1994 - Nummer 204 - oktober 1994

NOMICA

JOUWZET De eerste zet kan de rest van het speJ bepalen.

Een zet in onze richting zou een goede start van je carriere kunnen betekenen .

Tillinghast is een internationaal aChlarieel en management adviesbureau . Onze klantenkring bestaat uit 1evens- en schadeverzekeraars en andere financieJe instellingen over de hele wereld.

Bij ons krijgen afgeshldeerden de kans om hlUl kennis toe te passen als aChlaris en als adviseur in een veeleisende internationale omgeving.

Tillinghast A Towers Perrin Companv

Wij zoeken medewerkers die zowel communicatieve als inhoudelijke kwaliteiten hebben. Want voor een aChlarieel adviseur zijn beide even belangrijk.

Tillinghast.

Een zet vooruit.

Tillinghast Rhijnspoorplein 14-18 1018 TX Amsterdam Tel: 020-520 8888

Redadioneel

Inhoud De derde dinsdag op de FEE Pall! Kraan

Forumdiscussie over de miljoennota

EEFA -Prospect + Rostra

=EEFA-Rostra H. Lingcmal1, E. Bruinsma

Een econoom Op veldwerk in de jungle Mark van Dorp

Tropisch hardhout in Kameroen

Onzichtbare hand grijpt mis?

Willem Leenen

Studiefinanciering Merijn Rengers

Het treurige relaas van acht jaar bezuinigen

Laurierbladeren (3) profdr. A.J. Beekman

China, economisch wonder?

Jessica du Marchie Sarvaas

Waar moet het naartoe met Schiphol?

E. Krijger &

J. Graafland

'Ik voel me econoom, er zit brood in' Eerstejaars in Heino

Robber/jan Roet, Piet Hein Gons

Biblinfo

De nieuwe boekenrubriek van Rostra

Facts & Fiqures van het Studentbestuurslid

Freek Bruggerr

Afreekening Freek Bntggert

Column

Rodrigo Altalllirallo

EEFA-info Agenda

De kop is eraf en het gaat goed met de FEE. Terwijl de studentenaantallen aan de andere economische faculteiten in het land dit jaar terugliepen. schreven zich meer eerstejaars economen in aan de UvA dan de vorige jaren. De aanzuigende werking van een goed faculteitsblad is eens te meer bewezen en de Rostra zal ook dit jaar haar dankbare taak vervullen. De vacatures ontstaan door het vertrek van een aantal Rostra-cracks zijn opgevuld en het journalistieke elan waait als vanouds op de Rostra-burelen. Wei zal de Rostra er vanaf dit jaar door de samenwerking met de EEFA iets anders uit zien. Vanaf heden hebben we een EEFAkatern. waarin de onwetende student kan opzoeken of de IRA en de RAF wei of geen associaties van de EEFA zijn en wat voor leuks ze allemaal van plan zijn . Op de laatste binnenpagina vind je de uitgebreide agenda nieuwe stijl. die langzamerhand het FAC-nieuws moet vervangen. Verder bested en we traditioneel aandacht aan de knetterende Heino-introductie van het record-aantal eerstejaars en het Miljoenennotadebat. dat hier op de faculteit werd georganiseerd.

Nieuw zijn ook het debuterende studentbestuurslid Freek Bruggert, die deze keer naast zijn column Afreekening de Facts & Figures vult en onze boekbesprekingsrubriek Biblinfo. Terug van weg geweest is 'Grenzeloos studeren', deze keer vanuit Kameroen en de polemiek over voorspellen naar aanleiding van het nummer 200, met dit maal een bijdrage van een pedagoog. In dit dikke Herfstnummer treft U bovendien een artikel over de Amerikaanse gezondheidszorg, de merites van studiefinanciering, een column over Institutionele economie en een controversieel artikel over de toekomst van Schiphol dat de luchtvaarteconomen die onze faculteit rijk is ongetwijfeld zal boeien. De Centerfold is 'vanzelfsprekend' (van) onze enige redactrice, die zich ongeremd helemaallaat gaan in een Chinese omlijsting.

(M .R.)

Fac-nieuws

Oxford. SEF. Age

Oktober 1994

3

De derde dinsdag op de FEE Forumdiscussie over de miljoenennota ven VOOf twee uur gaf dagvoorzitter Wim Driehuis, directeur van Bureau Interview en hoogleraar Marktbeleid en Marktonderzoek aan de FEE, het startsein. Het was Henk Don, onderdirecteur, en binnenkort hoogstwaarschijnlijk directeur van het Centraal Planbureau, die als eerste een inleiding mocht geven op de door zijn voormalige baas Gerrit Zalm gepresenteerde Miljoenennota. Don voorspelde voor volgend jaar een groei van de Nederlandse economie van weI 3,5 tot 4 %, nog meer dan de officieel door het Planbureau voorziene groei van 3 %. Omdat het kabinet voor de komende regeringsperiode uitgaat van het behoedzame groeiscenario van een kleine twee procent per jaar, achtte de (tijdelijke) baas van het CPB de kans op 'meevallers' groter dan de kans op'tegenvallers' .

E

Krappe begroting Don, tevens hoogleraar aan onze faculteit, was evenwel de mening toegedaan dat het kabinet die 'meevallers' voorlopig maar beter op zak kon houden. Ten eerste omdat hij nog maar moest zien of minister Zalm de uitgaven in 1995 inderdaad zodanig zou kunnen beperken dat zijn begroting uitkomt. Die begroting is volgens hem namelijk nogal aan de krappe kant. Bovendien was premier Kok vorigjaar op Prinsjesdag, toen nog als minister van Financien, uitgegaan van een uitgavendaling van driekwart procent in 1994, terwijl dat achteraf een stijging van driekwart procent was geworden. Kortom, Don moest eerst begrotingsdiscipline zien alvorens er in te kunnen gel oven.

Ten tweede voorzag Don oak gevaren voor de vaderlandse economie. Enerzijds dat van een (aanhoudend) lage dollarkoers, anderzijds dat van een te hoge oJieprijs en een te hoog rentepei!. Dat laatste verwachtte hij echter niet. Hoewel de rente momenteel hoger ligt dan door het CPB voor 1995 was voorspeld, achtte Henk Don de kans op een daling reee!. Immers, de inflatie zal volgend jaar meevallen.

Nadat hij zijn betoog had afgerond, kreeg

4

Op DINSDAG 20 SEPTEMBER SPRAK KONINGIN BEATRIX HAAR EERSTE PAARSE TROONREDE UIT, GESCHREVEN DOOR HET PAS BEEDIGDE KABINET KOK. VOOR ECONOMEN ZIJN GOUDEN KOETS EN TROONREDE ECHTER SLECHTS BIJZAAK OP DE DERDE DINSDAG VAN SEPTEMBER. HUN INTERESSE GAAT VOORAL UIT NAAR DE INHOUD VAN HET KOFFERTJE OAT DE MINISTER VAN FINANCIEN NA AFLOOP VAN DE TROONREDE NAAR DE TWEEDE KAMER MEENEEMT, DE MILJOENENNOTA. DE ECONOMEN VAN DE FEE BESLOTEN DAAROM DIT JAAR IN NAVOLGING VAN ANDERE ECONOMISCHE FACULTEITEN IN DEN LANDE EEN FORUMDISCUSSIE TE WlJDEN AAN DEZE NOTA.

Paul Kraan Don van Driehuis de vraag voorgelegd of hij nog veel had moeten veranderen aan de Macro-Economische Verkenning (MEV) nadat Gerrit Zalm het directeurschap van het Planbureau had ingeruild voor het ministerschap van Financien. De CPB'er hield vol dat de MEV pas na de beediging van Zalm was uitgevoerd, ook toen Driehuis en de aanwezigen in Roetersstraat 11 door wat gemompel lieten merken dit erg onwaarschijnlijk te vinden.

Paarse Titanic Daarna was het de beurt aan economisch journaliste Pauline van de Ven om haar visie op de paarse Miljoenennota te geven.

Van de Ven had er weinig goede woorden voor over. De keuze van het kabinet voor het creeren van additionele arbeid in de coHectieve sector werd door haar geridiculiseerd aan de hand van een voorbeeld uit de praktijk. Ze beschreef hoe het personeel van de reguliere reilligingsdiensten hun straatje scheidt van het straatje van de 20genaamde 'additionele vegers' van de banenpoo!. Daar komt een heuse demarcatielijn aan te pas. Van de Ven miste bovendien een visie op het in Amerika manifeste probleem van de 'working poor'. In discussies over het tijdelijk verlagen van het minimumloon bleef dit aspect naar haar mening onbelicht.

Ook de paarse plannen met het hager onderwijs konden niet op de instemming van de journaliste rekenen: 'De overheid probeert aileen goedkoop uit te zijn.' Vol gens haar is het juist nodig om een prikkel in de studiefinanciering in te bOu\oVen, die studenten er toe zou dwingen om bij hun studiekeuze na te denken over hun kansen op de arbeidsmarkt.

Op het gebied van het milieu hekelde Van de Ven de pogingen am vervuilende consumptie terug te drillgen middeIs een prijssignaa!. Dit zou volgens haar de inkomensverd eling veel te scheef maken. Een informatiesignaal zou dergelijke consumptie op een veel rechtvaardiger manier terug kunnen dringen. Geen energieheffing dus, waarmee de opvatting van Van de Ven lijnrecht indruisde tegen de opvattingen van 066, de partij waarvoor zij bij de Kamerverkiezillgen van 3 mei jongstleden nog kandidaat stond.

De enige vorm van dynamiek die Pauline van de Ven ill de Miljoenennota bespeurde, was het verplaatsen van uitkeringsgerechtigden van de ene naar de andere regeling. Oat deed haar in de verte aan 'additioneel vegen' denken. Het stuk was volgens haar niet eens een 'papieren tijger', maar eerder een 'Paarse Titanic', tot zinken gedoemd.

ROSTRA

ECONOMICA

Oude hobby's spreken. Een verkeerd gekozen formule, volgens hem te rea liseren d oor subsidies zo bleek al gauw. De drie nie uwkomers Iets positiever was FEE-hoogleraar Sweder aan mensen die h et niet nodig hebben (landbouwers, huizenbezitters en ... stuhadden duidelijk een achterstand op d e anvan Wijnbergen. Hij vond d eze Milj oenend eren, die immers al de gelegenheid hadnota een marginale verbetering ten opdenten') te beperken. zichte van de vorige, al was het lang niet d en gehad hun verhaal te houden. Voor Tenslotte kwam Van Wijnbergen met nog Teulings, Van Winden en De Grave was genoeg: 'Het kabinet zoekt weliswaar in de een voorbeeld van een kabinet dat de klok weI heeft horen luiden, maar niet w eet goede richting, maar Kok kan zijn oude het een stuk moeilijker zich te profileren. hobby's niet laten varen.' waar de klepel hangt. De aanscherping van De laatste probeerde aanvankelijk de disVan Wijnbergen vond het absurd te praten cussie wat leven in te blazen door Pauline het mededingingsbeleid, waar het kabinet over het verla en of afschaffen van het miaan werkt, zal nooit echt lukken zolang het van de Ven te vragen wat zij nu eigenlijk nimumloon, terwijl CAO's nog altijd algetoezicht op kartels bij Economische Zaken wei wilde in plaats van wat niet. Van de meen bindend worden verklaard. Maak rust: 'Je kunt niet het kartel verbieden van Ven bleek een eigen werkgelegenheidsdaar een einde aan, en je kunt de ruimte de ondernemer met wie je vorige week nog plan te hebben ontwikkeld, de zagenaamde 'variabele bonus', een marktgetussen minimumloon en CAO benutten op handelsreis naar China was.' Hij pleitte voor het scheppen van werk. Veel zinvoller dan ook voor een onafhankelijke instantie richte loonkostensubsidie.

Schamper die de kartelvorming nauwlettend in de en vee I socialer, zo vond hij. Niets dan lof merkte De Grave op dat loonkostensubsihad de hoogleraar Staatshuishoudkunde gaten houdt. dies ni et of nauwelijks werken. Dat lag volvoor de kabinetsplannen met gens Van de Ven echter aan de WA~. Ook als vakbondshet feit dat ze tot nu toe tijdelijk en zander prijssignaal waman zou hij achter premiedifferentiatie staan, want het zou ren. bedrijven met goede arbeidsNadat voorzitter Driehuis omstandigheden aileen maar daartoe de gelegenheid had bevoordelen. gegeven, zwengelde Frank Van Wijnbergen ging flink te Kalshoven van de vakgroep Macro-economie vanuit de keer tegen de banenplannen van de regering. Plannen die zaal tvvee discussies aan. Een volgens hem per defintie gedebat tussen Coen Teulings doemd zijn te mislukken, omen Sweder van Wijnbergen dat het om demotiverend over de plannen van de comwerk in uitzichtloze banen missie-Andriessen en het algaat. Plannen die ook in het gemeen verbindend verklaren van CAO's bracht hen niet verleden steeds mislukt zijn.

Het maken van zulke plannen nader tot elkaar: Teulings was was volgens Van Wijnbergen: voor, Van Wijnbergen tegen.

'Meer het toegeven van je neEen tweede discussie ontspon derlaag dan het oplossen van zich over het trendmatig begrotingsbeleid. Frans van je probleem.' Die oplossing lag vol gens hem in een actief arWinden vreesde dat d it zou beidsmarktbeleid. H et Nederleiden tot cijferfetisjisme. landse onderwijssysteem is Henk Don voelde er weI voor, momenteel totaal ongeschikt omdat h et een einde zou kunvoor herscholing, omdat te 6' nen maken aan zowel paniek c; als e uforie op de korte terweinig wordt samengewerkt :IJ met het bedrijfsleven. Ambteg. mijn. Don refereerde nog '" maar eens aan zijn MEV: 'Renaren en arbeidsbureaus ~ schrijven we rklozen toch al~ ken je niet te snel rijk!' lang af. a. TervvijI de meeste bezoekers .......~~ ~ h et langzaam voor gezien Hij zette zich ook af tegen het Macl'O-cconoom Frank Kalshovcll bcstookt hct forum hielden, vuurden anderen voortdurende gehamer op loonmatiging: 'De lonen zijn hun vragen op het forum af. in Nederland niet te hoog, ze zijn te weinig Van Wijnbergen na een maand paars: 'Het Sommige vragen deden dusdanig weinig kabinet zit er net, maar Kok was er al!' ter zake, dat de forumdeeInemers wanhoflexibel.' Van Wijnbergen pleitte ervoor d e inkomensverdeling vrij te laten, en aileen pig moeten h ebben verlangd naar de (faVariabele bonus culteits)borrel na afloop. Een borrel die felnog te zorgen voor een goede bodem in het lere discussies opleverde dan het forum inkomensgebouw: 'Wat kan het je schelen Nadat zij hun tijd ruimschoots hadden volwat daarboven gebeurt?' zelf. Voor het Miljoenennotaforum aan de gepraat, kregen de drie inleiders gezelFE E gold dan ook wat voor de MiljoenenVan Wijnbergen vond het jammer dat, bij schap van nog drie discussianten: Wethoueen aantrekkende economie, niet flink het der Frank de Grave van Amsterdam, en nota zeU gold: Het begin is er, maar het is mes in de overheidsuitgaven was gezet.

Coen Teulings en Frans van Wind en van nog mondjesmaat.

Een lastenverlichting in de orde van de FEE. Gezamenlijk vormden zij het fogrootte van tien tot vijftien procent viel rum dat de Miljoenennota 1995 zou be-

--

III

Oktober 1994

5

VOOR HET GEVAL JE ELDERS SOLLIC ITEERT

BEDRIJFSECONOMEN

Bij VB zien we je graag een goede start maken. Daar

VB is, met bijna 1.500 medewerkers, een van de 'grate

hebben we een geheel eigen kijk op. Jouw ambitie en inzet

vijj' accountantskantoren. Met klanten a/s gemeentes, ministeries,

vormen daarblj de basis.

nutsbedrijven, ziekenhuizen, theaters en een groeiend aantal

Vanuit een van onze 30 strategisch gespreide vestigingen

particuliere ondernemingen. In deze wereld achter de cijfers

krijg je al gauw direct contact met de klanten. Zo heb je snel

spelen niet aileen economische, maar ook maatschappelijke en

zicht op de wereld achter de cijfers.

polilieke aspecten een rol.

De zakelljke start moet echter parallel lopen aan je

Dat verklaart mede onze visie op de combinalie van

persoonlijke ontwikkeling. -Dat zien wij als een gedeelde

leven, werk en studie. Schrijf aan Hayke Bakker, Coordinator

verantwoordelijkheid. je krljgt dan ook voldoende ruimte om je

Werving, Postbus 649, 2270 AP Voorburg. Dan weet je snel meer

verdere studie op de rit te houden. BIj je werk en studie kun

over de gevolgen die een start

je terugvallen op de steun van een ervaren collega.

bij VB voor jou kan hebben.

DE STARTERS VAN

VB:

SNEL THUIS

IN

DE WERELD

ACHTER

&VBGroep DE

CIJFERS

EEFA-Prospect+ Rostra -EEFA-Rostra e jaren tachtig kunnen achteraf worden gekenmerkt als een periode waarin fusies aan de orde van de dag waren. Met name in het bedrijfsleven Jeefd e de gedachte dat er in de grote boze wereJd voor hun aJleen geen plaats meer was zodat samengaan een must was. De over heden kregen ook de smaak te pakken. Het Regionaal Overlegorgaan Amsterdam (ROA) begint gestalte te krijgen, terwijl er in Rotterdam al een dergelijke regio met gezag is ontstaan. Op nag grotere schaal zien we samenwerkingsverbanden zoals de EG, de NAFTA en ASEAN, waarmee in de nabije toekomst Azie zal volgen.

Natuurl~k kon studerend Nederland niet achterbJijven en volgde er op de universiteiten een fusiegolf tussen verschillende studentenverenigingen; de Universiteit van Amsterdam hobbelde daar achteraan.

D

HET ONVOORZIENE, HET ONMOGELIJKE IS TOT STAND GEKOMEN: DE EIGENZINNIGE ROSTRA ECONOMICA EN DE SNELLE PROSPECT VAN DE EEFA ZIJN SAMENGEGAAN. HET RESULTAAT DAARVAN LIGT NU VOOR U. Zo SIMPEL ALS DE WISKUNDIGE FORMULE IN DE TITEL HET ECHTER UITDRUKT, IS HET NIET GEGAAN, MAAR ZO GAAT HET ZELDEN MET FUSIES.

