դրդո.ել ժողովրդին' բռնակալ դր ութ հան դէմ •ամէն՜ յարմար առիթով պահանջել կա— ռավա ր ութ իմն ից բար!մնորոդոււՈւեր • մերժել Հարկ Հատուրահել» դործադրե լ աif է*ն տեսակ Հակակառավարչական բոյցեր և այլն •• • ։

3 --- Տ ԵՌ ՈՐ Տեռորի նպատակն է պաշտպանել Ժողովրդին ? երբ սա Iriiթակալ է Հա լածման . բարձրացնել նրա ոգին ? յեղափոխական տրամադրութիւն ծագեցնել ու աճեցնել նրա մէջ» յայտնուել Համարձակ' բողոքող ժողովրդի կողմից' կաո-ավարութեան դէմ» և. այդպիսով պաՀպանել ժողովրդի Հաւատքը գործի լա— ջողութեան վերաբեր ութեամբ ♦ խախտել կառավար ութեան ոլժը ^ նրա Հզօրութեսմն Համբալը նսևմացնել? սար սափաՀար դարձնել նրան։ Ռրանց կատա րելու կերպերն են . — Ոչնչացնել կառավարչական թուրք և Հալ ամենաւք1լա— սակար ան<£եր ի *ն? ունւ աց^ւել լրտեսներ ին ? դաւա ճlull'llեր ի*ն։

4* — ԿԱԶՄԱԿԵՐՊ ՈՒԹ ԻՒՆ Մ էկ ընդՀ ա^աւր կազմակերպ ութ իւն' բաղկացած բազմաթ իւ յեղաւիոխա֊ կան ընկերութ իւն*ներից f որոնք իրե^էց Մէջ ընտրելով մ ի ֊մի անդամ' ալդ րնտր ուածներ ից կը կազմեն կազմ ակերպութեան Կեդր ո7/ուկin մարմ ի ‘հր , Վար֊ չական 1ւ 7* ործ ուդ իր մ արմ ին ր ? որի շուրջը բոլոր ընկերութ իւնները ժո ղսվուած' կ*ոմնե նill'll Ւր ար Հետ սերտ դաշ^էակցալի*1ւ կ ապւսկցւ:ւ թ իլ V/ f ա յ Տհռորական - պատերազմական կազմակերպութ իւն ? բացturningէս տեռսրական դ ործողու թ իւններ գործադրե լու Համար։ բ} Հ ի մ ն ե լ լե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն ր ն դ ա ր ձ ա կ կ ա զ մ ա կե ր պ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր

դ ի ւղ ա ո Ւ

!ների մէջ։ դ^ Հիմնել լեղափոխական ընդա րձակ կազմակեր սլու ի1իմնձրեր բո/նուոբ֊ 'հերի մ էջ։ Դ՜) Հի^ել լեղափոխական - պատերազմ ական կաղմուկերոլութիւններ թ է' դիւղա ցիներ ի և թ է' բանսւորնևրի մ էջ։ Այդ երե.բ վերջին կ,.,ղմ,ւ,կերպու թ իւ^է^ւեր ի դ եր ն ու կարեւորութ իլէ հը մեծ է և. նր աV/ց դո լութ իմմն անհրաժեշտ սլալմ ան է լեղաւիոխ ական գործի լաջողուիժեո/ն Համար։ Մի կողմ ից՝ լեղափոխական մարտի ր *7թ ացք ին՝ ււլաՀ֊ պագնելով ու աջակցելով լեղափոխակւմններ ին f !նրանք ինքն ըստ ի նքեան լալանւ ում են յեղավախականներ / ր ամհնակարեւոր ոլժը թ է' առանձնապէս և թ է՛ ժողովրդի մ էջ ? իբրհւ ժողովրդալին պատրաստի յ եղափոիււսկա‘ն տարր և ապստամբականI ղօրադունդ ^ և մ իւս կողմ ից՝ նրանք Հանդիսանում ե?/ ժողովրդի մ էջ լեղաւիոխակա^է ոգու ամ ենաընդո մնակ ա ճ ե ցգնողներ ? լեղափոխակաէ ն մտքեր տար ած ուլէէեր ? 1ւ առաւե լ եւս ներկայանում ե‘ն ւղատրաստի տարր' ընդունակ յաջող ելք ունեցող ապստամբութ իւն ից լհտոյ' պաՀպանելու իրենց ձեռք բերած սՏնկսւխութ իւնը ։ ԱյնուՀետեւ իր ևնց ձեռքն առնելու Հա մար քաղաքական ղեկը ն. Հասարակական նոր կաղմա կեր ւղութ իւն ը' դնելու ո.ամկասլետական սկզբունքների վրայy այդ ամբողջ ընթացքում պաշտպա— ւղար նելով ժողովրդային շաՀերը։ և) Տեղաշրջում կազմելու ու գործադրե լու և ազգային անկախ ութ իւն Հռչակելու եղաV/ակներ ն ու "նախագիծը չեն կարող Հրատս։բակուել։

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

'էաստակհլ Համակրու.թիսն ր Դա յ ժողոէԼրդ յւն ւէիձակակ ից Հայա սinանի% մ էսս բնա/լի շների ու. ցեղեր ի , որ ոլէսի՚նհր՚ն Հր?/ աոոր ի 'itևր ը ? հզ իգ ի ները ? վ*իլր֊ տերը եւ այլնի գէէզի ՞*այ յհղաւիոիւական ւլոր ծր և 7/րա7/ր ա կցու թ է/_?/?/ այդ. գործում ? որ ր մ իաժամսմնակ յայտնւում է և նրանց ? իբրեւ նոյն բո՛ն ակա֊ յ ութեո/ն ձեռրով ճնշուած ժողուէու ր գն ևրի ազատութևան *' Որևէ սլատհրազմ' մղուած այս կամ այ'ն օտար ււլետու թ htn'// կողմ է քնուր քր էայ ի գէմ' սլէտր է Դ/// if արևլ յարմար րոոլէ յհղափոխական*հևրի Համար իրեն ,7 մ օտակայ 7/սլաաակ՚ն իր ադ.որ ծե՜լու ? մի ակհր ւդ զօր ութ համ բ յ//ա Հրե լով ու Հար ուա ծհլուէ^ խնշսլէս Թուրը պհտութ հան ? ՛հոյնւզէս մ էկ օտար տէ֊ ր ութ հա7/ ^ որ դ իտաւ.որ ութ իմն կ' ոմն1մ1է։սյ Հայ ժ // զույր գ ի7/ գրաւհլ իր գիրկը։ Գրա ամուր Հարկաւոր է կաղմակ!րր սլուած սլատհրազմակա՛ն - ասլստամբական ոյժ/քր ին իրև7/ if զ որ ծոգութիս 'Տմեհրի ժամանակ* սլատհրազմ ի ընթա ցրումդ սկ ի*լրի զ մ ի ն•շհւ վերջ՝ տալ մի որոշ բացաո. իկ գիր ,ր' իր հնց երկու թշ նամ ի֊ 7րհրի վհր աբհրմամբ ? որոնց ԿանգԷւզ իբենը յա յտն ուե լոif Հանգերձ հրկրորգ Հակաո.ակսրգ ? այն ուամ ենայն իլ գլիյաւ որ աւզէո կր ձգտեն տասլալհլ Թուրը իայ ի գհր իչքս/մնութ իմն ր Հայ ժոզաէր գի վրայից։ Այգ ‘նսլատակով ւզէտը է ոմնհ֊ ՚նալ այ /է զ.որ ծոմնէութ հան որոշ նախագիծ ր^ որ ր կարողա՛նայ լէհր ոյ իշհալ սլատհրրազմի ժամանակ սլատհրազմ ակո/ն - ասլստամբակսւն ոյժհրի գործս ղու֊ թի, ք ն'նհրր գնել այնսլիսի Հողի վրայ ? որ բացայա յա կհրսլով որ ոշէ ‘նր ոմնց բնաւ որ ութ իւ նր } այսինչն' ձգտումը գ էւզի անկախութիւն^ — այ՚ն ոյժևրը Հդառնան գործիը իրենց մհծ թ շնամիներից որևէ մէկի ձհռըին* ուղղուած էլէսլի երկր որգ թ շ ն ամ ին , Հն Զ Ա Կ ի խումբ/, Համ ար սւ մ է 1'Սէ։ևէ ան Հր աժՀրշտութ իմն ? որ այսօր Հայ վյւյաւիոիւակա*էէ բոլոր ոյժհրր ւզէտ,ր է 'նուիրուհ՚ն բացաո.ասլէս թ ր ։րա*»այ ժ ft— զով բղային գա տի սլաշտսլանութ հա ն ^ հ այգ անել,աժհշտութ հան Հիմ ունընհ֊ ր ր Հհտհւևալներն հն *— 1) Հ այ ու.թ հան uni*Լ նասաուար մեծ ամ ասն ութիմն / / ? ա յ?ր է* երկու հր֊ ր որ գ մասր? կազմում են թ ր ,րա այե ր ր և 7/ր ահց բն ակավա յր մեր Հայրենի Հողի ամև^էաէքհծ տարած ութ իւնն է։ Հայութհան ամե նաոտուար մ Հրծամա սն ութ հան գ աար Պերլի*նի գուշ֊ նագր ութ եէմն 01// ՛Է յօգուած ի զօր ութ համր ար ւլ է'ն մտած է միջազգային իր ա֊ ւոմն,րի գրական շրջանը և ճւսնաջուած է եւրո սլակա՛ն մհծ սլետութ իւններ ի կսւլմ ից ։ 3) Թ>*ւր,րի***յի ,բազաը ական ? տնտեսէսկան ^ ֆի նա7/սակա7/ ու ն իւ թակ ւմէ* ամեեէաա*նկարգ ու սնանկացած գրութիմնր և ւլրա՚նից առաջացող թիւրը սլետութ եան իբրեւ ը աղաը ակա7/ ի7/քը7/ուր ոյ ն ւլոյութհան ? մ օտակայ Հաւաստի կործ ա71ում ր , որ ին միս ս կողմ ից ՝նսլաստուէ}՝ են եսր ոսլական տէրութ իւննհր ի յաճաիւակի Հարուածնհր ր ^ ինջպէս իր՝ հւրուզակա11 թերակզղում? նոյնպէս և Հայա սաա՚նում ? (<Ւուր,րիայի Հողի սիստեմաբար սլատաո.-պատաո. լի նհլր ? րնկնե֊ լաէ օտար տէրութ ի/_?/?/հր ի ձեռրր^ — ա բոլոր՛ն այսօր իսկ եայրայհղ ,բայ֊ ,րայման ու աղրատ ութ հան հն Հասցրել թ ր վ)աՀայ ժողովր գին ? շւզբտհլ նրան սլանգխտութեան կորստաբեր Հոսանրում։ Այգ վիճակի մ էջ մնալովդ մ օտ ա֊ ւզագայում նա կը լինի թ շուառ որս' ուրիշ տէր ութե ան ^ որ ր կը [սէէ ՛նրա՛ն քհուրյըիայ ից , և այգսլիսուէ հայութհան tfեծա// աո7/ու թ իւ 7/ ր մի բո֊նա֊

«111.ՏՄՈԻԹԻԻՆ

ւզետակա՚հ ա ւ ե ր ի ջ ձե ո էր ի զ 1լ' ր'նկն ի մ կ կ ո ւ ր ի շ բ ռ ն ա ս լե տ ա կ ա ՛ն տ է ը ո ւ թ ե in'll ճ ի ր ա ն ն ե ր ը * ն ր ա ա զ ա տ ո ւ թ ե ա ‘ն և մ ա ր գ կ ա յ ի ն ա ռ ա Vզ ի մ ո ւ ի) հ ա ն գ ո ր ծ ը կ ը յե տ ա ձ գ ս ւ ի հ ր կա ր ժ ա /Pmն ա կ ո ւյ ։ Հ ա յ ո ւ թ ե ա ն ա յ գ բ ո լո ր թ շ ո ւ ա ռ ո ւ թ ի ւ ն ը ս լկտ բ է ՚նա իւ ա զ գ ո ւ շ ա զ ՚նհ լ ձ ե նը ա յ ս օ ը ո սա ն ի ը յ 1<Ւր ։ր ա Հ ա յ կ ո զ մ /ւ ա յգ

է ։

Է /ւ

Հ ի ւ ա ՚հ գ ո ւ թ

յ ս ո ւ թ ի լ է1 ւ<1ւ ո ւ յե տ ո յ'

ժ ո զ ո t j ր ւլ ի

բ ա ղ ա բ ա կ ա ՚ն

ա յգ ս լի ս ի

դ ր ո ւ . թ ի / 'ն 'ն

Հա յ n ւ թ ի ւ * ! ! ը /ւ առ ա

ա մ բ n րլ ջ

զօր ո ւ թ

հ ա ն

ա յս օ ր

ջ ՚հ ա ս լ էս

քժր

բա Հա

ա զ ա տ ո ւ թ ի ւ ՚ն ր

հ ՛ա մ բ

յ ո ւ թ ե in 'll

ս լ ա ը ա ա կ ա ՛ն n ւ թ ի ւ 'ն 'ն

շա ր ո ւն ա կ ե լ

ձ ե ռ ,ր

է '

ժող ո ifր

ւլ

բ ե ր ե լո ւ զ

JlG1} filllG II Ս *

ա մ ե՛՛ն ա Հ ի ւ ա ' ն դ ո ա

ա յս օ ր ա ւ լ ւլ ու

ի սկ

այ

ի ՚ն

բ ո ւժ ե լ ա

ո ւ

^ա ստ ա տ ե լո ւզ

'* ա յ ո ւ թ ե ա ն

ա ղ ա ա ս ւ—

թ եա ՛հ դ.ո ր ծ ը ; ա զ ա ա ե լ Օ ւո ա բեհը ի լծի՚զ ռուսանայն ու ւզարսկաՀայր ե կազ մ ե լ այգ երե ը ի ւ յ մի գա շ*նակզայ ի՚ն ռամ կասլետակա՛ն Հանր ասլեաու թ իւն , որ հ / ա մ ա յ ն ^այ ո ւ թ ե ան Համար ճամբայ կը բանայ գիմելու զ Հսլի Հեռաւոր Լ/սլա— ս ւա կ ը յ գ կ ւզ ի ի ա էա լ ա կ ա ՚հ Հաս ար ակակա՛հ կազմ ակեր սլու . թ իւ ւ/ ոսիալ ի ս տ ա կ ա ՚ն ա շյ ս ա ր ~ tը ? գկպ ուր սլիաի գիմկ Համայն մարզ կութ իւ նը ։ ՀՆՉ11Կ, 1888, Հ ո կ տ ե մ բ ե ր - Ն ո յե մ բ ե ր

ՎՆՋԱԿ»Ւ ՃՐԱՏԱՐԱԿՈՒԹհՒՆԸ ՝<Կ'աւլ.իր ր ժ ողուէի՚ն բույՀ// ա'նզ՚նել Հ հաբ (ձեզւաիոիւական Ընկեր ու թ իւնը այլեւս կաղմուած կը Համարուկր? որու՚ն ահգա մ/ւեր ն կի հ *— Աար Օ 1 Լսւրգան— հան ? Աւետիս Նաղարբկկ , 71կոր ւլ Պ^արաՊեան ? խաբրիկ լ կաֆեան ? ՝ք*րիստա•ի"ր ՕՀանեան ^ [T• Մանուկ լեան և //• ուբկն \\)աԱազաա։ Միլ.Ոներ ը ան՚էամա֊ tՀայ՚՚Ա գտ՚նուելաէ կը Հեռանան ։ 7/ uր ակազմ յևղաւիոիյակա՚ն ը՛նկեր ուP՛- ւււ՝ե աոաջի՛ն գործը կ' Ը1 /,լ՚J ի*մո— ր աաիսլի //ր այ թ ռուզ իկ մ ը սալել 1ւ զր ուե լ (Լբոյրերու՚ն 1ւ եղբայրներուն)) ւլ.ալ մի ա՛հուլու Համար 'նորակազմ ը՝!։կեր ութև iii'li է Ըայզ այգ կ" "շի ^ պատաս խան տուող Հ[1 ք/՚որ է Այ ս առաջ^ի'հ շրջաբերականը զրուելկ յեաոյ ըն կեր ութեա'հ անգամները կը սկսի'հ գրաշար ու թիսն սոր •Լիլ, ասլագա յ թևրթլ, շարե լու Ւ »ամար։ ճիչդ այգ օրերու'հ զարակահ գո րծակալհեր ը ^ որ ոհբ աարածուա ծ Ա,ն մ ինթււ (հըհեւ ? օր մը կը մ'ահե՛ն Նար ոան իկ'հեր ուն տւզարսմհր? կր զրուե'հ շարուածբներ ը ? կը յսառնեն տառերը հ֊ էլը պատռտեն Հոն գտնուող ի[*,^րր Ա և. թերթերը։ Տսլարա*Աի մ էջ աշիւատոզ ռուս գրաշարը? յա jin'llի յե զափոքսական մ ը ? ոը զար ակա՛ն բա'նակն ազատուա ծ CC նար ո/// ո/յոյ լզ)) // ըն էր ? /* // ւիյան ուէսկի ? սերտ յար աբեր ու թ իւ՝!! կը մշակկր ~ ՝այ իյմ լւաւ,ին Հետ ։ Ան' կասկածելու! որ լր տես'ներ ր կրնան կրկին դալ և նոյն իսկ տառեր ը գողնա լ^ Հայ Աեղաւիոքսակա՛ն Ը՛նկերու թեmV/ ա'է՚.գաւքեեր կն կը իյնգրկ ոը Հերթուէ դիթքր^մրրը ւզաՀակ կենան տսլար ա՝նի՝ն մ կջ } Ը'հկե՛բները շատ սիրա! յ ա՛նձն կ*առնեն այգ ծառա յ ութ իւ՚նը մ ատուզա՚նել ռուս յեւլաւիոիւակա'ն'ներ ու'ն ^ մ իեւհոյն ատե'հ ? առ իթէն օգտ ուե լաթ զրաշար ու թ եա'ն կը վւսրժ ու ի'ն Հո'հ ։

ՀՆ2ԱԿԵԱՆ

38 Հ Ն Չ Ա Կ

Ա եղափ ո խ ւս կ ա ն Ը հ կ ե ր ո ւ թ ի ւ )/ ը ա յ հ //ւհե ա ե ւ կ* ո ր ո շէ գ լ ո ւ խ հահւե լ թ ե ր ֊ թ խհ հր ւստասր ա կս ւ թ It ա ն դ ո ր ձ ը ։ (.(.կովկասեան գ է չ հ ^/)) ա ն ո ւ ն ո վ ե ր ե կ ո յ թ մ ը կ ր կ ա զ մ ա կ ե ր ս լո ւի ^ ո ր մ է գ ո յա ց ա ծ 'amս ս յ թ ո վ տ ա ս ե ր կ ը սլա ա ո ւ ի ը ո ւ ի ն Լ ի խ ի թ ա ր ե ա ն Հ ա յր ե ր ո ւ մ օտ ։ Ե ր կ ա ր խ ո րհ ր դ ա կ ց ո ւ թ իւ^Թւե ր //«Ե՚ւՒ կ * ո ւն ե ն ա ն թ ե ր թ ի ա ն ո ւ ա հ շ ո ւ ր ջ ։ ՚ա ս ա ջ ա ր կ ո ւ ի ' Ա հ ա զ ա ն գ ^ իԼա նգ։ Լ,ազա ր բ է կ կ ր խ ո ր հ ի Հ ե ր ց ե ն ի tt ո ւ ս ե ր կ ‘հ ((կ ո լո կ ո լ՚Յ) (ՀՀանդ') թ ե ր թ ի ն ա ն ո ւ ն ը Կա յա ցնել» կ 1ա ս ա ջ ա ր կ է ՀՆՉԱԾԸ) ի ս կ ր հ կ ե ֊ ր ո ւ թ ի մ հ ը ' ՀՆՉԱԿԵԱՆ* Ամէնուն հաւ ա‘նու թ ե/// հ կ*արrfա'llա?/այ այդ. անունը և կր սկսի‘հ դ**ր ձի։ Ապսպրուած հայերէն տասերը <}»ըէւեւ կը հասուի*!* ամաո.ը? որու րն— թւսցըլին ըհ կեր^ւեր է*1է երկուըը հեսացած էին • կափեանը Լայփցիկ? մւմհկա֊ էէաբժ ութ եա*էէ հետեւել ու ? իսկ Օհանեանը հայրեն իվ*ճ աշնան վեր ադա սն ալու // տէսդրութեամ բ։

Տ պ ա ր ա ն ի կ ա ր գ ո ւ ո ա ր ը ր կ ը ոլաա բ ա ս տ է Փ ա ր ի զ ի ո ւ ս ա ն ո ղ ւէաղար— շ ա պ ա տ ց ի Տ ի*էք1 *սն \,ա ւա ս ա ր դ ե ա ն ր ^ ո ր ի ր հա ւա բլա ծ ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն հ է ,ը ի ա թ — ‘հ ե ր ո ւ 1ւ զ ա ն ա զ ա ն ա ս ա զ ո ւա ծ բ ն ե ր ո ւ տ սլ ա դ ր ո ւ թ ե ա ն շ ա ր ո ւա ծ էը ր ի ‘հ վչ կ ա տ ա րա ծ՛ է ր ? հ մ ա ւո'հ ա լ ո if գ ր ա շ ա ր ա կ ա ն գ ո ր ծ ի ի /։ հ ր ր ն ա ղ /// ր ր է կ ե ա ն ի ծ ա ն օ թ ր ? ա'հ {}' ը հ ե ւ տ ա ս ե ր ու. կ ա զ մ ա ծ ը ։ Ա յս ս լ է ս ' ՀՆՉԱկ ի տ ս լ ա ր ա ն ր բ է կ ե ա ն զ ո յ դ ի ն տ 111*11 իյ ո հա ն ո ր ի*հ մ է կ ա ն կ ի ^ Ա ր ,

կ ո ւ դ ա յ Լւ կ ը պ ա ա ր ա ս ա է կ ը հ ա ս ա ա տ ո ւ ի Լյա զ ա ր —

ՀՆՉԱԿ ի ա ս ա ջ ի ն թ է ^ ը էո Ju ա ես ն է 1887 թ ո ւ.ի Ն ո յե մ բ ե ր ա մ ս ո ւ ն ։ [•հերթ ր կ ը շա ր է ի “ .ր Նա ղ ա ր բէկեա*հ ։ Qoդ ո ւ ա ծ ն հ ր ն ա լ դ ր ե թ է ա մ բ ո ղ ջ ո ւ թ ե ա մ բ ի հ ը կ ը դ ր է ։ Թ ե ր թ ը բ ւսժնեդ.իրհ շ ո ւ ն է ր և ձ ր ի կ ր ղ բ կ ո ւ է ր ա մ է ն կ ո ղ մ ։ Ա յդ օ ր ե ր ո ւ ն [/*//?/ւիե լի ա յ ի ո ւ ս ա ն ո ղ հ ե բ է՝հ ա դ ո ւ լ ի ս ց ի Ա ա ր գ ի ս Ա ղ ա մ ի ր զ — ե ա ն ց (// ա .po'j մ ր հ և ւ կ' ա հ ր*// ի ե կ ր քքիա^էայ ՀՆՉԱԿի խ ումբի^է։ կ ո վ կ ա ս է ‘hi ’ll ո ր ե կ ա ծ ո ւ ր ի շ ո ւ ս ա ն ո ղ մ ը ^ Հթուշեցի Ա լե ,ը ս ա ն դ ր Ա թ ա բ է կ ե ա ն ? կ ա ֆ ե ա ն ի մ ա ն կ ո ւ թ ե ա ն ը ն կ ե ր ը ^ կ ե ս /հ ը ո տ ո ւ ե ս ա ն դ ո ւ ն ե ր ի տ ա ս ա ր դ մ ը կ ր տ ա բ ո ւ ի ՀԸՆ~ ՉԱ Կի գ ա ղա ւիա ր ‘հ ե ր ո վ և կ ր մ տ ն է կա զ մ ա կե ր պ ո ւ թ ե ա ն մ է ջ ։ Հ ե տ ա գ ա յ ի ն ղ հ ֊ կ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն կ ր միւս^/ա ն Ռուբէ^է ք*էրբէրեա^է ^ վ ա զ ա ր ո ս Ա ղա յեա ն > Ե ի ր ւէ ա ն զ ա դ է և Պ ետ րոս (ք ա ր ի մ ե ա Ա ։ Այ ս կ ե ր պ ուէ ի ւմ բ ա կ ը ն ո ր է ն կ ը զ օ ր ա ն ա յ և թ ե ր թ ի 4ր ա տ ա ր ա կ ո ւ թ իւ!էը կ ա ն ո^էաւոր կերւզա է կ ը շ ա բ ո ւ ն ա կ ո ւ ի ։ ՀՆՉԱ^1 է թ ի ւ ե ր է ն մ ա ս մ ը կ ը տ պ ա — դ ր ո ւ ի շա տ բ ա ր ա կ թ ո ւ ղ թ ի ւէբա յ 1ւ զ ա ն ա զ ա ն տ ե ղ ե ր կ ր ղ բ կ ո ւ ի ն փ ա կ պ ա — հ ա րա նն երո ւէ ք ո ր պ է ս ‘հ ա մ ա կ ։ Ա մ է ն կո ղ մ է կ ը ս տ ա ր ո ւ թ հ հ ա մ ակրակա^է ն ա մա կ^եեբ ? սա կա յն/ շա տ Հ_նշին դ ր ա մ ա կ ա ն օ y ն ո ւ թ ի ւ ե ։ ՀՆՋԱկ ի խ մ բ ա գ ր ա տ ո ւն * ը կ ը դ ա ս ն ա յ կ ա զ մ ա կե ր պ ո ւ թ հ ա ն կեդբո^ էա տ եղՒ ն , ո ւ ր ա մ է ն օր կ ը հ ա ն դ ի պ ի ն ի ւմբ ա կ ի ն ա նդա ւքևե ր ը ? կ ը խ ո ր հ ր դ ա կ ց ի ն ? կ ը վ ի ճ ա բ ա ն ի ն ? ո ր ո ն ց ա ս ա ն ց ը ր կ ը կ ա զ մ է ը Հայաստանի ազատագրութեան flwrgpj ո ր ո ւ հ ա ն դ է պ բ ո լ ո ր ը ո ւ ն է ի ն խ ո ր ո ւ * հ կ հ ա ւա տ յը 1ւ խ ա * հ դ ա ւ է ա ս ո ւ֊ թ ի ւ ն ։ իքմ բ ա ԿԻ բ ո լ ո ր ւմ հ դ ա ւՈ յե ր ր կ ը փ ա յ փ ա յ է ի ն Հ ա յ ա ս տ ա ն մ ե 1լհ ե լ ո ւ դ ե դ ե ֊ .71՛ կ յ ք* յս Ը • հ ո ն ^ տ ե զ ւ ո յ ն ւյ ր ա յ ո ւ ս ո ւ մ ն ա ս ի ր ե լ ո ւ հա յ ո ւ թ ե ա h ա ա ս ա սլ ա զ. ի 7/ կ ե ա ն ր ը և յե ղ ա փ ո խ ո ւ թ ե ա ն ա ս լա դ ա յ դ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ ե ա ն սլ ա յ մ ա h ‘hե ր h ո ւ կ ա ֊ բ ևլ ի ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը ։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

ՃՆՋԱԿեԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹեԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԷՈՒ&ՒՒՆԸ 0 . ևԱՆԱԶԱՏ ԿԸ ՄԵԿՆԻ ԴԷՊԻ

ԵՐԿԻՐ

(էՀնջակ^է խմ բակէն քհուբկն ///ա'llազատ առաJ?է*Աը կիԸԼէաJ, ր*ր Երկէր կը ման է 1889^ ամառը։ ft]m 'Uաղատ ձր աժեշin կու տայ (ՓընեւԷ էր ը^էկեր^/Հրբուն և կը մ ևկ‘հէ Փարէզ ^ /// յ '/ւinեղէ‘հ Հայա սաս/հ անցնելու մ տաէէրութ եամբ ։ Այդ օրերում» Փաբէզ կը գանուէ էն Փաբր էկլ կտֆեան Լծանօթ Շմաւոն անու նովի 1ւ Աարդ է ս Աղամէր զեանցբ ? որ ոն ^աղաըէ^է ծւմհօթացած ըլ֊ լտլով^ ft]ոմնազատը կ*առաջնոբ դևն ձոս-ձոն։ Այդ ամ առ. փ ա ր ՒղՒ մէ1 տեղի կ*ունհ ալւ մ է^ազդայէ*հ $ու անդկ սը է Այ'Ւ աո.էթ էն օդտուելով սոցէա ibսա կուսակցութ Էլ ննհբը կը դումա րէին ք*• Մէ զգայն ականէ ձէլքհաւոբմաէ Ա ձամադումաբ ը ։ Աշէւաբձէ դը եէ)է բոլոր անկէւ*էմհեր էն ձոն ձաւավւուած էէհ սոցէալէ ստնևբ ը ։ քէուբկն ft]անաղատ կը յա^ողէ մ աոն ակցէլ այդ ձամաժողով է հ ոբսլկս առ ա^է'// ձայ (Հնէակեան^ սոցէալէ ա mական կու սակցութ եn/li *հ!rբ կայացու ցէ < չը ։ Համ աժողովէն կբ մաոնակ;ւէՒն այ նսլէսէ կար կառ.ու Ա դ կմըեբ ? է // չսլկս* < կեբմա նէայէն Աւկուսթ Պէպէլ, Լէպկնեխտ (ձայբը) , Ֆոլմար ք ԷԼէնկհբ ? $}րանսայէն%Ժէլ լ կէտ ? Փոլ Լաֆաբկ ? Վայունդ քհսւսաստ ան կն%Պլեէյանոij ևայլն։ (Jոցէա լէստակս/հ շարժման նաէյ'եակա‘ե օբեբհ կէ?/ / ւ ձամ աժողովը կը զբս՚զկր շատ ձէifliակաV/ և. կենսակոմհ ձարցեբով ? էնջ+ղէս օր էնակճ ութժամեայ աշէյատա*!/,բ ^ ոհ^!տէ,բա*սհբ կազմելու աբ տօն ութ էւ*1ւ ? //* ա ib ս Ակկեա< հ գործա դուլ } Օրաւէարձեր ու յաւելմ ան ձամար գործադուլէ էբ աւու հ,բ և այ լն ։ հյանազատ ՀամաժողովէՊէ կը նեբ կայ ացնկ Հնջակհան ՚նորակազմ կու — սակցուէ] եան մ ա// է‘ն մ անր ամ'ասն տեղեկութ էւն^էեբ ? ոբո^ւցմկ յա յան է կ' ըլ լայ նոր սոubալէստակա^ւ կուսակցուէ1եա'ե մ ը կազմակեբ ւզուէլը։ Հնչակեան կու— սակցութ Էւ1ւը կ*ըհդու^ւtM t է ոբսլկս ա*հդամ fi • Աէ^ազդայնականէ ։ Այհ/ուձետեւ ft)անաղատ կը մեկ^էէ Պ^լէս^ տեսակցելու հ]րէմեա*1ւ Հայ֊ Ըէկ է , Արփէար Արփէարեա^ւէ 1ւ քբանէ մը ուր էշ կաբեւոր դ կմ է ըեբու ձետ։ 1,ր ?/պատակներ սւ հ մ կՊ կը մտ^էկր ‘հաեւ (լՀ^!•չակ))է ծր ար ներ ու‘ե ստացում ը և ցրւումը։ Պոլսոյ նաւամատոյց էն մկջ ան կը ձա^ւդէւզէ 1ւ կը ծtu*Jtօթ ա*1ւայ Փր է~“ գք*ր Գ*սլֆ*ոյեան աC llու "նուէ եբէտասաբդէ մ ը ^ որը ձետադ այէն կը դաո/էհսյ « Հ'"չ ակյ)է ւքևայուն աշէւատակէցը։ հյանազատ%Փալֆայեանէ մ էտոցով կը ծանօթանայ Արփէարհանէ ձետ ? էոկ յետոյ ալ տեսւսկցութ էւն կ*ունենս£յ 1(]բէմեանէ ձետ։ Արփէտր //,բ փէաբեա"ն ար դէն աեու ե ձա?/ած ձբ սալար ակագ էր և. դրա— գկտ մ ըն կբ• in'll շատ լաւ ճանշցուածկր \նաեւ ռուսաձայ մ տաւոր ական շր^ա֊ 'llակնևր կ ? շհ ոբ &Մշտկյ>է էր պար բեր ական աշխ ատակցութ եան ։ ԱնՈր մ էջոցով Գրէդոր Աբծբունէն յաջողած կբ սերտ կսալեր ստեղծել թ ր ,ըաձայ մտա—

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

ւոր ակոմհներ ու'հ ձետ ։ ft)անաղատ իշւհ'ն կը ձ/// նդ իսշի CCՍ,բեւ֊հ[ բ)0 թ ելւթ ի իւրմ— բադր ատill'll if / ^ ։ Հu'ն / ^ / ձա'նդ իսշի \նահւ. 1*իւզա'նդ '/» էչեանխէ ? Հր անդ Ա,սատուրի 'ն^ է յ ղ[ l i l t Տեմիը ճիսշ/// շ եաV/ ի7/ ? J J l i . f i'll / Հ ա չ ա շեա ն ի')! ևուր [ ւ շ ‘հևր ու ։ Illա— 'նաղատ կ*արւա'նձ'նանայ (J.բ փ իաբ հmi'll ի'հ ձետ և կը պատմ է [i ը արւաբե լւււթ It ան

'հպ ա տ ա կը • Աշւ փ ի ա ը հ ա ն ե շւ բ ((Հ»Դ ա 4» A ա ն ո ւ ն ը կ ’ ի մ ա ն տ յ ? ս ա ս տ ի կ ւէախ 'ւր զւլսւյ ևկ 1ա ո աՀ աը կ / ո ւ ր ի շ տ հղ ՝ » անր լ յալ ո ւ ifմ ը ն շա ն ա կ ե լ^ ո ւ ը կ տ [’և [ էր է է ա [ * ա ւ ՚ԿՒ ա ղ ա տ 1ւ ասլաձուէ զ գ ա լ ն մ ա ն Հո Օս ա կ ըո /- թ ևա ն մ ը Կ ա մ ա ր t ՛Հ ա ջ ո ր դ .ա ե ս ա կ ը ո ւ թ ե ա ն ը 7/ թ ա դ յ ։ի ՝ հ f t ) ա ‘ i f ա դ ո ւ տշ ա տւ շ ժ ո ւ ա ը ո լ թ ի ւ7/

կ*ունենա յ // ըւՀւՀւաշւեուհի ‘հ բաըաաշրեշու ձամաը ջկը կշւհալւ Կամոզու հ թէ (Հ֊չԷնէ շյ - շնորհ,շ»ով

սոշլիալիզմի կութ իւ^ւը ♦ ան ^J[t^tluJ սո al1 ալի սա Ըէէաէ՚Զ*

/* ւՀեը ջոյ IJ,ը էիիալւեա7/ կ1րնդուն ի Հնշւսկեան էքրագիրը և յանձն կ1 առ֊՜ 'նկ մօտ սւաե՚հուա նմը մ էջ կազմել Հնչ ակ/րան Հսում շւ ifշւ? սլայմ ա^էաէ սակայն ոշւ ft)mC U ազատ ևը կաշւ չifhա յ Պոլիս ? Լւ Կս‘հկկ մ ևկ'1ւի ? ,ըու‘նի իը աԼ ը[է•**[ ը ւԿ- յա յտնաէէսըծուած ոuաիկանուիքhաh կոդմկ։ ft)անադաա (J,ըփիուըևա'llի'll կը յա*նձնկ կսւս ակըու թ եա^հ ծածկադը ութ ևաԱէ բա՛հալին ? ոըաէ ւդիտի թղթա կտէէն իբաբու և կեդրոնի ձետ։ Արփիաըեան թկեւ կը իաստանայ խումբ կազմել 1ւ թղթակզութիւ^է ւզաձել ? բայը իր խոստումը չի կատարեր 1ւ նոյն իոկ ft)ան ազատի դրած նա— մ ակ հեբուհ չ ի պաաասխ անհը ? ifի'// £եւ մ կկ տաը ի ^ եշւլւ տարբեր պայմաններ ftու տակ ան ոն ,ը ւշայ/ձեալ իրար կշւ ձmV/դ իսշի‘ն ։ ft)in'llազատ յո ւ սախ աբութ իւնն եր կ*ուն եհւայ Պոշսոյ մ էջ նաև. 1\յրիմեաէ 1 ւ Հայ շւիկի ձետ ոմհեէշած տեսակզուի!եան ւյ ձետեւս/հ,բուէ։ ft)in'llազատ հ)ր իմ եա7/ի'հ կը բուշլատըկ Հ 'հ£ակեա'հ կու սակշլութ Ilia'll կաղ— մւււի1եա'հ 'հսշատակր^ մ ասն աւոր աբար ահսշւ Աօտակայ 1յսլատակը։ կը խօսի հաեւ սուլիալի ղմի մւսսի*հ? ի‘հշսշէս հահւ ույն մաս ին որ իրե'հ ուրիշ երիտա֊ սարդհեր ալ ււշիտի ձետեւի ՚հ Երկիր մ տհալսւ և ,ըաftոդչու թ իւ 'll ընելու կամ' հրոսակային խումբեր կազմելու ‘նպատակուէ։ /Աանազատ հքրիմես/հ Հ ա յ ր ի կ ի խ անդաէէարւու թ եամբ կը բազատրէ Հըն֊ չակեա^! դաղաւիարաբա'հութ իւ՝!։ը ? անոր Ա'օտաւոր և Հեռաւոր V,ււշատակ՚հևր ր և կը սսշասկ քշյmV 1ալեշւա‘հյյ ու խրախոյս? այէեւս սլատմակա'ն դարձած C Q Կար ի— սայի ու երկաթ կ շերեփ՛))ի ձեղինակէն ։ Սակայն քյրիմեան ? պաձ մ ր մտածելկ յետոյ կը ձարշլնկ /սյն մուսխն թէ 1Լր նդլիաէ ն և քք*ուսիա'ն ւԼեբւսբևբում շլոյշյ ււշիտի lulu'll 'նման jin'llդուդն ու յախուււն դործ iil'Iiկութ հան մը նկատif ամ բ ։ ft)in'llազատ զարմ աշլմամ բ կը յի^եխնկ Հայրիկին որ ի*!* և իր բուկեր'ներ լւ խորասլկս տսլաւոր ուած ե'հ եղեր իր այն քըա բոզչու թե'նկ'ն ոըաէ կը յայտնկր թկ — մինչևւ ձայերր չլւ շարժին ? արիւ'ն չը թափեն ^ հւր ոսլաշլի,ր ոչ մ կկ կաըեւորութ իւն կու տա'ն Հայկական Հարշլին։ ft)ր իմեա'ն ա'նդրդսւելի կր i/Jiuij? և երբ քյանազատ կբ Հսնդր ft որ իրե՚ն է բա'llի մը անձն աւ որ ութի ւ'ն'ներ 'ներ կայա շլնկ CC Լ նչակ))[Հ տարածելու ձամա ր ? ան կր սլատասխ ա'նկ • — փուն ոս մարդը գտած ես ձոս* Զս,դրեա'նը բ եղի սշկտբ եԳած բոլոր մ ար դ իկը կր ճանչն այ ձոս ։ Այս խ Ը1յ,սձ 1Սս՚նազատ — ft)շւիif եա'ն այո տեսակշշու թե ա'ն արդիւնբը։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

«ՀՍ.8 8ԵՈ.!1ՓՈԽ11կ(յ.ՆՆ1;1։Ի ԴԱէ>ՆԱԿՑՈԻԹԻԻՆ»Ի ԾՆՈՒՆԴԸ ) 8 8 9 ի ն ի) Ill'll ա զ ա տ 1լ ’ ա 'հ տյն յւ կ ո վ կ ա ս % Հ ՚չ ա կ եա 'հ ա ա ն ե լ ո ւ 4ill i f ա լւ ։ կ ’ ւււ ֊ 'հև'հա յ

թ ի ւն

Ա ռա ջին

նա և

ա ռա ջ

յս մ բ ա դ . ր ֊

թ ե ր թ ի մ շտ ա կ ա 'հ ա շիւ ա տ ա կքւ զ'ն հ ր ՝ fa fm ֊

Ա*ա լ ո ւ մ հ ա'հ ի (>/ո ո ա դ ա յ Ա1թւ ո ւ'հ ի ^*}

Հ ա է յ ո ւ մ և in'll է

(( [J՝ չ ա կ՝)՝)է

ա t f կ 'll է 'հ ա ռ ա ջ կ ո ր ի դ ո ր Ա,ր ծ ր ս ւ'ե ի ի հետ :

ր ա տ ա ն i f է ջ til'll կ ը ծ ա ն օ թ ա'հ ա յ ջա տ ո ւր

ւի ր ո ijnii կ in 'll ա ր

4ա'ե ւլր ո ւ ա 'հ ը կ *Ը Է Լ ա յ Թ ի ֆ i f 111 ? ո ր ը ա ն տ ե ս ա կ զ ս ւ ֊

ո ւ թ ա ն ն է ս Ա՝ ա ր կ ո ս եա'հ ի և JJ ի մ ո 'հ

հետ ։

Այդ Օրերուն Թիֆլիսի մ է ջ կը բազու է առաջ յւ'հ դ իւղաin'llաեսական զուզահանդէսը • այ դ. առթ իւ հոն կը 4 ալ ա։րու ի'հ Անդրկովկասի զան ազան ա /ք ղհբ է*ն բուզմաթէւ ուսin'llողհևլւ t է}անազատ ui'hn'lig մէջ կր հանդիսլի 'քյիկոլա Ա՝ա տ ին1, ա ն ի ն , 3 ա կ Ոբ */»ո ^ ա բ հա 'll է 'հ , */ ա լ ե ը ի ա Ե ու-նկե։էիջին ? Տ ի դ ր ա ն 3'“ [~ հանն ի սևIll'll է 'll 5 ո բ n't!բ հետ՝ էքբեւանի if էջ մ in'll կու թ hա'հ ընկեր 'հեր հզած էին, Ա*urn'llաւոր մ տհրմութ իւն մ ը կը ստևղծուի fojա'նազաաէ և (J‘ատի^ւեանի մ էջհւ^ և կ1 որոշեն կազմել Հնչակեան առաջին մ ասնաճիւղր Թիֆլիսի մէջ։ JlJա'հազատ կը պ'հդ է այն տեսակէտի ն լէրւսյ? թ է նաիւասլայմ ան սլէաբ է ըլ֊ լայ մ ասնաճ իւղի ան դ inifhեր ու 7/ Հայաստան մհ կ'հիլը ։ 'հ սլա ա ա կ ո վ f\J ա 'ն ա զ ա ա

Ն'1 յ ն լ ո ւ մ հ in'll ի

հետ ։

տ և ս ա կ զ ո ւ թ ի ւ'ն 'հ ե ր

Ա յ u էէե ր ջ ի 'ն ի Ն մ ի ջ ո զ ա ւ

f j in'll ա ղ ա տ

կ* n o t h 'l l ա յ կը

Ա ը զ ո ւ թ ե ա ն ի յ ք ի ո ս տ ո մ Q օ ը ե ա հ ի ? Ա ը ա մ \,ա զ ա ը է թ ևա 'հ ի և որոնբ Լա10յ

միշտ

ա լ տ ա ր ա կ ո ւ ս ա 'ն ը ո վ կ ը վ ե ր ա բ ե ր ո ւ ի ն

ա յդ . մ տ ա յ ն ո ւ թ ե ա մ բ ե ր ի տ ա ս ա ր դ ն ե ր

դործի

ի մ ի

թէ

'նա և III- Մ 111—

տ եսա կցի

(Հ ո վ ս է փ

ո ւ ր ի շ ն հ , ւո ւ կ ա ր ե լի

հ ա ւա քը է լ

ո լի տ ի

հետ ? րլ ֊

յ ե ղ ա վ ա իւա կա ն

լծ ե լ։

flJin'll ա զա տ ի ւզն դ ո ււՈւե բ ո ւ ն հ ր ա յ վ ե ր ջ ա ււլէ ս Ա*ա լ ո ւ մ եա'հ կ ը յ օ մ ա ր ի ժ ո ֊ աւ. ի ը հ լ j!ա ն ի մ ը հ ը ի տ ա սա ր դ'հ ե ր ^ ո ր ո'հ ց ք ը աղ ա վ յ ա կա '// հ ա ս ո ւն ո ւ թ Inn'll և վ ս տ ա հե լ ի ո ւ թ հ ա ն վ ր ա յ հ ա ւ ա տ ը ո ւ ն է ր ։ 'կեր կա յ կ՝ Ը Ա n‘ ^ III* Մ ա — լ ո ւ մ ե ա ն , II- Հ ա իւ ո ւ մ ե in'll ? Ն * Մ ա տ ի'հեա'ն ? Ա ր ղ ո ւթ ե ա 'հ եզ բ ա յր ն ե ր ? Ա ա ֊ կ ո ր "fiո ջ ա ր կ ա ն ? հ ի դ ր ա ն Տ ո վ հ ա ն ն ի ս հ ա ն ? էքրուա ն դ Է1՝ա զ ի ա 'ե ո ււե ա ն ^ Ա ը ա մ (jinզա ր է թ հ ա 'll յ Ա*ա ր թ ի ն Շ ա թ ր հա ն , Ալհ.ը ս in'll դ ր Պե ա ր uuե ա ն (վ հ ,,ջ է ն ՝ Վ ա ն ի 1էո ր ^ ի էշ_ Պ ե տ օ ն ք ե ո ս տ ո մ ՀԷօրեա ն ^ Ա ա ր ո ւ թ ի ւ ն էքուսո ւֆ և ա 'հ ? ^իզ.րա'Ա *եսւ*~ լա £ ս զ ե ա ն ? Վ ա ր դ դ է ս ա £/// զ ն ո ւ ն ի (Qո վ հ ա ն ն է ս '/»ա ջ ա ղ ն ո ւ 'ն ի ի մ ե ծ ե ղ բ ա յր ը ) ։ (ի ո ղ ո վ ը կ ը բ ա ն ա յ է* Ա կ ն ո ւ ն ի ն և ա պ ա իւօս,ըը կ ո ւ տ ա յ frfա ն ա զ ա տ ի ն ։ Հ ն չ ա կ ե ա 'll ա ռ ա ջ ի ն ա ռ ա վյե ա լը հ ա կ ի ր ճ ճ ա ռ ո վ մ ը կ ը բւոզ ա տ րէ Հ ա յ— կակա'էէ Հա ր զ ի'ն է ո ւ թ ի ւ 'll ը և իք ր բ ա հ ա յո ւ թ ե ա ն կա զ ո ւ թ իւ'ն ր ^ ե զ ր ա կ ա զ *նե լ ,-լ թ է ՝ in'll յե տ ա ձ դ ե լի ա 'հ հ ր ա ժ հ շտ ո ւի քի ւն մ ր'հ է յեղա ւի ո իւ ա կա'հ դ ա զ ա ն ի ր'նկե֊ր ո ւ թ ե ա 'հ մ ը կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ ի ւ ն ը՝ ս ո զ ի ա լի ս տ ակա'հ ս կ զ բ ո ւ ն էը ն հ ր ո ւ հ ի մ ա ն վ ր ա յ ? ո ը պ է ս զ ի հետ ա պ ն դ է Հ ա յկ ա կ ա ն Հ"»ր ր ը ն- կ ա զ մ ա կ ե ը պ է թ ր ը ա հ ա յ ո ւ — թ ե in'll դ ի մ ա դ ը ակա 'հ պ ա յ ք ա ր ը ։ Լ,ս ր կ ա զ մ ո ւ հ լ ի ,ը ր ն կե ր ո ւ թ Inn'll ա ն դ ա ւՈւեր ր յ in'll ձ 'հ ա ռ ո ւ ոլիտ ի ր լ լա յ ի 'll Հ ա յա ս տ ա ն մ ե կ ն ե լ ո ւ և հ ո ն ա >իւ ա ա ե լո ւ ։ Գ ՛՛՛Ա ’V

կարծ ի'ը'հեը ու հը կաը փոքսան ակութ ե'հէ ետր ր ժ ողով լւ սկզբունքով հա— մ աձայ 'll էր դտ 'llու ի յեղաւիոիւակա'հ ըհ կեը ութեա'հ մ ը կազմ ու թ եա'հ , սակրսյն երբ հարցը կու գայ անոր երկու 'llաիւապայմ աններ ուն% — սոզիալի ստակա'հ ծր ա֊ դր ի'ե և Հայաս տան մեկնել ու յանձնառութInn'll՝ կը սկսի տարակարծութիւ'հը։ I1վերջո յ բո լոր'!! ալ սոզիալի ստւսկա'հ սկզբու^!վշը կ*ըհ դուն ին ? սակայն թայը֊ թիկի տեսակէտէ'հ էեն ուզեր որ ծրադրի մէջ առ'հուի այդ կէտը^ 'նկատի

հն ջա կեա ն

ունենալով որ Հայկական Հար րը պէտբ է եվրոպական կապիտալիստականI եր֊ կիր^էերու միջողով լուծում ստանայ» իսկ ttJJu վերջինները կրնային քս[*տՀլիԼ րնկեր էէար ա1 լան կու սակւյութ ևան այս կամ այն դիմումին ընթացք տալու։ մողսէէը կ՚որոշէ հոր ‘հիստ մը դումարել աւե լի րազմամտրդ մասնակցողէէե֊ էքրկրորդ ժողուէին կը մ ասնակրյի*'ե 2 2 հաղՒ, որ ո Itւյ մ էջ էր նաև Լեւոն I)արդսեան ։ Այո ժոդուքներու ընթ աըյւի?/ յ աճաիյ ցաւ կը յայտ^աւի որ ’/»ր իստափոր ITի,րայէլեան և Աիմոն ի)աւարեան Թիֆլիս չէ ին գտ^աւեր ? որոներ թ է' մեծ ձևղի Itակու.ի)իւ ?/ և թէ Համակրութ իւն կը վ այ ևլէի ?/ եր իտասար դու թ եա՛յ։ կող֊ մէ ^ և կրնային դիւրալյնել կազմ ակեր սլու թ իւն ը ։

Ժ ող ո վ ա կ ա ն ն ե ր ո ւ մ է ջ կ ը գտ *եուէր ն ա և Ա լ ե ք ս ա ն դ ր '/*ա լ ա 7/թ ա ր և ա “հ ը ^ ո ր ը ն ո յ ն պ է ս դ է մ կ* ա ր տ ա յա յտ ո ւ ի ն ո ր կ ա ղ մ ո ւ ե լ ի ,ր յե ղ ա փ ո ի ւա կ ա ն կ ո ւս ա կ ւյութեա ^։՝ ս ո ւյի ա լ ի ս /// ա 1լա հ ծ ր ա գ ր ի ն և կ *ա ռ.ա ջ ա ր կ է 'ւր ա սլ ա ր ա կ դ ա լ ԶՈՒՏ ԱԶԳ1Ա1ԻՆ Ծ ՐԱ Գ ՐՈՎ ։

Ilfա1/աղ/սա ,րանի մ ը ամսով Թիֆլիսէն կը բաւյակայի և կ’ ա*!։ր?/ի հլա֊ իր ծհ ողյւ ին Հալանսւ թ իւ նը առր հելու' $րապիզո*հ մ ևկնե քու Հա֊ մար։ Ան' սլարղասլէս չի յ այ տ‘հևր իր մեկնումի*1։ նպատակը ^ այ լ կը Հալա֊ տաւլնէ թէ Հոն ռուսական։ Հիւպատոսար ա*նի^է մ էջ սլաշտօն մը ապաՀոված է։ Ա/՛-ուՀետեւ' մ հնր ը նոր էն կը տեսնենյը ք\}անաղատը Թիֆլիս ի մ էջ ? որ֊ պէս երւանդուն փր ոփակա^էտիստ%յեղափոիւական։ *1 ։որ կու սակւյու թ եան կազմա֊ կեր պութ ևա^։ գործին մ էջ* Այո ար Ագամ ան կը Հանդի։.ղի Աիմ ոն Qաւար եան ին ? որ նոր վԿ ւադար֊ ձած հը Թիֆլիս։ ջՀաւարեան kp յայ ահէ թէ ի^1*P **ինդ տարիէ ի վեր յար ած է րւուս V/ա— ը ոանիկնհը ու!։ և թ է' դըեթ է կտըուած է Հայ կեա*հը էն ? որու մ ասի՚հ որևէ ծս/հ օթ ութ իւհ չու*1։ի։ Illանազատ կը յաջողի Համոզել £Հաւարեա*հը և զայն շաՀագրդռել Հայ֊ կակա^է ժուտսվ և կսւսլել Հայ կեահյյիւ1 ւ։ իէաւաըեա*!։ կը իւսստանայ քյանաղա֊ տՒ" ։ՒՐ բարակայութեան ՀետւսսլԱդել Qեզափսիւակս/հ կազմ ակ՚-ԸՊութեւս*1 ։ Հար֊ ւյը և իր դոր եօն մասԳէակլյութիւն ը բերել ա*!։որ յաջսզրււթ եա՛հ Համար։ ՀԼա֊ ւարեաէ։ այ^էուՀետեւ ? որսլէս առաջին վ»այ լ ? երկու էէստաՀևլի անձնաւոր ու֊ թես/հր Հասւյէներ կու տայ թաթում ի մէջ ? որսն յւ կր ‘նայ ին դ իւր ալյնել իր ճամ բորդութ իւԿ։ը դէսլի Տրաւզիղոն։ Ատոնէ ը էին% (քակոր վա ր դ-Պատը իկեան և Աիմ ոն \,ադիրեան։ Այո երկու ՀասլյԷներԷն զատ' ]\Jiuc U ազատ Արծրուն իի միջ ոզաւ (((/'շակ))ի ի/մբադր աաան մէջ ծա‘հօիքաւյած էր արասլիզu?/ ւյի (քակոր Ա'եղաւ սրեա՛// ի Հետ ? որ ր առա ջար կ1 1 1ծ էր Պտթում իրե'// ւյ ասմհը իջհւա ն իլ, Վերջապէս թանազատ 1890 Տունուարի սկիզբը: թաթումէն Հքրապիզոն կը մեկնի։ \'ր մ է առաջ Հոն դարեր էր (ք• Ա*եղաւոր ևան ? որ աղուոր սենեակ մը կը վարձէ hjանազատ ի Համար և ամ էն Հոդածութ իւն ւյսյ ւյ կու տայ անոր հա*!։դէպ։ Պաթ ում մ եկնելէ առաջ ողջերթի սհղան մը կը արուի ի պատիւ Խա֊ նազատի ^ տակաւի'1։ չկազմակեր պսւած (քեղաւիոյսական Ընկեր ութեան ա*!։դամգՒԿավկաս'

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

նհրուհէ կողմէ ։ ՛Ներկայ կ^ԸԷԷ*"^**— Ս* էէաւարհան * հ)• Ա*ալումեան ։ * (Pա֊ տէնհան , Վ. Եու-նկհվիչ, հլւկու Արդութե աններ ? Jjու սուֆևւսհւ ? Արաեմ \,ա֊ դիրեան և. Տ էդՆրան ֆէւլաղարեահէ ։

flJա ն ա զա ա է թ ա թ ո ւ մ մ ե կ ն ե լ է ն հ ա Քյ Թ ի ֆ լի ս ի մ էջ կ ր շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ է ն ա ն ո ր ս կ ս ա ծ գ ո ր ծ է ն ա շէյա տ ա ն ա ն ե ր ը ? ղ ա ն ա ղ ա ն խ մ բ ա կ ղ ո ւ թ էւհէնև ր ո ւ ն ե ր ֊ կա յա ղ ո ւղ է ջ հ ե ր ո ւ մա սհ ւա կւլութ հ ա մ ր ։ Հ ո ն ն ե ր կ ա յ կ' ը լլա յ է ն (Լմ շ ա կ ))ա կ ա հէ^ ե ր ^ ա ր մ և ն ա կահւհւե ր ? Հա յ ն ա ր ո in'll է կ ն ե ր ? մ ա ր բ ս է ս տհէեր ? ///ղ գ ա յ ն ա կ ա ն hiե ր ; մ է կ խ օ ս բ ո վ ՝ ^ա ս ա ր ա կ ա կ ա hi- ր 7/կե ր ւս յ է ն կ հ ա ն բուէ Հետ ա վ}ր րլյր ո ւ ո ղ ա մ կ ?/ ո ւղ զ ո ւ<֊ թե ահւ մարգէկ։ Այդ խ որ Հրգա կղութ էւհէհւերու րհթ աո-ւՒ'" անհրաժեշտ կր գանևն ունե~* նալ նաև Հնչակեահւհւհրու մասհւակւլութ էւհւր։ Այգ hiսլաաակսւէ սլաշտօն կը տրուէ Արշակ Տեր ֆրէգորեահւէն ^ որ հր թայ Պաթ ում և աեսակրյէ քԱանա զաinէ 'thin? որսլէս այ ս շարժմ ան րուն հէաէյաձեՈ-hlողը ? և ուհւեհւաէ. Ւր կուս ակրութ եան գործակգութ էւհւը։ Երկու շաբաթ ետբ քյահէազատ Թիֆ/իս կու գայ անձամբ մ ասհսսկւյելու Համար էսոր Հր գա կրսւ թ էւհւհւեր ուհւ ? էր Հետ ուհւեհւալուէ Հմայեակ էյուշպուլեահւը ։ Ան հւաէէէսւղէս կր տեսակցի և երկարօրէն կր բահւակւլի ■ /» . Ա*ի,րայ էէեա֊ նէ ու Ա♦ ՀԼաւարեահէի Հեա ? պայման գհւելաԼ որ նոր կազմ ուելէվյւ կուս ակէլութեահւ ծրադրէհէ մ էջ տեղ տրուէ սորէալէ ստակահւ սկզբուն ,բհւհրուն ։ Մէվ>այէլեան և Ա• է?աւարեան կր Հակառակէն ույս առաջարկը ըհւ— դ ո ւ ն հ լ ո ւ ^ ա ռ ա ր կ հ լ ա է ո ր ccbpk սոցիայիզմ բառը սուր կերպով դաւեր. հայկա կան շրջաններուն մեջ, պիտի խրտչեին շատ շատեր անգետ, անսյատրաստ հասարակութենեն եւ անգամ դեմոկրատ մտաւորականներեն, եւ միոլթիւնլւ ւդիտի վ|ո)եր»(*):

/// ահւազաա ահէգրգսւհլէ կր մնայ էր այս տեսակէաէհւ վր այ և կր պնգէ որ նոր կազմուելէ,բ րհւկերութեան ծրագէրր անպայման սորէալէ ստական Հէմերու ւէրայ գրուէ։

— «Երբ ցանկանում եք որ Հնչակեան կուսակցութիւնն եյ միանայ հեր կագ • մակերպութեան նետ, պետք ե որ ձեր ծրագիրը սոցիայիստական ]ինի— կ'ԸԼԼ՛՛Ա հ]ահւաղատի ւէերջէհէ էսՕԱ^էը։(**) Ատսր սրսլէս սլատասէյան ապագայ 'էաշնակցութ եա՛հ Հէւքնագէր պար ա֊ դլուէւհւեր ր կր սլաաասէւանհհէ«

— Այնպես պիտի անենք որ չխրտչեցնենք մեգնից շատ շատերին...: իսկական գործիչները ւ1ենք ենք յինեյոլ, իսկ նրանք՝ օմանդակոդներ, դրաւք տուողներ միայն ...մենք ինչպես ուզենանք, այնպես եյ կը տանենք գործը: Պետք ե իմանալ թե' ոււք նետ ինչպես խօսեյոլ ե՛լ վարուելու ե...(***): Ամեն կերպ պիտի աշխատենք, կուսակցութեան նպատակը այնպիսի Ֆորմուլայի տակ դնել, որ քո ուզածը ]ինի եւ Հնչակեան կուսակցութիւնն ել մեր ընդհանուր միութեան մեջ մտնի(****): (*) ծե՜ս ((Հ•Ա. քհաշ1ւակնակtjու[Jհա“it ՊատւՐութ՜իւնը» Ս . Վարանրլհոոն,Ա. հատոր, էջ 63։ (**) Խա[սալատի այս յուշևրը սուտջին անգ֊աւՐ լսյս տէրսան ՛<Հտ/լւհնիյլ» սոՐսսսլրի էջ՝ Մ. Վսղւանղ-էրան անկէ առնհրլուէ' կը ւՐէջբւևրէ իր գ.րյչին ւՐէջ որսլէս ւէաւհրական իրորլւռթիւ.նւ ( * * ) Ուշ_տգ.րսււ է որ «Հայրէրնիյլ»ի իոՐլւագրութ՜իւնը էս ոջ ալ անկէ Հլոսլոլան՛տլլար ւՐէջրհրալ Մ. Վա/որանհոսն որհւէ ՜ճիգ, ջէն փորձած՜ այս ւէհ՜րսսլրոււՐը հե՜րյչհ՜լու հաւՐար'. (****) Տե՜ս, «Հ. ^աշնակցութ-ևան ՊատւՐութ՜իւն», էջ 64:

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

Վհըջ մը տալու, համար IUJU ^ աշ,ըշուող ւէիճաբան ութ իւնն ևրուն կը գտնու֊ի բանաձևս մը։ (]'չակոսող ծրագրին մ էջ որպէս Հողատակ կը գրուի'

Ժ ՈՂ ՈՎ ՈՒՐԴՆ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԵՒ 'ԲԱԿԱՌԱԿԱՆ ԱԶԱՏՈՒԹ ԻՒՆԸ։ ք\}աՀէաղաա հարկագր ուած կ՛ ըլլա յ գոգանալ այդ բաՀւաձևւո ւէ? մ իՀէ^ևւ որ կը ստանար մըՀւևւ֊ի Հնջակեան Կևգըոնէն համաւղ/// աասիյա‘հ հը ահան գ ը ? իր կու-սակղութևաՀ։ գ իը վ)ը ւէհր ջՀհականապէս որոշևլու համար։ Այս հասկաղողութևամբ ալ իյանազատ կը ստորագրէ է/ ամանակաւ ոը Դամ աձայնոսթ իւնր և. կը մևկ եի Տրա,ղիղոն։

fl] ա ն ա ղա ս։ ԷՀ։ և ա էը Թ ի էիլ ի ս կ ո ւ գ ա յ (Հ • Ա*և ղ ա ւո ր ևաՀէը ^ սրսլէս Կև գ ը ո Հ։ի Հւևր կա յւս ղ ո ւղ իջ և- կ ը ս կ ս ի բաՀ։ ակ ղ ո ւ թ ի ւ ն ն հ ր ո ւ C(2,UIJ 8bl|UI |փւ11 HIIjUlGGLiTJl Դ աշնակցութ[ււճ)) ի Հէևր կա յա ղու ղ ի ջնև ր ո ւ հևա ։ ք՝ա յղ ա ն ո ր ա լ ղևկսսէա ը ն և ր ը փ ո խ — ո ւ ա ծ է իՀէ ։ Ս* իՀա ւա րև ա նի և '/»* Մ ի ,Աա յ է լ ,րա ն ի տևղ ևկած է ի Հէ Qո վհ աՀ/ն է ս Ա ա ղա թէլև ա Հէ և Լ ե ւ ո ն Ս ա ք1րԷԱԵաՀ։ ։ Կը էԷևրսկսիՀէ Հա ր խ ո ր հ ը գ ա կ ղ ո ւ թ իւ֊ՀւՀւևր ^ ո ր ո ն ղ և ղ րա կա ղ ո ւթ ի ւՀ /ը կ ' ո ւ ՛՛՛յ ՝ — Ն"ը և ւքիացևալ կուսակըութ իւ՚յ։ը սքիւոի կրէը «Հա յ Ցեղսւ փ ո խ ա կ ա ն ն երի

Դաշնակցութիւն» ա ն ո ւ ն ը ։ « ■ Հնչակյ>ը սլիտի շարունակուէր հրատարակուիլ (}՝ըՀւևւ ի մ էջ՝ ՆաէԼա[է'~ բկկի և ՚Բ• Մի,ը*”յէլևանի խմր ագրութևամ բ։ Թիֆլիսում սլիաի հրատարակուէր նոր թևրթ մ ը՝ ((.'հրօշակ» անունուէ։ CC Հ ն ջ ա կ ՚ Ո ը սլիտի ը լլաը աւևլի գաղափարախ օսական ֊տևսաբաՀ։ակսւՀւ խ ևը թ ? իսկ ՀՀԴր օշակ՛)՜)ը՝ մարտակաՀ։ ։ Միաղևալ կուս ակղու ի1ևա Հ էԿևգր ոՀ։ական Ա'աըմ իՀւը ւղիտի կազմուէր ևը֊ կու կրւղմևըու Հւևր կայաղուղի ջնևր է ։ Համաձայնագիրը ստորագրևլէ յևտոյ Ս» ԱևղաւորևաՀւը կ1աՀ։ղՀւի լամևրկ^ տևսակղևլսւ. համար ւսսոըիՀւևրու Մար Շխքոնին U,տ։ Միաղևալ կուս ակղուխի ւՀւը այՀէուհետևւ կը հըատւսըակէ մաՀէիֆևսի} մը ? որ ու մ էջ կ' ըսուէր»—

«Հայ Տեղափոխւսկւսնների ԳաշնակցութիւնՅը սրանով գյււքոււք ե բպոր Հա յերին, ևւ նրաւիրում ե կանգնել մի դրօշակի տակ, նպատակ դնելով Թուրքաց Հա յաստանի տնտեսական ևւ քաւլաքական ադատութիւնլւ: «Այ ււօր ա մ բ ո ղ ջ ե ւր ո պ ա ն իր ա ռ ա ջ տ եսնում՛ k մ՛ի ա մ բ ո ղ ջ մուլով ո ւ ր դ , մ՛ի ա մ բ ո ղ ջ ա ղ ղ , որ ս կ ս ե յ k պ ա շտ պ ա նև յ իր մ ա ր դ կ ա յի ն իրա ււււնքներբ: Ա յս պ ի ս ի մ՛ի պ ա տ մ ա կ ա ն ճ գ ն ա ժ ա մ ի մ՛իջոցին բ պ ո ր յև ղ ա փ ո խ ա կ ա ն ո ւժ ե ր ի մ ի ո ւ բ ե ա ն ևւ դ ա շն ա կ ց ո ւ թ ե ա ն քոսրցն ե: « Հա յ Տ ե ղ ա փ ո խ ւս կ ւս ն ն ե ր ի Գ ա շն ա կ ց ո ւթ ի ւն Յ բ մտեյ k ա յն կ ռ ո ւ ի մեջ, որ ս կ ս ե յ k ինքը ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը Տ ա նկա ց կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն դեմ՛, ո ւխ տ ե լո վ մ ի ն չ ե ւ ա րևան վ ե ր ջ ի ն կ ա թ ի յ կ ռ ո ւ ե լ ն ա յր ե ն ի քի ա զ ա տ ո լ թ ե ա ն Տ ա մա ր:

«Ուրեմն, եղբայրներ, միանանք յանուն Սուրբ Գործին՝ ընդհանուր բշնամու դեմ: Գուք, երիտասարդներ, ամեն տեղ վսեմ գաղափարների պաշտպաններ, միա ցեք ժողովրդի նետ: « եւ դ ո ւք, ա լ ե զ ա ր դ ծ ե ր ո ւն ի ն և ր , ա յև ւո ր ե ց ե ք ձե ր ո ր դ ո ց , ե/ւ օգ ն ե ց ե ք ձեր բ ա ղ մ ա մ ե ա յ փ ո ր ձ ա ռ ո լ թ և ա մ բ :

նոցա

«եւ դուք, նարուստներ, բաց արեք ձեր քսակները, զենք նայբայթևյու ժողովուրդին, որ նա կարող |ինի պաշտպանն] իր կուրծքը, որ բաց ե արև] բշնամու դեմ':

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ « Ե լ դու Հայ Եին, ոգի ներշնչիր Սուրբ Գործի մեջ: <րեւ դ ո ւ , Հայ Հոգեւորա կա ն, օրննիր ազատութեան զինուորներին: «Ս պասեյու ժամանակ չե: Հա մա խմբուինք նայեր,

եւ

քա ջուբեա մբ

արւաջ

տանենք Հայրենիքի Ազատութեան Սուրբ Գործը»:

{քիացեալ կուս ակցութե ան յա^որդ. գործը կ*Է*էէ,սJ Կրատարակել CCԳր°շակֆը։ Առու ջին թիլը /nju կր տեսԳէԷ 1 8 9 1 ^ ^ , Լեւոն Աաըգսեա*1էի և է)աղա֊ թէլե ան ի իւմբագը ութհամբ ? Լ(.ԴրՕշակի Թռուց jiկ)) անունսtj 1ւ կէս թ ե//թ կ բաղ֊ կացածդ յաջորգ թիլը էոյս կր տես^ւէ 1 8 9 2 ին ։ Ուշա գր ութ եան առն հլի վ> պարագա յ մը։ ինջպէ ս րս ուե ցաւ ? երկու կու֊ սակցու թեան ց միաձուլման ււլայմա ‘ն“հևր ու մէջ էր ‘limit- ույն կէտր^ որ ճՀրն֊ ջակ՚Զը պիտի խմբագրուէր (իընեւի // ^ ? \,ազարբէկի և. '/> * Մի,բայէլեանի իւմբագրա. թեամբ ։ \քիքըայէ լեm‘li ? ի7/ չ ի7/ չ պատճառԱեր աք կր կամենար (}'րնհւ մեկ^ւելու^ ք1 ս^[ ակ^ը կր շար ունակուէր կո/հ ոնաւոր կերոլաէ Հր ա֊ տարակուիլ։ Ա*անաւանգ Դում յաբուի ցոյցէ*ե եաէ բ ? ան կը Հրատարակուքր ամէն շաբաթ ? որոլէս օրուան Հրամայական պաՀանջ ։ Այո ւղարագան Հաշտ աշրուէ չի գ իաու իբ Հետագայ Դաչնակրակա7/ ղեկավար ութ եան կողմ է ? որ ր կը կարգագրէ (}•ընեւ ի (ԼՀնչակղը գագրհցնել^ մ ի*նչեւ Միվշայէլեանի Հոր ե Հաս֊

ն Ւլը> Անշուշտ CCՀնչակդ ի իւմբագրութ իւն ը Հհտեւա^էվյ չի տար 1 1 1 յղ֊ անմիտ կար գա գր ութ եա7/ և. կը շարունակէ թեր թ ի ն կանոնաւոր Հր ատար ակու թ իւ*հր ։ Ասկէ ակնյայտ կերպուք կր պարղուի ? որ Դո՛շ հակցական ղեկա/էարու֊ թ իւ*հր ‘նսլաւոակ գրած էր ((.Հնչակի)ը թ էծլ իր բուն տէրերէ7/ և. գարձ'հե լ նսր կուս ակցութ եահ օրկս/հր։ Ու֊չագրու թ եան արժանի է այգ տեսակէտէն [ի♦ րար հգեար հի ւէկայութ իւն ը ։ Ան իր « Հ • 8• Գաշ ‘նակրու թ եան Պատմ ութ իւ ն )) գիրյ>Ւն •?Է1 բառացի օր էն կ' ըս է •

«— ԹիՅ>|իսցիներոլ մեծամասնոլթեան մեջ պարզ դիտաւորոլթիւն կար" վերցնեյ գործին դեկավարուբիւնբ Հնչակեան երկու պարազյուխներու ձեո քեն»(եջ64): Երբ գուշն ակցակս/հ ււլաամ աբ անր այսյյա նը կը խ ոստուէան Ւ > կր նւ ա֊ նակէ թէ ՚ նորակաղմ միութ իմհ ը կաղմ ուած էր անիւոստուէանևլի 4 աշիւներով ե- գ իտաւո ր ութ իմւմհեր աէ ^ սր ո*հբ անշուշտ չէի 7/ կրնար ա7/ ծա'llօթ ['էէ / Հ*հչակեա*հ ղեկաւէարնհ ր ու*հ։ Արգարհւ^ Հնչակեան կեգըոԿւր Ա*ը1ւևւէր մէջ Հանգտման օր էն էլը եղած Համաձայն ութ իւն ը ^ վ)ն 7/ութ եա7/ կ*ևնթարկէ Դաշնակցական ղեկավարու֊ թե ան ւէարրագիծը^ կր ւէերլուծէ (է7 9 ր օշակ՛))ի առաջին թ իւի*հ աքլա^///գրուած թեղիսհեբր և. Հ_եղեալ կը Համարէ եղած Համաձայ*եութ իւն ը ։ (( Հ»Դ ա֊ կ» ի ղանաղան թ իւե ր ու ն մ է ջ կը Հանգ իպին բազմաթ իւ իւմբագր ա1լա՝հ'հհր ու և. յօգուածներ ու , որոնվլ լայնօրէն էոյս կը սւիռե*հ այգ որոշմա*հ պատճառնե֊ րուն ւքրայ։ (.(.Հնչակի) ? առանց յիշելու Թիֆլիսի անունը? Հասկնալի պատճառներ "■ւ, և առանց ակնարկելու Հոն տեղի ու^ւեցած իւnրՀր գ ակցութ իւ V/V/եր ն ու բա֊ նակցութ իւններ ը ^ Հարցը անուղղակիօ ր էն հչննարկման ենթարկելաէ՝ կու տայ Ւր պատճառաբա*հութ իւ*հներ*1է ու if եկ7/սւ թ իւ հհերը ? որ ո?/ քը անՀրաժեշտ կը Համարենք Հոս ամւիսւիել։ Թիֆէիսի իւորՀրգակցութիւ^ւնևրու ընթացքին հղած ւ « պատճառա֊

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

բանութիւնը թ է' նոր կազմուելէ վ> ((.Հայ Q /րղափռխականներ ի 'հ՛ոշ նակ րյութիւ֊ ն^ը եթ է jiր ծրագրի^! մէջ ոբրբեզ-րէ ((սՈրյէալիսաական՚ք) սկզբունքները կրնայ արւէել,բ Հանդ.քւսանալ եւրոպական կաոլէաալէստակահ սլեաու թ Irmն րյ ի Կսլաոտ Հայկական Հար րյթև կատաբելէվյ մ էջամ տու թ ևահ)) ։ CCՀնչակ՛)՜) կը ւղաաաոխ ա‘հէ էրաաես և ^ուխջ աՒՒւ էիաստարկութհամ բ ։ Ակնարկ/rլւ։վ ապագայ 7•աշԱակւքու— թհան ղհկաւԼարութ հան ? Հնջակհրսն կհգբ ոն ական օրգա հը կը պատասխանդ '

«Նրանց ճամար մութ ե մնացել այն աչք ծակող ճշմարտութիւնը թե՝ եւրոսյական տերութիւնների նակակրոլթեան կա<ք նամակրոլթեան ջերմաչափը դեպի նայկական շարժումը ոտ թե նայոց կամ 6եդափո|սական Մարմնի ձգտումներն են, աո այդ տերութիւնների արեւելեան շաներն են, ել միմիայն այդ շաներբ: կար ծո՞ւմ եք միթե, որ եւրոպական տերութիւննևրը չեն օգնի նայերին նենգ պարզապես նրա Տամար, որ ժեւլափոիւական Մարմինն իր Հեռաւոր Նպատակը, իր իտեայը դընում' ե Սոցիալիզմը: «Ինչպիսիք եյ լինեն նայոց յեդափոխսւկան ձգտումները, լինեն սոցիայիստական, լինեն նացիոնալիստական, լինեն դրանից ել նեդ ու սանմանափակ, եթե եւրոպայի շահերը թելադրեն նրան համակրել կամ օգնե| նայերին, նա կը նաւքակրե ու կ՜օգնե: Նա նայկական շարժման կերարերութեամը այնպիսի ընթացք եւ դիրք կ՛ունենա], որպիսիք պահանջում՛ են իր շաները, կատարելապես անտես ա ռ նելու! նայոց յեդավաիւական ձգտումների առաւել կան՛ նուագ ծայրայեդ լինելը» ( « ւ Հ ՚ հ չ ա կ յ ) , /<//>ւ 8, 20 քՀ ո ւ ն ի ս 1891)» Ո ւրիշ խ մ բ ա գ ր ա կ ա ն ի մ ը մ է ք , ո ր կ ը կ ր է զ Ա ' ի ո լ թ ի ։ ՛ ! ։> ) խ ո ր ա գ ի ր ը C CՀ ն չ ա կ ) ) ր ն ն ո ւ թ ե ա ն կ էա ո . ն է քհ յ յ ֆ լ ի ո j i /ւ ւ ա ր ւ ն է ճ ա ղ ո / հ ճ ր ?ո ւ ր ^ ji ն չ ւ զ / #/ ր ա ի 7/ բ ^ ր ո վ վյ ո ij ե կ ա ք> է ի ն յ ե ա ա շ ր ջ ա կ ա <յ(ւկր1է ս կ ս ե լ ո վ մ ե ւ մ ա ր , ր ո է ո ա // ո ւ ա ֊ ն է շ ք ս ա ն ա կ ա ն ը ? ա ո ւ ո հ ւ յ *էւ ա յ ս ա զ ծ ո ւ ա ծ 1ւ ճ շ դ . ո ր ո շ ո ւ ա ծ ծ ր ա ր ր ր է ^ ( ( Հ ն չ ա կ ի ) կ ը ղրէ-

«Արդեօք կարո՞ղ են երկու նակապատկեր ի մի ձուլուել. արդարը* մեդաւորի, անկեղծը՝ կեգեի, զարգացածը* տգետի նետ միանա] ու միասին գործել, կարո՞դ են արդեօք; Այդ կետն ե, անա, որ նասարակութիւնը պետք ե ըմթռնե եւ անիմաստ ու զուր ջանքեր ի գործ Տդնե այդպիսի «միոլթիւն» նաստատեյու; Դա միութիւն չի լինի, այլ մի շարք երկպառակութիւնների ադթիւր, որ, պարզ թան ե թե կը վնասե գործին; Ի՞նչպես կարոդ ե միանալ յայտնի սկզբունք ունեցոդ մարմինը մի ու րիշի նետ, որ կեդծիքը դարձրել ե իր սկզբունքը: Չե՞ որ այդպիսի կուսակցութիւնները, այնսլիսի գործիչները, որոնք չունեն ոչ սկզբունք, ոչ ծրագիր, ոչ ուղդութիւն, որոնք չգիտեն ըւքբրւնել նասարակական կեանքի իմ՛աստն ու նրա բնական ըն թացքը, որոնք անկարոդ են լինել արտայայտիչը նասարակական ձգտումների _ դըրանք վնասակար են գործին; Այդպիսի կուսսւկցութիւնները կամ՛այ ակամա] պետք ե դիմ՛են ամեն տեսակ անխոստովանելի միջոցների՝ իրենց գոյութիւնը պանպանելոլ ճամար, ել դրանց այդօրինակ ջանքերը երբեւիցե կարոգ ե՜ն ջլատել նասարակակսւն ոյժերը; Այդպխւիների նետ անկեդծ ել սկզբունքի տեր կուսակցութիւ նը մ՛իանալով, ամօթսդի մանուան դատավճիռ տուած կը լինի թե' իր սկզբունքներին եւ թե' իր անկեղծ գործունեութևան» ( « . Հ ն չ ա կ յ > , թ ի լ 4, 1891)» \ յ ո ր ա կ ա է լ մ < Լ Հ ա յ ( Հ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն ‘է ա չ ն ա կ ւյո ւ ի1 ի մ է Ո ) ի օ ր գ ա ն «7՛ր Օ չ ա կ^) ի ա ռ ա ջ ի ն թ ի լ ի խ մ բ ա ղ . ր ա կ ա ^ ւ ի՝Ա մ է ջ կ ս ւ ս ա կ ղ ո ւ թ ի ւ ն ը ի բ հ ա կ ը կ ը խ տ ա ^ / Է ՜> /////և t i l in լ tl ա խ ա դ ա ո ո լ թ //til'll մ է ջ * —

հա ւա ա ոյ

հա նդ_ա ֊

<է|ԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

«Դաշնակցութիւնը Տայ ազդի բողոքի ու վրեժխնդրոլ թեան ողին ե. այս ե նրա սկզբունքն ու նպատակը»: Անդրադառնա լա/ ա յս նշmilա/սօ ս,ըէն' Լքհշակեան կեդրոնական օրգանը կը դրէ.

«Մի ժողովրդի քաղաքական ու ւացիսդ-տնտեսական ազատության ղ ործ ու if վրեժխնդրութիւնյւ դարձնել նպատա՞կ... վրեժխնդրոլթիլնը դարձնել սկզբո՞ւնք:... «Սկզբունք եւ նպատակ դարձնեք նաեւ բողո՞քը... այս ի՞նչ տարօրինակ մարտընչ1յ|ու մեթոտ ե մի ժողովրդի քաղաքական 1րւ տնտեսական թարօրութեան ճամար...» Այո կապակցուէքհամբ <{.Հն^ ակ)) անգամ էէ'լ։ն ալ կը շ/րշւոէ /Յուրդը ր/սզա/ուրդի"!! 4անդէոլ ունեցած իր 4ամա կը ու/) էլն ը ք ոըոլէս զ։մ։ բռնատէրական և . <է է ոյ/ք m լակա'հ կարգեր ու է Թոլրյյ ժողոէ/ոլ ր դէ ձա՚հդէւզ Հ՚Աշակես/հ կուսակ— ցոլթ էւ*1էը երբեյյ բացարձակ Էքշն ամա*Ա և- ւէրէէէ/ս՚յւդ ր ու pfpւ'հ չէ ուհե ցած էւ չէ ուզած որ էր մ արաակա՚հ շարվչերուն մ / չ1 ա։լւլայ՚համHլ ս։/ր Լրէjnl;rj Էր է՜՜ տաշիկներ զ.անուէն ^ "ւյլ ունեցած է ճշմարիտ *ւայրենtnuI-րներ ։

«Սրբեք չպիտի շփոթել տանիկ բռնական կառավարութիւնը տանիկ թշուառ ու ստրուկ աշխատաւոր Ժողովրդի նետ: 11®ւմ յայտնի չե, թե որտափ աղքատ, որչափ կեղեքուած, որչափ նարստանարուած ե նոյն այդ տանիկ աշխատաւոր ժողովուրդը իր սեփական կաւլավարութեան ձեռքով: Միթե® մենք այսօր ականատես չենք տա նիկ ժողովրդի տնտեսական աւերման՝ որ նրան տանուն ե դեպի մանացում: Միթե® այո րոպեիս if ենք ականատես չենք տանիկ ժողովրդի քաղաքական կատարեսդ ստըրկութեան, որ նայող քաղաքական դրութիւնից ոչ մի կերպ տարբեր չե: «Աշխատաւոր ժողովուրդները միմիանց մոյեռանդաբար ատել չդիտեն: Նրանք դաւակներ ու մշակողներ են միեւնոյն նայի, կամ ընկերներ են միեւնոյն դործարանում, ևւ նրանք կեղեքլում, նարստանարւում ու ննշւում են ւքիեւնոյն ձեռքով ու միջոցներով: «Եզրակացնում ենք մեր խօսքը նրանով, թե տանկանպատակ այյ եւ այլ օտար ժողովուրդների — նայ, յոյն, արաբ, քիլրտ, ասորի, եզիդի եւ այյն, որպես եւ տա նիկ ժողովրդի նամերաշխ դործակցութիւնն աննրաժեշտ ե յեղափոխութ եան նպատակայարւքար յաջողութեան ճամար: Այդ նամերաշխ դործակցութիլնը կարող ե կա յանալ այդ ժողովրդների տնտեսական ընդնանուր շաների նիման վրայ, եւ այդ նա մերաշխ զրրծակցութիւնը պետք ե ուդդեյ այդ ժողովուրդների ընդնանուր թշնամու՜ տանիկ բռնակալութեան դեմ»: («Հհչ՚՚՚կն, թ է՛- 9, 1891)» Ակ^ւևրեւ է g piuշ*1ւակցոլ/Jեա'հ ազգայ*համոլ t/ր էժէյ^ւդ ր ոլ/Jեա*!։ Հակա֊ գր ուող ՚ Հ*'ճ ակեin'll սրւցիալի սաակահ ■մ ար j)Uէսաական այ // ազհիւ. ու. բարձր տևսակէտր ? նոր մհկնու.թ իւ.ննևրու. i t կարօտէր ։

Հ ն լ ա կ հ ա ն կուսա կցու. թ ե ա ն կ ե գ ր ո ն է կո զ մ է տ ր ո ւ ա ծ ւէ ե ր ո յի շե ա լ պ ա տ — ճաո-ա բ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ և մեկ'հ ո ւ թ հ ա ն ց լոյսի^ւ տ ա կ դժ ու֊ա ր ջէ հետևւ-ցնել ? ո ր Հ ն ջ ա կ ե ա ն կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ հ ր ջէ ր կր^/ա ր գ ո ր ծ ա կ ց ի լ կ ա մ մ ի ա ն ա լ ճ Հ ա յ Ա եղափ ոխա կա ^ւ^ւեր ի 'եա շ ն ա կ ց ո ւ թ իւն՚ֆ ի հետ ? ո ր ովհևտև ւ ' ա • Ան չու.*1/էր ճշդուած ծրագիր և րիւրեղացած գաղափար աբա^ւութ իւ.*հ։ բ» Անոր մ ԷՀ ա/ր<յր գտած էին ամ էն կարգիդ ամ էն հասկացողութ հան և. ամէն գաղափարի ա^ւհատ^ւեր ? առանց ըհգհա^էուր ուղեգծի։ գ* Նորակազմ կուսակցութիւնր մերժած էր որգեգբել սոցիալիստականէ սկզբունքներ ը ? թ էկուզ որպէս CCՀեռաւոր ‘1,պատակյ)։

ՀՆՉԱԿԵՍԼՆ

գ* ((Վրէճէսնգրութեան ոգով')') լերուած էր թուրքբ ժողովուրգէ Հանգէպ։ Հր» քյսլատակ դրած էր ((Հ'// շակ))ը և էյր կուս ակրութ ևան ղեկաւէարու֊ թ էյւնլ7յսոէշտակել Հէյ[ք1յագէրներ ու ձեռբէն 1ւ ա ;7ո հդ տալ ադգայն ակ/սն-Հա֊ կասորէյաքէյստjm jկա^հ ւոարադ ։ Վեր**J իշեալ նկատառույքյյերու Հէմ'ան ւէր այ Հնջակեան կուսակրութ էւ^ւը մերժեր դ սր ծո։կրյ էւյ ((Հայ (քեղաւէյոէսական^ւերէ 'հաշնակրութ էւն))է Հետ ? ջբաժ֊ նհչու Համար անոր Հետագայ արկածաէսնգր ական ջարաղէտ գործ ուն էու թեան սլատասէյյ/յյնատուութ էյւնր յ Այ ո կերսլուէ ալ ան բ տ չ ուերյաւ այգ կազմ ակեր ոլութ ենէն !ւ ջեդեալ նկատեր /// ///?//// զատէ կողմէ կայարուած rlinմ անակաւոր Համաձայ^էութ էյւնր ։ Հ՛հջակետն 1/եգրո՛հ է առած այս կարեւոր որոշում ր ՊաՇՏօնաևան 8 u i jS U I I*արու թիլն է1որ ագր էյհ տակ Հր ա///ար ակու երաւ ((Հնչակ՛)} էյ 5 Տ րյլ նիս 1891 է թի լին // կչ1։ ուր 1լ՚րսու ի ՚ —

— Ոատ տեգերից դիւքոււք են Կոլսակցութեանս գործակալներին, հարցնելով թե՝ արդեօ՞ք նիշդ ե nr իբր նոր երեւան եկուլ «Հո»] Տեղափոխւսկւսնների Դաշնակցոլբիւնպւ անունթ կրող խոււքբլւ ւքիացեյ ե Հնտսւկեան Տեղափոխւսկւսն Կուսակգութևան քյետ, յատ որոււք, նոյն այդ պատրուսելով արդեն եղել են դրաւքակսւն նանդսւնակությււններ եւ այդ յուրին շատերյւ քոսւատալա|’ բաւական տեգեր գործի նեջ առաջացել ե դգալի խառնաօփոթութիւն: Պաշտօնապես յայտարարոլլք ենք, թե կուսակցութեանս ել վերոյիօեալ Դաշնակցութեան ւ!եջ՝ չե' եղած եւ չկայ ոչ ւքեկ ւքիութիւն եւ ոչ ւքի կապ: Հնտակեան Տեդափոխական Կուսակցութեան ԿԵԴՐՈՆ «Հնչակ», Գ • Տարի, Թիլ 7, 1891, Լռնաոն

ԱՌԱՋհՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ Վ.ԱՐՋՈՒԹհՒՆԸ Տրապէյզոնէյ մ էջ [յանազատ ամէնէն առաջ կը ծանօթանայ ու սերտ յար արերու թ էյմհ կը մշակէ Պետրոս Ա*ար էյմ եա*հէյ ե Հմայեակ ///ոr շյզ///_լեաՆէյ Հետ։ Ս,սոհր և. Ա*եդաւ որեա*!։Էյ Հեյս Համ աէււսր Հուր գ' fj անադատ կ' որ սշէ կա՚1՚ՈԿ Հնշակեան մաu'hniikէյւղ մը։ Այգ նսլտտակուէ ժ րյդուէէյ կր Հրաւէրուէ^! $էր * / / / / — Հան ՝քՀաՀանան ? Պետրոս Աարէմեանը ? Հ • քդուշպուլեանը ? (քակոր Աեղաւոր — եանր^ Հեթում §էյր ս։աուրեանը ? [Հանուկ (ծ'ագէսսեաՇ հը ? Աեգրակ Պօյաճեանը։ Ասոնյյ մ էջէն քդուշւդուլեան ր%կ'էորգեան ճ եմ տր տՆէ՚հ էր ? Ա*ար էյմեանր՝ *էենե֊ տէյկէյ Մէսիթարեան գ սլր որէ ։ Տէր աՀանը % գաւառական համեստ բաՀանայ մ ը ^ բայդ շատ ժոդոէէրգա կա*1է և. Հայր եհէասէր մէկր։ Մէւսները կը *դատկսժհէէյն զա֊ նազան էսաւերու առեւտրական ? արՀեստաւոր ք (Հողաէը տեղի կ’ո'հետնայ Տէը ՎաՀանէւ տունը ? ուր հ)անազատ ? էր ամբողջ պերճաէսօսութէւնը է գործ գը*՜ նելաէ երկու ժամ տեւողութեամբ ճառ մր կը ԷսօսԷ? սլւսրղելուէ թրյչաՀայու֊ էժեան տաո աւղագ էյն ւէէճւսկը և. յեդափ// խ ակա*հ գործ ուն էուէ7եա*1է անՀրաժեշ֊ տութէւ^էր ։ ք1ր ճառէ*!։ մ էջ էյա^յադատ ? ի՚հշսլէս մ էյշտ ? կը շեշտէ Հայաստան մեկ^ւելու և. Հոն գործելու նաէսաւզայ if ան ր ։

lJ։1'կաները? որ մեծ յափշտակութեամբ Հետեւած Լին թ ա*!։աղատէ ճա

«(ԱՏՄՈԻԹհհՆ

ռ ին ? խիստ կը գտ նեն այս պայմանը? տբուած PէէէսէՈէէ ոP անո ն,,մէ խ ք,IM I— ըա նչի>֊րը ընտա‘“ ՒքՒ, գործի տէր և Հևտեւաբար իրե?/ւյ Համար ա^էիրագոր ծելի պայման մըհ էր որ կը գրուէր։ Q/աւջորգ ժողովը տեղի կ' ուն Հր?/ւսյ Ա* Մևղաւ որեա բ'հակարա^հը ։ Առա֊ ջին ժողովին վեր ջաւոր ութ հան ////// ?/աղimiin առաջար կած էր' երկրորգ Ժողովին ներկայ ըլլան միայն այ*հ անձնաւոր ու թ էւնն եր ը ? ոը uհ,ը պիտի կարողանա/— յին ընգոմհիլ ւղայմանը և Երկիր մեկ^էիլ։ Մեծ կ' ըլլայ ամէնուն զարմանյըը^ ևր բ կը տեսնե ?/ որ բոլորն ալ եկած էին երկրորգ Ժողովի*!։ ? բարի մէկէ*հ որ խնգրած էր իրե*!է յար մար աշխատա՛հէ ը մ ը արուի բազարի*!։ մէ^։ Այս երկրորգ ժողովին մ էջ կը կաղ/քուի Հ*հչակեա*!։ առաջին մասնաճ իլղը ? որ ը Հետագայի*!։ կը գառհայ Հնչակեա*հ կուսակըու— թ եան Ա ռ ա ջ ի ն հե՜1 |.1*ոնա կա ն Վ ա ր շ ո ւթ ի ւն բ յ Հետեւեալ կազմով♦ Պետրոս Մար իմհան , Հմ՚-յ,րակ Խուշպու-լեան , Աակոբ Մեղաւոբեան ? Հեթում Տիրատուրեան? Մանուկ քհագէոսևան ? Աեգրակ Պօյ աճեան 1ւ ‘(յշահ Տ• 1 Լարգանեան t Հ ն չ ակեա*հ կուսակղու թե ան կա*հ// // ագր ու թ եա*հ Համաձայն կեդ ր ։։*!։/// կա՛հ Վարչութիւնը պէտբ է գտ^աւէր Հայաստանի մէ ջ յ նկատելով որ աա1լաւ.ի՚ե Հայաստանի մ էջ կուսակըութ իւնը չէր կազմակեբ պուած՝ կ*որոշուի ժամ անա— կաւոր կերպով զայն Հաստատել Տրապիզոն? որը թ էեւ մայր եր կր ի սաՀման ներ ուհ մէջ ջէր ր ա յ& սաՀմանակիը էր ան որ 1ւ ունէր երթ!քւեկի յարմար ութ իւ*հ*!։եր ։ (jijii կերպով Տրապիզոնի Մաս*//աճիւղի Վարչութ իւ*հը կը նկատուի կուսակըու թ եան կեգրո*հակա*հ Վար չութ իւ*հը և կը ստանձն է ղե կավար ողի գեր՝ ամբողջ ք^ուրբիոյ Համար։ կազմ ակերպութեա*!։ Հիմը դնելէ յհաոյ Տրապիզր/նի Հայ կեանբէն ներս՝ կը սկսի ւսնօր ին ակ եռուզեռ և. խա*հգավառութ իւհ ։ Հաւաբո յթներ ու ? խնճոյէ ր— 1 հերու ատեն բոլոր խօսակգութ իւ*!։*հերու առանըըբ կը կաղմէր Հ այա ստա*1էի մօտալուտ ազատագրում ր ? ա‘եոը ապագայ ռամկա վար ակա*հ վարչաձեւը^ un fit՝ալ իստակած։ կարգերը և այլն։ Ամէհ/էն ակնառու Հռետորը $աւ*ՈԼթ|ււն Շ ա նր ի կ ե ա ն ն էր, Պոլսոյ իբ աւաբա*հակա*!։ ֆաըիւլթԷԷն շըջանաւար տ 1ւ տեզւոյն գպրոըի Հոգաբար ձու թ եան ատենապևտը։ կրկու ամ սուտն մէջ բազաբ ը կը ծածկուի կազմակերպչական ըա*հ։յով։ 'Էրեթ է ամէն երեկո յ տեղի կ*ուն են այի*հ ժողուքնհր և գա սախ օսութ իւ-ննհր ։ ք*եմի վրայ մի շտ կը տեսնուէր էյանազատը ? որու սեհեակը կաաարե՚ալ ըհ թ եր լյար անի մը կը -//-/ւածու ի ։ Հոն է որ ամ էնբը կը Հաւ աբ ու էին ճՀնչակյւի նոր թիւերը կար գալու Համար։ Առ ի զգուշութիւ!։՝ թերթ ը սենեակին գուրս չէր Հանսւեր։ Տր ասլիղո*!ւի ամէն էն աՓ ոյժ գործիչ նևրէն էր Հմայեակ էյուշպուլեան ? որ մ արբս իստական խոր Հմութիւն էր ձեռբ բերած ը հթեր ւյոււքհեր էյուշպուլեան ուհ էր նաև խօսելու յարմ արութ իւն ։ /յանազատ իր յ ու շեր ու ն մ էջ կը պատմէր թէ ի‘հ,ր կարծի,ր յայտնած էր անգ ամ մ ը այն մ ասին որ Վարգան անց պատերազմը իր իւսր ,ըի հ մէջ ոմհեըեր է տնտեսական սլատճառներ։ Այգ միտրը էյուշպու լեո/հ զարդա գնելով՝ Վարգանանլյ Հանգէս ին առթիւ ճառ մը կը խօսի և էք♦ գարու Հայաստանի վիճակը կը նոյնագնէ (*) Ա\ Վարանգետն իր ((Հ . Ժ. \ետշնակրու թետն ՊսասՐւււթիւն» գիրյչին ւՐէյք Խուշպուլեանի ւՐաււին կը գրէ. — Շատ տւհլի ւՐոլեււտնգ ւ1՝տրյչււիստ բան իր ընկերը:(Խանազատին կը ւիերալլերի ակնարկը):

ՀՆ2ԱԿԵԱՆ

մ ե ր

օրեր ու

Հա սեր

գ է մ ^

Հ ա յ ա ս ա ա ն ի *!։

վհ ր ^ա պ էս

է ն չպ է ս

Տ ր ա պ ի զ ո ն է ն

ա յ դ

որ

Հետ

Հա յ ո ւ թ

րր է ն

քյ •

1ւ

կ ր

ի ւ*ե ը

գ ա ր ո ւն

բ ա ց ա գ ա ն չէ գ լո ւ խ

ո գ հ ւո ր ո ւա ծ • —

բ ա ր ձ ր ա ց ն է

թ ո ղ

ա յգ

CCC հ ա մ ա ն ա կ ը

տ իր ո ղ

շ ա ր ժ ո ւմ ը

բ ռ ն ո ւ թ հա ն

մ ե ր

ք ա ղ ա ք է ն '

ս կ ս ի')')։

Առաջին վայր կեան ին ըեգՀանուր սարսուռ մր կ*ան էյնի բոլորին վրա ֊ յէն ^ բայց

որոտրնգոստ

ծափաՀարութ իւն մը կը պայթի

սրագին

մ էջ։ ՝ftIM 1ղաբ ի ամենաՀարուստ և- ազգեր իկ աղաներէն մ խե' Հհէթվաճեան (քա֊ կոր էֆէնտի ^ բողոքելով իքուշ֊ պու լե անի

բուռն ճառին գէմ ?

աղմուկով կր մեկնի։ '/*իչ ետք , այ գ ճառ ի ւոպաւորութեոմհ տակ լրտես

մր

Հանեն

գաՀլիճէն ։

մէջ

ծեծելու/ գուրս

'(*աղաքի 7/

ոստիկա*!։ ակա? /

թիմեր

ղ ա ր կ ո ւթ ի ւե

Տ ր ա Ii h

ւ ո յն

ո յժ և ֊

// չ

տ եղի

ոն ի տ ա լ

սկողու֊

Հետ ?

կր

մ ի ւս

ո ւր

ստ ա նա լ

սկսա ծ

Հոն

է ի ն

կա ղմա — կողմ է

ր ատ)

Հ ա ճ ը ն ց ի ?

հ ա^։ y

lY ա ր դ ա ր

ղ ա նճեա ն ի ր ե ն ց ե ա *ե

իսկ

ծ ա ւա լ

ՌՈՒԲՒՆ խԱՆԱՋԱՏ

Օ ր ե ֊ կո ւս ա կրս ւ թ հա ն

Ա ա ր ո ւթ ի ւն

ո ւն ե ն ա լո վ

Ա յս ո ւր ի շ

յա ր ա ծ'

ճ ա նկ իւ լե ա ն

Հ ա ց ա գ ո ր ծ ե ա ն ^

(ա ի վ ր ի կ ց ի )։

Հետ

ա լ

կ ը ս լա

ա ր գ էն

է ր ։

1ւ

մ է կ տ եղ_

սկսի

կ ա ղ մ ւււկ ե ր պ ո ւ թ ի ւ ն ը մ ե ծ

բ ո ւ ն

/ ս ո ւ ֊

կ՛ ո ւ ն ե ն ա յ ։

յա ր տ բ ե ր ո ւ թ ի մ ։

Պ ո լս ո յ

ա լ

կ ե գ ր ո ’/ ։ ր

* ր ջ ա ն *հ հ ր ս ւ

կ հ ր ս լո ւթ հ ա ն ? սերտ

թ ո յլ ր լլ,ոլով որչ ձ ե ր ֊

բ ա կ ա լ ո ւ թ ի ւ*ե

կողմէ

կր

Գ ր ի գ ո ր

ա ն ձ ե ր ը

կր

ը ն կ ե ր ն ե ր

Հ ա մ բ ա ր ձ ո ւմ

կ ՝ր լր ճ ե ա * է կ ա զ մ է ի ՚ե ա լ

Ա նտ ոն

Պ օ յա ճ և ա ն

վ ա ն ե ց ի ? Մ իՀր ա ն

Լկյս ր ի պ }

^ ս լ ո լ ս ե ց ի և

Պ ո լս ո յ

Վ ա ր ի չ

Ռ շտ ո ւն ի ^

(Ա *ո ւ֊

Տ ա ն 'ա տ ֊

(քա կոր

Գ ա

Մ ա ր մ ի ն ը յ

Ա տ ո վ մ

Ա ս լա ն ֊

ա յ լն ։

Պոլսոյ կազմակերսլութ իւն ը բաւական լուրջ էր և կ*ընգգրկէր գրեթէ բոլոր թաղերը։ կազմակհրպութ իւն ը Հիtfltսւ ած էր տասն ասլետական սիստեմի վրա յ 1ւ իւր աք աեչիւր տասնաւղետ իր տր ամա դ ր ուի1եո/ե տակ կը պաՀէր 10 Հոգի։ Այս տաս*եաւղետ*եհր էն ամէն տասը Հոգին ու*եէր իր առաէ եձի*1ւ ժոզովը ? իսկ բոլոր տասնապետներ ու ժողովը իր մէջէն կ' ըետրէր 7—9 անձ է կազմուած Վար իչ Մարմ ին ը։ Տարօրի*եակը այ ն էր որ Պոլսոյ մէջ կաղմակերւղութ հա*!։ բոլոր ներ֊ կայա ցուց իչհեր ը գԱ1ԼԱ1n_Ul(j|l էէ*1 ՛ 1 սլոլսեցի*եեր ը շատ աննշան տոկոս մը կր կազմ է/էն։ Illաեաղատ կը ՀաւաստԷ թէ այս Հսկայ կազմ ակեր պու թ իւն ը առաջ բերելու Համար մեծ գեր կատարած էի*ե /Արիմեան Հսւյրիկ , Ց* (Հագը֊ ևան և կ*աբրիէ լ կաֆեան (Շմաւոն^։ \քման կազմակերպչական աշխատանքներ կը մէջ։

տարուին

նաև կարին ի

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ Օը մ ը Չ ագրեանի

յա նձնարարակսմհաք

///անաղ ատին

կր

րիտասարդ մ ր՝ հիդրան կերեկցեան անունով։ Qայ տ‘հի կ* րլլ րայրն էր կարփայ ո/հցեալ Կայրենասիրական

7/ե րկ այ աV/այ J

շարժ ուլքևեր ուն

որ ան

ե— եղ֊

կազմակերպիչ

IIIաջ ատու ր կերեկցհան ի ։

Էյանազատ կերեկցևանի միտերը կր մ չակէ Հ ն չ ակևա'հ հոր դաղաւիարա֊ րա'հու թ hmifր , անոր տարրական ծան Օթ ու թ իւններ տալով կուս ակցութեան մ օտաւոր և. Հեռաւոր ծրագի րնհրու if ասին։ Էյանազատ կր թևլադրէ որ կա֊ րին վերադարձին կերեկցեան եւս լծուի կազմակերպչական աշխատանքի , չմ ոռնալով ապաՀովել միւս ժողովուրդներու%թուրքերու^ քիւրսւերու? յ / / յ \հերու դործ ակցու թ իւն ը Հասարակաց թշնամիին' թ ուր ք կառավար ու թեան

դէմ * Այդ օրերուն Տրուպիզոն ի եռանդուն կուսակցականներ էն էր կորիդոր Վարդանեան ? որուն և կր յանձ*1ւուի կարնոյ Հետ մշտական կաւզ ւզաՀելու ւզաշտօնը։ կ*ր» Վարդանեան իր խումբին մԷ^Էն մ էկուն կր յ անձնէ կարին դրա֊ կար եութիւն Հասց^ւելու պարտականութիւնը ։ Անիկա կր վարժեցնե*1ւ կարաւա֊ նապևտութեան և իրեն կր տրամադրեն էշ մ ր ? որ ու վրայ ան ապրանքներ ւզիտի փոխադրէր Տր պ իզոն էն կարին։ 1*շու բեռան գլխաւոր մասր ճՀնչա֊ կ2>ի կապոցներն էին։ \,ամակներր կր դրուէին դաղւմԱի մելանովդ որու if ա֊ սին արդէն կեր եկցեանի*!։ ոչէա,ր եղած ծանօ թ ութ իւն ը տրուած էր։ կերեկցեան կր մեկնի կարին 1ւ կ*անցնի կազմ ակեր պչական լուրջ աշ֊ խատանքի^ իրեն գործակից ունենալով Գէորդ Զի լինկիրեան ք (քակոր իչզ ա֊ լացեանյ ԱաՀաթճեան և. ուրիշ եռանդուն եր իտասար դն եր ։

ԿԱՐՆՈՅ (ԷՐՋՐՈՏԱհ) ՑՈՅՑԸ 1890 ՅՈՒՆհՍ 18հՆ Թըվ>ական կառաւէար ու թ իւն ը կասկածել " '/ թէ Կարնոյ Հայոց եկեղեցիին if էջ Հ*սյ յեղափոիէականները *էէնքի պաՀեստ ուն ին ? կ}որ ոշէ խ ուղտբ կութ եան եր հթարկել եկեղեցի ‘հ և շրջ ակայքր է Այս Լոլր Ը շուտ ծաԿէր տպաւորութիւն կր թողու ամբողջ Հայութեան ւէրայ։ Ա*ասնաւորաւզէս' Հնչակեան դաղաւիար // հր ով ոնուած երիտասարդու֊ թիւնր կր բորբոքի։ 1890 Ցունիս \8ին առտու կաԿաւխ ժողովուրդը կր խուժէ եկեղեցիին բակըպ արդիլելսւ Համար ծրադրուած խուզարկութ իւ*հը։ Էքրիտա֊ սար դ1էեր էն ոմանք կր ղի՚հուի ‘ե ատրճա*/։ակ'եևր ով' ղեկավար ունենալով (քա֊ կոբ Իջդալացեա ‘//ր ; որ Պոլիս երթալ-դալով Հնչ ակեան ար ձանադր ուած էր Աչ րդպա անի ձեռքով ։ Մօտ 30 ոստիկաններ կը խուժեն եկևղևցիիհէ բակը և կր պատրաստուին եկեղեցի մտնել։ ՀաJ ներկայացուցիչներ կը միջամտեն ոստիկա‘հապետի ‘հ մ օտ և. կ1 աշխ ատի?/ ետ քաշել տալ ոսաիկաններ ր ։ fitu*էւակցութ իւններ ը տա՛֊

ՀՆՃ11Կէ։1Ո,

կաւէ^տ չ վ ե ր ջ ա տլոտծ%Հտտտյ ե ր է տ ա ս ա ր դ ն ե ր է ն Հա մա ր

ատ րճտ սնա կը կ ը տտլարտզէ օ դ է ն մ Է ջ ։

կ *Ը 1 լա յ

որ

ս ա ս ///կ in'llա յ

սկսի

Հ ր ա րանտսձդտտւթ է ւ .ն

է/ է կ ր ո ս տ է կստ^Տ է ն

ձ ե ր բ ա զստտտտտտւելտտւ

ԱտտտրճանակԷ սլա յ թ է լ ն ը

ն ա Ա րք-ստ^տտարւՈտեր տտւ կտտղմէ։

սլ ա տ ճ ա ռ կ տ ւէւը

կը

ե ր կ ո ւս տ ե ք ։

Այս ընդհարման Հետեւա^տիտտտէ իսա^տէ չափ Հայեր կը սսլա‘ts‘tsու է ‘it ու կը վէր տսւտտր ու էն /լ մէկ ոստէկան կր սււլաննտտւէ։ Այս ընդհարումը չէ էտանդարեր սակայն ծր/սդրտտւած էտուտլարկութէւնր ։ ՈսաՒկ ա ‘էէ^տեբը վայրենաբար կը էտուժեԳտ եկեղերէէն ‘էտերս և տտտմէն անկէւ*ն կր սկսէն տէնտտւտուիէ տ ատւտտտնտլ որևէ արդէւն իէ ։ Անկէ Uտ,ը կառավար ութ էւ^տը կր սկս է ձեր բտսկալտտւթ էւն^էեր ու ։ 'հպրորէ տոեսու<չը ()՝• Qէլէ*էտկէր հան կր փաէտչէ կովկւսս• էսկ Ur,JBH կ՚սզմակերպող Հ // չակևաններ ը%կերևկտլեան ? /* չ դալ ատ յեաC h? ՍտսՀաթճեան ^ Q » \յչկեան կը կոր— սր‘էտ րC [sե‘էտ ԷրեԴտտյ Հետիերը։

ՑՈ8ՑԻՆ ՀԵՏԵԻԱՆՔՆեՐԸ Ցոյտյէ նախօրեակէն այհտ ը^ՏդՀանուր կարծէիը կը աէրէր^ թէ ևւրո֊ տտլակա^տ դէլան ադէւտտներ ը շաստ տ/եծ կարեւորու Ը Ւ ն սլէաէ աայ էն ահuր և ա֊ Ո-իթԷն օդտուելով c lsոր տ/էջատքաու֊թ էւ՚էտներ ով ճնշում սլէստէ ըստնետքնէէն P• *էրան վր այ յ էր ատլ.ործելտտւ Հոսք,ար բաղտքէրս էտtsստատլտտւածբաplr‘tsոր ոդտտւմէտերը Հայկական նտսՀտսնդնևր տտւն մ է ջ , Այս կստրծէվյը ւէարաւոետյաւ րսյ֊ ո՛-'" ւսնտ/է 9ասլէս հստի^ եր ր օաստլտ Հէւտտլտսատտսներ ը շատ անսւարբեր դըտ֊ ‘հուերահ և տ/էայ ն բսււակա'հարյա‘isսլաշ— աօ՚հակստհ աեղեկտսգէրնելտտտտէ էտ/արատել էր են րյ կարւատէարրտւթեա^տտյ' inIsղէ ունև֊ տ յած ըէտդՀinը րտւմէ մ ասէ*էտ։ Հքստյլր սւտտտէճան բարոյալիում մը նկաատտւերաւ Հայկական շր ջանis/կ*՜ ‘էտերտտւ մէջճ է տես իր էստրտ *1 տ եայ տրե ստու թ եաc tsտ յ այս տս^տաարբեր ութ ևան ։ Հայ ու թ էւն ը է^՚ՔՂՒ^ Ք P"L"I՛ " '/ է 1 1 լբուած զգա ր։ Արդտսրեւ, մ էն չ այդ Յ Ս.ՐՈԻ& ՒՒՆ Ճ Ա Ն Կ հ հ Լ Ե Ա Ն նման վ*էԱյԼ [Ժտտւրի կտստւատէտսր ութ ետսն կտտղտ/է աակտսւէ էտ չէ ր ատւնրտւած ? որով֊ Հեաեւ Հայ Isկերլետ յէն և ատւտսջն տ տ լտդար անը անձետւ^տմէտելէ տ/Լարած էէն t Հ ն չակեա*1տ կեդ ր rs'isը Հան դամւս^էտօր էէ տ կը իէտ^տէ կատլտտւթէւ*էտը և այ ն եզ— րակտստյութեա^Տ կը յանդէ թ է՝ անՀրաժեշւտտ է նտ տ ր և աւելէ կազտ/ակեր տզուտսծ տլոյրսվ մը տզտսաասէտանել թուրը կատւատէարտտւթեան և բտսր ձր տ տ ւրնե լ Հայուէձեւսն թտտւլրտսծ բտտտրոյտսկտտտնր s /տտտնտսւտտտնդ տոնտ տ ր յետլատէտտէտ տ տ տ կտ տ տ ^տ եր էաաստ տ տ րդութե ոտն

տ/out։ Տրատզէզոնէ կեդրոն տ ա տ կան Վարչտտւթէւնը կ*որտտշէ րոյրը կազմակերպել տտւտլղակէ Պտտլստտյ մէջ ? օտար դ էւան ադէտոներ ու աչի էն աո.ջեւ։

ՊԱՏՄՈհԹհԻՆ

Այս հավատակին Համար fjiuh/ազատ 1890է լէերջեր ը Պսլիս կ*անղնի ։ Հոն կը Հանդիպի կ»• կաֆեան իհէ ? Ա♦ {Հանկիւլեահ/ ին ? (ք • Պօյաճհանիե և. ուրիշներուն ? որոնք իյանդա/էառութհամբ կ*ընդունին կեդրոնի որոշումը ? մանաւանդ որ Պոլսոյ Վար իՀ Ա*արմինն ալ hiմ ահ/ ղոյղ մ ը կազմ ակհր պելու մ տադր ութիլն ունէր։ Աուլիս 12ին ^ Հի հդշարթ ի , ^ Հաւաքուին Աուրատ ? Աամատեան ? {Հահ•— կիւլեան ? 7*/»* Աչըգպաշեան ^ կ՝ր • կ»լըճեան ? կ*ազանճեան ? Մ• Վարդան֊ հան*, կ*որոշեն ղոյղը ընել խաղաղ մ իջողներ ով ։ Պոլսոյ Հհւջակևան Վարիջ (Վարմիհ/ը այն ուՀետեւ կը սկսի ցոյցի տևն֊ դ աղի՛!/ ւղատր աստու թ հահ/ ։ Iljանազատ իհ/ և. կաֆեահ/իհ/ պաշտօն կը արուի աJղելել բոլոր այհւ լայ֊ նածաւալ խահ/երր ? ուր գաւառաղի պան դ ուխտհ/երը Հայ րեհ/ակղակահ/ Համա֊ խ ըմբուէքներ ո/Է կը բնակէիhi ։ Հոն%քյանազատ Հանդամ անօրէն կը բաղատրէ տեղի ունեհ/ալիք ղոյղիհ/ կարհւոր ութիւհ/ր ? խահ/դա/է/սռէ զանգուած ը ՑԱՆԿԱԼԻ ՕՐՈՒԱՆ Համար ? //հ/ ւղիտի յայտարարուէր պաՀուն ։ էքրկու ւիր աիակահ/տիստհ/ևր ը իր ևեղ քարոզշութեա ն ընթ աՑՔէն նեն թերահ/ար բաղատը ութ իւհ/հ/եր տալ նաև Հեռաւոր Լյսլատակի — սողիալի ոտա֊ կահ/ իրաւակարդի մաս Ւն , որ աշխատաւոր ? բեււ‘հակիր դասին ? որ ու ն կը պատկանէիհէ Հայ պանդուխտն եր ը ? wz/ա մատշևլի էր և. Համապատասխան ա֊ հ/ոհ/ղ քաշած առօրեայ դառն իր ողու թ եան ։

ԳՈհՄ ԳԱԲՈհհ ՑՈՅՑԸ 1890 ՏՈՒԼհՍ 15ՒՆ 1890 Աուլիս \%ին տեղի կ'ուհւևնայ ղոյղիհ/ յատկաղու/սծ ժողուէը։

Հոն

կը ճշդուի ղոյղիհ/ հողատակը? որ էր• — /«♦ Աողոքել կարնոյ խ ուզար կու թ եահ/ և. կատարուած խժդուժու թիւն֊ ներուն դէմ ։ բ ♦ Աարձրաղնե լ դաւառ ի Հայութեան բարոյականը։ դ ♦ Հայող Հար ստաՀար ութ իւններ ուն Հանդէպ անտարբեր ևւրոպական դեսպանհ/եր ու ուշադր ութ իւհ/ր Հրաւիրել Հայկական Հար ղի /էեր աբերմամ բ ։ դ- Հ*' ջակևահւ կուս ակղու թեահ/ ՊԱՀԱՆՋԱկ'ԻՈը ներ կայա ղնևլ Աուլթ ա֊ նին' ցնցիչ ցււյցով մը, Ցսյղը տեղի պիտի ունեհ/ար կ՝ում կ'աբու ի և Ա'այր Ակեղեղւոյ Պատրի֊ արք ա ր տ ն թե մ ի ջ ե ւ ? Աուլիս ին ? կ՝ուրպան Պայրամի ա ռ ա ջ ի ն Օ ր ր։ Ցոյ ղր պիտի րԷվար խաղաղ կերպո/Է։ կուսակղութ եահ/ ՊաՀանջադիրը պիտի // եր֊ կայաղուէր Աուլ թ ա7/ ի‘հ Աշրդեան Պատրիարքի միջողոփ։ Ցսյղը սլիտի ղեկա/էարուէր երկու ահ/ձերու կողմէ ? որոնղմէ մին' Պա֊ տարադը ըհ դմ ի^ ելուէ? ՊաՀահ/ջադիր ը պիտի կւսրդար եկեղեցի ի բեմէն ? M միւսը Պտտրիարքր առհ/ելո/է պալատ ւղիտի երթար և Պ‘սՀտհէջադիր ը հ/եր֊ կայաղհ/էր Աուլթանին' իրր Հհ/ջակեահ/ կուսակղութ եահ/ ներկայացուցիչ։ Աուն ղեկւս/էար երկու ըհկերհ/եր ը պիտի ըհտր ուէ ին ւէիճակո/Լ։ Անոնղմէ մ ին պիտի ըլլ ար ՊաՀանջաղ Ււ՛ կարդա ղողը ^ իսկ մ իւս ը' // ու լթ անին հ/եր֊ կայացողը։ Աայտհ/ի բահ/ է որ երկուքիհ/ ալ մ աՀ կը ս/ղասէր։

ՀՆՉԱԿԵԱՆ Այստեղ խօսբը տանվ) ՜ձանկիւլեան ին ? որ ոգին եղած է այդ. ցոյցին*—

CC'/ ա ք ՚հ Մ արժեի իւրա բա ^ւչիւր տն դ ա մ լս֊իկ ^ է [* տեղը նստ ա ծ % իր ս ր տ խհ ու Հոդ ւո յն Հետ կը խ օ ս է ր ։ Ա րտ երն ու Հոգինեfր ն է ին որ պ իտ ի վ»աշէ ին մ ե ղ մ է ե ր կ ո ւս ը դէ*ղի մաՀ և. դէւղի կախաղան։։ ( ( ^ « ւ ա ծ դադարը ուրիչ ժողովներու դադարին ջէր նմանևր։ Ամէն Ով) լուռ, ու t/ունջ կը մտւսծէր։ Աենեակը Համակուած էր դեր եզման այի՜ն լո-ու֊ թեամբ։ կարծիքի ու գաղափարի փոիւանակու֊մ չկար։ Աս վաղուց Համաձայ— նած ու Հաշտուած էի սրտիս Հետ ? Հետեւաբար այս մաս իք։ չէ որ կը մտածէի։ կը իէորՀէի թ է% եթէ եր բեբ վիճ ակը Ւնծ1 յ ւեււէը, ւէ՞ որ խղճիս Հետ պիտի <շկարեէ հայի Հաշտու իլ ? և. խիղճս մ իշտ պիտի տանջէր զիս։ Ջէ՞ որ վիճ...կը բաշուե լէն ետբ բրած ւսռար կու թ իւ*նս ^ակատի սիբլի^էայ ի^է պիտի Համար— լԷր։ ^էըւէրԼ Ln-rtL-pիմէւը խզելով ըս ի ♦ CCԸնկերներ ^ շատ կը փափաբէի ցոյցին մ էջ դեր մը ունենա լ• եթէ եր բեվ) ղիս յարմար կը նկատէվ)^ առանց վիճակ •iբաշելու? “՚ձԳ դ-երերէն մ ի*էէ ինծի տուէբ ։ 3) Տակաւի^է ժողովը բացուած չէր* ատե^էապեար առաջարկիս վրա յ ժողովը բացուած յայտարարեց և առաջարկս Ժողովին ներ կայացուց ։ (իողաէը մ իաձայնութեամբ ըհւդունեց զայն ? բայց ուզեց դիտնալ թէ երկու դերերին n® ր մէկը կ' ուզեմ ստանձնհլ։ /// որՀե լու և տատամսելու պէտբ ^,/լ^էի^ ը^*ելիբս նախօրօբ որոշած էի։ Ըսի՝ Աշրդեանը սլալատ աան իլ և ՊաՀա‘նջադ իր ը ներ կայա ց^էել։ Ա*ողուէր նորէն միաձայնում թ եամբ ը*1 ։դու ‘հեց ։ (էՀամբարձում Պօյաճեան դէմ ս ?/ոլսած էր։ կարծես թէ իր սրտին մէջ եղած ան ցուդա րձ ր որոշ կերպ ով կը տես^էէի ։ Վիճակ պիտի ձգուէր ջ՚սդիրը 1լա[*րէ,,,Ա1 1 Ղ ///,w^ jr/ WL< Ակուրատ խօսեցաւ• «.Եթէ յարմար կը ւոեսնէվ)^ աոահց վիճա կՒ, Պ*սՀւսնջադ իր ը կարդալու ալ ինծի յանձնեցէբ ։ » Ա՝իաձայքւութեամբ րնդունուեցաւ ։ CCէհՈղՈվ Ը լրացած էր։ Ը^էկեր‘հերը կ*ողջագուրու ին • ա աբ Համբոյրնևր կը դրոշմե*!։ իրարու ճակտին։ Ա^վ դիաէ 3,1ւէիս 15ի ց ո յք/է^/ ե տ վ) } ով պի տի ifհար ? Հ/,/ %մեռած ։

< հՄի^չեւ ցոյցին։ օրը այլհւս պաշտօնական ժողով տեղի պիտի չունեմ ‘հար յ այլ սլատր աստութ իւ^է^ւհր ւղիտի տեո՝հուէ խհ ։ Այդ ժողովի*հ կը մաս֊ '“ •ոկ!յէ1’ն , ի մ էն այլոց ‘նաև Գր ♦ Ամպարճհան ? *հր * Ղ*լըճեան 1ւ Արամ Ամ չըգպաշ ։ ))

կո ւս ա կ ց ս ւթ եան կա զմա կերպ չա կա ն ս ի ս տ ե մ ը ո ւն է ր տ ա սնա պ ետ ներ է զատ յ ի ս ն ա սլե տ քւեր և Հար իւրապետ^էեր ^ ո ր ոն բ ի ր են ց տ ր ա մ ա դ ր ո ւ թ ե ա ‘հ տակ ունէխ հ Հի ՚հղ.ա կ ա հ և տասնակւաւն /// ա ս ն ա սլե ա 7/ե ր • Հր ա Հա հ ղ ր ա '/<ո 7/ ց մ իմ ջոցսվ կը տ րուէր շար բերում/։ Կէր ակի առտու պէտբ է կտրուէթն դաւառնհր ը տանող Հեռագրա թելև֊ ր ը ? որպէսղի անմիջական ջարդերու ՀրաՀանդնհբ ջերթար։ Այդ պաշտօնը ար ուա ծ էր տիվր էկքքէ տասնապետ (ուսուցիչ} քՒորոս պատուելի ին ։ Վերջէն ստուդուած էր որ շաբաթ իրիկուն։ ան Իւ՛ սլաշտօնԸ կատար ելէ ետբ ? կիը ակի առտու ալ ‘ներկայ եղած էր եկեղեցիի ցոյցի< Ա% իր խումբովը։ Աոյցի ծրագրին մ անր ամաս^էու թ իւն ը տաս*նապետ*ներ ուն տեղեկագըրմ ուա ծ չէր՝ առ ի զդուշ ութ իւն ։ միայն ՀրաՀանդուած էր ‘ներկայ ըլլալ եկե~ դեզի, իրենց խում բերովդ և՝ զինուած։ Պահանջագիրը բազմաթիււ օրինակ-

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

‘էէևրաէ ւսր աագր ուած էր և. բաժն ու֊ւսծ էսմբաււլհտ^ւևրուն ^ ոբպէսզէ հկհղհբէքէն tf է£ կարդ.աբած ատ/յն էբ Ifնր բ ալ բարձրաձայն կարդային*։ Կիրա‘ժ առտու կանուխէն Պոլս ոյ ծայրերէն և. Հեռաւոր ուեկիլ ն հհլւՀ ն խսւռն բաղմ ութ իւ-ն մ ը կը սկսի խուժե լ Պ՝ում փաբուի Մայբ Եկեղեցի հ ։ Մ ո ւր ա տ

ք Հ ա ն կ ի լլ ե ա ն

//է ջ ՝ մ ի ա ս ի ն ե կ ե ղ ե ցի ն ո ւի

Հ ա ր ի լր ա պ ե տ

ոստ իկա ններ

՚ն ա խ ա պ է ս

ե ր թ ա լո լ

'[ յա զ ա ր է թ

Հա մա ր։

կ ր ժ ՜ա մ ա դ ր ո ւ ի ն

(Հ ր ճ ա ր ա ն ի ն մ է ջ

Լ ո I- ո ի ‘հև ու ն 1ւ կ ը յ ա յ տ ն է

սպ րդա ծ են բա կին

մ էջ։

(Հ ա յտ ն ի

ս ր ճ ա ր ա ն /ի մ ը

l/ / կ է ն

թ է

երկու

Ն ՚ն խ ա պ է ս

ո ր ո շս ւա ծ

էր

Պ “ I Հn ill Հ ու ւլ ի J1[՛ կ “ ւ/ ' ղ ու /

բ ա յ ց վ ե ր ջ ի ն tj ո ւյ ր կ հ ա հ ի 7/ ա յ դ

մ եկ^հող լ ր ա ե ո հ ե ր ր կ ր ն ա ք ի ն ն ո ր

յա յա

—

դ ա ղտ Ո ի

է ր ո ր ո ստ ի կ ա *հ ո ւ թ ի ւ*հ ր լ ո ւ ր

ա ռ ա ծ է ր ։ Ա ՚հ մ ի ջ ա պ է ս ո ս ա ի կ ա '/ / 7/ հ ր ո I ն վ ր ա յ Հ ս կ ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր կ ե ր թ /ե ր ^ կ ը դ ր ո ւ ի դ ն ։ Լ ր տ ե ս ՚Ա հ ր ր կ ր ղ դ ա ն և կ ր մեկ'1ւի'1ւ» • • ։ ա տ են•

կը

ո ր ո շո ւմ ը կր

(է Ա ռ ա ր ե լո ք յ

փո ի ։ հ՛հ ^

ո ս տ ի կ ա ն *հ ե ր բ ե ր ե լ տ ա լ և

գ ա ր ե լ ։ թ է ե ւ ժ ո ղ ո վ ի ո ր ո շ ո ւ մ ի *!։ դ է մ ՝ բ ա յ ց ե ր կ ո ւ բ ը

«Լգա ղտ ն ի

(Մ ո ւ ր ա տ

Ս ր բ ո g՝)՝) ի

կ ա ս կ ա ծ ե լո վ ծրա գիրը և

ր ն ֊

որ

խ ա ն

/Հա՛ն կ ի ւ լ ե ա՛հ)

սլա ա ա ս ի ։ ս/հ ա տ ս ւ ո ւ թ ի ւ'1 ։ ր ի ր ե ^ /ց ւ է ր ա յ վ ե ր ց ն հ յ ս վ ' կ ՚ ո ր ո շ [lit շ տ ա պ ե լ ։

Երբ Պատրիարըր ղ Ոքիրնևբով Աաեան կ՛ հ ր թ այ [ </>/#/it ,ր ի /* արձու նո)) սկսելու , /) ան կիr լհան Մո։ ր աս։ի ն կ՚ առա /սր կէ դերեր՚Աի*!։ փոխել և ի t1,լ> Պէս՛— Հանի/սգիրը կար դա յ , j> ոկ Մուրատ' Պուտըիար ը ր աո ՈԼ պալատ տm'llհլս! է Մուրատ կր Համաձայք Աի։ Հաղիւ գոլիը 'հերր կր սկոին (Լ կ * արւ .ր »ր , 'ձանկիւլէ/ան բարձրաձայն կր սկսի կարդալ Պահանջագիրըւ Արու 1 ։ կր այ նակցի7/ ամ էն կողմէ խմբա պես։՝!/եր ր ։ Ա Հ։ո այդ Պ՚սՀանջադիր ր ։ —

Հարազատ մալովուրդ, Մենք, նայերս, ունինք երկիր ւքլ։, ճայրենիք մը, որուն մեր նախաճայրերը մկրտած են Հայաստան անունա], որուն այ օժիտ ե դարձած թշուառ ածականը: Քեզ քաջ ծանօթ ե այդ երկիրը, վասնզի դուն անդիեն եկած ես ճոս,ուր կ՚ապրիս պանդուխտ: Այդ երկրին տնտեսական, ճասարակական ել քազաքական վիճակն ճիմա կա'ւ1 արիւն, կա'մ արցունք կը ճոսեցնե ան՛են մեկ ճայու սրտեն: Անտանեյի ճարստաճարութիւնք, անիրաւ ձերբակայումնևր, ապօրեն դատապարտութիւնք ու անխիդճ աք սորանք այնտեդ անպակաս են: Սոյնպիսի արարքներու դեմ մոզովրդի բոդոքոդ ար դար ձայնլւ անյսեյի կլւ մնայ միշտ ել մինչեւ իսկ կատադի զօրքերով անխնայ կյւ կոտորոլի, սոլինաճար ու զնդակաճար կ՚իյնայ նա, ինչպես Վանա], Մշոյ, այյ տեզերու եւ վերջերս Կարնոյ մ՛եծ դեպքին մեջ: Ս՛եր ճազարաւոր ւ|իժող քոյրերու ադադակյւ եւ մեր նաճատակուոզ եդըայրներու տակաւին տաք արիւնյւ մինչ այմմ՛ անա շադիր մ՛նացած ե,.— ի՜նչ կ՚յաեմ, արճամարճուած ու ծաղրուած ե իսկ: Զուրկ ամեն տեսակ իրաւունքներե, ծանրաբեռնեայ ամեն տեսակ ճարկերով, անխիդճ ճարըստաճարուած պաշտօնեայեն, վաշխառուեն, մոլյթեզիմեն եւ այյն, զուրկ նաեւ ինքնապաշտպանութեան իրաւունքի եւ անպաշտպան կանգնած դեմ ա ռ դեմ թշնամոլ ճրացանի ու սուինի, զուրկ ճաց կտրևյու դանակեն անգամ,— ճայերս կը քայքայուինք, կը կորսուինք; մազով ու այ, դու պիտի կորսուիս, դու պիտի վերանաս, եթե քո վիճակը նոյնութեամ՚բ տեւե: Պատառ մ՛ը ճաց, քիչ մը զյզիյ, որ քեզ ճարստաճարելեն, ճարկեր մալուեյեն ետք ք կը մնայ քովդ, այն այ՛ քուկդ չե, զինեայք կու գան կյւ զարնեն զլխուդ, կ՛այրեն տունդ, կ՚անպատուեն կինդ, ել յաճիդ ըերնեն կյւ խյևն պատառ ճացն այ, սեւ զյգիյն այ: Ի՞՛նչ ես դուն այսօր քու ճայրենիքիդ մեջ ... անասուն մը: Կաթնատու կովը, ապուշ ոչխարն անգամ քեզմե աւեյի զնաճատ-

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

ուած են: Ի՞նչ եււ դուն այսօր այս շռայլ մայրաքաղաքին մեջ: Ողորմեյի պանդուխտ մյւ, անտուն, անտիրական աշխատաւոր մյւ, որ երկու ձեռքերեդ ուրիշ բան մը չոլնիս քեզ սեփական: Բայց այդ երկու ձեռքերդ այ մեծերն ու ձարուստները անգութ կերպով կ՚աշխատցնևն, կը քամ՛են քոլ մարմինիդ բոլոր ոյմբ, եւ այնուձետեւ, որուն ձոգ, որ տկար ու անգործ մնացած, աղքատութեան սեւ օրերդ քարշ կու տաս, մանիդ նա մար ա՜խ քաշելով, իբր' ցանկալի բախտի մը Տամար: Մինչդեռ տասնեակ ձագարներով դուն այստեղ եւ այլ տեդերք մեծերու — քո քրտինքով, քո աշխատանքով, քո արիւնով ապրող այդ գազաններոլ — անլեզու գործիք մ’ես դարձած: Հայաստանի մեջ fn որբ ընտանիքդ, վայրենի կամաց խաղւսլիք դարձած, իր ծնած օրը կ՚անիծե ել աչքը Ջամբին յւաւած' արցունք կը կտրե: մա ղով ուրդ, այս ի՞նչ ե. սա ապրի՞լ կը նշանակե, սա գոյութի՞ւն մ ’ե, քո անունը դեռ մա՞րդ ե...: Տես, այն վիթխարի պալատներուն մեջ ապրող անբան մեծամեծները քո աշխատանքով կը սնուին. դուն ես անոնց սննդատուն, դուն ես անոնց կերակ րողը: Արդարութի՞ւն ե այդ: Մեծամեծները քոլ վաստակդ կը շռայլեն զարդարուն նարեմներու վրայ, ուր քո կուսանք բանտարկուած են, իսկ դուն, ողորմելի, աղ քատ, օրուան նացի կարօտ մուրացկան մ’ես դարձած: երագիդ մեջ իսկ տեսա՞ծ ես արդեօք այդպիսի աղիտալի վիճակ մը...: էԲողով ո՞ւրդ, ՛Բո անթիւ, անճամար թշուառոլթիլններու բուն պատնառը, իսկական ար մ՛ատը քո վարիդ քաղցած ըլ|ալն ե. կ՛ուզեմ’ ըսե| թե՝ քո տնտեսական սնանկացեալ եւ քայքայուած վիճակն ե: Հայրենիքիդ ձողը քուկդ չե ամենեւին: ‘Բուն կը վարևս, կը ցանևս, ոչխարներու ձօտը կ՚արածեցնես, կալուածատեր ճարուստներու, պեյերու, տերութեան ձամար; Հողերը' որոնց ձամար կը վճարես աձագին տուրքեր, որով իրաւունք կ՛առնես մ՚շակելու: Բայց կը մշակես, չարաչար կ՚աշխատիս եւ առած արդիւնքն այ կրկին քուկդ չե, եւ ոչ ձարիլրին ձինգն անգամ: ՛Բո տնտեսական դըրու թիւնդ ե, որ յեղափոխուելու անձրամեշտ ե: Տնտեսական կացութիւնդ եւ տնտե սական յարաբերութիւնները երկրին մեջ սլետք ե կատարելապես կևրպարանափոխուին եւ կանոնաւորուին քո պաձանջնևրուն ճամեմատ: Որո՞նք են քո պաձանջները: Գոլն կ՛ուզես որ ձողը ձաւասարապես պատկանեյի ըլլայ այն ամենուն, որք կը մշակեն զայն: Գուն կ՛ուզես, որ այդ ճողեն առած արդիւնքն սղ պատկանի անոնց, որք կ՞արտաբերեն զալն: ՞Բուն կ՛ուզես որ այդ սկզբունքին ձամեմատ ամ՛են մ՛արդ աշխատանք, գործ ընե եւ ձողը մ՚շակե, բանի, որուն գօրութեամբ ալ' ամ՛են մ՛արդ աշխատաւոր պիտի ըլլայ իր ապրուստն ձայթայթելու ձամար: ‘Բուն կ՛ուզես, մ ի խօսքա|, որ տնտեսական ամեն ձարստութիւն միշտ ձաւասարապես սաճմանուած թ|լայ մողովուրդին ամեն անդամներուն մեջ: Բայց կրնա՞ս արդեօք քո այդ տնտեսական պաձանջներն իրագործել, երբ դուն ստրուկ ես, երբ ղուն քու ճակատագրիդ տերը չես, երբ դուն ձայրենիք չունիս: ճակատագրին տերը ղուն ինքդ պետք ե ըլլաս, որպեսզի սաձմանելով ձարկ եղած ձասարակական կարգն ու օրենքները, կարենաս տնտեսական դրութիւնդ պաձանջներուդ ձամեմատ ազատաբար կարգադրել: Նախ քո քաղաքական վիճակդ պետք ե յեղափոխես, քո քաղաքական պաձանջներդ ի կատար ածես, որպեսզի միջոց ունենաս քո տնտեսական վիճակդ ալ բարե|աւե|ու:

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

Քաղաքականապես դուն ինքդ պիտի թասս fn ինքնավար տերդ; Պիտի թլյայ Օրենսդիր մաղով մը, իբրեւ ժողովրդային ներկայացա, ցչութիւն, որոնց անդամները կ՚լւնտրուին ազատ կերպով, ընդհանուր քուեարկութեամբ, առանց խտրութեան կրօնի, դասակարզի, սեռի,_պարապմունքի եւ կարողութեան: Այդ Օրենսդիր d*ni|in] |i պետք ե ունենա] կատարես!] իրաւունք ազդային կառավարչական բոլոր հարցերու մ՛եջ: Հայաստանի նահանգները պետք ե ունենան ընդարձակ ինքնսւվարութիւն: Պիտի |!||այ նսւեւ ւքաւքոլյի, իւօսքի, խղճի, դոււքարւքան, ընկերոլթիւններոլ ել ընտրական գործի ազատութիւն: մադովո՜ւրդ, Ահա այն քաղաքական սկզբունք]!, որոնց զործադրոլթիւնը անյետաձզեյի ե փրկոլթեանդ համար, եւ յանուն որոյ' այս ցոյցլւ կ՛ընես: Ոտ թե կլյ խաբուկս՛ որ այդ բոյորն այ այսօր քեղ տալի, այլ դուն կ՛ուզես այսօրուան ՑՕՕՑով յայտարարե| ի դիմաց ամբողջ աշխարհին՛ թե որո՞նք են քո պահանջները; Դուն գիտես որ կեանքդ վտանգի կ՛ենթարկես քո ամեն մեկ արդար քայյափոխին մեջ: Բայց ուրիշ անելիք չմնաց այլևւս. նայիդ հասած բերանդ՛ դուն պարտաւորուած ես դիմևյու սսքեն ծայրայեղոլթեանց, որոնց միջոցով միայն քո արդար ձայնը յսեցնե] տալ աշ խարհին, եւ քո արդար պահանջների նպատակին հասնե]: Ահա այս ե մեր այսօրուան ՑՕՅՕին խորհուրդ]!; Գիտնանք մեր գործթ առաջ մդե] եւ մեր դատթ պաշտպանե] նոյնիսկ ամենա ծանր եւ ամ՚ենասուղ գնով; կեցցե'Հայ ժողովուրդդ, որոյ մ՛իակ աղաղակն այժմ՛ պետք ե [1|||այ՝ ՄԱՀ ԿԱՄ ԱԶԱ80ԻԹԻԻՆ:» ^

IMJ

ն կ ի ւ է հ 111*11 ա յ ււ Պin Հւս*ն ջ ա գ ի ր ը ալւ դ է ն վ ե ր ջ ա ւ ո ր ո ւ թ ե ա *ն կ ր Հաււ ր ‘ն է ր ^

ե ր բ Ա ո ւ ^ ի ա ս ք ա Հ ա ն ա ն ե տ ե ւ է ն կ ը խ լ է թ ո ւ ղ թ ը ո ւ կ ը փ ա խ չ ի խ ա չ կ ա լի ն //*տ և ւ ը ։ ճ ա ն կ ի ւ լ ե ա ն ա տ ր ճ ա ն ա կ ը ք ա շ ա ծ կ ը Հ ա լա ծ է ք ա հ ա ն ա ն ։ Ա*ուրա տ կ ր յա ո ֊ա ջ ա ն ա յ

Ա շը դ հ ա ն Պ ա տ ը ի ա ը ք ի կ ո ղ մ ը /ւ իւ ս տ ո ւ թ ե ա մ ը

կնււո-ա ջա ըկէ ո ր ի ր 4thin կաու,ը ն ււա ի 1ւ ե ր թ ա յ պա լա ա Պա Դ/// ‘ն ջ ա դ ի ր ր ‘ն ե ր կ ա Հա ը ն ե լ ո ւ Գ ո ւմ ա ր։

Ա շը դ հ ա ն Պա տ րիա րքը կ ր ւիա խ ի սա ր սա փ ա Հա ր 1ւ կ ր

ւ ըտ ի ։ Ց ո յը ի ն մ ա ս ն ա կ ը ո ղ 14 ա մ հ ա յ սլաւոան ի մ ր մա տ ն ա ն ի հ կ* բ ն է Պ ա տ ր ի ա ր քի ն տ ե ղ ը ։ Ա շըգեա ն Պ ա տ րիա րք է լո ղ մ ը և կ *ա շխ ա տ ի

ե է խ էով

և ր կ ա թ է դ. ո ւ ո. ը բ ա ն ա լ ։

կր

փ 111խ չ ի

սլա ՝»֊

(Լ շ ը դ ե ա ն ւղ ա ր տ է ղ ի ն

Պաաա^էին ո ր մ ի շ տ

կը

Տև in ա-—

պ ր*ն դ է ր զա յ ն ^ կ ' ի մ ա ը ն է ճա*նկ ի ւլե ա *ն ի*ն ։ Ա շր դ և ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ք կ ր յա յտ * ն ո ւ ի • ճ ա*ն կ ի ւ լե ա*ն կ ը բ ռ ն է ա ն ո ր մ օ ր ո ւ ք է ն էլ կ ը ք ա շ է դ ո ւ ր ս ։ Ա յդ պ ա ր ո ւն {ք ա յր ք յկ ե ղ ե ը ի ի ն Հ ր շ է ջ խ ո ւ մ բ ը

‘ն ե ր ս

կը խ ո ւժ է ։

ճ ա էն կ ի ւլե ա *ն

ա տ րճա նա կը

կը

պ ա րպ է օ դ ի ն որմէ H Փ աէս նՒ^1 1 P tuJ 9 P Ււո1Լ ^ ր/ , ա ՝’ ղ ա ն ը ԸԷԼա Լո1Լ Հ_Ը ո կ ս ի ն Հ ա ր ո ւ ա ծ հ լ ճ ա ն կ ի ւ լե ա ն ը ։ Վ ր ա յ կ ը Հ ա ս ն ի Ա եբա ս֊ տ ա րի Ա ռվա կ ի մ • կ ր վ ռ*ն տ է Հ ր շ է ջ ք ՛ե ր ը ե. կ ը խ ն ա մ է ճ ա ն կ ի ւ լհ ա ն ի վ է ր ք ե ր ը ? ո ր ո ւ ն զ է ն ք ե ր բ խ լո ւ ա ծ է ի ն , Մ " ՚յ ր

Ե կ ե ղ ե ց ի ի ՛' ղա*ն գ ա կ ն և ր ը ա ն ը ն դ Հ ա տ կ ը զ ա ր *ն ո ւէ խ ն ։

բ ա զ մ ո ւ թ ի ւ ն ը խ ռ ն ո ւ ա ծ է ր բւսկ ն ո ւ շ ր ջ ա կ ա յք ր ։ ճ ա ն կ ի ւ լե ա ն

ո վ ա ծ ա ւա լ և

Ա ռվա կ ի մ

ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ը կր մղեն ղ էպ ի Պ ա տ րիա րքա րա ն։ Մ ո ւր ա տ և. ճ ա ն կ ի ւ լ եա *ն ա մ է ն մ ի ջ ո .'ll’ k a դ ի մ և ն Ա շր դ ե ա ն Պ,!1 տ ր Ւ ա ր — ք ր ա ունել պ ա լա տ տա*1էե լ ո ւ Հա մա ր ? ս ա կա յն ։ ա*ն կ ր յ ա մ ա ռ ի 1ւ կ ը մնա յ ա ֊* թ ո ռ . ի ն ա մ ո ւր կ ա ռ չա ծ ։

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

Պտտր էար ,ըաբան ը սլաշար ուած էր զէՊէուած ըհ կհրնհր „վ. ան որ դաւ է֊ ապուկէնհր ը ջարդ. ու ՛էշ ուր հղած էին ժողովուր դէն կողմէ. ցուցարար»֊ ‘հերը աւոբճւմհակէ 4 ար ուածնհր ով ծէսկ-ծակ ըրած էէն դա Հլէճէն առաստաղը ։ լՀա՚հկէլլհար հ դաՀլէճ մ inած պարուն 1 1 1 Ը կԸ Հանդ էպէ սլminՀ 7/ կախ֊ ուած ԹՈՒՎՐԱէն {որ թուրը ոլհտական զէնան շանը կը նհր կայացն էր^ ։ (կողս֊ ւխււրդէ խս/հ դավւսռ բացադան ջութ հանց if է ճանկէւլևան քձ'ուղր ան ոլաուէհ վար կ*առ.նէ 1ւ ոտգերուն տակ փշուր փշուր կ*ընէ։ // էնջ Հնչակհան ճառա[ոօսնեը ը խումբ խում բ 4 աւա,բուած ժողովուր֊ դէ*ն կը էլար դա յ էն Պաքւսւեշաց {ll*pյ անդ էն' ^աճաա Վարդապետ կը փութ ար ոստէկա՚հատոմհ 1ւ կարւավար ակա՛հ ոյժհր կը 4ր աւ էր էր հկհղհցէ։ [I ուրաա 1ւ ^անկէւլհան կրցած էէն սսլառհալէ ը է տակ 4 աif ողհլ քԼշըդ~ հան Պատրէարվւը? որպէսղէ մ էասէն պալատ տանէն ^lllflUlG^UUJ jll’p; Եբ[’ Հա֊ զաըաւո ր ամբոխը կը տհս*!»է անոն ց Պա///ր էար ը ար ահէ հ վ ար էջնհէը՝ խան֊ ւլ.աւյաււու/ , ! / , ա• Կ ՛ կը բացադանչէ•—Կեցցե' Հայ Ս.զգ|ւ, կեցցե' ագատութիւնբ, կեց

ցե' Հայաստանդ, կեցցե' Հնչակեան կուսակցու|>|ււն|1: *յ՝ում Փաբու է պաՀակապհտը՝ տաղստա՚հցէ ըոմ էսէր //՛ ուսթաֆա Պէյ ^ կհցած կը դէտէր ցոյցը» ոհբաոտացէ \,աղարէթ Լուս էն հան 1ւ էլարապետ խմբապհտնհր ը հր բ կ*m n.m^ան ահ դէպ է ոսաէկա՚էմհհր ը ? ասո՚հը կամացուկ կը Հեռանան t (Լշըդհան Պ•"տը է‘"րըը կը նսահց‘հհ7/ կառը ? դէմացը ոմհե՚հա՛Էով ճան֊ կէլլհահ։ Աամբր է Վ^արդասլեսքհ ալ կաո.,րէ7# մ էջ տհղ կը դրաւէէ կառըր ՀաղԷւ տհղէն շարժած էր ^ հր բ կը 4 աս‘հէ ‘հ 50/* Հ_աՓ զէնուած ոստէկաննհր 1ւ կը պաշարհն կառըը ? Տաճուտ Վարդապետէն ցու֊ցմունըէն Համաձայն ։ է]առըր կը կհցնհն 1ւ ճ ա հկէ/. լհահը կը ձերբակալեմ։ ? ՊատրէաըըՒն ցուցմուն ըհհր ուն վրայ։ ԱյնուՀետհւ ղէնու որ ‘հհր ը կը դ էմ հ՛հ դ էսլէ ցուցա֊ ր ար նհր ր 1ւ կը ստէպհմէ ցրուէլ։ (կողովուրդը կը յամաո-է 1ւ ջ*ուզեր տհղէն չաբ^էլ* զէնուորները Հրացանը կը պարպեմ։ ժողովուրդէմ։ վրայ ? է1 1 է ժողո֊ վուրդը ատրճանակէ Հալալածներով կը պատասխանէt Փողոցը պաՀ մր կը դառնայ կատար հալ պաահր աղմի դաշտ ։ Վամէեցէ Լկանուկ Լյալսլամ։տհան զօր,բեր ու վրայ կատարած յարձակմահ ոլաՀուն էլ էj ‘hայ անո7/ց սուրեր ու 4 ա ր ու ած հհր ու '// տակ։ (յուցարար նհր ը ա֊ ռաջէ^ւ նաՀաաակէ ն արէւհը տհսմէև լով % ալ աւհլէ կատաղութ համր կը կռուէմ։ ? սաստկաց՚հելով դն դա կմ։հր ուն տարափը։ քՒուրը ղէն սւ nր նհր ը կը սլաՀու ըաէ հ սլատհրուն տակ։ Տ՛*։սմ։ապհտ սհ֊ բաստացէ ■3"վ՛էան // էս Ղա ում ր ուհ ահ ? ատրճամւակլi ձերւէն ^ ուղղակէ կը Jtt։P“ ձակ է պաՀուըտած ղէմ։ու որ՝հեը ում։ *![*n M Jյ ԲւսJՑ զտրնուհլով դհաէ՛հ է*էJ՝՜ նայ։ ք*ազմութհնէն խումբ մ ը՝ կատղած՝ կը յարձակէ զէն ուորն հր ուն վրայ 1ւ ծանրասլէս կը վէրաւորէ անր/հցմէ մէկ ,ըանին, Այդ մ Ւ1ոցէհ թ ուր վ>հրուն օդն /// կան ուժը էլ աւհ լհ այ և. Հայերը կը ոտէպու է՛հ դադրհց՚հհլ կռէւը։ 1]ռու է դաշտէ*հ վրա յ ինկ ած էէէւ (Pահու1 լ ք,ալսլանաեm 'h 1ւ QուէՀա^ւէւէս Ղպւ֊մբ սւհա՛հ 1ւ ծա՛հր ասլէս ւէէր աւ որ սւ ած ղէ հ// ։.սր // հր — աասէV/ աւհլէ ԷԺհjJ1ւ վէր աւորնհր ը կրցած էէ՛հ Հեռանալ։ Անմ էջապէ ս կառավարականI կառ,ըհբ ով մեռելները /ւ վէ ր աւոբները կը վհրցուէՀէ։ 4 էնդ-վհ ց ոստէկաննհբ ով 30 ,ըայ լ 4հրւաւ ոը ութ ևւոն վբայ

«^ԼՏՄՈՒԹհհՆ

7*ուր պան Բայրամի օրն էր։ Հնջակեան այս ղդա յա ղուն ղ և /// նօր էնտկ ցնյղէն լուրը արադութեամ բ կը տար ածու է ըաղա ը էն մէ^։ Տօնական ընդունե լութեա'ն ատեն պետական։ բոլոր շր ջա^էակ'ներու էւօսակղութ հան 'նէւթը

այ դ կ ՚ ը ս ՚ - յ ՛

ԳՈՒՄ ԳԱԲՈՒՒ ՑՈՅՑԻՆ ԱՐՋԱԳԱՆԳԸ «ՃՆՋԱԿ»հ ՄԷՋ Ցոյ րէ դևկաւէարներ է ‘ն՝ բժշկական համալս արանէ ուսանող Համբարձում ՊՕյաճհա'ն ԼԱ *ուր ատ') անյայտաղէսծ է ր ? է սկ {Հէս'նկԷւ լե ա'ն դատէ մահուան դատապարտուած ։ կ'ըսէր*—

Ս,ն'

բան/ոէն

կանջուած / ւ

երկտող մ ր դրև լա) ը'նկեjt'hlrբ ուն

Շատ ամուր կը սեղմեմ ձեր ձեռըերը

1ւ կը

համբուրեմ

ալ։ Վաղր ճրադս պէտէ մ արէ ? բայց յե ղափո(սա1լա'ն ճրադը միշտ մնայ ?

բո լորդ

ւէառ

թ ող

թ ողուը որ ւՈՒ անյ>։ ]*ր մահուան սրաոէժ ր սակայ'ն ւյկեանս բեր ղարդելո ւ թ եtit'll կը փոէսու է ։

յՀա^էկիւ լեա^է լսելովդ այս նոր որոշումը? հետեւեէսլ երկտողը ներուն* — ((Եթէ հայ ժողովուրդը ւղէտէ

հաս'llէ

էր

կը

բաղձանՔին,

մարմին։ ր բաղ օդէն մէջ դաղաններու կեր դառնայ , է սկ Խթ է ոը պէղծ ձեռըերէ շղթայուածճ բանտէն

դրէ ընկերթող իմ

? կը ղաւէմ

սլէտէ մեռնէմ ։ Է)է ս կոր ստեան

մ turn'llողները ևղան Տաճատ Վարդապետէ դրութ էւ*նը ? Տէբ Աուըէասէ

և. լ ո ւ ֊

սարարէ սաորադր ու թ է ւ'1ւ'1ւեր ը ։ Լքնաը բարեա ւ ♦ * ♦ / )) Տաճատ Վարդաւղետէ մ ատնու թ է ւն ը հաստատուե լէն ետը ^ Պոլս ոյ Հնչ. կուսակղութ եա'ն դ ատար անը հևտեւեւսլ սլաշտօ ն ական վճէռը կ* արձակէ * — ((Ըստ պատժական օրէնաղ տրամադր ութ եան ,

սուրբ դ որ ծ է արդելը եղող լր տևսնև-

րուն ու մ ատ'նԷշ'նևր ու ն աըժանաւոր ւԼարձատր ութ էւ'ն ը' մահ է ։ (էՀնչակեան յ ևէլա։Էոէւ/// կան դ ատար ա'նը հետևրլեալ վճէ « ները կայաղուղ* 1) Պատժևլ Տաճատ Վարդասլետը այն մ ատնու թ եա'ն

'%ամար^

որ ան

րրած է

Օր * ճւոնկէւլեան է և էր մէկ ընկերոջ մասէն' թուրը զէ^1♦ ատեանէ

առջեւ։

2 ) Պատժել պալատական յայտնէ լրտես Անաստասը։

((.Այդ վճէռ^ւերլւ դործադրուեղան ։ »

(«Հնչակ», Գ* տարի թիլ 6, 14 Սեպտ. 1890) Հ ն ւ ակեան յեղափսէւական դ տտարա'// ը այս ա*1!դտմ

եւս

մ ա'նր աղն նէ ն

ըննութեամբ ստուդելուէ և հաստատելով թ է' 1) Աուըէաս ըահանան ուղղւսկէ մ ասնակղութ էւ֊ ն 1ւ դոր ծակղութ էւն ունեղած է Տաճատ Վարդապետէ մատնու— թեանղ և. դաւաճա'նութ1եանղ մ է^ ? 2 ) Փաստաբան /// ա£ է կ Պևmր ոսեttt'h մ turn'llէ^լ և. ifար ձկա'll լրտես է 1ւ յա յան է դաւաճա'ն՝ Ը^ՓԳէ^ աււրբ դործ էն և. 'նկատե լով nր րսա պատժական օր էն աղ /// րաif աւէրսւ թ ևան՝ այ դ ւղէ սէ ‘ներ ու արժտնադոյն պատէժը մահ է , մէաձայ'նութեամբ՝ այդ դատապարտեղ ։

Այդ

վճիռը անմ էջապէս դործ ադր ուեղտւ ։

երկու

դաւաճաններն

է մահ

հն չ ա կ ե ա ն

ՎԱՐԳ ՊԱՏՐԻԿԻ ԴԱՏԱՎԱՐՈԻԹԻԻՆԸ 1891 Փ ե տ ը * 25ի (.(.Հնջա ‘ր Ւ 1'Կ Ւ 1ա կ ի ց ' Պ երճ (ք/*Է Հ բ ա ն

Տ ա մ ա տ ե ա //) կ ր

7- ր է ՝ ՀհՄ 111"" 'հ ի է [ Լ ր մ ե 'հակ Հ ա յկ ո ւ'հ fi [i ց ո ւ ց մ ո ւ ն վ է ն ե ր ո ւն վ ր ա յ բա նւււա ր կ ո ւ ա ծ Հ հ է ա կ ե ա 'հ ղ ե կ ա վւււ ր'հ ե ր կ'հ վ ա ր դ. Պա ա ր ի էլի դ ա տ ա վ ա ր ո ւ թ իւ'հ ր տ ե ղ ի ո ւ հ ե ց ա ւ ղ ո հբա ց ։ ((Վ ա րդ. Պուտը է կև in'll է էսր ո էս ա սլա ա ա ս էյ ա'հ'հ և ր ր ա մ է ն ո ւ 'll զ ա ր մ ա ն ք սլա ա ճ uurlsց ի ն % մ ի շ տ յա մ ա ր ւ ե լ ո վ in'll ա ր ղ ե ր է բ ո լ ո ր րէւա ոա կա ն պ ա հ տ օ ն հ ա ն Հրր ր ։ Հ ա ր ց ա ,ք ն ն ո ւ թ և in'll ժ ա մ ա 'հ ա կ սլա շա օ'հ և ա'հ և ր կ'հ մ ի'հ դ ի տ ե լ տ ո ւ ե ր է *Լ ա ր դ Պա ա ր ի կ ի ն ո ր վ ա յ ե լ ո ւ է կ ե լա լո վ իյ օ ս ի պ ա տ կա ո-և լ ի ւո տ և ա ն ի'հ ա ո Հ ե ւ ։ IՀ 'հ սլա ա ա ս իյ in'll հ ր է» « Թ ուր,ր ի ո յ մ կ ջ էը ի չ ա ն ձ ի 'հ էը կա 'հ սլ ա ա կ ա ո ե լ ի )) ։ Ա'հ ‘չ ի ս ւ ր ա ցև ր Հ հ չ ա կ ե ա ն յ ե ղ ա ւի ո իյ ա կ ա 'հ ր լ լ ա լ ր էւ ա յ դ ւսււէԺ ի ւ Պ ո լի ս դ ա լ ը ։ Թ ո ւ ե ր է ա ն ո ն ւլ ա ռ ^ /քւ ա յ հ ա մէ՝հ զ ր կ ա ն վ ր ը և բ ռ ն ո ւ թ ի ւ 'հ ն ե ր ը , ղ ս ր ի դ ո ր ծ դ ր ի ն հ ա յ ե բ ո ւ ւէր ա յ ։ Մ ա տ ն ա ն շ հ ր է մ շ ե ց ի ն հ ր ո ւ տ ա ն ջ ա ն ք ը հ- բ ա ր բ ա բ ո ս [ք ո ւ ս ա սլկկ ի ա ղ ա տ ա ր ձ ա կ ո ւ մ ը * շև շտ և ր կ [J կ ' Հ ն է ա կ հ ա ն կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ և ա հ բ ո ւ ն 'հ պ ա տ ա կ 'll կ հա յ ^ իք ո ւ ր ,ր ^ քր ի ւ ր տ ^ յ ո յ ն 1ւ ա ր ա բ ա ղ դ ե բ ո ւ ի ր ա ր ո ւ հետ ե ղ բ ա յ ր ա բ ա ր ասլ ր /*//', թ կ էւրե'հց \հ պ ա տ ա կ ն կ ; դ ո ն է Հ ա յ ա ս տ in'll էւ մ կ ջ ^ մ ա ր — ւէւուէայհլ ա պ ր ե լ ո ւ մ ի ջ ո ց ն ե ր ո ւ ն ը ն ձ ե ռ ո ւ մ ր ։ Թ զէժա կիցը կը շ ա ր ո ւն ա կ կ •— կ ա ր ի ն ի 12 Qո ւ հ ի ս ի էւ Փ ո ւ մ Փ ա բ ո ւ ի 18 Յր/ւ լ ի ս ի քքո JԱևք1Ը կք՚կէ1^ Հ ա ն ֊ Գէ n բ ե ր ի'հ Դա յ կ ա կ m'll էս 'll դ ի ր ը հ ւ ր ո ւղւոկա'հ դ ի ւ ա 'll 'll ե ր ո լ հ ա ո .ջ ե ւ։ Հ ա յ կ ա կ ա ն էս'հ դիր'1ւ ա յ ժ մ կ ր մ ա ն կ 'հոր ւէւուլի մ ը մ կ Պ^ ո տ in'll ա լ ո վ ա մ ե 'հ ա ս ո ւ ր կ ե ր ս լ ա ր ո / հ ը ։ Էքւր ո սլա կ ա ն պ ե տ ո ւ թ ե ա ն ց շ ա հ ե ր ը կ ր պ ա հ ա ն ջ ե ն կ տ ր ո ւ կ դ էւր ը բ ո ՝հե լ Թ ո ւր ,ր ի ո յ մ կ ջ կ ա տ ա ր ո ւ ա ծ վ ա յ ր ա դ ո ւի ք ե ա ն րյ հ ա ն դ կ պ ։ ք յն ո լւհ ի ւ մ ե ր ց ո յ ց ե ր ո ւ 'հ ճ հ ա յկ ա կ ա ն է ս ն դ ի ր ը կ ր զ բ ա ղ ե ց 'հ կ ե ւ ր ո ս լ ա կ ա հ մ ա մ ո ւ լ ի ս ի ւ'հ ա կ 'հ 1րր ը ։ Հ ն է ա կ հ ա ն կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ եա 'հ շ ա ր ժ ոււՈւհ ր ը ո ւ շ ի ո ւ շ ո վ կ ը ն կ ա ր ա դ ր ո ւ ի'հ in'll ւէլ ի ա կ ա 'հ ? գ ե ր մ ա'հ ա կա 'հ ? րւուո ա կա 'հ էւ ա յ լ իք ե բ իէ ե ր ո ւ մ կ ջ ։ Փլո՚դսԷւէո ն[, իք հ ր թ ը ? ո ո ւ ս ա 1լա'հ (( ք/Ա// ո ս տ էւ)) ? C C(; ո վ ս յ կ աԼրեմ իա ^ )^ (Լ*Լյովոր ո ս ի յ ս կ ի Թ ե լե ֊ կ ր ա մ )) յ CC//' ս հ ի իք կ օ ր )) հ ա յ լ թ ե ր թ ե ր լ ա յ ն ա ր տ ա տ ս լ ո ւ իք իւ'հ'հե ր 1լ }ը 1ւ1յհ (.(.Հըհ֊ էակ՝)՛) կ'հ քւ ի ր ե հ ց թ ղ թ ա կ ի քթ* ե ր է ն ։ Հ ա յ կ ա կ ա ն ե էլը ե տ ա կ ա 'հ հ ա ր ց ե ր ո ւ ս ո ւ ր հ ա ն դ ա մ in'll քը կ'հ դ ր դ ո ւ ա ծ ' ի — ր ա ր դ կ մ լ ա ր ո ւ ա ծ շ ա հ ա մ ո լ ւ ղ ե տ ո ւ թ ի ւ'հ 'հ ե ր ը հ ի ւ ա 'հ դ մ ա ր ւլ ո ւ դ ի ա ղ հ հ ս ւ թ ե ա մ բ կը զբա ղ ի ն , Մ ե ր փ ր կ ո ւ թ ի ւ ն ը ա ն շ ո ւ շ տ ոչ թ կ է } ւ ր ո պ ա յէ ն կ ը ս սլ ա ս ե ն զը ? ա յլ ճ ը հ ֊ շ ո ւ ա ծ ա զ դ ե ր ո ւ մ ի ա ս 'հ ա կ ա 'հ ը հ դւէզո ւԱ նե ր կ ն ։ Ո ր ո 1Շ'1ւ,ր ա ,ըս ո ր ո ւ ե ց ա ն ի ր ը Հ ն է ա կ ե ա ն յե ղ ա փ ո էս ա կա'հ'հ ե ր • 1. Պ ԵՏՐՈՍ Մ Ա ՐԻ Մ Ե Ա Ն - ծ ն ա ծ է Տ ր ա պ ի ղ ո ն 1878////, ղ ա ւ ա կ ն կ ՄՄ ա ր ի մ ևա*!! ի ^ ո ր կ ա թ ո լ ի կ հա մս։ յ ն ,ը ի կ ա ր կ ա ռ ո ւ ն ղ - կ մ ը և ր կ հ մ կ կ հ կ ր ։ Ս,շա— կ ե ր տ ա ծ կ Վ ե ն ե տ ի կ ի {]'ո 1ր ա ւո քիաֆւս յ կ լև ա ն վ ա ր ժ ա ր ա ն ի հ ? Ա լի շ ա ն կ ն ս տ ա — ն - ւ " - ւ հա յ ր ե 'll ա ս ի ր ա էլա 'll ա ւ իւ՝!! ը ։ Տ րա պ իզոԱ էի Հ ն է ա կ ե ա ն հ իւքքւա դ ի ր'հ ե ր կ ն մ կ կ՝!! կ ր 5 ե ր բ ձ և ր բ ա կ ա ք ո ւ ե «-* լ ո,Է Ա էԲՔ իա յի բ ա ն տ ը կ ը ղ ր կ ո ւ ի 1890/ / / / U.J*[ դ ժ ո խ յ յ ի ն մ կ ջ կ ր ք Ո ւ ւ ս յվ ե ց տ ա —

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ ր ի ։ ք *ա ն տ էն ա ղ ա ա ու ե լ ո ւէ կ ’ ա ց հ է և

\յա զ ա ր բ է կ ե ա հ ւի Հետ կ ը

տակ?) ե ր գ ի ծ ա թ ե ր թ ը ։ չա կ ա ն

և.

կեգրոն

էսմբա գրէ

Ա*ա ր ի մ և ա ն ի

գ հ ղ ա ր ՈԼ-ե ս տ ա կա*1է

((.Ապ նկա ր

ճ ա շա կ ի ն

պատ կահ։ ի ((Ա պ տ ա կ)) ի ն Հ ա մ բ ա լ ը ։

կը

<(Ա պ տ ա կ 3)

կը J ‘" ր ա տ ե ւէ չ ո ր ս տա ր ի ն ե ր ։

կե գ ր ո ն ի ք ա ր տ ո ւղ ա ր ի

Հա ն գ տ մ ա ն ,ըո վ ?

մ ի ն չ ե ւ ա յս օ ր մ ե ր ձ հ ո ֊ր ը Հա սա ծ ա ?/ ո ր գ ր ր ո ւ թ իւ^ւ^ւ հ ր ը պ ա տ ի ւ կ ը բ ե ր ե *!։

իր

անձին

և Կհդր Ոնին։ Մ ա ր ի մ ե ա ն ձ գ ե լո վ կեգըոնը կա ն9նՒ կ Ով կ ա ս ։ 1899 ի*!* ն /// իւ կ ը Հա ս տատ ո ւ ի Պ111— վէու և. ապա ք ^ ՚ի ֆ լի ս ? ո ւ ր կ ը զ բ ա ղ ի գ ե ղ ա ր ո ւ ե ստ ա կ ա ն -տ պ ա գ ը ակս/Ա

գործերով'

ընկեր

Գ ն ո ւն ի ի ն Հետ ։

ՊԵՏՐՈՍ ՄՍ.ՐՒՄԵՍ.Ն

Պա,ըու գտնուած մի §ոցի?/ ամւէււմհացած էր և ու նէ,, չորս զաւակնհր , ( որոնցմէ if/rկը Հոս է այսօր } յարգուած ճարտարագետ Պարգեւ Մարիմեան ? Հաստատուած Պէյրութ ։ )

2* *ՒԼԸՃԵԱՆ , տ Ւ՚ԼԸ Ւ ) ո ւ ս ա ն ո ղ ի ր ա ւա բ ա ն ակա^։ Հ ա մ ա լ սա րա ն։ ի ' Պ ոլիս ? 23 տ ա ր ե կ ա ն ? ա ,ըս ո ր ո ւ ա ծ ' Ա ք ք Ի ա ։ 3* ՆԻԿՈ1,ՈՍ ՊԱԼՊԱԼԵԱՆ, սեբաստացի , սևղանաւոր ? աըսսրուած' նոյն տեղը ։ 4* ՄԱ^^Աք* ՄՈՄՃԵԱՆ) սեբաստացի? վաճառական ? 64 տարեկան ? աըսոր ուա ծ' Ափր իկհան Թրիփոլի։ 5* ՍԱՐԳԻՍ ՏՈ՚ԲԹՈՈԵԱՆ, տՒլԼըՒկըՒ^ արՀեսաաւոր ? 32 տարե1լաք1 ։^ նոյն տեղը։ 6 * ԱԷՀԱՐԻԿ ԳՈԼՈՑԵԱՆ , րալուցի , ջութակաՀար y 21 տարեկան ? նոյն տեղը ։ 7. ԹՈՐՈՍ ՎԱՐԺԱՊԵՏ, "'իվրիկցի, ֆէ"&ի, 37 տtuրհկա^ւ ? ա,ըսորուած' Գոնիա ։ 8. ԱԼԵ՚ԲՍԱՆ, ակ'Ացի, if-ւս ն, 32 տարեկան։ ? ա,ըսորսւած' կ՝ո*1։իա։ 9* ՍԱՈԳՒՍ ՀՈ,Լ1*ՒԵԱՆ , փինկեանցի ^ 16 տարեկան պատանիդ Ալերսա!ւի աշակերտը? արսորուած' Ղ*ոնիա։

ԱՇԸԳԵԱՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔԻ ՄԱՀԱՓՈՐՏՐ. 1894/'fr ((Հնչակ))ի մէջ Պոլսէն տր ուած լուրը այսպէս կը Կէկաբագըէ Ա~շըգեան Պտտրիար ■ ւ՚1։ն մաՀափորձը ♦— CCԱ*արտ 13—25ի^* առաւօտհան ? Աշըգեան հոր էն Պատրիարք» քքայր Եկեղեցին ի^տծ էր մեծ պաՀքՒ աոթ իւ ,ըար ոզելու ։ ((Եկեղեցական ար ար ողութ իւն ը աւար տելէն ետ,ը' Պտտրիարրը այցելութ իւհ։ կու տայ քՒաղակա*!։ JjորՀու ը գ իՀ։ և կը շնորՀաւորէ անսV/ց ։ղաշտօնը։ Երբ էսորՀրգարանէն դուր ս կ*ելլէր' Մայր Եկեղեցւոյ բակին և փողս— արտարին դը ան նրբանցքին մէջ, 20 տարեկան։ էէարւվո ու ?/ երիտւսսարգ

ՀՆՉ11ԿԵՍ.Ն

մր իր դէմ կ՚ելլէ և CCգալյաաաղտ) ի ։էևyiniրոււսծհան Հրազէն մը ուղղհլուէ Ill ճակաին' ըյթ ուկր կը ,ը՚ոչէ։ Այս մ իջորին ԼրկեղԼքւլւոյ բակը գանուող բազմու թ իւ^էը սըտայոյզ Լւ աեն~~ գոա լււու թ ևսմհ մ ը մ էջ՝ արձանացած կը ւ/նայ։ Հբազէ^ւը սակայն։ կրակ չառնԼէր♦ ջղագրգիռ, ևրիաասարգը ԼէրԼլրորգ Լւ ևրր որ գ անգամ բլթ ակը ուժգին կը ,բաշէ ։ ՎերՀարուածևան ը շարունակ կը յամաո֊էր կրակ առնել? որովՀ1էտեւ եր իտասար գր մոռւլած էր երկաթը մէջէն ձ/էւնել ։ Ե[*թ ***ն [սնգ իր ր կը Հասկ^էայ՝ ար գ էն ուշ էր . է րր աի ն։լյի կայլակհԼէրը կը սԼլսի^է Հ*ոսիլ ան սր յուսակաուր ճակաաէն Լւ այաեբէն^ Լւ ջղաձգակա է շարժումով մը ՀըազԼ-^էը կը նետէ ժողուէուրգի ?/ մ էջ առիւծի պէս գոչԼրլուէ» _ ՍՀւիծԼրալ ղ£ ե,բ? ամբողջ աւիւն ս ? իտէալս ,բաը ու ^ըանգ ըը իը է ԳիէՈէյի'ը , ո՛վ ասլԼրբաjinn գաւաճան ^ որ այս ւաղԼքրաիւտ ղԼէնէ րին գհ գակ^էեր է^է արւաջիքԱր ,բեղի Լւ երկրորդ-ր՝ ինծի Համար էր•**՝)՝)։ Հաղիւ այո իւօսրը ւթէրջաւլած' աՀա ttսաիկաններ կը Հmո?/ին Լւ երիաա— սար գ ի ն թեւերր եաին ւդր կելայ ու կասլելաէ' Հոն' աեղւոյն վր այ նաէսնական Հարչլավ»ննութ իւ նը կ*րնե ն ։ — Ո°ր տեղացի Itս t — կ /i ոչհնղի ։ — ինչո^ւ Պոլիս եկարt — Պաարիարըր ս ո չ աե V/ևլ ո ւ ամար է — II.1 ՛ .ըևղ ի՞նչ ըր՚ոծ էր։ —ինձի, ս/հՀաաասլէս ո£ինչ ^ բայը ամ րուլ| աղգիհ վնասած Լ՜ր ^ Հայրենիր րի ‘ն գաւաճանած էր։ Ազգին աո.ա նակար գ ժ աան իչն է ասիկա ? ափսո ս որ չյա ջողերայ հ Եր իաասար գ ին ա*հունը {}ակոլւ Հ ր ? աիգր ա՛հաԼլեր արի ։ Հ/m jրցադքենու֊՜ թԼէա?/ ւղաՀուն ան չուրանար Հ եչակևան ըլլալու Հանգամանվչը^ բայը 1 լ աւԼրլցընէ • CCԵթ է ես չյաջողեղայ? իմ րնկևր ներ ր աւղաՀուէասլէս սլիաի յ ա V 1ալին ։ J ) '/»անի մը օր եւո,ր II՝աը սուա Սիմոն Պէյի՝ *քՀաղայական թողայի ատԼր֊ 1 նաւղԼրաը Լւ ԱշըգԼէան Պաար իար ,րի լու կամ ակատար ին վր այ մաՀափոըձ կը աաարուի։ ոսւ Ասոր էքրայ թ է' 'Թաղալական (քողուէը և. թ Լ՜' Պաարիար,ըը իրենւլ 4 րաժար ակա'նր կր ն եր 1 լ/// յ աւլliLiն Սուլթ ան ին յ որը Լլը if ե րժ է ընղու ’ll իլ ։ 'll ոը

★★ ★ (ի ո ւ մ բե հ ը

V' ա ր ո ւ ի

մ ո ր իԺ ի ն

դ ա ւա ո -ն Լ ա ր ր Հ ն չա կ Լ էա ն

էէբա յ

է լո յլլի ն

մ 'ա ս ն ա / լ ւ լ ո ղ

զ գ ա ւլ ի ն

սո ւ լթ ա ն ի զ մ ի

ա ա ր ա ծո ւո ղ

Օ լկ ա ս կ ա ծ Լ ր լ ի ն ե ր

յ 1 է ղ ա ւ ի ո ի յ ա կ ա <1ւ Լւ

պ ո լս ե ր ինԼէր ը զ ո ւ լո ւ մ ը ։

ը՚Յ ) լա

ս ո ւլ ի ա լ ի ս ա ա Լլ ա հ

ւա գ ո յն

գ ա ւ ա ռ ա էլ ի ն I f բ ը

Պ ս լս է ն

ա ,ը ս ո ր ո ւ ե լ ա թ

։ո ա ր ա ծ ի չ հ և ր ը

գ ա ր ձ ա ‘հ

ս և ր մ Լ է ր ու*1է ։

Որքա՞ն նայածում՛, այնքա՜ն տարածում՛: (յ*ում 1 էաբու ի րլոյ ւլի ն՝ սսւլթ անիղմը զգա ւլ Հայուն տառապ անվ»էն ծ նած Ղ,սյԼ՚՚՚յթԸ ^ ՜5 աJ Jեղաւիսիյական-if ար աակա// ոյժ ին աի նաifիւլif ր ^ այսինվէն* ՀհչակԼէան բռ.ու նը ի*!» ոյժ ը ? Լւ ԼլաւլifաԼլIsր ոչու թ ևան Հղօր սւթ իւ ‘հր ։ Աու լ [ յ ահի if այր աէ ըաղաը ի // մ էջ բռն ութ Itահ գ էif ծաո-աղող Հ^հչսւկ֊ Itանութ իւ^էը mt.ltլի գործ աԼէսաւ? վյլան թ է f\Jր իմ եա‘հ‘l:Itր սւ ^ Աի նաս Լձեըազ՛— նհր ու բազմաՀաբ իւր ճառերը Լւ բաղմաՀատոը ազԼէր սագր Ifր ը ։ Սուլթանին կը էքԼար անըուն դիշԼէրնհր ան ւլրնել այնուՀ/էտեւ ♦ • ♦ /

ՊԱՏՄՈհԹԻԻՆ

ՆԱՋԱՐԲԷԿեԱՆ ԿեԴՐՈՆհ ԿԱՋՄԱԿեՐՊՋԱԿԱՆ ՄեՔեՆԱՆ 1892֊1893 I,ազաըըէ կ//ան ղո յգի' Աւօի և Մա ր օի սլաագամ-նամ սւկՆեր սւ ն թիւը հազարը կ*ան զ*1էի ։ Թի*՜ 410£^ սկսեալ մի֊ *"j h կր գա նուի և ՀՊւ^ակեսմհ արքսիւր Աեր սւն մէք ։ Ս,յ դ ,րսւնը սակայն կր բաւէ զոյզ տալու. ան ոն զ բուռն կորաքը ? որաք լծուած էքւն երկու ամոլները տարա ծելու Gill* [uOllfjlG ալէ,բներր Թուրքըէա ? կաքկաս 1ւ մ իւս երկրամասերը գտնուող Կայ զս/հգսւած քւն մէք։ կու սակզու ի)եան սկւլբոմնէ ըն էր ((ղէ‘նհյս,ք սլաշասլանել քւր աւ.սւ նր րը)) ^ ((.սլայ,ըար աք ձեռքը բերել ազաո։ութ իւնըյ>։ Այդ լոզու նղ ներ սւ զ սր ծն ակ/սևազումէ*!! յատկազուած է[i'll jiրե ‘նզ գրած բոլոր նամ ակր հեր ը ? ուր քստազուած կերպաք կր ղր սեւորուէի^է Հն*լակևսան կա սակզա թ հան filjniULIll* 1ւ մ՚ՕՑԼԱԼՈր V/սլատակներ ր ։ (իընեւի կեդրոնը փոքսադրուած էր

ԱՒԵՏՒՍ ՆԱՋԱՐԲԷԿԵԱՆ

Աք(քէնքր։ Պսլսէն հոն եկան Համ բար ձում Պօյաճեան 1ւ [Jիհրան Տամատեան ։ 1—410 նամակ^եևրը գրուած էքւՆ {/*ր նեւ էՆ ; իսկ 410 է*1 սկսեալ Աթ էՆքրքւ կեդ րոն էն կր յղուէ ին բոլոր ին 5 մ ինջեւ կեդրո նքւ Լոն տոն փոխադրուիլր։ Աթ էնվյլ էր ր 1/ա1ւ Աակոբ Աակոբևան եոՆանդուն դործիջը։ ք^նադրին մ է^ կր ւզահենէ ը աղար բէկեաններ ու լեզուն և ոճը։ \t*u— մակ'ներ ուն տակ կր ստորադր է Աւեաիս ՛հունով ։

\,ազ։սրբէկե։սն' Ա կՆ Ա ^^ԵԱ Ն

կեղծա֊

Բ փ ւ 410 7 Oqnus. 1892, Ա թենք Պր. Վ ա ր դ ա ն Մ ա րկոււեա նին* Կյւրա սոն ((!>միւ ո 1 )իայ իfj աո֊աջիկայ շոգենաւով tijԼա։ր կ գան !1եբ կողմերը երեդ) բ***ր եկաւքհեր? որ բաւակսմհ հիւանդ լինելով' բժշկի քսոր հրդուք այդտևղ սրեւ է գիլզում աւզրելաք' պէտ,բ է հետամուտ լինեն իրե^էզ առս ՛մ " ւ ի)եmն ։ Նրm*ll— զիզ մէկը բարձրահասակ է ? եր իտասարգ • մ իւս երկուսը' կարճահւսսակ։ Մէ-* կի*հ դ լիյի ն էիէսը փաթ /սթ ուած է մետարս է թաշկինա կով, ձաքս ձեռէ ըի վր ա7/ կը տեսնէվյլ էլրուսաղէմի նշանը։ Առաջին ա‘itգամ նր անզ հանդիպել աք պիտի հարզնէը ((բարեւ ձեզ ^ ձեր

:71ղ~ււք />J mil iiiiiiliiuin ղ/Կււէ ^ ' / ' / / /

— but

Til/ ililյ/ղ1/ւոյւաղ ilultnl 1/ղա i/l/ J r / < / ա՜հհ /# / հ

#/ // ifb71/ Հ?m// n/// jt /////in] ,1 1I 31 4mlin ն fi1/ illjt];j ij jun tllj tlif /; if 7ifinlfm^ilmh jililiilllflf i/l ահն fiւ/inItm i/im ~$ tl ilsjՀ)tlnh niftnjjpj֊1// ftIfmn~t// /j il tlif 4tlonԿւ /# /

if silfl/ ll IfinijIfmՀ/ /

j] ։jmx|fliii!)l]mmiiF|

‘ 8681 *snul)Q QI

brjmi|m.iy֊ijml|m.igdm2,i<j YYY :i)i|.trjsgl|

^J U* H ‘^jitfiiiifԿ Hlf

- m .1 I J

«7

JImiff>] intl hmՂ՜ւ/ /

ijjt tj nՀքհոո^i]jnfm bijj! fl‘ “‘f if mnjnmin

— inhi il If tlmtlmifniiijimllifinji //_ij iljj hi f I f ifinljmfiilm^ tlnl ml ij il //

4 illfmjimif- i/inl/miljij]

*-#f/ ^ / 7 ? nij ifti il li !]կ il'mtfminn il I f f! ij i‘nu/ աոmili j Q jt in}յ fiլ/ աm~iah tlmJ] ։ i f : / if nrnj // mit:min lJ էյ՛"

mil'll hs/fi ^ i/j/

inninInjj

։ il ijmjt mif i/ ij £‘I *}/1 ^ g ՛ Ժi/jti/iminԸ

.immlgmjuK^ *շ ։ iji|r)irix| ասսվ)) duijx|^ Mj^ ‘ 86 -snulio 01

R if

* * * f il ilij 7 / IIIifn/ / mIf ij iljjj]jmJ / / i]I*mljm/ # / / / / hinm 7 / y g ԺIf ifIfil mb7iittf Jinin-iliQ ։ il ilifif if^ nifmIfmljmկnij ij iljj/ / # / jj1// / il th/fi if ^tliff* i/bnjl if*‘f (i tl mifmil jmrlf 1ifil h f/‘ *f b^titlmlf il ij 7/ mlfհհmՀՀ t Jtntlif/ / li / / m«. milհ, ilmlfiljj ijlifim d'l/Mfilb il If Jimbi/in 1աՎ^ iJi/if^i/iib tlnlurl cl‘ *filH ii n / i l l u՚քI ։ Ժ‘j tlITmIf3 fit ijա 7 / jiji /nun — //? iji/nmji ij Ifmx/t//i i/il1քւկւ1n-ilfQ ։il i/jttJէ/ ոու!նա Inimlf tlԱէկ *1IfJt ~1էք՜Նկւքյւ Հյւ՜ւու1 t

— jfjtbnlj tlJffi H^ilnli

ւ/1*ուկ

rl‘‘f 1 1 if1կՀ1Լ'n? hէկmtl

lj m;/mյւ mր ւ/J*in i il 1ljljtlh fm/fi/li

~ t l q hl / ։ mtl1 / rl‘ € fi/nih tlmjiilmfi/m f fi/jf I f nՎ ։/ / 1/hjjinmIfininmI n ղf i// iftlij i /h iy 7/ 7 j/ij

— Hն v *1minmւկուՀ/ i fil tlif:լհւil nn,tlnn/ ֊ու il tlM fւկւկ՜ո/ft/~wJ ֊ it]ն ^mbS fIfilmt il nl ml limn LtltfiPi^?jb 1Sfi/jnb 4 tljfէկմiflfi/U ւ/l sj^mntn/i ֊ու Bmtl ini/յջւլու ji~tntlmntjկmtlm i/j/himQ 1jfi^inb i/qtlnh

bi/in tl 1/ fi 1 կift/,1

nij ղ ս il-biflj

fl‘ ‘f ղ ho ITij :լ mbi f fi

ժ !լ յյ jrtn tlh i//)J

t il tl i f jtbnlf

։ thfil J! i nnj 1 /ij 1mlj inininInnin i/tfjiln til/

i t / lf

tl i f ւկ// mjyI f mՀl]*~

il tl I j I] bn//

^ // in/*

7/ J j f i

I) }).։ f j

il Ն*jil mhtnm

*f Ժ in r f In il յւ ա if ր/ւ ntl hmն tl inIf il I f injnn ա

^ t jjt

l/J*it Ը

։fl՝ifijfiififmtijnminmhi /ա֊ո/ ft/ g — ֊!nQ tfi/ljmjtmtf fimpjifil njmif tlIfքՀ Ifntj 4 < P tfmfimum illjnijnnif ifij £tlifji i 7 j y g

nij if

Z-\f ՜՚փք) * ¥ ■¥■

և) Ղ-ՈՈԿյ՚ՈՂւու '

h jt

HjitiilfSftlmjl

durjxj^

I ‘I tl >1'"['1եէ’1 -n i/j,

i/fitlmni/ ^mtliii.ff ifi/hnnt)

ժ ■ ,IS,/y iii^

tljfjt

tin

։ if *fHnmc

li i/fi

fi if ւnut

If n/mil֊iti /// mtj ։ fiij tlifif ilit֊iIfif rf*աifIfnmt,

< 1 ‘ if

HIf <յ՝-1ո ն il tliffiilm iy nil/ j i •fitfifth/ < 1 ‘ *f/ / niftn UIf bifinifi m 4 fV^fitnh ij fitfblflfif ifim/Pnlf ~ift1lf l cftmifm?-ni fj p]Q ։ C (f7 * Հtlmui b֊n/b hifji Լ'Ժւքքք /f*fbm Լil*iflf ImlfmKiluifQ'j) — •iflfifmnjninmmhi tlIf hify > f 7 *ւքաւ1էԼ I C( tj *f inni]-hifmKifm ւոա՜Լ i/i/nmji iftnifft/֊iridiumm

aiiaiiTlR'l?

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

ղութ իւէւը պէտ,ը է ամեն ախ իստ կերսլսւէ դնե լ մ իեւնո յն գ ծի ւէրայ' տալուէ նրանը գործեր էն մէկ ընդհանուր ու համատիպ րնթա ւյ։բ ^ կեդրոնս հարկ հա— մարեր դիմել Ձեզ ? ըանկութ իւն յայտնելաէ ստանալ մանրամասն սլա/ոաս— խա*1։ հետեւեալ կէտերի մ ասի*հ• 1) //ր չա՞ւի ժամանակ է ; rtր գոյու.թիւԿ ու ?/է տեղւոյդ մաս*է։աճիւղը ։ 2) մ^ողաԼրդւէ որպիսի1 0տարրեր իր ? ո°ր խաւերիր է րաղկարած մասնաճէւ-ղդ ։ 3) Որվ)ա՞ն ան դամներ ի ր է րաղկարած ifարիական ժսղաէը• ինչպէ՞ս է նա կազմւում « է^նջ կերպուէ է *հա որոշում իր դեր ն ու պաշտՕ^ւը» որ ո՞ ն,ր /ր?/ ‘երա անգամեեր ի իոկակա?/ անուններն ու պարասլմ ուն ,ըը ։ 4) Մաս՚հաճիւղհ ուն ի® ?/եր ,ըի ?/ կա*էւոնագի ր ։ Եթ է ույո' ■ > էկ օր ի?/ակ ուղարկել մեզ ,բնItելու և էէաւերարնելու համար։ 5) Որ^ա՞ն ուժեղ է,բ 5էիւթապէս և զէնվլաէ։ 6) ակայ դ իւղեր ը ճիւղեր ունի՞ ը ։ 7) ///_ ?/խ,ր ասսլաաակային խմ բեր։ Ո՞ր կողմերում են *1 ։ր ա Ինչպէ*ս Հր?/ կազմոլա ծ ? որ .բա՞*!։ ե?/ ^ կա*!։//?/ ///դի ր ու նՒն , H10^/ mn/// իճա?/ ղի?/ու աե են ։ (Հեղափոխական։ ինչպիսի՞ գործեր ի ^ասպատակս։յ Ո ՛: տեո-որ ա— կա՞ն , ապստամբակա՞ն՝^ համար աո֊աւելապէս յ ուրմ ար ս/ թ իւեհ ոլ նի?/ ։ 9) Տեղակած։ ինչււլիսի՞ յեղաւիոխ ակա*1։ մ արմ ին^տեր ի ^ետ յարաբերու— թե ան մ էջ էվ>։

շ րջ

Այսուհետեւ խն դր ում ենը ամեն այն ճշդութեամր ու կահէոնաւորոսղէս դործադրել միշտ հետեւեալ հրահանգներ ր»— 1) {քասնաճիւղդ պէտ,ը է դրաւորասլէո կան/ւնաւոր !ւ ս/հըհգհատ յ ա ֊ րարերութեա ?/ մ էջ if in'llէ կեգրո՛հիս Հետ ուղղակի կերսլաԼ ? Ifւ֊ր ոոլակա?/ ւիոս— տով ։ 2) էլր կու ամ իսր մէկ սմհդամ ճշդրիա տեղեկութ իւէէ տալ մ ևղ ? կաղմա֊ կեր սլու թ հա*!։դ ‘հերերի*!։ գործերի մաս էն յ ս՚1աններ ք; մ էջ տեղի ոմհերած ս։ղս/հութ իմէմհերի ^ րո֊նու թ իւ ն?/ եր ի և ,րաղաը ակա?/ ու անmեսակա?/ դ էպվյեր ի ^ նոյ^ւպէս կառ ա։j ար ակա?/ արտակարգ կարգագր ու թ իւնն եր ի մաս ին, 3) Բո լոր գործերը (աևո որ ակա'// ւիnր ձ ? կարւա/(ար ակա*ե հաստատու֊ թի ւ՚հներ ի հրդեհում կամ յարձակում ?/ր անր վր այ ^ ուրիշ մ ար մ ի*!։*!։եր ի հետ միարած րոյրերի^ ձեո.նար կԱեր ի ղործերխ որ սնր ր շօշափում են րնգ հանսւր կուսակցութ ևան շս։Հ1րրըք պ իտ ի Տդա՚ծսւդրւս ի ն , ա ռ ա ն ց Կ ե դ ր ո ն ի ս ն ա խ ա պ ե ս տեդեկա ցն1 յյոլ ե ւ նրա խ ո ր հ ո ւր դ ն ա ռ ն ե |ւ ։ւ : 4) Ձեր տուած որոշումների ևւ գործագրած ալտերի տեղեկագիր ‘հերր Ղ/՚՚ւ՚՚ւ• 5) Ասպատակս։յին խմբեր ր պէտէ ը է ունենան մէկ ընդհանուր կա*!։ոնա֊ գիր ամ էն տեղ։ էհը ղր կե եէ բ Զեզ ? եթ է Էուն իէ ր։ 6) Ձերւ,բ բերել տեղիդ բա I։տեր ու ^բեր ։էերու ^կաււաւխսր ակւսն *է'll,բեր ու ^ ։էալի ի բն ակար ան ի ո։եղեր ը ? ւղլա'llը ; Ահա ա յ / / բոլոր կէտեր ը , որ ոն ղ ւէրայ այժմ գար ձնում ենը Ձեր ուշ ագրութիւնը։ Անտարակոյս ? յանուն գործերի յ ա ‘j սղութ եա?/ ^ գործաունու-֊

հ6

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

թ իւ^մհերի դի ւր ութ եան և. յեղափոխ ակոեհ կար դասլաՀութ եան ? շտա/ղեբէ՚ք դո— հաղում տալ մեր Հար բու/քներ ի*!/ և. դո րծադրհ լ ՀրաՀա^ւդհևրր ։ Մեր Հայրեն/իքի ներ կայ ծա‘հր Հանդա/J*անձներ ու// 1ւ §աճ/լասւ/ւան էյ ներքին ու արտտքի*!/ քաղաքական/ ներկա յ ի/ա/ւն վիճակում Հայ ժողովուրդի ‘հհր կայ ահսասւդ ու [ J եան օրերումդ չմս/ւնանք^ ըէւկեր^ւե՚ր ? մեր կուսակ/յու— ի/ իւ*հր մի ալւ“ է, որ դործ ում է Հայա ստանում • նա մի ակն է որ յեղափոի/ա֊ կւսն սյ (I ու նախաձե/ւ^ւ ութ իւ*!/ ու*!/ի Երկրի մէ^։ Այդ սլարադ ա‘հ կուսակ/յու— • ի/հանս /էրայ դնում է մ ի սլատմա/լա'Ա մեծ պարտակա^/ու թ իւէ*% մհր ժողովրդի Հանդէպ։

Թիւ 414

10 Օգոստ* 1892, (Լթենք

1»րզնկայի ՀնտակհանՕե։փ(ւ /յ • կ*ար աՀիսար ի մ ի Հոլյով Ձեզ Հետ աո.ա9ի հ անդամ յարաբեր ու թ եան մ տնհ լաթ մ են ք շատ դո՞/ եIsք որ վեր^ապէս \}րղԱկայի սլկս կարեւոր /էտյ ր ի Հետ այսօր մ իխ/ր կ՛ ուեե/հանք ուղղակի ու սեր տ յար աբեր ուի)իւ ն //ւ կաւղ հաստատելու։ Անհրաժեշտ է որ դուք մհղ Հետ ուղղակի նամակրլիք ։ Հնուտով /Հեղ կր ղլյկե?/քլյ կեդրո^ւիս շր ջաբեր ակաԱ։-Հրա**անդն հր ր ? որ ի Հարրյերուն կը սլատասէսill’ll է ք ^էւ սկ Հ ր ուՀանդ1ւհր ր կր դործադրէք։ (( Հ հ չ ա1է)) ներ պաՀtu^l ջեifէ ք ։

Թիւ 417 Հնչակեան Մասնանիււլիքւ* Մարզուան

10 Օգոստ* 1892, Աթեճք

է)ոյն ‘համակի Հե՛տ կր ստա‘հաք շր շ արեր ական-Հր աՀա‘հդր ?որ արտադրե֊ լով շատ օրինակներ կն/ւղարկէք այ դ կողմերի բո լոր Հնչակեան մասնաճիւ֊ ղերին։ Մենք այստեղ նշանակում ենք Հետեւեալ ք աղաք ներ էւ անուններ ը ? ուր կասլեր ու ‘եէւ ‘նք 1ւ ահ/ւղատճա/ւ սլէաք է ուղարկէ ք I Տիդրա^ւակերտ ? ///ար— բերդ? կիւրին? Տի՚էրՒկ, Ար,սրկիր , Աեբաստիա^ Ամասիա ? թոկաթ ^ /Հասլին է/՝ար աՀիսար ? Երզ՚՚կա ։ Դուք ինքնե ր դ ? Ձեր կողմիղ ? խնդրում են ք ? շուտով դոՀաղնել ույդ շր^աբևրական-ՀրաՀանդի կարդադրութ իւններ ը ։ Աամսոնի ՛էրայով '[րկեցէք CCՀնջակֆների տր/յակները։ ★★★

P‘|il 424 11չ|ւգպաշեանին’ ^-աքյիրե

20 Օգոստ. 1892, Աթենք

Այս նամակո/է շտաւղում 1/մ հաղորդ//լ Ձեզ Հհտհւհալը ?_ Ամերիկայ էյւյ եկել են մեզ մօտ երկու արաբ/լէւրլլի ? Պետրոս 1ւ Աեդրակ ա՛հու*1/նհր ո/է Հնչակ֊ եա^ւ^ւեր։ Դժբախտաբար եկել են արւա7/ղ դրամի։ ք'աւական չէ այդ * նր անք Ամերիկայում չե հ ւէեր լյրել էյրեհը Համար ան/յադիր^ չհայած որ «Հ ամի տM» (անձնադիր) ունին ։ Այն ինչ այստեղ շատ վտա^ւդաւոր է Հայաստան հրթա— լու Համար ա^ւ/յադիր վերցնել ։ ք^ազմաէԺիւ լրւոես՚հեր վխտում են ու ձաէս

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

կարող ե‘հ m մ և 7/m j ն դիսր ութեաէքը ՀետեւԷլ ‘հր ա՛հց /լ է "ք հ [ ' ք r/J Հայաստա— նՒ սալման է ւէրայ կամ Ասյհէսկ [Jinլան էկ ու ]*զմէր նրանց ձերբակալել տաէ։ Դ"ւ-,ր էն,բներգ գէտէվէ^ որ մ էր գանձարանը Հարուստ չէ ամեն/rւէն ։ Այգ երկու ազաբը ւէաղսւա7/ շոգէմհաւուէ ղր/լևւյէ,ր I/ ղե,րսա'/J ղ ր էա* յա^ւձնարա֊ րևլով Պր- քՀուէակէ/քէ*հէ Անմ էջասլէս ձևռ Itար ՞»ա'հգան im iկու ԷՅ ևահ տևղէգ ար արկէրցէներ ու մ լջ, „ րպէսզէ մ է՚հչեւ Արարկէր Հաս‘հել ր նևղու ԷՅևա7/ մ էջ չընկնեն։ և.

■Ar ★ ★ Թիս 429

21 Օգոստ. 1892, Աթենք

ԵսայեանիՕ՝ <)՝p(i 1/1_ Մեղ անկևզձ

ուր աէւn։ ԷՅէւն է սլատձառում ? որ գուքը ուսանողական ուզում է ,ր գոր ծնակա'հաոչէս im i Հակւյէ լ կուսակցուԷՅևm‘ll ս' 1 ՚>ար ղtfin'liելուէ այ գ ոււլւլուԷՅեամբ ղը,րերէ Ալ ևլէ լաւ է ԷՅար/լյքա— նուԷՅէւն ը ան է,ր ռուսաՀայ լեղուաէ• գու,ը ձեռնարկում է,ր թարգմանել Մար ,րսէ ((կա:ղէաալր)) է կարձառօա մեկհաբանուԷՅէմհը» մ ևնբ էսորՀուրգ հնը աալէս որ այգ գժուար ըմբււնե լէ ղ [’,բէ փոէոսրէն [3արգմա նէբ {Հուլանալու I1 ր աւուն է րրԳ>՝ Փոէ Լաֆարկէ կամ ((§7/ահսաղ է///ակա7/ ^ա սըհթ ացբն երՀ)%V*»' բ— ւ։1֊էլ Տէ/՚իլք-, ((Փոլլէ,րտէէքէզմր և (յհղաւէոէւ//1 [3էւ 7/ ր ՝ ք/*էւ լ */՝էրլէ։ //*ենվ» ա— մեն այ հ սէրուէ յահձհ կ*ւսռնենբ ասլաւլրհլ աալ։ C hUաար ան/,

վ//ա յ

★★★

Թիւ 431

28 Օգոստ. 1892, Աթենք

կարապետ Շեքեւ՚նեահին' Հիսս. Ամերիկա, Ուստր Մես. յ1 ր 3ամանակ է ե ստացա Ձել. 27 Աուհէս ‘համակը։ Մեծ գոՀունակու— թեամբ կար գա ցէ'հբ Qlfր' գէպէ կուսակցութ էւն ս ու հեցած անձն ուէր ու թ եան 'հոր ասլացոյ ցնՀրր ր ։ Էյալո ուր այս են բ որ Հայկական։ ժ ողո։/ներ ու մ էջ՝ «ՀնչIU -* կ~ Տ )է գաղափարք հեր էն ու ‘հր ա կու սակցութ եin'll ջերմ սլա% ասլա7/ ուլ‘հ ունէ՚նվէ' յ աV# ձէ՛հս Ձեղ։ ճ/՚շդ է որ Վնչ ա/թի գաղւսփւսր^ւեր ը Հէլքեուած լէ՛// ելոtj ւլէաակահ սո■— ցիալիզմի վևլՎին խօս,Ւի վ,, ա յ? Դայ ու է}եահ տյն աՀագէն մասը? որ գէտու֊ [3Inn'll Հոտն ոմհգամ չէ առած ? սր ո եց թւում և C( Ս,րմ հհ էա)) է Հսմբագէրը^ չև^է կարող ս՚Կ’ռ նել այգ գաղաւէարր Աեր է ամ բող V՝ jսոր էմաստը։ ՛/,ր ա նւղատակա— յար մ ար ուէ1էմհր յեղաւէոէյակաԱէ գ որ ծոմհ էութ եան մէջ և. ‘հր ա ճշգուէՅէւն ը Հայկակա՚հ կեահվյէ էր ա1 լա'// // / [(fեւո// ‘հկաամամբ։ Գ"ւ,ը որպէսզէ nյմ և կւէրաէ առ 7/է։ր պատասJinn'llելու տգէտ ^ննագատ֊ նհրէն ? աչ,րէ անցուցէ,բ CCՀն չակղներ է 5 տար ուտն Հաւաըածոն։ Զ^զ կ'ու-* ղար կե^!,ը 1 0 Օրէ^էակ կուս ակցսւԷՅեin’ll ծր ագիրէն և- մ էկական օրէնակ մեր ^րաաարակած ր ԷԸ^ծրէց։ ~ k★ ★

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

Թ|յւ 433 Գաքւխ՚ե' Աչբգսյաշեահին (Միււակ)

27 Օգոստ. 1892 Աթենք *

քքե ն բ

կ ա ր ծ ո ւմ

ա հ ւ ա ր ա ր րա ‘ե կ ա լ ի կ ր մ ա ձ ա յն ո ի հ ,ր,

էբ

մ ե ղ ձետ

և Ա,ր

էի^Վ ր

հկէ բ

%3*

Ղ՜Հ ս1 ի

7*« —

դա Ա լո ւմ է

որ

ա յդ տ ե ղ if Լա / ն ա յ լ ե ւ ս

դ ո ւբ

մեղ մօտ '

կա ր դ ա դ ր ո ւ թ ի ւ*!։*!։ ե ր

կ ր Ղ -նե ^վյ

որ Ջ եր

ե ր թ ա յի ն

ս ս ղ ա ր դ ի ւ *!։ է

կ ի լ ի կ ի ս ։' գ ո ր ծ ի ։

Աթէնվ> > Հ ա ,,'ք Աղ ա ծ ր

ո ւ ո ր ո շո ւմ ն ե ր

կ ր ա ։ս ն բ

ա յս տ ե ղ

1ւ ա յ

7 / սլ է

4 /ր -

Եթէ

Հա ֊

կր

խ 0֊

ձա Ա ա ս լա րՀ

*!>պ ա տ ա կ ա կ է տ ։

Տ ա մ ա տ ի ր եւ Մ ո ւ ր ատ ի ր

Տ ա ր 0*1։ ի կ ո ղ մ ե ր ր^

ո ւր

7/ ա մ ա կ

աո ի

ա սել է

7/ բ

(Հ

յս

ij/i ր $ ի ն ս

ա յժ մ

ա ո -ո ղ ^ ։

Թիւ 474 7։uifi|irh։ Մ|ւսակ|ւն ((I.J[Hju|uic)

23 Հոկտ. 1892, UpfeGf

Սւսարանբ (Jար իմ եա՝Աի թ ։սրդմա*!։ութ իւն ը ^ բայ ր մեղ ղարմարրեր^ որ < « ։J Y թարդմանու/ժեան առաջին։ Էջ ր (չկար• 2 ? 3 ե. 4 շ միայ*!։ կա.ժ'։" Հ ա ձ ի ի ( ճ ա հ կ ի ւ լե ա ն ՝ ի / մ բ . ) դ ր ա մ n ւ ւ լե լ ր մ ե ր ս ի ր տ ն է իա ղ ո ւմ ^ ո ֊ ր ո ւ խ ե տ ե ւ ա յ ո ր ո ս լ է ի ս կ ա ա ա ր ե լա ւ ղ է ս ա հ 4ն ա ր ի ն է մ ե ղ 4ա մ ա ր ձ ե ռ բ րերե լ “I է ,ո .[* ե ղ ա ծ դ ո ւ մ ա ր ր ^ n ր

ե*/։ բ

n ր n if

և. շ դ ի տ ե հ բ

կ ՚ ա 7 / ե ‘ե բ } Հ ի մ ա

իհչ մ ի

ի Զա րկին

Ւ մ - ց է .լ > թ է

խ ոշոր

ձ ե ո ։ր բ ե ր ե լ

ո ր ,բ ա ն սլ է ս։ բ

ււլ ք տ բ է լ ի 'll ի ։ դրա մ։

IJ, յ

7 / Ու

՛ՀՀս լ ա ր ա ծ ւՈւարել

ա մ ե ՛!։ ա յ

7/ ի ւ

փ որձ

է ։

Ատարանբ Շ• փարաՀիսար էն ղրկուած իքհնսբի նամակ‘հեր ր Լւ ուրախ եղահtp^ որ այ նտնղ ամէհ բան ըստ կար ղ.ին կար դադր ուած է։ ք*այր աւիսսս որհաստատ չե7# բ իմա*հում թէ ի^նչ օր Ա քէտբ է նա մեկնէր աJ դ տեղիր ։ Նշան կարասլետեա*հիմ ե1 լ՛!։ո/ է)՝ի7/ ղ աղա7/ի ր սրսՀելը ՀՀեղ վշտարրել է։ Անաարակսյս ? քՀհ7/ոբը քքեղ բարատրած կր լի7/ի դրա սլատճառը^ որ Նշ_*ս Աի 7/ սլաասւիրուած էր , ատՀասարակ ամ է7/է րիր ղաղտ'հ ի սլացել։

Թխ. 452

1892 Հոկտ, 1ին, Աթենք

Ա-ւոյ|։ (Նսպարբեկ) նաւքակլւ գրուած Զաքարեանին Սեր ուր ախ ու թ եա՚նր չ ափ չկայ ^ ոիրելիս ? որ դու այդպիսի յաջողսւ— թեամբ անրար ուտւ բիկս‘հր : փա մի յաղթութ իւն է։ *]՝ժբախաաբար լեզուս կարճ է կամայ ակամայ։ 7*էթ առ. այժմ ջեմ կարող ասել ,բեղ այն ք1*"Լոք [՛' ինչ որ կ' ու ղկի , ին ջ որ Հարկ էր ասելու։ Ս իլ ս կողմ իր եր անի տալով ,բ_եղ ջեմ կշաա*!։ու // ։ փիաե^ս ար դե օբ fj եֆիսաոֆէլի իտօոբ ր //)ասւ ս/// ի7 / •_ (( Երթ ա*1 ։բ Հե֊ ռ.ս ւն))* քք)աուստր կ*րս է • — (էԱ'ինչ եւ ո^ւր» Մեֆի ստոֆէլը Լէթ'է Հոն' ուր մեղ կը սպասեն ? ո՜ւր պարտինբ ըլլալու')')։ Այժմ ,բևզ է մնարհլ այդ ((4երւո՜ւն)) ^ այն ասպարէղսւմ ուր պէտբ էր քինէիր։ /* ն ջ պ է ո դ ո ւ ա բ դ է ն դ ր ո ւ մ ե ս թ է ' ս ո ւ ր բ գ ո ր ծ ի [յէ .բ ռ յ ժ

տ ա լ UlJ&lj։*jlG ՚լ է պ ի լ ե ո - ն ե ր ր շ ո ւ տ

Ե..1Ղ դ ե ռ . բ ա ւ ա կ ա !։ չ է ? Հ ա ր կ ա ւ ո ր րենր դերերը

վձշել^

?/ր ա*հ ր մ ւ ս ն ր m t f ա ս ն օ ր է *!։

ր ո յ ր տ ա լ ա ն մ ի ^ ա կ ա V/ մ ի

գործ

է բ ։ Ա շխ ա տ հ-

լծ ո ւա ծ

կ ա ր ե լ ի ի * !։ չա փ

խ մ բո ւա ծ ։

րա ղա տ րել

ի-

իր են ր Հա մա ր։

Այս վերջին կէտի վր այ բու աո անձի ն ուշստդ ր ոլ թ իւնն եմ Հր աւ.իր ում ։ II ի' մ ոռանար ? որ ոչ֊գաղափար ական մ արդու Համ ար ? շատ դժ ուար է Հա—

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

ւ ա տ ա ր ի մ ։էԼալ գ ո լւծ ի ն ^ հի) / ն ր ա ձ դ տ ու-էքհհր ի դ ո ր ծ ա գ ր ո ւ թ հ ա ն Հ ա մ ա ր ա ն ֊ մ ի լ ա կ ա ?/ գ ո ր ծ չի տ ր ւ ո ւ մ ։ {յա կր ձ ա ն ր ա ն ա յ ։ Գ ա ղ ա փ ա ր ա կ ա ն մ ա ր դ ո ւ ն հ ա մ ա ր կ ր բ ա ւ է ի ր գ ա ղ ա փ ա ր ի ն հ ա մ ւս պ ա տ ա ս խ ա ն գործիի» հ ա ն գ է պ ո ւ ն ե ց ա ծ ս է ր ր , ն ա կ ր փ ա ր ի գ ո ր ծ ի ն ։ Ա պ ա ս ե լր կր պ ա ղերն է գ ո ր ծ ի չ ի ն ս է ր ր ։ 'Pin'llի որ այս տարի flUirilUlli |lf |l Հապստամբութիւն ? խմբ . ) տարի չէ ? կրկ'հում եմ ? աշխատեցէք կււ/եոնաւոր կաղմinկեր պուի)ևամ ր այծերի'll լեռ ներ ր ղրկե լ բաղմ աթ իւ իւմբերուէ։

Ա յԳ ա յծ ե ր ի հ ա մ ա ր մ It'll ք ո ւ ն ի ն ք {Լար ա ծ ե լ ո ւ կ ա ն ո ն ագիր՜)՜) ? ո ր կ ՛ո ւ ղ ա ր կ ե ն ք ,րծղ գ ա լ փ ո ս տ ո վ ։ Ա ե տ ո յ? ր ա ւա կա 'll չէ գ ր ա ն ց լե րւը հ ա ն ե լ ? ի հ ա ր կ է ? մ տ ա ծ ա ծ կ ր լ ի ն ե ս ն ր ա մ ա ս ի'հ է լ։ Ա մ է ն մ է կ խ մ բ ի պ է տ ք է յա ն ձ ն ե ս յա տ ո ւկ կ ա տ ա ր ե լ ի ք գ ո ր ծ ։ բ ն ա կ ա ն ա բ ա ր ^ ա յս տ ե ղ ի ր մ ե 'll ք ե ն թ ա դ ր ա բ ա ր կ ա ր ո ղ It'll ք ա ս ե լ թ է ' « Ռ ւ գործ')') յ ի ս ի ր > հ կ ւա ւ7/ գ ո ր ծ ր դ ո ւ յլ սւյդա հղ կ ա ր ո ղ է,ր ո ր ո շ ե լ ։ Մեն։բ մ իայ'հ կարող ենք երկու կէտհր ցւււցր՚հհլ* ա) Որ այծերը արա— ծեց'հելու համար պէտք է ղրկել լաւ յեւննեւ*, որ nitցիig մի քանիսը լինին ծո֊ Հեզերդ»։ ր) Չմոռանաք CCՀալԷպի' ծակ խ ոթ ուածն եր ը^)։ Եթէ կարելի էէնէր այս աշնան ըէւթացքում բոլոր այծերի խմբերի միջոցով / « գործը գլուխ հանել Հբանտէն փախցնել? խ մ բ . ) գա կր լին էր արգիւնաւոր և նպատակա— յարմար մ ի գործ։ նրան ցից կարող էհ» պատրաստել լաւ գործիչներ ։

Ա յս ր ուղ է է ս մ ե ն բ մ ի կ ա ր ե ւ ո ր բ ա ն ա կ ց ո ւ թ ե ա ն ց մ է ջ ե ն ք 0 հա ն ջ ա ն ֊ bin'll ի հետ ? գ ի տ ե ս թ է զ է ն հ>Ւ գ ո ր ծ ի հ ա մ ա ր է ^ յո ւս ուԼ ե ն ք ա մ է ն բ ա ն շ ո ւտ ո վ յա ջ ո ղ ո ւ թ ե ա մ բ կ ր լ ր ա ն ա յ ։ Մ եզ վ ր ա յ կ ր լ ի 'հ ի *նր ա ?/ց մ ի 'll չ ե ւ Ձ ե ր կ ո ղ մ ե ր ը հա սց նել^ է ս կ Ձ ե ր վ ր ա յ կ ր / ի ն ի 'llր in'll ց մ ի 'հ չե ւ Ե ր կ ի ր հ ա ս ց ն ե լ ը ։ P'1i'll խ բ և գ ր ի ր թ է ա յղ- կ ո Ղք^երը ծ ո վ ե ղ ե ր ե ա յ ա մ It'll ա յա ր մ ա ր կէտ ը ո ր՝!! է ? 1ւ ի Շնչ մ ի ջ ո ց ն ե ր ո վ կ ա ր ո ղ էդ» Ե ր կ ի ր մ տ ց ն ե լ ։ րիա֊ դրում ես (Լտեռորիստի) լինել ու ցin'llկացողներ ի մասին• ինչւղէս այստեղ էլ դւեզ ասել ե՝հդ»ք in'llյար մ ար և in'llժամ in'llակ է հիմա գործագրել այսպիււի ձեռնարկներ ? սր ոն դ» կարող ե՝հ խիստ գժուարացնել հետագայ գոր ծերը քւ գա հասկնալի պաաճառով ? որ դու ինքդ էէ կը հ*սսկնասք

Զ է յ թ r" ֊hի մ ա ս ի ն ա յ ս օ ր ե ր ր լ ս ե ց ի ն ք թ է չէ ր քէզ1ւե ր ո վ եհւ շ ր ջ ա պ ա տ ել տ ո ւե լ թ ո ւր մ ը կւոռա վւո ր ո ւ թ ի ւ ն ը ։ Ե թ է ղ֊ա ^ էլ_Դ՜ է յ ա պ ա գ ա կ ա ր ո ղ է ո ւն ե ն ա լ մ ե ծ ա մ ե ծ հ ե տ ե ւա ն քն ե ր ' ե թ է ղէ յ թ ո ւն ց ինե ր ին գ ր գ ռ ո ւ թ ի ւն հա սցgills'll ։

Ա ն հ ր ա ժ ե շտ է ^ ո ր գ ո ւ ն հա րկ ե ղ ա ծ կա ր գ ա գ ր ո ւ թ ի ւն^է ե ր ը տ ե ս ն ե ս փ ո ւ թ ա պ է ս ? բ ա յց ա ռ ա ՛ն ց ա ղ մ կ ի ? ո ր պ է ս ղ ի in'll ա կ ն կա լ գ է պ ք ե ր ի ա ռ թ ի ւ ա յ դ տ եղ կ ա ր ս ղ ա ն ա ք ն պ ա տ ա կա յա ր մ ա ր ո ւ ղ ղ ս ւ թ ի ւ it տ ա լ ն ր ա ն ց ։ Հհտաոլիր Ձ ե ր 1ւ ղ է յ թ ո ւ ն ց ի ն ե ր ի մ է ջ կ ա պ ե ր հ ա ս տ ա տ ե լ։ Մ ի ո ւ շ ա ն ա ր ։ Q mակսալէս Պր•Նորայրի'հ յա jin'll իր մեր բարեւ^ւևրը 1ւ ասա թէ Եիլի"kbայի itմ ա՛հ կարեւոր կեդրոնը պէտք է հասուի իր արժաննի բար ձրու թ եin'll ։

Մենդ» մ ե ր ձ ե ռ ք ի ց ե կ ա ծ ը չ ե ն ք խ ն ա յ ի ' ա ջ ա կ ց ե լո ւ ՚նրա նց և հmug'll ե լ ո ւ բա ր ձ ր կ ա տ ա ր նե ր ի ն , կ ի լ ի կ ի ա ն ո ւ ն ի մ ի կ ո չ ո ւմ դ ա զ ա տ ո ւ ա ն կ ա խ ա պ ր ե լ ո ւ մ ի ձ գ տ ո ւ մ ? ո ր ց ո յց տ ո ւե լ է ի ր ն ա խ 'հ ի ք ը ։ ի ն չ ո ^ ւ < Լ_*Աա Օ1L ն ր ա ն ց ո ւ ղ ի ն հ ր ի ց -♦ «։

ՀՆ Չ Ա Կ Ա Ն

Զեզ ՜>ա//ար միշտ ղրկում ե հր ր C cS ^ntունաներ՜)՜) ^CCՀ ‘ն£ա^ ) ր ղր կևւյ[ill,ր նաև. ((//* այ իս Մէկ^>ի գր էը>ոյկնհր ից • *

Այ ս

ա^ւդամ

Թ|ււ 455

30 Սեպտ* 92, UpfcGf

8իգ։*անակեՐտ|ւ Հնչակեան Մս։սնան|ււդ|ւ6 Զեր (Հուլիս $ թ ♦ նամ ակր մ հր ձեո.,րր Հուսալ // հսլաեմրեր ին ։ 7'" ^ ենէ ր տեղիդ եր իտասար դնհ ր ի եռսՏհդը տես^ւհլուէ հ- ուրախ ևն ր որ Զեր ձեուվյիւյ եկ1 1 1ծ7/ ///միհ)դ անում կ,ք»է (Լմենադլխաւոլմհ է այժմ Զեղ Համար՝ որոշել Զեր ըն դՀունուր լմհ[Jաւլ,ըհ ու ? էերկայ դործ ոմհկութ եան ^ւախադիծր որսլկսղի կ/էղւՈւակի աշ[սատան է ըրււ[ Հւ[աաIsել ժամանակր։ Ա՛յդ ը1ւթաւյ,րր էւ ։ւլկա,ր կ լի7/ի * 1) Կագմակ հրսլIfլ , աւեչաւյնել մի շin C lիւ(ժակաե սյ ժերդ ^ տար աեել Հնչ ակեա՚/ւ էլաւլաւիար հIfր հ ^ կաղմել ասսլաաակայ ի*1ւ իր/քըեր և ուղարկել 7/ր m7/ էյ լեուր։ կ ա ն ւմէւադիր ր մ ե7/քր Զեդ կր ղր կեն գր յ

կ ա ն ւմհ ա ւս ր յ ա ր ա բհ ր ո ւի) ի ւ ն մ շ ա կԿԷ./> ՚ԿԷ-/> ս ա 7/տ ր կ ի1ի Հետ ? թ ե ր թ ը մ ի շ տ ուղեւյկ,ր 1Լլկ ,րո ոՏետ ր կ թ ի ղ ։

1ւ /Հյ ն ի1կ ւղ ի

★★★

Թիւ 462 Z a litz \iH ՝

Հոկտ. 92, llpkGf

ITlmijifi

1քեր վւակհալ U nitմակը ուղարկեղկվյ Պր • (եշտունիինէ Սաալյանէ ր Զեր 'հա— մ ակնելալւ։ Աշքոաաեդթ է ր րոտ առա ջ// // յ՚հ // իշա համակ ցիj t ll.l ե/ ի մեծ ,/>ահա֊ կութ համր թերթել! պիտի ղրկեն .ր Ձեր i աոցկի ն } որ աարածէբ չբ Հmil'llհր,լ . ւղրոչիւրներ եւս ղրկեցին,ը ։ Արդեօ,ը ճի՞չդ է թէ Հկր ,րկղ հեր ր չր ջապատել են Զէյ[՚1"լ11/" *

Թիր 488 IFIji'ii |ifi

Հոկտ. 92, llpkfif

M r. Z a litz

U .‘hցեալ՚հItր ր Զեդ ղրկած \Նամակի՝!! մկՀ կrnր նամակ մր 1\ /{if՝aի հ դր կհց/'•/» ։ Այո նամակն ալ աւղաձով ւ)՝ի Հոդով ղրկեցէ,ը Alfaէն ։ Ո։ղարկեցէ։բ նաե֊ կխդր սսիդ ստացած թերթերը ե ոլր nչիւր՚հեր ր t *

Թիւ 533 Մերսին՞

27/11/92, Աթենք Z a litz \A \

IIաադահ,ր Զեր նամակ ՛հհր ր ։ կյերփակեա լներ ը ղրկեցէ,բ Alfaէն և Աըր~ բուձի ,բԱյրերին։ Զեր թղթակ ցու թ իւն՚հերր կր ւոեսնէվք թերթի թիւ 11/' ‘I'l.'l I ԱԻՕ ★

-k Հ

«111ՏՄՈԻԹԻԻՆ Թ ի լ 591

12 Փետր. 92, ՍԼթենք

Մ ե ր ս ի ն , Z a /liz -ին

կը ցաւէ^ւր տրուած լուրեր է մաս էն։ fj ուզար կութ էւն^ւեր ը 1ւ ձերբա— կալութ իւններ ը ստիպել են Ձեզ թու լց^ւել յար աբեր ութ իւնՊէերը մեզ 1ւ շըրջակայիզ Հետ։ Հալածա^/րը կը նշանակէ տարածանր։ ճշմ ար Ւտ յեղափոխա կահւը այս պարագաներ ուն մէջ փոէյա^էակ յուսալրուելու ^ աւե լէ վաո֊ւում է 1ւ կրկ^Ոսւզատկում էր եուանդը։ Ո^^ր է (հշտունէն ։ {քեզ Հասած լուր հրի Հա— մաձայն նա ձերբակալուած է։ \)րբուՀուն ու քհշտունուն ուղարկած ‘համ ակ֊ Պւերը Հասածն տեղերը։ * * * Թ իւ 473

20 Հոկտ* 1892, ULpkGf

Օ ն ա ն ջ ա ն ե ա ն , Թ րիեստ Հա րցս վ ե ր ա բ ե ր ո ւմ է ասլսպրուած զէ^յ ր ե բ է մ ա ս ի ն ։

ք*անը նրո/հուՏՈյ է

որ զ ո ւ ր և. \,շա ն ը ա յստ եղ' Վ ո ւլգ ա ր ի ս է ա ս ե լո վ ' ջ է ր խօսա ցե լ զ է ն ր և ր է մ է * ! ։ ֊ ջեւ

ա /r/jf Հա ս ցնելու ծա էյս է մա ս ի ն ։

(Փ ա թ ս յթ ե լ) և գ ր ա մ ա ր պ էտ ր է

ifn L C U u f U JU 1J

կա *1ւխասլէ ս ն ր ա // ց վրա յ բ ե ր ե լ "• յ գ

գ ո ւմ ա ր ը ։

ի {մ ո մ լա թ ) մ էջ

փ ա թ ա թ ե լ։

ր ս ե լո վ յա տ ու կ իւ-ղ և. ա յ լ ն ։

Ե ր կ ր ո ր դ ' յղէտ ր է վա րձել

,րեր ր ղ րկել ն սլ ատակ ատեղ ը

նա և

ա|քս]Ա1|Ա)(}ի

Հէն գ յս կ յս ն

Հրացան ^

Պէ տր է մ է կեր պ ձ ե ռ ր

մ ի աուագաստահաւ և ղէն*~

, կ էպ րոս ? ո ր է ն կ' լՏե կեր ան այ մ ե ղ մ է մ է կ ր ։ ՀՀա֊

ն ա սլար ած աէւ ս է*հ յատկա ցո ւա ծ ծա նր է ։

Զ է ք պա յմ ա ն ա ւո ր ուե լ

ծա էյ սի մ աս է հ ։ {Լ էն ր եր ր անձ ր եւ է ց պաշտպան ուե լո ւ Հա—

2880 ֆ ր տ ն կ ն

Պէտ ր է լտ ւ կ շ ռ ե լ և ասրս գ ո ր ձ ե ր

ամ ե ն ե ւ է ն բաւակսյն ջ է է փ ործը (1ւ ՚հ ի ն ր բա ր ե կամ աո. ագա ս տա ֊

"հալի ‘հաւապետ մը^ կ* ուղէ®ր Հա սցէն ղրկեմ քէեղ? իմա ցուցք՜ ր ։

★★★ Թ իւ 519

22—11 —92 Ա թ ե ն ք

Օ ն ա ն ջ ա ն ե ա ն , Թ րիեստ.

