BLAD VAN DE ECONOMISCHE FACULTEIT AAN DE UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM
REDACTIE
REDACTIONEEL
Pieter Boot Adrioan Dorresteijn Marcel Klopper Herman P. Kreulen Marcel Michelson Ruurd Mulder Diederik Ogilvie Marleen Janssen Groesbeek
'Een academisch jaar wordt geopend met spraakwater', stelde de rector magnificus van de THE, deheer Ackermans. Hij heeft gelijk. Daarom heeft Rostra zich dit jaar van de traditie losgemaakt en biedt u geen nieuwe douche. Geen welkoms woorden van studieadviseurs en decaan. Toch goat de komst van 350 nieuwe lezers de redactie niet ongemerkt voorbij. Ziehier uw lijfblad, faculteitssufferdje en fritesverpakking! Vol nieuws, bespiegelingen en goedbedoelde wrangheden. Tast toe.
ADRES Jodenbreestraat 23 kamer 1339 1011 HN Amsterdam telefoon : 5252497
Adreswijzigingen: Studentenadministratie Jodenbreestraat 23 1011 HN Amsterdam
Reacties De redactie stell zich open voor reacties, behoudt zich echter het recht voor deze in te korten .
INHOUD Advertentietarieven zijn op aanvraag verkrijgbaor . Opdrachten bij voorkeur schriftelijk aan de redactie richten . Voor telefonische inlichtingen : (020) 525 2497 - 525 4134 (02209) 1818 (Ruurd Mulder) Rostra verschijnt gemiddeld acht keer per jaor in een oplage van 2500 exemplaren.
COVER Dick van Hell
DRUK Kaal Boek, Nwe Herengr.61, Amsterdam . telefoon: (020) 262 908
De RSV fusieverhouding, Floris Hers Aiesec- Amsterdam en Zuid Afrika, Philip ter Woordt Afscheid van Prof. van Stuijvenberg, Herman Prakke, Roelof Stapel Ecoline, Steven Adolf Kuifje in Kapitalistenland, MM Reagan's red herring, Joke Jansen Schoon hoven Sef, Rob Jorg Vrouwenoverleg Economie, MJG Road en daad, MM
pag. pag. pag. pag. pag. pag . pag. pag . pag .
3 4 5
6 8 10 11 14 15
De RSV· fusieverhouding Onder het motto 'Iedereen heeft gelijk; ook de accountant?', was RSV het onderwerp van het aktualiteitenkollege, dat de vakgroep Recht voor de vakantie organiseerde. Het werd gegeven door de Tilburgse hoogleraar en accountant, drs. G.G.M. Bak, die niet zozeer als ingewijde, maar als krantenlezende deskundige optrad. Naar aanleiding van de lopende Parlementaire Enquete, haalde hij de bij hun fusie in 1971 vastgestelde waardeverhouding tussen Rijn-Schelde en Verolme voor het voetlicht. De enquetekommissie heeft daar nogal wat aandacht aan besteed, maar het is de vraag of die waardeverhouding in het kader van haar onderzoek wei zo relevant is. De scheepsbouwkoncerns Rijn-Schelde en Verolme waren Iwee 101001 verschillende ondernemingen, die op vael van oorlog mel elkaar leefden. In beginsel benaderde hel Verolme-koncern hel, uil de bedrijfsekonomie bekende, bezilsmodel : leiding en eigendom waren in de markanle persoon van Cornelis Verolme verenigd. Daarenleg~n was Rijn-Schelde een open, onpersoonlijke onderneming, mel op de beurs genoleerde aandelen: hel maalschappelijk knooppunl van de belangen van vermogensverschaffers, leiding, werknemers, leveranciers, afnemers, bedrijfslak en overheid. In naam van hel algemeen belong, werd de fusie van deze Iwee door de overheid afgedwongen, op lermen van Rijn-Schelde. De overheid kon dil doen omdal de grole scheepsbouw vrijwel aan de grond zal: mel name had zij hel, in financiele moeilijkheden verkerende Verolme-koncern volledig in hoar machl (zodal hel bezilsmodel loen in feile nog nauwlijks van loepassing was). Geslreefd werd naar een grole, open onderneming, waarin voor 'Einzelgangers' als Corn. Verolme geen plaals meer was. Dil slreven kreeg een gezichl mel de inslallalie van de kommissie-Winsemius. Terwijl Corn. Verolme gedwongen werd als presidenldirekleur of Ie Ireden, begon deze kommissie de loekomslmogelijkheden van zijn nalalenschap Ie onderzoeken , waarbij 'een mogelijke inlegralie van Verolme in hel RijnSchelde-concern een eersle elemenl zal zijn'. De kommissie-Winsemius kwam mel een bindend advies 101 fusie. Ais een van de modalileilen van de fusie, dikleerde zij een ruilverhouding Rijn-Schelde :Verolme = 2:1. Voor een lolale nominale waarde, die overeenkwam mel de helft van hoar beslaande aandelenkapilaal (0,5 x f 52 min. = 26 min.), plaalsle Rijn-Schelde bij Corn. Verolme nieuwe, gecerlificeerde aandelen. Op dil nominale bed rag van 26 min . slorlle Verolme hel eigen vermogen van zijn onderneming (f 125 min.), zodal hel RSV-concern meleen aandelenkapilaal van 52 26 = 78 min. en een agioreserve van 125 - 26 = 99 min. van slarl ging. De kommissie dikleerde deze ruilverhouding op basis van de inlrinsieke waarden (=akliva - schulden) van de resp. ondernemingen. Dil was, op z'n zachlsl gezegd, ongebruikelijk, ook 01 wil de loenmalige minisler van ekonomische zaken, Nelissen, de enqu€He-
+
kommissie anders doen geloven : 'Maar we bepalen in dil soorl gevallen de waarde loch niel aan de hand van een winsl die we mogelijk in de loekomsl zullen maken?' Wei degelijk wordl normaliler bij fusie de waardeverhouding bepaald op basis van de renlabilileilswaarden (= de konlanle waarde van de in de loekomsl Ie verwachlen winslen) van de belrokken ondernemingen . In dil geval, wisl de kommissie-Winsemius dOl Verolme - allhans op korle lermijn - goede winslvooruilzichlen had, en RijrJ-Schelde op onderhanden werk grole verliezen Ie wachlen slonden . Een verhouding 1: 1 zou dan ook een belere afspiegeling van de sland van zaken zijn geweesl, aldus prof. Hofslra voor de enquiHekommissie. Prof. Hofslra, voormalig direkleur van Verolme, kwalificeerde de gedikleerde ruilverhouding als ' diefslal'. En hij heeft gelijk, vanuil zijn visie op de onderneming: hel bezilsmodel. Nelissen en Winsemius deden daarenlegen de zaak of als irrelevanl, wanl hooguil inleressanl voor meneer Verolme. Ook zij hebben gelijk, gezien hun visie op de onderneming : een maalschappelijk knooppunl van vele, uileenlopende belangen . Pool, de accounlanl die inderlijd voor Verolme onder prolesl zilling nom in de kommissie van deskundigen die voor de goede orde de inlrinsieke waarden van de koncerns nog eens moesl narekenen, schaarde zich legenover de enquelekommissie aan de zijde van Hofslra. Maar juisl hij had qualilalie qua aan hel louwlrekken op dil punl een eind moelen maken . Zo goed als hij, samen mel zijn kollego's, inderlijd 01 de ware slr"lkking van het advies van de kommissie-Winsemius had moelen benadrukken. De kommissie-Winsemius had zich in feile namelijk wei degelijk gebaseerd op renlabilileilswaarden, zij het niel op de korlelermijn renlabilileilswaarden. Zij slond op hel slandpunl dOl hel korle lermijn renlabillielisverschillussen Rijn-Schelde en Verolme als lijdelijk beschouwd moesl worden. Blijkens hoar rapporl veronderslelde zij 'geen duurzaam verschil lussen beide concerns in renlabilileil in verhouding 101 de in Ie brengen vermogens'l Een in ieder geval Iheorelisch Ie onderbouwen en Ie rechlvaardigen veronderslelling, waarmee echter onnodig een dwingende relalie werd gelegd tussen rentabiliteitswaarden en intrinsieke waarden. Impliciet werd immers gesleld dOl de lange-termijn rentabiliteitswaardeverhou-
ding bepaald werd door en gelijk was aan de intrinsieke-waardeverhouding tussen RijnSchelde en Verolme in 1971. Maar voor de praktische bepaling van een renlabiliteitswaardeverhouding is de intrinsiekewaardeverhouding van ondergeschikt belong. Wanneer de kommissie-Winsemius zonder meer een lange-termijn renlabiliteitsverhouding van 2: 1 had vastgesteld, zou er aanzienlijk minder trammelanl (geweest) zijn. Pool was de aangewezen figuur om dil aan de enquetekommissie duidelijk te maken . Hoe het ook zij, de vraag blijft of de enquetekommissie gelijk geeft zoveel aandacht aan dit aspekt van de fusie te besleden . Een .l: 1verhouding bijvoorbeeld, zou slechts de 50menstelling (aandelenkapitaal : f 104 min.; agioreserve: f 73 min.), niel de omvang het eigen vermogen van RSV veranderd hebben. Anders dan Van Dijk, voorziller van de enquetekommissie, meent, is niel goed in te zien hoe dot voor een belere start van het RSV-koncern had moelen zorgen . Bovendien had de waardeverhouding geen enkele konsequentie voor de zeggenschap in RSV: bij voorbaal stond 01 vast dOl de dagelijkse leiding in handen zou komen van de direklie van Rijn-Schelde, terwijl Corn . Verolme gecertificeerde aandelen kreeg . Het ging in deze louler om de financiele afwikkeling van de fusie. In dot verband werd mel Corn . Verolme nog een additionele winsldelingsregeling overeengekomen, in hel lichl van de goede winstvooruitzichten van zijn onderneming op korle lermijn . Hoewel in zekere zin formeel niel, was er in ieder geval malerieel wei sprake van een bevredigende genoegdoening . Floris Hers
3
De verhouding AIESEC- Amsterdam en Zuid路 Afrika AIESEC-Amsterdam heeft sedert enkele jaren problemen met de verschillende politieke fracties van de economische fakulteit. De verwijten spitsen zich toe op de vermeende contacten die AIESEC onderhoudt met, ik citeer, 'regimes die naar lijkenlucht walmen en/of enthousiast de apartheidspolitiek toepassen'. Enige nuancering met betrekking tot deze redenering is echter dringend gewenst. De afkorting AIESEC staat voor 'Association Internationales des Etudiants en Sciences Economiques et Commerciales'. AIESEC is de grootste mondiale studentenorganisatie waarbij niet minderdan 20.000studenten zijn aangesloten. Zij opereert op basis van een non-profit en non-political uitgangspunt in 60 verschillende landen. De primaire doelstelling van AIESEC is te trachten door middel van haar programma's een toekomstig kader te creeren dat begiftigd zal zijn met het zogenoemde gevoel van 'international mutual understanding'. Concreet wordt deze doelstelling gestalte gegeven door middel van een stageuitwisselingsprogramma, waar jaarlijks meer dan 4000 studenten aan deelnemen. AIESEC en haar boven beschreven doelstelling is pas goed te begrijpen wanneer wij terug gaan in de geschiedenis, naar het jaar 1948. Het door de tweede wereldoorlog verscheurde Europa staat aan de vooravond van een nieuwe oorlog, de Koude Oorlog. Het is dan ook niet verwonderlijk dat juist in deze tijd van toenemende internationale spanning, met de laatste wereldoorlog nog in het achterhoofd, onder de westeuropese studenten een middel werd gezocht om tot een betere verstandhouding tussen de landen te komen. De oprichting van een internationale studentenorganisatie leek een stap in de goede richting te zijn. In Stockholm zag AIESEC het levenslicht door het initiatief van zeven westeuropese landen, waaronder Nederland. AIESECwas (en is) aldus een organisatie die primair streeft naar een wereld van beter begrip, een zeer idealistische organisatie dus. Deze laatste opmerking is van belang in verband met de relaties die wij onderhouden met Zuid-Afrika. Ik kom hier later op terug. Nu is het stre"len naar een verbetering van de 'Mutual international understanding', daar zalieder het over eens zijn, een respectabel streven. Hoe dit echter in de praktijk toe te passen in een door tegenstellingen verscheurde wereld, zowel in 1948 als nu. De oplossing werd gevonden door AIESEC de status van niet-poitieke organisatie te geven. Hiermee werd het enige politieke besluit in de geschiedenis van AIESEC genomen. Op deze wijze kon elk land, ongeacht de politieke toestand ter plaatse, de mogelijkheid krijgen zich bij AIESEC aan te sluiten. Zo zijn bijvoorbeeld Tjechoslowakije, Polen maar ook Chili en Zuid-Afrika lid. Omdat Zuid-Afrika
4
over het algemeen het grootste struikelblok vormt zal ik me bij de hierna volgende bespreking beperken tot dit land. Sedert de oprichting van AIESEC-Amsterdam in 1969 zijn er Amsterdamse studenten gegaan naar Zuid-Afrika en hebben wij tevens zuidafrikaanse studenten in Amsterdam ontvangen. De contacten die wij in dit kader met Zuid~Afrika hebben beperken zich dan ook tot de relatie student versus student. De suggestie dat de Nederlandse AIESEC door middel van deze (ik zou zeggen 'low-key level') contacten met haar goedkeuring uitspreekt over het apartheidsbewind, is even onjuist als verwerpelijk. De contacten beperken zich tot het goed doen verlopen van het stageuitwisselingsprogramma. Of de studenten in Zuid-Afrika zich verbonden voelen met hun regime is irrelevant, daar een konfrontatie van meningen uitblijft als gevolg van de aard van het samenwerkingsverband. Verder is het aan de student die een stage in Zuid-Afrika willopen zelf of hij van deze mogelijkheid gebruik wenst te maken.
