Tarihi istatistikler dizisi 06 haz prof dr tevfik güran tanzimattan cumhuriyete modernleşme sürecind by SELÇUK

TANZİMAT'TAN CUMHURİYET'E MODERNLEŞME SÜRECİNDE EĞİTİM İSTATİSTİKLERİ 1839 - 1924 EDUCATION STATISTICS IN MODERNIZATION FROM THE TANZİMAT TO THE REPUBLIC Tarihi İ s t a t i s t i k l e r Dizisi

Cilt

Historical Statistics Series

Volume%0

Hazırlayan Prepared by Yrd. Doç. Dr. Mehmet 6 . ALKAN

D.Hl 00 \L,Zk3-

T.C. STATE

BAŞBAKANLIK INSTITUTE

DEVLET

STATISTICS

PRIME

İSTATİSTİK MINISTRY

ENSTİTÜSÜ

REPUBLIC

TURKEY

Bu yayının 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa göre her hakkı Başbakanlık Devlet İsta tistik Enstitüsü Başkanlığı'na aittir. Gerçek veya tüzel kişiler tarafından izinsiz çoğaltılamaz ve dağıtılamaz.

ISBN 975-19-2533-9

State Institute of Statistics, Prime Ministry reserves all the rights of this publication. Unauthorised duplication or distribution of this publication is prohibited under Law No: 5846.

Yayın Numarası Publication Number 2394

İLGİLİ ŞUBELER - RELATED DIVISIONS Yayın istekleri için(*) For publication order Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğü Revolving Fund Administration

+ (312) 425 34 23 + (312) 417 64 40 / 319 - 323

+ (312) 417 58 86

+ (312) 418 50 27 +(312)4176440/213-244

+ (312) 417 04 32 +(312)4256841

İstatistiki veri ve bilgi istekleri için For requests of statistical data and information Yayın, Haberleşme ve Halkla İlişkiler Şubesi Müdürlüğü Publications, Communications and Public Relations Division

(*) Genel Bütçeli Kamu Kurumları, Ulusal İstatistik Enstitüleri ve Uluslararası Organizasyonlar, yayın isteklerini ücretsiz olarak karşılaması için Yayın, Haberleşme ve Halkla İlişkiler Şubesi Müdürlüğü'ne resmi yazı ile başvurabilir. Domestic General Budgeted State Institutions, National Statistical Institutions and International Organizations should apply officially to Pub lications, Communications and Public Relations Division to obtain publications without paying dissemination and/or production costs.

T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Necati bey Cad. No: 114 06100 ANKARA / TÜRKİYE

E-posta - E-mail : yayin@die.gov.tr İnternet - Internet : http://www.die.gov.tr

Kapak tasarımı: Sadık KARAMUSTAFA Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası - Ankara, Kasım 2000 - State Institute of Statistics, Printing Division, November 2000 MTB: 2000 - 705 -1500 Adet - Copies

ÖNSÖZ Tarih, insan topluluklanna millet niteliği kazandıran unsurlardan biridir. Devamlılık ve dayanışma bilinci için tarih yaşanılanların deneyimi ile geçmişin dökümünü yaparak bugüne, yarma ışık tutabilme işlevini yerine getirir. Yeni binyılın başlangıcında gelecek, bugünün ve birleştirilmesi ile şekillenecektir.

geçmişin bilgi ve

deneyimlerinin

Geleceğe yönelik planlamalara ışık tutmayı amaçlayan istatistik çalışmaların geçmişi değerlendirirken de kaynak olarak kullanılabileceği, Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yayınlanmakta olan bu tarih dizisi ile bir kez daha vurgulanmaktadır. Geçmişten geleceğe uzanan bir perspektif içerisinde, geçirilen tüm aşamalar bu sayede yayımlanabilmekte, görünüşte sayılardan ibaret olan bu çalışma, dikkatli ve profesyonel bir göz için çok değerli bilgiler barındırmaktadır. Geçtiğimiz 20 yıl içerisinde veri toplama ve analiz yöntemlerinde ve bilgi sistemi oluşturmaya yönelik çok önemli aşamalar kaydedilmiştir. Geçmişe yönelik verilerin günümüze taşınmasında ciddi zorluklar söz konusudur. Bilim adamlarımız bu noktada özverili çalışmaları ile bu zorluğu gidermede önemli atılımlar gerçekleştirmişlerdir. Enstitünün karan ile bilim adamlarımız tarafından TARİHİ İSTATİSTİKLER DİZİSİ olarak ele alınan tarihi istatistiklerin sistematik biçimde yayımlanması toplumumuzun temel yapısını, birikimini ve geleceğe yönelik potansiyelini oluşturma anlamında önem taşımaktadır. Bu çalışma ile Tanzimat'la başlayan modernleşmenin eğitim açısından muhasebesini değerlendirmek için gerekli veriler sunulmaktadır. Modernleşme süresince Tanzimat Dönemi, II. Abdülhamit Dönemi, II. Meşrutiyet Dönemi ve Cumhuriyet'in ilk yıllarına ait bu veriler ışığında, karşılaştınlabilir ve yorumlanabilir bilgiler elde edilmektedir. Tarihi İstatistikler Dizisi çalışmalarının başlatılmasına katkılarından dolayı Enstitümüz eski başkanı Sayın Prof. Dr. Orhan GÜVENEN, bu çalışmaların devamında değerli desteklerini esirgemeyen Enstitümüz eski başkanları Sayın Prof. Dr. Mehmet K A Y T A Z , Sayın M . Sıddık ENSARİ, Sayın Prof. Dr. Ömer L . GEBİZLİOĞLU'na, Proje Yönetmeni Sayın Prof. Dr. Şevket P A M U K ' a , dizinin bu yayınını hazırlayan Sayın Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ö. A L K A N ' a , projeye desteklerinden dolayı Sayın Prof. Dr. Halil İNALCIK'a , projeye katkıda bulunan ve yayının hazırlanmasında emeği geçen Devlet İstatistik Enstitüsü'nün değerli mensuplarına teşekkürlerimi iletmek isterim.

Şefik YILDIZELİ Başkan Devlet İstatistik Enstitüsü

III

CONTENTS

İÇİNDEKİLER

Page

Sayfa Önsöz

Preface

III

Introduction

Sunuş (Prof. Dr. Orhan Güvenen)

Tarihi İstatistikler Dizisi Başlarken (Prof. Dr. Halil İnalcık)

Tarihi İstatistikler Dizisi İçin Sunuş (Prof. Dr. Şevket Pamuk) Önsöz İngilizce Özet

XIII XVn XXI

(Professor Orhan Güvenen)

As The Historical Statistics Series Begins (Professor Halil İnalcık)

Introduction to the Historical Statistics Series (Professor Şevket Pamuk)

XIH

Preface

Harita Osmanlı Vilayetleri Giriş Açıklama

XXV

XVTI

Summary in English Education Statistics in Modernization from the Tanzimat to the Republic, 1839-1924

Tablo Listesi

List of Tables

XXI XXV

Map XXXXI

Ottoman Vilayets

XXXXI

Introduction

Explanation

Bölüm I

Parti Education Statistics for the Years 1854(1270), 1863(1279), 1873(1289), 1883(1299)

1854(1270), 1863(1279), 1873(1289), 1883(1299) Yılları Eğitim İstatistikleri 1854 Devlet Salnamesi

1854 State Yearbook

1863 Devlet Salnamesi

1863 State Yearbook

1873 Devlet Salnamesi

1873 State Yearbook

1883 Devlet Salnamesi

1883 State Yearbook

Bölüm II

Part II

1894-1895 (1310-1311) Eğitim Yılı İstatistikleri

Education Statistics for the Year 1894- 1895 (1310-1311)

ILAbdülhamit Öncesi ve Sonrası: Bir "İdeolojik" Karşılaştırma

After and before Abdiilhamit II: A n 49

ideological comparison

İstanbul'da Eğitim

Education in Istanbul

Vilayet ve Livalarda (Bağımsız sancak larda) Eğitim

Education in provinces

Page

Sayfa

Bölüm III

Part III

1901(1317) ve 1903(1319) Maarif Salnamelerinde Eğitim İstatistikleri

115

Education Statistics in the Yearbooks of Education for 1901 (1317) and 1903 (1319) General Yearbook of Education 1901 (1317)

115

117

General Yearbook of Education 1903 (1319)

117

1901(1317) Maarif-I Umumiye

Salnamesi 1903 (1319) Maarif-i Umumiye

Salnamesi Bölüm IV

Part IV

1905-1908 (1321-1324) Eğitim Yılı İstatistikleri

Statistics of Education for the Schools Years 1905-1908 (1321-1324)

Vilayetlerdeki Resmi ve Özel Okullar

121

Numbers of official and private schools in provinces

121

Livalardaki (Bağımsız sancaklarda) Resmi ve Özel Okullar

158

Numbers of official and private schools in independent livas

158

Mutasarrıflıklardan Resmi ve ö z e l Okullar

160

Numbers of official and private schools in mutasaimfliks

160

Bölüm V

Part V

1913-1914 (1329-1330) Eğitim Yılı İstatistikleri

Statistics of Education for the Years 1913-1914(1329-1330) 163

Iptidai schools

163

Erkek öğretmen Okulları (Darülmualliminler)

217

Teacher training schools for boys (Dariilmualliminler)

217

Sultaniler

223

Sultani Schools

223

İdadiler

233

îdadi Schools

233

Özel Tali Okullar Yüksek Okullar

246

Private Secondary Schools

246

269

Higher Schools

269

Özel Yüksek Okullar

271

Private Higher Schools

271

İptidailer

Schools connected to other ministries

Diğer Bakanlıklara Bağlı Okullar Harbiye Nezareti

273

Ministry of War

273

Bahriye Nezareti

273

Naval Ministry

273

Evkaf-ı Hümayun Nezareti

274

Ministry of Imperial Foundations

274

Ticaret ve Ziraat Nezareti

275

Ministry of Trade and Agriculture

275

Nafıa Nezareti

278

Ministry of Public Works

278

Sayfa VI

Page

Bölüm VI

Part V I

1923-1924(1339-1340) Eğitim Yılı İstatistikleri

Statistics of Education for the Years 1923-1924(1339-1340)

Maarif Vekaletine Bağlı Okullar

283

Diğer Vekaletlerle Duyun-u Umumiye'nin İdaresindeki Okullar ...

310

Özel Okullar ve Vilayetlerin İdare Ettiği

315

Private Schools and schools administrated by provinces

Kaynakça

321

Bibliography

VII

Schools connected to the Ministry of Education Schools connected to other ministries and Administration of Ottoman Public Debt

SUNUŞ

" Sorsan günlere adımın Ne olduğw«w bilmezler, Ve bilmezler yerim yurdum neresi? "

Anadolu Selçukluları XII. YY. - Anonim -

Sözlerin dünyası insanlara binlerce yıl bilgi ve duygu taşıdı. Sayıların dünyasını algılamakta zorlanıyoruz. Sayılar, matematik anlamda kaotik, karmaşık ve belirsizliğin yüksek olduğu yapılarda sözlerin tamamlayıcısı oldu hep. Sözlerin dünyasını sayıların dünyası ile tamamladığımızda bilim de, evren de, insanın öyküsü de kendi göreceklerinde daha tutarlı bir algılamayı ve anlatımı getirirler. İstatistik, uygulaması bilgi mühendisliği olan bir temel bilimdir ve istatistik üretmek karanlığa ışık götürmek kadar onurlu bir görevdir. Zaman ve mekan dinamiğinde tarihler, büyük olasılıkla, yeniden yazılacak ve çok farklı boyutlar, değerlendirmeler olacaktır. Olayların tarihinde zihniyetlerin tarihine ve çoğulcu bir zaman, mekan, insan dinamiği, yorumlamasına yönelmek, kültür ve uygarlıkların değerlendirilmesinde farklı boyutlar getirecektir. Tarihi istatistiklerin en büyük katkısı, geçmişi daha iyi anlamaya çalışırken, bugünü daha sağlıklı yorumlamak, geleceği daha az hatalı düşünmek ve bilinç uygarlığına getireceği katma değer olacaktır. Bu düşünce ve hasretle, Devlet İstatistik Enstitüsü çalışmalarının 1988 yılında, öncelik taşıyan üç projesi: üç aylık milli gelir hesaplan, çevre istatistikleri, uzun zaman serileri ve tarihi istatistikler olmuştur. Uzun zaman serileri ve tarihi istatistikler projesinin ilk ürünü Cumhuriyet dönemini kapsayan ve 400 sayfayı aşan "İstatistik Göstergeler: 1923-1990 " yayınının matbu ve elektronik ortamda kullanıma sunulmasıyla gerçekleşti. B u çalışma, her yıl güncelleştirilerek ve yeni seriler eklenerek matbu ve elektronik ortamda yayınlanmaktadır. 20. yüzyıl Türkiye İstatistikleri ile başlayan bu çalışmalann devamı 19. yüzyıl ve diğer yüzyıllan kapsayan istatistik ve nicel bilgi teşkil eden araştırmalann yayınlanması şeklinde tasarlanmıştır. Türkiye'de kayıt sistemleri ve istatistik önemli bir yer tutar; Kuzey Hindistan'da, İran'da Selçuk döneminde, Osmanlı imparatorluğunda kayıt sistemlerinin, özellikle nüfus ve ziraatta oluşturulduğunu ve büyük önem taşıdığını biliyoruz. Osmanlı "Nüfus ve Arazi Tahrir Defterleri" çok değerli kayıt ve bilgiler vermektedir. Macaristan'ın yada Musul'un küçük bir köyünde kaç hane olduğu, ne kadar toprakta ne ekildiği, gelirin ve ülkemiz arşivlerinde mevcut bu defterlerden öğreniyoruz. DİE'nin bu kapsamda da yapılacak araştırmalara ve yayınlanmalanna göstereceği katkı büyük bir hizmet olacaktır. Devlet İstatistik Enstitüsü'nün zaman dinamiğinde atası olan "Defterhane" 1389'da kurulmuştur. Bu nedenle Enstitü girişinde, "Devlet İstatistik Enstitüsü Kuruluş Tarihi 1926", Defterhane Kuruluş Tarihi: 1389" yazılıdır. Mustafa Kemal'in armağanı ve emaneti olan Devlet

