1961 - Nummer 39 - juli 1961 Suriname nummer

ROSTRA ECONO MICA SURINAME

NUMMER

*

INHOUD Voorwoord .

Dr. P. A. M. van Philips

Schetsje van de Surinaa mse economi e .... .. ... .... .. Drs. Y. B. de Wit

2 3

Deel van de kaart van Suriname .......... ... .. .. . .. ...... .... .... .. .... .. . ..

4

De klein路landbouw in Suriname .... .. .. . .. ...... .. . ... Ir. G. P. Tiggelman

8

Redaclionele verantwoording . ... ...... .. ..... .. .. . ... ..... . . .... .. ..... ... ... ... ..

Het Brokopondo Projact : een "joint路venture" .. ,

..... ... Ir. H. Meijer 14

Een dagje uit met de Distrikts路Kommissaris ...... .. .. .... . ... ... J. Douglas 18 Bosbeheer in Suriname

23

Enige aspecten van het Wageningen Project in Suriname Stichting voor de ontwikkeling van machinale landbouw in Suriname 28 De Hindostanen in Suriname . .. ...... . ... ... . .. .. Drs. J. D. Speckmann 32 lijst van geslaagden .

1 De JAARGANG Nr 39

36

JULI 1961

p. J. tv. f(c:tM

Docent Handelsw etenschappen

BIESBOSCHSTRAAT 36 11 1 - AMSTERDAM-Z. - TELEFOON 710941 Rep etee rt voor:

flNANcnu REK[NKUNDE ENVOORTGEIH BOUHOUDEN Oplei di ng voor prakt ij kexaf!le n boekhouden.

Opleiding v oor

Tentamen en Praktijkexamen Boekhouden

A. VAN DER KUIJ, Leraar M.O. Handelsw.

Prinsengracht 796 A msterdam- C., Tel. 221845

w. J. Heydeman repeteert voor Elementaire Statistiek Financie/e Rekenkunde

le idt op voor

Prakfijkexamen Boekhouden WARMONDSTRAAT 173' AMSTERDAM-W I TEL EFOON 121803

lVIr. H. VAN DER lVJEULEN t Il t eer t

voor Candidaats en Doctoraal examen

BURGERLUK-, HANDELS- EN ARBEIDSRECHT JAC.

BR

R S RAA

17 11

"

MSTE R D AM

R0STRAE no NOM ICA MAANDBLAD VAN DE STUDIEVERENIGING DER ECONOMISCHE FACULTEIT VAN DE UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM Redactie: P. Bettelier, J. J. Meltzer, P. C. Maljers, J. A. Sillem, Gelieve stukken veer de redactie bestemd te zenden aan: P. C. Maljers, Nieuwe Herengracht 91. - Veer advertenties wende men zich tet: R. Schonderff, Drift 35, Laren (N.H.).

Voorwoord Een voorwoord schrijven is een eervolle en bijzonder plezierige bezigheid. Ik heb er de afgelopen jaren reeds meerdere mogen schrijven. Maar zelden zelle ik mij hieraan met zoveel genoegen als dat nu het geval is.

De redenen hiervan zijn dUister noch geheim. Oude banden, en met Rostra Economica en met het schone Suriname zijn in deze voor de hand liggende factoren. Maar meer nog dan deze goede relaties schenkt mij het bijzonder genoegen, de duidelijk te constateren steed groter wordende belangstelling. welke de studentenwereld aan de dag legt voor de problemen waarmede de landen hunner vrienden worstelen.

Immers. de studentenwereld van vandaag bergt in zich de potentiele beleidslieden van morgen . Beleidslieden op het vlak van het particuliere bedrijf; beleidslieden ook op het stuk van de Staatspolitiek. Een grotere kennis van, en een beter begrip voor de zaken van anderen bij hen die straks geroepen zijn leiding te geven, kan niet anders dan goede verwachtingen wekken voor de toekomst. En is deze groeiende belangstelling voor he~een elders geschiedt, en waarom het zo geschiedt, geen duidelijk gloren aan de kim van een betere wereld van morgen?

De Redaktie van Rostra Economica heeft het hare hiertoe willen bijdragen. Het hemd is haar nader dan de rok en alzo is het redaktionele oog gevallen op het al te lang zo weinig bekend gebleven Rijksdeel Suriname. Suriname met zijn boeiende bonte bevolking, met zijn machtige oerwouden en trotse stromen, met zijn zonnig klimaat en de onvergelijkelijke tropennachten , maar ook met zijn versnelde evenwichtige groei naar een hoger welvaartsniveau, is deze belangstelling ten volle waard.

"Ik draag de overtuiging dat deze Surinaamse schotel bij de lezeressen en lezers van Rostra Economica in de smaak zal vallen.

En moge het naar meer sma ken.

P. A. M . van Philips

__________________________________-J)

Redactionele uera.ntwoo rding De bedoeling van dit nummer is duidelijk. Suriname is ook in academische kringen in Nederland bij vel en nog te onbekend om bemind te zijn . lowel het wetenschappelijke als het culturele contact tussen Nederland en Suriname is helaas nog voo rnamelijk beperkt tot eenrichtingsverkeer . De kinderen op Surinaamse scholen leren wei, dat de Rijn bij Lob ith in ens land stroomt maa r de meeste Nederlandse schoolkinderen hebben nooit van Brokopondo gehoord en veel vol wassen Ned erla nders w eten van Suriname niet vee I meer dan dat het destijds met Engeland tegen New Y o rk werd geruild .

Dit voor beeld is niet erg belangrijk en het klinkt mi sschien wat lachwekkend maar het illustreert niettemin, dat de veel gehoorde klacht van Surinamers over al te gebrekkige Nederlandse kennis van en belang stelling v~~r hun land niet zelden gegrond is.

Mede dankzij v erschillende vorm en va n propaganda voor Sur iname is de laatste jaren de aandacht voor het land sterk gegroeid. D it Su rina menumme r van Rostra Economica is een van de vele uiti r.gen van deze ontwikkeling en tevens "t路, mogelijke bijdraqe tot verdere groei . ;:, ...rina me heeft vooral ook v~~ r economerl talrijke uiterst boeiende aspecten , '",,,arva n b ove ndien de actual iteit bij het ;Jerse gaa n van dit nummer zeer groot is nu in Den Haag met de vertegenwoordigers v'a n de verschillende Rijksdelen wordt geco nfereerd over de mogelijke herzieningen van het Koninkrijksstatuut.

Uit de vele op Suriname betrekking hebbende o nderwerpen heeft de redactie een greep gedaan, waarbij uiteraard niet naar vo lledigheid kon worden gestreefd .

Wei heeft zij geteacht van de economische aspecten va n 'e Surinaamse economie een enigerma\e repre se ntatief beeld Ie versc haHen . lij is in deze opzet slechts zeer ten dele geslaagd, daar, o m maar een voor beeld te noemen, een bijdrage ove r de uitermate belangrijke Surinaamse indu strialisatie om wille va n het tijdig ve rsc hijnen van dit nummer moest komen te ve rva llen. Een beschouwi ng ove r de llctuele en interessante problematiek be treHende de aansluiting va n Suriname bij de E.E.G., ontbreekt helaas ook . lo zijn meerdere hiaten aan te wijzen. Ook in de accentuering v an de be langrijkheid van de bepaalde vraagstukken kan de werkelijkheid hier en daar g ewe ld zijn aangedaan. Op enkele plaatse n treft de lezer korte redaclionele no tities over Suriname aan, welke beogen de e rn stigste tekorten te helpen opvullen.

Dit nummer heeft niet een uitsluitend

2

economisch karakter, daar het ook een bijdrage van een soc io loog over de Hindostanen en een beschouwing van een Districts -Co mm issaris over zijn eigen werkzaamheden bevat. Het wekt well icht verwondering, dat aileen een artikel over de Hindostanen , welke quantitatief niet eens de belang'rijkste bevo lkingsgroep vo rmen ; en ni efover andere I assen en/of groepen 'is opgenomen. In dit opzicht is het num mer dus in het geheel niet repre sentatief. De bonte , cosmopolitische samenstelling va n de Surinaamse bevolking zou waa r lijk meer aandacht v erd ie nen dan zi j in d it nummer ve rkrijgt. De redactie heeft zich echter op dit terrein om verschillende redenen dras\isch moeten beperken en hoopt, dat de bijdrage over de Hindostanen het algemene beeld niet scheef zal trekken .

Het idee een speciaal nummer va n Rostra geheel aan Suriname te wijden is ontstaa~ i(1 juni 1960, nadat de redaclie op zeer ,-:[iendscha ppel ij ke wijze in een Haags hotel is ontva ngen door haar oudlid, Dr . P. A. M. van Ph ilips, die als M inisier van Econ omische laken va n Suriname korte tijd in H oll and ve rbleef. Dr. Van Phil ips, wiens raad en steun bij de voor bere iding en van dit nummer va n groot gewicht zijn geweest, was tevens de meest aangewezen figuur om een voorwoord voor dit n.ummer te schrijven, daar in de persoon van deze Surinamer de vrij zeldzame kwaliteiten van oudRostra-redacteur, ex-minister van Suriname en nieuwe lector aan onze faculteit verenigd zijn . Ais een vorm van introduclie bij die studenten, die hem nog niet ontmoetten, is het 路 de redactie een voorrecht in deze v erantwoording een foto va n Dr. Van Philips af ' te mogen drukken.

De redactie is ook veel dank verschuldigd aan Prof. Dr. G. H. van der Kollf, die haar met name zeer behulpzaam is geweest bij het vinden van geschikte scribenten voor dit nummer en natuurlijk ook aan de auteurs van de bijdragen zelf, die allen Surinamer of in Suriname woonachtig Nederlander zijn en uit hoofde van hun werkkring bij uitstek deskundig

op het terrein van hun onderwerp mogen worden geacht.

Last but not least in deze rij van acknowledgements dankt de redactie diegenen, die met hun financiele bijdragen het verschijnen van dit nummer hebben mogelijk gemaakt en hun naam niet vermeld wensen te zien.

Redactie .

.;

Schetsje van

de

Surinaamse economre dienen, mede omdat het cijfermateriaal dat hier wordt gebruikt er grotendeels aan is ontleend. Het zijn: het zgn. Rapport van de missie Lieftinck-Goedhart, de jaarverslagen van de Centrale Bank van Suriname, het Rapport van de Werkgroep Nationale Jaarrekeningen en het rapport van de Adviesraad voor de herziening van het Tienjarenplan.

In kort bestek het economisch leven van een land beschrijven zonder de werkelijkheid geweld aan te doen do~ ve 6IIifolleaTg"fiefd or verke~~9~.. i3_c_<;,eJlten is een mo~ike 0illlSl.':.e. -ten vergelijking met de pogingen van beeldende kunstenaars om in het platte vlak door enkele lijnen een stukje waarneembare wereld weer te geven dringt zich op en heeft in dit geval geleid tot bovenstaande tilel.

Gelijk de tekenaar doet wanneer hij schetst wordt in het onderstaande het onderwerp en het aantal lijnen om dit weer te geven sterk beperkt, de achtergrond verwaarloosd en de kleurgeving achterwege gelaten.

Het is de bedoeling om op beknopte wijze iets over de economische structuur en de economische ontwikkeling van Suriname te schrijven en een vluchtige blik in de toekomst te werpen. Bronnen die ter beschikking staan om er gegevens aan te ontlenen zijn en gering in aanta! en nogal summier in hun informatie. Dit neemt niet weg, dat sommige van bijzonder groot belang zijn en vermelding ver-

De economische structuur van Suriname.

Suriname is naar oppervlakte bezien een groot land, dat wordt bewoond door weinig mensen. Aan de hand van tabel 1, waarin ik enkele belangrijke grootheden voor het jaar 1958 heb samengevat, kunnen we nagaa;;-op welke economische activiteiten deze mensen, de Surinaamse bevolking de lezer wordt verondersteld te weten, dat deze uit een charmante en bonte verscheidenheid van rassen is samengesteld - zich toeleggen en in welke mate zij er daarbij in slagen om tot welvaart te geraken.

Bijdragen tot het bruto nat. produkt in min Sf

Sector

Jt, ~~.

o Landbouw

,.0,

21 -IS% 16 ~ 5 - 1,"'1.

waarvan: kleinlandbouw ~ .; grootlandbouw Bosbouw

1 Miinb~ 2掳3Nijver eid 4 Bouwnijverheid 5 Electriciteit, gas, water 6 Handel i Transport 8 Diensten 9 Overheid (bestuursdiensten en overheidsbedrijven) Totaal

3

.il"'/~I%

~

17,0 {l.0{.

Aantal in de sector werkzame personen

44000 ~ 5"8 "Y. 400(f' -

u路"

4000-~"7.

