1995 - Nummer 209 - oktober 1995 by Faculty Association Sefa

TH'WILl

T7b/

IN A WORLD 0' CHANG,

Unilever Internationale Stages

Nu ook er mu;s

bere; baar

Kijk op Internet Studeer je uiterlijk medio 1997 af en wil je meer informatie of een inschrijfformulier: kijk op Internet: http://www.unilever.com/uniguide/int-stage Of bel Unilever, afdeling Management Development: 010 - 2174261 . INSCHRIJVEN TOT 27 OKTOBER 1995 VOOR EEN STAGE IN 1996

L-----U - - Unilever

Rostra Economica

Redadioneel

Nummer 209 Oktober 1995

Leren onderweg Marktonderzoek onderweg

Malaysia: Gateway to Asia Sea rch 1996

Vergeten en omstreden H e[ economisc h den ken van Joh n Kenne[h G albrai[h

Olav Velthuis

De strijd om de kijkers drs D.HA. Koenen

Het Detroit van Nederland komt in Born (L) Edwin Peek

Van Perestrojka naar katastroijka

R. Knaack Kennis in beweging

P Kraan

Facts & Figures Biblinfo Studeren in het buitenland

Raben M aes

Hans Lingcman

PI Willems

'VOR

Fac-nieuws Roetersstraat 11

op de beak de Op_ ...... in cleze t.erre dJ-

welliea .et

elm. (R.S.) Hans Lingeman

Lere R. Schondorff

Eind april vertrok een groep FEE-ers onder de 11aam CHAIN '95 (Chil1a Amsterdam INteraction) naar Hong Kong voor een studiereis van zeven weken door China. Gedurende deze reis werden vele stenen omgekeerd, deuren ingetrapt, hypotheses verworpen en opzienbarende conclusies getrokken. Hier voigt het verslag van een ooggetuige.

Het onderzoeksproject richne zich op distri-

De onderzoeksopdrachten

butie en infras[[uc[Uur in Oostelijk China:

Vierelltwintig studenten, vergezeld van vier

Shanghai, enkele steden in de provincie

begeleiders plus een vaste rolk aangevuld met

Shandong, en tcnslotte Peking. Dc probl c-

rol ken ter plekke hebben gewcrkt aan cen

men die 'boomende' provincies - waaronder

dertiental onderzoekpsprojecten. KPMG en

Shandong - hebben met hun infrastruc[Uur,

ABN Amro laten een onderzoek doen naar de

zijn bekend. Waar de lokale economic vaak

fac toren die buitenlandse directc in vcsrerin-

met 20 to[ 30% per jaar groeit, kllnnen we-

gen in China tot een succes kunnen maken,

gen, havens en telecommunicatie het tempo

de Rabobank Hong Kong wil graag weten

niet bijhouden. Nederland, met een reputatie

welke kansen cr in OclSt-China liggen voor

op het gebied van weg- en waterbollw, ruikt

Nederland se bedrijven, Ballast Nedam is

zijn kansen. Handelsdelegaties (Andriessen,

gente resseerd in weg- en waterbouwprojec-

Kok, Jorritsma) hebben de weg naar China

tcn, de provincie Nootd-Holland wil de laat-

gevonden.

ste informatie ontvangen inzakc de onrwikkcling van zec- en lllchthavens in de tu ssen

De voorbereidingen

Shanghai en Beijing gclegen provincie Shan-

Ruim anderhalfJaar geleden is CHAIN onder

dong, Bois laat nagaan welke likeuren in de

auspicien van de toenmalige EEFA de voorbereiding gestarr: het formuleren van het reisdoel,

her interesse ren van bedrijven om

marktonderzoek te laten doen, het selecteren van srudenten, het organiseren van de reis en

'Wanneer gaat gebruik maken over in misbruik maken?'

van bezocken aan bedrijven en insrellingen in plaatsen die in China zullen worden bezochr. De leerstoclgroep Markrbeleid en Markton-

smaak vallen bij de Chinese consument,

derzoek en de Stichting Leerstoel Markrbe-

Hiljo wil weten hoe je in China ome be-

leid en Markronderzoek zijn aangezocht om

roemde snijbloemen kunt slijten, Philips laat

de inhoudelijke begdeiding van het onder-

uirzoeken hoe de invoerstromen verlegd zul-

zoek te verzorgen.

len worden mocht China lid worden van de

Medio november '94 worden de deeln c mcrs

World Trade O rganization (WTO ). De lijst

gesci ectce rd door middd van officiclc so llici-

is comp leet met Tillinghast verze ke rin gen,

taties, waarna de binnengehaaldc opdrach rc n

M &S mode en het Asian Development

aan de onderzoekers moe ten worden rocge-

C entre. In rotaal gaat her om een budger van

wezen. De eerste maanden van '95 2ijn ge-

bijna drie ton.

vuld met het formuleren van de onderzoeks-

opzet, het opstellen van onderzoeksvragen en

Guanxi

het verzamelen van de in ons land aanwezige

Vamelfsprekend word je in een land met een

informatie. De deelnemers beginnen met het

zo van de ome verschillende cultuur gecon-

leggen van contacten met bedrijven in Ne-

fronteerd met heel bijzondere zaken. Ecn van

derland en in China om nadere informatie te

de opvallende fenomenen waar je in China

verkrijgen. De fax maakt overmen.

onvermijdelijk regenaan loopt is guanxi. Wie

Tegelijkenijd vo.lgt de groep een cursus Chi-

ins VoOt el kaar wil krijgcn kan niet om gll-

nese taal en cultum, colleges over Moderne

anxi heen. Of je de juistc importellr voor je

Aziatische economieen, afgewisseld met le-

tulpebollen wilt vindcn of de beste partner

zingen van deskundigen over onder andere

om samen een bedrijf op tc zenen, steeds

China's voedseisituatie, over omgangsvor-

vind je guanxi op je pad. Iemand heeft veel

men, over het politieke systee m, over war er

guanxi als hij via zijn reiaties - of in wat mo-

'na Deng' verwacht mag worden.

derner jargon, relatienerwerk - veel d ingen

m速~um& ECONOMICA

kan krijgen die anders heel lang duren of zelfs

projecten aangepakt rcrwijl er bovendien nog

onmogelijk zouden zijn, laar zich daarvoor

sreeds een machtige bureaucratic aan de

beralen. Hij Stelt zijn ne(\Verk rer beschik-

touwtjes rrekt. In minder extreme gevallen

king. Dir kun je zien als een soorr dienstver-

blijfr de grens vaag: wanneer gaar gebruik

lening waarvoor ee n commissie wordt gere-

maken over in misbruik maken l Een ding

kend. Maar daarbij is her een interessante

lijkr zeker: in China wordr momenreel de

vraag wanneer jc bij dergelijke betalingen van

grens wat ruimer gerrokken dan in Neder-

corrupric moer spreken. Wanneer gaar 'be ra-

land benoorden de grore rivieren.

len voor guanxi ' over in omkoping? Deze vraag is in her China van vandaag meer

De betekenis van praktijk-

dan een studeerkamerprobleempje. De srrijd

onderzoek Een project als CHAIN '95 is zeker niet meer uniek . Her ritselr ervan aan de Nederlandse

om de opvolging van Deng Xiaoping is in

voor elkaar kan krijgen. In de Nederlandse sa menleving is het handig om een goed net-

(foto: Pi en Smeets)

universireiren. Aan dc Roercrssrraat zijn de

aile hevigheid losgebroken. Daarbij lezen we

EEFA en de MAA (Peru) nog nier rerug, of er

opvallend veel over corruptieschandalen die

venrekken alwecr groepen naar Zuidoosr-

boven warer komen. Er worden in Peking

Azie (Search) ofZuidamerika (FAA). De be-

zelfs congressen aan gewijd. De gedood-

tekenis van praktijkonderzoek - ' learning by

verfde opvolger van Deng, presidenr Jiang

doing' - kan nier snd worden overschat. Van-

Zemin is zich aan her proflleren door de cor-

ouds staat de cconomicsrudie niet bekend om

ruprie hard aan te pakken. Jiang, een van de

ziJn prakrische vorming. Sociaal-gcografen

meer conservarieve figuren binnen de Chi-

gaan jaarlijks op veldwerk in de meesr exori-

nese politiek, is een sruk minder gechar-

sche gebieden, economiestlldenren kv"amen

meerd van de wondere werking van her

rot voor kort meesral niet vee! verder dan de

markrmechanisme dan Deng, die d es rijds her

universireirsbibliorheek. Oat is intussen dus

stamein voor China's on(\Vaken heefr gege-

anders geworden. Probleemgestllurd onder-

yen. De grore 'ontdenging' (feidenghua) is in

wijs sraar alom in de belangstelling. Leren,

werk op re bouwen, in China is het van viraal

voIl.e gang. Jiang is bezig de hervormingen af

nier door aileen boeken te lezen maar door

belang.

re rem men of zelfs sril re zetten. Daarbij richr

zelf vraagstukken aan re pakken en op re

Guanxi grijpr terug op he[ Confucianisme.

hij zic h op - in zijn ogen - een van de ui(\Vas-

sen. Zo'n buirenland project is probleemge-

Dit is een Oosrerse ideologie die vee! beteke-

sen van her Chinese gangsterkapiralisme: de

stllurd ondetwijs bij uirsrek.

nis toe kent aan de zorg voor elkaar binnen de

corruptie.

Voor de deelnemers, sruk voor sruk in hun

sterk hierarchisch ingerichte familic , de eigen

Je kunt 7..eggen dat beralen voor guanxi geen

afsrudeerfase, snijdr her mes aan meer dan

groep. Vanouds wordt China 'governed by

omkoping hoefr re zijn. Zolang de beraling

(\Vec kanten. De projecrleiding doer een hoe-

men, not by law'. Hoger geplaatsrcn maken

maar in een redelijke verhouding sraar tor de

veelheid sociale vaardigheden op waar ze de

de dienst uir en cr zijn nauwelijks werren die her individu tegen hun willekeur beschermen . Vandaar dat men zijn veiligheid en zekerheid zoekt binnen de eigen groep. Daarbij

105-

resr van hun carriere aardig mee vooruit kun-

'De grote "ontdenging" is in volle gang'

is iedereen voorrdurend bezig de eigen positic

nen. Dc deelnemers leren een praktisch probleem aan re pakken en daarover re rapponercn. Dir rappon wordt gepresenteerd aan de opdrachrgever en meesml vormt het ook nog

binnen het net\verk re bevestigen en liefst te

de basis van ee n docroraalscriptie. Tor slor

versrcrken. Wie geen deel uirmaakr van de

geleverde dienst. Daarmee is regel ijk aa ngege-

worden de onderzoeksrapportages gebundeld

groep of her nct\verk en dus buirensraander

yen dar de grens met corrupric flinrerdun is,

in een boek. Het organiseren van of her deel-

is, blijft buiren sraan tot hij voldoende ver-

want war is redelijk? Is een ton rcdelijk als her

nem en aan een dergelijk projecr sraat nier ai-

rrouwen heeft weren re winn en. Dar kan een

gaar om een opdrachr van tien miljoen gul-

leen goed op je curriculum. Her verruimt je

zee r langdurig proces zijn. Lange gesprekken,

den? Her is vrij ccnvoudig exrreme gevallen

blik op d e wereld.

een erenrje, een geschenk(je). Her weder-

van corruprie aan re wijzen. Iemand mis-

Cl IAIN'95

zijdse vertrouwen wordt langzaam opge-

bruikr bijvoorbeeld zijn posirie om er per-

rion) zit er weer bijna op. Her boek dar de

(CHina Amsrcrdam INrerac-

bouwd. Zakenlieden die in China snd willen

soonlijk beter van de worden. Dar kan een

onderzoeksrapporren samenvat wordt ge-

scoren, komen meesral van een koude kermis

inkoper bij een paniculier bedrijf zijn die zich

drukt. Op 28 seprember wordt het projecr af-

rhuis.

smee rgeld laar beraten of die een vakantic op

gerond met een symposium onder de rire!

In cen economic die al jarenlang mer gemid-

Honduras laat verzorgen voordar hij tor za-

Courring rhe dragon, a joint (ad)venrute, ge-

deld zo'n 13% groeit heefr men sreeds min-

ken komt. Meestal zal het gaan om over-

organiseerd door ABN At'v1RO, HOllrhof Ad-

del' tijd voor de geijkre plichrplegingen.

heidsdienaren die hun publieke funcrie ge-

vocaren en KPMG.

Waarom nier mereen her chcqueboek gerrok-

bruiken om er pcrsoonlijk berer van re wor-

Prof. dr. R. Schondorff is ex-hooglcra;ll: a~n de Uni v(:rsi路

ken? Ik heb vee! guanxi cn kan voor jou aller-

den. Een ambrenaar geefr ee n vergunning pas

teir van Am"rerd::lm. Hij is c<.:n van de begckid('r.s

lei deuren openen en daarmee procedures

af aan een projectonrwikkclaar nadar bij hem

CHAIN95 .

versnellen. Dar is iets waard. Respect, aanzien

thllis cen nieuwe kellk en is g6nsralleerd. In

of een

ee n ' boomende' eco nomie als die van China

wederdienst

bijvoorbedd,

maar

waarom nier gewoon cash? Wic, gebruik ma-

is dir aan de orde van de dag. Er wordt vee!

kend van zijn ne(\Verk, dingen voor e!kaar

handel gedreven, er worden veel investerings-

oktober 1995

V;'ln

Bij ABN AMRO zit je als acadenricus hij de f1nanciele top.

Een inspirerende oIllgeving als je tot grote hoogte wilt stijgen. Academici met nieuwe ideeen, visies en

mend zijn, commercieel en analytisch. Je moet

initiatieven, die zijn afgestudeerd in een bedrijfs-

getoond hebben initiatieven te nemen en uit-

kundige of economische richting, kunnen bij

dagingen aan te gaan. Bovendien moet je goed

ABN AMRO tot grote hoogte stijgen. Tijdens je

zijn in het onderhouden van contacten en prima

sollicitatie geef je aan bij welke divisie je je

functioneren in een team.

loopbaan wilt beginnen. Dan volg je onze Con-

Wil je meer weten, vraag dan de brochure

cern Kaderopleiding van ongeveer een jaar en

aan bij ABN AL\!1.RO Bank N.v., de heer

daarna ga je werken in de richting van je keus.

drs.].R. de Groot (AS 1630), afdeling Recruit-

Vooral je persoonlijke kwaliteiten zijn van belang. ABN AMRO is op zoek naar de top.

ment Management Trainees, Postbus 283, 1000 EA Amsterdam.