H. Lingeman

& E. Bruinsma

Win-win Anderhalf jaar geJeden al sprak de heer Koning (directeur FEE) met de Rostra-redactie over de zijns inziens vreemde situatie, dat er tvvee bladen op een faculteit werden uitgegeven. De Rostra-redactie kon toen nog niet gecharmeerd raken van het idee om een fusie aan te gaan met de Prospect, want dat bedoelde Koning met zijn opmerking. Een jaar lang gebeurde er dan ook niets, totdat vlak voor de zomervakantie de EEFA met een initiatiefvoorstel naar de Rostrakamer kwam. Het idee hierachter was dat beide verenigingen er op vooruit zouden gaan bij een fusie van de Rostra en de Prospect. De bladen zaten op dezelfde teruglopende advertentiemarkt,

waardoor ze elkaar in de wielen reden en kenden problemen met het vinden van enthousiaste, goede redacteuren. Daarnaast ken den de Prospect en de Rostra elk hun eigen specifieke struikelblokken, die via samenwerking opgelost konden worden. Gestaag werd het iedereen duidelijk dat bij samenvoeging van de afzonderlijke kwaliteiten, die de tijdschriften in zich hadden, een klassieke win-win situatie uit het studieboekje ontstond. De hoogste koppen (koppig, kopbal: goal!) ,;an beide verenigingen w erden daarom al snel bij elkaar gestoken. Er borrelden hierbij grote cultuurverschillen op; de degelijkheid en efficientie van de EEFA stonden soms lijnrecht tegenover het vrijbuitergevoel van de gemiddelde Rostraredacteur.

ken is een nieuwe voorkant ontworpen en heeft in het vervolg elke Rostra een EEFAkatern waarin ruimte is vrijgelaten voor de EEFA-associaties. De informatie van de overige verenigingen en de faculteit verschijnt nu in de vorm van een ruim opgezette agenda, met het oog op overzichtelijkheid. De mogelijkheid om een bepaalde vereniging 'in het zonnetje' te zcttcn door publica tie van een groot artikel is ook gebleven: z ie daarvoor in dit nummer het artikel van de zojuist opgerichte luchtvaartvereniging Aerius.

Er is echter een, tot nu toe onvermeld gebleven, zeer groot voordeel ontstaan met de fusie : het is mogelijk geworden een landelijke uitgave te produceren met een voor ons - duizelingwekkende oplage van 12.000 stuks! Dit nummer wordt in het voorjaar van 1995 gemaakt met als thema de Amsterdamse Congresweek, die door de EEFA en haar associaties wordt georganiseerd.

De lezer Een oordeel over het nieuwe blad zal echter niet door een van de redacteuren uitgesproken moeten worden, maar door de lezer van de EEFA-Rostra. We stellen in het licht hiervan suggesties en aanmerkingen voor verbetering van het blad bijzonder op prijs. Redacteuren hebben we voorlopig niet meer nodig, maar u kunt altijd een arlikel opsturen. Wilt u uw mening eventueel mondeling spuien, loop dan onze kamer 0.05 binnen.

EEFA-Rostra De basis was echter gelegd met de eerste onderhandelingen, waardoor uiteindelijk in september de meeste neuzen dezelfde kant op wezen; de nieuwe Rostra Economica moest gestalte krijgen.

Deze moet net zo leesbaar worden als de Prospect was, en tegelijkertijd ruimte laten voor de artikelen voor de 'meer-ge'interesseerde econoom'. Rostra Economica wordt met andere woorden een bundeling van kwaliteitsartikelen en populaire artikelen.

Om de binding met de EEFA te benadruk-

Oktober 1994

7

TROPISCH HOUT IN KAMEROEN

Een econoom op veldwerk in de jungle e vlucht van Geneve naar Douala is als een droom. Urenlang trekt een andere planeet aan mijn niL'uwsgierige ogen voorbij. Midden in de Sahara-woestijn zie ik besneeuwde bergtoppen. Droom ik echt of zijn dit de uitwerpselen van een kudde kamelen? Zodra we vei lig geland zijn, ontnemen de beslagen vliegtuigraampjes het zicht op het verwaarloosde vliegveld. Ais een rolgordijn valt de tropische duisternis in. Het is half zeven Ie soir en het avontuur kan losbarsten. Op dat moment heb ik nog geen idee welke ontberingen en hoogtepunten me als Europeaan te wachten staan in dit onbegrijpelijke, maar verslavend mooie continent.

Wie die avonturier eigenlijk is? Een vierentwintigjarige student economie aan de Universiteit van Amsterdam, die een afstudeerstage zocht in Afrika en omstreken, geboeid door het specialisatievak ontwikkelingseconomie. Vorig jaar yond ik een stageplaats van vier maanden via de Landbouw Universiteit Wageningen. De vakgroep bosbouw participeert in een onderzoeksproject in Kribi, een vissersdorp in Zuid-Kameroen met kilometerslange, paradijselijke stranden.

Het zogenaamde Tropenbos-CameroonProgramme, gefinancierd door de Nederlandse overheid en verschillende grote donororganisaties als de Wereldbank, is een van de vijf projecten in tropische landen van de Stichting Tropenbos. Dit onderzoek naar duurzaam bosbeheer behelst vijf vakgebieden, te weten landgebruik, ecologie, bosbouw, sociologie en economie & management. Het veldwerk, dat door Nederlandse en Kameroense onderzoekers wordt verricht, vindt plaats in twee houtconcessies (door de overheid toegewezen bos ter exploitatie) van de Nederlandse firma Wijma en Zonen. Dit bedrijf is een van de grootste houtexporteurs van Kameroen en het heeft een moderne zaaginstallatie nabij Kribi. Wijma heeft zich contrac-

D

8

A WHITE MAN IN THE TROPICS NEEDS OCCASIONALLY TO SEE SOMEONE FRESH FROM HIS TRIBE TO REMIND HIM THAT HIS COLOUR IS PERHAPS NOT AS WRONG, AND PATCHY AS IT MAY SEEM. CHINUA ACHEBE (1987), ANTHILLS OF THE SAVANNAH.

M. van Dorp

tueel verplicht om de onderzoeksresultaten daadwerkelijk toe te gaan passen in de houtkapactiviteiten. Doel is om economische groei te laten samengaan met duurzaamheid. Het is echter de vraag of zo'n technocratische benadering een relevante oplossing biedt voor het bedreigde bos en haar vele bewoners. Westerse oplossingen zijn meestaI tot mislukken gedoemd door de en or me culturele kloof met Afrika. 80vendien vragen de onderzoekers zich nauwelijks af of houtkap een lange termijnoplossing is voor de schitterende Kameroense bossen.

Zelf heb ik een voorstudie gedaan voor de economische pendant van het TropenbosCameroon-Programme. De benodigde financien waren redelijk snel geregeld door bijdragen van de economische faculteit en hvee particuliere fondsen. Het veldwerk, dat nu als basis dient v~~r mijn afstudeerscrip tie, bestond uit een economisch-geografische studie naar de bosbouwsector van Kameroen. Daartoe bezochten ik en mijn Kameroense counterpart een groot aantal houtbedrijven, ministeries en nongouvernementele organisaties om een genuanceerd totaalbeeld te krijgen. Mijn counterpart, Catherine, was een derdejaars studente bosbouw aan de Universiteit van Dschang in West-Kameroen. HoeweI onze communicatie in het begin problematisch was, hebben we een gezamenlijk stagerapport geschreven voor het onderzoekprogramma. Grappig genoeg werd dit rapport tweetalig, met Catherine's deel in het Frans en mijn deel in het Engels. Die laatste

taal is de taal van het project en van mijn afstudeerscriptie. De meeste interv iews waren in het Frans. Kameroen is officieel tweetalig, maar het is net als in 8elgie: de meeste 'Francophonen' weigeren l :ngels te praten.

Uit het onderzoek blijkt onder meer de dominante positie van Europese houtbedrijven in Kameroen. De zes grootste 'houtwormen' van Kameroen zijn stuk voor stuk onderdeel van internationale concerns, afkomstig uit Frankrijk, Italie en Nederland.

Bijna driekwart van de houtexport wordt door hen gecontroleerd. Dezelfde zes bedrijven nemen meer dan 50% van de commerciele houtkap en van de binnenlandse houtverwerking voor hun rekening. Dit alles is gebaseerd op officiele statis tieken . I1legale houtkap en corruptie zijn aan de orde van de dag, maar helaas moeilijk te kwantificeren.

De overheid heeft de buitenlandse valuta te hard nodig om iets aan deze dominantie te kunnen doen. Zo verdwijnen honderdduizenden kubieke meters hout naar het buitenland, meestal in onbewerkte vorm.

Een klein, maar groeiend deel wordt lokaal verwerkt, hetgeen een bescheiden stimulans geeft aan de instortende economie.

Vanaf 1999 zal al het hout in Kameroen verwerkt moe ten worden, omdat de export van stammen dan verboden is. De werkgelegenheid die hiermee gecreeerd wordt, komt vaak niet ten goede aan de lokale bevol king, omdat men personeel uit heel Kameroen aanneemt. Het enige zoethouderge voor bewoners van houtconcessies is een

ROSTRA

ECONOMI CA

feestmaal met veel alcohol en tabak. De 10kale bevolking wordt echter steeds mondiger en laat duidelijk blijken dat zij hun bos niet zomaar laten leegroven. Van buitenlandse houtkappers wordt steeds vaker geeist dat ze het algemeen belang dienen, bijvoorbeeld door de aanleg van wegen, scholen en ziekenhuizen.

De ontbossingsproblematiek is een gecompliceerd probleem, waar vele actoren bij betrokken zijn. Iedereen wi! zijn of haar deel van de koek, waardoor er slcchts kruimels zullen overblijven voor toekomstige genera ties. Een mogelijke oplossing is de commerciele exploitatie van niet-houtprodukten, zoals rotan, plantaardige olie en medicinale planten. Dit meer duurzame alternatief krijgt nog vee I te weinig aandacht in de wetenschap. De kennis van de oorspronkelijke bewoners van het CentraalAfrikaanse regenwoud, ook wei pygmeeen genoemd, is hierbij van enorm belang. 2ij hebben maar af te wachten of er voor hen een leefbare omgeving overblijft. Niet voor niets hebben zij de god Jengi in geen tijden meer gezien in het oosten van Kameroen.

Als geest van het woud is de Jengi essentieel voor de inwijding van jongens in de mannelijkheid. De Bantoes, die ook al eeuwen in het bos wonen, leven in een soort haat-liefde verhouding met de pygmeeen.

Zij zorgen voor een groot deel van de ontbossing door het platbranden van stukjes bos voor voedselgewassen. In hun visie is het bos oneindig groot en kan de slash and burn-techniek dus eeuwig stand houden.

Het studentenleven in Kameroen is onvergelijkbaar anders dan hier. Studenten krijgen geen beurs, laat staan een OV-kaart of een milieumok. Ze moe ten wei collegegeld ophoesten en zelfs een contract tekenen om de eerste tien jaar verplicht als ambtenaar te w erken. Ais onderdeel van het SAP (Structureel Aanpassings Programma) van het IMF en de Wereldbank, wordt het ambtenarenapparaat momenteel flink ingekrompen. Nog ingrijpender waren d e absurde salariskortingen van 50 tot 80 procent in 1993. De bevolking van het ooit welvarende Kameroen werd begin 1994 ook nog eens getroffen door de devaluatie van de Afrikaanse frank. De resulterende koopkrachtverminderiJlg maakte de crisis compleet.

Op de fu turistische studentencampus in Dschang is het leven ook geen pretje. Ooit was er stromend water, maar nu is er slechts een uur watertoevoer per dag door een technisch mankement. Ooit was er een busdienst van de stad naar de campus, nu loopt iedereen de berg op. Ooit waren er een mensa en een bar, nu kookt iedereen

Oktober 1994

LokaaZ verwerkte woudrells in een Nederlandse houtzagerij in Zuid-Kameroen. zelf op zijn of haar kamertje van twee bij drie meter. Aan gemeenschappelijke kcukens is nooit gedacht tijdens de bouw. Gelukkig is er Madame Jacky, die in een houten keet heerlijke wilde beesten en verse vis bereidt voor een studentenprijs.

Ondanks de economische misere wordt er veel meer gelachen en veel intenser geleefd dan in Nederland. Zang, dans en muziek vormen het belangrijkste vrije tijdverdrijf, naast voetbal uiteraard. In het land van voetbaltovenaar Roger Milla kent iedereen de sterren van Oranje, van Bergkamp tot Rijkaard (lees 'Riesjkaar'). De gastvrijheid en aandacht die de meeste mensen ton en, zijn echt ongelooflijk. Iemand die aileen ergens aankomt, wordt altijd opgevangen en uitgenodigd voor het eten. Toch is het erg vermoeiend om als blanke in de urban jungles rond te lopeno Je wordt gezien als een wandelende geldbuidel die vast wei wat kan missen. Men beschouwt dit als een soort afbetaling voor de eeuwenlange Europese uitbuiting van Afrika. Ook politie en leger kunnen erg vervelend zijn tijdens de dagelijkse routinecontroles van identiteitskaarten. Men verzint van alles om je geld af te troggelen. 20 zat ik een keer twee uur vast omdat ik een stuwdam had gefotografeerd, hetgeen officieel verboden is als strategisch object.

Om de chaos van Kameroen even te ontvluchten, maakte ik de laatste week een korte vakantietrip door Gabon. Dit rijke Afrikaanse land bestaat grotendeels uit bossen, waardoor ik me helemaal in een Suske & Wiske-avontuur waande. Het was een mooie afsluiting voor een leerza me tijd in Centraal-Afrika. 'C est Ie paradis pour un

econorn istc, mnis c i!st I enfer (= de hel) pour les camrrounais; zei ik altijd maar. En zo zal het nog wei even blijven.

Mark van Dorp is zevendejaars ccono01iestudent.

Feiten over Kameroen

Officiele naam: Republique du Cameroun/ Republic of Cameroon Geografische ligging: Centraal-Afrika, ten oosten van Nigeria Hoofdstad: Yaounde; Economisch centrum: Douala.

Oppervlakte: 475.000 km 2 (11, 4x Nederland) Bevolking: 11,9 miljoen (schatting 1990) BNP per capita: US$ 820 (in 1992) Talen: Frans (60%), Engels (20%) & ca. 160 Afrikaanse dialecten Koloniale historie: 1884-1916: Duits protectoraat 1916-1960/1961: Frans/Engelse bezetting 1960/1961: Onafhankelijkheid Franse/Engelse zone

9

Er zijn momenten dat hij het even niet meer weet.

Heel even maar.

Natuurlijk wist ik dat het zou gaan gebeuren.

Ik was er anderhalf jaar geleden nota bene zelf over begonnen. Had aan mijn mentor gevraagd of ik misschien een tijdje in Italie kon gaan werken.

'Zet eerst maar R.A. achter je naam', zei hij.

Maar drie weken later informeerde hij hoe het met mijn Italiaans stond. En of ik soms ook een bepaalde vestiging op het oog had. Rome bijvoorbeeld?

Daarna is het allemaal heel snel gegaan. Twee dagen na het afronden van m'n postdoctoraal stapte ik in het vliegtuig. Dat is nu twee maanden geleden.

Leuke lui, die Italianen. Maar heel anders.

Ander temperament, andere werkwijze. Ik dacht dat ik het accountantsvak aardig onder de knie had, maar in het begin voelde ik me hier regelmatig weer in de korte broek staan. (En niet vanwege de zon.)

Import. Export. Italiaanse wetgeving. Europe· se richtlijnen. Internationale bepalingen. Bureau· cratie. En dat alles in een Zuideuropees tempo •..

Soms heb ik wei eens m'n twijfels, zie ik het even niet meer zitten. Nou schijnen mannen in Italie te mogen huilen. Maar dan ben ik toch opeens weer die nuchtere Hollandse doorbijter.

Nog zestien maanden, dan wil ik niet eens meer terug •••

Accountants & Consultants

De Top. Het sleutelwoord voor een selecte groep HEAO'ers en bedrijfseconomen die bij KPMG Accountants & Consultants werken aan hun carriere.

Managing the client, managing the business, mana· ging the people. En tenslotte: managing yourself.

Ondernemers dus, die binnen tien jaar tot de absolute top van de internationale financiele dienstverlening behoren.

Geinteresseerd? Informeer dan bij Bureau Werving & Selectie, Burgemeester Rijnderslaan 10, 1185 MC Amstelveen, telefoon 020 - 656 71 62.

hand grijpt tnis? n Nederland zijn we gewend dat de gehebt in de werkelijke kosten per ingreep. In zijn 40 van de 250 miljoen mensen in dat zondheidszorg strak geregeld wordt de medische sector is het lastig om tot een land geheel niet verzekerd tegen ziektekosdoor de overheid. De regering kan de precieze toewijzing te komen van de kosten. Dit komt onder andere omdat de verbudgetten vergroten, het aantal bed den beten. In de VS probeert men dit probleem te zekeringsmaatschappijen daar niet zijn gepalen of een doktersaanstelling in een zieondervangen door bijvoorbeeld een minubaseerd op het solidariteitsbeginsel, zoals kenhuis tegenhouden. Er is een systeem in Nederland, maar op het evenredigheidstenregistratie voor artsens in te stellen. met een verplicht ziekenfonds, huisartsen Hierbij wordt geregistreerd hoeveel minubeginsel. Arme mensen, die zich vaak in ridie doorverwijzen naar ziekenhuizen of sicovolle gebieden of risicovolle banen beten een dokter bezig is met een patient, zospecialisten en de overheid die de finandat de kosten beter berekend kunnen worvinden, worden volgens dit beginsel juist ciele lakens uitdeelt. 'Het interessante aan den. Zo'n gang van zaken heeft echter ook geconfronteerd met een hogere premie dan het Nederlandse model is dat de ziekenz'n belemmeringen.' iemand die rijk en veilig is.' huizen tegenwoordig te ma'Er zijn nog andere kleinere VRIJE MARKT OF OVERHEIDSREGULERING, HET IS ken hebben met een kostel1problem en waarmee de gebudget" zo legt Hiddema uit.