İstatistik Enstitüsü mensubu olmaktan ve onun zaman içinde kaynağı olan Defterhane'nin mensubu olmaktan onur duyduk hep. DİE "Harzemli Bilgisayar Merkezi", "Piri Reis Coğrafi Bilgi Sistemi Merkezi", "Uluğ Bey Bilgi Sistemleri Merkezi" adlarının kaynağı bu düşünce, bilgi ve tarih bilinci hasretidir. Çok değerli tavsiyeleriyle çalışmalarımıza güç veren, hocamız Sayın Prof. Dr. Halil İNALCIK'a, lütfedip Tarihi İstatistikler Dizisi Yöneticiliğini kabul eden ve tüm çalışmada büyük emeği geçen Sayın Prof. Dr. Şevket P A M U K ' a , araştırmalarıyla projeye katılan Sayın Prof. Dr. Cem B E H A R , Sayın Prof. Dr. Tevfik GÜRAN'a, bu araştırmaların devamında kurumsal desteğini esirgemeyen Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanı Sayın Şefik YILDIZELİ'ne ayrıca Araştırma, Tetkik ve İstatistik Teknikler Dairesi Başkanı, Etüt ve Analiz Şubesi Müdürü ve şube elemanları ile emeği geçen tüm Enstitü mensuplarına saygıyla minnet duygularımı iletmek isterim.

Prof. Dr. Orhan GÜVENEN

TARİHİ İSTATİSTİKLER DİZİSİ BAŞLARKEN

İnsan hayatı gibi milletlerin hayatı da bir deneyimler birikimidir. Bir toplumun temel yapısını ve gelişme potansiyelini bu birikim belirler. Bir milletin nesnel varlığı, yani üzerinde yaşadığı belli toprak parçası, nüfusu ve etnik yapısı, belli bir tarih süreci içinde meydana gelmiştir. Çevrenin toplum üzerinde ve toplumun çevre üzerinde etkileri bakımından her toplum belli bir yapı ve belli gelişme eğilimleri kazanır. Bu tarihi maddi koşullarla birlikte bir milletin kültür yapısı da bir tarihi sürecin ürünüdür. Yani bir milletin paylaşageldiği inanç sistemi, ortak davranış biçimleri onun nereye yöneleceğini belirler. Keza her toplum, sürekli değişim içindedir, fakat genel değişim içinde değişmeyen, direnç gösteren, yavaş değişen belli biçimde yapılar ve kalıplar vardır. Değişimi bilinçle yönlendirmek isteyen dinamik toplumlarda geçmişteki bütün bu faktörleri, kalıp ve yapılan, rakama dönüştürülen objektif ölçülerle saptamak hayati önem taşır.

Meselâ Anadolu'daki patriyarkal-patrilinial (ataerkil), toplum yapısı Osmanlı İmparatorluğu'nun dikkatle izlediği aile tanmına dayanan çift hane sistemi dediğimiz belli bir tanm sisteminin sonucudur. Bugün Türkiye'de insan ve toprak ilişkilerindeki yönlendirme politikalannda, bu sistemin özellikleri hakkıyla bilindiği zaman isabetli kararlar alınabilir. Kısaca söylemek gerekirse, bugün tarih ilmi, toplum hayatını bir bütün olarak ele almakta ve toplum hayatıyla ilgili incelemeler üzerinde yoğunlaşmış bulunmaktadır. Bugünü anlamak, tarihi süreci anlamakla mümkündür. Bu sadece ilmi merak konusu olarak anlaşılmamalıdır. Toplumumuzun ilerleme politikalannda bu bilginin pragmatik bakımdan önemi açıktır. Bilinmeyene erişebilmenin en emin yolu bilinenden hareket etmektir, bu da tarihin ve istatistik ilminin birlikte incelenmesiyle mümkündür. Doğal olarak sorun, Türk toplumunun geçmişi üzerinde rakamlara dayanan açık ve objektif bir bilgiye varmanın olasılık derecesidir.

Gerçekte, Osmanlılar geniş bölgelere yayılmış imparatorluklannı sıkı bir merkezi idare ve kontrol altında tutabilmek için oldukça karmaşık sayım usulleri geliştirmişlerdir. Her görevlinin görev yaptığı yeri, maaşını ve görevini saptamak ve değişiklikleri izlemek için merkez arşivlerinde saklanan aynntılı listeler ve defterler düzenlemişlerdir. Binlerce tımarlının durumunu saptayan Mücmel Defteri Hakani denilen defterler bu sistemin en belirgin bir örneğidir. Öbür yandan kırsal bölümde, vergi yükümlüleri için de Mufassal Defter-i Hakani'ler meydana getirilmiştir. Bu defterlerde her vergi yükümlüsünün tasarrufu altındaki toprak miktannı saptayan ve çeşitli vergi oranlannı belirleyen bilgiler sistematik bir biçimde verilmiştir. Mufassal defterler aynı dönemde Avrupa'da ve Çin'de vergi ve askerlik için düzenlenen istatistik listelerinden bazı bakımlardan daha ileri ve aynntılıdır. Bugün arşivlerimizde sayısı üçbine yaklaşan sancak mufassal defterleri nüfus ve ekonomi bakımından en aynntılı, güvenilir kaynaklanmızdır. Bize kadar erişebilen en eski örnekleri 15. yüzyıl ortalanna kadar inmektedir. Bununla birlikte, bu çeşit defterlerin 14. yüzyıl sonlannda Yıldınm Beyazid (1389-1402) döneminde düzenlendiğine dair belgesel kanıtlar vardır. B u defterleri meydana getirmek için her sancakta yerinde sayımlar yapılmakta idi. Her sancak için atanan bir yazıcı veya emin, yerinde doğrudan doğruya vergi yükümlülerini ve görevlileri, eski defterler ve yerel belgelere göre teker teker denetler, sonra bu verileri yanındaki katip belli bir sistem içinde defter haline getirirdi. Sayımdan kaçmalan önlemek, vergi miktannı en sağlıklı biçimde saptamak için belli yöntemler izlenmekteydi; örneğin, bir ürünün yıllık miktannı belirlemek için üç yılın ortalaması alınırdı. Köylünün sayımdan kaçmasına sebep olan sipahinin tıman elinden alınırdı. Böylece en kapsamlı ve güvenilir sonuçlara

varmaya çalışılırdı ki, bu kapsamlılık ve doğruluk prensipleri bugün de istatistik ilminin temel prensipleridir. Ancak bu sayımlan, gerçek anlamda bugünkü istatistiklerle özdeş saymak yanlıştır. Çünkü o dönemlerde, dünyanın öbür bölgelerinde olduğu gibi, Osmanlı imparatorluğu'nda da bu gibi sayımlar belli amaçla, özellikle vergileme amacı ile yapılırdı. Bununla beraber, bu tarihi sayımlardan bugünkü istatistik verilerine en yakın sonuçlar elde etmek için bazı yöntemleri uygulamak olasıdır.

Osmanlı sayım defterlerinde en önemli problemlerden biri şudur: Burada, genellikle, kişi yerine hane, yani geniş aile birimi esas tutulur. Tahrir defterlerinde vergi yükümlüsü esas olarak hanedir. Vergi yükümlüsü olarak evlenmemiş erkekler ve dul kadınlar da sayım içine alınır. Modern demografi biliminin metodlan kullanılarak bu sayımlardan gerçek nüfusu hesaplama girişimleri yapılmıştır. Yine nüfus için cizye defterleri önemlidir; fakat burada da yalnız belli yaşa erişmiş erkekler listeye alınmıştır; kadınlar, çocuklar, hiç kazancı olmayan yaşlılar ve özel vergi bağışıklığı olanlar sayıma alınmamıştır. Nüfus için olduğu gibi, ekonomik veriler için de özellikle mufassal tahrir defterleri son derece önemli kaynaklardır.

Ticari trafik ve öteki veriler söz konusu olduğunda, özellikle gümrük ruznamçe defterleri, en aynntılı istatistik kaynaklanınız arasındadır. Bu defterlerde gümrüğe tabi eşyayı getiren gemi kaptanlan, tüccarlar, getirdikleri malların menşei, miktar ve değerleri kayıtlıdır. En altta, alınan gümrük miktan belirtidir. Kuşkusuz, kaçakçılığın geniş boyutlara eriştiği o dönemler için bu istatistik verilerinin de hayli noksan olduğu meydandadır. Dükkanlardan alınan ihtisab resmini saptamak için şehir ve kasabalarda yapılan dükkan sayımlanda ekonomi tarihi için kapsamlı ve önemli kaynaklarımız arasındadır. Böylece mesela, İstanbul ve Bağdat'ta her esnafın dükkan sayısını oldukça doğru biçimde bilmekteyiz. Osmanlı bürokrasisi zaman zaman belli bir idari ihtiyacı karşılamak için özel sayımlar da yapmıştır. Mesela, 1640 tarihinde akçadaki enflasyon ve aşın fiyat artışlan karşısında, pazardaki bütün mallan kalite ve ölçüleriyle fiyatlandıran narh defteri çok önemli bir ekonomik belgedir. Bu arada çok önemli başka bir dizi, Temettüat defterleri istatistik araştırmalan için olağanüstü bir önem taşımaktadır. Sayısı onbinleri aşan bu defterler, Tanzimat sonrası dönemde imparatorluğun büyük bir bölümünde vergi matrahı olarak köylünün elindeki bütün mallann sayımını içermektedir.

Devlet İstatistik Enstitüsü olağanüstü bir önem taşıyan bu tarihi verilerin sistematik biçimde yayınlanmasını ele almakla, yalnız sosyo - ekonomik tarihimiz üzerinde birinci elden kaynak malzemesini ilmin hizmetine sunmakla kalmamakta, aynı zamanda bu verileri bugünkü istatistik verileri ile karşılaştırarak Türk toplumunun uzun bir süreç için gelişim çizgisini araştırma imkanını sağlamaktadır.

Enstitü eski Başkanı ve değerli bilim adamı Prof. Dr. Orhan GÜVENEN'i bu önemli etkinlik alanını açtığı için içtenlikle tebrik etmek ödevimizdir. Enstitünün şimdiki Başkanı Sayın Şefik YILDIZELİ destekleriyle çalışmalann devamını ve gelişmesini sağlamıştır. Tarihi İstatistikler Dizisi'nin yöneticiliğine değerli iktisat tarihçisi Prof. Dr. Şevket P A M U K ' u n seçilmiş olmasının bu etkinliğin başanya ulaşması için bir garanti sayılması gerektiğini de özellikle belirtmek isterim.

