1999 - Nummer 229 - januari 1999

]aarUjks kieten vijftien academici voor het Fellows-programma van McKinsey & Campany.

Dit twee tot drie jaar durende programma biedt een snelle persoonlijke gmei en een vceltijdige carrieres tart.

McKinsey & Campany zockt voor dit bijzondere programma

vcelzijdige en nieuwsgierige tearnspelers die niet alleen

"Sommigen verk laren mij soms voor gek als ik weer eens een aantal mensen heb uitgenodigd voor een goede maaltijd. Een hele dag in de keuken is dan namelijk het gevolg. Maar als ik dan zie dat al mijn vrienden -die elkaar dan niet of nauwelijks kenneneen fantastische avond met elkaar hebben, dan maakt dat het vele werk ruimschoots de moeite waard.

uitblinken in hun studie, maar die daarnaast ook inspirerende en sterkc persoonlijkheden zijn. Mensen die er plezier in hebben am in teamverband problemen uit elkaar te rafelen en creatieve oplossingen te ontwikkelen.

Wil je meer weten over het Fellows-pro!,'Tarmna, vraag dan onte brochure aan bij Clara Vrielink,

Die gastvrijheid heb ik van huis uit meegekregen.

Ik heb er plezier in: kijken naar andere mensen. Zien hoe ogenschijnlijk verschillende mensen elkaar ontdekken.

Die interactie tussen mensen blijft me intrigeren.

Helemaal als zo'n etentje ook nog eens vroeg in de morgen eindigt met indrukwekkende gesprekken."

McKinsey & Campany, Arnstel344, 1017 AS Amsterdam, telefoon (020) 5513700.

Email: AM-Recruiting@McKinsey.cam.

Internet: w-ww.McKinsey.nL

Peter Hanekamp Fellow sinds januari 1998

R e

a

ct Ion

e e I

De Rostra-redactie heeft onvermoede kanten. Dat

de gehele Winkler Prins aan te vragen, heeft zij het

heeft de komst van een extra agendapunt duidelijk

"Groot Schimpnamenboek van Nederland" aange-

gemaakt. Op verzoek van de nieuwste redacteur is

vraagd, waarin staat dat Amsterdammers ook stoepe-

het puntje "wilde ideeen" toegevoegd. Een tamelijk

schijters genoemd worden. Om dit tamelijk saaie flut-

lusteloos gezelschap leefde op bij dit idee. Een

boek voor de Rostra te behouden, moet hier dus

minuut daarvoor spraken ze nog voor de zoveelste

staan: "Koop dat boek." Heel interessant al die

keer over problemen bij het verkrijgen van adressen,

schimpnamen. Een perfect geschenk voor mensen die

maar nu ging het opeens over reisjes naar Afrika, HIV-

je nooit meer wilt zien.

baby's en moederkoeken op de cover. Sindsdien lijkt het of sommige redactieleden de rest van de week gebruiken om op de vergadering een

In het geval van de bekende Amsterdamse boekhandel S. heeft dit geen zin. Zij beta len

voorstel voor een ranzig verhaal

voor een advertentie van een

of een gore foto te kunnen doen.

halve pagina en willen dan een

Dat er tussen al het onkruid ook

recensie van hun bestverkochte

een mooie bloem kan groeien,

economieboek op de andere helft.

bewijst deze Rostra. Want ook

Dat boek moet, eenmaal gerecen-

deze euro-special was ooit een

seerd, onmiddellijk en onbescha-

wild idee. Nu spreken sommigen

digd bij S. worden ingeleverd. Dat

zelfs al van het euro-bewaarnum-

vraagt om rebellie. Een mogelijk-

mer. En bewaard worden, moet

heid die wij overwegen is het

deze Rostra zeker. Is het niet van-

onbeschadigde boek te verpakken

wege aile interessante stukken

in

over de euro, dan toch wei vanwe-

Andere ideeen welkom op de

ge een zeer speciale bijdrage.

Sefakamer.

Op weg naar de perfecte Schiphol-

Toch was dit nog niet eens het

foto's ontweek onze hoffotograaf

ergste verzoek dat wij kregen. Die

hekken, sprong hij over metersbre-

twijfelachtige eer staat op naam

de sloten en negeerde hij overspannen

onbeschadigd

dynamiet.

van het Hoofdbedrijfschap Detailhan-

megafoongeroep. Toen hij door pure volharding de

del, in hun woorden "een publiekrechtelijk samen-

landingsbaan tot op enkele meters genaderd was,

werkingsverband van de centrale ondernemers- en

gebeurde iets dat de natte droom moet zijn van elke

werknemersorganisaties in de detailhandel ... " Dit

economie-studente: hij werd stevig vastgepakt en

bedrijfschap benaderde ons met het verzoek om aan-

meegenomen door een vijftal potente Hollandse

dacht te besteden aan hun prijswinnende scriptie. In

marechaussees. Het persoonlijk lot van onze dappere

deze scriptie wordt onderzocht wat de toegevoegde

fotograaf is onduidelijk, maar de foto die hij nam is

waarde is van de verschillende leisure-elementen in

te vinden op bladzijde 29.

de attractie- en transactiewaarde in winkelcentra.

Tegen dat soort verzoeken van mallotige organisaties

Nu dan over naar de zakelijke mededelingen. Een

betreffende onzinscripties zeggen wij met liefde:

recensent mag het gerecenseerde boek meestal hou-

"Nee, bedankt." Er zijn grenzen.

den. Een Rostra-redacteur heeft dat nu ook ontdekt.

In plaats van het verzameld werk van Gerard Reve of

JANUARI 1999

Zelfs voor de Rostra-redactie.

3

De bedreigingen voor Londen als financieel centrum van Euroland Interview Fase &Vendrik

Operatie euro-drop

De groei van Schiphol is al bepaald door Den Haag

•

~.--~. -

EN VERDER: Redactioneel Column: Toen & Nu Van florijn tot euro De euro: nieuwe kansen voor het bedrijfsleven De kleine ondernemer checkt de euro Informatie Bureau Internationalisering Rostra Damus Facts &Figures: Thomas Thijssen Column: Student-en-Leven Sefa pagina Studieverenigingen Roetersstraat 11 4

3 5 6

ROSTRA ECO NOMICA

18

JAN UARI

24

1999 44

27 31

J AARGANG N R.

32 35 37

38 43

229

VOOR PAGINA FOTO:

MARco

VAN

H AL

ETALAGE VOORLJ CHTlNGSWI N KEL EUROPESE COMMISSIE TEGENOVER HET BI NNENHOF IN D EN HAAG

ROSTRA ECONOM ICA

Natuurlijk zijn de verschillen enorm tussen de huidige economische faculteit en de faculteit in mijn studiejaren 1951-1956. Laat ik eens de aandacht richten op het hoofdvak: de algemene of theoretische economie. De centrale figuur was in die jaren Prof. Dr. P. Hennipman.

Hij gaf de colleges geschiedenis en methodologie van de economie, prijstheorie en welvaartstheorie. Hennipman overzag het hele vak, beschikte over een enorme kennis van de literatuur en stimuleerde de studenten kennis te nemen van recente geschriften op het vakgebied.

Deze wijze van beoefening van de economie wordt thans nog zelden aangetroffen. Een voorbeeld van een Hennipmaniaanse breedheid en diepgang van kennis is Professor Dr. M. Fase, die daarnaast ook als econometrist kan worden aangeduid. Fase is dan ook nog een rechtstreekse leerling van Hennipman.

Het is in de faculteit onduidelijk wie nu eigenlijk de centrale theoreticus is. Op deelgebieden zijn er hier en daar wei enkele opvallende figuren, maar er ontbreekt samenhang. Het kan niet anders of ook het onderwijs is erg fragmentarisch. Bovendien is het erg verbrokkeld over hoogleraren en medewerkers. Er zijn genoeg studenten met grote belangstelling, maar in de behoefte aan diepgaande kennis wordt niet of nauwelijks voorzien. De komende jaren zal weer gewerkt moeten worden aan het opleiden van breed georienteerde economen, die theoretische en wiskundige economie weten te integreren. Hier ligt een taak voor de nieuwe decaan Professor Dr. J. van der Gaag.

Deze verbetering van kwaliteit kan ook een positief effect hebben op het niveau van de colleges van andere docenten op het brede terrein van de algemene economie. Docenten van de economie van de publieke sector, de internationale economische betrekkingen of de vervoerseconomie blijken veelal niet op de hoogte van de hoofdlijnen van de welvaartstheorie. De misverstanden die hierdoor ontstaan blokkeren het effectief toepassen van de theorie in practische situaties. Het is beschamend wat soms aan derden wordt voorgelegd.

Misschien is wei het belangrijkste verschil tussen vroeger en nu dat je vroeger bij iemand studeerde en nu in een stad. Studenten studeren tegenwoordig economie in Groningen, Tilburg, Rotterdam of Amsterdam. Wij studeerden bij Hennipman, Goedhart, Delfgaauw, Van der Schroef, Meij en Brugmans. Het is duidelijk waar mijn voorkeur naar uit gaat. Studenten hebben recht op een persoonlijk getinte overdracht van kennis en inzicht. Anders kunnen zij net zo goed via internet de voornaamste leerstukken van de economie bestuderen.

Van der Gaag moet op zoek naar een all-round algemeen econoom, die een stempel drukt op de carriere van een volgende generatie economen. Een persoonlijkheid die bijdraagt aan het publieke debat op grond van een brede kennis van de hoofdlijnen van de economie. Kortom, iemand die zelf ook nog eens een boek koopt en niet met een klapper volstaat.

A. Heertje

JANUARI 1<)<19

5

Van

o r I

Op 1 januari 1999 is de Europese Economische en Monetaire Unie (de EMU) van start gegaan. Toch zijn velen van ons nog niet echt bezig met de euro. Het de euro is van ons allernaal-gevoel heerst nog niet in de gemeenschap. Dat is ook niet 'lo vreemd, want men laat een nationale munt niet gemakkelijk los als deze al zo lang met de vaderlandse geschiedenis is verweven.

Het is 674 jaar geleden dat Jan III de eersce gulden sloeg in Brabant; een gulden met leliemotief. De naam was afgeleid van de Florentijnse gulden, een gouden mum die vanwege het leliemotief ook wei florino d' oro werd genoemd (flore betekent bloem). De naam 'florijn' is hiervan afgeleid en ook het J-teken slaat hierop terug.

In 1521 introduceerde Karel V een Nederlands muntstelsel door uitgifte van de gouden karolusgulden en in 1544 volgde de zilveren karolusgulden, waarop voor het eerst een gelijkend portret van een regerend vorst te zien was.

In schematische vorm ziet de historie van de gulden er als voigt uit: 1325 Jan III slaat de eerste gulden in Brabant.

1378 Albrecht van Beieren introduceert de ee rste gulden in Holland.

Karel V voert het Nederlandse muntstelsel in en 1521 geeft de gouden karolusgulden uit.

1544 Uitgifte van de zilveren karolusgulden, d.ie even als de gouden karolusgulden 20 sruivers waard is.

1694 lnvoering van de zilveren statengulden met de Nederlandse Maagd op de beeldenaar.

1816 Het pas gevormde koninkrijk slaat guldens met het po rrret van regeren d vorst W ill em 1.

1942 O nd er D uitse bezetting worden de zilveren guldens buiten omloop gesteld en vervangen door muntbiljetten.

Heruitgifte van iets verkleinde zilveren guldens.

1954 Vervanging van de zilveren gulden door de 1967 nikkelen gulden.

Ondanks deze lange historie wordt de gulden in 2002 dan toch vervangen door een nieuwe munt: de euro. Zoals aIle veranderingen die goed moeten verlopen, zal ook deze overgang 'lo geleidelijk mogelijk plaatsvinden. Het Iijkt misschien de ver-van-mijn-bed-show, maar dat is het niet.

De munten van de 11 deeInemende landen worden binnen afzienbare tijd vervangen door die ene Europese munt.

Menigeen zal aI direct met de euro te maken krijgen. Zo

6

â&#x20AC;˘

n

zijn de beurskoersen reeds in euro's omgezet en vermelden banken de saldo's op rekeningoverzichten nu ook in euro's.

Bedrijven kunnen internationale handel op rekening in euro's voeren. Alleen op rekening want, ook aI is de eerste euro-munt in Nederland al op 8 december 1998 geslagen door Koningin Beatrix, pas in 2002 zal de euro in de hand worden gehouden, uit de pin-automaat worden getrokken en in de kassa klinken.

Een reden voor veel mensen om afstand te houden van de euro 'lOU kunnen zijn dat zij niet weten welke gevoIgen de munrunie met zich meebrengt. De angst voor het onbekende vermindert wellicht als men weet dat de EMU niet de eerste monetaire unie is. De voorgangers waren de Duits-Oostenrijkse Muntunie (1857-1867), Latij nse Munrunie (1865-1926), Scandinaviscne Muntunie (18721931), Iers-Britse monetaire associatie 0921-1979) en de Belgiscn -Luxem burgse Economische U nie 0921-2002).

De laatste wordt aIs meest succesvol beschouwd omdat deze het langst stand neeft gehouden. In 1992 is deze monetaire associatie \veer met 10 jaar verlengd (toe 2002) maar verdere verlenging zal niet nodig zijn omdat de "Bleu" zal opgaan in de EMU. Deze versmeIting is eigenIijk al op 1 januari van dit jaar verwezenlijkt met de ingang van de EMU. Echter, omdat de euro-munt chartaal pas in 2002 van start gaat, is net offlciele einde van de "Bleu" ook in 2002.

Een niet eerder genoemde, maar niet minder belangrijke monetaire unie is de monetaire eenheid in de Verenigde Staten. De weg naar deze monetaire eenheid, de nu vooraanstaande Am eri kaanse d ollar, ging echter niet over rozen.

Pas in 19 35 , 15 9 jaar na de onamankelijkheidsverklaring, was de monetaire unie een feit. Met de EM zal het naar aJle waarschijnlijkheid niet 'lo lang duren.

Aile besproken muntunies functioneerden zander een supranationale autoriteit. Geen van de verdragen was erop gericht om een overkoepelende centrale bank op te rich ten.

Bij de Europese monetaire unie is er weI sprake van een volledige overdracht van bevoegdheden op monetair terrein.

Dit komt vooral tot uitdrukking in de vorm van het supranationale Europese Stelsel van Centrale Banken, met aan het hoofd de Europese Centrale Bank.

Juist in dat supranationale element en in de vormgeving van de monetaire autoriteit onderscheidt de EMU zicn van eerdere monetaire unies. De economische en politi eke samenhang russen de deelnemende lidstaten is groter dan

ROSTRA ECONONJICA

AUDREY BRUNINGS

tot bij de eerdere monetaire unies, met name door de langdurige, ge'institutionaliseerde samenwerking in het kader van de EG. Daarentegen is op monetair terrein sprake van een soevereiniteitsoverdracht aan een onafhankelijke instelling, die geen historische voo rganger kent. Dat vergroot de levenskansen van de EM U. Bij de overgang naar de monetaire unie zal wat betreft monetaire beleidsautonomie voor Nederland sprake zijn van een gradueel verschil. H et beleid is reeds lange tijd gericht op een wisselkoersdoelstelling: de vaste koppeling aan de Duitse mark. Ons monetaire beleid is dus al langer in hoge mate bepaald door externe factoren. De beperkte binnenlandse speelruimte die wij nu nog kennen zal echter in de monetaire unie geheel verdwenen zijn. De Nederlandse financieIe marktpartijen, sociale partners en burgers zijn gewend aan een stabiel monetair kl imaat en de vormgeving van de Europese Centrale Bank moet er garant voor staan dat dit zo blijft.

D e gevolgen van de invoering van de euro voor het bedrijfsleven en het bankwezen zijn niet gering. De kosten zullen voor een groot deel neerslaan op het bankwezen. Dit geldt vooral voor banken die actief zijn in het massale retailverkeer, waar een aanzienlijke automatiseringsinspanning vereist is. De tijdsdruk is enorm, met name omdat d doorlooptijd van de bouw en verandering van geautomatiseerde systemen groot is. Berekeningen van de k05 t de omschakeling op de euro laten zien dat deze voo banken vrij aanzienlijk zijn, zeker in v rgelijking me e kos ten voor het bedrijfsleven. Behalve de omsch akeli ngskosten, hebben de banken ook te maken m e~ h.¢ \yegvallen van provisi -inko msten uit de valutahandel en dekkingr;transacties en met marges onder d ruk Voor het bed rijfsl cven miljard gulden ger'aarna~ op de schouders kome!;,}. Yoor aileen op lange termijn re bedrij ven zal de concurremi <'1,;;,....., - - .

o bedenken om het hoofd boven water te kunnen houden.