1000

~of4掳1..

~~~~t 500j

~

~

12.

t

22.,r~"

5000~'.5路10

13

5000

22 _ _ _ _ _ _ 9000 _ __

141

~~

760.00

Tabel 1. Raming van de bijdragen tot het bruto nationaal produkt en het aantal person en werkzaam in de verschillende economische sectoren in 1958.

"".,r, rl"jl1

SrLJ_ I

"lr

L

'JE

~d ~c;w..."n)~

sUZ 4-10

'J-;! ~ 1Ct~o)

Y

r o/I~~ orr _J~~i.

I

\ .. ~

Samo't"'p,......T'S/!:t'l1; II CO(... ,.. ... tf Q_I짜. verbindmg - - - - - - -......J....

.I<anaal n"\3r 8igipan

~"". N "la,

c.

SO l(IIt

SCHAAL

1:2000000

......

_.'"

?

Om te beginnen blijkt, dat een bijzonder groot dee I van de beroepsbevolking werkzaam is in de landbouw en wei voornamelijk in de kleinlandbouw. Daarom is het van extra belang te constateren, dat de bijdrage van deze sector in het bruto nationaal produkt maar bescheiden en in verhouding tot het aantal beroepsbeoelenaren daarin werkzaam zells erg laag is. Zoals in vele onderontwikkelde gebieden beheersen de problemen van de kleinlandbouw vele van de moeilijkheden op economisch gebied, zo niet direct dan toch indirect. De omstandilili heden waaronder de kleinlandbouw wordt beoelend zijn ongunstig en zonder zomaar causale verbanden te leggen wil ik hierbij wijzen op het verbazend kleine

Produkt

Uitvoer Waarde in min Sf

Bauxiet Triplex Rijst Diverse houtsoorten Citrus KoHie Herenconlectie Balata Cacao Cocosnoten Suiker Overige

48,8 4,3

Totaal

61,2

3,7

1,3 0,9

0,5 0,5

0,3 0,2 0,1 0,1 0,5

areaal nl.ongeveer 2/3 ha. per werker, de primitieve wijze van bewerking van het land, het beperkte aantal gewassen waarvan rijst veruit het belangrijkste is en de gebrekkige handelskanalen om de weinige produkten, die niet direct v~~r eigen gebruik nodig zijn op de markt te brengen. Het is het beeld van de zelfgenoegzame agrarische maatschappij, waar men maar net boven het bestaansminimum whatever that may be leelt en het geldinkomen vreselijk laag is. Dit laatste wordt wei ge'illustreerd door het leit, dat nog geen van de landbouwers belastingplichtig IS en dat de uitvoer voor hoogstens 4 bestaat uit kleinlandbouw-produkten.

a

%

Waarde in min Sf

Consumptiegoederen waarvan voedingsmiddelen kleding overige Grond- en hulpstoHen I nvesteringsgoederen waarvan machines voor bauxietwinning overige BrandstoHen, smeermiddelen Personenauto's en motorrijw.

24,5

Totaal

71,4

Tabel 2. De waarde van de Surinaamse in- en uitvoer naar produkt in 1958.

De grootlandbouw, die Suriname eens het predicaat' Neerlands rijkste kolonie heelt verschalt en die ook heden ten dage nog in de karakteristieke plantagevorm wordt uitgeoelend, is na een bijkans oneindig lange periode van verval, vermoedelijk sinds kort, het dieptepunt gepasseerd. Citrus, suiker, koHie, cacao en rijst zijn debeTangi'i'jks'i'e prOc!'ukte,f"Loals tabel 1 aangeelt, biedt ze werkgelegenheid aan 4000 werkers, hetgeen aanzienlijk is. Een geheel nieuwe loot aan de stam der grootlandbouw is het project :6:.aQ.enin!il~n, waar op unieke wijze rijst mechanisch wordt verbouwd. Er is over dit bedrijl in de laatste tijd heel wat deining geweest mede door onhandige uitlatingen van Nederlandse ministers -, maar naar mijn mening zou bij toepassing van de zgn. National income test (Tinbergen) blijken, dat hier sprake is geweest van verantwoorde en doelmatige investeringen. De grootlandbouw verzorgt vrijwel de gehele agrarische export en de "Wageningse" rijst is daarbij van overheersend belang.

i.lp..,U;;.;i

Invoer Goederensoort

8,5 2,5 13,5 23,7 15,2 3,5 11,7 6,9 2,3

01 goederen-soort

AI is Suriname altijd voor meer dan 80 bedekt geweest met tropisch oerwoud, toch is de exploitatie van de potentiele rijkdommen die de bossen herbergen van recente datum en vooral waar het de exploitatie van hout betrelt; een ander bosprodukt, balata, is nl. in het verleden wei van enige betekenis geweest. Het is daarom verheugend, dat tegenwoordig de nog kleine sector bosbouw toch reeds een merkbare invloed heelt op het totale beeld van de Surinaamse economie. Vooral voor de export is het hout en de daarmee ten nauwste verband houdende houtindustrie van groot belang. Het grootste gedeelte van deze activiteiten komt voor rekening" van Bruynzeel en dit illustreert hoe in een "klein" land als Suriname de beslissingen van een bedrijl aangaande vesti-; ging, onderzoek, uitbreiding etc. een belangrijke invloed op de totale economische ontwikkeling kunnen uitoelenen.

Een nog betere inllustratie hiervan leveren de Surinaamse mijnbouwbedrijven, die de bauxietwinning ter hand hebben

%

5

genomen, Het zijn er twee: de Surinam Alluminium Company (Suralco) en de Billiton Maatschappij Suriname, Zonder te overdrijven kan men wei stellen, dat de bauxiet zowel de kurk is, waar de Surinaamse economie in de afgelopen decennia op heelt gedreven als de magneet, die in de toekomst het economisch leven verder zal optrekken naar sferen ,van hog ere welvaart, Het zeer aanzienlijke deel van het nationaal produkt dat toe te schrijven is aan de mijnbouw rechtvaardigt deze uitspraak reeds, maar het beeld wordt nog duidelijker als we kijken naar de export, die naar waarde voor meer dan ~O uit bauxiet bestaat, naar de ontvangs en op de gewone dienst van de landsbegroting, die voor Jii,afkomstig zijn van de bauxiet en, last but not least, naar het belangrijke Brokopondoproject, dat niet los te denken valt van de bauxietwinning en de daarop te baseren aluminium-industrie, De nijverheid in Suriname bestaat vooral uit ambachtelijke nijverheid, enkele verzorgingsindustrieen, voornamelijk in de voedingsmiddelen-branche, en de houtindustrie, .~I~,u,s...~,,_het _,~~L<;!i",L n-'2,g wote aantal werkers in de nUverfieid te verklaren: de eenh~r'werk in enr;;Te g~oreretiedrijven en de andere bestaat uit ambachtslieden. De uitvoer van de industriele produkten met uitzondering van triplex en herenkleding (!) is vrijwel te verwaarlozen, De bouwnijverheid is in verhouding vrij belangrijk voar een land als Suriname, Dit vindt zijn oorzaak enerzijds in de bouwprojecten, die in het kader van het Tienjarenplan worden uitgevoerd, anderzijds in de hausse in de huizenbouw, die overigens nog wei eens aan een analyse ter verklaring onderworpen zou kunnen worden, De electriciteits-, gas- en watervoorziening, met name die van Paramaribo en omstreken heeft zich in de laatste jaren snel ontwikkeld, De moderne, goed geoutilleerde bedrijven hebben door aanzienlijke uitbreiding van de netten en door de bevolkingsaanwas hun produktie behoorlijk kunnen uitbreiden, Het spreekt vanzelf, dat in een zich snel ontwikkelend land met toenemende koopkracht, een kleine binnenlandse industrie en een grote behoefte aan buitenlandse investerings- en consumptiegoederen de handel in diverse vormen een belangrijke rol speelt, Door veelal zeer hoge winslmarges, die o,m, verband houden met de sterke klantenbinding door vergaande credietverlening, is de handel een sector die op vel en grote aantrekkingskracht uitoefent. Men kan niet aan de indruk ontkomen dat deze marges een ongunstige invloed hebben op de kosten van levensonderhoud, Zeer

%

6

opvallend is de vermenging en combinatie van de verschillende functies van de handel, Bij de prijsvorming spelen persoonlijke en informele contacten een belangrijke rol; uniforme prijzen, b,v, op grond van verticale prijsbinding, komen nauwelijks voor; goede klanten en kenIlissen kunnen vaak met succes afdingen of aanspraak maken op "usantiele" kortingen en dit geldt niet aileen voor kruidenierswaren of zo, maar ook voor zaken als ijskasten en typemach i nes, Mede door de sterke bevolkingsconcentra tie in en rondom Paramaribo hier woont Âą van dWot~le bevc;!king - is de transportsector met uitzondering van het vervoer binnen deze agglomeratie weinig ontwikkeld, Het transport van en naar het buitenland wordt vrijwel geheel door buitenlanders verzorgd en draagt .. zodoende weinig bij t.ot Surin~me'~_-w~lv_~a~ij: te'rwijl dit tevens een afhankelijkheid schept die nadelig kan zijn, De mogelijkheid om in de toekomst een redelijk deel van dit transport door de nationale scheepvaartmaatschappij te laten verzorgen wordt onderzocht.

Beschouwen wij in tabel 1 de diensten, dan valt de m,i. tamelijk hoge produktiewaarde per werker op, waarvoor ik niet direct een verklaring zou kunnen geven, temeer daar een aanzienlijk deel van de werkers in deze sector bestaat uit huishoudelijk personeel (Âą 2000), waarvoor de lonen uitermate laag liggen, Tot slot de overheid, Het was niet mogelijk de veelsoortige activiteiten der overheid op te splitsen naar sectoren, zodat de overheid als een aparte sector is opgenomen, Overeenkomstig de verwachting, welke men tegenwoordig omtrent een land in ontwikkeling als Suriname koestert, is het overheidsapparaat relatief omvangrijk, Een verklaring hiervoar is te vinden in de veelomvattende bestuurstaken, die aan de overheid toevallen in een land, waar zij planmatig en doelbewust de economische en sociale ontwikkeling op gang wil brengen, voorts in de exploitatie van een vrij groot aantal bedrijven door de overheid zelf en tenslotte ook in de alombestaande geneigdheid om .~ok ~1;e.ijiie;:'-~~ri~JI; bare"v'E'-ca!ures ~l6.;-bekenden en familieledeii'"a'an-een etretk1ii9in heLambteIDI~l?JraaT te'_~en-:-rerzijae zij opgemerkt, at men zeer voorzichtig moet zijn met de beoordeling van laatst genoemd verschijnsel in een land waar de zaken in het persoonlijke en maatschappelijke vlak zo heel anders liggen dan in het hedendaagse Nederland, Dat de produktie per werker, ambtenaar, niet zo erg hoog ligt is allerminst soecifiek Surinaams te noemen en eventuele verklaringen hiervoor zijn dat evenmin, Uit het voorgaande blijkt duidelijk, dat

113

I

suriname een specifiek eigen produktiestructuur nezit, waarin de grote weipill p"roduktieve kleinlan350uwsector en de spectaculaire mijnbouwsector als sailian!e trekken naar voren s ringen, Opvalleno is voor 5 e ui ge rei e economisch contact met het buiteniand ten gevolge van de noodzaak tol omvangrijke in- en uitvoer, die een nogal grote mate van afhankelijkheid en daardoor kwetsbaarheid met zich meebrengt.

De recente ontwikkeling van de Surinaamse economie.

Beschouwt men de economische ontwlkkeling in grote trekken tot 1950 dar.

1955 Bevolking Netto Nat prod, in min Sf Netto investeringen in min Sf in min Sf Netto Uitvoer in min Sf Saldo betalingsbalans in mnl Sf: Lopende rekening Kapitaalrekening

biedt deze v~~r Suriname een wemig florissant beeld, Ups en downs wisselen elkaar weliswaar af, maar de beschouwer komt tol de siolsom dat de ontwikkeling 131 mel 131 teleurslellend is In del laatste lien jaar lijkt er een definitieve keer len goede gekomen te zijn.

Aanvankelijk ging hel maar' in de allerlaalste jaren en duidelijker waarneembaar, De gunstige tendenties in de ontwikkeling van enkele globa!e kerngegevens, die in label 3 zijn samengebracht, moelen echter bestist ook bekeken worden tegen de achlergrond van de bevolkings-"explosie" die merk. waardigerwijs juist sedert 1950 is opgetreden,

1956

1957

1958

1959

218.000 225,000 232000 240,000 96 11 11 52 50

98 19 16 62 58

115 30 23 73 64

121 24 20 71 61

~5

-3 +9

~14

+14

14 +15

+3

248,000 140' 85 77 ~27

+35

â&#x20AC;˘ Eigen raming, .. Eigen raming zou hier helemaal nie! verantwoerd zijn, Tabel 3, Enkele kerngegevens van de Surinaamse ecenomie over de periode

1955'-

1960, Bovenstaande gegevens moeten niet gezien worden als zeer nauwkeurig berekende maar als bruikbare indio in het algemeen v~~r zichDUidelijk waarneembaar is de gunstiQe richting van de ontwikkeling, De hoge investeringen wettigen de verwachting, dal in de loekomst deze richling behouden blij!!. He! groeiend tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans is enigszins verontrustend en de sterke kapilaalimport, die hier tegenover staat belekent een gevaar voor inflaloire onlwikkelingen, Welke lacloren hebben vooral lot de gunslige onlwikkeling bijgedragen7 Heel in het korl kan gewezen worden op hel volgende, Het bekende Tienjarenplan, dat een slerke stijging van de investeringsbestedingen en de werkgelegenheid tot gevo!g heelt gehad. De gunstige ontwikkeling van de mijnbouw in de voorgaande periode heell zich in algemene zin voorlgezet De produktie in de grootlandbouw is flink loegenomen in hel bijzonder wat belreft citrus, suiker en rijst (Wageningen), De houtindustrie (voora!

triplex) heeft zich zeer fraai ontwikkeld, Verk!aringen zijn hiermede echter niet gegeven, Deze moeten eerder gezocht worden in de grote veranderingen in het gehe!e economisch klimaat ten gevoige van he! enthousiasme waarmee de ieiders van he! economisch leven de ontwikkeling van Suriname's geestelijke en materiele rijkdommen doelbewust en systematisch hebben aangepakt en hetwelk gesteund wordt door de sterke drang bij de bevolking om tot welvaarl te komen, voorts in de moge!ijkheid om dit enthousiasme eHecHel Ie maken door de beschikbaarheid van kapitaa!, waarvan de Nederiandse bijdragen aan het TJ,P, een be!angrijk deel vormt.

Van wat minder belang !ijkt mij he! gunstige effect, da! de bes!issingen en de werkzaamheden van enke!e grote bedrijven hebben gehad, voora! indien men zich realiseert, dat de vi'f rootste ' veer 30 0 e natio

versc ..-1 (

7

Toekomst.

De antwikkeling in de afgelopen jaren, maar nag meer de plannen voor de komende wettigen hoge verwachtinIgen. investerinqen in het veri eden 1 gedaan, zullen vruchten gaan afwerpen en vermoedelijk niet aileen direct, maar ook indirect, b,v, in de vorm van nieuwe op hun inlrastruclurele worden welhaast vanbeheerst door de moge!ijkheden om de beschikbare waterkracht te gaan benutten en de naam Brokopondo ligt daarbij op ieders lippen, Het binnen afzienbare tijd beschikbaar kamen van grote hoeveelheden electrische energie en de aansluitende vestiging van een aluminium-industrie is speclaculair en noodt tot nog mooiere visioenen voor de verre toekomst: belangrijke industrialisatie, speciaal in de chemische sector, elec-

i

trische voor irrigatie",! Echter ook de de houlindustrie en de landbouw zullen hun steentje bijdraqen: triplex, parketvloeren en citrus, bananen, rum, rijsi.

En nieuw in Suriname zal zijn het dat elders, in het Caribisch gebied, zo'n bloeiend bedrijf is geworden, Maar om dit alles te realiseren zijn nodig bekwame mensen, een gunstige internationale conjuncluur, zorgvuldige en planning, veel geduld, redelijke stabiliteit en .. , een zeker incasseringsvermogen om de eventuele teleurstellingen op te vangen, Suriname gaat vast een grote toekomst tegemoet, maar de moeilijkheden die zich zullen voordoen, moeten niet onderschal worden, Y. B, de Wit

De klein-Iandbouw in Suriname Inleiding.

De ontwikkeling van Suriname's landbouw begon omstreeks 1650, toen Europese kolonisten de emte plantages stichtten, Deze plantagelandbouw nam spoedig een vlucht en in 1668 waren er reeds suiker-planlages, In 1785. het topjaar van de plantagelandbouw telde Suriname circa 600 plantages, waarvan op 450 handelsg~assen werden geteeld, ~ plantagelandb_o1!i.lY, heeft zich evenwei niel kunnen handhaven, De oorzaken van he! verval. waarop in he! kader van dil artikel niel nader zal worden ingegaan, waren velerlei en thans zijn nog een 30-1131 in cultuur, ' De "'aChteruilgang van de plantagelandbouw bracht met zich een groei van de ,( kleinlandbouw, Aanvankelijk zowel door I overheid als particulieren bevorderd als kleinbedrijf vestigingsplaatsen, mede om een te behouden voor de zich deze kleinlandbouw vooral na 1914 ontwikkeld tot een omvang, welke die van de plantagelandbouw Ihans verre te boven gaat.

De eerste van klein-Iandbouwers, vrijgeworden planlagearbeiders, dateert van v66r 1863, De eerste Totness in he! districl Coronie in 1863 gestichi. Later volgden Domburg en Nieuw Amsterdam in 1873, onlwikkeling van betekenis yond evenwel in deze jaren niet plaats. Een ommekeer kwam nc 1872, toen imm1granten uit India en Indv,..,esie,

8

na

van hun contrac:er als planzich als kleine boeren gingen vestigen.