derzoek gedaan naar de activiteiten van AIESEC in Zuid-Afrika. Op 30 april 1982 schreef de UNESCO aan de toenmalige Secretary General (het internationale 'opperhoofd' van AIESEC), dat AIESEC's 'objectives and membership are in conformity with the principles proclaimed in UNESCO's constitution'. Sterker nog, de UNESCO acht de activiteiten van AIESEC in Zuid-Afrika niet aileen aanvaardbaar maar tevens worden deze activiteiten door de UNESCO gestimuleerd gezien de wijze waarop AIESEC in Zuid-Afrika operationeel is. Met dit laatste wordt de gelijke benaderingswijze van zwarte en blanke studenten bedoeld.
Ais tweede punt noem ik, dat er juist veel voor te zeggen is om een politiekcontroversieel land als Zuid-Afrika tot de AIESEC-organisatie toe te laten. Hier komt het eerder genoemde idealistische motief weer om de hoek kijken. Immers, vooral het streyen naar 'international understanding' tussen landen die politiek ver van elkaar verwijderd zijn, is van belang voor de ontwikkeling van een evenwichtige internationale gemeenschap. De studenten van tegenwoordig zijn ten dele de politieke leiders van morgen. Indien AIESEC door middel van haar programma's een zuidafrikaanse student de mogelijkheid kan geven in een vrij land stage te lopen, dan kan hier een blikverrruimende werking van uit gaan. Een veelgemaakte fout is mijns insziens dat contacten met studenten in Zuid-Afrika met dezelfde argumenten worden verworpen a Is contacten met de pol itieke leiders van dit land. Deze laatsten kan men gemakkelijk verwijten dat zij het immorele systeem in stand willen houden, een argument dat niet zo gemakkelijk opde studenten van dit land kan worden toegepast. AIESEC is duidelijk voorstander van een dialoog met de studenten van Zuid~Afrika.
AIESEC Zuid-Afrika is tegenwoordig actief op 24 universiteiten. Van deze 24 universiteiten kunnen er 6 gecategoriseerd worden als zijnde 'zwarte' universiteiten. Ook hier bevinden zich AIESEC comite's (ter illustratie, Nederland heeft zes locale comite's). Het Nationale comite vn AIESEC (het overkoepelende nationale orgaan) bestaat in Zuid-Afrika traditioneel uit een of meer zwarte studenten. Gesteld kan worden dat AIESEC Zuid-Afrika, ondanks de moeilijke omstandigheden waarin zij moet opereren, zich veel moeite troost om op een non-discriminatie basis haar aktiviteiten uit te voeren. Stages in Zuid-Afrika komen uiteraard beschikbaar bij ondernemingen die in het apartheidsmilieu opereren. Zonder twijfel zijn er stages bij bedrijven in Zuid-Afrika die het regime ondersteunen. Om echter te stellen dat aile stages in dit land aldus 'besmet' zijn, lijkt mij een simplificatie van de werkelijkheid. De situatie in Zuid-Afrika is natuurlijk niet optimaal. Zwarte studenten hebben over het algemeen te weinig financiele mogelijkheden om via AIESEC op stage te gaan. Dit is een zwak punt waar voorlopig weinig verandering in komI. AIESEC-Amsterdam onderkent dit probleem en momenteel wordt de mogelijkheid bekeken om aan financiele middelen te komen, die een zwarte zuidafrikaanse student de mogelijkheid moet geven een stage in Amsterdam te lopen. Wij houden u hiervan op de hoogtel Het grote dilemma tussen wei en geen contact hebben met studenten onder dubieuze regimes zal ongetwijfeld in de toekomst blijyen bestaan. Ik heb echter goed vertrouwen dat het standpunt dat AIESEC in deze inneemt volkomen onderbouwd en genuanceerd is. Of men het met dit standpunt eens is is een ander verhaal. Ik hoop echter dat het bovenstaande betoog vooroordelen zal wegnemen en zalleiden tot een beter werkklimaat tussen de universiteit en AIESEC-Amsterdam.
De UNESCO, toch niet de meest rechtse organisatie, heeft enkele jaren geleden een on-
Namens AIESEC-Amsterdam Philip ter Woort
Afscheid van Professor van Stuiivenberg De vakgroep economische geschiedenis organiseert ieder iaar een studiereis naar Vlaanderen. Ter gelegenheid van het afscheid van Prof. Dr . .I.H. van Stuiivenberg werd deze mao I in aansluiting op een paper-vervangende werkgroep een 1O-daagse reis naar zowel Vlaanderen als Bourgondie ondernomen. De werkgroep heeft de betekenis van deze regio, het voormalige Bourgondische riik, voor de ontwikkeling van west europa onderzocht. Door iedere deelnemer werd daarvoor een deelonderwerp bestudeerd. De papers werden aansluitend in de werkgroepbiieenkomsten uitgebreid besproken. Zo konden wii op 10 mei i./. goed voorbereid naar Dijon vertrekken. 's Avonds parkeerden we de 2 gehuurde VWbusjes vol leergierige welenschappers voor hOlel 'La Lorraine' in Dijon. No de eersle Bourgondische maaltijd ging ieder zijns weegs. De slimmeriken onder hen zochlen hel gezelschap van de leiding van de sludiereis . Op sleeplouw genomen door professor van Slui jvenberg; welenschappelijk medewerker drs. R. van der Voorl, kandidaats-assistenl Bart Jan Koopman & 'general manager' Loanne Son werd een eersle indruk van de Bourgondische hoofdstad verkregen. De volgende ochtend storlie het officiele programma met een bezoek aan de regionale Pernod Ricard fabriek . In een James Bondachtige enlourage van chroom en staal werd ons de illusie van een ambachtelijk gestookt aperitief ontnomen . No inzicht te hebben verkregen in de produktie en verkoop werd ook het een en onder ter consumptie aangeboden (Ricard blijkt ook sherry uit Spanje op de Franse markt te brengen). Aldus gesterkt bezochten we vervolgens het voormalige Polois de Ducs de Bourgogne, Ihans Musee des Beaux Arts. Hier bevinden zich de grahombes van Jan zonder Vrees, Philips de Sloute (lees dil als kloek, dapper) en diens vrouw. Ais laatste onderdeel van hel dog programma leidde een gids van het Syndical d'inlialives ons door de oude slad . 12 mei. De sch illerende bibl iOlheek van Dijon werd docr ons bezochl, waar we ons geheugen nog even opfrislen omlrenl de daarna Ie bezoeken Mozespul. Deze door de Haarlemmer Klaus Siuler in de 14e eeuw gebouwde klooslerpul is hel enige overblijfsel van hel lijdens de Franse Revolulie verwoeste cloilre de Charteuse. Dot het om een zeer groot en machtig klooster goat blijkt uit het feil dot de eerder genoemde hertogelijke tombes eertijds hier gestaan hebben. No een bezoek aan de Notre Dame in de wijnstad Beaune werden we rondgeleid op het wijnkasteel Clos de Vougeot met zijn imposante oude wijnpersen. Dil is ook de plaats van samenkornst voor de broederschap 'Les Chevaliers du Tastevin' die hier hun jaarl ijkse 'Tastevinewijnen' uitselecteren. 's Avonds waren we bij 10 Comtesse de Loisy te gasl. Zij is eigenaresse van een van de mooiste wijngaarden van Bourgogne, een van de leden van de broederschap j:ln beheerl een vermaarde kelder. Ze is oeunoloog (wijnteelt-deskundige) en
heeft jarenlange ervaring in het maken van eerste klas wijnen . Nadat we hoar kelder hadden bekeken heeft ze ons uitvoerig verteld over het maken maar vooral ook over het deskundig proeven en beoordelen van goede wijn. In deze streek, de Cote de Nuits (van Dijon tot enige kilometers ten zuiden van Nuits SainI George) is de wijnverbouw zeer kleinschalig en zeer intensief begeleid om een zo goed mogelijk kwaltileitsproducl of Ie leveren. Het maken van wijn is hier nog handwerk. Schaalvoordelen blijken slechls voor te komen bij de verkoop door grole wijnhandelaren, in de produclie zelf zou de grole school de kwaliteit niel len goede komen. 13 mei. Hospices de Beane. Dil voormalig ziekenhuis-voor-de-armen bezit nog sleeds zeer goede wijngaarden die oorspronkelijk aan hoar werden geschonken zodal uit de opbrengst van de verkoop van wijnen de kosten van de verpleeginrichling konden worden gedekl. Net als het SI. Jans hospitaal Ie Brugge was hel Hospices een van de eersle inslellingen op hel gebied van de sociale zorg alhoewel men in de middeleeuwen niel zozeer naar een ziekenhuis ging om weer gezond Ie worden maar veeleer om ruslig op de dood Ie wachlen . In hel Hospices bevindl zich ook het meeslerwerk van de Vlaamse schilder Rogier van der Weyden . In hel Musee du Vin, waar een onlzaglijke hoeveelheid schoffels, harken, wijnmanden en allerlei
andere gereedschappen wordl len loongesleld, kregen we een indruk van de onlwikkelingen in de wi;nverbouw en wijrtproduktie door de eeuwen heen . fen rondril door hel zuidelijk gelegen gedee lIe van de Bourgogne leverde een bezoek op aan de volledig bewaard gebleven middeleeuwse marklhal van Nolay, de 12e eeuwse Romaanse kerk van Aulun mel een wereldberoemde limpaan mel een voorslelling van het LaalsleOordeel, en hel eveneens Romaanse kloosler va'n Tournus dOl uniek is in heldere sobere vormgeving. Maandag de 14e mei begon mel een bezoek aan de Cave Cooperalives des Haules-Coles de Beaune . De direcleur zelf leidde ons hier rond en weidde uil over het bijzondere aspecI dol dil de enige cooperatie in deze slreek is die zich mel de wijn bezig houdl. In andere delen von Frankrijk komen veel gezamenlijke wijnverbouwende boeren v~~r. Maar in een cooperalie worden de druiven van verschillende akkers vermengd 101 een wijn, waardoor eventueel belere kwalileil niel meer als zodanig verkochl kan worden . Doorom is deze productiemethode vooral geschikl voor de mindere wijnen, zoals uit de Provence. In de Bourgogne komen maar zeer weinig 'mindere' wijnen v~~r en is er dus geen plaals voor cooperalies. In de kelders van Chateau Meursault hebben we laler op de
5
dog nog enkele van de besle Bourgogne's geproefd . Op de lerugweg naar Beaune passeerden we vele chaleaux, waarvan de nomen ons nu zeer verlrouwd in de oren klinken. In aile vroegle verlrokken we de volgende ochlend naar Auxerre. Onderweg werd nog wei geslopl bij Abbaye de Fonlenay, Mondbard wal een van de besl bewaard gebleven 12e eeuwse cislercienzer klooslers in Frankrijk is. Nog niel verzadigd mel cullurele kennis deden we ook de hooggelegen romaanse kalhedrcal van Vezelay aan . In Auxerre werden we rondgeleid in de volkomen geautomatiseerde cooperalieve melkfabriek CadetRoussel. Men pr.oduceerl behalve consumptie-melk ook een soort zeer verse kaas en yoghurt. Een discussie volgde met een aantal directieleden (wat dot betreft is een bedrijfs-路 bezoek in Frankrijk zeer interessant, je krijgt vaak de meest vercntwoordelijke mensen Ie spreken) over de voor- en nadelen van coopercties. Dit was bijzonder aardig door juist professor van Stuijvenberg in het verleden zich intensief met deze problematiek heeft bezig gehouden. Zo bleken economische en niel idealistische motieven de drijfveer voor deze cooperatie te zijn. De nacht werd in Auxerre doorgebracht. Donderdag 16 mei. De snoepfabriek Bonbons Dolis. Het leek alsof in deze fabriek het woord moderniseren nog nooit gevallen was . De machines dateerden van ver v~~r de oorlog en overal waar je keek zag je snoepjes, rode , gele toffees en zure ballen . Alles in enorme bakken . Het contrast mel de super-moderne melkfabriek van de vorige dog had niet gro-
