1978 - Nummer 58 - februari 1978

februari

1878

nr5B

NOG EVEN

VOLHOU DEN 111 CURSUSOUUR

.'-~

~\

.

L.OG - MANIFESTAT/E IS FEB.

rostra .111" ,eOllomiSdae Villi ,,_

rlleulteit

'""r,"II, ~77~78

De problemen rond de sollicitatieprocedure,waarvan in het vorige nummer gewag ward gemaakttnaderen hun oplossing.

In het volgende nummer hopen wij u de naam van de nieuwe docent-medewerker

te kunnen mededelen.

redlletle

Hebt u uw goede vaornemens a1 laten varn ••••• wlj niet. Praduktviteit en leesbaarheid dat is ans motto en daar hauden wij ans aan.

AIleen al hat feit dat binnen een maand wederom 2.0 liostrapagina's op uw deurmat neerploffen.

En wat voor pagina's: maar liefst 3 boekbesprekingen;wederom een politiek artikel(schrUft hilterman wellicht onder schuilnaam in ROSTRA???);prominenta hoogleraren en hun pennevruchten(Klant en Stui) venberg) •••• het kan aIle .. maal niet OPe Even onder ans •• Now Pais aenmaal wag is mis Je 'hem tach wel nietwaar?

Rest ons ten overv1oede nog eenmaal te vermalden dat dit nieuwe nummer gedeel tel ijk op ons nieulBe redaktieadres is vervaardigd,kr. 1338, te1.2497 • Kom eens langs.

Het postadres blUft hetzelfde,uw inbreng blUft gewenst.

N.B. De artikelen zonder typfoutan zijn afkomstig van de vakgroeptypistes onze dank

Herman van Oorschot Noor de Bruin Piet de Vrije Ingrid Westerman Kees de Boer Tjalling Haisma Ouke Uilkema .• ? .

postll"res Jodenbreestraat 23 kamer 2141 Faculteitsbureau

""res Jodenbreestraat 23 kamer 1338 Amsterdam

illustrator Onno Kraft van Ermel Andra Picka

rostra

flrultlla7

Drukkerij Kaal, Nieuwe Herengracht 61

inboud

I

:1978 blad van de ekanarn ische

peg

,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,, ,,

3,4

fakulteit

herprogrammeeringsmaqifestatis

5 Jimmy Carter 6 Recensie Hennipman Landbouwco5peraties 7 8,9 K1uwerprUs voor K1ant 10,11 februaristaking 12 boekbespreking Thoben 13 vrow in zicht 14 U.R. begroting 15 Born gebannen 16 Heertje,heer Bonteba1 17 Ronduit de raad 18,19 brief uit Sri-Lanka

2

nieuwe kamer

.338 telefoon

2497

DELAATST-ELOODJES 1o, manifestatie

18 februari

Ongeveer tien jaar geleden vergaderden in Wassenaar aan aantal notabele vriendjes die op het ministerie, bij bedrijven of universiteiten iets te maken hebben met wetenschappelijk onderwijs of onderzoek.

Mede in het kader van plannen die in de OESO werden ontwikkeld werd over de kwaliteit en de kosten van het w.o. gesproken. Er zQuden te veel te hoog gekwalificeerde wetenschappers komen. Besloten werd om te streven naar een nivo voor het w.o. dat meer op dat van ' een hogere beroepsopleiding zou lijken. Onenigheid in deze 'onofficiele praatclub' , was er over het feit of er , aan de universiteiten 4 of 5 jarige programma's zouden moeten worden gegeven. Men werd het eens over 4 jaar. De argumentatie hiervoor was: "Als je op 4 jaar koerst, zal het wel 5 jaar worden."

Sindsdien is er heel wat gebeurd. Posthumus luiddehet proCes van herstrukturering officieel in.De 4-jarige kursus is steeds een fel omstreden kwestie gebleven. Voorstanders beten , er zich steeds feller op vast. Tegenstanders hadden de grootste moeite om na massale akties op de universiteiten de overwinning binnen te halen dat in de wet de 5 jaar als (maximale) kursusduur werd opgenomen. Andere door de wet voorgeschreven veranderingen in de programma's zijn de

selektievep~

pedeuse, de beperking van de inschrijvingsduur (2 jaar + de kursusduurl en het instellen van een lerarenvar.iant.

Vorig kursusjaar zijn door alle fakulteiten programma's opgesteld en

In december werd het advies van de Onderwijs Raad aan de minister over De Herprogrammering bekend. Dit vrij belangrijke advies college vormde de laatste schakel in de procedure voordat de minister beslist over de aangevraagde, veelal 5 jarige, programma's va~ de universiteiten.

De Onderzoeks Raad "is onder de indruk gekomen van de kwaliteit van vele cl'er overlegde stukken".

"Het is haars in z ien~ duidelijk, dat in het algemeen met ernst ' en op weloverwogen wijze aan de opzet van de nieuwe programma's is gewerkt."

Het touwtrekken rond de kwaliteit van het wetenschappelijk onderwijs is hiermee in een beslissende fase gekomen.

Dat was rede voor ons om deze keer aandacht te besteden aan de aktiviteiten van de studenten nu en in de afgelopen jaren m.b.t. de herprogrammering.

Het art ike I is me de gebaseerd on een gesprek met Ferd Crone, vorig jaar mede-opsteller van het herstruktureringsrapport van onze fakulteit en dit kursusjaar voorzitter van de ASVA.

als aanvraag ingediend bij de minister; 80 % van de programma's zijn 5 jaar. Als alles loopt zoals gepland moet de minister

om~treeks

de-

ze tijd zijn oordeel vel len over de propramma's. Een historische gebeurtenis in de geschiedenis van de universiteiten die vergaande konsekwenties zal hebben.

Ferd Crone, bekend van de Aktiegroep Ekonomen en dit jaar voorzitter. van de ASVA zit niet stil af te wachten wat er komen gaat: "De grote vraag is hoe ze tegen het wetenschappelijk onderwijs aan gaan schoppen." "Pais wil zelf verantwoordelijk wordenvoor het hoger oriderwijs en dat geeft te denken. "Ergens in zijn oude Aktiegroep-archief heeft Perd een uitspraak van Pais opgezocht in de fakultei,tsraad waarin hij, in tegenstelling tot de Posthu~ mus voorstellen van to en , opkomt

van de herprogrammering", aldus Ferd. Hij doelt hiermee op de LOG-manifestatie die alle studentenvakbonden uit het land op 18 februari in Amsterdam gaan hou- . den. Met deze manifestatie lijken de gezamelijke studentenvakbonde~ tevens een nieuwe fase in hun ontwikkeling in te luiden.

Heer dan voorheen wordt juist de inhoud, de kwaliteit van het onderwijs op de voorgrond geplaatst.

functie

voor ruimere studietermijnen.

Maar ja dat zegt natuurlijk niks , Veel , goeds valt er, mede na ,de uitspraken van de oud-staatsse ~ kretaris Klein, niet te verwachten. De ASVA heeft dan ook 'besloten om dit jaar prioriteit te verlenen aan de herprogrammering.

"Al lang voordat er nog maar sprake was van 'een rechts kabinet hebben we voorbereidingen ~e ~ troffen om landelijk op te treden in deze bijna laatste fase

Beslissend wordt wat het w.o. maatscharpelijk voor funktieheeft en hoe dat samenhangt met de herprogrammering. "Juist een 4 j a~i颅 ~ekursusduur maakt een progressieve ontwikkeling van het onderwijs in vele gevallen onmogelijk" , volgens Ferd. Kranten zoals De Waarheid en De Volkskrant hebben ae afgelopen weken veel aandacht besteed aan de aktiviteiten van路 de studentenvakbonden op dit gebied. In Utrecht en Amsterdam zijn kongressen georganiseerd, in Groningen, Delft en Nijmegen zijn onderwijsdagen gepland. Op de vraag aan.Ferd of er, zoals wel wordt gesuggereerd, nu een heel ander beleid door de vakbonden wordt gevoerd en of er hierover tegenstellingen zouden vervolg op pag. 4

3

vervolg van pag. 3 ~ijn zegt hij: "Er is geen sprake van oppositie van de ene bond tegen de andere. Er is altijd naar voren gehaald dat krities onderwijs op de tocht komt te staan als er 4-jarige programma's komen. Wat nieuw is dat na het opstellen van de programma's veel duidelijker de konsekwenties van studieduurverkorting te z.ien zijn. Bovendien werd e: i~ 1975 OP de grote manifestat1e 1n Utrecht· waar toen 8000 studenten demonstreerden meer ges p roken over het opzetten van progressieve studieonderdelen, terwijl we da a r nu al meer ervaring mee hebben." Hij verwijst ook naar de diskussies op het in december gehouden ASVA-kongres. Ervaringen zijn daar uitgewisseld over diverse projekt- en l themagroepen waarin maatschappelijk relevant onderwijs een vorm heeft gekregen, over vrouwenstudies, over de op de beta-fqkulteiten be langr1jke ontwikkelingen rond het thema "Wetenschap en Samenleving" en over de akties rond de wetenschapswinkel. Ferd: "V~~r ekonomen was vooral de diskussie over onde r zoeksbeleid, studievormen en pro jektonderwijs van belang."

de landelijke Studentenvakbonden hierover: "Nu de overgrote meerderheid van de studierichtingen een 5-jarige kursusduur lijkt te krijgen, zullen de Beleidsindikaties moeten worden bijgestelden zal de komende .jaren tot uitbreiding van de personeelsformatie moeten worden overgegaan."

vvd-cda Het beleid van de PvdA/CDA heeft het de universiteiten niet gemakkelijk gemaakt en in feite heeft het de weg gebaand voor een voortzetting ervan door CDA/ VVD terWijl juist door de universiteiten een ander beleid werd geiHst waarin de spanning er eens af zou kunnen. De ASVA heeft het onder de 4-jarige regeerperiode van de PvdA niet gemakkelijk gehad. Meteen al aan het begin van

consequenties

poen E~n

v an .de eisen op de LOG-manifestatie is: "genoeg geld voor goed toegankelijk onderwijs". .

Sinds De Brauw heeft er een eff1ciency verbetering op de universiteiten plaatsgevonden van 20%.

Ferd haalt een uitspraak van Klein aan . Deze stelde dat 4 jaar geleden in de tweede . ~amer ·de stemmi ng heerste dat b1J ~:t w o . "wat te halen was, terw1J I d~t nu niet meer zo zou zijn"

Ferd Crone zit niet

t

~til

••••

Maar v eel goeds v alt er voora~~­ nog o p · het punt van de financ1eI e midd e len niet te verwachten.

Bij o ng ew ijzigd beleid dreigen er di ver se stops, waaronder een stop vob r de hele s o crale fakulteit. De nu aktuele zogenaamde Beleidsindikaties zetten de universiteiten voor lange tijd o p de nullijn. Deze Beleidsindikati e s gaan echter ook uit van 4-j arige programma's . . In een open brief aan Minister.Pa1s stellen

4

~

gingen voor een kabinet ~ Uylf Van Agt vond ook de grote onderwijsmanifestatie "Voorrang voor l Onderwijs" van de FNV-onderwijsbonden in Den Haag plaats.

Hier werd al duidelijk dat voortzetting van een bezuinigingsbe- . leid op onderwijs ook van een PvdA/CDA regering niet zou worden! genomen. Ferd zegt hierover: "E~n van de argument en waarom er geen Den Uyl/Van Agt kabinet . is gekomen is dat ze het niet meer konden maken om een restriktief beleid onder linkse-vlag te verkopen." De overwonnen moeilijkheden tijdens de oppositie tegen dit beleid vormen dan ook een stevige basis voor akties tegen ·een · CDA/VVD-beleid.

Op het ASVA-congres werd i'n de siotresolutie aangenomen ·dat de eisen geformuleerd in aIle onderwijssektoren (van kleuterschool tot universiteit) waarin geen bezuiniging maar extra middelen voor het onderwijs werden geeist het uitgangspunt moet zijn voor een nieuwe onderwijspolitiek ~ ~ais.

de periode Den Uyl ontstond vertwijfeling toen de halfslachtige maatregel -rond de fl000,- wet werd. genomen door het collegegeld op f500,- te bepalen. Later toen steeds meer bleek dat de politiek van De Brauw (extra be.zuiniging op het w.o.) door Kle1n werd voortgezet en bovendien vanaf '76 leidde tot bezuinigingen op vrijwel de gehele sektor onderwijs bleef de ASVA en ook andere onderwijsbonden niet veel over dan de oopositie. Het was echter ee n o opositie die niet makkelijk was omdat deze gekonfronteerd werd met een regerin g sbeleid dat door sommi g en als "socialisties" werd betiteld.

Maar halverwege de formatiepo-

Tot slot wijst Ferd nog on de gevol g en die de studieduur-verkorting kan hebben voor de huidige studenten. 00 de valreep heeft Van Kemenade nog voorgesteld dat ook voor de huidige studenten een benerking van de inschrijvingsduur moet worden bogelegd. Het voorstel is dat studenten die voor 1 seJ)t.1975 op de universiteit zijn geko~en een bep erkin g krijgen on baS1S v an de o ude kursusduur. En student e n van nA 1 ~eot.'75 zelfs o p basis van de nieuwe kursusduur een benerkin g v an de inschrij v in g sduur krij gen opg elegd.

Een maatregel die de studie-planning v oor veel student en in de war z al gooien. Perd: "De beslissing over de kursusduur bepaalt de studieduur. De fakulteiten zullen hun konsekwenties in de komende tijd moeten trekken uit hun aanvraag voor 5-jarige p r o gramma's". Op 18 februa- · ri is voo r de studenten weer de gele genheid om, net zoals op de manifestatie in 1975, hun langgevoerde eisen kracht bij te zetten."

PdV

JIMMY CARTER en de TRILATERALES'I1\ATEGlE In dit artikel wordt ingegaan op de achtergronden van de verkiezing van Carter tot president van de Verenigde Staten.

Hoe kon de t ot dan toe vrijwel onbekende gouverneur van Georgia, die niet gelieerd , wa s

m ~t

bekende en invloedrijke politici in de Oemo k ratische Partij op zo'n hoge

po st terech t komen ?

Een onderzoek naar de ontwikkeling en de rol van de Trilate-

rale Commission, waarin

behalve Carter oak talloze zakenlui, politici en weten-

Onderstaand artikel is een sameiivatting van het artikel "Jimmy Carter en de trilaterale strategie" uit nummer 3 van het Tijdschrift voor Politieke Ekonomie.

Andere artikelen in dit nvmmer zullen zijn: koncentratie in de bierindustrie huurbeleid en individuele huursubsidie stijging van de reele lonen 1972-1976 Oit nummer verschiJnt half januari en is verkrijgbaar bij de SUA, Weesperstraat 49, Amsterdam.

s chapp e rs zitting hebben, verschaft hierover meer duidelijkheid.

RECESSIE oasis vocr de vorming van da ze g rasp ligt, om het kart samen te vat t en, in de slechte internationa-

:) 8

I e eko nom isc h e verhoudingen ra nd 19 68.

Al s oorz ak en zien zij de s t e r ke opkoms t va n bev r i jdi ngsbewegin gen in ontwikk el i n gslanden on der andere in Vie t nam en Chili, al s r eak t i e op de Rg ressi e ve ame ri kaa ns e bui tenl a nds 8

poli t iek. De hoogkonjunktuu r ma a kt pl aa t s VDor de recessi e . De in t erna tionale k6nkurrentie en pro tekti onisme dreigen de wereldhandel t e v e rl a mmen.