Prof. Dr. Halil İNALCIK

XII

TARİHİ İSTATİSTİKLER DİZİSİ İÇİN SUNUŞ Yapısal Dönüşümler ve Tarihi İstatistikler Türkiye içinde bulunduğumuz yüzyılda çok hızlı demografik, iktisadi ve toplumsal gelişmelere sahne olmuştur. Birkaç temel gösterge ile örnekleyecek olursak, ülke nüfusu 1920'lerin ortalarında yaklaşık 13 milyondan 60 milyona ulaşmıştır. Nüfus artışları yüzyılın ikinci yansında hızlı bir iç göç ve kentleşmeyi de beraberinde getirmiştir. Kentli nüfusun toplam içindeki payı yüzde 20'lerden yüzde 60'lara çıkmıştır. Son yıllarda nüfusun artış oranı ve özellikle doğurganlık oranında görülen düşüşler, Türkiye'nin demografik geçiş sürecini de yine hızlı biçimde yaşadığını göstermektedir. Türkiye ekonomisi de yüzyıl boyunca kırsal alanlarda tanmın ağır bastığı yapılardan kentlerde sanayi ve hizmetlerin öne geçtiği yapılara geçişi yaşamış, tanmın ekonomi içindeki payı yüzyılın başlannda yüzde 50'lerden 1990'larda yüzde 15'e kadar gerilemiştir. 1930'lann Dünya Bunalımı koşullannda devlet desteğiyle başlayan ve 1960'larda karma ekonomi çerçevesinde yeni bir hamle yapan sanayileşme süreci, iktisadi büyümeyi hızlandırmış, ancak hızla artan kentli nüfusa yeterli istihdam olanaklannı yaratamamıştır. Türkiye'nin dünya ekonomisi içindeki yeri de yüzyıl boyunca önemli değişiklikler göstermiştir. Yüzyılın başlannda serbest ticaret koşullannda tanmsal mallar ihraç eden ve mamul mallar ithal eden ekonomi modeli, 1930'lardan itibaren yerini iç pazara yönelik sanayileşme stratejisine terk etmiştir. 1960'h ve 1970'li yıllarda sanayi üretimi hızla artarken, Türkiye bu üretim kapasitesini dış pazarlara yöneltmekte gecikmiştir. 1980'lerden itibaren sanayi ürünleri ihracatı ön plana çıkarken, Avrupa'dan Ortadoğu, Karadeniz Bölgesi ve Orta Asya'ya kadar bölgesel pazarlarla daha fazla bütünleşme hedeflenmektedir. Türkiye 21. Yüzyıla işte bu hızlı dönüşümlerin derin sancılanyla ve iktisadi, toplumsal, siyasal istikrar arayışlan içinde girmektedir. Demografik ve iktisadi dönüşümler toplumsal yapılarda da önemli gelişmeleri beraberinde getirmiştir. Yüzyılın başında nüfusun yüzde 80'inin kırlarda yaşadığı, tanm ağırlıklı bir toplumdan, bugünün farklılaşmış ve uzmanlaşmış yapılanna geçiş süreci, toplumsal ve siyasal yapılarda da önemli değişikliklere yol açmıştır. Devletin içeriğinden toplumsal yapılara, eğitimden sağlık hizmetlerine, sosyal güvenlikten kültürel etkinliklere kadar pek çok alanda hem nitel hem de nicel olarak önemli gelişmeler, çeşitlilikler ve zenginlikler görülmektedir. Bu gelişmelerin önemli bir bölümünü istatistiksel diziler aracılığıyla izlemek ve ölçmek mümkündür. Cumhuriyetin ilk yıllannda, 1926'da kurulan Devlet İstatistik Enstitüsü, o tarihten bu yana sözünü ettiğimiz dönüşümleri daha iyi anlayabilmek amacıyla daha nitelikli ve daha geniş kapsamlı istatistiksel verilerin toplanmasına büyük önem vermiştir. Bir nesil öncesiyle karşılaştınldığında bugün nüfus, tanm, işgücü, ekonomi gibi temel konulann yanı sıra eğitim, sağlık, kültür, çevre, adalet, sosyal güvenlik, enerji ve turizm gibi pek çok alanlarda toplanan ve yayınlanan istatistikler kapsam, çeşitlilik ve güvenilirlik bakımından önemli gelişmeler göstermiştir. Buna karşılık, Cumhuriyetin erken dönemlerine ve özellikle de Cumhuriyet Türkiye'sinin devraldığı demografik, iktisadi ve toplumsal yapılara ilişkin bilgilerimiz ve istatistiksel veri tabanımız son derece sınırlı kalmaktadır. Bu konularda yayınlanmış verilerin de çeşitli sorunlan bulunmaktadır. Bugün araştırmacılar ve genel okurlar bu tarihi verileri kapsamlannı ve sakıncalannı yeterince anlayamadan ve değerlendiremeden kullanmak durumundadırlar. Bu nedenle de özellikle Cumhuriyetin erken dönemlerinde ve 20. Yüzyıl öncesine ilişkin değerlendirme ve yorumlanınız eksik ve yetersiz kalmaktadır. XIII

Oysa toplumun ve ekonominin zaman ve mekan içinde sürekliliği vardır. Dünkü yapılar bugünküleri belirlemektedir. Günümüze ışık tutabilmek, 19. Yüzyılın ve hatta daha öncesinin yapılarını daha iyi anlayabilmek ve onları daha geniş bir çerçevede tartışabilmekle mümkün olacaktır. Cumhuriyet döneminin devraldığı mirası daha serinkanlı olarak değerlendirebilmek için, 19. Yüzyılda Tanzimatla başlatılan reform dalgalarının sonuçlannı ve ulaştığı noktayı, ekonomide, toplumda ve devlet yapısında ortaya çıkan gelişmeleri, nicel ve nitel olarak daha iyi ölçebilmek ve anlayabilmek gerekmektedir. Böylece hem tarihi süreklilikler hem de kırılma ya da dönüm noktalan daha sağlıklı bir biçimde yorumlanabilecektir. Aynca Türkiye'nin uzun dönemli gelişme çizgisini başka ülkelerle birlikte karşılaştırmalı bir çerçevede incelemek mümkün olacaktır. Tarihi istatistiklerin derlenerek yayınlanması ve böylece hem günümüzün dönüşümlerinin daha iyi anlaşılabilmesi hem de uluslar arası karşılaştırmalı çalışmalara zemin hazırlaması yalnızca Türkiye'ye özgü bir gereksinim değildir. Özellikle son 30 yıl içinde Batı Avrupa ve Kuzey Amerika'dan Latin Amerika ve Asya'ya kadar pek çok ülkede, hem resmi istatistik kurumlannın hem de özel araştırmacılann girişimleri sonucu, tarihi istatistikler derlenerek yayınlanmaya başlamıştır. Bu yayınlar Amerika Birleşik Devletlerinde, Kanada'da, Avrupa ve Latin Amerika'nın çeşitli ülkelerinde resmi istatistik kurumlannın yayınladıklan çalışmalarla başlamıştır. Daha sonra, 1960'lardan itibaren, İngiliz tarihçi B. R. Mitchell'in önce İngiltere, daha sonra Avrupa ve nihayet Afrika ve Asya ülkelerinin tarihi istatistikleri üzerine yayınladığı ciltler, bilim dünyasında büyük yankılar uyandırmış ve karşılaştırmalı tarihi çalışmalar için çok önemli bir olanak yaratmıştır. Türkiye'de de tarihi istatistiklerin derlenmesine yönelik uzun dönemli çalışmalann başlatılması, hem günümüzdeki hem de yakın geçmişteki gelişmeleri anlamaya çalışan bilimsel çabalara yeni bir soluk kazandıracaktır. Kaldı ki, 20. yüzyıl öncesinde çeşitli konularda veri dizilerinin oluşturulması ve saklanması sürecinde Osmanlı Devletinin çok istisnai bir yeri vardır. Yüzyıllar boyu geniş bir coğrafyayı yöneten merkeziyetçi Osmanlı bürokrasisinin, 16. yüzyıldan ve hatta daha öncesinden başlayarak kayıt tutmaya ve saymaya büyük önem verdiği bilinmektedir. Toplanan verilerin bir bölümünü bugün Osmanlı arşivlerinden sağlamak mümkündür. Aynca, 19. yüzyılda yapılan sayımlann ve derlenen istatistiklerin bir bölümü de eski harflerle yayınlanmış olarak çeşitli kütüphanelerde bulunmaktadır. Bu verilerin gözden geçirildikten sonra Osmanlı uzmanlan dışındaki araştırmacılann kullanımına sunulması büyük yararlar sağlayacaktır. İşte bu nedenlerle Devlet İstatistik Enstitüsü, "Tarihi İstatistikler Dizisi" adı altında yeni bir yayın dizisi başlatarak, yakın geçmişimize ilişkin istatistiksel verileri araştırmacılann ve genel okurlann kullanımına sunmaya karar vermiştir. Dizinin ilk aşamasında Cumhuriyet Türkiyesi'nin devraldığı toplumsal ve iktisadi yapılara ilişkin istatistiksel tablonun daha aynntılı ve yeterli bir biçimde ortaya konulması hedeflenmektedir. Bu amaçla 19. yüzyıldaki toplumsal ve iktisadi tablonun en önemli temel taşlannı oluşturan nüfus, tanm, maliye ve dış ticaret istatistikleri, hem genel okurlann hem de araştırmacılann yararlanabilecekleri biçimde derlenmektedir. Her biri kendi konusunun uzmanı bir araştırmacının yönetiminde ve disiplinler arası bir yaklaşımla yürütülmekte olan bu çalışmalar, ayn ciltler halinde yayınlanacaktır. Tarihi Verilerin Sorunlan Tarihi dizilerin toplanmış ve hatta resmi kurumlar tarafından yayınlanmış olması, ne yazık ki, bu verilerin kolaylıkla ve güvenle kullanılabilecekleri anlamına gelmiyor. B. R. Mitchell'in ısrarla vurguladığı gibi, devletlerin 20. yüzyıl öncesinde topladıklan veriler çağdaş anlayış ve yöntemlerle XIV

değil, esas olarak vergi toplama ve askere alma amaçlarıyla toplanmaktaydı. B u dar yaklaşım, hem toplanan verilerin kapsamını hem de veri toplama tekniklerini kaçınılmaz olarak etkilemiştir. Ayrıca, 20. yüzyıl öncesinde teknolojik ve idari etkinliğin çok sınırlı olduğunu, devletlerin veri toplama sürecinde büyük sorunlarla ve yetersizliklerle karşı karşıya kaldıklarını da hatırlamak gerekmektedir. Bunların yanı sıra, siyasal kaygılar da 20. yüzyıl öncesinde yayınlanan resmi istatistikleri etkileyebilmekte, bunların güvenirliklerine gölge düşürebilmekteydi. Sınırlı amaçlar ve yetersiz tekniklerle toplanan bu verileri çağdaş anlamda istatistikler olarak kabul etmek mümkün değildir. Osmanlı Devletinin topladığı ve yayınladığı istatistiksel dizilerin, bu eğilimlerin dışında kaldığını söyleyebilmek zordur. Nitekim, son yıllarda yayınlanan pek çok araştırma ve monografta nüfus sayımlarından bütçelere, tarımsal üretim verilerinden dış ticaret ve eğitime kadar elimizdeki Osmanlı verilerinin çeşitli sorunları, eksiklikleri ve sakıncaları ayrıntılı olarak tartışılmaktadır. Osmanlı verilerini kullanırken ortaya çıkan bir diğer sorun da hem ülke sınırlarının hem de ülke içindeki idari bölümlerin Cumhuriyet dönemindeki sınırlara göre önemli farklılıklar göstermesidir. Bu sorunlar Osmanlı verileriyle Cumhuriyet verilerini bir araya getirerek basit diziler oluşturmanın zorluklarına işaret etmektedir. Çağdaş amaçlarla ve tekniklerle derlenen istatistiklerle karşılaştırıldığında, eldeki tarihi verilerin yetersiz kaldığı görülmektedir. Öte yandan, hatalı ve sorunlu verilerin bir kez yayınlandıktan sonra zaman içinde nasıl kalıcılık kazandıkları ve daha sonra tamiri çok zor ve hatta imkansız bazı yanlışlıklara yol açabildikleri de bilinmektedir. Bu durumda eldeki tarihi malzemeyi eleştirel bir süzgeçten geçirmeden yayınlamak, kabul edilebilir bir yaklaşım olmayacaktır. Bu nedenle, "Tarihi İstatistikler Dizisi" çerçevesinde yayınlanacak çalışmalarda, eldeki verileri basit diziler halinde sunmak yerine, daha zor ancak bilimsel açıdan daha sağlıklı görülen bir yöntem kullanmaya karar verildi. Eldeki tarihi malzemeye mümkün olduğu kadar eleştirel yaklaşarak, bu malzeme, kendi iç tutarsızlıkları mümkün olduğu ölçüde ayıklandıktan sonra, verilerin kapsamları, toplanma yöntemleri, sorunları ve güvenilirlik dereceleri tartışılarak yayınlanacaktır. Diziyi yürüten uzmanlar olarak hedefimiz, eldeki tarihi malzemeyi dikkatle süzgeçten geçirdikten sonra, çağdaş anlayışa en yakın ve çağdaş istatistiklerle karşılaştırılabilecek diziler oluşturmaktadır. Ancak, göstereceğimiz tüm titizlik ve özene karşın, daha farklı amaçlarla ve anlayışlarla toplanan bu verileri, yüzyılımızın çağdaş anlayış ve yöntemleriyle derlenen dizileriyle karşılaştırmak ve onlarla birlikte kullanabilmek kolay olmayacaktır. Bu nedenle, sunduğumuz tarihi verileri kullanacak araştırmacıların, uzun dönemli karşılaştırmalar yaparken, iki tür veri arasındaki amaç, kapsam ve teknik farklarını dikkate almaları gerekecektir. Yayınlanan verilerin bu konulardaki nicel malzemeyi tüketmediğini de özellikle belirtelim. Bu ciltlerdeki malzemenin ötesine geçerek daha farklı veya daha ayrıntılı diziler oluşturmak mümkündür. Örneğin; daha küçük idari birimler düzeyinde verilere ulaşmak isteyen araştırmacılar, yayınlanmamış arşiv malzemelerini veya eski harflerle yayınlanmış çalışmaları kullanabileceklerdir. Daha ayrıntılı çalışmalar yapmak isteyen araştırmacılar için, her cildin sonunda bir kaynakça yer almaktadır. Devlet İstatistik Enstitüsü eski Başkanı Prof. Dr. Orhan GÜVENEN bu dizinin en erken aşamalanndan itibaren bizleri cesaretlendirdi ve destekledi. Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanı Sayın Şefik YILDIZELİ de yardımlarını esirgemeyerek dizinin devamını sağladı. 1994 yılının Nisan ayında Devlet İstatistik Enstitüsü'nde düzenlenen Tarihi İstatistikler Semineri'ne katılan Prof. Dr. Tuncer B U L U T A Y , Mehmet GENÇ, Prof. Dr. Halil İNALCIK, Prof. Dr. İlber O R T A Y L I , Prof. Dr. Halil SAHİLLİOĞLU, Prof. Dr. Yalçın T U N C E R ile DİE çalışanları değerli görüş ve eleştirileriyle bu diziye önemli katkılarda bulundular. Bu sunuşun yazılışı sırasında, Tarihi İstatistikler Dizisi için ayrı ayrı ciltler hazırlamakta olan çalışma arkadaşlarım Prof. Dr. Cem B E H A R , Prof. Dr. Yavuz C E Z A R XV

ve Prof. Dr. Tevfık GÜRAN'ın görüşlerinden de yararlandım. Kendilerine teşekkür ederim. "Tarihi İstatistikler Dizisi" çerçevesinde yayınlanan/yayınlanacak ciltlerin bugünkü Türkiye'nin yapılarının ve dönüşümlerinin daha iyi anlaşılmasına katkıda bulunacağını umuyor, tüm okurlara ve araştırmacılara yararlı olmasını diliyoruz.

