Ubuntu april Goes by Seasight Media

Ubuntu April 2010 | nr. 5

magazine over het goes afrikajaar

Hadiza, â&#x20AC;&#x2DC;mijn sponsorkindâ&#x20AC;&#x2122; Betere kansen voor dove kinderen in Marokko

Goes meest inspirerende millenniumgemeente

Inhoud Voorwoord burgemeester.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Terugblik Afrikajaar.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Zwerftocht door Afrika.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Hadiza, mijn sponsorkind.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Een Afrikaan in Goes.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Afrikapuzzel.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Goes opnieuw

Terugkijkend op het Afrikajaar

FairTrade Gemeente.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Goes meest inspirerende millenniumgemeente.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Over van alles.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Project Kamuli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

www.goesafrika.nl

Het Afrikajaar voorbij

Ubuntu april 2010

Het Afrikajaar ligt al weer ruimschoots achter ons en misschien toch eigenlijk ook weer niet. ’t Begon allemaal in 2007 met de keuze voor een onderwerp voor een themajaar in 2009. Dat onderwerp werd Afrika. Velen dachten toen nog: ‘Afrika, wat hebben we daar nu mee.’ Volgens mij geldt inmiddels dat heel wat Goesenaren inmiddels iets met Afrika hebben. En ik ben één van hen.

Zo werd ik 3 maart getroffen door een klein artikeltje in de krant over doden in Uganda als gevolg van een modderstroom. Onze contactpersoon voor het Kamuli project – Alice Mundaka – woont in het getroffen gebied, aan de voet van de bergen op de grens van Kenia en Uganda. In de bergen was zoveel regen gevallen dat er een modderstroom naar beneden kwam, die huizen bomen en ook mensen meesleurde. Alice en haar gezin zijn ongedeerd, haar huis is beschadigd blijven staan en is één modderbende. Ze is volop aan het helpen bij dorpsgenoten die minder fortuinlijk waren. Vitaal als altijd vatte ze haar situatie samen met de woorden “nog een reden om het leven te vieren”. Daar kunnen wij wat van leren. Als je je ergens meer in verdiept, raak je geïnteresseerd: in ontwikkeling én in de mensen. Dat overkwam mij door naar films over Afrika

te gaan, door naar lezingen over Afrika te luisteren, door te zien wat de Goese kinderen op de basisscholen allemaal hebben gemaakt, door die fantastische voorstelling Ubuntu te gaan bekijken die met een geweldige inzet van de leden van al die deelnemende gezelschappen is neergezet. Door datgene wat de media te melden hebben over Afrika meer te gaan volgen en door mij te verdiepen in de problematiek in een Ugandese gemeente als Kamuli. Het project van Goes in Kamuli loopt nog een jaar. We hebben nog tot 2015 de tijd om verder te werken aan de millenniumdoelen, waarvan de actie fairtradegemeente een onderdeel is. Alle acht de millenniumdoelen hebben (ook) met Afrika te maken. Het continent verdient onze aandacht en interesse. Voor mij geldt in elk geval dat Afrika mijn belangstelling houdt. Ik hoop van harte dat veel meer Goesenaren dat zo voelen. Dick van der Zaag burgemeester

Terugkijkend op het Afrikajaar Samen dingen doen, dat was voor de gemeenteraad reden om te kiezen voor opnieuw een themajaar. Het thema voor 2009 werd na enig wikken en wegen Afrika, omdat dit veel aanknopingspunten bood om heel veel Goesenaren weer bij het programma te betrekken, zoals dat ook bij Goes 600 in 2005 het geval was. Als doelen noemde de gemeenteraad: Het bevorderen van onverwachte samenwerkingsverbanden en ontmoetingen in Goes en Zeeland, een completer beeld bieden van Afrika, het ver-

hogen van de kennis over dit continent en het omarmen van een project in Afrika. Dat laatste werd een project in Uganda in het district Kamuli. (zie ook blz 14) De stuurgroep Afrika, bestaande uit Marjan van Heugten, Marjan Vermaire, Jo-annes de Bat, Gert van der Slikke, Willy van Meegen, Albert Boonman en Cock van den Wijngaard, onder voorzitterschap van Sophie van ’t Westeinde was unaniem positief over het eindresultaat. De beoogde samenwer-

kingsverbanden zíjn tot stand gekomen, het onderwijslespakket waaraan bijna alle basisscholen hebben meegedaan bóód dat completere beeld van Afrika. Het project in Kamuli geeft Goes de kans om de westerse kennis te delen met een arm land als Uganda. Marjan Vermaire verwoordde de mening van de stuurgroep bondig met ‘Een heel leuk en divers jaar met voor iedereen wel wat van zijn of haar gading.’

Communicatie

In het Afrikajaar is er veel energie gestoken in de communicatie. Speciaal voor het Afrikajaar is er een nieuw blad ontwikkeld – Ubuntu – waarvan dit de vijfde en laatste aflevering is. We hadden een wekelijkse Afrikarubriek in de Inforubriek van de gemeente. Er was een speciale website en een digitale nieuwsbrief. De PZC speelde op het jaar in met een dossier GoesAfrika. Omroep Zeeland stuurde een reporter mee naar Uganda, goed voor negen televisie-items. Voor alle grote evenementen zijn posters en flyers verspreid.

De Afrika evenementen

Januari De start van het Afrikajaar op 1 januari 2009, een receptie in Afrikaanse stijl in de Mythe, trok maar liefst ruim 700 bezoekers. februari Filmavond `Goes werkt met Afrika´ Op donderdag 5 februari was er de vertoning van de door de stuurgroep gesubsidieerde film over het werk van Bevelandse ontwikkelingshulporganisaties in Afrika.