Natuurlijk staan tegenover de nadelen ook voordelen. Zo zullen verhoogde efficientie en schaalvoordelen tot kostenbesparingen leiden. Bovendien zuIlen er nieuwe kansen zijn voor het wholesale-bedrijf. Ook zal het investeringslclimaat in Europa verbeteren en de mobiliteit van kapitaal toenemen.

Dan zijn er nog de consequenties voor particulieren. Op de korte termijn zijn dit er niet veel. Prijzen worden immers nog in guldens vermeld en betalingen kunnen nog in guldens worden gedaan. Alleen de particuliere beleggers - en dat zijn er overigens steeds meer - worden direct met de euro geconfronteerd.

Op de lange termijn zullen Europ se markten en prijzen ook voor particulieren doorzichtiger worden. Bovendien is er het vaak genoemde voordeel van niet geld te hoeven wisselen als je op vakantie gaat. H er is dan ook niet verwonderlijk dat 'de gewone mens' steeds positiever denkt over de euro. Uit de Eurobarometer, de enquete die De Nederlandsche Bank halfjaarlijks Iaat uitvoeren, komt naar voren dat nu 69% van het publiek de euro een aanvaard[i] baar alternatief vindt voor de gulden.

voorbeeld is de grenswi~~!=r hun omzet zullen verli# en prijsdifferentiatie doen , rakin een bedrijf het zich nog wei vero r vel OI,TI r"scufferentiatie toe te passen als overal dezelfde mun dlt? bedrijven zullen op tijd een nieuwe strategie m

JANUARI I!m

7

l E Op 1 januari 1999 werden de wisselkoersen van de munteenheden van Nederland, 8elgie, Luxemburg, Duitsland, Frankrijk, Finland, Italie, Spanje, Portugal, lerland en Oostenrijk aan elkaar vastgeklonken.

Handel in die landen is dan aileen nog mogelijk met die ene Europese munt, de euro.

De invoering van de euro creeert veel nieuwe mogelijkheden voor financiele markten. Voor Londen, de financiele hoofdstad van Europa, wordt de introductie van de euro echter ook als een mogelijke bedreiging gezien.

SIMCHAJONG

8

Londen is op dit moment het onomstreden hart van de Europese financiele wereld. De eurobondmarkt is gevestigd in Londen, de London International Financial Futures and Options Exchange (LIFFE) is na de Chicago Board of Trade de groo(S[e handelaar in futures ter wereld, nergens ter wereld worden zoveel buitenlandse valuta verhandeld als in Londen en aile gerenommeerde investment-banken zijn gevestigd in Londen.

Het Verenigd Koninkrijk heeft besloten niet mee te doen aan de euro en er zijn mensen die vrezen dat dit schadelijk kan zijn voor Londen als financieel centrum. Volgens deze mensen wIlen een groot aantal financide activireiten verhuizen naar Frankfu[[, de grote concurrent van Londen en de vestigingsplaats van de Euro pese Centrale Bank (ECB). De laatste jaren kan inderdaad een verschlliving worden waargenomen van een aantal financide activiteiten van Londen naar Frankfurt. Anderen denken echter nier dat de invoering van de euro een gevaar zal opleveren voor de leidende positie van Londen. Zij redeneren dat Londen zo groot is dar er niet regen op re concllrreren valt. Her is inderdaad zo dar er in Londen meer mensen in de financide secror werkzaam zijn dan de bevolking van Frankfurt zielen relt. Dir artikel zal nader ingaan op de krachren die Londen tot de financieJe hoofdsrad van Europa maakten en de krachten die deze positie kllnnen bedreigen.

Het succes van Londen Het succes van Londen moet bestudeerd worden tegen d e achrergrond van de globalisering van de wereldeconomie. De globalisering van prodllctieprocessen en de mogelijkheid een wereldwijde aft.ermarkt re bedienen zorgden aan het eind van de jaren zeventig voor een behoefte aan gecentraliseerd , zeer hoog gekwalificeerd ropmanagement. Sindsdien kan een concentratie waargenomen worden van de hoofdkanroren van de grote multinationals in ee n klein aantal grote steden. Rond deze hoofdkanroren concenrreerden zich de zeer specialistische services die nodig zijn voor het beheersen van wereldwijd opererende bedrijven.

G ezegd kan worden dat deze diensrverleners zich concenrreerden in New York, Tokio en Londen. Vooral waar her gaar om financide diensten wist Londen een leidinggevende positie op re bouwen. Dit was mogelijk dankzij de hisrorische achtergrond van

ROSTRA ECONOMICA

o

n r

e bedre-g- ge e als rna clee 111

van

Londen en de Big Bang van 1986.

Londen was sinds de negenriende eeuw niet aileen de hoofdstad van het Verenigd Koninkrijk maar ook van een gigantisch wereldomvattend handelsnet\'lerk. De meesre banken en andere financieie instellingen hebben zich aan her postkoloniale rijdperk weten aan re passen. In 1986 werd de posirie van Londen enorm versrerkt door de Big Bang die door de Tharcher-regering werd doorgevoerd. In een klap werd al het financieie verkeer in her Verenigd Koninkrijk gedereguleerd. Met de technologische voorsprong die de Londense beurzen wisren op re bouwen, zorgde deze ontwikkeling ervoor dar Londen tot het financiele hart van Europa kon uitgroeien. Echrer, andere landen volgden het voorbeeld van Londen en begonnen ook te innoveren en te dereguleren. Sinds een paar jaar lukt her een aantal beurzen, in her bijzonder de Deutsche Borse in Frankfurt, eindelijk om stukje bij beerje marktaandeel terug te veroveren op Londen.

Veranderingen in het beurzenlandchap Nieuwe informatierechnologieen en de invoering van de euro brengen een aantal structurele veranderingen teweeg in de Europese beurzenwereld. Tien jaar geleden waren er meer dan veertig verschillende beurzen in Europa. Elk land had zijn eigen beurzen voor aandelen en derivaten.

Buitenlandse markten waren niet of moeilijk toegankelijk dankzij wisselkoersen, belemmerende wergeving en hoge kosten. Nieuwe informarierechnologieen en de invoering van de euro doen deze barrieres grotendeels verdwijnen.

Nier het land, maar de kosten en de liquiditeir van een beurs wilen bepalen waar financiele activiteiten zich afspelen. Deze ont\'likkeling zal de concurrentie tussen de beurzen veel heviger maken en zal uiteindelijk leiden tot de

JANUARI 1999

concentratie van het gros van de financiele aCtlVltelten rond een of t\'Iee Europese beurzen.

Gedurende de tachtiger jaren en aan her begin van de jaren negentig was Londen de enige echte internationale beurs van Europa. Nog sreeds domineert Londen het Europese beurzenlandschap: de rorale waarde van de Londense effectenbeurs is meer dan t\'Iee keer zo groor als die van de groorste Europese concurrent, de Deutsche Borse van Frankfurt. Echter, Londen heeft de laatsre jaren een significanr marktaandeel moeren afstaan aan met name de opkomende beurs van Frankfurr. Een belangrijke rol speelt hierbij een nieuw elektronisch systeem dat de aandelen- en termijnhandel op de Deutsche Borse het afgelopen jaar veel efficienter en betrouwbaarder heeft gemaakr. Het is de beurs van Frankfurt reeds gelukt om de leidende positie in de lucratieve marin v~~r fu tures op Duitse sraatsobligaties over re nemen van Londen.

Verder dreigt voor Londen het gevaar dat na de invoering van de euro de City een van haar financiele boegbeelden verliesr. Jarenlang was de London Interbank Offered Rate (Libor) de onbet\'liste wereldwijde standaard v~~r internationale rransacries. Een aantal grote continentale banken probeerr echrer zijn voordeel te behalen met de inrroductie van de euro. Met polirieke steun ont\'likkelen deze banken nu een eigen standaard, Euribor genaamd. Euribor zal 4 januari worden gelanceerd, op dezelfde dag als Libors ecustandaard wordt geconverteerd naar euro's. De strijd tussen Euribor en Libor is belangrijk, gezien de politieke energie die erin is gestoken. Een aantal Europese centrale banken die achter de schermen een campagne v~~r Euribor zijn begonnen, hebben al duidelijk gemaakr dat banken die Libor blijven gebruiken zich niet populair wilen maken.

9

"In Londen zlJn meer mensen In de financiele sector werkzaam zijn dan de bevolking van Frankfurt zielen telt"

Een recente enquete heeft aangetoond dat zeventig procent van de banken in de euro-zone van plan is Euribor te gaan hanteren als srandaard voor internationale transacties. Als Euribor de overhand krijgt, zal dat in de financieie wereld een enorme deuk betekenen voor het imago van Londen als financieel centrum. Verder Iigt het voor de hand dat een groot deel van de leningen- en derivatenhandel uit Londen naar Frankfurt verhuist. De Deutsche Borse heeft reeds een groot aantal future contracten gdntroduceerd die zijn gekoppeld aan Euribor.

Al met al is het Frankfurt gelukt om Londen in defensief te drijven. Dit wordt des te meer duidelijk als in ogenschouw wordt genomen dat Londen Stock Exchanges, alhoewel twee keer zo groot, akkoord is gegaan met een aandee! van vijftig procent in de in juli opgestarte strategische alliantie met Deutsche Borse.

"Niet aileen de hoofdstad van het VK maar ook van een gigantisch wereldomvattend handelsnetwerk"

en de performance van de Frankfurtse beurs zal afnemen en dat ee n aantal fondsen uit Duitsland zal wegtrekken.

Verder zal de invoering van de euro naar aile waarschijnlijkheid een srerke groei betekenen voor een aantal markten waar Londen reeds een zeer sterke positie heeft opgebouwd.

Londen is op dit moment de plaats waar het meest in buitenlandse val uta wordt gehande!d. Deze markt zal naar verwachting sterk groeien omdat de euro naar aile waarschijnlijkheid een van de belangrijke reservevaluta wordt. Het is de vraag of Frankfurt zich op de kone termijn in deze markt kan profileren. Ook zal de focus in Europa verschuiyen van valutarisico's naar kredietrisico's. Dit zal op de lange termijn lei den tot een sterke groei in de markt voor bedrijfsobligaties, een markt die in het Verenigd Koninkrijk, net als in Amerika, veel verder ontwikkeld is dan op het continent.

De hindernissen voor Frankfurt

De toekomst

Een aantal factoren verhindert de belangrijke financieie instellingen om de verschuiving van een aantal f1nancieie activiteiten naar Frankfurt achterna te reizen. Het succes van Londen is grotendeels te danken aan de gunstige wetgeving voor financide instelling n in het Verenigd Koninkrijk en voorlopig lijkt de nieuwe Dui tse regering niet van plan om op dit gebied met Londen de concurrentle aan te gaan.

Ten eerste moeten in Duitsland gevestigde instellingen 46 procent meer vennootschapsbelasting betalen dan instellingen gevestigd in Londen. Aangekondigde Duitse belastinghervormingen zijn niet drastisch genoeg om dit verschil te doen verdwijnen. Een tweede probleem voor Frankfurt is de hoge Duitse inkomensbe!asting. Al met al is het twee keer zo duur om een hooggekwalificeerde medewerker in Frankfurt aan te stellen als het is om eenzelfde persoon in Londen aan te stellen. Een andere factor die niet bevorderlijk is voor de ont\vikkeling van Frankfurt als financieel centrum, is een voorstel van de nieuwe Iinkse Duitse regering om winsten van beleggingsfondsen twee keer te belasten. Gevreesd wordt dat hierdoor de liquiditeit

Of Frankfurt een reeJe bedreiging zal vormen voor de leidende financieie positie van Londen, zal afhangen van een aantal factoren. Ten eerste zal de nieuwe Duitse regering meer achter de financieJe ambities van Frankfurt moeten gaan staan. O ngu nst ige wetgeving voor fi na ncieIe instellingen zal zo sne! mogelijk moeten verdwijnen. Als dit gebeurt ziet de positie van Frankfurt er niet onrooskleurig uit. Als het zou lukken om de efficientie en betrouwbaarheid in vergelijking met Londen verder te verbeteren, wilen meer en meer financieJe instellingen geneigd zijn de ovemeek over het Kanaal te wagen. Voorwaarde is wei dat Frankfurt ook de nieuwe, door de euro ontstane financieJe marhen, naar zich toe weer te trekken.

Verder zal de invoering van de euro Londen meer en meer tot een outsider maken. Het verlies van prestigieuze zaken als de Libor-standaard kunnen het gevolg zijn. Als het Verenigd Koninkrijk niet op korte termijn besluit toch met de euro mee te doen, kan dat negatieve gevolgen hebben voor de financiele sector in dat land. [i]

10

ROSIRA ECONOMICA

lilt

~~_~~~~~~~lng

vat de r s a

koker~

Waar willen zr gaan experimenterrn?! .Ie manager bij Rabobank International legt het drir landbouwuniversiteiten, twee ruimtevaarrorganisaties en enkele instituten voor de eer om daarvoor de strategie uit te stippelen. En een nieuwe dimensie toe te voepid aan de food

Of je zo'n project mag verwachten, kunnen we uiteraard niet voorspellen. Maar dat er bij ons een Iftileic:ncle durven we wei te stellen. De opties zijn legio. Waarschijnlijk ken je de lokale Rabobanken. Maar wat toonaangevend in de werdd op het gebicd van healthcare, food & agribusiness? Of Rabobank Nederland, de

International, keltingn!IGCIQ拢路.路 ~

on

voor de Rabobankcn in het land. Rabofacet, bron van innovaties op ICT- en facilitair terrein.

Maar de beste garantie voor jouw toekomst is onze mentaliteit. Wij investeren in duurzame relaties. Met klanten. Met medewerkcrs. Je krijgt de tijd om cerst aan je basis te werken en daarop je toekomst te bouwen. Rechtstreeks in een startfunctie.

Of via een van de vde traineeships die we biedrn. We zijn heniruwd naar je ideren.

Bd voor meer informatie (030) 216 1146. Of kijk op Internet: http://www.rahohank.nllwerken

andere -

et ~amflet van de eventig economen was lauwel<ul PIETER VAN DER STRAATEN

De Amerikaanse econoom Paul Krugman heeft grote kritiek geleverd op de EMU, omdat de Europese Centrale Bank als enige beleidsdoelstelling het handhaven prijsstabiliteit heeft. De Amerikaanse centrale bank, de Fed, moet in de uitvoel'ing van haar beleid we! rekening houden met de hoogte van de werkloosheid. Waarom?

Dat is metcc;} een moeilijke vraag.

De Fed is weliswaar opgericht in 1913, maar kreeg pas haar definitieve vorm ten tijde van de crisis in de jaren dertig. Daarom kijkt zij misschien ook naar werkgelegenheid.

Her verdrag van Maastricht biedt geen ruimte voor andere doelstellingen dan prijsstabiliteit. Landen hebben daarover overeenstemming bereikt en daarom staat dat daar.

Achterliggende gedachte is dat prijsstabiliteit op den duur leidt tot hogere groei. Dat heb je nodig voor werkgelegenheid.

Toch heeft de Amerikaanse econoom Robert Barro berekend dat een inflatie die een procentpunt hoger !igt, sLechts Leidt tot een dating van economische gToei van 0,03 procentpunt.

Dat onderzoek ken ik wei, maar de rcsultaten zijn veel genuanceerder.

Een klein beetje inflatie is niet schadelijk, maar een inflatie van 20% is desastreus voor de groei. Vanaf een procent of acht wordt inflatie vervelend. Maar om acht proceOl Le bereikC:l, begin je altijd met kleine stapjes.

Dat is een rechrvaardiging voor heL streven naar prijsstabilitclL Aan het eind van de jaren zeventig

JANUARI 1m

heeft Fed-president Vo!cker geprobeerd om een heel hoge inflatie te do en verdwijnen ... ... wat gelukr is ... maar dat is we! het begin geweest van massawerkLoosheid.

