1998 - Nummer 224 - april 1998

Ap r i l l

9

9

8

J

a

a

r 9

a

n 9

4

3

n

r.

2

2

3(' 0

Periodiek van de Faculteit der Economische Wetenschappen en Econometrie aan de Universiteit van Amsterdam, uitgegeven door de SeFa

~

sterdamse Congre Strength in Innovation Kennismanagement Creating Capitalism Electronic Commerce

Op zoek naar een zee van afwisseling?

laarlijks kiezen ongeveer vijftien academici voor de zee van afwisseling bij McKinsey. In plaats van een strak omlijnde eerste "baan" doorlopenzij het Fellows- programma van McKinsey. Dit twee tot drie jaar durende programma biedt een snelle persoonlijke groei en een veelzijdige canierestart.

Waar Ides je voor?

verantwoorc.lelij kheid. Je wo rdt claarbij van dag tot dag

Voortdurende variatie. Als Fe llo w we rk je steeds zo'n dri e

bege le id en opge leid door ervaren cullega's. leder proj ec t

maanden nauw samen met je team en opdrac h.tgev er om

draag t zo bij aan de verdere ontplooiing en ontwikk e ling

to t de beste op loss ing van ma n agementvrClags t ukke n te

van j e ta lenten.

komen. A Is het project afgerond is, wissel je van client en team. Zo ontw ikkel Je in korte ti jd ee n hrede ervaring.

Wie zoek.en wij?

McKinsey lOe ke vee lziJd ige en nieu wsg ierige tea mspelers

Training op maat. Bij McKinsey vo lg je een trainings-

d ie niet aIleen uitblinken in hun stud ie, m aa r daarnaast oo k

programma da t inspeel t o p je spec lfieke swdie-

insp irerende, sterke pers()onlijkheden zijn. Me nsendie er

ac htergrond . Sa mc n met a nd e re Fe ll ows uoo rl oop Je

p lez ier in hebben om in tea m verhmd prob le men uit e lkaar

vc rsc hill e nde inte rne tra ininge n e n kun je, afha n ke lijk

te rafele n e n c reatieve or loss ingen te o ntwikke len.

va n je vOt>rop le idin g, ee n exte rn e rvlBA -op le iding aa n IN SEAD vo lgen .

Wil Je mee r weten ove r het Fell ows-programma, vraag dan onze brochure aa n hij: Karin de Kip o f Cla ra Vr iel ink,

Intensieve coaching. Vana f de eerste lbg heh je <l Is Fe llow

McKinsey & Cllnpan y, Ams te l 344, LO l 7 AS A msterdam,

in je team een vo lwaardi ge rol met direc te inhre ng e n

te l.: 020-5513700. E-mail : AM-Rec ruiting@McK insey.com.

McKinsey&Company

Uiteraard wil ik graag iets schrijven over mijn ambities als nieuwe directeur van onze faculteit. (Voorlopig nog) in aile bescheidenheid, want ik ben pas sinds januari van dit jaar in dienst en heb dus nog geen afgewogen beeld kunnen vormen van de toestand van onze faculteit.

Ambities zijn voor mij - en niet aileen voor mij hoop ik - pas interessant als ze verbonden zijn cq kunnen worden met de realiteit. Vandaar dus.

Verder, met name sprekend vanuit mijn positie als rechterhand van de decaan en lid van het dagelijks bestuur van de faculteit, kan ik noemen de facultaire invulling en implementatie van de nieuwe bestuursstructuur. Mijn ambitie hierbij is te bewerkstelligen dat de nieuwe bestuursstructuur effectief is en tegelijkertijd de communicatie binnen de faculteit bevordert en versterkt. Ais nieuwe bestuursorganen hebben we de afgelopen peri ode de Ondernemingsraad en de Studentenraad mogen begroeten . Van mij mag in de relatie tot OR en SR zander enige aarzeling een open en communicatieve houding verwacht worden.

Binnenkort zullen de nieuwe afdelingen en instituten worden vormgegeven. Met name de onderwijsinstituten kunnen een goede en coordinerende rol vervullen bij de vormgeving van de verbetering van ons onderwijs. Ook hier geldt de onmisbaarheid van een goede communicatie met de studenten.

AMBITIE

Onze faculteit is ambitieus en behoort dat ook te zijn. Dat klinkt wellicht hoogdravend maar kijkend naar aile relevante ontwikkelingen is een ambitieuze economische faculteit meer vanzelfsprekend dan verrassend.

Ontwikkelingen op onderwijsgebied (onder meer deeltijdonderwijs, seniorenonderwijs, postdoctoraal onderwijs) zullen leiden tot verbreding van en verdere differentiatie binnen het facultair '" onderwijspakket. Ontwikkelingen op ~ ~ terrein van de informatietechnologie zullen gaandeweg steeds grotere con- ~ sequenties hebben, ook en juist voor ~ Kees Mosselman ons onderwijs en onderzaek.

Universiteiten gaan elkaar in toenemende mate beconcurreren.

De slag om de student is gaande en zal ongetwijfeld heviger worden. De toenemende internationalisering zal steeds dichter op onze nog steeds (te) nationale huid komen . De vensters van ook en vooral onze faculteit zullen verder geopend moeten worden, want ontwikkeling en vernieuwing vindt in steeds sterker mate buiten de geinstitutionaliseerde universitaire verbanden plaats.

De faculteit zal haar eigen deels bijzondere positie dus steeds opnieuw moeten waarmaken. Aileen een ambitieuze en daadkrachtige universiteitlfaculteit kan mijns inziens in deze turbulente ontwikkelingen een nuttige en betekenisvolle functie vervullen.

Ambities moeten verbonden zijn met de realiteit, zoals ik zei. Wat betekent dat dan voor onze faculteit? Allereerst en met name vanuit mijn positie als faculteitsdirecteur mag ik hier het belang noemen van een goede, wat heet, een voortreffelijke professionele ondersteuning van de zogenaamde primaire processen te weten het onderwijs en het onderzoek. Onze beheersorganisatie is gelukkig verbeterd ten opzichte van de situatie van enkele jaren geleden. Hulde aan diegenen die de kar getrokken hebben. Maar we zijn er nog lang niet, er is op dat gebied nog een weg te gaan en er valt nog veel te verbeteren. Misschien geldt wei dat dit het eerste en grote gebod voor mij is: optimalisering en professionalisering van de beheersorganisatie.

APRIL 199,"

De versterking en professionalisering van de beheersorganisatie en een efficiencyen communicatiebevorderende vormgeving van de nieuwe bestuursstructuur vormen tezamen, dat is mijn vaste overtuiging, een noodzakelijke voorwaarde voor een nog nader te detailleren ambitieus faculteitsbeleid. Zoals gezegd, op vele belangrijke externe ontwikkelingen zal een antwoord moeten worden gegeven. Op sommige ontwikkelingen zal een pro-actief beleid wenselijk zijn. Het doelgericht bouwen aan een duidelijke en (nationaal en internationaal) wervende en aansprekende profilering van onze faculteit behoort mijns inziens de overkoepelende prioriteit van de faculteit te zijn.

We kunnen deze agenda voor de komende jaren uitvoeren vanuit onze positie van (betrekkelijk) zelfstandige faculteit. Onder meer vanwege de genoemde kansen en mogelijkheden voor met name onze faculteit heeft het (vB (vooralsnog) besloten de FEE niet direct te betrekken bij de plannen tot clustering van faculteiten.

Mijns inziens ligt hier voor onze faculteit een fraaie kans om de potentiele kracht van een betrekkelijk kleine tot middelgrote organisatie aan te wenden tbv de vele samenwerkings- en profileringsmogelijkheden die juist onze faculteit heeft.

[J Wat let ons nog onze ambities waar te maken?

Kees Mosse/man Directeur van de Facu/teit der Economische Wetenschappen

3

REDACTIONEEL

ROSTRA ECONOMICA APRlL

1998 JAARGANG

43

NR.224

In een interview met Daphne Deckers stond lootst een leuke onekdote. Daphne was Arnold Schworzenhegger tegengekomen bij een feestje ter gelegenheid von de nieuwe James Bond film. Ze stelde zich voor oon Arnold en vertelde hem dot ze moor een heel kleine ral speelde in de film. Arnold sprok hierop de legendorische woorden: lilt's better to playa small rale in a big movie than to playa big rale in fl small movie". Nou heeft Arnold dit zinnetje mischien 01 duizend keer gebruikt, moor het blijft een mooie gedochte. In het bedrijfsleven is dit echter niet oltijd geldig, 01 trek ken ook door de grate bedrijven notuurlijk de meeste mensen oon. De orgonisotoren von de congressen von de Sefo & ossocioties hebben dooram ook dit joor weer vee I grate nomen weten binnen te holen. De deelnemers kunnen zich dus verheugen op een 'Titanic' onder de congressen en kunnen zelf bepolen welke ral zij in dit geheel willen vervullen. In deze editie kun je lezen welke personen er dit joor richting Amsterdam komen en in welke onderwerpen zij zich gespecioliseerd hebben.

De lessen van de geschiedenis

'Wat heb je eraan' is het credo van de jaren n ,ditie bol staande wetenschappelijke instituten den ontbreekt bij vrijwel aile studenten, Vand, mische faculteiten, Bernard van den Berg

Investerin

Westerse multinationals vertonen de laatste jaren een groeiende expa kets'. Door de grote hoeveelheden buitenlands kapitaal aan te trekken, landen sterk geprofiteerd van dele investeringstrend. Rusland daarente~ Volgens Professor Ellman liggen er in Rusland wei degelijk investeringsr

Amsterdamse Congres Week

In de week van 20 tot en met 24 april lal voe door de Sefa en haar associaties. In dele Ros1 worden behandeld. De week lal worden afge Wij raden iedere student aan om te komen or wordt gebracht door vooraanstaande Nederla

Noost het congres zijn er ook de meer wereldse zoken, die noost een economische betekenis ook een emotionele woorde hebben. Morike Stellingo was getuige von de oonloop tot de huidige crisis in Indonesie. Ze zag met hoar eigen ogen hoe de situotie in Indonesie steeds dromotischer werd en hoor ervoringen vertellen meer over de situotie don de kille beelden die we kennen von het NOS journool.

Aile londelijke ochtendbloden besteedden lootst veel oondocht oon het tekort oon olgemene ontwikkeling onder de Nederlondse jongeren. Genocide was een okelige ziekte en Willem von Oronje was volgens iemond vermoord in Dokkum.

De vroog is echter hoe het zit met de historische kennis von de economische wetenschop onder de studenfen. 'Waf heb je eroon?' is he. credo von de joren negentig. In een betoog voor meer economische feitenkennis onder studenten goat Bernard' von den Berg in op he. belong hiervon voor een goede ui'voering von de economische wetenschop.

Elm onderdeel von de olgemene ontwikkeling ontbreekt

gelukkig niet bij de mees.e s.udenten. Op 30 April is het weer gewoon koninginnedog, en iedereen weet dot dot de verjoordog is von Juliano. Toch?

Strength in Innovation Kennismanagement Creating Capitalism Electronic Commerce Politiek Debat EN VERDER . ..

Colu mn: Ambitie

3

Kees Masse/man

Redactioneel Pieken & Dalen

4 5

Vrouwen, leven en werk in de twintigste eeuw

11

Hettie Patt-Buter

Getuige van een crisis

35

Manke Ste//inga

De redoctie

4

ROSTRA ECONOMICA

VOORPAGINA

PIEKEN 8r DALEN

MAruJE BLOEMER

'" Op 26 februari is het eerste vonnis in de beursfroude zaak uit- gesproken, vier maanden na de start van operotie Clickfonds. €gentig. Het utilitariteitsdenken is zelfs doorgedrongen tot de van traZ De voormalige bestuursvoorzitter Theo van K. van Holland . Het historisch besef en de feitenkennis uit een nog niet zo ver verleZ Casino heeft zich schuldig gemaakt aan valsheid in geschifte 3ar een pleidooi voor meer historie binnen de curricula van de econoen belastingfroude. De Amsterdamse arrondissementsrechtO bank vindt dat de verdachte de maatschappij ernstige schade he eft berokkend en de basis onder de belastingstelsel heeft aangetast. De strof van zes maanden onvoorwaardelijk wordt gskansen opdeRussische markt Z omgezet in 240 uur dienstverlening en een boete van [ siedrif in de zogenaamde • Emerging mar" .... 167.000 gulden. De geeiste 1 jaar werd niet gehonoreerd. rhebben bijvoorbeeld enkele Oost-Europese len blijft echter ver achter in deze 'hausse'.

Volgens de rechter is Theo van K. al gestroft, omdat hij mede nogelijkheden voor buitenlandse investeerQ door de grote publiciteit zijn baan heeft verloren. De grote ders. Een interview. .... vroag in deze zaak is in hoeverre deze uitsproak gevolgen Stefan Koomen & Marike Stellinga ~ heeft voor de hoofdverdachten in de beursfroude. Een aantal - - - - - - - - - - - - - - - - - - - 1- advocaten verwacht een hogere eis dan een jaar tegen de '" hoofdverdochten. Volgens mr. J. Pen, de advocaat van de ver~ dachten Van Loon en Leemhuis, zal het niet zo ver komen. Hij r de 4e maal de Amsterdamse Congresweek worden georganiseerd C;; denkt dat niemand van de hoofdverdachten voor de rechter ra zal uitgebreid worden ingegaan op de thema's die op iedere dag ;Ioten met een Politiek Debat op vrijdag. zullen verschijnen voor de beursfraude.

>

een of meerdere dagen en zo te ervaren hoe de theorie in de praktijk ndse bedrijven !

I

o

Het Financieel dagblad, vrijdag 27 februari 1998

(pag 16) (pag 20)

Maandag Dinsdag

20 april (.!) Voor het eerst in de geschiedenis van de telecombusiness is in 21 april Z Europa de veilingmethode toegepast als middel om schaarse

(pag 24) (pag 28)

Woensdag Donderdag Vrijdag

22 april : methode is nomelijk de beauty contest, ofwel de vergelijken23 april - de toets. De veiling von twee grote en zestien kleinere mob ie.... Ie telecomfrequenties heeft de Nederlondse Staat 1,84 miljard 24 apri I gulden opgeleverd. Telfort kwam als een von de winnaars naar

(pag 33)

frequenties te verdelen en te verkopen. De gebruikelijke

_ _.........._ _~_ _~~_~~~~_ _- - . I

De rol van innovatie in het beleid van het Ministerie van Economische zaken 39 drs. H.B.M van der Laan

> voren. Telfort wil ols eerste de strijd aanbinden met de huidi-

:e geIeteGSM-operotors KPN en Libertel. Zij denkt al dit jaar mobieIf· ... e onte te kunnen oon b·Ieden. M·· InISter ZaImvan F·lnanClen O

Associaties

45

Facnieuws

47

V ..... .... ....

I-

Roetersstraat 11

51

.....

Innovatie in dienst van de strategie

43

drs. I F van Ouyne

Q

stelde meer veilingen in het vooruitzicht, zoals bij frequenties voor lokole en commerciele rodiozenders in de jaren 1999 en 2000. De veilingopbrengst wijst er volgens Zalm op dat Nederland 'een hele goede markt voor telecommunicatie' is.

De veiling heeft elf dagen geduurd en omvatte meer dan 130 rondes. Marktkenners verwachten dat het aantal mobiele bellers de komende jaren met 30 tot 40% per jaar zal stijgen. Het huidige aanto!1van 1,7 miljoen neemt toe tot 4 miljoen in het joar 2000.

Het Finoncieel dagblad, vrijdag 27 februari 1998

APRIL I lJ98

5

Interview

Investeringskansen

op de Russische markt Een investering in Rusland wordt door Westerse multinationals tot op heden gezien als een zeer risicovolle. Volgens professor Ellman, verbonden aan de Economische Faculteit van de Universiteit Amsterdam, biedt Rusland voor bedrijven als Shell en Philips echter wei degelijk mogelijkheden om te investeren. " Rusland heeft het dal waarin het lange tijd verkeerde volgens mij verlaten, en maakt zich nu op voor betere tijden. Dit biedt volop kansen." Een interview met een bevlogen Brit, die net een half jaar in Moskou heeft doorgebracht. .

enthousiast om voor Westerse bedrijven te werken: nier aileen het salaris, maar ook de kans iets re leren is belangrijk. Daarnaast hebben de mensen in Rlisiand een hoog opleidingsniveau. Dlis je kan mensen inhuren voor kennis-intensieve activiteiren, zoals een software bedrijf. Dus voor het opzetten van een Russische vestiging is het mogelijk hoog opgeleide, getalenteerde meflSen te vinden."

STEFAN KOOMEN EN MARIKE STELLINGA

Rllsland heefr echter wei degelij keen Wesrerse mulrinationals verronen de laatste

be lang bij die buirenlandse investeringen.

De Russische markt vOOt consllmenten-

jaren een groeiende eXf)ansiedrifr in de

"War betrefr porrfolio invesreringen is het

produkten kent gllnstige vooruitzichtcn.

zogenaamde 'emerging markets'. Enkele

voor de Russische overheid van belang dat

"Het is voor die bedrijven dan ook een heel

Oost-Europese landen hebben daarvan

zij zich kan ftnancieren d.m.v. de verkoop

aantrekkelijk afzergebied met her oog op

geproDreerd door grote hoeveelhcdcn bui-

van schuldpapier. De overheid heeft al

toekomstige economische groei en stijging

tenlands kapiraal aan te rrekkcn, zoals

jarenlang een lIircrst moeilijke financiele

van

her

inkomen

van

consumenren.

Hongarije en Polen. Ais grootste land in

situatie, dus die ftnanciering heeft ze echr

Multinationals op de markr voor con-

die regio blijft Rusland achter bij die haus-

nodig. Daarnaast drijft de instroom van

sumpticgoederen invesreren met name in

se. Volgens Professor Ellman liggen er in

kapitaal in de aandelenmarkr de prijzen

Rusland vanwege de hoge handelsbelem-

Rusland wei degelijk mogelijkheden voor

omhoog. Dir leidr via her wgenaamde

meringen die productie ter plekke noodza-

'Tobin queue' effect tot her aantrekkelijker

kelijker maakt Hierdoor hebben bijvoor-

buitenlandse

investeerders.

"Wesrerse

worden van direcre invesreringen aange-

beeld Philips, Coca Cola en Mars fabrieken

Rusland te invesreren vanwcge de grond-

zien d eelname in Russische bedrijven via

in Rusland zelf opgezet". Dat er ook een

stoffen en de grore markr voor consumen-

de beurs rclatief dllllrder wordt. Her resul-

markr is voor luxe goederen, blijkt uit de

renprodukren". Welke kansen zijn er voor

raar is dat her opdrijven van aandelen een

grote aFzet van Rolls Royce. Dit merk zet in

die buitenlandse invesreerders en war zijn

belangrijk motieE is voor reele invesrerin-

Rusland reiarief de meesre van zij n au to's

de voornaamste problemen waarvoor ze

gen in de Rllssische economie. Bovendien

aE.

komen re sraan)

is Rllsland geinteresseerd in het modernise-

bedrijven

zlJn

g6nteresseerd

om

In

De houding van de Russische regering ren

ren van de economie. 'v(!esterse bedrijven

In Ruslal1d is de voorraad grondstoffen

brengen hogere technologic mee.

schier onuitputtclijk.

De

Dit vormt voor

Wesretse bedrijvcn een belangrijke moge-

opzichte van buireniandse investeerders is

gemiddelde productiviteir en kwaliteir

niet zo ope n als bijvoo rbcdd cen land als

gaa n om ho og dool路 blli ten la nd se inves re-

lij kh eid in de toc kom st ;];] n d e vraag naa r

Hongarije. " R usland is gcen klein midden

rin gen in de produktie van consumptie-

olie en gas tc kunnen voldoen, e n zij wor-

Ellropees land, maar ec n groot, rors l,lIl d

gocderen. "

den dus min of meer ged wongen in Rusland tc lIwes teren. "Shell en DP zijn

met een njk verleden. BlIirenlandse bedrijIn tegenstelling tOt war in het Westen vaak

bijvoorbeeld betroklcen bij de privatisering

en de conSlImenrensecror, maar I.e zijn niet

wordr gedacht, levert de Russische arbeids-

van Rosnev ,een Russische oliemaatschap-

welkom om aile soorten Rlissische bedrij-

l11arkr goede werknemers. "Als bedrijven

pij die nu nog volledig

yen over te nemen." In andere Oost-

bereid zijn (voor Russische omstandighe-

Russische overbeid. De Russische overheid

Europese landen hebben bllitenlandse par-

den)

is in deze sector wei bereid Westerse multi-

tijen een belangrijke rol gespeeld in her pri-

wages' re beralen, dan kllnnen ze goede,

nationals toe te laten op de Russische

vatiscringsproccs. "De Russische rcgeri ng

hard vvcrkende mensen krijgen. Tn vergclij-

markt vanwcge de technologic dic dcze

houdt die bllitcnlandse betrokkenheid bij

king mer her \Vesten zijn die lonen dan

bedrijven meebrengen en de afzctmarkren

gevoel ige sectoren als her ban kwezen en de

nog laag. Vooral her nerjes op tijd betalen

die ze

pers echrer af. Bedrijven in andere sectoren

elke maand stimuleert de wcrknemers.

Russische overheid een belangrij ke vorm

viden vaak in 11anden van de politieke

Coca Cola of Pepsi betaalt in haar vestiging

van inkomsten.

yen zijn welkom in de grondstoEEensector

goede lonen, ofrewel

'efficiency

elite, die weinig bekendhcid hebben mer

goede lonen en daar is dan ook een hoge

ondernemerschap" .

arbeidsproductiviteit bereikt. Rlissen zijn

6

hebben.

111

handen is van de

Dir vormt voor de

Ellman wijst op ce n aantal grote proble-

ROSTRA EC 01'O~"' CA

men waarvoor de Russische economie. e n

goed werkend juridisch systeem leidr tor

voor deposito's van Russische parriclilieren

in het bijlOnder mulrinationals mer inves-

veel c rimin alireir. "Judge Kalasnikov wordr

of in de kredietved ening aan Rliss isc he

reringsplanne n staan. "Allereerst is er spra-

vaa k ingeschakeld om conflicren lOals co n-

bedrijven. Bovendien zijn de Rlissische

ke van een f1nanciele crisis op dit momenr.

rrac rbreuk op re losse n. Dc vcilighcid van

rege ring en de Russi sc he ba nken nier

lo

Oat hee fr re makcn met her feir dar vee l

za kenmensen en hun gezinnen is hi e rdoo r

blij mer dit soon concurrenrie. Ik zie op dit

markrpartijen bang zijn voor een devalu-

in her geding. Dit geldr lOWe! voor Russen

momenr geen grote kanse n voor wes re rse

arie van de roebel. Daarom is de rentevoer

ze lf (die vaak hun gezinnen in her Wesren

banken die een onrwikkeling va n ccn

op dir moment heel hoog. Door de lage

o nderbrengenl als voor Wesre rse zakc n Iie-

\X1esrers banksysreem voor ogen hebbe n . Er

inflarie komr de recic rcntcvocr op dir

den".

zijn mogelijkhedcn in de diensrve rl e ning aan Westerse bedrijve n e n voor die ba nken

momenr boven de 30% uir. Dir is her gevoJg van de enorme kapiraal uitstroom in

De gebruikelijke ondernemingsvorm voor

die gC'inreresseerd zijn in de mar kt voor

Ru sland. waaronder veel buitenl an dse

buirenlandse invcsrcerders is d an ook ee n

Russische waardepapi c ren. M aar daarvoor

porrfolio-investeringen. Vorig jaar nog

joinr-ve nrure. "Her besre kan je als je in

hoef je nier in Moskoll te zinen".

kochren buirenlandse belegge rs op grote

Rusland za ken wil doen een machrige part-

sc haal aandelen en kone rermijn overheids-

ner kicz.en. die versta nd het fr van d e plaar-

papier. Als gevolg daarva n was er ee n enor-

se lijke

slcuane.

Zonder

ee n

goede

Ellman verwachr dar he r economische dal nu bereikr is. en d enkr dar er de komende

me hausse op de beurs in Rusland. Vanaf

Rli ss ische partner kan je enorme obsrakeJs

jaren ruimre is voor economische groei.

oktober vorig jaar el' is echrer sprake van

verwachren . McDonalds heefr en pa rmer

" Volgens oFficiele sta risri eke n is cr vorig

cen uirsrroom door de siru<1rie in Azie.

gevonden in de srad Moskou. De srad

jaar voor her eersr economische g roei gcre-

waardoor beleggers opeens inzi e n dar

Moskou hecfr enorm e invloed en aIl e deu-

aliseerd . zc melden ee n g roei van 0.4 % van

'emerging markers' hoge risico's met zich

ren in Moskou zijn open. Nie r in her minsr

her BBP. Die sta ri srieke n zijn nier geheel

meebrengen. Door die uirsrroom van buirenl a nds kapitaal is er druk op de roebel. lk verwachr echrer dar deze crisis in de nab ij e toe komsr zal verminderen". Ve rde r heefr de Russische fiscus enorme proble me n o m belasringgelden te innen. "D e belas rin gadminisrrarie is nier efficienr georganiseerd en de ove rheid is nier in sraar ee n goed deel van her narionaal inkomen binnen ee halen als belasringen. Aan de andere kanr a ls je kijkr naar bedrijven. worden z. ij gevraagd e norme bedragen aan belasring af re drage n en dat is niee goed voor eco nomisc h.e onrw ikkeJing. Her is nodig da r bedrijven nerjes hun belasring kunnen beralen en daa rna toch wei winsr overhouden. Mer dir probleem worden ook buire nlandse bedrijve n geconfronreerd" .

Ellman: .. Rusland heeft het dal waarin het lange tijd verkeerde volgens mij verlaten".

Corruprie is een ander heel se rieus pro-

is de Ru ssisc he parmer ge'inrcrcssccrd in

berrouwbaa r. maar ik denk wei dar er een

bleem. "Rusland sraar bekend als ee n va n

lO'n samenwerking vanwege de porenriele

einde is gekomen aan de grote Russische

de meesr corrupre landen rer wereld. Her is

winsren die dir kan oplevcrcn".

depressie di<: begon in 1990. Welke soore

voor ondernemers. M aar corruprie is

Her bancaire sys ree m mer 2000 banken is

je onzeker. De hoge reele re ncevoe r is

onvoldocnde reden voor bedrijven om

verre van berrollwbaar re noemen. "Niet zo

uirersr ncga ricf voor economische onrvvik-

Rusland re mijden: de erv a ring leen dar

lang geled en werd ce n bekende Russische

keling. want her is een grore bel emmering

lo

dar her addirionele kosren meebrengr

groei ze krijgen in de toekomsr is een beer-

bedrijven zich prima kunnen aanpassen

econoom gevraagd ee n paniclilier advies re

vo o r binncnlandse invesreringe n. Een va n

aan de regels in corrupre land en. Een ande-

geven over welke Ru ss ische bank veilig was

d eze dagen moet een eind kom e n aan de

re vraag is of dar ee n goede 7..aak is omdar

om je geld op te zetten. Hij zei 'Ja. een vei-

financieie crisis". Dit

her kosren m e r zich mee bre ngr. Her maah

lige Russische ban k. die is moeilijk re vin-

kunnen betekenen voor de periode waar in

concurrenrie moeilijke r e n he r heeft nega-

den .. 路. Biedr dir kansen voor Wesrerse ban-

buirenlandse investeerders Rusland hebben

rieve aspecren voor de economische onr-

ken ? "Er zijn er di e actief zijn in Rus!and.

beschouwd als een buirengewoon risicovol -

in

dienstverlening

ook ee n einde

wikkeling. Her maakr eco nomische onr-

maar

voo r

Ie inves tcring. en biedr Rusland kan se n

wikkeling echrer niee onmogelijk. kijk

Wesrerse bedrij ve n di e daar opereren . Ik

zich als ee n meer markrgerichre. Wesrerse

maar naar China" . H er gebrek aan een

de nk ni et dat zij acrief zijn op de marh

georienteerde economie te gaan profileren. [J

APRIL 199R

vooral

lOU

7

De lessen van de •

geschied enls Schat de conlputer op waarde BERNARD VAN DEN BERG '.long snel en wild' producre n vinde n griF afrrek. Snelle boodschappen in een haasrig tijdperk, waarin 11cr gebruik van her begrip onrhaasting bij weinig studen ren scoo rt.