Op donderdag 4 juni hield schrijver/fotograaf Arita Baaijens in de bibliotheek van Goes een lezing over haar ervaringen in de woestijnen van Afrika. Zondag 7 juni een Afrikaans Manhuistuinconcert door Euphonia. Voetbalwedstrijd Groot Goes tegen een team van Zeeuwse ‘Afrikanen’ op het Schenge op 12 juni. Uitslag: 1 – 2 20 juni: Afrikaworkshops van Goes promotie op de Grote Markt

april De voorstelling Terug naar Afrika van Ballet Studio Free in april was goed voor acht keer een uitverkochte Mythe. Op donderdagmiddag 23 april was in de Grote Kerk of Maria Magdalenakerk de Goese Afrikadag met drie boeiende lezingen. De wandelkerk was ‘verbouwd’ tot een Afrikaanse krottenwijk. In de kerk hing de fototentoonstelling Zimbabwe Exodus van zilveren camera winnaar Dirk-Jan Visser. Op 24/4, 22/5, 26/9 en 28/11 Afrikafairs en koorconcerten van Woord en Daad. Mei AfricanBeatz in Podium ’t Beest op zaterdag 7 mei, met optredens van The Santana band en Squarebeatz. De Afrikaanse hoedenparade in de Grote kerk en door de stad op zaterdag 30 mei, georganiseerd door Art of Mook, in samenwerking met de gemeente. Juni Rotary Goes sponsort waterpiramide voor Senegal.

Afrikalespakket basisscholieren (maart –juni 2009) In samenwerking met het Goese bedrijf Creative Kids Concepts is er een lespakket over Afrika ontwikkeld met daarin doe- en leermaterialen voor alle groepen van de basisschool. Maar liefst drieendertig scholen uit Goes en de Bevelanden zijn daadwerkelijk aan de slag gegaan met dit pakket. Er was een eindmanifestatie in Sportpunt Zeeland op 30 juni. Juli De nadruk van veel voorbereidend werk in 2008 en 2009 lag op het Afrikaspektakel Ubuntu, uitgevoerd op 10,11,12 en 17,18 en 19 juli en goed voor 15.000 bezoekers. Dat had alles te maken met schaal, omvang en ook de kosten van dit evenement dat het hoogtepunt is geworden van het GoesAfrikajaar. (zie blz 8) Bij de entree van het Ubuntuterrein was een zeer goed bezochte Afrikamarkt. Een afgeleide van het Afrikaspektakel is de draaiorgelbewerking van Ubuntu, die nu nog wekelijks te beluisteren is in de Goese binnenstad. Van 15 juli tot 15 september was in Galerie Westwal 45 een fotostelling te zien met Afrikaans werk van Viviane Sassen. Augustus Van 11 augustus t/m 12 september was in de Grote Kerk van Goes een tentoonstelling te zien over rituelen bij de Dogon in Mali. September Van 1 tot 25 september was in het stadskantoor / bibliotheek Goes de tentoonstelling Helden op stokken te zien over de zelfredzaamheid van de invalide mens in Afrika.

www.goesafrika.nl

Ubuntu april 2010

maart Afrikafilmfestival, Van 2 t/m 10 maart 2009 waren maar liefst 21 Afrikaanse films te zien in het Merral Theater en ‘t Beest. Het filmfestival trok een kleine 6000 bezoekers, waaronder duizenden scholieren van het Ostreacollege, Het Goese Lyceum en van het Groencollege.

Op zondag 20 september liepen ca 40 wandelaars de Estafette voor Wereldmoeders, onder aanvoering van wethouder Sophie van ’t Westeinde. Hiermee werd aandacht gevraagd voor millenniumdoel 5: minder vrouwen sterven door zwangerschap. Op donderdag 24 september hield schrijver Ton van der Lee in de bibliotheek van Goes een lezing over zijn ervaringen in Afrika.

Ubuntu april 2010

Oktober Op 2 oktober stond in Goes de Musical AMANDLA! MANDELA, de musical laat Man-

dela zien als inspirator voor miljoenen mensen over de hele wereld. November Op zaterdag 28 november stond in de vrijwel uitverkochte Mythe geprogrammeerd Een muzikale reis door Afrika met Cadant Sympfonie Orkest en Popkoor Flashback. December Woensdag 16 december Afrika door de ogen van schrijfster Renske de Greef, prikkelende lezing in de bibliotheek over jon-

(advertentie)

Aanneming GWW

Industriële dienstverlening

Sloopwerken

Bodemsaneren

Milieuterminal

Stofbestrijding

Breken en zeven

Munitie sorteren

Stuwadoorswerk

Calamiteiten

Ontmanteling

Transport

Explosieven

Op- en overslag

Verhuur

Hijswerk

Recycling

Wegdekreiniging

Heinkenszandseweg 19 / Postbus 4 / 4453 ZG ´s-Heerenhoek T: (0113) 35 25 10 / F: (0113) 35 25 43 www.hoondert.nl / info@hoondert.nl

geren die ‘goed’ willen doen in het arme continent Afrika. Tentoonstelling Picha, 19 december - 15 januari in het voormalig postkantoor. Een schitterend overzicht van het werk van negentien Afrikaanse striptekenaars. Oekanda!, van 21 t/m 24 december, een vier dagen durend televisie- en radioprogramma over drie door Goesenaren geïnitieerde ontwikkelingsprojecten in Afrika, georganiseerd in samenwerking met Omroep Zeeland in het voormalige postkantoor. Opbrengst € 20.000. 2010 Op 28 januari 2010 in de bibliotheek: Lezing door de Belgische reizigster Lieve Joris, bekend van haar boeken over Kongo, Mali en het Midden-Oosten. En er was nog veel meer Verder zijn er door het jaar heen vele evenementen -groot en klein- georganiseerd die op eigen kracht of alleen met een stimuleringssubsidie hebben aangehaakt bij het themajaar Afrika. We noemen initiatieven van de RWS, de Afrikaprojecten op de middelbare scholen, Het Stage-event van Ostrea, activiteiten op basisscholen, kinderdagverblijven, bejaardenhuizen, minimaal vijf Afrikaprogramma’s in de Mythe en activiteiten van de Stichting Variant en in ‘t Beest.

Zwerftocht door Afrika Op het bedrijventerrein De Poel II zijn de straten vernoemd naar ontdekkingsreizigers. Eén van de nieuwe straten gaat waarschijnlijk Tinneweg heten, naar Alexine Tinne. Alex(andr)ine Tinne (1835 – 1869) is een Nederlandse historische avonturierster met trekjes van een ontdekkingsreizigster. Ze reist in de negentiende eeuw met een grote expeditie langs de Nijl naar de dan nog onbekende Afrikaanse binnenlanden, samen met moeder en tante, die beiden het leven laten. Naderhand gaat ze naar de Toeareg in de Sahara, waar ze op 33-jarige leeftijd wordt vermoord. Een jaar voor haar dood schrijft ze aan haar halfbroer John dat ze liever kort en vrolijk leeft dan lang en saai.