Het terugbrengen van de inflatie en het ontstaan van de hoge werkloosheid gingen inderdaad samen. Al in de jaren zestig was er een geweldige uitstoot van industriearbeid. De groei van de dienstensector kon die uitstoot aanvankelijk opvangen, maar dat kon niet eindeloos zo doorgaan. Aan het eind van de jaren zeventig we I'd dar zichtbaar. Toen ook overheden niet langer expandeerden, kon de uitstoot niet meer worden gecompenseerd. Toevalligerwijs ging dat gepaard met die oplopen de inflatie. Het was een samenloop van omstandigheden. Maar als t"vee verschijnselen samengaan, vind ik het wat gevaarlijk om direct een causaal verband te ieggen.

Op theoretische gronden zou ik een verband tussen werkloosheid en inflatie ook willen uitsluiten. Anders zou er een afruil kunnen plaatsvinden tussen inflatie en werkloosheid.

De Phillips-curve bestaat namelijk niet. Het idee van de Phillips-curve, een verticale lijn trouwens, ontstond in de jaren vijftig. Als je naar grafieken van die tijd kijkt, zie je dat de curve die bestond in de jaren zestig langzaam verdwijnt, dat is heel grappig. Belangrijker is dat voor de ve;[!cale Phillips-curve een theoretische rechtvaardiging bestaat, zoals elk modern monetair leerboek demonstreen.

Bij an nu!-inflatie is het niet moge!ijk om !onen nominaa! te !aten stijgen, terwij! ze reee! ge!ijk bLijven. Dat zou het lastiger kunnen maken om !onen !angdurig te matigen.

Die redenering ken ik niet. Ik zie dat verband niet zoo Het verhogen van lonen is gerechrvaardigd bij een stijging van arbeidsproductiviteit.

Vakbonden zullen ervoor strijden dat de baten van productiviteitsstijgingen ook bij werknemers terechtkomen. Als er bovendien sprake is van inflatie, zullen ze crnaar streven om daling van rede Ion en te voorkomen.

Je kunt je voorstellen dat vakbonden daarin niet volledig slagen als hun positie zwak is. Dit is bijvoorbeeld het geval in situaties met hoge werkloosheid.

Anderhaif jaar ge!eden protesteerden 70 economen met an pamflet tegen invoering van de euro. Na invoering zou je geen instrumenten meer hebben om werkLoosheid te bestrijden. Dat Leidt tot mis!ukking van de euro.

Dat pamflet heb ik echt flauwekul gevonden. Niet omdat ze niet tegen mogen zijn -iedereen mag het met invoering oneens zijn- maar 0l!ldat ze hun kritiek niet op het juiste moment uitten. De zaken hadden hun beslag al gekregen. De slapers werden wakker uit hun slaap, maar -hcbas- de beslissingen waren al genomen.

De kans dat de monetaire unie mislulu is natuurlijk vrij gering, omdat de politieke wil er is om het lOL een succes te maken. De landen waar bleek dat de politieke wil er niet was,

13

doen nier mee. Kijk naar GroorSriuannie en Denemarken. Je kan her weI berer weren dan de poJiriek her uirspreekt, maar in feite is dar uitermare ondemocratisch. We ZIJn geen rechnocraren.

Her verdrag van Maastricht is van diplomaren, niet van economen.

Daarom is er economisch ook wel het een en ander op aan te merken .

De normen uir het verdrag van Maastricht zijn weliswaar niet willekeurig, maar wel enigszins arbirrair.

Her zijn redelijke, besruurlijke normen. Het zijn geen uitkomsten uir een zorgvuldige werenschappelijke analyse.

Waarom zijn die richtLijnen uit het verdrag van Maastricht nodig: Als je een wandeling maakt in onbekend gebied, heb je een wandelkaart nodig. Als je besruurt, heb je richrlijnen nodig, waar je je mer z'n allen op kunt richren. Oat is een algemeen ervaringsfeit. Her verdrag van Maastricht is zo'n richtlijn.

De richrlijnen van Maasuichr hebben een geweldige convergerende werking gehad. A1s je een sportclub hebr en je wilr roegelaren worden tot een bepaalde divisie, moet je er naar streven om re voldoen aan de no('men die gesreld worden voor toelaring. Je creeen een mechanisme waaraan her gedrag zich aanpasr.

Als je een eenheidsmunt invoat, is het logisch dat het rentepei! en de injlatie in de deelnemende Landen aan bepaaLde voorwaarden moeten voLdoen. Maar waarom zijn die andere normen, hoogstens 3% financieringstekort en 60% staatsschuLd, zo strikt: Nou , die drie procent vind ik nog vrij hoog. Je moet die normen in het licht zien van de financieringsrekorren van zeven tot achr procenr, die de gewoonte waren. Ik denk rrouwens dar je bij di e normen een onderscheid moer maken tussen verschillende landen. Selgie en halie zijn de

landen mer de hoogsre sraarsschulden . Ik denk dat de discipline om de sraarsschuld terug re brengen in Selgie toch war hoger is dan in lralie.

Dan is her nier zo erg dar de staarsschuld in Selgie war hoger is dan in hal ie, dar op dir terrein een minder goede staat van dienst heeft. Sij de sraarsschuld is een zekere vorm van souplesse mogelijk, afhankelijk van de nationale conduiresraar.

Na de tijdelijke convergentiecriteria uit het verdrag van Maastricht kwam er ook nog een stabititeitspact dat deelnemende landen dwingt om ook na invoering van de euro hoge financieringstekorten koste wat kost te vermijden. Waarom: Economisch beleid rust op drie pijlers: fiscaal beleid, loon- en inkomensbeleid en monerai r beleid.

Monerair beleid is vrij rechnisch , maar flexibel toe re passen. Dar geldr nier voor de [Wee anderen. A1s de zaak uir de hand loopr, krijgr monerail' beleid de volle last te dragen. Dar is een overscharring van de krachr van monerair beleid.

Om een moneraire unie voeten re geven moet je dus afspraken maken op die andere twee terreinen. Voor loonbeleid heefr men dat nler gedaan. Kennelijk vindt men dat nier nodig en verwachr men dar de markt zijn werk wei zal doen. Sij het begrotingsbeleid heeft men weI afspraken gemaakt. Anders zou je eisen krijgen aan het moneraire beleid die niet gehonoreerd zouden kunnen worden.

De kritie/< van de zeventig economen is dat het stabititeitspact sterk procydisch werkt. H et verergert recessies. Waarom er dan toch aan vasthouden: Iralie had kunsr-en-vliegwerk nodig om aan de normen van Maastricht te voldoen. Her srabiliteirspact is nodig om re voorkomen dar aIle bezuinigingsmaarregelen weer ongedaan worden gemaakt.

Wat zouden de gevolgen zijn als DuitsLand zich niet aan het stabiliteitspact kan houden: Ziet u het gebeuren dat Duitsland een boete opgelegd krijgt, die dat land nog verda in de puree drukt: De afspraak is dat men het doer. Ik moet ervan uir gaan d at men zich houdr aan de afspraken, maar ik weer nier of dar ook daadwerkelijk gebeurr. Ik hoop dar het goed gaar.

Maar de werkloosheid is er natuurlijk heel hoog.

Is het voor het we!slagen van de euro noodzakel~jk dat Europa een mea federaal bestuurlijk ste/sel /<rijgt: Je kunt nier zeggen dar een polirieke unie alrijd noodzakelijk is voor een mUJ1(unie. De Scandinavische munrunie, die nier gepaard ging mer een polirieke unie, is uit elkaar gebarsren, maar de Amerikaanse munrunie was er eerder dan de politieke unie. Maar ik geloof er niets van dar Europa ooir meer federaal zal worden besruurd.

Wat vindt u het grootste voordeeL van de eum: Dar is opnieuw een heellasrige vraag.

De Europese integrarie heefr grore welvaarrsvoordelen gebrachr. De euro zal dar ondersreunen, dus in die zin is het niet ongunsrig.

Her grootste voordeel is puur geopoliriek. Door deze moneraire unie is Europa als economische eenheid op de kaarr gekomen, naasr de VS en het Aziatische blok onder leiding van Japan. De Verenigde Staren hebben zich nooir zorgen gemaakr om de koersonrwikkeling van de dollar, behalve wanneer hun presrige in het geding was. Europa kan nu herzelfde beleid gaan volgen.

Q

bende Hoe ben je betrokken geraakt bij het pamflet van de zeventig economen?

AI tijdens mijn srudie heb ik mij veel bezig gehouden mer internarionale economische betrekkingen. Nog voor het verdrag van Maastrichr in 1991 tot srand kwam, heb ik als medewerker van Paul Rosenmbller een kamerdebat over de EMU georganiseerd. De voorstellen om tor een EMU re komen waren toen net uitgekomen.

Her onderwerp was moeilijk grijpbaar, monetair beleid kun je immers niet eren. Rond 1995 kwam ik in contact met Roberr Went, Geert Reuren en een aantal andere cririci. Samen begonnen we heel onschuldig mer her maken van een srukje reksr over wat er nou mis was met de EMU. Die acrie lekte voorrijdig uit en haalde onmiddellijk aile voorpagina's.

Kwamen juLLie niet vijfjaar te Laat met het feveren van kritiek?

Ik was nota bene de eersre die in de her parlement een debar over de EMU organiseerde, ook over de crireria!

Niemand moer mij vertellen dat wij te laar waren, want dan kaars ik de bal gewoon hard terug: wij waren hier in 1991 ook al mee bezig.

Natuurlijk was in die tijd nog niet bekend dat er na het verdrag van Maastricht ook een srabiliteitspact zou komen. Pas in 1995 begon zich dar uit re krisralliseren. Niemand kon in 1991 de regels van het stabiliteirspact voorzien en de problemen die dat vooral in Duirsland met zich mee zou brengen.

Waar zit de pijn van het stabifiteitspact?

Het gaar om de duur van de criteria uir her verdrag van Maastricht. De criteria over staatssch uld en financieringstekort bleken niet rijdelijk re zijn, maar blijvend. Als je doer alsof de economische rheorie van vandaag -geef een

hoge boete bij een hoog financieringsrekort- eeuwigheidswaarde heefr, ga je slecht om met economisch inzicht.

Economisch beleid wordr bepaald door de omsrandigheden. Her is nier van God gegeven .

Als de conjuncruur srraks even regen zit, wi je zien dar polirici aan handen en voeren worden gebonden door dat pact. De ruimte om poliriek re maken wordr heel klein.

Kijk naar her debar over war er in Japan moer gebeuren. Je hebr daar een negarieve rente. Je bent er gek als je je geld vasrhoudr op de bank zet.

Monetair beleid doer er geen flikker meer. Daar moet je dus heel onorthodox beleid voeren en door conventies heen breken. Japan heeft al een financieringsrekort van 6 of 7 procenc en toch roepen wij dat her omhoog moet.

Dat is een heel idiote siruarie. Als dat zich in Europa voor zou doen, zitten

we met dar stabilireirspact opgescheept. En ook over Japan is alrijd gezegd dar zo'n crisis onmogelijk zou ZIJ n.

Heb je een aLternatief Ik zie veel liever andere afspraken.

Waarom is er niet vastgelegd dar flnancieringstekorten moeren worden verlaagd, maar dat daarbij heel nauwkeurig wordr gekeken naar de conjunctuur? Bij opgaande conjunctuur Stop je dan extra geld in verlaging van flnancieringstekort. In Nederland zie je juisr het omgekeerde. De conjuncruur zar mee, de verkiezingen waren in zichr, dus gooide het kabinet nog even een paar miljard in de samenleving onder de noemer generieke lastenverlichring.

Dar geld had je beter in aflossing van de sraarsschuld kunnen steken.

Her srabilireitspacr helpt landen die al in de moeilijkheden zinen, nog eens

â&#x20AC;˘

lew Kees Vendrik PIETER VAN DER STRAATEN

JANUARI I'l'N

15

extra in de moeilijkheden. Landen moeren snijden wanneer ze her juisr roch al moeilijk hebben. Dar is buirengevvoon onversrandig beleid. Je zou daarom landen waar her slecht gaar, moeten helpen met belasringherverdeling op federaal niveau. Tor nu roe wordr in Europa aile heil verwachr van f1exibilisering van de arbeidsmarkt.

Het is buirengewoon vervelend als dat leidende poliriek wordt.

In Frankrijk wordt vreselijk neergekeken op deeltijdwerk. Dan is daar dus nog een wereld te winnen op het gebied van jlexibilisering.

Dar is waar, maar de f1exibilisering waar de bankiers over praten, is een heel andere: verregaande inperking van ontslagbeperkingen, het organiseren van lagere loonkosten, CAO's niet langer algemeen verbindend verklaren , CAO 's buiren werking stell en. En dat alles vooral aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Daar richren zicll helaas de meeste pijlen op. Ik zie daar geen heil in. Ik verwachr veel meer van rusr op de arbeidsmarkr, van goede arbeidsverhoudingen en van zekerheid voor werknemers. Dar werkr aIJemaal buitengewoon producrivireirsverhogend.

Naar aanleiding van het pamjlet heb je met Went en Reuten een essaybundel samengesteld met de tite! 'De prijs van de euro: Daarin schrijf je over het gebrek aan democratische co ntm Ie op de Europese Centrale Bank. Op welk manier zou zulke controle een hufp kunnen zijn bij het voeren van goed monetair beleid?

Je moer heel sterke argumenten hebben om een publieke insrantie aan democrarische controle re onttrekken.

Zo hebben we in Nederland een rechrssraar opgebouwd mer een scheiding der machten. De rechrerlijke machr is bewusr nier democrarisch georganiseerd . Rechrerlijke roersing moer immers onafhankelijk plaars kunnen vinden. Ik zie geen enkele reden waarom hetzelfde zou gelden voor centrale banken.

Ook als centrale banken vroeger in naam onathankelijk waren, was er vaak een lijntje naar democrarische insrituren, waren er aanwijzingsbevoegdheden of funcrioneerden die banken in

16

een insrirurioneel nerwerk.

De Nederlandsche Bank was veranrwoording schuldig aan de minister van Financien en was dus nier echr onafhankelijk. Ook andere belangen dan prijssrabilireir hadden in her beleid hun plek. Bij de ECB is er formeel en informeel geen democrarische COntro-

Ie. Centrale banken zijn toch best in staat om onafhankelijk de beleidsdoelstellingen uit te voeren, die hun door de politiek worden opgelegd?

Nee. In Europa wordt ten onrechte de rheorie van Friedman gevolgd. Hij srelde dat monetair beleid neutraal is. Als dar za is, is er de facro geen sprake van beleid, omdar je geen keuzen hoefr re maken . Je hebr dan aileen een paar mensen nodig die dat werk uirvoeren, op een manier die vergelijkbaar is met bijvoorbeeld uirkeringsi nstan ries. Zi j doen wat de wer hen op draagt. Punt.

Hun beleidsruimte is heel beperkt.

Bij monerair beleid is er wei degelijk sprake van her maken van keuzen. Er zijn geen kasren vol mer werrelijke voorschrifren waar centrale ban kiers zich aan hebben te houden. Her moneraire beleid wordt sinds 1 januari gemaakr op basis van een velletje papier. Dar wordr meegegeven aan de ECB en die zoekr het verder maar uit. ~arover zou de Europese bevolking iets te z eggen moeten hebben?

De beleidsdoelsrelling van de ECB heefr berrekking op prijsstabilireit, met inachmeming van bepaalde economische randvoorwaarden. Maar houdr dat in, dar prijsstabiliteir alrijd voor gaar? Als je dar aan Duisenberg vraagr zal hij nee zeggen. Er zijn economische siruaries denkbaar, waarin prijssrabilireir minder belangrijk wordt. En om die siruaries gaar het nu juist.

Wordt monetair beleid werkelijk beter met democratische controle?