Prof. Dr. Şevket PAMUK Tarihi İstatistikler Dizisi Yöneticisi

XVI

Anneme ve Ablama

ÖNSÖZ Çalışmamız, Osmanlı modernleşmesinin milat noktası olarak kabul edilebilecek olan 1839 yılında Tanzimat'ın ilanından başlayarak Cumhuriyet'in ilk yılına, Tevhid-i Tedrisat yani Eğitim Birliği Yasasının kabulü sonrasına kadar gelen altı bölümden oluşmaktadır. Eğitime ilişkin veriler çok uzun bir süre yalnızca Devlet Yıllıklarında (salnamelerinde) yer almıştır. Bu nedenle çalışmamızın birinci bölümünde 1854 (1270) yılından başlayarak onar yıl ara ile 1863(1280), 1873(1290) ve 1883(1300) Devlet Yıllıklarından eğitim verileri derlenmiştir. Bu bölümdeki veriler Tanzimat Fermanı'nın ilan edilmesinden bir süre önce, 1839 yılında iki sivil/genel okulun açılması ile başlayan modern eğitimin geçirdiği sayısal evrimi görmek açısından önemlidir. 1873 verileri bir bakıma Tanzimat eğitiminin geldiği aşamayı simgelemektedir. 1883 verileri ise Osmanlı Rus savaşı sonrası II. Abdülhamit döneminin başında eğitimin durumunu vermektedir. İkinci bölüm, Osmanlı Devletinde yayınlanan ilk eğitim istatistiği olan 1894-1895(1310-1311) ders yılı eğitim istatistiklerinden oluşmaktadır. B u tarih II. Abdülhamit döneminin ortalarına rastlamaktadır. B u istatistik II. Abdülhamit'in eğitime verdiği önemi ve onun döneminde gelinen aşamayı anlamak açısından önemlidir. İkinci olarak, ilk kez eğitim alanında veri derlenmiş ve bu istatistikler bir kitap halinde yayınlanmıştır. Bir çok ayrıntıya yer verilen bu istatistiklerde Maarif-i Umumiye Nezareti'ne (Genel Eğitim Bakanlığı'na) bağlı (Askeri okullarla diğer bakanlıklara bağlı okullar hariç) bütün okul, öğrenci ve öğretmenlerin -yabancı okullar dahil- sayısını ve bir çoğunun kuruluş yılını bulmak olanaklıdır. Üçüncü bölümde, II. Abdülhamit döneminde yayınlanan Maarif-i Umumiye (Genel Eğitim) Yıllıklarından 1901(1319) ve 1903(1321) yıllarına ait olanlarından derlediğimiz tablolar yer almaktadır. II. Abdülhamit döneminde beş tane yayınlanan (1316,1317,1318,1319 ve 1321) Maarif-i Umumiye Nezareti Yıllıkları eğitim tarihimiz açısından oldukça önemli kaynaklardır. Biz bunlardan okuyan öğrencilerin genel nüfusa oranı sayılarını vermek için yararlandık. Dördüncü bölümde 1323-1324 yıllarına ait okul sayılan bulunmaktadır. B u istatistik 1910 yılında (1326 Mali yılında) yayınlanan Devlet Yıllığının içinde yer almaktadır. Ama istatistiğin başında 1323-1324 yılının Mali tarih mi Hicri tarih mi olduğu belirtilmemiştir. İstatistiğin başında verilen tarihler Hicri ise 1905-1906 yıllanna, Mali ise 1907-1908 yıllanna denk düşer. Bu bilgiden yoksun olduğumuz için Miladi yıl karşılığını veremedik. Ama sonuç olarak bu istatistiklerin 1905 ile 1908 yıllan arasına ait olduğunu söylemek yanlış olmaz. B u istatistikle de II. Abbdülhamit döneminin sonunda eğitim kurumlannın sayısı açısından durumu belirlemek olanaklı olmaktadır. Diğer yandan da aynı istatistikle, II. Meşrutiyet'in başlarındaki eğitimin sayısal manzarası verilmiş olmaktadır. Bizi ençok yoran bölümlerden biri de bu bölüm oldu. Zira verilerin yer aldığı tablolarda rakam ve satır kaymaları ile ciddi rakam hatalarına rastladık. Gerekli düzenleme ve düzeltmeleri yaptık.

(1) İstatistiklerin güvenirliğine ilişkin bir not: II. Meşrutiyet döneminde İttihat ve Terakki Hükümetinin Maliye Nazırlığını yapmış olan Mehmet Cavid, II Abdülhamit dönemindeki -bizim çalışmamızda kullandığımız 1310-1311 istatistiğinden sonra yayınlanan-1311-1312 istatistiklerinin derlenmesi sırasında Maârif-i Umumiye Nezâreti İstatistik Kalemi'nde çalışmıştır. B u 1311-1312 yılına ait olan istatistikler derlenirken vilayetlerden neredeyse tamamen yanlış ve eksik bilgi geldiğini, bu nedenle hazırlanan istatistiklere güvenmenin zor olduğunu belirtir. B k z . Mehmed Cavid İhsaiyât (İstanbul: Matbaa-i Amire, 1325) s.296. B u nedenle biz, her olasılığa karşın ilk 1310-1311 istatistiğini kullandık.

XVII

Beşinci bölümde 1913-1914 (1329-1330) yıllanna ait eğitim istatistikleri yer almaktadır. Bu istatistikler, önceki istatistiklere oranla daha fazla bilgi ve aynntı içermektedir. Örneğin bu istatistik sayesinde ilk kez Osmanlı Devletindeki okullaşma oranlanna ilişkin bilgi edinebilmekteyiz. Aynı şekilde çeşitli okullarda okuyan öğrencilerin ve görevli öğretmenlerin sosyo-ekonomik kökenleri konusunda bilgi sahibi olmamız mümkün olmaktadır. Böylece eğitime yönelen toplumsal kesimin ve görev yapan öğretmenlerin sosyo-ekonomik kökenleri konusunda yorum yapabilmek olanaklı hale gelmektedir. Diğer yandan bu istatistikler Osmanlı Devletinin sonu anlamına da gelen Birinci Dünya Savaşının hemen başında derlenmiştir. Bunun anlamı 1839 yılında başlayan modern/kamusal eğitim sürecinin Osmanlı İmparatorluğu açısından geldiği aşamayı ortaya çıkarmasıdır. Böylelikle Osmanlı modernleşmesinin en önemli yanına ilişkin son aşama ile ilgili bilgi edinilebilmektedir. Altıncı ve son bölümde Cumhuriyet döneminin ilk eğitim istatistikleri verilmiştir. Tevhid-i Tedrisat/Eğitim Birliği Yasası'nın çıkmasından sonra 1923-1924 (1339-1340) yıllan için yayınlanan bu istatistik sayesinde de bir yandan Cumhuriyet'in devraldığı eğitimin nicel manzarası ortaya çıkmakta, diğer yandan da Cumhuriyet'in çağdaşlaşma yoluna eğitim açısından nasıl bir birikimle çıktığı hesaplanabilmektedir. Bu derleme Tanzimat'la başlayan modernleşmenin eğitim açısından muhasebesini değerlendirmek açısından da gerekli verileri sunmaktadır. Dolayısıyla modernleşme sürecinde Tanzimat Dönemi, II. Abdülhamit Dönemi, II. Meşrutiyet Dönemi ve Cumhuriyet'in ilk yıllan bu veriler ışığında karşılaştınlabilir ve yorumlanabilir hale gelmektedir. Bu çalışmada yer alan istatistikler Türkiye Cumhuriyeti'nin sınırlan esas alınarak verilmemiştir. Zaten, eğitim gibi Tanzimat'tan itibaren başlayan Osmanlı modernleşmesinin ana hedeflerinden biri düşünüldüğünde böylesi bir sınırlama doğru olmayacaktır. Öte yandan bu çalışmadaki istatistikler Türkiye Cumhuriyeti'nin sınırlan dışında kalan yerler için de kullanılabilecek veriler içermektedir. Dolayısıyla bir dönem Osmanlı topraklannın içinde yer alan, ama günümüzde bağımsız birer devlet olarak yaşayan Ortadoğu ve Balkanlardaki ülkelerin tarihleri açısından da önem taşımaktadır. Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitim kurumlannın aşamalandınlması ve bu kurumlann geçirdiği evrimin bilinmesi, istatistiklerin anlamlandınlması açısından önemlidir. Bu nedenle derlediğimiz bu istatistiklerin daha i y i değerlendirilebilmesi için Osmanlı dönemi eğitimi ve eğitim aşamalan konusunda kısa bir giriş yazdık. Çalışmamızın kapsamı modernleşme sürecinde devletin yeni üstlendiği kamusal/yaygın/örgün eğitim işlevi ile bu amaçla kurduğu yeni eğitim kurumlan olduğu için, geleneksel/dinsel eğitim kurumu olan medreselere hiç yer verilmemiştir. Oysa medreseler de ciddi bir öğrenci sayısına sahiptirler ve dolayısıyla okul, öğrenci ve öğretmen sayılan, genel toplamı değiştirebilecek niteliktedir. Ancak 19. yüzyılın başından itibaren, bir dönem son derece önemli bir işlev görmüş olan medreseler gözden düşmeye, değişen toplumsal ihtiyaçlara yanıt veremez bir hale gelmeye başlamışlardır. Bu gözden düşüş Tanzimat döneminde hızlanmıştır. "Ulemâ" ve medrese önce eğitim alanından, sonra yönetim hizmetlerinden dışlanmıştır. Ardından II. Abdülhamit döneminde Hukuk Fakültesinin kurulmasıyla hukuk alanından, son olarak da yine II. Abdülhamit döneminde Darülfünun (istanbul Üniversitesi) içinde "Yüksek din bilimleri" bölümünün kurulmasıyla resmî din alanından sistem dışına itilmeye başlanmıştır. Medreseler II. Meşrutiyet döneminde yeniden ihya edilmek istenmiş ve değişen koşullara uygun bir hale getirilmeye çalışılmışsa da 1924 yılında tamamen kapatılmışlardır. Bununla birlikte X I X . ve X X . yüzyılda, bir başka deyişle modernleşme sürecinde medreselerin geçirdiği sayısal evrimi bilmek önemlidir ve bir araştırma konusu olarak da değerini korumaktadır. ^

(2) Medreselerin XIX. yüzyılın ikinci yansı ve XX. ilk yıllarındaki sayılarını belirlemek açısından yararlanılabilecek kaynaklardan biri vilayet (il) yıllıklarıdır. Bir diğer kaynak metinde sözü geçen ve beş adet yayınlanan Maarif-i Umumiye Nezareti [Genel Eğitim Bakanlığı] yıllıklarıdır. Bu konuda yapılmış uzun ve ayrıntılı bir çalışma için bkz. Mübahat S. Kütükoğlu; "1869'da Faal İstanbul Medreseleri" Tarih Enstitüsü Dergisi No:VII-VIII (1976-1977) s.275-392 ve özellikle 278-281. Bu çalışmada

XVIII

Son olarak belirtmek istediğimiz bir konu daha var. Başlangıçta bu çalışmayı tasarlarken elde ettiğimiz tüm veri ve istatistikleri vermeyi amaçlamıştık. Erişebildiğimiz tüm istatistikleri de derledik. Ancak çalışmanın sayfa sının derlediğimiz bütün verileri dahil etmeyi mümkün kılmadı. Sonunda dizi editörü Sayın Prof. Dr. Şevket PAMUK'un önerisiyle son şeklini aldı. Bu nedenle bütün Devlet Yıllıklannı yıl yıl tarayarak eğitim verilerini derlediğimiz halde yalnızca onar yıl ara ile dört tanesini verebildik. Yine Osmanlı Devleti'nde yayınlanan ikinci eğitim istatistiği olan 1895-1896 (1311-1312) yılına ait istatistikleri de veremedik. Aynı şekilde beş tane yayınlanan Maarif-i Umumiye istatistiklerinden de derlenen veriler iki istisna dışında verilmemiştir. Son olarak 1912-1913 (13281329) yıllarına ait eğitim istatistikleri de yer almamıştır. İleride olanak bulunursa bütün verileri bir araya getirecek biçimde yayınlamak isteriz. Böylece bir ideal olarak, modernleşme sürecindeki eğitim istatistiklerinin tamamı derlenmiş olacaktır. Bu çalışmanın araştırmacılara yararlı olması zahmetlerimizin asıl karşılığı olacaktır.