T oen omstreeks 1914 nog een aantal beperkende bepalingen met belrekking tot de vestiging als klein-Iandbouwer werden opgeheven, onlwikkelde zich de klein-Iandbouw gesladig en Ihans lell Suriname een groep Hindostaanse, Creoolse en kleine boeren, Met de klein-Iandbouw worden die f landbouwbedrijven bedoeld, die worden 1 geexploi!eerd door de boer en zijn ge-j' zin, zonder hulp van arbeidskrachten van buiten en die een belangrijk deel van hel gezinsinkomen opleve- ' reno De boer is zowel bedrijfsleider als L arbeider. Deze klein-Iandbouw heeft zich . in tegenstelling 101 de planlagelandbouw in hoofdzaak toegelegd op de produklie van voe..lilscl9..e~~eQ.: In 1959 was 0.13.

19000ha beplant met rijst; 500 ha met mais; 500 ha mel 1000 ha met bacoven en bananen; 1300 met kokos; 600 ha met en 300 ha met cacao.

De gemiddelde in culluur in 1959 Ais men nu bedenkt opbrengst (Sf 300) per hectare oplevert, dan is het duidelijk. dat van een groot aantal bedrijven niet kan worden, dal zij zich tot bedrijven hebben ontwikkeld. Vele gezinnen hebben dan ook nog een zeker looninkomen van builen hel bedrijf nodig om in hun levensonderhoud te kunnen ta(le-arl~eiders.

voorzien. Volgens de in 1959 gehouden landbouwtelling oefent 32 % van de landbouwers de landbouw uit als neventerwijl naar schalting de helft landbouwers inkomsten hebben uit een nevenberoep.

Na deze korte inleiding over de historische ontwikkeling en de structuur van de klein-Iandbouw iets meer over de betekenis hiervan in de nationale economie,

De belekenis van de landbouw, In het bijzonder de klein-Iandbouw in de natianale econamie.

I!

~j",~i.':D~~.!:!t van ~1g'"t~genheid

ge ranaoQiJW in "'"Su'iTrlame de belangrijkste economische activit~, Doch Suri-

name's nationaal produkt wordt grotendeels voortgebracht door de sector mijnbouw, en wei in het bijzonder door de \,auxiet-mijnen, Ofschoon in deze sector slechts een klein aantal arbeiders werkzaam is, was de bruto-produktiewaarde in 195B Sf 42,5 millioen, dat was ongeveer tweemaal de bruto-produktiewaarde de landbouwsector (Iandbouw, en visserij): te weten Sf 20,5 millioen, Deze waarde is berekend tegen af boerderij prijzen en exclusicf een deel van de 5uikerproduktie, die bij de sector industrie is opgenomen, In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van het bruto-binnenlands produkt naar sectoren, het aantal werkers in iedere sector en de produktie per werker, voorzover de gegevens ter beschikking staan,

Bruto produkt, aantal werkers en produktie per werker in 1958 Sector

Aantal werkers

Bruto-produkt

in Sf gulden

in Sf min in procenten van totaal

Woningen

S18,2 , ;f.,12,7 2. 2,3 1'1 't 1,6 2,8 1,9 29,7 42,5 11,9 17,0 15,2 21,7 8,9 12,7 21,5 15,0 3,1 4,4

Totaal

143,1

ยง;Landbouw en veeteelt ~Visserij

Bosbouw Mijnbouw I ndu5trie Handel en transport Diensten Overheid

Produktie per werker

38000

474

3200 8400 5400 5150 9500

13281 2024 4019 2466

100,0

Bron: Departement van Opbouw, Van 1960 Tot 1965, Rapport Van de Adviesraad Voor De Herziening Van Het Tienjarenplan, December 1959.

Niettegenstaande het grote aantal werkers in de landbouw, vertegenwoordigde de brulo-produktiewaarde van deze sector slechts 12,7 % van het bruto binnenlands produkt. Van de totale agrarische produktiewaarde nu, ad Sf 25,30 millioen is begrepen de totale waarde van suikerproduktie en de visserij) werd in 1958, voor Sf 16,4 millioen gedoor de klein-Iandbouw, Na i/ van dJ:-~e.O-vq.9"[ A~l!eine I bedrijven, dle OR 1Q % worden getaxiJ ~erd, restee"'rt een bed7a g van Sf 14,8 mrn'" als netto produktiewaarde, Op een totaal van circa 16000 kleine bedrijven en 34000 werkers op deze bedrijven betekende dit een netto-produktiewaarde per bedrijf van Sf 925 en per werker van Sf 435, in het jaar 1958,

Het inkomen per hoofd van de agrarische bevolking verkregen uit de kleinlandbouw bedroeg bij een agrarische bevolking van 90,000 zielen Sf 165, Het inkomen hoofd van de totalebevolking voor 1958 berekend op Sf 491.

---

Uil de hierboven gegeven cijfers blijkt reeds, da! het klei n-Iandbouwbedrijf een pover bestaan opleverl. Steken de gemiddelde produktie per werker en het gemiddelde inkomen per hoofd van de agrarische bevolking reeds ongunstig af bij de andere sectoren en het gemiddeld inkomen per hoofd van de totale bevolking, uit een overzicht van de bedrijfsgrootten lijkt het vermoeden gerechtvaardigd, dat een groot aanlal klein-Iandbou-

9

I

1\.~ ~ 11L en ,}( ~lt dt,..\(W~1(, (,~ ~dw4t '4t ~,ttL tL~ ~1tWr.J .~.'~w.. 'I ~ ~ d.vlL ~ l~'\ }.\44"V b- <j,'l'fl1<.< ?.t..~

I fl

ik!.

'pL.-

{;vrA::,

-.- )'V

():.J~ ~"'L.J.' ,

....

)

~ P~~~1~J\~6'

wers een inkomen uit het bedrijf moet hebben, dat belangrijk beneden het ge· middelde ligt.

Uit de in 1959 gel,ouden landbouw· telling kon onderstaande tabel worden

samengesteld. Hierin werden opgenomen de bedrijlsgrootten; he! totaal aantal hectare per grootte klasse; het totaal aanta! hectare in cultuur en het aantal percelen waaruit de bedrijven bestonden.

--.~-

Percelen

Bedrijven

-

Grootte klasse ha.

Aantal

T 0.48 0.48- 100 100- 200 2.00- 400 400- 6.00 6,00- 800 8.00-10.00 10,00-2000 Totaal

1144

2061 4431 4418 1747 843 466 729 15839

') Exclusief de oppervlakte

Totaal opp, in ha,

Opp. in cultuur ') in

Gemiddelde opp, in cultuur per bedrijf

lit

247 1006

5616 4051 9106

3022 2224 4329

0,22 0,49 0,90 1,55 2,66 3,58 4,77 5,94

46940

26326

1,60

345 1465 6133

~1 133

<cl.. en

..

~"--~

Gemiddeld aantal per bedrijf

1262 2544 5974 7467 3639 1984 1197 1999

1,1 1,2 1,3 1,7 2,1 2,4 2,6 2,7

.............._ - - - - - _

26066

die in'1959, )293 ha.

...

1,6

bedro~~',. '~

Bron; Departement Van Landbouw, 1960.

En Visserij; Landbouwcijfers 1959 En

De klein-Iandbouw in de naaste toekomst.

van het landbouwonderzoek, de land· bouwvoorlichting en het landbouwonder· de verbetering van de veeteelt en en de linanciering van een - het Bureau Landelijke dat als t"8iik'kreeg de bestu· de algemene grondslagen van opbouw, het ontwerpen van streekplannen en de coordinatie bij de en uitvoering van deze plannen. heeft enige jaren geduurd voordat voldoende inzicht was verkregen in de ontwikkelingsmogelijkheden voor de land· bouw, Veel voorbereidend werk op tech· nisch, economisch en sociaal gebied moest worden verricht, alvorens vera ntwoorde plannen konden worden opgesleld en lot uilvoering kon worden overDe ontwikkeling van de landverliep dan ook in een trager temdan aanvankelijk was verwacht. 1'1it worden ge'illustreerd met onderstaande betreffende de produktiewaarde, exportwaarde, de importwaarde en de in de agrarische sector ge· investeerde

Gezien de bovenbeschreven toestand van de kle:n·landbouw in Suriname, is het begrijpelijk, dat bij de opstelling van de welvaartsplannen in het bijzonder aandacht werd besteed aan plannen en maatregelen om de levensomstandighe· den van de klein·landbouwers te verbeteren, Zij kunnen immers gevoegelijk worden gerekend tot de groep van de minst-bedeelden, wier levenspeil dient te ,>,(orden,qpgevoe.rd, zoa Is in' de d~tel­ lingen van het iienjarenplan v~~r Suriname 1954 is opgenomen.

Er werd dan ook van de beschikbaar gestelde middelen voor ontwikkeling tot een totaal bedrag van Sf 117 millioen, ~ millioen uitgetrokken voor de verbetering van de landbouw, veeteelt en visserij, Een belangrijk deel van dit bedrag werd bestemd voor de uitbreidin~ en verbetering van het la'ndbouwareaa (Sf 17,5 millioen), terwijl verder gelden werden bestemd voor de verstrekKing van landbouwkredieten; de bouw van drogerijen en opslagplaatsen; de intensivering

Bruto produkt, export.import en i nvesteri ngen 1955 .

Bruto produktiewaarde 18,81 "423 ~'Ai'l? \1-1... Waarde agrarische export ~Waarde agrarische import ~'lf.1N" _ienjar=nplan en Welvaartsfonds investeringen 0,66

10:QO

Lie...

)'i' 7

Totaal aantal

Voo~~esteld bestedingsschema (TJP 1954)

2,2

sector in Sf millioen 1956

1957

1958

1959

19,52 5,47 10,55 0,97

20,03 5,01 11,53 1,52

25,25 5,81 11,89 2,13

25,42

2,5

2,7

3,0

3,2

Bron: Verslag 1959, Tienjarenplan Suriname, Tienjarenplan voor Suriname, herziening oktober 1954.

10

".8:02

13,0$ 3..11

Eind 1958 nu , werd doo r de Regering aa n een adviesraa.,Q. opdracht gegeven de to t dusverre be re ikte resultaten bij de uitvoeri ng van het welvaartsplan (intentieplan 1954) aan een critische beschouwlng te onderwerpen en suggesties te doen voor een eventuele revisie van het v:.,elvaarts(:,lan. Het rapport "an de adviesraad kwam eind 1959 gereed. In dit rapport is op grond van de opgedane erva.r ingen, de bereikte resultaten en de ve rwachtingen voor de toekomst, een o ntwikkelingsplan voor landbouw, veeteelt en visserij opge nomen voor de jaren

1960-1965.

Op grond van de verwacht ing , dat in de niet ag rarische sectoren: slechts een deel van de duurzame we'rkgelegenheid geschapen kan worden, die nodig .is om aa nwa s v d totale beroe sbev -. ~ op te va ngen en de estaande arbeiClsreserve tot redelijke proporties terug te brengen, acht men het nodig er in de jaren 1960 -1965 naar te streven de aanwas van de beroepsbevolking in de agrarische sedor, zoveel mogelijk i'n die sector zelve op te vangen. Daarnaast dient zo goed mogelijk te worden ' voldaan aan het doel van het Tien jarenpla n te weten: he t leveren van een zo groot mogelijke bijdrage tot : a . een stijging van het reeel nationaal inkomen per hoofd der bevolking gepaard gaande met het scheppen van voldoende cduurzame wdrk ~ ~.le~ ~id . voor de sne l groeie n e oeroepsevolking; . . b.

verbreding van de tuur;

nemende bevolking zal kunnen voorzien; zu lks tevens gepaard gaande met een verbetering van de samenstelling van .het menu van de bevolking; een zo groot mogelijke vervanging van ge'importeerde agrarische produkten door produkten van het ~ land; een sterke vergroting van de export i) van agrarische produkten ter ver ~- 1 lering van de handelsbalans; tl • een zo gunstig mogelijk voor de la ndbouwer;

een zo~~ verrulmlng van werkgelegenheid, dat de aanwas de agrarische beroepsbevolking worden opgevange n.

Deze doelstellingen zijn verder nader uitgewerkt in het ontwikkelingsplan, dat bestaat uit de vo lgende onderdelen. Een beschrijving van de gewenste agrarische produktie; een overzicht va n de gewenste projecten en de te treffen maatregelen om de produktie in de gewenste richting te doen plaatsvinden en een overzicht van de nood zake lijk geachte investeringen.

Het produktie-c')el voor 1964 werd vastgesteld op gro:1d van vele overwegingen, waaronder de gewenste produktie voor eigen consumptie; de gewenste export en de wenselijk geacht werkgelegenheid . Wanneer een en ander kan worden verwezenlijkt, dan kan het volgende beeld worden verwacht.

ec~nomische· struc -

. 1958 : in

c . verbetering van· de betalingsbalans; d.

i nkomen

e ,e .a. met behoud en - waar mogelijk --:- verbetering van he t huidig peil der sociale voorzieningen en geleidelijke ' opvoering van het lev enspeil der minstbedeelden .

1964

Sf min

Produkti ewaa rde laridbouw, veeteelt en visserij

25,3

Waarde agrarisch~ ~'xport

5,8 11,9

Waard~;;g1arische import Produkti~w~arde excl.

.23,3

'visserij Bron:

42,2

Depar.t ement van Opbouw, Van Tot 1965. Rapport Van De Adviesraad" V~~r De Herziening Van Het Tienjarenplan, December

1960

1959 ' .

naar een zodanige eigen produktie, dat cfeze zoveel m ogefijk"· 'ncJe behoefte ;lan voedingsmiddelen van de snel toe-

.

Om dit produktie-doel te verwezenlijken m'oet een aantal projecten worden · uitgevoerd en moeten diverse maatregelen worden getroffen . Een overzicht van de hiervoor noodzakelijk geachte investeringen voigt hieronder.

bedragen zljn uitgetrokken ter bevordering van de stichting van een aantal middenstandsbedrijven en enige grootbedrij-

Voorgestelde investermgen voor de ontwikkeling van de landbouw, veeteelt en visserij 1960 tim 1964

ven.

Onderdeel

I nventarisatie Onderzoek Landsanering Projectbeheer Landbouw en Visserijkrediet Pia ntmateriaa Iverstrek king Voorlichting en onderwijs Veeteelt en veeartsenij Visserij Alzetbevordering

50 1.453 17.900 3500 1719 2.296 160 292 410 367 1533

Totaal

29.680

Land aanwinni~

Uit het gegeven overzicht blijkt, dat een belangrijk bedrag, circa Sf 21 min, is u.itgetrokken voor de ui!br~idin~.. en ~ betering van het landbouwareaal. Deze lan a aanwinning zal h et moge llik maken circa 3000 nieuwe bedrijven te stichten, waarmede d;;:;tegemOe~rdt gekomen aan het streven om de werkgelegenheid in de agrarische sector te verruimen.

1960t/m 1964 Sf 1000

Deze bedrijven zullen verder zodanig worden ingericht, dat zij kunnen voldoen aan de eisen in het agrarisch ontwikkelingsplan gesteld, nl. het verbeteren van het inkomen vande boer, eigen voorziening van de binnenlandse markt en sterke vergroting van de export van agrarische produkten.

Gehoopt wordt aldus een behoorlijke kern van zellstandige bedrijven op te bouwen en de kleine boeren minder alhankelijk te maken van inkomsten van buiten hun bedrijven, zoals thans nog veelal het geval is.

Indien men er nu in zal slagen het gewenste produktie-doel te bereiken, hetgeen betekent een produktiewaarde van Sf 26,1 min, voort te brengen door de klein-Iandbouw, dan kan men onderstaand beeld verwachten.

Bron: Departement van Opbouw, Van 1960 Tot 1965, Rapport Van De Adviesraad.

Zoals te verwachten is, zal de aanwas van de agrarische beroepsbevolking in hooldzaak plaatsvinden bij de klein-Iandbouwersstand en daar deze ook de groep is met een laag inkomen, zal een groot V'Dtrf (~ deel van de ontwikkelingslondsen besteed ~k-Iv- worden voor de ontwikkeling'1 van de ~~~~. klein-Iandbouw, olsc hOO n daarnaast ook

1959 Netto produktiewaarde klein-Iandbouw

Sf 14,8 min

Aantal bedrijven Netto produktiewaarde per bedrijl

16000 Sf 925

Aantal werkers Netto produktiewaarde per werker

34000 Sf 435

Agrarische bevolking

90000 165

Inkomen per hoold agrarische bevolking

Sf

Inkomen per hoold totale bevolking

Sf 491

1958

1964

Sf 13,6 min') Sf 26,1 min 16200 Sf 840 35000 Sf 389 91125 Sf 149

19200 Sf 1360 40280 Sf 648 108000 Sf 242 Sf 516

" ) De waarde van de opbrengst was in dit jaar belangrijk lager als gevolg van de

~ ~~_ Ia g e prijze.n welke voor padi werden behaald.

~

Olschoon uit het bovenstaand overzicht een belangrijke verbetering valt al te lezen, is het toch duidelijk dat nog een aantal kleine boeren voorlopig nog zal moeten trachten het inkomen uit het

bedrijl aan te vullen met neveninkomsten en dat het nog wei enige tijd zal duren, alvorens zich in Suriname een zellstandige boerenstand heelt Gntwikkeld.

Paramaribo, 6 maart 1961.

G. P. Tiggelman.

12

1 -.:.

')

...................................... , .............. ................................. .

Voor academici van aHe richtingen bieden de Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken N.V. en aangesloten bedrijven vele toekomstmogelijkheden .

••••••••••••••• , •••• I ••••••• , ••• I ••••••••••••••••••

HOOGOVENS . MEKOG • CEMIJ • BREEDBAND - IJMUIDEN

Het Brokopondo projekt: een ,,Joint-venture" Na een lange peri ode van voorbe reiding is de Surina me Aluminium Com pa ny in samenwerking met het Rijksdeel Suriname thans bezig met de uitvoering van de werkzaamheden die beogen in Su riname de middelste van de drie Guyana's op Zuid-Amerika's noordkust - vanaf eind 1965 jaarlijks een hoeveelheid van on;;'eve'e r ~_en mi lli ard kWu electrische energie op te w ekk en.

Het begin.

De geschiedenis van het Brokopon dop rojekt begon in 1948, toen de bekende waterbouwkundige Prof. Ir. W . J. van BJommenstein in een korte, veel om vattende schets wees op de mo gelijkheid om het traagstromende wa ter va n de brede Suriname ri vier op te stuwen e n het te benutten voor de opwekking van hydro-electrische en.e rgie . Aanvankelijk werd gedacht aan een stuwdam bij Berg en Dal , daarna aan de plaats Brokopondo (en hier heeft het projekt zi jn naam gekregen) doch tenslotte bleken de mogelijkheden bij Affobakka, ruim 120 km . stroomopwaarts va n Suriname's hoofdstad Paramarib o , het meest geschikt.

Het plan om door middel van een stuwdam waterkracht in electrische energie om te zetten trok uiteraard de aandacht va n de reger ing van Surina me een land in opbouw waarvoor zo'n natuurlijke energiebron onschatba re waarde heeft.