Je moet dus ambitieus zijn en doorzettingsvermogen tonen. Je moet zakelijk en onderne-

ABN路AMRO De bank

5 e n aan Fokke

,â&#x20AC;˘

Douwe Douwes Laatst hoorde ik een mooie anekdote over Fokker. Een weleverancier nad een onderdeel voor de cockpir van cen nieuw type vliegtuig onrworpen. Het onderdeel was ongeveer

groot a.ls een flinke doos sigaren. Zo gauw de leve-

rancier hcr onderdeel khar had, nam nij cooracr op met de vliegru igbouwer dat men net prowrype kon komen nal en. Twcc dagen lare r verscnenen twee functionarissen van Fokker. Ze vlliden ee n aaoral formulieren in en venrokken weer. D e dag daarop arriveerde een vracnrwagen met daarin ee n chauffeur en een bijrijder om het onderdeel naar Fokker te vervoeren. De eerder verschenen funccionarissen waren vo lgens hun funcrie-omschrijving niet de aangeweze n perso nen geweest om bestellingen te vervoeren. Onlangs kreeg minister Wijers van economiscne zaken cen overlevin gspla n van datzelfde Fokker overnandigd.vergezeld van net verzoe k cen substaoricel bed rag aan de Amsrerdamse vli egtuigbollwer tc fourneren. Oat her niet goed gaat mer Fokker is naruurlijk ge noegzaa m bekend. D e vraag die echrer opkom t is waarom het bedrijf niet al lang ter ziele is. Het aaoral werknemers is ten opzicnte va n 1990 bijna genalveerd, veruit her groocsce dee I van de produktie staat in Woensdrecht kapiraa l te bind en. en de toesrellen die wel verkocht worden gaan eruit tegen bodemprijzen. Een ander bedrijf zou al vele malen over de kop zijn gegaan. Waarom blijft d e N ed erlandse regering Fokker sreunen? Het antwoord dat meestal op deze vraag word t gegeven is dat Fokker lO'n bclangrijke plaars inn ee mt a ls ceorr um voor kennisvergaring. Vliegtuigbouw is ee n hoogtechnologische be-

maar onderdeel van het Duitse Dasa, wat op haar beurt een doch-

drijfsrak en de spin-off voor de vaderlandse economie is van on-

ter is van Daimler-B em.. Gelukk ig voor Fokker hee ft D asa een

scharbare waarde, volgens deze redenering. D e regering is daarom

deelneming in het Airbu s-conso rtium en srromen via die weg nog

gerecht igd er enorme hoeveelheden geld in tc blijven pompen.

wat deviezen richring Stuttgart, deviezen die gedeeltelijk worden

Er spelen echrer nog andere overwegingen mee. Zo is Fokker.

gebruikr om Fokker kunstmarig in leven re nouden. Ook Dasa

eve nals zulke bedrijven als Shell. Oaf en natuurlijk Philips. cen na-

echrer moer de btoekri em aanhalen en in dar geval zal het bij onze

tionaal symbool. Ook Daf werd nie r aan zijn lot overgelaten toen

oosrerburen moeilijk te verkopen zij n dar Fokker op de been

net een jaar of dri c geleden in acute bera lingsprob le men terecht-

wordr genouden met hun ZlIurverdiende geld. De afspraak die mi-

kwam. Hoewel geen van d e betrokken bel eidsmakers net za l er-

nister Andri esse n in d e ove ree nkomsr mer Dasa op papier lier zet-

kennen, speelde deze overwegin g ze ker mee in vorige besluiten

ten. namelijk dar Fokker na de Duitse overname een leidcnde rol

Fokkcr te voorz ien van overheidss tcun .

in de markt voor middclgro re vliegruigen lOU blijven spclen. zal

Een andere reden is dar de overheid al ce n aanzienlijk bed rag va n

vrijwel zeker ni ct door de Duitsers worden nagekomen.

Fokker te vorderen heeft, en naar da t geld kan fluitcn mochr het

Minister Wijers za l de komende tijd wanneer hem om sreun

bedrijf ter ziele gaan. H et is een belangr ijk axioma in de financic-

wordt gevraagd ni ct meer een eisenpakker van destijds op rafel

ringsleer dat geld dat je in een project stopt, er na verloop van tijd

kunnen legge n. D e vraag is gcrechtigd of her nog wei re verall[-

ook weer uit moet komen, met winst of rente. A.ls we er van uit-

woorden is srcun aa n Fo kker te blijven geven als her bedrijf wordt

gaan dat de politici ook met deze stelli ng bekend zijn. verwachten

ontmanteld tot ee n 's impele' produktielijn waarvoor aile resea rch

zij dus een herstel van Fokkcr in de afz icnbarc toekomsr.

in Duitsland wordr gedaan. Dit

Wat de zaak natuurlijk nog gccomp liceerde r maakr, is het feit dat

het kennisce ntrum-argum ent voor overhe idssteun weghalen. Mis-

Fokker al enige jaren geen onafh ankelijke onderneming meer is,

schien wordt her tijd om de markt zijn werk te laten doen. *

oktober 1995

lOll

in ieder geval de basis o nd er

By the year 2035, another five billion men, women and children will be sharing this planet. Some people view that prospect with grave concern . Here at Shell we concentrate on the challenges that change brings. The opportunity to meet the rising expectations of our global village. It won't be easy. But then again, nothing worth doing ever is. That's why we look for exceptional young graduates to provide the answers. People with the courage to take the initiative, inspire others and so shape our future. Can you rise to the challenge of change management? To help you find out, we run a number of schemes that provide a real insight into Shell :

â&#x20AC;˘ Shell Internationale Stages â&#x20AC;˘ Shell Gourami The international Business Course for all students The deadline for applications is 16 October 1995. Get your application form now from your study association. Or call us on 070-377 1775.

Can you

set the pace?

C()\1PUI m\X'f IIt\S('f l,\PPI N; (JO( lOR 1:-; IJr TOL(.II',\' II

II :--;,(

WI.-

HUIDIC! fUN( fll: SINI)~ 1 SII"I fMllf'R

UVRIJI-S I'Fll NAnl1 MOOISTf AVO.

IHI'I'F~

199)

llH.AA:"\ V,\N

FFr,

'I)

t 'lT: M.\(, II< NO(. 111\ VOOR "'"/111' Ilnu-

()~t\;

SJlCHHI

(.I'\VOONl'f: AIK()Hlll

'A MllllllR "\( HI

'Pl.

,II Ell' II I<KfR \'1'll[

U HI

11, \RO

\lR ,-

Ondernemend Nederland mag de boot niet missen Succesverhalen uit de Zuidoost-Azie behoren wr de orde van de

men met de buren Singapore en Indonesie op velerlei markten

dag. De hegemonic op her gebied van de wereldhandel behoorde

biedt. Die markten proflleren zich op vooraansraande Ncder-

alrijd bij her oude Europa, de Nieuwe Wereld en het dynamische

landse bedrijfsactiviteiten zaals value added logistics.

Japan, maar de Tigers en Dragons laten die voormalige economi-

Maleisie ligt aan de drukst bevaren zeeweg rer wereld, de straat van

sche grootmeesters wat groeicijfers en dynamiek betreft vcr achter

Malakka, waardoor men oak wei spreekt van 'Malaysia, Gateway

zich. Jaarlijkse groeicijfers van het nationaal inkomen van meer

to Asia'. Naast het feit dat Singapore tat een van de grootSte ha-

dan 8% over de laatste jaren illustreren dit treffend. De groei

vens ter wereld wordt gerekend, wordr in Maleisie intensief ge-

gevoed

werkr aan het verbeteren van zeehavens en toevoerwegen en de

door investeringen uit

aanleg van nicuwe vliegvelden. Oak in de ontwikkelingen in de

wordt

het eigen land, maar

milieutechnologie waarvoor het draagvlak in Maleisie groeit en in

vooral

de landbouwtcdll1ologie, zouden Nederlandse bedrijven een grate

vanuit andere

landen in Azie zelf, het

rol kunnen spelen. Voor de consultancybranche ligt oak een nag

dichtbijgelegen

Oce-

onontgonncn tcrrein. Er zijn uiteraard nog veel meer interessante

anie, Europa en Ame-

sectoren waar het Nederlandse bedrijfsleven een veelbelovende ex-

rika.

porteur, importeur, investeerder of consultant zau kunnen zijn.

Maleisie, Singapore en

Maleisic, Singapore en Indonesie vormen een wtale patentiele af-

Indonesie vormen sa-

zermarkt van zo'n 225 miljoen inwoners als voortuin van het gi-

men de groeidriehoek.

gantischc Azie.

Her Growth Triangle-

Om onderLOck tc doen voor Nederlandse bedrijven en am erva-

concept biedt de moge-

ring op te doen lal een groep srudenten van de FEE onder de pa-

lijkheid optimaal van

raplu van SEARCH

de verschillende com-

dens de onderzacksperiodc van ruim zes weken al ruim aandachr

996 naar deze groeidriehoek afreizen. Tij-

pararieve voordelen ge-

besreed worden aan distributie en technologic. Deze sectoren zijn

bruik re maken. Her

speerpunten van de Maleisische economie en verschaffcn in com-

reeds ver ontwikke.lde

binatie met el bar een bran van synergische effecren. Technolo-

Singapore kampr mer

giebeleid is een belangrijk onderdeel van het totale overheidsbe-

een groor gebrek aan

leid, maar tot op heden is er nog te weinig mee gebeurd. Alhoewel,

ruimre, waardoor ver-

Maleisie is wei een grate producent van e1ectronische componen-

spreiding van economi-

ten en hccfr zelfs een eigen auto (Proton) ontwikkcld.

sche activireit over her

Ne t als elders in de we reid is de on[\.vikkeling van het toerisme oak

aangrenzende Maleisie

in de groeidriehoek in volle gang. Resorts, maar oak winkelcentra

en de dichtbijgclcgen

en andere recreatieve activiteiten worden opgezet. Behalve Malei-

Indonesische

Riau-ar-

siC' is oak de Riau-archipel in Indonesie daarvoor een geograflsch,

grotere

klimatologisch en politiek attractieve regia. De enorme groeiver-

chipel Kuala Lumpur, Maleisi;;

mede

sreeds

vormen aanneemr. Tevens maken het gemak van goedkope ar-

wachtingen worden ondermeer gerechrvaardigd door het feit dat

beidskrachten uit Indoncsie en de reeds ontwikkelde Maleisische

de toeristische sector nag in de kinderschoenen staat. Voor inno-

infrastruetuur dit gebied za dynamisch.

vatieve bouwbedrijven en investeerders ligt een lucratieve toe-

Deze dynamiek boezemt het Europese bedrijfsleven niet geheel

komst in het verschier.

ten onrechre angst in. Was dertig jaar geleden concurrentie vanuit

Deze lijst aan mogelijkheden in Maleisie, de hieraan grenzende

deze regia ondenkbaar, vandaag is het realiteit. Die bedreiging

Indonesische Riau-archipel en Singapore heeft SEARCH 1996

echter vormt juist nieuwe mogelijkheden voor her Wesrerse be-

van de Sefa ertoe aangezet een onderzaeksreis naar dit gebied te

drijfsleven. Met name vele Britse ondernemingen hebben zich in

organiseren. De enorme potentie van de regia, met de nood7..ake-

Maleisie gevestigd. Daarnaa.sr orienteren veel andere Europese be-

lijke randvoorwaarden zaals politieke stabi.liteit, goede infrastruc-

drijven zich op deze markren.

tuur, voortschrijdende educatie, goedkope atbeid, goede afzetmo-

Hoewel verschillende grote Nederlandse bedrijven in Maleisie ac-

gelijkheden en flscale stimuleringsmaatregeJen nodigen als van-

tief zijn, is de Nederlandse inbreng wr op heden erg bescheiden

zelfsprekend uir Wt grondig academisch onderzoek.

geweest. Hierdoor worden zander meer interessante kansen gemist, gezien de enorme wekomstmogelijkheden die Maleisie teza-

Voor meer informatie: Sefa, kamer EO.OI, rei.: 020-627 9653

illÂŽ~IJlliÂŁ ECONOMlCA

• •• Een oude z~arte Unlversltelt • • In het nleu~e Zuid-Afrika

PJ. Willems De U niversiteit van Fort Hare, gelegen in het voormalige thuisland Ciskei, heeft een rijke histori e, die echrer vaak ve rsroord is door de gevolgen va n het apan-

Band

.~II••n

Zu i d -AliNltiIt

met

sinds hetl.'ldilaftfen van de apart De Universiteit Amsterdam heeft si vorig jaar september e uitwisselingsrammamet deoverw'~n~nnzwarte

Univers of Fort Hare. Paul Jero Willems studeerde e het afgelopen half jaar.

door missionarissen gesticht werd als instelling voor secundair cn tertiair ollderwijs voor zwarten. Hiermee behoort her tot de oudste zwarte universi-teiten van Afrika. De rijke geschiedenis word t vooral gekenmerkt door het feit dat onder de alum ni van Fort Hare zes politieke leiders van verschillende Afri kaan ' C staren re vinden zijn. De bekenrure hierva n zijn wel de huidigc president van Zuid-Afrika. Nelson

Mandela, en die • •IIIII!ii!~' Robert Mugabe. We moctcn ec rer wei ver teruggaan in de djd om een van dcze Iciders terug te vinden als student op Fort Hare. In de eerste dea; ja van haar besraan stond Fort bekend a1s een roonaangevcnd insrituut. Onder het apartheidsregime werd her niveau van het onderwiis echrcr ste\selmarig verlaagd. De sraar had volledige zeggenEen karakteristiek schap over <lan rellingen, promolokaal ontbijt ries, de onderwij programma's en de financiel e o ndersreuning. Met de-Le middelen werd het zwarten zo moeilijk mogelijk gemaakr een academisc he graad te verwerYen. Uiteraard werd tege n de-Le maarrege len geprotesteerd, maar het regime deinsde er nict voor terug om met harde hand in te grijpen . Tot 1990 gebeurde het regelmatig dat de Ciskeise politie razzia's hield op de campus. D e dreiging kwam ni er aileen va n de overheden, maar ook onder srudenten onderling waren geregeld erupties va n geweld . In 1992 is de universiteit een aantal weken gesloten gewees r nadat er op de campus vuurgevechten hadden plaa tsgevonden tussen leden van verschiHende studentenorgan isaties. Nu is de ruSt weergekee rd op de campus en doen de 5442 studenren wat ze geacht worden te doen: srud ere n.

Het onderwijssysteem Her onderwijs dar wordt verLo rgd door de zeven faculteiten (Science, Economic Sciences, Law. Theology, Agriculture, Edu cation en Arts) is het beste te vergelijken mer ons m iddelbare schoolsysteem. Dagelijks wordt vanaf8 uur college gevolgd in vi er of vijf colleges wor en gegeven 10 Se5Sles van 40 minuten elk. Voor de Science .tudenten valgen dan 's middags de practica. Vir her apartheidssysreem is de indeling van het academisch jaar ovcrgebleven. Om hct de studenten moeilijkcr rc maken om de academische graad re bchalen besrond er geen scmester- of rrimesrerindeling. maar werd n de vakkcn over her hele jaar gevolgd. De werkdruk is voor cen gcmiddclde srudent, hocwcl her rem po niet hoog ligt, door de grote hoevcelheid re ts door her jaar heen plaatsvinden. groot. Naasr de tesrs worden ook nog de nodige werksrukken vcrwacht. Deze zogenoemdc assignments vormen samen met de rests de ingangscis voo r her afsluirende examen in november. dat de hde jaarsrof dekr. In de resrs en final exams ligt. wcderom als overblijtsel van de apartheid, de nadruk nier op het wetsen van her analyrisch vermogen. maar op her reproduceren van teiren. De slagingsperccntages zijn dan ook bedroevend laag. D oor de orga nisatie van het onderwijs in jaarprogramma's vuI iesr cen srude nr bij her niet halcn van cen renramen in de rege! een heel jaar. Om dir probl~ re besrrijden zijn er op dir momem plannen om het jaar. net de overwegend blanke universiteiten. in semesrers te gaan inddea.

rue

zoaISor

oktober 1995

Alcohol en niveau Door de week wordr op Forr Hare behoorlijk d oorgesrudecrd, maar in de weekeinden veranderr de insrdling va n de studenren. Op de cam pus zelf is wein ig re doen en het dorp Alice dar naasr de campus ligr, biedr niet vee! meer ve rrier. De prakrijk in de weekeinden is dus dar er op de teesten die dan op de cam pus gehuuden worden erg ved bier, brandy en , door de dames, cia wordt gedron ken. Her is absoluut niet vreemd om op 'lOndagmorgen rond elf uur de ene groep mensen naa r de kerk te zien gaan, telwijl de andere groep al bezig is aan het derd e of vierde bierrje. Dir alco holmisbruik wordr gezien als een van de groorsre problemen va n de huidige generatie studenten. Er zijn plan nen onrwikkeld om het niveau zowel academisch als sociaal re verhogen. maar 'lOals zo vaak oncb reek t her aan de ben odigde financid e middelen. Een van de pijlers van het Reconstruction and Developmenc Programme van de overheid is om het ga r russen voormalig blanke en zwa ne onderwijsinstellingen re dichte n. D e hoop op de campus is dan ook dat over een aama l jaren de officieuze wapenspreuk van Fort Hare weer van roepassing is: 'We lead, others foll ow!'