Teşekkür Bu çalışmayı yapma önerisi benden geldi. Ama çalışmayı bu haliyle bitirebilmeyi dizi editörü Sayın Prof. Dr. Şevket P A M U K ' a borçluyum. Kendisi, çalışmanın başlangıcından bitimine kadar her aşamada yakından ilgilendi, yüreklendirdi. Karşılaştığım sorunlan ve olumsuzlukları aşmamı sağlayacak yapıcı önerilerini dostça sundu. Sonuçta bu çalışma ortaya çıktı. Kendisine teşekkür borçluyum. Tarih alanında kendisinden çok şey öğrendiğim Sayın Nuri A K B A Y A R bu çalışmayı kontrol etmek lûtfunu gösterdi. Osmanlı dönemindeki yer adlan gibi gerçekten sorunlu bir konuda karşılaştığım güçlükleri aşmamı sağladı. Onun sayesinde gülünç hatalar yapmaktan kurtuldum. Kendisine teşekkür ederim. Kafiye yaptığım işe duyduğu saygıyı hiç bir vakit esirgemedi. Hem can yoldaşım oldu hem de çalışmamı bitirmemi olanaklı kılan ortamı yarattı, sabn gösterdi. Arkaya dönüp baktığımda, bu koşullan sağlanan herkes bu çalışmayı zaten bitirdi diye düşünüyorum. Ama itiraf edeyim, her şeyin ötesinde ve içinde hep Şiir vardı. Doğalki yanlışlardan yalnızca ben sorumluyum.

Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ö. A L K A N

1286/1869 yılında dönemin Şeyhülislamının emriyle yapılan İstanbul medreselerinin listesi yer almaktadır. Buna göre İstanbul'da 1869 yılında 166 medrese bulunmaktadır, öğrenci sayısı ise toplam 5369 olarak görünmektedir.

XIX

SUMMARY IN ENGLISH

EDUCATION STATISTICS IN MODERNIZATION FROM T H E TANZIMAT T O T H E REPUBLIC, 1839-1924

1839 is the year of the proclamation of the Tanzimat Edict, which can be seen as the turning point of the Ottoman modernization. We can also say that modem mass education began in 1839. The first public (non-military) schools were opened at this date. At the beginning of the volume a brief history of the modern education from Tanzimat to the declaration of the Republic is given in order to explain the data related to education. During the 19th century, compulsory primary education under state supervision was used as an effective tool in order to achieve loyalty to the state. The foundation of a unit (ministry or department) concerned with education in the central government and the beginning of secularisation took place in France, England, Germany, Italy, Russia, Austria (-Hungary) and the Ottoman Empire influencing each other more and more or less at the same time. But it took a long time for the system of education to become stabilised in all these countries. The foundation of a department and later of a ministry responsible for education in the Ottoman Empire was not late compared to its contemporaries, even earlier. The idea of establishing a department related to education, was placed on the agenda from 1838 onwards. The ministry was founded in 1857 under the name of Ministry of General Education, and the statute of General Education which regulates the education as a whole was published in 1869. This study consists of six chapters beginning with 1839 and lasting until 1924, the first year of the Republic. In the first chapter, the educational data was gathered from the state yearbooks of 1854[1270], 1863[1280], 1873[1290] and 1883[1300], since first data concerning education was found only in state year books. The data in this chapter is important in order to see the numerical evolution of modern education, beginning in 1839. The data for 1873, in a way, symbolises the level Tanzimat education achieved. The data for 1883 gives the general picture for education at the beginning of the reign of Abdulhamid II, after the Ottoman-Russian war. The statistics of education for the 1894/1895 school year is presented in the second chapter. These are the first statistics of education published in the Ottoman Empire. These statistics which coincide with the middle of the Abdulhamid's reign, are very useful for understanding how important education was for Abdulhamid and the developments achieved during his reign. In these statistics which were published in a book for the first time, we find the number of all students, teachers (including foreign schools) and schools under the Ministry of General Education (except the military schools and schools connected to other ministries), and also the dates of their foundation.

XXI

In the third chapter, the tables are gathered from the yearbooks of general education for the years 1901 and 1902. The five yearbooks (1316,1317,1318,1319,1321) published by the Ministry of General Education are very important sources for the history of education. These were used for estimating the proportion of students to the population. In the fourth chapter the number of schools in the years of 1323/1324 are given. These statistics are found in the state year book published in 1910. Unfortunately, it is not stated at the beginning of the statistics if the date 1323/1324 is according to lunar (Hicri) or fiscal (Mali) calender. If the date given at the beginning of the statistics is Hicri, it corresponds to 1905/1906; if it is Mali, it corresponds to 1907/1908. Therefore, we can not give the A.D. equivalent, but it won't be wrong to estimate that these statistics belong to the period 1905-1908. Thanks to these statistics, it is possible to determine the number of educational institutions at the end of Abdulhamid's reign. These statistics also provide a numerical picture for education at the beginning of the Second Constitutional period. There were serious numerical errors in these statistiscs due to the misalignment of numbers and rows. We made the necessary corrections and arrangements. The fifth chapter contains the educational statistics for the years of 1913/1914. These statistics contains more detail and information compared to the previous ones. For example, thanks to these statistics, we learn for the first time about schooling rates in the Ottoman Empire. We also obtain information about the social and economical origins of the teachers and students from different schools. Thus, it becomes possible to learn about the social and economic origins of the teachers and about the social strata demanding education. These statistics were gathered at the beginning of the First World War, which brought about the end of the Ottoman Empire. They reveal the achievements of the process of the modern public education in the Ottoman Empire since Tanzimat. In the sixth and the last chapter, the first statistics of education in the Republican period are given. These statistics for the years of 1923/1924 were published after the law of Unification of Instruction was legislated. As a result, we can obtain a quantitative picture about the levels of education which the Republic inherited. With the help of the data presented in this volume, it becomes possible to evaluate the Ottoman modernisation in the sphere of education beginning with the Tanzimat. The achievements of the political periods such as the Tanzimat, the reign of Abdulhamid II, the Second Constitutional period and the first of years of the Republic can thus be compared and interpreted. The statistics used in this study are not given on the basis of the frontiers of the Turkish Republic. At any rate, such an approach would not be appropriate if it is thought that education was one of the main targets of Ottoman modernisation beginning with the Tanzimat. The statistics in this study also contain data which can be used for areas outside the frontiers of the Turkish Republic. In other words, these statistics are equally important for the history of education in the Middle Eastern and Balkan countries which were once part of the Ottoman Empire and now independent states. Because our study focused on the state in public education during the modernisation process and the new educational institutions it established, we did not consider medreses. the traditional/religious educational institution. The medreses contained a considerable number of students, and their inclusion in the statistics can alter the total numbers of schools, students and teachers. For this reason, it is important to learn more about the numerical evolution of the medreses in the 19th and 20th centuries. It should be added that the medreses lost most of their popularity during the course of the 19 century educational reforms. th

Some place names used during the Ottoman era have since been changed. We used the old names of these centers. The basic reason for this is the changing of the borders of the provinces and

XXII

their important districts. The modern names of the places now inside the borders of Turkey are given in a table. In this study, the original tables appearing in the Ottoman publications are not always published as they are. In some cases, some columns or rows were excluded from the original tables. Secondly, some columns or tables were put joined together. Thirdly, we prepared some columns, rows and tables. The last and the most important point is that we have checked thousands of numbers and sums in the original Ottoman publications. In some cases, the original numbers or sums were found to be incorrect and they were corrected. These corrections are indicated in the text with a footnote (Aslinda. ) indicating that the numbers were different in the original publication.

XXIII

TABLO LİSTESİ

Sayfa

Bölüm I

LIST OF T A B L E S

Parti

1854(1270), 1863(1279), 1873(1289), 1883(1299) Yıllan Eğitim İstatistikleri

Education Statistics for the Years 1854 (1270), 1863 (1280), 1873 (1290) and 1883 (1300)

1854 Devlet Salnamesi

1854 State Yearbook

1.1 İstanbul'daki "nıekatib-i mahsusa-i şahane",1854

1.1 Numbers of special imperial schools in Istanbul, 1854

1.2 İstanbul'daki "mekatib-i umumiyei şahane", 1854

Page

1.2 Numbers of general imperial schools in 17

1863 Devlet Salnamesi

Istanbul, 1854

1863 State Yearbook

1.3 İstanbul'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1863

1.4 İstanbul'daki yüksek okullar ve öğretmen sayılan, 1863

1.3 Numbers of rüştiye schools, their students and teachers in Istanbul, 1863 1.4 Numbers of higher schools and teachers in Istanbul, 1863

1.5 İstanbul'da cemaatlere ait sıbyan okulları ve öğrenci sayılan, 1863....

1.5 Numbers of community sıbyan schools and students in Istanbul, 1863

1.6 Rumeli ve Anadolu'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayılan, 1863..

1.6 Numbers of rüştiye schools, their students and teachers in Anatolia and the Balkans, 1863

1.7 Numbers of İdadi and rüştiye students and their teachers in the Ottoman Empire, 1863

1.7 İmparatorluk geneli idadi ve rüştiyelerdeki öğrenci ve öğretmen sayı lan, 1863 1.8 İmparatorluk geneli sıbyan okulu öğrenci sayılan, 1863

1.8 Numbers of sıbyan school students in 20

1873 Devlet Salnamesi

the Ottoman Empire, 1863

1873 State Yearbook

1.9 Askeri okullar, 1873

1.10 Tıp okulları ve öğrenci sayılan, 1873

1.11 İstanbul'daki diğer yüksek okul lar ve öğrenci sayılan, 1873

1.10 Numbers of medical schools and their students, 1873 1.11 Numbers of other higher schools and their students in Istanbul, 1873

1.12 Numbers of İdadi school for boys, their teachers and students, 1873

1.13 Numbers of rüştiye schools for boys, their teachers and students, 1873

1.12 İstanbul'daki erkek idadileri, öğ renci ve öğretmen sayılan, 1873..

1.9 Numbers of military schools, 1873

' 21 21 21

1.13 İstanbul'daki erkek rüştiyeleri, öğrenci ve öğretmen savılan, 1873

1.14 İstanbul'daki kız rüştiyeleri, öğ renci ve öğretmen sayılan, 1873..

1.14 Numbers of rüştiye schools for girls, their teachers and students, 1873

1.15 İstanbul'da cemaatlere ait sıbyan okulları, 1873

1.15 Numbers of community sıbyan schools in Istanbul, 1873

XXV

Tablo 1.16 Rumeli ve Anadolu'daki rüştiye ler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 1.17 İmparatorluk geneli idadi ve rüştiy-elerdeki okul öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873

Sayfa

Tables

Page

1.16 Numbers of rüştiye schools, their stu dents and teachers in Anatolia and the Balkans, 1873

1.17 Numbers of rüştiye and İdadi schools, their students and teachers In the Ottoman Empire, 1873

1883 State Yearbook

1883 Devlet Salnamesi 34

1.18 Numbers of higher military schools and their students, 1883

1.19 İstanbul'daki askeri rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayılan, 1883

1.19 Numbers of military rüştiye schools, their students and teachers, 1883

1.20 İstanbul'daki yüksek okullar ve öğrenci sayıları, 1883

1.20 Numbers of higher schools and their students in Istanbul, 1883

1.21 İstanbul'daki erkek rüştiyeleri, öğrenci, mezun ve öğretmen sayı lan, 1883

1.21 Numbers of rüştiye schools for boys, their students, graduates and teachers, 1883

1.22 İstanbul'daki erkek iptidaileri ve öğrenci sayılan, 1883

1.22 Numbers of iptidai schools for boys and their students in Istanbul, 1883...

1.23 İstanbul'daki kız rüştiyeleri, öğrenci ve öğretmen sayılan, 1883.

1.23 Numbers of rüştiye schools for girls, their students and teachers in Istanbul, 1883

1.24 Numbers of iptidai schools for girls and their students in Istanbul, 1883...

1.25 Numbers of Muslim private schools for boys administered by societies or private founders and numbers of their students, 1883

1.26 Numbers of private school for girls administered by societies or private founders and numbers of their students, 1883

1.27 Numbers of sıbyan schools for boys and girls and their students, 1883

1.28 Numbers of community sıbyan schools in Istanbul, 1883

1.29 Numbers of rüştiye schools and their students in provinces, 1883

1.30 Numbers of rüştiyen students and teachers in the Ottoman Empire, 1883

1.18 Askeri yüksek okullar ve öğrenci sayıları, 1883

1.24 İstanbul'daki kız iptidaileri ve öğrenci sayılan, 1883 1.25 Dernekler veya kurucuları tara fından yönetilen özel erkek İslam okulları ve öğrenci sayıları, 1883..