Doo r de t o en emende strij dbaarhei d va n de vakbo nden, j o ngeren o r gani s aties en ha t temp e r en van de Koude Oorl o g lUken de l egit i mi teit sk~ i s i s va n he t ma rkt econom i es s t elsel t e·v ersterken.

TRILATER ALISME ' ol gen s de Trilaterali sten, d ien ~e n een d ri etal be l ei d swUzi gin gen pla ats ts vin den om de k risis van hat i n ternat iona l e ka pitaal te ~eren.

- neu t ralisa tie van opk omende ma c h t sfa kt a ren, als bevrij din gsbe wegi ng en en v,a kbonden.

su bs i dier i n g van h e t in te rn a tionals kr e di e ts ystpem .

fei t da t de oprichting van deze commissie mede een initiatief is van de Bilderberg-konferentie. VrUwel al deze voorbereidingen vinden in het diepste geheim plaats. Pas in 1975 verschUnen over de aktiviteiten van de commissie naar aanleiding van een conferentie in

KyoCo enkele berichten."Het trilatera1isme is dan al bijna het koncensus-idee ge ward en van de bui tenlandse poli tiek

U

,

aldu s e en treffend citaat uit de toenmalige publi katies.

Als Carter in 1976 president van de V. S. wordt i s er o.i. van het "Trilateralism " · al ve el v e randerd in de amerikaanse politiek.

REORGANISA'IlE llndan ks deze belan grijke steun ac ht Carter het n60d zak el Uk " z Un" beleid veilig te s toll en. Waar to e vind t in ' zUn staf I«a'c htige 'r eo rgani sa ti e plaats wel ke moet bevorde r en dat ' - de pr e si den t geen be leid tegen het Tril a t e ra llsm in voert

- en ~ a t aIle on d erdelen van he t op elk aar af gestemd worden.

Cevolg heirva n is dat de invloed Penta gon, dH ClI, en het National Council belang r ijk bHperkt zullen

beleid van het Security word en.

s t abilisatie van de d ef ens i e-uit gaven en de wap en-expor t <ll!

De analy s es random deze th emats · warden

publiek gemaal<t in een i n i970 nieuw opger i cht tijdschrift, f oreign Policy, waarin Zbigni or l1 rzezinsinski (Carters veiligheidsadviseur) een belangrUk schrijver is.

Al vanaf 1970 maakt Brzezinski o.m. op

Upmerkel ijk is da t hij i n z ijn k ritiek ,de toon tegenover :'l i xon ver s chuif t van

Na Nixon's herverkiezin g komt de kr i t-

iek pas goed los. Er zijn b.v., duidel ijke aanwUzigingen dat de nij vere j ournalisten van de "uJashington Pust een hand j e werden ae holpen in de ontrafeling va n he t Watergate-schandaal.

Dit 1eidde uiteind.elijk tot z ijn vertrel< (1 974) waardoor de Q8matigder Ford zUn pl eats kon innemen. De ca mpagne voor Car t er begint ech ter a1 in 1972 met o.a. onderzoek niJar al1e ameri\<aanse president& verkiezingen. Aldus ·· wa rd t een image ·en een verkiezingsstrategie voor Carter ,ekomputoris =erd .

BILDERBERG Oat deze strategie trefzeker moest zUn mag blUken uit de verbindingen van de Trilateral Commissiun met s'werelds

machtigste kapitaalfraktie, de Chase f'lanhattan Bank en Standard Oil en het

KONFLIKT f1et de trilaterale politiek van de beperking van de defensie uitgaven en de wapenexport dreigt er wel een konflikt met amerikaanse wapenproducenten. Deze theorie

is s1echts camouflage van de praktUk. De praktijk toont dat de defensie uitgaven beperkt worden door personeelsinkrimping.

Een deel van wat hiermee bespaard wordt komt weer ten goede aan technisch-kwalitatieve verbeteringen , in het materieel.

Hieruit ontstaat het weinig opwekkende beeld dat Carter een hogere efficiency en evenredige bezuinigingen wil in het licht van de nieuwe trilaterale strategie, maar tegelUkertijd de machtige wapenlobby ~te

vriend wil houden.

Het trilaterale beleid vraagstukken is weinig schillende maatregelen geen verbetering van

t.a.v. binnenlandse voortvarend. Verzoals: de sociale voor-

zieningen

,geen nadruk op werkloosheidsbestrUding, maar op inflatie-bestrijding herziening van het strafrecht, waarin de demonstratievrijheid wordt beperkt en afluisterbevoegdheid wordt verruimd. zullen de binnenlandse oppositie versterken.

STRATEGIE

uitnodi ging van de Ford Foundation lan ge rei zen ~aar lurop a e n Japan om bond g enoten voor zijn id8GHn t e zo eken.

beleefde aanbe vel i n qcn (1 970) t ot bittere i ronie (1972).

-

Brzezinski verduidelUkt dit alles ondermeer met de volgende uitspraak: "de wedloop der systemen moet bepalend zUn voor de benadering van de oost-west verhoudingen opdat het kapitalisme in een deel van de wereld zich zo lang mogelijk kan handhaven.

De bviten land s e po litiek moet omgebogen wo rd en naar mee r nadruk op diploma tie en ekonomicse samenwerking.

Oit be t ek ent, wat konkreter gesteld de veel al Ii a rme 'l gronds s toffenlanden niet vord e r latAn verarmen en daarmee radical ise ren, zoveel mogel ijk nala ten van geheime coupes en wapengeklettet. Voorts met als doel de iorage te verbeteren - aanpa k van omkcping in het buitenland - militair ingrUpen re gionaliserin g - nadru k op de mensenrechten in socialistische landen en de humanitaire en culturele betrekk ingen intensiveren.

Het nam e ha t laats t e punt dient tot handvat om de politiek in socialisti cche landen te bekritiseren. Um de internat i onale stabiliteit in handel en politiek te be vorqeren is het vol gens de trilate~a­ risten bovendien van belan'g om de handels·contakten met de oosteuropese landen te verb o teren.

Om deze oppositie te weerstaan is door de trilaterale commissie een passende strategie uitgedacht.

Hierin wordt gesteld dat de regeerbaa,heid van de "industrillle demokratieen" afneemt, onder meer door de opkomst van allerlei oppositiebewegingen, als die van studenten en negers en door het toenemen van het aantal "waardegeori!!nteerde intellectuelen" die de "technokratische en beleidsgeoriEinteerde intellectuelen" in de wielen rijden. Aan dit nteveel aan demokratie"

moet volgens de ontwerpers van deze strategie wat gedaan worden •••••

De grenzen van de trilaterale ,s'amenwerking op internationaal niveau worden ondermeer aangestipt in een belangrijk artikel van Richard Lillman, waarin hlj een samenvatting van de trilateral'e politiek gee ft. Ten eerste stelt hU dat er een diskrepantie bestaat tussen de ondernemingsgewijze produktie, met de nadruk op persoonlljke vrijhedenen het in veel ' landen ontbreken van de politieke wil tot interne liberalisatie.

Vervolg pag. 11

5

RECENSIE HENNIPMAiN THEORIE EN PRAKTIJK Prof. dr. P. Hennipman: Welvaartstheorie en economisehe politiek: uitgegeven onder redactie van prof. dr. J. van den Do~l en prof. dr. A. Heertje.

Uitgeverij Samson, Alphen aan den Rijn!Bru sse l, 1977.

Prof dr. P. Hennipman is emeritus hoogleraar aan de Universit van Amsterdam sinds 1974.

Hennipman is, na twintig jaar aan onze faculteit verbonden te zij~ geweest, voor wat betreft de welvaartstheorie opgevolgd door prof. dr. J. van den Doel.

Hennipman promovl'erde op ee.n proefschrift dat de titel meekreeg: "Doeleinden en criteria der economis che politiek". Zijn promotor was M.A.G. Me erhae g he, a a n wie dit boek is opgedragen.

Hennipman he~ft een eredoetoraa t aan de Universiteit van Gent, toegekend in 1971.

Het 1:'e besprek·e n boek, dat momen-· teel deel uitmaakt,van de · verpliehte stof voor het tentamen groot · in de Welvaartstheorie, bevat de belangrijkste art ike len die Hennipman, na het verschijnen van zijn proefschrift in 1945, geschreven heeft op he, gebied van de welvaartstheorie en de theorie van de ee onomi se he, poli tiek, sinds 1962 .

WELVAARTSBEGRIP )

Het eerste deel van het boek beva t een methodologische bes ch ouwing over het formele welvaartsbegrip.

Het for me le welvaartsbegrip onderseheid zieh van het traditionele welvaartsbegrip in ~ ie zin, dat \'Ielvaart in de formele zin niet identiek is aan materiele welstand, maar aan het tota le nut (of de totale behoeftenbevrediging) dat ervaren wordt.

Als Hennipman dit formele ~el­ vaartsbegrip toepast op de doeleinden van de ·ec onomis e he poli~iek komt hij tot de eonelusie, dat het eeonomisch en politiek handelen gericht moet zijn op elk economi sch aspect, VOOr zover dat gerieht is op behoeftenbevrediging door beslag te leggen op schaarse middelen.

Het forme l e welvaartsbegrip is oorspronkelijk een vo ndst van d.e Oostenrijkse school, (Wicksteed en Robbins) en wordt weI Oostenrijks subjectivisme genoemd.

In dit eerste deel komt Hennipman met zijn ideeen omtrent de waarde die aan elke theorie kan worden tpegekend. Hennipman geloofd in een positieve theorie; dat wil zeggen da~ volgen~ Hennipman ~an de theorie van de economische politiek geen normen voor het prac~ische positieve handelen ontle'end kunnen worden. Hij wijst een normatieve theorie in deze zin dan ook af .•

De theorie kan, volgens Hebnipman, aIleen verband leggen tussen de doeleinden van de individuen en de door de beleidsvoerd ers toegepaste middelen am deze doe Ie in den te verwezelijken.

NUTSVERGELIJKING Het tweede deel van het boek beva t de methodologische gro~dslag en van de zogenaamde .nieuwe welvaartstheorie: het cr iterium van Pareto en ~e onmogelijkheid van interpersonele nutsvergeli j king • . Verder bespreekt hij de externe effecten (hier komt onder meer de ~ilieuproblemat iek ter sprake) en de collectieve besluitvorming.

Het criterium van Pareto houd in dat de maatschappelijke we l vaart is toege no men als de welvaar t van een of meerdere individuen is toe g enomen z onder dat de welvaa rt van een of meer individue~ achteruit is gegaan.

Vo lgens Hennipman is dit criterium niet normatief. Int~rpersonele nutsvergelijking houdt in ~ at het nut van de ene mens en da t va n een ander vergelijkbare g rootheden zijn.

Hennipman komt tot twee vari a nten van interpersonele nutsvergelijking namelijk interpersonele nutsvergelijking als een persoonlijk of een maatschappelijk wa a rdeoordeel, Hennipman noemt ·d i t ~ntraperso .l€o le nutsverg elijking, en int erpersonele nutsvergelijkin g als een objectief oordee l . .

ALLOCATIE In het slothoofdstuk confronteera Hennipman enke le opvat t ingen ove·r ·de ideeen van Pareto en Wick,seJ,l.

De ze confrontatie spits t zich toe op de interpretatie ·van de eenstemmigheid.sregel va n Wickse l l. Deze regel houdt in, dat het parlement voor st etlen betreffende . overheidsuitgaven en belastingen, niet. dan met eenparigheid van stemmen kan nemen. AIleen als dit z o is zou de omvang en richting van de overheidsuit gave n economisch juist zi jn.

Dat wil zeggen in overeenstemming met de voorkeuren van aIle staats~ burgers. De allocatie van de middelen zal dan optimaal z ijn omdat voor iedere bevolkingsgroep het aandeel in de\kosten ( en dus de hoeve e lheid opgeofferd ~ut), opweegt tegen het nut dat de overheidsuitgaven zullen oplevere n.

In een utopistische samenleving is het voldoen aan de eenstemmigheidsregel van Wickse ll vo ldoen·de om aan het criterium van Pareto te voldoen.

Vol ge ns Hennipman is dit echter niet het geva l in een niet utopistische samenleving.

In werkelijkheid kan dan namelijk zijns insziens niet met zekerheid gesteld worden da t aIle mensen een Paretiaans optimum prefereren boven· een niet optimale situatie.

Zoa l s al eerder opge merkt kan namel ijk a a n e en Pa reti aan s optimum geen onvoor'llaardelijke normatieve geld igheid worden toe g ekend.

In z ijn s lot bescho u wing kom t Hen nipma n tot de conc lus i e da t ook a ls de welvaartsverbetering voldoe t aan het criterium van Pareto en aa n de etische normen van de mensen, dat er da n no g ge en e ch te eenstemmigheid behoeft te best a an. in een niet . utopi st isch e samenleving .

Dit als g evolg van onvolkomen informatie en zogena a md strategisch g edrag.

Een voorbeeld van s trategisch g edrag is t 'egen. een bepaalde maa t re g el stemme n om een eventue e l nog g rater voordee l 'in de wacht te s lepen, tijdens het o nderhan deling s proces.

Daa rom ook heef t Wicksell de zogenaamde . relatieve eens te mmigheids regel ingevoerd; een enkel veto kan dan de doorvoering van een bepaalde ma e tregel niet t egenho uden. Wick se ll noemt h ier percentages van 7 5-9 0% .

Tot zove r de korte i nhoud va n de bun.de l.

KRITIEK Omdat kritiek makke lijker ui t de p e n komt dan l ofpr ijzingen , e n omda t er mensen z ijn d ie heel z innig ergens kritiek op kunnen hebben wil ik mi j voorts . beperken tot de opmerkine dat, ondank s hei fe it dRt vel e artikelen uit deze bundel a l behoorlijk geda teerd z ijn, de actua liteitswaarde.erva n nog ~ teeds haag is.

De heren van den Doel en Heertje hebben goed .erk gedaan door deze a rtikelen, zoals zij zelf trouwens oOk al stelden, niet langer aan de buitenwereld te onthouden.

Zij weten hierbij te verme l den, dat als het aan prof. Henni pman gel egen zou hebben, dat het na g weI even geduurd zou hebb en voordat deze artikelen in bundelvorm gepu blicee rd zouden gaan worden.

Tjalling Haisma

6

OJITWIKKELING VAN DE •• LANDBOUWCOOPERATIES I

•

De "Staatscommissie voor den Landbou.", ingelSteld om adviezen uit te brengen om de heersende landbouwdepressie te overwinnen, konstateerde in 1890 in haar eindrapport, dat cooper~tie van landbou.ers ter behartiging van gemeenschappelijke belangen to't de uitzonderingen behoordo. Zij schreef dit toe aan gebrek aan leidinggevende persoonlijkheden, gebrek aan kapitaal alsgevolg van de landbou.crisis en aan een sterk individualilSme van de boeren. Sedert dien, meer in het bijzonder na 1895, is daarin een grondige .ijziging opgetreden. Tegenwoordig is bijna iedere boer en tuinder lid van twee, drie 9f meer c~oper~ties. In 1976 werd 65% van het landelijke kunstmestgebruik cooperatief aangekocht, 87% van de industriemelk en 75% van de konsumptiemelk passelSrden cooperatieve onderneminge'n; meer dan 80% van de verhandelde groenten, fruit en bloemen wsrden eooperatief geveild; 41% van het vIas werd ' co, operatief verwerkt; tenslotte was 41% van de spaargelden; gedeponeerd bij spaar~ banken e.d •• aan cooperatieve kredietinstellingen toevertrouwd.