Met voortvarendheid werd aangevangen met een vooronderzoek. Topogrilfen doorkruisten de bossen, geologen ver'richtten bor ingen en hydrologen registreerden regenvaleijfers, slroomsne lheden en wat niet al. Een onderwerp va n diepgaand onderzoek was natuu rlijk de Surinamerivier zelf. Het bleek, dat het niveau .daarvan - honderdveertig kilometer van de kust - zich nog maar even 4 meter boven het pei l va n de rivier bij 15"arimaribo bevindt.

Suriname ' is een zeer vlak land " dat bovendien geologisch "oud" is met geerodeerde dalen, die de bouw va n een zeer lange (en dus kostbare) stuwda m diep in het binnenland noodzakelijk maakt. De natuur werkte in dit opzicht ;pesli st ni et meet Na ongeveer acht jaar ~an vooro nd er zoek, berekeningen en ont'w erpen bleek het plan technisch uitvoerbaar. Intussen hadden ook de financiele :deskundigen niet stilgezeten, maar de :v raag of dit waterkrachtwerk, met een ;naar verhouding geringe capaciteit en hoge kosten, commercieel verantwoord wa路s, bleel o nbeantwoord.

Het plan rijpt: Het is wellicht nuttig om e!ectriciteit op te wekken maar zonder een afnemer, die garandeert grote hoeveelheden energie te kopen, is dat commercieel onverantwoord. Die a fn emer kreeg gestalte, toen in ~ de Surinaamse Bauxi te Maatschappij (later omgezet in Suraleo) zich voor het projekt ging interesseren.

Het uitvoerig ove rleg met de Surinaamse regering resulteerde op 4 februari 1957 in een zgn . .. letter o f intent" of ont~~-~ re~019.mst, en uitein clelijk in de'-8ro opo ndo Overee nkomst van januari 1958, volgens we lke Suralco niet aileen voor de periode van 75 jaar garant is voor de afname van 92Ji van het geproduceerde vermogen, maar daarnaast ook als financier en grotendeels als uitvoe rder van he t projekt zal optreden.

Het Rijksdeel Suri name kon nl. t e~ tijde van de bestedingsbeperking de voor de uitvoering van haar verplichtingen benodigde Sf 120 miljoen niet in Nederland krijgen, terwijl de rentevoet op d wereldk'apitaal-'m arkt ongunstig lag.

Hoewel dit betekent, dat de investering van Sura lco ee n (dochtermaatschappij va n het Amerikaanse aluminiumconcern Aluminium Company o f America) in Suriname nog veel groter. wordt en het projekt door een buitenlandsbedrijf ge. financie rd wordt, biedt de Overeenkomst vo ldoende garantie dat het Brokopondo Projekt een Sur in aamse zaak blijft. Dat Suriname niet wars is va n buitenlandse investeringen en Suraleo benild is he! door haar sinds 1916 in haar Surinaams$ bauxietbedrijven ge'investeerde kapitaal met in totaal 200 miljoen te verhogen, is een bewij s van wederzijds vertrouwenl dat andere gebieden in ontwikkeling en particuliere o ndernemers tot voo ~beel d mag st rekk en .

27f

:v:

De overeenkomst.

D e overeenkomst, waarin het "Joint: Venture" duidelijk naar voren komt, valt in drie belangrijke o nderdelen uiteen, we lk e tot onderwerp hebben: ( a de stuwdam, wa terkrachtwerken en een aluinaardefabriek, een aluminiumreductiebedrijf; @ bauxietconcessies; ~ regel ingen t.a.v. be lastingen .

Wat het laat ste betreft: de Amerikaan' se reger ing erkent (a l sinds de "good neighbour policy" van 1938), dat het voor de Amerikaanse sc hatkist voordeliger is een ander land te helpen door middel van particuliere ondernemers dan door een rec ht streekse gift. Daar ,private industries" bovendien ' veda l doefmatiger

werken, wordt aan Amerikaanse onderdie in het buitenland op het vermindeStaten am de Surinaamse Bauxite Maatschappij onder deze regeling te laten vallen, werd de mijnmaatschappij, in 1916 in Suriname opgericht, geliquideerd en weer opgericht in de Verenigde Stawaarbij dus het vereiste karakter

een eenvoudige lerugberekening laat zien, dat ze daardoor nog maar de van het door hasr bauxiet in Suriname kan verwerken tot metaal, zelfs als de tweede stap in het proces - de fabricage van aluinaarde ook hier te lande zal geschieden, Suralco , zal volgens een loevoeging aan de Overeenkomsl - in ieder geval binnen een termijn van 12 jaar na het in werking treden van het waterkrachtwerk in Suriname een aluinaardefabriek opzet-

de overeenkomst, om het grotendeels uit te voeren en bovendien nog de groolste afnemer van de geproduceerde energie Ie zijn, aan onder voorwaarde, dat zij in Suriname bauxietconcessies en het recht val! daarop kon krijgen,

ten, \'OOrlO, pig zal ech!er Suralco voort_J gaan mel hel exporleren van de totale produktie van bauxiel om, beginnend met 1965, de alui v or de uminiu~ter te im orle . in 19 5 zal name ij et ro opondo-projekt gereed zijn en electricileil produceren. T egen die tijd zal dan ook de aluminiumsmelter gereedkomen te Paranam, dat met zeeschepen Ie bereiken is, De eersle voorbereidingen voor de bouw van de smelter zijn getroffen en ook de aluinaardefabriek is te Paranam geprojecteerd,

Bauxiet.

Het mijnen, verwerken en verschepen van bauxiet is voar Suralco niels nieuws.

Sinds 1916 houdt zij zich daarmee in Suriname bezig en van Suriname's totale export van dit roodachtige erls (waaruit het metaal aluminium gewonnen wordt) rw"",,,,,>,,t deel voor haar produktie van Ie Moengo en Paranam in 2.7 millioen ton.

Het erts wordt in dagbouw gewonnen en daarna in fabrieken gebroken, gewassen en gedroogd, Behalve als grondstof voor de aluminium-fabrikage produceert Suralco ook de chemische- en Het "metaalerts" schepen van de Inc, (een zustervan Suralco) naar Trinidad gebracht en vandaar weer verscheept naar Amerikaanse havens waar het in bewerking komt in de bedrijven van de Aluminium Company of America (Suralco's moedermaatschappij). Aan het bauxiet wordt in een ingewikkeld chemisch proces de zgn, ngluinaarde" (zuiver A1 2 03) onttrokken dat dan in reductie'6e'di1jven tot vloeibaar aluminium "gesmolten" wordt. deze laalste stap is electrische ener20 kWu voor een kilo Met 'a'ft cij'ft is het al duidelijk wat Suralco met de door haar van het af te nemen electrische energie zal aluminium smelten in Surinamel

I

Aluminium in 1965.

Het proces van erts tot metaal speell zich dus af in 3 fasen en eenvoudig gesteld, bauxiet 2 ton aluinaarde, electriscre;:-eductie ~ aluminium Met de door helBrokopondo-projekt te leveren energie hoopt Suralco 50.000 ton ruw-aluminium per jaar Ie kunnen produceren en

Uitvoering in volle gang.

Na het stadium van de voorbereiding begon Suralco midden 1959 daadwerkelijk met de uitvoering van de eersle werkzaamheden, die voornamelijk bestonden uit het maken van een aanvoerweg van Paranam naar Affobakka en het opzetten van een bouwemplacement aldaar, De Paranam-Affobakkaweg, 75 km, dwars door de jungle, is behalve gedurende de bouwperiode, aanvoerweg voor materieel en personeel, daarna ook bestemd als inspeclieweg voor de hoogspanningslijn, die straks de eleclriciteit van het stuwdamgebied naar de smelter zal brengen, Omdat die leiding uileraard zo kort mogelijk moe! zijn, is ook de weg zo recht mogelijk, hetgeen, behalve de toch al moeilijke wegaanleg door een tropisch regenwoud, he! doorgraven van vele heuvels en het opvullen van vele dalen me! zich meebracht. in lotaal werd zo meer dan 214 miljoen m 3 grond verzet en da! de weg toch in 13 maanden gereed kwam voor verkeer mag een hele prestatie helen.

Met he! klaarkomen van de weg kon het voorbereidend werk te Affobakka mel verdubbelde kracht ter hand genomen worden.

Affobakka ("groo!moeders rug"), eens een rustig bosnegerdorp, 120 km. ten zuiden van Paramaribo, is Ihans hel centrum van grote activiteit Een 225 meier lange stalen brug (100 ton draagvermogen) werd over de rivier geslagen om de aanvoer van zand en klei mogelijk te maken. De 1?35 me~ lange, aan de voel ~ met<~r brede en ~ meter hoge stuwdam, wordt namelijk een zgn. "earth~" dam (inhoud 10 millioen m3 ) waa1-

15

"

in aileen het krachtstation en de overlaat (een velligheldskiep die eventueel overtollig water uit het stuwmeer zal alvoeren) aaneengesloten u,t beton zullen beDe eerste koflerdammen die de westelljke bouwpu! Insluilen, zljn al gelegd en daarbinnen wordl de onder de dam rots met beton-Injecties nog eens extra waterdlcht gemaakt Ult een rotsgroeve wordt In een ertsbreker het benodigde steenslag voor he! betonb!ok (Inhoud 30.000 m 3 ) gemaakt Voor het storten van het beton denkl men 27 maanden nodlg te hebben en In 1963 zal ook het aarden gedeelte van de westeIljke vleugel van de dam gereedkomen.

In 1964 voigt dan de oostelljke en als het daarna hard genoeg wil regenen bestaat er hoop, dat het 1350 km 2 grote stuwmeer (dat dus eenzelfde oppervlakte krljgt als de provlncle Utrecht In Nederland) In 1~~ zal vollopen met de ben,:,dlgde 180lj'jii,illoen m 3 water.

In het krachtstalion komen zes turbines aan zes 30.000 kW generatoren en het geproduceerde vermogen kan eventueel nog aanmerkelljk opgevoerd worden indien het In studle zljnde plan, om ook de Tapanahonyrlvler al te dammen en het water In het Brokopondo stuwmeer te leiden, verwezenlljkt wordt.

In het stuwmeergebled wonen nu nog ongeveer 5000 bosnegers en hun mlgratie naar elders is de taak van de Regering, die ook de sanering van het stuwmeer en de aanleg van wegen in het gebled zich genomen heelt. aan de technlsche ultvoerlng van werken besteed! de Maatschappij veel aandacht en zorg aan de sociale sector. Suralco geeft werk aan In totaal meer dan 3000 employees, die tot de best betaalde in den lande behoren en dus een koopkrachtlge groep vormen.

Handel en industrie in Suriname zijn trouwens toch al nauw betrokken blj leveranties voor het Brokopondo-projekt.

Te Alfobakka werken ongeveer 900 emull andere delen van Suriname en voeding Is voor reketerwljl er daarnaast ook in het arbeidsproces z'ljn op Alfobakka genleten Suralco's werknemers ultstekende (en kosteloze) medische verzorging voor hen en hun gezln. zljn behulsd In comlortabele woonkwartieren en kennen electrlsch Ilcht en stromend water. Het eten wordt keukens toebereid en heelt naast een bakkerlj ook een elgen Er zijn recrealiezalen, een sportveld en er worden tweemaal in de week gratis filmvoorsteilingen te Affobakko heelt een werkweek van 5 dagen, waarna het voor

16

een lang weekelnde bus naar de stad gebracht word!. Een waarop vliegtuigen van de Surlnaamse Luchtvaar! Maatschapplj kunnen deer! een snelle indlen zulks

Suriname en Suralco: wederzijds vertrouwen.

Suriname beseft zeer wei dat een snelIe opbouw van het land nie! zell komi, maar den en zlj heeft Iingen getroffen om het maat gunstiger te maken. Ook Suralco Is de vestlglng van nieuwe Industrleen zeer welkom, want het mag dan klinken om het grootste bedrljf te te zijn, het brengt wei degelijk consequenties, die zich ullstrekken van het beschlkbaar stellen van een grote slljkopzuiger voar het verbeteren van de haventoegang tot het verlenen van flnanciele sleun aan en het ontvangen van toerlsten, Zo werken het bedrij/ en de Surinaamse gemeenschap samen op basis van een vast wederzljds verlrouwen en waardering voor elkanders slandpunl. Suralco mag met tevredenheld lerugzien op meer dan veertlg jaar leven en werken in de Surinaamse een weten, schaD die vertrouwen voor de toekomsl geelt, voor nieuwe projekten, voor meer bauxlet, electrische en aluminium. Wat dit laatste Met de produktle van 50.000 Ion per jaar (een veelvoud van het verbruik In Nederland) zullen er zeer zeker mogeliikheden bestaan voor een alumlniumverwerkende industrle en het zou voor Nederland kunnen zijn op Suriname's export van ruw aluminium of in Suriname zell 01 Nederland verwerklngsbedrljven Ie In het laatste geval zou aansluiting bij de E.E.G .â&#x20AC;˘ nu In wei zeer belangrljk worden.

In het eerste geval kan gewezen worden op Suriname's verordenlng", die ders in Suriname allerle', verleent, vooral wat Wat het tweede geval betreft: heeft in de Overeenkomsl In gesteld dat zlj een belangrijk het geproduceerde aluminium te zal aanbleden niet aileen In Suriname maar ook aan gegadigden ult de andere Rijksdelen.

Zo is dan nu het BrokOfJondo Projekt in uitvoering, een onderneming die door haar "Joint-Venture" karakter een voorbeeld is van wat internatlonale samenwerklng tussen ee r , ::>artlculler ondernemer en een land In oobouw te berelken,

SURINAME had in 1958 een 246.000 zielen tellende bevolking, waaronder niet zijn begrepen de

..::--

37.000 bosnegers en indianen, die in de binnenlanden in stamverband leven. De hoofds!ad Paramaribo heeft ca, 100.000 inwoners. Het geboorteoverschot in he! tijdyak 1951-55 was gemiddeld 3,3

%

p.j, De voornaamste in Suriname vertegenwoor-

digde rassen en bevolkingsgroepen zijn, in volgorde van quantitatieve belangrijkheid: Creolen, H'ndoslanen, lndonesiers, Europeanen en Chinezen,

SURINAME is sedert de totstandkoming van het Koninkrijksstatuut op

29

december 1954, een

Rijksdeel van het Koninkrijk der Nederlanden, Het hoofd van de regering is de Koningin, die in Suriname is vertegenwoordigd door een Gouverneur. Suriname is in Nederland vertegenwoordigd door een Gevolmachtigde Minister, die deel uitmaakt van de Raad van Ministers van het Koninkrijk. De regering wordt gevormd door de Gouvemeur en de Raad van Ministers. Een Raad van Advies vormt het adviserend van de regering, De Staten van Suriname telt 21 leden, welke in kieskringen door de kie2e;s rechtslreeks worden gekozen, De verkiezingen zijn vrij en geheim; er bestaa! algemeen mannen- en vrouwenkiesrecht. De verdeling van de zetels in de huidige Staten is ais voigt: National Partij Suriname, 9 zetels; Verenigde Hindostaanse Par:,j, 4 z.; Progressieve Surinaamse Volkspartij, 4 z.; Kaum Tani Persutuan Indonesia, 2 2; Nickerie Onafhankelijke Partij, 2 z. De regering steunt thans op 17 van de 21 2etels. Het land is verdeeld in 8 districten, aan het hoofd waarvan een met het cagelijkse bestuur belaste Districts-Commissaris staat.

SURINAME heel! een belastingstelsel, dat enige overeenkomst vertoont met het Nederlandse, Opvallend is dat Suriname ,~en afzonderlijke Vennootschapsbelasting kent, dat de heffingen van vennootschappen, verenigingen en stichtingen evenals die van natuurlijke persor>en uitsluitend door de centrale regering geschieden, Het tarief voor naamloze vennootschappen en andere lichamen is ~,;-:::2QJ~, in Nederland

van

het belastbaar bedrag. Een vergelijking van deze tarieven is niet zonder meer mogelijk, daar de berekening van het belastbaar bed rag in beide landen op verschillende bepalingen berust. in plaats van

kent Suriname" de z.g,

!;uurwaardo;ÂŁela~tinÂŁl; De tarieven van de vermogensbelasting zijn iets lager dan in

Nederland

Omzetbelasting wordt in Suriname aileen op bier geheven, De z,g,

Invesleringsverordening voor Suriname, welke op 5 april 1960 in werking is getreden, behe:st een wettelijke regeling van een groot aantal algemene en bijzondere fiscale faciliteiten voor in Suriname werkzame en nieuw op Ie richlen ondernemingen ter bevordcring van de part:culiere investeringen in het land,

17

Een

dagje uit met

de

Gaarne voldoe ik aan het door de redaktie van Rostra Economiea tot mij gerieht verzoek om voor dit bijzondere nummer een bijdrage te leveren in de vorm van een op hel leven betrapt artikel van 2000 woorden, handelende over werkzaamheden van ecn Distrikt-Kommissaris.

Het is de lezers Van dit periodiek wellieht bekend, dat Suriname voor wat b etreh de verdeeld wordt in aeht distrikten, elk staande onder administratief beheer van een DistriktsKommisaris, een ambtenaar met een zeer omvangrijke taak en voor Nederlandse begrippen uitzonderlijke bevoegdheden en verplichtingen.

Hij is in zijn distrikt, behalve vertegenwoordiger van de Regering van Suriname en elk der administraties individueel, o.a. ook nog ambtenaar van de Burgerlijke hulp-Officier van Justitie en Hoold Rechterlljke en Administratieve alles is hij evenwel de vertroude bevolking, voor wie h'j en dit is niet het gemakvan zijn taak - klaar moet staan om met veel geduld en belangstelling de noden en moeilijkheden, niet zelden van intieme aard, aan te horen en te lossen. hem wordt verwacht, dat hij door =".~=lrI= persoonlijke bezoeken volkomen is omtrent de wensen en verlangens der ingezetenen, de toestand der vestigingsplaatsen, waterschap' pen, dorpsgemeenten en andere nederzodat hij steeds kan zorgen dat worden genomen tot bevordering van de bloei en weivaart van zijn ressor!.