Hi sto l·isch besef en Feitenkennis uir een nog ni c r zo vel' verleden onrbreckt bij vrijwei a il e studenren. In eco nomie-opleidin-

Erg belangrijk is een evenwichrige ana lyse

senbord. H e r woord malrron is samenge-

van de geschicdenis. Het is werenschappe-

sreld lIir 91 procenr van de meesr gebruik-

lijk nier vfuchtbaar, mi sschi en wei onver-

re ler rers in de engelse raal. De gebrll iker

mijdelijk, de geschiedenis rc zien als een

van her qwer ryroersenbord moer zijn vin-

herinrerpre rJtie van ons ve rl eden. Waarom

ge rs 256 keer vaker va n roers velwisselen

dan tach ce n pleidooi voor mee r hi sto ric

dan de gebr lliker van her malrron - wetsen-

binnen de curricula van de economische

bordo Zo zijn er vee I voorbeelden va n alrer-

faculreiren?

nari eve roerscnborden di e al aan he r einde van de vor ige eeuw z. ijn onrworpen.

ge n is nauwelijks nog ruimre voor hisrori sche vakken. Een pleidooi tor herbezin!lIng.

War heb je eraan is het credo van de jaren ncgcnrig. Her utilitarireirsdenken is zelfs doorged I"Ongcn wr de va n tradirie bo l sraande werenschappe lijke instituten van ons hi srorierijke vaderland. Dit onder invl oed va n de ve rregaan de co mmerc ialiseI·ing van elke Ievenss fee I· die ons land rijk is. Deze commercialiser ing is echre r on losmakel ijk verbonde n mer cen duidelijke oms lag in d e westerse cU lt UUL Deze oms lag is eenvoudig te omschrijven aJs de roep om Jong snel en wild. We krijgen zoveel informarie over ons heen, dat we moete n selecreren . Aile prikkels die op ons af komen, worden steeds heviger en specrac u laird er, omdat veel med iadcs kundigen ook kinderen zijn van de huidi ge [rends. Zij doen er a ll es aa n zoals her hen betaam r om hun bood sc hap over re laren kom en, dus shockcrc n.

Dc zuive rc neoklass ieke economen van de

Her gevaa r besraar dar i nrellecruelen rel-

\X/aarom is ni e r her mcesr efflCienre roer-

kens den ke n her wiel uitgevonden te heb-

senbord, maar her qwcrcy rocrsenb ord d e

ben. H e rze lfd e geld voor uirvind ers . Een

srandaard geworden?

regeimarig bezoek aan een registrar iecenrrum voor parenren zou hen veel energie

Bij d e opkomst van de rypemach in e waren

sparen. Werenschappers en srude nren zou-

er evena ls op e1ke markr aanbieders en VI·d-

den hun voorgangers kunnen gaan lezen

gers. Daarnaasr waren er geschoo ld e arbei-

om rijd te besparen. Dit is nier her enige

ders die hun rypekunsren aanboden e ll ver-

voo rd ee l van kennis van de hi sto ric. Voor

sch ill ende orga nisa ries die rypecursu sse n

economen gaar her hierbij dan voorname-

onrwierpen en aanboden.

lijk om kennis van de geschicdenis van hcr economisch den ken. Voor economen is de

Drie factore n verkJ aren dar qwerry de sran-

economische geschiedenis eveneens een

daard werd. Technische verbonden heid ,

onmisbaar gereedschap. Her is na melijk

schaal voo rd elen en onomkee rbaa rheid van

cen vrij empirische bczigheid di e prikkelr

invesreringen.

wr reed d e nken. Een empil·ische bezigheid

Technische verbondenheid doelr op de ver-

omdar aller lei, $Oms moe ilijk , meetbare

bonden heid die er moer zijn [Ussen de

De prikkel tor

typemachi ne en de Cl paci teire ll van de

gcgeve ns de basis vorm cn.

reeel den ken hangr sa men mer d e ger icht-

typisren om jui st op dezc rype machine mer

heid op d e e mpiri c. Deze nadruk op cmpi-

dir

rische gegeve ns onderscheidr d e economi-

lndi viduel e keuzen van werknemcrs vClor

sc he wcrenschap van veel van de andere

qwerry-rrain ln ge ll Icidden ror ee ll srijging

sociale wcrenschapp e n.

Zo wordr h er

in de re lari eve waarde van d e qwerry-[ype -

gevaar va n een comp lete srudeerkal1lcr we-

machines . lnvesreringen in deze machines

renschap cnigszins ingetoomd.

le idden vervolgens tor prikkels bij werkne -

De victorie van qwerty

Door incid e nreJe gebc urrenissen zoals

rir~irsd e nken

aan?", hadden zij zich in hun stoutsre dromen nier voorgesreld. En een evenw ichrige analyse va n de gcsch iedenis leerr ons dar ze deze onrwikkelingen zelfs nier wensren.

8

kun nen

ryp en.

goede market ing en pcrfecrionering van de

in on7.C cc uw. Individuen die

z ic hze lF conrinu aFvragen: "War heb ik er

[e

mers om voor qwerry-rra iningen re kiezen.

negenti e nde eeuw zoude n 11un yinger, hebben afge likr bij her zien van zoveel urilita-

toersenboru

Een zeer bekend voorbeeld vall her beJang

machine

van hisrorische kcnni s is 11er qwertyroer-

momenren o nrsrond een sra ndaard. Zo

se nbord op clke h edendaagse pc. H er

leidden standaard iser ing van de qwerry-

op

srrarcgisc h

be langriJ ke

woord qwerry besraa r lIir d e eersre zes ler-

rypemachine wr schaalvoordelen met ener-

rers lin ks boven aan her roersenborJ. Een

zijds lagere kosren per gepl"Oduceerde rype-

alrernarief is her wgenaamde malrro n-roer-

machin e en anderzijds wr lagere kosren per

ROSTRA ECONOM ICA

training voor dit rype.

yak, de econom le als empirische weten-

uit te ontsnappen valr, ondanks de larere

Door investeringen in menselijk kapiraal,

selup, op de mani er va ll hUll grore l<lassie-

ontwikkeling van cfficientere rcchnolo -

de rypecursussen, leerden mensen op ee n

ke en nco kla ssieke voorga ngers. Dan ont-

gieen. Her millenniumprobleem in de

bepaalde manicr typen. Doordar

dir

sraat het besef dat naasr het concepr van de

intormaricrechnologic laat dir duidelijk

gaan praktiseren wordr deze vaardighcid

dal end e schaalvoord elen van vraege re grote

zien. Op her momenr van ontwikkelen van

net als bij fretsen of zwemmen geperfectio-

cconomen als Marshall er in de eco nomie

computers was elk beslag dar op her geheu-

neerd. Hierdoor is om5choling zen k05r-

ook sprake is van srijgend e sc haalvoorde-

gen werd gelcgd dar nier direcr noodzake-

baar. De eens gemaakte invesreringen in

len .. Door niet de bekende case van de

lijk was inefficienr. Een jaartal aangeven

7_C

qwerry-trainingen zijn als her ware onomkeerbaar. Zo onrscond een asymmetrie in de srijgende kosten in de omscholing van menselijk kapitaal en da1ende kosten in de verandering van soonen typemachines.

Door-dar rond 1890 qweny etficicnter was dan haar concurrenten en nier qwertytypemachinefabrikanten wnder al te hogc kosten konden overschakelen en op de productie van qwerry-typemachines ontstond de nieuwe standaal-d.

Een ander voorbeeld van het onmiskenbare belang van hi storie voor de economische theorie is de locatiekeu7.e van ondernemingen. Allerlei facroren bc'invloedcn de locariekeuze. Bijvoorbeeld waar zijn de benodigde grondsroffen re halen of waar zitten de meesre pmentiele afnemers. Daarnaast spelen roevalligc hisrorische gebeuneni" ,;<: n

'" ~

9 '" ~

~

~ ...............................................................

een grare rol. Vee! ondernemingen will en

Oe victorie van qwerly.

bij elbar in de buurr zirren. Hierdoor ont-

landbo uw m et haa r dalende schaalvoorde-

mC'lrwee in plaars van vier cijfers leidde tot

staan bepaalde agglomeraties. Denk bij-

len als bas is van de economische rheorie re

ee n enorm e besparing van geheugenruim-

voorbee!d aan de regio rand Eindhoven of

beschouwen kan de economische weren-

re. D ar dir bij de groei van de gehcugens

aan Silicon Valley Kennis van de geschie-

schap zich verder ontwikkelen en leidr ze

nier is aangepasr, komt doordat de sofrvvare

denis is voor her begrip hiervan onontbecr-

zelf niet aan dalende schaalvoordelen. Hoe

over her algcmeen op ee n andere basis was

lijk.

meer economen hoe minder meerop-

gemaakr. Hi erdoor zat het h ele onrwikke-

brengst per econoom. Her besef dar dC7.e

lingsproces opgesloren in een pad. Dar een

De computer als mijlpaaJ

themie is ontwikkeld in cen bepaaldc his-

snelle o plossing aan het einde van de jaren

rori sc he context, Iciclt rot oog voor nieuwe

ncgcnrig vee I investeringen vergr, blijkr wei

Een evenwichrige analyse van de geschiede-

ontwikkelingen en voorkomr dat econo-

uir de enorm explosieve graei in de infor-

nis is van levensbelang voor de beoefening

men rand blijvcn dolen op wek naar het

marietechnologiesecror.

van de economische wcrcllschap. Hierbij

Ene evenwichr in de doolhof van d e algc-

hOOf( her besef dar tijden veranderen en

mene evenwichtstheorie. Een blik op de

gedachtengoeden g:lJn. D e opkomsr van

acruele rechnologische onrwikkelingen

roersenbord dit zien. Met grote invesrerin-

de computer, waardoor de inform arieve r-

leert dat in de ontwikkeling van de moder-

gen is soms uit ee n dergelijk praces rc

werking razendsnel veranderd is, hecft een

ne rech nologieen leerettccren oprreden.

snappen. Kennis van de hisroric is voor

enorme impacr op de wesrcrsc same nJ ev ing

Hierdoor verbereren technieken conrinu,

economen dan ook ononrbeerlijk om deze

en de hele mensheid. Van ee n agrarische

w~ardoor

sprakc is van roenemende schaal-

processe n re begrijpen en te doorgronden.

samenleving zijn we via een russc nsro p in

voo rdelen. Dir beset maakt een zoekrochr

Hierdoor krijgen zij misschien oog voor

her indusrriele rijdperk aanbcland in her

naar een algemeen evenwichr in plaats van

nieulVe onrwikkclingen binnen de econo-

informarierijdperk.

m ee rdere

porenrieie

evenwichren

[Or

onvruchtbare bezigheid.

OIH-

mischc wetenschap wals de mogelijkheid van cons tanre of toenemende schaalvoordelen in plaars van aileen afnemende meer-

De economische werenschap moer hier haar lering uirrrekken. Economen dien en

Rarionele beslissingen van individuen die

uit het raam van hun srudeerkamer re kij-

op her momenr van beslissing efficient

ken wat er in de samenleving gebeurr.

zijn, kunnen er voor zorgen dar een praces

AIleen op die mani er beoefenen ze hun

in gang wordr gezet waar nicr of nauwelijks

APRIL

Ook lier de ontwikkeling van her 4wcrry-

opbrengsten.

[J

9

H

oe je het ook wendt o(

economic en de concurrcntiepositie

keert, vee I in het leven

die Ncderland inneemt tcn opzichtc

draait nog altijd om

van het buitcnland. Door de toenemendc internationale fiscale

geld. F en interessant

gegcven dat wcrkcn bij het

concurrentic en het wegvallen van

tvlinisterie van Financien bijzondcr

fysieke grenzen worden nicuwc

kleurrijk maakt. Sia de krant er

ei.scn gestdd aan het Ncderlandsc

maar op na. TheOla's als de EMU en

belastingstclsel. Bij het Oircctoraat-

de invoering van de Euro in Neder-

Generaal voor Fiscale Zaken sta

land, de hoagte van het financie-

je

ringstckort, het economisch beleid

clenken over helastingconcepten

en ga zo maar door. Op de Generate

voor de tockomst.

Thcsaurie

(een

de uitclaging om mec te

van de pijlcrs waaf

De wereld achier de blauwe envelop.

het ivlinisterie van Financicn op

gc bouwd is) werk je aan ondcrwerpen die vrijwcl elke d;:lg de economische katernen en de opiniepagina's van de kranlen

v~~r

b t: h e ~ rst' fl.

Als algemeen, rnacro- of micro-cconoom zit

Het Oirectoraat-Generaal der Bela~tingen is het scharnierpunt tussen de politiek en de BcI;l stingdienst. Oit Oirectoraat is de concernslaf van de

je hij de Generale Thesaurie dan ook als een spin in he t fin a nciecl-

Bel as tin gclienst en daClrmee verantwool'delijk voor de stra te g ische be Ie ids-

cconomische web. Je zit - als je een inbreng hent tenminste - met de

vorming. I-lier komen onder meel' de adviezen vandaan over toepassing

Minister am de tarcl en wordt

n(lUW

betrnkken bij heL voeren van cen

samenhangend financieel-economisch en monetair beleid.

van belasting.wctten. Natuurlijk vertellen we niets nicuws als we zeggen dat niemand graag belasting bctaalt. D(larom proberen we bclasting ook zovecl rnogclijk te rechtvaardigcn. Door te overlcggc n met organisaties

Mel Iwee bellell ill de maalschappij slOan,

van bijvoorbccld consumcnten, belastingadviseurs en ondcrnemers.

Van Clile zaken die cr op het ministerie worden verricht. is de Miljoenennota ongetwijfcld de

mee~t

bekcndc. Hcl

re~utta(lt

van een jaar lang

Door cootinu de dienstvericning te vcrbetcrcn. Werkcn bij het Di.rectoraatGeneraal cler Belastingen betekent werken voor en met de Belastingdienst.

hard werken van het hele ministerjc. in het bijzonder van het Directoraat-

Loopbaanwissc1ing lussen de Belastingdienst en oit directoraat is dan

Gencraal van de Rijksbegroting. Bij het samenstellen van de Rijksbegroting

ook vanzelfsprekend. Een hele Icuke uitdaging Your jou. Maar beslist geen

worcH zo vee l rn o gel ijk rekc nin g gc houdcn met de wcn scil van hurgc rs.

roak kclij kc .

bedrijvc n e n depi.Ht c llll'llt c n. Wat zijn de

fin ~1I1 c idc

co nscqll c llti c.s va n

koopkJ'a ehtbchoud en van he t as ic lzoekersbeleid" Wat kost de WAO" Om aJ die maatscharrclijke discu ss il's e n potitiek c beslissin ge n tc

Ruikjijje kallsell bij hel Millislerie vall Fillanciell?

Om een orga lli sJli e met 70'n 170U med cwc r ke rs sne pel te laten fUrlcli n n e re n.

Cl..~ n

kunflcn vcrtalen Il<l(lr cen d c gelijk. uitgav l' nheleid. sprc d d het vanzclf

kun jc !liel om

dal.ie ats bcstuurskundige of econoorn bij het Dil'ectoraat-Generaal

draag jc jt' .\ k L'ntje bij aan de hcdrijfsvo L' ring en organisatie vall het Ministerie

van dc Rijksbegroting meer rnoct kunnen dan aileen uitstekend de cijfcrs

v(\n Finallcien. Ats wc het hehbcn over Centrale Dircctics, dan kun je hijvoor-

op een rijtjc zetten.

s tafafdeling heen: de Centrale Directics. \Verk je hier. dan

beeld den ken aan functics bij voorlichting, personeei en organisatie,

aCCOUll-

tantsdicnst. juridische en [inancicle Clfdelingen, kortom, hij de Centrale

Werken aan boeiel/de fiscale zakell,

Directies kun je vanuit alle denkbClrc invalshoeken de d;;lgelijkse gang van

Voor een fiscaal gunstig klimaat kun jc gewoon in eigen hind blijven.

zaken ondersteunen. Over vcel7ijdig gesproken.

Op hel Directoraal-Gcneraal voor Fiscale Zaken wordt clat iisGlle

Ruik jij je kansen hij het Ministcrie van Financicn en wil,ie meer informatie.

t...lilll<lal immel's grotcndcels bepnald. Fiscale wctgeving

ITaag dan dc uitgebreide bwchure aan. tcldoon (070) 342 71 16, Korte

IS cell

belang-

rijk beleidsinstrulllent waal' het gaat om de ondersleuning van de

YOOJ'hout 7. 2'; I I CW Dcn Haag.

WERKEN AAN DE TOEKOMST VAN NEDERLAND.

ss

MI NISTERIE VAN F INANC IEN

Vrouwen, leven en werk

In de w路n igste ee w HEnlE POTI-BUTER EN KEA TUDENS In 1898 stond voor her eerst in de geschie-

bare kwaliteiren over nog andere eigen-

inkomens zijn gelijkmariger verdeeld over

schappcn be,chikken, die besr tor ont-

de bevolking.

plooiing 7.Oudcn mogen worden gebrachr.

Veel gehuwde vrouwen moesren honderd

Nu, honderd jaar later, maakr Vrollwen,

jaar geleden bijverdienen, omdar her inko-

denis arbeid van vrouwen in her middel-

leven en werk in de twinrigste eeuw de

men van de man aileen niet hoog genoeg

pum

balans op van war er sindsdien op her

was. Oat ded en ze veelal thuis, als naaisrer,

van

ge bied van vrouwenarbeid is gebeurd. Uit

wasvrouw, erwtenlecsrcr, garnalenpelste r of

Vrouwenarbeid in Den Haag. De belang-

een schar aan demograflsch e, sociologi-

houdster van kostgangcrs. Maar ze werkren

rijkste doelstelling van de rentoonsrelling

sche, hi storische en economische gegevens,

ook buirenshuis als visrookster, sreenkruis-

was vrouwena rbeid zichrb aar re maken,

aangeleverd door 24 deskundigen, is een

rer en, 's nachts, als haringspeets rer, net-

door rc laren zien wel ke werkzaamheden

rijk geschakeerd, uni ek geheel samenge-

tenboetster of's avonds a ls inpaksrer en

vrouwen verrichtren en welke producten ze

steld, uitvoerig geillusrreerd mer foto's,

schoonmaaksrer. Reguliere loonarbeid van

maakten. Bovendien wilde men ongehuw-

reproducties van schilderijen, tekeningen

gehuwde vro uwen kwam weinig

de vrouwl"I1 uir de gegoede burgerij aan-

en grafleken.

Vrouwen die rond 1900 wel in loondiensr

sporen zich nutrig te maken in de samenle-

De inhoud is verrasse nd en het onderbe-

werkten, waren overwcgcnd jong en ongc-

ving, bijvoorbeeld door re gaan werken als

lichte wordt belichr. De bevolking verdrie-

huwd.

arbeidsinspectrice

maarschappelijk

voudigt van 5 miljoen in 1898 tor bijna 16

Zodra de kinderen oud genoeg waren om

werimer. D aarb ij zou dan regelijkertijd het

miljoen inwoners honderd jaar larer. Her

re verdienen, of het inkomen van de man

lot van de vrouwcn die 31 beroepsarbeid

aanral personen mer een eigen inkomen -

hoger en vooral ook regelmatiger werd,

ver richtten,

worden.

en dar voor haar of zi jn levenson derhoud

bleef d e geh uwde vro uw rhui s om in haar

Vrouwenarbcid honderd jaar geleden was

niet meer aAunkc lijk is van familie of lief-

eigen l1uishouding re werken. De huishou-

namelijk vrijwel sy nonie m mer zwaa r,

dadighcid - nce mr toe va n slechts cnkele

ding doen was in her algemec n zwaar, nier

slecht beraald werk, waarvoor geen scho-

proce nten in 1915, tor bijn a 75% aan het

aileen in de sc hamele woningen van de

ling ve reisr was. Ongeveer de helfr van de

eind van de 20e ee uw. De vooruirgang is

armcre bevolking, m aar oak in de huizen

vro uwclijke beroeps bevolking was diensr-

onmiskcnbaar en geldr in het algemeen

van de rijkere burgers. Sinds J 898 is in de

bode

of

voar de sociaal-economische o nrwikkelin-

huishouding veel verbererd, is het aanzienlijk minder inspannend en is de producti-

van

de

N ar ionale

en

belangstelling:

op

Tenroonstelling

of

verIichr

de

andere

kunnen

hel fr

lan d-

de

(fabrieks)arbeidsrer. De overvolle werkda-

gen, maar in het bijzondcr voo r de deelna-

gen onder erbarmelijke omsrandigheden

me aan her onderwijs, voor

van deze vrouwen, zoal s her jonge naaisrer-

her huishoudelijke werk en

rje dar dodelijk vermoeid 16 uur per dag

de berocpsa rbeid .

achrer haar naaimachine moesr werken

Gehuwde vrouwen, kinde-

regen een hongerloon, stond in schril con-

ren, weduwen en ouden

trasr mer de leegheid van het leven van her

van dagen hoeven nu nier

lusreloze burgermeisje, dar lOa Is Eline Vere

langer onde r erbarmclijke

vervecid lan gs de Haagsc H ofvijver slenter-

omsrandigheden geld bij te

de. Her zichrbaar maken van die contras-

verdienen

ren, her onder de aa ndachr brengen van her

manicr cen bijdrage aan her

belang van vrouwenarbeid De glorie van

gezinsinkomen te leveren.

om

op

VOOL

die

:s

i

her ongeziene en her benadrukken van de

De werkrijd is enorm ve r- ~

nood zaak tor onderwijs aa n mei sjes trok

kort, 7.Owel per dag, per

massa le belangstclling. Her land was in rep

week, per jaar als per kvcn.

v

搂

~ !!!~!!~~

in roer. D e rentoonsrclling en haar con-

De meesr eentonige, gevaarlijke e n licha-

viteir srerk gesregen. Een deel van her vroe-

gressen waren baanbrekend. Voor her eersr

melijk zware werl<zaamheden zijn vervan-

ger

werd hardop verkondigd dat vrouwen het-

gen door machines. De schooltijd is ver-

als hobby uitgeoefend , zoals naai e n, koken,

zelfde werk konden doen a ls mannen , dar

lengd en oak de pcnsioenrijd. Geschoold

borduren, breien. Een ander dee! van de

betaalde arbeid nicr d e moederliefde en de

en inreressant werk is voor meer m ensen

huishoude lijke productie is overgenomen

zedelijke repuratie van vro uwen hocfd e re

weggclegd.

door de verzorgingssraar , 7.Oals de zorg voor

ondermijnen en dar vrouwen naasr diensr-

Srandsverschi lien zij n kleiner geworden en

APRIL 199X

ook

voor

vrouwen.

7.0

noodzakelijke werk wordt nu zelfs

kind ere n , zie ken en bejaarden.

II]

11

In memoriam

1931-1998 Op 13 januari 1998 stierf onverwacht MARGA BRUYN-HUNDT: een opmerkelijke econome, een pionierster op het terrein van de emancipatie van vrouwen, voorvechtster van economische zelfstandigheid voor aile volwassenen, een begenadigd docente en een wetenschapster die in staat was de vertaalslag naar het beleid te maken. gerekend. In hun paspoorr staat dar zij

mannen en de verzwaring van de collecric-

geen beroep hebben, haar inkomen bestaar

ve lasrendruk.

Marga Hundt srudeerde economie aan de

uir kosr en inwoning en war de kostwinner

In 1975 werd Marga Bruyn-Hundr parr-

Faculteit der Economische Werenschappen

haar nog mcer wil geven." (Bruyn-Hundr,

rime aangesreld bij de toenmalige vakgroep

HETTIE POTT-BUTER

en Economerrie aan de Universireir van

1985).

macro-economie ,de leerstoel van prof. d [-.

Amsrerdam van 1948 ror 1954. Oat was

In het 1970 anikel hield Marga cen pie i-

W. Driehuis.

desrijds een ongewone srud iekeuze voor

dooi voor her zichrbaar maken van het

In haar werkrijd gaf Marga Bruyn-Hundr

een meisje. In 1948/49 sronden op een

huishoudelijke werk door uirberaling van

colleges macro-economic, maar daarnaast in haar vrije rijd - colJeges vrouwensrudies.

rotaal aanral van 658 economiesrudenren

een huisvrouwenloon. Uirberaling van een

aan de UvA 23 srudenres ingeschreven; in

loon

lei den (Or opname in her bruro

Deze colleges leverden geen srudiepunren

1954/55 waren van de 728 srlldenten er 26

binnenlands produkr en daarmcc cen einde

op, maar allen die deze colleges hebben

lOU

van her vrouwelijk geslachr (Fase & Van

maken aan her "verdonkeremanen" van de

gevolgd zij n voorgoed bekeerd tor her

der Zijpp, 1992, 562). Kort na haar afstu-

huishoudelijke produkrie. Volgens haar

feminisme.

deren trad Marga in her huwelijk en werd

berckeningen

her nerro narionaal inko-

Faculreir der Economische Werenschappen

kostwinster, opnieuw ongebrllikelijk voor

men regen markrprijzen uir 1964 mer 12%

en Economerrie werden in 1979 deze

een vrouw in die tijd. Ook na het afstude-

rocnemen in dar jaar als de huisvrouw voor

acrivireiren gehonoreerd door Marga als

ren van haar man bleef ze op de arbeids-

haar gewerktc uren een gelijke beloning

speciale opdrachr her geven van onderwijs

markt werkzaam. D e cc rste zeven jaar was

lOU

onrvangen als het huishoudel ij k perso-

op her gebied van vrouwensrudies re verle-

ze in diem als onderzoeksrer bij een

neel en 39% bij een beloning gelijk aan her

nen (voor rwee dagen per week). Deze

consumenrenorganisatie en daarna als lera-

gemiddelde CAO-Ioon.

funcrie heefr zij ror maatt 1995 vervuld, zij

res in her voorrgezet onderwijs. Deze baan

Evenals in her buitenland het geval was

her vanaf 1988 mer nog maar slechts 0, I

lOU

Door her besruur van de

combineerdc ze met de vcrzo rging en

geweesr bij aile voorsrcll cn om de beloning

fre aansrell ing.

opvoeding van rwee kinderen. Het was die

en waardering van huishoudelijk werk van

Eind maatt 1981 richrre Marga Bruyn het

combinatie die Marga Bruyn inspireerde

vrouwen volgde op Marga Bruyn's voorstel

Vrouwenoverleg op. In de jaren erna deed

(Ot her schrijven van een geruchtmakend

een felle discussie, onder andere mer Jan

vrijwel iedere werenschapster aan de facul-

anikel, dar in 1970 verscheen: "De huis-

Pen over de waarde van huishoudelijke

reit mee aan het overleg. Gaandeweg kwa-

vrouw als producenre" (Bruyn-Hundr,

arbeid (Pen, 1970). Die discussie laaide

men ook sociaal geografen en enkele onderzoeksters van andere disciplines erbij.