Onlangs werd bet 100-jarig bestaan van de landbouwcooperaties "gevierd". Prof. van Stuijvenberg, deskundige op dit gebied, heeft ter gelegenheid hiervan een boekje geschreveiu "De ontstaansgronden van de landbouwcooperatie in herover.eging". Deze herover.eging leidt tot een aantal konkl~lSies die meer dan aIleen historische .aarde hebben. De redaktie heeft Prof. van Stuijvenberg, die aan onze Fakulteit Ekonomische Ge 8chiedenis doceert, verzocht om zijn bevindingen weer te geven en in te gaan op parallellen die te trekken zijn met de situatie nu. In dit artikel wordt het eerst genoemde onderwerp behandeld, Prof. v'a n Stuijvenberg zal in "n van de komende nummers zijn mening geven over wat zijn konklusies voor betekenins hebben ten aanzien van de aktuele ontwikkelingen bij de landbouwcooperaties.

Prof. van Stuijvenberg weelS ons nog op een boek dat voor geinteresseerden te leen is bij de Ekonomisch-Histo~ische Bibliotheek (Herengracht 218-220): Landbouwcooperatie in Nederland, door G•. Minderhoud, Groningen-Batavia

1957.

Aan welke faktoren moet het ontstaan van 'Nog een derde omstandigheid droeg daartoe de landbouwcooperaties worden l:oegeschre- bij ': het ontwakende, zich verdiepende en ven? Om deze vraag te beantwoorden dient zich ui~bre~dende co~perat~eve besef. men te beseffen, dat 0nze landbouw tegen :De bereldheld tot . c~op7ratle nam toe . als het einde van de vorige eeuw een "verkeers-Jgevolg ,:,~n de aktlvltelten.van . de (nIetindustrieel" karakter kreeg. Het werd commerClele) landbouworganlSaues, de een veredelingslandbouw. Voor de aankoop land- en tuinbouwvoorlichtingsdienst, van bedrijf sbenodigdheden (kunstmest, de plattelandsintelligentsia (geestelijken, veevoeder) en de afzet van - al dan onderwijzers, burgemeesters, notarissen, niet bewerkte - produkten werd hij in grootgrondbezitters) en, tenslotte, het steeds sterkere mate afhankelijk van het welslagen van de eerste cooperaties. buitenland. De agrarische producenten "Nothing succeeds more than succes". kregen dientengevolge een belang van Zij versterkten de cooperatieve gezindheid eerste orde bij het vlot en rationeel en hebben de opricbting van cooperaties functioneren van het handels- en verwerbevorderd. ~ingsapparaat, dat de brug vormde met de internationale markten. De destijds bestaande commercieel-industriele schakels De agrarische producenten zijn erin gevoldeden - echter niet aan deze eisen.

Prof. v. Stuijvenberg slaagd, doormiddel 'van de samenwerking Bij verkoop van hun produkten stuitten en cooperaties hun marktkracht te verde boeren op inkoopkartels (suikerbieten gehalte uit. Doormiddel van laboratorla, sterken. Zij traden op als leveranciers fabrieksaardappelen) of op zeer onoveronderzoekingsinstituten, proefvelden en en afnemers van de cooperatieve verenizichtelijke markten (fruit, groenten). fokstations hebben zij belangrijk bijgegingen, waarvan zij lid werden en het Bij inkoop van grondstoffen waren zij, dragen tot de kwantitatieve en kwalitafinanciele risico, als goede ondernemers speciaal op de zandgronden, afhankelijk tieve verhoging van de agrarische proaanvaardden. van de tldorpswinkeliers die kunstmest, duktie. Voorts hebben zij het gezichtsDaar de cooperaties hun diensten aan de veevoeder en winkelwaren aan de boeren veld van de boeren en tuinders belangrijk leden tegen kostprijzen ter beschikking leverden, in ru~l voer bater en eieren, verrruimd. stellen, aktiveerden zij de concurrentie en hun tevens krediet verschaften, Ten tweede: blijkbaar is er een remmende op de verschillende mark ten. Zij maakten dikwijls zonder geregeld af te rekenen. werking op de ontplooiing van de cooperatie deze voor de boeren meer doorzichtig en Analoge situaties deden zich elders voor. uitgegaan van de volgende faktoren:l~e droegen be langrijk bij tot rationalisering eis van grote kapitaalinvesteringen in In deze omstandigheden trokken de boeren van de prijsvorming. De cooperatie bleek aan het korste eind en vloeiden wins ten produktieinstallaties, 2- de verhandeling een effektief instrument om de integratie voortgekomen uit de struktuur van de of bewerking van voortbrengselen, die va6 de Nederlandse land- en tuinbouw in mark ten aan hun leveranciers en afnemers in het landbouwbedrijf een nevenprodukt het wereldmarktverkeer, dat destijds nog toe. Het landbouwkrediet was voorts vormen bewaard kunnen worden, zodat de kapitalistisch was, te bewerkstelligen. abominabel slecht geregeld: een punt, afzetdrang gering was en 3- de noodzaak, De partikuliere sektor van het landbouwwaar wij verder aan zullen voorbijgaan. de eindprodukten af te zetten als merkbedrijfsleven paste zich bij het optreden Bij de zwakke positie .van de boeren op art ike len op een markt met monopolistische van.de cooperacies aan, nergens werd dit hun aankoop-, verkoop-, en kredietmarkconcurrentie. Zo wordt duidelijk, waarom geheel verdrongen. ten met hun onvoldoende concurrentie, binnen de zuivelindustrie het aandeel van die hun op zichzelf al tot cooperatie de cooperaties in de produktie van boter dreef, kwam nog een tweede faktor. De (vrij homogeen) groter is dan van geconbeschreven toestanden bestonden allang. denseerde melk (kapitaalinvestering; Zij 'werdeI1 echter nog 'sterker reden tot Enkele aspekten van de ontwikkeling van merkartikel), eveneens, waarom dat in de verzet en tot pogingen daarin verbetering het landbouwcooperatiewezen vragen nog produktie van de relatief homogene bacon aan te brengen toen een steeds wassende onze aandacht. eveneens groter is dan dat in de veel Ten eerste: de cooperaties zijn niet aIleen sterker gevarieerde vleeswaren, waarvan aanvoer van grondstoffen naar en afvoer via hun marktkracht, prijscorrigerend opde produktie bovendien kapitaalintensievan agrarische produkten uit de landbouw getreden. Daarnaast hebben zij de verbever is. Met deze voorbeelden zij volstaan zich manifesteerden. Toen kregen de boetering in de kwaliteit der landbouwproduk- en voorts met de opmerking, dat deze fakren er een groot financieel belang bij, ten effektief bevorderd. Zij betaalden de toren in de loop der jaren aan kracht hebom daartegen in het geweer te komen en melk naar vet-, de suikerbieten naar 9uiker' ben ingeboet. naar de ' cooperatie als middel tot.verbe.t ering te grijpen. en de fabrieksaardappelen naar zetmeelvervolg pag. 13

were1dmarkt

ll

,

melk, boter,bacon

7

hoera ••

PROF. KLANT KIlIJGT DE 'KLUWERPRIJS'

Prof. dr. J.J. Kla nt hee ;:·t op dertien decemlier 1977 de "i(luwerprijs" in ontv" ngst genomen V'oor zijn boek "Spelregels Voor

economen~

Het boek werd in 1972

v~~r

het

eerst gepublioeerd "-ls .Jroet'schrii't. LAter is er een handelseditie va n op de m;,rkt gekomen. In d" loop wm 1970 ZR1 er een herziene en vermeerderde druk op de . mark:t worden gebra cht.

Prof. dr. J.J. KIRnt (1915), die hoogler ... ·lr ,1." n onze ""cul tei t is in de sta ·' thuishoudkunde, houdt zich v 00ra l be zig met de wetensohapsiilosofie en methodoLogie v~~r eoonomen • .(lent zeal' hierover. "Binnen c e f a cul tei t fungeer ik 11s een aalmoezenier voor de economen " . Het is volgens ;( l l'l.nt verder WCIl m·: stsoh. ppe1ijk be l a ng d."t ,. e economen OP hun juinte waarde worden gescha t,.

Hat i.e niet goed 'c ls zij worden g eloo ,'d on hun wetenschappelija: inzicdlt. ", r ;noet rui .'l Ite blijvan voor twijvel.

Kl <tnt legde in 1955 aRn de Universiteit von " msterdam het doctorl'l.al exarncn "f.

In die tijd werkte hij voor het eoonomi s ch bure.<tu v".n de NederlF•.ndsp. H·' nde l-Mi. j te Amntp.rdR.:n (nu AB·: ). In 1906 werd '{lRnt benoemd . ls lector in de ~ t"-"- thuishoud­ Kunde Wl'l.R r hij toen geld- en ba nkwezen en . mRoro-eoonomie doceerde. V~n 19 07 tot ' ' 1976 wos hij tevens directeur VAn de s tichting voor economisch onderzoek der U.v. f•• In l-n3 promoveerde Klant bij prof'.

Henni pman en werd hoogler ·fp.r. Sinds 1'173 is .( lR .n t lid v" n de ·b 9.nkrll 9.d.

Sen andere opvatting die verkon c igt wordt, is, dAt de economische "e'rkelijkheid een onde .. deel is van een groter socillal en cul· tureol proces, da t door de mens ",ell' voltrok:ken wordt en zioh da ,rom niet 1eent voor besohrijving door middel V'an ~ lge­ mene theorien, waarin een wetm.~ tig gedreg wordt verondereteld. ,1 nderen V'erkondigen dat econo:nische theorien op deze1fde wijze worden gemn..1. kt ol:J3 n a tuurkundige. Zij zouden dan voldoen ".e !,> de voorwa . . rden va n een hy pothetisoh-deductie !' ",ys teem a 111. Popper, da t wil zeggen berus ten op hypothesen, wa aruit ,vo ors pellingen kunnen worden R r'geleid di e em9irisoh w ~ erlegbaar zijn. )1.)1.

de ontvane st

;(l;J.nt «omt tot ae conclusie, d". t er Gen ze ~ere consensus mogelijk is tussen de method01ogisch e tegenstanders. 2conomc" , Een middagje Amstelhotel " t r even nc a r de verw6zenlijking van ee" Een sfeertekening e,nairi sch-wetenschR. ppelijk ver!d a ring<':idea al m·l '.r kunnen, doorda t zij in zeer . Een fietsenrek is e1' niet,het maakt het ve le g~va llen met een gebrek a:m stRbiligebouw nog ongenaakbaarder. Ik vrees teit re,{ening moe t en houden, aan rin s lecht", dat het het personeel verl'>oden wordt t Gndele slagen. hun tweewielers tegen de pui te knallen L.._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _--J Zij zijn, behe. lve empirisohe ,,'etenEchAppers Onderaan een statige trap staat een 00l{ l'iloso{en, die met rationele a rgumen- : portier,in stemmig grijs,met pet op; . ten de pl ~ usibiliteit van hun denkbe e lde n ik neem me voor deze barriere te nemen ";~nv·~"rdba R r tra chten te ma «en. met de air van een I"est-Coast Amerikaan Omdat toetsing en logische a n a lyse va," ~ op bezoek in Europa.Boven aan het einde ontoc reikend · zijn ter l' undering van het . van het bordes, verschaft een draaideur In het boek. "Soe1rea:els V~~r .;oono,nen", b es lu~t tot a anvaarden o f verwer pen , i s die zich in beweging zet nog voor ik hem .,orn.t .o:e t r" cht " ntwoor d teo geven 0 0 vr~~en aanraak,toegang tot een grote hal.Een z O" l~ I Hebben economen het recht zo zelf:.. e r' dus " lle knns op een niet-wa a rdevri j e heer"inhet lang" maakt mij met een eeve,.ze~erd te i<ijk'e n?, is he t ve·r trouwen in ,,·c, t enscha p.

De e conoom g adrage zich bescheiden '\1s hi j ' baar duide lijk,dat ik links r f roet. econome n " egrond, orodc t ze VA, k geloo r d hot niet we e t.

Als hij dn.t niot k,c _ n, vereen groep in grijs-blauw of U<.'.lt! . ~:rjjs >:orden om hun ,,'etensch'lppelijk inzicht'l t o lle hij dat rondui t fLn.n iederaon. I i< ben gestreepte pakken gehulde herey,1 ewee!!t Om " en pntwoord te geven op deze v l'.qgen , G0n n losoo! , een ideoloo~. een Doli ticus, . zieh naar de ontvangstzaal. Na eel'. half worden de logische eigenschn poen v ~ n wie goed naCLr mij luister~ zal inzien, uur is het gezelschap compleet,de koek econo~ioche theorien vergeleken met die genuttigd en kan de voorstelling begin'JOn n"l tu Llrkundige theorien en worden de )1.)1. nen. Langzaam perst ,zich de aanwezige ~ ethodologische denkbeelden die economen massa naar het aangrenzende vertrek. zel : hebben verbreidt, kri t isch beschouwd. Kl n.nt tra cht nu verde r a "-n te tonen, dR. t ·De stoelen staan klaar; het catheder j·;· t dit lA " tste bet~ r' t vinden >:e onder ·" lgelnene eoonoroieohe theorien i n de regal is opgericht. Niets kan de pret m~er econome n veel aanhangers van het aprior? niet "'/-·n hot L"-lsifieerba lrheidsKri terium drukken . De HI' Zevenbergen, voorz itter i s.ne . de c av!ttting Q.'lt i"unda.mE<ntele hy oo- ye n Poaoer voldoen. ~ pecifieke modellen, ' van de hoofddirectie van Kluwer neemt t ne s (m ber.usten 00 beginselen wll.o rv.~ n de zor, ls econo,netrieten ze gebruiken, W'l" rhet woord. Een ding is alras duidelijk >1" "rhei o. 00 grond v:' n dngelijks e rva ring , me.~ voorEPelling.m >Tor den ge da',n, kunnen om zijn spre ekvaardigheid is hij geen in* 06 oeeti e , . begrij oend invoel en On r ,'l tio" ,,'el .,wI·den weerlegd, mR.O r de verwerping voorzitter geworden, evenmin om zijn ne le hnr:{erining door " en ieder Kan worden ·v.o.n e en epecifiek model lev1-t nooit een ' tact wanneer hij beweert dat de zaa~ nu ingezien. weerlegg ing v"-n sen !t lgemene theorie 00, redelijk gevuld is, dankzij de publiciW·" .1 roo het is gebaseerd. Het " Rnt.'l l mog etaire inspanningen van zijn commissie . lij<:e interpreta tie s V<l n dergeli'jke modeilSlechts af en toe praat de beste man len is steeds ZO "groot, dA.t zij d.'w rom in de microfoon,zodat een groot gedeelte empirisch niet ' weerlegd ~unnen worden. van zijn "con-mots" slecht verstaan' baarzijn.