De omstandigheid dat vele der instrukties en/ol voorsehrilten waa raan de Distrikts-Kommissaris zleh te houden heelt, uil de z.g. koloniale lijd dateren, grote nadelen, maar ook het grote belangrijke voordeel, dat een Distriktsdie met beleid, takt en benieuwe verhoudingen leveel ambtelijke "red-tape" kan voorbij lopen en reeht op zijn doel .a/gaan hetgeen uiteraard eerder tol sueees leid!.

Voor een juisl begrip, zij hierbij nog aangelekend, dat de Staten van Suriname, de volksvertegenwoordiging, sentalief is voor het gehele land. zelfbestuur der distriklen is er nog geen Weliswaar wordt meer en meer over het inslellen van distriklsdie samen met de Distrikts-Kom-

18

Distrikts-Kommissaris missaris de verantwoordelijkheid van de bestuurslaak in de dislriklen zullen moeten dragen. Met het oog evenwel op de te verwaehten f;nancieie, eeonomisehe en konsekwenties, kan eehter gerust worden aangenomen, dat nog heel wat water door de maehiige Com mezal stromen voer dal de dis' en zelfslandige reehtszullen ziJn geworden. betreurd. dezes is belast met het beheer over het distrikt Commewijne, waarvan het Kommissariaat gevestigd is Ie Nieuw-Amsterdam. Dil plaatsje was voorheen een, bij de samenvloeiing van de Suriname- en Commewijnerivier vlak bij de zee, in 1747, gebouwd fort mel als doel de toegang tot de hooldslad tegen een mogelijke buitenlandse vijand Ie verdedigen.

Hel dislrikl Commewijne is ruim 5200 vierkanle kilometers groot, maar tell slechls 20.000 inwoners, waarvan on60 % uit Indonesiers bes!aat, Âą % Hindoslanen, 8 % uit Creolen en de res! uil Surinamers van andere alkoms! en een klein aanlal Hollanders.

30 % der Indonesisehe beheelt in de loop der lijden de wet Donker de Nederlandse geopteerd COmmeWijne is na Saramacca het meest agrarische distrikt van Suriname.

75 % van de beroepsbevolking de landbouw uit.

De nijverheid is gerichl op primaire en enige secunda ire verwerking van koHie, cacao, suiker en alcohol.

Als andere bronnen van inkomsten kunnen ook nog worden genoemd de visserij in de zwampen langs de kusl en de houlexploi!atie langs de Boven Com mehet enige distrikt waar de oorplantage landbouw nog een plaats inneeml. De plantages leveren ongeveer 1/3 van de agrarisehe export van Suriname op.

Na deze inleiding, die ik meen nodig Ie hebben 'lIs aehtergrond voor mijn arlikel, zal ik U medenemen op een van de regelmalig door mijn ressort ondernomen lournees.

De tocht die door een mijner bestuursambtenaren nauwkeurig was voorbereid zou twee dagen duren.

He! was een mooie dag en ik begon om half zeven, wa! eerder dan doorgaans he! geval is. De portefeuille moesl n.l. nog worden doorgenomen, hoofdzakelijk bestaande uit de aldoening van een

aantal administratieve documenten en de ondertekening van vergunningen O.a. betrefende het opzelten van een rijstpel~ molen en winkels, het slachten van koeien en varkens ter gelegenheid van tajoebs (Indonesische feesten) e,d, Vervolgens zou ik voor korte kingen thuis nog ontvangen de Sekretaris (de officiele vervanger van de Kommissaris bij afwezigheid of ziekte), de Politie Kommandant, de Ressortle'der van de landbouw en de T echnisch Ambtenaar van Straten en wegen.

De bespreking met de Politie Kommissaris betrof O.m. een kwestie over een 11-jarig I ndonesisch meisje dat in bl ijde verwachting verkeerde. De schuldige was haar 23-jarige buurman, eveneens een Indonesier, Het onheil was de ouders het meisje als oppas van huis hadden achtergelaten, !erwijl zij voor enkele dagen familiebezoek naar een andere kampong waren vertrokken.

Het gebeurde had hen niet geschokt. Van een aangifte was ook geen sprake, Ze waren feitelijk bij de "Toewan Kommissaris" gekomen om een bewijs van onvermogen te verzoeken Lv.m, de kosten voor verloskundige hulp van hun dochter.

Een moeilijkheid was evenwel dat volgens het Surinaams Wetboek van Strafrecht hier sprake was van een ernstig strafbaar feit. De ouders hadden de jongen bovendien ook reeds als schoon700n geaccepteerd, alhoewel een huwelijk ook volgens de Aziatische huwelijkswetgeving, gelet op de leeftijd van dat meisje, de eerste twee jaren niet eens mogelijk zou zijn.

Hoe het ook zij, gezorgd werd dat het meisje allereerst onder contrale kwam, De strafrechterlijke van deze zaak werd later afgedaan met een brief aan de Procureur Generaal, met het voorstel in deze gebruik te maken van het opportuniteitsbeginsel en dus geen vervolging in te stellen.

Op deze suggestie werd later inderdaad ingegaan.

Wellicht interesseert het U ook nog te weten, dat de ooievaar na een voorspoedige vlucht een meisje van ongeveer 6 pond heeft afgeleverd in Taman Redjo, aan welke gebeurtenis een ;n de hoofdstad een hele fotoreportage heeft gewijd.

Thans moet nog worden of het voorgenomen huwelijk over twee jaren, wanneer het meisje volgens de Moslim-gebruiken de huwbare leeftijd zal hebben bereikt, inderdaad zal plaatsvinden.

Precies om 8 uur reed mijn auto voor, bestuurd door een I ndonesier of, lettend

op de plaats van geboorte en de ouders van de man, beter gezegd een Surinamer van Indonesische afkomst, De eer~te stopplaats was het "Projekt Voorburg , enkele kilometers van NieuwAmsterdam gelegen.

De projektleider gaf in zijn een overzicht van de vorderingen van landbouw-bedrijfsplan met een areaal van 272 ha De gemiddelde grootte der bedrijven bedraagt 190 ha, Dit aard veel te kleine percelen om arbeidscapaciteit van de tigde landbouwersgezinnen te benutten. Maar dat is ook niet de opzet, ,Een en ander moet worden gezien als het scheppen van een "spare time job" v~~r landbouwende families die bereid zijn in tijden van verhoogde arbeidsbehoeften op de omliggende ondernemingen plantage-arbeid te verrichten, Het bedrijfsplan is tot in heden uitgewerkt, terwijl ook in verschaffen van de benodigde kredieten is voorzien, De projektleider heeft tot taak toe te zien, dat het plan volgens schema verloopt, hetgeen zoals kon worden geconstateerd niet in aile opzichten het is.

Enkele kilometers verder ligt Marienburg, een suikeronderneming van de Nederlandse Handel Maatschappij, die berelkt werd via de eveneens tot het comolex Marit搂nburg behorende plantages Zoelen en Geertruidenberg, De steeds toenemende export van suiker, rum en alcohol maakt dat de suikeronderneming Marienburg van niet onbelangrijke economische betekenis voor Suriname in het algemeen is en, omdat de suikerindustrie in hoge mate loonintensief is, voor het distrikt Commewijne in het bijzonder.

Mijn bezoek aan Marienburg was hoofdzakelijk bedoeld als voor de juist ingetreden nieuwe peri ode (8 maanden malen en 4 maanden rust). Bovendien was in de riettuinen een ,.froghopperplaag" uitgebroken, die belangrijke schade toebracht aan de aanplant met als gevolg rendementverlies, Deskundigen van het Landbouwproefstation waren naarstig de biologie van genoemd insekt te bestuderen waar.door het mogelijk zou de juiste bestrijdingsmethoden te Gelukkig was de stemming bij de agent van de N.H.M. in Suriname niet zover in mineur gezakt dat 路er voor mijn vertrek, het was inmiddels half twaalf geworden, geen"tijd over was v~~r een koude "rumcoke. D.i, een in Suriname zeer populaire drank, bestaande uit "crushed ice", coca cola en rum, voorkeur de door Marienburg uit (alval-suiker-

stroop) gedistilleerde "De LUKe Rum" of "Surinam Pride".

T e Uwer informatie nog dat Marienburg ongeveer 8000 ton rietsuiker produceert en uit de melasse behalve rum, ook alcohol van 96 % en brandspiritus maakt.

De volgende stopplaats zou zijn de brug over de Commetewanekreek. Daar lag at het plasticbootje van miin motorboot, de "Wanelie", die de kreek niet zover kan opvaren.

En passant werd een vluchtig bezoek gebracht aan het Kinderhuis te Alkmaar, een internaat van de Evangelische Broedergemeente voor arme Hindostaanse kinderen. De bedoeling was de vordering bij de bouw van een kerkje gade Ie slaan. Voor deze belangstelling het distriktsbestuur is de leiding van het internaat, een drietal Denen, waaronder een echtpaar, dat met veel toewijding zijn moellijk werk verricht, altiid zeer gevoelig.

De rit naar de Commewanekreek glng over de z.g. Oost- West-verbinding (voor een groot gedeelte nog in aanleg). Deze weg loopt vanaf Albina aan de Marowijnerivier in het Oosten van het land, over Moengo, bekend als vindplaats voor bauxiet, de kurk waarop de economie van Suriname drijft, via Paramaribo over Groningen aan de Saramaccarivier Coronie naar Nickerie aan de Corantijnrivier in het Westen des lands. De totale lengte Is 375 km.

De rlt van Alkmaar naar de Commetewane kost+e mij slechts 35 mi nuten en met het plasticbootje, voortgedreven door een aanhangmotor van 18 pk. bereikte Ik binnen het volgende half uur de plantage Nieuw Zorg, waar de Wanelie gemeerd tochtje door de boehtige kreek met zijn coca eola-bruine water en zijn vele op de oevers staande woudreuzen, waarvan de naar elkander toegroeiende kruinen een soort bladerdak vormen, is altijd weer even Interessant.

Te Nieuw-Zorg moest ik mij even persoonl ijk op de hoogte stellen ten aanzien van een door de bestuursopzichter uitgebraeht afwijzend advies omtrent een leningsaanvraag van de eigenaar, voor een vrij aanzienlijk bedrag om, volgens de opgave van belanghebbende, zijn oude eaeao-aanplant te rehabiliteren. Ik moest betrokkene evenwel teleurstellen, want ook ik kwam tot de conclusie dat het verzoek niet kon worden ondersteund.

Aan boord van de "Wanelie" bleek de motorist, tevens kok, werk te hebben verrieht, want de lunch van bruine bonen met rijst, voorzien van aile franjes,

'20

Ilet zich bultengewoon goed smaken. het reeds drie uur geworden was en ik behalve mljn ontbijt voor het vertrek en de rum-coke op Marienburg niets meer gehad had, is het natuurlijk best mogelijk dat hier sprake was van "honger maakt rauwe bonen zoet".

Toen ik na mijn siesta in een van de twee couchettes aan board wakker werd, waren we de Commetewane reeds ultgevaren en was de plantage Alliance bij de samenvloeiing van de COmmewijneen de Matapicaririvier in ziehl. Ik nam dus vlug een douche zodat ik na een kwartiertje om ongeveer vijl uur 's midlekker opgefrist aan wal stapte bij de steiger van de landbouwbedrijfschool te Alliance voor een inspektie in mijn hoedanigheid van lid q.q. van de raad van !oezicht.

Het betreft hier een lag ere landbouwschool de enige in Suriname - waar jongens die de' bedoeling hebben om later een landbouwbedrijfje (Âą 8 ha.) te beginnen, enlge elementaire vakkennis word! bijgebracht.

De voigende stap was een visite aan de leider van het annex de school opgezet landbouwprojekt, die jarig was en aan wie kort geleden op mijn voorstel aan de Regering, de Ere-medaille in goud van de Orde van Oranje-Nassau door Hare Majesteit de Koningin was loegekend, Deze onderseheiding had de man verdiend wegens zijn bijzondere verdlenslen jegens de COmmewijne-gemeenschap.

Het werd die avond een echt plantersfees!. Ik viel dan ook als een blok in slaap toen Ik omstreeks elf uur weer in mijn bootje staple, dat toen midden op de rivier, zover mogelijk uit de oever met zijn vele muskieten (muggen), ging ilggen, Het ontwaken op een tropenrivier is heerlijk De dauw hang! als een dichte nevelbank lot omstreeks zeven uur vlak boven de oppervlakte van hel water, om dan plotseling te verdwijnen.

Een ontbijt met koHie, brood, ha If zaeht gekookte eitjes, een slnaasappel en een stuk papaja verschaft de moed en energie voor een zware dag. Deze begint om zeven uur met een weginspektie in gezel. schap van de plaatselijke bestuursopzieh. ter door de dorpsgemeente Bakkie om daarna een vergadering van genoemde gemeente bij te wonen.

Zoals Ik al schreef is het distrikt geen autonome rechtsgemeenschap. In verschillende ressorten komen echter dorpsgemeenten voor en deze zijn wei als zodanig aan te merken Het dorpshoold wordt door de Gouverneur benoemd op voordraeht van de Distrikts-Kommissaris en de bestuursleden worden door de in-

U maakt plannen voor de toekomst, want U wilt na Uw studie een carriere opbouwen.

Wij maken plannen voor de toekomst, omdat wij voortdurend bedacht moetenzijn op de opvolging van de leidinggevende functionarissen voor de concernmaatschappijen in binnen~ en buitenland. Ieder jaar doen daartoe een beperkt aantal jonge academici van zeer verschillende studierichtingen hun intrede in ons concern.

Daar bet zeer weI mogeJijk is, dat Uw en onze belangen parallellopen, zijn wij gaarne bereid U individueel voor~ licbting te geven. Ook als U nog niet aan solliciteren denkt, kan een orienterend gesprek over carrieremogelijkbeden zijn nut bebben.

Wilt U Uw aanvrage voor een informatief onderhoud richten aan: Unilever N.V., Afd. Algemene Personeelszaken, Postbus 760, Rotterdam.

Wij zullen het op prijs stellen als U bij dezeaanvrage wilt vermelden aan welke faculteit U studeert en hoe ver U bent gevorderd.

UL 138.186.118

gezetenen gekozen. De geldmiddelen worden verkregen uit de huuropbrengst der landbouw/woonperceeltjes.

Deze dorpsgemeenten hebben een be路 trekkelijk grote bewegingsvrijheid, die evenwel door de Distrikts-Kommissaris in bepaalde banen kan worden geleid.

Het doel is de plaatselijke bevolking te brengen tot een sociaal-, economischen cultureel hechte gemeenschap om aldus het platteland tot grote[' bloei te ontwikkelen.

Het belangrijkste wat op de vergadering ter tafel werd gebracht, was het grote padi-overschot waarmede men geen raad wist. De hulp van de DistriktsKommissaris werd ingeroepen en door deze ook toegezegd.

Bij terugkeer op mijn was de oplossing een brief aan Minister van Economische Zaken in Suriname, de lezerskring van di! periodiek ongetwijleld welbekend, Dr. P. A M. van Philips, met voorstel om, ingevolge de gouvernements padi-garantieregeling, kredieten Ie milner beschikking te stell en voor opkoop van' het padi-overschot.

Door het begrip voor de moeilijkheden der klein-Iandbauwers, dat steeds weer bij bedoeld Ministerie wordt aangetroffen, had een en ander een vlot verloop.

De zon was reeds hoog aan de hemel toen de vergadering uiteen ging. Er stond toen nog een fietstocht van enige uren door de polder van het projekt NieuwMeerzorg voor de boeg. Van een lunch aan boord zou geen sprake ziin.

In het projekt werden in gezelschap van de projektleider verschillende percelen bezocht van boeren (Hindostanen en Indonesiers) die de overeengekomen voorwaarden niet waren nagekomen.

In vele gevallen moest worden besloten tot het intrekken der perceien.

De ongewoonte van het fietsen liet zich op een zeker lichaamsdeel goed voelen. Aan het rammelen van de maag werd gelukkig spoedig een einde gemaakt toen wij bij een winkeltje kwamen.

Bacoven (U zou zeggen bananen, maar dat is bi) ~ns de vrucht die aileen na berelding - gekookt, gebakken of geroosterd - gegeten wordt) en enkele sinaasappelen zorgden voor een gezonde en goede maagversterking.

Mijn liets kon na Nieuw-Meerzorg lukkig verwisseld worden voor de van een motorfiets, bestuurd door een

22

van politie, die mij over de kronkelweg op de Noorderoever van de Commewijnerivier bracht naar de dorpsgemeente Kroonenburg.

Hier zou het hoold van het Centraal Bureau van Luchtkaartering te Paramaribo zich bevinden voor contr61e van een zijner topografen die ter plaatse veldwerk verrichtte. Ik had n.!. algesproken met genoemde functionaris dat ik hem daar zou ontmoeten omdat ik zeer gewas in de gang van zaken voor Suriname zo belangrijke van het C.B.L. Kroonenburg bezocht ik ook nog een Hindostaanse plattelandsfamilie, waar een jong getrouwde meisje van 14 (Aziatische huwelijkswetgeving) met man blj haar schoonmoeder inwoonde. Op mijn wekelijkse spreekdag te Nieuw-Amsterdam was ze komen klagen over een "assepoestersbehandeling" van haar schoonmoeder, die gesteund werd door haar man. Ik wilde de situatie opnemen, Bij mijn binnenkomen gal het mij Ie kennen dat mijn reprimande na klacht een goede invloed had komen deze loestanden niet meer voor onder de meer intellectuele Hlndostanen. veerbootje, een z.g. gevoorlgedreven door een van 12 pk en bestemd voor vervoer van 6 passagiers, bracht mij om vier uur '5 middags over de brede Commewijnerivler naar de oude Mon Tresor, waar mijn auto stond te wachten.