DE BEKENDE POLITIEKE KEUZE DIE OOK IN ECONO- zondheidsdienst in de VS 'Tot 1982 was er een openmee kampt. Er is sprake van MISCHE THEORIEEN IS TERUC TE VINDEN. ONeinderegeling: hoe meer proeen grotere mate van vergrijLANGS IS DEZE KWESTIE WEER ACTUEEL GEWORduktie - in term en van behanzing in de VS. Ook komt het DEN IN DE VS, WAAR HET CONGRES DE PLANNEN zogenoemde delingen - des te meer finanmalpractice cien daar tegenover stonden. voor. Hiermee wordt beVOOR HERVORMING VAN DE GEZONDHEIDSZORC Met zo'n ruimhartig beleid doeld dat als iemand zich bij VAN PRESIDENT CUNTON HEEFT CEBLOKKEERD. was er voor de ziekenhuizen een ziekenhuis meldt met een DRS HIDDEMA, DlRECTEUR VAN HET OOGgeen prikkel om efficient met bepaalde klacht, hij vaak van de middelen om te gaan, zo- ZIEKENHUIS' TE ROTTERDAM, VOLGDE DE DISCUSSIE top tot teen onderzocht dat de medische kosten de wordt. Dit is nodig, want als OVER DE AMERIKAANSE HERVORMINGEN EN pan begonnen uit te rijzen. In achteraf blijkt dat de patient LEGDE HET NEDERLANDSE MODEL UIT AAN ZlJN antwoord op deze problemen nog iets anders mankeert, AMERTKAANSE COLLECA'S. 'WE DON'T WANT NO introduceerde men de budkan de dokter een proces aan SOCIA LISM HERE IN THE USA'. gettering. Hierbij krijgt een z'n broek krijgen en verplicht ziekenhuis een bepaald beworden een grote som smardrag om de vaste en variabele Willem leenen tegeld te betalen. De advokosten te d ekken en moet caat va n de p atient krij gt nahiervoor een van tevoren afmelijk een percentage van het gesproken produktie leveren. De variabele Toch hoor je soms dat de efficiency in ziesmartegeld - no cure no pay. Misschien is de kosten zijn afhankelijk van de produktie, ken/wizen laag is en dat er veel bezuinigingezondheidssector in de VS meer marktdie weer gemeten wordt in het aantal opgen mogelijk zijn. conform dan de Nederlandse, maar benames, verpleegdagen, polikliniekbezoe'Dat is allang niet meer zoo Het prof. van denk dat Iiefst 14% van het Amerikaanse ken en dagbehandelingen. Zo krijgt ons der Zwan-rapport gaf juist aan dat het BNP gespendeerd wordt aan de medische ziekenhuis een vaste vergoeding per oppopulaire beeld van het ziekenhuis als big sector, en dit deel is snel groeiende.' name, verpleegdag of dagbehandeling, onspender niet meer klopt. De geneeskunDus het marktmechanisme /teeft duidelijk geacht hoe groot de kosten van de desbez'n nadelen tegenaver het 'bureaucratisch' dige kosten vormen momenteel8% van het treffende ingreep zijn. Hierin ligt natuursysteem.

Bruto Nationaal Produkt, en dat is redeJijk, lijk een prikkel voor het ziekenhuis om de zeker als je bedenkt dat de kosten vrij sta'Ik denk dat er in de VS op dit gebied meer kosten per ingreep zo laag mogelijk te houbiel zijn en iedereen toegang heeft tot de 'bureaucratie' is dan in Nederland. Zo zijn den. Immers, door onder het afgesproken er bijzonder veel ziektekostenverzekegezondheidszorg.' kostenniveau te zitten kunnen we een raars, en elke patient kan bij verschillende Tach hangt er volgens de economen bij elke soort winst maken die aan de reserves kan staatsingrijpen een geur van inefficiency. verzekeraars een polis hebben lopen. Dit worden toegevoegd.'

Is een marktmechanisme, zaals in de V5, brengt natuurlijk weer met zich mee dat de 'Met dit systeem blijf je natuurlijk wei het niet beter? administratieve afdelingen in de VS vele probleem houden dat je weinig inzicht 'De VS hebben hun eigen problemen. Zo malen groter zijn dan in Nederland.'

I

U.F.

12

ROSTRA

ECONOMICA

Maar IIebbell de ziekenllllizen gem prikkel om de kosten te drrtkken?

'Niet echt. Een aardig voorbeeld betreft het gebruik van medicijnen en hulpmiddelen.

In de VS beschikken de ziekenhuizen over bijna elk medicijn tegen een bepaalde kwaal, terwijl in Nederland vaak maar met een beperkt aantal medicijnen wordt gewerkt. In dit oogziekenhuis hebben we bijvoorbeeld een soort ooglens, die we dankzij massale inkoop goedkoop hebben verkregen. In de VS hebben de artsen in een oogziekenhuis vaak de keuze tussen zestig verschillende ooglenzen, hoewel de prijs daarvan uiteraard relatief minder gunstig is. Voorts werken de artsen voor 'stukloon'; ze worden per ingreep betaald, zodat ze zelf proberen zo veel mogelijk werk te verzetten. In gebieden waar er veel dokters zijn zie je dan ook dat mensen meer kans lopen om geopereerd te worden dan ergens anders, de dokters proberen ieder toch werk te vinden. In Nederland, waar de medisch specialisten ook vrije ondernemel's zijn, is die situatie andel'S. De specialist moet met het ziekenhuis afspraken maken over de ingrepen en de kosten die daarbij gemaakt worden. In de VS kunnen ziekenhuizen die kosten toch wei doorschuiven naar de verzekeraars, dus je zou kLumen zeggen dat daar nog steeds een soort 'open einde regeling' bestaat."

'Opgemerkt dient wei te worden dat er verschillen in ziektekostenverzekering zijn tussen de staten onderiing, zodat de Amerikaanse situatie wat genuanceerder in elkaar steekt. Natuuriijk is ovcrill de Medicaid en de Medicare aanwezig, maar aangezien een federale aanpak met betrekking tot de ziektekosten ontbreekt, hebben de staten ieder hun eigen regeling opgesteld .'

Misschien komt daar verandering in met het Plan-Clinton. Dit plan beltelst een nationale regeling vall de ziektekosten. Hoe scl1at u de kans in dat er een betere kostenbeheersing tot stand komt? 'lnteressant is te zien dat Clinton elementen in de gezondheidszorg wil invoeren die ook in Nederland te vinden zijn. Ten eerste wil hij een Free Access, dat wil zeggen een verzekering voor iedereen van de meest basale gezondheidszorg. Dit zou een grote verbetering zijn van de huidige situatie. Momenteel is 45% van de werknemers via de werkgever verzekerd. Ontslag waar een dik jaar geleden velen mee geconfronteerd werden - betekende daarmee ook het einde van de ziektekostenverzekering. Bovendien is in het laatste decennium een groot aantal Amerikanen onder de armoedegrens gCri\il kt, waardoor zij geen geld ter beschikking hebben om een ziekte-

Oktober 1994

kostenverzekering af te sluiten. Ten tweede voorziet dit Plan Clinton in de toepassing van het al eerder genoemde kostenbudget, wat voor een efficiencyverbetering moet zorgen in de ziekenhuizen. Veel verder kunnen de plannen niet gaan, want de Amerikanen zijn bang om 'socialisme' binnen hun land te halen.'

Heeft dit Plan Clinton wel een kans van slagcn? Als de federale l'egering in l1et vaarwater gaat zitten van de lokale overheden kan men toch veel weerstand vel'wachten tegen een plan dat al zo naar socialisme ruikt.

'Of het plan ook wordt uitgevoerd is zeer de vraag, zeker nu de economie weer aantrekt waardoor veel mensen weer verze-

tenstijgingen kwijt te raken. Wei is er oog gekomen voor de concurrentie met de prive-kHnieken, die doorgaans meer servicegericht zijn. Naast deze veranderingen is er nog plaats voor de opkomst van een patientenorganisatie. In de VS bestaan reeds goed georganiseerde consumentenbonden, terwijl er pas nu in ons land een begin wordt gemaakt met het zogenoemde 'patientenplatform'. De rol hiervan is momenteel nog beperkt, maar dit kan zeker nog verilnderen .'

Ondcrtussen hebben we in de krant kunnen lezen dat het Amerikaanse Congres de gezondheidshervormingen heeft geblokkeerd. De leider van de Democratische meerderheid in de Senaat, George

Those bloody bureaucrats kerd raken via hun werkgever. Desondanks denk ik dat het een goed teken is dat er zoveel discussie gaande is over het onderwerp. In Nederland hebben we het plan-Simons gehad, maar dat verdween na zeer vee I commotie ook in de ijskast. De discussie was daarmee echter niet dood en veel veranderingen hebben zich toch voltrokken.'

Een laatste vraag. Het Nederlandse model steekt glltlstig af bij het Amerikaal1se model. Desondanks zijn er ook il1 Nederland vool'tdurend stemmen te hOl'en dat de gezondheidszorg moet worden verandel'd.

Kennelijk moeten we concluderen dat de optima/e balans tussen over/wid en vl'ije mal'kt nog fliet gevonden is.

'Inderdaad zijn er plannen geweest om in de medische sector te dcreguleren. Maar dat is veelal bij woorden gebleven, omdat de politiek bang is om de greep op de kos-

Mitchell, beweerde dat de hervormingsplannen werden getorpedeerd door de Republikeinse minderheid. 'Ze (de Republikeinen) zullen elke wctgeving over gezondheidszorg boycotten voor dit jaar, bescheiden of niet, door beide partijen gesteund of nief. En 20 komt er voorlopig een einde aan deze poging tot herziening van de gezondheidszorg. Truman probeerde het in 1948 en Nixon moest zijn pogingen staken na de Watergate-affaire. De Republikeinen hadden Clinton gedreigd de ratificatie van het GA TI-verdrag te blokkeren als er ook een wet over de ziektekosten ter tafel zou komen. En alweer bJijkt dat hervormingsplannen in de gezondheidszorg struikelen over een verziekt politiek klimaat.

13

•

Stu ef nanc· rn het treurige relaas van acht jaar bezuinigen an het eind van de voldoende.

HET IS RUIM TIEN JAAR GELEDEN DAT DE TOENMALIG E MIjaren zeventig worOp Prinsjesdag 1988 preNISTER VAN 0 DERWIJS, DE CDA-ER D EETMAN VOOR HET den 'studieloon' en Deetman de senteert ouderonafhankelijkheid be- EERST PLANN EN PRESENTEERT VOOR EEN ANDER STELSEL VAN nieuwe onderwijsbegrolangrijke thema's in de stuSTUDIEFINANCIERING. RUIM TWEE JAAR LATER OP 1 OKTOting waarin hij nog meer dentenbeweging en de poligaten schiet in de oorBER 1986, NA D E GEBRUIKELIJKE PROTEST EN VAN BELANGtiek. In die tijd ontvangen spronke\ijke wet. De leefHEBBENDEN EN OPPOSITIEPARTIJ EN, JAAGT DEETMAN D E alle studerenden kinderbijtijdsgrens voor de stud ieNIEUWE WET OP DE STUDIEFI NANCIERING DOOR DE KAM ER. financiering gaat waarslag. Studenten van minder draagkrachtige ouders krijDE WET IS HAASTIG IN ELKAAR GEZET EN KE T GROTE schijnlijk omlaag van dergen als aanvulling een tig naar zevenentwintig OPSTARTPROBLEM EN. V EEL STUDENTEN ONTVANGEN DOOR Kleine beurs of een rentejaar; de basisbeurs daalt en DE AD MINISTRATIEV E CHAOS DE EERSTE MAANDEN G EEN loze lening en de andere als klap op de vuurpijl BEURS. DEZE WA NORDE BIJ DE INVOERING VAN H ET NIEUWE komt Deetman met de verstudenten zijn aangewezen op steun van pa en ma. plichte OV-jaarkaart. Dit STELSEL IS ILLUSTRATIEF VOOR H ET ROMMELIG E EN INCONLangzamerhand maken de laatste is een zeer creatieve SISTENTE BELEID OAT OP HET MINISTERIE VAN ONDERWIJS ideeen een over alternatieve bezuiniging, omdat DeetEN WETENSCHAPPEN GEVOERD IS. ROSTRA MAAKT VLAK NA man een voordelig contract studiefinanciering opgang HET PRESENTEREN VA N DE EERSTE 'PAARSE' ONDERWIJSBEbij de regeringspartijen en heeft gesloten met de NS in 1984 lanceert Deetman GROTI NG DE BALANS OP VAN ACHT JAAR WETSWIJZIG INGEN, en de vervoersmaatschapvoor het eerst zijn 'driepijen en hij de studenten op KORTINGE N EN VERSOB ERI NGEN. hun beurs kort in 'ruil' trapsraket': een basisbeurs voor alle studenten, met voor de kaart. Behalve Merijn Rengers daarbovenop een aanvuldeze bezuiniging zijn er lende beurs voor minder weinig inhoudel ijke argudraagkrachtigen en een renmenten voor de invoering tedragende lening. Het systeem van kindan de posten kinderbijslag voor studerenvan de kaart. Wei wordt de ingewikkelde den en beursen samen. Deetman moet weI derbijslag en beursen wordt in dit plan afreiskostenvergoeding voor studenten afgeschaft. aan de minister van financien Ruding belogeschaft. Dit betekent een voordeel v~~r het bedrijfsleven, dat tot dan toe premie ven dat het stelsel niet meer zal gaan kosDe studentenprotesten tegen de OV -jaarten, ook niet als de studentenaantallen voor de kinderbijslag moest beta len. Deze kaart ebben snel weg. Er is inderdaad varm van studiefinanciering zorgt ervoor groeien. sprake van 'gedwongen winkelnering', In het voorjaar van 1988 tekent de eerste dat studenten gedeeltelijk ouderonafhanomdat studenten verplicht worden de kostenoverschrijding zich af. De studenkaart te nemen en ervoor te be talen, zoa ls kelijk zijn. Deetman heeft bij de presentatie tenaantallen blijven stijgen en bovendien nog een indrukwekkend staal~e politieke de studentenorganisatics stellen, maar stuzijn de invoeringskosten van het stelsel derend Nederland ontdekt al snel hoe leuk luchtfietserij achter de hand: hij hoopt dat veel hoger dan verwacht. Deetman heeft de inkomsten uit de rentedragende lening het is vrij te mogen reizen en klaagt verder een tekort van 500 miljoen gulden. Al na op den duur ertoe leiden dat de basisbeurs niet. De vervoersbedrijven en de NS zijn anderha If jaar moet het mes in het nieuwe omhoog gaat en studenten volledig oudeminder enthousiast, omdat de studenten stelsel. Het ritueel van overschrijding van ronafhankelijk worden. veel vaker 'vrij reizen' dan was voorzien. het budget en vervolgens schaven is beDeetman oogst veel kritiek. Het nieuwe Al snel wordt duidelijk dat studenten in de gonnen. Deetmans eerste lapmiddel is de stelsel werkt denivellerend; ook de prinsen toekomst meer voor hun kaart moeten Harmonisatiewet. Voortaan ontvangen Willem-Alexander en Constantijn krijgen gaan betalen. studenten met terugwerkende kracht nog een basisbeurs. Ouders met hoge inkomaar maximaal zes jaar studiefinanciering. mens zien de kosten van studerende kinn Dit geldt ook v~~r zogenoemde doorstroderen opeens sterk dalen en bovendien De Partij van de Arbeid die fel oppositie mers, die na een HBO-studie nog naar de heeft gevoerd tegen het studiefinanciebouwen alleen minder draagkrachtigen universiteit willen. De rechter zal de invoeeen studieschuld op. Deetman schaaft nog ringsbeleid van de kabinetten Lubbers, ring van deze wet later tijdelijk uitstellen iets aan de plannen, die uiteindelijk lei den mag na de verkiezingen van 1989 de minisvoor studenten die bij aanvang van hun tot de nieuwe Wet op de Studiefinancieter van Onderwijs en Wetenschappen levestudie op meer jaar studiefinanciering reren. Jo Ritzen, tot dan hoogleraar aan de ring van 1 oktober 1986. Het stelsel kost drie miljard en is daarmee niet duurder kenden . Deze maatregelen zijn echter onEconomische Faculteit van de Erasmusuni-

A

14

ROSTRA {I

Ilf

versiteit in Rotterdam vult deze vacature.

In het regeerakoord van Lubbers-III !aat hij zich vastleggen op de hand having van het stelsel van studiefinanciering. De studiefinaciering blijft echter te zwaar op de begroting van O&W drukken en al in juni 1990 produceert Ritzens ministerie de zogenaamde Herorienteringsnota, waarin het stelsel opnieuw onder vuur wordt genomen . In mei 1991 aanvaardt de Eerste Kamer de daarop gebaseerde wetswijzigingen. De consequenties zijn verstrekkend; studenten hebben nog maar vijf jaar recht op studiefinanciering, de leeftijdsgrens wordt definitief verlaagd naar 27 jaar, de basisbeurs stijgt niet langer met de inflatie mee. Bovendien wordt de rente over de opgebouwde studieschuld vanaf het begin van de studie gerekend.

De protesten uit de studentenwereld krijgen langzamerhand iets plichtmatigs. De studenten zijn het protesteren moe en hebben bovendien minder tijd om zich naast hun studie in te zetten voor de goede zaak.

In juli 19911ekken de nieuwste plannen uit.

Ritzen doet het voorkomen alsof hij weinig keus heeft; minister van financien Kok legt alle ministeries budgetkortingen op. Deze weinig subhele 'kaasschaafmethode' dwingt Ritzen tot versobering van de studiefinanciering. De beUl's zal in de toekomst niet meer met de inflatie meestijgen en voortaan wo rdt de marktrente voor studieleningen berekend. Daarnaast wordt de OV-jaarkaart duurder door de stijging van de treinkaar~es.

Onder druk van de Tweede Kamer voert Ritzen in 1992 de tempobeurs in. Voor 1986 moesten studenten die een beurs ontvingen minstens tweederde van hun stud iepunten halen, maar in het nieuwe stelsel van Deetman was dit aspect niet aanwezig.

In eerste instantie wil Ritzen de norm op tien procent v~~r propaedeusestudenten en vijfentwintig procent voor doctoraalstudenten leggen. Later moet deze norm worden aangescherpt. De onderwijsbegroting meldt inmiddels 4,7 miljard voor stud iefinanciering.

Het einde van bezuinigingen komt maar niet in zicht. In 1993 bezuinigt Ritzen 600 miljoen op studiefinanciering door de basisbeurs in stappen 135 gulden te verlagen.

Er bestaat geen enkel beleidsmatig of economisch argument voor deze korting. Had Ritzen twee keer zoveel moeten bezuinigen, dan was de korting ook twee keer zo groot geweest. Ook verhoogt Ritzen de temponorm naar 25% voor eerste- en 50% voor hogerejaars . Aan het eind van Lubbers-Ill is ook wat Ritzen betreft de rek eruit. Hij verklaart dat 'met deze bezuini-

Oktober 1994

ging de grenzen bij studiefinanciering in zicht zijn', omdat de toegankelijkheid van het Hoger Onderwijs anders in gevaar komt.