Հ ?/ր եր ր յղէտր է ուղարկուէ'll կէպրոս ? ուր ւախաւղէս պէտր է գն այ tfեղն էց մէկր։ քԼսլր ա*!!,ր1ւեր ր յղէտր է փոխագրուե^։ կոՊ։գր աբան դո վ (գաղտ— նօրէնք աաս՛եց մարսի') ? որաէՀետեւ կէպրոս այգ ասլր անր է ՚ե մուարը էյրյյ֊ տէւ արգէլուած է։ Լալագոյն է գուր և f j անր այստեղ գար « որ Հիմնական։ կաբգա գր ութ էւ*յւ անենր։ * ★* Թ իլ 537

7 Դեկտ. 92, U.pkGf

Թ րիեստ , Օ ք ւա յա ն ե ա ն ի ն . գ ր ո ղ ն ե Խ ա նսւգա տ լւ,

'1՝որֆուէց բաց ‘համ ակս անշուշտ ստացար• այսօր երրորդ օրն է Ա— թէնէ քխւյՈյեմ։ Անցեալ տարուան ծրագիրս' ղէն րեր ը փոխագրել {Հունաստանի ւէոր ր կղդէ7/ ? այս տարի գործագրհլու շուտ յար մ ար ութ էւ^է կայ ։ Ուղարկիր էսկսյ 7/ 300 ֆր ,,,^էր ճա^ւայւլյյյրՀյսծյսխս • ես Ճանասլալ/Հ կ}ընկնեմ գէպի կէսլր ոս և ամէն ր/սն կը կաբգագրեմ ։ Էքէայ 7/ իմացիր թէ /սրւագաստանյսւր մ էն ջեւ կիյղրոս է®նջ կ՛ար ժենա յ։

ՀՆՉ11ԿԵՍ.Ն

Թիւ 485 3>kGkuk Մասնանիսդին

3 0 -H -2 2

Ա?ա

Պաշտօնւաքքււ* \ րե ր կ ա յ պ ա շ տ օ ն ա դ ր ո վ ճ ա ն ա չ ո ւ մ 1ւ Հ ա ս տ ա տ ո ւ մ ե '// tp ւիո[u ///կ ա ն խ ս ւ մ բ ը

ք1[*[* Հ ն է ա կ հ ա ն

ft) է ն է Աէ ի յ ե ղ ա -

կ ո ւ ո ա կ ր յ ո ւ թ ե ահր մ ա ս ն ա ճ ի ր ֊ ղ ։

Ա ն ցն ե լո վ

կ ո ւ ո ա կ ւյ ո ւ թ և ա ն կ ա զէք ա կելա պ ո ւ թ ե ա ն i f է Պ զյէէհէէսէի մ ա ս ն ա ճ ի ւ ղ ը ւււււք է լւ ի

ահէաչառ. և. իւ ս տ ա պ ա Հ ա ն ջ լ ի ՚ հ և է գ է պ ի ի լւ ա ն գ ա ifiilt լւ ի ց իւրավ]>ահէ ջ ի լ ֊

րհէ թ ա ց ,բ ր , ճ շ գ ո ւ թ ե ա մ բ կ ա տ ա ր ե լ կ ե դ ր ո ն ի ց տ ր ո ւ ա ծ կ ա ր գ ա գ ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ֊

րը հ

կա նոնա ւոր

կ ե ր ս լՀա կա ն^ սւԱեհէա լ ո վ

թղթա կ ցութ եա մ բ

տեղեկագրել կհգրո ն

փ ր ո փ ա կ ա ն տ ա կ ա ն և. ա յ լ1ր

իր

գ ո ր ծ ե ր ի i fm ս ի ? / ,

տեղակահր կ ա ղ i f ա կ ե ր սլ չ / / / կ ա ? / գ ւ ւ ր ծ ե ր ո ւ մ ։

Հ ա մ ե ր ա շ իւ ո ւ թ ի ւհ։ 1ւ Հ ա ւ ա տ ա ր մ ո ւ թ ի ւ ն ս ո ւ ր բ ղ ո ր ծ ի V / ։ Հ ա ն ո ւ ր շ ա Հ ե ր ը շօ շա փ ո ղ ?/ ի

պ ա լւ ա ա ւ ո ր ֊

նհրվէին - կա զ մ / « լի ա ղ օ ր

իրա ւունգլ

կ*աղտհէ ա ւգա Հ ո ւ թ իւհէ ? կuւս ակց ու թ ե ան ըհ գ ֊

ձերւհր ա ր կ ն հ ր ո ւ ifin ս ի ն ա ն Հ ր ա ժ ե շ տ

սա հել

կեգրո֊

Հա ւ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ը ։ կ ա զ մ ա կերսլե լ

մ ա ձ ա յհ է ի յ ի ս տ

ա ս պ ա տ ա կ ա յ իհէ j u i f բ ե ր ,

րնտ րո ւա ծ

ր ն կե ր ն ե ր ի ց ։

Ձ եղ ղրկուա ծ

Ձ ե ո րլյ բ ե ր ե լ

կան ոնագ ր ի Հ ա ֊

? / ի ւ թ ա կ ա ? / և_ ղ ի ն ա կ ա հէ

մ ի ջ ո ց րհ ե ր ։ •it -k k

Թիւ 484

27 Հոկտ. 92

3>ե(ւեւ։ե Մասհանիււլիհ, 'Pnjrbr ու եղբայրներ \քեծ րնկ •

գ ո Հ ո ւն ա կութ հա մբ

A lja -ի

թ իւն ը

կ ռՂ^ՒՑ

կ ա ր գ ա ւյ իհւ քր

գ ր ո ւյո ծ .

լի ա յո յս

շատ կ ը ն պ ա ս տ է կ ի լ ի կ ի ո յ

գ ա յի ն

կ ի լի կ ե ա ն

ո լ է տ ,բ է բ ո լ ո ր

շա րժումին

գործերը

ա զ գ ա յի ն

վերա պ ա Հուա ծ

տահրիլ

ա ն երկի ւղ

1ւ

Հմտ օրէն'

սերտ

Հետ։

Թ երթը

ուզհցէք

Հա մերա շիւ

կա ււլերով

գ ո ր ծ ո ւհէ է ո ւ թ ետ*!/

գործերի է

Ձեր

՛մ ա ս ի ն ^

գ Որ ծ ա կ ղ ո ւ ֊

ա շխ ա տ ութ եա ն։

վ ճ ո. ա կ ա ? / և

Ապա֊

գրակահէ գ ե ր *

և. Հ ա մ ա ն մ ա ն ե ղ ա հ է ա կ ո վ ։

վ ս տ ա Հ ե ? / ,ր ո ր գ ո ւ վ է մ ի շ / / / կ ը գ տ հ ր ո ւ ի ր ա յ գ ուժերու

Ձեր

ե ? / վ) ո ր մ ե ր

բ ա ր ձ ր ո ւ թ ե ահէ վ ր ա յ ։

կա պ ուա ծ

Մ ե ն գլ

^ՒործեցԷը

կ ե զ ր nil ի և չ / i ^ / i i l / ^ i y . ա յ լ

Ա երս ին ի ց ։ •k k k

Բփւ 529 3>kGkuk* Սրբոլքւուն Ա տազանվ) Ձ ե ր

26-11-92 UpkGf

նամակը^ ո ր ո ւ մ էջ

հրում Ահրտոն ք հ շ տ ո ւ ն ի ի մա սիհր ո ր վ ր ա յ։

Պ է տ յբ

է ա մբողջ

գրութհա հէ ե ն թ ա կ ա յ տ ա Հ եղկգէ ո ր թեա ն

վա րկը

յա ն ո ւն ա մէն

ստ ուհր

իւմբիգ բո լո ր

կ / / վէև ա լ հ է ա մ ա կ ո վ գ ր է ,բ մ ե զ

ա յն

է վէ դ ա ր ձ ն ո ւ մ

գուբ է

ինջ ինչ ձգո ւմ

ահէ դ ա tf/ւե ր ի

բո լո ր Ա . //■ . ։

գ ա ն գ ա տ ն եր

էբ

ա ֊

հրր ա անձհւ ա ւ ո ր ո ւ թ եահ։

ստոր ա գր ու թ եա մ բ

կէա երը ու փաստերը

կամ

ո ր ո ն ւլ մ ե ղ ա ֊

կ ը վէննենվլ Ձ ե ր գ ր ա ծ ն ե ր ը - վ ը ս ֊

ս * գ ո ր ծ ի ' կնոհէենր Հարկ եղա ծ ը ? որ պ է ս ղ ի կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ ֊ անձէ

վեր

բրւնուի'

★ ★★

Հ ա յո ւթ ե ա ն

դա տի

վերա բերմա մբ։

ՊՂՏՄՈԻԹհՒՆ

Թիւ 501

92, Նոյ. 12

Գաքւիրե' Աչլւգսյաշին Չէ.ւ> կրնար երեւակայե լ թէ որչափ ուրաիյութիւն պատճառե ց մեզ' մեր սիրելի եղլւայրհերի (] ար իմե ան ի և */■ԷԸ&եանի ազատումը (Ա,բվւիւսյի բանլոէն* իւմբ} ? միհւն ոյն ժամանակ պէաը է իյոստովա^էինը որ մենը աոլշերանը։ Զենը կարողանում լալ ըմբռնել ? թէ ինչպէ®ս այդ եղաւ ? թէ ի՛նչ պայման— ‘հերու տակ աբձակուեցան ? թէ կարոտդ են արդեօը մեկն իլ այ^սոեղից և թէ ինչո^ւ Հաճին վիճակակից չէ դրանց։ Արդեօը դուը ինչպէ^ս Հասկցաը այդ բոլորը։ Հյատ ցաւ ւղատճառեց որ Հաճիի‘1։ նկիսլհան^ երկու ‘հtuմակհIfըր կոԸI'է են։ Էքրկիւղ են ը կրում որ ւղատճառ դառնա յ մեր եղբա յրնևրի վիճակի վատթարանալուն» քՀատ մտատանջ են ը դրամի կողմից, որ չունեն ը։ \\}անը Ձեզ համբուրում է իր մ ի ‘համակում։

Երկ ու օր ի^ւակ Աւոյի CCԱւազակ՝)՝) դբվՀոյկից ուրԼս'[* !{եցէը Հաճիին։ քիշտունի ի մաՀուան լուրը կատարեալ սուտ է։ * ★★

Թիւ 517

20-11-92, llpkGf

(Լրաբկիրի Մասնանիււ|ին Աաացանը Ամասիոյ վրայով Ձեր ղրկած Հոկտ» 6 թ* նամակը♦ ա‘հհու‘tl ղարմանըով կար դացին ը որ դուը մեր ուղարկած ^համակից առաջ՝ մեզ զրր֊ կած էՔ 2 - 3 նամակ։ Ոչ մի նամակ Ձեզնից ստացած չենը ։ Անմիջապէս ըստուդեցէը եղելութիւնը ։ վՒբեցէը մ անրամասն օ ր էն ձեր ձեռնարկի մասին 1ւ կան ոն աւորապէս տեղեկութ իւն տսւէը ր ոլոր եղել ութ իւ^ւների վրայ։ Մեր կողմից՝ մեր ձեռըից եկածը կ*անենը Ձեզ աջակցելու Համար։ Որrըան ցաւում ենը ^ որ այսըան //ւչ տեղեկացանը Ձեր դր ութեաԳ։ մ ասի ն ։ Մեր ներկա յա— ցուցիչը շուտով կը մեկնի դէպի ձեզ Հարկաւոր կարդադբ ութ իւ^ւ^ւեր ով։ Խնդրում ենը միր վՀատիը։ Ձեռնարկը սկսել էը ? աշի/ատհցէը նրան տալ յարմար ելըը» եթէ կարող էը դեռ մնալ ձեր ապաստանարանումդ մնատԷ՚հ ՛ ճշմարիտ յեղափոքս ակա*1ւը ձաիւորդ Հանդաման ըներ ում գլուիսը չի կոր ցնում ? այլ շրջաՀայեաց ու պաղար իւ*հ կերպով նպատակայարմար ելը է որ ո՚էէում։ 1*մացէը որ դուը մ ինակ լէՔ ամե^ւեւինդ այէ ուն իը ընկերներ' ւզատրաստ աջակցելու Ձեզ։ Ընդարձակ նամակ շուտով կը ստանաը։ ★★ ★

Թիւ 518 (Լւքասիոյ Մասնաճիւղին

20-11-92, Աթե6£

\յերւիակեալ ուղտրկում են ը Ձեզ մի նամակդ որ անմիջապէս ուղարկէը նոյն անձերին ^ որոնցից ստացել էիը նամակ' մեզ ուղարկելու Համար։ Ձեր թղթակցութիւ^։ը ստացանը։Ատացե®լ էը Շր^աբևրական-ՀրաՀանգը։ ՀՀտասլեցէը շուտով տեղեկութ իւն տալ Ձեր գործերի մասին' նրա նաիւադծի Համեմատ ։

հն չա կկա ն

* * * Թ իլ 528

2 6 - 1 2 - 9 2 , Up ենք

Կ ա րոյին. Պ պ սոյ Մ ա ս ն ա ն ի ւ դ ի ն ։/ եր ^ աււլիս ստացանՔ քեզնից ըն դա ր ձակ մ ի 'llաif ակ ? որ ի մ աս ji It արդիԳւ տեղեկութ իւԳ։ տուիԳւք Ձեզ աԳւցեալ շաբաթ՝ ifէ կարճ 'llաւքւսկոtjt \,ոյն այդ կարճ նամակում մեԳւք գրեցինք» Ձեզ՝ նահւ Ձեր ձեռնարկի (Պատրիարքի} մասին^ խորհուրդ էտալր/,[ Ձեզ այդպիսի բան անել։ IԼյժմ երբ տեղդ Գար կաղմակերպւում էք մ իա հազիլ, Գար դուրս ե֊ կահ Ձեր այդտեղի ըԳէկերԳէերից մի քան ի սն ամենածանր փուլից? ձեռ Գէարկը կարող ի ւէտաԳւդել Ձեզ 1ւ տեղիդ գործերը։ փուք պիտի ^_ս^սէէ^ էսյրէսւիսի ձեռ ՛հարկի դո րծ ադր ութ եաԳւ ? որ ամիԳէ տեսակիտ ից կարող է քայքայել տե— ղական խախուտ ոյժերը։ Երկըոըղ~ճ մամ անակայար մ ար շի արտաքին տե սակէտ ից ։ Ո*՛է է Պատրիարքը» մ ի ւէախկոտ ? տդիտ ? տկարամ իտ անձ ? որ իսկա— պէո կառաւէար ութ եան ձեռքի տակ ուրիշ կերւղ էլ ‘շէր կարող լինել, եթէ ոչ' աԳւսլիտաԳւ։ (քեր աչքի առաջ կան աւելի կարեւոր անձեր ? որ ոնց ենթ ակայ դ արձնելր իսկապէս շատ աւելի իւրատական 1ւ օգտակար կը դառնա քաԳէ այդ տխմ ար ոչխարին։ կուս ակցութ իւն ս շէ կարող այդտեղ օդտուիլ ձեռնար k/՛ դործ ադր ութիւԳ/ից առաջ եկած հանդամանքներից ? որսլէսզի տեղիդ՝ իրերի ւԼիճակը ի Գալուստ մեր դործ ի՚Ա դարձնի։ Այդպէս անել կարողանալու համար հարկաւոր է ունենալ տեղդ բաւակաԳւին խիստ կարդապահուած Լւ ուժեղ կաղմակերպու— Ph*՛, որպէսզի պէտք եղած պարագայում' կարելի էին ի IUJէ տեսակ ձեռնարկ֊ ներ եւս դործադրել^ տագնապ ու յուղում առաջացնել տեղդ։ Ուրեմն ? այդպէս ձեռնարկ մ ի դործադրէք։ Այլ աշխատեցէք ամրակուռ դարձնել կուսակցութ իւԳւը։ ՏաԱնական դրութեամբ խումբեր կազմևցէք քաղաքիդ ամիԳ։ կողմերը ? մանաւաԳէդ գաւառացի աԳէձԳէուիր պանդո ւխ տներ ից։ Մասն աճիւղիԳ։ մէջ կատարեցիք աշխատանքի բաժանում* օրինակ' կազմակերպող? փրսփա— կաԳէտիստ? Գար մարդիկ աԳէդամադրող։ Տէս1 1նեակԳ է եր ու հետ սերտ յարաբե— ր ու թիւ-ն կաղմևտէՔ1 ւսռաԳւց իւրաքաԳւչիւր աԳէձիԳ։ յայտԳէելու Վ^եր իԳէ Աար tfhի կազմ իԳւ աԳ է ուններ ը • կապեր հաստատեցիք սլետակաԳէ 1 ւաղդայիԳւ դիրքաւո֊ րումների հետ։ Ստուգեցի' ք սկիւտարցի դեղագործ կարապետ ՊասմաճեաԳէի մ ատԳէիչի հաԳւգամւսԳէք ը։ * * + Թ|ււ 539

9 Գ եկտ . 92

ULpkGf

Շ ա նենին (Շ եքերնեա ն) Ուսթլւր Մեււ. Ձեր նոյեմբեր 28 թ * Գւամակր սաացանք ներւիակեալ 3 տսլարսւէ։ Միե-— նոյն նամակի մ էջ դրու մ է,բ մեզնից մէկի գալու մ աս իԳւ ? 1ւ >"յդ առթիւ ու ղարկած իք 100 տոլար ? իրր ճանապարհածախս։ Տայտնում ե// ք Ձեզ և Ձեր երկու ընկերԳւեր ին մեր խոր ին շԳւոր հակալու թ իւԳ։ը Ձեր աԳւկեղծ ութ եաԳւ ե֊ ահակցութ ևաԳէ համար ? որ ամին աեսակիտից գԳէահատելի ի։ (Լմենայն սիրուէ կ'ուղարկենք դիպի Ձեզ մի պատուիրակ^ դիտութեան հմուտ ? ուսեա լ ? հա֊

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

մա լսարանական և ամկն տեսակկտ ից արժանաւոր Հնչակեան րէ[*°շ[’ պանծա՜ ցըեևլու համար ? 2—3 շաԸաPի J^r,nr/Jt Ողեւորուած ենք ամերիկահայ այժմ/քան եռանդուն տրամադր ու թ եան մա սին ? նրանը բուռն համակր ութ եան մա֊ սինէ դէպի ՀՀԼնջակ')')ը։ Մեր “^հերքի*!։ թշնամի*էէերը չ ա ա են կաաաղած ? տեu'hելաք մեր դործուԳւկութիւնր ^ ժոդուքրդա կա*հու թ իւնն և- այն համակրաV/ ք ը որ մենք էԼայելում ենք ամկն տեղ։ Պ* կ* կիրակոսեան Ադիամա ն!)իին հ՚սղսրդեցկք մեր շնոր հակալսւ— թ իւն ը իր արած դրամական նււլաստի համար%հաղորդելաէ նրան մեր բարեւը։ kk★

Թիս 442 21 Սևպտ. 92, llptGf Նիս bnrf, Հնչակեան ՄաււնաՏիււլին Մոսր.' Շիւ՚վանեանի Ձեր 13/25 11ևսլա1ւմբհլ։ի նամ ակր ստացանք հանդերձ կա^էոն ադր ով ու ան դալքևերի ցուցակով։ (Հայտնում ենք մեր անկեղծ խն դակցութ իւն ը և ող— հունում ենք Ձեր *նորակազմ Հ*ւ ակհա*}։ մ ասնաճիւղը / {]'իանդ ամ այ '// կարեւոր ու ցա^էկալի ենք տումարում որ լաւ ուս ոււՈյասիր կք Հ*1ւ^ակեան (վրադիր ր ? որ*1է իր tf է ջ լղարունակում կ ?/եր կայ ասար ակակա*ե ամ ե*է§այ առաջ»սդկմ ւքւսրդասլե— տութ իւ^էը 1ւ հայութեան իսկական բարօրութեան դաղափարր ու դկպի այ դ բարձունքները տանող ուղին։ Պիտի ջմոռնանք որ Մայր - Հ՛" Jրե իք Ը կանջում կ իր լաւ զաւակնե֊՜ ր ին ։ Ձեզնից իւրաքան^իւր ան դամի մաս^էաւսր և. հասարակական/ կեա^էքր սլկաք է լին ի օր ինակելի ^ ‘հմ ա5/ իր սաu m '//ձնած դաղափար ի ? որտղկսղի աղդեՑոլ թի,ն ու/հենայ իր շր jftuպատողեևր ի էքրայ։ kk★

Թիւ 543 Միսակին

Յույիս 2, 92, Գանիրե

խսւնն այստեղ կր և. այս օրերին մեկ^էեցաւ դկսլի էլիսլրոս։ Մեծաքար Գէակ զկն քե ր ուն ի՚յէք ? սա սլէտք կ ւիոիւադրևլ այնտեղ։ Այժմ f[Jա‘եր (էյանա զատ) պէտք է կիպր ոսու մ կարդադրկ այդ խ^ւդիրը։ Այղ խ^՚կըի համար ?//#/ Զ,եզ կիպրոս պիտի կանջկ։ Պատր աստեըկք ճանապար ՝>ածախ սը ։ \յայս Լառն ա֊ քա գացկք։ ֆնտռեցկք ժամագործ (Հակոբ (Հովսկփեան ի*!։ և. նրանից հարցրկք %թշան կար աւղետեահ։ի ifաս ին ։ Խsuitր անձամբ կը բացաարկ Ձեր ամելիքը* Ու֊ րախացկք որ մեկ°եում կք Եգիպտոսից։ Ո<լ ո ի մի յայտնէք Ձեր մեկնումր։ Ղ՚տկք վստահելի մկկը ՀՀեղ տիս(սար ինող , որ Հաճիի V/ամ ակներ ն կլ ինքն ստանայ և. մեզի զրկէ ? ե. դրամ ը ապահով եղանակաւ ղրկէ Հաճիին։ kk*

Թիւ 553 Գաքւիրե, Միսակին

15 8ու(Լ 1893

Այսօր պէտք կ հաղորդեմ Ձեզ ? որ Խանն արդէն վերադարձել է կիպ֊ լասից ? խիստ հսկողութեան պատճառով մի կողմից և միւս կողմից կիէիկե֊ ցի*!։եր ի ներկայ տադե աւղալի վիճակը ստիպեցին յևտաձգել մեր ձեռնաըկը։ Թերեւս C C Ապրանքը3) ղրկելու ուրիշ ճանապարհներ որոնենք։ fj/սնն այժմ հիւանդ պառկած է։ Ձախ թեւը ուռած է և իրեն բալական ցաւ է պատճաո.ում։

հն չա կեա ն

յ^նջպէ^ս վեր ջացու ցիյյ ձեր վիճաբա^ւութ իւն^էևրը CC Արմ It'llիm y)ի փաբբիէ1 Հրեշտակի Հհս1• ւսնւո/tiբակս յս դսւվ» նրան ցոյց տուած կը լի հէ,բ իբ ևհ դ ատապաբ տելի ա'հդոր ծու թ իւ'հը և. tf իւււ կողմ I’D1 ն ոյն վէան դատաւղաբտհլ ի մեծ աիւօ սութ յււ'հը ; դատարկասլորտուիւՒիւ՝!։ը ու տդիտութիւնը և֊ ւդաՀանջած կբ երանից վաւեր ակա'հ փասահը։ ((.Արմհն իա?)ի ամէ'հ տհսակ կհղտոտ ղրպարտութ իւննևրի մ ասթե ((Հընչակյ>ի դէմյ եթ է տուած ջէ այդ փաստերը' սլէա,ր է խայտառակած լինէյ> իըIt'll ։ Լսել ե'ե,ը որ Աւ/ոոիսհանն ուզում է իրասլէս ադ.էա'հհր ի7/ Հաւատաց'եհլ թ/~ մենՔ այժմից իսկ ցա'llկա'հու//* It'll,ը սոցիալիսաակա'll կաղմ ակ եր սլո/ թ ի/-7/ Հաստատել Հայաստանումդ թերեւս խեղա Բ Ւ Ժ ւ ուէ մեր ասածներ ր։ /* Հարկէ զ֊էէւ,բ 'երահ ցոյց տուած կը լին էվ> _ մեր ծր աղիրը։ (.(Հնջակ^)ի բազմաթիւ Jօդ֊ ուածեերըդ որոնց մ ԷՊ ամ են ասլարղ կհրսլուք բացատրուած է որ սոցիալիզմը մեր Հեււաւոր հսլատակն էդ իտիալհ է։ (J*ինյ^դ-եռ հ/Yjt'llյյ ու 'llի եգ ը մօտակայ 'հսլա— տակ tsր դեմոկրատ իան սաՀմա'եա1էրական ազզ.այի'ե ան կախ սւթ իւնն է։ Այդ֊ աւղուշի'ե ցոյց տուէ,ըդ որ դեմոկրատ իզմր ^ռամկավար ութ իւհ ը)' սս ց իալիզ.)' չի նշանակում ։ Այսօր ռամկաւէար ակա'ե է իէուիցեր իան ^ Ա,մ եր իկահդ Հյքրանսաե ^ բայ ց դրան,ը ամ Itնեւ ին աոցիալիստակտն ջեն ի Հարկէ ? այ լ պուրժ reլական են կոջւում։ Եթէ Աւետիսևանր տակաւի հ այրէտեղ էդ կրկի'ե ժողով սարյյլեցէ1ւ այդ. կէտերի վր այ նորից Գար ուա ծեցէէ ը 'երանդ միշտ ւդաՀա'եջելաք (CԱրմենիա՚ֆի կատարած դործունէութիւ^էը ցոյց տալ փաստերով •• •։ Թ)ււ 587

12 Սեսյտ. 92, Ա թենք

Գաէւիրե՝ Մ ի ս ա կ ի ն '1եր ջա1/լէս այս օր կարոդ ենվէ դրել Ջեզ որ Ա,թ է'հ,ը դ ա,լ>} բայց ՀՀեր մեկ'հելուց առաջ ոմեէվ) մի ,րանի կարդադ ր ու թ իւ ն'եեր ։ \,ախ' որոշևցէդ» Հա լատար H վւո[nin'llորդը։ ՀՀեզ ուղարկում են քը մի ռուսական անցադիրդ որ այդտեղ կամ Ալեքսանդր իա վ իզէ անել տա,ը տաճկական Հիւպատ ոսաբ ան ից ? Պոլսոյ վր՚սյ։ ԱյՂ՜ անցագիրը Ջեզ Հետ կը բերէ,ը այստեղդ իսկ եթէ Հ_ՂէԱՔ1 ուզարկեցէվ) փոստով։ (Հետոյ Հոգացէվղ մէկ ա'հցաւլ.իր Ջեզ Համար և. ՚էիզէ անե լ տՈլ է,ը կարնոյ վի լայ էթ ը գնալու Համար։ Եթէ կարող էըլ միջոց գտնել մէկ երկու տաճկակ ան ա՝եցադիր ձեռվ) բերելդ նոյն դ իմ ադծ ութ իւ'հներ ով Տս/ճկաստա‘նի Համար ((Հ• փարաՀիսար ? փան') ոբ it'llց մ տսի 'll նախապէս գրած էի Ջեզ։ Չմ ոռ'հւսը Ջեզ Հետ բերել Հաճիի 'համակ'llեր ը դ անվր էսլ կերւդսվ ու փու թ ասլէս ։ Երբ որ Ա լէվէ՚ոin'llդր իա Հտսնիյյ ^ այ՚նտեղ Պր* Տաէակիմին Հարկ եղած խորՀուրդներն ու խրատ'հերը տուէ,ը ? ււլատու իրե ցէ,ը ((ՀնչՈւկեներն ու նա֊ մ ակ հերը միշտ կա'հit'llաւոր աոլէս ուղտը կէ իրենց տսւ՚եերըդ կա'հit'llաւոր 'հա— մ ակադբ ու թ իւ^ւ ունե'հայ մեղ Հետ։ ԱյնսւՀետհւ խելադարուած կարւսւդետի Համար Հիւան դան ոցում ձր ի տեղ դ տէ,ը։ Պտտուիրեցէ,ը Աովակիմ ի'll' դնել այդ Հիւա նդանոցը ։ Տեր վերջին նամ ակում մ ի Հէ1,բ,քՀ Հարցեր է,ը տալիս սոցիաւիղմի մա֊

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ սին,

ճ ի չդ

բսղջ

մի

ա սա ծյ

այգ

հա տ որ գ ր ե լ ։

Հա ր ց ե ր ի ն պ ա ա ա ս խ ա հ ե լ ո ւ /> հ տ ր կ է ;

տ ա ն ա լ մ ի ա յ ն ը հ դ հ ա ն ո ւ ր ի ւ օ ս ,բ ե ր ո վ , ՚ Այ Գ

է լ Գ ր ե լ,

.բ ՛ս ն ի ո ր

*1*է ,ր և. մ և ! ։ ր րէն

Հա մա ր Հա ր կ ա ւո ր

‘հ ա մ ա կ ո վ ա ն հ ն ա ր ի ն է ք ե թ է

ա մ ֊ շա ֊

էյ 11 ա յժ մ ՛ ա ր դ է ն ա ւ ե լ ո ր դ ե մ հ ա մ ա ր ո ւ մ

մ ի րե շ ե ւ մ է կ շ ա բ ա թ

շա տ ա ն գ ա մ ա ռ ի թ

չո ւզ ե ն ա մ

/է ո ւ ,ը

կ * ու. ն ե ն ա ն ր

թ ։ ը ^ ւե ր գ ա յս տ ե ղ կ ը

երկա ր

ժ ա մ ե ր ով

է է *՜

ըն գա րձա կ Օ ֊

խ օ ս ե լ ու. ա յդ . *!։ ի ւ թ ի ll ( r u ,J * Գ ն ա ց ա ծ ա ր ա բ կ ի ր ց ո ց մ ա ս ի ՞!։ ո ր և ւ է տ ե ղ և կ ո ւ թ ի ւ ն

՞հ ո ւ մ մ ի ւ ս ր ^ „ ր ա յդ տ ե ղ

ո ւ ն է ՚՞ բ ,

է ; Ձ ե ր մ և կ ն հ լո ւ ց ա ռ ա ջ յո ւ ո ա դ ր ե ց է յշ

ա ո .ո ղ ջ է և. շ ո ւ տ ա է պ ի տ ի մ ե կ *ե ի ? մ ի ն < շ ե ւ Զ .եր գ * ս ԷԸ

ի*“հ չ

ա-

ն ր ա ն ։ }\)արԱը

ա յս տ ե ղ կ ը է է

* * *

Թիւ 552 Աւքասիա, Մասնաճիււփն

8 8ունւ|. 93, llpUGf

Վ հ ր ջ ա պ է ս Զ -եզհւէց ե կ ա ւ ւ-ա կ ա ն ո ւ շ է ,ր Հ ա ս բ ն ո ւ մ մ ե զ ։

ր ջ ա բ ե ր ա կ ա հ ։-Հ ր աՀ ա*!։ գ ի սլա տ ա ս խ ա*1։ ը ?ո ր բ ա ֊ Ջ հ ր տ ո ւ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ ի լ էե*!ւ ե ր ի մ ա ս թ ե

մ ա ս ն օ ր էն մեր խ ո ր Հ ր դ ա ծո ւթ ի ւն ն ե ր ը J քւն ^ ե ր բ

խ ա *ե լւ։

կբ

կ * ա ս ե ն 1ք % ի ն է ր ա ն է լ

խ ի թ ա ր լթ է ե *!* , ա յն ո ւ ա մ ե * ե ա յ ն ի ւ ձհռրից

յա յտ ն ի ? տ ո կ ո ւն և եկա ծը մ հ ն ր

Զ ե ր մօտ

ջե*!։ ր

որ

մա նր ւ ս ֊ Հետ ա գա —

շա տ կ է տ ե ր ո ւ մ

ա նմը֊

բ ա ն ի մ ա ց ա շխ ա տ ո ւ թ ի ւ ն ը ։ Ա յգ տ հ ս ա կ է տ ի ց մ ե ր

կա զմա ծ ն ե ր ր ի ն

կա*ե ո ! ։ ա գ ի ր ը մ ե զ

կողմից

կ ր կ ի ն ղ ր կ ե լն

ջ ո ւ ն ի յ ջ ա ս ս լա տ ա կ ա յ ի*ե խ մ բ ե ր ի

կ ՝ ո ւ ղ ա ր կ ե ն յչ Ձ ՛ե զ ։

V/ր ա ! ։ ր

ն ր ա ն քր ա !։ ո ւ ղ ղ ե լ ի ջե*1ւ ա մ ե ^էհ ւ ի ն • ծ թ է գ ո ր ֊

խ ն ա յի ։

կ ո ղ մ ե ր ի ց ? Հ և տ ե ւա պ էս Ձ ե ր էՔ

կը գրենվ*

ս տ ա ն ա ն ,ը ա ^Գ կ ո ղ մ ե ը ի բ ո լ ո ր մ ա ն ր ա մ ա ս ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ի սլա տ ա ս ֊

Ա ռ ա յժ մ ա յ ն ր ա ն

ծա գ ր ո ւի

և. խ ո ր Հ ո ւ ր գ ն ե ր ը

Ա տ ա ց /մ լ է ր

մեր

յա տ ո ւ կ

ա րգէն

ո ւ ղ ա ր կ ո ւ ա ծ է 1Այ գ

ա ւե լո ր գ

է։

գ ր ո ւմ

7 * " ^ ,^

'ե ե ր հ) ի ն կ ա ‘ե it ն ա գ ի ր / Հ^ուտուէ

կ ո ղ մ ի ց ղ ր կ ո ւա ծ

բ ո լո ր

Լ(.Հն չ ա կ ^ ն ե ր ր 1ւ

/ղ ր ո շ ի ւ ր ն ե ր ը ։ Մ է կ ե ր կ ո ւ խ օ ս ,ը ե ւ ս ո ւա ծ մ ի կ է տի

մա ս թ ե։

Ա *ա րզ ո ւ ա ն ց ի ն ե ր ը ներ ը տ ա նը ո ւ ղ ղ ո ւ թ ի ւ*ե ։

մեղ

ա յդ տ ե ղ ի

7 ' ,ս

ն ա Հ ա ն գ ա յ ի ն ժ ոզոսքներ ի ց մ է կ ո ւ մ ո ր ո շ ֊

(Տ.Մա ր ս >՝Տ>

թերթի

գ ր ո ւ մ ե ն ? խ ն գ ր ե լա թ

թ ե ր թ ի Հրա տ ա րա կ մ ա ն Ա յ ն ' ի ն ջ գ ր ե լ ե ‘ե ր

Հ ր ա տ ա ր ա կ մ ա ն i ո ր ո շ ո ւ մ !/ է ։

որ մ են ր

էէերա բերմա մբ y

գրա

Հա րկ եղ ա ծ Հ ր ա Հ ա ն գ ֊ ո ր ս լէ ս

1ւ ա ա *1։ քը

?/ ր ա //

մ ա ս ի ն մ ա ր զ ո ւ ա ն ց ի *!։ե ր ո ւ ! ։ ' սլ է ա րը ե !է զը

Հա մ ա ը ո ւ մ կ ր կ ն ե լ Ձ և դ ։ \ ,ա խ ' մ ե զ խ ի ս տ գրա

զ ա ր մ ա ցն ո ւմ

է ո ր ա յս ր ա ն

ո ւշ ե ն

մ ա ս ի ! ։ ? մ ի !է չ գ ե ո. գ ր ա ո ր ո շ ո ւ ւ ո, ի ս կ կա խ ո ւ ա ծ

խ ա ւ ո ր խ ՚^ բ ^ ր է բ ^

որ

այգ

Հ ա ր ց ը շՕ շ ա փ ո ւ մ

ի մ ւ ս ց տ ա լի ս

մեզ

է կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա !։

գըէ-

կ ո ւս ա կցո ւ թ ե ա ն ս

թե գ ֊

Հ ա ն ո ւր շ ա Հ ե ր ը ։ Ա ր կ ր ո ր գ ' ա յգ պ ի ս ի լ ր ա գ ր ա կ ա ! ։ & ր արէ ի ր Ը ) ի *ն ջ

Հ ի մ ո ւն ք ն ե ր ի

թ ը ? ո ր ո®նվ> պ է տ ր

նրա

վր ա յ և

գ լՒ

ա ւո ր խ մ բ ե ր ի 7՝ ո ւ բ

մեր

տա լա թ

չէ

Հ ր ա տ ա ր ա կ մ /ս ն

յա յտ ն ո ւ ա ծ պ ա Հա նջը^

մեզ

գ լխ ա ւո ր ը —

սլա յ մ ա ն ն ե ր ը

[<! Է %

ի® նջ տ ե ս ա կ է ս ւ ն ե ր ո ։է պ է տ ր է կ ա ռ ա ւ է ւ ս ր ո ւ ի թ ե ր ֊

է լ ի րե ե ! ։ գ լ խ ա ւ ո ր

Լ ր ,ս գ -ի ր ը ա ն Հ ն ա ր ի ն մ ա *եր ա մ ա ս ն օ ր է ն

ո ր ո շո ւմ

Հ ր ա տ ա ր ա կ ե լ^

չ ,ղ ա ր դ ո ւ ի ն ։ ^ թ ո ր ո շ ո ւ ի

մինշեւ

ու ձեռր

ա յ լն • • • ։ որ

այգ

չբ ե ր ո ւի

բ ո լո ր

կէտ երը

կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե ա ն ս

Հա մա ձա յն ո ւ թ ի ւ !։ ը ։ ո ւշա գ ր ո ւթ ե ա ն ն

էր

յա ն ձ ն ո ւ մ տ ե ռ ո ր ա կ ա ն շ ո ւ տ ա փ ո յթ գ ո ր ֊

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

ծողութեան մասին։ ր}ա ւս աըգէն ին վ)նըս ւոին վ>եան Հասկնալի է ? բայց ւլոր֊ ծագբ սւ թ եան բոլոր սլաաասյսանաւոուո ւ թ իւ*էւը ըԱկնում է Տ^ ^ակա^ Վ^ար֊ չութես։*!։ վրայ։ Շուաաւիոյթ խօսը^ւ էլ իր սալմանը պիաի ունենալ։ *

Թիլ 576 Թյհթեպ' Մարկոս Գարակեօզ եահիքւ

7 Փետր. 93, Մթենք

1)աարանէ բ Մեկտ • 11 թուակիըը։ Յ՚սւալի է լսել Տեր գանգատները գործ իչներ ի սակաւութ ևան մասին։ Յալալի է '*["•) հակառակ Այն թ էոլի ժո֊ ղոֆլերում Ջ /f/i կայացրած ւքճիո-ներին ? մինչեւ օրս Տեր գործերը կանոնաւոր֊ ւած չեն։ Յա*-"վ իմացանք նոյնպէս որ \3որայրը մ ին չեւ այսօր բանտը կը Ifinnյ ։ Ալրում է,բ' ղէJթ ո*-^ ցին զէն Հ* կ1 ուզէ շարժելու ժամանակդ մ իւ ս կող֊ մ ից յայանում ^ որ պաար ասաու թ իւնն եր չու նի,ր մեր աո այ*ար կած ղէն^ըերն խեգսւ*եելու • սլատր աստո։թ իւ*հ չսւ*եի,բ' որ nijՀեաեւ ար ամ աւլր ևլ ի մարգիկ £սւ*հիքբ ^ որ գործը ձգեն՝ գր անով ղբ.աղի ն։ Այդ միեւհոյն է ասել թէ Ձհր մ էջ ճշմարիտ յեղափոխականներ չկան ? բայ ց միակ ել,բն ալ այգ է։ Անցեալ փոսաիե 250 ֆր ♦ ուղարկեցին,ը Տեղ՝ Ֆիշինի միջոցաէ? որոն ցից 200/» Հ"'Լծպի բար հաարկեալհեր ի Համար ? իսկ 50/* էեւո*!։ի կողմ ից՝ իբր ճ ա*եասլար ածաէսս ։ * **

Թիւ 582 Աւէ՚սւսիա* Մասնանիււլին

10 Փետր. 93, llpkfif

Աաացան,ր Տեր թ ղթ ակցութ իւ*հր ու ,/ե,,ջին ն ամակը' թիւ 25, ի^էչսւէս եաէւ իր ժամ tu'llակիր հ սւոացել ե'ե,բ Տեր ՚նաիյր/րգ 5քամակը? որ ի S i ա‘ini'ի^ աււլէս սլաաասիյանհրինք։ •k it *

Թիւ 585 Շանհն|ւն (CkfkrfibuiG)* Ուսթ|ււ*

22-1-93, UpkGf

ՅաւուԼ կար գ ացի*հվյ Տեր երկրորգ *1էամակում տեղւոյգ սհւաղգեսա ի ա֊ րար^րեերի մա սին : Է] ի Հայ վւսրգաւցետից աւելին սսլասել արգէն չէր սպաս֊ ուեր։ fimjg ինչ Հոգ որ ճշմարիտ գոր ծիչը այգ տեսակ իէոչընգոտներ ի ifր այ ուշագրութ իւն իսկ ւցիտի չգար ձնի ։ Էքթ է ամ եր իկաբնակ Հային էլ պիտ Ւ չկա֊ ր ե ե ա,բ ս ո if ս րեgchել' բարձր կանգնել կրօ^ւակա^ւ ղանաղան ո ւթ իւ ններից ? էլ //(Շ ր տեղի Հային սլիաի սովր եց*հե'llէ ը այգ։ Մեծ սւրախութեամբ կար գ ացի ՚նվէ? որ գու յյ աււա'հձին ժողովարան։ ււլի— /// ի ւքար ձէէ բ Հնչակևաններ ու և (.(.Հնչակ՜)՜)ի է բար ողիչ հեր սւ Համար։ Յանկան ում Itնէ ը լիակատար յա £// ղու թ իւն ։ Մեն ,ր էլ մեր կողմից կ*աշքսատին է ը օգնել Տեղ ուղարկելովդ մեր հեր կայ ացու ցիչը ? որ ը ^ յսւսուք ենէ լ>^բաւական պիտի նսլաս— աէ Տեր *hսլատակներ ու իրագործման ։ Շատ ուրախ եհ վ) որ Պոսթ ոն ի մ էջ էլ սկսած են Հն չակեան ութ իւ.ն ,ըա֊ փ րոզել։ Ուրախ ենվ) ? որովՀետեւ շնորՀիւ այն Հասարակական պայմ ան*հեր ի ք որսեց մ էջ կնացրի ամերիկահայը^ նա ըեգու^ւակ է աւե լի շուտով և աւելի լաւ ըմբււնել Հն չակեան ծրագիրը} նր ա ոգին։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

խՐՒՄԵԱՆ ՃԱՅՐՒԿՒ ՊԱՐԱԳԱՆ Ա յղ

օրեր ու ն

խ րիմեա ն

Հա յր իկի

գործին։

Ա թէնջի

Հ ն չ ա կեա ն

վ ա յե լա ծ

փ ա խ ց ^ ւե լ

հ ա * ն ե լ ո ւ ս լ ա շ տ օ ՚հ ը

կը

է] ո ւ շ պ ո ւ լ ե ա

մ Իա սի

կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ ի ւ^ է ։ կ* ա

ա ֆա

Հ ա ս տ ա տ ո ւա ծ

Ա թ է ^ ւ վ*լ

ա ր ո ւի

մ ե կ ն ի *!/

Է )ա ն ա զ ա տ '

til'll կ ի ց ՝

ա նկից

է լւ»

1,1ք '

է յ ա ն ա զ ա ա ի*հ ։

կը

որոշա ծ

ժ ո ղ ո վ ր գ ա կ ա ն ո ւ թ ի ւ '! ! ը

Է յր ի մ ե ա ն % է ր ո ւ ս ա ղ է մ

Հոնտ եղէն

կեդրոնը

նպ ա ստ

օդտ ա դո ր ծ ե լ յե ղ ա ւ ի ո խ ա կ ա ն

կ ս ւս ա կ ց ո ւթ ի ւն ը

է ՚ ւ

ր ո ս լա ։

Ա 'll ի ր ե ն կը

կ* ա ռ

ո ւր

կ *ո ր ո չէ

Ա յ*է գ ո ր ծ ը

հետ

\Լ լ է վ) ս ա ն տ ր է թ

էյո ւշ պ ո ւ լե ա ն ը

էր

ձգէ

կա ր

հոն

գ լո ւ յս

Հ մ ա յե ա կ V - չ ա կ ե ա *հ

1ւ ի*հ ,ր մ ի ն ա կ ը

էք ր ո ւս ա ղ էմ ։

քԱրիմեան Հայրիկ կ1 ապրէր առանձին խուզի մը մ է $։ ]*ր վրայ (Հարու֊ թ իւ*հ ^]աարիար,րի կողմ է նշանակուած լրտես մ ը կը հսկէր միշտ։ Էյր իմ Inn'llի հաւատար Ւմ սլահաւղա*1ւը վա*1ւեցի Լքահակ աՆու ?///1( մէկն էր, որ 4/, աագա .ժն գարձաւ էյոր էն Վ^արգապետ» աս ալ իր հեր թ ի*ն կր հետապ*1ւգէր Պաւոր իար— վ>ին լրտեսը։ (Հա տ ւԼե ր ջ ի 'll ը հը

կը

կ ը զ ա ր մ ա 'հ ա յ յա յտ ն է

իր

է յր ի մ ե ա ն % տ ե ս ն ե լո վ

(ք ր ո ւս ա ղ է մ

—

Հ ա յր ի կ

—

(J• ա ն գ ո տ ա ծ մ ե վ յե ն ա յ ի վ ր " " J

հա րցը

ժ ա *ն գ ո տ ա ծ

ս լա տ ա ս ի յ in'll է

Այգ

օ ը ե ր ո ւ1 ւ

Ա ա կա ր

ի ս կ ե ր էէ ա յ ս

Հ ա յր ի կ

տ խ ր ո ւթ ե ա մ բ

բա ղ

ւղ ա հ ե լ ո ւ

հա նջին։

հա րցը

Ա նոր

զգ ա ցո ւմ ն եր ը ր ա ւո ր

շէ ր

մ ահ*Ա է ր

կը

կրցա ծ

և. տ ե ղ ի

մ ա հ ո ւա մ բ

տէր

Ա ր ծր ո ւն ի ն թ է

տ ո ւա ծ հըհ

վձա ն ի

մ ը

հետ

օր

մ էն

ա նգա մ

՚ն ո ր

ա ռ ւ ս ջ ա ր կի*1ւ ։

խ ո ս տ ա ն ա լո վ 'հ ա լ ո վ in'll կ է

կ ե ր ւղ ո վ էր

ի ր ե 'll ց

ո ւհ ի

վ ւո ւէն կը

կ ՝ո ւ զ է ր

որ

հա նդերձ

ղի

կը

րլյ ։

էէ ո Ը ^ Է ^

ա նոր

if h t u j

կ ա ֊*

°ր

մ ըն

էքրիմեա ն Հ ա ն գ ի ւղ ե լ է

Ա թ է ն զը ։

պ իտ ի

վէր ջ

Հ *" J

գա Հին

թ է

(j ր ո ւ ս ա ղ է մ

և. կ ը

տ և ս 'ե ե լ

Օ տ էն

զօ-

գիտ է

ի ե քբ

որ

վստ ա հ

կ և գ ր ո ն ա ց ե ե ‘ե ։ յա ճ ա խ

կը

փ ա խ ո ւս տ մերժէ ?

տ եսա կցի տ ա ր։

Ա-

հ ե տ ե ւի լ

ա-

որ ձգէ

ե ր թ ա յ?

է յւ ր ո պ ա ։ Էյ ա ն ա զ ա տ գ ի տ ֊

ի ր խ ո ս տ ո ւմ ը

և. կ ա զ մ ա կ ե ր պ չ ա կ ա ն

պա

մ ը ։

ի ^*

էյ ա ն ա զ ա տ ի ն

կ* ա ն ց ն ի

բն ա ւո ր ո ւ֊ գ ո լ ր ո ղ*1ւե ր ո ւ

վրա յ

Հա նգէպ

հա մոզել որ

Հ յ ա ր *է է ը

հա յ

Հա յր ե ն ա ս է ր ն ե ր ո ւ ն

կա թողիկոս

վ ր ա յ պ իտ ի

ա լ կ* ը ս է

ա *ն կ ա մ

կ ա ո ւ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա *1 ւ

էին

գա ն է

կ ա ր ե ւո ր

ը ն տ ր ո ւ թ ի ւ*հ ը ։

ս լա շ տ ս լա ն ե լ

կ* ը ս է

կը

ա մէնէն

ու

էյր ի մ հ ա ն ի

ա ն ս լա յմ ա ն

ինվ* ր ա ն ի մ ը ա միս որ

1ւ է ք գ ի ւ ղ տ ո ս

վերա դա ռնա յ

վ ե ՚ր

մեղկ

ռ ո ւ ս ա կ ա 'ն

էյ ա*ե ա ղ ա տ

է յր ի մ ե ա * !! ա ռ ա ր կ ո ւ թ իւ*1ւ մ ը /*

ը ն է ,ը

յո ւ ղ ո ղ

ա ^էգա մ է » ջ մ ի ա ծ ն ի

է յա ն ա զ ա տ

ո ր ո ւն

յա ^ ո ր դ ի

իր

բորբոըա ծ

Հա մա կր ո ւ թ ի ւ ն

Հմշա կ ց ա կ ա ն ն ե ր ը

է յր ի մ ե ա *1 ւ ի

պ իտ ի վՀ և.

կ ե ա ^ ւր ը

1ւ հ ե ղ ի ն ա կ ո ւ թ ի ւ*ն ո ւ ն ե ց ո ղ

լա յն

ի ^ *Ա‘շ ,g.u

1ւ ա հ ո ր

կորովի

Էյ Օ սա կ ց ո ւ թ ե ա ՚է ւ ր*Ա թ ա ց ը ի ն Գ*

կը

մ ե ղ ա գ ր ո ւէր

և. կ ՝ ո ւ զ է ի*1ւ ա յ ս

կ ա մ ,ը ի

& էթ

Հա յ հա սա րա կա կա ն

կա թողիկոս

թ ե ա*1ւ հ ա մ ա ր ^ ո ր

մ ե ը են ա յ մ ըն

է յա ն ա զ ա տ ։

կա թողիկոսի

Ս ա կա ր

կը

է յ tit'll ա զ ա տ ը »

նպ ա տ ա կը?

ս լա ա ա ս ի յ ա U է •

տ ա կա է կ ը

գ ա լո ւ

Հ ր ա ժ ե շ տ կ 1ա ռ ն է

ա շխ ա տ ա նքը

տ in'll ե լ է

ետ վ)

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

ԳՈԻ Մ ԳԱԲՈԻԻ ՑՈ88ԻՆ ԱՌԱՋԻՆ ՏԱՐԵԴԱՐՁԸ ԱԹԷՆ՜ԲԻ ՄԷՋ Հ ն ջ ա կ ե ա ն կ ե դ ր ո ն ը կ ’ ո ր ո շ է կ ՝ո ւմ Ղ*ւսբ ո ւ ի պ ա տ մ ա կ ա ն լյո յ ց ի ?/ ա ռ ա ջ ի^! տ ա ր ե դ ա ր ձ ը ն շե լ մ ե ծ Հա ն դ ի ս ո ւ թ ե ա մ բ մ ը ։ Ա յդ ա ռ թ ի ւ կ ե դ ր ո ն ը յա ր ա բ ե ֊ ր ո ւ թ ե ա ն մ է ջ կ ը մ տ ն ա լ Ա ՐԵԻԵԼԵԱ Ն ԳԱՇՆԱԿՑՈԻԹԵԱՆ դ ո ր ծ ա վ ա ր Լ է ո ն ի դ ա ս ՎԼսւլկարիսի հետ ? հանդէ Uին աւելի կարեւ որ ութ իւ*!։ տալու Պէէզատակաէ։ Վ^ուլ֊ կարիս կ*առա ^արկէ որ Հ*չ ակեան կուսակցու թիւնը մտնալ ԱրեւելեոմԱ րքա սւշ֊> նակցութեան մ էջ։ Այդ առթ իւ ձէԱնոԸԳ °ԸԸ էս1է' Տաէքատեանը և Խանազատը կ՚առաջնորդէ իրենց նախագահ' 90ամեայ ք*ոցարիսի մօտ ? ՈԸԸ ^ՂԸ՚^յԸ^՛ էը 1825ի յունակա^է ասլստամբութեա^է հերոս՝ Աարկոս fingmՐՒսի։ Pոցար իս շատ սիրով կ1 ընղուն իր Հնջակեան ներ կայացուց իջներ ը և կ՝ըսէ* — (էՎուլկարիս պատմեր է ձեր մա սի՛!։ • շատ ուրախ եմ ձեզ տեմհելուս Կամար։ Հոգուս ջտփ կը սիրեմ ազատութ եան համար մարտնչողները։ Աստ֊ ուած ոյժ և կարողութիւն տայ ձեզ ? որ շուտով հասնիը ձեր նպատակին և թսղ ազատութեան դր օշը ձեր հայրենիքի վրտյ ալ ծածւ$ւէ եէր? ի^/ջպէս որ կը ծածէս^/ի մեր հայր են իը ին% Հելլադայի վր այ ? ա*Ասր անմահ ը աջեր ուն շ1։որհիւ։ Վ ո ւլկ ա ր ի ս յա ն ձ ն կ՝ ա ռ ն է ՝ ա յս տ ե ս ա կ ց ո ւ թ ե ն է ն ետ ը ^ հ ա ն դ է ս ի ն

կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ ե ա ն գ ո ր ծ ը ։ Ա ն յա ր ա բ ե ր ո ւ թ ե ա ն մ էջ կ ը մ տ ն ա յ մ էկ կ ո ղ մ է Հ ն ջակեա^ւ կ ե դ ր ո ն ի*!է ? մ ի ւ ս կ ո ղ մ է iUլ Ա թ է ^ ը ի ը ա ղ ա ը ա պ ե տ ի*!։ հետ էզարտ ո ւ պ ա տ շ ա ճ ը տ ն օ ր ի*!։ե լո ւ հ ա մ ա ր ? ո ր պ է ս զ ի հ ա ն դ է ս ը տ ե ղ ի ու^էե^էայ լա ւա ֊ դ ո յ ն սլա յ մ ա ն ն ե ր ո ւ Թուրը դեսպանատունը էս*~ր առնե լով այս մասի*1ւ՝ կը դիմէ յունական կառավ ար ու թ եան ? արգիլելու համար այդ հանդէս ը որ կը նկատէ հակաթուրը ցոյց մ ը։ Վ^արջապետ կ^իլա^էիս հրահանգ կու տայ աըգիէհէ հանդէս ը։ Վսւլ֊ կարիս կը հասկց^ւէ վար շասլետի*!։ թ է Հնչակեան կու սակցու թ իմՈը Ա,ըե'՛լելե՚ա?/ Ղ՚աշ^էակցութեան սմՈդամ կւսզմHiկեր սլութ իւն մ ըհ Է և. կը վայելէ զորավար ք*ոցարիսի վս տահութ իւն ը ? որութ հանդէս ին արգիլումը կր^էայ դէչ անդրա֊ դարձ մը ունենա լ հանրային կար ծ իը ին վրայ։ Վարջապետը անձամբ յարաբեր ու թ եան մէջ կը մտնայ /» ոցար իսին Կետ և կը բացատը է թուրը դեսպան ին պահանջը։ ք*ոցարիս ? հի"!։ թրըատեաց յե֊ զափոխ ակա*!։ը ? զայրացած կը պատասխ ա'llէ վար չապետի*1ւ♦ — Ըսէը^ խնդրեմ յ շատունց է որ դուը թուրը կառաւէար ութ եոմն ոս֊ տիկա*1։ը դարձած էը։ Միթէ վՀ գիտեր որ մեր ^ըկըէ °ըէ^,*ԸԸ P'*JL կու տայ ամէն տեսակ հանդէսներ։ — fitujg այգ հանգէսը ցոյց ի բ^էոյթ պիտի կըէ, կ*առարկէ վարջապե֊ տը ^ ուղղուած դրացի էզետութհան մ ը դէմ , սրուն հետ մեր յար աբեր ու թիսն֊ ՛սևր ը բարեկամական են ։ — puijg մի մոռնաը որ տյդ պետութիւ*եը թշնամ ի եղած է ^ ե֊ է' մ ի*!։֊ ջեւ այսօր՝ յսյն ազգին։ /» *{հրջոյ վարջապետը կը խնգրէ fing/որիսէն որ հանդէս էն վեր ջ հըն֊ ջակեանները չյարձակին թուրը դե սպան ատան վրայ։ Ըոցարիս կ*երէսշխա֊ ւ որ է ։ Հանդէս ը տեղի կ*Ունենայ ըաւղաը ին շրջակայըին մէջ^ ուր կը հաւաը֊ու ի մեծ բազմութիւն մը^ կազմուած՝ հայեր է և յոյներէ։ կրակոտ ճառ tfը

Պ1ԼՏՄՈԻԹԻԻՆ

կը էսօս ft Վուլկարիս ? կըետացի ծեր ոմն ի ըաՀանայ մը^ ինչպէս 'նաև Հըն֊ ‘շU Jկհան *հեը կայա ցուցի ջ'հեր ։ ՀանդԷսի վեբ ջաւոր ութ եան *11ևրկանելւը թափօր կազմած փողսց'հերէ ն կ' անց*!!ին և կը կենան թոցարիսի դրան աո֊ջեւ y անոր ներկայացնելով կ*ում յաբուի ցոյ ցի աաIt’ll 'll աՀ ատակուա ծ'1տեը ու*հ լուս անկար ը' ծաղկեպսակի մը մէջ u rn 'll ուած ։ (Հալորդ օրը յոյն մամուլը համակրական սիւ*հակներ կը յատկաց'հէ ՀանդԷսի նկաբ ագր ու թ եան և Հնջակեան կուսակցութեա'ն անունը կը դառնա յ ժողովրդակա'ն ։

ՆԵՐՔՒՆ ԳԱ ՒԱՌ ՆեՐՈհ ԿԱՋՄԱԿեՐՊՈՒԹհհՆԸ Մինջ էյin'llազատ կազմ ակեը սլութ եան ճիւղեըը կը տար ած էր Տրապիզո֊ 'llի շրջանը տեսնենր թէ ի^ն^ ւէիճակէ մէ1 էլ՛ ՀնՀակեան ւիըսփակա՝!!տի դոըծը կովկասաՀայհր ու մէջ։ Այս առ թ իւ թ անկադի'ն գործեր աեսած է fh/ltֆայէլ Մովսէսևա?/ ? թէ՛ արեւհ լաՀայհը ու և թէ աըհւմտաՀայեը ու մէջ։ Անոը ծնողը ը մշեցի էին։ կ*աղթած նախ ք)՝աւըիղ և անկէ in'llցած Թիֆլիս ^ ուր քհաֆայէլ կը մ անէ \յեը սիսեան դպրոցը։ քհաֆայէլ Հօրը ըեը 'հԷհ յ աճախ կը լս էր ՄշոJ դաշտի զու լումներ ը ? ոըմէ յուղուած կ՛ար֊ ցու*1ւըո տէին ։ \,երսիսեա'հ ի ուս ու ցիչներ էն \յեըե'Աց Լք*ժ• (Հովսէ՚1՛ &իշմւսնեան) անոր մէջ արթ՝!!ցուցեր էր ազդույին ող.է.i'll։ 1887ի*հ երբ քիաֆայ էլ էւ՛ ծ առայէ ր Արտէ Մ Նադր եան Ւ ՚ււ՛ ավաճառա֊ տուն ը ^ Հոն կը Հաս՝նին կապսցուէ (էՀնչւսկ^նհր ։ կապոցը բացած երբ կը կար֊ դար , յանկաըծ ներս կը trill'llէ Ո'աֆֆին ? in'llկէ կ’առ նէ Հատ մը և կը աահի 71/»իդ Որ Աը ծը ու 'նիի'll ։ Այս վ եը j?ի հր զի հը կը կսւնջէ և կը խնղւրէ որ ամ էն կսալոց գալուն^ իըIt'll մ էկակա'll օր ին ակ բեը է։ քհաֆայէլ իր յուշերուն մէջ կը դրէ թէ քհաֆֆի*հ շափաgin'llց կ^ոդեւոր֊ ու ի և մօտը կերած ք)'իֆլիսի Հայ կուսա'հոցի մայըապետ Հռ իւիսիմէ քղայիր֊ Inn'llի հ կ’ րսէ* CC Չհայած որ ես շատ բա'հ եմ կորցրել Հայ կական *հատի պատ֊ ճառով ? շատ մեծ աշխատա'հը եմ տարել Հայ ուսանողսւ թ եա'հ մէջ ազգա յ ի'հ ղ ի աակցու թ իւն ը արթնց'հելու Համար ? սակայն դժբախտաբար * 'նրանը ւիոխա֊ հակ զուտ մի Հայկակա'հ կազմակերւղ ութ իմն. ստեղծելու? մ տնում It'll նարոտ— 'հիկների և մ ար ը սիսin'llեր ի մէջ։ կեղցեն աըտասաՀմա'llի Հայ ուսա 'llողներ ը ? որ nl!ը վերջաւղէս Հասկացել են cf ամանակի պաՀանջ^ը և ստեղծել It'll մի կազ֊ մ ակեը պու թ իւն ? nը ի օրգանն է աՀա CCՀնշակ% ը։* Ռաֆայէլը կը պատմէ նաև ? թէ CCՀնչակ}) ի 4/'՛է թիլին Հետ Թիֆլիս կը Հասհիհ ^0 օրինակ Հնշակհան կուս ակցու թ եա'հ ծրագրից^ սր ոն ցմէ ֆակտն օրինակ կը ղըկէ Պաըու և Պաթ ում ։ Անկէ ետը յ իշեալ ըաղաըներու մէջ կը սկսի մաըմի'հ առնե լ կտղմակերպջական գործը։ — կով կաս ի ղm'llաղահ կեդր n'h'liեը ից ? միշտ կը ւղատմէ քհաֆայէլ? 'հո֊ ր in'llոը դիմումներ էին դալիս ծը աղ իր և «.Հնչակյւ ուղարկելու Համար ? որով% ՞էաըկադըուած էին ը լի'հում բազմաթ իւ օրի'հակնհը արտադրել և ուղարկել։ Միւս կողմէն ալ (<1'իֆլիսի nստիկա'հութ իլ'հր լուր 1 լ առնէ (լ Հ 'նշ^ակ')')֊ նեը ու ստացմ ան մ աս ին և կը սկսի Հետապ'հդել ուս անողնհը ը ։

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

Աաֆայէ լ ՀետզՀետէ կը տաբուի կու սակցու թե ան դաղափար ականոէէ և կ*որսշէ մ հկ^էիլ քյր կիր ? ?/ու իր ուե լու Համար կազմ ակերւզչական աշխատանը֊ ‘հերու։ ք/*աֆայ կլի'ն կր ւքիանայ ԱլԷըսան (}•ոստսմեո/ն և- միասին կը մեկն ին կարո? անկէ էշրզրում ան էյնելո/_ Համար։ 1889 Աուլիսի աո.աջին օրերսւն ս/նոնը կր Հասնին կարս? ուր Հաւա ու.ած՛ կ*ըլլան 150/* մ օտ եր ի :ոասար դն եր — (հոսթովէն , Արմաւիրէն^ Ախալ֊ ցխայէ‘ն ? ԱլԷըսա^ւդր ապոլէն և ուրիշ տեղերէ — ( ( ուիւաի՛)՜) երթալու Համար Մչ՚՚յ Սուրբ կարաւզհտ վան ըը։

Այն օրևր ուն սովորութիւն դարձած էր որ (Լուխտաւոր նևբը')') իրե^էց Հևա Հայաոաուն կր աահ էի ն քէուֆֆիի դործերր^ որ ոհ,ը Հոն ձեռըէ ձեււը կր խլուէին ։ Էր դրումի մ էջ երկ ու դոր ծիջր հևր ու*1ւ կը մ իահայ ըաղա,լ>ի մհծաՀա֊ ր ուո ա'ներ էն' Ա'ար ուիր ոո // աՀաիքճեա'// ^ որոմն կր բացատրեն Հնչակեան ծրա֊ դ իր ր և կու տան CC Հնչակ՛)) ի ի)իւեր էն մ էկ վզանին։ ՍուՀաթ ծ եան խիստ կ'ոգե֊ ւոր ու ի և կը խո սաունայ իր վերադարձին էրզրումի մ էջ եւս մասնաձի։ւղ մը կազմհլ, (]ւխ աաւոր՚ներ ր վերջաոլէս կր Հասն ի*!։ Ս* կարաւզհտ։ Էքրկու ը‘նկեր ‘հեր ր կրզա նեն վա‘հը ի ն աո.աj?‘նոր զ ր , (,եր սէո է)'»Վրդ • Ղ% արուխ անեանր և. կր բա֊ ցաարեհ իրեհզ առուը ելութ եա*ն ‘նպատակը։ I/ ո աջ‘նոր դ ր շատ ջերմ վերաբե րում ցոյց կու տայ անէմնց^ և մ օւոէն կը սկսի Հհտաըր ,բր ու իլ Հ‘նչակեան կու֊ սակցսւթ եսւն ծրադրով? զ.որ ծreւ նէութ եալքբ 1ւ զհկավար*նհբ ով։ /}ա աֆայէ է մ ա‘նր ամ ասն օը էն կր ‘ներկայացէ նէ CCՀն^ակ՚^ի դո յաումահ ւզատ֊ ճաո-^ւերբ ? կր բադատը է կու.սակցսւ.իքեա*!։ մ օտաւոր 1ւ Հեո֊աւոր նպատակներ ր ։ 1*սկ (I‘/jստ/ւմհան կր ւզատմէ ի1է ի նչւզէս A'"./* կազմակերպեր է կաթումի II ս/նթ աշեան ւլսր ծարա‘նի ւ/շեզի բան ուո րն եր ը ։ Այդ Օրերում։ I)• կուրասլետ կը Հասցնի կովկասէն կարաւզհտ կւււմրիկ֊ եսւնի իաւմ բը ? որուն 'նսլատակհէր մասնակըիլ տեղային։ րար ի)իղանակա‘ն կո.իւ^էհր ուն* ըիւրտ պէկևրու և. թուրը կաո.ավարութ եան դէմ ։ կար աիւանեա'ն էԼարդաւզետ բնաւ չի խ «/?/ դավա ռո ւի ր ույս խումբի ?/ այ— ցելութեամբր^ պատճաււաբահ ելով որ տակաւի^! ահոլատր աստ է Հողը ‘նման դոԼւծի մը Համար։ Ան կը յայտնէ ‘հոյ*նիսկ թէ կ'ուզէ խումբը վերադարձ1ւևլ Կովկաս ։ Երկու Օղ ակ!,in'll դործիչՀները այս լոելով ՝ կասկած կ,ու< նհր նան ‘նաև. իբh‘llց միսիայի մ աս ոակայ'ն ւէարդապետբ կը ւզատասխա ՚:՚կ թէ ին.բ "(էտ,ր ունի երկու դոր ծիչ^նեը ու^է։ Արդարեւ ? կ արախ ան Ifահ կԼարդաւզետը ,րան/, լ^*°[է ‘Ս1Fէ. քհուֆայէ լը կը կ[’էէ Ս* ՕովՀաննու ,Լա^,վ1ը^ էսՀ Ռոստոմեանը՝ // * Առ.աըելոց վանըխ որպէս ուս ուր իջներ ։ քեաֆտյէլ ք/’ ով սիոեա?/ կր ւզատմէ ‘նաև. Ղետևւհալ Հհաաըրըրաշար ժ դէւզ֊ ,ըը* // /_խ տաւ որ ‘ներ ի մ էջ կուր մի երիտասարդ ? Ստեփան Տէր Սաեփա7նհոմն ? Լյեր սի սեm‘U դ պրորէ՞ն շր 9անաւ.ար ա։ ^]ատարազ.ի ժամանակ սրա անուշ ձայհէը բոլորի ուշադր ութ իւն ը կը դրաւէ։ Վարդապետը զմայլած ‘նրա ձայնից? ու֊ սՒ ն կը զար նէ, ասելութ— CC Ապր ի՛ ս տղաս ? դու ւզայծ առացուց իր պատարադը%։ Այդ երիտասարդը աւզւսդայ ԱասլաՀ կ՝իւլեանն էր

։tJ j i

ւ կ ա յ / 1/ ւ ո ^ i ^

ն ո tjy .m / կ ո m j t

—-lu J jm -L i^ n ijiO

J n n 'f j

t u t t jt j i j

Hpj6881

’կ*]!յ/է*?"• ձ

/ t jjih m 1/ // « t, // ւ ] և ո ^ m /' i l lj t l t l t j ;; // jj l j ///7 i l jj j t i l ՝jiiwimjp j /Հm i j G If l j l l ւյ կ i j i n i l h i J £ ղ ա ղ ա p ] Oղ ա հհ t l lj t l / // 1y n // i l /77/

ղուք/յւստոսվք

ւյ

ւ/"’ոԺյ/Իքք

ւկույյոt]njmJJ

7 ^ Ր ափաՎ)

J M U J tiJ l - Ih H է cc*7ւկ՜ււք j j ո ո հ ւ i l յ յ 1յ ո ւ յ ւ ն ա 1յ էկntM J 1 ]էէէ

^GGjjlj

injjfrt ա՜և tlinji

ւtl էկ-էէ]pj-m-ևէ]mnnunt] tlj]

tj ւոՂւո՜ն

/*// 7 Jj

^jGGsjlj

n^ nil tj‘Լ ^^ ft ti ij կ ։ il iirj/m լ, ij nninm In ij // jjtl /*// r1 ‘ il y y> ij

i il էկmIJ1 Լinrtjmtl m՝Լք il ojm il J /^> ^iJ1կ՜ւij il m

*1ijy ^l J ifnidji ijt ninmlit ij il‘tj աminfill r^J /V d*^Gա1ւււՎ^ ։G ij ji n// (/' jyhrjIj nn Gijղ-njpj-iutlutKininnJm t, Ժc j ininhm tjniijln rl‘n 7/ il tlij Ijtl ijnniltjn til*m •uiSP jj

/ /

— • JmtJifdnonJ -y |

lili/nmxj

/*mIf il m ji/ ~mij>in.jj

innljmtllj

ijijin n o n j

// ~inil n 1///y Intl ij Ij rnj i htnIf ^1Լnk

ւ]ղուոէյ

il կ

1H IZjnjjUtlJt* ? յա G in հ tl ijJi il tj ։ J inlj Inmhil ո ւ ՝J,

il Ij rj jt

il Ij il fl‘քկmji

՜ւ// !կ/Լmkfl 1 1 Հ) *//

1a j t i l O l n j h Mjihn^J ։ G i l I j i f l i i l t n n in in ij i l jj ’ւ,ւ1ժ ՚ւ,injt G n1ij (1 ‘in'U'fJ

inij c

f m llillj

7// ill] 1կmil if Ifnt Լm

// ntl m jէկintl sj1 /mՀm

t^ m lj j j t l tn u i

'֊/1'fj ՜ր ]ւո1 կ ^

ո յո ււկ

msj1Լmnjmil m'jf

rf‘ ղ mրշnjtntl nj

1կinnfl‘ *j1

il mn Հ} H

Jtt i l

Հ milinin Ժ /; min/// nj km

il ij

ij 1*jl‘

ւկո/որՒ?//fj

jj/r : i l t / l j in յ ւ ն t n lj

։ fa ) J*

/; injnjin ղք /ւ^Լ

ՂՈ^ՈԿՈ՚ԻՍՈ “l^o’nqjTl-U

I ilut jmiL ff*էկՀյն

~Jjmnnnlj i] pjosj

<7lj

յկ վ nljn

—milJillJ

ւկmtj pj ՜ւnrl‘m7mc mil tj i n//

1 կlj nulj III1 կIII i !կ lllj

thlljnnՀյ

ij nullunnG mG

iJinjihtnlj

ttlj

nil n

il mjim

n n ljjn l

է!՚կու/ p jn iiliiliiin niinijihj *յա G mi*mlj tl jj ւկ — ij

£8

֊J// mm lj

ւ11յ nj

4Jinil jj qji mՆ// m

!կ r Jtl M jէկ htl mnmmij tl !J

։ il ilijh tl tj t/1Հքէրոփւովյ

Jinhitlijlj

ղ ijli ա ն ւյտյա ft*ղ ս il n

7It ll Ijllp-l II(lj ; ll lj IIIinIII1111Լ

ijinljin jiiiniin

iJ ilijjin

»Jt ?J’

ij f nr/ih m- i[nilj mnj nփ mli3jS “ nj -jJ* 1 կlJ J*n ^

ilGniJlt

//jyy/H«^

// ll ijllin ll Հ

4ilյյ զա tjln էկէույ pJnuG

pi jmnnJ ijin jjlj m^

էկուոուկւյուու yilmjյ il ll sjfVnO nj

Հէկ՜էո՜Լm// ij il S '/// Հ,

ij f ա ւկւոՀ,m^‘ n t J h J m r^*l $ ij ոոԺ innnit^ ll lj

ij hntj h աո ulj ij tl ij 1կ *J j i m *Jpjif ‘Hi նււոակւոն

il 1*j/*mij>inվJ pnjjln nrhil ւո՝ի

-in1IJԱ՜հ

moj i

ninljnii՝^

njjinij Հ. nu1կi‘'(j

։ ա tj ն tl nnjt սն np

mjl tj Ա1Ո1Ո ll Jj tnlJK 1 կJjtl

Հij G nnnnn

hmmn tj t! ntl In

VW ’d'lUJlSUlb

ՀՆՉԱԿԵՍԼՆ

էրզր ում է մ էջ է որ' երկու փր ոփականտիսթ'հևր ը լուր կ*աո.նեն թէ fljանա— զատ ՏրապիզոԳէ կր գտհաւի։ Ատոր ։էրայ կ' որ սշե7/ իրե՚եւյ ճամ բան գէպի Հոն ոտ֊ղղել^ Հսմհգի սչելոif հաեւ Ոաբերգ^ կիւմ իւշիւանէ, Աաբերգի մ էջ մեր գործիջներր կր Հանգիւգի^ւ Աաբգիս [քտր տիր ոսետ֊ և. ան որ ջանէ բերաէ կր կաղմհն Հնջակեան խում բ մ ը՝ 7 Հոգէ է բաղկացած ։ pinբևրգէն՝ Սար գի ս Ա'ար տիր ոսևանի կողմ է ❁ բաշուտ և Հեռագր ի*1ւ ւէրայ կիւմիլշխա^ւէ ի գպրոցի ւսււսգ ուսուցիչ Գրիգոր Պօղոսևան կր գիմաւորէ ևրկու գործ իջներ ր և. կ1 արւա Պ նոբ դ է էսան մ ը ? ուր կր tfinu'h յըանի մը օր։ Ամենօրհայ տեսակցութ իւ^ւնեբու րնթ ացէ ը իհ։ Պօղոսևան կր գաոքհայ Հալատա֊ լո բ Հնջակեան մը 1 ւ կր մտնայ կազմ ակևրպու թևան մ էջ t ]*րենց ճամբան շար ուն ակևլոէէ Աաֆայէլ և. Ալէզ բսան կր Հասն ի'հ §ր ա֊ պիղոն ? ուր դիրև?/ կր գիմաւորէ Պետրոս Ա*ար իմ ևահէ։ Այո իւումբի^ւ կր մ իtil'llայ հաեւ Աիմ n'll ագ իր եան Լւ բոլոր ր միասին։ կքI։ր թ ան քյանաղատը տհսնհլու ^ որ Հիւսմհգ ւգարւկած էր։ Հևտևւևալ օրր կը Հաւավյուին է բսան ըհկերները^ այր ու կին ^ու կր լսև^է երկու գործիջ ‘հերու ն տարած կազմակերսլջական աշխատան քլյին տեղեկատու— ութ իւ 'հը։ Ու֊^*կ*հդ իր*1*եր ը իւա^ւգաւէարւօր էն կր ծսււիսւՀսւրեն !ւ ջերմապէս կր գնաՀատե'll ըհ1լեր'հեր ու թափած ջ/// ‘հր րեը ր ։ փան ի մը օր ՛էծր ջ՝ /աանազատ' Ալէ^սանը կր ղրկէ Պոլիս ? էսէ Ռա֊ ֆայէլն ու- Սիմոնը' կրկին դէպի Երկէր*

ՄԱՖԱ8Է1, ՄՈՎՍԻՍԵԱՆԻ ԵԻ ՍԻՄՈՆ ՆԱԳԻՐԵԱՆԻ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՉԱԿԱՆ ՇՐՋԱՊՏՈ8ՏԸ

Տրւսւղիզոնէն (հաֆայէլ ե- Աիմ ոն ճամբայ 1լ իյ եm‘ll գէպի ՏաճկաՀայաս— minisի բաղւքաթիւ կարեւոր կԵգր ոններ ? էյրզեկա^ Pին կեան ? փեմաիւ? Ակն ? Արաբկիր և այլն? եր իոտասար գութ իւն ր կազմակերպելու? կուսակցու~ թ եան մ աս հաճիւղեր Հաստատելու Համար ։ Էքրզհկայի մ էջ ա*հոն,ը կը ծա'հօթ ա'հան թարսերի ուս ուղի ջ էյսայի Աար ու թ իւ 'llեա'հի Հետ ? որ էջմ իսւծեւսյ ճեմ արանէն էլ,, Ան շատ էսա'հգաւէաււ ըն գունե լութ իւն մր կ}ըն է երկու յեղափոի։ակա^ւ գսր ծիջ^ւեր ուն ? որոնւյ կ'օ֊ ժան ղ՚"կէ կարճ ատեն ու ան մր րն թացերին կագմևլ 25 Հոգինոց մսանաճքււ-ղ մը։ 5 ար ու նակևլաէ հ ՚1,ն9 ճամբան երկու գործ իջներ ր կր Հmսնի‘հ Pի*!/* կեա^ւ ւլիւղր ^ էյւիր աաի աւիի‘հ ? որու բհակջսւ թ ի/ ‘եր 800 տուն կր Հաշուու էր ։ Հոն կ*իմա'հm"ll (J*իր այր ՊՕյաճհա՛հի մասին^ որ Ifր իտասար գակա*!! շրջանակ'հերու մ էջ մեծ աշխատանք տարած 1ւ մեկնած էր։ Երկու գործ իջներ ր Հոն սլատրաստի Հող կը գտ ‘հե'հ իր եհր գաղաւիարի տարածման Համար• երի տս։սար գութ իւն ը զիրև հ,բ կը շրջապատէ ու կը կազմ ու ի զօրաւոր մսանա— ճիլղ մը։ Pի“հկեա'llէ'll ետ,ը Աաֆայէլ 1ւ Սիմ n'll կ’ա'հրհին փեմաի։ 1ւ ապա՝ Ակն։ փեմաիւի մ էջ մ աս?/աճ իւղ կազմելէ յետոյ կը սկսի‘հ Ակնայ մ էջ կաղմակերպջական գործին ? օժանգակութեամբ է ըաղաէ բի մ եծաՀար ուսսմհեր էն կարապետ Աղա փէԼ[յ,ր^Եանի և Տոէ բթ* ֆաշայեանի^ և Հիմ ը կը գնեն Հնջա կևան արւաջին մ ասհաճիւրլի'հ։

ՊԱ8ՄՈԻԹԻՒՆ___________________________________________________ 8§ 'իէպի Արitt բկիր կատարած ճամբորդ ութ հ in 'll ը նթ m ց ը ի‘հ , ը աղ աըի ն մ Օ— տերը, երկու ըար ոզիչնե ր ու ետեւէն կը Տասնին նՕի Հ.0 ,1 Փ ոստիկաններ, կր ձերբակալեն ղանոնը , և. կը տանին Արաբկիր ։ Երբ ս/յս ձերբակալման [Ո1֊ըը կը Հասնի Ակն, կարապետ Աղա և Տոը թ • Փաշայեան , անմի^ապէս ձիերաէ կը Հասնին Արաբկիր։ Էքրկար բա ?/##/կցութ իւններ է ետը՝ հը Հալ աաաց՚նել միւթեսերիֆը թ է՝ երկու ճամ— բորդ-^ւերը ան։էտանգ մարգիկ ե՛ն 1ւ կ*եր թ ան Մեղր է իրենց ազգակա՛ն Գր ի*Էոբ Պէյ Վար գանեան ի՚ն այ ղելութ ե/ոն , որ Պար սիղ Հիւսլատոս էր Հոն։ Տո,բթ * Փաշւսյեան այգ շրջանին ամէնէն դոր ծուն եայ և ւէստաՀելի անձնաւսրութ իւհէ՚ն էրէ Ան երկու գործ իչներ ոմն Հետ թղթ ակցութ իւն կը պաՀԷ I)երաէբէ Գարեգինեան անունաէ մէկու մ ը միջոցուԼ, որը յաճաիյ գաղտնօր է*ն կը տեոակցէր Ռաֆայէլի և. Աիմոն ի հետ։ •թանի մը օր Արաբկիր մնալէ և. Հանգչելէ յհտոյ, մեր անյսոնջ գործիչ ները իրե^էց ճամբա ն կր շարունակեն գէպի քԱարբհրգ։ 'թաղաըէն ըիշ Հեռու. այգի ի մը մ էջ երկու գործիչներուն կը սպա— սէին Հոն հաւաըուած Տ0ի չափ եր իտասար գհ հր ։ ճաշի ընթացը ին \յագ իր եա հա՛նգամ /սնօր էն և. յսւոակ ոճուԼ կը բա— ցատրէ ԼՀնչակեան կուս ակցու թ եան կաղմութեան շարժառիթները, ի՚նՀսլէս նաեւ անոր Սօտաւոր 1ւ Հեռաւոր 'նպատակ՚նեբ ը։ 1էր Հերթ իք ն ԱաֆայԷլ կը շհշտէ կազմակերւդ ութեա՚ն ա՚նԿրաժհշտութ իմւը և. կը յայտնէ թէ քյարբհրգ ւղիտի րյ լայ կեգրոհ/ը, իսկ մ աս՚նաճիւղեր ը ։ղիտի տաբ ածու ին գիւղերը։ Գործ ուն էու թ իւն ը պիտի սկսէր գւղրոցներէն, իսկ ժողաէուրգի մ էջ /դիտի տարածուէր զէն,ր ինքն ապաշտսլա՛յ։ու թ եան գլիյաւոր միջոցը, կարճ ատենուան մ էջ կուս ակղական ցւմնցով բոլոր ^է լ*1^րԸ իրարու կր մ իսւ՚նան։ քդարբերգ որսլէս այգ Հ_բ$_,Անի կեգրոն' կը սկսի յարաբերիլ ուղ ղակի Տրաէդիզո^էի 'Լարիչ Մարմնի Հետ։ Տր ապիզո՚նէն յատուկ սուրՀան գակի միջոցաւ էքարբերգ կր սկսին տեղալ «֊Հնչակ'))ի ե. գր ըե ր ու կասլոցն երր , որ ոնը կը յափշտակուին ամէն կողմէ։ Տրապիղո^ւի կեգրո^էի կար գագր ու թ եամբ Աիմոն € Լքագիրեան կը մնայ էքարբերգ , իսկ ՌաֆայԷլ կ*անցն ի Պոլիս, ուր կր մեկնի ‘նաեւ hju/նազատ։ Դէոլի Պոլիս կատարած ճամբոր գութ եան ր նթ ացը ի*}։ (հաֆայէլ կր կենայ Աեբաստիա 1ւ *Լքեր սէս անուն ուԼ *նաիյասլէս ծա'նօ թ ընկերոջ մը ա^ ակցութեամ բ հը հ ազմէ մ ասնաճիւղ մ ը ։ Աեբաստիայէ ն ետը , //*աֆայէւ կքանցն ի Ամաս իա և ապա' էքլգոկիա։ Հոս, եկեղեցի ին մ էջ զինը կը սսլասէին շուրջ 50 եր իտասարգներ , որո՛նց կը *էւեր կայա ցու ի որսլէս Հ*' չակեա՚ն ըարողիջ։ մ»ողո։էը կը բացսւի CCՄծր Հայբե՛ն իը')')աէ ։ Ասլոէ իյ օսը կքառնէ Աաֆայէլ• կբ *1 ։եր կայա ցհէէ Հնչակևան կուսակցութեան Աօտաւսր 1ւ Հեռաւոր ‘նպատակներր։ Պոլսո յ Ա'իացեալ Ընկեր ակցութ եա՚ն գւդրոցի շրջան աւար տներ էն ԱուԷՀաԱնէս ուէսէփեmն 'ներ կա՛ներ ուն կ՚առաջարկէ ձեռը բարձրաց՛նել եթէ Համ աձայն ե՛ն Հնչակեան ութե ան սկղբուն ըներ ուն 1ւ կ*ուզհ՚էէ որ մաս՚էւաճիւղ if ը կաղմուի։ Ատեղծուած իյm'llրլmtjաււ մթ՚նորտի մ էջ ամէնըն ալ ձեռըերնին կը բարձ.րացitեն ։ (քողոէԼը կը էիակու ի օշք^ամբ // ր ոտա‘l/J)ուէ։

ձՆՋ11Կ1։ԱՆ

քքաֆայէլ Մովս իսեա նը իր ճամբա ն կը շարունակէ դէւղի \}ամսոն% այն** տևւդէն 'llաւ. ւսո֊նևլու Համար։ Աամսոնի մէ ջ (իաֆայէլ ^իլԸԸ fytp/_lUiJ եանօթ ընկեր^էերէն քհաբրիէլ Ղըսզաբոսեա'հի ? ուր քւ կը *>անդիպի Հնչ ակևin'll ifեթ հը ան ռ ու սաՀայ ftար սևդ իՀա,ftn*րեանին ^ որ կը մեկնէր {քարզուան? որպէս տեսուչ Հայկական դպրոցի։ Է}րկու Հաւատաւոր ըհկեր^ւերը երկարօրէն կը քսօսակցին և Հետագայ ըէւևլիվ)նևբու շուր^ քսորՀրդակցութ իւ'հ'հեր կ*ու նենան ։ քքաֆւոյէլ մ in'llր ամաu'lt աև֊ ղեկութ իւններ կու աայ Ււ՛ ա՚/ւցած աևղևբու և. կատարած աշքսաաա'llէ ը ’llևր ու if աււին ? ՛Լոր՝ Զաէթ.արեան իյնամիրով հօթ կնսռնէ։ Չորս օր յևտոյ (քաֆայէլ կը մ ևկ'եի Պոլիս ? իսկ ք)ա,ըաբ ևա'հ' Ա՝ար զուտն ։

ՀՄԱՒՈՆՒ (ԳԱԲՐՒԷԼ ԿԱՖեԱՆ) ԳՈՐԾ ՈհՆ ԷՈհԹ ՒհՆ Ը կ^աբրիէլ կաֆհա'll , որ ծin'llօքժ է Հյմաւո'հ յեղափոքսակա'հ in'llուն ով , որ — սլէս Հնչակեան գործիչ՝ կ*ում յաբուի SnJ3^t ^տft' կ*անցնի Հայկական դա— ւաո֊ները♦ առաջին Հերթին կ}երթայ Լ}ևբաստիա։

Ա յդ օ ր ե ր ո ւ {քե բ ա ս տ ի ո յ քժ ր ,ըmuկ ը և֊ ս տ ր կ ա մ իա Ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն է ր Պետ ր ո ս Եպ ի ս կ ք11է1ո ս , " ր շա տ դ Է շ ը ն դ ո ւ ն հ լ ո ւ թ իւ'հ մ ր կ *ը ‘հ է ՀՀմա ւոն ի'հ 1ւ կ ը մ ե ր ժ է տ ե ս ջ ո ւ թ և ա ն պ ա շ տ օ ն ը յա ն ձ ն ե լ մ է կ ո ւ մ ը > ո ր ռ ո ւ ս ա Հա յե ր է ն կ ը քսօս է ր և. կրետը կառաէքա ր ո ւ թ հա ն կ ո ղ մ է ւլէ շ ա ջ էլ»ով դ ի տ ո ւ ի լ ♦• • ։ Պ ետ րոս £?— պ ի ս կ ո պ ո ս՝ // ^ մ ի ա յ ն պ ա շ տ օ ն ը կ ը մ ե ր ժ է ? ///յ լ նա !ւ կ ը ս ա ի պ է ո ր Հ յմ ա ւո ն ա 'llմ ի ջ ա պ է ս Հ ե ռ ա ն ա յ քր ա ղ ւս վյէ*!* , Հ ա կ ա ռ ա կ սլա ր ա դ ա յ ի'հ uււլա ռ ն ա լ ս վ ո ս տ ի կա նա կա նւ մ ի ջ ո բ ն ե ր ո վ դ ո ր ծ ա դ ր ե լ տ ա լ ի ր կ ւս մ յյր ։ ՇՄԱՒՈՆ ԱՐԱԲԿԻՐԻ Մ ԷՋ քՀմաւոն դաgin'llի ճամբաներով կը Հասնի Արաբկիր ? կը ծin'llՕքժin'llայ տեղւոյն Առաջնորդ Ե ^իկ ԱպաՀուն ի Եպի սկոպսսին Հետ ? որ Հակառակ Պետ րոս Ե*1 1իսկո,llr/սի 1 ջերմ ըհ դու'հե լուքժ իւ'ե կ*րն է իրե'հ հ ամ է'հ կերպով կ՝աջաkah' կաղմակեր պչակա'հ դո ր ծը յ աջոgg'jiելու Համար։ ՀՀմաւոն սերտ յ աը աբեր ու քժիւ 'հ'հեր կը մ շակէ աեղւո յն յ առ աջադ կմ և երիտասարդ շրջանակներուն Հետ հ֊ կարճ աmil'llուա ն ,ղջ ամ բողջ կը պատէ կուսակցական մ ասնաճ իւղերով։ մ աւո'հի Համ բաւ ը կը տար ածուի ամբողջ փսքըր Հայ զ ըի մ էջ։ Աեբաստիայէն Մ արզուա'հ է'հ ? Ամասիայէն ? Ս՝ալաթ իայէն , Ակնէն ք ի]արբերդէն «Հնչակ))ի ընթերցողներ ? ազատատենչ Հայեր կու գան ղի 'հ,ը տեսնելու և ՀըրաՀանդներ առնելու կազմակերպչական Հարցեր ու շուրջ։ Ա յդ օրերուն (Ւիրայր Պօյաճեան ? որ մինչ այդ յեղւաիոքոական յյաը ողչութ իւն'հեր կ՝ ը'հէր անկաքսաբար ? յար աբեը ութ եան մ էջ կը մ տն է ՀՀմ աւ ոնի Հետ և. կ*որ դեղ ր է Հնչակեան դաղաւիար աբա'հութ իւհ ը և. ուղեղ իծ ր ? երբ մ անաւանդ կ՝իմ in'llայ որ իր եղբայրը. {քուրասւ Պօյաճեան կ» Պոլս ոյ կսւսակցութեան ղեկավար և գործօն անդամներ էն մէկհ է։ Հքմաւոն՝ թ է՛ ժողովուրդի և քժէ՚ Առաջնորդի Համակրանքը այն աս տիճան կը գրաւէ ? որ իjib'll թոյլ կը արուի պատարադէն վերջ եկեղեցիի բե-

•տտւրՈԻԹԻԻՆ

մ է ն հ ա յր ե ն ա ս է ր ա կ ա ն կ ր ա կ ո տ ճ ա ռ ե ր է ւ օ ս է լ ? հ ր ա ւ է ր ե լ ո վ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը զէ^!— ո ւ է լ և. ւպա շտպ ա ն ել է ր է ր ա ւ ո ւ ն ը ն ե ր ը ։ Ա յս բ ա ց ա յա յտ դ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ և ա ն հե ւո եււս նըը ա յն կ*ԸԷԷա յ^ ո [* կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ հա^ւ պ ա հ ա ն ջ ո վ Հ յմ ա ւո ն պ ա շտ օ H ա ր ձ ա կ ո ւէ 1ւ ը ա ղ ա ը ( ?/ ա լ հեռւացու է ։

ՇՄԱԻՈՆԻ ԳԷՊՒ ՏԵՐՍԻՄ Ճ Ա Մ ԲՈՐԳ ՈՒԹ ՒՒՆ Ը ԵՒ ՁԵ ՐԲ Ա Կ Ա ԼՈ Ւ Մ Ը Հ^մաւոն^ հետ ը ո ւ ն ե ն ա լ ո վ տ ե ղ ա ց է կ տ բ է ճ ն ե ր է ն կ ա ր ա պ ե տ Ա ո ւ ը է ա ս ե ա ?/ը ? գ ա ղ տ ն օր է ն կ' ա ն ց*1ւ է Տ երս H և յա ր ա բե ր ո ւ թ ե ա ն մ է ջ կ ր մ տ ն է ըէւ֊րւս ւղէ կ է ն հետ %մ է ա ց ե ա լ ո ւ ժ ե ր ո վ պ ա յ ը ա ր ե լ ո ւ հ ա մ ա ր հ ա ս ա ր ա կ ա ց թ շ ն ա մ է էէն՝ թ ո ւ ր ը կ ա ռւսվ ա ր ո ւ թ ե ա ն դ է մ , Շ մ ա ւո ն մ է կ ր ե ղ ա ծ է Հ ն չ ա կես/հ կո ւս ա կ ց ո ւ թ It ա'հ ա յն ղեկւսվա ր*1ւեր է ն % ո ր ո ն ք կ ր հ ա ւ ա տ ա յի ն թ է ' կ ա ր ե փ եր ե ա ս կ ա գ ո ղ ո ւթ ե ա ն գա լ Թուրքիոյ ւքիւս ոչՏալ լ ե դ ա փ ո խ ա կ ա ն շրջ ա ն ա կ ներ ուն նետ' քւաւքսւգործակցութիւն ստեղծելու fSunfiur թուրք թրւհա կա լութեսւն դե մ: Այ՚է նպ ա տ ա կա ւ ա ն կ ր տ ե ս ա կ ը է ը է ւ ր տ սլէկին հետ և. ո ր ո շ հ ա մ ա ձա j*il ուէժ ևա ն կ ո ւ դ ա յ ։ “Է ^մա ւոն կը յա յա*!/ է թ է Է ^ Ը մ ա ս — ֊ ն ա գ է տ է փ ա մ փուշտու ե ր ւղաւո ր ա ս տ ե լ ո ւ դ ո ր ծ է h մ էջ* բա ՛հ մ ը ? ո ր շա տ կը հ ե տ ա ը ր ը ր է ր սլ է կ է ն , տ ր ո ւ ա ծ [’[ է"՚ էո վ ս ր է ն ը փ ա մ փ ո ւշ տ է շա տ պ ա կ ա ս ո ւ — ն է ր ։ կ ր ս կ ս է ե ր կ ո ւ կ ո ղ մ ե ր ո ւ ն մ է ջ ս ե ր տ դ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ է ւ ն մ ը ? ո ր ս ա կ ա յն շ ո ւ տ ո վ թ ո ւ ր ը կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ է ւ ն ը կը դ ր ա ւ է> Պ էկր, շ լա ց ա ծ կա ռւսվւս ր ո ւ թ ե ա < 1ւ է ր և ?/ խ ո ս տ ա ց ա ծ ո ս կ է ն ե ր է *// ? £ մ ա ւ ո ն ը է ր թ ա ը ս տ ո ց է ^ ! մէջ կ ր յանձ*// է վ ա ւեՒ ժ/մհտարւՈւե ր ո ւ ն ? //ր ո ն ը ղ է ն ը շ ղ թ ա յա կ ա պ կը ա ա ն է ‘ե Խ ՛ո ր բ ե ր դ ։ ՇՄԱՒՈՆՒ Փ ԱԽՈՒՍՏԸ Շ մ ա ւ ս ն է ձե րբա կա լմա ն։ լ ո ւ ր ը ա ‘ե մ է ^ ա ււլէ ս կ ր ա ա ր ա ծ ո ւ է Փ ։։ ը ր Հ mJը է բ ո լ ո ր շրջա^ւ^ւևրր և. ծ ա ն ր ո ւ ճ ն շ ո ղ ա պ ա ւ ո ր ո ւ թ է ւ ն կ ը թ ո ղ ո ւ ա մ է ն ո ւ ն tj ր ֊ ր ա յ ։ ՀՀէջա կեա ն կա ղ մ ա կե ր պ ո ւա ծ խ ո ւ մ բ ե ր ը կ ր խ ո ր հ ր դ ւ ս կ ց է ն Հյմ ա ւս ն է դ է — սլ է Պ ոլիս փ ո խ ա դ ր ո ւ թ ե ա ն ա տ ե ն ? զ է ն ը ժ ա ն տ ա ր if/iևր ո ւ ձ ե ռ ը է ն ա ղ ա տ ե լ։ Ա յս ա ռ թ է լ կ ’ ո ր ո շ ո ւ I՝ կ տ ր է ճ խ ո ւ մ բ մ ր ^ ո ր պ է տ է հ ս կ է ր Պ ոլէս ա տ ն ող ճ ա մ — բ ո ւ ն վ ր ա յ ? և. կ ը կ ա ղ մ ա կ ե ր ։ղսւ ԷԳ։ ա ռ ե ւ ա ն գ մ in'll բ ո լ ո ր մ է ջ // ց ն ե ր ր ։ Ա յս մ ա — ս է ր1։ լ։։ւր կը հ ա ս ց ն ե 7/ ‘հ ա 1ւ Շ մ ա ւ ո ն է ն ^ ո ր ր շ ա տ կ ը խ ա ն դ ա վ ա ռ ո ւ է ' տ ե ս ն ե լո վ է ր ջ ա ն ը ե ր ո ւ ն ա ռս» ջէն պ տ ո ւղ ն հ ր ը ։ Թ ո ւ ր ը ժ ա ն տ ա ր մ հ ե ր ր կ ռ ա հ ա ծ ը լլա լ ո վ պ ա տ ր ա ս տ ո ւ ա ծ դ ա լ ը ? ճ ա մ բ ա ն կ ր փ ո խ ե ն և ո ւ ր էշ ո ւ ղ զ ո ւ թ ե ա մ բ կ ր տ ա ն է ն կ ա լ ա ն ա ւ ո ր ը ? է դ ե ր ե ւ հ ա ն ե լո վ կ ա ղ մ ա կ ե ր սլուա ծ ծ ր ա դ է ր ը ։ Ե ր կ ո ւ մ ա ր տ ա կ ա ն ։ Է։ ո ւ մ բ ե ր լ ե ռ ն ևրրր կ ր բ ա ր ձ ր ա ն ա ն % Շ մ ա ւ ո ն ը փ ո խ ա դ ր ո ղ կ ա ր ա ւ ա 1Ար հետասլ է։ դ ե լո ւ հ ա մ ա ր ։ Ա ռա ջ է ն խ ո ւմ բ է ^ է գ լ ո ւ խ ը կ ’ ա 'll ց 'll է 1 Աէ ը ո ա ր ա է Ն շա ն Մ է ը ՚ս ը ե ա ն ^ ս ր ը ճ ա մ բ ա ն կը ր ռ ն ո ւ է և կ ր բ ա ն տ ա ր կ ո ւէ ։ ( Հ ե տ ա դ ա յէ ն ա ն բա ‘ն ա է ն կը վ ս ս խ է և կ ր մ է ա ն iy յ Մ է ն ա ս (քղլու է խ ո ւ մ բ է ն խ Ւսկ մ է ւ ս խ ո ւ մ բ ն ա լ ե ր կ ա ր ա տ ե ն լ ե ռ ն ե ր ը թ ա փ ա ռ ե լ է յե տ ո յ ' ձ ե ռ ն ո ւ ն ա յ ն կը վ ե ր ա դ ա ռ ն ա յ ։

ՀՆՉ11ԿԵԱՆ

f^tfաւոն աեւմհեէով որ փախուստի ծրագիրը ձախողած է ? ուրիշ միջո ղով կը խորհի ազատիլ ժահաար ւքներ ու ձեռբէն։ Լախ' երկար ճամբոր գութ հան ըն թարբին ? կերուխումով կը գրաւէ պահակախումբի սսլւսյիV/ ւէստահութիւնը։ Ապա' անոր կը հաւատարնէ թէ ին բ Պոլսոյ Պարսիր դեսպան» Qnվհաննէս flJա*հի բ ր ոջ որ գի ն է ; 1ւ երբ հոն հասուի*!։' սսլայ ի V/ աղուոր նուէր մը պիտի տունէ։ մ աւ ո'll միեւէ հոյ< հ ատեն կը համոզէ գաւառա ;ժ սորսն թէ' ին,ը որեւէ յան ցանը շուն ի ? ե. րւուսահպատակ ըլլալուն' Պոլսոյ մէջ պաշաօնանկ ը1ւել սլիտի տայ էյաըբեը գ ի վալին ։ V*աւաո.արի սպան կը հմայուի Հյմաւոնի այս խ ոսաու ւ//ւեը էն և պատ— մ տծնեըէն * 1ւ երբ խում բը Աեբաստիա կը հասնի ^ ան ժա*!էտար ւՈւեր ու կէսէ^> աւելիք հ ետ կը ճամլւէ և միայ՚Կ վեր զինուորնևր ով կը շարունակեն ճամբան գէ՚ղի Աամսոն' հոնկկ Պոլիս ^ 'նաւ առնե լու “itսլատակաւ ։ Աամսոն հասնելուն' ՛էյմ աւոն ժանտաըմ ա‘նեը ը կը հրաւիրէ ծովափնեայ սրճարան/ մը 1ւ արւատ կերուխումով կը (Լսլատուէ)) զանոն,ք։ 'Էիչ ետբ սպսմհ հրաման կու տայ ղինուոր նեը ուն' երթալ ւզտրաիլ ուր որ կ*ուզեն ։ Է]արբերգի Հնջ ակեա*/! ը //կեը ներ ը իը ենր ծրագիրը ձախողած inlsu'ftlrլով (չեն յուսահատիր 1ւ նախապէս լո ը կու տա*ն \)ամսո նՒ մա սնաճիւղի*!։ ? որպէս— ղՒ նոյն ծրագիրը հ ո ւ ի ոը ձեն գոըծագրել։ (իասնաճիւղր 14 տարեկան* շատ ճարպիկ 1ւ վստահելի ւզատանի ի մը պաշտօն կու տայ? որպէս ղի բաղաբի խա՚հեը ը շր Հի ե. գաւառէն եկուոը և Պոլիս մեկնող ճամբոը գներ ու ինբ 7/ու֊ թիւնը հասէլIt/// յ t Օր մրԱ ալ յ/ո եալ ճար պիկ պminm'hի?/ սրճարանի մը մէջ կը հանգիսլի Շմ աւոն ի*!։։ կը հասկնայ սը ան մաս կը կազմ է կալա‘հաւ որ ներ ու խումբ ի մը , որ ԷյաըբերգԷն Պոլիս կը տարուի? և ///ես7/ալով որ իըեն տրուած բոլոր նշա^մհերը կը համ սալատասխ անեն մ աւ ոՆի աը mաբ ին ի'հ ? կը մօտե^հոյ անոր 1ւ կաif աղու կ մ լ, կը ձարր*հէ թ կ' ի‘հբ ’էթմաւոնն է։ Հաստատական պատասխան/ աոՀէելէ յետոյ սլատանիհ կը թ ելագ ր է իըե7/ հետեւիլ։ Պաաանին' ՜էքմաւոնը կը տանի 1ւ կը 7/եր կայա ր^ւէ մասնաճիւղի ըհկերԳւերուն ։ // ամսո նի մ էհ բ ս/նի մը օր թաբստոր ifLinլէ յետոյ Շմ աւոն կ'որոշէ նորէն Երկիր ւէերագառնալ և շար ոլ նակել յեղափոխական աշխատանբր ։ Այս անգամ ա?/ կը tfեկ7/ի Ա ար ղու ա7/ և կը սկսի կաղմա կեր պչակահ ղ.ոլւձին, Սա— կաJն հաղիւ գործի սկսած' կեգրո*հը *hiuifակներով ղի*llբ կը հարկագրէ վե֊ ր ագառ*էւալ Աթէնվ, ։ Երկրի ու կուս ակրութ եա'հ մաս ին ստոյգ տեղեկ ութիւ*!!— ՞հեր տալու համար։ է/մաւոն կարճ աաենո/ m‘it մը համար /Հ է)էV/բ կը մեկնիր և. ապա' համար։

կը վերա գառն այ

Երկիր,

այս անգամ Ել գ ր>կէոJ մէջ

աշխատե լու

ՇՄԱՒՈՆ ԵՒԳՈԿԻՈՏ Մ ԷՋ Շմաւոն էքւգոկիոյ մէջ հիւրը կ' [([է1 ՛1 J Հնչակեան (}»էորգ (,աղար եtuhին և գաղտն օր էն կը կազմակերպէ բազաբ ի եր իտասար գութ իւն ր ։

Է քւգ ո կ ի ո յ ա ն գ ր ա ն ի կ մ ա ս ն ա ճ ի ւ ղ ի գ ո ր ծ օ ն ա ե ղ ա tfit ե ր է ն է ի ն ' փ է ո ր գ Լա զա ր ե ոմն ? (քակոր ՛է է Լ ճ ե ա 'll ? Ատեփա*1ւ Հըրեա^է ^ Ա ր շ ա ւ ի ր կ ա մ ս ա ր ա կ ա հ ? ( ք ա ր ո ւ թ իւ^հ [Լր ա բ ե ա ն ? *ԷԷորգ 1ւ Լ) ա ր գ Ի ս Տ է ր ա է ը ե ա էյմհ ե ը ? կ ա րա ւղետ Հ Է ր լ Է ֊ ե ա*!! ^ Հքիգրա*1ւ կ օ շ կ ա կ ա ր ե ա ն ^ է ե ւո ն Ա 'ե լբ ո ն ե ա ն ? ճիւ- ա // Հէ.ըիմե..,ն , Տր գ ա ա կ ա ր ապետևա^! ? փ է ո ր գ քՒոփալևան^ 1Լրմե'հակ կ*ա ռ*հ ա կե բ ե ա ն ? Տակ ոբ ճ ի ղ մ է ^ —

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

եան ? IFակոկճհան եղբար ,ը? կարւսպետ Աահակեան ? Լեւոն Ընկուզեան ? Աւետի ս Սամ անեէմւեզհան ? տուբա բացէ Սարդիս ֆեհլիվանդ փասպար Պատուե** լի, Սի՛ք ոն ֆոստալեա ն , ՏԷգր ահ Հայր ասլհinևւսն ? Տովս էփ ,չշա>ա*հայ ? Սա “ րութ իւն Աm‘hոսhrt/ls և այլն։ Հ*'ճ ակեա^։ կազմա կհր ։ղութ իւ*!։ը հիմնորէի^է կը յ/ք^աչ^ր ,բազարթհ հա֊ սարակական կեա^էբը և վեր ^ կու տայ յար անուա^էական և. թա յֆայակա^է մանր մ ունր ւղասակտոււէներոմե ? ստեղծել ով համևրամ- գործակցոսթ իւԱ բոլոլւ իսա֊ ւ-երուն միջեււ Կը կազմու ին տաս^էեակ մը իաւմբեր ^ որպէս հետևւա^է,բ կուսակբութեա*1ւ խմբային։ դր ոլթե m‘h։ Զէ^*,բ ձես,բ բերելսւ դսրծը կը յանձն ու.ի Արմենակ Հայր ւսւպեւոեա*!/ի*!։ ? սր IԼմասիա տանող ճամբուն վրա յի Ջինկիլ Խանը կը վս,րձէ' ի բ ր զէնվէէ կեդրոն։

ՇՄԱՒՈՆ ԱՄԱՍ Ի ՈՏ Մ ԷՋ Շմաւոն Արաբկիր ուս ուղիչ եղած ատեն &աւար շ ftjրսլէկևահ։ անունով պաշտօ*/ւակիր մը կ*ունեն այ ? որ կը մ տնէ կուսակբու թ եան մէ^է Երբ Շմաւոն Եւդոկիա կ1 ա*!։բն ի և հոն երիտասարդականւ շարքըերուն մ էջ մեծ իյաh՝֊֊ դավասութ իւն կը ստեղծէ ? կասավար ութ իւ^էը կը հեաապնդէ Լքևչակեան գոր֊ ^իջը* Խրպէկեան կը միանայ թուրմը հետասլնդիջներուն և կը իւոսաանայ դտնել Հյմաւոնի հևտյյը) ինչպէս նաև հրոսակային խումբերուն բանկը ձեսբ ձդել։ Աակս։յն քքւդոկիոյ մասնաճի*֊ղը , որ լուր ասած էր J}]րսլէկեա^ւի կաս կածելի ըլլա լուն մ ասՒն ւ Ւր կողմէն Արմ/մեակ Հայ ր ա սչետեա‘ն' կտրիճ հրի֊ տասարդը ? կը ‘հշա^էակէ զայն հհտաւղնդե լու ? և ի հարկ/ւն' մ ա,ըրադոր ծելու համար t Արդարևւ^ շատ չանբած^ Արմենակ թակարդի մ է 9 կ' ասն է լրտես Խրպէկեանը և մ արղու ահը ի արասլաճի Մել,բոնի միԼոցով տեսորի կ*ենթարկէ ղինՔ։ Այնու հետեւ Արմեն ակ^ Շմաւոն ի կարդադր ութեամբ' կ1 ա'‘օ՚՚՚ի Զիհ~ ՜ կիլ Խան և հոն կր ղեկավար է ւիամփուշտ և ղէh,ըեր սլատր աստելու դործը և կ*ապահովէ հրոսակային/ իյումբեր ու*հ սաղմ ա'նիւթ հայթայթելու աշխատած։— ,բը ։ Այդ օրեր ուն կուսակբութևան շար,բերը սւղրդած էր կարաւղետ Հապէշեան անոմհաէ մէկը^ որուն թուրբ կասավար ու թ եան ծաիյուած ըԷէալը կը յայտ^ւուի այն ատե?/ մ իայն ? երբ Արմենակ ի դործակիբ%Համբարձում Տէ/ ի ‘էաւիթեանը կը յանձնէ թուբ,բ ոստիկա՚հևեր ուն ձեսբը։ Հոդ կը ձերբակալուի մխ ս սսւր 'ւա^ք դա կ ‘[յշւս"հ Ա*իր ահէեաեը' կր։ւ սակրյակւսհ ‘համ ակV/եը ւ, ՜յ։ Հ,/սմբար ձում կը տարուի Պոլիս և կր դատաւղարտուի 15 տարուայ բեր դարդե լութ՚եան ու կը նհտուի Ամասիոյ զհտէսր հը։ ՀապԷշեան ի բուբմ ուն վ)նեբ ով կը ձերբակալուի և եաու ի Ամասիոյ բաԱէտը նաև %Արմ//?/ակ Հայրասլետեա?/ ։ Ամասիոյ բս/հտթհ մէջ սլահուած կը tf/յար նաև ուրիշ հեէակեաh մ ը < ևշան իրեմիթ՚ճեւմհ ։ Այո երեբը կը յաջողի^ւ փախուստ տալ Ամասի։։յ բանտէ*հյ այ*հտեղի հնչակևան ը*հկեբ ‘հհր ու օժան ղ ակսւ թ եամբ t Արմե ակ իր խում— բ՚՚՚Լ կ՝ ասլաստան ի Ամասիոյ արեւելեւմհ լեռն եր ը ։ Երբ այս փախուստի լուրը կը տարածուի Ամասիոյ մէջ ^ շատ մ ը անձ նազոհ եր իտասարդ*հեր կ*եր էծա և կը մ իա*!։ա*!։ խումբինյ որո նց մ էջ կ' ըլլ՝ս',։ Տա//"/' II արին ոսհա Ահղրակ Թոդաթ հա*!։ ? Ս*կրտիչ ՚Ըիւ-րյ>ճեան ^ Մարդուա— նէն%Թոմիկ Արթ ին ^ տուբաբաղ ի՝ Սար ՛լիս ֆհելիվան յ մ ալաթ իաբի՝ Աւետիս ^

ՀՆՋԱԿԵՍԼՆ

փաէսաէսլի' Աուէ ահհէս ? ջ^իքիթլիկցի՝ ‘(յշա'հ փե•?լէյւէանեան ? էեւոհ ITեէ,ըոնեա?/ և. այլհ ։ Շմաւոն կր յէաւ թ ւսյ անմ ի պէս Emu'llէլ Ամասիա' սլատժել տալու, չ ա ֊ ը Ւ’/*Ւ^ հեղինակը Հաււլէշևանը։ Ա՝ա,ըը ադ ոը ծif ա'հ սլար տականու թէ ւ֊նը կը ըստանձնեն Արմենակ^ Համբարձում ^ \ք>ան և Չօպան կարապետ։ Հապէշեան ցերեկ ատեն միշտ կը պաձուէր և. միայն գիշերներ ը դուրս կ^ելլէր։ Հակառակ /ստոր' Հ?/ չակեin'll աեռ սր իսin'llեր ը կը յ աջողի'հ մ ատ5/ իՀը ձեռ,ը ա // ցը'եել /ml ւլեա7/ամ ոյ 7/ ր7/ել ւլի7/ բ ^ 7/աէսաււլէս Ււ՛ բո լոր լր տհսակա՝հ ար ար բնե ր ը ճ ակաի7/ զար նԱլԷ յ/րտոյ ։ Այդ օր Ամասիոյ մ էջ ? էքետրէսի դրան ա /ւ^/քւ ? իր պատիժը կը կրէ ուր ի* լրտե ս մ ը ՚ Կհլե ան անուն աէ^ որ Ամասիոյ մ էջ ուսուցիջ էր։

ՇՄԱԻՈՆԻ ՋԵՐ^1Կ(Ա։ՈԻԹԻԻՆԸ Ել՚կար Հետապն դոււք1ւ1ւր է ետհ) ? ի}ուր բ ոոտիկա'հու թ իւն ը կը յաջ„ղի ձերբակալել &մաւոնը Աարզուանի մ էջ՝ ] 898 ին ։

Շ Ս ՜ Ա Ւ Ո Ն (0 -Ի Ւ 3 )

ՑԵՐԲԱ ԿԱ ԼՈՒԱ Ծ

ՄԱՐՋՈհԱՆհ

ՄէՋ

//•աւ.ս դե սւպա'հայուսն ւզաձա / / ^ ի 7/ ւէր այ * (ձմ աւ ո7/ * որսլէս ռուս աձպատակ ? կը տաբուի Պոլիս ե. ձոն կը դատուի։ "Էատաւէար ու թ եան ‘հերկալ կ*ը/ք/ս J ռուս դ/ւսոլա'հատա'հ ‘հեր կայ ացու ցի չը :

իյ,մաւււ'հէր դ աաաւէաբութ իւ նը մեծ աղմուկ կը Հանէ ս'ջ միայէ հ Հայկա— կան 5 աձԼ ^Ու,ե- Պոլսոյ օտար շրջանակներուն մէջ։ *}•ատաւէար ու է)եահ ը‘հթ աւլ■ ւյին հ " յ՝ե լա. սաբա^աւի/ իւն*հեր կ*ուղու Ւ Ււ՛ բար սղած սոցիալիզմի մ ասին ։ մ աւ ս7/ կը բացատը է կասլիաալիսաակահ կարդ ու ասր #Ւն tu'hար դա ր ուի)էւմհհեր ը ^ որ ոն ց rtlrա եւան ,ըուէ կազմուած ե հ սււցիալի ստակո/հ կուս ակցու jj իւ.ններ ը՝ սլայ,ըարելու Կամար ձւսր ստա՞ււսր ու թի ւննե բու և կեղեբոււէներ ու դկմ ։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

ԱյնուՀետեւ Շմաւոն ամէնէն բուռն քն^ւագատութ իւններ կ9 ընէ fibուր֊ ,բի„յ մ է ջ տէր օղ կամ,այա կան ութ իւններ ու ?Հար ստաՀաբութ իւններ ու ? պաշտօ— նէութեան կաշառակերութհան ? օրէնքի ե. ար գար ութ եան բացակայութեան մաս է*հ ^ որուհ գէմ կը պայքարի է^1 ր էր կուսակցութ էւն բ%Հնչակեա֊ նութիւ*1ւը ։ Հարցաքննիչ գատաւորներ էն մ ի*1ւ երբ Հեգնան քով կը Հարցն է թ է' — 'թեզի1 0լքևացեբ է ((հուրք իան բարեկարգել ?— Շմաւոն կը պատասիւանէ • — */?/« ւ էէրէ) էմ պաշտօնը չէ ԷՒուրքիան բարեկարգել ? աJէ (հուր֊ ,րէ'*յ Հպատակ բոլոր ազգեր ու*!! աչքերը բանալ և Հասկցնհլ թ է' էրենք ալ մարգիկ են և. պէտք չէ' թոյլ տան որ ոտնատակ առնուէն իրենց մաբգկա֊ յ է*հ տարրական իր աւուն ք*հեր ը։ Պետութիւ^էը էր ժողովուրգին Հայրը պէտք է րլլայ և ո՛չ թէ գաՀիճը։ 'Էատավար ութեան արգիւնքը կ' րլլայ այն ? որ ռուս գե սպանէն պա֊ Հանջով էքմաւոն էրեն կը յանձնուէ և կը րԼր^Լ,ււէ Պե՛տերբուր գ ? ուր և կը նետուէ բանտ։ Տարիներ շարունակ ան բանտերուն մէջ և տաժա^ւակիր աշ֊ է / ատան բհ եը ոէէ կը մաշէ իր կեանքը^ մի*1ւչեւ որ կ’անցնէ կովկաս յ ուր կըր~ կէ *հ կը հու է ր ուի Հասարակական գո րծ ուն էուփ } եան ։ Շմաւոն՝ էրր վեթերան Հնչակեան^ գործօն մասնակցութ իւ^ւ կ9ունե֊ նայ 1911է ռուս ֆետը ուարեա< հ յեղաշրջում է ընթացրին՝ էքՀ-fi1 պաշտպան Հնչակեան սոցիալի ստակս/հ գաղափարի իրագործման ^ թեւ ու թիկու^ւք կը կանգնի սաէետական սլեաու թ եա(Ա կազմաւոըմս/հ ։ /* սկ */*ր է'/ »ր Վրսրգանեանև ֆուրգէն Հայկունէ կր գործակց ի*հ (քաը օ \ք*ա ւզարբէկեin’llի^! ? կաք{լասէ և. (հուր֊ քաՀա յաստան է ժողովուրգի կազմ ակերպութ եան գործին մէջ։ Հոկտեմբհրեա^ւ Ահղափոիւութ ե*1ւէն և. Հայաստան ի յսորՀր գա յն ացումէն ետք^ Շմաւոն կր գառնայ ‘հոր վարչաձեւին ամէնէն մոլեռանգ Հաւատաւոր֊ ներէն մին և Հակառակ Ւր առաջացած տարիրին, կը շարունակէ գործօն մ աս*հակցութ իւ*հ ու’եե“նալ եըկրի^! մէջ՝ *1 ։ոը կարգերու ամրապնգման աշիւա֊ տանրներ ուն y ինչւզէս նահւ' *Ւրիգ սր Վ^արգանհան։

ԼԵՏՈՆՒ (ԲԱ ՐՍեԳ ՋԱՔԱՐԵԱՆ) ԳՈՐԾՈՒՆԷՈՒԹՒՒՆԸ Հ* դ ակեin’ll գաղւսփարապաշ տ մ տաւ Որ ական*1էեր "լ 1 ՝"յլԻն ,քՀ՚ք իր ււլատ֊ ւոյ տեղը ու*!/ի ք*արսհղ ՀՀա,րարեm’հ ? որ ծանօթ է նաև' էեւոն ծածկա*!։ուն ով։ ՀՀարարեան բնիկ շուշեցի էր ? Համեստ ընտանիքի մը զաւակը։ Ան ըհ֊ կեր*1ւ էր ք*ագուի քէէալական գւզրոցի աշակերտ Ա*ար տիր ոս Աարուէւանեանէ (Մարտիկի որոնք 1892/^*%է/1/1 ՀասարակագիտականI ճիւղի ուսանողներ' (հը֊ *հեւ կը գտն ուէ ի*հ? ռուս աՀայ մեկև^ւասի մը կողմ է Հովանաւորուած ։ Աուս յեղափոիւութ Inn’ll կարմիր Հոսանքը երկուքն ալ կը քշէ , կը տա֊ նի Հն չակես/հ էլեգրոնը^ զոՀաբեր ուելու Համար Հայ Ազատագրութ հան բագ ի֊ նին։ Հնչ ակեin’ll կեգրոնը ՀՀաքարեա*հը կը ղրկէ Աեբաստիա^ էս^Լ Մարտիրոս Աար ուիսանհանը Վ^ան։ Շուշի գտնուած ատեն ^ տակաւին գսլրոցական պատանիներ ? ՀՀարար֊ եան և Ա'արտէրոս' Համակուած էէ*!* ռաֆֆէական երազանքէն և կը տենչա֊ յեն տես’հել այն երջանիկ օրը ? երբ իր ենք ալ որպէս Հայ Աեղափոիւութ bin’ll

ՀՆՉԱԿեԱՆ

էսո-tuքըհտսլհեր կը մ տոնէին ՏոտճկտսՀտսյտսսստան* սատարելու Հայ ազատադրութևան Սուրբ թործին։ Ե ը ը Զ ավյ ար Սան ւլ ը ՀասՍէի Մեր սիՍէի Ս։աւաՀ աՍ էդ իսաը ? Թուր,ը ոսաէ կա֊ ՍէութետսՍէ ու շադր ութ իւն ը կը գրաւէ ա յ« օտարաՀսլստտտսկ Հայ ր ? և ftր անցա֊ Ղ՜ՒքԸ. էԱռնե լոտք կը ւղտսՀտսնջէ որ էքրկրէՍտ մ ե կ ն ի ։ ի)աէ րարեան%որ Հտսզիւ ոտ։ը դրած էր CCԱւետեաց Երկրին՛)') սեմին վրայ , կը քսուսատիի ոսաիկտսՍտութե sssU t Հսկողութեն էն և. կը գան է գաղափարակից րն֊ կերՍէերու Հհտյըը^ որ ոնց *U sո ր Հիւ Ստոր տսՍէցտսդիր մը ձեռ,ը կը ձդէ 1ւ կ՚ան։ւնՒ ԱլէՔսանդրէթ ։ ££ավ>ար եան կը յաշողի տ ե ս ա կ ց ի լ (/• ի ր ա յ ր ի It Հ ե ա ? ո ր ո ւ ն Հր ա Հոտնդ ո տք ան կը սլտըստի իբրեւ փր // փակաItաիս ա ^ տքարժ ր Isկեր Itեր ու կող.բիհ, 'Ո *՜ր ո ր կ 1ե ր թ ա ր իԼտսդ»ա ր ե տսն* կ* ըՍտդ ո ւՍտո ւ է ր Կ ա մ տստղտստւս ս քսաՍտ յարդտսՍտ դյլուէ։ կ ա ր ողութեա Ստ շ Ul ո Ր 1' / " ֊' թետսՍ։ տիՍտտռած /է , , ր ծ ի չ ը

I1ր

որտ ղէս (կ ե դ ր ո ն ի

սուտս էը ե ա լ %

դ ի ւ ր ա Հ ա ղ ո ր դ բ1տտուտ/ր ո ւ թ եաՍտ ե- ք սօսե լ ո ւ

ա ն կ ա ր ճ տսաեՍտուտտտՍտ մ է $ կ ը էէտտ/ռՍւտսյ ե ր ի its ա ս ու ը դ ո ւ ֊ և. ա ն ձնտ ս զո Հ յևղտստիո քսակտսՍտ ի կ ե ր տ ղ ա ր ը ։

Թուրբ կատւտստքար ութ եtuU l ու.շադրութ իւն ը շուտոտք իր տքրտսյ կը Հրաւիրէ £ավ>արեան , որու Հետոաւղնդոււ/հեր էն տսզտստելու Համար ան կը տղտսՀուըտի ԱլԷ.ըսաՍտդրԷթ ։ Հտտս եits Հե/// ասլհդմււտՍտ եՍտթ արկոտ./։ լոտք' ք)աբար եաՍտ Հարկս»֊ դըրուած կ*ըլլայ ժամ անակաւոր ատղէս Հեռանալ Թուրբիա յէ ՚Հ ՚՛ 1 !ևԸտսդառն ալ Աթէնվ*։ *)% աէ րար ևան իր Հետո Հն չ ակեան կեդրոն ը կը տանի թ արմ ու օգտաշատ տեղեկու թ իւՍէՍէեր ՀայտսստտսՍւի ժողոտքուրդի իրական կւսցութհա Հնչոտկհան կտտւստսկցտտւթետսՍտ սկստսծ տսզատոտսմարտ ի ^ titստղատոակայ ին քսումբեբտտւ մտսսի // / կեդրոն ը ի զուր կ*ուզէ Համոտլել քէա,բ_արեան ը որ (}•ըՍւեւ, տքեր ադառն տսյ ՝ /'/' ու֊ tt/տւմը շարունակելու Համար։ Q suբա րեստ Ստ յանցանբ կր Համարէ երթ ալ դամ֊ սւիլ դր տսսեղտսնՍտեր ուն ^ երբ Ժողոտէուրդը դժ տ տ ՒըՒ մ է1 կԸ դան ու ի ։ Ան իր փորձառու թ ենէն քսօսելաք կը շեշտոէ դ իստակից ու անկեղծ տլոտը֊ ծիջՍւևրու ւղտտյկստսը։ Այո առ թ իւ քսօսբը տոանբ %տսզարբէկին• — {լՀտսմայս ար անակտսն ուսմստն օւլւտտաՏլարութ իւՍտր ? կ*ըսէր ան ք tfեր սե֊ ր ունդ ին Հ ամ ար չէ ? դժ բաքսtnաբար ? այ լ՝ դտսլի բ սեր տտւՍտդներուն Կամար ; ե Հեղ ժսլիտոոտք մ ը կ*աւելցՍտէր , // եՍ տբ սլէա։ր է շտ տ տր ուՍտտսկհՍտբ մշակել tfեր sfիա֊ բը թէ Գիւ*•£**[’ո'ք P է' կետտտՍէբի մէջ ձհռվ) բերած փտ տ ր ձառտտւ թ եmtfբ ։ Միեւ֊ նո յն աստեՍտ ը‘ևալ ետ չտքևտսլ տքհզի տ քիճակուտտտծ տ տ լտ սր տ տ տ տ տ տ կստՍէութ իւՍտՍտեր ԷՍտ՝ տ տ ր սV/բ են — օգնել ժողոտքուրդին ցտ տյց տալ միջոցներ բռնութենէն աղատտտ տ տլրտ տ ւե լտ տւ Համար ^ մ շտսկել անոր ifէ^ յեղատիոքսակաՍտ միտերը)՝)։ քՀա,րարեահ ոտյս տսՍւտէամ կը մեկՍտի դէտղի Սեբասստիոյ կողմերը? որտղէս կեդրոՍտի Ս տ երկայա ցու ցիջ։ Ա տտտեU s տքը աՍէ կը կեհայ Աար ղուաՍէ ^ ուր ի հէ բ տսըդէն դաՍտուա ծ էր, Հոն աշիտտ տ ւստած էր Սէահւ (/■ քտր ոտյ ր • որ ոտք' բտսւտսկաՍտ էղտստորաստի Հող կո՛ր յե֊ տլտստիսքստսկտոն գործը լստւ Հիմհր ու ՝ւքրայ դՍտևլու Հտսմտոր։ ՄարզուաՍւի ընկեր֊ ներ ը քսան դա տքառօ ր էն կ՚ընդ տտւնի ն զի ?/ ,ը։ քՀտսբտտտրետ տ տ Ս է Ստոր 1ւ աւելի թ ատիստ ք կը տիարի Աուրբ կ'ործին ^ նշտւտնաբտւտն ունենա լաք* — Զ փ ն ե | U jU ljf a i l ’ lllj Ո Լ (}ե ւ*|1՝

սյհտական եւ աննատակաճ թրւնութիւնն1յրլւ կասեցն1ւ[ու (ւաւքաւ*: քԼայբար ետսնի 1ւ Հն շտսկետ տ տ Ս է մ Ւ՛ " գ՚՚րեիլնհլtու բտսրոդչու թես/lt Հետե֊ ւտսՍէվտոտք Թուրդ» կառատքար տտւթեան Հստմար ղդտտտib դարձած էր Հտսյոց զսսլիջ ուժերուն դոյութիւնը^ որոտի* կը զգուշանային սաՍւձտորձակ տսրոտր զ ըհ եր է ։

«տՏՄՈԻԹԻՒՆ f * lu J 9 մա ր

b / * ^ է զ ե ղ ծ nt-afiibր ո ւ . և. կ ա շ ա ռ ա կ ե ր ո ւ թ ե ա ն In f ա հ ո ւ ժ ե ր ո ւ

lilt ր կա յ ո ւ թ էւ.1ւ ր

Կ ետ ա սլհ դ ո ւ մ ն ևր է ա զ ա տ ո ւ ե լ ո ւ ճաքս կ ր փ ո ք ս է ։

էյ է ստ

հա մ ար

Օ ր մ ը O'ւս ր զո ւա ^է

? £)ա ք ա

օր մ ը

^ / / '" / « / / ՚

նու թ ևա h է ր ա ւո ւն ք ը մ իեւ նո յն

Կա ս ուԱ ց ո ւ ց ե ր

է ը ե h ց ճա կտ է

mmlr'tl ա It ո It ց Կա ս կ ւ լո ւ դ ե ր

պ ա տ ա ս խ ա ն ։ էԼար ձ ա տ ր ո ւ թ ի ւ*հ ը շա հա դո ր ծ ո ւ է լ ր ։ մ է ա յն

օր մ ը ն

ա յդ

ք ա ղ դր

ալ

Ա յ*թ է պ >

ջ ո ւ լհ ա կ

ա շխ ա տ ա ն ք ի

1ւ

նմա ն

պ ա շ տ ոլու-

բ ա զ կ է ո ւ ժ է ն 111ր մ է ք ը ^ և. ա շխ ա տ ա *հ ք է ‘it

ա *հ հ ա մ ա -

էլ ո ր ծ ա տ ի ր ո ջ շ ա հ ա դ ո ր ծ ո ւ մ ր և. ա շ է յա տ ա ւ ո ր է

(.(Պ ա յք ա ր ո վ ձ ե ռ ք

կրնա ս կ եցն ել

էր

ք ր տ ի *ն ք ի *հ 1ւ էր

(]ս տ է կ ա ն ա կ ա ն

Թ ո ւ ր ^ է ո յ խ ո ւլ ա ն կ ի ւն -

ա հա պ և տականք տ ն տ ե ս ո ւԷ 1 1ր ա հ ե ն թ ա կ ա յ ե ա զ մ ա ճ ի

ա ր հ ե ս տ It h ր ո ւ դ ո ր ծ ա ւ ո ր ն ե ր ո ւ մ է ջ

էր։

բե ա *հ է ր ա շ խ ա տ ա ն ք ի դ ա շ տ ը յ ա -

Օ եբա ստ էա ^

Զ ւս ,ըա ր Irա ն հ ա մ ո զ ո ւ ա ծ ս ո ց ի ա լ ի ս տ հերը

ա տ ա կ պ ա շ տ օ ն է ո ւ թ Inn'll հա

ա ն բ ա ղ ձ ա լի

կր բհրես

է ր ա ւո ւն ք դ յ) •

((թ ո ւր ք ի ս յ

ո ս ո խ դ 3) կ 'ը ս է ր ա ն ։

(Հաքարեանի 0 1 1 1 ր ղուա'հի շրջան է դլխաւոր գործակիցը I t ղալ (Հարու֊ թ էւհ թ ում այեան ։ O 'է սէոն ար*հեր ու մ out կրթութիւ*հ ստացած (Հար ութ իւ*հր ծանօթ էր եւ րոսլակահ ք անէ մը լեզու^էերու ? որ ո‘itց մ էջողով կր հետաքրքրրոէ-էր հասարակագիտական-ըր հկերա յ էն հարցերով։ Է)իստ ըհթերցասէր ըլ լալով յաւէշտակութ եամբ կր կարդար մ աս‘հաւ որ ասլէս ((Հնջակ))է տեսաբանա կան ուս սւմհաս էր ութ իւննևր ը ։ £Լա քա րեա *1ւ% O'ա ր զ ո ւ ա ն գործիչ

մ ը , յա ն ձ է ն

>ա ս հ ե լ ո վ

ի )'ո ւ մ ա յհ ա ն ի ։

ք ա ր ո զ շ ո ւ թ ի ւ*հ ը ս ո ց ի ա լ ի ս տ ա կ ա ն

էր

]*ն ք

կողք էն

կր դա հէ

ե ւ ս կ* ա շխ ա տ է

և. տ ե ռ ո ր

ի ստա կ ա հ

ե ղ բ ա յ ր ն If ր ր '

Մ ի ն աս

ո ւա ծա ա է ր ա կ ա ն

օ ր է *ն ք ն ե ր ը ^

ա ս տ ի ճ ա 'ն կ ր ա ա ռ ա ււլ է ր կր սկս է

դ է ւղ ա ց ի ո ւ թ ե ա ն

•էա ր ն ե ր

սե ր մ ա նե լ և

շրջա նին ս ա կ ա յէ ն 1

ՅԱՐՈՒԹՒՒՆ

0֊Ո Ւ Մ Ա Յ ե Ա Ն

Ւլ ր ա

It ո ր

հա ն դ է ս ե կ ա ծ է ի ն

Օ ղ լ ո ւ )> ա ն ո ւ ն ո վ ։

i l ’ l ա ն ի մ է ջ մ ա ս It ա ւ ո բ ա ւղէ ս

Ա յդ

է,

մէջ^

դ է տ ե լ է ,բ ն ե բ ո ւ ։

թ ո ւ մ ա յ ե ա ն կ* ա ն ւյ*!։ Է * է ա բ ո ւ * է ա յ ա յ է շ ր ջա ն ը ? ո ւ ր O' է ն ա ս ե ա ն

ւղ ա ա ր ա ս ա ո ւա ծ

մ շ ա կ ե լ ա՛հ ո ր

որ

թ ո ւր ք

դ ի ւղ ա ց է ո ւ թ ի ւ հ ը ։

ւղա յ ք ա ր է

ո դ է It

պ ա տ ր ա ս տ ե լ'

էէ

տ ա կ'

կա լ ծ ա յր

թ ո ւ մ ա յե ա ն

մ է ջ դ ե մ ո կ ր ատ ա կ ա ն

դա ղա -

ար թ ն ցնե լ ։

Մ ի ն ա ս Օ ղ լո ւն ե ր ը յա ն ձ ն

ք ս ո ւմ բ ե ր

ծ ut ն ր

n ր ո V/ ւյ ձ ե ռ ք ի ն

կ ’ ա ռ 'it ե ն

ա հ ա բ ե կ ե լո ւ

/Հ

յդ

Կ ըո-

հա մա ր

ա ւ ա զ ա կ ա խ ո ւ մ բ ե ր ր 1ւ կ ե ղ ե ք ի չ ն ե ր ը ։

թումայեան էր ւէր ոifttuկա'll աէ կեդր ո'll ր կր դաչւձնէ հըարրլըղի կողքին տարածսւող կահ աsադար դ դաշտս։— գետինները ? ուր կր հաւաքուԷԷն նոր ակոչներ ը 1ւ լեռ ներ ու մ է ջ բնակութ էւ*ն հաստատած կտր էճItեր բ յ ^աքարհան 1ւ թումայեան այս շր ^ /// It է It մէջ մաս'll աւոր կեր սլաք ոյժ կու աայ է It դէւղա •յինևլւու ըԱկերային վիճակը բարելաւելսւ աշխ ատ անք է*հ։ Անոնք կ*ուզէին հասկցնել ստրկական կեանք ունեցող հայ և յոյն դէւղացէներու*1ւ թ է' կր բաւէ էրե*նց կռնակը դարձր 1էե*1ւ դրաստ 1ւ սար սւ1լ1էեր ու սլէս ծառայեն պէկերուն։ Պէտք է կազ֊ մակեբպուիլ^ համախմբուէլ^ զէնուէլ և. Ը^1 Ղր՚էՂՒԼ հ*1 1 — ր ըստահար իչներ ու ն դէմ' բաբելաւե լու համար էրե*ն կեա պայմ անները։ {Հաքարեան և թումայևան? զերծ մնալու համար

ՀՆՉՍ.ԿԵԱՆ

թուրէ բ ժin'llտար ւքևեր ու Հետապհդոււ/հեր է*ն? կը ծսլտուի՝!։ որպէս նախ ր որ դ^!եբ ։ Ա^ւոնր առտու կանուխ Հաէիւի Հադուստներ*հ ուսերնուն ^ տրեխ*ներր ասրեր֊ նուն ^ մաՀա1լհերր ձհռրերնո ւն' կ*իյնային տաւարին ետեւէն և կը շ[*ջէին մ արդադես։իննևր ը հ կանաչազարդ լեռնադաշտևրր։ Այդ շր Պանի թուր ր Հար֊ կաՀաւարհեր ր յաճաիյ կը Հանդիւղէի'ն երկու Հաէիւներուն ? բայը ոչ //^ կրր֊ հար խոր 4եւ թէ այդ ոլատառո տուահ Հադուստ*հհրուն ւոակ երկու Հսկաներ ? երկու ան ձ'հաղո Հ ֆետայխհեր թարնուած էին։ Երկու ընկերներ ր Հարկադրուած կ^Ըէէայի*1 1 յաճախ ապաստանիլ լեռ֊ ՚հերու ծերպեր ու ն մէչ, ան Օթ ի , ծւսրաւ^ բայը առան ր յուսաՀատելու ք իր It'llր օր իհակ ու հեհալուէ պուլկար յեղսոիոխ ականնհր ը ? որոներ նոյնպէս ծպտուե֊ ւ՚՚վ կազմակերւղեցխհ իրև՚հր ազատամարտը և. ի ւէեր ^ ոյ ձեռր բերի ն Պուլկա֊ րիոյ աղատուԷԺիմհր ։ Երկու դործ իչներ ու*ն աշխատանրր կը շար ու՚նակու ի մինչ/րւ 1892 0 ֊ դոստոս ամ իս[>? եր բ fi"ուր ր կառաւէար ութ իւ^ւր կը զօրա Յնէ անոնց չ/ււ^ւ^ լրտեսակաէ Ա gu/hցր ։ իՀարարեան 1ւ ք)'ում'այե ան ւսռժամապէս կը րաշուին աս֊ սլարէզէքհ ? գործին ղեկաւէար ու իքիւ նը յան ձնելուէ խմբապետ Ախիթար Տէր Նշանեin'llին 1ւ //' իՀր ան ՀՀէնկիւճհանին, 1)ակայ'ն շատ չանցածդ 1893/» Սեպտեմբեր 8ին ^ առտու կա'llուխ Մար֊ ղուա'հ ի ազդ աբ հակչ ութ իւ հր կfար թ 7/ /// յ գբացան ի որոտէն։ թ'ր ր ական զօր ր ր աւազակաբարոյ չէ[’,^է^ խումբերու րն կեր ակցու թ եամբ ? կբ պաշարէր Հայկա կան թաղերը ձերբակալելու Համար ((եօթ Հնչակեան ռազմիկները նշանին խումբր'յ) ։ £)արարեան խումբին կեդրոնն էր 1ւ կը խրախուսէր 700 զինուորներու դէմ մարառող իր ըհկեր^ւերր։ [Jակայ'հ երբ ան կը փորձէ իր դիրրԸ փո1 ս^րԼ՛) ոտրէն կր զարնուի։ Ան՝ կաղալուէ Հազիւ *էինր կԸ *նևտէ տանիրին *է_րtuJ դտնուող ծէս^ւելոյզի մը մ էջ։ Մինարէի ւէրայ դիրվ* բռնած թուրր զինուո֊ րակա՚ս մ ը տեոնե լայ ան որ թարնուի լր ? մատնա*նիշ 1 լ ընէ ոստիկա՝հին։ Մինչ այդ' չոբսուկէս ժամ տեւած կռուի րէ հէԺացրիէ հ եօթ կտրիճներէ^ւ երկուրր 1ւ անձն ուէր ւզատանի մր զարնուած էի*հ։ Միւ՜ո՚հերր fin'll ի մ ը տեղէ ւէիրաւոր֊ ւա ծ Ը ԼԼ""I" ՛է (շյյքն կր հար իրենց տեղերէն շարժ ի լ և կը ձերբակալուին ? իոկ իԼարարեան' իր ստացած ւէէրրեր էն արնարամ' ւէար ինկած էր ծէսնելոյզէն^ սIt'llեսւկի մ ը մ էջ։ փազահւացած // n տիկm 'հ'll եր ր ^ չնայած անոր անզդայ ւէիճակին ^ անդը֊ թօրէն կը յարձակխհ Հայդուկի'll ւէրայ 1ւ կր ծակծկեն անոր մարմինը։ //ււ֊ տիկա^ւապետր' ջԷ[*Հ>Էզ ԱՀմէտ ? Հիացմ ունրաէ կը դիտէր Հերոս ռուս աՀայ (Լֆետայի պաՀի))ն ? որ երանութևան ժպիտը դէմրին' կամաց կամաց կր դո ֊ ցէր ա(Լ^ րրԸ ձաղիկ Հասակին մ էջ՝ կարծես իր Հայր It'llասիր ակա'հ պարտրր կատարած ըլլալու դո Հու՝!!ակութ եամր, ()տարէն սարսափող բոհ ակալ Համ իա ՀրաՀա^ւդ տուած էր մ ի>տ յար֊ զ.in'llրաէ կատարել օտար աՀպատակի մ ր թ աղում ր ։ Ուստի ԷՀա,րարեանԷւ դիակը կը յահւձնուի Հայոց եկեղեցիէմհ ։ ԷՀարարեանի յուղար կաւոր ութ իւն ր խաղաղ ցոյցի մը բնսյ թ ր կնսռնէ։ Եօթ ր Հաբէււրի դէմ' եօթ ր Հերոսհհր ու ղեկսււէարէւ դ ադ աղին կր Հետեւի Սար֊ զու in'llի ամբողջ Հայութիւնլ7? որսլէս բսղոր կատարուած սճէյր ‘հևր սւ 'll դէմ։ Եւ այն ուՀետեւ in'll կ*երդէր' ամ էն Հin'llդի սաւոր ւււռէւէԺսւէ' (Հ Եօթ Հարիւրի

ՊՍԼՏՄՈԻԹԻՒՆ

7’^ Եօթը Հոգէյ> հրդը, **ր հ/,ւս ու.ուծ էր թ աբ արեա *հէ և էր ըհ կեր*ներ ու յ հ շատակէն ։ (քահատակներն են' fiար սեզ £)աբարեան , Մխիթ ար Տ Է ր Նշան/րան 5 Մէհ֊ րան ՀՀէնկէւճեան ? 'fillր այբէ քՒամամճեան և֊ մհացեալ երեբ ընկերները։ //*արդոլան է դ էպ,րեր ու ն այսպէսէ էէեր ջաւոր ութ էւն ը էւորապէս կը ցնցէ էէա,ըար եա^ւէ զէն ակէց-գոր ծակէցը' քՒում այե անը ? որ կր սկսէ վ±էԱ[*ոզել (Լւէեր ջ տալ ասսլատակայ է*1։ դործունէութհան')՛) ? ղայն ‘նկատելովդ անգործնակա*հ եմ անաւ ա*!։դ սսլառէջ հայ մարտական։ ոյժերու*ն համար։ եղաւէսէ/ակա‘հօր էն դաստ էարակուած և. տաբ ար էւ*է։ եր էտասար դու թ էւ*հը' քՒումայեան է այս նոր դ էր քրաւոր ում ը կը նկատէ (Հպահպան ողական')՛) և. բուռն կերպով կը պայքար է անոր դ էմ ։ քՒումայեան կր հեռանայ էքարզուանէն ե կ*անցն է քԼմասէա։ Ամասէոյ մէջ քՒում այ եա*է։ կը բնակէ ուր էշ հնշակեան մտաւոր ակա*նէ՝ Մէհրա^ւ IPան էսաճեան է ifO ut ^ որ ընթացաւարտ էր Մարզուա^ւէ Ա.մեր էկեա*ն *finլէճէն 1ւ սակայն էնբզէնբ նուէրած էր յեղափոէյական գործ էն։ Էհուրվդ կառավար ութ էւն ը 1894ԷԳ։ կը դտ< նէ քհումայեան է հետբը» ոս֊ տէկա^ւական ուժեր կը շրխսպատեն (J‘անէսաճեանէ բն ակար ան ը։ \քէ"տ ր ան՝ եր կար ատեն զէնբով կը դէմադրէ^ բայը յետոյ՝ կ1 էյնայ նահատակ։ 11 սկ քնումայեա*1։ դեր է բռ*նուելով բա*ևտէն tf է^ կը է)ու I։աւ որ uւ է ու կը ifևրւ *նէ ։ Էքրկու գաղափարական։ դոր ծէ շ*!։եր ու նահատակութ/^նր առւսւել եւս կր բորբոբէ տեղւոյն եր էտասար դութ1 ևան ւԷրԷԺԷւնդրութ էւն ը ։ Ամասէոյ if ԷՀ հասած էր ծտյրայեղ յան դդն ութ եամբ օժտուած սերունդ մ ը յ որ կ}ուղէր նր֊ ման էլ ԷԼաբարեաններու ? քհումայեաններ ու ? (Pէր տյ ր ներ ու և ղոհուէլ հայ— րենէբէ ազաաութեան ճամբում։ վրայ։

ԱՆՄԱՃԱՆՈՒՆ ժհՐԱՅՐ (եէրայր կը հանդէսանայ հայ ազատագրական։ սլայբարէ ամէնէն կար֊ կառուն յեղափոխակա*ն սեր մնարան I։ևր է*!։ և մ ար տէկ*ներ է*ն մ էն ։ Ան ծնած է 1 8 5 6 / f f r , Հաճը1ւի ՚1էջ։ Իր ձ^՚՚ղՀէը 3ակոբ և Աառա ? Ժէ֊ րայրէն զատ ունեցած են նաև աղ^էկ մը Հայկանոյշք և երկու տղաբ՝ Ատ֊ րութէւն և Համբարձում։ (Այս փյր[*$ _էնն աէ Հնջակեան կուսակցութ հա*1։ ա֊ մէնէն փայլուն դէմ բեր էն մ էն եղաւ և ծանօթ է Մեծն Մուրատ անունով)։ Մէրայրէ աւազանէ անուն*Ա էր Մւսրտէրոս» բայց էր յեդաւէոէյական գործ ունէութեան ընթացբէն ստացած է բազմաթէւ անուններ^ այսպէս* ա //ցադրով' Գալուստ» էքրզնկայէ մէջ՝ ՀՀահէն քցուտալեան• ընկերքներում։ մօտ' (ԷԷրայր ք Բէնկևանէ մէջ՝ Տէար. Տէվրէկէ Վասակուն է. կեսար էս յ մէջ՝ Հազար շահ և Մօրուբ ։ Մէրայր էր նախնական կր թ ութէւնը կը ստանայ Հաճն ոյ Վարդանանց վարժարան։Էն մէջ^ որուն տնօրէնն էր ՄէհրէԱն Ավաճեան։ Մէհրան Ավաճեան ակնառու դէմ բ մը եղած է մ էայն որպէս կա֊ ր ող դասատու? ՚սJԼ նաև որպէս յեղափոխակամ։ տրամա դր ու թ էւններ ույ. ապ ր ո ղ ջերմ հայրենասէր մը ? որ էր մտածումները և զգացումները էր աշա կերտներ ուն կը փոխանցէր։ Անոր հլսյրենաս էրական շունջէն տակ է որ կը կազմաւորուէ Ժէք*այրէ յեղափոխական կերպարը։

հն չա կեա ն

ս-ւաճ/,ա՞ն ?/կատած Ըէէալով Ժէ[*1 U Jբ է^ ուշ էմ ու թ էւ՞1էը , Հ՞նարամտու.֊* թ է1 -^1Ը^ ,րաջութ էւ՞1ւը և յա՞նդւլ՞1էttnթ էւ՞1։ը' կը խոըՀԷ, որ եթ է ա՞ն կա՞նո՞նաւոր կրթութէւն ստանար, կր ՚հար մեծաւղէս օդտակար րլլալ էր ր/ողով ուր դ էC li ե Հա fրև‘հէ րէ ‘հ ։ Այնպէս որ , ևր բ Պ՛։լսէր հ Հր անդ. Ասատուբէ մորեղբայր Աու֊ բէն՝ կր փափաը է Հաճընի Վ^արդանեան դպրոցէն աշակերտ մ ը դա՞նել ու կրր֊ թել Պոլսոյ Ժէջ յ Ավաճեան%անայլայլ (էէր այր ր կը *1 !եր կայ աց՞նէ և կր ղրկուէ Հոն, 1876/ffr ։ Ժէրայր Պոլս ոյ մ էջ երկու տարի ուսանել!՜ յետոյ կը վերադառնա յ Հաճըն%որպէս ուսուցէջ պաշաօն ավար ելու Համար տեղւոյն դպրոց էն մ էջ։ Պոլս ոJմ էջ ա*!։ցուցած էր երկու տաբուա՞յ։ կետ՞նվ*ը բաւակա՞ն կ*ը՞է։դար֊ ձակէ լՒէրայրէ մւոաւոր Հորէղս՞նը, մա ‘հաւ ա՞նդ որ Հո՞ն առէթր ունեցած էր մօտէն շփում ու՞նե ալ Հո՛լ զար թ օն ,ըէ յարւա£/« պաՀներ ուն Հետ։ Այս տպսււսր ութ էւ՞ն՞էէեր ով ոգեւորուած%ան%Հաճըն ւէեր ադար ձէն , էր նաէւկէն դսլրոցա— • /չան‘հեր ոմն 1ւ ման կսւ թեա՞ն րնկեր հեր ոմն մ էջ կր դա՞նէ պարարտ Հող սեր— մ millsլու յեղափոխ ութ հան Հու՞նտերը։ Հետադ աJէն' (}՝էր այր ր էր յ եղաւէոէւակա՞ն գաղափար՞ները ծածուկ սլա֊ Հելու 1ւ թ ուրդ» կառաւէար ութ եա՞ն եաասլ՞նդ ու !քեեր էն զերծ ւՈւալու Համար , էր բոլոր ձեռ՞նար կ՞ներ ու ն կսւ տայ (լկր օնական)) բ՞նոյթ։ Ան կր ՀէւՈւէ (լԼալա/ա— տու՛ֆ ան ուն ույ րնկեր ու թ էւ ‘ն մը, որ ամ էն կէր ակէ եկեղեցական/ Հաւաբոյթ֊ ներ կր սարվէէր* էբրեւ թ է (Լկրօնականֆ Հարցերու ւէրայ խոսելու Համար։ Սակայն, էրականէն մէջ , ր/ nղսվ էն ետյը, ընկեր ութ եան ա՞նդամները կը լոէէքն յե ղաւէոխական շարողներ , ղէ‘նէ ր դործածելու վարժութ էւ՞ն՞ներ , ijiun.o— դէ 1ւ էւումբէ սլատր աստութ ետ՞ն դասեր , 1ւ այլն։ Ա.!Գ աաեն ներ ր ()՝էր այր անդամ մ ր եւս Պոլէս կր մեկ՞նէ և ա՞նկէ ալ կսւէկաս, ծծե լու Աաֆֆէներու 1ւ փամ առ. */»/ււթ էսլա՞ներ ու յեղաւէոխ ակա՞ն շուն֊ չը՞ն ու. ոդէ՞ն։ կո/Լկասէ՞ն էէերադարձէ՞ն կը Հա՞նդէպէ է}բ ուսաղէմ, ապա' Այն— թ էսլ ե Տէօրթ էքօ[{Ասր,[1 Ա*ար դուան') , ուր էր յյ սյր ր' Հայկա՞նոյշ էրե՞ն Համար սլաշտօն մր կ1 ապաՀուէէ Հայոց դւզր ոցէ՞ն մէջ լ la ր Հայր ե՞նասէր ակա՞ն դոր ծսւն էութ եա՞ն Հետ Vւան ,բուէ, կարւաէէար սւ թ եա՞ն կասկածն եբուն t([1 այ ()•էրայր կր տեղափոէւսւէ (Լսսսնա , ուր ածէլել կու տայ էր երկար մօրուըը անճա՞նա<շ!տլէ դառնալու համար։ 1890է‘Լ՜ Ժէր՚սյր նոր էն կը վերա դառնւսյ Հաճը՞ն և. Աուրբ ք&'որոս եկե— ղեցւոյ դսլբսցէ՞ն մէջ ուսու gէջ կր կարդուէ։ Այղ֊ Օրերուն է որ մ էր տյ ր , էր երկու Հէ՞ն ը՞նկեր՞ներtin'll Հետ մէասէ՞ն— Մէնաս թուր Աարդէսեա ն և Մևլ,flոն Մտնուկհան — կը կազմակերպէ տեղւոյն Հնջակեան մասնաճէւղը։ Ժէրտյրէ դաղտն է դործ ունէութ էւն ը Հակառակ էր ղդուշութ եա՞ն , կը դրաւէ կա ; •աէար ութ ևա՞ն ուշադր ութ էլ՞նը ։ Ւսկ երբ ՊոԼԱսJ թեր թե բու՞ն մէջ յակա՞նէ յա՞նուա՞նէ կը յ էչու է էր եղրօր' Համբարձում Պօյ աճ եա՞նէ ա՞նու՞նը, որպէս փում փաբուէ ցոյցէ՞ն կաղմ ակեր սլէչ ‘եեր էն tf է՞ն , Ատա՞նայէ կուսակալ Շա,րէր փաշա՞ն Հրաման կու տայ Հաճ՞նոյ փայմագամ է՞1/ Ս՝էրայր ը ձերբակա֊ լևրլ։ Այղ֊ ՜նսլտտակով փայմադամ ը Հարէւրապետ մը կը ղբ կէ ? բազմ աPh ոս֊ տէկւսններ ոէէ, Հաճըն է Հայոց Առաջնորդարանը։ Առաջ՞նորդը, ար թ՞նամէտ ե սլաղարէւ՞ն մարդ, կը կանչէ Ժէրայր ը 1ւ էբրեւ դպրք/ցէ ա՞նօր է՞նըճ կը ՞ներկայաց՞նէ nստէկաններ ուն , յայտ՞նելոէէ ՞նա!ւ ա՞նոն ց այ ցելութ եա՞ն ՞նսլատակը։ Ժէր1 1 1 J[* նլաղար էլ՞նութ եամբ կը խ սստա՞նայ

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

կա՚նջ/քլ փ՚նտռուած (Փիրայրը 1ւ յանձնհլ կաո.mվար ու թ եա'ն/ ԼԼյդ կերպ ա'ն շուտով կ}անյա յւոանայ ? մ ի՚նջ ոսաիկան նևը ը բալական ոսլասել է jfitnrrյ ձեռ֊ նունայն կը վերադառնա՛ն' երբ Առաջնորդը կր յայան է թէ Ժէրռւյր այդ Օր դպրոց ջէ !քկած• • ♦։

ՓԱԽՈՒՍՏԻՆ ՀԵՏԵՒԱՆՔ ՆԵՐԸ (Ւիրայրի փախուստէ՚ն հավ> կառավար ութ իւն ը կը սկսի անոր աան խու֊ զարկութևան։ կր գրաւէ lullոր գ իր ,րեր ր ? թ դթ ակցութ իւնն հր ը և այլ արձա֊ նագրութ իւննհր ու տոմար՚նհր և ղա՛նո՛նէ ը թ արդմ անհլ կու տայ թր ,ըհր էնի ։ կր խուզարկուի՛ն նահւ (իիր այ ր ի գործակից' Տ* Վահան Հէհնյ • (քանուկհան ի 1ւ (քովսէփ '[,ալբանղ հանի աունհրր? ուրտեղէն հւս կր դրաւեն դիրըեր ևդրու֊ թիւննհր։ 0 * մ է ջ է ն

Ն ա լպ ա ն տ հ ա ն ի

կր

դ տ ՚ն ո ւ ի

կ հ ր ո ւ թ հա ՛ն ր է ն

Ա յո

կր

է ր '

ա ր ո ւ հ լա է

ո ր ո ՛ն ե ր

դ ա տ ո ւհ լո ւ

կր

գ տ հ ա լէ ի ն ^

Ստ ա նա

կր

ղ բ կ ը ֊

հա մա ր։

կ ը ձ և ր բ ա կ ա լ ո ւ ի*1ւ ն ա և

Տա ր ոս նի^

Մ ե ր ս ի ն ի ? Հ ա մ ի ա ի է ի {շյ ի հ ա ն ՛) կ ա ր դ տ չ քր ի

զ ա ր ՚ն ո ղ

տ ը ։

Ս ,մ բ ա ս տ ա ն h ա ն հ ր ը

չհ ն

ը ն դ ո ւ՛ն ի ր

ա յլն ։

յռ թ և ա ն ) ,

լ ' I t Արո ւ և

Ե ր ե ք

հոգի

էիա ս տ ա բ ա ՛ ն

1891 Մ տ յ ի ս

մ ի ա յն

'l lh ր

29 ի ն

զ ա

կու թ ի լ ՛ ն ' մ ի ր

ը կբ

դա

// / ղ ա ?/ ւ ղ ռ ՝ տ ի ժ ն ե ր

12 ա ա ր ի

բ ա ՛ն ֊

( /' բ ա ց ա կ . ս ֊

Պ օ յա ճ ե ա ն ի ն

ա ՛ն պ ա ր տ

կը

դա տ ա ր ա ն ին դ ի մ հ ն

կը

]0 տարի բա նտ ա րկոսթիսն'

Հա մ բա ր ձ ո ւմ բ ա ց ա կ ա յ ո ւ թ հ ա ն ')

Ա* ա յ ի ս

ա ոԼջհւ

23 ա մ բ ա ս տ ա ՚ ն հ ա լ ն ե ր ո ւ

նշա նա կէ ? ի ն չպ է ս '

կը

մ ի ՚ն չ ե ւ

ա տ հա նի

‘ի ա տ ա ր ա ն ը

տար

ԺՒՐՍ.ՅՐ ՊՕՅԱՃԵԱՆ

18 է ն

հղհռնա դսստ

վչննուին

մը

ա ՛ ն ձ ՛ ն ա ւ ո ր ո ւ թ ի ւ հ ւ ՚է ւ h ր ը ։

1891 ( ք ա ր ա 22 յ

ստ որ ա դր ողնհ ր էն

Հա ճրն

ձ հ ր բ ա կ ա լ ո ւ ի ՚ն

լի ՛ն '

m i l l 'l lի լհ ա

հոդ

զա ր դա ց մ ա ն ։

ա ր տ ա յ ա յ տ ո ւ թ ե ա ՚ է ւ րը ա ղ ա էը ա ֊

դո յն

ա ն ո ն ը '

ս ա ո ր ա դ ր ո ւա ծ?

կողմ է

' ն ւ ղ ա տ ա կ ՚ն

մ տ ա ւ ո բ ա կ ա ՛ն

կա ն

ա ՚ն դ ա ւ Ո ւ ե —

կ ա ն ո ն ա դ ի ր ը ,

ո մ ա ն ց

ո ր ո ւն

թ ո ւ ղ թ հբ ո ւ ն

( ] ւ ս ո ւ ifh ա ս ի ր ա ց ը ն ֊

(ն ո յն պ է ս

յա յտ ա ր ա ր ո ւ ի ն ։ տ ուա ծ

Պո լս ո յ

ո ւյս

վճռա բեկ

վճք,ու — ա ւոհ ա ֊

ն ի ն ։

Հաճըն ի կարհւոր ան ձնաւոր ութ իւննհ ր էն սլատու իրակութ իւն մը կ’ու֊ ղհւորուի դէպի Պոլիս ? որպէսզի Աշըդհա՚ն Պատր իար ,րին մ իջ՚նորդ ութիւն ը ասլահովե՛ն Սուլթա՛նի՛ն մօտ' ՛ներում խնդրելու համար։ Աշըգեան Պաար իար ր ր կ*ըն դառա այո դիմումի՛ն? կ*h rրթ այ Սր*լէթ‘"'llի՚ն մօա և կը ստա՛նայ նե֊ րում ։ Ը ա ՚ ն ա ա ըկեա լնհր ը կը վերադառնան տունհրն ին ։ Ներումը կը մերժուի միայ՛ն ժիրա յր ին և Մուրատին ^ որոնցմէ առաջինը Փոքր Հ/սյքի^ էսk երկ֊

ջէ

ՀՆՉԱնԵԱՆ

ր ոԸրէԸ՝ Պրրլսոյ շրջաններ ուն մէջ տեն դ ա դ էն կերպաք կր շա ր nւ նա կե?/ Էրենրյ ժողրրւքուրդէ կաղմակերպ չակա'll և Է*!։ր^էաւզաշտւզա^ւ ութեա^է դ ո րծ ր ։

ԹԱՓԱՌԱԿԱՆ ՀՈ Վ ԻՒԸ ՌէրաJր է ?/ inմ անակակէըներ ը և աշակերտներ ր էյէստ ձետահ)ր հ)ր ական դ ր սւադնհր կր պատմեն անոր յեղափոքսակա*!! կերոնյրէն ։ Այսպէս'■ (]•էր տյ ր է սէրելէ մ է ը^էեր է^ր մէկ*1ւ էր' ծպտու էլ և. այնսլէո դո րձել ։ Հետեւ է^1վ* </*էրւսյր է կետ‘"■eb ունրյյըերուն ։ Հաճըն է քսուզարկութ ե^էէ*1ւ ազատուհլուք Ռէր •"Jր կ*աւզաստա*1րէ է1 թ*[1էկւ ուր հէ ա^ւրյած աաե՚հ կը դարլնայ ((Դոif էւ )) հ այդպէս կր պտըտէ Ղ՜էւրԼէ ԳէւՂ։ /•ր անւէերջ թափառումները զէնյյ կր ‘hitահհ օր մ ը /,* նէճէ , օր մը Թոմարզա, ապա' Չումադ լը ? կեսար էտ ^ էքոզկւստ ; Տէ՚էըէկ, ք*էնկևան, էրէզա և այլն։ Տէ՚^քըէկէ1, կէրւսսոնէ? Օրդու է կազմ ակերպու թ ե*1էէն ետէ ը ? Ռէր այր կր ձերմհարկէ Տէ՚էրէկէ*յ> ևրե,բուկէս ժամ Հերւաւոր ութ եա*հ ւէրայ դտնուող էքուո նաւէէզ դէւղր կազմակերպելու դործէՊէ։ Այդ աշէյատա^էվյէն ա?/մ էքա1 լա// ?/րւզատակը կ' [[Լ/tuJ' զս պել դ էւզական ifաչէյարւու ‘հեր ը ^ սլաչտպւս*նել կեղե,րուոզ դէւղա tjէներ ը ^ դ էմադրել ՀարկաՀաւավ) պաշտ օնեաներ ու կամ այ ականու թ եանը ^ էնչպէս նաև' թուրվ) կամ հայ կոալալսոՆու1։եր ու ոտնձդութեան ը և չարաշա֊ Հու թ եin'llր t Այս աշէյատան■/>/՛՛՛ արդ էւ նյչր itnfկ‘itէIt առաջ կր 'llկաաև՚հ Հար կաՀաւաքբ ոստէկաննհր ը , սր ոն զ լյ վարժուած էէ Ն? էր ե‘հր աո աքէ ն ազդար ար ութ եամբ՝ դա^ւձել ւզաՀանջուած դում արը։ Հլր/լ^ Հ*1ւազանդ (Լրայ եա?/ կը բեր էր և կու տար թէկուզ էր ւքերջէն դում ար ր Ըէքար* և եթէ ‘չունենար' պարտվ* պէտէ Վփրըը՝նէր ու վճարէր էր CCխարաճը?)։ Այժմ կը տարբերէր ւզարադա?/♦ այ ո 'հոր րայեա'll ա*1էմէջապէս ջէր ifճարեր* կ*առ.արկէր^ կը բողոէ բէր կամ կը սակարկեր ոստէկաններ ո£֊?/ Հետ ։ Մէհւնոյն կերէզուք կը ւքարուԷԷն մէւս նևրն ալ։ ՀարկաՀաւավյ պւսշտօնեաներ ը կը զդւսյ է^հ որ փոփոքսութ էւն կատարուած էր հայ դէւզա րյէ*1էեր ու Հոգւոյն մէջ։ Ան' Հոդեփոէյութ ետ*!։ ե^ւթարկուած էր' շնորՀէւ Ռէրայրէ քբարոզջու֊ թե ա*էէյ և այլեւս Գէաքսկէ?/ ճակատադրասլաշտ ստրուկը չէր ։ /* տես Հայ դէւղա րյէ*1էեբ ու այս Համարձակ կեւյու ածվ>էն ' Հար կաՀաւ ա,ր սլաշտօ^էեաևևր ը սւոէսլուած կը Համակեր պէէ՛հ և կ*ըէւդո ւ*1ւէէ*!։ այն գումարը} որ կը տրամադրէր գէւղազէր ե և կր փութայէ< 1 ւ էրողութէւեը յւսյտնհլ էր ե*հրյ մևծաւոր ք Աեր ուն ♦♦• ։ (հէրայրէ վրար ոզչութ էւԱր չէր սաՀմանափակուհր մէայն Հայ դէւղա֊ րյէԳէերուք^ աձԼ ա*էւէկա կը տարածուէր էր եհ? յ բաէւտակէրյ քժուբ,ըեր ուն էքրայ ևւս ։ Ռամա^րակակէ rjc hեր ը կը սլատմե*հ Հհտեւեալ յատկանշակա՛հ մէջադէւզը^ որ շատ քսօսուն է։ Օսման պէյ էմեսւե ոif կալուածատէր մ ր' ուն էր Աէնճան ահունուք դէւզ մը^ որուն 35 տունը Հայեր էէն, էսկ 40/?' քժուր ,րեր ։ Ռէրայր կը տեսակըէ Օրրման սլէյ է*հ Հետ և շատ կ'աշքսատէ զայն Հա մոզել որ Հարկերը թևթեւը^րէ։ Օրրման "{էյ ոջ մէկ կարեւո ր ութ էւհր կու տայ այդ յորդորներուն և կը շարունակէ էր կեղեքումը։ Ռէրայր կը Համոզէ Հայ և թուրյը գէւզա րյէնեը ը ? ոըպէսզէ մ էանան և մէարյևալ կեր պոif պաշտպանեն էրենրյ ընդՀանուր շաՀերը։ *քՀանէ մը օր ետդչ

«տՏՄՈԻԹԻԻՆ

ւղատու է ր ա կ ո ւ թ է ւ * 1 ւ մ ը կ ը ն ե ր 1լայ ա ն ա յ կա լ ո ւ ա ծ ա տ է բ է^է և. մ օ տ ա ւ ո ր ա պ է ս Հ ե ֊ տ ե ւ ե ա լ կ ե ր պ ո վ կ ը ն և ը կ ա յ ա զ ն է գ է ւղա ւյ է ո ւ թ և ա ն ւ ղ ա Հ ա ն ջ ն հ ր ը ։ -

Մ ե ր նա էյա Հա յ ր ե ր ո ւ ն ժ ա մ ա ն ա կ ' մ շ ա կ ե ա լ Հողե ր ոմ ն տ ա ր ա ծ ո ւ թ է ւ ն ը

Հաղ է լ ն և ը կա յ ի 'Ո ;կ ե ր ր ո ր դ ն է ր ։ Ս. յ ս օ ը յ չ V/ ո ը Հ է ւ մ հ ը ,ը ը ա է # է ն ? հ ը հ # ա էԱ գա մ ա ւ ե լ է Հող կը if շ //; կ հ // jt /լ Հ հ տ ե ւ֊ ա ը ա ր Հուսո յ թ է*1է մ է կ հ ը ը ո ր դ ֊ ը մ է ա յ ն կ ր ն ա ն # վ ճա ր ել։

Ե թ է ա ,/11 ւղա յ մ ա ն է*1ւ Հ ա մ աձայ՞էւ չ գ տ ն ո ւ է # 5 « » ա ա ե րհ ս լ է ֊

տ է ւղաՀան ջ հ ն էը ո ր մ ե զ է վ ե ր ա գ ա ր ձ ն է #

հ ր կա ր ա ա ր է ն ե ր ձև ր մ օտ բ ա ր դ.ո ւ ա ծ

ա յ գ յա ւե լե ա լ տո ւր # ե ր ո ւն տ ո կ ս մ հ ե րը — / Օ ս մ ա ն պ է յ մ ե ծ էԷստա Հութ է ւ ն ո ւ ն է ր թ ո ւ ր # գ է ւ ղ ա ց է ն ե ր ո ւ ն վ [ 1այ^ կը զ ա ր i f ա ն ա յ % տե ւմհե լ ո վ ո ր սանո ն #

ա լ մ է ա ց ե ր ե ն Հ ա յ ե ր ո ւ ն և. է ը ե ն Հևա tf է հ ֊

ն ո յ ն լ ե ղ ո ւ ո վ կ ը քո օ ս է ^ ։ Ս ա կ ա յ ն է յ 7/ դ է ը ը ա ս ո վ չ է

։j ե ր V 1ա ն ա ը • (/* է ր ա յ ր ^

"Լա ս ա կո ւ/հ է ա 7/ ս ւ 7/ ո վ , կը կ ա դ մ ա կ և ր ս լ է ն ո յ ն գէւղերը։

Ա յո դ է ւ ղ ե ը ո ւ բ ն ա կ է չ ն և ր ը

‘հ ե ր ո ւ ը ն թ ա ց # է ն

Վրս ս ա կ ո ւ ն է*1է կը

որ

Հոս

կա լ ո ւ ա ծ ա ա է ր է

ուըէշ

կը Հ ա ւ ա # ս ւ է ն Աէ ն ճ ա ն ։ ՀամողԷ

թ ուր#

կ * ա շ է յա տ է ր հօթը

Էյա ռն ժ ո ղ ո վ ֊

գէւղա ցէնե ր ը ? ա մուր

ւ ղ ա Հ ե լ մ է ա ո՚ հ ա կա^! ո ւ թ է i'll ր ? ե թ է 7/ Ոյ 7/ է ս կ կ ա ռ ա վ ա ր ա կ ա ն ։ ո ւ ժ ե ր մ է^համաե լ ո ւ ր H ա 7/ tf է ճ է 7/ t Ա յ գ պ Է ս ա լ կ' [>Ա 1" J ։ Եա ո ա վ ա ր ա կ ա 7/

ուժերը

ժ ո ղ ո ւ է ո ւ ր դ ն ե ր ո ւ Հ ա մ ե ր աչքս ո ւ թ է ւ ն ը ? կ ’ ա ն ճ ը կ է ն և. չ ե ն

տ եսնելով երկու

կ ր 7/ա ը

որոշում մը

ա ո .ն ե լ ։ Պաշ ա օ ն և ա ն ե ր ո ւ Ժ* է ջ կ ր գ տ ^ ա ւ է ր Մ ո ւ ս թ ա ֆ ա Ար է ֆ է ֆ է ն տ է ն ^ ո ր Պ ո ւ լ ֊ կ ա ր է ա ղ .ա ն ո ւ ա ծ է ր Ժ ա մ ա ն ա կ է 'll և. ա կւմհաաես ե ղ ա ծ է ը ա յ^էտե՚ ղ է ղ է ւ ղ ա h I1ա ֊ կ ա ն շա ր ժ ուլքնե ր ո ւ ն ? է ս կ ո յ ն կ ը կ ռ ա Հ է Հ ա ր ց է ն է ո ւ թ է ւ ^ / ը և. կ ը գ ո ւ շ ա կ է թ է Հու յ

յ ե ղ ա ւէ ո էւ ա կ ա ն 7/ հ ր ո ւ

ղ որ ծ ն

ւ ա ^ ա ւ թ ե ա մ բ Ար է ֆ կ ը դ է մ է ս ս լա ո ն ա լ է # ո վ

ը լլա լո ւ

է ա ս է կա ։

կա ռա վ ա ր ութեա ^ւ

Հա ֊

թ ր , ը ո ւ բ ա ր ո յ է յ ս ա ո ւ թ՚ ՛ է ւ ն ն ե ր ո ւ ♦ ծ ե ծ է և կ ա շ ա ռ # է

գէւղա ցիներ էն

կ ր Հա ս կ ն ա յ թ է ՝ Հ ա յ ե ր ը գ ա ղ տ ն է կ ա զ մ ա կ ե ր ֊

պ ո ւ թ է ւ ն մ ը ո ւն է ն ^ որ ղ է ը ե ն #

կ ը մ ղ է ‘ն մ ա “հ ա ր ա ր # ն ե ր ո ւ ։

յ ՚ո ^ ո ղ է ղ ա զ ե լ ա յ ո շ ա ր ժ ո ւ մ ր ^ ո ր ո շ ր ուն ։

գոՀա ցում

տ ա լո վ

Օ ս մ ա ն սլ է յ

կը

ը մ բ ո ս տ գ Ւ " 1ա ց ի ն և ֊

ԱՐՀԵՍՏԱԿՑԱԿԱՆ ՄԻՍՒԹԵԱՆ ՆԱԽԱՏԻՊ ՄԸ Ա է ն ճ ա ն է դ է ւղ # է ն ե տ # չ է ր ա յ լե ւ ս Հ ո ն

ifhmլ, Ո ւ ս տ է

(}՝ է ր ա յ ր է 7/ Հ հ տ # ը գ ա ն ո ւ ա ծ մ է ր ււքյ ր

է ր • է յ ոՀ ե մ ո ւ թ է ւ*!/

կ ր մ եկ ն է յ ույս ո մ հ գա մ

Տէօրթ

Հ ո ն կ ը աեղևկա^ւա յ ո ր ա մ բ ո ղ ջ գ ա ղ ո ւ թ ը ե ր կ ո ւ մ ա ս ե ր ո ւ բ ա է/ ն ո ւ ա ծ

Ե օլ։

է.

Կի֊

ր ա կ ո ս 1ւ { Հ ա ն ո ւ կ Պ ա լ ե ա ‘հ ն հ ր ո ւ ը ն ա ա ’հ ե կ ա ‘հ " [ է ^ է մ ը Հետեւա^է # ո ւ(։ Տ ե ղ ւ ո յ ն ա զ գ ա յ է^մեհ ր ը ե ր բ կ ր տեղեկա^ւ ա ն թ է ' ( Հ է ր ա յ ր ո ւ ս ո ւ ց է չ մ ր ն է !) ^11՛ **ր ո՛ւ է ր ե ն ղ է ն #

!ւ

է ր # ո յ ր ը % Հ ա յկ ա ն ո յշ ը ? որպ էս դա սա տ ուներ

ա ղ—

գ ա յ է քԱ գ ս լ ր ո ց է քհ մ է ջ ։ (ի է ր ա յ ր կ * ը ն գ ո ւ ն է Հ ր ա ւ է ր լ 7y պ ա յ մ ա ն ա ւ ո ր գ ա ղ ո ւ թ ր ւղ ա ռա կտ ո ղ *էէճը ՚ է ե ր ջ գ տ ր/ւէ !ւ Հ ա մ և ր ա շ է յ ո ւ թ է ւ ն թ ե ա մ բ 1ւ Հ ա մ ս ղ կ ե ր սճաէ

երկու

տ էրէ։

/»ր

պ եըճա խ օսու֊

Հւսկաո-ակո ր գ ն ե ր ը կ ը Հ ա շ տ հ ց ն Է

և.

չէն ա ֊

ր ուր գ ո ր ծ [ , կ ՛ ա ն ց ն ի ,

Ժ է ր ո ւյր գ ս լր ս ց է ն դ ո ւ ր ս բ ո ւ ռ ն գ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ ե ա ն կ ը լ ծ ո ւ է ։ Տ ե ղ ւո յն ա զ գ ա յ է ն ն ե ր է ն կ ը կ ա զ մ է Ա զ գ ա յ է*հ Ը ն կ ե ր ս /_թ է ւ '// մ ը ։ Ա ռա ջ է՝ե է ս կ ա ռ թ է ւ կ ր Հա ւա # ո ւ է 600 ո ո կ է գ ո ւ մ ա ր if ը ։ Ա ռ ա ջ է ն ժ ո ղ ա է է ն կ ը Հ ր ա ւ է ր ո ւ է ն բ ո լ ո ր ջ ո ւլՀ ա կ ն ե ր ը ^ 1ւ կ * ո ր ո շե ն ո յ ժ տ ա լ ա*!I ո՚ե ց ա ր Հ ե ս տ է զ ա ր գ ա ց մ ա ն ։ ԿԸ կ ա զ մ ո ւ է ա յ ս Օր ո ւ ա "հ ա ռ ո ւ մ ո վ ա ր Հե ս֊

100

հ Ն չ Ա կեսլ Ն

տակցակա^է iJի ու թ եահ Լսենտիբա^ *1 ։ախ ատիսլար մ ր։ / * ոլսը դրամագլուխը կը կհգրո^ւացուի մ էկ աեղ. հիւսուած ապրանբը ջուլհակներ ը iifէ/// ,լ>է յանձ*հէին ը1ւկերութեաՊւ ւէար Հ^ութհա*!։ ? որ ւզիտի հոգար աեuր ազառման գործը։ J)ո/ լ— հա1լհերր խանգաւէառու թեամբ գործի կը // կսի'll ♦ կը ij եը նայ նախկին։ ։քեաս///֊ կ""ը մ ր ցակցութ իւ '//ը ♦ ամ կն ոգ լլ կ'աշխատ ի շատ արտագրել 1ւ բաբելաւել ապր ահ,ըի*1։ որակը։ Ըեկերութեաէւ անգալքհեր ը ? քաջալերելու և տեղակած։ ար—— տագր ան,ըի*!։ սսլաո-ումը աւզահով'ե լու համար ? հիւսուած ///մ առ այ ին կերսլա— սէն' առաջին հերթին։ իրեհ ,ը հագուստ շինել կու տանք Այգ օրի^Ոոկը վարակիջ կը գառն այ ամէնուն համար և. կը տարածուի ժսզ// ij ր դ ակա‘ե բոլոր խ աւե•— ըուն մ էջ։ Հայեըու մ էջ ահգոըծ մարգ չի tf/iաը ։ Դրամագլուխը կը կեգը ոնանայ փաը չութ հան մ օա , հետագայի^է րmժ ?/ուելու համար աը հե// /// աւ որ V/եը ու ն ։ (Էիր աJ ը ի ն ,ըսJ ԸԸ՝ Հայկանո յշն ալ կ/// V/ա ց օժանդակ մ արif ի7/ մ ը կազ մել զարկ կու տայ գործ ի ր*1էգար ձակմmհ 1ւ յ tttջողու թ եա*!։։ Ժիրայը ի ա^ւմիջ*սկա հ գոր ծակի ցներն էի*!։' '/»եը // բ // աեւիանեա7/ , Պօղոս թ'ղ ըլեան ^ Վըսհրամ ^ շ ի շեան յ \\)ոսրուք */'•աը ա— Աաը գ իսեան ^ Մկր տի‘լ Հյամլեան ^ ՏովհաննԷս Տէր ^'րիգորեան ^ ոը ոնցմայ ալ ան կը ղօրացնէ Հնջակեան մասնաճիւղըԼ*^ ։

ԺԻՐՍԼ8ՐԻ ԳՈՐԵՈԻՆԷՈԻԹԻԻՆԸ »!ԼՆԱԼՋԱՆ Վ118ՐՍՐՈԻ 1ՐԷՋ. ԿԷՄԷՐԷԿԻ Մ Է Ջ - (]•իրա յրէն առաջ Լն^ակեան զոր ծի չներ էն Շմաւոն կէմէրէկ ղրկած էր 1]արասլետ ք^ումայեան 1ւ (Pիհրւսն 1 )ա այաեան ? որ ոն ,ը^ ի7/ չսլէn (/՛ ար ղու ա7/ ի , հսյհպէո •••լ 0 էմէ ր էկի մ էջ հայ րft'llաuիը աIjա7a գծաէ րաւ.ակա7/ աշիյատա7/,ը տարած էի՛*) ^ եր բ (էիր այ ր “aսն կը հասնիր գործ ուն էութ հա*1է ւզատրաստի > սղ կր գան է։ Ժիրայը ի գ**րծ ուն էու թ եան առ անց րր կը կազմ էր ժողոէէուրդր զինելու 1ւ ի*Ար^ւասլաշտսլա^ւութեա^է մղելու աշխ ատանքբր ։ /»ր կեդրոԴէը դարձուցած էր Թեր ւլիլի գիլզը ? սւրկէ մշտակա?/ յ ար աբեր ութ իւհհ կր սլաՀէր Եոզղաթի /<ւ շրջակայ գիւ/լերու^! հետ։ Աաճաիյ 1 լ’ անցնէր Պուրուն '/* րչ լ>ս^ '/>և[/էր ե. էքոզղաթ ի շրջակայ կարգ մը հայ կական գիլզեր 1ւ ամենուրեք կր կազմ ակերպէր գիւղացիները զինելու գործը^ լաւագոյն եր իտասար գքԱեր է խում բեր կր կււ/ղմէր , իսկ ի*ն։ր կը ք րւ/շու էր Զօմ,ս։բ ՏաղՒ ա*1էսւռիկ լեռ1ւերուէւ *^էջ գտ^էուսզ Փէօհրէ^էկ էէիւՂԸ։ Այս Ղ՚Ւ՚^ՂՒ^1 *"՚*ՂԸէր ""էէ՚ԼՒ (/^" ^ ) Ապտուլլահ m’jtու^աւԼ ազդեցիկ մ էկր։ Ժիր այր յ հաւատար իմ օտար // ր *Աալ կա յմակերտզելսւ իր սկզբունքին ^կր մօտենայ ան որ 1ւ կր յաջոզի ր ըար սղ<շութ եա/ C ր դարձի բերել ե կուսակցականi չար,ըերր մ տց// ել զայն ։ Ապտուլլահ իր բնակտր անր կը տրամագրէ ժիրայր խե յ որսլէս թ ա,ըստոց ։ Ապտուլլահի Սր իV///. կի,Ն կը հետեւի նոյնպէս ալէ/Լի Շէյխ Հաճի Պէկթաշր /' մեծ օգաակար ու թ իւ*!։ կը ցուց*1ւէ նի հ այ 1ւ մ ահմ ետակահ։ դ իւղացի եեր սւ ‘հ ։

(*) Տէււ* Ս • Սէֆէրէանի «Ժոևշերո։. |։inրuAi»ի V*. հատորը, տէօրթ՜ էոլցի »Տ. Գրիգոր բա հան այ Տէր Ս ահա կհ՜անի

•տ Տ Մ Ո Ի Թ Ի Ի Ն

101

մէրայրէ Հմայրը եր թալով կնսւելնար ժողովուրգէն աչրէն^ այնպէս որ ներրէն վէճերու Համար /սնոլր կը դէ^էհ' և կը դատուէէն ։ Այո պարագան մասնաւորապէս կը գրգռէ թուրդ։ պաշտօնէութ էւնը y որ չէ կրնար Հանգուրժել Հայու մը կողմ է թուրմը պետական գատաբաններ ու գէմ կատարուած այս ոտնձգութեա^!ց ։ Նոր Հևտապնգոււքներ կը կատարուէն (]՝էըայրէր հ գէմ ^ այս պատճառաէ ան Հարկագրուած կ*ԸԷԷ1սյ Հ_ար ուն ակհլ էր թ ափառուլքները գէպէ ‘հոր շրջաններ։ (եէրայր կ1 անցնէ Պօղուզէ և Հոն կը գործէ ՀազարշաՀ անուան տակ։ Հոս եւս } Ա+էրայր ? էր ժողովր դանու էր դո րծ ուն էութ եամբ ? առ m u ջէ ն գւսրու է ըը էստոնեանևր ուն յատու ՚ կենցաղով ^ շատ շուտով կը գրաւէ գէւղա ah ութեա ն սէրն ու. Համակրու.թէւն ը ։ /•/II օ Ի Հայր են ասէր ական և հ * նասլաշւոպանու թեա ն Ւը դ։արոզ1։երէն } (Ւէրայր կը պայդլարէր ՛նաև, յետաւքևաց սովորութ էւ^է^հերու և. բարդեր ու գէմ • ան կը յ ա ղէ Համոզել գհղջկուՀէներ ը վար ‘հետե լու թրրակա^ւ չարշափներն ու եաղմա*1 ։եր ը և կրել եւրոպական տարազէ Հագուստներ։ %ոյնպէս կը պայ֊ վշարէր ան ? աւելորգ զարդ.եր կրելու մոլութեա*հ դէմ և չէր րաջալերեր ծանր աշխատած/վ)ը։ Որրան կը մեծալար մ էը այր է ժողովր գակա նութէւնը ? այնրան աւելէ կը սեղմուէր լրտեսական։ ^'u^tgԸ անոր չա֊^ւ^/ Աակայն Ժէր տյ ր է և էր ըն֊ կերնևրուն ՀակաՀարու ածն ուլ անողոր ^}Ը.ԼԷա1 ք% J կամ օտար լրտեւ/հերու նկատմ ամբ ։ ԵՈԶՂԱԹԻ ՑՈ38Ը Էթոզղաթ է էր թ արս տոըէն' մ էր այր Հ^ւչակեա^ւ մա ս*էէաճէւղէ*1ւ կը զրկէ Հետեւեալ ՀրաՀանգը*— C C1893 Հոկտեմբեր 29էն յ Երեըշաբթէ , ցերեկը եկեզեցէէն զանգակները զար նհլ տալ և. ժողովուրդը եկեղեցէ Հաւարհլ։ կառավար ու թե ան և կամ պա֊ շըպոզուրներ ու կողմ է գ էմ ագր ու թ էւն ըլլալու, պարագա J էն' զէնրով փոյսա֊ գարձել։ (եողովուրգէ մէջէն ծերեր ? կէ^/հր և մ tu‘hու1լհհը պէտր է յ աո.աջա նան գէւզէ կառավարչատուն։ և. բողոր *1 ։եր կայա g‘hեն կառավար էչէն՚ֆ։ լիէրայը այս ՀրաՀանգէն Հետ էյոզղաթ կը զրկէ նաև. յուշագէ ր մը կա֊ ռավ ար էջ էն ներ կայաց-Ահլու Համար։ Աուշագէրը կը պար ուն ակէր ոստէկան֊ զէնուորնեբու ? պաշըպոզուրներու ^ ՀարկաՀաւար նհրու ամ էքԱ տեսակ բռնու֊ թէւննհրն ու կեղհրոււ/Լեր ը։ ՀրաՀաԳէգը կը գործագրուէ տարւացէ օը էն ։ Թրրական թաղը յ ա‘հկաը— ծակէէ եկած' կը սկսէ Համաէւմբուէլ և գ էր վՀլեր գրաւևլ։ Լուր ը կայծակէ ա֊ րագութեամ բ կը Հասն է գաւաո.ապետ Լէվա փաշայ էն։ Ան եը փութս։ յ Առաջ֊ հորդար ահ ցոյ ցէն առաջ,ըն առնելու Հ։սմար։ Փաշան կը էւոստանայ էրենց էրաւուն ր*հևրր պաշտպան։ել ։ Սէնչ այգ սակայն րաղարէ մ էկ Հեռաւոր ծայրէն կռէւը կը սկսէ։ Էյըկուսանդ։ Հրացա‘1 ։աձգութեահ։ կը գէմե‘1։? որ ուն Հև֊ տեւանրով թուր րերէն 5 Հոգէ կը սպաննուէն ? էսկ Հայեր էն' մէկ Հոգէ մ է֊ այն կը վէրաւորուէ։ կռու է տայը մ էկ վայրկա նին Հայերը կը պոռան' ((պոմ սլա ^ պոմ պա ուլաշտըր^)» թալրր յսուժանը և ղէ^աւոը*1ւերը ռումբէ անունը լսելուն պէս կը ցրուէն և չեն մօտենար ևկեղևցէէ 7/ ։

102

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

(Հաջորդւ օրը կառավար ութ իւ*/!ը կը պաշար է Հայոդ թաղը։ Հայերը թէ՚ որսլէս դոյդ /ւ թ է' առ ի զգուշութիւն 15 օր շուկա*/! դոդ կը պահեն։ Ասկէ թուրվ} բնակչու-թ իւն ը կը նեղուէ առանդ /դարէն ի //Լալով։ կը խ*/ւղւրեն իսաէ /1ութ*/ւերը բանալ^ բայդ հայերը կը մերժեն^ յայտնելով իբե^ւդ անվստահում թ իւ^/ը։ կուսակաէ \Լ/դեաէ*// փաշա ? Անգար այէն յատկա/դէս (քոզղաթ կու գայ 1ւ Կազիւ կը ձւս^_,տղի ւէեր ջ տալ լարու/սծ աքս կադութեա*/! ։ Հայևր ը շուկան կը բահւան• սակայն ր ա7/ ի մ 1օր եաքը թուրմերը 7/ենգ օը է7/ կը ձերբակալեն ու կը բանտար կեն շսւը ջ 8 50 հա,/ մ տաւոր ականներ ? առեւտր ականներ և արհես տս/ւոր ներ , որոներ թ րէ բս/բս/րոյ աա7/ջ/// 7/ ,ը7.'եր ու կ’ ենթ ւ/ւր կու.fi7/ ։ Եոզղաթի դոյ դէն ե/ոը ? օր if ը ըան ի ifը ոստիկա*//*/։եր ? մատնիչ Ղ,ազար ոսէ առաջն որ գու թ եամբ կ//ւ. դ.ա՚ն ձերբակալելու (}•իրաJր է աշակերա7/ևր է7/ Գր իգ որ փեհր ի//լարճեա*/էր ։ Գրիգոր՝ գուրս կ*ելլէ ատրճանա կնհր ուԼ յ որ ո7/դւքէ մին 1 լ ուղղէ մ աանիշJjն ճակտj/ն ։ Հազարոււ ճար/էէկ շարժումով մ ը կ*անցնի թուր,բ տաս*/էաւզետj/ն կռնակը• գնգակը գետji 7/ կը փռէ տասնա/դետը։ կարճ գիմագրութենէ մը ետ,ը%փրիգոր կը ձհրբակալուի։ Այդ֊ °[*Ը Ուրբաթ էր։ Թուրմերը մզկիթ էն մ էջ լսելով վ!արոզիչ մոլլային գրգռիչ ու բուռն ճս/ռը^ կա/ոդս/ծ ւիոդոդ կը թափին 1ւ կը ս/դս/ննեն հ/ւ/նգի/դած հայը։ ‘Լ,ոյ ն °ր ը ? բս/նաին մէջ^ որսլէս փոի/վբէժ ? կը սսլան*հեն 13 հոգի և կը վիրաւորեն 120 բ///նտս/րկե ՛” լներ ։ Այս դ էսլ,ըեր ու ն վրայ կեսար իայէն Եոզղ/ոթ կու գայ շրջանիս թ եմի Առաջնորգ Տրգատ վար գա պետ Պալեան։ Հակառա/լ սպասուած ի*/! ? Պալ•— ե///1/ '/ ար րլա/դեա ոչ միայն Հ,բաջալեը եր հայ դ.իմ ագ ր///կս/ն ար գար շարժումը? այլ ծանր ար/ոայ/սյտսւ թ էւ*/!*//եր///է կը մեղս/գրէ վ*իր այրը ? ոբ/դէս հեղինակը բոլոր այս յսռովսւթիւններուն ։ [քուսթափա փս/շ/ւ/յի *հ///յսագահութ ես/*ե տակ պ/ստժական ղի *1 /ու սր ական յ/սնձ*/ւաի/ում բ. մըկր հասնի Նոդղաթ ։ կը սկսիhi ի/ու դար կու թ իւ 7/ ներ ? հարդս/— վ>ըննուէժիւ ններ 1ւ ձերբակս/լութ իմհ^/եր՝ մ էրա յրը գանե լու համար։

լե ի ր ա յր ՝ ի ր թ ս։ հ) ս ա ո դ ի ն մ էջ ա մ է ն բ ա ն կ ը տ եւլեկա ն/սր 1ւ կ ը ի/զճ/սհա ր ո ւ է ր ճ տ ես ն/Ղ սi Ււ՛ /դ ո/ա ճ ա ռ ով հա ր ի ւ ր ա ւ ո ը ա*/ւմե՚ղեե ր ո ւ տ ա 7/ J ա ն ,ըն ե ր ր ։ Էքւ ո ր /գ է ս ճ շ մ ա ր ի/ո յեդո/փ ո Juա կա*/!՝ կ ը ն ///ի/ ը ն ա ը է ե ր թ ա լ 1ւ յա // ձն ո ւ ի լ կ ա — ռ ա վ ա ր ո ւ թ ևա ն ւ Ա յդ /ի ո թ ո ը հ ՛ա ///զ ե դ ի ն if էջ ^ մ ի ր ա յ ր լ ե ո ն ե ը է ն /էա բ 'է’ Ւ Ւ ն ա յ յ (d‘Irր դ ի լ ի գՒ՚՜ՂԸ) »/յ Ո'(Ւ գ բ ա /ք ն ե ր ը ? թ ղ թ ա ծր /// ր 7/ե ր ր և. զէ ն jjե ր ը սալա — հով ձեռվ/եր ու յ ա7/ ձ7/ելէ յետոյ՝ կը տեսակդ ի գիլզի վշահ/ս*նս/յի*// հետ ^ որ 0'Սարը փեշ իշ1) անունով ճանչդուած տէր փրիգորն էր ; և կը յայտնէ իր առ/սծ որոշումը /ս^ւձ^ւատուութ իւն ։ (իիրայը կը նևըկ///յ ա*հայ (յոզղաթի սլատեր աղմ ական ատե///նին ։ Ան բադմ աթ Ւ սու ի*հաւո բ զի*/!ուսր՝ներ ուէ շր ջապա/ոու ած կը հա*1 /ու ի գատարա^ւի ա ո ւ ^ ւ ? ուր կ1 ոււլ// ‘// հս///կ‘isալ թէ իr°‘հչ նսլատակ կը հետաւդհ/գէր ինՔ և. իր կուսակդութ իւ*հը ։ Iիիրայր? որ նման առիթի մը կը սսլասէր? ոգեւորուած կը իւօսի•— (.(.Մեր *եպատակը ո չ յեղափոի/ութ իւն և ո չ ալ ա/դստամ բու թ իւն ընել է։ Մեր գատը գատ*/! է այս եբկրի*/!^ ժողուքուր գ ի*/! ու Կայբ են իյըի*/! աւեբու մը /իութ/սդհ/ող վ ար չաձե/. ի՚ե ւիսւիոիւif ա'// : Լքի լի ո*//աւոր իսլամ 1ւ ը ր իս/// ոնեայ in'iiifեղ//եր կը ///առա/ղին //ւ/Տարգար օր էնր ընևր ու տակ։ Ա*եբ 7/ սլատակ*1 / է ազւստել անհատի հոգին և ստադուած է ըը կեղեգլումէ և. յա րձակում է ։ V*ատա-

103

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

րաննհրու մէջ եղած անար դար ութ էւն ը և կաշառակեր ու թ էւն ը խեղճ ժողո վուրդը ենթարկած է թ >ուառութ հան և. ստրկութեա ն», 16 օր կը տեւէ (իէրայրէ դատավարութ էւն ը ? որուն էթք* հհտեւանվյ (ք»Էրւսյր մահուա*1։ կը դատապարտու է' կախաղան։ Է մէջոցուէ։ Պատերազմական» ատեա*հէ նախ ադահ (քուսթաֆա փաշա ? էրեԳէ մեղսա— կէց Տրդ֊,ստ Վարդապետէն' քահանա յ մը կ1 ուզէ կրօնական արարողութեան համար։

Ա ա կոբ ք ա հ ա ն ա յ Տ էր Մ է ն ա ո ևա // ը դ է շ ե ր ո ւ ա հ ժ ա մ ը ե ր կ ո ւքէ ^ է բ ա ն տ կ ը ղ բ կ ո ւ է * (Ւէթ՚՚՚յւ* հ ե տ ե ւե ա լ խ օ ս ք ե ր ո վ կ * ը ն դ ո ւ ն է ք ա հ ա ն ա ն * — Տ Էբ Հ ա յ ր ^ ա զ դ է ո ղ աւււ tկ ն ե ր ու1է ր ս էվ>' ի ն ձ ի հ ա մ ա ր թ ո ղ էտրտմէԳէ* ա Ո-ա // ց ե ր կ է ւ ղ է ' սրբազան» գ ո ր ծ ^ յա ո ֊ա ^ ա զ ո ւմ է*!» թ 1/րԼ ա շէւա տ է հ ։ Էյ ս ա ղ դ է ս ո ւ հ ա յր ե ն է ք է ս հ ա ն դ է պ ո ւ ն ե ց ա ծ պ ա ր տ էը ե ր ս կ ա տ ա ր ե ց է ։ Էքէղճս հ ա ն դ է ս տ է ։ (եողուԼուր դ է ս ս ր տ է ‘ն մ էջ ա զ ա տ ո ւ թ եա^է ? ե ղ բ ա յ ր ո ւ թ ե ա // և. հա ւա ս ա ր ո ւ թ ե ա ն ս ե ր մ ե ր ը ցա ն ե ց ի , ո ւշ կ ա մ կանո.՚֊խ%ա ն ո ն ց պ տ ո ւղ ը պ է տ է տես^էուէ և. ա յ ն ա inlfrlt ա ր դ ա ր ո ւ թ է լ քհ էհ ո ւ ճ շ մ ա ր տ ո ւ թ է ւ ն ը յա յտ ն ո ւ ե լ ո ւ Լ Է հ ծ Է պ է ս զ ո դ ե ր ը »էարձատրուսէծ պ է տ է ը լ լ ա ն ք ։ (]՝ամար 1 ւակակէ էթւեը ը և. դ էպ,ըէն մ օտէն հետհւողներ ը կը հաւաստևն թ է tfատանու It Տրդատ Վարդապետ էը ևն սլէս ուր էշ 16 տմարդէեերու հետ ? դա— տաւէար ութ եա*1ւ օրերուԱ հեռադրաԼ կը դէմէ Աուլթ աԱէh? խնդրելով որ ծաItր պատէժ մը սահմահէսւէ (J‘էր այր է’ll ^ որսլէս հւսյութ էւ^էը մ ոլորևցհող և. յսո-Ո— ւէութ էւ^ւ^ւեր սերմ անող ջարադործ մ ը* *• ։ 1894 Մարտ 24^^ , Հէ^1 էէւա1^թէ °P ^ Pi ^*/1 PU JJP ^iP տարուէ էյոզղաթ է Սա*»աթ խանէ կոչուած հրապար ակէն վրայ կանգնած կախաղս/հ էն ա ո . ջ ե ւ ։ I]ր մ օաերք*1 էեն կաէյաղա'հ էն և կ*արտօնե^ւ որ վերջին խ օս,բը րսէ։ ժիր՚՚՚յր խըոխտ կեցուուծ,բով ե- բոցավառ աչ,բերով շուրջը կր 'հայի և. խ օս,բը կ՚ուղղէ զ[’հուոր ՛հերուն և հրապարակը յոռն ուած բազմութ հան ։

՛/՛ ա ն ի if ը դա ւո ե լէ յե տ ռ յ՝ շա րունա կե լ իր ցընևլ փ ողե րը ք

վ ա յ ը կե ու I։ իւ❁ոելէ / ւ թ ո ւ ր , բ փ տ ա ծ իք jiinillni jd ji i ll 'll հ ր ը ,ր ՝հե ա կ ' ա ր դ ի լե ն շ ա ր ո ւ ն ա կ ե լ ։ Ե ր բ Ժ ի ր ա յր կ ը յ ա մ ա ռ ի և կ ’ ո ւ զ է խ օ ո յչըրք Հ ր ա մ ա ն ա տ ա ր ը կ ը Հր ում ա յէ զ ի ն ո ւ ո ր ն ե ր Ու ն Հն չ ե ո ր պ է ս զ ի ա ն ո ն ց ա ղ մ ո ւ կ ի ն մ էջ խ ե ղ դ ո լ ի ժ ի ր ա յ ր ի ն ձ ա յն ը ։

1 ‘աՀիճը կը մօահհայ 1ւ կ’ուզէ լցարանը ։էիր ույ ը ji'h վ իցր ւլւ՚հղը՚հUլ ։ Ժիր այր ետ կր Հր է դահիճը 1ւ ի՚1 ։,ը ոլտը ա՛հը ձևո ,ըով կ՛ անցըն է իր վի~ ցը 1ւ ոտ,ըի Հալալածով մը կը Հըէ աթոռ ը ։ փան է ժ*ը ւէայրկեաԳւ եաք Հայ ԷԼղատադրական։ սրբազան պայ ք ար է մեծ առաքեա լը անկեհ դուն կը ճօճէր Աահաթխանէ է հրապար ակԷԳ։ վր այ՝ եր ա— նու թե ան ժպէտը դէմք է^է։

Ժ Ի ՐԱ 8 ՐԻ Թ ԱՂՈՒՄԸ Առտու կանուխ ? նահատակէն մ արմէհը կախաղան էն կ*է Հեընեն և կառ֊ ,քէ մ էջ նետելոէԼ ^ կը տա^էէհ Հայոց Եկեղեցէն։ Ոստէկանակահէ ջոկատ մ ը կը հետեւէր կառ,լչէն՝ առ է զդուշութ էւն ։ Երբ կւսո֊րը կը հասն է Հայոց Եկե֊ ղեցէհ , Առաջնորդարան է պատուհաններ էն մ էն կը բացուէ և. կ՚երեւայ ՏԸ [1՝դատ ՎարդապետէԿէ դաւաճանողէ ւլէմվչը • ան կըմերժէ նահատակէն դ էակը ընդունէլ ։ Այս անլուր և ո/հմ ար դկա յ էն աբ ար քլշէն է տես՝ կառաէէաբ ութ էւն ը կը

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

104 կարգադբէ V/աձminակէ ll tfալյմ է 'llը թաղել

բողո։ըակա //ներու գհրեզմա*!։ատtu*U

՚ոջ ։ Մէբայը է *Լերջէն օրեր ու պար ագ ա*1 ւեր ը “Jւկարագրող յզինակից էր ըն կերը՝ ԱովՀաննԷս $եմէրճեան կր ւէկայէ է}է' (Փէրայբէր գերեզմանը^ էր մ աՀէն շատ տարէ^էեր ետէ ը' ուխտատեղ է եղած է Հայ և օտար ազգեր ու Համար։ Մէրայբէ if արմ էնը ՀետագաJ էն էր ը*հկերԳ։եր ու կողմ է խլուելաէ ըն կեր Ստեփան։ Փափլանեանէ բակ է՛յ։ մ էջ կը թաղու, է։ Ե ր բ ա Ju ընսոանէվ»ը Ամեր էկա կը մեկնի, նաՀատակէ*1է աճէւ*հը կը փոխագրուէ կարապետ աղա Պար֊ սումեանէ տու֊նր։ 1908 է ՍաՀմ անագր ու-թեան օրերում։ կեսար էոյ *1 ։որ Առաջնոբ գ fji/րէն Ե։ղս • *}•էմա,ըսlru։C foէ 'հախագաՀութեամբ՝ կր օնակս/հ Հա^ւգէսաւոր արար ոգու֊ թ էւ֊ն կր կատարուէ և մ էր tuյր է աճէւնը կը փոէյագր ու է Հայող էլկեղևղէէն բ՚սկԸ) 8 Սեպտեմբեր էն ։ ՆԱԶԸՄ ՓԱՇԱՑԻ ԴԱՏԱՍՏԱՆԸ-֊ Ոստէկանական նախարար \քսւղըմ փաշա ? էր յուշերուն մ էջ Հետեւեալ տողերը յատ/լաղուղյււծ է Ժէր ՚սյ ր էն ^ էր եղբօր' Մուրատ էն ու էր £>րոջ% Հայ֊ կա*հոյշ է*հ•— Երկու Եղբայր և- մէկ ,րոյր ՊՕ յաճեաններ ու — մէրա յր? Ա*ու֊ րատ և Հայկան ոյշ ?— աղղ է ե մատուցած ծառա յութ էւ^է^/երը Հայկական տեսակէտաԼ սլէտը է գր ԱաՀատելէ ?/կաm հ լ ^ որաէՀետեւ անոնսը էրե^ւր էտէալեև֊ բուն Համար անկեղծօր էն աշէյատեղան և էբեհ ւյ եսլաաակէն յ աջողու թ եա?/ Համար կեան,րերհ։է*!։ զոՀեցէն։ Լայ ,ըոմ էթ էներ ու կողմ է Հեղէ^ւակուած եր֊ գերու մէջ ան n'tէւյ ա^աւ՜Անեբը կարեւոր տեղ մը կը բռնեն։

ՄհՆՍւՍ Օ Ա Ո հ հ ԳՈՐԾՌՒՆԷՈՒԹՒհՆԸ փո,ըր Հայ հէէ Հայ ասպատակայ ԷԳ։ շարժ ուՏքէյեր ր տաբերայէև սաՀմա^էէն ելած 1ւ ^ետղՀետէ առած էէհ փլա հայ է*!։ ձեւ' շ*հսրՀէւ Հնչակեա*!։ ղեկա/Լարութեա^է։ Ա յ գ շարժուՒքներ էն մ էկ կարեւոր մասը կասլուած է ԱոէԼՀան^էԷս Մէ~ նս*սեան է անուան Հետ ? որ ժող ով ուր գէ ն կողմ է ճանջղուած էր (JjlGlUU ՕրլյՈԼ ա*1 ։ու նսtj ։ Մէնաս Օղլու*Ա ծհւած է ՀՀարշամսլայէ Փաբու Փայեա գիլզին մէջ, Հայբը Խաչատուր ? ճահւջյյուած էր որպէս CCբար է է րր էսաո‘հեայ 2 ) մ էկը ^ էյէ ստ Համակերպող 1ւ ճակատագրապաշտ բ*1։աւ որ ութ եամ բ $ Անայրը' Հոռոփ ^ ընգՀա֊ կառակը ^ ւլօրաւոր կամ զ ըէ տէր ? առնական ,լյաջու թ եում ր օժտուած կէ^1 ^ Ը եղած Է ր » վյաջաՀմուտ ձէ Հեծնող և ւէւսրժ Հր ։ոլլանաձէդ ։ Մայրը' Մէնասէ*հ ւքրայ մեծ աղգեղութ էւն ունեցած է։ Մանուկ Հասւաւկէն սկսեալ ? Հոռուէ փո,ր_րիկն էքււվ՜>աննէ սր էր Հետ առած' որս է կը տանէր ^ ձէ Հեծնել 1ւ զէ^ւը գործածել կր ւԼարժեղնէր։ Զարշամպայէ Հայերը կը բնակէէն 19 Հայկական գէւղեբու մ է ջ ՝ շր ջա պատուած մ օտ 300 թրՀէակա*!։ գէւղերաէ։ ՀՀր ջա ն է Հայկական գէւղեբու կեդրոնն էր Դաբու Դլսյեա? ուր և կեգր ոնաtjած էր էնքբ եասլաշտսլան ու.թ եան գործը։ Հա յաբնակ գէւղերէհ։ որկւէ մէկը յարձակմսՏհ ե^ւթարկուած ատե*ե' կը գէմէէն Փաբու Փայեա և օգ*է։ու թ էւԳ։ կը էյ գ ր էէ*1 ։։

•տՏՄՈԻԹԻՒՆ

105

Այս պարագան թուրք կաուավարու.թ ե ան ա£ք է ն չէր վրիպած և ամէն կևրպ կր ջանար իսլամ ազդաբն ակու իժհան թ ի Լը միշտ բարձրաց նհ լ հայերու ուժը տկար ացմ։ելու. համ ա Թուրք կառաւիար սւ թ ևան այս ք աղաք ա կամ։ու թ իւմէը աւելի շեշտուեցաւ 1878^ ռուս -թ ր ք՚սկւսմ։ ւղատերազմէն ետք ? երբ Ռոլսիայէմ։ թաթարմ/եր^ ալղեր ? մ ահմևտակտն չէրքէզներ և վրացիներ Թուրքիա կր գաղթեն ։ Թուրք կառավար ութ իւն ր զանոնք կր տեղաւորէ Ջարշամպայի հայկական գիւղերու շուրջը։ Այս նոր կացուիժ իւնբ ? նոր վէճերու և կուիւներու գուռ, կր բանայ հ ա յե ր ու. և. ն ո ր ե կ ի ս լա մ ն ե ր ու մ ի ջ ե լ ՝ հ ո ղ ա յի ն ս ա հ մ ամ։մ։ ե ր ո ւ Ա յս վէ~

ճ ե ր ո ւ ն հ ե տ ե ւ ա ն ք ո վ հետ զ հետ է կ ր վ տ ա ն գ ո ւ ի ն ճ ա մ բ ա ն ե ր ը և ե ր թ ե ւ ե կ ը հա յ գ ի ւղ ե ր ո ւ մ ի ջ ե ւ կր գ ժ ո ւա ր ա ն ա յ։ Թ ո ւ ր ք կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն հա ն— դ ո ւր ժ ո զ ա կ ա մ ։ ուիժ ի ւ ն ը ա յս մէորեկ տ ա ր — ր ե ր ո ւ ն ն կ ա տ մ ա մ բ օ ր է ց օ ր սա մւձա րձա կ գ ա ր ձ ո ւ ց ա ծ է ի *1։ ղ ա ն ո ն ք ՝ ո ր ո ն ց դ է մ ա մւզօր կ ը գ ա '// ո ւէ ի մ։ ն ո յ մ։ ի ո կ կ ա ռ ա ֊ վ ա ր ա կ ա ն սլ ա շ ա օ ն ե ա մ։ե ր ր ։ Ա ս ո ն ց մ է կ ա զ մ ո ւա ծ է ի ն ե ր կ ո ւ գ լի ւա ւո ր ա ւա զ ա կա խ ո ւ մ բ ե ր • մ է կ ր Մ է վ լ ո ւ տ ի ? ի ս կ մ ի ւ ս ը՝ Շ ի ր ի ն Ա լի ի ղե կ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա մ բ յ ո ր ո ն ք Չ ա ր շ ա մ ւղ ա յ է 1ւ Ա ա մսոմէի շ ր ջ ա ն ն ե ր ը կ ա տ ա ր ե ա լ ս ա ր ս ա փ ի մ ա տ ն/ս ծ է ի ն , Ա ւա զ ա կ ա խ ո ւ մ բ ե ր ը իժ ա լ ա ն ի կ }ե մ ։թ ա ր կ է ի ն ո ՛չ մ ի ա յ ն հա յ գ ի լ ղ ե ր ը յ և ա ն ց ո ր դ ն ե ր ը յա յլ ն ա և .՝թ ո ւ ր ք և յ ո յ ն ։ կա ցուիժ իւմ։ը ա յն ւս սա իճ ա ն ի կ ը հ ա ս ն ի յ ո ր յ ո յ ն ե ր ո ւ և հ ա յե ր ո ւ հետ հա մա իւո ր ֊ հ ո ւ ր դ դ ի մ ո ււք ն ե բ կ ը կ ա տ ա ր ո ւ ի ն Պո լս ո յ կա ո.ա վա ր ո ւ թ հ ա ն ՝ խ մ է դ ր ե լո վ որ մ ի ջ ո ց ն ե ր ձ ե ռ ք ա ռ ն ո ւ իմ։ ա ւ ա զ ա կ ո ւ ֊ թ ե ա ն ց դ է մ ։ կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ իւմ։ ը ? ը ս տ ս ո վ ո ր ո ւթ ե ա ն ? ո ր ե ւէ հ ե տ ե ւա ն ք ւ ե (Մ ԻՆ Ա Ս Օ Գ ԼՈ հ ) տ ա ր ա յս դ ի մ ո ւ մ ն ե ր ո ւմ ։ ? ո ր ո վ հ ե տ ե ւ դ ա յ մ ա դ ա մ ը ? Ւ ր ւղաշտօմ։ ակ ի ցմ։ե ր ո վ յ շա հ ա կ ի ց է ր կ ա տ ա ր ո ւ ա ծ ա ւ ա ր ա ռ ս ւ ֊ թ ի ւն ն ե ր ո ւն լ Ա յս ա ւա ղա կա իս ո ւ մ բե ր ում։ գ է մ մ ա ք ա ռ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր է ; ո ր կ*աբու է}՝ա յ֊ ե ա յի մ է ջ կ ը կ ա զ մ ո ւ ի պ ա տ ժ ի չ խ ո ւ մ բ մ ը գ լ խ ա ւո ր ո ւ թ ե ա մ բ [ի ի ն ա ս ? Ա ո վ ֊ հ ա ն ն է ս և Պօղս ս Ա ի ն ա ս ե ա ն ե ղբա յ ր ն ե ր ո ւ ն t Աս ո ն ց կ ը մ ի ա ն ա յ ն ա և Հ ն չ ա կ ֊ ե ա ն կ ե դ ր ո ն ի ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ կ ա ր ա պ ե ա Ա ՚ա նուկեա ն և խ ո ւ մ բ ը կ ՝ա ռ ն է Հ ն չ ա կ ե ա ն գ ր ° շ ի ն տ ա կ f զա յմ։ ղ օ ր ա ց ն ե լ ո վ ք ա ն ի մ ը ո ւ ր ի շ հ ն չ ա կ ե ա ն կ ըա ֊ րիճներով։ Այս խումբին սխ ր ագործու թ իւննե ր ը հետզհետէ կը տարածուին ամէն կողմ ։ Նոյմ։իսկ մ ահմետական գիլ.ղացիմէևբը անոնց օդնութեամ։ կը դիմեմ։ աւազակախ ում բեր ու գէմ կռուելու համար։

106

ձՆՉԱԿԵԱՆ

ա Լեր ջապէս °ր մ ը Փաբու Փայեա կր հաւավ>ոսին շրջinflftlsր էք* հայ ? թււսրը , յոj'll պատէուէրակքւեր և կ՚առաջարրկեքւ Մէքէ>աս Օղլուներ ու.1 *յ որ պաշ— տօ'հասլէս յանձն առնեք* իրենց դէւղերուք* պաշտպանութ էււ.ք*ը և ճամբաք*եբու ապահով,ութ էւն ր ։ Այս մասէն Լուր կը տրուէ նաև դայմ ադամէք* և կ1 առք!ու է անոր համ աձայք*ութէւն ը՛՛ Այ" կերպով Ա*էք*աս Օղլուն հրապարակ կ*էջք*է սլաշտօն ւրսսլէս ։ Խումբէք* աI/I.աջէքէ դործ ը կ՝ ր ւ ւ - յ հետա ւզftդ եւ և “tքատժել երկու աւազակապետներ ը։ Այդ նպատակով կատար ուած փն առա սւ ը ը կը ահսէ շու-/ր£ ե֊ րեը ամէս։ Ե,.կու աւազակաէյում բհը ը էմալած ըլլալով \քէնաս Օղլուէ խում֊ բին կազմութ է<ւք*ը և նպատակը^ փախուստ կու տայ էն անկէ և լհռքւհը ր կ1 ա֊ պաստանէ էն ։ Օր մ ը ? վՀրրըճ Արմուտ կոջուած դէւղէն մէկը լուր կը հասցնէ Ա*էնաս Օղլ""-էն , թէ Շէրէն Ա/էէ աւազակ ախումբը էրեքւց դէլղը արշաւած է և կը թ ալան է ։ Պատժէջ խումբը կը փութ այ Jէշեալ թո*-րը կո֊ուէ կը բռ'**ուէ կողոպտէջքւերուն հետ։ Երկար և բուռն հը աբանաձդու թ են է մը ետվյ Նէրէհ Ալէ կը սպաննուէ* էր եղբայրը Աէւլէյման^ մահը տեսնելով անձնատուր ^ԼԸԷԷայ* մէւս ընկերնելւը կը փախշէն ? առանց կարենալ դէւ֊ ղացինևրէ խլուած աւարը էրեքւց հետ տանելու։ Մէնաս Օղլուն կր կան ջէ գ էւ֊ ղացէքւերը և խլուած ղոյըը կը վերադարձնէ էրեքւց աէրերուն։ Թուը,ը դիսղացէքէերու շնոր >ակալութ եան 1ւ եր ախ աա/էէտութ եան ա֊ ռարկայ կր դառնան O'էնաս Օղլուն 1ւ էր խումբը։ Ասլաննուած աւազակնե֊ /ասն դիակները գիսղաց իներ ը սայլ է մը մէջ լեցքւելսվ կը uuuf*էք* և կր յա նձ֊ 'ills'll դայմադամէ'հ յ Աայր տակաւէն կնաղրէր ու կը դործէր Ա*էվլուտ է աւազակախումբը ։ Մէնաս Օղլո; 'll այս ա'հդամ կ*էJ^ 1 1 1 J in'llոր եաեւ էն՝ գիսղ առ գիսղ զայն հե~ տապ'հդելով։ Փետր ուարInn'll ցուրտ օր մ ը^ յան կար ծ լրէւԸ ^ԼԸ տըուէ էjib'll թէ Ա՝էվլուտէր խումբը կը գան ու է թրըական Օրթադէւղէ մօտ բարձրադադաթ լեր ա'll մը ըարանձաւնեբուն մէջ։ Ա*էք*աս Օղլուէ խումբր անմէխոսլէս կը պաշարէ լեռը։ Աւազակներ ը բուռն կրակ կր բաքոսն էjib'llց թաըսաոցէքւ։ Երկուստևը կը սկսէ հրացաք*աձդութ էւն ։ 24 ժամ անրքւդհատ՝ երկու հակա— ռակորդնևր%զէրար վա'հելու դռոհներ կր կալասրեն ^ մէնջեւ որ ^ JJ՝էվլուտ՝ հէնդ ըհկերներով կը զարնուէ? էս^Լ մէւսնևրն ալ կը փախջէք*։ Qtu չբ^ա^ւբ կ1 ազատէ ս ւազակներէն ։ Ա*էնաս Օղլուն և էր խումբը կը դառն ան այդ շրջան է ժողովրդական հերոսներ ր ։ Փսհ կը լքնայ նոյնպէս կառավարութ էւ'հը այս ըա ջադոր ծութ էւնն ևր էն . որս նյ> զինյ, ազատած էէք* մեծ տաղտուկէ մը։ ք]րութ երբ ժողովուրդը կը սլահանջէ որ էրե'հ յանձնուէ այդ շրջ ա'llէ ապահովութ ևաք* դործը^ կառավա֊ րութէւնը հաճոյ,բով կ1 ընդառա ջէ և զայն կը նշանակ/- հեծեալ զօրըեբու պաշտօնեայ։ Այդ պաշտօնը O'էնաս Օղլուն հաւատարմ ութ եամ բ կը տանէ ևր֊ կու տար է շարունակի որու ընթա ցյ>ին կատարեալ in'llդո րր ութ էւն կը տիրէ դաւառ էն if էջ ։ Այդ Օրերուն^ \&)0էք* ^ Աամսոնէ 1ւ Աարղուանէ Հնչակեան մասնա — ^էլղերը խ որ հրդակցութ էւններ կ*ունենան ^ նաէւաձեռն ութ եւսմբ \,շան ո ֊ յինևան է ^ 1ւ կ*որոշեք* վեր ջ տալ Ա*էնաս (}ղլու 'llIsր սւ կառավարականI դործու֊ քւէութեան և. զաjfl փոխել յեղափոխակաք* շար մմ in'll ք

աւրՈԻԹԻԻՆ

107

Ա յդ մասի՛!։' էքինաս Աղլուն ? ի՚հյ>' այսպէս կը խօսի•

— |»ււ ու եգրտյրներս ամենայն սիրով ել ւգատրաստակամութեամթ ընդունե ցինք այգ առաջարկը ել 1ւրդու if ըրինք մինչեւ մեր արեան վերջին կաթիյը նուիրւիյ մեր մււգովսւրգի ագատութևան գործին: Այս խօսըԱըր դրի առած Է Ս ՛ Աապահ դիլլեան 1 իր CCԱարձր Հայ,ըի ՅիշատակնէT րԳ) մեծարժէը ՂԸ’P Երեը եղբայր ներր ? ա յ« երդում էն հավ) կառավար ջատուն կ1 եր թ ան /ւ իրենց զէն ըեր ը կր վեր ադ ար ձնեն դայմ ադամ ին ? պատճառաբանելով որ այժ ւս ձա'հձր ացած են այս դործէն և կ' ուդեն իւաղազ աշխատանքի նուիրուիլ։ կուսակցակա'հ շարժումր 'llոր թափ կ*առնէ։ \թշան ՊԷյինեin'll կր կազմէ 'հոր մասնաճիւղեր ք [)ամսոնի մասնաճիւղը բաւակա'հաշափ զէնըեր կը հայ֊ թ այ թ է ժողովուրդին բաժնելու համար։ Աասնաւոր աշխոյժ դործ ուն էութ իւն կ1 ունե'հ in'll 7Հազալաս ֆափազհան ? կարապետ ֆափադեան ? Աարդար կիւլեան } Տակոբ թոզ լեin'll 1 \,շւք։ն ՊէJ ին kin'll և ուրիշներ։ կառավար ութ իւնը ? որ դադւոնօ ֊ րէն կը հսկէր Հնչ ակեա'հ շարժումի'հ } կը կռահէ էքինաս Օղլուներու հրաժար ման դրդապատճառը և կը սկսի հետա֊ պընդել ղանոնդ։ Օը մը կառավար ութ եա*հ կողմէ ղրկուած տեռորիստներ կը մտնեն Մի նուս Օղլուենց տունը և կը գնդակահա րեն փոըր եղբայրը։ Միւս երկու եղ բայրները կռահելով թէ կառավարութ իւն ը ձեռ^աց նետած էր ? կը փախչին տուն էն 1ւ fin'll ի մ ը ընկեր^ւերով լեռ— ները կ’ սալասաin'll ի 'll , ն-ր մտահ ոգու֊ թիլն պատճառելով թուրը կառավա֊ ր ութե ան ։ Տեղական իշիւանութ իւն ը Լոզմոն անունով մ էկու մը կը յանձնէ բաւա— կան զինուոբներ ? որպէսդի փնտռեն և. Ն Շ Ա Ն Պ Ւ Յ Ւ Ն Ե Ա Ն ողջ կամ սպւսննսւած կառավար ու թ եան յանձնեն մ իւս երկու եղբայրները։ Մշուշապատ օը մը, Մինաս Օղլուի խումբը կը գտնուէր հովուական մակաղա տեղի ծառայող ըարայրի մը մէջ։ թուրը հովիւներ ը կը տեսնեն զա— նոնը յ կը ճանչ'հա^ւ և լուր կու տin'll կառավար ութ եան ։ Շատ շան ցած հոն կը հասնի /.ոզմ ոն իր ձիաւոր*հեր ով և կը շրջապատէ ըարայրը։ կարճատել դըն֊ դակներ ու փոիւանակսւմ է ետը Լողժ՚ոն կը սպաննուի ? իր հետ նաև. 15 ձիաւորներ» իսկ միւսներն ալ կը փախչին։ Հայ ասսլատակ՚ոեըսւ այս յաղթւսնակի տպաւոր ութ իւն ը մոռցնելու հա֊ մար' կառավւսը ութ իւ՚Ոը իը կատաղու իժիւ՚Աը կը թափէ հայ գիւղացիներ ուն , մասնաւոըապէս Գարու Գայեայի վրայ։ Թալանդ ծեծ է կեղեյլում կը յաիոր֊ դեն մէկը միւսին։ Ասյն դիւղերն ալ զերծ չեն մնար այս արար ըներ էն ։ Լա֊ կառակ այս բոլորի՛!։' ասԱլատակներ ուն ժ ողովը դւսկ։սնու իժիւն ը և հեղինակ։։ ւ֊ թիւ"!։ը երթալով կը մեծնայ և կը հասնի մինչեւ Մաըզուտն , ուր Հնչակեան

108

ձՆՉԱԿԵԱՆ

դործ իշհէրրը մևծ շարժումներ ու ձեո-նարկած էի*!' ղ!ր1լաւԷար ութ երամ լt (քիր/սյրի։ {քինաս Օղլ ու ին խ ոտմբր իր յար աբևր ութ իմն^ւեր ր կը սևր / / / աy'll ի մ էկ կողմ է կուսակլլութեան նևր կայա yու yիջնէրր ու ^ մ իւս կողմէ՝ Տերս իմ ի է ըիւր ահր ոմե Հետ ։ Հոս կը մ էջբ/rը 1 րն (յազըմ փաշայի յուշադր ութ են էն է րան[, մը Հատ֊ սածներ՝ Ս էնաս Օդլու ի ll՝il l uյ/հ ^ դ.իւոուած՝ թսսրէ ր ւII կէ! l l If 111j .

«Սամս ՝նի ենթակա] Չարշամպայի <]ա<|սւյ|ւ Գաթոլ Գայեա գիւդին մեջ Մինաս անունով ոճրագործ մթ յայտնուեցաւ: Ան 300 ^ետալիներ ուներ; Գարանիսարի, Թոգաթի եւ Մարզուանի ifխ^1։լ թռՏուն տեր թռցներ: հ^նչ եր գաղտնի 'Բոմիթեին նպատակթ. ա, Բոլոր կալուածներթ եւ նարստութիւններթ նաւասարասլես բամնե]: բ. Կրօնքն ու ամուսնութիւնթ բոլորովին վերցնել: Առաջին նպատակին յաջողութենեն ետք՝ կատարես։] անիշխանական դրութիւն ւքլւ նաոտատե|ու խոստում՛ով, նայ քաքիթենիներբ յարաթերութեան մեջ մ՛տած եին և՚ւրոսլսւյի անիշյսանականներուն նետ: Աւքեն միջոցի դխքեգի Մինասը ձերբակալելու նամար, որովնետեւ Արեւելեան նանանգներու նայևրուն նոգեկան դրութիւնթ նորեն փոխուած եր, եւ առիթ կթ փնտո եին շարմումթ թնդարձակելու: Մինաս Օղյուն իր բանակատեղին նաստատած եր Թելմե Գազային Գոլրօունլոլ Տերեյի անտառթ: Ասպսւտակութիւնթ գաղելու գործթ գրամ' կթ պանանջեր, մինտդևռ մ՛ենք պա շտօն եան երուն ամսականներ]։ տալու ի վիճակի տեինք. զինուորները կես անօթի' 1]ես կուշտ եին ել բպորովին մերկ: Մինաս ()ղ|ուն մարտանրաւեր կթ կարդար, գիւղերթ կ՚արշաւեր, դրամ՛ կթ նաւաքեր եւ նոր Յտետայիներով կթ զօրանար: Մինաս 150 նոդիով կթ յարձակի 200 նոգինոց մանտարմաներու Վելի պանականոցիս դեմ, չեթեներե 88 նոգի կթ սսլաննուին: Մինասին տունթ կթ խուզարկուի եւ «ձնտակտներ կթ (յտնուին: կոնտոնի մ՛եջ բոլոր կուսակցութիւննևրթ միացած եին, Պպսոյ վրայ պիտի յարձակեին եւ Հայկական Հարցթ գենքի ումով լուծել պիտի տային»: Համ ւսձւսյքԱ ՛էւա iffill՛ փւսշայէ' 1 1է հ ա11 Օղլակներր կր ձւքւււԼ ji'h uftlIII աIf ահ և կալոււււծաւււիրակւսր հ i // ։քևfi ji յաակաէլր հել if Էւ Ifniifji lillfi llւ It ար if է կր ււmք111աijtԼ jilt 11ա-լթւոնր և էր կաշառակեր ilfill \ moltկllւ j! J11 ՚1 ր 1 lit ղարէքահալէ V/ , Ար 1 1 iniffill' (ԼաՀճր ադոր կ՚անսւանէ այ If *աftf/ll'iii'// ՝(հifԷ llmIf// llftfl 1 ճիչդ Լթաղրմ փաշւսյի սլէս տդէտ ^ jit inաi/iiաy? 1ւ իր դաjrfmդաւ/ներ սւ*1ւ սլէս կաշառակեր և֊ 1 լևդե,րիչ /ղիւրոկրասիի ղէմ yբուած էիV/ (/՛ ի I:աu Օղլ ու— *1 ։եր ր ^ իր այրն եր ը 1ւ Qելլօն եր ը ։

ՏԵ81'ՐՄ1/1յ Տ Ե ՐԷՍ Ի Ի 6ՍՀԹ ԱՆԱԿԸ ր աես՚յւուի որ JJի’llաս Օղլուի՚ււ շարժումը սլարղ ասսլատակայ ի*!։ ■ և. աղդային ըլլ ալէ զատ ու*1էէր նա1ւ ըր Ակհր այ ի^ւ բն ոյ թ t ftան մ ր* որ շատ աւևլի ւէտա^£դ.աւոր կր Համարուէր թուրմը կառա ւյար ու թ bu»C fo Համար ? // ր ոij~slrտևւ ա— նոր կրծքային մ իան ալ իսլամ կ!րղհ,բուած իւաւ1րր 7/ ալ։ Այո ւղատճարւաւ ? կա֊ ռ.աէէարու թիսնր բարարւիկ կար ղ ադր ու թ իւ ն հր կ’ րնի' արմատայսիլ րնI։լու Աի^ւաս Օղլuւ ի շարժումը։ Այս անդամ դսրծր կր յէսնձնուի ծագումաէ ւ[րաyի ? կրօնյււվ իսլամ ? Հաղար աււլևա Օսման սլ1~կիք(է? որ ճա^ւշղուած էր քքրււլէսՔ,րա^ և. յանդ.ուդն զի՚է։ու որ ակահ։ մը։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

109

Օսման պէկ իր Հետիսան զի^էուորն հր ով և Հեծևալ ձիաւորն/րրով կը Հետապնդէ [քինաս Օղլոսն 1ւ անոր խումբին կը Հանդիպիր Տեյիրմէն Տծրէ֊ սիին մ էջ։ կը սկսի բուռն Հր աբանաձգութ իւն ։ [քինաս Օղլու֊ն կը ւղարզէ Հնջակեան կարմիր դրօշակը Լւ կը ՀրաՀանդէ' առանբ նաՀանջի ^մինջեւ վեր֊ ջի^1 դ^ւդակբ և- արևակե ւիերջի^ւ կ՚"թիլը դիմադրել։ Սակայնդ հր բ կը ահս նէ որ Հակառակորդը ի^ւկած 'll՛" ուոր նհր ուն տեղ նորեր ր կը լհբ^Լէ , կ*որոշէ բաշու իլ '[աւշան Տաղի բարձսւհ բնե ր ր։ Հոն Հաս— *հելէ 1ւ դ իր բ ևր ի հ ամրաբնելէ յհտոյ՝ Հայ ասպատակներ ը այս անգամ իր ե^Լբ է որ դրոՀի կ*ան yc hին ։ կռուողհերուն մ էջ կը դտնուէին հւոյ^ւիսկ երկու կիներ , մէկը [քինասին եղբօր կինը նոյնպէս Հոռոփ անունաԼ, իսկ մի ւս ը 13ովսէփ Յակոբեանի կի^1 բ՝ կամարիս ը։ Ասոնբ ներ կայութիւնը մեծ իսրաիսոյս կ*րէէ*սJ կս֊ուողն եբ ուն Համար։

Հ ա յ ասէւլաաակ*հե ր ո ւ ա յս գ ռ ո Հ ի ն դ է մ ա^էկարող [’ է[111էո '/ () ս մ ա ն պ էկ ն ա Հա Ո Ւ V կ ո ւ տ ա յ ի ր զ ի ն ո ւ ո բ*հ ե ր ո ւ ե ։

“՛դ ր ե լ ?