Her gaat mij niet om de mogelijkheid om de bankdirecteur te kunnen berispen. Her gaar erom dat monetair beleid niet neurraal is. Kijk naar de jaren rachrig in Amerika. Daar is onder bankpresident Volcker een gruwelijk experiment ui rgevoerd. Hij heeft de inflarie zo hard bestreden dar her rallo-

ze landen gigantische schulden heeh opgeleverd. Daar zijn dus duidelijk keuzen gemaakr zander dat ooir de vraag aan de orde is gekomen of het Amerikaanse volk dar wel wilde. Her volk heeft geen ja of nee kunnen zeggen. Ze hebben aileen maar mogen toekijken hoe Volcker her beleid rigoureus omgooide.

Maar inmiddels hebben we zoiets aLs de rationete verwachtingen-theorie. Als werkgevers en werknemers inzien dat de inflatie laag zal blijven, zuLlen z e hun onderhandelingseisen daaraan aanpassen. Eind jaren zeventig was het onge100Jwaardig dat de hoge inflatie spoedig zou verdwijnen en dus waren er geen gematigde looneisen. In dat licht bezien is het toch juist heel prettig dat het beteid gelooJwaardig is en geen onzekerheden kent?

Maar daarbij ga je er automatisch van uit, dar onafhankelijke banken geen onzekerheden laten bestaan, terwijl afhankelijke banken zich laten leiden door de waan van de dag. De suggesrie dar afhankelij ke banken sneller de prijsstabilireir laren verwateren, is pertinent onjuist. Voor zover er onderzaek is gedaan naar de presraries van athankelijke en onathankelijke centrale banken, is er geen enkel bewijs gevonden voor de stelling dat onafhankelijke banken her beter doen. Oat is dus een geloofsartikel. Polirici worden als een schimmige beroepsgroep re kakken gezer, want die zorgen met hun roep om werkgelegenheid voor onzekerlleid in de economie.

Maar, als polirici slechts luisteren naar de waan van de dag en louter 'leuke dingen voor de mensen' willen, waarom hebben we dan in de jaren rachrig en negentig zaveel saneringsronden gehad in de sociale zekerheid Her is ' dus kennelijk wel degelijk mogelijk om mer democrarische besl u i tvorm i ng pijnlijke besJissingen te nemen. Als moneraire stabilireir zo belangrijk is, kunnen politici ervoor kiezen om die in hun afweging heel belangrij k te maken en monetair beleid slechts op afstand re sturen. Het is echt niet zo dat politici er altijd een bende van maken. [i]

ROSTRA ECONOMICA

Monitor Company is a strategy consul ting firm with a global network of offices, employing 1100 professionals in over 30 countries . For the summer of 1999, we offer an internship program in our London and Boston offices. This is a unique opportunity for outstanding students to experience strategy consul ting and Monitor.

Call MarieLle Francken for an appl ication form before February 28, 1999 at (020) 5703603 .

MON ITOR COMPANY

. only optimists change worlds路

D

D@ @lli][J@ ITUD@ D

D

Negen jaar na het rapport Werner van oktober 1970, werd onder leiding van de Belgische minister-president Leo Tindemans het European Monetary System (EMS) gelanceerd. Nu, bijna twintig jaar na deze lancering en na de ondertekening van het Verdrag van Maastricht, nadert de voltooiing van de derde fase van de EMU met de invoering van de euro.

Het is een feit. De conversiekoers van de euro zal op het moment van verschijnen van dit artikel bepaald zijn, daarmee een nieuwe stap in een onomkeerbaar proces markerend. Binnen afzienbare tijd zullen we afscheid moeten nemen van onze vertrouwde gulden en deze inruilen tegen de euro. Over de omschakelingsperiode is de afgelopen maanden veel geschreven. De detailhandel pleit nog steeds voor een omschakeling ineens (big-bang scenario). Het kabinet vindt dit, in navolging van het Nationaal Forum, evenwel onverantwoordelijk en stelt dat de omschakeling in maximaal vier weken plaats zal moeten vinden. In dit artikel wil ik me echter niet in dergelijk vaarwater begeven, maar me in het bijzonder beperken tot de effecten van de euro voor ondernemingen.

Het meest in her oog springend voordeel van de euro is dat er een einde komt aan de fluctuaties tussen Europese valuta. Vanaf 1januari 1999 elimineert de euro de effecten van fl uctuerende wissel koersen en biedt de ondernemer aldus meer zekerheid en stabiliteit. Tevens heeft de ondernemer het voordeel van lagere kosren door het wegvallen van omw issclkost n en her verminderd aantal financiele transacties.

Een ander zichtbaar effect van de euro is dar de marin doorzichtiger wordt. Niet enkel de prijs van producten zal transparanrer worde n.

Ook verschillen russen EU-lidstaten in bijvoorbee!d arbeidsvoorwaarden, wer- en regelgeving ten aanzien van arbeid (lonen, cao's, arbeidsomstandigheden, erc.) wil en dllidelijker naar voren komen . Concllrrentie tllSsen landen zal toenemen op grond van Aexibilisering van de arbeidsmarkt.

Binnen de EMU zullen omwisselkosten wegvallen, erbuiten echter niet.

18

Toch kan de euro ook hier een posirief effect opleveren v~~r ondcrncmingen. Op dit moment zijn de yen en dollar nog de toonaangevende intern a rion ale valuta. Verwacht wordt dat de euro een geduchte concurrent wordt van de grote (Wee. In combinatie met het wegvallen van wisselkoersrisico's kllnnen de financiele risico's van vooral Ellropese mul tination<l ls afnemen. Ellropcse bedrijven wilen over het geheel gcnomen minder gevoclig worden voor de instabiliteiten van de were!dmarh.

D e kosten voor het lenen van geld of het aantrekken van eigen vermogen zllll en eveneens dalen. Er za l een Europese kapitaalmarkt ontsta an waar meer concurrentie plaarsvindt tussen de narionale en internarionale vermogensverschaffers.

Verwacht wordt dat de overheidsrekorten zullen dalen ten gevolge van het stabiliteitspact en er een lage inAarie z:11 heersen (hierbij spee!t de Europese Centrale Bank een grore rol). Naar

aile waarschijnlijk zal her algemene renteniveau dalen . De toegang van ondernemingen tot eigen of vreemd kapitaal zal gemakkelijker worden.

Een rijdige aanpassing van de onderneming en een positieve houding jegens de eum kllnnen belangrijk zijn v~~r het imago van een ondernemin go De jaren 1999-2002 kunnen gebruikt worde n :tIs leslperiod e (' mag wei, hoeft niet'-credo).

Naarmate 2002 nadert, zullen de markten ondernemingen steeds vaker beoordelen op hun voorbereiding op de euro. Dir kan een effect hebben op bijvoorbeeld de aandeelkoersen van een bedrijE. War berrefr de interne bedrijfsorganisatie kan de invoering van de eum een uni eke mogelijkheid bieden efficienrer te werk re gaan. De euro raakr immers vee! aspecten van de bedrijfsvoenng.

De conrinu'ireir van bestaande conrracren in het bedrijfsleven, gebaseerd op het recht van een EU-lid-

ROSTRA ECONOM ICA

JOAO VASCO RODRIGUES staat, is van rechtswege gewaarborgd.

In het kielzog van de vergrote prijstransparantie zullen de verschillen in nationale bdastingrarieven duidelijker worden. Naar mijn mening zal op lange termijn de nationale ruinne voor belastingheffing verminderen.

Een systeem van Europese belastingtarieven is echter op kone termijn niet te verwachten.

Natuurlijk is het zo dat de euro voor de Nederlandse ondernemingen niet louter voordelen oplevert. Op kone termijn zal het bedrijfsleven over moeten gaan tot her aanpassen van het bedrijf aan de euro. De meest voorkomende kosten zijn onder andere kosten voor de aanpassing van software, het tijdelijk voeren van dubbele administratie, het investeren in nieuwc apparatuur en de rraining van medewerkers. Verwacht wordt dat de kosten van de euro v~~r het Nederlandse bedrijfsleven ongeveer 5 miljard zullen zijn.

Kosten die ondernemingen aanmerken als zakelijke kosten, zijn gewoon aftrekbaar in het jaar waarin ze zijn gemaakr. Vooral op de kosten voor aanpassing in de automatisering kan bespaard worden door tijdig te inventariseren en te reageren op evenruele knelpunten. Op die manier kan worden voorkomen dat men als gevolg van schaarse (automatiserings)capaciteit voor extra kosten komt te staan.

Het is duidelijk dat voor bedrijven de invoering van de euro en de EMU een positief effect kan opleveren. Er zal een stabiel macro-economisch en dus gunstig ondernemers- en investeringsklimaat tot stand gebracht worden. Met behulp van de instirutione-

JANUARI 19,)')

Ie instrumenten - een op prijsstabiliteit gerichte, onafhankelijke ECB, het stabiliteitspacr en strenge toepassing van de convcrgentiecrireria - zal de EMU een stabiliteirszone worden.

De EMU zet de kroon op de interne markt. Dit betekent echter niet dat op kone termijn fiscale harmonisatie te verwachten valt. Het zal nog wei enige tijd duren eer het zover is.

In het kon kunnen de mogelijkheden samengevat worden als het vertrouwen op een ge"integreerde markt, vermindering van wisselkoersrisico's en het vereenvoudigen van procedures en organisatie. De onvermijdelijke kosten en risico's kunnen aileen dan geminimaliseerd worden indien vroegtijdig met de voorbereiding wordt begonnen. Samenwerking met banken, overheid en andere sectoren kan bijdragen aan een minimalisatie van de kosten die gepaard gaan met de euro. Het is op dit vlak waar voor het NFE een taak ligr. Overleg met aile betrokken sectoren, passend binnen het zogeheten poldermodel, met als doel het Nederlandse bedrijfsleven bewust te maken van de voordelen van de euro.

Een uitvoerige analyse van onderzoeksresultaten van zowel externe als interne informatieverschaffers kan inzicht verschaffen in de ontwikkelingen in het bedrijfsleven ten aanzien van de euro. Rapporten als die van de Deutsche Bank ("Opinion Flash: 100 days to the euro", september 1998), de Rabobank ("Cijfers & Trends", juli 1998) en onlangs nog de in het NRC gepubliceerde "Euro Enquete" (4 november 1998) geven weer dat mer name de grote bedrijven zich aan het voorbereiden waren of reeds hadden voorbereid op de

euro.

Ook kleinere ondernemingcn hebben baat bij aanpassingen (voorbereiden personeel, vergroten van bijvoorbeeld electronische betalingsmogelijkheden). Als men in ogenschouw neemt dar de Europese organisatie van de derailhandel, EuroCommerce, de kosten voor deze sector op 300 miljoen gulden inschat, dan lijkt het mij zaak dat ook hier zo snel mogelijk wordt gestart met voorbereidingen en investeringen. Op die manier zullen de kosten beperkt blijven en zal ook deze sector ongetwijfeld gaan profiteren van de euro en de EMU. Aan de ene kant is te begrijpen dat sommige bedrijven de aanpassing van hun bedrijf aan de euro en de vanzelfsprekende kosten zo ver mogelijk voor zich uit schuiven tot zowel de girale als chartale euro een feit is. Aan de andere kant neemt dit echter niet weg dat wie het op die manier aanpakt, binnen afzienbare tijd onaangenaam verrast wordt als de kosten nog hoger uitvallen dan aanvankelijk ingeschar. ill

Drs. Joiio vasco Rodrigues (postdoc.

A.S.1.R., UvA) is stagiair bij het Euroteam, directie Binnenlands Geldwezen, ministerie van Financien.

Dit artikel is geschreven op persoonlijke tite!'

19

... .

••

. .'

•

••

.. .

. ... .. .

~ I

.

CAHGIU

Ope at e euro-drop

Een grote operatie is een relatief begrip. Voor sommige studenten is het opruimen van hun kamer een te grote operatie.

Voor bepaalde vrouwen zou het laten weghalen van al hun vet een grote operatie zijn. Maar dat het drukken, slaan, opslaan en distribueren van de euro een grote operatie is, lijkt boven iedere twijfel verheven. loals zo vaak bij grote operaties zijn er sensatiezoekende journalisten, die alles willen gaan omrekenen in termen van voetbalvelden, vrachtauto's en waterbedden.

Het lijkt alsof ze maar wat verzinnen. loch is er al heel veer bekend over de fysieke gevolgen van de invoering van de Euro. Het verhaal van die invoering is vooral een gigantische hoeveelheid saaie, grappige en interessante weetjes.

PAUL ROOS

JANUARI 1999

Aileen al over de naam is erg veel gebakkeleid . De Nederlanders wilden de florijn, de Fransen de franc en zo had iedereen waL In ambcelijke srukken heecce de gezamenlijke mum alcijd de ecu (European Currency Unir), maar daar hadden vooral de Duitsers bezwaar regen, wam een ecu heer in her Duits ein Ecu, en dar klonk coch wei heel erg als eine Kuh (een koe). Hetzelfde probleem hadden de Grieken met de euro, want euro leek coch wei erg vee I op uro, en dar heefr inderdaad war met unne re maken. Maar Duitsland is machtiger dan Griekenland , dar nier eens mag meedoen aan de gezamenlijke mum, dus hebben we nu een euro en geen ecu. De Nederlandse delegarie kon vol rrors vertellen dat de cent weer terugkeert, want eenhonderdste euro gaar een eurocent heren.

Her belangrijksre weerje is naruurlijk her aamal munten en biljerren. In heel Europa gaar her om het vervangen van twaalf miljard biljetten en 7 0 miljard munten .

Voor Nederland gaat her om her vervangen van 350 miljoen biljetten en 3 miljard munten. De munten worden geslagen bij de Nederlandse Munt

te Utrecht. Her nikkel verdwijnt bijna helemaal uir de munten. Oat heeft onder andere te maken met het feit dat sommige mensen allergisch zijn voor nikkel. De munten van 1, 2 en 5 eurocent worden gemaakt van staal en zijn bedekt met koper. De munten van 10, 20 en 50 eurocent zijn gemaakt van een materiaal dat Noors goud heet. Dit is een legering van 89% koper, 5% aluminium, 5% zink en 1% tin. De munten van 1 en 2 euro bevatten nog wei nikkel en daarnaast ook Noors goud. Zoals nu wei blijkt, verschijnt ons fraaie stelsel met kwarten. Het kwartje, het brief]e van 25 en de vuurtoren verdwijnen, want in Europa telt men 1,2,5.

Alle munten zijn ontworpen door de Belg Luc Luycx. Hij heeft een weinig opwindend ontwerp gemaakt met wat cijfertjes, sterretjes en landjes.

Oat staat op de Europese kant, want de nationale zijde is ontworpen door Bruno Ninaber van Eyben.

Die heeft het niet aangedurfd om een tulp, een molen of een grote joint op onze munt te zetten, maar hield het bij een Beatrix-profiel. Ook de zijkant is een nationale kant, dus God zij nog steeds met ons. Op de munten van 1 en 2 euro dan.

Koningin Beatrix heeft onlangs haar eigen profiel in het metaal geramd, bij het slaan van de eerste munt. Begin 1999 begint het echte productieproces en dat gaat door tot 2002. In Frankrijk waren ze iets te vroeg aan het slaan, want nadat er met de productie begonnen was, hebben de ministers de maat van de munten nog veranderd. Ook in Duitsland konden ze gaan smelten, omdar ze de sterretjes op de munten recht hadden geslagen in plaats van in een bochtje.

Voor de Dagobert Ducks is het leuk om te weten hoeveel geld ze moeten hebben om in een bad vol euro's te zitten. Een gemiddelde Nederland er laat een li ter of 80 in zijn bad stromen. Een mu nt van 1 eurocent heeft een doorsnee van 16.25 millimeter en is 1.36 millimeter diep. Een munt heeft dus een volume van van 3.14 * (16.25/2)1\2 * 1.36 is 281.91 kubieke millimeter. In een bad gaan dus 80 * 1000 * 1000/ 281.91= 283778 muntjes.

Dus je moet ongeveer 2837 euro bezitten om ermee in bad te kunnen.

Vanzelfsprekend heb je wat meer nodig als je in een bad vol eurobankbiljetten wilt zitten. Maar erg fijn zou dat niet zijn. Want de bankbiljetten mochten vol gens de voorschriften niet op bestaande zaken lijken. Dat is wei te merken, want de eurobiljetten lijken nergens op. Officieel gaat

22

het om een afbeelding van zeven stijlperioden, maar gebouwen in de mist dekt de lading beter. Want er is weinig te zien op de redelijk saaie ontwerpen van de Oostentijker Robert Kalina. En hierbij kan de narionale kant geen redding bieden, want die bestaat niet bij de biljetten. Johan Enschede te Haarlem gaat al die biljetten (van 5, 10, 20, 50, 100, 200 en 500 euro) drukken vanaf februari 1999.