ter kunnen zijn. Toch werd hier meer gelachten en 101 gemaakt door het personeel leek hel weI. Of de producliviteit ook hoger lag vall moeilijk te beoordelen maar dot zal wei niel zo geweest zijn. We verlielen Bourgondisch Frankrijk om nog een aantal dagen door het Belgische deel te trekken. In Kortrijk wordt in het nationaal vlasmuseum zeer uitvoerig uiteengezet hoe men vias verbouwt en verwekt. Niet aileen heeft men daar een groot aanlal gebruiksvoorwerpen, ook wordt hel een en onder verduidelijkt met behulp van wassen poppen die bepaalde situaties uitbeelden . Vias is v~~r Vlaanderen altijd een zeer belangrijk produel geweest. 17 mei. Brugge . Genoemd moeten worden het Memling museum in het St. Jans hospiiaal, de O. L. V. kerk met de graftombes van Kar(~1 de Stoute en Maria van Bourgondie, en de sculptuur van Michelangelo en het stadhuisplein welk omringd wordt door gebouwen in vijf verschillende bouwstijlen. 's Avonds vereerden we de Gentse stadsschouwburg met een bezoek. In .het Vlaams werk hier het stuk van Hugo Claus 'Thuiskoms!' opgevoerd. Zaterdagochtend bewonderde we het drieluik van de schilder Van Eyck 'Het Lam Gods' dot in de SI. Bavo te Genl hangl. Daarna spoedden wij ons naar Antwerpen alwaar de heer van Roey ons op het stadsarchief ontving. Hij gaf een overzicht van de rol die Antwerpen in de 16e eeuwse Nederlanden heefl gespeeld . Hij benadrukle dOl Antwerpen feilelijk een Brabanlse en geen Vlaamse stad is en dot hellaalsle een bedenksel is van Hen -
drik Conscience, dOl inderlijd Amslerdam zelfs Anlwerpen heeft gesleund in de strijd legen de Spanjaarden, in plaats van de legende dOl hel hel beslreden heefl en dOl Anlwerpen geenszins een kalholiek bolwerk vormde zoo Is vaak wordt verondersleld _ De heer van Roey heeft over deze onderwerpen als sladarchivaris gepubliceerd . Hierna vond een sladswandeling plaats longs 0 .0 . het sladhuis en de oude beurs. Tijdenseen feestelijkdiner in de oude binnen stad van Anlwerpen vierden we die avond het afscheid van professor van Sluijvenberg. Tevens werden de organisaloren van de studiereis bedankl voor hun inspanningen . Een loegifl op deze unieke reis vormde tenslolle hel afdalen 101 op 800 meIer dieple in de mijn Ie Beringen. Niel aileen hel vuil en de slechle luchl ook de loge plafonds en de hille maaklen dOl we allemaal dol gelukkig waren loen we weer u il de I ifschachl hel daglichl zagen. Waarom mensen in hemelsnaam goon slaken om in deze ellende te mogen werken is ons, ondanks hel relatief hoge loon niel duidelijk. Schoongewassen aanvaarden we de Ihuisreis om een laatste culturele stop bij de Mc.Donald's in Eindhoven te maken . Het is hier de plaats om nogmaals 01 diegene Ie bedanken die deze studiereis mogelijk hebben gemaakt: de vakgroep economische geschiedenis en natuurlijk de economische faculteil. Het was dubbel en dwars de moeite waard. Herman Prakke Roelof Stapel
socma, Marktonderzoekbureau vraagt: medewerking van studenten voor onderzoek naar toekomstperspectieven SOCMAR, een landelijk opererend bureau voor markt- en opinieonderzoek, voert op dit moment een onderzoek uit naar de mening van studenten economie, rechten, sociologie, politicologie, scheikunde en werktuigbouwkunde over hun toekomstperspectieven. Wilt u meewerken aan dit onderzoek, belt u dan tim 28 september a.s. tijdens kantooruren telefoonnumer (010) 142593 of vul nevenstaandeantwoordcoupon in (overschrijven mag natuurlijk ook) en retourneer deze in een envelop zonder poslzegel. In beide gevallen bellen wij U zo spoedig mogelijk terug voor een kort vraaggesprek. Afhankelijk van dit gesprek, nodigen wij U uil voor een interview, waarvoor U vonzelfsprekend een vergoeding zult ontvangen .
6
ANTWOORDCOUPON In envelop zonder postzegel sturen aan: Social & Marketing Research SOCMAR BV Antwoordnummer 124, 3000 VB ROTTERDAM Ja, ik wil meewerken aan het onderzoek naar toekomstperspectieven van studenten. Belt u mij s.v.p. terug op telefoonnummer: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ bij voorkeurop _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ om _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ____ Naam: Adres: Woonplaats: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ Studierichting: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __ Studiefase: Ik ben e jaar student
Met vakantie goon beperkt zich niet tot reizen en weer thuiskomen. Was het maar zoo Vakantie is een agglomeraat van gebeurtenissen die de rest van het jaar benut wordt om vrienden en kennissen mee lastig te vallen. De ergste vorm hiervan is de dia-avond, een soms urenlange gebeurtenis in koude wintermaanden. Dia-avonden zijn, no begrafenissen en tentamens, het treurigste wat een mens kan overkomen. Een dia wordt een, misschien twee keer vertoond, vervolgens no jaren nog een keer en verdwijnt vroeger of later in de prullenmand . Een herinnering die niemand anders dan de betrokkenen wat zegt, vastgelegd om de tand des tijds te doorstaan, belandt in de vergetelheid. AI die moeite voor niets, dot is tragiek . En bovendien zijn ze doorgaans erg saai, die diaavonden. Een andere vorm van het eindeloze uitmelken van de vakantie vormt het mondeling uitwisselen van vakantie-ervaringen. Nergens komt onze dompige deltageest meer tot zijn recht dan bij dergel ijke gesprekken, waarbij het meestal neerkomt op een vergelijkend warenonderzoek ten aanzien van de prijzen van drank, voeding en overnachting. Degene die het goedkoopst op vakantie is geweest wint, als er tenminsle naar elkaar geluislerd wordl, want de 'gesprekken' bestaan'vaak uit meervoudige monologen. Maar als je luistert hoor je de meesl ongelooflijke zaken. Griekenland: vijfgangenmaallijd mel wijn en koffie en cognac en levende muziek voor amper vijf gulden! Marokko: overnachting in een nostalgisch Cassablanca vijfsterrenhotel, kleuren t.v ., bubbelbad, kleine jongetjes of meisjes op beslelling voor vijftien gulden! Peru: bezoek aan een door militairen bewaakle boshut mel genoeg coca'ine om Amslerdam een week lang onafgebroken het Wilhelmus te loten zingen voor Iwinlig gulden! Ik wil er niets meer mee Ie moken hebben, mel dot schoomteloze gesnoef, en beslool doorom noor het duursl denkbare vokonlieland Ie goon: Italie. En duur was hel, dot kan ik u wei verzekeren. Hel elen was duur. Hel overnachlen op als campings ingerichte vuilnisbelten nog duurder. En het allerduursl was nog de benzine: schreeuwend duur! Het heeft me een bom duiten gekost. Het is raadselachtig dot de Ilalianen niel van de honger omkomen en er nog automobielen op no kunnen houden. Een en onder is verklaarboar uil het bestedingspatroon van de Italianen. In tegenstelling tot de Hollandse hang naar knusse gezelligheid (waar het Italiaans volkomen terechl geen woord voor kent), die gepaard goat met een kapitaal aan eikenhouten dekenkisten en vetlederen bankstellen, is de Italiaan wat huisinrichting betreft over het algemeen nogal doelmatig ingesteld. Een verademing vergeleken bij de overtollige rotzooi waarmee menig Nederlander zijn woning volstouwt. Het spaart bovendien flink wat geld, wat aileen maar meer wordl doordat de Italianen longer bij de familie blijven wonen. Op die manier houden ze zelfs geld over om op dure MoiO Guzzi's Ie rijden in kleren van Fiorucci . Ook hel
door de Italianen zelf gemaakle eten is erg goedkoop. Eersl een bordje spaghetti mel olijfolie en knoflook, vervolgens een lapje varkensvlees met polenla (een soorl hard geworden ma"izenavla), een paar lomalen mel ui en loe een vingerhoedje espresso, en dil Iwee keer per dog, zeven dagen per week. Is levercerose Frankrijks volksvijand nummer een, in hel land woar de cilroenen bloeien moel de formoceulische induslrie hel vooral van maagklachlen hebben . In resllJuranls is helzelfdtc goedkope voedsel Ie krijgen, aileen kosi ht.i door Iwintig gulden. Hel beeld van de dronkzuchlige zuiderling moel volgens mij ook op een misversland ruslen. Vooral in de sleden is drankmisbruik uilgeslolen. Zillen op een terras mel een drankje kosi 01 snel een tienlje en staan bij de bar is weliswaar goedkoper, maar dronkenschap kost 01 snel een vermogen. Bezoekers van een diskotheek kan ik aanraden een veldfles mee Ie nemen om een avondje dansen lenminste niet op een financieel debacle te laten uitdraaien. De dure benzine heb ik 01 genoemd. In Ilalie zit de wegenbelasting in de benzineprijs verdisconteerd, zodal tweeen-een-halve gulden per liter super niet ongebruikelijk is, helgeen voor de Ilalionen overigens geen belemmering vorml er een frivole rijslijl op no te houden. Het autorijden is in Italie bij uitstek het middel om echtelijke Iwislen en politieke deballen uit te vechten. Heftig gesticuleerd zit men achter hel sluur, dot wordt bediend door middel van de toeter (de Italiaan rijdt op zijn gehoor). De liefhebber kan ik de autostrada tussen Milaan en Venelie aanbevelen, in de volksmond ook wei de 'weg van de dood' genoemd, waar nu 01 sinds jaren over grote stukken de wegmarkering ontbreekt. Een zeer nUllige koslenbesparing op de door partikuliere ondernemingen geexploiteerde tolwegen, want enig merkboar effekl hebben de wille slrepen loch niet. Spellacolo mobile! Er is geen land ler wereld waar industriele vormgevers en mode-ontwerpers nulligheid en vormgeving zo smaakvol weten te combineren als Italie, dot is bekend. Of het nu een schoen of een auto betreft. Wie echter met de gedachte rondloopt om eens goedkoop in het land van herkomst de fraai geslyleerde artikelen in te sloan en zo allerlei opslagen voor vervoer Ie onllopen, kan hel wei vergelen. Duur, duur, duur. Het enige wal in Ilalie niel duur is, is hel waler uil de publieke fonleinen, maar door krijg je dan ook meeslal een krochlige buikloop van. Voor wie Ilalie niel duur is, zijn de Amerikanen, die vol herwonnen zelfver Irouwen in luidruchlige horden hun koopkrachlige dollars rondslrooien. Je ondervindl de gevolgen van de hoge dollarkoers pas goed als aan de lafel naasl je een gezelschap vrolijk kwellerende Amerikanen de meesl exclusieve maallijden naar binnen schrokken voor een relalieve hobbenkrals, lerwijl op je eigen bord een vet, maar peperduur slukje vlees van onduidelijke herkomsl liglle slollen. Het is onrechtvaardig verdeeld in de wereld . Merkwoordige lafelmanieren
hebben die Amerikanen overigens: ze bidden voor de mao IIi jd zich hel eelt op de knokkels, maar vegeten lijdens hun veelvuldig geschaler voorldurend dOl ze nog iels in hun mond hebben. Samengevat luidt de conclusie : go niel naar Italie. Een monelaire strukluur die gebruik maakt van automaatmunlen en snoepjes ols wisselgeld is nielle verlrouwen. Hel geruchl goat dot de goudvoorraad 01 sinds iaren is vervangen door klompen kandij . Ais dol zo is wordl alles helemaal duur. Go dus de komende iaren maar ergens anders noar loe. In de lussenlijd blijf ik de silualie peilen en zal verslag doen. Sleven Adolf
7
Kuifiein kapita Iisten land Een dertigtal studenten met economische geografie als doctoraal hoofdvak c.q. 'groot' yak verbleven twee weken in de Verenigde Staten. Twee Rostra redacteuren waren ter plaatse, en bleven langer. Een verslag over wolkenkrabbers, armoede, glas en staal.