1.26 Dernekler veya kuruculan tara fından yönetilen özel kız İslam okulları ve öğrenci sayılan, 1883 1.27 İstanbul'daki erkek ve kız sıbyan okulları okul ve öğrenci sayıları, 1883 1.28 İstanbul'da cemaatlere ait sıbyan okulları 1883 1.29 Vilayetlerdeki rüştiyeler ve öğren ci sayılan, 1883 1.30 İmparatorluk genelinde rüştiye lerde okul, öğrenci ve öğretmen sayılan, 1883

XXVI

Tablo

Sayfa

Tables

Bölüm II

Part II

1894-1895 (1310-1311) Eğitim Yılı İstatistikleri

Education Statistics for the Year 18941895 (1310-1311)

II.Abdülhamit Öncesi ve Sonrası: Bir "İdeolojik" Karşılaştırma

Before and after Abdülhamit II :An ideological comparison

2.1 II. Abdülhamit'in devraldığı eğitim mirası ve ilk gelişmeler, 1876-1895. 2.2 İstanbul ve vilayetlerdeki sivil okul, öğrenci, memur ve öğretmen sayı ları, 1894 -1895

Page

2.1 Education Developments, 1876-1895...

2.2 Numbers of civil schools, their stu dents and teachers in Istanbul and provinces, 1894-1895

İstanbul'da Eğitim

Education in Istanbul

2.3 İstanbul'daki sivil yüksek okullar, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895

2.3 Numbers of all civilian schools, their students and teachers in Istanbul and provinces, 1894-1895

2.4 Numbers of rüştiye schools for girls, their students and teachers, and foundation dates, 1894-1895

2.5 Numbers of civilian İdadi schools, their students and teachers, and foundation dates, 1894-1895

2.6 Numbers of rüştiye schools for boys, their students and teachers, and foundation dates, 1894-1895

2.7 Numbers of Muslim iptidai schools, their students and teachers in Istanbul, 1894-1895

2.8 Numbers of islamic iptidai schools, their students, teachers and dates of foundation in Istanbul, 1894-1895

2.9 Numbers of non-Muslim schools, their students and teachers in Istanbul, 18941895

2.10 Numbers of foreign schools, their students and teachers in Istanbul, 18941895

2.4 İstanbul'daki kız rüştiyeleri, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895 2.5 İstanbul'daki sivil idadiler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894 -1895 2.6 İstanbul'daki sivil erkek rüştiyele ri, öğrenci, memur öğretmen sayıları ve açılış tarihleri,1894-1895 2.7 İstanbul'daki islam iptidaileri, eğitim biçimi, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1894-1895 2.8 İstanbul'daki özel İslam okulları, öğrenci, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri,1894-1895 2.9 İstanbul'daki gayrimüslim okullar, öğrenci ve öğretmen sayıları, 18941895 2.10 İstanbul'daki yabancı okullar, öğrenci ve öğretmen sayıları, X894™ 1895« ••••••••••••••••••••••••«••••

6 3

65 65

Vilayet ve Livalarda (Bağımsız sancaklarda) Eğitim

Education in provinces

2.11 Vilayetlerdeki yatılı sivil idadiler, öğrenci, memur, öğretmen sayı lan ve açılış tarihleri, 1894-1895

2.11 Numbers of İdadi schools, their stu dents and teachers in provinces, 18941895

XXVII

Tablo

Sayfa

2.12 Vilayetlerdeki gündüzlü idadiler, öğrenci, memur, öğretmen sayı ları ve açılış tarihleri, 1894-1895.. 2.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895 2.14 Livalardaki (bağımsız sancaklar da) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayılan ve açılış tarih leri, 1894-1895 2.15 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) sivil rüştiyeler, öğ renci, memur ve öğretmen sayılan, 1894-1895 2.16 Vilayetlerdeki kız rüştiyeleri, öğ renci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895 2.17 Vilayetlerdeki iptidai erkek öğ retmen okullan (darülmualliminler) ve öğrenci sayıları, 1894-1895.. 2.18 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) İslam iptidaileri ve öğrenci sayılan, 1894-1895 2.19 Vilayetlerdeki gayrimüslim okul lar (yatılı, gündüzlü, ruhsatlı ve ruhsatsız), 1894-1895 2.20 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) gayrimüslim okul, öğrenci, öğretmen ve cemaatlere göre okul sayılan, 1894-1895 2.21 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) yabancı okul, öğren ci, öğretmen ve uyrukla nna göre öğretmen sayılan, 1894-1895

Tables 2.12 Numbers of daytime idadis, their stu dents, teachers and openning dates of foundation in the provinces, 18941895

2.13 Numbers of rüştiyes, their students, employees and teachers in provinces, 1894-1895

2.14 Numbers of rüştiyes, their students, employees, teachers and openning dates in provinces, 1894-1895

2.15 Numbers of civilian rüştiyes, their students, employees and teachers in provinces, 1894-1895

2.16 Numbers of rüştiye school for girls, their students, teachers, and their dates of foundation in provinces, 1894-1895

2.17 Numbers of iptidai teacher schools for boys and their students in provin ces, 1894-1895

2.18 Numbers of Muslim iptidai schools and their students, 1894-1895

2.19 Numbers of non-Muslim schools (boarding, day, licensed and unlicensed) in province, 1894-1895..

2.20 Total numbers of non-Muslim schools, their students and teachers in provinces, 1894-1895

2.21 Numbers of foreign schools, their students and teachers in provinces, 1894-1895

106

Bölüm III

Part III

1901(1317) ve 1903(1319) Maarif Salnamelerinde Eğitim İstatistikleri

Education Data in The Yearbooks of Education for 1901 (1317) and 1903 (1319)

1901(1317)

General Yearbook of Education 1901 (1317)

Salnamesi

Maarif-I

Umumiye

Page

XXVIII

Sayfa

Tablo

3.1 General population, numbers of stu dents and their rates, 1901

3.1 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) nüfus, öğrenci sayısı ve öğrenci sayısının nüfusa oranı,

1901

115

3.2 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) öğrencilerin nüfusa oranı sıralaması, 1901 1903

Page

Tables

(1319)

Maarif-i

3.2 Ranking of student to general popula tion ratios according to provinces, 1901 General Yearbook of Education 1903 (1319)

Umumiye

Salnamesi

3.3 General population, numbers of student and their rates in provinces, 1903 117

3.3 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) nüfus, öğrenci sayısı ve öğrenci sayısının nüfusa oranı,

1903

116

117

3.4 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) öğrencilerin nüfusa oranı sıralaması, 1903

118

Bölüm IV

3.4 Ranking of student to general popula tion ratios according to provinces, 1903

118

Part IV

1905-1908 (1321-1324) İstatistikleri

Eğitim

Statistics of Education for the Years 19051908(1321-1324)

Yılı

Vilayetlerdeki Resmi ve Özel Okullar

Official and private schools in provinces

4.1 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) resmi ve özel okul sayılan, 1905-1908

4.1 Numbers of official and private schools in provinces,1905-1908

121

sancaklarda)

Official and private schools in independent livas

4.2 Livalarda (bağımsız sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-

4.2 Numbers of official and private schools in independent livas, 1905-1908

158

Official and mutasarnfliks

160

Livalardaki (Bağımsız Resmi ve Özel Okullar

1908 Mutasarnflıklardaki Okullar

158 Resmi ve ö z e l

160

Bölüm V 1913-1914 (1329-1330) Eğitim İstatistikleri

private

schools

Part V Statistics of Education for the Years 19131914(1329-1330)

Yılı

İptidailer

Iptidai schools

5.1 VUayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) resmi iptidailerde okul sayılan, 1913-1914

5.1 Official iptidai schools in provinces, 1913-1914

165

5.2 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) resmi iptidailerde dönem başı ve dönem sonundaki duruma göre öğrenci sayıları,

1913-1914

5.2 Numbers of official iptidai school stu dents in provinces, 1913-1914

166

XXIX

165

Tablo 5.3 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) resmi iptidailerde memur, öğretmen ve hizmetli sayıları, 1913-1914 5.4 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) resmi iptidailerde mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları,1913-1914 5.5 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) özel iptidailerde cemaatlere göre okul sayıları, 19131914 5.6 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) özel iptidailerde cemaatlere göre öğrenci sayıları, 1913-1914 5.7 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) özel iptidailerde cemaatlere göre öğretmen sayıları, 1913-1914 5.8 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) yabancı iptidai okul sayılan, 1913-1914 5.9 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) yabancı iptidailerde öğrenci sayılan, 1913-1914 5.10 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) yabancı iptidailerde öğretmen sayıları, 1913-1914 5.11 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) bütün iptidai okul, öğretmen ve memur sayılan, 19131914 5.12 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) bütün iptidailerde öğrenci sayılan, 1913-1914 5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 1913-1914 5.14 Bütün vilayetlerin iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 1913-1914

Sayfa

Tables

Page

5.3 Numbers of official iptidai schools, their officers, teachers and other employees in provinces, 1913-1914

™

168 5.4 School, that teacher of official iptidai school, graduated from in provinces, 1913-1914

169 5.5 Private iptidai schools in provinces, 1913-1914 171 5.6 Numbers of private iptidai school's student in provinces, 1913-1914

173

5.7 Numbers of teachers in private iptidais, according to religious communities, 1913-1914

174

5.8 Numbers of foreign iptidai schools, 1913-1914

175

5.9 Numbers of foreign iptidai school students, 1913-1914

177

5.10 Numbers of foreign iptidai school teachers, 1913-1914

178

5.11 Numbers of all teachers and officers in iptidai schools, 1913-1914

179

5.12 Numbers of all students in iptidai schools, 1913-1914

181

5.13 Numbers of iptidai schools, their teachers and students, and population at age of compulsory education in provinces, 1913-1914

184

173

174

175

177

178

179

181

XXX

5.14 Numbers of iptidai schools, their teachers and students, and population at age of compulsory education in provinces, 1913-1914 208

Tablo 5.15 Livalardaki (bağımsız sancaklar da) iptidai okul, öğretmen ve öğ renci sayılan, 1913-1914 5.16

Bütün livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğret men ve öğrenci sayılan, 19131914

5.17 Bütün vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayılan, 1913-1914

Sayfa

216

Tables 5.15 Numbers of iptidai schools, their teachers and students, and population at age of compulsory education in independent sancaks, 1913-1914

5.17 Numbers of iptidai schools, their teachers and students, and population at age of compulsory education in all provinces and independent sancaks, 1913-1914. Teacher training schools for boys

5.18 Erkek öğretmen okullarında cemaatlere ve diploma alanlara göre öğrenci sayılan, 1913-1914...

5.18

5.20 Erkek öğretmen okullarında yönetici, öğretmen, hizmetli sayılan ve yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914 5.21 Erkek öğretmen okullarında mezun oldukları Darülfünun ve diğer yüksek okullara göre öğretmen sayılan, 1913-1914 5.22 Erkek öğretmen okullarında mezun oldukları darülmuallimin ve diğer okullara göre öğretmen sayılan, 1913-1914

216

Numbers of students in teacher training schools for boys according to religious communities and diplomas received,1913-1914

217

5.19 Professions of fathers of students in teacher training schools for boys, 1913-1914

218

217

218

209

5.16 Numbers of iptidai school, their teachers and students, and population at age of compulsory education in all independent sancaks, 1913-1914 216

Erkek Öğretmen Okulları Darülmualliminler)

5.19 Erkek öğretmen okullarında babalannın mesleğine göre öğrenci sayılan, 1913-1914

Page

5.20 Numbers of officers, teachers and other employees in teacher training schools for boys, 1913-1914

219 5.21 Teachers graduated from higher schools in teacher training schools for boys, 1913-1914 220 5.22

Numbers of teachers in teacher training schools according to the schools of graduation, 1913-1914

2 2

221

Sultaniler

Sultani Schools

5.23 Sultanilerde cemaatler, sınıflar ve diploma alanlara göre öğrenci sayılan, 1913-1914

5.23 Numbers of students of sultani schools, 1913-1914

225

5.24 Professions of fathers of students in sultani schools, 1913-1914

227

5.24 Sultanilerdeki babalannın mes leklerine göre öğrenci sayılan, 1913-1914 5.25 Sultanilerdeki yönetici, öğretmen, hizmetli sayılan ve yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 19131914

225

227 5.25 Numbers of officers, teachers and other employees in sultani schools, 1913-1914 228 XXXI

Tablo 5.26 Sultanilerde mezun oldukları Darülfünun ve diğer yüksek okullara göre öğretmen sayılan, 1913-1914 5.27 Sultanilerde mezun olduktan darülmuallimin ve diğer okullara göre öğretmen sayılan, 1913-1914

Sayfa

Tables

Page

5.26 Teachers graduated from higher schools in sultani schools, 1913-1914.

229

5.27 Teachers graduated from other schools in sultani schools, 1913-1914.

231

229

231

İdadiler

Idadi Schools

5.28 Vilayetlerdeki idadilerde cemaat ler, sınıflar ve diploma alanlara göre öğrenci sayılan, 1913-1914..

5.28 Numbers of students in idadis in the provinces according to religious communities, classes and diplomas received, 1913-1914 235

5.29 Vilayetlerdeki İdadilerde babalannın mesleklerine göre öğrenci sayılan, 1913-1914 5.30 Vilayetlerdeki İdadilerde yönetici, öğretmen, hizmetli sayılan ve yaş grubuna göre öğretmen sayılan, 1913-1914 5.31 Vilayetlerdeki İdadilerde mezun oldukları Darülfünun ve diğer yüksek okullara göre öğretmen sayılan, 1913-1914 5.32 Vilayetlerdeki İdadilerde mezun oldukları darülmuallimin ve diğer okullara göre öğretmen sayılan, 1913-1914

5.29 Professions of fathers of students in idadi schools, 1913-1914

238

238 5.30 Numbers of officers, teachers and other employees in idadi school, 1913-1914

240 5.31 Teachers graduated from higher schools in Idadi schools, 1913-1914...