Ri tzen voert nog wei onderhandelingen met de NSen devervoersmaatschappijen, Studetltetlprotest tegetl beleid Deetmatl die meer geld willen zien voor de vrij reizende studenten. Na een ingekort tot vier jaar. weggehoond plan met pendelbussen komt Op Ritzens ministerie waren een aantal pitRitzen met de week- en weekendkaart. Hij tige varianten van de prestati ebeurs rond, die eventueel meer druk op de ketel van de heeft de OV-kaart oude stijllaten afketsen op ongeveer 60 gulden per student per student kunnen zetten en bovendien gejaar. Ook laat hij na ampele overwegingen bruikt kunnen worden om tekorten te dekken. De ambtenaren op het ministerie van het rondpompen van geld van studenten naar de universiteit bestaan, in plaats van Onderwijs zijn met vijf varianten op de het collegegeld op de beurs te korten. De proppen gekomen: het jaarpuntenmodei, studenten zouden door zelf het geld over vergelijkbaar met de temponorm nu, waarte maken zich bewust worden van het feit bij gekeken wordt naar het aantal gehaalde studiepunten per jaar, het periodepuntenmo~at zij niet zomaar gratis les volgen. del, waarin het eerste en laatste jaar als uitPaarse plannen ganspunt dienen voor beoordeling, het diDe eerste paarse onderwijsbegroting van, plornamodel, dat kijkt of de student de proalweer, Jo Ritzen betekent de zoveelste ampede use en doctoraalbul heeft gehaald, het putatie van onderdelen van het toch al re/atief model, waarbij het gedeelte van de zwaar gehandicapte geestekindje van beurs dat een gift is, evenredig is met het Deetman. Er moet namelijk, zo schreef Kok behaalde aantal studiepunten en tens lotte het normatief model, waarbij aJleen naar het reeds in zijn onhverp-regeerakkoord, nog eens 1 miljard gulden op studiefinanciehalen van de doctoraalbul wordt gekeken.

Het onderzoek naar deze varianten verring worden gekort. Deze bezuiniging wordt op weI zeer wonderlijke wijze gekeert nog in de studiefase, maar tot nu toe vanden. De tempobeurs wordt omgezet in is bij studiefinanciering altijd gebleken dat een prestatiebeurs. De beurzen worden 'What goes around, comes around'.

Behalve de veranderingen met de stud ievoortaan als lening geboekt en pas na de studie, als blijkt dat de student genoeg stufinanciering heeft Paars ook weI oren naar een verkorting van de cursusduur naar diepunten heeft gehaald, omgezet in een gift. Dit foefje heeft als voordeel, dat de drie jaar, waarbij studenten naar Engels en beurzen die de overheid nu overmaakt Amerikaans voorbeeld een 'Bachelor' kunnaar de studenten, pas over een aantal jaar nen halen en eventueel daarna een 'Masop de begroting verschijnen, omdat leninter'-degree. Maar hoe de paarse ideeen dan gen niet tot de uitgaven behoren. Voor het ook uitpakken, de schier eindeloze reeks komende jaar drukt de post studiefinanciebezuinigingen en ombuigingen bij studiering dus (virtueel) nauweJijks op de begrofinaciering is nog lang niet ten einde. De ontmanteling van het stelsel van studieting. Briljant, maar het lijkt toch nog het meest op het op voordelige wijze verplaatbeursen is in volle gang. Waarschijnlijk sen van lucht. Om te vermijden dat vanaf slaagt O&W er pas weer in echt beleid te 1999, als de leningen langzamerhand in maken in plaats van creatief te korten als giften worden omgezet, grote tekorten op Deetmans stelsel definitief de nek is omgede begroting van O&W onstaan heeft Ritdraaid. zen het recht op studiefinanciering alvast

III 15

Hoeveel ruimte krijg je •bij ons voor nleuwe ideeen?

Zoals je ziet zu l je bij ons niet snel tegen de onbuigzame kaders va n bestaande opvattingen aanlopen. Wij staan open voor verrassende invalshoeken en nieuwe ontwikkelingen krijgen bij ons aile ruimte. Aan jou de taak om daar optimaal gebruik van te maken. Ben je jong. ambitieus en momenteel of binnenkort in de afrondingsfase van je universitaire studie bedrijfseconomie. economerrie of accountancy zorg dan dar wij een idee krijgen wie je bent en waar je voor staat. Stuur een bondige sollicitatiebrief met cv naar: Koninklijke P1T Nederland NY. Concernstaf Management Development, Postbus 15000. nederland 9700 CD Groningen Of bel voor meer informatie: 06-0142. Koninklijke PTT Nederland NV

.....

Laurierbladeren(3) HET JUBILEUMNUMMER VAN ROSTRA HEEFT VEEL STOF DOEN OPWAAIEN. IN DE NUMMERS 202 EN 203 STONDEN VOOR ECONOMEN ONGEMEEN FELLE REACTIES OP HET NUMMER OVER VOORSPELLEN. IN DIT NUMMER DE BIJDRAGE VAN EEN NIETECONOOM, DIE ZICH VERBAAST OVER DE ARROGANTIE VAN DE ECONOMEN.

prof.dr. A.J. Beekman et Jubileumnummer van Rostra (nr.

200, maart 1994) ging over voorspellen . Gevarieerd en interessant, soms toch weI wat pedant. En ... niemand voorspelde er de 'grotcrc' groei van de economie. 2elf dacht ik altijd al dat eerlijk voorspellen voo rbehouden was aan profeten en hciligen. Dr. A.C.M. Jansen (Rostra nr. 202, mei 1994) stelt dat ook: de Pythia - en dezulken - voorspelden tenminste zonder 'intellectueel bedrog'.

Dit kritische standpunt moet Prof.dr.

M.M.G. Fase geergerd hebben. In zijn wat uit de hoogte geschreven discussiebijdrage over voorspellen in Rostra nr. 203 van juli 1994 (denkt Fase echt dat Jansen niets weet over foutenmarge in statistische probabilistische voorspellingen?) Iijkt de hooggeleerde bankdirecteur aan zijn doel voorbij te schieten. Hij heeft geen boodschap aan 'de wetenschapsfilosofische doos van dr.

Jansen'. Hij weet wat goede en foute voorspellingen zijn . De goede komen uit.

Dit nu lijkt me een wat te simpele voorstelling van zaken. En in tegenstelling tot Fase denk ik dat het hier gaat om een belangrijke zaak. Mag een niet-econoom zieh mengen in deze diseussie?

Laten we beginnen met Fases laatste opmerking. Hij is van mening dat 'Wittgenstein zonder twijfel genoegen zou hebben beleefd aan zijn eenvoudig praktiseh voorbeeld'. We zien even af van het feit dat 'genoegen' Wittgenstein zelden ten deel viel.

Het is echter logiseh een interessante propositie. Het is immers een van Wittgensteins verdiensten dat hij al wist dat voor zulke proposities (er kan immers geen empirische toetsing definitief plaatsvinden) het beginsel van het uitgesloten midden niet opgaat. De zin is noeh vals noeh waar.

Het lijkt een zinvolle, maar onbepaalbare

H

Oktober 1994

propositie. Gelezen als 'voorspelling' noeh goed noch fout.

Wei kunnen we bekijken wat de echte Wittgenstein ervan vond. Oat nu is klip en klaar. 'Nur was wir selbst konstruieren, konnen wir voraussehen' (Tagebucher 1916, Schriften, blz.163, Frankfurt a/Main, 1963); daarbij verwijst hij zelf naar de Tractatus ' Die Ereignisse der Zukunft konnen wir nicht aus den gegenwiirtigen erschlieszen. Der Glaube an den Kausalnexus ist der Aberglaube'

(Idem, Schriften,blz.46). Dit inzicht heeft hij niet gewijzigd. Integendeel, hij denkt dat we de werkelijkheid slechts kunnen beschrijven. Natuurlijk kan Fase nu ook Wittgenstein uit de hoogte toespreken met 'erg leuk en heel geleerd (...) maar allerminst relevant', maar dat zou de fundamentele betekenis van deze stellingname onrecht doen . Ik wi! graag proberen dat op een paar hoofdpunten duidelijk te maken.

Het Iijkt in economenkringen (a Is het U troost: veel soeiale wetenschappers en politiei delen die illusie) een nog steeds bestaand misverstand dat men in de reele wereld zaken kan voorspellen. Ais dat bewijs nog geleverd moet worden, zou men het kunnen demonstreren aan de hand van de recente absurde exercities van het Planbureau rond de formatie-compromissen .

Modellen (ook kwantitatieve, resp. mathematische modellen) kllnnen een zinvolle manier zijn om de werkelijkheid te beschrijven. 2e kunnen ons oog scher pen voor nieuwe mogelijkheden in die werkeIijkheid en, zou Wittgenstein er aan toevoegen, ze geven ons een zeker overzieht. 20 kunnen ze ook best gaan dienen als een (nooit de) bron van beleidsvoorstellen.

Maar voorspellen - dat ktmnen ze niet. En wei om meer dan een red en; ook de eenvoudigste hypothese, bijvoorbeeld over de

banknotencirculatie, veronderstelt een heel gebouw van vooronderstellingen. 20'n economische model-beschrijving moet veel weg laten. Terecht. Maar dat neemt die beschrijving weg uit de gewone werkeIijkheid van producenten en consumenten. Ze wordt er niet aileen onherkenbaar door voor de buitenstaander, maar ze gaat ook over een andere werkelijkheid.

Nuttig toch, als ze ons helpen om plannen te maken die in die wereld van gewone mensen bruikbaar zijn.

Deze wereld is echter -Fase gaat daarin mee- fundamenteel contingent en door en door van toeval afhankelijk. De chaos die daarvan het gevolg is trachten we, uit barre noodzaak, onder andere te beheersen door het maken van plannen. We weten daarbij dat we zuBen falen, maar trachten die plannen zo realistisch en zo humaan mogelijk te maken.

Daarbij ZOll het elke discipline van beleidsgerichte wetensehap sieren zich beseheiden op te stellen. Ik meen te mogen stellen dat deze professionele bescheidenheid afwezig is onder meer doordat men hardnekkig blijft geloven in mogelijkheid van eehte prognoses, de mogelijkheid om voorspellingen te doen. Vaak -ik hoef ll, lezers, toch geen voorbeelden te geven?- wordt de voorspelling met harde hand llitgevoerd; het verschaft de politici te vaak een alibi van 'economische noodzaak' en die laatsten geven economen graag het door hen gewenste prestige.

Wat moet ik, om over Tsjernobyl en de energievoorziening in Nederland en nog zo wat zaken meer maar te zwijgen, met dwaze voorspellingen over bankbiljetten, zolang er in Nederland a ltijd een tekort is aan kleingeld? Kunt U, hooggeleerde bankdi.recteur, daar - zonder te voorspellen - eindelijk eens wat aan doen? In 1995 bijvoorbeeld? En zonder de banken nog meer te laten verdienen? De mensen ZOllden U dankbaar zijn .

De autem is emeritu s hoog leraar in de thcoretische pedagogiek en de algemene methodologie van het pedagogisch onderzoek aan de Universiteit van Utrecht en was enkele ja ren visiting professor aan de UniverSity of Michigan.

17

China, economisch wonder? n 1978, twee jaar na de IN VELE OGEN ZULLEN DE DOLLARTEKENTJES HEFfIG steeds meer macht. De windood van Mao, begon sten werden niet meer aan diens opvolger Deng GAAN FLIKKEREN BIJ HET ZIEN VAN DE GROTE ECONO- Peking afgedragen, maar MISCHE GROEICIJFERS VAN CHINA. DANKZIJ DE verdwenen in de zakken Xiaoping een hervormingsprogramma om de ECONOMISCHE HERVORMINGEN VAN DENG XIAOPING van lokale machthebbers. dramatische armoede op STAAT PLOTSELING EEN AFZETMARKT VAN 1,2 MILJARD Dit proces, oorspronkelijk het platteland te bestrijden.

VERLANGENDE CONSUMENTEN KLAAR aangezwengeld door PeOmdat driekwart van de kmg met het openstellen bevolking (van een miljard OM VEROVERD TE WORDEN. DIT IDEAALBEELD ONT- van de zuidelijke kustpromensen) op het platteland TREKT ECHTER DE GROTE STRUCTURELE PROBLEM EN vincies om meer buitenwoonde, lagen landbouw- WAAR CHINA MEE KAMPT AAN HET OOG VAN DE VELE landse valuta te krijgen, is hervormingen het meest een eigen leven gaan leiSPECULANTEN EN REGERINGSDELEGATIES. Is HET ON- den. Nu voeren provincies voor de hand. Met het deleDER DIT HALFSLACHTIG COMMUNISTISCHE REGIME geren van de eindverantonderling economische woordelijkheid over de WEL MOGELIJK DAT CHINA DE GROOTSTE ECONOMIE oorlogjes door invoertarieoogst werd al meteen een TER WERELD WORDT IN HET JAAR 2002, ZOALS VELE yen te heffen of letterlijk enorme produktiegroei beblokkades aan te leggen op SINOFIELEN BEWEREN? reikt. Bureaucratische misde toegangswegen. Gevolg: stappen, zoals de opdracht corruptie viert hoogtij in aile lagen van de samenlegeven tot het zaaien van Jessica du Marchie Sarvaas ving. rijst in het verkeerde seiEen ander groot probleem zoen, behoorden nu tot het van deze decentralisatie is dat monetaire verI eden en een groot landbouwsurplus Decentralisatie kon worden geproduceerd. Het verdiende Toen de economie weer was afgekoeld politiek om de inflatie te bestrijden en de grote geldaanwas te beteugelen, bijna geen geld werd niet meteen naar Peking doorgewerden al snel nieuwe plannen afgekoneffect heeft. De enige maatregelen die de sluisd, maar gebruikt om een lokaal geordigd om de economie verregaand te hercentrale bank kan treHen zijn kredietplaganiseerde plattelandsindustrie op te zetvormen, natuurlijk zonder concessies te fonds instellen voor de officiele banken of doen aan de bestaande politieke orde. ten. Voor het eerst in de geschiedenis van communistisch China werd de economiDoor de privatisering van de landbouw en een algeheel afkoelingsprogramma afkonsche groei niet veroorzaakt door een grode opkomst van nieuwe industrieen op het digen zoals in 1988. De eerste maatregel tere inzet van arbeid, maar door een beter platteland kregen lokale besturen echter heeft echter een beperkt effect, omdat er vele andere manieren zijn om aan geld te gebruik van kapitaal.

Deze ontwikkeling werd opgemerkt door komen en de regering zelf constant een buitenlandse investeerders, vooral Chineberoep doet op kredieten, kampend met zen uit 'Groter China', Taiwan, Hong Kong een steeds groter wordend begrotingstekort. De tweede is niet alleen vee I te en Singapore. Om weI van hun geld te kundrastisch, vergelijkbaar met het afknipnen genie ten, maar verschoond te blijven van hun verderfelijke kapital istische inpen van een teen als de nagel te lang wordt, maar d e zeer autonoom geworvloeden, richtte de Chinese regering speden kustprovincies laten zich bovendien ciale economische vrije zones in aan de zuidkust, zoals de provincie Guangdong. weinig gelegen liggen aan de plannen van de centrale overheid. Dat bleek in Gedurende de he Ie jaren tachtig werden 1993, toen de zuidelijke kustprovincies, groeipercentages van dubbele cijfers behaald. de grootste groeiers met de hoogste inflatie, de van staatswege opgelegde opAan het eind van het decennium bleek de economie oververhit te zijn en dreigde hydracht tot inkrimpen van hun economie perin fta tie de behaa Ide successen teniet te op veel gebieden negeerden. doen. De centrale bank stelde daarom een Staatsbedrijven restrictieprogramma in dat inhield dat vele De centrale bank heeft niet aileen moeite economische hervormingen weer werden met de regionale overheden die haar adteruggedraaid. De onlusten die hierop viezen en maatregelen ter zijde schuiven, volgden werden met harde hand ondermaar ook met de centrale overheid in Pedrukt en luidden het begin in van een daking. Het beperkte succes van de anti-inlend prestige van de regering. flatoire maatregelen wordt geheel teniet

I

18

ECONOMISCH

STATISTISCHE

"Maak kennis met ESB"

ECONOMIE, BELEID E

PRAKTIJK

BERICHTEN

heid "an Oe d · tge"en Oe Wins h sank C Neder\onds e C van

cWil'k en Lj,R,

Monopoly I I

W

Scholtens*

ECONOMIS(H

af /?ebeur/ er

II "!!'l!l

van het }vlo "

Leer

170j)o/)J-I'iJ

Word! gebracbP

l~

'f

,'1' ( .

:..l_J

•

De kranten staan vol met economisch nieuws. 'VS in de lift, Japan in mineur'. 'Beurzen breken record na record, werkloosheid blijft stijgen'. Wat is de achtergrond van deze berichten? Gaat het goed of slecht met de economie?

Vragen die ESB beantwoordt.

banen 1l]

En niet aileen dar. Om u op de hoogte te houden van de ontwikkelingen in het economisch vakgebied presenteert ESB de nieuwste wetenschappelijke inzichten op aile deelterreinen van de economie.

Van de arbeidsmarkt tot internationale handel. Van inkomensverdeling tot de werking van financiele markten. Op held ere wijze door gerenommeerde economen beschreven, met oog voor actuele toepaSSlI1gen.

C van Dijkhuizen" tOr

Fig 1l1l1· I. JJNB-cr;

.

:JlljIlIlCll-IlIJ"ilidicator

InternatO

lona'e

COnjunctUur

Want juist dat laatste is onze kracht: de vertaalslag van economische inzichten naar praktische aanbevelingen .

Daaraan dankt ESB zijn reputatie als platform voor discussie over het beleid van overheden, bedrijven cn instellingen.

,

.

-,I

Nationaliseer d privQtiseer de t e ~uto, rein'

IIr

Wetenscbap

De Neder\and se 0 top-3 economen

\\ ,\lj ........ .

JlOmen lup-i O 1'1 ue nd<.! Nedellandse ecopaar snelle '-ltiJP,ers, De ( (; \loa r er ZI}11 een kOJnert (.~f10.'i..,eH"

Kortom, als u volledig op de hoogte wilt blijven van theorie en toepassing van de economische wetenschap, is ESB uw blad. Maak kennis met ESB, 13 weken lang voor slechts f 25,-. ESB: economie voor de praktijk.

VO//C'c/,

PI 'Jzen,

lete rt

l1[lm(!fI ojJ ,

ILelllig JlleU

cite

ue

Ie alide garcle r;

zo

Sfc/l

.~(h c

l he on e . Wet..! rs

{IL' V e

sella

JrSlc

Wore/en proch

Redactie ESB

de k/

)j~!.'; <; J,'-kt. ccon.ollli_

1 ,gdcn ni , vrj;c .".

cle {l'l-!

' -

nll).worming

postb us 4224 - j()()6 AE Roue n.LI m - fa x 010 - 152 5840 [elefoon ;l<Jm in i.sl r' ;:ule 0 10 ,is ?> H7"i 2 - redaClie 010 45 3 87 38/39

t~n ,g e.':I tULJrd j ctfic ient nebr I .~ t en. In el l[ :I ni

ren g e ,'\c / I("[ ,')[ pcr.'';O r1ellV"en

aPR: 5051

n 1sm t.' d Cle n vervul h.:n .

Her argum.

VJn hel prij.'> i gl..' r.,> l ich in cl len befnvruc 1~!riL' ven ."lel %oals UC \\Icn(h~ n

r I

/:]; jf

fun

(:'11 11 t,.'Jn ~'1

d

s tl l<./Cl1 fl'n

h

u.." d a n hl('

Fris Op!