Այս նաՀանջով կռիւը կը դադր ի , մանաւանդ որ ձմեռը վերաՀաս էր 1ւ երկու կողմերը անկար ող էթե ձիւն ձմ ր ան կռիւը շարունակել։ [քինաս էլօդտուի այս ւղատեՀութ են էն 1ւ իր իսումբի աղաբ ը կը բրուէ Հայաբնակ դիւղերու մ էջ՝ դարն ա*!։ վերստին։ Համաիսմբևլու որոշում աէ։ 1*նբ ալ կը պաՀուի ^արշամսլայի [քատիլ Հայ գի՚-ղը* Որ բան ալ կռիւը դադրած էր, սակայն թուրբ կառաւիար ութ իւ նր կը % ար ուն ակէր Հհտապնդե լ [քինաս ը ։ Այս։ղէս%կառաւիար ութ իւ*1ւը կը յա ջ„ղի լու՜ր առնել [քատիլ դիւղի թաբստոբի մ ասին և շրջապատել կու տայ զայն ։ (քինաս Օղլու և իր զի^էակիբ^Ը ^[աղտասալմ ւսւսն սլաասւՀա՚Աբ և ւսանիբը դ իր*՜ բեր կը շինե և. երկար աաեն կը դ իմ ադ ր հ?/ թ շնամ իի ն ։ (քամեր կ}անբն ին , բայը անկարելի կ*ԸԷԼ՚ոյ ներս մտնել Լւ տունը գրաւել։ Օսման պէկ կը Հր ա֊ մայէ բ՚ոբիւ֊ղի թաթխուած լաթեր նետել տան ւիրայ և.կրակիտալ Հրոսակնհրու թաբստոբր։ Հրամանը կը կատտրուի և. տունը Հրոյ ճարակ կը դառնա յ։ Պաղտասար } բոբէն ու ծուիսէն ջիսեղդուելու Համար, դ իր բէ*ե դուրս կը Գէետուի^ բայը տեղն ու տեղը կը զարնուի,առ ա?/բ 1լաբև՝Աալսւմարա^էը եը թ ալ՝ ուր կր իսոր Հէր ասլաՀոէի դ իր բ մը դտ^էել։ [[ ինաս Օղլուն ալ, Էկ կողմ էն բոց ոլ ծուիսի? միւս կողմԷ^Ը թ շհ ամիի մ օտեբող մաՀաբեր սպառեալ ՒՔ էն ազատելու Համար , անոնբ առջեւ ի^ւբզի^ւ,րրզառիվայրի ւիրայ դտնուող տուն էն դուրս կը նետէ և դ էսլի ձորը կողեբու ւիրայ կր թ աւալի ^ շար ոլ*1ւակելով ան ըԱդՀատ կրակե լ դրոՀող ղին ուորներ ուն ւիրայ։ fibշնամ ի*հ օղակ կապած կը Հետապ^/դէ գլորող ե. կրակող Հերս— սԸ, մ ի^ւջեւ որ վեր 9ասլէս ւլնւէակ մ ը կը ջաիսջաՒ՚է ա՝Ասր թեւը։ Երբ Օսման պէկին մարդիկը այս տեսՀէելով կը փութած։ դէսլի էիիրալորը ղայն սսլան?/ելսւ Համար ? ւիրայ կը Հասուի [քինաս Օղլուին նաիսապէս ծանօթ 1ւ ան որ բ աջս/ ի)եան ւիրայ Հիաբող վր աբի [ղուլի սլէկը և. կ*արդիլէ։ [ղուլի պէկ իսնամբով կը կապէ [քի/հասիմհ վէր բե ր ը և. պայն փոխադրել կու տայ Մատիլ դիւ՜ղը , անկէ յաջորդ առաւօտ {Հարշամպա տանելու Համար։ \,կատի ունենա լով որ թարշամ պայ ի մ էջ Հքեշ^ակեան կաղմ ակIfր սլու ի}իւ ?/ր շատ զօրաւոր էր, lu ll- ի ղդուշսւ թ իւն՝ կառաւիար ութիւ*ե ը յ Հրսսակասլետր կը ւիէյ իսաղ ր է [[ամսոն ի բանտը ։ Մեծ կ*ըլլայ Մինաս Օղլուի զարմանբը և ուրախու թ իլր հը՝ երբ Հոն կը

110

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

հանդիպի իր մօրը%Հռռոփին^ իր կնոԱ ա ռա յին և անոն ղ հետ տղողը կա֊ nաոլետի՚ն և. "նշանին ու աղջկան' Աննային. մէկ խօսՀ>ով%ամբողջ ընտանիքը բանտ փոխադր ուած էր՛ կարաւղետ ^դիմանալով բանտի կևանվ>ին' կր Հիլանդանայ ? սաստիկ ջերմէ կր տառապ ի ? և առ. ի ջղ֊ոյէ բժշկական իյ՛նամ Քե, Հ ա՛նի մը օր ետր կր մեռնի ծնող,բի՚ն աշրին առ.ջևւ ք ծանր տէսռապա՚է։,րի մատ՚նելսվ ը՛նտա՛նի՚վ»ի լքնաղեալ անդամները։ Այղ֊ օրերուն կր ձերբակալուի 1ւ բանտ կր բեր ու ի նաև "նշան Պէյին֊ ևանր ։ ‘իուրսը մնաղող ընկերները ամ էն միջողի կը դիմե՛ն բանտէն ազատև֊ լու համար իրենղ անվեհեր ընկերները? սակայն հազիւ կր ղան միայ՛ն Մինաս Օղլուի ընտանիքը դուրս հանել։ Այս բանտարկութ իւններով ասպատակայի՚ն շարժումը կա՛նդ ջ*առներ։ (քովհաննէսին եղբայրը' Ա*ինաս ? իր հետ ունենալով կարապետ (քանուկեանը և Աողոմոն Աանուկեանը ? խում բը կը վեր ականդնեն և կ’անղնի ն այս անդամ Սին ուa b կողմեր ը։ Ս1 1 1 կայն հազիւ յ>անի մ ը ամ ի ս ա՚նտրսծ ? ը՛նդհարումի մը ատե՛ն կը զար՛նու ի և կը ձերբակալու ի 8"վՀաննէս, Inումրի՚ն ղևկավար ու ի)իւ՚նը կ1անցնի 8ակոբ Ուրումեանին ? որուն կ*օդնէին%(ք՝ատիկ գիւղէն' Ա'ար տիր ոս Qհանհան ^ Ոլլուբունար դիւզէն%կարապետ Օվալեա՚ն ^ /*րրնճիւղ դիւղէն% £յ ի֊ ւան Բահանհան և ուրիշներ։

Մ ԻՆԱՍ ՕՂԼՈՒԻ Փ ԱԽՈՒՍՏԸ ԵՒ ՒՐ Խ ՈՒՄ ԲՒՆ Վ ԵՐԱԿԱԶՄՈՒԹ ԻՒՆԸ Մին աս Օղլուն բանտ կը ւէնայ վ*անի մը ամիսt Ապա հոն կը բհ՜րուի ՛նաև Սովս էփ Աակոբեան^ որ վարպետ փականագործ էր։ Բու՛նտի կեանքբը շատ ծա՛յնր կու դայ լեռ՚ներու ազատութեա՚ն վարժուած ար ծիւ՚ներ ու՚ն ? և ասո՚նվ) կ' որոշեն ամէն հնարվչ և միջ**ղ ձեռբ ձգել բանտ էն աղաաուելու համար։ Եը~ կ՛որ ու սու ifhասիրելէ յե տոյ ?կու դան այն եդր ակաղու թ եան որ փախուստ ի միակ ճամ բան ճեմ իշն էր։ 'հուրս ի րնկևր՚յւերուն լուր կր տրուի իրե՚նղ ծրագրի /քուսին։ և գաղտն ի միջողներ - I անոնղմէ կը ստանամ։ յյ ա*նի մ ը ա՛նհրաժեշտ գ.ործ իվ/1ւեր * ճեմիշին ձողերը սղողելու համար։ \րբ,սղ-էրը կը յա$ _ոՂ.Ւ' Մէնաս Օղլուն յ Սովսէփր և ը անի մը ուրիշ ընկերներ կը փախի՛ն դիշերանղ և կ՝ապաստանին յոյն դիւղ մը։ Մինաս Օղլուն ք արւա՚նղ ժամա՛նակ կոր սն ղէ։ելու ? էուԸ կ_Ը Ղ.ԸH Լ *հաբսւ կ՝այեա և ղէն֊ ,րեր կ*ուզէ ։ իւղա ղի՚ներ ը անմ իջապէս կը հասղ՚նեէ։ զէն ,բեր ը ։ կ՝ իւղա a b ութիւնը կը խանդավառ.ուի ^ էսկ կառարէ/սր ու թ իւ՚նը ՛նորա՛նոր սեղմույքներ մտղնելով կը հևտապնդէ փախստական հրոսակը։ կարճ ատե՛ն— ւս/ն մը մէջ^ Մէնաս Օղլուի }_րււ-ը£ կը հաւաջուէն ՛նոր կամ աւորներ ? // ր ոն ղ [Ժիւը կը հասէւի 200/f f ՀաJ դ իլղաղիու թ իւն ը ուրախութ եամբ կը հայթայթէ իյ/տւմբի՚ն սլարէ՛նը և բոլոր պէտդյերը ։ Մէն աս Օղլուն ք նոր դո րծ ունէութեան սկսելէ առաջ կր ւիերա՚նորոգէ իր խումբերը հետեւեալ կերպով » Չն^էուշղի՝ 'Բիւրտ Սարդիսի խումբ ? Աղճա֊ էէիւղցի' }1ւնտըքեան խաչիկի խումբ ։ ՀՀատախցի' Ql/վսէփի խումբ . խանէ,բէ ր~ եանի խ ումբ և այլն ։ Խումբելi է՛ն իւր այ^լանշիլր ը ունէր 30 ական կռուող» ամ էն խ ում բ իր ա֊ ւու՚նր ունէր տեղաa b hv b տասարդներով ստուար աղնել իր կաղմը։ Բոլոր խումբերու ղեկավարն էր Մինաս Օզլու Աովհաննէսը։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

111

էյումiբերու ն զէնը և ռաղմ'ան էւթ կր Հայթ այ թէէ*հ Աամսոնի և Լքար֊ զուա նի Հնչ ակհահ մ ասնաճիւղեր ը ։ ԱյսպԷս' վել։ակտզմսւած և վեր ազի՚Աոււսծ խումբերը կ’անցն էն զորեի' թուր ,ը Հարկտ\ո։ննևր ր և ոստիկանական պաշտօնե ւսներ ը պտտժհլու ? հայ գի ւ֊ ղացիու թ եահ։ /// ջ խհյլնապաչ։ոպանու.թ եան ողին ար թն ցնհ լու ; զինովևլսվ և ւզայյյարե լու յետա՚դիմական խավերով և մաան իջնհր ու. գէմ ։ Աի՚էւաս Օղլու-ի չար^քմա՚յ։ կարեւոր if էկ ծրագիրն ալ' յո յն ք Հքիւ-րտ^ նոյն իսկ թուրբ ժողովու-րգներու. գործտկցութ իւնը ապահովելու- ջան,քերն էի“Ա՝ հասարակաց թշն ամի ի%թուրք բռ*1ւատիր ութ եաՊ։ և. աւատապետական կարւէևբու գէմ պայքարելու Համար։ Միհ աս Օղլուի գոր ծուն էութ իւն ը կհդր ոն ացած էր Սեւ ծոփու մօաակա յ լրջ,Ահհերուն մէջ • բահւ մը որ ի,ի սա աննպաստ էր խ ուր ր լչ կաո.ավարու թե ան համար։ ՀՀանազան նավահանգիստներ հանդիպող նավեր ը մշտապէս աեղեկովթ իվններ կ՚առնէին անոր գոր ծուն էութ եան մասի՚էւ և շատ յաճաիւ արձազա՚հգ կր գտնէին եվրոպական մամուլին մէջ։ Այս պարագան մասնավոր կերպով Կը մտաՀոգէր թուրք կառսսէար ութ իւն բ ք որ ամ էհ գնո վ կ՚ուզէր խեղդել այգ շարժում ը։ Մէնաս Օղլու հ իր յուշերուն մէջ կր պաամէ թ է' շատ մը թուրքեր և. յոյներ փափաք կը յայտնեն իր խումբերուն միանալ և. միասին գործել։ Սա֊ կայն երբ անոնք կր տեղեկանան որ այս խումբերր թալանչիական դործունէութիւն չէ' որ կ1 ընեն յ այլ%գաղափարական , կը քաշու.ին և կր Հրաժարին իրեր հց մ տադր ու թ հրնէն։ \,ոյն աղբիւրին Համաձայն%Ս ի՚հաո Օղլուն միշտ առատ զէ նք և զինամրթերք ուն էր ? որոնք ձեռք կը բերուէին թուրք բանակէն՝ օրի^ւակա^ւ կամ ոչ օրինակած։ մ իջոցներով ։ կային շատ պաշտօ նեաներ յ // ր ոն ք կը գողնա J ին ղէնքերր և կր ծախէին^ ծանօթ միջնորդներու ձեռքով։ Սւսկւլյյն երբ խումբերր կը շատնան և կռուողներսւն թ իլը կր մեծնա յ } այն ատեն կր ձեռ^ւարկու ի սե/իական զի նասգործարա *1 ւի շինութեանէ Սամսոնէն ե Տրապ իզոհ։Է'հ յատուկ ղինադոր ծն եր կը բերուին* անտառի խորքեր ուն մէջ կը Հաստատուխհ երկու ար Հեստանոց*1ւեր ^ որոնց մէջ կ՛ աշխ ատէին տաս— նհակ մ ը էէարպետ ընկեր զինագործներ ։ Անոնք նոր զէնքեր կը շինէին ? Հիները կը նորոգէին^ փամփուշտ կը էեցնէին^ էսկ տւելի ուշ%կը պատրաստէին % աև- ձեռն ււռումբեր ։ Արհեստանո յՒ անՀրաժեշ տ նիւթ եր ը և գո րծիք֊ ներր կ՝աւղաՀովէր Աամսոնի Հնչակեան մասնաճիւղը ընկեր Մերկերի միջո ցով։ Այս վերջինը թուրք գիւղ մը իջեւանած ատեն կը կասկած ու ի և կը ձերբակալուի։ Երր թուրք կտռավար ութ իւն ը կը Հասկնայ ? որ ան է Հնչակ եան ուժանակներու պատր աստութ եան Հեղինակը ? ՆԳթո\1 ,սկաւյլ{ կը ՂՐ^Է Պոլիս։ Եըլտըզի պալատը կը սարսափէր պոմպայէ? ատոր Համար ալ Մերկեր խիստ Հսկողու թե ան տակ կը պաՀուի և ամ էն բռնութեան ու չարչարանքի կ’ ե^ւթարկուի՝ որւղէսղի խ ոստուԼա*1ւութ իւններ րն է ։ II'ին աս Օղլսւին ւէրայ ճնշում բանեցնելու մ տադր ու թ եամբ' թուրք կա ռավար ութ իւն ը նոր սեղմումներ և Հալածանքներ կը ծրագրէ Փոքր Հայ*ց/է շր ջաններ ու ն մէջ ։ ուր Աի՚Աաս Օղլու ն կը տիրապետէր։ Հրաման կը տրուի Աամսւ/հի միւ թե սեր իփին Հայ գիլզեր ու մէջ ջարդ կազմակերպել։ Երբ Միա նաս Օղլուի սսւր Հանգա կհ։եր ը այս լուրը կը Հասցնեն իրեն^ ա՛հմ իջապէս Հը-

112

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

րա^ահէգ կու տայ իր զինուոլւներէն երեսուհ։ Հոգիի' որ զիհէուած և Համազ գեստ ով քաղաք իքնեն։ Թուրք իշխանազորները այս Համարձակ և յանգուգն քո»յլը մարտաՀրաւԷր կ*ընղունին /ւ չափազանցուած կերպաէ կր պատկերա֊ ցըե են Հայ Հրոսակհէերուն ուժը և կը Հրաժարին խոր գի ծրագրէհ։։ Այգ բանին մեծապէս կը հսղաստեն քէէյթունի գէպ վ>եր ը ? որ ոն ք ճիշգ Ա /յգ օրեր ուհ։ կը զւ։ւգագիպէիհ։ ։ վէէյ թուն ի Հնչակեահ։ փառաւոր յաղթսէհէակըդ որ կը վերջա նար Հաշտութ ևահ։ ստորագրումովդ բարոյալքած էր թուրք կառավարական 1ւ ղին ուոր ական շր ջան ակհէեր ը է Ատոր արձագանգը կը Հաս նի մին չես I)ամ— սոն ^ ուր թուրք կառավարական պատուիրակու թ իւն մը^ ճերմակ գրօշակ սլարզած կը գիմէ Ա'ինաս Օղլուի բան ակատեղի*!* , յա յա*!։հլու Համար թէ ինվէ և իր բոլոր զինակիցհէերը արժանացած եհ։ ներմահ։ 1ւ կր Հրաւիրուին լեռհէերէհ։ վար էջ^^է խաղաղ աշխատանքի անցհէիլ։ Էշր կար խ որՀր գակցութ իւններ է ետք' (քինաս Օղլուն կ'որոշէ վար հել ^*ւէ1եվշեր ը յանձնել կառավար ութեան ։ Է1 ր գինակ ից տղաք ը իրենց գիւղեր ր կը վեր ագառնահ։ ? էսէ է •[*' Մինաս Օղլուն ^ կարապետ Ա'անուկեան ի ? 0ակոբ է)ահ։Էք էհ։եահ։ի և ուրիշ երեք խևկերներու Հետ' զիհ։ուա ծ կ՚իջն ահ Աամս ոն ։ Ականատես մը Հետևւեալ կերպով կը նկարագրէ ույգ Դանգիսաւոր օրը♦ «Կիրակի օր մ ըհ էր։ Փողոցհւհրր ծայրէ է ծայ ր լեցուած էէհ Հետաք ըր ք իր ժ ոզովուր գով։ Էեր ահ։ ճամբայէն մինչեւ կառա վար չատուն' զիհաւած Հեծեալ ե Հետիոտն։ զինու որ ներ բարեւի կերած էիհ։ t՛ (քին աս Օղլու ի ի.ւումբր ^ նուագախում բի առախԱոր դ ու թհամ բ կը շարժի գէւղի կառա վո։ր չատուն ։ (քո— ղովուրգր (քինաս Օղլուի խում բի հ։ Հետ գարպասի դռնէն 'ներս կը մ տնէ կա֊ ռավարջատուն ^ ուր բոլոր պ/սշտօնեանհրը բարեւի կհցած' կ*ողջունեն Հո»յ ասւղատակհւևր ը։ Էքիւթեսերիֆը կը Հրաւիրէ (քինաս Օղլուն' հ։ստիլ իր կող֊ ք իհ։ ։ (Jինաս Օղլուն կը Հանէ 1ւ կառավարիչին։ կըյ անձն է իր զէնքերը։ Միւթեսերիֆը կը վեր ագար ձնէ զէնքերը^ ըսելով թ է' ՀՀԱսոն ք քեղի ե. քեղի պէս իկիթ ներ ու!։ կր վայելեն»»

Մ ԻՆԱՍ ՕՂԼՈՒՆ ԱՐՏԱՍԱՀՄԱՆ ԿԸ ԲԱՇՍՒԻ Ա յ ս կհրսլով (քինաս Օղլուի ասպատակայ ի?/ ղ որ ծ։։ւհ։Է։»ւ թ իւհ։ր վերջ կը գտնէ 1ւ ան կը քաշուի իր սիրելի Հայրենի գիլղԸ։ Ա1/էկո»յն կարճ ժամահէակ մ ը ես»ք ^ ահ։ կը հ։կաս»է թէ որեւէ բահ։ չէ փոխուած թուրք կառավարու֊ թեան վարմուհ/քիհ։ մ էջ՝ Հակառակ իր հհ։ հղած Հաւ։սստիացումհեր ուհ։ ։ (]ւստ ի կը սկսի այս անգամ (Հպ։սղ կռուիդ մտնել թուրք կառավար ութ եան Հետ։ (Jիհոսս Օղլուն ^ ինչպէս քանիցս շհշտուհցաւ ? մեծ ժողովր գականու թի ւհ։ և. Կամակրութ իւհ։ կը վայեր էր ո՛չ մ իայն Հայ? այլ հ։ա1ւ յոյն^ չէրքէղ և թուրք գ իւղացիութ եահ։ մէջ։ թացի ժողովր գական ութ են է' ունէր նաեւ ազգեցութիւհ։ և. մահէաւանգ Հեղիհէակու թ իւհ։ ։ Որով' շատ յաճախ գիւղացիհւե֊ ր ը' իրենց միջ/յւ ստհղծուա ծ վէճևրը կարգագրե լու ո*ամար ահ։որ իրաւարա֊ րութեան կը գիմէին (ւ գոՀացում կը ստահսսյին։ Այո պարագան երթալով լայն ծաւալ կ*առն է և կը տար ածու ի նաև մ իւս աղգերու գիւղացիներ ուն մէջ^ որոնք փոխահ։»է»կ կառավար ակահ։ գատարահւը գիմ ևլու և կեղեքուելու ^ ($իհ։աո Օղլուի ժողովր գական գատարանը կը գի մ էիհ։ ։ Ոհ/ակահ։ Է թէ թուրք կառւսվար ակահ։ պաշա օնե ահ։եր ր ^ մ անաււսնգ

113

ՊՍ.8ՄՈԻԹԻԻՆ

գա տար անէ մէջ աշխատողԳէհր ը ք խիստ աՏէՀաշտ ա չ^յ/ւ^ կը նայ էն Ifէնաս Օղ֊ լուէ այս նոր գո ր ծուն էու թ եան ? up ոջ ifէայ ն էրեԳէց Հեղինակութ եաԳէ և վարկ էն վրայ կ}անդ.րադառն ար ? այ լ ե ' Գ ւէլ թ ակաԳ ւ շաՀէԳ ւ։ Ուստի նորանոր գաւեր և. զր աէյօս ութ էւԳ։Գ։հր կր ստեղծեն ան որ կառավար ակաԳւ ջանակներէ կր թելադրսւէ ITէնաս Օղլուէ բարևկաif//եր ուն ? որ խորհուրդ տաԳէ էր կաif ը ով 4եո.աԳէալ ((ՒսւրըԷայ ԷԳ/ ? դ֊կթ ժամ'անակաւոր կերպով։ Այս թ ելագր աԳ/ըԷԳ։ որ/ղէս պատրսւակ կր ներ կայա գուէր այն պարագան ^ որ էբրեւ թէ Շէրէն Ալէէ և Լոզմ ոն է ըԳ/տանէ,րնհր ր կ}ուզեԳ։ արեաԳ/ վրէժ լուծել էրմէյ էսկ կառավար ութ էւն ը ուզեր Հ ատոր մ էջ պատասխ ան ատուութ էւն ստանձնել՝ նկատելով Մէնաս Օղլուէ ժողովրգական ու թ էլն ը և վայելած Հա֊ մ ակր ութ էւԳ/ը ։ Այս կացութհաԳ։ Հանգէպ ? կուսակգութ եան 4 աւաԳ/ութ էւԳ/ը ունենա լաթ Մինաս Օղլուն էր Հետ կ' աո-Գ/է (քակոր ft]ա'հ1,.ըէ՝Ահանը և կը մեկնի էքգէպաոս j ուր կեղծ Մէնաս Օղլուներ՝ կր վար կաբեկուէ էն էրեԳ/ր վարը ու բարըով։ Ատեն մր էքգէ/ղտոս Ifhutլէ յետոյ? Մէնաս Օղլու կը փորձէ Հայրեն Էհ ւէեԸinդառն ալ y սակայն Աամսոնէ նաւաՀանգէստ ր ըամավչ ելլելուն ։ղէս՝ էըր~ տես՛ևերը կր ճանջԳ/ան և աԳէոր դուրս գալը կ}արդի լեն ։ Մէնաս ՕղլուԷԳ/ այնուՀոտեւ կը ՀաԳ/գիտղԷԳւը Պաէ!ումէ և Աոխում է չ/քջ*ոԳւնհր ը ^ ուր 1896^ Հայկական ար Հաւէր ըԳ/ևրէԳ։ մեծ բազմ ութևամբ փա֊ էյրստական Հայեր ապաստան գտած էէն ։ Ո'ջ միայն Հայեր ո ւ? այ լ նաև յոյներու և վրաըէԳէերու մէջ մեծ ա֊ նուն Հանած ՄԷԳ/աս Օղլուն%ջերմ ըԳւգուԳւհլուPՒլն կը գ>"նէ աեղսակաԳէ աղ— գաբնակջու թեան կողմէ՝ ան որ տրամադրելով ապրուստի ամ էն գէւրութէւն։

ՋԵԼԼՕՆԵՐԸ bK ԴԱ Ն հէԼ Վ.ԱՐԴԱՊԵՏ 1 8 9 0 ^ արււսջ (քէբ՛այր Հրապարակ կ*էջ^1 է[* միանալով Հթմաւոն է ? (Հաըարե/սնէ ^ ԱջըգււլաշեաԳէէ կողմէ պատրաստուած գործ էջԳ/երռւԳէ և ըարո֊ զԷջԳ/երուԳ/ ^ կր ՀասուԳէգԳէէր յեղափոխակա նօրէն գա ստէարակուած զոՀաբեր֊ ւ ող սերունդ մ ր^ որ էր ներկայո ւթէւնը յայտնէ կ*րնէր Հայաստանի զա֊ նազան գաւառներ ուն մ էջ՝ թուրը բաշիբոզուըներ ու ? ա աւ աղակախում֊ բերու և ՀաբստաՀար էջ սլաշտօԳ։հաԳ/եր սւ դ էմ ծարւաԳէալաք ։ Այգ սերունդին ւղատԷւ բերող ըաջար է Գ տհր կայա րու ըէ ջներ ԷԳ։ Էէն «.Չելլօֆները ։ որ ոն ը կը կազմ էէն երկու ասւղատակախ ումբեր ? առաջինը խ՝որոա \յաո-ուկեան է և կէլլպէնկ Համալեա Գ ւէ գլխաւոր ութ համ բ^ որ կը կոջ֊ Լէր (.(.Մեծ Զելլօ3) • էսկ երկրորդը' կազմուած էր Հետեւհալ մարտէկներէ* — Մէր էճեան ? Փանոս ? Մամ աս ? կէմ էրհկը1՝՚ս1՝ր' Հայրասլետ և Համ րար ԷՀմ ալ֊ եաԳէԳւեր յ Մխ է թ 1 1 1 ր Նշանեան^ Մէ^ր աԳէ ԷՀէԳէկԷւճեան ։ Ս,յ ս խումբը կը կոջուէր <ւՓ'*ըր Ջելլօյ) ։ Ասոնց բո լոր ԷԳ։ աւղաստան ասլողը՝ Տերէվանըէ վանաՀայր՝ րէանէէլ 'էարգապետԳ։ Էր ? է սկ ուղղութ էւԳւ տուողը (Ւէրայրը։ ԹՈՕՈՍ ԾԱՌՈՒկԵԱՆ*-- '(քնած էր 187 \ էն ^ կէւրէԳ/է մ էջ։ նախնական ուսում ը առած էր էքոզղաէԺէ ազգային վարժարաԳւը' Ժէըայրէ շուԳւջէԳւ տակ։ Փործնական կեանըէ մ էջ որ ոս գեղաղ ործ ութեամ բ կը զըաղէր • սակայն կարճ կը ւոեւէ այգ զբաղումը և քժսրսս կը Հեաեւէ էր Հօր արՀեսաէԳ։' շրջուն

114

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

վաճառսբ գութ եան ։ Այս նոր զբաղումէն բերումով' քՒորոս առիթ կ*ունենար լ[*$-ՒԼ Հայաբնակ ղա՚հս/զա՚հ շրդաններ ու գէւղերը 1ւ մօտէն ծանօէԺանալ գիսզա.՛)/՛ութեա՚հ վէճակէնt Հյրքուն վաճառորգէ կեա՚հ^րը^ որ Համազօր է չար֊ ,րաsութհ ա^ւ 1 ւ /սւազ/ոկ՚հհր ու Հետ ան/Էեր ք//- նալէ բաէյու տ,երուն յ վատաո-ողջ ((Ւորոսը կը գս/րձ*1էէ կաշեպէնգ ու տոկու՚հ մ ար աէկ մ ր։

կԻՒԼՊէՆԿ ՀԱ Մ Ա ԼԵԱ Ն * — \յն ա ծ է ր \$ 1 \ին^ կ հ ս ա ր ի ո յ Թ ա լա ս

գ է ւ ՂԸ։

ՈրՂրԷն էI1 Աթճը ք*արսհղէն։ կէւլ/ղէ՚հկ Հազէւ գ/ղրոբ յաճախած էր է Պա֊ տս/Հաբար կր Հա՚հգԷպԷ Թորսսէն և կը դաււնայ անոր անբաժան ընկերը ։ Թորոս 1ւ կէւլպէնկ զո յգ էն կը մ էանայ Հետ/սգայէն I)էմ Հաճէ գէլղաբէ' կ^ասսլարրյ որ դոլէճակա^ւ կրթութէւ^ւ ու՚հէր։ Եր ե,ր Հոգէէ կազմուած այս խումբը ճամբայ կ*ելլէ գէէլ{Ւ Ձորու֊մ և էքոզղաթ։ Չէ^1ւղէչէ պ/սՀհոր դար անէ ոսաէկաԿմհերր կը փոր ձեն աըգէ [հ[ ան ոնբ ճա՛հա/զար Հը ^ որու պատճառալ ընդհարում մը տեղէ կ1ունենա յ խումբ էն 1ւ սստէկա?/ եր ու ?/ մէջեւ ։ կ*ասսլար ? տակաւէհ ա// ւյարժ նման կռ.իւ-նևլ, «ւ ? ձէսւ վրայէ՚հ վար կը բատկէ և մ օտա֊ կաJ թ աւու ա՚եհը ուն մ էք կը սլա**Ու է • կալ' անձնատուր կ'ըէէ,սյ

ասլա' անՕթ Ու էժեա?/ i t կարե^!ալով ա ո ֊

գէւղա բէ^ւերու՚հ ? որ ոն,ը

թ եահ կը յանձնեն 1ւ ՛Այս վերջէններն

ալ

շարաչար

ոստէ կա՛հո ւ ֊ տանջանքներով

կը

էնը / կէւլսլէնկ և Թսր սս կ1 ասլասւոահ է՛հ աC hմ աաշհլէ տեղեր 1ւ յաճախակէ Հա՛նգէւղ ումհեէ կ*ունենան 'հանէէլ *Լարղ-ապևտէ ? Անտոն քք՝չտուն է է 1ւ Ժ'էրա 1րէ Հետ' բու բմսւ՚հհ/հեր ստանալու Համար ասսլաաակայ է՛հ գործ հր ու շու[*ft ս ոլ ա ննեն զ

Ջե լ լ օ ն ե ր ո ւ խ ո ւ մ բ է ն մ ա ս կ ը կ ա զ մ է է՛հ ^ է ն չւղ է ս ը ս ո ւ ե բ ա ւ ? Մ է ր էճ ա ն \\}ա նա ւզա խ եա ն և ղ է ն ա գ ս ը ծ Փ ա ն ս ս էքա ղուպ եա ն ^ ե ր կ ո ւ ը ն ա լ թ ա լա ս բ է ։ Թ ս ր ս ս է մ է ք ս ը ա ւ է ո ր ա յս ե ր կ ո ւ Հ ր ո ս ա կ ն ե ր ը կ ը մ է ան ա ն խ ո ւ մ բէն։ ԻՆ ՉՈ՞Ւ

ccՉԵԱ Օ » ԱՆՈՒՆԸ կ'ԱՌՆԵՆ

Այգ ատհննհրը Անգարւոյէն Հալէսլ երկարող տարածի է՛յ։ վրայ' հ֊ րեւան եկած էր կտրէճ երէտասարդ մը' (էՉելլօՀ) անունով ք որ ուն ազգութ էւ֊ նը յա յան է ;ջէր* ԱՆ էI1 երկու ընկեր ՛հհր ով կատարեալ պատուՀա ս մը եղած էր [Ժուրը ոստէկանութհան գլխուն ? էր ըմբո ստութ եան վ/արոզշութհամբ^ գէւղա բէութե in'll Հասբուրած օգն ութ էւէւհւեր ով, Մեծ ժողովր գականութ էւէւ և Համակրանվչ կը ՛է՛սյելէր այս երր որ գութ էւն ը ? որ ոն բ մ ասէ՛հ ժողովուրգր բազմապէսէ առասւղելհեբ կը պատմէր։ ԱՀա այգ ժողովր դ ականու թ են էն օ գ ֊ տուելու Համար է ? որ (< f‘nրոս և էր ըհկերները Նոյն ա՛հունը կ*սունեն էրենբ վրայ։ թորոս \yաո-ուկեան կը ներկայանայ Մարզուահ/Է Հնչակեան մ աս՚հա— ճէւ֊ղէն և. էնյւզէ՚հ,բ կը գնէ ա՛հոր տր ամագր ութ հան տակ' էր խում բով մէա֊ սէն ։

Թ որ ո ս է ա ռս/ f է ն գ ո ր ծ ը կ* ը լ լ ա յ Ա ն գ ա ր ւո յէ ն մ է կ շ ա բ թ ո ւ ա ն ը Ն թ ա բ էը է ն բ ա զ մ ա թ է ւ ա տ ր ճ ա ն ա կ ն ե ր և. 1000 փ ա մ փ ո ւշ տ Հա ս բ՚հե լ Մ ա [*1ՈԼ,լէ Նէ կ ա զ մ ս /֊ մ ա կևր. ղ ո ւթ ե ա ՚հ ։ Թ ո ր ո ս Է ն կ ը յ ա ն ձ ն ո ւ է 'llա է/ ((Հն շա կյ)ն ե ր ո ւ բ ր ւ ո ւ մ ը ա մ է ն կողմ ։ ԳԱՆԻԷԼ ՎԱՐԴԱՊԵՏ• - Հայ /սզատագրակ/ս^ւ և գէմագր/սկ/սն պայքար է

մ է ք կ ա ր ե ւ ո ր գ ե ր մ ը վ է ճ ա կ ո ւ ա ծ էր Հա յ վա՚հվւերու՚հ և հկ եղե բակա՚հ՚հե ր ո ւ ն ։

115

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

Ան/էնր մէջէ^ւ և[(}է բան է մը Հոդէ դտնուևցան^ էնջպէս Աշըդևան Պատրէարր կամ Տ[ւդաա Վւսրդապևւո ? // ը ո// վ) դ աւ աճանակահ դէ ր վյ բո.նհցէն Հայ յևղա*,էսէսական չարԺման Հանդէպ և յաճաէս ստոը է հ մ է 0ոընևը սւէ մէա ւլա'հ ԷԺուր,բ էւշէսանութ ևա'հց աղատադր ւսկա'1ւ շարժումը կա֊ սևցնևլու համ ար ? ըն դՀակարւա֊ կը1* յ բազմաթէւ ևն այն կղև֊ ըականնևըը^ որոնր բանի, և գործուէ օժանդակևցէն մեր ա֊ զաաադր ու թ ևա'հ 'llու էրևալ մարաէկ'1ւևրսւ'հ ? ա ն ս'llւյ աւղաստան ^ ուաևստևղէ հ տալուէ և կամ ուղ֊ ղակի ղէն,ըԸ ձևռէն կռու է դաշտ

իջնելով, Այդ պայծառ, դ կմ յյևր կ'հ էր կա in'llէէ լ Ժյսրդապևա /*ար սևրչ֊ Inn'll։ Ան ծնած էր 1864 (Հունիս 25էն՝ կևսար էոյ $ևրԷՀ ա ր գէսղը։ կ*ուսան է էլրուս աղէմ է (էսս֊ ռանդաւո րաց ijmր ժար անը ։ կուսակրօ'հ ձևրւնադր ուևէէ յևտոյ% կը նշանակու ի Տերէվա'։՚.րի ւէin'llա֊ Հայր ։ ԱյնուՀևտևւ Տհբկ‘էաև,բը կը

ԴԱՆ ԻէԼ

Ււ՛ յա ճա էսա կէ

Հհ ակևin'll

ՎԱՐԴԱՊԵՏ

///և ււ ա կ ւյnւ է<1է /_'//ն ևր nւէ

դ ա ռ ն ա յ Հա յ յև ղ ա փ ո էս ա կ ա ն ն և֊ ր ո ւ ա սլասա ա ն ա ր ա ն և մ էւա ժա ֊ մ in'll ա կ կև դ ր n^l ա տևղէւ ։ V*ա ն ի է լ Վ^ար դ ա պև ա ը յ ևղ ա ւէւս էսա կ ա 'հ մ կ ր տ ո ղ ը հ ղ ա ծ է ր (է*է ր ա յ ր ? որ 1Է ա ր դ ա պ և տ ը կը դ ա ր ձ ն է ր Հ ա մ ո զ ո ւա ծ

մը։

ԲԱՆԻ ՄԸ ԳՐՈԻԱԳՆԵՐ ՉԵԱՕՆԵՐՈՒ ԳՈՐԾՈՒՆԷՈԻԹԵՆԷՆ 18804՜^ 1890 կևսարէոյ չբ^Ոէնը կը ւԷԷստայԷ'հ Աֆշար 1ւ Զէյւլ{էկ խումբևրր։ Փո,ըր Հայր ի դէւղևրու և ,ըաղայյ նևր nւ միջևւ ևրէԺևւևկը ւէտան֊ դուած էր է Այդ Օրևրուն է որ (ք՝էը այը կը Հանդ էպ է Տևր էւէան,բ հ կը տևսակ֊ !)Ւ Դահէէլ 1 էար դա ււլևաէւհ Հևտ ^մ էաս հաբուր ճամբա հևր ը ւղաշա։ղահևլու ծր in— դէր մ ը մ շակևլու Հաժ ար։ Հոն կ*որոշևն կազմևլ ասսլաւոակայ էւ'հ էսումբևր ? որ ոհր ւղէաէ Հսկէէւն ճամբա'հևը ու ւոսլաՀուէուԷԺևա'հ ւէրայ։ լք՝էւր այ ր ւէա// քը կը tfinnj մէկ ամ էս Լւ ֆանէւէլ Վարդաւղևտէ Հևա Հայ դէւղևրու էւնէ ընուււլւոշտւպա֊ 1ւուէ1ևահ շուրջ կ’ առ հևն կարևւոր որ ոշոււքհևր ։ Այղ- °բ էև Տհբ է1 Էա1 *,բ կը դառԱայ *»այ յևղաւէւոէսակա հհևր ու կևդը ոն ա///հղ՛էն ։ Ասպատաէլայ էւ'հ էսումբևրու սրադրէհ մաս կը կաղմէր սլևաակmV/ սուր Հանդակ'հևրու ւէրայ յարձակում դործևլը 1ւ ւսր,ըուհ էւյյէյ դանձևրսւն դրաւումը։ ղրաւուած ։լ.սւմ աը'հևր ը կը

116

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

յանձնուէ ին կուսակցութեան' կազմակերպջական պէտվչերուն 1ւ դիւղացի ութ եtit'll կար ի,բներ ուն յատկացուելու Համար։ թուրվՀ կառավար ութիւնը Չելլօնհրը Հետապ'հդելու Համար 800 զիր հուոր կը յա^ւձԳէԷ աղայ \\Jալի լ պէյի^1 ու զայն ճամբայ կը Հանէ դ էււլի կbսար իոյ թուրը զի 'հու որ ներ ը եր կար թափառհլէ և Հետապնդելէ յետոյ? Զհլլօ֊ նհրուն կը Հա'1ւդիպին Աւետիր Տերէս ի կոչուած կիրճին մօտերը։ Հ ա յ Հրոսակնհրը կը սոլասհն մինչհւ որ բոլոր ղինուորներր լեզուին ձորը։ Այ*է աnib'll է^ որ Ջ^էէոյի Հրամանով գն դա կ*1ւհր ը կը տեղան ծուղակի մ էջ ի^ւկած զինուորնհր ուն վրայ։ թուրըերը 80 դոՀ կու ։ոան ։ ի)ալիլ պէյ ծունկէն վիրաւորուհլով կը փաՒւԻ կո֊ուի դաշտէն ։ \Վնացհալ ղին ուորն հը ը կը Հևտեւէն անոր օրինակին։ և կը դիմե*!* կեսար իա։ Չ^լլոյի Համբաւը անսաՀմանօրէն կը տարածուի ամէն կողմ։ իյումբին թ աըւտո ցն bը էն էր Տծրէվանըը։ Հոն կը աարուէր մեծ աւարը^ մանաւանդ. Պաղտաւոէն Պոլիս մեկնող կառ.ավար ական սուրՀան դակէն դրաւուած մհծաըանակ ոսկի'հ^ որ կը յանձնուէր 'հանիէլ Վարդապետին ։ Տուղասարի Լիալ Միւտ իրին' դաժան բռնակա լ մ ըն էր } որ ուն կատա րած կհղեըոււքհհր ը Հասած էին ծայր աստիճա նիէ Qhլլօներ ը կ’որոշ են ւսՀէո— բևկհլ այդ գազան լ7? որ դարձած էր չ^/^տ նի Հայ 1ւ օտար դիւղաց ինհրուն Համ ար կատարևալ էիոր ձtit'llը մը։ {Լ*!։գամ մ ը երբ յ իշեալ գազանը դէէղի կհ— սար իա պիտի ուղհւորուէր ? Հայ մարտիկ^ւերը ճամբու կէսին կը շրջաւղատհ'1ւ ղինՔ և Համազարկով գհտին կը տապալեն \Վիւտիր ը իր չորս ըն կեըն bր ով միասին։։ փազանին ճերմակ Հիանալի ձին ^ որ ողջ ւ/եացած էր^ մարտիկները կը նու իրեն Զելլոյին ։ ՝՜ ՜ Երբ այս տեռորի էուր ր կեսարի ա ki1 Հաս կառավար ու թ իւ*1ւը ոստի— . սւիկւււ՚հ զին ուոը'հհը ու խումբ մը կը փութացնէ գէսլի կեսար իոյ գի*֊ղերը^ Հետաւղհդելու Համար Հայ Հր ոսակ^էեր ը ։ Հետապնդումի գործը կը յանձնուի նաիյկին աւազաէլ րքԱու սրեվ փաշային ? որուն բոլոր ֆանըերը ի գհրհւ կելլեն ? որովՀետհւ ինջպէս կը Հաւաստհն մամա նակակ ինները ? ոստիկան*1ւեր ը մասնաւոր կերպով խոյս կու տայի*!։ Qbլլօնհր ու գտնուոզ տեղեր էն y այնըան որ առասպելներ Հիւսուած էի*!* tu'llոնց դեը բհ ա1լար Ա ուժին շոսրչ, Ժիրայրը Հալածող և. tit'llոը պատճառ եղող վատաՀամբաւ Տրդատ Վար դապետ' ՉեԱօներու Հարցին մ էջ ալ տխուր դե՛ր կը կատարէ։ Տրդատ Վար դապետ էուր առած Ըէէաէով որ ^այ յեղափոխականները իրենց կեդրոնատեղի ըրած էի*1ւ Տերէվանըը y կը կան չէ վանաՀայը 'hut'llիէլ Վարդապետը և. սպառ նալիցով իըմէ կը պաՀանջէ%իրե'1ւ յանձնհլ Հայ մարտիկները։ 'հանիէ լ Վար դապետ կը ւղատասխահւէ որ ի “// ,ը մ իաj'll ուխ տաւոը'հևը կը ճանչնայ^ որո'հ,բ վան հւ կու դան և չի Հհտա,ըր վւր ու իր անոնց գործեր "վ ՛

ՉԵԱՕՆԵՐԸ ԹՈՄԱՐՀԱՑԻ ՇՐՋԱՆԻՆ ՄԷՋ (հ ի ր ա յր ի օ ր հ ր է ն սկսեա լ թ ո մ ա ր g u t 'll Հ ն չա կ հ ա ն կուսա կցու թ ե ա ն կեդը ո ն ն ևր է'!! մ է կ*!է է ր ։ Հ ո ն յ ա յ տ ?/ ի Հ ն չ ա կ հ ա ն ա ն ո ւ ն ն ե ր է ի հ՝ (ֆարութիւն Ալթ ըպար մ ա ^րհան ^ Ս ա ր դ ի ս էքը/ ա ?/ճեա “հ ^Տետէ վարժապետ Պօյաճեան^ թ ա լաս ցի' Սարդիս? կեսարացի' Տիզրան թ է ր է ե ա ն և ուրիշներ։

էւԱՏԱ՜ՈԻքյԳհՆ__________________________________________________ 117 Qևէլօհ ե ր է ն ֆ ա ն ո ս ' զ ի ն ա գ ո ր ծ ո ւ թ ե ա մ բ կը դ բ ա ղ է ը քՒոմՀսը ղա յի ,ր էջ և ե ը իտսւ ս ա ր գ ո ւ թ հ ա րն ալ զ ինաէէարժ ո ւ թ իւ*հ կը ս ուքըե ը ն է ը ։ իՒուրվյւ ո ս տ ի կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ը լսւ֊ ը ա ռ ա ծ ԸԼԼս'է ո,Լ PL* Թ ո մ ա ր զ ա յի մ Զ ե լ լ օ ն հ ր ը է ը ե ն ը Հ ա մ ա ր կ ե դ ը ո ն Հ ա ս տ ա տ ա ծ ե ն ? Օ ը if ը կ ը շը ^ ա պ ա տ է և կը ս կ ս ի իւո ւզ ա ր կ ո ւ թ էւ-ննև ը ու ։ ը ս ս լա ռ ն ա յ ,ը ա ղ ա էը ա ը է ն հ ը ո Լ- թ է ' խ ս տ օ — ր է ն պ ի տ ի պ ա տ ժ ո ւ ի ն ? ևթ է ջ յ ա ն ձ ն ո ւ ի ն ։ Ս պ ա ռ ն ա լ ի ց ը կ ը ւքնայ անՀ/րտ/ր֊ ւաՊքվէ։ Հ ը ա մ ա ն ա տ ա ը ը կ ը ձ և ը բ ա կ ա լէ շա տ ե րը^ ո ր ո ն ը մ է ո մ ա ն վ* թ է և ւ կ ը իյ ո ստ nijiu'h ի րհ ? բ ա յը ա ն օ գ ո ւ տ ? ո ր ո վ Հէրտեւ թ ո ւք ա ր զ ա ՚յՒ Հ ն ւ ա կհս/ն ա ղ ա էը ը գ ի շ ե ր ա ն ց կ ը փ ա խ ը ն ե ն ի ր ե ն ը Հ ր ո ս ա կ ն ե ր ը և. կ ը ճ ա մ բ ե ն դ է պ ի Հ ա ճ ը ն ։ ԿՈՉԵՐՈՒ (ԵԱՖԹԱ) Խ Ն ԴԻՐԸ 1895է ն ա մ բ ո ղ ջ քՒ ս ւր յլի ա ն յ ո ւ ղ ո ւ մ ի կ ը մ ա տ ն ո ւ ի Հ ա բ ը ի մ ը ռուէ ո ր յա յտ ^ւի է CCԵ ս*ֆ P՛ ա ն ե բ ո ւ /քլնգիր"!!) ա ն ո ւն ս ւէ ։

սլա տ ճա ֊

Դեկտեմբերի ^5ին* ֆո,ըը Հ՚՚՚յրէ բոլոր մեծ ու պզտիկ կեգրոններուy Հըապաը ակք հեր ու ? կառավար <չւոտուն հր ու ? պաշտօ‘հեա 7/ևը ու. բ հակարաններ ՈԼ. պատերուն վրայ կը փակլյու-ին կարմիր թուղթի վրայ ղրուաե կոչեր՝ ուղղոսած թուրբ ժողովա֊ր դ ի՚հ։

կքէջ/րրէ^ւ ա ռ ա ջ ի ն ը կ ՚ը ս է ր *

«Օսմանցիներ, Հասեր ե Ապտիւյ Համիտ բռնակային թազաւորուը եան վերջին օրերը, որ անպատուաբեր ե իսյամուըեան անունին եւ ադտոտեր ե Օսմանի սուրբ դանը: Այդ բռնակայը յափշտակեր ե կայսրութիւնբ եւ աւերակի վերածեր ե նայրենիքը եւ ինքզինքը կաւլավարութեան դանին վրայ պանեյու ճամար աւքենսդալ նայրենասերներու անվերջ արիւններբ կը նոսեցնե: Այս դործերուն վրեժիւնդրութեան ձայնը բարձրացեք ե if ին տել երկինք: Հասեր ե գործեյու ժամը: հպումի ւքիյիոնաւոր նաւատարիմները, որ ազատ կերպով կ՚ապրին ուրիշ մեծ պետութեան ւքը իշխանութեան տակ, շուտով պիտի Տասնին ձեզի օզնուըեան: Քա՛ջ հղեքյ>: /*նչպէս կը տեսնու ի ? կոէշ_Ը այնպիսի ձեւով մ ր խմբագը ուած էը ? որ կարծել կու տար Pէ' իսլամ մ ըն է էԷԷ1որԼԸ) օգնութեան Հասն ող ազգն ալ* իսլամ Հնդ իկն է ։ Երկրորդ, կոչը դրուած է ,/>իչ մը այլաբանօրէն , րայւյ այնքան վրանբաց կերպովդ որ յայտնապէս կր լր աըն էր առաջին ըւ

«Հնդկական ւքեծ դեդ մը կայ, որ աշխարհիս ամենալալ բժիշկն ե; Այս դարւքանը ամենայաւ ու ւքիակն ե, որ կարոդ ե բժշկեյ կաըոլածանարուըիւնը, շնտարզեյոլթիւնը, անւքարսոդոլթիւնը եւ ուրիշ նիւանդութիւններ... որոնցմե շատեր կը մեռնին Թուրքիոյ մեջ: Այս դարմանը մոդովուրդը կը դարձնե տոկուն ել ուժեղ’ մեծ նիդերու Տամար. Այս դարմանը Տարիւր տարիե ի վեր կը զործածուի Անզյիոյ մեծ թազուՏի’ Վիքթորիայի յատուկ ՏրաՏանգներով: Անիկա ժողովուրդը կը դարձընե ատքաբաց: •Բիչ ատեն են Հնդկաստանեն կու զան մարդիկ, որոնք փորձառու են այդ դարմանը զործածեյոլ մեջ: Անոնք կու զան իսյամի երկիրը, անոնք կ՚առաջարկեն այդ դարմանը ժոդովուրդին, որ Տայածե տզիտուըիւնը, չարութիւնը, որպեսզի իսյամ երկրին մեջ թազաւորե բախտաւորութիւն:

118

Հ՜նՋԱ-ԿԵԱՆ

Ակ^հերեւ է որ երկու կոէերր էյրար կր լրաղ^ւե^է' յայտնելու Համար թուրդ» ժողուէուրդէ^ւ ? թէ Հնդկաստան է Հաւատակէղ ժողովուրդը պատրաստ է իրեն օդն ուէժեան Հասնելու^ եթ է (iնհ) աւղստամբէ [)ուլէժան է էչէսա^աւթեան դէմ ։ Աայտ^էէ ^1ԸԼԼ'"յ ո[* ,սձԳ Էր/ն^րՐՐ ***պուած էէն ԱթԷ^էդւԷ ^է^_ թուրդ*երէն 7 ա^էդլէակււմհ Հ(.ՏէյլԷ Նէ"*֊ղ^) թ ևր թ է թ ղթ ակէր՝ Ֆէղ լՒերարտէն կողմէ ։ Այս վեր ջէյ՚հր Հ?/ էակևա^ւ կեդ ր ո?/Է‘հ Հետ յար աբեր ու թ հան մ էջ կր tfinնէ կոջե֊ ր ր տարածելու. Համար ։ կևդ ր ոնր՝ էր >ամ ամ՝տութ էւն ր յա յտն հլու( ^թռուղէկ‘հհր ր կը ղրկու֊էն քՒուր ր էո յ Հնէակևան մ ասնաճէւ.ղհր ուն ։ կչււմհակուած Օր ը ^ քյւրբաէJ առտու, մ ր , թ ռու րէկն հր ր կր վյակղուէւն բոլոր Հայաբնակ թ է' թուր— ,բաբհակ է րադալ»նևլ,ու 1ւ գէւղերու պատեր ուն ? // ար սաւէէ մ սամհե[ով թ է' ընթ՚՚Ր ղողհերը հ֊ թ կ՚ մանաւանդ կաturnվար ակահէ սլաչաօ‘հեաներ ը։ ft» Դրան ա"հ— // էջակ/// ‘հ ՀրաՀանդով ? ամբողջ երկրէ մէջ կը սկսէւ‘1 1 աե^ւդադէ^ւ էյուղար կու֊ էժէւՀմհեր^ Հարղուդ‘հնութէւ*հ‘հեր ? ձերբակ ալութ էմհ ներ ՝ հրեւան Հանելու Հա— if ար ան ոն ր Հհդէ հակր ։ Պոլսէն յատկապէս երկու ւէաշաներ կեսար էա կու դան ^ էրհ հif *» ետ առ նել ով Անգարայէ կուսակալր ե. ա‘հդ լէակա‘հ Հէււղատոսը։ Ա^ւգլէակոմհ Հէււղատոսը Հ*ուշանար յայտարարելու թէ CCեաֆէքա))‘հեր ու Հեղէնակ ր ո'ջ Հնդէկ է^ ո'չ էս լամ և. **'ջ աէ՝ ԳԼեա9ե ? աձԼ յեղափո — էյակm‘it‘ftեր ու. գործն է։ Այս յայտարարսւթէւնը կր բաւէր որպէսզէ ‘հոր Հալածանքներ շղթայազերծուէ էն Հյսյկական նա^ոմհդհեր ուն մէջ ։ ftոլոր կասկածհլէն ևրը ղանա՛ զան կողմևրէ կր բերուէէն հ կր լեղուէէն կեսար էւսյ բանտը^ որ ոն ղ թէւը մէ/հջեւ 500/* կը Հասնէր։ Հայութհան յուղում ը հ ղսյյրոյթր էր հն if դադաթ‘հակէաէԿւ կը Հասնէր? երբ յա յտն է ^ Z 7/ / ' " / 1 թէ բահ տար կևալհևր ր անՀուն տանջան,ընեբ ու կ*ենթարկուէն ? ոբպէսղէ էսոստովսմհութ էւ՚էմհեր կատարեմ։։ ftա‘հաար կեալ*հեր էն մէկը՝ քէուբէն ճեվ /// >էր ճեա հ ^ ջդ էմանա լով ծհծ էն սլաաճառա ծ տանջանվյներուն ^ կր մասմհէ 2Հ1ւէակեաննհր ու անուննեք ր ը։ ftmjih— բաէւաաբար ճե ifաէ՝հ ։ճեա^ւ կուսակղակա ‘հ ր հկեր ևբու մէայն կեղծ աV/// ւ ‘հ‘հեր ը դէտէր ^ որով չատեր կբղան ազատէլ ձեր բակալութ են էր հ ։ Անոր օրէնակէն Հետեւհլով ուր էշ վատասերած մը' կարապետ (JաՀաթճեան ? կը յա յտն է կառավար ութեա*հ ? որ թէեւ էհդ* ՚ներկայէս կուսակղութ եան մէւ ւէ, սակայն աահ՛հէ՛հ եղած է ? կը ճանէնայ բոլորը♦ (քաՀ/// թ ճհա‘հէ ղու ղմ սմհէ ըը կը կեդր it 'llա‘հայ կուս ակղու թ'՛հան երկու ղեկավար ՛հերու ն' Անասն //■չաուն էէ 1ւ կար ա֊ սլեա քՒումայհանէ վր այ ։ Ասոնդ) կը դ ա՚հու էէ ‘հ V*ահէէլ ւԼարդապետէ մ օա ^ էսկ (էէրայր՝ Ա• կարապետ է վանվ > ը { Լուր առնելուն սլէս բոլորն։ ալ կր յաջողէ ն փաՒւՒւ> ՏԵ/դ՚ԼԱՆԲԻ Խ11ՒԶԱՐԿՈՒԹԻՒՆԸ Թուրդ* ոսաէկանութ էւն ը լուր առած ըլլալով թէ Տերէվան^ը դարձած էր Հայ յեղափոքսականներ ու կեդր n‘hաահ՚ւէ, 4’ որ ոչէ խուզարկութեան ենթ ար— կել զայն t \)՝ննդեան ճրադալոյղէ օր ր ^ անսպասելէ օր էն մ օտ 200 թւււրվI սս— . տէկս/էէնեբ ? ՀարԷւրապետ ԱէյֆսւլլաՀԷ 1ւ Թ***լ***սէ ոստէկանապետ ԱՀմէտ ւղէյ է առաջնոր դու թեամբ վան դ>կը թափէ^ւ։ կկեղելյակա՛հ ար ար ողութ էւն ը կր էյա‘հ— դարսւէ։ Աղօթողհերը կամացուկ ասմհեր ‘11էն կը ^ըաշուէն և. սարսափած կը սւղասlr‘h էսուզար կութեա հ վեր ջաւսր ութ եա հ ։

lid

0|ԱՏ1րոհԹհԻՆ Աստ ի կա նա ւղ հտ ր ^իան ի է լ

1Լ ա ր գ ա ս լ ե տ է ն կ ը ւզա՝»ա ն ջ է յ ա յ տ ն հ լ

ր ի ն /*- ի ր ը ն կ և ր ^ ւ ե բ ո ւ ն թ ա ը ս ///ո ր ը ?

խ ս ս տ ա ն ա լո վ

լա յ ն

Ե ր բ է} ա ֊ ր վ) պ ա շ տ օ ն ա տ ա ր ը կ ը տ/րսնէ թ է ա ն կ ա ը և լ է է

(է ի ը ա յ -

էէարձատր ո ւ թ էլ.*!! ։

կ ա շ ա ռ ֊ը ո վ աը գ է ւ ն ը է

հ ա ս ն է Հ յ կ ը փ ո ր ձ է ս պա ռ ն ա լ է էը1ւ ե ր ո վ ս ա ր ս ա փ ե g ‘h ե լ վ ա ր դ ապ ե ա ր ։ Ան ,ր ա ^ է մ ր օր մ ա մ ա ն ա կ կ ո ւ տա յ վ ա ն ա հ օ ր ' գ ր ա կ ա ն պա տ ա ս խ ա ն մ ը ս ա ա ն ա լ ո ւ հ ա մ ա ր t Ո ս տ ի կ ա ն ա պ ե տ ը կ ը մ ե կ V/ է կ և ս ա ր է ա և շ ա բ ա թ մ ը և տ ը նա յ Տծըէվա նը^

էր

հևա բ ե ր ե լ ո վ Ա ա ր սե ղ

ըա շկո-տ ե լ ո վ % ձ ի ւ ն ե ը ո ւ մ է ջ է ն

կը

էէե ր ա գ ա ռ —

Տ է օ ը մ Է ճ և ա ն ը % շղ թ ա յա կ ա պ ։

Զ այն

բերա ծ է ի ն ,

Ա էյֆ ,,Լ-ԷԼ1ս^ կբ օլա հա նջէ վա ր գ ա պ ե տ է*1ւ%յ ա ն ձն և լ Ա*է ր ա յր է և. կ ի ւ լ պ է ն կի ^ ին*շ_պէս նա և քՆշաուն էէ վ ե ը ա բ ե ը ե ա լ բ ո լո ր ի ր եղէ՚ենե ր ը ^ ոը ոն ը վ ա ն ը ը ձ գ ո ւա ծ էի*ն ։ \j ր բ Ո*անիէլ Վ^աըգապետ կը փ ոըձէ ա ռ ա ը կո ւ-թ ի ւ ն ն ևը ո ս տ ի կ ա ն ն ե ր ը կը յա ր ձ ա կ ի ն վ ր ա ն և. կը գ ա ն ա կ ո ծ ե ն ղ Ւ^՚Ք") է ր ե ն հետ ն ա ե ւ ի ը սսլա ս ալ ո ր ը ^ որ ջ գ ի մ ա ն ա լո վ տ ա ն ջ ա ն ը ն ե ր ո ւն ? կը յա յտ ն է ի ը ե ը ո ւ ն տև ղըք Ե րերա , մ էջ կը դ տ ն ո ւ է ը ն ա և էէշտ ունիի կո ղ մ է գ ր ո ւա ծ Կիւ-լպէնկի կեն ս ա դ ր ա կ ա ն ը ? է ն ջ պ է ս *նա և կ ո ւ ս ա կը ո ւ թ ե ա*!! վ ե ր ա բ ե ր ե ա լ կ ա ր գ մ ը կ ա ը ե ւո ր

—

փա ս տ iti թ ո ւ ղ թ h ր ը ։

fljուզար կութ եւմհց հետեւա*հըո վ կը ձերրակալեն */»/«ն Ւէւ և էր սեւ ձիուն վրայ գրած%ղինը կը ։իոէյագր ե?/ կեսար իա։ Ա սպ ա տ ա 1լ1։ե ր է ն

Ա 'ի ր ի ճ ա ն

փ ա հոս և

Ա ի ս ա կ ճ ա I։ օ թ ի և

տ ի կ ձ մ ե ո -ո ւա ^է պ ա տ ճ ա ռ ո վ ^ ս /ն կ ա ր ո ղ կ ' ը լ լ ա ն *»ե տ ա ւղ^հգող ս ս ա ի կ ա ‘հ ?/ ե ր ո ւ

ձե ո յ յ ր ։

էքա թ իւ Հ հշա կեա հ ե ր ի տ ա ս ա ր դ ն ե ր il ա լ ձ մ ր ա ն ի յ ս տ ո ւ թ ե ա ն 500£ աւ ե լ ի հայ

կ ե ս ա ր ի ո յ ա յգ խ հ ե ր ը

հ rij'h սլ է ս ^

ո ր ո ն ,ր

կեսա ր ի ո յ

թ ուրը

հ ի ւծ ա ծ

կ ։ ի յ էե ա ն

ս ա ս **

ւլ է ր հ՛հ ը

ա ււլ ա ս ա ա ?/ ա ծ բ ա զ —

չ կա ր ո ղա*1է ա լ ո ւէ

կ ը ձ ե ր բ ա կ ա լո ւի ն ։

բ ա նտ ա ր կ ե ա լ ն եր ?

փա խ չե լո ւ և

՝Լ ար գ աոլետր

երկա ր

բա նտ ը

դ ի մ ut

կ ը լ ե զ ո ւ քւն

պ ա շ տ օ ն ե ւոհե ր ո ւ հ ա մ ա ր

շ ա հ ա գ ո ր ծ ո ւ մ ի և կ ե ղ ե ը ո ւ մ ի ա ղ բ ի ւ ը կ ը հա ն գ ի ս ա ն ա ն ։ Ա 'ա պ ո ւր Աղասի'հ^

Ա է յ ֆ ո ւ լ լ ա հ և- ո ս տ ի կա՛հ ա պետ ը հա ր ւլ ա բ 7/ 7/ է £ դ ա տ ա -

ւ ո ը ի և մ ի ւ է ժ ե ս ե ր ի ֆ Հ ա յ տ ա ը փ ա շ ա յի կ ո ղ ոս լտ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր հ ա յ ե ր ը ։ ատեն։

Հ ա յ բ ա ն տ ա ր կե ա լ ն ե ր ր ը ո ւ ն է ն

մ օ տ յ հ ա խ ա պ է ս փ ա յտ ի կ ա մ Հոն

քՒապուր Ա ղ ա ս ի ն

փ ա ւի ա ը է ի ն ' րագրել

իբրեւ

հետ

ընկեր ութիւ^!

Հա րցա ըննութ իւնները ոտը ի

կը

ա ր թ*ն լլն ե լ ո ւէ կ ը հար ո ւ ա ծ ն և ր ո վ

մ ը կ ա զ մ ա ծ է ի ‘հ '

կատար ու է ն

ւլ է չ ե ր

տա ն է ի ն գ ա տ ա ւ ո ր ի ն

լա լ մ ը

ծե ծե լէ յե տ ո յ։

և Ա էյֆ ո ւլլա հ կը թ ե լա գ ր է ի ն գ ր ա գ ր ի ն ?

էնջ

որ

կը

ա մ բ ա ս տ ա*հ ե ա լ ն ե ը ո ւ իյ ո ս տ ուէա*ն ո ւ թ է ւն^ւե ր ր • աւզա' ս տ ո

կու տ ա յի ն և կը

յ ա յ տ ար ա բ է ի ն

որպէս

յա ն ըապար տ ։

կ ա շա ո -ը ի մ ի ջ ^ է ո ր գ ն ե ր ը կ ը գ ի մ է ի ն ա մ բ ա ս տ ա ն ե ա լ ի

Ա ռա ւօտ ուն

պար ա գա նև ր սւն և մ ե ծ

կակ գ ո ւ մ ա ր ի մ ը գ ի մ ա ը ' ջ ե ղ ե ա լ կը հ ա մ ա ր է ի ն գ ի շ ե ր ս ւ ա ն հա ը զա ը ն ն ո ւ թ ե ա ն ա րգիւնըը

և բա^ւտա ր կե/ս լ ի ս տ ո ր ա գ ր ո ւ թ իւ*1ւ ը ։

'եատաւյ ար ո ւ թ եո/հ

ամբո՛ղջ

ը^հթաըըին

տin'll ջա ն ը ի ս/հմա ր գկա յ ի “ն մ ի ջ ո ց ն ե ր ? ո ր ոն ը

թ ո ւ ը ը և ը ը ի յա յտ կը սա կա յն

ա*1ւղօր

բե ր ե ն

եղա ն Հ ն Հ ակ-֊

ե ան հեր ո ս ‘ն ե ը է ւլաղտն ի,ըներ կս ր զե լ ։

փան ի մ ը փ ա ստ եր% ա յ գ թ բ ը ա բ ա բ ո յ մ է ջ ո ղ ն ե ր է ն ♦

կե ս ա ր ա զ ի Ա ա ճա ո-եա ն ա ն ո ւ ն ո վ ե ր ի տ ա ս ա ր դ ի մ ը ս տ ը ե ր ն ո ւ ո ւ ս ե ր ը շ ի կա լյա ե ե ր կ ա Բ " վ V ա յ ր ե րհ y աո-անը սակայնն ա ն կ է բ ա ն մ ը կ ա ր ե ն ա լ փ ր ց ն ե լ ո ւ ։ Էն ալ աս ի ո ւ ս ո ւ ց ի շ ն ե ը էն կ ա րա պ ետ փ ե ր թ մ ե ն ե ա ն ը ս ա ս տ ի կ ծ ե ծ ելէ յե ա ո յ ? մ ա մ ե ր աէ Ղ 1[ս ի վ ա յր կ Ը կ ա խ ե ն և ա պ ա շ ա բ ա թ հ ե ր ո ւէ ած խ ա ղա ցի մ ը մ է ջ կը փ ա կեն։

120

հնջակեան

ԵՎերէկցի ու[*Ւն ուսուցիջ P 19 ամեայ Սաբ տիը ոս ՜ձիւԼանհանը ^ 2_P P *~ ջանաւարտ //*ար ղու անի ը սլ( ճէ'// ; մ lrը կաը// լզած կը ծեծե?/ ? ոա վչէ^ւ կը կախեն ասլա' ա‘եօթ ի , կիսամեռ, կը ‘էւետեն ցհխեը ու մէջ ? սակայն» ջեն կլմհաը բառ մը ան ոը բ1րընէն։ Այս Հ>սը ցաը ննութ իմն նեը ու. ընթացքին ի յայա կու գա յ կեսարացի մայուն անընկճելի կամըը^ պողպատէ € հկարագիրը և խորունկ Հայրենասի֊ բու ի)իւհ ը ։ թեսարիս յ գ աաա ///ը uւ թ եա?/ ը թ աtj,բի*1 ւ' գ իշեը մը '}՝աV/իէէ Վարգապետ ? Անասն քհշտուն ի 1 ւ֊ */»/րը ուէբէ փաւիաղևան կը Հանու-ին Պոլսէն նոբ եկած ևը֊ կու ըննիջներ ու առջեւ ? սը till ը ^ԼԱ 1[ տեղ դրաւած էին նաև- էնկիւր իի կու֊ յյակալը և կեսար իոյ կառաւէարիջը։ Պոլսէն եկած Ապետին փաշան կը Հարլյնէ թէ ի^նջ նպատակ կը Հետապնդեն Հնչ ակեանները։ Փափտղեան առաջինը VԸԼ1աJ ՈP fyP լղաաասիսանէ ^ թէ իը ե*1 ւը կը պաՀանջեն դատարանական ար֊ էէար ութ իւ^ւ յ մարգափայել կեանը^ կաշառակեր ու թ եան ջնջում և. բռնաբա֊ րութեա< 1 ։ իսսլառ Վերացում ։ Փ,սփաղեա< 1 է կ*աւելցն է ?/ա/ւ որ կրօ^ւակա*!։ և. ցե֊ ղային իւտր ական ութ իւն ը պիտի կործանէ թուրը իան ? որ ուն ւէեր աէլման կ1 աչ֊ իյատին Հնջակեանները ։ Ոլրիչ Հար լյաքննոսթե ան մ ը ընթ ացըին Փո՚փազեան շատ աւելի բուռն և. անղուսսլ կեցուածը մ ր կ*ունենա յ ^ որ ու ՀետեւանըոՎ Ապետին փաշա կը կարգագրէ Հար բաընն ութ իւ^ւը գագր եցնել և Փլսփ*սզեանը Պոլիս ճամբել' Հոն գատուե լու Համար ։

V*ան Ւէւ

՚Լարդապետ դէսլի Անդարա աըսոբի միասին' իր յուշերու ն մէջ

կը գրէ. CC• • *Փիշերը ղիս 7լ/, / ր^/ կ,Առը ^ յեաոյ երկաթուղի ու

շիտակ

Հա^ւեցի՚էւ

Պ ո լի ս յ 7,ա լ •*՛ թ 1Ա Ս ե ր ա յ ի յ ի մ ա ր ա ե ո ր ր . . • ո ր պ է ս խ ե ն թ » ։

կեսաըիոյ մ էջ ր Աախնական Հար ցա,ըննսւ թ եան ե*1էթ ար կուե լէ յետոյ' 80 գատապարտեալէէեր կը ղր կու ին Անդարա ? Հոն դատուելու Համար$ Այ" մ ասին շատ թանկագին տեղեկութ իւններ կու տայ քէանիէլ Վար֊ գապետ իր յուշագր ութ եան մէջ»— &Արշ*սլո յսէն առաջ սկսա*հ բանտ ին առջեւ 2_ղթ/սյել 80 գատապար֊ տեալ յեղափոխակա^ւ^էեր ը ? որոնը տախտակէ բեռան սայլեր ու մէջ լեցուե֊ բան։ Այղ֊ ցուրտ եղա^ւակին ? առանց ուտելիըի^ առանց փոխնորդ Հագուստի ճամբայ Հանուեցան< Երեը օր ետը միայն բոլոր բանտար կետլներ ը Լբացի ւէարգապետէն ե- ըան ի մը այլ ղեկաւէարն հր էն} ? շղթայակապ կը ճամբուին դէպի Անգար ա' երկու կառըեըսւ մէջ տեղալ որ ուած» ։ V* նիէլ Վարգաւղետի կառըին մէջ կը գան ու էր երեք Հակ Հագուստե֊ ղէն և ղանաղա^ւ ուտելի ըն եր ? որ կեսարտցիը իրև^է յանձնած էին ճամբան կար օտեալներ ուն բաժնելու Համար։ կարաւա 1 ։ի*հ մաս կը կաղմէին նաև Թա֊ պուր Աղասին ք ԱէյֆուլլաՀըք թալաս ի ոստիկանապետ' ԱՀմէտ պէյ և. ո1~րիշ .բանի մր սլաշտօնհաներ։ 7*անիէլ Վար գապետ ի կառը ի*!։ մ էջ էի*!։ Զելլօնհրէն' կիւլպէնկն ու Փ1Ա նոսը։ Էյը բ կեսար իայէն Հազիւ օր մ ը Հեռացած էր կարա֊ լան ը ? թապուր Աղասին Վարգապետին ալ ձեռնակապ զարնել կու տայ։ կառըերուն ժէջ ժանտարմաներ նստե ցուցած էէն' խստօրէն Հսկելու Համար կալանաւսր նևրուն վը այ ։ ՜ձամբու ընթ ա անիէլ Վարգապետ Կը բարեկաման այ իրենց ժան֊

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

121

տարմայի’1 ւ Հհա ։ Ան կը դրաւուի վանաՀօր խօսքերէն և վարմունքէն ու կը դառ^հայ in’ll ոը կամակատաը ը։ 7'ա^ էէէ Վ^արդապևտ ,ըա տեղեակ էր որ Կ հ ւ ֊ Ովէէւկ 1ւ ֆանոս մա Հու ա'// դա տ/// պար տսւած էի’ն 1ւ ամէՀ ն Հ?/ար կը խորՀի զա֊ ’ն// ‘նքը կերսլով մ ը ւիաիւցնելու //աս ի*ն։ V*ա5/1 1 էԷ */ աբդաւղետ ժա^ւտարմայՒ մհ ջ ոցսվ ձեռք կը րհր է ողոր և- մեղրամոմ։ Ցերեկ ատեն անոնք կը սղորէին իրհնք) ոտքի շղթա^ւերը , դէ^երր մեղրամոմուէ կը լեցնէի^ւ սղոցուած տեղև֊ ր ը, որւղէսղի ք ’ն‘նս/ թ հա?/ ատեն կասկած է ջե’նթարկուի’ն ։ Անգար ա Հասնելու աակաւ ին երկու օր էքևացած էր , եր ր գիշեր մ ը , մ ինչ պաՀակը իր ամե^ւօրեայ կերուխումի մէջ էր , երկու կալա*!։աւ որն հր ր կը յա £ողին կառքի պատուՀանէն գուրս նետուիլ և փ։"խջիէ։ Շուտ ուշ միայն լուր կը արուի քՒաւղուր Աղասիին և ընկերներուն ^ երբ երկու Զելլօները շատոնց Հեռացած էխ* և անգտս/հե / ի գարձած ։ Թուրք դիՀ։ու որ ’ներ ը կր ճամ֊ բուին ամէն ուղղութեամբ%գտ^էելու Համար փախ ստակա’1ւ’1 ներ ը։ Պատասխա֊ նատուութեան կը կա^ւչուի րա’նիէլ Վարգաւղետ՝ որպէս կազմ ակեր»ղիչ ույս փախուստին։ Աակայն եըբ ան կը յայտնէ թ է՝ եթէ լուր ու^ւեցած Ըէէս՚Ը՝ ք-նՔն ալ Հետեր ն ին կը փախ չէր.-., ոոտիկահ հեր ը ար ամ աբան ակա՛հ կը գըա֊ նեն ւղատասխանը 1ւ Հանդ իսա կը ձգեն։ կի1 -լոլէ^հկ եւ Փ՚ոնոս երեք օր Հետիոտն ճամբայ կը կտրե’1 ւ և բոլորովին ուժասպառ կ' ըլլան , մ անաւանգ որ ուտելի,ըի ալ նեղութ իւն կ*ունենան ։ Հար կագր ուա ծ' Պէր է,ըեաթլը Մատէ^ւ կոչուած թբքւոկահւ Ղ՜11ւ՜Ղ.[1 if ա’հեն ուտելիք» ճարելու։ ՊատաՀական գուռ մը կը զաբնև^!։ Տունտէրը սիրով ներս կը տան ի ու կը կերակրէ. բայց և այնւղէս շուտով էՈԼԸ կուտայ ոստի֊ կահ։ութ եtil’ll' կասկածելի Հիւրերուն մաււի’ն և. կը ձերբակալսւին ։ (ծապուր Աղասիին։ կը ղրկու ի*1ւ մեր երկու բա հար ի Հրոսակները։ կը աար ու ին Անգար ա' ուր տեղի սլիտի ունե^էար ոմնոնց 1ւ ուրիշ շատերու գատավար ութ իւ^էը ։

ԷՆ ԿԻՒՐԻԻ (ԱՆԳԱՐԱ8Ի) ԳԱՏԱՎ ԱՐՈՒԹ ԻՒՆԸ կեսար իայէն բեր ուա ծ 170 ամբաստin’lihաէհեր էն զատ յ Անգարս» կը բերլին Աաըղս/ ա?/Է‘ն , կոզղաթ էն , էվերէկէն 1ւ այլ տեղերէ^ւ շուրջ 300 կալա֊ նաւոր Հայեր եւս , որսլէս յեղափոխակա^մներ ։ Թուրք կառաւէար ութ իմն ը որ ք ան /" /' ոտ էր յեղափոխակա^մհեր ու Հե֊ տապնդման , նոյնքւոն թոյլատու էր ամ բաստա^ւեալներ ը կաշառքով ազատե֊ լու գ որ ծին մ էջ ։ Ձիշեալ ամբաստանես»լհեր ը վեց ամիս բանտ սլաՀհլէ յետոյ, թուրք կառավար ութ իմնը ՀետղՀևտէ կ*արձակէ զան ոն ք , ւղաՀելուէ միայն 56 Հոգի։ Այր օրեր ու գէւղքերուն ե’նթակայ և իրազեկ հղողներ ը կը Հաստատեն թ է' Ապետին ւիաշա կրետացի էր 1ւ լալ յունագէտ ։ Ան եղած էր երկար տա֊ ր ի^ւեր Արտաքին Գործոց նս»իւար ար ու թ եւսն սլւսշտօնատար ։ Պերլինի ՎեՀա֊ ւ՛էողսվին ատեն' նո յն իսկ ան ւլո»մ եղած էր թուրք սլատուիրւսկութես»է ն և շատ լաւ ըմբռնած էր թէ որքան գէշ կը տպաւորուին օտարները? եր ր Հարցը ^ԼԸ վերաբերէր Թուրքիոյ մէջ տեղի ունե ցող ՀարստաՀաբ ութ իւնն հր ուն ։ Այդ էր պատճառը, որ ա՚ն թ եթեւօրէն կը նայէր այս Հարցին։ 1ւ կ՚ուղէր որքան կարելի է անաղմ ուկ in’llցընել գա տավար ութի ւն ը 1ւ օտար մամուլի’ll ’ll իւթ չՀայթայթել։ կաշառք ը իր ւսնվիճելի դերը ունեցաւ ամբա ստանհալներ ու ազատ արձակմա ն մ է ջ ,

122

ՀՆՉ11ԿԵԱՆ

ճ /* շդ այրէ օրերուն? էնկէւրէ կը դտնուէր կեսարացէ փաստաբահէ Ար֊ if և'llակ կֆկնտէ էյնուԼվէեան ^ up նաէսապէս էն pit ալ աifբmսmանու ած կր ; որ֊ պկս կազմ ակերպութ հա*!! ահէդ աif և. բա՛հտարկուած կեսար էոչ մկ ջ ^ ուրկկ աչը֊ սորուած էր կնկէւրէ։ կ*ր հթ կ նմ ան սլաաւքուէծէւհէ ifըհէ ալ ու 7/Էր ’jinյՈինվէն Ապ/րաին էիաշան է Աո՝ Jաէքա?/ակին ծ ահչցոլա ծ էր որպկս Թուր ,ըէnչ լաւադո յն բահէաստեղծհէե֊ ր Էհէ ւքկկր։ ԱպաԷւ լ Համէտ շատ չէր ախորժեր լուսաւք էտ ? մ անաւանդ դր չ է մար դո gifէ • ուստէ զաչհւ էնկէւլ*էէ կուսակալ նշահէակած էր ? էրակահէէհէ ifէջ որպկս ա,բսnր ևալ , կեդրս նկն Հեռու սլաՀհլու if տածումսif ։ Արմենակ կֆկհէտէհէ շատ Հմուտ տաճկագկտ րլլա լսւյ' դհւսՀատած էր Ա֊ պետէհէ փաշաչէ գրական կար սղութ էւհէը ։ ԼԼսէկա պատճառ դարձած էր որ եր կու մտաւորակա ննհր ու մ էջեւ սերտ Համակր ութ էւհւ 1ւ բարեկամու թ էւհւ րս— տեղծու էր։ Արմ'ենակ էֆէնտի Ենովվէևան կը չաՒ ղ Ի Ւ »ամսղել [J,ււլհաէ7/ ւէա֊ շան ? որ կարելէ չափով ամ բաստահւեալհւեր ուն թէւր պակաս ցուցնկ^ բան մր որ' թ կ' Հաչերու. և. թ կ' օտարհւհրու աչչչէն էր դ է(’ ը շատ աւելէ պէտէ բարձրացնէր ։ Ասլե/// էն փաշա կը չօժարէւ 1ւ էք7/սւէ,րեա7/ է. կողմ կ էւմբագրուած տեղեկագէր մ ր կը ներ կաչացհէկ Աուլթանէհէ ? ամ բաստահ։եալն հր ր մեծ մա֊ սսէմբ (cfuiuբուածհ/եր՜)) 1ւ ((մ ոլոր ու ածhiհր ներ կաչացհւելով ։ 1Լչգ Հարցէհւ մ կջ կարեւոր դեր կը կատարէ նաև. Ապհտէն փաշաչէ բ ք :՝ է[՛ ՝ Տ'* էժ• Տէգրահէ քՒսուլուրեա ե ։ Աչդ օրերուն էնկէւրէ կու դաչ դերմահւաց է Տ " ■ ւ՚ 1յ - Հ սֆման ? որ Փր ոֆ♦ ք(Ւում աչեահւէ ահւերձադն էր 1ւ կ*եբմահէէոչ Աւկուս^ա jt)աւլ ուՀէէհ) ուսոււյէչ — հւերկհւ։ Ան՝ Տով)թ » ք)՝ասլուր հահւէ մ է^հէսր դո ւթ եամ բ շատ 1 լ msէսատէւ երկու բահ/տար կեալհւեր ր' Փրոֆ» կ* ք)'ումinչեuihihl ու QուէԿանհէկս կ՚՚աչաեահւր ազա տել տալ։ Ապետէհւ փաշա թկեւ կր էւոստանաչ ? սակաչհւ սլատեր աղմ ակահ։ ատ— եահւր զանոնչղ մաՀուան կր դատասլարտկ ։ ՛ևատաւէար ու թ եահէ ր7/ էքացքրէ7/ ; էհ։jthtար դա ր ացմ ահւ և. էhiքր ՛//աււլ/// շտսլա հէուէքեւսհւ դծուէ շատ մ ը եր էտասաբ դհւհր բուռհւ 1լեըպւււ1 կր է րհհւադաաեն թ ուրքլյ էլառավinր ակահէ սէստեմ ր ^ տէրող ահւար դ ար ութ էւնն եր ր 1ւ Հարոտա — Հար ութ էւհներ ր ։ Աասն աւո րասլկս օտար Հէւպատոսական թ արդմ\ոններ ուն վրաչ թոր տպաւոբ ու թ էւն կր թո ղու երէտասաբդ սւսսւցէչ կվչչեր կցէ ք ք ա ր ֊ աէրոս շքէվւսհւեահւէ ելոչթ ը ։ Ղ^ահւէկլ Վրորդապհտ սոչն դա տաւէար ու թ հահւ ր(ւք« քացըէհւ առ էէ) կ*ունե— ‘հաչ ահւգամ մ ըհ ալ թ ուր քր դ աաար ա‘հ՛հ1/ր ու ահւար ւլար ու թ էլհւր 1ւ ւէտտած վ ji— ճակը մերկա ցհւել։ Աչսպկս' երբ կը կարդա ցու է կեսար էս չ մկէ էր Հարցաէ րըն— 7; ու թ եահւ ատենագր ութ էւհէը ? կը չաչտնկ որ ամ բողէ սւԷԷհէ շէնծսւ կ ահւէկա և. որ է7/քր նմահտ չաչտար ար ութ էւհւհ։եր երբեդ։ չէ ըրած ։ I,աէսադ.աՀը կը դառ— ՛հաչ 1ւ կը Հարցհէէ կեսար էւոչ Հար ցավ>ննէչէն ։ Ահւ կր կ/ււրկամէ 1ւ չէ կրնար ին,լպինՔ ար դաբ ացհւհլ։ Վ^ար դա սլհաէւհւ օրէհէակէ hi ։րաՀալեր սւած' մէւս 12 մեղ ադ րեալներն ալ ն„յն չաչտար ար ու էյ էւհէր կ’ ը ՛հհ7/ ։ կը սկսէ ւէէճաբահւու֊ էյ էւհ հէաԷսագաՀԷ 1ւ Հար ցավշնհէէչէ մ էյջեւ ։ Աեղադրեա լներէն ամկնկն չանդուդև և. պերճաէսօսը (Լհոոոհւ քէշտունէն Լը , փորձառու 1ւ էյր ծ ուած չեղաւէաէսակահ։ մը ^ որ կը չաչտարարկ*

123

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

մինչեւ ման կռուի] Jii-bGcj պանանջներուն իրագործման նամար, որ միաժամանակ թուրք աշխատաւորութևան պանանջն այ ե; Մենք, այս երկւփ զաւակներս, կ՛ուզենք ազատ ապւՓե Կ’ուզենք որ աշխատաւոր մողովուրդի նամար նւզաստաւոր օրենքներ մշակուին, որ ան աղատուի այլեւս բռնակալութեան նիրաններեն եւ ձեռք թերե քազաքական ազատ կևանքի պայմաններ:» քհշտունէն երբ կը էւօսէր թուբվէ պաշտօնեա֊ 7ւհլւու. կաշաո.ակեբ ութ եա*հ մասէ՞հ? կը դաո.նայ դա— տաւորներու շաը ,լւէ ն մ էջ ա/ր^ գրաւած զէնսւորա֊ կան տեղակալէ^! ու. կ}ըսէ • — ]*սկ դուհ ? որ այոօր կարւաւէար ու.թ եան շաՀ/րըու. ջատադաէ' Հարցեր կու աաս ^ ? Ւ^14ՀԳ՚յ մէկր ջե1 0 ս կառաւէար ու թ էւ^ւը կողուղաողհերէ*1ւ ։ քէու՝1ւ չ /, /' /' "ր 800 ալ։ծաթ մեձէւո աո.նելուէ §00 Հրացունէ ւիամփուշտ տուէր մեզի։ (^շտու^ւէէ այս յանդուգհ յա յտարար ու թ էւհ ը in'llակ՝հկալէ կը բեր է թ է՛ ամ բասաա՛հեալ զին ուո֊ րակա՝հը^ թ է՛ աաևահր և. թ է' բոլոր ՝1ւեր կա^ւեր ր t []՝հղադբ եալը էր էԼբԷ^ը աււնելու եւ Հարցը թ աղելու Ա Ն Տ Ո Ն Ռ Շ Տ ՈհՆ Ի Համար կը ւէորձէ րանաէ'll մ էջ թ ունաւորևլ քհշաու— նէն. բայց երբ կուսակալը կը տեղեկա^հսյ էր ողութ էւ'հր ? բժշկակա'1ւ օդհու [Jիւ.ն կը 4ասg'ltէև.մ աՀուան ճէր ա'll'llեր է7/ 1 լ՚ ազաա է քք*շտունէն t *}ա ատար ա'հր[(1// լ կու տայ 56 մ եղադրե սւլներ ուն որ էրե^էց փաստա— բաԴւ^ւերը ունենան t Անտոն քհշտունէն գրաւոր կը ներկա յաց^ւէ էր ւ[երջէն սլաշտսլա'llողականԸ, ոլ։ դլսւի։ դսրծոլյ մ ըԱ է' այն ատհնու ա՚ե Հայութհան իւչձևլմհ ու. հհը* նլ ո։ ilhllը ը աըտայայտող։ Ասևլոըդ *•I։ն,ը Համաըհը է ըան ի մը մ կմ ըհ ը ո ։ iliih ը ըհևլ ս,յ ղ ֊ ո/աշս։ պանսղականէն ։ յ

«Տեր Նախազան, ‘(’աղաքական ծանր յանցանքի ամբաստանութեամբ՝ նինզ ամիսե ի վեր ձերբակալուած եւ թանտարկուած Inf: Ինծի տրուած ամբաստանազրեն կը տեզեկանամ, որ քաղաքական յանզաւոր ւքը կը նկատուիմ ես, որով* «առաջին կարզի ոճրագործ մըն եմ», ուււտի եւ դատապարտելի* ըստ տրամադրութեան պատմական օրենքի 58րդ յօդսւածին: Աս եւ իմ՛ ընկերներս, ոտ թե յանձաւոր, նայրենեաց շաներուն թշնամի եւ ոճրազործներ ենք, այ| ընզնակառակը, այս նուիրական նայրենիքին եւ եղբայր նայրենակիցներու շաներուն, նանզստութեան ու բարօրութեան ցանկացողներ: Մենք, ձնչակեաններս, կ՛ուց ենք ձեռք բերել քաղաքական կատարես!] ազատ կացութիւն մը, ուր աշխատաւոր մողովուրդի նամար տնտեսական, քաղաքական նըպաստաւոր օրենքներ ըլլան, ոողեսղի ան կարենայ յառաջդիմել: Կրնա՞] եւ կ՚ուզե՞ այդ վինակը իրագործեյ թուրք պետութիւնը: Ո՛Չ: Անա թե ինչո՞ւ կ՚ապստամբինք ալդ բռնութեան դեմ: Այո', ամեն երկրի մեջ նսզածանք կը պատանի, բայց անոնք բռնաւորներն ու աւազակները Տեն պաշտպան ևր անմեղ աշխատաւորներուն դեմ: Թուրքիոյ ւքեջ արցիլուած ե խօսքի, կրօնի, նոյնիսկ ուսման ազատութիլնը: Երկրի մեջ կը տիրե կաշառակևրութիւնը, խտրականութիւնը եւ մանաւանգ ոչ-թուրք տարրերուն դեմ նալածանքբ:

124

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

Տեր Ն ա խ ա գ ա հ , ոչ թե ա ն ի ր ա ւո ւթ ի ւն ն ե ր ո ւ դեւք բւււլոքոզներն 1.(1 յա նցա ւորներթ, ա յլ' զա նոնք յա ռ ա շ բերա լներթ: Կ ա ռա ւ|ա րա .թ ի ւն թ մ ե ր մ ա ս ի ն ծա նր պ ա տիժներ տնօրինելով մ ի ՞թ ե կրնալ որևւե օզուտ քա ղել: Կա րեյի" ե մ ի թ ե զ ա ւ ա ռ մթ ' հա մ ա ճ ա ր ա կ ե ն ա զա տ ել' նոլն հա մա ճ ա ր ա կ ե ն ւ|ա րա կա .սւծներթ մ ե ռ ց ն ե լո ւ]: Չե՞ որ աիւտթ ա րմա տ ա պ ես վերցնե|ա . ճ ա մ ա ր պետք ե ւ|երցնե| ախտին պ ա տ ճա ռն երթ: Մենք, ճա յերս 500 տարիե ի վ ե ր ճ ա ւա տ ա ր մ ո ւթ ե ա մ բ ծ ա ռ ա յա ծ ենք ա յս երկրին. ճի մա այ պատրաստ ենք ծ ա ռ ա յե լո ւ ա նոր ճ ա ս ա ր ա կ ա ց բ ա րօր ութ ե ա ն . օզնեցե՚ք մ՛ե զի որ կատարենք մ ե ր սլարտքթ»: կեսար իւէյ մ / $ կւսղւքԱսած էր Հայ ‘/'էստապաշտպան ԷքէսրifJill մ ը , ոը ա֊ ifէն ջանվյ կը թաէիէը if եղադ րեէսլհեր ը աղաւոևլէււ էաէքար։ ՛}•աinաէէար ու թ էս^էը կը ւյեր ջահա ւ ի ijljաս ալքբաստանևալէւեր 1/ւ.ն , //֊ րււնըմէ 17 ձււգի if աՀուան կր դատապարտ ու յւն ? fi Հոդ է՝ 15 տար է բան տար֊ կութ եա*ն ? 10 Հոդէ աԼ 7 տար ուան ։ \TաՀուան կը դա տապար տուէն • 1. Անառն Աշտուհ/Է^ պո լսեց ի ?45 տարեկան ? ուսու-ցէջ 2* կարապետ Թում այե ան ? մ արզուան ցէ ? 45 աարևկա‘ն , ու ոու ցէջ 3• ԱովՀաննէս կ*այ աեան ^ մար զուան ցէ ? 28 տաը հկահ , ուս ուցէ ջ 4 * կար օ 'Pitր թմենճե ան ? թ ալասցէ ? 21 տարևկան ? ուռուց էջ 0« Ա*ար տէր ոս Z )էւէանեin’ll ^ եֆ [*է3Ււ 19 տարեկա*հ ^ ուսսւցէջ 6 • [Tէս՛ակ ա ք*էչէճեան ? ևողղաթցէ? 34 տարեկան ^ ուսուցէջ 7 • Աակոբ ՊաՀլալուն է ? կէմ էր էկցէ ? 42 տարեկա*ն ^ վաճառա կա'ն 8* կարապետ Ալաճաճեան ? կևսարատհ 28 ա արհկան ^ ւէաճաո,ական 9» քՒորոս \քառուկեան (Ջ ^ //օ ) կէւրէնցէ^ 25 տարեկանդ վաճառական 10. ITէսակ է/աղրճե/ոէ ն ^ թ ալասցէ ? 23 տարեկա*ն ^ կաո ա։ւլա‘ե 11» կէւլւգէԳ/կ Համալեան ? թ ալասցէ ? 20 տարեկան ? ^էւս'ն 12* ԱովՀահ/Պւէս Արզուման եա*ն ? կ ես ա ր ւսց յ28 աարեկւաւ*!/ ? ՀԷւսն 13* էրէրէճան իյանապա[սեան ? թ ալասցէ ? 24 աարհկ ա*!/ ? ւլէն աւլոր ծ 14* ֆանոս էյաղուպեան ? թալասցէ ? 30 տարեկան ^ զէնադործ 10 ♦ Աակոբ ճ էսլէտէլէ կեան ^ կեսարացէ? 30 տարեկան ? վաճառական 16- Աւսրսե/լ Տէօրմէճեան ? կեսարացէ? 27 տարեկան } ij աճառmկա*ն 17. 7-ZOr" M / վարրէասլեա ? աերէվանվյլցէր? 42 տարեկան/։ Ասո*նցմէ կարապհտ ք(հումայեան ը 1ւ Աովձա^էնէս (յա այաեա< հը կաէւսորսնէ*ն ագատե լու Համար Աարղուանէ ,բոլկճէ տնօրէն Տո,բթ* ՀէԼ1է,[* կը ր [ [ս?է ամհ֊ րէկեան դեսպան էն։ Ա*էւս կողմէ' §էկ* քեումայե ան' ւլսւէցերէացէ գերմա֊* նու^է մ ը յ որ այդ օրեր ոմն էքւրոպա կր դտ^/ուէր ? կ'ա*նցն է Լս*նտո*ն և- Հանրայէն կար ծէ,րր ոտր է կը Հա*նէ։ ելաաըսթ ր՚նէ դաՀլէճր Պսլս սյ էր դեսսլա— '// է(ն մ էջ ոցով 1ւ //է՜/, ^2 օտար մ էջ*նորդո ւ թ եամ բ աես՚հց ա,լjiiisi արձակում ը կր սլանանջու է ։ ք** V*ուռը տեղէ կու տայ 1ւ երկուրն ալ Թուրվշէայէն դուրս կը վ տար ուէ ն } 1),նտ ոն Ա շ տ ո ւ ն է ն

կ ր յա ^ ո ղ է

տ Է հ.մ ն հ ր ո ւ թ ե թ ե ւ ա ց ո ւ մ կ* ը լ լ ա յ րլ.ործ)} չ ե է Ա ճ ա ն չ ց ո ւ ա ծ ։ որոնց մ է^ Հ ա ն ո ւ է*ն

էը

փ ա է յ ջ ե լ ո վ ա զ ա տ ո ւ է լ կ ա յս ա ղ ա ն է ն ։

բ ո լո ր

Ա յս պ է ս ՝

ա V/ ո ‘ն ց Հ ա մ ա ր ք ո ր ս ն էբ

Հ ո դ է կ 'ա

‘ն ա և- ^ էա ^էէէլ *էա ր ւբա սլև տ t

• — ք)'որոս (յ ա ռ ո ւ կ ե ա ն

Աա քցա նն է ս Ա ր դ ո ւմ ա ն ե ա ն

Լմեծ Չ ե լլօ ) ?

( / ՚ ^ ա ? /

վ)Աս ր ո ւ է՝.’ւ

Հ^ԷՊ/դ

ո ր ս լէ ս

Աէ/Էր է կ ե ա ն

թ-ր [ “ է ” լ է

Հ ս /լ.է / f է ա յ ‘ն կա յսա ղէս ն

կ է ւլս լէ ն կ

Պա -

(Լ ո ճ ր ա —

կը

Հա մ ա լ ե ա ն ? Տիշլէկ

JlJ ա ն ա ւգա է յե ա ն 1ւ ֆ ա ն ո ս

ք ք ա ղ ո ւպ ե ա ն ։

ՓււՏՄՈհԹՒԻՆ

125

MADAME THOUMAIAN, Wife of Prof. G. Thoumaian. It was through her exertions that her husband has been rescued from the hands of the Red S ultan . She is one of the untiring pioneers of the Ar menian Cause. Though herself of Swiss origin, she has adopted the nationality of her husband with all the strength of ner heart, and become a true A r m e n ia n , the like of which is not often found even among the native daughters of A r m e m i a , she is one of the earliest pioneers of the A r m e n ia n question, and since 1890, she did much for -the furtherance of that Cause in En gland. Ասոնց վաէ-ևբա ցեա լ կ'ա բ թ'հ ց՚հ են

վ ճ ի ռ ը կը Հասնի

REV.

PROF-

.1 /;

ո բ // բ

7/ ի 7/

Փ ՐՈՖ - & Ո Ի Մ Ա Յ Ե Ա Ն Ւ

ձեռ *1/ակա սլեբ

Աէյ իւ

դ^

իսկ Հերոս ները

ս[ / ;

ա ,բս ո բ ավ ա յ բ

զաբ^ւելով կը IIIա 'll ի հ ան օր է*1ւին

սե՚Աե ա կ բ t 1/ը էյ ա ե ՀIt7/ Հայ վւաՀաէւայ մ ը * էյր <17/ ա էյ III7 / /•

{ * )

Ջ Ո հ Ւ 8 Ե 1 ՜Ւ Ս 8 Ւ ՏՒ Կ Ի է C (* )

Օ բԷն։ \ յո յն գ ի շ ե ր ն

iijiiijiiniiiljiiilliii ի1 իւ՚հ նե յ, m

Հա մա ր։ Ա յն u ւՀե աե է- բ ո լո ր ը կը գ ն ե ն բեռա ն էյIIIո rji հբ ո ւ կ՝ էtl II 'll և 7/

B . D.

Պ Ա Տ Ո հ ե Լ հ Փ Ր Ո Ֆ . Կ Ս .Ր Ս .Պ Ե Տ & Ո Ւ Մ Ա Յ Ե Ա Ն

ա ն կս ղ ի նն ի ն կապել կսւ տան ^ ի բ ը ե ւ թ է

սլիաի ճա մբեն և

TH O UM AIAN ,

Armenian Christian Exile, condemned to death by the R e d S u l t a n and rescued by the in tervenlion of the British Government, in 1893. Since then he has consecrated himself to the work of making the Sufferings and the claims ol Armenia known in Europe and England. His address is O a k h u rs t, C h ig w e ll, L o n d o n , where these Albums can be obtained.

ll‘lt

V1 ,

u բ u'lt էբ

կա նգ

ի ի /(Իայս թ m Գ՛Ալ է կո^ու-ած Հը ասլաը ակր ^ ուր սլա տր ա ս տո ւա ծ

է ի ն կւսէսաղան^ւե ր ը

ա մ է ն կողմ ղ ji ն ու ոլւ նե ր աէ %ը ջ աոլ ատ ո ւա ծ :

1893 Qni-լիս 10 ի արշալոյս էն ? Հայ Տեղափոէյու թե u/ti կեսար էս յ անդ֊ ր անիկ ‘հա աաակնելIու. ւէա յրկեա7/ր կը Հաս^ւէ» •• է (*) Վէրրէրւ քբրոէ-ած՜ նկարնե՜րն ու գ.րու[ժիւննե՜րը Հլարլուած՜ էրն օրուայ օտար ւՐամ'ուլԷն1

ՀՆՉՕ.ԿԵՍ.Ն

i2 6

Ե['p դաՀէճը կր փորձկ քՒորոսի tj j>!Jft IIIհIffill hք կաfuազան ի nfաfl mհր , Հերոսը 1 լ րնղւէզ/ւ llji հհ* յ>ր ձեռվէէէվ Հանդսյքքր կft մ օահքքհ/ իft lj ղjl II , ftttItլ-վ- cժւԵՅՑԷ ՀԱՅԱՍՏԱՆ», II jilit 'llm>mmmIf 7/Itft ll mf um1 1ll I l l 'l l m/uf l f ! llf i ni jrlեամf t կfti f Jiմ աւսրե h il'I I I ֊ Հր։ fit՝որսս 'ffinl l ու կll ահ ji Ji'll f i l l 111If Jif ! մ էդ Աէամակր՝ If f t n։ Ill A կmjnut.Itf Լ՚հ ։!՛l։ կ օր աէԼաՀ It. էււղղսւած (J՛Jrր այր jl^t ։ ԱՀա աJif Նամակը»

«Սիրիլի j։fiկ1յ։*ն1ր«*, 1Լ'յ ստոյգ ե որ ժամերով կլւ նաշուուին մեր օր երբ: ե՚օգտոլիմ առիթեն, քանի որ դիակ մբ պիտի բ|յսւմ այսօր կամ վադբ: Կեանքի եւ. մանուան մեջտեդ կեցած եմ': Մարգարեական ոգի մբ կու գայ վրա», պարագան երբեք այսքան պարզ Տ1.ի տեսած... նաւատքն ինծի նամ ար իրականութիւն մբ կբ դառնալ այս պանուս: Այդ նաւատքբ ներշնչեցեք ժուլովուրդին, հաեւ սա փրկարար համոզումը բե՝ ժոդովուրդին համար կամենայբ կարենա] ե: Զինեցեք կիներն այ նոր գադափարներով : Հարւածներե ել կորուստներն մի վհսւտիք: Այս' մեր ցաւևրուն դեռ սկիզբն ե. դեռ աւե]ի մեծ հարուածներ պիտի բյլան, իրարանցումներ, կռիւներ, արիւն* այս ազատութեան նամբուն: Մի' վհատիք բնաւ, փրկոլբեան օրբ մ՚օտ ե, մ՛իայն բե՝ ան օգնական չմնան գործիչները: Հայուն ազատութիւնը նայը պետք ե զարբն ե. մուրայբ 0(|ուտ չունի, ւքիշտ ւդիտի խաբեն սեզի: Շատ ուժ պետք ետա| ասպատակներս:, կագմ՚ակերպոլթիւններուն, որոնք հրաշքներ կրնան գործեյ: Բ՛ա րք բռնակալի ասլակսւնած կառավարութիւնբ մ՛իշտ առիթներ պիտի տայ ժոդււվուրդբ կատդեցնելու: Այդ կատադութենեն մ՛իշտ օգտուեցեք; Սիրտ տուևք, պատրաստեցեք գիւզացիներբ, ա՜խ, իմ’ սիրական գիւդագիներբ: Զգուշացեք ժուլով ուր դներբ իրար դեմ՛ գրգռև|ե. մ՛ի' մոռնաք որ մեր դատը անիրաւ, բռնակսդ կառավարութեան դեմ՛ եa>: 1893,

մ ո ւլիս

1 » նկի,րիի ա յ ւ / դ աա ա ։Է ար ոլ ի1իւ ն։ր շատ մ և ծ աղr f ուկ կլւ բ ա լւ ձ լէ /// րյ / / կ ^ րլլայ թուրք իք/յ ի1է՚ ար տասաՀման։ի մ / էքասնաւոր շս։Հադր ղnութ իւն կր լյուղ եկ Հանրային կարծիքը կարմիր JJո ո/ լյիկներ ;յւ (^ևաֆթ անևր ու) Հարցին/ ՝հկաամամր ։ &ու լյաբևր ուած կը տ / f ոնու ի Հսկայ /լ///ւլմակևրսլո։.թ ի/. // tfր ^ որ իր ցան։ց/րր ր կրցած է "նIfinևլ Աամսոն/կնէ մինւչևւ [Jա// /// It , Տ[>•"“ք/•’1 [ սնկ ll մ ին/֊ չ/տ՚ւ 11'ուր ղու.ա!։ և. էնէկիլրիի ղ֊ատաւէար ու֊թ իւէ*ր կու տար Ititsհ իքԼ * Հըհ֊ ջակեւմհ կուսակցուիժ իւն րսևլուէ ւղէտք կր Հաս1լհալ ույդ օրևրուն' ամբողջ Կայութիւնը իր բոլոր ի/աւ1րրուէ? որ կր ձղտկր ոջ միայր հ իր ր/ // ղnij սլր դի ^ ‘ոյ է Համայն Թուրքիոյ բար օր ու թ ևան յ Ա յո ‘հ ո ր ա Հա / /

դ ա տ ա ւյ ա ր ո ւ ի} ի մ հ ը ս և ր ո ւ. " դ ի

իր

յ/ , ղ աէիո ի է ակ

///

Հսկա յ ն

ա ղ դ ե րյր /ւ թ ի i / l f ր

ո ւհ հ ցա ւ

դ ա ս տ ի ։ ս ր ա կ ո ւ֊ թ և m'f.i

f i ։ ս մ 'ա ն ա կ ի

sj ր ա յ ։

ԳԱԼՈՒՍՏ ԱՐՒԱՆեԱՆհ 1ԵՐՈՍՈՒԹհՒՆՆԵՐԸ Գա լուս տ

Ա,րիւ tuc hե ։ո հ if Հ կ ‘ll է այ

/լ ի / rj mtj 'll ակ / / / հ ՚

ղ ո ւ է ո ւ ր դ ի ո ւ շ ք ի ն ։՝ կ յւ է է և ր ա ծ ո ւ ի ն է աււա ս սլև լա կ ա ն/ անէուանէ շ ո ւ ր ջ թ ուրք

կ ր Հիւսուինէ

կ ա ռ ֊ ա վ ա ր ո ւ թ ի ւ ն։ ր

չէր

Հ կ ք ի ա ի) ա յ ի ն։ կրնա ր

տ ի սլ Ifր կUt ?

որոնք ք

անէձնէ ա ւ ո ր ո ւ թ և անէ և ֊

դ կ սլ ։ր ե ր

հ_ Հ և ր ո ո ա կ ա ն ։

ո ։չ ք //ր ը դ ո ցև լ նմանI Հ և ր ո ո ի մ ր

ր ///—

Ա րուն։ ևրդևր։ Հանք֊

ՊԱՏՄՈԻԹհԻՆ

127

դէպ , '*ր '^էկ կողմէ' դարձած էր Հայ ութ ևան պաշտամ ուն ըի առարկան ? /,սկ միւս կողմ է ալ թս՚֊րը և֊ ըիւրտ աւազակախումբերուն' աՀն ու սարսափը։ Թբըակակոմհ ՞տալածանըէ ազատուելու Համար' Արխանեան իր խում րով կր ըաշուի էքնձուրիի անառիկ լեռ^էերը 1ւ այ"էււոեղէ*հ կը ւէար է իր խումբիե ւղաաժիչ մ իջոցառո ւuttthր ը' ըիւրտ ւղէկևրոլր Ա և. աշէ իրեթ ապեաներ ու*հ դէմ ։ Այղ սլատճառով ալ \),րխա*էւեա*1ւի*հ կը արուի ((//' V/ձուր ի Աււիւծ )) սլա///ուան ունր։ Ան ծանօ1 ՝> էր ն/էւ1ւ (.(.Հաճի Պէկ)) մակա*հու*հո։Է։ Ահձուրի կամ Սուրու Չ՚՚՚յ , գաւառ մ ըն էր որ ու գլխաւոր կեդրոն ներն էի հ Մեծ 1ւ Փս,րր Արմ տան էէ-իլ-ր Լերը^ իրարմէ Հազիւ ըառորդ ժամ Հեռաւորութեամբ։ Մեծ Արմտան 250 տուն Հայ ե 25 տուն թուրը իսկ Փսվ>ր Արմտան 75 տուն Հայ բհակչութ իլր ե ունէր։ Այղ֊ երկու Հայարը֊ նակ դիւղերու բնակիչ ներ ը մեծ մասամբ Հսղադործ ու թեամբ կ՚լւէլ— բաղէին Պոլիս։ Արխանեան Փս,բր Արմաա^։ դիւղէհ' մեծահարուստ ըհտաԿւիըի մ ր ղաւակ((ւ էր ? Հսկայ մ արւէհով ։ Փալուստ Արխ անInան l՝r jIi~ ղաոիոխական դա uտիար ակութ իւ*հը սաէացած էր Պոլսոյ Հ՚՚Դակեա*հ Հ*Ա">ւ1՚" մ է ջ , ուր եղած է ր նաեւ Փում Փաբսւ Ի ■՛!".!քյ/՚ն կարեւ որ դերակատարներ է*ն մ ի?/ ։ Արմաա'՛Ի ՚?հէ յևղ ՚ուիոիւակա*հ շարժումը 1 լր ոկոի 1891^^/? Հեաեւեալ պայմ աննհր ու տակ։ Այդ օրեր ու ն Արմ տանի if էջ տխուր Հռչակ Հանած էր էօմէր ֆեՀլիվան nfuուն ուէ մ ատնիլ մր, որ Հայե— րուն ամ էն դաղտ*1էիըէէհր ը կաո ա— .էսրու-թհռն կ՚իմաընէր, Օր մը, Գ Ա Լ Ո Ւ Ս Տ Ա Ր խ Ա Ն Ե Ա Ն էօմէրին դիակը կր գտ^աւի տանիըի մը վրայ։ կառավարութ իւն ը խիստ միջոցներու կը դիմէ երեւան Հա— նելու Համար տեռորիստը։ կը ձևրբակս։լու.ին 12 4այերյ որ ոնը տաժանհլի ծեծէ ետ,ը շղթս.յ ակասլ կը տար ու ի հ քյրզ*ե1լայի բալետը։ ]'սկ \Լրմ 111111*11 ի մէջ ?/որ և տաժա*հելի չար չար ա*Աընե բ սւ կ՝ե*հթ արկու ի ժողաէուրդը^ որսլէսղի էօմէրխհ սւղաննիչը մատնհն։ Q արչարանըի նորաՀը— նար կերպեը *հ էի‘հ • երիտասարդները գունտի ձեւուէ կապած՝ լեռ նէն ՛է՛սը գլտորել. եր հոներ ուն մեղր ըսելով' ձեռըերնին կապած արեւոմհ դէմ պառ կեցնել որսլէսղի մ եղու ներ ր և ճանճերը անոնց վրա յ Հաւաըուին ու էսայթեն. տուները խուղարկելու սլաարուակի'հ տակ' կա'հա՛//ր պատիւը բռնաբարել 1ւ զարդեղէ*հր կողոպտել^ և այլն։ Այս Ղ՚^ՂՐ^էե արարընհրուն մասնակից կ' ըլլան երկու Հայանուն ինկածներ' Մէ*-Աէէր' Հաճի Փէորգը և Աերոբ անունով

128

հ ն ջ ա կ ե ա լ ՞ն

1 *ր ~ւայfilialԱէկէy'hhր ուն վր այ այ ս ifէ^նinդալւեւս'հ չար չար ւոնէ բնհբուն դոբծադրսւէլը ւոեո՛//ելով ' Ս,լւխ ա՛հInn'll այլԼրւս < ,է կբ^հաբ Հանդո ւբժ/րլ ♦ կ’ inռ 'llէ ղէV/վ)ր 1ւ կը բարձրանալ լեռ։ Անոր կը if/ւա նin'll լւji հկեւոնոէ (Լոաաու բ ը ? ա— կընտՒ ‘I ուկասը? Սկր աէչ քՒէ*-թէւնճեանը . // լւէսաակկn tJե հաւլեա// լւ ^ ‘[յշան Պատուքքլէն և Հ)աբ է Գլըճհւոնր ։ Էյումբէն առաջէն ւլսբծը կ' բլլա յ մ nun'llէջ Սևբ ոբբ տեռոր է են թ արկել։ Ասոր վբ այ թուր,ը կառավար ութ էւ'հր ւուելէ կբ քոսաաբ'llէ Արմաin'll'հllբու մէջ դոբծադբ ուած Հաբ սաաՀաբ ութէւհհ եբ ը ։ Էյում բ մ ը Հեծեալ դէ"//ուո բ-— նևբ կը ՀԼրտասլնդեՊւ Հաճէ պէկէ ^Արէյա'հեtn'll'j քսումբ բ ք Qէ'հուոբ'հեբ սւն կը մէա'հւււ'1ւ նաև. բաշէբոզու^ընԼքբ ը։ քերան ւքրայ երկու Հակառակորդ. կողմեր էրաբ կբ Հանդէպէն և. վեր ժամ անընդՀատ կը կռուէն։ *1 ՝էշեբ բ վբայ կը Հասնէ ? Հայդուկնեբ էն նշան Պաաու ելէն ոա,ըէե կբ վէբաւոբսւէ ? էոէ Մկբ աէ ‘շ քհէւթ էւնճեանն ալ կը բռն ուէ ։ Ա^1% նաքս կը ղբկուէ էյրզ'հկայէ բեբ դը բոււլա Պոլէ ս? ուր Լւ կը դաաասլաբ ւոու է տասը աաբ ու in'll բանտաբ կութ եան t Աբքսանեան՝ էբ մ էւս ը՚հկհր ՝հեր ոif՝ կը յ աջողէ ճեղբել ւլէ ‘հուսբ նեբ ու շղթան Լւ աւե լէ սալաՀուք վայրեր ։ըաշու էէI Արքսանեանէ այս յա ջողութ էւ'հբ աւե լէ կը մԼէծլլնէ էբ ժողաքր դակուն ութէւե ը։ Անոբ անունը սարսափ կ*ազդէբ թ ուր է բ Լւ է բէւր տ ա֊ ւաղակ'հեբ ուն և. աւ Իւ՚՚՚թասլետհեբ սւն ։ Աա/լայն ճէշդ այդ օրերու'հ* Հերոսը ու Ժահակային ռումբէ մը ւղայ թ ումէն%ծահբ Օբ էհ կը ւէէբաւոբու.է ուս էն ? է֊ բ It'll Հետ հա1ւ ակ՛նլլէ ՂԼուկասը և. քսսւմբը ժամ՝անակաւոբ աւղէ ս կը ըբսւէ։ Աբքսանեան' Լյշան Պաւոուելէ է 1ւ քՀա.1 1էի *•!՛տ' Արմտան 1լը մե կ‘հէ դաբմ ահ ուե— լու Համաբ ։ Ա յ դ Օրերուն' Փո,բբ Հայ բ է Հբ սսակնեբ ու է)էւբ մօտ 1000/* L /բ Հասնէբ' Հետէոահ 1ւ ձէաւոբ ? սբ ո'//,ը րլբուած էէ*ն և֊ կը ւլոբ ծէքւ‘հ [Jեբաստէոյ ^ Զիլէի, էքւդոկէսյ? Ամասէոյ ? {քաբզուանէ^ Աէմ Հաճէ դէււլէ ? կէմ էբ էկէ և- Պոնտոսէ լհռ'հեբ ուն մէջ ? ղեկաւքաբ ութԼրամբ՝ (էէբայը է յ ՛է/մաւոն է ? Արքոա'հեա Մի'հաս Օ՚լլու է։ Ասոն,բ յաճաքս էրաբսւ Հետ կբ տեսաԼլւյէէն ^ էբ ե'հը ասսլատա— կայ էն դոբծունէսւթ էւն ը հեբ դ աշ'հակել ու Համար։ Աէւս կողմ է՝ ԱեսլուՀ լԼքռը ապաստանած էբ քսմբապետ քք-ուբէն էյէշմւո'հեան ? ոբ յա jut'llէ էբ փԼրռէ անու նով ։ Ա յ դ օրԼրրուն Պսլսէն գաւառ Ակած էբ ր հա1ւ Ա,բամ Աջըգսլաշեա'ե՝ Հբոսակայէն քսումբերու կազմակելալութ Ifա'հ դոբծը աշքսուժաբնելսւ Համար։ ԱեպուՀ լ!քր ա'հ վբայ ժողովէ կը Հբ աւէր ուէն չաբ ,ը մ ը Հնչակ/քան հևբկայա ըուցէջն/fր՝ ,ըհհութ եա՚հ առն/fլու Համար կաւլմակեբսլջակա'll Հայււլր ։ Է ա֊ սլէ'հ Փաբ աՀէսաբ է Հ հչակեա‘հ ՝հեբ կայ աւյու ւյէՀնելւոլ. մէջ էբ նաև 18 սւմհայ Աքհդբահէկ ()ղա'llեաե ^ Հևաաւլ.այ է‘հ' ՀԼքբ ոս Ա,'llդ ր ա'llէկ Փաշան։ Աղողովէն 'եեբ— կայ կ՚բլլաJ 'llաքս Տէբ Վ^արդան 1 Լաբդասլ/քտ ftբ ոքսսբ ա'հIfան ^ ոբ եկած էր Ա~ չըդպւսշեանէ Հ/րտ? 1ւ ոբ աբտասուաթոբ աչհ)եբ ով կբ դէտէբ սաբ է աբծէւն ե~ բսւ'հ այս անկեղծ ող^ ադուբ ոււքը։ մալաքը տԱղի կ*ունԼրնայ II1 ‘- I.ուսաւսբէջ վա եէ լյէ‘հ մ էջ։ ւ]՝ողուքէէ էւ եաքը ԱրքսանIfin'llէ Լւ քէուբէն է քսումբեբը էբաբմէ կը բաժ 'հս ւ.է'հ ։ ԱչըդւղաշIfin'llէ լյոււյմսւ'հէ ը'հեբ ով Ս,բ fuահեանէ քսսւմբը սլէւսէ դսրծէբ Անձուբէ դ աւառ էն ? է սկ Աուբէնէ քսսւմբը% ՓաբաՀէսարէ մէջ ։ Էյմ բասլետհհբ հ սւնէէն էբե՝հւլ ւոասնա— պ!քտհե բ ը ? ոբ ոն ւյ պաշտօնը աո.անձ էն դծուա ծ էր, Հնչակեան ա'llձ‘հուր աւյ Հ/քբսս'նեբու վւաղահդէր (ւ մէջ՝ էբ սլաաուոյ տեղը

ՊԱՏՍ՜ՈհԹՒիՆ

129

ունի 'Լուկա ո ճանիկ^ որ կուսակցու թ հան մէջ մտած էր 1893/*^, (էիրայր ի ,քիՀոզով , տակաւի հ Կազիս տասնեւՀի*!էղ տարեկան Հասակին մէջ։ խմբասչետ Հ%անիկ' կարճ ասէեհուան մէջ ՝ մեծ c/ //ղուէրդ///կանու ft)իւ հ ձեռվ) կր բևրէ' սրսլէս ,րա^ ուբ ի կռուող և. աեռորիսա։ Անոր կբ սլար աին է ը սպա"!։ութ իւ!։ը Պէ,րէր Աղա անունուէ մ աա‘հէչ ի ‘հ ^ որ իր շրջա^էի Հայութ եա*!։ ղլիսուն կատարեալ փորձա*!։է ը մ ը հղած էր է Այղ սպան ութ են էն երե,ր շաբաթ ետ,բ Ակնայ Հ *Դ քսկեան մասնաճիւղը նամ ակ մը կը ստանայ Գո։չուստ Աըխանեանէն ? որ այղ օրերում։ Հրոսակային խումբաէ քձինկեանի լեո.ր բարձրացած և աՀ ու սարսափի մատնած էր ,ըիւր ա աւազակախ ում րերր։ Ս,րի*ահե ահ այղ ր համւսկուէ կը թեչւէ/ղրէր որ ^ ա ?/ իկ իր խումբուԼ ղար և. իր են մ իահար' /* ի'հկեան ի չIfռ "հեր ու հ էէրայ? որ Հ»Դ ակ՚՛m‘ll ար ծիւ^էեր ու բոյնն էր այ ղ Օրերուն։ iԼյսսչԷսաԷ կ’ ամ բողջա7/ար Անձուրի Առիւծթհ խումբերը»

Ա. Խ ումբ 1 • Հ ա ճի Գաչուստ Աըխա՛հեա*!։ ԼՀաճի Պէկ^ [քնձուր ի Առիւծ^՝ իւմբասչեա 2* // աՀակ (]»ամկոչհան' ակն;ւՒ 3 • Ղ/>ւկաս յՀանիկ' ակն!)Ւ 4» հ/ււըէն Շիշմահեան (ԱուբԷնին եղբայրը) 5* Գէորղ */։էէէէեա7/ ‘ արմաա^ւցի 6 * Մի'Ըայէէ Տի լպէրեան՝ արմ ///ա7/ ցի 7 • !էավ>է Գլրճեան

P. Խ ումբ 1♦ (հու բէն է>իլմ ա"!։հա!։ Է՚քձեռի^՝ իւմ բասլետ 2 * 7*աչուստ Ա"!։ղր էասեան' աmil'llասչեա 3 * Օէոկոբ է/>ար ղ ահեա7/ * ղար աՀիսար 4» % սւկ աս Ախպար՝ ղարաՀիսար ոԻ 5* Սեղր ակ' արաբկիրցի 6* Գողիաթ' երզհկա &Ւ Աըամ Աչըգ՚զաշեաԱ կր կ1 1 1 ր ղ mJ հIfը կա հեր սլ՚հ կու սակւչու թ եահ

կա7/ //*—

*նէսղիրը և կը բացաարէ ա‘հոհ ց ււչարաակա7/ ութ իւ"հ7/եը ր յ ճառերու մէջ յա սաանը կը 7/մա ‘հց‘հIfհ վիրաւոր առիւծի մ ր ? որ քէիշտեր ու 1ւ ար Ifահ

Հա ֊

մէջ

ղաչարսւած' կը տուէււյտի չարաչար։ Հնջակեան այս և մ իւս խում բերը ճանչցուած էին որպէս բարեսիրտ ու անձ"!։ուէր մար ղո ց խմ բակցու P H , որոնվ* ‘հսչաաակ ու*!։Էին սչատժեչ մ իայն կողոպաիչ ներր 1ւ բռն ակաչներ ը ? ին^պէս նաև օղնհչ զրկուածներ ուն' ինչ աղգՒ աչ սչաակա!ւիհ անոնսը։ Այս ւղատճառոէէ այղ խ ր։ւմ բեր սւ!։ Ժողուէր ղ ակահ ութ իւհ ը ՀետղՀետԷ կ’աւեչհար* բա7/ մ ը որ շատ ահէՀաճոյ էր թուրվչ կա֊ ո աij ար ութ եան ։ ք]ւսաի ^ ան մէկ կողմ է կը սաստկացն է Արխանհան ը Հետա֊ պընղեչու ղ ործ ը ^ մ իւս կսղմէ աչ աՀաղին ղրամակս/հ հուէր կը խոստանայ ահtfC hց յ որոներ Հայ ֆետայ ի մը բռ.նեչով կաււաւէարութեան կը յ անձնեն։ Աըխանես/հի խումբը օր մ ը կարւաւէաչ։ակահ մեծ ուժերու կողմ է կը շր ջապաասւ ի և կը սկսի*հ բուռն կռիւ*հեր։ խումբը կր յէսջողի վչաղավչէն ղուրս եչչեչ և քիրմայի բարայրր խաշուի չ։ Անձուր ի ի ղայմաղամ' ԱՀմէտ •ղէյ , տեսնեչաէ որ Արխ անեա*հի խումբը կռիւով կարե չի ոչիտի չըլլա յ նուա—

130

Հ*նՉ։1.կ ե 11Ն

ճհւ , կր՛ Ւ՚"ւ՛ ՝՝!՛ ՚ւՒ"ւՒ վ)ահIU'llIII 1 1 It- Աքl" III նևin'llէ մայրը մէջաեղ րաշե լ որպէս բանադնաը ^ առ ա^ ար կելոtf որ Հաճէ Աղան յան ձնուէ ? ւղայմանաւ որ [i հ,ր և. էր մարդէկը որեւէ ifաաV/դ ի սլէտէ շ1 ե'հթ ար կուէ էն ։ Արէյանեա'հ կը մերժէ անձնատուր / / / / '" / ե. կււէւր կը շար ուն ակու է նո,,էն է րսանչոր ս ժամ։ Ղյււկուս՝ այ) թ եւէն կը վէ ր աւո ր ու֊է ♦ կրւուէ երրորդ °ր [* կ՚ըլլ՛"/’ , երբ «չ մէկք բևր ան ը բան մր դրած էր։ Մէլս կողմէ ալ փամփուշ-* աէ սլա՚էեստը կը ւալաո-էր։ Ա,նո՚հր կը nււլաnէէհ Տէւյր էկէ'հ դ ալի.բ Գլբճևանի օդհութեա'հ ? որ ոակայն կ՛ուշանար։ Տիվքիկէն օդն ակա՚հ ուժեր ու յասլաղումր 1ւ էրեեւյ ալ ղէ Աամ թ հր րէն սոլառումր պատճառ, կը դառնանք որ Ա,րէւանետն բmհակըու է}հա'llը մ տնէ Ահ-* ‘Ո տ սլէկէն հետ՝ հետեւեալ ոլտյմ աններ ոij ♦ 1 * Մէնչեւ Անձուր է շղէ]այակոալ պէտէ Հր[[տ*՜հ• 2» (քեծէ 1ւ շար շար ա'հր է պէաէ չ ՝են (ժար կու էն . 3 ♦ ճ •*’մլint.li ij՛բայ ոշ մ էկ բա* էբողուր էրե՚հւյ ւղէտէ // օտենայ* 4- Hi մէկ էւուղար կու թ էւ'հ ոլէտէ կատարուէ էրեհրլ վր այ ? մէ'հշեւ Մեր** քԷղ ։

Այո պայմանները յաբդելու համար' դայմ աղամ Ահմէտ ,լլէկ , կաււաւէա-* րակա'հ բոլոր ււլաշտօնեա'հեր ր ^ է7/ չ սլէո նաև. Հասան ՀՀաւուշ ըսուած ոստէ-* կա'հաււլետը էրե'հը կր օ'հ,րէ'հ վրայ երդում կ՛ րնե'հ ^ է'հհր կայ ութ եin'll րաղար է երեւ ելէ'հերու'հ 1ւ ր<ահանայ է'հ ։ Ա յ ո հանդէստւոր ար ար ողու թ են էն ետր Հասան Q աւուշ էյումբ մը ըն տր եալ ոսաէկաննևրով ,րարայր էն աո.ջեւ կու դա ն և կը դէմաւորեն էյում-* բբ։ Հասան Զաւուշ? դ'!1ա\ատելսւէ Ա.րքոահեան/, ,րա^ուէյ էլքհր՚ ? ՚նաէյ կը համ֊ բուրէ ան որ ճակատը /ւ սալա՝ կը հրաւէրէ էւսւմբր է Պ V/// լ դետեզերրը^ ուր կւոո.ավար աՏլան սլաշտօն էսւ թ էւ'եր էրե'հը կր սսլասէր։ քղումբէ'հ անդամներ էն 1սոր էն ^ աւա ղ , անկե'հղ ւոն փրւուած էր ղար է— ՛! ,ո JI" Ւ

}£1Լ է ^1յ ^եււ ո ւ 'հ ։ Ահձուրէէ յ ահւլոււլ ն ու (^ ւ/ւ| /Հ ո.էւ ծր , տես'1ւելով է}որ էն է դ էակ ը ? յու ղում է'հ բառ. if' էսկ շէ կր'հար խօսէլ։ Թուրր ամբոխր րան է մ ը in'llդամ կը ւէորձէ յարձակէլ հայ հերոս'հե— բու՛հ վրայ , բայը ոստէ կա'հ'1ւեր ը արդերը կ*ԱԷԼուհ ։

Աքիյանևանէ էյ/յւմ բը կը տարուէ էր ղն կա ։ 1*հր՝ i-'LP"՚Jt11

Արքսանեան ? յսրւանը

ք.ր/Isէ Ւ վրաJ ^,Ատած կը յւսո-ւսխոնար ? էnկ մէւս ը'հկեր'հեր ը ոտ— վշեր էն և վ էղէհ շղթայակապ՝ ,րաղա,ը կը տարուէ'հ։ Հաձի “էհկ in'llու 'հով ճա'հշըուած հայ հրոսակը 12 տար է էքրղ'հկայէ բա հ-* տէ՚ն մ էջ շուտ արկածալէւյ կեա'հքը մը կ՛ ա'հrj'ltէ ։ յ*ր բանտակէղներ ը՝ շուրջ 200 հոգ է ? որ ոն ը մեծ մասը թ ուրյշեր 1ւ դշէւրտեր ^ tyfl յա[*է էէՒ^, 1 որ-* պէս ,ըաջ ու բար է ֆէտայէ մը։ Արխ ա'llեա'հէ էւում բէ ա'հդա i/lihր է'հ զատ՝ հոն բան տար կու ած կայ է'հ 60/' ‘շափ հայեր ? որպէս խումբէ'հ մեղս ակէլլ'հեր ։ Ասit'llը մ էջ էր Տո,բթ• Աարապետ Փաշայեin'll ^ որ կը մեղադրուէր որսլէս էյու.մ բեր ու'հ կազմակեր սլէշը ։ Տորթ» Փաշայեան ենթ ակայ էր մաս'Աաւոր հսկողսւ թ եin'll ? որսվհետեւ քրանէըս փախ— շէ լ փորձած էր , բայը անյաջող։ Արխանեան է խնդրով բանտարկսւած 00 հոդէէն 23 հոդէ մ ահուտն կր դա տապարտու է*!*. — Հաճէ V* * Արխ անhin'll ? Տորթ• կարաւղետ Փաշայեան^ քԼու-

131

•տՏՍ՜ՈԻԹհԻՆ

կաս շքանիկեււմհ ? Աահակ ձ ան իկեան ք (J-ամկ ոջեան ? ^ ♦ V’/ րճեան ? V1* */։ ^ >[( ^ ա ^ , Նշա*!/ Պատուհ լի 'ք*եշիշհան ^ ftjաշատուր */»հրեմհ ան ^ Աի,րայ էլ ԵրԷցծան } Մը֊ կըրտիջ կէնճհան յ (Հակոբ fij աշ մ անև ան ? իգոր [/‘^ւտ^չ/քա?/ } Միոակ Սիլ ՈJ— /ր/«?/? Աբգար (Հովհաննէսեան ^ հրահոս Չէպէճեան ? / / ուշեղ ձորանան ? Մու֊ նուէլ կ*ար աըեշիշեան ^ Եղիա իՀարգիկեան^ Սահուկ Եէպիսեան ? 11Էր ակոս -թէօ֊ սկեա7/ ? Գէորգ ^ա^ա/^/ր/»Հրա?1 ? կազարսս էքրսևր ձեա7/ ? ^ ով հ/##7/7/Էւ/ Մուր ատ֊ և ա հ/ ։

Այ- 23 // ահասլարտ^ւհր ու մէջէն մի այն Տորթ • փաշայնանն էր որ կ*«/ղատի ? շնորհիւ իր նշանած ին%Օր* Վերգինէին^ որ կրցաւ անդ լիական գես֊ սլանին կնոջ մի ջսցուէ մ ասնաւ որ ն!րր ու մ ապահուէևլ ։ 1895 Սե պ տ ե մ բ ե ր 5ի ն , բ ա ն տ ի ն յա տ ա կ ր ծա կ հ լո ւէ կո յո ւ ղ ի ի *հ մ է ջ է ն ճամբայ կր րա^Աո/հ ու ըիւրտերու հետ կը փախշ խհ 20 հայեր ւէէսլի Սեպուհ լեռր։ *էուկաս ձան իկ հոն կր դտ*1ւէ նաև Սիր րայ էլ Տիէպերեանր^ իոկ Գէորդ Վէվէեան* ուղղակի Արմտա*1ւ իր տուն ր կ*ասլաստա՛հի ։ մ^ամկսշեան ^ ձա * իկ, Գլըճեան և. Զա,րէ Լորս օր ամայի լեո ներ սւ ն մ էջ թափառնլէ յետոյ՝ կ*անր֊ նին Սեպուհ լերւր և մ ի/ սներ ու ,րով կը հաւա,ըու ին ։ Ս »ա նտ ա րմա նե ր ր ՝ ա յս ւիա իւուստ ի Լ ո ւ ս ա ւ ո ր ի չ ւէ/// 7/յյր ? ուր կ ր րր 7//// 7/ա ր

լո ւր ը

ա ււ 7/ե լ1է ո ւ 7/

4 էսւ կ ա ս • կ ը

սլ է ս ^

կ *ե լ / թ m V/

ձ ե ր բ ա կ ա լե ն 1ւ կ ’ ա ա Լ —

ն ո ր դ ե ն բա ^էտ ։ կաո ւկ ա ս ն ո ր է ն կ ը մ ի ա ն ա յ հ// h Ա ր խ ա ն հա ն ի ն , Ա յդ

° Ր ,րՐ ո ւ ն բ ա ն տ ի ն մ է ջ թ իքի ո յ ի ս ո ւ ր հա մա ճա րա կ մ ը

ու ի յ ո ր ո ւ ն ղ ս հե ր է ն մ ի ն կ 1ր Ա ա J Ա ր ի /ա ն ե ա ն ? ո ր կ ր մ ե ո .ն ի կն ըսւ^ւ վ ր ա յ ՝ 1905 Ն ո յե մ բ ե ր

\$ ի ն ։

կը

տ ա րա ծ֊

րԼո ւ կ ա ս ի ծ ո ւ ն

կ ը թ ա ղ ո ւ ի Ե ր ղ ն կ ա յի Հ ա յո ց

դերեզմա ֊

՝1էատա՝Ո մ էջ՝ իր ը?/կեր Ո՝ուբէն նի sgfա‘հևանքt ,բով ։ Սուղար կէսւոբ ու թ իւ^էր տեղի կ1ունենայ ւիաո֊աւոր հա՛հղ.ի// աւոր ութ եtutPը nր ուՀ հ ներկայ կ' ԸԱ՛" ^ նաև բաղմաթիւ թուրը երեւհլի^էեր ։ Ար ի ւա ն եա ն ի ե ղ բ օ ր ՝ Հա Հ ի Կա րա ս լետ ի ծ ա ի յը ո վ փ ա ռ ա ւս ր

շիրիմ

մ ըն

ա լ կ ս /հ ղ ն ե ղ ո ւն ւլաւ ա ն ո ր հ ո ղ ա կ ո յտ ի ն ւէր ա յ յ

ԱՐԱՍ ԱՋԸԳՊԱՇեԱՆհ ԳՈՐՄ ՈհՆ ԷՈհԹ հհՆ Ը Աջրղսլաշեin'll արաբկիրցի է ^ ծնած 1869/^^ է Ան' Հնջակեան չար է լյեր ր մ տնևլէ առաջ՝ կ^ուսա^ւէբ Պոլսոյ իր աւաբա*!!ակա^ւ ճիւղը։ 1890ի Հ ^Լ 1 1 1 կեահ յեղափոխակաԿէ շարժ ուքք/ւերու Օր եր nւ ‘հ ? ծար հՕթ ա'եալոif Համ բարձում Պօյաճ— եանին և ճ անկի-֊լեա^էի*հ յ կր մ տնէ յեղափոթակա^է ըուրայթհ մ էջ և ա'll1 լէ դ.ուրս կ*ելլէ իբր թրծուած կուսակցակոմհ ղեկաւէար մը։ (Հեղափոխական մկրտութիֆ-նր կ*առնէ կխում V*ուբու ի ցոյցին օր ր ^ էԸԸ իրե^! խիստ ւղատասխանատու սլաշտօն մ ը տրուած Էր ՛ \892ին կեդրւմհր' Աջրղոլաշր կր ղր կէ Եգիպտոս ? իըր կապ' Աթէնըի կեգրրմհի և ԱՀ/ատսլուի հայկակար հ ըաղաըներու մ իջեւ ։ կհգրոնէն գաւառնե֊ ր ր ղրկուած և ահկէ եկած նամակներ ը և անձերը կր գործագրուէին Միսակ ի (Աչրդպաչի) միջոցով, Աջըդպաշ Աեւ ծաէու ,ըանի մը ըաղաընևրու մ էջ աեսակցու թ իւ ?/ներ կ*ու֊ նևնայ Սի'հաս Օղլու ի ? V"ա իէւ Ջ աւուշի ? ժիրայրի ? Արխանևանի ? \քառուկեin tiի հետ և կր կաղմակերսլէ Աեւ լեր ա?/ հիւ սի// այ իV/ փէշերու ն մէջ դտնուող

132

ՀՆՉԱԿն-ԱՆ

ւլ.աղտնի պարայր ի մ ը ifէջ խմբա ւզետակւմհ յսիստ յատկա '<ոա/լա/ւ ժողով մը^ ուր 'ներկայ կը գտնուին աեզ/// կա‘հ թ ուբ քը j/gզավ,ոխ ակա՚հ՚հեբէքւ իլհ>[*ի I*- ,[ձիւր ա Ալօն, ոբ ո՝ե,բ Պոլ»// յ մէջ դաղաւիաբ աhi'!! ուս անողհեբ էէն ։ Անոն,ը ՍԷՀ*֊ ճա// է շբ ջա// է // հբ կայ աբու ifէչftեբ ft էիV/ : Այրէ ժողովին մէջ մ տէ ըեբ ու ւիոjnա/ / ակու իժիւ հ կբ կաւոաբուէ% քքուբ— ,բէuյ բաղկացուցիչ ւիո,ըբ ազդեց ու մ իասնական ճակատ մը կազմելու մասին։ Այ ս ժողսվը ձետ ադաJին թ թխ մ ոբ բ կբ դառն այ իիժիլաֆակաք։ կուսակցութեան կազմաւ սբ ումիե ։ Ապա Աջբդսլաշեա հ կ*աեցհի ք,աոլի // (էար/սձիսաբ ։ \,աիսա։զէս ի/մ ոբ ու ած մաբդոցմէ կը կազմուի կանոնաւոբ խումբ մը ձետեւեալ անձերէ բազկա֊ /լացած»— //*տաւոբ ականնեբ%'/ a ում— շասլուձ ,բմհյ • 'ք*իոլաըեա7/ [ձետադա֊ Jին' եպիսկազոս և. Փարիզի Առաջ՝նորդ} ? Աւադ §ուլ.իկհահ յ Սիմ ոն £±դնաւոբեան ? Սարդիս "ftա^ սւ ftի ե ամէր հէն կրասեր բ' Անդր ա/ւիկ Օզանեան {ձետադայխհ' ի)օը ավար Անդր ա֊ նիկ Փաշան} և ապա {իրոտ ք)սկի Ա'~ ւետ իս յ Հաճ ի (քակոր ? V*ազիկ Օզան֊ եան յ Ղ% ուկաս Ախպար ? իկողս ս Այնուճեա/ւ ? և այլն։ Հնւ ակեաft նոր ակազմ մ ասնա֊ Ւր չար,գերուն մ էջ կ՛առն է' կիրասոնի խճուղիի վրայ* անդլիա֊ ցինեբ է շաձադոբծ ուող ձան,ըի մը բա?/ու որ նհր ը t Աթէն.բի, ապա էո^էտո^հի Հնչակ— եա/է 1յեդբnfiը յար աբեբ ութ հան մ էջ կը մտնէ խումբին ձետ 1ւ անոնց մ էջ**Ասվ ձաղոբ դակցութ եան դ ծեբ կը ձաստատու ին Ակնի, Ա,,աբկիւ՚ի, Տիվբ իկ ի ? ’/»եtfախ ի /ւ Արմտանի մ իջել ։ Պատա?/ ի IJ.flդ բանիկ իր առաջին Ա Ր Ա Մ Ս .Ջ Ը Գ Պ Ս .Շ Ե Ա Ն մկբտ ութիմհը կ՛ առնէ /ւ ապա կր իքբ ծու ի ձռջակալոր ասւզատակներ' ք*աը սեղի ^Ահդրակի 1ւ Անդրէասեա նի ղէն֊ ,ըեբ ուն տակ ? աւազակնեը ու դ էմ մղուած ոլտյ,ըար հեր ու ընթացրինք Ս,նկէ ետ,բ Աբամ' (}•իր այր ին ձետ կ՛ անցնի (յրզնկայի շըջ,Անը կազմակեբ սլելու Դամաբ ^ ուր '/»(/f}‘I1 ի խում բը աձ ու սւաւբսաւիի մէջ կը ոլա էը բո լոր դո յն ի բո/հակուլ սլաշտօնեա^ւեբ ը ։ (քնձսւբ ի Առիւծ Արխա/ւեանի 1ւ (իիբայրի պատրաստած խում բերու մե֊ վյենան շարժման մէջ դնողը Աչըդպաշեանի ռազմադ իտութ իւնն էր։ Երբ Աբխանեան կր ձերբակալուի (1894 Մարտ 2 4 /'^ )? Աբամ արձամար֊ ձել ով ամ էն վտանզք դոբծի կ՛ա նցնի և տաբ ած ուն ու եռուն tվիճակի մէջ կը պաձէ Փ"վ>ր Հ1 1 1 J,ըի բոլոր շրջանները։ Ս,նոր խ Օս,ըը սլատդամ էր ? իսկ դո բծ ր կտրուկ ազդ մը բռ V/ուիքեաft վ ատ ա ս սլե տ / ։ ե ը ո ւ ն

ուզզուա ծ ։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

133

Արամ էն դ nրծ օն շր ջաննՀրր'1ւ Էէն 'էեչէուտ է ? է'հտրԷտԷս ^ ^քուսԷԷտ^ Աներդիք էէեր է և_ ւէարէ Աղբէրա ? Աղուտնէս և քՒսմարղա աւանն1րրը։ • Արամ վյւսջատեղեակ էր ւղեաակ ա'հ դաւլանէ ընե ը ուն' նի ը սարացէ յրեհասէր (Հակոբ էֆէնտէէ մ է Պ սցաք , uր փարահէսարէ մ էջ ոստէկան էր՛ Աեպուհ լերա'հ դադաթ է էսւս iiil.iiր իլ վ.սնՔին մ էջ կայացած զէնաժո֊ ՛Լաքը կը ifInnյ Հնչակհան ւղատմու թ Inn'll ռ /// ղifադ էաութ եա‘հ ղ.լույս դ որ ծnց֊ ներէն ifէն չ Այղ քսսրհրղաժսղաէէն ղհկաւէար ը Արաւ/Ւյ էր , էuկ մ աս'հակցող֊ ները 'bin'llէէ լ Qաւուշ ? ՝էեռԷ , JJ• ձանէկևան ? փ» Վէվէեան } Ա՝• Տէւպէրեան ? ՀՀ♦ փլըճեան ^ 9 * * Անղրէսւս1րան ? 7 * է*էէվ*էէհ***ն , V* * Վարղանեան և. ուր էշ֊ ■ հևր ։ Հոն կ*որոշուէ ռազմ'աւքարութ էւ1ւը mif էն քսումբէ» կը if աահանշու էն գործեր ուն ուղղութ էւհ ը և. տար ողութ էւ'հլit Այղ է^որԼրէ,էէ արդ էւն ըհե ր էն մէկն էր Ռէֆայէէէ Հայահալած ղայմա֊ գամէն ձ/rրբակալութ էւն ր ։ փծուած ծրաղրէ համաձայն%կր լարուէ որողայ֊ թ ը ? որու'հ մէջ կ*էյնայ ղայմաղամ բ։ կը փաքսչէ'հ ? դայմ ա֊ ղամ ը կը բո.ր հուէ։ Ասլառն ալէըէ տակ' ան քսմբաւղեա */»երւէէ // ւղատուոյ էյօս,բ կու տայ? որ ասկէ t(ltր J? in'llէրաւութ էւ*հ ւղէւոէ չ*ըն է t Աակայն ան%Արզնկա հասնելուն պէս ? Մէ՛-չ է[՛ Զէվյէ փաշային մ իջ„֊ ց»վ ա>պուհ լեռը ւէաշտ մ ը ղօր ,բ կր /յ[բկէ ձերբակալելու Կամար •Ըևո-իի քսումբը^ բայը ոչ ոը կը ղտնէ հit'll ։

Գ Ա Ն ԻԷԼ ՉԱՒՈՒՇ ԿԸ Գ ՈՐԾ Է Գանիէլ Չաւուշէ քսումբը կը ւղաաժէ Արծւղտէր հայաբնակ ղ իւղի միլ֊ տէր ԱԱէթ ը ) ոբ անբարո յ և կաշառակեր դւոզա'հ մ ըն էր։ փան էէլ Qաւուշէ տրամաղր ու է}եtil'll տակ ղրուած էր փալուստ !J,նղ ր էասեա'եէ քսումբը? մէջ'll առհելաք Ղբ*ւկաս ? ՄկրաՒէ ե. Բարսեղ մար աէկ'/!եր ը ։ Ասit'llJJ 1 [Է ^եր աաև'հ մ՝աանանշուա ծ չար ադործ'հեր ը կը if ա,ըը էէ'll ։ Արամ՝ շրջ անները կը ւղտըաէբ ծպաուած ? ղլուքսր հէ'հ 'էէս մը^ հա՛֊ ղէն%կարկտաններ աք լեցուն շա["ք•”[* մ ը ^ ան կը կոչուէր CCՊաղտէկ էմմ է՝)՝)t Կառաւքար ութ էւն ը Աչըղւղաշէ ղէրււ-[սը բեըողէ^ւ քսոստացած էր հարէւ֊ րաւոր ոսկէ^էեր։ փարձեալ փա‘"իէլ Զաւուշէ մ է^ սցitif կը ւղաաժ՜ուէ դաժան դատաքսազ Աահմուտ \,էճէսլը։ Անէկա Ւր ընտան էէ րէն հետ կառ,ըուք Աեբաստէա կը ճամ֊ բորդէր վ)անէ մ ը ժա^ւտար ifiilrր ու սլաշաււլin'llութ եա'հ տակ։ (ք՝անաաը ifliեր ը հա֊ մազարկ լսելհուն պէս կը փաքսչէն։ քցումբը կը յարձակէ կառըէն ւէրայ ? /յք/օտոգէ դատաքսազը էր կէսամերկ կէն ը կը 'հեր կայա ցն է ֆէտայ է'հեր ուն՝ ղէ'հը ազատ ձդե լու պայմանաւ ? բայց հայ կար էճ'եեր ը կը սլատասքսin'llե'հ՝ CCՀաJ ֆէ֊ աայէ'հ կ'հnջ ձեււը չքւ ւլւղց“հեր )) ։ Անսնը մահուան կ՛ la'llթ ար կեն ւքաւոււդէ ; կա֊ թառակեր դատաքսազը? էսկ ազատ կը ձդեն կէն ը ^ որ յետոյ ժin'llտարif/ւեր ու կողմէ ՀԼարա կը տար ու է։ 1895^ հայաջնջման տար է էր 5 որ ու ընթ աց,ըէն 300,000 հայեր 'llահա֊ Աչըդւղաշեin'll է ձեռը աււած մ էջոցաք ? կարէճ'1ւեր՝ Ղ սւկաu Ա ղբ ար {Տէօ՚քլէթhut'll} յ թէոդէրկեցէ Ըարսեղը՝ էրե'հց >ուր ջ կը հաւաըեն պայըարող

տ ակուեgin 'll ։

134

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

հր իտասաը դ*ներ ր և ղէն,ըի ուժաէ ետ կը մ դեհ թուր,ը կողոպտիջ խուժանը։ 20 օըուայ ի'նվչնասլաշասլանուի)ե'հէ'ն ետ,ր% թուր,բերը Հաչտութեան ր1Ը'~' ը°շ !լը ս լ ա ը զե ՝ն; 7*/ււ Ջաւուչ /*lrը ,ը?/ի if է V? մեծ ջարդ սլատճաոելով թուր,բերումն ? ետ կը մ ղէ զանոնյյ ։

ԱԶԸԳՊԱՇԵԱՆԻ Գ Ե Ր Ը ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈԻԹ ԵԱՆ Մ ԵՋ Հնւ ակեան կուսակցութ իւն ը առաջին անգաէք ցնցում կըեց 189()ի ն , եըբ սլաուսկտում յառա խոցաւ իը ծրւ,յ[/։ւ մէջ՝ սլաՀւզա'նոզակա'ն նեը ու կողմ է սa/— * սՒալ կստնեը սւ դէմ : (Հառաջդիմ% ական խմբակ է ան դաւՈւերը յ մեծաւ մ ասամբ արեւե լաՀայեր'll է ^ ՒսԿ ռ՚րեւմտաՀայևր էն Ա,ըամ Աջըգպաչեան միշտ կեցաւ յւսո.ա ^դ֊ք>մակա'ն չ ա ր ,բ ե ր ո ւ կորէ’1^է< ^է* 1903ին ? Լոնտոն դումարուած *]•• Պաաղ.ամաւ.uը ակա'll ժհոզաէը Կեդրոնի անդամ կ}ընտրէ նաև Աըամ Աջըդսլաչեանը Լթէհւ ի ն,ըը Հոն ջէը և Հետագա֊ յին ալ շատ ուշ Հասաւ I]եդրոն^ ( Հնէակեա՝ն կուսակցութ իմն ը եբկըոըդ ա*հդամ ղօըեղ ցնցումէ ե*1 !թ աը— կուեցաւ 1905ի՝հ, եը ը ակա՝1էաւո ը Հնջակեա՝հ ղեկաւէար՝ներ ՝1,ազաըբէ1լևin'll ? քեուբէն lu lu 'll աղատ և Փրիդոր '/ աը դա հեա'հ C C նոը ծրադիր՚ֆ մչակե լաէ կ*առու— խու՚՚ւէՒ ա'1ւխստել աըեւմտա^այ դատը աըեւելա'vայ կհ / $աճկաՀայ աղդայի'ն դատը *էեըասլաՀել մ խոյն աըեւ,մ աաՀայ եը սւ ն ? ի ււկ արեւե լաՀայ Հնջակեան կուսակցու թ եան ւէեըսալարել ռուսահայ դատը է/1 !1 դասակարգային սոցիա— լիստակա'ն չաըժում է Հնջակեան gin'llդու.ած ը այս անդամ ալ իը ձայնը կեդ ը ս'հացսւց Ս,Հ[,է1'~՚ սլաշեin'llji էյըայ ? որ Ե* Պատդամ աւ որ ակա'ն ԺսղուԼի'ն ալ ղքյհյյ կեդրոն ի ա'հ֊ դամ ընտրեց? Ընկ* Ա'ուր աաի Հետ^սըսլԷսզի կաըե‘հա'll սլաո ակտում էհ աո.ախ,ըը աո.հել և սլացել Կրէւս "Ոլցու թ եա*ն դաղսոիաբ ակա'ն մ իասն ական ու թ իւն ը ։ Աջըգպաշեան Հազիւ կը ցաւ 1907^^1 Հասնիլ Կեդրոն — որ այդ պաՀուն Փարիզ կը դ in'llու էր ?— և թեւ ու թիկսւ'ն,բ կա?/դ ‘հիլ [քուր ատին և (Jաւ/լաՀ V՝Ւլե անին։ Աըամ Աջըդպաչհանին Հմայեին կարեւորութ իմէ ը Հասկանալու Համար անՀրաժհչտ է Հոս նչել ? թէ այդ Օրերուն Պարսկաստանի Մէջ կազմուած մարտական խում րերէէ ն մէկու*ն անունն էր ((Աջըգւզաչ խումբն մ իւս'ներ ր' Մուր ատ ? 1 Լր էժ } [Jագուն ի ։ Աջըդւզաչեան մ ի նջեւ Կեդրոն Հասնիլը կը Հա^նդիւզի Պուլկաբ իա ? դոր — ծի կը լծ է ճ ա'հկիւ լեա'հը ? որ ,րիջ ifը սլազած էր, Եռանդուն դործ ունէու֊ թեաւքր լայն խ անդաւէառութ իւ ն կը մացնէ Պալր ըա‘հեա՛" ււ՚1ա‘հի Հայութեա'll

մէջ։ Ա յնուՀեա/րւ Աջ ը դ ս լ աչեա »/■ ա 'հունին կը Հան դիպ ինը Պոլսոյ մ է ջ յ 1908 թ ո ւա կա 'ն ի'ն ? ()ո մ ա ն ե ա ն (J ա Հմա ն ա դ ր ո ւ թ ե ill'll Օ ր ե ր ո ւ ն ։

135

«1ԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

ՍԱՍՈհՆհ

ճեՐՈՍԱՄԱՐՏԸ

ՄԵԾՆ Ս‘ՈԻՐՕ.8 (ՀՈ.Մէ'-Ա1*ՏՈԻՄ Պ08ԱՃ0ԱՆ) *հրել JJասունի 1893/' րնդւէզոււՈւևբուն /Հասին ? կը նշանակէ դրել Հը //— չակևան կու սակւյութևա'հ ? ան որ կորովի դ**բ եիջ'հևբ ուն ? ի մա սն աւոբ ի Մի բա՛հ §ամաւոևանի ^ Համբարձում Պօյաճևանի 'finլոզի /Հասին։ \թկաբադբևլ վեբո յ իշեա լ հևբ ոս*հևբուն դոբծ ուն էութ իւն բ ? կը նշանակէ 'հերկաjiug'hlfլ Աասու*հի ասլսաամբութ եան բոլոր /լբ սւ ադ 'եևբ ր ։ 1)ասու'հի ասլսաամբութ իւ'հը ու 'հևըաւ բս/խաորոշ հInnևւ.ա'հր ը՝Աևբ ։ ((//*/*#— յ իսեան fiաբև'հոր ո/էսւ ifliևբ J)բ ա‘itոբ սլաուդե It'll ։

Մ1ՎՐԱՆ ՏԱՄԱՏԵԱՆ Մի**ր ահ Տո//Հաաևան ծնած է կ • Պսքիո , 1863/'^', կ/ոթ//լիկ ծնողգ բէ ։ Տամւսաևա*հ իր կբթ //ւ թ իւ*!/ր սաարած է lfjs1 /հա/>///< Մուր tutu էհաէիայէլ֊ Inn'll դպբ սբբ և. կրած է [Լլիշանի '»այ րIt'llասիբա կահ շու 'հչին բարևբար ազդևբութ իւ'հր ?/ՀիաԺամանակ ու սու/Ո/ասիբած է ևւբ սսլական աղա— տագբական շաբմ nւ/Ո/ևբը ։ ՏաւՀաաևանի առ աջին ասււլաբ իւլբ կը դառ— այ Տ1 1 1 բ nհ֊§!**-բ *tL-բեբ ա'հի 1ւ ՛/ ասսլnւր ակա// ի չլ,ջան ն!,/,ու ուսսւբշ^ու թ իւ'հր (1884—88), ոբսւ ր7/թ աբբ ի'հ սլաաևհութ իւ ՛// կ՚ու ևևնայ ուս ում— 'հաոիբևլ և /Հին շևւ իսկ ասլբիլ իբ ժողովուր֊ դ ին իր աւադբ կուած և հար սաահաբ ուած կևան— վձբ, կբ ա// սնէ անսբ դ.ոյս ւ թ և/սն սսլաո/հաբ ող վաա*!!դ ը , կբ թափւս*1ւբէ րէէսլքլյևրու իւսր ,բբ 1ւ վբդովուած* կը հասաաաէ թ I՜ հայ ժ սդոifուր դը Ւր ստաբած մ չաակ/սն ծս/նր հաբու ած'llեբ է‘հ ^ համակևբւդած է բռն ակալնևբ ու. անւՀաբ /բկային ւդահանջ^ւհր ու*հ։ ՊHլսոյ Միաբե/սլ Ը// կևբ սւ թ եան կրթ/ոՄ հ ճ Ր Ա Ն Տ Ա Մ Ա Տ Ե Ա Ն կա^ւ ևբկու սլաչաօ՛հևաներ ու — Մկրտիչ Սար֊ ևin'llի և- Մաբկոս Լյաթ անևան ի — ձևբ բակալսւ թ ևնէ‘հ ևա,բ^ $ա/Հաաևill’ll կ' բս֊ տանձնէ 111*11ոն բ յ անձնառու թիլ-նը, 1888/-W ան կր /էևրադա/ւնայ Պ"էիս ե- ա֊ ռս,ջին Հևրթիւ կր մաևր/Հւոնայ ՀաւՀբարձու/Հ ՊՕյաճևա// ի , ^ անկիւ լեանի և ա նո նց ի,ում բին ձևսւ և քյ/Հաւ սհի Պոլի" դա լէ'ե ևաէ բ կ' ա*1ւդա/Հակւյի Հ'հ£ակևա'հ կուսակբսւթlliu'll ։ 1Լն մւսս'հա'l/’fj էւ՛ 7*աբU ւ ք' ք)ոJբի1 "։ Որմ/- ևաքչյ հևաու լդբ՝հդո ւմ է իւուսաւիևլու ՛տամար կ1 ասլասաin'llի Ս,թԷ*հ,բ^ ուր սևրա յարաբևրսւ— թևահ մ էջ կը ման է Արհւևլևան 7*աչնակւյու֊թ ևան նաի/ադահ' Տիմիթբիոս finբարիս ի հևա և կը մասնակցի 7'ում յաբուի առաջին աարևդարձի առթիւ կազմակևր պուած հաեդի սութ ևս/h։ $ամաաևան 1891 Օդոստոսին% իր առաջար֊ կու թև ամբ և Հնչ ակևin'll կհղ ր ։։՛է։ի որ ոշում ութ իբբ յևդափոի/ակա*էւ դ.ործիջ^ կ'ուղևւորուի [Jinսուն ք արուած ԸԷԷՈ1ԷՈ*Է ահոր *եաիււսւդէս ու*հևբած ծա^ւօթու-

136

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

թիւհ ներ ը այդ շր ջաննեչւ ուն հետ։ Անււբ կ9 ընկերանա 'll հինգ մշեդիներ' gfըկրադուքղի (Հովհա'ե'հԷս կիըակո սևանի ('ք*ոԷՍրթ դլթաւորութեա մբ, ԱԿւ Աթ էեըէ 1 ւ կը ifեկ ն ի աիդր ա'llակերաyի' Մեէը**^1 hjriլ[*Հէտ %Հեղձ ա— նուն ով ? իբր gfշեyի ։ (P/rը ւ/ ի'llի ճամ բով կը էքտնէ կիլիկիա և յ ահg g ը դ աբաը անլքնելով Տարսոնէ'հ ^ Աերսինէն ? ճիհանէն^ թ Igփը ադ. կ՝ալէէ'հ ? էյhtut ուր Տաղէ^* , Մարւսշէն^ Այնթէպէն 7* էլի՛* էն դ էպի Մո*-շ* կեդրոնի պաչաօ'llագ իր ը '/*// լigղ սլահած էր իր դ աւ աyin'll իՆ if էհ ։ Տամատեան' I f ուշ Ւ Հ * չ ա կեա 'հ \նոր կա դ if իV/ tf էջ կ*ա ռ 'll Է if շև y ի հի'հ բա— րեկամ հյաջիկ (Pի*!!ասեան ը ? •Ս՚ր Ւ թ աղի Տ• Ղ^եւոնդ ըահանան ? (Jinեփան վարժասլեաը ( [Jասլահ կ*իւ լեա'llj ; կարոների հին յ եղափոիւական Աղաբեկր ? իր հին ււա՝Աեր է'հ րհարա ՝հի՝հ? որ ոն y մ է ջ էի*!* կստոյեան (քակոր և իր եղբայր ր ։ Ս.ն [յոյեմբեր ին սկիղթը կը բարձրանա յ ե կը ւդաըաի (հատայսի Լւ Աա֊ սուն ի բոլոր դիւղերր ու կը կաղմ ակեր ւղէ ղանոնը։ Տաtfաւոեան իւոր ուս g g ւմհասիր g g ւթ եան կ’1,նթարկէ աեղւո յն հարկա.,Ւն սիսաեւք ը ^ ի1ուր ր լւ ու ըիւրա բռ՝հակալհեր ու հար սաահար ութ իւ՝1ւ՝1ւեբ ը և ժււղո— ւէg g ւր դ ի ի բն է ու նելքած ընդվզումի g gդ ին ։ Աասունւյին ծայր ասաիձահի դժդոհ էր տիրող կարգերէն և Ը^1 ղրՂ'Ւ՝՜ մու֊թիւնը* կառավա ը ակա՛հ ա'հիւիղճ սլաշտօնհաներու դ էմ յաճաիյադէսլ էր։ թուրը կառ աւէարութ իւ^!ը inար ի հեր է ի ՚էեր կը ձդտէր Աւսսունր ոin'llա֊ կոիւ ընել։ Ան £էր կր ար աhull ել ի նըն իշիասն շր հւս'll'հեր ? ուստի յարւքար առիթ մը կը փնառէր ճզմե լու. այդ շրջանը։ Մէկ կր։ղմէ՝!! կառավաը ութ1 եան հար կահաւաը ն,՚րը, մ Ւ ւս կողմ էն՝ ՄշՈJ դաշտի (ւ. Աասնոյ սովը անտանելի կաyութ եան մէջ դրած էին Աասնոյ ժո֊ ղաէսւրդը։ Աասնոյ ժողովուրդը թորթ աչըով կը */7այ էր կառավ'ար g g ւ թե ան ոեւէ ււլաշաւմհեայ թն' երբ ան իր ոաըը Սասոմս կը դն էր ։ IPիհր ան Տամաւոեա'էւի 'llաիւաձեռ 'llսւ թ եամ բ ^ սասուԱէyիը ււլաարասաուե֊ ւյան դ իgfադրակա'1ւ աշքսատանընե ր ու ։ Ս,եոնը ՝ Մշւ*J և- Uluu^/nJ 7* ի1 1 1 կ հաղոր դակբութ եան Զիջողը' ((Աաաան այ ի կաgfուր ջ))ր աւեբակ վիճակ/, մէջ կը սլահէիք* , որպէսդի թուրըի՝!! դիւրին ջըէէաբ ներս թաւիա^ւղել։ I]առավար rgւ թ իմհ ը սակայ ն իր դոր ծաւոր ներ ր ղրկած էր 'հորոդելու այդ կամուրջը։ Աաurgլfllyիի համ ար հարղը որոշ- էր ? կաո ավ ար ութ իւ V/ր ճաgfբա'1ւ կր հարթէր ղինակա?/ ու ժ if աy'llելու համար ԱասուԱ։ 1892 ի ձմրան ? Տաgfատեան կը սլատր աստէ շատ րնդարձակ տեղեկագ իր gfր՝ վ)րանսեր էն լեղուով' ուղղուած Հքարնսյ անգլիական հիւ սլատոսին ? ուր կը թ ուարկէ ու կը ?/կա րագը է անաեսական ? կր օնակա'հ 1ւ ըաղաըական *»ալածանըն եր ր ? // ր n'hy ենթարկուած էի ն I/*շuյ դաշտի և. // աu// ւ hի հայ ժողովուրդը^ ‘1ւաև հարyա ը ?/ V/nւ — թ իւ^ւ^ւերու րե թ myը ի՝Ա բա աեր m. gfէջ դո րծադր ուած հրէշա ջ^աբ է ար m'llը'հեր ր ? ինջպէս նաև այս հալածանըներ ու իբր անիյուսափե լի հետեւանը երկըին մէջ ծագում առած յեղափո[սական արամադր ու թ իւ ն'հեր ը ^ որ ոնը իրենy կարդ ին սլատճառ կը !էառ 'llայ ին աւելի իւսաադ ոյ ն հալածաեը ներու ։ J1 բլ/ եւլրակաynւ թիւ'հ կ*աւե լ*յնէ ? որ եթէ անգլի ակււմհ կառավարութի ւն ը ժաgf առաջ ազդու ifիջmif աու թ իւ'հ մը էր հէ ^ եր կր ի'll մէջ անկարդու— թիւ^մհեր և կոտոր ածներ in'llիյու սաւիելի ւղիաի րլլա'll ։ IPասնաւոր աբար կը իւհէդրէ անդլի ակա'հ հիւսլատոսէհ անդամ մը դոն է

137

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

այցելել Ifու չի դաչան ու Աասուն ?անձամբ Հասաատելու տիրող խիստ վտանգս։֊ լոր կացսւթիւՀ։ր ։ \յՈյն իմ աստ տեղեկագիր մ'ա լ կր ղրկէր Հնչակեան կեդրոնին։ Այդ տեղեկագրին մ ԷՀ ան կր գրէր (CC1քել,րոն էյուրչիտy) ծածկանուն աք սուրհանդակի դերը կր կատարէր ընկեր 'քոլոզք թէ զարհուրանքը կը աիր է ամէն կողմ ? թուրը կոտռավարութեան 1ւ է ք>իւրա տեր էպէյ ի^։եր ու կատարած հարստահարու թ իւններ ը չ^ափէն աւելի ե It ։ կ*իմացհէր Հնչ ակեաV/ կաղմ ակեր— սլուիքեա^է տարածում ին մ ասին ։ Ան կ1 աւել ։լնէր* CC'հէպվէերը ցոյց կու տան որ Աուլթա^ւը ‘հպատակագրած է անպայման ընկճել Աասսւնը? վաս նղի ղայ 1, կր 7/կ/// աէ Հ*»ճ ակեա՛հուէ)ես/հ բո յնը ։ ԼԼԱասունցին պատրաստ է հակահար ուած ը տալու ? բայց պէաէ ը է ուղ֊ ղու թիւն տալ ? ջձգել մի^ոսկ* • ♦ Հն ջակեւս^հ առ ա^ աւ որ մ ար տիկ*հեր ու 7/եր կա— յսւթիւնը անհրաժեչտ է այս չր 9տնի ն մէջ» • ♦ սլէտ,ր է մտածել այդ մասխհ և նաև ապահովել նիւ թ ակահ աջակցութ իւն ? վաղոււմհ պայ,բարին համարն։ (քիհրան Տամատե ան առաֆ_ին ան դամ Հլէր որ Ս*ոոնոյ ս/դառնացող վտա*յհ— դին մ ասին կեդրո ՛" hr տեղեկադր էր ։ ՄՈՒՐԱՏ

ՍԱՍՈՒՆ

ԿԸ Մ ԵԿՆԻ

Հնջակեա^! կեդրոնը լր^օրէ*հ մը— տածելուJ եղած առաջարկի մ աս ին ^ անհրրաժեչտ կր դտ*հէ ըհ կևր Համբարձում Պօյաճեանի ([քուր ատի) մ եկնոt֊մ ր։ Միեւնսյն ատեն կ՚որ ոչ է հրաԿանդել Շա֊ պիV/ կ»արահիսար և այ լ տեղեր ? ր*ր ՛իէտայինԱր հաոցու ի՝1է Աասուն։ ( ք,ասլի 7/ կ*ար ահիսար էն ղրկուած է ր րա ւաւմար տիկ ր1ւքչերհեր է7/ Անդրանիկ* Q ղանեան( ^հե տագային' Ա,նդրանիկ փաչան) ? 1,սկ Աե— բաստիայէն կովտսւ^ւցի Ասւրատ (Հ1ր֊ տադայ ին՝ յա յա հի դաչ ր/է ակ ւրոկան խըմ֊ բասլ1րտ սհբաստացի ԼքուրատըՏ^ղակա‘հ ուժեր է՛հ աւ-ըՒ զարն ող ֆէտայինհր էին 7*եոր ղ Չաւուչ (Հբայ ր 7' ը dոխ,ր) ։ կեդրոն։ի որոչումը կը խա^։դավառ է քքեծն Ifուր ուտը, աար ի‘հևր սւ իր բաղձանըն էր անց*հիլ Երկիր և հոն դո րձել 5 ա։ ** հ- V աւլի՚հ իրականա ցումը կր ղդայ։ Եվրոպայի ifէ Պ սալր ի ԼԸ իրեն համար տառս։պան,բ մ րն էր։ Մ Ե Ծ Ն Մ Ո Ւ Ր Ա Տ 1882 թու էն Հն չակեա*հ պատդամ աւ որակա է։ ժ՜սղսւ[Է // ,բիչ h տ քը ^ JJսւրատ ա7/ճա‘հաչ ել իօր է‘հ ծպտ ո ւ . ա c կը մանէ յ ու հակա հ նաւը։ կ9 երթ այ կով կաս ? ասլահովելու համար հայ հա րուստ հերու աքյսկցութ իւն ը ^ որսլէս■ւ/՝ սասսւն ցի հ չար ունակէ իր ազատադը— րական պայքարը։

138

ՀՆՉՍ.ԿԵԱՆ

Մուր ատ' մուր ա ցէկէտ ա ր ա զ ո վկը Հասն է Թէֆլէս ե ^ ա[ * Ա , , լ փորձով կը tf տ^ւէ ււլւսյադ էտւյէ ընկեր՝ Լազոյէ տունը։ Լազոն չ յւ ճան չնար Լքուր ատը ? if է'հչեւ որ ան յայտնէը էր էնք ՝հութ էւն ը ։ Լազոյի Հետ կը դէմե՝հ ԹԷֆլԷսէ Հարուստներ " ՚ն , լ՚՚՚՚յօ "ն մէկ դր կահ օէէնութ էւ*1ւ չե՝!! ստանար ։ Մուր ատ՝ դար ձեալ ծոլտուած իբր սլարզ քաՀանայ՝ այս անդաէք կը բռն է Տիդրա՛հակեր աէ ճամբա՛հ 1ւ կը շարու^ւակէ /// յ ցելել այհ վայր երը ^ ուրկէ ան ցած էր S'ntfաաեան ։ Մուր ատ Սասուն կը Հասն է և կ1 in'llցն է Վ^արդենԷս^ ուր Հաւ աքո ւած էէն շրջանէ րէսերը օրուան կաբութ էւն ը քննելու Համար' ^ամատետնէ նաէյադաՀու թ եin'll տակ։ ITուրատ է 1ւ Տամատեան է Հա'հդ էսլnւմ ը կ1 ըլլա յ սրտառուչ։ Ա*ուր ատէ նհր կայութ էւ՝!։ը անՀունօրէն կ*ոդեւո բ է Տար it'llէ և ՍաԱնոյ ժողովուրդը։ Տարոնէ Հնչակեան վարչութէւնը ար ղէն նամ ակ ստացած էր Ս,[ժէնք է կեդրոն էն։ Տո,մատեան ման ր ամասն օր էն կը բացատը է կարդադրուած և դոր ծւսդրուելէք ծրադէրը։ Սէմալէ մ էջ սլէաէ կաղմ ակեր պուէ ր ուր էշ ժողով մ ր ? ուր կը մե կնէ Տսւմատեահ ։ Լքուրատ Ււ՛ m^iբաս էր և. լուրջ կհցուածքա[ մեծ աղդեցուփ}էւ*1ւ կը ձդէ Ժողովոլր դ է ն վրայ։ Ան անկեղծ և խ ելացէ էր էր որ ՈշոււՈւեր ուն 1ւ դ ործեր ոմհ մ էջ։ Աասն ոյ՝ էրարու Հետ Հակառակորդ կողմերը? Մուրատէ մէջնորդսւ[Ժեամբ կը Հաշտու էն և կը վւար է 'հ դործէհ։ 1892էհ ? Մուրատ և- Տումաաեա'հ ղար կ տալու Համար դաշտ այ էն շրջան ներ ու գէւղհրուն ու Մշոյ քաղաքէն մ էջ յեղափոէւակա'հ տրամ ադր ութ եան ? ամառը կը կազմ ե*!։ դաշտ է՝!։ մ էջ դո րծ ող 7 Հոդէէ բաղկացած Հրոսակախումբ մը։ Այս Հրոսակախումբը Հէլքևուած էր Հ ն է ակեin'll տեռոր էստ խումբ էն 'llըt! ահողութ եամբ ? որուն 'հպատակ՝!! էր մէջտեղէն վերց'հել մ ատ'հէչ*հեր ը ։ Այդ օրերուն լրտե it'll էր Ալ էղա'հա'հ դէւղէ մատն էչ' ր էս կրպոն ու էր քեռայրը։ Հրոսակախումբը երկուք'հ ալ տեռոր է կ*It'llթ ար կէ ։ Ոստէկւս'll'llեր ը կը Հետասլհդե'հ ղանոնք^ բայց անսնք Աասնոյ լեռ 'հեր ը հը բար ձր in'llin'll ։ ճամբա՝!! կը Հա'հդէ ւղէն կառ ավար ակա'հ լր տեսէ մ ը' Աոֆէ է}ուր շուտ in'llունով ? որ կէլէ էկուզան է ր էս Պետռն խաբելով' Մուշ տանելու եկած 1ւ մերժուած էր։ Հր ոսակախ ում բը կը սւղաննէ ղէնք 1ւ ձէ՝հ ։ Գէակ հեր ը կը 'հե տեն խ որխ որ աin'llևր ուն մ էջ ։ կառավար ութ էւն ը տեսնելով որ Աոֆէ \[]ուրշուտ կ1 ուշանայ ? ոստէկա'հ'եեր կը ղր կէ ք ննո ւթ էւն կատարելու Համար . բ Jց լրտես [i'll ^ետքը չեն դ i n 'l lեր ։ կառավար ու.թ էլ'հը (/՚//ւչ կը Հրալէրէ JJiuu'hnj չորս էէէւղերու մեծերը 1ւ Հար ցաք 'll'llութ եա'll ենթ ար կէ ղանո'llք ։ Մւււ-լւտա և Տ“*մաաեահ չեն ձդեր որ անit'llք եր թ ան 1ւ որոդայէԺԷ մ էջ էյն անէ Զորս դէւղերէ'հ միայն Աէմալ դէւղէ ր էս փսւրդէն ը կ'հ ր թ այ քաղաք /#_ in'llմ էջապէս բանտ կը 'հետսւ է ։ Մուրատ 1ւ Տամատեան շատ ղդոյշ քաղա քա կա'հութ էւ'հ կը վաը էէ հ և

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

13 9

ջէիր 1 ւ աղեր կաէՆաւէար։։ւթե ան կասկածը արթնցնել; նսյնիսկ խււր^ա֊րդ կու. աային որ աար ,րեր ն ալ կանոնաւոր ւյձար հ՛հ: \893ին, սասուն ցինԼւրու Լւ §ամujutlfա*1էի քսորՀուրդսվ կ*որոշուի Ա*ու֊ րատը ր անի մը րնկևր նևր ով , որոլէսղի ն իւթ ական օդ^աւթ իւն մը ՀասgUtlf^t Uաս անեին: (քուրատի րացակաJ//L թ եա?/' ^ աifաաեա‘ե կր ւէար է դործԼրրոմե ընթ ացը ը : ՏԱղաւիոիյական դ որձ ի<շներ էն {քարդար վարժասլԼքտ մշտական Հևտա֊ պրնդում ի ևնթակայ ս/եձԼքրէն մէկն էր։ // ստիկաննևր ը օր մը վարդենիսի մ էջ կր ձևրբակալեն Աար դար ը և. ի բ ր Նսաը Զաւուշի տեռորիստըy կը փո֊ իյազ ր Լրն /* ադէշ 1ւ Հոն ալ լ1 Ը 'ւաիյ/րն ։ Սասսւն ցիը իյիստ կը դրգռուին այս դ էոչ։ըէն Լւ լւոլոր մեծամեծնելրը ժողուէի կր Հրաւիր/քն՝ դեկափար ունենալովդ Տամ/ստեանր Լէիուրատ տակտ֊ ւ ին կովկա ս էր)։ Տամ ա///եաեին կ*ըն կեր անար լաւադո յն րնկեր ներ էն մ էկը* Հրայր ‘իժոիյը ? որուն իսկական։ անունն էր Ար ifենուկ Տ* \)արդիսհան։ (1892/րծ, Փորը Հայր է ifէջ ք ճիչդ այդ օրերուն տեղի կ*ունե^էար հաֆ֊ թանե բու իյնդ իր ը ? որու^է որպէս Հետեւանքը կւսռաւէարութ իւ*!։ը կը կատարէր Հետասլնդումևեր ? ձերբակալութ իւ^ւ^ւևր Լւ դատավաբ ու թ իւ^է։ %/ամակի Լւ CCՀնչակ)) ի ծր ար ?/եր ը Տամուտեան mlufիջապէ ս կը յանձն է Հրայր 'իժոիյըին ^ որ ան ալ իրազեկ դառնա յ Փո,բր Հայ ը ի Հն շակեան Հերո֊ սակահ զ ործ եբ nt-ն ։) Այ նուՀետեւ ՏամատԼտան էլը չր հուդ այ ի // ասն ոյ դիւղեր ը ? էլը ըարոզէ Լւ կր կազմ սւԼլեր պէ մ աբ տա1լան ուժերը? պատաՀակսւն դ ( ւզը Ifր ը 1լանիւելսւ Հա֊ մար ։ Օր մ ը սակայն։ կը Հանզ իսլի ,բրտակա /# տարազով ծսլտուած ոստիկա նի մը^ որ Լլը ձերբակալէ զինը։ Վրայ Լլը Հասնի ըիւրտ [ժր,րասէր ւզէյ մը Լւ Տ/սմատ/ոսնր Լլը տանին (J*ուշ ։ Հաւաըուած էին Հայեր Լւ թուր բեր ? // ր ոhը լսած էի*!* Տտմատեանի ձ1քրբակալութ իւն ր ։ §ամատեանին կ}ըն կ/քրանար նաև իր ուռ ուջ նորդը' Սսղոն ։ /Համբան իրենզ դիմաց կ*Լրլլեն թուրը սստիկան'llեր ? որ ոն ը նոյնպէս Տամատեանը Լլը ւի*հտռէի ?/ / /Հ'// ո‘itը իըե‘հւյ Հր աւյա?/ը կը ւզարւզ/ր^ւ Օզ ի*է! մ էջ ի նշան ու ը աիյութեա ն ։ Տ1 1 1 1 1^1 1 1՛դեա ը կը յաըձակի $ամաաևաԼւի վրայ Լւ Հրացա֊ ‘Լէը կ*ուղղէ անոր կուրծըիէն։ Տա*?ատեան կուրծըը բանալով ը/սջաբար կը պոռա յ • CCRill ^I*lj, ե՜թե քա շ 1յ Ա)) / ՏաԱնապետը ւզատասխանատուութ/րնէ խուսա֊ փԼրլու Համար Հրացանը ետ կը ըաշէ' յ իշելով որ իր li նց սլատուիրուած էր **ղջ ր/,լջ ձերբակալել Տ մատ եանը ։ hiումբ ը Lfրբ կը մ օահնայ Ա'ուշ ը ազաը ին ? Հայեր Լւ թուրըԼրր կը Հա֊ մ աիւմբու ի ն ւՀամբուն եյլհր քբր ւ Հ)ամաաԼքան յ ա?/Լլար ծ իյօսըր Հու բւրուն ուզզե֊ Է՛՛՛Լ kl! բացագանջէ ■ cciuijliP, ւքի' յուսա!ւատ|ւք: Ես կլւ լքեււնիւք, բ ա յց Juf տեդս if (ւ ո ււփ շբ կ ո ւ գ ա յ: ԿԵցցհ' յե ղ ա փ ո խ ո ւ թ ի ւ ն բ » • Հսւյ տսւներու- պւստսւեաններ էն կի հհր ր ար ցուձհպ րոս1 աչքերով կր դի— տէին Տ1 /1մ ատեան ի Lfր թ ը ։ կառավսյրատուն ՀասնԼտլուն պէս Տ*"մատԼէանի ոտը/րրուն >ղթայ անցը֊ նե լով կը C U ետIfն բանտ ? ի ոկ ք)ողոն ին շղթայելով կը նետԼէն ոճր յյ/դործնԼքր ու մէջ,

/Հունտին մ կջ սյսԼլայն ըաղաըւսվար վքքրաբ / f բմ ուն ը ցսյց կու տան Տա֊

140

ՀՆՉ11ԿԵԱՆ

մաւոեա'հէ Հա7/գ կ,ւլ ^ ոսւոէկա'հ մը 'llոյն էuկ էր inու // կ?f կերակուր կր րեր է ա c ltոր ։ կարւավար ատin'll պաշinօնեա'llեր ր' որլաւ կր ճանչն ային sամաահա'llը էրր մավ)ուր Ռագուսtn-կառլուսւոէ ոիրանար ? կր զարմանան' գէւ զակահ ւյն ւյn•֊֊ ւոէ'հերու if էջ աեոնելով զէնր ։ քՀայրլ սլաշinօ'llեանևր կ'// մկկր 1 լ ըսկ • (( Անէէլա ճա'հֆկւոա {ւոնձնուկր ) ( ^ բույր րաւալէ կ որ չ յ աջողերալ Էր ձեո 'llար կէ'll if է / Տամ ւստևա'հ կր պաաաոէւու'llկ • ((Եթէ /i՞Ա £յ ա V սզևւյայ ^ ազդս ///^ մԼայ ? ան կր յաշողի?)։ Այդ֊ Մր/լշ կը Հասնէ յա jut'll է in'llգ լէարէ' ? Հհղէնակր ((.Ար մեն էտ՛)) գրրէն , որուն մկ9 in'll Համակրալիրով կր էյՕսէ Տամminimi'llէ մասէն։ ՄշսJ կաո֊աւԼար ու թ էւն ը Տ"՛մ ատեin'llը և Ասղոն ը ձէ կր Հեծզ'հեհւ' ոտրհր— ն էն ւոակէ'հ կասլելով ? // սաէկան'հեր ու Հետ կր ղր կեն ք»աղկշ ։ ՜Տամբա'հ ոսաէկահ է ձէու ար աւյէկհ Տամաւոեա՛“ !■ աջ սրունրը կը ^ աէւ— ջաէյուէ♦ տահէ^անրն եր ով լէ ժամեր in'llրն հլէ յետոյ? Տամատհin'llը կր 'liltuih'li ք^աղկշէ բանտը ? ուր գ աժան բանտւսւզետր կր սկս է Հարուածել* ար դէն ջաթ — ջաէյուած ՏէԱ մա ահան է ոտրը։ Տամատեա'հ Հէնզ. ամէս ոտր է զաւէ'հ տարւաւզելկ յետոյ ?կր սկս է անff արուսլեր ով ւդտըտէ լ։ կուսակալ ք(ՒաՀսէ'հ փաշա // լnկ՝Ա էր ձետ բերած կր Տ1 1 1 մm inllui'llէ կողմ կ գրոււոծ հրեր 'համ ւսկ'հեր ^ որ it'llր լրտես Հ ա յ կսւ ‘հէէ‘հ կողմէ բււնուած և. ‘(յաղրմ սլկյ է ձեռրը Հասած կէ ն ։ ք/ յ ւլ 'հաif ակ'հեր ու'հ մ կ^ — որ it'llր ղրկուա ծ էին ԱթէնՔէն' ՊՈւՒււ ^ էր ր'հկերն եր ուն— ? չօշավւսւած կր սչ մ էայ 'հ Հայկակահւ Հուր րր ^ այ լ ահէ կհtn'hր կ'հ տրուած զր ieւաւլհեր ? *լսր Տամատ/nil'll ր աղած կր jnj'h դրող Բլէ՚-՚նթի ԱՔա,իէր in'llսւն ով մ կկու tfր 1 լր րկք* ։ կուսակալ f< )‘m'Տսէ՚հ ւէաշա'1ւ կ*երեւէ' կր Համակր է Տ**/մ աաեin'llէհ 1ւ կ*ուզկ ւէորձանրկ ազատել զայն ։ '/՝ աItէ մը անգամ էր մօտ կը կանչկ և ւլսյրլ տալով Տ,սմ ատեm'llէ ձեռազէլւ նmif ակներ ր ե ա'հս'հլյ էւէստ վտm'llզւուոր Հան— ւէւսմանրը կը թելագրկ Տ'“մ m inisill'llէ'հ գրել այ'հսլէսէ մեւլայազէր մ ր ? որ յան գէ Աուլէժահւէ 'llեր ողամտութ եm'll ։ ffj'hգր ագր է'հ ձեւ'հ ալ քծ՝աՀսէն փաշա կը պատր աստկ 1ւ կը ղր կկ Աու լթ in'llէն ։ Աու լթ in'll in'hif էջապկ ս կը ՀրաՀա'հգկ ձամւոտեանը Պսլէս' էր սլարոտը զրկ^[ ^ //////£ ե/// յ» Տամուmեանազատ 1լարձակուէ և կը լծուէ գործ է ? բայը էւէստ զգուշօրկն։

Մուրատ ]Տ93Է գար'հա'հ գազէ} ական է զուսլը ձերւրը աո.ած՝ ր ան է if ը մշերէն հրու Հետ դարձեալ կ'եր թ այ ff է 'էլէ ս ։ Մուրատ այս անգամ կր ւէէմկ կւսզարոս (քղայե անէ'հ ? կը եեր կայ աւյ‘հկ (Jասնոյ անձսւկ վէճ ակը 1ւ կը *ասկզ'հէ [Ժկ տեզակա'հ if է^ ուլեեր „վ աhiՀ'հար կ ասլսաամբութ էւհւը մ կկ ամիս իսկ յար աւոեւօր կ'հ սլա-■/, / , Մուր ատ կը շեշտկր ղկհր է ^ ւլէ'համէ)եր ր է 1ւ սլար կնի սլակասը հ — կսվկասրլէր կամ դրամ է1սղ տան if եզէ . կ՚ըսկ Աուրատ ^— որ այգ բոլոր ը մե նր տեղւոյն վրայ Հայթայթելեր և կամ էըե՛նր թոզ այքէ "թհրրը ղրկե 'll։ Աղաjinn'll րան է մը օր այս սւ այն կողմ էj'ltալկ յետոյ ? [Jուրատ էն էւորՀսւրգ կու տայ գէմել աշնակզսւ թ եան ^ որ յա'հսւ'հ յեղաւէոյսսւթ եm'll մե֊

•տՏՄՈԻԹԻԻՆ

141

ծ/ոյյ/սն/սկ դրո/մ t/սւայշ/սծ էր է (Jr/ւրաւո 1 լ ըսէ ♦ ((Է}ս եկած եմ ապսաամբու֊ թեան պատրաստ Տա յ ժ ողով ու րդ ի կողմ էն ^ ինձ համար հ/սւ/սսար է ? թէ ո'if կ՝օգհէ* ես /ւլ/ս/որ/սստ եմ րնդու*հելուֆ ։ ՏԼ/սւարեան մ՝անր ամ/ոսն լսելէ յետոյ Մուրատը^ կ1ա ռ ա^ արկէ • ((Ասլրս տ/սմբութ իւ*հր համարել սրսլէս Գաչհակցութե/ո*Ա դործ • ա յ?/ ատեն մե*1 /վ) ձեւլ կր բաւարարենվ)^ այլասլէս ոչ ի նչ չենղյ կրնար րնե թ ։ [Լյապիսի կտրուկ սլու///ւ/յ//ի/ւ//նէն բոլորո/էի*Ա ւէհատած ? [Jուր ատ մի/ս*!:֊ դամ'այն ձեռնուեայն 1894 ին կր ifեր ադաո-hայ [Jասուն։ կտմբան կուուի կր բռնու ի թուր,ր և Քիւր տ սլահակ՚հեր ու հետ 1ւ ,րաhի մ ր զոհեր տալաք դար ֊ ձեալ ծւպտուած կր յաշողի [Jասուհ հաս*հիլ։ (ԼաւուԷ կր տեղեկանայ §ամատեանի րանտար կու իլը էւ Պոլիս ղրկուիլ ր ? բայդ առանց յուսահատե լու կր շարունակէ իր դ որ ծր ։ 1894/» դ /որ*Աս/ք Ա%ԼԼուրատ երբ /ր $0 ր էն ‘էւուիրուած էր կաղմակերսլչս/֊ կոմե ւպատրաստու թ իւններ ու ? յար Ակ/սրծ սուրհանդակ մ ը իրե#'/ կր *!/եր կայացն է ? քամակ մ ր ^ ՀԼալւորիկի Մկր է խմբս//պետին կողմէ, հյմբաւղետը կր տեղեկացնէր թ է թ ուր ,ր կ/սռ/ս/էար ութ եան կողմէ ար֊ հեստաւո րն եր ղրկուած են նոր սղելու JJ/ստանայի կամ ուր 0ր ? որ պահապանն է Տ"*լլր*րիկի և. բանալին* Աասուն ի / Լուրը ար տակար դ տսլաւոր ութ իմհ կր գործէ բոլոր լսող նևրու ն /էրայ ։ Այդ կր նշանակէ թ է կ առ m /էար ութ իւ^էը մտադրած է /լի եու որ ներ ղրկել Աա֊ սու ?/ և ճղմհլ զա ԼJ*ուր ատ առա*Աց /ղաղար իւ նութ իւն ր կոր սնլլնելու* ի/ում֊ բը առած կր ւԼ/սզԷ Տլւսրիկ ։ ՐԷ ս hj/սչոյեան Գասպար ի տունը հ/սւ/սբու/սծ սասուն/յ ի մ արտիկներ ր կր սպասէի^է Մուրատի*!!։ Այդ ժողսվին ներկայ էի*Ա Անդրանիկդ ftէս Գրդօ^ Գէորդ Q///ւ ուշ ? կո/էտունցի Ա*ուր /ոտ ? 'ftսլող 0ուԷհաննէս և- ուրիշ*!։եր^ իսկ Տտլւորիկի ի*Ար թ/սղեր ու ?/երկայ ո/պու ցիչներ էն //////չոյ ե/ս'll կ*//ւ///պ/սր ^ Գամ է֊ եան Լամզէ^ Գաբրիէլ ըահանան և Մկրէի երկու- ե ղ բ ա յր ն ե ր fij/ոչօ և Մա֊ կար եղբայրասեր և ուրիչհեր։ (Գողռ/էի^ւ կր նս/ի/ագահէր Մուրատ։ ftոլորն ///հ յուդու/ոծ էին ^գտնուե֊ լով մեծ դէպզ ըեր ու նաիյօրեակի^/ ։ Ա'ուր ատ կր յա յան է թէ այս ժողո/էը ճակ/ստ///դր/սկ/ս*հ է ? ուր /պիտի ո֊ ր ոշուի Ա/սսու ն ի բախտը։ Ս,յ ս /ւ/*1ւդ///մ // ա/////դ ր կ/սրծուածէն աւե լի է։ Արադ շարժին,բ' որպէսզի թ շն///մ ին մեր դուռը չհասած՝ հեռ ///ցնե*Ա քլշ պայն։ ftոլորն ալ կը յան գին նոյն եզրակ/սցութե ան' խանգարել Ա/ստանայի կամ ուր ջին շին ու թ ե/ս*հ աշխ ատանբ ներ ը ։ Մուրատ կը հրճուի^ երբ կը ///ես*!։Է ժողո/Լակ/սններ ուն մ ի/սկամ ու թ իւն ր ։ Առաջին անգամ Տէր Գաբրիէլ րահանան կը խօսի ջերմ ճառ մ ր և կ1 րսէ , «Զս/ւ/սկ*1էեր ս ? ես Ւ*քս /սռ/սջի(Աը կ' ըլլամ [քուր//////ի հր աման/ստ/սր ու֊ թ եւ/ւն ա/սկ կռուե լու այդ ան աստու/ւ/ծներ ու ն գէ՚ք , որոն,ը ո՛ չ միայն մեր ունեցած^ւերը կը փճացնեն ^ այ լ մեր րնտ///?/իղյին պատիւր արատաւորե֊ լութ Աասուն ր յչ/սր ու վ»անդւ ը‘հել 1 լ ու/լե‘հ ։ Մի՛ վախ^ւ/ւ/ր^ Աստուած մեղի հետ է^ մ են բ պիտի յազթենր} մեր նոր Վարդան ի* Մուրատի*!! շնորձիւ-Հ) ։ Մուրատ կը պ/ստ/սսխ ւսք Աէ • «Տէ/' Հ“'յ/' ) դուն մԱլ։ օրերու. 'Լեւ-ոնդ Եյ։ /, []ր պիտի ըլլաս ^Մէկ ձհւլ,ըւլ խաչ, իսկ միւսր՝ սուր և ոլիտի աււայնորղես բո լոր ս ալ այդ անՀաւատնհրու ն դէմ».

142

ձՆՉԱԿԵԱՆ

// ատin'llայի կամուրջի 'llորոգութ իւ'նը սլիտի արգիլուէր ամ էն գ նով, (Հաջորդ, օր*1ւ իսկ Հէ հչ^ակեա*հ սուրՀանգակներ ր ճումբայ կ*ելլեն րէէ1 1 (է I]ելիէկուղ ան ? իքէնիկ ? է)էմ ալ ժողաէ ի որոշում ր որպէո պատգամ Հասցնելու /սմ բասլետներուն ։ Մուշի կառավար իչ' ԶԷ է փաշա ]ի ՀրաՀանգով ձեռնարկած էր Սա*~ աաԿւայ ի կամուր ջի նոր ոգու թե til'll ? որպէսղի Հեշաօր էն կարե*1էայ ի^է սասուԱցի ն թակարգել։ կամուրջ ր նորոգոգ աշխ ատաւ որ ներ ու ււլաշապաItութ եան Համար Հաստատուած էր ււլաՀակոմնոց մ ը ^ ուր աւե լի է ըա ն է ըսանՀի^էգ ղի նու nր ներ գի շեր ու դերեկ կը ՀսկԷին գիմագրաւելու Համար որեւէ պատաԿականու թ իւ ն ։ II սւրատ%Տ1 1 1[ւ որ իկի Խաչոյեան (ք*ասպարի տան մ էջ րնկեր ‘itI?ր Ով կը սպասէր սուրՀսմնրէակներ ու վերագա ր ձի‘ն , որ ո'll վ) բարեբախտաբար £ե՛ն ուշանար։ Ա֊ 'llոն ,ր ո'չ միայն II ուր աաի հ 'llամակ ի՝հ գրակււ/ն ււլաinասիւmհեեր բեր ած էին, այ լեւ ստոյգ տեղեկացած՝ որ կամ ուր ջի 'llոր ոգութ իւն ը ւիու ք< ]ս՛է առաջ կը տարուի հ հ>անի մ ը օր է‘հ կրնայ լրանալ։ ՚կամակին ե' էջ կելիէկուզանի ? (յէ նիկի և Լքէմալի խում բերը Հաճոյըով սլատր աոտակամու թ իւե կը յ այ տնէին Սարատի Հրաւէրին րնգառտ ջւՂ , finլոր Ժողntjակա‘itներ ր ուր ախ ու թ եան ուղաղակներ կր բարձրացնեն։ II ուր ատ կը Հրամայէ անմիջապէս խումբ մը շարժման մ էջ գ նել գ Սատանայի կամուրջը։ (Հաջորգ առաւօտ ? երբ խումբը պատրաստ կ՝ ըլլա յ ? Տկը Գաբր իէլ վյաՀանան կ1 օրՀն է զանոնյը 1ւ անոնց ղէնվ)եր ը ու սուրը մեր — կաց՝նելով՝ կ1 անդնի խումբի'ն առաջ։ Խումբը կը ,ըալէ երգելով' ՕշՀեռաւ որ է;ր կիր 2> 1ւ CCՏալւորիկի ղաւակ'ն եմ ։ըաջ» երգեր ը ։ Սատանայի կամուր ջի // մօտիկ^ ղիր ար կ*ողջ ոմնեն Տալւորիկի ^ կելիէ֊ կուղա՚նի և Սկմւսլյ1խումբերը։ (Հուզիչ է տեսարանը։ ■կամուր ջի՝!։ վրայ տիրաւղետող գիր% րերը շատ Հեռու չ էի ‘հ։ Ս*ուր ատ յարձակումի նշանը կու տայ և. *>ր աղէ'll‘հհր ը կը ճար ճաաե ե ։ ՊաՀական"!1է' ոս֊ տM ան ղին ուսր ներ ը յ անկար ծակիի գալով կը ՀրաՀա^ւգհ^է գ որ ծաւ որ նհր ու ն ձգել աշխատանքները և թ ավ)նու իլ դիրըերու if էջ ւ ք}ր կսւ ստեվ) ղ.‘նգ ակ'//եր ը կը տեղա^ւ կարկուտի ււլէս* ր ըանի մ ը ժամ ետէ ը կամուր ջի վրայ ոչ Ով) կը աեսեուի։ Պահականոցն անգամ կ’ ամ այ աեայ ։ երկուստեք կը տիրէ լռութ իմն ։ ճիչդ այգ պաՀուն կելիէկուզա նի ,րաջ վ) ni'liան ^խումբէ'1ւ գուրս գա— լով կը բարձրագնայ ժայռի մը գագաթը• երբ կը նշմար է ոստիկան։ ղի ‘հու որ֊ ‘հերու փախուստը? կը ււլոռայ♦ CC1*ժի ձագեր ? ո®ւր կր ւիախչ իք ? կռուեցէ՚վ) եթ է ,ըաջ է։ը)) ։

1‘սկ (յէ^ւիկի խ ս ւ մ բ է ‘11 կ տ ր ի ճ ււլա ա ա ն ի մ ը ? ա ւ 1՚ւՒ բ ա ր ձ ր ա սլա ռ ա ժ ի մ ը վ ր ա յ բ ա ր ձ ր ա ն ա լ ո վ ' կ ը սլա րղէ Լ ա յկ ա կ ո /ն (Հեղա ւի ո իւ ո ւ թ և/// 'll Հնչ_ակեա ն կ ա ր ֊ մ ի ը գ ը ° շ ը * 'ք^անի մ ը ժ ա մ է ն ? կ ա մ ո ւ ր ջ Հա սա ծ ս ա ո ս մն դ խն ե ր ր վ)ա ր ո ւ վյլոմնգ կ ՚ը նե ‘ն ‘ն ո ր ո գ ո ւ թ իւ < 1 մներ ը ։ ԿԱՌԱՎԱՐՈԻԹ ԵԱՆ ՄԻՋՈՑԱ1հՈԻՄնԵՐ1: իէէվ)ի փաշան առած լուր եր է‘ն >շմած էր» ի՜ն շ յանդգ^էութիմն ? ուր կէ® այս ուժըյ ուրեմն ճի®շգ lt‘ll տարած ու.ած լուրերը' թ է Մուրատ կուէկասէն Հոն Հասեր 1ւ բաղմա թ իւ ղէնվւ I'ւ ռաղմ ան ի ւ թ Հասցուցած է։ //'աււ // ^ ‘նոր

143

•ա Տ Ս՜ՈԻԹ ԻՒՆ

//*ս։ը թին v ացս/ե*հեր ու դ սյու թ էււ *հը կը հաստատու է ոստէւկահ ղօրաց կողմէ, Պ իթ լի Ո ի թ ր Ք„կ in'll Ղ“• ղօ րաբանակը ? էժ*!ւդա*!!Օ[if *!էե ը ուէ և- համիտԷԷ *»lf֊ ծելազօրրեր աէ ճամբայ կ'ելլէ ղ ԷՈ1Ւ Աասուն։ Անո?/ր կը հաւարու էն Աոյհ տեղը ^ ուըկէ փաէւած էին և աւե լji^t լով կը պաշարեն Աասուն ը շորս կողմհրէն։ շքա^ւապաբհէ*!! կողոպուտji և. թ ալանէ կ*ենթ արկուէ*!ւ ՄշոJ դաշտ է դէււ֊ ղերըէ */»ը /// ///կահ հսրդա^ւերը արէւ*հալէ աևuար ա7/?/եր ու ւղատճաո. կը ղ աո հա'// ։ ԱշԷսնձորԷ դայմադամը հայեր էն կը պահանջէ Տտլւորիկի ապստամբա֊ պետ' Ակուրատէ անձնատու ու թի ւ հը ։ Հայերը կը պատասէյանեն jitէ այդպիսի *^էկը շեն ճանշարէ 1*սկ Տար* ւորիկ*!! ալ էր տեղհ է ? կրնար եր է}ալ ? փ^էտռել ու ձերբակալել։ *էայմադամ ը կը էսոշտանդէ 1ւ բանտ կը 'հետէ սլաադամ աւո ր*հեր ը ։ Լուրը կը հաս նի Մու֊ բուտի*!!։ Ան' էյուif բ մը եը էաասաը դ*!։եր է կազմ ուա ծ ֆէտայ էն եր ուն կը հը ա֊ հանգէ յարձակէլ 1'Փնձոբէ բաեաէ ?/ ւէր այ 1ւ ազատել բա*1 ւ/// աը կեալհեը ը։ Ֆէտայէները ոշ մէայն կը դործադրեն բաItաաը կեալնեը սւ աղատագը֊ բումը այլ և կը կոաոը են բանտէ*1ւ պահակազօրրը։ Ա*ուր ատ այս անդ.ոմ ր/ ող սվի կը if, աւէրէ էւմբասլետ*!lեր ը 1ւ էշէյանն եը ը Ֆրֆրրար է րարայրէն մէ ջ ? ուր յատկաւղէս հըաւ էրու ած էէ'ե Աէմ ալէ էյմ բա֊ ւղետ^ւերր։ Հոն կ*սր ոշե *Ա սու ը հա'հդ ակ մը ղրկել IPուշ ; յ այ տ/ւել [}ասուն է ւղա֊ շարման ենթարկուէլը , էնշպէս նսւԼւ էը ենը ունեցած սահմանափակ միջոց֊ նևրը և կոշ ընել յատկաւղէս Հնշակեան կեդրոնին? որ շուտափոյթ օդն ութի,ն 4ասցնէ։ Տտ րոնէ

Հ ն շ ա կ ե ա ^ ! ւէա ր շ ո ւ է ժ է ւ ^ ւ ը

ը ն դ ա ո.ա ջ ե լ ո tj Ա է մ ա լ է

ժողուէէ

կո ֊

ջ ի ն ' կ ը հր ա տ ա ր ա կ է հ ե տ ե ւ ե ա լ ը •

((.Հայ ժողուէուրդ^ Աասուն և. Տարոն սաստէկ հալածանրներէ հարկա֊ դըրուած ? պարզած են յեղափոէւական կարմիր դրօշակը։ Ոտ,բէ կա*!ւդ նեցէր ամէնուբեր և մէեւնոյ^! ուժդհ ուէմեամբ կռուեցէր թ շնամ ւոյ*!! դէմ ^ րա նի որ ամէնուրեր մէեւ*հոյ ն վիճակն ու հալածանրը կը տէրէ։ ((Թ ո ղ շ կ ա ր ծ ե ն մ ե ր

հայ ե ղ բ ա յր ն ե ր ը թ է

թ ի ւ ն ^ պ ա շ ա ր յ ղ է ՚ ՚- ք , դ ր ա մ

ււա զմա մթ երր

ւ ե լո ւ թ շ ^ է ա մ ւո յն յա ր ձ ա կ մ ա ն ց ♦ ա յլ ' ո ւ ն է ն ր Լուռ

ու մ ո ւն ջ

մ ղ ե ց է*!ւ մ ե զ

կ ո ր ս ո ւ ե լո ւ տեղ

ա յս

կռուելուէ

մ ե ն ր ընդա րձա կ ուն է ն ր

պ ա տ րա ստ ու֊

ը *հղ ե ը կ ա ր

դէմա դրա ֊

յո ւս ա հ ո ւտ ո ւթ է ւ ն ^ ծա ն ր ճուշում։

մ ե ռ ն ե լո ւ

պ ա տ րա ստ տ կա մութ է ւ ն ը

դործէն^։

1894 Փ ե տ ր » 2,ՏԷ հ ա մ ա ր ի ն մէջ ? CCՀ ն շ ա կ ? ) ' հր ատ ա ր ակելուէ սոյն ^; կ ը դրէ հ ե տ ե ւ ե ա լը ն ոյն թ է ւ է էսմ բադը ակա*!ւ ուէ* ocՏարի ու կէս առաջ Տարո^ւէ էյառն ու տադ'//ասլալէյ ւէէճակէհ է տես? մենր հրաւէբ էէն ր կարդում հայեր էն ? որ օդնսւթեան հասնէն հայ ժողս֊ ւէուրդէ էրաւուն րներ է պաշտպան' ամ էնէց ամուր բհըդերից մէկին' I)ասու֊ նէն ։ CCԱ յդ օըևըէ՚հ դտ*հուեցա*1! մ աը դէ կ որ ւՈյա՚յե ն անտարբեր ? մ էյ 'll շեւ էս կ այնպիսի (Լէսորիմաստ դործէշ^ւեը^) ? որոնր Տաըո*սէ օդ*հութեսւ՝!ւ հրաւ էրին սառ*!!ար էւն կերւղաէ առար կեցէն թ է' աւե լէ կարեւոր էսնդ էր ու 'նէ*հր — կա֊ թողէկոսական էս^,րէէըը —!

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

144

ՍԱՍՈԻՆԻ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԸ 1894 Օգոստոս 1էէհ Հաunfitէւճաւյանճ բաղւքութ էւ*հ մը կը

վ *ա

լէ JJտnուն էւ

Տտլւորէկը կը պաշարուէ աըեւելեա լ կաղմէն' fojաը unfitցէ ? Պէլէրցէ, յ //՛ա չ ք ըօէ(քահը է 1ւ ուր էշ քըէւր ա աշիրէթնևրռվ։ /< Uկ կենճէ Աուսէժափա փաշա 1ւ Պէթ էէ" է կուսակալը թն դան օթ^էեըոէէ կը յարձակէն Z/է֊ ն / 'կՒ ^ Ս է մ ա լ ի ՛է ր 1" J ։ Հրացանէւ և. էժնդ անօէ(1է ծուէսհրաէ կը ծածկուէ Սասունէ ՐԷ ո 7*ր ՛էօհ մ էկ կողմէն, իսկ Մուրատ մ էւս կողմէն կը ոլոռան• C(Տր՝-' ղհր.ը , ,ր“՚'$ եղէէ ը ? սլաաուուէ մեռէըլ՝))։ ս ք*էւրա աշէէը էթքհեր ու սլէյեր ր 1ւ Հա-

Խ էանց է ? Աէ[ ահը ի

մէտէյէ ղօը ադուն դեր ու Հըամանատաըներ ը , ոը ոն։ը ւէարժուած էէն անզէն դէւղացէներ ը էժալսքհելու 1ւ կոտորելու? էրեն ց դ էմ գտնելովդ Աասնոյ կըտ-ը էճներ ր ? յ ա?/կաը ծա///-/' կու գան ? երբ մանաւանգ աեսնելաԼ էրե*1ւց ծոմհր կորուստը՝ կը ifinածհIt ւէւաէսուստի դիմել, կռ-էւը սակայն տա,ը ւէէձ ակի մ էջ է ,,, գաշտը կը լեցուէյ դէակ^հեը աէ։ քնուըէ ըեը ը !ւ էսուժանր կը սկս էն փաէսջէ՛/* կը Հնջէ նաՀանջէ ւէաղը։ Ասէկա Աասուհւէ երկրորդ յաղթ անակն էր։ Pէս փըդոյէ կէւհը՝ Ն•"վչէ ^ "վ՛" J,ր՛**ր է^ գլքսաւոր էսր աէսուս ողներ էն մ էկը? կէ hitր ու դլուէսն անցած կր սլարhit 1ւ կը ւցանծաg^th^t ։ըաջ կո.ու ողն եը ոifh ա*1էուԱքհեը ը ։ Պէթլէսէէ կուսակալը Itւ Մուշէ կառւաէաը էւչր աւելէւ կը կատզէ^է և. սար— սափած դաժա^է Համէտէ է ը հ նց ւԷեըասլաՀած ոլատԷԺԷն՝ ամէ V/ մ է^ոց է կը ՛է է'^ մեն կեանել նաՀանջը և. ձեռը բերել ըմ բոսահեը ու ոլտրտութ էւն ը։ Աէլ}իր Զ1>՚Ըէ1փաշան էր բար հակուէ (Jքհդոր Հասնելութ կը ՀրաՀանդէ Հակայարձակում մը փորձել։ 1*նվէ ազդանշան ը կու տայ ԷԺնդ ան օէ(1էւ անը ?/դՀատ Հաը ուածնեը ուէ։ [J՝ուշ է դաշաէ տևսաըսքհը կը դաո.նայ է ըստւՈւեցուցէշ ։ Ս՝inը ւլ!լայէէ'ե դէակ^էհըը կը դէզուէն յատկասլէս թչն ամի բանակատե-* շուրջը։ Վհրջապէս Տալւոը էկը կը սլաշաըուէ։ Աուըատ և. էր անբաժահէելէ ը հկեը հեը ը' (էըդօն և Տէր 7*"՚$ը ր[ է՛[' ,քյէ դ էԸ,ը ՛է'" ր [ հI"՛է կը էսրտէսուսեն կո-ուողները ? նսր կորաէ նհր շ?/չ ել ուէ անnr!։y։ Օ՚էոստոս 15է'հ, Ս.նդ ոքըէ ? 7ելէ էկուղա է ^ Աէմալէ 1ւ (Հէհէ։կէւ կռու.ող ուժերը կը սկս էն մտաՀսղ.էջ ըոպէներ սալըէլ՝ երբ կը V/շif/// ըե7/ էըհ ւլ ռազմամթ եը ,բէ սլակսէ՚լը և. սլաը է՝հէ նուազէլը։ fiiujg դաըձեալ կը շարունակեն էէըեն ց Հեը ոսական դ է մ ադր ուԷԺէւէէը ։ Զէ,ըէ փաշան բտնակէւհ Հետ բերած էր էէոլամական շրջաններ ու յայտնէ Շէյէ" ՄԷՀմ էաը ։ Ասէյկա բարձը ասլառաժ էյ ifը ւէրայ բաը ձը անալով կը ւզորւար• ((Ո՛է էս լամ է զաւակ^էեր ? կեաւսւր է*հ կէ*!'ր ե. աղՀէյկր առեւանդե լը աըդւսըութէմհ է ^ ահոնց եկեղեցէ^էերը ,րանդե լհ ու այրելը աստու ածայ էյ*!! դործ if ըհ է ^ ձեր թափած արեահ կաթ էյլհեը ուն չափ yէւր է 1ւ ՛է՛է[' է1 "էէ՛'1 ' է' աոքհէվյլ ԱլլաՀէն ձէննէթ էն մ էջ՝)՝)։ ԱՀա այս օրեըու ներշնջոււ/հեր ուն աըդէւնրն կռու ին ն nւ իր ոլա ծ // ր y ր •

էր Մուրատէ*!։ 1ւ այս

145

•տՏՄՈհԹհԻՆ

՛Իեզ ճամար չե ստրկութիւն, Մեր պապերից սովորել ենք,

Մեռնի] քաջամարդու պես, Որ մեղ թալին յիշատակ: Շենիկ, Սեւքալ պաշարուած են թուրքերով, Տալւորիկի անցքն ե փակուել քիլրտերով, Աքեզ տեսնենք քաջ Մուրատ Սուրդ շարմե անվնատ.