Zojuist heeft hij de Wet van Murphy opnieuw uitgevonden.

"Kwart over vier. Zuchtend denk ik terug aan wat mijn hoogleraar zei: 'Een goede accountant vindt de iuiste balans tussen gezond verstand en intui"tie. ' Hij had zeker nog nooit van Murphy gehoord. En ook niet van maandagen, onoplosbare problemen en afwezige mentoren. Half zeven. Ik loop even naar hiernaast. Daar zit nog zo'n 'veelbelovende' trainee. Hetzelfde jaar afgestudeerd als ik. 'Ook nog zo laat bezig?', grijnst hij. Terwijl hij z'n jas van de kapstok pakt, vertelt-ie dat hij vijf minuten geleden een wereldklus heeft afgerond. Drie maanden aan gewerkt. Ik glimlach moeizaam. 'Het leek wei of niets goed kon gaan vandaag.' Hij vraagt of-ie ons op een biertje kan trakteren. 'Ons?', vraag ik. 'Ja, iii en Murphy. ' In het cafe praat hij enthousiast over 'zijn' client. Ik luister. Afgunst verandert geleidelijk in inspiratie. Half een. Thuis. Opeens weet ik hoe ik verder moet. Kan niet tot morgen wachten en pak meteen een bloc note. "

Accou nta nt s 8 Consu ltan ts

De Top. Het sleutelwoord voor een selecte groep HEAO'ers en bedrijfseconomen die bij KPMG Accountants & Consultants werken aan hun carriere. Managing the client, managing the business, managing the people. En tenslotte: managing yourself. Ondernemers dus, die binnen tien jaar tot de absolute top van de internationale financiele dienstverlening behoren. Geinteresseerd?

Informeer

dan

bij

Bureau

Werving & Selectie, Burgemeester Rijnderslaan 10, 1185 MC Amstelveen, telefoon 020 - 656 71 62.

Vergeten en omstreden Het economisch denken van John Kenneth Galbraith Olav Velthuis Aa nbcvo lcn li rerarllu r: Beishui ,.en, j ., j ohn Kenn erh Galbrairh : her eco nomisch denken van een di" idenr, Amsterdam 1994. Bells, j .W. dc, 'T he enemy o fr he mark et i, nor ideology bll r rhe engineer in Eco no men over crisis, M . Sinr en H . Verbrugge n. rcd .. AmSterd am 1982.

Steeds weer verbaas ik mij erover dat het mogelijk, zelfs onvermijdelijk is een academische opleiding economie te doorlopen. zonder in aanraking te komen met het den ken van economen die binnen de wetenschap als beroemdheden gelden. De redenen zijn vaak onduidelijk. In het geval van John Kenneth Galbraith liggen ze echter voor het oprapen: deze econoom is niet ge"interesseerd in wiskul1dige modellen, maar zet zijn verhaaldaarentegen bijzonder goed op papier. Ik geloof dat de economische wetenschap bij voorbaat achterdocht koestert tegen economen die goed kunnen schrijven.

In ieder geval heeft Ga lbrairh - op 15 oktober vien hi j zijn 87e vcrjaa rd ag - een sraar van d icns r die mocil ijk vctonacht7.-aamd kan wo rden .o was h ij o ndermeer hoogleraar in de algemene economie aa n Harvard van 1949 tor 197 5, enkele jaren onderbroken door de functie van am bassadeur in Ind ia, pcrsoon lijk adviseur van Joh n F. Kenned y, redacteur van he t rijdschrift Fortune, en in 1972 voorLiner van de prestigieuze American Economic Association. In de eersre plaats echter is en was Ga lbraith een veelschrijver: vanaf 1938 vloeiden 38 boeken en ontdbare artikelen ui r zij n pen. Gelukkig herhaalt de man zichzc lf voo rtd urend, zodat her Iezen van (Wee of d rie van zijn werken vols taa t. Wi e zelfs dat nog teveel is kan rerec ht bij de geweze n journalisr en econoom Jan Beishuizen, d ie in het naj aar van 1994 op her omvangrijke oeuvre promovee rde met het proefschri ft John Ke nneth Ga lbra irh: het economisch denken va n ee n d issident. A1 hoewel Beishu izen zeker op dezelfde econom ische denk li jn zit als Ga lbra ith, word r de laatsre nier als onge naak bare held opge voerd , en staa t Beishu izen open voor de kririek di e collega's veelvu ldig op Ga lbraith hebben geuit. Daarna as r is her proefschrifr in regensrel ling tot een doo rsnee proefschrifr leuk om te Jele n, en biedt het een helder inen overz icht. Te berreuren valt aileen dat he t bock ce n aanee nschakding is van citd ten, waa rd oo r Beishuizen zcJf lcrn auwern ood aa n her woo rd kom[. Her is cchrer de vraag of zo 'n moo i proefsch rift niet mee r eer is da n Ga lbrairh roc kom [.

Omstreden methodo/ogie In meerdere opzichren is her Ieze n van Galbrairh' s reks rcn cen verademing: uiteind elijk blijkr dar eco no mische lirera ruu r ni er ailee n inre ressa nr kan zijn , maar oo k plezierig om re lezen. Hu mo r vorm t dan ook een esse nr ieel onderd eel va n zijn teksren; voor de leze r verhoogr her de amusemenrswaarde, voor de sc hrijve r is her ee n blijk va n her vermogen afsra nd re nemen van de marerie. ' I n considerin g eco nom ic behavio r, humor is especia ll y

imporran r for , need less to say, much of rhar behavior is infi nirely ridic ulo us' , zo moriveen Galbrairh zijn humoristische schrijfsrijl. Bove ndi en heefr de afwezigheid van ingewikkeld e marhema rische modellen -de co nstrucrie van deze modellen beschouwr hij als een inrellecrueie vo rm van bezigheidsrhe rapiegee n nadelige gevolge n voor de d iepgang van her imic ht in de werkel ijkheid; de ingewikkelde wiskunde va n 'ma insr ream economics' verraa lr Ga lbra irh zo nder de gcringsrc moeire in ee n verhaal, dar voo r ee n groo r publi ek toegankelijk is. In de ee rsre pl aa rs geldr Galbrai rh dan ook als popu lari saro r va n her econom isch den ken; ni et voor niers is hij ee n van de mees r gelezcn economen aller tijd en. Wat Galbraith verd er am acl ief maa kr, is dat hij de controvC' rse ni er schuwr. In rcgend eel, in The affluenr sociery, verschc.nen in 1958 en begin jaren 'GO naar het N ederlands verraald door Aad N uis (h uid ig sraa rssec rerari s), maakr hij dui dclijk dar hij de groorsre hekel heefr aa n conventiona l wisdom; wijsheid di e bestaar bij de grarie van her feir dar niemand nadenkr, maa r iedereen eJJ<aar napraa[. Vele hei lige hu isjes worde n door Galbra irh dan ook mer de grond ge lijk gemaakt. De polemisc bc sch rijfstij l en de rcrorische truCS waarva n Galbrai rh zich bedienr, hebben ech rer ook hu n gevaa rl ij ke ka nten. Mee r dan ee ns kri jg je her gevoel dar de redenering d ie hij je opd ri ngr nier geheel w ive r is, maa r zelden is he r mogel ijk de yi nger na uwgezer op de zere plek re leggen. Bovendien zijn zijn ideeen vaak ingegeven door inru'frie en geba-

mÂŽ~l1illÂŁ ECONOM ICA

seerd op persoonlijke ervaring, waarbij inren-

maken. Ovcrigens blijkt hier hoe kririekloos

fundamenr. Zo bevesrigr Galbrairh's oeuvre

sief lireraruuronderzoek of empirisehe bewijs-

Galbrairh zijn rheorieen opsrelr. Bureaucrarie

de hyporhese dar inzichren omrrenr econo-

voering onrbreekr. Hierdoor wordr her haasr

of andere problemen verbonden aan een om-

mische orde vaak re herleiden zijn tor voor-

onmogelijk Galbrairh inhoudelijk aan re val-

vangrijke overheid schijnen in Galbrairh's

oordelen zoals die gevormd worden rijdens

len.

economie van de ovelvloed nier re besraan.

de jellgd. Galbrairh groeide op in een bij uitsrek proresranre familie mer een poliriek be-

Omstreden inhoud

wusrc en maarschappijkrirische inslag.

Omstreden be/ang

Inhoudelijk kan Galbrairh '5 eeonomiseh denken ondergebraehr worden binnen de tradirie

Mer zijn 2,04 merer lengre is Galbrairh zon-

van her insrirurionalisme. Van dir insrirU(io-

der meer 'one of rhe grearesr economisrs of

Omstreden persoonlijkheid

nalisme nam Galbrairh de overruiging over

rhe world'. [nhoudelijk verspeelde Galbrairh

[n zijn priveleven is echrer weinig rerug re

dar maarsehappelijke insriruries als de onderneming, her gezin, her srelsel van normen en waarden ere. bepalend zijn voor de srrueruur en de geleidelijke onrwikkeling van de econo-

echrer een groor deel van zijn professionele

vinden van Galbrairh's maarschappijkrirische

mie. Deze overruiging impliceerr een mulri-

repurarie bij voorbaar door zijn acrivireiren

denkwereld. Nier aileen laar hij zich voor-

disciplinaire besrudering van de economie:

als publiekseconoom. 'Galbrairh weer een

sraan op zijn cenrrale posirie in polirieke, in-

mer name de hulp van de sociologie, de poli-

boel van de economie af, voor een leek', zo

rellecruele en culrurele high sociery van Ame-

ricologie en de rechrsgeleerdheid wordr vee!-

lllidde een grapje dar de ronde deed onder

rika, ook blijkr hij een verrassend handige

vuldig ingeschakeld.

zijn collega's op Harvard. Maar als de over-

man re zijn, begaafd in her versieren van be-

De kern van Galbrairh's oeuvre vormen The

ruiging van de econoom Irving Fisher dar

raa lde reisjes en dergelijke. Misschien wei iers

affluenr sociery (1958), The new indusrrial

'b6nvloeding van de maarschappelijke onr-

re begaafd voor iemand die voor links wil

srare (1967) en Economic.., and rhe public

wikl<eling veel efficienrer kan geschieden via

doorgaan, merkr Beishuizen op. Beishuizen

purpose (1973). In deze drie werken geefr

opinieerende en populaire dan via ZlIiver we-

merkr verder op dar Galbraith een zeer ijdele

Galbrairh een allesomvarrende visie op de

renschappelijke publikaries' correer is, dan is

en egocenrrische man is. In her proefschrifr

maarschappij , en een beschrijving van de onr-

Galbraith's belang voor de maarschappij aan-

en zijn promovendus srelr Galbrairh nier

wikkeling van de modern-kapiralisrische sa-

zienlijk. Mer name in Nederland wisren zijn

meer belangsrelling, dan de vraag of de pro-

menleving op meranivea u. Aile srokpaardjes

ideeen vanaf de jaren '60 aardig worrel re

morie aan de Vrij Universireir of aan 'die an-

die Galbrairh in zijn oeuvre herhaalde!ijk be-

schieren: de Parrij van de Arbeid kwamen de

dere' pl aa rsvindr.

rijdr, zijn in deze we9-rken aanwezig. In de

ideeen van Galbrairh goed uir rer [egirimarie

Daarnaasr sraar her buiren kijf dar zijn plei-

eersre plaars de machr van de mulcinarional,

van de srerke uirbreiding van de verzorgings-

dooien voor mareriele mariging hem geen f1-

de relarief jonge insriruri e di e vo lgens Gal-

sraar. Ik srel mij voor dar Den Uyl persoon-

nanciele windeieren hebben gelegd. Dir roepr

brairh her cconomisch leven zo goed als do-

lijk in de jaren '60 Galbrairhs werk heefr

de vraag op of iemand die 4000 dollar vraagt voor een lezingenavond over 'de economie

mineerr. Deze domin anrie brengr hem op

voorgelezen aan de resr van de Pvci.A, mis-

zijn r\veede srokpaard: de myrh e van de con-

schien wei voor her slapen gaan. De Dr.

van her genoeg' de beschuldiging van hypo-

sumenrensocvereinireir, die

onmiskenbaar

Wiardi Beckman Srichring brachr onder zijn

erisie kan ondopen. Her anrwoord op deze

behoOfr ror de convenrional wisdom. In

bezielende leiding in '63 cen belangrijk rap-

vraag kan ieder maar berer voor zich geven,

plaars daarvan srelr Galbrairh de producen-

pon uir onder de naam 'Om de kwalireir van

maar voor mij sraar vasr dar een dergelij ke

rensoevereinircir. Her zijn nier d e co nsu men-

her besraan', waarin de sporen van Galbrairh

diserepanrie russe n persoonlijk leven en pu-

ren zelf, maar de producenren die bepalen

overduidelijk aanwezig waren. Dir alles be-

blieke loopbaan de repurarie van John Ken-

hoeved en war er geconsumeerd wordr. Om

zorgde Den Uyl de bijnaam ' professor Uyl-

nerh Galbrairh nier bevorderr. Opeens lijken

aanhoudende economische groei re garande-

brairh'.

de maarschappijkrirische ideeen vervlakr ror

ren, worden behoefreschema's aangepasr en

Vanaf her einde van de jaren '70, roen Key-

gespeelde polirieke correcrheid, zander sre-

uirgebreid door middel van behoefrecrearie

nesiaans f1scaal beleid vaarwel werd ge-legd

vige worrds in de man's eigen persoonlijk-

en -manipularie. Expansieve reclamebudger-

omdar her nier in sraar bleek de recessie re ke-

heid.

ren vormen de spil. van dir sysreem.

ren, raakren ook Galbrairhs ideeen in her

Een eenduidige veroordeling is echrer nier op

Her laarsre srokpaardje heefr berrekking op

slop. Diem pleidooi voor een verhoging van

zijn plaars: vanaf de jaren '60 drong Gal-

de omvang van de overheid: overruigend laar

de overheidsuirgaven kan immers nier [os ge-

brairh bij zijn werkgever Harvard Universiry

Galbrairh zien hoe onze eco nomische groei

zien worden van de General Theory van Key-

erop aan af re zien van salarisverhogingen, en aan de economische faculreir gaf hij om en

mogelijk wordr gemaakt door de publieke

nes.

voorziening van onderwijs en infrasrrucruur.