1970). Zij schreef dir anikcl zoals ze larer

weer op toen in 1973 een vervolgattikel

verwoordde uir ergernis over "het feir dar

verscheen:

in de economische werenschap de arbeid

inkomensvorming en -verdeling" (Bruyn-

1982 her congres "Vrouwenemanciparie en

die voor de meesre vrouwen haar voor-

Hundr, 1973) waarin werd voorgesreld het

economie" organiseerde (TPE, 1982). Her

naamsre levensraak is wordt doodge-

h uisvrouwenloon eerst re fI nancieren uir

ovcrlcg resulreerde eveneens in de oprich-

zwegen. Iedcr zal erkennen dar het groot-

een rijdelijke verhoging van de indirecre

ring van de werkgroep "Vrouw en Werk" in

"Een

geemancipeerde

Het was een enrhousiasre groep die in

brengen van kinderen, het doen van huis-

belastingen en vervolgens door I % van de

maatt 1983. Deze werkzaamheden werden

houdeJijk werk en her verzorgen van huis-

groei van her nationaal inkomen hiervoor

in 1985 beloond mer de insrelling van de

genoren erg belangrijk is. Moederdag

te gebruiken. In de kririek op het voorsrel

buirengewone

wordt door velen uirbundig gevierd. Toch

lag nu de nadruk op de bevesriging van de

heidsvraagsrukken

worden huisvrouwen rot de niet-actieven

besraande rolverdeling russen vrouwen en

emancipariebeleid" (0,5 fre) , in

12

leerstoel

"Werkgelegenbinnen

her 1989

ROSTRA ECONOMJCA

omgevormd tor de srrucru rel e lec:rstoel

redaerie van het Sociaal M aa ndblad Arbeid,

de verbetering va n d e posirie van vrouwen .

"Vergelijkende bevolkings- e n e mancipa-

m edeoprichtster en bes[Uurslid va n her

[J

rie-economie" (0,8 fre).

maandblad "Opzij", lid va n het Hoofdbe-

Dar huisvrouwenloon een valkuil inhield,

s rulll' Aigem e ne

die de emancipa rie van vrouwen zou

pennin gmees rer van het bes tuur Alida de

belemm eren, erkende Marga in cen arrikel

Jon gsehoo l (Vro uwenvakschool Ut recht) en

in Opzij in 1978 (Bru yn-Hundr. 1978). In

plaa rsv ervangend lid van her bes ruur van de

=

haar bock "Huishoude n

Bond voor Ouderen,

onberaalde

Socia Ie Verzeke ringsbank. Ais aerief lid van

a rbe id , maar huisvrouw enloon geen oplos-

d e Partij van de Arbei d , was Marga vele

sing" (Br uyn-Hundr , 1985) di sra nrieerde

poliriei

zij zich nog nadrukkelijker - zeifs in de ritel

d 'Ancona , le n Dales en JooP den Uyl. Aa n

ror

ste un

waaronder

He dy

- van h er eerdcr ingenomen srandpunr over

het eind va n haar carriere was Marga voor-

d e m aa rsc happelijke oplossing van de 197 0

zirrer van de commissie di e in 1997 her rap-

e n 1973 a rrikden voor d e onderwaarderin g

porr Toekomstscenario:( herverdeling onbe-

Lireratuur Bruyn-Hundt , M., 1970, . D e hui svro uw als produ ce nrc', Economiseh Statistische B"richten, 13 mei

1970,470-473 Bruyn- Hundt , Ivl., 1973, ' F.cn geemancipcc rd c in kOlncnsve rdcl i ng', Ecollomisr/., SllIlislis(f, ,, Beriehttn. 11 "p ril 1973, 327-330 Sru),n- H undt, M., 1978, . Huisll0uclloo n:pl ec htan ker of va lkuil" Opzij, okto bcr 1978, 10 Sru ), n-Hundr. M ., 1978, ' Onbe raa ld work in het NJti ol1:1a l Inkomen'. [nrerm ed i:1ir, 3 1 ma3rt 1978.

28-3 1

arbeidsrijdverkorring ror een vijf- urige

kreeg, blijkr uir de toekenning in 1990, als

werkdag

eersre, va n de Aletta Jacobsprijs en haar

I:Iruyn- Hundt, M., 1978, 'Dc kosrw inncr cruit, een ve rk c nning', FcoJ/om ;scb SuuiJ",isc/;(' Bn idll t ll.

1 november ) 978, ) 1) 9- 112 1 Bruyn -Hundt, M ., W. Driehuis , YM. Koot & L. Mo>scl, ) 983. Verschllivingen ill de verhol/ding 1J15sen b,·t(l,tld" en oub"llIa/de r1rhcid.

Stic h ring Econom ische nderzoek, rapport in opd racht van ministeri c van CRM Bruyn-Hundt, M. , ) 985 , Hliisbollclw = onu<'!(udde

1979). Tor op de dag van vandaag in de

benoeming ror Officie r in de Orde van

arbeid.

belangsrelling sraar een derde door Marga

Oranje Nassa u . Bij haar afscheid va n d e

van huishoudelijke arbei d . Tor op zeke re

taa/de arbeid publi ceerde.

hoogre gold dar ook voor een andere door

Dar Marga v~~r haar activireiten we re n-

haar bepleirre maarschappelijke o pl ossing:

schappelijke e n maarsch appeli jke erkenning

(Driehuis

en

Bruyn-Hundr ,

Bruyn daarna gepromote oplossing: "de

universireit

kosrwinner erui r" (Bruyn-Hundt, 1978),

Emaneipa ri ecommiss ie een prijs in voor de

srelde

de

Uni vers ira ire

ofrewel her combinarie scenario, waa rbij

bes re scriprie op her gebied van vrouwen-

iedere volwassene beraalde en on beraalde

ema nciparie die naar haa r werd vernoernd:

a rbeid co mbineerr (Bru yn- Hundr, 1996;

d e Marga Bru yn -Hundr prijs. Van her

Co mmissie To ekoms rsce nario's,

199 7).

College van Bestuur van de Universireit

H er is de vraag in ho everre d eze oplossing

onrving ze bij haa r afscheid voor haar

overeind za l blijven.

weren schap pel ijke verdienste d e Sra-pen-

Wat wei overeind zal blijven is d e were n-

ning , een onderscheiding die ze lden wordt

schappelijke analyse van d e onderwaa rde-

ro ege kend. De eollega's va n de leersroel ,

rin g voor her verrichten van huishoudelijke

schreven een liber amoricum (Maasse n van

rake n , de probl e me n d ie economische

den Brink & Tijdens, red., 1994).

aAlankelijkheid mer zich meebrengt en dat

Her is ryperend voor Marga dat ze ook na

de "beloning" v~~r de gewoonlijk door de

haar pensionering aerief bleef. Weli swaa r

huisvrou w geleverde diensten afhankelijk is

besteedde ze nu meer rijd aan her gasrvrij

va n hergeen de man d aarvoor afdraagr

onrhalen van haar vrienden , aan her genie-

(Bruy n-Hundt, Driehuis, Koot & Mossel,

re n van de natulll' door re wandelen in d e

1983). Ook zull en haar berekeningen over

bergen of te roei en op de Amstel , door re

de

onderwaardering

In

het

Bruro

reiL-en en vaker naar musea en eoneerren re

BinnenlJnds Produkr door het nie t meerel -

gaan, maar de publicaties bleve n komen.

len va n d e o nb eraalde arbe id veel aa ndachr

D e belang rijksre was haar proefschrifr

blijven rrekken. Want al zijn eco nomen

(Bruy n-Hundr, 1996) .

hed en ten dage vrij algemccn ovenuigd van

Daarna heefr ze nog reksren aangeleverd

de rekortkomin ge n van her BBP als maar-

voor [wee hoofd srukke n van her boek

s raf van de welvaarr , goede aanvullend e

Vrouwen, lelJerI en werk in de 20e eeuw (POtr-

maatsra ven onrbreken nog steed s. En die

Buter & Tijde ns, red., 1998), ee n boe k dar

zlJn

waar

mede verschijnr rer ere van de herde nking

mar krprij ze n onrbreken, zoa ls milieu, huis-

van de Narionale Te nro ons relling van

houdelijk werk en d e verzorging en opvoe-

Vrouwcnarbeid die 100 jaar geleden plaats-

nodi g op al die

rerreinen

ding van kinde re n

yond. Terwijl d e laarsre drukproeven wer-

Vanaf het m oment van haar aanstellin g

den gecorrigee rd , overleed M a rga in haar

koos Marga Bruyn er voor ook aerief re

geliefd e Zwi rse rland. Ze blijft voo rrleven in

blij ven buiren de univcrs ite ir. Zo was zij -

onze herinnering als een gedreven, o pge-

van 198 1 ror 1989 - lid van de Emancipa-

wekte VrollW, mer ee n ster ke persoonlijk-

rieraad, van 1983 ror 1989 lid van de

heid , die zich mer succes heefr ingezet voor

APRIL

c~ rs [e

111(1171'

iJu i svJ'ollllJl'IlLoon

gee)]

opinsJi llg.

Devcncr, Van Loghum SlatCl'US Btuyn -Hundt, M., 199 6, 7/;" reol/omics of unprtid work, Amsterdam , T hesis Publishers Bruyn - Hundr , M .. ) 996, 'Sce nario's fot a redistri burion of unpai d work in the Nethe rlands' . Feminist t.col/omics 2(3), 1AFFE, 129- 133 Driehuis, W. & M. Bruyn- Hundt, 1979 .. Enige e ffectcn van arbcid srijd ve rkorring', Ecol1om;;cb Sirlfistische Berichl'ell. 2) mal rr ) 979 bse, M.M .C. & I. van der Z ijpp (ted.). ) 992, Sa men!('viug en t!c()f}oll!;e in de twilJligste teuw, Leiden/Antwe rpen, Srenforr Kroese, bijlage. 56 2 Maasse n van de n Brink, H . & K. T ijdc ns, ) 994 . t'mrlJJciptltic en ('('onomie. Alllsrel'Jam: Her Spinhuis Potr-B urer, H en ie & K ed Tijdens (rcd. ), 1998, Vrollwen,

/c Ve'1l

en

werk in de

tlUil/'igu(~ ('elllll,

Amste rdam , Amsterdam Uni vt.::rsiry Pn:ss Themanummcr, 1982, ' Vrouwcnemancipatie en economic', iijdsc/mfi uoal' I'olilida' Ekonomie, 6(2)

Hertie Port-Burer hchoordc tor dl' slUdcntcn die cind jarcn l.e,'enrig de colleges vrouwcnstudies bij Marga Bruyn-Hund, voIgde. Heni!: POlt werd in maat! ) 98) bcnoemd bij de roenln:1ligc vakgro.:p micro-l.'conomie en nlede -opridllsrcr V,ln het Vrouw,-."noverleg waar zij vice-vourliner V~ln wt:rc.l .

Het w,,,, vanzelfsprekend d .1! 7jj dar ook werd hij de oprichting "an de werkgroep Vrouw en Wcrk.

Tocn Marga Bruyn vanaf ei nd 1981 rOI vourjaar 198] I'lngdurig ziek was, nam Henie Pan Marga's wcrkz;lamhcdcn ten dele over. a Marga Bruyn's gedecltdijkc pcnsionning in 1988 werd cen deel van Hett ie Pott'S a•• nstelling omgczer in formalic "Vergclijk '"de bcvolkings- en emanciparie-economic" ell kon de 0.4 he form;)tic van Marga BruynHllnd, hchoudcn b lijven .

13

Intercedent (m/v) bij Randstad Het is geen gemakkelijke functie, maar wei een bijzonder veelzijdige .

Een intercedent bij Randstad is veel meer dan een schakel tussen mensen en bedrijven . In feite runt een intercedent z'n eigen uitzendbureau, maakt zelf een marktplan en realiseert dat plan ook zelf.

Ondernemer dus. Maar ook talentenjager en relatiemanager. lemand met net zoveel verstand van zaken als van mensen.

Ais intercedent bij Randstad ben je het allemaal.

Wat we vragen Een HBO- of een academische opleiding is vereist. Maar diploma's zijn niet zaligmakend. We spreken liever van een HBO- of academisch denk- en werkniveau . En hechten minstens zoveel waarde aan kwaliteiten waarvoor geen diploma's bestaan : commercieel inzicht, gedrevenheid, durf, zorgvuldigheid (ook in administratieve zaken), betrokkenheid en het vermogen om overzicht te houden in de drukte van alledag. En natuurlijk ben je dienstverlener in hart en nieren.

Een paar jaar ervaring is een pre .

Wat we bieden We vragen vee!. Daar stellen we een prima salaris tegenover, evenals een tantieme en ronduit aantrekkelijke secundaire arbeidsvoorwaarden. Maar ook, misschien nog wei belangrijker, een continu opleidingsprogramma waardoor je je in aile opzichten kunt ontwikkelen.

Ge¡lnteresseerd?

Spreekt het bovenstaande je aan en herken je jezelf erin, schrijf dan een brief met c.v. naar Randstad Uitzendbureau bv, ter attentie van mevrouw L. Meskers, afdeling Personeelssupport, postbus 12600, 1100 AP Amsterdam-Zuidoost.

Je kunt natuurlijk ook eerst even bell en, telefoon (020) 569 51 93 of binnenlopen bij een van onze vestigingen .

â&#x20AC;˘ 1

randstad uitzendbureau

Amsterdamse Co ng res Week April 1998-

VI~ F

TOPDAGEN AMSTERDAMSE CONGRESWEEK

1998

VAN 20 . .::::'"':;~a pRI 1998 WIE? ELKE STUDENT DIE VAN SPEKTAKEL HOUDT WAAROM? OM VE.~RD ~E~RU.I~I.Aaoj........a.,.,u:E~S~TUDIEBOEK DIK IS WAAR?

HOE? INSCHRIJVEN MIDDELS BIJGEVOEGD IN!iCHIRIJFFCnt"'UL_ 1&...

BELoon DE AMSTERDAMSE

Co~Ifi."lYtiI

ERPEN HEBBEN DE SEFA EN HAARia SSOC:IAlnES N

DRIJFSLEVEN EN DE OVERHEID WORDEN AFGESLOTEN MET EEN POU-

I N HET KADER VAN DE AANKO

NADRUK ZAL ECHTER LlGGEN OP DE

TIEK DEBAT, WAAR ALLE GRO INTERACTIE MET HET PUBUEK ZODAT

TI"U:Tf:1:1o..I

AAN DE MENING VAN DE TOONAAN-

Amsterdamse Congres Week April 1998

IStre 9

â&#x20AC;˘

â&#x20AC;˘

hI n

ovation'

De positie van innovatie in de snel veranderende markt De Ia atste jaren zlJn jaren van ceo nomi sehc groei e n bloc i geweest.

Inn ovati e kan d e co ncurrenti epos iti e van Nederland in her algemeen

O m d eLe welvaa rt te kllnn en Co ntinlle ren JIIoe t N ed e rland natullrlijk

ve rsterk en. Inn ovati es kunnen veel voo rdel en hebb en 01' ve rschill en-

ni c t op zijn polderigc lauwe rc n gaa n aISten. Er zijn na melijk vee! ve r-

d e niveau s: ko stenhesparing d oor proees-innovati e, l11arktmacht door

an d eringen gaa nde in d e hllidige samcnievin g , w als wordt aangcgc-

midd d van octrooien e n patenten. Ook kan inn ovati e leid en tot

ven m e t d e containcrhcgrippen digitaliserin g , individllaliscring, glo -

l11ili euvri c nelelijke re produkte n en proclukri cl11 eth o el e n. En a ls laarsrc

bali se rin g, vergrij zing en o ntg roe ning. O ok het gedrag van co nsu-

e n ni ct her Illinsre punt kan inn ovati e Icide n to r he t ui tvind en en o p

m en ten wo rdt steeels mind er voorspelb aar e n d e co ncurrenti e voor

d e markl brengen van ni ellWC prodllkten, waard oor m ett'e n en vaa k

bcd rij ve n wordt steeds grote r. Beelrijve n moe ten zic h ellIS sn ell er aan -

langduri g ee n lllarktieid encl e positie gec reee rd wmelt. 'J(lCh is h et ni ct

passe n aa n hun omgeving om aan d e snei ve ra nd ere nd e we nsen van

ze ker dat het meest inn ovati eve bedrijf oo k pe r d efinitie het lll eest

d e CO l1Sum cn r en aa n d e concurrcntievcrh o udin ge n te kunnen vol-

succesvo lk is. J\llisschi en lare n bedrijve n li ew r ee n co ncurrent m et

d oe n. Bedrijvcn kunn c n hi er o p ve rschillcndc mani crcn o p inspelen,

ee ll ni e uw produkt als ee rste 01' de markt kom en o m zo te kijken o f

ee n mani e r c1 aarvan is innovatie. Binne n cl e stra tegi c van vee I bedrij-

het pro dukt kans van slagcn heeft e n of er geen goedkopere m a ni e r

ven nee mt innovatie een steeds bclan grijkere plaats in.

van produ cc ren is. Door het snei verandcrend e en kritische gedrag van d e eonsument is het immers m oe ilijk voorspelbaar 01' ee n produkt

Inn ova ti c is nict ail ee n ce n mani er

0 111

in tc spele n op cen snel veran-

d e re nd e omgeving, innovati es vc randc ren cl e wereld ze lf 6 6 k. Er zijn

za l slagcn. Misschi en roept m ec r prod ukrinnova rie nog we i mind er voorspelhaar consumenrcngedrag op.

ta lrijke voo rbcclden hi ervan te noe l11 e n als we ee n blik wcrpen op de gesc hi ed cnis. De anti co ncepti epil hee tt cl e bevolkingsopbouw dras -

O p d e weg naar sucecs is he t bclang van inn ovalic ni el voor elke sec-

risch ve rancl erd. D e grij ze golt clie er aan komt bestaat uit d e ecrste

tor even groot. Bepaalcle sectoren in N ed erl a nd hebbe n meer aan -

gebruikers van d e pil en oo k de pos itie van d e vroLlW is er heter van

d acht voo r innovatie omdat dat inherent is aan d e sec tor. Voorh eeld en

gcwo rclen. Andere voo rhee ld en van innovatics di e d e wereld veran-

van secroren waal' innovatie ee n grote rol spee lr zijn: cl e ta rlllace uti-

d erd hebben zijn de uitvindin g van d e telcfo o n d oo r Bell en de claar-

sc he inclusrri e, hi gh-tec h industri e en bi o techn o logisch e industrie.

ui r vo lgend e opkomst van het intern et ee n ce uw late r. Deze innova-

D it zijn teve ns sectore n die zee r dynamisch zijn. Hct is erg moeilijk

ti es verand ere n oo k he t co nsum cnte ngedrag en bedrijfsstrategid:n.

voo r ee n bedrijf Olll zi eh staancl e te hou cle n in zo' n c1 ynamiseh innovati eve markt. Toc h zijn er bedrijven di e als duidelijke winnaar 113ar

O m cht inn o vati e ee n kosrb a re hcz igheid is, is her he la ngrijk dar cen aanlal rancl voorwaardcn

lO

gocd m ogelijk is

0 111

vo re n ko m e n.

inn ovaric w effici ent

m ogclijk te bten vcrl o pe n. Hi er kan m en d c nke n aan ee n goed e

H et bove nstaande ro ept d e vol ge nd e vrage n op: Is he l m ces t inn ova-

intormatievoorzie nin g , onde rwijs, infrastruCtullr, samenwerkingsver-

t ieve bedrijf ook her m ees t kansrijke? Wat kunnen ove rh eid en

banden [Ussen bedrijve n e n coCirdin ari e, stimuians en suhsieli e van d e

bedrijfsleven doen o m innovatie te stil11uleren? Wat is d e invlo ed van

overheid. D eze randvoorwaa rd en wo rden gec rece rd d oor de overheid

concurrentie e n consLlme nrengedrag op innova rie? Her congrcs

en het beelrijfslcve n zeit. Maa r het is vaak niet duidclijk \Va he t inno-

' Srre ngrh in Innovati o n' zal door midde l van sprekcrs uit b edrijtsle-

variebeleid van d e overh eid is e n in hoeverre overheid, beelrijfsleven

yen, overheid en wctensc hap onder anelere ingaan op d e hier gcsreld e

en wetenschap met e1kaar samenwerken om innovaties te bevoreleren.

vragen.

Een ander heleidsvraagstuk is war e1e overheiel, e1e verschillende cluste rs van beelrijven en de social c partners kllnn c n vcrand cre n en verbere rc n o m in Ned e rland ee n be ter innovatiekJil11aat te creeren en inn ovaties goedkope r, efli e ienter en d oel ge ri chter re e10e n verl op en.

16

De SeEI congrescomlllissi e 19 9 8.

Amsterdamse Congres Week April 1998

Dagprogramma Sefa Congres,

Lutherse Kerk

20 april 1998 9:00

Opening door voorzitter Sefa-congres

11 :45

Lezing door Drs. D. va n der Laan Vice Directeur-Genemal op het directomat

commissie

I)oor Indmtrie en D iemten bij het millisterie

9:05

van !:.conomische Zaken

Inleiding door de dagvoorzitter Prof. dr. ]. Terlouw Voormalig mini,.ter van Economische Zakeu en tham voorzitter van het over-

12: 15

Lunch

13:30

Forumdiscussie over het Nederlandse Innovatiebeleid

koepelent! orgaan lJOor innovatiecentm.

met o.a.: 9:1 5

Drs. H. Krul, voorzitler FNV-bondgenoten

Lezing door Drs. J.E van Duyne Voorzitter Raat! van Bestul/r Koninklijke Hoogovem per 9 Ap ril en lid van het Dagelijk,. Bmlll/r VNO-NCW

9:45

Lezing door Drs. Maurice de Hond

Dhr. A. Verberk R.A., Financieel directeur

Directeur Nieuwe M edia en InjOrrfltltie

A1artinair en I)()ormalig Vice Secretari,'-

Technologie bij Wegener A rcade en

Genemal bij het ministerie l)al1

Voorzitter Raad van Commi,路sari",.en

Ecol1omi,-che Zaken

marktonderzoekbureau Inter/View

10: 15

Pauze Drs. ].A. van den Bandt-Stel , Secretaris technologiebeleid

10:45

VNO-NCW

Lezing door Dr. S. Wittekoek Chic/executive Scienti,.t ASM Lithogmph)'

II : 15

14:30

Eerste ronde workshops

15:30

Pauze

15:45

Tweede ronde workshops

16:45

Slotwoord door Prof. dr.]. Terlouw

16:55

Sluiting door voorzitter Sefa-congescommissie

17:00

Borrel

Lezing door Prof. dr. L. Soete Opricbter en directeu r Maastricht Economic Im titllte on innovation and Techn%g)' (lvl ERn) en Profmor International Economics aan de Rijks Universiteit van Maa,.tricht

17

Amsterdamse

ongres Week April 1998

Workshops Sefa Congres 'Strengt

in innova ion'

Arthur D. Little: Innovation Management

KPN Telecom: Innovatie ' The Internet Way'

Twee consultants wilen ingaan op de volgende case: een bedrijf mer

De snclheid van innovarie in de informat ie- en communicatiewereld

problemen op her gebied van innovarion management staar voor

noopt KPN tot aanpassing va n business- en se rvicedevelopmenr. Bij

enkele srrategische keuzes. U wordt gevraagd om een optimale oplos-

innovatie 'The Interne t Way' worden diensten snel in een pilor

sing te bedenken, creativitejr en iniriarief zijn hierbij onontbeerlijk.

beproefd, om daarna te kunnen doorgroeien. De tijdsbesparin g hi e r-

De workshop biedt revens de gelegenheid om persoonlijk kennis te

door m ag nier leiden tot kwa liteits- en imagove rli es van zo rgvu ldig

maken met de consultants en werkwijze van Arthur 0 Little. Wij zien

opgebouwde merken . In deLe workshop wo rdt ingegaan op her span-

uit naar originele denkers en een succesvolle workshop!

ningsveld tussen oud en nieuw, rraag en snd, perfecr of just right.

ING Groep: Posrbank Chipper Case

3M: Waarom is 3M zeer innovatieP.

De case srarr mer een virrude presentatie over de Posrbank Chipper

30% van de omzer van 3 M komt van de verkoop van produkten di e

die laat zien wat Chipper precies inhoudt en welke lange rermijn visie

nier ouder zijn dan vier jaar, dus 3M brengt minstens een nieuw pro-

van de Posrbank erachter sreek r. Vervolgens gaan de deelnemers die-

dukt per dag op de markr. Tijdens de workshop wordr ingegaan op

per in op de strategie achter C hipper en m en maakr een verraling naar

de drie eleme nren di e hierroc bijdragen: de bedrijfscultuur, kennis

de diverse do elgroepen. Ook de houding van de klant ten opzichre

va n de wensen van de kl anr en de benodigde technologi e. Aan de

van Chipper komt aan de orde.

tern deel Jan de case en ervaar zelf

hand va n prakrijkvoorbeelden worden deze elementen nader bekeken

de pioniersrol die de Posrbank mer Chipper 'lal spe!en in de nieuwc

en wordt een beeld gevormd va n een va n de meesr innovatieve ondet-

eeuw!

nemingen van de wereld.

InnovatieCentra Netwerk Nederland: Kennis als belangrijke motor

Ormit: Nieuwe Ontwikkelingen signaleren en hier op inspringen.

voor innovatie

H er unieke concept van de Management Trainee Network-Pool srelt

Vee! innovatieprocessen spelen zich af in het Midden en Kleinbed rijf

jonge, ralenrvo lle mensen in staat om de eersre twee jaa r van hun ca r-

dat daarbij gebruik maakr van bestaande kennis, die ontwikke!d is bij

riere in verschillende organisaties hut\ managementcapacireiten re

ullivers ite irell of ingenieursbureaus. Kennisdiffusie is dus Cell van de

ontwikkelen. Her mission statement van Ormit is: ' H er ol1t\vikkelen

sle utelfacw ren om illnova tie bij het MKB te bevorderen. Een nieuwe

van manage mentpotentieel mer affinireir voor IT telecom'. In de

organisa rie, ee n fu sie ru ssen ICNN en her Instiruur voor MKB , za l

workshop wordt in gegaan op de belangrijke uitgangspunten van

zich hi erop gaan richten. In deze wo rkshop wordr uireell geZCt welke

Ormir, welke ontwikkelingen zij signaleerr en [we zij hierop

straregische doelen zij nastreefr en op welke wijze hier invulling aan

inspringt.

gegeven gaar worde n .