Naar verwachting worden er 600 miljoen nleuwe biljetten gedrukt.

Al die munten en biljetten moeten natuurlijk in de

handig is voor de distributie, en vooral dichtbij Utrecht, zodat de munten niet lang onderweg zijn.

De mensen van architectenbureau BOG, de ontwerpers van het ODC, hebben zich een beetje laten inspireren door een sjoelbak, te zien aan de genummerde poortjes.

Aan de veiligheid mag nog wei wat gedaan worden. Want hoewel sommigen dit al het Fort Knox van Flevoland noemen, staat er op het ontwerp een simpel hekje voor het gebouw, waar een student zijn fiets nog niet aan zou vastzetten.

Gelukkig is het gebouw weI multifunctioneel: als de '},.<::J euro er eenmaal is, wilen hier ook nog even de guldens, kwartjes en aile andere oude munten worden opgeslagen, voordat die worden omgesmolten. Oat duurt maximaal vier jaar en daarna is het gebouw zonder vee I aanpassingen ook uitermate geschikt voor andere doeleinden.

Het zal dan wei een

~::::..tU

5

tussentijd ergens worden opgeslagen. De Nederlandsche Bank zou de meest logische plaats zijn voor die opslag. Maar dan zou het hele gebouw langzaam de grond in zakken en komt er een soort roren van Pisa aan het Frederiksplein. Daarom worden aileen de bankbiljetten, die samen 600 ron wegen, opgeslagen bij De Nederlandsche Bank. Voor de opslag van de munten, die 15000 ton wegen, is een nieuw opslag- en distributiecentrum (ODC) gebouwd in Lelystad. Oat ligt centraal, wat

ROSTRA ECONOM1CA

Op 1 januari 2002, waarvoor de dubieuze term E-day IS 500 bedacht, begint de invasie van de euro.

In totaal wilen 10000 vrachtwagenritten nodig zijn vanaf Lelystad om het geld door heel Nederland te verspreiden.

Ook hierbij moet worden nagedacht over de verdeling, want een vrachtwagen vol munten zakt door zijn assen. In rotaal zijn er ongeveer 350 geldtransportwagens, dus het is duidelijk dat de verspreiding niet op een dag kan gebeuren.

Daarom ziet het er op dit moment naar uit dat gedurende

JANUARI 1999

de eerste vier weken van 2002 zowel de gulden als de euro geldige betaalmiddelen wilen zijn. Het alternatief, invoering op een dag, zou betekenen dat al eerder moet worden begonnen met de verspreiding van de biljetten en munten.

Oat zou juridisch een probleem opleveren, omdat DNB dan geld moet gaan verspreiden dat op dat moment niet geldig is.

Niet aileen op het logistieke gebied ontstaan er dus aparte situaties, ook op tal van andere gebieden. De koers van de euro, via een speciale weging afhankelijk van de koers van aIle elf de deelnemende landen, ligt op dit moment rond de 2,23 gulden. Op het moment van schrijven is die koers niet definitief, want de definitieve koers werd bepaald op 1 januari 1999, maar veel zal het niet veranderen. Nominaal wordt dus de studiefinanciering meer dan gehalveerd, maar ook de rijken hebben een probleem. Duizenden miljonairs kunnen weer opnieuw beginnen. De echte rijken, de multimiljonairs, blijft dit treurige moment natuurlijk bespaard.

De auromatenbranche heeft eveneens treurige momenten, omdat 85000 parkeer-, condoom- en sigarettenautomaten moeten worden aangepast. Een probleem waar veel meer mensen mee te maken hebben is het feit dat het symbool van de ellro, in woorden een epsilon met een dubbel streepje, op weinig toetsenborden beschikbaar is.

Nederland zou Nederland niet zijn als voor dat soort problemen geen organisatie zou zijn opgericht. "Het Nationaal Forum voor de introductie van de euro" is de weinig handzame naam van deze organisatie. Die heeft een servicenummer, de gratis Eurolijn (0800-1521), en een website (www.euro.nl). vanwaar het eurosymbool gedownload kan worden. Maar daar zijn ook antwoorden verkrijgbaar op interessante en typisch Hollandse vragen als "Moet ik de fysieke stukken inleveren als deze worden geredenomineerd?" en "Kan ik verliezen of juist winnen door afrondingsverschillen bij de omrekening van nationaIe EM -valuta's naar ellro's?".

Voor vragen over dat soon mogel ijke gevolgen is er dus een instantie. Over het laatste gevolg dat besproken moet worden, hoor je die instantie echter niet. Het is een gevolg waar je uberhaupt weinig over hoore Toch is het verdwijnen van veel Bargoense termen als het heitje, het joetje, de knaak, de rooie rug en het geeltje wei degelijk belangrijk.

Een stukje geschiedenis gaat verloren. De volksmond zal dus nieuwe woorden moeten bedenken. Het is moeilijk te voorspellen wat er gaat gebeuren, maar een ding lijkt onontkoombaar: zeiken over geld zal wei eurineren gaan heten.

[J

Met dank aan drs. A. G. Groothoff en drs. H. A. j. M. Eijpe van De Nederlandsche Bank.

23

DE KLEINE ONDER EM CHECKY DE EU 0 Euro-checklist: leidraad voor het MKB PETER FECHTER

Op 1 januari 2002 is het zo ver, dan is de euro eeht van ons allemaal; zowel giraal als ehartaal. De partieuIier hoeft aan de invoering van de euro weinig te doen. Het saldo van de girorekening is al omgerekend in euro's en in winkels zullen steeds meer dubbel geprijsde producten te vinden zijn. Op een geleidelijke manier zal de eonsument steeds meer wennen aan de euro tOt, bij de daadwerkelijke invoering, het euro-georienteerd den ken een auromatisme geworden is.

Yoor ondernemend Nederland daarentegen, zal de overgang van de gulden naar de euro minder vanzelfsprekend verlopen. De kJeine onderneming, vaak aileen binnen de Nederlandse grenzen opererend, heeft voor de invoering van de euro over het algemeen de minsre middelen besehikbaar. Meestal komt het er binnen kleine ondernemingen op neer dat de direeteurleigenaar zelf zorg draagt voor de invoering van de euro, al dan niet met hulp van andereno

24

De aenes die de kleine ondernemer russen 1 januari 1999 en januari 2002 moet ondernemen om de invoering van de euro binnen zijn (of haar) bedrijf tOt een succes te maken, kunnen opgedeeld worden in twee eategorieen. Enerzijds zijn er de aeties rond het verstrekken en vergaren van inFormatie over veranderingen die verband houden met de invoering van de euro, met name binnen de direete omgeving van de onderneming. Anderzijds zijn er de aeties die direct in verband staan met de veranderende valuta-eenheid binnen het bedrijf.

De eerste aerie kan, bij een goede verwerking, de oplossing bieden voor een tijdige en weinig rumulrueuze invoering van de euro. De ondernemer zal de informarie van her Nationaal Forum voor de Inrroduetie van de Euro moeren aanvragen en vervolgens doornemen. Deze informatie is nier op aile punren even volledig, maar is een goede start bij het vormen van een gestructureerd beeld

van hoe een succesvolle inrroductie van de euro moet verlopen.

Wanneer deze informatie is verwerkt, kan de ondernemer een lijst maken van aile punten die naar zijn mening moeten veranderen binnen de ondernemll1g.

Deze zelfonrwikkelde checldist moet nu getest worden op volledigheid. Door de directe omgeving van de onderneming te confronteren met de checklist (en de checklist met de omgeving) kan een gedegen indruk ontstaan over hoe de checldist moer worden aangepast.

De checklist wordt als eerste voorgelegd aan het personeel, voor zover aanwezig binnen een kleine ondernemingo Buiten de directeurleigenaar, hebben de personeelsleden over het algemeen het meest volledige beeld van de onderneming. levens worden zij zo op de hoogte gesteld van de veranderingen die de euro met zich meebrengt, en kunnen zij inschatten of het voor het uitoefenen van hun functie nuttig is zieh meer te verdiepen in de ingebruikname van de euro.

ROSTRA E ONOMICA

De checklist zal nu geconfronteerd worden met de tweede groep, de directe leveranciers en afnemers van de onderneming. Als het de concurrentie-positie van de onderneming niet in gevaar brengt, kan de ondernemer de gehele checklist aan de deze groep voorleggen. De afnemers en leveranciers krijgen za een beeld van de veranderingen die binnen de onderneming wilen plaatsvinden en kunnen, indien nodig, hierop inspelen. Het is handig als de ondernemer bij het voorleggen van de checklist m eteen vraagt om een gelijksoo rtig overzicht van de veranderingen di e gaan plaatsvinden bij de klant of leveranCier.

Als laarsre zal de checklisr voorgelegd moeren worden aan de overheidinsrellingen waarbij d e onderneming betrokken is. Dir is voor iedere onderneming in ieder geval de belastingdienst.

De ondernemer kan de checklist voorleggen aan de contactpersoon bij de bel astingdienst. De contactpersoon zal vervolgens aangeven welke eisen de belasringdienst stelt aa n een overgang naar de euro. Aan de hand van deze eisen kunnen dan afspraken gemaakr worden omrrent bijvoorbeeld aangiften.

Als de checklist voorgelegd is aan de groepen die betrokken zijn bij de onderneming, en aile aanpassingen op de checklist hebben plaatsgevo nden, kan worden begonnen met de invoering van de euro.

De meesr in her oog springende verandering voor de onderneming is het veranderen van de valura waarin de

JANUARI 1999

adminisrrarie gevoerd wordt. In principe kan de ondernemer zelf kiezen wanneer deze verandering plaatsvindt. Her is verstandig om dit te doen bij her openen van een nieuw boekjaar. Ten eerste moet het boekhoudkundig sysreem aangepast worden aan d e nieuwe munt; dit komt erop neer dat her guldenteken wordt vera nderd in het euroreken. Als dit is gebeurd, moeren de balanswaa rden

worden omgerekend in euro's en moer de boekhouding worden gevoerd in euro's.

Ten t\veede moeren de prijzen die de onderneming hanteert, worden omgerekend en opgegeven in euro's.

Op zich is ook dit niet moeilijk, al zal wel rekening gehouden moeten worden met het effect dat de prijssrelling op de consument heeft. Hoe maak je bijvoorbeeld van f2,99 een mooie europrijs, zander dat klant of leverancier hier wezenlijk op gaat inlevereno Daarnaast zullen contracten moe ten

worden gecontroleerd en eventueel aangepast als er een valma in is opgenomen. Voor de meeste contracten hoeft slechts de valuta te worden omgezet, toch is het noodzakelijk alles even te controleren.

Er moet verder ook rekening word en gehouden met het veranderen van de fYsieke geldstroom. Er komen bijvoorbeeld meer munten en briefgeld, waardoor huidige kassalades ongeschikr kunnen worden.

Naast de bovengenoemde (grorere) punten, zal de kleine onderneming bij de lI1voenng van de euro nog andere hindem isse n regenkomen ; zaken die specifiek kunnen zijn voor de branche of bedrijfsvoering van de onderneming.

Enige crearivireir en flexibiliteir za l nodig zijn om in de loop van de tijd oplossingen re vinden v~~r deze problemen.

De manier waarop de informatie omtrenr de invoering van de euro verstreb en vergaard wordt, lijkt omslachtig. Her is echter wel ,. de enige manier om de euro volledig en rijdig in re voeren . Bovend ien kan de ondernemer op deze wijze (dure) co nsultants overbodig maken. De informatie die door her Narionaal Forum verso路ekt wordr, is handig als basis v~~r het opstellen de zelfgemaakte checklist. Helaas is her taalgebruik in het informariepakket te techni sc h voor de meesre kleine ondernemers. De kleine ondernemer zal her dus moeren hebben van zowel een goed intern overgangsprogramrna als van een goede coord ina tie van activiteiten met haar leveranciers, klanten en overheidsinsrellingen. al

25

Het trainingspal< van ICE

Intermediair Competition in Excellence Het e ~ nde van je studie is in zicht. Dsarna wacht de arbeidsmarkt. Wat wil Je? Wat kun j e? Waar sta js? Om daar meer zi eht op te krijgen , organiseert 1ntermediair in samenwerking met toonaangevende ondernemingen 8en competitie voor ambitieuze studenten : de Intermediair Competition in E)(cellence.

Kortom, ICE . Een kraehlmeting van zowel je individuele capaciteiten als je prestaties in teamverband.

Bewijs j ezell als manager in spe, tijdens de praktijkgerichte assessments en managementgames.

Je verdedigt je beslissingen en presenteert je eigen strategische plannen . Met als kritische jury de top van het bedrijfsleven.

Wie zi ch goed staande houdt in het praktijkgeweld van ICE. kdjgl daar heel wat voor lerug . En dan hebben we het niet aileen over de eerste prij. van 20 .000 gulden voor een summer course in het buiten l and . Wat dacht je van de ervaring en niet te vergelen de contacten die je opdoet? Bovendien is de2e beproeving natuurlijk een mooia aanvulling op je cv,

Om mee te doen aan ICE, is je karakter belangrijker dan je studie路richting. Schrijl je in v60r 2B februB'; 1999. Bel naar Intermediair 10201 4875878 voor de lolder met het inschrijlformulier.

Je kunt je n atuurliik oak inschrijven via internet : www.intermediair.nl/student/ice .

De warming-up voor je loopbaan

Bureau Internationalisering Studeren in het buitenland Bureau Internationalisering coordineert de internationale uitwisselingsprogramma's van de FEE. Aile FEE-studenten die derde- of vierdejaars zijn (dat wil zeggen minimaal 84 studiepunten hebben behaald) kunnen in aanmerking komen om een peri ode op een buitenlandse universiteit te studeren. De FEE heeft met 36 universiteiten in bijna aile landen van de Europese Unie samenwerkingsovereenkomsten afgesloten in het kader van het Erasmus/-Socratesprogramma. Bovendien heeft de FEE een bilateraal netwerk met universiteiten in Canada, China, Chili, Japan en Maleisie. Tevens heeft de Universiteit van Amsterdam een netwerk van buitenlandse universiteiten waarmee studenten worden uitgewisseld. Dit zijn onder andere universiteiten in Australie, de Verenigde Staten, Zuid-Afrika en Zuid-Korea.

Voor meer informatie:

• Spreekuren Bureau Internationalisering: maandag van 13.00-14.00 uur en woensdag 11.00-12.00 uur in kamer E-1.1 4.

• Brochures die Bureau Internationalisering heeft uitgebracht: - Studeren in het buitenland: wegwijzer voor FEE-studenten, 1999-2000 - Een onvergetel ijke ervaring: FEE-studenten in het buitenland Deze brochures zijn te verkrijgen bij de Onderwijsbalie van de FEE. • Voorlichtingsbijeenkomsten op 26 januari en op 9 maart van 15.00-17.00 uur in de Marinus Behrens Zaal (E-0.20).

• Voorlichting van de UvA: Internationale week - loopbaan, studie en stage in het buitenland. Dit vindt plaats in de week van 15 - 19 februari . Houd de Folia in de gaten voor meer informatie.

*

Scheitellla

Koningsplein 20 (020) 523 14 11 Sarpathistraat 135 (020) 420 53 67

Amsterdam

ledereen heeft wei een mening over de uitbreiding van Schiphol, of men er nou voor is of tegen.

Slechts weinigen hebben echter helder zicht op het gehele vraagstuk. Feiten en cijfers die door Schiphol worden gebruikt, zijn te rooskleurig; cijfers van Milieudefensie te negatief en de cijfers die de overheid gebruikt, worden zelfs met kamervragen aangevallen. De mening van Janmet-de-pet wordt dus bepaald door zijn mening over de persoon die een bepaald stand punt verkondigt. Waar hebben we het nu eigenlijk over?

De mening van Schiphol en van de overheid is dar Schiphol om een aanral redenen moer worden uirgebreid.