Մեր նեռաւոր եղբայրներ Չեն կենար մի շտ անտարբեր, Շուտով կոլ գան օգնոլթեան: Հայ աղջիկներ, առեք վա ոօդ ու կապար Լցրեք դատարկ փամփուշտներթ շար ա ռ շար Իսկ դուք կանայք անվնատ, Առեք սուր եւ նրա ցան Խրախուսեցեք նայ քաջեր Ազատենք մեր նայրենիք Տեր կանացի արիւնով: Այւլաիլլ Հ։ոմիաի յչուն ը էիաիւահ էր ւ։ւչ,բ1րրէն։ Լուրը 'Amագրո։թ !րյեր ու միջոցով տարածուած էր րոլոը մ այ րաը աղաըներ ը և (Jասուն ի ու ար— ձագանգը կը աար սափե րյնէր ոճրտգործ Աու լթ անը։ Ան կը Հեռագրէր որ ոՂւ Մուրատը և իրե^է ղրկհն ։ Ապտիւլ Հ ա մի ա իր թ շ^ւամի Հև՛ր ոոնհր ը անձաժ ր աեԱք Աելու Հիւա^էգո ւ թ իւ*նը ունէր։ ՀՀէըի փաշան՝ տհսնևլաէ սասուն yին եր ու յա մ առ. ր*նդդ իմութ իւն ը ? կը րէէմէ թ ր ,ըտկ1 1 1ն խո րամ ա< նկութ եm‘li ։ Ան կ*որոշէ Հաշտութեան աո.ահար կով զի^էաթափ ր?/եէ րմլւո ստ‘հեր ր ։ Աա^ որ դ օրն է"կ ճերմակ դրօշակ կը ոլտր ղու ի Pr.e ական րա ա!յէն մէջ և. պատգամ աւորներ ը կ^ուղղուէՊւ դէւղի Հայկ ակա?/ դիր ,րեր ր ? գարձեալ ճերմակ գր օշակ՛ներով ։ Մուրատ փորձառու և. ւղատերազմի օր էնը*ներ ուն տեղեակ Հրամանատուր մ ըն էր։ 1 /ր ՀրաՀանդ է յառախսրող պատգամաւորներ ուն վրայ ջկը ակել ։ ՎերջապԷս թուրը սպայ մը Մուրատին մօտենա լով՝ զինուո րական բա֊ րեւ մը կու տայ և անոր կը յանձնէ Հաշտութեան ‘նամակը։ Մուրատ կը կար֊ գա յ նամուկը ? ոլաՀ ՚Կ՝ կը մ տածէ 1ւ ապա կը բաղատրէ իր ը'llկեր ներ ու ?/ և. ան ո‘նը կու// ծի ը ր առնե լէ յետոյ? կը դառնայ Հարիւր աոլևւոին և. կ՚ ըոՀ • Լէ1էմ ալ ջերմ փափաըս է որ Հաշտութիւն ԸԷԷաJյ սակայն ես մ ի‘հակո բան շեմ կրնար ընե լ ուն իմ ըհկերԿէեր ? որոնց կարծիըը եւս անՀրամհչտ է առներ)։ Մուրատ շուտով ժողովի կը նստի և կը ՀաւաըԷ բոլորին։ կարծիըը։ Մուրատ? Տէր '/Հաջ և է,է*նիկի Pէս Գրգօն Համամիտ չ/րն գա՛նու իր Հաշտու֊ թեան և. ‘նկատելով որ այգ ‘համակր գաւագրութիւն մ ըհ է ? կ*առաջար կեն շարունակել պատերազմը։ Մնաղեալ‘հերը անՀրաժեշտ կը նկատեն Հաշտութ իւն ը առաւելապէս ոջ այն ոլատճառաւ որ լիով ին վստաՀութ իւն ուն էին թ ուր ը ին վրայ » ‘"JL որովՀետեւ դուրս ի Հայութհնէն օգնութեան յոյսեր չունհնալէ դատ* իր/մեղ ռազմամթերըի 1ւ ուտելիըի սակաւութ իւ^էն ալ սուր կերպով ղգ ալի դարձած էր։ Մուրատ կը խնգրէ ? կ'աղերս է որ ջիյնան ծուղակին մ էջ։ Մուրատ կը պնգէ•

146

հն զա կօ ա ն

CCՀյուղակ մ խհ է այ ս ^ ծուղակ մը սէր ևլինևը ո ։ feu յաճախ Հանդիպած ևմ թուրէ ը պա չա օնեանևր սւ , որ ևր ր կր Համուլու ին թ է իրևեղ հակառակորդը ւղօրաւոր է ^ զայն յւսղթելու Համար կր դի մ liC lt նIt'llդամիտ մ ի^ողհ։Հ ր ր ու ? ա յ — սխհէ ըն Հաշտու թ եան դրօշ պարզելով խաբել դ իմարի c hը7)։ \քՈյն րաC Jiր կր կրկնեմ։ Տ է բ ՝!՝ու $ն ու Դրդօն ։ Սակայն Հաչաուի}եա?/ կողմնակիքխհերը սաէի 1ւ ռազմամթերքի պակասը նկատի ունե նաէով՝ յուսա— Հատօրէն կր սլնդ ևԱ ընդունիլ Հաշաութեան առաջարկը։ Սասնոյ կար իճներ է‘ն 160 Հոդի ղինեալ պատդամաւո ր ոլ թ իւն ր կր սկսի իջնել Անդով) ի լեռներ էն ’է1 1 1 ր , ի1 ՛ .ր1 ՛ աէ պարզելով ճերմակ դրօշակ։ Թուրը բա^էակի*!։ մ օահհալնուե սլէս ? անոհ։ղ ւէրայ kn բաղու ի դժո խային Համազարկ մը։ Աասունղիը իսկոյն կր զգան դալը։ []ղջեր ը զի [՛ հ}ե մսմհելով ,ըաJարար կը պաշտպանուին ու մեծ թ իւո։է թ ուր քըեր կր սւզա‘it*հե'հ? բայց վեր ջապէս արեան ճապաղիքըի մ էջ կը նաՀատակուին բոլորը։ Մուրս/տի խումբը ւէեր էն կը տես^էէր ամ էն ինչ^ բայդ ողբալէ զաա ո— լինչ կրնար ընել, Մուրատ 1ւ իր ը աջեր ր զէ^1,բեր ը ՚էա [* դրած *չէին ^ նորարար դիր,ըերու մէջ փոխադրուելով կը դ իմ ադ ր են յ առ աջաղող բանակին։ Սայր անօգուտ։ Qլատուած էիք հ իրև^ւղ ուժերը։ [կազմիկները ոջնջա— ղած էին, իսկ Մուր ատ Ււ՛ 'ըա’՜հի մը վյաջերով ,ըար այր //եր ու մէջ կր_ չարու— նակէր պայքըար իլ ։

ՇԱ-ԲԷԻ ՀԵՐՈՍԱԿԱՆ ՆԱՀԱՏԱԿ!)ԻԹԻԻՆԸ Շա^էի ղեկավարած կանանց խումբը Երբ կը տեսնէ խուժան ի*)։ մօտհ— ղում ը կը բարձրանա յ ըարաժայռի մը ծայրը 1ւ միամեայ երեխա ն կրծ,յյին սեղմ ած՝ կը ւղոռայ իր ըհկեր ուՀի^ւեր ուն • (('Իոյրհ՚րս^ կռու ի*է։քր Հայրեն։իըը պաչ ապանելու Համար ? իսկ եթէ չե‘հ,ր կրնար յաղթ ել ? մեռնի՚նվ)^ չիյ^էալու Համար թուրըեբու պիղծ ձեռըը ♦ ու կր չարունակէ ըարերով կռուի լ խուժանին դէմ ? բայ ղ երբ կր տեսնէ ան ոն ղ վայրադօրէն մօտհ ղումը իրե ն ? ժայռէն վար կը նհտուի' երեխան կրծըին սեղմ ած ու կը նաՀատակուի ? խու— ժա*)։ին զարմացական։ բաղադա հչութ իւ^է^ւեր ու*1ւ տակ։ Անոր կը Հետեւ ին չա տեր յ որոնվ) չեն ուղեր յանձնուիլ խ ուժան ի*!։ ։ [)էըի փաչայի բանակը կը ըանդէ ? կը ՀրդեՀէ և. մոխրակոյտի կը վերած է Նէնիկ^ Աէմալ y Ալեանղիվ) ^ Կելիէկուզան և. տյլ դիւղեր։ fitujg ւսւա ղ ? սպառած էր կռուողներու ռազմամթերքը և սովը իր ճի րաններով Հեծած էր ան ոնղ *էիզին ևւ ուժդնօըէն կը պբկէր զայնք Սասո1-ն•յէն դարձած էր թհւեբը կոտրած արծիւ^ ա^ւկարսղ այլեւս ճախրելու։ Արտաըի^ւ Հայ աչխարՀէն օդն ու թ եան որեւէ juju չըաղած էր բոլորովին, Մ իլ չի ր Զ է ՔՒ փ ա Նա ձՒ զ°բ»ք.երը 9 թ 1ււ՜ր,ը ե- >բիլբ 111 անկանոն խուժան ր իրե^էղ վայրագ կիրթեր ը յադեղ^էհլու Համար կը սկսին իրարու Հետ մրղիլ մագլցելով Աասնոյ բար ձւ։ւն,րը ? եը բ , / , / ա նի կ*ըլլաJ ո[* ՍասոԼ-նղին ղէնը ր ՛և՛"Ր գրւԱծ է։ Մուրատի Համար ան Հնար ի^է կր դառէէայ կռիւը չարունակհլ? Հետեւաբար իր փՈվյրաղած խ ումբով կ*ապաստան ի մ օտակայ վէարայր մ ը։ Դժբախ տաբար զինուոր^։երէշ հ նչմարուելով կը Հետապնդուի։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

147

'քարայրի բեր in'llը մամիրա/ կը Հսկեն Հհտապնդողհերր ? սակայն 'հերսը մարդկայի'հ նշան չերեւիր։ ԱուսաՀատ% երբ մեկ^էիլ կը մտածենք փորձառոււ ։լինուոր ի if ը խորՀուրդ֊ուէ , ոբպէս վհրջին փորձյ չսրբած խոտեբու էէէէԼ մը կը մ օաե ւյնեն քարա յրին բեր in'llը և. կրակ կաւ աան չորս կողմ էն ? որ ու ար ձակած թանձր ծուխը քարայրէ'հ 'հերս Հոսելաէ, շատ չա'հլլած 'հերսի'հհերը կիսախե'հթ դուրս կր 'հետսւի'հ։ ք*ոլոր'հ ալ կը ձեր բակալու ին ։ Թրքական ղօր ,րԷ սւղա'հերէ'հ մ ի'հ կը մօաե'հայ ձերբակալուածներուհ ^ մեկիկ մկկիկ ուշադիր կր քննէ և. մէկուն քուէ կանդ առնելուէ կը պոռայ • (.(.Ասիկա պետ'հ է ապստամ բներ ու , ն ոյնինքն Մուրատը? իմ դասը 'հկերը Պոլսոյ բժշկակակա'հ ւէարժսարանի* Համբարձում Պօյաճեանր%։ Չարադոր ծ'հերր ուր աիյու թեն է^ւ իյելայեղ բաւլադ ա'հչու թ իւ 'հ'ներ կ*ար— ձակեն ։ ԱնմիջապԷս բո լոր ի'հ թեւեբը կը կապեն ։ /* սկ Աուր ատ մասնաւոր Հըսկողութ եin'll տակ >1Ր աարուի բանակի կեդր it'llատեղի'հ , ուր հնթ արկուե լաէ ա— Հաւոր չարչարա ’/'.բն/րբու՝ կը 'հետուի Ա՝ուշ ի բանտը։

Մ Ո Ւ ՐԱ Տ ՝ ՍՈՒԼԹ Ա Ն Ի ՆԵՐԿԱՑՈՒԹԵԱՆ ԿԸ ՀԱՆՈՒՒ Աուլթան Համ իա Հըճուահ րկ'հ կարծես խե^!թեղած էր, երբ իրարու ե— տեւէ Հասնող իէէքի ւփաշայի Հեռադիր 'հերը կ՚աւեաէի հ կայսերականI Հրաման ներ ուն տառարի օ ր է'հ դոր ծադր ութ իւ'հը ։ Սասսւ'հ ի ւէայր ադու թ եան ւլ մ ասին Ւղմիրլեան Պատրիարք ԱՀհգլիոյ 1ւ Աուսիոյ դե սպան^ւհր ուն բողորած Ը է է ա լաթ Սուլթան Համ իտ կը սարսափէր անսնբ մ իջամտութ ե'հէհ։ Հնչ ակհա'հ կ!*1 լ֊րոնը ՍէԱԱնոյ ջարդերու մ ասի'հ օրը Օրի^է տեղեկութ իւ'հ'հեր տու ած էր մամուլի^! ? CCՀնչակ՛)) ի և այլ ((.թադրիր ՜ոներու մի^ոլլաւ։ Սու լթան 1 լ որոտար 1ւ կը ՀայՀոյԷր \,աղըմ ի Հասլլէի'հ , որ անճարակ դտնուած էր 1ւ Հնչակեաննհրը կարողացած It'll Սասունէն և. Մուշէն ճշդրիտ լուրեր Հասլլնհլ ամ էն կողմ ։ Մուրատ Հասած էր Պոլիս' նոյն առտուն ? ղ աղան օր էն և խիստ Հսկոյլութհան տակ՝ երեկոյե in'll բեբուած էր էքըլտըզ։ Հոն էի'հ Հասան փաշա ? Նազըմ փաշա ? ԹաՀսի'հ ոլէյ ? ու Արիֆ ոլէյ։ Սուլթան Համ իա՝ Հաuni'll փաշայի կռ'հակի ւԼարադոյրի'հ եաեւ նստած՝ մութի'հ մ էջ աննշմ աբելի բաբուածքէ մը կը դիտէր CCապստամբ ֆէտայի պա— շին )) ? որ ոջ միայ'հ զէնք բար ձր աբու լլած էր , այլեւ՝ դիւղեր, քաղաքներ , դաւառներ ոտքի Հանած։ Կէս ղ֊իշհ ր Ը կ՝անբնէր ? ևրբ Ե Ըէաըզ ի ոստիկա'հ'հե— ր է'հ երկուքի Հսկողութեամբ՝ Մուրատ կ*առաջնոր դո ւէբ 'հերս։ ՐոլորիԳէ աչ քերը անմ իջապէս կը յառէ ին անոր ։ Եըլաըզը դողաբ^էող ՀԿւչակեան ֆէաայի պուշին՝ կուրծքը բրած ? ճակատը բարձր' կը կա'հդ'հի դա > իճնևրու առջեւ։ Մուրատ աՀռելի չար չարանքնե բու տակ 1ւ տաժա'հելի ճամբոր դո ւ թ ե'հէ ֆիղիքապէս տկարացածդ դրեթէ քայքայուած էր , բաJif իր բարոյական կո րաքը Հրաշալիօրէն կը սլաՀէր։ Այ ս սլարադան երեւա'հ կու դար իր տուած սլատաոխ u/h'liեր է'հ ։ ՝ւ'հ ւիււ ւն /,7 Ը լ ի)ալակս ? ձեղ պատժելու Համար չէ որ Հոս բերած ե'հք ^ մի քա նի

148

ՀՆՉՍ.ԿԵԱՆ

հարցում ոչftաէ ը նե?/ բ մ ֆայն» եթէ սւղիղ ււլաւ/ւասքււաV/էբ ? ազատ ւզէտէ ար֊ ձակենբ ։ {քուրաա կը ոլատասքոանէ » — Փաշա ? H ոլատասՀոանհե ր ը սլիտի ըլլս/հ ուղիղ ? հող. չէ թէ աV/itնբ H անձիս համար ըլլա*!։ վհասակար: — Այժմ ըաԷք յ թէ դո^ւբ էբ Համ բարձում Պօյւսճեանը^ ոլևտակոՏհ բր֊ ժըշկական ուսանողը ? որ ^ում Փաբուի ցոJ ցր կազմ ակեր պեցիբ ^ յետոյ ան֊ ցաբ IJit/սուն և. Վեհափառին դէմ rfողոtjուր դ ր րմ բոսաու թ եա?/ ifղեցիբ / — //,ք/ւ ? ես եմ Համբարձում Պօյ աճեա'//ը ? կը ւղատասիյանէ Ս՝ուր ատ հա֊ մ արձակ 1ւ կտրուկ կերւղով :

— 1է<Շն չ ր սա քալեց ձեզ որ մ ե ր Վ ե հ ա փ ա ռ ի ն շա տ ս ի ր Խ լի' խ ա ղ ա ղ ժ ո ղ ս ֊ /է ո ւ ր դ ր ը մ բ ո ս տ ո ւ թ ես/հ if ղ կ բ ք — 1 ,< 1ւշո(Շ լ այդ. հարցումը փ>սշա ։ Միթէ չէ՞Ք գիտհր երբ ժողաէուրդը ըմ֊ բոստանայ%կը նշանակէ թէ ահ կը ու է ֆԻւՒւ>ապէս ? բաբոյաւղէս և տըԱ֊ տեսասլէս։ Էքր ջան կութ հան 1ւ քսաղաղութհա ն մլջ սալր ող ժողուէուրդ մը ո՛ չ միայն ըմբոստութեան մասին չի մտածեր? այ լ և իր մէջէն կր Վտարէ խա֊ ղաղութ իւ^էը քոանդար ողն ևր ր ։ (],յ ո՚ ? համաձայ ն եմ ձեզի հետ թէ Սու լթ ան ը շատ կը սիրէ հայութիւնը և իր այդ սէրը կվարտայա յտէ թ ալս/եներ ոif 1ւ ջար դեր ով ։ — Ըսել կ1 ուզէբ մեր Վեհափառ տէր®ը կը ջարդէ հայերը։ ԶրէրւJ1 ձեր արտէսյա յտութ իմւ^ւեր ուն մ էջ, կը Հրամայէ Հա սան փաշա?/ ։ — Ան չի ^ա[,րէ^րքր^ սակայն ան որ հրամանով թուրմը ? բիւրտ խուժանը էւ կանոնաւոր դօր բեր ր կր հարդեն կ*ամայացն են գիլզերն ու բ աղաբ ?/եր ր 1ւ յետոյ կը մեղադրեմ։ հայերը թէ կ’ըմբոսաա?/ա‘ն ։ «Ջարդը ? թալանը դադրե ցուցէբ ? °Ըէ1 *,ըի աո.ջեւ հայն ու իսլամը հա֊ ւասաբ նկատեցէբ^ երկրին ամ էն կողմը ար դար ու թ իւ*!։ թ ող տիրէ? այ ե ա֊ տեն ըմ բոստութիւնը^ յեղափոխ ութիմ։ ր վեր ջ կը գտ^ւե^է։ ]1 սկ ծթ է ներկ այՒ աւաղակայի^ւ դրութիմհը շար ուն ակուի ? ըմբոստութեան/ կայծերը ուշ կամ կա7/ուfn սլիտի տար ածու էն բոլոր դաւառհւերը^) ։ Սուլթան Համիտ կատղած էր Մուրասէի խօսբերԷ^Ա։ — Այդ կեաւուր ը պէտբ է /լաքսուի , կ՝ որոտայ Համիտ։ կեդր ոնական բանտին մ էջ ա7/կար ող կ*ըլլում։ Ա՝ուր ատէն յուղել որեւէ տեղեկութ իւն Հնչակեան 1 լու սակցսւ թ եա7/ և ան որ դործոմէէութ եան մ ասին : Էքրկու բաթ յ օրական։ մ էկ երկու ժամ տեւող ւլ.աղւոն ի դատավար ու֊ թիմեր վերջ կը դան է Սւււլթ աե Համ իաի հրամս/հով։ Էքւր ոսլակար Կ ււլետութ եանց մ իջամտութեամ բ մահուան էէճիռը կը փոխուի ցմահ բանտար կութ bin'll Լւ կը ղրկուի Ափը իկեան $րիսլոլիս։

ՍԱՍՈհՆհ ԱՊՍՏԱՄՐՈհԹհհՆԸ bK ՕՏԱՐ ԴհՒԱՆԱԳՒՏՈՒԹհՒՆԸ Օ ս մ ա ն ե ա ն կա յս ր ո ւ թ ե ա ն if էջ տ ե ղ ի ո մ ւե ց ո ղ ա մ է 7/ փ ո բ ր դ է սլ բ ի ս կ ^ Ւ ր լ ա յն ա ր ձ ա դ ա ն դ ը կ ը դ ա ն է ր ե ւ ր սսլա կա ն դ ի ւ ա 7/ա դ ի ա ա կ ա ն շ ր ջ ա ն ա կ ն ե ֊ բ ո ւ ն ւքէջ^ որոներ կը ջ ա ն ա յի ն դ ֊է պ բ ը շ ա հ ա գ ո ր ծ ե լ ի ր ե ‘it ց բ ա ղա բ ա կ ա ն ն ր ֊ ւղատակ^ւեր ո ւ ն ։

149

Պ11ՏՄՈԻԹԻԻՆ

Լ)ասնոյ դ.էւղէ րերը ? բնականաբար ? կրհար ահտե՛ս ifհալ և- ան տարբեր թողուլ այդ. դի լան ագէտներ ը • ուստի էր դր ում ի ? ՏիգրէԱնակերտի Գրin'llսակա'հ ? in'llղլի ական Հիւսլաաոս*հեր ը Օրր Օր ին Հհուսդ.րակա հ ահղհկա— տուութ իւն^ւհրուէ իրազեկ կը ւղաՀեն իր ե'հլյ ^յսլսսյ դե սսլա'հ'հեր ր i որ n't!,ր? ի— ր ե'հւյ Հերթին' կը Հեռաւլրե'հ պատկա'հ կաււաւէար ութ իւ ններ ուն' Լոնաոն կամ Փար իզ ։ Լքտորեւ կու տան^բ ղա'հաղա'հ ւէաւերադրեր ու սլատճէննհրը ? որսն,ը կ*առ֊ նենվ> ֆրսւ՚հսակա՛հ կառաijinչւ// ւ j(lևան Արտա,ըին ֆււչւծւււյ ՚հH IjnIIIչւIIIր II՛է} ItIll'll կ ո ղ մ ! - հ ր ատա չւած llt-ւււծ էլ՜‘I'll rj ft ե v*I ’ Ը J * »Լ '-1 / " . I " ւււևսաւ. IS97j 1 '1 և n Լ1 կ ը կ ր /

Մինիսթեր տե զ՚ԱՖեր զ'Էթրանմեր ԼԷ Զ՚ՄՖԷՐ Զ՚ՄՐՄԼ-ՆԻԷՆ 1893-97 Փարի Տիգրա՚Հւակևըտէ ֆր անսակա^է փnխ

իլպաաuս I/ . / / ' / _/ը յւ/

5 Հււկտևմբեր

1894է՛հ կը Հ/րււագրԷ Աչւտայյին ֆււրծււչյ նախարար Ա. Անnթ օի *— «Շարժումը կազմակերպուած եր երկար ժամանակ առաջ՝ ՀՆՉՍ-Կ ընկերութեան կոդմ՚ե, որուն Եևդրոնյւ ներկայիս ԹիՖյիս կը գտնուի' նախապես Լոնտոն եւ Մթենք յւյյայե յետոյ եւ որ նպատակ ունի նետապնդեյ Հայաստանի անկա|սութիւն|։: Ս.յս Ընկ/ւըռւթ հան նրանանգով ե որ ըմբոստն երլւ ննազանդած եւ ապստամբած են: «Պպսեն ևդած կաւպադրութեան նաւքաձայն Երգնկայի 4րդ բանակի նրամանատարյյ 15. OOOGncj բանա կա] մ՛ը, որուն կբ միանային նագարաւոր քիլրտեր եւ նամիտիեներ, կը յարձակին ապստաւքբնևրուն ւ|րայ: Յազմաթիլ ձախորդ յարձակումնևրե յետոյ, ի վերջո] կբ յաջոդի կսպուբեան տերբ բյյայ: «Ինծի նաւաււտեցին բե' չորս կոդմերե զինուորական շդթայով ifp շրջապատե|ե յետոյ՜ նայերբ իւաբեբայութեան դոն գացևր են ու անգթօրեն ջարդի ենթարկուևր են. շատ քիչեր կրցած են ազատի։:» Պ ՚ւ լ ս ւ ւ յ ֆ ր ա ն ս ա կ ա ն դ և ս ււչա՚հ ՚1 ՝ աւքււչ ււն [ւ ը 7/;Ո- ա ւյ ր ա կ ա ն տ / ո լ /l կ ա ա ւ ւ ւ ւ ւ ւ li}llu ictllj շ ա ր էը խհ կ ա . տ ա յ ն ա և

7հա

hi հ ա լ

7/;

ա m ը ը ը ը ա lj ա հ մաէտ չւ ա մ ‘ա it'll u ւ j j է ւ հ ը

•

«...11պստսսքբոլթեան դեկավար Մուրատի վրայեն զտնուեցաւ նաեւ նսսքակ ւքբ, գրուած իր խոււքբևրեն ւքեկուն կոդլքե, որուն մեջ կ՚ըսուեր. «Յարզեյի ընկեր Մուրատ, հւնդրոյ առարկա] նալքակը ստացանք եւ զայն ընդունեցինք յուզոււքով: Եթե ւքեզւքե նարցնես' այյեւս ւքեդի բան մը չե մնացած, որովնետեւ անա 12 օր ե յարձակումը անվերջ կը տևդայ մեր վրայ եւ Աստուծոյ շնորնիլ՛ մենք ենք յադթականը: Թշնամ՛ին շրջապատած ե Հիւսեյննիդը ել գիշերը դիւղ մտնեյով' մոիւիրի վերածեր ե: Մյս առտու այ ան մեր վրայ քալևց* ll.fiդոքի բոյոր կոդմերեն: Անա թե ինչո^ւ Տեր Պետրոսը, իր նետ աո նեյով Եևյիեկուգ անի բնակչութևան մ՚եծամասնութիւնը գնաց դեպի Սասուն' հակառակ մեր կամ՛քին: Տակաւին չենք գիտեր սպաննեայներուն թիւը, մ՛իայն թե կիներու եւ երեխաներու մևծամասնութիւնը այրուած են տուներուն մեջ: Շատեր այ կորսուած են:

Գիրքօ Մոսեևան Օնան Նիկայևան Տեր Յովնաննես քանանայ

150

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

Uա ս ո ւ ն ի ա ււլս տ ա մ բ ո ւթ ի մ հ ը և- tfm հ ա ւ ա ‘հ դ ա հ ո ր Դե ///ե ւ ող $ա ր գ ը մ ե ծ գ ո ւ զ ո ւ մ կ ը սլ ա ///ճ ա ռ ե ‘it ա մ է ‘հ կ ո ղ մ 1ւ ա ռ ի թ կ ո ւ ւ/ւան Լքւ ը ո պ ա կա հ գ ի ւ ա հ ա գ ի ֊ տ ո ւ թ ե ս /հ ն ո ր ա ն ո ր գ ի մ ո ւ ւ ե ւ ե ր ո վ /»* ‘}՝ուռ ր ‘հ ե զ ե լ և փ ո ւ թ ա ց ն ե լ է ս ո ս տ ա ց ո ւա ծ և չ դ ո ր ծ ա գ ր ո ւ ա ծ Հ ա յկ ա կ ա ն /»*ա ր են ո ր ոզոր Ահեր ր ։ Այո գիմ ոււէհեր ուն հեաեւ mԱ,րով ժարի մասնաւոր ,ը‘հհիէ յանձնա խումբ պըստամ բութ եաէ 1 ւ բոլոր ւզար ազւսհեր ը բի*հ պիտի միոմհայթհ /»ր զր ում ի օտար

()ոմանեան կառավար ու թ իւհ ը կը յօ— մը զը կել Աասուն? աեղւոյն ւէրայ ա֊ ,րհնելու համար։ Այդ յանձնաիյում— հիւպատոսն եր ը կամ ւսնոնց ներկա յա

օ ո ւ ս Ւ ւ ն,1ր ը , Թուրվէ կա ռա ւէա ր ո ւ թ ե ա ն ոլա տ it ւ ի ր ա կ ո ւ թ ի ւ*1ւը կ ա զ մ ո ւ ա ծ է ր ^ ետ եւեա լ ա^էձեր է • էք է ֆ ի ,ը ււլ է յ' ‘հ ա խ ա ղ ա ճ է լ ՚ս ւ պ է յ , Մ է ճ է տ պ ւյ ք , Թ է ֆ է ք փ ա շա , 1,սկ օտար V " "/ ատոսակա‘11 '//եր կայ ացու ւյի շ li liր ‘հ էին»-- Ձ)ր* */, ի/lxfէ/7, Փ րժէw *11սէսվ>ի I*- Շի՛իլէյ՝ ֆր տ*1ւսակա‘11 ? ռուսական և անգլիական հիււզատոu‘lihր ու

ւի ո էսա ն ո ր զ/h ե ր ը ։ Այս քննիչ Հանձնախումբը Աասուն կը հասուի 23 Աունուար 1895/'^ և. յա^որգ օր h իսկ կը սկսի աշէսատանրի ? որ kn տեւէ մինջեււ 26 Աուլիս։ Ան կ*ունենալ 106 ‘հիստ 1ւ կը /ոէ 190 վկաներ , որւմհցմէ՝ 23 կառավարական սլաշտօ^էևin'llեր ? 6 բսմհակի սպա^ւհր ? 6 ^iM tJ կղերակա հներ ? 61 վ»իւրտհր ? 2 մշեցի հայեր ? 78 քսաւարցի հայեր և 18 խ իան ցի հայեր։ Տեղեկագիրը^ որ ըհ դարձակ *[[*,[inյկ մ ըհ է րննութեան արգիւնըը տալէ առաջ կը ‘հեր կայա g'hէ Աասունի աշիւարհազր ակա< հ դ իր ,րը ? Ղ՜ՒL*lJrCH) բ‘հակչութ եա?/ թ իւ.?/ ու կե‘հif աղի սլայմ*աններ ը 1ւ երկարՕրէ'հ կա‘հդ կ’ առ ‘հէ հայ 1ւ րիւրտ բ‘հակչոլթ եա‘հ փոիյյարաբեր ութ եանց վրայ։ /* ‘հչ կը վերաբերի բուն ասլստամբութ եահ ? տեղեկագիրը հիւՈ/ուելով Աուր ատի ւէրայ գտնուած օրագրի տեղեկուԷԺեtu‘hg, ինէպէս նաև այ ‘հ էւրողութեաhi ւէրււ։յ ^ որ Աասունի հայ ը^!տm^lէէվւհեր ը /// ակաւ֊ի‘հ աւղստամբութ'՜են է շատ առաջ լեռ.‘հերը վշաշուած 1ւ ասլահուէ տեղեր ասլաստսմհած էի հ ^ կ*եզրակաy‘hէ որ շարժումը կանէսամը֊ տածուած ? “հաի/ասլաար ա// աuւ ած էսռո վութ իւն մ ը եղած է> Կը 'ըաղե*հՀ} հետև.— եալ վյանի մ ը ^ատուածը յ իշեալ Տեղեկագրէն ? միշտ աղբիւր ու ‘հենալով ֆը֊ ր ւսնսական Արտաքին ֆործսր նաիյար ւսր ու թ քոսն վերոյիշեալ փաստաթուղթը»

<ր...Մուրատի վրայ գտնուած յուշագիրներուն ւ!եջ կային նայրենասիրական րանաստեղծոլթիւնն1ւր, որոնք կ՚արտայայտնին յառաջիկայ շարժման տրաւքադրոլթիւնները, նակառակ անոր որ իր գրիչին չ1փն uյա տկաներ անոնք, սակայն իր վրայ գտնուած նամակի մը սկիզըը ցոյց կու տար թե Մուրատ ևւ Տամատեան այս կոգմերը եկած հին քաղաքական գաղտնի նպատակով մյյ»: Տեղեկադրին ամէնէն կարեսոր և. lull՝Լ 7/Լ Ն ծանր կ/ mր այն Լ , որ կը հաստատէ թէ՝ հակառակ անոր որ Աէմ աւհ բ՚յլակշուէժ իւ*հը ? վէահանաներ ու առաջ*հո ր գու թ եամբ ահ ձ ն աաftւր եղած է ? սակայն բար հակը մեծ մասամբ Vար — գած և գործագրած է ւլաւլահայ ի‘հ բււ‘հսւ էժիւ ‘հ7/եր ' կանա‘հց և երեիւա‘հեր ու

ն կա տ մա մբ ։

151

Պ ԱՏՄՈԻԹ ԻԻՆ

ԲԱՐեՆՈՐՈԳՈՒՄՆԵՐՈհ ՄԱՅ,^ՍեԱՆ ԾՐԱԳԻՐԸ Ա ա ս ն ո յ ս ո ւ լս տ ա մ բ ո ւ թ ե ս մ ն մ ա ս ի հ է */* *'/ ի Է Տէսյ ն ձ ն ւ ս յ ս ո ւ մ բ ի ո ւթ և ա ն

ւ[լլա յ

;

մեծ

պ ե տ ո ւթ ե ս մ հ ղ

ն ե լւ կ ա յա ր յո ւ ւ լ ի չ ն ե ը ը

1895

տ ե ղ ե կ ա տ ո ւ֊ Մ • " J ի 11 W է հ

Աուլթ ա՛հիր Ա կը ելւկայ աւյ^ եV/ /»արև'llitր nղւմա?/ ւյ ծրաղ֊իր մ ը ? որ ձեւակեր սչուծ էր Անդլիոյ կողմէ և. կը բաղկա^էար Հետեւեալ յօղ֊ուածներէ^է ։ Աուշաւէիրը կը սկսի այսպէս• —

Ներփակ ծրագիրը կ|1 պարունակն ընդնանուր ամփոփումը այն փոփոխութիւններուն, որոնք աննրամեշտ կը նկատուին ընեյ Հայկական վիյայեթներու վար չական, եյմտական ել իրաւական ւքարզերու մեջ: Օգտակար նկատուած ե նշեյ' զատ յուշագրի ւքբ մեջ' որոշ միջոցառումներ, որոնք դուրս կը մնան վարչական կարգադրութեանց սանւքաններեն եւ որոնց կիրա ռում՛ը Բ. Դրան կոգմե առաջնաներթ կարեւորութիւն ունի, ասոնք են.— 1. Վի|այեթներու թիլին կրճատում՛. 2. Երաշխաւորութիւն' վայիներու յարմ՚ար ընտրութեանց նամար. 3. Ներում՛ թոյոր այն նայերում' որոնք քագաքական պատճառներով դատապարտուած կաւք աքսորուած 1րն. 4. Տարագիր եւ աքււորեայ թոյոր նայերուն ագատ վերադարձ. 5. Դատավարութեանց փութացում. 6. Բանտերու եւ թանտարկեայներոլ կացութեան քննութիւն. 7. Բարձր 'Բոմ՚իսերի նշանակում՛՝ նսկեյու գաւառներու մեջ թարենորոգութիւննևրոլ գործադրութեան վրայ. 8 . Ստեղծում «Մնայուն Հակակշիռ Յանձնամոգովտի մը* Պոլսոյ մեջ. 9. Սասունի նայութևան կրած վնասներու մատուցում՛. 10. Բռնի նաւաՑափւվսութեան արգիյում. 11. Հայերու տրուած եւ ետքեն խյուած առանձնաշնորնում՚ներու վերադարձում. 12. Բարևյաւում* Օսմանեան կայսրութեան մ՛իլս վիյայեթներու մ՛եջ թնակոգ նայերու կացութեան: Մեծ Պ ետու [ժ եան 1/ կողմէ ‘հ ե ՜ըկրո յա էլսւած ս սյ՚հ յուշադիըը 11/ ա՜ւ մը շփո֊ թ սւթեան կը մ ուտնէ fi. Մսւո֊ը ^ որ կը փոըձէ' ըստ էը ս ա ք ս ը ութևան ? ձդձը֊ դումի են JJար կհլ և- ւղատճառ /՛։! ՛հհj այ սլայըամի աօներ ր . կը իյ՚Ադրէ ժամու՛‘հակալսր կերւղուէ յետաձդե լ ա՞հսը սլաtnասիւա՛հը ք Ս,յո ահդամ 11,‘1/լլիահ է որ / " / ’ ստ կեւյուած,ըկ9 ու^ւե^ւայ /ւ կ ը մերժէ ամ է ձդձւէում •

/*♦

'ի ո ւ ռ ը

*»ա ր կ ա դ .ր ո ւ ա

ծ ' քԱ ս ր

յո ւ շ ա դ .ր ա է մ ը

կէա

ա ռ. կ է ո * կ ը պ ա տ ա ս ֊

— 1. Բ. Դուռը դեմ ե վիյայեթներու թիւթ կրնատեյու առաջարկութեան, որովնետել նման կարգադրութիւն մ՛ը մեծապես պիտի թարդացնե վարչական մ ե քենայի գործը. 2. կուսակայնևրոլ ընտրոլյ>եան նամար օտար պետութեսւնց կարծիքը եւ նաւանութիւնը առնեյը դեմ կը նկատե Օսմանեան կայսրութեան վենապևտական իրաւունքներուն եւ արմանապատուութեան. 3. Անմեղ ամթաստանեայները արդեն իսկ ազատ արձակուած են. 4. Բ. Դուռը կ՚արտօնե վերադարձը փախստականներուն եւ աքսորեայներուն երթ* յետ քննութեան կյւ ստուգուի անոնց |ւնքնութիւնը, քադաքացիութիւնը։

քսա նէ U ե ծ

Պ ե տ ո ւ թ ե ս / հ ւյ յ ո ւ շ ա ղ . ր ի ն ։

Ա յս պ է ս »

152

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

ան(յ1աւ||ւ եւ ապա կբ տրուի անոնց բարեյուսութեան Տամար անՏրամեշտ երաշիփքբ. Այս ա ռթիւ Բ. Դուռբ կբ շևշտե նաեւ թե' աւելորդ կբ գտնե նոր Յանձնամողովի մբ ստեղծումբ, քանի որ քննիչներ նշանակելու Տամար ՏրաՏանգ տրուած ե, որոնք պիտի բ|լան խառն* մաՏմետականներե եւ քրիստոնեաներե. 5. 1*. Դուռբ նոյնսյես դեմ ե մսանալու* կառավարիչ մբ Հայաստան ղրկելու առաջարկին, որովՏետեւ Տաւատարմօրեն իր յանձնառութիւններբ գործադրելու պատասիւանատուուոիւնբ կբ պատկանի Օսմանեան կառավարութեան. 6. Հաւատավախութեան Տին օրենքներու վրայ որեւե նոր կարղադրուբիւն չի կրնար բնել. 7. Բ. Դուռբ կբ մերնե միլս վիլայեթներու մեջ բնակող Տայերու շաՏերբ պաշտպանելու Տամար* տեղւոյն կուսակա|ին մօտ* Տայ ւիոխանորդ մբ նշա նակելու առաջարկբ: 8. 0. Դուռբ մնայուն քննիչ մբ կբ նշանակե իւրաքանչիւր ղաւառի մեջ* քբննեյու Տաւքար կալուածական վեներբ. Այս 1ԱՈ-1Ոը1չութ իլնն հը է'հ և/// ' // ևllգ ամէIII Ասսլթա ն' ՚Ս,!> ւսմ էս շարու նակ կը ձդձդէը Լյ՝այ էսե/սն ք*աըևնոը ոդ սւ ifhեը ու /[հը ջ Itակւսն մշ ուկուiflt ու դոր֊ ծադր ու թ էւն ը ։ ՊոէսոJ յութ ևան 1ւ Հն ջւսկհ/սն կուսակըութ եան ^էղհը ը էսսկէ անդ էն չէի1 ՛ կէ՚նս՚լ՛ տոկալ* կր րէէtP iև7/ ըոյ ըէ tPը tPաս?/ /// !լէ էյան սւ է)նliը ու դ ոrjոiiPUtj / է)ու !f(Jin‘li ը այս ։uc ittj.tutP ւլլյւէռ ու էքէւ ‘են/i լյու լւսյն ած աւա լում է*հ աո ա Պ ր ը՚հ առն/րլու աtPալյ յ օաաը ւլհՈոչա7/աասւ ՝եհը ու.7/ ^ 1§ Հո կաluPը/քլւէ՛հ տուած Տհւսոյդէ— ըաէ *Pր կը Հաւաստէաըր հէը Հր աtP mV/ադը է ն անմ է ՛Լակա*հ 4 րաաաը ակսւJJէւ*հը ։ Ասոը վրւսյ' Հայսը Հսանս/.jj նևը ը կը րււււ//քւ յւհ ։

ՄԱ6ԻՍԵԱՆ Ո Ա ՐԵ Ն Ո ՐՈԳ ՈՒՄ Ն ԵՐՈՒՆ ՀՐԱ Մ Ա Ն Ա Գ ԻՐԸ

Յօդ. 1,— Իւրաքանչիւր վ|ղայեբի մեջ' կուսակսղներոլ կողքին կբ նշանակուի մեկական ոչ֊մաՏմետական տեղակալ, որ սլաշտօն ունի ղործակէյե|ու* բնդՏանուր նաՏանղի ([ործերու պատրաստութեան ու կարղադրութեան աշխա տանքն երուն: Օօղ. 2.— Նոյնպես' ոչ-մաՏմ՚ետական օղնականներ կբ նշանակոլին միւթեսե րիՖներուն եւ գայմաղամներուն մ՚օտ, ուր բնակչութեան թիւբ անՏրաժևշտ կբ դարձնե: Օօդ. 3.— Դայմաղամնևրբ կ՚բնտրուին առանց կրօնի խտրոլթեան, Ն. Դործոց նախարարութևան կալմե Տիմ՚նուած քաղաքային դպրոցի վկայական ունե ցողներն եւ Տաստատուած կայսերական իըատ էով ։ Օօդ. 4.— Իրենց սլաշտօնի վրայ ներկայիս գտնուողներբ կբ շարունակեն մնալ, եթե նոյնիսկ յիշեալ վկայականբ չունենան: Օօդ. 5.— Պետական Տիմնարկներու մեջ ւղաշտօններ կբ տրուին կայսրութեան մանմետական եւ սչ-մանւքետական Տպատակնևրուն* Տամեմատական սկբզբունքի վրայ էրզրումի, Վանի, Պիբփսի, Տիղրանակևրտի, Մաամուրեթ ել Աղիղի եւ 1ե{ա(|ի վ իլայեթներու մեջ: Ոչ֊մաՏմետական ւղաշտօնեաներուն թիւբ կ՚որոշուի Հակակշիռի Մնայուն Յանձնամողով ին կողմե: Օօդ. 6.— Սաննացներոլ եւ ցաղանեւ*ու վարչական խորՏուրղներբ կբ պանոլին եւ կբ շարունակեն գործել Տամաոայն յօդուած 6) ի* վի|այեթներու բնդՏանուր կանոնագրութեան:

153

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

Ցօդ. 7.— Նանիեներբ կը կազմակերպուին նամաձայն ւյի|այեթներու վարչա կան ընդնանուր կանոնադրութեան յօդուած 90—106ի տրամադրութեան: Ցօդ. 8.— Իւրաքանչիւր նանիե կը կաո_ավարափ մեկ Միւտիրի եւ ւ!եկ խորնուրդի կու|ւ1ե' կագմուած չորս անդամներն, որոնք կ՚ընտրուին թնակչութեան քուենևրով; 1Լւս խորհուրդն ե որ կ՚ընտրե Միւտիրը ևս իր օգնականը: Միւտիրը ւգիտի ըսայ if եծամասնութիւն կազւքոդ դասակարգեն, իսկ օգնա կանը' փոքրաւքասնութիւն: Ցօդ. 9.— Նանիեի իւրաքանչիւր գիլդ կ՛ունենա] մուխթար ւքը: Եթե գիւդն ունի թագմաթիւ թադեր եւ տարթեր դասակարգեր, իւրաքանչիւր թաղ եւ դասակարգ իր մուխթարը կ՛ունենա]: Ցօդ. 10.— Ոչ մեկ գիւղ չկրնար երկու նանիեի պատկանի]: Ցօդ. 11.— Իւրաքանչիւր բնակավայր կ՛ունենա] խորնոլրդ մը, մուիւթարի նաիւագանոլթեամթ, որ պաշտօն կ՛ունենա] թարեացակամօրեն նարթելու վեճերը* նամաօայն ընդնանուր օրենքնևրուն: ★★★ Ապստամբած Աասսւնի 'llաՀատակներուն իյռովա յո յզ ոգի*!!

Գէ ս ա ննջել։ Աւա՜ղ? նIt'llդամիտ էր Համ իալհ։

ՊԱՊԸ ԱԼՒՒ ՑՈՅՑԸ թուր յբ կառավարութիւ'!!ր Ա*այ իոեաե ծրադրի վաւերարումը /» ա'հոր գործադրում ր ՝ զ լ>ենnլ թ ևան ււլատր ուակին տակ , րէարձևալ կր ձդձգէր։ Որ վ*լԱն կ*ուշանար ^ Հայութ իւ*հր աւելի անՀամբեր կր դաււնար։ Երթ այլևւս Հրամա‘նադ.րի^1 էբործարէրութ իւ^ւր դարձաւ դ.րեթէ անյուսալէ ^ Հնշակեան կուսակ— րութ իմն ը ան Հրաժեշտ 'նկատեր 'նոր և մեծ րոյրով մ ը դայն յ^ւշ^՜յxj'hhլ [Ժէ* Սուլթա*նին և թ է' օտար սլետութեա'հր ։ Այդ ՑռJB կազմակեր ւղութ եա^ւ Հա մար ա յ ս in'llդամ աւելի V/սլաստաւոր սլայմ*ահեեր կայՒն՝ աղդային ճակատին ՛!/•՛•՛յ> Ազգը Հն‘շակեան կուս ակրու թ եան ղհկավար ութ հ՝ւսն տակ^ յաջողած էր պատր իար ,բւսկա'հ աթ ոո ի*!/ յնստերնել ]1 զմ իր լհան Մատթ էոս Ար,րեպիսկոսլո սը ք որ Ււ՛ բարառիկ կորովին^ զօր աւո ր կամքրի'ն և. ւմնաեղիւսալի վճռական ութեան շնորՀիւ ստարած էր ՀհԱր կաթ է Պաար իար է բ )) in'llու հը։ Հնջակեան կուո ակրութ իւն ը յաջողրուրած էր ]*ղմ իր լեա'հի ընտրռւթ իւնր։ կուս ակրութ եա'հ խօսնակն էր ((Հայրենիր^ թ հր թ ր ։ Այդ֊ թերթ ին շուրջ Համաէսմբուա ծ էին ժամ անքակի բոլոր Հնւ ակևա'հ և այլ յառ աջ§էիմ ակա'հ մ հ/տաւորակա^ւներ լ7? ի թ իւս որոր նաև Արփիար Արփիարեա*ն ^էքրուանդ. Օտեան } Լեւ ո'll Փ,սշալեա'հ և Արշակ 0օպանեin'll ։ ]*զմ իր լեա^ւի պատրիարքական թեկնած ու թ իւն ը կր ւզաշտսլանէին նաև Փաբրիէլ \թոր ատսւն կեա՚ձւ ? Տիգրան ■ո֊ ւէ՚ւևան հան, Տ”վ>թ- Տաղաւարևան և ուրիշ^հեր ։ Ընտրութ իւ*հը տեղի ու^ւերաւ քսանդաւէառու թե ամ բ ? Ա*այր քյկեղերիի'հ մէջ՝ 1894 *1՝եկտ• 1իԿէ։ Ո• V*ուռը ամ ԷԳ։ ջան ^ բրած էր որւզէսղի ձաիյողէր ք*զմի ր լեա^էի ը!ւտր ու թ իմնը ? անոր մէջ տեսհէելով Հնչ ակեա'Աftւ թե ան յաղթ in 'llակը։ Աակայ ն , 4ակառակ ւստոր և ի սլաւոիւ Հայ ըն տր ողհեր ուն ? էքր կաթէ Պաարիարզ բը յաղթական ելաւ և իր ձեո֊վէն արւաւ աղգի'հ ղեկաւէար ութ իւ1էը և

154

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

Հայկական դատը t Աու tP in'll ը երկար աաև5/ չէ [* ,[ ա ւեր ար 'll ե ր ը1ւար ու թ իւ*Աը • ի ւէերջււյ ան տեղի աւււ ///ւ և. ]*զմիր լեան կատարեր էր ու.,էստը։ ԱՀա ձետաբր բրական gfէ դէպ ՚քը, որ շատ յոօոուն կեր պաէ կը ՛հեր֊ կայարն է այդ. օրերուն տիրող gfտայն ուէՅիւ^էը։ Ընտրութե աե ւէաւեբա ijrgւմ ին յա հորդող երդք/տն ար ար սւլոլ թ ե ա‘հ առ— P[1լ 7 (.(.Հայ ր ե նիր՝)՝) Լ * Փաչւսէ1ք,Անի1 և. է?* Օտեանի միարեալ դրչո*է Հրատարա— կած էր Հետեւեալ Հատուածր .

«Դուրսը* եկեղեցիին pnjnr զանգակները կը հնչեին ւ]առ ու աւետաւոր իւընծիղով ու ոգեւորութեաւքբ երկինքին մեջ ղրկելով իրենց հաւատարծարծ հնչակեանութիւնբ»... 'Լ ե ր ջ ի ն երկ ու բառերը'

(Լձաւատաբծարծ Հ ն չ ակա՛նութ ի ւն ր՛)՛) դաղան ի „ս,„իկ անմտերու կողմէ կը թարդմաԳէու ի ՀՆ ԶԱ ԿԵԱ Ն ՈԻԹ ԵԱ Մ Բի, Ա սոր Համար էսն բադիր Արւիիար եn/lt կը բաԱէտարկուէր և- թերէՅՅւ ալ կը դո րուէր ։ Աղդերիկ Հայու մը մ ի^tuifտութ եամբ կարելի կ՛ըլլա յ Հարդը լուսաբաԱւել ե- Ար՚իիար֊ հանը բանտէն Հանել։ կարճ դադ ար է մը ետյ» CCՀայրենիքը՝)) կը շարունակէ էէերՀրատարակուիլ ։ Իզմիրլհանի Հետ դործակրելու սաՀմանուած ւէար չու թ իւն ը' ((Հայր ե֊ նիդյ))ի պատրաստած րւս^ւկին ա‘նդ աւ1հեր ն էիe h^ որ ոն ր մ է § տիրող տարրը Հնէակեահւներն էի ?/ 9 իք հջսլէII ՛հաև ք*եր այ ի թ աղակա՛ևոI-թ եա*1 1 ա?/դ աւՈւեր ը։ Նաէսաււլատրա ստակահ այս աչի1ատանէ ը*Ա եր էն ետբ ? կուս ակրու թ իւ*հը կ* ա*!:րնի Պ ա պ ը Ա լ իի րոյրի կ աէլմ ա կ ե ր ոլու թ ե ա 7/ ; (յոյրր տեղի պիտի ու՛նենար 1895 Աեպտեմբեր \Տին։ Ա,յդ շրջանի՚հ Հնշակեան կուս ակդսլթ եան կաղմ ակեր պատկան կազմը երկու. gftuրմթն^էեր է կը բ ա ղ կ ա հար ? ։!։U 1Tի Տ ITuinl jlG' որ 1^՝ու ր ,բիոյ յեղաւիո իւա կա՛հ աշիւատանբներ ուն րՀ 1ւթարվ) կու տար Էր/նտոն նստած' կեդրոնական։ Վար չ ու թ եան Հաւանու— թեամբ. երկրորդ' Դործադիր Մարմին' որ կը ղեկսսէարէր կազմակերպչական դործը' Պոլսոյ *Լ,սբիջ // արմ ի'll է'll ստարած ՀբաՀանդ*եերուն Համաձայնն։ Այս երկու մարմ ին*հեր ը իրար գործերու տեղեակ կ' ըլ լային երկու Հէն ըհտրուած ւէսաա ’֊•ելի ընկեր ոջ մը մ իջորաւ ^ ftր երկու ւէար չութ եանր ((ներ կայացուցիչդ տէւտղոսուէ կը ճանչրուէր։ *Լար ի^ (քար///#էյ ա՛հդա ւ/ներ՚հ էի ն՝ Լեւոն Ա'կր տիչեւս՚/ւ . (] • JJուրէ^ւեան y փ ա սաաբա՛հ *եուրդէն էփ է'llտի ? 1Լ • /Հ հ / — ղուևան և /Հ ♦ ՕՀանջանեան։ Այս ‘էծր ջի հր Պոէսսյ Հն չակեա‘հուԷՅեա'll ւղաշտօ ՚հական ‘ներկայացուցիչն էր։ Գ՚՚րեադիր Մարւքևոյ ահէէա[fitեր ‘հ էին* Մ* Հարադոր ծե։որ հ 5 Ա. կա // սա֊ րակա՚հ ? (քակոր Արծրունի? 1 Լ ♦ (քար ու ԷՅէյւ նեան ? ՛/ . ԷԼրղսւեան 1ւ կարօ Սա֊ *>ակեան ։ Ցոյրի յա յտ ար ար ու ԷՅիւնն երը՝ Հայերէն? ԷՅուրբերէ^! 1ւ ֆրանսեր է ? կը ցրուի^ն ,րահէւ մը օր առաջ նո յն իսկ դ իւան ադի ս։ական շր էան ակ^ներ ուն ։ կը սլատրաստուէւ ի»ողս,ը-ՊաՀանջադիր մ ը ^ որ պիտի տարուէր /* • V*ուռ և ‘ներ կայա լլուէր Ս՚՚ւ֊լթա նին ։ ԱՀա այդ սլա>ա՚հ^ ///դ էւր ը ^ էսմբադրուած //* • §ամատեա‘հէւ կողմէ*

օ:Պո|սււյ' տեղացի եւ ասիական ամեն նանանղե ս|անդու|ստ նայերս, մ՛իաձայն քևսւանոլթեաւքբ կազւքսւկ1ո*ս|եցին{ այս ցոյցլւ, (ւանգիսաւոր կԼւ՚ս|ւււ| բողոքելու եաւ1՚ար ւքեր երկւփն (քեշ տիւ՚ող գեշ կացուբեաե դեմ եւ (1|աւղ՚լւ Ա||)|ւ(; ու եւրուղային (յևրկայացնե|ու եաւքար քյայ ժողովուրդին սլաեանշնևրբ:

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

155

Մենք կ՛ուզենք այսօր անգսււք ւքբ եւս մեր կացոլթևան ւ)։*աJ նրաւիրել քա ղաքակիրթ աշխարհի ուշադրութիւնբ, յայտարարելով թե" անխախտելի որոշում տդւած ենք այլեւս համակերպութեամբ չտանիլ ներկա] մահաբեր եւ անիրալ վինակդ: Մենք կթ բողոքենք այն սիստեմաթիք հալածանքին դեւք, որուն ենթակա] եղած ե մեր ժողովուրդդ, մանաւանղ այս վերջին քանի մլւ տարիներս, որ Բ. Դրան կողմե դնդունուած ե իբր կառավարական սկզբունք' միակ նպատակ ունենալով բնա ջինջ դնել նայերդ ևւ պարպել իրենց նայրենիքդ: Այս իրողութիւնդ յիովին կբ նաստատեն մեկ կողմե օտար նիւպատոսնևրու տեղեկագիրներդ ու եւրոպական թերթերու թղթակիցներդ ևւ միւս կողմե՛ պաշտօնական տեղեկագիրներդ եւ շարունակական գանգատներդ, որոնք կդ տերյան Ազգային Պատրիարքարան:: Մենք կդ բողոքենք քաղաքական անթիւ ձերբակալութեանց դեմ, բանտարկեայներուն վրայ գործադրուած բարբարոսական եւ նակամարդկային տանջանքներուն դեմ, ինչպես նաեւ պաշտօնեաներու եւ նարկանաւաքներոլ անիրալ կեղեքումներուն դեմ: Մենք կդ բողոքենք Սասունի կոտորածին դեմ, ուր, ինչպես նաստատուած իրողութիւն մբն ե այսօր, մեր նազարաւոր եղբայրներն ու քոյրերդ, նամարձակած եին խնդրել ապանովութիւն՝ իրենց կեանքին եւ ինչքին, պաշտպանութիւն՝ իրենց պատւոյն եւ կրօնքին, բայց անոնք նկատուեցան իբր ապստամբներ, ուստի եւ ջարդուևցան զինուորներե ևւ յողացին իրենց արեան մեջ: Մեր ժողովուրդդ պետք ունի անդորրութեան եւ ապանովութեան, որպեսզի կարենայ նամեմատաբար բարեկեցութիւն ձեռք բերել ու Տասնի] այն յառաջդիմութեան ու քաղաքակրթութեան, դեպի ուր կդ դիմեն ուրիշ ժողովուրդներ: Մենք կդ պանանջենք օրինական իրաւունքներ, որոնք երաշիւաւորեն մեր կեանքին ու ինչքին կատարես։] ապանովութիւնդ, մեր պատւոյն բացարօակ սլանպանութիւնդ: Մենք կդ պանանջենք ազատութիւն՝ խղճի, խօսքի, մամուլի եւ հանրա յին գումարումներու. ինչպես նաեւ՝ օրենքի առջեւ ամենուն բացարձակ հաւասարութիւն: Մենք կդ պահանջենք որ որեւե ձերբակալութիւն իր արդարացումդ ունե նա], անմիջական կերպով, դատարաններու առջեւ, որով կարելի ե նախնական բանտարկութիւնբ ել կամայական ձերբակալութիւններդ արգի|ել: (1|ետք ե մ՛եգ արտօնուի զենք կրե|, քանի որ անկարեյիութիւն կայ քիլրտերդ զինաթափ դնել: Մենք կդ պահանջենք վեց վիյայեթներուն Տամար դնդՏանուր կառավարիչի մբ Տաստատումբ: Ամեն պարագայի մեջ այդ պաշտօնդ պիտի յանձնուի եւրոպացիի մդ, որ պիտի նշանակուի պետութենեն: Այղ սլաշտօնեան պիտի կառավարե երկիրդ՝ աջակցոլթեամ՚թ տեղական ժողո վի մբ, որուն անդամներդ պիճի դնտրոլին դնդՏանուր քուեարկութեամբ, առանց խտրութեան ցեղի, կրօնի ևւ դասակարգի: Մենք կդ պահանջենք տնտեսական բարենորոգումներ տեղական պետքերուն համաձայն: Ինչպես են' Տարկերու թեթեւացում, տարապարհակ աշխատութեանց ջնջում, ինչպես նաեւ ջնջում քիւրտերու կողմե դրուած ապօրեն տուրքերու: Ամբողջ երկրին մեջ միատեսակ տուրքերու միատեսակ դրութիւն. երկրագործութիլնդ եւ արդիւնաբերութիւնդ վերակենդանացնելու յատուկ բարենորոգումներ; Վերջ տրուի այն դրութեան, որով հայոց հողերդ բռնագրաւուևլով քիւրտերուն կդ բաշիաւին, ինչ որ տեղի կ՚ունենայ մանաւանղ լեռնային տեղերդ: Օժտել հողազուրկ գիւղացիներդ սեփական հողով: Հաստատ համոզուած ենք, որ վերոյիշեալ պահանջներուն իրականացումդ

ՀՆՉ11ԿԵԱՆ

156

աննրամեշտ և թե' նայերուն ընդհանուր ապանովութեան ու բարեկեցութեան նամար ևւ թե' տյհ տարբեր մորլով ու րդն եր ու ն ճամար, որոնք iflsr երկիրը կը բնակին եւ որոնց նետ if եր շաներբ նոյնն են: Հաստատ նամոդուած ենք նաեւ, որ ներկա] ւ||ւնակին շարունակոլթիւնթ ան|սուււափե||ւ կերպով ամենամեծ Տարիքն երու պատնաո պիտի դաոնա] թե' ւքեր ևրկրի, թև' մեր րթ)բաիւտ մույովուրդի եւ թե' ամբուլջ Օսմանեան կայսրոլթևան նամար: Այս պատնառաւ, որոշեցինք վճռական կերպով յիշեցնեյ Սույթանին ել պետութեանց* նայկական խնդրոյն նպաստաւոր եւ անմիջական |ուծումի մը աննրաքյեշտոլթիւնթ: Ուստի, թնդնանուր կերպով մը կթ ներկայացնենք բարենորոցումներու մեր այս պանանջներթ, որոնց գործադրութիւնթ միայն կրնա] երաշխաւորեյ իւաւլսպութիւնը ևւ ապանովոլթիլնթ մեր երկրին»: // IIկ/ դատ' Պոլսււյ Հնէակ!տmil » կուսակըութհան' Պսլսոյ ifաս հաճյյւղյւ ւէար ջութ իւ^էը յա յտար ար ութ իւհւ մը կը հանէ ^ յա յան հլայ կաս։աը ու ևլի է ը [յոյ֊ Iլftև խաղաղ բնոյ թ ը Լւ կը ղրկէ ‘էհը մեծ սլևաու թ հա՛հը դհ՛սսլա"հ"հևր սւ"հ։ ա'հի ոը ւյո ըը խաղաղ բ"հս ի/ ււլխո ի ու"հhitաը ^ ուսս։ Է ղին ոտ .սը ա!լա'ե իշխ ահու֊ թԱանը կողմ է արդիլհլսւ որեւէ փորձ' կը եաը ծա*!։ը ՛էհnthւա"հ,րնհը ոմհե ^ւալ ^ •տը itնը ամ բողջ ււլաաասխ ա'հաաու ուխ իւ նը կը ձդսւէր (/սմանհան կmո.mij աը ու֊ թ lrան ։էրայ ։ յ

Յա յաա ը աը ութ/քան եր կ ո ւ

թ ր յչ ե ր է ն

օր ի ն ա կ ն և ր էն

աահ ահ ի ‘ե աիւ ադ ա ի it ^ մ ի ւս ՚հ ա լ' ընդհա նո ւը խադահը կը յ ա // ձ ն է ղ աաակ ա // ‘հ ո ւյժ հա"ե

"նախարար ի"հ։

(յՈյ"ն

// աիյ աը աը ի 'll ^ ա հ li‘ լ ի ը ի կու 'll

մ ի ն ' եղև ո 'նաւլ աա

դա աաի/ ազ ի ն կը ւլը կ ո ւի ։ իը

**հը թ ի հ'

ո ս աի կա՛հ ոլ թ հ ա՛հ

ա 'll օ ը կ 'll

(յա ղըմ փաշայի կողմէ 1լ հը թ այ ]* զ մ իր լհ անի մ out և կը խ ն դ ր է

"(յա ֊

ո սա ի կ ա ֊ Հ ի ւ ս 'հ ի ?

ոը

ւյոյւյի՚հ

կազմ ա կհրպ իջնհր ը իր մ 'out կ ա ն չէ և տար Համոզէ ղա նոն,բ' յո յր յէ ն հրա ժա րհլու ~>ամա ը ։

Isղմիը լհան կը ււլաաասխ ան է թ է ' ի նվՀ որեւէ կևլալու/ շի կր՛նար ifի^ ա֊ մահ չ այդ խ նդ ր ի"հ։ /]ոաիկաեnւ թ իւ հը կքորոշ/՜ Պ*ոպր [Լլի ի շրջակայ բոլոր փnղոընհր ը զի՛ն ու որ"ներ ու/ շրջաւղաահլ։ Այդ սլարադա"հ "itկաաի առ"նհլաէ' Հ ն ւ ակհաննհր ը ռ աղմ աւխորութհամբ մը tjtt Աքին օր ր կ ը ւիոիւեն ^ որուէ ւիոխա֊ 'հա՛լ կիրակիիդ Երկուշաբթի օր ? 4000ի Հասնող բաղմութիւն մը կը խրւնուի կ՝:տւմ կ*աբու ։ (քու ւյա ր ա ը'հ ե ը ո ւ'հ մեծ ամ աս"նու/Ժիւ"հը կ ը բաղ կ ա"հար մ i h a h , էէա"հ/րբի հ- բաւլէ շ ը ի սլա^ւդսւխւմհհր է • ասոնը կ ը մ ի անա յ ի ն "նա/ւ. սլ ո լւտ յյի ն հ ր ? բա ւյ դլխաւորաբար ի ր աղջիկ"հ հ

1 լ

նհ

1 ւ

Յ ո ւցա ր ա ր ն և ր ո ւ մ է ջ է ն Պ ա տ րիա րքին դ առ ևայ գիմ է

/• “ .

որ ոն ղ մ է ջ է ն

Հ ա յո ւ թ հ ա ն ‘ի ր ա հ

հա ն ջ է յ) ։

Մ ա րի

՞յ ա ը

(C [J ր

կ ը ‘հ հ ը կ ա յ ա 'll ա ն

Պ է յ լ է ր հ ա ՚հ

յո ւ ղ ի շ և

ճա ռով մ ը

կ ը իւ 'l: դ ը է J?

ի ղ մ ի ր լհ ա ն

որ

կ'ա ն դ ր ա ֊ Պ ա տ րիա րքը

ա ա լ ո ւ '՛տամար ա ն լ ո ւ ր

հա ֊

n ւււա ~iա ր ո ւ խ և ա հ ւյ ։ Ս' ա ր ի Պ է J լ է ը ե ա հ ճ ա ռ ը կ ը վ հ ր ջ*աւ

բ ա ղ ա 1հ

Ց ո ւ լյա ր ա ր "հևը ը

Հ ա յս ը

ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ը

[/'Ա Հ կ ա մ Ա ՏՀԱ ՏՈ Ւ Թ 1*Ւ Ն

ա յն ո ւ հ հ տ հ ւ թ ա փ օ ր

ը ե թ ա ւյ յւ ի ե ո ւ ր ի շ

հջհ'ը է ր գ ր ո ւմ ի

օրիորդներ

կ ր ա ծ տ ա ռ ա պ ա ն էը ն հ ր ո ւ ն

,1/ ը (Լ լ է ւ ^ 11 հ հ և ր կա յա tj հ հ լ ո ւ 1ձ ա մ բ ո ւ

շորս

/ւ ե ւ ր ո ս լ ա կ ա հ ււլ ե ա ո ւ ի) հ ա"հ ւյ' վ ե ր

լա ծ ա հ էը հ հ ր ո ւ հ 1ւ բ ա լլա դ ա ն չ հ լուէ •

եր • • • ։

հա մա ր

խ ո ւ մ բ /f ր

Լև ռ

?/հր

կ պ ա ֊

կ ա զ մ ա ծ ' կ ը դ ի մ և "հ ւլ է ււլ ի

Հհջա կեա Ա

Պա ֊

Յ ք/ւ շ ա դ ի ր - Պ ա Հ ւ ս ն ջ ա դ ի ր ը ։

ա լ կ ը մ ի m *hա 'ն m u n 'h tj / լ ը ո լ n ը ը

է հ )) մ ի ա ս ի հ ե ր դ ե լ ո վ

Ջ m J^t ը

կ ը շ ա ր ժ ի "հ ւլ է պ ի

ս լա ֊

լաա։

Ցու ըար ար նևր ը երբ կը մ օտեղհան ք*• Ղ*ր ան /քրկաիքհայ վա"հդա/լհևր ուն'

<աՏՄՈԻԹԻՒՆ

157

դուուերը կր գոցուի^ւ և. ոստէկա՛ենևր ը կքարդ.էլևն նևը ս մ ւոնել։ Այն ատհն ,ըաեէ մը Կոդի կը մօա!րնան պա'aակ*հհր ուն Լւ կը բացատը են թէ իըև ն,ր խը նդ ~ րադիր մը ունի*/! էքսլար,րոսին յանձ^էելի ու կր խնդրեն որ թոյլ արուի Ղ՜ԷP երկու Հոդ իոէէ անոր ‘հերկայ ա?/ ալ ։ Այդ սլաՀուն պալատակա*հ թ իկ՞հապաՀ / / ր kp Հասնի ձիք*վ 1ւ իր ձեու,ըի*!* բո // ած (C իր աաե)) ^ ^երամmhադի ր ը^ Պոալը Ալիի Հսկիչ Հազար ապեinի*հ յանձնե լով կը յայա'llէ թ է' ղաըեելուև Հր ամա?/ ?/ Է։ ԹիկնապաՀ Աերվէթ պէյ%երբ ույդ ի/օո,ըը կը կրկնէ^ Հոն դա ‘հուող Աբ*~ րաՀաif ան nullսւէ 18 տարեկան։ դաւառացի երիւոասարդ մ ր ^ աարճա‘հակի Հարւածով Աերվէթ պէյ ը ձիէն ij ար կը բեր է • ւքաՀր վ այր կհա?/ակաV/ կ' ըլլայ ։ Աաոր ՚1րայ կը ոկսի կաւոարեալ կռ.իւ մը Հէսյերու Լւ ոսաիկահու իժե/// ն միջեւ։ 71էպ,ըի ն ւ՛Լայը ը կը խուժեն իսլամ սոֆթաներր* մ իւս կողմ է' Անտոն (եշտունիի դ լխաւորուիժեամբ 500 Հույ մարաիկ^ւեր կը Հասնին և կուիւը ա' լ աւելի կը սաստկահոսյ։ IՍելի վշան մէկ fհամ Պոլիս ^ Աերա և. Ղ,ալաթ ա աակն ու ւէրայ կ' րլլա*հ յ էպարքըոսի թիկ^ւաւղաՀր անձամբ կու դա յ Պո։ար իաբ ,րո>րսժհ 1ւ ]*զմ իր լեա*է£ը կը Հրաւիրէ կառավարչատուն!՝ Ասլար,ըոսին Հետ տեսակ ցելու Համար։ իդմիրլեան' ա// կողի ե մտած' Tիւ աV/ դ կը ձեւանայ 1ւ սւեղէն չի շարժիր։ '/>ի£ ետ,ր սլատր իար ,ըար ան կը բհըուի դրսւթիմե մ ը ? ստորադրուած Աւղարբոսին? ՀՀԷյխ իւլ իսլամին ? Ա,ր աա,րի՚հ 1ւ ք,եր ։ր ի7/ */»որ ծnը 7/ախ ար ար*հեր սւ'հ կողմէ ^ որաJ կր Հրաւիրէ ի*!։ ]1 ղմ իր լծանը որսլէսղի ժողովուրդը Համողէ' ւքեր9 տալ ցոյցխհ և. ցրու-իլ, Արդարեւ^ Պապը Ալիէն վերադարձին' ժողովուրդր փոխա^ւակ տուն ,ըաշուելու ? կր լեցուի կ՝ում յաբուի ? Աերայ /' '՛ 1.ալաթ այ ի եկեղերի հերը 1ւ կը շար ու*եակէ խաղաղ և ւսնղէն ցոյցր։ ՝ք^իչ ետվ>^ Ապար,բոսը ին,բ անձամբ կ’ այրել է Պ տր իար ,րխհ 1ւ նսյն ի֊ մ աստով դիմ ում կ՝ ըհէ։ J1 ղմ իր լեււժհ մի շտ միեւ^ւոյ^ւ պաաասիւաԱր կու տայ թէ ինը ա^ւկարող է խ օս,ր Հասկցնել արդար զայրոյթով բորբոյյած ամբոխին, llJ/սղաղ ցոյցը յախւրդ օրն ալ Երե,ըչաբթ ի՝ կը շարունակուի։ քյկեղե֊ ցիներու մէջ խմբուած բազմութիւնը չհուզեր բաշուիլ^ միԱւչեւ որ դրակա^ւ եր աշխ իj/ilhր չար ու ի?/ իրե*1:։ Պատրիար ^արանէն իր յոյսը կտրելով* կառավար ութ իւ*հը կր դիմ է ,ըանի մը Հայ երեւելի ներ ու ? որպէսզի Համոզեն ժողովուրդին եկեղեցի^ւեր ը պարպել։ Ատոնցմէ Նո րատունկեան ? §աղաւարեան ^ 'թէլէկեան ///ան կը շր 9ին եկեղեgի*1ւեր ը 1ւ կը Հաղորդեն կառավար ութե ս/հ երաշխաւոր ութ հան մաս ին ? թէ՛ /> ար են որ ոդ ումներ ու և թէ' Ււ,1,ն9 աւղաՀով ութ եա^ւ ijեր աբերմամ բ։ (/•ո■ ֊ղովուրդը կը բաշուի եկեղեցի՚!ւեր է'հ 1ւ այս խաղաղ ‘հւղատակով սկսած ? րայ ց արիմեով վերկացած ցոյցը վերջ կր դան է։

ՊԱՊԸ ԱԼԻԻ ՑՈ8ՑԻՆ ԱՐՏԱԳԱՆԳՆԵՐԸ Հնչակեան կու սակցսւթ հա՝հ կաղմակերսլած ույս վ իթ իւար ի ցոյ ցր' լայն արձադա^ւդ կը ղար [ւէ միջաղդա յ ի // մ ամ ու ժ ու ,բաղա,բական աշխաըՀի մէջ, քյւր ո ւղակա^ւ մամուլը ? Կաղորդելէ ետ ,ը ցսյցին մ ա'հր ամ աո'հ ո ւ թ ի i/h ‘/l lc ր ր ^ ր?/— դարձակ խորՀր դած ութ իմււ^ւեր !ւ մեկնաբա^ւութ իւնն եր կ*խհէ ։ Ատորեւ կու տան,ը ,րանի մ ը Հատուածներ ղանաղան թեր թ եր է ։ CCՄանչե սթ րր կարտիէն')') կը դր էր .

ՀՆ Չ Ա Կ Ե Ա Ն

158

«Պոյսսյ նայերը մտադրած եին պատեն առիթը ստեդծե] ժողով րդային ցոյց մը ընե]ոլ ճամար, որ յայտնի եր թե պիտի արգիյուեր Սուլթանին կալւքե: Անգյիան նա խապես ստանձնեց պաշտպանե] նայերը, բայց մինչեւ այժմ թերացալ իր յանձնաււութեանց մեջ: Հասարակութեան կարծիքը նպաստաւոր ե այն ւքասին, որ այդ պաշտպանութիւնը if ինչերս նիմա իրականացած պետք եր ալար»: ((Սթ է՚նտէր m y) թհըթի իքղիքս>կի ‘Jր 8 Հոկա1րմբհր

1895

թու ւււկա՚հn։j կը

>// 1 1։։։y ը / .

«Ցոյցին ղեկավարները ցոյց տափն խորունկ նմ՚տութեւն մը' զոր ունին կացութևան եւ ժոդովուրդի տրամ՛ա դրա. թևան ւքասին: Խումբը կը գործեր իր գաղտնի առաջնորդն երու* անիշխանական ՀՆՋԱԿի կաւք Լոնտոնի քաքիթեին նրանանգով: Պատրիարքը, որ ցարդ նայերու իրաւանց ներկայացուցիչ ու պաշտպանն եր, նիմա մեկ կողմ մնացած ե եւ յեդափոխականները իրենց վրայ առած են շարժման դեկավարութիւնը: «Սովորական պայմաններոլ տակ իրենց յալ բարեկամներն իսկ կը յարձակեին այդ գործևյակևրպին նա մար, սակայն, ամենեն կրթուած դասակարգի նայերու նետ ունեցած իմ տեսակցութեանս ընթացքին ես չգտա] մեկ նայի, որ յանդիմաներ յեդափոխականները: Մենք խնդրեցինք, աղաչեցինք, բողոքեցինք,— կ՛ըսեն նայերը,— բայց իշխանաւորներոլ խյոլթիլնյւ մեգ նասցուց յուսանատութեան, որով' մ՛ենք այ որոշեցինք ձեռք բերեյ զենքի միջոցով այն’ ինչ որ չկարողացանք ունենա] խաղաղ միջոցներով:»: Սոյն էհոաէէբիս 'ք՝իչ’ դչւուաձ ա ն ի շ խ ս ւ ն ա կ ա ն որուկml!՝ի7/ ՜7/// ւյ'աը Հ“ նակ֊ ևաե Ijll դր ո ը բnղutJJ-Դ-ևը ,pու./ / մ ը կը ղբկկ jJU ը jdէն ^ բաբատրևլո/է Լուսակ֊ էյու-ԷմItահ սկղբու.'llը նեը ը ? nը is է լշ շատ հևրււււ. էին անիշխանական ըլլ աէԷ է ^ՏէյլԷ 'ք'/ ' "1 ,1է4֊I՛ / ^ Ւ Մ"•" կU ւ **•Jէ (dղ[dակէըԸ, նահԼ կը *»1րռ.ադրէ իր թերթին՝

Հէտկաևմբեը 1 0 թուակա֊

«Ռուսական մամույը սաստիկ յուզուած ե Պոյսոյ դեպքերուն առթիւ եւ մ՛իաձայն ե այն կարծիքին* թե մ՛այրաքաղաքի արիւնանեղութիւնը ել խռովութիւննևրը կը վերաբերին Լոնտոնի նայկական յեղափոխական "նոմիթեի նախաձեռնութնան: Մեծ աննանգստոլթիւն կը տիրե նաել պաշտօնական շրջանակներու մեջ, որովնետեւ կը կարծուի թե՝ ներկայիս Հայաստանի մեջ տիրող յուղումները կրնան սանմ՚անեն անցնի] դեպի ռուսական Հայաստան, ուրտեղ կառավարութեան ռուսաց մ՛ան քադաքականութեան նետեւանքով' մ՛եծ դմգոնութիւննևր կան:»: Նոյն ւսո-թիս «Տէյլի Նիոլզ»^ Հոկաևմբեր 3^5/, խմբսյգր ։ոկա^ւի մը մէջ կը Գրեր՝

«Պարզ ե որ թուրք իշխանութիւններն ամ՛ենախիստ ընթացքով վարուեցան այն ամբոխին նետ, որ նաւաքուած եր Յուշաղիրը յանձնե]ու Հայկական քոսրևնորոգումնևրու մասին: B. Դուռը վճռական կերւղսվ մԴրժեց ընդունի] զայն, նայերն այ՛ վճռական կերպով որոշած եին ներկայացնեք: Ցոյցը ծրագրուած եր խաղաղ կերպով կատարե]. եւ այդպես այ պիտի ըլլար անշուշտ, եթե ոստիկանութիւնբ ճընօումներ չգործադրեր: Այն պարագան, որ ցուցսւրարներեն ոմանք զենք կրած եին, ապացոյց չե թե' ցոյցը ւլինական իմաստով կագմակերպսւած եր: Պետք չե մոռնա] որ մենք գործ ունինք Արևւելքի նետ, ուր զենքը յանախ մ՛աս կը կագմե նագուստին, ինչպես նովանոցը' մ՛եր մ՚օտ: «...Լոնտոնի ոստիկանութիւնը քանի մը վայրկեանի մեջ կրնար ցրուեյ ցու-

'(ԱաքՈԻԹ ԻԻՆ

159

զարարները, մինչդեռ թուրք կառավարութիւնը առիթը օգտագործած ե նոր արիւնանեղութիւն ստեղծելու նաւքար: «Չափազանց պարզ ե որ թուրք ժողովուրդին կարեյի չե վստանի] եւ անոր յանձնեյ քրխւտոնեայ ժողովուրդները, ւքանաւանդ նայ ժողովուրդը կառավարելու նալը»: i ‘ տ ն ի մ ը տ ո ղ ա լ ( լ ք հ ա յ մ զ ))է ն , 4 Հ ո կ ա ե մ բ հ ը ի ի ւ մ բ ա գ ր ւ ս կ ո մ հ յ օ գ ո ւ ա ծ է ^ ւ • «երեկ, Կ. Պպսոյ անկարգութիւններուն առթիւ կթ նախատեսեինք, որ ատըրնանսւկի պայթիւնը կայսերական պալատի մ՚օտերը աւելի շուտ կ՛ազդեր |1ույթանին վրա], քան խաղաղ դիւանսպիտութեան բոլոր միջոցները: Չանցաւ 24ժամ, մեր նախատեսութիւնթ իրականացաւ: 11այիտ փաշա նրաժար եցուեցալ ել անոր փոխարի նողը Վեամիլ փաշան ե, որուն գեթ անցեալը կ՚արդարացնե այն յոյսը թե' Սուլթանի սերային մեջ յուսաւոր եւ խաղաղ քաղաքականութխ ն մը կրնայ տիրևյ: Վեր ջին ինը ամիսներու ընթացքին եուլթանը դարձաւ անընկնելի' եւ րոպայի թե|աղրանքներու ել խորնուրդներու առջևլ; Հայերու ընթացքը ցոյց տուալ թե' կան առարկութիւններ որոնք կրնան ազդեյ եուլթանին վրա]: Գուցե ոմանք մեղադրե|ու ել|են նայերը, բայց աններքեյի ե ու- անոնք յաջողեցտն: Մինչեւ իսկ խաղաղ ցոյց ընեյը քրիստոնեաներու նաւքար բպորու|ին անվտանգ գործ ւքը չե ել ատոր նաւքար այ՝ պետք չե զարւքանալ որ նայերը զինուեցան դաշոյններով եւ ատրճանակնհրույ: 11.տկից զատ' նեռագիրները, որոնք անցած են թուրք ոստիկանական գրաքննութենեն, նաղորդեցին թե' թուրք աւքբոխն այ ղ ինուած եր, ինչ որ կը նաստատե թե' երկուս տեք պատրաստութիւններ տեսնուած եին կռիւի նաւքար: եթե նիշդ ե թե' առաջին անզաւք նայերն են որ արիւնանեղութիւն ըրին, այն ատեն թուրք ոստիկանութիւնը իրաւունք ուներ զենքի դիւքեյու եւ կարգը վերականգնեյոլ, բայց ոչինչ կրնայ ար դարացնել այն վայրագ նալածանքը, որ կ՚ընե թուրք ւքոլեռանդ ամբոխը»: Պապր Ալիի Ց՚՚յՅէ**1 էոո իԼ ընդարձակ յօ դո ւած՚հևը ե. թ ղթ ակլլութ իւ*հ֊ 'նևր կը Հրաաաը ակե 'll նա1ւ !իը ան սակտ հ և y եը l)՛ա7/ակա՛/; թերթերը^ ոը ո՝Աէ ը y [!֊ րեթէ նր/յն ւոեսակէաը կը պաշտււլան/րն ? JiItտ որ անգլիական մամուլը ? այ‘‘1 է՝ թէ նման ըոյէյերր միակ մի^լուլր կը Հան դի սանան Սուլթան Աււլտիւլ Հա֊ միտի էէրայ ազդելու Համար։ *

■ Բև ա մ ի լ ւի ւս շ ա հ դ ե ս պ ա Հ է ն ե ր ը յո ւ շ ա գ ի ր

ս լա շ տ օ ն ի ա ե g ‘h ե լ ո ւ ն մը

կը

‘ն ե ր կ ա յ ա ց ն ե ն

պ է ս ^ ե ւ բ ո ււլ ա կ ա ‘ն ա նոր ,

որ

ււլ և ա ո ւ ք;} ե ա ‘հ ց

կ ը պ ա ր ո ւ^ւա կ էը

հե-

տ ե ւ ֊և ա լ կ է տ ե ր ը *

ա• բ. գ» գ•

Պապը Ալիի ^ետեւա^ւըւուէ բան inարկեալհհր ուԱ արձակում ը• էքրաշխաւորել ժողուԼուբգի աւղահովու թ իւն ը' ջարդեըու դէմ * 'քՀննու-թիւն բանալ գ կււլզ ըին մ աոի?/ և. պատմել հայեր կոտորողները• Վաւերացնել Հայաստանի մ էջ մտցուելիյ) բարե^էոր ոգոււէներ ուն ծը֊ րագիըը, (Հուշագր ի*1ւ ամէ*1էէր 1 ւ Aա^ւը կէաը Սու.ւԲ անին Համար այս ւէերջի^ւ^է էր։ ՏարիներԷ ի >էեր ան կը ձդձգէր^ կը րսւշ^շէր բարեն որ ոգու֊էՈէեր ու. որպէսզի պատեհ աո.իթուէ մըն ալ ? օր մը հրաժաբէր անկէ։ ք*այց այս անգամ դե սսլաններ ը ամուր ¥‘3ած էին և կը ւղահան ջ է ի ն ամէն գ^ւուէ ւէաւեր աընել , •Լlrը ջապէս 1895 Հսկտեմ բեր \Տի հր ամաՀւագիր ը պաշտօնասլէս կը ս ( / / H -

160

հն չա կեա ն

րագրուէր։ ԱուլթաԳւ Համ իտ Հարկադր ուա ծ կ}ըլլտր Պտպը Ալիի գր*Ոէն Հա֊ զիլ. ,ըանի մը շաբաթ եաը և ա’նոր Հետեւա’նըով ստորագրել բարենորոգում֊ ներու ծրագիր ր։ Պապը Ալիի գոյգով Հնշակեան կուսակգութ իւն ը անգամ մը հւս ընդու֊ նիլ տուած էր էքւրոպային' Հայկակin ’ll ^'աաէ*ն իրաւական Հա? / գամա*1ւը ը t Այգ [JnJ3rg*L Ալ*լաիլլ Համիտ իւո^ւարՀած էր Հայ յեղափոիյութ եան ուժի^է աո֊ջեւ t Պապը Ալիի գոյգի’1 ւ յա 9nր դող ոճիրները ջկարողագան յևղափոխ ութ եան կայծերը մարել• անոնը ? ընգՀակառակ ը ? լ աւելի արծարծուեգան դ ծաւալ ււտագան 1ւ ամ բ"’Ll Կէլիկի ան իյմ որ եգի‘ե ’նոր ապստամբու թե in’ll մ ը գաղա֊ փար ով։ Պապը Ալիի ցոյցի ն Հետեւ.ող $_ար գ ը 1ւ Հալածանքները ծնունդ տուի’ն Զէյթունի մեծ ապստամբու թ եա^! ։ 'հէպվչերը եկան Հաստատելու ((քեայմզ))ի այն խօսըերը թ է՝ Հնչակեան կուսակգութ իմն ը իր վճռական ? յանգուգն ապստամբակս/հ շարժումներովդ Սուլթ անի ականջթն տակ ^ գոյը տուաւ որ յեղափոիւակա’ն գնդակի\’ն սլայ թ հ ֊ Ը շատ աւե լի ուժեղ էդ ը ան բոլոր դիւա’նագիտական մ ի լ ոգներ ը ։

ՋԷՑԹՈհՆ ՒՆՋՊԷ՞Ս ՃՆՋԱԿեԱՆ եՂԱՏ Հտճրնգիը՝ Հայոգ Միագեալ Ը’ llկեր ու թ հա’ ll տարեկանն վճարելի 30 օսմ • ոսկիի օժանդակութիւնը մերժած , Հաճնոյ գպբոգ’ները կը գոգուին։ 1888 Սծորսեմբեր ին Պր• (Հովհ,ա’ llնէս 1ԼՀար ոնեան // իագեալ [էնկեր ու թ եան գրպ֊ րոգներու տնօրէն ին Հետ (Հէյ թուն էն Հաճը’ն կ*եր թ այ ։ Հո7ն կը Հանդիպի ան֊ մաՀ (Հ»իրայրի’ն* ml*սր երկսեռ իյում բի'ն միւմնալով զի*նավարժութ իմն կ*ընէէ Ժիբ ո ւ յ ր ' ԱՀար ո ն ե ա ն ի ն կո ւ տ ա յ ((Ջո ւ յ ն ր Հ ն ջ ե գ Է ր ղ ր ո ւ մ ի Հ ա յո գ Լեռ֊ ն ե ր Է ’ն Հ )

՚ն ո ր

ե ր գ ը դ

սեր ոմն դի

Հա ճընԷ ն գ ո յն

ընկեր

բ ա յո վ

^ ա ն ն է ս ի ՚ն բ ո ւն

մ ը

ԷԼա րա շ

!ւ

նա և.

էն

ո ւր ի շ

// // վր ե

ղն է

Հ է է յթ ո ւ ն

յ ե ղ ա փ ո Լս ա կ ա ’ն

մ ե կ ն ե լո ւ

ա ն որ

կա տ ա րա ծ

ե ր թ ա ր*

ա £ը ե ր ր վ ա յր ւ ս գ

ա տ ե ’ն '

ա ն որ ? որ

կ ' ը ’ն կ ե ր ա գ ն է պ իտ ի

ե ր ւլե ր

ա լ

ի ւ ն դ ր ե լո վ

որ

(է է յ թ ո ւ ն ի

ճա մ բ ո ւ

կը

մ ի ր ա յր '

ը ն թ ա գ ը ի ն

բ ա <ն ա յ

ք \ս կ ա *ն

((#*ւ . ի յ տ ե ա լ՜)) մ լւ ‘ն

թ ո ւր ը

կո տ որ ա ծն եր ուն

ա ն ո ւն ո վ

էր

Լ \ ս կ ա ’ն

կր

շի կ ւս ֊

ի է է յթ ո մ ն ի հ) ա ր ո դ է

բ ւմ ն ա կ ա լ ո ւ թ ե ա ն

վ ը

(Հ ո վ ֊

կ ե ղ ե ,ր ո ւ 1 Ո ւ ե ֊

մ ա սին ։

Զէյթ ոմնի 1 յևգր սնական գոլբ ոգի ա’եՕր է‘նը' Աւետիը Կէսիյանեin’ll դ բն իկ զէյթունգիներ' Աւագ Qադր եան և (Հաբութիւ’ն (Լօփուրեան ? որ ոն ը Հնչա կ'՛ ան Վերին Մար ւ(նի ան դաԱներն էին դ օր մը գաղտ’ll°րէն իրենգ ժողովին կը կան֊ շեն ԱՀարոնեան ը և. Հնշակևան կը էքկրաե'նէ (յաիւաւղէս կազմ ի’ն ifէ^ առած էին ’ււաև ուսուգիշ էքղիա QաղղւUrn’ll ը յ (Հ ո վ Հ ա ն ն է ս Ս ա Հա րոնեա ն' ի բ ր տ ե ’! ! ա գ բ ո ւ թ ի ւ ն ը և լը

ա ւե լգ ն ե լ և մ ի լս

մ ա տ ն ո ւա ծ յո յս ե ր ո վ

cԿ

տ ր ո ւա ծ կողմ էն

ո ղ ո վ ո ւր դ ի ն

գ ր ա գէտ

ո ր ո շո ւմ ն ե ր ը •

///յ

կը կա զմէ

ա լ ւմ ն ի ր ա ւո ւա ծ և

ա զ գ ա յի ն

ո դ ի ’ն

ա ռ ա ջ ի ’ն գ ր ա ւ ո ր

ա ֊

Ա նՀրա ժեշտ է ա ն գա մ նե ր ոմն թ ի ա ’ն պ ա տ մ ե լի թ շ ո ւ ա ռ ո ւ թ ե ա ն

ար ծ ար ծ ե լ

Հրա Հրել

ա պ ա գա

ո ւ ե ր ա զ ’ն ե ր ո վ կ ե ^ ւգ ա ’l l ա գ ն և լ ,

բ } Ա ռ ա ջ ն ո ր դ ա կ ա ն ւի ո իւ ա ’ն ո ր դ ը (Հ ա ւ ո ւ շ Ա ո ղ ո ս *ն ե ր ը % գ ա ր ձ ’ն ե լ Պ օ ղ ո ս

•

Բա րա պ ետ ը ա Հ ա ն ա յ

ս ր n ’h ը

կ ր ’ն ա ’ն

\քա ղ ա ր է թ

կ ա ր ճ ժ ա մ ւմ ն ա կ ի մ է ջ ը ա ֊

161

ՊԱՏՄՈԻԹԻհՆ ղաէ ը ի*1ւ ազդեցիկ աղա ներ ր Համոզել և. արւա£ ? # / / լււլի դեր կատարել։ (իողուԼը

կ*ո ր ո շէ

ՀէՀնչակ')')ը և. ո ւր ի շ

հեղափոխական

գր,ըեր և. գ ր ո ւ -

թ ի ւ ն ն ե ր գաղտն օր է ն նետե լ ա ւագան ի ն ե ր ո ւ և. վ)աՀա ս ի ր տնե ր ո ւ տ ո ւ ն ը ? ոչէսզի ա ն ո ն ը գ ի մ էի *ն գպ րո տՒ ուս ու լյիչհէե ր ոմն ^ ա յ գ գ ր էրե ր ր ի ր ե ?/լյ

որ— կա ր֊

գա էո ւ Համ ար ։ Պէտվէ է itկատի ոմնեն ալ որ * բալլի ուս ու ;!իջնել,է՚Ա, վերի՛!։ խ աւը 1ւ ժ ողովուրգի^ւ մեծ մասը Հայեր էն և թ ր ,րեր է^! գըել կարգալ *չէին գիտեր։ Ա յո եղա*!։ ակուէ ո ւս ո ւ

,,ի ջ ն ե ր /, գար ձան

ուժեղ

է ըար ո ղ ի չն ե ր ?

Հնչա կեա ն

յեղափո խական գաղտ փարՒ սե րւՈէալյա ն ն հ ր , իէար ման ալի ն

Հոն է

որ ղ է յ թ ո մն լյ ին ե ր է ր ն շատերը տեղեակ Հլէի*!* գ ր սե

րի Հա յեր ու գ ա ռ ն կեղե,ըու ւքհերսւն և ողբա լի ջ ա ր գ ե ր ո ւն մ ա ս ի ն ։ կը լս է ի ն տարբեր ւէա յրերու Հայկակ/սն բ ռ ն ա բ ա ր ո ւմ ն ե ր ը ? թ է % ինչո*°ւ ղ է ն ք ր ի չ ե ‘ն գ ի մ ե ր

ԼԼնոնվ» ե ր բ

ղ այ ր ա ? / ա յ ի ‘ն

ի ն ,րղ ի ն էը ն ի ‘ն պաշտպանելու Հա մ ա ր։

Ա յգ օ ր ե ր ո ւն ' ժողուԼուրգին if էջ Հէ'*՚ր գէ ե ն թ ա ր կ ո ւա ծ է ։

կը

կը տ ա րա ծուի թ է ' Աա սուն ը

£ է յ թ ունլլ ի ր կը լելլուիՀ։

ւէր էժ խ ն դ ր ո ւթ ե ա ն

սոսկա լի գաղա

փար ով և ն ո j*ii իսկ օ գ ն ո ւթ ե ա ն ե ր թ ա լո ւ փսփսուկը ներ ուէ ։

7*այմ ագա մ Թեվֆիկ "/էյ, 1892էն Զէյթ ուն կը գտնուէր • ան ժ ողովուր գին սոսկալի կերպով կը նկարագրէ Աասսւնի կոտորածը այն կւմւխամտած ում ով՝ որ սարսափ տիրէ մ է Պեր նի ն և չՀամ ար ակի7/ Սասուն jր Հայերու գ իր ,րը բո-նհլ ։ Աասու1ւի ապստամբութ իւն ը և ա'նխիղճ կոտ սրածը ա յ 5 / ար ղ իւ 7 / է լյ7 / ու‘նհլյալ? որ ղէյ թ ու նլյի ն զգա լյ ասլագ այ ի ‘ե իր գլխոմն դ ալի ,ր չ ար իր լյր և սերտօրէն փարելլաւ խն վ/ն ասլաշասլա՝նոլթ Inn'll գ աղաւիար ի ‘ն յ

ԿՈՒՍԱԿ8ՈՒԹ ԻՒՆԸ Կ՚ԸՆԴԼԱՅՆԻ Մ-"/,",շի մէջ Հնչ ակեսմն կուս ակլլոլթիմն ր ղօրաւոր կա ղմ ակեր սլու թ իմ* ոմնէր' շնորՀիւ Տէր Ղ^եւոնգ րաՀանայ նաՀապեաեւմնի ^ կեգրn‘hmկա*!։ •Լարժարւմն ի ա‘նօր էն ' Աարգիս Աամո ւէ լեան ի ? ւղետակա*!։ դ աաար ա7 / ի աւագ ըարտու — ղար %կար աւզետ էֆ- Նալչաճեանի ^ սլետակա*!i սլաշտօնեայ%ԱուԼՀաննէս էֆ.

Ifէֆէրեանի ։ Աւագ աղա

ք£ագրեա*նը անմ ի^ապէս Ա'արաշ կը ղրկուի ? որ Տէր րաւղետ ,րա ա նա 7/ Հ 7/ ակեան մկրտե*նճ ու կը յաշողի*!։։

կա-

կյաղար էթ Qաւուշ Հո՚լէպ Հեռալլուած էր գա յմս,դ ամին ւղատճառաւ ^ որ կը 7 / ախ ան ձէր անկէ, Հ ալէսլի մէջ գարձեա լ Չաւուշ ի սլաչաօն ոմէէր \յազա— Ըէթ Ն ր*ը1 /1շխ mը եան' Պ՚ոպիկ փաշային կրտսեր եղբայր ր։ իէէյթոմնի կազմր ‘նամակ^էեր կը գրէ Հ ա/ էպի Հնչակեան կազմի 7 / ? որ \,աղարէթ Չաւուշը Հ նչակեա7 / մ կրտ1մն ^ որւղէսղի կսյ ոակլյութ եոմն երգումի 7 / կապուելաէ%բնաւ ոմնոր վհասելու յղալյումներ չունենա յ։ Էքրե ,ր չորս ամիս ետէ ը յ ուրախառիթ լու֊րր կ՛առ եե 7 / թ է 7 > ուղար էիք Qաւուշ ուխտած է նուիրու Ււ CCսուրբ դորօ^ի՚ս

յաջողութ իւննևրէն եւովյ' ՒՀէյթո ւն ի Հնչսւկեան Ա'արմ ին ը ‘նամակ կը ղր է Մալ/աշի Հնչակեան մասնաճ իւղիէն թ է' իէէյթոմնի Հայութիմնը ոեւէ կասկածելի մարգ չ ու ՚նի ♦ if իասն ակսմնու թ իմն ր աոլաՀովուած է ? այլեւս կր նա'll ‘նու իր ու Ււ Ւ։նվլնապաշ ասլանու թ եոմն գոր ծի ‘ն 1ւ զինել բոլոր երիտաU .J"

162

ձՆՉէ1ԿԵ11Ն

սարդութ իւն ը ? որ ընդունակ է զէն,բ կրելու։ Պէավ* էը պատը աստուի լ ըն ֊ դու նևլու Հ * 'ճ ակեա*/։ ւղար ո*/!*/ւեր ը։ Զէյթ"ւն1՛ նայերը ‘[և[>ջա/ղէս որստր ուակ*հեր գտ*/ւել“վ՝ կարողացա*/! դա յ֊ մ ադամը սլաշաօն ա*!»կ ը՛ևել տալ^ որմ!՜ հտ,ը ԼէաղարԷթ Չաւուշ օդափոխ ու֊ թ /քան պատրուակաէ իէէյթուն կու դայ եւ գործի կը սկսի։

հ Ն Ջ Ո Գ bK ՒՆՋՊԷ^Ս ՄՐԱԳՐՈՏԵՑԱՒ ՋԷՅԹՈՒՆՒ 1894Ւ ԱՊՍՏԱՄԲՈհԹհհՆC Լքենդամinութ եան Համւսշ[սար Հայ ին ախոյեան' Ապտիւլ Համիա' ո՛ չ մ իայն կ*արՀամարՀէը ? այլ կը թբնէր (լ\}ւր ոսլական Արդար ութ իւն՝)') կոջուած օր ինադը ը ին վլ*,ոյէ Ան կը մնար խուլ և. Համր որեւէ ձայնՒ ՀանդԷպ ? որուն մ էջ կը լըս֊ ,էր (Հմայուն)} անունը։ Ւսկ Ալր աղան՝ ամջհ/ալու երես ջունէր։ Պապը Ալիի &ոյՑՒ^է ՀետեւանվքքքքԼ կաաար ուած բոլոր առաջարկներ ը մնացի*/! անդ ոբ ծադրե լի ։ 11 սկ Աւրոպան՝ գործելու կամբ ջունէը։ քՒրվլական բիրտ բռուն ցբը և աը իւն անհր կ եաթ աղա*1ւը անգթօրէն կ*իջնէին Հայ աշխատաւոր զանդուածի անտէր դլխուն՝ յարատեւօը էն ։ Աըթու ն էր միայն հ՛այ ազատադրութեան անխոնջ ւղաՀակը՝ Հնջակհան կեդը ոն ը իր ասսլատակ*/էեր ու Հղօր կադմակեը պութե ամ բ ։ Աեղափոխ ակա*հ ար ամա դը ութ իւ*/ւները ՀետզՀետէ կը ծաւա էէին թուր֊ ,ըիոյ բոլոր շրջմաններուն մ էջ։ Աւղստամբու թ եա*հ խարոյկը իր բոցերը տե« սան1fլի կը դարձնէր Հայաստանի ‘[Jrց նաՀսւնդնհրէն դուրս՝ նաև Թուրբիոյ միւս կեդրոննեբուն մ էջ ? մ անաւանդ կի/ իկիոյ բար ձուն ,ըներ ուն ւ(րայ ? որ ճանչցուած էը ար դէն որսլէս ազաաասէր և ,րաջամաը աիկ շրջան մը։ Զձյթ ու*/! կզեռար՝ իր ձայ*//ը մ իաց*հելու Համար *(•ում ք}*աբուի ^ Պուււլր Աէիի) Աասնոյ? Աեբաստիոյ? Ա*արզուանի և այլ ապստամբական! ցոյցերու*1 ։և շարժումհհր ուն ։ ԱՂԱՍԻ ԹՈՒՐԱԱՐԳԻԱԵԱՆԻ ԳՈՐԾՈՒՆԷՈՒԹԻՒՆԸ Զէյթքքք-հի ապստամբութեան գործը կը յա*/ւձ*/1ուի Աղասիին ։ Ա*/ւ' իրեն իաէալ ըրած էր Հո*// անցն իլ և ա*//ձամբ ղեկաւէար/քլ շարժում ր։ Ա’ ին*չ^ այդ՝ զէ Jթ ոլ՜^>Ցի Հնջակեան կեդրոն ղրկած էխհ իրենց ծրադիրը և ապստամբու֊ թեան պայմանները։ Ա*ար օն' Աղասի ի Հետ երկար կ' սւս ոււՈ/ասիր է ներկա յա֊ ցուած ծրագիրը և կ*որոշէ որ Աղասին Զէյթ ուն մեկ*/!ի' անձամբ ղեկավա րելու ասլստամբու թ իւ*/ւը։ ճիչդ այդ օրերա-ն ? (ք-ը*հհւ կ՚այ ցելէ Պեսար ասլիայէն Հայրենաս էր * այ կի^ք մ ը' Անոյշ անուն ա[։ Հ ն(չակեան կեդր ոն ի մ էջ էր Արտաւազդ ԱՀանջանհանըյ որ տիկի*/! Անոյշի սանն էր և ա/iոը ծախ բով 1 լ ուսանէր։ QՀանջան֊ եանը կը խ օս ի V‘i ակեան ծրագրի մասի*// և կը Համոզէ որ ան մ ասնակցի Ղ&՚-րևրու Հայթայթմա*/! ջա*/։բե ր ու*/! ։ 5000 աւս ար իակա*հ (£&ասբօ)) տեսակի Հրաgut*/!ներ կը դ*/1 ուի*/1 և կը տր ամ ադր ու ի /! Հ*//^ակհա*հ կեդրոն ին% Հայաս տա֊ */!ի մ էջ կռուս ղ զի^*ուոր*հերուն յա'/ւձ/ւելու Համար։ Աիշեալ տիկինը կեդր ոն ին կը յանձնէ յ միեւնոյն նպատակուէ ? 400 օսմանեան ոսկի ևւս ։ ITարօն և Աղասին կը մեկնի ն Պէյրա֊թէ Աղասին կ*իյնայ ոսաիկա*/ւ*հե֊

163

ՊԱՏՄՈԻԹհԻՆ

րուն ձեռքը և հրաշքով միայն կ}ազատի • իսկԼիարօն' որպէս ռուսահպատակ ? կ*ապաստան է ռուսաց հիւպատ ոսար անը։ Աղասին Պէյրութի մէջ կը ւինտռ է գաղափար ակից ընկերներ, որպէսղի կարենայ կաղմ ակեը սլհլ զէ*1ւքհրու ւիոխ ադ ր ութ իւն ը գ էսլի իէէյթու*հ։ Հոն կը հսմէէգիպի (,/iy; սէս Վ^րգ* *}•ա'// իէլեահին ? // ը ու ?/ սլաշասլանու ի/եա*հ աակ Աղա֊ սին ատե*!։ մ ը հանգի սա աշխ աաան ,ը կը տա*!!ի։ 1890/^*, Աղասի ՊԷյրութ ի մէջ կը կաղմ ակեըսլէ Հ*1ւչակեա*!։ առա ջին մաս֊ նաճիւղը^ հետեւեալ անձերով*— ^/ր/ւսէս 'Լըդ * *իանէէ լ!քան ^ թ ալասցի% 'fill֊ րաէբէ 'fi/քշիշեան ? էքղիա Պէտէվերան 5 6"վհ աննէ ս ճիկէրճեան , .ղէյլանցի' Թորսս Աահակեան ? ոը հեա ադ այ էն յայտ^տի եղաւ զ\}աըհատ կ/րղծան ու ‘նով ^ կամ Խըրխրր Թր*րոս է Պէյրա֊իքէն ետք մ ասն աճիւղեը կը կազմուի*ն ՊէJ էան . Աօուգ Օլուգ^ Կէօ֊ զէլլի՚ք, ն՚սրկիղ/ի և Ֆ"՚րթ րս լը գիլղյտրուԱ մէջ։ Այս կեդրոնները կը գըտ֊ *!ւու ին կաըմիր լերա՛հ արևւմ աեա*!տ կո֊ ղին՝ անտառ *նեը ու ն կից և սալսtգայ ի*!։ կ' ԸԱան Աղ՛1 1սէի հաղորւէակցութեան ճամբան? եըբ ան Աու սա §աղ կ1 անցնէր 1ւ եը կուքուկէ ս աաը ի հոն կը :ո.ար ։ Ա/լասին Պէյրութ ե- ծուէա/ինIsայ Պ Ա Ր Ո Ն Ս .Ղ -Ս .Ս Ւ մասերը կազմակերպնլէ յետոյ' կ’ անց?ւի Հալէպ^ ուր կազմ ակեը ւղուած մ աս?/աճիւղ մ ը սլաարաստ կը գտնէ ^ որուն մաս կը կազմէին կարաոլետ աղա կ*ր իգոըեան%մ աշկերտըի' Աշճեան ամիրա֊ նևրու սերունդէն 1ւ իր եղբայր ը' Աարութիւն։ Հալէպի մաս*նաճիւղր շատ գործ օն գեը կը խաղայ Զ.էյթ՚՚լ-'"ի ասլստամ՛բութ եան ղ ոը ծին մ էջ ? մանաւա եգ գրամ ա1լւս*!ւ օժան գակութ եամբ ։ Սուլթանի կւսռսոէաը ութ իւ*!ւը արդէն գ իտէր ոը Աղասի?/ ւիաիւած էր Պէյրութի ոստիկանու թ եա*1ւ ձեռքէն ? գ իտէը նա!ւ ան որ հետաւղԱգած նպա— տ ա կլուստ ի կը*հկակոխ կը >/րտևւէր անոր բոլոր քայլերու*ե։ Աըգէն կիլի֊ կիոյ քաղա ք*1։եը ը Մ» Զէյթ"Լն , Հաճըն, Սիս և Օսման իէ — խիստ հոկսղու թեա*հ տակ առնուած էին և. բազմաթիւ ոստիկա‘ն*!ւեը մ ասնաւորապէ ս հայ ասսլատակներ ու գործի*!! յ ատկաց/ււած էի ն։ Աղասի*ն գիտէր կացութեա*!! լրջութ իւ*/ւը» արգէն ի*հք մահուան գա տապար տուած էր* սակայ*Ա ամ էն զո֊ հսղսւթեան սլատրաստուած էր թ է' միտ քով 1ւ թ է' մարմնով։ Մ•**ր Օն' ՊԷյրութի if Հիլրը կ' ըլլ այ իրե ն ծան օթ կամսար ակա*!։ի մ օտ ^ որ ռուսաց հիւսլատսս էր։ Անսր աջակցութեամբ կ*ա*!էց*նի Ա,է ըէ ըիա և կը տե֊ սակցի ՛է՝ում կ՝աբու ի հերոս' ճանկիւլեա*հի հետ։ Աաը օ*!է ամէն միջոց կը ւիորձէ ճանկ իւլեանը բանսւէն փախց*!։ելու հա֊ մար ^ բայց անկարելի էլըլլայ։ Q r/րս Օր հոն մնալէ յետսյ Աարօն կը վերա֊ գառնայ Ալէվ*սանտր էթ } ուր կը ծան օթ անայ քարհատի հետ։ Ս,յս "1^I1$_էնԸ

էջ

164

ձա կ Ե Ս ւՆ

մա*!։ր ամաս*!։ տեղեկութ իլ‘ե*!էեր կու տայ Աղասbb դոր ծուն էու թեան մ աս ի*!։ ? մեծապէս ոդեսսր եէ***է Մ1 1 1 ր °ն ^ սր կը ւէեր ադառ*!։այ Հ՚սլէպէն եւոհ* Աղասին 1 լ անցնի '/»էլ[1Այ ուր նոյնպէս կը կազմ է Հը^1 *՜ չուկետ*!։ մասնաճիւ֊ղ մը։ Այս մաս*հա֊ ճՒլ'1Ա թե1րլ [< > bul"L Pbt՝ l“‘‘J9 ունէր վառւէռու*!։ և դործունեայ վ)անի մը երիտասարդ ա‘հդ աffijեը ; ինչպէս՝ Աըմ֊ ըատ VաղԷլեա‘հ՝ ուսուցիչ^ Սողոմ սն (]իւլահե ան՝ ուսանող Այ^՚թէպի դո լէ֊ ճի*!։ մ էջ ^ Աըամ Չ*սփը ս>սmltահ ♦ այ ս ւէIf// ջի7>ը էր տանը 'քէջ կը ■»հլՐՇ՚։կս։ւէ Աղաս էն, Հաղսը դակցութ եու*!։ համ ար մասնաճիւղը ասլահաէած էր երկու ^ ո֊ րեպան*!։եր ? կէօկ Օղլան (ֆուէհաննէս՝ Հալէպէ ն 'Բիլիս և Այ"հթէ։ղ երթ հւևկսղ y իսկ Պարսնեան ան սւն ս,է ուրիտ մ ըն ս,լ՝ 'Բիլիսէ^ւ Աղէ,ըս։սնտր էթ , Լալէպէն եավ) Աղ,սսին կ՚այցելէ Այնթէպ , ուր արդէ*!։ ղէ^1վ* կը սպա֊ սէին։ Արամ հքպլիկեան անունաէ երի Ռ Ո Ւ Ս Ճ Ւ Ւ Պ Ա Տ Ո Ս Կ Ս .Մ Ս Ա Ր Ա Կ Ա Ն տասարդ. մ ը ղէ^վշ. քսանէն կ*առն է և կ՝էսռւսջ*էէոր դէ վարսամ Պօյաճեանէ տունը։ Աղասէ՛հ հոն կը նhր կայան այ որ֊ սլէս ծանր հիւանդ%որ բժչկուևլու եկած էր։ Աղասէէն առաջ Այնթէպ այցե լուծ էր Հն չակեա*!։ դսր^էէ և- կեդրո նէ անդամ վարսեղ Հ)աէ ըար եան ԼԼեւոն՝ ծած կա*!։ուն ո*£) , որ նահատակուեղաւ Ա՝ար զուանԷ մ էջ յ Է)աքըար եա*1 ։է օրո։Է կազմուած մ աu‘hաճիւղը կը դործէր միշտ։ Ա*!։ո*1։ր առ է զդուշութ իւ!։՝ Աղա֊ սէէ հետ կը աեանսւ էէ ‘ն դեր եզման աաան մ էջ ^ որ/ղէս ամայի տեղ մ ը։ Այդ անձերն էին սասուն ակոբ Պէ,բեարեաI։ ^ որ տնօրէնն էր Ս,դենական ւէար֊ ՀՀար ո/եի*հ^ չր ջանաւ ար տ կ+էորգեան ճեմար անէն ? ար աբկիր ցի կւսզարոս Տի՝րատուրեան' ուսուցիչ Ամերիկեան դո լէճՒ, Ղյսրաճեան' առեւտր ակա*!։ մը։ Աղասի*!ւ որոշ դ ժու ար ու թ իւ*1ւներ կ*ուԱեն այ այս կազմի*!։ հետ ? որ ոնէ ը Trամ ամ իտ չէի՛// կոլ սակցութ եան ասլսաամբակա*!։ ձեռ*!էարկնեըունճառա*!։ց *1 /ա— յսաոլէս ունե*!։աչու օտար մ իջամս։ ութ եա*!։ ապա՞տո։քու [< Jիւ*!։ը ։ Տարակարծու֊ թի-նը 4ո*Ա կը հասնի որ Աղասին հարկադր ուած կ1 ըլլա J լուծել ‘!։ախկին կա։լ֊ մը և նոր էմհդաւքհերէ ւյեր ակաղifել մաս նաճիւղը ։ Զէյթս^է ապստամբութեան պայման^ւերը լրացնելու համար անհրա֊ ժեշտ էր ապահաէել Աղէվ)սանտր էթ է*!։ մ ի*1։չեւ Հէէյթուն հաղսր դակ ցութ եա*!։ միջ ոցներ ը թ է' կռ ուողե եր ու 1ւ թ է' ռազման Ւ թ ի ւիոխ ադ ր ութ եit/h համ ար ։ Այս ՝'յսղատակուէ Աղասին կ*ա*!»ց*!։ի Տէօրթ Ե" ք , ուր իը մ է առաջ (f‘իր այ ր հան֊ դիպած էր և. հաստատ հիմերու վրայ դրած' մարտական։ դործր։ Հոն Ա՛ դաս bb շոլրջը կը հաւարուին (]»իբայը ի կազմակերպած անրէաւՈւեը է*!։ 'ք*երովբէ 'քՀեշիշեան ? Հայկակդ քԱոսրույ V'ուը ասաը դ իոեան ^ Լքահակ յյահանայ ^ Պօղոս Թըղը/եան' ուսուցիչ? որ տարի մը ետյ։ Աուոա Լեռ կ*անցն ի որպէս Աղասիի վչարտուղար։ Ասոնց բոլորի վր այ ? ոըւ•թ. ս մտաւոր ուժ ? ղեկավար կը Itշա—

•տՏՄՈԻԹԻԻՆ

16 5

‘հակուի ԱիՀրան Պ՝այեան%$էՕը թ Եսլի վարժարանին տնօրէնը^ որ Հաճընցի Տէր \]Ւանու-կ ըաՀանայի որդին էր է * Մ ի Հրան */*այ/րան յանձն կ՚առնէ շր $իկ փ ր ոփականա ի ստի պաշտօն ը։ Ան դիւղէ գիւղ կը չրջի և- ժողովուրդը կը պատրաստէ%ընդհանուր ապստամբու.֊ իJhn/ll Համար։ փայեան' Հորս տարի /#ա։ը իէէյթոմհի ապստամբութ եա*ն ղեկա վարներ էն մ ին ո լ իաի ր լ լ ար ։ Աւղասին' Տէօրթ Ե“ / ( ^ կ*անցնի Աղէըսանտրէթ • Հոն կը աեզեկաV/այ թէ թուրը կառավար ութ եան կողմ է ձիաւոր խում բեր շարժմահ մէջ դրուած ե'll' ղինը ։ինառելու և֊ ձերբակալելու Համար։ Աղասին սաիպուած 1 լ ըլ լայ փոխել իր անունը և. նոր ա'//ձն/// ղ իր մը ձեռ,բ կը բեբ է ^ որուն կ*օդնԷ Հրանդ Աարկաւադ։ յն Հրանդ Աարկաւագը Հետագային։ կ*ըլլայ ԵղիշԷ Արը* Եարոյեան։ Աղասին այս ‘հոր անձնադիրով 1893 ի1 * նորէն կը վեր ադառն այ ■Բի֊ լիս , նախապատրաստութ իւ^ւ^ւհրը յաուաջ ininնե լսւ Համար։ /*ր առաջնորդը VԲ.ԼԼաձ $ _որհպան Պաբսնեան։ շքամբու ընթ աղը ի ն ասոնը կը Հանդիւղին թուրը ղի^աւոր'հեր ու ^ որոնը կը ըննեն անցոր դներ ու ա'նձնաթ ուղթ ևր ը և . ւիր հառուած Աղասի 7# չեն դա նհր , 'ftիլիս Հասնհլուն ւղէս Աղասիր հ կը Հլըջ*սսլաաու ի ևռ անրլո/_'// 'հար ը — կեր^ւերուէ^ ոբոնը ղի*նը իրենց մօտ կը սյաՀևն մի*հչեւ ջորեպան Կէօկ Օղլ...նի վերադարձլւ։ Աղասին նախազդա ղում մը կ*ունենա յ Հոն չսսլասելու և կը մեկնի։ Հետագային յա յան ի ^ ԱԼԼա Հ թ է' սյ^/ mւոկաւին ճամ բու կկսը չՀասած% Հալէպէն 'էթիլիս Հեռագիր մը կը ստացուի' Աղասիի բնակած տունը խուզար կելու Համ ար ։ Ղա իչերուա< հ ժամը Տին Աղասի*ն կը Հասնի Այնիժէւղ և. ուղղակի ka դի^է Ամերիկեա*!! դոլէճը^ Հո՛" իր դաղւսփարակ իը ը հկեր՝ Տ իը ա տ ուրհան ը դտնելու մ իտըով։ Մինչ այդ սակայնդ (Հիրաաուրեան ? որ չէր բաժներ Աղասիի աւղստամբական ծր ադիր ը ? Հեռ աղած էր կուսակցութե նէն ։ (Հատ ։ղաղ րնդու*նելութ իւ*հ մ ր կ1 ը'// կ Աղասիի*!։ ե կը խ // դ ը է անմ իջապէս Հեռանալ իը մօ'՜ տէնճ զինը չվ տանդելու Համաը ։ Q/սջորդ Օրը բոլոր ը նկեը 'հեը ը կը չը ջապաաեն Աղասխհ։ է/ռանդուն ՚նոր ընկևը ներ մտած էին մաս^ոսճիւղի մ էջ 1ւ ղօրացուցած ան ոը կազմ ը ^ ինչ։ղէս%Աողոմոն Պաստաճեա‘ե ^ որ Վ^արդանեան դսլրույի տնօրէնն էր ? (Հա֊ կոբ Համ ալ եան ^ Հր,ոնդ Ա/,, լաՀbin'll ? (Հաը ութ իւ/ls ՜ձէպէճեան } ԱաՀակ Աա^ակ֊ եան 9 քՒորոս Աշոտցի^ Ադդար Արթ՝ի*1ւ? (քակոր փէ<շէձեա< !ւ և. ուրիշներ, որ ոն ը կը ներ կայա ղն էին տարբեր դասակարգեր։ Այնթէս/ի ‘քէջ,— ինչս/էս կր գրէ Ազաս[ւ իը յուշեր ուն մ էջ ? — կային հրկու մ իութ իւննԼրր՝ Ադենական և ւԼաըդանեան ? իjilt'llդ Համանուն դւղբ ոց֊ ներ ով։ (քեղափոխակա'հ գործ թե ջերմ օր էն փարած էր Վ^արդանեան վարժա֊ ր անը ? իր ուս ու.ւլչակաէ 1 ւ խում բով ե աշակեր տսւ թ եամբ * մի նչ Ադե'հակա^էը Ւր տնօրԷ< հ Պէըե ար եաV/ի ւղատճւսռուէ կը ըլաշուէր ըաղաըական գործի մ է^ մ անել ։ Վարդանեան դւղրողի աչակեր տութ եւոն մէջ Հայրենասիրական զգա ցումներ արթ 'հցնողը եղած էր բաղմավւսստակ կրթակա^ե աշխատաւոր մը՝ */։ ա֊ Հան փիւրըճեան։ Վ^արդանեան վարժարանի աշակերտական։ խումբը մէկիկ մ էկիկ իր մ է£ կր ձոււէ ՚>՚չ միայ*Ա Ա.ղ եեականի աշւս1 լեը աներ ր ^ այ լ նաԼւ% Ամեըիկեա< հ դո լէճի ուսանողներ ը ^ Հայ ftողոըա կա*նաց զարգացած վարժուՀի-

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

166

5ւևրր9 Տիկ* Եսթ երր 'ԷՀեշիշեանի դլէսաւոր ութ երամբ ։ Արտադլին երեւոյթները փբկերլու Համար' ել/սղմակերսլուէժIrtu'h tfէ § կ*առնսւիհր ՚նաև. դրանէ/ մը Հարսւստ եւ ազդեցիկ ազգա յիԳր^էերր? ինչպէս' (ֆարյ/ւթ իւ^ւ աղա Նէսզար էթ եքան ? Աալ/դիս աղա (JաՀաելևա'// եւ ուրիշ^էեր։

ԱՌԱՋԻՆ Գ ՈՐԾ Ա Դ ՈՒԼԸ 1890 ակ/ս^է թ ուակայրերբ ուն ? Դա յ ,րաղ,բևն էւ դ ասու. ղբաղր/ւ.մը դ լէսաւ որ ա-> բար աո.1րւտուրն էր և. ար -> lsոn/ulrր ը$ Ամբողջ Թուրր իր/յ առ/րւտուբր կեդրո — ‘հացած էր Հայ առ/քւտր ակա*հնեքր ուն ձեո.,քր ^ սր ոն ր իրեV/ց gu/‘itglrր ը ?/եքաած էէե ՊոչսԷն մինչեւ ԱՊհսթր/լիԷ/ յ/րաթև անկիմհ^էերր ը' տարածերլո/Է երւրոպակա^ւ ար դիւն աբերր ութ երան ապր ան րն եքր ը ։ Նոյ 'llւղS rս էր նաև. ար Հ/rստաւոբներր ու պո/րադան ։ Ասոն ր իրենց մ օտ ել՛ աշէսատցնէին դործաւորն/րր էլամ աշկ/քրտ֊ ներ, Հայ ելամ օտար ? մեծ ապէս շաՀադ որ ծեքլով զանոնր ։ Այ՚՚թԷպՒ մէք կը Հաշու էին մ օտ 5000 Հայ դործ աւորնհ ր ? որ ոն ր կ'աշէսատէին մ ա*!/ուս ադոր֊ ծութ երահ եւ ելաշերդո րծ ու թերա*!/ ար Հեքսաա1/ո ւյ?/եր ու մ էջ։ Հ7/ չաելեա7/ կազմա֊ կեր՛ղութեա7/ անդամ' Ատուր աղտ' երկատերէորէ դո րծաւո րներրու շաՀադործ ու իլբ ? ղանոնդ» ելր մղէ օրաւէաԸձէ ւղո/Հանջ ին' գործադուլի սպաո-նալի դ»թե տաել, դր ական ս/րդ իւն րն երր ապաՀաէերլո։է։ Այո շարժում ը 7///ր ութիմհ մ ըե ե~ ր Այնթէ/ղի եւ ր7/ դ Հա7/ր ասլI՜ո Թուրվ>իոյ մէջ^ որ ա"հ*1էելատ չի ւեե/ար թուրր ելաուաէԷարուԷԺերա^տ կողմ է։ Աակայն տերս^հերլս/Է թուրդէ եւ Հայ աշէսատաւոր^ւերր ու դա սակյսրդա յ ի*հ դոր ծակցութ իմհ ը ? կը Կարկադբ է դ ւ/ր ծատէրերր ուն' դո Հ/uղում տալ ա7/ ո7/ ւյ։ \քման ցոյցերր ? դործադուլ Գ րեքր կաղմակերր ւղած են ? իբեր*1 ւց դործ ուն էու֊ թե ան ր նթ ///ավ>ին ^ դրեքթե՜ բո լոր Հ ն չ ակերա՛հ դործիչն/քրր* Ռիրայր ? 7յմւ/ււոեւ ; Ռշտու ‘“ է, ար Ւ անհ ո/հ ե- ուր հ նԿ-, սակայ 1 / մ իչտ նախըն տր //ւթ իւ*!/ տալո/է դ»աղադ»աելան փր ո/իակա*!/տին եւ ժողո/էուրդր րլի !lIfլու ւլործ ի It ։ Մարաշ ի և. ՋէJթ 1 1 լ ի մ ասնաճիլղհբ ը ւ-լւ՝ աո-tuծ էին Աղաւդի tUtt-UI֊ բ կը սպասԷին, Այ" թէ՚ցէն ջ„րեսլան ,ք>հլոլ-թեքան մ ա՚սիՆ և ան Համբերը ղինզ առ.աջ*1ւոբ դէ Աարա\ ։ Ս,ղ՚՚՚սին կը ծւղտւուի որսլէս Եղի՛” Ունլեան Աղտւսիէր կ1 Հերծած դբերա(յ րէաճաn.r/լ 1)ին իսր Ա/էրամ ա// ու IIր կ'"բդհդլւէ և. իշո ՛֊■ ՛և՛ կը Հաu*llի Աարաշ , ճամբու ր1 /է(եաղ։լյիւե/ յյ/սնիլյս կասկած ի lr‘hթ ս./րկուեքլո/է ? ււայց մ իշտ աղատեքլ՚՚վ։ Մ՛սրաչի մ օտեքր ը երբեր ընելերրնհր դի*!!Ք կը դ իմաւ որեքն և կ■առ.աջնոր֊ դե ն Հայ ու մը տուն? ի/ստիւ ոլատու իրե լուէ որ (Լդլ/տւի/ը պատուՀանէն իս^ե դուրս չՀանէյ)։ Զորս օր այդ/ղէս պաՀուերլէ յերտոյ ^ Աղասիի մօտ այ ղերլութ երան ելու դան Ջէյթու^րի /ղատդամաւսրներրը ? դ լի/աւոր ութ եամբ — Պոզ Պայիր թաւլէ*հ— Աւադ աղա բրեանի' Հնչակեքան մասնաճիւղին ատերնապետր՝։ Աղասին սլատդ ամ ւսւ որ // եքր ու ն տեղերելութ իւ ննեէր ելու տայ կատար ուած սլաարաստութ իւ ն'// Ifր ու մ ասին, ին չսլէս նաև. եղած Օդ.եու թ եաելյ իյսստՈւ/thlf֊ րու շուրջ։ Պատդամ /սւորներր ր մ/րծապէս ելը իյա*1էդա/jաո.ուի*!/ այս լուրերրու՚եէ /էրայ եւ իբերնդ» ալ կը էսոստորնան ամէն տ եքսակ զէն^բերրու և. մթերրդյի ւէ/ր/էսա֊ դըրութիւ^րը յանձն առնել դէ/ղի Ջէյթու^է ^ իրեր^րղ ծ/սնօթ դաղտնի ճամբա֊ ներուէ և. միջողներուէ։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

167

Պատդամ աւոր*հ1տր ը դօտեպնդուած կը ւէերադա ռն ան <Հէյթսւն ? իսկ Ա֊ ղասին կը շարունակէ աււլստամբու ԷՅեան ւղւստը աաոու թե ան ԷՅիկուն բա յէ ն աշ֊ էսատանբն եը ը ։ Մարաշ Ւ Հնչ ակեա*է։ մ ասItաճիւղը մ հծաղ այն ղո Հողու թ ի*-նն եը ը ըըած է Զէյթ,“-ն/’ աււլսաաif բուէԺեա*հ Հաif ալւ ք Ifւսը ա չ ի if էջ Աղասի*հ կը սկսի եռա 5/դա դին դործու^էէութեսքհ • կը ւէեր ակաղւքէ մա սնաճէյլղի ւէարջ ութ իւ*հը ? *հlrր աււ— նհլաէ (jուէսէփ §իշչէքըէն/րանը ? որ կաո-սսէար ական կարեւոր պաշտօնեայ ifը հ էր ? Փրոֆ ♦ ])արդիս JJամուէ լեան' որ կեդրոնական Վարժարանի տնօրէնն էր ? ՎեւՈնդ բՀն յ . Տէր ՆաՀտպետ/րան ^ ԱուէՀաննէս ՀՀօրպաճեան ? \}զրաս Ամբարlfiuc U։ Այս ‘էերջի^/ը մեծահարուստ բողոբականի if ը որ դ ի*է» էր։ Մասն աճիւղի րնւդ.Հանուր ա*էւդաՏէհեբու քժիւր if ի*հշեւ 500/» կը Հասնէր, [քարաշը լւսւ կաղւքակեր սլելէ յետոյ Աղասի կրկին կը ւէերադաո֊նայ Ա թէպ։ քէէյթունի սալստամբու թ իւ*հր չէր շրջաններ ու շարժոււքներ ու 5/ /

նմաներ Փ**բր

Հայ՝քէ կամ մ իւս

(Ւիրայր կր հար դաւաճան մ ր տապալելու Համար դիւղէ դիւղ շրջի է ^՜ զայն պատժելէ յետոյ ? ասլասmuftiիլ դիւղ մը և էսուսաւէտիլ կառաւէարական ^եաա— սլրն դու ւՈւեր է ։ Հէելլօն կրնար պետական սուրՀանդակլւ զարհել և. դրամ ը թ աՔ&նել 3 օր Հեռու' Տերէվանբը։ [քինաս Օղլուն կրն ար մ արբել Լողմոն ը և. էսումբուէ միասին։ Հաս եիլ ifի it£ եւ *քաւշան Թէփէի դադաԷՅը ։ Աակայ ն նոյ նր չէր Զէյթ"լնի Համար։ Զէյթ"լնԻ ասլսաամբո ւԷՅիւ*1ւը սլէավ> է Ըէէ1 1 1 Լ' ղանդսւած այէք՜հ։ finլոր դի՚֊ղհքը ոտ,րի պիտի ելլէի^է' զէնբն էյ ձեռին ? դուրս պիտի ւէռնտէին բըռ‘հակալները 1ւ իրե նբ Հողամասի‘հ տէր պիտի կահ։դհ էին ? մ էյ*հչեւ- ւէեր J?*հակա?/ յաղթ ահ ակ։ ԱՀա ԷՅէ էյ‘հչո ւ այդ բան երկար կը տեւէին սլատր աստու ԷՅ ՚իւնն եր ը։ Աղաս ին Հանդամա*//օր էն կր բնն էր միջա/էայբր? կը Հոդար ‘էւիւէժակա*!/ պէտբերը և. կը սլատրաստէր սլայ բա ր ող տարրերը։ Ան կր սսլասէր *հաև կեդ֊ ր ոն ի կողմէ խո ստաչլուած զէնրերուն 1ւ կամաւորներ ուն ։ կառաւէաբ ու թ իւն ը Պոլսէն յաակաւղէս ԱյնէՅէպ ղրկած էր ,ըոմսէր Հյա֊ Հան ? որ կ՝ում կ*աբուի րոյրին ատեն աչբի ինկած էր իր բար բար ոսութ իւններ ուէ 1ւ ա*1ւմար դկա յՒն ար ար ր*հեր ...լ, Ան սւլաչտօն ունէր մօտէն Հետեւելու էսմորուող շարժում ին և. իր բուն ին մ էջ խեղդելու զայն ։ Աղասին^ սակայնդ շատ բան սուէրած էր իր նախո ր դ*հեր է*հ^և անոնլլ փորձառուէՅենէն ։ Աակէ զատ' կուս ակդու թ իմհ ը դարձած Է ր աւելի շրջաՀայեա ւլ և զդուշ աւոր • մ իւս կողմ էն ալ պակսած էին լրտեսները և դաւաճաններ ր։ Ա/“թէ", Հաս*հելուն պէս տեղւս յ*ե կաղմ ակեր սլութ իւ*/ւը ղի*էւուորական էսորՀուրդի *հստելուէ' մ ա*հբամւսսն օր է*հ կը լս է Աղասի ի տեղեկատուութ իւն ը ITարաչի և ՀՀէյթւււ’llի կադուէՅեա*հ մ ասէյն և սալստամբութ եա*հ կարելէյուԷՅև՜ան ժողուէր 1լորոշէ շար ու նակել պատր ասաութ իւնն եբ ը և սպասել յարմար առիթներ ու։ Էյաբաթ մր ետր կազմակերսլութ էււ*հր կ’որոշ է Աղասին ղրկել Աքէ,ր~ ս ահ տր է ԷՅէյ կողմերը։ թամբու ը*հԷՅա.յ.րին Աղասի*հ 1 ւ էյրIf ն ուղեկւյող մ իւս Հ7?/— կեր հերը կր Հահդիւղի*հ Ջ[կան ւյ ^ Հասան Պէկլի ե. Ա՛յլ Ղ՜Ւ՚՜Գ^ւ1 1 ) ՈԼ-ր անոնբ յար աբեր ու թեա ն մէջ կր մ տնհն տեղւսյն աչբի ի*հկող ազդույիհէներուն Հետ ?

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

16 8

կը բացատըե?/ իըեմւց ///ռ ար ըե լ//ւ թ ի/ մէմէ ///. ?/սլատակը և կը կաղմ'ակեըպեն փո,ը֊ ը իկ կուսակցակամէ խուրքբեը։ ԱյնուՀետհւ մեծ դժուաբութ իւմէմւհբով խում բը կ1 mU ցնի Լ)սմ ամէիկ թուըյը ղՒ՚ՂՒ *քԷՀԷԷ^է։ Տեղատարափ անձրեւ մ բ մեծապկս կը դիւրացնկ խում֊ լ<ին անցք,/, այդ կասկածե/ք.1 տեղէ 5/ ? ուր շաբաթ մ ը առաջ ձերբակալած էին Մ ի ^ ր ան Գս*յեամէը ոը սլկս Աղասի• *• ։ Տասը ժամ ամէըհդՀատ վՀալելէ յե տոյ խումբը կը Հասուի Չ" ր ,ը Մ1 1 1 ր*զուան ։ Հոն Հասնելումէ ոչկս խումբը կը դիմկ եկեղեցի? ուր ժողովուր դը խո-նուած կ՝աղօթէր։ (իամերդութ են էն ետէ ը Աղասիմէ կ*առա ջն որ դու ի Տէր ԱաՀակ 'ը/սձան/սյ ի տուն ը։ Այդ֊

օր

Աղաս ի ն

կը Հա նդ իպ ի

իր

ընկեր

7*ա յ ե ա ն ի ն ։

Մ իՀրուն

Թուրվյ կառաւէաը ութ իւմ։ը դիակը թէ Հայերը դժդոՀ էիմէ իր եմ։ց կա֊ ցութեմէկն* դիտկբ մէաև որ Հայերը ու մէի"is իրենց դաղտմէի կաղմ ակե՛րսլու֊ (,!իւն ը, որ կասկածելի պատրաստութ իւնն եր կը տեսնէբ։ քՒկեւ կառաւէարա*~ կան զսպիջ պաշտօնետներ ը ամեն ուր հր խիստ j1 ք ոցներ ձեո-վ* առա ծ էին ,սյդ֊ շարժումներում/ առ ա¥՚ԸԸ առնելու Համար ? բայց կարծես երթ ալով իըենյյ ալ կը վարժու էին ըմր ոստ կացութ եամէ և. Հայեըու դէմ բռնական մ ի Պ ոցմէեը սւ թ եթ եւացում ո‘է ,քիայն կարող կ1 ըլլայ իմէ մեղմել ըհ դվ ղում իմէ ծաւալումը։ Հայերում/ ուզածը սակայն կիսամ իջոցմէերով բարեն ոը ոգումէ/եր ^_Է՝ի^յ այլ արմատակամւ ւիսւիոխ ութիւհ ? Հայւսբնակ շրջաններ ու ին րմէավար ութ իւն ։ Հայ առեւտբտկան Լւ դիւղացի տարրը կը ձդտէր նման ազատութեամէ և ոյժ կու տար յեւլաւիոխ ակամւ շարժմա ն ք ամկմէ կարելի ա^ակցութ իւն տալուէ անոր ։ Այդ տեսակկտուէ սլկտ,ը կ խոստաէա նիլ „ր Զէ.էթում/ի աւղստամբակամէ շարժումը մ իայն Հնչակեան կսւս ակցութ եան չ կը պատկամւեը ? այ լ ան կը կրեր Համաժողովր դա յ ին բնոյթ՝ Հնջակհամէ ղեկավար ու թ եամէ տակ։ Աղ ա ս ի ն

կ ը ջ ամէ ա ը

ա մեմւուրե^

թ իւմէմւե ր ր դ ա ր ձ մ է ե լ ամէ թ ե ը ի ։ ա չա լո ւր ջ մկջ րկ

Ամ կն

և. շ ր ^ ա Հ ա յ ե ա ց բ մ է ո յ թ ։

աո. ն հ լ

լա ւ

կ ա ղ մ ա կ ե ը սլ ո ւ թ ի ւ մէը տեղ ի ր

Ա իշա կ ը

խ ի ս ս ։ կւսրգա պ ւսՀ ,

որպ էսզի դրա մ

ա սկա ւա խ օս։

թ ո ւ ր ,ըե ր ո ւ Հ ե տ պ կ տ յ * կ որեւէ

կամէ ղ դ ա ց ո ւ մ հ հ ր ո վ ։

խ ոՀեմ ու թ ե ա մ բ ^ Ա ր դ ի լա ծ

Հ ա յ ե ր կ ն * // ր ոմէ .բ յ ա յ տ մ է ի մ յտ խ ո ր դ փ ոԸ ^ ե ր ը ^

մ կկ ս տ ո ւ ա ր

մ ասը այն

, ը ո վ և. բռմէ ի մ ի ջ ո ց ն ե ր ո վ

դրա մ

ումէեմէալ առմէուաղմէ կ ա յ ծ ր ա ֊ կաւղա ր

ու զեդի ծ մ ը մ շտկա ծ կ ր ? որ ու

ւէա րուէին

կր

առա նց

ն ա և . բռմէ ի

կիմէ ի ր ե մ է ց

և. Ը է է ,ս է Համ ա կռիւի^ կերպով

Հա կա յե ղ ա ւի ո խ ա ֊

ա ր դ ա ր ե ւ ^ ց ո յ ց տ ո ւ ա ծ կ իմէ ո ր մա տ*~

Հա յ ե ը ը ե ղ ա ծ

ուղուա ծ

կըկիմէ

կա զմա կեբպ ութեա մ է

օխ ա վ ա ռ օ դ ? ե օ թ ը

կ ա ս կ ա ծ ի տ ե ղ ի էը ջ տ ր ո ւ կ ր ։

պա Հանջել այն

նի ջներ ու

ն "ր

պ ա տ րա ստ ուք

Հր ա Հ ա ն դ հ ե ր լt կը

ՀրաՀա մէդկր

/ւ ւ Է ս ա ա Հ ե լ ի տ ա ր բ ե ր ը մ ի ա յ ն ?

Հ ր ա ց ա ն մ ը , ա տ ր ճ ա ն ա կ Ժ*ը ? ե ր կ ո ւ

ձ ա յն

տ ուա ծ

1ւ

էին,

որոմէցմկ

սսրսրւմէա լ ի —

կր։

Այս նոր ուղեդծ իմէ մաս կը կաղմկիմէ նաև Համերաշխութ իւն ստևղծհ֊ լու ջամ։վշելյը' Հայ բողորակամէմւերու ? կաթ ոլի կմ։ևր ու և չուս աւոր չականմէերու միջեւ ։ Տարօրինակ չկր ուրեմն ? որ երեէ ը յար ամէուամէութ եամէց Հետեւողհեր ը խում բերուէ կ*ան դամ ագր ուէ ին կաղմակեր սլու թե ան ։

169

ՊԱՏՄՈհԹԻԻՆ Ա ՂԱ ՍԻՆ Ա ԼԷԲ Ս Ա Ն ՏՐԷԹ Ի

ԵՒ

II IIԻ Է Տ Ի I I ;} Մ Է Ջ

Ա լ է . ր սւսքւտրէթը Դ/// յ աղատադրակաքէ սլայըարի 4Համար Աղած է կարև֊ ւոր կեդրոքէ մ ր։ ԱնկԷ անցած ևft (J*իր այր ? Լքուրատ? JՀաըարեան ^ Աար օ ? Աղասի ? իւրավ*անչիւր ը իր եաի 7/ թ ողնIfլաj կաղմ ակևր սլԷ ակաft աշխատանք մ ր։ Ասոնց մ էջ H )ար հաար' կատարած է ամէնէն կարեւոր դ ևր ը • ան է որ Ա*արօն ալ հոն առաջնորդած է։ 3)արհատ' կ*ւսՈ-քէէ Աղասիք։ 1ւ կր տանի Աակոբ Աակոբեահի մօտ? որ տա֊ րէց մէկքէ էր և գործքէակաքէ բժշկութ իլքէ կ1 ըքէէր հոն։ Տեղացիք*երր ^ կոչէին CCՏէ/ի Հէվ>ի*ք^ իք* մ ր տարօրիքէակ բնաւորութևան պատճառուԼ։ Այս անձն աւ որ ութ իւն ր ? իր արհեստի բերում ուէ^ երկար տարիքէեր թ ափա֊ րւած էր այղւ շ[՛ $ա^I1[*ո/ո[* V t1LrI^I՛ I՛ ^ ^լաղա^բները ու կրքէար շատ կարեւոր տեղեկու թ իւքէքէեր տալ աւղստամբութ եtuft նաիւասլաար աստակա It աչիւաաանՔնև֊ ր ու կասլակըութ եամբ ։ Աղասիքւ կր մօտեքէայ նաև. ՛Այդ շր $1 1 1 ն ի յեղսոիոխական կրօնաւսր' հան— բածաքւօթ Եղիշէ 1 /, ր ղ • hս՛ ր1 1 Jեա7/ ի7/ ։ Այս անձնաւոր ու թ իլք/ftերու հետ ի՛ար֊ հրրդակցելէ յետոյ? յարմար կր հկատուի որ Աղ ասՒն ա7/ցն ի Աքt տի ոը 1ւ inftկկ ուսոււՌասիրէ Մուսա JJrր ա7/ կացութիւ նը։ Աքէտիոէ ըի մ է^ այ դ օրեր ու 7/ կար Պօղոս Աէֆէրեան անուքէոէէ էքւդոկիացի աղղ այ ի 7/ մը ? որ կր 7/ար շատ օդտա֊ կ"*ր ըլլա լ Աղասիի fit Ասոր հասցէն I]ար սյևա7/ '/ ար դասլեար կու տայ Աղասիի It՝ յա նձնար արականի մը հետ 7 որւղէսղի Պօղոս Սէֆէրհան որեւէ կասկած չու— ftեքէայ ա7/ծանօթի ինՔնու թ/քան մ աս ին, Աղասին կը ծանօթանայ Սէֆէրևաքtի հետ և յայտքէի կէը[[այ թէ ան անդւււմ էր ղ աւ առ ակաft ժողսւէիքէ ? ուքէէր Աելեւկիոյ մէջ ջրաղացքւեր ու կալ֊ ւածքէեր և մատակարար ft էր սլոլսաբնակ Տիկ• Ասլաքէեաքէի (Աս[ աft| ^ մայրը Գէէէրդ Ասլաքtի 9 որ ըեքէեկալքէ էր քյոււղար փաշայի։ Մէկ խօս,րուէ՝ ^իշդ- Ա֊ ղաս իի փքtաո.ած մարդը։ Ս Է ֆ Է ր ե ան շատ սիրաէ կքրքէդու ftի Աղասին 1ւ խիստ օգտակար տեղեկութ իլքէքէեր կու տայ այ դ շր 0աftի հայեր ու մաս իքէ* աքէ սիրաէ կ*աքէդամ ա֊ դըրուի Հftչակեաft կուսակցութեաքէ 1ւ կը դառքէայ Աղասիիft խորհրդակաքէը։

II ու // ա JJrր mfէ հայերը միքւչ այդ բո լորս վին մեկուսացած կեաftը ու ftէիft 1ւ աքէծաքէօթ էին կի{իկիո J tfiuuցեալ մ ասեր ու հայսւթեաքէ։ Անոնց հետ տփում ունեքէալու համար՝ [Jէփէրեաft կաքէչել կու տայ այդ դիւղերէքէ երկու աղաftեր 1ւ զաքէոքէը յար աբերսւ թե tuft մ էջ կը /շftէ Աղասիի ft հետ։ ԱնոնցմԷ մէկը Հաճ/, Հապիսլլի դիւղի աղա՚հերէքէ' Ա'ար տիր աղա ք/' ար տիր ոսեաftft էր ? ի ոկ մ իւս ը' 'fillrբուս ի է գիւղէքէ երիտասարւլ. մը' Է]սայի կար իկեաքէ անուքւուէ։ Աղասին այս երկու Ա*ուսա տաղցիներուքէ կը էէլատմէ իր արւաէ ըելու֊ թե utfէ հւղատակը? կը բացատը է կազմակերսլսւթեաքէ ծրագիրը ե եր կու է ր ft ալ հնչ ակհաft կր մ կր տէ ։ Այս տեսակցսւթ իւքէքէեր էքէ յայտքէի կ' րԱաJ է*ր Մուսա Տաղի շր ջաftիft մէջ որեւէ լուր չուհ իքէ հայ կակաft աղատա/լրակաքւ շար ժոււէհեր ու մասիքէ։ Ա,֊ նոքէ,ր խորհուրդ կու տաքէ ? որ Աղասիքէ իրեքէց ղէ^ղծրը [Jէ որպէս կուս ակցակաft դ սր ծիչ ? որու մասին դիւղացիքէերը որեւէ հասկացողութ իւքէ

170

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

չՈԼ՜նէին, 1 1 1 Jէ' որւզէս ասպատակայ ի՚ն խումբի մ ը պետ, և այ 'll ալ' ոչ֊Հայ։ ԱյՂ in'llուա էէ տակ Աղասի^ւ ււլիinի ււլաբաէր Հա j գիլզեր ր և ւլ^ ՚նր ը բաժնէլ,, Մուսա ւոաղրի Արիտասարդ ներ՚ն ալ կը Հաստատեն ? թ է' ղր/ըծի յա J?//ղութ ևան **աifաբ անՀր աժեշտ էր Անտիոքը լալ մը կազմակերպել։ fj*ան ւլ^1ին գործ է։ կը վերակազմե՛ն տեղւո յն Հնչսւկեան մ ասնաճ իւղր և զայն կը ղօրար՚նե՚ն թարմ և գ/ւրծ ունեա յ ուժերով — Արմ ե5/ակ (քոնաթոս֊ եան յ կարասլետ Լեղինեան ^ (քակոր Գլրճեան , Այիսաս է և ԱբրաՀամ (քակոր֊ եա*!։ ։ Ա*ասն աճէւղր վեր ակազմե լէ՚ն յետոյ' Ազասին կը վեր ադ արւնայ ԱլէՔ֊ սանտրէ թ ։ Ալէվ>սանտրէ թէն Աղասէն ընդարձակ տեղեկագիր մ ը կը ղրկէ Հնչակ֊ hill'll կեդրոն ^ շեշտելով ա*հմի^ասլէս Հայթա յթ/րչ 'հախատեսուած ե խ ոսաա— րուած դրամ՛ն ու զէ՚նքե ր ը ։ Սիւս կողմէ ալ' տեղւոյն վր այ նու իր աՀաւար ո/ tfjiեր կը կաաար // ւ ի 'll զէ ^4 ?է Համար։ \քոյ'1ւիսկ Տէլի Հէվ>ք1 ^ ին պաշաօն կը արուքւ դիւղէ է էէլ/Լ ՊտԸտՒԼ > կազմակերպչական վւրսփականտ տան իլ 1ւ զէհյյի Համար 'նուէրնհր Հաւավշել ։ Կը կազմ ու է զինական արւա P ն յսումբը սր Աա ղասիի զ.լյսաւոր ու֊ թեամ բ իր կեդր ոն ը կը Հաստատէ 'ftի լի սէճիր' կէո Հայ? կէս թ ոլրք ԳՒԼ՜Ղ.Ւ^1 մօտ ^ կարմիր լեր ան ստորոտը^ Հնչակեա'յհ ը՛նկեր ներէ՚ն մէկու*հ այգիին մ էհ ։ ftiuր թ իզա հական այս առաջին իւումբը կամար կամար կը ստանալ իր դիմագիծը։ ^իլիսէն ե- Անտի ոքէն վ)ill'llի մը եր ի։ոասաը դ նեը կը ifիա՚նա՝հ խումբին» [։սկ Ա J ն թ էպէ'll ալ Կ Ւ ւ ւ Ւ ։“ ն ունով մէկը իր Հետ կը բեր է երեք մ ար թ ի*էւ — 'հոր ՞յր արա՛հ՛ներ — խում բին Համ ար։ Էյում բր մ իաժամ in'llակ կը սաա'llար և. կը տարածէր ((Հ Ն^ ակ))ներ ը և (չուսակրութեան կազմակերպչականն կան// 'll'llեր ը' ոյժ տալով փր սփակա՛նտի՚ն։ քիուրսէն ալ քա՛ն ի մ ր կամաւ որ 'llեր կը Հաս'նի'll և կ'աւ ելր'llե՝Ա յսսւմ րի 'll խ in'll֊ դաւէառ ու թ իւ 'llր • Ամերիկայէն' /'ւար բեը դ րի "քյադ աշեան , իսկ Արւոբկիրէ՚ն' /,՛֊ ղիչէ ե. ԱպաՀ ։ (քուլիսին^ խումբը 14 անձ կը Հաշուէր ? որո՛նք կ1 ելլեն դէպ է էքուսա (քաղ։ կրեք ժամ էն խումբը կը Հասնի կ՝ար ա (Հայի եզհր վ)ը ։ կը զդուչանան գիլզ if տնել«ւ ? որովՀետեւ դ իւղա րի՚ներր տակաւին վարժսւա ծ չէին ասսլա֊ սւակայի՛ն խում բեր ու ե in'lln't!ր դ որ ծ ու*նէու թ bin'll ։ ()ր ով ' խումբը իրե'ն ա— պաստան կ*ընտր է ժայռեր ու իւոռ ոչ՚հևր ը ։ (4'էեւ որոշուած էր խում բին դո — յսւթիւ՚նբ գաղտ՛նի ւզաՀևլ ? սակայ՛ն շուտով հ /հ*_հ#հ/ կԸ ւ^արածսւի Հայկական զէէ֊ղերը^ մեծ ուր ախ սւ թ իւ ն սլատճառելով բնակ իշներուն ? որո՛ներ խումբ առ իւումբ այրի կու գա՛ն' ամէ՚ն տեսակ 'նուէր7ներուէ միասի՛ն։ Աղասի ի իւումբը կառ ավ ար ակա'll սլաշտՕ'llեաներ է' Հեաասլ“isդ ումի կ1 ե'll֊ թարկուի? որմ է զերծ մնալու ~>ամար ան կը ք աշուի չորս ժամ ՞յեււաւ որ ու.■ — թե in'll վր այ դւոնուող 'ք^եպսւսիէ ‘[էւղը , ուր կը բնակէր կսայի կարիկեան։ (քայտնի կ՛ ըլլա J ար դիւղր երկուվյի բաժ՛ն ուած էր' կարիկեան և ^)ալճեան ըն֊ տանիվ>ներուն մ ի ջ ե ւ եղած վէճ ի մը Հետեւանքով։ կար իկեահ 'նախապէս Հըն֊ չահԽ"ն կազմակեր ոլու իժեա՛հ մ էջ մտած ըլլալով , ասՒՒ խում բի՚ն ա՛նու՛նով կը սկսի սսլառ՚ն ալիք՚նհր կարդալ Պալճեա՚նակա՛հ՛ներ ու'ն ։ §Itզարինև՛ր ու մ իի—

171

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

նորգութեամբ Աղքք| սին կը Հաշտեցն է երկու Հակառակոր գ ընաm'llի,ընեը ը ? V* ♦ Պոtլճեան կ*Անտրուի մ ասն աճի*֊ղի ատևնապետ ^ [1uk *սր էկեա^ւ' քարտուղար։ ք\]ումբը երկար ատե^է կը ւՈւայ ^էորգ Պալճեանի տու նը • ան' ոչ մէկ բան կը խ^ւայէ լաւագոյն կերպով Հոգալու Համար անոր պէտրերը։ Աոլան և 1/էօվյ> Օղլան Անտիոյըի կազմակեր ոլելէ յեւոոյ կը ւէերագաո-նան Աղասիի մ out։ խումբը կը սկսի տեղւոյն եր իտասար դո ւթ եան մէջ Համագործ ակցութ եան և Հագրենաս իր ութեա^ւ ,րար ոզներ ույ' իրար մօտեց^էհլ և աո աջին Հերթին»' 1 թ*ր ջ տաԼ Ղ՜էն P•) ոV տարս,ծուած էր աձԳ օրերուն և եղած էր կատարես»լ չար իր մը գիւղա գի ութե ան ։ Այ*}- 2/| ք ,ս*' նի գիւղա ցի*!։եր ու մէկ կարեւոր մասը կր Ղ1*1Ա Ղ-Է[* շեր ամապաՀութ համբ ? օ ը ս՚հց Համար թթե^էի^է ամէ^էէ^է կհ^/սակա^է աղբիւր ը կը Հա^ւգի սա*1ւար իրե^էց աշխատած։^քւի*1/։ իշեր ատե^է իսումբ մը եր իտասար գէ։հր կը յարձակէ ի^տայգի— ներու*Ա *էրաJյ կը կարատէի^է թի} են ին հր ը և կը տաէ յւէի< 1 ւ իրեհէց Հետ։ ր ջա^!ի 4 H ակեան խումբը ^ նաիյ յչաղցը ու թ եամբ^ ապա՝ սպառնալիցով ’Լ^ր^ կու տայ այս սար աբ ու թեան ։ խումբը մեծ ժ ողովր դ ականութ իւ*հւ ձեռ,բ բերած էր նաե. որպէս իրա*~ ւարար։ *}•իւղացիներ ը՝ որեւէ վէճ ունենա լու սլարագա յ ի*1ւ՝ ա*1ւոր կը գիմէին և. կը ստանաJի^ւ ար գար լուծում մը։ Այգ պատճառով ալ խումբը կը դառ նար դիսղ///ցիներ ու գուրգուրանքի առարկան։ խումբը իր կեդրոն։ը կը գարձնէ խըտըր Պէկ Ղ՜Է^ԳԸ* kll վարչութ իւն մը Հհտեւեալ անձերէ» I]արաւղհտ Իզմիրլհահւ՝ im jm is'llասլեա և գիւ֊֊ ղասլեա ? Աարդիս ք^ասլա^քեան՝ իրը սլետ լաախհացած Հայեր ու? Պօյաճի Արթ ին՝ գանձապաՀ f հիշման Պօղոս և խաչեր Աղասլեան ու ասոր ծերոմհի Հայրը՝ C Հայրիկ^> մակա՛ն ունաէ ծանօթ։ փուտով մասնաճիւղեր կը կազմ ու ին Վագըֆ f Աողուն Qլուքը գիւղերուն մէջ։ Այս վերջինի վար չութ եան անդ ա[ fl, եը ն էին Աարդիս քհութ ուզևան y Պետրոս և քՒագէոս Տէր Պետրոսեան ^ \,երսէս (էազանճեան y Շէյխ ե. եղբայրր , խտըրեա< ն ւէարժապետ և V*է1 1 րգ Շռըգեա^ւ։ 'ք^եսապի պարագլուխն եր՚հ էին' ՚ք*եր Ո է Է բ Էև Աանաս Q ովս էփեան ? ինչ֊, պէս նաև պատուական Հայ կաթոլիկ մը^ առաջնորդ՝ Հայր \,իկողոս փուչու^ըհան ? որ միշտ զինուած կը պտըտէր։ Այս վարդապետը Աղասի ին նուէբ բե րած էր ոսկեճամուկ գլխարկ մը^ վր ան ոսկեթելով բանուած' C C Հ * (/ • » (Հրն֊ չակեան կուսակցութ իւն^ ։ *

Այգ յ Հին ատե^ւնհրէ մեծ թիւով լատինացած Հայեր կա— J 1 որոնվյլ րաշուած կևանյ) մը ունէին և րնաւ չէին Հետարր է ըր ուեր աղ— գայ ին կեանբով։ Անոնց Հոգեւոր սլետը աւսարիա .ք Ւ CCփաթրի')') մ ըհ էր որ կ*ապրէր ի[’ե՚հց ւէանվշը։ Տեղացի Հայր նիկսղսս ան որ Հիւրն էր և միասին։ վանվեին մէջ կը ifiiաը • Հայր \յի1լողոսի թ ելաղ ր ան,ըո#/ օր մր ւաււսարիա փաթրին ակեա< 1 ւ խումբր վանյը կը Հրաւիրէ' ճաշի։ Երբ խումբը զի^ւսւած վիճակով ‘հերս կը մտնէ' վս։ ն.լ>ի ասրաՀր կը գ իմ աւոը ու ի Հայր [,իկողոսի կողմ է ? մէկ ձեռքին խաչ ? մի ւս ձհւՆբին մերկացրած սուր բռնած։ Այս րէէւզ** վ>ը խորապէս կը տպաւոր է փաթրին և կ’ առաջարկէ ղՒ^*'P աԼ րնգու նիլ որպէս Հնչակհան ։

172

ՀՆՉՍ.ԿԱԱՆ

Խումբը 18 օր կը iflinij կաթոլիկ վանվէին , ամէ՚հ տեսակ ջերմ և. սլւաաւլին րն դ ու*հ// լոԼթ եin'll արԺահա?/ալսվ է ք)՝ուր քը կաուավար ութ էւ*հը այ ս մ ասիր հ լուր ստացած րլլ ալով' լրտես^հեր կը վւո/ թ ացնէ ։[til'll է ըին բուրջը Հև֊ տասլնրէևէու. Համար Հայ Հրոսակները։ Սակայն օտար Հիifinuր 1լհեր էն 'հերս [սուղտր կութ էւ*!։ րհելու իրաւոմհյւ չունենա էաէ ? որեւէ արդիւ^ւդւի չեն Հաս֊ Աւստրիացի ւ[ւաթ լւի[i'll րր ած ր'հրչու ?/ելու թ [։ւ հր Հայ Հր ոսակա[սում րին շատ մեծ տսլաւո ր ու թ իւն կր ձդէ շրջանի ղ իւղալյիու թ ես/հ վրայ։ Ան կը սկսի աւ Ալի ւ[ստա'ւու թս ամբ մ օտեհալ իւում ր[մհ 1ւ ան սր նսլատակ՝հևր ուն ։ \քասնա֊ ճիւղեր ր կր tFliծ?/ա7/ ‘հոր ահ դա tfiilrր ով ? որ ո՝հց ՚ոջ ստուար թիւ կր կազմէին մանաւանդ. կի ‘հևր ը ։ Արդարհւ^ Հնչակեան իւումրի< հ քրարողած կահանց ադա֊ տադր ութ իւ*հր և. իրաւու՚էէվէի Հալասար ու [Jիւ*1ւը ւղատճառ եղա'll որ կինևր ը ա֊ նոնց մէջ գտ^ւէի*հ էբենց ազատարարը և. այրհրու բռ.նու թ եանց զսպողը։ I]ար նաև այն ւզայքըարը? ղոր [սումբր կր մ զէր դո ղու թե in'll? արրևւյութեան և թ ղթ աիւաղի զէԷմ։ Այզ֊ Օրերսւն Հաւզիւզլի *էիԼր1Ը կու դայ Հանդչե լսւ Մկրտիչ կաթողիկոս ՝Բէֆ" իզևան . ան Հանդիպում կնււ՚հե՚հայ Աղասի ի*հ Հետ։ Ե րք1 օտէն կր տեղե֊ կանայ ակեա՚հ [սում րին կաւլմութ եա՛հ նսլատակր* մեծասլէս կ*ոդեւոր Ուի ? 1լՕրՀնէ Աղասին 1ւ իր դործը ու կր [սոստանայ Հալէսլ Հաս՚հելուն ւցէս 200 ոսկիի դում ար մր Ղրկել իր ե7/ ։ // ակայ ‘հ Հալէսլ Հաղիւ Հասած՝ կաթողիկոսը կր Հիւաէհդա՛հայ և կը վա[սճա‘հի ? աՈ ա*հց կար ե‘ևալսւ իր [սոստում ր կատա֊ ըել,

Ա Ղ Ա Ս Ո Ա Ա Վ Ե Թ Ն Ե ՐՈ Ւ ՀԵՏ Այո բնակչու թ եան ստուար մ եծամա ս հոլթ իւ ն ր կր րաղկահար Թաթ հր է ? որոնէ լ> կր կոչուէ ի*հ Ալէվիթ ‘հեր ։ Ասոնվւ Հի'հ 1ւ ‘հստակեաց ցեղ մ ր՚հ հհ և կը զբաղի՚հ հր կր ադո ր ծու թ եամբ ? այ ս ւղատճառաւ ալ թուրմերը ւլահո‘հյյ կ*ա՛հսւ in 'l lI t 'l l ֆհլլաՀ։ Ալէւէիթ՚հեր ու թ իւր մօտ 200*000^ կը Հասնէրև ունէին մա՞ւմետականու թ ե՚հէ ։րիչ մը տարբեր դ աւա7/ահր ր մր։ ()u/Fանեա7/ բա՛հակի թնդանօթաձ իդներ ր մեծ մ ասամ բ ասսն ցմ է կազմ ուա ծ կին, ԱլէւԼիթներու Շէյ[որ կր բնակէր Որո^ւդէսի եզերքը դանու ող Աուէտիոյ ՁԸԼ1իէ Գ/1 Լ՜ԳԸ։ Աղասին երկու ւէարժ արաբադէտ ււլատդամ աւ nր՚հեր կը Ղբկէ ՇէJ [ո 1 ,ւղրւսՀիմ ի մ օտ և դաղտն ի բան ակցու թե ա՛հ մ էջ կր մ անէ ա՛հսր Հետ ? Հասկցնելով իր ապստամբո ւթ եան ծրադիրր։ ՇէJ խ ը , որ ասւենին՝ եօթ ը տարի աէ րսորուած էր Ավ>վ>իտյի բանտը ? դառն ատելութհամր լեցուա ծ կ ը Ս„սլթ ա֊ ’ll ի կառաւէար ու թ եա հ դէմ ։ Ան տր ամ ադ ր ս/ իքի ն կ ր յ այ անէ tFիանալու Ա֊ ղ ա ս ԻՒ շարժումներ ուն և կր [սոստաէ հայ 10*000 կ ռ ո ւ ո ղ հ ե ՜ ր տրամ ա դ ր ե լ ^ եթ է Աղասին է հորադսյէ հ ղէն վւեր ով գէթ 2000 լաւ դ թ հ ո ւ ա ծ Հ ա յ կտրիճ՚հեր ս լ ա տ — րաստէ։ ՇէJի1 բ այնքան լաւատես էր ? որ վ ստաՀ էր թ է այդ 12*000 հոց բա֊ Ս ա կ ո վ դ իւր աւ կարելի պիտի ր լլա ր դրաւե լ Անտիոէ րը տի ր անա լ Հոն դա՛հը֊ լ Ոդ 10*000 մարթին Հ ր ացանն եր ուն ? որմ է եավյ՝ ղիւրին սլիտի ր [ լ ար ղ.րա֊ ւե լ Հալէսլը։ Շէ J [ ո ],պրաՀիմ կ ՚ ա ո ա ^ ա ր կ է ր այդ դ ր ա ւ ա ծ շ ր [ ա ն ի ՚ հ tFի ա ցնե լ Հետադա Հ աճր հր և [Հէյթունը 1ւ յայտարարել Հայ—ք')՝աթ ա'հկա[ււ շր ^ա'հ մը։ ԱլէվիթՀւերը ին^զ ինքնին կ' m‘hո/ ահ [ ի հ Հաթեր ? իnկ իրեհց երկիրը Հաթ ա։ Հաթերը բ՚*>րի տր ամադր ութ իւ՚հ՚հեր ■ՎԺ ցուա ծ էին Հայոց ՞ւանդէպ ե-

•տտւրՈԻԹՒԻՆ

173

կ ր ն . " յ ի ն in'llկևղհ Օր է*1ւ դ ո ր ծ ա ՛ահ Հա յ ա պ ս տ ա մ բ ա կ ա ն ! շ ա ր ժ ո ւԱ հ ե բ ո ւն ։ Ան ո ն ց մ է խ ո ւ մ բ մ ը ե ր ի տ ա ս ա ր դ հ ե ր 25—30 տ ա ր ե կ ա ն , որոներ ա շ ա կ ե ր տ ա ծ է ի ն Ա ո ւ է տ ի ո յ Ա ն գ լի ա կ ա ն դ ո լ է ճ ի ն f/ ^ ? բ ր էստ ո նևա յ դ ա ր ձ ա ծ է էն և կ ր յա ճ ա — խ է ի^ւ Հ ա յո ց ե կ ե ղ ե ց ի ն ։ Էքր էտ ա ս ա ր գ ն ե ր ու. պ ա ր ա գ լ ո ւ խ ր ն ո յ ն է ս կ ա հ ո ւ ն ր փ ո խ ա ծ 1ւ Օ Հա նն էս գ ր ա ծ էր և Հ ա յե ր ո ւ ն ((ե ղ բ ա յ ր կ ր կ ո ջ է ր ։ Այգ շր^ mc hէ ծուէաւէէ 1 ւեայ մասերուն մ էջ առագաստանաւեր ը գրհթէ ամբողջութ եամ բ կր ււլա///կա// էէ I։ Հա1 ՚Ո՚Ր ուն ։ Այս կերպով Աղասէն ապաՀոված կը նկատէր գ ւււ[իբ զէնբհրուն ւէոխագր ութ էւն ը։ Այսւղէս յ մինջեւ 1894, 1 1 1 Ju կոՂ^^I1Ը կազմ ու պատրաստ վիճակի մ էջ էին 1ւ Աղաս ին տեսակ մը (.(միապետի ճան ջցու ած էր բոլորին։ կողմ է ։ էէիւղաsbու թի,նը CCՊաfin'll» m 'hու'նբ տուած էր Հնջակհան Հր ոսակներ ուն ։

ՍԱ ՐԴ Ի Ս ՊԱԼԱՅԵԱՆԻ ԵՒ ՇԱՒԱՐՇ ՇԻՇՄԱՆԵԱՆԻ Խ Ո Ւ Մ Բ Ե Ր Ը 1895էն Ամերիկա յէն Ս„ւէ տիա կը 4ասն ին բան ի մը կամ աւ սր 'հեր 1ւ կր մ իI ll'll ան Ա,ղասէին։ Ասոնց մէջն էին' Աարդիս Պալայե ան ? Շաւարշ &իշմա‘հ— եան ? Ռուբէն, Գւււրգէն , Ա՚ւււչհղ. 1,/րը IIէս ( Սի սակ ։ Ասոնբ ITայ էս ձին կը Հաս'!։ին Աուէտի ա 1ւ գրկաբաց կ’ը'հդո ւ'հու ի'ն Աղասիի'հ և ր'հկեր'հեր ուն կողմէ։ Հոն՝ ասոնբ երկու խումբ ի կը բտժ^ւուին» Աարդիս Պալայեան՝ որ Շէշմ անհան ի բեռի'Կ էր ^ ա՛հոր բեր ՝հսվ բոլորին կողմէ ((-'Բեռի՛)՜) կր կոչուէր y իր Հետ առնե լով Աիսակը կար օ'հ 1ւ Ա՝ուշեղը՝ կ*անց*հի ՚Բեսապ, իսկ ()աւարշր կը մնայ Հաճի Հապիպլի ? bt*/1' խմբապետ ։ Պ Ա Լ Ա Յ ե Ա Ն ե Ւ Շ Ւ Շ Մ Ա Ն Ե Ա Ն Ւ Ր ե Ն Ց խ Ո Ի Մ Բ Ո Վ . Այ" երկու խումբերր աՀ ու սար սափի կը մ ատնեն շր ակայ ,րի թուրբ աւազակախ ումբեր ը 1ւ կառավար ական կեղևբ ի<չ սլաշտօնեանևր ը ։ Ասոնց Հետեւանբով ջափազան ցուած տեղեկ ութ իւ ններ կը Հաղորգուին Պոլիս Հայգսւկներու գոբծ ուն էութ եան մասյ/հ և P* Դուռը, Աասուն ի գէպբեբէն խրատուած' միջոցներու կը գիմ է սաղմին մ էջ խեղդելու Համար ասլստամբական շարժումը? որու մ ասին արդէր հ լուրեր սկսած էին չրջան բնհւ> Աու լթ m 'h Համ իտ պաշտօն կու տայ il)ռ նու ղի ջարդարար Աաւե փաշա— յին 10 «000 զինուորնհր ով երթալ 1ւ ւղաշարել (/*ուս ա Լեռը 1ւ ձերբակալել Հոն բոյն գրած Հայ Հրոսակներ ը , սրպէսղի ծովափնետյ այգ Հատուածը օտար ւղհտու թ եանց միլ ամաութե ահ նշաւակ ջգառնայ* ‘հոր ապստամբութ եան մը հ / ր ա ե ւ ա ն յ չ ո ւ է է

Ս"։ լթ անը կը դիմէ նոյ'հպէս օտար պետութեււմհց դե սպաններ ուն ^ որ— պէսղէ իրենց 'հհր կայա ցուց իջր հհր ու միջոցով ազդեն Աուէտիոյ Հայեր ուն ըլլա[’* 1 ՞*ա ս ար ւ սնձնատուր վ ր ա յ՝ Օտար Հիւպատ ոսնքյր ը , իրենց Հևր թ ի հ կը դիմեն Ս,նաիոբ ի Առաջնորդ (<Ւադէոս Վրդ» Եկաւեան ին ? սրպէսղի իր ազդեցութիւնը բւսնհցնէ Հ՚սյ աս— պատակհեր ուն վր աJ ; խ // ս տանա լս վ անit'll ց կեանքի ապաՀո վո ւթի ւհ ը հր աշ—

ՀՆՉԱԿԵՕԼՆ

174

խ ա ւո ր ե լ։

Աուէաէոյ խ ո ւ մ բ ը ' չ խ ր ա տ ո ւ ա հ JJա սո ւ ?/Է փ ո ր ձ է ն ք ա ն ձ ն ա տ ո ւ ր VԸԼՍսJ Ղէ^11 ՐԲ ^1Բ յա ն ձ ն է կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ եաԳ։ ։ ՀՒուրվ) կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ է ւ ն ը հ ա կ ա ռ ա կ է ր 1ւ օտ ա ր հէւսլա տ ո սն հ ր ո ւ խ ո ս տ ո ւմ ն ե ր ո ւ* հ ? խ ո ւ մ բ ը կ ը ձ հ ր բ ա —

կ ւսւէ և կը Ղ/՚կէ Հ “ ՚լէ՚՚ւՒ ր ա ն ա ը ^ ո ւ ր ,բա *հէ մ ը ա մ է ս շ ա ր ո ւ ն ա կ հ՜անը տ ա ն ֊ ջ ա ն ք ն ե ր ո ւ կ ը մա ա *հո ւ է *հ։ Հ '" < շibiկեան ((ոլար ոն*հևը ու 3) յէշատակը^ ս/հո*նց սովրեզուցած

դասը եր֊ Է$յ որուն

կաը ատևն մնաց {]՝ու սա Տաղի ,բաջ որդ [/հերու յէշողութեան փաստը անոնվյ* աու էն 1915/* էն ^նա պաշտպան ութ հրան ընթացյչէն։ Հհ չակհ111*11 հեը սսնեը ու ^ըախսդոըհ ութ էւննե^րը էըե*հց արձադանգը դտան *հոj*Jlէսկ ժողովր դա կա*!։ եըդեըու մկջ , որ ոնցմէ , էբըեւ նմոյշ կու տան^ հե֊ տեւեալ [Jուը վչեըէ*հ երկու ,ըաո եա1լհեը ր •

Մւււսա Տւալյւն fho]|hr|i Հհփիսիտե հրill.fiի. Հնտակեան ասկերյերի (կլան եարտբւքնի օյա:

lil.il|i(i եթտիք պա. 1րօ|ա Տաւ|լւյտբ{ սսպա սօլա, (1||պե ձնտակեան տեյյեր 1կ,uifi եարտլււքն]ւ օլա:

ՆՈՐ ՈՒԺԵՐ ԿԸ ՀԱՍՆԵՆ 189օի Յուլիսին Ալէքսանտրէթ կ’հլլհն ընկերներ Գրիգոր կարիպեան' (7 գւսրաձիսարցի ? կ1[ղձ անա՛հով Հրաչեայ Մարալ (որ Հետագային “իաշ֊ նակIJ//ւթ եան դովա բան ած դո [Iեիչներ է՛հ հղալկ իսկ միլ որ IIմ բատ Աստիկևան' խ արբեր դ ցէ ? որ մէնշեւ վերջ հաւատարէմ մնաց Հ^հչակեան դ ր օշէն հ Ասոնվ9 էրենց հետ բեր ահ էր- 600 ոս֊* կ/՛ 1 Ւ^։ն սԲ g fbh դումա ր մ ըն էր նեղ կացութ եtii ն մ էջ դտնուող հրոսակա֊ խո ւմ բէն համար ։ Աղաս էն երկու տղայ կը զ բ կ է ո1 ր1Ղէս,1է նորեկ ընկերները Մուսա Տաղ առաջն որ դեն • ան ոն ,ը էին՝ *]9 այփաբ ե *ք'էորդ ///ալուլեան ։ (էայփավ) կ' առնէ երկու նորեկ րն— կերները^ որոնց մ օտ 0Q ոսկէ մէայն կար (ւ կը մեկն[։ն Հաճէ Հաւղէւղլէ։ Մնացեալ 540 ոսկէն' աո. է զդուշու֊ թէւն ? կը թ սղուն մէւս ըհկեր*հևրուն ա*հէ [Աալուլեան Ալէ,բսանտր էթ էն կր մեկ֊ նէ*հ , հետերնէ*հ առնել ով կու սակցու֊ թե ա՛հ դրամը։ ք*արբէռու*հէ մօտերը հասահ աաե*հ թուրբ դ էւղացէհեր և 1 Ր Ա 2 Ե Ա Յ Մ Ա Ր Ա Լ ւդահակներ կր լրջապասւեն ճամբորդ ֊ *հեր ը և կ*ուզեն խուզարկել պայուսակները։ թ ալուլեան կր ճւսմբորդէր որպէս մետաէ բսէ ւէաճառական ? որ եկած էր դհումհեր ըհելու համար։ ք})ուզար կու թ եան և հարցա,բնhու թ եա*հ աաե*հ սա֊ կայն կր շուարէ ե չէ կր*հար այդ պարագան յէշել ե. դրամները ազատել։ Ֆարհաս։ } ճարպէկ շարժումով մը ձէն կր մարակէ և. կր սուրա յ դ էպէ Մու֊ ս ա Տազ , եղելութէւնը հաղորդելու համար։ Թուրբ պահակները կր կռահեն

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

\ 'Ո

թէ՝ Հայ ֆէտայի*1ւերու 4/1րա է դործհրնի*1ւ ^ ,բանի մր գն դակ կը սվարպհն /րտեւէէ հ յ բայը H )ալւ4ատ աԳւվտահւգ կը Հաս*հի Հաճէ Հապիպլի։ Աղասին կքոր //— շէ մ էկր Ղ.Ս^քԼ 5 որպէսղի ներկայանայ կաո֊ավար ու թ ևան և պաՀան֊ ջէ դրածները։ Վիճակը կ*իյնայ Մեէվ*ոն կէճէհանին' խար բերդը ի 1ւ ամհրի֊ կաՀպատակ։ կէճէեան կ՛ եր թ այ Անաիո,ր ? կը ներկայանայ կառավարու թեան* որսլէս մետայչսի վաճառ ակա'ն? որ գ *1 է ումհեր ու ևկած է ա յ« շր $անր ? բայը ե'նիժար կուած է կողոպուտ է ։ Անտիոյշէ^ւ երկու ընկերներ կը ղրկուի*!! Հալէպ , ուր 4արըր պիտի յւննուէր ։ Հոն երկու ընկեր հեր ր բանտ կը նհտուէն ? իսկ դրամը անՀետ կը կորսուի։

ԳԷՊԻ ԶԷ8Թ ՈՒՆ Աուլթ անէ դործակալ [JաւԻ Փաշա Ւր պատր աստու իժիմհ^էեր ր կը տես^ւէր ՀՀէյթու՚էւի վրայ արշաւելու 1ւ ապստամբու թ եան ծրադիրր իր ո/ււղմի*ն մ է Հ խեղդելու Համար։ ՀՀէյ իժու*!!ի մ էի կր տիրէր աագ'նասլալի կաըսւիժիւն մը^ որ ստեղծած էի*հ իժուր ,բ դո ր ծակալներ ր' բարոյալքելու Համար Հայերը 1ւ մ եռ.֊ ըընելու Համար անոնը դիմադրականն կորովը։ Աուլթ ան իր վարյհմի ծ,ւադըին իրագործում ը կ1 որոճար' Հայկական Հար ըը լուծել Հայերը ջարդելով։ ճին (<Ւորոս օր մը *1 էամակ կը բեր է ՀՀէյթունէն ԱդասՒՒն , որ ու ն մէջ օրուար ն տադնապալի կաըութ իւն ր սլարղելէ յեւոոյ? կը իւնդրուէր իրմէ' ան— յւսւդաղ Զէյթր՚ւն անցնիլ և կաղմակեր պել ինքն աւդաշտպանու թ Inn'll դործ ը ։ Աղասին? իր Հետ առ^ւելով ուրիշ Հինդ խնկեր^էևբ^ ձիեր և դրամ? կր մեկնի դէպի ՀՀէյթուն։ Երկար ու արկածալիը ճամբոր դու թ են է մր ետյ>^ ո— րու րն թ աըյշի*ն խումբը jail'll ի մ ր բախումներ կ*ունենա յ խուրձը դիւղհր ու մ էջ և կը ճոխաը^ւէ իր ւդւսրէ^ւր ե ոա ղմա'նիւիժր ? Աղասի'll կր ՞ւաս՚հի Աթ^դ^ 1895 Ադոստոս է)ին g /// Ոլ մբ ի It դիմ աւորե լու կու դ ան [ղաշեր է*»եան ^ Միք ա ֊ յէլ 'քՀէՀեան ) դիէ՜ղի ,ըաՀանան' զդե ստաւ որ հալ ^ շարական երգելովդ ընկերակըութ եամբ 200 կտրիճ ղինուորներու ։ ՀՀէյթուն դարձած էր ամէնու1է ուշադր ութ եա'ն կեդրո^ւր։ ԱննկատԱլի հրաբույս մր կր ւդատրաստուէր Հոն ^ որոմն արձադսմնդ կու տային Աասուն? Ամասիա? էքւդոկիաք էքոզղաթ և Մուսա Լեռ։ Սուլթա նական բանակները կր շարժէին դէ,1 քի ԶէյԹ1 1 ^ 1) ուր այ րմ բո ստներ ր տենդա գին պատրաստութ իւ*1ւներ կր տեսնէի'ն յաղթ in'llակը ապաՀովելու Գումար։ Մինչ մ թ*1ւոլոր տը օրը Օ ր ի*1ւ կը մթադ նէր և վտա^ւդր կր մ օաեն ար ^ սակայ'ն կուսակըութեան կեդրոնէն սւդասուած օդ^ւութիւնը կ՝ ուշանար։ կ*որոշուի դիմել տեղակա^ւ շր ջանակներ ուն 1ւ 4անդան ակու թ եամբ լրաը^ւել խում բերում։ պակամհեր ը։ Այդ օրերուն Արեգ կր Հասնի ՄէեՀ, որ Այնթէպէն կու գար ^ իրեն Հետ ունե^ւալուէ այնտեղի մասնաճ իւղէն կարեւոր 'նամակ մը և 100 ոսկի դրամ ։ ՄլեՀ մ ի*նչ այդ կր դտնուէր Եղես իա' կազմակերպչական գործով։ Երբ Այնթէպի մ էջ լուր կր Հասնի 'հախապէս ղրկուած 600 ոսկիի Հետ պա— տաՀած դժ բախ աու թ եill'll մաս ին՝ Մլհհր կր կանչեն և կր էիու թ աը'llե'ն Արեգ։ Այնի1Էպի էլեդրոնր կր թ^[արէրէ[* Աղասիին ա^ւմիջապէս Հոն վերադառնալ սկսելու Համար Հանդան ակու Լժեա!հ։

ՀՆՉ11ԿԵԱ%

176

// տացուած գումարը կը յա տէլացու ի փառօդ.է պաար ասաու թևան ? որ կր փարէին Հրաջ/րայ Ա*աըա լ Լւ $ՀԷլլատ' փար դան ենվ»դ իւղի ն մէջ։Աղաս ին ալ՚ /// աչ/r/i •Բէհ/րան/, ծառան իըև^է առաջնորդ առ֊ ՚ն ե լ ո փ կ ը րա շ։

փև ր ա դ ա ռ ‘ե ա յ

Ս' ա ր ա շ ի մ է ջ

տ ե ս ա կէյու-թ

(]' m —

Ա,դ ա ս ի 'll

Լ լնււԼ էհ֊

ն ա յ կ ո ւ ս ա կ բ ո ւ թ հա ?/

*pr է

// ա ր ^ է ե ր ու C Ji Հ ե տ ^ ս ր ս հդ ր ‘հ ֊ [ I լ1՝"1՛սշու ի լայԱէ չա փան իշ ոփ ՀաԿւդս/հակութ ևա?/ ձեռնարկել և սլար կ?/ ու զէ֊ *1ւանիւթ Հասընել Զէյթուն։ Այլսւսին կը փերադառ֊ Մ ԼԵ1 նայ Աքնթկպ, !Հի'1։.ր կ՝առա ջ< — ՚Նորդէ Տէլլ" յեան ? որ մաՀմ Լրտակա*հու թ իւ՞հր ընդունած էր և Աէէ 0իզա ա^աւ^էոփ ճա^ւչցուած էր այդ շր ջան է մաՀմետակւսն^էեր էն ։ 0,լի Pէղ/ս սուրբէ Կամրաւ ՀաV/ած էր և մեծ յարդա^էը կը ւէայելէր' որւղէս Շէյխ, ՄաԿէքե/// ա1 լան դառնալէ յետոյ ՏէԷԼ'*յեան զղջ ացած էր 1ւ կ*ուղ էր իր մողս փուրդ էն գիրկը ւէևրադառնալ ? սակայն իր ե?/ կր մերժուէր ույդ չ?/որ Հը ։ Աթլասին կը խոստա֊ հայ այդ է1 1 1 1 [*ՒՔԸ Ը*1 ^L 1 1 Ր^1'1 ^Pէ ան ասլաԿոփ կեր սլւ/փ ւլի՚եքը Այնթ էսլ Հաս— {JԸ^1էր , ապաւ ինելոփ իր փայելած Համբաւ ի‘հ և- փստաՀութեա^է։ կը կազմուի ւիոէ ըր ի կ կար աւան մ ը ♦ Աղասին ? Ասլանը? Ալւթ ի նր , երկու արեդցի ^ որե֊ սլաեէէեր ր ճամ բայ կ ՝ հ ն ան ղէպի V■ արու Qn/մ ^Հյէյխն ալ /սնոնւյ հտեւէն' որ — պէս ճամբորդ։ \*2ւի հ կ ա ր ա ւ ա ^ է ը կ ը Հ ա ս ն ի Ա յ ն թ կսլ : Ա ղա ս ի ի ա ռ ա ջ ի ն դ ո ր ֊

Օգոստոս

ծր

կ }ը լ լա

Տ էէԷ Ո յե ւմ հ ր

փե ր ա մ 1լր աև լ

տ ա լ։

Աղա ս ի ն

Հ ա ն դ ա ն ա կ ո ւ թ ImAl կ ը ձ հ ռ ն ա ր կ է % Հ ա մ ա լ ե ա ն ^ ե ա ն յ ՛/* է չ է ճ ե ա ‘ե

1ւ Ա ո ղ ո մ ո ն

շա բա թ

կ ը Ահա յ

^ յա ս մ ա ճ ե ա ն ? Հ ր ա ն դ

Հոն

եւ

Ա ի ւլա Հ ֊

Ս հ ւ ա Հևա ն ը ն կ ե ր *1ւերու մ ա ս ն ա կ դ ու թ ե ա մ

բ։

կը

200 ո ս կ ի ։ Ա յ գ Օ ր ե ր ո ւ ն Հ ա լ է ւ ղ է ն Ա յ ն թ է պ կ ո ւ գ ա յ և Ա ղ ա ս ի ի ն կ ր *1ւեր կայան այ Աակոբ Աստուրեան ան ու. հՈփ ւիitsստաբա՛հ tf ը ? որ մ իաժամ ա‘i t ակ ա՚ե դլի ակ աIs թերթևլ/քէւ թ*Լթ ակին է լ ՛ ՝ Ա - " կր հաւատացնէ Աղասիին թ է ինյ>Համոզուած Հայր ե^ւասէր մըն է և կը Հաւատայ Հայ աղատագր ակա*1ւ սլայ֊ 'Ըաւ՚է ար դար ու ի}ես/հ ու անոր յաղթ անակին ։ Աստուր հան Աղաս իին կը ղրկէ, ,քանի մը օր ետդշ^ Հալէւղէն 200 ոսէ[1 ոI՛ կատաբևալ սմհակԿւկալ մ ը կ1 րլլայ։ Տարիներ /քտ ^ յ այ ա“հի կ՝ [’[է՛" J Pէ Ասասւրեան տիւուր սլաշւոօն ու!։էր և. պատ ճառ կը դառ*նայ Այնթէ։։ւՒ ։ Հ ալէսլի Լւ Ա՝աը աշի մեր ։ըա7/ի մ ր ըԱկհրնևրուն ձերբակալսւթ ևան ։

գ ո յա ն ա յ

Աղաս ի ն րանդ» ա ռ ա ծ

է ո ւ ֊ր կ * ա ռ ն է Զ է յ թ ո ւ ՜ ն է ն և. ա մ է ն փտ յ ր Լլե ա ն կ ը

փարակահէ ո ւ ժ ե ր ո ւ ն

թէ

կ ա ց ս ւ թ իւ*եԸ շա տ լ ո ւ ր ջ

ս ս լ ա ս ս ւ ի բ ա իւ ո լ i f Is հ ր ո ւ ' թ ո ւ ր դ »

կերպա կա ռա ֊

Հետ։

Այնթէպէն մեկնած iuutl։c h խումբ առ խում բ Լլսւ դան Աղասի?/ ա ևսՆIfլու

Պ11.ՏՄՈԻԹԻԻՆ

177

և յաջողու-թ իւն մաղթելու։ Ասոնբ մ է 0 կ}բլլա՚ն նա/ւ մեծ թ իւով բողոըա֊ կա*էւ'ներ%էյր ե'նբ սլետի՚ն' Պատուելի V*///ղանճ եա առաջ՛նոր դու թ եամբ։ ]1սկ >/եբ ջի՚յւ օբը սլատուելի՚ն Էսումբի՚ն էլը միաբ՚նէր իր եղբօբորդին՝ '1,երսԷսը^ Ամեբ քէկեան դո ւհ’ճՒ ուսա՛նողներբէ՛ն ? որ ՀՀէյթու^էէ սալստամբու ԷԺեա՚ն ամե՛նա֊ ,բաջ 'նաՀատակուողներ էն մ էէ՚ն կ*բլէաJ* Այ nպէս ? կր տես՚նուէւ որ այ նթ էպբji ն ոչ մ իայ՚ն 400 Հնչուն ոսկի բհրած էր ի)էյ թ ու 'նի աոչոաամ բու թ եա'll ? այլ ՚նա1ւ կամաւոր՚նեբ տուա ծ > Ւն։ւուէս՝ նհր սէս ^ Ա*անուկ /ւ կտրուճ Պիննէմէւճ֊ հա՛ն ։ fl/ումբբ Սեպտեմբեր 23 ին կր Հասնի էքաբաշ։ Մաբաշ ի մ է Պայս անդամ Աղասի էն կը ներկայան այ նոր դ էմը մ ր% էքղբաս Ամ իբ ալետ՚ն? ղաւակր Հայ րողո,բական աղա՛նևբ է՚էւ [իկրաիջ Ամիրա լետ'llի 7 որ այդ Հ1՚ք՛*' ^ի էք մեծ in'llուն Հանած էր իր վ>ա£ութեամբ ։ ք*աղ֊ մաթիւ ա՛նդամներ էքղրաս բտէսսւմներ ու՚նեբած էր աւազակաիւումբհբ ու Հետ !ւ միշտ յաղթակա՚ն ելած։ Ս՝ուրքբեբբ դի եը §կլի /,*ղբ աս կը կոչէէւ՚ն իր ա՛հ֊ ijinիւ// / թ եԱս՛ն սլատճառուէ։ Հայր 1ւ որդի //,մ իբ ալհա՚ննեբ առատօրէն կը մաս֊ նակ;ւի,1։ Զէյթ ԱԼնի սալստամ բական շարժման դոբծին 1ւ ՀետզՀետէ Հոն կը ղրկե՛ն ? բոււյի դրամակա՛ն օժա՛հդա կութ են էն ? 20 բեռ արճիճ ? 20 թ իթ եղ ա՛նդ֊լիակա՚ն վտռօդ . 20 բեռ աղ ? շուրջ 500 ոսկի աբժսղութեամբ ։ Զեյթ"լնՒ ասլստամբութ եա՛՛հ նաէսօբեակին Հ նչա1 լեա'ն կու ստկբու թիլ՛ն ը [քարաշի ամէնէն լուրջ 1ւ ազդեբիկ կաղմակհր պութ իւ ‘հհ էր։ Ան%իր մէջ կը Հաշուէբ £)00 ահ դա ifiiեբ ^ չՀաշուևլաէ Համակիրները^ բոլոր՛ն ալ Հասու՛ն ու դիտակի բ երիտասարդ՛ներ։ Որպէս ղեկավար՝ վ)տղտը ի աչ։րի ղաը՛նող դէմըեր էն էի՛ն՝ Պ*էորդ Պ*սրիյափանեան ^ Վ^արդան Ա՝ի՚նասեա'ն ? Պետրոս Պետր ոսեա՚ն ? Աարդիս Աամուէ լեա՚ն ? Տէր Ղ^եւոնդ ըաՀանայ? կառաւէար ակա՛ն սլաշտօ՚նեա՛հեր՝ Չօրպաճեան եղբայրներ ? Ամիրալեա՚ն եղբայրներ ? կոստան Վարժապետեան ? 1իել,ըոն Հազար ապետեան ^ (Հու/* (իաղազեա'ն ? կարապետ Փարթամեա՚ն^ կա՛նիմ֊ ևա՚ն եղբայր՛ներ ? Մելը ոն Պապիկեա՚ն, ՀՀէյ թ ու՚նլեա'ն եղբայր՛ներ? Ասլա՛ն /»հ մ ասևան ? Ասատուր ՊաՀչէճեա՚ն ? ճ ի ն քԻոր ոս ^Աէրայտարեան ? կ՝ալայճեան՚ներ և ուրիշ էս՚նաֆ՚էւեբ ։ Հ՚՚Դակեա՛ն՛ներ ն ուն էին 40 տաս՚նաւղհտ ? 8 «ար Ւ ր ապետ ? 4 էէս('^'Ւէ. ^ 7 ա՛նդամէ կտղմուած ւէաբ չութ իւ՚ն ։ կուս ակբութ իւ՚Ար այնպէս մ ր կաղմահհ՛֊ սլուած էր ^ որ օրուա՚ն մ ր մէջ որեւէ >ր m~ tա'նդ կամ լսւր կարելի կ՝ ք1 քք1 1 ‘ր Հաղսբդել բոլոր ր՚նկեր՚ներ ու՚ն։ 1,ւր ա,ըա?/չիւր Հն չակ!.ան կը ՛էճար էր ա՚նդա֊ մատուր,ը մը և կարեւոր 'նսլատակ՚ներ ու Համար Ա՛լ կր մ աս՚նակբէր Հա՛նդա֊ նակու ԷՅեա՚ն ։ կուս ակբակա՛ն կար դասլաՀութ իւ՚նր 1ւ ւլաղտնաոլաՀսւ թ իո'նր շատ լաւ էր: Ա,յնպէս որ շատ մը կառաւէար ակա՛ն իաւղարկուքԺիւ՚ն՚ներ ի դերեւ կ՚՚ՂւէՐ" ԿԱՐԱՊԵՏ ԱՈՒԲԻԱՍԵԱՆ Աղասիի վեց դո ր ծակիբ՚ներ է՛ն մ էկն էր ՛նաև՝ կարապետ Աու ր րիասեա'll; Զմշկածադի Աիաւոուն դիւղէն ^ որ Tjմ աւ ո'նին միա՛նալով Տէրսիմ դաբած էր։ Հայ բեն ասէր կարապետ՝ երբ այս անդամ կր լս է Աղասի ի {Հէյթ ուն ևր֊ թալու սլար տդա՛ն ? Այնթէսլ ա՚նբ՚նևլով կամաւոր կր դրուի ի)էյ թ ու ն դաբող֊ ՛հերու՛ն Հետ և էսիստ դժսւար պայմաններ ու տակ կր Հասուի Աղասի ի և. կը

178

ՀնՉԱԿե-ԱՆ էքսաԳւակտյԷ էէL r յ թ Ու Գ ւէ փառասլանն 4/,֊ բո սամ արա ԷԳէ; ՀԱ Ճ ԸՆ Ի

Վ ԵՐԱ Պ Ա ՀՈ ՒԹ ԻՒՆԸ

Զէյթ»ւնէն Հ,սճըն կը ղր/լուէ Մէձ֊ րան *}»tuյեin'll Լւ Ապաձ՝ ասլաձուԷԼէլու Հաւմալւ ՀաճրԳյէ օժան րէակութ]էլն ը ա ֊ պրսաս»մբութե՚ան դոր ծէն / Ա,յս ր եդ ձան ուր ոդ/ffinբ ու թ Iffան մ է 9 աար օր ք/եակ կր աւ որ ակս»Գ է դ ք»ր ը մր բռնած էր Հ»»»ճրհէ։ Հակառակ »սԳյոր որ ձոն է ե- աJդ ուղղութ համ բ ա֊ մ ԷԳa ջա*laը կը թափԷԷԳէ Ա*ԷձրաԳէ ք/*/«յեան ? Qով ձաննէս շքիկէր եան ? Ասլան ? Ասլաձ ? ճ [*Գւ ((Ւորոս Լւ ուր էշներ ? սակայն պաձպանողական Լւ jiffտադիմ ակաԳ տտր ամադր ու թ էւննե ր ր աւելէ ^ չ քսող էԷԳaև. ղօրաւոր ւղայըւսր կր մղէ էն սալսաւսմբաԼլաԳէ շարժման մասնակցե լս*- դ.Էմ։ \»ոյն էսկ էյումբ մը երէտա֊ ոարդԳէԼէր ^ որ սլատրաստուած էէն կամ աւոր և՜ր է]ալու Լւ ռուէ!*բեր լ շէնած էէ*հ Ասլաձէ դլէյաւոր ութ եամբ? ւ[եր $էԳ ւ ւէայրկևանէն Lemկը կեԳaաԳa էրենց մը֊ Կ Ա Ր Ա Պ ԵՏ Ս Ո Ի Ք Ւ Ա Ս Ե Ա Ն աադ ր ութ ԼրԳյէc Ia։ որովձեաեւ տևղւոյն աղաԳէերր արդերը կր դառԳ»աԳ » և սււլառ նալէվ»Գ ւIfր Լլը ԼլարդաԳւ։ ՀաճըԳ/է այս կեցուածըը եր/լու կևրււլ կր բացատրուէր աեդացԷԳւեր ուն կսղմէ t ‘էքաէ»* էբրհւ թէ Հաճընէ 40*000 ^tgiJ բնակջսւթհսւն վրայ ձաղէւ 50 թուրը ոստէկա նԳւեր Լլը Հսկէթ՛ , որ ոնը ftնԷԼաԼլայ էէ ն ձայ Լտ րևւԼքլէԳ ւեր ու Գ ւև կը շարժէէն անոհց թ ելադր անըն եր ուն ձամաձայն* տԼրսակ մը կէսանկաէյ վիճ...կ մը ուն էր ըաղա ը ը։ Այս առթ էւ կը յիւ՚՚Ց՚՚լՀՐ Կ’ 1Ո սալսաամ բաԼլւսԳւ շարժում ը կրնար Ւր -տակառակ ար»էէլ(հըը ս։ալ Լւ ևղած կէ սաԳւկաէյու թ էւԳaԳa ալ վաա նդել , Երկրսր՚է առարկութէւնն այն է[*^ 1 1 (՚ Աղասէն Լւ էր բն Լլերներ ր Հււ ճըն է էն ըԳւասլաշտսլա laու թ հաU կամ աոլստս>մ բաԼլաԳւ շարժման մէաԳւալու 4/յ մար դուր սէԳւ որեւէ օժւ»»ԳւդաԼլոլ /,/իւ.ն չէին ի/ ոստան ար . ս' չ դրամ ակաԳa Լւ ո ալ զէնական • ամէԳը բան է[’L ataը ձաճըն ցԷԳ։Isր ը ալԼքաը է ձոդայէԳւ։ Աղասէjր կողմէ ղրկած պատդամ աւ որԳտեր ու Լլսղմէ ձրաւէրուած ընդհանուր ժողովէ մը ըԳaթաgըէն ձաճընցէնԼքրը շատ կտրուԼլ ԼլԼրլալով կը յայտարաըեն ԷԼԼ՜^ Iffթ է ա— պըստամբութ էւն կազմակԼրրւղողԳէԼքր ր դէ թ 2000 ջեն ԼլրԳւար Հաճընէն յատկա— ցընել և ամէն բահ էըե‘եը պէտէ ձայթայթեն ? պէտը ջուն էն դուրս է ղԼրկավարութեան յ էրե*հը Լլր՚հ ա Գ է էրԼրԳ ււլ դործերր յալ»մ ար ‘եկատուած Լրղո»Գէակո» J / առասա վ՚սրել ^ ԸէԼ՛1 1J էն ըհ աւղաշտսլա՚հոլթ Itս»Գէ? ԸԼԼ1Ա ՝J ասլսաամբու է}IfաԳյ ։

տՏՄՈԻԹ ՒԻՆ

179

★* ★ Ա յ գ օրերուն իՀէյէԺու^ւի թուրբլ զօր գերուն Հրամանատար իֆֆէթ պ է յ կբ ձեռնարկէ Ջէյթունի դՕր անոդին շուր Պ խրամներ փորել։ §եղացէվ>' Հրա֊ մ անատար ին V/ևր կայ անալtiւէ աասր սլատճառր կ*ուզե*!։ Հ/// սկ‘հալ և. երբ ան ւՒ պատասխաներ , զէյթ ունդիդ ս։դս/ռնալիդ դոյդերո/է կը Հեռանան ։ 1895 Աուլի սին. թուրր կառավար ութ իւհւը կը ձևռնարկէ ՀՀէյթ ուն դրա֊ նուսդ (Հօտարակա^ւներ ըք) ԼՀն շակեաննևր ը^ Հեաապնդե լ։ Հոն կը ղրկուի չէր֊ ՔէԳ ԱԱլաէ* էլ(էJJ որուն ո'չ սպառնալիցը և ո' շ ալ խ ոստումեեր ը որեւէ արԳիլնՔ կու տան• արեգդ իներր բադարձակապէս կը մեբժևն (Լօտար ականնե֊ բու?) յանձնումը։ Ատոր վր •*/յ Ասլան պէյ գործիչը կը դարձն է Պախալը կոշ— ւած ,ըիւրտ աշիբէթնևրը^ որպէսզի յարձակիհէ Արեգին վրայ և ձերբակալեն փ*1ւտռուած օ/// ար ական*!։հր ր ։ '/• իւ֊ր աեր ը Կա‘նդ իպIsլսվ արեգդիներ ու ղօրաւոր գիմ ագր ութ ես/հ ետ կը խաշուին։

ԱԼԱՊԱՇԻ Չ Ա Գ ԸՐ Տ ԵՐԷԻ ԺՈ%ՈՎԸ Այսպէս 9 ամէ?/ կոդմէ ծանր լուրեր կը Հասնէին և ամէն մարգ կը սսլասէր նորարար գէսլբերու։ Ամէն ա^/ակնկալի գ իմագր աւ.ելու 1ւ ապագայ /դատասխ ան ատու ու ԷԺեն էն զերծ tfi/ալու Կամար ? ՀՀէյ էժսլ “նի շարժման ղևկա֊ ւէար ներ ը ? տեղադի‘ներ կամ Հ*Դ ակհան գործիջ^ւեր ? կ՝որ ոշեն վերջին անգամ ժողովի նստիլ և կադութիւնը [ր^օրէն յյննել 1ւ ըստ այնմ ալ վճիռ կայա֊ լլընել։ (իողովի վայրը կը նշանակսլի Ալապաշի Զագըր Տերէ կոչուած տեղը^ խաշեր "քէէՀևայի տունը։ \,եր կայ կ*ըլլան»— Աարթողիմէոս Վարդապետ% 40 մ/ա/րտիկներ ով ? արեգդի խաշեր 7ՀէՀեան՝ 30 Հոգիովդ աւագկալդի Աարուիքիւ*հ Գ»ճայեան%ՑՕ աւագկալդիներ ով ? ընդամէն ը%100 Հոգի։ Աղասիի ընկերներն էին Ապա4> Հ ր աշեայ ? Մ լհՀ, Մ խ օ Շ աՀէ ն , ինշպէս ն ա էս Հէէլլատ և մարաշդի Թ որ սս։ (}'ո ղ// ւէէւն կը նաէսագ աH Բ ար— թ ողիմէո ս Վարգա/դետ։ Վ»ողովի օրա֊ կարգը կ*ըլլայ փն*!/ել ասլստամբո։է<}lli/i‘ll կս/րելիուէԺիւ*ն*էւերը։ Աղաս ին մ անր ա֊ մ/սսնօրէն կը տեղեկադնէ ձեռր առնը֊ ւած միջոդներսւ^ եղած պատրաստու֊ թիւններ ու ? ստադուած և սսլասուած օժան գակութ իւ*հներ ու ? ա/դստամբու— թեան ա*1ւՀր աժե >տութեա*ն և ան որ ու֊ նհհւալի ը Հետեւ/սնբ 'հերու մասին։ Եր՛-' կուր խ որՀր գակդսւթ են է ետվք՝ Ժողովը կ1 որոշ է • Ա) Ոոլոր իշխա^ւնևրր էւ աղաԳւերը^ իրԱնց դալա կ*նհր ով ? պ/սրտաւոր ևն Հեծնել 1ւ անձամբ մա ս*!։ակդիլ կռ իւ-իՆ , որսլէս օր ինակ' ժողաէրգական բոլո էսաւեր ուն ։ Պ ('ոլոր եկեղեդի*ներ :ււ բհմհրէ և մ ուն ե/ոիկներ ու ti*ի հոդ// /է յայտարարել Ա Պ Ս .Ճ

1/ն ՉԱ.ԿԵՕ.Ն

180

թ է 14էն մինչեւ 70 տարեկան ամէն ո,ր սլարտաւոր է պատերազմի մտ^էել^ նո ւ՚Աիս կ ևթէ զէն,ր ալ չ ու հենա յ ։ Գ) Անի.այսա 1ւ ահ դաւաճ ահ կեբոլով կռուի լ ահկաիւո/. թ Itա*!/ Համար։ Գ) finլոր կարդաղր ութ իմս*!։երր ոլ( աէ ր է ԸԼԷ'"ն Հնչ ակևin'll կուսակցու— թեան ղ իասւ թ եամբ !ւ անոր Համաձայն ու թ եամր.։ է՞) ՀԷդուշանալ տեղակո/հ թուր,բերու ■ետ վէճ կամ բաի։ում ստեղծելէ 1ւ ա% քոատի/ ւսնոնց Համակր ութ իւն ր շա ՀՀէJթ ս>1 1/> նոր դայմադամ ը Ավնի պէյ ? էրջ°ր էն կր սկսի մտաՀոդուիլ Հայերու այս ւղատրաստու 1՚Ո" *Ա (Աերու լուրեր ր առնե էով՝։ Ահ։ գործնակա ն չի սեսլեր Ասլա*/։ սլէյ ի <Լօտար ակա^մհեր րյ> ձերբակալելու ծրագիրը։ [ԼնդՀակա֊ ռակն ^ ան ամէն ջահքր կր թափէ Աղասիին Հետ ահսակցութ իւ հ մ ր ունենա֊ լու Համար ? որսլէս յ հղափոիւ/// !լահ հեր ու պետը 1ւ ապստամբական շարժմ ան "դին։ Այդ հււլաաակուք դայմադամր կր դիմէ կարսւսլեա Արկանհան ըաՀանայ ի^ւ քւ Աստուածատուր աղա Եզհկիէլեան ին ? որպէսղի մի ջհոր դ Հանդ իսանան 1ւ կաղմ ակհրսլեէ յհ տեսակցութ իմհը։ 6իշեալ ղոյ դ. պատդամ աւորհ եր ը Հոկտեմբեր 5ին*կը ներկայանան Աղաս 1 ։1՚ն '՛ կր Հաղսր դեն դա յմադամին փսոիաբր։ Աղասին սլաադամ աւ որ հ// ր ու մ ի Պողաւ կր պատասխանէ թէ որեւէ տեսակցութեան Հարկ չի տեսհեր և կ*ա֊ ռ աջար կէ որ 12 օր ու աԱ ընթացային ՀՀէյթ ունի իշjumնութ իւ *Ար իրենց յա նձ֊ ն ու ի ։ Պաադամաւո ր^ւեր ր Աղաոիին ոլաաաnիւահր *Աաիւ ր րm‘հ դա յմադամ իր Ա տա— V/ի[ ր՝ կր նհր կայան ան Ա* Աստուածած ին Հաւարուած զէյ թ ուն ցին եր ու աւա֊ դս/եի ին և կր աեղեկացհեհ Աղասիիհ սլատասխան ի^! մ ասիհ ։ Լսելէ յետոյ //— ղաս իի սլաաասխանր և պատգամ աւոըներ ուն լրացուցիչ բացաար ու թ իւ ն ներ ր ? ժողաէը կ'որոշ է • Ա\ Պարաադրհ՛ լ դայմադամ ի՛/։ որ ան պայմ ան ր‘հթ աց,ը տայ Աղասիի ւղաՀանջին. Բ) Զէյ^ու<11 կեդրոնացհե լ Արեգիդ ՀԱռնուզի և Աւագկա լի ժողովուր—

ԳԸ 1 և 9') Բոլոր զինուած ուժեր ը կհդրո^Ասցնել Զ,,.ւք՚,"լն1՚ մէջ> ԱղասիԳ։ իր իաւմբուէ անմ իջապէս ի^էյթուն կր փոխադրուի 1ւ կր տե— ղաւորու ի iJin'U^րխհ մ էջ՝ ագրեա ն Աւադ աղայի 1ւ կէսիյահեան Աւետիյյի Հեա ? ի բ ր նոր իչխանութեա^! սլեւո ։ [,աւլար էթ ՀՀաւուշ կր ղրկուի [քարաշ ռաղմա֊ նիւ թի մ ասէն կարդադր ու թ իմե^ւեր ըհելու Համար։ Հոն Հասած nunlrh կր տե֊ ղհկա< Աայ որ հ)աեի մը օր առաջ իՀէյթուն ղրկուած է պատրաստուած էէառօդը^ չախմախի ,րար և. ծծում բ։ ‘ք,աղար Լ թ Qաւուշ անմիջապէս կր ւէևրադառ֊ hutյ և փոխադրող Սերու՜Ա կր Հաս*Աի Տ,ս ա՝Աի մ էջ։ ճ իձան դետի եզերքին Հասնելուէ Հոն կր տեսնէ Աղասիին 1ւ Հրաչեային^ որ սն ,բ ա///ր ձmV/ակhեր ուէ ղին ուած* ճամբան կր սլազ ին , կ*այմ ագամի*1 ։ սլաաղումաւ որ Աևր ր Աղասիին տուած սլատասիւա> Ար 1ւ սլայ֊ մանը կր Հաղորդեն դա յմադամ իհ ? որ վախէն այլեւս ղօրանոցէն դուրս ն'ելլեր * Աիրալա յ ի միջոցով լուր կր արուի Ա'արաչ . ուրկէ կառավար ուքժիւ*Աը ղօր բ կր Հասցհէ ։ Հայ սալստամ բները դա յմ ադամը կ*առնեն Հսկողսւ թ եահ

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

181

տակ 1ւ ամէն Հաղոր րլակyոլթ իւ ‘հ կ’ ///ր դ իլևն կարւավար<շատան Հետ ^ ուր դ այմագամը բանտարկուած կը iHnrrյ Ւր դործակի ղներուն Հետ ։ \քարաշէն եկած թ ր ը ակաէր նոր բաՍոսկի լուրը կր Հասնի Աղաս իին ։ Ան '1 քաղարէթ Q ua..ուշի ^ (Համ 'ք^եշիշհան ի ? /// /// չեր '(*էՀեmItի ^ Միը*ոյէ լեա‘11ի 1ւ Զէլէաաի Հետ' 150 ըաջեր ով կ*ևրի)ru‘lt մ ինՀեւ ղօր ը ի բանակ/// ///երլի‘հ և. բուրւն կրւիւի կը բռնուի *հ? որ կր տհւէ 3 ժամ Լւ որ ու ընթ աՏքՒ թչնամին 33 զոՀ կու ւ/ւայ և 12 վիրաւոբ։ (Հուսալէ ըուած [Ժուրը բանակին' շուտով օդնութեան կը Հւսսնին Հազարաւոր փհր թ իզրի թուրը դիւղաղխհ հր ? որ ոն ը ը ա$կռ.ուող֊ նևր էին։ իՀէյթունղիը' դիրըհր^ւին դաշսրարէայր ըլլալուն ոլատճառաւ ? լաւա֊ գո յ նը կր **ամ ար են հաՀանջել , ան!(սաս m‘hy*iihլով շՀիՀան դետը։ Այո կռուի ըհ թ աղըին կը վիրաւորուի \քազարէթ (Հաւուշ և կը զար^րուի Աղասիի լաւա֊ գո յն օդհակա հը' Ջէ[[ատ ^ ոլ[յՒւ. ^V^՚1 * շոգիներ։ թուրըերը Զէլէատի ԳԼոլ՜\ւյP - էտրելու[ [իարաշ կը տանին և փողող*հերը կը ւղտըտy'hh'lt որւղէս € \յ րսզար էթ Qաւուշի գլուխը ։

Ջ.ԷՅԹՈՒՆՒ ԱՊՍՏԱՄԲՈՒԹՒՒՆԸ Աոլստամբու թե ան աո ա Պ ի7/ 7/ոլատակակէտը եղած էր դրաւել ղօրան ողը ? ‘հm [ n ' անդամաՀատելու ՛քամար կաէւաւէար ակա*!։ ուժերը և յհտոյ' աիր աIt ալու Համար Հոն ամբար ուած ււլարե7/ ի7/ ու ռազմա նի*-թին ։ Փերթիդ Չա.(/' ՚ւռիւի*1 ։ մ աtt'hակղոդներ ուն թ իւը Հասած էր 600//? //— րոնը վբ էժխ նդ ր ու թ եա// Հուրով բոր բոըուած կ' որոշ են Ժամա^էակը եկած Հա— մարել և յարձակի լ // օ ր ա7/ոyի ն վր այ ? մա^հաւանդ որ թրըակա^։ 7/ որ ուժեր կրԿէայի^! ամէն // /#/յ րկեաIt Հո7/ Հաս7/ իլ և ա7/կարելի դարձ^էել ա/f // ր դրաւումը։ {Հօրանողի ւըրաւմահ ւիլահ ը կր ղևկավար էր // /լասին, Ցարձակսսմր գործելէ աո֊աՊ^ ան Հետեւեալ ‘համակը կը ղր է ‘հերսը կալա‘հաւ որ ՚ԼՒՃակ ի մէՊ գտնուող դա յմադ ամի՚հ •

ւ(1՝սւյւ1’ագաւք պեյ եւ Ց|ւսնապևտ h9>hGsJi, «Մենք ւքարդսապան ոճրագործներ չենք: Մենք ճշմարիտ ւքարդեր եւ ճայրենիքի պաշտպան՝ ճարազատ զաւակներ ենք. թուրք գիււլացին ու զինուորը մեզի Տափ ճնշուած են եւ մ՛եր եղբայրներն են: Մինտեւ ճիմ՚ա կրնայինք զօրանոցթ օդթ ճանած թ||սւ|. բայց մենք կ՛ուզենք խնայեյ ձեր ընտանիքներուն, ձեր զաւակներուն' որոնք անւքեղ են: կարզադրեցեք որպեսզի զօրանոցթ անձնատուր թ||այ, այյապես կթ ւ|աո_ենք եւ օդթ կթ ճանենք;» Հէօր անHւյ Հրւսմանաաար ր կայւ[tլ /# յւու էէյ;լ.1ւ %յ) ւուսր Irtish ijհր V1 // աfj յւյւ// ; Ա*հ ՀրաՀանդ կու տայ բոլոր դուրսը բր հակսղ սււլա‘հեը սւ '//' իըեV/ y ընտանիՔ~ ‘հերը զօրանոը փոխադրել♦ ամ բող1 ւղաՀակախ ումբ ր զօրան սդէն դուրս' խ [I— նամըուէ սլատրաստսւած ււլա/// նէշներ ու 1ւ շրջակայ սսլա‘հհր սւ տոմհերու դ ի ր ը բռնել։ Արշ,սլոյսի ն կը սկսի՝ երկու կողմէ Հր աym'hաձդո / թ իւն մ ը ? որ կը տեւէ ամբողջ օրը։ {Լէյթունըիը կը յաշողին ղդա //՛ յառա ջ'խաղաղը ունենալ և. դրաւել ըահ ի մր կարեւոր դիր.բեր։ Ա,նոնը կր յաջողխհ կտրել ղօրանողէն դեպի Մ արաշ երկարող Հեո.ադրաթ ելեր ր և վան ըէն րլէսլի ղօբահող երկսրրող

182

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

ջուր է խողովակներ ը ։ Աիւս կողմ է' զէյթ ուն ցի՚Հւեր ուն օդՀւութեան կը ՀաԱքԱիէ Ա եկուոր կամաւորներ' ղա*1էաղա*Ա շրջաԳէ^էհր է^! ։ Երկրորդ °ր ը աո֊աւօտուն' դէյթու-Հ*ցիը ա կը մօտ/iiiiMiii ւչօրանո֊ at՚ն , "ր անկէ Հազիւ ըանի մր մևթր Հեււաւորութեան t[[lliJJ կ[* տՂէկեն իրե^էց դր օտակը ։ {յսւխւսսլէս ենթ ագր ած էի^։ թէ զօր անորը կարելի ւղիաft ըլլար գրաւել երկու օր էն • սակայն եղած կատաղի գ իմ ագր ու թ իմհ ը կքուշաgitէր յաղթ անա֊ կւ՚, մ աա^ուէու թ իւն սլատճէսո֊ելով ապստամբներ ուն ^ որ ոն ր ծրագիր^ւերը կը խ անդար ու էին ։ Աղասին} իր ընկերներ ուն Հետ Համախ որ Հուր գ ^ կ*որոշեն pUipillG մը շին/րլ տալ ? տես/սկ մ ը երկաթ է աախաակներրտվ սլատրաստուած վա< 1ւդւսկ մը^ որոմս մ էջ մարտ իկԿէերը տեղաւ որ ուելով կրէ Աայիէ Ա մ օտևնալ զօր ան ոցի ւղա— ր իսպներ ուն ։ ք+աբա^էի պատր աստու թ իլր Աը կը յա^հձհւու ի ըաղաըի ճարտար գարրի^։֊ ներ' Qօլարե ա*ե եղբայրներուն և ատաղձադործ փէորգ քյովր օղլեան ին ? որ nitը կարճ ատենուան մը մ էջ կը շինեն ան իւաւոր այդ վանդակը։ Ե ր բ այսսլէս զօ ր ան ոցի դրաւման Համար ողի ի բո-ին կ*աշխատէ ին ? անգին ? ըաղաըին մէջ ալ ուրիշ ղինուած խումբ մը կառավարչատունը կը ւղաշարէ 1ւ կր ւղաՀանջէ ւղաշտօ նկ ութեւմե անձնաաուո ւթ իւն ը' Հոն դտ^։ուող ՀՕի չափ զին ոլորներ ով։ կառ.ավարչ ատուն ը ճիշդ ըաղաը ի կեդրոնը գտնուող փառաւոր ապա— ր անը մ ըն էր։ Աասուն ի դէպըերէն ետը ^ թուրը կառավար ութ իւն ը tun. ի ղգուշ ութ իմ։ ? աւ ևլի ըն դարձակէսծ էր դայ ն ք լայն սլար իսպներ ոէէ շր յ) աւղա— տած և անո^էց ij ր այ որ tfl/ածակեր բացած էր է Այդ օըեր ուն դաJ մ աղամր փախած էր կաուավար չատուն էն և- աւղաստա*հ գտած էր կար սալես։ աղա Աասիլոսեանի տունը։ ԷՀէյ թ ու *Ա ցի ը կը ?/եր կայ ա7/ա'll իրե^ւ 1ւ կը պաՀանջեն կառավուրՀ ատան ւղա ակախ ումբ ին ան ձնատուո ւ թ եան Հրամանաղ իըը, Գայմ ադամը կը Համ աձայն ի զէյթ ու!էցի*1ւեր ու աո աֆ]ար կին ? ա^էձնատուութ եա*Ա Uամակ մ ր կր գրէ զօր ա'""///՛ Կ’ամաԱատա ր ին և կաո.ավար չատան մէջ գան ու ող զին ամթերըը կ*անց*1։ի Հայերուն ձեռըը։ Այո *Աոր յաջողութեամբ զօրացած' զէյթունցիը կ*որոշեն այգ դիչերն իսկ^ ամէ*1է գնով գրաւել զօր ան ոցը ? Հակաուակ պարագային%այրել զայն ? որու Համար ըարիւ֊ Ղէ1 անէրաժեշտ ւղաշարր ապաՀովա ծ էին, ր այց Jut^r/[trt Օրուան աո.տուն զօ•— րանոցիԳւ կրակը կը գադրի 1ւ ճերմակ դրօշը կը պարզուի։ իՀէյ թ ոմ։ ցիը Հա֊ սած էին տարինևր ով երաղած mUձ՞էտաւոու ու թ եtuts դ[’0շի^1 երեւումի*1ւ• Հիմ ա 1 1Ը tfitար գրաւել զայն ։ ■Բիլ ետը պատշգամ ին վրայ 1լերեւի Կր ամ էսնատար ը 1ւ կը յայտնէ թէ կ*ուզէ խօսիլ Հայ ղեկավարն եր ուն Հետ։ Հրաչեան լուրը կր ղրկէ Աղասիին։ ԱՀ։' կը փութ այ զօրաԳւոց և. կր տեասկցի թուրը զի*է։ուոր ակա^ւ^ւեր ուն Հետ ? անձն ատուու թե ան սլայմա*Աներ ոմե մ ասխհ ։ կ*‘յէգապետը ը util ի մ ը սսլավներ կը ղր կէ այդ առթիւ ^ որոնց ետ եր կար տեսակց՚՚լէ յետոյ' Աղասին 1ւ խե կեր ‘հեր ր անA'հաաուու թ իtil ը կ*ըհ/էու֊ նի ն Հետեւեալ պայմաննե ր սվ 1ւ ձեւով ♦ Ա) Զ°Ը“՚նոgի ն մէջ դտնուող բոլոր ընտան իէ ը1։հր ը և պաշտօԿւեանհրը իրենց գոյըհրով՝ անաքնաս Ա"ար աշ սլիսւի ղրկութԱ։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

183

/»j ՀԼինուորնհրը, գր հգապետր և գայմ ագամ ը ՀՀէյթուն պիտի պահուին^ որպէս պատար հգներ ? մ իք եջեւ կռուին կերջը։ 9*) Հէօրանորը իր բոլոր սլահևոտներ ոկ անէէթար կհր պոկ ւղէտբ է յանձ— *եուի հայերուն։ քառորդ ժամ ետբ^ գնդապետը նոր էն կ*երեւի պատշգամ էն ^ ա յ և. կը Հարցնէ թ է' կրն tljf°J ապահոկ կևրսլոկ դուրս ելլել ։ էքրբ իրեն հաւաստիբ կ ը արուիդ ա *1ւ դուրս կու գա յ ւլօր ա՜ևո րյէhi։ ր ան աii^lrւ Հրաշեան ահւկէ իր սուրը կքուզէ ։ կ^հւդաւգետը կը հնազաhiդ ի 1ւ սուրը կը յանձն է Հ[*աԺ այի * ՛ 1 ք՝նգաւգետի*հ կը հետեւիհւ մ իւս սպահւեբը^ զիհաւորհէեբ ը /#_ ւգաշտօնեաներ ը ? իրենր կիներոկ և երեխ աներ սկ ։ Ասմե,ը բոլոր ր սարսափած և լարակում ար աջբերոկ կը դիտէխե հայ Ար,,ոսնեը ը և. ամէն ,լայրկեահտ սուրի կամ ատրճա֊Iituկի 4ար ու.ածի մը կը սսլասէիհտյ Թուր,ը ըե տահւիբհէեր ը կ*անրնին յաղթ ականներ ու աո.ջեւէն և. կը կեդ֊ րոեաԱահւ աեղ մը։ Անսհւր կը յա^որգե*ս ղիhiաի1ափ զինուորհէեր ը ? գլիսահակ և երկջոտ նայուած բոկ% fituր թ ողիմէո ս Վարգասլետի սուրին տակէն անրնելոկ ։ փերիները կը աար ու ին բաղար ։ ՀՀին ու որ նևր ը կը աեղաւոբ ուին կա֊ ռակարակահէ շէնՔին մէջ, որմեր կր արուի !լանոնաւոր խհոսմբ» րսկ կա֊ նայվէ 1ւ երեխահւերը կը ղրկսւիհէ Ա*արաշ? ինջւգէս որ խոստարուած էր։ Զ°՝~' ր ան որը բոլորուէիհւ սլարպուե լէ յևտոյ? 20 հոգ/’/• չա ներս կը մտնեն Լւ գուռը ամուր կը դո րևhi, որպէսղի ամբոխին։ կողմ է անխոհեմ ներխուժում մը տեղի չունեն այ/ ՀյՀօրանորին մէջ ահագին ւղահեստ կըգտնուի' բրինձդ էԼրԼ-) Ն,սՔաԸ 1աԳ՚) 100> £ափ ձթ,, և ջոը ի*եեբ , ինչպէս ?/աև կաբաս իհւեբ ու 20 սհւասւկ իրեր ? որ ոնբ կր սլաակա Cl էի'll սսլաեեր ու ե սլաշաօն եանե ր ու ըhiաա՛//իբ hiեր ուն ։ ՈԱրՒշ մաս ի մր մէջ ևրեւա ն կր հանեն բ /// ‘եի մը ամ բար Ղ'աCե f &ւ*խ դեղարահւ մ ը ? աակառհւեբ ոկ կառօդ ? ղէնբ ևր և փամփուշտի հսկայ պահեստ։ Հայ ապստամբներ ը ամ էն էն աւելի ղէնբ ի սլէտբ ունէին• ուստիդ զա֊ նոնբ եօթը if ասի կը բաժնեն և կը ղրկեն ամէն կողմ ? իսկ ։Ո,արեալներ ու hi կր այ * tuկող ՝Աեբ կը նշան ակեհւ ? որ ւղԷսղի արդարօրէհւ բաԺհւու ին մարաիկհէեբու ըե տանիբ 'ևեր ուն ։ Զէյթ ու նի զօր անորի դրաւման լսւ ր ը անմ իՀասլէո կը տարածուի ամէն կողմ ։ Առաջին լուրը կը համեի Այնթէպ ք Աղասիի հետ այս վ1 /սղավ>էն կա— մաւոր մոկեած (մանուկ Պիլէմ ձևա“նի միջ սրուէ , ւ:ր Աղասիի կողմ է գրուած գրութիւ^ւ մը կը ւումւէր հոն՝ Լնլ ակեւմւ կեգր ոն հասրէէելու համար։ Հոս կ՚ուզե^ւբ խօսբը տալ հանրածա^ւօթ հր ասլար ակագիր Ա• \,աղար խե ? որ այգ օրերոմե ԱյնթԷոլ եղած է 1ւ կու տայ իր տսլաւոր ու թ իւ՚էւ^ւեր ը ^ որւղէս ական աաես և կե^ւգա նի վկայ *

cc...U.lil]m։,li]J։ ե նկս։րագր1յ| 11]նթեպ[ւ ]1ււ|ափւփււււ1]ա(։ շրջանակին ուրախութիւն[ւ: Եււ ինքս կևանքիս ւքեջ slitf յիշնր այդքան ուրախութիւն ifp: Մանուկ Պի|հւ1նեան, իբրեւ ականատես ւււ ւքասնակիդ կռիւներուն, կյւ պատւքեր թե ինչպես պատարած եին զօրսւնոցն ու կաո աւ| արչատունթ, որոնք քանի ifլւ օր դխքագրևյե ևւ իրարու fills փւււլանարութեան նշաննևրա] թանակցելե յևտոյ, որոշած եին անպայւքան անձնատուր բյյայ. թե ինչպե՜ս զեյթունցիք զանոնք սուրի տակեն ան ցուցած ու խաչթ նաւքբուրեյ տուած եին' իրենց սովորութևան նաւքևւքատ»:

184

ՀՆՉ11ԿԵԱՆ

Qopmhngի անկում ը այնքան ան սսլասելի էր թուրվ* կառավէսր ուի)եան Համ ար և. այնքան վարկաբեկիչ ? որ կատարհա լ շփոթ ու թ հան կր մ ատնէ ղի *հ֊ ւորակահ 1ւ է ըսւղաէ ըակահ շր $անակնհր ր ; (քայ անի կ}ըլլայ որ Ա*արաշի կա֊ "-“'վարիչը նոյ^էիսկ չէր Համարձակած բացէ ի րար լուր տալ Պոլիս ^ այ լ -*ասկցու ցեր էր Հհտեւեալ ա՞հուղղակ ի Հևռագրով» CC1ԼէJ թ nւ հ դտնուող ար ,րու հի Գ°11ՔԲ ազաահցաւ սլաշար ումէ?#♦•*)) * Աղասիի սուրՀա հդակր ււլաչաօն ոլ*նէր նաև լսւչէր արտասահման հաս֊ ցը նեւ կար՚ոՒ ևղած մէմհրամ ասն սւ թ իւնն ևր ոij և օդ7/ութ հան Համար նոր մի֊ ջոցներու դիմհլ։ II անուկ Պիլէif ձևm'հ իր սրոշտօնր կատարելու Համար 7/uufակ7/եր կր փութ աց հէ ամէ// կողմ և կհդ ր ո7/ nւ կր վեր աւլառ*հա j Զէյթ ուն ։ Հր աչեայ և Աղասի ? իր են րյ Հհր թ ի 7/ ա7/վհր 0 դ իմ ումնհր ով կր յ իշևց՝հէին {քարաշի? /Հյ7ւ թ է՚ղի մասնաճիւղեր ուն՝ օգնութեա՚ն սլէաէ ըր ։ /*7/ շ կր վերաբերի Զէյթ ու Ժողաիու րդին m7/ ~ tամ րItր կր սւղասէր օտար մ իջամ տութեահց ? ո֊ ր ովՀետեւ ահ դիտէր որ յարատեւ պատերազմի Համար ոտվ)ի ելած չէր 0Ա— մահեահ >սկայ սլետսւթեա^հ դէմ • ւսն ւլ.իտէր նաև որ դրաւուած սլա֊ րէնը 'ib inի էէեր^ա^էար։ ԱյսսլԷս՝ if էկ կողմ է լաղ թ ահակի իւա‘հդ աij ւսո nւ թ համբ գինաէցած ^ ի// կ մ իւս կողմ է՝ ասլադայի ան ստուդութ հան և վտանգի առաջ մտ/սՀոդ ՀՀէյ ի)ու նի րնակչութ ի\ւնը կը տուայտէր և աչվ)եր ր դուրսր յ ա ռած օդ հսւ թ եան և օտար մ իջամտութես/հ կր սսլասէր։

im fT O ԿՈՏՈՐԱԾԸ եՒ ՃՆՋԱԿԵԱՆ հՆՐՆԱՊԱՀՏՊԱՆՈՏԾՒհՆԸ 1895 Հոկտեմբեր ին՝ իէէյթունի ղօր ան ույր զէյ թ ուն ցիներ ու կողմ է դրաւուած րլլալով՝ Աար աչի կառսոէար ութ՝՜իւ*նր կր մ ատ’}։ուէր յսուճասլի։ կա֊ ռավա ր ու թ՝իւն ր' թ ո/ ր ։րհր ու դործօն մ աս*հակցու թ եամ բ' կ' ուղէր ‘հախ ճղմել ITար աշի Հա լուի1իւն ր ։ Ա*ար աշի Հայեր ր կր ղդա յին tu‘hասլաՀովու թ եա*հ և ifօ֊ տալուտ ւիոթորիկի մը վերադաս սպառ*հալի,րը ։ կը ւիութա 7/ այդթհերէն ւյար իջնել մեծ աճասլարան 'ըուի։ կխրացի ի!ուր քրևր . որ ոնքր հւս՝ տեղեակ ղ էորըհր ու ընթաց,րին^ իրր թէ զարմացած՝ Հայեր ուն կը Հարց*նեն թ է՝ ի^նչ կայ ։ Այս խուճապին առթիւ' I/' ար աշի 7/ արեւհլակողմը Աթօ լուղու կոՀուած վ‘ԱJր ի հ մ էջ կը սոլանն ու ի կարասլետ /»ան'ո/_քրեmh ահու հսւթ 25 ա արևկահ ե֊ րիտասարդ մր, Ա յ ղ Օրերում՛ Այ նթ էււլէհ յեղափ ոիյակա*ն դործուէ (քարաշ կու դա Մ ը ֊ լևՀ յ կշան և կարասլետ // սւ tpիասեա հ Հնչակեանն եր ր' իէէյ թ ու 7/ երթալու Հա֊ մ ար։ Պ*սր տէէխհեր է ա7/ց'հելու ա/// եհ կր Հ*սնդիսլիր հ թ >7/աif ի թուրմեր ու։ կա֊ րասլետ // սւ.քրիասեա'հ%ի'//ր ը հաււլաշաււլ/// // ս/ իքեա7/ ատեն' կը սսլաննէ ’Բէյհէկ"ի֊ •ib որդին' Ալին։ Թք՚ւրվ*եր' ՛Այս և ուրիշ սլաար ու ակհեր ով ' թաղեր ու մ էջ ձեռ ,ր ձգած Հայերը կր կոտորեն։ Վերջ՚սպէս ? քյոյեմ բեր 5ին կը լու ս‘հար (ԼԱրիւհոտ Արկուտաբթ ին)) ? ո֊ ը ու անունը կնվէուած է մարաշցի^էևր էն ։ կը սււլա‘հ‘հոսի‘հ շատ ւքարւլիկ և կը կողոպտուի^է տուներ։ ևրեյըշաբթ ի օրը կառա վւսր ութ իմհը կոտորածին։ առաջ֊ վյը կ’ առ (հէ ։

ՊԱՏՄՈհԹԻԻՆ

185

'/■իւմ ։ղէթ թաղը Հնչակհաններու կևդր սնատևղին էր' որոնվ) չաս։ լաւ ղինուած էին, էյմբապհտ Յովսէփ <Լէյթ ունցհան' պատնէշէ պատնէշ վազելով' կը իյրաիյուսէր մարաիկնհրր» 1րղբօրորղին 17 տարեկան Յար ութ իւ՚Հւը մ էկ գնդակով կը տապալէ ջէթէաւզեա վէիւթիւվքճի Հասան ը։ թումանը կը նա^ա՚հ֊ ջէ։ Երըորդ տապալուողը կ՚ըլլ՚՚՚յ աւաղակաւղևտ Մրաըդ' Յակոբ Տէլիաայըեա‘11ի կողմ է ։ Երկուշաբթիի ջարդին օրը, յայան ի i'll չակհան' Աաըղիս Աամուէլեան և զաւակը' Պարոյր' ս,զաննուած էին, ■/Նողա^ին վիճակը անն կար ագրե լի էր։ Ընդ*.ալհուր զոՀեր ու/հ թիւը 1000£^ շատ աւ'՚ւե Էր , Ւսկ կողոպուտ ը և. բանդումը անՀաշիւ։ կառավար ութ իւն ր Զէյ@ունէն անյա^ողութեան լուրեր կ9 աո.նէր և ջէր ուզեր կոտորածը շար ու*հակել։ ՏՀարգէն հտվ) կը ձերբւսկալուին Հնջւսկհան^ւերու գլխտւո բները • ունե֊ ւորնհր և տջվ)ի զար*հող Հայեր' Տ* Վեւոնգ և Տ* Վարդան ՀաՀանաները^ Վեր♦ Ա» Հյքւրաճեանըյ կարապեա և \,աղար էթ Պիլէզիկճհաննել*Ը) Չօրւզաճ/ոս֊ նը, 'Բիրէճծան լյ ? Տ)եթ ողլանեա^էը' մօտ 200 անձ ? որոնվ) կ*ե*էէթա ր կու ի*1ւ խիստ տանտանվքհերու ։ (իաբաշի Հայ ութ իւն ը իր տաուապանվյլներուն մէջ սրտատրոփ' մ խիթա֊ րութիւն մ ը ուն էր ? այն ալ ԶէJթ ունէն եկող լուրեր ն էին, էիարաշէն խոստաըուած և պատրաստուած 500 ղէ^ւեալները ջկրըա^ւ Հա լաՀու իլ և իԼէյթուն երթալ։ Անոնըմէ 50 Հոգի ՀԼէյթունի յաղթ ա*էւակէԳւ ետվ) երբ կը վերագառնան ? ա ո ?/քր ալ կը բա^ոոարկուին ? արդէն բա^ւտարկուած 300 Հոգիին վրա յ ։ ,իատավար ութ եան ւստեհ' Հնջ ա1լեան ալազան ի մ էջ թրծուա ծ ՏԷր Ղհ֊ ւոնդ րաՀանան ? յեղափոխւսկան անունովի Լքարուրէ լՀգնաւորլւյոյրյ կու տայ աննկուն կամ հ մը։ կառաւէարու թ իւ^էը սակայն ջէը գիտեր իսկական անձը (ԼՄարուվ)է ճըգ֊ նաւսր^)ին ^ որ ու մասիր հ առա սսլելնհբ կը nլատմուէէն' իբը Հնջակեան գ որ֊ ծիջ։ Շատ ա^ւձեր կը գանակոծու է ի , բայը ոջ ո հ կը մատ^հէր զի*եՀ / Տ» Վեւոնգ Հա Հանայ ^աՀապետեա^է բան տարկուած էր ամի սն/ւրէ ի վեր։ Հ այրենասէր Հ/սՀանա^ւ' ծրբ կը տեսնէ իր պատճառաւ շատ մարդիկ կը մեռՀւ ի*!! ^ կ9 որոշէ յայտնուիլ 1ւ կը գործագրէ իր մ տագրումը։ Տ• Վեւոնգ ՀաՀանան' Օ.Մար/էլ-վւէ ճգնաւոր^ը՛ այժմ փաշային* աո֊ջեւն է ու կ'ըսէ-

«Հայ ազգը վեց գարե |ւ ւ|եր Օսմանեան կայսրութեան ամենեն նաւատարիմ եւ օգտակար մեկ տարրլւ եղած հ, աշխատած ե երկւփն զարգացման եւ ըարգաւան։քան: Հայ ել իսյամ եղբայրացած են օսմանեան դրօշին տակ եւ ապրած դարերե ի վեր: Հայ մեծամեծներն!! Գագեզ Արթին Ամիրա, Աբրանամ եւ Նուպար փաշա ներ, Գրիգոր Օտեան եւ ուրիշ շատեր պետութեան մեծամեծ ծառայութիւններ մա տուցած են: «Հակառակ այսէան ծառայոլթեանց' վերջին տարիները Հայոց նանղեպ անվյատանութիւն ցոյց կը տրուի ել նայերը կը նկատուին թշնամի եւ խռովարար: Սպանութիւններ, բռնաբարումներ, դատարաններու մեջ անարգարութիւն ել այյ դժուարութիւններ սովորական բաներ են Հայոց նանդեպտ:

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

186

Ապա Հայր Ղ,եւոնդ մէկէկ մ էկիկ կը յ էշատակէ ԱարաշԷ մ է $ կատար֊ ւած սպսմհսւթ էւ^ւնևրր ? բռնաբար ուլքեերը և. կ*աւե լղնէ ♦

(րՀայլւ կայսերական արդար օրենքներու դհւ1 տե որ յեդափււիւական դարձած ե, ա(|' օրենքը եղծանոդ, կաշառակեր, անպարկեշտ ել անարդար պաշտօնեաներուն դեւքյ։: Տ է ր Հ ° I1 յ11օ1 1,[>Հ{' [> Համակրական' I' Հակակրական 1րրկէւս nսաU է րԱևր /»— 1Նւսջ կը բերհ‘հ ժողոէէակոէ^մհեբու ն մէ ջ ։ Փաշան ? Տէ[* Հ ° [* սուրճ հ V/հր կէլկ կը հրամղնէ։ Վերջը՝ բոլորէն *[Է^ակն ալ կը բարևլաւուէ։ fitujy ջէէն կրհար բա^ոոէն ազատհլ Itրբ անդ.էն (Հէյ թ ու 7/է բուռն կռէւնհըը կա,ւ!■ '< > ’

ԹՈԻՒԲԵՐՈԻ ՀԱԿԱՀԱՐՈԻԱԾԸ Ալէ պէյէ բանակը ք որ 30*000 կ[• մաշուկր ? առաջ էն անդամ ղ էպէ Զէյթ"լն կը շարժ է Ֆեկտեմբեր 13 է*հ։ ք+անակը առա ջէ՛հ յարձակում ը կը դոր֊ ծէ Ֆռնուզէ ւէրայ ? ուր կհդր ոնաղուած կէն 1640 տուն հայեր։ Ս է'հ£ հաJ խումբևրը կը ւղատր աստու էն H )ռ նու ղէ օդե ու[ժ եան եր է)ալ ? կը աես hեն itր IJ1արաշէ բանակը կը շարժի դէպի Զէյթ"լն > Ֆո-նուզղէջ երեջ օր ահաւոր ուժերու դ !էմ կռուելկ ետջ՝ դէշերանղ լեռ^ւերը կը ջաշու է*հ։ /»անակը դ էւ֊ղէ բնակէչհւեր կն ճամբսւ ւէրայ պատահած֊ ‘հերը կը կուոորկ? շուր ջ 600 հոդէ ? որ ոն չյ մ Էջ 4 ջա^անայ։ ք*արթ սղէմ էոս Վ^արդապետ ? էր ըհկեր^ւեր՝ Հրա չի և Նշա7/է հետ y հր աչ,ըոէէ կ՝աղատէ*!! թ ր*— համիի զն դակ*հերու տարափէն,

ԶԷ6 Թ ՈՒՆ ԿԸ ՊԱՇԱՐՈՒԻ Մէն չ Ալէ փէ1 1 Հ/1/յէ բահակը Ֆռհուղէ կողմէն կը յ աո ա հա‘հար ? Աուսթաֆա Ռէմզէ փաշայ է արևւելեան բա“itակհ ալ ւ}էհա7/ դետը անղ^ւելուԼ կը բա^էակէր Վարդանլը բլուր էն դ էմա լյ ? 5 Ժամ հեռու։ ^/չ/ւ^ մ էէ դրուած էէն թուրջէէ հ նէւ թ ակո/հ ^ էս^ **այսւն բարոյա/լա՚հ ուժ ը ։ 'Էեկտ» 2AԷն ? Շաբաթ օր ? թշնամ է բանակէն խումբ մ ը ձէաւորներ ? յոմհդուդն սւղայէ մը հրամանատար ութ եան տակ , կը ջ ալև‘հ ՀՀէյ թ ու հէ արև֊ ւելեաք հ կողմը ւլա// ո/ որլ fjղէալէր հայաբնակ դէլղէ'հ ւ[ր այ յ /* /#/յ ւլ հ ո It աոլաս֊ տանող ։ւլողսլայ բր ւյէ և. կար կըլ աբ ւյէ հայ եր էն ղօրաւսր դ էմա դր ու թ ետ*!։ հան֊ դէսլելաէ' պարտսւած' ետ կը դառնան ։ Ա'էւս կողմէ թուրջեր' 5000^ մօտ հետեւակ զէն ուոր ներ ? 4 թնդանօթ֊ ՚՛հերով կը յառա ջանան Ս• Փրկիչ վանջէն կողմը 1ւ կը սկսէ*հ ռմբ/ո կոծել ղայն ։ Հայ մ ար տէկ*!։եր ը երկու անդամ ետ կը մղեն ան ո‘հւյ դրոհներ ը։ Եր րորդ և. չորրորդ ւլր ոհներ ու ն և. ‘հոր հասած օւլ‘hական ուժեր ուն շնորհէւ թ% նամ է ն կը յ աջողէ դրաւել Հայող ւլէր ջե ր ը ^ որմ է ետջ ղէյթունղէջ հերո֊ սութեամ բ ^ տեղատարափ դ նդ ակ‘ներ ու տակ ^ կը ճեղ,ըեն թշ'համ է է պաշարման շղթան ե- կ*ապաստանէէէ ԱՒուրթատլար հ/nյ ւլէււլբ ։ (Հաջորդ օրը հայկական։ ղ ու ‘հւլ ը' (Jmհւլուէյ կոչսւած լերան ար և/ ելևա՛// կողմ ը%մ ար տկող'//եր շէնելոtj ‘հոր ճակատամարտէ կը սլատրաստսւէ։ Ականա֊ տեսէ մը վկայութեամբ' հայեր կր ղած էին 5000 կռ ու ուլ եր համախմ բել ? 60' 000^ էլը ասնէր թուրջ բանակը։ կռէւը կը տեւէ չորս ժամ։ Հա֊ յ եր ը տեղէ տալաէ թ շնամէ է դեր աէլա‘հղ սւժերու< հ ա /ւ^//ւ ? կը սկսէն նահան'll

ՊԱՏՄՈԻԹՒԻՆ

187

ջել, Նոյն ականատեսը կր ւգատմէ թ է%կռուին if ասնtuկցող 70ամեայ կաբւս֊ պետ Բասիլո սեան կը գիմ է կռսւողհերու ն ? ըսելով» Ա-Տղե'րվ1) ^ է' փա1 աԷք ՝ մեր կնկաոցր րօէ ւէը միրնիլա.ն%Հոս լեռը մհռհ/րնր տըՀա լալ է)) / Այ ս կո— չին վրա յ նս/Հւսնջողյհեչւը կը վհըագա ռհւ/«?/ և կը գրաւեն իրեհւց հախկին ր էքւրէ քեըը։ Թուր^երը մօտ 400 մեռեալ և. մ էկ իՒնդա^ւօթ ձգելով կը նա— Հանջենէ Սակայն թուրմերը ,ըլանի մը ճակատներ ifիաժամ ա ակ բացած էին՝ զէյթ«է-նցիներ ու գ իմագրութ իւ*1։ը գժ ուար ացնելով։ Միլ ս կողմ էն ալ Զէյթուն ի մէջ պաՀուած գեբի*1էերր' օգտուելով այըևբուն բացակայութեն էն ? խօսվյր մէկ բրած' կ1 որ ոթան կրակի տալ ե Հրոյ ճարակ գար ձնե, այն տունե֊ րը^ ուր իրենվ> ասպն^ական ու թ քււն գտած էի^ւ ։ Սակայն Հայ էէ^՚երր^ կռա֊ Հհլով անոնց գիտաւոր ութ իւ*հր ? կրակի կու տան կառավար չատու^էը ? Հոն ա պաստանած զինուո ր^/հր ու վրայ կը յաբձակին կացիններով և կր թարգեն բոլորը։ կ^եկտ» 29 ի՛է*' Մաը աշի կառավարիչը տեղացի ՀայևրԷ սլատու իր ակու թ իւ*էւ մը կը կազմէ և Աստուածատուր րաՀանայ ԹոլողլհաՊւի գ լիյաւոր ութ եամբ Զէյթուն կր ճամբէ ? որպէսղի Համոզեն Հայերը անձնատուր Ըէէաէ* ցիները զանոն յը րան ի մ ը օր կր բանտարկեն և յետոյ ետ կը ճամբեն Ա*ա֊ րաշ^ նամակ մը տալով* կառավւսր իչի* տալու Համար ? որուն մէջ Աղասին կ' ըսէր թէ' » 'չ մէկ կերպով կը V//// ?/ /// ?/ձնատու ութ եան առաջարկը ըհգո ւ1ւիլ ։ Էքւսրաշ վևր ագայռհալով կառավարիչի կողմէ կը բանաւսր կու ի ?/ պատգամ ա֊ ւորները^ որ ոնբ Հր առա,ըհլու թ իւն ը կատարել»»*։ Անձնատուութեան ուրիշ առաջարկ մ րն ալ կու գայ Ռէմ ղի փաշայՐ ՛ կողմէ որ իր մօտ կը Հբաւիրէ Զէյթու*հի աւագանի^հ և կր սպառնայ ամ— բ ՚ղ ջ Զէյթ ունը Հրոյ ճարակ գարձ^ւել^ բ^էակիչ ներ ով միաս ին, ևթէ 1ակա— ռակի*ե ։ Այո կրկնակի գիմոււՈւերը ե սւգառնալի գլ^ւեր ը որոշ Հակազգեցու թ իւ^ւ կ*ունենան խաղաղ բնակիչներ ու և պարտուողական տր ամ ագր ութ իւննևր ու֊ նեցողհերուն վրայ ? որ սնյյ կը սկսին խ ափանար ար ու թ եան և միտ,ըեբը սլրղ֊ տորհլու *1 ։են գամ իտ գ որ ծու V/է// ւ թ ևա?/ ։ Բարեբախտաբար ? ասոնր ղան ցառելի փոքրամասն ութ իւն մ ը ԸԼԷ1ս1է1 վ է ե՝Ա յաջողիր իրե՚եց ձայնը արժեց^էել և ռազմիկներուն կորովը միշտ կը լքեայ բարձր։ քեէմզի փաշա տես^ւելով որ կ*ուշանայ ա ձ7/ատուու թ եա ազդանշանը^ Կը սկսի յւսրձակողակա նի, (Հարձակման արձագանգ կու տայ նաև արևւմտևան ճակատը։ Երկու կողմէ աՀաւոր գրոՀ մը կը փրթի Զէյ[^ու նի վր այ։ Երկուս տեք կատաղի կռիւ կր մ ղէժհ ամբողջ °ր Ը՝ զօր ա^ւոցիհւ շուրջը ձգելով գ իակ— 'llեբու բլուր մը։ Այգ օր ուան կռ իւին մէ] Հայերը կը կոր u^lghlՀր?/ առիւծա֊ ոիր տ երիտասարգ մը քՍաչեը (Հգօնեան անունով% խորունկ կսկիծ պատճա— ռ ելով ամէնուն։ կռիւը կր շար ունակու ի ամբողջ օրը և թուբրերը ո չ միայր հ չեն կր^հսր իրենց ծրագրին Համաձայն։ (Էէյթսւնը այրել ? այլ Հայնիսկ չեն յս*ջողիր մօտենալ զօր ան ոցի^ւ ղոր գրաւհ լու Համար աՀագին զոՀեր տուած էի*!*։ Հայկական։ ուժերը մեծ մասամբ ցրոււսծ էի!> շրջանները և փորրաթիւ պաՀակախումբ մ ը մ իայն ձդած էին զօ,, ա^ւոցը սլաշտպանելու Համար%Փանոս աղա քյամ Բեշ իշեւս^ւի զեկավաբ ու թ եամ բ։ Այղ֊ Օրևրուն թ ր,րական բան ակի*!։ մէջ տեղի կ*ունեն ան նոր կարգադր֊ րութ իւններ ։ (հէմզի փաշան պաշտօնանկ կ' ըլլա J և ան որ տեղ Հրամանատար

188

ՀՆՉԱԿեԱՆ

կը նշանակու ի ԼտՀէմ փաշան։ Այս պարագան թուրը բա՞նակը կ1 ուզէ օգտա գործել զէ յթ ուն gji ,ր անձն ատուու թ հա*!։ մղելու. Գումար։ Լուր կը տար ածու ի թ է' իբր Աուլթանը' գժգոՀ քիէմզի փաշայի գոր֊ ծած արիւնա Հեղութ իւե՞ներ է՞1։ ? զայ"it պաշտօնանկ րրա ծ է և կը փափաըի էսա֊ ղաղ ճամբով կարգագրել ՀՀէյ ԷՅու*!!ի Հարցը։ [Jակայ ն շուտով յայտնի կ' [’Ս 1 ,1J որ այս ալ թուրը գաւերէ՞ն մ էկ՞ն է' զէյթ ու նցի՞ներ ը բար ոյա լըե լու Համար։ իիէմզի' տեսնելաէ որ իր բոլոր ւիորձհրը կը ձաիւոզին ? բուռն յարձա֊ կողականի կը գի մ է' ղօը ան ոցը գրաւելու Համար։ կռիւը ըա՞նի մը օը կը տեւէ։ /* վերջո յ ^այեըր զորանոցի Հարաւային կողմը իըենց բացած գ աղmնի ճան ասլար Հով գուըս գալէ առաջ՝ կը վառեն զօր ան ոցը և կը ըաշուի՞ն ,ըա՝ղաը ։ Զ°ր ան ոցը շրջապատող թուրը զի՞նու որ ՞ներ ը ? որ ա^ւտեղեակ էի It գաղտ— նի ճանաւղարՀի գոյուԷՅեան ? կը կաը ծե թ է զօր ան ոցին մ էջ ղ անու nղ Հա֊ յերու մ էջ տար աձայն ութ իւէ։ ստեղծուած է և Հրգետ ձգած են • իրե՞նը ալ դուրս էն կը ՀըաՀրեն կը ակը' *11եը սը փակուած Հայերը այրելու մտած ումով։ ՀրգեՀը կը կլան է ամբողջ զօրա՞նոցի պաՀեստ՞ները։ կռ իւներ ր կը շարունակուին իԼէյթու՞նի քեշ՞նամ ի՞ն շարժման մ էջ կը գ1էէ ի[* բոլոր միջոցները? սակայն ա՞նկարելէւ կէըէ1այ գրաւել ըա֊ Ղ ՚՚՚Ք Ը *

Ա,ր ե ւմ տ ե m'h լւա՞նակի Հրամա՞նատար Ալի il[ էJ , 11)ռ՞նսւզը գըաւելէ ետը ? բանակը շարծման մէջ կը դնէ դէպ ի իէէյթուն? օգնելու Համար քիէմ ղի փա֊ շայ ին ։ Ա'իւս կողմ էն ալ շէը ը էղներ ու վաշտ մ ը Հիլս իս աըեւմո ւտ,ըէն ? կէ֊ տիւ,բ կոջուած վայր էն ? ՄէՀմ էա սլէյի Հրամ՚անատար ու թ եամբ կր Հասնի « ՀՀ֊ ճունց քՀարտը')') ? ուր Ա*էՀմէտ ս/էյ , կատաղի ըեդՀարումի մ ը ընթացըին' կը սպա՞հ՞նու ի ^ 25 էէ[’ ըէզներ ու Հետ մ իասին։ Ասոը վրայ հէրը էւլհեր ր կը ‘նա֊ Հանջեէ 1ւ։ \Tիհւ*!էոյ՞ն օրերու՞ն' կո իւ մ ը՞ն Ա՛լ կը ծագՒ Եաղուպևան թ ա֊ գԻ գեր հզմա՞նատան մօտ ? ուր Հասած էր ալյգէ՞ն Ալի պէJ ի բա՞նակը։ քԼյ ս կռու I՛ Անթ ացը ի ն /»ար թ ողիմկ ոս վարդապետ կը ր ամ տյէ Հ1 1 1 J մ իակ թնդ ա֊ նօթաձիգի՞ն՝ ԷՅ՞նդան օթ ի բեր անը ուղղել թուրը ռմ բաձիգ ի՞ն վր այ ։ Հար ուա֊ ծը կ'ըլլայ մահացու' ռմբաձիգը օդը կ*ելլէ է Այս ւղաըագա՞ն սարսափի էլը մատ՞նէ Ալի լզէJ ի զի^*ուոր՞ներ ը ? որ ո‘նը կամացուկ' ‘նահանջի կը դ իմ ե՛ն ։

ՒՏՀԻՄ ՓԱՇԱ ԿԸ ՀԱՍՆԻ Գէպըեըսւ mյս անյաջողու թ իւններու պաՀուն' կը Հասուի էւոՀէմ վ։ա֊ շա՞ն։ Ան կը փորձէ շարունակել իը ‘նաէսոր գ ին ռաղմավար ուԷՅիւն ր ? սակայն չի կր՞նար զգ ալէւ յառաջէսաղացը ձեռը բերել։ Նոր Հրամանատար ը Հարկա֊ գրրուած կ1ըլլա J կացութ իւ՞նը սլարղել ք*• 'իրան աո 'Jեւ ? էւր ամբողջ մերկու֊ ԷՅեամբ։ ի)էյ էյuւ ն էւ լեռ՞նայի՞ն ղ իր ը ը ^ ա՞նողոը ձմեռը ? ղէյ ԷՅու՞նցէյ՞ներ ու յա֊ մառ ու ա՞նը՞նկճելի կամըը զի՞նու.ոը ակա՞ն ղ ործ ողութ էււններ ը կը դարձ՞նէի՞ն ա՞ն՞նպատակ 1ւ կորստաբեր։ ի]ւ սաէւ կ*առ աջար 1 լէր ու.րիշ միջոց՞նևրաէ վեր ջ տալ կացութեա՞ն մ ր' որ պատուաբեր չէր Թուրը էայ Համար։ Աուլթան^ երկար էսորՀելէ ետը ^ կը ստէալուէւ ղ էւմել օտար դեսպա՞ն՞նե֊ րու՞ն և. անոնց Հաշտարար մ իջամտուԷՅէյւ նր ուղե լ։ Արդարեւ^ ըան ի մը օը անցած ք Զէյթ ու նի աոլոտամբու ԷՅեան ղեկւս֊ ւէար ու թ իւն ը լուր կ*առ նէ թչն ամէւ բա՞նակէ՞ն ԷՅէ' Հեռագէւր մը եկած է Ււ՛ ա՞նուհւով և կ՚ աո.ա^ ար կեն ճերմակ դլ/0շը ձեռըի՞ն՝ մէկը դը կել ? Հեռագիր՞ն առ֊ ՞նելու Համ ար ։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

189

Հեռադիրն այս/զէս խմբադրուած էր• «Զէյթռլն/’ ներկայացուցիչներ , «■Եթէ մեր միջ՚ւ՚մտւււթ իւն/ւ կ’ընղուն իք , պատասխաննցէք ։ «// գանք' մ իջ ամտեն ք )) ; Հեռագիրը տրւ/ւած էր /էհը պհտութ իւմ/մ՝ եր ու դես/ղամ/մ/եր ուն կողմէ է ՀՀէյ թ ու 7/ցիք մ!ւծա/ղէս կը խ անդ ա/էառո ւիմ/ ա յ ս լ"է ր իմ/ վրայ U - կր JաJտնեմ/ իըեմ/ց Համ ամտութ իւն ը։ իՀիմ/ադադաը մը կը կայանայ^ որու ընթացքին սակայն ? երկու, կողմերը կը պս/Հեն իրե նց դի ը քևր ը է

եՏՐՈՊԱԿԱՆ ԴՏ-ՒԱՆԱԳԷՏՆեՐՈՒ ՄհՋԱՄՏՈհԹհհՆԸ 1896 Օսւնուար 11ին Օաար ւիոխ-Հ իւսլաinոսմէեր ր էՀէյ թ ում/ կը Հասուի*!! և. կը Հիլը ընկալուին զօր ան ոցի մ օա գանուող տան մը մ էջ։ Փոխ-Հիւոլատոսներն էին, — կրի մանսքի' ռուսական ? Պարթէ լըմ ի' ֆը֊ ըանսակտն? Պար եէրան աւ սաըիակա ն ? ՊարնՀամ' ամ/դլիակամ/ ? Վիթ»' իաալական ե Զ°էէ^՚կըր%դեր֊ մ'անակամ/ ։ Հայ պաաու իրա կնեըն էին . — () • Սար֊ դիս ի թաղէմ/' Աստսւած աաուր աղա Անդր էասեան հ կարապետ էֆ ♦ Տէք* Աակոբեան ? 1Ւ ՍովՀաննու թո/֊ ղէն' Ղազարոս էթ/ոէրոյեան 1ւ Պետրոս Qu/դրեւ/ւն ա֊ /չուներ ^ Ասաուածածին թաղէն' կարապետ աղա թա սի լոսեան և. կարապետ վքՀն • Հ Ս . Լսւսյսւորիջթաղէն՝ նազար էթ աղա Կիլլվամ/էսեամ/ 1ւ 7/1 ,1*[1 1 1 ր էթ Qn/ւուշ։ Պատու իր ակութ հան կ՛ րնկերակցէ ին Հմ/ջակեան դե կս/վ/սր նեը է ն* ԱղասՒ, Հր աջեայ և 1 1,ւղա Հ; իտալական /իոխ-Հ իււղատո սը ? որ ամէնէն տա֊ րէցն էր ? կարծելով թէ Տէէյթ "/-մ/ ըսուաեը մեծ ու բազմամարդ քաղաք մ րԱ է 1 ապշահար կը ifinnյ երբ ՆԱՋԱՐէԹ՜ ՆՈՐԱէ^ԱՐՃԵԱՆ իրեմ/ կը ցուցնեն փոքրիկ 4*,1,ՂաՔԸ> Ւր 8ս,^ԼՒկ ա ուներովոր այդքան եր կար ատեն երկու բանակներ ու դ իմադրած էր Հերոսաբար։ Օտար ներ կայացուց իջեհր ուն տւադը Ը[էաԷսէէ' նոյն իտո/լ/սկամ/ ւիոխՀիւպատոսը ժողուէը կը բանայ և ֆըանսևը էն լևղուո/է կը յայտարարէ թ է* Հայկական։ Հարցը ար դէմ/ միջազգային դի ւանադի տու թե ամ/ յամ/ձնուած է էւ իրեմ/ք մ իմ իայ ն Զէյթ"լնի վէճո կարդադրե լու Համ ար Հոս հկած են։ 1*տա֊ լացի պաշտօնատարի կ/սրծիքո/է 'ԷԷ&ր կարգադրելու Համար պէտք է որ £Հէյ֊ թունցիք* այրած զօր ամ/ոցը վերաշինենք զօրանոցի աւար առու թ իւն ը Հատու— ցան են ^ գրտւուած թնդանօ թնԱ,,ն ու ղէն քե ր ը վերադարձնեմ/ ? յեղաւիոի/ա֊ կանմ/երը յանձմ/են և կառավարական/ t/լա %աօմ/էու թ իւն ը շար ում/ակէ իր դործը առաջուամ։ /գէս։ Զէյթունցի /ղատդամաւոր մ/երր՝ ծամ/ր /// աւլ.մ։ասլի մատմ/ուած այս խի ստ և միակողմամ/ի պաՀանջ ներ ուն վր այ ? կր յայտնեն թ է' իր ե7/ք ջեմ/ կրմ/ար պատասի/ան մ ր տալ առանց ժ//ղս/քուրդի Հաւտն ութ համ/ ? որո/Է և' ժամանակ կ*ուզեմ/ խո րՀր դակցե լու Համար։ ճիչերը կը գումարուի մեծ Ժողո/Է մը^ ուր երկ ար Օր էմ/ կը քմ/մ/ուի կացութ իւ1/ր ^ առ աջար կու ած //լայմամ/մ/հր ում/ ծսւմ/րու֊ թիլնը և կ*որոշ ուի տր ուե լի ք /գատասխ ամ/ը ։

190

ՀՆՋԱԿԵՍԼՆ

Հետեւեալ օրը^ երբ յ պատդամ աւորնևր ը ժողաէի կ*երթանց զար** մանրով կը տեսնեն' որ Հնչտկեան վեց եր կայա ցուց իչն հր ը բացակայ են։ Երր պատճառը կ}ուզեն Հաս1լԱալ իրե^/ց կր ւղատւսսէսա*!!ուի թէ անոնր *լէ թու^ւցի չեն , օտարակա^մսեր ե*ե 1ւ որեւէ Հա^էդւաւմանր չուն ին Ժողովին մ ասՉէակցելու։ </ա ողովի նախագահը կը յայտնէ նախ թէ իրենր ամ էն երաշխիվ) պիտի տան ապաՀով կերսլով այդ (Հօտար ականնևր £)) Ր'ուր է ըի այ էն Հեռացնելու և էթ^նց ^P^ibUP ճամբելու Համար։ ԱյնուՀետեւ զէյթուն ցիր կը ներկայացնեն իրե^ւց Հակա-առաջ ա ր կ ն ե ր ը' օտար 5ւերկայացու ցիչէ/երուհ ։ քՀա^էակցութիւ^ւ^էերը կը տեւե*1։ (Հունուար \Է )Է ն

Ճ Ն 9 .Ս .Կ Ե Ա Ն

մինչեւ

2 8 ,

Վ .Ե Ց

ձ Ե Ր Ո Ս Ն Ե Ր Ը

պ ա տ ա ս խա^ւհւեր ը Հ ե ռ ա գ ր ա է կ ը Հ ա ղ ո ր դ է ի ն րսնցմէ

( Պ Ա Ր Ո Ն Ն Ե Ր Ը )

որոէէՀետեւ Հի ւ պա տ ո ս եհր ը զ է յ թ ո ւ ն ց է ն ե ր ո ւ ն

ս տ ա ց ո ւ ա ծ ւզա տ ա ս խա^է^էե ր ն

Թ ո ւր ր Հրա մա նա տ ա րն

ալ

տ ա ս խ ա ն ն ե ր ը կ ը յա յտ ^ է է ր

ալ կը

Պ ո լս ո յ

^ազո ր դ ո ւ է ի ն

Օ ր ը Օը ի ե կ ը Հ ե ռ ա դ ր է ր

ա ռա ջա րկները կամ

իր և ն ց դ ե սպ ա նն եր ու ն Պ ոլիս

է տ Հ է-ք

? //—

փաշ ա յ Ր ՚>

1ւ ա ‘հ կ է ե կ ա ծ

պա

Հ ի ւ ււլ ա ա աս '// ե ը ո ւ ե ։

ՀԱՇՏՈՒԹԵԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ Երկու շաբաթ տեւող բան ակցութ իւնն եր էն ետը ? ՜>այ ապստամբներ ուն և օտար պետութեւսնց ներ կայացու ցիչներ ուն միջեւ կայացաւ Համաձայնու— fJիւ*1է մ ը և ևբկուստեր ստոր ադրուևցաւ *»ամասլատասխ ան պայմանադրութիւն մը' Հետեւեալ յօ դո ւածն հ ր է կաւլմուած . _ 1- Զէյթ ուն ցիր կը մ եր ժ ևհ կառավար ու թ եահ յ անձնել Հ */!չ՚սկեան ղեկա վարներ ը • 2. Հ ն չ ակեան ’էեց ղեկաւէար ներ ը ււլիտի "տևռ ան ան քհոլր քՒայէ հ ։ P• 'հուռը

<1)11ՏւրոհԹԻ»>1 ,

191

եր աշխաւր։ր ու իւ*!։ կու տայ վեղ պհտութ իւ*!։նհրուն ^ որ Հն1ակեաննե֊ րու մ եկն սւմ ր մինչեւ է)ւր ոսլա պիտ ի կատուր ու է ապաՀով և անֆլաU ով և Հարկ եղած պատուո։թ Օսմանեան պետութհան ծախհչով։ 3*

Դ ես պ ա նն հր ր

իրե^էղ

Հ ի ւո լա ա ո ս ն և ր ո ւ

կ' ե ր

բ ա ^ է ա կ ղ ո ւ թ ի ւ * 1 ։<1ւե ր ր ծ ա գ ր ո ւթ ի ւն ը i ij ա կ ա հ

մ ի հ ւ ն ս յն

Հ պ ա տ ա կ *հ ե ր ո ւ

ատ

մ է^որա է

խ ա ւ ո ր ե ^ է յ Ե դ ֊ո ւ ա ծ

հղա ^էա կ ա ւ ?