Van 1855 tot 1857 reizen moeder en dochter met twee bedienden en met buitensporig veel bagage door Egypte, Palestina, Syrië en naderhand weer Egypte. Alexine is gefascineerd door de Arabische wereld, leert Arabisch en kleedt zich Arabisch. Ze varen per schip de Nijl af tot aan Assoean, zonder hun doel Khartoum te bereiken. Via Beiroet, Wenen en Dresden gaat de reis terug naar Den Haag, waar Alexandrine aan haar nieuwe passie begint: fotograferen. Ze wordt één van de vroegste Nederlandse fotografen. Afrika blijft echter trekken. In 1861 komen moeder en dochter Tinne opnieuw aan in Egypte. Tante Addy, Henriëtta’s ongetrouwde zuster, Adriana van Capellen, heeft zich bij hen aangesloten om mee te reizen naar Khartoem, waar de Witte en de Blauwe Nijl bij elkaar komen. Per stoomboot vertrekt de expeditie van de Tinnes vervolgens – met 80 man personeel - naar het Sudanese Gondokoro, waar de tocht strandt. Ze gaan

Tekst: Cock van den Wijngaard

terug naar Khartoum. In het voorjaar van 1863 gaan ze opnieuw op pad. Nu met twee Duitse ontdekkingsreizigers die al vooruit gaan. Met vijfhonderd dragers en ongelofelijk veel bagage reizen de Tinnes richting de Afrikaanse westkust. De reis verloopt traag. Dan wordt Henriette Tinne ziek. Ze overlijdt binnen enkele dagen. De karavaan gaat terug naar Karthoum, waar nu ook tante Adriana plotseling sterft. De beheerder van Alexines vermogen, haar halfbroer John, komt de lijkkisten ophalen en probeert zijn zus over te

halen terug te keren naar Nederland. Alexine weigert en gaat in Cairo wonen. Alexine blijft reizen door Zuid-Europa en het Midden-Oosten. Gefascineerd door verhalen over de Toearegs, een nomadenvolk uit de Sahara, vatte ze in 1868 het plan op contact met hen te leggen. Onderweg wordt haar kamp op 2 augustus 1869 overvallen. Volgens ooggetuigen wordt Alexine Tinne met twee zwaardhouwen en een geweerschot vermoord. Een graf is nooit gevonden.

Boeken

Het korte en heftige leven van de excentrieke en puissant rijke Alexandrina lijkt steeds meer tot de verbeelding te spreken. Juist ook omdat ze zich als (financieel) onafhankelijke en alleenstaande vrouw beweegt in een wereld die wordt gedomineerd door mannen én omdat ze zich niets aantrekt van de conventies in de gegoede kringen. In 2010 verscheen de historische roman Alexine, geschreven door Pauline Vijverberg, die het helaas nodig vindt om Alexine te voorzien van een aanbidder, terwijl het bijzondere aan Tinne juist was dat ze heel goed zonder kon. Vorig jaar kwam er een leuk jeugdboek uit, in de serie historische helden, geschreven door Sunny Jansen, getiteld Zwerftocht door Afrika, De ontdekkingsreis van Alexandrine Tinne. In dit boek staan prachtige illustraties van de Goese tekenaar Danker Jan Oreel, eerder verantwoordelijk voor onder andere een stripboek over Goes en een strip over Ubuntu. In 2002 verscheen de roman Wonderen, een boeiende, uit het Engels vertaalde roman over Alexine door Francis King. Een korte biografie uit 2008, getiteld Freule Alexandrina Tinne, pionier in de Sahara door Kora Bentvelsen is te koop via www.actueleonderwerpen.nl. Een uitgebreidere versie van dit artikel is te vinden op www.goesafrika.nl.

www.goesafrika.nl

Ubuntu april 2010

Alexines vader overlijdt als ze acht is. Ze erft een gigantisch kapitaal en blijft, ondanks haar dure levensstijl tot haar dood één van de rijkste Nederlanders. Reeds als kind trekt Alexine de aandacht door haar onconventionele gedrag. Ze is een doordrijver die zich weinig aantrekt van wat anderen vinden. Van jongs af aan maakte zij met haar moeder, Henriette Tinne, omgeven door veel weelde en vergezeld door bedienden, lange reizen door Europa. Omdat ze in Nederland in de hoogste kringen verkeren, worden ze in heel Europa met alle egards ontvangen.

Hadiza, ‘mijn sponsorkind’ Door: Rita Cornelissen

Als Goesenaar wilde ik het Afrikajaar voor mijzelf besluiten met een bezoek aan Niger in Afrika, één van de armste landen van de wereld. Daar zou ik een sponsorkind bezoeken van Plan Nederland. Het bezoek vond plaats op 7 en 8 december en werd uitste-

Ubuntu april 2010

kend voorbereid en fantastisch begeleid door Plan Nederland 6

en Plan Niger.

Het was een lange reis naar het dorpje, waar het kind met haar ouders woonde. Ik werd verwelkomd door het dorpshoofd, mannen, vrouwen en kinderen. Omdat ik de eerste blanke sponsor was die deze regio bezocht, was iedereen heel nieuwsgierig. Dan was daar het grote moment van kennismaking met Hadiza, het ‘sponsorkind’, en haar ouders. Vanzelfsprekend waren ze zenuwachtig. We gingen de hut bekijken, die keurig was opgeruimd. Ik mocht plaatsnemen op een van de twee bedden. Moeder met een baby zat aan de ene kant naast me en Hadiza, met haar vader en kleine broer-

tje aan de andere kant. Omdat ik hun taal niet sprak ging alles via de begeleider. Tijd voor de cadeautjes, waar ze heel blij mee waren. De moeder had een cadeau voor mij: een gevlochten mat en een mooie halsketting van kraaltjes. Toen kwam de vader met zijn cadeau: drie prachtige, levende parelhoenders. Dan word je emotioneel, dat zij vanuit hun armoede zo’n rijk cadeau geven. Na bedankt te hebben, werd het tijd om de projecten te bekijken waar het sponsorgeld naar toe gaat. In de tien jaar dat Plan in Niger werkt, is er veel tot stand gebracht. Alles in samenspraak met en uitgevoerd door de mensen zelf. Zij worden getraind en gesteund vanuit Plan Niger. De organisatie is perfect. Enkele van die projecten zijn: een kliniek met verpleegster, waar de moeders kunnen bevallen en de armste families meel en olie krijgen om te koken. Ook muskietennetten vanwege de malaria worden hier uitgedeeld. Verder is er een gemeenschapshuis gebouwd, waar de vrouwen en de mannen samenkomen voor gesprekken en training en microkredieten. Deze keer stonden heel veel vrouwen mij op te wachten met gezang, dans

en handengeklap. Het werd een vrolijke boel, waar ik goed aan meegedaan heb. Het was hartverwarmend. Tot slot hebben we de twee schooltjes en de watervoorziening bekeken. De watervoorziening werkt op zonnepanelen, die zijn aangesloten op een pomp, die diep uit de bodem het