Maar war Galbrairh los van her rijdsgewichr

nabij de 200.000 dollar rer f1nanciering van

Daarom is her zo belangrijk dar de publieke

heefr bijgedragen aan her eco nomische den-

srudiebeurzen voor srudenren.

en de parriculiere seeror in een eve nwichrige

ken is zijn aandachr voor de menselijke kanr

Srijl renslorre, kan hem nier onrzegd worden.

verhouding tor e1kaar blijven bes raan. Door

van de economic, en voor her bevorderen van

In vergelijking mer zijn collega's die zichzelf

her onophoudelijke verzer van mer name in-

de algemene welvaarr. [n her bijzonder geefr

opsloren in benauwde universireirshokken,

dusrrielen, de groep mense n die paradoxaal

zijn srelling re den ken dar de kwalireir van her

heefr Galbrairh de zaken versrandiger aange-

genoeg her meesre belang hebben bij een

besraan wordr geschaad doordar de democra-

pakr. Her merendeel van de boeken die hij

krachrige publieke secto r, is de-Le secror ver

rische indusrride maarsehappij vasrzir aan

publiceerde, schreef Galbrairh in zijn Zwir-

achrergebleven bij d e snelle groei van de par-

een ideologie van consumprie en eeonomi-

serse chaler, waar hij enkele maanden per jaar

riculiere seeror. Willen wij ons huidige wel-

sche groei. Srellingen als deze zijn eehrer on -

verbleef. ÂŁersr een beerje schrijven, dan een

vaarrsniveau vasrhollden, dan is her volgens

miskenbaar gebaseerd op een waardeoordeel,

beerje skien ... ' I suspecr [ am roo much of a

Galbrairh hoogsre rijd de achrcrsrand goed re

en onrberen doorgaans een werenschappelijk

hedonisr ro make a good modern socialisr'.

oktober 1995

r ij d

den zowd de k ijkers, inmiddels gewcnd aa n

overigens niet voo r terug o m het publi cke be-

de horizonral e programmcring va n RTL 4,

w:1zwart te maken, mer als rri esr dieprepllnt

als de advertccrders zich in de roekomst van

de show van Jeroen van Inkel waarin hij af-

deze srations gaan afwenden.

sc heid nam va n radio 3. De TR05 rwijfelde

Uiteindclijk werd cen zenderindeling opge-

nog even , maar koos toch voor de geborgcn-

stdd waarin aile omrnepen vcrdecld werden

heid van het publieke besrd. De siru at ie vcr-

ederland 1 zou de gc -

anderde in de maa nden daaro p in hoog

over de drie nerren.

zinszender mocten worden waarnp KRO,

rcmpo.

NC RV en AVRO zouden uirze nden. De

De Scandinavian 8roadcaM ing Se rvi ce ( 85),

T ROS zou sa mcn m et, toen nog, Veroni ca

concurrent van CT L en cxpl o itanr van het in

en de EO her amU Sement moete n verlorgen

ederland goed rendcrende Film Ner, kon-

drs D.H.A. Koenen

d t d inz

met

groter dan her aa nbod en was ee n advereee r-

Luxembourg crin

der al rcv rede n wanneer hij de ze ndtijd [(lege-

voor

wezcn krceg. Door de hoge kijkdichtheid die

01'

Nederland 2. De N O S, Iarcr

PS, de

di gde d e koms( aan van ctn nieuw TV-starion, 5 8 G. Deze zender zo u cen gooi moe ten

voornamclijk

doe n naar her marktaa ndeel van R L 5,

de d rie starion, bij clkaa r haaldcn, kon ee n

w bedreigd door de club di e oncl er de naam

ga an uir ze nd cn.

advcrreerdn er IlJ asr leker va n l ijn d ar hij in

RTL Vcroniqu e 'a rnarcuri -, tisc hc' relcvisic

ee n rcdelijk kort tijdsbe, rl' k ce n grom del' l

maaktcn. In de ('erste ri en maand cn steeg het

van de Nederlandse bevolking kon berciken.

marbaandeel van dne zc rlder nooi t

D c' meesrc 3dvertce rd crs wilden nog men op

ven d e 7% .

Tederland te hem:lchrigcn. Aanvanke-

informaricvc

program m a' s

\ aarbij ook nog war kij kers weggerro kke n lO uden mocren wo rden bij Nederland 3. Te-

Bom onder het publieke bestel

ir ho-

ge! ijkerrij d dach r ook d e AR gro'p d ar de rijd rij p \

Hl·t kwaad was cehte r al geschied. D e p u-

D E M edia-

voo r (nag)

n i uwc TV-sra rions. M edio mei werden TV

TV eldverrercn dan rot dan roe rn ogel ijk was.

C LT had echln gro te pl ann cn mer de iaarsre

blieke ze nder. kwam<:n rc b at m t hu n r ae-

10 Gold , t en ~ rar ion dar voorna mel ijk hcrha-

De pllblid,e o rnroc pen hidd en eclucr hun

100l

a de procfpni odc

tie. C LT, ve rrast door het succcs van RTL 4 -

li ngen van oude series u i,Lc ndt (a.a. Dalla· ,

poot sri jFen bod en de TER (Sti chtin g Ether

\ erd met een gro()(scheepse publie kscJ m -

aa nvankdi jk was gc rekcnd op ong 'vee r 15%

Jam es H errior. C harli es' Angels) en The

Redamc) geen rnogc lijkh cid om mee r rccla-

pagne CZe t hem 01' 4') de naam gew ij zigd in

marktaandecl- durfel e het ;u n om een ech re

sic Factory, ('e n sration g6nspirec rd op het

aan hun mediarak.

1I -

mczc·IHlrijd te vcrkopm. De T V-markr bleef

RTL 4, waarlll ee et: n srrarcgische zap -pos it ie

dodgroe pl.ender o p te ze tten , RTL 5. D ie sta-

for mar van her E ngclsl' M nr, gdanccc rd .

daardllor ovc rspannen en wei adverreerdc rs

bcmachrigd werd. Daarna werden gro rc ster-

rio n zou zich spccifL ek m()etCn gaan richren

Sa.n en met F.uro 7 en de

zaren ol1lhoog mer budgcrren die Ie, bij ge-

ren weggekochr bij d e publiekc omroepcn en

op de wdgestclde llla[l (uS'e n ie 30 en de 55

VTV di e begin okto ber haar 0pwKhrin g

rouwenzc nd er

hrck aan rllirnre, ni er op TV kond en besre-

bcgon RTL 4 m et een eigen ni euwsbu ll eti n

jctar Cl ud , die wr d an tOc nog maar ll10cilij k

Ill aakr , kt n nen we in

den. De sd f made tdev isieprodu ce nr JooP

en spo rt progr;llnma. T egdijkertijcl . larne

met her med iu m T V bereikt kon worden .

ment

van den cn dl' zag daar wei brood in , en pro -

RTL mcr de prudukr ie van Nedcrbncl,e TV-

OEcho{)[l RTL 5 een redcl ijke positie in de

TV-len ders. In d at gcva l I.ijn KinclerNc r, Eu-

beerde gesteund door ec n aa n ta l "ron: TV-

se ries. Daarmce had RT L 4 he r amareu risti-

markr wisr re vc rwerven, sbagde

cr nier in

rosporr, D iscove ry C hannel en N BC Super

adverteerdns her eerst ' cll rn mcrc id

se he imago van RTL Veronique va n zieh a f~

deze doclsrcl lin g te verweZt: nlijkCll. De wel -

Cha nnel nog nitt meegerekend , rerw ijl ook d ie star ions regei nu rig programma's in h ,t

Ncdcr-

I .e

lan,hc TV-s rar io n van de gro nd te till en , de

geschud , en wa. een T -sration opgesraa n

gestddc man blcek n iet gcvod ig voor herb-

·srerITl1Z.end er'TV 1n, met als grore pub lic:k-

dar haar posirie op d e N cderlandse markr

li ngcn va n Miami Vice e n M. A.S. H. en de

strekkers de TROS-sn:rre n An dre van Du in

snel verd icndc.

talks how van de van AT 5 geiec nde Thm van

Binnen aFlienbare tijd haaldc RTL 4 bij de n

N ederlandse bcvolk ing va n 13 jaelr en ouder

lOU

H il versum vodde zich vre d ijk hcdrc igd

cderlandstalige

",cle rla nds uir/. ·nden .

Van aile ni cuwc TV-I.ende rs in Nederland swort Vcro n i a hcr beste. Ki.jkende naa r de

knappe zen derprofllcring die de VARA. en de

mt:e krcgen de advcrtccrd crs wat

N O S ( I'S) op

dekt zijn en wanIl<::er her kabinet toe

7.01I

hchlx: n: goed c aclvertcnrierui nw .: op TV. Ze-

w ilcl en

cderland ap dir mo-

m elar liefsr 1 J

Holland Media Groep

logh .

('en marktaandecl van gcm iddclel .)0% Daarle

el LIS

D ie groe p was inmiddels gezwich r voor d e

met drie publieke l end ers ruim schoots ge-

protesreerdc hev ig. Dc behoefre aan TV

ederLtnd 3 o pgeho uwd

act ude , itu:u ie die sin cls enkcl c weken ont-

had. Advt'[rcren rondoll1 her J O-Ullr jour-

srclc1n is, kan geconstareerd wo rden dat d e pu-

0 van sran gin g, I.O U dat her

ke r omdar RT f. 4 her door haar programme-

ma l, in co mbin ati e mer dc TV- h it, hcr SpO rt -

bl ieke zenders (Ned erl and I , 2 cn 3) nog

einde beteke nen van hcr pub lickc hntc l. Dc

ring zc(: r gocd deed hij (hu i,) vrouwen tllssen

·ournaa!, en de dagcl ijkse kwa li tatieve act u-

maar 25% rna rkr:wndcd ovcr hebhen. Vero-

sler ke lobby van de pu blicl -c ornroepen in

(k 25-45 jaar oud, we rd h ~ t ~ i g(: nl i j k al gauw

alireire nrubriek

OVA, was n i. nog steed,

!l ic. hccft o ngeveer 35% l1la rkta nde ,I, o p de

De n Haa g had succes en lI itcindclijk gar hct

ec n w ge naa mdc d oelg rocp/ e nd~r , waa rop

de besre ma ni r om velgesteldc manncn t<::

voer gevolgd d oo r RTL 4 met een a; ndcd

at aa n TV J n.

vou ral advc rrccrders rc vindc n warcn d ie mer

bere ikcn , die kidinggevcnde positics in het

van 30% . Dc H olla nd Medi a Crocp wa rin

name cine bclangrij kc dodgro p wilden b '-

b 'drij fslcv n o f bij de

'crheid bekleden (bu-

de beb ngen van zowel RTL 4, RT L 5 als

reiken. Daarm ec IVas d e d od grocpre levis ie in

~i n

Nederland gehoren.

d vcrteerdcrs bl eke n

Maa r o p andere rerrein n verloren dt: pu-

dus e n zeer dorn ill antc p",iti c op de Nederbn dse TV-Illa rkr verworven. O p dir moment

stelan dell TV

ka hin r gcen 7.cn dvcrg unn ing

Amateuristisch H er leek erop clat d e puhli ek omrocpcn In

Veronica zij n onde rgcbracht , he f[ intussc n

ss- w -busi ness) .

eckrland de slag gewo nn en hadd en , maar

s rec d ~ mccr hdllleFte te hcb ben aa n TV -zen-

bli cke omrol'pen snel sreeds mee r rerrein.

rnoeilijk. Wanneer er cen redelijk budger be-

de schijn bedroog. M issc hi cn wa~ het ind er-

ders mer ecn srcrkc prolikring. Bij de pu-

Nederla nd 1 e n 2 slaagden er ni cr in am her

i., hel de vraag or de Europese

sc hikbaar was, en de promoti e ni er aileen

daad wei zo dar cr door de dri c publi eke len-

bliekc nerten waS dc kO Hl S dJa rop in het begin

gew Id van RT L 4 afdo<:nde re pa rt ren en

daa rmee wei akkoo rd pat. SBS6 tit, or-

pl aars hoefd e (e vind en

co nsu me r goods was

ee n I.e ndvergunnin g

lijk voddcn de jlublieh omrocpen I.ich nict

en Ron 8randstcder.

R('da me maken voo r, mer I13me. fas t moving

OiTl

VPRO en de VARA zoudcn o p Nederland 3

tol

voor kort nier

omm rsste

d e winkclvl oer

ders op dar lllom ent ruill1 sc h[)ors voor/.i cn

maar crg klein , omd ar de pllhli eke om roe pen

vc rl oren steeds m 'c r marktaanded.

schoon d it sta tion een gig'lnrisc he publieks-

zel f, werd al snel gedach r aan de in zet van her

IVLTd in d e be hoc fre aan TV bij her Neder-

sterke [,ll c ni n g;vc r~c hillcll hacldcll h ierover.

\'qa r er al lang aa n zat tt: ko men , gebeurd e

ca m pagne: gt: vllerd hecfr, nog nier cht mee.

medium TV, al dan ni et in co mbinarie mer

lanclse publi ek. Bij adverteerders in Neder-

\,<reck na week steeg d e kij kdichtheid van

cl an ook Jan her begin van dir jaar. Na jaren

evenal s TV 10 Go ld, Th e M u. ic Factory en

radio , dagbladen en/of buirenrcciame. War

land ec hrcr bled de behoefte aan meer com-

R L 4

van o nenighcid onrp lofrc de bom on der her

all" andere sta tion s.

betrd!: de kellze voor TV was daarmce de

mLTcieie ze ndrijd 01' TV bestaan.

wch tot eCn overce nkoms!. Wilden d e pu-

publieke besre!' Vero nica, de peiler van

derland 2 mer programma 's als Al l you need

01'

a ee n ge-

Cll

de publieke ol1lrocpen kwamcn

kous af. Er waren imm ers maar rwee, later

rechrclijke procedure, di e zelf.s ging tot en

bliekc zenders op de lange termijn hun be-

dri c publieke TV-sta tions waa rop commer-

met her Europese H of van Ju sririe , slaagde de

sraan srec ht houden, dan mOeSt er immers

is love en 1e1rose Place, maakrt bekend dar

cia ls uirgezo nden konden worden. Daardoor

llloeder maa tsc happij va n her in Duirsland

meer eenhcid komcn in de prog ramme rin g

I.e uir het publieke besrcl sta pre en commer-

was d e vraag naar TV -zendtijd veil' rna len

zee r populairc TV-srarion RTL- Plus, C LT

en de profLelcn va n de ze nders, ander, lO ll -

ciee! zou gaan . Daa rbij sc hrok Veronica er

; ®~TI'rnJ

ECONOMIC.,\

Vervolg Op pagina 29

DE IN-HOUSE DAGEN KOMEN ER WEER AAN In november en december organiseert de stichting Student en Praktijk in samenwerking met de volgende bedrijven in-house dagen voor laatstejaars studenten:

Marketing & Sales: Randstad Unilever

Finance: DSM KPN Philips Shell

Financiele Dienstv.: ABN AMRO Credit Lyonnais ING Groep MeesPierson Rabobank Robeco Groep/lRIS

Accountancy: Arthur Andersen Coopers & Lybrand Deloitte & Touche KPMG Moret Ernst & Young Price Waterhouse VB Groep

Belastingadvies: Arthur Andersen Loyens & Volkmaars Moret Ernst & Young Price Waterhouse

Schrijf je in en maak kennis met je toekomst! Meer informatie over data en inhoud van de dagen staat in de brochure , verkrijgbaar bij STEP en Integrand , De inschrijving sluit 4 oktober. Voor meer informatie: STEP: 020-4449464

Rostra Economica zoekt medewerkers/redacteuren (studenten m/v) Rostra Economic:! i, hl'! I'eriodic路k van de SCCl en de !'amlteil dcr Ecol1omischc wClcnsciuPI,cn en I:CO llOll1<'lri ... (FEE) aan de UvA, He[ is <'en b lad dar ~<.:rn~:Jk! wordt door stlldc!1[<'ll V.ll1 de I:EE, H<:! is be'ternrl vonr 'tuJL'I1Iell c'n llleJC\wrker., van de FEE.