I "l'Il { n _

I I I

t " \{ " l l"l )

Rcntestijging

financiel e markten

Ec~n~~schc kennis veroudert sne!. Oe serle Fns op" helpt u om met behulp van recente econornische inzichten een oordeel.te vorrnen over belangrijke economlsche ontwikkelingen.

( ).~ ' I t '

11 ... ..,11 \..'1 Ih:I J_

'f

"on ,.

n' cll "ld

- -- - -- -------- ---

_-6

Ik neem een abonnement Op ESB:

o o

eeo proefabonncmcnt: 13 weken voor ccn jaaraboonement: f 190,-

f 25,-

(bedrijven en instellingen f 295-, studenten

~aam:

it "J)l'_ t' .,ll""

Krach op de ob\igatiem arkt

R£RICHTEN

eElI !J7Zltatie

OJ) de markt

Een kwart mili oen extra

CO"unetuUrind"lea

STATISTISCHE

•

f 125,-)

_________________________________________________________________

Bedrijf / lnstclling: _ _ _ _ _ _ __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _______ Adres: ___________________________________________________________

If. SCbrellder

Postcode en plaats:

I I I I I

Co llegekaartn u m mer (s tuden ten): ___________________________ _________ rIandtekening: __________________________________________________________

Deze bon ongefrankeerd zenden aan:

ESB, antwoordnummer 60403, 3060 VB Rotterdam

10194

••• •• (It s...

..... De ambities van Bruins reikten verder, maar ook zijn kundigheden. Toen een aantalleidinggevende figuren in Rotterdam een particuliere Handelshogeschool oprichtte, werd hij in 1913 haar eerste hoogleraar en rector magnificus. Hij werd de oprichter van het weekblad Economisch Statistische

Berichten, dat terecht in Nederland een zekere ham geniet.....

de Volkskrant 3 maart 1990

Q)

c..

QJ

-c

..... Maar de auteur buigt zich ook over de economie van landen die niet tot de Europese Gemeenschap behoren. Hij betoogt dat een land sterk zal zijn in de sectoren die aansluiten bij zijn cultuur, zijn passies, zijn tradities. In het weekblad Economisch Statistische Berichten wijdden een tiental Nederlandse hoogleraren aandacht aan het verschijnsel van de concurrentiekracht zoals door Porter beschreven .....

De Nieuwe Gids 5 april 1991

c:

ClJ

••

..... Hamilton raadt iedereen aan het rapport van Hillary Clinton te lezen over de gezondheidszorg in Amerika, waar het verzekeringsvak is uitgegroeid tot 'een onderlinge strijd wie de gezondste mensen weet te vinden'. Dezelfde waarschuwing uiten drie onderzoekers van de Erasmus Universiteit in een artikel in Economisch Statistische Berichtcn. Volgens de auteurs.....

Trouw 2 december 1993

II ..... Autobezit is autogebruik. Beperking van het autogebruik moet daarom samengaan met een verandering in het autobezit. Dit bn door nationalisatie van het autobezit ...... een vreemde gedachte.

Toch ontwikkelde Sebus een uitdagend en inspirerend plan in die richting. Zijn idee -gepubliceerd in

Economisch Statistischc Berichtcn- gaat vooral in op.....

de Volkskrant 21 december 1993

.... .In het debat over de Winkelsluitingswet in Nederland is nauwelijks onderzocht of liberalisering leidt tot meer banen en economische groei. Daarom besloten dric onderzoekers, R. Gradus, P. Heijmans en

J. Kremers, het gewoon maar eens uit te rekenen. Hun rcsultaten worden dcze week gepublicecrd

in Elsevier 16 juti 1994

Economisch Statistische Bcrichten.....

..... Beleggen in schilderkunst geeft een lager rendement dan andere beleggingsvormen. Dat schrijvcn M. Fase, hoogleraar monetaire economic aan de Universiteit van Amsterdam en M. van Tol deze week in

ESB. Vol gens de auteurs kan iemand beter een kunstvoorwerp kopen omdat her mooi is en nict omdar het misschicn in waarde zal stijgcn .....

NRC Handelsblad 11 augustus 1994

---

- PostleO'd b

nict nodig

ESB

antwoordnummer 60403 3060 VB Rotterdam

I I I I I I I I I I I I

..

gedaan door de starre opstelling van de regering met be trekking tot de staatsbedrijyen. Nog steeds wordt een groot deel van de produktie bepaald door de staatssector, vooral bestaand uit zware industrie. Deze bedrijven lijden grote verliezen, omdat ze nog steeds niet in staat zijn op de veranderde marktsituatie in te spelen. De beslissingen worden door rasechte bureaucraten genomen en missen hiermee de aansluiting met de praktijk. Volgens oud communistisch gebruik zijn de bedrijven voornamelijk gericht op zo veel mogelijk produceren in plaats van winst maken. Overproduktie is natuurlijk nooit winstgevend. Bovendien is de infrastructuur erg slecht, waardoor de vraag naar de produkten uit de staatssector niet veel kan toenemen. Een ander relikwie, waarmee de staatsbedrijyen worstelen, is de sociale zekerheid die zij aan hun werknemers moet bieden. De werknemers moeten zoals vroeger bij alle bedrijven behuisd, gevoed, gekleed, verzekerd en medisch verzorgd worden. Bovendien zijn staatsbedrijven, door concurrentie met de vrije markt en het gevaar van een 'braindrain', tegenwoordig ook gedwongen in extra's als vakantiedagen te voorzien.

De grote verliezen die een groot deel van de staatssector lijdt, worden met grote subsidies van de regering gedekt. Aangezien de regering elk jaar minder inkomsten heeft, laat zij hiertoe de staatsbanken een laag rentetarief hanteren voor staatsbedrijven en laat zij, ondanks het constante gevaar voor hyperinflatie, extra geld bijdrukken zonder dat de centrale bank daar enige invloed op heeft. De angst van de regering voor het privatiseren van de staatssector is echter groter dan die voor inflatie. Privatisering zou grote werkloosheid veroorzaken en een groot deel van de bevolking beroven van el mentaire zekerheden omd at de sociale voorzieningen dan wegvallen.

Voor de sociale onrust die dat zou veroorzaken voelt de regering in Peking zich niet meer sterk genoeg, zoals zij zich nog weI voelde ten tijde van de landbouwhervormingen.

Chill6C l111iml'ÂŁ'rker::; gellictell ill ..'agoI'dÂŁ' vall de :;;0/1 ('1l

leen een te sterk groeiende vraag, maar ook door het wanbeleid van de regering inzake de staatssector.

Zonder verregaande hervormingen op financieel gebied, de oprichting van een volledig onafhankelijke centrale bank en snelle privatisering van de staatssector, dreigt China een periode in te gaan van dalende economische groei. Dit zal voor veel Chinezen direct voelbaar zijn. De onrust die dat zal veroorzaken onder de bevolking heeft grote politieke gevaren. Als de leider van het land, de hoogbejaarde Deng Xiaoping, sterft, is er tijdens een slechte economische situatie een grotere kans dat het land uiteen valt. China he eft in zijn lange geschiedenis tussen twee opeenvolgende keizerrijken vaak een periode van chaos en burgeroo rlog gekend, mede Offidat de laatste teigen van de dynastie het

Oktober 1994

bestuur en de economie overvvegend hebben laten verloederen. Een herhaling van deze geschiedenis zou in de hele omgeving van China grote instabiliteit kunnen veroorzaken.

Redactrice Jess ica du Marchie Sarvaas is niet betrokken bij de CHAIN-commissie.

â&#x20AC;˘

Gebruikte bronnen: Bursting China's bubble, Richard Hornik, Foreign Affairs,mei/juni 1994, 28-42.

China's pig of a problem, The Economist, 17 september 1994,61-62.

International Economic Letter, 14-9-1993, Economic reform in China-R. Solomon The titan shrs-Jim Rohwer, The Economist, 28 november 1992, survey 5-22.

IM F s urvey 8-11-93, w orks ho p China 6-13 sep tembe r 1993, 337,343-344

fQ>mmerciele en ondernemende studenten gezocht voor het

I afronden van de studie met een grote uitdaging!

China

Kapifaalvluchf Vee I Chinese investeerders voelen zich onzeker over de toekomst van hun land. Snel rijk worden is dus het devies en het door ongebreidelde specula tie verdiende geld wordt massaal naar het buitenland gebracht. Deze kapitaalvlucht komt als een grote klap, want voor het eerst is nu de comb ina tie waar te nemen van teruglopende economische groei en inflatie. Deze nu wordt niet meer veroorzaakt door al-

hell door de :-faaf ver ... trekte l)(ldklediIlL~

THE EMERGING MARKET Schrijf je nu in voor het onderzoeksproject annex de studiereis van de EEFA in het 2e en 3e trimester. Dit kan door het inleveren van een (korte) motivatiebrief, je Curriculum Vitae en eventueel een onderzoeksvoorstel bij de CHAIN commissie, EEFA Roeterstraat 11/ kamer 0.02 1018 WB Amsterdam, Tel 020-

6279653.

19

Veranderingen krijgen zelden vorm zonder vernieuwers.

Tijden vpranderen. In het bedrijfslcwn en clus ook in de

uitdaginge n in een veranderende omgeving aetief vorm t(' ,!.(l·vell.

acco untancy. De client wensl Illeer dan aileen een goedkeuI'I' nde

Die regelmat ig over de rnuren val) an;ountancy hf'r n wilen kij-

verklaring van de accnuntant. De tocgevoegde waa.rde wordt

ken. En een carriercpad wilen bewandelen dat uitdagendc per-

voornl hepaald door de kwalileit van de adviezen. En wei op een

spectieven biedt.

Studellten Bedrijfseconollli,: of Bedrijfskunde die v,56r

ZN' r breed tern·in . Steeds scherper worden de kosten tegen de

1 augustus 1995 afstllderen en die zich door c1rzp uitdaging ge-

batf' 1I aan/!ehouden.

A1s marktleider ziet Moret Ernst & Young het als een grote

prikkeld \1of'i"n, sturen hun soJliciwticbricf mel een uitgebreid

lIil daging de bukf'ns te verzeltcn en wil c1aarop mel de selectie van

c.v. \·60r 2 november a.s. naa.r Mo n·t Ernst & Young, I.a.v. de

nieuwe mensen anticiperen.

IIf'T

W crcldwijd zijn hinnen Ernst & Young initiatieven ont-

IU. Ekkcbus, Hoofd Personeelvoorziening, Postbus 488,

:3000 .\ L Hntte rdmn.

plooid die moeten rCSllllcrcn in een ni"lIwP, an ngp pastf' vorm vall

Orndat wij van deze ' vernicmvcrs' veel verwac-hten, zullf' n

dienstvcrlcning. Dienslverlcning waarin we proecsorientatie kop-

sp,-.,.inlp sPiPf'licl"ams de rcaelics scrcencn en gcschikte kancliclatcn

pclcn nan een IHl" sterkel" klamge richlheid . Bdangrijke verande-

uilnodigc n voor cen voorsclccticgcsprek eind nnvernhf'r. Dieg"IIcII

rin""n, die cller7.ijJs va ktechnisch gestalte mO(' tclI krijgcll en

die tijdens .-Iii g"sprek uithlinken, wilen vC I'Y olgrns wo rdcn uit-

(lnderzijds in de relatie tussen client en adviseur.

gc nodigd vnor een landeluke splPL·ti dag half januari 1995.

DeIlnancieel-ernnomisch geiirient eerde a('ademici die we

Tijdcns deze dag wor(it met behuJp van onell' r andere ;(55l'55ment (,pntf'rs en een psychologisclre

hiervnor zOl' ken, zijn rnensen die in staa t zijn als 'change manager' de

aJ MORET ERNST & YOUNG

lcst de deflnitieve sclcetie bepaald.

Q

Q

o

oo

OM ROSTRA WAT INFORMATIEVER TE MAKEN HEBBEN WIJ

EEN NIEUWE

BOEKBESPREEKRUBRIEK

'BIBLINFO'.

HIERIN lUlT U DE POPUlAIRE ECONOIVIISCHE lITERATUUR AAI'JTREFFEIIJ. WE OPEN EN MET TWEE BOEKJES VAN DR

F.

BROEKMAN, HIJ IS DOCENT

TOEGEPASTE

ECONOMIE

AAN

DE

UNIVERSITEIT

VAN

NIJMEGEN

EN

OUD-REDACTEUR VAN ROSTRA

Eco-

NOMICA.

Prism a van de algemene economie ' p r isma van de algemen onomic,' lees ik op het titelblad, '2000 tern,1en van A tot Z verklaard .' Ah a, dat is dan p recies een boekje voor mij , lk heb het geheugen van een sch izofrene regenwurm wat economische termen betreft. Het backje is afkomstig van de PRISMA-ser ie, een serie die prettig in de hand ligt en fr is oogt. Dr, F. Broekman is de au teur en samensteller en na een kort woord vooraf opent hij d /e kleine economische encyclopedie met 'aanbod'. Hij legt dit uit als: 'De hoeveelheid van een produkt die op de markt word t aangeboden (... ).'

Nu ben ik zeer onwetend, dus zoek ik de termen hoeveelheid, produkt en markt op.

Het wordt mij duidelijk dat de auteur uitgaat van een zekere basiskennis, wan t van de drie geeft hij slechts aandach t aan d e laatste; markt. 'Markt' staat op blad zijd e 162 tussen de ontwerper van de portefeuilletheorie in 1952, de Amerikaan 'Markowitz Harry M.' en 'marktaa nbod'. Ui t de begeleidende tekst begrijp ik d at d e markt een plaats is 'waar, of struc tuu r waarb innen vraag en aanbod met elkaar in con tact komen en goederen en diensten tegen een bepaalde prijs worden uitgewisseld (... ).'

Verder lezend valt mij op dat van de term markt zoveel mooie woorden zijn samengesteld , ik noem er een paar: marktregulatie, marktverzadiging, marktfluiditeit, marktordening, mark tsegmentatie, marktverdelingskartel. Broekman stelt dan ook in z ijn woord vooraf: ' Hiermee is het meest volledige lexicon op het gebied van d e algemene economie in d e Nederla nd se taa l

Oktober 1994

tot stand gebraeht.' Maar daarmee doet hij zich mijns inziens tekort, want zelfs typiseh bedrijfseeonomische begrippen als cash flow, kasreserve, agio, goodwill, vastrechttarief, exportkredietverzekeringen en belastingontduiking of lineaire programmering en regressie analyse uit de economisehe wiskunst blijven niet onbelicht.

Nog meer specia listische termen worden aangehaald; zo las ik bijvoorbeeld 'Generale Thesaurie', 'Laffe r-curve' of 'wiebeltax' .

Tennen als swa pverschil, cehelonneren o f acerediticf mis ik, hoewel er soms heel simpele wei worden genoemd en uitgelegd: prijs, afnemer, fiseus of omzet. Ook zijn veel beroemde economen verwl'rkt als 'term ' (o.a. Smith, Keynes, William, Ricardo). De auteur heeft de termen d ie zijn opgcnomen zeer duidelijk en terdegen uiteengezet en daarom denk ik da t het boekje bij d e studie zeer zeker behul pzaam kan zijn voor zow I d ab o lute nitwit a l de specia list op een deelgebied in de economische wetensehap.

(Hans Lingeman)

Geschiedenis van het economisch denken Het lijkt een pretentieuze titel, 'Geschiedcnis va n het economisch d enk n', die gelukkig meevalt bij het openslaan va n de paperback. In 240 bladzijden probeert de sehrijver een beknopt overzicht te geven van de eeonomische ontwikkelingen tussen 1750 en 1965. Verhandelingen over autarkische samenlevingen, ruilhandel en feodale systemen zal men in dit boek dus niet aantreffen; d e nadruk van het boek is gel gd op de klassieke en neoklassieke economen. Aan sommige denkrichtingen, zoals de institutionalistische school, is slechts summier aandacht besteed. Doel van het boek is volgens de auteur niet aileen een inzicht te bieden in de toenemende rol van de overheid in een markteconomie, maar ook en passant enige hardnekkige misverstanden uit de weg te ruimen. 20 noemt hij in het voorwoo rd het misverstand als zouden de denkbeelden van Marx na de bekende val van de muur ten grave zijn gedragen. Bove ndien zou uit het mislukte communistisc h experiment moe ten blijken dat de overheid zich terug moest trekken uit de markt. De markt is immers bepalend voor een goede, sociaalmaatschappelijk

wenselijke functionering van d e eeonomie.

Daarnaast verwaarlozen markteconomen de externe effecten va n het marktmechanisme, of beter nog: aile milieu-ellende wordt toegeschreven aan een ongebreidel de markteconom ie .

Al dit soort misverstanden vloeien volgens de auteur vaak voort uit een onvermogen om de huidige ontwikkelingen in een historisch perspectief te plaatsen. Oat is een waarheid als een koe. Na aile theoretische beschouwingen als Pa rete efficiency of nuts- en winstmaximalisatie heeft de economische orde natuurlijk ook een historisehe dimensie, iets wat de eers tejaars studen ten alras zouden kunnen vergeten.

Het boek ts dan ook bedoeld om het inzicht in h istorischurocessen van de student of ge'intere seerde leek te vergroten. Het boek is prettig leesbaar g S 1reven, als je althans niet van overdadig populair taa lgebruik houdt. De tekst is opgedeeld in korte paragrafen van maxi aal ~irie Bladzijden, want Broekman heeft eel les gegeven en weet dat de stof in hapklar blokken moet worden gepresenteer . Aan het einde van ieder hoofdstuk vo gt bovendien een aantal samenva ttende concl sies. Ook het overzicht is weld oor acht gemaakt, zodat het wcinig moeite kost om ee bepaald onderwerp 'Snel p tt! zo@k@n.

Samenvattend ka n worden geconcl udeerd dat dit boek geschikt is de beginselen van de geschied enis van het economische denken bij te brengen. Voor een diepgravende stud ie in het onderwerp kan de eehte diehard beter terecht bij de vele lijvige boeken die over dit onderwerp bestaan.

(Willem Leenen) Broekman, F.

Prisma van de algemene economie, 2000 termen van A tot Z verklaard prijs: /14,90 Uitgeverij Het Spectrum B.V.

Broekman,F

Geschiedenis van het economisch denken. prijs: /39,90 Uitgeverij Het Spectrum B.V.

m 21

7•

E

22

rI

9 r

ROSTRA I 11 II tI(

Oktobet 1994

23

'Ik voel me econoom, er zit brood in' EERSTEJAARS STUDENTEN ECONOMIE AAN DE UvA BELEVEN NAAR GOED AMSTERDAMS GEBRUIK HUN INTRODUCTIE IN HEINO, OVERIJSSEL. HET ALDAAR GEVESTIGDE 'KINDEROORD' BlEDT AL JAREN DE JUISTE 'AMBIANCE'; WAARSCHlJNLIJK OM OAT DE ACCOMMODATIE TEGEN EEN STOOTJE KAN. HOE HET OOK ZIJ, DE ECONOMEN BLIJVEN KOMEN. p dinsdag 6 september werden de jongste loten aan de economenstam van de Uv A welkom geheten door decaan professor Cramer. Vervolgens werden de open dagen tot ongenoegen van menig eerstejaars nog eens overgedaan.