Een Afrikaan in Goes (5)

‘Ik leid een beetje een dubbelleven’

Naam: Geboorteland: Leeftijd: Woonplaats: Beroep:

“22 jaar geleden, in april 1988, ben ik vanuit Ghana naar Nederland gekomen. Destijds was de situatie in Ghana slecht door de militaire regering en daarom wilde ik weg. Ik was een asielzoeker en woonde eerst in Goes in het asielzoekerscentrum”Bergzicht”. Mijn vrouw Annette had in die tijd geen werk en gaf als vrijwilligster Nederlandse les aan de kinderen in het AZC. Zo heb ik haar toen leren kennen. Vanuit het AZC ben ik eerst nog naar een flat in Waddinxveen verhuisd. In januari 1989 ben ik weer teruggekomen naar Goes. Inmiddels zijn we getrouwd en hebben we twee zonen. Het was liefde op het eerste gezicht. Toen ik hier kwam in Nederland, vond ik de mensen erg vriendelijk. In Goes zijn de mensen dat nog steeds, maar in Nederland als geheel vind ik de vriendelijkheid richting buitenlanders minder worden door de politiek op dit moment. Wat ik mis, als ik Nederland vergelijk met Ghana, is de gehechtheid tussen mensen onderling. De mensen in Ghana gaan anders met elkaar om. Als ik in Ghana loop, groet ik iedereen en iedereen groet terug. De mensen daar doen veel meer samen, zoeken elkaar veel meer op. Dat iemand één of twee maanden dood in zijn huis kan liggen, zonder dat iemand hem mist, zoiets bestaat in Ghana niet. De laatste jaren is de politieke situatie in Ghana veel verbeterd en af en toe ga ik terug om mijn familie daar te bezoeken. De laatste keer dat ik er was, bracht ik geld mee voor het opknappen van de school in mijn vroegere woonplaats Fumesua. Tijdens het Goes Afrikajaar was dit geld ingezameld door de leerlingen van de Holtkampschool, de school waar mijn vrouw nu werkt. Van dit geld kan de school in Ghana het dak op laten knappen, dat helemaal lek is en kunnen twee extra lokalen worden gebouwd voor de kinderen die naar de crèche gaan. Die hoeven zo niet meer bij de oudere kinderen in één lokaal te zitten. De school, die veelal wordt bezocht door kinderen van arme ouders, kon dit zelf niet betalen. ”Van het Goes Afrikajaar heb ik erg genoten. Ik zag daarin de liefde van Goes voor Afrika. Mijn zoon Dwayn heeft meegedaan met het openluchtfestival Ubuntu, als djembee speler. Ook vond ik het leuk te ontdekken dat er zoveel Afrikanen wonen in Goes. Wat buitenlanders betreft, kende ik eigenlijk alleen wat Surinamers en Turken hier uit de buurt. Of ik ooit nog terug zou willen naar Ghana? Ja, maar nu nog niet. Later, denk ik. De kinderen moeten hier eerst maar hun school afmaken. Een deel van mijn leven ligt natuurlijk toch hier. Ik leid een beetje een dubbelleven. Ik voel me Nederlander én Ghanees. Misschien is de beste oplossing, dat ik daar gewoon vaak naar toe ga.”

Tekst: Marjolijn de Visser

www.goesafrika.nl

Ubuntu april 2010

water haalt. Ook met de eerste elektrische lamp was begonnen. Dit is fenomenaal. Aan het eind van de reis bezochten we de kantoren in de regio en in de hoofdstad, waar informatie wordt gegeven. Dit is het zenuwcentrum, van waaruit alles bedacht, gecoordineerd en door de mensen zelf wordt uitgevoerd. Het is fantastisch zoals hier wordt gewerkt. Meer dan tweehonderd sponsors werken hier aan mee in 72 dorpen. Meer dan ooit ben ik ervan overtuigd dat hier geweldig werk wordt verricht. Het was een geslaagd en emotioeel bezoek, zo aan het eind van het Afrikajaar.

Charles Akuoko Maclean Ghana 51 jaar Goes productiemedewerker Coroos

Over van alles... Themapuzzel 11: Sport in Afrika

Horizontaal

De laatste Ubuntu, dus ook de laatste puzzel met een voluit Afrikaans thema: sport. Breng de juiste letters over naar de balk en dan verschijnt de naam van een organisatie die zich ervoor inzet dat Afrikaanse kinderen kunnen sporten en spelen. Zend deze naam per post voor 3 mei naar: Gemeente Goes, t.a.v. redactie Samenspel, Postbus 2118, 4460 MC Goes. Onder de goede inzenders worden drie fairtrade pakketten verloot. 1

19 22

23 26

25 30

28 32

36 40

46 49

S M E D E R P O E T K A S A S A R G I E R C O L T V B R• U4. T O A ader N •K2. AKerel O 1. Uitgezette • 3. Loofboom Eindpunt van een autoT T A F E L T E N N I S U rally door AAfrikaanse gebracht • 6. D E R woes-tijnen S F R • 5. In C Emindering N T A R• 7. WalT• 8. A K N I E OnmeetbaarDgetal Daar •S9. Beenbedekking • 10. Zangstem E M Y E G Y P T E P R • 11. Ondeugend kind • 13. Populaire sport in Marokko, vooral te danken R K A K E L R T M D aan koning Hassan wiensKhobby Populaire sport in ZimB O N I M het B Iwas A • 14. I M P A U K • 17. Bekende I N A S E •M18. Voorzetsel • 19. babwe en Zuid-Afrika Nederlander H T S K I P L A G A T N O Europeaan • 21. Waterkering •L 24. BSlokje •R26. Duitse NV • 27. Het V M E E V U V U van Z EZuid-Afrika L A O • 30. U Amerikaan I E R nationaal rugbyteam • 31. Bijbelse N E T E I K O N R A priester • 33. Beenbedekking • 34. Europese Kampioenschappen • 36. G E B R S E L A S S I E S