Wat denk je te zien wanneer je naar New York vliegt? Eigenlijk had ik niet over die vraag nagedacht. Ik was 'unbefangen' in het vliegtuig gestapt. Enigzins gespannen omdat het m'n eerste vlieguur zou worden. Eenmaal in Brussel geland was het nieu'wtje er af. Geroutineerd plaatsnemen in de jumbo. De veiligheidsinstructies ken je 01. Acht uur in een vliegtuig. Maaltijd, drank, film en verveling. Opwinding. Lege gesprekken. En dan opeens verlaat je het luchtruim van New Foundland en je gaat naar buiten kijken. Elke wolkenformatie zie je aan als ... . het Vrijheidsbeeld. New York bleek in mijn verwachtingen een kralensnoer van Vrijheidsbeeld, World Trade Centre en Empire State Building. McCloud aan een helikopter. Hill Street Blues en Taxi Driver. Hoe simpel dan de landing. Een duik uit het dikke wolkendek naar vochting asfall. In de wijde omtrek niets te zien dan asfall, zand, water en vliegtuigen. Was dit New York? Een enorme Greyhound-bus wiegt ons zachtjes langs vale straten. Mensen in veel te grote auto's passeren links en rechts. Siordig grondgebruik. Houten huizen in verschillende kleuren naast elkaar, hek er omheen, oma in de schommelstoel op de veranda, hond op de traptreden. Auto voor de deur. Kinderen spelen met een gevonden koelkasl. Kallen duiken weg achter rondslingerende olieblikken. Elk moment kan je Archie Bunker tegenkomen. Dan na Flushing Meadows, passeer je grote velden bezaaid met grafzerken. Stad der vergone amerikanen . Vervolgens rij je door de decors van misdaadfilmachtervolgingen met lege loodsen en louche transportbedrijven. De tunnel in en dan, dan ben je er. Dan rijzen links en rechts metershoge gebouwen op, ri j je door valleien van beton en staal; de overwinning van potlood, liniaal en rekenmachine.
A city so nice they'd to name it twice! Professor Bergman staat's morgens in de hal van ons hotel te wachten. Een uitgelaten man met een alpinopel. De blik van Jos de Beus, de aanstekelijkheid van Van der Weel. Verontschuldigt zich voor het druilerige weer. Onder zijn leiding zullen we tot laat in de middag 'down town Manhallan' bezoeken. Traditioneel en niet gespeend van symboliek beginnen we op de uiterste punt van het eiland waar de Hollanders een gedenksteen planllen die nu door de New Yorkers wordt gekoesterd als het plaatselijk drielandenpunl.
8
Over een pleintje vol met uit Belgie geYmpoteerde kinderhoofdjes gaan we op onze grillige verkenningstochl. Het is frappanl Ie zien hoe de amerikaanse regulering in belon en staal geslalle kreeg . Na de grote brand waarbij vele mensen het leven lieten werd het verplicht dat elk huis een brandtrap bezal. Aile bouwsels van v66r die regeling zijn momenteel opgesierd met stalen gedrochten tegen de gevel die als brandtrap dienst moelen doen. Veel van die constructies zien er zo bouwvallig uit dat ik daar zelfs bij brand niel graag langs zou vluchten.
Bergman 'opmerkelijk' Het verschijnsel wolkenkrabber heeft de stedelijke welgever heel wat moeite gekosl. De eerste bouwers bouwden hun flatgebouwen vanaf de rand van het bouwperceel en gingen dan rechtslandig omhoog . Een paar van zulke bouwsels naast elkaar gaf straten mel eeuwige schaduw, windgangen die voor de eenzame wandelaar onneembaar bleken en ruimten met Ie weinig zuursloftoevoer voor de vele longen die er waren samengebrachl. De wetgever verzon loen de 'set backs'. Beter gezegd; een architekt verzon uit esthetische overwegingen een bouwsel dot als een bruiloflstaart uit steeds kleinere langen bestond. Het bleek dat een dergelijke bouwvorm veel van de gesignaleerde problemen onderving, waarop de wetgever de taart verplicht stelde. Empire State en Chrysler Building zijn voorbeelden van deze gereguleeerde vorm. Een latere vorrh van regulering gaf Manhattan het 'plaza syndroom'. Nu moest men niet no een aantal verdiepingen terug om het volgende dozijn verdiepingen te mogen plaatsen, nee, de toegestane hoogte werd nu afhankelijk van de afstand tussen de bouwrand en de stoep.
Ik schreef net dat de vroegere bouwers aan de rand van het perceel begonnen met bouwen . In New York beslaat zo'n perceel meestal een blok. Simpel gesteld is dot een vakje in het ruitjespatroon van de wegen; de 'grid'. Wanneer nu een bouwer niet aan de rand begon, maar een eind daarvan af, dan kreeg hij toeslemming de hoogte in te gaan . Ook wanneer de bouwer in het blok een tuintje of fonteintje neerzelle kon hij hoogte winnen. Zo werd de 'plaza' tot norm verheven. In mid town Manhallan ziet men dan ook bij elk kantoorcomplex een plaza; een open ruimte met wat gras, wat water, een fontein en zitjes. Rockefeller Plaza is daar een uitmuntend voorbeeld van. Niet aileen won de bouwer zodoende hoogte, maar de lunchpauze's van het personeel werden zo ook wat aangenamer. Gedurende werkdagen bestaat er dan ook een complete plazacultuur waarbij personeelsverenigingen open luchtconcerten in hun plaza verzorgen. Niet zelden betreffen hel muzikale collegae. Ook kan 1 de bouwer hoogte winnen door 'kunst' op zijn pleintje op plaza neer te zellen . Vooral hedendaagse kunstenaars hebben daar opdrachlen voor gekregen waardoor down town Manhallan een beeldenpark is geworden waar Kroller Muller niet aan kan tippen. Een andere methode om hoogte te winnen, die ik niet chronologisch kan plaatsen, is de handel in luchtrechten. Wanneer een bouwer de luchtrechten van belendende percelen opkocht mocht hij met zijn gebouw de hoogte in, terwijl de andere eigenams zich verplichten op de bestaande hoogte te blijven. Zodoende vindt men nu in Manhattan lussen enorme bouwsels af en toe een bouwvallen zes verdiepingen gebouw. Hoewel het bouwsel een andere indruk vestigt is de eigenaar een rijk mens geworden. Wandelen door een grote amerikaanse stad geeft een europeaan gemengde gevoelens. Een kaleidoscoop van bouwstijlen trekt aan je oog voorbij, en elke bouwstijl heeft associaties met tijd, verleden. Maar Amerika heeft nog geen verleden. Gebouwen uit de italiaanse renaissance lonken vriendel ijk naar hun buren in tutorstijl. Barok, bauhaus en al die andere stijlen die ik niet herken zijn aanwezig; nagemaakt. Marmeren zuilen blijken met schroeven vast Ie zillen. Bergman vertelt het verhaal van een bouwbedrijf die naast de standaard stolen constructies voor kantoorgebouwen er een catalogus vol met gevels op na hield. ledere vindingrijke, smaakloze, koper kon zo z'n eiqen bouwpakket maken. Art Deco is een overheersende stijl. Een bouwstijl die net loot genoeg begon opdat jong Amerika kon meedoen. Zwart marmer en gouden tierelantijntjes. Deze gebouwen hebben nog iets. Veel blijft kitsch . Bergman prijst sommige gebouwen het graf in als 'pseudo-medieval-romantic'. Ongerijmd . De bouwstijl van het delerium tremens, om met Mark Twain te spreken.
De moderne 'glassy' gebouwen odemen dan iels eigens uil. Ze lijken lerecht. Ze open niets no beholve hel gebouw oon de overkont van de slrool dOl voor hel gemok in de gevel weerspiegeld wordt. Het droste effect op slroot.