Stracegische voorsprong door innovatie? Oat kan: door interne KPMG: Mind the Future; een ontdekkingsreis naar de mogelijkhe-

innovatie!

den voor de toekomst

Door: Dhr. ir. johan C. Op de Cou!

I nternation alisering, technologische onrwikkelingen, de veranderen-

Een st raregische voorsprong biedt vee! voorde len, maar in de praktijk

de rol van de overheid; een greep uit de veelheid van rrends die van

blijkt dat innovarieve produkren en diensren slec hrs kunnen \vorden

invloed kunnen zijn op de roeko msr van bedrijvcn. Zie jc dcrgelijkc

ootwikkcld iodien het bedrijf intern aa n hoge kwaliteirseisen voldocr

bewegingen als bedreigit\get\ of juist als kat\Sm? De workshop

en ook intern innoveert. Het doe! van de workshop is ' H et verkrij gen

IS

bedoeld om relevance trends onder woordet\ te brengen en deze te

van illZicht in de noodzakelijke interne innovatie va n de informatie-

combineren tot rrendbreuke n. Waf\( een organisatie die d e externe

voorziening, zodat aan een belangrijke voorwaarde wordr voldaan om

ontwikkelingen scherp in beeld heeft en deze combineerr met de

met markrgerichte innovatie een straregiscne voorsp rong re kunnen

eige n ' kernvaardigheden' bepaaJr zelf haar marktkansen en dat is pre-

krijgen.'

cies wat je 'Mind the Future' kUf\( bereiken.

18

Amsterdamse

ongres Week April 1998

De toekomst Een nieuY# teidperk breekt aan MAURICE DE HOND \X/ar brengr de roekomst ons? Er is niem a nd di e dar mer aoed farsoen b precics kan zeggen. Profeten, waarzeggers en goeroes wekken regel marig de lac hlusr op omdat hun sc hers van de roekomst vaak onaeb loofwaardi g overkomt. Soms hebben ze roch ge lijk, maar meesral ko men hun voo rspellingen nier uie. Bij de vele lezingen die ik gceC hoor ik maar al re vaak van sceptici dar zoveel voo rspellingen ni er zijn

Dar men e r doorgaa ns ni e r in slaagr ee n beeld va n de roekomsrige same nl ev ing re geven dar srru crureel afw ijkr va n he r huidige beeld, kome door een gebrek aan kennis en ee n psychologische barriete. D e m ecs ren onder ons weren namelijk we ini g va n de belangrijksee rechnische onrwikkelingen en zijn daarnaasr, vaak zonder dar ze he r beseffen, vasrgeroesr in de id eeen, normen en waarden van dir momenr, of misschien zclfs di e van her veri eden.

uirgekomen. H e r meesr wordr d an her pa pie rloze kanroor als voo rbeeld aangehaa ld. En als ik zie hoeveel correspo nd emi e en inform a ri e ik nog op papier krijg, dan hebbe n ze - rot nu roe - war dar pum berreft ze ke r gelijk gehad.

Toc h is her bclangrijk om ee n beeld re hebben van de roekom sr.

Beslissingen van nu , zowe l op he r werk als privc, zijn erop gerichr om ook in de roekomsr een bepaa ld e waarde re hebben . Als men een ra ker naar Mars schier, dan moer dar ni er gebeuren in de richring

Een inreressa nre ervaring vind ik her kijken naar oude scienceficrionfilms . Zo zag ik in her midden van de jaren rachtig bij de VPRO d e

waar Mars nu is, maar waar Mars za l zijn als de ra ke r de afstand , na o ngcvce r negen maanden, heefr overbrugd.

film 1985 die in 1935 ge maak t was. leman d die de rv larer had ingeschakel d , e n dus de naam va n de film ni er w isr, zo u h ebben gcdachr dat 1985 zich zckcr voor dc Tweede Wereldoorlog afs peelde, maa r da n wei me t vreemd uirgedosre hoofdperso ncn. D e relevisiek ijker zag niers war maar in de vnste vene mer de jaren rachrig re makcn had.

Opvallend was het volledige onrbreke n van relevisie en compurer. De fi lme r uir de jaren denig had zijn fanras ie voora! op de futuri srische kle ren en wapens uirgeleefd, en de resr min of mcer gelijk gelare n .

Dc veran d eringen in her bedrijfsleven en in de samenleving volrrekken zich steeds sneller. Daarbij za l de rechnologic, alrijd a.l een belangrijke bcpalcndc facror, in de per iode rot 2050 nog meer dan voo rh een de verandcringen stmen. Zo zo u je kunnen srellen dar er de komende tw inrig jaar minsren s ner zoveel za l ve randcren als in de laarste vijfrig jaar. Was her alr ijd al belangrijk om inzic ht te hebben in war de roekomsr bre ngr, nu is her belangrijker d an ooir. Wanr we sraan aan de vooravond van ee n verandcringsproces dar zic h ze ker

Zo gaar her meesral als mensen in de roekomsr kijleen; men gaar uir

mer de naam revoluri e mag rooien.

van het heden en voorspel r dan ee n roekomsr met mee r va n hcrzclfde of fur uri srische versies va n hc:staa nde fenomenc:n. Vraag aan een willekeurige directcur hoe hij of zij de nkr da t zijn of haar bedrijf er over rien jaar uitzier. Een grore kans dar er d an een antwoord vo lgr waarin de siruarie geschersr wordr van dir moment, maar dan mer ba ro rere machines, meer werlcn emers en/ of m ee r winsr.

In zlJn beroemde boek De Derde Go/f(l9S0) nocmt Alvin Tomer d eze periode, na de Landbouwrevolurie en de Industriel e Revolurie, de 'derde go lf'. Een goede naa m is de ' Digitale Revolutie". Zoals de uirvinding van de sroommachin e aan het ei nd van de I Se ee uw buro re gevolgen had voor de economische e n de maarschappelijke o nrwikkelingen in de 1ge en 20e eeuw, zo heefr de uirvinding van de co m-

D e uirvinding va n een ni euw apparaar levert mccsral oole ni er mereen een radicaal andere roekoms[visie op. H er duurr alrijd lang voardar men de conscqucnries van die lIirvindin ge n inziet. D e gevolgen va n de massale besch ikhaa rheid van de auro , he r vli egrlli g, d e telefoo n e n de relevisie waren kolossaal voor same nl ev ing en economie, maar niemand had dar in de garen bij de inrroductie van deze appara ten. Zo

purcr in de jaren veerrig van de 20e eeuw nog gro tcrc gevolgen voor economie en samen leving. Wie denkr anno 1997 de comp urer of lnrernet zijn besre rijd wei heefr gehad, moer ik re leursre il en; we sraan pas aan her begin van her digirale rijdperk. tv{flurice de Hond is direruur nit'uwe media bij Wtxmer-Armde en itn van de sprekers op het Sejtz-Col/gTes "Strengtb in Innovation':

vond Bell, de uitvinder van de relefoon, dar her nieuwe apparaar voo ral handig was om aan re kondigen dar er een relegram aankwam! D ar Bell nier doorhad dar jc in her rel efoo ngesprek mereen de inhoud van he r relegram kLlnr voorlezen, is een type vergissing da r men oo k m aa kr bij he t inscha rre n va n de gevoJgc n va n Internet.

19

Amsterdamse

1!.~ Week

April 1998

Ken nisma nagement

Managing the Professional Intellect Inleiding Ke nnismanagem ent wo rdr d oor sreeds mee r bcdrijvcn gesignalee rd als

D rs. T heo L.H. van Roo)' za l aa n de ha nd va n cen aa m al cases de uir-

ee n belangrijk onderscheide nd ve rm oge n. Bij vel e bedrijvc n is al spr:t-

voe rin g en her gebruik van kenni sl11an agel11 em toelic hren in de de rde

ke van ee n ac ri ef kennism anagem ent door middel van kenni ss)'src-

lczing.

m en of kcnn iscoaches. Er bes raa n ecilter oak andere rechnieken voor

Theo van Roo), is als manage r bc rro k kc n bij IBM's ' Intellectual

het bete r o m gaa n mer de h\Cror kcnnis. Hierbij moer rekenin g

Ca piral Management' programma en vcra nrwoo rclel ijk voor de inre-

ge ho lld e n wo rd e n m e r vc rsc h ille nd c o rga n isatorische fac tore n .

gra ri e en acce prarie van 'Intellectual C api ta l' binncn ee n groo t cicci

Kennism anagem enr blijkr ee n zee r effecrieve orga nisaric- e n m a nage-

va n IBM G lobal Servi ces .

m entstijl te zijn, di e voo r de m ees te p robl em c n binnell de orga n isari e

D e iaa rsre lezin g zal worde n ve rzo rg doo r D iu. R. Schouten. In dcze

oplossinge n ka n bieden . H er biedr dan ook een zee r co mpl e re aa npak

!czin g zu ll e n eni ge kenm erke nde aspeeren , di e bij d e imple mt'I1t;I ri es

voo r het m a nage n van ee n o rga ni sa ri e.

va n Ke nnisman agc me nr hinn c n he r b ecl rij f.~ l eve n v(}o rko m e n, worde n beli ehr.

O il co ng res biedl ee ll ovcrzichr va n d e huidige en toeko msti ge o nrwikkelin ge n op het gebied va n ke nnismanagcm c nt. O it wo rdr gedaa n

Robben Scho uren is als Seni o r Co nsullanr werkza:ul1 bij D a tabase

doo r middel va n ee n vierra'! lezin gen do o r des kundi gc n op ve rsc hil-

C onsul rants Europe.

le n de gebiede n e n ee n zes ta'! interac tieve worksho ps. Er zal op dir co n-

richr is her hesc ho uwe n van ve rand erin gs rrajecren bij verzekerin gs-

g res zowel nadruk liggen op de rheoreri sc he aspecte n als oo k o p d e

maarsc happijen en cl eze verancl erin ge n te ve rralen va n srrart'gisc he

prakrische aspecrc n van ke nnism anagem ent. O p di e m ani er geefr dir

vraagsrukk cn naar cl c praktijk .

Ie r primaire aa nd achrsgebied waa r hij zie h o p

congrcs ee n overzic hr va n de voo rwaarde n die nood zakelijk zijn voo r ee n sll cces vol ke nni sma nage m cnt.

Workshops.

D e zes fac toren di e in rela ti e sraa n m er ke nni smanagc m cn t .wil en

Dagvoorzitter: Dhr ].H. Ockels

iede r in afLO nderlijke wo rksho ps beha ncl eld wo rd en. De vo lge nde

De heer Oc kcl s is werkzaam bij Rancl stad O pleidin gscc nt rum in de

'e nablers' zullen cloor cle cl eel nem ende beclrijvt'I1 wo rd en lIirgewe rkt:

fun c ti c van O irec te ur Business D evelopm ent.

- kc rn cofll pc ren rics

: O n ec Co nslli ra nrs

- info rmari erechn o logie

: Cap Ge mini

Lezingen:

- culrullr en m o ri varie

: C I3 E Co nsulrants

De eersre lezin g 'W I wo rclcn ve rzorgcl cloor Pro f.dr.ir. M. "O .l~

- srruc ruur

: nader in re vull cn

Weggc m a n. Hij za l in zijn lczin g her rh c m a ' Kcnni sm anagc m enr '

- organisati e en perso neel

: Ii-iam Kenni sman age me nr

inl eiden . Hie rbij zu llen de vo lgende vragcn wo rd cn beha nd el d : Wa r is

- m a nage me nt en leicl in ggeven

: M o re r, Ern sr & Yo u ng

kenn is', War is cl e waa rd e va n kenni s? En hoe wo rd r kc n nis gco rga ni seercl ?

Foru m o nder leid ing van d rs. R. Flo rijn De hee r Florijn is specia li sr ill com p lcxe ve ra ncl erkundi ge processe n

Prof dr.ir. M .C.O .P. Weggem a n is hoogleraar O rga nisa riekunde, me r

o p hoog bes ruu rlijk ni ve<l u. Als lO d ~lI1i g hccft hij vcrsc hillencle ve r-

name in Inn ovari el11anagc l11 e n t: aa n d e Tcc hni sc he U ni ve rsircir

zelfsra nd igingen begeleid en inte rim fun cries beklcecl. O p di e mo m e nt

E indh oven. In 1992 rrad hij toe bij l \vijnsr ra G lldd c Man agem e nt

is d e heel' Flo ri jn di recreu r va n M o rer, E rn sr & Yo un g M a nage m ent

Co nsul ra nrs. Als geassocieerd partner is hij hi e r vc rbo nd en gc bleve n.

Co nsultants, aclviesgroepleiclcr va n cle g roep di e zich bezigho ud r m er Srrarcgic, Inn ovatie e n Proccslll a nagelll enr. 'Tevens is de hee r Flo rijn

In de rwce de lezin g zal drs. B.R. va n d e l' Spe k he r rh e ma

voorzine r va n he r pl arfo rm Kcnni sintensieve In frasuuc ru re n .

'Ke nni sl11 anage m enr' llirdi cpe n. In clcze lezin g 'zull en cle versc hillencl e 'enablers' va n ke nni sman agc m enr wo rden bcha ndeld .

Verde r zullen de heer W eggclll an , de hee r Van cler Spe k, d e heer Va n

Ro b va n der Spek is sinds 1989 sen io r co nsulra nt bij Kennisce ntrum

Roo ij en de hee r Valkeni er zining nellle n in he r fo rum .

C lBI T

In

19 89

was

hij

m ed e- iniri a ri efn e m e r

van

her

Kc nni sM a nagc mcnr N erwe rk . -revens publiceen Ro b va n de r Spek anikelen ove r kenni sman agemc nt en de toe pass ing va n kennisrechno log ie in nari o nale cn inte rn ari o nale m eclia.

20

Week April 1998

Amsterdamse

Dagindeling

M&O Linking Pin, Randstadcongrescentrum 21 april 1998 9.00

Ontvangst met koffie

9.30

Open ing door de voorzitter van de congrescommissie

12.05

Forumdiscussie onder leiding van drs.

R. F10rijn van Moret, Ernst & Yoltng

Dhr. E. Vledder

9.35

Inleid ing door de dagvoorzitter Dhr. j.H. Ockels , dil"ecteur Business

12.35

Lunch

13.50

Eerste ronde workshops

14.50

Verplaatsingspauze

15.05

Tweede ronde workshops

I G.0 5

Verplaatsingspauze

16.20

Lezing door DIu. R. Schouten van DCE

Development bi) Randstad Opleiding BV

9.45

Lezing door Prof .dr. ir. M.C.D.P. Weggeman , van Twijnstm Gudde

10.25

Lezing door Drs. R. van der Spek, vall

omltltants

Kmniscentmm CIBIT

17.00

Afsl uiting door de dagvoorziner Ivlogelijkheid tot het stelien van vragen

11 .05

Koffiepauze

17.1 0 11.35

Afsluiting door de voorzitter van de congrescommissie, dhr. E. Vledder

Lezing door Dhr. T.L.H. va n Rooij , van Inullectl/al apital Management IBM Global Services

17.1 5

Borrel

21

Amsterdamse Congres Week April 1998

Ken nisma nagement; doe mee of bliif ziHen waar ie zit en verroer ie niet?

DRS. ROB VAN DER SPEK

Bestaande kennis optimaal inzetten waar nodig

De aandaeht voor het onderwerp kennismanagemenr is de afgelopen

waarin mensen in sraat zijn te handelen op basis van een optimale

twee jaar enorm toegenomen. Er zijn weinig uitgevcrs, congrcsorga-

beschikbaarheid van besraande kennis binnen her bedrijf of organisa-

nisatorcn of adviesbureau's die niet op dezc markt actict zijn. Dit is

rie. En wie wil dat niet, aile beschikbare kennis optimaal toepassen?

niet aileen in Nederland het geval maar ook in het buitenland.

Iedere ondernemer begrijpt dat her niet verstandig is om maar ccn

Waatom toeh? War maakr dat mensen in organisaties een warm

beperkt dee! van de resources in tc zetten. Ais een medewerkcr van

gevoel krijgen van het concept kennismanagemenr?

een oliemaatschappij een probleem heeft op een platform in de

Dezc bijdrage zal beknopt bcsehrijven wat de voornaamstc doelen zijn

Noordzee dan is het toch wei erg handig als hij tocgang heeft tot

Hierbij gaar her om her organisercn en inrichten van een omgeving

die organisaties nastreven met kennismanagcmenr-initiatieven. Een

iemand op het plarform in de Srille oceaan die al een oplossing heefr

illusrratie dus van de pr路aktijk en geen academisehe beschrijving van

gevonden voor her probleem. En toch gebeurt dar in veel gevallen

het concept kennismanagement.

niet. Her is onbekend wit er al een oplossing heeft gevonden voor een dergelijk probleem of de tijdsverschillen maken her onmogelijk dar er

Waarom staat kennis

fiU

zo in de aandacht?

snel wordt geeommuniceerd. Erger wordr her wannecr mensen hele-

Kennis heefr natuurlijk altijd al de kern van her menselijk handelen

maal nier bereid zijn de oplossing re delen met anderen of iemand

en dus ook van organisaties gevormd. Door allerlei wetenschappelijke

anders zijn oplossing te gebruiken.

ontwikkelingcn en andere 'ontdekkingsreizen' is her mensclijkc arsc-

De belangrijksre vraag is vanuir dir pcrspecrief: hoe kunncn bcdrijven

naal aan kcnnis conrinu aan verandering onderhevig. We kunnen dus

en organisaries synergie creeren russen al die beschikbare comperen-

moeilijk stellen dat kennis cen 'nicuw' fenomeen is en daardoor

ties van mensen maar ook de informariedragers waarin ervaringen en

opeens gecontrolcerd, behccrd en 'gemanaged' mocr worden.

know-how zijn opgeslagcn.Denk eens aan rapponen, memo's, hand-

Waarom dan toch opeens de aandachr voor kennis? De belangrijksre

leidingen, informatiesysremen, ere.. \i:/a ar staar war en hoe actueel is

reden is dar de rradirionele produkriefactoren nict meer als doorslag-

dar eigenlijk) Wie weer war en waar路 zir iemand eigenlijk tegenwoor-

gevend beschouwd worden op de werddwijde markt van bedrijven en

dig) Uiteindelijk gaar net hierbij om het verhogen van de producrivi-

individuen. Mer name kapiraal en machines zijn re kopen, re huren

reir van bestaande kennis.

of te leascn. Land wordt in toenemende mare minder belangrijk door de roenemende digitalisering en ook de factor arbeid kan worden

Leervaringen van medewerkers en derden zo snel mogelijk omzetten

ingekochr op een wereldwijde schaal.

naar kennis die door het bedrijf kan worden toegepast Medewerkers leren elke dag en natuurlijk nier aileen in de directieka-

Wat is kennismanagement?

mer. Op aile niveau's van een organisarie leren mensen en veel van

Kennisrnanagement is in beginsd een erg simpel concept. Het orga-

deze nieuwe kennis komt nooit rer bcschikking van collega's. Mcnsen

niscert en vcrbetert de wijze waarop ke nnis Ivordr gccrecc rd e n

houden deze nieu wc ke n nis voo r zien , zijn zi ch helemaal niet lxw usr

stroomr door de organisatie met het oog op v rhoging van de waarde

van her belang van hun kennis of worden absolullt niet gesrimu leerd

die wordt gcbocien aan klanten.

om deze ervaringen te delen. Verschillende red enen voor hetzelfcle probleem; bedrijven en organisaties leren re langzaam of zclfs helemaal niet.

Maar onzc organisarie bcsteedr 5% van onze omzer aan opleidingsac-

Externe

riviteiten van onze menscn, roepen vele managers uir! Jazcker, maar war draagr dar nu werkelijk bij aan de resultaren van her bedrijf of de

<

Ontwikkelen van Toepassen nieuwe kennis Waardeketen

FIGUUR I BESCHRUFT DE TWEE KENNISSTROMEN DIE IN EEN BEDRUF VERVOLGENS GOED MOETEN WORDEN GEORGANISEERD

organisarie? De klassieke manieren van opleiden blijken nier ecnr gcschikt te zijn om in een zich sreeds sneller onrwikkelendc wereld relevanre kennis te ontwikkelen bij ll1ensen. Dar maakr dat vee I bedrijven andere vormen ontwikkelen waarmee kennis uir her bedrijf 7elf " baeeombineerd wordt met kennis uir externe bronnen en vedal clicht regen de praktijk worden aangeboden aan medewerkers.

Deze benadering ligt heel dicnt aan tegen de concepten van lerende organisaries en de slogan die daarbij veelvuldig wordr gebezigd is:

22

Amsterdamse sneller leren dan de concurrent en her geleerde (Oepasse n waar nodig.

Week April 1998 Kennismanagemenr is geen doel op zich maar moet bijdragen aan een verbetering van de bedrijfsresultaten

Kennismanagemem is het organiseren van een kennisvriendelijke

Hoewel veel mensen zo bevangen raken door het concep t kennisma-

omgeving

nagement dar zij e1ke probleem onmiddellijk betitelen als een kennis-

In de kennisecon omie draair veel om de vraag in hoeverre bedrijven

probleem,

en organisaries in sraa r zijn om een omgeving re creeren waa rin mede-

Kennismanagement is alleen zin vo l als her de resulraten van het

werkers in sraar wo rd en ges reld of liever gezegd, worden 'verleid', om

bed rij f verbetert met andere woorden als het een positi eve invloed uit-

kennis re delen, elkaar re vinden en (Oegang te krijgen (Or beschikba-

oefe nt op de financi ele resulraten, de klanrsatisfactie, her welbevinden

re ervaringen en knowhow. In een organisarie van 10 mensen wil dar

van werknemers of de maatschappelijke impacr (bv. in geval va n over-

nog wei door de omvang maar dar geldt niet meer voor mulrinatio-

heidsorganen). In de prakrijk blijkr her geen sinecure re zijn om vas t

IS

her

ve rsrandi g

om

realisrisc h

re

blij ve n .

nals en ministeri es.

re stellen war her rendement zal zijn van KM-investerin gen . Zeker

Maar kennismanagement kan wei een heel simpel co ncep r zijn, de

wan neer management vooral g6nte resseerd is in opbrengsten op

implementatie is vreselijk moeilijk. Het gaat uiteind elijk om het

kone rermijn rerwijl de praktijk juisr uitwijst dat vooral opbrengs ten

ombuigen van vastgeroeste patronen binnen organisaries en raakr de

gerealiseerd word en op de middellange en lange rermijn. Ik heb in her

kern van professioneel handelen, name!ijk de expertise en knowhow

veri eden wei eens kennismanagemenr activisten vergeleken mer

van mensen. Blokke rende morivaries, funcrionele scheidingen , 'ken-

milieu-acrivisten. D e overeenkomsr is voo ral gelegen in het feit dat

nisonvriendelijke' beloningssys remen en m anagers; allemaal blokka-

hun boodschap eigenlijk door iedereen wordt omarmd maar dat fei-

dc's v~~r oplossingen die mooi klinken maar (Och nier naruurlijk blij-

relijke aanpassing van gedrag zeer moeizaam tor stand kom[. De voor-

ken te zijn. Dir is op ee n conferentie al eens mooi verwoord door

naamste reden is dar het kone-termijn denken overheersr en d e geva-

Eli7.-aberh Lank, Chief Knowledge Manager va n ICL: 'Knowledge

ren vooral op de la nge termijn worden geprojecteerd.

management is common sense bur nor common pracri ce' En laten we nier uit het oog verliezen dat kennismanagement in vee!

Meedoen of blijf zitten waar je zit en verroer je niet?

geva llen ee n spanning met zich mee zal brengen russen de belangen

Rest de vraag of kennismanagement een hype is of niet. Ja en Nee.

van de individuele m ed ewerker en her bedrijf.

Ja,omdar eerder genoemde congresorganisatoren en ui tgeve rs in herhaling beginnen te verval len en daardoor een opgeklopre sfeer ont-

Praktische uitvoering

sraa r van de verwach re opbrengsren. Overigens is dit een interessant

Kennismanagement heefr ve rschillende gezich ten die gebaseerd zijn

fenomeen van de kenniseconomie waar dir soo rt hypes elkaar sreeds

op diverse disciplin es en benaderingen , ieder met zijn eigen inbreng

sneller lijken op re volgen. Bovengenoe mde actoren spelen daar in

en dus ook nuances. Een groot aantal 'comm unities' probeerr zijn

toenemende mare een cruciale rol in. Via het kopieren van elkaars for-

sreentje bij te dragen zoals 'management science', informatieweten-

mul e en onderwerpen en de mogelijkheden om steeds sneller op de

schappen, opleidingskunde, informarierechnologie, organisariesocio-

hoogre te raken via het Internet van opkomende onderwerpen wor-

logie etc. Helaas claimen vee! van deze di sciplines de hoofdro l op het

den issues steeds sneller rot hype-niveau gebrachr maar is de kans op

gebied van kennismanageme nt wat in vee! bedrijven al heeft ge!eid (Or

snelle afvoe r via de achrerdeur ook sreeds gro ter.

aanzienlijke verrragingen in de praktische uitvoering. A1s iers duide-

N ee,omd at uireindelijk de bas isprincipes van kennismanagemenr

lijk naar vo ren is gckomen uir een EFQM/APQC!KMN srudie uir

uirerm ate logisch zijn, nameli jk dar we:

1997 is dat het iniriat ief moet liggen bij de bedrijfsleiding en diege-

J. a.lles wat je in huis hebben optimaal inzetten en dus ook kennis

ne die: vera ntwoordelijk zijn voor de primaire processen. Stafdiensten

2. leren van onze fouten en zo rgen dat anderen daar ook hun voor-

en and ere ondersreunende organen als IT en opleidingen di enen

dee! mee kunnen doen.

onder leiding van de probleemeigenaren same n te werken aa n oplos-

Er is geen ondernemer mer gezo nd verstand die dit niet zou omarmen

singe n. Belcgge n va n her co ncepr kenni smanage ment in een apart

en d aa rom zullen de besten altijd zoeken naar wegen om dir goed re

orgaan blijkt op d en duur averechts re werken. Dar brengt ons bij een

organiseren . Uireindelijk zal het fenomeen ke nnismanagem ent van de

interessante discussie die op dir moment actueel is, namelijk of onder-

congresagenda's verdwijnen en wilen hope!ij k de werkelijk relevante

nemin gen nu wei of nier een kennisman age r moeten aanstellen . Ik

aspecten worden g6ncorporeerd in de manier waaro p ondernemin-

ben van mcning dat organisaties er goed aan doen bij de starr van d e

gen zichzelf organiseren.

KM-iniriarieven iemand aan te wijzen als leider die goed wo rdt ondersreund door her ropma nagemenr. Iemand met voldoende sratus en vaardigheden om de orga nisatie mee te krijgen. Echter, deze kennismanage r

lOU

vooral rijd elijk moeten zijn en uiteinde!ijk moeren

zorgen da r activ iteiren een naruurlijk onderdee! gaa n vo rmen van her dagelijkse we rk va n aile medewerkers.