De werd besloten met een officieel bezoek van een juist uit Nederland overgekomen nieuwe beheerder van een in de buurt.

Aan het slot van mijn relaas, spreek lk de hoop uit dat ik aan de verwachtingen van de redactie heb voldaan. Verder ik aantekenen dat ik enige tijd gehet genoegen had, Prof. Dr. G. H. van der Kolff - U zeer bekend - voor een te te hebben. Aan dit bezoek nog de meest prettige herinnerlngen.

J.

Douglas, Distrikts-Kommlssaris van Suriname, belast met het beheer over het distrikl Commewijne.

Bosbeheer rn Suriname Medio 1947 werd, nadal in 1925 de Dienst van"'l\"ei Boswezen was opgeheven, weder een diensl in hel leven geroepen.

Na inslelling van contrale op de houlkap e.d. concentreerden de aclivileiten van deze dienst zich in eersle instanlie op inventarisalie van verschillende boscomplexen in Suriname. Hieraan ging vooral een algemene orientatie om inzichl te krijgen in de voornaamste boslypen in het noordelijk deel van Suriname.

Voor deze algeme'n e orientatie luchtloto's een belangrijk hulpmiddel gebleken, mede door het daaruit ve rv aardigde kaartmateriaal.

In de jaren 1947 -1949 werd een deel van Suriname vanal de kust tot de 4e breedtegraad .) gelotograleerd op een schaal 1 40.000, lerwijl een gedeelte van de kustslrook ook nog op schaal 1 20.000 werd opgenomen .

• ) Oil is ongeveer halverwege de grens mel Brazilie (Red.).

Van de eerstgenoemde 1010'S werden 1010plakkaarten sa mengesleld.

Tevens werd hiermee de grondslag gelegd voor het maken va n betrouwbare topogralische kaarlen.

Door het Centraal Bureau voo r Luchlkaartering werden in samenwerking mel verschillende dienslen de lotoplakkaarlen voor een gedeelle van hel gebied ge'inlerpreteerd met behulp va n losse stereoloto's en terreinverkenningen. Zodoende kunnen rivieren, grote kreken, wegen, nederzettingen en door de landbouw geoccupeerde gronden nauwkeurig gesitueerd worden. Bij de interpretatie van de bosvegetatie in het Noordelijk deel van Suriname kunnen verschillende begroeiingsvormen worden onderscheiden, zoals zwampbossen, hoogdrooglandbossen, sav annebossen e.d. Gezien de gemengde samenstelling van het tropische bos is hel echler niel mogelijk om bij de gebruikle schaal de alzonderlijke boomsoorlen te onderkennen. Slechis in enkele gevallen is hel mogelijk gebleken daar een nadere indicalie voor Ie geven, vooral, w anneer bepaalde soorlen gezellig groeiend opIreden en gekenmerkl zijn door een speciale groeiplaats, b .v. de min 01 meer homogene mierenhout-, baboen-, walabaen dakamabossen .

Voor de localisatie van. waardevolle complexen worden echter uit de lucht1010's voldoende aanwijzingen verzar:neld, waarnaar ' d.e intensieve exploratie zich kan richlen . Zo werden aanwijzingen ve rkregen omtrent de liggrng van': bepaai·d e zwa mp- en drasboscomplexen. en vooral va n. hel hoogdrooglandbos. , Dailr voor de zwampbossen door}'hu n

:<:':"

J; ~ g i ng en minder di vergente samenstelling reeds bij een schaal 1 40 .000 uilvoeriger gegevens omlrenl het voorkomen van baboen en mierenhout konden verkregen worden en bove ndien de slechte begaanbaarheid va n deze bossen een exploratie vanal de grond grote moeilijkheden in de weg legt, wordt er thans naar gestreeld voor deze gebieden de mogelijkheden van de luchtloto uit te breiden. Aan de hand van nader onder_ zoek is gebleken dat bij een schaal 1 : 10.000 de alzonderlijke baboen- e:l mierenhoutbomen van een bepaalde minimum almeting op de loto in de bov~n­ ste kroonetage vrij nauwkeurig t~ f,erkennen zijn . Het zwampareaal is thans geheel gelotograleerd op deze schaal voo rhanden en de interpretatie v an -'-lim 25.000 ha . is reeds in detail uitgevoerd.

De intensievere bosexploratie v indt als volgl plaats.

Ais grondslag wordt uitgegaan van de topogralische bladen, vervaardigd uit de lotoplakkaarten, waarop een rechthoekig basislijnenstelsel van 8 bij 4 km wordt uitgezet, dat op het terrein met een theodoliet wordt ingemeten, aansluitend aan bekende punten, De nadere exploratie vindt plaats door van deze basislijnen uit parallellijnen van 4 km. om de 500 m. te kappen, in oppervlakte eenheden v an 3200 ha. Langs de genoemde lijnen worden aile bomen met een diameter van 25 em . en meer in een strook van 10 m . breedte opgenomen. Op de.ze wijze wordt een 2 % bemonstering ve rkregen.

Voor een goede representatie va n de verschillende vegetatietypen worden in het hoogdrooglandbos de lijnen zoveel mogelijk dwars op de waterscheid i ngen gefegd. Naast opname vindt ook een detailkaartering van de begroeiingstypen en de waterlopen plaats. De parallellijnen wor.den ingemeten, waarbij mel een hell ingm eter het terrein verloop wordt bepaald . Daardoor is het mogelijk op de gedetailleerde boskaarten schaal 1 20 .000 de relatie ve hoogteverschillen aan te geven.

Onderzoekingen omtrent de opnamenau w keurigheid bij het bemonsteringspercentage van 2 % voor exploratie-e enheden van 3200 ha . hebben aangetoond, dal voor de economisch waardevolle houtsoorten de fout binnen de 10 % vall.

Een nauwkeurigheid, die ruimschoots voldoende geacht kan worden. Bij de o pname worden de ·gegevens opgebracht op kaarten, die met het breinaaldsysteem op. eenvoudige 'wijze gesorteerd worden op hcutsoort, diameterklasse en bostypen.

23

Vier jaar oude Pinus cultuur, Jodensavanna.

Deze gegevens ' worden per eenheid gerecapituleerd.

In totaal werden tot nu toe ruim 250.000 ha . op deze wijze geexploreerd in het gebied tuss.en de Marowijne en de Coppename .

De bosinventarisatie wordt gevolgd door de bosontsluiting van de waardevolle boscomplexen die bij de exploratie zijn opgenomen .

De bosontsluiling heel! tot doel om boscomplexen met een v~~r exploitiltie aantrekkelijke houtvoorraad , doch die tot nu toe hiervoor niet toegankelijk waren, bereikbaar te maken. Naast de bosinventarisalie aan de hand waarvan het mogelijk is een verantwoorde keuze te doen uit de complexen, die voor ontsluiting in aanmerking komen vormt de bosontsluiting een van de belangrijkste factoren om de activering van het bos op gang te brengen. Talloze voorbeelden zijn uit andere delen van de wereld aan te halen waar juist het toegankelijk 'ma-

24

ken van gebieden de stoot heel! gegeven tot verdere ontwikkeling.

Voor de hoogdrooglandbossen wordt deze openlegging uitgevoerd door het aanleggen van centrale ontsluitin gsw e g~ , hetgeen dus omvat het trateren, rooien en egaliseren van hoofdwegen, die de grootste vervoersfrequentie te verwerken krijgen en waarvoor het bepalen van he! juiste tracee v an primai'r belang is. Aan deze hoofdwegen dient de particuliere exploitant met secundaire afvoerwegen en sleepwegen aan te sluiten.

Met de uitbouw van de eerste ontsluitingsweg in het hoogdrooglandbos werd gedurende de eerste maanden in 1956 begonnen. De keuze viel op een boscomplex aan de Saramacca . Het uitgangspunt van de weg is gelegen aan de linkeroever van de rivier ongeveer 6 uur varen bovenstrooms Uitkijk. Het gebied dat hier ontsloten wordt heel! een totale oppervlakte van 30.000 ha., waarvan 11.000 ha langs de oost-west verlopende

Vier jaar oude aanplant Soemaroeba (Simaruba amara), Palissadenweg.

"Boven Coesewijne" en 19.000 ha. langs de zich in zuidelijke richting aftakkende "Boven Maripaston". De totale lengte van genoemde wegen bedraagt 60 km., waardoor zeven bruggen en een aantal duikers gebouwd moesten worden. Eind 1958 is dit werk gereed gekomen en inmiddels is de uitvoering van een nieuw project benonnen, gelegen aan de Surinamerivier, waarvan reeds 35 km. weg gereed is.

Het bovengenoemde ontsloten complex heeft reeds 58.000 m 3 hout opgeleverd hetgeen jaarlijks meer dan een derde is van de totale hardhoutvoorziening die in Paramaribo verwerkt of geexporteerd wordt.

De ontsluiting van de moerasgebieden (zwampbossen) vindt op andere wijze plaats.

V~~r de hoge zwampbossen, die periodiek onder water staan wordt de oplossing voor een ontsluiting gezocht in het aanleggen van ka na len . T ussen de ver-

schillende mogelijkheden wordt uitgezien naar een methode, die zich snel laat aanpassen aan de behoefte, eenvoudig is in zijn organisatie en uitvoering en bij de eerste opzet niet gepaard gaat met de aanschaffing van kapitaalsintensieve machinerien. De keuze is gevallen op het gebruik van ditching dynamite, waarbij dus de kana len niet gegraven, doch geschoten worden.

In totaal is thans ruim 35 km. kanaal op deze wijze aangelegd, waardoor reeds 8000 m 3 hout werd getransporteerd.

Op grond van deze maatregelen van inventarisatie en ontsluiling van de boscomplexen is het mogelijk tot een intensieve en gerichte bosexploitatie te komen. Aan de hand van de exploraties worden exploitatieplannen opgesteld, waarin de richtlijnen voor een vera ntwoorde kap en daarop afgestemd transport van hout worden aangegeven. Deze gegevens worden de exploitant ter be-

25

Uitbrengen van Baboenblokken (Virola surinamensis) door met dynamiet opengeschoten kanaal. schikking gesteld zodat deze dan voor een reeks van jaren zijn bedrijf kan overzien en zijn investaties zo rendabe'l mogelijk kan aanwenden. Het gevolg is dan ook dat zich mechanische exploitaHemethoden ontwikkelen , waarbij het hout niet meer met de hand wordt uitgesleept maar met . tr"ktoren. De oorspronkelijk.e lintkap beperkte zich tot een lintkap langs bereikbare waterwegen, door mid-

26

del van de ontsluiting thans kunnen de boscomplexen op systematische wijze worden afgewerkt.

Naast deze maatregelen, die er op gebcseerd zijn om het bestaande bosbezit zoveel mogelijk tot ontwikkeling te brengen, wordt ook aan de continu"iteit ge~ dacht .Thans worden reeds .maatregelen getroffen om ervoor te zorgen dat in de

toekomst ook over hout wordt beschikt en zo mogelijk op een meer rationele wijze dan nu het geval kan zijn. Reeds de voormalige Dienst van het Boswezen verrichtte op dit gebied baanbrekend werk, door de discontinuHeit van het bosbeheer ging dit echter voor het ste gedeelte verloren. De wordt thans weer voortgezel hel bijzonder aandacht word I aan economisch waardevolle, snel en de houlsoorten. Syslemalisch dil verjongingswerk uitgevoerd in de bovengenoemde onlslolen gebieden, waarna de vaksgewijze exploilalie-maalregelen voor de aanplant worden getroffen. Plantmateriaal wordt daartoe op kwekerijen geteeld en in de gunstige seizoenen op het terrein uitgeplant, nadat daar maatregelen zijn getroffen voor verwijdering van de ondergroei e.d. om de levensomstandigheden van de jonge plantjes zo gunstig mogelijk te maken. Naast aanplant van inheemse houlsoorten worden ook buitenlandse soorten beproefd, waarmede o6k bevredigende resullalen worden verkregen. In dil verband dienen ook genoemd te worden de proefaanplanting van een tropische dennensoort welke voor rekening van 5Je Koninklijk~ Papierfabrieken Va,] .. Gelder Zonen worden uitgevoerd. Deze aanplantingen vinden speciaal plaats op armere gronden en zijn gericht op de produklie van papierhout. Het laatste jaar werd tol een aanmerkelijke uitbreiding van de aanplant overgegaan.

Bij de exploitatie wordt van de aanwezige massa in hel bos nag maar een gering gedeelte benut. Voor de 2e wereldoorlog was nag slechls van een beaanlal Surinaamse houtsoorten de eigenschappen bekend. Onderzoek van minder bekende soorten diende plaats Ie vinden. Dit onderzoek richt zich op he! bepalen van de fysische en mechanisehe eigenschappen van het hout, zodat inziehl word! verkregen in de sterkte en duurzaamheid van de verschillende houlsoorten. Dit werk wordt voornamelijk uitgevoerd aan de Landbouwhogeschool te Wageningen, die daarover reeds verschillende publicaties deed verschijnen, Niet aileen richt het onderzoek zieh op de sterktebepalingen, dus op het gebruik voor bouwhout, ook andere verwerkingsmogelijkheden worden in beschouWing genomen. Zo b.v. de mogelijk-

N.Y路

heid om bepaalde soorten tot vezelplalen te verwerken. Een verdere mogelijkheid is om het hout te verwerken tot pulp en papier. Daarbij richtte het onderzoek zich niet op de individuele soorten, maar op een mengsel van ongeveer een dertigtal soorlen, teneinde het rendemenl van het bos zo hoog mogelijk op Ie voeren. De onderzoekingen wezen uit dat papier gemaakt kan worden van behoorlijke kwalileit geschikt voor druk- en schrijfpapieren.

De onlwikkeling als boven omsehreven kwam in de laatste tien jaar geleidelijk 101 sland, De uitvoering was mogelijk dank zij de middelen die aanvankelijk door hel Welfaartsfonds voor Suriname ler besehikking werden gesteld, waarmede een aanvang mel de bosinventarisatie en hel houtonderzoek kon worden Dil werd later in hel kader van Tien Jaren Plan voorlgezel, waarnaasl de bosontsluiting en de herbebossing konden worden geentameerd. Hierdoor was het mogelijk dat ook de produktie loenam, waardoor voldaan kon worden aan de grotere vraag van hout op de binnenlandse mark!. Mede door de verhoogde akliviteilen op allerlei gebied, 70we! door de uitvoering van ve!e we~颅 ken ten behoeve van hel Tien Jaren Plan, de verhoogde bauxietproduktie en de uilvoering van het Brokopondoplan, als allerlei andere partieuliere invesleringen, onlslond een verhoogde vraag, ondanks dal van de traditionele bouwwijze in houl werd afgeweken. Daarnaasl ontwikkelde zich ook de export van hout in een niel onbelangrijke mate, De belangrijksle bijdrage hierloe vormde de tot standkoming van de houlverwerkende induslrie door het Bruynzeel-eoncern. De produkt;e van de lriplexfabriek werd na enkele jaren verdubbeld. De capacileit van de zagerij werd vergrool en uitgebreid met een schaverij, korte lijd geleden kwam een spaanderplatenfabriek 101 stand van eapaciteit.

Ook verschillende zagerijen werden uitgebreid terwijl hun aantal toenam. export van houl die in de derliger jaren 2200 m 3 bedroeg met een exporlwaarde van Sf 90,000, - nam toe tol 49.590 m 3 mel een exporlwaarde van Sf 6,357.000, . De laalste lien jaar nam houl na bauxiet de 2e plaalS in bij de export.

27

Enige aspecten van het Wageningen-project in Suriname Een hernieuwde en groeiende belangstelling in Nederland voor Suriname en wat daar omgaat, is niet vreemd aan de recente verschijning van speciaal aan dit land gewijde uitgaven en publicaties. Dit is begrijpelijk, want Suriname timmert aan de weg en er wordt de Jaatste jaren zeer hard getimmerd. Op allerlei gebied heerst er grote bedrijvigheid en aile bezoekers, die het land in grotere getale dan ooit tevoren komen bezoeken, worden er door getroffen.

Uit de aard der zaak voert Suriname zijn gasten naar die waar het verrichte of nog in gang werk de meeste indruk zal maken. krijgt ook het grote plan zijn aandeel.

T eneinde bij te in de kennis omtrent dit project eerst een ~orte beschrijving worden gegeven van de huidige stand van zaken en daarna van de betekenis en het doe I van Wageningen in Suriname.

Wageningen in vogelvlucht.

Door het Nederlandse Volk en zijn Regering werd in de eerste naoorlogse jaren de grote behoefte om Suriname daadwerkelijk en hulp te verlenen bij de opbouw en ontwikkeling van dit Rijksdeel. Het Wageningenproject, beheerd door de "Stichting voor de ontwikkeling van Machinale Landbouw in Suriname", vormde een der bijdragen. Het werd gefinancierd uit particuliere gelden met een garantie op rente en aflossing van de Nederlandse Staat.

De nv 10 jaar oude Stichtingsakte vermeldt dat zij ten doel heeft het inpolderen, ontginnen, cultuurrijp maken, behuizen, exploiteren of doen exploiteren van land in Suriname, met al hetgene er mede samenhangt of daaruit voortvioeit.

Dc "ele hieruit voortgekomen en niet in extenso te beschrijven polderplannen, hebben nu 10 jaren later geleid tot de thans bestaande 6.000 ha. "rote rijstpolder Waqeningen, met een gezonde en levende gemeenschap van circa 2.000 zielen. De ligging kan op de meeste nieuwe kaarten worden gevonden in het westelijke dee I van de Surinaamse kustvlakte aan de Nickerie-rivier. Het bijbehorende "dorp" kan reeds tot een der 10 rijkste plaatsen van Suriname worden gerekend.