Gentrification We liepen niet door de stod ols loerislen, in gespeelde exlose noar gevels kijkend, maar als sludenten economische geogrofie. We zochlen noar de sporen van vestigingslrends, hel londgebruik. Die sporen vonden we. Monhollon , voorol de zuidpunl, is duur. Toch, of juisl doarom willen veel mensen op MonhOllon wonen. Door zijn exlreem rijke mensen bij; saoedische prinsen, sloolmagnalen en dOl soorl welgeslelde Iypes die er geen punl van moken om een oppartement voor een poor miljoen Ie kopen. Voor dOl soorl mensen zijn schillerende gebouwen verrezen. Hel meest eXlravogonl in zijn soort is wei de 'Trump Tower'. Tijdens ons bezoek hield men daar een parly waar schijnbaar 'tout Ie monde' kwam . De slraat voor de loren was mel hekken afgezet door de polilie. AchIer ,de hekken kon de kanloorklerk zich vergapen aan de korle gl imp van een beroemdheid die vlug uil de meterslange limousinemel-chauffeur slapl en de klalergouden ingang induikt. Casual opgeslelde zoeklichten beschijnen mel hun wille banen lichl de omringende gebouwen . Vanaf de bovenste verdieping van de Tower moet dil een adembenemend schouwspel zijn. Voor ons, voelvolk, lijkl de B.B. op zoek naar infiltrerende communislische vliegluigen . De wal minder rijke mensen - de modale harlchirurg of inlernalionaal jurisl - wonen op fifth avenue. Doordal de rijksle mensen in New York minslens een pied lerre bezillen, komI er een sneeuwbal effekt op gang die mensen van sleeds lagere inkomensgroepen Irekl naar Manhallan, want 'allhe plaza Ihere never happens anylhing unimporlant'. SlOp daar bovenop de grole groep minder wel. geslelde fortuinzoekers die mel manuscriplen in hun binnenzak de cote's van uitgevers frequenleren , de duizenden pennenlikkers die 'geplaalst' willen worden in Times, Newsweek elc., de getalenteerde huisvrouwen die in de kanline's van RCA en CBS hun zong. carriere proberen Ie starten, en je begrijpl dot hel druk wordl op Manhallan. Nu was dOl eiland nielleeg meer. Er beslonden verschillende wijken mel elk hun eigen hislorie en bewonerssoort. Er beslonden streken mel induslriele- en handelsaklivileilen. AI deze behuizing van vergane glorie moet wijken voor de rijken! Ik dien je nog Iwee dingen vooraf Ie verlellen . Ten eersle is Manhallan eigenlijk onamerikaans. Hel is amerikaans om een huis te kopen . Een aulo voar de deur, een koelkast in de keuken, een vrouw met haarspelden in bed en opoe in de schommelsloel op de veranda van hel eigen huis waorvanaf zij het nageslachl in de galen houdt. Op Manhattan wordl voornamelijk gehuurd .
a
gere en meer slabiele huurafdrochten de Ten Iweede isManhallan heel amerikaans. In voormalige, arme bewoners uit de wijk. Amerika cultiveert men een soort sociale seBergman toonde ons de fronllinie in Lower gregalie die men, wanneer het van boven of Easl Side. Door heefl men een puertoricaanse in sland werd gehouden, een verfijde vorm sloppenwijk, die zich uilstrekt longs avenue' s van apartheid kan noemen . Soorl woonl in de nel de welluidende nomen A, B, C & D avebuurt van soorl. Een amerikaanse slad is einue. Door heefl men ook len zuiden van genlijk een eilandenrijk waarin elk eiland Tompkins Square, lussen A en B, een punkbestaat uit mensen met dezelfde sociale kenmerken en posilie . Wanneer men van positie buurl. Deze punkers voeren slrijd legen de speculanlen die in hun ogen de boosdoeners veranderl, dient men ook naar een ander, opnieuw passend, eiland te verhuizen. De zijn: de grote 'gentrificalors' die de 'oorscheid ing in huidskleur is ondanks de grond- spronkelijke bewoners' uil de buurl zellen . Hel zijn echler deze avanlgardislische jongeweI duidelijk aanwezig. Manhatlan was een eiland waarop een aan- ren die hel 'genlrificatie' proces in gang zellen door de puerloricaanse wijk te goon op101 induslri~en en handelsbedrijven waren gevestigd. Haven aklivileiten voltrokken zich knappen en bewonen . ook op hel eiland. Manhallan was ook de Bergman was om meer don de reeds geplek waar aile immigranlen binnen kwamen. noemde kenmerken opmerkelijk: zijn onalyHel piepkleine Ellis Island was de 'Galeway 10 tisch apparaat. De wereld volt Ie verdelen in America' . Mensen van verschillende natioIwee soorlen mensen - slelde Arie Kopleijn nalileilen trokken naar een wijk waar hun na- . lijdens een congres Ie Leiden - zij die geloven lionalileil woonde; italiaanse wijk, chineese dot de wereld in tweeen volt Ie delen, en zij wijk, puerloricaanse wijk, joodse wiik.~ die dOl niel geloven. Aan de bebouwing volt het recente verleden Bergman behoorl tot de eersle calegorie . nog of Ie lezen. De slalige huisjes van de noWandelend door een buurt waar voorheen labelen, het koelhuis voor de visaanvoer, de hondelsaktivileiten plaolsvonden moesten eierhandel en de huurkazerne's. we op de venslers lellen: slonden er planlen De male van intergratie van de bevolklngsdan woonden er mensen; bourgeois mensen. groepen en de uilbreiding zoekende welZo niet dan was hel een bedrijf. gestelden veranderden dit beeld . Er vollrok Nu stoan de vensters van het hoofdkantoor zich een procesdat.geogrofen 'genlrificalion' von Chase Manhallan vol mel plonten, maar noemen. In een vervallende of vervallen dOl zag Bergman waarschijnlijk niet. wijk - ik loot voor hel gemak in hel midden In de sloppenwijken wisl h i j een indicalor hoe de wijk verviel - komen 'pioniers'; rijkere voar Ie verwachten genlrificalion . Wederom mensen of invenlieve mensen, die zo'n buurl moesten we omhoog kijken . Had een vervalgoon opknappen. Zij kopen huizen op - of len gebouw nieuwe ramen? Was er inbroakkroken hel - verbeteren die huizen en goon beveiliging? Air-co door de muur? Zo ja dan door zelf in wonen. Doordat zodoende een duidde dOl op komende gentrificalion. wijk aantrekkelijker wordl komen er meer Deze indicator ging er bij mij redelijk in . Immensen , rijkere mensen, naar zo'n buurl. mers de specu lanl die hel pand opgekocht Vooral ook omdat speculanlen c.q . handige heeft wil hel loch bewaken en verbeleren? makelaars huizen in de wijk opknappen en Ie. Toen wij echler een poor dagen laler op behuur aanbieden . zoek waren op hel stadhuis vertelde men Ook gebouwen die oorspronkelijk een ande- daar dot er juist v~~r de sloppenwijken specire beslemming hodden (kanloor, opslag- ale subsidies bestaan waarmee men aangeplaals) worden door een onroerend goed moedigd word I nieuwe ramen, airco's enz. handeloar opgekocht en gelransformeerd 101 aan Ie schaffen . Hel verhaal von Bergman opparlementen en 'condominiums'. Zodoen- begon te wankelen . Hel wandelen met hem de drukken df!ze riikere mensen mel hun ho- blijfl een onvergelelijke ervaring .
Down town Manhattan
MM (word! vervolgd)
9
Reagan's Red Herring In juni van dit jaar kwam president Reagan naar ~uropa. In diezelfde maand reisde ik met een groep medestudenten vanuit Amsterdam af naar de Verenigde Staten. Deze, op het eerste gezicht onbelangrijke samenloop van omstandigheden, is aanleiding geweest voor enkele aardige bijkomstigheden van een studiereis. Niet aileen kon ik 's morgens vroeg vanuit mijn bed in een hotelkamer in New York op de kleurentv Reagan, 40 jaar na dato, bezig zien op een strand in Normandie, ook volgde ik de economische topconferentie in Londen via amerikaanse journal istieke ogen en oren in de New York Times. Ik ben er van overtuigd dat een zo door en door amerikaanse president als Reagan, beter te volgen is in de nationale media dan in de onze. Negen juni bracht de NY Times een bladzijde over de topconferentie: 'Making history and having fun on a sunny day'. ledereen zeurt over ons financieringstekort, zo klaagde aile amerikanen in koor in Londen . De NY Times rubriceerde twaalf verklaringen van Reagan en zijn maatjes over het hoe en waarom van het tekort. De journalisten hadden ze niet allemaal uit de eerste hand, ook raadpleegde ze zogenaamde 'reports from inside the private discussions' . Hier enkele juweeltjes van Reagan's verweer tegen de europese kritiek . 'It could be worse '. Reagan schijnt Tatcher te hebben voorgerekend dat, als Jimmy Carter nog steeds in het zadel had gezeten hettekort 90 miljard hoger zou zijn geweest. Die zit, alhoewel niemand er achter kan komen op welke veronderstellingen deze berekeningen gebaseerd zijn. 'We're having a recovery, so why complain'. Of we in europa nietwillen vergeten dat Reagan de economische groei verdrievoudigd heeft. Trouwens, 'Deficits aren't so bad'. Niemand heeft immers ooit bewezen dat tekorten leiden tot hoge rentestanden. Een zeer verfrissende gedachte voor reagan-economen , die helaas door een volgend argument direct de grond in wordt geboord : 'High interest may be good for you'. De europeanen moeten bl i j zijn. De hoge rentestand in de VS leidt tot een overgewaardeerde dollar en leidt dit niet weer tot een groeiende export? Nou dan . Vervolgens dan nog een klassiek kijk-naarjezelf argument : You 're just as bad as we are'. Let maar op, als in de VS de surplussen van de afzonderlijke staten en lagere overheden in mindering worden gebracht op het federale tekort, is het te vergelijken met menig europees land. (als percentage van het nationaal produkt) Als de sceptische europeanen met deze argumenten nog niet overtuigd zijn, gooit Reagan zijn laatste wapen in de strijd: 'But we really do hate deficits'. Begrijp me goed, als iemand een hekel heeft aan tekorten dan ben ik het wei!
10
De republikeinen zullen, op zijn minst beter dan de engelse gastheren , hun first lady in beeld proberen te brengen . Zeker nu bij de democraten een politieke vrouw als een bom lijkt in 'Ie sloan . De NY Times deed op genoemde pagina verslag van Nancy' s theevisi te bij Lady Di en hoar bezoek in de Zoo. Een twee weken jong rendier scheen naar haar genoemd te zijn . Een twijfelachtige eer, gez ien het droge commentaar van de directeur va n de dierentuin : ' We knew she was coming, and we had this North-American creature who needed a name, so ... . '
/
,.
"
En, 'Anyway it's a red herring!'. De laatste opmerking heeft misschien nog het meeste succes bij het afslaan van de aanval van het amerikaanse financieringstekort. AI was het aileen omdat menig europeaan niet zal weten wat een red herring is. Wolters helpt ons. Het betekent in figuurlijke zin een foefje om de aandacht van de hoofdzaak af te leiden . Zeuren over andermans tekorten om niet te hoeven nagaan waarom de economische groei in Europa achterblijft? Een foefje of niet, Mondale heeft het financieringstekort als het belangrijkste punt van de presidentsverkiezingen uit geroepen. Of Reagan zich in de komende debatten met de bovenstaande argumenten staande zal kunnen houden , is nauwelijks een interessante vraag . In zijn zeer comfortabele uitgangspositie van zittend en populair president, met de economische wind in de rug, is hij amper onderuit te halen . Daarbij kan zijn partij verkiezingsbijeenkomsten zelf organiseren in tegenstelling tot de buitenlandse reizen. Met name over de volgorde van het europese reisprogramma was Reagan niet te spreken. Een economische topconferentie no een herdenking van de overwinning van de gealieerden: 'Now all that lovely D-day emotion
goes to waste '.
In de komende maanden zullen we in elk geval vee I te horen en te lezen krijgen over de democratie 'american style' . Reagan zol in de verkiezingsstrijd zijn hou-het-simpel redeneringen niet schuwen, net zo min ols zijn typische eh-you-guys humor . !n het vliegtuig terug naar huis las ik op de valreep nog zo'n staaltje van die humor. In de VS wachtte Reagan bli jkbaar ook wat trivia lere verplichtingen zoals het bijwonen van de feestelijke opening van een n ieuw gebouw van National Geografi c, de uitgever van dot bekende gele maandblad met mooie plaatjes. Reagan feliciteerde de directie met hun nieuwe, grotere onderkomen : 'I guess you guys had some problem too with the storage of your old national geografics'. Ik yond het jammer alweer richting Nederland te vl iegen . JJS
De SEF,
biina met pensioen?