Pro : . '< l ont heel't tussen 1;15 5 en 1965 geregeld artikelen over economische onderwerDe sigaartjes uit het glaasje smaken uitstekend. Op de lucife rs staan ook OGn gepublic" erd in h" t " t{wA.rt"'l lberichtvan de NederlR.ndse Handel-Mij', in de lo: .S.B., de namen van andere hotels vermeld, in 3.•.nk- en e n ect'enbedrijf'; "The lh nker" en de " economiBt'~ waaronder "Het ftmericain" .Een reden om ze niet a llemaal mee · te neman·. ·V"n zijn meest recent e public "-tles noem iK' . Een bes'c haafd applausje weerklinkt, - {'lsgeld en Beleggen (openba r e les). 1967, S oelregels Voor .lconomen (proe f schri f t),het woord is aan de voorz itter van de jury, Prof. Pen. De inhoud van hetjury197 2, .,ot· I s EoonolDle (orati e ), 197.5, Methodologie V.1.n De On s ohuld, 1976 en rapport wa s hem lI'elbekend,hetgeen Geld ,:n B' nken, 1977. over gens ook gold voor de rest van de aanwezigen(de inhoud \\'as dagen tevoren Onder embargo aan iedreen toegezonden) Van zi,jn li ter"-ire publiollties kunnen genoemd worden. zod~t zijn voorleessnelheid geheel be- 1,;e Beboorto van J'ln Kla!tsaen, 1946, De Piets, 1951, Hqllands viep, 1956 paald werd door zijn longcapaciteit . .en linndeling door W.. lein, 1913. Sedert 1956 is Klarit bestuurslid bij ae Bezig;e Bij.

spelregels

8

V~( " .\~ ~ ~~

Daarna de feestelijke uitreiking; oorkonde,enveloppe,gelukwensen,applaus en dankwoord. Onze razende reporter steekt zijn tweede sigaartje op en de HrBatenburg(alweer een voorzitter maar dan van de ABN) stevent or het spreekgestoelte af.

VOlgens mij wist hij toen al dat hij de volgende dag in de NRC zou staan. Succes verzekerd met Ferry Hogendijkachtige zinnen als:"De leiders rnoeten weer leiden anders onstaat er poppenkast". Daarmee suggerend dat wanneer hij aan de tOUI'ltjes trekt, dit niet het geval zou zlJn Kritiek hebben is zinloos. De man was uitgenodigd om het publiek:w~kk~r te houden en om voor wat pubIlcltelt te zorgen.De keuze was daarom voortreffelijk.ln no-time was het afgel?~en , en kon datgene beginnen waarvoor,wlJ elgenlijk gekomen waren: De Receptle.

De massa baant zich een weg terug, om de gelukkige een handje te geven,een attente gerant maakt de laatst~ wachtende , in de rij oprnerkzaarn op het felt dat ,het mogenlijk is om via een ornweg de ont~ vangStzaal te betreden, feliciteren kan later nog. We maken er dankbaar gebruik van en sterten ons op de snacks.

De "happy-few" van het amsterdamse economenvolk was dus aanwezig en stond in in groepjes van vier,in een ouwe jongens krentenbrood sfeertje,wat te converseren.

Daar stonden we dan in spijkerbroek en nog net geen gyrnschoenen.Wat doe je dan Op Duisenberg afstevenen om t7 ze~~en dat je hoopt,dat nu dat baantJe blJ

KLANT OVER NU:

"De sehrijver verzet zieh ertegen, d,'l. t ' economen op ;crachtige wijze vooroordelen ui tdragen, die zij niet ui tsprelCen in

~ naam van de wetenscha D, maar ale f ilosoor,

' als ideoloog 0 1 a ls politicu s ~ ( ••• ) Hant over de huidige eeonomisehe ontwikkeling gezien in het licht van zijn i "De bekrononing van dit boe<: is ingegeven : door de ,<wa li tei t , V :lO de duarin on twiklcelmethodologisehe studiel , de denkbeelden, door de heldere presenta tie en door het rraaie t ap- lgebruik, en tevens \"Er moet,ruimte blijv~n voor twijvel"l , door de wene' aR.t de r.Je cierlandse e conomen 'Zoals biJvoorbeold biJ de modellen van : zieh in hun werk zu11en l a t en leiden door ' het Centraal Pla,nbureau.

I ' 1 1 d' d Kl t " 1\ D 't t d d 11 1 h t ' ue spe regals, zoa, s 1e oor an Z1J e U1 koms e',l van e ~o e, ,en , zoa s e opgesteld'J (y •• ) ,Planbureau d1e ~"lO~eerl: z1Jnn1 e t m~er De jury spreekt verder de wens uit da t dit ;dun rahonale g1ss1ng~,:, de eeonoml.seiIe boek invloed liIal uitoe i'enen op de ontwLcdata verR,nderen dage11Jks. De psyeholo- keling van o.e economische wetenseha p- een gisehe omstandigheden vere,nderen, de wetenscha p a 1a Popoer en ,{l,s,n t. ,smaak van de eonsu;nent veranderd.

'Het investeringsgedrag is ool<: in belang'rijke mate instabiel. tlZj zouden er goed Auke Uilkema en Tjalling Haisma a:m doen de beeij l'eringen van het CPB niet ale een soort godsoordeel te aa1'1'va"rden en dall r vervolgens ee n econo,nivervolg van pag. 7 :sehe politiek op te baseren, tot op twee (deeimalen nauwkeurig. iVerder denkt Klant dat dergelijke model- Ten derde, het: laatste aspekt: drie fasen . len er weI voor dienen om de a,ngst voor , z1Jn er in de geschiedenis van de land'de toekomst to bez,;eren.

I bouwcooperaties te,onderscheiden.

'Een onbegrensa.. geloof in eco ~lometrische Globaal,le, expansle, medegedragen door 'modellen is volgens Klant gevaarlijk. ! een sterk idealisme, tot 1914. Daarna, IDe eeonomische reeessie na de oliecri! 2e, consolidatie in de jaren tussen de sis heef't niem3.nd voorspeld. Kon nieI beide werel~oorlogen. Cooperatief en par,mand voorspelhm. }len hee l' t wel eens tikulier bedrijfsleven hadden een even,geprobeerd om gebruikmakend van de geI' wicht gevonden. Tenslot~e, 3e. eEln fase ,; evens die van 1929 ter beschikking van rationalisering, Da de Tweede Wereldistonden, na te gaan of de ,'eeessie van ; oorlog. Talrijke fusies vonden in het 'de jaren dertig modelmatig voorspelbaar l cooperatieve produktie a?paraat plaats, zou zijn geweest. Dat bleeK niet het geniet aIleen van plaatselijke en regionale, val te zijn. I'riest voor de eeonomisohe maar ook van nationale organisaties weteneohap mallr wel interreesant.

(Rabobank) • Klant geloofd verder dat 'een van de oorzaken van de teruglopende eeonomische aeti~iteit is dat de W esterse eeon~men het fMF maar doorgaat?Tegen v/d Doel zeggen zieh in een dal van een innovatiegol f Grote cooperatieve top-organisaties, dat hij in de loop van de laatste kabinets- bevinden. waarvan plaatselijke cooperatieve verformatie geen aanleiding moet zien om enigingen lid waren, bestonden reeds weer een uittreksel van zijn laatste v60r 1914. Thans nam dit verschijnsel boekje inHP ,te publiceren? Tegen Drieongekende vormen aan. Een sterke centrahuis verkondigen dat modellen bouwen De ui tgaven v~~r research en ontwikkeli5atie yond in verschillende takken van het nieuwe LEGO voor economisten dreigt ling iopen terug, de aanvragen voor ~acooperatief bedrijf plaats. te worden? Het zou geen hout snijden tenten verminderen en de vraag na(ir Dit verschijnsel riep enkele vragen op. en daarom besloten we in eerste instantie teohnische specia listen loopt terug.

In een artikel in "De Waarheid" is daar onze aandacht te vestigen op het bedieMiss,c hien zi tten "e met zijn allen wel onlangs de aandacht op gevestigd, naar te wachten op een nieuwe innovatiegolf. nend personeel. Het vie I direct op dat aanleiding van een door mij gepubliceerde dit geen gewone receptie was,er was meer Het is niet zo makkelijk uit zo'n crisis beschouwing over de ontstaansgronden van dan voidoende. Soms werden we aangespoord te komen. De crisis van de j aren dertig de landpouwcooperatie. door een oudere man die ons onder de is tenslotte niet overwonnen door stiDr. J.H. van Stuijvenberg uitroep:"Jongens Iaat het niet warm worden" ,mulerende maotregelen van de overheid, een schaal onder de neus drukte. 'mp,ar eerder door een politieKe cataNa de tweede zeer droge sherry besloten strofe. "1<: gelooi' d"t lJij onze invenwij de gelukkige ook maar eens een handje tiviteit moeten richten op aen niet te gaan geven,hij zat inrners in de raadsohadeLijke productie'~ Die .nogel1jkvan beheer van Rostra en we hebben een haden zijn er volgens Klant genoeg, nieuwe schrij£rnachine nodig. in dit geval wijst hij er op wat ~ r in Na een korte babbel raken we in gesprek ',het Kader van de milieubesoherlning 111met twee "dames" ,die waarschijnlijk lemaal nog gedaan kan worden. afgaande op ons uiterlijk dachten dat ;,en te ver gaR,nde vergelijking met de ze aan o~s veilig konde~ vra~7n, waar jaren dertig wijst ~ ant v ~n a0 hand. dat boekJe van h~ nu elgenllJk over IH.i is v,o,n mening dat ue situa tie vim nu ging. Van AD de Groot hadden w~ .wel eens ve~l stabieler is da n destijds. Het a alrgehoord, maar daar bleef het blJ. deel van de over~eid in de eoonomie is Bij de bitterballen en de garnalen , veel groter,de beurs is beter on~er oonschake Ide we snel over op een ander trole en de lonen in de landbouw zijn onden;erp. veel meer verzekerd.

Om zes uur was het afgelopen.

De fietsen stonden er nog.

l

LEGO

centralisatie

crisis

rostra

verhuisd

nieuwe kamer

JURYRAPPORT De Kluwerprijs.is een prijs die toegekend wordt ui t het tuwer f onde aan de sohrijver van een wetensohapgelijk werk op het gebied van vooral de gamma-wetensohappen zoals eeonomie en recht.

De :<luwerprijs wordt eeuma" l per ja3r uitgerjlikt.

Spelregels voor economen werdt uitgegeven door H.E. Stenf ert {roese by. te Leiden in 1973.

De jury, waarin onder ineer aitting ha aden de heren Pen, Halberstadt en i'i emelsf'elder, sl.lden in hun a."nbevelingsbrief' over het nu bekroonde boek onder andere het volgendel "Dit is een methodologisehe studie van hoge bali tei t. De sGhrijver probeert aan te geven , aan welke strikte aisen een eeonomieehe theori~ moet voldoen, een atre ven dat in Nederland zeldzaam is~ ( ••• )

1338 telefoon

24,9 7 9

FEBRUARI

STAKING

De herdenking van de nu 37 jaar geleden georganiseerde februaristaking ~indt nog

oPRoEP VAN DE REoAKTIE

elk jaar opnieuw plaats. Vorig jaar was het een indrukwekkend defilee langs de ookwerker van naar schatting 25.000 mensen. De februaristaking was een protest van vrijwel de gehele Amsterdamse bevolking tegen de oorlog, de ouitse bezetting een oorlog die .werd gekenmerkt door fascisme en ' rascisme. oeze staking vond plaats in een situatie waarin door leidende confes~ionele ,figuren aanpassing aan de bezetting werd gaproc1ameerd, waarin de bezetter met name in Amsterdam z'n terreur uitoefende tegen de Joden en waarin akties van werklozen, arbeiders op

werkversch~ffingsobjekten

en in de metaal, plaatsvonden voor uitkeringen en

tegen tewerkstelling in ouits1and. oeze staking is Ben goed voorbereide (door voorname1ijk de CPN) aktie geweest die in Amsterdam en ook in Hilversum, Weesp, Haarlem en de Zaanstreek vrijwel al het werk plat legde. Het markeerde een omslag van aanpassing tot verzet.

Het defilee langs de ookwerker is echter meer dan aIleen een herdenking, het staat elk jaar ook in het teken van de strijd tegen oor10g, rascisme en fascisme zoals die zich dan voordoet.

Bij de herdenking wordt altijd met gemengde gevoe1ens de situatie in West-ouits1and in ogenschouw genomen.

In een manifest waarin vorig jaar op onze fakulteit door ruim 80 studenten, docenten en 1eden van de TAS werd opger~pen tot herdenkin g van de sta~ king wordt gewezen op de ontwikkelingen In West-Ouitsland •. Een verrechtsing dreigt zich door te zetten die zich kenmerkt door aantasting van de demokratie, berufsverbote en het 0penlijk optreden van fascisten. M~ar ook wordt gewezen op de tegenkrachten.

Studenten. vakbonden en poli t ieke partijen .formeren groepen, " S8urgerinitiatievell die met aktiviteiten een sfeer van hetze doorbreken.

i '-PROTE STEER}

a.ti~factisme Sinds vorig jaar is er nogal het ~~n en ander geschied. Een grote antifascistiese overwinning is de uiteindelijke demokratisering ven Spanje.

Nadat in Portugal het fascistische regiem was verslagen is deze nu ook in Spanje verdreven. Toch blijft in deze landen de strijd tegen de fascis'ten aktueel omdat zij al tijd mi sbruik proberen te maken van de nog labiele demokratie in Portugal en ' Spanje. Altijd opnieuw zullen de fascisten gebruik maken van terreurmethodes om ·hun invloed te verbreden.

Zo b1~jkt ook ' in Itali~, frankrijk en

'TE(,E~'..Q§.

:4 F~C-",,,,,~-.

LlJ}(E JODENVfRV()LGIN GEN!!~ , .

m -.-.ri.

~,. J;bben IlaUTd"-.,, ~"';';g:-;n~ 1. ala ,be_ n in lie wijken met .... 1 'ood .. bev o).lWaj htl "'-O.... Q. . ""_u 0"- Jal4pol1 .. 1 !mime. "'"'''' ~d plo'lMll DC ..

·ow

bIDDen.tad. ell 8Il4ere Wijlcen blaoeu:.....Llen. ,RaMD4. tb.re,~. J"aD8I-

lad . . 8ob1eten4 atO"'.o • .LJ .10;' met hUll bew6pea.4e O?elS4l9ht op d,e' ' ._1'10 •• JIUJleU. "'I'OlaI!ID en !:.1nderen. . B~r48D' Jcmae loden ..... den I16t ruw ._14 en "':olto.en W1 1 1.b~ na 4e Draa" in UTeatantlSnwaaene ._an oD.., W"l'Ge:t'd nair- e. CIIdM ...

ODd 'HI r.·obrikt~ncaoord.

• ' D~~ IS, DlI' II~ZI-1rIl ...... 1t nlf'rordedlgll13. 0110 dl If-~'P08_ i'''' .. 2 _ ....lIton _arbll do W.~.-bendlO' 1[""',011 te,rqr'''' .. ,

r<l111~'"

40 ""' . ..- ... JCDh•. • "" . rd._~ voU \epa 4e- ~a-

Het is inmiddels tradi,tie geworden dat de redaktie van Rostra oproept tot herdenking van de Februaristaking.