Hier raken wij dan reeds het eerste punt van betekenis voor een juiste beoordeling. Het project betekende niet aileen het in cultuur brengen van 6.000 ha. zwamp. maar vooral ook de

28

een nieuwe van mensen met eigen' recreatie, scholen. hospitaal, winkels. bewakingsdienst e.d. in een voordien verlaten gebied. Wat hier in zeer korle tijd werd klaar gespeeld. dwingt respect af. Het is de opbouw van een nieuwe vestigingsplaats, het is een voor de eerste maal op grote schaal inpolderen van tropisch zwampgebied en een vergaande mechanisatie van de rijstverbouw onder tropische omstandigheden, zoals dit nog niet eerder kon worden gerealiseerd.

Het experimentele karakter van dit project vormt he! tweede 6elangrijke punt.

Daarbij dient Ie worden nagegaan of en in hoeverre de huidige polder bijdraagt in de ontwikkeling van de welvaart van Suriname in de agrarische sfeer en moet tevens de vraag worden beantwoord of het huidige project dan wei een daaruit te verkrijgen nieuwe bedrijfsvorm de mogelijkheid tot een rendabele exploitatie kan bieden. De huidige exploitatie geschiedt onder druk van de hoge exploitatiekosten op andere wijze dan aanvankelijk was bedoeld, waardoor een van de vroegere doeleinden, n.1. vestiging van een Nederlandse boerengemeenschap, niet kon worden gerealiseerd.

De gedachte grootte van de bedrijven was aanvankelijk gebaseerd op de mogelijkheden van veeteelt en de verbouw van z.g. rotatiegewassen. Beide zijn op grotere schaal voorlopig nog niet mogelijk.

De bedrijven moesten mede daarom met de meer extensieve rijstverbouw als monocultuur, aanzienlijk groter in oppervlak worden dan de aanvankelijk begrote 72 ha. Het aantal Nederlandse boeren dat in deze polder een bedrijf zou hebben kunnen vinden, werd daarmede tot een relatief gering aantal teruggebracht. Bovendien moet worden bedacht dat Suriname vee I meer is ge'interesseerd in een ontwikkeling van eigen landbouwers en van bedrijven waarop deze werkzaam kunnen zijn. Zoals later nog wordt uiteengezet, bestaat hieraan een grote behoefte.

Aan deze ontwikkeling heelt Wageningen, omdat het bedrijf zell nag in opbouw was. tot dusverre nog weinig kunnen bijdragen. Nog te veel problemen op cultuurtechnisch. landbouwkundig en organisatorisch gebied moesten worden opgelost, alvorens de hier verworven kennis kon worden uitgedragen 01 overgeplant. Men zat en zit hier ten dele met teveel problemen in eigen huis. kon onder meer het vraagstuk van het

z.g. tweede gewas nog niet lot een oplossing worden gebracht Suriname beschikl aileen al in de kusl. vlakte over meer dan een miljoen ha. ongerepl vruchtbaar land. Alvorens dit voor landbouw in gebruik k2n worden genom en, moeten er grote worden gernvesteerd v~~r inpoldering, ontginning en andere technische werken.

Het cultuurrijp maken aileen al ca.

Nt 3000, - per ha. De investeringen voor behuizing, wegen e.a. brengen dit op rond Nf 6.000,-. Daarbij komt dat de vasle laslen voor onderhoud van kana len en dam men en voor bemaling en irrigalie, 50 % uitmaken van de totale van rijst.

'I; Het is om technische en landbouwkun1d;ge redenen niel anders idat 60 % van het areaal, 'king zells bijna 100 %, braak ligl. Wat dit voaral met op de hoge vasle lasten betekent, is begrijpelijk. Daarom blijft men mel volharding en ijver zoeken naar de mogelijkheden van verbouw van andere gewassen.

In het hierna volgende zal worde'l getracht een beeld Ie geven van de welke Wageningen momenteel ;'1 name inneeml en welk doel en !oekorns( het nog kan krijgen. Begrijpelijkerwijze zullen daarbij vele l.g. imponderabilia ter sprake worden gebracht. He! zijn juist deze onmeetbare invloeden en waarden, die aan de exact ingeslelde beschouwer ontgaan en die loch van groot belang zijn bij de waardering van het belang van Wageningen voor de Sur; naamse samenleving.

j

beroepsbevolking van zielen, waarvan 24.500 01 ~ "£, in landbouw werkzaam waren. aarbij moet echter worden bedacht dat in deze sector vooral veel vrouwen arbeid verrichten, zoda! het eerder genoemde van 84 zeer wei mogelijk is. over dat de landbouw slechts 10 van de export verzorgl. Het procentuele aandeel van de bauxiet in he! is 80. De zeer smalle basis van de Surinaamse economie en de afhankelijkheid van een produkt worden hier wei heel sterk benadrukt. Het van de agrarische uitvoer I.o.v. invoer was in 1959 nog maar 62 %. Deze uitvoer vertegenwoordigde 53 van de totale uitvoerwaarde, de bauxiet uitgezonderd.

De landbouw neeml, de mijnbouw buiten beschouwing latend, dus toch een heel belangrijke plaats in. Bovendien voorziet zij voor een belangrijk deel in de behoefte van de bevolking aan levensmiddelen. Rekening houdend met de beperkle m.;g~Tijkhede~·-,;~n'-i;;d·usiriari­ ?iffie"~oeT voo·;: de-'jandbOu;;';-ee;:;"nD'£j el r imere laats worden in eruimd.

%

%

29

9

1

De landbouwers onder de arbeiders maakten kennis met de mechanisatie, leerden het gebruik van kunstmest, insecticiden en het oogsten met maaidorsers, Met eigen ogen konden de mogelijkheden van produktie-verhogingen worden waargenomen, Anderen werden in meer technische of administratieve bedrijfstakken Ie werk gesteld, Wa enin en is een waarbor voor de voe se voorziening van et land, Toen in 1957 door watergebrek een deel van de bevolkingsaanplant mislukte, was de Surinaamse Regering in staat door aankoop van rijst uit Wageningen de voedselvoorziening veilig te stellen, Er kwamen nieuwe hoog producerende rassen beschikbaar, welke tevens beter zijn voor he! machinaal oogsten, is een grole ervaring opgedaan bij hel inpolderen en ontginnen van zwampland en bij hel mechaniseren van de rijstcuituur.

Ondanks de hier opgesomde voordelen, welke 'I Wageningenprojecl aan land en volk biedt, wordt ook in de Stichting het als een gemis gevoeld, dat dit project nog niet meer rechtstreeks bijdraagt aan de opbouw van dil land en aan de ontwikkeling van zijn landbouw, Hieruit is de voortgekomen om rond _,_,,,,,~...,:r1~n als z..g, kernbedrijf, niicfcFei'iS'!'aliBs bevotk'ingslandbouw tot ontwikkeling te brengen, Hiermede zou aan Wageningen een nieuwe doel worden gegeven, welke de oorspronkelijke doelstellingen in belangrijkheid verre overtreft, Aan dit idee willen wi] dan 101 besluit nog enige aandachl schenken,

'J

Wageningen met een nieuw doe!.

De gedachte aan een kernbedrijf is niet nieuw, Men vindt deze reeds in verschillende delen van de wereld en in allerlei vormen.

De gemiddelde grootte van de Surinaamse landbouwbedrijven is 1 -2 ha.

Waar hierop meestal rijst als gewas wordt verbouwd, betekent dit het bruto gezinsinkomen niet veel groter is dan Nf 600,- -Nf 1.200, per jaar.

Zo is momenteel de situatie bij een geschat aantal van 25,000 landbouwers, Z,g, middenstands-Iandbouwers ontbreken bijna geheel, Deze geringe bedrijfsgrootte is niet vreemd wanneer men bedenkt dat het meeste werk nog steeds met de hand en soms met de os wordt uitgevoerd, Het is nu eenmaal niet mogelijk om met de

30

hand en in gezinsarbeid veel meer dan 2 ha, rijst te planten of te oogsten, Bij deze bedrijven kan mechanisatie Ofl zeer bescheiden schaal en bij voorkeur in c06peratief verband de helpende hand bieden, Bij de mechanisatie van de grotere van Wageningen kan 1 arbeider momenteel 30-40 ha. verzorgen, Een werkwijze is echter voor de Surinaamse landbouwer, gezien investeringskosten, ook wanneer een groter areaal ter beschikking staat, niet zonder meer mogelijk, Er moet daarom voor door Surinamers te voeren bedrijven een gulden middenweg worden bewandeld, Dit, in de vorm van een gedeeltelijke mechanisatie en een intensiever gebruik van de grond door de inpassing van andere gewassen en eventueel van boomcultures', zoals bananen, citrus en cacao en mogelijk ook veeteelt tesamen met vergroting van de bedrijven, De mogelijkheden van opname van andere gewassen zijn door het op Wageningen verrichte onder zoek aanzienlijk vergroot. Dit opent nieuwe perspeclieven v~~r een gunstige arbeidsverdeling en een betere benutting van de grond, De gedachten gaan nu uit naar bedrijfjes van Dit zou een eerste stap kunnen ~naar de vorming van een nieuwe boerenstand, Juist deze opheffing van de SLlIl~Ja'Da~ ,;;er,g7paard gaande met een verhoging van het inkomen, ~an van groot belanlJ worden geacht. â&#x20AC;˘ Het zal de lezer duidelijk zijn dat voor de ontwikkeling van deze bedrijfjes geen betere plaats kan worden gevonden dan rond een bestaand kernbedrijf, Dit kan n,1. voorzien in vele zo noodzakelijke diensten, onontbeerlijk voor het kleine boerenbedrijl, Hier mogen als voorbeelden worden de aanwezigheid van een en werktuigenpark, reparatie-gelegenheid, de onderdelenvoorziening, de van zaaizaad, kunstmesl en bestrijdingsmiddeienJ gelegenheid tot opsiag, verwerking en afzel van het produkt, voorlichting en kennis van zaken, Hierin kunnen groot-Iandbouw of he! ondernemlngsbedrijf en de kleinlandbouw of boerenbedriif op vruchtbare wijze samenwerken en elkaar door wederzjjdse afhankelijkheid versterken,

12..lli..

Slichting voor de ontwikkeling van machlnale landbouw in Suriname,

•

• DE NEDERLA.NDSCHFj BA.NK N.V. TE AMSTERDAJJI

heeft op haar Studiedienst gelegenheid tot plaatsing van een

Drs. in de Economie De taak van de aan te stellen functionaris omvat in het bijzonder het zelfs! andig analyseren (o.a. langs statistische weg) van economische en monetaire verschijnselen op nationaal en inrernationaal terrein.

Kennis van geld- en bankwezen strekt tot aanbeveling.

Maximum-leeftijd 35 jaar.

Degenen dJe verwachten in de loop van het jaar 1961 hun studie in de economie mec succes te zullen beeindigen kunnen eveneens reflecteren.

Sollicitanten moeten be reid zijn zich e\"entuerl aall een psychologisch onderzoek te onderwerpen.

Eigenhandig geschreven sollicitaties (voorzien van pasfoto) onder opgave van Ieef~ tijd en uitvoerige inlichtingen omtrent opleiding (studierichting. keuze- en bij\·akken). praktische ervaring enz .. te rich ten aan de Chef Personeelzaken. De NederIandsche Bank N. V., Postbus 98. Amsterdam-c .

•

•

SURINAME heeft met voortvarendheid de uitvoering van de operaties "sprinkhaan" en "schildpad" ter hand genomen. De bedoeling van eerstgenoemde operatie is te komen tot een versnelde inventarisatie van de natuurlijke hulpbronnen. Hiertoe worden over het gehele land kleine vliegvelden aangelegd, geschikt voor het landen van een DC 3 of een CC 340. Rond elk van deze "airstrips" wordt een kring van helicopter-velden vrijgemaakt van waaruit de veldploegen snel het terrein van onderzoek kunnen bereiken. Het plan is binnen 7 jaar te komen tot een volledige geologisch e kaart van Suriname. Zonder genoemde luchtverbindingen zou met deze onderneming 40 50 jaar gemoeid zijn. De "schildpad" operatie beoogt de aanleg van wegen in het zUidelijke en nagenoeg geheel met oerwoud overdekte gedeelte van het land. Ook de vliegvelden zullen door dit wegennet onderling verbonden worden.

a

31

De

Hindostanenin Suriname

5 Juni 1873 arriveerde in Paramaribo het Engelse schip "Lalla Rookh" met aan boord 399 Hindostanen uit het verschepingsdepot Calcutta. De immigratie van Brits-Indische arbeiders in Suriname was een feit geworden.

Niet aileen in Suriname, maar ook in Brits Guyana en vele andere Cara'ibische gebieden met een belangrijke plantagelandbouw was de behoefte aan veldarbeiders zo groot geworden, dat men zich gedwongen zag arbeid van overzep. adn te trekken. Brits Guyana was Suriname in deze voorgegaan. In 1834 werd hier de slavernij afgeschaft, maar "Already, since 1807 had the slave trade come to an end, and colonial planters were faced with the difficulty .of obtaining an adequate supply of labour. Emancipation, therefore, was the final blow which threatened to send the industry to its doom" ~). De situatie zou niet zo ernstig geweest zijn, wanneer de vroegere slaven a\s vrije arbeiders op de p\antage gebleven zouden zijn. Maar wat verwacht werd, gebeurde. Na de emancipatie verlieten de negers de p\antages om hetzij Herkomst 1853

'55

18 120

155

Ned. Indie Madeira

'58

'63

'64

36

169

6)

526

97

695

487

China

'65

286

W.-Indie

als kleine landbouwers, hetzij als losse arbeiders, werk te vinden. D, W. D. Comins schriift over de houding van de negers na de vrijmaking: "to be a freeman was to be like his master, the occupier of a large house, with, as he supposed, nothing to do but eat and drink and enjoy himself" .. ) Deze verwachting bleek moeilijk real!seerbaar; niettemin bleef een gevoel van tegenzin tegen regelmatige arbeid in de landbouw en een verlangen meester te zijn van eigen tijd. Daardoor was het aanbod van arbeid bijzonder labiel geworden en de lonen stegen in de loop van de tijd snel. Imrnigratie van arbeiders was de enige oplossing voor de grootlandbouw.

M

'66

'67

807

'68

'69

'70

'71

155

487

I

.Vl

- \l0"'짜'

~

l'3

286

Met het beqin van de aanvoer uit In'dia is echter een van de meest geslaagde immigraties voor Suriname begonnen. In I: de periode van 1873 tot 1916 zijn niet . minder dan 64 schepen met in totaal 34304 personen in Suriname aangekomen. De voorwaarden, waaronder deze Hindostanen naar Suriname trokken, bestonden uit de verplichting ~r arlb;;id te leveren tegen een vastgeSteld oon met de bedinging van vrije terugreis naar het land van herkomst na afloop van het kontrakt. In de begintijd van de immigratie droegen de planters zelf de kosten van de repatriering met garantie van het Gouvernement. Later, na de stichting van het z.g. Immigratiefdnds werden de kosten hieruit bestreden. Na afloop van kontraktperiode kan de immigrant zich blijvend vestigen in het land. Hij of zii, die afzag van het recht van de vrije te-

:di.f

32

807

21

81

111 79 2449

517 174

405 87

637

337

550 2

10

691

492

637

337

573 2720

Br.-Indie

138

73

10

Nederland

TOTAAL

'72

rugreis naar India, kreeg f 100,- uitgekeerd. De Klerk 3) rekent ons voar, dat in de periode van 1887 tot eind 1926 in het geheel. 11512 Brits-Indiers uit Suriname naar India zijn teruggevoerd. Dat be-l tekent, dat ongeveer twee-derde deel van het totaal aantal aangevoerde immigranten in Suriname bleef.

Na afloop van de kontraktperiode waren er Hindostanen, die zich opnieuw voor vijf jaar verbonden tot arbeid op de plantage, maar de meesten verkozen de kleine landbouw. Zij werden hierbij ge-

l) "A History of Indians in British Guiana" - D. Nath '46.

2) "Notes on Emigration" - D. W. D. Comins 1893.

3) "Immigratie der Hindostanen in Suriname" - Dr. C. 1. M. de Klerk '53.

fli..R.fo

;'tG-u

/,

U""

.e1UV'h'l-"

~yt-c~ ';'ll<.Lt"N~ ;r""--..,.~·

steund door het Gouvernement, dat de vestiging van een welvarende landbouwende bevolking voor ogen had en door de aanleg van de vestigingsplaatsen dat waren voor kleinlandbouw in gereedheid gebrachte landbouwgronden de kleine landbouw trachtte te stimuleren, De Hindostanen hebben deze kans niet onbenut gelaten en de vestigingsplaatsen vormen het punt van ultgang voor hun numerieke, sociale en ekonomische vooruitgang, AI heel spoedig, dankzij ~en."enorm$_~\?aarzin en aktiviteit, huurden of Kochlen de "Flindostanen landbouwgronden buiten de vestigingsplaatsen 6f - zoals in het distrikt Nickerie - brachten zij nieuwe grond in cultuur, Deze ontwikkeling zette zich snel door en al beheersten zij de landbouw in In en om Paramaribo werd de groententeelt ter hand genomen en hier wisten zij in korte tijd de groerltenvoorziening van de stad te mo,[,l.oR(liiierKiO Niet aileen spaarzin-;:;wer krac t speelden een rol bij deze ekonomische expansie, vooral ook het iuitzonderlijk lage levenspeil, waaraan de : Hindostaan was, maakte het hem mogelijk concurrentie he,t hoofd ] te bieden, Ais immigrantengroep waren i zij daarbij niet, zoals de Creool, gericht op het verkrijgen van de statusattributen van de bovengroep, De levensstijl van de stadscreool was de Hindostaan vreemd, Ook de kleinhandel en het ambacht trok hem, Kleermakers, goud- en zilversmeden, kolenbranders, mandenmakers, venters van Hindostaanse afkomst vestigden zich in de slad, Later weer autoverhuurders, taxichaulfeurs, winkelhouders en kooplieden,