VerticaalP

16 18

Ubuntu april 2010

1. Smid • 6. Geld • 9. Geldvoorraad • 12. Indische markt • 13. Roofvogel • 14. Type revolver • 15. Algemeen Nederlands • 16. Bazige vrouw • 17. Zonder aftrek 18. Populaire sport voor vrouwen in Nigeria • 20. Bloedvat • 22. Sciencefiction • 23. Oude munt • 25. Mannetjesbij • 28. Lichaamsdeel • 29. Eerwaarde Moeder • 31. Winnaar Africa Cup in 2010 • 32. Om te bedanken • 33. Kletskous • 35. Tot en met • 37. Bekeuring 38. In Kenia gestarte internationale vereniging van hardlopers, Swahili voor ‘lopen’ • 40. Ter herinnering • 42. Slaginstrument • 43. Levenslucht • 45. Soort onderwijs • 46. Keniase topatlete die sinds 2003 de Nederlandse nationaliteit heeft • 48. Numero • 50. Soort zeilboot • 51. Hert • 52. Toeter die op Zuid-Afrikaanse voetbaltribunes te horen is • 56. Melkklier • 57. Overdreven • 58. Omroep • 60. Dwarsmast • 61. Ethiopische langeafstandsloper met voornaam Haile.

Fout • 37. Slaghout • 39. Legendarische voetballer uit Kameroen 41. I G •H 43. T Amsterdamse T O P Tijd L A• 44. Y Drasland • 47. VoorMijnheer • 42.RFosfor middag • 49. Vrije Universiteit • 51. Regiment infanterie • 52. Verenigde R I G H T T O P L A Y Naties • 53. Boerenbezit • 54. Grafisch kunstwerk • 55. Watering • 56. Eenkleurig • 58. Dierengeluid • 59. Trekdier.

Oplossing vorige puzzel 51

Horizontaal

De oplossing van de themapuzzel over het Fietsjaar 2010 in Samenspel van december is: Vierdaagse. Er waren in totaal 184 inzendingen, een record! De winnaars zijn: • M. Breure, ’s-Gravenpolderseweg, Goes • L. van Cleemputte, Oude Diep, Goes • J. de Leeuw, Kureweg, Kattendijke

1. Smid .- 6. Geld .- 9. Geldvoorraad .- 12. Indische markt .- 13. Roofvogel .- 14. Type revolver .- 15. Algemeen Nederlands .- 16. Bazige vrouw .- 17. Zonder aftrek .- 18. Populaire sport voor vrouwen in Nigeria .- 20. Bloedvat .- 22. Sciencefiction .- 23. Oude munt .- 25. Mannetjesbij .- 28. Lichaamsdeel .- 29. Eerwaarde Moeder(afk.) .- 31. Winnaar Africa Cup in 2010 .- 32. Om te bedanken .- 33. Kletskous .- 35. Tot en met .- 37. Bekeuring .- 38. In Kenia gestarte internationale vereniging van hardlopers, Swahili voor 'lopen' .- 40. Ter herinnering .- 42. Slaginstrument .- 43. Levenslucht .- 45. Soort onderwijs .- 46. Keniase topatlete die sinds 2003 de Nederlandse nationaliteit heeft .- 48. Numero .Wie veel Ubuntu.- in nieuwe zoektocht ontmoet ze een Vogelverschrikker 50.spelers Soortvan zeilboot 51.een Hert .- 52. Toeter die op Zuid-Afrikaanse voetbaltribunes te horen is .- 56. setting Melkklier wil horen en.- zien, die gaat naar.-één zonder verstand, een Blikkenman hart langeafstandsloper met 57. Overdreven 58. Omroep .- 60. Dwarsmast .- 61.zonder Ethiopische van de voornaam uitvoeringenHaile. van de The Wiz. Musicalen een laffe leeuw. Samen gaan ze verder,

De musical The Wiz in de Mythe

vrienden voert deze musical uit in theater de Mythe op 14, 15 16 en 17 juli. The Wizz is een vrolijke,Verticaal feel-good musical voor jong en oud.

op zoek naar huis, hart, verstand, moed en bovenal zichzelf.

1. Uitgezette ader .- 2. Kerel .- 3. Loofboom van een The wiz .is 4.deEindpunt derde musical vanautorally Musical- door Afrikaanse woestijnen .5. In mindering gebracht .6. Onmeetbaar getal .7. Wal .8. Daar .- 9. Beenbedekking .- 10. Het verhaal gaat over de zoektocht van Vrienden. Eerdere producties zijn The Scarlett Zangstem .11. Ondeugend kind .13. Populaire sport in Marokko, vooral koning Dorothy. Zij raakt de weg van huis kwijt en Pimpernel en Joseph. Tijdens de produc-te danken èn hetaan orkest vanHasMusical-Vrienden heeft san wiens hobby het was .14. Populaire sport in Zimbabwe en Zuid-Afrika .17. Bekende Nederlanbelandt in het wonderbaarlijke land van Oz. tie van Joseph werd “onze” Joseph, Amir vorig jaar aan het Afrikaspektakel Ubuntu der (afk.) .- 18. Voorzetsel .- 19. Europeaan .- 21. Waterkering .- 24. Slokje .- 26. Duitse N.V. .- 27. Ze gaat op zoek naar de machtige tovenaar Vahidi nationaal bekend doordat hij vijfde deelgenomen. Kaartverkoop á € 15,00 via Het nationaal rugbyteam van Zuid-Afrika .30. Amerikaan .31. Bijbelse priester .- 33. Beenbedekvan Oz die haar kan vertellen hoe ze de weg werd bij de landelijke zoektocht “Op zoek www.theaterverkoopzeeland.nl king .- 34. Europese Kampioenschappen(afk.) .- 36. Fout .- 37. Slaghout .- 39. Legendarische voetbalnaar huis terug kan vinden. Tijdens haar naar Joseph” van de AVRO. De hele cast Voor meer details: www.musicalvrienden.nl ler uit Kameroen .- 41. Mijnheer .- 42. Fosfor .- 43. Amsterdamse Tijd .- 44. Drasland .- 47. Voormiddag .- 49. Vrije Universiteit .- 51. Regiment infanterie .- 52. Verenigde Naties .- 53. Boerenbezit .- 54. Grafisch kunstwerk .- 55. Watering .- 56. Eenkleurig .- 58. Dierengeluid .- 59. Trekdier.