Rostra Economic;! trach! anikdel1 Ie publicl"fl'l1 over ,die a,'peell'll

V,ll1

de econllll1ie ell Je <:Cllllllllli,che WCll'll,chap en d.I,u11'US[ ,u[ih,kn over undl"f-

werpcn die vnlH ., tudcntcn intcrcss:ltH l.iin, Vcrdcr is hcr eell plarfimn VOol' .llIe acrivircill'1l die de wl'schi lkndc verc lligillg<'n nf' de' bcultl'it ol][plooi(n,

Dc redactie van Roslr.1 vcrwrgt h('t hdc pme<:s v.m 3flikdl'Il \'crl..l!nd<:n (Or aan h<:! momt't1! dar ROS[1\l upgelll3akt en wd naar de drukkn gaat. Dir houdl in: -de kopij Vt'rl.Orgen dour t'xtcrne: alltl'llr, (doccl1te:n/m<'dcsruJe:tltcn/and<:rcn) :lall

lrckkcn l'n zdf.lnikden te: slhrijwn;

- illw,trarie, en row's v<.:rl.orgcn; -de opmaak vcrwrgell mer een professinm:d opmaakprogralllll1<1 (je hocfr weinig elYaring te hcbh<?ll. maar wei intere\\c); Binnen dt: redanic is pl.lars voor ~[UJc路 nt('n die gt;illlc'rcssc",rd zijn in de journalisriek en her sc hrijv.:n van Jrtikt路kn , maar z.:kcr "ok vnor studentcn die zich meer hClig willen hOlldt'J1 mcr illustrCltics, 0plll;\;lk. cindrc'dactit: otanderc l3.kt路n, Rostra Economica is cen Ieuke plek om actkf re wmden hin nc'n ck raclIlrl'ir. Her reslilraar van ie in span ningcn is Jeer t:l'thaar

<':11

jt: kUlu cr Vl'eI van Ie-

rt'n, Zekn ai, jc hijvoorh'T ld Vl'rdcr wi lr in dc jOlllllalisti,k 01' welke m;lnin dan ook,

5tllur cell brient' of klllll <.:,'ns Iangs: (wc' heh hl'n llllk l'CIl I'll"rvak hij de ponier vall gcbouw F. <.:n hij dc Sera) .Ie kUll t ook jt' ll a~ lll en tl'ldiJOllI1Umml'f dm,rgcvcn hij de Sefa-balic', Jan wordt jc opgehdd Oll1 "crJnc informatie tc krijgcn,

Rostra Economica Kamer E 0.05 Roetersstraat 11 1018 WB Amsterdam tel: 020-525 4297 fax: 020-622 7882 e-mail: rostra@edufee.fee.uva.nl

Het Detroit van Nederland

komt in Born

(L)

Edwin Peek Kreeg je vroeger bij de aankoop van een nieuwe auto een con-

wordt in 1992 de hele zaak van de ondergang gered. Zowel de Ne-

dcnsdoekje, een ijskrabber of een siersrrip, nu moeren de verschil-

derlandse Staat als VCC willen beide van hun gtote belangen in de

lende automerken mer aanmerkelijk lucrarievere aanbiedingen ko-

Bornse auromobielfabriek af. Na lang onderhandelen komt het Ja-

men om de k1anr re binden. Aanrrekkelijke financieringsmerho-

panse Mirsubishi Motor Corporarion (MMC) tor overeenstem-

den, een autorelefoon en aircondirioning zijn vandaag de dag de

ming mer de nvec andere partijen. Alledrie de partijen nemen een

lokkerrjes. Verdcr leidr her concurrenriegedrag van de autofabri-

belang van eenderde in het bedrijf, en de nvee autogiganren gaan

kanren ror her sneller onnvikkeJen van nieuwe model len, die de

N edCar voorzien van nieuwe impulse n am de concurrentie met

wind uir de zeilen van de concurren-

Japan , de VS, Zuid-Korea en andere Europese merken aan re

rie moeren nemen. Ook her Neder-

gaan.

N edCar gaat vanaf nu de produktiekosten aanzienlijk verlagen en

Born (Limburg) ptofireen mee van

eisr van zijn overgebleven personeel grore flexibiliteit, om zo tor

de opgeleefde auromarkt. Zij produ-

ee n effici entere en hoogwaardigere produktie re komen. Werd er

lands/Zweeds/Japanse

In de internationale autoindustrie is sprake van een doorzettend herstel van de verkoop van personenauto路s sinds het rampjaar 1993. In 1994 nam in Nederland de verkoop toe met elf procent, en dit jaar is er een verwachte groei van bijna vier procent. Hiernaast begint de automarkt Ilast' te krijgen van de voorspelde prijzenoorlog, die in aile hevigheid is losgebarst. Aile autofabrikanten moeten meedoen om de concurrentieslag niet te verliezen. De consument profiteert hier natuurlijk van.

NedCar

cn:n voor her Zweedse Volvo de

vroeger nog gevraagd of er overgewerkt kon worden, nu worden er

400-serie (en binnenkon de nieuwe

overuren gemaakr. Ook op de werkvloer zelf worden de teugels

54), en voor her Japanse Mitsubishi

srrakker aangehaald. Dit alles in her kader van een kwalitatief

de Carisma.

goede en zo goedkoop mogclijke auro. Het nodige succes bleef

Her lijkr inmiddels al weer tijden ge-

niet lang uit, en op het momenr rollen er jaarlijks zo'n 180- tot

!eden dar de laarsre Nederlandse per-

200 dui zen d auto's van de band. Volgend jaar zal ecnzelfde hoe-

sonenauto van de band tolde. De

veelheid auro's worden geproduceerd, maar het plafond lijkr nog

eens zo vermaarde nationale trors

nier bereikr.

maakre furore mer k1assieke perso-

Zowel Volvo als Mitsubishi hebben grote plannen om mcer re

ncnauro's als de OAF 33. Dit duurde

gaan invesreren in her 'Limburgse Detroit'. Van de Volvo 400-se-

tor in de jarcn zevenrig waarn3 OAF

ric zulJen er nog een jaar lang meer stuks geproduceerd worden

roemloos ten onderging als de enige

dan was voorzien. De leiding in Goteborg had al besloten dat de

Nederlandse producenr van perso-

onnvikkeling van de nieuwe Volvo 54 in Born

nenauto's. Her bedrijf werd hierna

en hiernaast heeft NedCar ook de produktie van dit nieuwe mo-

overgenomen

Zweedse

del in handen gekregen. O ok de Japanners willen meer afz.erten op

Volvo Car Corporation (VCC). De

de Europese markr. In Born produceren ze al de Mirsubishi Ca-

door

her

lOU

plaarsvinden ,

Zweden maakre in samenwerking

risma, en de ltiding van MMC h eefr door laten schemeren dat er

met de overgenomen DAF-mcde-

Forse invesrcr in gen wilen worden gedaan mits ze de produktiever-

werkers nog de Volvo 66 (men be-

hoging bij N ed Ca r aankunnen. Oat is opmcrkelijk, omdar Mit-

kend als de Volvo/OAF), maar dar

subishi dalende Europese verkoopcijfers heefr. De aangekondigde

was her laats te beetje OAF in de

Zweedse en Japanse in ves rerin ge n w il en erroe !eiden dar her per-

Volvo. Het bescheiden succes kidde

soneelsbes rand , n;t jaren van teruggang, eindelijk weer ce ns kan

ertoe dat het Limburgse Born de eer

wo rden uirgebreidr. Op her mom enr werken er circa 4200 men-

kreeg om de produkrie van de Vo lvo

sen bij Ned Ca r.

300-, en later de 400-serie te ve rzorgen. Een se ri e auro's die mer regel-

Eind 1998 loopr her contracr aE dar de Nederlandse sraat mer

maar op de Europese snelwegen zijn

VCC en MMC heefr gesloren, en de Staat gaat (waarschijnlijk)

re 'bewonde ren'.

haar bclang in NedCar verkopen. De kans is groor dar de Zweden en de Japanners dit aandeel onderlingl.llllen vcrdelen. Ais de Sraar inderdaad besluit om her belang in NedCar te verkopen, dan be-

Sanering

tekent dar her einde van een autoindusrrie mer een Nederlands be-

De economische recessie in de jaren tachrig slaar ook Born nier

lang. NedCar blijft echter wel de werkgever van vele medewerkers

over. Her gaar nier best mer her bedrijf en er worden niet al re op-

in een Limburgse regio waar nog steeds veel werkeloosheid is.

zienbarende resulraten geboekr. In 1991 wordr besloten dat een ingrijpende sanering noodzakelijk is, waardoor 3200 werknemers op srraar komen te sraan. Gelukkig voor VCC, en de Limburgers

oktober 1995

eres roika naar Katastroika Dr R.K. Knaack Kort na zijn benoeming ror secreraris-gene-

zomer va n 1985 lanceerde hij de anri-alcohol

raa l in maarr 1985 kondigde Gorbarsjov een

cam pagne en vonden er vele pe rsoneelswisse-

groor aanra l maarregelcn aan om de Sovjer-

lin gcn in de bureacra rie plaars. T egelijkerrijd

economic nieuw leven in re blazcn. Daa r was

probeerde hij de verouderde kapiraa lgoede-

ail e reden roe . Na een 'gouden peri ode' in de

renvoorraad versneld rc mod erniseren. Her

naoorlogse )aren, me r groeicijfers boven de

res lilraar van de genomen maanegelen was

10 procenr, rrad er in de loop va n de jaren ze-

vanaf her begin ongunsrig. Zijn plannen ble-

srig een gesraag verva l op. D eze rrend in de

ken inconsisrenr en de mensen reageerden

eco no mische sfeer ging gepaa rd mer een aa n-

anders d an ver.vach r. Dir kan ge'illusrreerd

ral nega rievc o nrwikkelin gen in de maar-

worden mer de verm indcrd e verkoop van of-

schappel ijke sfee r: ee n re rugva l van weren-

fl ciele wodka di e rampza li ge gevolgen voor

schap en rechniek, een dalende Icvensver-

her overheidsbudger wr gevolg had. Door her

wac hring en roenemende misdaad en corrup-

aanbod van illegaal gebrouwen wod ka gingen

ri e. T ege n her eind van de jaren zevenrig was

de mensen tch rer nier minder drinken.

de eco nomisch e groei geswp r, her milieu gro-

In de loop van 1987 begon Gorbarsjov re ex-

rendeds verwoesr, en waren hele regio's her

perimenreren met econom ische hervorm in-

dom ein geworden van corrupre parrijbazen.

gen. Zowel in de indusrrie als de landbouw

Hiervoor kunnen drie oorzaken worden aangevoe rd. In de ee rsre plaars werden bevden van hoge rh and maar ren del e uirgevoerd. Ten rweede raak rcn de naruurlijke groeifacroren (arbeid, kap iraa l en grondswffen) uirgcpur. In de derde plaars was her planningss),sreem sreeds mind er in sraar om de economische ac-

'Rusland heeft de karakteristieken van een klassiek ontwikkelingsland aangenomen'

rivireiren re coordinercn regen de achrergrond van ee n sreeds com plexere sa menle-

ving. De maarregelen va n Gorbarsjov bleve n in

lage n cr grore mogelijkl1eden voor her verbe-

eersre insranrie binnen het kader van her k1as-

reren van de effic iency. M aa r ook nu weer

sieke planningsmodel , in navo lging van zijn

hadd en zijn maarregeien weinig succes. De

voorgange r Andropov. Die probeerde de dis-

boeren m aakren wcinig gebruik van de hun

ciplin c weer re vers rerken en daarvoor moesr

geboden handdingsvrijheid. Kennelijk was

her verband (U ssen prescarie en bdoning wor-

her, gegeven de besraa nde reko rren in her

den hcrsreld. T evens probeerde hij vasrge-

aanbod van grondswffen en machi nes, han-

roeste bureaucraren re vervangen door meer

diger om de 10kaJe overheden re behagen dan

ene rgi eke jongeren. De discipline-campagne

om hun produkten op de vrije markr re ver-

go ld ook voor de arbeiders. Gedurende ver-

kopen. De bedrijven reageerde n wei, maar

sc hil lende maandcn in 1983 kamde de polirie

anders d an verwachr. Zij m aakten gebruik

overdag de bioscopen uir op wek naar spijbe-

va n hun monopolisrische posirie door de pro-

laars. D eze maarrege len pakren over her alge-

dukri e re ve rlagen en de lone n re verhogen .

meen genomen gunstig UiL De economie

Teneinde dir [e doorbrcke n sca rne Gorbars-

kwam uir haar da!. In de eeme helfr van de

JOYde poliriek

jaren rachrig groeide de eco nomie gemiddeld

onrmaskeren van burea ucrarische willekeur.

van 'glas nosr', ge ri ch r op her

mer 3-4 procenr per jaar.