242

242 5.32 Teachers graduated from teacher training schools for boys and other Idadi schools, 1913-1914

244

Tali Okullar

Private Secondary Schools

5.33 Vilayetlerdeki özel tali okulların ait olduğu cemaat ve devlet ile kuruluş ve/veya açılış tarihleri 1913-1914

5.33 Communities and foreign states that private secondary school belong and their dates of foundation, 1913-1914 246

5.34 Vilayetlerdeki özel tali okullarda cemaatler, sınıflar ve diploma alanlara göre öğrenci sayılan, 1913-1914 5.35 Vilayetlerdeki özel tali okullarda babalannın mesleklerine göre öğrenci sayılan, 1913-1914 5.36 Vilayetlerdeki özel tali okullarda yönetici, öğretmen, hizmetli sayılan ve yaş grubuna göre öğretmen sayılan, 1913-1914

246 5.34 Numbers of students of private secondary schools, 1913-1914..

249

249 5.35 Professions of fathers of students in private secondary schools 1913-1914.

252 5.36 Numbers of officers, teachers and other employees in private secondary schools, 1913-1914 255

XXXII

Tablo 5.37 Vilayetlerdeki özel tali okullarda mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914 5.38 Vilayetlerdeki özel tali okullarda mezun oldukları yabancı okullara göre görevli öğretmenler, 19131914 5.39 Diğer özel tali okullarda cemaat lere ye diploma alanlara göre öğrenci sayıları, 1913-1914 5.40 Diğer özel tali okullarda yönetici, öğretmen, hizmetli, sayıları ve yaş grubuna göre öğretmen sayılan, 1913-1914 5.41 Diğer özel tali okullarda mezun oldukları okullara göre öğretmen sayılan, 1913-1914 5.42 Diğer özel tali okullarda babaları nın mesleklerine göre öğrenci sayılan, 1913-1914 5.43 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) özel tali okullar ve öğretmen okul sayılan, 1913-1914 5.44 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) özel tali okullar ye öğretmen okulu öğrenci sayıları, 1913-1914 5.45 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) özel tali okullar ve öğretmen okulu öğretmen kadro sayılan, 1913-1914

Sayfa

Tables

Page

5.37 Teachers graduated from private secondary schools, 1913-1914

258

5.38 Teachers graduated from foreign private secondary schools, 1913-1914

261

5.39 Numbers of other private secondary school and their students, 1913-1914

264

5.40 Numbers of officers, teachers and other employees in other private secondary school, 1913-1914

264

5.41 Teachers graduated from other private secondary schools, 1913-1914

265

258

261

264

265

266

5.42 Professions of fathers of students in other private secondary schools, 19131914 265 5.43 Numbers of all private secondary schools and teacher training school for boys, 1913-1914 5.44 Numbers of students in private secondary schools and teacher training schools for boys, 1913-1914

266

267

268

5.45 Numbers of teachers and administrative staff in all private secondary schools and teacher training schools, 1913-1914

268

Yüksek okullar

Higher Schools

5.46 Yüksek okullarda cemaatler ve diploma alanlara göre öğrenci sayılan, 1913-1914

5.46 Distribution of private higher schools and their students according to communities, 1913-1914

269

5.47 Numbers of officers, teachers and other employees in higher schools, 1913-1914

5.47 Yüksek okullarda yönetici, öğret men, hizmetli sayılan ve yaş gru buna göre öğretmen sayıları, 1913-1914

269

270

Özel Yüksek Okullar

Private Higher Schools

5.48 Özel yüksek okullarda, cemaatler ve babalarının mesleklerine göre öğrenci sayılan, 1913-1914

5.48 Numbers of private higher schools and their students, 1913-1914 271

XXXIII

271

Tablo 5.49 Özel yüksek okullarda yönetici, öğretmen, hizmetli sayılan ye yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914

Sayfa

5.49 Numbers of officers, teachers and other employees in private higher schools, 1913-1914

272

5.50 Numbers of all higher schools, their teachers, students and graduates, 1913-1914

272

Schools Connected to Other Ministries

Diğer Bakanlıklara Bağlı Okullar Harbiye Nezareti 5.51 Harbiye NezaretPne bağlı askeri idadilerdeki öğrenci, öğretmen sayıları ye mesleklerine göre öğretmen sayıları, 1913-1914

Page

271

5.50 Bütün resmi ye özel yüksek okullarda, okul, öğretmen, öğrenci ye diploma alanlar, 1913-1914

Tables

Ministry of War 5.51 Numbers of students and teachers in military idadi schools connected to Ministry of War, 1913-1914

273

Bahriye Nezareti

Naval Ministry

5.52 Bahriye NezaretPne bağlı Mekteb-i Bahriye-i Şahane'deki öğrenci, öğretmen sayıları, mezun olduktan okul ye yaş grubuna göre öğretmen sayılan, 19131914

5.52 Numbers of students and teachers in Imperial Naval School connected to Naval Ministry, 1913-1914

273

Evkaf-ı Hümayun Nezareti

Ministry of Imperial Foundations

5.53 Evkaf-ı Hümayun NezaretPne bağlı vakıf iptidai okulları, öğrenci ve öğretmen sayı-lan, 1913-1914...

5.53 Numbers of iptidai school and their student and teacher connected to Ministry of Imperial Foundations, 1913-1914

274

5.54 Teachers graduated from schools connected to Ministry of Imperial Foundations, 1913-1914

274

5.55 Numbers of students and teachers in Medresetül Vaizin connected to Ministry of Imperial Foundations, 1913-1914

275

5.54 Evkaf-ı Hümayun NezaretPne bağlı vakıf okullarındaki mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914 5.55 Evkaf-ı Hümayun Nezareti'ne bağlı Medresetül Vaizin'deki öğrenci ve yaş grubuna göre öğretmen sayılan, 1913-1914

274

275

Ticaret ve Ziraat Nezareti

Ministry of Trade and Agriculture

5.56 Ticaret ve Ziraat Nezareti'ne bağlı yüksek okullarda cemaatler, diploma alanlar ve babalarının mesleklerine göre öğrenci sayılan, 1913-1914

5.56 Numbers of higher schools and their students connected to Ministry of Trade and Agriculture, 1913-1914....

275

5.57 Numbers of higher schools and their teachers to Ministry of Trade and Agriculture, 1913-1914

275

5.57 Ticaret ve Ziraat Nezareti'ne bağlı yüksek okullarda yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914

275

XXXIV

Tablo 5.58 Ticaret ve Ziraat Nezareti'ne bağlı ziraat okullarında cemaatler, diploma alanlar ve babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları, 1913-1914 5.59 Ticaret ve Ziraat Nezareti'ne bağlı ziraat okullarında yaş grubu ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914 5.60 Ticaret ve Ziraat Nezareti'ne bağlı darülharirlerde cemaatlere, diploma alanlar babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları, 1913-1914 5.61 Ticaret ve Ziraat Nezareti'ne bağlı darülharirlerde yaş grubu ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları ve 1913-1914.. 5.62 Ticaret ve Ziraat Nezareti'ne bağlı sütçülük ve bağcılık okullarında cemaatlere ve diploma alanlara göre öğrenci sayıları, yaş grubu ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914

Sayfa

Page

Tables 5.58 Numbers of agricultural schools and their students connected to Ministry of Trade and Agriculture, 1913-1914

5.59 Numbers of agricultural school and their teachers connected to Ministry of Trade and Agriculture, 1913-1914....

276

5.60 Numbers of dariilharir schools and their students connected to Ministry of Trade and Agriculture, 1913-1914

^77

276

277 5.61 Numbers of dariilharir schools and their teachers connected to Ministry of Trade and Agricultural, 1913-1914.... 5.62

Numbers of dairy farming and viticulture schools and their students, graduates connected to Ministry of Trade and Agriculture, 1913-1914....

277

277 Ministry of Public Works

5.63 Nafıa Nezareti'ne bağlı yüksek okullarda cemaatler ve babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları ve diploma alanlar, 1913-1914

5.63 Numbers of higher schools and their students connected to Ministry of Public Works, 1913-1914

5.65 Osmanlı İmparatorluğu'nun eğitim kurumlarında okul, öğretmen, öğrenci sayıları ve diploma alanlar, 1913-1914

277

Nafıa Nezareti

5.64 Nafıa Nezareti'ne bağlı yüksek okullarda yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914

278

5.64 Numbers of higher school and their teachers connected to Ministry of Public Works, 1913-1914

278

279

5.65Numbers of schools, teachers, students and diplomas received in the educational institutions in the Ottoman Empire, 1913-1914

279

BÖLÜM VI

Part VI

1923-1924(1339-1340) EĞİTİM YILI İSTATİSTİKLERİ

Statistics of Education for the Years 19231924(1339-1340)

Maarif Vekaletine Bağlı Okullar

Schools dependent Education

XXXV

Ministry

Tablo 6.1 Fen Medresesi'nde öğrenci sayıları, 1922- 1924 6.2 Fen Medresesinde uzmanlıklarına göre mezun sayıları, 1917-1924 .... 6.3 Fen Medresesinde öğretim, idari kadro sayılan ye mezun oldukları okullara göre öğretim kadro sayıları, 1917-1924 6.4 Tıp Medresesinde öğrenci sayıları, 1923- 1924 6.5 Tıp Medresesine bağlanan okullarda öğrenci sayılan, 19171924 6.6 Tıp Medresesi ye buna bağlanan okullarda öğretim, idari kadro ve mezun oldukları okullara göre öğretim kadro sayılan, 1923-1924.. 6.7 Hukuk Medresesinde öğrenci sayılan, 1917-1924

Sayfa

Page

283

6.1 Numbers of students in Sciences Faculty in 1922-1923 and 1923-1924..

283

6.2 Professions of students graduated from Sciences Faculty in 1917-1924

283

6.3 Numbers of teachers and administrative staff in Sciences Faculty, 1923-1924

6.4 Numbers of students in Medical Faculty, 1923-1924

284

284 284

6.5 285 6.6

286

6.8 Hukuk Medresesinde öğretim, idari kadro ve mezun oldukları okullara göre öğretim kadro sayılan, 1917-1924

286

6.9 Edebiyat Medresesinde öğrenci sayılan, 1917-1924

287

Numbers of students in school connected to Medical Faculty, 19231924 285 Numbers of educational and administrative staff in School of Pharmacy, Dentistry and Midwifery connected to Medical Faculty, 19231924

287

6.11 Mekteb-i Mülkiyede öğrenci sayılan, 1921-1924

287

6.12 Mekteb-i Mülkiyedeki öğretmen, idari kadro sayılan ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayılan, 1923-1924

288

6.13 Sanayi-i Nefise Mektebindeki öğrenci saydan, 1923-1924

288

285

6.7 Numbers of students in Law Faculty between 1917-1924

286

6.8 Numbers of teachers and administrative staff at Law Faculty, 1923-1924

286

6.9 Numbers of students in Faculty of Literature from the beginning of the year 1917 to the July 1924

287

6.10 Numbers of teachers and administration staff in Faculty of Literature, 1923-1924

6.10 Edebiyat Medresesinde öğretim, idari kadro ve mezun oldukları okullara göre öğretim kadro sayılan, 1917-1924

6.14 Sanayi-i Nefise Mektebindeki memur ve öğretmenlerin millet, din, mezhep ve mezun oldukları okullara göre sayılan, 1923-1924

Tables

6.11 Numbers of students in School of Public Administation (Mülkiye), 1923-1924 6.12 Numbers of teachers, officers and employees in School of Public Administation (Mülkiye), 1923-1924.

287

6.13 Numbers of student in Art School, 1923-1924

288

6.14 Numbers of officers and teachers in Art School, 1923-1924

288

XXXVI

Tablo 6.15 Tam devreli erkek liselerinde öğrenci, memur ve öğretmen sayıları, 1923-1924 6.16 Yatılı, gündüzlü ve sanayi kız liselerinde öğrenci, memur ye öğretmen sayüan, 1923-1924 6.17 Bir devreli erkek liselerinde öğrenci, memur ve öğretmen sayıları, 1923-1924 6.18 Meslek idadilerinde öğrenci, memur ve öğretmen sayüan, 1923-1924 6.19 Erkek öğretmen okullannda (darülmualliminler) öğrenci, memur ve öğretmen sayıları, 1923-1924

Sayfa

289

290

6.16 Numbers of students in boarding, normal and industrial schools for girls, 1923-1924

290

6.17 Numbers of high schools for boys, their students, teachers and employees, 1923-1924

291

6.18 Numbers of vocational Idadi schools and their student, 1923-1924

293

6.19 Numbers of students, employees and teachers in male teacher schools, 1923-1924

294

293

294 6.20 Numbers of students, employees and teachers in female teacher schools, 1923-1924 295

6.21 İmam hatip okullarında öğrenci sayılan, 1923-1924

296

6.23 Vilay etlerdeki genel ilkokulların dershane sayısına göre dağılımı, 1923-1924 6.24 Vilay etlerdeki ana okullarında okul sayısı, sınıf, yaş ve velisinin mesleğine göre öğrenci sayılan ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayılan, 1923-1924 6.25

6.26

Türkiye'de vilayet ve eğitim kurumlanna göre okul ve öğrenci sayılan, 1923-1924 Türkiye'de vilayet ve eğitim kurumlanna göre öğretmen sayılan, 1923-1924