Rob van der 5pek is verantwoordelijk voo r de adviesgroep kennismanagement van her Kcnniscentrum CIB IT in Uuccht en bcrci kbaar op tel: 030-2308900 of per email: rvdspek@cibit.nl Doze bijdrage is gebaseerd op de volgende twee uirgaven: Rob va n der 5pek & Andre 5pijkervet. Kennisman agement; intelligent omgaan met k~nni s, Kcnn iscen trum c mIT, 1996, 15B"-; 90-75709-0 1-3 Gertjan van H eijsr & Eelco Krui zinga. Kcnnisinfrasrrucru ur; de ruggen graat van bende organ isaries, Kenniscen rru m C IBll, 1997, ISBN 90-75709-06-4

23

Amsterdamse

ongres Week April 1998

Creating Capitalism:

ecent Deve opments in the Transition of Eastern European Economies O p woensdag 22 april 1998 vindr in her Randsracl C ongrescenrrum

len politieke en economische beslissing die zeker ook door deze on-

in Di elll cn, onder It iding van Prof. dr A, Heertje, her jaarlijkse con-

dern emers in spanning zal worden afgewacht, is cle toe rreding van de

gres van de Vereniging V()Or Into-nationale

eersre trein van voormalig Oosr-Europese landen to r de Europese

ell

A/gemme E'col1omie

plaars. Her rhema van ciir congres is: economisehe ontwikke/illgcn in het

Unie. Her lidmaarschap van de Europese vrijhandcls7.0nc l al voor

voormfl/ige Oostb/ok. Mer de aansilliring van Polen, Hongarije en

clele landen, maar ook voor de rest vall voormalig Oosr-Europa, het

Tsjechie bij de Europese Unie op de poliriek<: agenda is cen overzicht

bedrijfslevcn, en niet tC vcrgeten de !eden van de Europcse Unic, vele

van de economisch e srand van 'za ken in de regio op zijn plaars. Her

complicaties mCl !.ich meebrcngcn. Nie t aile gcvolgellzullen van [evo-

onderwe rp wordr bekeken vanuir een al genleen en inrernarionaal eco-

ren re overzien [i jn. [n de betreffende lanclen en binnen de Europese nie zulkn ciaarom inren sieve discussies plaa rs hebben over de vraag

nomisch perspccri cf.

of tocrrccling per saldo wei glllJsrig zal uirpakkcn.

De V[ AE ri eln zi ch dit jaar in haar bi jdmgc aan de Amstfl'c/ft lJ1,ie

Congrcs \Y;{'e/, op de; eco nonlisehc sitllaric van de O ost-Europesc lan-

l. ok op hct VI AF.-co ngres zal de di scu ssic in aile hcvigheid word cn

den, Ook de cC(.)nolllischc band en die wij op dit mOmCI1l en in de

gcvocrcl. O nder kiding van Prof dr Ellman (Hooglcraa r Economic,

bcs~)rok (; n.

N iet aI -

nivcrsitcit \'an Amsterdam) en Prof ell' Fase (O nder lire( [cur De

leen de 7.Ogenaa mde koplop ers waarovc: r iederee n vand aag de dag lijkr

Nederlandschc Bank en Hooglcraar Economi e, Universireit. van

te sprckm, de zojuisr genoemde dri e landen, zullen worden be-

Amsterdam) en mer medewerkin g van d ~: andere sprekcrs op her

schouwd. Oo k eco norniseh mindel' goecl presrcren ck lande n, zoals

V[ AE-GO ng"cs w ilen aile srandpun ren in cIO n fo rum de revLle passe-

Roemenil' en Bulgarij c, komcn aan bod. Bovendi en zal de vraag

ren. De declncmcrs worden van halTe aa ngenlOed igcl zich in de dis-

gesreld wurcit: n waaroll1 cr zulkc cluidel ijkc vcrschillcn zichtbaar zijn

cussie rc rn engc n. De Pooise ambassade in ons land 7.al

roeko ms( me r hen onderhouden zullen worden

cen workshop ovcr

in de prestarics van de voormalige 'planeconomiecn'.

0[1

22 april

het roctrcdingsvraagstu k vcr[orgcn. Dcze cn

andere workshops, die "erzurgd zulk' n word e; n door onder andere [nmiddcls is duidelijk geworden dat nic t ail e voorll1alig cOll1ll1unisti-

KPM G , Ncclerlands Ins rituut voor Internati onale BetrdJ,in ge n Cl in-

sehe la nclen in cle regio zich even snt"! hebben omgevurmd naar een

gendad en Nation ale [nvesreringsbank NV, Lorge n voo r cen spec i-

op kapi ta li sti schc It est geschocidc econ omic. Dc vele fac to ren d ie ten

f'l ekc en kkurrijke aanvulling op de lezin gen en her fo ru m.

gronclslag liggen aan de verschillen in ecunornische oJ1[w ikkcling, 'Zed s politieke (in) srabilitcit, (on)b ctrouwbarc wetgeving en infi'a-

De congrcsdag zal bcs raan uit chic spreckroncl cs. Dc ('erste sprcck-

"rru etUl/r leiden tot <x n scheve vcrdclin g van \VcSlcrsc inveslcringcn

rond e bcschrij ft het tran siti eproccs van pl al1l.;conolllie naar markteco-

in dc regio. Polen, I-I ongarij e, Tsjcchi t' en Slovcn ic zip! de lan clen

nomi c en hc:d t cen po litick-cconoilli schc inslag. L t' [weedc sprcck-

waarnaa r her lec uwcck cl vall de \Vesrcrsc invt:steringen tol'stroornr.

rond e bcli cht de; ElCetten van de expan sie van

ednl and,e mulrina-

Ncdnbnd invcs teerr, in vcrgc:l ijkin g mer de mC'l'stc andere EU hn -

ti onals richrin g O usr-Europa. [n dn e sprt'e kronck zullcn vcrcegc n-

dell, bchoo rlijk in dcw landen. Hel minisrerie van Economische

woo rdi ge rs van her. becl rij fs levcn hun ervarin gen hi eromrrenr naar

zaken is door de orga nisati c van het VIA E-co ngres bereid gevondcn

voren brenge n. De dcrd e spl'<?ekronde is een d iscussi ero nde d ie zal

om de rec(: nre o!1twikkcl ingen op dit tcrrein tOe te li chten.

draai cn ron d de vraag of de uirbrcid ing van de Furopesc Unie ri chring Oost- Furopa positi ef or ncgaricf is voor lOwcl \Vesr- Europcsc al s

De bed rijven di e op her VLAl-co ngrcs acre de

pr~ se nec

gevcn !.lIlIen

Oost-Europcsc cconomi cl'n. Ais afsiuiting van dit forum za l de dag-

uit de dock en doen op welke wij ze zij hun invesrcrin ge n in gc nocm -

voo rzincr (l'rof~ cl l'. A. Ji eerrje) de congresdag salllcnva rrcn en de co n-

de landen cO llcretiseren.

7.ij bijvoorb eelcl een sam CI1 -

clusies formul eren. 'levens za l Ce ll ;t;tn ta l parall cIle workshops plaars-

werkingsvcrbancl ;jan mel ('en suatso nde rn cming of kopen zij onder-

vinden, waarin diverse bcclrijvcn, minisreri es en andere insranri es ee n

delen van sr;'tatsbedrijvcn op? O ok wilen zij ingaan op cle verwachtc

w;lt metr prakrijkgeri chte invulling zullen gevcn aan het onclcrwcrp.

Ca ;I Il

resul rJ rcn van hun inspanningcn en de perspcerievcn in de landen in de ('cgio waar zij nog nier aanwezig zijn. ING-Barings Group, KPMG en ce n produktie-ondern eming zullen aan de hand van hun uirecnl ope nde acrivirciren verslag doe n.

24

Amsterdamse

Week April 1998

Dagindeling

VIAE, Ranclstadcongrescentrum 22 april 1998 09.00 09.30

09.35

14 .00

Ontvangst

Workshops

Opening door d e voorzitter van d e congrescommissie

- Poolse Ambassade (engelstalig) probleemstelling: "",.-at zijn de /Joor- en nade/en van de toe-

Inleiding door de dagvoorzitter Prof. dr

tredil1g Uiln Oost-Eumpese /anden tot de Europese Un ie voor zowel de desbetreffende lilnden als /Joor de Eumpese Unie?

- Nationale In vesteringsbank prob/eernstelling: "In hoel)erre is het Nederlandse bedrijfi/e-

A. Heertje, Hoog/eraar Econom ie 17all de

Facu/teit der Rechten en Buitenge1lJoon Hoog/emar CeJchiedmiJ

({1m

ven te /Joorzichtig in zijn in/JesteringJgedrag richting OostEuropa?"

de j-EE

- Ministerie va n Financien

discUJsie: "Vinden OOJt-Eliropese projecten van de Wereldbank pl<UItJ al dan niet in Sflrnen werking met het rniniJterie?"

Ces prek~rond e

1: Transitie van plan- naar markteconomie

- Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael

09.45

Drs D. Perie; Ullivenitair Docent

DisCl/sJie: .. De po/itieke aJpecten /Jan de pianeconomie in

!ta/iaaf/J-Roemeens en verbollden aan Oost

Oost- Eu ropa'~

LilropeJe Studies, U/JA

- KPMC DisClwie: .. Hu /pII",.lmilig aan n17tionale o/Jerheden in

Oost-Europa voor heruonningCII op het gebied uan fiscale wetgeving" .

I S.OO 10. 15

10.45

Dr C .C.A. Biessen; Be/eidsmederllierker markt71erkenning en

Thee

C espreksronde 3: Forumdiscussie over de implicaties voortvloeiend

economische anfl0,se Ivfinisterie Viln Economische Zaken

uit de toetreding van Oost-Europese landen tot de Europese Unie

Koffie

15. 15

Discussiant: Prof. dr. M.M .C. Fase;

Onderdirecteur l1i7n De NederLandsche Bank Hooglemar Iv/onetaire Economie aa/1 de FEE

C espreksronde 2: En 'aringen van m ultinationals I 1.1 5

Drs F. D. van Loon ; Director Emerging

Markets Croup, ING-Barings

Discussiant: Prof. dr. M .J. Ellman ;

Hoogll'1'flaJ' Ecol1ornische SteLsds 17/111 de FEE Drs E. M . Waller; Manager

fJ IlP lT.1/TrJ'fJFIfl/

Seruices Department, KPMG Holding N V

Discussiant: Drs. J .W. Bos ; 'folk- vertaler Roemeens

redacteur Roemeniii Bufletin 12.45

Lunch

16. 45

Afsluiting Prof. dr. A. H eertje

17.00

Borrel

25

Als student houdt niets je tegen.

Waar kom je 't snelste vooruit?

Zodra je bent afgestudeerd kun je overal

Daarnaast geeft onze nationale en inter-

aan de slag. Leg daarom nu al de mogelijkheden

nationale organisatie je ook nog de grootst mo-

van

gelijke zekerheid over perspectieven die verder

verschillende

financiele

dienstverleners

naast elkaar. Dan zal het je opvallen dat je bij

reiken dan je eerste jaar.

Deloitte & Touche al direct zelfstandig gaat

Kom daarover praten . Bel Alette de Vries,

werken. Je krijgt het snelste contact met clienten.

Personeelszaken: 020 - 606 11 00 . Zij maakt bin-

Je werkt met je team in een open, in-

nen de organisatie graag een afspraak voor een

formele sfeer. En je kunt diverse opleidings-

gesprek, zodat je ons snel leert kennen:

programma's volgen.

Ondernemend & Alert.

ACCOUNTANTS¡ BELASTINGADVISEURS â&#x20AC;˘ CONSULTANTS Meer dan 70 vestigingen in Nederland .

Internet : www.deloitte .nl

Deloitte& Touche

Amsterdamse Inleiding van Prof. dr. A. Heertie: "Student economie aan de Universiteit van Amsterdam sinds 1951".

Week April 1998 Sprekers Op het VIAE-congres Drs E.M. Waller Eiben Waller (1957) is sinds 1988 werkzaam bij het bedrijf KPMG.

Onze maarschappij is voo rrdurend in beweging. Sinds enkeJe jaren

Hij srudeerde Europees Rechr aan de Rijksuniversireir Leiden. Bij

onrwikkelr onze wereld zich in de richring van een wereld. Voor de

KPMG heefr hij zich bezig gehouden mer de opzer en management

jongere generarie is dir heel gewoon. Zij zijn opgegroeid in een rijd

van de Centra! and Eastern Europe Desk, her centrale punt voor EU en

dar Europa vergaande stappen ror integrarie neemr en dat de

Oosr-Europa gereiareerde kwesries. Daarnaasr adviseerr hij regelmatig

Verenigde Naries een gevesrigd orgaan zijn. Ook nier-polirieke, meer

KPMG-c1i enten mer vragen op her gebied van de Europese Unie. In

rechnische onrwikkelingen, zoals her ontsraan van interner, dragen bij

1994 is de heer Waller benoemd ror manager van de International

aan her feit dat jong Nederland een duidelijk internarionale visie

Services Department van KPMG Nederland, waar hij zich tevens

heeft. De ouderen moeren hier nog duidelijk aan wennen. Zij hebben

bezighoudr mer her internarionale beleid van de Nederlandse KPMG

na de Tweede Wereldoorlog lange tijd met het idee van een nieuw

organisarie.

wereldwijd gewapend conflicr geleefd. AJs gevolg van deze Koude Oorlog reke nde zich vooral in Europa een tweedeling af russen Oosr

Drs ED. van Loon

en West. Er hing lange rijd een ijzeren gordijn , waarbij her opgesplir-

Frans van Loon studeerde in Nederland en de Verenigde Sraten. Na

sre Duirsland naruurlijk ee n belangrijke rol speelde.

volrooiing van zijn studie economie begon hij in 1968 bij de Wereldbank Groep in Washingron re werken en vervllide daar bij

Nu is Duirsland weer een en hoon Oosr-Europa er weer helemaal bij.

Wereldbank zeJf en bij de Internarion al Finance Corperarion ver-

Naruurlijk blijven zij in niveau en tempo van econom isc he onrwik-

schillende fllncri es mer name voor Larijns Amerika, Afrika en Azie. In

keling erg achrer bij Wesr-Europese landen, hergeen Wesr-Duirsland

1975 werd hij d e verregenwoordiger van een groep Europese banken

heefr geweren na de eenwording. Er is echrer wei sprake van enige

v~~r

convergentie. Dir laar onverler dat er grore verschillen cussen de Oosr-

direcreur van cen regionale merchant bank die door deze banken in

Europese landen onderling besraan. Deze verschillen zijn veelal ont-

banken in Singapore we I'd opgerichr. Sinds zijn rerugkeer naar

sraan aan de hand van uireenlopende commllnisrische rradiries en

Nederland in 1981 is de heel' Van Loon nauw berrokken bij de

Zuid Oosr Azie, mer als srandplaars Singapore. In 1977 werd hij

denkwij zen. D e va n oudsher mindel' communisrische landen zoals

wereldwijde onrwikkeling van de 'emerging markers' activireiren van

Polen h ebben al enige ervaring opgedaan mer de ondernemingsgewij-

de ING Barings.

ze produkrie, de srrenge r communisrische lande n zoals Roemenie blijven in dit opzichr ver achter. Polirieke achrergronden speeld en en spe-

Prof. dr M .M.C. Fase

len hierbij een hele grote rol. De traditioneel gematigde landen kun-

Marrin M.G. Fase srudeerde aan de Universireir van Amsrerdam,

nen op rerm ijn ze lfs denken aan lidmaatschap van de Europese Un ie,

waar hij in 1969 promoveerde. Hij is rhans onderdirecreur van De

terwijl and ere daar bij lange na nog nier aan roe zijn.

Ned erl an dsche Bank, hoofd van de afdeling Werenschappelijk onderzoek en economerric en vanaf 1986 deelrijd hoogleraar moneraire

In dir sa menspel spelen multinationaie ondernemingen een belangrij-

econo mie aan de Universireir van Amsrerdam. Daarvoor was hij

ke rot. Van narure werken zij conrinenraaI of zelfs globaal en oversrij-

werkzaam in de Verenigde Sraren (Madison, \1(/isconsin en Berkeley,

gen zij grenzen en lokale culruren. Nogmaals, bij dit alles kan her

Californie) en buitengewoon hoo gleraa r bedrijfsstaristiek en mark-

oogmerk de Ellropese Unie uir re breiden mcr Oost-Europcsc landen

ranalyse aa n de Erasmus Universireir Ronerdam. Sinds 1987 lid van

nier blliren beschouwing blijven. Multinarionale ondernemin gc n

Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. In 1996

lopen hier enigszins op vooruit. In zekere zin is de econom ische inte-

werd hem de Piersonpenning roegekend voor zijn wetenschappelijk

grarie regel ijk een voerrllig en de doeisrelling van her Europese beleid.

werk op her rerrein van de eco nomi e. Van zijn hand verscheen een groor aanta l werenschappelijke publikaries.

De uirlopers va n her kapiralisme komen samen mer de resren van een socialisrische planeco nomie. Her "kap iralisme creerende" VLAE-con-

Drs D. Perie

gres is gewijd aan deze boeiende confronrarie. "Recent developments

Dorin Perie is gerllime rijd univers irair docent bij de afdeling Frans-

in rhe rransir ion of Easrern European econom ies", zoals de onderrirei

Roemeens vall de Faculreir der Geesreswerenschappen vall de

luidr, geefr een ander interessant punt aa n: de omvorming van plan-

Universireit van Amsterdam. Voorrs is hij ook verbonden aan Oosr-

naar markreconomie. Mer deze fascinerende indeling zal her VlAE-

Europese studies van dezelfde faculreir, waar hij werkzaam is als soci-

congres ongerwijfeld nieuwe inzichten opleveren.

aal economisch hisroricus. Gezien zijn experrise en zijn grore prakrijkkennis op dir vakgebied za l hij een interessante bijdrage leveren.

27

Amsterdamse

Week April 1998

Electronic commerce

Zake

doe

O p 23 ap ril 1998 zal tijd ens de Al11sterdal11se Co ng reswee k cen con-

•

via I ternet sen versc hillend e o rga ni sa ti es srrakker wordt.

gresd ag door ['anta Rh ei word cn ve rzo rgd . Pa nta Rh ei is de stud ieve reni ging voor Informatiekun d ige n, in het bij zo nde r voo r stud entcn

H et is duidelijk dat Electroni c Co mm erce ee n scala aa n aspecten

Bedrijfsinfo rmaticsystcl11 cn (BIS) en I3cs tuurlijkc Informatiekunde

bevat. Tijdens her co ng res willen we bekijken wat er met Elecrro ni c

(BIK). I'anta Rh ei is ce n associatie vall de SEFA , de initiatiefn emcr

Co mm erce ll1 0gelijk is e n welke aspec ten er bij ko m en kijken. De

va n deze congreswcek.

aspecte n di e behand eld worde n zijn :

Voor dit cong rcs wo rdt het vo lgc nde uitgangspunt gekoze n, de tOe-

PERSONALIA

pass in g van techni ek di e de bedrijfwoering vera nd ert. Dc doelstellin g van her co ng rcs is het vcrsc haffen van cen zo co mplecl 1110gelijk beeld van: • D e o rganisatOrisc he co nsequ enti es van Electronic Comme rce.

• D c tec hnischc m ogelijkhcdcn va n Electro nic C omme rce.

• D e strategisc he kansen di e door Electro ni c C ommerce kunn en wo rden benuL

Elecr ro nic Co mm erce kan kOlTweg o m schreven wo rde n als electroni sc h 'La ken eloe n . Wat hi erond er vers taa n wo rdr is erg breed e n nog

Oagvoorzirrer: Prof. Thijs (M.M .) Chanowski Na een vroege starr in mu ziek en kunsr kreeg T hij s C han ows ki bekendheid als TV produce r e n regisse ur. Op uitn odiging va n het Philips Labo ratorium wcrkre hij als eo nsulrant in het ream dat de ee rste beeldplaatspeler o ntw ierp. C h:UlOwski m aa kre de ee rsre inreracti eve beeldplaat in 1972. Na her winnen van ce n Prix Italia en and ere prij ze n, in ee n peri ocie va n speclfilmprodllctie waa rin mer ni ellwe rec hno logic we rd gcexperim enteerd, hes loor hij zich ge hed aa n interac ticve m ed ia te wijd e n. Professo r ' hanows ki is d irecteur van het M edialab va n O ri gin en beze t de lee rstocl "Multim edia Inreracti c" aan de U ni ve rsiteir va n Amste rda m .

ni et hele m aal gedefini ee rd . O m tOch het gebied af rc bakenen IS er voor Elecrro nic Co mm e rce de volge nde dcfinitie ge koze n: E::Lectronisch ttitgevoerde tmnsacties w ssen bedrijvl'll onder/ing el1 tu.rsen bedrijven en

hUll

klallten, vrrn gestructureerde en ongestructureerde

bedrijfiinformatie gebmik mrrkend Vtlll injormatie teelm % gie.

Omdat Electro ni c Co mm erce /.O' n breed ge bied is beperke n wij o ns tOt di e tOe pass inge n di e gebruik make n van Inte rn et techno logie.

Oeze techn ologie is erg in o pmars en steeds m ee r bedrijven wille n vi a interner za ken doe n .

In de markr is er veel info rmati e uitwisseling tusse n bedrijven en hun kl a nten . Elect ro ni c C ommerce heeft ce n g rote invloed op de vo rm en inhoud van deze m arkt. D oo r Electronic C ommerce 7~1 1 cr langzaam ee n verschuiving ontstaa n naar een virtuele m arkt. Grofweg zijn er dri c invloede n te o ndersch eiden die info rmati e techn o logic heeft o p de m arkt. Ten ee rste het electronic co mmuni ca ti o n effect; IT m aa kr mee r communicatie m ogeli jk tegen lagere kos ten . D ir houdt onder m eer in d at bedrijve n m en van hun klantcn re weten kunn e n ko men, bijvoo rheeld doo r kl antprnfi elen .

H er [Weede effect zo rgt voo r ee n bercrc march tusse n verko pe rs e n pote nti ele ko pe rs. Door het berer kunn en analyseren va n meer informatie over po rentiei e aa n bicders en ko pers kan er een betere keuze gemaakr wo rde n.

Eleerro ni c integrari o n is het laarsre effecr en ho udt in dat de koppeling tusse n value-adding srappcn van de produ ctie en di stributie tlIS-

28

Prof. Dr. R. Wagenaar Rene Wagenaa r is co nsul rant strategi c bi j KP N Resea rch en al s deel tijdhoogleraa r leleco mmuni cati e verb o nde n aa n de Econ o mi sc he Elcultei l va n de Vri je U nive rsiteit Amsre rdam . T ussen 1987 en 1996 was hij wcrkzaam al s univcrsitair hoofdcl ocent Tclemati ca aa n cle fa culteit BedrijfSkund e van de Eras mu s Unive rsiteir Ro tterdam , mer al s hoofdond e rwe ksgebi ed elec tro nic m essaging (E OI ). In zijn huid igc functi e heefr m et nam c de eco no mie va n de releco m die nsren sector zijn aand ac ht, zowel aa n de aanbodzijde (o pe rato rs, se rvice providers, co ntent providers) alsll1ede aan de vraagzijde (/ntra- , cx rranetten en E-co mm erce) .

D e virtue!e koop ll1all: ol1tlUikkelingen rand Electronic Commerce D e o ntwikkclin gc n o p en rond het Intern et hebbe n ee n ware expl osie van ni cuwe vorme n va n hand el en dienstve rl ening op ga ng gebrach t. Voo ral het over het Inte rn er gesponne n W o rld \X/ide Web biedt gehed ni euwe 1l10gelijkheden voo r inn ovati ef koopmansc hap.

H et stelr produ ce nten e n di ensrverle ners in staat he r "m o ment o f value" oftcwel klalltko nrakpunt re ve rlegge n naa r de klant. Bes raand e maar oo k ni euwe kl amen kunnen in toe nem endc m are o p afsrand en imeracricf bcrrokke n wo rde n bij de selectie en zcl fs asse mbl age va n her gewcn sre prod u kr o f di ensr.

Electro ni c C ommerce ohvel her la ngs ele krroni sc he weg bek ijken , bestcllen , beheersen e n aflevere n va n produkte n e n di e nsren vraagt om herinrichtin g en herposiri o ncring va n bedrijf,kete ns. Naast de m ogel ijkheid voo r p roducc nten om rechrsrreeks, zo nder tlIsscnsc hakels, met de eind co nsum em in co ntacr re rreden, zien we juist oo k een ni euwe vo n11 van tusse nhandel e n bemiddeling o ntstaan . Deze "Cybe rm edi airies" make n w nd er uitzonderin g o p meer o f minder geraffin ee rde wij ze gebruik va n "hyperlinks" russen hun eige n site e n

Amsterdamse

ongres Week April 1998

die van anderen op her Web en bouwen daarm ee virruele handelscommuniries OJ).

Tijdens de lezing wIl en de onrwikkelingen rond E-commcrce vanuir verschillende invalshoeken worden belichr. Naasr rechnische en wiver economische ~Jcroren, blijkcn ook voorzieningen van insrirurionele aard nood zakelijk rc zijn om E-collllllerce groorschalig rc bren doorbreken. Vooral de beror "verrrouwc:n" speclr een bdangrijke rol.

Verrrouwcn is meer dan aileen vcilig kunn en beralen ("hard rrust"), maar berrefr Dok rechrsgeldigheid van e1ektronische rransakries, pnv3cy-bescherming en leveran ciers branding ("soft trust").

Dr. lng. ].T.M. van der Zee De heer Dr. ing. ].T.M. van der Zee is direercur van het Nolan Norton Instilllre, de research organisatic: van Nolan, Norron & C o. op het gebied van Business & IT straregie, te Utrechr. Hij houdt zich vool'llClmdijk IX'zi g mct innovatievraagslukkcn betrdTcndc organisatiestrategie en informari cmJnagcmcnt bi j grote organisarics in Europa.

Hij sllId ce rd e Inf~mll'1tica en Bcdt'ijfskund c: en Ixolllllvce rd e in 1996 aan de Faculteir der Economischc \X/crcnschappen van de Kalholick c UniVCLsireir Brabant mer ,jjn prodschrifr "[n Search of rhe Value of I nfo rillarion Tcchno[ogi '.

Tevens is hij kernd )cell( bij de pos r-acadc:mische opkiding EDPaudi ting van d t K,ltholi ekc Universireir Braban t voor de onderdelen Lffec rivicc:; ic en Efficiency van de info rmari cvoorziening.

Hij is eerdcr organisati c-advisc'lH gewn:sr bij No lan, Norto n & 0 ., C SC Index en Arthur D. Link: cbarvoor hed"t hij bij c'en aan talll1ul rinationals leidinggevende fun ccies in de systcelllOnrwikkeling vcrvuld.