Maar ook de7.e poliriek brachr vde onbc-

Ook Gorba rsjov rich n e zich op hee versrer-

doelde neve neffec ren mer zich m ee. D e ver-

ken van d e 'mcnselijke facror' : her ve rkleinen

zwakk ing van de offlciele ideologie leidde ror

van her ve rsch il (Ussen de fei[e1ijke en de mo-

ee n ideo log isch vacuum , dar snd werd opge-

geli jke inzer va n de facwr arbeid. Tijdcns de

vuld door niellwe id eologiee n als nariona-

lli速~'IT~ ECONOMICA

aandeel van de dienstensecror roe van 32 rot 51 procenr. Deze daalde offlciee1 in dezel fd e periode met ongevecr 60 procenr. H er per capita reek inkomen daalde minder d a n het narionaal inkomen. Daar srond een draco ni sche daling van de inves te rin gen tegenover. Va ndaag de dag wordt er in Rusland n'l11welijks m ee r ge in ves teerd. D e ve rand erd e sa m e nsrelling va n her nationaal inko me n wordt ook wee rspiegeld in de bedrijvigh e id va n de me nse n. Het aandeel van de lon e n in

her persoo nlijk inkomen is gedaald van 70 naar 48 procent. Tegelijkerrij d nam het aa nd ee l van he r niet-Ioon inkomen, bijvoorbeeld ve rdien d in d e handel, toe va n 15 naar 40 procent. Maar ook de parallelle econom ie narn in belangrijkheid toe. Een groot dee! va n d e bevo lking spe nd ee rt vele uren in de 'vo lkstuineco norni e'. H e r blijkr d a r m er name de prodllktie van co nsumpri egoed ere n is ingestort. De daling van d e produktie in de zware industrie en met nam e d e ol ie- en gasindustrie was aanmerkelijk minder. Dezc veranderingen ko men ook tor uiring in de srructuur van de buirenland se ha ndel. D e export van o lic , gas en meralen nee rnr 70 procenr van de export lisme en rcligie. Her opkornend narionJlisme

len van krachr, dat her he rsrel van moneraire

voor zijn reke nin g. terwijl aa n de invoerkant

werd ook gevoed door ni euwe publicaties

srahilircir en her scheppen van een gunstig

voorna mel ijk co nsu rnptiegoederen worden

over het Molotov-von Rihhentrop pacr en de

klimaar voor d e overgang naar een markteco-

ingevoe rd . In 1994 vc rroonde de handel sba-

Tsernobyl-ramp. Ook voor de srrijd regen d e

nomic tot doel had. Naast her gedeeltelijk

la ns ce n overschor van o ngevee r 20 miljard.

bureaucraren moesr Gorbarsjov ec n prij s be-

loslaten va ll de prij ze n werd he r belasti ngsys-

Dit overscho[ is echrer nie t terug te vinden in

ralen: door het verzwJkken van d e Partij eli -

reem he rvormd e n we rd e1ke vorm va n han-

een stij ging va n d e go uden deviezenvoor-

min ee rde hij een belangrijke facwr voor he r

del mer inbeg rip van de handel in vree mde

raad of een srijging van d e offlcicle kapitaal-

soepcl Jaren ve dope n van he t rradirionel e

va lura gelega lisee rd. D aarnaasr werd gesrreefd

exporc. Aannemelijk is dat ee n bclangrijk dee!

model.

nJar meer evenw ic hr o p de overheidsbegro -

van dir ove rsc hot is gebruikt voor illegale import van consumpriegoederen of kapitaalexport.

Direc t na de [Urbuleme onrwikkelingen In

Dezc ontwikkelin gen heb ben grote gevo lgen

19R9 k07.en een aantal Midden- en Oosrc u-

in de sociale sfeer. Form eci is d e werk loos-

ropcsc !anden onomwonde n voor de over-

heid ges tege n tor ongevccr () proccnr, m aa r

gang nadr ten nurkteco nomic. Dar go ld

'omgekeerd Bolsjewisme'

gegevcn de drastischc daling va n d e indus-

voorlopig ech rer niet voor de Sovj ctunie. H et

triele produktie moe t e r ee n e norme ve rbor-

onder vootzirterschap van Sjatalin in augus-

gen we rklooshcid besraan. Vele werknemers

tus 1990 vervaard igdc '500-Dagen-Plan' , o p-

wo rden doorhcraald, rerwijl zij nie[ m ee r op

gesteld op gezamenlijk verwek va n Corbats-

het werk hoevcn tC verschijnen. Ni et iedereen

jov en Je ltsin. op dar moment voorl-i rrc r va n

ring. naar inrerne conven ibilirc ir va n de roe-

de Russ ische Oppersre Sovjet. belandde in d e

bel en naar een snelle privatisering van d e

hee fr de overgang )Jaar cen markteco nomie kllnnen maken. De inkomen so ngelijkheid is

ij skas r. M e n was op dat tijdstip nog nier roe

staats bed ri jven.

zeer roegenomen. In 1993 ve rdiend e 20 pro-

aan her propage ren van he t parriculierc on-

Het resultaat van aile maar[egelen was desas-

cent van de bevolking mer het laagsre inko -

dern e me rschap.

treu s. In de periodc juni 19 90-j uni 1995

men ~;[echts 5 procent vall her roral e geldin-

Na he r mislukken van de coup in augustus

daaldc het nariolldal illkornen volge ll s d e of-

komen. Welke maarstaf voo r annoede men

1991 nam Jeltsin het heft in eigen handen.

flcide statistieken mer bij na 50 proccnr. In

ook neemt, de armoede is d e laatsre 5 jaar

Eind okrober 1991 bracht hij de overgang

dne periode verdnderde de relatieve bijdrage

flink roegenomen. Uirgaande van ee n armoe-

naar een markteconomie op de politieke

va n de industrie en de diens ten secror drama-

degrc ns van $ 120 per maand, had in 1993 21

agenda door de aankondiging van een Rus-

tisch. Was in 1990 de indusrr ie nog goed

procent van de bevolking eeH inkome n bene-

sisc h srabilisatieprogramma in de geest van

voor ee n dikke GO procenr van het narionaal

d e n d e a rmoedegrens. Ook and e re socia Ie in-

het rool se Balcerowicz-programma. Op 2 ja-

inkome n, in 1994 was dir aandeel gedaa ld ror

dicarore n

nuari 1992 werd een groor aanral maatrege-

ner hove n 40 procent. Tegel ijke rrijd n3m he r

nee mt weer roc, de levensverwac hrill g van

verslechteren.

kindersrerfre

Van 5 tim 9 december J 995 organiseert DSM in Kasteel Vaalsbroek te Vaals, wederom haar vijfdaagse businesscourse:

Time stelt 24 laatste- en voorlaatstejaars studenten, die een chemische, technische, bedrijfseconomische of bedrijfskundige universitaire opleiding volgen, in de gelegenheid om door middel van een unieke leerervaring kennis te maken met industriele marketing en met DSM als concern. Brochures en aanmeldingsformulieren zijn verkrijgbaar bij de studievereniging of bij DSM: afdeling Corporate Recruitment, Postbus 6500, 640 J JH Heerlen Tel: (3 J )45-782628.

mannen neemt sterk af, er vindt een snelle stijging van het aantal tuberculosegevallen plaats en de misdaadcijfers scnieten de hoogte In.

Rusland heeft de karakteristieken van een klassiek ontwikkelingsland aangenomen. Het is een grondstoffen exporterend land geworden en de opbrengsten van deze export wordt gebruikt voor net importeren van consumptiegoederen. Parallel hiermee verschuifr het accent van de economiscne bedrijvigheid van

formele produktie naar informele produktie en naar het vethandelen van de g6mporteerde consumptiegoederen.

Evaluatie Hoe moeten dcze tragiscne ontwikkelingen in Rusland worden beschouwd? Zij zijn zeker niet voorzien. De meeste Westerse adviseurs vetwachtten weliswaar dat een snelle transitie naar een markreconomie zou leiden rot cen initiele daling van de produktie, maar dat de economie zich daarna snel zou nerstellen. Deze verwachtingen werden onderbouwd door leerstellingen uit de neoklassieke tneorie en dit staat in de literatuur bekend als de 'scnok-tnerapie'. Op basis daarvan werd veel nadruk gelegd op het elimineren van institu-

Die veranderingen zijn niet moeilijk te vin-

insrituries. Bij vde beleidsmakers leek het

tionele belemmeringen voor ner goed kun-

den. Aile landen hebben een institurionelc

id ee rc bestaan dar de creatie van een markteconomie synoniem was aan her her eli mine-

nen funcrioneren van her prijsmecnanisme.

rransformarie doorgemaakt, tetwijl ook nog

Een belangrijk element van de 'schok-rhera-

de omgevingsfacroren drastiscn wijzigden.

ren van de insrituties van de oude communis-

pie' behelsde een snelle eliminarie van de

AJle landen nebben een ideologische rransfor-

rische maatschappij. Hoewel deze gedacnre

prijscontroles. Het liberaliseren van de prij-

marie ondergaan. Her Marxisme-Leninisme,

aansluir bij de neoklassieke rneorie, berusr zij

zen was een noodzakelijke vootwaarde voor

als samenbindende staarsideologie, is verdwe-

op een onderschatre complexireit van de

macro-economiscne stabilireir als voor mi-

nen. Daarvoor in de plaats zijn verbrokkelde

markteconomie. De geschiedenis leen dar

cro-economische herstructurering. Zodra her

narionalisriscne gevoelens in de plaars geko-

ook de creatie van een markteconomie een

prijspeil was gestabiliseerd, konden de prijzen

men. Ook de Partij is verdwenen en daarmee

langdurig sociaal proces is geweest, een pro-

hun nuttige functie vervullen in het allocarie-

een instrument om via informed overleg vele

ces van vallen en opsraan, waarbij ook de na-

proces. Daarnaast moesren de eigendoms-

problemen van de economie re kunnen op-

rionale staat een belangrijke rol neeft ge-

rechren worden gedecentraliseerd. Het Co-

lossen. De planningsorganen hielden op re

speeld. Her gedrag van de mensen in een eco-

ase-theorema leert immers, dar cen gedecen-

funcrioneren. Dir berekende dar voortaan de

nomiscn sysreem berusr in belangrijke mare

traliseerd sysreem van eigendomsrcchtcn, on-

bedrijven zelf op zoek moesrcn naar nieuwc

op aangeleerd gedrag, dar adcquaar is in het

geachr de verdeling, leidt rot een Parero-opti-

Idanten of roeleveranciers. Deze problemcn

oude sysrcem maar dir nier hoefr re zijn in

male uirkomst.

werden nog versrerkr door her verdwijnen

cen ander sysreem. Her kosr rijd om re veran-

Zoals gezegd, komen de uirkomsren van ner

van de Comecon, die de handelsrelaries tus-

deren voor zowel het sysreem als de mensen

transirieproces nier overeen mer de verwach-

sen de diverse landen regelden. Her eindre-

in dar sysreem. Her idee dar re kunnen ver-

ringen. Berekent dir dar de 'scnok-tnerapie'

sulraar van dir aJles was dar de bedrijven in

wezenlijken in 500 dagen is een ideologische

en de onderliggende rheorie heefr gefaald?

een insritLlrionee1 vacuum vielen. Belangrijke

misdaad. Diegenen in zowel her Oosren als

Over ner antwoord op deze vraag wordr in de

institLlries die een coordinerende taak nadden

her Wesren die meenden dar dir wel kon, zicn

literaruLlt een hefrig debar gevoerd. \V'ar wei

in her oude s),sreem vielen weg, zonder dar de

wei of nier baserend op de neoklassieke rheo-

duidelijk is dar aile midden- en oosteuropese

nieuwe insritLlries van een markreconomie al

rie, hebben zicn in de praktijk schuldig ge-

landen, ongeachr de gevoerde economische

waren gevestigd.

maakt aan 'omgekeerd Bolsjewisme路. Zij waren zo gericnr op net maken van een nieuwe

politiek, dezelfde daling van de produkrie

Kan men dar de beleidsmakers verwijten?

hebben laten zien. Dir suggereert dar de ver-

Het verdwijnen van vele insrituties was her

maatschappij, dar zij blind waren voor de de-

klaring voor deze daling nier gezocnr moer

logiscne gevolg van ncr imploderen van de

sastreuze gevolgen op de kone rermijn.

worden in de gevoerde economiscne poliriek,

Sovjerunie. Dir was nier re vermijden. Maar

maar dar gezocnt moer worden naar verande-

de negarieve gevolgen hiervan zijn zeker ver-

Dr R. K. Knaack is docent IEB/Economische Srelse\s aan

ringen die aUe landen hebben meegemaakt.

crgerd door een rc haasrige afbraak van deze

de FEE

oktober 1995

THE AKZO NOBEL BUSINESS COURSE FOR DUTCH AND SWEDISH STUDENTS OF BUSINESS ECONOMICS AND CHEMICAL ENGINEERING

kZO Nobel is an internati onal company . which strengthened its standing last year through the

merger between the Dutch-base Akzo and S ede n's No el lnd ustries. For c nturies . the Ne he rla ds and Sweden . have shared a common history through stro g relatio 1S in the - re as of science. commerce and economi cs. Thi s yea r Akzo No bel aims to furt her enhance cooperation bet' een the tw countri in iting Dutch and Swedish students to participate in th e Akzo Nobel Business Course (ABC). The Akzo Nobel Business Course is an intensi e fou r-d y trai ning progr m for 30 ta lented academic students of business economics and chemical engineering Bec use our products are mainl base on our technological know-h ow. we have made "Bor erless Technology" the central theme of the course. During these fo ur days . our top-

executives will present case-studies of their businesses and you will be given t he opportuni ty to discuss their strategies You will al so visit our plan ts . take part in wo rk shops and prepare presentations . In brief par icipating will give you a unique cha ce to expe rience the culture of an intern tional compan y like Akzo No bel Th e ABC will take place fro m December 12-15. 1995. at the Akzo Nobel Headquarters in Arnhem . the Net t1erl ands. To be eligible to participate, we expect you to graduate in business econom ics or ch em ical engi neering at mas ers elegree leve l in 1996. We va lue an entrepreneurial attitude. initiative as we ll as an excellent knowledge of the English language. You ca n app ly fo r the ABC by fill ing in an application form and sen d it to the add ress bel ow. be fore Octol) er 20. 1995 . ABC ap plication forms ca n be obtained from your study associ ation . your university stu dy adviso r

01"

at the address mentioned below.