Aile verenigingen en vakgroepen vochten om de aandacht van de nieuwelingen.

Deze waren echter met hun gedachten al bij het introductiekamp dat de volgende dag zou beginnen. Een groep arriveerde per boemeltje en degenen die (nog) niet in het bezit waren van OV-kaart reisden met een bus. Plek van bestemming: 'Kinderoord de Schaarshoek' in het landclijk gelegen Heino. In dit complex is alles voorhanden om de jeugd te verma ken: sportveldjes, winkel, cafe, zwembad, bioscoop (nog niet helemaal hersteld van de brand) en een disco. De woonaccommodatie liet volgens sommigen behoorlijk te wensen over.

Kleine huisjes zonder venvarming en douche. De inrichting was gelukkig bierbestendig en zag eruit alsof een blind paard er geen schade aan kon richten. Toch sneuvelden een wasbak en een siercolaflesje van een automaat. Gezien de zeer overvloedige bierconsumptie van de tijdelijke bewoners wekt dit geen verwondering. Niet zonder trots werd in Heino's economisch magazine 'Gnoompje' melding gemaakt van een opmerkelijk bierklassement. De bierconsumpties van P1 en P5 zouden naar eigen zeggen de duizend ruimschoots overtroffen hebben. In cijfers zijn de aankomende economen kennelijk nog met zo thuis.

O

De eersfe colleges Pim-'OV-kaart'-Fortuyn werd door zijn chauffeur bij de zaal afgezet. Vervolgens schotelde hij de economen in spe een onorthodox college over de interdisciplinaire

24

economie voor. Het publiek was niet erg onder de indruk van deze Rotterdamse hoogleraar CAls ik praat, houden jullie je Zijn nogal bek''). 'rechtse' toespraak over de VIC leuze Clrkel van te hoge lonen en daardoor hoog WW gebruik en stijgende belastingen etc. leverde hem in Heino de bijnaam 'Pim-PeEerstejaars weten cunia' op. Hierna presenteerden de SEF en de EEFA zich met 'een wervelende show ' aan hun potentiele leden. Vervolgens werd er een film vertoond en werd er met het nodige bier moed ingedronken voor de naderende dropping. Een enkel groepje werd na vijf uren dolen pas weer op het kamp gesignaleerd. Niet gehinderd door vermoeidheid vonden anderen nog de tijd om de disco en het zwembad met een bezoek te vereren. Na een korte nachtrust en een vluchtig ontbijt stond er een carriereforum op het verplichte vroege programma. Enkele 'celebrities' van de faculteit schetsten hun studic en studententijd en de nog prille carriere er na. Een slome assistent in opleiding van de vakgroep macro-economie kon niet verwoorden waarom hjj voor het AlO-schap had gekozen. Verder passeerden een zelfstandig belegger (vol gens een insider was zijn gefortuneerde moeder voorlopig zijn grootste klant), een accountant en een PR-functionaris van de VU de revue. De slecht voorbereide praatjes konden het publick op dit vroege tijdstip duideJijk niet erg boeien.

Sfrijden s Middags was er een sporttoernooi waarin de verschillende P-groepen streden om de bokalen voor volJeybal, voetbal en basketbal. Aan het eind van de dag kreeg de strijd een vervolg: ditmaal ging het echter om claims op de gaargegrilde stukjes vlees. De regen maakte echter een vroegtijdig einde aan de barbecue. Geen nood,

"Tl

o

9" I

OJ OJ

(J)

C OJ

<0 <tl

3

OJ OJ

bij aanko/11st direct waar ze aan toe zijn commissielid Bas (in het dagelijks leven o.a. opschepper bij mensa Agora) verkaste met behulp van twee bezems en een helper op ingenieuze wijze de brandende barbecues naar een droge plek.

Wisknudde' Later op de avond reikte statistiekdocent Frans Klijn de prijzen voor respectievelijk tafeltennis, volleybal, basketbal en voetbal uit aan de winnaars. Daarna was het de beurt aan oude-rot-in-de-wiskunde Herman ten Napel om alvast te vertellen welke grote gruwelijkheden de eerstejaars uithalen bij wiskw1detentamens. De stemming zit er medc door het late tijdstip en het biergebruik goed in. Herman steekt flink de draak met degenen die aileen wiskunde A op school hebben gedaan: 'Die kwmen echt soms .. .. dat rekenwerk, dat is z6 vreselijk slecht! '. Hij staaft dit aan de hand van resultaten die eerstejaars in 1989 scoorden v~~r Wiskunde I: van de kandidaten met aileen wiskunde A als voorkennis slaagde 51 %, met wiskunde A & B 75% en met al-

ROSTRA

[ CONOMI i\

leen wiskunde B 67%. In een treffend voorbeeld schetst Herman enthousiast hoe een kandidaat vindingrijk de wortel uit (x 2 + 4) vereenvoudigde tot x + 2! Na dit aan dovemans oren bestede college begeeft het voltallige gezelschap zich naar 'de scheepsbar' annex disco. Op bekende nummers wordt gedanst en gedronken, vervolgens speelt een ingehuurde band nog meer tophits. De avond eindigt met Karaoke, de SEF-mentrix van P2 die 'Annabel' van Hans de Booij tracht mee te zingen wordt overstemd door het gebrul van het publiek. Ook de andere nummers zijn absoluut niet om aan te horen, het publiek en de podiumbestijgers, al tamelijk onder invloed, hebben echter des te meer schik.

Namenspelletje In een nabij gelegen ruimte vermaakt een groep ex-H EAO-ers zich uitstekend met een spelletje. In verschillende talen (vooral Frans doet het erg leuk) wordt geteld, degene die een fout maakt slaat voor straf een glas drank achterover. Bij een soortgelijk namenspelletje blijken ze elkaars namen al (of nog?) aardig te kennen, natuurJijk houden enkele notoire grappenmakers zich van de domme. Na aÂŁloop treft de verslaggever talloze lege ÂŁlessen drank van allerlei soort aan. Tijd om het luxe gastenverbJijf op te zoeken. 's Morgens bJijkt mentor Mathijs zijn recalcitrante pappenheimers goed onder controle te hebben: P8 heeft alle sporen van de afgelopen nacht in hun logement keurig uitgewist.

(Robbertjan Roet)

P-zeven in Heino De stilte hangt als een stugge waas over het sterk uitgedunde introductiegroepje P7.

De vijf overgebleven leden en hun twee mentoren vullen ccn balkon in de intercity ZwolleAmsterdam met hun overwegend geluidloze aanwezigheid, slechts onderbroken door een passerende'Railtender'.

Slaaptekort en drankteveel zorgen ervoor dat de terugweg de heenreis evenaart in wervelend onderling stilzwijgen. Een van de mentoren pakt dan het boekje 'De kleine prins' van Antoine de Saint-Exupery uit zijn tas. Hardop leest hij de enige zin voor die staat op de tweede pagina: 'Ik geloof dat hij ont-

Oktober 1994

snapte met een groep wilde trekvogels'.

Voorlezen wordt voorgesteld als voornaamste tijdverdrijf, men stemt in en ieder leest een hoofdstukje. Ondertussen zakken de gedachten van de niet-Iezers terug naar de dagen die hieraan vooraf gingen.

Op dinsdag verschenen de eerstejaars ten tonele. Vol goede moed en plichtsbesef, maar nog wei enigszins onwennig, woonde men het welkomstwoord en diverse inleidingen tot de we reid der 'economics' bij.

Het intro van Bassie en Adriaan werd volmondig meegezongen maar moest al gauw plaatsmaken voor Eddie Murphy. De video speelde Eddie 'raw' af en te zien was hoe hij klaargemaakt en afgeleverd werd voor zijn act. Net voordat Eddie zou beginnen, verscheen gastspreker Pim Fortuyn voor het voetlicht. Deze (sigaar)innemende persoonlijkheid met premierambities voelt zich geroepen voor iets verhevens, manifesteerde zich direct als volksmenner. P7 was vrij unaniem van mening dat hij met zijn 'allemaal je bek dicht houden anders ben ik meteen weer weg' nauwelijks voor Eddie onder deed. Een van de twee mentoren van P7 kreeg tijdens de vurige rede van goeroe Pim een venijnige vermaning vanwege een te luidruchtige 'Iogikwiz'. s Morgens was diezelfde mentor zijn slaapzak vergeten en moest er noodgedwongen een kopen; P7 had dus zonder leiding eerder op die woensdag het introductiespel gespeeld. Het beursspel van later die middag vormde een vermakelijk voorafje; het 'eten' zelf was minder succesvol. De verbijsterende ravioli Cavondeten') had de groep de bruisende binnenstad van Heino ingedwongen. Daar bleek een sprookjesachtige, hartelijke sfeer te hangen: de andere mentor van P7 werd het - onverwacht drukke - restaurant uitgezet door een overspannen waard na anderhalf uur wachten

en had min of meer op eigen houtje een pitoresk Marokkaans restaurant in hartje Heino ontdekt.

De dropping van's avonds ging geruisloos aan P7 voorbij, doordat het stel gewoon te laa t kwam met maar een begeleider aan het hoofd (de andere had 'bezigheden' elders).

Om de freshmen en -women nog verder van nachtrust af te houden, hadden de organisatoren het carriereforum traditiegetrouw verplicht gesteld. Met de nodige tegenzin hadden leden en mentoren van P7 de huisjes en de aldaar ontstane boeiende geurboeketten verruild voor de bioscoopzaal.

De P7-mentoren overdachten vooral eervolle vermelding van een van de twee in de rubriek 'Roddels' van 'Gnoompje'. En natuurlijk de -overigens algemene- forse leegloop in hun groepj e en vooral de trieste verzinsels daaromtrent Ok moet morgen werken, ik moet nog wat dingen regelen, ik moet oppassen, em.'). Al met al bestond P7 nog uit zo'n 14 jongens en meisjes (van de 22); met dit aantal werd 's middags het sporttoernooi afgewerkt. In de huisjes bleken sommigen zich nog 's avonds steeds wat onbeholpen te voelen in de diepzinnige gesprekken die soms ontstonden. Gelukkig was daar een medicijn voor - bier dat tijdens de hele introductie opdook. Het introductiecollege Wiskunde, het optreden van de (overigens verdienstelijk spelende) band 'Washline', de nachtelijke Karaoke en natuurlijk de bar eisten de nog aanwezige energie en aandacht op. Nachtbraken dus en wei in de meer letterlijke betekenis.

De vrijdag bracht de meesten nuchtere bezinning op de weg terug naar de grote stad. 'Het Kinderoord' werd gelaten voor wat het was, net als het kapotte rookalarm waarvoor betaald moest worden, het ontbijt in dubieuze mandjes, de vrijwel lege snoep- en frisdrankautomaten en - goddank - de traep. En na tuurlijk die ene 'mentor', ook weI 'Beachboy' geoocJTId, die met zijn markante en stomdronken verschijning he Ie groepen vermaakte maar zichzelf geen goede dienst bewees.

Vrijdagmiddag was men officieel uitge'mtroduceerd: de ene ging al snel zwaar vermoeid en (terecht) tamelijk tevreden naar huis. En die 6' andere mentor van P7? Ik 0' geloof dat hij ontsnapte met I ~ een groep wilde trekvogels. r

5

\Q

(!)

3

__.- =>0>

Een impressie van groep P7

(Piet Hein Gons)

III 25

-n o ~ I

III ::J (fl

C

::J (!J

CD

3

III ::J

Naam : Geboo rted atu ml pi aats: Burgerlijke staat: Vooropleiding 1vorige functies:

Freek Bruggert.

19 juli 1972, Woerden .

Ongehuwd.

VWO in Oldenzaal (net als Erik Slot, het vorige student-bestuurslid).

Op faculteit: Lid Opleidingscommissie en Faculteitsraad voor de Age. Huidige functie : Studentlid in het bestuur van de faculteit.

Kleur ogen: Groengrijs of iets dergelijks.

Lengte: 2.01 m (inderdaad, hierop afgekeurd voor de dienstplicht).

Borstomvang: Gering, gezien de rest.

Kleur haar: Donkerblond.

Gewicht: 84 kg.

Schoenmaat: 44/45 .

Bijnaam : k werd ooit Droopy genoemd vanwege droge humor en een lijzige uitspraak. Inmiddels niet meer overigens.

Meest geliefde imago: Een krachtdadig bestuurder.

Muzikale voorkeur: Klassiek, Smiths, Tori Amos, Clannad, allez van alles wat.

Lievelingsgerecht: Bruine bonen met spek.

Favoriete boek: Sidhartha van Herman Hesse.

Favoriete kunstenaar: Pissarro.

Favoriete film: Bitter moon .

Favoriete drank: Melk.

Favoriete kleur: Paars.

Favoriete kleding : (wijde) spijkerbroek en slobbertrui (zie ik er niet zo lang uit).

26

Favoriete vervoermiddel: Fiets, trein.

Hobbies 1 tijdverdrijf: Lezen, (passief) sporten, vergaderen.

Welke kranten 1tijdschriften lees je: V N, El sevier, VI, Sport International, Hard Gras, Volkskrant, Twentsche Courant.

Hoe breng je je vakantie door: Musea, reizen en uitgaan.

Parijs-Roubaix.

Kan me wakker maken voor: M h oma viert haar verjaardag altijd op Grootste ergernis: de dag van Parijs-Roubaix.

Sneak Preview, Casa Croeg.

Mooiste avond uit: Slechtste gewoonte: De gehele 10 km bij het EK en WK schaatsen uitzitten.

Beste eigenschap: Ik ben behoorlijk laconiek.

Leukste eigenaardigheid: Ik ben nog vrij.

Hoe denk je over economiestudenten: Dat ze nauwelijks anders zijn dan andere mensen uit hun leeftijdscategorie. Redelijk positief dus.

Favoriete econoom: J Jevons.

Wat is de grootste misvatting onder studenten? Dat je met economie veel meer kans op een baan hebt dan bij andere studies.

Wat is de meest gangbare misvatting onder studenten) Oat economie saai is.

Wat is je meest gekoesterde opvatting 1 overtuiging?

Kader jezelf niet te veel in; plan je leven niet te veel.

Grootste uitdaging: Aile borrels op de FEE meemaken.

Grootste angst: Voor het carriereforum in Heino gevraagd te worden.

Wat kan jij voor studenten doen?

Contact houden, problemen signaleren en ze hopelijk kunnen oplossen .

ROSTRA .,

Economic Crash Volgende week komt mijn oom op bezoek. Dat Iijkt misschien niet zo schokkend, maar voor mij is het dat weI. Die oom komt namelijk, net als ondergetekende ooit, uit Chili, het land van de Nieuwe Onbegrensde Mogelijkheden, het economisch wonderkindje van Latijns-Amerika, het Iiberale Walhalla. Mijn oom is dus erg rechts en is, net als ondergetekende ooit, econoom. Nou ja, econoom... bedrijfseconoom. In Chili is elke econoom bedrijfseconoom. Het is fijn om economen in de familie te hebben. lk herinner me een gesprek achter in de auto van mijn vader, de vorige keer dat hij hier was. 'Wat wil je nu eigenlijk met je studie, jongen?', vroeg hij, maar dan in het Engels (voor de taalkundig ge'interesseerden: 'What in bleedin' hell are you up to with the taxpayers' money, distant kin of mine?'). Hij had in de VS gestudeerd en had dus een overgevoeligheid voor overheidsingrijpen.

Ik was er even stil van, zoals ik aItijd stil ben als ik iets niet ,,,,eet of helemaal kan bevatten. Wat hetgeen ik wilde

gaan doen inhield, wist ik eigenlijk nog nauwelijks. lets vaags ging ik doen, iets met moraal, iets normatiefs, iets niet geheel economisch, iets waarvoor je in ieder geval geen economie gaat studeren, want economie studeer je toch voor een goede baan.

Dus zei ik, braaf omdat ik in het algemeen toch redelijk braaf ben en niet te beroerd om de meest pijnlijke momenten zonder al te luid geschreeuw te ondergaan: 'Ik ga Institutionele Economie doen', maar dan in het Engels (voor de taalkundig gemteresseerden: 'Jeez', I don't know, I think I'm gonna study Marx or something!').

Er ontstond een pittigc discussie, gevolgd door een hand-gemeen dat ertoe leidde dat mijn vader geen auto meer heeft en ik geen tandartsverzekering meer nodig heb (wat toch at gauw twee tien~es in de maand scheeIt, misschien een goede tip? [Zie voor meer tips het boekje 'Vrek, vrekker, vrekst, een handleiding "oor de basisbeurs' van de hand van onderge-tekende]). Na twee maanden kon mijn oom weer reizen. Hij reisde af naar zijn Walhalla om pas na twee jaar weer terug te keren.

Deze keer wordt het anders. Deze keer zal ik rechts zijn.

Trots zal ik hem vertellen dat ik D66 heb gestemd en dat het paarse floers dat heden ten dage om Nederland heenhangt dus voor een niet onbelangrijk deel op mijn conto geschreven kan worden. En ik zal hem mijn giro-afschriften laten zien, met daarop nog minder geld dan de vorige keer toen hij kwam en zo lang moest blijven. En mijn nieuwe roze OV-jaarkaart. En ik ben nog steeds braaf en heb nog steeds een redelijk incasseringsvermogen, dus ik zal hem alles uitleggen waar hij naar vraagt. Want het is een groot goed om economen in de familie te hebben.

Daar moet je zuinig op zijn.

(Rodrigo Altamirano)

Oktober 1994

27

Van de voorzitter

miljoen naar ruim /1,06 miljard. Vergeleken met dezelfde periode vorig jaar was er een groei van 25%. Het gaat misschien te ver om bovenstaande groei aan--dit project toe te schrijven. Toch heeft het proje zeker een aanta! 5 drijven op weg geholpen de moeilijke Japanse marktte veroveren.

In mei 1994 vertrokken 22 studenten en drie begeleidende professoren van de FEE naar 'het land van de rijzende zon '. Het algemene programma bestond uit dertien bedrijfsbezoeken aan onder andere het Ministry of International Trade and Ind stry (MITI). Toyota, Heineken, Nintendo en de Universi ty of Tokyo (Todai).

De E.E.F.A. is al weer volop bezig met nieuwe mensen en nieuwe kansen. Allereerst-is er sinds 1 september ee nfeuw bestuur. Dit o'estuur tiestaat uit Jeroen Arends (Interne Zaken), Rolf Bakker (Externe Betrekkingen), Matthijs Kortlevers (Com merciele Zaken), Alewijn Medendorp (Voorzitter), Sonja Prenen (Secretaris) en Andre Wijnker (8enningmeester).