Flcciroltic C OI7//1h' TU! 6路 the Nawo;/, Fm Er I.ijn honderden caseS waaruir blijkl dOlt Electroni c: C Olllmerce de mani cr waarop bedrijven {.akcn doen radi caal 1.<1 1 gaan verandercn.

MomcnlccI ligl dc nadruk van Elccrro ni c C o mill erce in de media, 111:1af" ook in her bcclrijfslcvcn, nog sterk 01' her gcbruik van Inrern el.

M aar Electroni c C ommercc worcIr in ro encillende marc ook rocgcpasr om c1e value chain russen ot'ga nis ;1 ri cs rc hcrnnrwcrpen, bed rijvcn rc ondcrsreunen bij her vmm en va n. korrsro ndi gc:;, allianrics en zclfs de intern e organisari c gehed rc rran sfo rm eren.

In de Iezing zal worden gekcken na:1I" de impact van Elec rroni c Com merce op hee bedrij fs Icvc n op mid clcllan gc rcrmi jn. an de hand va n cen aan ral casc's zal gcp robcerd word en cell cnm plccr beeld [e scherscn van hoe Elecrroni c omm ercl' de wij ze van zaken doen gaa c bt路invloeclefl. Oaarbij zal duidclijk worckn dae Elecr mni c C Olllm erce ",en eersrc:; Slap ri c- hting her nt' rwLTk rijdperk i, en d at war wc' nu weten ovn c1e ITlogt:iijkhl'clcn van Lieccroni c C OITlInerCe slechrs her ripj e van de slui c: r is.

Dhr. Velders Han s Vclcl crs is in de [unaic van mu[rimcdia-s pecialisr bcgonn en in het midden van de rachtigcr jarcll. De cersrc procillcrell waat-bij PC gcb rllik gecomhin cerd we rd Illet gcsyn chrollisce rd c T V-bcelden en rci crckst kwam cn roell op de marin. Her blcek dar de markc cr nog ni cr rijp voor was en dar de o nrwikkclingcll 7.i ch mocizaalll vOOrtslecprcn.

Hans krceg cchrer wei src:eds Illecr inzichrcn in de voorwaardcn om tor cen ~ucc e svoll c i11l1lrimediamarkr rc kom en. Hij hcef'r d:1arvoor verschillende mocIeilen oIlrwikkcld die tor bcrer inziehr in de mlllrimedi a- problenlJriek mneren !eiden. Hij houdt zieh bezig mer inrer-

narionale standaardis:nic mulrimediaproblcmarickcn in Europa en is bekcnd a[s cen groor promoror van EuroCablcL.abs ell DVB di e hij als voorwaarden zicr voor cen srerk Europecs mllirirncdiahcl eid binncn de kabel-TV wereld.

Hans is sinds 1996 werkzaarn bij C asema, Ned erlands g['()OtstC kabelcxploitanr. Casema is sinds cind 1997 dochrcronderneming van France 路Ieiecom.

Wordt tit:Ctrollic L'ommerce stmRs cloo/" de Rabel ';r;ebroac/olst"?

Electronic C ommerce (EC) bn gezien worden als een verzameling van diensten op her inrerner plarform. De consurnent bn srraks van dcze diensrcn gebruik gaan maken via her tckfoon nerwerk in ce n disrributed media configurarie of via kabel-TV nerwerken in een shared media configurarie. De verschillen russen deze [wee media kunnen van wezenlijk belang 'Lijn voor de toekomsrige diensten. Dir komr vooral naar vorcn bij her garandcren van snelheden over de nerren.

Over her algcmeen zal EC zi h manifesrercn als een extreem consulraricv<: dienst. Men hoeh maar heel wcinig informarie (sluring) rc gcven om l.eer \'eel inf"ormarie lcrug tc krijgcn. De informaticsrroom is dlls srerk asymmclri sc h naar de gchruikc:r lOc. Dc' inrichting van het convcntioneic kabel-TV ncr kcnr aileen ciisrrihuric van informarie (ail ee n naar dc gcbruiker rue wnder retourvcrkc:cr). D c ontwikkcling naclr in rcracrivi re ir sluir cehrcr zce r gocd bij dcw wcns tor asymmetric ,U tl. Daar kahel expl, iranren her disrl'ibu cl'cn van radio en T V of beter gezcgd van audio en vicleo als cnre-business hcbhen ligr her voor de hand om de ervaring en de mogclijkheden die men op dar gcbied hccf( ren volle (e bcnurren. Bij E is de audi o en vi leo on clcrstcunin g zeer bcbngrijk. Dc kabclexploi tanr bn daar op inspclen.

D e vraag is welk e wi cle kabeicxpoirant in EC wil en bn spelen. Stelr I..ij I.ich op als accesshe- hend er ( loorgl'dluiktuncrie). Illoclemleverancier, intcrr1 (; rhehecrckr (plarf(mnbchct:r), rnarketingbureau (daraillinin g, customer databasin g) of cen cOlllbinarie hi ervan of gaar zij een g,:hccl ni euwc rol vcrvulicn.

Dhr. V. Everts

"De 4

VOoriut/(lrd"iI (jill 11(117 illlCl"I7 CI

an

lliil.iJ(lIil edillll1 Ie

millcell"

Vinccnt Everts Oil) is sinds cind 1996 din"Ctcur van de S[ichting Media Plaza. Oil dClllonsrrari ecenrrum voor de clekrronische snelweg is sind s 2 1 Ill ci 1997 gevesrigd in Jaarb curs Urrec hr en ri cht zich Ill er na me' op hc, Ncd crlandse bedri jfsicven. Ve rcl cr is Evens nauw bett'okken bij divers e iniriari cven oj) gcbied van ni euwc media. zoals rh e Intern et Sociecy en Elecrroni c _lllllnH: rce l'larform.

In 1984 richrte Everts Cyeo Auromariserin g op. Dit bedrij f houdt Lic:h bCl.ig Illt't her integreren van Local Area Nerwerksysrcmen.

Vanuir ccn bedrijfskundig perspecrief wcrd t'e n nerwt'rksysrcem ontwikkel I en ge"inregret:rcl in de organisarie. Evc:rrs bl"e f tOr 1988 al s direcreur vcranrwuor Ielijk voor de adviscring en de COIllIllCl"cic. He r bcdrijf grocide in dez" periode van 3 naar 45 tnedewerkcrs.

In Albnt:l, V.S. rich rre Evens in Sofrwa re 0p. Dir sofrwarc-bcdrij f Staren, Nederland en Rusland. Er bedrijf wcrkzaalll. EvertS blecf tOr Cyeo Sofrware.

1988 vervo lgcns hct bcclrijf Cyco hccfr vcs tigingcn in dc Verenigde 7.ijn roraal 70 medewcrkcrs bij her 1994 als direcreur vcrbondcn aan

29

Zaden, ze hebben alles in zich om uir re groeien tor iers groors.

Maar poremie aileen is niet voldoende. Zonder vruchrbare bodem en een frisse wind, die zorgr voor transport, gebeurt er niers. War voor zaden geldr, geldr ook voor her bedrijf. Binnen Philips sraat frisse wind voor ruimre voor iniriarief, ondernemerschap en nieuwe ideeen.

Onmisbaar om In een zeer concurrerende markr succesvol re zijn. Een vruchtbare bodem voor jonge academici en HBO'ers met het lef om af en toe een storm te veroorzaken.

Neem voor meer informatie comacr op met:

Philips Pm路oneelzaken, postbus 80003, 5600 jZ Eindhoven.

Way

e

PHILIPS

Amsterdan1se

ongres Week April 1998

Dagindeling Panta Rhei, Randstadcongrescentrum 23 april 1998 9:00

9:30

9:35

Koffie & Ontvangst 16:25

Afsluiting

Ohr. R. van Burk

16:40

Borrel

Inleiding door de dagvoorzitter

Workshops

Prof. Chanowski, DirecteuT MediaLab

De ondersraande bedrijven verzorgen in elke sessie een workshop:

Welkomswoord voorzitter congrescommissie

BSO/Origin; hoogleraar foculteit WINS

Casa Rosso

Spreker: DIu. T. Rodenburg Onderwerp: Sex Sells

Cap Gemini

Spreker-: Michael Klazema, Finance Division, Electronic Co m merce

Onderwerp: Electronic Commerce; een business 10:00

to

De virtuele koopman:

business focus

ontwikkelingen rond Electronic Commerce, Prof. dr. Wagenaar, KPN

KPN Multimall

Spreker: Han Albers, PTT Post, BUJiness Architect

Research, Strategy Consultant, Hoogleraar

Onderwerp: De Afnemer centraa!' Electronic

vakgroep BIK Vrije Universiteit Amsterdam

Commerce als onderdeel van multichanneling

10:40

11:00

Koffiepauze

The Shack,

Spreker: Rene de Bie

Roccade

Onderwerp: Electronic Commerce; ook voor de kleine zelfstandige

Electronic Commerce & the network Era, Dr. ing. Van der Zee, Directeur Nolan Norton Institute Consultdata

II :40

Spreker: Ohr. Meijer Onderwerp: De technische aspecten van het

Wordt Electronic Commerce

opzetten van Electronic Commerce

straks door de kabel "gebroadcast"?

O hr. Velders, Casema N V.

Comite van aanbeveling Ir. W. Dik

Voorzitter raad van besruur KP N

Prof. Dr. C.U. Ciborra

University of Bologna (Italy), Theseus Tnstitute (France)

12:20

Creeren van een virtuele markt Ohr. Everts, Directeur I'viediaplaZLI

13:00

Lunch

14:15

Workshop sessie 1

15:25

Workshop sessie 2

Prof. Dr. Ir. R. Maes

Hoofd vakgroep BIK FEE Univet"sitcit van Amsterdam

31

Als Cap Gemini-medewerker heb je een streepje voor.

Proiec:tmanagemenl

Strateglsch syeteemontwerp

Bualnll!!lss consultancy

IT-consultancy

Internel--dlenston

rT-beheer

Onderhoud bestaande software

Po Ie dclplaats: _ __ _ _ __ _ _ _ __ _ _ __ _ _ __ _ __

Telefoon:_ __ _ _ _ __ _ _ __ _ _ _ __ _ _ __ _ __ Gebooned. lum: _ _ _ _ _ AfslUdeerdalum: _ __ _ _ _ __ _ _ __ _ Sludieriehl ing + . fSludeerrichling: _ __ _ _ _ __ _ _ __ _ _ hbolWO' ~

Dvorb...ICII"',11 nlt('( ~ ..Tl

I (Wp:;!~ .. I"I

.... Stuur dc.tt: bu n In ten tJflgI"rpn~'nII: en,"dopJX ;wrl

c.. . p Gifmllll, r路..-r....-I.. lakcn. llnl wvouLtIUf'.!nl('r") Il . l~OO V[ U'n:cht. h'l p.J""''''''W.QlPIt-f'nJln l nJ

Amsterdamse Congres Week April 1998

Politiek Debat,gebouw E, FEE

24 april 1998 In verband met de naderende verkiez ing voor de tweede kamer za l

Vanaf 1994 is Rerni Poppe bmerlid . Hi; nee rnr zirring in de CO I\1-

als ex tra attractie een laatste dag aan d e congresweek toegevoegd

missi es VROM , Verkeer en Watcrstaar en EG-Zaken. In enkele ande-

worden di e ge heel in het teken z.a l staan van een po litiek debat op

re cornmissies, namelijk Binnen landse Zake n, Ecunomische Zaken,

het scherpst van de snee\e. Van zes politieke pa rtijen zu llen politi-

Landbouw, Naruurbeheer en Visse rij en Nederlands- Anr illiaanse en

ci hier ac te d e presence geve n om

Arllbaanse Zaken is de hee r Poppe als plaatsvervanger acrief.

1.0

hun beste beentje voor te zet-

ten mel het oog op de verk iezinge n die rwee weken bter w ilen plaatsvinden.

De heer J. Pronk Jan Pronk we I'd geboren op 16 maarr 1940 te 's

Het debat begint o m 13 .00

UUl'

en za l geleid worden door de hee r

G ravenhage.

a de middclbare schoo l in

'5

F. Kal shoven . O m 16.00 is het progra mma afgelope n en is er gele-

Grave nhage, srudccrdc hij van 1957 rut 1964

genheid nog eve n informecl na te praren m et d e sp rekers op de

eco nomi e aan de Nederlandse Economische

borrel. Het debat vindr plaars in de ce ntrale ha l van de faclilreit

Hogeschoo l te Runerd am en ronddc deze stu -

eco nomi c, die is in her E-gebollw aan Roere rsstraa r II.

die af mer her doctoraalexamen .

De heer F. Kalshoven

derde maal benoemd ror Minister your o nrw ik-

In augustus 1994 werd de heer Pro nk vour de Frank Ka lshoven swdecrde rechrcn cn eco-

kelingssamellwerking.

nomie aan d e Universireit van Amsrerdam.

her kabinct Den Uyl en in her kabiner I.ubbers maakr hij Illl o nder-

In 1993 haa lde hij zijn doc!oraa \cxamCl1

decl uit van her bbiner Kok. Het accent in de afgclopcn jaren heefr

aan de'ld(de lIni vers iteil. Hij hee(l gcwc rkl

gelegen op de herurientatie van het tOta le bu itcnialldsc belcid van

a zijn minislersc hap in

voo r her Ewnomisch InSlilllll! aan de

Nederland. Vuur htr onderdeel 'o nrwikkelingssa mellwcrkin g' is dcze

Universiteit

hero rientarie vasrgelegd in de nora ' H lI lp in lIirvocring' ( 1995).

van

Utrec ht ,

aa n

UnivCfsiteit va n Amstcrdam en voor

de de

Elsevier. Vanaf 1996 is hij eco nomisch

De heer M. Rabbae

redaclclir van de VolkskranL

Moh ammed Rabbae werd geboren o p 8 maarr

De heer J.W. Remkes

eersr in Cassab lanca en daarn:1 bcdrijfs- en

Johan Relllkes werd gebnren op 15 Ju n i 195 1 le Z llidbroek . Na dc HBS-A in

m ac roeco numie

1941 re Berrec h id in Marokko. Hij sludeerdc

Hoogcza nd srlldee rde hij economic aan de

aan

de

Un ivcrsilcir

va n

Amsrerdam. Hij had in Amsrerdam i.ec r geva-

a ve le poli-

rieerde berrekkingen, onder andere als medewerker bij een rexridbedrijf, als brandwcerrnan,

rieke en bestllllrlijkc acrivircircn, is hij

en als dire reur van het Nederlands Ce ntrum

Universiteir van Gro nin gen.

I

sinds 26 oklObn 1993 lid van de Tweede

voo r Buirenlanders. Sind s 17 rn ci 1994 is hij

KamCf. Voor de WD neemr hij zin in g in

'I\veedc Kamerl id voor G roen Links.

de

co m m iss ics

Binnen lalldse

Eco nom isc he Za kcn

cn

Za ken ,

Neder lands

De heer J. de Milliano

Antilliaanse en Arubaanse Za ken. Verd er is hij in d e CO)TImissies

Jaqu es de Mi ll iano werd geboren op 22 maarr

RijkslIirgaven, NarulH en Vissc rij en Vcrk eer en Warersraat als pJaats-

195 5 re H ee msred e. Hij st udeerdc Medicijnen aan de Karholi eke Universiteir Leuvc n en

vervan ge r acricf.

'li-o pische ge nccs kunde in Anrwcrpcn. Ook

De heer R. Poppe Remi Poppe wcrd gcboren 111 1938 te Velsen. Na zijn lagere schooltijd ging h ij

vo lgde hij hij een opleiding tOr Mastcr of Busincss Adminisrration aan Nijenrode. De hee r de Milliano is oprichter en voorzitter van

op 14-jarige Icefrijd wcrken. In de jaren 60

Amen zonder Grenzen. Tevens is hij op dir

werd de hecr Poppe polirick acri ef rege n

mOment bes tllurslid van Insriruur C lin gcndacl,

onder andcre bcstllllrlijkc ar rogantie en

van HealrhNer Internarional en Mcdccins sa ns Fronrieres Engcland,

rni lieuvervui ling. In 1972 we rd hij lid van

C anada, Duitsiand en Noorwege n. Jaques de Mi lliano sraar verkiesbaar op plaats acht voor het DA .

de SP. waarin hij al snel cen prorn inente

1'01

ging spclen. Sinds 1 mei 1989 is hij verbonden aan het SP Mi lic u Alarrnrea rn.

33

Amsterdamse

Week April 1998

PROGRAMMMAPUNTEN

TER DISCUSSIE

PVDA Zetels: 37

066

1. Sociale Zekerheid: Verbetering WW-rechten voor werknem ers mer

1. Sociale Zekerheid :Ve rlaging arbeidskosten vom mee r werk.

flexibele connacten. Kwijrsch elding lesgeld voor inkomens ror modaal. Bij financiele meevallers extra verl10ging van de sociale uirkeringen en her minimumloon. Een participatie-uitkering voor werkzoekenden die als voorbereiding op betaald werk zich scholen of onberaald werk doen.

2. Ondcrwijs :2,8 Miljard ex rra voor onderwijs, onder meer voor k leinere klassen in het basisonde rwijs en meer computers. Uitbreiden mogelijkheid Nederlandse raal re leren en verlenging schoolrijd voor wie her nodig heeft.

3. Curiosa :Een gekozen burgemcester in aile gemeenren.

4. Economic :Principiele keuzes nodig. Omslag naar openbaar vervoer. Groei Schiphol bespreken in rermen van voor- en nad ele n lu chrvaart. Economische groei laren samenvallen met rerugdringen milieuvervuiling. Goede rreinverb inding tussen her noorden en de Randstad.

5. Criminaliteit :Kabiner moet verrellen hoeveel agenren d aadwerkelijk inzetbaar zijn. Hoe blauw is het op straat? Hoe verbeten her kabinet rechtshandhaving'

Nicuwe vcrlofwet, waarin naast zwangerschaps-, bevallings- en ouderschapsverlof ook ander onberaald verlof. Uitkeringen koppelen.

Ziekrekostenpolis voor zieken en WAO'ers die baan vinden.

Afschaffen partnertoets e n kosrwinnerstoeslag . Wettelijke garantie niveall AOW. Betert koopkrachr armsten.

2. Onderwijs :Scholen moeren zelfbeschikken over geld en middelen.

Bijscholing leraren. Strengere selectie hoogleraren. Collegegeld relateren aan kosten srudie. Studiecontract student en instelling. Exrra geld basis-, beroepsonderwijs.

3. Curiosa :Wet om d e verschillende vormen van her gedoogbeleid wettelijk vast te legge n.

4. Economie :Kabin et heefr verzuimd de consllment voldoe nde milicubewust te maken . Niet morrelen aan de geluidsnormen voor Schiphol. Verplichring om bij nieuwe overheidsgebollwcn zonnepane!en toe te passen. Pluimveestapel inkrimpen.

5. Criminaliteit :moet geld komen voor extra rechters e n oFficieren voor justitie. Het jusritioneel apparaat is overbelasr. Mensen moeten onaanvaardbaar lang wachren op lIirspraak van de rechrer.

COA Zerels: 34 1. Sociale Zekerheid :K.inderbijslag omhoog en kinderuirker ing voor

GROEN LINKS Zetels: 5

gezinnen met minimaal inkomen. Uirkeringsgerechrigden moge n bijverdienen. Geen sollicitatieplicht voor werklozen mer kinderen rot J2 jaar. Mensen met lage inkomens betalen maximumbedrag aan hUll[, gezondheidszorg en gemeentelijke belastingen. Ied ere nabesma nde een uirkering.

2. Onderwijs: 1,25 Miljard erbij voor klassenverkl eining in basisonderwijs, srudiefinanciering en beroepsonderwijs. Scholen krijgen meer beleidsvrijheid door ministerie van OCW re verkleinen.

3. Curiosa :Een minisrer voor gezinsbeleid mer eigen budger di e deelrijdwerk en herintred ing bevordert. Ceen referendum.

4. Economie :Blijven srreven naar volledige werkgelegenheid. Nog re weinig nieuwe banen gaan naar werklozen. Nier be ru sren in rweedeling maatscha ppij.

5. Criminaliteit:ln aile gemeenten moet op zi jn minst ee n politiepost zijn. Oat betekent rweeduizend extra agenten op her plattel:tnd buiten de Randsrad. Hcrinvoering van jeugdbmpen in de grote srcden, om ontspoorde jongeren keihard te kunnen aanpakken.

WO

Zetels: 31

1. Sociale Zekerheid :AOW welvaartsvasr. In voer ing voorzieningswet waarin bijzondere bijsrand, huur- en zorgsubisidie. Afschaffen IOAW, een minimumuirkering voor ouderen. WW beperken tot maximaal 3 jaar, afschaffen vervolguitkcring. Lagere kinderbijslag vom kinderen die in het hllitenland wonen.

2. Onderwijs :Zwaardere selectie bij srudie. Betere salarissen en rechrspositie leraren. Kleinere klassen in bas isonderwijs. Afschaffen OV-jaarkaart. Ollderonafhankelijkllcid srudieflnanciering. Cijferlijst bepaalt toegang studie.

3. Curiosa :Drugsparagraaf ontbreekt.

4. Economie :Geluidsnormen Schiphol oprekl<en, zodat vliegbeperkingen achrerwege kunnen blijven. Versnelde aanleg vijfde baan.

Meer dijkversterkinr;en in Limburg.

5. Criminaliteit :tcn landelijk politieco rps als een 'gedeconcentreerde rijksdiensr'. Extra geld voor jllstitie.

34

Zetels: 24

1. Sociale Zekerheid :Sollicitatieplicht opsc horren waar nodig.

Hogere lIitkering mense n di e langer dan dri e jaar op minimum zitten.

Basisuitkering van 250 gulden voor iederecn via fl scus. Wertelijk recht op zorgverlof Privarisering Zicktewet teru gd raai en. WW-uitkering verlengen. AOW 'ers becalell premie voor hoger inkom en ouderen die aileen AOW hebben.

2. Onderwijs :Brede scholen met buirenschoolse act ivitei ten kind en ouder. Middelbaar berocpsonderwijs rich ten op werk. Een stelsel hoger onderwij s, srudieduur drie tot vijf jaar. Vernieuwing voorrgezet onderwijs. Beter kunsronderwijs.

3. Curiosa :Accijns op softdrug. 1egelijk met leden van Tweede Kamer moet minister-president rechrstreeks worden gekozen.

4. Economie :Ncderland moet innova ri eland worden. Srimulcren van kennisintensi eve activireiten die tor milieu rec hnologische doorbraken kunnell leid e n. Vijfrig miljoen gulde n voor arbeidsintensievere biologische Iandhouw.

SP Ze tels: 2 1. Sociale Zekerheid :Paars verslechterde her stelsel van sociale zekerheid. De rweedeling tussen de puissante rijkdom van sommigen en de armoedc van bijna een miljo e n hui sl10udens is tocgcnomen.

Minimumloon en sociale uitkeringen moeten omhoog.

2. Onderwijs :Aan onderwijs, gezondhcidswrg, milieu en openbaar vervoe r zijn miljarden onrhouden. Sponsoring, ollderbijdragen en een onevenwichrig leerlingenbestand leiden rot CCIl standenonderwijs.

3. Curiosa :De mensen hebben de buik vol van het ncolihcralc pragmarisme.

4. Economic :Het verbeteren van de infras rructuur - mcer asfalr en beton- leidt nier rot meer economische groei. De omwonenden en het milieu betalen het gelag. De N ederla nd-transportland-filosofle is maatschappel ij k morsdood.

5. Criminaliteit :In volkswijke n is het, door een opeenstapelillg van problemen, aanzienlijk onveiliger dan in rijke buurren. Veel mensen kunnen zich geen advocaar permirteren, omdat de eigen bijdrage niet kunnen betalen .

Getuige • •

van ee crls 5 Van juni tot december 1997 liep Marike Stellinga stage in Indonesie bij het financieel magazine, de InfoBank. Daar deed zij ook onderzoek voor haar scriptie over financiele stabiliteit. Het werd een half jaar vol lessen in economische mechanismen, maar ook in onrecht.

MARIKE STELLINGA

mijn vri e nden . Zij w ilde n va n mij Engels

naasr deze gcze lligheid wcrd er keihard

lere n , d iscuss iere n ove r va n a lles en nog

gewerkr. Als beloning mochr ik gewoonlijk

Zond er voo rui[ziendc blik had ik gckozen

wa t en ze vroege n lIirl eg ove r eco nomi se he

o p vrijdagavond mer cen aanta l oudere

om fln a ncide stab iliteir te onderzoeken in

zaken .