Het onderwijs lag aanvankelijk niet in de belangstellingsrichting van de Hindostaan, Wei werd in 1878 de leerplicht ook uitgestrekt tot de Immigrantenbevolking, maar het verzet en de onverschilligheid waren nroot Vooral had men bezwaren tegen het sturen van de naar de lagere scholen. Van echter toonde men een grote lankmoedigheid bij de hantering van de !eerplicht ten opzichte van deze bevolkingsgroep, Men heelt zelfs in 1890 op enkele plantaqes een nieuw school- de "koelie-school" (koeli was de term voor de Hindostaanse immigrant) ingevoerd, waarbij aan BritsIndische kinderen in het Hindi werd lesgegeven, Veel sukses heelt deze nieuwe school niet gehad, Langzamerhand kreeg de Hindostaan meer waardering vom onderwijs, en ontwikkeling en beareep hij, dat ook hier mooelijkheden voor een positieverbetering gelegen waren, Meer en meer verlegt zich de ambilie, die oorspronkelijk vooral gericht was op de !andbouw en de handel, naar de sektor van de vrije beroepen en de overheidsfunkties, ~~!ne~ _c_9!:formeert deJ::!L~~o­ staan zich aan het ambitieniveau van de c::,~e99lsi_i? ~~~n~r~g-···

.......-...-..-----

Aantalsverhoudingen.

Suriname is verdeeld in de distrikten Nickerie, Saramacca, Suriname, Commewijne, Marowijne en het nieuwe distrikt Brokopondo, De spreiding van de verschillende bevolkingsgroepen over de distriklen en de aantalsverhoudingen in de stad Paramaribo geven het volgende beeld te zien:

*) en

Bevolking van Suriname (excl. Boslandbewoners) verdeeld naar de naar de distrikten.

~i

Par'bo

to

~,

Creolen Hi ndostanen Javanen Chinezen Europeanen Anderen TOTAAL

Comme

:.z

77,721 1.365 '22.585' 4844 "5.529 • 12.225 3.285 64 2.835 186 1.523 112 113,478

18.796

Cor

Maro I

Nick

J 3.577 22 427 30 10 3

6.298 414 2,676 125 106 455

5.197 14.360 3957 395 246 575

1.064 6,408 3,434 39

4.069

10.074

24.730

..

9.

Brokop. T otaal

Sara

9..

!e

..~~------

34

1 .837 44.903 14.926 499 1.072 633

1.323 J.15.3~11 't~5;1l 21 43.195 4.441 4 18 4.473 3.344 9

10979

80.870

1.376 264.372

') Bran: Aigemeen Bureau Statistiek, Paramaribo.

Uit deze cijfers blijkt, dat Coronie en Marowijn£ een L:reoofse bevolking hebben. Voor de Hindostanen zijn Nickerie, Saramaccq en he! Suriname distrikt de woonplaatsen; he! zljndeOTj 'uitsfek agrarische gebieden. Javanen domineren in de Com me-

wijne, terwijl de Europeanen vooral in Paramaribo te vinden zijn, waar oak de Chinezen relatief slerker vertegenwoordigd zijn dan in de distrikten, De Hindostaanse bevolkingsgroep vertegenwoordigd a.~ van de lotale bevolking exciusle .. de boslandbewoners

'"

33

- en is daarmee de tweede belangrijke bevelkingsgreep in Suriname.

Taal.

Spreken de Hindestanen in Brits Guyana en Trinidad in heefdzaak Engels, in Suriname is veer de Hindestaanse distriktbewener Hindi de emgangstaal. Nederlands verstaat men sems, maar een aktieve beheersing entbreekt ef is zeer gebrekkig, met uitzendering van de jenge generatie en enkele veeraanstaanden in het distrikt. Wei kent een ieder het z.g. Neger-Engels en dit is dan eek de emgangstaal met de Creeeise bevelking in het distrikt. In de stad ligt de situatie anders. Niet aileen de jengeren, maar eek de euderen beheersen hier de Nederlandse taal vrij beheerlijk, al werdt thuis in vele gezinnen neg Hindi gespreken.

De immigranten kwamen uit verschillende delen van India en hun taal was derhalve verschillend. Veeral het Advadhi- en het Bhejpuridialekt van he! Hindi werden gespreken. Bevendien kenden de Hindestanen daarnaast het z.g. Hindestani, de algemene emgangstaal veer het gehele Neerd-Indiase gebied.

Men kent twee schrijfwijzen, het Nagad en het Perzisch-Arabisch schrift, dat in het bijzender deer de Meslims werdt gebruikt. Het Nagari schrift is afkemstig van het Sanskrit. In Suriname zijn in het Hindi vele Neger-Engelse en sems Engelse weerden geslepen, vaak veer begrippen ef zaken, die specifiek Surinaams zijn. Geveelig als de Hindestaan is veer het beheud van eigen taal, zijn er in de distrikten en eek in de stad Paramaribo. verschillende Hindi-schelen epgericht, waar de kinderen in de middaguren les krijgen in het Hindi ef lJrdu, waarbij dan veeral eek de schrijfwijze werdt geleerd.

Godsdienst.

Er zijn bij de Hindestanen drie religieuse greeperingen te enderscheiden. De christenen vermen de kleinste greep, gevelgd deer de Meslims en tenslette de Hindees, die verreweg in de meerderheid zijn. Deze laatste greep is weer in twee gedsdienstige geneetschappen te verdelen, ie weten de Sanathan Dharm en de Arya Samaj. De Sanathan Dharm zeu men de erthedexe hindeerichting kunnen neemen. Het is erg meeilijk een scherpe emschrijving te geven van het Hindeeisme in het algemeen, emdat het zich kenmerkt deer veelvermigheid. Wij willen hier velstaan met de epmerking, dat de Sanathan Dharm veeral Vishnu vereert met de inkarnaties van Krishna en Ram. Een aparte sekte vermt de Kabir-

34

panthi. Zij zijn de aanhangers van Kabir en veer zever bekend, verzelten zij zich tegen het kastensysteem en zijn zij velstrekte vegetariers. Vele Hindestanen in Suriname weten nauwelijks van het bestaan van deze sekte af.

De Arya Samaj is een mederne richting in het Hindee路isme. Gesticht deer Dayanand in 1875 kreeg deze gedsdienst eerst emstreeks 1912 vaste veet in Suriname. Het belangrijke verschil met de Sanathan Dharm is gelegen in de entkenning van een erfelijk kastenstelsel, peIythe'isme en beeldenverering. Deze beweging heeft in Suriname veel aanhang gevenden.

De Surinaamse Meslims beheren veer een groet deel \et de Sunnietische richiing der Hanafieten, de erthedexe greep in de Islam. Daarnaast zijn enige Shiieten, velgelingen van de scheenzeen van Mehammed, Ali genaamd. Het verschil met de Sunnieten ligt veeral in hun epvatting, dat aileen de Keran in geleefszaken uitsluitsel geeft; zij wijzen iedere interpretatie van de Khalifen af. Aktief is de Ahmadiya-beweging in Suriname. Zij kennen veeral een zeer sterke "zendings"-gedachte en zijn eek in Nederland vertegenweerdigd.

Kaste.

Het kastenstelsel, zeals velen dat kennen uit India, heeft zich in Suriname niet kunnen handhaven. Men ken meeilijk bij de immigratie rekening heuden met de kasteverschillen. De vaak geheerde epmerking, dat de Hindestanen in Suriname veernamelijk gerecruteerd zijn uit de laagste kasten van India, is enjuist. Deze epvatting leept parallel met de idee, dat bij iedere emigratie veeral de slechte elementen het eigen land verlaten. De Klerk heeft indertijd uit de epgaven van de immigranten bij aankemst berekend, dat "aile meer belangrijke kasten van de United Prevince en West Bihar waar de Surinaamse Brits-Indiers veer het evergrete deel vandaan kwamen, zich bevinden ender deze 81" deer de immigranten vermelde kasten 4).

AI heeft zich dan dat Indiase kastensysteem niet kunnen deerzetten in het nieuwe meederland, tech zijn er neg steeds duidelijke speren van te vinden.

Ze weet iedere Hindee tet welke Varna (de vier heefdkasten) hij beheort en vaak kent hij eek de kaste. Kaste-endegamie het treuwen dus binnen de elgen kaste - is als algemeen systeem '1ervallen, maar wei is veeral bij de ~, ahmaan en Ksatriya, de bevengreepen in het kastensysteem neg steeds een h'Jwelijk met kastegeneten, wanneer eek aan andere veerwaarden werdt velda an ai,s ep-

leiding, vermogen, karakter, familie, etc " preferen!. De "ingroup"-gevoelens zijn hier het ste rkst. Voor de middengroep, de Vaish spreekt het niet meer in die mate, al komt het nog wei eens voor, dat men zich in het gesprek afzet van de laagste groep, de Sudra's, 4) De Klerk biz , 109, , De relatie kaste-beroep is natuurlijk onder de dwang van de omsta ndigheden verloren gegaan , De plicht het samen eten met andere kasten te voorkomen, is niet aanwez ig , Sommigen menen, dat de kasten in Suriname te vergelijken zijn met een standenstruktuur, zoals in West-Europa, Zo eenvoudig echter is de zaak naar mijn inzicht nie!. Kaste-oorsprong en stand lope n beslist niet parallel en de sporen va n het oude kastensysteem spelen toch altijd een zeer bepaalde rol, waarop wij in dit verband niet n,ader willen ingaan , Huwelijk, huishoudgroep en lamilie.

Het Hindostaanse huwelijk heelt eerst in 1.21il. legale erkenning gekregen , VoorCl'ie"ri was de bereidheid onde r de Hindosta nen zich middels de Ambtenaar va n de Burgerlijke Stand in de echt te late n verbi nden, gering . Daardoor o ntstond de zeer merkwaardige situa tie , dat een Hindostaans huwelijk, hoewel voor eigen kri ng geheel in overeenstemm ing met de gewoonte gesloten en erkend, in het land als co ncubi,naat werd geregi streerd, Gouverneur Kielstra heelt met zijn Aziatische Huwelijksverordening zowei voor de Moslims als voo r de Hindoes deze huwelijken gelegaliseerd mits de voltrekki ng plaats vi ndt volge ns het gebruik dat binnen deze groepen geldt e n in aanwezigheid va n een priester, die door h et gouvernement als huwelijksbeambte is aa ng ewezen, Ve le bepalingen van het familierecht uit het Su rin aamse Burgerijk Wetboek blijven evenwel van toepassing op dit type huwelijk, De echtscheiding b ,v, behoort voo r de gewone rechte r te worden behandeld, met de bijzonderheid, dat voor de Mohammedanen de echtscheidingsprocedure afgestemd is op hetgee n de Islam dienaangaande leert.

De Hind ostaa n en voora l het Hindo staanse meisje, trouwt naar Nederlandse begrippen vroeg, In de distrikten is het gebruikelijk, dat de ouders een huwelijkspartner voor haar zoeken, wanneer ' zij 15 jaa r geworden is, De huwelijksleeltijd van de jongens varieert va,n 17 lot 24 jaar, Ve rgeleken met een vijfentwintig jaar geleden , toen het nog voo rk wam, dat de meisjes voor de intree van de puberteit werden uitgehuwelijkt - ' dez .g , "ga una"-hu we lijken is de huwelijks-

leeltijd belangrijk verschoven, Dat geldt nog meer voor de stad, waar de meisjes meestal 17 tot 18 jaar oud zijn, voordat zij in het huwelijksbootje stappen, Hu welijk , gezin en familie zijn belangrijke zaken voor de Hindostaan, Het huwe lijksfeest is een van de belangrijkste hoogtijdagen in het familieleven , Na de plechtigheid verlaat het mei sj e de huishOl!dgroep va n haar ,ouders en trekt in bij de familie va n de ' jongen , Was het vroege r vrij algemeen, dat het jonge paar bij de o uders bleel inwone n de z,g, joint-family nu wordt het meer en meer gewoonte, dat na een korte peri ode van samenwonen, het jonge stel zich zelfstandig gaat vestigen , Moderne Westerse invloeden hebben zich ook hier laten gelden , Maar o ndanks de groeiende zelfstandigheidsdrang bij de jongere genera tie is het familieverband nog altijd van grote betekenis, Bij religieuse plechtigheden, bij geboorte, ziekte en sterlte, blijkt de aanhankelijkheid vande familie overduidelijk; van heinde en verre komt men dan samen , Men zou misschien in een multi-raciale samenleving als Suriname is, verwachte n, dat hu we lijken tu sse n de ve rsch illende bevolkingsgroepen algemeen voorkomen , Dat is niet he t geval. Vooral bij de Hindostaan wordt een hu welijk met een meisje of jongen uit een andere ethnische groep afgewezen , Ontstaat er toch een "geme ngd e" liefdesverh ouding dan ziet men vaak, dat het jonge paar met elkaar in concubinaat gaat leven en soms een burgerlijk huwelijk slui!. Maar voor het zover is, zijn de konflikten met de lamilie niet uitgebleven en menige tere romance lijdt hierop schipbreuk , De Hindostaanse bevolkingsgroep in Suriname.

Met de immigratie van Hindostanen heelt Suriname zich een werkzame en energ ieke groep van mensen ve r worve n, die voor de huidige opbouw va n het land onmisbaar is, In de landbouw, in de handel en de nijverheid en meer en meer ook in de intellectuele beroepen is he! aandeel van de Hind ostane n niet meer weg te denken , AI mag niet worden ontkend, dat de sociale en cu lturele invoeging va n deze groep in de Surinaamse samen leving tot op de dag van vandaag nog een problematische aangelegenheid is, de bonte samenstelling van de Surinaamse samenleving zal zich in de nabije toekomst omvormen tot een eenheid , M isschien wei een eenheid in verscheidenheid, maar dan toch met de klemtoon op eenheid , Paramaribo, 29 december 1960, J, p , Speckmann ,

35

SURINAME heelt onlangs de Stichting Industrie-Ontwikkeling Suriname in het leve n geroepen .

De voornaamste doeleinden van deze stichting zijn : het (doen) verrichten van onderzoek naar de mogelijkheid en wenselijkheid van oprichting van nieuwe en van de uitbreiding en/of verbetering van bcstaande industriele ondernemingen, ' het interesseren van buitenlandse ondernemingen en investeerders voor industriele projecten in Suriname, het zelf entameren van ondernemingen met een experimenteel of verkennend karakter en van ondernemingen die van groot nationaal-economisch belang zljn, doch waarvoor van de zijde van particuliere ondernemers nog geen belangstelling bestaat alsmede het adviseren van de regering omtrenf voorzieningen, welke de industriele activiteit kunnen bevorderen.

LUST VAN GESLAAGDEN OVER DE PERI ODE VAN 20-12-1960 tIm 30 JUNI 1961 Candidaatsexamen

1782 1783 1784 1785 1786 1787 1788 1789 1790 1791 1792 1793 1794 1795 1796 1797 1798 1799 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829

36

20-12-'60 22-12-'60

27-1-'61

31-1-'61

10-2-'61

16-2-'61 9-3-'61 28-3-'61

28;3-'61 4-5-'61 .

16-5-'61

8-6-'61 9-6-'61

27-6-'61

C. H.

Willemse E. H. Bonnewit D . W . Zandee A. J, van den Beld J. A. J. Cion J. Foppen p, W. F. de Boer J. A. Tobias M . Arp K . Geveke A. J. Th . Mak P. C. Maljers Th . P. A. van Berkel E. H . C. Graftdijk A. Verwey J. W. Moret P. J. Hamelynck J. J. de Waard C. J. J. Sweerman J. Spanjaard B. F. Baron v . Ittersum C. Smits B. de Boer J. Kooyman Mej. G . Deunk F. A. Nulle R. Kaptijn W. van der Wei A. S, de Leeuw L. H. Smit F. A. C. van Hest F. H, Bohre H. J. van Reijen J. Middelhoven Th . Tj . M . Veringa J. N . Kors A. H M . Cavadino .

M , W . N ieuwenhuys W , M . Willems H. van Werkhoven J. W. M . Heslenfeld R. A. van Erven Dorens A. G , Masseur C. P. J. Erwich C. H. van der Tak P. Croon A. Blom P. Flamman

1830 1831 1832 1833 1834

29-6-'61

M . M. G. Fase T. Hobner M . G. Rem W , N , W, Hesselmans W . J. C. M . Haack

Doctoraalexamen

1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1965 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079

9-12-'60 13-12-'60 19-12-'60

22-12-'60

2-2-'61 3-2-'61 6-2-'61 14-2-'61 14-2-'61 11-3-'61 27-3-'61 21-4-'61 22~4-'61

4-5-'61 17-5-'61 25-5-'61 8-6-'61 9-6-'61 12-6-'61 17-6-'61 28-6-'61 30-6-'61

H . H , D, van der Hulst Tjio Eng Tjiang F. Botman P. F. Anink J. A. Frederiks E. Nypels S. Bergsma J. M . Nijhuis D. K. Zoon N. J. Gratama W . Navis F. J. Rinsma H . E. Wijnberg A. G . F. Boersma H . W. Wamsteker H. J. van den Burg J. Hurkmans J. de Ru ijte r W . N . Meijer A . H. J. Vijge J. Th . Degenkamp W . A. Verwoerd F. van Puffelen J. Kok C. R. Rog I. van der Zijpp D. van der Werf M. L. Cleyndert A. van Dantzich G . V . A. Witleveen A. Franken A. P. Bakker

Baccalaureaatsexamen

15-6-'61

L,

J. J. Boer

Accountantsexamen

13-12-'60

Z. Heslinga R. Lindeman W . van Roon

P. VELTHUYS Cz. econ. drs.

Repeteert Candidaa tsexanlen : Sociale en Bedrijfseconomie Doctoraalexamen: Bedrijfseconomie Marnixstraat 290 - Kamer 309 - Amsterdam-W. Spreekuur: Woen sdag 3 tot 4 uur.

Tel. Z aandam (K 2980) 63 3 15, s'a vonds en weekend.

MAANDBLAD VOOR ACCOUNTANCY

1961 35c j.a.arga ng

EN BEDRUFSHUISHOUDKUNDE Redacrie : D rs . A . L. Brok. Pro f. A. G oudeket. Prof. Dr. A. Th. de Lang e, Prof. Dr. ,. L. Mey, Drs. J. Modderaar. Prof. A . M. v an Rie t~c bo ten . Pro f. Dr. H . J. v. d. Schroef! en Drs. P. , . van Slo ten.

Versch ijnt m.aandelijks, behalve in de maand augustUS ; men abonneen zicb voor de gehele jaargang. AbollDemem per jaar f 17.50. Prod'nummcr op aan vraag graris.

Voor studenten bestaat gelegenhe,d to t het nemen van een stuclieabonnement regen de gereduccerde pri js van r 11 .- per jaar.

J.

MUUSSES NV . â&#x20AC;˘ PURMEREND

levering ook vi a de boekhandel

w. GRADER Econ. Drs repeteert

Doctoraal exam en: Sociale en Bedrijfseconomie

ROERSTRAAT 102 hs TELEFOON 717915

K. DE POUS ECON. DRS

repeteert voor

CANDIDAA TS- EN DOCTORAAL-EXAMEN de onderdelen

SOCIALE ECONOMIE EN BEDRIJFSECONOMIE DIEPENBROCKSTRAA T 18 Telefoon ongewij zigd: 71.55.88