De meeste economiestudenten weten de weg naar hun studievereniging wei te vinden . Wat niet zoveel studenten weten is dat de SEF slechts 43 dagen jonger is dan de economische faculteit. De 'faculteit der handelswetenschappen' werd op 16 januari 1922 ingewijd. AI spoedig bleek er behoefte te zijn aan een vereniging die de belangen van de studenten kon behartigen.
Op 1 maarl 1922 werd de sludieverenig ing opgerichl en werd er een besluur gekozen . Dil besluur moesl vooral conlacl zoe ken mel de professoren en informalie doorgeven aan de sludenlen. In dil eersle (halve) sludiejaar waren er 36 sludenlen ingeschreven, waarvan er 35 lid waren van de sludievereniging. Naasl de conlaclen mel de docenlen en hel regelen van allerlei praklische zaken ging hel besluur zich in her Iweede sludie jaar ook bezighouden mel sludiebelangen. Werkgroepen werden opgerichl en lezingen werden georganiseerd . Ook gaf de verenig ing een jaarboekje uil dOl legelijkerlijd een soorl studiegids was. In de jare n voor de. Tweede Wereldoorlog hie ld hel besluur zich, naasl de hierboven beschreven aklivileilen vooral bezig met hel (Ihuis-) bezoeken van de hoogleraren . In samenwerk ing mel andere facultaire sludieverenigingen werden vele lezingen georganiseerd. In 1938 is de SEF begonnen mel hel u ilgeven van hel 'Cenlrale Faculteilsblad' . Ook ging men zich bebighouden mel materiele belangenbeharliging . Een boekenbeurs werd opgerichl en de uilgeverijen werden benaderd om loge prijzen voor de sludieboeken Ie bepleilen . Inmiddels was de faculleil in 1935 omgedoopl 101 'Facuiteil der Economische Welenschappen'. De Tweede Wereldoorlog heeft ingrijpende gevolgen gehad voor de faculleil . A I in 1939 werd hel universilaire leven versloord door de mobilisalie. Toen de bezelling eenmaal een feil was, bleef hel SEF-besluur zich verzellen. Hel lukle zelfs een folo van de koningin in hel jaarboek je ' 40/' 41 Ie plaalsen . In de collegeza len werden de offensieven van Monlgomery op landkaarlen gevolgd en kalklen sludenlen de nomen van hun NSBcollega 's op de banken , opdal iedereen deze zou kennen . In de beginjaren van de oorlog probeerde de SEF her lekorl aan (engelstalige) sludieboeken op Ie heffen door deze boeken Ie slencillen. In mei 1942 hield de SEF op, samen mel aile andere universilaire verenigingen, om in her openbaar aklief te zijn. Men vond de silualie aan de universileil, door allerlei beperkende maalregelen, Ie gespannen worden . In apr il 1943 eislen de bezetters van iedere sl udenl ee n loyalileitsverklaring, waarin men beloofde de Duilsers Ie gehoorzamen en no de sludie in de 'Arbeilseinsalz' Ie goon werken . Leden van de faculleilsvereniging gingen er op uil om econamiesludenten ervan Ie weerhouden deze verklaring Ie onderlekenen . De be zellers eislen dot de coli'eges gewoon doorgingen, maar enkele docenlen,
onder leiding van professor Limperg weigerden dil. Deze docenlen werden bedreigd met de doodslraf waardoor ze moeslen onderduiken . Toen de Gestapo de onderduikers niel Ihuis aanlrof, werden familieleden, inclusief baby' s gegijzeld en hun eigendommen geslolen. No 6 mei 1943werd de studievereniging clandeslien aClief. Conlacl werd gezochl mel studenlen in Rotterdam en Tilburg . Ook organiseerde hel besluur clandesliene lenlamens, die werden afgenomen door ondergedoken docenlen. Toen de oorlog was afgelopen, bleken er enkele sludenlen en docenlen de bevrijding niel meer Ie hebben meegemaakl. Wei was er lijdens de oorlog een grool wederz i jds verIrouwen onlslaan tussen docenlen en studenlen. Hel academisch leven begon onmiddellijk no de 5e mei weer op gang Ie komen en enkele dagen no de bevrijding was er 01 overleg lussen hel SEF-besluur en de professoren over sludie-vernieuwing en verbelering . Ook probeerde de sludievereniging praklische problemen op Ie lossen door bijvoorbeeld sludieboeken Ie slencillen . Op 19 seplember 1945 werd de faculteil heropend .
fijdens de oorlog (op 12 maart 1943) sludeerde Irouwens nog een SEF-besluurslid of, die laler bekend werd als premier van hel kabinel-Den Uyl. In 1967 werd op inilialief van de SEF, voor hel eersl, een uitgebreide studiegids uilgegeven en zalen er Iwee (aangewezen) SEFverlegenwoordigers in de facu lleilsraad. Deze road was loen aileen nog maar een overlegorgaan . Hel over leg mel de docenlen beperk Ie zich niet 101 de facuiteilsraad , maar hel besluur ging ook nog sleeds op huisbezoek . Verder organiseerde de SEF lezingen, deballen, excursies, spreekuren voor sludenlen en zelfs cursussen in moderne talen . Ook werd er begonnen mel hel uilgeven van syllabi. Tevens werd de SEF-borrel in deze lijd geinlroduceerd . Toen de gedemocraliseerde besluursslrucluur op de faculteil werd ingevoerd wilde hel SEF-besluur meedoen aan de focuiteilsroodsverkiezingen . Op een rumoerige SEFledenvergadering werd echler beslolen dOl de SEF niel aan die verkiezingen mee zou doen en neulraal moesl zijn . De laalsle stappen in de richling van de huidige SEF waren die van de boekenverkoop (mel 10% korling op de winkelprijs), de verkoop van aile syllabi en de exploilalie van fotokopieermachines.
De hierboven beschreven geschiedenis van de SEF laaJzien hoe vele van de hUidige aclivileilen zijn onlslaan . Ook zijn er acliviteilen overgenomen door andere inslanties aan de faculleil zoals de sludiegids en hel faculleilsblad. De SEF heefl de laalsle jaren ook nieuwe aclivileilen onlwikkeld. Een overzichl van aile SEF-aclivileilen is Ie vinden in hel infoboekje, dOl gralis aan de balie verkrijgbaar is (kamer 2368). Tenslolle wi I ik nog vermelden dOl er deze ZQmer een fOlokopieermachine in de gang legenover de SEF is gep laalsl, d ie op kwarljes werkl en dus ook no sluilingslijd van de balie gebruikl kan worden. Ook beschikl de SEF over een nieuw inbindapparaal. Hiermee is hel mogelijk een aanlal bladzijden in Ie lijmen 101 een professioneel uilziend boekwerkje. De vooruilgang schrijdl dus voorl, ook bij de SEF. Rob Jorg (aftredend voorzitter van de SEF) -Bronnen
Sef iaorboeken
Srudiegidsen FEW
Uitnodiging aan aile SEF-Ieden Op maandag 1 oklober om 14.00 uurwordl in zaal 2259 de jaarlijkse SEF algemene ledenvergadering gehouden. Op de agenda sloan onder andere : jaarverslag '83/' 84 verkiezing nieuw besluur begrOling en beleid voor hel verenigingsjaar '84/ '85.
No of loop biedt hel beslu ur een drankje aan in de borrelruimle (2e verd ieping).
De agenda en hel jaarverslag alsmede aile andere vergaderslukken zijn vanaf 17 seplember aan de balie (kamer 2368) verkrijgboar .
KomI allen!
11
Ell
Ernst & Whinney Nederland is een zelfstandig onderdeel van Ernst & Whinney International, een organisatie van accountants, belasting- en bedrijfsadviseurs met kantoren in meer dan 70 landen. Onze praktijk in Nederland richt zich voornamelijk op vennootschappen (inter)nationaal aktief in handel, industrie en dienstverlening.
JE HOEFT NIET GROOT TE ZIJN OM GOED TE ZIJN Oat bewijzen dagelijks velen van onze coli ega's, die zelfstandig werkzaam zijn in de accountantspraktijk. We voelen er ons zelf ook bij horen met ons team van 95 mensen. Men kent elkaar nog. Met zo'n relatief kleine club kan de
werksfeer nog in belangrijke mate door u zelfworden bepaald. Je moetgoed zijn om groot te zijn. Want met een team van 21.000 mensen, wereldwijd, waarvan 4.000 in Europa, ben je groot.
bedrijfseconomen (m/v) We zijn dus groot en klein . Oat roept bijzondere verplichtingen op en stell bijzondere eisen aan onze medewerkers. Want gemakkelijk is het niet de ene dag een multi-natio. nale controle af te wikkelen en de volgende dag met de typische problemen van de kleine onderneming te worden geconfronteerd. Oat is een wereld van verschil. Hierop bekwaam en effectief kunnen inspelen eist meer dan bekwame medewerkers. Het eist een juiste houding, integriteit en flex ibiliteit. Natuuriijk hoeft men het niet allemaal alleen op te knappen maar staat onze auditors een team van specialisten op het gebied van belastingen en bedrijfsadviezen, nationaal en waar nodig internationaal, ter beschikking. Toch is het geen gemakkeliike zaak bij Ernst & Whinn ey Nederland, wei fascinerend. Ter versterking van ons bestaand controle- en organisatieteam hebben wij ruimte v~~r bedrijfseconomen, die snel
door kunnen stoten tot een van de sleutelposities in onze controlesector. Plaatsingsmogelijkheden in 's-Gravenhage of Amsterdam, in onderling overleg te regelen. Ons intern opleidingspakket is afgestemd op de nationale en internationale eisen, die onze clienten ons stell en. Het is dusdanig ingericht, dat u zelf uw eigen promotiekansen bepaalt. Tevens kunt u op onze aktieve steun rekenen v~~r een snelle voltooiing van uw postdoctorale accountancy studies. Oat is uw en ons belang! Honorering en secundaire arbeidsvoorwaarden zijn overeenkomstig internationale norm en. Uw sollicitatie wordt graag tegemoet gezien door W. Terpstra RA van ons kantoor 's-Gravenhage. Wanneer u eerst meer telefonische informatie wilt hebben, belt u gerust Marianne Bakker in Amsterdam op onderstaand telefoonnummer.
Entst & Whinney Nederland Koningin Julianaplein 10, 2595 AA 's-Gravenhage, tel.: 070-8149 81 Parnassusweg 126, 1076 AT Amsterdam, tel.: 020-76 08 15.
AIESEC's Nieuwe Bedrijvendag Zoals u wellicht weet organiseert AIESEC al enige jaren informatiebijeenkomsten voor economie, econometrie en accountancy studenten. In voorgaande jaren maakten wij een splitsing naar bedrijfstak, te weten de Bankendag, de Accountancy dag en de Handel en Industrie dag. Ditjaar staan de projecten van de AIESEC Amsterdam in het teken van een nieuwe opzet. Deze nieuwe opzet omvat drie afzonderlijke dagen, te weten de Algemene Info dag, de Programma Sollicitatie dag en het Programma Individuele gespreksronden. Over beide laatstgenoemde krijgt U t.z. t. nog de nodige informatie. De Algemene Info dag zal gehouden worden op woensdag 10 oktober a.s. in het gebouw van de Vrije Universiteit op de Boelelaan 1105 te Amsterdam en zal om 9.00 uur precies aanvangen. Op deze dag wordt U de mogelijkheid gegeven in contact te treden met het bedrijfsleven C.q. de overheid. Gedurende 3-kwartier durende sessies zullen de aanwezige bedrijven hun organisatie toeIichten en een indruk geven van de carrieremogelijkheden voor academici binnen hun bedrijf. Tevens zuBen op deze dag vertegenwoordigers van de grootste werkgever van Nederland, de overheid, aanwezig zijn. De informatie dag is in principe bedoeld voor doctoraalstudenten NS/OS maar er is een beperkte mogelijkheid voor propedeuse/kandidaats studenten om deel te nemen. Tijdens deze dag bieden wij U tevens de mogelijkheid nader in contact te treden met de vertegenwoordigers van de deelnemende bedrijven gedurende een lunch en een afsluitende borreI. Voor deze dag inclusief lunch en borrel zal U een tegemoetkoming van f 5,- gevraagd worden, welke U op de dag zelf kunt voldoen.