ի ն չպ էս

որոներ

կր

ե ր կ ր ո ր դ ի որ

կը

ւէ ա ր ե ն ճշգրիտ

ս ո յն գ ո ր<-

կ ա տ ա ր ո ւի ն հ ւր ո —

նկա տ մա մբ։

4* կոտարեալ 1ւ ամբողջական։ ‘հերում ո'ջ միայն զէյթունղիներ ուն ? ա յ է 1ւ այնտհղ ապասաահած դիսղ աղինևր ու 7>? ճամ բոր դն Ար ու*!։ 1ւ Հայ ասոլաաա կայ ի*!։ խ ո ւ մ բեր ու*!։ ։ 5 • Պիտի Հաստատուի Ալրաղացի ,րր իսաո?/հայ կառավարիչ մ ր ? որ սլիաի րնտրուի ւէեղ ւղետութ իլէէ^էհր ու Հալան ութե ամ բ ։ 6* Զ էյթ՛՛1 -*1 ՛ի ոաոիկm‘հ‘lihր ր ? Հար կաՀա?/‘հեր ր ? ր/ա? inարւՈւեր ը /*- կառաւէս։— րակա*!։ պա% /// սեևաԱեր ր ւղէտ,ր է րն տր ու ի*էւ և կաղմուին զէյթունղինհրէն, 7- Զէյթ ու^ւղի^ւերր զերծ կր iflim*!։ յետն հալ տուրքեր ր վճարելու ոչար տու— ւոր ու թ եր հէն 1ւ դ ա[ իր վեղ աար ինհր ու տուր ։րեր է*հ։ Էյր կրագործական դրամ ատուն է՛հ V/1։յ 7/ի// կ ւքարկքրր պիտի բաղուին ղէյ Pուն ղի*1 ,եր ու*հ։ 8* Հաստատումը տուրղչերու Համեմատական։ կար ողութ հա*!։ Համեմ ատ։

910*

դրութեա*!։^

իւր աՀ»անչիլրի

Զ է յ թ ուԳէղինհրու կեանրր^ ի ?/չ,րր , պատիւը 1ւ կր օ *հ ա1լ ա?/ թ Ի՚ նք' կ՛եր աչիւաւոր ու ի^ւ եւր սսլակա^ւ ւղետութեանղ կողմէ, Զէ

J P ո ւհ ։

վ ա յ ր ե ր ԷԳI նե ր ո ւ

ա ո չ ա ո տ ա 7/ա ե եկա ծ

ա ս լւա ւՀ ո ւէ

բա նա կղա լ

1ւ 1ւ

բ ո լ / ։ր

գ ի ւ ղ ա ղ խ հ ե ր ո ւ 5 ի ^ է<Լ 11{ Է ս

Հ ո 7# Հ ա ւ ա , բ ո ւ ա ծ ա Գ ։վ հ m ո

Հի ւպ ա տ ո ս ն ե ր ո ւ

բ ո լո ր

՛Ի ՛ր ա դ ա ր ձ ր

Հա յ

ի ր ե * !։ ղ

ա ն մ իգա կա ն

Հ ս 1 լո

աղատու—

և- Թ ր* * - ր , ր ի ո յ

խ ո ւմ բե ր ո ւ

1ւ

H> J է

ա նՀա տ -

տ ե ղ ե ր ր պ ի տ ի կ ա ւձ ա ր ո ւի Գ ։

ղր։ւ թ

ե ա 7/ տ ա կ ։

11* Զ°րա նՈղէն ղէ յթուն ղիԳւերու կ։։ղմէ դրաւուած ղէԳ։վ)երու 1ւ թնդանօթ ի յա նձնում ը Օսմ անեան կաո ավ ար ու Pեա‘հ՝ կր ստանձհւեն Հայ ‘հերկայա — ղու ղիջհեր ը ^ պայմանաւ որ ' իէէյթունի և շր ^ակաԳ։եր ուն ամէն թուրվՀ և. չէր,րէզ գիւղա ղիԳ։երէԳ։ եւս ւէեր ղու իԳ։ զէԳ։է րերը։

12. Զօր անողի վերաշինմաԳ։ ծախսեր ր պիտի Հոգայ Օսմանեան կառավար ութ իւն ր ։ 13* Օսմանեան բաԳէակը պիտի ւղարպէ ի)էյ թ ու*!։ի դաւառը և. Հեռա// այ . մի֊ այն թէ արտագրի*!։ սլաչասլա*!։ո/ թ հա*!։ Համար պիտի ՒՈւայ մէկ գունդ ? բայղ ոբեւէ իրաւունվ» ւղիտի չունենա յ միջամտելու ՀէէյիժուԿ/ի նևր ին գործեր ու *!։։ 14* էյւրոպական բանակղող Հիւպատ ոultlrր ը Հէէյթունէք/ պէտ,բ չէ Հեռանան* մ ինչեւ ներկայ Համաձայն ադր ին տր ամ ադր ութիլ*!։ներ ուն անթ եր ի գործադրում ը։ ԵԱՆ Օ Թ *— 14ւ*դ յօ դ ո ւ ա ծ ի ն քւաւքաձայ(։։ Տայ պատդաւքաւոէ՚ն1յ1*բ պ ա հ ա ն ջ գ ր ի ն ն ա հ ւ if (յջ ա զ դ ա յի ն երսւշխսււււրուբե<ս(ւ(յ ս|այւ1'ա(ւի ւքյւ ա ր ձ ա քւս ս յր ո ւթ ի ւն բ ՝ Զ հ յթ ո ւհ ի նոր 1ՆIrd|iif|i(i ս|սւքւււ|Աւհւքահ քւաւքար, ընդդեւք աւքհհ ա հ ա կ հ կ ա |ի %Օսւքանե ա ն քս ւղ ա քա կ ա ն ե ւ q (ւՕուոՐսւկսւհ ի շ ի ա ւհ ո ւթ ի ւ ն ն ե ր ո ւ կուլւքհ:

192

հն չա կեա ն

15* Հաշաու.թեաՊէ ներկայ պայմ mil'llևրու դո րծ ադր ութ ԷլՊէը եր աշխ աւոր ուած է ւթէր պետութԷւնՊւեր ու դե սպաննհր ուն և Բ* *Նրան կողմ է կնրուած պայմ անադր ուխ

1*Ն'1*Հ. ԾՍԼ՚ՆՕԹՈԻԹհԻՆ.— Ներկա] պայմանագրին բպոր կետերուն եւ տրամադրութիւններուն գօրութիւնթ կթ տարածուին Զեյթուն քաղաքի եւ շրջակա] ՅՕի ifos ղիւղերուն վրայ, ասոնց մեջ եաշուևյով 10ի չափ թրքական ղիւղերն եւս: Սռյն Համաձայն ա գ իր ը կր ստորադրոէ-ի հրրկու֊սլոհ է ր՝ ն ե ր կայու.թ և ամբ է հրաչիյաւո րու֊թ համր վե I] պհտ// ւթ7րանր նհր կայա րյm.րյիջն/րր ու ? ւյԼ !թ IIւ֊հIfէ՝հև֊ րու. /ք_ !՛] // I ր ,ր կաոավար nւ J*1հաV/ ifիջևւ.1 Սակ ա յն եւրուզակաՊւ էղետ ո ւ թ է ւ նն եր ը ^ ,ր աղ ա,ը ակ ա Պէ և ն կատ ուէքևեր ուԼ y դ ր ժ ե ր ԷՊւ ԷրեՊէր

խ ոս տ ումը ե

ե ր ե սՊէէ էէայր

շահ ա դէտ ական թողուրէՊէ թ է'

համաձա յն ադ իր ը և թ է ՛ իր հ ն ր յ ա?/ձ ն աո ֊ո ւ թ էւՊ/Պէերը։ \թո ր է ն զ է յ թ ոլ-ն ց ի ն մ ր Պոսր թ ուրբէՊ » դ է մ

յա ն դէմաՊւ՝ մէշտ ւէառ պահելաէ է ր

սրտէՊւ

մ է ջ անկա —

խութեաՊէ երազը ? մէՊտջեւ որ 1915/- րնդՀ աՊաւր եղեււնը էր մագէլներլi պէաէ տար ածէր մ էնչև. է)Լ■ յ թ ու նի անաո-էկ բարձունքներ ը և էր ^սՎար է ղաւակները դէպէ անապաաներ ը ,ըչէր ։

՛ԲԱՆԻ ՄԸ ՆԿԱՏՈղՈՒԹ ԻՒՆՆԵՐ 1 • ]*Պւջպ է ս տեսա ն Ք Զ է յ թ ՚լ ն ի ասլոտամբութեաՊւ պատր աս աո ւ է} է ւ ?/ր սկսաւ տարէներ առաջ և ւէոէյա7/ակ ժամկէտէՊւ (1894)՝ սկսաւ 1895/*^ և- ւէերջարաւ 1896^^, որաէհետհւ Պ ւաէյաաե սուած Պ ւէւթ ակաՊէ 1ւ մարտակաՊէ սլաա֊ ր աստու թ ԷւՊւՊւեր ու գործը էյէստ դժուար սլայմտՊէներ ու տակ գլուխ եկաւ t 2- Զէյթ«^Է 1895Է ասլոտամբութ եաե սքր անՀարում ը կը ծագ է այն սլարագայէն ? որ ղ էհեալ 1ւ անզէն թուրմը 110-000^ դի-ք ար 'ih!)աՊէ մ ի այ հ 600 է րաջամ tuր տԷկՊէեր ։ 3- Զ է յ թ ո լ ն ,ո ի ն 1 ,ր ը տուԷՊէ 150 անձ է կորուստ ? էսկ թ ո*-ր^երըճ 25000/ 4 * Թր *լբՀ>երը ուՊւէէՊւ 1 3 կանոն աւոր թՊէգաՊէօ թՊէե ր ? որ կը գործէր յա ր ա տ ե ւօր էն ^ է ս կ հ ա յե ր ը ՝ 2 հատ ? ա ալ գր ա ւա ծ է ԷՊւ թ ո ւր ,ը զօր ան ո րէՊէ ։ 5* Վեց մեծ պետութ էւննե ր ու հ էւսլատոսնեբ ու մ էջամտութ էւՊէը եղաւ է նպաստ ԱուլթաՊւԷ^ որմ է ետը ՝ լ,րեըէ‘ե զէյ թուՊւրէն եր ու դատէ հետամտու֊ թէւՊւը ։ 6 • Զ է Jթ է' \199էն սկսած* 41 մեծ ու փո,ըր աւղստամբութ էւնՊէեր ու Կամեմատութ եամբ ? այս վերջինը հաՊւգ է սարաւ մեծտգոյնը^ որ պատէլ բե֊ րաւ նախ' էէէյթուՊւէ ,րա9եր uւՊւ ^ ասլա ' Հ՚՚Դ ակևան ղեկսսէարՊւեր ու լու ր ջ որսա֊ րաստութեաՊւ և մարդկայնական կերյուածյ)ԷՊտ [օր էն ակ' կԷՊ է և մաՊէուկ դեր է֊ Պէերու հաՊւգԷպ ւյրւյ րյ աուած էէեր աբերմուՊէէ ը ը} ։ 7- Զ է յ թ ու նի յա ջող ասլոտամ բութեաՊւ բա րերա ր աղդե ր ու թ էւՊւ ը ք՚Պ'ո ւ ր ֊ ,բէք*յ բ " է " ր բն ա կ ջ ո ւթ ե ա ն ւէրա յ։

8* Ա յս պ ա ն ծ ա ւՒ յ ա ղ թ աՊւակ է ղե կսոէա ր ո ւ թ ի ՛ ն ր կր ւղատ կաՊւ է Լքա զա ր — ր է կ ե անւլ կ ե դ ր ո ն ԷՊւ' հ ե տ ե ր ն է ն ուՊւեՊւա լաէ ԱուբէՊւ ք»է ր բ է ր ե ա ն ^ (ք՝ու բ է ն InաՊւազատ ? Պ ետ րոս Մ 111ը է մ ե ա ն 1ւ Հ մ ա յե ա կ հ յո ւշ պ ո ւլե ա ն ։

<1|ԱՏՄՈԻքԴԻՆ

193

Վ.ԱՆՒ ՃՆՋԱԿեԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԷՈՒԹՒՒՆԸ ՄՒՆՋեՒ 1897 Մ Ա ՐՏԻՐՈ Ս

ՍԱՐՈՒԽԱՆԵԱՆ ՎԱ ՆԻ

Մ ԷՋ

IJար nւիյա՛հեա՛հ տարի՚ււերէ ի վեր ողբացած էր' Համաըաղա,ըացի ? դպրոցի և. դաղափաբի ը՚հկեր' Լեւո նի {յ^արսեղ Հ)աը արևա՚հ) Հերոսակա՛ն մ աՀր* IFոյր ղուանի ifէ $ և. ուխտած էր Հետեւիլ ա՚հոր լուսապայծառ. Հետըհբու՛հ և. լուծել անոր անմ որւանալի ւէրէժը։ Մարտիրոս' 'Հարարաղի կհiդ.րոն' Հ^ուշի ըաղաըացի , ռուսական ռէա լական դպրոցի ուսանող էր։ Ան' 1892ին կը ներկա յան այ (իընեւի Հնչակեան կեդրոնը և կր մտ H Հնչակեան դրօշին տակ։ Ան' Պեդր ոկր աաի if ե,րե՚հադ իտական ք*արձր» դպրոց է՛հ in'llցած էր (եխհեւ։ Հա'/ / - 22 տարևկան՝ Մարտիրոս կուս ակցութ եէւէ՛հ կր իւ՚էւդրէ դինը ղրկել Վան։ Վառուած յեղափոիյական բուռն կրակովդ 1ւ մ ա՛հա֊ ւանդ դաբու ամենաբարձր դաղափարով — սոցիալիղմ ով _ ան յանցանը կը Համարէր ձեռնածալ ՚հոտիլ իբր ու֊ Բ Ա Ր Ս Ե Ղ . Ջ Ս Ք Ա ^ Ե Ա Ն uni'llող» մ ինչ անդին՝ Հայ տառապակոծ աշյսատաւոբու֊ ( Լ Ե հ Ո Ն ) թ իմհը կը Հեծէր բռն ու թ եա՛հ ճիրա՚հ՚հեր ուն տակ ։ Ան կը կարդար օրուան թեր թե բու՛հ ? թ է ինչպէս թուրը եա֊ թ աղան ի տակ թաւա լագլոր դետին կը թափի՚հ դլուխնե ր լւ այրեր ու 1ւ կի՚հեր ու ? ծերերու և. մանուկներու^ իս կ ին.ըը անտարբեր՝ սեԴւեակը ւիակու.ած ողբա֊ ձայ՚հ լուրերը կը կարդար if իայն ։ Որոշումը տրուած էր։ 1895^ Մ"»յիս խհ , Մարտիրոս՝ Լքսւրւոիկ մկրտը֊ ւելաթ բռնած էր Վանայ ճամ բա՛հ ։ Ան Հասած էր իր մ ուրազի՚հ։ Վան Հասած էր իբր Հ՚հչակեա՚հ 'llեր կա՛յ " , ց " 1- ց ի չ ։

* * * \89նին Վան կը ւղատրաստուէր չենթ ար կու իլ Աասու՛հի ճակատադր ի՚հ ։ Այս անդամ Աուլթանի՚հ միացած էր Ցարը ? ոբու՛հ աչը ի'հ փուշն էր տաճկաՀայը^ իր վերաղար թ ն ուif ի բուռն թափով։ Աուլթա՚հի Հրամա՚հուէ Պսլիս ? Տ[աալիղո՚հ^ կարին ^ Աեբաստիա ? Ակն ? էԱարբերդ ? Ոտդէշ ? էնկիւրի ? Եղես / " " , ԷվԻրԷկ, Արաբկիր ? քՒո,րաթ 1ւ ի ւէեր֊ £nj լՀաաղուրա կա՛հ ի ղ.աւա ռ՚հևր ր դարձա ծ էին արե ա՛հ ծով ։ կարդր Հասած էր Վան ,րաղաը ի'հ՝ (Հարի ե Համիաի աչը ի7/ իւրուած փուշ ին '։ Մայիս 1 1ի բաբե՛հ որ ոդոււք1ւեր ու փըուն իւօս,րի՚հ Հհտեւած էր մաՀ տա֊ ր ար/ ամ ր ։

2,ՆՉՍ.ԿԵէ).Ն

19 4

* * * Աչու ն էր ։ Վանայ շրջաններ էն կը Հասնէ էն տխուր լուրեր։ Վան' նը֊ մ in 'lt օրեր շատ է ր տեսեր ե լսեր ? բույր ահ reր i f էջ կային նտև բ ա^ ամար ֊ աէկ Աւետէսtrill'll է ք Ադրէոլտսհա*հէ ? Լ)տ1րու'հէ ք ք*աւլէշւյեու'հէ ? փահ ոսէ ? 7/» ր ուբ է կ հ անձն ուր ար' կաղդսւր էջ յ էշատակ*հեր ր 1880—1895^1 Վկաներէ Հնչակեա՛հներ ր ^ արifե'llակահներ ր ? ւլաշ7/ակրակin'll V/հր ր էրա֊ րու ետեւէ խում բեր կը մ տtj'hէէն Վան ? կանխարւլ էլելու ՀամարվերաՀաս ւէտանդր ։ 1896^ աշնան ? Վանէն մէկուկէս ժամ Հեռու դտնուող Ա)արուէւ ? fl uկէ~ բուկ ? թարման 1ւ կողպանբ ւլէւղեր ր կ1 ևնթ ար կուէ է‘հ բ ր աակա?/ ifայրուդ յար֊ ձակմ ա?/ ։ */■էւղաւյէ հեր ու րօ է)աբեր լուրերը կը Դաnհէէ ‘հ կուս ակրակա ն կևդ֊ ր րմհհեր ր։ Օր ւյերեկույ' յեղոււէոխ ակս/հ երեվ) կուս ակրակա7/ էււքբապետներ' Վարու֊ բեկ, Ս՚"ն„յի կարօն և ‘հր[՛էն էրե՝հր կտրէճ խումբերսւէ կր Հասնէն ւլէւղաւյէ հեր ու օդն ու֊ խ հm'h և բէւրտհրու ձեո յ։Էն կր էւլեն ալարը ? Uււլա'հ'հելա/ անոնրմէ մ է բան է տասն եակն եր ։ 1896 Հոկտեմբեր էն Սալմ աnաէ7/* Ներսէսէ 1ւ Նէկոլէ էւում բերը Վան կր մ տնեն Ոււստա Փանոսէ ուո ա 7/որ դու է)եաifբ ։ հ/ումբը երբ կր Հաս'հէ քքառ այ է դ աշար , _ էնդէչէ ւէոբրէկ բլուրներ ու ստորոտ ր — կր սլաշար ու է թուրբ կան սնաւոր զօր,բեր ով։ Հայ բ՛եջերը կր յւսղթեն /'- թ շնամէն կր կոր֊ սընրն է 80/, աւհ ւէ անձեր ? որոնր մ էջ մ է բա֊ նէ նշան աւոր բէւրտ աղաներ ; Հայերը կու տա7/ 3 ղո^*։ Հետեւեալ Օրը ? 11 բաջեր' Վաւէթ ? զէյ֊ թունւյէ՝ Հաճէն ?. Նէկօլ , Ներսէս , Որդուն ի]ե֊ չօ ? Ա• Օտեան և ըհկեր ները կը պաշարու էն ախ ոռ է մը մէջ, հ այ մարտէկ^ւերր խորտակե֊ Մ Ա Ր Տ Ի Կ լով ախ սուէ՝!! դռներ ր յանկարեակէէ բեր ած կր խուժեմ։ թ շնամէէն վրայ։ Երկու ցևղապետեր' Հ)նդէ և քՀաւէշ' դհաին կը տապալէն ։ Հետեւեալ օրր' խում բերը կը մտնեն Վան։ կառ ավ աը ու էքէւ 'հը տակալ է հ լուռ ակա^Ոստես է։ Ձմեռը ւ/րայ կբ Հասն է ^ Ոուլթո/հը Վան կը ղրկէ Աաաաէտտէն վրաշահ: Հայ կաղմակերպութ էւ^մհեր ը տենդ ագէն կը պատր աստուէ է*հ դ ալէբ դաժան օրերը դէմ ադրաւե լու Համար ? Հակառակ [< 1ուր բ կառ ավար ու թ եա'հ անտարբեր ձեւանալու ռազմավար ու թ եան ։ ({ունիս 2^1/ թ րք ական զօր բերը կր պաշարե*!! դաշնակցական §էր ոյե ՚հւյ ,էաղ•lb"I՛ տունը ? կը ձեր բակալե՝հ բ ոյ ը բ' ԷԼարուՀԷ Տէրոյհանը ե կէաբսորե< 1 ւ զէնբ Վանէն դուրս։ Հետեւեալ օրը? է[r[" Ղ°1՚քԷ kfflg,k Ր Ց "Ղ ֆէաայէնհր կը ձերբա֊

19 5

է|ԱՏւրՈԻԹհԻՆ

կալուին* քՒերլեմէզեան կարապետ (դաշնակցականի Աոլախհան Պօղո ս (՞ւհջակ֊ հան} յ Տ• Պ*պւթհւհան (արմենական} դ Որ ո?/է ը բանաէն Հանուե լով կր խ ողխ ող֊ ,ին և փոսր կր 'նետուի'ն։

Արմենական Աւետիսեանի ? հնջակեան աոյի միաբանած խումբեր ու ն չէֆեբբ լուրջ Անոնց ղեկավար ու թեա'հ տակ կազմ ու բեր յ բոլորն ալ զինուած 500 փամփուշտովդ

Մարտիկի և դաչ նակցական Պե֊ ժողովի կը է նստի*ն։ սլատր աստ կը ոալասեն 35 խում֊ ջախմախլըդ աղալի հրացաննե֊

ր՚՚՚ւ *■ ատրճանակներ ով ։ Ե բ ր կեդրոն կ*ընտրեն Աւետիսհանենց տունը։ կուրսը ^ալածա?/է ը 'հ ու բանտար կութ իմն ր ծայր աստիճա նՒ հասած էին, Գիրգերը որոշուած 1ւ ը'հդդիմութ իմւը սկսած էր։ Աոաջին իսկ զար — կին՝ հայերը յաղէժակա'հ դուրս ևրկան։ Թուր վէեր ու աչհէի'հ աո.ջեւ կանդնած հայ մ ար տիկ եր ու տար աղն է,, սեւ փափախդ հագին* արխալուխդ խմբաոլետ֊ ներու Գ1/սարկին' իսկ ղինու սր նևր ու իէեւ ի h ւէրայ կար ուա ծ էին կարմիր խաջեր ։ Հ7/ չ/// կեա‘հներ ոլ հ ար ուա ծ էր ՚Լ1 րս դիրքեր ձորակի վր ՛ " . / , 3 դիրք՛՛ը Նոր (Հրէ*!*ի հանդեպ* խմ բասլեա Հհ,ահէնի ղեկաւէար ութ lint'll տակ։ Այսուեղ էին V/ աէւ Վահէն դ զէյթունցէ։ Հ ա ճ ի ն դ Աա'հորսեանն եր , ^ ' " ' V իղե ա'll 'հեր դ Մ‘~>երի ան դ հաֆ թ վան ց է ։ //* ա ը ա ի ը ո J it և ԷՀ ա , լ ան դ կռուող֊ ըար Աշճե, ԳԷոՐԳ Տիդր 'հերը ։ թուր,բեր ու դբ ո~»ը դւրւրս կը շպբււոուիդ բաղւՀաթիլ. դի tnlj'hlrր գետի 'հ վւռու,ելով ։ ԷՀա,ըո>ր—Մարաիրս tit դուր ո՚ կոլ. դան դ իբ ,ըէն և ke յար,ճակի'հ թ շնա֊ ւէրայ դ մեծ կոր ուս ւհո ւղ աin2։\առելով in'llit'llց ։ մ էւի‘հ Արարուզի դիր,բեր ու մ արաիկներ ն ալ ke յաղթա'հակհ'1ւ ։ finլոր դ իր֊ ,րերը ամուր կը կենային դ ա< նէԺիւ զոհեր խ լելով թուրմեր էն ։ Վանուհիները փողոցէ փողոց / //յ/ ' կ*h/*գ էին ե- կր էսր ախ ու սէի'հ կոուող ներ ը։ 'Լարադայ էէանէ ը ի ‘էանՒէւ ՚1.արդասլետը ձի 'նստած* մ իամ աօր է'հ կը փորձէ փողոցէ'հ անցն իլ և երթ ալ թրվլական պաշտօնատսւն* յարձակումը դադրե ցնե լ տալու խաբկանըէն տար ուած ։ Անօրէն թ ուր քըի գնդակը վար կը դլորէ զայնդ որ ու դիակը կը յօշոտուի վայրագ խուժան ի*!։ կողմ է ։ Ա ա ա տ է տ տ ի*ն ի 1ւ Հհ111,ր Ը Ը ի կ ա տ ա գ Ւ ո ւ ժ ե ր ը րուցի նի

դիր^եր ուն

ըիւրտ

ւէրա յ դ բ ա յց

աշ ի ր ա ւ ղ ե տ 'հ ե ր ո ւ

ի զուր։

թ ուրը

դ ա ր ձ ե ա լ կը գրոհեմ։

բա նա կի

օ գ հ ո ւ էժ Inti'll կ ը

Ա րա ֊ հա ս֊

խ ո ւժ ա 'հ ը ։

Անգլիական հիւպատոս՝ ///_իլիամը ? ամ եր իկեա'հ միսիրմհար' քհէյնոլտը եռանդուն կերպով մ իջամտութ իմն կ*ընեն։ Ա,նդ լի ակա'll դրօշի տակ կխաղաս֊ տա'նէւ'հ ւիողոց մնացած վերապրալներ ը։ *Լե ր ջ * ո պ է ս բ ա ն ա կ ց ո ւ թ ի ւ'հ 'հ ե ր ը կ ը ս կ ս ի ն հա յ ե ր ո ւ

1ւ

թ ուր ը ե ր ու

մի ֊

ջեւ ։ Հ ա յե ր ու կ ո ղ մ է Ա ռ ա ջ ն ո ր դ կ ո ղ մ է ՝ Նա ղը/ք ո լէ կ ը

Մ ի ր գ ա Հ ի ւս է յն

, փ ր ա ն ս ա ք)ի

խան դ

ռուսա ց

ա ն ղ լ ի ա կա ?/ հ ի ւ պ ա տ ո ս * I) ւ ի լ ի ա մ

ք^ա գրեւա նդեա ն Փիէ ռ

Վա րդապ ետը դ թ ուր ը ե րու

տր Ֆ րա նսիս դ

հիւպ ա տ ոս ի

պարսից

թա րգմա ն*

կ*

հիւպ ա տ ոս*

Q է Lի ն կ ի ր ե ա ն

? ա մ ե ր ի կ ե ա 'ե բ ժ ի շ կ * ք հ է յ ն ո ւ տ ? հա յ

յե ղ ա ֊

1&6

Հ^ՉԱԿԵԱՆ

փոխական՚նհր էն' Աւետիսեան ? Լքար տիկ 1ւ Պետօն' բառասուն թի կնապաՀ ղինու որ նհրով ։ քժուրբ կառավար ութե ան առաջարկն էր•— cclOO զին ուոր ֆէտայի՚ներու անձ նատուութ իւն ը զէնբհրով միասինդ Հակառակ պարագային? թ 'նգան օթ՚ներ ով կը զանգեն տունևրը))։ Անգլիական* Հիւպատոսը սարկօրէն կը Համակերպիդ բայցպարսկակա՚նը կը շարունակէ պաշտպանել Հայերը։ Այս բանակցութեա՚ն ց արգիւնբը է^ըէէայ (Cերեսուն ֆէտայի^էերու անձ֊ հւատուութ իւ*հը ^ որ ոն ցմ է 15 օտարաՀպատակնհր ը գե սպանն եր ու միջ՚նորգու֊ թե ամ բ երկրէն գուրս պիտի աբս որ ու էին ? իսկ 15 տեղացիներ ուն Համար' սու լթ ա՚նակա՚ն հեր if m'll գիր սլիաի գար։ Միւս կողմ է' 30 բիւրտ յարձակուող գլխ աւորն եր ու ձերբակալում և աբս ոը ում)) ։ Վեր$_ապէսդ երեբ կուս ակցու իՀեանը ղեկավարները նկատելաէ ժողս֊ ւքուրգի բաշած տանջանքները? անգլիական» Հիւոլատոոին յա յտնե ցին թ է' ((/*րհեր կռուող ընկերներովդ գուրս կու դան Վանէն ? թ'"Լ կառավա֊ րութիւնը ձեռյյ բ աչէ ա՛նմեղ ժողովուրդը կոտորելէ։ Աե՛նբ լեռը կ' տպաստա֊ նին բ ^ [^ող ղայ մեզ Հետ կռուին)։ Էքրե բ իյումլտեր՛ն ալ կամ աց-կամաց կը բաշուի՚ն Վարագայ սարը։ Ամհ֊ րիկացի միսիոնար Տրժ՚բըլր Հայ թշ ուառներ ու օգ՛նած ըլլալու ամբաստա՚նու֊ թեամբ' Վանէն կը Հեռացոլի կառավար ու թ հա՛ն որոշումով։ {Հունիս Տի Կարմիր Օաթսւթ °րը խումբերու վերքի՛» մասը բաշուած էր բաղաբէն ։ Էքրեբ կուսակցական սլետերը ժողովի մ էջ շե՛ն կր՛նար միաս՛նակա՛ն ո֊ րոշում աալ ա՚նղէ՚ն'llհր ու մ ասին ? որ ոն բ եւս կ՝ ուզէ ին ղինուածներ ու Հետ Պարսկաստան ապաստա՛նիլ։ Լքարտիկ 1ւ ՊետՕ՚ն դէմ էի՛ն անզէններու ը՛նկերակցութեա՚ն ? ի"է Ալե֊ աիսեա՚ն կողմնակից ։ Աւետիսհան 200 ղի 'նուած 1ւ 600 անզէններու Հետ ? (Հունիս \0ի՚ն կ*ու֊ ղեւորուիԴւ Պարսկաստան ? հ/օշաբ— Պաշկալա Դ^ՈէԼ՝) Աղբակի դաշտ ը ։ քցումբը' երբ կը Հաս՛նի կ՝իւզա լ-Մար ա' կը պաշարուի Հաղարաւոր ,րիլրտ զինևալ ուժեր ու կողմէ։ Ա՚նՀաւասար կռիւի մ է^ ' վերջապէս կը կէ։տորուի՚ն բոլորը։ Հրաշբով կ*ազատի՛ն երեբ Հոգի. մ էկը՝ կար ասլեւո Ա'ան ուկեա ն' կր Հաս՛նի թալը իդ ։ Աւետիսեա՚նի մարմ ի՚նը իր ը՛նկեր ՚ներու՚ն Հետ կը թ աղու ի բլր ակի մ ը վրայ, Աղբաէի դաշտի Հեր ոսական կռուի մ էջ Աւետի սևա՛նի Հետ կ' իյնան *իրի֊ գսր Աւետիսեա՚նդ Ա• Ախիկեան դ էյ, ք^ամբակբ իջհ ան դ Ա. (Հտեան ? կուլ-Օղլի եղբայր՛ներ դ Աանոյեան կարօ^ ՇաՀէն ? Աեւ-Լաճ? “fin^mpր? Ա՝Հեր ի Տիգրան y Հագթվ ան!)ի Զաբա ր և Ա՝ար տիր ոս (Հէյ թ ու՚նցեան ? մօտ 140 նաՀատակ՚ներով։ Մինջ ,Այս ղ^է^^բերը տեղի կ՛ու՛նե՛նայի՛ն (ք•իւզալ 7•արա և Աղբակի գաշ֊ տի՚ն մ էջ ^ Մարտիկ* 80 զինուորներ ով ? Պետօն' 25 Հևտեւոր գներով տակալի՛ն կը մնային Վարագայ լեռնհրու՚ն ւ/ ^ ? սլաշտպան ութ եա՚ն տակ ւգաՀելով բա֊ ղաբացի ե գիւղացի Հարիւրաւոր ւիաիւստim iկա՛հ՛ներ ? որ ո՚նբ Աւհտիսեա՚նի խում բէ՚ն մ աղասլուր ծ եկա» էին, Վերջապէս (Հուլիս \նէն ^ Մարտիկ՝ 80 զինուոր ներով ? Պետօ՚ն' 15 ըն֊

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

197

կ ե ր ն ե ր ո վ կ*ուղղուքւն դ է պ ի Պ ա ր սկա ստ ա ն դ Ա ղբա կ-Ա ա ր ա յ մ ի ջ ի ն ճա ն ա պ ա ր ֊• W - Ւս կ 200 IUն զ է ն ն հ ր , Տէլ’ " յ ե ա ն Տ ի գ ր ա ն ի և զ է նվ)եր կ ր որԼ հ ն չ ա կ ե ա ն ն և ֊ ր ո ւ հետ կը ։քե ր ա գ ա ռ ն ա ն Վ ա ն ։ քէ)սւմբը ասորի ուղևցոյց Ս ի մ ո՚նի աււաջ ն որ գո ւ թ Հր ամբ անէԼաանգ կը հաս՛նի Աալաքսանայ դ էւէ1Ըյ Փարահիսար լեր ան մ օա 'է*ազի V*ա՚Լ տեղը ? ուր կ1 ուզէ հանգիստ ընել, ք ՝Ւ ր տերը յան կարծ կը նկատեն ,րնացող քսում բր • կը կրակ/էն և կը սկսի անհաւասար կռիւը։ Ա յղ կրւիւէն ազատուած ասորի աււաջնոր դ ր ճահիճներ ու մ Հ ^ ifItաԷոif շունչ կ*առն էր ծակ եղկդ ոif մը։ Ան Պարսկաստան հասնհլսփ կը գուժէ Ա'ար֊ տիկի հերոսական մա հը' հետն ուէէե՚նալաք ուսուցիչ 3tiլակ ? ղի՚նու որ ՚ներ ' Տրդատ ^ Տիգրանի Վահէ ? Վարդան ? Լեւոն ? Սզնեցի Վանիկ ու Մուրատ y դաշնակցական! Պետօն և մ էկ հոգեւորական։ ՀԼոհուաեն եր ու ընդհանուր թիւն է 900 անձ։ ՓԱՐԱՄԱԶԻ ԳՈՐԾՈՒՆԷՍՒԹԻՒՆԸ

I) ա ս ո ւ ն ի 1894^ ե. Վ ա ն ի 1896^ շ ա ր ժ ո ւ մ ն ե ր ը ցուցած է ի ն ւքո ւր դ ը դ ո ր հ ա կ ա ռ ա կ թ ո ւ ր ,ր բ ռ ն ա տ ի ր ա կ ա ն ճ ն շ ո ւ մ ն ե ր ո ւ ն ^ ի ր լի ե ւ ս կ ը բ ո ր բ ո էը է ր յե ղ ա փ ո քս ա կ ա ն ո դ ի ն ։

Հա յ ժ ո ղ ս — մ է ջ ա ւե ֊

Հայը չէր կր ‘նար հան դո ւրժե լ բարբարոս թուրյըի՚ն գործած զուլում1ւե~ ր ու՛!։ ։ Թուրմը կառաէէարութ իւն ը Մր/լ-շի ե. Վա՛նի գիլզեր ր աւերելէ յետոյ' Վա-֊ նի հայու թ իմն ը կոտորելու ծրագիրը իր ակա*!!ացնելու ազդանշան ը կու տ։սր' 1896 Հ ոկտեմբեր ին ։ Շրջակայ հայ գիւղերու կոտորա ծի լուրերը արդէն արա— գօըէն տարածուած էիhi ամ էն կողմ ։ Պարսկաստա՛նի հայութ իւն ը ^ յաակասլէո յեզափոքսականն եր ր' հնչակեան և դաշ՛նակցւսկա՛ն ^ հաւզճ/րւզաք քսումբեր կր կազմ էին ? օր առաջ հասցնելու զա֊ նոնր Եր կիր ? ղևկաւքարելու համար ժողաքուրդի՛ն ինյյ նաււլաշաւզանու թ իւնը է Փ ար ամազ , բու՛ն ա՛նու՛ն ա ք II ատթ էսս \)արգիսեանդ բն իկ *իողթան գա— ւառ /. Մեղը ի դ-իւ-ղէն էր, Ա մ Ւած՛նի Փէորգևա՚ն ճեմարանի մէջ ա՚ն կը մկրտսւէր հնչակեա՚ն և. Կ"է գա սար ա՚նէ՛ն դուրս գա լաք կը էէետսւէր յևզափոքսակա՛ն աշքսարհը^ կը թ րծ սւէր Աասլահ *}՝իւ լհm'llի շու՚նչի՛!! տակ ։ փար ամաղ այդ Օրերուն ցայտու՛ն գեր կը կատարէ հայ-թ աթ ար ական կռիւներ ու ընթ ացվ)ին։ Ան Ասսզահի միջոց աք կը հաստատու ի ՏՀահուկ դ/1լր1Ըյ իբր ուսսւցիչ-վէարսղիչ։ փարամաղ աւզա կը ղրկուի Պարսկասաանի Ա,tտաբի լ է ըազավւը (Վ լաս։զի զ ծաքու արևւմ տեան ափհր ու՚ն մքքտերը) իբր ուսուցիչ ? ակ՛նառու հնչակեան մտաւորաւլա՚ն Լեւոն Հքահբազեա՚նի ձեռվչին տակ։ Հոն եւս կը կազմուի մաս — նաճիւղ մը։ Փ Ա ՐԱ Մ Ա Զ Ս Ա ԼՄ Ա Ս ՏԻ Մ ԷՋ

(CՇանթ՛)՝) քսումբի մէկ մասը կաքկաս ւքհրադառ՚նալէ ևւով) ? Աալմ աստ կը մեայ Յսրսկ Աարկաւագը և. 40 ի £ափ ՛նոր մարտիկ՛ներ։ Փար ամազ ամ իս նևը Սալմաստ մնալաք էէ յառւսջգ իմ ու թ եան կ*ե՛ն-

198

Ն ջ ա կ ս Ան

թարկէ հնշակհան շբ ջանակ,ը։ Ան կր հաստատէ մնայուն զjilt ուոր ակա'հ էէար^ /// կա?/ մար մ էյհ մը։

Հակառակ այգ կար դա պահու թ եան ? քըան ի մը կոշտ մշեցիներ^ որ ոնվ) ֆարամազէն առաջ պատժուած կէւն (Հոլակ Աարկաւագի կողմ է ? ւէրէժէս հգ ր ա կաէ հ ոգ իուէ մ ոէհդ.*!։ած գՒԺր ահը պար ահսif կը էսեղգ են է)ար կաւագը ։ Փարամաղ' սաստիկ զայրացած' արժանի պատիժը կու տայ ոճրագործ

ներ//ւ*հ ։ Փ ԱՐԱՄԱԶ ՎԱՆ Կ՛ԱՆՑՆԻ Վ ա ն ի մ ա ս ն ա ճ ի ւ ղ ը ի ր ն ա մ ա կ 'llե ր ո ւէ ա ն ը ն դ դ ա տ կը պ ա հ ա ն ջ է ր շտ ա պ ե ց ն ե լ Վ ա ն ի էԷոոզօր Ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ը ։ Ա ն հ ր ա ժ ե շտ ն ի ւ թ ա կ ա ն մ ի ջ ո ց ն ե ր ո ւ ււլակասը սակայն/' էէլիյաւոր ա րգե լ ր ն է ր Փար ամ աղ ի ա ‘հ ց ն ե լո ւ '// ։ Այո ան/լամ եւ ս օ դ/հուէժեան կր հասնի Փայա ջուկի մեր ան ձնու էր ըն կեր Ն՚ողար Վուկասեանը ? այ ղ֊ ?/ ւղատակին յաս/կաց*հելոէէ 5 0 0 0 ղրան ^ որ այն tuii/lrh/ուսմհ համար ի/ոշոր գումար մ ըԱ էր։

Վ/րրջ ա պ է ս ? 1897ի ա մ ա ռ ը ? Փա ր ա մ ա զ Ա ա ր ա յ ի ւէր տ յ ո ւէ կ *ա ն ց ն էյ Վ ա ն ։

40 ա ն ձ է

բա ղկա ցա ծ

խ ո ւմ բ ո վ

Զէ1 նվ* Աալմաստիմէջ ւէւ//էսար ի*1ւող *է։եր կայա ցու ցիջը գաբձաւ Հայկ (եէ— լէկեան (Արշալոյս fju/ժակեան^' ծայր աստէւճա*յւ եռ անգսւն երիտասարգ մը։

Փ ա րում ա ղ ' վ>ան ի մ ը ւէւով/ր կ ռ էււ *հե ր է ե տ յյ' կ ը հասուի Վ ա ն ։ Լքա սնա — ճ ի ս ղ ի վ ա ր շ ո ւ թ ի ւ հ ը էս ո ւմ ր ի մ էջ ե ղ ա ծ տ եղա յ Ի մ ա ր տ ի կ րհ ե ր ը — Վ ա նեցի Ա [,շա կր , ա ւա նւքի Աւ օ ն ; Ա հ լ Հ ո ն ը Լ Ա զ ա տ ()ստանի!լ^ և. շա տ ո ւ ր ի շ ն ե ր —կ ը ղըր~ կ ո ւ ի^։ մ օ տ ա կ ա յ գ ի լզ ե ր ր ^ է111է մ ի ւ ս անդաւէէ/եր ը Ա ւ ո յի է ս մ բ ա պ և տ ո ւթ ե ա մ բ ղ է Ն ր ե ր ո ւ մ է կ մ ա ս ը ձ գ ե լ ս ւէ Վ ա ն ? կ* ա ն ց ն ի*է/ Ա /ս լմ ա ս տ ։ Այդ Օրեր ուն էժr/ւր ։ր կառա*էար ու թ եin'll լրտեսական/ ցան ցը երկարած Հր, ման/սւանգ գաւսւճա^ւ հայեր ու?/ շնորհիւ։

ԿՈւ ս ա կ ց ա կա ն օ ր է ն կ ա զ մ ա կե բ պ //ւա ծ էժ ա ղ ե ր ը ու^ւեց/ւ/ե է ը ը մ ա տ ն ի ջ ' էԼա զգէն ի զ ի հ ա ւո ր ն ե ր է^է Հ ա յկ ձ ո ր ե ց ի Ակուրատը^ ո ր ո ւ ն ։էա ւՒ ն խ ո ս տ ա ց ա ծ է ր ո ս տ ի կ ա րն ա կ ա րհ պ ա շ տ օ ն տ ա լ։ Այն ԷԺաղեը ը' ուր կ ը գտն ուէ ի*հ Փ ար ամուղէւ՚ե էսումբերը' կր պաշարուիէ 1ւ։ կ ը սլայԷԺ ի ն հր ա ց ա ?/?/ե ր ը (ւ ծ ա յր կ ո ւ տ ա յ ը ն գ հ ա ր ո ւ մ ը ։ Ո ա էս ո ւ մ ը սա կա յն։ ե ր կ ա ր չ ի տ ե ւ ե ր ։ Ո 'ո ւ ր ր ղ օ ր ^ ը կ ը մտ*1ւէ էժա ղերէն նև ր ս Լւ կ ը ձ ե ր բ ա կ ա լէ Փա ր ա մ ա զ ը և ի ր ը ն կ ե ր ն ե ր ը t Ա միս*հեր կ* ա ն ց ն է ր և ս ա կ ա յն ա պա րոշ կ ը մ ն ա ր բ ա հ տ ա ր կե ա լհ ե ր //ւ ն ճա կա տ ա ղիրը։ Նս1խ կը սկսի սարսափազդու տանջահ/յըհեր ը ? մ անաւանգ գանակոծ ուPH-r ա^էո^էցմէ էսոստitւէան ու ԷԺէււ հներ փրցգնելու համար։ Փաբամաղի և. իրեն hեր ու V/ տբ ուած ահաւոր տանջան յյն եր ուն արձագանգը մերթ բան տէյն շորս սլատեր էն դուրս գալուէ հայ բնակչութ իւ ն ը կ ը սար սռաg*!։Էր ։

Հ ն չ ա կ և ա ն տ ե ղ ա ց ի ղե կա յէա ր*հ ե ր ը ա զ դ ե ց ի կ ա ն ձ ն ա ւո ր ո ւ թ ե ա ն ց մ ի ջ ո ց ո վ կ ր յա ջ ո ղ ի ն 1898 Օ գ ո ս տ ո ս ի ն ն շ ա ն ա կ ե լ տ ա լ դա տ ա /էա ր ո ւ թ եա^է օ ր ը ։ հ ա տ ա ր ա ն ի ն մ էջ / ս յն ^ ա ն էս էյտ է ր հետա վ»ր յշ ի բ ն ե ր ու բ ա զ մ ո ւ թ ի ւ ն ը ^ ո ր ղ օբ վ /ն ո ւ Ո ս տ ի կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ը հ ա ղ ի ւ կ ա ր ո ղ է ի ն կ ա ր գ ը պ ա հ պ ա ն ե լ։ Ա*եղագր հաէհերը' շրջապատ ուած

սուի^հաւոր ոստիկս/հ'հեր ով' կը սպա—

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

199

սէին գաՀլիճիհւ մէջ։ Օոլորիհտ Հետաբրբիր նայուած բներ ը կեգրոնալլա ծ էին երիտասարդի մր վր այ ? որ գլուխր ՛էհր բռնածդ երկար գանգուր մազերը գրեթէ մ ինջեւ ուսեր ուն Հասած' կանգն ած էր անխռուԼ ու մերթ ր նգ մերթ Հայեարբը կը սեւհո-էր ն էրր կահ։եր ուն ? առահէրլ աղդուելու և արՀամար Հելորէ բոլոր սուիհէաւոր ոսաիկաննևր ր ? որոնբ իր ջորս կողմը կը կեհէայիհ։ կազմ ու որոտրաստ ։ Ահ։' Փ/էյրամաղն էր։ Խ՚քըւսպևտ Մելվ>ոն Ա*ահ։ուկեահւի ? Փար ամաղի և րլի?/ու որ հ։հր ու ւղաՀան ջին ընդ առաջելայ' կառավար ու թ իւն ր գատը կը տեսնէ օտար գեսպաններու ներկա յ ու թե ահ։ ։ Փարամաղ' բազմ ամ արգ ուհէկ՚նգ իր ‘ներ ու h eեր կայ ու.թ եահ։ կը խ ոսաոՎ///— ‘ •Ի Ի ր Հնջակեան կա սակրլու թ եան սլատկահ/ելու Դ/// ‘ն գ ամ ահ։ ր ը ը ? այգ Հողիհ։ ւԼրայ կերած կը լուսաբան է ծրագրին դասակարգային բնոյթը? գ իւղարին հ֊ ր ու և արՀե ստաւ սր նևր ու թչուառութեան պատճառը? կը մ եր կարլհ։է բռնապե֊ տութհան կործ ա?/ար ար բաղա բա կանութ իւհ։ը և. կ*արդարարլնէ Հայ յեղափո — խակահ/հէերու ւղաՀա‘ն ‘ներ ր ? որ ոհ։բ կը վերաբերին։ Pէ' Հայուն? խ է' թ րհւր֊ յչին 1ւ թ է' ,բիւր աի‘ն I I]ը ։իասաէ թէ՝ սլետութհահ։ ւղաշտօնեա*!։երուն կեղե— • բուրքնելՀհ ե"it բուհւ գր գ իՀր յեղափոխ ակահ։ պոռ թ կու։/հեր nւն ։ Ան կ՛ ըս է •

«Պր, Նախագահ, ij 1ււ*ջ|ifi չորս տարուան ընթացքին կոտորուած են շուրջ 175 հազարեն աւև||ւ նայեր, կողոպտուած են 80 հազարեն սււեյ|ւ յւնտանիքներ, կրակի տրուած են 250 գիւղեր: Ասոնք բոլորը եղած են 11ու|թանին կողւքե նշանակոլած երեք բարձր պսւշտօնևանևրու կուլւքե, որոնց անուններն են' 1)աատետտ|ւն, Ջեքի եւ քաւհրի փաշաներ: Վանի բարձրաստիճան պաշտօնևայ Վայիպ փաշա նախ հարուստ հայերեն ifos 200 ընտանիքներ իր տունը կյւ կանչեր եւ ինչքերը (յրաւևյե ետք կյւ սսյաններ զանոնք; Արհեշի ւ['եջ 450 նայի եկ եւլեւլ իի ւքեջ ոչխարի պես ւքորըեցին: Այհաւազի ւքիւտիրյւ G00 անձ կենդանի բաւլեյ տուալ նորի ւքբ ւքեջ: Արձակի ւքեջ 450 անձ եկեղեցի լեցնե|ա| կոտորել տուաւ:» Ապա ն իւ ի!ր վաիյհլով Փաըաւքաղ կը շաը ուն ակէ •

«Աննխքն qրպարտութիւն ե, երբ կը ւքեդադրուինք որպես հայկական թադաւորուբիւն վերանաստատեյ ուզողներ: Մեր ցանկութիւնն ե ինքնավար Հայաստան ւքբ, սոցիալիստական վաւ՚չակարղով, ուր աւքեն ազգե թնակիչներբ վայե|են աղատ ապ րելու իրաւունք, ապրին եղբայրաբար, զերծ քաղաքական ու տնտեսական ննշոււքներե»: ‘Նախադասը շատ կ}աղդու.ի Փարամա ղի ի։ օս,ըհը է՛հ և շս տ,/ը ադըևը ա֊ ‘հԱը և jliifրաււյհIII (Jhլ,ը"նի մ աՀաէէճիռը։ Փարամ աղ հոսխ կը բահ։տար կու ի թ ուր բ եր ու բանտը և սալա կը ւիոխա֊ գըրուի ռուսական Հիւսլաաոսար ահ։ը՝ որսլէս ռո ւ սաՀրղատակ ։ քէաաmtjար ու էքիւհէը աեղի ու նԱ;,ած է 1897 Նոյեմբեր 1Տին և. տհւած է մ ի?/չ եւ 1898 Փեարուարի վերները։ 1 Լճիռը արուած է Օգոստոս մէկիհ։։ /•անաի՚ն մէջ կը մեռ նին ւէանեւլի Աւտօ քհագէոսեան և քհագէոս Մի֊ նասեահւ յ որ ո նէ ը 50 տար ու ահ։ գա տսալարս։ուած էին, Միւսները% նուտզագոյն 22 տարուան։ Ա*աՀավճիռւ ը սլիտի գործադրուէր (}աուսիոյ մէջ։ փա ր ամ աղ թրրւրբ ժահէտարւքներու Հետ հրախ կը տսէրուի ^\այաղիտ և ապա /*դաիր ? ուր կը յանձնուի ռուսերուն։ (հուսերը ղիհ։,ը կը բահ։տարկեհէ rfի ‘նչ1րւ 1900 ապա ազատ կ*արձակեն։

200

ՀՆՉ11ԿԵԱՆ

ՊՍւՐՍԿԱՍՏԱՆՒ ՃՆՋԱԿեԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԷՈՒԹհՒՆԸ ՄՒՆՋԵՒ 1896 Պարսկաստանէ Ատրսլատակա^! նահանգը^ էր աշխարհագրական! գէրքէն րեր ումո ւէ հոկայ գեր խաղգած է ^այ ազատագր ական սլայ ք ար է'll if ^ / Ըլլա֊ լս*է սահմ ահւակէր ? ifէկ կոզմէ՝ *Լասսլuւր ակmնէ հ ? մ էւս կողմէ%կոյկաս էն։ թ՝աւրէզ? [Jալմաստ և 1 ,1Jէ կեգ ր ս*նակա^ւ ւէայրհրը հան գէ սալյած են 4այ կա֊ մ աւո ր ա1լա՝ե խում բեր ու. կազմ ութհան կեգրոն*1ւհր ? էնջպէս՝ Գ^ՊՒ ^[*կէք1 զէնք ու ռազմանէս.թ ւէոխ ագր ու թ ևան համար ա^ւփոխար էնե լէ կամուրջներ ։ Աշխարհագրական և տեղագրակա^! այս սլայմ աC [l“hեր ու ‘ն կ*աւե լ"նար նաև սլարսէկ կաււաւէար ութ ե/#/?/ թոյլատու ւէերաբե՛լրումը նման աշխատանքն եր ու հա^նգէւզ^ որ կարելէ էր բալյատրել քան է մ ը ւզատճառնևր "■ ւ{յաէյ՝ Պարսկաստան այգ շրջան էն կնսպրէր կատարևալ ան էշխանական վէճակ մը։ Այս կամ այն նահանգապետը ինքնիշխան կը սեպէր էնքզինք և ջէբ ենթ արկուեր կեգ ր ոնական էշխ անու թ եոմն • ատոր կ}աւելնար նաև քՒլր տ գեւլախում բեր ու անւԼեր ջանալէ ասսլատակութ էլէ ն*ներ ը ? որ ւմնք յաճախ Թուր֊ ,ըԷայԷն էլ’ ար շաւ էէ // ւլէսլէ սլարսկական հողը և թալէտելուէ անէ գ էւղեր ր ? կրկէր Ա կը ք աշուէէ ն Թու ր ք էա ։ Ասոնլլմէ զատ կար նաև գարաւոր թ շնամու֊ թ եա հա րգը։ ]*նջպէս յայտնէ է^ թ ուր ք-պա ր սկական պատերազմները չու^ւ|| երկու գար տեւած են ? գլխաւորաբար Հայաստան է հողերու գրաւման համար։ Այգ երկարատեւ սլատերադմներ ը լյարդւ թողած են թ շ?/ամական զգացումներ ւղարսէկ ժողուէուր դի ‘քէջ, որ nC hգ կ՚աւելնայ ‘հաև կր օնական ? գաւանակււմն հարգ մը եւս ։ Թուրքերը սէւ^մւէ գաւան ութ եան կը պատկանի*!!^ էսկ պար֊ սէկները' ձէէէ}* U.J” երկու հակամարտ հատուածները էրարու գէմ կը պահեն թ շնաif ական զգացումներ և բազմաթէլ անգամներ պատմ ութ հան մ էջ էրարու դկմ զէնյ, հանած են, Այս պայմ աններ ու մէջ պարսկական հողին tl_(l t t / J J մարտ էկ^ւերու ղէնու էլը և մարզուէլը ո՚շ մ էայն անգա^ւկալէ չէէ‘հ ‘հկատուեր էշխ անու֊ թ եա// գ կոզմէ ^ տրուած Ըէէ1 1 1էուէ 1 1 Լ1 անոնք ուղղուած էէ էԼ1ենգ գարաւոր մէկ թշնամէէն գէմ ^ աJէ անուղղակէ կերպուէ յաճախ կը քաջալերուէին ալ։ ԱյԳ է պատճառը ? որ Թուրք էոյ սահմս/նակէգ Աալմաստ գաւառ ը ? որ շատ բարեկեգէկ և ՛ած հայութէմն ոմնէր ^ կը գառնայ հայ յեղափոխակա^! գոր֊ ծէջ^ներու կևգրn‘llատեղէ ։ Հնշակեւււ h-անսսլաո. արխ ի-էն օգտուե լաթ ստորեւ կու տանք համառօ— տակէ պատմութ էւ նը այգ շր ջա‘ն է գործ ուն էութ ևան ։

Հ ր“ չ ակեա ն առաջ էն կաղմակերպութեան հիմքը գրուեր է 1891-2 թ ը ֊ ւէ^! ։ Ակզբ^/ական շւ,ջանին, որսլէս կաւլմ ակեը սլէջ֊ ւէր ոփականտէստ7/եր Թս*ւ֊ ւ՚իղէն եկած են Ա» Աովս էսեան , (ձակոբ Ա'եղաւ որեան ? Մալէնգեան ? Ղ% ա֊ զար Գօլուխանեան ? Մէքայէ լեան ^ Աաքօ ? Լազօ ? 9* ♦ Qէէէնկէրեան ? Հ» Ար֊ զումանհանգ հետագայէ*նճ Փ///ր տմաւլ , Ասօ? Ա'ւսր օ և ուր էշ ներ ։ Այդ թուականներ ուն' Ատր պւստականէ թեմակալ Առ աջնոր գ ն էր Ատե֊ փան Աոս l/պս* Ախէթարեան ? շատ լուսամէտ և ազատախոհ կղերական մ ը ? որ

Պ11ՏՄՈԻԹԻԻՆ

201

ւսմէն կերպով զօրավիդ կը կհնայ Լիհղաւորեանի նախնական ձեո֊նարկնհրուն ։ Ան' նոյ*նիսկ կը խոստանա յ օմաԿւդակել կուսակցութ հան ? եթ է այս վերջինը զինուած խումբեր կազմելու ձեռնարկէ' թ'ուը ,ըիա մտցնելու Համար։ Այդ թ ուականներ ուն է որ քՒաւրիզ կր Հասուի ուրիշ կորաք ի 1 է,1[’^Ւն մը' Աաֆայէլ էքովս իսևան ? որ Հոն կը ւք/յայ և կր դոր ծէ մ իհւչեւ իր կեանէ ըիէ 1 ւ վերջին օրերը։ քէաֆայէլ^ որ անձամբ չրր— ջած էր ամ բոզք ՏաճկաՀայաստանը և ակա*հաաես եղած էր Հայութեան //////ր/ա Itելի կ1րա'հքրի ծանր պայմ աններ ուն ? ինչոլէս նաև մօտէ*հ դործակցած էր կ»ում 1 իաբու ի ցոյ ւյի աշխաաան ր1։եր ուն ? կարճ ատե'Աուան մ էջ մեծ ժողաէրդ.ակա‘11ու [< Jիւ*հ ձեէՆվ* կր բերէ։ Մեղաւ որ եա՛հ և //*աֆայէ է? կեդրոնի Հետ Համախոր Հուրդ ? ծրադիր մր կր մշակեն' Տաճ֊ կաՀայասաան ղի^ւեալ խումբեր ղրկել' դլանի մ ը ճակաin'llհր է7/ միաժամանակ? թրըակա ն իչ֊ խա*հութ իւ*1էներր շփոթ ու է!հան մ'ատնելու Կամար։ Համաձայ*!։ այդ ծրադրխհ ^ կարեւոր խու/քբ մ ր պիտի կազմուէր Ս,ար սլա-* աական ի մ է $? Աալմաստի ifր-' բայով Թուրքիա մտնելու* ու րիշ խումբ մ ը պիտի կազմ ուէր Երեւանի մէջ^ Հոնկէ Ալէբսանդըրասլոլ —կ ա ր ս—Աարրղամէյշ գ ծ ո վ նոյնպէս Տաճկաս/ուտ!*!։ մ տնե լու Համ ար ։ Էլրր որ դ խ ում— բր' պիտի կազմուէր Ախ[y[lt Jի մէջ , որ Ախալըալաբի և ԱրԼ Ա Ջ Օ ( Յ Ս .Կ Ո Բ Պ _ Ա Ջ Ս .Ր Ե Ա Ն ) դուի*1։ի վրայով ուր իշ ճակատ մը պիտի կազմէր։ Աասնաւոր կարդա դր ութ իւ*քւ կ1 ըչլայ ^ որւղէսղի Պար սի րյ ծորի և կ^արու*!։ դետի միջոզաէ 41^ր փոխ ադր ու ին Աալմաստ^ ուր և խում բը պիտի զինուէր։ ՏՀէնբեր ը ստանալու և փոխադրելու Համար' կը կազմ ուի '*ինդ Հոգիէ բաղկացած մարմ ի*1ւ մը և կը ղրկուի ԱՀվազ նաւաՀա*հգի ստը ։ Ատեփաննոս քքպս* շատ խանդավառութ իւն կր զուրնէ ԱՀվազի ձեռ.նար— կին Համար և կու տայ երկու ուրիշ եււլիոկոսլոս*U Aր ու անուն *հեր ' էջմիա ծ*հի մէջ^ որ ոնց դիմում պիտի կատարուէր կուս ակցութ եան կողմէ։ քէաֆայէլ կր ղրկ1 1 1 -^ Ղրսրադաղի ? ուր կը 4աջ,,1Լի բալականա** չափ թիւով կամաւոր զխհուոր*հեր աբ ձա*հադր ել։

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

202

Այս ձեո֊նար կէ*քւ ոգին Աևղաւորե ան'հ էր* Ահ' Հազիս գործի սկսած' կևգրոնէն կը կան չու ի և ծրագիրն։ ալ կը ifliuij ան իր ագոր ծևլի ։ քիաֆայէլ կը ւէեըագառնայ քՒաւրիղ և որպէս երգի ուսուցիչ պաշտօնի կը կ անչու ի Լիլաւ ա իքաղ 1՚ ազգային Հայկ ազ և ան-թա մ արև ան ւէաը ժ ար ա'հնli— բուն մ էջ ? ուր որպէս տնօրէն կը պաշտօնաւէար էր ծանօթ Հնչակհան մը էԼուկաս Աալին ցhill'll ։ Շատ չանցած՝ իրարու հտհւէ [ծ"իֆլի սէ^ւ քՒաւրիզ կը Հաս‘հի?/ Աիմոն \,ագիրեա'հ և Ալէբսան ք)՝ոստոմևան ։ Այս հրեր կաըհւոը ուժերէ բաղկացած խմբակը կը յաջողի 1891 Աունուար 5/* *էիշհ(*Ը) *Լուկաս Աալինցևանի տունը Հաւաբուած՝ ժողուէի մը մ էջ կւսզմհլ Պարսկաստանի անդրանիկ Հնչակհան մ ասն աճիլղը * կարճ ատեհ քհաւր իզ լքնալէ 1ւ մ աս'հաճիսղը ամ ուր հիմ հր ու ւէրայ գհ հլէ յհտոյ? Ալէբսան քք*ոստոմ հա'հ և. Լթագիրեա'հ կ*անցնին թէձր ան ? Հոն ևս մաս՝եաճիւղ կազմհլու Համար : Էքրկու 1 էր*ք*&իՀլէմրր ը ք^էՀրանէն ետբ կը կազմ ակհը սլհն 7/wՂ՚ււ՚՚՚ր՛, էնզէ֊ լիհ և [հաշտը ու կ*անg*llին ք՝ագու։ Այդ֊ շրջանին Պարսկաստանի ,ււ1 0/1 չ ^էկ Հազարին մ է Արդարի լ^ որ կը գտ՚էւուի կասպից ծ,,,//, աըհւմահա ն ափհը ու ն մօտհրըյ կը գործէր ուր իշ կաըհւոը Հնչակհան մտաւորական մը՝ Լեւոն ՇաՀ֊ բաղհան ^ որ կը կազմէ բաղաջին» մ աu'ltաճիւղը ^ որուն կ1 անգամH iգր ու ի Հայոց Գ,ւէԸր0օՒ ուս “Լ-Ըի չ%Փ՚սրամազ. • ♦հ Աաբպատակա հի մէկ ուը իշ Հայաշատ կեդրոն ի%Ա՝ար աղայի մ էջ աոաջին Հնչակհան մաս^էաճիւղը կը կազմուի 1896 էւն՝ Հայկ Խաժակի (ալէբսանդրա֊ Պ" 1ԸՒ) կ1 0Ղմ է 1 1 0 Ը եղբայր Կ էր գ աշ'հակցական Փարհգի'հ Խաժուկին։ *էեր ջհ— ր ը՝ Հայկ ftjաժակ ^ գւղրոցի Հոգաբար ձու թ հան Հհտ ունհ ցած ընդհարում ի մը Հհտհւանբ ով ? կը ձգէ իր ուսուցչական։ պաշտօնը և կը Հհոո/հայ Աարաղայէն։ ճ*սմ բան ահ կը կողսոլտու ի և կը մոր թու ի գաւադ ը ու թ հան մը Հհտհւանբաէ ? " / '

կը

/ / '" " / " '

7 ' Ղ“ 1Ր"!)Ւ 4ոգաբարձութեան նախագաՀի ա'հուան Հետ։ * * ★

Պարսկաստանի մա սն աճիւղհր ուն ուղղութիւն և մղում տուսղը կը Հա՛և— 'll' սանայ թԿսւըիղը^ ուր 1894^՜^ սկսհա լ Հաստատուած էի հ լյան ի մը կւսըհ— ւոը մ տաւ որակա?/նհը և գործիչներ։ Հոն էր էքար— գիս Աու։ղաՀաճեան ը (՛մեծանուն ւէիսլաuni'll՝ Ատր ւղհ֊ w ^ j , որ մ իաժամա'!!ակ էլը դբաղկը ւէւmստաբան ու֊ էժեամբ ^ Պայա գՒտցի (քակոբ /// ղարհանր որ էլսլսակցութ հան մեծ ։Էհթ ևր ահնևր էն էր և յայսմհի էր ((Լս,ւլ°)) ծածկանունոէէ^ ասոր կին ը ? ինչպէս նաև Մելբսն Ասլիբէկհան ր ։ Վ^ան ա‘հց‘հհլու 'նւղատակսւէ քՒաւրէյղ կ’եր թ ա՛հ հաև Ար թ էււր ()Հանջ turtlem'll ? որ ծin'llօթ է C CՍ,ր տա֊ ւաղգֆ ծած 1լա'հոլ'հս/է և Արսէ'հ t}a արբի'հեա'հ ։ Ար֊ թ իւր ՕՀանջանե in'llը Համ ալսար in'llակա'հ էլրէժու֊ թե ամբ օժտուած ա'հգ լիաՀսլաաակ գործէւչ մ րն էր ^ ԳՐՈՊ-* ԱՏՐՊեՏ (ՍԱՐԴԻՍ ՄՈԻՊԱձԱճեԱՆ)

0 0 1 0 միաժամանակ CCՏէյլի Նի ***-•[» էժեր էժի [ժղ[Ժա՛մ՛ մ" էր> մ հկնևլէ , "'՛!։ կլ՛ '[ Լ անգլիական

ՊԱՏՄՈԻԹԻհՆ

203

ատոսին և վիզա կ'ուզէ ։ կը մերժեն զի^վ* , առարկելով թե' ճամբ անևր ը վտանգւսւոր են և ինդ» չի կրնար պատասիւանատուութ իւն ստանձնե լ։ 0*»ան֊ ջ*սնեան Վան կը մեկ*1ւի էսռահւց ՚ԷիՂաJՒ։ Վանի մ էջ Օ^՚ոնջ անևան չարդ» մը դասախօս ութ իւններ կու. տայ և կարճ ատենուան մէջ մեծ ժողովր դական ութ իւ ն ձեռդ» կը բերէ^ ՈԸ Հ_է խուսափիր թուրը ոստիկանութ եան աչըէն։ վՀննութենէն յայտնի կ*ըէէտJ? որ ՕՀանջանեան ոչ միայն գաղտնի ճամբաներով ՎԼան մտած էր ? ա յլ նաև իր պատկանած կառավար ու թ եան ցանկու թեան Հակառակ շարժած էր։ ք*նը և իր ընկերը փարբինեան ? կը ձերբակալուին և կր տարուին Պոլիս։ Պոլսոյ մէջ Ր }ա արբի*ttևա*1 ։ը կը յանձնուի ռուս դեսպանատան ^ էսէ 0 — Հանջանեանը անդլուՀիի մը մ ի£նոր դու թ համբ ? շուտով կ՝ ազատուի բանտէն ։ Արսէն Գարբինեւսն կ1 ար դելափակուի ռուսական դե սպահ։ւստահ։ մէջ^ ուրկէ Հնչակե»ւ?/ ընկհրհ։ևրր կը յաշողին զինը փախցնել։ Ան՝ կրկին @'աւրիզ կը վևր ադառնա յ' զին ևալ խումբով մր Վան մեկնելու Համար։ Այդ շր ի^1Թաւրիզ կը Հասնի նաև \քազարէթ Լուս ինեան ը ? որ փում փաբու ի ցոյցին Հեղինակներ էն էր և թուրդ» կառավար ութեան կողմ է 101 տար֊ լան բանտար կութ հան դատապարտուե լով' աըսորուած էր Միաիլլի կՂՂՒ^1* Երեդ» տարի բահւտիհ։ մէջ ամ էն տաժանըներ կըելէ յետոյ' կը յաջողի ւիա֊ խ ու սtu տալ և- ին^զինք Աթէն,ք նետել ։ Հոն կ/սրճ ատ//?/ Հանգչելէ յետոյ կ՛անդի ք^աւրիզ? անկէ ֆէտայիներու խումբի մր գլուխն անցած' նոյնպէս Վան մեկնելու Համար։ Խումբը ք^աւը իզի մ ասն աճիւղին կողմ է առատօրէն կը զինուի և կը մեկնի հյանասոր ի ճամբով։ Աիւս կողմ էն ալ' Վանի կազմակերպութ իմհը ու֊ ղեցոյցնհր Լվալադներ} կր ճամբէ դէպի սաՀման/սդլուխ' խումբը ապւսՀով ճանապարՀով Վան առաջնորդևլու Համար ։ Աակայն նազարէթի խումբը սաՀ֊ մանն անցնելուն պէո' կռուի կը բռնուի ըիւրտևրու Հետ և վեց ժամ անընդ֊ Հատ ևրկուստեդ» կրակ կը թափեն։ Լ,աղարէթ կ՚իյնայ կռուին մէջ և իր ղրիակը թ ու֊ըբ. կառավաըութ իւ նը Վրսն կր տահի և կը յանձնէ Հայութեաե։ Հակառակ հյազարէթի սպաննսւելուն' խումբը կը ապաՀով Վան Հասնիլ։ Ա յդ 2_ը2_1Ա նին քՒաւրիղ կ՛ ևր թ այ կարեւոր ԳոՐ^են ^ Բ՝ որպէս Հ*չ ակեան կեդրոն»ի լիաղ°Ը ներկայացուց իչ%{Վարտիկ Աարուխանեան ը Լճար֊ տարադէտ} և երեդ» ամիս Հոն i/հալով' տևղւոյն կազմակերպութիւնը զօրացնե֊ լէ յետոյ' կ'ա նզնի Վան պ երեդ» ըհ կերհէևր ով։ կովկասէն ((Ւաւրիզ եկած Հնչակեաններ էհ։ Աւսկոբ Վազարեան և կինը կը վերադառնան թ'իֆլի ս • երրորդ ընկերը' ԱԼ՚րլդ»ոն Ասլիբէկեան դ»իչ ետդ»անոն ց կը Հետեւի։ կուս ակցու թ եin'll դործ ուն էութ եան ամբողջ ծանրութիւնը կը լքևայ քիաֆայէ լի և Ատրպետի վր այ ։ Տարի մ ը ևտ,ը նոր խումբ մը կը կազմուի և Հայկ է)աժակի առա ջն որ դու թ համ բ կը rlPknLll kpkt^* Վան։ Այս թռուցիկ խումբերը ասելի քարոզչական և խ ահ։դավա ռո ւթ իւն ստեղծելու հւպատակնհ՝֊ րով է որ կը ղրկուէիհ։ Վան ? բար ձրացն հլու Համար տեղացիհ։եր ուն բար ոյա֊ կւսն կորովը և զան ոհ։դ» ին դ»նապաշտպան ու թ եան մղելու առաջադր ութեամ բ ? ինչ որ' բաւական արդիւնաւէտ կէըէէայ։ Այս խումբին զիհէմահ։ և ճամբոր֊ դութևան Համար անՀրաժեշտ ամբողջ գումար ը^ չորս Հարիւր Հնչուն ոսկի? կը Հոգայ Ատըպետ' հ ՛ ա// ձնական միջոցներ ով ։ \ՃԳնին Պարսկաստան կ'հր թ այ Աօրուդ» Ժիրայրի զի *1 » »սկիցներ էն թ իֆ֊

204

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

լիոեցի Ցոլակ Ս“՚ը կ լ “•1 Էը , 1 1 ը վ*,ս է ը տարի մ ամե ակցած էր Հնչակեան շարժ ուifևևր ոմե 1ւ ունէր լայն փորձարւութ իւ^է ասպաատկայ ին կո.իւ ներ ու լքէջ։ Աարկաւագ կ*անլլնի խ// յ 1ւ Սալմասա դւսւաու^ւերր և. կը կազմ է զօրաւոր մասնաճիւղեր ^ սր ոնց շուրջ կը համ ախ մ բուին ւլա?/աղան տեղերէ հոն հասած Հ*դ ակևաէ ն կամ աւորհէ/րր t էյր ր կը տարածուի [ ո/ ր ը էլ)է Պար սկասաանԷ վրայով կարե լի կ՝Ը[էաձ Թուրրիա մ տ ն Լ ա մ էե կողմէ հայ րհնասէր Ifր է/// ասար դ նևր ? իրենց մ էջսը"հեր ուէ կը դ.իմեհւ հոն ? էյըկէր անընելու մտադր ու թեամբ ։ Աար֊ կաւադ կը յաջոզի այդ եր էաասարդնե ր էն կազմել 70 հոդխեոց ղէնե ալ խումբ մ ը յ որ 1896/*^ կը փորձէ դէպի Վան շարմիլ։ խումբը կը կոչուէր «.Շանթ» 1ւ ղեկավար^! էր Ա՝ել,ըոն Ասլիբէկ/քան ց ? որ վերադարձած էր կովկ ասէն ? իսկ իրե^է օդեակոմե ոմեէր [Jևդ ր ակ /»անուորեան ը ։ /// // / մբ ի ն ճամբու կարդադրսւթ իւններ ուն համար քՒաւրէզէն Աալմաստ կը մ Ifկն ի Աաֆայէլ♦ էսկ դրամա — կան բո լոր հոդը իր վրա J կ*արւնէ \,ազար Ղ^ուկասեւմե ? հաւատաւ որ հնչակեան մը^ հաJը ը' վահան վ ուկասևա1 ւի ^ որ ծանօթ է վա-՚էան էիէսրսևան% կուսակզական անու *եով ։ խումբը կը համեի մի նչեւ Պադիաա լերւը^ ուր ‘եահատակուած էր [)'ար ֊ աէկի խումբը։ Հոն կը հա'llդ իււլին րրտական խում բեր ու? որոնց հետ երեր օր բուռր ե կո-իւներ կ1ունենան ։ խումբը կը կորս նցնէ 15 գինու որ ♦ տես՚եելով որ անկարելի պիտի ըլլար պաշարման շղթան կտրել {մ անալանդ որ սոսկա— լի ձիւ.նի կը բրւնուին}' խումբը կը վեր ադառնա յ Աալմաստ։ ՛է'իչ ետր ք(Ւաւ.րիզ կր համեի Փտրամաղ ? կը ւթքրակաղմէ հըե֊ շակևաե ար շաւախ ւքլմբը /ւ Աալ֊ մաստի դծաէ *Լան կ*անընի, \ ա ի ն Բ*աւր իզ ի Արամ եաV/ դ ււլր ո ւյի տեսչակա?/ սլաշտօ*եի կ ը հրաւիրուի քք՝ուբէ'ե խա'եա— զատ , իբր ուսուցիչ* Աար պետը ? իրեն ց հետ հոե աա?/ելո■ ւ կու֊ սակցու թ եան դաղավրաբ աբա֊ նութիւեը^ եռանդն ու հաւատ֊ ,րը ։ հոր մղում կը ստանայ մչ մ իայե կուսակցական ? այ լ' ըե դ՛ հա*եր ապէս քձ'աւր իզ ի հասար ա— կական կեա^!,ըը։ Աացի դպր ո֊ ցւսկան տշխատան րներ էն , /// ա֊ նաղատ դա սախ օսութ իւն ներ ու չուր,բով մ ը կը լուո աբա7/է Հըն֊ չակեար եու թ իւ ?/ը ։ խան ազատի Թաւըիզ դա 'եը֊ ւած շրջանին հոն կ1 եր թ այ նաև. փ,քոֆ. Աար ու թ իւ*ե Շէ,լ>էըճծան ? որ ուն տուած դւաւսախփսութ իւ^ւ֊* եծր ը և. հիբե ոթ իսակա?/ փորձե րը շատ մեծ հետարր րր ութ իւ^է կը ստեղծեմ» դաղութիր ե մէջ։ Ա Լ է Ք Ս Ա Ն Տ է Ր Վ _ Ա Ր Դ Ա Ն Է Ա Ն

205

տտւրՈԻԹ ԻԻՆ

1903/^/ Պարսկաստան կը վերադառն այ Ալէրսանդր Տ է ր Վարդան/քան ? որ *քէորդհա*յհ ճեմարանը աւարտհլէ յհտոյ կը նշանակուի իր ծ^էնդավայր \քարաղա բազարի Վարժարանի տնօրէն և. կը tfiuuj երեր տարիք Տէր

Վ ար դահւհ ան կր ղօրա ցն է նախապէս կա զմ ո ւա ծ' բա յ ց դ բ հ թ է կա զ-

մա լո յծ% {քարաղս* յի մւսսնա ճիւղը

կը Հաստատէ

և վ ա ր չ ո ւ թ ի ւ ն ը կը կ ա զ մ ո ւի Հհտեւե ա լհ հր է ն Ա ֆ թ ա ն դ ի լհ ա ն

խմբաւզետակս/հ

դր ո ւթ ի ւն ը

«— Աբգար Ա բդարեան ^

? {քինաս և Արչակ Աղաբ է կե ան եղբա յր նհրը ք ի սկ ի ^,բ '

Մ իսս,բ ընդ-

ճանուր ղեկւախոր։

կարճ ատենուա^ւ մ էջ ri,Ju մասնաճիւղը շատ կհ^էսուն ակութ իւ*հ կը ցուցնէ և առաջին Հերթի V/ դրամական լայն օժա^ւդակութ իւ.ն կը Հասցնէ թէ՛ կեդրոն և թէ' քՒաւրիզի կ*որ ծադ իր ին ք է)ա պ րոցի ուսուցչա կա ն խ ո ւմ բ ը կը կ ա զ մ ո ւի ա մ ը u ղ ջ ապ / ո Հնչա կե ա ններ է որոնվ* ի ր ե ն ց կա զմա ծ դ ե ր ա ս ան ակա< հ խ ո ւ մ բ ո վ ? սա րբա ծ

դասախօս ո ւթ ի ւ^ !—

ն ե ր ո վ ՝ Հասարակական կե ան ,ըը բ ո լո ր ո վ ի ն կը կե ր պա ր ան ափ ոխե^* ։

'(•պր ո ց էն

ե լա ծ շ ր £ անաւարտ^էերր մ հ ծ ա ւ մ ա սա մ բ կ ’ ը լլա Jին

Ա տոնցմԷ

Հնչա կեա ններ ։

? որ Հետ ա գա յին դա րձա ւ կոմինտ երն* ի Պարսկաստան ի է/ եր կա յա ցու ց ի չ ը ՝ ((.Աու լ թ ան զատ է » ծ ած կան ու*1ւով։ Մ ի բ ա յէ լ— ե imi?/ ր մ ե ծ վստ ա Հութ իւ*հ ձեո բ բհրա ծ էր սովետ Հա մ ա յն ա վա ր կուսա կցում կ*ա րժէ յի շ ե լ Աւետիս Մ ի բ ա յէ լե ա ն ը

թ ե ա ն ղհկավա ր ու թ ևա ն մօտ 1ւ ,րա *ii ի ց ս դ ո ր ծ ո ւղ ղ ո ւմ ով մեկնա ծ

էր

արտա-

սաՀման և մաս^էակցած էր շատ մ ը Համաժողովեհր ու և բանակցութ իւ^է^էեր ու ։ Զանազան տար ի^ւեբ ո ւ ն Հ ն է ակեան կա րեւոր դէմվլևր

եin'll

(կ ե դ ր ո ն ի ան դա մ),

ս իսհան

ևւ ո ւ ր ի շ ն ե ր ։

մ ը մ էջ

կը

յի շ " լ ի

և զանազան առ ի թ ն ե ր ով If ար աղա ա յցելա ծ են

? ի ն չպ է ս ' (քակոր Ա րծր ո ւնի ^ ՎաՀան

Ռաֆա յ է լ

Մ ով֊

Տ ո ւշա դր ո ւ թ և ան

որ Մա մ իկոնեա ն ը

դ ի մ ա ւո ր ե լո ւ Համար %Ա ա դ ո ւն ի ? Աէըդ*~ պաշ ? Մուր ատ և Վ ր է ձ ան ու ն ներ ով 60!* ո դ ի ն ո ց Հնջ ա կե էսն Հհծետլ դի^էուսր—

ւմ Բ ո ե" Ր, չորլ նե r ժամոււսն ճւսմբւսյ կտրած և կեդրո՚էւի ներկո։յացոլը իչը ընդունած են։

IWO

(ՏԻԳՐԱՆ ՕՏԵԱՆ)

Սալմաստ ի 1ւ Վանի դծ ին վրայ աննկուն դոբեիջ Ը եղաւ 1Լս0*1։? բնիկ վանեցի' ստացած էր Հայեցի լալ կ[՚ր֊ թութիւն մը։ Գրիչ՛' "ւ զէն,ըը անսր անբաէ/ան րհ կեր ներն եղան՝ մինչեւ վերջին շունչը (Պարսկաստանի բարթի֊ զանական խումբեր ուն Երկիր փոխս»— դբրելու դործ ին' բրտնա թ որ աշխա տանք* 'հու իր ած է։ Ան եղաւ նաև- լա լադո յն Հնչակևան մ տաւորական ը ? որ իրապաշտ գր ակա^է դործ եր տուաւ կու— սակցութ եան ։

ԱՍՕ

{քա միկոն-

206

Ա Ջ Ա Կ հԱ Ն Ա ա լ մ ա ս տ ի մ է ջ կ 9ա մ ո ւսՀւ ււ/Աա յ l] ե ր տ ի սլա տ ի ա ?/ բ ա ս ի ր

ա ն «■//յ jt

Հ ն չ ակեան

ա ղ ջ կ ա ն Հետ ^ ո ր մ է ո ւ ն ե ց ա ծ զ ա ւ ա կ ը ' Ա ր ծ ր ո ւ ն ի ն % ա յ ս օ ր խ ո ր Հ ր գ ա —

J ի ն ե ր կ ր է ա ն ն կ ո ւ ն կ ե ր տ ի չ հ ե ր է ն մ է կ ն է^

Հա ւա տ ա րմօրէն ը ն թ ա ն ա լո վ

էր

Հօր դ ծ ա ծ շ ա ւ ի ղ է ն ։

ԱսօՀւ նաՀատակուեցաւ 20 անմաՀ ^նչակհան կախ աղաՀւՀւեր ու գւ§ւյնիՀւ' էթր Հետեւող անոնց Հակաիթ թի Հատական ծրագրին։

ւէաղոր—

ՍԱԼւաՍՏՒ ՃՆՋԱԿեԱՆ ԿԱՋՄԱԿԵՐՊՈՒԹՒՒՆԸ ՄհՆՋեհ 1898 Աալմաստը ղւտնուե լով ւգար սկա-թ ր քակաՀ։ սաՀմ ա?/ագ լիյի tjրայ և. ըէ*՜ լալուէ դրացի ՎասւգուրակաՀ։ին ? շՀ/որՀիւ իր այգ բացառիկ աշխ ար Հագր ակաՀւ ԳՒՐՔՒ^1 '1Լ-նեցած Հոծ Հայ աղդաբն ակչո ւթ եան ? սէիէ 1^է^է Է ՛Էհր խոշոր և կաբեւոր գեր կատարած է Հայ ազատագր ական- յեղաէիոիւական շարժ ուլքհեր ու րնթ աց,րիհ ։ Աալմաստի գաւառը կը ներ կայացն է բոլորաձեւ Հարթ գաշտավայր մը^ երեք կողմէն շրջաւգատուած ցած լեռ Հւհրով ԷսԷ արեւե լըէն՝ (]ւր֊ մ է ոյ լիճով։ V*/«ւ առ ը բաղկացած էր մօտ 60 ղ իլրԼ^ր[*է յ կեգրոն ուՀէեն ալով Պ*իլման րարԼարը ՀյաՀփուր)* կային 5 ղուտ Հայաբնակ գիլղեր • Հ ա ֆթ֊ վան (400 տուն) } ֆայաջուկ (325 տուն) ? ՄաՀլամ (200 տուն) ? ‘Լալասար (120 տուն) ? Սառա (80 տուն) և չար ք ժ ր թ ր քա խառն 1ւ ասորախառն գիւղևր։ Սալմ աստի ամ բ ոճ Հտյ տզգաբն ակչու թ եան թ իւՀ։ էր մօտ 12 Հազար Հոգի։ (իսղովուրգը ընգՀանուր առմամբ բարեկեցիկ էր։ կային նաև բաւականաչափ *»արուս տ վ աճառա կաՀէհեր ? որոներ առեւտրակաՀւ կասլևր կը ւգաՀէին կովկասի և (հուստստան ի Հետ։ 80 ական թ ուականն հր ու սկիզբներ ուՀէ ^ գաւառի Հայութեան մ էջ տիրող բարդերը ? կենցաղը Հ։աՀապետական էին ^ Էսկ մշա կութային վիճակը շատ ողորմելի պատկեր մը կը ներկայացն էր ։ O ՝ուս-տաճկական պատերազմ էն ետք (1877 — 1878) Սալմաստ կու գան քա նի մը վաՀէեցի և պոլսեցի {Վ^ուբԷՀէ Աճէմեան) ուսուցիչներ ? որոնք քիչ շատ կը կանոնաւորեն գպրոցական գործը գաււսռի մ էջ։ 80 ական թ ուա֊ կաններ ու վերջեր ուն ? Աալմաստ ի մէջ Հանգէ ս եկան նոր գաղափարՀ։եր ով տոգոր ուած շար Ժ *ը եկուոր գսր եիչնևր' 7*օ լօշեա > ԱդրՒպասեան } Մկրաիչ Աւետիսեան և ուրիշՀէեր։ Անոնք առաջին Հերթին բարհկարգեցիՀ։ և նոր Հիմքե ր ու վրայ գ ր ԷՀ* գպրոցական։ գործը ? ան ոՀ։ց մ իջոցաւ սկսա'll ար տասաՀմանէն ստացուիլ Հայերէն թերթեր և գր ակա*!։ու թ իւՀւ ։ Ակսաւ նոր ^ թարմ Հոսանը մը և ընգՀանուր ոգեւոր ուէժիւն հր իտասար գու թ եան ifէջ։ Այդ նոր գործիչները արմ ենական առաջին առաքեալԱերն էի ն ? Հայ ազատագրական շարժ ոււք/յերու նախակար ապետներ ը։ Անոնք պարզ իտէալի ստ ? ազատամիտներ էԷԳ։' ոգեւորուած 0 'աֆֆիի CC կայծերԳչռվ^ Պուլար իոյ ազատագրական օրինա կով և այգ ժամանակ լոյս տեսնորլ ((Ս,բ մ և՛ևիա))յ ի Հայ րեՀ։ասիր ական մ ան կա կան թոթովա նՔնհր ով ։ *իօլօշեանը և Ագր իպասեաՀէր իրե*1ւց սկսած շւսրժումը ընգՀանրացնհլու և ըարոզչական-կազմակերպչական աշխատանքներ տանհլու Հողատակով որոշեցիՀէ անցն իլ Վան ^ բայց դժբախտաբար ճանապարՀին երկուըն ալ ?/աՀատակուեցա հ և առաջիՀ։ ղոՀերր ՀաՀ։գի սացաՀ։ Հայ ազատագրա կան շարժումի։ Գործնական քայլը արգէՀ։ առնուած էր ? որուՀ։ չուշացան Հետեւելու ուրիշՀւերը։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

207

1888 թու-իր հ' Մ• Աւհւոի։։Inn'llի ջանջերով Հաֆթ ։[։։։ն գիլզին մ էջ կաղ֊ մուեցաւ ար մ ևնական առաջին խմբակը տեղացի ևրիտասար գնե ր էն ։ Ա յ գ ամ բողջ գործունէութ իւն ր կը սահմ տնափակսւէ ր (^Արմենիււ/y)ի ? Աաֆֆիի գրքե րում։ և ղամ։աղա*հ պր ոշիւրմէհը ու ?/ ր*հթերցու մ,..լ և հայբ ենաս իը ական երդեր երգելով։ Հե։ոաղայ Ր ՛՝ Հա*իթ վա*եը ? շմէորհիւ այդտեղ համախմբուած չ ա ր ք մը վամէեցի գործ իջներ ու' Ա*• Աւետիսեհ##?/ի ? \,երսէս Պոզ իկեամ։ի (Շիկահերի Օտևան եղբայր^ւեր ու և այ լոց ? դարձա*!։ արմեմ։ակա*1 ։։։ւթ եա*1 ։ կեղը ոնաtjmյր ը ոչ միայն Սալմաստիդ այ լ նաև^ Վասսլուրտկամ։ի և. արտասահմանի համար ։ 1890 թուականի կարնոյ և Պոլսոյ ցոյ ցեր ը մեծ խ ամւգավ առութ իւն յառա ջ։։։ցուցիմ։ Աալմասա ի հայութեա ն մ էջ , որոնեմ է լայն չափերով օդարւե ղան արմեն ականներ ը ? քանի որ Սալմասաի մէջ բացի իրենցմէ դոյութիւմ։ չունէր //ւ ր իշ կադմակերւղ ութ իւ*հ։ Այդ ցոյցերէմ։ անմիջապէս ետք ? սկսան կովկասէմ։ է)ալմաստ դա՛լ անհատ յե ղա։իոի։ակամէմէեր ? որ ս^ ,ր կր զբաղէ ի*հ գրլխաւսրաբար Սալմաստ—Վան գծի ուսոււՈւասիբութ իւնսվ։ Այգ նորեկ յեղափոխակամ։*հեր էն \)ալմաստի հայերը իմացան որ արտասահման ի tfէ 9հիւ/Լուած է նոր կազմ։ոկեր։ղսւ,թիւն մ ր' Հնչակեան կուսակցու թիւմ։ր ^ իր ւղաշտօնա— թերթ' (յլՀմ։չակֆով ? որ ?/ւղաաակադր ած է կաղմակերւցել ? րլիմ։ե/ հայ ժողսվուրգը և աւղստամբու թ եան միջոցով ազատագրել ՏաճկահաJ սս*ամ։ր սուլ թանական։ լուծ էն t կարնոյ և Պսլսոյ ցոյցելւր այգ կուս ակցու թ եան անգրա— նիկ ջայլերն էին, Աղատ և մեծ քանակու թ եամբ ստացուող ((Հնւակ))ներ ը յափշ տակութ եամբ կը կար գա ցուէ իմ։ բոլորի կողմէ։ (Ւողովուրգի ոգեւորութ իւմ։ը իր դադա թն ակէտի*!։ հասաւ երբ Աալմաստէ*!։ դէւղի Վան ա*1 ։ցամ։ % ,աղա֊ րէթ I ուսիկե/սմ։ի ^ Արթիւր 0>'" նջ ամւեամւիԱարտիկի Հնչակեան ղիմէուած իւումբեր ը ։ Աալմաստը' շնորհիւ իր աշխարհագրական գ իր վ։ին և պարսիկ կառավարութեամ։ բարեհաճ վերաբերմունքին^ շուտով գարձաւ կարեւոր և ասլահով կայան' §։սճկահայ ասաամ։ անցնող գործիչներու և խումբերու համար։ ԱյԳ համ։դամ անքի շնորհիւ կարճ միջոցի ըմէթացքիմէդ Աալմաստը լեցուեցաւ զանազան կոլ սակցու թ իւմ։մէեր ու ւղատկանող եկուոր բազմաթիւ յեղափոխ ակամ/— ‘հերով։ Պէաք է րԱել որ գոյութիւն ունեցող կուսակցութ իւննհր ու' Արմե՚նական , Հ ?Դ ակեամ։ և Դաշնակցական փոխյարաբերութ իւններ ը գրեթէ թշնա մական էիմէ։ Այգ պ։ստճառով Աալմաստը բածնուեցաւ այսսլէս ասաց' աղգե— ցութեան գօտիր 1։երու։ Արմենական ները սկիզբէմ։ հաստատուած է ր ՛ հ աֆթվ ան դիւղին մ էջ և մ իմւչեւ վեր ջ չկարողացան մուտք գործել ուրիշ գիլզեր։ Ր ՚չ ակեանմէերու կեդրոմէավայրն էր //*աֆֆիի ծննդավայր Փայ աջւ։ւկ գի^Ղ-Ա։ որ ու ամբողջ բնակչու թ իւն ը՝ բացի երկու վաշխառու վաճառական ընտան իՔէն ւ ան գամ ագր ուած էին կուս ակցու թ եան ։ Տեղացինհրէն հնչակեան խ ում— բեր կայ ի ն նաև Աավրա^ Աարամերիկ^ Վարգան և Սէյտավար (/// ոյ ի շչՎան) գիւղեր ուն մէջ։ Դաշնակցակամ։ն1¥րր գրաւած էի՛" Ղալասար և Ա1 ահլամ գիլ.֊ ղերը, 1895 թուակ անի սկիզբներ ր կեդրո^հի հրահանգովդ որպէս Հնչակեան էիազօր ներկայա ցուցիչ Աալմտստ կու գա յ թ իֆէիս[Jի Ցոլակ Աար կաւադ ը մի քանի խհկեր^ւերով։ Մինչ ույդ Ցոլակ \)արկաւադը եղած էր Տաճկահայաստա֊ նի մէջ ^ գործիչ էր (հիր1 1 1 Jր ի **հտ և մ ասնակցած' ան որ կազմած աս։ցատա֊ կայՐ ՛ Ւ ում բեր ու'֊ն։ Ա*հ չափաղա*հց եռանդուն ? փորձառու և երկ,..թէ կամջի աէր գործիչ էր։ //արկաւագը ամուր հիմերու վրայ գրաւ -Հնչակեան կազմս։—

208

ՀՆՋՍԼԿԵ11Ն

կերպչական գործը^ ք)ալմա ստի շար յըհր ուն մէջ մա ifու if խիստ կարգապաձութ էւ*!։ և. կսմհո‘յւաւոր կապ ձաստաահif կեդրոն։ի 1ւ Թաւր իզի ու Վանի մաս֊ ?/աճիւղեր ուն ձետ։ Վանի և \Jալմաստի մէջ կ*եր թ հւեկէի*!/ երկու կուսակցա կան սուրձահւդակՊւհր ? որոնր մ իեւ'1ւոյՀ հ ժամա^ւակ վալադի Լուղեցոյց} Ղիեր ^ կատար էիր?/* աււաջն որ ւէելով երկիր մտնող կամ երկրէն եկող գործիչներուն fft. իւումբերուն ։ քքրկուրն ալ ազգով%ասորին կուսակցութեան անդամ էին և լաւ կը տիրապեւոի ին ձայերէն և բրտերի*!։ լեզուներ ուն ։ թացի ասոնցմէ% Վանի ձետ կաււլ կը ւդաձուէր տեղացի Լրէօձնա շձար ցի) ասորի ‘հեր ու մ իջ՚-ցով, որ ոն ,ը ղբաղուած էի հ JJալմ աստի և. Վանի միջեւ զանազա^ւ աւղր ա*11ր *հեբու վւոխաղը ու թեամ բ։ Պապը Աէիի ցո յցէն և Զ է յ թ " լ ն ի ապստամբութևնէն հար ? ոըոնր խան դավառված և ոդևւորած էին ամբողջ ձայութիւնը? Աալմաստը սկսաւ Լ^ՅրէԼ՜ԷԼ ձայ հեղափոխականներով։ Էիու դայ ին, կովկա սա^այ և արտասաձմանեան դո րծիչ“հեր 1ւ մաբ տիկներ, «» չ ա>ւ>'աններ, և դաշ^ւակցակա^ւ^ւեր ւ [Jալմ աստի մէջ ձամախմբուած եկուոր եր իտասար դո ւ թ իւն ր // իամ իտ էն տուզիա ստնհր էի^1, րաղարականապէս տձաս /ւ անծանօթ իրե^էց պատկանած կուսակցութեան ծրրագրին։ Անււն։ը՝ ոգհւորուած զկայձ եր))ու էհրոսնհրու. օրինակովդ կը չտա֊պէին մտնել Ե ր կ ի ր ե. ազատագրել ձայ ժողովուրդը սուլթ ան ական լուծէն ? ոը ամիս^ւերու գործ կը ձամար էին։ Այդ մի ամ իտ Դաւ ատվ։ը չա/իազա՛նց ու ժեղ էր մ ա՚նաւս/նդ աը if ե Itակահ llեր ու մէջ 1ւ այդ այ ‘ն աստիճա՛նի ^ որ ա*!։n*lt,ր սկոած էին ապագայ աղատ Հայաստան։ի իշխանական ^ կուս ակալակւսն 1ւ այ լ ւղաշտօննհր բալի՛՛՛լ ղս/եաւլա՚ն ա^էձերու։ 1895 թ ft ւա կան ի վեր ջեր ուն' ֆայ ա 9ո/ կ ձաւարուած էի*ե մօտ 40 եկուոր ձնշակեlust'llեր ? // ր ոնր դր հթ է բոլորն։ ալ հկած էին Եովկասէն} իրե*1ւց ձետ բերելով բաւականաչավւ ղէ'llվ) 1ւ ււաղմամթ եր քը ։ ֆիւղին մ էջ կուսակցութեան դրասենեակը և ղթն ասլաձեստը կը գտնուէ ր Տէր Աբրաձամ եահ՛ներ ու տունը։ //*տաւսր ակաւէ ըV/կհր նհը ու մ էէլ մասը կ՝աււլլւէր //*աֆֆիէնց տունը? էսկ միւսները եկեղեցւոյ բակին սե^ւեա1լեևր ուն մէջ։ Առձասարակ գի ւղացիները ուըախութեամբ եկուորները կը /// ա?/Էի ե իրենց տու նեը բ և կը ձոգային ան ոնց բոլոր կարիըները։ Հետագային' Աաըկաւադը մի է քլ*ոնի դատարկ տուC llhը ' վերածեց զօր ան ոցն եը ու ե. այդտեղ համախմբեց բոլոր մարտիկները։ (Հոլակ Սաըկաւադը ոչ մ իայն մեծ ձոդ կը տան էը մ ար տիկ*1ւեբու զիԳէավարժութհան վր այ ? այլեւ' օդտուելով բազմաթիւ մտաւոլւական ըն կհր^էեր ու ներ կայ ութ ևնէ?/%յաճախ կը կազմակերպիր մ ար տիկ*!։եր ու և է (իԼ-ր Լի եր իտասաբդութեան ձամար դա սախ օսակա^։ ժողովենր^ ուր կը բացատրուէր կուսակցու— թ հան ծրագիրը ? կազմակերպչական խ^նդիր^ւեր կամ տեղի կ*ունենային (ՇՀնչակշ)ի 1ւ յեղափոխ ական դր ակա^ւու ի!եան մասսայական ըհէթ եր ցսՏնութ իւն ։ Սարկաւագ ը չափազան ց խստասլաձանջ էր 1ւ մեծ !լար եւոր ութիւ ն կու տար կուսակցական կարգասլաձութ եան ։ ԱյսպԷս } երբ վ)ա?/ ի մը մարտիկներ? ծանօթանալով սոցիալիզմ ի ձիմու*!։վ>ր հեը ոմն , թ ոյ լ տուած էին էրե^^ Ղհէ՜Ղ.ա'^ ցի^էեը ու ձետ ուն եցած խ օսակցոլթ եանց ընթացրին' ձևդԱակա*հ և բացասական վեր աբերմու*1ւվ) ցոյց տալ րլէսլի կըօնը և- եկեղեցին ? Սաըկաւադը անոնց ի,իսա Աւկատողութ'իւԳւ ըըաւ 1ւ սլատժեց ? բացատըե լով սը կըօնը%ըստ սոցիա լիղմի' ա^հձատական խղճի գոըծ է և ոը ւդէտ,ը է ւլդ.ուշանալ վ իըաւոըհլէ դիւղա !ll:~ նեըու կըօնական զգացումները։

Պ Ա Տ Մ Ո հԹ հԻ Ն

209

1896^ սկիզբհերը ljուսակդութեան ՎԼասպուրակա'հի ներկայադուդ իթ (մարտիկի և Վանի մ աu^lաճիւղի դ իմ // ւ tfliեր ոլ 'հ խիմ ան վր այ' կեդրոնի հրա խանդով I]ալմաստ ի մէջ եռանդուն աշխատանքներ կը սկսին' Վան ուղար կելու քսումբ մը շրջանային դործ ի ջ-փր// փակա*էւտիստնհր ? ուղևկդութ համր ղին ակիր խ ումբի մը։ կովկասէն եկող նոր ընկերներ ու և ան ոնց բերած զէ'!։քեր ու ապախով փոխադր ութ իւն ը' Աալմաստ—$)ուլֆա {ռուս-ւղար սկական սախման} վրայ' (մախլաղան ^Աէյտավար և Աարամերիկ դիւղեբուն մէջ, ինջպէս նաև Թաւրիզէն զէնՔևրու փոիւադրու. թիւնր յաջողութեամբ կը կատարէր (հաֆֆիի Կարաղատ ք ոյը%րնկհրուխի ՏԼավախիրլոր որ պէս կին ^ սլար սկակա'հ ւղայմ աններ ուն մէջ զերծ բ1էաէո'է ամէն կասկած է' ապախով կը փոիսադր էր ղէնքեր զան ազւս*յէ վայրեր էն ։ Պէաք է ըԱել որ Պարսիդ կառավարութ իւն ը ըհ դխանրասլէս շ^ափազա'1ւդ բարհադակամ վերաբերմունք դոյ դ կսւ տար դէպի Աալմաստի մէջ խամախ ըմբուած բազմաթիւ եկուոր Հայ յեղափոխա կա՛հներ ը և առհասարակ էիէ1 1 !ի ^tuJ ազատագրական։ շարժումը։ ոյն'իսկ Տաճկախայաստան ի մէջ մասսայական։ ջար դեր ու ժամանակ սլարսիդ խիլորսաոսն եր ը ? անշուշտ իրեն դ կառավարու — թհան խրախանգով, էրզրումի և (յարբեր դ ի մէջ լայն կը բա'1ւայ ի'!։ իրե'հդ խիւպատոսարաննհր, ասլաստան կու տայէն խազարաւոր խայերր, ւնե,ՐԸ և կը պաշտպանէին ղանոնը թուրը ջարդարարներ էն և այդ այն ժամ անո։1լ երբ օրինակդ Վանի մէջ ((*/*ար դաս էր7) և (Լըրիստոնեաjy> Անգլիայի խիւպատսսը անձամբ թրքական։ թն դա*!։օթ*1։եր ով կը ո.մբակոծէր խայկական թաղերը։ 1896 թուի ամրան սկիղբը, Հնչակեան ձէյանթ՚Տ) խումբը ? որ ու կազմի*!։ մէջ կը մտնէին աւհլի ըան 80 խոդի ? եկուոր մտաւորական*1։եր և մարտիկ ներճ գրհթէ վեր ջադուրած էր իր նախապատրաստական աշխատանքները և կը- պատրաստուէր Վան մեկ'հ իլ։ Արդէն /»ադուէն եկած էր «Շ /II նթ*ի ընդխանուր ղեկավար և. լիաy օր ներ կայա դու դիչ նշանակուած' կյսզախեդի ք/ ելը ո?/ Ասլիբէկե անդը {{մոգպետ} ? վառվռում։ և. զարդադած երիտասարդ մը^ ահ։որ օդԽոսկան թաւրիղդի մ տաւ որ ակա'հ Աեդրակ (քիրզայեա'հդը {Վարդ Աղասևin'll} ? թիֆլիսցէ Մալխաս ՛մադս։խ ևա հր, կաբնեդի ուսուդիջ fiադր ատ *հավաֆեանը ? ռուսական բանակի սպայ Եզիչէ^ւ, ղար աբաղդ ինհր Հայրապես։ ը^ պուլկարախայ Ա*ին ասեin'llր {Աճէմ Ա*անուէլ} և քանի մը ուրիշ մ տաւոր ական'հեր։ Էյումբի զի'!։ու որ ական խր ւււմանատարն էր նշւսնաւոր մարտիկ և տեռո րիստ Մշոյ Ալէղէպուն դիւղադի Աւօն ։ ճ իշդ նոյն ժամանակդ երբ քանի մը օր է'!։ խումբը? որ արդէն պատրաստ էր և պիտի մեկնէր Վան ? յան կած լուր ստադուեդաւ որ Վանի մ է չ ,ոհղի ուն եդող եր կարատ!,ււ և անխաւասար կռիւներէն ետք } բոլոր յեղաւիոխական խում բերը — արմե*հակա'հ ? խ'llջակևան և դ աշն ակդակա'հ — սաիսլոլած՝ խհռադած ե'!։ ըաղա Քէն , in'llդած՝ Վարագ և. այ'հտեղէ'հ դիմած դ էպի ւզարսկա-թ ր ըա կա'հ սախման ադլուխ ր ? Աալմաստ in'llդնելու նւղատակաււ Այդ էր1 է-[*Ը սmill'llալաթ ա'llմ ի| ասլէս խ'հջակեm'ii'hlrր ը ? արմենականնհր ը և դուշնակդականները մի կուսակցական ժողով մը կը դումաըեն և 40 4ոգՒԷ բաղկացած խառն ձիաւոր խում բ մ ը օդ^աւթեան կ*ուղարկեն դ էսլի սա*»մանագլուխ ։ (յումբը խաս'հելով սախմանամերձ ւզար սկակա'հ Վոթուր աւանը } կ1 իմ անայ որ (մարտիկի և Պետսյ ի խում բեր ր ամբողջովին ջտրդուած են• ազատուած է միայհ խ7/ ջակեահ վա լադ Սիմոն լյ ? որ ւզար սկակա'1ւ սախմա—

հ ն ջ ա կ ե Սլն

210

նլ7 աItց*նելով ձերբակւսլուած է ւղար սիկ՚նհր ու կողմէ և կը դա՛նու ի թ ուր ի բանտ ին if էջ ։ Խումբը Սիմոնը բանակն ազատելովդ անոր Հևա կը վերա֊ դաււնայ Ս1 1 1 էմասւո ։ \,ոյն օրը հրհկոյևանք Շա*նթ ))ի ընղհանուր ժողովին նևր կաներ ու դեր հղմա՛նայծն լոութևան մէջ՝ Սիմո՛նը զեկուցեց դէպբերու մ անր ամաս*11ութ հա*ե մ ասէն, 'Լան ի կռիւներ ու ողբհրդակա՚ն պատճառ, ը 1ւ ևրևյյ կուսակցական պա֊ րաղլուխներու ու ան ոնց հևա /ր/յք/ոշ 900Հր աւելի ևր իաասար դ.նևր ու նահատա֊ կութ իւ՚նը ի*որ կսկիծ սլաաճառ.lrց Ս1 1 1[մաաոի * էջ համաէսմբռւած բո լոր յեղավէոխ ակա՚ն՚ներ ու՚ն և֊ աևղացին ևր ուն ։ Հարուածը ծանր էր *նամանաւանդ » « տեսակէտով? որ ևըևբ կու nակցու թ իւ *ն*նևը *ն ալ միաժամանակ կը կոր֊ սըհց*հէին իր ենց 'Լասսլուրական ի հեղի՛նակաւոր ^ ժողովուր դին կողմէ սիրւած և կազմակևր պջական մևծ ը՚նդու՚նակ ութ իւննևր ցուցաբերած պարադը֊ լուխ՚նհր ը և կը ,ըայ ը աչուի ? կը կազմ ալուծ ռւի անոնց անսպառ. եռանդով և աննման դո հողու թ իւ՚ն՚նhր ով ստեղծուած դործ ը։ Հե Հակհ111*11 (Pարմ ի^ւր' *հկաաի ու*1։հն ալով որ պատահած այդ դժրաիւտ դէպ,ըհրը կր՛նա՛ն ընդհանուր յուսալբում և կաղմա կhր սլէակա*ն վ*ւ"J,p,uJrtlgf առաջացնել Վասպուրականի մ էջ ? որոշեց շտապեցնել կուս ակցութ եան նոր ներկայացուցիչը 1ւ ((.Շանթ՛)) իսումբի մեկնումը դէ՝ղի 'Լան։ Ա յդ նպատակաէ Ս'աւրիղէ*ն եկա*ն Գործադիրի ներկա յա ցուցիչ Ը^՚կ* Ռ'**ֆայէլ Մովս էսեանը ? Աեդրակ [Pիը ղայե անցը և. ուրիշէւեր։ Խումբը իր ամբողջ կազմով __ մ օտ 80 հոդի — կը դտնուէր^ կուսակցու թ եա*հ խոշոր *1ւիւթակա*հ և. բարոյական ա֊ ջակցութ իւններ մատուցած ? դիւղին մէջ մեծ հհզինակու թի,ն վաjk լող /^աճառական \,աղար կուկասես/եի ընդարձակ այդիին մէջ ։ pr/լոր պատրաստու֊ թ իւններ ը ’/եր ջա*նալէ յետոյ? նշանակուեցաւ ((Շ նթ » խումբի մեկնումի օրը։ Այդ օրը երեկո յեան' այդիին և. բոլոր դ իւղա ցի*նեբ ու մ աս*հակց ութ եամբ տեղի ունեցաւ if իթ ի*նկ ? ուր ոդեւորիչ ճառեր աէ հա*Ադէս եկա՛ն' Լքոդսլեա ^ /ք*ա֊ ֆ,1/յէլյ Մէ1 ր Ղ1 1 1յեա*նց ? [) ալէսաս (դաշն* ) և ուրիշ*ներ։ Միթինկէն ետը բոլորին տրուեցաւ ճոխ Ը^1Pր է£ ։ 7*իւղա ցիները բերած էին ^ նախօրօբ պատրաստը֊ ւած ^ խումբին համար — որուն մ էջ կը դտնուէին երկու փայաջուկցի մար֊ տիկները%Ներ սէսը և. Համ բարձումը— ճանապարհի առատ պաշար։ փիշերուան ժամ ը \§ին%խումբը ղի*նու որ ակա*ն կաբ դա պահութ եամբ ^ յառաջասլահ դ ծի վրայ ու*նե*նալաէ փորձուած երկու ասորի վալադ*ներ' Սիմսն ը 1ւ *[/աղար ը և դրօշակակիր Հայրապետը^ մևկ՚նեցան յ գՒլ ղացի^ւերու ոդհւորուած կեցցէ'‘հե րու և բարեմ աղթ ութ իւնն հր ու աղաղակնհը ու տակ' դէպի սահմանադ լուխ ։ Անցան մի .ցանի սսլասողակա ն ծա՛նր օրեր։ Qhinnj լուր ստացուեցաւ որ խումբը առա՛նց փորձա՛նքի հասեր է սահմա՛նագլուխ /լ կը վւորձէ անցնիլ տաճկակա՛ն հօղր} բայց շ,ււ-,*1,ւլԼ պարզուեցաւ որ 'Լանի դէպբերէն ետբ ? թ ր*լրբ կառաւէարութ իւ՚նը ցա՛նկալով կա՛նխել Պար սկասաա*նէ*ն հաւա՚նակա՚ն նոր խում֊ բեր ու Վասպուրական մ ու տը ը ^ կանոնաւոր զօր,բերով և բիւրտերո ,լ խի ստ հսկողուէԺեան տակ առած էր թ ուր քբ-ւղար սկակա՛ն սահմանադիծ ը։ ( X

((Շ ա՚ ն թ )) խ ո ւ մ բ ի ն Վ ^ա սպուրա կան մ in *նև լ ո ւ

բո լո ր

փորձերը

ա ՚ն յ ա ջ ո ղ

կ * ա՚ ն ց՚ յէ ի ՚ ն և. մ ի ,րա ն ի ը ն դ հա ր ուլքնե ր է յ ե տ ո յ ՝ սա էւպուա ծ կ' Ըէէ'ս J վ ե ր ա դ ա ռ ՛նալ Ս՛Ա լ մ ա ս տ ։ Ա տ կէ ,ը էւ չ ե տ բ ' Ս ա լ մ ա ս ա ի մ է ջ հ ա մ ա խ մ բ ո ւ ա ծ դա շնա կցա կա նները^

— որոնց

թ եան մա սի՛ն

տ ր դ է ՚ն

կ ա տ ա րե լիբ

լո ւ ր

որ

խ ոշոր

յե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն

դործ ողու-

տ ա ր ա ծ ո ւ ա ծ է ր տ մ է ն կ ո ղ մ ?— բ ա յ ց և ա յ ն պ է ս '

« Ա ա քՈ Ի Թ Ւ Ի Ն

211

դրութիւնը փրկելու նպատակոէէ? ռուսահայ ղեկավար ներ ու ճնշման տակ ? կազմ ակեր պհցին իյանասոր ի (Լշռնթալ իgy) արշաւանըը։ յ դաշնակ֊ էյակտններր գիտակցելով ո։յդ վ*աJ[ ի անմտութ իւն ը և անոր ահաւոր հհտե֊ ւանըները^ թէեւ դէմ եղան և հրաժարհցաՀ։ մասնակցիլ ^ բայց անկարող ե— ղան արգելը հանդիսանալ։ „ եքում բի մեկն ումյէնէ?հազիւ մի ըաՀէի օր ա^ ցած էր և ահա ար շաւան֊ հ>ին մասՀւակցող1։երը խառն իխուռՀ։ ? փռ>քքիէ անկարդ խմբակներովդ շատերը նոյնիսկ առանց Ղէ^&Ւ) սկսան վեր ադառն ալ Սալմաստ։ Սկիղբներր ժողս֊ վուրդր չափազանց ոդեւորուեցաւ լսելոtէ առասպելական պատմութ իւններ ? որ իբր թէ խումբը գիշերով չարձակելով ոչնչա ցուցեր է ըրտական Ասպրիկ Ց^ՂԸյ սպաններ է ցեղապետ քՀարաֆ պէյը և. ահ։որ գլուխը կտրելով իրենց հետ բերեր են ? ինչպէս նաև բերեր են անոր սուրը և այլ բազմաթիւ (Լպը֊ լըֆ՜»ներ։ ք*այց շուտով պաբզուեցաւ իսկութիւնր» արշաւանըը անչա^ող ան— *քեր է ին չ*ղէս նախատեսած էի*!* արշաւանըին դէմ ելլող էէաՀ։եցի և շատախ֊ ցի դաշնակցակաՀւՀւեր ը* ո'չ մազրիկ ցեղը բնաջնջուեր է և ո'ջ ալ անոր ցեղապետը սպանն ուեր է։ Ընդհակառակը՝ (Հսպանն ուածյ> և (Լգլխատուածք) Հ^արաֆ ''քէյԲ՝ իք մ ազր իկց իՀէեր ով ի պատասխան այդ (Լարշաւանը7)ին y սկսեր է անխնա յ թարգելդ ոչնչացնել շրջակայ անմեղ հայ ազդաբնակչութիւՀւը ։ քԱա֊ նասորէն վերադարձող ռուսահայերը անմ ի հաւղէս վերադարձան կովկաս ? ի սկ այդ արշաւանըին դէմ եղող և չմասՀէակցող տաճկահայ դաշՀւակցակաՀւՀէեր ը դ անաղմ ուկ , ՎրողդԷնի խմբա պետու թ եամբ ք յա ջ^ողու թե ամբ կարողացան ան ցն իլ Վան ։ fU անասորի անյա^ող արշաւանըէն ետը տաճիկ կառավար ութ եան ճըն շ֊ ման տակ ? պարսիկ իշխանութ իւննե ր ը ստիպուած եղան խ ստու թ իւՀւՀւեր ու դիմել և հետապնդել յ յեղափոխւսկւս նները։ Տաճիկ կառավար ու թ իւն ը ? նկատի ունեՀւալով որ քՒուրը իա մտնող հայ խումբերու կեդր ոն ավայր կր հանդիսանայ [Jալմ աստը ? իսկ *ղարսիկՀէերը ցոյց կու տան աՀէոՀէց ամէhi տե սակ ա^ակցութ իւՀ։ և բարեացակամ վեբ աբերմուՀ։ը դ \)ալմաստ ուղւաւրկեց էԱոյ ի հիւպատոս ft*ըղա ս(Էյը, որուն պահանջով և անմ իջական մա սն ակցու֊ թևամբ՝ պարսիկներու կողմ է սկսան հայ դիւղերը մասսայական խուզարկու֊ թեաՀ/ց ենթարկե լ ? Հողատակ ունեՀոսլով ձերբակալել հայ յեղափոխակաՀւՀւհր ր և ղանոնը յանձնել թուրը կառավար ու թհան ։ քյուղար կութ իւ ?/Հ:եր է"ն ը անի մը օր առաջդ պարսիկ իշխաՀէութիւ Հմհերը դաղտՀէ օր էն նախ ազդու % ացու ցեր էին 4այ դիւղերու մ էջ կատարուելիը խ ուզար կու թ իւՀւՀւհր ու մասիՀ/ և առա— ջ*սրկելով որ իրենց գիլգերը եղած բոլոր եկուոր յեղափո խակւսՀւներ ը հեռա֊ ցըՀւել է)ալմաստ ի յարակից շր ջանՀէերը կամ մօտակայ լեռները։ Արդարեւ^ ևկուսրՀէեր ու մեծ մասը հեռացած էիՀ* , մի այն Հնչակեան (Լ Շանթ )) խում բի մէկ մասըդ մօտ 40 ^որէի դիւղերու մէջ զբաղած Ըէէ՚"էով եղած զէՀւըերուդ ռազմամթերըի և արխիլի ապահով պահեստՀէերը փոխադ րելու գործովդ աՀւկաբող եղան որոշուած ԺամաՀւակին ապահով հեռաՀոսլ գիլղէն ։ Վտանդաւոր այն վայր կեանին՝ յան կար ծ Փ*ոյաջուկ եկան խուզարկելու Հ։ւղատակաւ Միրփանջ (J՝ամադ Ալի խաՀ։ Ղ*աՀւջէլիՀէ իր բւււզմաթ իւ ձիաւորՀէև— րոյէ և տաճիկ հիււղատոս քքիդա պէյը։ Անոնը իջեւանևցաՀէ ամէնուն կող֊ մէ յարդուած՝ ք,• *1րտւկա սեսմևի տունը։ Լքամադ Աքի խ անր մէկ կողմ կանչե լով տանտիրոջը կամացուկ հարցուց թէ արդեօ®ը դիւղին մէջ եղած բոլոր

212

ՀՆՉՍ-ԿԵԱՆ

յհղաւիոի։ականներ ր Հեռացած են ։ Էքւ ևրբ իմացաւ^ որ 40^ ջ»սփ մարտիկՂքեր ժամանակ չու'նևաէաք ' այդ °P երեկո յեան պիտի Հեռանայէն և որ անռնր որոշած /ք?/ դիմադրևլ հթէ ձերբակալելու փորձ ԸԷԼս,յ ,/լ իմանա լուէ ? ւաև ԷՀէ' rfC °I1 տան մէջ կը դտն ուի*1ւ? ա*1ւ դուրս կ^^ԷէԷ տուն էն և անձտմ բ կը սկսի ղեկաւէարել իաւղա րկութ իմհներ ր։ Այն տուներուն մէջ' ուր ւէստաՀ էր ԷՀէ յհղափոխականներ չկան յ ան կը Հբամայէ բաւակա'նին իյիստ խու.֊ զարկու. թիլն կատարել ? բայը Ar/ip Հասան ւսյն տունը ? ուր կը դտնուէէն Հնչակևան մարտ իկնհրր' Ա'ամադ Ալի էւանը շտաւղուէ առաջ անցաւ և գլուխը կիսաբաց դուռէն ՚ներս մտց^ւելով և տևս'նհլոէէ թէ ինչպէս 40 Հրացաններ ուղղուած են դէսւի տան մուարը^ անմ իջապէս դուռը ծածկեց և բարձրս։֊ ձայն յայտտրաբեց? որ այստեղ Հաւարուած են մ իայ ն կիներ և երեիսա^ւեր և որ այստեղ մտնելը CCնամաՀրամ')') է {մաՀմետական օրէնրոէԼ արգիլուած}։ Ան' բոլոր ը ուղարկեց դէպի Հարեւա^։ տունը և այդպէսաէ փրկեց սպառնացող ա*նխ ուս ափելի ւԼտա^ւդէն։ ‘ԷյնորՀիւ ւդարսեկ կառա։Էար ուի)եա // բարհացակամ փերաբերմ ունեին' ձևւականօրէն տարուած ա յ / յ քսուզարկութ իւններ ը Աալ֊ մաստի Հայաբնակ գիւղհրուն մէջ՝ ոչ մէկ արդիւնր տուի'ն և քհիզա ։զէJը ձեռնունա յն ւէեբւսդար ձաւ Խ” յ։ ((էՀանթ՚յ) խումբին մէկ մասը կաէկասէ^ւ էէերադառնալէ յետոյ? Աուլ֊ մաստի մէջ մնացին (Հոլակ Աքսրկաւադը և 40^ նո/Փ ևկուոր մարտիկ*ներ։ 1896 ի չարագուշակ Համագումար ին մէջ տեղի ու!էեցած պառակտում էն ետր' ւէեբ ակազմուած I]եդ ր ո‘հւսկա?/ ՎԼարչու թ եան ՀրաՀս/նղուԷ' \Հալմաստ հկաւ Փա֊ րամաղ , որ պիտի անցնէր Վան իբրեւ Վւսսպուրական ի լիաղօր ներկա յա֊ ժու[քիչ^ նաՀատակուած Ատրտիկին փոխարէն։ փարամաղ Աալմաստի մէջ զգալի չափուԼ ուժեղս։ցուց Հ՚նչակեահէ կաղմ ակեր ։ղու թ իւ^Տ^էեր ը և ՚նկատի ու֊ 'նե'նալո։[ Աալմաստի բացառիկ դ Է[*,բը ե. *Լասպուր ակա'նի Հետ կան ո^էաւոր կասլ ։ղաՀսլանելու կարեւոր դերը' Հաստատեց (Ո։այ///֊'// (Հի?/ու սբ ակա"ն Վ^արչական Աարմին։ թործերը նոր (Հ՛ար էէնոյ ն փոխանցելու օրհրուն' տեղի ու^էեցաւ բստԱԼհլի դէպր մ ը ? որ ու ն անկարող եղաւ արգե լ,ը Հանդիսանա լնո յնիսկ ին֊ վ*ր' Փտրամազը^ որ այն,քան սիրուած ու յարգուած էր բո լոր էն ։ ]*նչպէս յ ի֊ շեցի*հբ' (Հոլակ Աարկաւադը ծայր աստիճան։ եռանդուն ? յանդուդն և խստա — պաՀանջ գործիչ էր։ Ան մար տիկ*!։եր ու*!։ մէջ մտցուցած էր երկաԷՀեայ կար֊ դասլաՀուԷՀ իւ'ն ե. անի/նայ կ ը պատժէր կար դասլաՀու ԷՅիմն ր ի։ախտ ալները ։ Այդպիսի պատժուած մար տիկնհր է*!։ ի'նր Հոդի ? դբե ԷՀէ բոլորն ալ մշեցիներ^ օգտուելոէԼ այն Հանդամանվ։ էն որ' Աարկաւագր ար դ էն դադրած է իր ներ֊ կայա ցուցիչի պաշտօնէն ? իր սե^ւեակր մտնելաէ' խեղդամաՀ կ*ը*1ւեն պարա֊ \նուէյ Հակառակ Փ*էւր՚1 1 մաղի բուռն բողորն եր ու.ն 1ւ ււսլառ նալիյշ‘հեր ոմն ։ Այդ դ էսլբ ը մեծ զայրոյթ սլատճառհց թ է' Փ1 1 1 ր1 1 1 մ ադի'ն ? թ է' բոլոր մ ար տիկնե֊ բուն և թէ՛ գիւղացիներ ուն ? որ ոն,ը բարձր դն աՀատե լաէ (Հոլակ Աարկաւադի կուսակցութ եւս^ւ և ընդՀանրապէս Հայ աղատաղր սւի)եան գործին մատուցած խոշոր ծառս։յուէՀ էլամները՝ անկեղծ օր էն ողբա!)են անոր կսկծ աւե մա^ը։ '{*ա— 5/ ի մը հտվ։ ? Փ*սրամ աղի պաՀանջոփ տեղի կ' ունեն այ զի*1ւուո րակա*!։ դատ 1ւ յան ց։սւորնե ր ը կը պատժու ե */։ անԻ մաս*նաճիւղը իր ‘նամ ա1լնհր ով in'llընդՀատ կը ւղաՀանջէր շտաւղեցընել Վրոսպու.րական ի Համար էիազօր ներկայացուցիչի առ արում ը ? որ ու 'll Համար սակայն։ կը պակսէին ւս'llՀրաժեշ տ նիսթ ական միջ ոցներ , որոնր որևէ

ՊԱՏՄՈԻԹհԻՆ

213

տևղէ ստանալու ոչ մէկ յոյս կար։ Այդ դէպՀՒն մ է1 ալ օգն ութ հան Հասան կուսակցու թեան' միշտ նիւթապէս և բարոյապէս օժանդակած ^ ՓաՀատուկի ամ էն էն ակահաւոր դ էմէ ըեր է^1' \յաւլար ^ուկասևան ը ^ np այդ նսլատակէն Հա֊ մար տրամադրեց Հինդ Հազար ղր անի խոշոր դում ար մ ը ? որով Հնարաւո֊ րութիւն տրուեցաւ 1897 թուի ամառը? Փարամազին%էր 40 դիէ րաՂ՚1ա֊ ցած խումբով մ շեցէ Աեւսյի յսմբասլետութեամ բ* ա*հց'հէ լ Վ^ան ? Աալմ աստէ մէջ 'll/րր կայա ցու ցի չ '//շանակելով ալէ,ըսանտր ապոլցի Հայկ Ֆէէէկեա"նր (Ար֊ չա^//յււ Խտժակետն) որ ւէհրին աստէձան եռանդուն և զարգացած երիտասարդ մ բն էր։ Փուրամաղ էր խում բով շար բ մը կռէւնևրէ ետ,ը' ապաՀուԼ կր Հաս֊ W Վան ։ Ա*ասնաճէւղէ ւէար չու թ'եա*!։ կար դադր ու թ եամ բ խումբի մէջ եղող տեղացի մարաի/լհերը^ որ 11*11ց մէջ կը դա'հու էէ'հ վ ա'llեցէ Ար չակը ; աւա'հցի Աւօն ? Աևւ Մել,րոV (Աղատ Ոստանիկ) և. շատ՛ ու ր է* նհր կ՛ ու֊զարկսւ էն մ օտա֊ կաJ ԳՒլ Ղ.^ԸԸ’) Ւ ս կ խումբի մ էւս անդաւՈւևրը խմբապետ Աեւոյէ Հետ ? էրե^ւց ղէ՚1՛.իհր՚ււն մ կկ մասը ձգելով լԼան ^ կը վ եը ադ առ նան Աալմաստ նոր յունձ֊ նարտր ութէմհՀւեր " ՛ Ի 1897 թուի ւէերջեր ը Վ^անէ մա սնաճիւղի դ իրքուՏՈւեր // ւ*հ Հիման ւյրւսյ ; Հ"*յկ Ֆէլէկեանը 20 մ ար աիկ'հեր nվ ? լքշեցի Ահւսյի խմ բապետու թ եամբ%ան֊ ցտն էԼա'հ ? փոխադրելաէ բաւական աչաւի զէն վ։ ե. դ֊էր վ»եր է հ/ումբը՝ ճանա֊ պար Հին անընդՀատ կռիւի բռ՚Աուելով թշնամիին Հետ՝ մեծ դժ ուար ութ իւննե֊ ր rnL կ ը * ասեի Վարադ։ Այնտեղ կը պարզուի? որ կառավար ու թ եան ձեռ։ը ա֊ ռած խ ս՚տութիւԱU եր ուն պատճառովդ խ uւմվւի?/ Համար անՀնար ին կը դառ*հայ վյազաէ բ մտնել Հ սաիւզու ած՝ ,ըա‘հի մը օր կը սպասե*հ Վ^արադի մէջ^ ifինչեւ որ Վանէն կու գան ըհ կեp'h/tր ը ե Հայկն ու խում բէն մի վյանՒ կաբեւոր ան֊■ դաiՈ.հրը ասլաՀով կը փսխադրե'հ վ)ազավէ։ Էքար է լյ մ ը խ որՀր դակցական ժող ու՛է ՛հերէն և. կայացած որ ոշոււէներ էն ետէ ը ^ Հայկը խ ումըին մէկ մասին Հետ կըբ~ կէն կը վերադառն այ Աալմաստ։ 1898 թուին Հայկ Ֆէլէկեանը Փործագիր ի Հրահանգով կը ւիոխադրուի Ա*արաղա^ *հեբ կայա ցու ցիշ ի և ուսուցիչ ի ւզաշ֊ տօնուխ ուր ժամ ա*հակ մ ը եռանդու֊ն աշխ ա/// ա'հ,ը'հեբ տանելէ յ եաոյ՝ քՒաւրիզ երթալու ճա՛հասլար Հի ն' կը սւզաՆ 7/ու ի Ա*արաղայի մէջ /ուզր ող ? թ ուր ,րի?/ ծախ֊ ւած%նազուր ն1 /1 '/ուըեա?/ի կողմ է։ Հայկէն ետր ներկւսյա ցուց էջի պաշտօնով Պաթ ումէն Աալմաստ եկաւ Համ բարձումը ^ որ վյաջ ^ յանդսւդն բայց ա'llղու սսլ բնաւոր ութ հա*!։ տէը մէկն էր ։ Ա՚ե եը կար չժմնաց Աալմաստ և շուտով վեր ադ աբ ձաւ 1 /ովկաս։

214

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

ԿՈՎ_ԿԱՍհ ՃՆՋԱԿեԱՆ ԿԱՋՄԱԿեՐՊՈՏԹհհՆԸ ՄՒՆՋԵհ 1897 Առ.ա1Թ անդամ Հնչակհin'li կուսակցութ իւնը կը Կիւէհւսւոր ու ի Թիֆլիս ) Պաթ ում և pinդու-։ Հյախապէս%Հատոր ի^ւ սկիզբը ար դէ'!։ խօսուած է քԱանա֊ զատի%ք<Ւիֆլիս կատարած կազմակհր սլութ ևան մաս ին, կու[կասի նաֆթ ար 1Իլն աբևր ու թ եան կեդրոն%Ոադուն ? ուր կը Համաիյըմբուէբ թրվչաՀայ գաղթ ական ու թ իւհւը ^ Հ_էԸ կր^ւար Կհո.ու կևեալ յհղափո֊ քսակա'1ւ խմորում էն ? որ իբր Հարցեր ^ ունէր իր աո.ջեւ թրրաՀայ ազատագր֊ ր ութ Inn'll և բանուոր դասակարդի տնտեսական օրակարգերը։ Ոադուն եղած է Հնչ ակեան կուս ակցութ եան սկզբնական շրջանի կեդ րոնական ուժեր էն դլխաւո ր ը կաքկասեա'հ ճակատին վր այ ։ 1891 ին՝ *էո1*^էն Երեւանդ Պալեանի Հանքներութ կը կազմ ուի pmլաքսանՒի մասնաճ իւզ ր ? որուն կ՚անդ ամ ակցի'll զի աաkba բան ուոր նհր և զարկ կու տան դա սակաը դայ ի*!։ շաՀերու պաշտպան ութ եան%միացած* ոջ֊Հայ աշխատա— ճ-որներուն Հետ։ ‘եաշհակցակmil'llեր ը՝ քսանդար ելու Համար Հնչ ակեա'll բուււն դոր ծուն էութ իւն*1ւհրը% գաղտ նօրէն Հն պակետն շարքմէրուն մէջ կը մտցնեն \քհրսէս *իաւթեանց անուն աք մէկր ^ որ եր կպաււակու թ իւն սերմանհ լաք կը ր այր այէ մ աu'liաճիւղը ։ ԱյնուՀետեւ ի հվյզի հվ»ը Հաւարե լով%pmլաfumC llիի մասնաճիւզր կ*ա֊ ււաջացնէ ՛քեց քսումբեր՝ իւր ա,րա'llջիւ ր ր 15 անձերէ բաղկացած ք որոնք» կա֊ 'llոնաւ որ ամսա,լճ արներ տալաթ կը դ ոյ աց՝հե‘հ կլոր գումար մը իրե'llց կազ մակերպչական պէտվչերը Հոգալու Համար։ pinլաքսանիէն ետր՝ Ըադուի մէջ կը կազմակեր պու ի երկու քսումրեր ։ pադnւի 1ւ pալաfuա'հիի միացեալ fuումբերը իրենց ուշադր ութ իւհւը կը դար ձնեն ո՛ չ մ իայն դա սակար դայ ի հ պայքյար ի ւքրայ ? այ լ 1ւ Հոդ կը տա*!!ի՝հ Օդն ութ եin'll Հասնելու ՏաճկաՀայա ստin'llի ազատադր ութ/fin'll գործին։ Անոն ,/յ մ եծաftiu'hակ դրամակա'1ւ օժա'հդակութ եամ բ ոյժ կու տան Պարս կաստանի Հնջակեան լիազօրներունճ բաբ թ իզան ական խում բեր ղրկելու Պարսկասmill'll Լւ անկէ Տաճկաս տա'll ։ Ընկեր Սաղաթ էլ էորդեա?/ի ջան րեր ով՝ 90ական թ ուական ին ifեր հր ը կը կաղմուի (Լկայ ծակ)) ան ու'հուք խումբը ։ Pալախ ա'հիի Հնջակեան խումրի^ւ կը կապուի'հ Ահւդր կասւզեա'հի շրջանէն՝ Ըւզուն Ադա , կիղիլ Արվատ ? Մերւք և Ասխաբատ գիլզերն ու հյաղւսվյ֊ ‘հեր ը ։ Հետագայ1։ն Pալախ անիի մ ասնաճիւղը իր թեւերը կը տարածէ մ ինջհւ Գանձակի ք էՀուշիի ? յաբուի y է,ամ ախ ի 1ւ քիերբե'հդի շրջանները ք ամ է՛հ տեղ Հաստատելով տեղակած։ խումբեբ ? որ n't!ր սերտ յար աբեր ութ եան մէջ կը մ տ'հIt'll pալախ in'llի ի վ աը ջու թ եա*// Հետ։ Վերջին օրերը մասնաւոր ըար ողի ջհեր կըղրկսւին Աստրախան՝ Հոն ևս մասնաճ իւզ Հիմնելու Համար։ Ա'ինչեւ 1894% Հնջակեան կուսակցութ իւն ը կ*օմ-

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

215

տուի լայնածաւալ մ ասն աճիւղեր ով հ որոնվի կը լեցուի^է խանդավառ, անդամ ներով ։ Թիֆլիսէն եկած երկու գործիջհերը Սիմոն և Սիս'ակ յ կը Հանդանակեն դում ար մ ը' ր ատար ակելու Համար Վրթ աH ս f]>աէիա/լհահ ի դրական դործերը։ Պաթում ի պատգամ աւոր (միՀրդատ կր տեղեկագրի*— (.(./Աանազատի ջանբեր ութ Պաթումի 1890/^ կը կազմակերպի 30 Հոգինոց խումբ մը։ Այդ խումբը կարեւոր գործեր կը կատարի մ ինջեւ 1895, երբ Պաթում կու գայ Ասլիբիկեանը')՝) ։ Պ*սթ ում ի կազւ?ակեբ ւզու թ ևա*1է վրա յ մեծ ^ ա'll,բեր թ աէիած ի նաև Շիր֊ վանզադին / Ան' բաւական դումա ր մ ր Հաւաբած ի իր գրբերու Հրատարակ֊ մ ան առ.թիւ ։ Այդ խազաղ չր$ան ր խանգարուած ի 1895ին' Նար հկեան))ի կ՚<ղմէ, որ պառակտումի սերմեր ցւս^ւելութ շրջանը մաս^ւակից դարձուցած ի Ահդ֊ ր ո?/ի տխուր անցուդարձերուն ։ Այդ տխուր դիպբեր ին մ իկն ի Մելբ ոն Ասլիբի կեա*!։ը սպաննելու փորձը։ կեդրոնը կր Հաստատի թի' C c\,m ր հկհան^ խումբը 1896 թուի Հո կտեմբե/'/' "կիզբնհրը' Լո*ետոհ հր թալով միացած ի Արփիարեանի խմբակին' կեդրո նի դէմ գործելու Համար։ կհդր ոն ը%Արփիարեանի դաւադրական գործեր ր ստուգելով' կ*արտաբսէ Արփիար ը կուս ակցու թ ե*1էէն 1896 Օգոստոս ին ք Ս-յԳ որոշումը կը Հաստատի նսյն թսւի^։ գումար ուած Ա• Պատդամաւոր ակո/հ Ժողաէը% Աեպտեմ բեր \%ին։ ( Հ

կովկա սեան Հ[*ք ,ոնի Հնչ ակեա'հ կու սակցու թ եu/lt իրադարձութ իւննհրուն լտւատեզեակ Ս• I,որեԱի {Թիֆլի սի Ե[*՛[ նկե1 1 1 ^ բաՀանայի զաւակը} կը գր է Ււ՛ յ էէ1 -շերը^ Ղ.որ նոյր էէու թ եամբ Հոս կը միջբեըեն^բ ^ լուս աբա^ւելու Համար 90 ական թուականնհրին սկսած Հնջակեան գործ իջներ ու և գործեր ու իրական արժիբը կովկասի մ է [։ {Տես «ՑԻԱՆԱՄԵԱԿ Երիս** Հայաստանի»՝ CCՀնչակեան ար եան և բ ր տինբ ի բաժինը)) յօդուա ձին էջ 2 0 -2 5 ). C CԼյ/սւթաշխարՀում ? Ապշիր n't*ի թերակղզու Հորերի ւէրայ ու գործառ րա^էներու-մ աշխատում էին 15—20 Հայեր {Հարիւր Հաղարաւոր բանուսր բա— նակիցխ եկած թադու՝ անդրկովկասի բոլոր ՀէսյկակաԳ։ գիլզերից ու գիւղա֊ բազաբ հերից։ 80 ական թուականներ ին ? նսյն իսկ 90ական [Ցոլականներին մ ինչ 1900 թուի առաջի հ ռուսական յեղաւիսխ ութ եան ցուցումները^ Հայ բան֊ ւորութիւէէը դեռեւս կիս-գիւղացի և կիս-բանուոր Էր միաժամա*1ւակ ? որ Ւր էհոլոր կա/զերը ‘չէր խզած գիլզի Հետ՝ որաեղ նա ոմն էր ծնողէւեր և նսյ հիսկ ոեվւակա?/ ր հաա‘itիը {կին 1 1լ երեխա^ւեր^ ։ *1յաւթաշխարՀի Հայ բա^էու-սրը յ ա ճախակի այցելում իր? թիկուզ մի բանի օրով կամ շաբաթովդ իր ծննդա+ . էԼայԸ է է/էւՂէէ? իւրայիննհրին և վար ակում իր գ իւղական եր իտասար գութ իւ^ւը բազաբ ի գիտակից բանսւ որ ու.թ ևա‘և մտբերով։ թհ ակա^հաբար ? իր գաղափար֊ 'հերը տարածելու Համար Հայ բազif ութ իւ հհեր ի մ Էջ ^ թագուն ւզիտի դառնար Հնչ ակեահ' սոցիալ դեմոկրատ կու սակցութ եան գ որ ծու*Աիութ եա?/ գերադասած ՚ԷայԸԸ* Նրա արծարծած զ աղափար^էերը' ինջպի^ս էին ստեղծւում Հարստու— թ իւն ը այս աշխարՀսւմ ^ նրա բն սր սշոլլ/Լհր ը շաՀագործ ողի ու շաՀադործ ուածի դրութեահ ? Արա յուսատու Հեո.ա'հկար ‘հեր ր աշխատանբի ազատագրումի

216

ՀՆՉԱԿԵՍԼՆ

մ ասին, նր ա պնդումները դասակարգային! շհրտաւոբուլքներ ի ու րէասակար— դային 4unfitր աշիյութ եin’ll մ այսի’հ ? և. այ լն ? 1ւ այ լն ^— աJu l1*1Լո[*H բանուորի սրտից ր ար ոզ’հեր էի ն։ \)րեկոյհան ? վեր ջան ում էին նաւթ ահորհր ի վբայ և գորհարաննե րում աշիյւստin’llէ ր ’հԱր ը և. Հայ pin’llու որ’հեր ը մազութ ով-ն աւթ ով ծրծուած Ււ՛ դ իւղակա^է ցն ցոտին եր ով վեր ադա ռն ում էր pULlGnLllPUl IjUlG lj Ա1(լ U11*if 111G {հանր ակացարան դ իշհր ուա’հ^^ հանդո տան ալու և ննջելու ^ որսլէսզի հևտևւեալ Օրը վաղ աո-աւօտ նոր ից կանգ ’հի ծանր աշիյաաանվ>ի 1Q— 12 ժամ ? — ներս էր սր֊ սլրրդում այդ. նն^ ար ան-կաղարմ ա/» հնշակևան ւիրուիական տի ստը ? սովորաբար դործ ար անն եր ից մէկում ւսշիյաաող ,դ մ տաւո ր ական' սկսում էր ւս*1ւկոդնի վրայ ձդուած բան ուս ր ՚հերի’հ ծան օթ ացհել Հնչակևան սոցիալ դեմոկրատական/ ծւ*Ա1(|1*|ւ հետ յ պատասխա^ւում բաhսւ որ նIsր ի “ հ հետադլրդյրոզ հարցերին սւշիւա— աահր ի օր ու.ահ տե/-ոզակա?/ u/ թ եան ^ աւհյատաւէարձ ի մեծութ եան ? ՄաJիս յ/> նշանակութ եա?/ ? ս// ցիաւՒսաական շարժման պատմութեան ? pul’llու որ ական կազմ ակերպութ իւն^ւեր ի և օր էն սդր ութ Inn’ll ? 1ւ այլ ’llմ ill’ll հարցերի մա սին ւ Այ սոլէս' Հնւ ւոկետն սոցիալ դեմոկրատ կուսակցութ իւնն է բերել j/j'— զափոիյակա’ն սոցիալիզմի կամ մարրսիզմի դազաւիարն եր ը առաջին անդամ հայ աշիւատաւոր ութ եան և հայ ի^ւտուս տր իալ բանու որութեան մէջ ։ [քեզանում 80ական թ սւ.ականնևրի երկրորդ կէսինհ տակաւի< 1 է դո յութ իւն ջունէր մի այէ յեղափոթակա’ն կազմակերսլութիւն ^ սոցիալիստական! ծրադիրով ու յե— ղավաիյակա’հ դ որ ծելակերպ՛"!, Հետագայում ? երբ Հայ իր ակin ’ll ու թ եան մէջ և,,1,լան եկա’ն այ լ յեղաւիււիւական կու սակցսւ թ իլ ն’հեր ? քքուսաստա’հի Սոabալ '(•եմոկրատ կուսակ«~ ցութիւ*հը? (քուս աստա’հի Լ)սցիալի ստ-քքեւո լիւ ցիո’հ’նհր ի կուսակցութ իւն ը ? Հայ (Հեզափոթ ակա’հ’հեր ի *]•աշնակցսւ թ իւ նր և այլն♦— [Հադւում ? (Ժիֆլիսում ? Պաթումում և. այ լուր ։ Բահուա՚ ա կսւն կա(լարւ1ա6հւ՚ ոււ1 Առում էրում էն տեսակ ւիր ուիակա*!!աան ։ Ա,մէն կու սակլյուի)իմհ ? լւհակ։ոհարար աշխատում էր ւէարա֊ կևլ 4 այ p in ’ll ուո ր ակա’ն միջաւ[այր ը իր կուսակցականI մ թ նոլոր տով ^ տարահևլ իր տեսակէտ’հհր ր ,րաղա,րակա’հ հրատապ հարցերի մասի’1ւք շահիէ իJilt’ll Որ յրան կարևւՒ է աւե լի լայն շրջան ունկ ’llդ իր ’հեր ի ? դրաւել աւևլի թիւ հայ աշիյա֊ տաւո ր’ևեր ի որսլէս արձանադր ուած անդամ իր կուս ակցութեան ւ Հն<շակեան սոցիալ դեմոկր ատ կուսակցութ (tin’ll և [քուսաստաhի սոցիալ դեմոկրատ կու սակցու թ եա’հ միջեւ տիրել է շարունակ համ ադործ ակցութ իւն հin’llրեր ում' թէ դործարա ննևրում ^ մ աn’t!աւոր ապէ ս ք*ագւ ում ? որ վճռական դեր ուն ի կատարած կովկասում pin’ll ուսրական ու յեղափոիյակա^ւ շարժումներ ւ՚է մէ ւ, բոլոր ազդու թ իւ^ւ^ւեր ի կեա’հվյումք ’նաև. հայերիս աշիյատաւոր ու֊ թե in’ll t Այդ երկու կուսակցու թ իւննե ր ը դալանում էին միեւնոն մարրսիս— տակա’ll ծրագիր 1ւ իրար հասկԿւալր դժուար էէք լինում։ \յրանր երկուսը համաձայնօրէն պայքարում էի’!! այդ RuiGnLIirUlljluG կ ա գ ա ո ք ա ն bl*|l հաւարոյթ֊ ներ ին ? հրասլարակայ ի’հ հակաճառու թ իւ^ւ ’հեր ի ժամանակի *քաշնակցութ եան և (քուսաստան ի է)ոցիալ-քքեւոլիւցիոներներ ի դէմ ք որոնց երկուսն էլ հակամարըսիստ և մ անր-պուրժուակա’հ ^է րաղէ բե’հի} 0Cսոցիալիզմ իք) քարոզներով ուզում էին թուլացնել սոցիալ-դեմոկրատ իզմի ազդեցութիւնը բանուոր դա— սակարդի վրայ։ (Հիշում եմ դէ1 1 [,րեր' շատ բնորոշող Հնշակեան սոցիալ դե մոկրատ և քքուսաստin’llի սոցիալ դեմս կր ատ կուս ակցութ հան դործ ակցութ եան

ՊԱՏՄՈԻԹԻՒՆ

217

տեսակէտից։ Հն չակեան փր ոփակա< հտիսin'llեր ը Հեշտու թ եամ բ կարոդ էի // Հ['ևէ Ռուշնակցակա^ւ փր ոփակա'հտի ստներ ի 7.ո1Լ^է) J բան ուոր ու թ իւն ը ք*ագւուէք մ իւս ազւլու ի}եան բան ուոր ութ իւն ից անջ ատող? մ եկուս ացն ող վթարողները։ Բայը լինում էին դէպրեր ? հրբ [կուսաստանի Սոցիալիստ Ռեւոլիւցիոնևր կուս ակցոլ թ եա'ե աւԱլի ճարտասած։ ու ղարդ ացած՝ րան դա շնակցակա*!։ իյՕ — սողը ։ մ իջամաում էր Հր աւղար ակայ ին վիճ աբան ու թ ևան բանուո րական կաղար— մ աներ ում ։ Այդսլիոի դ էսլր ում ? Հնչակեան տեղակած։ կազ մակերւղ ութ իւ'հ ը արադօրէն (Հիմ աց էր տալիս'}) ք[ու սասinա'հի Սոցիալ Ղէեմոկրատ կուսակցում թ հան կապմակհր պու թ հան' շտապ ուղարկել իր լաւադոյն փր ոփականտիստնհրիէ) մէկին' ջ աքսVախե լու [կուսաստան։ ի Ասցի ալիստ քկեւոլիւ ցիոնհր կուսակցու թե in'll ճառախօս ին ? որ կը մ ոլորեg'tlէր բան ու որ ներ ին ^ իր փրուն *ու էէատար կ լեղուադար ու թ եամր։ Այս ղաղաւիար աբան ութ եան նոյնութեամբ ու յևղափոիւական Համագո րծակցու թ եամ բ պէտվթ է բացատրել այն ւիաստը ? որ Հնչակեան սոցիալ դեմոկրատ կուս ակցու թ իւն ր մատակարարել է [կուսաստանի սոցիալ դեմոկրատ կուս ակցու թ եin'llը բաւ ակա'll թիլով մ տաւ որ ականներ կովկասումք ծանօթ Հայ կական իբ ակահ ու թ եահ ։ քՒւում եմ մ ի .բանի անուններ?— /// որ Հր դ ային Ան. դրրկովկաս ի նախագաՀ Աարդիս իքանցեան {ժողովրդական) ուսուցիչ), Խոր*֊ Հբրդային Հայաստան* ի ժողով ր գ , կոմ ի սար նեբ ի խորՀուրդի նախագաՀ Աարդիս Տէը կարապետեան ? որից կրճատ* կասետն {բանակային ծառայող Հաշուա— պաՀ) ^ հքորՀրդ» Անղ ր կովկասի Պետ» Բանկայի կոլլեդիայի անդամ(քակոր Աակոբեան {բանաստեղծ 1 {քանթաշեան բա‘itկայ ի'll ծառայող) ? /// որ Հր դ • Անդրկով կասի Պետական։ կոհաբոլի կոլլեդիայի անդամ Աշստ եքումարևան (դր աշար) ? ԷքորՀրդ» ԱզրպԷյճան ի Լու սաւ ոբ ու թ եա մ ին իստր ու թ հան կոլլեդիայի անդամ Սէրօ Աանուցեան {ժող* ո ւ ս ո ւ ց ի չ /*‘ /n/p/L ^ \[]որՀրդային Հայ Օրաթերթ ((կս— մ ուն իստ})ի խմբագրաւղետ Փիէււ {լուսանկարիչ) և այլն։ Հնչակեան սոցիալ դեմոկրատ կուսակցու թ իւն ը տուհլ է նաև (հուսաստանում ուչրի ընկնող J\fորՀր դա յ ին դործիչթւհր։ քՒւում եմ միայն երկուսը? անձ'հաւղէս ի նձ ծանօթ £անդո ւ ցեալ *ԼաՀր ամ Ավան էսհան ? ԽորՀրդային Ա*իու թե ա^ւ Փործադիր կոմիտէի քարտուղար Ա*ոսկուայում ? սարիղամիչցի? Հայր'll էլ Հի'll Հնչա կհան է,. և Հայկ Բմշկեան {յայտնի զօր ավար Տ ՚ա յ֊Հա յ), որ [հու սուU տIll'llի ,ըաղաքլյացիակա'հ ւդատեր աղմի շրդանում դլխաւորում էր Աուէետակin'll բս/հակը [}լր ալում% ցարւսկա'հ դե 'llեր ալ *հուտովի դ էմ t Հետագա յում 'llա եղած է Ա'ինսկի ո աւլմ ակա՛// շրջանի Աովետական բանակի Հրամանա տար ? հքսր Հր դա յ ին Հայա ստin'llի զին ու ոը ակin'll' կոմ իսար Ալ* Միասն իկեանի Օր Օր յ Մոսկուա յ ի Հէինու որական Ակադևմիայի դասախօս։ Նա%նախ ախ որ ր դային ժաման ակթւեր ում' Բուդւում բանուոր էր Հնչակեան սոցիալ դևմո կր ատ կու սակցութ ևան փր ոփականտիստ ։ Ա*ար ր բ սիստակա'հ մտայնութեամբ սնուած Հնէաifեա՛հ մաաւոր թէ ֆի"՜՜ ղիրակս/հ աշխատաւոր ական շերտը պէտվ) չէ խրտչէր քհու ոաստան ի յեղափոխ ական ցնցումներից և ոջ էլ երկիւղով ի՚^րքլէր^ փա1 ՍՀէ[’ Խոր^րրէայի^1 սիո տեմի նշան ակութ եան ըմ բււհում ից' մեր աւերուած Հայրենիրի վերականգնու մի Համար։ Եը Ը Ռուսաստան ի վւրկարար 1 1 1 լիրը 1920 թու ին վերադարձաւ Բադու ? էքրեւան և Բ'իէիլիս ? Հ՝Ղ ակևin'll սոցիալ դեմոկրատ կուս ակցութ իւն ը մ իանդամա յ'հ Հետհւողական օր £?/ յայտարարեց Հրապարակաւ {Հնչակեան կևդ֊

218

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

րոնի ներկայացուցիչ Սիմոն Լովեանի — Գր» Տաշիրի դրած թ 1 Ն Ո Լ ց ի կ ո ւ ] , — թէ Անդրկովկասի խ որ Հր դ այ՚հացսւմ ից յետոյ լուծ ուած են Աղրպէ յճան ի ? Արաս֊ աա?/ ի և Հ ա յա սin i n 'l lի 2^!չակեա՛հ սույիալ դեմոկրաւո կազմ ակերւզու.թ իւններր և Ջրալիրում են բոլոր ան դամներ ր լծուել շինարար աշիսատանվլի%դիւրա— ցընելու, սովետական իշիսան ութ եանց ծանր դործր՝ վերստեղծելու. Հայոց եր՚ւհ ՝ը աոեան ու աւ հրումների մ իքից I քծնական է Հար ցր ? իքէ' Հնչակևա՚հ սոցիալիստ դեմոկրատ կուսակցում թ եան և կուսաստան ի սոցիալ դեմոկրաւո կու սակցութե ան միջև դոյութիւն ու նէր դադափար աիւօսական այդվչան նոյն ու.թ իւն և յեղափnիւական դո ր ծելա֊ կերպի ակ՚Այայտ Համ աքէ այն ու թ ի ւ ՚հ հ ւ հ ր ? ապա ինջոԹ ւ ուրեմն այդ երկու կազմ մ ակևրպութ իւնն եր ը չմիացան ^ չձուլուեցին արդէն 1905 թ-, առ ա!Ւն րւու֊ սական յևղափոխ ութ իւ նի ց առաջ կամ ետը։ Հիմնակ in'll ու վեր 5/ական Համաձայ հու ի}եա'll գալու փորձ ր կաաարուած և՛Ս թ է' Հ^նչակեան սոցիալ դեմոկրաւո կու.ոակցութ եա՛հ և քք*ու սաստա՛հի սոցիալ դեմոկրատ կու սակցութ եա՛հ կողմից ? թէ այդ երկու կու սակցու թ իւնն եր ի Աե■*դըրկովկասեան շրջանային կազմակեր սլու թ իւ ններ ի կողմից։ Զուլման ա ն UJULlJlflllG կողմնակիցն էւ՛ Հնլ ակեան Հիifhադ իր հեր ի զ վ*էոր դ

ք(ար աջեան ը ^ որ ինյյ ր անձնասլէս անցաւ //“ուս ասաան ի սոցիալ դեմոկրատ կու սակցութ եան ր ։ Հնշակեան կուս ակցո/. թ եան ի հ։ր նուր ոյ ն դէմըի in'llաղար տու թ եա՛հ պաշտպաՏւը' Հն չակեան Հիմհադ իր 'llեր ից f/Jա^1ապատհանն էր։ Նազարբէկր Հնչակեան կու սակցու թ եtnIt I]եդ ր ոնի կողմից այդ մ ասի ն երկար բան ակցութ իւնն հր էր վարում (իրնեւում՝ (կուսաստանի սոցիալ դ ե— մոկրատ կեդրոնի ներկայացուցիչների Հետ ?— '/•• Պլէխանովի, Վ. Լենին ի և Լ • (քարտով ի։ finլոր կէտերում տիրում էր կատարեալ Համաձայն ու թ իւն կող*֊ մերի մ իջեւ։ fitujg կար մի կէտ ? որ մ իա՛հդամ այն բաժանում էր 'llր ա'llց ։ Այդ ^'"րցը — թ րքա նա ] կա կա ն խ ն դ ի ր ն եր: Աու սաստա՛հի սոցիալ դեմոկրատ կու սակցու թ իւ՚նր պաՀանջում էր ա ն շա տ ե| իրարից քկուսաՀայ ու թուր յյաՀայ յեղափոիւական պայքարները և Թուր ,ըա-Հայա ստան ի ազատագրականս դատը վերասլաՀել ի1ուր դլաՀայեր ին ^ որպէս ՚հր ա՛հց դիտ^հոլու դլաղադւական գործ։ (Լյ լ իւօսըով* Հն^ակյւ մնալու Էր զուտ թ ուրէ ըաՀայկական կուս ակցութ ի ւ ն իր դիտնալիվ» ծրագրով* բայց դամ ոեղակււ դուրելու էր դոյութիւնը (Լնդր կովկա սի Հայութեա ն մ էջ և նր I, կազմակհրւդութիւններ ը լուծուե լու էին (կուսաստան ի սոցՒալ դեմ ոկրատ կուսակցութ եան կովկտսեան շրջանային կազմակեր պութ եան //£ 9 . որ ի Հայ դեկավար դէմվյհրն էին Ստեփան ՀյաՀումհան ? fi // ղ գ ա'll 1 ]Աու 'll եա'll ց ^ Արշակ ՀԷօ՞յ ր աւզեան և- Աուրէն Ապա՛հդար եան ։ Հնչակեան սոցիալ դեմոկրատ կու սակցութ եա՛հ fy/f դր nնր մերժեց այդ պայմանը? ցանկալով սլաՀպանել րւու սաՀայ հր ի մ էջ եւս Ւր ուրոյն կուսակմ ցական դէմը>ը։ Պէ^տը էր արդեօվ) իրարից աԱջաաlrլ մեր է ըաղաըական ազատագրումի ւզայվլարնևրը թուր վ)իայում և Ռուսաստան ու.մ ^ թ է® նր ան է ը Ւր ար Հետ շադկասլուած ըլազա^ըական ըմ բոստացումներ ե՝Ա հղած ^ ա՚Ակարելի իր ար ից բա֊ ժանելու ։ Աա մ ի մեծ և այսօր էլ դեռեւս 'ւր ասլար ակո։.մ ծեծուող իւնդ իր է։ ՛հա Հիմնաւոր ու բազմակողմ ա'llի ը V/'llու թ իւ նը կը սլաՀանջէր լուըջ ուսում նասիրութիւն^ որ դուրս է իմ ներկա յ թռուցիկ ակնարկներից Հնչակեանու֊մ

ՊԱ8ՄՈԻԹԻԻՆ

219

թ և in'll ւսն tjh in լ ի

մ ի ։ը ա ն է

վեր էն

ա ս տ ի ճ in'll ի ո ւ շ ա դ ր ա ւ սլա ա i f ա կ ա հ tfn i f է 'll ա «-

'll հ ր ի վ ր ա յ ։

Էքթ է վ Ար ը յ ի շ ա տ ա կ ե ց ի ա յ դ

ճշդր իտ օրէն

ա ր ձ ա ն ա գր ե լո ւ

ր ո ւ թ և tn^i m 'll ւյ և ա լ պ ա տ կ ե ր ր if ա թ ի լ

կէտ հրը^

թ իւ.'հ է տանի

ոմհերած

սոր իա լ

ւ֊ և ւյ փ ա ս տ ե ր ա է սօրուա ն

ն ո յն ս լէ ս

մեր

մ ևր ?

i f ա տ ն ւաւնշ հ լ ո ւէ ի հ ^ ււլ ո

և. տ ա ր ւոձւո յ ն ո ւ թ հ ւսն ա յ ն

Հ ն չ ա կ հ ill'll ս ո յ Է ա լ

դեմոկրա տ դո յ դ

տալ

դ ե մ ոկրաա

կուսա կւլութ եւոն թ էկուզ

շատ

վ ե ր ած'հ ո ւ ա ծ ե ր կ ի ր ը

կ in'll պ ա յ ք ա ր ն ե ր ի

տա ր ակա ր ծ ի ք ո ւ թ ի ւ ն ը ^ ապա մ ի ա յ ն

ա ււ ա ջ [i'll յ եղm փ ո իւ ա կ ա ն մ ա ր ք ս ի ս տ կ ո ւ ս ա կ ֊

Հ ս կ ա յա կ ա ն

Հ ա մ ա ձ ա յ ն ո ւ թ ե in'll ր ա դ —* ifի ա կ

կ է տ ր y որ դ ո յ ո ւ ֊

կ ո ւ ս ա կ ղ n ւ թ և Ill'll

միջեւ։

քհւ ո ւ մ

թէ

Հա մ ա րւօ տ ա կ ի կ ե ր պ ո վ դ

ա ր դիւնք

()• ո ւ ս ա ս տ ա ն ո ւ մ

է յ ե ղ ա ւ ի ո իւ ա կա'հ ?—

ապա

և ինձ

թ է՝

( հ ո ւ ս ա ս ֊յ ա ջ ո ղ ֊եթ է

ա յ ֊-

մ ա ր ք ս իս ա ա ֊

in'll ա ա ը ա կ ո յ ս է

'հաև.

մեծ է որակը Հ ? / չակեան արև in 'll ու ք ր աի'հ ք ի ; Հ 'հ չակհ ա‘հ աո յ ի ալ դե֊ մոկբատ կու սակըու թ եան լաւադո յն ու անձնուէր ղաւ ակ՚հեր ի պայքարի բա֊ մինը Արաքս ի ու 'թուռի Հովիտներ ում ? Լայ ժողովուրդ ի եր ջան կութ եան ու լաւադո յն ապադայի 'ւամար : թէ

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

220

ՃՆՋԱԿեԱՆ ԿԱՋՄԱԿեՐՊՈհԹՒհՆԸ ՃՒՒՍ) Ս* ԱՄեՐհԿԱՅՒ Ս ԷՋ ՄհՆՋԵՒ 1897 քմ'Ուրր էսJ մ է £ աէր // ղ ա նա հսակ/// ն ղր կIII'հր ‘itհ ր ը ; կհm'll րի ա 'llա #yսւՀո֊ tj ու է ժէլ-'llր ? կաո֊աւէէււր mկin'll ՀmրսաաՀtnր ուէժ flail'llհ ր'հ ու Հալածin'llր'հ եր ր ^ դրե֊ Ph րլար tfր առաջ Հար կադ րհղէյն որ հր կր ի այդ շէւ'llար ար աարր ր լJJկ էր *1111յր It'llէ օճախը և էր բաէյար փնտռէ օտար երկէրհերու //*£J?է 189ՇԷ զա՛նդո ւա ծայ է*հ V ուր ղ ր ^ սր ու֊հ սլար րեր աբ ար ՀեաևՍ,^ա?/ ու ր էշ՛ ներ նո ր y աբ կ տոէ-էէ Ա արտադաղ է]է 'հ ։ ԱմերԷկան դսւրձաւ Աւետեաղ Եր՝՜ khrn, ուր կր դէմէէւ'հ էւոււքբ ուռ. խոււքբ' Լաjmuinm'hէ զանազա'հ դաւառներէն եր էտասար դն եր ? էրհ հղ բազուկ ր Վարձու տալու օաար դ ր ամ աաէւր ու էժin'll 1ւ tf էւս կողմ է' Հայա սաtn'hը ոլար սլևլուէ աշէյաա ու 'llinկ 1ւ շէ հար ար բաղ ուկներ է ։ Թ ս ւ ր ,բ

էշխ ա ն ո ւէժ է ւն ն հ ր ը

ո՛ շ

մ է ա յն

շ է է ն

Հա կա ռա կէր

ա յ դ.

շա րժմա ն ^

ե . կր ր ա ջ ա լ և ր է է ն զ ա յ ն ? ն ա է յ ' Հ ա յ ա ս տ ա ն ր ս լ ա ր ս լ ո ւ ա ծ տ ե ս ն ե լ ո ւ Կ ա մ ա ր կIt'll սու՝!!ակ Կ ա յ տ ա ր ր ե ր է և ս ա լ ո ւ ' աև/լ բ ա ' հ ա լ ո ւ . Կ ա •է՛՛՛ր Մ"՛կեղ ո ն ի , ՚, յ է ն կա մ Կ՚՚վկա ս է ՝հ ք՚ք՛ ս ւ ր բ է ա բ հ ր ո ւ ե լ է ր Է Ժ ո ւ ր ր ժ ո ղ ո ւէ ո ւ. ր դ 'ե / / ր ո ւ '// Հ ա մ ա ր լ Ամերէկա ունէր մ էկէ ա/ Ալի 4ր ասլուր էշ սլայ մ ա'll'llհր ' >այ ղ.աղԷԺակա'll֊ ներ ու Համար։ *Լյախ' աշէւատա'հր է ասլաՀո/էս/..է)էւն ։ Աւքերէկա Հաս՛ևելուն ւղէս ան կր նար անմ է^ասլէս գործ է ան ղն էլ է օ դն ո ւ է!եան Կասն էլ էր րնտ անէ֊ ր էն' որ Երկ էր կր ւ’/հար։ Հայ գաղթ ական ր 'հոր եր կր էն մ էջ կր վայելէր րն֊ կ՚՚ր այ է'հ 1ւ ,րաղուրակահ աy mաուէժէւ ե ՚/ արժսււոծ տարասլայմ in'll աշէսաաin'llէ րէ 1ւ շար ։րաշ սլայմin'll'llltր ու ? ՜»այաշէւաաաւ որ ր կր աոկար ամէ֊ 'llէ՝!։ ծանր աշէւաաան ր'հհր ուն !ւ կր Հm if ակերսլէր աւելէ նուազ էէարձատրու — ԷԺհան հ որու Համար ալ ^ յաճախ կր դառնար օտար աշէւատաւ որն եր ու Համար աւելէ մ ր ղորդ ? խափանարար մը։ Այս ան սլսւտեՀո։ Էժէւնր առաջ կուգար վյահէ մ ր ւղատճառ նևրէ. նաէւ' ւլ.աւառ է'հ եկած "»ա յ դ էւ.ղա.'ll՛'1 ՛ բաղարձակա֊ սլէս զուրկ էր դա սակար ւլ.այ է՝հ դ էաակղսւ էքե'հէ 1ւ Համադործ ակղու թ եան Հաս֊ կաը ողու թ ե'հէ ։ Էյր կր որ դ' ան Իր ուսե ր ու 'հ ւէր այ ու 'հէր էրմ է ղատ ՝!։աէւ էր ը'llտան Ի՛ր Ի ՛՛ *•ոդ ր յ աճայո բազման դա ժ և Հար ստաՀար ոլա ծ ։ Հայ սլահդու էւտ բա հու որը կր տոկար օրակահ 11—12 Ժամ աշէւաաան ր է և ՝»աղէւ կր Հասն էր էր 1ւ էր ր հաան էր է ւղէտրեր ուն ։ Հա jաոաահ էհ մ ևկհելուէ՝ Հայ ոլm'liդո ւէւար սակայհ շէր կտրուեր ա1՛կէ> Հողեսլէս մ էշա կր Ահար կասլուած հ ? ր՝հդ Հակառ ակհ ? օաար երկ է ‘հրն ևր ու տակ' Կայրհհ աբաղձու էժհամ բ կր աառւոււլէր 1ւ Հայ րևեէվյ էամին մէկ յիշ ա— տակր էր սր տէն ու Հոգ էէն կր էւօսէր ։ Օտար երկ էր 'llեր ու Հահդէստ' if ան աւ անդ ասլաՀուէ կեանր ր } աւղր հլու >աէճոյրր? կհm'liրէ ու աշէւաաա'հր է աղալոու է]էւ'հր էր մ էջ կ1 ար էժնղնէ էն ’yinյ֊ ր և'llmսէր ու էժեա'հ ղդաղու ifhեր 1ւ Հmյ սլmhղ ուէւար կ՛եր աղ էր էր հր կէր ՝Ա ալ ահսհհj օր մ ր այդ ւէէւճակէւ'հ մ էջ։ Ա՛յղ մաած ու tilthր ր էրե'հ կր էժհլադ ր էէ'll կազմ ակհրւղել ղան աղան ազգայ էն մ է ու էժէլ հ'հեր ? որոնր կր Հանդ էսան այ էն կենդան է օղակ մը Հայաստան է 1ւ սլա'հւլուէստներ ու մէջհւ։ Սեր դար ու առաջէն տար էհհր ուհ ամ եր էկաՀայ աշէսատւսւորներւււն Ph ւսյ լ

•տ տւրՈԻԹ ԻԻՆ

221

հազարը չ էր անբնէր y որ օրէ Օր կ*աւելհար% ւէերեւ յիշուած ւղատ֊ ։ (քաս^ւnti.որ ապէ ս ‘հոր Հոսանբ մ ը կր սկսի Հայ ասաան էն և. Պոլ֊ ոէն դ էIJ j ի Ամերիկա ? 7*ում յաբուի բոյ բէն և Աասու նի ապստամ բու թ են էն

ւր 30

ճա/ւ նևլ,ա /

ե1 /1,բt 7* **լ մ 7 ւ ո ո

պ ա

ւյոյ բ ի ե *i/rա hi. ա

բ ո ւ. ի

7/ րլ ո ւ էււ /// 7/ և բ ո ւ . 7/

բ ft յ

ոչ

•ո ջ

կր

մ ի ա յ I) մ ա ս ՚հ ա կ բ ո ղ ե

վ ղ էպ ի ամ ե բ ի կ ա

ն ,ը ո

գա ն ու

էր

՚Ա ա 1 ւ

հր է՛հ ?

ա յլ

Պ ա ա ո ւե լի

7/ ա

հ ՝

ար ի / ր ա —

մ ե կ ՚հ ո ղ

(]» m

ա ?/ Ո ր

րե դ

է ւն

Զ ի թ ճ ե ա ն ^

կ ա պմ ա կ ե

րպ

ji չ

'llIf «-

ր է ն մ ին էր ։ 7** Չ ի թ ձ ե ա ն

օ ժ տ ո ւ ա ծ է ր Հ ռ ե տ ո ր ա կ ա ն Հ ի ա ն ա լ ի կա ր ո ղ ո ւ թ ի ւ ն ո վ ք ո ւ ֊

Աէ ր յ հ ղ ա փ ո խ ո ւ թ ե ա ն Հ ա ն դ է ո լ մ և ծ Հ ա ւ ա տ բ և և. ա ն ո ր մ է ջ Հ ա յ ր ե^է ա ս ի ր ա կ ա ն ղ դ ա բ ո ւ ւՈ.և ր ը

ժողովուրդը վ ա ռ ե լո ւ

քո ան դ ա վա ռ ե լ ո ւ

ան վ ի ճ ե լ ի

ընդունա ֊

կ ո ւ թ ի ւ 7/ ։ Ա ն կ ր Հ ա ս ա ա տ ո ւ ի / / ւ֊ ո տ ր ի մ է ջ

կ ,, ն շ ո մ հ ա կ ո ւ ի

Պ որտ

ր հ կ և ր ո ւ իք և ա 7/

կ ո ղ մ է ո ր պ է ո բ ո ղ ո ,ր ա կ ա 7/ ,ր ա ր " գ ի լ I '/■• Չ ի թ ճ հ տ ն ի ր ,ր ր ի n տ ո 'll Է ա կ ւll 'll ր տ ր ո դ ֊ ‘ն ևրւււ-ր1ւ կ ը մ ի III ք) I՛ է

‘հ ՚ւ ւ և

,ր III զ"ւ,րւււկ Ill'll ձ ա ռ ե ր , ո ր ո ն ք

կ ’ ո ւ ն կ ն դ ր ո ւ է /i'll I Ի 1՛ ,/> ա պ ր ա ծ տակ ,

իր

/" / /

/ " '/

Թ ' " ր .[> ի " J

շա տ

դ ա dill'll

տ ւհ լի

Կ տ ձ ո յք ո վ

ր ռ նա տ իր ո ւթ ե ան

ձ ա ռ ե ր ր կ ր Կ տ մ ե մ է ա ն ձ ն ա կ ա ն դ ր ու. ա դ ն հ ր ո վ , տ պ ր ո ւ ա ծ դ է U/,ր հ ր ո վ '

դ ա ր ձ ն ե լո վ զ ա ն ո ն վյ տ ռ/ա սորիչ և (վա jin'll ի է թ է ,

Բ ող՛՛ Հ ա կ ա ն

Համոզիչ t մ ի ս ի ո ն ար ո ւ թ ի ւ ն ր ք ա ո ա ջ ի ն

շատ բւււցաււական դ ի ր ք 1,րլ1" " < * է ք ’’ "'.է

ա զա տա գրա կան

շա րժմա ն

Ան կ ր մ ի ա ն ա ր Հ ա յ ա ս տ ա ն ի յ ե տ ա դ ի մ ա կա ն ? պա ր ա ո ւ ո ղա կա ն

մէկ

օլւ է ն ,

Կ ա նդէպ ւ

դասերունո֊

ր ո ն բ յ ե ղավա խ ո ւ թ ի ւ ն ը կը մ ե ր ժ է ի ն 1ւ կ ր ,ըա ր ո զ է ի ն լ ո ւ ռ Հ ա մ ա կեր պ ու թ ի ւ ն և

,բ ր ի ս տ ո ն է ա կ ա ն ճ ա կ ա տ ա գ ր ա պ ա %ա ո ւ թ ի ւ ն ։ Պա րզ է ք ո ր Պ որտ ը ն կ ե ր ո ւ թ ի ւ ն ը պ ի տ ի չ Հա ն դ ո ւ ր ժ է ր ? ո ր ի ր կ ո ղ մ է

վ ճ ա ր ո ւ ա ծ սլատ ո ւ հ լ ի մ ը բ ա լ ո ֊ ։բ ա կ ա ն բ հ մ է ն յե ղ ա փ ո խ ո ւ թ ի ւ ն ? /// ղ ա տ ա դ ր ա կ ա հ ւղ ա յ ,ր ա ր ,բ ա ր ո —

զէր*

ո ր աէ՝ բ ա V/ էւ ժ ր ղ դ ո /- > ա —

բ ուհքնե ր է

հտ,ը^

0 իթճեա նի

կը

դա դըեբնէ

թ ո շա կ ը ։

\890ի1'

!ձ ի թ ձ հ ա ն Աւ u m ֊

ր ի ժէջ , Ա/ւ ա րկ ի ր jj ի (ք ա ր ա .֊ թ ի լ ն Շ է վ յէ ր ճ հ n /h է և. 7 '*!ը ա ււլե/// Կ իր ա կո ո ե ա հ էւ Հե տ ՝ կը Հ ՚ “ չ ա կհ in'll նե լո վ

որ

7**

Հա ղը կ ո ւ ա ծ

Զիթճեա ն

1ւ

տ ն տ եսա կա ՚ յ ւ մ ա ս V/ աճ էււ ղ ը ան որ

կ աղ մ ե ն

tT ա ս ն ա ճ ի ւ ղ ը * Լ ե ռ շնոր֊

մա ս/հ ո ւ ա ծ

էր

դ ժ ո ւ ա ր ու թ ս ա հ յ էւր

վ ր ա յ կ ’ m ո_՝հէ

ասլր ո ւ ոտ ի^ւ

ր հ կ ա ն 3 0 0 տ ո լ ար

ոդ ը

տա —

յ ա տ կ ա բ V//i —

լ ո վ ։ Ա ւելոր դ

չ է յի շ ե լ որ ա յդ

օրերոմհ ա յդ

դ ումա րը

բա լա —

կա՛հ ա ր ժ է բ ո ւ ն է ր ։ ք * ա ն ո ւ ո ր ա ֊ կա ն շա բա է Ժ ա վ ա ր ձ ը 6 — 7 տ Ոլ ա ֊

ՅՍ.ՐՈՒԹՒՒՆ ՇեՔՒՐՃԵԱՆ

222

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

բ ի միջեւ էր ? բ Էչևր 9 սալար կր ստան այի՝!! ։ Այս կաբդա դ ր ու թ եամ բ ՀՀիթճեill'll ամբողջասլէս կը ‘հու իր ու ի կու սակրական գ որ ծ ուն էու թ եան ? իր Հետ ունե 'հալուէ ու ր իշ սլաաուելի մ ր հւս' /*. Պաղաասարեան . ի '// Հւզէ// եաև' կա բասլետ (Հ• Փս**ի1 ,1 1եաե ; Ս■ Տիրա'll ևւ ուր իշ'llեր ։ կարճ ատեն ուտն րն ի}ա,1 .քԻն ' Հ ն չ ակեան մ ասն աճիլղեր կր Հաստատու ի^ւ ե- աշխոյժ դո րծ ուն էու թ իւն կ' ունենան իւ կոր ,րի ^ Փ[’ ավ իտեն սի , ԼՈ1[Էէէ i Լի1/ի , Մոր**բնի ե- այ լ Հայաշատ կեդր ոնն եր ուն ifէջ ։ Ա՛յս մա սնաճիւդերը ալ աւելի կը զօրանան? երբ 1893 ի ե Ամեբ իկա կ*այրե[է կեղ jin'llի կոդմ է ? /հու— բէն hiա'llաղատ։ 1 (1in'llաղատի Ամերիկա այ րելու թ իt.'hր կր սահղծլ անօր ի'llակ իյաItդ ա ֊ վւսռութ իւն Հայկական շր £ անակ ներ ու մ էջ յ Ան ուղղակի կ’ mI)ր‘հի 'հայս Ուստր ^ ուր ? ինչսլէս ըսուերաւ? արդէն կազմուած էր զօրաւոր մաս^ւաճիւղ if բ։ Հնւ ակեա'հ դոբծ իչը իրե'հ դ էif կր դտն է ամերիկահայ մտաւորակա^ւներէն ոif in'll։բ ^ կաբ ղ մ բ կղեր ակահեեր և. կղերամիտ աղդայ իէ հ'հեբ ։ Հ 'հչ ակԱin'll— ‘1 ’1 ‘րէ դատ տակաւին այդ օբ եր ուն ուրիշ Հայ կուս ակբու թ իլ'հ'հ եր չկային Հոն։ (Հետադ իմա 1լա'հ այդ տաբբեբու 7/ դլուիւ կերած էբ Առաջնորդ (Հուէ■՛է՛ի •/.'"/'֊ դ աոլետ Աաբ աձևահր։ II. Iււ լետադ իմ ակահ ^ ստրկամ իա ե1 լերլեղակահ բ ^ որ կր նեբ կայ արն էր Պոլսոյ Հ1 /1կ1 1 1 Jեղափոքսակա7/ դաս ին *>արաղ//»տ մ տայնու թ իւն ր ? բբ ույոբա սիոն ի հքււթ կր դարձն է այ ն սլաբադin'll ? ոբ Հնչակեահ շար բ եբ ու ն մ է ջ , շհորՀիւ 7" • (Հիթճհա՚հի ^ կր դտ'հու էի*1ւ in'!!իյաբ աբաբ լուսաւոբշւոկաե Itևբ 1ւ բողոբա կա'եհեբ ։ Աաբ աճեin'll Հէար դաւդետ կբ յայտաբաբէ թ է' Հր'հչակեանու թ իւ'հը բողո բակա'հ ու ի)եin'll կողմէ բեբուած է ՞*այ կեա7/բ ի7/ if է S' և Հետեւաբաբ պէտբ է պայ բարի լ ան ոբ դէմ։ Հ ակառ.ակ աս որ ? // ւ ստբ ի մ է տեղի ուներած աո.աջին հրապարակային ժողովի՝!։ ՚հերկայ կր դտն ու ի դբեթէ ամ րսղջ ^lg/J դաղութը ? որ ա օբերուն Հադիւ' Հազար Հոդի կը Հաշուէր։ Ill օսբ կ’ աո.նէ l(jա'հազատ ։ Երկ/,/ր °ր է^ կր ր1 ,1ր1 1 1 1 ,1ր է Հ՛" յ կ՛“ կա*^ Հ ր րի^ անրած ւիուլեր ր ? ան որ 'llեր կin'll և. ապադայ Հերւm'llկաբ 'եեբ բ ? զոբ սւ հէբ Հբ'll— շակեան կուս ակրու թ իւն ը ։ Հակառակ սսլասսւած էւ'հ *հեբ կան եր բ ^ որսեր ջաիյ— ջաjuի£ մ եծ ամա սնու թ իւն ը բաեուսբ նեբ էին ? շատ մեծ Հետայյր է բբ ու ի}ևամբ էր. Հետեւին jdin'llաղատի տուած լուսաբա'հու թ իւ'1ւ'հեբ ու'հ%միջազգային բանւոբւոկան շարժմ in'll մ ասի'ն ։ '(քանր ածա'հբ աշիյ ատա'եհշի տակ րնկճուած Հայ րանու որ 'llեբ բ մեծ շաՀագր դռութ իւն րոյր կու տան 'llու ազադո j'h աշիյատավ-րձի, ութ ժամ եայ աշքսատՕ բ ի ? ր'llկեբ ա ապա•>ուէադր ու թ եահ 1ւ այ լ Հար— րեբու Հանդէսլ? որոներ իբIt'llր սիրտին կը իւօսէի'հ։ Ղ*ասակար դաJին դիտակրութեան առաջին ճառագայթներ^! ե7/ ոբ կըթ ափան րէին /// արբեբ ղի , (քուշ ի դիւղեբէհ Հոն Հասած անուս և. անդի տակիր Հայ աշխատաւ ոբներ ու մ իաէ բ ի7/

մ էջ։ Ուստրէ'հ ետ,բ՝ /// անազատ կր շրջի միւս է րաղա(ը նեբ ը ։ քյաիյ' Պսսթ սե ? ուր կր դարձն է իր կեդր it'llատեղին ։ կիրակի հ- աՕ հակա7/ օր եր ուն J(jա'հու ղատ կր շրջի զանազան մեծ ու ւիսյյբ է բաղաէ բ հեբ , ուր ՜»այ բանուո ր'հեր կայիհ և ամենուրեյյ Հն^ակեան դւողաւիաբն եր ը կբ տաբած է ? >իtf քբ ունեն ալուէ միշտ սորիալիզմր t Այ1 1 առթիւ /(Iin'llազատ իբ յուշերուն մ էջ կր 'հկարադրէ' թէ ի եջսլէԱ 1,,յքէ Օբերուն Հայ բա'ե ու ոբ'հեբ ր կղղիարած կեin'llյյ կfասլբ էի'հ^ որաէՀետեւ տեղական լեզու ին 1ւ բաբ բեր ու հ in'llծան օթ Լ ին և. կբ իւու սաւիէին շփում ունենա լէ օտար բանուոբնեբու Հետ։ Այդ իսկ պատճառով Հայ բան—

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

223

ւոր^ւհրը Հեռու կը դտ^ւուէին նոյն ի սկ բան ու որ ակսմե շարժումԼևր էն ։ Անոնք ո'ջ մի ա յ ն չէին մ ասն ակցեր բանու//րական դոր ծադո ւ լնհր ուն ? ա յլ և որսլէս սքեպ* կ*աշխատէ ին դոր ծադո ւ լաւոր բան ուորներ ուն տեղը ? իրենց վր այ Հրա լի րելուԼ տեղացի կամ lu J լ բան ուորներ ուն ատել ութ իւ 'llր ։ էԱանազատի փր ուիակա^ւտր բոլորովին կը յ եղաշրջ է ՀաJ բանուորու — թիւ^ւը։ Անո7/ց մ կ 0 էլաըթ1 Անայ դա սակարդայ ին դի տակցու թ իւն ր y կը սկսին մօտէմեալ օտար բաիւտակից բան ուորներ ուն ^ ապրիլ անո7/ց Հետ միևւնոյն մտաՀոդութ իւնՀւհր ով 1ւ միասին մղել դասակարգածին պայքարը։ Հնջակեան արշաւող սոցիալիզմը լուրջ մտաՀոդութ իւն կը էզատճառէ ամեը իկաՀայ կարդ մը դրամատէրերու դոր ծատէր եր ու ? որոներ այն մտա ծումը կ*ունենան թ է' Հայ բանսւորնհրու մասնակց ութ իւն ը գործադուլնեբուն' դէշ աչքով պիտի դիտուի Ամերիկացի դոր ծատէր հր ուն կողմ է ք որոներ պիտի զգուշանան Հայ բան ուորներ առնելէ և- դժուար կացութիւն պիտի ըստեղծուի իրենց Կամար ալ* •• ։ Արդարեւ^ բոլորովին նորօրինակ և տարբեր էր հքանազատի քարոզչութհա*!։ թ է՛ ի*ո[*վՀԸ թ է' կերւղը։ քԱանազատԷ առաջ Ամերիկա Հանդիպ ած էին Մկրտիչ Փ-րթ ուգա լհան և Մին աս (մևրաղ։ ԱՆոնք ալ Հրապարակային դասախօսութիւննհր ^ ճառեր և զանազան ելոյթ^ւեբ ու^ւհցած էին, որ ոն ց նիւթը, սակայնդ ազգային նեղ Հարցեր ու շր*ՆսնակԷն դուրս չէր ^ԷԼ^ը* Ա"՜ նոնց քարոզները ազգային ազատադր ու թ եան շուրջ կը դառ^ւային միայն ք այն ալ ոչ-յեղափոխ ական ուղիով։ Ա'ինչդեռ իքանազատ y ազգային Հարցին կը մ իացնէր դասակարգային Հարցը և այն սո ցիալիզմ ը որ շատեր մ ի1հչ այդ երազ? խաբկանք? անգործադրելի վաբ դապետՈԼթ իւն կը սեպէին' Ամերիկայի մ է ջ կր դտ նէ ըն դարձակ ու պարարտ Հող։ fUանազատ* Ամերիկա գան ուա ծ մ իջ ոցին մօտ յա ր աբե ր ու թ իւն^ւեր ըստեղծ ած էր ուուս էւ Հրեայ ըն կերվա ր ականներ ու Հետ ^ որ ոն ք յաճախ կը Հրաւիրուէին խօսք առ նելու Հնչակեան Հաւաքո յթնե ր ու ընթացքին։ Այս պա րագան Հետագային զէն ք ծառայեց Հակա յեղա փոխ ական տարըհրու ձեռ փՒն' \Աանազատը Հրեայ Հայտարարելու^ որ լաւ Հայեր էն սովրած էր և իբրհւ թ է' ղրկուած էր ռուս կառավա ր ու թ եան կողմէ^ Հայերը դրդռե լու ? ապստամբութիւններ կազմակերպելու Հայաստանի մէջ y որպէսզի դիւրա Մ" է ռուս ական թ ավ։անցում ը ։

Պոսթոնէն ետք' իյանազատ կ*ան ցն ի էյիւ Եռըվ>) ուր բաւական մեծ թի— ւով Հայ մ տաւոբտկաններ և առեւտր ականներ Հաստատուած էին այդ օրհրուն և. Հնչակեան դ որ ծու նէու թ իւ նը դժուար ութ իւննևր ու Կանդիպած էր սմհոնց սլաաճառովդ որ ո*!/ց կը մ իան աը նա1ւ ամեը իկաah բողոքական մ իսիո^։արնեբուն Հակափր ոփականտը։ Այո վերջինները չգոՀանալով բէսնաւոր քարոզ֊ չութևամբ? կը սկսի‘1 / ամհրիկեան մամուլի մ էջ բւսըէ ի 3 ւյլ1աJՔսյՐ ^Ղ}*Լ ընդՀանրա ւ‘էէ" Հնչակեան ու թ եան և. մ ասհաւորապէս /// անազաս։ի դործունէութեան դէմ ։ Նիլ Եորքի մէջ jlfանազատ կը կազմ ակեր պէ քանի մ ը Հրապա րակային ժողովներ , >Ըով ,/>ով ի կը ըհր է նոր ուժեր էւ մ ասն աճիւղին նոր աշխուժութիւն ու կեն սուն ակութ իւն կուտայ։ Նիւ Եոր քէն ետք՝ իյանազատ կ*անցն ի Ֆիլտտեֆի ? ուր աը դ էն կազ— մ ուած էր մասնա ձի,ղ որ բաւակս/ե լայն դործուն էուի} իւն ու նէլ-, Այս քաղաքի Հայութիւնը կազմուած էր մեծ մասամբ արաբկիրցինե-

224 րէ

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

, ո ր ո ն վ ի ա ա կ ա ւ է՛հ շա տ թ ա ր մ

մ ր տար է

ա ռ ա £ ա յց ե լա ծ

դ է ս լ ս տ ե ղ ծ ու ա ծ

՜» m

tJ ա կ ր ո լ թ ի ւ ն ր

դ ո բ ծ ո ւ. հ է ո ւ թ ե ա հ շա տ ս լա ր ա ր տ ր ս ւն

~i ո U կ ը դ տ ն ո ւ է ր

Հա սա ծ

կ* ը լ լ ա յ

Լւ դ է ւ ր է ' հ

ո ւն էի ն

է/> է, մ ա ւ ո *11 ։

Ե ըկրէն

ներկել է Ա, սլ ա

ող

կր

որ

ե ր է տ ա ս ուր ղ ր բ է

/// ա ք// ա զ ա տ է բ ա ր ս ղ շ ո ւ թ ե ա V/ յ ա թ ո ր դ ՞»ա ն ղ. ր ո լ. ա 7/ր Օ ր ե ր ո ւ ն է ,ի Ք .„ կ օ կ ը դ տ 7/ո ւ է ր [J ո ւ ր ա տ

ե ր^

ո ր բա ւա կ ա ն

ս լա ր ա ր տ

թ ան ազ ատ'

վ )ա ն ի

"»ա 7/—

դտ 'հ է t եղա ծ

չ ե տբ

Օր ե —

IJ, J i[

էր

if m ir th է

կ ՛ in'll ց ն ի Ա—

կ՝ ր լ լ ա յ

Tr է , / > կ °

7/ ։

(Հ ի ր rj m 'll ե ա 7/ ա 7/ո ւ 'll ո tf Հ 'll չ տ կ ե m 'll

՜>// ւլ պ ա տ ր ա ս տ ա ծ

Շ / ՚ր վ ա ն և ա ն ի

է ր կա ւ լմ ա կ ե ր սլ ո ւ թ ե ա ն Կ ա մ ա ր ։

պ ն դ ո ւ tilth ր ո ւ ն ւ է ր ա յ է ո ր Կոն կ 'ե ր թ ա յ

հ կր

ifin 1/7/ ա ճ է ւ ղ tf ր t

կ ա ղ i f է բ ա ւ ա կա՛հ ղ օ ր ա ւ ո ր

ԶԷ8Թ Ո ՒՆԻ

ո ւր

ա սլ ս տ ա մ ր ո / թ է ւ ն ր սլ ա ա ր ա ս ա ո ղ ն ե ր է ն i f է 7/ /

յ թ ո ւն է

Ա յդ

Ար դ է ն

Ա յ ս դ ո ր ծ / , չ / , ՚ն

սլա շա m i f ո ւ ն ղյ է ^ ո ր ա է ' ft/ ա ն ա ղա տ

? է tf է ջ ա յլ ո ց } նա և.

ա շ ա կ ե ր տ ‘հ ե ր է*հ t Ս, Jո ե ռ ա ն դ ո ւ ն

դ ս լր ո ց ի թ էնբ

յի շ ա ս տ ա կ ն ե ր

քլ կ ա ղ մ ա կ ե ր ս լա ծ

Ա ՊՍՏԱ Մ ԲՈՒԹ ԵԱ Ն

ՊԱ ՏՐԱ Ս ՏՈ ՒԹ ԻՒՆԸ

ԵՒ

Ա Մ ԵՐԻԿԱ ՀԱ Յ ՀՆՉԱ ԿԵԱ ՆՆԵՐԸ քէքin'll ա զ ա տ է

ս ո ց քւ ա լ է ս տ ա կ ա ն յ ա մ աո.

վ»ա ր ո ղ ջ ո ւ թ ji ւ ն բ

և բ ա ն ո /_// ր ա կ ա ն

? է ն շ ս լ է ս ' բ է շ ա ււա Հ ր ո ս ւ ե ց ա ւ ? in'll Հա շտ ա շ ։բ ո tj կ ր 1ւ յ ե — տա ա կ ա հ յ ս ա ւ ե ր ո ւ կ ո ղւք է 7/ t Ա ս it'll զ ս կ ս ա ծ է Ji 7/ Դե տ ւլ ե տ է աւե լ ն ա լ 7/ ա 1ւ ա ղ ղ ա յ 'll ա կ ա 7/ տ ա ր բ ե ր ը ^ ո բ ո 7/բ Հ ա յ յ ե ղա փ ո ju ո ւ թ է լ 7/ լւ կ 1ո լ —

j ս ա ւ ե ր ո ւ կ ա ւրքա կե ր ս լա t f ր դ. է տ ո ւ է ր

ա t f ե ր է կ ա Կա յ

ղ. ր ա i f ա տ է ր ե ր ո ւ

'll ո լ Ւրո ւ ա ծ տ ա ճ — 7՛ ք7դ ո Կո ւ թ է ւ 7/'ll ե ր ր ե ր թ ա լ ո ij կր * աւ ա լ է ն և կ ը թ ա փ ա 'll ց ե 7/ կ ո ւ ս ա կ ց ա կ m 'll շ ա ր բ ե ր է 7/ 'հ ե ր ս ա լ ։ ԱՀ ա ա յ ղ Օ ր ե ր ո ւ 'll է որ Ղ Է Ր ՛ տ ե ս 'հհ լ կ ա Հա յ

ա ս պ ա ր է ւլ կ ը թ հա հ

m tf բ ո ղ ջ ա պ է ս

ղ ատէ հ ։

7/Հրտ ո ւ Ւ Զ է . ւ թ " ւ ն Ւ ա սլ ս տ ա ti բ ո ւ ֊ ? ո ր բ ո լո ր ո ւ է է '1 ւ կ ր ւէ ո ju է

եբա դ իր բ

կաց ո ւթ է ւ

7#ը ։

Ա զ գ ա յ ն ա կ ա 'll տ ա ր ր ե ր բ Կա i f ա կ ր ո ւ թ ե ա i f բ կ բ լե ղ ո ւ է

7/ ա յ ս լ ո ւ բ ը iun.ll ե լո ւէ » է ո 1լ

'հ շ ա կ —

ե ա ն շ ա բ բ հ բ բ ա ն ս ա Հ մ ա ն թ ա'հ դ ա ւէա ռ ո ւ Է1 ե ա մ բ կ 1ր ն ղ ֊ո լ 'll է ն

կ ու ս ակց ու թ ե ան

Հոդեւ Ւն կր ա շ էս ա ա ա 7/բ

ն ո ւ. է ր ո ւ է

ա 'll ս ր

ո ր ո շ ո ւ » ք ը 1ւ է ր ա դ ո ր ծ t f ա 'll

7/ե ր ո ւ ն ։

1‘ ր ս ւս ք է ս ' ղ դ ա լէ

ո ւյս

Զ է յթ ու ն է

օժ ան դ ա կո ւ թ է ւ ն

ա պ ս տ ա tf բ ո ւ թ / " ն ր

Օ Ճ Ա Ն

Գ Ա Ս

Պ Ա Ր Ե Ս . Ն

կ ը ս ւո ա ն ա յ ա մ հ բ է կա Հա յ ե ր է ն ՝ թ է ' հ է ւ թ ա ս լէ ս

ե. թ է '

կ ա մ ա ւ ո ր ‘հ հ ր ո։է ւ Ա մ հյ ։ իկ ա ա յ մէկը

եղա ծ է

ըն կ

Հ ն շ ա կ ե m 'll

կ ա ղ մ ա կ ե ր սլ ո ւ Ւ՛ե ա հ

• Q Հ ա 7/ 7*ու ս սլ ա ր ե ա ն ։

ե ո ա հ ւլ ո ւ 7/ւլ. ս ր ծ ի շ ն ե ր է ն

225

էւԱՏւրՈԻԹՒԻՆ ftW H iim nw fcւ>i r ։» 4ր«էւու> ա ւ t

mninistimn

»m stabաւր

M. BENIAE0:

sapb«iuv * • •

iii;ti stirhuv • 8 ա

22, Ormiston Boai(,

ս՞ի հ

Shepherd's Bush. London,՛ W. [Aiigletorrel

curare.* • %

» !

^.քովմէ-րղ, դու/,նքԳմի•V- ք-ր՞?> /■*-

r.-*՝. r“* յր Ղ՚"!՚ ՚ւI՝.

Հ./.ձ £«■ աղաաա թ /.սՆը,

/".։"/• ■'“nfrjp կէէքքթլ յոյովրղիհա 4 « Հ> է

Ա/'*“ն ՀահիՀՆէր— — Հ ա ս,զաս,ո.թք,ա ն ՀաՆապ ա լ.հը,

լ*րաք*ձլհրՒ և֊£՜^~ r-rH^sH

՜՜ 7

/՜ ՚ ¥ , ։ '

- it—

ՀողովՀլրդ, Հ աղևր^խ,, ա,լ

պահաՆքխ,

րԿ”

է ր տ փ ^ ո ո ր հ ս ո ւ-քօւշքո ո ՞հ a r m b r M r n r T S U r h

ԼՕնԳՕն

Ս ԻԿ /; III 1 ԽԼՂԳՒՈԻՄ I;

1 քա §

Nr- I

I895

...Ե Ի Մ ԻԻՍ Ը ՈՐ ԾՆՒՈՒՄ Հ*

ձէւէՀ

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

226

ՃՆՋԱԿեԱՆ ԿեԴՐՈՆհՆ ԿՈՊ-ՄԷ' ԼեՌեՆՑՒ եհ Պ. ՄԱՐՒՄԵԱՆՒ խՄԲԱԳՐՈհԹԵԱՄԲ' 1894֊1897հՆ ՃՐԱՏԱՐԱԿՈՒԱԾ

ԵՐԳՒԾԱԲԱՆԱԿԱՆ ԱՄՍԱԹեՐԹՒՆ ԱՄՓՈՓՈՒՄԸ Մ օտ

է ր է յ լ տ ա ր ի ա /լա 9_ ( '1 8 9 1 ի ն )

ն ՜ա թ ե ՜ր թ - ւՐը, ր տ յ ց

է ց ւՐ է

ա ն կ ա ի ւ պ ա տ ՜ճ ա /ւ ն է ր ո /է «Ա պ տ ա կ * ի

ց_է լՀ լ ,

էրԷ/Ւէ

հ ր ա տ ս /ր ս /կ է ց ի ն յլ « Ա ո պ ա ր է ց _ » ա ն ո ս ն ո /է է ր գ ի -

գ .ժ ՜ր տ խ տ ա չլա ր հ ա /լի ւ . կ ր ց ա ն 4ր ա ն ո ր տ ււտ 9 ի ն ո տ ի /զ ո ւ հ ց ս / ն յյ ւր ա ց ֊ր հ ց ն /rլ

հ ը ա տ ա ր///կւՐ ա ն ձ է /ւ է ւ տ ր կ հ լա ք

ա ն « Ա ո պ ա ր Է ր լ ” ի պ է ււ ւ է ա յ է լ է

հ ր ա տ ս /ր ա կ է լ ո վ

թ իլ_ը լ ո յ ս

ւՐԷ'Այլ ն տ ի ւ ա տ է ո տ է ե ն յ լ

ա /Ր Է ն

ւ Ր է ն յւ կ ո ս ւլհ ՜ն յչ հ ա յ յէ ր /լա ւի //ի ւա կ ա ն դ ո ր է օ ն /Ր ա ր էՈ /ո յն տ ա լ

նոր

ւլէ ն ք ^

(է:

Ա յ է լ ա պ տ ա կ ը քժ՜ա քժ/սէւ/ու/ոն՜ հ ա յ տ ր տ ո ւյչի ն էրւ֊ ն է ր 4ր [)ն

ա ր-

հ ա յ /է ո /լո վ ո ս ը ւ լէ ւ ն հ տ ւՐ ա կ ր տ ն 4րը ՝. « Ա պ տ ա կ » ը

ւՐը, էր /լէ/ն ր ա լլո /ն ք /ն ա պ տ ա կ ը '.