De herdenking van de Februaristaking is nog steeds aktuee1 , vanwege de nog steads voortga~nde strijd tegen fascisme, rascisme en oorlog. Ook aan onze fakulteit staan ' deze items in de belangstelling.

In de ,oorlog speelden de studen.ten en het wetenschappelijk person eel ,een . 'rol in het verzet. Het weigeren van het tekenen van de zogenaamde "Arilirverklaring", staking van de colleges in o.a. Leiden en Delft, handtekeningenakties in Amsterdam en demonstratieve vergaderingen in Utrecht, zijn hiervan voorbeelden.

Dp onze fakulteit werden anti-fascistische hoogleraren ontslagen. Student en, waaronder Dreesman, Klant en Venekamp, weigerden de loyaliteitsverklaring tetekenen. Dndanks dat er zware represailles stonden op het stopzetten van het onderwijs werden er colleges gestaakt. oocenten doken onder en studenten hie1pen hen aan onderduikadressen.

Ook waren studenten aktief in het verset buiten de universiteit. Het onlangs opnieuw uitgegeven boek van Theun de Vries over Hannie ' Schaft geeft hiervan een voorbeeld.

De herdenking van de februaristaking vindt dit jaar weer p'laats op 25 februari (zaterdag) op het Jonas Oanilil Meijerplein ,om 17.00 uur. Wij roepen op om aan het defilee deel te nemen. de redaktie.

Engeland. In Italie waar de terreur altijd direkt geidentificeerd is met I fascisme is nu de anti-fascistische beweging zo sterk dat ze op regeringsnivo maatreg Rlen tegen fascisme kan afdwingen van de soms corrupe christen demokratie. In Frankrijk waar verkiezingen voor de deur staan, vinden de laatste maanden regelmatig terreeurdaden p1aats. In Engeland waar het Natinal Front aan invloed lijkt te winnen en vooral gebruik maakt van rascistische propaganda, hebben de v~k­ bonden en de Labour Party een grootse offensieve campagne afgekondigd tegen rascisme en fa~cisme.

nederla.n d.

Ook Nederland is het afgelopen Jaer getroffen door terreur en geweld. Alhoewel minder duioeli-jk te kenmerken al s vanui t fascistiese' hoek, schept deze ' ontwikkeling een gevaa-rlijke situatie. Het maakt de weg vrij voor West-ouitse methoden van "de sterke man" en anti-linkse-hetze. In dit licht i s hat opmerkelijk dat een rascistische en fascistische partij als de NVU no~ steeds niet verboden is. Een groot aanta1 jongerenorganisaties van VVO tot CPN hebben het afgelopen jaar van de regering geels't, om op basis van geb1eken rascisme en

10

de hiervoor geldende wettelijke verbodsbepalingen, dat deze club wordt verboden. lets wat voor de komende verkiezingen voor gemeenteraden en provinciele steten zeker nodig is.

In het eerder genoemde manifest wet vorig jaar op onze fakulteit is uitgegeven wordt ook de bewapeningswedloop vermeld. Gewag wordt gemaakt van de toenemende bewapeningsuitgaven, van wapenleveranties aan het Midden Oosten en verspreiding van atoomenergie. Het is teleurstellend te moeten melden dat uit de 'l aatste daden van de regering Den Uyl/van Agt in deze niet is geresulteerd dat deelname aan het Kalkarprojekt en hat Alm!llose' Ultra-centrifuge-projekt is stopgezet, ,Ook aen ombuiging in de bewapeningsui tgaven ' is echterwege gebleven. Hoopgevend is de grootscheepse aktie van het Initiatief "stop de Neutronen-Bom", In de afgelopen tiJd zijn nu al 600,000 handtekeningen tegen de N-bom opgehaald waarvan zo'n 750 op onze fakulteit.

E~ TOEN

'anti-racisme.

De februaristaking was ook een daad tegen het rascisme, rascisme zoals dat tot uitdrukk ~ng kwam in de Jodenvervolging door de nazi's.

In het defilee langs de Dokwerker vorig jaar liepen opmerkelijk vee 1 ~uiten足 landse arbeiders mee, die op deze manier samen met ,aIle anderen blijk gaven v~n anti-rascisme in Nederland. [en voorbeeld van anti-rascistische st rijd aan de universiteit van amsterdam is de nu gestartte handtekeningenaktie die erop gericht is om de nu tot ere-doctor benoemde vrijheidsstrijde r Govan Mbeki vrij te krijgen. De vele aktiviteiten in Nederland georganiseerd tegen het rascistische regiem in ZuidAfrika zijn ook Ben blijk van het feit dat de idealen die tot uitdrukking kwamen in de februaristaking van 1941 worden hooggehouden.

PdV

ZEI DIE ANDER:

Vervolg vaft pag. 5 Ten tweede kan de frontvorming van de geindustrialisaerde kapitalistische landen snel leiden tot een verscherping van het konflikt met de ontwikkelingslanden.

Ten derde is het zeer de vraag of de vakbonden in vele landen de prlj s wiflen betalen in de vorm van grotere werkeloosheid voor het liberalistische streven naar grotere "internationale arbeidsv~rdeling" neerkomende op overheveling van werk naar lage-lonen landen.

Tenslotte liggen er dan nog de tegenstellingen rond de veiligheidskwesties, waarbij met name Japan en West-europa exklusieve invloedssferen dreigen te vormen, liefst gelijk aan de amerikanen en met eigen atoamwapens.

Oit verklaart ook enigzins Carters verzet tegen , snelle kweekreaktoren en de e xport van verrijkingstechnologie. '

PERSPEKTIEF Na beschouwing van de trilaterale pol itiek lijkt de conclusie gerechtvaardigd, dat het zwaartepunt door de wisseling van de wacht is verlegd van korte termUn winsten naar lange termUn winsten en stabiliteit van het kapitalistisch systesm.

De minder a,g gressieve schijn va n de trilaterale politiek betekent echter niet dat de doeleinden z ljn veranderd.

Nog steeds zUn het niet werkgelegenheid, demokratie en veili ghaid waar het om gaat maar het winststreven van de rijksten der r ijken .

Kd.B Rostra verhuied: kamer 1338, telefoon 2497.

Kopij inleveren ?~j het faculteitsbureau, kamer 2141

11

EXACTEECONOMIE INTERNATIONAAL Onlangs is het twe " de boek van de hand van H.A.A.H. Thoben verschenen, Exacte Economie Internationaal, dat, zoals de ' titel reeds doet vermoeden naar vorm en opzet veel weg heeft van zijn eerder verschenen boek Exacte Economie. De heer Thoben is als lector verbonden aan de vakgroep macro-economie en is verantwoordelijk voor het onderwijs in het pre-kandidaats. Voor zowel het propedeuseals het kandidaatsonderwijs macro-economie wordt thans (;ebruik gemaakt van het boek Exacte Economie.

BEKNOPT EN OVERZICHTELIJK In Exacte Economie Internationaal, dat uit drie delen bestaat, ,worden de belangrijkste ontwikkelingen in de theorie van de internationale ekonomische betrekkingen weergegeven. Na het aangeven van de probleemstelling en de methode, begint het boek in het eerste dee 1 met een weergave van de 'price specie flow theory' van Hume, welke theorie kan worden opgevat als een kritiek op de mercantillistiche gedachtengang.

Dit boek wordt, evenals het vorige, gekarakteriseerd door zijn beknoptheid en overzichtelijkheid. Steeds is getracht ontwikkelingen in de theorie te plaatsen tegen de achtergrond van maatschappelijke ontwikkelingen, waarmee het ontstaan van een bepaalde theorie in eon bepaalde t ':Ljd en op een bepaalde plaats begrijpelijk wordt gemaakt. Op deze wijze slaagt de auteur erin een opmerkelijke eenheid in de veelheid der theorieen aan te brengen. Het geheel wordt overzichtelijk door de introduktio van uniforme symbolen. waardoor overeenkomsten en ver...;.

neo-ricardiaaos In het tweede deel dat handelt over de internationale prijsen waardeleer, wordt de neoricardiaanse handelstheorie behandeld, waarin arbeidswaardeverhoudingen en prijsverhoudingen niet langer aan elkaar gelijk zijn, hetgeen tot aanzienlijk meer genuanceerde kon- ' klusies leidt dan de naIve ricardiaanse handelstheorie. In ' hetzelfde hoofdstuk komt ook de theorie van Mill over de be paling van de internationale ruilvoet aan de orde.

Bij de behandeling van de neomarxistische handelstheorie, een theorie over internationaIe uitbuiting en ongelijke ruil, blijkon duidelijke verschillen te bestaan met de ricardiaanse theorie, m.n. als het gaat om internationale kapitaalbewegingen en opvattingen over het geld.

Dit deel van het boek wordt afgesloten met de neo-klassieke theorie van Heckscher-Ohlin, waarbij nog eens extra wordt gewezen op de zeer restriktieve vooronderstellingen van deze theorie. ' In het laatste deol van het boek, waar de keynesia a nse opvatting e n, m.n. die van Machlup worden behalldeld, zijn we weer terug bij het betalingsbalansmechanisme, zoals dat ook bij Hume hot geval w~s.

12 ,

schillen duidelijker worden geaccentueerd.

De modellen die in Exacte Economie Internatinaal worden gebruikt zijn 1<iskundig minder eenvoudig dan die in Exacte ' Economie, maar de wijze l"'aar-

op deze modellen worden behandeld is zodanig dat de wiskunde geen belemmering behoeft te zijn voor hen die Exacte Economie hebben doorgenomen.

geschikt voor kandidaats Het nieuwe boek van Thoben zou mijns inziens zeker in het kandidaats kunnen "' orden gebruikt.

Wij moeten ons daarbij weI een aantal zaken bedenken. Exacte Economie Internati'onaal komt het beste tot zijn recht als men Exacte Economie heeft doo~足 genom en, zoals de auteur overigens ook zelf in zijn inleiding opmerkt. Dit zou onder de hu1.dige omstandigheden bet ekenen dat men eerst . het kandidaatsvak macro-II loopt en daarna internationaal ekonomische betrekkingen. Ten tweede geeft het boek slechts theorieen weer en zou derhalve daarnaast nog moeten ,~orden voorzien in institutionele informatie.

Dr. H.A.A. ~ I. 'I'hobon I<erd g eboren op 2 8 november 194J in Gorinchem. lTij studeerde oconomie aan de Katholieke HogeschoG,l '1'i 1 burg en legde in 1967 het doctoraal examen n af. llierna was hi j tot 1969 we'tenschappelijk medewerker aan het Economisch Technisch lnstituut voor Noord Brabnnt en vanaf 1969 is hij wetenschappelijk med,ewerker aan de Ka tholieke Hogeschaol Tilburg; sinds 197J is de heer Thouen bovendien als docent verbonden aan het Ned.lnst. voor Registeraccountants. Op JO mei 197J promoveer hij op een proefschrift getiteld "Heterogeen kapitaal en internationale handel. Een neoRicardiaanse kritiek op het begrip effectieve protectie.

voordelen Een voordeel van het boek Exacte Economie lnternationaal ten opzichte van het thans gebruikte boek van Sodersten is in elk geval dat de konklusies van m.n. de neo-ricardiaanse theorie aanzienlijk genuanceorder zijn dan die van de naIve ricardiaanse theorie, zoals die in het boek van Sodersten wordt behandeld. Daarnaast is een weergave van de marxistische handelstheorie, gezien het onderwijs bij de kandidaatsvakken micro- en macro-economie, een pluspunt t.o.v. het boek van SlSdersten.

eenheid Tenslotte zal meer eenheid in de te gebruiken literatuur, mits van goede kwaliteit, door veel studenten als een zegen worden ervaren. Een veelheid van methoden en terminologie maken de studie niet eenvoudiger en mijns inziens ook niet steeds zinvoller. Een overzichtelijke basis is een goed vertrekpunt om daarin zelf nuances aan te brengen. Die basis wor'd t ons thans geboden.

Jan Dlom.

VROUW_ .I N ZlC.HT! In het boek wordt ba8chravan hoa da

aocial. an ekonomi8sa poaitia van da vrouw

is in o.a. Griakanland,bij da OUda Indianan an in da Oarda Waraldlandan.

Ovar daza laatsta landen gaat dit artikal,met daarachtaraan twaa voorbaaldan van hoa hat anders kan,nl. Cuba en China.

PROBLEMEN Oa problaman van vrouwan in da OErda Wareld moatan gezian wordan tagen de achtargrond van armoada an ovarbavolking.ln daza landan blijkt,dat vrouwan vaak in niat-geregistraarda wainig oplaiding varaisande beroapen werkzaam zijn.Hun werk is onragalmatig en maastal tijdalijk an op hat plattaland in da subsistance-sfaer.

Hun kokurrantiavarmogan is klain an bij ekonomiesa veranderingen is hun positia vaak kwatsbear.

Technologiesa ontw!kkaling doet de produktivitait weI stijgen,maar hat aantal arbaidaplaatsan vaak dalen, hierdoor worden vrouwen hat eerst ' en het meest gatroffan(vaak ook omdat zij geen loonarbaidars zijn an daardoor da interesse van da vakbonden niet hebban).

vergeet,is de · minder soepele arbeids markt an de invloed van traditionele persoonsgebonden arbeiderelaties.Veel vrouwen horen volgens de tradities niet te werken,behalve binnenshuis.

In deze landen is behalve een lage arbeidsproduktiviteit en inafficient tijdgebruik voral sprake van het ongebruikt blijven van vrouwelijke arbeid.Daarom moet gezocht worden naar een kulturele kontekst waarbinnen vragen naar . arbeidsproduktivi&ait geplaats kunnen worden.8eleidsdeskun~~en zullen voortaan rekening moeten houden met arbeid ~an vrouwen in de produktieve en reproduktieve sfeer (het belang van het laetste moet niet onderschat worden) Men moet gaan beseffen dat vooruitgang in ds Derde Wereld voor vrouwen in die landen achteruitgang en verarming kan betskenen.Deze vrouwen vormen de helft van de onontwikkelde agrarische wereldbevolking.Het wordt tLjd da t de "verbo rgen" probl em en van

It

verborgen" vrouwen expliciet

worden gemaakt.

ONDERWIJS In de ontwikkelingslanden gaat Ben groeiend ddel Van het nationaal inkoman op aan ondarwijs(hetgaen niet betekenti dat dan da werkloosheid daalt).Toch volgen vrouwen in het algamaen mindar onderwijs dan mann an (hat analfabetisma onder vrouwen is ook groter).Oit ligt waarschijnlijk aan het feit dat hat huishouden (met veel kinderen)moeilijk te kornbineren valt met het volgen van onderwijs.Tavans zou een ideologische waerstand tegan vrouwanodderwij. en vrouwenarbeid weI eans aen belangrijka rol kunnan spelen.

Uit een onderzoak van White(1976) komt naar voren,dat vrouwen meer uran op een dag werken dan mann en (gemidded U,l t-egen8,7) en dat zij het grootete deal van die tijd werken aan niat-dirakt produktieve teken,zoals het huishouden.Mannen doen hieraa n vrijwel niets,zij besteden hun tijd. meer aan Iandbouw e.d.

.WE.R KLOOSHE.lD Als grootste probleem van de ontwikkelingslanden wordt vaak de grote . werkloosheid naar voren gabracht.