De eersre reden is dat Schiphol in de toekomst zonder uitbreiding nier meer aan de toenemende vraag naar vliegverkeer zal kunnen voldoen. Een rweede reden is dat Schiphol anders nier kan uirgroeien tot een van de vier of vijf mainportS die in Europa gecreeerd wilen worden. Verder heersr er angsr over de positie van de KLM als luchrvaanmaatschapp ij, de werkgelegenheid die Schiphol genereen, her Nederlandse invesreringsklimaar en her imago van Nederland als handelsland.

Tegensranders van uirbreiding van Schiphol uiren immer als eersre argument het milieu: uitbreiding zorgr simpelweg voor meer milieuvervuiling. Ten rweede zal er meer geluidsoverlasr komen voor de omwonenden van Schiphol. Verder wordt gerwijfeld aan de noodzaak tot uitbreiding: is het echt noodzakelijk om uir re breiden om in de toekomst aan de vraag te voldoen, et cetera.

De laatste jaren zijn een aamal plannen naar voren gekomen met wijzen waarop Schiphol in de toekomst aan de vraag zou kunnen blijven voldoen.

Het meesr ambitieuze plan dar op tafel is gebracht, is om een rweede luchthaven in de Noordzee te bouwen. Ook een aantal minder ambitieuze plannen, zoals bouwen in de

28

Flevopolder en uirbreiden op de huidige locarie in de Haarlemmermeer, zijn als serieuze mogelijkheden behandeld. In hoeverre zijn deze opties reee! re noemen?

In eerste insrJmie lijken de meesre partijen voorkeur re hebben voor uirbreiding op de huidige locarie.

Simpel gesteld levert her de luchtvaan de voordelen op van concentrarie van werkzaamheden, hoeft de overheid geen enOrm grote investeringen te doen en is het milieu erbij

baan wordt aangelegd. Bovendien wordt de Zwanenburgbaan gedraaid en ook parallel aan deze baan een junior-baan aangelegd. Tenslone ZOll in deze optie de Aalsmeerbaan kunnen worden gesloren. Een juniorbaan is een landingsbaan die korter is dan gebruikelijk. Een reguliere baan op het huidige Schiphol is 3300 meter lang, een junior-baan slechts 2600 meter.

De lengte van deze banen is voldoende om de meeste vliegruigen in de

Groei van SchiJ door Den Haag JEROEN VAN UZERLOO

gebaat omdat niet nog een miJieugebied als luchthaven zal worden gebruikt. Het feit dat een plan als bouwen in de Noordzee door de overheid naar voren is gehaald, doet in dit verband erg denken aan een oude onderhandelingsmethode: veel eisen zodat je veel kan toegeven . Mer de komsr van her plan van de PvdA, het zogenaamde junior-banenstelsel, lijkt de overheid deze merhode ook werkelijk re hebben toegepast.

Het junior-banensrelsel houdr in dar parallel aan de Kaagbaan een junior-

meeste weersomstandigheden re laten stijgen en dalen. Voorbeelden van dergelijke vliegvelden zijn er in het buitenland genoeg. In New York gebruiken beide vliegvelden (LaGuardia en John F. Kennedy) banen, die nog korter zijn dan de geplande junior-banen van Schiphol.

Ook London Heathrow gebrllikt kortere banen, evenals Parijs, Chicago en Zurich.

De besre mogelijkheid lijkt dus re liggen in llitbreiding op de huidige locatie. Echrer, de manier waarop dir

ROSTRA ECONOMICA

idee naar boven wordt gebracht, doet ons vergeten waar de hele discussie over Schiphol nu werkelijk om draait. Willen we wel dat Schiphol uitbreidt? Om op deze vraag een antwoord te kunnen geven , zal men moeten kijken naar wat er overblijft van de voor- en nadele n als er wordr gekeken naar de feiten in plaats van naar de meningen lOals naar voren worden gebracht door de verschillende belangengroepen.

De voordelen van het uitbreiden van Schiphol liggen in het feit dat er anders kansen gemist wIlen worden, voornamelijk op economisch vIak. Als Schiphol moet blijven steken op het hllidige maximum aantal passagiers en vluchten -een maximum dat overigens jaarlijks wordt overschreden- zal het in de toekomst inderdaad achterblijven bij de andere grote Iuch thavens 111 de reglo (Londen, Frankfurt en Parijs).

Schiphol wil mee kunnen gaan met de groei van de luchtvaart lOals die

JANUARI 1999

de laatste jaren heeft plaatsgevonden.

Bovendien zal de KLM het zeer moeilijk krijgen om partnersh ips met andere luchtvaartmaatschappijen aan te gaan, als zij deze parrners niet voldoende vluchten op haar thuisbasis kan aanbieden.

Het groorsre nadeel van uitbreiding is dat meer vi uch ten leiden tot meer geluidsoverl ast. De hoofdreden om uitbreiding te stoppen, het milieu, valt voor een groot deel weg omdat milieuvervuiling v~~r het grootste

deel globaal is en slechts ten dele regionaa!.

Of er in de toekomst wel behoefte is aan meer vliegverkeer lijkt in eerste instantie een overbodige vraag, maar is dat niet als men bedenkt dar er in Duirsland steeds meer stemmen opgaan om kerosine te gaan belasten.

Dit lOU een enorme prijsstijging kunnen veroorzaken, waardoor viiegverkeer in de toekomst juist lOU kunnen afnemen, in plaars van toenemen.

De hoofdafWeging is dus die cussen de noodzaak tot uitbreiding en de geluidsoverlasL Volgens de plannen van het jllnior-banenstelsel lOU de geluidsoverlast zelfs afnemen bij de grenzen die zijn gesteld aan de periode waarin vliegverkeer mag plaatsvinden. Waarschijnlijk is dit een te rooskleurig beeld van de stand van zaken.

Desondanks lijkt het tach logisch dat de overlast niet veel za l toenemen, aangezien er meer vanuit dezelfde richtingen zal worden gevlogen. Er zal dus wel meer last zijn, maar voor minder mensen .

Dan blijft over de kwestie van noodzaak. Mocht her voorstel voor een accijns op kerosine doorgaan, dan zal deze belastin g binnen afzienbare tijd v~~r geheel Europa gelden en zouden we dus te maken kunnen krijgen met een vermindering van her vliegverkeer. Het is echter zo dar bijvoorbeeld Boeing op dit moment bezig is met het onrwikkelen van winigere en grotere vliegtuigen . Aannemende dat ook deze onrwikkeling zich voortzet, is het logisch te verondersreJlen dar de prijzen van de vluchten weer wilen dalen en dat er dus behoefre ontstaar aa n meer verkeer.

Her grootste probleem bij het vormen van een mening is het feit dar wat gisreren nog als waarheid gold, morgen achrerhaald is. Te veel factoren zijn niet te voorspellen: de vraag naar vliegverkeer noch de technologische onrwikkelingen . De overheid claimt te kunnen voorzien met hoeveel de vraag naar vluchten zal toenemen, evenals de hoeveelheid geluidsoverlast die een bepaald uitbreidingsplan zal veroorzaken. Iedere student weer n3 her fiasco met de week- en weekend-OV's, dat voorspellen niet de sterksre kant van de overheid is.

Ook de 'feiten' die de miliellorganisaties gebruiken, zijn niet de meesr betrollwbare.

Een ding lijkt echter zeker: Schiphol zal uitgebreid worden. En als dar niet gebeurt wegens de noodzaak tOr uirbreiding, dan tach wel wegens de ijzersterke lobby en her goede politieke spel dat Den Haag de afgelopen jaren heeft gespeeld. ill

29

There's no bette r way to see what a company' s really like than to look ilt it Ii'om the in side .

At Shell, Premium Placements - whetller purely as vaeatio n worl, or as part of YOUI' stuuy are open to students of all disciplines in their last 2 years 01' study. You'll g-e t th e opportunity to take respon sibility fe)]' a real project in an int('rnational e nv iro nment, poss ibly outs iue your hOlllo country.

You'll co nfront complex husiness issu es, s tre tch your abiliti es and test yo ur manag-ernent po tential.

For a bl'Ochure and applicati on forlll, call +:3 1 (0 )70,'3 77 RO I 5.

Deadline f()\' a Premiulll Place rne nt in th e s umm er or 1999 is Ja nuilry ;Jlst 1999.

To Gnd o ut what last ye a l's ' Placement stucie nts thoug ht, visit our recrui tment website on wllw.sllell.co m

Rostra Damus goes Fin de Siecle Rostra Damus zit in een diepe dip. Gerard Reve is nu al 75 jaar en de Dood zal hem snel halen. Het millenium loopt op zijn laatste benen. (En zijn de sterrenbeelden wei milleniumproof?). Aile Goede Tijden komen tot een eind. Ja, onze Damusje van Alles krijgt last van het bevreesde fin de siecle-gevoel. Vandaar in dit nummer niet de gebruikelijke voorspellingen, maar een overdenking. In deze overdenking is voor iedereen (studerend aan de Faculteit der Economie en Econometrie van de Universiteit van Amsterdam) een persoonlijke boodschap te lezen.

Hoofdstuk 1 1. Zullen je kinderen je kunnen begrijpen in 2013, als jij ze vertelt over het gevoel dat je krijgt bij Superhits of the 80's? Zal de Tweede Wereldoorlog of de val van de Berlijnse Muur net zoiets worden als het verlies van Napoleon bij Waterloo?

Waarschijnlijk weI. 2. Zaak is, te onderkennen dat het begin van je leven aan het einde ervan het meest vergeten zal zijn. Een eeuweinde kan vroegtijdige realisatie hiervan tot gevolg hebben.

3. Wanneer Het tot je komt zal je schrikken. Je zal het geleidelijke verlies van herinneringen verwarren met de suddendeath van je jeugd. Maar vrees niet, na 2000 ben je nog steeds jong geweest. Bijna niemand wordt in een nacht grijs.

4. Deze ervaring zal je je leven beter doen leven. Je zal stil staan bij het veri eden en het heden. "Het heden is de toekomst van het verleden ." Realiseer om te leven.

5. Je zal ervoor moeten zorgen dat je na deze intense levensveranderende ervaring niet terugvalt in de allesverdringende oppervlakkigheid van het dagelijks leven.

6. Na al dit kan het zijn dat je je geestelijk en lichamelijk uitgewrongen voelt. Loop dan naar de automaat en neem een Cup-a- Soup. "Cup-a-Soup, als succes je motto is!"

Hoofdstuk 2 1. Het verleden dat kwijtraakt is tot daar aan toe, maar wat zal de toekomst ons brengen? Hoever kom jij het nieuwe millennium in?

JANUARI )<)99

2. Nieuwe technologieen brengen wereldgeluk, eten voor iedereen en zij verhelpen de geluidsoverlast die Schiphol momenteel voortbrengt.

3. En tot slot: epidemieen, rampen, oorlogen? Kan Jezus weer bij nul beginnen of mogen we blijven leven?

4. Vrees ook hier niet voor. Laat Het tot je komen. Ervaar alles, vergeet niets (anders heb je bij de overgang naar het volgende millennium weer hetzelfde probleem).

5. Begrijp dat de muziek waar je kinderen over vijftien jaar naar luisteren over dertigjaar hun Superhits of the 80's zullen zijn. "Nothing changes, really!"

Hoofdstuk 3 1. " ." 'Zeven, acht, negen,' telde hij bij zichzelf. Langzaam vie len de tonen van het voorspel. Daarna was er twee tellen stilte. De slagen begonnen. Buiten gingen de sirenes loeien. 'Een gelukkig nieuwjaar, jongen,' zei zijn moeder, zijn vader bij de hand vattend. 'Gelukkig nieuwjaar,' zei deze. Ze kusten elkaar. 'Een gelukkig nieuwjaar, moeder,' zei Frits, toen zijn ouders elkaar hadden losgelaten. Zijn moeder trok hem aan zijn arm naar zich toe en gat hem een kus op zijn wang en in zijn nek. 'Een gelukkig nieuwjaar,' zei ze... " 2. " ... 'Alles is voorbij,' fluisterde hij, 'het is overgegaan. Het jaar is er niet meer. Konijn, ik ben levend. Ik adem, en ik beweeg, dus ik leef. Is dat duidelijk? Welke beproeving ook kome, ik leef.'

Hij zoog de borst vol adem en stapte in bed. 'Het is gezien,' mompelde hij, 'het is niet onopgemerkt gebleven.' Hij strekte zich uit en viel in een diepe slaap."

Hoofdstuk 4 1. Gelukkig nieuwjaar, iedereen!

31

ures

Johannes Petrus Thomas Thijssen is zakelijk directeur het Anton Dreesman n Institute for van Infopreneurship. Ais manager van innovaties was hij al geruime tijd proje ctmatig betrokken bij de Faculteit der Econ omische Wetenschappen en Econometrie, onder andere bij de sector BIK en de leerstoelgro ep Actuariaat. Hij is getrouwd met Saskia en ze heb ben twee zonen : Thomas jr (18) en Alexa nder (16).

Wie was Anton Dreesmann?

Oprichter van Vroom & Dreesmann, (emeritus) hoogleraar Economie aan deze faculteit. Op 7 mei 1998, ter gelegenheid van zijn 75e verjaardag, werd hij door zijn gezin en door de Universiteit van Amsterdam verrast met een wetenschappelijk lnstituut dat naar hem genoemd is: het Anton Dreesmann Institute for Infopreneurship.

Wat is infopreneurship?

Een infopreneur is een entrepreneur die 'informatie' gebruikt als een toegevoegde grondstof en ICT (Informatie- en (ommunicatietechnolgie) gebruikt als gereedschap bij het ondernemen.

Wat zljn de be/angnjkste ontwikke/ingen op het gebied van infopreneurship?

,

.

Door de opkomst van generieke informatie infrastructuren, lOals internet, intranet en extra net, ontstaan vee I nieuwe kansen voor ondernemerschap. Er ontstaan nieuwe elektronische diensten. De EU verwacht dat er in 2002 zo'n 80 miljoen Europese internet-gebruikers zijn (momenteel zijn dat er 30 miljoen). Bovendien wordt verwacht dat er in 2002 voor 500 miljard euro via het internet wordt omgezet; 6% van het geschatte bruto Europees product van dat jaar. Het informatietijdperk zal een ongekende invloed hebben op de wereldeconomie. Zij die daar succesvol op inspelen zijn de huidige pioniers op het gebied van 'infopreneurship'.

Binnenkort kunnen we onafhankelijk van plaats en tijd overal ter wereld mobiel communiceren en transacties plegen. Deze vrijheid schept mogelijkheden en bedreigingen die we nu vaak nog niet kunnen overzien. De wereld wordt uitermate transparant met daarbij zowel voor- als nadelen. Toegang tot kennis wordt eenvoudiger en de rol van onderwijsinstellingen zal zeker veranderen.

Wat is uw bee/d van de toekomst?

JORIS DE VREEDE & DIMITRY VAN DEN BERG

32

Ik vind dat het grootste gedeelte van de bevolking maar matig is voorbereid op de toekomst. Recent onderzoek (Diebold) toont aan dat geen enkele branche ontkomt aan de concurrentie van internet. Het hardst getroffen worden de bedrijven die hun klanten geen toegevoegde waarde weten te bieden. Er zal i I toenemende mate gebruik worden gemaakt van informatie en ICT om de klant sneller, beter en goedkoper te bedienen. In die zin heeft electronic commerce in de komende 10 jaar een gouden toekomst.

ROSTRA FC O NO M ICi\

â&#x20AC;˘

In

_Vall

de re a

III

kokerJL

Waar willen ze gaan experimenteren?! .Ie manager bij Rabobank International legt drie landbouwuniversiteiten, twee ruimtevaartorganisaties en enkele instituten voor de eer om daarvoor de strategie uit te stippelen. En een nieuwe dimensie toe te voe_ aan de food

Of je zo'n project mag verwachten, kunnen we uiteraard niet voorspellen. Maar dat er bij ons eelll 'Ift)c:iellde

toc:k()mlst~,or

je in het verschiet ligt,

durven we weI te stellen. De opties zijn legio. Waarschijnlijk ken je de lokale Rabobanken. toonaangevend in de wereld op het gebied van healthcare, food & agribusiness? Of Rabobank Nederland, de voor de Rabobankcn in het land. Rabofacet, bron van innovaties op ICT- en facilitair terrein.