թ -շ ն ա /Ր ի ն է ր ր ը ,

.ը տ 9 հ ը ո լ տ ը ի ս ն ա է

ո ր ո ն յլ

հա կա ս ա կ

պ ի տ ի հ ա ր ///.ա ն ՜է ո ւ յն ա /Ր Է ն

ւլտ ն ո լ է լ ո վ

թ շ ն տ ւ Ր ի կ լլ հ ա /Ր /ո ր ո ւ ի ն ն ա հ ւ հ ա յ <է ո/լո/ք_ու.ր/լի ւ Ր Է Է ա /Ր / ո ս ն ո ւ թ է ա ն y ւո ր /լէ ր լ9 ո ւ կ ի

ր ն ն ՜ս /յէ լ1

/լա յն ։

յէրրլա ւիոիւու թ ՜ Է ա ն > ա յս ի ն յլն

ա շէ ո ա տ տ -

էրւ. թ շ ո ւ տ ր ւ չ լտ ն ո ւ ո ը ի շ _ա հ է////ւ.ն ։

(( Ս ,պ տ ուկ »

ր ո վ : *հ ա ղ ա ւիա ր"հէրր

պ ի տ ի րլէրկա/Էարու_ի ժ ո ո Ր տ ն ա կ ի ա /Ր Է ն է ն ո ր ո ն յ> ս / ր / լ է ն

ի ւա կ ա ն ա ո պ ո /ր է /լի ն ՚Ր Է 9

ւիա յ լ ո ւ ն

կէրրպ ո/է

յ ա ր լ ա 9_ա /լէ/Ր ւլտ ւլտ ւի ա ր ն է ր -

ա ր տ ա յ ա յ ա ո լ ա ն ՜ էրն

էրւ իրՒրնց /լորն ՜էր ըը ա ր ի ւ ն ո /Է ո ւ ր ձ տ ն տ ւ լր ո լա ն ՜

էրն

հա յ

յէրղ ա վտ -

ա նոր

ւլրօշ_ին

•Լ ր ա յ: < Ա պ տ ա կեի

էրւ. էս ի ոտ՝.

Ան

լէ ր / լո ւ ն պ ի տ ի

ի ր հ ւ /ւ ր ո ւ ա ն ի ն

տակ

ը լ լ ա J ւՐ ի շ_տ ա նկէր/լնր, հ ո /ւ /'տ ր ձ տ կ , շ_իտ ա կ, հ տ ւՐ ո /լո ւո /ն ՜ պ իտ ի

/լ հ կ ս / վ յ ո ր ն է ր > ո ր ո ն յչ հ ա յ յ է / լ ա փ ո էսա կ ա ն ր ո ւն

կ ը ւքնս/ս է ն ՝. « Ա պ տ ա կ >>// ոսՐ է ն

ա ւ ւ ն է ա /Ր Է ն հ ա ո ա ր ա կ ա կ ա ն հ ի լք ն ա ր կ /ււթ ի ւ_ ն է լ ո //ււ///լջ / լ ա ղ_տ tft ա ր է/ն է լ .

ւՐ էկ [ ժ ի ւ ի ն

(Ւ ո /լո /Լ ր /լա կ ա ն

շ_ա հէ-

/Րէջ_ ոլիտէւ / լ ր ո ւ ի ն յ լ ա ւլա յւ ա կ ա ն րլրօշ կ ր ո /լ

նկա րնէր:

Զանազան տեսակի ապտակներ կան: Ապտակ կայ' որ ւ|իրաւորուոդբ կու տայ վիրաւորողին: Ապտակ կայ' որ ուշքի կ[1 րերե աւքբարտաւանլւ: Ապտակ կայ' որ վատին նաւքար վարճատրութիւն ե: Ապտակ կսւ]' որ դերասաններ իրարու կու տան՜ Fbւքին ւ|րայ: Ապտակ կայ' որ անոր նետքյ։ երեսի վրայ կյւ ւքնայ անջնջեյի, իււկ անոր բարոյական իմաստը' նաւքբոյրին նիշդ նակառակն ե: Բոլոր ապտակներեն նախամեծարը մեզ նաւքար' ւ| իրաւորուածին ապտակն ե, որ նայութեան կոդմե կ՛ուզենք տայ այն բո նակայներուն, որոնք ժպտուն վայրազուըևամբ, քաղցր նայնոյանքներով կը վիրաւորեն նայ ժողովուրդը; Մեզի մղում տուոդբ ((Հայաստանի վերքն ե»: Ապտակլւ բոյոր անոնց երեսին, որոնք Հայաստանլւ վիրաւոր դարձոլցին: (օԼԱպս<ակ՝ո ։ 1894 //՛<"/"", թ Ւ

1, Ա թ է *Ք)

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

221

«ԱՊՏԱԿ», ԹԻԻ 1, 1894 ՄԱ1'Տ, ԱԹԷՆՔ ԲՈՎԱՆԳԱԿՈՒԹԻՒՆԸ-

ՍԼ. Ծ ա ղ ր ա ն կ ա ր * — ^հէպի երկինդ բարձրացող օդապար իկ մը ք որուն վը֊ ր ան դրուած է ((.Ադատու.թ իւ՞ն Հայա ստան ին՚Հ) ։ ապ արիկէն կախուած ե՞ն It օ թ ը պարաններ ք որ ք ա րձր ^ ո ւ ո ֊ ի {Պապը Ա լիի) ե օ թ ը տա ռերը կը կր են ի ր են ց ծ ա յ ր հ ր ո ւ ն ' էթը ft է Պապը Ալի*ն ամ բողջ ո ւ ժ ո վ վար կը քաշ է օդա պ ա ր ի կը ։

((.Ապտակ)) կը բացագա՞նչէ* ((կ*ազատի՜ , կ1 ազատի Հայաստանը* Լայ ժողովուրդը ապստամբած է ? թ ող Աշըդեան Պատրիարքը աղսթէ' Աոսլթ անի խախուլ դաՀ ին վր այ , (Հ^իւանդ մարդուն կորած Հոդւոյն վրայ))։ P. Ծ ա ղ ր ա ն կ ա ր .— \մինաս Ջերազ և. Ա՞կրտիչ ՓՈր թ ուդա լեան՝ թաշկինա կը աչքերն ու՞յն կ' ար տա ո nւ են՝ առջևւն ի՞ն դրուած դագաղի մ ը վրայ , ուր դրուած է ((.Հայոց Հայրենա սիր ական Ա՞իութ իւն))։ ((Ապտակ)) կ ’ ը ս է *

ՕէԱ ւե լ ո ր դ է կ ո կ ո ր դ ի լ ո ս ի ա ր տ ա ս ո ւք ը ,

րեկ աժներ , այ դ զաււսկն ա ր դ է ն {ուր դ ծ ո ւ ա ծ է դրամարկղ

մ ր^ .

մեռած

ծ ն աւ .

Բա~

թ ո ղ ողջ լքնայ այս ք ո ւէի ն ը

դիտելս թ է

Հ ն չ ո ւ ն ^ Հաճելի ձայ՞ն մ ը

ու՞ն ի)) ։

Չորրորդ էջի '[ր1 1 1J դրուած է՝ ֆոր թ ուդալեան ի մեն ախ օսու թ իւն ը, ((§/։։֊ ր օրինակ և զար մ ա՞յ։ալի է ((Հնչակ))ի ((սոցիալիզմ, սոցիալ-դե մ ոկր ատ)) իյօս֊ քերը , ղոր Հայուն ականջը բ՞նոււ լս ած չէը է (( Հնչակ» ի իւր աք ա՞նչիւր թ իւ էն արիւ՞ն կը Հոտի. իր կուսակցակա՞ն յեղափոի։ակա՞ն Հնչեակներով ամէ՞նուս ա֊ կա՞նջը կը իյլաց՞նէ , որ ու ՞ն սլատճառալ Աշըդեա նի արդար անէծքին կ*արժա֊ նանա յ

)) ։

Նոյն

էջին

վրայ.—

0CԼոն տոն Հր ատար ակուած «] / AriX161116» թ ե ր թ ի խ մ բ ա գ ի ր էի * Չերազ կ ՛ ա ֊ տէ յեղափ ո խ ակա՞ն ը և յ ե դա ւիո խ ո ւ թ ի ւ ն ը ։ գլխ ի

Համար խոշոր է ։

գի տ եր թ է

Ա յժ մ ալ չե՞նք

Ղ"ի ւան ադի տակա՞ն

դիտեր

((ս ի լ ի ն դ ր ը)) իր

ի ^ն չ կ ' ը սէ ,

ինքն

ալ չ ի

ի®նչ բր ա ծ է և ի^նչ պիտի ը՞ն է)) ։

(1՝. Ծաղրանկար-— ccՍ ե ր

*}• ի ւ ա ն ա գ է տ ն ե ր ը ) ) ։

Մ• Ջերազ• — /// ո՞նար Հաբար կր խնդրեմ մեծ ա՚նուն Հայ րհ՞նասէր Գլադ սթ ո‘նի ՞նւ 'քա րտուղ ա րը . — Ա*եծ ա ն ո ւն ը այ լե ւ ս կ ո յր Մ.

թէ

Ջ ե ր ա զ *— իրապէ® ս • . . քա ն մ ը

մի շտ խ ո ւ լ էր

1ւ

չէ*

մատուցէք

այս աղերսագիրը

է և խ ո ւլ։ ես

դիտէի

որ առաջ ալ նա

կ ո յր Հ ա յո ց դ ո ր ծ ե ր ո ւ 1ւ Հ ա յ ո ց Հա րցի վ ե ր ա բ ե ր մ ա մ բ , ս ա ֊

կ ո ՛ յն ,

դուք

առջեւ

((պարտքս կատարած))

դարձևալ յո ւ ն ձ ն ե ց է ք ըլլա լ

իրեն

այս

բ ո ղ ո ք ա գ ի ր ը * կ* ո ւ զ ե մ ա զգ ի ս

ինչպ էս մ ի շտ ։

շ^ՋԱԿԵԱՆ

*28

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ

2,1894

ԱՊՐԻԼ, ԱԹԼՆ՚Ր՝

1111ՎԸ ՀԱ-աՍՏԱնՈԻ Մ

229

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

Ը Ն Տ Ի I'

Մ Տ է՛- Ե Ր

Թուրք կառավարութեան տրամաբանսւթիւնթ.— րւԹուրքիոյ թշնաif|iGbrp ասոււք են միշտ, թե օրենքի փոխարեն՝ ifbr երկրռւմ կաշաււակերութիւնն ե տիրում»: _ Այո', բայց որովնետեւ կաշաո ակերութիւնթ դարձեր ե օրենք Թուրքիայում, ուրեմն տիրոդթ դարձեայ օրենքն ե;

Ներկայում՛ս ամ՛են տերութիլնների ււկւյթունք և՛ ադատութիւն: Այսււ|ես՝ օրևնքյւ տրամ՛ադրում՛ ե հարուստին.— ((Ազատ ես ւ]այե|ե|ու, իսկ ադքատին' ազատ ես մեււնեյու...»:

Կան «դործիտներ», որոնք շարունակ կրկնում՛ են թև իրենց խդնի ւդես* իրենց երեսն եյ ներմակ ե: — Այդ իրա'ւ ե, նրանց ւյատութիւնն եյ իրենց երեսին ապտա կես՝ այդ երեսբ երբեք չի՜ կարմրիր:

Թուրքիան ուսումնասիրութեան արժանի մի <րմօտևյ» և: Գա նշմարտութիւն ե: Իբր ննադարեան բարբարոս տերութիւնների ւքի նթմ՚ոյշ, մ՛ինՏեւ օրս կենդանի մ՛նացած ե ան, որպեսզի պատմաբանների ուսումնասիրութեան առարկա] դառնայ:

11՚ի թուրք փաշայի խոն արն խորհուրդն ե Սսւյթանին թե՝ օրՀայ յեդափոխականների դատաւ|արութիլններթ ւդետք տե նրապարակալ անեյ. նրանց միջոցով միշտ նշմարտութիւնն ե երեւան դայիս»:

h(ijn®i| ե տարբերւում թուրք սյսւշտօնեան նասարակ աւացակից. — Նրանով, nr պաշտօնեան կոդոպտում և մոզով ուրդին բացարձակօրեն* առանց իր անձին վնաս բերեյու, այն եյ տերոլթեան օրեն քի նիման վրայ:

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ 2 1894 ԱՊՐԻԼ, ԱԹԼՆ՚Ր-

Հա կա n_ա կորդն երբ կ|1 ւյայրաճաջհն բայդ «Հնչակտլւ (ւիիւլբ) յաւքրաքա]| կբ յառաջանա] «ոքօտաւոր» ճսւբաներով՜ ոտքի տակ ճգւքե|ա| գաճաճն եւդւ, աչ ք ե ր ը ա.դղած « ճ եռալու՛ » նպատակին:

230

ՀՆՋԱԿծԱՆ

231

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ 3, 1894 ԱԱ8Ի1), ԱԹԷՆ֊Ի

;1 Ե '1 ,Ա Փ Ո Խ Ո Ի թ Ե Ա ն ԱՒ Ե ԼԱ

Հայաստանի աշխատաւււրբ ցախաւելայ կյւ ւքաքրե իր երկրին նստած ադբերբ — կեւլծ գա՚ծիտներբ, վաշխառուներդ, պետական կաշառակեր պաշտօնեաներլւ, դատարկապորտ կդերականներ|1:

232

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

Ը Ն 8 Ի 1“

Մ 8 ֊HէJ I'

Հայերիս նեօ երեք տեսակ j եդափոխականներ կան: ա) Իրաւ \ յեզափոիւականներ, որ ժոդու]ուրդթ կ թ ւքւլեն գործի, բ) յեՋափոխա- ; Տ կաններ, որ յեդափոիլոլթիւն Ա|ոո ւո|ու| նանդերձ՝ (լու՛ծից խուսափում \ Հ են... նեղութեամբ: զ) ՅեդափՍիւականներ, (լա՛ յեդափոխոլթիւնթ s սյետք ե դուրս ւիՍ|սե զիրենք:

Ով սի րոււք ե Ազատոլթիւնթ, սիրոււք I.՜ սեր|յ; IhJ որ սիրուն ! ե Սերբ' ւդիտի սիրե նաևւ դոնոդութիւնթ:

տ հարու՛ ձգտումներից առաջացած յևդաւիոիւութիւնթ if ի բաղնիք! տ ե, որի ifիջի<յ նասարակութիւններթ դուրս են դսդիս բարոյապես,! տ ւքտաւորաւդևս եւ կևնսականապես՝ մ ա ք ո ւ ր ։ Արեան մեջ ե ծնւուն' ն՚անսւկթ, արեան մեջ կթ ծնի նասարակական |աւադււյն ւ|ինակթ:

«ԱՊՏԱԿ։ ԹԻԻ 4, 1894 հունիս, ԱԹԼ-Ն՚հ նկա ր'

Հայկակա('ւ ։}եւ|ափւփաւ.լ>]ս_(ւլւ vuli |աւ|լ»1ւլ|ւ է

Հ ա յ կա կան մ ևր կ դ ա 7/ էԿ՚է լևո 'llաւյած բուրդ, մ ը , որ ու՚հ աո. V ևւ կևւյւսծ է 4ա յ յևղափո քււու թևան դ.էդու ՞»է ՝Ա' մ էկ ձևո. դր°ւ։սկ, մՒւս ձևււ^բէն' դ.աշոյնը,

կ ՚ը “ է- —

(լ ԱՀս /'ո1I' Y /' Թո/ ր IIէււյ ւէաո ,րէ ար >\ սւհհ /

Լայկական < ]՝ո։տում ** . ՛••):

ԹՇ1)1՝ԱՈ*Ի ԱՂԱՂԱԿՍ Գրեց' ԼեքԻե՚ՆՑ Մինյեւ նիմ՚ա ստրուկ եինք' ifե՚ր իրաւունքթ դուք խյած, Տզրուկներիդ ւքևնք կեր եինք՜ ձեռք ու ոտքեր շզթայուած, (Իի՚նչ եինք նինտեւ այսօր՝ ան՛են բան ենք այնն ու տեր: Չե՞ք յսեր դուք ձայնն անաւոր՝ արեան դաշտից... սրիկաներ: Բաւակսմն ե, նեղ ն՚որթեցիք՛ նին՚ա մեր կարդլւ եկաւ, Ա՜ն, մեր կենաց դոդեր, ների'ք, Վա՜յ ձեզ, թե մեզնից մ՛եկն թնկալ:

4, 1894

ՑՈԻՆԻՍ, ԱԹԷՆ֊Ի

233

Հնտակեան սոցիա|իզւքը դիւաՏսւր բրած ե fiui] ւքամույբ, Կույկասի թե սփիւռքի ւ1'եջ:

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ

ՀՆ2ԱԿԵԱՆ

234

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ 5, 1894 ԱՈՒԼԻՍ, ԱԹԷՆ֊Թ նկա րը

Հայ ^փնղւսցիի Օրլւ

Հ '« յ գիւղազին իր տան աո.ջես կեգած է' կինն ալ կո1Լ^էէ^1 %երե# զա նակները սար սափաՀար փակած են ծնոզյըի փէշերուն։ Առջեւը' պետական/ ոս տիկանը9 դահանան ? վաշխառուն ? գիլզին ^իւրտ պէյր և մէկ ալ մուրազ— կան ը բոլորն ալ իրևնզ բաժինը կ}ուզեն Հար Կաւաըած բծր ըեր էն ։ փիւղա֊ ոՒն' բաՀը ձեռ ,բին ղայրազած դէմ£ր/վ կը ւզոռայ*

— Ոսկե արտեն ու իմ կայեն' այ ի®նչ մնաց զաւակներուս...:

ժադովոլրդի տնտեսական թշուառութիւնթ յևդափոխութևան |unr- ՝Հ նթրդատուն ե: !; *

Տակառյւ ել պարկթ նրանով են տարբերւում նարուստի ուռած ՝Հ փորից, որ աւեյի ձեւաւոր են իրենց տեսքով ել աւևյի մաքուր* ի-;! րենց բովանդակութեամբ: *

Սովորական իւօսք ե թե մարդկանց դործևրի դատաւորթ սյատլքութիւնն ե. բայց աւևյի նիշդ կթ յիներ, եթե ասեին թե' իրաւ դա- ;! տաւորլւ ազատութիւնն ե, որով նետել ադատութեան թադաւորութևան \ մեշ միայն' սյատւքութիւնթ կարոդ ե յինեյ դատաւոր: ;1 *

յ՛

Ինչո®ւ համար Սույթանի միասյետոլթևան զինանշանթկիսայու- ; սինն ե. — Որով նետել այդ միապևտութիւնլւ կիսատ յուսնի պես կո- \ տյւրլած ե: * * *

!’

Ի՞նչ ե սոցիայիզմթք — Ներկայ կեանքթ առասպեյական Ե “ ՚ ֊ ;! ն ո ւ «ի պես երկերեսանի ե, մի երեսով ներկայացնում ե մեծերի եւ ;! ունեւորնևրի փարթաւքոլթիւնյւ ու յիութիւնթ, միլս երեսով * աշխատա- ; ւորների ևւ չունևւորների թշուառութիւնյւ: Մարդկութեսւն մեծամասնութեան թշուառութիւնն ամեն մամա- ; նակ եդեյ ե պայման՝ վւոքրամասնութեան յիութևան: Սոցիայիզմն ;! այն պատմական դործիքն ե, որ կեանքթ, այդ երկերեսանի (յանուսին, ; կթ դարձնե մեկևրեսանի, նաւասարապես ժպտուն ու բարի, ամբոդջ ; մարդկութեան նամար; ;!

235

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ Նկար'

6, 1894

ՕԳՈՍՏՈՍ, ԱԹԷՆ՚Օ

Պատւքութեան Դատաստանը եև Թուրքիան

Մակևդոնիա ? Պուլկարիա^ (Հունաստան , Պոսնիա— Հերցևդովին ^ Սեր֊ պիտ յ արատաղ ? դի սրոսս և [('ումանիա' հրալլաններու բունը հողի*հ յենած ? սուի^ւները բրած են դէպի էյեր և այդ սու իննհր ուն մէջտեդհ առ^ւհլսվ (3in'llը՝ մահ կը սպառհան անոր։ Մէկ կողմէ կրհաէ^ւ ? միւս կողմ է Հայաստանն ալ իրե^ւը հրաըաններու սու ji'li'li հր ը ուղղահայեաց կերպաէ անրյուըած և^է Պալվյանեան ազգեր ու սու ի'll'llերուն մէջէն՝ մինջհւ Սուլթանը? ^ պոռան • — *հա ր ձ ե ա լ ե ր կ ո ւ հա ր ո ւ ա ծ և Հ ր է չ ը կ՛ ա ն շ ն չ ա ն ա յ t

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ 5, 1894 8ՈԻԼԻՍ, ԱԹԷՆ*Ի ԸՆՏԻՐ

Մ Տ Բ 0Ր

ժ • ժ • Ռ ա - ս օ .— Որպեսզի մարդկութիւնը յինի կատար հայ, ; պետք ե որ ամենքն այ ստանան բաւական եւ ոչ ոք աւեյի: *

Ա ր ի ս տ ո տ է լ . — երբ մկրատներն ու կկոցները կը գործեն ւքինակ, ; այյեւս պետք չի լին իր ստրուկների: ;! *

;

I ) ո ւ ՚ հ ֆ ի ! . — Մեկ աւյքատ ւքարգու ևս նարցրի թե ինչպե՛՞ս ե ապ- ; rnnf, նա պատասխանեց.— «Որպես սապոն՝ ւքիշտ նայուելով»: ;!

** *

Հարուստը ւքի ճշւքարիտ օտարակեր ե, որ!: ապրոււք ե նրանց աշխատանքով, որոնք ոչ ւքեկ սեփականութիւն ունեն: \ Ա ո ւտ տ էր

Լ ա ս մ ա ն .—

* + + Ֆրա ն Հ լի ն

. _ Մեծ յանցանքնևրը նետեւանք են թշուարւութեան !

եւ կարիքի: *

Բևկ"ն.— Անձնապաշտները

կուգ

իրենցնալկիթնևրըեփեյու

կրակ կյձ ձգեն ուրիշի տունը՝ թե- ;: նաւքար: >

* * +

Ա ա ս կ ի ա - Պ ա ն դ խ տ ա .— Ամենափոքր կաթիլ ջուրը, երը միանում!: ե ովկիանոսին' այյեւս չիցամաքում: !;

★ ★★

յ՛

Լ ՚ լ - ի (1 լ ա ն .— Սոցիայիգմը մի սայ ե, որ դեռ շատ մուրճեր;! յը մաշի: Թալ զարկեն, որքան ուզեն, ան աւեյի կ’ամրանայ: ;!

236

«ԱՊՏԱԿ։ ԹԻԻ 6, 1894 ՕԳՈՍՏՈՍ, ԱԹԷՆՔ

ՀԱՄԵՂ ՊԱՏԱՌԸ

Ց ա ր ը որ

ն ա յբ

տակ

նա ս կ ն ա յո վ ա կրւա ներուն

կոտ Ր ուեյիք ը ն կ ո յզ

չե,

Ա ն դ յխ ս ն '

որ

fiuijp

նա ս ո ւն յա փ ե յ ս ը ...

տե, ա ն ո ք

ա -

կ ՚ա ՚ո շ ե ն թա ոք

մ ի

ը ն կ ե ր ա բա ր :

եւ.

ա յս ւդի սո վ դ ա ռ ն ա ն

ն ա ճ ե|ի

կը

<ւ Հ ի ւ ա ն դ ա գա տ եյով

Հ ա յկ ա կ ա ն

դ լխ ա ց ա ւ ե ն :

Հա րցի

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

ւքա րդտ ուն, զինք

տ եսնեյով

ստՐկացոդ

23?

ՊՍԼՏՍ՜ՈԻԹԻԻՆ

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻՒ 7, 1894 ՆՈՑԵՄԲԵՐ, ԼՈՆՏՈՆ

Ը ՆՏ Ի Ր Մ Տ ՛Ի Ե I1 Անթոյլատրեյի ազատութիւններն են' զրպարտելը, բամբասելը, ծեծեյը, չարախօսելը, ստեյը եւ խաբելը: * * *

Թուրք կառավարոլթիւնը մեզմե կը պանանջե խաղաղ եւ նանպարտ կենա|. բայց այդ կարելի կլւ դառնար' եթե մեզի ձդեին ապ րի!, զարգանալ եւ նանզստանալ: *

Որքան կ՛ուզեք' քարոզեցեք. «Սիրեցե՛ք զւքիլքիանց, եղբայրացե՛ք իրարու նետ»: Այդ բպորլւ կ՛իրականանան այն երկիրների մեջ, ւււր կթ վերցուի մարդը մարդուն շաճագործե|ու վարչակարգը: «ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ 7, 1894, ԱԹԷՆԻ նկարը

ՍաԱՈևն

Հսկայ լեռ. մը գագաթ ԷՀ։ գր ուած • «.Ազատութիւն կամ մաձք)։ II11ւլթ ան Համիա շփոթած' լհր ան բարձ ու.ն,ըին կը նաjf" Նկարի՛1 ՛ տակը ւգրուած է. «Պայթում հն թ 'll դ ան օթ ՛//հր ր և փոթորիկը նր ա •1ր աԳւ ? բայց նւս >ահդ աբ ա կւս*1էգ.նած էճ ւէևձ և. ւս*Աբնկձևլի։

ՍԱՍՈՒՆԸ

Գրեց՝ ԼԵՌԵՆ8

Սասուն եյալ ապստամբեց, աշխարճի մեջ նանեց թունդ Ամերիկա, Եւրոպա ցնցեց, քաջաց բանակն գունդ առ գունդ, Հայոց սրտերն թրթռացին, նայի ձայնը որոտաց, Կտրինք առաջ շուտ խաղացին, Ազատութիւնը թընդա՜ց: — Սասունցի քաջ, սասունցի կին, Ջեր արեւին ես ղուրպան, Հնչակեանց սուրբ սերմեր ծլեն, Ազատոլթեան ես ղուրպան, Թուրքը տեսաւ ու կատաղեց, զօրքեր նանեց բիւրաւոր, Յիսուն նազար քիւրտեր կանչեց, արիւնարբու, զօրաւոր, Եւ Սասունը պաշարեցին, այն վայրենի գնդերը, Թնդանօթներն որոտացին, քարքանդ եգան գիւղերը. Ա՜խ, թուրք ու քիւրտ բռնաւորներ, նզո՜վք իջնայ ձեր գլխուն, ՄիՇՑ կտրիճ են սասունցիներ, նզովուի՛ Ջեքի, քո անուն, Կեցցե՛ կռիւ, կեցցե՛ արիւն, այդ ե ճամբան միշտ մեզի, Ս՜եր արիւնը եւրոպացուն, անշուշտ դեռ քիչ կը թուի: Ազատոլթեան ճամար անման, թոդ ե]|ե ողջ Հայաստան, Մինչ արիւնով մեր՝ յազենայ, շանախնդիր Եւրոպան:

ՀՆՋԱԼԿԵԱՆ

238

(րՍԼՊՏԱԿ» ԹԻԻ 8, 1894 ԴԵԿՏԵՄԲԵՐ, ԱԹԷՆՔ

թ Ո Ի Ր Բ Ի Ա ն ԵԻ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՅՆՎԱՓՈԽՈԻթ-ԻԻՆԸ

ջ ։՜ Հայ յերլափոխականբ կ՚բսհ Սա.|piuG|։fi. _ Հիւանդ ւքարդ, դուն նայերուն կ|ւ կոտորես, բայց յևդափոխութեան դսոքոկյեան սուրբ եւ քաջ երու; դիակն երբ' քու ւքանբ կբ պատրաստեն:

239

ՊԱՏՄՈԻԹհԻՆ

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ 8, 1894 ԴԵԿՏԵՄԲԵՐ, ԼՈՆՏՈՆ ՄԱՐՏԻԿԸ

Գրեց* ԼԵՌԵՆ8 Մարտ իկն իըև'հ հրադանն ու ՂէնՔ՝ արադ կը մ ավ>րէր ? Աջրերէն կամադ կը հոսէր արդունր սիրտը կը կատղէր։ Ա'արտի'կ1 է որ այդպէս իւնտմվէլուէ* կը պատրաստես դու։ —

Ման ւ1"[ւ ինձ նւաքար իւք բարի կամ՛քով' ման քաջ ու ազդու:

1՚րաւունք , օր էն ք ^ կայք , հող և այլ ծիծաղ ու ժէղիտ^ Չուն Է®ս դու միթէ, որ ապրիս։ — Ոչի'նչ, յոկ ձեռքեր ու սիրտ: Մարտի՛կդ ի՛՛նչ է

ղԷ"1 ՛ՔՒԳ

Ւ"'Ր^>“-րդը• ոլըէչէն Կ՚՚՚՞յ

III^ •

— Իր վրեժլւ կ՚աււնե (Տայ ժողովուրդը' վատեն անխնա]: ք*այդ ԼլԱիկդ մ սոդա °ր ? զաւակդ սիրական•

'Լ պիտի պահէ •

— Կնկաս պատիւլւ, զաւկխւ ապագան՝ դաշոյնիս ծայրն ե: 1*նչո®ւԼ կը չեդ^ւ/էս րս սիրած հրադս/հ ? ուն ի®ս դու ւԼառօդ•

—Այստեղ կբ յեգնեւք սեւ թշոււաւութեան ու գաւեւփս բօթ: {քարտի՛կա է վ>ո անուն ու կոպում• —Տանջա^նք, unfi|, վրերժ: Ո^ւէ է պատճառը* որԼբիդ անհատնում *— P1Նն111կՍԼ1]|1 գեշ: — Ա յ դ ի*նչ աըիւ՚հ է ճակաաիդ tj ր ա ՛ս • Ամօյյի արիւհ: — Ի՞նչ կը սրբէ այ՚ ս -— Իմ ներոսական նանատակութիւն: — Ի ՛ ՛ ն չ է ^ո ^ ձ £ ._ Կ ռ ի ւ ււոսկա|ի՝ թշնամիի դեմ: — Կը յաղթհ՞ս նորան.— Թե յադթուիմ' ե'| կեանքի փափաք չունիմ: — {]՞ւր քո հայևացքդ անչհղ կը հայի. — 1սորն ապագայի: ֊ Ի՞նչ կը տեսնես հո՛ն՛— Մա՜ն* ինձպեսներուն, ազատոլթիւն՝ իմ եդբայրներուն:

ԸՆՏԻ!1

ՄՏ- ԲԵՐ

/,• Ր ե օ ը ն է .— Գադափարի նա մար մդած կռուի միջոցին զզոյշ եղեք* brp նակառակորդներն սկսում՛ են մ՚օտենալ ու նամաձայնիյ ձեզ նետ: • hjbjof մարդը ո'չ միայն անմիտ խօսքեր չի' ասիր, այյեւ* չի' յսիր:

• Ինչպես փոդոցային շները վազում են կառքի ետեւից եւ նաջում նրա անիւների վրայ, նոյնպես, խաւարամիտներլւ՝ պոռայով ու տկարամիտները* կրնտեյով ընկնում են ազատամ՛իտների ետեւից, իսկ ազատութեան կառավարները, որ նստած են դեկի վրայ՝ նանդարտօրեն վարում՛ նրան, երբև'ք չեն եյ զգում նրանց պոռչտուքը:

240

ձՆՋԱԿԵՍԼՆ

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ 9, 1895 ՑՈԻՆԻՍ, ԼՈՆՏՈՆ

ՍՈՒՐԲ ԴԱՇԻնԲ

Ցարական Թուս կան' իր 1րտ1ո.|ւ կ յ ։ պանն 1ււրոպական նինդ պետութիւններբ* բանդով.— «Թոյ| չ1ոք տար թուրքին վրա] յարձակիք»: Թուրքիային կկուն.— «Իսկ fliq, բար1յկաւք, nlinfu կլւ ւքեկնեւք, յայտնեյով պայւքանյւ իւք դաշինքին — կբ բոյյատրեւք կոտորե] այդ ծբնրադիր կնկայ բոյոր զաւակներլւ, բայդ դ ինք Ijl իր երկու քոյրերբ պի տի վերցնեւք քո նարնւքնն' ինծի նաւքար»:

241

Պ Ա Տ Մ Ո ԻԹ հ^Ն

է ր/յր տ յրտ ձ ր/Հ ր /յր/է ր /յրտ յր /ճր տ Հր տ ձ ր/Հ ր տ յր /ճ ր/*ր /չր /յր/ձ ր /չր /յր/չր /յր տ ձր /յ.ր /ձր /յր /*ր /յր/յր /Հ ր/յր /ճ ր/ւ.ր /Հ ր /յր /ճ ր/յր /ւր տ ճր /յր տ յր տ ՀՀ

U. Ի Ա Ր Ը Գրեց' ԼԵՌԵՆ8 Տին թռչում ե, ձին փրփրում, աչքբ կրակ, ծուխ' քթից, Բաշն ա 1իքով |այն ՖրՖռում ե, կայծեր ցայտում՛' սյայտևրից, Եաղկանասակ քիւրտ քաջարին, գանձ ե տանում թանկագին, Հայ աղջկան* թարմ չինարին, նա սեղմում ե իր կրծքին: Ուշ գիշերուայ մութն ե կոխած, խաւարն ե յի քաջերով Երկրին նայեացքն ե իր մբխած երկինքն' նազար աչքերով. Գորտ-թո_չունի նաիւարակթ* ան ու գոյմ ե տարածում, Անտառն' քաղմի, ալրի տակթ' մեո 1ղներին օրօրում: Նազիկ կարապ, աստղ մարած' աշնան օրուան պես տմգոյն, ‘Բաղուած կոկոն' կոյսթ սառած, անզգայ ե որպես քուն, Իսկ նեծեայբ նրա տկար' թեւերն ձգած իր վզով, Սրտաբաբախ ու սիրանար, քշում՛ ե ձին բշտապով: 8անկարծ զոնը դողաց-մնաց, խփեց ձիուն նեծեայբ, Ոչինչ չկար, կոյսն եր քնած, քնած ինչպես անցեայբ, Մինչ |սեյի եղաւ մի ձայն, ջրվեմի խիստ շառաչբ* ՛Բարերի ծափ նարիւրաձայն, անա շան խուլ նաջոցբ: Գուշակեյով մօտ վրանբ, կրակի պես ձին ե թռչում, Փրփրած լանջն ու բերանբ, նեռուի խորն ե նա կորչում, Սրտի զարկբ պայթեցնում ե, քաջի կուրծքբ յաղթական: Հասաւ...զոնին իջեցնում ե, նա խնամքով' սիրական: Հա՜յր, տես աւարն իմ այսօրուան, այսպես գանձ ո*վ գրաւեց Ասաւ դրսււ բարձի վրան, նայեց — ճչաց, գբյորուեց. Ս՛ի նուրբ դ|>»>կ եր նրա առաջ, դեմ՛քին' ցաւերն լքաքառման, Շրթին* մ՛արած վերջին ճառաչ ել սառ ճամբոյրբ մաճուան:

՝2 ,s i T s & s A "' i " - * -' ‘ '/ 'iT *' r'* TS A r' s j.r/A r/A T /irS A r/A rs A T /A r/jr/A rs A rs iT S jrs A T S jr/A rs A rs A r/A rS A rs A rs jrS A T S A r/jrS A r/*s A rs A T /w s w s A V

242

ՀՆ Չ Ա ԿԱ Ն

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ 11, 1895 ՄԱՐՏ, ԼՈՆՏՈՆ

ՀԱ ՅԿԱ ԿԱ Ն ԴԱ ՏԻՆ Ա ՆԿԱ ՐԵԿԻՐ

Մ Ե ՛Ծ Պ Ե Տ Ո Ի թ Ի Ի Ն Ն Ե Ր Ը

Մայր Հայաստանը դեպի երկինք ըարձրացոլցած ե նայ ազատաղրութեան դրօշը. դրօշին ևտելլւ նայ զիւդացիին խաղաղ աշխա տանքը ներկայացնող ոչխարներու նօտերը կ՚արածին' կանաչազարդ դաշտազետիններու ւյրայ: Երիտասարդ նայորդին' արախճինը զյխուն* խանդավառ պաշտսսքունքով կյւ խոյանայ դեպի Մայր Հայրենիքը, ըայց ետեւեն իր փե շերը քաշող թուրքը' թոյյ չի' տար որ ւքատաղցու ոչխարը ձեռքեն փախչի: ճենթյւքեն Անզյիան առաջը կտրած ե քաջ նայորդիին եւ կ՚լաե. <րՈ®ւր կ՚երթաս, նայ քրիստոնեայ, ես քու պաշտպանն bif, կեցի'ր տի րոջդ ւքօտ»: Թեւերը ծայած քրիստոնեաներոլ պաշտպան (Ւուսիան՝ նաւանոլթեան նշան ցոյց կու տայ՝ ընկերակից ունենայով «ազատութիւններու օրրան» ւքիւսիւ Ֆրանսան:

243

ՊԱՏՄՈԻԹԻհՆ

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ 5, 1895 ՍԵՊՏԵՄԲԵՐ, ԼՈՆՏՈՆ

ՀԱ Յ

Ա Ն Դ Ր Ա Ն Ի Կ 3 1 /1 .Ա Փ Ո Խ Ո Ի թ Ի Ի ն Ը

Կ Ը Ժ Ա Յ թ ֊Բ Է

Ifա1'էն և Պոլիս ոլւոամար Աէք ՝1ւմ։սէ հ Անրէրանիկ շարժtfnւնծ^էւսւ վէեւ. ? Հն չւսկ ;

Հնչակեան կուսակցութիւնբ' չ՚անսայով ստրկամիտ պատրիարք ներումս!] կեցծ տիս||ոմադներու ել յորձնաշուրթն քարոզիչներուն, թե' «Աւլօթև'քւք արեւշատութեանբ բարեխնամ Սուլբանին, աւլերսե’նք որ մեզ կեանք պարգեւե»* կլւ յարուցանե փրփրաթեզ մայբքբ յեւլափո֊ խութեան, կբ պարզե բուլոքի եւ ապստամբութեան կարւքիր դրօշբ, որուն վրայ ոսկետառ կբ ւիայ]ի.— Պ ՛ " Հ ա ն ջ է մի' աղհրսևր։ Պայ֊ '

վ)ար//վ կրնաս ձհո-վ> րերհլ ազատու թ իճ-?/ զ» 1

Տեզավախական շատրոլանի տեսքեն սահմռկած են Անզյիան, .‘երանսան եւ Թուսիան: |*սկ Սույբանբ սարսափացայտ աչքերով «օզնութիւն» կբ խնգրե զինք քավանաւորոզներեն:

244

m ............... i

ՀՆՋՍԼԿԵԱլՆ

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ 8 , 1895 ԴԵԿՏԵՄԲԵՐ, կՈՆՏՈՆ

ՀԱՄԻՏ' ՀԱՑ ԿԱՌԱՓՆԵՐՈՎ ԿԵՐԱԿՈՒՐ ԿԸ ՊԱՏՐԱՍՏԷ

Կրետե կդգ ին կլլող Անգ|իան, հայկական նահանգները գրաւոդ Ռուսիան, իսկ Թուրքիոյ գանձանակները կևդծ դրամներով հարստացընոդ Ֆինանսիստ Ֆրանսան' կլւ քնանան: Անգին' հայակեր Սուլթանը հայ կառափներով մսապուր կը պատրաստե իր անօթի մոդովուրդին' քադցեն գալարուոդ ստամոքսը լեցնելու համար:

245

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

ՊՍ.ՊԸ ԱԼԻԻ ՄԵԾ 8118«Ը Գրեց* ԼեՌԵՆՑ Այն ի“նչ ե, պայթեցաւ ինչպես շանթ բոցեդեն Ամպերի |unr|)G մեջ, որպես գիծ նրեդեն. Լոյս եր նա* նրաշայի Տայ խաւար աշխարհին, Ադբիւր եր նա* բախտի, ադադակ աշխարնին. հր ցնցոււքն անաւոր օրհասական զարկու], (հոդով րդեան գնդերն դուրս բերաւ քաջ ciurfm| նուրբ կււոլի դաշտն* բնդդեւք բււնութեան այն իւււա| : Նա ցոյց եր, մեծ ցոյցլւ Որ կտրե սուր սթրով Մեր իւնդւփն նանգոյցթ: «Շուտ նասեք, խիստ ւդաւաց սարսափած դոո. Սույբան եպարքոս, նախարար, գինսւորներ ու սոՅ>թա Որ արեան նեդեդի մեջ յոդան կեավուրներ, Որ կանգնեք բուրգերով սոսկ անոնց դիակներ»: 1,-լ շքեդ պսդատին մեջ նստած մոյեգին, Կ|1 ցնցուեր երկիւդի սարսուո_են սաստկագին, ել դալար, որ նայերն խեդդեն բոց ու նրով: Կե99ե' 9Ո]911> ՚քե{՝ 9Ո]91։ Որ կտրե սուր սբրով Մեր խնդրին նանգոյցբ: Ցանկարծ փոդլւ հնչեց, փոդ յեդափոխական, Շանթի պես պատււեց օդն շռնդիւնով սոսկական, ճիչ եյէու ւ1՝ի անեդ եւ խարւնուեց ամեն բան. Օդին մեջ երեւցալ սասունցի ուրուական. Գետինթ նեդքեցաւ, արիւնթ դուրս յորդաց. Թշնամին խոդխոգուած եւ նայեր շատ ւքորթուած, Մինչ բարձր եր ապստամբ նայի դրօշն իր թբրով: Կե99ե' 9"]9Լյ» |քեծ 9nJ9P Որ կտրե սուր սըրով Մեր խնդրին նանդոյցթ:

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

246

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ 4, 1896 ՕԳՈՍՏՈՍ, ԼՈՆՏՈՆ

ԺԱՄԱՆԱԿԱԿԻՑ ԳՐԱՄԱՏ1;ՐԱՐՈՒ ԱՍՏՈԻԱԾԸ

(Իսսքանակակից եւապական քադաքակրթա.թեան պաշտած աստւածութիւնլւ: Մարդակեր Մոդոքին նմանալ այսօրուան դրաւքատեր Եւրոպան՛ նաշացա(։կ[ւ վրա] աւև|է[ու(յած ե՝ մատղաշ մանուկներուկն դիւրամարս մարմինը:

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

24 7

8Ս.1ՒՍ/Ջ Ս.ՆՀԵՀԵՐ ( U 'lll|l111|» 1|

1 |ա |ւա փ ւ:ս '|ւ1 .ա '1 ւ|ւ j|) m i i i i i u i 1 || i'| i ^

Գրեց՛ Շ11ԻՇԱՆԻԿ ԿՈՒՐՎԻՆԵԱՆ Յառա՜ջ անկեներ, յառայ միաբան, Արթնացած կևանքի՝ ծադում ե արփին Շո<|երյւ պայծառ, |ուսա| անխափան, 8ոյս են ներշնչում կռուի տագնապին: Ել նետզնետե բռնակայ ոյմի, Շխփմն ե կւռւում խո՜ր, անդնդային, (Uiruiqործուբհան սեւ մանադոյժի' Շեկարն ե ննչում ձայնով երկնային: Ել օր յուտ օրե շարքերլւ կռուոդ' Անում են բմբոստ անձնուրացներից, 8եդակւոխութեան մեջ նայիդ դեդերոդ «Վրե՜ժ» են կանչում խոնալ նիլդերից: Ել գիտակցութեան շունչն անեն ա՛տում Մրրիկ ե նանևյ արդար պանանջի, Ե՜վ սոցիա|իդմի կոիւն ե մտնա մ. Նա ոչ մի ոյմից յետ չի նանսւնշի: Ցառա՜ջ անկեներ, յառա՜ջ մինչեւ վերջ, Սուրբ նպատակին միշտ նաւատարիմ, Մանբն անման ե արդար կռուի մեջ, Ել ուխտատեդին՝ Մարտիկի շիրիմ:

248

ՀՆՋԱԿԵՍԼՆ

«ԱՊՏԱԿ։ ԹԻԻ

8, 1896

ԴԵԿՏԵՄԲԵՐ, ԼՈՆՏՈՆ

Օւրոսլական վեց դաշնակիցներդ դրաւքներ կթ նուիրեն Սուլ թանին, որ զօրանայ եւ կոտորե իր դեմ կեցոդ pifpnusGfarp:

249

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

Դ է II III* ‘I* է Ն ՄԻ

ՀԱ ՐՑՈ ՒՄ

ԹԱԳԱԿԻՐՆԵՐԻՆ

ԵՒ Մ ԻՆԻՍՏՐՆԵՐԻՆ

Ի վե •շոյ ե®րբ մտադիր hf ւ|երշ sui| Սուլթանի բռնակալ միասլետութև I/O, Պ ՚ ՚ ՚ ս ւ ա ս խ ա ն . _ երբ նա կթ |րացնե իր «պատմական.» դերս* իւու||սոգելույ ու բնաջինջ անելով փոքր ազգերին — Կրետե, Մակեդոհիա, լեռնաստան եւ Հայաստան: ԲԱՎԱԲԱԿԱՆՈՒԹԻՒՆ

19ՐԳ

ԳԱՐԻ

ՎԵՐՋԻՆ

ՕՐԵՐԻ

Կոսսիր նարուստ յոյնյւ ե'զի։զտւուոս1' 200-000 ոսկի նանգանակեյով՝ իր նետ տարեյ ե IJ.pl,lif եւ յանձնեյ յոյն կառավարութեան: Հայ նարուստներն ե| բարեգործական նսյատակով նաշկերոյթներ են տայիս փախստականներին ել կենագներ կոնծում: *

Սելանիկի ծոցում յունական գրանաւորթ գրաւեյ ե մի փոք րիկ նաւ, որ' ի մեջի մեջ այլոց գտնուևյ ե (Լնգյիոյ պսւրլսւմենտի անգամներիգ մին, յայտնի սույթանապաշտ Աշմետ Յարտլետ, որ դեռ վ երջևրս էտնեմ փաշայի բանակումն եր՝ նարցաքննոլթեան ենթարկուեյու նամար. հարցաքննութիւնից երե,լան ե գալիս, որ նրա պապերը թուրք են եդեյ եւ ինքն նոյնպես թուրք օգյի թուրք ե;

ՀՍ.Կ1ա՝լԱՓՈ1ւյԱԿԱՆ Բ1ՄՈ8Ս.ԿԱՆՈԻԹԻԻՆ Ազատութիւն*— Պ n լսում կուշտ ապրելու մ ի Ազգ.— £ աՀագործութեո/հ Հանը։ «Ապտակ»,— Վատերը Հալածող ուրուական ։

ր ։

Գ ր ի չ,— Աջըկապութ եո/ll և իմ աստակութ եո/ե գօրծիը։ վիճակով խել,ր ծախելու կեղծիը։

Դիւանագիտութիւն,— Տխմար ժ։ալու|ուրդ.— Ոչխարի Հօտ։ ր|»լԱԼ,_ Անձնական

սլաաակի ն Հաս‘նելու. թակարդ։ 1ւ խ աբեբայ ու թ եան օձ։ ստ•բ Ւ տակ գերեզման փորելու Հնարա֊

Լևգու,— Մատն ութ եան ղէ7/ը Խարդախութիւն.— Ու-ր/’շնևլ։ի գիտութ իւն ։

hjouf. — Ամէն րո/հի չար ը ի գործ գնելու աստուածայ ին ոլոյրգեւ։ Mlruifif,-- Ամկն տեսակ վ'ոյելըի աղբիւր՝ գրամի միջոցով։ Հայրենաս իոււթիւն,— ԱնՀրաԺեշտ գիմակ։ «Հնչակ»,— Անվերջ մղձաւանջ ճեղու Ւ՚ւՒ Համար։ ճշւքարտութիւն, Վհ[*£ի?1 պատիժ մ ատնիջնե(ր ի գլխին։ Մեծաւքպութիւն.— ԱնմաՀութեան ժանտախտ։ Սիրտ— Աա տ ա ն ա յի ո ր Պ։ Ստախօ ՍՈԼ թ ի լն ,--. կեանըի Հուրն ու պա*հիր ը։

Փառք,— ՎատույժInn'll գագաթնակէտ։ ԵՍ.Ն0Թ.— Սոյն բառարանի ստուգաբանութիւնթ թնթևրցոգթ կարոդ ե գտնել նետեւեալ նաննարաբանութիւններում.—«Հայք»՝ Գաբրիեյի, «L’Armenie»* Զ և ր ա զ է ։

250

«ԱՊՏԱԿ» ԹԻԻ 11, 1896 ՄԱՐՏ, ԼՈՆՏՈՆ

ՀՆՉԱԿեԱՆ

251

ՊՍԷՏՄՈԻԹԻԻՆ

Մ II. I' II Տ I- Ն Գրեց* 1.Ե1ԳԵՆՑ ե'կ, էրււ քեզ տսւհեւք սիրած երկիրներ, Տանեմ նարազատ ծովի եզերքներ. Այնտեդ կան վայրեր՝ բնութեան զարդեր Այնտեդ կան յոյււ, սեր աղերսող ւքարդեր:

Այնտեդ ուռիներն սդիքն են պաչում, Որ կայտառ խազով դայիս ե, փախչում, ՛Մառերի թեւոււք յայիս ե սոխակ, •Աաղցրաբոյր ծադկոււք* վարդ, շուշան, մեխակ:

Այնտեդ երկնքի կամարից կասյոյտ' Մեղմիկ մսյտւռմ են աստդերն անփոյբ. Մեղմիկ ժպտում են աստդերն այնտեդ, Ուր թշուառ մարդն ե ողբում մունջ, անմեղ:

Այնտեդ ոիւնապատ յեռներ սրբազան, հւրուած են երկնքում' կրծքով անսասան, Մինչ ադւսմանդեայ գագաթները նրանց Սքօդւում են սուզի քօդով մ՚՚անթափանց:

երկրի դարալոր ւղանալզան արբունք' Նրանք մի շտ գետերով թափում՛ են արցունք. ե'կ, տանենք մեր սերն այս սուրբ վայրերին, ե՜ւ նոր բախտի յոյս՝ հարազատներին:

252 ՀՆՉԱԿ1.ԱՆ

Եւրոպան' ռուսական սրինգի տակ' մարդասպան Սույթան Հաւքիտիհ նևտ կթ ւգարե, Հայկական Հարցի թագուն՛ին աււթիւ:

253

ՊԱՏՍ՜ՈԻԹԻԻՆ

Ճ Ն Ջ Ա Կ ե Ա Ն Կ Ո հ Ս Ա Կ Յ Ո Տ Թ ե Ա Ն Դ. Ե Կ U Վ_ Ա Ր Ն Ե Ր C ՄեՏեԻհ ԲԱՆՏԸ ԿԸ ՆեՏՈհՒՆ 1895^^ Լնչակհան կուսակցութ իւ-Կէը արդ.Էն 8 տարուան աԿէցեալ ուԿէէր։ Ան ասպար էզ իջած էր բոլոր Հայաշատ կևդր ոն Կ էեր ու ն մ էջ^ Ամերիկայէն մինչեւ Ասիոյ խորերրդ եւրոպակաԿէ և- ասիակաԿէ ծուէեզհրեայ րաղարները։ Հ'" չակհան կուսակցութ եա Կ էերկու Կ էսլատակներ ը ? մ ի*1ւճ ifoSUlLnr ? մ իւս ը նեււա ւա * , խօսակցութե 111*11 և. խ որՀր գակցութ եաԿէ Կէիւթ դարձա ծ էր ամ էն տե֊ սակ յհղւսփոխակաԿէ և սոցիալի սաական Համ ախմ բոււՈւեր ու ատեն։ Միջազգային ,րոԿ է կր էսներ ր 1ւ ւիսtpր ազգեր ու աղատագր ու է)եաԿէ ւԷեՀա֊ ժողուքևերը իրե'llցսև դ աԿ է Կ ւ եր ու Կ էվ ր ա յ կը Հոլոէէէին դ Հայ կակաԿ է Հարբի առըն— շութեամբ^ Հ?/ չակհան կու սակցութ եաԿ է արտակարգ ծրագրի մաս էն, էիօտաւոր Կալատակ* աղատադրե լ ճնշուած ազգերը օտար բռն ակալներ ու ճի,1աններէն♦ Հերւաւոր Կողատակ' ազատագրել աշխատաւոր գասակարգր շյսՀագործ ող գրամատէրերու ճ/սԿւկերէն ։ Այո պարագաները ւզարփակող թ երմ իԿւԿ է Itր Կ է էիԿէ դեմոկրատիզմդ սոցիալիզմ և կոմուԿէիզմ։ Այո նպատակնհրու շուրջ Համ ախմբուած էիԿէ ռամկաւէարԿէեր ? դեմոկ րատներ ^ ըԿէկեր/Էար ակւոԿւԿէեր ^ սոցիալի ստներ և. աԿէիշխ աԿէականներ ։ ԱՀա թէ իԿւչու բոլոր տյն բռնակալ պետութ իւԿւԿւեբը ? որոնվ> կը սոս— կային իրենք) գա"»ևրէն' կասկածելի աչ ,րոtj կը գիտէին ՀԿւչակեանԿ։երը դ որ ոԿէքր կ*ամրաստան ուէ ին իբր ասպատակԿւեր ? տեռոր իստԿէեր ? սոցիալի ստներ 1ւ ա— ն իշխ ,լ,նականն հր ։ Մեր խօս,ըր պիտի սաՀմանափակենվ> միայն Աուս աստանի քՒիֆլիս րազա■ բՒ ամէԿէէԿէ սարսափազդու էիետեխի բաԿոոիԿւ մ էջ արգե լափակուած Հնչակ— եաԿէ ղեկաւԼարԿէհր ու մասիԿէ։ 1895/rfr ՀոԿէ բանտարկուած Հնչակ>,աԿէ ղեկաէէարԿէհրԿէ էիԿէ' ԱուբԷԿէ \\]աԿէա— զատ դ քիուբէն քՀէրբէրեան ? &իրվաԿէզագէ ^ Ղ^ազարոս Ազայեան ? Ատր պետ ? Խ՛ոնՒկ 'Լարդանե ան, Տէր Միր ագեահ ^ Աեւ Աանգրոն դ \թիկոլա իէաբ ար եաԿ է^ Աարդիս Աղամիրհան ((/ ա,/?»), երիտասարդ բաԿէաստեղծ Աւետիր /* սաՀակեաԿէ։ ԱսոնցմԷ էքանազատ ? քհուբէն Ըէրբէրեան ? Ղ% տզարոս Ազայեան ? Ա՚որՕդ 1890^ ^ առաջ և ետ,ըը եղած են կեգր ո Կ է ի աԿէգամ և. գործօն գեր ունեցած են ՀնչակեաԿէ գործն ու խօսրր տարածելու տա՜ձկաՀայ և ռուսաՀայ Հատուածներուն մէջ։ Ասոնր դրած հԿւ յօգուածներ ? ՂPՔո PJ է/.է,հ^րքք% ձՀն չ*ոկ))ի դ «Վ1րրածն ունդ՝})ի ^ CCԳաղափար)) ի 1ւ ՀԱպտակ))ի մէջ ? որ ոԿէէ ը ՀնչակեաԿէ դրա֊ կանդ ըԿէկերայիԿէ և. երգիծական ՕրգաԿէԿէեր էին։ Ըստ ցարակաԿւ' իշխաԿէու թ եաԿէ աԿէոԿւէ ը ամբաստանուած էիԿէ• — C ( II,սոԿէ,բ գործում եԿէ ռուս կառա/Էար ու թ եաԿէ 1ւ բարեկամ օտար սլետութեա ն դէմ' դի֊ մելուէ ղաԿ էաղաԿ է Հակաօր իԿէակաԿէ միջոցներիդ փր ոփակաԿէտայ ի ? արգիլուած ՀրատարակութեաԿէց տարածմանդ սաՀմաԿէակից երկիրԿէերից ՀակակառաէէարակաԿէ թռուցիկԿէերի ու թեր ի)երի ԿէերմուծմաԿէ գէպի ռուսաՀայ սաՀմաԿ էԿ էեր ր'

254

հն չա կեա ն

iiդատըաստում են ահաբեկչակա՛ն դ որ ծողո/ թ ի ննհր * բարեկամ սլետութ իւ՚էւ՚նե— րու իշիւանութեա ն դէմ»,(*) քհուս ցարական բռ՛նակալ պետութ իւն ը այս գործով' իր դէմվլէն վ ար կ՛առն է cc,բր իUտՍնեաներ ու պաշտպան» կեղծ դիմակը և- կը կանգնի հայակեր Ապտիւլ Համիտի կողքին* •• CCբարեկամաբար»։ Յարիւլմը վճռած էր եռանդուն և սիստեմաթիէ ը կերսլաէ Խեղդել ռու֊ սահայերու ազատասէր և. ազգանուէր տարրերը? որ ոն ր կItդ ր ո'նացու ցեր էին իրե՛նց ուժերը Հնչակևան կու սակցութ եա՚ն մ էջ։ 1895^ Աետհիւի բան տարկութ իւն ը հիասթափ ըրաւ ռուս ամ ոլ և ռու֊ սասէր այն տարրերը? որոնյ* ցար էզմէն կը սպասէին ազդի փր կութ իւն լ7/ 1895 Աեպտեմբերր այն թուակա'ն՚!ւ էը' ծրբ ռուսահայ ցարապաշտ՚ները Խր իմ եա7/ Հայք1իկը կաթ ողիկո սութ եա՚ն աթոռի*!/ վրայէն կը ղր կէի'ն Աոսկուա? որպէսզի ((Նոր ի ն վսեմութ իւն Յարը իր հզօր ձայնով ստիպէ Սուլ թ անը' դադրեցնել րրիստոնեայ հայ ժողովուրդի անհանդուրժելի կոտորածները)) / Ո*ուսահայ մի ամի տ ./ե,,նաիյաւևրր կր կարծէին թէ ((Հայկական ք*արե֊ նորոգուլքներու')) մի ակ ււլաշտպանր ռուսաց Յարը կր նար դառնա լ• **։ Սուս ահայ վեր ՚նաիւաւ ը զարմացաւ երբ կարդաց' թէ Յարը արտօնած է Հայրիկին 7//rր կայան ալ իրե՛ն' նաիսօրօր զգուշացնե լով որ (Լչյար ուցանէ հայ ազգային/ վւաղա,ըական բ՚նսյ թ կրող հարցեր ու իյ՚նդրան,ըներ^ ։ !\)րիմեան Հայրիկ բան մը սովրած չ է՞ր արդեօ,ը 1878^7', երբ Պերլինի Վեհաժողովը մերժած էր ընղուն իլ իր ներկայութիւնը ? որովհետեւ ձեռ,ըը ((թ ղթ է շերեփախ Հէր կր նար ճամբայ բանալ ղէս/ի մեծերու Համագումարը։ ԻՆՉՈ՞Ւ ԿԱՏՂԱԾ ԷՐ ՑԱՐԻԶՄԸ Յարիղմր դէմ էր հայ Ժողովուրդի վերազարթման։ C< Վայ ,րր իստոնե ան$ կր՛նար սողալով միայն բարձրանալ (Լջինով՚նիկութեան^ 1ւ հասարակ ռուս պաշտօ՚նեայի աստիճան ին ։Հայ ղինու սր ր կրնար դառնալ Լոռիս Մելի ,ըովեեր ? բայց հզօր Պասկեւիչի մը ձեռքին տակ մ իայն ։ Ամենայն Հայոց կաթողիկոսը? ՚ն// յն իսկ Արղութ եա*!/ եր կայնա բազուկի ա՛նձով ք կր՛նար' juաչր մ էկ ձեռյւը ^ սուրը' միւս ձեռ,ըը առաջ՛ն որ դե լ CCՌուս՛» Ը'" նւեկը, l""J.'l ո'ջ վա՛հեցի դիւղա֊ !)Ւն' թ պ է կ է ն գէմ ։ Յարիզմը կռ7" ։՚ւ լէ ւ՛ անկեղծ օր էն համա,կւ՛ 1՛ւ «թր.լ“քրհայ զւսւառ֊ նևրու բարենորոդու մներ ուն )) ? որովհետեւ եթ է Թր ը ահայ աստա՚նը բաբե՛նոր ոդ֊ "Էր , ռուս ահայ ը ո' չ մի..,/։։ դժդոհ պիտի tf/u"I՛ /'/' վ իճա կէն , - յլ ին,ր'ն ալ պիա՚ի ուզէր բարե՚նոր ոգու իլ ? այն ‘Ա/ ռուս jiff" ՛իոիյակա'ն'նևր ոմն օդ՚նելով 1ւ և կւսմ թրվլահայաստանին մ իւււնալով ։ Ահա թէ ուրկէ՞ բանաձեւուեցաւ ռուս Արաա,րին Գսրծո՚՛/ ՛նա[սար ար Լոպտնովին խօս,քը «ՄIt'll հ1 կ՝ ուզեն հ* Հայ ասtյ; անր • ♦ • առ.ա՛նց հայե րու )) ։ Ահա թէ ինլո՞ւ. Հն չակևա‘ն ղեկավ ար ՚Աէէրր ՄIfաեխ ի բա՛նաը թ իւմ ուեցան ։ Ւ՞նջ կը 'ներ կայ աց՚նէր ութ՚նամեայ հնչակեանը* Ան%հեղինակն էր սոցիալիզմ ի ? Ան' վՀարոզիջն էր հակացարիզմի , Ան%բռունցվէ բարձր ացուցած էր սուլթան իղմ ի դէմ ։ վկա յ' 3890^ փում

(*) Ռուբէն Րէրբէրէրան

ճ է ' 1 >|> |ւ'1 ւ

»? «Հայրհնիվւ» 1939 թ խ

1|11Տ1րՈԻԹհ1>Ն

255

յաբուի tզինուած [քոյ*քԸւ ուր եկհզեդիին մ էջ Աուլթա^ւի զինանիշ ը կ*ստնա֊ հարուէր* ուր' զէնհ/ ի ձեռին' հնջակեան մարտիկը դետին կր ւիռէր Ասւլթա֊ նի ոստիկանր : Վկայ' Պապր Ալի ի *ք1 1 JքքԸ, ուր դարձեալ թուր ,ր ւդաշտօնատան պահակ սսլա^է գ1էդա կով դ ևաիC Ji կր աաւզալէր ? բադմահար իւր հայ դու դ/սր արներ ու մ ասն ակդու.թեա մ ր, '1կայ' 1892—94/> (Jասն ոյ ահեղագոշ ղին ուած ֆէտայի^էերը ? որսեր պար տու թ եամ բր ն իսկ ծնաւ Մայիս 11ի բարենորոգումները։ այ' Մ/սրզ ուա?/ ի հն£ ակեա?/ եր ու զի^ւուած յարձակում ը Հ)ա,րարեա?/ ի ղևկա/էար ու թ եամ բ , ուր եահատակ հայ ֆէտաJի*ն «Մահ կամ Աղատու թիսն֊» կր մր tf/tջէր ։ Վկայ' միրայրի^ Չելլօն եր սւ ? Աինաս Օղլուներու^ Արխանեա^ւի կայ֊ ծա1լ1։այ ին հարուածներ ր սու լթ ան իզմ ի պալատ^/երու ն ղ֊էմ, որ ոնդ սար սափէն' Համ իտ դա շնակիը ,րրիոտոնե ահևրու օժանդակու թեան կը դիմէր։ Լ$եղաւիոիւական դր օշ ր այլեւս պարզուած էր։ Ա*ն կը սլահանջէր ղոհսւբհր ու թիսն, ողջակիզէ/ւմ . բայդ ի 1‘հչ զարմանվ) ? կ*աղատիոյ? Էքոզղաթ ի կա— խ աղան*!։երու աո. $եւ ? իր եC lt,ր' դոդերը կը ւզոռայի^ւ' ((]*մ ադեալ մահը անմ /// — հութիւ^է էյ>։ Հն <չւսկեա^ւութ իւ^ւը այդ օրերում։ ը?/դ ուV/ած էր ռուս յեղափոիյակա?/‘itli ftու կարգախոս ը ♦ ((Պայ,ըարով մ իայ ն կր նաս ձեռր ձգել ազատութ իւ*նը?)։ Տարական լրտեսները միթէ < շէի1 0 ?/ գիտեր աէյյլե'ր էի 'll Ա*հտեխ ի բան տէն դուրս գտնուող Ա'ար օ 1ւ Աւետիս \,աղարբէ կեահէ^էեր ը ? կասետնը ? Տադու ի և կովկասի մ էջ գործող խան ը ? //♦ Տաշիր ը^ Արշակ Տաբեանը^ Լազօն ? Հրահատ կամսարը (կորիդոր Վարդանեանխ Փար ւսմ ազր ^ Աասլահ կ»իւլեանր։ Sitլորն ալ Աուսաստան ի մ էջ ծնած ու ս7/ած ((։Է///ա7/գ աւո րՀ) հակադար ի ստ^ւեր ? սոդիա— լիստ^էեր էին։ Անդլիոյ գ Ււա^ւագէտ^ւերր տարբեր դաս ^էի^1 տար (Հարերում։։ Օ լՄեն ք բ •ոլ հակառակ հ*!։յշ Հայաստանի բարեն որ ոգուլքներ ու ն, Հն ջակեահւ սոդիա լիզմ ին և. տեռոր*1ւերու ն ։ Աւել ի լաւ է (Լհիւանդ Աոսլթ անը7) ? է ըան թէ Արկաթե այ իղմիրլեա^նր ^ կամ՝ սոդիա լի սա Հյմաւս նր)) ։ Ա^ւդլիոյ լ< լիմաստուն ծառանա՝ (Հ.]*նթե լիժ ըն ս Լքերուիսը2) եր բե,ը չ էր դան կար տես*1ւել բար ենոր ուլու ած կամ ին.ր եաւէար թ ր վյահայ նահանգ նհր , Ո֊ ր ոնվյ էէաղ թէ ուշ միանալով Աուսահայաստան ին պիտի կազմ էի*1ւ ((Մեծ Հա— յաստանըՀ) ? Աուսին փարած' իսկ Մեծն Տրիտա^էիոյ դէմ արեւե լեա^։ ճումբա— ները զոդող Հայաստան մը։ խորամանկ Տրիտա^էիոյ կքԼղին եր բեր *լ_Է[* կր^էար ,ըարտէսիր ն վբ այ տես֊ *հել ազատ 1ւ ա?/կախ Հայաստան մ ը ^ որ շատ դիւրութեամբ ճամ բայ պիտի տար ռուսական։ հզօր բանա!լին , իջ եելսւ Պարսիդ /ւ Ալէրսանտլ-աէթի տաէ ր ջուրերը^ թեւերը տարածելուք մ իԳւջեւ Տարտա^ւէլ^ Պուէս , պու լկար ‘հևր ու Լ(.ՑարիդրատJ)ը ։ Ցար իստ ի // տելիւլենդիա‘ն 1ւ սլրոսլաւ փոփը ան յադ աիւորժա կով կր համ֊ տեսէին հայ ռուս ապաշտ եր իտասար դու թ իւ^էր և Լ('ք*եոի ի սիր ոյն Աուս աստս/ն դարձող հայ ստրուկ դիւղա ղին, Որ վ>ա ն շատ և շուտ ճզմուէր հայուն գլուխը Տ'ուր ,րիոյ մ էջ՝ այնրան շատ 1ւ շուտ հայեր կ’ ասլասաա?/ Էին Աուսաստան 1ւ կր ձսլ լու էին ռուս ամ ե֊

256

ՀՆՉԱԿԵԱ.Ն

՚նակուլ մ շակոյթ ին մ էջ։ Փ/ւ/«ա* Լազար ոֆլեր ը ? Աատաթ եա'հ'ներ բ ? Լոռիս Մելիըոֆ^հբը և բազմաթիվ ռուսացած հ այ ղՕր ավար 'հևր 1ւ CCէ*էւահլ էգ֊հնդ.?)ներ ։ Հնւ ակհան'հեր ու ձհրբակալութ իւ*նր և֊ բա*//աար կու թ իւԿէը ուն էբ նաItւ կարհւոբ պատճառ ifը ևւս ։ Ցարիզմի գահը հիմնուած էր կալուած ատէրհր ու ? փոփհրու? կըն֊ հաղնհր ու և. 'նաֆթ ահա*ն,րhր ու տէրերու ուսեր ու'ե վրայ։ Որո^նվէ էի^1թ իլ մէկ թշնամ ի'հհր ր ասոնց* — 'llար ոա'հիկ'հհր ր ? սոր իա֊ լիստ'հերր և ն իհիլի ստնհր ը ։ Ահա այգ գազափար աբան ութ hան ջևրմ կսղ1էհակիցն Itրն Լ ի h {Լւհաիս և. Լքարօ \քաղարրէկետններ ը ? մ անաւանգ ԱուբԷն ՑԷբբԷրհան ը ^ էքրուանգ Պալ֊ հանը, Գրիգոր Վարդանհան ը ? կասհան ը ? ՚իանուշ Հհահվհրդեանը և ուրիշներ։ Հնւ ակհաննհր ու /* ♦ Միջազգայնականի նհր կայա ցուց իշն էր Պէծի*ան ով* սոցիալ գհմ ոկր ատհւհր ու ւզաշահլի կուռըր։ \/ազարբէկհաննհր ը սերտ յարա֊ բհր ու թ հան մ էջ էին նաև \Jt'հի^1ի ? \Լկսհլրոաի ք Լ իւ^!աչար սկիի հհտ^ որ ո'հ,ր կը հհտապ*!։գուէ ին ցարիզմ ի լր ահսնհր ու'// կողմ է t

ՄԵՏԵԽԻ ԲԱՆՏ 1/1, ՆՈՐ ՆԱԽԲՋԵՒԱՆԻ ԱՔՍՈՐԱՎԱՅՐԸ 1896^ աշնան'' Հ*'ճ ակհան ^հւոհւհալ րան/// ար կհալ?/հր ր րսնկարծ կը ղրկուէի'1ւ \յոր \,աիսիջեւա'հ • ծերում։ ի հայ գրագէտ Աղայ հան* հահւլերձ իր ընաանհօբ ^ Սհւ Աանգրոն^ մանկավարժ Տէ[՛ Միրագետն ը% կնոջ հհա ^գրագէտ Ատրպհար? ուսանող /// անԻ՚ւ 1 Լարգանեանը^ հրիաասարգ բանա սահղծ Աւե֊ աիբ ]*սահակհանր որ նոր մտած էր Հնջակհան ւիարախը? !ւ քԼուբէն film'llա֊ զատ ? (J)աբոյի հարցը գհու լրացած ջէր)։ Այսս/Էս՝ Ն՚՚՚ի1ի^եւան գարձաւ Հրն֊ ջակհան գրական։ կևդ ր ո'հյ ք}՝Ո-նփակ գրակա^! հաւաըո յ թ'հեր ու ր եթ ացհ»ի‘հ յաճախ 'հերկայ կ*ԸԼԼս՛ յի^ —30 մ ուր դ , դլիւաւորաբար հրիաասարգ մ տաւօւր ականներ ^ ի'հ< շ֊ պէս՝ իր աւաբա?/ կուպար լ7? որ կը գր էր 'հոր ավէ պեր և որոշ յաջողութիւն արձանագրած էր հւնյ ըե թ hր ցողնhր ու մօտ ։ Էքրիտասարգ բան աստհղծն հր՝ Ո՚նոփբէոս Անուիհան ? հ ր ապար ակագ իր՝ (քր իդ սր Qinլքսուշհան ? գրագէտ' Մինաս Բէրբէրեան բանաստհղծ%Երուանգ Հհահազիզ ։

Ի ՞ն չ ն է ր ս լա ա ճ ա ռ ը յ ա 'll կ ա ր ծ ա կ ի ա զ ա տ ա գ ր ո ւ մ ի ն : / ո 'll ա ո hի CCԹ111Jմ զ»ը 18954՜^ 1896 բ ո ւ ռ ն լհ զ ո ւա է ը ն ն ա գ ա տ ա ծ է ր ռ ո ւ ս մ ի ա պետական» խ ս տ ո ւ թ ի ւ ն ֊ ն հ ր ը\ \,ա զա ր բ է կ ո ր ո շ տ ե ղ ե ր գ ի մ ա ծ և հ ա ն ր ա յ ի ն ո ւ շ ա գ ր ու թ ի ւ ն ը գ ա ր ձ ո ւ ց ա ծ էր Մ ետ եիյի բ ա ն տ ա ր կ ե ա լ ե հ ր ո ւ ն շ ո ւ ր ջ ։ ֆու ր իղհսքհ թ ե ր թ ե ր ը ա ր ձ ա գ ա ն գ գ ա ռ ֊ ն ա լ ո վ կ և գ ր ո ն ի գիմուՏ Ուհր ս ւ ն ՝ հհ տ ե ւա ծ է ի ն I it'll tnn*!! ի էքա մսւլի'հ։ Ա յգ Օր ե ֊ ր ո ւ ն ՝ Ց ա ր ի զ մ ը ի ր ծ ա կ ս ն տ ո ւ կ ը լ ե ց ն ե լ ո ւ հոսք ա ր գ ի մ ա ծ է ր Փ ա ր ի զ ի գ ր ա ֊ տ ո ւ ն և ր ո ւ ն %փ ո ի ւ ա ռ ո ւ թ ի ւ ն մ ը կ'հքր ե լ ո ւ հ ա մ ա ր ։ 1 1 ‘ուս վաիյկոտ փի hանսիոա‘// եր ը վւոա*Ագսււոր գտած էի // ակեան հա֊ կառուս փր ուիակւսնտը և թհլ ագր ած էի V/ Ցար ին որ ՛Սո՛ւ տայ Մէոոհխի բա'հ֊ աի հակավւր ովւակա'հտայ ին,

257

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

ՃՆՋԱԿեԱՆ ԱՐՋԱԿՆ ՈՒ ՈՏԱՆԱՒՈՐԸ ՄՒՆՋեՒ 1896 ԹՈհԱԿԱՆԸ ԳՐՍԼԳԷՏ ԼԵՌԵՆ8Ւ ԴԵՐԸ Հ0.3 ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՄԼ՝Ջ Հն ջակհս/հ կուսակցու թ llu/h հիifhագի բ տjitnin'll ? քհղա<իոխ ակա՚հ և նհբ֊ հուն սոցիալիստ Աւհտիս 1,ազսւբբկկհահէ ^ tfիհւէէոյ*/։ ատIf?/ աազանդասսբ բա֊ հաստ/րղծ կբ։ Ռուս յհւլափոխ աքլu/lrfthբ ու յհղաշբ ջ*սկան ցոյցհբը գաժան ցա֊ բ իզէքի գկ/f ^ ռուս և զհբքքան սոսԻալի ստԱէհբ ու e hոբ ազ.իւտ բան աձ/րւհբ ը դ.ա֊ սակաբգայի՚հ սուբ բաjuոււ/հևբ ու հ առ ա^ ,բ?/ առ *11ևլու if աա>ոզ.ուի)եuufբ ^ ղօբ հզ կհբպաէ տպաւոբուած կին \,աղաբբկկի մ inր ի?/ *^կք , և ղի ?/,բ գաբձուցած նրբազգաց բանաստեղծ միտբ tf ը ? /Pաբդ կու ft)ևա?/ ւյշաի և ու բ ախ ութ եան հր֊ Գիլը՛

18834՜^ ս կ ս ա ծ V գ հ ռ ե բ իտ ա սա ր գակււ/հ թ ա բ tP մ տ ր ի ա կ ր \,ա զ ա ր բ կ կ ֊ Inn'll ? ի բ բ բ ա ն ա ս ա հ ղ ծ ՝ ի ,բ ղ ի հ ,բ կ ն ր ա ծ կր Լեէևեն^ կ հ ղծ in 'llո ւ ն ո ւԼ' կ ա ր ծ կ ր ? {} ա ս ni'li ի ? Տէէյ թ ո ւ ն ի և Փ ո ,բբ Հ ա յ ,լ։ի լհ ռ ն ց ի ն ե ր ո ւ ցա սոււքհ ո ւ պ ա հ ա ն ջ ը ն հ բ կա յա ghh լո ւ հ ա մ ա ր ' ա ն ա ա բ բ ե բ ա շ խ ա ր հ ի ա ռ ջ և ։ իբր դևզաբ ուևսաական գբ ականու թ իւն' Լեռհնց Ռիֆլիս տպագրել տբ֊ ւա ծ էր ((Ազատ (համեր)) գբ րո յջկբ' 1 8 8 3 ^ ^ * , Պհտհրբուրգ հբատարակած կբ c / * h jw նաստհղծութ իւ նհր ))% 1 8 9 0 ^ ("ւ՛ հհտագայիր հ Էր՚Ju տհսաւ Արփիաբհin'llի խմ բագբ ութ համբ CCՄաբտ^ mtf սաթ հբ թ ի*!։ tfէջյ ։ ՛/• իչ հաէ ը լււյ n տհսաւ ա*!։ոբ (( ր քէաբբնհւսբ դ աբ բին հհբ սւ կհան,բը պատկհբ ացն ող գ բ ր լյոյկ ը՝ քք՚ուսճուգ տսլադբուած? և ապա' (ԼԱւո»ղակնեբ բ))? ((Աասուն ը)) և ({Ապտակ՛}) հբգ իծա֊ թ ե ր թ ի ՚Ոջ բազէքաթիւ իբ ոտանաւոր նևրր։ Ա/".րահ ճոխ և բեղում։ կբ իր բա'հաստհզծակաէ ն աբ աադ ր ա*1 ւքլյր ; որ իբ շուրջ համախմբեց հեաաէ լյր ,բիբ V/ևր ու բազմ ութ իւ*1ւ մ ր ? դի բ գր ագչհ^էագա֊ տող տաղանգաւոբ Ո՚ուբ կ՝հ /* կբ բկրևան ի գա սախ օսութ հանց բ“հթ աց,բի^ւ ։ գբ ական ու թ հ ան մկջ կ ր մտնկր f i n i* f i n U U l I l f l i | l , կ ը լսուկր G fll* JllOllf > P բ , ttբ բէէաւ Ալիչան ի ? Ա• Պկշիկթաշլհան ի ? Պ• հուրհան ի ? սոսկ անձ֊ հական զգացական jղացսււՈւհբ nւ հ հhաէ չյhբ բ ջկին կբ1րբ։ — Ո*ասակաբգա յ ի*!/ կռիւ^ տիբսղ գասակաբգի բռ*հnւ թ իւ*հը և տիբ ա֊ սլհտուսղ գասակաբգի ,բաշած աառասլան,բնհբ բ։ Հաբ ուս տի և ագրատի կեաV/— ,բի ^ակագբ ութ իլ։Ար և իրարու դէմ տհզի ու^էհցոզ սլայ ,բաբ նհրը• *• ։ Ահա՚ իր ի)եմանhբ բ ։ թաղու կներ աէ աշխատող բա'llսւ որ բ ^ կռ ա?/‘hhբ ուէ ծ/քծող գարբինր^ զկն֊ ■ր՚"1 աւաղակհհբ ուն էէիմադ բոզ ((աւազակբ՝)) ? հինգ էքատնհբ ,.վ ապաակուող ((չա֊ բագոբծը՝))։ Ասոն' ր կի հ իր Հէիւթին զլխաւսբ դ ե iff 1j|*G/ CCԱոլտակ')) nitfսաթ հբ թ խհ tf կջ Լհռհհէց կբ էիոխուկբ (CԽհնթֆի^ և լքեծա֊ գոյն հբգիծակա^հ ճիւղբ կբ զաբ ւլ.աց?/կբ (1‘Թ• գարու Հ'*>J գրակահ։ ս/Ագա ստան խհ մ էջ, a աե բ հ. m Iւ գ ս ւ թ ասլտակնհր ուն 'ւաբ ուա ծի հ տակ' կաբifբ ցն հ լււif ւէատի^հ^ Հտ յ

հ Ն չա կե -սլն

258

դաւաճ m‘Uիհէ /<_ սլոո.ոտաիսօսիհէ եըևս‘նևըը ? այ ս էր երգ իծաթ եր թ ի‘ն ուղղու֊ թիւն ը։ ( Ս իՀին Ար/րւնէյշի գ.ըւււ1լւոն լլտււաըւււնին ւ1՝էջ // աւ.էրէնար աւց|։ Ա1|_ւլ.ե if ո|| |n։iin հնջուկհան անունը հ90'հ-ին, ուր //ւյդւ ւՐտկտնսւնուէ ան' պիաի պաշյաղանէը բլտնուոըտկան հւ հայկական ւբատՒրրը, Ա՚Րււդ-ՒրրտււոՐի ւՐիջ_աւլգ.ային սոըիալիաո հաւ/'աղ_ա_ւ/'արին ւ/'էջ՛.) /» // լոր in jh շափած ոյ ոլոէifհհր ր կը աոլաղ.ր ու էի?/ ար հ^մ աաՀայ և- արև֊ ւ/ք լաՀայ շր ջսՏնԱէեր ուհէ մ էջ և. կը լաւիուէ յւն ւլ֊րակա?/ աnէր ըն թ երրողներ ուն կողմ է ։ (յազարբէկ կամ //1*.ենց ամ էնէն շատ լսու ած ? իւonուած 1ւ կար դա ց֊ ւած Հեղին ակհւհր էն մ էկն էր 90 ուկան թ ուա1 լաններ է‘ն սկսեալ։ Անոր ՂԸէ1^ ւ ածբ ‘եեր է‘ն մ էկ բ mV/ի‘faitր ը ?/ո’յ նիոկ 1յլ»(JJl վերած ուած էft‘it ։ ((.Հ^ւջուկ՝?)9 ((V*ուղաւիար )) թ ևր թ lrր ը և. C cU .U jinակ՜)՜) երգիծաթերթը' այղ թ ուակա //?/// րոմն ամ է‘նէ?/ շաւո սիր ուած ոլարըեր աթ եր թ 1 ւր ?/ էfill ^ — ւի?1 արո.— ւած բոլոր իյաւեր ///-?/ կողմ է։ Պոլսոյ և. դաւառ^ւերու մէջ Հրաւոարակուած բոլոր թերթերի՛ կր էէրտ~ ‘նուէիհէ Հն շուկI։ան մամուլին դլաքնայիր ն ճուշում ի‘ն տակ ^ և. այգ ' ի՛ 1 /1^Է գրողհերը իրենց ‘ներշ նջ ումը կը ստանայեն անոնցմէ : Այդ օրերուն լաւագոյն օրաթերթը՝ ^աՀ^էազարի CCՀայ րեն իբ^քը' կը իյմ բագր ուէր Հ նՀ ակեանամ իա ‘նոր սեր ?/գ ականնItր ու ն կողմ է , իհւջւղէս Ար֊ փիար Ա,րւիիարեահ ? $է՚ՂԸ,ո^՛ ամսարական? / եւ ոն /* աշալեա'// ?////.«?/ Մկըր֊ տիջհքան, ՎԼաՀան Թէ,ըէեա‘հ եւայլն։ Լեռ/մէց որ կ՝րհրէր արձակ Հազարաւոր նամ ակ^էեր ուէ կռուի լ^ կոփել սլայ բար ի ոդ ին ^ սլանծացնել ղէհբ ին դ եր ր ^ ար իմ?l ry հլ շար ի։րը իւա֊ ւիանհ լու կամբը — ‘// ոյ շու՚եջով ղեղար ուե սաական դր ակmV/ութ եա?1 կը վե֊ րած էր իր թհմ աննհրր^ թ Լ՝ շատ (ւո(| չդաՐճ(ւ1յ]ու| ոեւին, nlififi ։ Լեռեք հցի բոլոր պոէՏՈւերը մ էկակա‘ե սլաճուճապատուած Հրապարակա֊ դր ու թ իւ ն?ւեր էի ն* բիւուած իր նուրբ գիւրաղգաց սրաէV/ / ¥ * ¥ 80 I*- 90 ական

թ ու ական ներ ու ‘նորածիլ դրական ոեր ու ‘նդ ը ^ իր ծնող֊ ,րէն y դր ՚սyիհ1 ' կր Լսէր ? ե է՛ր սեփական աչէ բերով կր տեսնէր ՄՕր ուղ) (իի֊ րայր՚ներր ? Պո‘նաոսի Հերոս՝ ՄիV/աո Օղլուները, Մնձուրիւ աո իւծ՝ Արիսո/ն֊ եսմն^ւերը և ա ? / տեսա^նելի ? առա սւղելայ ին Չել լՕ‘հերը լ Այղ֊ բարոզիջէ՚եր ու բհր նէ?/ ակա?ւջէ ակա՛ն ^ կր տարածուէր Հն չաւյ,ան առա,ըեալներ ու՝ ճան կիւլեան ի ? (ք•"[•ի՛?և 1 ՛ ի , Գր իդ ••ր (ք•լըճհանի Ա,ր,րիա կոշ ուած դմոիսբին բանտայ ին տանջես նբներ ու լուրը• Լեւոնի (Հ)աբ ար եա‘ն) ? Մարաիկի (Աար ո ւ / ս ան ( է իր այր ի ^ (իաոուկեան ի անձնազոՀ ողքսւկիդուԱնե֊ րը /ւ այղ սլար ադա^ւեր ու մէջ՝ ա?/ ո‘նց արաասա՚նած մարդասէր ? ազդանուէր 1ւ Հայ րե‘է:ասէր սլատդա Աներ ը ։ Այ սպէս կը կազմաւորուէր 90 ական թ ուակահն եր ու Հ՛այ արձակագիրը 1ւ բանաստեղծը ^ որոնց ռաՀվիրան էր Լեռ են դ' իր բաղմաթ իւ պոէՏքհերով ? ‘նա֊ th'ակ‘ներ ուի ե յօդուածներ ով, քԼյսպԷս ծհւած ու աճած Հայ դրական uեր ու.7ւդ ը ^ դաւառներէԱէ Հալած֊ ւած կր դիմէր Պոլի"' Հ՛ո J մ շակոյ թ ի կեդրրմնր։

ՊԱՏՄՈհԹԻԻՆ

259

1889-1900 թ ու IIIէլmհներ ու ն ? ՓարՒՂՒ է լ 5 ° Ը մր U ի՛՛՛մ՛՛՛նթօ կը Հան֊ 'll1 Ո1Ւ ք*ԷPըէըհ՚սն ի*1ւ^ կը ծա^ւօի}անայ անսը Հետ էւ կ'ունենա յ Հաճելի իսօսակ֊ ղու թ իւհէ մ ը գերական է ը‘հկեր այ իhi Հարղերու շսւր ջ ւ Աիամահէթօ ղաըմ ահէյւուի կը ՀարղնԷ ք*էը բէրեան ին' թ է if ևը արդւի էէր֊ ր աՀէ՚հըը ինչո*°ւ գրշի 1ւ իւօս,րի հւիւիժ ՛չեն դարձհւեր աշխատողի դ բահէուորի յո յզհ/՚ն ու յ ոյ սIrր ր ։ 1՚նջ/մւ արդի ըանասաեղծ նհր ը Հայ մաը տիկնեը ուն ? Հայ֊ րհնի,ըի Համար ղոՀսւ ողնևր ուն տիսլարհւեր ջեն hiհր կւսյա ղհւեր իը են ղ դրա— կահւու թ եա'հ մ էջ։ Աւելի աա,րհէա[" ՛Է' Աիամանթօ կր շարունա kb- (Լկամաը֊ կամաղ սկսած trif սիրել էիը ան nական դլյակահւու թ իւհէը դ անոն ը' ընկեը այ ի It էւ բահու ոը ակա?/ կէրանվի շուրջ գրող բան աստեղծհէհը ը } '//uր ուjitիւ ‘ե if ր ոչիաի րլլահէ ? եթէ Հայերէնի թ tuրդմ անու ին)) t ftէր բէր եա'll անմիջ աւղէս կր ւղատասիւանէ. ինչս^ւ կր դ իմ էէ ը էիր ա'llսակա'հ դր ականութ ևան ? ծրբ ասդին' Հայ բանաստեղծ tfր այ դ ուղղութ Irmtfբ վյլանի if ը դբ քըոյկն հր դրած է ար դէհւ)) ։ — (է1 ,րՇ նչ կ*ըսես ? Հիաղմուհէ,բաԼ կը բաղադան շէ ()իամ in'llթ օ ; "^՛[ է այ դ գրողը 1ւ րմւր կրնամ Հանդիպի լ իրեն՛))։ քյյնդրոյ առարկա յ բանաստեղծը' ինջպէս որ ենթադրեցիր' Լեռե րնղն էր։ Այսպէ՛ ս mc h յայան ու թ իւն if ր հ էր։ Հայկակահւ Հաւ ա,րոյ թ 'llեր ու մէջ կր խօսուէրյ կր է բնհւուէր ան որ յար ուղած ր'llէլեր այ իhi էւ դ ր աէլահ թեմահւերր։ Լեռեհէղ խստօրէհւ կր Հալածու էր Հայ և. թուրքթ փաշահւերէհւ ? բարձր կղեր էն ։ in'llձնակin'll Հակառակորդներ էն ? որուն բուն դրդապատճառը» • • դա֊ սակարդայիհւ հւախահւձն էր։ Լեռեհէղի բարձր դաղափաբհւերը սակայն ? Հ^ունէին ղին ,բ պարտկող ար֊ տա.բի'հ ձեւը և. ղբակաhi բարձր ոճր ։ Բէրբէրեան յուղուած կը սլաmtuսխ ահւէ Աիmif անթ ոյ [i'll . ՀհԱ'եր Հալա֊ ,բոյթն երում առար կում էին որ Լեռե նցի դրած՚հերր |քիտոԼւք(ա1ԼՈր են / Բ՚՚՚յղ ւղէաը է նկատի ունենալ թ է Հ հ Հ Ն ի և. նորի)) ? ((//իտոււՈւաւոր ի և ոջ միտում֊ հէաւորիՏ ? CCվՅէաղադակուն ի էւ ոջ֊ քբաղա,ըակահւ))ի էւ ?/ մ'ան օր ի'հաէլ մակդիրհւերը ոջիհւջ են ասում ? եթ է տուեալ ոտանաւորը չթ յուղում բհւթ եր ղողիհւ ։ ԵթԷ բան աս:։ifeղծր և դրադէտը րհւթե ր ղողի սր աում կր յ ա^ ողի ծ'հեղ'հել յոյղեր 1ւ յուղմուն'ըներ ^ հհս Հասած կը լիհւի արուեստիհւ և. իսկակահէ բա֊ himստեղծութ եահւ ։ Օրին՚ո/լ Ղ'ամառ փաթ իպայի ((£/*այր Արաքըս ին)) ll JlSllLlf(ւա Լ Ո Ր է ? բայղ ջյ uլ ղեԹղ երիտասարդ սերուն դհւեր ր ք մ իիքէ չդարձա^ւ Հայ բահէաստեղ֊ ծու թ եահէ յ աջողակհւեր էhi մ ին ։ ՄիթԷ1 0CCՀամ լէթ ))ի մէջ, կամ յոլայի' Հժէրմի նալ)) ի մէջ Հեղինակը աղսմտ է միտում իղ ? իր ահւձհւակահւ Հակոււ/էւեբ իղ էւ Համւսէլրահէվշհէեր իղ ։ Անշուշտ Լեռենղի ընկերայինդ յյ աղայյակա‘հ էւ ւիիլի սոփայա կահէ ոտա֊ հւաւորհւերի մէջ դանում են քը ՀՀմ իտոււքէւեր )) ? բայղ դա անիւուս ափհլի է մեր ազգային 1ւ մեր ժամահւակա՚ւՒո սլատմակահւ շրջանի Համար։ կրկնում եhiյյ , եթէ նա կարողաղաւ յուղելդ կր նշանակէ թէ Հասած է Լէր հւպատա'ւԻն > նա բահւաստեղծ է։ ք/ւ him if էրծ յուղում և գրգռում յառաջ բեբաւ))։ 1հուբ.Էհւ Բէրբէրևան ջերմ սլաշտսլահւ էր Լեռեհւղի ղրակահւ ոեռիհէ էւ

260

ձՆճՍԼԿԵՍԼՆ

'P1 1 1նի մր in'llդաif ղ.րասէր հասար ակութ եամ։ ա ռ ^ հ֊ վեpլուծ if ա'll I։?/^ աpկած է ամ։որ գրքերը։ CCTա րուածքի մը խորքը ՚սլելի կարեւոր է ? ձևւր»^ կը պնդէր ան ։ * * * \յՈր— \,ախ իջ/րւանի Հնչ ակեամ։ աք սոը ականմ։եը „ ւ դրական երեկո յթ մէIfր ր 1ւ անձնական նհր կայու թ իւմւներ ր իրեմէց շուրջ կը հաւաքէիմ։ մ։որ ամ։ոբ հետա֊ ՔԸՐՔՒը ^՚^Ր յ որոնք կը համակուէիմ։ անոնր ներշնչած ոգիով։ Ա յդ գրական շրջանակին մ էջ դուրսէն աւելցած էի*!*' Տէր Միրագեա նի և 7 / Աղայեանի կէ^^րր եւս ? որոնք հկևր միացել։ էին իրենց ամ ուս իմ։նե֊ ր «։-'//, հ]աչիկ ՛/, արդանեանի նշանած ը Օրիորդ ք])լոր ա ? և եռանդում։ ու հա֊ մ ոզուած բազմաթիւ յեղաւիոքսականնևլ, , Հյուաաէ ոսաիկամ։ական հոտառութ իւն ը%գտաւ ժ ողովավայբ ը } յայտնա— դոր ծևց բոլորի'}։ եւ որոշեց քամ։ դե լ եւ ցրուհլ յեղափ ոիւու թ հան բոյնրէ հքստացաւ հսկողութ իւն ը եւ արգիլուհցամ։ դա սաիյօսութ իւմէմէեր ը։ * * * քիուբէն Օէրբէրեան անվերապահ մարքսիստ գրաքննադատ էր եւ հմուտ անոբ պատմ ափիլի սոփայութ'հան ։ Ան լծուած էր գրական աշխատան քի եւ լոյս ըհծայած էր լուրջ եւ ստուար հատոր մ ր' այդ արւթիւ։ 1899ին%աքս որ ականներ ու ազատմ ան ժամ կէտր հասած ըլլալով' ամէն մարդ իր սիրած վայ ր ր կը քաշուէր? իսկ Օէրբէրեան' դարձևալ կը դիմէր ֆար իզ ։ Էքւրոպայի ան յաճախ կը հանդիպէր հայ մտաւոր ականներ ու ? ո֊ ր ոմ։ք աշխարհի բոլոր ծայրերէն հոն կբ գիմ էիմ։ դիտութեամ։ եւ դեղար֊ ւեսաի ստիմէքներէն հիւթ ծծելու համար։ Օէրբէրեան 1900/ր^# Եվրոպայի մ էջ կը հանդիպի Միքայէլ Վարանդ — եանին ^ որ համալսարանական մ ըհ էր (բուն ամւումավ Միքայէլ Տովհաննէս֊ ե ա ն Ա ն ո ն ք յաճախ վիճաբանութ եան մ էջ կիյնային%իբր գաղափարի հա կառակորդներ։ Վարանդեան այն կարծիքէն էր' թէ հայ յեղափոխակամ։ գործը աւելի յաջողութ իւն կ ունենար եթէ Պոլսոյ պատր իար քաբ ան ի ու էջ— միածնայ կաթ ողի կոսու թ եան գլուխ ր կանգնած անձեր (Լանկեղծ հայրենա֊ սէրհեր եւ կբթ Ո*-ած մարդիկ ըլլային»։ Վարանդեան այդ տարիներումI ամ էն մարդու Մէջ նաիւ եւ առաջ կ ուզէր տեսնել հայրենաս իր ութե ան ղդացում ր եւ գործելու ((բարի կամքը»։ Հ ն չ .

Ir, դ ա շ ն ա կ ց ա կ ա ն ։

Վ ա ր ա նդևա ն րա դա սէիմ։

կը

հա ր ց ն է ր

թ է

բ ո ւն ք ր

ն ա խ ա ձե ռ ն ո ւթ ե ա ն ա նոնց

ա ռա նց

մ էջ

Հնչա կեա մ ւնե ր ն

հ ա մ ա ձ ա յն ա լ

ա զա տ ա ծ

ո գ ի

Հն չա կ եա ններ ր կր

ա ռա ջ

դ ի տ ա կ ց ո ւ թ իւԱ ը

կ ա շկ ա ն դ ե լո ւ

պ ա յմ ա ն ն ե ր ո ւ

ձա ն ք ն ե ր է

ի ն չո ^ւ

ա պ ա կ Խ ց ա ն ա ց ո ւ մ ՛ հ ն : Ամ։

ր ա ց ն էր Ա ն

դ ո ր ծ ե լ ա կ ե ր ս լ ի տ ա ր բ ե ր ո ւ ի ) ե ա ‘հ մ ա ս ի ն

ա յդ

տ եղա կա մ։

ւղ հ դ էր կը եւ

բե ր է ր

իր

ըհ կեր ն ե ր ո ւ

մ ա ս ն ա ճ ի ւղ ե ր ը ? կր ո ւն ե ն ա լ։

ժա մա մւա կիմ։

կր

ա պ ա կ ե դ ր ո ն ա ց մ ամ։ մ էջ

պ ա տ ա ս իւ ա ն ա ա ո ւ ո ւ թ ե ա ն

գ ո ր ծ ո ւ մ ։ Է ո ւի 1իւմ։

թա քթ|ւքլ1

թ է

խ Օ ս ե լո վ '

կ Լ»դ ա ն ա ց Ո Լ է ք p

Ան

եւ

կ ա մ ֊

զ գ ա ց ո ւմ ը ։

թ ո յլա տ ր է ր կ %ա ւ ե լ ց ն է ր

դ ո ր ծ ա դ ր է ի ն ^

դ ե ֊ ս կ ր զ ֊

շա տ

տեղա կա ն

C C Ա ի )է

մ ը

փ որ-

կ ’ը է լա յի ն ?)։

Ատսր ի պ ա տ ա ս խ ա ն '

ք 'է ր բ է ր / ր ա ն '

ձիւքհսւած

Լեռենy ի

թ ա բ թ ի ր ա յ ի '//

՛Էր ա յ ' կ ՚ ր ս է ր . — ((.Հ ն չա կ » ի կ հ դ ր ո ն լ 7՝ (էրմւեւ ^ Ա խ է ^ 1ք ե ւ Լ ո ն տ ո ն մէստելով ա ֊

261

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

ւե լի իրազեկ էր դարձած թուրդլիոյ բոլոր ^րաղարն եր ու եւ դիւղերու ապրող Կաչկական կևանՔհն > է րա*1 ։ թէ Կաէկաո նստած *)ա աշնակցութիւնը ^ որ Վ^անէն ու Սասունէն ադոլին բան չ էր տես^ւեր։ (էԷյւրոպակա*հ փոստաչին մի֊ ջորնևրուն ևւ աո֊եւտրակահ տունհրուն ևւ ւզաշտօն էութ եան յյա^ ածա*հօի) \,ազարբէկեան կեդրոնը^ ամ էն միջոցներ ունէր ((աու աքըեալ7/եր )) ղրկելու ? եւ ,լշար ողջութ իւ*!։նե ր ր7/// լ տալու ամ էն ա^ւկիւ^ւ։ Ան աո.ատօրէն կ1օդ֊ տադոր ծէ,, ևւր ոսլակա՛հ ա դ ա Ց փոս ար հւ ան որ պաչտօ*1ւէու թ իւ*հը'»։ 1լեդրո*հի դլիյաւոր Հաղորդադիծ ր Աեւ էքովի նաւաՀանդի սա*1էերէն ա?ւց֊ նող 7/աւեր*ն ու 7/աւ աղ7/եր 7/ Է ին ; \թազարբէկետն զոյ դ ը կեդՈւնսւց|յԱ1| n jjp շնորՀիւ միաչն կարողացաւ Հաղսրդակ ղու թեո/հ ւյանցեր ՚նետել ամէն դիւղ ու չչաղա^ը ? ասսլատակաչին խսւմբեր Հանել դժուա ր ամ ատջելի լեռնհրն ու սարսաւիի մ էջ ւղաՀել Աուլ֊ թ 111*11ի դործակա լ*հեր ը։ քյ/ոզ/որ բէկեա*!։ կեդրո^/ի ձհււչյի7/ կեդր ոնաւյած էր նոյ^էիսկ աղտա֊ տէն Պոլիս երկարաձդուող պետական ուղին? ուրկէ^ կ*անցնէր Աուլթանին. դ անձերը%Պուսք*այէ^1 Պոլիս։ 1 քազարբէկին ենթուկաչ Զելլօնևրը^ Աչըդպաշնհրը ? Արխանեանն երբ , ՓեՀլիվանները Արմենակները, (իիր այր՚հեր ը կր 7/այ ի7/ խանդա րել Անա֊ տոլուի հրթեւեկր^ եւ կամ աղուտ ձդել։ ԱՀա թէ ինչո^ւ ցնցուած էի*!։ Աու լթան ին եւ ,ըտփիթ ալիոտներ ու ն 1Ւ ղեր ը եւ Կեր ոսացսւց ան ոհւյ տէ,րի ն Հնջակեան յեղափոխական ը%փարիւղալ֊ ս։իի յեղափոխութեան չաջողութ իւնն ալ կեդ ր t/hացեալ ուժին շնորՀիւ էր ։ Կ ե դ ր ո ն u i g b u i ] Ո ] Ժ | 1 մ իա՛ չն դիտէր թ է ե®ր բ է այն անՀրաժեշտ պաՀը^ ո՛րր հ է այն հարմար դաւաո-ը^ ուր յեղաւիոխա/լա^է զի^աւած բո-ունցբը^ ամ ե— նա,րիչ զոՀհրով? ւղիտի կարենար ամենամեծ արդիւ^ւրի Հասն իլ ? յաչս հւրո֊ սլակ ան զդայուն դր ամ ատէր եր ու*է։ եւ (J ու լ թ տն ի սնա ն կ Ն ա զ ը մ Փաշաներուն t *Լ ար ա7/ դե ան կը խ ոստսվան ի թէ ա պ ա կ ե դ ր ո ն ա ց ո ւ ւ ք ը թ է ե ւ կ ը ծնի դա֊ ւաո-ներու մ էջ ՝ բարթ ի ղա7/ակա*1։ ւղաՀանջ*1է եր է*հ? բայց ան ւ ք ե կ ւ ք յ ւ ա Լ Ո Ր Օ գ Ո Լ տ ի

դ ե ւք

կյւ

ծ ն և ց ն հ

ի ն |ւ

ւ ք ի ա ւ ո ր

վ ն ա ս :

էք*1ւորՀիւ Լ,աղարբէկեա*հ ո֊ազմ ավ ար ու թ եm‘lt ? ամբողջ ք(Ւուր ,րիա?/ կ% ևն֊ թարկուէր ցուցումի։ (Հեղափոխ ակա*հ լոյս ր կը պայծառացնէր ժողովուրդին միտ,րը եւ կը Հհշտացնէր ու կը մօտեց^ւէր 1908^ Աուլթան իզմ ի անկումը ? կը Հռ֊ջակուէր Աա՝»մանադրսւ թ իւ ն ։

Փ *1։ա Հա տ ե լ ո ւ

Կա մա ր

Հնշա կեա ն

դրա կա ն

ի ր ա սլա շտ ո ւ թ ե iu 'Ii ա ր ժ է ր ը ^

,ս շ,լ>ի ա ո .ջ ե ւ սլ է տ ,ր է ո ւ ն ե ն ա լ մ ի ն չ Լ ր ւ ա յ դ ' Հ ր ա ս լա ր ա կ ը դ ր ա ւ ս ղ դ ր ա կա'հ ո ւ թ ե տ ն ս ա ն ձ ա ր ձ ա կ

Ո -ո մ ա ^ ւթ ի կ

տ ի ր ա պ ե տ ո ւ թ իւ*է։ ը ։

(հոմանթիղմի իչխ տ*1 ։*1 ։եր ‘հ էի7/ Գրիգոր Ատեան ? Ս'կր աի^ Պէչիկթ **•շլևin'll ? Պետրոս V*ուր եա?/ ; Հյիկողայոս (1‘ուո իււեա՚հ ? *Լ,արպԷյ^ Թ• եր զեա?/ ? մ ոմհաւանդ Ղ ե ւոնդ Ա ժ շան և թ ար դման իշն եր ու փ աղա7/դ ը ։ Անոնվչ թէեւ ըհ թեր ցողի երևւակայու թ իւն ը կը դրդուէ ին ք անցելապաշա Հայրենա սիրական բսւրւն պաֆոոով և կ' ողեկ ոջէին կը օնակս/հ ու ,րաղտ,ըակա'll պայ,ըարներու Հեր ոս'հեր ր' յանուն Հայ րե*!։ակա‘հ գաՀի և րր իստոնէութ եան ?

ՀՆՋԱԿՕՍ.Ն

262 ս ա կ ա յն / ա ն ո ն ւլ ա է բ և լւ ր ա ր £ հ ս տ ա ւ ո ը ր1։ հ ր ս ւ ն fin i կա ն

չ է 1 ՚ն / / If ը

ս ա կ ա ն ւէա յ հ լ ջ ա ո կ լւ

‘հ ո ւ թ ի ւ * / / ո ւ ‘հ է լւ գ ա ւ ա ռ ա ւյ ի

Ւ 1նհր

փ ա ր ի ղ/ք ա՛հ լյո փ կ ե ա հ ,ր ր

ա ր ա ր վչ^հԼտր ր ։ բ ա ղ բ և V/ ի

շ ն £ ո ւ ifh If ր ը կ ՛ ա ռ ն է ի ն

ո ւր

Լլր ն կա ր ա գ ր ո ւ է ր

քժար գ մ ս ւ ն ի չ ն հ ր ր ' ա յ ո i f ի ջ ո դ ո ւէ

ս սլ ււմե ո /_ £ ի*!։ հ ր է ն

Է ս ա բ ո ւա ծ y

/// ղ գ

կ ա թ ո լ ի Լլհ հ ր ո ւ

ի ? / բ ն ս ւ ր ո յ 'll դ ր ա կ ա ? / ս ւ թ հ ա ‘ն մ ը

դ ա ւ ա ռ ա !)Ւ

ու

ե ւր ո պ ա ֊

*?է կ

նմա -

ա յ ո ւ ա ա ո-ա ո լուկ ոծ կ հ ա հ բ Ji V/ Կ/ոո ։

CCա ա u ch օ ր Li ա կ )) գ ր ո ւ ա ծ էր ն հ ր ր

գ ե ղ ջո ւկ ի ն

Դ ա յ

գ ա ս ա /լա ր գ է ն , ո լւ ո ջ

քժա ր գ մ ա^է չ ա կ ա ն գ ր ա կ ս /հ ո ւ թ ft ւ ն ը ա ի ր ասլ/րաած է ր կը կա րդա ր

է ի ն ի ւ լւ ա i] ն և լւ ։

ա յ գ % ո ո i f ա ն թ ji կ ն հ ը ը ի ր Լրն ղ

էհա ‘հ in ւ ա *հ դ. փ ր ա

Պա ռ ն ա ս է ն

րրուն ո ւ ա in ն ջ ա ն րը լւ

կ ա թ ո լի կ

ալ

ո ր ո ւհ

ա յ [/հ ը Լւ ը ն ի) հ ր ր ո ղ ր

ալ ո 1լ ա Հ, ո յ ա կ ա ն

լ ալ ji ր s

Լրլհ ր ի

կ ը ս ա ե ղ ձ £ ի ‘հ

լր բ ե հ ի

ս լո լս ա ^ ա յ

*հ է ւ ւ թ ը Լլ ’ ա ռ հ ո ւ է ր մ ի ա մ իա

լ լկ ո ւա ծ

և. փ ո ղ ո լյ ն / / ա ո ւ ա ծ

(( ւ ի

ոս֊

թ ա լ )) ն ե ր ո ւ կ ՚ւ ՚Պ ա ր ո վ ։ 1ւ1° ն չ

աղգԼք լ յ ս ւ թ ի ւ ն

ա ռ ա է բ /ք ր ա ւ

Հ ն չ ա կ !, ա հ

> # // ր

ժ ո ւ մ ը դ ր ւո կ ա ն

շր $ա—

հա կ ն և ր ո ւ վ ր ա յ ։ կ ո ւ/ կա II Լոոն դրհթէ

ա յ աւ թ ի մ հ ը

մ ի շ ա %փ մ ա ն մ ի ջ է ի ն խհւջալէս ա և աm ‘ll քը

է լա յի ն

շար

դրա կա հ

ո ւ ifli և ր ր

Լւ

ա ա ճ կա 'էա յ ր ՝

ի լ ւ ա ր ո ւ ~thin :

Հ ՝հ չ ա կ ե ա ‘հ թ ե ր թ և ր ր

՞> ի if/t ո ւյ

թ ո ւ ա կ ա ‘հ ն և ր ո ւ ն ՝

էը ա ր ո դ<շ ո ւ թ ի ւ'հ ր Լւ

ա աալ ա ա ա —

ի 'll ւի ո ւի ս jn ս ւ թ ևա ն If ե թ ա ր Լլե դ ի հ յա ա կ ա ս լէ ո

Պո լ ս ո յ

Լլհ ա 7/ բ ր :

* * ¥ ա լս ոյ

«լԱրե^ելք )) օրագիր ր

,ր ը մ ին ջհւ 1 9 1 2 #

իԱնուԼտտ րս ւ

18 8 4

իհ

ԼտրկարԼքլուէ իր Լլհան—

կարասլհա 1*ւթ իւճհան ի CCI/ ՛ աաիա)3ը կր գաաաւդարտուէր մ ի ֊ •իէչհան ի

ահէալ CC\Լրեւ1էլ,ըՖին և. գառն ալ CCԱ ,րևւև լ ր ր— Սասիn't) /»իւզա նդ

,լւաղ֊

բ և ն ի իյ մ բ ագր ապետութ հա hi տակ : CCԱ ր հ ւ հ լյը —Ս' ա ս ի ս )) ի գ ր ա կ ա ն

ն ո ւէր

(Լր ւի ի ա ր

բ ա ժ ն ի խ մ բ ա գ ր ո ւ թ ի ^ ՚ը ս ա կ ա յ ն կ ը յա ն ձ ֊

Ս,ր ւի ի ա ր հ ա V/ի ‘[է' Հ/c ա 'ե ո ւ ‘ն ե ‘// ա լ ո վ

Ջ օպ ա Lf ա հ ր ^ ո ր ո հ վէ ա ր դ ի ն Ա ը փ ի ՚ւ ւ ր / ր ա ն —

u ը աԼլ/t ա լ գ ր ող ՛հհ ը

fill, շ։ս լ հ ւսն ի

գըա կա ն

Լ /ք ւո ն /Հա շա լ/րա ն ը հւ Ա ր շա կ

էին,

Կան դ ա ն ա կ ը

կ ' I՛ 11

,1 ՝

( | I 1! II I] U 1 1i

(ibn_։ugGb| եր ա զ ա յի ն |ւարքւրդածութ|ււնն1յրեն, ռ.«֊ մա

*!! թ

ի էբ

իլ

դ գ ա յ հ աւ թ

‘հ հ

հր

ի , 1/11 —

Հ ն /լ մ օ ա հ ը ն հ լ

կա ն կ հ ա C h բ ի շ ա ր ժ ո ւ!ւ Hilt լ ւ ո ւ ն ։ (Լր

G|l կ ն հ ր

փ ի ար ը

ր ո ւթ ի ւն ն

If ր

գ ա ռ ն ա լ ով ր ո ւն

հւ

կ հ ա ՚հ բ ը

իր

սկսի

Օր հ ր ն Լւ

ո գ ի *!!

Կա կ ա մ է տ

կ հ ա ն բի

շ ո ւր ջ ։

կ ո ւհ բէ։

կա ն

If ա ‘հ Lf ը

( Ժ ա մ , ա ? / ա կ ա դ ր ո ւ թ ի ւ It

ի ր ա

/ի ր ա պ ա շ տ է ի*ն ։

Պո լս ո յ

մր

ք 1*11-

Լւ

բ ոյն կը

‘ե ո -

մ իշտ

վ հ ր ի ւէ ա յ ր ո ւ / / / ; I f —

գ ր ա կ ա ն ո ւ թ /ք ա ն

*/՝ա ւա ռ ի

մ էջ

ի հ բ պի ն յ յ ը

թ ա փ ով

Լլա

Լլա ւ ար

) ՒՒւ ա ք ս

Հա յ գ ր ա ծ

la ր —

ա ա ռա ւդա կոծ յ /f ղ ա փ ո էս ա —

պ ա ր տ ա դ ր էր ։

Արփիարևանի դր ո/ թ իւն ն եր ր ըԼւգվղումներ կ ’ առ աջ աը նէ ի ‘հ նոյն ի ս կ Պ ս լ ս ս յ բաղբ/րնի շըջ*Անակն/րը ուն մ էջ 7 հ[aբ ան կը Համագըէը էէաւ առ ի բո.?/ութ էււ ն‘հևըը ? կհղ/fբ ո ւ ւ /i i l r ը ը՝ բա— ղաք Ւ ազաա կ հ անՔ/՛ Հ /ո ո ։

Ա Ր Շ Ա Կ

2 0 Պ Ա Ն Ե Ա Ն

11!

jt j l l [ i

263

ՊԱՏՄՈԻԹԻհՆ

Արփիարհանի «.կարմիր ժամուց]) ը ո' Հ միայն կ’ ար դ ար աց ‘հ է ր Հայ ազատագր ու թեան դիմող (Հուսիկ ըաՀանան ? ,սJէ կը յհղաշրջկր սուլթանապաչտ թաղական աղաներ ր , որոնց աչքերը կը բազուկին տեսնելու տնի֊ ր ալ nւ թ իւ ննհր ր իշխ աններ ու ՝հ 1ւ զրկանքները ստրուկ ռայեա Հայերուն։

ե ա ն ‘հ ե

բ]) թ ե ր թ ը

Հ ն չա կ ե ա ն մա րտ ա կ,

'հ ո ր ա գ ի ր

(կ օ Հ ր ա պ ն ե ր ը

Ո ա շա լ ե ա ն ն ե ր ր

գ ր ա րը հ 'հու■ թ ի ւ հ ը կ* ա շ ի յ ո ւ ժ ա ն ա ր յա տ կ ա ս լէ ս

//, ր

1ւ կր*հ կ ա կ ո ի յ ւի ի ա ր ր ե

%ա —

Հ.

ա ւե լի

ա՚ լ

կը

0 ՛"-

շա տ

հետ ա սլ ն դ է ր

ք Հ ա շ ա չե ա ն ը ։

կորիդոր Զ°~*Ը,ո1 1 [ եւս Հհռան ալով սլառ— նասեան լեռ.էն՝ կը մ O n:h*hար իր ա սլա շ ա‘հեր ուն * կևնդ անի գոյ՝!։ո վ ներ կայա ցնելու Կամար աշ — իւ ատ անէ լյր ? ոլ աս: ո լաՀսնդ ր ս ւ թ իւ՝!! ը , մ իեւնո յն աաևհ Հարուածե լո/Է րր աղ ր լյե'// ի ւսյլասերած կեin'll,րը ։ V ՛ չ ա կհ in'll ի ր ա սլ ա շ //# n ւ թ ե ա ն 1 ՚ջ ՝“ հ լ է ն և

հ ր /ր ջ

Հ ր ա սլա ր ա կ

ա ա ր ի եւովձ մ ի ա յ ն յա յ տ ն ո ւ ե ց ա ւ

կ ե ր պ ա ր ա ն ա ւ ո ր ո ւ ե ց ա ւ գ ա շ 'հ ա կ ց ա կտ'հ դ ր ա —

կ ա ն ո ւ թ ի ւ ‘հ ր

յ ա ն ձ ի ն ս % IJ ի ա մ ա " / ՛> " .,/ ■ ,

Վա—

ր ա ‘հ դ ե ա ՝Կի և. Ս,հ ա ր ո'հ հ ա ն ի ,

Հ ն չ ա կ ե in'll յա ր ե լո ւ

նա և

սաՀմա ն կ հ

Ս Ո Ւ Ր Ւ Ն

ի ր ա ււլա շտ

գոլ ր ո ց ի հ կ ո ւ

Ա ո ւ ր կ ն Պ ա ր թ ե ւ ե ա 'հ

ա'հ դ ի ն

ղ ա ա կ ե լուէ կ ը

ո ր գ ր ա կ ո /հ մ ա սնա կըԻ

ե ա 'll քբաղա,ըաղ ա լե ր ո ւ ն ? ?/ ս ե մ ա ց ն ե լ ա յ գրջ ի փայլը ւ ուր իշ շատեր ուն հետ։ Ս մբա տ չո ւթ ի ւն

Ս ի ւր ա տ ' ե ր կ ա ր

բրա ծ

Հ ն շ ւոկեւոն

կ ա ն ը ' կ ' in'h ց ն ի գ ր ա կ ա ն լս ր

կը գ ա ռ ն ա յ իր

տ ըզկ Ս ա ս ո ւն ը » և

ա տ ե'հ

գործիջ

ա սպ ա ր կղ

գրքերովդ

CC ք *ա ն տ է

Պ Ա Ր Թ ֊ Ե հ ե Ա Ն

գա յ

իր

ո ւս ո ւց-

մ տ ա ւո ը ա ֊ և

Ուշանա

ո ր ո ն ց մ է %« Ե Ը է-"

բ ա ն ա լը ժ ո ղ ո վ ր գ ա

—

կա 'հ լ ա յ ն չ ր ^ ու 'll ա կ ի 'հ մ կ ջ կ ը տ ա ր ա ծ It'll Հ ն չ ա կ ե ա ե ռ ա զ մ ա կ ա '1ւ գ ո ր ծ ո ւ ն կ ո ւ թ իւ^է ը ։ Լ*

Ս ա շ ա լե ա ն

կռնա կ

ր ի ղ ե in'll դ ր ա կ ա 'll ս ւ թ ե ա ՛// ՝ ի ր ՚Լ և Ը Ց ն է ը

■։/// յ

ա շիյ ա տա ւ որ

գ ա ր ձ ն ե լււվ

լի ս

ա նցա ծ

կը

զա 'հ դ ո ւ ա ծ կ'հ ։

I1 /* CCՍիւզէՀւի Վարպետը]) (1890) ռկ*1ւ

վււո-

տ ի պ ա ր'հ ե ր ր

գաւաՍ Մ Բ Ա Տ

Բ Ւ Ւ Ր Ս .Տ

ւ'"ՒքՒ սլատմութ իւհւն կ։ Հ ա յ Ւ կարօտ? տառաւղալի ց օրերկ ե տ էը % յանկարծ կեա'll է ըը կը ժսլտի ույդ ըն տանիվ>ի'հ ? եըբ այրի Ա*ար իամ ի ե աղ իկը' (Թագուհի' Սէ*-** ^կ^1իի գործ ի h վարսլետը կր '•ռչակուի ։ *ք*նաՀատուած իր աշիյ ատin'llէ ըութ fd'in— գուՀ /,ն կ*ասլա> / / ւԷԷր իր ը'll տանիՔին սլկա,րեր ը։ Լուա ցար ար մայրը* որ ե— ղուհգհերսւ մաշումով կը գ իեց‘հկր իր չոր ս ղաւակ 'հերը ? այժմ? շնորհ իւ իլ, աղջկայ աշիւա/// աh։ր ին ^ կը շտկկբ կորացած կռնակը։

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

264

Լ • (Հաշա լեա'հ է ր ապաշտ ու թ է ւհ ր կ ը 'հաէւ ր'հտ ր կր մ տ ա զած է ն վ է սլասա— ն ու. թ ե ն է ն , որ յումսլկտս ՚1Ը վ աա հ է ր գ ր ող է 'հ մ է ա քրր ։ 1892ի՚ւ> KՀ .!ւ՛ ' ՚ ։' /'•/' ))Ւ -ոջ լոյս տեսած ((1 2ր է)) դրուածէ րովճ ք*աշալևա՝հ

կը ն ե ր կ ա յա գ ն է ր ա ղ բ ս , տ դ պ ր ո ւյա կ ա ն է մ ը ս լ ա տ մ ո ւ թ է ւ ն ր ? որ <Լձ ր ի ա վ ա ր ժ կ ))է 'll աքս ատ ա կ ա ն յո ր ր ջ ո ւ մ կ ն ձե ր բուղա տ ո ւ ե լու. Հա if ա ր ? կ ր ֊,ր ա ժ ա ր է ու ս ո ւ մ է ն և կը դ ի մ է ճ ա կ տ է ,րր ա է ն ,ր է ն ^ ւղ ա տ ո ւա ւո ր ա շ էւ ա տ ա հ ,ր մ ր ձեո.,ր բև րե ւ՚՚՚Ե Լ• ք*աշալեան չար բ այ էն Հն £ակևան կր 1ւ ր ո ւ րւն եււանգ ո ■ ւ կը ւէար կր կաղմ ա կե ր սլ չ ա — կան գործերը՝ մէնջեւ 1896? Էքրկարաաեւ Հե֊ տ աւղն գ ո ււ1հե ր կ ն ա զ ա տ ե լո ւ հ ա մ ա ր կ ը փա էւ — •

ջ կ ր Պ ոլսէն և 1լ ա պ ա ս տ ա ն կ ր Լ ո ն տ ո ն ? մ ա ս ֊ ն ա կ ց ե լ ո վ CC Մ արտ)) թ և ը թ ի ն , ի ը ի/ ւաւղա շտ գ ր*— ր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա մ ր ։ (Ա փ սո ս ? ո ր Հ ե տ ա գ ա յ է'!! գ ա ր ֊ ձ ա լ գ ա ս ա լ ի քը յւա ղ,բեն է մ ր} ։ Այո շրդանին բեղուն 1 [[1*շէ ակր կր նաև Լեւոն Ակրտիչեան^ որ կքաշխատակ ղէ (լԱար տ))է ե. այլ թերթերու։

Հ ն է ա կ ե ա հ ա յս հ*/!ո ղէ

if կ $ թ րծուեղաւ ?/աև. ՏԷգրան կամ սարական ? որ տուաւ էր ա֊ պաչտ գր ոլած,ր'llեր (( Հ այր ենէ,բ)) I' մ Է1> Օըի֊ նակ, ա՝1ւոր (((քարօն)) մշ երյէ պս/հգո ւէւտji տJiսլար մըն էր, որ էր Հաստ բազուկը 1ւ թ էկ'հեղ Ււ՛ in'llր 'llետած Կրկայէ ջրՀա'հ մ եjilt'llայ էն վը֊ Ը՛" Jյ կը դարձնկր in'llսր in'llէւ'հեր ր ։ Ան ձգած էր CCԵրկիրը ))յ որուն ւէրայ սեւ կր ւլաթէր ա— րեւր^ ուր համ սւս'հ անար ղ ուած ? կեա'հյյ ր ՛էր՝-' տանգ է մ էջ , է)ալա'հը անկուշտօրէն կր մաշկը զէբե^!վ!։ Հոն կր տեսնալ է ԺաՀագկմ Հարկա֊ Հաւայւր^ բէրտ ղ աՀէճր ? որ կր էյլէ (յար ոjit'll ւյ ողորմելէ >*էւղակ է'հ յետէ'հ կաՀոյը ր ? տուրյյէ մր փոքսարկն , ղոր լէԻն կու՛՛ր էէճաըftլ «ղէ թուրյյլն սուրեր էր էրե^ւր Հողերէն))։ Վ^աՀան Թ է .ր է ՚՛ ահ

էր

(Jրմա քը կ շէյ ան լե ա'հ՝

Թովմաս

'հէ աշակերտելէ ետր՝ կ’ ան ւյն է էւմբագր ու Է1եա'հ մ կջ : Մ Խ ա յէէ

այգ

ԿԱ ՄՍԱ ՐԱԿԱ Ն

գրակա'հ փորձեր ր

կ*ընկ Զօպանեան է CC\քաղէկ))է'հ մէք, l/ր ո ւ ա ն գ

ՏԻԳՐԱՆ

1 8 9 5 ^ ?**

թ՝եր ղ ևա ֊

&Հայflit'llէքը))է

կէւ֊րճեան սերտօր էն կր կապու է

ր ու in'll եր էտա սա ր գ^ւեր ու'հ ։ Լ ե Ւ Ո Ն

Մ Կ Ր Տ Ի 2 Ե Ա Ն

Շէրվանզագկն Հասակ նետած կր ք*ա֊ գուէ Հայ բանուորական կեան ,բէ մ էջ գե ռ 1880 թուականէն սկսես,լ։ 1889էն երբ Թէֆլէսէ ,բաղա,րայ է հ վւորջութհահ ն էջ կր պաչտօնավար կր ? սերտ յա— րաբերութ էւն կը մչակէր ի)անազատ է և քէսւբէն Բկրբէրեան է Հետ, կը մկրր֊ տուէր Հնչակեան ։ /» բնէ գործօն եր էտասարգ ըլլա լու'!!՝ ան կը ստանձն է կազ֊

ՊԱՏՄՈՒԹԻԻՆ

265

// ակերպչական փր ուէակահ։տէ գործը և կը չ[Վէ Ռուսաստանի Հայաշատ ,ըա֊ զայրները ՀԷւՈյհլաԷ Հնչակհան մասն աճէւղհր ։ Ռո*-բէն ք*էր բէրևան է է րար ոզչու թ ևան ազդեցութեահ։ տակ' դաս ակար֊ գա յՐ ' Հակամարտ յղայէ ըարր կը հւհր մ ուծ ու է գր ականութեահ։ և թատրերգու֊ թեան մ է^։ Ա յ Գ յսզգե ցու թեամբ գր ուածնհրէհ։ մ էկը՝ CCԱրսէն Ռիմավէսեանյ) դ էբ վ>ն է։ Երիտասարդը ար Համար Հհլո։է Հօր Կար ստութ էւ հը ? կը հուէրուէ բանուո֊ ր էն տառապանքը թև թ հւ ցնե լու աչէյատանյյ էն ։ (JL'flաոս՝)՝)ը գր ուած է երբ Շէր։էանզագէն' Հն չակեահ։ Հրհաահ։Է է՚ն Հետ բահ։տար կու ած էր էքետեխէ բերդ էհ։ մ էջ / Նոյն շունչուէ գրուած է հ։աև * շրջահ/էը Ս,րտավ>սուած fi՝)՛)? ուր Պետ֊ րոս \Tար գահ/եահ/ էր ուսանողակահէ տարէհ/ե֊ րէն սկսեէսլ կը Հալած ու է էբը յեղափոքսական ? վ ե ր ջ աոլէս կը հէուէրսւէ Հասաըակակահ/ շաՀե֊ րու սլաշտսլանութ եահ/ գործ էհ/։ Պ^ազարոս Աղայեան ահ/ձհ/ասլէս գործօն գեր կր կատարէ Հ*' չակեահ կուս ակgrsւ.է}և։սհ։ մ էջ } որուհ/ ոլատճաո-աւ կը Հալածու է , բայց էթԷր/Լահ/զ*սգէէ ե Արփէար եահ։Է նման՝ տկա֊ ր ութ հահ։ կողմեր ցրյյց չէ տար օրուան էշխա֊ նաւ որ նհր ուհ։ Հանդէպ՝ Ւր գ որ ծուհ։Էու է)եահ/ ընթ աց^Ր " Շ Ի Ր ֊ա Ն Ջ Ս Դ է Հնւ ակևահ/ խոշոր ՀրItտահ։Էհ/եբ էհ։՝ Ատր֊ պետ } it ՚ բաւ ականանար մ[,այ ն վէպևր ար տա֊ էէԸբել^ աJէ Պտր սկաստահ։Է և կովկասէ մ էջ՝ թեւերը սոթտած կը մ տհ։Է ժողովր դա կան շար֊ ,բեր ը ^ կը զէնէ և Եբկէբ կը ասպատակա֊ յէն Ւ ում բեր ^ մասհէակղէլ տալու Համար ոու լթահւէղմէ դէմ մղած կռէւէն։ Ալետէ՚Ք 1՛սաՀա,էհան կը յօժ ա/•/’ գառ֊ հ։ալ Կհդր Ոնի ահ։դամ ^ աւե լէ մ օտէհ։ ծառայե֊ լու ժողաէուր գ էհ։ ? բայց գր էջը աւելէ Հղօը կը կշռէ էր մօտ՝ վ>ան բը է ղր : ***ն կը ifinnj մ ողս֊ էէըրգական ևր գ էչ 1ւ ոչ վյաղա։րական գործէչ։ Պէաը չէ մոռհւալ էր եր էտասար գա կահ։ աւէւհ։ը և էյանդը' որ ոն ցմուէ ներշ նչած է էր օրսւահւ ^այ եր էտասարգսւթ էւհ։ը ^ Հակառակ Ա*եinեէյէ բահ։տէ էյոնաւ մ թհ։ ո լորտ էն 1ւ չաը շար ալէց կետն^էհ։ ։ ԱՏՐՊ ԵՏ Հայ ահ։գր ահ։Էկ և Հզօր յեղափոխ ութհ ահ։ Մ էսյ ր Ե ուսակցութ էւհ։ր այսօր' էր պահ։թ էո հ։Է հ։ մէջ կը զհտեղէ էր գ ր չ է ար֊ ժանաւորհւևրը , որոներ էբր երեխայրիդ ,ըէ չ թէ շատ ? աւ էշ տուած հհ։ յեղա֊ փոխական մեծ գո ր ծէ՛հ ? ահ։որ սկղբհէակահ։ շրջան էհ։ ? 1ւ ա՛ յս ? որպէս յարգան^ք իրենց մատուցած ծառայու թ հան ը։ Այլ Հարց է ոմանց դա սԱ 1 |քոլթիւնը:

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

266

T -U a U m U

Ա Բ Ե Տ հ Ք

Ա Ո -Ա Յ Ե Ա Ն

հ Ս Ս ,Ճ Ս .Կ Ե Ս .Ն

Վ ԼԱ Ա Ն

Յ Ս .Կ Ո Բ

6 -էՔ էԵ Ս .Ն

Յ Ա .Կ Ո Բ Ե Ա Ն

Զհնյ, կրն ար մ որւաղու ի)Ilia'll տալ Համայ'հաւէար ույն գ.րողնևր ր ? որ ո'նբ իրIt'll ղ Հերթին նի ւ թ ակահ թ է՚ բարոյակա'հ օժան դ.ակոլ թի ւն'հեր Հայթայթելով Հնւ ակեա'հ կուսակ ղութ Ilia'll՝ ղօրա •ԼՒգ դ.ար ձած ևն անոր մ աաւոր ակա՝հ'1ւեր ու յ ա ւ ւ ւ ս ^ ւ է իմ ութ Ilia'll ։ Այղ֊ոլիս ին եր է*հ եղած են մեծանուն (Jահ/իան ^աՀումեան ք րան աստեղծ'հեր՝ (յակոր ($ակոբեւս'հ և Հքուշւսնիկ */ ո/ րղին եta'll ։

267

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

ԳԱՂԱՓԱՐԻ ԵՒ

ՏԱՐԱԿԱՐԾՈՒԹԻՒՆՆԵՐ ԱՆՋԱՏՈՒՄ

ք*ր ՀիմԼադ ր ութ ե/// ?/ (1887) օրէն մինչև Զէյթու-նի յաղթ ակո/հ Հեր ոսա*~ մարտը (1896) Հ^ւչակեան կու սակցու թ իւհ ր իր աՀա ւոր մ ար սւնչում1ւևր սվ' մե ծ ազդեցու թ իւ*ն գործած էր րուէա դ ակ ք& 'ուր ը իոյ աղաաասէր ա#//րր հր ուն էէր֊ ր այ ? ? ի J , 1908 ին m ապալեր ին Սուլթան Համիտին բռնասլե֊ աութ իւն ը ։ Տարօրինակ շէ , ուր եHit? որճ Աուլթ in'llը բոլոր կարելի մ իջոցներ ով Հալածէր Հ*հջակհ///?/ ու թ իւ*Ար և ուղէէր Ժամ առաջ ղայն կազմ ալուծ ել։ Այդ Հալածանվ>ներուն Հետեւանըլութ Հայր են ա(Աուէր Հերոսական/ մաՀ>առու ifհևր ու ը^ւթ >"Ս,բի^է%Հնչակևան կուս ակցութ իւն ը շատ բան կոր սն ցու ց իր մար տակա?/ և դաղաւիար աբանա կա*!։ կևնսո/ ՝եակութ ևնէ7/ ; Ան կոր սն զուր իր ղեկաւէար նևրուն և մարտական/ ուժևրուն մ իջուկր» մանաւանդ ? յուսաիւաբ եղաւ Արեւմտեան \}ւրոսլայ ի նենգ ամի տ գ Ււան աղ.ի֊ տութ Iritէ*!։։ Միւս կոզմէ ? կու սակցսլ թ եան ՚նևրսր ՀհտղՀհտէ ստեղծուած էր Հոսա*հզ ր մ ը ք որ դէ՚ք էր անոր un(j[jui| իստ ա կա ն ծ ր ա գ ր ի ն ո ւ գ ո ր ծ ո ւ ն հ ո ւ բ ե ա ն : Այո շարժու մը մ ասնաւոր ապէ ս շեշտուած էր թրյբաՀայ մ տաւ որ ակաhiու թ ևան մէջ՝ <///— կառակ կովկասաՀայ ղևկափար նհր ու ջան գերունy որոնյը թ է՛ կը Հետապնգէին թրըաՀայ դատ ը ^ և թ է' ռուս սոցիալ դեմոկրատ բանուոր• կուս ակցՈւթ ևան կոդ^է< ^1 կերած' ռ ուստՀայ աշխատաւոր ութ իւ*հր կը կազմակերպեին* դա սակարդային պայվլարի' րնդդէմ ցարիզմին ե միջազգային դրամատիր ուիժեաէ է։։ կուսակցութեան մ էջ հրեւցած այս գերագրգիռ կացութ իւն ը վէննալյ— կութհան ենթարկելու և վերջնական եզրակացու թ եան մը յահէգհլու Համար ? բոլոր մ ասնաճ իւղեր ու կող■Ո ընտրուած պատդամ աւորնևր ր ? 1896 /»^/ Լոնտոն Հաւարո ւե yան ։ կուս ակցու թեան կեդրոնը' մինջև այդ °[* ) ամբողջ ը տարիներ ք փաստօրէն կը դտնուէր \,ազարբէկեան զ^յգէ^1 կողմնակիցներ ուն ձեռքը^ ո— րոնք Հսկայական զոՀոզութ իւններ ու գնով և ձհռնՀա սութ ևամբ' կուսակցութևս/ն վուրկը և դէ[*քը Հասցուցած էին' միջազգային քաղաքական և տըհ֊ տեսական աշխարՀը ցուցելու ասաիճա^հի*!*։ Որո*նվ> էին դժ դ ոՀները^ ինչպէ^ս և ին չո^ւ թ շնամ ակա*1ւ Հայ hBակէտո*է զինուած' կ*սւզէ ին ներ կայան ալ կեդրոն ի*!*։ Օ^ւր և ի^նջ միջոցներով և որո*նց դրդումներով անոնսը որդեգրեցին այդ կեցուածքը։ ԱՀա այրող Հարցեր ? զորս լուսաբանուելու պաՀանջը կբ դնեն մեր առջև։ Հ * Դ ակեան կուսակցութ եան դոր ծուն էու թ ևան ծրադրի կա1*|ք]ւր լա թ ր , որ ուն դէմ դերադրդռուած էին ընդդիմադիրները' ԱՈցիա|իզւքն էր , որ խիստ անմարսելի էր ո’շ միայաւատապետական Աու լթ անիզմի*1ւ ? այ լ և Հայ և Օտար մենատէր դրամ ատիր ութեաէ։ ։ Հասկնա լի էր (J ու լթ ա^։իզմը ^ բազմ ադլխեա^է կաշառակեր փաշաներովդ աւ՚էւն արբու (էՀամիտիէ^ական ժա*!։տարմա^էհր ով և աւարառու աyիր հթ աւզետ~~

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

268

ներ ոլԼ) P L,U J8 •ՋՒՀ-. ^ 1 1 ' 1111 1"՚Ղ11JVէ ^ ետիմէ կ ը մնայ իմ։ Դա յ գր ամատ իր ակամ։ և օտար մ իսիոնար ակահ հակառ_ակոր գն եր ը ? որ ոնը չու֊աուէ հր ապար ակ պիտի մւետուէիմ։ իրենց իրակամ։ գէմ վ)ո։է հւ խաժամուժ աղմկար ար ութ համբ ։ Այգ Օրերում։ սլուրժուաղիի կհդր ոմ։ր կը մւկաաուէր էքգ իոլտոս } ուր հաս-տատուած հւ բարձր դ.իրէ ըերու հասած էիմ։ \յուպար , Ապրօ^ քքագուպ ? Ար— թ/,ն փաշաները^ Աղաթ օմ։ *դէJ ^ որոնվ> ո' ^ մի այն գրամատէր եւ կալուածատէր էի^* ? luJi ^ լ սերտ յարաբերութիւն կը պահէիմ։ միջազգային համա նման դասակարգերում։ ևւ- պետական բարձր իշխամէաւորմ։եր ում։ հետ։ Անոնյ) շատ մօտէն հետազ ըր ը ր ուե էուԼ՝ լաւաաեղեակ էիմ* Հմւջակեամ։ գոր ծում։Էութ համ։ բոլոր մամ։ր ամասմ։ութ ևամ։ց' իրեմ։ց հարազատ տեղեկատուներ ու միջ„ց„վ, ]է1 Շ նջ խօսը' որ Հտյ եւ միջազգային ազդեցիկ դասակարգի համար հաւասարապէս խռպոտ ձայներ էին C c h G f G m i J m r Հա յա ստ ա ն» եւ մանաւանգ C C U I 1 ց ի ա լի զ ւք)) խօսըերը։ Ատոնը օլներմուծուած էիմ։ ռուսահայ իմ։աիլիգէմ։ցիայ ի կողմ էն յ էթ[* ռուս ակtuմ։ գաշոյմ։' օսմանեան կայ սր ու թ եամ։ կուրծըին ուղղուած^) t *

Պէտվ) էր անմիջապէս խխէ ամ էմէ տեսակ դաշս յնմէեր ը եւ լռեցմ։ել որեւէ տեղէ լսուած խռպոտ ձայները։ Հմ։Հ_* կ,1Լ՜սակցու-թեա մ։ մէջ եբեւցած այս գերագրգիռ եւ ճակատագրա կան կացութեամ։ պատճառաւ' ամ էն կողմերէմ։ եկած ։զւսագամ աւորմ։ևր ը կր հաւավլուէ ին Լոնտոն ? 1899 Աունուար ամսին։ Ա յ դ ժողուէիմ։ կը մասմէակցէիմ։ JlGl^ljJllf Uirj.|irGljl*IlL &U1կատեն' Արւիիար Արփիարևան ք Աիհրան §ամատեան ^ Ա'իհբան Ա։էա։jf/Հ* , Լևւո ն էքկրտիչեամ։ յ Ամէտոն Աշտունի ? Աղաս ի ? Ա։։լ։սհ ? Հրաջեայ Մարալ եւ ուրիշներ։ /*սկ կեդրոնի կողմ էն% Աւետիս եւ Ա*ար օ ^ա ^ա ^ւ֊ բէկևաններy Աուբէմ։ / / / ամ։ աղ ատ ; //■ ր։ ւբէմ։ ք*էրբէրեան ? Սագում։ի ? Արամ *ք*րիգորեան մր) ? Տիգրամ։ իզմիրլեան (Որսորդ) , (b• Մուէսիսևամ։ ? Հհմաւոն Ըիաբրիէլ կաֆեան) ուր քւշմւեր ։ մյախապատր աստակամ։ ժողոֆևեր ու պահում։' յստակՇ Մ Ա Ւ Ո Ն Օրէն կը յայտնուէր հակամ։ազար բէկեամ։ խմբակիմ։ •Ըէի'՜ վյտյին կերպարը։ Ընդդիմադիրները խ ր ախ ուս ուաձ փաշամ։ևրու^ կղերմ։երու^ մ իսիոն արմ։եր ու եւ մանաւանգ թուրը կառսսէար ութ եամ։ մ։եր կայա ցուց իչ' Մունիր պէյի կասկածելի օժամ։գակութ եմ։էմ։' դ֊է[* բռնած էէն (էfbուս ա՞ւայ V՛ ջակեամ։ կեդրոնին դէմ՝>՝)։ \յազար բէկեամ։ի կեդրոնի կողւՈյաkH պաադամ աւnրմ։եր ը կը մեր ժևմ։ մ/սսմէակցիլ եւ Կաշիւ մ։եր կայ աց’հել ժողուէիմ։' մ։կատի ում։ևմ։ալո։է ամ։ոն ց յետին մ իտըեր ը։ Հակակհդր ոնականներ ր ժողաէը կը գումարեմ։ առանց իազարբէկեամ։ կողմնակի ցնհր ու եւ կու տամ։ հետեւեալ որոշումր* (C • • • \յկ։ստի ումւեմէալուէ որ մասմէակի ցոյց/էրու գ r/րծ ում։Էութ իւմ։ը այս ուհետեւ Հի կարող օգտակար ԸԷԷ՚ԱԷ ա։ղստամբակամ։ գործին i մւկաաելուէ որ' բար թ իզանակամ։ կռիւը^ հր ոսս։կայ իմ։ խում բերու գ ործ ում։Էութիւմէը եւ

•ա Տ Մ ՈԻԹ Ի ԻՆ

269

մասՀէակէր ապստամ բու թ իւՀւՀէհր ը էոկ մի^ՈւլՀւևր հն%վ)աղավ)ական կ/rանվ)ի րյ զբկուած ժողուԼուրդՀէհր ին մար տական ոդի ներշնչելու. ? կռուի հւ ^ա/լրա^ական կհանվեի պատր աստու թ հան Համար հւ տեսնհ լ ո է Լ որ' Հնջակհան կուսակ— րութ հան ինը աարուան այդ ուղղութեամբ դոբնադրած աշիւատանվ)ներր արդէն իրհն ւյ Հողատակին Հասհլ հՀ$? հւ այսուՀհտհւ այդ միջողՀւհրի գործադրումը ֆչասակար կր լինի , ուժհրր կը ^ լատէ հւ կը ւէատնէ? Հւկատհլուէ որ' 11Ո(J Jl ա լիզւքր աւհլորգ եւ վնասակար ե նայոց դատին fiuiifuir, Ժողովը որոշում է'դադ֊ րհղհևլ այդ դո րծ ուն էութ իւն ը հւ ւղատր ասաուի լ ընդհանուր ապստամբու֊ թհ անտ,

Կեդրոնական նոր վար\ութ|ււնթ կը կաղւքուփ նետեւեսդ անձերե.— Մինրան Տաւքատեան, Մինրան 11ւ|ազ|ը, Արփ. Արփիարեան, Լ. Մկրտիչհան ել Ս. Սուրենեան: Այս կհրպաէ* Տաճկահայ հն^ակհաններ ը կր բաժն ու ին ՀյազարբէկհաՀէtj կհդրոնէն։ Հյորընտիր կհդրոնը կը փորձէ հրատարակհլ (( Հ ն չակյ)ը ? սակայՀւ \,ազարլէէկ' դատական միջողնհրոէէ կ*արժհցնէ իր սհւիական ութ հան իր ա֊ ւունրը հւ կը շարունակէ (( Հ* դ ակ')')ի Հր ատար ակութ իւն ր ։ Հակասողիալի սա թհւի կհդրոՀւր հարկադրուած կ՚բլլայ շարունակհլ առա Հւղ աՀւունի թ հրթ մ ը իբր ccՀնչակդ ։

270

ՀՆՉԱԿԵԱ՚ն

1Ն2ԱԿեԱՆ ՄԱՅՐ ԿՈհՍԱԿՑՈհԹեԱՆ Ա. ԸՆԴՃ. ՊԱՏԳՄ. d-flT-fRC 1896 ՍԵՊՏԵՄԲԵ!1 28ԻՆ ԼՈՆՏՈՆ \յազւսրբէկեան բ կեգրոնի ան գա Տէհեր ր կր Տքնան անսասան/։ Որո*նք գործի գլուխ էին այգ օրերուն» Աար օ եւ Աւետիս \,ազարբէկեան, Պետրոս Մարիմեան^ Հմայևակ fj ու շպուլհան ? 1 Լազարոս Աղայեան ? //■ուրէ?/ թէրբէրհան, Հրահատ կամսար (քերիգոր 1 Լար դ անեան), Երուա'նգ Պաչեանյ [Jազու՛նի ? Լազօ ^ եւ ուրիշնևր։ 0:Հնչակ?>ի տէր ևւ տնօրէնն էր Աւետիս *[,ազար բէ կհան ։ Այգպէս կը ճանջնար ‘նահւ անգլիական օրէ^ւէ րր ։ Հերձուածներ ու կեգրոնը ջկրբաւ ա'նմ իհասլէ ս տէր ւբառնալ Q ԼՀնջակ')՜)ին ։ Լ,ազարբէկես/ն բ կեգրոնը կը հրահանգէ հաւատար իմ [f ♦ ճիւղհբուն% նոր խնտրութիւն կատարել։ 1896/ք 0:Հնչակ?)ի ^8րգ թիւին մէջ կը յա յտարարու ի * — ((Հնջակհան կուսակբութհան ծրագրին եւ սկզբունվ*ներուն հաւատարիմ [ք • ճիւղերուն կողմ է ըէէտրուած պատգամաւոր ական ժողաէը 'նիստի կը հրաւիրուի • 1896 Սհւղտեմբեր ԶՏին' Լո նտոն )) / Այսպիսով' մարմին կնսռնէ Հնջակեան կուսակբութեան Ա• Ընգձա՛ նուր Պատգամաւորական (էողովը ։ (քողովի‘ն ‘ներկա յ էին {քակոր ^ազարհան' Լազօ (ftiuլախան իէնխ [քիհրգատ ձ եր ա եան' թաթում ,ըաղավյէն ^ Հրաջեայ Մարալ Եբկրէն^ [քինաս էքկրտիջե/սն' թաթումէն^ քհուբէն թէրբէրեան' Լոն֊ աո^ւէն ք Ասլան' Ալէվ>սանտր էթ էն ? \քինաս ^ թարութիւ'ն եւ ուրիշ^ւհր։ Օրա— կարգի ‘նիւթ կը գաոքնայ կուս ակրլու թ եան տագնաււլալիը վի&ւյսկը^ Հերձուա— ծին աւեր'ներ ը հւ կաբութիւնը բարւո գ>ելու միջ ոխները։ (ք՝ողովը ,ըննու թ հան կ'հնթ արկէ ‘նախ' կովկասէն եկած պատգամաւորներ ուն ամբա ստան ու թ իւն ը* ((\յարեկեան խումբիյ) ոճրագործ արար^ւերու մաս ին ? որ կասլ ունէր ընկեր Լ)մ բատի սւզա‘նու թ եա7/ ևւ շար ,ը մ ը ընկերներ ու վեր աւոր ուհ լուն հետ։ (/■«ղաէը կ՚որոշէ արտաքսել կուսակբութ հան շար վյհր էն այգ ոճրագոր ծները ։ C հողուԼը կը հաստատէ ատոնբ անմ իջակա'ն կապը Արէիիարեանի գաւա֊ գրական ծրագրին հետ։ Պատգամավորական ք^ոէԼո11.Ւ ԺԱ* Գւիստի^ւ' Տէր եւ Տիկ. նաղարբէկեան^էերը կու տան իրեԿւբ հրաժարականը^ խոստանալով մ իեւնոյն ատեն միշտ Տքնալ կու սակըու թ եա‘ն կողբ ի ն ? երբ իը ե‘նզ պէտըը զգաըուի։ (քողովը կրկին ,ԱՈւէ արկու թ եան գիմելով^ կեգրո'նի անգամները կ*ըն֊ ար է հետեւեալները • 1*— Աւետիս \յազարբէկեան 2 * — (քարօ \,աղարբէկեան 3 *— ‘Լազարոս Աղայեան 4 • — Պետրոս [քար իմհա ‘ն 5*_ Հմայե/սկ Խուշպուլեան

271

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ 6 . — եր ուանդ Պալեա^է 7 *— Ս ա ր դ ի ս \ք ուպաՀաճհան {Ա տ ր պ ետ } * * *

Ն ո ր ը ն տ ի ր կ ե դ ր ո նը ի ր առա£ի^* ?/ի ստր կ*ո ւ ն ե ն այ 1896 Հ ո կ տ ե մ բ ե ր Q ին ^ ուր կը Հաստաաուի (քակոր Ղւոզարեա^էի {Լազոյի) պաշտօնր ի բ ր Պարս֊ կաստան։ի ըն դՀ • "jl/rր կայա ցուց ի չ ։ կեդրոնի P♦ ‘հիստիԿւ գանձապետ կ*ընտրուի (քարօ \,ազարբէկեան ? իսկ տնտեսական ,քննիչ' Լմայեակ /// ուտպու.լեան ։ կեդրոն ի ներկայացուցիչ և խմ բա֊ գրապետ' Ա* \,ազարբէկեան , իս կ խմբ ադիր^ւեր' կեդրոն ի բոլոր անդտւքհեր ր ։ (( Հ'" չակ^)ի ? {լԱպտակ^ի ե- ((կ^աղաւիարք)ի բոլոր խմբադ ր ականէ հեր ր y յօդուած֊ ները և բր ո^ւիկ^էերր ? ուԼ որ ալ գրելու ԸԷԷայ^ նախ կեդրոն»ի ժողովի րուԷԷն պիտի անցնի ։ Թ ղթ ա կիցն երու բ ա ժ ա ն ո ււք* — կիլիկիո յ թղթակցութ իւններ ր կը արուին' Տիկին [Jui/to \/ւսզար բէկեէսնին ։ IԼմհրիկայինը Սրուանդ Պալեան ին ։ Տաճկաս֊ min'llի յ Պարսկաստանի և (}•ու սասաս/հի^ւը' Նազւսրբէկհաններ ուն և Պալեա*!/ի*Ա։ Երե,ր թեր թեր ու Հաշիւներ ու թղթ ակցու թ իւններ ր' Պ» Մար իմհ ան ի*1ւ։ ՆԻՍՏ է“ էհողոէէը ? օրուան փափուկ կացութ իւ^էը նկատի սւն և*1ւալով ? չի էէաւևր ացներ Պ" լս ոյ մասնաճ իւղի որոշումը' Նաղըմ փաշայի տեռորի առ թ իւ ։ ՆԻՍՏ Ը • Պ ետ րոս կ*ա լֆ ա յեա ն 'tshբ կ ա յա ց ո ւց ի չ կ ը ղ ր կ ո ւ ի ' Պալ^ըա^ւներ ։ ՆԻՍՏ Ժ'Ե • կ*որոշուի՚ փ ո թ ե լ տ ա լ կ ո ւս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն կ"1էի ը ը ? ո ր պ է ս զ ի Հե ր ձ ո ւա ծ ողնե ր ը չկա րե նա ն շա Հա գոր ծել Հի ն ը ։ ՆԻՍՏ Ժ Է • կ* ո ր ո շ ո ւ ի շրջ ա բ երա կա նո վդ մ ը շ ա ր ,ը ե ր ո ւ ?/ յա յտ ա բ ա ր ե լ թ է ' կ ո ւ ս ա կց ո ւ թ ե ն է ն ա ն ա տ ո ւա ծ Հ հ ր ձ ո ւ ա ծ ո ղ ն ե ր ը դ է մ ե ն սոցիայիստական սկզբունքին և ն ա ե ւ ' սոցիայիստական վարչակարգով ստեւյծուե|իք Հայաստանին: ՆԻՍՏ chQ* Հրաչեա յ Մարա,ը կը Հրաւիրուի դործակցևլու կեդրոնին ե որ կ*ընդունի։ Ն1'ՍՏ ԻԱ• ԱՆդ (իաԱի պարոն մը ե օրիորդ մը դիմած են կուս ակ֊ ցութեան' բերելու իրենց օժան դակու թ իւն ը Հայկական Հարցին։ լուծման։ Պարոնը {Համաձայն Նիսա Ժկ**} ներկայացուցիչ* 4*000 կամաւորներու և 20-000 անգլիական։ ոսկի խոստացողի մ ը ք պատրաստ է գրաւել ո՛րևւէ Հոգամաս Թուրքիայէն? ղոր քքոյց կ"լ տայ կեդրոնըք միայն թէ կուս ակցո/ թ իւնն ալ իր պիտի տրամադրէ 30*000 ոսկի։ Իսկ անգլիացի օրիորդը' կեդրոնին ներկայա ցուցած է ռուս յայտնի յեղափոխական Վոլեսովսկիի միջոցով կու֊ սակցութեւս*!։ տրամադր ութհան տակ դնելու մեծ դումա ր մ ը ? որ պիտի ծա֊ ռայէ Հայաոտահի որեւէ մասի մը ազատւԱդրում ին ? մի այն թ է' կը սլաՀանջէ մեծանուն Հայ մը^ որ երաշխաւորէ զին ։ Ա յ ս Հարցը յետաձգուեցաւ խորՀրդակցելու Համար կարեւոր անձերու Հետ ։

ՆԻՍՏ Լ Բ • Հ ր ա ժ ա ր ա ծ ' Ե • Պ ա լեա նի փ ո խ ա ր է ն կ ը ն շ ա ն ա կ ո ւ ի ն Հ ե տ ե ւ֊ հ ա լ թ ե կ ն ա ծ ո ւ ն ե ր ը ի բ ր կ ե դ ր ո ն ի ա ն դ ա մ ն ե ր % Հ ր ա չ ե ա յ Մ ա րա լ^ Պ ետ րոս Տ Օ֊ հւա ւզե տ ե ա 7/ , կ ա ր ա պ ե տ էֆ . (յա թա նեա Գ ։ և Պ ետ րոս կ ի ւր հ ղ ե ա ն {Ս ա պ ա Հ կ*ի ւլեա ն}։ կ* ը ն տ ր ո ւ ի Պե՜տրոս SoOuJU|ljsljUlO|l ? ո ր պ է ս Հ մ ո ւ տ կո ւս ա կ ցա կա նւ գ ո ր ծ ե ր ո ւ ն ։

272

£ՆՉԱԿԵԱ%

ՆԻՍՏ Լ*հ *

Հ մ ♦ Խ ո ւ շ պ ո ւլ ե ա ն կ* ա ռ ա £#ւ/ր կ է

ա կե ա ն և. ^ աշ^ն ա կ ց ա կ ա ն

կու սակցութ իւ*ննհ ր ու ւ/*^ յառա ջա ց*նել ոչ թ է ծր ագ ր ա յ ի°ն ? այ լ' ւքօտաւոր նսյա Ց ա կի ‘էլ*lt>J գործնական ^ամաa/// յ // ու թ ի/ ն rfը ^ պաՀելաԷ ամ էն մէկը իր կուսակցական/ ի*նբն ու ր ոյն ու թ իւ*նր ։ ” Ն Ի Ս Տ Ա • Նազարբէ՜կեան սլատասj u անելով f(J ուշպու լեան ի առաջարկին% ի աJԼոՑ CCՀմայեակը մի բանի նիստեր առաջ ին բն էր որ առա— ջ,սրկում էր այսուՀետեւ աւե լի ոյժ տալ սոnhալի ստական ւիրոփակահէտա մեր թերթաէ? այժմ իԹ‘հչսլէս բացատրել Ա՛յս կեր սլար անափոիյու թ իւն ը ։ 7*“•շ— *նա կ ցակւււ^մհեր ը ցոյց inft ւ ի‘հ ահարի/ի ոաակա‘հ դ.որ ծև լակերւզ։ Ա կզբու*նբ*!/հ ր ի ^ եթէ ոչ նո յն ու թ իւն ը ? այ լ Համա 'հմ ան ու թ իւն 'ն Է որ տալիս է տարբեր կուսակցուի) իւ^!եեր ի՝ ըն գՀա նուր t!ի Ը^,թ ա^վէ՝ դսր^նակա^ւ Հողի էէրայ? որ դոյու— թ իւն չունի մ երճսոցիալիստական կուս ակցութ եան և ‘իաշնակցութեան միջեւ')՜)։ Ա յս Հարցի էէեր ջն ակոյն ո ր ո շ ումը յետաձդուեցաւ ասլ ադ այ ին ։ ՆԻՍՏ ԼԹ• ք]ր ոշուե ցաւ կեգր 11*11 Հրաւիըել Տակոր Պէ.րհարևա*նըդ ի սկ Ամբատ [*իւր ալոի հ սլաշտօ'it տալ \}գիսլտոս ի շը ջա'նր կազմ ակհրւզելու։ Ն1՚ՍՏ Խ* հ/ուշպու լեան Հրաժարած րI [1 1 1[ ր*՛( , ան ոլւ աեղ մ իաձայնութեամբ ընտըուեցաւ Հրա՚չեայ Ա*արալ։

«Հնչակտի դատյւ ւ| 1յրջ գտաւ ի նպաստ Նազարբեկհան[ւ: ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԿԵԴՐՈՆԻՆ ՏԱԳՆԱՊՐ, 1896£Ն ՄԻՆԶԵՒ 1901 1887 էն մ ի*հչեւ 1896 , ,ւլ՜ՂՒՂ. Ւ^1Ը. ա՛*՛է՛ ի

ազատագըութեա*1ւ և մա բառում ի

տ ա ր ի *նհ ր եղա*!! է (.(Հնչակ))ը Հնչեցուցած էր կոչնակր հ. այն ալ տատ բարձր և արագ։ Ան ? ոտէ րի Հանած էր բազմաթիւ երիտասարդներ և քք/Հօր էն մտածելու մղած էր c hոյ*նի սկ [ժէ' Աու լթ ա“l!ը և թ է՛ Ո՛՛՛ր ը։ «Հր" չ ակ՝)՝) սկսած էր բազել իր ց m'll ած սերմերում։ արգիւ*նբր։ /»աղմ /// — թ իւ ղոՀեր ? բւանտեր ու (I եւոհիւի թ^րգր^ նաևւ ' [էայիսեան ք՝արեն որ ոդմH/lt '(Հրագիրը։ Այգ' 1890 — 96 թուականներուն էր։ Այո բո լոր էն ետjt 7 եը ը կատարուած գործը 1ւ ձեո զ ը բերուած արգիւն֊ էըը կը սլաՀանջէր տ՛ լ աւելի աշիյատանվ» ^ տսկուն ութ իմն 1ւ < էէոյք հիսկ նորա֊ 'հոր զոՀեր ? ճիշգ Հակառակը ւզատաՀհցաւ♦ տեղի ունեցաւ գաղափար*ներ ու տարակարծութ իւ ն ? ներդին սլայ բար? մի նչեւ որ եը կու ստեբ դիտապաստ ինկա*ն աննման զոՀեր» •• եղբայր ասսլա^! գնդակէ'ն ^ այ 'll ալ Ամերիկայիդ ԵլԽ՜ ր ոպայ ի և կուէկասի փողոցներուն մ էջ։ Իսկ կաէկասի Հնչակհան ընտրանի ին ձեռբն ու ոտբը կապուեցաւ ^ լեզուն եւս գ եը /// նի տակ գրուեցաւ։ Այո բոլոր ին դիմաց սակայն։ ց‘եցItt հցm(ւ սրացաւ 1ւ գիտակից Հնչակեա՚հ^էերու ջիզեը ը է Հիասթափած աՀաւոր շարժ էն ? անոնբ ^ ամէն ժ'էկը իր տեղւո յն ւ[րայ ^ իրարմէ անջատ ? բայց նttյն գաղոոիարէն ու ղգացուtPէն մղուած ^ օրուան կարգախոս ր ընդունեցին' <էԼիր 1ւհ՞լ, թէ չլինհթը, Հ ն ւ ակև ան կո ւ սակցութ hill'll կեդրոնը 1§96 ին , այլեւս անկար ո ղ էր բա

ր ե փ ո խ ե լ օ ր ո ւ ա ն կա ց ո ւ թ ի մ ն ը ։ Ա յգ կ ե գ ր ս ն ը ա ն ռ ա մ ա / ո ւ&ո ւ I ց ա ւ , ո ր ա յ խ ի ս տ պաՀանջ զգա ցուե ցա ւ l | b r u i G n r n f ] 1 | Ո1. դա յն ։ Արդարեւ Հարուստ ազգա կան*!։եր սւ ժառանգորդ* Տէք1 Տ իկին ք,աղաը— j

բէկեանները սպառած էին ոչ միայն իրե'նց ունե ցուած բը ? այլեւ կոր սնցուցած է՛ին էէստաՀութ իւն ը իրենց Հարուստ ՞տար աղատներ ուն՝ ան ոն ցմէ նոր անոր

2?3

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

գ ո ւմ ա ր ն ։ ևր ձերւվ) ձ գ ե լ ո ւ //֊ դ ս ր ծ է ն տ րա ւքա գ ր ե լ ո ւ 1 ա tf ա ր , է ն չ պ է ս բ ր ա ծ է է հ լյա ր դ ։ Ա հ րմհ ղ ղս Հ ո զո ւ թ և ա հ չ ա փ ր է ր ս ա Հ մ ա ն Է ն յ ո ր դ ա ծ և- դ է ր ե ն վ> ս թ ա փու.֊ մ ի մ դա ծ է ր , Ա նկ Է tni-և լէ է*!։ յլէ է^1 կրահոր ա ո կ ա լ։ ՛է ևր 9ա nj է ս զ ա ւա կն ևր ո ւ •«էր ԷԻ ն ։ Անոնէ ը խորապէս ւէէրաւոր ուած էէ*!» էրևնղ դործակէղ ընկեր ներէն ? որոնվ» ո' ‘շ մ էայ ն իր ազևկ չէէ // /,/// դարբէ կևահ րV/աա'llևկա?/ աու ա յա in'llըէ*/։ ? այ լ կասկած է տակ առած էէ ‘հ անո'll ր ուդղամ տութ էւ*1ւը ։ \,ազարբէ կեա^հ ղոյդէ Հրաժարում ը' ահւէոէսար է*1 ։հյ է կորուստ մ ըն էր ? որուն աո.ջհւ շշմած կևղած էէ*հ սրտղաւ Հնչակևաննևր ր ։

Վ ԵՐԱ ԿԱ ԶՄ ԵԱ ԼՆ ԵՐՈՒ Բ . ԺՈՈ.ՈՎ Ը ԱՂԷԲՍԱՆՏՐԻԱ ֊

1898 Յ ՈՒՆՈՒԱՐ

Մ ի ւս կո ղ մ էն *Լ և ր ա կ ա ղ , ո , ա լ Հ * ւ ակև in'll ն ո ր ա կ ա զ մ կ ևդ ր ո Է մ է $ բ ո ւ ռ ն բ ա խ ո ւ մ տ ևղէ կ* ո ւ ն և*հա ր 1Լր ւէէ ա ր և ա 'հ է և § ա մ ա տ և ա 'հԷ մ է ջ և ւ ։ ]*րև 'հ q fi • Պ ա տ դա մա ւ ո ր ա կ ա ն փ ո զ ո վ ը ո ր տ ևղէ պ է տ է ուհև^էար և ր և ը տ ա ր է է ն ^ ս տ է պ ո ւ ա ծ կ ,ը [է 1է,և ^ր ՛ու է ր ե լ ե ր կ ո ւ տ ա ր է է ն ^ ա յս է ն ,ը ն % 1896 Տ ո ւն ո ւա ր Ւ ն , ա յս աՊէդամ Ա ղէ վ*սուհւ տ ր է ո յ մ է ջ ։ ?

Ամևրէկայէ ftր $ui‘llր ? որ Վևրակազմևալնևր ու խմորման։ հնոq'h էր ? լհո֊ զով էն կր զր կ է էր կր քրոա անդ աif ևևր է'հ կարաւզևտ Տ • Փ,սփ*սղևանը։ Անշուշտ ? Նաղարբէկևան կողմը ոչ մէկ *hlrրկա յա ղուղէ չ կր ղր կէ և. ոչ ալ կր Հրա֊ ւ էրու է։ Այս Պատգաւքաւորական Ժ»ա|Ու]ն ալ կ*որդևգրէ Հակաս ույէալէստակոմհ ուղղութ էւ*1ւը Լւ կուսակղուէԺէմհ ր կ'ուղէ դ'հևլ հեղ ազդույ էւ'հ դևտ*!։Է ւքրայ։ Այ ս մողովէ 'll մէջ է ? որ կ’ որ ոշու է կու սսսկղութ ևան ա'հու'հր փոխել 1ւ կոչել «Վ երա կա զմ ելս) Հնգական կուսա կզութ|ււն)) տարբևրուևլու Համար \յազարբէկևանի թեւէն ^ որ կը շարունա կէր 1 1 Ն ալ մ ար ըս էստակա*հ ուրլղուէ}Ifm'h ւէրայ։ \jtiր ա֊ կաղմ կուս ակղու թ էւն ը էր օրդան ր կր Հրատարակէ% ((//* ԱՈՏ)) անունաէ^ կ֊ դէսլտո սէ ւ/’ ^ ? 1ւ յևտոյ' (էՆՈև* կԵԱՆ^Ց^) թերթ մ ըն ալ Լոնտոնի մէջ ք Ար֊ փէարևա^էէ խմբադր ութևամբ 1ւ Լ • ք»ուչալևաfJiէ դոր ծակւյու թ ևամբ ։ \թսր կեդրոն։ակա*հ Վարջութ էւ նը կը կազմուէ հևտևւևալնհրէ' Մ■ Սր֊ *խ1 /ր1լը 1 Արփէարևան , կ ♦ Փաւէադևա'հ? Փ• Ադամեան և ft աՀ'հազուր ևան ։ Այ ս Հ ե ր ջ է ն ը կ ը Հրաժար է և չէ դար։

Ամև ր էկ ա յ է ft ր ջ ա ն է ն մ ա ս մ ը կ }ո ր դ և գ ր է Վև ր ա կ ա զմև ա լեև ր ո ւ ն ծ ր ա գ է ր ը ևւ կ ը զ ա տ ո ւ է կ ո ւ ս ա կ ւյո ւ թ և ա ն կ և դ ր ո ն է ն ։ քէսկ Պ ոլսոյ շրջա*էէը կ ը դ ո ր ֊ ծ է բ ո լո ր աք է 'll ա հ ջատու բ ա ր ' մէ^ւչևւ մ թ 'հ ո լո ր տ է 'հ ո լ ա ր ղ ո ւմ ը ։ կ 9 Պո լս ո յ ւէա ր է չ ր հ կ հ ր ՚հ է ր Վ աՀէ Ա ր զ ո ւև ա ն ։ // դ է պ տ ո ս է */ ևր ա կ ա ղ մ ևա լ Պ ա տ գ ա մ ու լ ս ր ա կ ա ն (/■ո ղա էէ դ լ խ ա ւ ո ր ղ ևր ա կ ա ա ա ր ն ևր է V/ կ • (ի ա փ ա ղ հ ա ն , Ա մ հ ր ի կ ա վհ~ ր ա դ ա ր ձ է ճ ա մ բ ո ւ ն ? կ ը տ ևսա կւյէ Ա րղ ուև ա ն ի 4/րտ և կ ր խ ո ստ ա ծ։ ա յ Ամև ր է ֊ կա յ է հ դ ր ա մ ա կ ս /հ լ ա յն օ մ ա ‘հ դ ա կ ո ւ էք է ւ ‘հ ? և թ է ա ն կ ա ր ո ղ ա ‘հ ա յ Պ ո լս ո յ րհ ը և ՝հթա րկև լ Վև ր ա կա զ մ և ա լ կհ ղ ր ս V/է 7/ / կ . (իա փ ա ղև ա՛հ կ ր կ ա ա ա ր է է ր խ ո ս ֊ տ ո ւմ ր » Ա ր զ ո ւև ա ն ո ր Պ ոլսէն դ ո ւ ր ս կ ը դ տ ն ո ւ է ր ? կ 1ա ն ղ ն է Պ ոլէս և կ ը ս կ ս է գ ո ր ծ ե լ Վև ր ա կ ա զ մ ևա լ ոլ էտ ակ է'հ տ ա կ ։ 1900 է ն Ա ր զ ո ւև ա ն կը ձ և ր բ ա կ ա լո ւէ թ ո ւ ր յյ կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն կ ո ղ մ է ? բ ա յը ֆ ր ա ն սա ղ է և ա ն զ լ է ա ղ է բ ա ր և կ ա ,1'հևր ո լ մ էջ ո ղ ո վ և յ է շ ևա լ ևր կ է ր նև ր ո ւ

274

ՀՆ ՋԱ ԿնԱ Ն

դե սպաննհր ու մ ի^ա/քտութհամ բ' բանտէն կ*ար ձակու ի ♦ կ*անց*!։ի էքւ.րաւլա 1ւ անկէ ալ Ամերիկա։ Վ^եր ակազմեալնեբ ու ընդհանուր ժողաէին կող՚քէ կ’ըն֊ արուի կեգ ր ոնական Վ^արչութեան ան դում ։

Ռ ՈՒՍԱ ՀԱ Յ ՀՆՉԱԿՆԱՆՆԵՐԸ ԿԸ ԳՈՐԾԵՆ Նազար բէկհանն եր ու թհւր բնաւ չհետաէ ըր քըր ուեցո/ւ */ եր ակադtfեալնև— բու ժողաէուէ? բայց ^?/,^?/ ալ թ եւեր ր ծալած՝ չնստհցաւ։ ՊէԱ 1,ր զգացուեցաւ հաւատարիմ տարրերոէէ ? Պալարական ժողաէ մը դումա րե լ 1ւ Հնչակհրւ/հաւէւսյել կեցուածըաէ գիմ ագրաւե լ սորսրւնացող էէտանգը։ Արգարեւ ? Հիւսիսային Ամերիկայի սոցիալիստ և հայրենասէր կուսակ— ցակա^է^ւեբ ը սրտէն էսոցուած էին ի տես Կեդրոն։ ի ո ղ բ / ի ՚էիճակին, Նսյնը *1 ։ա1ւ%կաէկասցի*նհր ը ։ Ռուսաստանի կհգր ոն ակո/ն ւէայրերոմն մ էջ կաւլifակերպուեցա?/ իարհրգակցական ժողովնհրր^ որոնց նաէսաձեռնութ իւն ր իր ւէրայ վերցուց Սաղլւի C ՀՈանուորՅ) մասնաճիւղը։ Այգ , մասնաճիւղի ներ կայացուցիչ և լէ1,ոզօր— գործիր Հրահատ Կամսար (Գրիգոր Վ,արգանեան^ ? սերտ շփմ ա հ մ էջ մտաւ Աետեիյի բերդի բանտարկեալ 45/ չակեա ր եհր ու *1 ։ հետ ու լուրջ մտյյերու ւիոիւա— նակութ իւն^ւհր կատար ուևցաէ ն օր ուան կացու ի}եան մասին։ ճիչդ ա յ գ Օ ր ե ր ո ւն կ ե դ ր ո ն է ն կուէկաս հուսա լ * Հ է է յթ ո ւն է ր հ ե ր ո ս Հ ր ա չ -

ե ա յ Ա ա րա լ^ ո ր գ ո ւ ժ ե ց Նա զ ա բ բ էկհա Հէներու հր ա ժ ա ր մ ա ն ։ Լւ կ ե դ ր ո ն ի մ էջ մ ի ա յ ն մ է կ հ ո գ ի ' Ա ա պ ա հ Գ իւ֊լԵա նի կ ե ն ա լ ո ւ լ ո ւ ր ը և է ս ն գ ր ե ց ո ր լ ո ւ ր ջ կ ա ր — գ ա գ ր ո ւ թ իւ^է^էեր ր լ լ ա ն ։

1898 Սեպտեմբեր ամսուն ? թագու ի Հն ■ շmկliiii'li ։էարէութ իւ*է։ը հրա կարդաց կաէկասի բոլոր ։Էեր ակազմուած մ աս?/աճի/ ղեր ոմն ? որ ընտրեմ։ պատ— գամ աւոր ներ և աճապարեն Հ ոկտեմբեր ամսուն ղր կել //*սստուէ։ /»նէ ը ե ալ ընտրեց երկու պատգամաւոր ներ Ատր նհր սէ*ւ 1ւ Հրահատ կամսար ? որո^էղմէ առաջինը Հրա ւ,րայի *ետ ճամբայ էւ*նկաւ ուղղակի ժ ողոtj աաևղի // ? իոկ րնկ. Հրահատ՝ անցնելաէ Ր՝իֆլիս ^ Սաթում և. {յոփորոսիսկ* ըէէտրել ւոուաւ աեղւո յն պատգամաւորներ ը ։ Ռ ոստ ուԷի Ռ ողոէԷին %Հ ր ա չ ե ա ն մ*աս ն ա կցեցա ւ ի բ ր կեդ ր ո ն Ի ա ն գ ա մ ։ Կ ե ղ ֊

ր ո ն ի ա ն գ ա մ ն ե ր ը ը ն տ ր ո ւ և ց ա ն Նա զ ա ր բ Է կ ^ Փ րօֆ * Գ ա յա ե ա ն ? Հ մ ա յ ե ա կ Խ՚"-չ~ պ ո ւլև ա ն և. Սա պ ա հ Գի*~լեան ։ Հր ա այ Ա' արալ Հոնտոն հաս Սելեն ,ըանի մր % աըաթ ետքլչ? կ՚1"քաղն/֊ր թ է՝ Ընգհ» ք/*ողաքի “հ որոշռււՈւերր լ անձնած է \քաղարբէկիէ 1 ։ 1ւ շուտ աք կեդ րոնի կահ կար ասի^է^։եր ը 1ւ ((ՀV/չակ)) ի ապարանը իը են կը յա^էձնուի ? ոըու/հե֊ տեւ Ն ա ղ ա ր բ Է կ կ ը մեըժէր մնալ կեգբրմհի անգամ։ Նոպարբէկ եւս իր կողմէն կաէկասի կաղմակեր սլու թ եան ց կը տեղեկագր էր իր հր աժար ակա*!։ը կեդրոն էն՝ հիլան գութե ան ւղատճառաւ g Հրաչեան՝ ւէեր ջէյV/ նամակուէ կ'իմացնէր թ է' նորընտիր կեդրոնի ան*~ գամռւթենէ*!։ կր հրաժարի*!։ բոլորը ? սկ ի՝Աքը‘// ալ մ իջոց‘հեր չու V/էը կեդ րոնը ւէհրակազմել ու յ որաէյ կեդրոնի գրութիմնը գարձեալ կր մնար առկաէս։ 1899 ի Մարտին' Ն1 1 1 ղար բէկ իր նամակուէ էսորհուրգ կու տար կուէկասեո/հ ազ րս որ հալ ընկեր ներ է*1 ։ (հուբէն Բէրբէր եաեի*!։ ? (հուբէն (քանազատի*/։ ^ *//#/— .բիլիըի^1 ն- (լաչիկ *Լար գ ա7/եանէւ‘հ ? որ երկու /րր ե,ր կարող անձ!.1ր ղրկուի՚հ էո*1։տոն ? Հր աճ * այի հետ շարունակելու գործը։

ՊԱՏՄՈԻԹՒԻՆ

275

Վնչ ակհա^է ա,ըսորեար) gitկհր ‘էէհբը կ*որ ոշհն էրhc liց մէջէն հր էտասար գ բա՛հաստեղծ Աւհտէէէ /* սաՀակհանր կեդրոն։ J*uաՀակհան սէրաէ կ*ըն դունի առաջարկը } հթ է Հարկ հղած ան ղադր աJէն և այլ Հարցեր Հարթոսէն։ Ալէվձսանդր ապոլի մաս^էաճէւղը կը յա յան է իր Համաձայ^հութ էւ նը ? որ էր ներկա յացուցիչը կեւլր ոնէ ա(հգամ գառնայ։ Այդ. ժ՚ողուԼէն մ է 9 կ*որոշ ու Է կItրէր ո7/ ղրկել նաև հրէտասաբգ Հա// ալ— սարանակա ն Ընկ. Հր անրէ Պալհանը^ որ մ ար է ըսհան րէար գա սլհաու թ հա'Ա Հըմ֊ տացած մէկն էր։ Պալևան տյգ օրերոմհ (էընհւ. կր գտ^էուէր^ և. Համ աձայնած ու մասնակցած էր կհգրոնէ ժ ողորքնհբուն ։ Թէֆլէ"է և. (եոստորէէ ոլաագամաւոր' Արմենա կ Առէւծհան և. Հրաշհան յա յան հցէ հ է Աահսայ է մէ ջ ահսԱուած էէն Աւհտէքր 1 1 սաՀակ/րորնէ Հետ ? և mit Համաձայնած էր կհգ ր ո7/ հրթալ։ Հր ա^հան լաւ տպաւոր ուած էր Ա• J1 — սաՀակհան է*հ ու փոէյա*հցած էր 50 ր ր/լ[l [ է ր"[*ս{է1 1 ճանապարհածախս։ 1899 Ապրիլ ՄայՒս ամ էսնհր ու՛!/ , էղուշպուլհան ^ Պտլեան և ԱապաՀ յա Jin'llհցէն էրհ7/ ց Համաձայն ու թ էւն ր 1ւ անցան կհդր ո// ։ (հուսաՀայ ընդ.Հանուր ժողորէը գործհրու ղհկաւէարման Համար ըհգ^ա֊ \նուր Հ[*ջէկ— գործակալ !լ*ը^ստր է կ*րէգոր Վ^արգան հա^էը ? որ շատ յաջող կհր֊ րղաէ կը կատարէ րէստաՀուած սլար աակա*!։ու թ էւ*!։ը ։ Բայց «Հնչակ»ի V ատարակրրւթ էւն ր գհռ կ*ուշանար ? որ Հարուած մ ըն կր րնղկ անուր գործէն։ Վհրջարդէս \,ոյհմբհրէն լսյս կը տեսնէ (շՀնջակյ)ը* Վ ե ր ա կ ա զ ւք ո ւթ ե ա ն շ ր ջ ա ն ի Ա. թէլԸ։ Աոյն -Համարի Հրապարակումը՝ մ աu'ltաճէt-ղեր ուն Համար կը րէհրածուէ էւս/հգաւէառրրւ թ հան ՚նոր ալէյ>է ու ա օItակա7/ օրուան։ Պալեան՝ էբր Համալսարան է ուսանող կր Հհռանայ Լոնտոնէն և կ՝ անgitէ (ք»ըհհւ։ Ա*նացհալնհր ր կը շարունակեն գործերը։ ‘Էհկտեմբհր էն լ**յս կր տեսր հէ CC Հնչակդ է Ա• թ էլ ը : Հմայհակ fj ուշպու լհանն ալ կը Հհռանայ Լոնտոնէն։ Գոր ծր կը ifluuj Հրա ւ՚՛այի ու ԱապաՀ էւչհանէ ուսհր ու՛յ։։ Հրաչհան կուսակ ցական։ գործհրորԼ երբ կսրքկաս կ*անցնի ^ կհգր ոն է մէակ դ.որ էջր կը ifitmj ԱապաՀ կ^էւլհան։ Հմայհակ fj ուշպուլհան կու գա յ Աագու 1ւ ամ բողջ տար է մ ը կը մաս— itակցէ կազմակերպչական գործ էն ։ 1901էն Հրաջհան կ1 անցն է Լոնտր/it և կը գործակցի ԱաւղաՀէհէ։ Ա*էհւ֊ նոյն utinhir ? mn.milg Աարդարի Համաձայն ութհ ան ? ան կր բս/եակցէ Արրէէար Արփիսրրհա^էէ Հետ ւլէն,ր տհղաւորհլու Համ ար կհգրոհ է*1է մ էջ ? որոմե յսստիւ կը Հակառակի ԱասլաՀ կ՝էւլհան ? ս/հսր էր աւասու թ էլր հր հհր էհ ՛էծը դ տiihլ նմա it Հար ցեՀրր ։ ԱասլաՀ՝ կսրէկաոէ (/■// ղս/քէն ‘համակ գրհ լսրէ կր րղա^անջէր */». անձի մը րն տր ութ էւ*հր կհգրոնի Համար։ Այս 1ւ ուրիշ գժ սւար ու թ էւ*հր հհր բ լուծելու Համար կ՚/րրոշուէ գումարել /» . Պատգամաւ ttր ական Ա՝itղորէր ։

276

^Ն ՉԱ ԿԵԱ Ն

Ս. Դ . 1 Ն Ջ Ա Կ Ե Ա Ն Կ Ո հ Ս Ա Կ Ց Ո հ Թ ե Ա Ն P- Պ Ա Տ Գ Ա Մ Ա հ Ո Ր Ա Կ Ա Ն Ժ Ո Ղ Ո Վ . C 1901 ՀՈԿՏ. ԼՈՆՏՈՆ թիֆլի ս յ Putթ ում ^ ոթ ի . I՜հոստաէ? ՝Լքավո ր // 1/ իսկ ? իալթա հ ()տեսա դրական պատասխաններ ղրկեցին։ 1901 Հ ոկտ • 2 ^ 1 / , ինր սլաաղ ամ/#//_որ ն!,ր ով բացուեցաւ ժողովը։ Pագու ի պատգամ աւսր^էեր*հ էի'հ րն կհրն եր% Պ/// ար իկ (/■ ' ադո/. ) , Հ^l\J ո ւշպու լ հ ան ( p m լ ա խ ա ն ի Ա էսդունի , / / • Տաշիր ^ /// /« ?/ աղ աա եւայ լն ։ (ք*ողովին ներկայ դտնուոդ մ ասնաճիւղեր ու If։եր կայ ացուց իչ*հհր ը դառն օրեր կ1 անցնե*է։ ի տես կուսակցութեան։ 1ւ յ/ստկասլէս սոցիա ւի՚ւ՚Ղ՝ Գէմ դալ ող CCղեկավար նհր ///_)) տխու ր դե րին։ Այլեւս վճռս։կա*1ւ որ ոշոււՈւեր տաչու սլահը մ օտհցած Էր ՛ ւ շ /"Ւ նՒստՒն սրտցաւ հնչակեաններ կ*որ ոշե7/ կտրուկ մ իջ ոցառուՒքէւեր ու դիմել։ կու աա// հեաեւես։լ վճիո.ը . — CCՀ ա լքսւգո ւ if ա i‘|i ւ}կ ա ]ա թ ո ւգ թ ե ր ո ւ| ես վ կ ա յո ւթ ի ւ ն ն ե ր ո ւ] ք ն ն ո ւթ ի ւն բ ա ց ա լ Ա ր փ ի ա ր Ա ր փ ի ա ր ե ա ն ի , Մ ի ն ր ա ն Տաւքա տ եա նի , Անտոն Ռ շտ ունիի ե ւ ա ս ո ն ց գ ո ր ծ ա կ ի ց ն ե ր ի լւնթա ցքի ն կ ա տ մ ա մ բ , ե լ ցտ ա ւ որ ա ս ո ն ք կ|յ գոր ծ ե ն Հ ն ^ ա կ ե ա ն կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն գ ո յո ւ թ ե ա ն , ա ն ո ր ս կ զ բ ո ւ ն ք ի ե ւ շ ա ն ե ր ո ւ դեմ» : 'fi'h'ttnէ-թ ր tjnjtj տուաւ. որ կատարելաււ/Էս ՏJttillա/ // ր էր կհրէրոն է ։ս (// վճիռը? որ ով Արփիար Արփիարհան* դեռ անցեալ Ա'այ իսին ւղաշտ0* 1։ապէս ար— ա ավ»սու ած էր կուսակցու թ են էհ։ ? ուր սսլրդած էր վերստին։ ասկէ վ՚՚ղ ամիս առաջ ։ փողովը առանձին։ *1 ։կատողու թ եա*հ առաւ այն սլար ադան ^ որ Արփիար Արփիարեանի դէմ արձակուած վճռադր ի տակ կուս ակցոլ թ ե։սն նախորդ կեդ-

ր ոնէ ան դալքներ ու հետ' անոր խորհրդատու անդ աւ/հեր ու շար ,րին ‘քէջ կան 7/աԱլ Տ""քատեաԳ։ի ? Աղասի ի 1ւ Ապահի ա7/ սւ 7/ներ ը ։ Այնուհետեւ Պատդամ աւոր ական Ընդհանուր (կողովը հաստատեց իբրեւ ճշմարիտ ու անհերըելի /«յ7# ծանրակշիռ հիմ ունկներն ու վճիռը ? որ ոն ց զօրութեամբ կուսակցութ եան ս նախ սր դ կեդ ր ոնր հար կ ու անհրաժեշտ տեսած էր անցեալ Օգոստոս 2§ին ^ [։նել պաշտօնական յա յտար ար ութ իմն ? որով այժմ Արփիարեա^ւի գործակից դարձած Ա*• Տտմ աաեան ? Աշտու նի , Մ• Սլէազլը , Տ» Օհանջանեան և. ասոնց գործակիցներ ր ? այլեւս չեն կրր հար ո՛չ մէկ առընչու թ իւն ու^էե^էաէ կուս ակցու թ եանս *»ետ 1ւ կը յտ յտար ար ու իհւ կուսակցութե— նէն ար տավ>սուած ։ 0* Պատգամաւոր ական (]՝ողո։Jի կողմ է ստոր ադր ուս/ծ (J,ր զու մ ա'հես։ն ? Աաղուն ի և Ա• Տաշիր* Արտարսուող այս անհատները ? իր ենց հետեւոր դհեր ով , ոչ միայն թ ftյ լ կու 'տան իրե*1։ց խօսիլ Հնչակեէմհ կուսակցութեան ա^աւնով ? այ լ ե լոյս կ*ընծայեն (էՀնչակյ) անունով թերթ մը^ որ իր արտածի)։ ձեւով յար և նման էր իսկական։ (ձՀնչակ՚ֆին ։ Այ« կեղծ C CՀնւ ակ^ի շար ուն ակութ իւն ը սակայ 'll, Ա՛՛ղ//՛ ակա// դատա րան ի միջոցով շուտով կ՚արգիլուի^ ու անոնսը այսպէսով կը ստանան բարո յական ապտակ մը եւս ։ Ահա դատարան ի որոշումը. {լԱվաղլին և. իր ընկեր ները իրաւունդչ չուն ին գործածել C CՀնւ ակ՜)՜) ահուն ր 1ւ ոչ ալ իը ալ սլ ‘հվ) ունին արդիլել \յազարբէկին՝ նոյն անունը գործածել։ ք)ւստի^ մշտապէս կ}արդիլու-ի Ա'էաՂԼՒՒ ՒF ընկեր^էերուն (ԼՀնչակդ անունը հրատար ակութ եան հանեթ։

277

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

Ս. Դ. ՃՆՋԱԿԵԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ Գ. ՊԱՏԳԱՄԱՒՈՐԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎ.Ը 1901-1902 ՍԵՊՏ., Լ11Ն8ՈՆ i {finզարբէկեա*!/ դո յգ ին և ռուս ահայ Հ հ ա կհան մտաւոր ակա^ւներ ու մ հ֊ կու ոաըում ուէ զԼերակազմեալ կու.սակդութ իւնն ու Կեդրոնը կը կսրսնցնէ իր ‘ներ ,րի^1 և. ար տա,րին հմ այ ,[*[{։ Նոր ազդա յնակա?/ ոգթն ? որով ձեւած 1ւ ջափած էի^1 1 Լերակազմևալ Հր նջ^ակեսմէ՚յէեր ը ? րնաւ չէր համtnպատասէսաներ յ եղաi[tոէսակա‘նՕր էն 1ւ սորիս»֊ լի սinական գաղափար՝նելւով դա ստիար ակուած շարրերու նևր շն չոււէներուն և էսարւնու ած,ըի ն ։ 2$!րղէ ըոււււծէ ք ը հարուածած էր թ է' մ էկ և թ է' մ իւս հատուած֊ ներ ը ։ (.(.Նոր կ1րանվէ՚^ը կամ ԱթԷ^էվ» հրատար ակուող ((Ա*իու թ իւնյ) ր ոչ մ էկ կեր ֊ պով կր փոէսարինէին ՀՆՉԱԿԸ ե. չէին գոհարներ յառաջագէմ երիւոասար֊ գութիւնր։ Այս կարութեան ՚Ս£ր ^ տալու և. յեղափոիւական գործը փրկելու առ աջագր ութ եամ բ ե ր կ ո ւ քաւՏՈԼածներն ալ էէեր արնն ութ եան են թարկերին ի֊ րենր ուղեգիծը և. անհր աժեչտ գտան ‘հոր ժողաէի մը հրաւիրել երկու հա֊ ասւածները էէեր ստի*Ա tf իtug'llհլու 'llսլաաակուէ։ Այս Ե րրորդ Պ ա տ գա ւքա ւորա կա ն ժ*ոդու]|ւ բարուերաւ 1901 Սեպտեմբերին ք Լոնաո նի մէջ և տեւեր • • * մի^ւչեւ 1902 {քարտ սէմիսը։ Այս երկարաձգման պատճառները [սոր ն էին և ան լուծ ելէւ։ Վեր ակաղմեա լներ ը ամ էն գնով կ}ու ղէին միութիւնը կայար^էել իրենր աղդե րու[Jեսյն տակ* ձուլելով \քազարբԷկես/1ւի հատուածը և կամ զայն ի սպառ ■~»եռար'նել ղեկավարութենէն ։ Անոնվ> սլայմա՝ն կր գ*նէի"ն նոյնպէս ? որ Ն1Ա զարբէկեան հրաժարէր ՀՆՉԱկէ1 սևփական ատէր ի իրաւ ու նրէն } զայն ւէւոէսանրէր ՛ևոր ը‘itաիր կեդրոնական 1 էարչութեան (ւ կառավարական օրէնրով զայն յայտարարէր կու ոակրութեան անձեռ նմ[սելի սհփակա‘հու թ իւ նը t Վքւր ակազմե ալհեր ը դեռ ka չար ուն ակէ ին սլնգ ել ‘հա1ւ ս*յն մ ասին ? թէ կուս‘M iկրու թ իւն ր էէեր ջնակս»ր նապէս պիտի հրաժարի ոորիալի ստական փրո֊ •իականտէ‘ն և. գոր ծուն էութ են էն և ամբողջուէ[tն պիտի ^ ուէյր ու ի ազգային» _ յեղափոէսական ? ասլսաւսմ բական գործիի» ու անոր փբ ոփակաԳ/տի*հ։ Աու սա*»այ մնչակեաններ ր սակայն բարարձակապէս կ1 րնգ գ իմ անայ ի այս պայմաններ ուն և կր նաէսընտրէին առանձնանալ և սորիալ գեմոկրա — աակmV/ կու սակրութ իւն բ չար ու*հակել։ Ահա այ սպէս ? ամիս՚յւեր կը ձգձգուէին բահւtnկրու է<)ի/_?/?/hր ր ? մ էմհչեւ որ \,ազար բէկեան ? յանուն համեր աշխուէԺեան կր յօժարի հրաժար էյլ Հէթ^Ակի արտօ^ոստէրի և սեւիակա^ւատէր ի իրաւունվ»էն% ի նպաստ այն անձինք կամ այն անձանր^ որ Կողովը կ՝ որ սչէ ։ Այքէ իմաս֊ տով ալ կը գր է հետեւեալ ‘նամակը* — C (.Ներկայ իւ ս պատիւ ոմնիմ յայտնե լսւ թէ Հնչա կ՚,ան կուսակրու թեա< ն կեդրոնական օրգան ՀՆՋԱկ թերթ ի ար ձւմնագր ու թ եա*1ւ իր աւոմնզ ըէս կը հրա֊ ժար եմ , յ օգուտ անոմն !էեր ուն այն անձանդ ^ որսն է լյ ձեզի պիտի յա^էձնեն ‘ներկայ գր ու թ իմն u՝)՝)/

278

^ՆՉԱԿԵԱՆ

Վ^եր ակազմեալներ ը ա՛հբաւաը աը կը գտնեն 'Լ/ազարբէկեանի այս հlu մ ակը ll. կր պ7/ դ հ'հ որ փոիյա'llւյ// ւմ ը կատարողի ևր եբ Վեր ակազմեալ ընկեր֊ 'հերու in'llուան ւ Վերջապէս Համ աձայն ու թ իւ'հը կը կայանայ։ (]'իալյեալ նոը ընտիը կեդ֊

ՏէրՐ

ԵՒ֊

Տ հ Կ հ Ն

Ա Ւ Ե Տ Ւ Ս ,

Մ Ա Ր Օ

Ն Ա Ջ Ա Ր Բ Ւ Կ Ե Ա Ն

Ե Ւ

Ջ Ա Ւ Ա Կ Ո Ւ Ն Ք

ը ոհակա՛ն Վաըչութ իւնը կը կաղմուի Հ եաեւ եա լ7/եր է • — Ս"տԻալիսա Լ՚հչակեանհւեը ու կողմ է*!։' Համբարձում ԷԼըղումանեան ? Սաղուն ի ((/ աղաթե հ ) ? Աիմոն Հովեան ? իսկ Վերակաղմեա լնսէ,ու կողմէ^ւ' Վահ րամ Գրիդորհան? Ալէ,ըսան Արզուհան և ՎաՀան աՀը իif ան ։ /Հ յս ժողուԼէն կը Քնն ու է կուսակրութ Ifni'h նիւթ ական Հաչիլը (1887 —1896) / կը Հաս֊ տատու ի որ ղա Itձր մտա ծ է 33,000 տոլար և. արուած է ‘limit ելվ>է կա'հit'llա֊ ւոր Հաչիւր։ 800 ոսկին Աղասի ին ջՀասած' բո.նագրաւուած է։ 600 ոսկի ալ կիպըոսի մ էջ մէ կր իւրաղուրած է աո.ա'llւյ ւլէ7/քրեր ր տալու։ Հ* դ ակեան երկու Հատսւածներ ու tjևր սայւն մ իաբում ը մեծ յսան դա ւյա֊ ռ.ութհամբ կ*րնդունուի Հայութեան ազատասէր ու յեղափոիւական բոլոր շըը*՜ ջ<անակ*1ւևր ուն կ,ւրԼմ է, Վե& ւոարի՚հերու ումուլ շլյջան ը կը ‘Jhր Հwhար հ ՛հոր դ.ործ սւե էու թե ա*հ >!“> ր ւլ<//դ ոյ հ հորիղոն մը կ' ուր սււսդե ուէր ։ Այս tun-թիլ հոս կր մէջբևրևն^ր ՀՆՉԱ^ի մէկ ի։մբուգը ակս/հբ ^ որ շսււո պերճաիյօս է օր ուան տրամ ադր ուի}իւն ր հկսւրաէլրհ լսւ տեսակկտէնէ

•ոջ

ՀՆՉԱԿՍԱՆ ՄԻՈԻԹԻԻՆ («ՀՆՉԱԿ» 15-ՐԳ ՏԱՐԻ ԹԻԻ 4. 1902 ԱՊՐԻԼ) տԱննուն ուրախութեաւքբ կյւ նադորդենք նայ Տա սարա կութ եան, թե Հին եւ Վերակազւքեա| ձնչակեան երկու նատուածներուն ւքեջ ւքիութեան բոլոր սլայւքաններուն ւ|րայ վերջնական Տան՚աձալնութիւն (յոյաէյած թլլալով՝ ւք|ւութիւնթ կատարւած ե: Միացեայ ու ւքիակ Հնտակեան կուսակցութեան նոր կեդրոնական Վարչութիևնս պիտի կազւքուի անյապադ, աւքբոդջ կուսակցութեան քուեայ»: Երկար բանակցութիւնն երե, բուրւն ու վնո.ական նիգ երե ետք, փոխադարձ

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

279

զիջումներով ու «լո^ւալւււp[ււ(1(ւlsi'nij օեռք բերուած այս առաջին յաջոդութիւնթ ո'չ միայն կթ սրտապնդե if էրզ այն կազդուրիչ հաստատուն՛ով * թե Հնչակեան բպորնին ու նոր թնկևրնևրթ կ՚ ե զբայրանան, կբ նամախմ՚ բուին դարձևայ, առ յաւետ իրենց սյաշտե|ի րյրօշին տակ, այյ նաևւ՝ իրաւունք կու տայ ւքեզի նաւատայու, թե ինչ որ այ լյլլան թիւրխքացութիւններթ, անձուկ մ՚ տանոզութիւննևրթ, անզիտակից ատեյութիւններն ու դմբախտ, արմատացած ուծացումն երթ, ուշ կաւք կանու|ս կարեյի պի տի թյյայ իրազործեյ նայ յեւլաւիոխական ամբոզջական եզբայրութիւնթ:

Հնչակեան կուսակցոլթիւնթ, ինք իր մեջ մ՛իացած՝ պիտի շարունակե սա կայն պանեյ նայ յեւլափոխական մնացեայ անջատ ուժերուն միասնականութիւնյւ նետապնդևյու եւ զայն ամեն կերպով յաջոդցնելու բովանդակ եւ անվևրապան կամ՚քթ: Ու միեւնոյն ատեն աւեյի քան երբեք, անվնատ յամառութեամբ պիտի ճզտի ամբոզջ նայ մա|ովուրդի փրկարար նամերաշիւութիւնթ իրականացնեյ' նայ յհդափոխական զործին շուրջթ: Նախ քան միոլթեան կայանայթ' նին Հնչակեան կուսակցութեան երրորդ Պատզամաւորական մազով թ, դումարուած Լոնտոնում, իր օրակարդի բոյոր նարցերին յուծում տայուց եւ նախկին Կեդրոնից եռամեայ դործունեութեան նիւթական եւ բարոյական նաշիւներթ ստանայուց եւ վաւերացնևյուց յետոյ, թնտրեց Կուսակցոլթևան նոր Կեդրոնթ: 9ացի դրանից, Պատզամաւորական ժազովթ, թնտրեց Գործադիր Օանձնախում՚բ անոլան տակ մի մ՛արմին, պաշտօն տայով նրան տանևյու կուսակցութեան թնթացիկ դործերթ, մինչեւ նորթնտիր Կեդրոնի անդամ՛ների տեդ նսանեյթ: Գործա դիր Մարմինթ իր պաշտօնի վրայ ե արդեն, սկււած իր յւնտրութևան օրից: Հնչսւկևան կուսակցութեան երկու նատուածների մ՛եջ մ՚իութիւն կայացած յինեյով, նին Հնչակեան նորթնտիր Կեդրոնի անդամնևրյւ, նամաձայն Պատդ, մ՛ոզով ի նախօրօք տուած որոշման, միանայով Վերակազւքեայ Հնչակեանների ք^նդն. Պատդ, ւեոդովի կայմ՚ից ներկայացուեյիք նաւասար թւով եւ նոյն պաշտօնի նամար թնտրուեյիք անձնաւորութեանց նետ, կթ կազմեն Ս՚իացեայ Հնչակեան կուսակցութեան մ՛իակ Կեդրոնական Վարչութիւնթ; 1•

—

ՇՐՋԱԲԵՐԱԿԱՆ ՀՆՉԱԿԵԱՆ Գ ՈՐԾ Ա Դ ԻՐ 6ԱՆՉՆԱԽՈՒՄԲԻՆ Ո1ՎՂՈՒԱԾ Բ Ո ԼՈ Ր ՄԱՍՆԱՃԻՒՂ.ԵՐՈՒՆ

Uի է՛հ լի Հ ա յր ե ն ա կ ի ց ն ե ր Գործադիր 8ան^նա|ոոււքթ«/ ? ր նտ ր ո ւա ծ Լ ո ն տ ո ն ո ւ մ եiu‘u Երրորդ Պատդ. ժ*ոդա|ից* ր հ րա ն Ւե պա շտ օն ս տա դաւ

գ ո ւմ ա ր ո ւա ծ վ ա ր ե լո ւ

Հն չա կ֊

կուսա կդու֊

թ և ա^ւ ը ն թ my իկ գ ո ր ծ ե ր ը մէ*1ւչեւ ն ո ր ըհ inէ ր կ ե դ ր ո ն է անդամ^ւեր է տեղ Հ ա ս ֊ ‘ե ե է ը ։

Ա յժ մ դտն ուե լս վ էյ էստ ծան ր ա կ շ էռ և էր*լ ր ^ բ ն ա ւ ո ր ո ւ թ է ւ ն ո ւն ե ղող Հ ա ն ֊

դ ա մ ան վ/հե ր է և է ր ողու թ էւն'հե ր է դ է մ /uy շրջաբերականովդ

ուղղուա ծ

Համայն

նելո ւ մ է ,րա'ե է կա րեւոր ո ր ո շ ո ւ մ ն ե ր ր ո ր դ ^յատդ*

լՒողովը

մա սն աճ էւղ հ ր է ն

որ ոն քր կայարրեդ^

ա ռ ս

? ծա նո ււյա ֊

կ ուս ակր ո ւ թ ե ան Եր առաջ

այ ն

դ ր ո ւ֊

y ր ուե լ ո ւ ր ա ն մ է ջ ա ֊

յ է շ ե yhh լով ձեզ ա յ ն պա ր տական ու թ էւ^ւնև ր ը ո ր ոն ր բ ղ խ ո ւ մ են

ն ո յ ն այ դ դ ր ու թ է ւ ն է y ներէդ»

շտապում է է ր ն ե ր կ ա յ ա ն դ ր ա նիկ

7անհ լո վ ձեր I]ո ւս ա կր ո ւ թ է ւ ն ս ? ժ ո ղ ո վ է

րր ո ւ ե լ ո ւ y

թ Է լ*!։ ը ^ ո ր ո ւն մ էջ դ տ ն ւ ո ւ մ է պէս յ ե տ ո յ և

? ան

Հ^ւչակեա^ւ

ն ո յ ն ա յ դ Հանգաման բլեեր է y ու ծ ա գա ծ է ր ո ղ ո ւ թ է ւ ն ֊

‘նըա՚ եւյ անյապաղ կատարում ը անՀրաժեշտ

պայման է

Հ ա ն դ է ս ա ն ո ւմ

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

280

կուս ակրութ ես/հս և ըն գհահւու ր յեղափսիւսւ թ ևան վեր ակազմ ութ եան և- վեր ածընութInu^i ։ Ա) Հնջակեան կոլ սակրութ եան 7* • Պատգամավորական (J‘/tղուէը ? ի հչ պէ// ար գէն ձեզ յա յա հի է^ սր անի ւյ երեէ ր ամիս առաջ դ ում ար ուևրսյլ էոնաit‘նու if և. լուրջ ուս ոււՈւասիր ութ եui‘h և է ր՚հ'հսւ իքեա՛հ են ի)ար կևլոif այ ‘հ բոլոր հար ւյե— ր ր , որոնվի կազմում էի7 / նրա օրակարգի < 1ւիւթերը ? աուաւ խիստ կարեւոր որոշուՀքԼևր } որ n‘hր մ ի առ մի թւում ր գան ր ենք առնում գ հել ‘ներկայ չ ^ ւ ֊ ջIM !բեր ակահ ի ս մ էջ։ /։)

Պ ա տ գա մա վորա կա ն! մ ո զ ո վ ր յ ա

ե ռ ա մ ս ե ա յ ա շ խ ա ա ո լ ի) ի ւ կևգր րէ^ւի կ ա զ մ ո ւ թ ե ա հ ^ ր ե ն ր բա զ մ ա շխ ա տ մ ա վ)ր ո ւ թ ե ա մ բ յա յւսեա հւ և

7/ 7/ ե ր

ր ? վ ե ր ջ ի 7/ ն ի ս ա ի “հ

ը ն տ ր ե ր կ ե գ ր n ‘h ի հ ա մ ա ր

ծ ա ռ ա յ ո ւ թ ի ւ ‘հ ‘հ ե ր

յտն ի

զո ւ թ ե ա մ բ ա ւա ր տ ե լո ւր յե տ ո յ

երեր

մէջ

ձ ե ռ ‘հ ա ր կ ե լ ո վ

կ it ւ ս ա կ ր ո ւ թ ե ա ն ս

փ ո ր ձա ռ ո ւ թ ե ա մ բ

ա ‘հդ ա ԱԼե ր ^ ո ր ո ն վ *

գ լուխոտ

‘ն ո ր ո գ մ էջ

ի ֊

ո ւ բ ա ր ո յա կ ա ն ։ ի

/յ?/՝ //* • ///ա ‘հ ա զ ա տ ? 3•

Ա ր ա մ Ա ջ ը գ ւ զ ա շ ե ա ն ? // ր n ‘h էլյ էւ ա՛հ մ ի ջ ա ւզ է ս հր ա ւ ի ր ո ւ ե րա^!

•ի ո յ իք ի ր ե ն ր սլ ա շ ա օ ն

ի լ [*

7* ա —

չո ւտ ա —

ա ‘ն ր ‘ն ե լ ո ւ ։

Պաագամաւոր ական (/• ող ովր 5 որսլէս ‘նախատե ս ու թ իմէ ? բարի կ եդ ր ո— նի անգամներիդ^ խնտրեր ‘նա1ւ մի չար հ) թ եկ*նած Ուն hր ? որոնվ) ւզիտի կոջ֊ ւ ի*ե փոխար ՒնԿ ու բուն կեդրոնի ա7/գ ամնել՚ը > հթէ որեւէ պատճառով նր անր բոլորին յ կում 7/ր ա7/ր իր ոեւէ մէկին ան կարել ի լինի րն գ ունե լ առ աջ աբ կու ած պաշտօնր ։ 7 *)

Գ) ԲատՒ այգ ըն տր ութ իմւ^ւեր իր ^ Պատգմ, մողաէը հարկաւոր համ արծր ը^ոորել և կազմել (Հ.կ՝որ ծագիր Յս/հձ՚հախումբն) ա‘նու ա‘ն տակ մի մ արմ ի"ն ? պաշտօն տալուէ նրան՝ առկախ շթ ողնել կու սակրութ եա՛հ ընթ արիկ գործերը և վարել նրան ր՝ մ ի‘նշեւ կեդ ր ո7/ ի ա‘հգամնևր ի տեղ հասնելը։ Ահա այգ յ անձ նախումբն է^ ոը ? ինչպէս ասարխնր վերևւսւմ ? ընտրուած Պուտգմ • (^//<^«֊ վի&՝ գրում է ձեզ ‘ներկայ շրյ?/«բեր ական ը է Ե) Անհուն ր7/ծութ եամ բ յայտն ում ենէ ը ? որ ւիայ լու ‘հ յաջողութեամ բ պսակուերաւ ու գլուխ եկաւ մ ի գործ ^ ո[’է Համար Երրոր *Է Պատգմ • մողովը ջխնա յեր ռ' չ մ ի ջա՛նր և ո' չ մ ի զոհողու թ իւ^! ։ Արդէն հասկարար ? սիր hլի 't/սյրենա կիցներ, որ ար գէ^ւ կատարուած մի իրողուիժիւ‘ն է մեր և. Վերակադմեալ Հ‘1 !շակեան՛// եր ի միջեւ։ Պատգամավորական մ^ղովը^ եր կարատեւ խար խափումներ իր . /էիճաբա^!ութ իւ^մներ իր ու խոր հրգա կրու թ իւ^ւ^ւեր իր եար^ վեր ջապէս կազմեր պայմանաւո ր ութիւ^ւ^ւեր ի մի ամբողջ ութ իւն ? ՂոԲ գնում ենվ» ստորեւ, որ և ըն գուն ուե լով Վեր ակազմեալներ Հ նջակեա‘ններ ի կողմիր' Վործագիր (J/սնձն ախ ումբիս 1ւ ‘նրա՚նր կողմիր նշանակուած լիազօրի միջեւ Միութ իւն ը կայւսրած յա յտ ար ար ուերաւ ։

շ.

ՄԻՈՒԹԵԱՆ

ՊԱ ՅՄ Ա ՆՆԵՐԸ

Ա) Հնչ ակեսմն կուս ակրութե ան Վերագոյն կ եկավար Աարմ ինը համա լրում է կուսակրու թևո/ն ս Ընդհանուր Պատգմ• (իողովին } որ իր մ իայն կախում ոմէէե^ն ծրագրային ^ վ ար չակա“ն և. այլ ւիոփոխու թ իմն ներ ր ? որոնէ ը վերաբերում են ընդհանուր կուս ակրու թ lrա‘հ ։ Պտտգմ• մ ողուէի կոզե'իր տրուած ամէ?/ որո շում ընդհանուրին' պարտաւոր իչ Օրէնվ» է։

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

281

Բ) «.Հնէակ^ը դառնում է Հն չակեան կուսակցութեան պաշտօնական օր֊

գա ն t 7*) ((Հնչակֆը իբրհւ մարտական օրգան զբաղուելու է զուտ հայ յևղա— փոխակա^։ 1ւ ապստամբակ mil հարցերուէ։ Դ) Միացեալ Հնչ ակեւմե կուսակցութ իւն ը պատասխանատու չէ ՄԻու֊ P հ ն Ւa առաջ տեղի ունեցած անձնական Լւ կուսակցական բոլոր պառակ֊ տուէքևեբ խհ և. բաժա՚յւոււքքյերին ։ Էք) կուսակցութ ևան ընդհանուր գործեր է ղեկափար ութ իւ*!ւբ պէտէ կա֊ տարէ ԷԷիացեալ կեդրոն ր։ Զ) Միացեալ կեդրոն ի մ էջ պիտի լինի աշխատանքի բաժանում • ա) էյմբագրական ? բ) Վարչական Աարմին։ կուսակցութեան ընդհանուր գործերը կ*որոշու.էն խ առն ժողաէուՀ ։

Է) Մ ի ա ց ե ա լ կ ե դ ր ո ն ը կ ր բ ա ղ կ ա ն ա յ Վ^րfj հ ո գ ո ւ ց { ե ր ե ք ա կ ա ն ի ւ ր ա ք ա ն ֊

th p h )։ Ը) Մ իացեալ կեղը ոնի պաշտօնաւէար ութ իւ^ւը կը տեւէ մինչեւ Ընգհ • Պատգմ• (էողոէէը ? որ տեղի կ*ունենայ {քիութիւնից առ նուազն երկու ետք ։ Թ) ((Հնչակ))ը կուս ակցու թեան օրի^էական սեփական ութ իւհւ^ւ է։

տարի

Ժ) «\>"ր կ ե ա ն ք ֆ ը պ ա շ տ օ ն ա կ ա ն օ ր գ ա ն ր լ լ ա լ է կ ը գ ա գ ր ի և. կ ը մնա յ կ ո ւս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն սեփակա^! ո ւ թ ի ւ ն ը ' ո ր պ է ս գ ր ա կ ա ն հա ն գ է ս ։ ԺԱ) Ե թ է միեւնսյն քաղաքում կան Հին և. Վերակազմեալ ակեան մ ւսսն աճիւղեր ? սրանվղ մ իա^ւալուէ կ1 ընտրեն իրե^էց մ Էակ Վար չու թ իւ*1ւը ? ո[*է տր ամ ագր ութ եան տակ ւզիտի գրու՝~ին բոլոր կուսակցական գոյքերը։ ԺՍ) Մ Էու թիւնը յատուկ շրջաբերականաէ պիտի յայտարւսրուի բոլոր մասնաճիւղերի< հՊ ) էսկ (ձՀնչակ))ի մ հանր ութ եան ։ Վերոյիշեալ տաւ/հերկու կէտևբը պէտք է ծառայէին որպէս Հիմվ>՝ մի֊ ութհա^յ գոյացման։ համար։ Սակայն հետադայ ի*1ւ? բանակցու թ իւնն եր ու ըն֊ թ ացվ*ին^ կարգ մը նոր տար tuկար ծու թ իւն^էեր և. թիւրի մացութ իւններ ըս֊ տեղծուած ըլլալով զանազան մաս նաճիւղեր ու մէջ ք որոՀւք սխալ մեկնսւթ իւն֊ նևր տուած էի*!* Վերոյիշեալ կէտերուն^ Պատգամաւոր ական (իողուէի անուէէով (.(.ՎերջնագիրՀ) կը ղբկուի մ ասնաճիւղեր ուն , որուն մէջ աւելի 4անգամա նՕ ֊ ր էն կը բացատրուէխհ Ա՝իութեա^ւ հիմնական կէտեբ ը։ Այգ <£*էեր ջնագ իր րՀ)' սոցիալիզմը Հն չակեան ծրագրէն և. գործունէու֊ թ եա*1։ սահմ անն եր էն գուրս ւէանևլու խորքն ուէւէր։ Ան կը ջանար պատճա ռաբանել թ է' սոցիալիզմը առ այժմ տեղ և գեր չուն ի հայ իրականութեան մէջ և բանուսր ական շարժումևեր ուն մւսսնւսկութ իւն ը' այս կամ այն երկրին մէջ՝ կրն ար ((ջլատել կ ուս ակցութ ևա*1ւ ‘նիւթական և բսւրսյա կ սւ^ե ուժերըy) ։ ((Վերջնագր ին)) մէջ նոյ^էիսկ Վտարման սպառ*հալիքնե ր կ1 ուղղուէ ին անսաս— տոզեհբ ուն։ Ասկէ կը պարզուէր որ կուս ակցու թ եա*Ա ազգայնականi {հակասոցիա— լիստ^ տարբերը կրցած էի'", ժամանակաւոր կերպոՎ իրենց ձեռքն առնել ղեկավար ութիւն ր և ասպարէզ կը կարգային սոցիալիստական թեւին? որ կր զեկավարէր \,ազարբէկ^ ք անի մը ռուսահայ մ տաւորականնևր "‘Ի

0 ի չ ե “՚լ «.վեր ջ ն ա գ ը ինյ) մ է ջ կ ը յի շ ո ս է ր ն ա և թ է ' մ ինջեւ. յա ջ /ւր դ Պ ատ֊

282

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

դամաւորական (/*ողուէը* երկու հ/// աու ած'llեր ր կր նա CC իըեն y ի հվ)նուը ոյ ն ծըաղ իը^ւեըր սլահել արւանղ մ իմ իանց էսանդաըելու^)»»» Ասիկա կը ‘հշա^էակէլւ կուս ա կy ու թ ևահւ ffկ Պեր կու ու է< 1իւ ն ստեղծել և զայն օ ր ի՚հական m y'lthj : Ան կ*ա բ դ ի լէր ‘հ // յն իսկ CC Հ նչ ակ)) ի մԷՊ ԱՈy իա լիստա֊ կան վ)էսր ոզջութ եւսմբ ղ ft ա ղի Է- (( JJ ս y իա լի սա ա կա 7/ ա ես ա կկ ա էն այնտեղ կը դբուի*!! ՛Այն յ Օղ սւ ածնեը ր մ իայհւ ? ոը սևը կը յա յան ու ի*հ սր սլէս ըհ կհը այ ի'հ ընդհանուր եըեւո յթնե ր 1ւ ոը ոն ը> ոըեւէ կեբոլուք առ.նՀա թ իւ հ կ' ունենան Հայկական Հարցին հետ))՝ կը հըահանդէր CC>[եր Հ՛// ադ իը ))ր : Վնչ ակ')')ի էսմ ըադը ու թ ենին այդ. օրերուն վշաշուած էր Ա• ‘(յաղաը րէկ է (I իութեան արւթիւ բանի մը իյմ բադը ական^ւևը և յօդուածնևը կը հը րակուի*1ւ ? որ ո'հքր կը ւղանծա9նԷին կատար ու ած մի ու թ/"-նԸ> Հնւ ակեա?/ երկու թեւե բուհ ւյհը սաին մ իաyr/ւմ ր թ է' Հնչակեա ն և թ Է՚ Ժողովրդական! էսաւեը ու ‘հ կողմէ էսան դաւէառու թ եամ բ կքընդուն ուի ։ Ամէն կողմ կուս ակymկան և հբ ապաը ակայ ին ժողոֆլեր կը դում ար ուէ ին ? մասնա— ճիւղեբը կը իսանդաւէաո.֊ ւէին՝ ա!րսնե լայ կու սակ~ yսւ phան ։էեը ա1 լաhդ նու«մը։ Ա*ասնաւ ոը ? ՝!>անա— կութ իւն ուհի այդ տեսա— կէտէն Պոսթո^ւի մէջ 1902 Մայի ս 11ին դումաը ուա ծ ը ասլաը ակայ ին հսկայ միթ ի‘հկր ? օտար ճաո-աէսօս— ՛հևը ու

1ւ

սլաչ/ / / օնակա’հ

Հիւ-րևրւււ. ՛հևրկ այու թ եա՛հ ։

ն"ը ւէաըջութիւյւը իր մէջ կ*առն է Աապա հ կ»ի*-էես/հը՝ ԱրղումuShlrm 'hի ւիսխ աը էն,

8- ՆՈՐ ՊԱՌԱԿՏՈՒՄ Նոր ընտիր կեւլըսն ///կան Վրսը ջութ իմհը ‘liltը ը֊՜ նապէս ամ ուր կեը սլով իը ար ու ղօդուած ջէը ։ կսւ֊ սակyու թ եան ձախակողմ֊ ե ան տարրերը բնաւ <*էի^։ դադրեը սոyիալի ղմ ըա֊ ը ողելէ ։ Ա. Աասլահ կ-իլլ֊ ե ա ‘հ ? Ա ա դ ո ւ ն ի ?

Ա. Հ ա /֊

հ՜ա‘հ ԼԱ• Տաշիր} , 1 1 ր Uհ'Ը համողուած մար է ը սի ստ// եը էի ն

կը

շա ր ո ւն ա կ է ի ն

«Հնչակ^ի սիւն ակ?/ Ifը է‘և սոլլիալ դեմոկրատական փ րոփ ա կա նտ ը

ց ն ց ե լ ո վ jlr -

Ս Ի Մ Ո Ն

£ Ո Վ _ Ե Ա Ն

—

Ս .

Տ Ա Ն Ի Ր

'11ԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

' 283

տաշրջական ? կղերական։ խաւերը և. կուսակզութեա^! պաՀպանողական — աղ— դ այեն շ>սր [*Ը* զԼևր ակազմեալհեր ը։ Աոզիալի ստակա^հ թեւի*է։ ոյժ կու տայ /»7> ռուսաՀայ մ տաւոր ակահն եր ը ։ Ասոնյյ ամ էն կողք/ դր ուած // ամակներ ով 1ւ Հանրագր tit-թ էւննհ ր ով կը պաՀանջեն կեդրոնէն' ‘{յազար բէկը վեր ստին ((.Հընչակ)) ի յսմ բագրապևա Հրաւիրել։ Այդ֊ առթիւ Հայն իսկ Ամերիկայէն Կարապևտ Մարտիկեան Լոնւոո՚հ կը մ եկն ի կևղ ր ոV/ը Համոզելու- Համար ? * նկատելուj որ ն^զ՚սրբէկի երկար բ/սզակայու թիսն,, ա' լ աւելի բար ձրազու.ցած էր ան որ Հրմայրը և (էՀնջակֆի մ էջ բազայա յա օր էն կը զդազուէր ան որ բազակայութ իւն ը։ կեդրոնի Վ^երակազմեալ ա?/դ աԱհեր ը բազարձակապէ ս կը մեբժեն {քար֊ տիկհա նի առաջարկը։ Այս վերջինը սակայն չի յսւսաՀատ իր ։ \,ազարբէկ կեդրոնէն և խմ բագր ութ հ*!։Էն մ եկուս ազուհ լուԼ՝ ե*1։թարկուած էր տնտեսական և. Հոգեկան ծանր կազութեա*!։։ Ա*ար տիկհա*հ ւսյն ատև7/ կ*առաջարկէբ որ կեդրո նը Հրատարակէ \,ազարլւէկի ? որ ոն զ Հասոյթուէ ան կարենար դոն է Հոգալ Ւր առօրևայ ապր ու ստը։ Այդ օրերում։ թիֆլիսի մ էջ (ԼԱ*շակ)) թերթի խմ բադիրնհրէն, թիֆլի֊ սաՀայ ծանօթ Հր աւզար ակաիյ օս 1ւ Հանրայէ ն գործիչ Համբարձում Առայյել— եանը առիթէն օգտուելով^ դրյշոյկ մը Հանած էր , որով իյիստ լեզուով մը կը րննադատէր \,աղարբէկի անձնակս/հ կեանրը ^ մեծ յուղում ւզատճառելով նազ***րբէ կի*հ շուրջ դտնուող ը^ւկերներու և կու սակզակա՛հ գաղափար ակիզ՚հևր ու ։ Հ ն < շակեա I։ կուս ակզու թ եահ ձաիյ Հատուածը կը ւղ^ւդէր որ կհդրո^էը Հո— գ*սյ ՆաէԼաԸբէկի ‘զասւասխան-գր^ո յկի ծախսը? որ նաիւ՝ լուսաբանած է*ԸԸ“ լար Հանրային կս,ը^ի,ըը^ և- ^ րԸ^_ԸոԸր1ր' Հասոյթ մ ըն ալ ապաՀոված կ*Ըէէաբ անոր **եղի^էակին, կեդրոնի արեւմտաՀայ Հատուած ը կը մերժէ առաջարկը։ Այն ժամանակ ռուսաՀայ Հատուած ը ‘համ ակ*հեր ով կը գրդէ Ամերիկայի շար ր եր ր ? որպէսղի բողոր բարձրազ Ահն ղ,աղաըբէկի վերադարձին։ ի ‘եւղաստ։ Համ բարձում Ար— ղումանեան այդ առթիւ կը գրէ Ամերիկայի ըն կերՀ։եր ուն շատ ընդարձակ դրութիլէ հ մը^ բացատրելով (,աղուրբէկի ք հիւթ ականին վրայ աւելզած բարո յական։ տագնապը' վերը յիշուած (Հ • Առ ար ելեա7/ ի) ՂՎ 1Ք" Հրատարակութեան պատճառով։ Տայտհի կ*ըլլայ որ \,ազարլւէկի Հր ատար ակելիր պատաս խան դր,Ը"ձկի տպադրութեան Համար պէտր էր 14—15 անգլիական ոսկի , որուն կէսը միայն կեդրոնէհ։ կը սպասուէր։ Վերոյիշեալ նամակէն կը պարզ՚՚ւ-էր, "ր հթէ գ ր ^ յկ ր կարելի ԸԷԷ,սԸ 'ւրաաարակևլ? եղած Հասոյթով տպաւէրութեա‘1 ։ պիտի տրուէի^։ Ն1 "զո/րբէկի ուրիշ ա^ւտիպ գործերն։ ալ։ Աակայն կեդրոնր չ*օժանդակեր ։ Այսուամե^էայնիւ' Հ • Առաըելեա *1 ։ի դէմ ուղզուած CCԱնճարակ թզուկը)) կը Հրատարակուի (այս է դր^^յկի^1 անունը) 1ւ մեծ աղմուկ կը Հանէ ռուսաՀայ շր ջանակնևրուն մ էջ։ * * * է}րկու Հատուածներու մէջ խուլ պայրարը երթալով կը սաստկանայ ։ 1 Լերւսկազմհ ալ նհը ու ղեկաւխսրն եր էքհ (ասրս ւթ։ր ասլաաուելի^յ կար ապետ Փւսւիւսղեանր կատաղի պայ ,րար կը մ ղէ կու սակզութ եան սոցիալիստական դաղափարին դ էմ ։ Միւ ս կ՚*ղ,rէ ՝ հակառակորդ Հատուածը Աադուն իի ? ԱաւղաՀ փիւլեանի և ուր իշնևր ու միջոզաւ ՀակաՀարուած կու տար և կը ջանար կուսակզութիւնը դնե լ իր ‘հախկխհ դ իր ր ին վրայ։

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

284

էԱյսպէս? սլա վ>ար ը 1լր սաստկա*!!այ 5 միԳւջ/րւ որ 1902 (Հու՛նիս 23/*^* դում էսրուած կեդրոնի ժողովին մ էջ սլաշաօ'նասլէս օրակարգի վր աJ կը դրուի Նաղարբէկը CCՀնջակ)) ի խմ բադիր Հրալիրելու Հարդը։ Վ^երակազմեալ երե,բ ա դ ա։fltեր ր ույս ա՛նդամ ալ բադար ձա1լապէս կր մ It րժևԳէ բերուած առաՀարկր և. ի ր և 'նդ Հր աժար ա էլա՛նր կր ղ ր կեե ղ իր ենվ) ըն տրող Վերակազմես»լ շրդաններ ուն ? պատճառաբան ելով թ է' CCա՛նկարելի եղած է այլեւս Համագործակդութի ւ ն ը')')։ Վերակազմես!լ Հնչա կեա'ններ ու Ամևրիկ այ Ւ '<՛աՀա՛Ադային Վ///ր Հութ իւն ր կր մերԺԷ ներ կայա դուած Հր աժար ակա'նր և իր ղեկավար կ՝արէրգին Qիթճհան ը կր փութադնէ Լոնտոն ? որսլէս լի,1,Ղ°Լէ եր կ՚սjntդու դիջ։ Ամեր իկ այի ՆաՀաԳւդայ իԳւ *Լար չու թ իւն ր* Jո՚նտոնի Հնչ ակեա՚ն կուսակ — դութեաԳւ կեդ ր ոն ական Վ^ար չո£-թ եան երեր ա‘նդ աillsհր սւ {կ՝ ’ (Հիթճեա՚ն ^ Ար— զուԼրա՚ն և (յաՀր իմա՚ն^ մ ի^_ոԱով^ ամբողջ 5—6 11/մի ս կաItթ ամ աածոլա ծ ծր ադիր ^եր ով կ\սշխատէր ջէզովացնել ռուսաՀայ սոդիալիստ երեվշ աԳւդամները ([/ • Տ,սI իր 5 Արզումանեան 1ւ Աադոլ՛ն ի) և. կուս աԼլդակա՚ն ղեկը կեդրոնադնել ամէրրիկեա ն Հատուածի՚ն ձեո.վ)ը^ որո՛ներ Վերակազմ եալներ ու սիւ Itեր ն էին ։ Այդ նպատակուԼ Լոնտոն կր ղրկեն Պաասւելի կ։• ԶիթճԼրանը՝ Հարուստ վլսակով և ծանր յանձն ար ար ութ իւնն եր ով։ Պատուել ի Չիթճեան կը սկսի |ււ» Ui GhlGih | կուսակդութեան Համար Գար բնակարաններ Վարձել և. կուս ակդաէլա՛ն դ էaյ ,րեր ը Հո՛ն ւիսքսադր ել տալ^ իրր յ

ա պ ա Հ ո Վ tj ա յ ր ։

Ամեր իկայ ի \թաՀա՚նդ այի* Վ^ար ջութիւ՚նը էէաղէո՚նասլ!՜ս ը՛նտրած էր CCկեղծ կեդրոն)) մը ^ բաղկադած (Հա^րիմա 'նէ ? ԱրզուեանԷ և. կ*րիդորեանէ* ասոնդ ար բանեակ՚ներն էի՛ն իԼարեՀ '/Հոջունեան և. Ա՝ար դուկէ սեա՝ն Վարդասլետը։ Ա— սք*նվ* բոլոր մա ս՚նաճիւղեր ը կը դրդո-էին <Լսոդիալիսա-ռու սաՀաjJ) կեդրո՛նի՛ն դէմ ։ <£.Հնչա կ յ)ի 1903 թ ո ւ ա կ ա ն ի (Հու՛ն ո ւ ա ր մ է կ ի թ ի լ ի ՛ ն մ է ջ կ ը կ ա ր դ ա ՛ն վչ ՀԼրաԼրւեալ ս լա շ տ օ ՚ն ա կ /ս ՚ն յ ա յ ա ա ր ա ր ո ւ թ ի ւ ՚ն ը ' ե ր կ ր ո ր դ

բ ա ժ ա ՛ն մ ա ՛ն պ ա տ ճ ա ռ հ —

ղ ւ*ղ ա ն Հ ա տ ն ե ր ո ւ ն ւէ տ ա ր մ ա ՚ն մ ա ս ի ՛ն •

«֊Արա՚նաէ ւղաչտօնաւղէս յայտարարում ե՛ն,ը բոլոր Հնջակեա՚ն շրջա՛նակ— ՛ներին Լւ Հոյյ Կասար ակութ եան, թէ՝ 1) Ա մ է ՚ն կ ա ր գ ի ո ճ ր ա դ ո ր ծ ո ւ թ ի ւ ն ՛հեր ի Լւ Հ ա յ

հեղա փ ոխ ա կա ն

գ ո ր ծ ի ՛ն

? կ ո ւ ս ա կ դ ո ւ թ ե ա ՚ն ս Հ_էս[* *£.ե ր ի դ ը ՛ն դ մ ի շ տ ա ր տ ա վ յս ո ւ ա ծ ե՛ն ԳւախկիԳւ ՎԼե՜ր ակաղմԼր ա լ Հ ն ւ ա կ Լւա 'ն Հ ե ր — ձ ո ւ ա ծ ի ն պ ա տ կ ա ՛ն ո ղ Ա լԷ դ չս ա ն Ա ր զ ո Ս ր ա ն ? Վ ա Հ ա ն (Հ ա Հ ր ի մ ա ՛ն ^ Վ ա Հ ր ա մ կ՝ ր ի — դէմ

իրենդ

դորեա ն?