...en nog ‘s wat Goes prolongeert titel Fairtrade Gemeente

Abonneer je op de Nieuwsbrief Fairtrade De nieuwsbrief GoesAfrika wordt opgevolgd door de nieuwsbrief Fairtrade Gemeente Goes. In deze nieuwsbrief lees je over de activiteiten die we doen omdat we millenniumgemeente en fairtradegemeente zijn. Om de nieuwsbrief te ontvangen moet je je opgeven door naar <aanmeldingspagina> te gaan op www.fairtradegemeenteGoes.nl en je e-mailadres in te vullen. De website GoesAfrika blijft voorlopig nog in de lucht als Afrikajaararchief en voor nieuws over het project in Kamuli.

Goes meest inspirerende millenniumgemeente In het najaar van 2009 werden alle honderdveertig millenniumgemeenten uitgenodigd om aan te tonen de meest inspirerende millenniumgemeente van Nederland te zijn. ‘Dat is nu of nooit’, dacht de werkgroep GoesAfrika in Goes. ‘We zijn de eerste fairtradegemeente, we hebben een fantastisch Afrikajaar gehad, we hebben een millenniumproject in Uganda, de millenniumestafette ging door Goes, we hadden millenniumtentoonstellingen etc etc’ en zo vulden we een doosje met folders, dvd’s en posters dat we persoonlijk op de balie van de Vereniging Nederlandse Gemeenten in Den Haag deponeerden toen we daar een keer in de buurt waren. De uitreiking van de trofee was op vrijdag 22 januari 2010. We hadden een signaal gekregen dat we in de top drie zaten en maar beter aanwezig konden zijn. Dus trokken we onder aanvoering van wethouder Sophie van ’t Westeinde naar Den Haag, waar Sophie inderdaad de bokaal uit handen van Marka Spit, wethouder van de vorige winnaar, de gemeente Utrecht, in ontvangst mocht nemen. Mevrouw Spit noemde Goes een lichtend voorbeeld voor andere millenniumgemeenten juist omdat we er volgende de jury

in Goes in slagen om een breed publiek bij de millenniumcampagne te betrekken. Wethouder Van ’t Westeinde gaf in haar dankwoord aan buitengewoon verguld te zijn met het predikaat meest inspirerende millenniumgemeente van Nederland. Ze maakte van de gelegenheid gebruik om kort in te gaan op het begrip Ubuntu. “Onze grootste Afrika activiteit in 2009 was het muziek- en dansspektakel Ubuntu, de naam die we ook aan ons Afrikablad hebben gegeven. Ubuntu betekent ‘ik ben omdat wij zijn’, wat zoveel wil zeggen als ‘ik kan functioneren omdat ik deel uit maak van een gemeenschap’. Ubuntu was het motto van ons Afrikajaar en ik zie Ubuntu ook als het bindende element van de acht millenniumdoelen: De wereldgemeenschap helpt mensen in ontwikkelingslanden om een beter leven te krijgen. Ik hoop dat deze dag er aan bijdraagt dat straks alle Nederlandse gemeenten millenniumgemeente én fairtradegemeente worden. De nieuwe uitdaging van Goes is om inspirerend te blijven.”

Ubuntu april 2010

Goes mag zich in 2010 Fairtrade Gemeente blijven noemen. Tijdens de landelijke Fairtrade dag op 9 maart jl. heeft de burgemeester de titel via een videoverbinding in ontvangst genomen. Goes en Groningen waren in maart 2009 de eerste Nederlandse gemeenten die de titel mochten dragen. Inmiddels geldt dat ook voor Eindhoven, Het Bildt, Houten en Meppel. Om de titel Fairtrade Gemeente te krijgen en behouden moet een gemeente voldoen aan zes criteria. Voor meer informatie over de prolongering: zie www.fairtradegemeentegoes.nl.

Heftruckservice De Vlieger B.V.

Ubuntu april 2010

Nijverheidsstraat 8 Industrieterrein ‘Eindewege’ 4458 AV ’s-Heer Arendskerke Postbus 290 4460 AR Goes tel +31 (0) 113 - 56 75 00 fax +31 (0) 113 - 56 85 50 info@devliegerheftrucks.nl www.devliegerheftrucks.nl

UW MAGAZIJNMEESTER

Partner i n wo n e n , o o k in het Afrikaanse land Malawi

ijdens de Beursvloer Zeeland, gehouden op 18 maart 2009, zijn heel veel organisaties aan elkaar gekoppeld die iets voor elkaar kunnen doen. Ook RWS Partner in Wonen heeft diverse matches gesloten. Een van de organisaties waarmee de RWS tot een match kwam, is Stichting Partners in Hoop.

nia en Mozambique, is een van de armste landen ter wereld. De afwezigheid van delfstoffen, het ontbreken van een zeehaven, de traditionele gerichtheid op het verbouwen van thee en tabak op plantages én het lage opleidingsniveau van de bevolking, maken de economische situatie dramatisch.

Niet alleen het goed en veilig wonen van onze huurders in de gemeenten Noord-Beveland, Kapelle en Goes is voor de RWS van belang. Maar ook (vèr) over deze grenzen zien we goed, veilig en betaalbaar wonen als een eerste levensbehoefte. RWS toont zich daarmee een grensoverschrijdende partner in meer dan wonen!

Malawi

Stichting Partners in Hoop

www.partnersinhoop.nl

Stichting Partners in Hoop is een hulp- en ontwikkelingsorganisatie gericht op het land Malawi in Afrika. Malawi, dat grenst aan Zambia, Tanza-

De in ’s-Heer Arendskerke gevestigde stichting houdt zich met name bezig met de zorg voor kansarme mensen, zoals weduwen en (aids) wezen. De organisatie doet dat bijvoorbeeld door bij te dragen aan een landbouwproject, dat vijf gezinnen voorziet van een inkomen en voor honderden mensen een eigen voedselvoorziening ontwikkelt. Voor de mensen die binnen dit project op het land werken, is nu de bouw van twee arbeiderswoningen en toiletten gaande. Zo kunnen deze mensen een fatsoenlijk en veilig dak boven hun hoofd tegemoet zien. De woningen zijn betaald door RWS partner in wonen.

www.rwsgoes.nl

Betere kansen voor dove kinderen in Marokko De Koninklijke Auris Groep, met onder andere vestigingen in Goes, en het Marokkofonds gaan de komende jaren samen met een dovenschool in Casablanca aan de slag om de situatie voor doven en communicatief gehandicapten in Marokko te verbeteren. Het doel is een verbetering van zowel de inhoud als de organisatie van het onderwijs en een betere samenwerking tussen scholen en belangenorganisaties.