Deelnemende bedrijven: -Ahold -Amro -Arthur Anderson & Co Nederland o.v. -Bank Mees & Hope -Coopers & Lybrand o.v. -DSM -Dijker en Doornbos -Ernst & Whinney -Klijnveld Kraayenhof & Co o.v. -Moret & Limperg o.v. -Nationale Nederlanden -Nederlandse Accountants Maatschap o.v. -Peat Marwick Nederland O.v. -Philips -Price Waterhouse Nederland o.v. -Procter & Gamble Benelux N. V. -Unilever -Shell -Akzo -Amev -I.B.M.
HOE DOE IK MEE? Door onderstaand inschrijfformulier naar ons op te sturen voor vrijdag 5 oktober a.s. U kunt zich voor maximaal 6 bedrijven inschrijven.
Overheidsinstellingen: -Ministerie van Financien -Ministerie van Buitenlandse Zaken -Ministerie van Binnenlandse Zaken -Rij kspsychologische Dienst -Algemene Rekenkamer
AIESEC AMSTERDAM POSTBUS 10269, 1001 EG AMSTERDAM (voor nadere informatie bel 265030 dagelijks tussen 14.00 en 16.00 uur.) Inschrijfformulier AIESEC Info Dag 10 oktober a.s. Naam: ......................................................................... . Adres: .......................................................................... . Postcode: ............ W oonplaats: .................................................. . . telefoon: ........... . Bedrijven waarbij sessies gevolgd willen worden: ...................................... . ik ben e jaars student.
Belangriike mededeling Op vrljdag 12 oktober is er weer een SEF - feest.
Deze keer wordt het in de Sleep-inn aan de Mauritskade gehouden met medewerking van:
ROSA KING
Verder is er: Disco
Film Goedkope drank! ! ! ! Lekker eten Een verrassing (?)
Kortom De Gelegenheid om te ontspannen no de eerste colleges van het jaar. Reserveer dus vrijdag 12 oktober.
Vrouwenoverleg ekonomie Ais eerstejoars-studente was ik benieuwd noar de vrouwenoktiviteiten op de fokulteif. No het interview met een medewerkster van vrouwenstudies reoliseerde ik me dot er meer dingen gebeuren dan ik me had voorgesteld. Aktiviteiten, ook voor vrouwen buiten de universiteit, nu ekonomie zo'n hot item is geworden. Ais je binnen de ekonomische fakulteit op zoek gaat naar een vrouwenoverleg, raak je verdwaald in een wirwar von groepen waar vrouw voorstaot. Er bestoot een vrouwenoverleg, een Kommissie Vrouwenzaken von de ekonomiese fokulteit, een ofdeling Vrouwenstudies en een werkgroep konform ort. IS WUB getiteld 'Vrouw en Werk' . Een reden voor mij, zelf eerstejoarsekonomie, om tussen de bomen het bos te gaan zoeken. Dit resulteerde in een interview met Carlo Mohieu, kondidaatossistente en lid van de Kommissie Vrouwenzaken van de fakulteit ekonomiese wetenschoppen. Het vrouwenoverleg ekonomie bestaat sinds maart 'SI, daorin zoten wetenschoppelijk medewerkers, vrouwen von het TASpersoneel, en studentes. Negen maonden doorvoor, nl. in juli 1979 wos Morgo BruynHundt, wetenschoppelijk h06fdmedewerker von de vokgroep Mokro, oongesteld ols koordinatrice von vrouwenstudies ekonomie. Op een gegeven moment kregen de vrouwen von het vrouwenoverleg in de gaten dot het vrouwenoverleg niet genoeg wos om dingen te orgoniseren en oktiviteiten op te zetten. Toen is ols officiele poroplu boven het vrouwenoverleg een odvieskommissie Vrouwenzaken ingesteld, woorin 'o ok net als in het vrouwenoverleg de verschillende vrouwen van de fakulleil zijn vertegenwoordigd.
Taken In hel verslog von de werkzoomheden von de Kommissie Vrouwenzoken von de ekonomiese fokulleit stoon vier taken omschreven. Een von die token is 'hel onderzoeken van de mogelijkheden voer het instellen van een werkgroep Vrouwenstudies ekonomie (of arl. IS WUB) ter bevordering van het onderwijs en onderzoek op het gebied van Vrouwenstudies'. Hoe wordt deze taak in de praktijk ingevuld? Carla Mahieu (CM): 'De took von de odvieskommissie was het opzetten von een WUBse werkgroep, dot betekent dot je tesomen met ondere fokulteiten (of in ieder gevol met vertegenwoordigers van verschillende vakgroepen von de fokulteiten) een werkgroep op kan zetten om onderwi js en onderzoek op poten te zetten. De werkgroep die hieruit voortkwom, is getiteld 'Vrouw en Werk' . Het is een interdisciplinoir somenwerkingsverband, d.w.z. erdoen verschillendesubfakulteiten oon mee: oktuarioot, ekonometrie, ekonomie met een oontol vokgroepen, sociale geografie, plonologie en demogrofie . Verder zitter er een aontol vrouwelijke externe deskundigen in von de wetenschopswinkel en het breed plotform von vrouwen voor ekonomische zelfstondigheid.
14
De werkgroep heeft een aontol token von de odvieskommissie overgenomen, v~~r een deel de bestuurs- en beheerwerkzoomheden. We hebben eigenlijk drie groeperingen moar de werkgroep is op het ogenblik het meest oktief.
Onderwijs Ais eerstejaars heb ik zelf weinig gemerkt van de bijdroge Vrouwenstudies aan het onderwijsprogrammo . Toch is die bijdroge er weI. CM: 'De werkgroep is momenteel bezig met het opzetten von een gezomenlijk onderzoeksprogrommo, dot weer ten goede kan komen aan het opstorten von een interdisciplinoir onderwijsprogrommo. Studenten kunnen ook oan de werkgroep meedoen, ols ze bijvoorbeeld onderzoek willen doen v~~r een skriptie. Je moet wei een idee hebben over je afstudeerrrichting of wol v~~r soort skriptie je wilt schrijven. Je kunt ook individueel' gesteund worden, je komt dan noar ons toe ols je een bepaald onderwerp in je hoofd hebt, waarover je met ons kunt proten en gebruik moken von de literoluur die hier stoot. Je moel je skriplie noluurlijk zelf schrijven moor ols je yost zou lopen kon je oltijd komen proten. Het is nog nielgebeurd dot studenten zich aongemeld hebben voor onderzoek binnen de werkgroep. Ais er goede onderzoeksideeen op tofel komen, is de lijd rijp voor sludentes om zich oon te melden voor onderzoek. Misschien de mensen die of gel open joar in de kondidootswerkgroep zoten? CM: 'In de kondidootswerkgroep kon je een kandidaatspoper schrijven dal als cenlroal onderwerp meisjes- en vrouwenwerkloosheid hod. Hel was een groep met zowel jongens ols meisjes. Hel onderwerp dekle zo'n beelje olle deelonderwerpen, je kon bi jvoorbeeld ols deelonderwerp de rol von de vokbeweging kiezen of verborgen werkloosheid specifiek op vrouwen gericht enzovoort. De verschillende deelonderwerpen gaf iedereen 01 een beetje beschermd gevoel von 'ik pik er een krenl uit en ik weet zeker dot hel ook niet Ie groot is'. Je kreeg een literatuurlijst er er werd verteld hoe je zo'n paper eigenlijk moel opzetten. De bedoeling isdat bij de bespreking von de papers een diskussie loskomt en dot gebeurde ook, voorol omdot de groep gemengd wos somengesleld. Dat was een onderwijsprogrommo von afgelopen joor maor wot gebeurt er op dit momenl? CM: 'Momenteel drooil een aantol doktoroolkolleges van Vrouwensludies over de ekonomie von de onbeloolde en beloolde arbeid, over de orbeidsmorktposilies von vrouwen
en de geschiedenis daorvan. Hel is een keuzevak, het gaot over orbeidstijdverkorting, inkomensplootje en sociole zekerheid . Door is het ook weer de bedoeling dat je ols student heel veel zelf doet. Er worden een oontol stellingen verzonnen en don mog je kiezen of je die wilt verdedigen of aonvollen . Dot kon je doen aon de hond von ortikelen uit een reader die voor elk kollege zijn samengesteld. Zo kun je de somenstelling von het onderwijspakket veronderen, dus oktueel houden. De artikelen zijn zowel artikelen uit ekonomiese tijdschriften ols uit lijdschriften van Vrouwenstudies. De konferentie in de Populier, van 21 mei , ging over dezelfde onderwerpen . Diegenen die het doktoroolkollege gevolgd hodden, zijn diskussieleiders/ sters geweest, zo leerden ze ook een oontal sociaIe voordigheden. De konferentie werd georganiseerd voor vrouwen van verschillende vrouwenorgonisaties von de meest uiteenlopende richtingen. Een uitslekende zook, zo'n somenwerking met buiten-universitoire vrouwen!