լա ր ա ծ

ս ո ս կ ա լի

դ ա ւ ա դ ր ո ւ թ Լրա ՚ն

ս լա տ ճ ա ռ ո ւէ

? Պ ա տ ո ւ ե լ ի կ *ա ր ե դ ի 'ն ՀՀիթճԼրա ն ? կ ե ւ ո ՚ն դ ? կ ա զ ա ր ո ս կա լո զ ե ա Գ ։ կ ա մ Ա ո ւ ր է ն Ա ո ւ ր է ն և ա ն ^ իէա րեՀ փ ո չ ո ւ ն ե ա ն ? Ա ՚ա ր տ ի ր ո ս Տ է ր Qnt/ Հ ա ն ն է ս ե ա ն Լւ ք՝ ա ր ա ղ ա մ Լրա ն ? ի ն ջ պ է ս ն ա և Վ -,րդ*

կ ա ր ա ւղ ե տ

Վ1աւիաղևա'ն

Մ ա ր դ ո ւԼլէ ս ե ա ՚ն

ի [ *ե ն դ ձ ե ռ վ յի ՚ն

էէ է1[, ե ի վ * դ ա ր ձ ա ծ խ մ բ ա կ ը ։

2) Հ ն չ ա կ և ա ՚ն կ ո ւ ս ա կ դ ո ւ թ Լէա ՚ն ւղա տ Լլա ՚ն ող ա ՚ն Հ ա տ ՚ն ե ր պ ո ւ լԼ ւ ա ՚ն ? Ա մ բ ա տ Ա ս ա ի կ ե ա ն Լ կռ ս ւ՚ն Լ լ^ Լւ կ ո ր ի դ ո ր ա ր m ա էլշս ո ւ ա ծ ե ն ՝ ա ռ ա ջ ի՛ն՛ն հ ր ի դ ա ւ ա դ ր ո ւ թ ե ա ն

Հ մ ա յե ա կ

Խ "*- շ ֊

կւսրիսլԼրա ն Լլա մ ՝ Հ ր ա է ՛ ' ա յ

մ ա ս ՚ն ա Լլ դ ե լ ո ւ յ ա ն դ ա ն վ չա է ։

3) >Լերոյիտյ,ալ խմբակի դալա դրական ձեռ՛նարկը tuմ բողջ ու[ի՚ն lrրԼէւա՚ն ելած լինելով՝ դեռ ա՚նդեալ Ղ*եկտ • Եին^ ‘ներդի՛ն շր ջաբԼէր ական ով մը յ այ — տաբար ուա ծ էր Արզուեա նի, ՇաՀրիմա՛ն ի և կ'ր իդոր եա՚նի կուս ակդու թ եա՚նս

ՊԱՏՄՈՒԹԻԻՆ

285

կեդրոնական ՛Լար < շութ իւհ իդ աը աար ը սու մը ^ Հնւ ակեա^է մ ասԳ՚աճիւրլքրրի հետ "րևէ յար աբ ե ր ու թ իւ‘1՛ ունենալու ^ նաև կուսակցական որեւէ սլաշտօն ւԼարե— ԼՈԼ՜ 1Բաւ-1 1 ւ-ն Լ1Ա զրկուած էԷ^՚եԼԸ։ °ղ-տոլ-ելո՚Լ U JJ^/ հանգամանքիդ ? որ Հն չ՚սկհան Ա* Է is ւ pi ե ա‘հ ր/ աi f iim‘հա կ • Հյահրիմա^' և ։/։ ♦ կ^րիգորևան եւս ըհդուն ուած էխ“ «ՀէԴ ակ^)ի իր աւա՚ո իր ու թ եա*!' rjuuhljjih է ւ որպէս ‘հախ կի^է Վ^երակազմեալ Հերձուածի ‘հեր կայ արուդ ի <շներ ? յայտ^՚ի սլառ՚սկաի չ (Է . Ջէթ ճր*ևա նի

դո ր

< Հ .Հ հ ջ ա կ յւ է պ ա ր

ծա կ դ ո ւ թ հետ

մ ի

հա մբ ք կեղծ

ի ր ե չ ՚վ /

ՀՀ Հ ն չ ա կ դ

ի ր ե ն դ

կ ե դ ր ո ն

հրա տ ա րա կել

թ խ ելո էԼ ^ տ ա րբեր

սկսեդխ հ հ ա ս դ է ուէ

իսկա կա ն և

Ա •

'fin լ ֊.

կեղծ ա ն ո ւն ո վ ։

Տայտ^՚ելո՚Լ այս բոլոր ը ի դիտութիւ^' ըն դհան ուր է ? զգուշալլնում են ո մեր բոլոր ըհկերն հր ի՚է' և ~ tայ հասար ակոլթ ևան՝ այդ կեղծ (( Հնչ // 'Ֆ ի և- յիշ֊ ե՛՛՛լ դաւադիր և յեդափոէս ակա՛ն դործը շահագործող խմբա k b ամ էն աև ս ակ շահատակու թ էւն^էևր իդ։ ՀՀՀնչակֆը եսյն թի լին մէջ այ դ հարդին կը նուիրէ րնդարձակ խմբա֊ դըրական մ րն ալ ? ուր մ անր ամասն օր էն կու տայ տարակարծ ութ հաԳ։դ բուհ էութ իւ^էը և անգամ մըհ ալ կ՚ամրա՚դնդէ կու սակդու թ եru‘h շար յյեր ր՝ սոդիա֊ լիստական ուղղութիւնը ա‘հի/աթ ար պա հհլու իր ւէճռակա^՚ութ իւ*!՛ը ։ Չիթճեան կր ճամբորդէ երկրէ երկիր մասնաճիւղերը դրդռելու համար կեդրո^/ի*!' դէմ ։ Պուլկարիոյ մէջ կը հանդիպի իրե*!՛ գաղափարակից hjr/ւշ֊ սլու լևահի ե և անկէ կր հասկնայ թէ միեւ^՚ոյն առա քըևլու թ համբ կո՚Լկաս մ եկ֊ նած է (Pի/օ Հյահէ՚ձ՚ը^ հոն իր եhդ դաղափարակ իդ^՚եր որսալու համար։ Չի թ~~ ձևան և էյուշսլու լևան հարդը կը ՛իոխ h‘h ռուսահայ—թքՔ ահայի և կը ջանան ամ էն կևրպո■ ւ վարկւսբ/րկևլ ռուսահայ հատուածը։ Պուլկարիոյ սրտդաւ հնչակ֊ եաններ ը ի զուր կը նան համ ոզել երկու Վերւակազմեալներ ը՝ ՛Լերջ տալու սնամէջ ւԼէճերու*հ և լծուիլ 'Pիասհական շինիչ աշԼսատանվ/ի ։ Չիթ ճեան կ*ո֊ րոշէ կուԼկաս և իրե*հդ հատուածին շուր ջը համախմբել այղ֊ տեղի չ՛սրվ՛եր ը։ յ՚րմէ առաջ կուԼկաս u/‘hդած Ա՝խօ Շ՚՚՚հէ֊ նը^ յաճախ իր /Լարած փր ոփականաի սլատճա— ռուէ կ1 անարդու էր այդտեղի հայաստա բան֊ ւոր^՚երուն կողմ է ? որոներ ^Բ դաաա֊ ւսարտէին իր դաւրոդրակաV/ ղ որ Aքւ7/ համար։ /* ՛Լերջ՛՛ յ^ ՚ԼԼւճաբա'հու թ եան մր րն թ ադքրԼւն ^ երբ ՛էյ։ահէն լուտանքներ կը ԼՅափէ Հ՛հհուկհ ան դ ը֊* ր°շին էաւատարԼւմ ifl/ադած դաղափար ական ըն֊ էլերհերու հասդէին? ՚հեր կաներ ր , ,ըանի մր անդամ զգուշ ադԳ։ելէ յետոյ ? րլինր ը կը ծեծեն։ (Լսոր ւԼր այ Հ^ահէն ատրճան՛ակը կր ըաշէ ‘հերկա՚հեր ուն ւ/րայ? սակայն դրդռուած բաղմ ու֊ թ իւն ը [ինչի կ1 են թ ար կէ ղի1՚,բ* ք}*ուս ոստիկա*!՛ուի}իւ*հը կր ձերբ ակալէ դէսլը ի*հ մաս^՚ակդող‘հերէԿ՛ 10--15 հ"՛էի , "ր ո‘է՛դ գոյ,բերր խուդա լ՛կած ատե^' կր բռ^՚ու ին կարդ մ ը կարեւո ր թ ուղթե ր և կու սակդակա‘հ‘1 1 եր ու ա հ ո ւս ՛ ‘հա / կեր ։ հաոա դա՛հ Մ ԻՕ֊ՇԱձհՆ

286

ՀՆՉԱԿԵՍ/ս

Մխօ ՀյաՀէն y Հակառա՛է 1'Ր 'Ս,րք Ւն ս՚1՚"նՒ Հակակուս ակցական արարը֊ \նևրուն? իր տեղ!։ ունի մ Itր Հի*!է Հհր ոսնհր ու^ե մ էջ։ \յէ Աած էր 1866^^, [/*չ ո յ շրջա^ւի ՏերԷվանր գիւղը և շատ գսրծօն մ'ասն ակցու թ իւ*}/ ու^ւեցած էր Հը^1 ’"0 է/սկե/ս*!։ ասսլատակայ ի*հ գործ ուն էութ ItանցէԲէջ^ Արաբոյ ի ? ի]ու լփեցի Առարե֊ լի ? Աասունցի ^՝ր,րոյէ և- ուրիշնհրու Հետ։ իցս ձերբակալուած ու փախած էր» բանտակից եղած էր ՜ձանկիւլեանի Հետ։ Ա^էք.Էա^Է բան֊ տէն փախլելով ատեն մը ահցած էր կիւղրոս ? աւ ել ի ուշ ԱպաՀի և. ը1ւկերնե֊ րուն Հետ կիլիկիա' Աղասիին մ օտ երի]ալու Համար։ 1895/*^ Չոր ,[* Մարղպա֊ *Itի իItր հաոլաշասլա 1/ու ի)եահ կռիմեևրու ն մէջ շատ մեծ ղ^եր կր խաղայ։ Հոն կը ձերբակալուի 1ւ կր տար ու ի Հալէպ ի բա1 ։ար ։ {ԼնգՀանուր ‘libր ում ի ատեն Հ^աՀէնն ալ ազատ կնսրձակուի և կ’ ա‘հց‘հի Ամերիկա։ Հոն ալ կը շարու^էակէ իր մաս^էակցութ իւ*1ւը բերել կուս ակցութ եա^ւ բր/լոը ձեռնա րկնհր ուն ։ Ա/սկայն ? աւե լի ո ւ չ ? ղոՀ 1 լ’ եր թ այ Վերակ///ղմեալ!էեր ու գաւերուն և. ‘հախկին է ըաջար ի յե ղափոխ /սկանը կր գառնայ յետաշր ջ§սկան շարժման կոյր գործիր !/֊••• զոՀ ։ Մխօ ՀյաՀէնի սպանութեան լուր Ը Ամերիկա կը Համե ի 1903 Ապրիլի սկիզբները և կր ց^ւցէ ամբողջ Հայ գաղութը? որովՀետեւ առաջին անգա/Ոէ էր որ կուսակցականէ կեանրի մէջ եղբայրասպան գէպր մը տեղի կ*ունենար։ Աասնաւորաււլէս գերագրգիռ Վիճակի կը մատնուին Վեր ակազմհալն ե֊ րը, որոնր ((վրէժ)) կր /ղոռայխե 1ւ կիրթերը կը ՀրաՀրէին . • • * թակալին Ս՛խ Օ (յաՀէ // ի ոսլանու թ ևահ սլատճ/սռած յուղումը չմեղմա֊ ցած՝ Հհռ/սգիրները կը գուժեն մաՀը՝ ս/յս անգամ կ^արեգին Զիթճե/մհի սպա֊ ՚նութեամբ ? որ տեղի ունեցած էր Ատեսայի մէջ ? Աունիս 2 8 ին ։ ՁիթճեաԱ Ամերիկայի շրջանի Վերակազմեա լներ ու օրգան ((Ձայն Հայ րենեաց)) ի խմբա֊ գիրն էր» ա*1 ։ուա?/ ի ամբոխավար ^ բեմասաց ? կուսակցականI գործիէջ։ Հասկը֊ նալի է թէ, անոնր որրան բարձր /սղմուկ սլիաի բարձրաց նէի‘1,' ՀրաՀրելոՎ Վրէժխն գր ութ հան մ սիսր ակոյ տր {

<11ԱՏՄՈԻԹՒԻՆ

287

Ս. Դ. 1ՆՋԱԿեԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹևԱՆ Դ. ՊԱՏԳԱՄԱհՈՐՍւԿԱՆ ԺՈԳՈՎ-Ը 1903

ՍԵՊՏ. ԼՈՆՏՈՆ

Ներքին բուռն ւղառակտոււք/ւեր ու. Ընթ աց^ին Լոնտոնի մ էջ կը գումար֊ ու է'' Ս. Դ. Հնչ. Դ. Պաւոգ♦ (էողուէը : էէլխաւոր մ ասնակցողնհր ‘հ էին%աՀրիմա'հ ? Աղասհան ? (]ր սոր դ (Տf‘՛դրան /*ղմ իր լհան) ? Համր (Արամ կ*րիդորհան^ ^ Եփրհմ կաճառհան } Վարաղգաւո ? Ռուբէն Կար աւղհահան ? Հր ա>աա կամսար ? ( (^րՒ ՂՈՐ Վ^արգանեան} ? //՛ • (Jուր էն ( Պալէ րm'll7/հր էն) ? Գալֆահան ? Մհլիտոն հin'll ^ Արզում անհ/սն ? Աադունի? Ա• Տուշիր 5 Աչըդպուշհան ։ Ժողով ր վ>ննու թ հան կ'հ .՛/[< 1աՐ՚1Է պառակտ ոււքնհր ու գր դ ապաաճառհ հր ը • /ւ/ւ Հաստատէ Գ• Պատդ• ժողովի որս— 1 լ ։ ~ % ULtfithր ր • լսւսաբան ու թ հան *»ամար ՀրաՀատ կամսարի կողմ է >րջանները կր ղրկուի Հհտհւհալ սլաշտօ'հական յ այտ ար ար ուքՅիւ 'llը ♦— ՊԱ ՇՏՕՆԱ ԿԱ Ն ՅԱ Յ ՏԱ Ր Ա Ր Ո Ւ Թ Ի Ւ Ն

(Jր անով պաշտօնապէս յայտարա֊ րում հնը Հնջա կհան շրջ աննհրին 1ւ **տյ Հասարակութհան • — 1--- Ւէ ամ էն կարգի ոճրադոր֊ ծու թ իւ^մհեր ի 1ւ Հայ յհղափոՀսակա'հ գործի դէմ իրհ'հց լարած սոսկալի գաւագր ութհա*1ւ ւղատճառով կը Հաս տատենք կու սակցութհան շար է ըհր ից ընդմիշտ արտաքըս ում ր վերակա ղ,Ո,ալ Հհրձուածին պատկա'հող ԱլԷըսա'հ Ար֊ ղումանևան (ր/ ա V), վաՀան &աՀր ի֊ ման ^ ՎաՀրամ Գր իգորհան ? կարա֊ պհտ Փւսփաղհան ? Պտտուհլի (իարհգին Չիթճեան^ կհւոնգ Վրգ* Աարդու֊ կէսհան , Աուրէն Աուր էնհան ? {ՀարհՀ ZPUZUS ԿՍ.ՄՍՍ.Ր *իոչունհան ? Մարտիրոս Տ* 3ովՀաննէսհան ^Յարղամհան ևիրևնց տգ իաու թհամբ դրանց ձհռէ ըի'հ գործիվյ դարձած իւմբակր։ 2 * — Հեէչէսկհան կուսակցութ hut'll սլաա1լա'հող ան Հաանհր Հմայհակ f(Jուշ֊ ւղուլհան ? Սմբատ քիստիկեան (կռունկ) 1ւ Գրիգոր ‘Լարիպհան ԼՀրաջեայ) արտա,ըսուած հն առաջի*ննհր ու հտ դաւա դր ու p՛հան մասնակցած Ոէք^ Iwւյ է 3 ♦— Վ,հր ոյ իշհալ իւմբակին դ ալ ադր ակա'll ձեռնարկը ամբողջովին հրե֊ ւան եկած լինելովդ դեռ անցհալ Գհկտհմբհբ ֆին նհրըին աբեր ակա'հով jmյտ արար ու ած էր Արզուեանի ? ՀաՀրիմանի և. Գրիդորհանի կուսակցական կեդԸ * Վարջ. անդամ ակցու թ իւն ից արտաքսումը և Հնչակհան մասնաճիւ֊

288

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

ղերի Հետ ոբեւէ յարաբեր ութ իւն ունենալու կամ որեւէ պաշաօն վարելու իրաւունքից զրկուած էիեելբ։ fiiu jg նա կ

օ դ տ ո ւե լո վ

ի^ա Հրիմա ն

Վ*

? իր ե^էվ յլ

թա ցա ցա ր կեղծ

իրենց

մ ի

կեղծ

կեդրոն ՀՆՉԱ Ե

Հ ր" չ ա կ և ա ն րնդո ւնուա ծ էին

Զա նգա մ ա ն ք ի ր որ

Դրիդորեա ն

}

տ իրութ ևւսՊ ։ ց ա ն կ ի ն ներ

ա յն

որպ էս

եւս

Մ ի ո ւթ եա ն ՀՆՉԱ Կի

*Լ ե ր ա կ ա ղ մ ե ա լ Հ ե ր ձ ո ւ ա ծ ի

թ խ ե լո վ

սկսեցին

Հա սցԷով

իր աւա

•—

ն ե ր կա յա ց ո ւ ց ի չ -

իսկա կան։ ՀՆ ՉԱ կի

Հրա տ ա ր ա կհլ տ ա րբեր

ժա մ ա-

ձետ ղ ո ւ գ ը ն ֊ Ա

•

’f i n j պ ա ր

ան ունով։

{յայտնե լ այս բոէո/ւը ի գիտութիւն բոլորի ուշադր ութ եան ? ղդու֊ շացնում ենք մեր բոլոր րնկերն հր ին և ձայ Հասար ակութե ան այդ ^լեղծ ՀՆՉԱկի ե- յիչեալ դալադ իր և յեղափոխական դործը շաՀադործող խմբակին ամէն կարգի շաՀատակութ իւն ից ։ Ստ որդ. ԿԵԴՐՈՆԻ

ՀՆՋ *

ՊԱ Տ Գ Մ .

ԺՈՂՈՎ

ԱՆԳԱՄՆԵՐԸ

Դ» Ը ն դ Հ • Պ ա տ գա մ ա ւո ր ա կա ն (հ // ղ ո վ ր կ* ը ն տ ր է կ ե դ ր ո ն ի ա ն դ աւքևեր ր Հհ֊ տ ե ւ ե ա լն ե ր է . Ը ն կ ե ր Ա • % ա զա րբէկեա ն ? ի բ ր խ մ բ ա գ ի ր ՀՆ Զ Ա Ե ի, թ ա ն ա զ ա տ ? Ե փ ր ե մ կ ա ճ ա ռ ե ա ն ? // ի /f ո հ Տ ա շի ր ? Ա ր ա մ Ա չը դ պ ա շ 1ւ կ ա մ բ ո ւ ր ե ա ն ։ ՈՃԻՐՆԵՐԸ

Հազիւ ժողովը լրացած էր և ‘նորր'հաիր կեդրո*1ւը լծուած էր շինարար աշխատանքի և դործ ուն էութ'՜հան ? երբ Հակառակորդ խմբակը կըսկսի ոճրա գործ ութ եան ։ Նոյն տարուան Հոկտեմբեր ին%Հէուիցհրիոյ մ էջ մաՀաւիորձ կը կատար— ուի Նազարբէկին դէմ ? իսկ Սուլիս 1ին ^ Պոսթ ոն ի մէջ ւսրուբկիրցի Սամուէլ կիլլէղեան ատրճանակի Հարուածնհրով ծանր օրէն կը վիրաւորէ Ս• ԱապաՀԴի*՜լեանը։ Հոկտեմբեր 26 ին ? Տիդրան քհիրեաքհան' Լոնտոն ի մէջ կը սպանէ Սադռւնին ԼԱազաթէլեան) ? իսկ Նոյեմբեր 6ին կը սպան ուին Արամ Դրիգորհան •Կ՛) և Տիդրան Եզմ իր լևան ԼՈրսորդ} նոյնպէս Լոն տոն ի մէջ։ Այսպէս տխուր վախճան կ1 ունենա յ՝ այն քան մեծ յոյսերով ու դժ ուար ու թ իւ^ւ^էեր ձեռք բերուած միութիւ^ւը։ Ա յ ս եղբայրասպան։ կռիւ^էերը շատ ծանր տպաւոր ութ իւն կը ձգեն ո'ջ միայն Հայ կետն— #ին , այլ նաև անգլիական։ Հանրային կարձի֊ ,ըին վրայ ? որ չէր կրնար Հանդուրժե լ իր մայրաքաղաքին մէջ նման ոճիրներ տեսնել Ո Ր Ս Ո Ր Դ օտարներ ու կողմ է ? որոնց ասպնջական ու Լժիւն ( Ց հ Գ Ր Ա Ն Ւ Ջ Մ հ Ր Լ Ե Ա Ն ) տուած էր կառավար ութ իւ*1։ը ։ Անգլիական մամուլի բարձրացուցած բողոքն ու ոճիրին պատճառած զորյրոյթը և Նոյեմբեր 6 ին սպան ուածներ ուն թաղում ը՝ մեծ Հետաքր քր ութ իւն կը ստեղծեն ? այնպէս որ^ առ ի զդուշ ութ իւ ն ? բար դու թ իւններ ու առաջքն առնելու Համար ոստիկան ական կար դադ ր ու թ եամբ զոՀևրուն թաղումը տեղի

ՊԱՏՄՈԻԹՒՒՆ կ*ունենայ ոչ թէ ժամը երկու, և կէսին^ ինչպէս յայտարարուած էր ? այլ նոյն օրըյ առաւօտեան ժամ ը 9 ^^ , rtf/ntl k*PLLIUJ սար ակութեան էմա֊ ցըհհէ այո փուիոխութ իւն ը։ Հակառակ ատոր ? դագաղները կր շրջապատու իհւ հայ և ունդլիա գաղափարակիրներով , ծածկուած տասնես/կ մը ծ աղկհպսակ ներ ո,լ և կ՝ առաջ՚նոր դու ի*1։ գհրեզմ ա՚նատուն ? ուր սյ^էգլիաղի կր օնաւոր մ ը կր կատարէ կր օ?/ակա'ն արարողու թիլ-նը, (Ման չեսթ րր ի հայ վյ/այհ/սնան մ երժած Էր Լոնտո՚ն երթալ և կատարել այգ կարգը առողջական սլատճաո.ներ պատր ուակե լուի)։ 'Համ բանական կր քսօսի ա՚նգլիաղի դահանան ? որ կէանդրա֊ դառնա յ Հայկական Հարցին^ և այ ո ոճիրներուն բուն պատճառը կը նկատէ թուրյ> Աուլթանը? և կը մ աղթ է որ Անգլիան իր ջանվ>երը չիյնայէ տյգ ար~ գար հարղին կար գագր ու թեա՚ն 'էամար։ րամ բա՛նակա՛ն կը իւօս ի՛է* ՛նաև երկու հնչ ըներ ը ? ա՚նո՚նղ դ հանեն զոհեր ու՚ն արժա՚էւիէ kn նու իր ութ իւ ՛է։ը։ կ*արժէ արձա՛նագրել թ է՝ Աագունիի յո. երբ կաբելի եղ/սծ էր Ժամա՚նակ ի՚ն լուր տալ ? հետեւած էր դագաղի՛ն ? որոլէս յ աո աջդի մ ակա՛ն ‘նահատակի մ ը։ Այղ֊ առթ իւ Լոն տո նի «Տէյլի Մ է յ ր ը կը գրէր•— Օ՞Հնչակեան յեղափոիյակա*!/ կու սակղու թե ա՚ն ‘նախ ագահ (Jագ ոմն իի յու ղուրկաւոր ութ իւն ը մեղի կը յիշեղնէ *իարիպալտիի յուղար կտւոր ութ իւն ը* 26 տարի առա ջ ՝ Պէք՚՚՚մէն դ1,“ւի Ֆ ՚ ՚ ՚ ը ը ս թ Հ / ՛ / ք՛ գեըեզմ ան ատունը, մեր ւղետակա7/ ա՚նձնաւ որ ութ իւ՚էւ՚ներ ն ի,,կ այապիսի յուղարկ/սւոր ու թ եա՚ն չեն արժա՚նաղած )) / քՒերեւս այո աըձագանգներն էի ն ? որ հարկագրերին ոսաիկա՛նու թ եա'ն% Համրի և Որսորդի յուղա ր կաւոր ու թ իւն ը կատարել գաղտնի»**։

]*'1։չւղԷս կր տես‘նու ի ? ույ ո եղբայ ր ասպա7/ կռիւնեբ ու 'ն ամբողջ ւղատասխա՚նատուութ իւ՚նը կ*իյ՛նար Վերակ՛ողմեալ նեբ ու Ն /էրայ ? որո՛ներ մինչև կովկաո իրե՛ն ղ գործիչներր ղր կերի ն՝ ,րայ ,րաjlf լու համար իսկակա՛ն Հնչակեան ճակատը։ Այգ առաջին գործիչները^ ՄքսՕՀ^ահէն և մանաւանգ */*. Չիթճեան^ իըևնը յաի։ուռ՛ն ? կրքրոտ և մ ոլեռանգ կե րյուածէ ըft ij ՝ գրգռեղին կիր հ)եր ր և ծայր տոլի՛ն սպա՛նու թ իւ՚էէ՚ներ ու այս ղաւառիթ շարայի՛ն։

290

հն չ ա կկա ն

II. ‘ I֊

Հ . Կ Ո Ի Ս Ս .Կ 8 Ո Ի Թ Ի Ւ Ն Ը Ս11»ԻՍ.1,ԻՍՏՍ.ԿԱՆ ՀՍ.Ս՜1).ԳՈԻՍ֊Ա1։Ն Ե Ր Ո Ի Մ Է Ջ

1903 Աևպտհմբեր 11 ին ? Տրեզդենի մ է Qգումարուած (ք՝ևրմս/հ (J• *}•* Հm մ ադ ում ար ին կր ^րաւիրուի ներկւսյ գտնուիլ նա1ւ [J• 7* • Հնչակ եան կու֊ սակցութիւնը։ Ներկայացուցիչ կր ղրկուի րնկ. Ա. կասեանը, որ 1920 էն Խորհրդային Հայաստանի Ա* Վարչապետր եղաւ ? (իբր Համայնավար

Հ»Դակեահ կուսակցութեան 7“ • /'նրբՀ• ^}ատդմ • (իողովր ղրկած էր Հ1ր֊ տ/րւհոքլ Հհո֊ադէքր ը*— I). ‘Ւ. Համագումարին, Տրեգդե. Կ՚ուգարկենք it'lr։- սրտագին շնորնաւորութիւններլւ I). Գ. Համագումարին: Մեր ներկայացուցիչն ե թնկ. Ա. Կասեան:

II. Գ . Հ Ն ՚յւ Լ Կ Ե Ս /և ԿՈ1»Ս11.Կ»Ո1՝Թ1ՓՆԱ եի

ս . ս տ * Ե 1 ւտ ա ր ւ ՛ ս .

ք ոն կրէսը

Նորընտիր կեդրոնական Վարչութիւնր Հրաւէր կր ստանայ 1904, 0֊ դսստոս ի 15 [’1 1, Ամսթևրտամի մէջ գումար ուհլի վլ //• 7֊ • 'ք^ոնկրէսէն Արուն ՚1Ր մ աս// ակցէ ի^է 430 >ցաinգա մ աւոր^էեր ? 25 երկ իր՚հևրէ։ Ա յ՛լ ՛/։ ս նկրէսին ն/քրկայ էի՚հ ընկհրքէար ա կ ա հ vո Հակա ւ որ մտ,լչևր ^ յան֊ ձինս ՊIեիւանով ի , !հ,բ ենալիլոյ ի ? Վայեա'եՒ 1 Ֆ/քրրի!1, Բէբ/՚ւի, Գէգի, (}•'•֊ րէսի Լիբենեխտի, Պերնշթայնի? կաուցկիի և այլոց։ Հնէա կ If ա հ կուսակքյութ էւն ր ^ետհւհալ համ ա կ ր կր գրէ 'Բոնկր էս յւն . _

Սիրելի լւնկերներ, Հայ Ս. Դ. Հնչակեան յեղափո|սական կուսակցութեան կալմե կա. գանք շնորնաւորել Միշագգային Ս. ‘I*. 'Կոնկրեսլւ 1ււ կթ ցանկանք կատարես։] յաջալութիւն: Շատ կյւ ցաւինք որ անկարոգ ենք ւքեր լատուկ պատգամաւորու| մասնակցի] Քոնկրեսին, ինչպես նաեւ (ներկայիս գոէւքարուոգ) Ռուսաստանի ւքեշ գործոգ II. Դ. կուսակցութեան: Ռուսաստանի Ս. Գ. Սանուորական կուսակցութեան պատգալքաւորներոլ նետ կատարելապես նամաձայն ենք; Մեր պատգաւքաւորն ե pOկեր Պ|եիւանով: Կեցցե' Միջազգային I). Դեմոկրատիան: Ստորգր.

Հն^ակհա՛հ Հայ Սոր* Տ^ղ. կուս* կեդրոնական ՛էար vու թ իւն

291

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

Ս. Դ. ՃՆՋԱԿեԱՆ ԿՈհՍԱԿՑՈհԹԵԱՆ ե. ՊԱՏԳԱՄԱՎՈՐԱԿԱՆ

&ՈՂ.ՈՎ.Շ

1905 ՍԵՊՏ. ՓԱՐԻԶ Հինգերորդ Պատգամաւորական (քոդ՚ովին դ ում ար ումը ,ուն էր ԳւՒաւոր պատճառ մը։ /*®է/չ էր այդ, կեդրոն ակա?/ի ան։դաՏքներէն։ եր կ՝ոլ,բը-֊ Ն"* զ՚“ր֊ բէկ և. 1 յանազատ — իրենք ց ազդեցութեան տակ 4ձգելով մ իւս ա1նդամներ ը կըր֊ ցած էին շրջաբերական մը հանել 1ւ տարածել չար ,ըեր ու մէջ ,ոյն իմ ա՛ստով թէ' «Թո,ր,րի"ւ տնտես ակ>ւսնէ և սոցիալ ական ւզայմաններ ր հար կա՛դրել էին մեր կու,սակցութիւնր զուտ ազգային։ գործուն։Էու թիւն։ ւվարևլ այնտեղ Թուրր իայում , Մի դործ ուն։Էութ իւն։ որ ի թարթ իրան։ «ւ ձեւերը մ իանդամայն տարբեր են զուտ սոցիալ—դ/rtfոկրատական դո րծ ուն էու թ իւնւիդ ? պարզ է ? որ զ.որ— ծունէէութ իւնէ սկսե լուէ կաէկասում ^ կուսաստան ում ? մեն։ր պարտաւոր ուած ենէ ր ifշտկել բո լոր սւէի հ տարբեր ձհւեր։ I1ոկ ույդ պարադայում կուսակցու֊ թեան միեւնէոյն կեդրոնն ու օր կա7/ր անէկարող են լինելու ղեկաէէարել եր կու ,րիմի անտՒ<» բոլորաէին տարբեր բնաւոր ութ իւն» կր ալ յեղաւիոjitական։ շարժումները • առանց իւոշոր հակասու թ իւններ ու մ է 9 ընկնելու 1ւ առա ն!> մի երկրի շարժում ը' միւսին զոհելու՚Հ)։ Այս (ք^հակասութ իւններէն~5) զերծ մնալու համար ? կեդրոնը Իր ւրք աբե— րական։ին մ էջ կ' առ ա^ ար կէր երկու միջոց• — CCԱռ.աջինը՝ Հն ■շակ/ւաե կուս ակցու.թ իմն ը բաժնւում է երկու որոշ ու ինՔնուրոյն կաղմ ակեր ււլութ իւ եItեր ի ^ մ էկը զուտ սոցիալ դեմո կր ատական* կաթլասում ? Ռու սաստա*!/ում ? իսկ միւԱը ազդա j C Uական% ուր ր իայո ւմ ։ ըր ան։ր ուն։են։ալու են իրենէց յատուկ կեդր ոններ ը և օր կաններ ը ։ Գործելու են մի անցԻո անկախ ւ ինՔնուրոյն եղանէակուէդ ւզահւզանելույ իրար ՚ոջ մի. մի այն ն ի ւ թ ա կ ա ն օ ժ ա ն դ ա կ ո ւ pbuiGtj կապ։ Երկրորդ՝ Հնւջակեան։ կուսակցութ իւն։ը ամբողջ t/ւթ եամ բ նու իրւում է Թրրահայ դատ ին ? դործ ուն էու թ հան մ իակ ասպար էզ ունէենւալաէ prflUCJ Հ ա յա ստ ա նլւ, ու ւԻ Ւ առնւում կո՛էհասի ^ կուսաստան ի շւսրժու/Ոէերին։ ։ 1 ,սկ այն։ Հնւջակեան։ մասնէաճիւղեր ը ? nր ոն,ը ձդտում են դործել կաէկասում ? կուսաս տանումդ որպէս սոցիալ դեմոկրատնէեր ? պէտր է դադարին **ն։ջակեան լինէե֊ լուց և մի անէան։ տեղակողն սոցիալ դեմոկրատ կազմակեր ալութ իւն։ն։եր ին։՜))։ Պէտ,ը է րոևլ որ այսպէս մտած սզհեր ը ? ույս ուղղութեամ բ Հնչակհանւութիւնւը երկու ճակաւոնհրու վրայ աշխատելու մղող ընկերն։երն։ էինէ կուբէն։ անազատ ^ € [,ազարբէկ ե- կ՝♦ Վարդանեան ? որոնել ռուս Ա. 7* • թանուորա— կան կուսակցութ եանէ ար տասահմանե ան ղեկաէյար ու թ եան շատ մ օտիկ ըլլէսլով , այդպիսի մտածման էէրայ կանդ առած էի ն' (Հիրար հակառակ դործու֊ ‘itէու թե ոմն մբ սկզբուն րնե ր ըՀ) նշմ/սրելաէ Հնւջակեան։ կուսակցութեա ն մէջ , Հ ն չակեար ն նախկիո տեսակէտի էէրայ կաելէ?/ած էին Սիւնիը ^ Աապահ 7*իւլե ան ? ՍարՕդ Լազօ դ Տ՚ոշիր և մանաւանդ Աջըդպաշեան ։

>ՆՉԱԿԵԱՆ

]*®նջ է նախկին թարթ իրա^։ •-ՀՀնջակհան կուս ակցու թ իւ!ւը if ասն ալ ոը ին րն // լր ոյն կաղif ակեր ււլու՝թէլն 'Կ ն է՝ սոցիալ — գ եif itկր աա ծրագրով։ IԼն իրր ձայ կակա?/ շրջան ի կուսակցութ իւ1է անել իր նհքր ուն ji թ է' կովկաս է և թէ՛ Թր.րաձայա ստան ի 2_[յ[է՝~ ' ջաններուն մ էջ։ կո։Էկասև՜աll ճակատէ րէասակար գա յ ին պայ րա ր ր կը տսՏհի [J ույ• Դեմ . կաղւքակեր ւզութ եա^!ց ձետ ^ աււաԱւյ էջելու f f ր ,լ>աձայ րէատը։ Հնջակեա^ւ կու ս/// կւյnւէ< 1էււ ‘հր ///ր գ է // կը պայրարի {}աը էւղifէյն գէմ ? այնպէս ինջպէս Աու լթ անիղմի^ւ։ fimjg ան ջի կը ‘հալւ ձուլուէւլ (հուս* Աոց» Դեմ• /» /// ն ու ոը ա կ .•// հ կազմակերւզութեա ն մ էջ, որ կապ Հ ուն j ր յ գատէւ^է ձետ ։ Աուլուե լով /հուս• Սոր» Դեմ • քձանուորական կազմ ակեր պութեա ն մ էջ, ւզարտաւոր է քր ել Տաճկաձայ ղ.ատը ? ոըու ձամաը իԳւր ծնած է 1ւ ոը ու սէ֊ ը ոյն ձազաըաւոը ?/աձատակնեը տուած է ? ձաս՝եելուէ որոշ կէտէ ։ Չ,ու լուե լուք%ան պիտի կար ու ի արտասաձմանի բոլոր մա սնաճիւղեր էն — Ամերիկա ? Եգիպտոս ? Աուր իա ? Լիբանան ^ Պաէրաններ և մանաւանգ Տ աճ կաստան ։ Աբեւմտա1 այ ասաա// ի ազատաղ.րու ԷԺեահ գատը ձաւասարապէս կը շա— ձագրգո-է նաեւ կովկաս ի%թ է' պուրժուա 1ւ թ է' աշխատ աւոր գա սակարգը ։ Անոնց միջեւ գոյութիւէէ ունեցող գա սակար գայ ի*1է պայրարը ջի կրնար մ որւցնել տալ Տ1 1 1 ճկաձայ ճնշուած գա սակար գեր ու ազատագր ութ իւ*!։ը։ Աարրս կ^ըսէ* — CCՆուաճուող ժողովուրգնևրու մ էջ գա սակար գայ ին նհրձակութ իւն ը վերջնական խզում յառաջ ջի բերեր։ կան ձանգաման րներ երբ ազգի մբ ծոցին մ էջ գտ*1։ուող Pէ՛ պր ոլետարիատը 1ւ թ է' պուրժուաղիա՚յւ իրարու ձետ կրնան ւքիա^էալ։ Այգ րհէդունհցին 'նաեւ fiէբել ? Ա*որԷս և Ձ)եր— ր ին 1ւ ուրիշներ ^ որոնց գր ութիւնները ձրատարակուած են էյք1» ՀԱՏԱԱՏԱՆ՜ի թիլ. 10 ֊ 12ին մ է ջ ։

bP է *Լա1ԼԸ Կ ո վ կ ա ս հա հէ ի շ խ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ը փ ո ր ձ է խ լ ե լ յ ժ ո ղ ո ւէ ո ւր գ ի ա զ գ ա յի ն ։ ի ր ա ւ ո մ հ յւ ն ե ր ր ^գ պ ր ո ց ? ե կ ե ղ ե ց ի դ կ ա լ ո ւ ա ծ խ բ^ւական է ո ր ա յ գ ի շ ի /ա ն ո ւ թ ե ա ն դ է մ ' քյկ ե ղ հ ց ի ի ն ձետ կ ո ղ վյ ֊ կււղ րչյ ի կ ը կ ա ն գ ‘ս ի ‘հ ' ու յ գ ի ր ա ւ ո ւ ն ք Ւ պ ա շտ պ ա ն ո ւ թ ե ա ն ձա էհս ր , թ է ՛ ձա յ պ ո ւ ր ժ ո ւա ղ ի ա ն և թ է ' ձա յ պ ր ո լե տ ա րի ատր ։ կուէկտսի ձայ գպրոցր հերր փակուե լու պատմ ութ հա /'/ #ագ արձութ իւ ն— ները յա յտն ի եհ ։ ք)՝աթ ար ակա*ն ւյեր ^ ի ?/ 1 լո իւ Ներ ի ժամո/հակ ձայ սլուրր1ուա— զի ան 1ւ ձայ պր ոլետար իmտր մ ի կողմ գր ի*հ ? մ ուրացահ իրե‘// ց գ ասակար գ ա— յէ* շաձեր ի խ տր ակար 1 ւու թ իւ*1ւը 1ւ if ի ասի ե կա?/դ ?/եցի It ձայ ժողուէուրգի գ ոյութեոքհ սպառն ացող ւէտանգին գէմ ։ ]ւ(Շ նջ կը էի^ւէր ձետեւանէէը *էերջին թաթ աբակա ն կռիւներին^ երբ ձայ կազմ ակեր սլութ իւն*!/եր ը բացառապէո կախում ու ‘հե7/այ իV/ /քուս . Աոց • Դեմ • կաղմ ակեր ոլու թ իւ^ւ^ւեր է*1։ և. նրա մ էջ ^ուլուած լէւ^ւէի՝!!։ (Ինչի՞ վԱրագրել ույն ւէւաստը? որ Iհուս♦ // ոց ♦ Դեմ • կուսակցու թ եա^ւ անգամները այգ օրերուն ամ բողջութ եամ բ մ ասն ակցեցան կովկաս jt մեր ըն կեր ներ էւ պայրարին^ ։ կովկաս ի 1ւ (ք'ուս աստւս?/ի մ էջ կան աւելի էյան 60-000 տաճկաձայելւ ? սր ոն ց րհ տանէւէյ^էեր ր կը գտնուին թ ր բական դե ձե՛նէքհ մ էջ ; որ ոն էt մ էւեւ հսյ 'հ

293

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ ատեհէ կ ' ա շ խ ա տ ի ն

(հ ո ւս ա ս տ ա ն ի գ ո ր ծ ա ր ա ն ն ե ր ո ւ ն

մ էջ,

ո լա լ է ս

պ ր ո լե տ ա ր -

ներ ։ Էէք° ն չ tj-է ր

կը ս տ ե ղ ծ ո ւէր

ն ա հ ւ նրա *1ւգ ո ր

մա ս ն ա կը ի ն ։ ch ո ւ թ ի ւ ն

Ա յն

տալ

գա տ ր ^ որ դա տ ն

ն ա խ ա ձ ա յր ե ր ո ւ ն

դ ո ւր ս '

ո 'չ

իր էր

ձ ա ր ա զ ա տ ն fl ր ո ւ ն ։

իր

ծ ն ն դ ա վ ա յր

շա ր ժ ո ւմ ի

Ա նսնվէ

պ իտ ի

լ ,ր է ի ն

ձ ա յր ե ն ի յ ը ի ն ^ օ ճ ա ի յն է ր

<Լն ո ր

դ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ ե ան՛)՛) մ է ջ

Հ ն չա կ ե ա ն

լ ր ի ւ tu^h դ ա մ ա լ ո ւ ծ ո ւ մ ը տ ե ս *հ ե լո վ 1ւ ա ռ ա ջ ա բ ե ր ա ծ

Է ն Ք ն (Լձակւսս ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը ՚Հ ) ձի ւէնա կ ա ն մ և ր ժ և լ բե ր ո ւա ծ

^ էկ

իր

(Տես Հ ԵՐԻՏԱՍԱՐԴ ՀԱՅԱՍՏԱՆ» , 1905 ՍԼրպտ* 13, թիլ 17)/

Պ ա տ դ » Ս *ո ղ ո վ ր ա յ դ ը ո ւթ ե ւմ հ

Ա ո ւ ս * Ս " fj • 'ի ե մ * կ ո ւ ս ա կ լ յ ո ւ թ ի ւ ն ը ձ ր ա ձ ա ն ֊

ա տ ե ն ff‘ ո ւ ս ա ս ա ա 7/ գ ա հ ո ւ ո ղ Տ ա ճ կա ձա յ ո ւ թ ի ւ ն ը % ո չ մ է կ օ գ -

պ ի տ ի կ ր ՚հ ա ր

Տա ձկա ձա յ

եթէ

գ ւս ս ա կա ր դ ա յ ի՝!։ ոլա յ ,ըա ր է ն

կ ո ւս ա կ —

փ ա ս տ ե ր ը ? ա յս —

չ ն կա տ և լ ո վ %մ ե ծ ա մ ա ս ն ո ւ յժ հ ա մ բ կ * ո ր ո շ է

ա ռ ա ջ ա ր կ լւ 1ւ կ * ո ր դ հ գ ր է

ձ հ տ ե ւե ա լ ո ւ ղ ի ն • —

«Կովկասի մեջ ւգրոյ ետարական յեդափոխական գործունեութիւն, իսկ Թրքանայաստանի մեջ, պայքարիլ եւ օերւք բերե| քագաքական դեւքոկրասի, նիմնաւորուած մարքսեան սկզբունքներով: {m3 էսն ամնա կ» , է ք 202 — 203)» Այս ւսՈ-թիւ- , hi ան 111 ղւս III Ււ՛ աՅսւշերունյ) մ էջ կ ը գ ր է ♦ — CCՈր ս չ հ ր ի ն էը Ա*ա ր տ ո ւ յի ՝ մ ե զ այժ մ

տ ո ւա ծ

ջ մ ի ա հ ա լ ո չ մ ի կ ո ւ ս ա կ ը ո ւ թ ե ա՝հ ?

fi ա ն ո ւ ո ր ա կ ա ն կ ո ւ ս ա կ զ ո ւ թ ե in'll ծ ր ա դ ի ր ն ր ո յ ն ք ս պ ա ս ելո վ դ մ ի ն չ ե ւ

որ

ի ւո ր ձ ո ւր դ ի ն այ լ

ը *հ դ ո մ հ ե լ ո վ

^ե տ հ ւի լ

այն

է առ

քք»ուս * Ս ո Հք * Դ ե մ .

ա մբողջ ս ւթ ե ա մ բ ?

ifluu լ

Պ ո Էչ ե ւ ի կ ն ե ր ի և. Ա*ե ն շ ե ւ ի կ ն ե ր ի

ի*հ ^բն ո ւ -

մ իջել

ծա գա ծ

տ ա ր ա կ ա ր ծ ո ւ թ ի ւ ն հ ե ր ր ձ ա ր թ ո ւի ն )) ։ Ա ն ջա տ ո ւո ղ Տ ե լ^

ր հ կ ե ր ն // ր ը ս պ ա // ե լ ո վ ՝ ոչ մ իա յ ն չ ի

ա յ լ և. ի ր ե ն էր ի // կ չ մ ի ա ւյ ա ն

ձա յ ո ւ թ ե ա ն ,ր ա ղ ա ,ր ttt կ ա հ ո ւ

որ ե՛ ւ է

ձ ո ս ա ն վ յի

ա՛հ տ ե ս ա կ ա հ

կ ր էլա ն ձ ո ս ա հ բ

ստ ևղ—

ո ւ դ ա գ ր ե ր ա “հ ե ր կ ա ր

ա զա տ ա գրա կա ն/

ատե ն

ա շ ի ւա տ ա ն յը ի

ծա —

ռ ա յհ լէ ։ Ի ր ե ն ց ա շ ի յ ա տ ա*հ էբ ր ե ղ ա ւ մ ի imiյ ն ո ւղ ղ ո ւա ծ

ձ ն չէ ս կ ե ա ն շ ա ր բ ե ր ո ւ ն

ո ւր

‘հ ե ր ց ի ն

կ ո չ ի մ ը ձր ա ա ա ր ա կ ո ւ թ ի ւ*հ ը ?

Հ»դ ա կ ե ա <հ

կ ո ւս ա կ ը ո ւթ են է ն

ի ր և ‘հ ը ձե

ռ ա տ ո ւմ ը պ ա տ ճ ա ռ ա բ ա ն ո ւա ծ է ր ։ Ս*

Պ ՚ս ւ ս գ *

( ի ո ղ ո վ ը ս ա կ ա յն և ր բ ե էբ

ը ն կ ե ր ն և ր ո ւ ձ ե ռ ա ^ է ա լո վ ը ։ զ ո ւթ ե ա ն է} • տ զ գ ա ֆ լա ս րԸ

հ յո ր ա ւ զ է ս

չ յ ո ւ ս ա լ էր ո ւ ե ը ա ւ ա յ գ

ձ ա մ ո զ ո ւա ծ

ա ռ ո ղ ջ գ ս ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ ե ա ն ? շ ա ր ո ւ^ է ա կ ե ր Պ ա տ դ*

(J‘ it ղու է ը ն կ ա տ ի ո ւ ն ե ն ա լո վ դ

Աէէսյ էո վ իր

ևր ե

կ ա ր ե ւո ր

Հ ն չա կ ե ա ն կ ո ւս ա կ —

ճա մբա ն t

կովկա սևա ն ձա յ — թ ա թ ա ր ա կա ն

բ ա զ ի ս ո ւ մ ր , ‘հ ւս ե ւ ձ ա յ ո ւ թ ե ա ն մ է ջ պ ա տ ա ձ ա ծ ե ղ բ ա յր ա ս պ ա ն

^է*ո [էո ^ է բ ա հ ա կւյ ո ւ թ ե ա"/։ մ տ*հ ե լ ‘ի ա շ ‘հ ա կ ր ո ւ թ եա*1ւ ձ ե տ * կ ա ր ե ւ ո ր

դէպ ևղր ա—

կ ա է լո ւթ ե ա *հ և ձ ա մ ա ձա յ*հ ո ւ թ հա *!։ յ ա ն գ ե չ ո ւ ձ ա մ ա ր է էք •

Պ ա տ գ • Ս *ողովլՀ կ 1ը հ տ ր է

և գ ր ո հ ա կ ա V/

1Լ ա ր չ ո ւ թ ի ւ ‘հ

մ ը ձե տ հ ւե ա լ

ը ն կ եր ներ ով • — Ա րա մ է ր ), գ

Ա չ ը գ պ ա շ ե ա ն ? է ք ե ծ ն է ք ո ւր ա տ (ս ր տ ա կ ա ւ ի ն

Վ ա Դա ն U՝ ա մ ի կ ո ն ե ա

Թ ր ի փ ո էի ի

բա նտ ն

ի ս կ Ս տ և էիin'll [J ա սլ ա ձ փ ի ւ լ ե ւ մ հ ը Հ Ն Չ Ա ^ - ի քսմ բ ա -

Էր •

1907 ի ն

է ք ո ւր ա տ կ ը

ձւսս^ւի

է յւ ր ո պ ա

կ ը ձ ե ռ ‘հ ա ր կ է

լա յն

գ ո ր ծ ո ւ-

'հ է ո ւ թ և ա 7/ մ ը ։ ( * ) Վահան Ս ամ '[ւ/քոնէտն (Ս • քԺախթ ա՜ճե ա ն), ււՈալա ն ի %Հնչ_ակեան ԱւՐէլւիկ ա է լ I1լոսն:

jtui րալի շ

Ն ով_կաս>

ձՆՍԱԿԵԱՆ

294 Ատ ր սլա տ ա կ ա ն էւ պ ա տ դ ա մ ա ւ ո ր ‘1։ կ ր

Ա ա և ւէէա ‘հ /// /// ՝Ա

էքղ է ա զ ա ր ե ա ն ?

(ձ ՚ա ւր է ւ զ ւէե ր ա դ ա ռ ն ա լ ո ւէ ա ն ջ ա ա ո ւ հ դ ա ւ կ ո ւ ս ա կ դ ո ւ թ և^ւ է ն ' Ա ,ւ ա • Ա ի լ ի ն կ ի ր հ ա ն ր ;

Վ ռա մ

Փ է* լ ո ս ե ա ն ը ?

ն ի կ ՚ղ " "

էր

Տէր

Հետ

որ

,ր ա շ ե լ ս ւէ

Ց ՚վ 1" ա ն ն է u lrm ‘հ ը ?

{ք ե դ ր ա կ /» ա ն ո ւ ո ր ե էսն ը ? // ր it V/ վյ ջ կ ր դ ա ն // ո դ . ‘J 'lil f • փ ր ա կ դ է ա ն ա ռ ա ջ ա ա ն է Է ? ա նՀետ ա դա ն։ դ ե լ ո ւ Կա յ

Ա մ ե ր Է կ ա յԷ

ւդա ա դ.ա մ ա ւ ո ր '/ ա V// ւէն կ՛ ա՛հ դ ե է էքուէկաս

էնա ս ‘հ ա կ ֊~

թ ա թ ա ր ա կ ա ‘հ ը ն դ Հ ա ր ո ւլքևե ր ո ւ ‘հ ։

ԴԱՇՆԱԿՑՈՒԹՒՏՆԸ ԿՐԿհՆ ՃՐԱՊԱՐԱԿ ԿՈհ ԳՍ.8 Հ ա յ ժ ո ղ ա էո ւր դ ը

էր

ա մ բո զ ջո ւթ ե ա մ բ ^ ո ր ե ւէ

ղ ֊է ւ ա ք է ա գ է ա ո ւ թ Inn'll կ ո ղ մ կ է յ ո սորա դ ո ւ ա ծ

ու

վ )ա յլ ջ ա ռ ա ւ ' ե ւ ր rt սլա կա'հ

ծր ա գ ր ո ւա ծ

բ ա ր b'h ո ր ո գ ո ււՈ ւե ր ը ճ

է ր աւէո ր ծ ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր ։ Ս ա ս ո ւմ ։ Է և. է է կ յթ ո ւ ն ի ա պ ս տ ա մ բ ո ւ թ է ւ 'll ‘հ ե ր ր . Կա յա շ ա ա էս[* *է է

կ ե դ ր ft հ V/և ր ս ւ

վ1 Ը ջ է

տ ո ւէ^է։

՚ո ջ

ահղի

Ա յս մինլ

ա յդ

Է Յ եա մ բ և ա 'հ ո ւր

ջա րդեր

պ ա յ մ ա ն ն ե ր ո ւ ն մ հ ,ջ էր

էր,

ա ջ ա լը ջ ո ւ թ է ւ ն ը

Հ ա լ ա ծ ա “ն րը 7/ ե ր

որ

նա և զա նա զա ն

դ n ր ծ ո ւ 7/ կ ո ւ ԷՅ ե ա 7/ և

‘հ ո ր

‘Լ՛Ա յա .ր ն ն ո ւ թ և ա ն կ* ո ր ո շ է

ւէե ր ջ

ո ւղ ե դ էւծ մ ը

պ ա ֊

ար թ ն ա—

ե V/թ ա ր կ ե լ ո ւ

տ ա լ մ in ս ն ա ԿՒ ա ֊

կ *ո բ դ ե դ ր կ '

ժ ո ղ ո է է ո ւ ր դ ր զ է ^ ւե լա է ' սլա ս։ ր ա ս in ո ւ է լ ? յ ա ր մ ա ր

վ յա ր ո ղ չ ո ւ ֊

ւէա յ ր կ ե ա 7/ էւ ն ^ ր ն դ —

ասլ ս ա ա մ բ ո ւ ԷՅե ա ն ։

Հ 'էւջա կ ե ա <հ III յ ո դ ո ր ծ ե լա կ ե ր սլ է՛հ Հ ա կ ա ռ ա կ մ ե ալհ ե ր ն

ու Հ •

Ա»

գործ է

ուղէւ մ ը կ ը գ ծ ե ն *Լ ե ր ա կ ա զ ֊

րք*աշ ‘հ ա կ դ ո ւէ Յ է ւ *հ ը ։

Վ ե ր ա կ ա զ մ ե ա լ ‘հ ե ր ր y էյ ր ե հ դ ‘հ ո ր եռա նդով

կ ր ս կ ս էւ հ ՝ կ էյ լ էւ 1լ է ո յ

բ ո ւ է Յ էււ'հ կ ա տ ա ր ե լո ւ Կ ա մ ա ր ։

ծրա դէրր չ ր J? ա ‘հ ր

է յր ա դ ո ր ծ ե լո ւ

կա՛հ ն ա Հ ա ն դ ն ե ր ո ւ ք*սկ Հ * Ա»

Հա մա ր

Iք, ս ս ‘հ էլյ կ ր յ ո ւ ս ա յ է ն ո• յ դ

կ ն /ր դ ե դ ր է

ս լկ է ր ա ր յա ջ ո ր դ ր յղ

է ն էր ղ է ն քլյ ր

մ է ւջո դ ո ւէ

ք}ա *սշ1ււսկդուէՅ է ւ ^ ։ ը ա յ ս ւէէրայ

‘հ ո ր

Հրա պ ա րա կ

պ ա րտ ա դրել

ա ե ս ա կ կա է ն շա տ ս լե ր ճ ա է ս օ ս

դ ո յդ ե ր ո ւ և

Ղ ՛ա շն ա կ դ ո ւէ Յ ե ա ն ն ա և . ա ?/ ո ր

կ էր

ա ւե լ է

ա մ ե 'հ ա ւէ ո քը ր

Պ ա հ վ* Օ թ ո մ ա ն է

'Է ւ ս շ ն ա կ դ ո ւ թ է ւ ն ը ա յ դ

օր ե ր ո ւն

կ ր ա մ ե ր էւկա Հա յ

կոր ղե լ

յե զ ա փ ո էս ո ւ թ ե ա'հ ա ն ո ւ ն ա է ։

կ 'ո ւ զ է

և կը կա զմա կեր— կը

էր

Այդ

գ ո ր ծ ը հ CC*է ր օ շ ա կ յ) է 3 *կ ջ շ ռ ը հ ֊ ա ր տ ա յա յտ ո ւ թ է ւ ն ն և ր ո վ

յա յ ֊

պ է տ ,ը կ ր պ ա Հ ո ւ է ր ։

դոյ դը և

ա մբոզջ

մնա ն

ո ւշա դ ր ո ւ թ է լ ն ը կ ե դ ր ո ն ա ֊

Վ ռ ա մ ե ա ն ? ո ր դ լէ ս ա ւո ր

(( Հ ա յ ր ե ն էւ ։ը )) ԷՅ հ ր ԷՅէյն ։

կր

Jit ա ն ա ս ո ր էւ Ա ր շ ա ւ ա ն դ չ ը ։

դ ա ղ ո ւ ԷՅ էւն ւէր ա յ ? ո ւ ր կ կ կ ր 'հ ա ր պ ա ր ա ր տ

Ա մե ր է կա կ ը դ ս /հ ո ւ կ ր էս մ բ ա դ է ր ը

կր ?

ա ե ռ ո ր 'հ ե ր ո ւ մ է յջ ո դ ո ւ է ա ւ ե լ է

շա տ գ ա զ ա ն է

դ ո ւդ ա ծ

դ ո ւ ԷՅ ե ա հ և

եկա ծ

ժ ո ղ ո վ ր դ ա կա*!։ ո ւ թ է մ հ

դ ո ւ դա դ ր ա կ ա ն դ ո ր ծ ո մ հ կ ո ւԷՅ ե ա'հ ն մ ո յ շ ն ե ր

կա զմա կերպ ա ծ

Հ ա յկ ա —

վւ m V/' էւր ա կ ա ն ա ր դ էււ ‘հ ։ը մ ը ձեււդյ բ ե ր ե լ ։

դ ա լ է դ վ ե ր տ ա ռ ո ւ թ է ւ ն ն հ ր ո վ ? Հ ւա է ա ղ ա ն դ ո ւ ա ծ մ ը ^ որ

ւ ր ո սլ ա յ էւ ‘հ

Հա մա ր

ա ե ռ ո ր րհ ե ր ։

էսօ ս ե դ ն ե լ տ ա լ

տ ա ր ա բ ե լլբ ա ն

մ ա ս Կ ւա կ է դ ո յ ը ե ր ո ւ գ ո ր ծ ե լ ա կ ե ր պ ը

դ ոյ դեր

‘հ ո ր

և ա ս լս տ ա մ ֊

բ ա ր lt‘h ս ր ո դ ո ւՏ /հ ե ր ր ։

Վ ա լ հ ա կ դ ո ւէ Յ է մ հ ր ? ո ր

զ դ ա յա դ ո ւ ն դ հ լ ո յ թ ն ե ր ուէ ձ ե ռ քը բ ե ր ե լ ։

դ ծ ո ւա ծ

Հա մա ր ?

կ ա զ մ ա կ ե ր ւզե լ ո ւ

ս ա է ւ յլե լ ճ ո ւ շ ո ւ մ բ ա ՚հ ե դ հ ե լ ո ւ // ո ւ լ ԷՅ ա ե էյ ւէր ա յ ^ է ր ա դ ո ր ծ ե լ ո ւ

‘հ ա ր է ր

դ է ւզ ^ ը ե ր ը

կա զմա կերպ եր։

Հ * Դ ա կ ե ա*!է կ ո ւ ս ա կ դ tէւ թ է ւ*}։ ը

կ* ո ւ ՞ն ե ն ա յ

ո ւ*1ւ ե դ ա ծ դ ո ր ծ ո ւ ն կ ո ւ թ է մ հ ը և

ւզ ր ս տ ա մ բ ա կ ս /ե

էնջպ էս

Հ ր ո ս ա կա յ f i‘h կ ռ է ւ ^ ւ ե ր ը ս ւզ/ո ս ո ւ ա ծ

Ս ո ւ լ թ ա ն Հ ա մ է տ ? ը հ դ Հ ա կ ա ռ ա կ 'հ ? ա յ դ

տ ր ր ո ւ ա կ բ ռ ‘հ և լ ուէ' ‘հ ո ր ա ն ա ր

մ ր ւ ո ո ւ թ է ւ 'հ ը և

ո ւհ ե դ ա ծ

գործ էջն

սլ ա ա ա ռ ն ե ր

կր

կ ո ւս ա կ ֊

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

295

Վ ա շ ն ա կ ր լո ւ թ է ւ ն ը ? յ ա ն ձ է ն ‘հւդա տ ա կ է

էր ա գոր ծմա ն

It'll պ ո ռ ո տ ա խ օ ս ՚հ ե ր ո վ

Հա մա ր ։

Վ ռա մեա նէ ^ ճէշդ (է Հ ա յր ե ն ի ք ^ ի

ա ր տ ա յա յ տ ո ւ թ էւ^ւ^ւե ր

ա յդ

մա րդը

գտ ա ծ

շ ր Հ ,.,ն ի

թ ի ւհ ր ը

ջ ա ւէ ա ղ ա ն ւյ ս ւա ծ

1ւ ֆ ւ ս ն ջ ո ւ ն է ա կ ա ն ղ ե կ ս յղ ն ե ր ո ւ է ? // ր ո ն ,ր բ ո լ ո ր ն

մա կա ն

օ դ 'հ ո ւ թ ե ա ն և

(Լան ս ա լ մ ա ն կա ր է ,րհ ե ր ը

էր

ա յդ լե ց ո ւն

'հ կ ա ր ա դ ր ո ւ թ է ւ֊ հ ֊

ա լ կը յա ն գ է է ն

դ ա ր մ ա ‘հ և լ ո ւ

դ ր ա ֊

ա 7/ ՜»ր ա ժ ե շ ա ո ւ ֊

թ Inn'll • • • » / Ա ր կ ա ծ ա է յ 'll դ ր ո ւ թ ե ա ն դ լ ո ւ խ 1 ""Լ

գործող

'հ մ ո յշ հ և բ

տ ա կ ա ւ է 'հ ա մ է ւ ւ հ ե ր

ա ռ ա ջ ՝ ա ր թ ն էլն ե լ ո վ

Վ ա շ ն ա կրլու թ ե ա ն վ ա ր ա ծ մա կա ն

Հոն'

յո դ ո ւ ա ծ հ ե ֊

կր

Հ ն չ ե ր հ է է 'll))

ո ւյս

շո ր թ ա ն ^ը է կր ծ ա ռ ա յէ ր ։

'll ա ս է ր

թ ո ւ ր վ է կա ռա ւէա ր ո ւ թ է ւ հ ը • • .♦ ։

էը ա ղ ա էը ա կ ա ն ո ւ թ է ւ ն ր

Ա մ ե ր էկ ա Հ ա յ պ ա ն դ ո ւխ տ

ա շ խ ա տ ա ւ ո ր ո ւ թ էւ*հ ր զ ո 4 / լ ՛ ե ր թ ա ր

դ ա շ'!* ա կ ղ ա կա 'ն

տար ախ օս ու թ հ ահ ? դա շնա կցա կա ն թ ե ր թ ե ր ո ւ ղ ո ւ թ է ւ'ն'ն ե բ ը կ ո ւ ւա ծ

կա ն

և ւ ե ն ծ ո ւ ՝հ կ ա ր ՝հե ր ո ւէ ^ ո ր ո ՚ե ,ր (Լյե ղ ա փ ո խ ո ւ թ ե ա ն ւէ ող ր

տ ա ր Հ ա յա ս տ ա ն է

պ ա րղա պ էս դո ր ծ է չն ե ր ու

դ ր ո ւ թ է ւ'ն 'ն հ ր ո ւ ն

ա զ ա տ ս ւթ ե ա հ

դրա ֊

1ւ մ է ա մ է տ Հ ա յ ր հ ֊ և

էր

ճա ր֊

խ ն ա յո ֊

ա 'հ ո ւ'հ ո վ Հ ր ա ւղ ա ր ա կ

նե տ ֊

ղ ա ն ա զ ա ն Հ ա 'll դ ա 'հա կ ո ւ թ է ւ ն ն ե ր ո ւ հ ։ Վ ա շ ն ակ բ ո ւ թ հ ա ն

և ա 7/ ն և ր ր (( էքր է ւո ա ս ա ր դ կա ղ մ ե ա լ հ ե ր ր ' ((Տ ա յ ն Ն ո յն ’ll ա ւ ո ր

ա յ ս ,ը ա ղ ա ,ր ա կ ա ն ո ւ թ հ ա հ դ է մ

կ ր պ ա յվ լ ա ր է է ն Հ ն չ ա կ ֊

Հ ա յ ա ս տ ա'ն')') ո ւէ 1ւ կ ս ւ ո ա կ ւյ ո ւ թ ե ւս'հ բ ե մ ո ւ է ?

է սկ Վ ե ր ա ֊

Հու յ ր ե ն ե ա ղ ՚^ ո վ է

ս լա յքր ա ր ր

կ ը շա ր ս ւ 'հ ա կ ո ւ է ր

կ ր ,ր ո վ Հ ր ա պ ա ր ա կ

ն ե տ ս ւա ծ է ր

նա և

մ ի ս ս դ ա դ ո ւ էժ'հե ր ո ւ մ է ջ ։ Ա ա ս ֊

Ա ր ւԷ Է ա ր

Ա րփ էա րհա ն'

Հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւ ս ղ Վ ե ր ա կա ղ մ ե ա լ հ ե ր ո ւ օ ր դ ա ն ' (( Ն 11ր Վ ա շ'հ ա կ ղ ո ւ թ է ւ ՝!!ր շ ն հ ր և դ Ա ր փ էւա րեա ն Ի և *»/ւււէ ո ր ձ է ե 'հ թ ա ր կ ե ց Պո լ ս ո յ մ է ջ , /-//,/.<

էոնտ ոնէէ

մ էջ

կեա ն^բ^է մ է ջ ։ 1 8 9 5 Գ ե կա • 2 ! Է ն զ ա յ ն մ ա ֊

m clt յ ա ջ ո ղ ։

Հ '" Հ ա կեա 'հ ^ fj ‘ ա շ ն ա կ դ ա կա ն էւ Վ ե ր ա կ ա ղ մ և ա լ կ ո ւ ս ա էլ ղ ո ւ թ է ւ ն ն ե ր ո ւ մ ի ֊ ջ ե ւ ծ ա յր

տ ս ւ ա ծ սլ ա յ ,ր ա ր ր

կ է ր ,լյ ե ր ր ա լ ա ւ ե լ է

դժբա խ տ ա բա ր

կ ր բ ո ր բ ո ,ր է է * հ

Հհտ ղ Հետ է

ե- կ ը տ ա ր ա ծ ո ւ է է ն

ա ւե լ է

կը

խ որ ա ն ար ?

թ է ' Հ ա յա ս տ ա ն է

գ ա ֊

ւ ա ռ ն ե ր ու*/! 1ւ թ է ՛ ա ր տա ս ա Հ մ ա ն ի մ է ջ , Վ ա շ 'հ ա կ ր ո ւ թ է ւ *հ ը մ ա ս ն ա ւ ո ր •t է ՚ր , ա ս ո ր ՝ I it'll mu'll է մ է ջ մէջ

ա ա ե լո ւթ հ ա մ ր

լ ե լ յո ւ ա ծ է ր

դ ա շ էհ ա կ բ ա կ ա է1ւ գ ս ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ է ւ*հ ը ա մ ե 7/ ա ր ո ւ ո 'հ կ ե ր պ ո վ

Հա մա ր։

Վ ա շ ն ա կ լլո ւթ է ւ ն ը տ ե ս ն ե լո վ

դ ա կա'Ա ո ւ թ է ւ ն ր և ր Օշակ')') է

մէկ

ա նոր մղա ծ

բ ա ւ լա ռ է կ

թ ր ,րա կա 'հ լ ր տ ե ս • • • ' ) ) ։

Ա,ր ՚է է ու ր ե ա հ է

"»ր ա ա ա ր ա կ ա (V Ա ե բ ա կա ղ մ ե ա լ օ ր դ ա հ (( (յ ս ր

Ա ր փ է ա ր Inn'll է

պ ա յ^ բ ա ր է ն

թ է *- ո վ

ղ ա յն

CCՎ ր օ շ ա կ ՚ֆ է

Հետ զՀետ է ա ճող

զ օր ա ւո ր

ժողովրր֊

Հ ա կ ա զ դ ե բ ո ւ թ է ւ ն ը ? ((Վ ր ֊

էլ ա մ բ ա ս տ ա 'հ է ր

ա յո

կ ե ա ն քը )) է

'ը ն ն ա դ ա տ ե լ ո ւ ն

ո ր ւղ էս

((դ ա ւ ա ճ ա ն

ա մ բ ա ս տ in'll ո / ֊ թ է ւ՝!! ր 1լ է ւ ր ա ւյ 'հ է

ՕլՀ ո1յրենէհյրտ) ? ա ւ ե լրյ'հ1է լ ո վ թ է ' (Լառ ա յ դ

ձեռ^ը բ և ր ո ւ ա ծ

It'll կ ա բ ե ւ ո ր

1ւ

նա եւ

փ ա ստ ա ֊

թ ո ւ ղ թ ե ր')') ։ Վ ա շհու կ ղ ա կ ա ն — քԼ ե ր ա կա ղ մ ե ա լ ս լ ա յքը ա ր ը տ ա ր ա ր ս ւ թ ե ա ն լլ Հ ևտ եւա ^ւ վ » ո վ ։ կա յ ն

Վ ա շ ն ա կ լլո ւթ է ւ ն ը խ ո յս

թ ո ւղ թ երբ

1Լ ե ր ա կա ղ մ ե ա լ ն ե ր ը կու տայ

'll ե ր կ ա յա րլն ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր ։

սլ ո ւ է 'll ^ //ր it 'll ը ը ն թ ա րյ •ր Ւ ն ա ղ մ ո ւ կ րա ր ու

'հոր թ ա փ

ա նկէ?

կ 1ա ռ 'հ է

ո ւյս

յա յ ֊

դա տ ա րա ն կը դ էմ ե ն ^

ժ ա մ ա 'հ ա կ

սա ֊

սւ ղևլ սվ ' փ ա ստ ա ֊

Հ ր ա սլ ա ր ա կ ա յ է 'll ժ ո ղ ո վ հ ե ր կ ը կ ա զ մ ա կ ե ր ֊ ա ղա ղա կով ե ր կ ո ւ

կո ւ ս ա կ ր ո ւ թ էւ^ւ^է ե ր ը

է ֊

ե տ կ ը վ է ճ է ն ո ւ կ ը սլ ա յ tp ա ր է 'հ հ ((Տ ա յն

ն է մէջ

Հ ա յր ե ն ե ա ց ֆ է մ է ջ

կ . ‘ft է լ լ է ր ե in'll ? Վ ռ ա մ ե ա ն է

վ ա ր ա ծ կ ե m 'llէլյ ր դ յն ն ա դ ա տ ե լ է

յե տ ս յ? կր

Պոլ ս ո յ և

յա յ տ ա ր ա ր է ր

թ է'

է ջ մ ի ա ծ ֊. (( է ն ,Ա ?

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

296 Վ ռա մե ա նն դէմ

է որ y Պ ո լս ո յ է ր

Հ ա ն ո ւ ա ծ in յ դ

գ ա մ Վ ^ռ ա մ ե ա ն ը գ ա ա ձ հ բ բ ա կ ա լո ւէ և

վ>տ*հ է մ ր ը ն կ ե ր ն ե ր ա է ? շ ի ն ա ծ

փ ա ս տ ա թ ս ւ ղ թ ե բ ը՚Հ) ։

կ ը բ ա ն ա յ Վ ^ ե բ ա կ ա զ մ ե ա լ թ հ ր թ [i'll

յե տ ո յ

2 0 0 0 տ ո լա բ ի

Ա րփ էա բհա ^ւ է

կ^ատը ն ո ր է ր հ կը կ ն ճ ռ ո տ ի ։ դէմ։

Այս ան—

" Ո է լ լէ ր ե ա ն կ ը

ե ր ա չ էւ ա ւ ո բ ո ւ թ ե ա մ բ ա ղ ա տ 1 լ ա բ ձ ա կ ո ւ է ։

Ա ո - ա ջ ն ո ր գ (J ա ր ա ճ հ ա ն է ք ւղ էս կ ո պ ո ս կ* ո ւ ղ է

պ ա տ ո ւ ո յ ատհա'1է մ բ կ ա զ մ ե լ և- ' Լ Է ֊

ճը կ ա ր դ ա դ ր ե լ*

կ* ո ւ զ է

,Լ ռ ա մ ե ա ն

կը մ ե ր ժ է

պ ա տ ժել էր զրպ ա րտ հ ն ե ր ը . . . , Ս ա կ ա յն ' օ ր ե ր և. ա մ է ս ^ ւ ե ր Վ ր ւա մ և ա ն ի

կ* ա ն ց ն ի ն

ա մ ե բ է կ ե ւս ն

տ յգ

գա տ ա ր ա ն ո ւէ

դա տ ը ջ է

Հե տ ա պ ն դ ո ւ է բ

կողմէ,

Վ-եՐԱԿԱՋՄԵԱԼՆեՐՈՒ ՊԱՌԱԿՏՈՒՄԸ Վ^եր ա կ ա ղ մ ե ա լ հ ե ր ո ւ ' կ է լ ի կ է ա ն ա զ ա տ ա գ ր ե լ ո ւ է յ ո ս տ ո ւ մ բ և. Հ ե ռ ա ն կ ա ր ր կրցա ծ

էր

ո ւն ե ւո ր

դա սա կա րգի

Հա մ ա կ ր ո ւթ է ւ հ ը

Հ ա մ ա կ ր ո ւ թ է ւ *հ ը դ ա ղ ա ւէա ր ա կ ա ն է րհ ա ւ ե լ ի Հ տ յ դ ր ա մ ա տ է ր ը ? ա ււե ւտ բ ա կ ա ն և

լա յն

չո ւկ ա ն ևբ

/* ր ա յ դ Կ Է ւ Ւ կ Է ՚Կ

ստ եղծել էր

է բ ե ?/ ց ւէր ա յ

Տ ր ա ւ է ր ե լ ։ Ա յդ

ա հ ա և ս ա կ ա ‘հ

ւղա տ ճ ա ռ^ւհ բ ։

ո ւն էր

բ կ ը յ ո ւ ս ա ր կէ լ է կ է ս J ա ն կ ա է յ ո ւ թ ե ա մ բ

ա ռ ե ւտ ր ա կ ա ն

ցանցբ

ը^է դ ա բ ձա կ ե լ ո ւ

ա կ ն կ ա լ ո ւ Է) է ւ ն ն ե բ ո ւ ն Հ ա մ ա ր ? ն ւ ղ ա ս տ ա ւ ո ր

ա շ էւա ր Հ ա դ ր ա կ ա ն դ է ր յ յ բ ? ո ր ծ ո ւ է է մ է ջ ո ց ա է

ա շ էւա ր Հ ա մ ա ս ե ր ո ւ Հետ դ է ւ ր է ^ ! Հ ա ղ ս բ դ ա կ ց ո ւ թ է ւ ն ւո բ ա կ ա ն ւա ծ

ա ե ս ա կ է տ ո ւ է ? Հ ա յը

ւղ է ա է

օգ*ն ո ւ թ Էւհէ ր ա բ ա դ օ բ է ն

կա րողա նա ր

ս ա ա ‘հ ա լ ։

Հ ե ր ա կա ղ մ ե ա լ հ ե ր ը կ ր ց ա ծ է ի ն

Ա յս

նոր

Հա մա ր։

կ ո -ո ւա ն ն /.էր

էէն

է }ւ ր ա ղ ա յի և. Հ և ռ ա ւ ո ր

կ ը սլա 4է ր

յե տ ո յ '

օտ ա ր ե ր կ է ր ն ե է ր է

տ ր ա մ ա դ ր ո ւ թ է ւ *ն ն ե ր է ն

բ ա ւա կ ա *հ մ ե ծ գ ո ւ մ ա ր ն ե ր

զ ի ն ֊

պա Հա նջը֊ օդ տ ո ւե —

ձ և ո ֊վ »

բերել

Հ ա յ Հա բ ո ւ ս տ ն և ր է՝!։ ։ ք* ա յ ց ա յ ս ^

? յա ն կա բ ծ

կ ո ւա ծ է

ծա ^հ օթ

ր ա կ ա զ մ ե ա լէ մ ը Ա յս որ

էր

բ ա ր ե կ ա մ ա կ ա ն է յ ա բ ա բ ե բ ո ւ թ է ւ հ ն ե բ ո ւ ա մ է ն է ‘հ զ ե յղ ո ւ ն շ ր j? ա — Հ ե ո - ա գ Է ր ն և ր կ ը Հ ա ղ ո ր դ ե *!։^ մ ե ծ ա Հ ա ր ո ւ ս in Ա բ է կ

ս ւղա՝ն ո ւ թ է ւ ^ ! ը Հա յ

կ * ա ր դ ա ր ա ց ն ե *հ կ ա տ ա ր ո ւ ա ծ

էր ա կ ա ն ո ւթ ե ա ն մ է ջ

ծ ո ւէժ էւն ^ ւե ր ո ւ^ ւ կ ը մ է ա ն ա յ և

մ ա ս ն ա ւո ր

կ *ա ռ ն ե ն

ս ո ւր բ ն ո յթ

Ա յդ

Ա ր ղ ո ւե ա ն

դ ո ր ծ է ր » ' Ա մերիկա

կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե ա ն

և֊

որովՀետ և

ո ւր ի շ

տ ա րա կա ր֊

Ա յս

ձ ե ռ յ* ձ գ ե լ

ա ն ո ւա ն

տ ա կ ' Հս կ ա յ

'Լ ե ւ ո ն դ

որ

էբրեւ

թէ

կ ո ւս ա կ ց ո ւ թհա ^ւ

C[Հ է յ թ ո ւ ն է

Հ ա շ ւ ո յն

Վ ր դ • Ա*ա ր դ ո ւ կ է ս ե ա ն ^ ո ր

գո ւմ ա ր ն ե ր

Վ^եր ա կ ա զ մ ե ա լ հ It բ ո ւ

ծ ա յր

Ա մ ե ր ի կ ա յՒ մ է 1 , որ յ է շ ե ա լ կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն

մ ս էւա ծ

էր

լ ե ռ ‘հ ե ր ը կ ը

երկա ր

կ ո ւս ա կ ց ո ւ թ եա ^! դա նձա պ ա ՀԷ պ ա շտ օ ն ը ա յդ

ղա ծ էր

ո բ ո ւէ

տ ար ա կա ր ծ ո ւ թ է ւ ն ն ե ր ը

օ ր ե ր ո ւ ն Հո ն ո ւ ր ի շ է ս ն դ է ր մ ը հ ա լ ծ ա գ ա ե է ր ։

(Վ ւ ս Հ է ) ?

կ* ա*!։ ց ն է

<րւս J լ ը •,

ս սլ ա ն ո ւ թ ե ա 'll ս լա բ ա դ ա ն ?

վշա յվ չա յ ո ւ մ է գ ո ր ծ ը ։

ո ղ հ ա ս է ւ ն ը կ ը ‘հ կ ա տ ո ւ է ր ։

ա ղ մ ո ւ կ կ ը Հա H ,

ն ե ր ս ն ա լ ։ Հ ո ն ' ո մ ա հ վ)

կ ը դ ա տ ա սլ աւր տ ե ն ա յ դ

նա և. ա յս

կ ո ւ տ ա յ պ ա ռ ա կ տ ո ւմ է

ւէ ա ր ո ւթ ե ա ն

՚Լ ե<֊~

ս սլ ա ն ո ւ թ է ւ ն ը ? ը ս ե լ ա է թ է ' (Լ յա ն ո ւ ն Ա ո ւ ր բ կ*ո բ ֊

ծ է ?/ կ ա տ ա ր ո ւ ա ծ է՛» • * • է Ո ւ ր ի շ ն ե ր

ր ա ր ո ւի •

հնթա ր֊

4ո ն դ ա ց ա ծ

շա տ մ ե ծ

նա և. կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն

դ ր ա մ ա կ ա hi Է յ^ ւ դ ր ո յ Տ ա մ ա ր ե ղ ա ծ է ր • • • ։

դա ր մ ան ու է • • • ։

տ եռոր է

Ա մհր ի կ ռ յէ ն

կողմ է ։

ա ն դ ր ա դ ա ր ձ ը կ' ո ւն ե ն ա յ

Ա լէ յյլ ս ա ն

թ է ' Պ ո լս ո յ մ է ջ

ք ]ւն ճ ե ա ն ,

Վ ա Հէէ

Կո ւ ս ա կ ց ո ւ թ և ա ն

ւստ ևր հ կը

օ ր ե բ ո ւ <հ

դ ա ր մ ա ն ո ւմ է ս ն տ ո ւկ է ն ։

‘էյ ա Հ ա ն դ ա .//'՛" Վ ա ր չ ո ւ թ է մ հ ը լ ո ւ ծ ո ւ ա ծ կ ը

կ ը կ ո ր ս ն ց ն ե^!

էր ե ^ էց Հա ւ ա տ ^ ն

ն կ ա տ մ ա մ բ ։ 1 9 0 6 ^ ^ # է հ է ^ _ պ ո ւր կ է մ է ^

ո ւ ւԼ ստ ա Հու թ ՝՛է ւ ն ը

դ ո ւմ ա ր ո ւա ծ

յա ջ ո —

յա յ տ ա ֊ ւղ ե կ ա ֊

Վ երա կա զ մ հ ա ր ֊

«1ԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

297

նևրու Պատգամաւորական (էողովը անկար ող կ*Ը[էայ ա ռնել։ Հոն կուսակցութ իւն ը կը բաժն ու ի հ ր կ ո ւք ի ։

պառակտման

առաջին

Ա ՐՓԻԱ Ր Ա ՐՓԻԱՐԵԱ ՆԻ ՍՊԱՆՈՒԹ ԻՒՆԸ Վ ե ր ա կ ա զ մ հա է հ ե ր ո ւ ա յ ս բ ո ւ թ հ ա ?/ մ է ջ մա րգիկ

նոր

պ ա ռ ա կ տ ո ւմ ի Հ ե տ ե ւա ն ք ո վ

տ ե ս ա կ մ ը UlG |lC jllUlGllL թ |ււն կ ը ս տ և ղ ծ ո ւ ի ։

կ ը ս կ ս ի ?/ ա Հա բ ե կ*Լա կ ա ն ս պ ա ռ ն ա լ ի ք ն ե բ ո վ

մ ե ծ ա Հ ա ր ո ւ ս տ ն և ր է ն ' (Լ յե ղ ա փ ո խ ո ւ թ ե ա ն և ն ո վ ։ Ա յգ տ ե ռ ո ր ն ե ր է ն մ է կ

Ն Ւ

Եոր ք ի ժ է ջ ^

որոմս

կ ո ւս ա կ —

գրա մ

պ ա հա նջել

ա զ ա տ ա գ ր ա կ ա ն ։ պ ա յ ք ա ր ի ))

զ գ ա յա ց ո ւ ն ց ը ? տ եղի կ ' ո ւն ե ն ա յ

զ ո Հ կ* ե ր թ ա յ

այգ

Ա նպ ա տ ա սխ ա նա տ ու

գորգի

1907

վա ճա ռա կա ն

Ա ո ւ լի ս 2 2 ի ն

Ա ովՀա ննէս

շ ա ն ճ հ ա ն ? Վ ե ր ա կ ա զ մ ե ա լ Պ ե տ ր ո ս ք Ա ա չ/ս տ ո ւր ե ա ն ա հւուհւով մ է կ ո ւ մ ը ա յն

ւզւս տ ճ ա ռ ա բ ա ն ո ւ թ հ ա մ բ թ է ' ճ ք Ւ ա ւշ ա ն ճ ե ա ն

ո ւզ ո ւա ծ

մը

ա նիմա ստ

և. գ ա տ ա պ ւ ս ր տ և լի ս պ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ը

կ* ո ւ ն ե ն ա յ

ա մևրիկեա ն

Հ ա ն ր ա յի ն

Հ ա ն ջ է Հետապահ գ ե լ բ ո լ ո ր Ա յո

գ է պ ,բ ը

այս

ա ն կ ա ր ե լի

գ ա ր ձ հ է ե լո վ զ ի ր ա ր

ք Ւ ա ւշա ն ճ և ա ն ի

ա ն գ ա մ Գ ա ՀիրԷ ի մ է ջ ։

Ա ր ւի ի ա ր Ա րգէն

խ ա պ էս

կը

պա —

ոմա նք

կը գա տ ա պ ա րտ են ? ո մ ա ն ք ա լ ե ր թ ա լո վ

կը

լ ա յն ն ա յ*

Հա սկնա լը ։

չգ տ ա ծ ' նո ր

ս պ ա ն ո ւթ ի ւն մ ը

Մ ի ն չ ա ռ ւս ջ ի ն ը զ ո Հ

Հ ա յո ւ թ ե ն է ն

կը

խ լէ ր

իր

տ եղի

տ ա հ ։է ր

Հ ա ն ր ա յի ն ։

յո ւ

կ *ո ւ ն ե ն ա յ^

ա յս

ւղ ա ր ղ

տ ա ղ ա ն գ ա ւո ր

ա ռ և ւտ ր ա կ ա հ ։ գրա գէտ նևրէն

Ա րփ իա րևա նը։ իոկ

ա նգա մ

Հ ա ր ո ւա ծ ը ?

ա նգրա -

Ա մերիկհա ն

աբ ար ք ը և

ս ։զա հ։ ո ւ թ ե ա ն Հ հ տ և ւ ա հ է ք ո վ ա ռ ա ջ ե կ ա ծ

տ է ս կ ա ւի ն վ ե ր ջ

մ ը յ ա յս հ բ կ ր ո ր գ ը

ծա նր

վ ր ա յ։

պւս տ ա ս իւ ա ն ա տ ո ւ ն ե ր ը ։

վ հ ր ա կ ա զ մ և ա լն հ ր է ն

կ* ա ր գ ա ր ա ց ն ե ն % ո ր ո վ ' տ ա ր ա կ ա ր ծ ո ւ թ ևա հ։ ա հ է կ ի ւն ը

մին՝

ս պ ա ռ ն ա լի ց ո վ

շա տ

կա րծիքին

մ ա մ ո ւ լը խ ս տ ի ւ կը գա տ ա պ ա րտ է վա յր ե ն աբա ր ո յ

ղ ո ւմ ը

էր

ք Ւ ա ւ֊ կ -ղ մ է,

գ ր ա մ ը վ ճ ա ր ե լ • • •% ։

Ա յո գա րձ

մերժա ծ

Հա յ

ա ն ո ւ

որ

Հ ա մ ա զ գ ա յի ն

մը

Պ ո լս ո յ մ է ջ

Հ ա մ բ ա լի կրա ծ

էր

սա կա յԱ ։ մ ա Հ ա ց ո ւ չ է ր

տ ի ր ա ց ա ծ ա յս մ ե ծ * }* ա շ ն ա կ ց ո ւ թ ե ա ն

եղա ծ։

Հա կա ռա կ

գ ր ա գէտ ը

տ եռորի

աա որ ?

նա —

ա ռա ջին

Ա րփ իա րհա ն

կը շ ա ր ո ւ ն ա կ է ր ի ր մ շ ա կ ա ծ մ ե ծ ա ր ժ է ք գ ր ա կա հ։ ո ւ թ ե ա ն Հ ա մ ը ն թ ա ց ' Հ ր ա պ ա րա կա խ օսու թ հ ա մ բ' բ ո ւռ ն 1 9 0 1 4՜ ^ ս կ ս ե ա լ մը

կ ը լքևա յ Վ _հն ետ ի կ^

կ *ա ւ զ ր ի ։ գ է ս ՜))ր

Հա կա ռա կ

պ ա յք ա ր

մ ղ հ լ Գ աշն ա կց ո ւ թ ե ա ն

ո ւր

տ հ ։տ հ ս ա կ ա ն

ա տ ո ր ? ա ն 1Լ ե ն ե տ ի կ ի

որ կը գա գ ր ի ե ր կ ր ո ր գ

ա մենա ծա նր մէջ

մէջ

[ո մ ր ա գ ր ո ւ թ ի ւ հ ւ ը ։

պ ա յ մ ա ն*/։ հ ր ո ւ

մա Հա փ որձի մ ը պ ա տ ճա ռով։

Ա ր փ ի ա ր և ա հ ։ ս տ /ս ն ձ ն ա ծ

Ան կը սկսի

Հ ե ռ ա ն ա լո ւ թ

կը Հրա տ ա րա կէ

զ ի ն 4* կ ը Հ ր ա ւ ի ր ե ն Ե գ ի պ տ ո ս ^ ո ւ ր կ* ա ն ց ն է ա ն ' ե ր ե ք Եգիպ տ ոսի

դէմ ։

Ա ր փ ի ա ր ե ա ն Հ հ ը ա կա զ մ ե ա լ ն ե ր է ն

բո ւռ ն

պ ա յք ա ր

էր

ք1ր

բ ա ր և կ ա i f It ե ր ը

մ ղ ե լ Վ ե ր ա կա զմեա լն ե ր ո ւ Ա ր-

թ ե ւ ի*!։ գ է մ ? ո ր ս պ ա ռ ն ա լ ի ք հ ։ հ ր ո ւէ գ ր ա մ կ ը պ ա Հ ա ն ջ է ր

Հ ա ր ո ւս տ

Հ ա յե ր է ն ։

յո ռ ի

գ ո ր ծ ե լա կ ե ր պ ը

1ւ կ ը թ ե լ ա գ ր է ր

չ տ ա լ ս պ ա ռ ն ա լ ի ,ը ն ե ր ո ւ ն

և. չ ի

շ ո ր թ հ ։ե ր ը ? ո ր ո ն Ք Կ ը գ ո ր ծ է ի ն

լև զ ո ւա է մ ը Հա յ

տ ա րիներ։

CCԼ ո ւ ս ա բ ե ր դ ի

զ ո ւա կ ա ն

Ա ր ւի ի ա ր ե ա ն խ ի ս տ

մէջ

« Հա յ Հա ն—

փ ո թ ո ր կ ա լի ց

« .Շ ի ր ա կ » ի

աաե'հ

կը

Հ ա ր ո ւ ս տ ն ե ր ո ւ հ ։'

ք ա ջ ա լե ր ե լ ա ր գ ի ա կ ա ն

Ե գիպ տ ոսի

գա տ ա պ ա րտ էր և

CCՍ ո ւ ՜ր բ (ի ո ր ծի 'ք ) ա ն ո ւ ա ն

///յ գ

կա ր և ւ ո ր ո ւ թ ի ւ ն

նորա տ իպ

գրա մա-

տ ա կ։

Արփիարեան իր գ է մ ունէր Լեւոն Լար են ց ը ? որ Աւնճեան ի սպահ։ ութ են էն ետք Եգիւզտոս ահ։ ցած' կր խ մբա գրէր Վերակազմ եա լներ ու օրգա ն* « Աղ աս։ Աևմֆը։ Այո ս[աձ՝Ը,սԸ Ը կը ՛զանկ Արփիարեան ի սպանութեամ բ ։

^ՆՋԱԿԵԱՆ

298

ՄեԾՆ Ա յս պ է ս ? 4//Vյ ոչ

մէկ

ՄՈՒՐԱՏ

ՃՐԱՊԱՐԱԿ

կ ե ա ն ք ը մ ա տ ն ո ւա ծ

լո ւծ ո ւմ տ ալ

էր

կա տ ա րեա լ տ ա գնա պ ի մ ը ?

կ ա ր ե լի կ ը ն կ ա տ ո ւ է ր ։

և ա 'հ ի ^ ք ^ ա ւ շ ա ն ճ ե ա ն ի ? / / • Լ Լ ր փ ի ա ր ե ա ն ի

Կ’ՒՋՆԷ ո ր ո ւն

Դ ա ր և գ ի ն Զ ի թ ճ ե ա ^ ւի ^ Ա» ( ] ւ ն ճ -

ս պ ա 'հ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը զ ա յ ր ո յ թ ա Լ ^ փ ա ֊

խ ո ւԼ ? ա ր գ ա Հ ա տ ա'հ ք ո ւէ և. զ զ ո ւ ա ն ք ո ւ է լ ե ց ո ւ ց ա ծ էի*1ւ Հ ա յ ե ր ո ւ Հ ո գ ի ն ե ր ո ր ո'հ ց կ }ա ւ ե լ ն ա ր իր

ն ա հ ւ Դ ա շնա կցա կա ն ծ ա ն օթ

գործիչ

Վ ա ր գ ո յի

իսկ կ ո ւս ա կ ց ո ւթ եա ն կ ս ղ մ է , ո ր պ էս

ներքին

պ ա յք ա ր ի մ ը ա ր գ ի ւ ն ք » * » ։

Վ ^ա րգօն

ս պ ա ն ո ւթ ի ւն ը

ի լ ի ս լէ ի մ է ջ

*»ր ատ ա ր ա կ ո ւ ո ղ

գ ա շ ն ա կ ց ա կ ա ն JjU ir J llL lf թ ե ր թ ի խ մ բ ա գ ի ր ն էր յ որ

Հր ա սլա ր ա կ

թ ե in'll

մէջ

թ ի լն

մը

1 լո ւս ա կ ց ո ւ֊

զ է ն ,ըե ր ո ւ ա ռ ե ւ տ ո ւ ր ի կ ա պ ա կ ց ո ւ ֊

թեա մբ։ զ ո ւմ

Հա նա ծ էր

տ եղի ո ւհ ե ցա ծ մ ե ծ զ ե ղ ծ ար ար ո ւ ֊

Վ ա րգօն

կր ս պ ա ն ն ո ւի ?

մ ր պ ա տ ճ ա ո ե լա է ՝

'հ ա կ ց ա կ ա ն

ա յս

'հոր jn i-**

ա ն գ ա մ T1" ^ -

շ ա ր ք ե բ ո ւ ն 1ւ Հ ա մ ա կ ի ր 'llե ր ո ւ ն ։

Հ ա յ ա ղ դ ա յի '1 ւ մ թ 'հ ո լո բ տ ր ^ մ ա ն ա ւ ա ն գ յ / ր ֊ ղա փ ոխ ա կա ն շր ջա ն ա կ ն ե ր ո ւն մ է ջ ?//յ/յ in'll շ 'll չ ե լ ի ։

Հ այ

կը գա ռ. ֊

կհա նվեր կ ը մ ա տ ն ո ւ ի

կ ա տ ա ր և ա լ in'll ի շ խ ա'հ ո ւ թ ե ա ն ? 1ւ ո չ

որ

հլք

մ ը կ ր ն ա յ գտ ^հե լ • • • ։ ճիշգ

այգ

օր ե ր ո ւն

ր ա տ (Պ Օ յա ճ և ա

է ր ? ո ր Ա *ե ծ ն Ա ո ւ ֊

\J ա ս ո ւ ն ի

թ ե ա հ ր ա ջա ր ի Հ ե ր ո ս ը գ ա գ ր ո ւթ ե ա մ բ յա ջ ո զ ի

փ Հ,/ խ չ ի [ ե. in'll g'h ի լ

մը

կողմէ ։

(Հեղ ա փ ո խ ա կ ա 'հ

կ ը ս ււլ in ս է ի 'հ

հ կ ա տ ի tun'll ե լ ա [ էփ եծն

ա հ ց ե ա լ ը ? in'll բ ա ս ի ր

կ ե գ ր ո 'հ ի 'հ և

է ա գ ր ս**!* ք *!! ե ր ԷԴե ծ ն սկսի

իր

կողմևրէ ոբպ էսզի

իր մ է

Մ Ու ր ա տ ի

'հ ո ր

և. ւիբ կա ր ա ր

բա ն

մ ա ք ո ւր

գ տ ն ո ւ ա ծ ա տ ե ն ի ս կ %թ ղ թ ա կ ց ո ւ թ ի ւ'հ կ ը պ ա 4 է ր Հ ն չ ա կ ֊

ղ հ կ ա ւէա ր ը ն կ ե ր 'հ ե ր ո ւ

ը ն ե լուէ կ ո ւս ա կ ց ա կ ա ն I ա յ ս

Հետ % ց ո ւ ց մ ո ւ ն ք ն ե ր կ ա մ ա յն

մա սն ա կցո ւ թ ի ւ ն ը բ հ ր ե լ

գ ի մ ո ւ լք ն ե ր ?

ս ե ր և ո ո ւ /ժ ե ա մ ո 1 1 Ո 1 1 բ ո լո ր խ ա ւհ ֊

յե ղ ա փ ո խ ա կա 'հ

ա ղ հ լ, ս ա կ in'll

Հրա պ ա րա կ գ ա յ

կ ո ւ ս ա կ ց ա կ ա 'հ

նա մա կներ

տ ա լո վ դ

թ ե ֊

Հ ա ր ց ի '!! մ ա ս ի ն ։

I]՝ ո ւ ր ա տ ՝ ժ ա մ ա ն ա կ ա ւ ո ր ա պ է ս կ ը Հ ա ս տ ա տ ո ւ ի

գործօն

կը ( Ա յս

կ ե in'll ր ը և ն ո ւ ի ր ե ա լ Հա յ ր ե'հա ս ի ր ո ւ թ ի ւ'հ ը ։ ԷԴե ծ 'll Ա*ո ւ ր ա տ

ա ս .կ .ս ս ի ն բ ա ն տ ի'հ մ է ջ եա հ

շր ջա ն ա կ ն ե ր ը

ղ'հ տ ա ն է ն էքլ ր ա ց ա ։

ա շ խ ա տ ո ղ հ ե ր է^ւ է ր '

Ւ ր Ք ՚յ ւ ՚Ը Հ ս ։յ կ - ն ՚յ ւ ) > Ա ւս / ո ւ ր ո ա ն ս ա Հ մ ա ն J ճ 1L կ *ը ն գ ո ւ ն ո ւ ի Հ ա յո ւ թ ե ա ն

ՄՈՒՐԱՏ Պ03ԱՃԵԱՆ բո ւհ

կ ո ւս ա կ ց ա կ ա ն կ ա ր ֊

ք Ւ ր ի ւպ ո լս ո յ

փ ա խ ո ւս տ ի ա ն ձ ն ո ւ է ր

ա պ ստ ա մ բ ո ւ ֊

Փ ա րիզ ?

ս^րկէ կը

գ ո ր ծ ե ր ո ւն ։

\Լ մ է ն

կ ը Հ ա ս 'հ ի 'հ Ա *հ ծն է ի ո ւ ր ա տ ի ն ?

և. ք Հ ւս մ ա գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ ի ւ*հ

ստ եղծ է

յե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

299

պ ա ուա կտ ո ւ ա ծ կ ա զ մ ա կ և ր պ ո ւ թ ի ւ^մ հ ե ր ո ւ 1ւ ղ ե կ ա վ ա ր հ ե ր ո ւ մ իՀԷեւ' մ ի ա u'U ա կա՛հ ճա կա տ դէմ ։

կ ա զ մ ե լ ո ւ և. մ ի ա ց ե ա լ ո ւ ժ ե ր ո վ Մ ե ծ ն Մ ո ւր ա տ ի

Լ ի մ ա ն է ն ? Հ ա ր ի ւր ա ւո ր

փ ա խ ո ւս տ ը ^

այն

պ ա յք ա ր ե լո ւ

Հա սա րա կա ց

դ ժ *ն ա տ հ ս ի լ^

ա Հա րկու

փ ո ր ձ ա ռ ո ւ պ ա Հա կ^ւև ր n tj

թ շնա միին

պ ա րսպ ա պ ա տ

ւզ ա շ տ պ ա ն ո ւ ա ծ ?

Հ ն չա կ ե ա ն

կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե in'll Հ ե զ ի հ ա կ ո ւ թ ե in'll 1ւ մ ե ծ ո ւ ժ ի ?ւ% “հ ո ր ա սլա — Un J3P. ^ ^ ն դ ի ս ա ց ա ւ ։ hill'll ո ւ ի1 ի ւ ն ր >մ ա յ ր ը ։

Մ ե ծ ն Մ ու- ր ,ս տ ի

ւթ և ր ա ծն ո ւա ծ

էր

Ա ն ' կ ր ‘ն ե ր կ ա յա ն ա ր

** [IT զ-ա ն ի շ ր ։ իսկ էր յ որ

փ ա խ ո ւս տ ո վ Հ ն չ ա կ —

վ ե ր ս տա ց ա ծ յ

ի ր եր բեմն ի

յհ ղ ա փ ո ի ւ ո ւ թ ե ա ն խ ո ր ֊

Մ ե ծ ն Մ " ւ ր ա տ ^ կ ա ր ծ ե ս Հա յ յ և ղ ա փ ո իւ ո ւ թ ի ւ ն ն կ ա շկ ա ն դ ո ւա ծ

էր

Ա րլ,րի ա յՒ pin'll տ է ն

էջ,

ՄՈՒՐԱՏԻ ՀԱՄԵՐԱՇԽՈՒԹԵԱՆ ԿՈՁԸ Ը ՚" դա աս ջե լոփ ամէն կողմ է արտա յա յտուած փափարին՝ Մեծն Մուր1" " 1 Հրապարակ կ* ք1^ 1է մ կոչով մը կր դ ի մ է բոլոր կուսակցութ իւննե ր ուն% քյաւքագործակցութիւն ստեղ ծելու և. |ք|ւասնական ուժերով պա յ,րարե լու թ "*-ր £ բո-նա ֊ 1ԱՅԿԱՆՈՅՇ ՊՕՅԱՃեԱՆ կա լու թ եան դ է մ ։ I1ր պ ա տ մ ա կ ա ն

ն շ ա *հ ա կ ու թ հա ն Հ ա մ ա ր ? ս տ ո ր ե ւ կ ո ւ տ ա ն ր

ա յդ

կոՀ ր ՝

ա մ բ ո ղ ջ ո ւ թ հ ա մ բ»

«Փարիզ նասնելես ի վեր սրտի գոքւունակութեամբ կարդացի քանի մբ թերթերոլ ifհջ' թե' աննատներու եւ թե' խմբագիրներու կողմե նրապարակալ գրուած, ել թե' առանձին ինձ նասած բազմաթիւ նամակներ, որոնցւքով կուսակցոլթիւններու ւքեշ լքիութիւն կաւք նամերաշխութիւն յառաջացնելու նամար* ազնիւ բնկերներ |յլ բարեկամներ թեյադրութիւններ կ’ թն1ւն եւ ցանկութիւններով յոյսեր կբ տածեն իւք վրա]՝ այդ լքասին: Որքան այ շատ կանուխեն ւդարտականութիւն զգացի, անմիջապես իլրաքանտիւրին առանձին աոանձին պատասխանեյով՝ արձագանգ ե լ գոնացում տալ իրենց փափաքներուն, եւ սակայն յիշելով անցելոյն մեջ եդած նապճեպ միութեանց անօգտակարութիւնբ, ես ինծի թոյլ տոլի քիտ ifp եւս նամբերել եւ սպասել, լաելով աուեյի լալ ե ուշ, քան' երբեքT): Ընդունուած իրոդութիւն եւ ճշմարտութիւն ե, որ քադաքական կուսակցութիւններբ ազգի ifp, կամ մոզ ով ուրդի մլւ յառաջդիմութեան ազդակներն են եդած, բայց տխուր իրականութիւնն այն ե, որ մեր մ՛եջ կուսակցական անուան տակ եդած պայքարբ աւելի եսական, թշնամ՛ական եդած ե, քան թե' գաղափարական, եւ, դժբախտաբար կուսակցականն երթ, (քիտ բացառութեամբ) կուսակցամոլ դառնալով* գործբ նետզնետե ծայրայեղութեան եւ դատապարտելի եդբայրասպանութեան նասցուցած են: Չեմ' կարոդ քոսստատել թե, կրնայ թլլալ մեկթ, որ բռնակալի լուծին ծանրութիւնթ քիտ թե շատ զգացած լինի' ու միութեան կամ նամերաշխութեան օգուsp ժխտե: Չ՚ թ սեմ ամենբ, այլ շատերբ կլւ սպասեն այս կենսական նարցին յաջոդ ելք մթ տրուեյուն. սակայն պետք ե զիտնալ, որ գործբ այն ժամանակ դիւրացած եւ նամարեայ թե վերջացած կլւ լինի, երբ իւրաքանտիւրս իր կարգին կ՛աշխատի գործ նական քայյեր առնել, այսինքն' ամեն մեկբ իր պատկանած կուսակցութեան,

300

^ՉԱԿԵԱՆ

գտնուած շրջանակին մեջ կը ջանայ մարել արդեն արծարծուած բշնաւքական վրեժխընդրական ու եսական կիրքերը, վերջ տայով քինաիւնդրութեան ու բամ բասանքին: Ամենքս այ անյիշաչար ըյյայով' պետք ե աշխատինք անբիծ ու մաքուր սրտով մօտևնայ իրարու եւ եդբայրական ձեռք երկարենք փոխադարձաբար; Իսկ վերջնական քայյը, պաշտօնական ձեւակերպութիւններբ կը մնան կուսակցութեան Վարիչ Մարմիններուն, որոնք, կարծեմ* այյեւս զգացած ու համոզւած պետք ե յինեն, թե՝ ժամանակը չե' յանցանքբ մեկը միւսին վրա] ձգեյու եւ նին հաշիւները մաքրեյու. այյ' աննրամեշտ ե ժողովրդի ձայնը եւ անոր արդարա ցի պանանջները լսեյ, քանի որ հասած ենք այնպիսի ժամանակի մը , որ խիստ վնռական ե: Մենք պետք ե որ մեր թշնամիներուն դիմագրաւեյու ել գործի պա հանջին բաւականութիւն տալու չափ ոյժ եւ միջոցներ ունենանք; Մեկ տեգ Ցարիզմը իր սուր հանկերը խրած ե մեր սրտին մեջ եւ մեր վրայ ե արձակած իր (սեւ հարիւրեակները) կոզակները եւ անգիտակից թաթարներյւ; Միւս տեղ՛ հայ արեան ծարաւի Սուլթանն ե, որ անպատիժ կը ծածանեցնե իր հա յաջինջ դրօշը* մեր վրայ բաց թողնելով իր զօրքերը, բաշիբոզուքները, համիտիեները, քիւրտերբ, չերքեզները, ե լ իր բոլոր խաւարային ուժերը; Արդ, քիչ թե շատ իր մեջ յեդափոխութեան զգացում՛ կրող մարդը, աչքին առաջ ունենալով հայրենիքի այս աղեխարշ ու սրտահմ|իկ ւյիհակը, եւ մօտեն գի տակից ու ցաւակից լինելով անոր անտանելի վիշտերուն, չե կարոգ անտարբեր մընալ, մանաւանդ այնպիսի մի ժամանակ, երբ ոչ ոք գ իտե թե վազը քաղաքական կացութիւնը ի՜նչ խառնափնթոր վիհակ կը ստանայ եւ ի՜նչ անսպասեյի պատա հարներ ու պատեհութիւններ կը ծագին ու կրնան ծագիլ, որոնցմե պետք ե գիտնանք օգտուիյ: Եւ երբ մահամերձ բռնալորին օրինական ու ապօրեն ժառանգորդ ները ու անոնց պաշտպաններն իսկ՝ արդեն սկսած են իրենց գլխին հարը նայիլ եւ միջոցներ խորհի], որպեսզի վաղը ոտքի տակ չ՚ ե րթան, հապա մե՞նք, որչա՜փ աւելի պետք ունինք խորհելու եւ արթուն գտնուելու: Մենք, որ թե' նիլթական ու թե' բա րոյական տկար ուժերով բաժանոլած ու ցրուած կը գտնուինք՛ անհաւասար ուժերու դեմ: Վադուայ ծագեյիք խառնաշփոթութեանց մեջ, մ՛եր գոյութեան սպառնացոգ ահեղ վտանգը, կարող ե ]ինե| վատ՝ քան զառաջինն եւ որոլ մասին մտածելն իսկ մարդուս սոսկում կ ՚ ա զ դ ե .,.: Աչքի առաջ ունենալով այս բոլորը' պարտք կը զգամ դիմում ընել հայ ժոդովրդեան, միահամուռ յեդափոխական գործին փարելու եւ խնդրել կուսակցութեանց Վարիչ Մարմ՚ իններեն, որպեսզի մեր ցրուած ուժերը ընդհանուր թշնամւոյն դեմ համերաշխեցնելու կամ' միացնե|ու գաղափարին զարկ տան եւ աշխատին իրականացնել այդ; Եւ որպեսզի այդ ցանկալի գաղափարը օր առաջ մ՛արմ՛ին ստանայ, կրկին ու կրկին կը խնդրեմ, որ հայ յեդափոխական կուսակցութեանց մարմինները միջոց ներ ձեռք առնեն' կազմելու Հ ա յ 3 հ ղ ՛՛՛՛ի " [ " " ՛ կ ա ն •/է ո ն կ ը է ս մը, որուն մասնակ ցին' անխտիր հայ ժոդովրդեան մեջ գործող բոլոր կուսակցութեանց ներկայացու ցիչները»; *** Մ ե ծ ն Մ ո ւր ա տ ի մ էջ։

ի ս կ ա ս լէ ս

1*սկ 1 ] ո ւ ս ա կ ը ո ւ թ ևա^է ւԼհ ր ի ն

յա յ տ ա ր ա ր է ր

ս ր տ ա ռ ո ւչ

կ ո չը

ղհկա ւԼա ր ո ւ թ իւ*1ւ ը '

է " ձս

^1Ը է ո հ ս ն է

?/// յ ն

թ ի լի ն

ՀՆ ՉԱ Հ է մ էջ

կը

301

•տՏՄՈՒԹԻԻՆ

« Հնտակեան կուսակցութեան Կեդրոնական Վարչութիւնբ սկզբունքով բնդունոււք ե եւ համաձայն, որ, բստ կարելւոյն, փութով գումարուի Լ Ա Յ Յ Ե % Ա ~ Փ Ո Խ Ա Կ Ա Ն 'ԲՈ ՆԿ ՐԷԱ ը ' գայիք քաղաքական անհրաժեշտութիւններին միահամուռ ցանքերով դիւքագրաւեյու համար: « Կեդրոնական Վարչութիւնը գտնում ե ընկեր Մուրատի առաջարկը բպորովին նպատակայարմար եւ ժամանակակից: «. Լիայոյս ենք որ միլս կուսակցութիւններն ե| իրենց բարեհահ համաձայնութիւնը կը յայտնեն եւ Հ Ա Յ Տ Ե Ղ Ա Փ Ո Խ ԱԿ ԱՆ Բ Ո Ն Կ Ր ԷԱ ը կայանայուց յետոյ, ի նարկին, նախաձեռնութիւն կը ստանձնեն Թուրքիոյ մեջ գործող քաղաքական բոյոր կուսակցուբիւններից մի Ը ն դ Հ ւ ս ն ս ւ ր 'Բ ռ ն կ ր է ս գումարելի: Ա Ա ծն Մ ւ ։ւ ր „ ւ ա ի ր ա պ ա հ Ղ՜ Ւ P ւե ր ո ւն

111

և լո յթ ը

Ը ի ւա ն դ ա վ ա ռ ս ւթ հա մ բ

կողմէ ,

կոշին

Հեղինա կը

Հա յ ր և ն ա ս ի ր ո ւ թ և ա մ բ ?

լ ո ւ թ ի ւ ն ը ? զ ի ն յ) վ ե ր ա ծ ա ծ ո ւս տ ի դ

տար

լա ւա գ ո յ ն

փ ա յլո ւ ն

յո յս ի

օրինա կն

կ ՚ը ն դ ո ւ ն ռ ւ ի

Հ Ն Չ Ա Կ /1

բ ռ ՛ն ա ծ ա ն վ ե

ժողովրդա կա ն

ա ն ձ ն ա զո Հո ւթ հա մ բ ?

ա ^/դա ւքնհր փ ա յ լ ա

Տ ա ս ն ե ր կ ո ւ տ ա ր ո ւա ն

էր

բ ո լո ր

Հա յ

յե ղ ա փ ո ի յ ո ւ -

ա նոր կրա ծ

Հոգիին

մէջ

Էսա—

Հ ե ր ո ս ո ւթ ե ա մ բ ե ւ բերդա րդհ-

ա ռ ա ս պ ե լա տ ի ւզ կ ե ր

[ք ո ւ ր ա ս / Հ ա մ ե ր ա շ ի յ ո ւ թեա*1ւ կ ո շ կ * ո ւ ղ ղ է ր

ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ '~ ը ,

մ ը

Հա նդէպ

է ր ' ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ի

//yip Մ ե ծ ն

կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ի ւն ն ե ր ո ւ^ /^

ա նոր

իր

բ ա զ ո ւմ

թ և ա ն ե ր կ ն ա կ ա մ ա ր ի ն վ ր ա յ։

պ ա րի»

ի ր ր ո լո ր

Հեռա նկա ր ո վ ։

ո ւ ա պ ա բ ո յց ը ա յ ն

Ա յդ

դա ս ա կա ր զ հ ր ով ?

օրերու

եբ դ ը

P ո Ln P

կը

ի /ա յ—

տ ր ա մ ա դ ր ո ւթ ե ա ն

որ ա մ էն ո ւն բհ ր ա նն

մէկ

էր'

Մենք Հնչակեան" դուք Դաշնակցական Ցաւեր ունինք մենք' համանման. Արի'ք, եղբա'յրք, միանանք, Ի սեր ճնշուած Հայ ազգին՝ Հարուածենք մեր թշնամին: 11'հծն [Բ ո ւ ր ա ա ի թ ա փ ո ւ ա ծ ա յս ծ ա կ լլո ւթ ի ւ ն ը

Թուրքերը

իր

Կո ւ ս ու կ բ ո ւ թ և ա ն կ ո ղ մ է Հ ա մ հ ր ա շիւ ո ւ թ հ ա ն շ ո ւ ր ջ

ջա նվ>հրը ո ւր ի շ ա ն յհ տ ա ձ գ ե լ ի

լծ ո ւա ծ

էին

պ ա ւո ձ ա ռ ն հ ր

կը դ ա ր ձ ն էի ն ։

տե^հ դ ա դ ի ն

ալ

ո ւ ն է ի ն ^ որոնեք ն մ ա ն

Ա յդ

շրջա նին

դ ո ր ծ ո ւն էո ւթ ե ա ն ? որպ էսզի

ն ա ն կ ո շ ե լ 1ք|ւր|.|ւատեան Սա(ււքա(ւարյ.1*11Լ թ |ււն [ 1 / Հ ն տ ա կ ե ա ն մ ա ր ա յս

նոր

մ ա ր ? վ>ա ն' Ս ո ւ լ թ ա ն ի

ա ւհ լի

վ տ ա ն դ ա ւո ր

ծա նօթ

կ ո<շ V Ը ? *է յ բ ո լ ո ր

րով

Հա

օտ ա րա Հա

թ ո ւր ը ե ր ո ւ

թ ա ղ և լ Հ ա յկ ա կ ա ն

կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ ֊ն ը ^ Հ ի ա ն ա լ ի

ը լ լ տ

fihn լ.ր քը ե ր ո ւ ն ո ր J

ին մ եր

իրա ա եսու —

միա ցեա լ

սա դ ր ա ն բ լ ն ե ր ո ւ ն ?

ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ի

Հա մա ր

ա-

Հա րցը։ Հա ֊ ո ւժ ե որոներ

ինշպ էս

որ

ffn Jff տ ո ւ ա ւ պ ա տ մ ո ւ թ ի ւ *//ը ։ Մ ե ծ ն [ք ո ւ ր ա ս / ե ւ ի ր

խ ո ւթ ե ա ն թ եա ն յ կը րով

Հ *" J ,ր ա ղ ա էը ա կ ա ն կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ն հ ր ու^է'

Երիտ ա սա րդ /զ ի տ ի

կա ր և -

Հ ա յո ւ թ ե ա ն

ս ե ղ ա ն ի շ ո ւ ր ջ ? ի ր ե ր Հա ս կ ա ց ո ղ ո ւ թ ե ա ն գ ա լ ? և

դ ի մ ա գ ր ա ւե լ

ա ւհ լի կո ր ծ ա ն ա ր ար ա յդ

ը լլա լ

Ե րիտ ա սա րդ

տ մէն մ ի ջո ղ նե ր ո վ

Ա յս պ ա յ մ ա ն ն ե ր ո ւ տ ա կ ' Հ ն շ ա կ ե ա ն

ւա վ չո ւի լ մ է կ

կ ր ն ա յի ն

գ ո ր ծ ա կ ա լն ե ր ը ։

ր ւա ջի ն ն պ ա տ ա կ ը պ ի տ ի ը լլա ր թ եա մբ մը^

կհա ն ր ի

կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ հ /ս ն

թ ո ւ ր մ ե ր ը ? ի րեհւ ց Հ ի ն ' ա զ գ ա յ ն ա մ ո լ Հ ա կ ո ւ մ ն ե ր ո վ

մ ե ր ժ ձ գ տ ո ւ մ ն ե ր ո վ շա տ

դո ր -

Երիտ ա սա րդ (Ժ *եօն)

գա ղա փ ա ր ի ն սպ ա սէին

շո ւր ջ

շա տ

ստ եղծ ո ւա ծ

ո ր մ ի լ .ս

տ ո դ ո ր ո ւա ծ ? ը ն դ ա ռ ա ջ

ա ռ ա ջա ր կ ո ւա ծ

նմա ն

մը

ղեկա վա րներ ? ի

Հա մա ժողովրդա կա ն

կո ւո ակ ց ո լ թ ի ւ ն ն ե ր ն

դ ա յի ն

մ ի ջկ ո ւս ա կ ց ա կ ա ն

տ ես

պ ա տ մ ա կա ն ա յդ

Հ ա մ ա գ ո ւմ ա ր ը ։

խ ա ն դ տ վ /ս ռ ո ւ-

ա լ' մ ի և ն ո յն կոշին

Հա մերա շ-

զ գա ցո ւմ ն ե

!ւ տ ե ղ ի

ո ւն ե ն ա ր

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

302 Ա ե ծ ն Մ nt- ր ա տ ' մ ի ե £_?/ ո յ ն բա նի մը մ է ն ո ւս

ոգիա է

QւՀ ն չա կ ^ > ի

յա ջ ո ր գ ա բ ա ր

յ օ գ է ւ ւ ա ծ ն ե ր ? մ ի շ տ շ ե շ տ ե լուԼ թ է % CCԱ յն

օրը,

կը

*է[*է

ե ր բ ճ շմ ա րտ ա պ էս

ա-

ն շ ա ն ա բ ա ն ը կ ը է ի ն ի ' Հ(Մ էկ ն ա մ է ն բ ի ն , ա մ է ն բ ր մ է կ ի ն Հ ա մ ա ր ի , tuJ rt

օրը մ են բ

փ ր կ ո ւա ծ ե ն բ ։

Է ւ կ ա մ ' « Չ կ ա 'յ , չ կ ա 'յ փ ր կ ո ւ թ ի ւ ն

փը կո ւ թ ի ւ ն ը մ ե ն է պ իտ ի յո ւ ս ա ն բ , մ և ը

բա ժ ն ո ւա ծ

ո ւր ի շէն ,

ո ւժ ե ը ո ւ

մհր

հա մա գոբծա կ֊

ցութէմհԷ^Լ)՜) ։

Հ.

3 . ? • • / ' Պ Ա Տ Ա Ս Խ Ա Ն Ը ' Ո ՛Չ Խ օ ր ո ւն /լ

ա ն կ ե ղ ծ Կա յ ը և ն ա ս ի ը ո ւ թ ե ա ն

ու

ո ւ յս

ո գ ի *!/'

եթէ

ե ղ ա լ յե ղ ա փ ո խ ա կ ա *!! կ ո ւ ս ա կ ը ո ւ ի) If ա ն ը ի ///'ll ա ը Կ ք ս ա ւե ը ո ւ ն 1ւ Հ ա յ թ hit! հ ա ‘հ կ հ ղ ծ

Կ ա ւա ւո ա ւս ը ն ե ը ո ւ րԱ

Կա մա ր ,

դ ժ բ ա իւ ա ա բ ա ր '

ղէքկաւԼար շ ը $ ա ?1ա կ հ ե ր ր tflnn n b '" ա ^ է ա ա ր բ ե ր ա ն ո ր թ ի \ւն ը ,

երկա ր

լ ռ ո ւ թ ե հ է մ ը ե ա բ ' Մ ո ւր ա տ ի

խ ա դ ա ս ո ւ թ ե ա մ բ , թ է ' CCվ ա ղ ա ժ ա ւէ ‘)՝ ա շ հ ւս կրո ւ թ իւ^է ը ի ր ւղ ա տ մ ո ւ թ ե ա ն ե ր կ ա յ ն բ ի ն

բեմով

մէկ

նա

մ ը գ ո ւ մ ա ր ո ւ մ ը'ք) ։

ժ իւտ ա կ ւմ հ կ ե ղ ո ւ ա ծ բ ը , իր

իր

ա մբողջ

տյս ւ ը ա ը հ ը ա ծ

Է~ հ

որ

դ ա ղ ա ւի ա ր Ր '

՛և’ ա յ

? ո ը ո ւ ն ծ ա ն ր ո ւ թ ի ւ հ ր Կա յ

ու

ա նձնա կա ն

Կ ա նե լ ո ւ

ո ր ո ւէԿ էո ո հ ւ Հ ա մ ո զ ո ւ ա ծ է ր

in ա պ ա 7/ ա բ ա ր ր դ ր -

Կա մա ր

դ ի ր բ ի ?/ ?

Մ ո ւր ա տ ՝

տ ե ս ա էլ բ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ը " վ ՝ իր

յղ ա լ յա ծ

թ է ' Կ ոն կ ա ր ե լ ի

*հ ա կ ա Շհ շ փ ո ււ հ ւե ր Ոէէ , ւի ո խ ա գ ա ր ձ ղ ի ջ ոււՈ ւե ր " վ ճ ա մ բա յ մ ը Կ ա բթա րեէ և

ղեկա վա ր ո ւ-

է ի ր ո ւս ե ր ո ւ ն ։

ջա ն բ ե ր կր թ ա ւի էր գ լո ւ խ բո ^ւկ էէէս ր ւ

Ա յգ

կ ր/ £ ի ն սլա տ ա ս իւ ո/հ հ ւյ

Հ ա /լա ո -ա կ *}• ա շ ն ա կւյ ո ւ թ ե ա հ ա յս բ ա ւյ ա ս ա էլա ն CCՀ հ չ ա կ )) ի մ է ջ և. թ է ր

՛]" ու շ հ ա կ rj ո ւիէ ե ա'հ

Հա նդԷպ ։

‘ն մ ա հ բ ս ն 1լը է ս ի

ա յս ւ ղ ի ս ի

միշտ

ր ա ւ նա և- ^»ամե ր ա շ խ ո ւ թ ե ա հ ա յս ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը մ ի շա էլը ա ծ

վա րա կիչ

(Հեղա ւիո խ ո ւ -

յե ղ ա փ ս խ ա կ ա հ գ ո ր ծ ը

Բ է'

յա մ ա ռ

մ ի ջ կ ո ւ ս ա կըա կա ն

պ իտ ի

ր լ J ա ր , ա ն ձ ֊՜

Կ ա մ ա գ ո ր ծ ա կ լ յո ւ թ ե m'lt ն ո ր !ւ գ ո ր ծ ն ա կ ա ն

Կամ ա ր

ո ւղ ի ի մ ը

վ ր ա յ դ ն ե լ, Ահա ք ա ն ի յո տ ա կ

մը

միտ վեր

կ ե լա լո ւ! Ա ե ծ ՚է , Մ ո ւ ր ա տ

ա յ դ յս մ բ ա գ ր տ /լւաւն յ օ դ ո ւ ա ծ ն ե ը է ն ? կը մ տ ա հ ո դ ո ւի

տ իրող

ո ւր '

շա տ

հա կ ա ո տ /լո ւ թ ե m'lt ղ

տ ես •

«...Եթե թռնակալ Ցարիզմը տապալելու ճամար Ռուսաստանի զանազան ազգութեան պատկանող յեզափոխական մարմինները, թնդճանուր շանթ աչքի առաջ ունենալով, Քոնկրես կլ։ զումարեն եւ յաճաիւ ճամերաշիյութևամթ կ՚ թնթանան, ինչո՞ւ ուրևւքն, մենք, որ միեւնոյն նոզովոււ՚ դին կթ ւզատկանինք, նիեւնան (յալե րով կթ տառապինք եւ աւքենքս ալ նայ ազատազրութիւնթ՜ սսքենաւքօտակայ նպատակն ունինք, չկարոզացանք ընդնանոլր նաւքաձայնութեան կան՛ նամերաշիւութեան զալ: Երթ թոյոր նարստանարողներուն եւ բռնաւորներուն շանթ կթ դ րւյ ե զիրենք՝ (քեղի դեն՝ ւքիակւաք, անիւիզն եւ անզութ կերպու) վարուելւււ, if ե՞նք, ննշուածներս' աւելի դատապարտեյի եւ յանցաւոր չե՞նք թ|յար, եթե չզիտակցինք եւ չնետաքրքրուինք ւքեր շաներով եւ չի ջանանք նաւքերաշխի] ու if եւ* թշուառ ժալովուրգթ ազատագթրեյ այն ամենասոսկալի թո նոլթեան ճիրանն երեն, որուն մ՛եջ կթ զտնուինք այժմ: ‘Ւաշնակցական կուսակցութիւնթ երթ բացասական պատասխան կոլ տայ Հնչակեան առաջարկին, արդեօ՞ք կարոզ ե միս մինակ իր վրայ առնել Հայկական Դատթ եւ յաջալութեան պատասխանատուութիւնթ ստանձնե]: 1)'Չ»: ԻՍ Կ Ի Թ Թ Ի Լ Ա Տ Ի Կ11Զ Ի Ն ՝ Հ ■ ( } • Դ - Ի Պ Ա Տ Ա Ս Խ Ա Ն Ը ' Ա ՍՍ՛ Ա յգ

օր ե ր ո ւն

բ ո -ն ա կ ա լո ւթ և ա ն

Թ ուր բ ե ր ը նոր յղ ա ղա ծ կ ի ն Օ ոմ ա նե ան է }ր ի տ ա ս ա ր գ կ ռ ո ւ ող ա i f ե ‘և ա ղ ղ ի յ ե ղ ա ւի ո խ ա էլ ա ն կ ո ւ ս ա էլ ւյ ո ւ իէ իւ. ‘հ ?/ ե ր է ն

գէմ

303

<1)Ա$ՄՈԻ0ՓԻՆ կա զմել մա րմին գ ո յն

մը^

որ պ իտ ի Հ ա մ ա դ ր էր

կերպ ա է զ ա ն ո ն ր

ա ր գ ի ւ ն ա ւ ո ր ե լո ւ

'Է ա շ ն ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ը ? ո ր թ ե ա 'հ Հ ա մ ա ր յղ ա ց ո ւ ա ծ

մերժա ծ

կով մ ր

կը դ ի մ է

լա ւա ֊

Հա մա ր։

էր

Հ ա յ կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե ա ն ց Հա մ ե բա շի ւո ւ-

,ը ո հ կ ր է ս ի ն մ ա ս ն ա կ ր ի / , « չ

ա զ գ ա յ'հ ա մ ո լ զ գ ա ց ո ւ լք հ ե ր ուէ կ ո ւ ր ց ա ծ այգ

ա ն ո ն ց գ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ իմհ ը

մ ի ա յ ն ս ի ր ո ւ է կ ։ ը հ դ ՈԼ.ն ի

թ ս ւ ր յ ւ ե ր ո ւ^ ! Հ ր ա ւ է ր ը ^

Հ ն չ ա կ ե ա ն կ ե գ ր ո 'հ ի ն ' ի ր ե 'հ

Հետ

ա յ լ նա և . ն ա մ ա —

մ [ , ա ս ի 'հ

// ե ր կ ա յ ա 'll ա լ ո ւ

Հա մ ա գու մ ար ի ն . . . . * + * Հ ն չ ա կ1, ուրհ կ ե գ ր ո *!! ի ն ա մ ա կ ր ա յ գ ա ռ ա ^ ա ր կ ի ն ՝ շա տ ո ւ շ ա գ ր ա ւ է ? ո ր ո ւ 'հ

•ք է ջ կ ՚ը ս է ր -

«...Օսմանեան բււնասլետութեան դեմ կոուոդ կուսակցութիւններից կազմըւած ւքի ընդհանուր քոնկրեսի if են f սիրով սյիտի մասնակցինք, երբ կանխապես համոզուինք, թե ձեռնարկողները յուրշ գործ են ուզոււք կատարել եւ ւքասնաւոր նպատակ չունեն Հայկական հյնդիրթ խեւլգե| տայ1 Օաքանեան համապետական վերաշինութևան գործին մեջ, ինչպես որ այդսլիսի միտումներ երեւան են եկել շատ անգամներ, նոյն այդ քոնկրեսի անուան տակ: Ձեր Ընդհանուր ժադովը' հայ կուսակցութիւնների հետ հալքերաշիւութեան գայթ բացե ի բաց մերմեց ե լ հայ յեդափոիւական քոնկրեսի գաղափարի իրագոր ծումը ավագանամ» համարեց, սակայն ընդունեց <)>եօն Թուրքերու հետ համաձայնութեան գայթ... ել այլն»: քՒուրվՀ Դո ւլ.1րլւ ա ն ո Լ թ և ա ն ա ն ծ ա րԱ օ թ և ն ո ր դ ո ւո ղ

V* ու շ 7/ ա կ քքո t-j j հ ա ն

If ո ւր ատ է

ա յլե ւ ս

բա րորոշ

Հ ն է ա կ ե ա 'll կ ո ւ ո ա կ ւյ ո ւ թ ե ա ն Հ ա ն դ Է պ ^

յ ա ղ թ ill'll ա կ ի ն Ժ Էօն

ւ լ յյ ր

Հ ա տ ո ւա ծ ա կ ա ն

ն ա իւ ա 'հ ձ ա իւ ն ղ ի ր

Հա յ ո ւ թ ե ա 'հ

թ ա ղե լո ւ

ո 'չ

ա ռա ջ—

մ ի ա յ ՚հ

(քԱծ^հ

ա յ լ և Հ ո ւյ յե ղ ա ւի ո ^ս ո ւ թ If ա հ

Հա մա ր։

թ ո ւ ր վ ւ և ր ր գ տ ա ծ է ի*!* ի ր ե'հ g փ ն տ ռ ա ծ

ն ո յ ն ի ն Ք ն Հ ա յե ր ո ւ ձ ե ռ ր ա է

/ր ,

շա Հ /ր ր ո վ

ո J*^ Ը ՝

Հ ա յկ ա կ ա ն

‘է ա տ ը

Հա մա ր։

Մ Ո Ւ ՐԱ ՏԻ ԿՈՋԸ ԵՒ Վ Ե Ր Ա Կ Ա Զ Մ Ե Լ Ն Ե Ր Ը Մ ե ծ ն Մ ո ւ ր ա տ ի կ ո *շ_ին և պ ա յա ր ա բի ն Հ ա ն գ է պ վ>իջ մ ը կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ'հ ր ։ իրողու թեա ն , թ է էին

CCՀ ն չ ա կ ) } ի Հ ա մ ե ր ա շիւ ո ւ թ Inn'll

տ ա ր բ ե ր ւԼե բ ա ր ե ր ո ւ մ

Ա յ ս կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե ա ն կ ա տ ա ր ո ւա ծ

ղ եկ ա փ ա բ ո ւ թ իւ*1ւ ը գ ի տ ա կ ի ց

ոճիրները և

սլա ո. ա կտ ո ււէհե ր ը

ի ր ե ն ց կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ր ? ո ր ո ւթ Մ ո ւ ր ա տ ի

Հա մա ր

պ իտ ի

սրտ բա ցօրէն Ա յ"

ԸԼԼա [1

փ ր կ ո ւթ ե ա ն

ը ն գ ո ւ ն ե ց ի*ն ե ղ ա ծ մերձեցմա ն

կը գ տ ն ո ւէբ

լա սա

մը •

բա ցա ծ էր

,ս յ ն

ւէա ր կա բ ե կ ա ծ

Հա մ ե ր ա շի ւո ւթ հ ա ն կ ո չր ի ր ե ն ց ա jjy.

պ ա տ ճա ռա է

? ա նոնսը

ա ռա ^ա ըկր։

մեծա պ էս

Մ Ւ Կ ’ in'll Տ ա մ ա տ ե ա'հ ի մ տ ե ր ի մ

Հա մա ր

ց ո յ ց կ ո ւ տ ա յ 1Լ ե ր ա կ ա ւլ մ ե ա լ

'հ ւզ ա ս տ ե ց

Մ ո ւր ա տ ի

բ աը ե կա մ ու թ ի ւ ն ը ։

իր

Հ ի ն զ ի *ն ա k b a

Տ ա մ ա տ եա 'հ ա յ գ

օ ր ե ր ո ւ 'հ

Ե գ ի ւչքտ ո ս » ա ն ե ը բ կ* ի մ ա ն ա յ Մ ո ւ ր ա տ ի ա զ ա տ ո ւ ի լ լ 7 ? կ ը փ ո ւ թ ա յ

շ ն ո ր Հ ա ւ ո ր ա կ ա 'հ ջ ե ր մ տ ո ղ ե ր ա է 'հա մա կ մ ը

ղրկել Փ ա րիզ

և ն ո ր ո դ հ լ Հին բա —

րհկա մո ւթ ի ւն ը ։ Հ ն ջ ա կ ե ա 'հ կ ե գ ր ո ^ ւ ը ^ կ ը փ ո ի ւէ ի ր մ ի տ ե լը և ի ւո ւթ ե ա հ

որ

'հ ա իւ կ ը ի ւ ո ր Հ է ր

կորոշէ

Հողը պ ա տ րա ստ

էր

Մ ո ւր ա տ ը

Ա մերիկա

նա իւ Ե գ ի պ տ ո ս ճ ա մ բ ե լ զա յ ն ?

ո ւր

7 / , ^ յր/ )

Հա մերա շ֊

ա րգէն ։

Մ ե ծ ն Մ ո ւ ր ա տ յ ո ւ ս ա իւ ա ը կ ը լ լ ա ր ։

Ե զ ի ո լտ ո ս ի

մէջ

Տ ա մ ա տ եա 'հ ի

Հետ

304

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

ու^էհ ց ա ծ դ լ ո ւ յ ս ծը

1ւ 1 9 0 7

գ է թ ի տ հ ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ*հ ր կ ը գ ի ւ ր ա օ ն ', Հ ա մ ե բ ա շ թ ո ւ թ ե ա ն գ ո ր -

Ն ո յե մ բ ե ր

2 4 ^ 5 /,

կ ը կ ն վ յլո ւի

ց ո ւթ ե ար Աց մ ի ջ ե լ գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ ե ա ն

Հ *դ

III

Ա յ - Հ ա մ ա ձա յ ն ո ւ թ ի ւ ն ը Ե գ ի պ տ ո ս ի ի ւա հ ւգ ա վ ա ռ ո Լ թ ի ւն մ հ ը ո ւ թ ե ր թ ե ր ը^

'է ա շ Գ ւ ա կ ց ո ւ թ ի ւ *հ ը , ո ր և

գ ա ղ ո ւթ ի ւն

կր

մ է ջ կը ստ ևղծէ մ ե ծ

Հա նդԷպ ։

& Հ ն ջ ակ՜)) ը ? կ ր ջ ա տ ա գ ո ւ է հ ն

մերժեց

կ ո ւս ա կ —

մ ը։

Հ ա ւա տ վ )' յե ղ ա ւ ի ո ի ւ ա կ ա ն գ ո ր ծ ի ն

մ ա ն ա ւա ն գ

մ ե ր ա շ թ ո ւ թ ե ա ^ ! ա յ ս գ ո ւէ ե է ի ձ ե ո /հ ա բ կ ը և ր ո ւն

կ ե ա ն և. Վ ե ր ա կ ա զ մ ե ա լ

Հա մա ձա յն ա գ ի ը

Ե րԷու

էյորԼ~

Հ ա շտ ո ւթ ե ա ն

գ ա տ ա ւգ ա բ տե*1ւ

կ ր կ ի*հ

1ւ Հ ա ա^հգա մ

ա ր ձ ա գ ա հ ւգ տ ա լ իրե^հ ե ղ ա ծ ս ր տ ա ռ ո ւ չ

շ ա ր ո ւ ն ա կ ե ց ա զ գ ա յ ի ‘հ շ ա Հ հ ր ը ո տ ո բ ա գ ա ս ե լ

կ ո չե -

Հ ա տ ո ւա ծւս կ ա ն ?

մ ե ‘հ tu

rn ի ր ա կ ա ն Հ ա շ ի ւ ն ե ր է ։ Մ ե ծ ն Ա ո ւր ա տ ի հ ր ե լո ւ մ ը Ե գ ի պ տ ո ս ի կ ա ն մ ա մ է ք ւլի ն կ ո ղ մ է , Հեղի^ւ ։ mmկ ո ւ թ ի մ հ ր ։

ինչ

մէջ

ո ր ' ա ' է ա ւե լի

կ * ո ղ ջ ո ւ ն ո ւ ի Պ ա յն ի ս կ տ հ ղ ա —

կր բա ր ձր ա ցնէ

Կր ս ա ր ս ո ւ ի * !։ Հ ա մ ա գ ա դ ո ւ թ ա յ թ ե

tj ա ր կ հ

ու

ր ն գ ո ւ 1 է հ լ ո ւ թ իւէէ^էեր

ա ն որ

և.

Հ ր ա է գ ա բ ա կ ա J ի^> Հ ա ն գ Է ս ն ե ր ։ Կ*ա ղ ա ւի ա ր մ ը

տ ա լո ւ Հ ա մ ա ր

ի ւա ն գ ա ւԼ ա ռ ո ւթ հ ա ն մ ա ս ի ն ^

մ էջ

ե ր ե լց ա ծ

թ ղ թ ակց ու թ ե ն էն

«Գ ա Հ ի ր էի գա րձա ծ

էին

այգ

օ ր և ր ո ւհ

խ ո ւ ռ ն ևր ամ

մ ա ՜ր գ ^ մ ա ՜ ր գ • • • /

ժ ո ղ ա էո ւր գ ի ն

CCԵ ր ի տ ա ս ա ր դ

1907, 11

Հատ ո ւա ծ մ ը ,

Լ ո ա ր ա ‘ե — Ը ն թ ե ր ց ա ս ր ա Հ ի ն

չո ր է

Մ ք1^1^

Հա մ ար

Ա րա Հր ի ր ա ւ ա սեղ ձ գ ե լո ւ

ժողոէԼին ն ա խ ա գ ա Հ ր

Պո լ ս ո յ մ է ջ ,

ո ր մ է ե տ գլ ա հ

գ ը ր ո ւմ ը ։ ինչ

Ամ էն

տ եղ չ կ ա ր ։ կը

ա հ ւյ ա ւ

Ա թ է ն ,բ ,

մէկ

Ու շա տ եր ' ո ՛չ

մ ա ն ա ւա ն գ ե ր բ

գ ա ր ո ւ մ ր պ ա տ մ ո ւթ ի ւն ը , ս լա տ մ ո ւ թ ի ւ ն

մը^

ժողա էու բ գ ր Հ ա ւա տ վ լի ',

Լ աJ Տ ե ղ ի ն

թ ե լա յ եղ կ ը

Հ ր ճ ո ւա ն վ ր ա Լ

ո տ ,ը ի ւէբ ա յ

ո ղ ջ ո ւն ե ց զ ի ն վ )'

գիտ եր բ լա ռ ո ր գ

մ ար տ ի ր ո սաց մ ան հ լա ւ' Հա մ ա կր ա ն -

ա ր տ ա յա յ տ ո ւ թ ե ա ն մ է ջ ։

ա նրնգՀա տ

Մ ո ւ ր ա տ ք ս օ ս ե ց ա ւ Հ ա յա ս տ ա ն ի և. Հ ։ս յ ժ ո ղ ո ւ է ո ւ ր գ ի մ ի ա ս ն ա կ ա ն ո ւթ հ ա ^է և

ծ ա փ ա Հա ր է ր

բեմ

ո ւ ժ ե ղ ա լ ի էը մ ը բ ա ր ձ ր ա ց ա ւ ժ ո ղ ո է է ո ւ ր գ ի

Ա *ող ուԼուր գ ը

ծ ա փ ա Հ ա ր ե լո ւԼ ։

գժբա խ տ

Մ եծն

կ ա ց ո ւթ ե ա ն ? ո ւ-

յե ղ ա ւ ի ո թ ո ւ թ հ ա ն ւիր կ ա ր ա ր կ ո չ ո ւ մ ի ն

մ ասին ։

Հ ն է ա կ և ա ն յե ղ ա փ ո ի յ ա կա*!/ էէա ղ ն ջ ակա^ւ ղ ի ն ո ւ ո ր ր ' յ ա ղ թ ա *հա կ ի մը

Մ ո ւշ

ա ղատ ա—

Պատ մ ո ւ թ ի ւ ն ըյ> ։

Հ ա ն գ է ս ի վ և ր ջ ա ւ ո ր ո ւ թ ե ա ն ե ր բ Մ եծ^ւ Մ ո ւ ր ա տ էը ի ջ ե ր մ և

կր

յե ղ ա ւ ի ո թ ա կ ա ՚հ ը

վհրջա պ էս

,ր ա ջ ա գ ո ր ծ ո ւ թ ե ա ?/ ?

ի սէ

սրտ ա տ ո

Աա ս ո ւն ? կ ո վ կ ա ս ,

ո ւ Ղ,ա րպ ք ^ ա ր ա պ լ ո ւ ս ի ղ հ տ ա ն ն ե ր ը և.

ծա ռ

մ ա ՜ր գ ?

Ա ն գ ի ն ? Մ ո ւ ր ա տ ' ա չ բ ե ր ը գ ե տ ն ա մ ա ծ ' կ ’ ա յ լ ա գ ո ւ ն է ր ? Հլէ բ

ը ն ե լը ,

ժերու

թ ի ւէն . մ էյ

Հ ե ռ ա ն ա յի ն

հրիտ ա սա րգ

Մ ր ն ե ւ^

ս տ ե ղ ծ ո ւա ծ Հ ա յա ս տ ա ն ի ) ի

ւս ն կ ի ւ^ ւ

Մ • Տ 111մ ա տ ե ա ն Հ ո գ ե կ ա ն

Մ ո ւ ր ա տ ը ք յ է ւ ՚ւ ա է բ ս ա ն ա մ ե ա յ

1ւ ք *ա ղ էշ ? Պ ո լ ի ս

Գ եկ տ ♦

պա տ ո ւՀ ա ն ն ե ր ը

գ ր ա ն կ ա մ սլ ա ա ո ւ Հ ա *// ի ‘հ մ օ /// ե ?/ ա լ կ ա ր ո ղ ա ն ա լո ւ !'

՚' ն ե ր կ ա յա ց ն է ր

մէջ

Ե գ ի պ տ ոս է

Հ ո ս կ ը մ է ջ բ ե ր ե ն քլյ

մեծ

օր

ո ւն ե ց ա ւ Հ ո ն ։

Մ ԵԾ Ն Մ Ո Ւ ՐԱ Տ Ա Մ ԵՐԻԿ Ա ՑԻ Մ ԷՋ Եգիպ տ ոսի

մէջ

ստ եղծ ո ւա ծ

ա ր ձա գա նգը կը Հա սնի ո ւ ա ռ ա ր կ ա յ կ* ԸԷԷա յ ր իկեա ն ն ո ւն

մ ա մ ո ւլը

Ա մեր ի կա ? ո ւր

1908^

ա ^.Ւ ղ Բ 11

այ ո

թ ա ն գ ա ւԼ ա ռ ո ւթ հա ն

Մ ե ծ ն Մ ո ւր ա տ

Հ ա մ ա կ ր ա կ ա ն ա ն*!! ա թ ը հ թ ա ց ց ո յ ց հ ր ո ւ ։

ո ղ ջ ո յն ի

ջերմ

թօսբերա է

կը

գ ի մ ա ւո ր է

կ ը *>ա ս նի

Ն ո յ^ է ի ս կ Ա ա ս ո ւն ի

ա մևմեծա

Հերոս ը ։ Ա ռա ջին

մէջ

ժողա էրգա կա ն

Հ ա ն դ ի պ ո ւմ ր Հա յ

ս ա ր բ լո ւ ա ծ Հ ր ա պ ա ր ա կ ա յի ն

գ ա ղ ո ւթ ին մեծ

Հետ տ ե ղ ի կ* ո ւ ն ե ն ա յ

Հ ո /հ գ է ս ի

մր

ը հ թ ա ց վ>ին ?

Ն ի ւ Ե ո ր ,բ ի ո ք ֊ր

ժ ո ղ ո «-

305

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ վ ո ւր դ ը զ ի ն ը

կ ը դ ի մ ա ւ ո ր է է ս ե լա յե ղ ծ ա փ ե ր ո վ դ

դ ե ր ա է և. ո ւ ր ա է ս ո ւ թ եա*1ւ էս օ ս ի

Մ ո ւր ա տ ի ն

բ ա զ ա դ ա ն չ ո ւ թ իւ^ւ^ւևր ո վ ։

Հոն

Հ ա մ ե ր ա շ է ս ո ւ թ հ ա ն ա՛հ Հ բ ա ժ հ շ տ ո ւ թ հ ա ^ ւ մ ա ս ի ն ։

թ հա ն ? որ պ է սզի

ւէ ա յ

ու մ ի ան ա յ

մ ի ո ւ թ ե ա ն % կ ա զ մ հ լ ո ։է մ է կ (Է ո ղ ո վ ր դ ա կա*1ւ ա յ ս փ ա ո -ա բա ն է ի ն ն ե ր կ ա յա ն ա ր

Հ աJ

Կոչ կ’ը ն է

Հ ն չ ա կ ե ա ն — Վ ^հ ր ա կ ա ղ մ հ ա լ

ա ն ր ն կ ճ հ լի

Գ ա շ^հ ա կ զ ո ւ֊

Ա զ գ ա յյւ ն ճսւէյատ մ ը ։ Հ ա մ հ ր ա շ ի ս ո ւ թ իւ*էւ ը ։

միջոցով

կը

Մ ո ւր ա տ

կը

Հ ա մ ե ր ա շէս ո ւ թ It ոմն m V/կ և ղ ծ ա ռ ա ը հ ա լ մ ը ? ա յ լ 1ւ՝ Հ ա յ

ա ն կա ի յ ո ւ թ հ ա ն Հ ա մ ա ր պ ա յ ը ա ր ո ղ ? տ ա ր ւա ւզ ո ղ ? բ ա ն ա հ ր ո ւ մ է ջ նհր

կ ր ո ղ և- դ հ ո . մ ա ր տ ի դ ա շ տ ն

ի $ն հ լո ւ

ը ա կ ա ն ւ ս ն ս ա Հ մ ա ն ա ր ի ո ւ իք ի ւ C ll զ դ ա զ ո ղ

Ա յդ֊ է

ւզ ա տ ճ ա ռ ր ^

ու դ ո ւր դ ո ւր ա ն ը ո վ

հ ր ֊

կ ր կ ի ն կը

յհ ղ ա փ ո էս ա կ ա ն

ա ն օ ր ի ն ա կ ց ո յ ց հ բ ը ՝ Մ եծ^ւ Մ ո ւ ր ա տ ի

Յ հ ղ ա փ ո է ս ո ւ թ ի մ ն ր և.

ո ' չ մ ի ա յն

ն ո ւի ր ո ւա ծ

Մ ո ւ ր ատ

[/*//ւ^ւաա

որ

Կա մա ր

չա ր չա ր ա ն վ > ֊

Հո զ ե կ ա ն ո ւ

ֆ ի զի ֊

զ ի ն ու որ մ ը ։

բ ո լո ր

կ ը շ ր ջա ւզա տ ո ւ ի ։

իր մ էջ

ա յ զ ե լ ա ծ վ>ա ղա ր1էհր ո ւ մ է j? ս ի ր ո վ

Յ ե ղ ա փ ո իւ ո ւ թ հ ա ն

Հ ա ւա տ ա ւո ր տ ա ր ր ը

ա ^էոբ ն հ ր կ ա յ ո ւ թ ի ւն ո էԼ և գ ա ղ ա փ ա ր ի ն ո ւ դ ո ր ծ ի ն m *1։ կ ե ղ ծ ն ո ւ ի ր ո ւ մ ա է ը կ ը ր զ՛ գա յ

Հա յ

Ան կ ա խ ո ւթ հ /ս ն

յ ոյ սի ն

ւէր է ժ ի ‘հ

վ հ ր ա ղ ա ր թ ն ում1ւ

ու

ժողո֊

վ ը ր դա կա նա դ ո ւմ ը ։ Հ ա մ ա ժ ո ղ ա է ր դակա^քլ ա յս կ ը մ ն ա ն մ ի ա յ^ է ՛}• ա շ

զ ր ւ յզ ե բ է ն

ղ հ կ ա ւէա ր ո ւ թ ի լ ն ը CCա ն ժ ա մ ա ն ա կ )՜) դ ա տ ա ծ է ր ն հ լո ւ է ա յ դ

գա ղա փ ա րը

և. զ ա յ ն

Մ ե ծ ն Ա 'ո ւր ա տ թ է հ ւ գ լո ւէ ս

ժ ա մ հր է ն

զ ր կ ո ւա ծ

իր

Հա մ հր ա շիյ ո ւ թ ի ւ ն ր՝ C Ilո յ V/էւ ս կ Հ և դ ֊

յ զ ազ ո ղ հհ ր ը * • . ։

չկ ա ր ո ղ ա զ ա ւ

Հ ա ն ե լ ? ս ա կ ա յն կ ր զ ա ւ ի ր

է ժ հ ա մ բ ? մա *!! ա լ ա ն դ

4 ո գ հ ս լա ր ա ր

ա կ զ ա կ ա ն (Լա զեր ,ը րՏ> } ո ր ո վ Հ ե տ ե ւ կ ո ւ ս ա կ զ ո ւ թ հ ա ն ւէհ ր ի ն

խ որ

զ օր ս , դ ն ե լ y թ ե բա Հա ւա տ ն հ ր ը '

ա նկեղծ

բ ա ղ ձ ա դա հ

Հա մ հ ր ա շէս ո ւթ ի ւ ն ր

Հա յ ր հ ն ա ս ի ր ո ւ թ հ ա մ բ ?

ն ե ր շն չո ւմ ն ե ր ո վ

Հա յ

ա ն կ ա էս ո ւ fit հ ա ն

Հ ա ւ ա տ ա ւ ո ր հ լ և. մ ա ը ո ւ ր

ս ր տ բա զո ւ— Հ ա ւա տ ը ր

Հա յ ր հ էն ա ս ի բ ո ւ ԷՅհ ա*!։

ս ե ր մ ը զ ա ն ե լ Հ ա յ ս ր տ ե ր ո ւմ ։ մ է ջ ։ Մ ե ծ ն Մ ո ւր ա տ ճ ե ս /հ ի ծ ե ր ո ւ ն ա զ ա ր դ

Ա մերիկա յէ ն մ

րր ?

մ հ կ ն հ լէ

յա յտ ն հ լո ւ

ր ո ւ ս տ ի*1ւ Հ ա մ ա ր ։

ա ււա ջ ՝ կ ն ս յ զ հ լ է ի ր էս ո ր

վիշտ ն

(ք ՚ ա ր ե դ ի ն

Չ ի է*?~

ու զ ա ւը մ ե ծ

կո

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

306

հԹԹՒՃԱՏԸ եՒ ՃՆՋԱԿԵԱՆ ԿՈհՍԱԿՑՈհԹՒհՆԸ Հ '“ է ակեա՝1ւ կ հ ա 7/ բ ի ն ո ւ ս լա տ մ ո ւ թ հ ա ն i f է ջ ** *յհ ջ ա ն վ յլն ր ը ? ո ր

կ ո ւս ա կ ց ս ւթ ի ւհ ը

«/ ո ղ ո ւ է ո ւ ր դ ն և ր ո ւ հ

հետ

թա փ ած

կողմէ

հ/* ի ր

ա յր ի ?

ft մ ա ւ ո հ ի .

ա ը ա ր ե ա 7/ ի ?

■ ,ն լ ա կ հ ա հ դ ո ր ծ ի -շ հ և ր ս ւ. ՞»ա i f ա ր ՝ ա յ ս չէ

թէ

Թ ո ւր ը ի ո յ

ա ն ը ա $ ու լ և ր m 7/ յ յ մ ը չ է

մ ի ւս

կողմէ'

և tn i f ի ա ս 7/ ա կ in 7/ ճ ա կ ա տ

հ ա ս ա ր ա կ ա ց թ շ ն ա մ ի ի ն ' թ ո ս ր քր բ ռ ն ա ա ի ր ո ս թ հ՚ա ն Ա նմա հն

հոգ

է մէկ

տ եղ ifը կ ր գ ր ա ւե ն

համ ադո ր ծ ակցու թ իւ ն ս տ և ղ ծ և լ ո ւ և- միսս

ղա ւի ո խ ա կա'հ կ ա ղ i f ա կ և ր սլ ո /_թ ի ւ ն ն և ր ո ւ մա ր ^

կ ա ր ե ւո ր

յ/ք -

կ ա ղ մ ե լ ո ւ Տ ս /-

րէէ i f ։

ի ն չպ է ս

հ.

բ ո լո ր

միսս

տ ե ս ա կ է տ ը հ ղ ա ծ է ա ււ ա $ ն ո ր դ ս ղ մ ի ա էը ^ դ ա ա ծ թ ո ւ ր էը y

քր ի ւ ր ա ?

չ է ր քր է ղ

էս ա յ լ

ր/ ո ղ ս ւէո ս ր դ ն և ր ո ւ կ ո ղ մ է ։ Հ ն ւ ա կ ե ւս ՚ե ա յս

աևս ա կ է ա ի ն ?

բ ն ա կա ն ա բա ր

ծ ա ն օթ

է ին

)/ա /լ թ ո ւ ր էբ

յհ ղ ա փ ո իւ ա կս/ե^ւ և ր ր ? ե թ է

կ ա ր հ լ ի է յհ ղ ա ւի ո ի յ ա կ ւս !։ հ ա մ ա ր և լ (ք՝ է Օն

բու

ո ր ո ւն

կ ա ւլմ ա կ ե ր ս լ ո ւ ւ թ ի ւ ն ը ^ Ա հմէտ

//* ի ղ ա 1 8 9 1 — 1 8 9 2 / » ^ ,

{Խ ^ ր հ ո ւ ր դ ) ա 7/ ո ւ ն ո ւէ թ ե ր թ ն ի ղ մ ի դ է i f սլա յ քը ա ր ե լ ո ւ «Մ էշվ էր էթ » և

կ բ թ հ լա դ ր է ր

՚Ն ո ր ա զ ա ր թ Ա հմէտ

(\ ՝ա բ ո ւ ի

հա մա ր

Ա յդ

իր

էր

դ իրը ր'

Ա ո ւ լթ ա ֊

յհ ղ ա փ ո խ ա կոմհ մ ի ջ ո ց 7/ հ ր ո ւ

Փ ար ի ղ ի մ է ջ մը

հ հ տ հ ւ ա ն վ*ուէ'

ա չ էը ի ն

տատ մ հ ծ

կր փ ն տ ռ էր

ա ւղ ա հա էհ լ ո ւ ա ռ ա

Օ ր հ ր ո ւն Փ ա ր ի զ

Ա ղ ա մ ի ր զ ե ա ն } 1ւ ի ր

((//'ի դ հ ա տ հ ա ն

Ա ա հմա նա դ ր ո ւ թ ի ւ ն ը ^ ։

1ւ խ ո ր հ ր դ ա կ ի ր ո ւ ն է ր

ց ո յ ց ի 'հ

Is ր ի տ ա ս ա ր դ հ հ ր ո ւ

դո ր ծ ա կ ց ո ւթ ի ւն

յա յ տ ա ր ա ր է

ս կ զ բ ն ա կ ա ն Հ ր ջ ա ն ի 7/ դ է i f

Ղ *ո ւ մ

(հ ի զ ա ն

կր

հր ա ւո ա ր ա կ է (հ Ա* է շ վ է ր է թ%

ա նւէտ սմհդ ? խ ա ղ ա ղ մ ի ^ ո Ա ՝ե հ ր ուէ հ ա մ ո զ հ լ Ա ո ւ լ թ ա ն ը և թ ո ւ ր ը

Ա ի զ ա ն ' ի ր ե 'հ գ ո ր ծ ա կ ի ց 1 8 9 0 /»

Փ ա ր ի ղ ի մ ԷՀ կր

մ ր ? ո ւր

((հու ր , ր ե ֊

Ա հմէտ Ռ է ղ ա ն t

մ ա ս ի ՚հ ։

ա ւ ա դ ա ն ի ն ? վ ե ր ա հ ա ս տ ա ւ ո հ լո ւ Ա հմէտ

հ ի ւք /ւա դ ի ր ն է ր

բ ա դ ո ւց ի Ա ղ ա հ ւը ։

Հ՛հ չա կ հ ա ն ո ւ իմ ի ւ ն ր

հ մ ա յե ր

ստ ա ցա ծ

թ ո ւ ր ։ր

էր ?

ո ր ո ւէ'

Հ ն չ ա կ հ ա ն ղ հ կա ւէար ն հ ր ր ? հ ա մ ե ր ա շ խ դ ր ո ւթ հա մ բ ։

կ ր գ տ ն ո ւ է ի ^ ! Ա ա ւղա հ ^ ի ւ լ ե ւ ս ն y

ե ղ բ ա յ ր ը ' (ք ա կ ո ր Ա և լ ի քր ? հ ր կ ո ւ վքհ

ալ

Ա ա ,ք Օ

(Ա ա ր դ ի ս

երկրա գործա կա ն/

հ ա մ ա լ ս ա րա^է ի ո ւ ս ա ն ո ղ ն ե ր ? ն ա 1ւ Հ . /// ս ւ դ ա բ ա շհա 'ե (< ր ի մ ի ա խ Կ- Տ - ll'1/ ր ա ի չ ֊ հ ա 7/ K ա թ հ մ ա թ է յ Ա ս տ ո ւ ա ծ ա տ ր հ ա ն դէտ ? բա նա ս էրխ

Ա ղ ա հ ւի ն ե ր կ ա յս ւ թ ի ւ ն ը մ ա ւո ն էր

ա եսր

յ Մ'

// ♦ *Նաւ ի թ

(է է Օն (<)'ո ւ ր յ յ հ ր u լ

՞»ա մ ա թ ո ւ ր ա // ակա^է ո ւ թ հ ա'հ

յա բ ո հ ի է ? ա ա հ 7/ է մ ը

կա ղմա կհ ր պ ո ւ թ հա ն մ է ջ ՝

յհ տ ի ն

7/ սյ ա տ ա կ ՚ե հ ր ր ։

հ. ա յ լ

թ ո ւ ր ա 'll ա կ ա 7/ ծ ա գ ո ւ մ

ղ ո ւէո ւ ր դ ն ե ր ն ո ւ ց ե ղ ե ր ը մ ի ա ց ^ ւ ե լ^

Պ ո լս է ն

կա զմել

մ ի ա ց ե ա լ կ ա յս ր ո ւ թ ի ւ ն

հա մա թ ո ւ ր in'll ա կ ա ն հ զ օ ր

Հա մա թ ո ւր ա հա կա հ ո ւթ ե ա ն որ

հ ի մ էը ր

ո ւր ի շ

11ս լա մ ա կ ա ն

մ ի ՚ն չ հ ւ

պ իտ ի

հ ե տ ա գ ա յի *հ ա ն կ ր 7/ ա ր ի ր մ է ^

ղ ա 'հ ի ս ա ա ՚հ ր և

( լհ ւլո ւ ա -

կր

/* ն չ ոչ է ս

ի "էծ ր ' կ ո ւէկ ա ս h m li թ ա թ ա ր ն ե ր ս ։ մ է ջ ^ ա " Ք և ր կ ը թ ափ*~

ւ է ի քհ թ ո ւ ր բ - թ ա թ ա ր —թ ի / ֊ր ^ մ է ն

ա յն ս լ է ս

ք *էկ

ա յլն ։

Ifա յր ա գ ո յն

ը լլա ր

ա ո /հ ե լ ն ա և

ո ւն ե ց ո ղ

ժ ո ֊

Ա ր ե ւ ե լվ է և

մը։

հա մ ի սլա մ ո ւ թ ի ւն ր ? Պ ա րսկա ստ ա նը ^

Ա փ ֊

ի ս լ ա մ Հրր կ ի ր 7/ հ ր ։

նմա ն

ընդա րձա կ

ո ւէ կ ի ա 7/ ո ս ի մ է ջ

հ ա յը

ա նկա րող

ւղ ի տ ի

«աՏՄՈԻԹԻԻՆ

307

ԸԼԷա [* գ ի մ ա ն ա լ և Ո ւս տ ի դ

նկա տ ի

հ ե տ հ ւա բա ր պ ի տ ի բ ն ա ջ ն ջ ո ւ է ր ' ա յ օ

ո ւ ն ե ն ա լ ո ւէ

այս

պ ա րա գա ն ,

կա մ

ի ն չպ է ս

նա և

ա յ? / ա յն '

Թ ո ւ ր ր ե ր ը կ ը պ ն գ է յւ ն (((/* ի գ հ ա տ ե ա ն JJ ահ մ ա ն ա գ ր ո ւ թ ե ա ն ՚ֆ վ ր ա J զեր

Հ ա յկ ա կ ա ն

Հ ա ր բ ը ճ ա ն չն ա լէ

Օր է*1ւ tjlrր ապահ գան ուե բաւ բաբաւ անոնբ գ է մ ։

Հ ն է ա1լեա'հ

կ ո ւս ա կ բո ւթ ի ւ նը

ո ր (ի է օ ն չէ ի ն

ա ռա ջին

հ ա ն գ է պ 1ւ ր ն գ հ ա կ ա ռ ա կ ը ?

ան ոն բ

կ հ ր ս լո ւք ։

ո ւ .֊ մ էկ

ւ զ ա յր ա ր

ուլ

Ա հ մ է տ (է ի զ ա ն է ր գ ի ՛ ֊ մ ո ւմ և ե ր ը կ ը կ ր կ ն ա պա տ կ է Հ հ չա կ ե ա ն է)ե ա 'հ

ղհկա ւէա ր ո ւ ֊

մօա?

(J ա ս ո ւ. ն ի թ ևան

ք///;'հ ա ւա '//ղ ա պ ս տ ա մ բո ւ֊

օ ր ե ր ո ւ հ ? ե՜րբ Լ ը հ ֊

ջ ա կ հա ն ո ւ թ ի լ ‘ն ը

հ ս կ ա

ժ ո ղ ո ւԼ ր գ ա կ ա It ո ւ թ ի ւ It ձեռր

բերա ծ

էր է

Տ ե ս ա կ բ ո ւ թ ի ւ'հ ա ե ղ ի կ ' ո ւ'հ It'll ա յ պահ *հ ի ւլծ ա ն ի (հ է զ ա յ ի

և.

մ ի ջե ւ,

֊մ , (ի ա ր ի զ ի

[J •

Ա ո ւ֊

Ա հմէտ Հ ա 'll գ ի ֊

tև ղ ի

ւն /էն ւ

ծ 111*110 թ

սրճա ֊

ր m'll'lllt ր է ն ՝

Qi'fi ա ֆ է

1Լ ո լ ֊

թ էր^ի

մ Էջ I

Ա հմէա

lb ի ֊

զ ա յի ն

կ ' ը ն կ ե ր ա հա ր

ն ա 1ւ

Տ ո ր թ որ

Ն ա զրմ ։

Տ ո ր թ որ

Ն ա զրմ ?

հե տ ա գ ա յ ի'հ մ ե ծ

գև ր

'հև բ ա ւ

Ի թ թ ի ՛- - ա տ

որ ո ւ ֊

մ էջ,

ն ո ր եկ ա ծ է ր Ա ն ա տ ո լո ւ է * 1ւ կ ը պ ա տ մ է ր գժգոհ

թ է

ա յն տ ե ղ ի

էէո ւր գ ը

ԱԺ ո ւ ր ր

թ ո ւ ր ■ ր),

աէր ո ղ

որրա ն Ժ ողս֊ 1ւ

ոշ -

թ \ո ւա ֊

ռ ո ւ թ ե ա'հ 5 հա ր ստ ա Կա ր ո ւ ֊ թ և in'll պ ա տ ճ ա ռ ո վ ։

Ա'հ կ ր

ւղ ա ա մ է նա և . ? թ է Ա 'հ ա տ ս ֊ լ ո ւ ի ղ ա 'հա զա 'հ ա ն կ ի ւ ն ն հ ֊ րու

մ էջ

բ ո յբ և ր

Ս. ՍՍ»ՊU.Z ԳԻՒԼԵԱՆ

ժողա էր գա կա ն

տ և ղ ի ո ւ 'հ ե բ ա ծ It'll ? ո ր it'll ր

ա նկա զմա կերպ

Ը էէա լ ն ո ւ ն ՝ ճ ն շ ո ւ ա ծ ե ն կ ա ֊

ռա ւէա ր ո ւ ի) և ա 'll կ ս ղ մ է ։ Jj ր ի ա ա ս ա ր ղ. ք Ւ ո ւ ր ր հ ր ո ւ 'հ ե ր կա յա բ ո ւ բ ի ջ հ ե ր ը և ա ն ն և ր ո ւն ՝ in'll ո ն բ

հրա ժա րիլ

(յւ ր ո պ ա յի

մ ի ջ 'հ ո ր գ ո ւ թ ի ւ'հ ր ո ւ ղ և լ է Լւ

թ և ա մ բ և. մ ի ա ս ն ա կ ա ն յի ս ե ւււ'հ ծ ր ա գ ի ր ը

ո ւժ ե ր ո վ

կը Կա մա ր է ի ն

կա մ

ք հ ո ւս ի ո յ

CCգ ո հ ա ն ա լ

պ ա յր ա ր ի լ ա յգ

կ *ա ռ ա ջ ա ր կ է ի ն Հ ն ջ ա կ ֊ հետ

Մ ի գ հ ա ս ւև ա ն

գ ո ր ծ ա կ բ և լէ

Աա հ մ ա ն ա գ ր ո ւ ֊

ո ւ ղ ղ ո ւ թ ե ա մ լ ւ )) ։

Ա նոնր

Մ ա ֊

(Լui'll ջ ա տ ո զ ա կ ա ն 3> է ի ր և ն բ հ ա մ ա ր ա ն ը Ա գ ո ւ . ֊

308

ՀՆՋԱԿԵԱՆ

ն ե լի ,

մ 'ա ն ա ւ ա ն դ

թ եա նց կողմէ ։ պ ա տ ձա ոէր

ա նոր

հ /// i f ա ր ^ ո ր

Ա*ա ս*!։ ա ւ ո ր ա բ ա ր

էքբիտ »

< Լ թ ե լա գ ր ո ւ ա ծ

ւԼևր $ ի ?/

էր»

ս լա ր ա գ ս մ հ

օտ ա ր

իր

ա նոնք

*1ւակէ1ւ1րրէ ն ե ր ս

յա ջ ո ղ ա ծ

է ի ն ի1 ա ւի ա ն ց ե է ն ա և

ի ր և ^էց գ ա ղ ա փ ա ր ն հ ր ո ւ շ ու ր ջ

Մ իս ս կ ո ղ մ է ?

հ ն չ ա կ !, ա ^ւ^ւեր ը' ի

իր

ո ւս ա ն ո ղ ա կ ա ն

(J •

հ ա մ ա կ ի ր ն ե ր ? // ր ո V/ ց մ է

շրջա նին'

ա կ ե ա ն կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ ի) ե ա ն և թ ի մ է ։ը ե ր թ ա լ ա է խ ո բ ա ց ա ւ և Կ ա ս տ ա տ ո ւե ց ա ն

(J ա ւցա հ

ա յգ

*ե ի լլե ա ն ^ լր ա գ ր ա կ ա ն

ո մ ա ն ց հետ ծ ա ն օ թ ա ֊

Փ ^ լ ի թ ի ք^) ի ն

&էվէո 1 տ է Ս ի ա ն ս

ո ւ ր ի շ ^ հ ե ր ո ւն ։

/* (<f [<} ի հ/// ա ի մ ի ջ ե ս

։ի ո [ ս ո ւ ե ց ա ւ

նա և

մ Ւ ս էա մ ա կ ա ն մ ի տ ո ւ մ ն ե ր ը

հ ա կա հ ա յ

հ ա մ ա կ ի ր ^ ւե ր գ տ ա ծ ։ ,

մ ա ս ^էա ւո բի

1՚ ն ւ ։ււ 1. ս օ ր ի ն ա կ ՝ ն ա յս ա գ ա հ Փ ք/1֊ա ն ք ա ր է ի ն

եղա ^ւ և

հրա տ ա ր ա կ ո ւա ծ

կ ա ո. ա ւԼար ա կ ա ն

ի բ ե *հ ց հետ ո ւ ն ե ն ա լուԼ ֆ ր ա ^ է ս ա կ ա ն ք ա ղ ա ք ա կ ա ն ։

շ ր ջ ա ն ա կ ն ե ր է բ ա ւա կ ա ն թ ի ւա է ցտ ծ էր

կը

ր ն կ ե ր ն ե ր ր ա յս ո ւ ղ ղ ո ւ թ և ա մ բ փ ր ո փ ա կ ա ն տ կ* ը ն ե ն

ֆ ր ա ն ս ա կ ա ն հ ա ս ա ր ա կ ո ւ թ ե ա ն մ է ջ ։ թ ա ց ի թ ե ր թ Արու, մ է ջ

յօ գ ո ւ տ ծ ն ե ր է յ

կ ' ա շ յս m m ի ն

պ ե տ ո ւ. ֊

կ ա տ ա ղ ո ւ թ ի ւ .ն

Թ ո ւր ք ե ր ո ւն ։

Ա հ մ է տ Ա իզա ^է և նա և

ա ?/

այօ

սկսա ծ

ւ ղ ա յք ա ր ի ?

տա րա կա ր ծ ո ւ ֊

հ ե տ ա գ ա յի ն յ ա յ տ ն ի

կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե iiA i հ ա մ ա թ ո ւ ր ա ն ա կ ա ն

յա ճ ա ի յ ք օ ղ ա ր կ ո ւ ա ծ ^ ս ա կ ա յն

հա ֊

ե ր բ ե մ ն բ ա ց ա յա յա

տր ա մա գ ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը ։

ՀՆՉԱԿԵԱՆՈՒԹԵԱՆ ԴԻՒԱՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ՊԱՏՇԱՐԸ ԻԹԹԻՀԱՏԻ ԳԷՄ Փ ա րիզ

հ ա ւ ա ք ո ւ ա ծ ի1թ թ իհա տ ա կա ^է

կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ը ի ր ե *ն ց կ ա ռ ք ի ն

լծ ե լո ւ

սկսին բո ւռ ն

դէմ։

պ ա յք ա ր

մ ղ ե լ ա ն որ

P P 1‘ ՞ո ս տ ա կ ա ն ն ե ր ր կ ը (( ա ?/ ջ ո. տ ո ղ ա կ ա V/ »

մեղա գրէին

] 1թ թ ի հ ա տ ի

ITui] |lU buiG ծւ*ա գր|ւ0 լէ ր ա յ ։

կը պ ն գէր

Մ ի դ հա տ եա ՚Ա

Լ ք ա յի ս ե ա ն ծ ր ւ ս գ ի ր ը

տ ա գ ր ո ւա ծ . և կը մ ե բ ժ է ի ն

էթ^նց

V - չ ա կեա ն

(C ո ա հ մ m'lt ա գ ր ո ւ P ե ա*!։ »

կնսռ^էեԳ։

ե ւ ր ո ս լա կ ո /հ մ ա մ ո ւ լ ը

ա զ գ ե ց ո ւ թ իւ*հ բա հտ եցնհլ Ա ո ւ լթ ա ^ ւ ի ն

'ե ա ւ ի թ

Ո էկ և

ճա կա տ ի ն ւէր ա յ ա լ ի ր ե ն ց գ է մ

Ա յգ

բո ւն

օր ե ր ո ւն

էէա ս տ կ ա ծ է ր

քա ղա քա կա ն և

Լոնտ ոնի

ոյժ

ա նոր մ ի ֊

Ա յգ

կը

ք ա յ

Փ ւսր ի զ կ ը

Ա ղ ա մ ի ր զ ե ա ն ) ^ Ս' • կրցա ծ

էին

ա ս պ ա ր էզ ի վ ր ա յ բա ւա կ ա ն

հ ա յա զ գ ի գ ե ս ւղ ա ն Ա ի ր զ ա կ* ե ր թ ա յ

Մե լ ք ո ն

յ ե տ ա գ ի մ ա կա *!։

Ս• թ .ս ֊

]* թ թ ի հ ա տ ա կ ա ն ն ե ր ո ւ

« Ս տ հմսւնա դ.րութիւն»լլ

իր

ենունրրէն՚Լ աւյրրին'

նկատուէ էով_ ւլտ յն ւՐիշ_տ կը նե՜րկայա ցներնյչ ջւսկէրտուած՜ վ_ի՜ճակով_՝.

ա ֊

հ) ա ն ը ։

թ ա գ ա ւո ր ա կ ա ն սա գրա նքնե—

կ ո ւ տ ա յ ա ն ո ն ց տ ե ս ա կ է տ ի ն ^ ջ ա ն ա լուԼ հ ա յո ւ յԺ ե ա ն մ է ջ

(*) /Փրքտկան

գտ նեն

ա մէն մ էկ

օը ե ր ո ւն

ի ւա ֊

լր ա գ ր ա կ ա ն ։ շ ր ջ ա ն ա կ ն ե ր ը ։

Ե ւ ր ո պ ա կ ա *հ ք ա ղ ա ք ա կ ա ն

կ ա տ ա ր ե ա լ ((.է յա ն » մ ը ^ և

ա նոնց

հ ն ջ ա կ ե ա *ն մ տ ա ւ ո ր ա կ ա հ ՚հ և ր ? ո ր ո ն ք

Ա յ Ա դ ի ւ ա ն ա գ է տ ը ? ւ յե ր ի ն ա ս տ ի ճ ա ‘ե ի մը^

հետ ևէ ին

հ ա մ ա ւցա տ ա ս ի ւա րն հա կա հա ը ո ւ ա ծ ը ։

ո ւր ի շ

ւէր ա յ ? ո ր պ է ս զ ի

Ս տ ե փ ա ն Ա ա պ ա հ * հ ի ւ լ ե ա ն ^ (ք ա ք օ ( Ա ա ր գ ի ս

փան ցե լ ֆրա նսա կա ն ն ո ւն

այ գ

ո ր ո ն ք ա ր թ ո ւ ն ։ կ ե բ պ ո ։է կ ը

կ ո ւ տ ա յի ն

ընգհա կա ֊

բա ցա րձա կա պ էս ։

յ ի ^ րաէ ս ա հ մ ա ն ա գ ր ո ւ թ ի ւ ն ը գ ո ր ծ ա գ ր ե լ տ ա ն ։

լի ն

ծրա գիրը

1*ոկ 1* թ թ ի հ ա տ ա կ ա ն ն ե ր ը ?

ղա ղ մ ի ջ ո ց ն ե ր ո ւ Լ

գ տ ն ո ւէի ն

բռնա ծ

կ ո ւս ա կցու թ ի ւն ը

ջոցոէէ կը ջ ա ն ա ն

Ի թ թ ի հա տ ա կա նները

կը

կ ը ՚ ն կ ա տ էի ^է օ տ ա ր ւ ղ ե տ ո ւ թ իւ^ւ^ւեր ո ւ կ ո ղ մ է պ ա ր ֊

/* P P ի հ ա տ ա կ ա ն ն ե ր ը ձ ե ռ ք

հնջա կե ա ն ներ ը ?

Հնջա կեա ն

տ ե ս ն ե լո է է ?

հնջա կե ա ն ն ե ր ը '

ք ա ղ ա ք ա կ ա ll ո ւ իքIs ա ‘ն հ ա մ ա ր ։

ջէ ր բա ժներ ռա կը'

ղ ե կաւէա ր ն և ր ը վ զ ա ն ի ց ս փ ո ր ձ ե ր ը ձ ա ի յո ղ ա ծ

ւՐէղի

պ ա րտ ը֊

հա մ ար կէղՆ՜

•ՈԱՏՄՈԻԹԻԻՆ լո ղ ա կ ա ն

309

տ բա մ ա գ ր ո ւթ ի ւ ններ

Հ ո ւ թ ե ա *1։ մ թ ^ ւ ո լ ո ր տ թ ո ւր ք

ստ ևղծե լ ?

յե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն ն Լ ր ր ո ւ

կա ն

բ ո ֊ն ա պ ե տ ո ւ թ իւ^ւ ը ։

ա յս

prnijnflUU իոնն երթ

Հա յ

յ ե ղա էիո խ ա կ ա 'հ էհ ե ր ո ւ

քա նի

Հևա ? և

որ

չե ն

ո ւղ ե ր

Հ ա ն գ է ս լ ա ^ո էստ ա -

Հա ս կ ա ր ո ղ ո ւէէԼ ե ա ն

մ ի ա ւ յև ա լ ո ւ մ ե ր ա է

^ ե ծ ջ*ոնվ> Հա րկ ե ղ ա ւ } ո ր Հ ն չա կ ե ա ն ն հ րր ը թ ա փ է ի ն ' Հեր ք ե լ ո ւ և. Հա ստ ա տ ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր ? թ է

ծ ա կ ղ ի լ 1 'թ թ ի Հ ա տ ի Հետ ? ա ն ո ր ' ներքնապես և

՛Է՛՛՛՛Լ

տապ ա լե լ ս ո ւ լթ ա ն ա

Հա մա ր

էրեներ կ ը մ ե ր ժ է ի ն գ ո ր -

գաղտնի

կերպով*

նետապնդած

նւաքաթուրանականութեան գաղափարին Buiifuir: 1 'թ թ ի Հ ա տ ր

յւ ս ^ ո ղ և ր ա ւ *1։ ո յ ն ի ս կ Հ ա յա զ գ ի

ս տ որա գրել տ ա լ ճՌ ԸՎՒՒ Տ Ը ի ւ ր ա լյն Լ ր լէ թ ե ւս ն

յե տ ո յ? ա ն% կը

դիմողները։

միտ քը

Փ Ա ք*!'?) թ ե ր թ ի ն *

դա տ ա պ ա րտ էր

Յ օ դ ո ւ ա ծ խն մ է ջ

թ է ' ե ւ ր ապա գ ի*ն ե ր ը չ ե ն

բ ա ն ո ւթ ի ւն ը ^

ո ւս տ ի

կ ա ււա կ ն ? և թ է

կ 'ո ւ զ ե ն

պ է տք

օտ ա ր

(J* ե լ ք ս ն

ճ ա ն չն ա ը չէ

օգտ ա կա ր

որ

յօ գ ո ւ ա ծ պ ետ ո ւ թ ե ա ն ր

\\}ա ն կ ը

Ա ր և ե լք ի

ն ե լ ու Հա մա ր'

իրեհր

Ը է է ՚է *

հր կ ի ր ն ե ր ո ւ ն

Հա նգէսի

մ ր մէջ

տ ա ք ր ք ր ո ւթ իմն կը ստ եղծէ ամ է ն յա ջ ո ղ ո ւ թ ե ա ն

Հա մա ր։

Հա յ

տան

Ւ ՚է մ ի բ ց ի 2000

մ է ջ ^ ւիոխ սմհա կ մ ա ս ն ա կ ի

կողմ /

ն շա ն ա ւո ր

ա ռևտ րա կա ն

լե ր ո ւա ծ ' ա ն ո ն ք կը դ ի մ ե ն

Հ ա կ ա ղ գ հ լո ւ Հա մա ր Ա ե լք ո ն

կ ը յա ջ ո ղ ի ն

յա ր ա բ ե ր ո ւ թ ե ա ն մ է ջ

շա րք

մը

լ ո յս

Ա յգ

կը

սկսի

յօ դ ո ւ ա ծ ը '

յ հաագ ի մ ական

ա ո ւ ‘հ և ր Լ՜ հ '

Փ ա շ ա յի ն ա լ^

ֆրա ն

լա յն

Հե-

շ ր ջ՚ս ^ւա կ ^ւ և ր ը

ft] ա*!։ ի մ է ջ * • • ։

Ա պ ա բ թ ա լ ե ա ն^ւե ր ը կ ը

թ ՚յ ք )

մ տ ՞հև լ CCՖ ի ՚լ արօ՝ք) մ ե ծ ահ որ

‘հ ի ւ թ ե ր

Ա սկէ ք աջ ա—

կը մ հ ր ժ ո ւի ն ։

է ]ա ն ի ձ ա խ ա ւ ե ր ե լ ո յ թ ի ն ՝

խ մ բ ա գ ի ր*!։ հ ր է*!։ (հ ի լ / Հ ի ՚- թ է ի ^ 1 Հետ և

պ ա րսիկ

/ 1թ թ ի Հ ա ա ա կ ա '// ‘հ ե ր ր կ ը ը ն ծ ա ն ա յս

"// // ւ ի ր ե լ Լ*թ թ ի Հ ա տ ա կ ա րն էն հ ր ո ւ ն ։

\ ,ո ւ պ ա ր

ՀոգեԸնգՀա —

ա պ ստ ա մ բ ո ւ-

ս ա ո ր ա գ ր ո ւա ծ

Հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւա ծ ա յս

պ ա Հպ ա ն ողա կա ն

օ ս i f m V/հ ա I։ ո ս կ ի

թ ո ւր ք

«/ jJ i

բ ա ր ե ն ո ր ո գ ո ււք հ ե ր մ տ լյ ը՛

ի ր ե ‘հ ւյ գ ա ղ ա փ ա ր հ հ ր ո ւ մ ա ր ifh ա ր ո ւ մ ը կ ը տ ես^ւե^ւ Ա ե լ ք ո ն փ ո ւթ ա ն

նա և

ժ ո ղ ո ւէ ո ւր գ ն ե ր ո ւ

սլ է տ 'է* է w

թ ի ւ ն ն ե ր ք ա ջ ա լե ր ե լո ւ ։ Ա ր և ե լե ա *!։ ա զ գ ե ր ի կ գ ի ււ ս ^ ւ ա գ է տ ի մ ը կ ո ղ մ է սա կա ն կ ա ր և ո ր

մ ի ջա մ տո ւ-

յա յա ն է ր

m 'hn'ilrj գ ո ր ծ ե ր ո ւ մ / մ ի ջ ա մ տ ե ն ։

ն ո ր ա Հ ա ս հ ր ի տա սա ր դ ո ւ թ ե ա ն ' խ ա ղա ղ մ ի ջ ո ր ն ե ր ա է

մ ր

]* թ թ ի Հ ա տ ի մ տ ք ե ր ը

մ է ջ ? ո ւր

Հ ն չա կ ե ա ն ն հ ր ը

թ ե ր թ ի քա ղա քա կա ն։

տա լա թ

յօ գ ո ւ է ս ծ ն և ր ո ւ

տ ե ս ^ ւ ե լ։

յօ գ ո ւ ա ծ ն ե ր ո ւ ն

մէջ

1իր ա հ ս ա ր ի օ ր ա գ ր ո ղ ը

կը յա յտ ն է ր

ք ա ն է։

մը

կ ա ր և ո ր տ ե ս ա կ է տ ն ե ր » ա յս պ է ս ' Հայլւ կագւքակերպուած ազգ ifյւն ե, որ կորսլւնցուցած ե |n* ազ ատութիւնլյ. օտար նուանոոներ կապտեր են անոր մարդկային բոյոր իրաւունքներլւ եւ իր ւքշակոյթլւ զարգացնելու բոյոր կարելիութիւններբ: ժ - Հ րէն ,

Հ ի ւԼ ն ո ւե լա է Հ ա յ ա ւ ա ?/ գ ա ւէ է լպի ?/

րա գրէր ՝ո ջ ,

ա նոր

ա յս օ ր

Հ ՚" J

գ ու ը ս

ձ ա յն

ու

ղ ի ւ պա ւլ 'llո/ մ ա ր ա ի */7 էէր ա յ % կ ը

Ա զ ա ա ա գ ր ո ւ թ ե ա*ն ս ո ւ ր ը թ ա գ ւ յ ո ւ ա ծ է

Հ ե ր ո ս ո ւե ր ը փ ա կ ո ւ ա ծ Ir’li

Աա ս ո ւ ն է ն

ն ա մ ի*1ւ եա լ

թ է ' ի ^ ՚չ ՚^ է "

ք ա ր ա յ ր *ն ե ր ո ւ

կու տան ոտ քի

ւ խ ս ^ ւ ե լո ւ ։

ե լլե լո ւ

յօ դ ո ւ ա ծ ա շա ը ք ը

մ Է1,

(ի Հ ե ր ի ան

հ ՛

ս ո ւր ը

*Ակ ա -

Լ,ա ղիկ է ի & ի ն (( If ս ե ր ը » ՝

ձ հ ր ւի ն ՝

կ ը ։Էե ր ջ ա ը^ւ է բ

թ ը շ ֊ ^ետ և-

խ օ ս ք ե ր ա է*

«Արեւեւքի ւքհշ նոր Ագգ ։i‘|i կյւ վերածնի, ողշոյն այդ Ագգին»: ժ • Հիլ րէի ա յս յօ դ ո ւ ա ծ ^ է ե ր ը

շա նթ ա Հա րիչ

Հա ն ր ա յ Ւ ն կ ա ր ծ ի ք ի ն վ ր ա յ ։ բ ո լո ր

տ պ ա ւ ո ր ո ւ թ իւ*1ւ

կ ը մ ո ո - ր ս ւ խ ե Մ հէ,բ ։ , ն

բրովաքասիոնները: Ս և յե տ ա գ ի մ ո ւ թ իւ*1ւ ը ?/ ո ր է ն կ ը ս կ ս ի գ ո ր ծ ի

կը

թ ո ղ ո ւմ *

խ ա *հէ և

և ւ ր ո սլա կ ա հ

/* ջմթ է ^ ա տ Jj it'jiւ ս

գ ո ր ծ ա կա լ ն և ր ո ւ

ք է ո ւ ր ք ի ո յ^

մ ա ն ա ւա ն գ

>ՆՉԱԿԵԱՆ

310 Պ ո լս ո յ ifէ ջ ։

// ո ւ լ թ ա ն Հ ա մ է տ

կ ը կա զ մ ա կ ե ր պ է ն ս ը

Հ ա լա ծ ա ն

դ հ ր ' ^ 'ո J յև ղ ա փ ո խ ո ւ թ ե ա*ն ը ‘ն թ ա ց ,ը ր ղ ա ն դ ա ղ և ց ն ե լ ո ւ և. Փա ր ի զ [, Կը

Հա տ ի ղ ա ւ ե ր ո մ ն Մ ա մ ո ւ լի պ ո ւի ո ւր

կո ղ մ է

Ս ո ւ լ թ tu‘h է

և.

Պա ր ■ ֊

կա ս ե ց ն ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր ։

մ է ջ Հ ն չ ակ1քան կ ււ ւ ս ա կ ց ո ւ թ ի մ ն ը ա ' լ ա ւ ե լ ի

շ ա ր n u ll ա կ է ՝ մ է կ

եբ

եռա ն ղո ւն

ղ ո ր ծ ա կա լ ն և ր ո մ ։ ? մ ի ւ ս

կ ե ր ս լո վ

կ ո ղ մ է 1 *թ թ ի -

դէմ ։ մէջ

ա ա ր ո ւ ա ծ էը ա ր ո ղ չ ս ւ թ ե ա ն ց

ղ ո ւղ ը ն թ ա ց ' կը

կ ա զ մ ա կեր —

գ ա սա խ օ սակա՛յն մ ե ծ ժ ո ղ ո վ ֊մ ի թ ի'ն կ մ ը (ձկրա^ւտ ՕրիահՕ) ի ս ր ա Հ ի *ն մ է ջ ?

խ օ ս ե լո ւ կր Հրա ւ ի ր ո ւի

Ս ա ւղա Հ Գ ի ^ լԱ ա հ ։։ բ ո լո ր

‘ք յհ ր կ ա յ Կ' Ը 11111^

I1թ թ ի Հա տ ա կա ն

ղ ր պ ււմ ւէ^ւ ի է է յ թ ո մ ւ ի նա մա կ

Լ ս ն տ ո ն է ն ' Ա. *1յա զւա *թեկ: (կ ո ղ ո վ ի ն կ ը ն ա խ ա գ ա Հ է ' ֆրա նսա ցի

ո մ ն կ ն ղ է բ ‘ն ե ր և. ղ ր ե է ) է ա ղ ա ր ր է կ կ ը Կ ա նէ

i f ա ր տ է կ 'նե ր է ն ‘ն ո ր ս տ ա ց ո ւ ա ծ 1ւ կ ա ր մ ի ր մ և լա*!! ո ij ղ ր ո ւ ա ծ

մ ը ^ ո ր ո ւէ կ ր յ ա յ տ ն է ր

կ ր թ *ն գ ա յ

^ ա ,| ,

Գ ա ս ա է յ Օ ս ո ւ թ Աա*!։ պ ա կ ո մ ն '

չէֆ ե ը ը ,

ո ւ ր ա խ ո ւ թ յա ն

թ է ' ((Թ ո ւ ր ,ը ո ւ ժ ե ր ը

ա ղ ա ղա կ^ւե ր ո վ •

մ ին ջ

ս լա ր տ ո ւ ե ր

հ ն D։

էքրա Հը

կա տ ա ղ ո ւ թ և ա մ բ կ ը լ ե զ ո ւ ի ն

է թ թ ի Հ ա տ ա կ ա ‘ն ն ե ր ր ^ ո ր ո 'll ւյ պ ա ր ա գ լ ո ւ խ ը ' [Լ Հ մ էտ քեիւլա ն^ ո տ ր ի կ ը ց ա տ կ է ևԿ ա յՀ ո յ ա լ ի ց բ ո ւ թ ի մ )ը

խ օ ս վ յե ր

կ }ո ւ ղ ղ է

նա խ ա տ եսել

ն ա ւա պ ե տ ը ս խ ա լ մ ա մ բ

Ա ո ւ լի ք ս /հ ի Հ ա ս ց է ի <ն ^ ո ր

1ւ ղ ս պ ի ջ

որովԿ հտ եւ թ ի նկ

մը

(J ա կ ա յ ն

մ է ջ ^ ո ւր

CCՄ է շ վ է ր է թ Ջ

թերթը

այ ս ա ն ղ ամ

Կ* Ը 1 1 "" J

\ /ո ր

լո ւ֊

մեծ մի —

ծ ա ն օ Է1

Հ ր ա*-

«17 ո ս ի է թ է

սա-

կ ո ղ ifli ա կ ի ւյ ն ե ր է ‘հ մ ի ն տ ե ղ է ն

թ ի ւ հ ^ ւ ե ր ն ե ն )) ։

‘ն ա ե ւ

‘ն ե ր կ ա յ

կ ’ ը լլա յ

ք հ ո ւր վ լի ո ւ յս մ ի ջա մտ ո ւ թ ի մ ն ր

յե ր ի ւ ր ա ծ

պա ա մ ո լ ֊

էԼՀմէտ քհ [՛քղան ի ր կ ո ւ ս ա կ ի էյն ե ր ս ւէ։

ա տ ե ն ա խ օսո ւ թ եոմն ա տ ե ն ? կ ը կ ա ւո ղ ե խ ն է Հ ս կ ի ջ ֊

ն ե ր ը ? ո ր ո ն ,ր բ ո ն ի մ ի ջ ո ց ն ե ր ո վ

դ ո ւր ս

կ ր ւէռ /ն տ ե ն է ս ւա է ա ր ա ր ը ։

կ ա զ մ ա կ ե ր ւղ ե լ ը ա յն ո ւ Հ ե տ ե ւ կը ղ ա ռ հ էա յ

Հ ր ա ս լա ր ա կ կ ո ւ դա ՛ն

սովորա կա ն

*իր ա ն ս ա ց ի վ) ա ղ ա ,ը ա կ ա ն գ ո ր ծ ի £ ն հ ր 5 Հր ա —

պ ա ր ա կ ա ղ ի ր ‘է էեր և. կ ո ւս ա կ ց ո ւթ յա ն պ ե՛տ եր ? կ ա ո .ա վ ա ր ո ւ թ ի ւ ն ը

ծա նր

Թ ո ւ՜ր ,ր կ ա ո.աւէա ր ո ւ թ ե ա^ք ղ ո ր —

և. Հ ն ջ ա կ ե ա ն ‘հ ե ը ո ւ

ջ ,ո մ տ ո ւ թ ի մ ն ‘ն ե ր

սկսի

ղ ո ր ծ ո ւ*ն է ո ւ թ ե ա ն ։

կ ը ւղոո-ա յ թ է ' — (c[J ո ւ տ ե ն բ ս լ ո ը ը

ե ր ե ւ ո յթ ն ե ր ։

կը

կ ը էւ օ ս ի ի i f ի ջ ի ա յ լ ո ց ' ն ա If ւ (J‘ ի ն ա ս քՀեր ա ղ ։

(}*ո ղ ո ւէի ը ն Է1 ա ւյ ,ը ի ն ե ր բ խ օ ս բ

Ն մ ա ն մ ի է) ի 7/ կ ն ե բ

յա ղ ի ք ա կ ա ն տ ր ///-

և. ա տ ե ն ա խ օ ս ե լ ո ւ կ ը Հ ր ա ւ ի ր ո ւ ի

ծ ա ղ ր ա ծ բո ւն ո ւ թ ՜ ի ւ ն *ն ե ր ո ւ մ ա ս ի ն ? Ա Հ մ է տ ք է ի զ ա յի Հոն

ա պ ստ ա մ֊

էր • • • ։

ք ք » ո շ ը ֆ ո ր ։ (}' ո ղ ո վ ը տ ե ղ ի կ 1ո ւ ն ե ն ա յ

էէան թ )) ի ս ր ա Հ ի ն

Կ Ը Ց "*^

ր ն ղ Հ ա ‘ն ո ւ ր ս ղ ե ւ ո ր ո ւ թ ե ա ^ է և

սլա տ ա ս խ ա ն ե լ Հ ն չ ա կ ե ա հ ա յս

կ ը կ ա զ մ ա կ ե ր ս լո ւի

պ ա րա կա ղիր

ջէր

Ա' ե ր ո ի ն ւյ ա ւքա յ յ ա Հ ա ն If լ ո ւ ;

Հ ն ջ ա կ ե ա ե ն ե ր ր 1 ^ և ն կ ր ն ա ր ւլ ո Հ ա ն ա լ ա յ ո յ յ ա ն ո ւյ ^

/» թ թ ի Հ ա տ ա կ ա ն ն հ ր ո ւ '

տ ա ն վ) ն ե ր ո վ

փ ո էւ ա ն ա կ

Ս ո ւ է դ ա ո ֊ա ջ ն ո ր ղ ա ծ

Մ ի թ ի ն կ ր կր վե ր ջա ն այ մ ա ղ ր ո ւ թ ե ա էն մ է ջ :

ո ւժ ե ր ը

ս ր ո ն րը

խ ա ր տ Ահլ ո վ

Գ ը ա ն ս ա կ in'll

ի ր ա ն տ ա ը բ ե ր ո ւ Է1 ե ա ն Հ ա մ ա ր ? կ ը ԱԼա ա ն ^ է ի ն կ տ ր ո ւ կ մ ի ՛֊՜

կ ա տ ար ե լ

Ս ո ւ - լթ ա^ւ ի մ օ տ յ ւ լ ս պ ե լո ւ Հ ա մ ա ր ի ր ա ‘ն i f ա ր ղ կ ա քի ՚ն

Հ ա լւս ծ ա ն բ լն ե ր ը ։ Հ ն է ա կ ե ա ն ն ե ր ո ւ ո ւ յս ե ռ .ա քն ղ ա ղ ի էն վւ ր ո ւի ա կ ա ն ա ի 7/ Ի թ թ ի Հ ատ ի « .Մ է չ վ է ր է թ ՝» ի Հ ւ ս յՀ ո յ ա լ ի ց

ֆ ր ա նսեր էն

ղ ր ո ւ թ ի մ ւք ն ե ր ? ո ր ո ն ց մ ո վ

որպ էս

Հր ա տ ա ր ա կ ո ւ թ ե ւմն կը

դ ա տ ա սլա ր տ ո ւ է ր

ւղա տ ա ս խ ա ն

մէջ

/^'/քր ե ւ ա յ ի ն

Հ ,ո յ

Տ ե ղ ա փ ո խ ո ւ՝-

թ ի ւ*ն ը ' ի ր ղ ե կ ա վ ա ր ն հ ր ո վ մ ի ա ս ի ն ։ Հ ն ջ ա կ հ ա ն գ ո ր ծ ի ջ ն ե ր ը կ ը փ ո ր ձ ե ^ ւ Հ ա յկ ա կ ա ն Հ ա ր ց ը կ ա ն հ յո ր Հ ր ղ ա ր ա ն

ա ն ո ր բ ե մ է^!

թ ե ա *ն ղ ա ո ւն ճ ա կ ա տ ա գ ի ր ը ։ կա ւ Ւն

չէր

ա ր ծ ա ր ծ ու ա ծ ա յղ

դ ի մ ե ն ը ա ն ի մ ը կ ա ր ե ւո ր

ի լո ւր

Էիինջ ա յղ ' Հա րցը։

ա շխ ա րՀի

լս ե լի

տանի լ ֆրա նսա դա րձնել

!ի ր ա ն ս ա կ ա էն հ) ո ր Հր գ ա ր ւմն ի Ս էէյ,ւղաՀ Գ ի ւ լ ե ա ն

ղ է մ ,ը ե ր ո ւ ^էւ ն ւլ ր ե լ ս վ

որ

իր

Հ ա յո ւ — մ էջ

տ ա ֊

ը ն կ ե բ քն ե ր ը կ ը

Կար ց ա ս լն ղ ո ւ մ ի և ‘ն էժ ա ր կ ե ն

տ ՏՄ Ո Ի Թ Ի Ի Ն

311

կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ իւ*էէ ը ? ի ր մ ա ս ն ա ւո րա պ էս ալ

բռնա ծ

կ ը Հա մա ձա յ » ի »

պ է ա ր եղա ծ

ի րե*էւ ր Հետ ո ւ ն ե ն ա յի ^է (հ ո ր է ս ա յդ

օ ր հ ր ո ւն

( j ո ր Հր դ ա ր ա'ն ի ն մ է ջ որ

կ ն ե ի յթ ի

ա յս

մէկ

սկսեր

CCգ ա ր ա կ ա ն

և. ո ր ո վ

Հ ա յկ /ս կ ա ն դէմ

ա ^ա ր կ ր ա ծ

ա զ դ և գ ս ւ ԷԺ ե ա'ն ։ Հ ո ս

ու՝նէի՝1ւ^

պ ը ՝ն դ ո ւ մ ի

ր '// գ ա ր ձ ա կ է ին

Ա ւ՜ի լի ը մ

տ ո ւա ծ է ր

իրա կա ՝1ւ

Հ ա ր ս ա ա Հա ր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը

թ ե լ ա դ ր ե ՝! ! ո ր եւ ս իր

պ ա ր զ ա պ է ս ՝ Uiq UISUI qi'llltjUlG ։

ի նպ ա ստ

բ ա ֊*

"է . թ է

Հ ա մ ա ձ ա յն ի

(ի ո ր է ս

ը լ լա լ ի ր

րա ն ի Հա ր գ ա ֊

Հ ա յկ ա կ ա ն կ1ա տ ի^ւ ։

Հ ա ր գ ա պ ՝ն գ ո ւ մ ր տ հ ղ ի կ * ո ւ ՚ն ե ն ա յ

1 8 9 6 Ն ո յե մ բ ե ր

կր յա ջ ո ր գ է

կ ր ն ե ր կա յա գ'նե'1ւ

կոմս

3 ի ն ։ Ա ռա ջին

տը Մ էօն ը ։

Հ ա յո ւ թ ե ա ն

Էքրկու

վ ի ճ ա կ ը (ւ կ ը

ա ս ւզ ե տ տ կ տ ն Ֆ ր ա ն ս տ յէ ւ կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ իւ*1ւ ը կ ա տ ա ր է ա յս ա ն գ ա մ

ս լա տ մ ա կա 'ն մ ա ր գ ա ս ի ր ա կա 'ն ա ռ ա ր ե լ ո ւ թ ի մ ն ը • • • ։

Jու յ տ ա ր ա ր է թ է ՝ ի* Օս ,ը ը կ ր

Ե ր թ Խ ո ր Հ ր գ ա ր ա ն ի Ն տ ի յ տ գ ա Հ ը ' Պր ի ո ո'ն կ ը

ս ր ա Հ ը ի ր ա ր ա ն գ ո ւմ ի կ ը մ ա ա // ո ւ ի գ ո ր ո վ ~

պ ա տ կ ա ն ի ր ա ղ ա յյա գ ի ( հ ո ր է ս ի ՝!*, Հետ եւ ա ն ո ր ո շ

էր

ա ն ո ր բ ռ ն ե լ ի ,ը րլ֊ ի ը ,ը ը ա յ գ

չէր

թ է ՝ Ի ւ ՚մ է ա ռ ա ջ էս Օս ո ղ

ոլ աՀ պ m il ո զ ա կ ա հ

թեր

պ իտ ի

(ի ո ր է ս

ա ր տ ա յա յտ ո ւ է ր ։

յտ կ ա ո լ ճ ա ռ ե ր է*1ւ% ‘ն կ ա ր ա գ ր ե լ ո վ ևա լը յ ա ն որ բ ե ր ա ծ in'll տ in'll ե լ ի (հ ո ւ ս ի ո յ

վիճա կը։

Հայ

այ գ

Հա րգին

օ ր կ ր ի /օ ս ի

ժ ո ղ ա էո ւր գ ի

ետ ա ռ ն է

(ւ Ֆ ր ա ն u n i'll' \ } - ՚ւ լ թ ա ն ի իր

դ է ՞մ

թ է՝

ամ է ն է ն

4Ո ֊

ա ն որ

‘ն ե ր կ ա յ

բ ռ 'll in ծ

Հա յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր գ ը ։

ո ճ ր ա գ ո ր ծ ի՝!!

ձ ե ռ էը ր և

մ ե ղ ս ա լւ հ

չէ

Ա յդ ա ր ֊

գա ր ձ ն ե լո վ

ո ճ էւր 'հ ե ր ո ւ ն ։

Մ ե լի ^ է ը կ ը բ ո զ ո վյլէ և. կ ը պ ա Հ ա ն ջ է Ն /1յ էս *ս դ ւս^ է^1 ո ր (հո ր է ս ը

էս օ ս ի չհ ր ը ։

իՆ ի) ս ի ր ո վ

իր

ճ ռ էւ ‘հ ե զ ր ա կ ա գ ո ւ թ ի ւ՝!! ր կ * ը լ է ւսյ Ո1J ' ո ր H)ր ա ն ս ա յ էւ

մ ի ա գ ե ա լ ,րա զ ա ,ը ա կ ա ն ո ւէժ hill'll զ ո Հ ը ե ղ ա ծ է

ՎԼար չա ւ ղ հ տ

մէկը

,լյ ա ղ ա ,ր ա կ ր ԷԺո ւ ի) ե ա V/ ա ն գ ֊

ա 'ն ո ր ա'ն մ ա ր գ կ ա յ ի'ն ա ր ա ր ի չ ն ե ր ը ' ա 'ն ս ւ զ զ ս ւ կ ի

(հ ո ւ ս էւ ա ն

'ն կ ա տ մ ա մ բ և. յա յ տ ն ի

հ ր It ս ւի ո իւ ա ն ն հ ր ո ս ն

ն ւղ ա ս տ ը մ ա ր գ կ ա յ ե ն յ ա ռ ա ջ ,Ւի մ ո ւ թ ե ա ն

ր ա ղ ա էր ա կ ա 'ն ո ւ թ ի ւ 'ն ը ժ ա մ ա 'ն ա կ ի ՝!ւ ջ է գ ի լա ծ

տ ր ո ւա ծ

մա ս ի ն

կը

ճ տ ռ ա էս օ ս ն ե ր ր մ ա ն ր տ մ ա ս ն Օր է ն

1ւ ա պ ս տ ա մ ֊

ա պ ս տ ա մ p f/ ւ ^ ? մ ա ս ՝ն ա կ գ ի լ

կը

կա գ ո ւ ֊

ա ե ղ հ կ ո ւ թ ի ւ ?/ ՝նե ր

,ս J £

ո ր ո ւն

ա ՝հ ո ր 1ւ Հա յ ֊

մ ր պ ա տ ր ա ս տև լ ո վ

ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ի

կ ա զ մ ա կ ե ր ս լա ծ

խ օ ս ո ղ ը կ * ը լ լ ա յ Տ ը ն ի ՝թոշ է ն ,

Լիպ ֊

ո ւ ՝հե գ ա ծ է ր ։

յո ւ շ ա գ ի ր Հա յ

Ա ո ւշա դ ր ի ն մ է ջ

վ ի ճ ա բ ա ն ո ւ թ իւ՝ն՝1ւ ե ր ո ւ ն ՝

Ա ռա ջին

ֆ ր ա ն ս ա կա*!/

է ր ս ո գ ի ա ւՒ սա « ւ Ֆ ո ր վ է ր գ?) պ ա շ տ օ ն ա ֊

Հա լ ա ծ ա ն վ յն ե ր ր ^

տ ե ս ա կ գ ո ւթ ի ւ^ ւն և ր է հ ա ր

էլչ ա ղա ր ա կ ա V/

մ ի ջա 'ն կ ե ա լ պ էտ վ *

Հ ն չո ւկ ե տ ն կ ո ւ ս ա կ գ ո ւ թ ե ա՝ն ս ո ւյ ի ա լ ի ո ա ա կ ա It ո ւ ղ ղ ո ւ թ ե in'll

ա զ գ ա յն ա կ ա ն խ ո ր ր

թէ

ա զ դ ո ւև լո վ

Ր ՚. բ ա լ ՝ ա ր ձ ա գ ա ՝հգ

բա գ ա տ ր ո ւա ծ

ո ր /// ն ո ր

որ

Հ ա մ ա ձ ա յ ն ո ւ թ ի ւ,ն ը ։

ա inrjin'li գ ի^1'

ա ր ա ա յա յ ա ո ւ թ ի ւ ն ՝հ ե ր

բ ո ւէ ժ ե ա ՝ն ա *1ւիւ ո ւ ո ա փ ե լ ի ո ւ ի) ի ւ հ ը ։ գ ա ա ր ա ծ է ի ՝ն ?/ ա ե ւ

կ* ո ւ զ ե ն

յե ղ ա փ ո է ս ո ւ թ ե ա 'ն շ ա ր ժ ո ւ մ ն ե ր ը կ ր ւ է ե ր ա գ ր է ր

կ ե գ ր ո ն ր շա տ ո ւր

ս ա կ ա յն

(հ ո ր է ս ի ն

ւղե ր ճ ա ի յ օ ս ս ւ թ ե in'll

ս ա գ ր ա '// ր 'նե ր ո ւ ?/

Հնշա կեա ն

մր

Հռետ որ

դ ի մ ոււէնե ր է'ն ,թ.իջ ա ռ ա ջ ? Ժ ո ր է "

յ ա ն ձ ն է C՜Ւ ո ր է ս ի ն ^

էին

Հ ա մ ա ր ։ կ ը տ ե ս ա կ գ ի՝!։

դ ի ր վ> Գ(ւաւ՜^րԼ մ ի ջ ա զ գ ա յ ի 'ն

ձ ե ր ւր ձ գ ա ծ Հ զ օ ր

կ ա կա ՝ն յ ե զ ա ւի ո էս ո ւ թ ե ա ն

թ Ւ նԸ,

իր

էր

յօ գ ո ւ ա ծ է ն ? որ ե ր հ ւգ ա ծ

թերիՒին մ է ջ

գ իր ր ին

Հա ր գ ա ս լն դ ո ւ մ ր ը ^ ծ լ ?

նա եւ ծա ն օթ

նոր

** ո ր էյ զ ո 'ն ի ն վ ր ա յ ' շ ն ո ր Հ ի ւ է յֆ չ ե լ

կ ր ա ւ ո ր ա կա 'ն

կ ո մ ս տ ը (]* է օ ն ի 'ն ? Տ Ը*!* ի 'հ ո շ է 'ն ի°1է էւ § ի շ ա ն ե լէւ'ն Հետ ։ ք ՝ոլոր'էւ

պ իտ ի

ա լ կ ա ր հ ն ա ր ջ 'll ջ ե լ

իր

(հ ո ր է ս '

ս ւզէր

Հ ե գ ն ա կ ա ն ժ ս լէ յտ ը

ետ ա ռ 'ն ե լ

գ է մ էբ ի 'ն կ ը ոլ ա տ ա ս էս ա 7/ է

իր էսօսրերը^

եթէ

մ ի ա յն

տ ա ր ի 'ն ե ր ո ւ ,ր ա զ ա ,ը ա կ ա 'll ս լա տ մ ո ւ թ իւ1ւ ը » * • t

կ է ս ժ ա մ է ս օ ս ե լէ յ ե տ ո յ ' Ա *ո ր է ս կ ր վ ե ր ջ ա գ ն է

իր

կ ո ւ տ ա յ Հ ո ւ մ ւ ղ ե ր ԷԺի ն ? ո ր ( 1թ թ էյՀա տ ա կա'ն'ն ե ր ս ւ կ ը Հ ա ն գ ի ս in'll ա ր ։

Ֆ րտ նսա ն Մ էկ

ու

ճ ա ռ ը ? (ւ Ն ուէսա դա Կ ը էս օ ս վ լը 1ւ Ա ո ւ ն ի ր

ւ ղ է յի 'ն

բ և ր ա 'ն ը

^ՆՉԱԿԵԱՆ

312 Հ ո ւմ պ ե ր թ մ ութ իսնը և կ ՚ը ն է

կը պ ա շտ պ ա նէր

ա յն

թ էղը թ է

Հ ա յկ ա կ ա ն

յ ե ղա փ ո խ ա կ ա ն շ/ս ը ժ ո ւ/Ո /ե ր ը ս տ ե ղ ծ ա ծ է

կ /ս ռ ա /Է /ս ր ո ւ թ հ/ս^է ? ո ր պ է ս ղ ի

Ա ն գ լ ի ո յ ա յս

դ ա ւե ր ը ։

բե ր ո ւա ծ

սա դրա նքներ

Հ^ա ռ ա խ օս ր կ *ե զ ր տ կ տ ց հ է ր ի '// ,ր ‘it ա սլ տ շ տ ւղ տ ?/ ո լ թ ե ա ն մ ի ա յ ն

բ ա յը

չէ ր

ճա ռը

է յր ի տ ա ս ա ր դ

թէ

կա պ

եղա ծ

են ե

պ ա տ ճա ռը թ ո ւր մ ե ր ը

ալ

դ ի ւ տ ն տ դ ի տ օր է ն

պ ա տ ր ա ս տ ո ւա ծ

կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ը քը ա յ լ ա ռ վէա յ լ կ ը հ ե տ ե ւ է ր դ ո ր ծ ուն է ո ւ թ եա ն և

ո ւր

որ

Գ ի ւ ւ ս ն ա դ ի տ ա կա*!/ ա յ ս

() ս մ տ ն ետ ե կ ե ղ ծ [ J /ս հ մ ա ^էա դ ր ո ւ թ ի ւ ն ը 1ւ

դիմա դիր իր

կ ո ւ ս ա կ ը ո ւ թ ի ւ ն ը կ ը մնա յ

տ ա ր ր՝ ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ի ն

պ ա յ ,ը ա ր ը

1ւ կ ը

էք ւր ո ֊

պ էտ վշ է է՛' կ ը

հա սց՛ե է ր պ ա տ շա ճ հ ա ր ո ւ ա ծ ը ։ Հ ն չա կ ե ա ն

էր ;

տ պ ա ւո ր ո ւ թ ի ւ ն ը փ ո խ ե լ։

պ ո ՚Լ կ ը շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ւ ի ետ բն ալ

սոսկ

դի մ ած ե ն .♦ .» /

ք Ւ ո ւր վ է ե ր ո ւ մ ի ն չե ւ

կը

չո ւ֊

եղա ծ ն ե ր ը '

կո տ ո ր ա ծ ն ե ր ո ւ

‘ե ա խ ա յա ր ձ ա կ

հ ո ւժ կ ո ւ ե լո յթ ի ն

Ա յս պ է ս ? Հ ն չ ա կ և ա ն պ ա յի

Ււ՛ լԼՒ ճ ա կ է էե և

թ է ' (Հհ ա յկ ա կ ա ն

ո ր ,ը տ ?/ ո ր

կ ր ն ա ր (ի ո ր է ս ի

(( Ա ն ո ն ը ո ր ե ւ է

են՛)) ։

ի ր ե ն ր * հ ա յե ր ն ե ն ^ ո ր ո ն վ ի ի բ ր ե ւ Հ ո ւմ պ ե ր թ ի

կսշ

մ ե ր կ ա ց 7/ ե V/

*f*tuլոկէ ա ւղ ս տ ա մ բ ա կ ս մ հ շ ա ր ժ ո ւ լ ք ե ե ր ո ւ ն ^ Հ ո ւ մ ս լ ե ր թ

Հ ա յ ժ ո ղ ո ւ է ո ւ ր դ ի հետ ? ո ր շա տ դ ո > է

նին

պատ֊

ո ւս տ ի

է է ո ւ ս ի ո յ հետ հ ա մ ա խ ո ր հ ո ւ ր դ ^

պ ն դ է ]* թ թ ի հ ա տ ա կ ա ն ն ե ր ո ւ տ ե ս ա կ է տ ի ն ւ է ր ա յ թ է '

դ ո ւր սէն

ջա բդևրու

Ա ն ղ .լի ա ն •

յ տ ժ' ա ռ կ ե ր ֊

ճ ա ն չցո ւի

տն կէ

որպ էս

ը ն դ ֊

և [j ր ե ս ւի ո խ ա {Աա կ տ ն (ի ո ղ ո վ ի ն մ է ջ ? ա մ ե ն ո ւ ր է ը

ո ւ ն ե ն ա լ ա է I1թ թ ի հ ա տ ը ։

դէմ

ԻԹԹԻՀԱՏԱԿԱՆՆԵՐՈՒ ՀԱՄԱԳՈՒՄԱՐԸ Ա ո ւ լթ ա ն

Հ ա մ իա ի

հա լ ա ծ ա ն վ յն ե ր է ն ' հետ զ հ ե ա է

խ ա ն Ա ա պ ա հ ե տ տ ի ն ը ^ ի ր հ ա յր ը և լե ց ո ւա ծ տ ի*ն ։

էին

Ա յդ

ա ն զո ւս պ

Օր է ն

ա տ ե լո ւթ ե ա մ բ

գիրը։

մ էջ խ տ իր

պ էտ վ » է ր

Ո չ

հետ եւա րա ր կ ը

բա ղ կ ա ց ո ւց ի չ

դժգոհ

նա և

գ լո ւխ

կ ա ր ե լի

ո'չ

հա սն ի ն

մի

ս լի տ ի

ա ւլգ ո ւթ ե ա ն

հ ո /ս ե լ ո ւ

հա մա ժողա էի մ ը

ի Հլ"-

Ս ո ւլթ ա ն ։ ի

դէմ

մ ի տ ն ա ?/ ] 1թ թ ի հ /Mi֊

դժդոհ տ ա րրերը

դա սա կա րգիդ

դ ր ո ւէր դ

Ն թ թ ի հ ա տ ա կ ա ն ն ե ր ը կ }ո ր ո շ ե ն

վ*ի ո յ բ ո լ ո ր

Ա ս ո ն էը

հ ա մ ա դ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ ե /ս մ բ

տ ա ւ ղ ա լե լ {] ո ւ լ թ ա^է ա կ/ս^։ ո ւ թ ի մ ե ը ։ ա լ կ ը ° ^ 1^ .ի

մը*

1* թ թ ի հ ա տ ը ո ր դ ե դ ր ե ց բ ո լ ո ր

խ ը մ բ ե լ ո ւ գա ղ ա ւի ա ը ը ? ո ր ո ն ց

Փ ՚ս ր ի ղ կ ը

կ ր տ ս ե ր ե ղ բ ա յր ը ։

հա մա ֊ ը լ լա ր

հա մա ր ա յս հ ր ա ւի ր ե լ

« քչ ծրա ֊

թ ՛ո ւ ր ֊

տ ա րրերը։

Հ ն ւ ա կ հ ^ ն կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ (հ ր կ տ ր ո ւ կ կ ե ր /ղ ո /է կ ը մ ե բ ժ է ո ր ե ւ է ձ ե ւ ա է մ ա ս ֊ հա կցիլ նմա ն Պ էյ

Տ ո ւ մ ա ^ /լ ի ի

Հ ա մ ա ժ ո ղ ո ւիի մ ը ? ո ր պ էս

ա ռ ա էը ե ա լ ն ե ր ո ւ կ ո ղ մ է ։ թ եան և

կ ա զ մ ո ւ ա ծ ՝ 1).< ■

Ա լի ժ )ա խ ր ի ի և Հ ի լ մ ի

հ ա մ ա թ ո ւ ր ա*1է ակւււ՚ե ո ւ թ ՝ հ ւս՚ե

I1թ թ ի հ ա տ ա կ ա ն ն ե ր ը կ ը

պ ւսհւղա ն ո ղա կա*1ւ կ ա ր գ մ ը

Հ ա մ /ս գ ո ւմ ա ր ի ն ,

կ ը ղ ե կ ա ւէտ ր ո ւէբ

հա մ ի ս լա մ ո ւ թ ե ա ն և

ո ր ո ւն

կը

տ ա րըևրու

‘ե ե ր կ տ յ ա ?/ ա յ

շուԷԷն

ս ա կ ա յն 7 * ա շ ն ա կ ց ո ւ ֊ մ ա ս ն ա կ ց ո ւթ ի ւէ։ ը

յա տ ո ւ կ

Ա Հոա րոնեա նէ , Մ ի ն ա ս Ջ ե ր ա զ է և

^ •

ա պ ա հոէէե լ

/ղ ա տ ո ւ ի ր ս / կ ս ւ թ ի ւ*հ մ ը ? Պ ա ս մ ա ճ ե ա 1 ՚է ,

'ի ա շ ն ա կ ց ո ւ թ ե տ ն ?/ ա խ /// ձե ռ // // ւ թ ե տ մ բ ՝ Հ ա մ ա գ ո ւ մ ա ր ի ն մ ա ս ն ա կ ց ո ղ պ/ս տ ո ւ ի ր ա կ ո ւ թ ի ւ*!։ ը կ ը պ ն դ է դո բծ ա դ ր ու թ ի ւն ը

սա կ ա յն

Պ ե ր լի ն ի ւ դ ա շ ն ա գ ր ի

Հ ն չ ա կ ե /ս ն տ ե ս ա կ է տ խ ե /է ր ա յ ? 01 ը դ

յօ դ ո ւ ա ծ ի ն

{ ք ա յի ս ե ա ն

ա յս

որ

է՝

ծ ր ա֊

Գ շրէն ։ Ա հ մ է տ է հ ի զ ա յի կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ը կա տ տ ղո ւ թ ե ա մ բ կ ը լ ե ց ո ւ ի , ե ր բ կ ը տ ե ս ֊ ն է ն ո ր է ն Հ ա յ կ ա կ ա V*111111ի մ ը հ և տ ա ս լ ե դ ո ւ մ ը հ ա յե ր ո ւ կ ո ղ մ է ։ Տ ,էյ ր ա կա ր ծ ո ւ թ ի ւ ֊ ն ը ե ր ե ւա ն

կու դա յ

հ ա յ պ ա տ ո ւ ի ր ա կ ո ւ թ իւ*հ ը

կը

հեռա ^էա յ

Հ ա մ ա դ ո ւմ ա *?

ՊԱՏՄՈԻԹԻՒՆ

313

ՄԱՍՆԱԿԻ Բ Ա Ն Ա Կ ՑՈ Ւ Թ Ի Ւ Ն Ն Ե Ր \jր է տ ա ս ա ր գ Թ ո ւ ր վ չե ր ը նհրու դ ո ր ծ ա կ ց ո ւթ էւն ը ճա ռներ

ո ւն էր ։

ա մ էն

կ ե ր պ ո վ կ }ո ւ զ է է ն

բա ր ե կ ա մ ո ւ թ է ւ ն ը ։

Ա յս

ա պ ա հ ո վ ե լ հնչյա կ հ ա ն ֊

պ ա րա գա ն ր ա ն է մ ը պ ա տ ֊

\ ,ա է յ % Հ ն չ ա կ հ ա ն կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ է լ ն ը ա ր ւա ջ ի ն մ ա ր տ ա կ ա ն

ս ա կ ց ո ւթ էմ հ ը հղա ւ ? որ

կա զմա կև ր պ ո ւա ծ

Ա ո ւ լ թ ա ն ակա^ւ ո ւ թ ևա*հ դ է մ ։

Ա պ ա ' ո ւ*!։ Է ր

մ է J?// ց ն ե ր n tj լա յն

որ

շա տ

կ ո ւ֊

բ ա ր ձ ր ա ցո ւց

ժ ո ղ ո վ ր դա կւմէէ ո ւ թ է ւ ն և վ ա ր կ '

յե զ ա ւ է ո խակասն և. օ տ ա ր շ ր ջ ա ն ա կ ն և ր ո ւ ն մ է է ք ւ բ հ ր ո ւ ա ծ փ ո ր ձա ռ ո ւ թ էւ*1ւ մ ը^

ղ է ն էչյ

յհ տ ո յ' ո ւ ն է ր ա ր է ւէ ւո վ ձ ե ռ ր

թ ա նկա րժէվ)

էր

թ ո յ- ր ր է ո J

ն ո ր ե լո ւկ

CCյհ ղ ա փ ո ք ս ա կ ա ն ն հ ր ո ւ )) հ ա մ ա ր ։ Ա յս

ւ զ ա տ ճ ա ռ ո վ ա լ /* թ է) է հ ա տ , ա a ա '/ւ ց

յո ւ ս ա հ ա տ ե լ ո ւ ' ն ո ր

կ ' ը » է Հ ն ջ - ս կ և ա ն ւղեկ ա վա ր^էեր ո ւ մ օ տ ' մ ա ս է1 $ա ւոր կա ց ո ղ ո ւ թ ե ա^յ ե զ ր մ ր գ տ ն ե լ ո ւ

դ է մ ոււՈւե ր

տ եսա կ ց ո ւ թ էւ^է^ւև ր ո վ

հա ս֊

~»ա մա ր ։

Տ ե ս ա կ ը ո ւ թ եուէն րլ կ ը մ ա ս ն ա կ ց է է ն ' Ա» է թ թ է հ ա տ ա կ ա ^ ւն հ ր է*!*' Ա հ մ է տ ք է է զ ա ^

Ա ա սլա հ *է է ւ լ հ ա ն և

Տորթ*

\ ,ա զ ը մ

և.