Ook zijn er weer nieuwe commissies van s rt gegaan. De Congresweekcommissie voor de Congresweek die van 26 tot 28 april zal worde gehouden. De Carriere Dagcommissie is al b ig met haar dag die op 2 maart zal plaatsvinden . r;> Naast het algemene programma deden de studensmoelenboekcommissie is al bezig met het ve zaten individueel onderzoek, verdeeld in marketingmelen van aile prive gegevens van de E.E.F A-Ieonderzoek enerzijds en overig wetenschapperJk den. Er wordt gebrainstormd over de bestemm ing onderzoek anderzijds. De marketingonderzoeken van d Europese Studiereis. De Computercommiswerden verricht in opdracht van het Nederlands sie heeft haar investeringen voor dit jaar al gedden- en kleinbedrijf. De studenten analyseerdaan. De weeken commi ~s ie .beef:(d !Tberein de panse markt voor tiCkers, groentezaden dingen al getroffen voo r~et W~ nitl-nl-:--I<'e ~wijzerngssystemen, fietsbeHe , r ho en tober in Bergeijk neerstrijkt. V~~r actieve en sporediscl1e instrumenten. De overige wetenschappetieve leden is er half januari een wintersportreis. En hjke onderzoekers hielden zich bezig met zaken als de redactie van de E.E.F.A.-Rostra heeft bij het lede rol van de hoofdbank binnen een keiretsu (berzen van dit nummer een mijlpaal behaald. Dit blad drijfsconglomeraat), de rol van de Japanse vrouw is namelijk het resultaat van het samengaan van op de arbeidsmarkt, de vestigingskeuze van Jade E.E.FA-Prospect en Rostra-Economica. panse bedrijven in de Europese Unie en derg lij ke.

Naast deze nieuwe commissies zijn er ook al Deze opdrachten werden gefinancierd door de Necommissies die in de zomer niet op vakantie k nderlandse en Japanse overheid, grote Nederlandse den omdat zij al sinds het vorige collegejaar bezig ondernemingen en financile instellinge _ zijn. Dit is de Japa ncongrescommissie en de co missie CHAIN die de verre buitenlandse studiereis De uitkomsten van de individuele onderzoeken zijn ondertussen overhandigd aan de desbetreffende opdrachtgevers. De resultate zullen ook verschij Tten in een reisverslag en ee exportgids, aangeId met praktische informatie over het distributiesysteem, de Japanse nsument en producent, en I1en n n Japan.

Heb je zin om zelf ook iets te organiseren of om te profiteren van de inspanningen die anderen hebben geleverd, kom dan even langs op de E.E.F.A.Kamer E0.02!

Japanse successen P.c. van t Hof en E.!. de Weerdt

Naar aan!eiding van het onderzoeksproject zullen er twee seminars worden gehouden op donderdag 17 november 1994. Ook tijdens het congres wordt de tweedeltng tussen marketing-en overig-wete scha pelijk onderzoek aangehoude . He oe-hte s minar is getiteld: 'Is economic science worth a ything? The conceptual misma tch between econ miG hemy and Japanese pr ctic ".J)e .hoafdspreker i de..welbekende K.G van Wolferen, Japankenner bij uitstek en schrijv r van de internatio~ale bestseller 'The Enigma 0 Japanese Power".

De voorzitter van het ochtend emi ar is Frits Bolkestein, fractievoorzitter van e VVD.

Begin 1993 melddj! de E.S.B. dat de Nederlandse export sterk achter leef bij de rest van de Eu opese Unie. Dit bericht was voor oe ET. .7fi.. een aanlei- 1 . . - - ding om de exportmogelijkheden voor het NederHet middagseminar heeft als onderwerp: 'Exportlands midden- en kleinbedrijf te onderzoeken. Er kansen in Japan voor het Nederlands bedrijfslewerd een project opgestart onder de naam 'Amvenn. Sprekers zijn J. Scheltinga Koopman, masterdam Japan University Study Tour' oftewel ADnager Japan Desk ING Bank en W. Kortekaas van JUST. In de Financiele Telegraaf van 23 september het adviesbureau Euroact voor wederzijdse hanjongstleden stonden de laatste cijfers, opgemaakt delsbevordering tussen Japan en Nederland, gedoor de Nederlands-Japanse Handelsfederatie (Duvestigd in Tokyo. Hierna zullen er workshops gejat). De waarde van de export steeg van ruim /850 houden worden die betrekking hebben op prakti-

28

sche informatie voor het midden- en kleinbedrijf.

Voor verdere informatie verwijzen wij naar de advertentie in deze uitgave van de E.E.F.A.-ROSTRA.

Even kennismaken met Linking Pin Linking Pin, de associatie op het gebied van Management &Organisatie, heeft voor het komend jaar weer een aantal grote activiteiten op het rogramma staan. Op dit moment ai, werkt een enthousiast team van studenten nauw samen om de kwaliteit van deze activiteiten, zoals altijd bij limking Pin, op hoog niveau te houden. Op het ogenblik wordt de Management & Organisatie dag georganiseerd, die 2 november op het programma staat. Over de e dag schrijf ik stra ks meer, maar eerst zal ik even aanstippen wat de andere Linking Pin activ'tei ten zullen zijn voor het komende jaar.

In het derde trimester van ditaar eind aEril vindt de ongresweek van de E.E.FA plaats, met als t ma International Busi ness. Linking Pin zal i deze week een congres organiseren over kwaliteitsmanagement als internationaal concurrentie wapen. Dit belooft een vreselijk interessante ag te worden waarbij de student bela ngrijke con aeten kan leggen met potentiele toekomstige werkgevers.

Ook is Linking Pin van plan om samen met de E.E.F.A. een studiereis naar Li ssabon te organ seren. Deze reis, vol boeiende excursies en ontmoetingen met aldaa r opererende bedrijven, zal 0 kin het derde trimester plaatsvi nden.

Naast deze grote activiteiten organiseert Linking Pin voor haar leden nog een aantal kleinere activiteiten . Onder deze activiteiten vallen Management Games, excursies (o.a. naar Randstad), work ops (0. . b" ni ever , oe besprek:inge n cu ssen (mogelijk over presenteren in het openbaar en/of gesprekstechniek; omgaan met conflictsituaties). leder trimester verschijnt, aileen voor leden en begunstigers, het blad van Linking Pin, 'De Link". De professionele red ctie van dit blad is altijd ijverig op zoek naar interessante artikelen om de inhoud van het ad leerzaa ,maar vooral ook leesbaar te maken.

Aile 9 noe de a ivite'ten en ook het blad 'De link" zijn oofdza :elijk gericht op Management & Org nisatie. Dtls a1 je afstudeert op dit vakgebied, of geinteresseerd bent in vakken als Strategisch Personeelsmanagement & Arbeidsverhoudingen (SP en/of Strategisch Management & Organisatie (SMO), kan deelname aan de activiteiten en/of lid worden van linking Pin heelleuk en nuttig zijn.

Ik kan me zelfs voorstellen dat het je leuk lijkt om oak zelf mee te helpen met het organiseren van activiteiten. Gelukkig kan dat want je bent van harte welkom bij linking Pin. Kom eens langs op kamer 0.02 en vraag naar iemand van Linking Pin of laat je naam en telefoonnummer achter dan nemen we snel contact met je op.

ROSTRA

ECONOMICA

Management & Organisatiedag 2 november 1994 De aankomende M&O dag biedt net IHorig jaar de studeA een optimaIe ka ns om eens op een ontspa nen manier in contact te komen met zijn of haar potentiel e toekomstige werkgever.

Het middagprogramma van deze dag bestaat it presentati es van pas afgestudeerde n op M& -gebied die inmiddels een plaatsje gevonden h ben op de arbeidsmarkt. Zij komen vertellen ove! hun beroep, het bedrijf waar ze werken en hoe ze daar terecht zijn gekomen. Zo probeert het midoa programma jou een duidelijker beeld te schets van wat voor beroepen er mogelijk zijn voor afges udeerde M&O economen en wat je kansen zijn 01j1 die beroepen te kunnen vervullen.

Het ochtend programma wordt gevu ld door twee bekende werving en selectie bure aus waarbij bijna afgestudeerden e n roefsoliieilatiekunnen afl~ gen. Hierbij hebben Li"ldn~ PiTl ledell na lijl< voorrang en zij die mee wil len doen met het oeh tend programma worden gese lecteerd op cv. eo afstudeer datum.

Dit alles maakt de M&O dag tot een ra ze nd interessante dag en een 'must" voor elke M&O student. Inschri jven kan binnenkart op kamer 0.02 (na aan kondiging op M&O dag poster). Wees er snel bij want, bij dit so art activiteiten is het gelJiruikelijk, dat de vraag om mee te doen groter is, dan het aa nbod . Dus hou de Lin king Pin posters in de gaten.

Henrico Dren!, voorzitter Linking Pin.

oet de Financierings Associatie--Amsterdam (F15AA) ?

De FAA is een studentenorganisatie die vele activiteiten binnen het vakgebied van Financieel Management aflevert. Tot de overkoepelende term Financieel Management be ore de kgebieden Financiering, Management Accounting, Vermogensbeheer, Treasury, Controlling en Beleggen. De FAA organiseert haar a ivi tei m erki 9 met het bedrijfsleven en vel andere.organisaties. Daarnaast opereert de F A P landelijk niveau binnen de Financierings A ociatie Nederland (FAN) in Rotterdam, Tilburg en Groningen.

Het bestaansrecht van de FAA heelt zich inmiddels aangetoond. Sinds aar opricfiting nog geen 21 /2 jaar gel eden is de FAA uitgegroeid tot een van de grootste associaties op de economische faculteit van de UvA. Het in hoog tempo gegroeide leden/begunstigers-aantal van de FAA bedraagt momenteel zo'n 230 personen.

De FAA organiseert jaarlijks een eigen congres en een grote studiereis, het FAAIESEC -congres, een FAA-beleggersdag, de werving voor de Nationale

Oktober 1994

Beurscompetitie in Amsterdam en meer dan 15 workshops/excursies bij grote en gespecialiseerde bedrijven. De bedrijfsbezoeken hebben altijd een bepaald hema en zijn inhoudelijk van hoog niveau._ el g'gers ku nnen voOl't twe-e ekelijks hUn expertise uitleven in de bijeenkomste van de beleggingscommissie van de FAA. Daarnadst geeft de FAA drie maal per jaar haar gespecialiseeroe magazine Fiducie uit, dat bestaat uit FM-artikelen uit het bedrijfsleven en de academische wereld . De FAA zal het komende jaar haar activiteiten ui tbrelden met de Financieel Management Informatiedag op 2 februari 1995, een mini-studiereis naa r Londen in mei 1995 en de start va n het reele beleggingsfonds per 1 januari 1995. De grote s tu d i er~ s naar Hongarije (varig jaa r Israe l) za l plaatsvinden in juli 1995 en het FAA-Controllerscongres za plaatsvinden in mei 1995.

Waa rom begunstiger/passief lid worden van de FAA 'I Het begunstigers h IT an e FAA ie ele VOOfA-begunstigers zijn automatisch begunstiger van de EEFA. Ze krijgen als FAA-begunstiger vee I korting en voorrang op aile FAA-activiteiten, zoals de vele bedrijfsbezoeken die de FAA aanbiedt. Begunstigers kunnen verder tegen absolut bodemprijzen abonnementen verkrijgen op de bladen FEM, Controllers Magazine en Bank en ffeetenbedrijf. Het paradepaardje Fiducie krijg je, inclusief mailing met informatie. drie maal per jaa r thuisbezorgd, zodat je op de hoogte lijft. De FAA verzorgt verder stageplaatsen en plaatse n op seminars en congressen voor haar begun stige rs. Een apart project zal zich het komende jaa r richten op de werkstuk- en scriptiebegeleiding. De FAA is tensla'tte ook nog een leuke vereni ging ! De surviva lweeKenden in de Ardertnen. het pa int-balltoern ooi ele borrels ell tap=avon'djes zrrtieTTl! a bijdragen dat de 'FAA-identity' het komende jaar wederom uitgedragen zal worden.

:';ll'

Je kunt ook actief lid worden Be FAA zoekt studenten aan d UVA. die"ge路int ress r j" j F i el Manageme Il i f willen worden binnen de verenigin . Binnen de grote projecten van de FAA zijn en housiaste 'kartrekkers' al iid wei om. Ais acrlef I' ak.- e FAA..k.~eLr.D.e r betrokRen bij de verenigin g ef) staat al voor een been in h t be rijfsleven. In de korte meeloopperiode kun je b ki j ~en binnen welk F -project je interesses ligge .

I

Meer mformati ?

In de EEFA-kamer (E-G.G2l op de Roetersstraat 11 op de economische faculteit van de UvA is altijd wei iemand van de FAA aanwezig die je meer informatie kan geven over de FAA of over bovengenoemde activiteiten. Het telefoonnummer is: 020 6279653.

VIAE Vorig jaar opgericht, dit jaar actief. De VIAE (Vereniging voo( olemationa e eQl\lg.e deo.e-) he-eft -el plannen voor he kom nd tudiejaar, waarvan aile studenten algemene eco o~ie kunnen profiteren. Tot nu toe was voor tuden en bedrijfseconomie keus te over op het gE!bied va activiteiten in het kader van hun st die. De VI E gaat er dit jaar voor zorgen dat 00 studenten algemene economie aan hun trek en komen. Hierbij zal de nadruk liggen op activi eiten die ook qua inhoud een uitdaging vormen en aansluiten bij de verschillende interesses 0p internationaal en algemeen economisch gebied. Ais je begunstiger ordt krijg je ons periodie ~ opgestuurd waarin AIO's ver hun onderzoek vertellen en verslag wordt gedaan over activiteiten op algemeen economisch gebi d.

Daarnaast zullen ook dit jaar weer Kreten (voorheen van de week) worden georganiseerd (in s menwerking met de SE F) waarin AIO's of docenten curvan onz aculteit hu ondel'Zoek liGn si voar algemeen economen, aan het eind van het studiejaar een studiereis en een congres, dlt staat allemaal te gebeuren. Natuurlijk Kampen ij, lOals aile verenig ingen, enigszins met persone Isgebrek, dus heb je nog een paar uurtjes vrij en wit je actief bezig zijn met je studie neem dan contact op met Marco van Hal tel020 617072 8 of kom langs op kamer EO. 02.

VSAE De VSAEis in 1963 opgeri cht voor en door stJdenten Actuariaat en Econometrie en heeft zich in 1992 als associatie aangesloten bij de E.E .F A Net als de meer dan dertig voorgaande jaren zet de SAE i ok di we 0 1 oi i a r aile studenten Actuariaat, Econometrie en Operationele Research & Management (kortweg AEnORMers).

Door het organiseren van allerlei leuke, nuttige en interessante activiteiten tracht de VSAE het harde leven van de E RMers te verzachten.

r

Veel mooie woorden, maar hoe vult de VSAE dit in? - Onder ndele door: .. Het CDrga isererl van bedrijfs)excursies en workshops .. H t organiseren..an ee congres .. Het uitgeven van de AE ORM, het blad voor AEnO ers .. H organiseren van feesten .. Het organiseren van weekends .. Het verzorgen van een jaarlijkse studiereis .. Het houden van gezellige borrels in de hal van de faculteit .. Het organiseren van sport- en speltoernooien .. Het samenstellen en verkopen van tentamenbundels

29

Ochtendprogramma

Middagprogramma

Is economic science worth anything?

Beter exporteren naar Japan

The conceptual mismatch between economic theory and Japanese reality

Sprekers:

Spreker:

KAREL VAN WOLFEREN

W. Kortekaas (Euroact)

Sir Roy Denman

Workshops:

Former Director of External Relations EC

Contacten leggen in Japan (Jetro) Procurement (Dordtsche Engineering) Bloembollenexport (P.F. Onings) Consu menten prod ukten Distributiekanalen

Dr Barry Keehn Cambridge University

Prof. dr ir J. Muntendam Universiteit Utrecht

Lokatie:

Dagvoorzitter:

Aristo Zalen Teleportboulevard 100 1043 EJ AMSTERDAM Tel.: 020 - 6860886 Fax: 020 - 6861861

Frits Bolkestein

Deelnamekosten: Ochtendprogramma F 95,- , studenten F 15,Middagprogramma F 195,- , studenten F 20,Gehele programma F 250,- , studenten F 30,-

'E.E.F.A.

Informatie: E.E.F.A.jAOJUST Roetersstraat 11 1018 WB AMSTERDAM Tel.: 020 - 6279653 Fax: 020 - 6227882

De NOBAS gaat voor

Triple A

centen die dingen aan bod kunnen laten komen waar straks. door de bezuinigingen. geen tijd _------~-Imee~ voor za! zijn.- - - - -_______lriple fA deAccauotancy ~Qcjati!

Maar mef'IJrotesteren a ll e~ i<OmelfWe niet e-el is d ssocratie an de E.. F;A. die-zich rich a Jasper I::t amaker verder. We zullen er ernstig rekenmg mee moehet vakgebied accountancy. Triple A hee Is De leuwe Organisatie voor Belangenbehartigi 9 ten houden dat de voorgenomen bezuinigingen doelgroep aile studenten die ge'interess erd zi n an Amsterdamse Studenten (NOBAS) is eigenl ij oak daadwerke lijk zullen worden uitgevoer . Binin accountancy. Triple A organiseert versch illeode niet zo 'n goede naam voor de vereniging die nen dat kader van bezuinigingen, die als het activiteiten die uitstekend geschik iijn voor st grootste studentenfractie heeft in onze fac t itsware de randvoorwaarden vormen van het uni denten die zich willen orientererwp het vakgeraad . Weliswaar heeft de NOBAS een eige etel versiteits· en faculteitsbeleid, zal de NOBAS zich bied accountancy. Oaarnaast zijn er oak diver e in de Universiteitsraad waardoor zij zich in an hard blijven inzetten voor het waarborgen van d activiteiten die zeer toegan el ijk zijn voor studenzetten voor de belangen van aile Amsterda se kwaliteit van het onderwijs aan de FEE. ten die reeds hebben gek zen voor accountanqt studenten. maa r het vizier is verder tach vo@ rna· Gelukkig is de aanwas van nieuwe studenten ve en hun kennis van het akgebied willen verdi melijk gericht op studenten aan de Facultel er houdingsgewijs behoorlijk gestegen ten opzicht pen.