'a ee n (ijdj e moc hr ik d e Engelse

ma nne n mee o m sriei<em biertjes te drin-

Indon es ie. D e rece ntt academische [hearie

secrie van he r blad edire n, he r conracr ve r-

richt zich voo l·a l op flnanciele crises. lk

wrgen mer buirenlandse bankiers en

dacht dat m et die theorie misschien ook

onderzoekers, een co nrract voor informa-

Maar gedurend e mijn opna me in d ar kle i-

ee n oo rd eel rc vellen was over de flnaneiele

ri e- uirwi ss elin g mer Remers a nalyseren

ne srukj e Ind o nes ie, bego n d e va luta cr isis

stabili[e ir: du s e ige nlijk wou ik bepalen hoe

enwvoor r. Eigenlijk was mijn eersre raak

angsri ge vor me n aan re neme n. Gc ruchren

srerk he r flnanci e le sys reem in een land als

her verfljn en va n de g locdni euwe lnrcrner-

srroomden binne n over runs op banke n,

[k za l jullie nier ve rvel en

pagina. H er werd een drama. Ik schreef een

geld

met d e d e rail s, maar je begrijpr dar her

ma rk er in g pl an. Mijn baas legde her onge-

[ndones isc he private ba nken naar d e bui-

onderzock sreeds inreressa nter en acwel e r

leze n in ee n prac hri g mapje. Mijn

VOOI·-

renl andse en de sraars ha nk en. D e regering

werd coen d e regionale va lurae risis ook

na am sre ad vies was d e pagina een Engels

nalll halfh a lTige maar rege lcn en d e n;lrio-

Ind ones ie aa ng reep.

zusje re geven: ik da chr dar daar her voor-

nale mun r, d e rupi a h vie l. Ik begon sreeds

d ee l lag va n de pagina ren opzich re van de

m ee r van d e subriei e beri chten in de kram

lnd onesie was .

ken.

werd

massaa l

ver plaars t

van

M aa r la ren we beginnell bij her begin coen

gedrukre versie. Nee, o n zin, a ls huirenlan-

re begrijpen en van d e eno rm e hebzuchr

all es nog vo lop in bloei leek. Ik had na

d e rs iers w ill e n weren over d e I ndonesische

van de pojirieke elire, waarond er presidenr

anderha lf jaar brieven schrijven, faxen ver-

fln a nc ie le secro r,

maar

Soeharto en zij n famili e. Tor iedcrs verba-

sruren en een inschrijving bij een bemid-

Ind o nes isc h leze n. Her duurde mijn ge hele

zing riep Soeharro in okrober de hulp in

d elin gsb urea u, eindeliJk via een conracr-

sragc: in de laa rsrc week we rd d e inre nri e

va n he r IMF. ledereen verwachte harde

persoo n in Jakana een srage bcmaehxigd.

uirgespro kc ll ee n Engelse versie va n d e

maa rregeJe n d ie discipline zouden opleg-

I k kon onde rzoek doen voor mijn scripri e

pagina re op re 'le Hen. Je hebr een lange

ge n aa n d e uirsparringen van de club van

en all e rh ande klussen voar de InfoBank.

ad em nodig du s.

le ren ze ook

D e [nfo Bank is een vollcdig lndon esiseh

mees r bevoo rrechren. Soeharto is echrer ee n uirgeki c nde srra rccg en speelde her

hedrijf, dar nog nooit een stag iaire in

Er waren alJe rJ e i dingen \Vaa r ik aan moesr

di ensr had ge had, laar s[a:1I1 cen buiren-

wennen. Allcrcc rsr was daar de begrafenis

van her IMF goed uir. He r IMF ze lf da cht

la nd se. Ik was de eerste weken dan ook d e

van mijn Wcsrerse 9-ror-5 mentaliteir. Bij

da r ee n graot pakke t VOOf de in hun oge n

a w ·aerie va n her bedrrjf en de kampong

d e InfoBank bleven ze vaak bnger door-

gezonds re va n de Z uidoosr Aziari sche eco-

gebrek aa n diree re noodzaa k voor d e hulp

daa romh ee n. Jakarta is ee n milj oenensrad

werken, maar er gebeurde veel m ee r rus-

nomieen in prob lemen, d e hel e regio een

e n weh komr d e lndo nes ische be vo lking

sendoo r, zoals uirgehreid gaan lunchen ot

sre un in de rug wu geven. Her p akker rasr-

zelden op zo' n inri e me w ij ze in contacr mer

w ink ele n russen de middag. Her kanroor

re d a n ook nauwelijks de posirie van d e

ee n blanke m evro uw. Mijn m ed ewe rke rs

was ee n [""eed e huis: slapen, auro's wasse n,

polirieke eiire aan, terwijl her juisr die e1ire

waren wa r be rrefr mijn raken erg rerughou-

dansen, rv kijken en pingpong spelen, her

was die door velen werd aangewezcn als her

d c nd e n oilleker. De eers re m da lld had ik

gcbe urde a ll e m aa l daar. 's Middags kwa-

ha rr van a il e problemen. Her pakker werd

d a n ook niers re doen. II< kreeg cen aardig

m en a lrijd een paar mannerjes langs m er

bekend gcmaa kr op I November. Op dar

sa laris voar een onervaren srudenre, maar

hun resra ura nrjes op wielen. D a n za ren ail e

mom enr ve rkochr de rupiah voor 3600 per

dar had ongetwijfeld iets re maken m er her

me osen op d e oprir va n her kanroor lekker

doll a r, gedaa ld van 2400 rupiah per dollar

feir dar mijn conracrpersoon d e vroege re

een hapj e re eren. De me nse n van de

in Juli. Na h er pakker kelderde de koers

baas was van de manager van de InfoBank.

InfoBa nk gedroege n zich als een familie e n

veel sre rke r rot rond de lO.OOO in Februari.

ik hOOl·de er mereen bij . Ik kan m e nauwe-

Ve rrrouwen is een breekhaar goed.

De journalisren van her blad werd en a l sne l

APRIL I ~~X

lijks ee n fljnere werkplek voorsrelJen, wa m

35

Hoe ve rd e r de cri sis vorderde, hoe moeilijker her werd om acruele dara e n informarie re ve rkrijgen voor mij n scriprie. D e banken wa ren gcwaarschuwd nier aI re vervel e nd e ve rhalen re verrellen en van de sch rijvend e pers werd zel fdiscipline gevraagd. Om deze vriendelijke verzoeken krachr bij rc zerre n, kwamen ze uir de mond van hooggeplaa rsre milirairen. H er is raar om

lo

direcr

geconfronreerd re worden m er een dicraruur. Indon esie lij kr besr mee re va ll en war dar ben'efr: de kranren mogen bes r veel schrijven en cr zijn verkiezingen. De kra nren mogen ec hre r gecn kririek uiroefenen op de polirieke top en de verkiezingen zijn ee n farce. De mensen , die de laarsre jaren hebben geprobeerd via ' lega le' wegen verande ringe n en meer democrar ie aan re brengen zij n verdwenen na ar afgelege n eilanden. Ik luisre rd e naar de als sp rookj es

MARIKE STElLINGA EN DE MEDEWERKERS VAN DE INFDBANK

ver huld e verhalen over de moorden in de ja ren rachtig en de massamoo rden in 1965

documenrarie bij BI. Ik vroeg om cijfers

en 1966 roen Soeharro de machr overnam.

over de hllidige buirenl andse schu ld van de

in D ecember is het eigen lijk pas ec hr berg-

D e veel besc hreven mysriek van Indonesie

priva re seeror. Zij beld e de berreffende

aFwaa rrs

maakr het land al snel tot een soo rr versla-

afdding en ik begreep he r al voorda t ze

Kn arse randend voor her acht uu r journaal,

ving. D e be rllsrende houding, her op lossen

neerlegde. Her was ni et mogelijk. In een

elk opsrijgend

van con flicren door middel va n subticle

rekenend e lIirspraak zei ze 'Ik weer ni et war

nemen, de woede dat er hier 7..0 weinig over

grappen en het idee dat buigen ni ers met

er mis is m et dir land , maar die informarie

de penibel e siru atic werd geschreve n: her

gevoel of rrors te maken heefr, hebbe n bij

wi ll en ze nier geven' . H e r werd sc hra pen,

zij n ill dru kken va n de eersre weke n re rug

mij een di ep respecr achrergelarcn voo r

zoeken , gedllidig zijn e n volhollden, ook

in een heel koud Amsterdam.

Jakarra nen en Javan en.

al rijd mer een glim lach.

M aa r ik kon nier schaamreloos ve rliefd

Onderrussen had ik o nrdekr dar ik lOwaa r

moes t terug komen en ik kon alrijd werk

worden: er was ook nog were nschappelijk

stukjes kon opsruren naar d e groorsre

krijgen bij mijn 'familie'. Mijn vri e ndin

onderzoek dar om mijn aandachr vroeg.

engelstalige kra nr va n Indonesie e n dat ze

verre ld e over de rijsr op rantsoen en de sui-

De kruisrocht op lOek naar informarie e n

verdomd ook nog ge piaaest werden. Je

ker die op was en dar all es lo dum werd. Ik

dara was la ng: bibliorheken in Jaka rra zijn

begrijpr dar je eigen naam op pagina 4 van

ken de omvang va n haar sa laris en ik weer

ondanks her meesral bijlOnder aardige per-

de Jakarra Post zie n een h ilarisch gevoe l

dar ze hee zwaar heefr , zeker mer he r babyt-

soneel een waar doolhof. Vaak srlli([e ik

geeft. Sowieso ben je in Jakarta als buieen-

je in haar buik. Een redaceeur van her blad

'ga weg'; ik heb genoren. Nadar ik weg ging gegaan

In

vliegtuig

Indon esie . teru g wi ll en

Ik h eb laaesr gebeld na ar de InfoBank. Ik

ook op onwil om be paalde -naar mijn idee

la ndse srudenr ee n aard ig belangrijk

hing op mer 'merdeka', vrijheid. Oat was

hele norma.le- informatie vrij te geven. Een

geleerd persoon . Dar doet dus ook even

de leus in de strijd regen de N ederlanders

aantal inrerviews mer bekende econom e n

pijn al s je weer rerug in Nederland bent. Ik

en nu ze i hij her rege n mij als een soo n

leerde mij dar dara van de regering en de

vroeg me de eersre week in Amsterdam ver-

bondgenoot. Ik hoop dar zij hun vrijh eid

cenrrale bank niet per definitie juisr waren.

baasd af waarom er ni emand meer naar me

krijgen en dar een pasgeboren ki ndje de

Ik leerde alles mer een korrelrje lOur re

lachee. Toen prinses Diana overleden was,

kans krijgr in een hele andere we reld op te

nemen, vooral na mijn 'a udienrie' bij de

renden hel e voetbalvelden in exease naa r

groe ien dan de wereld die zijn of ha ar

cenrrale bank, Bank Indon es ia (BI) . Ik

mij , de re"incarnaeie, roe. Mijn moedcr zei

ouders kendell. De berichren uie Ind o nes ie

mocht komen praren mer her hoofd roe-

dan ook fi jnrjes dar de prinscsse nrijd over

geven

zichr op financiele instcllingen. N a mijn

was.

Indonesie kenr geen persvrijheid, roch zijn

derd e, toch zee r rerughoudend e vraag,

De laatsee (wee maanden woonde ik bij

er ee n aanral goeie kranren. He[ zijn de

werd de goede man aardig g6rrireerd en

mijn besre vriendin van de InfoBank in de

onaflhankelij ke kranre n die momenree l

echter

steeds

mind er

hoop.

rien minuten later werd ik m et de eeuwige

kampong. Een heel klein huisje, geen koel-

hun pagina's moeten halveren en hun

glimlach naar buircn gewerkt. Tegen die

kas r, geen sroelen , geen douche en wei

drukperse n regen een schijntje moeten vee-

tijd was ik reddijk geobsedeerd als het om

naruurlijk een (v. Het was geweldig: de

kope n, nie r de kranten van de elire. Dir

mijn onderzoek ging en dus probeerde ik

charme van zo'n lndo nes isc he mevro uw,

soo rt bevochren srukjes vr ijheid zijn d e ee r-

het eindeloze koken , de muggen verjagen

ste offers van een crisis die haa r weerga niet

mee een soort m arrekJopper en de woorden

kent.

her via een andere weg: de mevrouw van

36

[J

ROSTRA ECONOMICA

Ais u belangstelling hebt voor een loopbaan bij AEGON kunt u voor nadere inlichtingen terecht bij AEGON Nederland N.v., afdeling Personeelsbeleid Nederland Postbus 202, 2501 CE Den Haag.

D en k v r ·IJ· • D en k

CI:' ' G0 N ~

----

De rol van innovatie

in et beleid van het Ministerie van Econom路sche Zaken 2. Ook !<an d e overhe id bed rijven en ken-

Vijftig procent van de economische groei is volgens de OESO afkomstig uit nieuwe kennis. Het blijkt zonneklaar dat landen die kennisintensiever zijn het beter doen qua werkgelegenheid en welvaart.

Daarom richt het economisch beleid van de overheid zich sinds eind jaren 70 op kennis.

ge n. Er voor zorge n d at door sa menwer-

DRS. H.B .M. VAN DER LAAN

TNO e.d . H er is voor bedrijve n van groot

serend ve rmo ge n leveren als m ark rp arrij en

belang dar zij publiek gefinancierde kennis

daarom vr~gen. De overheid vervulr een rol

War is eigenlijk kenois) Kennis wordt do or

van universireiren goed gebr uiken.

als een Public Cons ulrant. Dir was bij voor-

Nonaka en Take uchi

o mschreven

nisin srellin ge n met elk aar in conract brenkin g bedrijven van elbars rec hnologische kennis ku nn en leren . \X/ ij kunnen organi-

beeld her geval bij d e elekrronische snel-

als

geroetste opvatting. Ee n persoon met ken-

W ar doer nu de overheid op dar gebied)

weg, waar aanbieders van diensren en aan-

nis is ove rrui gd van de juisrh ei d va n zijn

H er mini ste rie va n EZ heefr ee n grom aa n-

leggers van de IT- infrasrructuur in een

opvatting. Ken nis kan neerslaan in pro -

ral acries

gesrarr op verschillende rerrei-

imp asse verkeerden . Zonder infrasr ructullr

dukren en processen. Die vorm van kennis

nen. Zo hebben we bijvoorbeeld voor sra r-

kwamen er geen di e nsren van de grond. En

noe m ik innovatie.

re nde bedrijvc n op he r gebied van infor-

om gekeerd w nd er vo ldoende dien sre n en

marierechnologie her co ncepr van d e

ee n renderende markr sreekt niemand mil-

De

Twinnin g-Centers in her leven geroe pen.

jarden in de benodigd e kabels voor de elek-

belan g rijksre oorzaak hiervan is iore rnario-

Hierbij worden bedrijven opgenomen in

rronische snelweg. Uiteind e lijk heefr de

nalisering. Door de afbouw van ha nd elsbe-

een inrern ario naal nerwerk van erva ren

overheid d e parrijen bij e1kaa r gebrach r.

lemme rin ge n wordr de economie inrerna-

ondernemers op dir gebied. Vcrd er wOI路dt

Door over en wee r afspraken te maken word r nu massaa l g6nvesteerd in di ensre n

H er belang van innovarie groeit.

rioualer. Bedrijven kriJgen nu ook to egang

srarthnancierin g

(Or buirenlandse markten die gesloren

bedrijve n zich vesrigen in 6: n bedrijfsverza-

ge levcrd

en

kunn e n

wa ren, bijvoorbeeld Japan. D ir geldr ook

melgebouw en h ierd oo r i nte nsief samen-

omgekeerd. Buirenlandse bedrijven o pe re-

werke n.

3 . Een ni euwe aspecr in d e brie f ' Kansen

ren steeds m ee r op de Nederlandse markt.

door Sy nerg ie' is de rol di e de over heid

en infrasrructuur.

De wereld is voo r het bedrijfsleve n her

Vorig jaar is een aa nral nieuwe aeries gefor-

speelr als veeleisende markrp arr ij. Vele mil -

speelveld geworden. Bedrijven kllnn e n hun

muleerd in eell beleidsbrief. Deze hee r

jarden besreedr de overheid zelf als Id a nr .

acr ivireiren splitsen en in verschillende

"Kanse n door syn erg ic". De rerm 'syne rgic'

In conracren mer g rore bed rijven (bijv.

dele n van de werel d plaa rse n. Zo kunnen

slaa r rc rug op d e sa menwe l'k in g russe n

NAM en Shell ) hoordcn wij dar de bedrij-

d e com pararieve voordelen worden bCl1ut.

bedrijven onde rlin g en m er kennis insre llin-

yen op ee n ni euwe mani er gro re projecren

Mer inform a ri e rec hno logie blijven de pro-

gen. De re rm ' kanse n' geefr aan dar her nog

uirb es reden. Zij verrelden da r d e innovar ie-

dukriepro cesse n goed op clbar aa ng slo-

nict voo r mekaa r is, maa r d ar er kan se n

ve projec re n tOr men kwa lireir en lagere

ren en bcs tllurbaar.

zijn. In d e bri ef sraa r nog eens ko rt dar h er

kosten leid en. Inreressa nr, ook vo or de

bedrijfs lcven zelf bepaa lr in welke produk-

overheid. Bda ngr ijk voor zo' n innovarieve

Ncde rl and se bedrijven moeren co ncurre-

ren en mal-krcn wardr g6nves rcerd. Dc

wi

aanpak is dar her bedri jfsleve n al in de onr-

re n op basis van kenni s. De rech nologische

va n d e ovcr hc id is aanvullend. Or drie

werpfase bij he r project wordr berrokken.

ol)rwikkeling gaa r snel. VOOI' individuele

maniel'en is de ove rheid hchulp 7.aa m .

Bedrijve n blijken door blln deling van kennis me t inn ovar ieve oplossjn ge n re komen.

bedrijven is her moeilijk om deze onrwik-

t. Door "voorwaardenscheppend " op re

Dit leidr ror cl usrering va n her bedrijfsle-

om a ile kennis en kund e ze lf in her eigen

tredcn, bi jvo orbee ld door he r wegnemen

yen en daarmee versrerk in g van de econo-

bedrijf te o nrwikkelen. Bedrijven moereo

va n rege ls die inn ovarie be lem meren. Zo

mi sche srrLIctuur.

mer e1kaar sa menwerken om ni euwc ken-

rrof ik een gemcenre

nis re verwerven en toe te passen in hun

nerin g her afgrave n van de grond verp li chr

M er d eLe dr ie actielijnen krij gr her inn ova-

produkren en produkrieprocessen. \X/e zien

srdde. Een nie uw eype biologisc he re ini -

rieb eleid van d e ove rheid verd er ges ralre. d

d aa rom als gevo lg hierva n nerwerken van

ging die in novariever en goedkope r is, kon

bedr ijven

net werken

w nier worden geresr. Bij vergunningspro-

[)e heer H .B.M. van der Laa n is plv. Direcreu rGeneraa l bij Economische Z<lken en een van de

bes ra a n uir bedrijven di e alli anties aangaan

cedures zo u innovari eve ee n ka ns moeren

sprckers op her congres 'Srrength in Innovation',

m er andere bedrijven en unive rsireircn,

krijge n.

keling bij re houd en . H et is ook re kosrbaar

APRIL 1998

onts raa n.

D eze

;(,111

[J

di e bij boclemsa-

39

carriereperspectief voor jonge econometristen mjv Consultas is een toonaangevend advies-

CONSULTAS GROEIT

De samenwerking met de diverse ABN AMRO onderdelen bureau, gespecialiseerd in collectieve

vormt een van de pijlers van die groei. Een andere pijler

pensioenen en daarop aansluitende

de van oudsher aanwezige vaktechnische orientatie zijn

is de cultuurverandering die het bedrijf doormaakt. Naa st Creativiteit personeelsregelingen. Consultas maakt

Initiatief

Persoonlijke ontwikkeling

centrale thema's. Ook de organisatiestructuur is hierop aangepast. Door het formeren van klant-specifieke teams

deel uit van het ABN AMRO concern,

wordt maatwerk voor klanten gerealiseerd.

maar heeft een geheel eigen marktposi-

UW CARRIERE

Uw eigen ontwikkeling staat vanaf het begin bij Consultas

tionering. Onder de klanten bevinden

centraal. Kwaliteit van het werk voor klanten, de breedte zich de meest gerenommeerde concerns

van het dienstenpakket en de veelzijdigheid van Consultas en het moederconcern ABN AMRO bieden meerdere

(bedrijven, pensioenfondsen en verzeke-

mogelijkheden. Zo kunt u zich ontwikkelen in richtingen als

Actuariaat

Automatisering

Advies en

Asset Management. AI naar gelang uw ambities kunt

raars) waaraan een breed producten-

u zich meer vakinhoudelijk of commercieel ontwikkelen, daarin ondersteund door in- en externe opleidingsfaciliteiten.

pakket op pensioengebied wordt aan-

UW ACHTERGROND

geboden. Consultas biedt haar klanten

U bent een (bijna) afgestudeerd econometrist en hebt advies, conceptontwikkeling, actuariEHe

affiniteit met het vakgebied waarop Consultas actief is.

U hebt een heldere manier van communiceren en bent

ondersteuning, ontwikkeling van soft-

gericht op resultaat en kwaliteit. De klant staat voor u centraal. U werkt graag en goed samen in teamverband ,

ware en het verzorgen van deelnemers-

waarin de diverse disciplines een plaats hebben .

communicatie. Ais lid van MGAC (Multinational Group of Actuaries and Consultants) is Consultas zowel in

INTERESSE

Ais u gelnteresseerd bent, zendt dan uw brief met C.V. naar Consultas N.v., Afdeling Personeelszaken, Postbus 70, 8000 AB ZWOLLE. SPECIALISTEN

Nederland als internationaal actief.

BINNEN

MULTINATIONAL

.~()O

ConsUltas Consultas N.V. pensioenadvlesbureau & actuariaat. Dr. van Deenl'leg 34. Postbus 70.8000 AS Zwo lle.

EEN

• Randstad Interim Kader. Randstad Uitzendbureau • Randstad Millennium Services· Randstad Transportdiensten • Randstad Callflex • Randstad Opleidingscentrum • Randstad Research & Development Services· Randstad Automatiseringsdiensten • Randstad Polytechniek

I.

randstad

Ruimte voor initiatief?

Voor informatie over een start als Commercieel Management Trainee bij Cargill bel je (020) 580 19 11.

Vanzelfsprekend bij Cargill.

Innovatie in dienst

van de Stra egie DRS. J.F. VAN DUYNE

-een veilige, gezonde & srimulerende werk-

mogelijk is, heeft de complexiteit van de

Koninklijke Hoogovens is een van de wei-

omgeving bieden

vervaardiging van siliciumchips.

nige bedrijven in de wereld die zowel staal

-en tenslotte willen wij ook onze bijdrage

als aluminium produceren en verwerken.

leveren aan een duurzame samenleving.

Om in een dergelijke kennisintensieve bedrijfstak aan de top te kunnen komen en

Dit geeft ons de mogelijkheid 'rhe besr of borh merals' te leveren aan onze klanten.

War is daarvoor nodig' Twee sleurelbegrip-

blijven zijn onderzoek en onrwikkeling

Mer een omzer van bijna 10 miljard in

pen spelen een rol bij her verwezenlijken

ononrbeerlijk. Hoogovens heeft dat ook

1997 en een personeelsbestand van wereld-

van de doelen, die in her corporare srare-

altijd erkend en een aanzienlijk budget

wijd ruim 22.000 behoof( Hoogovens tor

menr ljjn gefonnuleerd.

over gehad vom R&D, zeker in vergelij-

drijven.

a. Technologic

seeror.

Om de uirdagingen in deze rijd van mon-

Om onze doelen re bereiken moeten voor-

Het zwaarrepunt van de eigen onderzoeken ontwikkelingsinspanningen ligr bij her

king met de meeste andere bedrijven uit de

de roonaangevende staal- en aluminiumbe-

dialisering aan te gaan heeft Hoogovcns

al nieuwe produkten oncwikkeJd worden

enkele jaren geleden een nieuwe srrarcgi-

mer een hoge coegevoegde waarde. Dar eist

coegcpasre onderwek: uiteindelijk is het

sche koers uitgezer. Hierin is een belangrij-

een nauwe samenwerking mer onze klan-

doel van indusrrieie R&D, het voortbe-

ke plaats ingeruimd voor innovarie binnen

ren, maar ook een voortdurende verbete-

staan van her bed rij fop langere term ij n re

ring van onze proeessen en innovarie van

waarborgen.

onze produkten.

Om de innovariedoelsrellingen te kunnen

De srraregie van Hoogovens berusr op de

b. Kwalitcit van de organisatie

verwezenlijken sreunt Hoogovens daar-

combinarie van conrinue verberering en

De laatste jaren is Hoogovens ingrijpend

naast op een zich nog steeds uitbreidende

aile faeerren van ons bedrijf.

doorbraken.

veranderd. Her zijn nier meer de machines,

rechnologische infrasrructllur. Naasr de

Excelleme prestaties gaan op de markren

de tech nick die her bedrijfsproces bepalen:

inrerne

hand in hand mer de onrwikkeling van

een modern staal- en aluminiumbedrijf is

samengewerkt mer universireiten en onder-

nicuwe producren met een sreeds hogere

een dynamisch necwerk van produktsrro-

zoeksinsriwren. Aan deze Iaarste groep is

R&D-functie

wordt

inrensief

toegevoegde waarde. Voorwaarde daarvoor

men, van informariesrromen, maar vooral

inmiddels het Netherlands Insrirute for

is het rnenselijk potentieeL van de onderne-

van mensen. Waren er vroeger 8 lagen

tuS-

Metal Research roegevoegd. Dir is een van

mingo Versterking daarvan wordt daarom

sen de top en de werlzvloer, nu zijn het er

de vier instiwren, die zijn voorrgekomen

gezjen als een aparte srraregische doelstel-

nog maar 5.

uit het iniriaticf van Economische Zaken

H o o govens en research

gen voor toponderzoek.

groci, de doorbraakstrategie richt zich mcer

Bij (te) velen leeft nog steeds het becld van

Kortom, bij Koninklijkc Hoogove:ns wordt

op groci in kwanrirarief opzichr. One

de staal- en aluminiumindusrrie van tien-

op dit moment de basis gelegd voor de: pro-

groei moer komen uir de invoering van

tallen jaren geleden. Een beeld dar volko-

duktie van sraal en aluminium in d e ce n-

nieuwe technologieen en uir schaalvergro-

men in strijd is met de werkelijkheid van

entwinrigste eeuw. Dit is hard nodig, want

nng, o.a. door overnames en samenwer-

nu. Aan de kwaliteitseisen die onze klanten

onrwikkelingsrrajeeren duren vaak lang en

ror oprichring van een aanrallen instellin-

ling.

Is het conrinue deel van de straregie vOOl'al gerieht op het bereiken van kwalitatieve

king.

regenwoordig srellen, valr aileen re voldoen

her is essentieel om wat berrefr kennisni-

mer een hoge graad van mechanisering en

veal! vooraan re sraan. Niet aileen onze

\X/ar Hoogovens daarmee wil bereiken is

au comatiseri ng.

klanten en uireindelijk de consumenr proflreren van die jnspannjngen. Ook het s([e-

kernaehrig weergegeven in her Corporare

Het grote aantal zaken dat een rol speelt bij

Sratemenr:

her warm walsen van bandstaal- waarbij de

yen om bij re dragen aan een uuurzame

-\X7e willen topkwaliteit leveren in alumini-

band door zeven walsstands regelijk wordr

samenleving vraagr om stecds eff'lciel)rcre

um en sraal;

geleid tot een snel heid van 70 km/h -

merhoden om sreeds hoogwaardigere pro-

-\X/e srreven naar een wi nsrgevende groei;

maakt her regelen van de eindwals even

dukten te kunnen vervaardigen.

-We streven naar een besrendige relatie met

complex als de berekeningen voor een

belangrijke klanten;

vluehr naar de maan. Het reinigen van

-We willen een innovatief bedrijf zijn,

vloeibaar staal COt de ongekende zuiver-

J F. V,ll\ Du} Ole I< per') ,ll'ril Voorllnel' R.l.ld l3es[lJlll' KOl1lnkhjke Hoogovem :-..IV en "en van de sprekers 01' he[ congre, 'S[rength In

heid, zoals dar inmiddels bij Hoogovens

Inno\,.1[lon',

APRIL J'J<)H

[J

Drs

V.1n

43

r -- - - - - - - - - - -- - -- - - - - --

TOP TIEN MANACiEMENTBOEKEN

o

M. Salzman TRENDS VOOR DE TOEKOMST f 39,90

8

M. Metze tEllS MAKE THINGS BETTER f 39,50

•

S.R. Covey ZEVEN EIGENSCHAPPEN

VAN EFFECTIEF

G)

o o

l1EIDERSCH~P

f

49,90

KLUWER SOLLICITATIESCHIJF 1998 f 29,50 A. Mosmans MERKENBELEID f 60,00

G. Rutte DE SUPERMARKf f 29,90

&

J.~.

o

S. Adams HET DILBERT PRIN(;IPE f 39,90

o

R.S. Kaplan OP KeF! MET DE BALANCED

Koss EFFECT f 29,90

SCORECARD f 79,00 ~

{~

atS

(a

t-

~ M. Weggeman KENNISMANAGEMENT f 59,90

*

Scheltellla Holkellla Verllleulen Brinkman's Educatieve Boekhandel Sarphatistraat 135 Amsterdam teleJoon (020) 420 53 67 fax (020) 420 64 27

----

associaties Financiele Studievereniging Amsterdam

sen op de arbeidsmarkr. Je maakr kennis met aller-lei bedrijven en

De Financide Studievereniging Amsterdam (FSA) is de vereniging

ORM in diensr nemen. Zij verzorgen cen programma dat besraat uit

voor financieel-georieoreerde studeoren van de UvA en de VU.

drie delen: presen taries, cases en persoonlijke gesprekken.

insrellingen die regeJmarig stlldenre n Actuariaar, Economerrie en

Jaarlijks organ iseren we een groOt aan tal act iviteiren. De agenda van

In de presenraties krijg je nier aileen informat ie over de bedrijven,

de komende maanden ziee er als voigt uir:

maar ook speci fiek over de beroepsmogelijkheden voor econometri sten, ORIV!-ers en actllarissen bij hen. Naast her bijwonen van

26 maare 7 april 15 april 23 april - 4 mei 1 I - I 5 mei 19 juni - 31 juli

presenraries kun je ook een aantal cases uitwerken. Bedrijven con-

: workshop Rabobank Nederland : Beleggersdag '98

fronreren daarin deeln emende studenren met een probl eem uit de

: workshop Shell

praktijk. Aan her slot van de cases geven de bedrijven ook zelf aan

: Accouorancyreis Chicago : Conn-oi lers Week

welke oplossingen zij voor her probl eem hebben gevonden.