Dit zou volgens westerse onderzoekers op te lossen zijn door het scheppen van arbeidsplaatsen.Wa·t men dan vaak

Dok in dit deel van de wereld heerst een droevige situatie.In Chili,Equador an Nicaragua mogen aIleen die vrouwen stemmen,die kunnen lezen en schrij ven,dit geldt niet voor mannen.

Het enalfabetisme onder vrouwen is hoger dan onder mannen,slechts enkele vrouwen studeren.

Slechts 12% van de vrouwen staat als ekonomies · aktief geregitreerd,het enige alternatief is werk in de dienstensektor,waar zeer lage Ion en heersen.Veel vrouwen worden dan oak presti tuee.

In juni van dit jaar kwam aen boekje uit,"Vrouw in zi'c ht" getiteld.Het is ge.chreven door de vrouwengroep an1_ tropologie,~staande uit zea vroUweI lijkB antropologiestudenten.iij schrB ven dU boek,omdat zij vinden dat Bl een "gat "is in de antropologiB,hat ie Ben wetanschap baoefend door man- 1 nen,die antwoord geeft op vragan Van mann.n.Men houdt zich onvoldoenda be,an op verkeerde wij za bazig met de rol Van de vrouw in da maatschapplj.

I"

I

geregisbreerd(zij werkten dan vaak weI op de boerderij wear hun man in loondienst was),hetgean inhield dat zij geen recht hadden op smciale voorzieningen.

Voor 1959 werden weI enkele burgerrechten ingevoard(waaronder vrouwen8tamrecht)maar da ultvoering van deze watten liet te wensen over.

Na de revolutie is er op 80ciaal-, ekonomies en politiek gebied veel ten goede veranded voor de cubaanse vrouwen.Zij hebben officieel gelijke rechten op aIle gebieden,ar bestaat een organisatie voor de vrouwen,die zeer aktief is(met steun van de regering),o.a. bij hat verzorgen van onderwijs,het opzetten van kresjes, het stimuleren van vrouwen om te gaan studeren,het voorlichten van vrouwen op het platteland etc •• Deze ontwikkeling is nog lang niet klaar,man en vrouw zijn nog lang niet gelijk.Vlak na de revolutie was het belangrijkste doel het opheffen van de werklooeheid onder mannen,daarna pes kwamen de vrouwen aan de beurt.

Mannen bekleden hogere posities,het percentagevrouwen dat deelneemt aen het produktieproces is nog oDeveoreqig laag(28% in 1976) [en zo grote mentaliteitsverandering gaat ook niet zo snel,maar Cuba gaat in ieder geval(zeker in vergelijklng tot de andere Latijns-amerikaanse landen)de goede kant OPe

"O,hoe triest is het een vrouw te zijn ~lets op aarde wordt zo 1aag geschat Jongens staan in de deuropening Als uit de hemel gevallen goden Hun harten overwinnen vier oceanen , En de wind en het stof van duize~~jIBn Niemand is blij bij de geb~~At~e~~3e Door haar wint de familie niets." fu Hsuan (China) ,

[venala aan Cuba kan men aan China zien wat revolutionaire veranderingen(de sociale revolutie)voor gevolgen gehad he~ ben voor vrouwen in die landen.

Een voorbeeld van een land,waar de ontwikkeling guns tiger is,is Cuba.

Voor de sociale revolutie in 1959 was Cuba een land met monocultuur van suiker.Er heerste werkloosheid,er was nauwelfjks onderwijs en er waren bijna geen sociale voorzieningen.Dit alles gold het ,sterkste voor vrouwen: hun ' plaets was thuis.In 1958 stand 85% van de vrouwen niet als arbeidster~

Lang hadden vrouwen nauwelijks rechten zij bezaten geen enkele macht" zij waren , absolute gehoorzaamheid verschuldigd , aan hun vader,broer.echtgenoot en zelfs i hun oudste' zoon.Hun enige waarae en \ functie bestond uit het baren van zoons ' en het huishoudelijk werk wat zlj dede~. l ~. . rTolg

op page 15

13

Rfl.

路4001Di ljoen

PLANNEN

Wie dat wil kan in Folia lezen wat er in de univeraiteiteraad worit behandeld en .elke beslissingen er worden genomen. Weinig reden dus om er in ,Rostra nog eens een keer op terug te komen. In december is in de universiteitaraad echter een zaak behandeld die, denk ik, voldoende intereasant is voor economiestudenten om er in Rostra over te schrijven. Die zaak ia het ont.ikkelingsplan 1979198} van de universiteit.

ontwikkeU . .pla .... en AIle universiteiten moeten elk jaar een ontwikkelingsplan opstellen. V~~r een peri ode van vijf jaar moet in zo'n plan worden aangeven wat verwacht aan aktiviteiten op het gebied van onderwijs en onderzoek, en wat dat dan gaat kosten.

De ontwikkelingsplannen van de universiteiten worden door het ministerie van onderwijs gebruikt voor het opstellen van een algemeen financieel schama.

Hierin wordt aangegeven hoeveel geld het ministerie nodig denkt te hebben in komende jaren.

Elk ministerie moet op een of andere wijze aan te geven hoeveel geld zij komende .jaren wenst. Het ministerie van financien kan op basis van deze gegevens dan meerjarenramingen maken en die in de miljoenennota presenteren aan het parlement.

plan of budget Welbekend zijn de vorig jaar door staatssecretaris Klein bekendgemaakte Beleidsindikaties die bedoeld waren o~ het kader aan te geven waarbinnen de universiteiten bij het opstellen van hun ontwikkelingsplannen dien拢.~n_ te .bljjvenJ.eest belangrijk uit de Beleidsindikaties was de financiele randvoorwaarde: tot 1983 moeten de uni versiteiten hun wettelijke taken ui tvoeren met .geli jkbli jvende middelen, oftewel de 'nullijn'.

_.""A. - ..,;.;.

U. . ....... ""~'m ..

....

.

. Da!t._YII"""ASVA~

-~--.

路 =A~~~~:u.":t ~l.~t.eI._.,.1Ifm

Indien de taken in omvang en kwaliteit nauwlijks veranderen dan is een 'nullijn' voor de hand liggend.

Maar dit is bepaald niet het geval. Vrij kort na het bekend maken van de Beleidsindikaties bleek dat het aantal stude~ten in 1983 ca. 30 % te laag was geschat. Deze grotere onderwijstaak voor de universiteiten was voor het ministerie geen reden om de Beleidsindikaties aan te passen.

Niet verwonderlijk want met de beleidsindikaties had de staat~颅 secretaris de vaste kamercommissie voor onderwijs de indruk gegeven dat het in financillel opzicht weI pais en vree was aan de universiteiten. Om gedwongen worden korte tijd later mee te delen dat een verkeerde voorstelling van zaken is gegeyen is natuurlijk niet leuk.

Het ministerie blijft dus nog steeds de nad~uk leggen op het handhaven van de nullijn als . financiele randvoorwaarde voar het opstellen van ontwikkelingsplannen. Er is echter met zo'n stringente randvoorwaarde weinig meer te ontwikkelen dan het invullen van een budget. Het ministerie had er voor de duidelijkheid dan ook beter aan gedaan de universiteiten te vragen een meerjarenbudget op te stellen i.p.v. een meerjarenplan.

I

amsterdam De universiteiten hebben echtergeen meerjarenbudget opgesteld en zich dus ook niet gehouden aan de financiele randvoorwaarde.

De onderzoektaken van de universiteiten zijn indirektgekoppeld aan het aantal studenten zodat 30 %' meer student en dan was aangegeven in de Belei~sindikaties tot 30 % meer benodigde middelen 7,ou leiden.

Door de universiteiten is be' sloten om ontwikkelingsplannen op te stellen die; uitgaande van de taken van een universiteiten, een zo klein mogelijke toenama van benodigde middelen tot gevolg zou hebben. Immers, .eenvoudig 30 % ~eer middelen eisen zou weinig kans van slage~ hebben bij bijvoorbeeld de vaste kamercommissie voor onderwijs die verwachtte dat er niet extra geld bij hoefde.

Wiens van Asaelt zit sinds september in de universiteitsraad voor de aktiegroep economen. Hij werkt heirbij nauw samen met de Aava-fraktie in de raad4 In ae taa~verdeling heeft Wiens de meer financiele zaken die in de UR spelan op zich genomen. Hij combineert dit gedaeltelijk met zijn "econoom zijn".

Zo gebruikt hij de theorie van Bedrijfs Planning bij van der Zijpp bij zijn werk.

Vanuit deze optiek vroegen we Wiens 011 ui t de prakt.ijk op deze problematiek in te gaan.ln dit artikel wordt vooral weergegeven hoe een planning van een non-profit organisatie toe kan gaan. Een volgende keer zal hij ingaan op Begrotingstechnische aapekten in relatie tot de Bedrijfaplanning. lets wat zeker zijn relevantie heeft aIleen al gezien de grootte v.d. begroting van de UvA, nu rui .. 400 milj.

'nullijn opruimen Ook. de Universiteit van Amsterdam heeft een ontwikkelings plan opgesteld wat een minimumbehoefteberekening is.

'Maar wat nou precies een minimum is in aantallen format ieplaatsen is een zaak die aanleiding gaf tot onenigheid tussen enerz'i jds College van Be. stuur en anderzijds Aktiegroep en ASVA fraktie. De onenigheid spitste zich toe op de gehanteerde veronderstellingen bij het berekenen van het minimum.

En, ' economie studenten welbekend, 'sleutelen' aan de veronderstellingen van een rekenmodel maakt het mogelijk vrijwel elk gewenst resultaat te krijgen. Zo ook met het gebruikte rekenmodel in het ontwikkelingsplan.

rekenen V~~r de berekening van het benodigde aantal formatieplaatsen is door de Universiteit ,van Amsterdam gebruik gemaakt van 'de zogeheten curriculumprofiel metode. Op basis van het onderwijsaanbod, werkgroepen hoorcollege's e.d. en de ervoor benodigde voorbereidingstijd van docenten, wordt het totaal aan aantal benodigde docenten berekend. Hoe intensiever een onderwijsprogramma, verhoudings.gewijs veel werkgroepen t.o.v. hoorcollege's, des te meer docenten zijn er dan nodig.

Hoewel de curiculumprofiel

vervolg .o ppag. '15

, 14

,I

80M GEBANNEN Af en toe krijg ik het hoofd van de heer Gromm~ om de hoek yan mijn deur €lIs een bezoeker door het gebouw wordt rondgeleid: "en dan moet ik U deze sRelonk nog laten zien."

Ay Ay Sir, een spelonk,' Ni~t zo gek trouwens, een stuk Valkenburg zo dicht bij de Valkenburgerstraat. Nu snap ik weI een Qeetje dat de heer Gro~~e mij een soort holbewoner vindt \Vant er sta.an nogal wa t boeken \. op mijn kamer. Zoiets val t .op.

Bij al mijn buren ligt er overigens net zoveel papier in de vorm van computervellen. Ik zit met een kamer vol conventionele informatiedragers als een soort enclave tussen de oprukkende' Interfacul tei t voor Actuariaat en Econometrie. En omdat het gebouw drie dagen dicht zou moeten om mij naar een andere kamer te ,verhuizen is dat al maanden zoo

I'

hamert.j e Waar al die boeken vandaan kome n? Ja, ik ben niet 'voldoende altruistisch ingesteld om te gaan zit ten vertellen waar ik dezer dagen de eerst'e druk van Ricardokocht, maar e,e n enkele , opgedroogde bron wil ik dan weI onthullen. Ik heb in de loop dar jaren het nodige weggesleept bij G. Th. Born & Zoon's Veilingbedrijf BV s inds 1756 aan de Kerkstraat.

De frequentie van de boek~ei­ lingen nam er de laatste Jaren af , er kwam en ook steeds minder vervolg van ,pag. 14

•

me tode no g in o,n twikke li ng is is toch gek ozen voor deze metode. Omdat beter wordt meerg egeven wat, gegeven een onderwijsprogranuna, nodig is aan aantal docenten dan bij de tot nu toe g ebru i~elijke met ode van s taf/student en rati o 's (op bijv. elke 20 student en een docent, Qnafhankelijk van het verzorgdeond erwijs).

Dit voordeelvan de curriculum prof ie l met ode ha d het Colle ge v an Bestuur in het concept ontwi kke lingsplaR dee l s dnge da a n gemaakt door'ambtelijke aan pass i ngen '. Aanpassingen die inhielden dat voor een relatief intensief onder wijs programma niet die fc rmatie werd ge pl and die minimaal nodig was . ';'[at oneni gheid opl eve rd e met de Aktiegroep en ASVA fraktie. De argument en van de Ak tiegroep en ASVA fraktie waren voor deunivers i te its raad vol doe nd e overtuigend om de 'ambtelijke aanpassing' ong ed aan te maken.

WeI was het het erice ame nd e ment van ASVA en Aktiegroep waarover gestemd moest worden.

AIle andere aJolen 'lementen werden zonde r stemming door het College van Bestuur over genpmen, wat bevordeliJk was voor de snelhei d van de besluitv orming want het waren er ca.

boeken en wat ik a1. een poosJ'e zag aankomen: in de jongste catalogus stond als laatste te veilen artikel "een Elfslaghamer en lessenaar". De heer Apol legt het hamertje er bij neer.

Rare zaak in een tijd dat de boekenprijzen zo hoog oplopen dat het aanbod duidelijk wordt gestimuleerd en menige boekenveiler niet meer kan verwerken wat particulieren allemaal aandragen. Ook op deze laatste boekveiling bij Born waren er wat te hoge prijzen, maar ik ben toch blij met acht jaargangen Weltwirtschaftliches Arc hi v (in vuil bruine grot-tint) voor vijf en twintiE gulden.

!

, '

, .

volkslueht

Ik zal Apol's veilingpraat missen. "En hier hebben wij dan een partij revolutieliteratuur uit Rusland. Ruikt U het ook?

Zo een echte volkslucht".

En toen een mierzoete Kerstprent onverkopelijk bleek: "Hou ik hem zelf. Zal mijn vrouw opkijken als ,ik thuis kom. Denken dat ik bekeerd ben."

En toen hij meedeelde dat op een prent van de Oudekerkstoren een bod was binnengekomen van de 'Vereniging tot behoud van de Oudekerkstoren': " Hebben z e er ten~inste nog een plaatje van , €lIs die omdondert."

En over een Duits boek ove r verl oskunde uit 1853 dat in de catalogus €lIs 'was serfl eckig' stond aangeduid: "Kennelijk vruchtwater bij gekomen. Man dacht natuurlijk: waar komt· al dat water vandaan? Ik haal er dertig. Meer dan aIle amend ementen van de overige frakties samen.

resultaat Doo r de universiteitsraad is nu een meerjarenplan opgeste ld wat red elijk goed in elkaar zit: er is aannemelijk gemaakt dao met minder middelen dan aangegeven in het ontwikkelingsplan of de kwaliteit van het o~derwijs en onderzoek drastisch zal verslechteren of dat er een groot aantal s tudentenstops z al moe t en worden ingesteld. Soortgelijke plannen zijn opgesteld door de andere universiteiten. He t woord i s nu dan ook aan een voor ons oude bekende: Pais, de mini ste r' van onderwij s en wet enschappen .

asva Het pro~ramma van het kabinet waar m ini~er Pais in zit is zo dat niet te verwachten valt dat Pai s uit eigener beweging zal besluiten ove reenkoms tig de door de univ ersiteiten opgeste ld e ontwikkeli ngspl annen .