Tekst: Marjolijn de Visser

Interne begeleiders “Het is mooi om te zien dat de school in Casablanca ondertussen werkt met interne begeleiders, net als in Nederland. Zij begeleiden en ondersteunen hun collega leerkrachten op onderwijskundig gebied en worden de komende tijd verder door ons getraind. De directeur van de school, die

deze interne begeleiding eerst zelf deed, wordt daardoor ontlast en kan zijn aandacht aan andere schoolzaken besteden.” Verdere plannen “Eind april (2010) gaan we in Marokko praten met mensen van de onderwijsacademie in Casablanca, het Ministerie van Onderwijs en de ambassade. Samen willen we gaan kijken hoe we het onderwijsmodel dat we hebben ontwikkeld voor de school in Casablanca, bruikbaar kunnen maken voor andere dovenscholen in het land. Verder willen we in de komende tijd gaan kijken hoe we kinderen zo jong mogelijk op deze scholen kunnen krijgen. Soms komen ze pas als ze tien zijn, terwijl een goede ondersteuning bij de taalontwikkeling juist bij jonge kinderen heel belangrijk is. Het volgen van jonge kinderen, zoals hier gebeurt door de consultatiebureaus, bestaat in Marokko niet. Samen met de belangenorganisaties in Marokko willen we dit probleem bespreken en naar mogelijke oplossingen zoeken.” Meer informatie is te vinden op www.auris.nl

www.goesafrika.nl

Ubuntu april 2010

Peter Strating, projectleider vanuit Auris, licht toe: “Het verzoek om ondersteuning kwam van de school in Casablanca, naar aanleiding van een onderzoek naar doven in Marokko. Deze school bestaat al meer dan dertig jaar. Ze hebben al een behoorlijke schoolopbouw, met een basisschool en een afdeling voor voortgezet (beroeps)onderwijs. Nu willen ze zich organisatorisch en onderwijskundig verder professionaliseren. Het gaat dus uitdrukkelijk niet om ontwikkelingswerk. Samen met het Marokkofonds hebben wij dit verzoek opgepakt, onder de naam Matra-project, dat wordt gesubsidieerd door de Nederlandse overheid.

Respect voor de Marokkaanse cultuur “Begin 2009 zijn we gestart met een uitgebreide analyse van het onderwijs daar. Vervolgens hebben we samen met de school in Casablanca een plan van aanpak gemaakt om te komen tot beter onderwijs en meer kansen voor doven en communicatief gehandicapten. Om een voorbeeld te geven: de jongeren daar kunnen nu nog alleen leren voor kapper, coupeuse en voor het maken van sieraden. We willen daarbij niet een Nederlands model op een Marokkaans onderwijsmodel leggen, maar onze kennis en ervaring delen. Met respect voor de Marokkaanse cultuur. Inmiddels zijn we gestart met een opleiding speciaal onderwijs voor de leerkrachten.”

Ubuntu april 2010

Kamuli Goes clean

Meisjesschool

‘Kamuli Goes clean’ is de slogan voor de actie van Goes om het Ugandese district Kamuli te helpen een plan te maken om stad en

Tijdens het werkbezoek in november hebben we de meisjesschool bezocht die een rol speelt bij de voorlichtingscampagne over afvalinzameling. Het gaat om een school met ongeveer 800 leerlingen, van wie een aantal intern. Zoals op zoveel scholen in Uganda zijn de noden hoog en is er weinig geld voor allerlei noodzakelijke zaken. Het voornemen is om in Goes geld te zamelen om de school bij te springen. Eén van de wensen is de aanschaf van een generator zodat er stroom kan opgewekt op één van de vele momenten dat de stroom uitvalt. De opbrengst van de verkoop van de Ubuntuposter willen we hier onder andere voor gebruiken. (zie ook blz 4 en 8)

dorpen schoner te maken. In eerder nummers schreven we over de keuze van het onderwerp: gescheiden afvalinzameling en beschreven we het stadje Kamuli. (zie hiervoor ook www.goesafrika.nl) Inmiddels zijn we een jaar verder. Aan het eind van 2010 moet er sprake zijn van duidelijke resultaten. Waar staan we inmiddels? Het goede nieuws is dat we/ze gelukkig volop bezig zijn met de uitvoering. In 2009 hebben de Goesenaren, versterkt met een medewerker van Delta Milieu, in beeld gebracht wat er in Kamuli allemaal (niet) gebeurt op het gebied van afvalinzameling. Vervolgens hebben we samen met de Kamulianen in beeld gebracht wat een eindplaatje zou kunnen zijn dat past bij de lokale omstandigheden. En nu ligt er een robuust uitvoeringsplan. Het is allemaal snel opgeschreven, maar het gebeurde met vallen en weer opstaan. Er waren momenten dat we twijfelden aan de haalbaarheid van onze gezamenlijke ambities. Proefgebied In november 2009 was er een tussentijdse evaluatie en zijn er heldere afspraken

Tekst: Cock van den Wijngaard

gemaakt over de uitvoering. We hebben samen met onze partners in Kamuli een proefgebied afgebakend waar we aan de slag gaan. Een kleine tweehonderd blocks – dat zijn groepjes van vier woningen – krijgen elk twee containers. De een voor groente- en fruit- en de andere voor restafval. Deze minicontainers moeten ze zelf legen in een grote, gemetselde container met twee compartimenten. Het composteerbare deel van het afval gaat naar boeren die het composteren en die de compost gebruiken om hun land vruchtbaarder te maken. De rest gaat naar een nieuw aan te leggen vuilstort, waarvoor de grond intussen is gekocht. In maart 2010 is een team van drie personen een week in Kamuli geweest om de

helpen met de planning van de bouw van afvalbunkers en om een cursus te geven hoe je werkt met een Geografisch Informatie Systeem. Zo beschikt Kamuli nu over een digitale kaart van de stad met daarop alle plaatsen voor betonnen afvalcontainers en afvalbakken. De kaart is voor veel meer zaken nuttig. ‘Onze man’ van Delta Milieu leerde de boeren hoe je het beste compost kunt maken. Het is de bedoeling dat de gemetselde bunkers waarin het afval moet worden gestort vóór juni klaar zijn. Dit onderdeel is voorvarend opgepakt.