Eerstelaars En voor eerslejaars? Die worden niet helemoot in de steek gelaten . Het vrouwenoverleg ols informeel orgoon organiseert elk joor opvong voor eerstejoars. Een of twee ovonden per joar probeert het vrouwenoverleg zoveel mogelijk eerstejoarsvrouwen bij elkoor te krijgen en nodigtdoarbij ook een oan101 ouderejoars uit. Er wordt don geprool over hoe de studie bevolt, wot je er von verwocht, woarom je bent goon studeren? Ik las in het verslog van de Kommissie dot er in voorgoande joren ook oondocht wos besteed oon de introduktieweek om doar eerstejoorsvrouwen te benaderen door no wat algemene informotie diskussiegroepjes te orgoniseren . Dot is in ieder geval een beter idee don een briefje rond te sturen of iedere eerstejoorsvrouw op een ovondje longs wit komen . Formatie De formotie bij Vrouwenstudies bestoot uit drie vrouwen die in deeltijd werken. Margo Bruyn-Hundt is koordinotrice en werkt 2,5 dog en is lid van de Emoncipatiekommissie, Iris de Veer is sekretoris bi j de werkgroep 'Vrouw en Werk' en werkt twee dogen in de week en Coria Mahieu is lid von de odvieskommissie en werkt een dag in de week. Aktiviteiten Is er ook een beleid in zoken ols publiciteit, orgoniseren von bijeenkomsten of kongressen en het verkrijgen von medewerksters? CM: 'We hebben niet echt een bewust publiciteitsbeleid, we treden wei in de publiciteit bijvoorbeeld ols we zelf een kongres orgoniseren of nu in de Populier. We hebben zelf een kongres gehad over emoncipatie en ekonomie, dan benader je tijdschriften, kronten, rodio - en t. v . omroepen en die bested en er don wei oondacht aan. Margo Bruyn-Hundt schrijft weleens in het NRC. Kongressen willen we in principe ook groog
Raad & Daad Goede voornemens, miinheer? Van der Zijpp blaast een dikke rookwolk van zijn sigaar de kamer in. Zijn kamer. Ruim. Licht. Uitzicht op het Pentagon en de achtergevel van de Koninklijke Nederlandse Akademie voor de Wetenschappen. Dat treft. Voor cns ligt een brief van de KNAW. Agendapunt zoveel en dertig . Het bestuur is voor het eerst bijeen sinds zomerreces. Een fantastische stapel post. Rapporten, adviezen, klachten en ideeen. Meer dan de helft van de ingekomen stukken krijgt het predikaat 'tok. n.' en verdwijnt voor een rustig leven in het gestaag groeiende faculteitsarchief. Besturen in Nederland betekent veer lezen wat eigenlijk niet nodig is. In de moesjawara van het democratisch proces he erst het copie conform , de mede-paraaf en 'namens de commissie' die adviseerde aan 'de stuurgroep ad hoc'. Toch heeft die post nut. Het zijn signalen vanuit de omgeving . De bliepjes in de radar; interpreteren en koers (ver)zetten . Die post doet ook veer kwaad. De hoeveelheid aandacht die ze vergt doet al gauw verzanden tot defensief besturen. Goed besturen is vooruitzien, offensief besturen . Is dit bestuur een goed bestuur? Het vrijblijvend bespiegel onder de koffie tussen de stukken post in valt nauwelijks als vooruitzien te beschouwen . Strategieen komen toch wei boven en fundamenten voor zinnig beleid worden toch zo geschetst. Een echt goed bestuur is het niet. Ze doet echter wei haar uiterste best. Misschien komt het door de idiote structuur waarbinnen ze werkt. Besturen, echt bestu-
ren, is iets voor verenigingen of een directie. Het bestuur van de faculteit heeft niet het laatste woord over al de facetten van de faculteit. Wellicht is dat goed. Zakâ‚Źn die het facultair belang overstijgen en van universitair belang worden zouden beter universitair behandeld kunnen worden. Door het College van Bestuur en de UR. Is het huidig college een goed college? Elk antwoord hierop zou pedant zijn. Wat kan ik met m'n tweeentwintig jaren leeftijd en pakweg acht maanden bestuurswerk aan gefundeerd oordeel geven? Toch vind ik dit college een slecht college. Omdat zij zich geheel terugtrekt op defensief besturen . En zelfs dat niet goed doet. Fouten maakt en daar niet voor uit komt maar liever een verhullend rookgord i j i1 opwerpt. Wat blijft er dan over voor het 'middennivo'; het faculteitsbestuur? Af en toe over de schouder van het college heen kijken. Stappen in het duister zetten en wachten of ze eventueel teruggefloten wordt. Daarom vind ik dat dit bestuur haar best doet. Veel kan gezegd en geschreven worden - en er wordt veer geschreven en gezegd - over het beneden-de-norm-auteursbeleid. Maar het is consistent beleid. Er blijft een zorgenkindje over dat vooral mijals studentbestuurslid - in de maag zit. Onderwijs! Hoe ken je het onderwijs verbeteren? Hoe krijg je mensen met plezier en interesse naar de colregebanken? Hoe krijg je de studierendementen omhoog zonder de norm te verlagen? Kortom hoe maak je van deze faculteit
de plezierige academische kweekplaats waar trefzekere, uitgebalanceerde, inventieve economen vandaankomen? Heeft u het antwoord, spreekt dan luidl De onderwijscommissie is van burocratische wege de plek waarin dit soort zaken gesteld worden en naar antwoorden worden gezocht. Geen sinecure. Het te hanteren model is simpel drieledig: Mensen-Middelen-Methoden. Met de juiste van de drie gecombineerd kom je op het eindresultaat. Dus; stel je gewenste resultaot op en zoek naar de juiste 3 M's. 'Mensen'is van de drie de belangrijkste M. Hierin ligt waarschijnlijk de oplossing. Wont, een ocrapport zoa Is die on longs verscheen goat dan wei mooi in op alternatieve middelen en methoden, de mensen zijn gegeven, amper te veranderen. Zolang er een groep eerstejaarsstudenten is die op Roeterseiland plenocolleges verandert tot papschoolpauzes, zolang ene Victor Wesseling - docent - vijf weken nodig heeft om tentamens na te kijken zodat de resultaten slechts zes dagen voor herkansing bekend zijn, zolang wordt het resultaat niet bereikt. Misschien moet de vraag dan gesteld worden : zijn de mensen von de faculteit wei de optimale middelen en method en waard? Ik hoop van wei maar ik vrees van niet. Is deze faculteit een goede faculteit? We doen ons best, of niet soms?
opzetten omdat we merken dot een hoop vrouwen zelf ekonomische kennis missen, ze zeggen ook zelf dat ze graag iets meer wi lien weten om wat beter te kunnen praten over ekonomiese zelfstandigheid en aile begrippen die daar mee verbonden zijn. We hebben afgesproken met het vrouwenoverleg dat als het zo uitkomt en iedereen door zin in heeft een bijeenkomst te organiseren. Een tijdje terug was dat over de tweeverdienersmaatregel. Dat onderwerp was toen net aktueel er er zijn hier een hoop vrouwen die het persoonlijk raakt.
Ze hebben dus geld nodig voor boeken en aktiviteiten waarvoor ze regelmatig aankloppen bij de ekonomiese fakulteit. Een dee I van het geld komt van het Maagdenhuis en verder proberen ze externe subsidie aan te vragen v~~r diverse aktiviteiten en om onderzoek mogelijk te maken.
Een zeer enthousiast verhaaf over de vrouwenaktiviteiten op de ekonomiese fakulteit: 'Konflikten? Er zijn hier geen echte konflikten, er zijn hier maar weinig vrouwen en de vrouwen die er zijn, zijn solidair.' Ondanks de ingewikkelde organisatiestruktuur heb ik tenminste even het bos gezien . Toch is het jammer dat er niet echt iets gedaan wordt voor het onderwijsprogramma van de propedeuse, bijvoorbeeld een keuzevak in hettweede blok. Persoonlijk vind ikdat als je als Vrouwenstudies serieus genomen wil worden door studenten, je zeker al in het eerste jaar moet beginnen met een bijdrage aan het onderwijs. Ik ben daarom blij dot er het volgend studiejaar, een hoorkollege bij olgemene inleiding ekonomie verzorgd wordt door Vrouwenstudies.
Wat de extra medewerkster(s) betreft, die zit er niet in . Vooral niet nu de ekonomiese fakulteit aan het bezuinigen is. Toch is Carla Mahieu tevreden over de samenwerking met de ekonomische fakulteit, ze vindt dat Vrouwenstudies redelijk wordt ontzien bij de bezuinigingen. Vrouwenstudies krijgen bijvoorbeeld boekenkrediet, en Carla zelf bijvoorbeeld wordt als kandidaatassistente betaald uit een fakultair potje. Maar wensen blijven er altijd, bijvoorbeeld een algemeen bibliotheeksysteem. Er is een eigen systeem, maar dot is niet voor iedereen toegankelijk en de literatuur van Vrouwenstudies is persoonlijk eigendom van Marga Bruyn-Hundt.
Hoogleraar Binnenkort komt er een hoogleraar op de leerstoel Emancipatie en Werkgelegenheid. Deze vrouw of man moet gedeeld worden met sociale geografie en wordt betaald door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het is belangrijk als klein groepje vrouwen een vinger in de pap te hebben, neemt Vrouwenstudies daarom deer aan de instituutspolitiek? CM: 'Geen van de drie medewerksters staat op een lijst of vertegenwoordigen een groep in de fakulteitsraard . Ais het nodig is en ze willen in de fakulteitsraad weten waar we mee bezig zijn of omgekeerd, dan stappen we gewoon naar ze toe. We kennen daar genoeg mensen en genoeg mensen kennen ons om of het voor ons op te nemen Of als het nodig is vragen te stellen.'
Marcel Michelson
MJG
15
SCHELTEMA HOLKEMA VERMEULEN Een ruime keuze op het gebied van: accountancy, financiering, automatisering, marketing organisatie, economie, geografie Arts, W.A. - Eerlijk delen. Over rechtvaardigheid en inkomensbeleid. Kobra, 1984, 211 biz.
32,00
Scherer, F.M. - Innovation and growth. Schumpeterian perspectives . MIT Press, 297 p.,
(
133,85
45,45
Swanson , J.E., The European optian markets. A new approach to investment. Kluwer, 1984, 253 p .,
(
102,90
41,60
Thoenes, P., e.a. - De crisis als uitdaging. Opstellen over heden en toekomst van de verzorgingssfaof . Kobra;1984, 221 p.,
37,00
42,50
Een nieuw elan. De marktsector in de jaren tachtig. (De gebundelde rapporten von de Commissie Wagner en perscommentaor) Kluwer, 1984, 338 p .,
45,00
40,00
GOEDKOPE AANBIEDINGEN: Adam Smith ln6-1976. Tweehonderd jaar sedert de 'Wealth of Nations' von ( 24,50 voor (
Croven , John - Introduction to economics . An integrated
approach to fundamental principes. Basil Blackwell, 1984, 541 p . Earl, Peter - The corporate imagination. How big companies make mistakes .
Sharpe, 1984, 236 p ., Frielink, A .B., De GBR verklaord . 2e herz. dr. Stenfert Kroese, 1984, 228 p. , Hopwood, A.G., H. Schreuder, eds. - European contributions to accounting research.
The achievement of the last decade . VU Uitg./Free Univ.Press, 1984, 274 p., Kindleberger, c.P. - A financial history of Western Europe. Allen & Unwin, 1984, 525 p .,
(
4,50
Eijgenhuijsen . H .G., Risko e n rendemen! van
119,50
aandelenportefeuilles.
McKinnon, S.M. - The seventh directive. Consolidated accounts in the EEC. Kluwer, 1984, 392 p .
van ( 42, 50
Gumbkow, J. von & J.J. Goldschalk, red. Sociale ospecten van ·arbeidstijdverkorting. Swets & Zeitlinger, 1984, 201 biz.,
75,50 voor (
4,50
Organisaliewetenschap en praktijk . van (
88,00 voor (4,50
En tienfalJen 'itels meer, een priis1ij st is beschikbaar.
34,50
STUDEREN : J. Kesse lman-Turkel & F. Pelerson - Doelmalig sluderen . ( 14,50
Wheatsheaf, 1984, 242 p.,
36,35
Show, G.K. - Rational expectations . An elementary introduction. Wheatsheaf, 1984, 127 p.,
C. louwerse - Studeer aCfief. Weg wi jzer VOOf de beginnende studenl. ( 10,00
21,70
Shand, A.H . - The capitalist alternative . An introduction 10 Nee-Austrian economics
C.F. van Parreren - Effeclief sluderen ( vergelen)
1,50 (geen nul
.~ocwm. ~~~'IA'i,~~ x;»X«
~m
J[
~ ~~fi{~ t= r"--
~
f-.
lr
T
f= r-
rr
rr
t=
f-.
r=
r=
wr, ~
~
t
1£:\
tc;1
"
~
cr ~ f= r=: t= r1 lIr lr=:-
"'\\ t= r-
1
r-
r-
I-
rr 1= rr ~
f= ~
r".,».
N@,
Jl::IN,X;WJ\ I ~ III ~
~
~ ,-"
-
~
r=
-n
III
= = = -
.~
= -
nr
~
~-
\W
I~
!~
~ I--
~
:::
= pqlP =
( ;;;; 000 ==
'~,
~
== ===
scheltema holkema vermeulen b.v. boekverkopers sedert 1853 spui 10, 1012 WZ amsterdam tel. 020 - 26 7212