Maar de bcste garantie voor jouw toekomst is onze mentaliteit. Wij investeren in duurzame relaties. Met kIanten. Met medewerkers. Je krijgt de tijd om cerst aan je basis te werken en daarop je toekomst te bouwen. Rechtstrecks in een startfunctie.

Of via een van de vele traineeships die we bieden. We zijn benicuwd naar je ideeen.

BcI voor meer informatie (030 ) 216 II 46. Of kijk op Internet: http://www.rabobank.nl/werken

International,

Amsterdamse Carriere Dagen Heb je interesse in een leuke stage of baan? De Amsterdamse Carriere Dagen zijn een niet te missen kans voor een goede orientatie op de arbeidsmarkt. Door middel van presentaties, workshops en cases van meer dan dertig toonaangevende bedrijven zul je je een beter beeld kunnen vormen van een bedrijf, om een betere keuze te kunnen maken uit het grote aanbod van stages en vacatures. Ook is er de gelegenheid trainingen te volgen, toegespitst op internationaal solliciteren, analyse van je sterke en zwakke punten, intelligentietests en het verbeteren van je persoonlijke presentatie tijdens een sollicitatieprocedure. Op de derde dag kun je orienterende en selecterende gesprekken voeren met recruiters van de verschillende bedrijven.

Phillip Morris. Dit bezoek is met name bedoeld voor eerste- en tweedejaarsstudenten, om alvast kennis te kunnen maken met het bedrijfsleven. Je kunt je hiervoor inschrijven bij de Sefabalie, tegen het torenhoge tarief van f 0,00. Doe het snel, want de capaciteit is beperkt.

De Amsterdamse Carriere Dagen vinden plaats op 9, 10 en 11 februari 1999.

De eerste dag van de Amsterdamse Carriere Dagen zal den geopend door Wim Dik, president-directeur van KPN. de tweede dag komt Arnout Wellink, president van Nederlandsche Bank.

Op aile dagen is er einde van de dag stand in de E-hal, MKB-dag Veel economi baan in het

er wei te zetten. et blijft ag zullen verschillende rijven er allemaal op financieel, belasen commercieel gebied bij je een eigen bedrijf gaat oprichten . Ook vertellen over hun eigen ervaringen uit n bedrijf oprichtten. weten over het MKB, dan is de MKB-dag een

Binnenkort gaan de vo/gende commissies van start:

Search 2000 De 'South East Asia Research Chain' zal maart 1999 beginnen met de organisatie van de Aziatische onderzoeksreis.

Gedurende twee maanden zal onderzoek worden gedaan in Zuidoost-Azie of China, voor het bedrijfsleven en onder begeleiding van een aantal hoogleraren. SEARCH zal in het jaar p OOo vertrekken . Over dit onderzoek schrijf je vervolgens je afstudeerscriptie. Heb je een uitdaging, en beschik je over doorzetti meld je dan aan.

AVE U) een businessweek zal mensen uit de studenen het bedrijfsleven op actieve r brengen. Een voorbeeld is een caseworden gegeven die gemaakt zijn door nt, die daarin ondersteund wordt door mensen uit ijfsleven en een hoogleraar. Heb je zin om aan de organisatie van de businessweek mee te doen, geef je dan op bij Marlies van Doorn (020-6279653 of info@sefa.nl), of kom even langs bij de balie.

• • • • •

Introductieweekend commissie 1999 Amsterdamse Carriere Dagen commissie 2000 Internationale Stage Voorlichtingsdag 1999 Nieuwe Media en Systeembeheer commissie Promotiecommissie (lay-out ervaring gewenst)

Ook zoeken we nog mensen die JAVA-script beheersen, voor het opzetten van een reserveringssysteem voor boeken via internet en om de boekenverkoop via intern et zelf mede op te zetten .

der!

Studiereis

Samen met M&O Linking Pin organiseert de Sefa dit jaar een studiereis naar Madrid. Aldaar zal worden onderzocht wat de rol is van Spanje in de handel tussen Noord-Afrika en de EU. Daarnaast zal een aantal algemene bedrijfsbezoeken worden georganiseerd. Het is de bedoeling dat je vervolgens over dit onderwerp je doctoraalwerkstuk schrijft. Heb je interesse?

Meld je dan vanaf januari aan bij de Sefa-balie of kom langs op de kamer.

Bedrijfsbezoek Phillip Morris

Op 27 januari zal er een bedrijfsbezoek plaatsvinden bij

JANUARI 1')1)<)

Heb je interesse in een van de genoemde activiteiten, bel dan 020-6279653 en vraag naar Marlies van Doorn. Je kunt ook een mailtje sturen naar info@sefa .nl. Wil je meer weten over activiteiten van de Sefa kijk dan op www.sefa.nl.

Age Nobas

Age Nobas zet zich in voor de belangenbehartiging van aile studenten aan de FEE. Om de belangen van studenten optimaal te kunnen behartigen, vaardigt Age Nobas studenten af voor de Facultaire Studentenraad. Heb je interesse om zitting te nemen in de studentenraad, of wil je een politieke activiteit organiseren, meld je dan aan bij Joris de Vreede: tel 0205254024 of mail naar info@sefa.nl.

37

Als student kijk je uit naar de top.

Welke route kies je?

Zodra je bent afgestudeerd kun je overal aan de

nisatie je ook nog de grootst mogelijke zekerheid over

slag. Leg daarom nu al de mogelijkheden van verschil-

perspectieven die verder rei ken dan je eerste jaar.

lende financiele dienstverleners naast elkaar.

Kom daarover praten. Bel Raymond Eilander, Recruiter,

Dan zal het je opvallen dat je bij Deloitte & Touche

telefoon: 020 - 582 40 00.

al direct zelfstandig gaat werken. Je krijgt het snelste

Hij maakt dan binnen onze organisatie graag een

contact met clienten . En je kunt diverse opleidings-

afspraak voor een helder gesprek over de manier

programma's volgen.

waarop je bij Deloitte & Touche aan de slag kan :

Daarnaast geeft onze accountants- en adviesorga-

Ondernemend & Alert.

ACCOUNTANTS¡ BELASTINGADVISEURS â&#x20AC;˘ CONSULTANTS Mee r dan 70 vestigingen in Nederland.

Inte rnel: www.d e lo itte. nl

Deloitte& Touche

c

ÂŤ

â&#x20AC;˘

I

Het is dinsdagochtend. We kijken op de wekker in Arjans kamer en noteren 7:45. Arjan lag al een uur wakker in zijn bed, omdat de hond van de onderbuurman op de begane grond al een uur aan een stuk aan het blaffen was. De onderbuurman had een stoma, dat altijd goed zichtbaar was, aangezien hij altijd hetzelfde 'witte' t-shirt droeg, dat nog niet de helft van zijn bierbuik bedekte.

Andere opvallende ken merken aan deze buurman zijn het feit dat hij ongeveer de helft van zijn leven besteedt aan het poetsen van zijn tegeltjes in de tuin met een hogedrukreiniger, het lassen van barbecues en het slaan van zijn vrouw.

Het is een man die maar ~ een ding liefheeft in zijn ~ leven: zijn hond Wolf. De ;; liefde van zijn baas deed 8 Wolf blijkbaar niet veel ~ goed, aangezien hij al ~ meerdere dagen achtereen ~ de omgeving terroriseerde u... met ononderbroken geblaf.

'Die Stoma heeft vol gens mij een gloeiende kachelpook in de aars van zijn hond gestoken', mokte Arjan, terwijl hij uit zijn bed kwam. 'Typisch voorbeeld van een psycho die zijn eigen frustraties op zijn omgeving projecteert in de vorm van 150 decibel geblaf, psychologiseerde hij op deze vroege morgen. 'Hij is godverdomme zijn omgeving naar zijn hand aan het zetten door middel van terreur: het is gewoon een klein dictatortje. Dit is pas het begin.

Hij gebruikt nu biologische wapens in de vorm van een gemartelde hond die aan een stuk blaft en hij schendt de mensenrechten van de bevolking in zijn huis, getuige de blauwe plekken op het gezicht van zijn vrouw.' Arjan werd nu echt parano"lde: 'Dit alles is nog niet zo erg. Maar stel je eens voor dat hij aile stomazakjes van de afgelopen 10 jaar in zijn kelder heeft opgeslagen, dan is er een allesvernietigende chemische wapenfabriek op 10 meter van mijn bed gesitueerd. En bij hem weet je een ding zeker: Hij gaat ze gebruiken!!' 'Deze dictator moet

aangepakt worden en wei onmiddellijk. En hoe kan dat beter dan door middel van ........... BOMBARDEMENTEN!!'

Hij balanceerde zich een weg tussen de stapels kranten en kleren naar de keuken. In de ijskast stonden nog twee dingen: een pak melk en een doGS met 24 eieren van niet nader gedefinieerde datum.

Arjan pakte de doGS met eieren en installeerde zich bij het raam. Hij opende het raam en lokaliseerde de blaffende hond in de achtertuin van de dictator.

Arjan hield het eerste ei 10 centimeter voor zijn ogen en gooide het van vier hoog naar beneden, een halve meter naast de hondo 'De precisie ontbreekt nog', mopperde hij, terwijl het volgende ei zich nu 11 centimeter voor zijn ogen bevond. Hij gooide het ei met een subtiele boog een meter naast de hond, op de barbecue van De Stoma. Gefrustreerd door zijn apraxie pakte Arjan het derde ei en smeet het op zeer agressieve wijze met enorme vaart op de rug van het blaffende object. Een groen-gele brij verscheen terstond op zijn zwarte vacht.

Geschrokken rende het beest enkele rondjes over de keurig wit gepoetste tegeltjes, om na enkele seconden het volgende ei op te vangen met zijn lijf. Dit was een mooie knal. Het ei spatte uiteen en bevlekte niet aileen de hond, maar ook de tegeltjes eromheen. De hond was nu nog heviger aan het blaffen dan hiervoor. Enkele buren kwamen hun balkonnetjes opgelopen om het schouwspel te bewonderen. Een oud vrouwtje aan de overkant sloot zich als bondgenoot bij Arjan aan en goo ide met augurken en uien. De aanval ging tot in de late ochtend door.

Arjan had de slaap toen al hervat en droomde van zijn onderbuurman, die zijn hond schoonmaakte met een hogedrukreiniger.

JdV

35

ROSTRA ECONOMICA

s

eve

e

â&#x20AC;˘

I

Financiele Studievereniging Amsterdam (FSA)

De Financiele Studievereniging Amsterdam (FSA) is de studievereniging voor studenten Accountancy en Financiering aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit. Om de kloof tussen theorie en praktijk te verkleinen, organiseert de FSA jaarlijks tal van activiteiten, zoals bedrijvendagen en congressen.

In de afgelopen maanden zijn er al diverse activiteiten geweest. Een van deze activiteiten is het Landelijk Accountancy Congres. Een succesvol congres op landelijk niveau. Ook hebben we de Informatiedag Financiele Beroepen al achter de rug.

Een orientatiedag voor aile financiele economen die met grote belangstelling werd bezocht. Consultition, een nieuw ambitieus project, bleek een must voor vele studenten met interesse in de consultancybranche. De accountancystudenten kwamen ook aan hun trekken in de vorm van een accountancyweek. Gedurende deze week werden vooraanstaande accountancykantoren en interne accountantsdiensten bezocht.

Ons eerste internationale project, de London Banking Tour, is eveneens succesvol verlopen.

De meest recente activiteit was ons Seminar Research Project Mexico; Dit was het wat betreft 1998, in het nieuwe jaar zullen er nog meer interessante bmetBU2 activiteiten volgen . ~ 11, 1018WBAmsterdarn

TeIefoonlfax: 02N220816 Hier voigt een korte opsomming: i-mall' infoOfsa.nl - FSA Congres: vakinhoudelijk congres over "Shake-out in financial services"; Internet http:Hwww.fsa.nl - Beleggersdag: informatiedag over trends en ontwikkelingen op financiele markten; Qpt!nlngstijden dagilgtcs van 9-17 uur - Finance Week: nieuw en ambitieus project van de FSA; Udmaatschappen vanaf /10,- Accountancy Reis London: studiereis voor aile accountancystudenten om ervaring op te do en in het buitenland; - Research Project Brazilie: internationaal onderzoeksproject naar een (re-)emerging market. Dit project wordt jaarlijks afgesloten met een seminar waarin de export- en investeringsmogelijkheden voor ge'interesseerden uit het bedrijfsleven aan bod komen; - Amsterdam Mutual Fund (AMF): beleggingsfonds met een groot beheerd vermogen; - Fiducie: vakspecialistisch tijdschrift, verschijnt vier keer per jaar; - Workshops, skilltrainingen, business courses en internationale stages.

De FSA wenst jullie een succesvol 1999!!!

M&O linking Pin De studievereniging voor Management & Organisatie en Arbeids- en Organisatiepsychologie LlMG (Landelijk Internet Management Game) Beg in februari 1999 organiseert M&O Nederland voor de tweede keer het Ll MG. Het Ll MG is een IT-managementsimulatie die geheel via het Internet wordt gespeeld. In deze simulatie worden studenten in staat gesteld hun kennis van management en economie toe te passen op de besluitvorming binnen een virtueel bedrijf.

150 Studenten zullen in teams van drie personen tegen elkaar strijden in een professionele managementsimulatie, die ook in het bedrijfsleven wordt gebruikt om managers te trainen. Dit zal gebeuren via de internet-site van het LlMG (www.moned.nl/limg). De strijd bestaat uit twee voorronden die elk een week duren. De zes teams met de beste resultaten gaan door naar de finale op 18 februari in Amsterdam. Op deze finaledag nemen zij het op tegen elkaar en tegen zes teams van gerenommeerde bedrijven.

38

Het winnende team gaat naar huis met een verzorgde reis naar New York ! De tweede en derde prijs zijn respectievelijk drie bustickets naar Londen en een overnachting met ontbijt in het Grand-Hotel Krasnapolsky in Amsterdam.

Activiteiten 19 januari : Managementcafe CBE Consultants, 20:00 uur Cafe De Schutter 22/23 januari: Traini ngsweekend in de Baak 26 januari: Aigemene Ledenvereniging, 19:30 uur Cafe De Schutter 30 januari: Schaatsen met de oudleden, 14:00 uur Jaap Edenbaan

ROSTRA ECC )N01\ l ICA

â&#x20AC;˘ VIAE

Vereniging voor In~ernationale en Aigemene Economle

De VIAE heeft voor begin 1999 weer een aantal zeer interessante activiteiten op stapel staan. Op 18 januari vindt een economencafe plaats met als onderwerp het land van bestemming van onze studiereis: Cuba.

Tijdens dit economencafe zal worden besproken de invloed van de huidige regeringsvorm op het land. Ook zal aan bod komen wat de invloed is van de sancties die de Verenigde Staten bedrijven opleggen die handel voeren met Cuba.

Op 21 januari organiseert onze landelijke stichting voor Aigemene Economie-verenigingen AEolus een inhouse-middag bij het ministerie van Financien. Op deze dag zal worden getoond wat de loopbaanmogelijkheden zijn voor algemeen economen bij dit ministerie. Met onze collega's uit Groningen, Rotterdam en Utrecht zullen we inzicht krijgen in de structuur van Financien en zullen we naar aanleiding van een case duidelijkheid krijgen over de werkzaamheden die bij Financien worden uitgevoerd.

Vanaf 4 februari zijn twintig gelukkige VIAE-ers voor anderhalve week in Cuba om daar aan den lijve te ondervinden wat dit land aan economische mogelijkheden te bieden heeft. AI het nieuws dat ons bereikt via BBCWorld geeft een vertekend (westers) beeld van Cuba . De VIAE zal de waar- en onwaarheden naar boven halen en na 16 februari zijn wij allen te bereiken om mondeling verslag te doen van deze reis.

Op de lange termijn heeft de VIAE twee andere grote activiteiten in petto. De ArbeidsMarktDagen zullen dit jaar plaatsvinden op 21 en 22 april. Voor een goede start in het bedrijfsleven is het absoluut noodzakelijk hierbij aanwezig te zijn. Op 19 mei organiseert de VIAE haar eerste lustrumcongres. Onderwerp zal zijn de invloed van de internationale kapitaalstromen: heeft de huidige vrijheid van kapitaalstromen de Azie-crises versterkt en moet er iets aan die vrijheid gedaan worden.