De vakbond,e n ASVA en ABVA zUllen hem hoogstwaarschijnlijk .een handje mpeten helpen.

In elk geval kent Pais de Aktiegr oe;p en ASVA voldoende goed om te weten dat we hi ert oe gaarne bereid zijn.

Wiens van Asselt

~URE ,SON EN SOEKENWURI't even het boek bij. En wij zitten met de vruchtwaterschade."

Helaas heeft nu bij Bom het hamertje voor het ,laatst getikt.

En als ik mensen met gefronste wenkbrauwen naar mijn boekenstapels zie, :kijken, denk ik altijd maar: "Zijn de bommen zuur?" .

J.J. Meltzer vervolg van pag 13 Vrouwen mochten geen and bezitten en : de Confucianistische leer verbood hen grand te bewerken. ' Door kantakten met de westerse 1anden began bij de chmnese vrauwen aak de behaefte te antstaan een vrouwenbpnd ap - te richten.

DU In 1949, werd de kmmmunistiese repub1iek uitgeroepen.Er worden wet ten afgekondigd,die de pasit ie vari de vrouw in het huwelijk verbeteren.

Oaar de ekonomiese graei(de "Grote sprong voorwaarts tl )worden vesl vrouwen

aangespaord om buitenshuis te ga~n werken.Cijfers hierover zijm niet bekend, weI is bekend dat in 1960 18,8% van de tatale haeveelheid arbeiders vrouwen was,dit is ten opzichte van 1949 een groei van ruim 11%.

De me8sta vrouwen werken tach weer i8 de verpleging of het onderwijs.Het aan-' tal meisjes dat onderwiJs valgt groeit hog steede, maar is nog lang niet ge1ijk aan dat, van jongens.ln de kammunes. is de taak van de vrouw niet veei veranderd, zij blij ft in en am het hu!s w,e rken.Het aantal vrauwen dat belangriJke (bestuurlijke funk ties) bekleed is no.g gering. haar evenals Cuba is de ontwikkeling in China gunstig,al ste11en de vrauwen hun vrouwenstrijd voorlapig nogamdergeschikt aan het algemene socialistiese doel:ekonomiese voaruitgang.

N.d.B. "Vrouw in zicht,naar een feminis-

't iese antrapologie" ,door de vrouen roe antra ala ie Amsterdam1977

15

BEER BONTEBAL: ==---===:.=-ECBTE E_KONOMIE? In het leatste hoofdstuk doet Heertje uit de doeken wie de geheimzinnige Henk Bontebal is geweest,die bladen els Vrij Nederland,E.S.B.,de Nieuwe Linie etc. ingezonden brieven stuurde(die nog geplaatst werden ook),waerin de grootst mogelijke onzin stond,vooral over uitspraken van Marx.Bontebal was nl. Heertje zelf.

Hij probeert hiermee aen te tonen;dat radikale mensen kritiekloos alles aanvaarden wat in gunstige zin over Marx gezegd of geschreven wordt.Heertje schrijft:" ••• voor zover wij hebben kunnen nagaan sloegen de verwijzingen naar Marx in geen enkel geval ergens op.

He redakties van de betrokken tijdschriften zijn vaak zo radikaal verdoofd geweest,dat zij kritiekloos de bijdragen van Bontebal hebben afgedrukt (blz. 155)" Als laatste aktie in de gedaante van Bontebal solliciteert Heertje naar de funk tie docent ekonomie aan de sociale akademiein Driebergen,alwaar men hem(zonder een persoonlijk gesprek met hem gehad te hebben),diep onder de indruk van zijn . publikaties direkt

Heertje eindigt dit hoofdstuk met te zeggen wat echte ekonomie volgens hem is:"Echte ekonomie registreert alle behoeften,onderkent hun onderlinge samenhang,laat zich niet om de tuin leiden door het invoeren van geld en blijft tmt het einde der tijden de worsteling bageleiden om het beste antwoord te vinden op de chaos die zonder ordening door schaarste zou ontstaan" (blz. 20).

BESLUITVORMING In het hoofdstuk over besluitvorming komt hij tot de kGnklusie dat de vraag wie uiteindelijk beslist niet zo belangrijk is,wel is het noodzakelijk d&t·de opvattingen van alle betrokkenen in het besluitvormingsproces uitgangspunt moeten zijn.Heertje doet . dan suggesties over de pessoon van de

16

steeds beslissingen van mensen ten grondslag en zij is in veel sterker mate beSvloedbaar dan tot nu toe is aan genom en(blz. 79).

In dit hoofdstuk nog een(voor mij altan s ) vreemde opmerking over onderwijs.

Heertje zegt op pagina 74 o.a. dat vergeleken met de zestiger jaren het ekonomie-onderwijs op HAVD enVWD erg verander~ is,soms zelfs dynamieser is dan op de universiteit.Ik vraag mij af,of hij nu doelt op de veelvuldige(veranderde) herdrukken Van zijn bosk "DE gissen,natuurlijk.

In het volgende hoo·fdstuk laat Heertje nogmaals zijn afkeer van "radikalen" blijken,als hij zegt dat bedrijven zijns inziens te vaak en onno~ig aangevallen worden.Voorbeelden hiervan zijn volgens hem de akties tegen miliauvervuiling door bedrijven.

Heertje schrijft dan op page 91:" •• men krijgt wel eens de indruk dat problemen omtrent milieuvervuiling werden aangegrepen om een radikale verandering Van onze samenleving te bepleiten".Een soortgelijke opmarking is in hat negende hoofdstuk ta vinden: "Niet al tijd is het optreden van aktiegroepen daarbij(in de diskussie

ECHTE_EKONOM.IE

miese wetenschap.

zijn visie uiteen over sen aantal maat-

schappelijke vraagstukken,zoals de organisatie van de be~luitvorming,het marktmechanisme,techniese ontwikkeling etc. .

Kern van de ekonomie".Ik kan mij ver-

aanneemt.

Het eerste hoofdstuk begint Heertje met de konklusie dat het een groot misverstand is,dat het in de ekonomie uitsluitend zou gean om geld.Dat vel en dit denken is de schuld van de ekonomen zelf.Het gaat niet om geld,maar om behoeftebevrediging.Het kriterium voor wat daar dan onder valt,is als het voorzien in deze behoeften een beslag legt op achaarse middelen.Dit is het formele welvaartsbegrip van Prof. Hennipman.

Ala tweede uitgangspunt neemt Heertje dat de ekonomie niet bij machte is beslissingen te nemen die op het politieke vlak liggen,hij vBronderstelt een politieke neutraliteit van de ekono-

In november 1977 kwam het nieuwste.oek van Arnold Heertje uit,"Echte Economie, misverstanden over en misstanden i n de economie" getiteld. Heertje zet hierin

over milieubehoud e.d.,N.d. B.) inge-

toekomstige manager, daze zal niet meer de autoritaire beslisser zijn ,maar veeleer iemand die tegengesteld~ meningen weet te overbruggen en een kornpromis weet te bewerkstelligen.

Hij begeeft zich dan ook nog even Gp het gladde terrein van de psychologie van de vrouw.Dm het ertikel niet te lang te maken zal ik hier maar verder niet op ingaan en alleen zijn konklusie vermelden: .... het traditionele management is de vrouwminder op het lijf geschreven( ••• ),vrouwen ~ h§bben minder moeite met het inzicht dat het in de ekonomie uiteindelijk gaat om zaken d·i e niet in geld kunnen worden uitgedrukt" (blz. 5B) .Dit betekent dat in de toekomst niet alleen mannen, maar zelfe vrouwen voor de funktie van manager in aanmerking komen~

TECHNJEK. Vroeger werd de techniese ontwikkeling gezIen ale een van de data van de ekonomie,tegenwoordig ziet men steeds meer in dat aan de techniek een ekonomiese kant zit,omdat "zowel het ontstaan van nieuwe techniese mogelijkheden als het toepassen van nieuwe techniese methoden ·met zich meebrengt dat wordt omgegaan met schaarse middelen" (blz. 62).

Techniese ontwikkeling is niet iets wat we passief over ons heen moe ten laten komen,want aan deze ontwikkeling liggsn

geven door de zorg voor het behoud van de natuur en de zorg voor leefbaarheid" (pag. 127). londer deze opmerkingen met eni g bewijsmateriaal of voorbeelden te staven,beschuldigt Heertje nu toch wel een aantal mensen en groepen in onze samenleving van op z'n zachtst gezegd "vals" gedrag.Dit gaat wat ver,dunkt mij.

Heertje maakt een hee~klein beetje goed door toch nog te zeggen dat ook de : argomeptan van deze aktiegroepen in het besluitvormingsproces betrokken dienen te worden.

05'70 ? lortom, geen onaatdig boek om eens te lezen, maar zo nu en dan kon ik mij niet aan de indruk onttrekken dat Heertje met dit boek zijn tweede overstap naar DS'7D aap_ het voorbereiden is.

Maar nogmaals~ik kan mij vergissen.

"Echte Ekonomie",A.Heertje,Arb ei derspers,Amsterdam.,1977.

•

RONDUIT DE RAAD

ben sanders Het geruchtmakende artikel over frof.

Pai's in Rostra 53,april 197,7 werd bee slaten met de volgende regels:"De fakulteit draagt nu nag de last van een historische erfenis uit een ondemokraties verleden.Het is te hopen dat hier aan snel een einde komt.r~a 25 mai aI, misschien?"

De schrijver van deze woorden 1<8n zich 'gelukkig prijzen am zijn profetiese gaven.Waarschijnlijk is echter dat hem de schrik am het hart is geslagen op het moment dat bekend werd dat zijn sience-fictionachtige voorspellmng wer kelijkheid werd.

De meesee studenten waeen misschien niet zo ingenomen met Pais als haagleraar micro-ekonomie,als minister van onderwijs kunnen we van hem niets dan macro-prob lemen verw8.c hten. '

sukses Bij het voriQe kabinet was het hager onderwijs bepa a ld niet het troetelkind ' terwijl getuige de op 24 sep t . , l970 in Den Haag gehouden demonstratie '-' Voorrang voor onderwijs" steeds meer mensen tot de overtuiging,waren gekomen dat oak de ande~e onderw j ssektoren in de verdruk king dreigden te komen door het beleid van het eerste kabinet den Uyl.0aar stand tegenover dat er bij van Kemena de nog altijd ruimte overble a f voer qndefwijsvernieuwingen, Van een kabine t v.Agt/Wiegel val t werkelijk niets anders dan een botte bijl politiek te verwa,chten.

Een ,van de eerste zaken waarover Pais een uitspraak zal moeten , doen,zeker wa wat betreft het hage r onderwijs,zijn de in, het kader van de wet herstrukturering ingediende herprogrammeringsvoorstellen.

·n

Inzake deze voorstellen moet hier melding worden gemaakt van een niet on belangrijk smkkas in de strijd voor een goe d hager onderwijs. Nog net voor de jaarwisseling h eef~ de ta ch niet als progressief bekend staande onderwijsraad advies uitgebracht over de ingee diende herprogrammeringsvoorstellen.

Van de 265 voorgestelde programme's heeft hij er 252 van een positief advies voorzien,waaronder dat van onze fakulte't.Het is nu de beurt aan de mi nister van inderwijs(ons aller welbekendlom zijn oordeel uit te spreken over de voorstellen.Dit zal waarschijn lijk in de loop van februari gaan gebeuren.Als studentenbeweging zullen we er voor moeten zorgen dat Pais niet eigenhandig in programma's gaat snijden Het mag dan zo wezen dat niet aIle herprogrammeringsvoorstellen even demokra ties tot stand zijn gekomen,een ingreep van het parlement zal het demokraties gehalte van de nieuwe programma's aUeen no_g maar verder kunnen eerugbrengen.

mani£estatie Op 18 febr. zal het Log.(de Asva en ander:e studentenvakbonden)een manifestatie organiseren in Amsterdam,waarbij de belangrijkste eis zal zijn,dat mi~ister Pais niet zal gaan snijden in d e voorgestelde programma's.

Naast deze manifestatie,die vooral ga, richt zal zijn op de eis dat de (sub) fakulteiten zoveel mogelijk zelf hun programma's moeten kunnen vaststellen, zal op onze fakulteit nag het een en ' ander moeten gebeuren am de in ons herprogrammeringsvoorstel voorgestelde verbeteringen te realiseren.

Dear.ee zakken we gelijk van he, nivo van de ministerraad naar het nivo van onze eigen fakulteitsraad.Het is na. tuurlijk de vraag un hoeverre hier werkelijk van nivodaling sprake is.

In de fakulteitsraad zullen op zo kart mogelijke termijn besluiten genomen moeten worden t,a,v, het propedeuseprogramma voor het volgend studeejaar.

Dc wet heeft immers bepaa~ dat de ! nieuwe JllDogramma' s met ingang van het studiejaar 78/79 van start moeten gaan Nu is het niet zo dat de fakulteitsraad ' geheel vrij is in wat ze zal besluiten.

Na zeer breedvoerige diskussies onder en tussen studenten en docenten is er ee e en herstruktureringsrapport voor onze fakulteit tot stand gekomen,dat heel duidelij ke aanwijzingen geeft voor het geherprogrammeerde propedeuseprogramma.

Het grootste verschil tussen het huidige en het toekomstige programma beet staat uit de invoering van een algemene inleiding die in de periode tot kerst gegeven zal worden.

Het is op dit punt waar de studenten de grootste strijd hebben moe ten voeren Al sinds jaren werd door de propedeuse studenten kritiek geuit op het eenzijdige ~doch versnipperde karakter van de 'propedeusestudie en werd meer aandacht gevraagd voor een geinterpreteerde behandeling van de geschiedenis van het ekonomisch denken en de methodologie van de ekonomische wetenschap.

Tijdens de herstruktureringsdiscussies is omen het idee van een geintegreerde algemene inleiding ontstaan dat aan deze problemen het hoofd zoU moeten bieden.

En ••• hat idee werd overgenomen door de fakul teitsraad. Het zal nu zaal< zijn ervoor te zorgen dat bij de vaststelling van hat nieuwe programma vast gehouden wordt aan de in het herstruktureringsrapport vast gelegde uitgangspunten.

Ben Sandera ia Damena de AktieGroep Ekonomen (AGE of Aktiegroep) lid van het Dagelijks Bestuur van de Fakulteit. Samen met de Heer Verburg en de Beer Koenders draagt hij zorg voor de bestuurlijke gang van zaken aan de Fakulteit.

Tevens bereiden ze de Fakulteitavergaderingen voor.