Economische wetenschappen en Econometr e. van vorig jaar. Wellicht kunnen we daaruit vo~Triple A hecht vee aa rde aan de aa nslu iting Het afgelopen jaar heeft de NOBAS met 4 lede zichtig concluderen dat het de goede kant 0!Y, theorie en prak ·fk van accountancy en organi in e Faculteitsraad een grate inbreng gehad in gaat: de kwal iteit van het onderwijs is namelijk seert daarom eel activiteiten in samenwerking de faculteitspolitiek. In de Faculteitsraad gebeu nag steeds een van de voornaamste redenen om met de va roep Accountancy alsmede versc iImeer dan je denk!. Ais je er wat meer bi· betrokte iezen voor een bepaalde universi eit Maar lende aCQounta ntskantoren . ken raakt merK I gau':) dat.Jiem lSSinge d""i_ _".J."e""""o~..ffi./Jiet te vroeg ·uiG:h n. want er kan en Een be angllike activiteit van Tri Ie A betreft et genomen moete worden erg'tiela rijR-lijn en er moet nag heel wat vetbeterchvorcien~ NGg ilge ~ var:! aar-eigen ijdsc-hri de..futuRA grote co equenties kunnen hebben. Er moet eeds iJn er te veel vakken die overlappen. nog ·f rin staan artikelen over ontwikkelingen op et worde besloten over het aanstellen van ni~ e seeds is er erg veel onduidelijkheid over van algebied van accountancy. Dit kunnen artikelen beeenten, over vakken die wei of niet gegeven les en nog wat. door de dichtgetimmerde variantreffen over verslaggevingsproblemen, admini ullen worden, over afstudeerregels en over de ten is overstappen nog steeds lastig. de tentatratief organisatorische vraagstukken en beroepsverdeling van financien over de verschillende va menroosters worden nog steeds schandalig laa matige ontwikkelingen. groepen. Maar oak worden er besluiten gena en bekend gemaakt. etc.

Het komende collegejaar heeft Triple A onder anover meer concrete zaken. Zo is er dit jaar op e D i t jaar zal de NOBAS niet aileen in de fac Iteits· dere het volgende te bieden: faculteit een voltijd medewerker aangesteld die raad en de diverse adviescommissies de waliteit Triple A organiseert een dag in de aile mogelijkheden om in het buitenland te st van het onderwijs in de gaten houden' ook zal zij Amsterdamse (ongresweek met als thema' 'deren onderzoekt, zodat tegenwoordig bijna ie buiten de officiele instanties om tra Hten de belieuverslaggeving in internationaal perspectie '; dereen die dat wil in het buitenland tereeht kan. langen van studenten te behartig n. Er zal een .

In juli 1995 biedt Triple A student n En zo is er nu eindelijk een mogelijkheid om je NOBAS klachten-bus op de EEF kamer worden de mogelijkheid mee te gaan met de studiere s VGor tentamens van massa-vakken via een com· ge'installeerd. Hierdoor kome klachten over bijnaar Praag. Hier wordt onderzoek gedaan naar putel ·n te schrijven. Oak komt er binnenkort een voorbeeld vakken, docent 11 of ingangseisen in de mogelijkheden en moeilijkheden voor accounlicht-ba k zuil, midden in de centrale hal waarop g~e anden terecht en zal er in vee I gevallen tants in Tjechie .. colleges. lezingen en-.lllededelingen Kunne WfJr. ietS-aan ge1Jaan hmnen worden. Omdat veel Een aantal case studies bij verschi den aangegeven. Oit zijn allemaal voarlleel e va ·evalua ie on olledig-en geheim zijn, weten ende accountantskantoren. alsmede-vaardigvan zaken waar de NOBAS zich het afgelopen veel studenten niet in hoeverre een yak goed of heidstrainingen op verschillende gebieden. jaar voor heeft ingezet. slecht wordt gevonden. Ook komen in de evaluEen (keuzelvakkenmarkt om de eerste aties de algemene zaken met betrekking tot de en tweede jaars studenten kennis te laten maken De belangrijkste doelstelling van de NOBAS is het faculteit niet voldoende aan de orde. Daarom zal met de vakken voor de afstudeervariant accounwaarborgen van de kwaliteitvan he onderwijs. de NOBAS binnenkort een eige enquete gaa tancy. waarbij de belangen van studenten centraal hOlJden. OK zal-€F wat geda n w rden aa cie Uiteraard .un nen we bij Triple A altijd enthoustaan. De paarse p annen zijn wat dat betreft i formatie-voorziening en ver preiding. De siaste mensen ! ebr iken die het leuk vinden om nogal onheilspelle d: oor de gigantische bezuieeste studenten zijn absolu t ni top de hoogte nigingen van enke e m Ijarden uldens op et onvan..d \lOO en LV-'la~ zeer bel ngdjkeJlO1Wikkiderwijs is het bijna onv rmijdelijk daLde kwaliteit l i ~ge.lLQp...dtiiJ..,l;ti Door h t versRreiden van van het onderwijs nd r druk zal komen te staan. i .formatiestencils met daarop de elangrijkste Natuurlijk moet hier te en geprotesteerd worden. veranderingen en besluiten za de OBAS probeEr staat minister Ritzen en staatssecretarissen ren dit te verbeteren.

Nuis en Netelenbos dan 00 nog fli n wat te wachten dit jaar. et Amsterdamse AC1:ie PlatZoals je ienloet 001< oit jaar (Ie NOBAS weer form (AAPl. waarin politieke jongerenarganisahaar uiterste best am de belangen van studenten ties. studentenverenigingen. studieverenigingen te behartigen en om te waken over de kwaliteit en docenten samen op ludieke wijzeprotesteren van het onderwijs. Ais je je weer eens ergens aan tegen de voorgenomen bezuinigingen, heeft bijergert of opwindt. als je klachten of suggesties voorbeeld al diverse activiteiten op de agenda hebt of als je weet hoe het beter kan. kom er dan staan. Er zullen onder andere alternatieve colmee. Want de NOBAS. die is er voor jou. lege-dagen worden georganiseerd. waarbij do-

1

Oktober 1994

31

BOOZ·ALLEN & HAMILTON INTERNATIONAL MANAGEMENT CONSULTING FOR GLOBAL CLIENTS

Booz·Allen & Hamilton is the leading international management and technology consulting firm committed to helping top management resolve complex problems and improve the performance of their institutions. In order to achieve tangible results, Booz·Allen offers clients a unique blend of industry and functional experience from its global consulting practices. Our 4,000 professionals operate from 29 principal offices in 17 countries, working with leading industrial and service firms, state-owned enterprises and governments.

Prillcipal ofli ce locatiollS

Europe

Dusseldo rf' Fr.lllkfurt LOlldoll J\1l1:l1l

MUllich

\V:lrS,I\\'

As we expand, we are continuously searching for outstanding individuals for our office in Wassenaar. Opportunities for the position of Business Analyst exist for qualified university graduates.

\ V :l.SSI;: ILUr

North Alnerica C:hlC,I(2:{)

Clevt"Llild

We offer candidates stimulating, challenging and rewarding career opportunities in a truly international environment.

D,d!."

HOll stoll

Los Allgeln N ew York

Phihddphi:l S;\I]

Fr:ll luscO

Company Presentation November 10, 1994 at Erasmus University

Latin America UO~Or.l

B uellos Aires C :1L1ClS

Professionals from Booz·Allen & Hamilton will present the firm to

Ml'x ico City MOllrern.:y

interested students from Dutch universities during a company presentation

s;~o

P:loiu

at Erasmus University in Rotterdam, organised by the Economische Faculteitsvereniging Rotterdam, on November 10 at 16.00 hrs. The location

Asia/Pacific I

will be lecture-hall A-I.

lOll)..'; KOllg

j.,k.lftl .\'lclh()u rIll'

You are hereby cordially invited to attend this presentation.

SydUl'Y I"nkyo

Information may be obtained from: mr R. Schuyt, Booz·Allen & Hamilton Inc., Postbus 648, 2240 AN Wassenaar Tel: 01751-79441

27 oktober

3 november

18 november

SEF-congres: in de Aristo Zalen te Amsterdam wordt een congres gehouden met als titel: 'lnnovatie; de noodzaak tot continuiteit.' Dit groots opgezette evenemt, geleid door prof ir drs J.W. Vrakking, zal bestaan uit een ochtendsessie met grote sprekers uit het bedrijfsleven, de overheid en de universitaire wereld plus een middagsessie waarin een achttal parallele workshops gepland staan. Kosten voor deelname aan dit congres: f 30,= voor leden, f 35,= v~~r overige studenten en wetenschappelijk personeel (overige deelnemers: f 250,=). Genoemde bedragen zijn inclusief koffie / thee, lunch, borrei en congresbescheiden . Inschrijven op Sefkamer, E2 0.01.

SEF-zaalvoetbaltoernooi: schrijf hiervoor snel in want er is slechts ruimte voor 16 teams. Inschrijfkosten per team: f 30,= Plaats: Hoogendorphal.

Age: vakkenmark t in de centrale hal van het E-gebouw. Aansluitend een barrel.

29 I 30 oktober Age-weekend te Castricum, voor informatie: kamer 0.06.

2 november Link.ing Pin: Management & Organisatie dag, zie voor meer informatie het E FAkatern.

Studium Generale (CREA): 'Internationalisering en de vrijheid van nationaal handelen.' Sprekers: Th.C.MJ van de Klundert (hoogleraar Algemene leer en geschiedenis van de econom ie, KUB), N.A. Wilterdink (hoogleraar Sociale Wetenschappen, RUU, Amsterdam School voor Social Research en UvA), aanva ng: 20.30 uur.

FEE: uitreiking propaedeusebullen en Van der Schroeff-onderwijsprijs, plaats: centrale hal gebouw E. Aanvang: 15.00 uur, na afloop een borrel.

Oktober 1994

4 november (onder voorbehoud) De Age organiseert een discussiedag over de toekomst van het economisch onderwijs in Nederland met als thema: 'The making of an economist' Een lezing zal worden gegeven door prof dr S. Feiner en A. Klamer. Een forumdiscussie met docenten, studenten en AlO's voigt hierop. Nadere gegevens 001trent tijd, plaats en sprekers worden nog bekend gemaakt. V~~r meer informatie: tel. 6862953 of 5254367.

10 november Studium Generale (CREA): 'Over ethiek, politiek en economie.' Sprekers: J. de Beus (hoogleraar Politieke Filosofie, TU Twente en Politieke Economie, Uv A), Aktie Strohalm, aanvang: 20.30 lIur. FEE: voorlichtingsavond over HEAOdoorstroomprogramma, plaats: gebouw E, zaa l 0.03. Aanvang: 19.00 lIur.

15 november Sef: Roxy-feest. Inschrijven zolang de voorraad strekt bij de Sefbalie, f 5,= voor leden en f 7,50 voor niet-leden.

17 november EEFA-Japancongres, twee seminars naar aanleiding van het onderzoeksproject in mei 1994 te Japan. Zeer interessant l Voor meer informatie zie EEFA-katern.

FEE: voorlichting programma post-propedeutische fase voor tweede- en hogerejaarsstudenten, inlichtingen: Ina Kamerman (kamer E1.27, toesteI4038).

19 november FEE: a lgemene voorlichtingsdag UvA, inlichtingen: Tanja Lemmens (kamer 1.32, toes tel 4327).

23 I 24 november SEF-excursie naar IBM, nadere gegevens worden tzt bekend gemaakt, voor informatie loopt u even langs bij de Sef.

28 november FEE: promotie J. Beishuizen, aanvang: 12.00 UUf. Promotor: prof. dr A. Heertje.

FEE: promotie C.H.M. Lutz, aanvang: 13.30 uur. Promotor: prof. dr J. de Veer.

16 december FEE: promotie F. van Dijk, aanvang: 11.30 uur. Promotor: prof. dr F.A.A.M. van Winden.

21 december FEE: promotie A.F.P. Bakker, aanvang: 15.00 uur. Promotor: prof. dr R. Soeting en prof. drs K.P.G. Wildschut.

33

Nieuw filiaal op het Roeterseiland

*

Scheltellla Holkellla Vermeulen Boekverkopers Sarphatistraat 137) 1018 CD Amsterdam TeleJoon (020) 420 53 67 Fax (020) 420 64 27 Operungstijden: Maandag tim Vrijdag 9.30 -18.00. Zaterdag gesloten

Intermediair HOUOT JE SCHERP.

Oxford university: Van 18 tot 24 maart 1995 organiseert de 'Fontaineblau Foundation ' voor de tweede keer een conferentie over de toekomst van Europa, in samenwerking met de universiteit van Oxford. Het doel van dele con ferentie is at tudentell ui Europa, de Vereni de Staten en Japan zich geza enlijk over Europese problemen buigen, naar aar:ileiding van lelingen van kopstukkell'uit de-Europe e pol itiek, het bedrijfsleven en en ele Europese universiteiten De uitkomsten van dez discussies, de 'white papers', zullen via de 'Forw rd Studies l::Jnit' een doo Ja~ ues Del rs in het leven geroepen i stelling, gepresenteera worden aan de Europese Commissie.

Blad v~n de Economische & Econometrische Faculteitsvereniging Amsterdam mede gefinancierd door de Faculteit der Economisehe Wetenschappen en Econometric van de Uni versiteit van Amsterdam

s-e~f1~

' :11

Sef

f'

Het studiejaar 199411995 is al weer lang en breed begonnen

L_··

l-

en zel!s de eerste tussentoets· week is voorbij . De tijd gaat snel en er zijn vee I nieuwe SEF· ontwikkelingen. Zo heeft de SEF een nieu'lll dagelijks bestuur

.,.--....,..-~

De onderwerpen van twee thema

Fotografie Hans Lingeman Robert Sehecrder

sta n altijd open oor nie

e ideeen.

De activiteiten va de SEF "n zeer divers: de hoafda

• E ROPE AND THE CITIZEN en

t it

agt het verk pen va n bo ken, (tentamen-)syllabi, bibli zingen, cu rsussen, feesten, sporttoe rnooien en reizen.

DERS.

Heb je interesse in het organiseren va n een activitei t ko m dan langs bij de SEF of neem con tact rnet ons op tel .nr . 5254024.

Enkele discussiepunten zijn bijvoorbeeld in hoeverre sociale voorzieningen geharmoniseerd moeten worden binnen Europa, of de huidige landenvertegenwoordiging moet worden veranderd in een meerderheidsstelsel, wat voor een houding Europa moet innemen ten opzichte van Ru sland, de invloed van vergroting van het aantalleden van de EU op de Europese Economi sche en Monetaire Unie, en vele andere. Van de deeln emers wordt een zeer actieve deelname aan dele discussies verwacht, dus een goede kenni s van het Engels en natuurlijk een zekere bekendheid met Europese onderwerpen is een vereiste.

Tijdens de week bestaat ook nog de mogelijkheid mee te doen aan de selectie van het 'Hansard Scholars Programme in Parliamentary and Public Studies'.

Dit zal bestaan uit een beurs voor een speciaal programma aan de 'London School of Economics' en een stage bij een Brits parlementslid.

Namens de SEF, Ronald Veenstra

AGE

.;A

Oktober 1994

Deadline Aan1everen artikelcn december / janllarinummer v66r 4 december en mededelingen voor agenda: 11 december.

<.;>.'+ ..... ..... . .

;

':::

c..;

•

~•

De AG E (Actiegroep Economen) is een poli tieke organisatie va n en voor studenten aan de Faculteit der Economische Wetenschappen en Econometrie. Ais belangrij kste doeI heeh de AG E het handhaven en verbeteren va n de kwaliteit va n het

Voor reacties, brieven en open sollicilaties is de redactie bereikbaar op: Roetersstraa t 11 kamer 0.05 (E3) 1018 WB Amsterdam Tel. 020 - 525 4297 Fax. 525.4361 Ingezonden bricven, artikelen en stud ierappo rtages kunnen worden ingekort.

onderwijs, een greep ui t de Age-activiteiten Voorpagina Fusie E. E. F.A. & Rostra Economica .

-Het ve rtegenwoordigen van studenten in raden en commis· si es, zoals de facu lteisraad en de opleidingscommissi es.

-~

Door regelmatig onder de studenten enquetes te

houden inventariseren we hun persoonlijke mening over de -~.

Een bla d dat de AGE regelmatig op de fa culteit verouden

nodigi onlva 9 . De 0 t n v bedragen £220, exclusief reiskosten. Voor studenten aan de FEE wordt door de Commissie Externe Betrekkingen van de faculteit een bijdrage aan de rei skosten verstrekt van 1150,-. Verder zullen diverse fondsen worden aangeschreven voor aanvullende sponsoring.

Informatie over he! hele weekprogramma en de onderwerpen van de essays is te verkrijgen bij Beatrice Boots (FEE, Roeterstraat 11 , kamer 1.27, tel.

5255214) .

Opmaak Hidde van Melle Robbertjan Roet

Adreswijzigingen Stlldentenadministratie, Nieuwc Doclenstraat 15 1012 CP Amste rdam

verschillende basisvakken .

Voor 1 december

Redactie/Medewerkers Rodrigo Altamirano Eelco Bruinsma Piet Hein Gons Paul Kraan Willem Leenen Hans Lingeman Jessica du Marchie Sa rvaas dr. j .K. Martijn Merijn Rengers Ca rl van Schagen

raadsvergaderingen verschijnt. De inhoud ervan komt tot stand tiidens vergaderingen van de AGE. Op deze ve rgaderingen (iedere t ·vee weken op maandagavond om 19h30 in kamer 1.17) is iedereen welkom. Ze worden aangekond igd in de Folia onder de rubrieken 'Economie' en 'Actuariaa t & Econometrie'.

Wil je meer weten of heb je zin om actief te worden, kom dan langs op onze ka mer (E0 06) of op onze vergaderingen r

Verschijning Zes maal per jaa r in een aplage van 4500 exemplaren.

Adverlenties op aanvraag verkrijgbaar.

Opd rachten schriftelijk La.v. acquisiteur E.E.F.A. Mathijs Kartlevers, tel. 6279653.

T~lri even

Advertenties in dit nummer van: Booz Hamilton ING Graep Intennediair KPMG Klynveld KPN Moret Ernst & Young Sehcltema Holkema Venneulen Tillinghast VB Groep Zet - en drukwerk De Bussy Ellerman Harms BV rSSN 01 66 -1485

35

Internationale N ederlanden Groep

TALENTVOLLE ACADEMICI DIE AFWISSELING AANKUNNEN! Voor talentvolle academici is Internationale Nederlanden Groep een concern met vele dimensies:

* Binnen de financiele dienstverlening worden vele produkten aangeboden : kredietverlening, verzekeringen, hypotheken, beleggingen, betalingsverkeer, leasing en emerging markets banking .

* Het concern is met name actief in Europa, Noord- en Zuid Amerika en het Verre Oosten.

* In de verschillende bedrijfsonderdelen zijn allerlei generalisten en specialisten van belang: managementtrainees, informatici, account managers, marketeers, fiscalisten, actuarissen enzovoort.

Door deze dimensies te combineren, ontstaat een grote verscheidenheid aan functies. En dus hele afwisselende loopbaanmogelijkheden.

Jonge academici die dit aankunnen, sturen een brief met curriculum vitae naar het volgende adres:

ING Groep Werving & Begeleiding Academici drs J.J. Douwes DS 05.01 Postbus 810 1000 AV Amsterdam

ING

GROEP