Ա' ո ւ ր ա ա ? է ս կ

Պ էհա էտ տ էն Շ ա ր ի ր ։

Հ ն չ ա կ հ ա ն ն ե ր կա յ ա ց ո ւ ց է չ Ա ե ր ը է յ ո ր ^ր գ ա կ ց ո ւ թ հ ա ն ո ր պ է ս ա ռ ա ջ ի ն ր ա կ ա ր գ կ ը գ ն ե ն ' (Լ \*ն ր ն ս ո է ա ր Ա յս

հա րցի մա ս է ն

Հ ա յա ս տ ա ն

մ էւս

ք1** էրէ[*

է ?/ րր V/ա ւէա ր ո ւ թ ե ու 7/ հա րցերու

Օ֊

Թ ո ւ ր էր է ա ՜Յ) հ ա ր ց ը ։

*»ն չ ա կ !, ա ?/ ն ե ր ը կ ը սլա ր զե*էէ

է ր ' Հ ա յա ս տ ա ^ է է վ) ա րլա ը ա կ ա ն *1։ ա է յ ա սլա յ մ ա ն '

ԷրեԳէց

հա րցը

տ եսա կէտ ը ? որ

ը 1 ւգ ո ւն էլ

որպ էս

ո ւ ս ո ււէն ա ս է ր ո ւ թ ե ա^յ հ ա մ ա ր յ

Հ ն է ա կ ե ա 'll թ է զ ի ն ' S " .r [ J • \թ ա զ ը մ կ ը հ ա կ ա գ ր է է թ թ է հ ա տ է թէ^էԸ՝ ( Լ ա մ ֊ բողջ Թ ուր ը է ոյ

մ էջ

ժ ե լ ո վ ' ա զ գ ր յւ թ և ա ն ց թեա ն

լա յն

բ ա ր և ն ո ր ո գ ո ւ Uh ե ր

հ ա ս տ ա տ ե լո ւ ))

ա ն ջ ա տ պ ա հ ա ն ջ ն ե ր ը և. մ ե ր ժ ե լ ո վ

տ եսա կէտ ը^ մ ե ր ֊

ան ոնց

Ւ ՚Ք ն ա վ ա ր ո ւ ֊

է ր ա ւ ո ւ ՚ն ր ր ։ Տ ե ՛լ ի կ 1ո ւ ն ե ն ա *1յ հ ա ր ց ո ւ մ ն ե ր ? բ ա ց ա տ ր ո ւ թ է ւ ն ^ է և ր ? ա ռ ա ն ց ս ա կ ա յն

ր ակա

ա ր գ էւն ր է։

թ ո ւր ր ^

Պ էհա էտ տ է ն

կը

թ է'

ր է լ ր տ և- ՛*՛ J է տ զ գ և ր ո ւ է ր ա ւ ա կ ա ն վ ի ճ ա կ ը

է է ,ը ա ն կ ա է յ ո ւ թ It ոմն մ է ջ ։ ն ի բ ո լո ր

Շ ար է ր

Ա ն ո ր կ ը սլա տ ա ս է յ ս յն ւ։ւ է

,ը ա ղ ա ը ա ց է ^ է ե ր ը պ է տ է վ ա յ ե լ ե ն

ւ ո ւ ն վ յ ն և ր ՝ ա ռ ա ^էց ա զ դ ո ւ թ ե ա*!։ և. կ ր Տորթ*

Ն ա զը մ մ էշտ

կր

գ ը ֊

պ էտ է

հ ն չա կ ե ա ն ն ե ր ո ւ

կա զմե֊

թ է ՝ է ^ ր ն ա վ ար Հ ա յ ա ս տ ա ֊

վ յա զա վ>ա ց է ա կսմե

Դա ւ ա ս ա ր

Էր ա ֊

tp է է յ տ ր ո ւ թ ե ա ն ։

0^1 1

պ նգէ

թ է'

Հա յ կա կ ա ն

ն ա հ ա ն գ ն ե ր ո ւն

մ էջ

<Լ հա յերը փ ո ր ր ա մ ա ս ն ր յւթ էւ*էւ կ ը կ ա զ մ ե ն )) •

ա տ ո ր ո ր ս լ է ս էզ ա տ ա ս էւա ն ' ՜ Հ * Դ ա կ ֊

ե ա ն ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ն ե ր ը

թ ո ւր ր

ւո ր ե ա լ կերպ ով յե ր ը

կը յա յտ ն է է ն

ն ա հա նգ^ւ ե ր ո ւ ն

թէ

կա ռա վա ր ո ւթ է ւն ը դ է տ ա ֊

ս ա հ մ ա ն ա գ ծ ե ր ը ա յն պ է ս

կա զմա ծ

է^

որ

հա ֊

փ ո ր ր ա մ ա ս ն ո ւ թ է ւ ‘ն ն ե ր կա յ ա ց ո ւ է ն ։ Ա յն ո ւ ա մ ե ն ա յ ն է ւ ] 1թ թ է հ ա տ է

մ օ տ ա ւ ո ր ա յզ է ս

կ ը ‘l ih ր կ ա յա ց ո ւ է

հետ և ւ և ա լ կ է տ ե ր ը *

— 'ftiuiզա վյսւ կ ա ն ա պ է ս թ ն ո ւթ ե ա ն

ն ե ր կա յա ց ո ւ ց է չ ն ե ր ո ւ ն

՚Ք ն ա վ ւս ր Հ ա յա ս տ ա ն ը ճ ա ն չ ն ա լ ՝ թ ո ւ ր ր

էշէւա ֊

ն ե ր ր ո յ ^ բ ա յ ց ե ւ ր ո ւ զ ա կ ա ն ւզ և տ ո ւ թ ե ա It ց ե ր ա շ է յա ւ ո ր ո ւ թ ե ա մ բ ։

— Ը ն դ հ ա ն ո ւր

կ ա ռ ա վ ա ր չ ա պ ե տ ՝ ն շ ա է ւ ա կ ո ւ ա ծ ե ւ ր ո պ ա կա ՝!։ պ ե տ ո ւ թ և ա ^ յց

կողմ է ։ — Խ որհրդա րա նա կա նէ գ ր ո ւ թ է ւ ^ » ։ — V* ո ր ծ ա գ է ր պ էտ է ւէա ւե ր ա ց ո ւէր կը մնա ր ա ն ? է ր

է շ է յա ն ո ւ թ է ւ ն ը պ է տ է ն շ ա ն ա կ է ր կ ա ռ ա վ ա ր չ ա պ ե տ ը % բ ա յ ց Խ որհրդա րա նին

կ ո ղ մ է ? ո ր ո ւ ն մ ի ա յն

բ ո լ ո ր դ ո ր ծ ա ռ ն ո ւ թ է ւ *1։*}։ և ր ո ւ ն հ ա մ ա ր ։

յզ ա տ ա ս խ ա ն ա տ ո ւ

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

314 — Հ ա յհ ր է ն ը — Տա րե կա ն

պ իտ ի որոշ

դա ռնա ր

տ ո ւր բ

պ ե տ ո ւթ ե ա ն

պ իտ ի

հ ա մ ա պ ե տ ա կ ա ն ը ն դ Հ ա Գ ւ ռ ւ ր ծ ա իյ ս ե բ ո ւ

պ ա շտ օնա կա ն

վ ճ ա ր ո ւէր

թ ո ւր բ

լե զ ո ւն ։

կ ա ռ ա ւէ ա ր ո ւ թ ե ա ն '

Հա մա ր։

— Ժ *ողուէր գ ա կ ա ՚/ ւ ո ս տ ի կ ո /հ ո ւ թ ի ւ*հ ւղ ի տ ի կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ է ր ' ե ր կ ր ի

կա ր֊

գ ա պ ա Հ ո ւ թ ևա^ւ Հ ա մ ա ր ։ 1<Ւէեւ ]էթ թ ի Հ ա տ ի նա խ ա գիծը ‘հ ո ւ թ ե ա մ բ

կը մ ե ր ժ է

պ իտ ի ր լ լ ար բ ո լո ր ներ

ն ե ր կ ա յա լ լ ո ւ լ յ ի ջ Հ ւ ե ր ո ւ ն

կողմէ

զ ա յն ^

ա յն

Հ ա մ ա ր ? // ր ո ն բ

բ ա յբ ա յո ւ է ր

թեա ն ր ոչէ

Հա մա ր։ ա նողոբ

ը լլա յ

Ա յո

Հա մոզմա ն

պ ա յբ ա ր

Թ ո ւ ր բ ի ո յ^

Iւ ա ւ ե լ ի

ու

գ ո յա —

Հա րա զա տ

ժա ռա ն

ւէտ ս ՏԱ գ ս ս ո ր

Հա յ ո ւ -

Հե ա ե ւ ա ?/ բ ո tj ' Հ ն ջ^ ա կ ե ա ն կ ո ւ ո ա կ լլ ո ւ թ ի մ հ ը կ* ո ֊

մ ղ ե լ ա յդ

կա զ մ ա կ ե ր ոլ ո ւ իք և ս/հ

կը թ ա փ է

Հա մա ր'

Jl ե ր ,ը ի ն ? ա զ դ ա յխ ն ստ եղծել

թ թ իՀա տ ի ն )

ւէտ ա ^ւդա ւո ր

Հ ն չա կ ե ա ն

դէմ ,

կ ո ւո ա կ լ լո ւ թ ի ւ ն ը

ճ ա կ ա տ ի /էր ա յ Հ ա մ ե ր ա շ խ ո ւ թ ի ւ ն

մ ի ա լ լ հ ա լ ո ւ ժ ե ր աէ զ .ի մ ա դ ր ե լ ո ւ

թ շ ?/ ա մ ի ի ն ։

տա ե բ ն ե ր ո ւ փ ա յլ ո ւ մ ։ փ ա ս տ ե ր ը մ ե 7/ բ ր ո ւն ^

ա ն ւխ ո ոա հ հ ,/ ,

ար դ ի ւն ա ւո ր հ լո ւ

ո ւժ ե ր ո ւ Հ ա մ ա խ մ բ ո ւմ նոր

տ ե ս ակ ր ու թ ի ւ ն ն եր ր հ ա մ ո զ ո ւմ ը կը

HLL,UJ ա ր տ ա ս ա Հ մ ա ն ի մ է ^ ։

Ա յո ւ ղ ա յբ ա ր ը ա մէն ջ ան բ

էլ ա լ ?

ո ու լ թ ա ն ա կա ն ու խ ե ա ն

էւ Հ ե տ հ ւ ա բ ա ր ն ո յ ն բ ա ն

ն ախ ր ն թ ա ր մ ը

կ ա յ ս ր ո ւ թ ի ւ*Ա ր ։

Հ ^ ւշ ա կ ե ա ^ ւն և ր ը ւէե ր ջ*Ա ա կա*1է ւս պ է ս ո ւ յն

[<!Է Ե ր ի տ ա t! ա ր դ ( ն ո ւ ր բ ե ր ը

գորդներն են

ա յս

մհծա մա ս—

ն մ ա ն ի *Աբ ?/ ա tj ա ր ո ւ թ ի մ ն ֊

Qi/ մ ա ն ե ա ն

Ա ն կ ա ր /.ր լի [’ է [ էԱ[ ո '/ ո ր ո շ Հ ա մ ա ձ ա յ ն ո ւ թ ե ա ^ է *( հ ր ^ կ ը գ տ ն ե ն ։

թ է ' ան

ա ռ ա ր կ ո ւթ ե ա մ բ

ո ջ ֊թ ո ւր բ ե ր ո ւն

պ իտ ի պ ա Հա նջէի ն և

ցընհն

Հ ^/շա կ ե ա ն ն և ր ո ւ

ս կ ղ բ ո ւ ն բ ո ւ է կ * ը / է դ ո ւ "հու ի ? ս ա կ ա յն ' կ ո ւ ս ա կ լ լ ո ւ թ ի ւ է ։ ը

դ ի մ ո ւ լ/հ ե ր ո ւ է ։ i f է ջ ? ո ր ո 'll բ

Ա յո

ո ւղ ղ ո ւթ ե ա մ ը

ա ե ս ա '// բ

Հա մա ր

[J ափ ո ւ ա ծ

Մ ո ւր ա տ ի կ ո ղ մ է

դժբա խ տ ա բա ր

ւՈւա ! ) ե ն

ա շխ ա ֊

եղա ծ

ա ռ ա ն լլ

ո ւյս

կ ո ջ /ր-

կ ա ր ե ւո ր

Հ և տ ե ւ ա ն բ1ւ ե ր ո ւ ։

Հ ն չ ակեա*1ւ կ ո ւ ս ա կ լ լ ո ւ թ ե ն է մ ե ր ժ ո ւ ա ծ ՝ Ի թ թ ի 'tա տ կ ո ւ ս ա կ լ լ ո ւ թ իւ*Ա ը ^ ա — ռ ա ն լլ յո ւ ս ա Հ ա տ հ լ ո ւ Հ ա լա ն ո ւ թ ի ւ ^ ! ը ։

^ ա տ ի ձև ա*!։ ա ր կ ա ծ ր է ս ֆ ի ն յ որ

Հ * { յ • Ղ*ա շ ն ա կ լլ ո ւ թ ե ա'ե

1ւ կ ը

կողմ է

1907

Դ եկտ եմբեր

կ ը մ ա ս ն ա կ լլ է ր

քՒ էը ա գդ ը կ ո ւս ա կ լլո ւթ ի ւ ն ը ։

ստ ա նա յ

*!$ե ր կա յա լլ ո ւ լլ ի շ րԱե ր ը կ ր

(ք .Օ ս մ ա ն ե ա ն կ ա յ ս ր ո ւ թ ե ա էԱ քէրԱգ գ ի մ ա գ ի ր

տ եղի կ ն ււ^ւե ն ա յ

ընդդիմա դիրներովս աի ն ի

կը գ ի մ է

*հա շ ն ա կ լլ ո ւ թ իւ*1ւ ը ի ր

ղր կկ

Տ ՚ո ր ր ե ր ո ւ 'ft ո^հ կ -

ա մ ս ո ւն ? ֆա ր իզի

J* թ թ ի Հա տ և

"էյ ի ս տ ե ր ո ւ

մ կկ

իշխ ա ն

ifա ս ի ն

ա*!։ ո ր /' թ թ ի -

կը

մէջ։

թ ո ւր բ

Ա ա պ ա Հէտ — *Ա ա խ ա գ ա Հ էր

դաշ11էակլլակա*Ա Ակն Ու*Աի*Ա։ ԱՀա մէկ բ ա ն ի ն ' յ ի շ ե ա լ բ ո ն կ ր է ս ի

1* 2*

Փ ր ո փ ա կ ա ^էտ *Լ° [* *£ ի Տ ո ւր բ ե ր ու մ ե ր ժ ո ւմ •

ա ռ ն ո ւա ծ

մէջ

Զ Ւ ո ւ ա ծ դ ի մ ա դ ր ո ւ թ ի ս ն ' կ ա ռ ա ւէա ր ո ւ թ ե ա ն

Ր ն դ հ ո /հ ո ւր

5•

ւ*էԱՀ ը ն կ է լ լ ը ն ե լ Ա ո ւ լթ ա ^ ւ Հ ա մ ի ա ը » Հ ա ս տ ա տ ե լ խո ր Հր դ ա ր / / / ? / •

կա զմել գա ղտ նի խ ա ռն

դ ա ւա ռ ն ե ր ո ւ մ է ջ

? / .

դ էմ .

ա պ ս տ ա մ բ ո ւ թ իւ*Ա •

գործող

/* թ թ ի Հ ա տ ի ո ւ յս

որ ոշու i/hեր £

փ ո մ ի թ է մ ը ' որ

կա պ

պ իտ ի պ ա Հէր ն ե ր բ ի ն

յե ղ ա ւ ի ո խ ա կ ա ն կա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ ե ա ն լլ Հե տ ։

բա զա բ ա կա ն

ն ո ւր բ

ս ա դ ր ա ն բ ն և ր ո ւ ?/ ղ ո Հ

գ ա լլ ի*!։ ^

դ ա շ ն ա կ լլա կ ա հ է ն ե ր է զ ա տ ' ն ա 1ւ յ ո յ ն ? ա լ սլ ա հ ա լլ ի

յհ ւլա ւի ս ի յ ա կ ա ե ?/ ե ր ը ^ ո ր ո ն բ

անկեղծօր էն

դէմ

բա ^ւա լուԼ ։

ա ւ Ւ ա տա ն Ք ե

լ ծ ո ւ ե լլա ն

Ա ո ւ լթ ա ^ հ ի

ղ օր ա ւո ր

պա յ բ ա ր մ ը

315

•ՈԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

ՕՍՄԱՆԻՆ

ՍԱՃՄԱՆԱԴՐՈհԹեԱՆ

Ա ։։ւ .լ թ ա ն ա կ ա ն 1լւ/յ ռ ա էէա ր ս ւ թ ե ա ն ւ է է 'll ն ա ե ւ Ա՚ ա կ և դ ո ^ ւ ի ո յ շ ր ջ ա ն ը ^ պահ է ր

յե ղ ա փ ո խ ո ւ թ ե ա*1ւ կ ր ա կ ը

ՃՌՋԱԿՈՒՄԸ

հա ր ս տ ա հա ր ո ւ թ ի ւն ^ ւ ե ր ը կ ը

ո ր ո ւ ա զա տ ա տ ենչ

իր

ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ը

Ա ո ւս ի ո յ ե ւ Ա ն դ լի ո յ կ ո ղ մ է ։

Ա*ա կ ե դ ո է!է իա^է Թ ո ւ ր ը ի ա յ է ն ։ նի

Ա ն դ լ օ — /՛հուս ա յ « կ 'ե ր ե ւ ն ա ր

թ ա ր ո ւն

Ան կը վա խ ն ար

կր^ոսր

պատեր ա զ մ ի դ ո ւռ

տ ո ւթ ե ա ն

Մա կևդոն իոյ ա ա մ բ^էե ր ո ւ ն ։

սկսա ծ

որով'

դէմ

չէ ի ն

Ա ո ւ լթ ա ն ը ^

էր ?

է ի^է

որ

է ի^* ? ի ն չ պ է ս ո ւզ ե ր

որ

ընդհա կա ռա կը?

յա յա

յա ջ ո ղ է ր հ ա շտ ո ւա ծ

հ ա ն ե լ ո ւ մ ա րի^տ հետ ? չ վ տ ա ^ ւ գ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր

բա ^էա լ ե ւ պ ա տ ճ ա ռ Ը է է ա է

ս ո ւ լ թ ա*!։ ա կա ն

մի ա պ ե֊

թ ո ւր մ ը պ էս

Ան ոն ր

gm 'lt ա 1լի հ

կը մ տ ա ծէր

ս պ ա յա կ ս յա ը ? ը ն դ հ ա կ ա ռ ա կ ը ^

Երիտ ա

միա ցա ծ

եւ չէր

ո ւզ ե ր

Ե ր ի սէա ս ա ր դ

ո ր ե ւէ

զ ի ջո ւմ

ը ն ե լ ա ս լը ս ֊

{Ժ *Է օն^ Թ ո ւ ր ր ե բ ո ւ ն ՝ կ ը պ ա հ ա ն ֊

բա ւա ր ա ր ե լ

ն ա ե ւ Ա՝ ա կ ե դ ո ն ա ց ի ն ե ր ը ։

Է^ա նա կի

նա եւ էշնվէրն

ե ւ *Ն ի ա զ ի ն ^ ո ր ո ն ե ր

զ^րօշ պ ա բ զ ե լ

Ս ՚ո - լ թ ա ն էյն դ է մ յ ե ւ բ ս ժ ե ա կ ը շ ա ր ժ մ ա ն

դէպ ի

Պ ո լի ս '

հա մա կր ո ւ թ ի ւն ։

Ան

յա ղ թ ա կ ա ՝!։ ե ր թ ի

կը

մ տն է

Պ ո լի ս

Ա և ղ ա փ ո խ ո ւ թ իւ^է ը յաղէԺ ա ն ա կ ա ծ կ ը թ ո ւ ի ։ թ ա փ օր ն և ր ,

ընթա ցրին ? աէ ր

f in լ ո ր ը

կ 'ե ղ բ ա յ ր ա ն ա ն '

,ը ը ի ւ։ ա ս ն ե ա յ Հ ա յբ ե ն ի ր

փ ա խ ս տ ա կ ա ն յե ղ ա ւ ի ո խ ա կ ա ն ^ էհ ր ր

կա զմա ծ

և ր կ ի ր ե ւ կը հ ռ չա կ ո ւի

ս ա հ մ ա ն ա դ ր ո ւ թ ի ւ*1է ր ?

ն ե ր կ ա յա ց ո ւ ց ի չ ն և բ ը և

ՕՍՄԱՆԵԱՆ

տ եղի

Թ ո ւր ր իա

Ա իդհա տ

կը

բ ո լո ր

կը

կա ց ո ւ թ ti ա ն ։ խ ա նդա ֊

կա զմա կև ր պ ո ւ ի ն

ի ս լա մ ?

իրա րու

հետ

րա ղա րա կա ն բ ա ն ֊ ս ահ մ ա ֊

կ ը յա յտ ա ր ա ր ո ւ ի

փ ա շ ա յի

*ք *ր ի դ ո ր

Qտ ե ա ն ի

պ իտ ի

ընտ րէր

Խ որհրդա րա ն ։

ո ւն ե ցա ծ

Ա Զ Գ Ե Ց Ո Ի Թ Ի Ւ Ն Ը Օ ՏԱ Ր Ա Շ Խ Ա Ր ՀԻ ա յս

նոր

փ ոփ ո խ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը

ա i l u ար ձի մ է ջ ։

Ա ո ւլթ ա ն ի բռ ն ա տ ի ը ո ւ թ եա ն պ իտ ի

յա ջ ո ր դ է ր

մ ը * ե ւ ր ո պ ա կ ա ն հա ս կա ց ո ղ ո ւ թ ե ա մ բ երկիրներու

ա մ ե ն ո ւր ե ր

կ ե ^ էա յ

ո ր ո ւ հ ա մ ա ձ ա յն ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը

ղրկէր

«Ս Ա ՀՄ Ա Ն Ա Գ Ր Ո Ւ Թ Ե Ա Ա

Թ ո ւր ր ի ո յ մ էջ

fin լ ո ր

մ էջ

վ ե ր ա դ ա ռ ն ա լ սկսա ^է ն ա և բ ո ֊

բ ա ր ձ ր ա ց ո ւ ց ի*1է ա ն ո բ ւէ ա ր կ ը օ տ ա ր ձեւ

կը

տ եղի կ՛ ո ւ ն ե ն ա ն հսկա յ մ ի թ ի ^ է կ ն ե ր

տ ա ր կ ե ա լհ ե ր ը ա զա տ կ *ա ր ձ ա կ ո ւ ի ն ։

իր

յա ջ ո ղ ե ց ա ն

Պ ո լի ս կ ը ծ ւի ա յ ո դ ե ւ ո ր

կ* ո ղ ջ ա դ ո ւ ր ո ւ ի ն * ք ^ ա ն տ ե ր ո ւ դ ռ ‘հ ե ր ը կ ը բ ա ց ո ւ ի ն ե

ն ա դ ր ա կա //

վերջոյ

1Զ 08ին։

Ա պ ստ ա մբ բա նա կը ? իր

էէա ռ ո ւէժ ե ա ն մ է ջ »

բա րե^Ա ո-

ղևկա վա ր ու թ և ա ն

ապս տա մբ ո ւ թ ևա ն

լո ր

իր

ո ր Ա*ա կ և դ ո ն ի ո յ մ է ջ ո ր ե ւ է զ ս պ ո ղ ա կ ա ն դ ո ր ծ ո ղ ո ւ թ ի ւ ն

ժ *է ջ կ ը գ տ ն ո ւ է ի ն

գա H

կը

ա նջա տ ել

v ա տ ա բ ա կ ե լ Ա* ի դ հ ա տ ե ա ն Ա ա հ մ /ս ն /ս դ ր ո ւ թ ի ւ ն ը ե ւ ը հ դ հ ա ն ո ւ ր

ր ո գ ո ւմ ն և ր ո վ

դնել

կը

կործա նմա ն։

ս ա ր դ Թ ո ւր ր ե բ ո ւ ջէին

ծրա գիրը։

Ա*ա կ ե դ ո ն ի ա ն ձ ե ռ ր է

գա հը։

փ ո [՛ձ ի ,

մը

Ա նոնսը ծ ր ա գ ր ա ծ

Ե րիտ ա սա րդ Թ ո ւր ը ե ր ը

ե ղ ա ւ ^ ա մ է*!։ ա ն ջ /Miտ ո ղա կա'Ա

տ ա րա ծ֊ միշտ

սրտ ին մ է^ ։

Մ ա կ և դ ո ն ի ս ւն կ ր կ ի ն ա պ ս տ ա մ բ ա կ ա ն շ ա ր ժ ո ւ մ ՛ ,ը ա ջ ա լ ե ր ո ւ է ր

1908ՒՆ

ո ւր

կը

ժ ո ղ ո վ ր դա ւէա ր

ՎՐԱՅ

մեծա պ էս

կա ր ծ ո ւ է ր

թէ

ա րդա ր վա բ չ ա ֊

հ ա ն ր ա պ ե տ ո ւ թ ի ւ * !! մ ր ։

յա ռ ա ջ դ ի մ ա կա ն շ ր ջ ա ն ա կ ն ե ր ը ո ւ ր ա խ ո ւ թ ե ա մ բ

ո զ ֊

ՀՆՉԱԿԵԱ՞ե

31G ջ ո ւ-ն ե ց ի ն

[Ժ ր էը ա կ/// ն ս ա՞տմա ն ա դր ո ւ թ ի ւ ն ը ՝ կ ա ր ծ ե լո ւ է

ա յ լ և ւ ս ? ԼլԷ լ ր ո սլա յ ի Հ ի ւ ա ն դ ղ ևր ո ւ ը ն տ ա ն ի ք ի ն

Մ ւս ր դ ը » ? ե ւ

ին

Պ ր ի ւ ֊դ ւ ո է լ ի

ջ ա զ գ ա յ ն ա կ ա ն ի ք *ի ւ ր օ *ն ' __ ո ր ո ւ ն կ ր վիէւ

պ ա տ ո ւա ւս ր

մ էջ

կ ա յա ց ա ծ

ա ռողջա նա ր

ո ւե ղ ը գ ր ա ւ է ր

ա ղ֊

Ը ն կ ե ր վա րա կա ն Մ ի ֊

մ ա // ‘հ ա կ ց է ի ն ժ ա մ ա *li ա ‘/Ւ կա ր և ո ր /#>դ.ո յ ն

ի ն ջ պ է ս ' 'ft ա ր լ 'ft ա ո ւ. ցքր ի ^ ք/ ի յւ թ ո ր

I, ե ն ի 'ն և

ս լի տ ի

մէջ ։

1908 Հոկտ եմբեր դ է մ ,ր ե ր ր ^

թէ

իր

Աա լ է ր ?

Վ ա յե ա ն ?

Մ ո ւպ ա ն ո ֊

Պ է ե խ ա ն ո վ — ? հ ա մ ա կ ր ո ւ թ ե ա մ բ կ ’ ռ ղ ջ ո ^ ն է Թ ո ւ ր դ » ի ո յ ո ւ յս ա ղ ա —

տ ա դ ր ո ւ թ ի ւ*հ ը ե ւ ս ա հ մ ա ն ա դ ր ա կա՛ն ր ե ժ ի մ ր ։ '1Հաղադլակա'էւ կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ իմն*!! ե ր ր ? մ ա մ ո ւ լ ը ր ա ր ո ւ և լա է ' Պ ո լի ս

կ ր > ա ւ ա քր ո ւ ի 'ն

հա յ

դյ ա դ ա հյ ա կ ա ն

ju Օս հ) ր ա ղ ա տ

յա յտ ա —

կա ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն ց

ղեկա -

‘է ՛ ՛ ր գ ե ր ը , ո ր ո ն վ է կ ը ս կ ս ի ն ե ռ ա ն դ ա դ ի * ն գ ո ր ծ ո մ ն է ո ւ թ ե ա ն ^ ՞ւա ստ ա տ ե լ ո վ

ի—

ր It'll ց մ ա մ ո ւ լ ը ? մ ա ս*1ւ ա ճ ի ւ ղ ե ր ը ? ժ ո ղ ո վ ք ն ե ր ը ե ւ ա յ լ ն ։ Պո լ ի ս

կը վ ե ր ա դ ա ռ ն ա յ նա և

թ / „ ն ը և ւ յա ր ա ր ե ր ո ւ թ ե ա ն վ ե ր ա կ ա զ մ է ղ ա ն ո ն դ »։

Ա յդ

Հ ն չ ա կ ե ւմ հ

մ է ջ մ ա ‘ն ե լ ո վ օր ե ր ո ւն

կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ իժ ե ւմհ

դ ա ւ ա ռ ի (J‘ •

ղեկա վա ր ո ւ ֊

ճ ի լ ղ ե ր ո ւ 'հ

կ ա ց ս ւ թ ե ա 7/ ս ւմ հ ՚ն ա ղ օ ր

հե ա ?

տ էրր դա րձա ծ

ft [Ժ [ժ ի հ ա տ ը ^ ո ր ո մ ն ղ ե կ ա վ ա ր ն ե ր ը ' [ ’հ ա լա ա ք Ժ ?

է ն վ եր ;

Շ ա ,ը ի ր

ա ղ ւ լս ւ յի ն հհ ր ո ս ն ե ր • • • ։

ե- Տ ,ր •

Ն ո ւզ ը մ կ ը ն կա տ ու է ի ն

օր ո ւա ն

ճ է մ ա լ^

կը էր

Պ է հ ա էտ տ ի ն

Ի թ թ իՀ ատը իր ճիւղերը տարա ծևք, և ակում լւնե ր բացաւ Թ ու ր ,ըի ոյ ամէն կողմերը? որո՛նց շուրջ հաւադ»ուև ցան եր կր ի (Լազա աաuilt'll եւ (Cյեղաւիոքսա ֊ կա ն» տարրերը։ Տեղի կ* ու նեն այ ի՝!! հր ւոպւսրակա j ին մ ի թ ի՚Ակ'1ւ!տր' կար դա իւ օn ու՛ս hi։ ա լա ք տ:Ագատութիւն, Հաւասսւրութիւն 1րւ Սզբայրութիւն:» ն չ ա ն ա բ ա ն ը » Մ Ե Ծ Ն Մ Ո Ւ Ր Ա Տ Ի Վ Ե Ր Ա Դ Ա Ր Ձ Ը ՊՈԼԻՍ Օ ս մ ա ն ե ա ն « Ս ա հմա ն ա դ ր ո ւ թ ե ա ն )) *»ռ շա կ ւ/'ա ն ր ա դա ր ձա ծ

'•ա յ

ե ւ օ տ ա ր յ և ղ աւի ո իւ ա կ ա ն ‘ն ե ր ո ւ

թ ե ա մ բ կը յի շ ո ւ ի

18 9 0 ի * ի ո ւ մ

յա բ ո ւ ի

ցո jg ին

ծ օ ն մ ա ս ն ա կ ց ո ւ իք ի ւ 'll բ ե ր ս ղ ն ե ր է րհ և. [J ա ս ն ո յ

~ It ա և ա 1ւվյ ս վ '

մէջ

Պո //- ս

մ ա սն ա ւո ր

կա զմա կերպ ողն հր է ն

հերոսա մա րտ ի

tj h —

կա ր ե ւ ո ր ո ւ և

ղեկա վա ր'

դ որ — Մ եծն

[1 ո ւ ր ա տ ի ^ Հ ա մ բ ա ր ձ ո ւ մ Պ օ յա ճե ա ն ) in'll ո մ ն ը ։ Տ ի շ ե ա լ ց ո յ ց ի 'll հ ե տ /ւա ն վ *ո վ ' [Ժ ո ւր դ * կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ ե ա ն հա լ ա ծ in'll դւնե ր է'ն Պ ո լս է ն

փ ա ի ւա ծ ա տ ե ն ' Ա ե ծ ն

լքեկնիւք՝ or ։f|i յաւյթական Մ ա ր դ ա ր է ա կ ա ն ա յո 1ձին , երբ

Սևծն

Հ ո ս ի յ°ս ,ր ը

Մ ո ւ ր ա տ ի ր մ տ ե ր իւքևե ր ո ւ 'll յ ա յ տ ն ա ծ

ւ| երադաււնսւյու Տամար»: իւ Օսրր ր ի ր ա կ ա ն ու թ ի ւ ն

կը

դա ռնա ր

էր •

CcMjl

1 9 0 8 Օ դ ոստ•

[ J i l l ր UJ :ւ։ 5 [ J • / / III ւղ ա '* Դ է լ էեւայ^ւ jl ՜՛ ե ա ՛՛/ // J ji II կ ր i j L ր ill ղ ա 11 ll ill ր : կ ո ւ ա m ն .ր «.Ե Ր Ի Տ Ա Ս Ա Ր Դ ՀԱ ՅԱ Ս ՏՍ .Ն Հ>Ի Պ ս լ ս ո յ թ ղ թ ա կ ց ի ‘ll յ

դո ր գեղեցիկ կե ր սլուէ հկարադ րած է այդ ը!։ դո ւն և լոս թ իւն ը թ ե ր թ ի 1 9 0 8 ) Ս եււլւո * 1 6 ^ թիլի՛!։ ՚ք է ջ ։ «Հսկայ բազւքոԼթիևն ւ1լւ շտապե| kr դիւքաւորեյու Սասնոյ Մեծ Հերոսբ-Հայ Ցեւլափոխութևան ոգին — Լյնկ* Մեծն Մուրատբ, ել Հայ Յեւլափոխական եւ գաւլակւաւ՚ ական գւ՚ ականութեան անզուգական ներկայագուզիչլյ՝ բնկ. Ս. Սալգան Գիւյեանբ: Տասնեակ տարիներից ի ւյևր մ՚ իւքեանց կարօտբ քաշալ լւնկերներլւ գրկաիւառնւում եին Մեծն Մուրատի նետ ևւ անվերդ նաւքբոյրներ դրոշւքոււք նրա սեզ նակտին՝ բառ չգտնե|ա| տրտայայտե] իրենց նոգեկան բերկրանքբ' վազենի ւգաշտե|ի ղեկավարին, Սասնոյ աննկուն ասյստաւքբապետին, փառանեղ տարագրևայի

1)ԱՏՄՈԻԹհՒՆ

317

ե՜ւ բիւր տառապանքներ կրեյուց լետոյ' ւսյժւք յադթական երկիր վերադարձող Հե րոսին ի տես: Մուրատի անարատ անունը այն սրբազան կետն եր, որին յարւե| եին բոլորի նայեացքն եւ ուշադրութիւնբ, ւքարդիկ չեին կարողանոււք ճաւատալ իրենց աչքերին' իրենց մեջ տեսնելով առասպելական գործիչը: Պոլււոյ ձնչակեան մասնանիւդը յատկասլես վարձել եր մեր լւնկերների նաւքար «Շիրքեթի հյայրիյե» թիլ 41 շոգենալը: Պաշտօնական թիլ 50 շոդենաւի մեջ բաց մա թիլ ւքտաւորականներ' ամ՛են նասակի եւ սեռի ներկայացուցիչներ, շրջասյատելով թնկ. Մեծն Մուրատը, իւանդավառ մի ցոյց սարքեցին, որոտընդոստ ծափանարութեամբ եւ նոգեբուխ «կեցցե'» ներով ոդջունելով Սասնոյ անվեներ ներոսը, որուն նուիրուած երգերը եւ «Հևռաւոր երկիրտը օդը կը թնդացնեին: երբ Դ,ալաթիոյ քարաւիը, ծովացած նասարակոլթեան անվերջ ծափանարութիւնների եւ երախտագիտական զգացումների արտայայտոլթեանց տակ՝ դիմաւորոդնևրը ցամաք իջան, Պատրիարքարանի կոդմե դրկուած երկու կառքեր գտան իրենց տրամադրութեան տակ դրուած: ճանապարհին' ամենազգի ճարիւրաւոր թազմութիւնը, վերին աստիճանի իւանդավառ ցոյցեր եր անում" «Կեցցե' Հնչակեան կուսակցութիւնը» գոչե|ով՝ ամեն կոդմե ծաղիկներ տեդալով, թաշկինակների եւ դրօշակների ծածանմամբ»: Թ ղթա կիցը

ա յ ն ո ւհ ե տ ե ւ կ ը ն կ աը ա դ ր է

1 *զ մ ի ր լե ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ր ի ն թէ

ի ն չ պ է * 1ս Պ ո լ ս ո յ

հրա հա նգա ծ

րբա ծ

է ? մ ի ն չե ւ

է *ըՒն ^՝Ա զ ո ւ ս պ

չԱ ր թ ա լ։ 0ձ ) ա Հ մ ա ն ա գ ր ո ւ թ ե ա ն ? ) խ ա ն դ ա վ ա ռ , ա յդ կա ն կե դ ր ո ն ն հր ո ւ ն

մէջ

տ եղի

կ *ու ն ե ն ա ն

ն ա կ ց ո ւթ և ա մ բ Թ ո ւ ր ր ի ո յ բ ո լո ր կ* ա ռ ն է ի ն Ա յս

ծ ան օթ

ե լո յթ ն ե ր ո ւ

դա րձնէին թ ի ւն

Մ ո ւր ա տ ի

Հա յ ե ր իտ ա սա ր դ ո ւ թ ի ւն ր մ ի ն չ հ ւ

ր ա տ ի բ ն ա կ ա ր ա ն ի ն ա ռ .ջ ե ւ ց ո յ ց ե ր պ ա տ շգա մ ե լլե լո վ

Ա' հ ծ ն

Հետ ? ո ր կ 'Ը Է Է ա Հ շա տ ս ր տ ա դ ի ՝!։

Հ ե տ ե ւա ն ք ո վ դ

1ւ վ ա ր կ ՝ յ ա չ ս

ծ ւմ հ օթ նոր

որ

ԸԷԷա է

Մ ու՜

ը ն կ ե ր ն ե ր է*հ ե

մին ք

ծ ա յ ր ա յ հ ղ ո ւ թ ե ill'll և.

դ ա ւա ռ ա ֊

Հ ր ա պ ա ր ա կ ա յի ն մ ի թ ի ն կ ն ե ր '

ա զ գ ե ր ո ւ։

որոնր

Ապա'

ո ւշ գ ի շ ե ր Մ ե ծ ն

օ ր և ր ո ւ ն ? Պո լ ս ո յ

Ա յգ

ա ն ձ ն ա ւո ր ո ւթ ի ւն ն ե ր ? ի թ ի լս

Հ ն չա կ ե ա ն

հ ա ն դ ի պ ո ւմ ը

և- յ ո ւ ՜ ղ ի չ ։

ա ' լ ա ւհ լ ի

ց ո յց ե ր ո ւ

ընթա ցրին

մա ս— խ օ ս ,ր

ո ր ո ն ց ն ա և .' Մ ե ծ ն Մ ո ւ ր ա տ ։ ժ ո ղ ո վ ր գ ա կ ա ն և. ո ի ր ե լ ի

հերո ս Մ ո ւր ա տ ը ՝ ձ ե ռ ր

կը բեր է

մեծ

կր

ա զ դ և ց ո ւ֊

կա ռա վա ր ո ւթ ե ա ն ։

Մ ո ւր ա տ ի ա ն ձ ո վ կ *ա ւ ե լն ա ր

նա և. ի ր

Կո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն վ ա ր կ ն ո ւ ա ղ գ ե —

ց ո ւթ ի ւն լւ ա մ բողջ թ ո ւ ր ք ի ո յ մ է ջ ։ (ի ո ղ ա է ր դ ա կ ա էհ ա յ դ Ս ա մա թիա դ

միթինկր 1 ւե ր է էԱ մ է կ ո ւ ն մ է ջ , ո ր

յ ա ռ ա ^ դ ի մ ակաԱէ \ }ա պ ա հ է տ տ ի ն ի

հ ե տ ե ւ ե ա լ կ ե ր պ ո վ կ* ա ր տ ա յ ա յ տ ո ւ ի — Շ ա տ ե ր ա յն պ է ս *հեր ղ տ *ն ո ւ ի ն դ տ ա սա րդ

մեր

կը կ ա ր ծէի ն և

m i

ին՝

Հա մա կը ա ն ր ր

փա բ ի զ ի

ճշմ ա րիտ

Հ ն չ ա կ ե ա ն ո ւ թ էւէւնը։

պ էյ

կ ո ւս ա կ ց ո ւի մ ե ա ն մ ա ս ի ն .

ո ՜ վ գ ի տ է ^ մ ի ն չ ե ւ Հ ի մ ա ա լ կ ա ր ծ ո ղ ՝-

Ա յգ

մ է ջ տ եղի

մ տ ա ծ ո ւմ ը

խ ո ր ա ցնե լո ւ մ ե ր

կ ո ւս ա կ ցո ւ թ եա ն ց մ է ջ ՝

Հ ն չո ւ կ ե տ ն կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ը ՚Հ ) ։

ո ւ^ հ ե ց ա ծ *ք *ո ն կ ր է ս ի

յա ռ ա ^ դ ի մ ա կ ա 'հ մ տ ա ծ ո ղ հ և ր ո ւ

փ ո խ ո ւե ց ա ւ հ ի ա ցո ւմ ի դ

գ է պ ր ե ր ը ե կ ա ն ա ւե լ ի ծ ող բ ո լո ր

ո ւ^ է ե ց ա ծ է ր

Մ ո ւո թ ա ֆ ա

թ է ' Հ ն չա կ ե ա ն կ ո ւս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն ժխ տ ա կա ն։ պ ա տ ա ս խ ա ն ը Եը ի -

Թ ո ւր ր ե ր ո ւ

ւ ՚ի ն , ւ ղ ա կ ս ե ց ո ւ ց թ ո ւ ր ր դէպ ի

Հ ն չա կ ե ա ն

տ եղի

հ ե տ ե ւո ղ ն ե ր է ն '

սխ ա լ

է •

Հ ր ա ւէ—

յա ր դ ա ն ր ը

ընդհա կա ռա կն ք

որովհետ եւ

հետ ա դա յի ն

ւղւստ ա հա ծ

հ ա մ ո ղ ո ւ մ ըդ թ է Թ ո ւ ր ր ի ո յ մ է ջ

ա մէնէն

հեռա տ եսն։

ա տ ով' գո ր ֊

ո ւ ժ ո ղ ո վ ր դ ա ս է ր *!։ է

ՀՆՉձԿԵԱՆ

318 Շա տ րղերճա խ օս է ' մ ա ն ա ւա ն դ պ ա Հ է տ տ ի*հի ւէկա յ ո ւ թ ի ւ ^ է ը ։

Էքր բ

յա ռ ա ջ դ ի մ ա կ ա է1ւէ1ւե ր ո ւ

ս ա կ ց ո ւթ ի ւն ը կը փ ո ւթ ա յ ա ն որ

Հետ տ ե ս ա կ ց ի լ »

փ ա շ ա ն կ * ը ս է » — CC^Jը ճ ա ն չ ն ա ն ք

Հ 7/չ ւսկեա^ւ^ւե ր ը % ո ր ւ ղ է ս ա յս

յե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն մ ա ր տ ի կ ն ե բ ը ? ա ռ ա ջ ի ն ար թ ն ց ն ո ղ հ ե ր ը ։ Ւ սկ Հ Լ է յթ ս ւ ն ի

Ա յս

ա բի ւ^ւ

ա զ ա տ ո ւ թ ի ւ^էը մ ե ն ր

րԼրա յ ք ա լ ո ղ

[J ա -

ա ^ա ր

շք ա խ ո ւմ բ է ն

թ ա փ ո ղ յհ ե ր ը

կ ը ս լա ր տ ի ^ /ք

3 )ո ւա տ

հրկբէն

ա ռա ջին

և. մ ե զ

ք ո ւն էն

Հ ն չ ա կ ե ա^էն ե բ ո ւ 7/» ։

Է տ Հ է մ փ ա շա հւ ^ կ ը Վ ե փ յի շ է (Լ տ խ ո ւր ա ն ց ե ա լը ^ ) 1ւ

կ ը շ ե շ տ է թ է ' օ ւ Հ ն չ ա կԱ ա^մհե ր ը ի ր ա ւ գ է ս ա մ ի սն հր ով մ ե ր

պ ա ր ա գ լո ւխ

կ ը t jե ր ա ր է ա ռ ն ա յ ? Հ ն Հ ա կ ե ա 7/ կ ո ւ -

ա 7/ Պ ո լ ի ս

բա ն ակն եր ուն

դէմ

ա յս

երկրի

ա ռ ի ւծ ն և ր ^ է

կ ռ ո ւ ե ցա^ւ ?

ենք

որ ապա ցո յց

Ա նոնք

մ ըն

էր

ա-

7/ //?/ ց ա զ ա տ ա ս ի ր ո ւ թ և ան՛)՛) ։

Հ . 8 . ԴԱՇՆԱԿ8ՈՒԹԻՒՆԸ ԵՒ 1'ԹԹԻՀԱՏ ԹԵՐԱԳԳԸ ԿՈՒՍԱԿ8ՈՒԹԻՒՆԸ Հ ♦ մ էջ

'հ ա շ ն ա կ ց ո ւ թ իւ*1ւ ր Փ ւլւբ ի զ ի

ը ն դ ո ւն ա ծ

էր

Ւ թ թ իՀա տ ա կա '1մհե ր ո ւ թ է ղ ր ' ա զ գ ա յ ի ն

Ա ն յա ն ձ ն ա ռ ա ծ է ր քԷա տ ի Հարցը')') և

մ է £ կ ա յա ց ա ծ Օ ս մ ա ն ե ա ն *8 ո ն կ ր է ս ի ն

շՀ ե տ ա էղ հ դ հ էլ (Հ ա ն կ ա խ

ը ն դ ո ւն ա ծ

էր

]*թ թ ի Հ ա տ ի

կա ն։ գ ծ ո է խ )' դ ո Հ ա ն ա լա Լ բ ն դ Հ ա ն ո ւ բ

Հա րցի

Հ ա յա ս տ ա ն ի և բ ա ն ա ձ ե ւ ֊ը

(Լ գ ո ր ծ ե լ

բ ար ե ն ո ր ո դ ո ւմ ե ե ր

նկա տ մա մբ։

ա նջա տ

Հ ա յկ ա կ ա ն Հա մա պ ետ ա

ա մբողջ

թ ո ւր ք ի ս յ

մէջ։ Օ ս մ ա ն ե ա ն (X.U ա Հ մ ա ն ա դ ր ո ւ թ և ա ն )) Հ ռ չ ա կ ո ւ մ է ն հ ո ր թ ե ա՛հ գ լ ո ւ խ

ա ն ց ն ե լէ ն

յ ե տ ո յ ? ^ հ ա շ^ էա կ ց ո ւթ ի ւ ն ը

յա ^ է ձ ^ ւ ա ռ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ ^ է 1ւ ե ղ ա ւ ]1թ թ ի Հ ա տ ի բ ա բ ե ր ո ւ թ իւ^ւ^ւե ր

մ շ ա կ հ լ ա է թ 'ա լա ա թ ի

'հ ա շ ն ա կ ց ո ւ թ ի ւ !ւ ը ՛Ա յդ օ ր և ր ո ւ ն ր ա ի ա կ ա ^ է տ ը ը ն ե լ ո ւ 1ւ ա մ ե ն ո ւ ր ե ք եա ն

Աա Հ մ ա ն ա դ ր ո ւ թ ի ւ ն ը Պ Ա»ռ ղ ո ւէր դ ա կ ա ն

էքւ դ ժ բ ա խ տ

Հ ա ւա տ ա բի մ

թ ի ւ մէկ

բա ր հ կ ա մ ը

է ն ոէէ բ ի /ւ ճ է մ ա լ ի լա յն

1909^

ն ո յն պ է ս

Հ^ւշ^ակեա^ւ

շ ա կ ո ւմ է *1 է Հ ա զ ի ւ ի ն ը

ա միս

ա յն ' որ

նա և

ց ո ւ ւ/ե ե ր ը &ի շ դ

իր

Հետ• • • ։

դ ի ն ո /է ո ւ թ ե ա ն

կո ւս ա կ ցո ւ թ ի ւ ն ր

ա լ' Ւ թ թ ի Հ ա ա ի

՛Է Ը ’՜

Օ սմա ն—

այդ մնա ցա ծ

մ իշտ թ ո ւ ր ք

օրա է։

Հնշա կեա ն

օր ե֊ էր է

tfinu ց ա ծ քա ղա քա

պ ի տ ի յա ղ թ ա ն ա կ է ր ։

|ա /ււ^ .^ ? ո ր

թիէ-^էԱ )

Էնջպ էո

ր/հաց

մ տ եր ի մ յ ա -

յ ա յ տ ա ր ա ր ե լ ո ւ թ է %(Cի ն Ք բ հ ր ա ծ է

խ ա ն դա վա ռ ո ւ թ ե ա ն ո ւ տ ա րրը

կ ա ն Հ ե ռ ա տ ե ս ո ւ թ ի ւ ն ը ի ւէե ը ջ ո յ Ատ ա ն ա յ ի

իշխ ա -

ա ս ս լա ր է զ գ տ ա ւ ] էթ թ ի Հ ա տ ի

դ է պ ք ե ր ը ե կ ա ն Հ ա ս տ ա տ ե լո ւ թ է ' թ ո ւ ր ք ը

էր ? ի ն ջպ էս Հա միտ ի^

ք1թ թ ի Հ ա տ ի

կո յ բ

բ ո ւ ն ՝ .րիա կ ը ! ւ դ դ ի մ ա դ ի ր

և.

ետ ք ?

տ ե ղ ի ո ւ ^ է ե ց ա ւ CcUա Հ մ ա ն ա դ բ ո ւ թ ե ա ն )) Հ ը ռ ե կ ա ւ Հ ա ս տ ա տ ե լո ւ ա յ ս

տ խ ո ւր

Հ ն շա կ եա ^ւ կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն բ ո լ ո ր

ի ր ո ղ ո ւ֊

7/ ա իր ա ղ դ ա —

ե ղ ա ծ է ի րհ ։

ՒԹԹՒՃԱՏԱԿԱՆՆԵՐՈՒ ՈՒՆԵՑԱԾ ՄԵԳՍԱԿՑՈՒԹՒՒՆԸ ԱՏԱՆԱՅհ ՋԱՐԴհՆ ՍԷՋ 0

սմ ա նե ան

J J ա *էմ ա րհ ա դ ը ո ւ թ ի մ հ ը ?

\փի դ Հ ա տ ե ա ն Ա ա Հ մ ւ ս ն ա դ ր ո ւ թ ե ա ն Հետ զՀետ է պ իտ ի

բա ր ե փ ո խ ո ւէի ն

ի ն շ^ս լէս

յա յտ ն ի

ս կ զ բ ո ւ ն ք ն ե ր ո ւ մ ! ւ է ր ա յ? ո ր ո ն ք ? և

պ ա տ շա ճ ե ց ո ւ է ի ն

ա րդիա կա ն

է ?

ձ հ ւո ւա ծ

ի բըեւ թ է' պ ա Հա նջնհ—

բո ւն ։ 1909^7/ ա յդ

բա րենորոգմա ն

Հա րցը մ էջ տ ե ղ կու դա

Ղ*> m ch ո ր մ է ջ կ ա ր գ մ ր փորիս խ ո ւ թ ի ւ 7/ 7/ 1րը մ ա ց ն ե լ ։

J և I1թ թ ի Հ ա տ կ* ո ւ -

(Լ ռ ա ջ ի հ Հ ե ր թ ի ն ։ ղ ի ն ո ւ ո -

ա ՏՄ Ո Ի Թ Ի հՆ րա կա ն և

319

ծ ո վ ա յի ն

ն ախ ար ար ն հր ու

Ա ս /Հ մ ա ն ա դ ր ո ւ թ ե ա ն

ըն տր ու թ ե ան ց

սկզբնա կա ն

պան/ կ ռ ի ւ ^ / ե ր է ? ] 1թ թ ի Հ ա տ

ը 1 /դ ո ւն ա ծ

թ ե ա ն զ ո յգ

ե ր ա կ ^ /ե ր ը ? ա յ դ

իր

կը

վ /ն ն ա ր կ ո ւ ի ։

Հա մա ր

ե ղ բ ա յր ա ս

է Հ ա մ խ ո է ա յ)/ պ ա Հա նջըդ

ո ր ո վ * ի ր են

կ ը վ ե ր ա /ղ ա Հ է յ^ չ /ք ա ^ ղ ո յ դ ն iti խ ա ր ա ր ?/ ե ր ո ւ կ ը յ ,ս ^ ք *ղ է ա ^ /ո ւղ ղ ա կ ի կ ե ր պ ո վ

Հա րցը

? խ ո ւս ա փ ե լո ւ֊

ը ն տ ր ո ւ թ ի ւ * ) /ը ։

Այ դ

կերպ ով ան

Հ ա կ ա կ շ ր լի ն տ ա կ պ ա Հ ե լ ե ր կ ր ի ա պ ա Հ ո վ ո ւ -

'հ ա խ ա ր ա ր ո ւ իք ի ւ hi 'llե ր ը

ի ր վ ս տ ս / Հ ո ւ թ ի \ւն ը վ ա յ ե

լ ո ղ ա ն ձ ն ա ւ ո ր ո ւ թ հա')/ ց յ ա ն ձ ն ե լ »■ /> կա տ ա ր ո ւ ե լի ր

խլեր

բ ա ր ե փ ո խ ո ւ մ ը ւղիտ ի

մ ը զ ո ր Հ ա մ իտ ա ն Հա ն դ ո ւ ր ժ ե լ ի

իրմէ

ի ր վ ա զե մ ի դ ա ւա դ ր ա -

կ ա ն ր ա ղ ա վ ^ ա կ ա '!/ո ւթ ե ա *!/ ։

Ան կը յ ա^ողի

,ը ի ո յ

ս տ ե ղ ծ ե լ յե տ ա շ ը ջ ա կ ա ն շ ա ր ժ ո ւ մ

ս ա Հ մ ա^/^/ե ր ո ւ ն մ է ջ ,

ղ ե լ ո ւ ւղ ա ր ա գ ա յ ի

ւղիտ ի խ ո ր տ ա կ է ր

put'll

ա յ ղ ֊ ի ր ա ւո ւ^ /վ ^ ը ?

կը ղտ ն Է ե ւ կը դ ի մ է

թ է ՛ Պո լս ո յ հ ,

թ է ՛ ա մ բ ո ղ ջ ()՝ո ւ ը մ ը ?

ղ որ

յ աջ ո ֊

( ) ս մ ա ն ե ա ն [J ա Հ մ ա 'հա դ. ր ո ւ թ ի ւ ն ը ե ւ

վե

ր ա կա^/դ*!/ է ր մ ե ն ա տ ի ր ո ւ թ ի ւ հ ր ։ Ւ թ թ ի Հ ա տ ա կա *!/ կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ը դ ի տ ա ւո ր ո ւ թ ի ւն ը

ե ւ կ ո ր ո /է ի

դ ր ո ւի

բա նա կը*

Ա ե լա ն ի կ ի

ր ո ւթ հ ա մ բ

Պ ո լի ս կ ը մ տ ն է ։

շո ւտ ո վ կը

մ ի ջ ո ց ն ե ր ու.

ո ր քքա Հմ ո ւ տ Հ ա մ իտ

ղ ա ղ ո ւ թ ի ւ^ / ը Հ ա մ ե մ ա տ ա բ ա ր

կը

կ ռ ս /Հ է

դիմէ։

Շ էվրէթ

n t ju

Ա ո ւ լթ ա Պ /ի

վա րժմա ն

փ ա շ ա յի եւ

կը

Հրա մա նա տ ա -

ա նդա մ դա Հը նկէց ^ ’^ / / w J ծւ

կ ը վ ե ր ա Հ ա ս տ ա տ ո ւ ի Պո լս ո յ

այւ^.

մէջ

խ ա ֊

գ լխ ա ւո ր

վ)ւս-

ղա ր Ն հ ր ո մ Ա մ է ջ , Եթէ ա յս

նոր

Պո լ ս ո յ

ե ւ կ ե դ ր ո ն ա կ ա 7/ մ ի ւ ս

րա ղա ր ն հ ր ո ւն

շ ա ր ժ ո ւ մ ը ^շաղա ր ա կ ա ն բ ն ո յ թ

ստ ա ցա ծ է ր Հոն

ո ւ ^ /է ր ?

մէջ

յե տ ւ ս շ ր ջ ւ ս կ ա ն

դ ա ւա ո -ն և ր ո ւ

մէջ

կրօնա պ ետ ներ ը

ե ւ Հա կ ա յե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն տ ա ր ր ե ր ը կ ր ց ա ծ է ի ն թ ո ւ լ ւ ր

ա մ բ ո խ ը դ ր դ ռ ե լ ,ը ր ի ս տ ո ն և ա ն ե ր ու')/ դ է մ դ ա յ ս պ ա ր ա դ ա յի ն * Հ ա յո ց պ էս

ա ն ի կա

CCշ է ր ի ա թ ճ ի ա կ ա ն ՚ֆ Հ ա ն գ ա /) ա 1/,ը $

ՀեղիՀ/ա կԳ /ե ր ը

Օ սմա նեա ն

Հա կ ա ի ս լ ա մ

դ է մ դ որ —

Ա ս/Հմա *!/ա էէր ո ւ թ ե ա*)/*

fi JllfG n i_lj|n i|

Գաշնակցականներու այն uiGfunfibif փրոփականտին վրայ, որ այդ օրերուն uufkG առիթով եւ ամեն տեց կթ կրկնեին թե' իրե'նք բերած են Թուրքիոյ յեւյափոխոլթիւնթ: (Հ ե տ ա շ ր ջ ա կ ա ն տ ա ր ր ե ր ո ւ ,բա ր ո զ ջ ո ւ թ ե ս /ն կ ը ո բո ւն

զո

կ ՚հ ր թ ա ն

ճ ա կ ա գ ր ո ւ թ յա ն դ ներըդ

30*000

ըստ

Հետ ևի

Ա տ ա ն ա յի

^ ո /ր դ ը ^

Պ ա տ ր ի ա ր ր ա ր ա ն ի պ ա շտ օ ն ա կա*է/ վ ի

ե ւ կ ո ղ ո /ղ ո ւ տ ի ո ւ Հ ր կ ի զ մ ա ն կ* ե ն թ ա ր կ ո ւ ի ն

Հ ա յո ց

եկեղեցի֊

տ ո ւն ե ր ը ե ւ խ ա ն ո ւթ ն ե ր ը ։ Ա տ ա ն ա յի ջ ա ր դ ի ն

նենա ն

Հ ա յե ր

բողորի

բո ւռ ն

աո. ի թ ո վ

Պո լ ս ո յ

Ա զ գ ա յի ն

ա ր տ ա յա յ տ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ?

ժողովի

որոնց

ե ր ե ս փ ո խ ա Գ /նե ր ո ւ մ ի ջ ո ց ա ւ կ ր փ ո խ ա ն ց ո ւ ի Օ ո մ ա ն հ ա ն

է յ ո ր Հ ր դ ա ր ա ն ի կ ո ղ մ է ր հ /ն ի ջ մ ա ր մ ի ն մ ը վր ո/յ ր ն ն ո ւ թ ի ւն բա ն ա լու

կ* ո ւ յ

կ ը ղ ր կ ո ւ ի Ա տ ա ն ս /յ ալ

տ ե ղ ւո յն

Հա մա ր։

Ա յդ

երեսփ ոխա ններ ։

դ ա տ ա կ ա ն վ^նն ի ջ (Հար ո ւ թ ի ւ ն Ա ո ս տ ի չ ե ա ն , Ւ ս կ

մ ի ւ ս ը ի թ թ ի Հ ա տ ա կ ա ն ' (Հակոբ Պ *ս պ ի կ ե ա ն ։

Ո ւ շ 111դ ր 1ԱԼ- է *ս յ ն

ի թ թ իՀատակա*)/ կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն Հ ա յ ա զ գ ի ա ն դ ա մ ը * րա ստ ա ծ տեղեկադր ին մ է ջ

տ եղի

1\) ո ր Հ ր դ ա ր ա'հ ի'հ ։

պ ա տ ա սխ ա նա տ ուները ճ շ դ ե լո ւ

մ ա ր մ ն ի ն մ ա ս կ ը կ ա զ մ ե ն ն ա և ե ր կ ո ւ Հ ա յե ր դ ե ր կ ո ւ ր ն Մ էկը Մա նա ս թ ը ր ի նա Հա նգի

մէջ

ե զ ր ա կ ա ց ո ւ թ ի ւ*!/ը

պ ա ր ա գ ա ն դ որ

Պ ՚ս պ ի կ ե ա ն դ

ի ր պատ

բ ա ց է ի բ>" ց կ * ա մ բ ա ս տ ա ն է ր ի ր պատկէսնա ծ

կու-

ս ա կ ց ո ւ թ ի ւ ն ը դ Հետևես/ լ ե զ ր ա փ ա կ ի չ խ օ ս ր հ ր ո վ ♦

« . . . Վերջացնելե առաջ ստիպուած եմ ամենախոր ցաւով

աւե|ցնե|ու

թե,

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

320

Իթթինատ ել Թերագգբ կուսակցութեան անդամներ]։ Ատանայի վայրագ եղերերզութեան կազմակերպման ե լ գործադրութեան մասնակցած են: Այս իրողութիւնբ նաստատուած ե նանանզին զանազան տարրերուն կոզւքե, նիւպատոսներեն, ամերի կացի ն իսիոնարներեն ել լատին քանանան երեն»: Ա յս

տ եղեկա գր է ն

թ է ւ^ /ր

ջ^րգէ

մա թ է լ

փ ա ս տ հ ր ո ւԼ ։ Տեղեկա գր է ն

2 0 / 'ն , ի ր

Հա i f ա ձ ա յ ն ?

ա ն մ ար գկա յ է ն հ ե ղ էն ւս կ ը

բ ն ա կա ր ա ն է ն

ս /հ և ր կ բ ա յ

/ս ր ա ր ք ն ե ր ո ւն (ք ♦ Պ տ /ղ է կ ե ս յն ^

մ է ջ ^ յս ո ր հ ր գ ա ւ ո ր

/* թ թ է հա ա է

մ էջ ?

որ

քտ ն է

մ ե ղ ս ւս կ ը ո ւ֊

կ ը հ ա ս տ ա տ ո ւէ

մր

օր

և տք ?

բո ւզ Ա ո ւ լԷ ս

սլ ա յ i f ա ն ն If ր ո ւ տ ա կ յ ա ն կա ր ծ ա մ ա հ

կ' ր լլա յ. - . , Պտւղէկեա*1է է մ ա է ն Մ ո ւր ա տ

հ ւ ո ւր էշ

թ ո ւր ք

ա 5/i f է ջ ա սլ է ս

էր

տ ո ւ ^ /ը

կ * ե ր թ ա*!/

և ր և ս փ ո է յ ա*!! մ ր ? տ հ ղ ե կ ա գ է ր ը ///ես <Տ ւե լո ւ

ժ հ շ տ ը տ հ է օ ր է ն և լո ւ հ ա մ ա ր ։ կ ն ք ե է ե ւ յա^ւձհւ ե լ

/րա ^ ? ա ն ո ր

Պ տ ս լ է կ ե ա ն է տ ս /հ ը մ է ջ

ընտ ա ն ի ք ի ն ,

մ ի ն չե ւ

որ

կ* ո ր ո շ ե ն

Մ եծն

1ւ ան՞է ր ա ֊

տ եղեկա դէրը

կա ռա վա ր ո ւթ է ւն ր էր

ձեռքը

ա ն ՚յ ն է դա յ ն ։ Ա ո ւր ա տ է պ ա շտ օն ա կ էը թ ո ւ ր ք ոլա շտ օ ն ա կէմհ կ 7/ է ք ը , ո ր ո / թ տ յգ մա ս է ն

կը խ օսէ

ե ր ե ս փ ո է յ ա^ւ ր ?

Մ ո ւր ա տ

էր

է ն էք մ է ա յ 7/ կ ր

Մ * $ ա մ ա տ ե ս» cli է

հւ Ա ա րգէս

(J ս ւ է ն է

գ ա ղ տ ո ւ կ կ ե ր պ ո վ կ ^ է է ք ը ք ,ս 1'ւև ւ . տ ե ղ և կ ս յգ է ր ը կ ա ր գ ո յ լ ը Ա տ ա նէք է ր Ա յա ն ձ ն ե լ ։ շէ

Պա տ ր է ա ր ք ։

ե տ 7/

եւ

Հ մ ա յե ա կ

Պ տ պ էկ եէս^! է րեն

երա գը էն

Պ ա /// ր է ա ր ք ԷԳ։ ։

i ա յ ե ր է*1ւ

Աու ի ն

է ր և 7/ ր

բհւ ա կա ր ա*!։ ը կ 1ե ր թ ա*!/^

օր է ն

կ 1ո ր ո շ ե ն

վ ե ր ս տ է^է

կն ք ե լո վ Հ ո վ էւ֊

գործէքներով

Տեղեկա գէբը^

Ա յո բ ո լ ո ր

թ ար գ մ ան ու թ ե ա ն

Հ^է շ^էսկև ։ս ն

Մ ո ւր ա տ

1ւ

ի ն չ պ է ս ն ա ե ւ Շ ա ւա ր շ

կ ը բ ա ն յս ն

կը

լ ո ւ ս /ս ն կ ա ֊

մա նր ա մա սն ո ւթ է ւն ն ե ր ը ?

հետ ^

Ատ ու ն ա յ է ջ U! ր րէ ը 1րկաւ ա ր գ ա ր ա ը*/։ և լ ո ւ ա ո.ա ջ է ն

հետ

լ ո ւ ս ա^է կ ա ր ջա կ ա ն

լո յս

կր

«Կ Ի Լ Ի Կ Ի Ա * գ ր ա տ ա ն կ ո ղ մ է հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւա ծ ^ բ ք ո յ կ է ղո ր

ջո ւն ե ^էա ր է ր

է ր հ /ս մ ա մ տ ո ւ թ էւ*1ւ ը կ ո ւ տ ա յ ն ա և . Ե ղ ի -

Մ ո ւր ա տ

Աղ ա տ եա ն ?

ե ւ կ ը յա ն ձ ն ե ն

ղեկ ա գ ր ի ն

Ա յո

§ա մա տ եա ն^

քովը

1լ 7/ ք է զ ա յ ն ։

Ա ՛յն

տ ե ս^էե^է

մը մ է ջ՝

jjj ր

գա ր

կ ո ւ ս ա կ ը ո ւ թ էւ*1ւ ը

Պ ո լս ո յ ^

1ֆ 19էն։

վ ե բ ա պ ա հ ո ւ թ է ւ*1ւ ը

ու նեց աւ

]*թ թ է հ ա տ է

հա ն գ է պ ։ Ա յս ա հ ա ւ ո ր յ ա յ տ ն ա բ ե ր ո ւ մ է ն թ է ւ ն ը ջ ե ղ ե ։ս լ

ր 1 էկա տ Էր է ր

մերժ էր

հետ գ ո ր ծ ա կ ը է լ ։

ա նոր

կա‘it կ ա պ ե ր ը

ն ա յի

կնքա ծ

և. հ ա տ ո ւ ա ծ /յյկ ա ն

3 0 - 0 0 0 4ա յ զ ո հ ե ր ո ւ ն

ետ ք ?

կը

ս սլա ս ո ւ է ր

հ ա մ ա ձ ա յն ո ւ թ է ւ*հ ը

որ

'է ա շ ն ա կ ը ո ւ —

] էթ թ է հ ա տ է

հետ

եւ

Ա ա կ ա յ ն ղ ա շ *հ ա կ ց ո ւ թ ե tu^h // ւ ն հ ը ա ծ շ ա հ /ս կ ը ա հ ւս շ է ւն ե ր ը ս յւ ե լ է

ա ր է մ հ ը ***

ղ օ ր ա ւո ր

եղա ն

ե ւ ա ն շա ր ո ւն ա կ ե ց է ր

ծ ւ ս կ ը ո ւ թ է ւ ն ր ? մ է ն ջ ե ւ ] էթ թ է հ ա տ է վ ե ր ՛ջ ն ա կ ա ն

ծրա գրէն

ք ՚“ ն

Ատ ւյյ—

շա հա մոլ

գ ո ր ֊

էր ա գ ո ր ծո ւմ ը

Մ եծ

Ե ղեռնը։

ՌԱՍ՜ԿԱՎ-ԱՐ Ա բէկ

{\ւն ճ ե ա ն ի

ե ա լն ե ր ո ւ մ է ջ բերա ծ

էր է

ԱԶԱՏԱԿԱՆ

ս /ղ ա ն ո ւ է} ե ուն օ ր է ն

տա ք ա կտ ր ծ ո ւ թ է ւ ն ն ե ր ը

վ ե ր ա կ ա զ մ ե/ս լ հ ե ր ո ւ

գ ժ գ ո հ ո ւթ ե ա ն

7/ ո ր

ԿՈհՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ

պ ա տ ճա ռ մ ը ։

Ե ղ ի - ւ լտ ո ս է

1ւ /ղ ս /ռ ա կ տ ո ւ մ ը մ ե ծ

ն ե ր ,ր է հ Հայ

սկսես/ լ

ԵՐեՒՈհՄԸ

ւ ղ ո յյք ա ր ^ / ե ր ո ւ ն

հ ա ր ո ւս տ ն ե ր ը

վ Լ ե ր ա կ ւս զմ ֊

յո ւ ղ ո ւ մ

յ /// ռ ա ջ

վ բ ա յ ա ւե լը ա ծ

// սլ ա ռ ն ա կ m V/

էր

Ssm/in/ կ ն ե ր

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

կը ստանային յաճախ Վերակազմ եալներէն ?

որսլէսղի դրամ ական օդն ութ իւ*1է

տայի*!! իրե^էբ։ / / jl ծարում ը և. բարոյալքումը կողմ։

ծայր

1908 /

Այդ պայմ աննհր ր աչ ,ըէ աուաջ ու նևնալ ով'

կազմես/ լ

տալ

սկսած

է էհ ամէն

ԱՄեր էկայէ Վերա

^ յ

Հատուահը ւէ աղօրութ իւն կու տայ կդ էսլտո սէ շրջանին ?

1908 էհ

թե ա*1։ լեզու մը դա? / ե

Պու էկ11'բ իոJ ^ էջ

,1լ>Ղ^ ուած

որ մ իու—

((կ^աղաւիարական

Միութ իւնյ> ի Հետ։ 1 9 0 8 /f ս կ ի զ բ Գ է ե ր ը բ ա ն ա կ բ ո ւ թ ի ւհւ^ւ ե ր ը կ ր մ իջեւ մ իա րմ ան կողմ է

փ որձ մ ր ը ն ե լ ո ւ

ն և ր կա յա զ ո ւ ր ի չ ն /r ր

կը

ս կ ս ի *!/ ե ր կ ո ւ Հա տ ո ւ ա ծ ն ե ր ո ւ ն

‘հ /զ ա տ էս կ ո ւէ։

ն շա ն ա կ ո ւի ն ՝

^Է ա ղ ա փ ա ր ա կ ա ն {ի ր •

թ ա ն ե ս / ե ? [1U^1 Վ ե ր ա կ ա զ մ հա լ ն ե ր ո ւ կ ո ղ մ է % {]՝ •

§ ա մ ա ա ե ա ն ^ Ա*

Տ ո վ *թ •

(/■ ի ր ա յ ր — Վ ա ջ Է ։

Ա•

էշնֆ ի ա ճ ե ա ն ? Շ ա ւ ա ր շ

Հ ո է յի ւ ե ա ?/ և

V*ա ղ ա ՛ի i*t ր հ ե ը ո /- ն ո յ ն ո ւ թ իւ*1ւ ը կ ը մ ի ա Ց ն Է ա յ ս եա լ Հ ա յ

Մ իբ*

Ն '" —

*է ր ի գ ո ր հ ա ն ?

Հ ա ա ո ւա ծն ե ր ր '

«.Մ ի ա բ -

(Հեղ ա փ ո իւ ա կ ա ն կ ա զ մ ա կ ե ր սլ ո ւ թ իւ ?/ 2) ա ն ո ւ ն ո ւէ ։

Օ սմա նեա ն կա րդ մ ը

((Ա ա Հ մ ա ն ա դ ր ո ւ թ հ ա ն յ> ի / ա ն դ ա վ ա ռ շ ր ջ ա ն ի ն ? ' ե դ ի պ տ ա բ ն ա կ

ա ղ դ ա յի ն

փ ա ր կ ը յղ ա ն ա ն

դէմբեր^ նոր

Վ ա Հ ա ն [ք ա լ է զ ե ա *հ ի

կսւ ո ա կ դո ւ թ իւ*1է

կ* ո ւ ն ե ն ա ն խ ո ր ^ ր դ ա կ բ ո ւ թ ի ւ^ մ հ ե ր ? կ ա զ մ ա կ հ ր պ ո ւ թ եա ^է » թ ի ւ^ է^ էե ր ։

Այդ

բո ւէժ ի մ ե ը իր թ եա ն

Ա ի ո ւթ հ ա ն

Պ էօզիկեա ն և

դ լի յա ւ ո ր ո ւ թ ե ա մ բ % գ ա ղ ա

մը կա դմե լ ։

որ ս ե ը

ե // ր կ ա յ ա բ ո ւ ց ի լ ն և ր է ն

ի ւո ր Հ ր դ ակ բ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ ն

Ա յդ

զ ա տ ' շա տ մ ը կ ը մ ա ս ն ա kal՛

ն ե ր կա յա բ ո ւ բ ի շ ի մ ի ջ ո ղ ո վ դ

նէղա տ ա կ ա է

kn մ ասնա կց ին

որ

տ ,1ղ Ւ

(.(.Մի111Հքեա Է

այ լ

Տեղ-

ահ։ ձ ն ա ւ ո ր ո ւ -

ն ա և Հ- 3 • Գաշ նակ-

կ է մ ^ ԸԼԼա ձ է։ " I1

կ ո ւս ա կ բո ւ —

մ ը դա ղա փ ա ր ի ն ։ Շ ա ր բ մ ը խ ո ր Հր դ ա կ բ ա կ ա ^ ։ ժ ո ղ ո վ ն հ ր է ե տ բ ^ ջ է զ ո բ ն ե ր ո ւ և. ((Հ ա յ Տ ե ղ ա *֊

ւիո իէէէւկա*1ւ Ա ի ա բ ե ա լ կ ա զ մ ա կ ե ր ս լո ւ թ ե ա*!։ )) մ ի ջ ե ւ ն ա յ 1ւ

կ *ո ր ո շ ո ւ ի

Հ ի ՏՌե լ

((Հ ա յ

t ա մա ձա յն ութ ի ւ^ է կը

Աա Հ մ ա ն ա դ ր ա կա ն

//* ա մ կ ա վ ա ր ))

դ ո ju t —

կ ո ւս ա կ բո ւ-

թ ի ւն ը ։ քիա մ կաէէա ր սոյ մ էջ՝

կո ւ սակ բ ո ւ թ ե ան վ ե ր ջ ն ա կ ա ն

1908 Հոկտ եմբեր

Պա ր թ հ ւ ե ա ն ի , Լև ւ ո ն դ ո ր ծ ե լ մ ի^հջ^եւ մ ե ր

2 6 /»^ ,

Վ * Թ էբէե անի,

Փ ա փ ա ղեա ն Ի

1շջ մ ի ա ծ ն ի

կ ը ն ե ր կա յա բ ն ե ն ,ը Ա ա մ կ աւէա ր

1) ր է ն , իր դ լ fu ա ւ ո ր

մը

տ ա յը ո ւ

Ան կը պաղ

Աու ր է ն

շա ր ո ւն ա k t

դ ա շտ ա ղ հ տ խհ —

կողքին։

դ ա լ ա ն ա ն բի*էէ

20/* դ իբը

դ ա ր ո ւ լ ո ւ ս ա ւ ո ր դ ա ղ ա ւի ա ր*1։ ե —

Հ ի մ 1ւ ի ր

դ ո ր ծ ո ւ 'll է ո ւ թ ե ա V/ /ւ բ ը

‘ե ււլա ա ա կա k>. ա կ* ր ն դ ո ւ ՚ն ի ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ?/ դ ե ր ի * իւ ա Is ո լ թ ի ւ 7/ ր t

2) Հ ա յո ւ թ ի ւ ն ը մ ս Տ հ վ /ո ւէ» — ի ր ր

կ ը ն ե ր կա յ ա ն ա յ

թ ե լ ո ւ ? ա ո -ա ն բ ղ ի ր ա ր 3 ) Ա յս

դ ո յո ւ թ ի ւ ն

մ էջ

ե ր կ ո ւ.

^UJ J ա զ դ ։

ո ւն ե ն ա ն ,

որոշ

Ա յս ե ր կ ո ւ

Հա նդա Հա նգա -

ա ր ւա ն բ ի ր ա ր ո ւ Հետ

շփ ո

Հ ա կ ա ս ե լո ւ։

, յ կ ղ բ րէւ1է ,բսւէ է ո ր

ի ր ա ւո ւհ ւ ,բ ն ե ր ո ւ

Թ ո ւր մ ը ի ո յ

օ ս մ ա ն ե ա ն վ) ա ղ ա ,ը ա բ ի Լւ ի բ ր

մ ա ն բ ն ե ր ր սլ է ա,ր է մ ի ա ս ի ն

§ ա մ ա ա և ա'հ ի ?

կ ո ւ ս ա կ բ ո ւ թ ե ա*!։ Ծ ը ա դ ի ր ր •

կ ո ւ ս ա կ բ ո ւ թ իւ*է։ ր ն ե ր շ ն ^ ո ւ և լ ո վ բա զա բտ կա ն

Մ•

ո ւր ի շհ ե ր ո ւ կողմ է ։

օ ր ե ր ը , ա հ բ ն ե լ ո վ շա տ

ե հ ր է , կ ա ն դ (հ ե լ ո ւէ Ա ր ա ր ա տ ի

կ ա զ մ ը կ ը յա յտ ա ր ա ր ո ւ ի Պ ո լ —

կ ո լ ս ա կ բ ո ւ թ ի ւ 7>ը կ ր կ ա ՝Ադ ‘// ի ջ ա տ ա գ ո վ ' ա զ դ •

պ ա Հ պ ա ն մ ա ն 1ւ զ ո ւ տ

tj ա ր ջ ա յ ի ն

ա սլա կ ե դ ր ո ն ա բ մ ա ն

դ ր ո ւ-

եան ։ 4) Ա ա մ, Ա ղա տ , կ ո ւս ,

մը

Ռ Ա կ) ձ գ տ ե լո վ

ա ռ ն ե լ ա զ գ ա յի ն

ն կ ա ր ա գ ի ր ր 1ւ Հ ա ն դ ի ս ա ն ա լ Հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ քր ա զ գ -

ա ր տ ա յա յա ի ջ ը ? ի ր

t f շ ա ա էլ ա ն ջ ո ,հ բ ր սլ ի տ ի P [ [ ,g,J

կ ո ւս ա կ բո ւթ ե ա ն

բ ա ղ ա բ ա կ ա ‘it ո ւ թ և ա

Հա մ ե ր ա շխ ո ւ թ ի ւ ն դ ո յա բ ը -

շ^ճԱԿԵԱ՚Ն

322 ն հ լ Հա յ ա զ գ ի ն

՛ո ւ ,

բ ո լո ր

կ ա ը հ լի հ ղ ա ծ ի հ 5*

վբթա բ

Հսկհլ

’Հ ա յո ղ

յ ա բ ա ն ո ւ in'll ո ւ ֊ թ ի ւն ^ է հ ր ո ւ ն Հ_,ս փ % ^ հ բ գ ա շ ն ա կ հ լ ա ն ո ն ր լ

և.

բ ո լո ր

գ ա ս ա կա ը դ հ բ ո ւն

շա Հհըը։

օըէ^էվ էով Հ ա ս տ ա տ ո ւ ա ծ ա զ գ ա յ ի ն ի բ ա ւ ո մ հ ,ք ն ե բ ո ւ հ ա ն ֊

պ ա հ պ ա ն ո ւմ է ն ' է բ բ

հ բ ա շ է յ է ,բ կ ը օն ա կ ա *!!

ա զ ա ա ո ւ թ և ա ն և- կ բ թ ա կա՛հ

զա բ գ ա ղ մ ա ն ։ 6)

Հ ի ն բ ռ * !։ ա պ հ ա ո ւ թ հ ա ch ռ հ ժ ի մ ը վ ե ը ա Հա ս տ ա տ հ լ ո ւ ո բ հ ւ է ւիոըձի'Ա գ է մ

կ ո ւս ա կ ղ ո ւթ ի ւն ը

պ իտ ի կ ռ ո ւի

իր

բ ո լո ր

ո ւժ ո վ ։

(հ ա մ կ ա վ ա ր ղ և կ ա վ ա ր*1ւ հ ր ր ա պ ա գ ա յի մ հ ծ ք Ւ էվ էէևա ն ? Լ ք ի Հ ր ա ն Տ ա մ ա տ ե ա ն ? Ա ո ւ ր է ն ո ւր ի շն հ ր

կ ը կ հ գ բ ո ն ա*1ւ ա ն Պ ո լ ի ս ք ը ս տ

լութհաՀակառակ' զ գո ւտ ո ւթ հ ա ն

ժ ո ղ ո վ ո ւր դ ը

լր ջ ո ւ թ հա ն

յո յս ա է

Պ ա ր թ ե ւհ ա ն ? իրհ^էղ'

պ իտ ի

իյ ա ն գ ա վ ա ռ ո ւա ծ ' Լ հ ւո ն

(Լ*}՛ ա շ ն ա կ ղ ո ւ թ հ ա ն ղ ո ւ ղ ա մ ո -

ա ռա ջ ն ոբ գ է ին

ճ ա ն ա պ ա ր Հ ն հ ր է ն ՚ֆ ։

Վ•

Փ in փ ա զ հ ա 5/ և

իւ ո Հա կ in'll ո ւ թ հ ա ն ?

323

«էաՏՄՈհԹԻՒն

Ս. Դ. ՃՆՉ-ԱԿեԱՆ ԿՈհՍԱԿՑՈՏԹԵԱՆ £ . Ը Ն Դ 1ԱՆՈհՐ ՊԱՏԳՄ. ԺՈԴ_ՈՎ_Ը ՊՈԼՒՍ, 1909 ՅՈՒԼՒՍ 12ՒՆ U ա Հ մ in'llա դ րու-ի1 ե ա ն տ ր ա մ ա գ ր ո ւ թ ի ւ ն ն հ ր է ն օ գ տ ո ւ և լ ո վ ' Հ ն չ ա կ ե ա ն կ ո ւ ֊ ս ա կ ւ լո ւ թ ի ւ ն ր ա ռ ա ջ ի ն

ա նգա մ

Ը է լտ լո վ

Հ ր ա ւ ի ր ե ր կ ո ւ ս ա կ ր ո ւ թ ե ա ն }Հ • Ա ո ւլի ս

1%ի ն և. տ ե ւ հ գ չ ո ր ս Պ ա տ գա մ ա ւո ր ն ե ր

Լ ի ւ -ս •

Ա մ ե ր ի կ ա յի ն y

,բ ի ո յ բ ո լ ո ր

եկա ն Ա ո ւո ա ս տ ա ն էն ?

Պ ո ւլկ ա ր իա յ է ն ,

շրջա ններին ։

կա ր ե ւ ո ր ^ գ է մ էր ե ր ը

կ ո վ կ ա ս է ն ' Ա ա սլա Հ

որ

սկսա ւ

1909

ա միս։ կովկա սէն ,

Ա ո ւմ ա ն իա յէ ն ?

Հոն

ձ ա յն ե ր ո վ ։

Պ ա րսկա ստ ա նին ^

Ե գիպ տ ոսին

1 2 4 Հ ն չա կ ե ա ն մ ա ս ն աճ ի ւ ղ ե ր է ն

մ ա ս ն ա ճ ի ւղ ե ր % 108 պ ա տ գա մա վորա կա ն բ ո լո ր

Պ ո լ ս ո յ մ է ջ ա զ ա տ պ ա յ մ ա ն ն ե ր ու. տ ա կ

Պ ա տ գ ա մ ա վ ո ր ա կ ա ն (կ ո ղ ո վ ը ք

ներկա յ

թ ո ւր ֊

էին

կ ո ւս ա կ գ ո ւթ ե ա ն

գրեթէ

էին*

կ ՝ի ւ լե ա ն ? (Jin jto ,

Ս • Տ տ շ ի ր ք Փ ա ր ա մ ա զ ? Ա ի ւն ի վ * ^ Ա ա ֊ ի*1՛ ի •

Ա մերիկա յէ ն '

ՕՀ ա ն կ՝ա ս պ ա ր ֊

ե ա ն • թ ո ւ- ր ,ր ի ա յ է ն ' Ա^եծն () 'ա գ ի կ

Օ զա նեա ն ^

Ա րա մ

Մ ո ւր ա տ ? Ա չը գ պ ա շ֊

Inn'll ? Մ ո վ ս է ս ն ա Հ ա ւգ հ ա ե ա ն ( Մ ո ւ ս ա ) , Գ րիգոր

Ե ղ ի կ ե ա ն ^ Հ մ ա յե ա կ

ե ա ն y ? Հ տ յկ քբ ա ր ե ա ն ?

Ա րա մ֊

է մ ի ր ե ա ն ? 'հ ե ր ս ի ս Մ ու ր կ ո ս

իէա ֊

թ էրզեա ն ,

3/> •

(ճա նկ ի ւ լ ե ա ն ? Վ ա Հա ն ճ լ կ ՚> > - ն ի , Հ ա ն ՀՀԷ յ թ ո ւ ն բ ե ա ն , գ ա 'հ ե ա հ ,

Աղ ա տ

7 - / ' / " / '/֊"/։֊

Ո ս աու ^ M ,

Պ ե տ ր ո ս ե ա ն ? // • Մ ո ւ ր ա տ

Տ » վ յք 1 >

(J ա տ ի) է ո ս

" / ' ՚ն ա ս

Ա ր ծր ո ւն ի ?

՚ ճ է լ ՚ս լ ,

թ ո ւ'-մ ա ճ ե ui'li ,

#//—

Ա ա մ ո ւէլ Ե ր է [)ե m'h ,

*\* ա ր հ գ ի ն Հ ի ւ ս ն հ ա ն ? Լեւո'1ւ ,V• Մ n u n ֊ ի1 է ո ս ե ա ն ,

Տիկ-

Վ ար գ ո ւ Հ Ի

ե in'll ւլ 5 Օ ր * Ակ ի ւ լ ի ն ի

II'III ,ր ր ո ւ Հի Ա ր փ ի ա ր ե ա ն , կ ա ն ո յշ

Պօ յա ճ հ ա ն ?

» ր m ir —

(\է լա ժ ա ն * Օր •

ք հ ո ւբէն

Հ ա յ֊ ԳԱԳՒԿ

կար ա ֊

ս լե տ ե in'll ^ Ի ե ն ի ա մ ի ն Ա ղ ո յե " ‘ ն ? Յ ս վ Հ ա ն հ ւ է ս 7 •լը ճ /ր ա ն և Զ * ԼնդՀ'

։ււ յ լ 7/ ։

Պ ա տ գ ա մ ա ւ ո ր ա կ ա ն քհողո/Էի օ ր ա կ ա ր գ ի գ լ ի յա ւ ո ր 7/ իւ [<! ր կ ' ր լ ֊

Ա ՛՛յ " ՚յ ն , ի! Է Կ ՚^ - ՚ա կ ք յ ո ւ թ ի ւ ն ր րա կա ն

ՕՋԱՆԵԱՆ

ո ւղ ի ի ւզէտ ր

յհ ղ ա փ ո խ ա կ ա ՞ն

թէ

օրինա կա ն

սա հմա ն ա ղ ր ֊

է Հ ե տ և ւի ։

Պ ա տ գ ա մ ա ւ ո ր ն ե ր է ն ' Փ ա ր ա մ ա ղ . Ա ա պ ա հ 7 •ի ւլ/ր ա ն ^ Ա ի ւ ն ի բ , տ ա ն ի կ ( ա ւհ լի

շ ա տ ' ռ ս ւ ս ա i n ։ յ հ ր ր ) , հ ա ւա տ չ է ի ն

ը ն ծ ա յհ ր

Ա զա տ Ո ս

Հ ւ զ ս չա տ ս ա Հ մ ա ն ա -

^Չ ձ Կ Ե Ա Ն

324 ւ՞էր ո ւ թ հ ա ն

և. կ ը պ ն գ է ի ն

ղ ա փ ո էս ա կ ա ն

{ Ւ ւ ւ է կ " ՚ Լ)

Հա ր ո ւ ա ծ և լ ո ւ

Հա մ ար

ձ և ռ ,ր

ա ռն ևլ

յ/ր -

գ ո ր ծ ո մ հ է ո ւ թ իւ*հ ը է) ու. լ թ ա

բ ո ն ա սլ և —

տ ո ւ է(} էււն ը շ ա ր ո ւ ն ա կ ո ղ /» Էհ) թ էւՀ ա ա ի

կ ո ւս ա կ ֊

բո ւ էյ ի ւն ը ։ Պ ա տ գ ա մ ա ւ ո ր ^ է և ր է *հ Ա չ ր գ պ ա շ և ա ն ? Ա ֊ ր տ մ It ա՝հր ? Ն • Հ) ա ։ը ա ր /տա հ ? \քո ւ ր ա տ Պօ լ ա ճ ֊ և ա ?/' դ է մ է էւն գ ա ւ ա դ ր ա կա*!» ծ ր ա գ ր ի ?/ 1ւ ‘հ ը ֊ կա տ ի

ո ւ ն ե ն ա լ ո ւէ

ո ւժ ա ս պ ա ռ

հ-

*ն պ ա սա ա ւ ո ր

տ ա ճկա Հա յ

,լ յա յէր ա յև ա լ չ է էյ Ա

ժ ո ղ ո ւէո ւր գ ի

ւէի ճ ա կ ր '

գա նհ ր

բնա ւ

Հ ա կա օ ր թ հ ա կ ա ն

գ ա ւ ա դ ր ա կ ա ^ ւ \նաէսկի*հ ձ և ւ ը է Ա ս ո ն ,ր կ ր պ ն գ է ի ն 1) Ա ի գ Հ ա տ ե ա ^ ւ

տ ղ Հ և տ Է բ ա ր և փ ո է ս ո ւև է ո վ բնա կող

բ ո լո ր

ար է յՇ հ ա ց ո ւ մ ո ւթ

թ է'

Ա ա Հ մ ա ^ ւա գ ր ո ւ թ ի ւ *հ ր Հ և ֊ և

իհուրվէ ի ո յ

ա զ գ և ր ո ւ^ !

մ էջ

ղ ի տ ա կ բո ւի ) ևա ն

կ ը ւէւա րա տ ի

ա ղ գ ա մ ի ջ /r ա ն

ա տ և լ ո ւ թ ի ւ*հ ը ։ 2 ) խ ա ղա ղ գ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ և ա ն ն ի ն % ւղ էտ էը է պ ա տ ե Հ ո ւ թ ի ւ ն

ա յս

չ ր ^ ա֊

թ հ ծ ա յև լ

Հա յ

ժ ո ղ ո ւէ ո ւ ր գ ի*1ւ ի ն վ շն ա ս լա շտ պ ա <հ ո ւ թ և ա ն

Հա ֊

*“*Ր. Ա ^ Ւ Լ Ւ Ն է ՃՒԼԱԼԵՍ.Ն

մ ա ր սլէտդէ և ղ ա ծ մ ի ջ ո ց ն և ր ո ւ ն ա էւր ա ն ա լ ս ւ ։ 3)

Ժ*ո ղ ո ւէո ւ ր գ ի ն

ւո ն ա ե ս ա կա հ

1ւ մ տ ա յէ /հ

մ ի ա ժ ա մ ա^էակ ն պ ա ս տ ա ծ կ ' ը լ լ ա ն էը ա ն ո ր 4 ) Ա.1ս է հ [1lti rtlL տ ւ և լ ի ք Ւ ո ւ ր ,բ ի ո յ քր ա յ զը ա յ ո ւ մ ը

միջոց

մօտ ևնա յ և

ղա ր գ ա բ ո ւ մ ի^ւ

մ էւ ո ղ տ ա լ ա է '

էբ ա ղ ա վտական Հ ա ս ո ւ 'հա ց մ ա ն ։

^ ա յ ժ ո զ ա է ո ւ ր դ է յն ' ո ր և ր բ Էը տ ր ո ւէյ <ա ռ էյ f J ը ն ե ր կ ա յա ն ա յ ^ կա ր ե ս ա յ 1՚ / " ք1Կ

էէ ճ ո ա կա*1ւ Լ յհ ղ ա փ ո խ ա կ ա ն } քր ա յ լ էւ ն ւ ft ո ւ ռ ն

/Էիճա բ ա ն ու. թ ի ւ ն ^ է և ր է ևւ " ,բ ' ժ ո ղ ո է է ր կ* ը հ գ ո ւ ն ի Հ և տ և ւև ա լ

բա հա —

ձ և ւը • (( Տ ա ճ կ ա ո տ ա ն ի մ է ջ օրինա կա ն

ա րդի

դ որ ծ ևլ

օ ր էւ ն ա կ ա ն {^էէ կ 1,11) դ և ա ն էյ

էյ ր ա ւ ո ւ ն ,ը ն և ր ը չ և ն

Ւ ւ n ւ ա ծ ա * էս ա տ ա ւ ո ր

ց ո ր չ ափ

J ո ղ ա է ո ւ ր գ էւ ձ և ռ ֊

,բ է ն )) / Նա ց ի ո*հ ա լ ի զ մ ի մ ա ս ի ն կ ր ա ր ո՚ լ է՚ ((.Ն կա տ ել ուէ ո ր է յ ո ւ ր րը

ն ա ղ ի ո ն ա լ ի ս տ^հև ր ը

ն ա ց ի ո ն ա լ ի զ մ ի ր ա ր տ ա յա յտ ի չ գիտ ա կցա բա ր տ ա րրևրբ և ա ն ո ւա ^է

բա ղ կ ա ց ո ւց ի չ

ձ ո ւ լ և լ զա*հ ո ն գ* թ ո ւ ր վ > ա ս զ գ ո ւ-թ հ ա ն մ Հ Հ

Օ Ս Մ Ա ՆՑԻ

ս լ ա յրր ա ր ի լ ա յ գ

ո ւղ ղ ո ւթ և ս /հ

գէմ'

Ա զ գ ա յի ն

էւ ն քր

ո չ - թ ո ւ ր ,բ ր ՚հ ղ ^ ա ն ո ւ ր ղւսղա ւէւա րը

ր '// դ ս / ֊ Աև լ ո ւէ ա ղ գ և ր ո ւ

ա նկա շ֊

ի ր ա ւ ո ւ ն էը ը )) ։

ա պ ա չ ա ւղ ա ն ո լ է յ և ա 7/ Հ ա ր ց ի i f ա ս էւն (ի ո ղ ո ւէր կ ո ւ տ ա յ

Հ և ՛֊

ո ր ո շ ո ւ մ ը ՜.

0:Ա չ,բ ի ա ռ ա ջ ս ւ ֊ 7/ և 7/ ա լ ո ւէ Ա ս մ ա ն և ա ն Ա ա Հ մ ա ն ա գ ր ս ւ թ և ա ն տ ա կ ա ւ ի ն լր ի ւ

1,1,քր/

(// թ թ ի Հ ա տ ա կ ա ն ն և ր )

կ ր ձ գ տ է ւն ա ։ղ ա ղ ղ ա յ ն ա ց ն և լ ին ո ւ ր գ* ի ո յ

ո ւ ա ղ ա տ ղ ա ր գ ա ց մ ա ?/ 1ւ է/հ էը ն ո ր ո չ մ ‘ա ն

տ ևւ և ա լ

Լա զգա յն ա մ ո լ ն և ր ր }

վ) ա ղ ա ,ը ա կ ա ն գ ո ր ծ ի չ հ և ր ը

տ ա կ ? (հողոէԼը ԺԷստ ևլա Է կ ը ժ է ս տ է ա սլա ղ գ ա յ ն ա ց մ ա ն ա յ գ

և. կ ը վ ճ ո է կւսքհ գ

Հ և տ և ւև ա լ ո ր ո շ ո ւ մ ր .

ա ր մ ա տ ա ց ա ծ ւէէյճա կր և

J և in ա ւլ էւ i f ա կա ն ա ր տ ա յ ա յ ա ո / թ և ա 7/ ց

ոչ

Հ ա ւա ն ա կ ա ֊

•ՈԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

325

հ ։ ո ւ թ ի ւ հ ։ ը ճ (ք՝ ս ղ ո ւ յ ը պա րտ եք կ ը գ ն կ */» ո ր ծ ա գ ի ր {քարմիհէհ։ ե ր ո ւ ն տ ա կս/ յ ա ր մ ա ր

յա ն ձ հ։ ա ժ ո ղ ո վ մ ր ^

կ ա զ մ ա կ ե ր պ չ ա կ ա ն կահ։ ր/հ։ ա գ ի ր մ բո լո ր

նպ ա

հ ի մ ո ւ հ ։ վ * ն ե ր ո վ կ ա զ մ ա կ ե ր ս լ ե լ ի ն վ *ն ա պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ հ ա ն գ ո ր ծ ը ') ') ։

(ՒողաԷ ը կ ' ո ր ո շ է ւա ն

վրա յ

որ

/զիտ ի մ շ ա կ է

կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե /ս հ

։ զ ե տ ո ւ թ ե ն կհ։ ւէա ւ ֊ հ ր ա y ո սև լ ո ւ հ ա մ ա ր ։ Օ ր —

իւ ն գ ի ր ?/ ե ր ր ս ։ զ ա ո . ե լ կ ե տ էր ? կ * ր ն ա ր ո ւ ի Ս • 7* • Հ ն չ ա կ ե ա ն

կուսա կ—

զ ո ւ թ ե ա հ ։ Տ ա ճ կ ա ս ա ահ։ (յ կ ե դ ր . Վ ա ր ի չ Ս* ա ր մ է հ։ բ ? հ ե տ ե ւ հ ա լ ա ն ձ և ր ո ւ է • — Ա ր ո ւ մ Ա չ ը գ ո լ ա շ հ ա հ ։ ^ա ա ե '// ա պ և /// j ^ Հ մ ա յ ե ա կ ր ա տ ( գ ա ն ձ ա պ ա հ ' ) ի // կ

Ն Ե Ր Ս Ւ Ս Ջ Ա Ք Ս .Ր Ե Ա Ն , 3.

Ա ր ա մ ե ա հ է զ ^ա m /րն ա գ ո լ ի /*} ,

Հէ ա էը ա ր I։ ա հ և

Կ. Ճ Ա Ն Կ Ի Ի ԼԵ Ա Ն ,

Ա լ,ծ,, ո ւ ն ի

Ճ Մ Ա Յ եԱ Կ

Ա եծն

Ա* ո ւ —

փ ո ի / ֊ ա հ ։ գ ա /Ո /ե ր ։

Ս .Ր Ա Մ Ե Ա Ն Ց , Ա Ր Ծ Ր Ո Ի Ն Ւ

Ա յս d ո ղ ո վ կ ն ևա,ր կ ո ւս ա կ ց ո ւ թ և ա ն ահ։ ո ւ ն ը կո չ ո ւ ե զ ա ւ

(ԼԱ Ճ Ի Յ Ա Կ Ո Բ )

Ս " ց ի ա լ 'կ ե մ ո կ -

րա տ Հ ն 1 ս/կեահ։ կ ո ւ ս ա կ զ ո ւ թ ի ւ հ ։ ։ Ա տ որեւ կ ո ւ տ ա ն ը

Զ-

Ը ն դ ՝- /անուր

Պատ գ ա մ ա ւո ր ա կահ։ փ ո ղ ո վ ի

աբ ե -

րա կա հ։ր% ո ւ ղ զ ո ւա ծ մ ա ս ն աճ ի ւ զ ե ր ո ւ ն ։

ՑԱՑՏԱՐԱՐՈԻԹԻԻՆ* Ս. Դ. ՀՆՉԱԿԱՆ Ըհւկ/rրհ։ևրր

Արահ։ո։է գ ա լի ս ն ո ւր ւա ծ

հն-ը յա յտ ն ե լ ո ւ

ձեզ ^ թ կ

կ ո ւ ս ա կ զո ւ թ եահ։ ս

•

Ընդհա

Պ ա տ գա մ ա ւո ր ական (]• ո ղ ո վ ր ' ա ւա ր տ ա ծ լ ի ե ե լ ս վ ի ր ղբա ղո ււքևե ր ը '

փ ա կ֊

կ։ Ջ ե զ ,ր տ ջ յա յտ հ /ի կ

ա րգէն

որպ կս

ի հւչսլէս ժ ո զ ս վ ի ս բա զ մ ա՛հ հ։ ա իյ օ ր ե ա կ ի ն , բուհ ։

ԿՈԻՍՍԼԿՑՈԻԹԵԱՆ ՇԱՐ^ԵՐՈԻՆ

ա զատ ո ւ թ ե ահ։

մա րտ իկհւեր

թէ

Կո ւ ս ա կ ը ո ւ թ ե ահ։ ս գ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ ե ա ն

թ ա տ ե ր ա բ ե մ ր հ։ե ր կա յա զ ն ող վ ա յր ե ր ը ։ը ա ղ ա էր ա կ ա հ։ խ ի ս ս ։ փափուկդ տ ա գ -

հւաւզալիզ ո ւ ան ա կ ն կա լհ։ հ ր ո վ յ ղ ի գ ր ո ւ թ ի ւ հ ։ կ ի ն 1ւ ն ո ր ի

բո. hi ա կա լո ւ թ ե ահ։ և

ն ե ր կ ա յա ց ն ո ւ մ ?

ո ւր ՝

ա զա տ ո ւթ եա հ ։ ա // ո զ ո էր ս լա յէբա րհ։ կ ր մ ղ ւ ո ւ մ

հինի շ ա ֊-

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

326 Հ ա գ ո ր ծ ո ղ և. շ ա Հ ա գ ո ր ծ ո ւ ո ղ կա րգերը և

ձ ա ր ձ ա տ ե լո վ

ուր ? մա նա ւա նդ^

դա սա կա րգերի

մ ի ջ ե լ. ? ո ւ ր ' ա ւա տ ա կա ն

ը ն կ ն ո ւ մ ? տ ե ղ ի է ի*հ տ ա լ ի ս

բռնա կա լ

բ ի ւ ր ո կ ր ատ իա յ ի

ծ ա ն ք ն ե լ >ի տ ա կ % մ ա ս ն ա ւ ո ր ա պ է ս Հ ե ծ ո ւ մ է ր

կեա նքի

նոր

յա ռ ա ջ ա ց ր ա ծ

տյգ

գա րա ւոր

Հոսա նքին

ցեղա յ է ն

հ ր կ ր ր1 էերի Հ ա յ

Հա լ ա ֊

ա զգա բնա կ֊

ջո ւթ ի ւ*հ ը ։ Մ ի Է ո Ղէ^11Ա Տ ' » ձ կ ա ս տ ա ն ո ւ մ ' ե ա յ ս պ ա V/ ի չ

թա թերի

ք ա յե լ ? ստ րկա ցրել կ ո ւ թ ի ւ ն ը և մ իւս

Հ ր Է շ ա յ ի ն բ ռ ն ա կ ա լ ո ւ թ իւ*1ւ ը ի ր ե ր կ ա ր ա մ ֊

տ ա կ ք ա ղ ա ք ա կ ա ՚ 1էա պ է ս 1ւ u/h ա ե ս ա սլ է ս ք ա ն դ ե լ ?

էր

ա մ բ ո ՛ղ ջ ե ր կ ի ր ը

կ ո ղ մ ի ր ? ,u J tJr

ա տ ե լո ւթ ե ա մ բ? իրա րու

մ աՀա մերձ

վ ի ձ ա Կ/' Հ ա ս ՝ ե և լ ո ւ ց յ հ տ ո յ

Plug'll ո ղ էլ ա ղ ա ւի ա բ հ հ ր ո վ ա մ է րհ ի ն ջ

գրգո-հ լ ո ւ ր ? զ ի ր ա ր

ակամա յ

տ եղի

էր

սնած

ու

թ շուա ռ

անգա մ ?

բ ռ ?/ ի

գ ժ բա խ ֊

Լ թ է օ ք ր ա տ ի ղ մ ի^

Հա ս ար ա կո ւ թ ե ա ն

՝ւամ ա ր ^ ո ր

մա ֊

մ ինջև

ս ւղա ս հ լ ? ա կ ն կ ա լ ե լ է ր ^ վ ե ր ե ւ ի ւթ ։ մ է ջ է [ * , ** ր

գ լո ւխ

էին

բա րձրա ցրել

3 1ր ՝ Հ ի ն

Եը լ ~

վա րչա կա րգը

Հա մար ։

խ հղգուե լ էր

րա դործ

տ ա լո վ

ի ր ե 'll ի ց

\յՈ ր ի ՛ ց ա ր ի ւ ն ^ ‘հ ո ր ի ՛ ց ս ա ր ս ա ւ ի 1ւ էլ ի ն // / . ո ր ա կ ա 7/ ո ւ ժ ո վ ձ ո ւե լ^

ք ա յ֊

կ ենսունա ֊

բզքտ ել

տ ուել

էութ իւն^ւ

կ ա մ ա կ ա տ ա ր ՛էտերը ՝ ս տ ե ղ ծ ե լ ո վ ա ր ի ւ ն ո ա Ա ա ր տ

հ ա ս տ ա տ ե լո ւ

Հիւթ ն

ւքնացել ա ս /// ո ւ ա ծ պ ե ա ո ւ թ ե uj ն

Ա յ դ պ ի ս ի գ ր ո ւ թ ե ա ՚հ տրզի

գէմ

ԼԼսլոջատ ս ա Հ մ ա ն ա գ ը ո ւ թ հ ան՚ Հ) ? ո ր ի

տա բ ա ր ? ա ն Հ ա ս կ * հ ա լ ի է ր

այ գ ՝

նրա

ա ձ Լա Ց^Գ տ ^ է գ ի տ ա կ տ ա ր ր ե ր ի ն ? կ ր օ ն ա -

ա զ գ ա յի ն իյ լ ո ւ ա ծ մ ի

ծ ծ ե լո վ

նա ? ի ր

էի լ ա ա ա կ ‘ե ե ր ի տ ա կ

թ ա ղ ե լո վ

‘հ ո ր ի ՛ ց

եր հ սն ա մե այ

ր ‘հ կ ֊ ո ձ ֊

թա գա կիրը։

*]•ր tu Հետ մ ի ա ժ ա մ ա ^ է ա կ դում ^ քա ղա քա կիրթ

կ ի լ ի /լ ի ս յ

ս ր տ ա ձ մ լի կ

մ ա ր ղ կ ո ւ թ ե ա ‘հ ե ր ե ս ի ն ։

ա ղ ա ղ ա կ ‘հ է ր

շ ւ ղ ր տ ե լո ւ է Ա տ ա ն ա յ ի

ա րձա գա ն֊ Հս կա յ

ոձ ի ֊

ր Ը ՝ յ օ շ ո տ ո ւ ա ծ ? ջ ա ր գ ո ւ ա ծ ? ա ր Սա՛հ ձ ա սլ ա ղ ի ք ն ե ր ի և ծ խ ա ց ո ղ մ ո իյ ր ա կ ՚ ՚ յ տ հ ր ի մ է ջ թւիրտ ա ցող մ ի րա յ

Հ ա ն դ է պ

էսրմա տ ա կա ^։ մ ի

նա Հւստ ակ ժ ո ղ ո վ ր դ

յա ն ձ ի ն % ա ղա տ ութ ես /հ

ո ֊ա Հ վ ի ֊

Հա յ ո ւ թ ' ՚ ե ա ն . • • ։

ա ն ո ր ո շ

գ ր ո ւ թ ե ա ն ^ ո ՚չ

դ ա ր մ ա ն ? ա յ լ

մ է կ

կ ա խ ա ղ ւս ն ն հ ր ի

գ ր ո ւ թ ե ա ‘1 1 » ո չ ն չ ո ւ թ ի ւ ն ի ց ? ե ր ա զ ո ւ մ աղատ Հա մ ա րելույ

ս ա կ ջ ա ր ա գ ո ր ծ ո ւ թ հա^է

Հ ո գ ա ծ ո ւ թ ե ա մ լ Օ) ?

ւէա^է տ ա լ ա կ iii'h ա ր շ ա ւ ա 7/ ք 7/ If ր ո վ խ ր ա խ ձ ա^ւ ք*հ ե ր

Հա մա ր զոՀերովդ

է կ

ու մ շո ւշա պ ա տ

բո լո ր ի

ե ր կ ը ի (Լ ս լո ջ ա տ

ի 7/ ք ղ ի ն ք

Ւր

^ի Ահա կ ա ն ք ա պ ա գ ա յի

սաՀմ ա հ ա ֊

վ ե ր ա կա*հ գ ն ա ծ ՝ ի ր

ոձրախանձ

կողմից մ ի ւս ր ? ււլ ա ա ft ա մ ի ջ ո ց 7/ ե ր

ամե ֊

բ ա զ ո ւ կ ՚ հ ե ր ր ա մ է հ /// ե —

ռուս

յև ղ ա փ ո խ ա կ ա ն

Հա նգէպ • . • եռա ցող

դա սա կա րգիդ

իր

էր

կա րգումդ

նուիր ում ?

Հա մա զա րկեր ի

ո ւ բ ա ‘հ ա ե ր ր լ ց ն ո ւ մ ա ն ֊

ըմբոստ

մ է ջ մ ա ս հ ա ւ ո ր ա սլ է ս ա ռ ա ջ է ր կովկասի

ա ղն ուա կան ո ւ թ ի ւ ն ր

վզկապների)

ս ա ր ք ո ւ մ ? ա ք ս ո ր ա վ ա յր ե ր ն ։

Ռ ո ւ ս ա ս տ ա ն ի և. ա մ բ ո ղ ջ

յ*ս կ ա յ գ

էր

((Ա տ օլի պ ի ն ե ա ն

խ եղդ ել ձ գ ն ե լո վ

գբութ եա ն

ա շխ ա տ ա ւոր Լի ս . . . ,

ո ՛ *1_

Հա մա ր։

1քւ լ ա յ ն ա ծ ա ւ ա լ ե ր կ ը ի մ ի C( Հ ա յ ր ա կ ա ն

լա ծ ա ն ք

ձօձ ո ւԱ հ

բ ռ ն ա կ ա լ ո ւ թ ի ւ ն ը ? օ գ տ ո ւ ե լո։Է ա յ գ

7/ ա զ օ ր ո ւ թ ե ա ն մ է ջ ^

Ա յս

ք տ Jf ,

կ ո ղ մ ի ց ՝ Ա ո ւ ս ա ս տ ա ն ո ւ մ ? պ ա տ մ ա կ ա ‘հ օ ր է ‘ե մ ե ռ ն / , / ո ւ գ ա տ ա պ ա ր ֊

ղաղ իր

կա ր մ ի ր

ի ր ա կ ա 'll

պ ա տ կ ե ր ։

Մի ւս տ ուա ծ

ա յս

տ ա ր ր ե ր ը * • •՛։

տ ա ր ւո ւմ մ ի խ իստ

Հա ֊

սա Հմա նն եր ո ւ մ * * • ։ կ ե ա ն ք ր մ ի լ ի ո 7/ ա ւ ո ր

ժ ա յ [ ՚> մ ո ւ մ ի խ ո ւ լ

ո ր ո տ ուԱհ է ր

ը ն ջ աղուր կ

գուշա կե լ

տ ա ֊

ՊԱՏՄՈԻԹԻՒՆ ]1սկ

327

Պար»ւկաստա*!»*}» էէ^

սթ ա ւիուա ծ ի ր դ ա ր ա ւո ր

ի բ ր ե ւ թ ա ր մ ե ր ի տ ա ս ա ր դ . ? Հ ր ա պ ա ր ա կ ի *]_[*ա J է I1 էս՛ նհրով ։ Մ երթ ւ ո ւ թ Ւ ն ով^ կան

դէպ ի

առա ջ

իր

նաՀա նջ^Աևրո վ

ճ ն շ ո ւ ա ծ ^ Հա ր ս տ ա Հ ա ր ո ւ ա ծ

դ ր օ շ ի տ ա կ y ա ր ի ւ*1» ա լ ի պ ա յ դ շ ա ր

մ ա ր դ կ ա յի ն » լա ք մ ի

մերթ

‘հ ո ր կեա^էդլսվ

ա զ ա տ ա կա^է դ է պ ի ետ

շ ա ր ժ ու. մ —

իր

տեղատ ր ֊

ժ ողուքր դ ա կա^» մ ա ս ս ա *!»? յհ՜ղաւի ո յս ա — էր

ի ր ա ւ ո ւ ն դյն և ր ի ? դ ա Հ ա զ ո ւ ր կ

(Հ պ ո չ ա տ

է9

ifղ ո ւ մ

յա ն ո ւն

ա^էելուէ ի ր

հ՛

բո.նա բ ա ր ո ւ ա ծ

բռ*հա կա լ Շ ա Հ ի ն ՝

տ իրե—

ս ա Հմ'ան ա դ ր ո ւ թ հ ան)) ե ւ ս ։

Ա յդ ր հ ս ր ա ծ ի լ ս ա Հ մ ա ն ա դ ր ո ւ թ ե ա ն գ լի յ ի*հ է լ ւ ո ւ մ ? այ^էտհղ է լ դ ե ռ օրՀաստսկան

կռիւ

դ ե ռ շա ն թ եր

է ր մ ղ ւ ո ւ մ 1ւ

է է^1 թ ա փ ֊

միգա մա ծ

ա մպերի

տակ ծ ր ա ր ւ ո ւ մ ա ււլագ ա ն • • • / (ԼՀ/ս' ա յ ս տ եսա կ մ ի

ր ն դ Հ ա ն ո ւ ր դ ր ո ւ թ ե ա ն Հա ն դ է պ *

ե ր բ մ ի կ ո ղ մ Իօ

ս ա ր ս ա փ ը ? ա*հ ո ր ո շո ւ թ ի ւհւ ր և ա ն ստ ո ւ դ ո ւ թ իւ^ւ^ւ է ր /// ի ր ա սլե տ ո ւ մ ? ի ս կ մ ի ւ ս կ ո ղ մ ի ր ժ ո ղո ւքր դ ա կ ա ն յ ա ղ թ ա ն ա կ ի յ ո յ ս ն

էր

ւիողւիողում և

Հեռա ւոր Հորիղո—

ն ո ւ մ ա զ ա տ ո ւ թ ե ա ն ա ր շ ա լ ո յ ս ն է ր ն շ ո ւ լ ա ծ ա դ ո ւ մ ? Պ ատ դ ա մ ա ւ ո ր ա կ ա ն Ը ն դ Հ • (իողաէը

ի բ ր ե ւ կքուսակրու թ եա*!» ս * ի ե ր ա դ ո յ ն () ր է ն ս դ ր ա կ ա *1» Էքա ր մի ն *

դ ո ղ դ կա^ւդհւած մ ե ր Հիմնական» դրութիւ^էը^

ս կ ղ բ ո ւ ն էլշՀէեր ի

ւ[ր ա յ ?

ա ն յո ղ ֊

վ ե ր լո ւծ ե լո վ

վ ե ր ա մ շ ա կ ե ր կ ո ւ ս ա կր ո ւ թ ե ա ն ս ՛Ծր - դ ի ր ը

գծա գրեր

ի ր եր ի ն ր ան ի ր

ր ղ ի յո ղ գ ո ր ծ ե լ ա կ ե ր ւղը ո ւ կաղմակա^է կ ա*!» nit ա դ ի ր ը ։ Cհ ո ղ ա է ը % Հ ա ւա տ ա ր ի մ Լքորիալ ս կ զ բ ո ւ ն ք ն ե ր ի ն ^ ^ ե ն ե լա ք այ դ բ ո լ ո ր

քքահ մ ո կ ր ա տ

Հ *Դ

ակեան

զլլաղադ»ա կան և

‘ն ե ր ր ? զորոԳէդյ ի բ ր ե ւ Հ ա յ կև ա ն վյ ի ր ծ ն ա ծ վ) ա կ ա ն կ ո ւ ս ա կ ր ո ւ թ իւհ»՝ Հ ր ա մ ա յ ո ղ ա բ ա ր

/// ? / դ

կ ո ւ ս ա կ ր ո ւ թ ե ան

տ ն տես ա կ ա ն

ր ա 5/ ի կ

Հե տ ա ւղԳւ դ ե լ է 2 2 տ ա ր ի ^է եր ի ր ի վ ե ր ?

ո ր ո շ ե ՚յ ա մ ե ն ո ւ ր և դ » ? ա ւ ե լ ի կ ո ր ա քի թ ա փ ո վ դ

Հ ետ ե ւող ա կան և յ ա մ ա ռ

տա հըուք շ ա ր ո ւ ն ա կ ե լ կ ռ ի ւ ը ա մ է ն կ ա ր գ ի շ ա Հ ա դ ո ր ծ ո ղ հ ե ր ի դ է մ ? լաք Հ ի ն շէնդյւը. և կ ա ռ ո ւ րա*1ւհ լ ո վ ն ո ր ը * յ ա ւ ե ր ժ ա ր ն ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր սլե ա ա կա հ» մ ի ա Հ և ծ ա*!» ո ւ թ իւ*ե ը 7

ր այ^>։ Ա յդ

պ ա յմ ա ն —

յ ե ղա փ ո իյ ա կա*!» - ,րաղա-

ա Փ ա ա ա ‘հ քը ի

թ ա գ ա ւ ո ր ո Լթ ե ա ն

աՓ ա -

կործա նե—

էէժողովրդա ֊ Հ ի մ ո ւ ն դ/ե և ր ի

ե . ղ ա տ ա կ ի ի ր ա դ ո ր ծ մ ա *հ իյ ո չ ը ն դ ո տ ն ե ր ի ր և մտատա^է ջ ո ւ թ հ ա ն

ռ ա ր կ ա ն ե ր ի ր ե ն ե ղ ե լ մ ա ն ա ւ ա ն դ ա զ գ ա յ ի ն ։ խ ն դ ի ր ն ե ր ը ? ո ր ո ն դ> ի ր ե ն ր տապ բ ն ա ւ ո ր ո ւ թ ե ա մ բ ՝ օ ր ո ւ ա ն կ հ ա ն ե ն ե ն լ ո վ էԱէԼԳ^ C b ^1Ամ և րա շքսու թ ե ա ն

գո ր ծի *!»^

փ ո թ ո ր կ և լ ? ս տ է պ ար դ ե լ դ

ն ո յ^ ւ ի ս կ ա ռ ա ջ

բհ ր ելո վ

լի ն ե

քսմբա կա ն

կ ո տ ո ր ւ ս ծ ն ե ր և ‘ի ա մ ո կ լ ե ա ն ս ր ի ն մ ա ն կ ա ք ս ո ւ ե լս վ ա շ քոա ա ա ւ ո ր ո ւ թ և ա ? / քս ի ն % դ ա ր ձ ե լ ե ն մ ի փ ա ռ ա ւ ո ր

ա -

Հրա

ՂԸ 1"~

գ ո ր ծ ի դ » ւ ղ ո ւ ր ժ ո ւ ո յզ ի ա յ ի և տ ի ր ա պ ե տ ո ղ ա զ գ ի

ա ղ ն ո ւ ա կ ա ^ է ո ւթ եա*ն ձ ե ռ դ յ ը ։ Ն ր անդ> յ

մ ի կ ո ղ մ ի ր թ շ*հ »սմ ա ր*1ւե լ ո վ 1ւ դ ր դ ռ ե լ ո վ

ր ն ջ ա զ ո ւ ր կ աշքսատաւո ր ո ւ թ ե ա ^ ւ ո ւ շ ա դ ր ո ւ թ ի ւն*ն ս ա կ ա ր գ ա յի ն » դ ի տ ա կ ր ո ւ թ իւ*!» ի ր ? ի ս կ մ ի ւ ս

են

կ ք/ղ մ l ՝ a

իրարու դ էմ ^

շ ե ղ ե ր ն ո ւ մ ի ր ե*հ ր յա ն ո ւն

դա

ա յդ ա զ գ ա յի ն

շ ա '»հ ր ի ' ի*!» դլԳւակոէ քս^է ա մ ա կա լ ո ւ թ և ա մ բ ' ճդ Հէում ե ն ի ր ե^է ր յ ե տ ա դ ի մ ա կա*!» ծ ը ր ա դ ի ր ^էևրը ի գ ո ր ծ դ*!» ե լ ? յ ա ւ ե ր ժ ա ր*!» և լ ո ւ Հ ա մ ա ր շ ա Հ ա դ ո ր ծ ո ւ մ ի

շա րաշուդյ

տ ի րաւղետ ո ւ թ ի ւ ն ը ա շքսա տա ւոր դ ա ս ա կ ա ր գ ի վ ր ա յ ։ (իողուքը վ ե ր լ ո ւ ծ ե լ ո վ ա յ ս բ ո լ ո ր ը ?

կ ա ն »է ն ա ծ

դ ա ս ա կ ա ր գ ա յի ն

ո ւ ղ ղ ո ւ թ ե ա ն վ ր ա յ ? Հա մա ձա յն » ս ո ր իա լ դ ե մ ո կր ա տ ակա^»

կռուի

ս կ զ բ ո ւ ն դ)*!»ե ր ի ?

ւքև-

ր ը ս տ ի ն շ ե շ տ ե ր ա ն յ ե տ ա ձ դ հ լ ի պ էտդ»ը ա զ գ ե ր ի Հ ա մ և ր աշքս ո ւ թ ե ա ն շ ո ւ տ ա փ ո յ թ ի ր ա կա էյհա ր մ ա ն ^ ճ ա ն ա չ ե լ ո վ ո ր ո լ է ո

»ղ ա յմ »ս ն

ա զդերի

»ղատմ ա - ա ն Հ ա տ ա կ ա ն

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

328 ղ.ո յ ո ւ թ ե ա ն

ի ր ա ւ ո ւ ն էը ի ա ն հր ա ժ ե շտ ո ւ թ ի ւ ն ը ?

ղակահէ Լ ս ե ս լ ա ր ի ս տ ա կա հւ} գ ա ղ ս ։ փ ա ը ը ?

մ ի լս

ժ խ տ ե լո վ մ ի

կ ո ղ մ ի ց ա'Ա հւստ ո՝—

կ ո ղ մ ի ց' ոեւէ՛

ա զգի

տիրա պ և֊

տ ո ւ թ իւհւհւ ո ւ գ և ր ա կչՈ-Ո ւ թ ի ւ ն ը մ ի ւ ս ի ւէր ս» յ ։ Լիովին

դ ի տա k b o

այն

դ Ժ ?/ դ ա կ

սլա յ մ ա hi ?/ ե ր ի ն ?

կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ իւհւհւե ր ի 1ւ ըհւ գ հ ահւ ր ա սլ է ս ը հ ւ գ գ ի մ ա գ ի ր գ ժ ո ւ ա ր ա ցհւ ո ւ մ

ր Նգ գ է մ

ո ւժեր ի ? ուժեր՝ լահւհւերդ

J i ա ղ /// ,բ ա կ ա 7/ սլ ա յ ,ը ա ր ն ե ն

հա կա ս ա հ մ ա ն ա գ ր ա կ ա ն 1ւ հա կա հ ե ղ ա փ ո խ ա կ ա ն

ո ր nhl վյ ա ռ ա ջ ե ն

մողովը'

// ր ո ն ,ը

տարրերի

իբրեւ

բեր ո ւմ

կռուի

յա ջ ո ղ ո ւթ ե ա ն մ ի ջ ո ց '

ւղէավէր կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ իւհւհւե ր ի i f ի Uւ ի] ե ա ն

մ ութ

մ ա ս ս ա յա կ ա ն կ ո տ ո ր ա ծ ն ե ր

և.

թ ա ֊

մա տնանշ եց և

գծեց

1ւ հ ա մ ա գ ո ր ծ ա կ ց ո ւ թ ե ահւ ^ ա ւ Ա լ ի ՛ յ ս լ -

ջ ո ղ ա կ կ ե ր պ ո վ տ ա ն ե լ ո ւ ի ն վլ՞ե ա պ ա շ տ ս լա ն ո ւ թ ի մ ն ը ? // ա հմ'ան ա գ ր ո ւ թ ե ա ն պ ա շ տ — ս լա ն ո ւ թ ի ւ ն ր Լ ւ բ ռ ն ա կ ա լ n ւ թ և ա ն գ կ i f

կ ռիւը '

CCզ ա տ

զատ

գնա լ

միասիհւ

հա ր ո ւ ա ծ ե ր ) ո ւ ծ ր ա գ ր ո վ ։ Ո ղ ջ ո ւ ն ե լո վ (ժո ւր վ )ի ա յ ո ւ մ

1ւ Պ ա ր ս կ ա ս ս ւ ա հ ւ ո ւ մ յ ա ռ ա ջ

գ ը ր ա կ ա հ է գ ր ո ւ թ ի ւ hi ը ? (/* u ղ ո ՛Ալ' մ ե ՚ ւ ո ղ մ ն է ո ւթ ի ւն ը ա յգ կա րգերի նակահէ

տ ե ՛ղ ե ր ո ւմ և

որոշեց

ա մէն

կերպ

ուժ տալ

ւղ ահ ս լ ա ք / մ ա ն hi ո ւ ղ ա ր գ ա ց մ ՚ ա ն ր ՝ կ ա ն գ ն և լուէ

հողի

վր այ ։

1"սկ Ռ ո ւ ս ա ս տ ահ/ ի

եկած

հ /կ ա /ո մ ա մ բ

որոշուեցա ւ

ղա տ ար տ ա յա յտ ո ւ ե լ ո ւ Տա ճկա ստա հ/ ի ? ա ն կ ա խ ? ո ր nit քը

իր

Եգիպ տ ոս

շա ր ո ւհ /ա կ ե լ

ա՛ յհւ

տեսակ

գասա կա ր գ ի ն

ա—

էը ա ղ ա ը ա կահ/ - ահ/ տ ե ս ա կ ա // գ ո ր ծ ուհէ է ո ւ թ ե ա ն մ է ջ ,

ք( ո ւ ս ա ս ա ա ն ի 1ւ

QՊ ա ր ս կ ա ս տ ա ն ի

գա ղ ութ ների

ի ր ա կահ/ ս ւ թ ի ւ ն ն ե ր ի ց

թ ա տ ե ր ա բ ե մ ն եհւ

— Ա մերիկա?

hi ե ր կ ա յ ա ց ն ո ւ մ ^

(հ ո ւմ ահ իա յ

Պ ո ւլկ ա ր իա ?

և. էքւր ո պ ա — կ ա ղ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ ի լ հ / հ ւ ե ր ը Ե ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ եահ/ս հ ա մ ա ր

ժ ա ն գ ա կ մա րմիհ/հ/երի

գեր

եհւ կ ա տ ա ր ո ւ մ ՝

սլա յ մ ահ/հ/ե ր ի հ ա մ ե մ ա տ ? գ ո ր ծ է ատեք/ ա ջ ա կ ց ի ն

1ւ գ ո ր ծ ա կ ի ց

կ ա զ մ ակե ր պ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ի ն '

կը

և. ա շ խ ա տ ա ւ ո ր

դ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ հահէ բ ո ւ ն

(ի ք* ղ րւ վ ը ՝ ը հ / գ ո ւ ն և 3 թ է

օ ր ի —•

ևր բ կը խ ո ր տ ա կ ո ւի ն

ն ե ր կ ա յ մ ի ա սլե տ ա կահ/- բ ռ հ / ա տ ի ր ա !լահ/ կ ա ր գ ե ր ը ? փ ո խ ա ր իհ/ե լ ո վ ո ր ո ն վ յ մ ի ջ * 1ց կ ը տ ահ/ բահ/ ո ւ ս ր

գործու֊

սա հմ ա ն ա գ ր ա կան

գո րծունէուիէեա ն

հ/ախկիհւ ձ ե ւ ի գ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ ի ւ ն ը մ ի հ / ջ ե ւ ա յ ն ժ ա մ ա ն ա կ դ

կա րգերովդ

սահմանա —

գ ր ե ց տ ե ռ ո ր ի ս տ ա կահւ ձ ե ւ ի

սոցիա լ

որոշեց?

որ

ի ւ ր ա էը ա ն ^ ի ւ ր ը

գ ե մ ո կ ր ա տ ա կահ/

հողի

լ ի ն ե hi ի ր ե հ ւ ց շ ր ջ ա ն ո ւ մ գ ո ր ծ ո ղ

յա ջո զ ե ց ն ե լո ւ

շա հա գործող գ ր ա մ ա տ էր

վրա յ ?

յա զ թ ա ն ա ֊

դա սա կա րգի վ ր ա յ։ K ո ւ մ ահւ ի ո յ ?

Պ ո ւլկա ր ի ո յ^

Պ ա ր ս կ ա ս տ ահ/ ի 1ւ Ե գ ի պ տ ո ս ի բ ա զ մ ա թ ի ւ մ ա ս ն ա ճ ի ւ ղ ե ր ի Պ ՚ ս տ գ ա մ ա ւ ո ր շիհ/ա րա ր ա շ խ ա տ ա ն ք ի

յա ջ ո ղ ո ւթ ե ա մ բ Հա րցերն

յը ն հ է ե ց ի ն և

ու. ի ՚ ն ղ ի ր ՚ հ ե ր ր ;

ն ոյն

գա ղա փ ա րա կից

հա մար բա ն ուո ր ո ւթ եա ն

Տա ճկա ստ ա հւի ? (հո ւս ա ս տ ա ն ի ? Ա մ ե ր ի կ ա յի դ ն ե ր ը ' լցո ւա ծ

Օիր

ս ււլա ռե ցի հ

բուռն

տ եհւ ջ ո վ ' ,լչ ո վ

օրա կա րգի բո լո ր

ո ր ո V/,ր ա ն յ հ տ ա ձ դ հ լ ի օ ր է ն

յւ ո վ ի

ծա հւրա կշի ռ

դրուա ծ

ընկեր֊

հա ւա գլուա ծ ?

էին

բ ..,ր դ

լի ո զ ո վ ի ս

U հղ ա ն իհւ վ ր ա յ ։ Ը ն կ ե ր ն ե 'ր , Պ ա տ գ ա մ ա ւ ո ր ա կ ա ն մ* ո ղուին ? ի ր փ ա կ մ ա ն ր ո պ է ի հ / դ խ ո ր ի ն գ ա լի ս

յի շե ց ն ե լո ւ

թ եւա կո խ ո ւմ կա րմ իր կան

իր

ձեզ ? թ է

/»*/*•

և. բ ե ղ մ ն ա ւ ո ր

ս ր տ ա յ ո յւլ

կուս ա կ ց ո ւթ ի ւն ս ներկա յ

տ ա րեշրջա նը

1ւ փ ա յ լ ո ւ ն

? լի

ետ ին թ ո ղ ն ե լո վ

հերոսա կա ն

հ ր ճ ո ւ ա hi քը ո վ

\ , ո յ ե մ բ ե ր իհւ

ա րգէն

գ ո ր ծ ո ւն է ու թ ե ան

մ ա ր տհւ^ումնե ր ո վ ?

մ ի

յ ե ղ ա փ ո խ ա •*

գ ր ո ւա գն ե ր ով * • * ։

կահւգհւա ծ մ օ տ ա ւ ո ր ա ս լ է ս

վ յա ռ ո ր գ գ ա ր ի

մուհ ւ,ը ո վ դ

սրտի թ ր թ ռ ո ւ մ ո վ

են յբ

փ ար ական

ըհւկե ր ն ե ր ի թ ա ն կ ա դ ի ն

ա յս

ն ա յո ւ մ գ է պ ի բա հ ւա կ հ ւե ր ը

չ է մ ը ի ‘ե ՝

ա ն ցեա լը դ

կռուի

մ ե ն վ» լ ի

երբ

փրկարար

մեր

յո ւղ — գա ղա ֊

գա շտ ն

էին

«ՕԱՏՄՈՒԹԻԻՆ

329

ա ր շ ա լ ո ւ մ ? էս է զ ա խ օ ր է ն մ ղ ե լ ո ւ դ է մ յ էւր ե ն ց զ ա ն ա ծ նով

անՀա ւ ա ս ա ր ^ ա Հեղ

ազատ ո ւ թ և ահ

սերմերը

ն ո 'յն ք ւս կ կա խ ա ղ ա ն ն ե ր ի ց ՝ յ ա ն ո ւ ն

մա րտը

ո ռ ո գ ե լո վ

տ ա ն^ուոզ^

բունա կա լսւԷԺ եա ն

ի ր ե V/ց կ ա ր մ ի ր

ա ր ի Լ֊

տ առապող ժ ո ղ ո վ ր դ ի ♦ ♦ • *

Ը ն կ հ ը ն ե ՛ր ? Մ ե ն վ> ա ^ է Հ ո ւ ն ո ւ ր ա խ ո ւ թ ե ա մ բ 1ւ բ ա ց ճ ա կ ա տ ա է գ ա լ ի ս ա յն են

յա ջ ո զ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ը ? որոներ

յա ն ձ ի ն

սա Հմ ահ ա գ ր ակահ

ե ն վէ ո ղ ջ ^ ո ւ հ ե լ ո ւ կա րգերի'

ձ հ ռ յը

բ ե ր ո ւև լ։ Ի նչքա ն

էլ

այ գ

սա Հմ ան ա գ ր ո ւթ ի ւն ը

պ ո չ ա տ ? ս ա կ ա յհ/ } լ ի ն ե լ ո վ թ ա փ ուա ծ րու թ իւն

ա րդիւ^ւ^ը

էս ի սա

յ ե ղաւէւ ս էս ա կահւ

ա ր ե ա V/ ^ ?/ ա էսա գ ո ւ ռ*էւ ե ն կ ա զ մ ո ւ մ m յ ?/ մ ե ծ է տ ա լ ի ս տ ա ն ^ ո ւ ո ղ ժ ո ղ ա Լ ո ւ ր գՊւ ե ր ի ն

վ>էա,յ լ

ա նբա ւա րա ր

գ ո բ ծ ուն է ոլ թ ե ան ու ղ Ւ Ի , որ

ա ռ վ *ա յլ

և և

Հն ար ա լ ո

Հ ա ս նե լո ւ

ի-

ր ե*ե ց վ ե ր ջ ն ա կ ա ն ն պ ա տ ա կ ի ն ։ 11բ ր ե ւ մէջ^

ա ռա ջին և

ա ^ւգրա նիկ

մ ե ն էը Հ պ ա ր տ ե ն ը

էէերջա պ էս? մեզի րից

ս ո ց ի ա լի ս տ

և. ա ն ս ա Հ մ ա ն

գ է մ ք որպ էս

ո ւր ա խ ? մ ա նա ւա նգ

ս ո ց ի ա լի ս տ ն ե ր ի դ

ե. ա^էմիտ Հ ա լ ա ծ ա ?/ քր ?/ It ր էւ ց ե տ ,ը ^

րնդա րձա կ լուծում

մեր

էին

որ ո ն

իբրեւ

^ երէկդ

Հա յ

կեանվէի

նր ա ' Համա ր

որ ;

մ ղ ո ւ ա ծ ե ր կ ա 'ր պա յՀ * ա ր ն ե -

ա յգ

Հ ո ղ ե ն գ տ ե լ ժ ո ղ ա է ր գ ա կ ա ^է բ ո լ ո ր

Հա կա ռա կորդների

կուս ա կ ց ո ւթ ի ւ ն

վ հ Հ գ ա ղ ա փ ա ր *!էև ր ը

խ ա ւերի

ա ր դ է *1ւ

և. ?/ ո ՚ յ ն Ւ ս կ

մեր

այն

( Հ ա ղ գ ա յ ի ն շ ա Հ ե ր ի% Հ ա մ ա ր

մեզ

Հա—

ս ո ց ի ա լի ստ ներ ք իսկ ա յս օ ր

ա րդէն

էսոնա րՀուել

են

նրա

առա ջ ♦ ♦ • t Ը ն կ ե ր ն ե 'ր ^ Հպ ա րտ մ ե ր և

լի

գ ա ղ ա փ ա ր ն ե ր էւ ճ շ մ ա ր ա ս ւ թ ե ա ն ը ? գ ի տ ա կ ի ց Հ ա մ ո զ մ ո ւ ն ք ո վ

Հա ւա տ ^լով գ է պ ի

է ժ ա ՚հ ա կ ը դ Ժ ո ղ ո վ ը .)

բ ան ու որ

Ս ո ց ի ալ 7՝ե մ ոկրա տ ջերմա գին

կոչ

ա շխ ա տ ա ւո ր

Հնչա կեա ն

է ա նում իր

դա սա կա րգի

կո ւ ս ա կ ց ու թ և ա ն

բո լո ր

ՀՀ*

ապ ագա յ ԸնգՀ»

յա ղ -

Պատգմ *

կազմակեր պ ո ւթ ի ւն ն ե ր ին և

կերներին ^

uլ ի ն դ փ ա ր ե լ ո ւ

խա նդա վա ռ

և. ա ն ձ ն ա զ ո Հ գ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ ե ա ն թ ա փ ո վ խ տ ա ց ^ ւ ե լ ո ւ ? ա մ ր ա ւ ղ հ գ ե ֊

լո ւ

իրենց

շ*"Ըվ >ե ր ը ? կեա ^էըի մ է ջ

րոշումներբ և

մա րմին

Հա ստ ա տ ուն ? Հ ա մ ո զ ո ւա ծ

բ ա ր ձ ր պ ա Հ ե լո վ տակըդ

կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե ա ն ս արիմհոտդ

սրբա զա ն

դ էպ ի մ ա ր դ կ ա յի ն

գրօշըդ

ընգՀա նուր

ՂրՐ°1.հ^^

դ ա ր ձ ն ե լ ո ւ Հ ա մ ա ր (կ ո ղ ո վ ի ս

թ ա յլե ր ո վ

դ ի մ ե լո ւ

փ րկարար

ըն

գէպ ի

ա ն յո ղ գ ո ղ գ

յա ռ ա ջ } դ էպ ի

եր ջա ն կ ո ւթ ի ւն ն

Մ եծ

\,պ ա -

ու բա ր օ ր ո ւթ ի ւն ը ♦ . ♦ ։

կ ո ր չ ի ՜ բ ռ ^ ւ ա տ ի ր ուէԺ ի ւ ն բ ^ Կ ե ց ց ե ՜ ժ ո ղ ո վ ր գ ա պ ե տ ո ւ թ ի ւ .ն ր ? Կ եցցե՜ ա զ գ ե ր ի Համեր աշխ ո ւթ ի ւհ էը ? կեցցէ

պ ր ո լ հ տ ա ր ի ա տ ի յաղէԺ ահէա կր ^ մ ի ջ ա զ գ ա յի ն

ո-

ա րիութեա մբ^

սո8 է աԼ դ ե մ ո կ ր ա տ ի ա ն ^

Կ հ ց ; յ է ՜ Ս " ց ի ա լ 7* և մ ո կ ր ա տ Հ ն չ ա կ ե ա ^ ւ կ ս ւ ս ա կ ց ո ւ Ը ի ւ - ն ը ,

13—26 Նոյեմբեր 1910

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

330

ՆՄՈ8Շ ՄԸ Զ- ՊԱՏԳԱՄՍ.ԻՈՐՄԿԱՆ <HI‘I.IMJ‘ Վ Ի ճ Ա I֊ II. Ն II Ի Ա I- Ի Ն Ն Ե I' է Ն Օրակարգի նիւթն ե. ։ի®նյ դիրք բւևնած են եւ ւգիտի բսնեն Ս. ‘հ. Հնչակեան Տևդական Մարւքիններլւ* իրենց բնակած երկրի սոցիայիստական կադլքակերւգութիւններոլ վերաբերւքաւքբ»: Ն Ի Ս Տ

1909, 17

ՕԳՈՍՏՈՍ,

(ՒողաԼը բ ա բ ո ւ ե բ ա ւ ժ ա մ ր

ե- ա տ ե ն ա գ ո լ ր ո ւ թ ե ա մ բ բ ն կ *

հհը'

Ընկեր

Ս♦

Ե Ր Կ Ո Ւ Շ Ա Բ Թ Ի , Կ-

էհ

նԷԷ

ձ ա յն ո ւէ։

2 1 ՐԴ

ր•

և•

? / m էյ ա դ.ա ՜> ո ւ թ

է] * ա բ ե գ Է ն ի ։

\,ե բ կ ա յ

Ա կուրատ յ ա յ տ ն ե բ

կ ա յ ո ւ թ ե ա ^ է ւգ ա ա ճ ա ռ .ր կ ե գ ր »

ՊՈԼԻՍ

ոը

ե ամ բ

ly է ն

Շա բա թ

օրուա ն

Վ ^ա բջութ եա ն մ է կ ա նհրա ժեշտ

վ » Է լ հ ա է1ւ' Հ է ւ m 'll գ ա ‘հ ո ր կ ն և լ ա ծ ր Ա ա լ ո վ ' ւ է ե ր ս կ ս ա ւ . ‘ն հ ր կ ա յ Կ ա ւա նութ եա մբ րա ոլե ա

‘ն ե ր կ ա յ

Այւէազևա^տ և

կ է ?/ ն ա / ւ

կատէ

Պ ա լկ ար է ա ն ?

Ր ” ն 3 */*££ // ա ր ե լ . ո ր կէրներուն

Հա րբեբա է։

բուրգ

ա ա լ ո ւթ

Ա ո. ա ա ր կ ե ր

սեւեռա ծ

գ ա մ ա ն վ >ն ե ր ո ւ ' ւ է ա ւ է ա յ ւ ե լ է

էր

(JP է ա ձ ա յ ն ո ւ թ ե ա մ բ ո ր ո շ ո ւ ե բ ա ւ Ե գէկեա ն • — էգէպ տ ոԱ յ եղա ծ ե մ և

ա յգ

էինՔ

Սէ~

մողուէէ

մղհլ այս

/ւ

\ ] գ է ս լ տ ո ս ր ? //—

ո մ հ է հ վւ ։ Ա յ ո ե ր ֊

է գ ո ր ծ ո ւ ^ ւ կ ո ւ թ էւ*1ւ ը ?

էլահւոնէր

զբա ղուհ լո ւ

Հա րբէ մ ասէն

թ է®

էրհ^էբ

էյ օ ո է լ ։

ե ր կ էլ/հ ե ր ո ւ գ ո ր ծ ա ւո ր գտ ս ա կ ա ր գ է

Տ աճ կա ս /// m ‘h է ւէր ա յ ; շ ն ո ր Հ է ւ V/ ո ր Հ ա ն ֊

ո ր ա*հ ո ն

կ է ր ր1 ։ ե ր ո ւ գ ա ս ա կ ա ր գ ա յ է*ն կ ռ է ւ ա է ։

Ա մերէկա

էր։

ս ա կ ա յ ն ։ ա յ ս օ ր ? ?1ր ֊

ր հ կ և ր ‘հ ե ր

Հ է*!/ ձեւո^էէ շ ա ր ո ւ ն ա կ ե լ ո ւ -

Ա ր ա մ ե ա ն բ 'ն կ ա տ ե լ տ ո ւ ա ւ 1 Ո ուշա գրութ էւնը

գործն

գա ^/ո ւէլ։

Ա մերէկա ն

Հ ա յ գ ա գ թ ա կ ա '// ո ւ թ է ւ V/ 'll հ ր ե

մ է ջ ՝ ?/ ո ր է ն

և. կ հ ա ն քբ է

բա բա ֊

գ է ր ,ը ը 3 ե բ կ է ր ն ե ր ո ւ մ — Տ ա ճ կ ա ս /// ա ն է y

/}• ո / մ ա ն ի ա*հ ?

տ ե ս ա կ մ ը ի ն ջ ն ա ւ է ս ս ւ ա Հ ո ւ թ է ւ * !։ երկր է

էր

° ր է ո ր գ ,ը Ա ր փ է ա ր հ ա ն և- ՀՀ ա ,ր ա ր և ա ‘հ ? Հ ա յ ֊

A} ա ր ո կ ա ս ա ա ն է էէե ր ա բ ե ր մ ա մ բ / Ա ն Հ ր ա ժ ե շ տ է

mn/հ ե լ

//ա

ՀՊետրոս Վ ա ր գ ա ն ե ա ն ։

քյ ա է ւ » — Մ ե ն վ լ ո ր ո շ ե բ է ն , բ մ ե ր կա էկա սէ և

րնկ•

28 պ ա տ գա մ ա ւ ո բ ֊

ա սկէ յե ա ո յ

Պէ տ

զ ր ա ղ ո ւ է է ն է ր ե ‘հ բ

է մ ե ն քը ճ շ գ ե ն , ը

ան ոն բ

եր ֊

գ է ր գւ ր ։

էԼ ր սպ ու- է լ tuJ u Հ տ ր բ ո վ է ) ։

Պ ո ւլկ ա ր էա

{էո ւմ ա ն ք ա

տ ա բ օ բ է ն ա կ ե ր եւ ո յ թ ն հր ո ւ

ջեմ

ճա նջնա ր ? բ այբ

Հա նգէպ ա ծ։

Հոն

ճա նջբա յ

Հ ն չ ա կ հ ա*հ ր հ կ ե ր ն ե ր ^ ո ր ո ն ,ր //* // ւէ է ւ ոլ լ է ։ր է հ է է '// Լ ն ե ր կ ա յ ւ ղ ո ւ ր ժ ո ւ ա կ ա ն կ ա ր ֊ գ ե ր Ը պ ա Հ ե լ ղ է ^ ւ ո ւ ո ր ա կ ա ^ ւ ո ւ ժ ա է !ւ V/ ո ւ ա ճ ո ղ ա կ ա ‘հ էբ it։ ղ ա ։բ ա կ m C h n i Է1 // ա ‘հ Հ ե տ ե ֊ L է է) , ղ ՚ ս ր մ ա ն ա լ ո ւէ և

Հարբ տ ո ւէ

թէ

է / '/ Հ '" /

թ է՛

թ ե ՛ ( Ն հ փ ի ս պ լ ի , լ , կ ն . ա ն ո ն էր սլ ա ա ա ս է յ ու ն ե բ է ն թ է * մե*1ւ յբ ո ր ս լ է ս

կան բա ւե ր ո ւ

կը

Հևտ եւէնր

Հե ա ե ւև լո ւ պ է ար

ջունէնգ»։

\,ո յն է ս կ

բէ

է ն ջսլէ® ս կ ա ր և լ է

ալ ա նգա մ

տ այը ձ ե զ գ ո ր ծ ե լ

է,ր)) ,

ըսա ւ

ա ո. ա ն ձ ի ն

Հ տ յ'

Հ ա յկ ա

դ ա ս ա կ ա ր գ ե ր ու

ր ն կ ե ր մ ը ? ո ր 1) * ո ր ծ ա գ է ր Ա ո /ս ձ ն ա է ւ ո ւ մ -

է ր ? գ ո ր ծ ա գ ո ւ լ մ ը ,բ/է ւն գ ո ւծ է ր

պէ® ս թ ո յ լ կ ո ւ կ ա յա բ ո ւբ է չն

կ ’ օգնենգ» ? իսկ 4ո ս

Հնջա կեա ն

1ւ ե ր բ ե ս Հ ա ր բ ո ւ բ Է թ է %( է է ն ջ ֊

Տ/եուս բ ա ն ո ւ ո ր

ո ր C([J‘ե ն վ յ Ա մ ե ր է կ ա

գ ա ս ա կ ա ր դ ի ն , ո ր ո ւ ն *հ ե ր —

ե կ ա ծ ե ն ,բ

գրա մ

շա Հհլո ւ

Հա ֊

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ մար

331

և. ո ր էը ա էն Հ ն ա ր

I]* ատ /րնա խ օս է ի ' ալ

շատ մ ի

է շ ա տ ? ա ն ս / հ կ բ ա ?/ ե ր ո ւ մ է ջ մ տ ն ե լ ո ւ պ է տ ,ը չո ւնի ^էվ ))՜)։

կ ա յ ի '!* ը ‘ն կ և ր ‘ե ե ր

բռներ։

Եբբ

ո ր ո ն էբ

[] ա ն ա զ ա տ

կա ն տ ա յ ի շ ն ո ր Հ /,ւ մ ա ս ն ա կ ց ա ծ հ ն յ չ ին չպ էս

Հ ա մ իէթԸ^* ի մ էջ ? որ

կերպ ով մ ի ւս ե ր ե ւո յթ ը սո ց *

Հ ա յո ց մ է ջ

դ ե մ ո կ ր ա տ ՛հեր ո ւ մ է ջ

ճա ռը ա յն որ մ հն ր կ ա զ մ ե լո վ

տ ուին

եկեր

ընգձ.

չնշմա րեցի

իբրհւ Հա յ

սոց*

սոց»

ւլ ա ՝հ ս ն յ յ

կեդրոնա կա ն

սոց*

ճ իւղ ք որ

Էքղիկ հա ն

ամփոփ

ա րիւ^ա տ ^

դ ա ղ թ ւս կ ա ‘11 Հ ա յ ե ր ր ի ր ե ն ց

սոցիա լա կա ն*

պ էա ը

պատ—

Ա նՀրա ժ/րշտ է ? շա րժմ ան ?

գ ո ր ծ ա կ ց ի տ ե ղ ա յի ն »

դ ա դ ր ե լո ւ

օժ ա ն դ ա կե լ'

կերպ ով

պ ա րզհց

ի* ո ր ո Լ ն կ է ր ^

կսւ—

էր

որ

սկ ղ ր ա ն ց ' վ ի ժ ե ց ն ե լ ո վ

՛Լա ր ի չ

Ա մ ե ր ի կ ա յի

ե ր ե ւո յթ ը *

որ

ա մէն

կ ր կ ե դ ր ո*ն ա ց ն է ի ն մ ի մ ի ա յ ն

ն ի վէ ի վ ր ,ո J 5 բ ա .յբ ց ա ւ ա լ ի

կ ա յի

ան տար բե բ ու թ ե ան օժա նդա կ}։

դ ե մ * դ ի ր *բ Ը • ց ա ւ հ լո*Է ես ա լ կ ր կ ր կ ^ ւ ե մ ն ո յ ն

‘հ ա կի՛!* Հ ա յ վ է ր ,բ Ը ա յ ն ք ա ն

են մեր

Ա,յս

և. ի տ ա լ ա ց ի

ոլոլա

[քա րւէհին։

Ա ր ծ ր ո ւ ն ի * — Ը ն կ հր Հա յ

Ը ն դ հա ն ո ւ ր

Հե տ ա ,ը ր յ * ր ո ւ ե բ ե ն ի p it'll ց [ ք ո ւ յր (Ա յո

ա մ է ն բ ա ն ո ւ ո ր ա կ ա էն դ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ ե ա ն ց ? ա ռ ա ն ց սա կցութ եա ն

փ րուիա —

t/ ն ա ց ե ր ե ն ։

ն ո յն ր

‘ն կ ա տ ե լ ե ն ,ը ի բ ր

Ա մ ե ր ի կ ա յի

բհրա ւ։

ա ՛հդ է տ ա կ

դ հ մ • մ in ս ՚ հ ա կ ց ի ‘1* րը ա յ դ ե ր կ ր ի

դեմ •

իր

դ ործա դ ուչներուն .

ո լա տ իւ

ս ա կ ա յն *

հ ւս 5 որոներ ա ւե լ ի

ս ո [ք* դ ե մ * պ ո չ է ն

գործիչ

բա ն ուո ր ական

Հ*ն չ ա կ և ան^էե ր ո ւ ն

գ ո ր ծ ե ր ո վ ՝ Join 'll բ ն ա կ ա ծ ե ր կ ր ի ն ։ է ? որ մև ն ը

թ է'

է իբր

Հ / ս յ ե ր ը * դ.ա ս ա կ ա ր ւէա յ ի*հ շ ա '•ե ր է I*

մ ի ա յն

Հ ա յր ե ն ի ր ի

դիտ ել

Հոն

Ա* ա յ ր

Հ ա յր ե -

If ա րմիէններն իոկ Հա կա ռա կ շա ր ժ ա ծ

դ ո ր ծ ա դ ո ւ լ ն ե ր ։ Էքս կ* ա ռ ա ջ * ս ր կ է ի ո ր

Հա յ բ ա ն ո ւո ր ն ե ր ը դ ո ր ծ օ ն կերւզով

ժա մ ա ֊

երկի րներու

մաս ն ա կ ցէէն

տ ե ղ ա յի 'ն

Ա մերի

դ ա սա կ ար դ ա —

յ ի ն կ ռ ի ւ ^ / հ ր ո ւ ն ? բ ա ն ** ւ ս ր ա կ ա ‘1* շ ա ր ժ մ ա ն ց և- ո ր ս լ է ս զ ի դ ո ր ծ 1* ա **լ է ս վ ա ր ժ ո ւ ա ծ ? հփ ուա ծ ? ե ր բ ե ր կ ի ր

վ եր ա դ ա ռ*նա ն

փ ա րներ ր տա րա ծեն բ ո ւն էիումա նիոյ

դ ի տակց ու թ ե ա մ բ

ի ո կ ի ր ե ‘հ ց ե ր կ ր ի ն

Պ ո ւլկ ա ր ի ո յ մ է ջ ։

խ մ բ ա կ ն ե ր ' ն ո յ ն ե ր կ ի ր ՚ն և ր ո ւ դ ո ր ծ ա ւո ր ա կ ա ն շ/ս Հ ե ր ր ։

Պ էտ բ

մ էջ ;

մ էջ։

,բա լ ե ն

և. ն ո յ ն

‘քյԱ յ ն ե ր ե ւ ո յ թ ը

է կազմա կերպ ել

պա շտպ անող թ է'

գա ղա

կա յ ն ա ե ւ

ս ո ց * դ ե մ * Հա յկ ա կ ա ն

իր ե նց և

P է ' տ ե ղ ա յի ն *

ճ ա ն կ ի ս լ հ ա հ * — Պ ո ւ լ կ ա ր ի ո յ մ է ջ ե ր կ ա ր tt/ ւ զ ր ե ր ե մ և ո ւ ս տ ի ? Հ ա մ ո զ ո ւ ա ծ եմ

ո ր Հ ո ն ս ո ց * դ ե մ * Հողի *է ր ա յ կա ր ե լ ի

թ ի լն

չկա յ ։

\,ո յ ն

ա յն բ ա ն խ իստ

չէ

գ ո ր ծ ե լ ? որա էՀետ հւ բ ա ն ո ւո ր ո ւ—

ի սկ կա րդ մ ը տ եղեր ? Օ րինա կ՝

կ ա ր գ ե ր կա ն ? որ մ ե զ ի

ա նՀնա ր

է ի ո խ ա դ ր ե լ ? // ր ո ն էը (( ւ ղ ա ր տ ը ի Հ ա մ ա ր վ ա ր պ էա վ է

ե ղ ա ծ կ ա զ մ ա կ ե ր * ղ ո ւ թ ի ւ*ն ը

Հե ն բ

չ ե ն հ*

պ ուրժս ւա կա ն

եղաւ մ ե ր պ ր օ շ ի ւր ն ե ր ր Հոնկէ

դ ր ո ւ ա ծ )) է ի ն ։

‘ն ի ւ թ ա կ ա ‘1* ա՛հ բ ա ւ ա ր ա ր ո ւ թ ե ա ն ւ ղ ա տ ճ ա ռ ա է որ ա յ

(ի ո ւս ճո ւվլ?

ff‘ ո ւ մ ա ‘հ ի ո յ մ է ջ ա լ

կրցա ծ

գ ո ր ծ ի չ ‘1* ե ր

ունեցա ծ։

V* ո ն ս թ ա ն ց ա մ ա ն ա ւ ա ն դ ? ի ր բ ո լ ո ր սլ ա ր տ ա ւ ո ր ո ւ թ ի ւ ‘ն ն ե ր ը լ ի ո ւ լ ի է

Հա ն դ է պ

երկու

գհցութ իւնը

ի ս ՝ դ ա ղ թ ա վա յ ր եր ու

պա տճառներ

քհո ւ մ ա ն ի ա գ ո ր ծ ի չ

ու^/ի*

շատ մ ե ծ

եղա ծ է •

Պ ո ւ լ կ ա ր ի - յ մ Է 1 Հա յ

ա} Ն ե ր ր ի ^ ւ^

դա սա կա րգի

շաՀեր ը ?

դ ո բ ծ ա ւո բ ը չ է

գ ա ղ թ ա կ ա^*^* ե ր ը ո չ

մ ի ա յն

գտա ծ

անոնդ*

կ ա ռ ա վ ա բ ո ւ թ ի ւ '!* ր է ա ւի ա ղ ա ‘հ ց թ ր րլյ ս* ս է ր է Հա յ

կրա ւորա կւս ն / ,/ ,/ ,֊

բ} Ա րտ ա ըին։

Պո ւ լ կ ա ր ի ա

և.

ա ր տ * ս , ր ի էն ա ղ —

ա յ րն տ ե ղ ի ւ ղ ր ո լ ե տ ա ր ը ? չա փ ւ ս զ ա ^ է ց ը ն չ ա զ ո ւ ր կ '

պ ո ւլկ ա ր բ ա ն ո ւո բ ն ե ր ^ ը ն դ Հա կա ռա կն ? կերպ ով։

Հ ա յո ց ա յս

նկա տ ա ծ ե մ որ Պ ո ւլկ ա ր ի ո յ մ է ջ

եղած ե մ ?

փ ոխ ա նա կ պա շտպ ա նհ լո ւ ի ր մի^ւ ։

կատարած

Հ ն չա կ և ա ն կ ո ւս ա կ ց ո ւթ ե ա ն ։

Ա ր ա մ ե ա ն ց • — Ըստ ւո յթ ը

ՂԸ կ ե է ?

Ա յս ո ւա մ ե ն ա յ ն հ

Հա յ

փարած է' իր

դիմա ծ

շ ա Հեր ը

պ աշ տ պ ա ն ող

իրենց։

(ի ո ւ մ է ն

ա ն ո ւն ը Հա լա ծա ծ

սաստիկ

ի վիճա կի

չե ն

են

ն ասի ոնա լի ղ -

եղա ծ

ս ո ց ի ա լի զ մ ը

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

332 Հ ա ս կ ն ա լ ? /// յ լ Ա յս օ ր

երբ

շունչ ա ռնել ^ նհըէն։

?/ ս յ ‘հ ի ս կ ((.Հնչակի) ա ն ո ւ ն ը

ա յգ

Հա լ ա ծ ա ն ը ր

գա գրա ծ

է^

բե ը ան

ti/ ռ ն ե լ ը

//• ո ւ մ ա ‘հ ի ո յ

ա ր գ ի լո ւա ծ

Հա յ

գա ղութ ը

էր ։ կընա յ

ր,,,ձԱ կր,Լ ր[ ա J 1,1Jէ գ ժ ո ւ ա ր ո ւ թ իւ*1ւ //' ը ' ռ ո ւ մ է ն մ տ ա ւ ո ը ա կ ա ն ֊

Հ tuJ գ ո բ ծ ա ւ ո բ ն հ ը ը մ ա ս ‘հ /// կ ը ե ը ա V/ ո. ու. մ է ն գ ո ը ծ ա ւ ո ը ա կ ա ն շ ա ր ժ -

Եբր

մ ա ն ? ա ւե լի

յս ի ս տ Հ ա լ ա ծ ա ն ը ն ե ը ft ւ It'll թ ա ը կ ո ւ /f ը ա ն ։ 'թ ա ն ի մ ը

սմհգամ

ձեռ-

ն ա ը կ ո ւ հ ը ա ւ Հ ա il‘ ե ը ա շ էս ո ւ թ ի լ ն գ ո յ ա ը*հ հ լ ւոևղա u l ’

ս ո ւ լ * գ ե մՈ կ ը ա տ ն հ ը ո ւ Հևա ?

բ ա Jը մ ե ր ժ ո ւ հ ց ա ն է

Ագաման ա կ ի ն

թ ևը թ ի

tjհրա ծՊ էութ ի ւ ն մ ը

ուն և ը ան ը ? բ ա յը

ժ ո ւ մ մ ը յ ա ռ ա ջսէ ը ն ե չ ։

(J, It կ է

Պ ո լ ս ս յ մ օ ա ի կ // / թ և ա ?/ ^ և ս

ճ 1Լ ե ը ա ծ ն ո ւ թ -ի ւ ն ֆ

ե ա ,ր ?

շլհ որՀ իւ

ըա ղա ըա կո*ն

որ

գիւըի^ւ

սոը •

դեմ♦

հեր ։ (Հ ա ղ ո ր գ ե ց

կազմակերպս ւթ ի ւն

եաեւ թ է

ձ ո ւլո ւի լ

Ընկ»

Պան y

//1

կանՊէեր ու կեin'll ըը»

կա րծեմ

Հա յ

սոը •

շա ր

ա զ ա ա ո ւ թ Հրա հ 1ւ

սլ ի ա ի ր լ լ /// յ մ ե ղ ի

Համա ր

ո ւ ր ո յ ն կ ա ղ i f ա կ ե ր սլ ո ւ թ ի ւ ն -

Պարզեր Ո*ում in'll իոյ

—

մր

եւս

հ֊ Պու լ կարի ոյ

բայ ը րսաւ թ է Ռում ահ ի ոյ մէջ

փափագ*

մ իչ ա

Տ ծղի մեր մա սնաճիւզե ր ը կեըած են զուտ սոը* գործադուլ

յայտարարած

ի *էեր ջս յ եկած և. էսրգիլած It'll * Հ,/քյ բեռհակիրր հեր կայինք

եհ

օրի եակի

Հայ

բ նի կ

նուտղ

բա'ն ուս ր ր հեըն

գնաէ

աշխաաելաէ։

դեմոկրատական I"11J

Համար

Հողի

ո՜ո. մ էն I]ալաը'

գաղթա-

թ է կառ աւէաբ ու թ իւ'հ ր

„ չ

•Արգելը եղած է Հայ բան ուս րն եր ուն ^ այ լ ժոզուէուրդր*

անւրամ

ւի ո ը ը ի կ

մեծ

Հ ն չ ա կ ե ա ն ո ւ թ եա ն մ է ջ ) , խա.

են որ մ ր ըմ ան մ էջ մտեր են Հայսը Հետ'

շատ

շնոըՀիւ

ւ է ա ր ի չն ե ր ը չ կր ը ա ե

փ ր ո փ է ս կ ա ն տ տ ա հ ի լ և. Հ ա ս տ ա տ ե լ Հ ո ն

յա յտ ն ա ծ

կը

թևը թի

ուր

3 0

բո լո ր*հ ալ մ իաըած է իհ իր հ՚1՚ ը շաՀհրու

աաէ^ կը կռուէ ի*հ ^ աւե լի աշիյ ատաւէար ձը բնտւ Հակառակած չէ Հայ բանուորի^հ։

պաՀանջե լո ւէ ։

Եթէ Օր իհ աւ որ

ւէր այ

•

բ 111*11 ու որ ‘հեր ը է

Ալի

'« ւ

տեսակէ—

^առաւէար ու թ իւն ը

փրսփակտնտ

մ ղու է ր

1ւ մ իւ ս ազդի գո ր ծ աւոր^էեր էն էլ ՀասկըուԷր իր ե եը դասակարգային շաՀեր ր ? ահոհը յաղթ ա^ւակր տեւակսմհ կը լի նէրէ Պուլկարիոյ մ էջ՝ սոը իալ դեմ ոկր աա Հողի ւէրայ րաէ՞էհտեւ Հոն' [քարափովդ որ Ա*ակևդոն ի ոյ

չկբըանը

կեհալ

ո-

աչ ը աուած էր և. դաշն ակըակա հ-

հերու Հետ միաըած' գէմ էր սոըիալ իղմ ին ։ Ընկ • ւա ւ։

Jj զի կետն Ամերիկ այՒ մ ասին լրաըուըիչ

Ան րսաւ«

կը ւիսիյ ու ի

/#_

CC Ս ,մ

է ն դաղ[1 ակա՚հուԷԺիւ'հ

բաըատր ութ իւննևր

արտաՔ ինէ

մ էջ

ար—

ւէայր կհան աբար

ոչ թ է կառա ւէար ու թ ե ան զանազան բռ ‘եի մ ի^ սը'հեր ուէ զահոհը

կ* ամ եր իկանաըր հէ ^ այ լ* Հո7 / ը աղար ր ակր թ սլ իքի/ հր այ ն ,րա‘հ բարձր Լւ ուժեղ է որ կր կլանուին։

Աակայն?

կբ հան ը ունենալ

դեմոկրատ կազմ/ / / կհր պու թ իւն և

Ամերիկայի Հնչակեան սոըիալ

գո ր ծ ո ւն է ու թ իւն

Համերաշխ'

Ամերիկայի

սոըիալ դեմ'ո կր աանհր ու Հետ։ Ըհւկ» Արծրսւնի *

կր՛։• ա ր

—

Պ ա ն դ ո ւ խ տ ի II'ո ւ մ ա 7/ ի ո յ ե^! ։ Պէտգ> է գ ի ս* հ ա լ կր

բռնէ

ի ւթտր հեր և

Հ եր ը եը ft ա‘հ կ իս լ եա նէ րս ած ր թ է' Պ" < / կ ա ր ի " յ

ս ո ը ի ա լ ի ս տ ա կա*հ Հ ո ղ ի

գ ո ր ծ ա ւո ր

էէր ա յ

ն կ ա տ մ ա մ բ ա ուա ծ

որ ա մ էն

եր կր ի մ է ջ

դա սա կա րգին

գէմ ։

գ ո ր ծ ե լի ք

! Տս կ

ա ր Հ ե ս ա ա ւ ո ր €հ ե ր 0•

բ ա ը ա ա ր ս ւ թ ի ւ ‘հ ե և ր ր Հ ա կ ա ս ա կ ա ն կա ռա վա ր ու թ ի ւհ ը Հակառակ

ա լո ւէ Ե գ ի պ տ ո ս ի հ ?

ո ւ ն ե ը ա ծ ե հ քր բ ա ւ ա կ ա հ ա ա ճ կ ա Հ ա յ գ ա ղ ո ւ թ ? ս ր ո հ ը Ընկ.

մէջ

Ա ր ա մ ե ա ն ,,ի

Կո ն

մ անր

րէ ի ր ,ր

15 աա ր ի է պ ուրժուա —

է ի // ։

Մար աիր ոս Հասաատեը Պանդու խաի‘it ր սածներ ր ։

*է՝աոպար հան»

—

էյս պիտի չՀերըեմ ըհկերհերի Ամերիկայի

ըսածներ ը և ոչ ալ պիտի Հաստատեմ։

մւսսին

Ամերիկան սւնեըած է ըստ կարելւոյհ

էւԱՏՄՈԻԹԻԻՆ իր

ՅյՅ

փ ր ո փ ա կ ա ն տ ը ? ց ո յ ց ե ր ՞ն ու. բ ա ն ո ւ ո ր ա կ ա ՞ն շ ա ր ժ ո ւ մ ն ե ր ը ։ Էյա ՞ն ա զա տ ի օրւււէ

տ ե ղ ւ ս յ ն վ ր 1"

J, յ ա ն ո ւ ն ս ո ց ի ա լ ի զ մ ի ' մ ե ր

Սկսա ն

հ ա կ ա ռ ա կ ւիր աիակա՞նւո ցի՞ն վ>։

ընկերները

հ ա յ ե ր ջ ա ր դ ե լ > Ղ ո լ I' " մր

ծ եծ ալ

մ զ ու և ց աւ •

(ց ա ն ա ղ ա տ ը հ ա զ ի ւ

փ ր ոփսւկսւ՞նտ ի ս տ

է որ

չո ւն ե ն ա լո ւ

[Լ մ ե ր ի կ ա համար

պ ա տ գ ա մ ա ւ ո ր ? tg ա ր տ յ յ կ ր դ ՞ ն ե մ •*՛ JԱ կ ե ն ս ա կ ա '// կ է տ ը Փ՚ * > ր>*>մ ա զ ♦ — որ բ ո ւն

ասկէ ետբ

եւ

ունեցա ծ

ի շա՝» Ա մ ե ր ի կ ա յ ի Աս ո ր

հա յ

տ շ ի յա տ ա ւո ր

ն ե ր ր ^ ւՈւալով կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն ս

համանման

սկզբունքներ ?

է թ է այ գ

‘ք է ջ >

ազատ

հող ^

ի ր ր 1ւ

Ա մ ե ր ի կ ա յի

որ

ր ա յց

նկատի

առն է

դա սա կա րգին։

գ ա ղ թ ահա յ ե ր ր ի*°նչ

կամ

CCՀ՞ն չ ա կ ե ա՞ն Ա + Ղ* *

օ ր/ ա ՞հգ ա կ ո ղ ճ ի ւ ղ ե ր )

կ ո ւս ա կ ց ո ւթ հան ց

հետ ? ո ր ո ն ,ր

գործում

ունեն Հ ն չ ,

/լո ւս ա կ -

որ

են

իր ենց

Հնչա կ եա ն

է նա խ կ ի ն

ո ւ ՞հէ ի ՞ն

բ ո ւ կ ե ր ֊*

կ ո ւս ա կ ց ո ւթ հան

ա յ ս ի ն բ ն ՝ ս ո ց ի ա լ ի ս տ ա կ m 'll ։

Ււ՛ ա ւ ո ւ ն բ՞ն ե ր 1ւ սլ ա ր տ ա կ m ‘it ս ւ թ ի ւ 'll 'll ե ր

դ ո ր ծ ո ւ ն է ո ւ թ իւ՞ն՞1ւեր ի մ է

ըսաւ

ւ զ ի տ ի ր ն ե It

դա՞ն ո ւ ա ծ մ ա ս՞ն աճ ի ։ ղեր*/։ ո ւ

կ ա զ մ ա կ ե ր սլո լ թ իւ՞ն՞նե ր ի՞հ 1ւ ը ն կ ե ր 'll ե ր ի՞ն ւքե ր ա ս լ ա հ ւ ո ւ մ

Ըհկ'

ազա տե

ե ւ ա ն ո ր փ ո յը ր ի կ ն կ ա տ ո ղ ո ւ թ ի ւ ՞ն՞ներէ ետ բ

զ.ո ր ծ ա վ ա յ ր ե ր ի ց դ ո ւ ր ս

ա յն

էքս

(իոզովի վ ր տյ

հ ե տ և ե ա լ բա ՞նա ձևը ա ռ ա ջա ր կ ե ց •

•է111J l ' h ր " լ մ

է ա ւե լի

ե տ կ ր կ ե ՞հա ՞ն յ յ է

Պա տ դ մ «

հ ա ր ց ի ն ։ ւլ J) tPե ՞հբ * In'll գ ի ր

ց ո ւ թ ե ա 'll է ա կ ա ն

Ա ♦ 7 **

բա նա էն

Վ ե ր ջ ա պ է ս Հ ն չ ա կ ե ա ն ո ւ թ ի ս ն , , ա ր մ ա տ բ ա ՞հ ե ց {Լ մ ե ր ի կ ա յ Ւ Ա յս ե ր կ ո ւ տ ա րի

ւա սա ր

կերա ն։

աJ / կուսա կցութ ի ւն ն և ր • մեզի դ է մ

այդ

համա հ ա ֊

կ ո ւ ս ս է կ ց ո ւ թ hut'll ս

Ա րա մէք ա ն ց 'll ա Հս ա գ ա հի ն մ ա տ ո ւ ց ա ծ է ր

կուսա կցութ եա ն Q,

Ընդհ»

հետ/ւ հ ա լ բ ա ՞ ն ա ձ և ը

Պ ա տ դ * Ժ*որԼուԷ ը կ ը յ ա ն ձ ն ա ր ա ր է

(յ;Հ ^ /չ#

էքդիպ տո-

ս ի } Պ III- լ կ ք " ր օ — քք*ում ա 'll ի ո յ

1ւ Ա մ ե ր ի կ ա յ Ւ Հ ն ւ ա կ և ա 'll ը ն կ ե ր ՞1 ւ ե ր « ւ ? / ս ե ր տ

մերա շի ւո ւթ ի ւն

իրեր 1ւց

հաստա տել

դ տ ՞նո ւա ծ

ւէ ա յր ե ր ո ւ

կ ա զ մ ա կ ե ր ս լո ւ թ lint'll ց հետ ? սլա շտ սլա ն և լ Ով տ ե ղ ի ՚ հ Վ ր ա յ յի ն

շա հերը?

բա ր ձ ր ա ց ՞ն ե լո վ

մա կա րդակը և

ա շխ տ տ ա ւոր

իրեհզ

զ անգո ւա ծ ն ևր ի

ն ե ր գ ո ր ծ ա կ ա ն մա սն ակց սւ թ ի ւ ն

լիստ ա կա նI շ ա ր ժ ո ւ մ ն ե ր ի ն մ է ջ ։

սոցիա լ

ո ւ՝!ill'll ա լ ո ւ/

գ ա սակար գոյ֊ գ ի տ ա կ ց ո ւ թ ե ա 'll

տ ե ղ ւս յն

Ա ս ա է հա՞ն դ ե լ ւձ ա ր տ ա ս ա հ մ ա ն ե ա ն

մ է ս կ ե ր ս լ ո ւ թ իւ՞1ւ՞ներ կ ը պ ա հ ւ զ ա <հ ե'ն ի ր ե ՞ ն ց ը ն կ ե ր ա կ ա ն ։

**tu—

դեմոկրա տ

սոցիա

Հն չ•

կ ա պ ե ր ը Ա* ա յ ր

/լա դԵրկը ի

կ ո ւ ս ա կ ի ց ը ՞ն կ ե ր ՞հ ե ր ի հ ե տ y ս գ ն հ լ ա է ա՞հ ս ն ց ' հ ի ւ թ ա ս լ է ս

ի յ ա գ ա հ Ա ա վ) ի ՞հի ն և. ս ա ո. ա ջ ա ր կ ե ց

Հ(_կո ւ ս ա կ ց ո ւ թ ե ա ն ս Q ♦

•

հետ /ւեա լ

բա նա ձևը•

բ ա ր ո յ ա ւ զ է uy) ։

\ էա—

Պ ***ա գ * (ի ա լււՎը ո ր ո շ ո ւ մ է § ա ճ կ ա ս տ ա ն ի ց ^ քք՝ո ւ ս ա ս տ ա ՞ն ի ց և Պ111ր 11կ /#/ u **

տ ut'h ի ց դ ո ւ ր ս

դտ նո ւա ծ ա յլ

ե ր կ ի ր՞հ ե ր ո ւ մ

դ ոJու թ իւ ն ունեցող

Հնչ»

Ա•

'հ •

կ ո ւ ս ա կ ց ո ւ թ եա'ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ ի ւ ն ՞ ն հ ր ի՞ն' ի ր ե ն ց դ ո ր ծ ո ւ ՞հէ ս ւ թ ե m i f ր կա՞նդ՞ն ա ծ լի ՞ն ե լո ւ ա ն պ ա յմ ա ն

սոցիա լ

դեմոկրա տ

հողի վ ր ա յ'))։ ք»ա նա ձև 6 2

( } » ո ղ ո վ ը էէեր ա բ ա ց ո ւ ե ց ա ւ ժ ա մ ը ձի՞ն ը • ե » հարց

ըրա ւ թ է

զբա ղս ւ ի ։

Ա մ ե ր ի կ ա յի Լ ի ն ի մ ա ո ն ա ճ ի ւզ ի

Ը նդունուեցա ւ

ա՞ն ց՞ն ի

օ ր ա կա ր զ ի ն

որ

մ ա տ ո ւ ցա՞ն ե լ ծ ր ա գ ր ի յ ա՞նձ ՞ն ա խ ո ւ մ բ ի ՞ն '

Հ մ ա յ ե ակ Ա ր ա մ ե ա ն ց ա ռ ա ա ր կ ե ց հ ի մ Մ ա րտիրոսի

Ւ լա ՞ն ո Վ ։ (իոզովը

յե տ ա ձ դ ե լ կ ե դ ր ո ն ա կ ա ն Վ ա ր չ ո ւ թ ե ա ն

թ ե ա ն ժա մա , նակ ։ [քսւխադսւհ ը սւււա ջ ա ր կ ե ց տ ի ր է , բ թ իվ՞ն ե ր '

^ // յ ն

խ ՞նդր ա է

բ ե ր ա ծ 4 ա ռա ջա րկ՞ները.

1) I I " ! ) ի ա լ ի ո տ ա կա՞ն ւիր ո ւի ա կա՞ն տ 2 ) Տ ՞ն տ ե ս ա կ ա ՞ն դ ո բ ծ ա դ ո ւ լ 3) խաղաղ ղո յ։յ

րր ո ւ հ ո Վ ։ քյ ա խ ո ւ զ ս » հ ը պէ® ա,[>

հա շո ւետ ո ւո ւ-

է թ ա բ թ ի ,ր ' և

տ ա լո ւ է

ի սլա տ ր ա ս տ ո ւ թ իւ՞ն ։

ա ռ՞ն ել ն ա խ ո ր դ ժ ո ղ ո վ ի '

ընկեր

^ՉԱ ԿԵԱ Ն

334 4 ) Խ ո ր հ ր դ ա ր ա ն ա կ ա ն պ ա յ ,ը ա ը Իր կ ո ղ մ է

յա ւե լո ւա ծ

դրա ւ♦

5 ) Ի ն գլնա պ ա չ տ պ ա ն ո ւ թ ի մ ն 6) Հ ա մ հ ր ա շ խ ո ւթ ի ւն 7) Մ եր դ ի ր .ր ր

4ա ն դ է պ

Հա յ

կ ո ւ լ ա ո ւ ր ա կ ո /ն

Հ ա ս տ ա տ ո ւ թ և ա ^ ե ց ' (Լ դ պ ր ո ց ^

Հ ա յ Ե ր ե ս փ ո խ ա*!։ ա կւս1ն ( հ ո ղ ո վ ։ Ը ս ա ւ ո ր հ ս

տ եռորիզմի

տ ով։

ա շյս ա տ ա ւո ր մ ա ս ս ա յ ի

Ընկեր

Պ ա նդուխ տ

պ ո ւխ հա ն ո չ ի ն չ

կ ա ր ե լի

կա ն i f |ւ ո ւ թ |iuGGIt ։• և տար ե յա գ ո ր ծ ո ւ մ :

ա րւ ա ն ց

վրադիրը եթ է

է ' ‘ն րա

դ է մ ե մ քա ղ* տ հսա կէ—

ր Հ ՚ ե լ , կ ' ա ռ ա ջ ա ր կ ե մ ա րն եստա կ ց ա կ ա ն

ի ն ք ն ա պ ա շտ պ ա ն ո ւթ |ււն , մ ա ն ա ւ ա ն դ

\ftu իյ ա գա՛* • — թ ի ,ըան ա լ

ըսա ւ որ

կա ղմա կեր֊ և

բա ն ո ւո ր ա -

մա րտ ա կա ն խ մ բ ե ր ի

կա

կա ղ մ ո ւ մ է կ ո ւ ս ա կ ց ո ւթ ե ա ^ է ս ո գ ի > 7 / ? թ ա , ր —

ի ր ա դո ր ծ մ ա ն մ ի 9սց ը .

թէ

ի ° 7/ չ

մ ի խէ լլն ե ր աէ

կ ար ե լ ի է

ս կ զ ր ո ւ ն ր ը մ ա ր մ ն ա ց ն ե լ կ ե ա ն ր ի մ է ջ ։ Հէա նա զա ն ե ն ա յ դ մ ի ջ ո ց ն ե ր ը ո ր ո ն ց մ է 'Ը ա ն ի հ Ifր ը տ ր ո ւ հ ց ւ մ ն ? բ ա յ ց ն է սւթ եա ն դ է մ ա ո/նել։

մ ե ն քր

քէուսակա^ւ

ո ւ ն ի 7/ վ)

§ ա ճ կ աստառն ի խ ա ղ ա ղ

գործու—

ը մ բ ո ս ա դ ո ր ե ո ւ հ է ո ւ թ ի մ ։ ը ? պ էտ ,ը է սա

՚ ն կա տ ի

Ա յս էդի ս ի սլար ա դ ա յ ի*ն պ է ա ,ը է մ չ ա կ ե լ թ ա ը թ ի էը մ ը՝ Հաէքաձայ՚ ն ծ ը ֊

ր ա գ ր ի ո գ ւ ս յ ն 1ւ գ ո ր ծ ե լ Հ ա մ ա ձ ա յ ն աե ղա կա ն սլա յ մ m il'll հ ր ո մն ։ ]*ն ր ն աււլաշտպան ո ւ թ ե ա ն

Հ ա մա ր

զանա զան

Պ ա նդուխ տ Էն ե ւ ֆ ա ր ա մ ա զ է ն ? թ է ա յ դ գ ո ր ծ ը թ 10է

ժողոէխէւր դ է ն

Հր աՀ ա ն դ ո ւ ե լ ո ւ է ։

եա նցի ա յն ա ռա ջա րկը ն ե ն հ։ :

Պ է ա ,(ձ

եղա ծ

լ ս ր ս Տ եց ե ա լի մ է ջ ։ վ բ ր դ ա յի ն

պ ա րզուհցա ն

ընկ»

կս ւ ս ա կց ո ւ թ ե ա ն կ ա պ հ լո ^ ւ է ?

՜ձա^ւկ ի ւ լ ե ո/ն Հ ա կ ա ռ ա կ

դտաւ

[Լ րում ֊

թ է ի*!։ քը ն ա պա շտ պ ա ն ո ւ թ ե ա ն Հ ա ր ց ը ծ ր ա գ ր ի մ է ջ դ ր ւդա ր ա դ ա յին

մ ե ն վ» կ ը 7/ ա 7/ ։ը

րՀւել^

ինչպ էս

մ օտա

Ը ն կ * ֆ ա ր ո ւ մ աղ ա ււ ա ջ ա ր կ հ ց ի ն ք ն ա ս յ ա Շ Տ 1 1 | Ա ւ ն ո ւ բ ի ւ ն

ձ և ի տակճ դ ր ե լ ծ ր ա գ ր ի մ է ջ ։

ր է ^ ւ թ ի ’1 '

ձևեր

քա ղա քա կա ն

g n jg lir*

Ընկ*

Ը նկ .

IIա

drill Ո -

Եղի կ ե ա ն ո ռ ա ջ ա ր կ ե ց ի բ ր ա ռ ա ջ ա ր կե ց

տ ի֊

մ տ ց 7/ ե լ մ ա ս ս ա յ ա

է ք ա ր ր ս ի զ մ ը ' ը ս ա ւ ' անՀատակէսն տ ե ռ ո ր ի ս կ զ բ ո ւ ն վ* ի*1ւ Հ ա կ ա ռ ա կ է ?

կա ն տ եռոր*

բ ա յ ց ղ ի^1ե լ ա մ բ ո ղ ջ մ ա ս ս ո/ն և կ ռ ո ւ ի լ բ ռ ն ո ւ թ ե ա ն դ է մ ' կ ’ ը 7/ դ ո ւ. 7/ ո ւ ի ? ո ր ո ւէ֊ Հ ե տ և ս ո ց ի ա լ ի զ մ ը յե ղա ւիո իւական է ը ստ ը 7/ ո յ թ ի 7/ / Ը'հ կ . Աը ա մ հ ա 7/ ց բ ա ց ա ա ր ե ց խ ա ղ ա ղ ց ո յ ց ի և ,ը ա ղ ա ,ը ու կ ա 7/ գ ո ր ծ ա դ ո ւ լ ի տ ա ր բ ե ր ու թ իմ ն ր ? պ ա Հ ա ն ջ ե ց 7/ ա ե ւ որ տ ե ռ ո ր ը ի սս լա ռ ա ր դ ի լ ո ւ ի Թ ո ւ ր , բ ի / / յ մ է 1 ։ ֆ ա ր ա մ ա ղ ը ս ա ւ ո ր Ա ր ա մ ե ա ն ց ե ր բ կ ը խ օ ս ի ? կ ը տա ր բ ե ր է §ա ճ կ ա ստ ա ն ը քէուսաս աան էհւ ։ Էա ւ է ո ր մ ե ն վէ m ա 7/ քը խ ն դ Հ ա ն ո ւ ր /// ի ը է քը թ ի ւէ 7/ հ ր և յ ա ն ձ ն ա ի յ ո ւ մ բ ը մ չ ա կ ա ծ ա ա ե 7/ ի ‘ն կ ա տ ի ա ռ 7/ է թ է

ո®ր ը ' ո ւ ր

դո ր ծ ա դ ր ե լո ւ

է։

կ ո ղ մ է ա ռ ա ջա ր կե ց ՛նաև ի բ ր ա ի ր է ր թ ի/է •

1) Ագիտացիա 2) 3)

Զ ինուա ծ f

դի մ ա դ ր ո ւթ ի ւն , հա րկերի

11 l l j I* I I U | I* | l ա ց 1յ ա ն

Լեպ ե]

1սիստ

եւ

զինուորա գրութ եա ն

դեւք

ւդետակա^ւ ւլ ա 7 հ ձ ա ը ա 7/ ի և ւլ ի 7/ ա ը ա ն ի դ է մ

Լ պ ո յ ք ո թ ի Հ ա կ ա դ ի ր ը) միջոցներ

Լոք

ա ութ ի

դեմ

Լ դ ո ր ծ ա պ ե տ ն ե ր կր մ ի ա ն ա ՛!։ 1ւ դ ո ր ծ ա -

ւ ո ր ն եր ի ն նեղի կը ձ գ ե ն յ։ Ընկեր

Ա ր ծ ր ո ւ ն ի ը ս ա ւ որ ս ո ց ի ա լ դ ե մ ո կր ատ ը ճ ի չ դ

Հա կ ա ռ ա կ է տ ե ռ ո ր ի *

բ ա յց ե ր բ կ հ ա ն ե ր ա նՀրա ժե չտ

է որ ս կ զ բ ո ւ ն ք ո վ

պ աՀանջ կը դ ն է ' ը ն դ ո ւ ֊

ն հ լ ո ւ է • ը ստ ի ս ա ն պ ա տ ճ ա ռ և ա յ ն պ է ս մ ը գ ր ե լ ո ւ է ո ր լ ռ ե լ ե * ո յ ն և

կամ ե թ է

չգր ուի '

Ո1 ւ ա ‘ն դ ա 1լ ա ն կերսլա է ր *էւղոմնհլսւ ե'ն զը ։

ղա ր ե ա ն և / « ե 7/ ե աէքի 7/ Ա ղ ս յե ա ն

Հա սկցուի

կա րասլետ

ա ն Հ ր ա ժ հ չ տ ւլ տա 7/ տ1յ11.Ո1*|1ր էքղիկեա^ւ ր ս ա ւ որ

տՏՄՈհԹհԻՆ լյկ զ բ ո ւն ք ո վ նա ր

335

հ ա կ ա ռ ա կ ե մ տ ե #լ ո ը ի ո ր պ է ս

ա շ խ ա ր հ ի ճ ա կ ա տ ա գ ր ի ն ։ ւէր ա յ

մա րՀսիստ •

ա նհւետ ներ

չեն

քը ա ղ ա Հ ա կա^։ գ ո ր ծ ա գ ո ւ լ ի

կ ըր՝~

կուսա ֊

կ ի ց ե մ ի բ ր ե ւ ամ ե ն ա ո ւ ժ ե ղ զ է ն հ ։ Ա յո ՛ , է ք ս պ ր ո պ ր ի ա ց ի ա ն ի բ ր մ ի ն ի մ ո ւ մ պա — հա ն ջ ը ն գ ո ւ ն ա ծ

ենհ

երբ

ծրա գրի

մէջ

ա ն ց ո ւ ց իԳ։ հ

((գ ր ա ւ ո ւ ith

ւէան , բ ա պ ա տ կ ա ն կ ա լ ո ւ ա ծ ն ե ր ի ՚ ֆ ^ ի ս կ պ ե ա • գ ա ն ձ ա ր / է / ն ը և տ ե լո ւ

դէմ

բո լո ր

հ ո գ ւո վ ս • մ ա ս ս ա յա կ ա ն

ե մ ք որուէհետ եւ ա ն ն պ ա տ ա կ ա հ ա ր մ ա ր տ եռորի

է։

պ ե տ ա կ ա ն 1ւ

զի*!։ ա ր ա ն ը կ ո ղ ա ց —

Ա գիտ ա ցիա '

կ* ը ն ղ ո ւ ն ի մ

գ ա լ ա յ ' թ 1սվ > թ ի Հ տ յ ի մ է ջ

գ ն ե լ պ էտ ,ը

չ ո ւ ն ի ն վ > ? ո ր ա է հ ե տ ե ւ ա ?/ հր ա <//, շտ պ ա ր ա գ ա յ ի 'հ պ ի տ ի ըէւեն^բ ի ն Հ լն ա բ հ ր ա բ ա ր ։ Ա ր ա մ ե ա ն ց ա ռ ա '/#/ ր կ ե ց ն ո ր Ընկ*

Օ^տ ն ը ս ա ւ

1ւ ա մ ե ն ա օ ր ի ն ա կ ա ն զ է ն Հ

որ Ա մ ե ր ի կ ա յի

մ ր ' U jjlljfnp :

մ է ջ CCլ է պ է [)) ա ր գ ի լ ո ւ ա ծ

կառավար

ր ո ւ թ հա ն կ ո ղ մ է , Օ ՚կ -

Զ ա վ յա ր ե ա հ

յե տ ո յ' ղ ր կ ո ւի ն չի

գ ի տ ե լ տ ո ւ ա ւ ? ո ր տ ի ր է վ ) թ իաքնե ր ը հ ո ս Հ ո ւ է ա ր կ ա ֊ ե լ է

\քր ա գ ր ի

մ ղ ո ւ ի յա ^ է ձ ն ա խ ո ւ մ բ ը •

լա ւ զ է ն ,ր ե ր

Աա ն ձ ն ա խ ո ւ մ բ ի ն ?

որպ էսզի

զուր

ա շ ի ս ա տ ո ւ թ ե ւմԱ

ի ս կ ա ռ ա ջա ր կ ո ւ ա ծ շատ մ ր մ ի ջ ո ց ն ե ր յ

րստ

իս ?

չեն։

Ընկեր

Մ ա րտ իրոս առ աջ ար կևց որ

յ ա տ կ ա ց ո ւ խհ ն ա ե ւ

ա յս

միջոցներէն

մի

Հա նիներն

ալ

Տտ ճկաստ անին ։

Ն ա խ ա գ ա հ . — (ա ւ ,

ա յս

տ ի ր է Հ թ ի ւքնե ր ր պ ի տ ի ղ ր կ ո ւ խ հ Ծ ր ա գ ր ի

՚ ն ա խ ո ւ մ բ ի ն ? ա ռ ա ն ց ժ ա մ ա ն ա կ ա մ ի ^ // ց գ ա գ ա ր ի դ

ի սկ մ են

կ 'ա ն ց ն ե ն Հ

(Հա նձ ֊ մեր

օ ր ա կա ր գ ե ր ո ւ ն ։ Եղիկեան

հարց ր ր ա ւ թ է '

կանոնա գրի

Ա անձնա խ ո ւ մ բ ը

բա ն մ ր

պատ—

ր ա սա ա® ծ է ։ Ս»

Մ ուրա տ

Ընկ*

պ ա հա նջեց որ

ձ ա յ ն ը ւի ո խ ա ն ց ե ց ի ր օրինա ւոր

m V/ ո ‘it ա գ ր ի

( Հ ա կ ո բ շՀա*!։ կ ի ւ լ ե ա*!։ ա ն ձ ա մ բ հօր ' (Հա րու թ ի մ ե

ւ Հ ա 7 / կ ի ւ լ ե ա ն ի *1է։

գ տ *հև լ ո վ ,

Նիստը

վերջա ցա ւ ժա մը

Շին

(ը .

հ ա մ ա ր ա լ տ ի ր է հ թ ի ւքևե ր

ն ե ր կա յա ն ա լո վ

ե .),

իր

տան։

*/• ո ն ս թ ա ն ց ա յ ի

Ա»ողո վ ը

ր ն դ ունեց'

336

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

Ս* Դ 0 ս մ 'ա ն և ա ն

ՃՆՋԱԿեԱՆ ԿՈՒՍԱ^ՑՈհԹեԱՆ ՏԱՃԿԱՍՏԱՆհ Ա. ՊԱՏԳԱՄԱՎՈՐԱԿԱՆ ԺՈՂՈՎ.Ը 1910ՒՆ (շԼ/ահմ ա ն ա գ ր ո ւ թ ե ա ն ? )

օր երո ւն?

ինջպ էս

տեսանը^

Ա եծն

IPո ւ ր ա տ և Ա ա պ ա հ Գ ի ւ լ հ ա ն կ ը ւ ի ո ւ թ ա հ Պ ո լ ի ս ^ թ ա փ տ ա լ ո ւ 4\ ա մ ա ր կ ո ւ ս ա կ ֊ ց ո ւթ ե ան

գ ո րծու^էէութ եա ն ։

կուս ակց ու թ ե ան

այս

ե ր կ ո ւ սլա տ/ս ս քսան ա տ ո ւ

ղ հ կ ա վ ա ր^է ե ր ը ? ի ր և ն ւլ ս/հ ձ ն ա կ tn'h սլա տ ա ս էս ա ն ա տ ո ւ ո ւ թ եա*1ւ տ ա կ ' ո ր ո շ փ ո փ ո էս ու. թ Է ւ ն ն հ ր կ ը մ տ ւլ “ն If ն կ ո լ ս ա կ ց ո ւ թ հ ա ն կ / ս դ մ ա կ ա ն կ ա ?/ « սլա ա շ ա ճ հ էյնե լ ո վ զ ա յ ն

Թ ու ր ը ի ոյ մ է ջ ստ եղծուա ծ

'll ո ր

ւ ի ո խ ո ւ ա ծ Ծ ր ՛ ո ղ ի ր — կ ա ն ո ն ՚ ո գ ի ր ր կ ը 'll հ ր կ ա յ ա ր ո ւ ի թ ո ւ ր ը որ յ

հակառակ

րա ցնէ

իր

ունե ցա ծ

ա ն ն , ւլաստ

ա գ ը ո / թ և ա V/

կ ա ր ս ւ թ հ ա^է ։

/» ա ր ե ֊

կա ռա վա ր ու թ ե ան ?

տ ը ա մ ա գ ր ո ւ թ իւ^ւ^ւե ր ո ւ ն ? կ ը վ ա ւ ե

զա յ ն է Ա յ ս Ծ ր ա գ ի ր — կ ա ‘հ ո 'll ա գ ր ի ն հ ա մ ա ձ ա յ ն ? հ ր ա ւ ի ր ո ւ ե ց ա ւ Թ ո ւ ֊ ր ը ի ո յ

ջա կհա ն կ ո ւս ա կ ց ո ւթ յա ն ! Ա • կ ո ւսա կ ցո ւթ ե ա ^ւ ա յս ըիոյ

հողին վրա յ , մ ե ծ

ը ի ո յ մ ա ս ն աճ ի ւ ղ ե ր ո ւ ն րեւոր

Պա տ գ ա մ ա ւ ո ր ա կ ա ն

(կ ո ղ ո վ ը ? 1 9 1 0 /^ * է

ա ^ւգրա ^ւիկ ք է ո ղ ո վ ը ? որ տ ե ղ ի

իւա ն գ ա վ ա ռ ո ւ թ ի ւ ն 1ւ ի ր

շա րըերուն

կ 1ո ւ ն ե ն ա ր

ստ եղծեց կ սւս ակց ու թ ե ան

մ էջ ^

Թ ուրԹ ուր֊

և ա ռ ա ւ չո ւ ր ը մ ը ի յի ս տ

կա—

որոշոււքներ։ Ա տ ո րեւ ա մ փ ո փ կերւղով

կ ը ն եր կա յ ա ց ն ե ն ը

այ գ

ո ը ո չ ո ւ ւՈւե ը է ?/ ա մ է ն է ն

կա ը ե ւ n ը ն ե ը ը •

1. ՀՈՂԱՅԻՆ ՀԱՐՑ. Նկատելով որ, հոդային հարցը, Թուրքիոյ ւ1ե^, անհրաժեշտ չափով եւ դիտա կան մեթոտով |ուծուած չե , Նկ ատե|ու| որ, Յոդը Թուրքիոյ մեջ, որպես արտադրութեան միջոց, ենթարկուած ե բնաջնջումի բնդնանուր օրենքներուն, Նկատելով որ, նին սուլթանական մառսւնդութիւնլ։ Լդոդ այդ քադաքականութիւնը ներկայիս այ կթ նետապնդոլի զօրեդ թափով, (իող ովը կ ’ որ ո շ է •

ա) Գիտական կերպով ուսումնասիրել նոպային նարցբ’ նամաոայն կուսակյութեան կուլմե արդեն մշակոաւծ եւ նրատարակուսւծ ՀԱւ՚ նԱՐԱՆին, անոնց թերի կոդմերու ամբոդջացումով: բ) Այս նարցի վերաբերմամբ յարաթերութիւն պանեյ Թուրքիոյ մեջ դոյութիւն ունեցուլ բոլոր դործօն ումերուն նետ, ել անոնց նամադործակցութեամբ ու իրաւազուրկներոլ տեսութեան վրայ կռթնած՜ աշյսատիլ պաշտպան ել այս վերջիններու արդար իրաւունքներթ՜ նպատակսւյարւքար եւ օրինական բւդոր միջոցներով: 2. ՄԱՄՈ1Վ. էեողովթ կ՚ որոշե' առաջին ւդատենու թԼամբ, Պւդսոյ մեջ, նրատսւրակել կիսապաշտօնական օրաթերթ ւքթ:

ՊԱՏՄՈԻԹԻՒՆ

337

3. ԳՐ1ԼԿԱՆՈԻԹԻԻՆ. ժ՚ ո ղովը կը լանձնարարե, որ Գիտական-Սոցիալիզւքբ տարածելու համար Վա րիչ Մարմինը անյապաղ հեւննարկե տպագրելու հնչակեան հեղինակներու ինքնագիր կաւք թարգւքանածոյ գործերը: 4. ԳՈՐԾԻՋՆԵՐ. ժ՚ ո ղովը պարտք կբ դնե Վարիչ Մարւքնին վւ՚ ա լ, որ ա) Գործիչներ պատրաստելոլ համար կագւքակերպե լատուկ դասախօսութիւնհեր, բ) Ձեռնհաս եւ վկալւած գործիչներ ւլւ*կե| գաւառներթ: Նոյն ատեն գաւառի մասնահիւղերուն, որ գաղափարի տարածման ու կազմակերպութեան Տամար գործիչի կարիք ունին, կարող գործիչներ պահանջեն Վա րիչ Մարմինեն եւ ջանան տեղական ուժեր պատրաստել: 5- ԲՍ.ՆՈԻ(1Ր(ա1Ն ՀԱՐՑ. ժողովը կ՚ ո րոշե.— Ա.— Պարտագրել Կեդրոնական Վարիչ Մարմինդ, որ գործաւորական կեանքյւ |րիւ ուսումնասիրև|ու համար պատրաււտեր նարգարան մը եւ ստիպեր որ բոլոր մասնահիւղերը պատասխանեն անլապաղ: I'.— Եթե մասնահիւղերթ ինչ֊ ի նչ պատճառներով ի վիճակի չ՛ըլլան բաւարարութիւն տալ ալս պահանջին, լատկապես այդ ուղղութեամբ ուսում՚ նասիրութիւն կատարելու համար՛ կարող գործիչներ ղրկել գաւառները: Գ. - Գործաւորական սենտիքաներու ու գործակցական ընկերութիւններու մ՛ասին տեղական պայմ՚ աններուն համապատասիւան կանոնագիրներ մշակելու հա մ՛ար' նշանակեք լատուկ մասնախումբեր: Գ .— Թե|ադրեյ որ, մասնանիլղերթ իրենց շրջանի գործաւորներուն կողմե դիմումներ ընեն Օսմանեան Խորհրդարանին մ՚ օտ, եւ միաժամանակ իմ՛ացնեն Կևդր. Վարիչ Մարմնին' բանուորական հարցին գործնական ուղղութիւն մլւ տալու համար: Ե. — Պատրաստե] գործաւորները հովանաւորող օրինագիծեր, պատեհ առիթով զալն ենթարկելու համ՛ար Օսմանեան (ւ՚ րեսփոխահական ժ՛ողովի նկատառման' մ՛եր երեսփոիւանին մ՛իջոցով: 11.— Ամենուրեք կազմակերպել սենտիքաներ' Կուսակցութեանս բարոյական ու գաղափարական ազդեցութեան տակ ել մ՛ատակարարել անոնց գրականութիւն եւ գործիչ: Է , — Կուսակցութեան օրկանին մեջ մասնաւոր բաժին մ՛ը յատկացնել գործաւորական հարցին համար եւ հրատարակեյ ալդ ուղղութեամբ գրքոյկներ: ՀՆՉԱԿԵԱՆ ԵՐԵՍՓՈԽԱՆՆԵՐ ՊԵՏ. ԵԻ ԱԶԳ. ԵՐԵՍՓՈԽԱՆԱԿԱՆ Ժ՚ ՈՎՈՎՆԵՐՈԻՆ 11ՎԶ Նկատե|ով որ, սոցիա| դեմոկրատ գաղափարներու հետապնդումին համ՛ար ընդունուած միջոցն երեն մեկ!! այ ե ր հ ոփոխ <»<ն <//կա ն դ/ա ւք! իւ'ււ՚ս ե, իբրեւ ժսղովոլրդեն բիաղ օրենսդիր մարմին, եւ որ այս մարմնի մ՛եջ իւրաքանչիւր կուսակցութիւն պետք ե հանդես գալ իւրայատուկ քաղաքականոլթեամ՚ բ, ժ՛ողովթ կ՚ որոշե. Պարտադրև| Կեդր, Վարիչ Մարմինը, որ Օսմանեան ել Ազգային Երեսփոխանական ժ՚ ո ղովներու մ՛եջ ունենալ Հնչակեան երեսփոխաններ, իրաւունք տա|ով անոնց, որ կազմեն լարմ՚ ար խմբակներ եւ, ի պահանջե| հարկին, համ՚ երաշիւին ուրիշ խմբակի մ՛ը հետ' ժողովրդավար իրաւունքներբ ընդ|ալնող օրենքներ քուեարկել տալու, ճամար, համաձայն Կուսակցութեանս սկւյ բունքներուն եւ ալդ

338 նպատակով կազմուած թւորհուրդի ուդդութիւններուն՝ բադկացած Մարմինեն, խմբագրական կագ մեն ել երեսվախաններեն:

ՀՆՉԱԿԵԱՆ Կեդր.

Վարիչ

7. ԹՈԻՐՔԻՈՅ ԱՅԼ ՍՈՑԻԱԼ ԴԵՄՈԿՐԱՏ ԿԱՋՄԱԿԵՐՊՈԻԹԻԻՆՆԵՐԸ Նկատե|ա| որ Թուրքիոյ զանազան մ՚ ասերուն մեջ հետզհետե սկսած են կազմակերսլուիլ՝ պույկարներե, յոյներե, հրեաներե ել սւյյ ազզութիւններե բադկացած սոց|ւա| դեմոկրատ կազմակերպութիւններ եւ կթ տեսնուի թե այս զադափարներթ կթ թափանցեն թուրքերոլ մեջ այ, թեեւ զանգաց: Նկատելով որ, ՛Թուրքիս] մեջ խ|ւււտ անհրաժեշտ ե ցրուած սոցիայ դեմոկրա տական ուժերը համախմբեք* թնդհանուր քադաքական ու տնտեսական երեւոյթներու մասին հաւաքաբար արտայայտուելու եւ սոցիայ դեմոկրատական զործթ յաջոզցնելու համար, մողա|լւ կթ յանոնարարե Կեդր. Վարիչ Մարմ՜նոյն՝ սերտ յարաբերութիւն մ՚ շակել զոյութիւն ունեցոդ այլ սոցիայ դեմոկրատ կազմակերսյութիւններոլ նետ, բարոյասյես աջակցեյով անոնց, մանաւանդ թուրք սոցիայ դեմոկրատներու թ ո յ յ օանքերուն: 4

8. ՄԻՋԿՈԻՍԱԿ8ԱԿԱՆ ՀԱՄեՐԱՇԽՈԻԹԻԻՆ Հաւատարիմ մնալով II, Գ. Հնչակեան կուսակցութեան Ջ. Ընդհ. Պատզամաւորական ժ-ոդով ի նամ երաշխութեան մասին ընդունած որոշումին, Տանկաստանի Ա. Պատգամ՚ աւորական ժ֊ ուլովյձ այս կամ’ այն կուսակցութեան նետ դաշինք կնքեյյւ' կուսակցութեանս շաներուն աննամասյատասխան զտնեյու|, կ՚ որոշե' որոշ եւ նամասյետական, ազգային ու ինքնասյաշտսյանութեան խնդիրներու շուրջյյ, եթե նաւաքական ուժերով արտայայտուեյու սյետքյւ զզացուի, ժամանակաւորապես համե րաշխի] այն կուսակցութիւններուն նետ, որոնք իրենց նայեացքներա| սսքենեն il’os են կանգնած II. Գ. Հնչակեան կուսակցութեան տեսակետներուն: Իսկ տարբեր կուսակցութիւններու, զանազան կագմակերւդութիւններոլ, խումթերու եւ աննատ անդաւքներու մ՛իջել ծագած թիւրիմ՚ ացութիւններթ եւ բախումները քննեյու նամար, իւրաքանչիւր դեպքի համ՛ար, տեզական միջ-կուսակցական ատեաններ կազմեյ: 9. «ԲԱՑ Ո1' ԳՈՑ» Ի ԽՆԴԻՐԸ 1908ի Օսմ, Սանմանադրութեան խանդակաոոլբեան շրջանին, Դաշնակգութիւնթ՜ ամ՛են չաւի ու կշիռ մ՚ ո ռցած' կթ սյանանջեր եկեգեցւ ոյ բեմը գործածել իր քադաքական ու կուսակցական նաւաքոյթներուն, մինչեւ այն աստինան, որ յւնտրեր իր «քադաքական պատրիարքթ»: ling. Դեմ. Հնչակեան կուսակցութիլնթ նկատի ունենայույ որ' ա) եկեդեցին կրօնական հանգամանք ունի, բ) Կրօնյւ |սդնի ցա՛ծ ե, գ) ևկեզեցին կթ պատկանի նաւատացեայներուն. իբր սոցիայիստ կուսակցութիւն, կ՚ որոշե' չխանգարել նաւատացեալ նասարակութեան հանգիստը եւ դատապարտեյ «բազ ու գոց»ի իւնդիր յաո աջացնոդներթ:

ՊԱՏէրՈԻԹԻՒՆ

339

ՊՈԼՍՈՅ Ս. Դ. ՃՆՋԱԿեԱՆ ՈՒՍԱՆՈՂԱԿԱՆ Ս՜ՒՈՒՈՆԱՆ * ԿԱՋՄՈՒԹՒհՆԸ 1910ԻՆ Ս ,g & * * հ և մ • Հ ն շ ա կ ե ա ն կ ո ւ ս ա կ զ ո լ իք !րա ?/ հ ա ն ՚ջ կ ր զ գ ա ր

Պ ո լս ո յ

կ ա զ մ ա կ և ր ււլև լ ո ւ ս ա ?/ ո ղ ա կ ա հ բ ա ր ձ ր

Վ ա ր ի չ Մ ա ր մ ի 7/ ր

մ ա կ ա ր գ ա կ ի ւէր ա յ

Մ ի ս լ թ է ւ - ն t f ը ? ո ր ո ւ ն մ ի ջ ո զ ա է ա հ կ ա ր և ՚հ ա ր մ ա ր ք ս ի զ մ ի ^ գ ի ա ա կ ա հ լի ղ մ ի ՚ո ջ

ա ռ ո ղ ջ Վ ա րդա պ ետ ո ւ թ ի ւ ն ը աար ած և չ

I- յ ա ր ւ ա ջ * ս tj'itIfլ ն ո ր

4ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն

չա յն

պ ա ֊ կս զա ծ

սոզիա ֊ ի յ ա ւ If ր ո ւ

ՀԼրաարերֆ% կուսա կզա կա ^! ղ ե կ ա վ ա ր ն ե ր ։ 1 9 1 0 ի ն ա ն կ ր 4 ի Ահ է

զա ն կա լ ի

թ ի ^ ՚ը , կ ա ր ճ ա տ ե ն ո ւ ա ն մ է ջ 4 / // մ

կը

m jn if բ ո ւ ի ch

1ւ

Պ ո լս ո յ

Միո ւ ֊

ան որ

շուրջ

կա էկա սի%

մ ա ր էր u lf u ich գ ա ղ ս ոիա ր ա բսմհ ո ւ թ և m th ւո ղ ն ե ր կ ն բա ւա կ ա ն թ ի ւա է

ՏIfinlr֊ ■

մտ ա ւսրա կա ն֊

ներ ։ ք]ւս ա ն ո զ ա կ ա՛հ Մ ի ո ւ թ և ա 'll

ղ և կաւէա ր ֊

ն Ifր ?/ կ ի C h է ջ * ք ի ա ծ ՚ հ ա յ {Հ If / / ա ր ։ո ն է ն Գւաւա ր տ ն հ ր ՝

Արս է ն

կ իա ո ւ ր

Ա մ ատուն ի ? ի ն չպ էս բա նա կա ն ր mJր

գպ րսզի

շր ջ ա ֊

է յգ ո ւա ր գ

նա 1ւ Պ ո լ ս ո յ

իրա ւա ֊

ո ւ ս ա ?/ ող *հհ ր է ն *

Ա՝ ի ր զ ա իյ ա ?/ հ ա ?/ ? Ա /ք գ ր ա կ

(]• ի ֊

'(Հ ա ր և ա ն ^

կ ՝ և ղ ա մ Վ ա ն ի կ և ա ն ^ Վ ա 4 ա ‘հ իէէ յ թ ո ւ ն զ ե ա ն ? Հրա նգ

1(*ա լ ի կ հ ա ն •

*/»/!/ , ճ ե ա ն , Բ ե ն ի ա մ ի ն սար

բ ժ շ կ ա կ ա ն / է ՚/ ւ ՝ Ա ղ ո յև ա ն ?

Հ ա յկ

Պա ղ ա ա ֊

Մ ան ո ւ է լև ան ։

Ա զ գ ա յ ի ն գ պ ր ո զ*հ և ր է*!։ բա զ մ , ա թ ի ւ ո ւ ֊ ս ա հ ո ղ ա շա կև ր ա*1ւևր է ն Ա Ր Ս ե ՜Ն

նէս

Թ է լև ւ ս ն

ԿՒՏՈՒՐ

մ ի ա յն յ

Ա' ի Հ ր ։ ս ն Աղա զ ա ր ե ա ն ,

Գ է ՚ւ ր գ

կ*ո ւր գ էն

յ ի շ Ir fl tp i f ի .ր ա ‘հ ի հ

Ո"in'» մ ա ղև in'll ? Աով'» ա ն ֊

Գ ո պ ՚ Օ -շ ե ա ն ք

III ՛ ա ր ով

Պ ՚ս ր թ ե ւ ֊

և ա ն ։ Մ Է յ՚ ք ա / ւ հ ա ն , Վ ա հ ա գ ն ի չ գ ա լա դե ա ն և Ա ր ա ա չ կ ո Ֆ ե ր ա ձ հ ա ն է III-սանոդական Մ ի ութիմհր կր ՀրատարակԷ CC կայծ՛)')

ս/հունաէ

րնկևր ա ֊

յ ին ? ւէիաական I։- դրական ամսաթերթ ifր' ընկեր ներ Արսէն կիասլր ի ք

Վա֊

նիկի և կդոլարդ Ամաս։ու.՝!։իի իււ1'րագրութ համր ։ կ-մբախտ Ամաաունին' ե ր ի ֊ աասարդ Հասակի՝!։ կենազրալ ր/ [<" /"'/՝ ի։ մբադ րակա՛ն կազմին գ ա կ ո ւ թ ի ւ ն ր բ ե ր ի ն ՝ ,Լս։՝>ան Զ է յ թ ՚ ։ւ-ն ց 1 ւ ա ն , Հ ւ ՚ ա ն դ ճա հևա ն ? Հա յկ

‘ի ա լ ճ և ա ն ? Ա ո վ ^ ա ն հ է ս

լ և ա ա ր ? Վ ա նէն՝ Մ և լի ր

(ի մ բ է թ և ա ն

իրեն ց

*ք՝ա լ ի կ և ա ն ? Աս ա տ ո ւ ր

(ո ր

կը

ստ որա դրէր

կ /ր ս ս յէ ր ? կ ո վ կ ա ս է ն ' Շ ո ւ շ ա ն ի կ կ ո ւ ր զ ի ն և ա ն ?

Ա ղա ջ ա ն և ա ն յ Ա ր շ ա կ

(ՀօՀրա բևա ն ( Պ ո լի ս

ml ան֊ է լ ֊

<լ Պր ս ֊

Ա /է ,ք ս ա ն ար

ա ,ըս ո ր ո ւ ա ծ ) ^ Ա ր տ ա շ է ս Տ ի ֊

ր ա զ If ա հ ( ա յ ժ մ գ ա ս ա խ օ ս ' Հ ա յ կ ♦ Հ ա մ ա լ ս ա ր ա ն ի Ե դ ո ւ ա ր գ

Չօփ ուրեա ն

(4/ր—

ա ա գ տ յ ի հ ' Աս ւյ և տ Հ ա յ ա ս տ ա հ ի Պև ա Հ ր ա տ ի տ ն օ ր է հ^ t CC կ / ո յ ձ ) ) ը յ

ո ր ս յէ ս մ ա ր ,րս ի ս տ ա կսմհ

օ ր գ ա հ ? ա հ հ ա ի յը հ թ ա զ դ ևր մ ր

րս ֊

ՀՆՉԱԿԵԱՆ

340 տա ն ձն ած է ր ? որ

կը ifinu յ ft ւլա կ ա ն ո ՚ £

ր/^ /ս յ? / 4 ա յ // ւ իք ե ա ?/ ? ա յ լ էքևրձա ւոր

Ս,ը և i ff լ էը յւ

fttuL'ւ

ում բ ո ղ ջ

ժ ո ղ աէ ո ւ ր դ ‘h it ր ու.

կ հ ա ն էր իքւ մ ք -ջ ։ Հ '" > ա կ հ ա ն l<} ji I- ն ր ^ ի ր

ք]ւս ա ն ո ղ ա կ ա ն

օ ր դ ա ն ո ւէ ? հա յ

Միու-

ժ // ղ ուէ ո ւ ր դ ի

յե՞ղա փ ո իւ ա կ ա հ ? դ ա ղ ա փ ա րա կա քէ ղա տ ադրա կա ն հան դ ի ս ա ց ա ծ

ձ դ ա ոււքհևր ուքէ կ

ու

դիտակաքէ ս ո ց ի ա լի զ մ

մ ի տ ո ւ և ա լ հ և ր ուէ հ իւքնաւո ր ո ւ ա ծ ։ ի ր ա ոլ ա շ տ

ա—

դ ո լր ո ը ը Անոր

դա ղոոիա ր աբ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ր ?

ն ի ւ թ ա ոլ ա շ ա ա կ ա ն {■ >"ա թ ե ր ի ա լ ի ս տ ) ,ր ա — I* ող$_ու թ ի ւ ն ր յ

դա ոակարդա յ ին

ա ի ա ր ակ ո ւ իք ի ւ ն ը մ ր

որ

իք ր ծ ե ր ի Ա

հա ն դ ի ս ա զա ւ

դ ա ղ ա փ ա ր ա բ tuft ո ւ իք և ա ն

4///J

կ և ա ն վյ ի 7/ մ է ջ ։

լո ւմ բ դր»

սև ր ո ւն դ

դա ս —

սևրունդ

բ ա ք էո ւ ս ր ա կա ք է յա ր ւա ջ ա պ ա հ ը

Ա ն ս տ ե ղ ն երյ

ի ր ու

մ ր ' (( կ ա յ ծ ե ա ft Ս ե ր ո ւ ն —

ո ր իք ր ,ր ա հա յ մ ա ա ւ ո ր ա կա ft 1լ հ ա ft —

յ>իք* մ ա ր

ի ս տ ա կ ւս ն ո ւ ղ ղ ս ւ իք ի ւ ft

աը -

Գ եՂ -Ա Մ

Վ _ԱՆՒԿ

ւա ւ ։ Ա յդ

սեր ու ն դ ը

կ ը կա ղ մ է ր

մ և ր ք ք ո ղ ո ւ է ո ւ ր դ ի ր ն ա ր ա ն իքւ ^ յ և ղ ա ւի ո իյ ա կ m ft ^ r,JLP-,

՛*է1 դ օ տ ե պ ն դ ո ւ ա ծ դ ի տ ա կ ա ն մ ա ր ք

ս ի զ մ ի^

ս լա տ մ ա կ ա ք է (( մ ա իքft ր ի ա լ ի զ )) ի դ ա —

զ ա ւիա ր ա բ ա հ ո ւ իք և ա մ բ , ւ ս .1թ ներ ո ւ ն

ւզա տ մա կսt ն

կր մ օա հնա ր

ևր և—

Գար և լ ա կ է տ է և

ա ղ ա ա ա դ ր ա կ ա ft ոլա յ ,րա ր ի ն ո ւ հ ա յ ղա փ ոխ ուիքևա ն կը ն ա յէ ր

նոր

յև —

տ եսա նկիւ-

'"է ։

Ս.1՚“ Ոք111

>ր \՝-"'I։ ի՝1ւ , ե ր բ ^

՛" մ և ր ի կև ա ն

տակաւիքէ

եւրո-

ս ոզ ի ալ ի ղ մ ը

տ ո ւ ա յ տ է ր հա կա ս ո ւ իք ի ւ ն ն և ր ս ւ

կը

ա նորո

՛շու թի լ- ն ն և ր ո ւ ո լո ր ւո ի ն մ է չ , If ր բ տա /լա ւ թ ե ա մ է ն է ն յ ա ռ ա ջ ա դ է մ և ր կ ի ր fi և ր է ft և ր ս մ ա ր դ կ ո ւ թ ի ւ ն ը կը ծումի

1ւ բ ի ր տ

տ ա ռա պէր

ուժ ի

շա հ ա դո ր ֊

բ ո ft ո ւ իք և m ft

Ժ ւ - ս յե ձ ը կ ր , ը ՚ " ր է ։ ղ է ր ? ի սլա տ ի ւ

տակ ?

իր կ ո ւ ֊

ս ա կ լ յ ո ւ թ և ա ն , ա ղ ա տ ա դ ր ո ւ թ ե ա ք է 1ւ փ ր կ ո ւ իքև ա ն

լա ւա դ ո յն

ն ա !ւ կ ա ղ մ ո ւ և լ ի վ չ

ճանապարհը ^ ft ո ր

ի ft չ ոլ է ս

հա ս ա ր ա կա կա ր դ ի

հ ի մ և ր ը՝ •է ի ա ա կ ա ft ս ո ղ ի ւաւլ ի ղ մ ի ոկղբուքէվէ— ն և ր ո tէ ։ յ ծ»ր ո ւ ն է ր

C( կա

Ս .Ս Ա Տ Ո Ի Ր

ւ լճ ա ն ե ա ն

պարբերաբար

ft ա1ւ b p

լս ա ր ա ն ը ?

ուր

կր տ ր ո ւ է իք է դասախօսու —

ՊԱՏՄՈԻԹԻԻՆ

341 թ ի մ հ ^ / ե ր բ ա ց ա \/ւա բ ա ր ը /ւկ ե ր ա բա ^/ ակահ/ և

Հա րցերում/

տ ն տե ս ա կ ա ն

մ ա ր քբ ս ի ս ֊

աա կ ա ն մ օտե ց ո ւ մ ո վ ։ Ա յս

Ւր ա ե գ ր ա գ ա ր ձ ը թ ո ւ լւ.լյի ո յ գ ա ւ ա ո -tt։ կահ/

շա րժում ը

ու ն եցա ւ

ա 1ւ

մ իջհ/ակա ր գ ■ Pա ղ ա ,լչնե ր ո ւ ն մ է ջ , ' " ֊ւ դ եե ր էն նե ր ս կ ա զ մ //ւե ց ա հ / •Լ ա ր ժ ա ր ա ն ր ա շ ա կ ե ր ս/ ա կ ա ն մ ի ո ւ թ ի ւ հ/հ/եր ^ ի ն ջ պ է ս ՝

Ատա բ ա ղ ա ր ,

Իզմիր,

1‘զ ՚ք ի թ , է - ՚կ ի չ է ֊

> կ՝ոհ/ ի ա ? Ա ա ր զ ո ւ ա ն ? Ա ի ս ? /»// Y///// / / ? Ա տ ա ն ա ? յ Ս ա ր բ ե ր գ

Գ ո լ Լ ձ ) . Հսւճըն ? Մ ա մ ա ր է թ

Վան .

( Ե փ [’ ւսսւ

Ազիզ

իւլ

( Ո ր մ ա ն Ա ե i f ի 1/ ա ր } Ա) ր ահւ ս ա կահ/ լէճ ),

մ ի ն լե ս

Թ ա լր ի դ

Պարտ

V* ո —

Ա մերիկա ։

Աշուկ ե ր տ ա կա ն

Միու-

թ ի ւ հ / ը Հ ի /tills ց ի ր խ մ ս ր ա ա ի ւզ օ ր գ ա ն ր %

(էՄ եղույ) y ի ս կ m ա ր ա կ ո ւ. ( ր Ա ա ր ifii ի ղ ա կ ա ն եԴ ՈՏ Ա ՐԴ

բ ո լ ո ր ո վ ի ն հ/ ո ր նի ւթ ե ր ո /էդ

ի հ/ չ

որ

եր իտա ս ար գ ա կա ն

հ/ո ւի ր եց

1ւ CCկ ա յ ծ ՛ » ի

( ]ւ ս տ հ //— կ ո ղ մ է

դ ա ս ա ի յ օ ս ու. թ ի լ ն ն և ր ը

է իհ/

ի ր ե 7/ ց

շօշա վ/ա ծ

ժ ա i f ա hi ա կ ի հ/ իյ ի ո ա ^ ե ա ա յ յ ր քր ր ո ւ իք ի ւ ն ս տ ե ղ ծ ե ր մ ա հ / ա ւ ա ն գ

> ր $ ա հ/ /// կ հ/ և ր ո ւ hi մ կ ջ t

Տ ա ր ս ւե լս վ ղ ի հ ,ր

Պտ ւո ա ն ե կ ա ն

օ ր գ ա ն * ((*?/ • " J , ր * ս ր » ր ։ Ա ի ո ւ թ եո/հ/

կ ա զ մ ւո կ հ ր պ ո ւ ա ծ

Ս .Մ Ա Տ Ո Տ Ն Ւ

մ է ջ կը Հ ր ա ֊

ք^ա ւրիզի

Հ ն չա կե ա ն

ժ ա մ ահ/ակ ի Հ ո ս ս / ն վ յ ն ե ր Է ն ? ք ] ւ ս ա ն ո ղ ա կ ա ն Ա ի ո ւ թ ի ւ ն ը ի hi էր ~ բա ցա /ւա պ էս

,ր ա դ ա ,ը ա - ա ն ա ե ս ա կ ա ն Հ ա ր ց ե ր ո ւ

լ ո ւ ս ա բա հ/ու թ ի ւհ/հ/ ե ր ո /թ մ ա ր քր ս ի ս ա ա կ /// *// թ ե ահ/ ^ ե ր կ ր ո ր դ ա կ ա ն ։ ս ե ւ ղ ե լո ւ է ցութեա հ/ շա ր բ ե ր ո ւն

մ էջ

վ ե ր լո ւծմ ա ն դ

գ ա ղ ա ւ ի ա ր ա բահ/ ո ւ թ Inn'll

վ /ա ր ս ղ չ ո ւ -

կուսա կցա կա ն/ փր ո փա կան տ ը ? ո ր մ է

կ ա զ մ ո ւե ցա ւ գիտական/

ւ/ո ցի ա լ ի զ մ ի

կու ս ակ—

Կա ւ ա տ ա ւ ո ր ֊

ն և ր ո ւ կ ա ր ե ւ ո ր խ մ բ ակ մ ը ։ Պ ո լս սյ

Ո ւս ա նո ղ ա կ ա ն ( ք ի ո ւ թ ի ւ ն ը

Հա յ i f տ ա ւ ո ր կհ ահ/բ իհ։ մ է ջ կ ա տ ա ր ա ծ

ե 1/

ա ն ո ր օ ր գ ա ն CCկ ու յ ծ )) ը ? Ա ր ե ւ մ տ ա ֊ ա ն գԱ ա ֊

Հ ա տ ե լ ի գ ե ր մըդ ե ր ի տ ա ս ա ր գ ա կա*!/ խ ա ւ ե ր ո ւ հ /

լու֊

ս ա բ ա ն ե լ ո վ Հ ա ս ա ր ա կ ա կ ա ն ըհ/ կե ր ա յ ի ն Կ ա ր ց ե ր ը գ ի •— տ ա կա ն ս ո ց ի ա լ ի զ մ ի լ ո յ ս ի ն տակ , բ ա ն մ ը ^ ոը ան — ն ա խ ը ն թ ա ց է ր մ ի ն ջ ա յ դ և. Հէ տ ե ւ ա բ ա ր ան ո ն ց գ ե ֊ ր ը կ ը ifiu n j մ ե ր ն ո ր ա դ ո յ հ/ ւղա տ մ ո ւ թ ե ա ն

մ է ջ շատ

հ /շ ա ն ա կ և լի /ւ գ 1/աՀ ատս ւ թ ե ա*!/ ա ր ժ ա ն ի ։ ա յ ծ ? ա մ ս ա թ ե ր թ ը ա ն ըհ/գՀա տ շա ր ո ւ ն ա կ ս ւ ե ֊ ցա ւ

չորս

տարի։

Հ ա մ ա շ խ ա ր հ ա յի ն

պ ա յ թ ո ւ մ ս /է գ ո ց ո ւ ե ց ա ւ

Ա•

պ ա տ հ p ս* ղ մ ի

1ւ Հ ա մ ա ր ն և ր ր

գ ր ni ւ U ն ե ց ա ն

' • թ թ ի ՝ աւո ի կ ա ո .ա ւ է ա ր ո ւ թ եահ/ կ ո ղ մ է , (էկ ա J ծ J) ա)

Հրա տ ա րա կեց

(.(.Պաս։ մ ո ւ ի) Inn'll

?/ ա 1ւ ՝ Ա ր ս է ն

կիա ուրի

<իի լ ի ս ո փ ա յ ս ւ թ ի ւ ն լւ» } բ ) ( ( Պ ա ս ։ ֊

Ա՜ՒձՐԱՆ Ա՚ՆԱՏԱՐեԱՆ