In deze kwaliteiten schrijft Ben Sanders de vaste rubriek:· " de"

Het enige, argumen wat tegen ~nvoering van semesterblokken per 78/79 ingebracht zou kunnen worden,is dat wannear we van Pais te horen krijgen dat de ekonomiestudie tach best in 4 jaren zo~ kunnen,we dan 2jaar achter elkaar het kandideatsprogramma's zouden moeten veranderen.Wanneer we echter in het herstruktureringsrapport leren ,"In de fakulteit wordt het huidige programma beschouwd als een minimum programma.Schrappen in dit programma wordt onverantwoord geacht" .,dan betekent dit dat we voor Jo'n 5-jarig programma zullen moeten knokken.E~n van de mogelijkheden daartie is het' zo snel mogelijk invoeren van semesterblokken.Aan Pais is dan de beslissing am het door de gehele fakulteit noodzakelijk geachte programma Dit ' is inmiddels tot stand gekomen) weer af te schaffen.

klapstuk

kandidaats Eveneens in de hersfruktureringsdiskussie is gevIeken dat zowel onder studenten als onder docenten de ~oodzaak wordt onderken~ omde kandidaatsblok~en am te zetten van trimester in semesterblokken formeel bestaat er geen verplichting om de veranderingen in het kandidaats in het kader van de herstrukturerlng in te voeren,voor het studiejaar 79/80 De Aktiegroep is echter van mening dat nu door iedereen de noodzaak van dergelijke semesterblokken is onderken~, er geen enkel argument bestaat mm met de invoering daarvan nag langer te wachten.De in het herstruktu,r,eringsrapport genoemde bezwaren tegen de trimesterblokken:te weinig tijd voor begeleiding te weinig mogelijkheid voor, aktualisering , van de stud1e,worden op dit moment reeds ' zeer sterk gevoeld en nililt pas in 197,9 9

\

In de vorige \I Rand uit de raad" is ui tvoerig mmgegaan op het punt van studenten in de vakgroepen,dat al enige fakulteitsraaen lang het klapstuk van de agends vormt.Nog steeds is hierover geen beslissing gevallen.Waarschijnlijk zal dat gebeuren in de fakul teitsraad van 30 jan.a.s.Veel meer informatie dan in het vorige stuk stand kan ik dus niet gaven.Behalve dan dit,dat als straks door krachtig optreden van de Aktiegroep de fakulteitsraad een besluit neemt,dat rJlIi Ie invIoed van studente,n in de vakgroepen mogelijk zal maken,er mensen zu~len zijn die,zich verschuilend achter het argument van rechtszekerheid,niet zullen schromen am dat besluit via gerechtelijke procedures terug te draaien.En hoe gerechteiijke procedures misbruik t kunnen worden, !lgen gerechtvaardigae eisen van grote groepen mensen/ hebben ,we kunnen meemaken met de stakingen ' voor vo+ledige uitbetaling van de prijscompen&atie van vorig jaar februari.

Dit soort methodes zal dan ook volsrtekt ootoereikend zijn am de Aktiegroep af te houden van' haar strijd voor de democratisering van de vakgroepen.Want als er straks in de vakgroepen gepraat gaat worden over de nieuwe studieprogramma's moet er m~t ons en niet over ons gedis-

cussieerd .worden.

Ben Sanders.

17

EEN BRIEF UIT SRI LANKA Colombo, ,1 9.12.1977

....

( ) Al snel na de verkiezingen zijn de zaken slechter geworden. (

....

)

Gewe l ddadigheden 'braken uit van de verkiezingen. Er is geprobeerd om deze gewelddadigheden voor te stellen als een komplot van "teleurgestelde oppositionele elementen". Ik vind dit belachelijk. In bepaalde gebieden, zul· len zeker SLFP-elementen erg aktief betrokken zijn geweeat bij de ongeregeldheden, maar over het algemeen was de' SLFP zo in de war gebracht door de verkiezingsnederlaag en waren SLFP-supporters zo geterroriseerd door de UNP-mansch'a ppen dat ze niet in de positie verkeerden om een, het hele land omvattende, a anval van deze aard uit te voeren. De hele situatie nu is erg gekompliceerd, maar ik zie het als onvermijdelijk voortvloeiend uit de gewelddadigheden van na de verkiezingen (waartegen de regering niet optrad). Er werden diverse provocerende uitspraken gedaan door de seperatistische TULF, en

daarbij nog eens de provocerende uitdaging van de Prime

Minister Jayewardene: "Als u strijd wilt, zullen we u strijd geven, als u vrede wilt laten we dan vrede hebben". In een atmosfeer waar repressie al de vrije loop was gelaten, kwamen deze rassenrellen (communals) tot uitbarsting. De politie keek in feite werkeloos toe hoe mensen en bezittingen werden . aangevallen. Er was een buitengewone schi~ofrenie in het land. ( ••• )

Een aanta l van ons re'ageerden met he t opzetten van Burger Comitees voo~ Nationale Harmonie, de eerste bui t en-parlementaire re a ktie op de gruwelijkheden. We waren een gemelleerd gezel sc ha p van katholieken en protesta-nte priesters, oudere prominente inwoners, een aant a l Marxisten etc. De traditionele l inkse partijen zwegen vreemd genoeg gedurende een aant a l dagen met be trekking tot deze zaak. In feite verd_enen een aantal leiders van beide partijen tiit het land, naar Groot Britannia en Joegoslavie. De LSSP-kranten open de met grote koppen en kartoons die erop gericht Ie ken te z ijn om de - moeilijkheden aan te wakkeren i.p.v. te kalmeren.

Deze partijen zijn gedurende lange tijd erg ter~ghoudend gewe est met be trekking tot het nationale vraagstu (het raciale probleem, pdv).

En nu ten tijde van crisis gaven ze gedurende lange tijd niet eens leiding aan hun eigen vakbonden tegen de rellen.

universiteit We zijn erg druk gedurende deze dagen, we proberen buurt groepen op te zetten om de straten te beschermen, ontmoeten diverse mensen en organisaties om openlijk stelling te nemen tegen rascisme (voornemelijk van de Singalesen), hulpverlenen ' in de vluchtelingenkampen etc. ( •• ) In het begin van de rassenrellen werden de 'Singalese studenten op de JaCCna-universiteit (in het noorden, pdv) voor hun veiligheid naar het zuiden gebracht en ook docent en werden geevacueerd. ( ••• ) Tijdsns het hoogtepunt van de moei-

18

Ean jaar geleden bezocht sen groep studenten Sri Lanka (Ceylon) in het kader van een studiereis georganisaerd door de SEF. Sri Lanka is een koncentratieland met betrekking tot de Nederlandse ontwikkelingshulp. Deze hulp werd vorige maand extra vsrhoogd door ex-minister Pronk. Voor en na deze reis besteedda ROSTRA sen aantal artikelen aan Sri Lanka. Toen ons een briaf werd voorgelegd waarin een aantal aktuele gebeurtenissen in Sri Lanka worden beschreven hebben we besloten hieruit een aantal relevante passages te publiceren.

Mede omdat de berichtgeving uit Sri Lanka bijzonder schaars is an ar zich nogal belangwekkende veranderingen voordoen.

Allerserst heeft er een wisseling van de regering plaatsgevonden.

Een koalitie van socialisten (SLFP) en kommunisten (CP) maakte plaats voor een rechtse (UNP) regering.

Twee andere partijen van belang in Sri Lanka zijn de radikalen (LSSP) en de Tamil-partij (TULF).

Een distriktenstelsel bij de verkiezingen heeft ertoe geleid dat linkse en rechtse regeringen elkaar hebben afgewisseld. lets wat gepaard gaat met polarisatie die nu ook deels de oorzaak is van de onlusten zoals die zieh nu voordoen.

In Sri Lanka zijn twee bevolkingsgroepen: Tamils an Singalesan, een gedeelte van de eerste groep werkt op de plantages en voor een ander gedeelte wonen ze in overwegende mate in het noorden. Beide bevolkingsgroepen zijn nogal tegen elkaar opgezet en een gedeelta van de onlusten zijn middels deze raeiala spanning tot stand gekoman.

Begrijpelijk ia hopelijk dat we de namen van geadresseeerde ,en afzender niet publiceren, evenala een aantal persoonlijke passages uit de brief: ( •••• ).

PdV

Jaffna lijkheden, rond 26 augustus, is de campus gesloten geweest vanwege de onzekere situatie.( •••• ) Er is al zoveel angst aan de universiteit dat de mensen protesten gestaakt hebben omdat het risiko ta groot is. <... )

ontslagen Veel armere mansen, met familie, z1Jn ontslagen, overgeplastst naar plaatsen verweg etc. Je zal zeggen dat fascisme verwag lijkt voor mensen die leven zoals wij -ik begrijp dat niet helemaai, maar alhoewel we nog geen fascisme h~bben van het Hitlertype, hebben we bepaald wel ' een fas-

ciama met een sluipend karaktar, an op een dag zullen we ontdekken dat we net zo zijn als 6&n van da LatijnsAmerikaanse Republieken. Nu al ' blijkt de zogenaamda restauratie van de demokratie een farce te zijn. Veel rachten en sociale voorzieningen zijn ons afgenomen; eerder gewonnen door harde strijd van de mensen. Ze zijn van plan om een nieuwe Interne Veiligheidswet in te voeren, gebaseerd op die uit Singapore <waarbij een persoon in arrest genomen kan worden gedurende 30 dagen zonder ' rechterlijke uitspraak).

industrie , Lokale industrie {alhoewel nog klein) zal mislukken onder de nieuwe buitenlandse investeringswet en de nieuwe import- en exportbepalingen.

Politieke demonstraties zijn verboden en politie die het in hun gebie~ toch vervolg op pag. 19

vervolg van pag. 18 toestaan, worden tercht gewezen. De koeten- ",oa n levensonderhoud vlie-gen omhoog en er zijn aanwijzingen dat het nog erger zalwordoe n. De mensen geloofden dat ze 8 pound C1 pound = + 0,5 kg) vrij ranteoen graan zouden krijgen van de UNP. Nu is bijna iedereen alles afgenomen, zelfs de 4 Ibs die ze kregen. Hat euikerrantsoen ie ook afgeschaft. Dat is OK voor de midden klasee, maar voor vele anderen is het verschrikkelijk. De Prime Minister ie een steeds machtiger President aan het worden en de grondwet wordt zodanig veranderd dat zelfs als een SLFP regering terug zou komen, er nog steeds een UNP-president zal zi j n.C ••• ) 0

imperialisme De SLFP heeft een aantal progressieve dingen gedaan, ondanke de knoeierijen en korruptie waara an ze schuldig zijn.

De UNP verkoopt ons geheel uit aan het imperialisme -we zien zich dagelijks nieuwe vernederingen die ons land worden aangedaan, zich opstapelen, nieuwe vormen van afhankelijkheid, van armoede, onderdanigheid. Noodlot treft het land. Oppositie wordt langzamerhand vernietigd. Terwijl er een grote schijn is van redelijkheid en demokratie is de situatie feitelijk repressiever dan ooit. Het is min of meer een strafbaar feit om de regering te bekritiseren. C••• )

vezele van de kokosnoot De Rupee zweeft nu en de lVisselkoers ie ongeveer Rs.30 voor een £; dat betekent dat boeken en medicijnen twee keer zo duur zijn ale voorheen.

Het ie voor ons onmogelijk aan het worden om nog iets anders dan eten te kopen en voor vele anderen ligt het voedselpakket op semi-verhongeringsnivo. Buitenlanders betalen Rs. 1000 en meer aan huur voor huizen, zelfe de midden klasse hier die ongeveer zoveel verdienen per maand, zijn niet in staat om hier mee te konkurreren.

Wat ziekenhuisvoorzieningen betreft, zijn de zaken ook niet erg hoopgevend. Private praktijken zijn weer opgericht door overheidsartsen, alhoewel verondersteld wordt dat ze

daar werken buiten hun normale diensturen, verdwijnen velen van hen en laten het werk voor hun assistenten. ( •••• ).

Incidenteel importeren we nu uien van jullie. Ze worden verkocht vaor Re. 2.80 per pound Cblijkbaar verkopen jullie ze aan ons voor Rs. 1 per lb.). Onze eigen uien uit Jaffna kosten Re. 8 per Ib op dit moment. Je kan dUB vaorspellen dat we spoedig zulle stoppen ze te verbouwen en afhankelijk zullen zijn van importen. Dit zal waarschijnlijk bij meer goederen gebeuren zodat we voldoen aan de IMF-verlangens voar aIle ontwikkelingslanden Cafhankelijk blijven ten koste van alles).

C.... )

Dat is een van de vele krasse en unieke uitspraken, die zijn vastgelegd in het document: Ondernemen in de jaren tachtig.

Ruim twintig topeconomen en top bestuurders werpen een blik op onze economie in de jaren tachtig. In een heldere zeer begrijpelijke taa!.

"WIE NIET KAN HERVERDElEN GOOIT ZIJN EIGEN GlAZEN IN"

Het Economisch Dagblad bundelde interviews en opstellen in een boekwerk, dat tegen de bijzonder lage prijs van f 8,50 kan worden aangeboden.

"Ondernemen in de jaren tachtig" is aileen verkrll9baar door storting/overschrijving t.n.v. Economisch Dagblad, Giro 2309400 Den Haag.

Economisch Dagblad 19

brink

an's

boek'handel

Jodenbreestraat 23 kamer 2386 Amsterdam Tel.: 020 - 5254024

The book p r ovides both

aD

explanation of inflation whi c h bas been

bedevilled economic policy in the West since the end of world war II

8.lld a new micro-econ omic theory to purge Keynesian models of the Walra sian str ain d erived trom Marsc hall's principles .

Cambridge UP 1977 pri j s ca. f

51,30

~!!8!_ ~!!!~!!!!_:_~!~!~!!:=_~~_:~~~~!!!!:'_F::~~~:'!!~~ This book come s back into prominence once again - no't only as a continuation of the earlier works of the classical e c on omists, but also 8a a critique or the prelevant poei tiona of marginal economic theory .

-Columbia studies, 19?7 prije ca. J 55,35

~!~~:.!~!!! -!~- !!:~!~!!~:.~ Oi t boekje, eamengesteld door de landeli jke samen. arking econoillisten 1 bevat de c ongrf:lspapers van de landeli j ke ecoDomiatendag gehouden op 3 september 1977.

Aspecten van het bedrijfsleven wo r den bebandeld door Drs . R. LUbbers ; aspecteo van de o..,erbeid door Dr. C. Koopman; a s pecten van de vakbewegi ng door prof . drs . H. tel' Heide i en nag eens aspe c ten van de overheid door Pro t. dr . R. Bannink. Ret boekje wordt atg8slo t en met een uitgebrelde s a me nvatting van de paneldiscus s ie met prof. dr . A. . 'iÂĽa ttel als leider.

Meulenh.ott educatief 1977 , prije

f 10 ,- -

~!_~~~~!~I!~~~!~L:_!~!~!:l_~!_!~~!!~~!~!:!ÂŁ!

This book i s not a pure mathematics, dre ss ed up . i th a few economic names fo r the variables. but an effort to i n troduce 1 to a large nU.llber of ecoDomiets, tools, which . ill be ot va lue to theD! in the practical busipes8 of their subject. It deserves a wide wel c Ome .

Hac Millan 1977 prija ca. f 40 , 80

~~~!!:!_~~!~I!~~_:_!~!_!!!~!!:~!!~!!~!_~~~!~~!::L!;I!!!!!!_!2~~:!2~ "Robert So l olllon otters us a fascinating account o f i nternati ODa l mon e tary developments o ve r the ~a.t two decades-personal. l"t illll of aDalytical insights lind wi sdo... His chronicle should be requuired reading for students of the subjects tor year s to come. 1I (R.Cooper) .

EKONOMIE

Harper &- Ro. 1977 prije ca. J 61,90

GEOGRAFIE PLANOLOGIE SOCIOLOG IE