Akzo obel nv Corporate Recrui tment Attn. Rob A Muller PO Box 9300 6800 SB Arnh em Tel. 085-6642 05 After October 10 . 1995 Tel. 026 - 366420 3

~r~ AKIONOBEL

Creating the right chemistry

Peddling Prosperity

The discipline of market leaders

'To cheat or not to cheat' zou een mooie ondertitel bij dit pseudowetenschappelijke werk ziJn, want het handelt over economen die hun vak serieus nemen, professeurs, en mensen die zich als econoom voordoen, entrepeneurs. Kenmerkend voor laatstgenoemden is dat ze zich wellich t ooit hebben bekwaamd in de economie, maar zich van deze theoretische ballast onttrekken in hun verdere loopbaan . Entrepeneurs hebben de eigenschap zich veelvuldig in het openbaa r als deskundige te laten gelden met goed in het gehoor liggende verklaringen voor allerhande economische problemen De professeurs echter zijn geenszins gecharmeerd van de avances van de entrepeneurs op hun vakgebied. Ze bedrijven immers volgens hen natte vinger-economie die niet is gebaseerd op enige gestaafde theorie. Professeurs moeten het doen met de vaak abstracte, moeiliJk toegankelijke economische theorie die niet altiJd een hapklare oplossing biedt voor maatschappelijke problemen. Politici neigen dus eerder naar entrepeneurs te luisteren dan naar professeurs. Op am usante wijze veegt Krugman de vloer aan met personen die zijns inziens de kwalificatie entrepeneur of 'crank' verdienen. Zo spreekt hij minzaam over ene Laffer (aha, beste lezers: de Laffercurve l ) die tijdens dinertjes tezamen met Robert Bartley de ene economi sche stroming na de andere omver werpt: 'There [tijdens het diner] it was that he [Bartley] and Laffer discovered that Keynesian economics was logically incons istent - an insight that eluded Paul Samuelson and a few thousand other people over the course of hundreds of academic conferences. (. .. )And the resu lts of these deep thoughts over dinner were for the most part published - surprise - on the ed itorial page of The Wall Street Journal, or in Kristols Public Interest' . Op bovenstaande wijze veeg t Krugman de vloer aan met de popi-economen. Het ziJn echter geen loze kreten die Krugman uit. Hij gaal in z'n boek systematisch de meest bekende economische strom ingen al (Keynesianisme, Monetari sme, Aanbodeconomie, etc.) en opent daarbinnen de aanva l op de aanwezige entrepeneurs. Ais Europeaan weet Je soms niet over welke personen hij het heeft, omdat zijn kritiek zich beperkt tot entrepeneurs uit de Verenigde Staten. Om het boek te kunnen lezen hoef je niet meer dan basiskennis te bezitten over macro-economie, want Krugman licht eerst de stroming helder toe en oefent daarna z'n kritiek uit. Hi] heelt met Peddling Prosperity een boek voor een breed publiek geschreven speciaal voor hen die altijd een kritische blik hebben gehad op econom ische hei l- en onheilpleiters. (Hans Lingeman)

Wat 路IS de kracht van een bedrijf als Hewlett Packard en waarom is een Casio-ca lcu lator goedkoper dan een pak Cornflakes van Kel log'sl The discipline of market leaders is een zoveelste variatie op het thema 'ondernemersschap in de huidige turbulente economische omgeving'. Het boek is geschreven door twee business-strategen, Michael Treacy en Fred Wiersema, en is gebaseerd op een vijfjarig onderzoek onder bedrijven naar succesfactoren in het zakenleven. De vraag wordt gesteld waarom het ene bedrijl het beter doet dan het andere en op welke wijze. De antwoorden die geboden worden ziJn geen verva nging van het strategische doel maar dienen ter aanvulling hlerop. Hoewel de boodschap is: 'no company can succeed today by trying to be all things to all people', word t gewaarschuwd dit op te merken als betekende het: 'back to core '. Er moet wei gesegmenteerd en gespecialiseerd worden, maar slechts na de vraag gesteld te hebben waarin de onderneming wil uitmunten. Treacy en Wiersema onderscheiden hiertoe drie concepten: 1. the va lue proposition; de impliciete belofte die de ondernem ing heeft gemaakt aa n de klant met betrekking tot waarden: prijs, kwal iteit, prestaties, gemak, etc. 2. the value-driven operating model; de combinatieset van operatingprocessen, bedrijfscultuur, marktstructuur, informatiesystemen, etc. die een onderneming tot haar beschikking heelt om aan de value proposition te kunnen voldoen. 3. va lue disciplines; welke combinatie van 1 en 2 is het meest geschikt voor JOuw onderneming: operational excellence (aanbieden van 'middle of the market' -produkten tegen de beste prijs en het minste ongemak), product leadership (aanbieden van innovatieve produkten met betere prestaties) of customer intimacy (je niet meer richten op de hele mark!, maar op specifieke klanten en hun specifieke wensen) Volgens de au teurs is het zeer belangrijk voor een manager een van de drie disciplines te kiezen binnen het strategic business plan. Ze wijzen erop dat door hen vaak de gedachtenlout wordt gemaakt dat ze reeds in aile drie de 'discipl ines' uitmunten. Dit zou dan een reden zijn geen actie te ondernemen, maar de drie zijn niet te combineren (zie p. 42). Ze vereisen alledrie een andere instelling va n personeel en een andere indeling. Het boek is doorgespekt met praktiJkvoorbeelden, maar er wordt de nodige vakJargon gebruikt. Dit maak t het boek minder leesbaar voor leken. De auteurs hebben echter veel overtuiging in hun lekst gelegd en gaandeweg raak je als lezer steeds enthousiaster over hun kijk op populaire termen als back to core-business, segmentation en benchmarketing. (Hans Lingeman)

Krugman, P.R., Peddling Prosperity, Economic sense and nonsense in the age of diminished expectations, 1995, Norton, ISBN: 0-393-31292-5

Treacy, M. en Wiersema, F., The discipline of market leaders, Addison Wesley 1995, ISBN: 0-201-40648-9

oktober 1995

AGEN

4oktober FEE: Ui tre iking propaedeusebullen, opening M ahrinus Behre nszaa l en uitreiking va n de Prof. dr H.) . van der Schroeffprijs. Vanaf 15.00 uur in de centrale hal van gebouw E. Sefa: Excurs ie naar Makro. Voor informarie: Sefa-balie of reI. 6279653.

50ktober UvA: Opening van de landelijke Werenschapsweek door minisrer Ritzen. Pl aars en tijd: aula om 15.15 uur. Sefa: Eerste van vijf lessen van WP 5.I-cursus. Voor informarie: Sefa-bali e of tel. 6279653.

8oktober FEE: Wetenschapsdag, onder andere op de FEE. Er zu ll en verscheidene interessante lezingen/college's door professoren en docenten gegeven wo rden. N adere inlichtingen: Ellen Stoop, reI.: 525 4052/525 4327.

10oktober Panta Rhei: Th emadag ' Informa ti etechno logie in de f1nancide werel d '. Tijd en plaats: zaa l EO. 20 13.00- 17.00 uur. M eer info rm ati e: kamer EO.06, 5254154.

16oktober Panta Rhei: Intcrnetcursus in zaa l EO.16 van 19.00 rot 2 1. 30. Meer informatie: kamer EO.06, 525 4154.

17oktober Sefa: Zaalvocrbalwernooi. Voor informa tie en inschrijving: Sefa-balie of tel. 627 9653. Sefa: Feest in 'Roxy'. Kaartvcrkoop aan de Sefa-ba li e.

De eerstejaars bestormen nieuwsgierig de stands in hun ongebreidelde zucht naar kennis (foto: Kim van den Berg)

18oktober Linking Pin: Workshop 'Teamb uilding'. Voor inforrnarie: Sefa-balie of tel. 627 9653.

190ktober Triple A: Accountancydag. Voor informatie: Sefa-balie ofrel. 6279653 .

230ktober Sefa: Excursie naa r H oogovens in IJrnuiden. Voor informatie: Sefa-balie of tel. 627 9653.

30oktober Panta Rhei: Internetc ursus . Zie 16 oktober.

1 november Linking Pin: Manageme nt en O rgan isat iedag. Voor informatie: Sefa-balie of tel. 627 9653.

14 november Linking Pin: Workshop 'De Cons ultancy Praktijk' met case-srudy. Voor informatie: Sefa-balie of tel. 627 9653.

30 november 'Time allocation and gender', eers re dag van de conferentie van her NWO-project 'Tijdsa lloca rie en sekse'. Plaars: zaal EO.20. Meer informatie: Kea Tijdens, reI.: 5254347.

Essayprijs

Dr W.H. Buiter

Begin sep rember is er weer een essayprijs roegevoegd aan her reeds aanzienlijke esayp rijzen-areaa l. Maar Iiefsr vijfen d errighonderd gulden wo rdt er in ro raa l aa n de d rie beste essayisre n uirgekee rd. Hij wordt vanaf nu jaarlijks uirgeloofd door ARAG Rechrsbijsrandverzekeraar en her dod is her srimul.ere n va n d e discuss ie en her denken over rechtshllip. Naas r de geldprijzen krijgcn de dri e winn aa rs dan ook een ni euwe rechrspo lis aangeboden. Een derugllierende overheid en ee n sreeds uirgeb reidere wergev ing zorgen voor metr onduidelijkheid; de vraag naar a.l dan niet gesubsidieerdc rechrsh ulp neemt roe. ARAG wil met het thema 'veranderende rechrshulp in een veranderende samen lev ing' srud enren aanzetten wr her geven van ee n bijdrage aan de discuss ie over de rechtsbijstand. Voor meer informat ie over deze essayprijs kun je bij de Sefa (kamer EO.O I) terec ht. (R.S.)

Per I september j.l. is dr Willem Hendrik Buirer (1949) benoemd rot hoogleraar in de M acro-econom ie aan de FEE. Hij za l deze functie in deeltijd bekJ eden naas r zijn funcri es van ond er meer Professor of I nternarional Macroeconomics aan Cambridge U niversity (UK) en consulrant bij de We reid Bank in Washington . Buiter behaalde in 1968 zijn propeadeuse aan de U vA, waa rn a hij verder srudee rde aa n Cambridge Un ive rsity en promoveerde aan Yale University (USA). Hij was professor aa n onder rneer Yale Universiry, Prin cetOn University, Londo n School of Eco nomics an d Polirical Science en Camb rid ge University. D aarnaasr vervu lde hij vele consu lrancy-fun cties bij de \Y/ereid bank en verrich te h ij onderzoek bij het IMF. In zij n actuele onderzoek heefr Buiter veel aa ndachr voor inrernariona le integra rie op zowel economisch , monerair als politiek gebied. (R.S.)

DooR..

Oel,

v .

â&#x20AC;˘

/1al{f<I/<'o VaN

fflJN C V IS

Ja.ger

N?(Jd

J , OcteT/{ moet If..

/ee

[.~C{t ClaN dOeN .... eN

5NeL .â&#x20AC;˘...

Nieuwop de FEE

ace srond op de rol. Bovendien werden de propaedeuse-klanren door de jonge schrijver Ronald Giphart ingewijd in de wat duisrere kallten van her studelltenbesraan. Kortom,

Maandag 4 seprember was her weer

zover. Een nicuwe liehring sruden-

voor. .. (P. K.)

nieuwe

liehring

klaar

ren deed zijn illtrede op de FEE. Na de eerdere kennismaking mer de universireir volgde nu die mer de faeulreit. AJs vanouds werden de kcrsverse eeonomen opgedeeld in P-

Marinus Behrenszaal Opening

groepen, die onder leiding van rwee menroren van de Sefa wegwijs werden gemaakt op her Roererseiland. Op vrijdag 8 seprember vertrok een groot dee! van hen vervolgens voor een nadere kennismaking naar her Haagse Oekenburg, waar her door de SeEa georganiseerde inrroduerieweekend

werd

gehouden.

Deze

nieuwe loearie deed Heino vergeren, aJ bleef her wiskundeeollege van Herman ten Nape! naruuriijk op her programma sraan. Behalve vee! gefeesr werd er ook vee! aan spOrt gedaan, zdEs her verzamelen van handrekeningen voor Greenpe-

Op woensdag 4 okrober a.s. wordr de buillirreikingslaal (EO.20) offJeieel geopend door een van de propaedeusestudenren. Zij hebben daarvoor namelijk hun propaedeusebul uitgereikd gekregen. De zaal wordr vernoemd naar Marinus Behrens (1894-1959), de eersre srudentn die aan de FEE afstlldeerde op 30 seprember 1925. Behrens is nog geruime rijd voorzirrer geweesr van de Kring van Amsrerdamse Economen. Na deze opening zal voor de vierde keer de Prof. dr H.). van der Schroeffprijs voor de besre onder-

wijsprestarie worden uirgereikr. Hij zal worden roegekend aan die medewerker van de faeulreir die her afgelopen jaar ren behoeve van her onderwijs een uirzonderlijke presrarie geleverd heeft. Dir wordr ondermeer beoordee!d aan de hand van doeeerkwalireiren, didaerisehe aanpak en her vermogen srudenren te motiveren. Voordrachren worden ingewonnen via vakgrocpvoorzitrers, de wcrensehappe!ijke $r:lf. via srudellten en op basis van onderwijscvaluancs. De eommissie 'Prof. dr van der Sehroeffprijs'zal aan de hand van de voordraehten een oordeel vormen. Na al deze plechtigheden zal een faeulreirsborrel gehouden worden in de centrale hal. Voor deze borrel zijn tevens de geslaagde propaedeusesrudenrcn en hun ouders uirgenodigd. (R.S.)

Insluiper betrapt Op 4 seprember j.l. is aan her einde

van de dag in de gang op de eerste verdieping van gebouw E bij het faculreirsbureau een insluiper berrapt. De man was bezig een ras re doorzoeken in de kamer van een medewerker. De man is rer plekke door kiekboksrer Susanne Gerirsen vast-

gehouden, rerwijl de meldkamer en de politie werden gealarmeerd. De polirie eonsrateerde dar de man in zijn ras een inbrekersuirrusring bij zieh droeg. Hij heefr echrer niers kunnen onrvreemden.

Kennis in Bevveging Wijers wi! slimmere werkgelegenheid P. Kraan In augusrus 1994 dook Hans Wijers volko-

Vlak voor de zomer, op 21 juni, publiceerde minister Hans Wijers van Economische Zaken samen met zijn collegais Ritzen van Onderwijs en Van Aartsen van Landbouw de nota Kennis in Beweging. Het is de uitwerking van een van de peilers waarop het werkgelegenheidsbeleid van het kabinet Kok rust, namelijk vergroting van de kennisintensiviteit van de Nederlandse economie. Een hoge kennisintensiteit is nodig omdat een land als Nederland kampt met relatief hoge produktiekosten. Om toch de concurrentie met andere landen op de wereldmarkt aan te kunnen, zullen Nederlandse bedrijven zich in toenemende mate door middel van kwaliteit moeten onderscheiden.

sche sraten laren ons de hielen zie n. Hong-

men onverwacht op in de poliriek. De orga-

kong. Singapore. Taiwan en Zuid-Korea ge-

nisarieadviseur nam namens 066 zijn inrrek

ven al jaren beduidend meer uit aan rechno-

op her deparremenr van Economische Zaken

logie dan Nederland doer.

aan d e Haagse Bewidenhourseweg. Vanuir

H er Nederlandse bedrijfsleven geefr dus als

zijn vroegere funcrie moet Wijers al hebben

geheel re weinig uit aan R&D. Maar er is

gewetcn dar de uitgaven aan Resea rch and

ook iers mis met de verdeling van de uitga-

D evelo pmenr (R & D) van het N ederlandse

ven. Zo geven vijftig bedrijve n negenrig pro-

bedr ijfsleven de laatste jaren sterk zijn achrer-

cenr van her rorale onderweksgeld uir. Oat

gebleven bij die in andere Westerse landen.

impliceerr dat het midden- en kleinbedrijf in

In zijn nieuwe baan kreeg hij de gelegenhe id

Nederland over het algemeen rech nologische

iets re gaan doen aan deze technologische

onrwikkel ing laat voorwar het is. In 1988 de-

achtersrand. die Nederland onder zijn voor-

den nog 6600 bedrijven iets aan R&D re-

gangers De Korre en Andriesse n had opgelo-

genover 4300 in 1992, een afname van maar

pen.

liefsr

Her Maastrichr Economic Resea rch Institute

uitgaven wordr gedaan door Akzo Nobel,

on Innovarion and Technology (Merit) deed

DSM , Philips, Shell en Uni lever. Dar gecfr

35 procent. Zesrig procent van de torale

her afgclopen jaar voor \1(/ij ers onderwek naar de preciese omvang van de achterstand op her gebied van R&D. H er rapport van de onderzoekers van de Rijksuniversiteit Limburg ligr ren grondslag aan de nora Ken-

Den Haag wilde niets meer van industriebeleid weten

nis in Beweging. over kennis en kunde in de Nederlandse economie. nlet aileen

nog duidelijker aan

hoezeer

Zorgwekkend

R&D in Nede rland geconcentrccrd plaats-

Het Nederlandse bedrijfsleve n geeft jaarlijks

vindt, her is helaas ook zo dat deze vijf multi-

zoln 6,5 miljard gulden uir aan onderzoek en

nationals steeds meer onderl.Oek naar her bui-

ontwikkeling. Dar is nog geen procent van

renland verplaatsen . Tenslorte is her zo, dar

her bruro binnenlands produkt (bbp). Een

juisr in die sectoren waar Nederland qua

percentage dat Rink achterblijft bij her ge-

R&D nog goed meekomr (de chemie. de

middelde van de 25 landen van de OECD,

perrochemie en de levensmiddelen industrie),

dar 1,6 procent bedraagt. Nederland zou dus

de groeicijfers n iet bepaa ld hoog zijn. De

jaarlijks 2,5 miljard ex tra uitgaven aan R&D

groeicijfers zijn wel hoog in de secroren waar

moeten doen om weer aansluiting re vinden

veel van nieuwe technologie gebruik wordt

bij de resr van de OECD. Om aansluiring te

gemaakt (compurers. elektronica, farmacie ,

vindcn bij technologische koplopers als de

instrumenren en vliegtuigen), maar juist daar

VS, Duirsl and, Japan, Zweden en Zwitser-

blijft Nederland srerk ach rer wat betrefr

land zou jaarlijks zelfs 5 miljard extra in

R&D.