: Research Projecr Mexico

dens de ca rrieredag ook de mogelijkhe id om individuele gesprckken

Studenren die in de tweede helfr van hun srudie zijn, bieden we tijre voeren mer recruirers van bedrijven. Dar is ni et aileen heel leer-

Daarnaast wilen er nog een aaoral workshops gehouden wo rd en

z.aam, maar kan ook de eerste stap zijn op weg naar een stageplaars

(o.a. I G en MeesPierson). De exacre data hiervan wilen t.z.t.

of een baan.

11\

Folia bckcnd worden gemaakt. Doo rlopcndc activitcircn van de

Voor meer informatie over de Carrieredag of het lusrrum kun je

FSA zijn het Amsrerdam Mutual Fund, een beleggingsfonds mer een belegd vermogen van circa fl. 100.000,-.

even langs lopen bij de VSAE-kam er, EO.13.

Overige ac riviteiren va i1 de VSAE: Onder andere op l4 april ee n

Voor het college)Jar '981'99 zoekt de FSA ni euwe bes ruursleden.

bedrijfsbezoek aan Brans & Co, ce n aeruarieel adv iesbureau

Een jaar lang leidin g geven aan de grootste financiele srudievereniging van Nederland. lets vom jou' We zoe ken enri-lOusiastc , ambirieuze en creatieve mensen die een jaar lang deze uitdaging a<ln dur-

SMM Scriptie-uitdaging 1998

ye n. Bij voorkeur zit je in je derde of vierde srudiejaar en stud eer je

In de literatuur is er op het gebied va n arbeidsverhoudingen veel

aCCO UJl(ancy of financi eel man age ment. Ge'inrercsscc rd en kunnen

gepub.liceerd over vakorganisaries. \Verkgeversorgallisaries daarenre-

een kone brief met je morivatie, plus cv. sturell naar: FSA, La.v. M.

gen hebben, olldallks de grotE rol die zij spelt'll binnen de

Hagman , Roererss rraar 11, kr. EO.12 , 101 8 WB, Amsterdam.

Een lidmaarschap van de FSA kosr per jaar slec h.ts een rientj e en een mcerja['ig lidm aa rsc hap is nog voordeligcr. Inlichrin gen: 020

'ederlandse overl egecono mie, lirerair weinig in de belangsrelling gcstaan. Vind jij her een uirdaging als studenr deze leelllte in de Jiteracuur te vu llen, dan biedr de vakg roep SMM de mogelijkl1eid een

6220816

scriprie re schrij ven op her gebied van arbe idsverhoudingen kijkende over de schoudcr van een werkgeversorganis3tie. Onlangs is er

VSAE

een onderzoeksproject van starr gegaan dar de sociaal-economische

L.usrrum en Can'ieredag Studeer je Actuariaat, Economerri e ofORM ' Dan heefr de VSAE in

Werkgeversvereniging \!NO-NCW (AWVN) . Voor dir onderzoeks-

de komende maand en twee heel speciale acriviteiren voor Je. De

die voo r 1 seprember [998 hierover hun scriprie willen schrijven.

VSAE bestaat 35 jaar en dat is rede n voo r ten groor lusfr umfeest.

Ook mganiscert de VSAE op 13 mei een carricrcdag voor srudenren

Voor meer infmmarie Oilltrenr her A\VVN-projecr kunnen geinrercssccrdc studenten contact op nemen mer de projccrcoordinaror

O RM , Economerric en Actuariaat:.

Sonja Prenen. (Tel: 020-6935 052)

rhema's

door de

tijd

heen

anal ysee rr

van

de Aigemene

projecr, onder leid ing va n professo t- Buireiaar, zockc n wij srudenren

Het lusrrumfees r gadt begin april van stat路t. Vier dagen lang kun je meedoen aan allerlei dcrivireiren. Op maandag 6 april beginne n de

Search webcam in Z lIidoost Azie

Fesrivitcttcn mcr cen openi ngsborrcl in cafe Dc Bciaard. Daal- rreedt dan ook een srand-up comedian/cabarcricr op en kun je je inschrij-

Na ee n jaar van voorbereidingen wilen op 18 april de onderz.oekers

ven vom aile acrivireiten in de rest van de week. Dinsdag kun je je klimschoenen uit de kasr halen voor mllurkJimmen bij Klimmuur

van Search '98 afrei zen naar Thailand en Vietnam. Mel behulp van een webcam (digirale forocamera) brengen zij gedurende de reis ver-

Centraa!' Op woensdag zie je hoe bier wordt ge brouwen tijd ens een In Zocterwoude. excu rsle naar de H einekenh rouwerij

slag uir van het projecr door foro's re maken en deze wekelijks op her

Donderdagavond is iedereen welkom voor her sperrerendc afsluirende gala aan het Rcmbrandtplein. In cafe De Kroon kun je in srijl-

men, waardoor iedere internergebruiker van de orientale sfeer kan meeproeven. Meer informJrie over her onderzoeksprojecr Search '98

volle sfeer in een casino venoeven, rerwijl in de Escape een band en

en het reisverslag kun je vinden op de website va n Logica, de inter-

DJ het feest compleer maken. Dit mag je niet misscn.

Na her .lu strum gaar de VSAE gewoon verder met her organiseren

inrerner te plaarsen. Deze foro's wilen een compleer reisverslag vor-

nationale organisatie voor informatie- en communicaricrcchnologie,

van acrivireiren voor srudenren Acruariaat, Economerrie en ORM.

die de webca m ter beschikking heeft ges reld. Vanaf begin april is de Search. inrern ersi te te bewonderen op her URL-adres :

Voor hen organiseert de VSAE op 13 mei een exclusieve carrieredag.

hrtp:llwww.logica.nl. dus zorg dar jc dit adres vanaf die tijd in je

Die dag is de ideale manier om ee n goed beeld re krijgen van je kan-

bookmarks hebt staan.

APRIL 1905

45

Are

you _hinkina _rayellina _his summer1

0'

NAM

IF YOU ARE A UNIVERSITY STUDENT NOT YET IN YOUR FINAL YEAR. SHELL MAY WANT TO GIVE YOU FL 1000.- TO HELP YOU ON YOUR WAY. AN APPLICATION FORM CAN BE OBTAINED FROM YOUR STUDY ASSOCIATION, OR CALL US ON 070 377 80 I S. CLOSING DATE FOR APPLICATION FORMS: 23RD MARCH 1998. HTTP://WWW.SHELL.COM/RECRUITMENT.HTML

@

fac nieuws scn van informarierechnologie binnen her vakgebied markering.

Binnenkorr scaan de volgende acrivireiten op her programma: De MAA Bon'ellezing, 7 april De Reclamedag, 27/28 april De MAA Masterclass, bij de consultants: Andersen Consulting (7 mei), Booz, Allen & Hamilton (8 mei) en The Monitor Company

(15 me i) Bedrijfsbezoeken aan Philips (13 mei) en ABN Amro (begin mei, exacre datum voIgt) De MAA wordt ondersteund door vele toonaangevende bedrijven, waaronder Unilever, Philips, ABN AMRO en DSM, alsmede de vakgroepen marketing van de UvA en de VU. Verregenwoordigers De Marketing Associatie Amsterdam

van deze bedrijven en instellingen nemen zitting in de Raad van Advies, die her besruur van de Marketing Associatie Amsrerdam

De Marketing Associarie Amsterdam (MAA) is een studievereniging

adviseren en conrroleren.

voor studenten aan de [Wee Amsrerdamse universirciten die wilen

\Xlanneer jt g6nreresseerd bent in de activirciren van de Marketing

gaan afstuderen in de riduing marketing, of in ieder geval cen dui-

Associatie Amsrcl'dam, of in

dclijke interesse voor dit vakgebicd hebben. De vereniging heeft als

Associarie Nederland, dan !zan Je ons bereiken op her volgende

missie de intermediair te zijn tussen het bedrijfsleven, de rwee

adres:

Amsrerdamse universireiten en de markrizund ig ingestelde student.

Marketing Associarie Amsterdam

De MAA is onderdeel van de Marketing Associatie Nederland waar-

Roetersstraar II, 1018 WB Amsterdam

in eveneens de Marketing Associaries van Groningen, Tilburg,

Telefoon: 020 - 5254154 / 1869

ODS

landelijk nerwcrk de Marketing

Maastricht en Rotrerdam zitring nemen.

Hennipmanprijs 1997 Onderzoeksprojecrt:n in Latijns Am e rika Op 13 december heeFr de Prof. dr P. Hennipman Stichting voor de De MAA omplooit vele acriviteiren om aan haar missic te voldoen.

eerste maal de Hennipmanprijs 1997 uirgereikt voor her beste arti-

Wij organiseren onder andel'e een jaarlijks ondnzoeksprojcct in

kel dat in 1995 of 1996 is verschenen in

Larijns-Amerika. Door haar lange onderzoekservaring in dit conti-

bedrag van

f 1.000,-,

De Economist. De prijs, een

is coegekend aan Hessel Oosrerbeek (AE) en

nent kan de MAA zich inmiddels een expert noemcn op her gebied

D. Webbink voor hun artikel 'Enrolment in higher education in the

van Latijns Amerika. In voorgaande jaren is onder mecr onderzoek

Netherlands' (in:

De economist 143, nr 3, p. 367-379).

gedaan in Argenrinie, Chili, Peru, Mexico en Colombia. Deze zomer vertrekt de MAA met een team van studenrcn en doccnrcn

FEE -studente wint VRI-kwaliteitsprijs

naar Brazi lie.

Vanessa Eve rs (stLldencc Bedrijfsinformariesysremen) heeft de VRIkwaliteitsprijs gewonnen met haar scriptie 'Human Computer Incerfaces: De signing

For Culture'. Toon Abcouwer (BIK) bege-

Verder organiseert de MAA maandelijkse case-studies, congrcssen,

leidcle haar scriprie. Her onderzoek, llirgevoerd aan onze faculrcit en

managcmen ttra inin ge n en symposia. O ok bcm id del t de MAA in de

aan de U n ivers it e ir of South Wal es, Syd ney, Australil' , bicdt vol gcns

to tsta nd koming van (i nrernat io nale) stages e n afsrud ee ropdrach ren .

de jury 'mer name ui tgevers van c[ektronischc informatie, a[s ook

Hct bcdrijfslcven kan de MAA inscha kele n om sragiaires en onder-

overheidsinstanri E's E'e ll be-te re- grip op de communicJricbn alen en

wekers tc vinden

VOOI'

uit re voeren onderzoeksnpdrachren in bin-

hun afnemers.' VerdeI'

LOU

volgens de Jury de Nederlandse IT hier

nen- en buirenland, Vanaf april dit par wilen de vijf marketing

lering uir moeten trekken en mocren opschuiven 'van cen mecr

associaties van Nederland hun kracbten hundelen binnen her [an-

organisatorische merhodiek naar aandacht voor de perceprie van de

delijke stagenc[Wcrk van de Markctil1g associatie Nederland.

aangeboden informatie, rekcning houdend met de grore verscheidenheid aan culrureie verschillen.'

Daarnaasr is de MAA in bezit van een CV-databank waarin aile leden en oud-[eden zijn geregisrreerd, waardoor de vereniging inge-

Blllllitreikingen 1996-1997

schakcld kan worden bi) werving en sclcctie-dcriviceiten.

In het studiejaar 1996-1997 zijn er in toraal 625 bul[en uirgereikt Act ivircile n va n d e M A

op de faculreir: 117 bij AEO, 12 bij Fiscale Economic en 496 bij Economie.

Onlangs organiseerde de IvlAA een assessmentraining bij Unilever,

Bij AEO studeerden 117 stlldenten af: G7 hullen werden uirgereikt

cen borrellezing in Paradiso mer als onderwerp de Heineken

bij Aetuariaar (57%), 22 bi] Econom er ri e (19%) en 28 bi] OJ\JVl

'Longneek' en het congres 'Interaerive Mal'kering', over her toepas-

(24%),

APRIL "J')H

47

The

Advisory

Firm

Het is genetisch bepaald . ledereen krijgt van nature meerdere talenten mee. Besluit je om die verder te ontwikkelen, dan wacht je een lange - niet altijd even gemakkelijke - weg. Het ultieme komt pas in zicht wanneer je 'the basics' volledig beheerst. Dat betekent veel studeren, veel ervaring opdoen en steeds weer je grenzen verleggen.

Als bedrijfskundige of bedrijlseconoom sta je bij KPMG Accountants na

c Cl

je studie nog maar aan het begin. Harde cijlers ogen vaak als droge

E Co

materie. Totdat je de verbanden ziet. Je ontwikkelt je langzaam maar zeker tot een volwaardig financieel adviseur. Begeleidt lusies, verzorgt subsidies, denkt mee over investeringsbeslissingen. Met de cijlers als je basics groei je uit tot een collega van consultants en belasting-adviseurs met wie je in multidisciplinaire teams samenwerkt. Niet dat het allemaal vanzelf gaat. Maar de prolessionele KPMG-omgeving. waarin opleidingen en persoonlijke groei sterk gestimuleerd worden en waar

THE

je terug kunt vallen op een begeleider die uit eigen ervaring de waarde

U L T I

van goede support kent. geeft een goede uitgangspositie.

Wie de conlrontatie met zijn of haar eigen talent aandurft, neemt voor meer inlormatie contact op met KPMG Accountants, Bureau Werving & Selectie. Burgemeester Rijnderslaan 20, 1185 Me Amstelveen , teleloon to20) 656 71 62 .

De

mond

van

basics year of birth:

1972

Sanne

Wallis

de

Vries

origin :

Comedy Train - 10 minutes at Cafe Toomler

specially:

playing different characters

ultimate until now:

winning the Leiden Cabaret Festival 1996

ambition :

performing a dazzling, full-evening show at the Carre theatre

~

ATE

D E PEN D 5

o

N

THE

BAS I C 5

ft~"~lIfjrl-7..J Aeeo u nta nts

KPMG Werkzaam voor 1 op de 3 wereldconcerns uit de top 1.000. Actief in 147 landen. met ruim 78.700 medewerkers. Sam en goed voor een omzet van US$ 8.1 miljard. In Nederland vertegenwoordigd met meer dan 41 kantoren en 4.200 professionals. Onder wie (forensic) accountants. consultants. due diligence assistants. interim-administrateurs. belastingadviseurs en specialisten op het gebied van international business support. Gemiddelde leeftijd: 33 jaar.

fac nieuws Bij Economie swdeerd en 496 sru -

de nre n meedingen . Prof. dr A. Schilder

denre n af: 82 bull en werden uitge-

won de prij ~ in 1994.

re ikt hij Algem e ne Economie (17%),

Beoo rdelings c rireria zijn :

78 bij Accounrancy & Rechr (16%) ,

voo r wetenschap en praktijk, o ri gina l i-

9 bij Bestuurlijk Inform at iek und e

rcir e n creat ivirci r in de benadering va n

(2%)'

her onderwerp, mare va n roepa sbaarheid

101

bij

Financieel

rel evantie

Manage ment (20%) e n 226 b ij

in prakrijksiruaties, acrualjteitswaarde,

en

kwalireir van lire ratuurond erzoek, pre-

Strareg isch

Manageme nt

se matie. De sluiringsda rum is I se ptem -

Markttheorie (45%).

ber.

M ee r informari e: secreraris van

Isaac Roer Prijs 1998

de

Maarsc happij, de heer D. H o uwaa rt , D e Isaac Roer Prijs is genoe md naa r

Anemoon 24, 7443 LH Nijverdal, tel.

de vermogende Amstel路damse eco-

05 48 61 874 5, fax 0548 61 8645.

noom en accountanr Isaac Ro et ( 1891-1944) die in Auschwitz om her leven kwam. Zijn nalarcnschap aan de Unive rsiteir van Amsrerdam was bestemd voor een

In mei rwee oraries:

scriptieprijs met een door Roet vas tgelcgd them a: 'Bevordering van de wereldvrede door een m eer effici e nre distriburie.' De Isaac Roet

28 mei: Oratie ~)["u f. dr H .M. Amma n, hoogleraar Compurarional

Prijs wordt wereIdw ijd aa n 75 0 eco nom isc he faculreiren uirgeschre-

Econ o mics. Aanvang: 15 .00 uur.

ven.

Her th e ma van de Isaac Roet Prijs 19 98 is: D e rol van het rra nsn a-

29 m ei: Oratie prof. dr A.J .H.C. Schram, hoogleraar Experimemel e

tional e bedrijfsl cven in het bevorde re n van vrede en veilighcid . De

eco nomie. Aanvang: 15.00 uur.

o rga n isari e van de prijs is in hand en van de Nederlands- Vlaarnse afdeling van Economists Allied for Arms Reduction, Posrbus 1783, 3000 DR Rotte rdam , tel. 010 4082168, fax 010 452 5808.

Genootschapsprijs 1997 H et Nederlands Genoorschap voor Inrern ar io nale Zaken stelt voor 1997 weer ee n prijs van f 1. 500,- besc hi kbaa r voor ce n do croraalscriptie over Inrernational e Berre kkinge n (oa 1945). Naar de prijs kunnen meedingen studenr e n in de docroraa lfase (of afgesrudeerden) di e in het afgelopen academisch jaar

een scriptie hebb en

geschreven over Inrernarionale Berre kkingen, een tamelijk ruirn terrein waarvan de grenzen m ede be paald w il en worden aan de hand van de relevanrie van her behandeld e onderwerp voor de acruele inrernationale polirie k van na de Tweede Wereldoorlog. D e criteria waarop de ingezonden scripries beoo rdeeld w ile n worden: weren sc happelijke kwalireir, oorspronkelijkheid , prcsenrarie en vormge-

Rostra Redacteuren Gezocht

vlng.

De scriptie dienr beoordeeld te zijn door eeo lid van her weteosc happelijk personeel, de inze nding kan slechts gesch ieden door' dit lid , op anonieme basis. lnzendingen voor de Genoorsch a psprijs 1997 dien en voor 1 maart in rweevoud re wo rden gezon den aa n de Jury van de Genoorsc hapsprijs, Postbus 93539, 2509 AM 'sGraven hage.

Alfred Coini-prijs De Alfred Coini-prijs, ingesre ld door d e Maarsc happij rot Nur der

Kamer EO.05 020-525 4297 of Sefa 020-627 9653 vraag naar Reineke Poll of Peter Leijgraaff

IsraeJi eren , wordr rweejaarlijks roegekend aa n een au teur van een doo r de jury voorgedragen recen re pubJicatie op her gebied van de accounrancy of bedrijfseconom ie. Naa r de prij s, ee n oo rkond e en een geldbedrag van

50

f 5.000,-, kunn e n zowel afgesrudeerden als sru-

ROSTRA Ec m ; OMICA

11

COLOFON

ROETERSSTRAAT

VAN RUPS TOT VLlNDER

Periodiek von de Faculteit der Economische Wetenschappen en Econometrie aan de Universiteit von Amsterdam, uitgegeven door de Sefa.

Het zal de meesten van jullie misschien voorkomen als een clichematig onderwerp, maar toch kan ik het niet laten om er iets over te schrijven. Een cliche zou immers geen cliche zijn als er niet veel over gepraat werd. En iets waar veel over gepraat wordt, moet wei veel mensen bezighouden. De meeste mensen vinden het verwonderlijk hoe een rups zich ontwikkeld tot een vlinder, maar de metamorfose die menig student na zijn afstuderen ondergaat is net zo verbazingwekkend. Er bestaat echter een groot verschil tussen de rups en de student, hetgeen ik zal proberen uit te leggen.

De vlinder kreeg dankzij de evolutie prachtige kleuren en vleugels toebedeeld . Na een kronkelend bestaan op de grond krijgt hij de mogelijkheid door middel van zijn vleugels zijn blikveld te verruimen. Bij de student is het niet veel anders. Met dien verstande dat hij of zij zich een pak laat aanmeten bij de Society Shop. Erg kleurrijk is zo'n pak over het algemeen niet, maar van een metamorfose is wei degelijk sprake. De donkerblauwe Levi's wordt ingewisseld voor in plooi gestreken blauw en de rugzak is voor altijd verleden tijd. De vleugels krijgt de academicus van de KLM. Nu er eindelijk geld is, kan er een vakantie geboekt worden naar warmere streken.

Peter leiigroaH

Hoofdredactie

APRIL l i:JlJ7

Anders dan bij de vlinder het geval is, gaat het pak 's avonds echter gewoon uit en komt de toerist na twee weken vakantie weer gewoon terug op kantoor. De vlinder trekt ondertussen de wijde wereld in en valt van de ene verbazing in de andere. Hij komt op plaatsen waar hij nooit eerder is geweest en komt voor de eerste keer in zijn leven erachter hoe de bloemen ruiken.

Daar sta je dan, als academicus, net afgestudeerd. Je had aile mogelijkheden om een vlinder te worden, maar kruipt nog altijd op de grond. Je hele leven is te ontleden in de ene geplande stap na de andere en als je aile stappen hebt gehad, kan je zo in je graf vallen. Onze levens zijn allemaal in te delen naar een bepaald universeel verwachtingspatroon, en op een aantal uitzonderingen na, trappen we er allemaal met beide benen in. Ik durf te wedden dat ik zelf ook zo word, al heb ik dat dan gelukkig wei in de gaten gehad. Ik raad echter iedereen aan om te proberen zijn echte vleugels te gebruiken. Vlieg eens rand door Zuid-Amerika, Azie, Australie of waar dan ook ter wereld.

Komt dan toch het moment dat je terug moet naar de grond, dan weet je tenminste hoe de bloemen ruiken.

Een bijna afgestudeerde

Reineke Poll

Redactie Bernord von den Berg Kim von den Berg Hon Janssen

Stefan Koomen Morit von Sandwiik Bert Scholtens Morike Stellinga

Fotografie Morile Bloemer

liIustraties Annemiek Steinmetz

Vormgeving Jeroen Buter

Adreswijzigingen Studentenadministrotie Binnengosthuisstroat 9 1012 ZA Amsterdam

Jaarabonnement 6 nummers voor f 30,.

Voor reacties, brieven en open sollicitaties is de redactie bereikbaar op Roetersstraot 11 , kamer EGOS 1018 WB Amsterdam Tel. Rostro (020) 525 42 97 of Sefa (020) 627 96 53 (vroog naor Reineke Poll) E路mail odres ROSTRA@EDUFEUEE.UVANl Nie/sui/ deze uitgave mag zonder /oes/ernming von de redaclie of de ex/erne ouleur overgenomen worden. De redoe/ie is niet veronlwaardeliik voor de Irrhoud von inge20rrden stukken en behoudt zichhe/ rech/ voor deze in /e korten.

Oplage

15000 Advertenties Torieven op oonvroag verkriigboar Opdroch /en sehrifielijk ter anentia van ocquisitellr Sefo, Machteld Raas.

Advertenties in deze uitgave AEGON Cop Gen,,,,, COlg,II (ollsu/los tNGGroep KPMG !.\cKinsey

Mini\lelie von Finoociiio MOlel Elllsl & '(OUIIY Phi/ips Roodslod Sciteheillo Shell

lei- en drukwerk Mebo Print BV, Amsterdam

Sefa-bestuur Joris de Riik (vaorzitter) Sioerd von Weele (vice路voorzitter) Mark Miltenburg (secretoris) Wouter von der Heiiden (eerste penningmeester) Noor Berkhout (lweede penningmeester) Machteld Roos (cammerciele zaken) Jenneke Segers (interne zaken)

51

Wat heet, internationaal vverkveld ...

•

•

lU~G

•

l ING

-

Argentinie

•

lING

Australi€,

lING

Groot Brittannie

•

•

IhG

I

HOG

Japan

Mexico

•

•

lING

lING

Singapore

-

Levensverzekeringen verkopen in

Brazilie

-

IIt\\C

lIN'

China

Frankrijk

•

lING

11l\'(J

Hong Kong

Indonesie

•

Italie

•

•

lING

liN\>

Nederland

-

-

lING

Spanje

Roemenie. Introductie van telebank-

\ING

l ING

Hongarije

•

•

Polen

Russische Federatie

•

\IN

lING

Tsjechie

Venezuela

aan de a ndere kant van de wereld .

Oat is een van de aantre kkelijke

'lN~

Verenigde Staten

lijke ontwikkeling van aankomende managers.

ing in Canada . Ee n toonaangevende

punten van werken biJ ING Groep.

DaarbiJ klln je kiezen lIit drie

bank kopen in Engeland. Een ver-

Want niet aileen de fllncties en taken

instroomtraj e cten; als management

zekeringsmaatschappij overncmen in

varieren enorm , maar ook het inter-

trainee, commercieel trainee, of Je

de Verenigde Slaten . Debt conver-

nationaal kader. De sociale en maat-

kiest voor een ontwikkeJing in een

s ion toepassen in Bra z ili e. Emerging markets

s timuleren

In

T hailand,

Oekra'ine, Argentinie ..

vakgebied als professional trainee.

academici

vIm

Spreekt dit je aan , heb je affiniteit met financiele dienstveriening en studeer je binnenkort aP Bezoek dan

ING Groep heeft eigen vestigingen in maar li e fs t 58 landen. Nli.

schappelijke sitllarie

Want morgen kllnnen dat er meer

De economi sche om s tandigheden . De

ing.nJ. Je kunt ook aJ mete e n een

zijn. Ondernemerschap kent nauwe-

manier van z aken doen.

sollicitatiebrief met cv stllren naar ING

lijks nog grenzen. En het is onze ovcrtlliging

dat

je

als

Werk e n in

in

een

her buitenland

land.

kan

onzc internet site: www.recruitment.

Groep, Management Development/

financiele

zelfs al deeJ uitmaken va n je trai-

Recruitment ,

dienstverlener zo dicht mogelijk biJ

ne e ship. Want ING Groe p investeert

(WT 16.32), Postblls 810 , 1000 AV

je markt moet zitten. Ook al is het

fors in de profes s ionele en persoon-

Am sterdam , telefoon: (020) 541 65 18.

... dat heet:

INO

mr.

A.M.

de

Boer,

OROEP