Ben je ge'interesseerd in de VIAE en haar activiteiten, kom dan langs op kamer EO.02 of bel 020-6279653 en vraag naar een VIAE-bestuurslid. Ais lid krijg je korting bij onze activiteiten en ontvang je zes maal per jaar ons blad, de onovertroffen Curriculum VIAE. Kamer EO.02 Telefoon: 020 6279653 Vraag naar een VIAE-bestuurslid.

Panta Rhei

~"---III!IV!l!lIAII!I!!IE----"""

Vereniging voor IT-geinteresserden

Februari: 3edrijfsbezoek 18 februari: :inale Landelijk Internet Management Game 18 februari: :eest 18 mei: :ongres scenariomanagement Z9 mei: ~eilweekend

M&O Linking Pin

Kamer EO.02, Telefoon: 020-6279653 E-mail: Linkingpin@moned.nl Internet: http://www.moned.nl/iinkingpin Lidmaatschap va. Fl.l 0, ""

JANUARI 1900

Panta Rhei, de interfa- .......- - - - - - - - - - - - - - - - -....,.. cultaire studievereniging voor informatiekundigen aan de UvA, heeft dit jaar nog niet veel van zich laten horen . Dit is jammer, want lo krijgen de studenten die ge'interesseerd zijn in informatiekunde misschien niet zo'n goed beeld van wat er in het bedrijfs leven speelt. Dit probeert Panta Rhei namelijk: studenten die ge'lnteresseerd zijn in informatiekunde te laten zien wat er in het bedrijfsleven speelt via bijvoorbeeld gastcolleges, bedrijfsbezoeken en workshops. Via deze activiteiten probeert Panta Rhei een brug te slaan tussen de theorie, zoals die in de universi teitsbanken wordt gedoceerd, en de pra ktijk, lOals het er in het bedri'jfsleven aan toe gaat.

Dit lijkt een nobel streven en voor dit soort zaken bestaat beslist animo. Waarom heeft Panta Rhei dan nog zo weinig van zich laten horen? Hier zijn een aantal redenen voor, wa arvan je de belangrijkste hieronder vindt: Panta Rh ei heeft op dit moment grote moeite bij het vinden van actieve leden, of we I leden die willen helpen bij het orga niseren van de activiteiten, Zonder actieve leden is het voor het bestuur aileen erg moeilijk om veel activiteiten te organiseren. Ook kunnen er zo geen grote activiteiten worden georganiseerd.

Het bestuur van Panta Rhei is eigenlijk nog steeds niet compleet. We proberen de bestuurl ijke taken met zijn drieen te verdelen, maar eigenlijk zou het bestuur moeten bestaan uit vijf personen.

Toch proberen we van dit jaar ook een succesvol jaar voor Panta Rhei te maken.

Want zeker in de dynamische, snel veranderende en mooie wereld van IT is Panta Rhei de beste leerschool!

In de hoop de Rostra -Iezer zo genoeg te hebben ge'informeerd.

Met vriendelijke groet, Het bestuur van Panta Rhei Mathieu Hommes, Jeroen Opmeer, Jerre Veltman

Panta Rhei

Kamer EO.06 E-mail: pantarhei@wins.uva.nl www: surf.to/pantarhei

VSAE

(\.

VERENIGING STUDENTEN ACTUARIAAT. ECONOMETRIE EN OPERATIONELE RESEARCH & MANAGEMENT (VSAE)

De VSAE is opgericht in 1963 en maakt onderdeel uit van de Faculteit der Economische Wetenschappen en Econometrie aan de Universiteit van Amsterdam.

De VSAE vertegenwoordigt de belangen van de studenten Actuariaat, Econometrie en Operationele Research & Management. Zij is met bijna 350 leden de grootste en meest actieve vereniging op haar vakgebied. De VSAE stelt zichzelf tot doe I activiteiten te organiseren met betrekking tot de studie. Daarnaast fungeert zij als intermediair tussen het bedrijfsleven en de studenten. De VSAE wordt bij haar vele activiteiten ondersteund door de Board of Faculty Relations, het wetenschappelijk adviesorgaan van de VSAE.

ACTIVITEITEN • De Carrieredag, welke tot doe I heeft de studenten in contact te brengen met eventuele toekomstige werkgevers. Dit gebeurt middels workshops, cases, one-to-one gesprekken, stage-voorlichting en bedrijfspresentaties. \..Het IT-symposium, waarbij vijf bedrijven hun visie geven

op de informatie-technologie in de 21 e eeuw. """" Gehouden in de Tijgerzaal te Artis.

• De Actuariaatdag, met twaalf deelnemende bedrijven, wordt gehouden in het Victoriahotel.

• De National Econometric Game 1999 (N.E.G. '99), waar 30 studenten uit het gehele land in samenwerking met bedrijven cases uitwerken op financieel gebied.

• De studiereis naar New York. Bedrijfsbezoeken naar o.a.

Merrill Lynch, Northwest Airlines, Fed en Wall Street.

• Het Congres met als titel 'Risk Management'.

EN VERDER ...

• Uitgifte van het vakspecialistisch tijdschrift AENORM. • De Stagebank.

• Veelvoud aan bedrijfsbezoeken.

• De wekelijkse maandagavondborrel in cafe het Kremlin, Spuistraat 109.

• Uitgave van het ledenblad Suite 13 en een jaarlijkse almanak.

• Sport- en speltoernooien maar ook het Trimesterfeest.

Neem voor meer informatie contact met ons op.

, ,

VSAE """'III Roetersstraat 11 Kamer EO.13 1018 WB Amsterdam Telefoon : 020 - 525 4134 \:.-mail: vsae@ya h oo.co~

Marketing Associatie <f}>Amsterdam Allereerst wenst de Marketing Associatie Amsterdam aile Rostra lezers een gezond en succesvol 1999 toe. Op 13 januari heeft onze nieuwjaarsreceptie in Theater Paradiso plaatsgevonden. Hier gaf een marketeer van Telfort zijn visie op het nieuwe telecom-jaar. Vervolgens hield niemand minder dan PETER LUSSE zijn MAA-Nieuwjaarsconference.

Het nieuwe jaar zal voor de MAA in het teken staan van een breed scala aan activiteiten, met als klap op de vuurpijl de studiereis naar Mexico. Op 27 januari beginnen de voorrondes van de MANdag, waar we in teams gaan strijden voor een finaleplaats op 10 februari in Groningen. Aldaar zal na een uitgebreide case-dag een groots feest losbarsten, waarna we allen in hetzelfde hotel overnachten. Inschrijving is mogelijk tot 8 januari.

Op 5 februari gaan we met de "auto-

40

freaks" onder ons naar de Auto RAI, waar we te woord zullen worden gestaan door marketeers van onder andere SMART en RAI. 18 Februari is de dag waarop ABN AMRO haar titel 'Squashkoning' zal moeten verdedigen tegen de sportieve uitdagers van de Marketing Associatie Amsterdam.

In de week van 22 februari beginnen onze Masterclasses Fast Moving Consumer Goods.

Met een select gezelschap bezoeken we de drie vaderlandse giganten uit deze sector, namelijk: Heineken, Unilever en Koninklijke Ahold NV. Aangezien de Masterclass Dienstenmarketing een succes was, zijn de verwachtingen voar deze Masterclass hooggespannen.

Kortom, de eerste maanden van het jaar bel oven veel goeds.

Landelijk Stagenetwerk De Marketing Associatie Amsterdam vormt samen met Tilburg, Eindhoven, Groningen, Maastricht en Rotterdam de Marketing Associatie Nederland (MAN).

De MAN behelst ook een samenwerking tussen aile stagecommissies van aile marketing associaties. Voordelen: Een breed en landelijk stageaanbod dat gemakkelijk bereikbaar is. Meer weten?

Bezoek dan de nieuwe stagesite: www.marketingstages.nl of loop even binnen op de MAA kamer.

Wil je meer informatie over de MAA en al haar activiteiten surf even langs op www.ma-amsterdam.demon.nl. Gewoon binnenlopen op de kamer kan ook.

MAA Roetersstraat 11, kamer EO.06 1018 WB Amsterdam Telefoon: 020 - 5254154 Internet: www.ma-amsterdam.demon.nl

ROSTRA ECONOM ICA

De bedreigingen voor Londen als financieel centrum van Euroland Interview Fase &Vendrik

Operatie euro-drop

De groei van Schiphol is al bepaald door Den Haag

â&#x20AC;˘

~.--~. -

EN VERDER: Redactioneel Column: Toen & Nu Van florijn tot euro De euro: nieuwe kansen voor het bedrijfsleven De kleine ondernemer checkt de euro Informatie Bureau Internationalisering Rostra Damus Facts &Figures: Thomas Thijssen Column: Student-en-Leven Sefa pagina Studieverenigingen Roetersstraat 11 4

3 5 6

ROSTRA ECO NOMICA

18

JAN UARI

24

1999 44

27 31

J AARGANG N R.

32 35 37

38 43

229

VOOR PAGINA FOTO:

MARco

VAN

H AL

ETALAGE VOORLJ CHTlNGSWI N KEL EUROPESE COMMISSIE TEGENOVER HET BI NNENHOF IN D EN HAAG

ROSTRA ECONOM ICA

ROETE Volgens de Folia en enkele kranten heeft de politie ons op de hoogte gesteld van De Messensteker die, hier op het Roeterseiland, onschuldige mensen beroofd en daarna ook nog eens lekker in hun rug steekt. lemand die nooit de Folia of een krant leest, zal dit ongetwijfeld niet eens weten.

De politie heeft namelijk de voorkeur gegeven aan het volhangen van de faculteit met allerlei papiertjes met daarop de mededeling dat je je fiets In de fietsenrekken moet zetten omdat ie anders wordt weggehaald.

Boeien dat je fiets wordt weggehaald en dat je hem op vertoon van sleutel en legitimatiebewijs gewoon weer kan ophalen op een plaats die hier

COLOFON in hun eigen levensbehoeften te voorzien, we eten toch niet voor niets elke avond spaghetti. Heus niet omdat we het zo lekker vinden, maar omdat het zo goedkoop is en we daardoor geld uitsparen om een biertje te gaan drin ken met de andere sloebers. Nee, onze tijd moet nag komen! Hoe komt die kerel er dus bij am te proberen van een student geld los te krijgen?

Ais hij echt zo graag geld wil hebben, kan hij beter zijn agressie op de poli tie botvieren. Zij hebben immers de laatste maanden echt geld gespaard.

Reken maar na: een gemiddelde avond op het Rembrandtplein draagt zorg voor enkele duizenden openbaar urinerende mannen. Dit is in potentie

Periodiek von de Faculteit der Economische Wetenschappen en Econometrie aon de Unlversi teil von Amsterdam, uitgegeven door de Sefo.

Hoofdredadie Josmiln Weenink

Eindredactie Liesbeth den Toom Jeroen von Uzerloo

Redactie Michael Entzinger (coordinator Sela) Peter Fechter Paul Roos Pieter von der Stroaten Joris de Vreede

Vormgeving Robin Bakker Rogier Mars

Verder werkle aan dil nummer mee Dimitry von den Berg Audrey Brunings Arnold Heerlje Simcho Jong Jooo Vasco Rodrigues

Fotografie Marco von Hal

Adreswijzigingen Studen tenadministratie BinnengasthuisstlOat 9 101 2 ZA Amsterdam

Jaarabonnement 6 nummers voor I 30,.

~

r

z

o~

u

ex:

ÂŤ

Voor readies, brieven en open sollicitalies is de redactie bereikbaar op

-...

Roetersstroat 11 , kamer m05 10 18 WB Amsterdam Telefoon: Rostra (020) 525 42 97 of Sefa (020) 627 96 53 (vraag naar Jasmijn Weenink) E'mail adres: rostra@fee.uva.nl

....

~

§ u-

nag geen eens 3 minuten lopen vandaan ligt. Belangrijker is het natuurlijk dat we weten dat we een mes in ons rug gedouwd kunnen krijgen als we niet oppassen . Tja, de politie is je beste vriend .. . Nu er op het Rembrandtsplein een hoopje politieagenten staat om het wildplassen tegen te gaan, is het onnodige geweld aileen maar toegenomen, aileen worden de criminele acties tegen de politie gericht in plaats van tegen de medefeestvierders.

Trouwens, wat moet De Messensteker nou hier?! ledereen weet toch dat studenten niet eens geld hebben om

meer dan 160.000,- per avond. Dan hebben we het nog niet eens over de honderden beledigingen die zij naar hun kop geslingerd krijgen: 'Jij stond zeker in je broek te pissen toen mijn studerende zus op de Roetersstraat werd neergestoken?', zal een net bekeurde openbaar urinerende dronken lap kunnen zeggen . Weer 500 piek voor de politie. Je gaat me niet vertellen dat er niet een aantal van die piekies in de broekzak van de bekeurende politieagent zullen verdwijnen .

Misschien een leuke tip voor onze grote vriend De Messensteker?! Zijn wfj tenminste van hem at. [il JW

Niets uit dele uilgave mag lander toestemming van de redoctie of de externe auteur overgenomen worden. De redoctie is niet verontwoordelijk voor de inhoud von ingelonden stukken en behoudt lich het recht voor deze in te korten.

Oplage 4500

Adverlenties Torieven op aanvraag verkrijgbaor. Opdrochten schriftelijk ter onentie vall ocquisiteur Selo, Arik Suisso, teleloon

(020) 525 40 24

Advertenlies in deze uilgave BHV Cargill Deloine &Touche ING KLM McKinsey

Monitor Com pony Moret Ernst & Young Rabobank Rondstad Scheitema Shell

Zet- en drukwerk Mebo Print BV, Amsterdam

JANUARI 11)99

43

Wat heet, internationaal vverkveld ...

-

•

•

lI1'i

Argentinie

Australie

Brazilie

lING Groot Brittannie

•

lING

lING Italie

• IN\;

Mexico

Nederland

•

•

Frankrijk

Ind onesie

'nOG

Japan

lIN!

•

IIl\'()

Hong Kong

•

Iho

•

IIl\t

Honga rije

-

China

•

•

•

lING

lING

G

•

•

Pole n

Russische Federati e

Venezue la

Verenigde St aten

•

II!'

lING

I Na

-

~

Singapore

Spanje

Levensverzekeringen verkopen in Roemenie. Introductie van telebankin g in Canada. Een toonaangevende bank kopen in EngeJand. Een verzekeringsmaatsc happij overncme n III de Verenigde Staten. Debt conversion tocpassen in Brazilie. Emerging markets st i m ulere n in Tha il and, Oekra'ine, Argenti ni e ..

ING Groep heeft e igen ves ti g ingen in maar li efst 59 landen. Nu .

Want morgen kunnen dat er meer z ijn . Ond ernemersc hap ke nt na uwelijks nog grenze n. En het is o nze overtuiging dat je a ls financieJe dienstverlener zo dicht moge lijk bij j e markt moet z it ten. Ook al is het

... dat heet:

Tsjechie

aan de andere kant van de wereld.

Oat is een van de aantrekkelijke punten van werken bij ING Groep.

Want niet aileen de functies en taken varie ren enorm, h1aar ook het inter na tionaa l kader. De socia le en

academici

vIm

maatschappelijke sit uat ie in ee n la nd .

De economische omstandigheden.

De manier van zake n doen .

Werken in het bllitenl and bin ze lfs al deel uitmaken van je traineeship.

Wa nt [NG Groep investeert fors in de pro fess ionele en persoonlijke ont-

wikkeling van aankomende managers.

Daarb ij kun Je kieze n ui t vier in s troom traj ecten; manage men t, professional , marketing/sales en facilit y management/operations.

Spreekt dit je aan, heb je affi niteit met financiele dienstverlening en studeer je binnenkort af? Bezoek dan onze internetsite: www.rec ruitment. in!WJ.1., Je kunt ook a l metcen een so li icitat iebr ief met c v stllre n naar ING Groep , Management Deve lop ment/ Recruitm en t, mevrOllW mr. A.M.T. van Oss, (W T 16.32) , Postbus 8 10, 1000 AV Am sterdam, te lefoon: (020) 541 65 18 .

ING

GROEP