R&D moeten worden gesroken. Deze landen geven imm ers tegen de rwee procenr van hun bbp uit aan onderzoe k naar nieuwe rechnologieen.

RSV-debacle Na her debacle rondom de ondergang van

Her Merit-rapporr noemr de stand van z.aken

het RSV-concer n , di e uireindelijk in 1984

'b ij7.0nder 7.Orgwekl<end'. Nederland loopr

uirmondde in een vo or veel ophef zorgende

namelijk nier ail een achrcr bij veel andere

parlementaire enquete, werd het woord in-

landen in Europa, maar ook ral van Aziari-

dustriepolitiek gesch rapr in de woordenboe-

Âˇ ÂŽ~l1illÂŁ ECONOMI CA

ken van politiek Den Haag. Dat bleef groten-

kleinere bedrijven steeds meer een rol speelr

deels zo rot het aantreden van her paarse ka-

bij her bepalen van de vesrigingsplaars van

binet, en ook Hans Wijers begon zijn loop-

grorere bedrijven.

baan als minister met het verder snijden in de uitgaven voor rechnologiebeleid. Maar mer

Drie doe/en

de nieuwe nora lijkr de DGG'cr een nieuwe

Om daar iets aan te doen sreir Wijers in zijn

lwers in rc hebben geslagen.

nota een 3antal maarregden voor, die erEoe

Hij consrarcerr namelijk dar juisr een open

moercn leiden dar drie doelcn bereikr wor-

economie als de Nederlandse zeer gevoelig is

den: de algemene voorwaarden voor innova-

voor de globalisering van de indusrrie. Wijers

tie versterken, de samenwerking tussen vra-

aehr her in die omsrandigheden nagenoeg

gers en aanbieders van kennis verbeteren en

zinloos nog te willen concurreren op prijs,

veelbelovende technologieen stimuleren.

door middel van bijvoorbeeld loonmatiging.

Er is ten eerste sprake van een aantal fiseale

Het ligt eerder voor de hand steeds meer te

maarregelen ter stimulering van R&D.

gaan concurreren mer kennis. Kennis is ech-

Daarnaasr krijgr het bedrijfsleven meer in-

rer al lang nicr meer .,:lechrs aanwezig in de

vloed op her onderzoek van publieke kennis-

landen van de OEeD. Ook veel Zuidoost-

insrellingen, mer name TNO. Er komen ook

Azi arische landen zijn hard bczig hun pro-

een aamal nieuwe rechnologische ropinsriru-

dukren en produktieprocessen sreeds kennis-

ten (TTl's). Van de komsr van de elekrroni-

intensievcr tc maken. Technologie is sreeds

sche snelweg verwacht \Xfijers bijzonder veel

Vervolg van pagina 17 Ofschoon de adverteerders dus eigenlijk zelf aan de wieg hebben gesraan van de nieuwe simarie op her gebied van TV in Nederland, worden ze er op dir moment niet berer van. Werden ze vroeger gepJaagd door de vraag Of ze nog wcl ruimte op TV konden bemacheigen, tegenwoordig is de vraag welke srations in hemelsnaam ingeschakeld moeten worden om de doelgroep re berei ken. Doclgrocpspccifickc planni ng van commercials rondom programma's die door de dodgTOep goed bekeken worden, lijkt een oplossing rc zijn, maar er zijn nu eenmaal genoeg adverreerders die gewoon de massa willen bereiken. am tegemoer te komen <Ian de onzekerheid die veel adverteerders op dit moment hebben, bieden de TVsraeions steeds meer verschillende teclameblokken aan, op sreeds meer wisselende tijdsrippen. Daatdoor wordt de irritarie bij de kijket echter sreeds grorer, omdat die op de meesr onverwachrc momenren geconfronteerd wordt met reclameboodschappen wnder dar hij zich daarop kan vootbereiden.

meer internationaal verspreid en dus kan re-

heil voor her dichrbekabelde Nederland, re-

genwoordig ook werk dar een grorc hoeveel-

den om dit financieel verder te stimuleren.

Vertrouwen

heid kcnnis verei r worden verplaars naar lan-

Dar gebeurr ook met milieutechniek en een

Daardoor is de posirie van her medium relevisie in her mediastrategische gedeelre van het markeringplan bij veel adverteerders rer discussie komen re staan. Niet iedeteen heeft meer het absolute vertrouwen in de kracht van het medium TV en men wijkr steeds vaker uit naar mediumtypen als buitenreclame, de bekende billboards en affiches in bushokjes, of dagbladen, Toch is TV nog steeds een mediumrype dat in vee! gevallen de drager van de publickscampagnc hoorr te zijn. zeker bij produkren die de Nederlandsc bevolking aan moeren spreken. Met behulp van geavanceerde onderzoeken is her kijkgedrag van de doelgroepen nauwkeurig te volgen, waaraan her uirzendschema van de commercials in de meesre gevallen aangepast kan worden.

den mer lagere loonkosren.

aantal andere sectoren. Aile goede bedoelingen ten spijr blijven ook

Midden- en k/einbedrijf

na her vcrschijnen van Kennis in Beweging

De concurrcmiekrachr van grore onderne-

mingen in cen land wordr onder die omsran-

R&D aehrer bij die in ve rgelijkbare landen.

Nederlandse

overheidsuirgaven

aan

digheden sreeds meer afhankclijk van her

Weliswaar nier zo dramariseh als die van de

functioneren van her midden- en klcinbedrijf

indusrric zelf, maar roch. Juisr de overheid

in zo'n land. Juisr dat midden - en kl.einbe-

zou mer een weze nlijke verhoging van de

drijf 7~1 2ich daarom in de visic van \Xfijers

technologie-uirgaven een posirief signaal af

moeren omwikkelen van jobber naar co-ma-

kunnen geven naar her bedrijfsleven. Dar her

ker. Dat houdr in dar toeleveranciers nier lan-

kabiner dir slechrs in geringe mate doer is

ger loonbedrijven dienen re zijn die eenvou-

jammer. AI blijfr her naruurlijk zo, dar her

dige onderdelen levere n (jobbers), maar ge-

uiteindelijk de indusrrie zelf is die bepaald

specialiseerde fabrikanten van deelprodukten

hoe innovarief ze is.

voor hun opdrachrgevers (co-makers). Wijcrs

Paul Kr.JJ Tl i~ 7L'"dcjaars s{U(k n t fl sc.:d c economic en oud-

tekenr daarbij aan dat de performance van

redacreur.

3 ~-----------r~~------------------------------

2,5

+-- - - - - - - i

1,5

Nederland mag dan misschien wei re klein zijn voor 12 TV-stations, een cam pagne op TV is voor een adverteerder nog steeds cen uitstekende manier om een brl!ed bercik cn ccn hoge conracrfrequentie onder de Nederlandse bevolking re halen. Her is voor een adverreerder in de nieuwe siruarie echrer wei een stuk moeilijker geworden om een goede en kostenefllcienre TVcam pagne te plannen . T egenwoordig moet bij ieden: campagne her kwaJit;uieve fo rmat van de TV-zender nauwkeurig bekeken .:n afgezet worden regen de kijkcijfers die onlangs gerealiseerd zijn. Aan de hand daarviln wordt pas de definitievc planning vasrgesrcld. Zomaar het invullen van cen aanvraagformulicr van de STER en maar afWachren hoe her uirzcndschema eruir komr re zien, is er nit-r mee r bij . Daar hebbcn de adverteerders renslotte 7.elf voor gezorgd.

0,5 Dn. D.H.A. Koenen is werk1...am bii Schreiner & Van Bokkcl Media

ServiÂŤ,. Dit a"i ke! is g<>schrwcn op persoonlijkc tild.

Totale uitgaven aan R&D in % van BBP in 1993 (Vlnr. OEeD, EU, Zweden, Japan, VS, Duitsland, Frankrijk, GB, Nederland)

oktober ,1995

Eeuwenoud en vijf jaar jong . Een kleurrijk verleden en een veelbelovende toekomst. Breed in disciplines en diep in specialism en. Niets en alles . Niets voor mensen die geen keuzes durven te maken . Alles voor de academicus die dat wei durft. Die aanpakt, kansen grijpt of ze zelf creeert. Die zoekt naar een onbegrensde en inspirerende ruimte om zich te ontplooien . Die bijna of pas afgestudeerde academicus vraagt bij Koninklijke PTT Nederland NV een sollicitatieformul ier aan of belt voor meer informatie: 06-0142.

KPN. De uitdaging.

Periodiek van de Sefa (SlUdievereniging Facul!ei!

def Economische Wetenschappco en Econometric aan de Universin.:it va n Amsterdam), mede uitgcgcvcn door de F:J.cultcit def Economischc Wcrcnschappcn en Econometric :lan de Univcr-

sireit van Amsterdam

Redactie/Medewerkers Roberr Schcerder (hoofdredac!<ur)

Nferijn Rt-ngers Jessica du fvfarchie Sarvaa,.; Rod ri go Altamirano Carl van Schagcn

Ib Waterrcus Olav Vd!huis Bas SOli! (opmaak) Hiddc van Mdle (opmaak)

Hans Lingcman (forogra30 Edwin PL",k

Douw(.· Douwcs Deadlin~

Aanlcvcrcn artikdt::n nummcr 2 J 0 vo{>r 16 oktober en v()or de agenda 25 okwbt'r

Adreswijzigingen Srudcnrcnadrninistratic,

Binnc:ngasrhuisstraat 9 1012 ZA Amsterdam

Maatschappelijk verantwoord?

u heeft een wetenschappelijke opleiding gevolgd, doctorandus Jansen?' J:'lk heb de universite·t met goed gevolg afgelegd, ja!' CV:'Wat he eft u zoal geleerd?' J:'lk heb gelee r-d hoe ik een st dieboek zo m oet lezen dat ik een tentam en haal en ik heb leren presenteren voor 'n kritisch publiek.' CV:'Heeft u ook uw intelligentie gebruikt?' J:'I k heb m oeten nad e ken .. .' CV:'U begrijpt me nie ; ik bedoe l of u in een creatief proces b e nt betrokken ... Heeft u een bijdrage aan de wetenschap geleverd?' J:'U bedoelt... Echt nadenken ? Pein· zen ... ?' CV:'ls het potentieel aan ken nis dat zich in de universiteit bevindt toegankelijk gemaakt, bent u daarin betrokken geraakt?' J :•.. .'

CV:'lk zie dat u nogal uiteenlopende cijfers heeft gehaald ... Bent u slechts bij vlagen briljant, ... Hoe zit dat, meneer

Jansen?' J:'Dat is simpel: bij het ene yak haal je een hoog cijfer door een pil uit je kop te leren; bij het andere yak haal je amper een zes als je niet precies antwoordt wat de docent wil horen. De cijferlijst is daarom als graadmeter volstrekt waard e loos a ls je n iej weet welke afzon der lijlte cliter a e t chter s-chu ilgaan ..• Natuu rlijk zijn er ook do ce-nten die wei een wetenschappelijk verantwoord niveau bereiken in hun colleges, maar wordt er door de overige docenten wei genoeg nagedacht over wat de universiteit z'n meerwaarde geeft. Een boek uit je hoofd leren kun je immers ook thuis doe n. Het instituut h eeft echter een heel andere inhoud: de wetenschappelijke v rming van studenten is daar een van. Studenten moeten daaraan ook meewerlien en sommigen van hen m issen elke bevlogenheid. Dit is echter geen excuus om lecht onderwijs te leveren. Op universite iten is ee n 'bolwerk' van informatie voorhand en waarmee weinig interdisciplinairs wordt gedaan: neem kennis va n het werk van biologen, fysici. taalwete schappers, wiskundigen, statistici, chem ici, b es uurskund igen. inform atici, muziekwetenschappers enzovoort!

Voor

r~acties.

brieven en open sollicitaties is de

redactie bcreikhaar op: Rocrersmaa! 11 kamer 0.05 (E3) 1018 \VB Amsterdam T el. 020 - 525 4297 F.... 622.7882

Ingezonden hrieven. anikclcn c.:n studic.:rappor£ages kunnen worden ingekort. Voorpagina Singapore Skyline Oplag. 4000

Advenentic:s Tarievcn op a.mvraag vt:rkrijgbaar. Opdrachrcn schrifrd ii k La .\', acquisireur Sefa, Pcrer Ohdcijn. rd. 5254024.

Advcnentles in dit nummcr van:

Abo ABN ArvIRO Bank INC Ba nk

KPN KPMC Klynvdd

Rabobank Unilevcr Shdl DSM

Zet - en drukwerk Prinrvjsic BV Sefa-bestuur Li.<.:dtt:

van Brl'ugd (voofzincr)

Paul Kraan (vicc-voorzim:r) \Vc~.sd

Fans

H;UXIlUIl

Pomm~c

(!Ie rt.:taris)

( I c.: p('nningmccsrer)

Misha Vink (2c pcnningmn'sttr) Perer Ohdci;n (omm. z.1kcn)

Ben je op de hoogte van de laatst ontwikkelde technieken op de universiteit? Je zit er immers bovenop. Waarom ben je dan gaan studeren ... (Hans Lingeman)

M:ari('kc Blom (imcrnc t aken)

Je wilt aan de slag in de financieie dienstverlening, maar zoekt de ruimte om je eigen weg te kiezen? Dan is een veelzijdig concern als ING Groep de plaats

naar een (specialistische) managementfunctie. Ben je (bijna) afgestudeerd, ondernemend, prestatiegericht, analytisch vaardig en heb je affiniteit met de financiele dienstverlening, dan

voor jou om je ambities waar te maken . We bieden je

kun je schrijven: ING Groep, Werving & Begeleiding

immers aile ruimte. Afwisseling is het sleutelwoord.

Academici , OS 05.01, t.a.v. de heer drs. 1.1. Douwes,

Concreet: ING Groep biedt jonge, startende academici

postbus 810,1000 AV Amsterdam.

s peci fieke fu ncties, trai neesh i ps bij een aan ta I bed rij fsonderdelen en het management-traineeship ING Groep. Kortom, een stimulerende werkomgeving. Voor aile trajecten geldt dat je uiteindelijk door kunt groeien

ING

G ROEP