De start van de actie Kamuli Goes Clean in november was een echt feestje: partytenten met een soort tribune, een Afrikaanse fanfare en honderden kinderen, gewapend met bezems. De publiciteitstunt was om met alle aanwezigen een straat aan te vegen en om vervolgens een bord te onthullen met daarop de opzwepende tekst Kamuli Goes Clean. Eerst werd het Ugandese volklied gespeeld, dat uit honderden Afrikaanse kelen klonk. Ai … toen werd de vierkoppige Goese delegatie geacht het Wilhelmus te zingen. Dat lied zat er alleen bij de burgemeester goed in en onder zijn leiding zwoegden we ons door de tekst. Bij zo’n dag horen natuurlijk toespraken. Als Afrikanen ergens goed in zijn is het in toespraken. Natuurlijk was er ook ruimte voor een toespraak van de gasten uit Goes. Onze burgemeester werd aangekondigd en net toen hij wilde beginnen zetten iemand een knop om en klonk er een niet te overstemmen Afrikaanse beat over het feestterrein. Wat doe je dan? Van der Zaag keek even verbaasd naar het publiek. Liet vervolgens zijn aantekeningen zakken en startte een ingehouden dansbeweging vanuit de heupen. Na een minuut werd de muziek weggedraaid en hield hij alsnog een enthousiasmerend toespraakje. En toen moesten we gaan vegen. Iedereen kreeg een polo met de tekst Kamuli Goes Clean. De burgemeester, voor de gelegenheid in overhemd, stropdas en colbert deed – verrassend – de polo hier nog eens overheen. Het was die dag door de dertig graden en de schoon te vegen weg was anderhalve km lang. Hij trok onverschrokken ten strijde. Het door de kinderen gescandeerde ‘mzungu, mzungu’, wat de Ugandese zegwijze is voor ‘blanke, blanke’, klonk deze keer nog eens extra verrukt omdat ze een in Kamuli schaars goed als een mzungu met een bezem in de weer zagen. En Van der Zaag riep onvermoeibaar terug: ‘My name is not Mzungu, my name is Dick van der Zaag.’ Logisch dat hij daarna een T-shirt scoorde met de opdruk ‘my name is not mzungu’.

In april komen de projectmedewerkers van Kamuli naar Nederland om te zien hoe onze samenleving is georganiseerd en natuurlijk in het bijzonder hoe wij omgaan met afvalinzameling. Dat levert vast weer nieuwe inspiratie op voor wat we verder in Kamuli kunnen doen op het gebied van gescheiden inzameling.

www.goesafrika.nl

Ubuntu april 2010

Voorlichting Als vervolg op een workshop communicatie in november 2009 heeft Kamuli een voorlichtingsbrochure gemaakt over afval voor de basisscholen. Dit voorjaar worden de containers uitgereikt en begint er een voorlichtingsactie op de scholen onder het motto ‘jong geleerd is oud gedaan’. Tegelijkertijd worden de bewoners van de blocks voorgelicht door vertrouwenspersonen uit Kamuli. Het is de bedoeling dat de gescheiden inzameling in het proefgebied vanaf juni draait. De volgende stap is om samen met de projectgroep in Kamuli te zien hoe het werkt en wat er beter kan. Daarna moet heel Kamuli stad aan de gescheiden inzameling. De grote opgave is om de bewoners te motiveren om hun afval gescheiden aan te bieden bij de bunkers.

Opruimactie

Sponsors en vrijwilligers Bedankt !

Ubuntu sept. 2009 april 2010

In dit nummer van Ubuntu kijken we terug naar al die prachtige en interessante Afrika activiteiten die in 2009 zijn georganiseerd. Dat kon alleen doordat heel veel bedrijven bereid waren om hun naam te verbinden met ons themajaar. Natuurlijk, het begon allemaal met een startbedrag, beschikbaar gesteld door de gemeenteraad. De provincie legde daar gelukkig een flink bedrag bij, waarna de gezamenlijk bedrijven de rest van de kosten voor hun rekening hebben genomen- al dan niet in natura.

16 16

Als voorzitter van de stuurgroep Goes Afrika wil ik al die sponsors - groot en klein ervoor bedanken dat ze ook in de huidige wat minder florissante tijden oog hebben voor de inwoners van de stad waar ze in of voor werken. Geweldig. Ook zijn deze evenementen er gekomen omdat zo velen bereid waren om als vrijwilliger aan de slag te gaan. Daarom zeker ook:

Bedankt vrijwilligers, hopelijk tot 2013. Sophie van ’t Westeinde Voorzitter stuurgroep GoesAfrika

Zo heeft het bedrijfsleven het mede mogelijk gemaakt dat de inwoners en de bezoekers van Goes een jaar lang getrakteerd konden worden op een variëteit aan afrika evenementen.

Live CD en poster van Ubuntu De voorstelling Ubuntu, met al zijn meezingbare liedjes, ligt bij velen nog vers in het geheugen. Als vervolg op de dvd hebben we nu een live cd gemaakt met alle liedjes. Verder is er van de dvd ook een promoversie gemaakt van 8 minuten. Al deze producten zijn te koop bij boekhandel ’t Paard van Troje. De cd en de promo dvd kosten € 7,50. De complete dubbel dvd + the making of kost € 10,00. In het hart van deze Ubuntu zit een mini-poster met de mooiste momenten van de voorstellingen. In groot formaat is hij nog veel mooier. De poster is eveneens te koop bij ’t Paard. Er zijn twee versies. De andere versie kun je vinden op www.goesafrika.nl. De posters kosten € 7,50 per stuk.

Yip Company BV project development, design, contracting Delmeco

Colofon Redactie: Albert Boonman Cock van den Wijngaard (eindredactie) Foto’s: Limit fotografie, Johan van der Heijden, Marcel den Hollander, Willem Mieras, Michel Provoost, Dirk Veldhof, Eddy Westveer, gemeente Goes, en anderen

MotoPort GOES

Reisbureau René