Diğer Vekaletlerle Duyun-u Umumiye'nin İdaresindeki Okullar

Page

6.15 Numbers of high schools for boys, their students, teachers and employees, 1923-1924

6.20 Kız öğretmen okullannda (darülmuallimatlar) öğrenci, memur ve öğretmen sayılan, 1923-1924

6.22 Vilay etlerdeki genel ilkokulların sınıf sayısına göre dağılımı, 19231924

Tables

2 9

6.21 Numbers of students, in Muslim prayer leader-preacher training schools, 1923-1924

296

297

6.22 General elementary schools in the provinces according to numbers of classes 1923-1924

297

299

6.23 General elementary schools in the provinces according to numbers of classrooms, 1923-1924

299

302

6.24 Numbers of kindergarden schools, their classes students according to age and professions of parents and teachers according to schools graduated, 1923-1924

302

6.25 Numbers of student in all elementary schools in Turkey, 1923-1924

394

6.26 Numbers of teachers of all elementary schools in Turkey, 1923-1924

393

304

308 Schools administered by other ministries and Administration of General Public Debt

XXXVII

Tablo 6.27 Bahriye Mekteb-i Âlisi öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayılan (Bahriye Vekaleti), 1923-1924 6.28 Bahriye Gençler Mektebi öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları (Bahriye Vekaleti), 1923-1924 6.29 Milli Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Çarkçı Mekteb-i Âlisi öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, (KurucuMüdürü Hamid Naci Bey), 19231924 6.30 Mühendis ve kondüktör okullarında öğrenci sayıları, (Nafıa Vekaleti), 1923-1924 6.31 Mühendis ve kondüktör okulları memur, öğretmen sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları (Nafıa Vekaleti), 1923-1924 6.32 Ticaret Mekteb-i Âlisinde öğrenci, öğretmen ve memur sayıları (Ticaret Vekaleti), 1923-1924 6.33 Ticaret Mekteb-i Âlisinde mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları (Ticaret Vekaleti), 19231924 6.34

6.35

Ziraat okullarında öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları (Ziraat Vekaleti), 1923-1924 Yüksek meslek okullarında öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları (Ziraat Vekaleti), 1923-1924

Sayfa

Tables

Page

6.27 Numbers of students, teachers and officers in Higher Naval School (connected to Naval Ministry), 19231924

6.28 Numbers of students, teachers and officers in Naval Youth School (connected to Naval Ministry), 19231924

6.29 Numbers of students, teachers and officers in Higher School for Captains and Engineers (founder and director Hamid Naci), 1923-1924

310

311

6.30 Numbers of students in engineering and conductor schools (connected to Ministry of Development and Housing), 1923-1924 311 6.31 Numbers of student in engineering and conductor schools (dependent to Ministry of Public Works), 1923-1924

6.32 Numbers of students, teachers and officers in Higher Trade School (connected to Trade Ministry), 19231924

311

6.33 Numbers of teachers in the Higher School of Commerce according to schools of graduation, 1923-1924

^12

311

312 6.34 Numbers of students, employees and teachers according to schools of graduation in the schools of agriculture, 1923-1924 313 313 6.35 Numbers of students, teachers and officers in higher vocational schools (Connected to Agricultural Ministry), 1923-1924 314

XXXVIII

314

Sayfa

Tablo 6.36

Bursa Harir Darüttaliminde öğrenci, öğretmen ve memur sayıları, 1923-1924 (Duyun-u Umumiye İdaresi)

Özel Okullar ve Vilayetlerin Ettiği Okullar

314

6.37 Numbers of students, officers and teachers at Dariissafaka School, 19231924

6.37 Darüşşafaka'da öğrenci, öğretmen, memur, hizmetli sayılan ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1923-1924

315

6.38 Darüleytamlarda öğrenci sayıları, 1923-1924

315

6.40 Hayat okulları (Pratik Sanat Enstitüleri)'nda öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1923-1924 6.41

Dilsiz okullarında öğrenci, öğretmen, memur, hizmetli sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1923-1924

6.42 Vilayetlerin idare ettiği sanayi okullarında sınıf, meslek ve yatıhgündüzlü olma durumuna göre öğrenci sayıları, 1923-1924 6.43 Vilayetlerin idare ettiği sanayi okullarında öğretmen sayılan, mezun oldukları okullara ve milliyetlerine göre öğretmen sayılan, 1923-1924 6.44 Vilayetlerin idare ettiği sanayi okullarında mezun oldukları okullara ve milliyetlere göre idari kadro ve hizmetli sayılan, 19231924

6.36 Numbers of students and teachers in Bursa Silk Traninig School(connected to Administration of General Public Debt), 1923-1924

Page

314

Private Schools and Schools Administrated by Provinces

İdare

6.39 İstanbul Darülelhan Mektebinde öğrenci, öğretmen, memur, hizmetli sayıları ve mezun oldukları okul, millet, din ve mezheplerine göre öğretmen sayıları, 1923-1924

Tables

6.38

315

Numbers of Dariileytam schools [school for orphans] and their students, 1923-1924

315

6.39 Numbers of students, teachers and employees in Istanbul Darülelhanı (conservatory), 1923-1924

315

316 6.40 Numbers of students and teachers in vocational schools, 1923-1924

317

317 6.41 Numbers of students and teachers in schools for the deaf, 1923-1924

317 6.42 Numbers of students in industrial schools administered by provincial governments, 1923-1924 318 6.43 Numbers of teacher staff in industrial schools administered by provincial governments, 1923-1924 319 319 6.44 Numbers of industrial schools, their administrative staff and other employees, administered by provincial governments, 1923-1924 319

XXXIX

319

Osmanlı vilayetleri (1900 civarı)

GİRİŞ

Modernleşme, Merkezileşme ve Çevreye Nüfuz Aracı Olarak Eğitim Eğitim, X I X . yüzyılda siyasal sistemlerin merkezileşmesine (uluslaşmaya) koşut olarak devlet denetimine girmiş, kamu yatırımlarının yapıldığı bir "hizmet" alanı haline gelmiştir. Modernleşme sürecinde, dinsel/geleneksel (cemaat/millet) eğitiminin yerini yaygın/kamusal/örgün, laik ve merkezi (ve bir süre sonra ulusal) eğitim sistemi almaktadır. Okul sayısında, okullaşma ve okuryazarlık oranlarında artış meydana gelmektedir. Eğitimin devlet tarafından organize edilmesi, özellikle de parasız ilk eğitimin zorunlu hâle getirilmesi düşüncesi Fransız Devrimi ile gündeme gelmiştir. Zorunlu eğitim, 19. yüzyılda, devletin genişleyen iktidarının dayanaklarından olan bürokratik yönetimin yayılması ve ordunun güçlenmesinin yanında üçüncü bir dayanak olmuştur. En önemlisi bu yüzyılda eğitimin, ilerlemenin, ekonomik kalkınmanın ve topluma nüfuz etmenin başlıca aracı durumuna dönüştüğü gözlenmektedir. Devletin artan, karmaşıklaşan işlev ve etkinliklerini (üstlenmek zorunda kaldığı yeni hizmetleri) uzman ve eğitimden geçmiş elemanlardan oluşan bir bürokrasi ile yürütmesi gerektiği gibi, sanayileşme de (uzmanlaşma, işbölümü) bu talebin toplumsal alanda ortaya çıkmasına yol açmıştır. X I X . yüzyılda devlete yönelik sadâkatin sağlanmasında en etkili araç olan devlet denetimi altındaki ilkokulun zorunlu olması, eğitimle ilgili merkezi yönetim içinde bir birim (bakanlık veya daire) kurulması ve laikleşmeye başlaması Fransa, İngiltere, Almanya, İtalya, Rusya, Avusturya (- Macaristan), Prusya ve Osmanlı İmparatorluğu'nda birbirine yakın senelerde ve birbiriyle etkileşim içinde olmuştur. Ancak eğitim sistemi ve düzeni konusundaki istikrar bütün bu ülkelerde oldukça uzun yıllar sağlanamamıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitim işlerine bakacak bir "daire"nin sonra da bakanlığın (nezaret) kurulması çağdaşlarına oranla geç değil, hatta birçoğundan öncedir. Merkezi yönetim içinde eğitim ile ilgili bir dairenin kurulması düşüncesi 1838 yılından itibaren gündeme gelmiş; bakanlık Maarif-i Umumiye Nezareti (Genel Eğitim Bakanlığı) adı ile 1857 yılında kurulmuş; bir bütün olarak eğitimi düzenleyen "Maarif-i Umumiye Nizamnamesi/Genel Eğitim Tüzüğü" ise 1869 yılında yayımlanmıştır.

(1)

(1) örneğin Fransa'da ilköğretim zorunluluğu 1793'de getirilmiş, 1802'de ise vazgeçilmiştir. İlköğretim zorunluluğu asıl ve sürekli olarak 1881/1882'de Jules Ferry'nin Eğitim Bakanlığı sırasında getirilmiştir. [Herbert Passin; "The Japan Educational System" Education and Political Development (Ed: James S. Coleman) (Princeton: Princeton University Press, 1965) s.272] Almanya'da ilk öğretimin zorunlu hale gelişi 1819'da, parasızlık ilkesi ise 1888 yılındadır. İngiltere'de de ilköğretim zorunluluğu 1880, parasız oluşu da (eğitim ücretleri kaldırılarak) 1891'de getirilmiştir. (Yahya Akyüz; Türk Eğitim Tarihi (Başlangıcından 1988'e) (Ankara: A . O . Basımevi, 1989) Genişletilmiş 3. baskı s. 173 dn/1] Gladstone'un önemli reformlarından biri olan ve İngiltere'de çağdaş eğitim sistemini kuran "Eğitim Yasası / Education AcV 1870 yılında çıkmıştır. Amaç, özellikle standart bir ilk eğitimin sağlanmasıdır. Yeni eğitim yasası ile eğitim ucuzlamakta ve dolayısıyla birçok kişi için olanaklı kılmaktadır. İngiltere'de de okul yasaları ile ilgili en büyük güçlük dinsel dirençten kaynaklanmıştır. Protestan Hıristiyanlar, devletin, İngiliz Kilise okullarını desteklemesine şiddetle karşı çıkmışlardır. Diğer bir deyişle bütün mezhepler, din öğretimi yapmadığı için yeni laik okullara karşı çıkmışlar ve kurulmaması için direnmişlerdir.[ Norman Rich; The Age of Nationalism and Reform, 1850-1890 (New York: W.W. Norton & Company Inc.,1970) s.l 13-114) Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitimin zorunlu oluşu konusundaki ilk ferman, II. Mahmut Döneminde, 1824 yılında yayınlanmış, ancak uygulanamamıştır. Burada getirilen zorunlu eğitimin laik devlet okulları için değil sıbyan okulları için olduğunu hatırlamak gerekir. B u okullar ise vakıf ve medreselerin denetimindeki dini eğitim yapan okullardır. Bu uyan için bkz. Niyazi Berkes; Türkiye'de Çağdaşlaşma (İstanbul: DoğuBatı Yayınları, 1978) s. 175] Mısır modernleşmesinin mimarı olan Mehmet A l i Paşa, Ortadoğuda eğitim modernleşmesi açısından da önemli adımlar atmıştır. İlk kez Fransa'ya öğrenci göndermiş, yeni bir çok yüksek okul kurmuş ve büyük kent ve kasabalarda ilkokullar açmıştır. Merkezi yönetim içinde de bir Eğitim Dairesi oluşturmuştur.( Malcolm H . Kerr; "Egypt" Education and Political Development., s.l70) Merkezi yönetim içinde eğitim ile ilgili bir dairenin kurulması Fransa'da 1824 yılında "Kilise İşleri ve Kamusal Maarif Bakanlığı/ Ministère des affaires ecclésiastiques et de l'instructionpublique" adı ile olmuştur. Bu ismi ilk anda yadırgamamak

Eğitim, siyasal birliğin, toplumsal uyumun ve devlete yönelik sadakatin sağlanmasında bir "ideolojik aygıt", "endoktirinasyon" aracı olarak da kullanılmıştır. Eğitimdeki modernleşme sırasında iktidarlar kendilerine yönelik bağlılığın sağlanmasında dinsel/geleneksel değerlerden de yararlanırlar. Bu nedenle II. Abdülhamit, III. Napolyon ve III Aleksandr dönemi gibi- çeşitli dönemlerde eğitimde dinselleşme

görülmesi

istisna

değildir.

Son olarak

eğitim,

arzu

edilsin

veya

edilmesin-

pozitivist/materyalist düşünüşün yaygınlaşmasına katkı yapar. Zorunlu eğitimin kabul edilmesi, kadınların okuma olanağına kavuşması ve onlara kamusal yaşamın içinde etkin olmalarını sağlayacak yeni iş alanları açmıştır. B u gelişme ise kadınların toplumsal ve siyasal eşitsizlikten kurtulmalarının en önemli başlangıcıdır. Öte yandan eğitim, geleneksel toplumun cemaat yapısını dünyevileşme yönünde değişime uğratmakta, ulusçuluk hareketlerini teşvik etmekte ve imparatorlukların dağılışını hızlandırmaktadır. Eğitimdeki modernleşmeye cemaat örgütlenmesinden gelen dinsel direncin Avrupa ve Rusya'daki baş aktörü kilisedir. Osmanlı İmparatorluğu örgütlü hiyerarşik dinsel bir yapıyı içinde barındırmaması ve dinsel otoritenin (Bizans gibi) siyasal otoriteye bağlı olması nedeniyle, daha az resmî dinsel dirençle karşılaşmıştır. Dönüşümün başlarında asıl tepki gayrimüslim dinsel cemaat örgütlerinden gelmiştir. Cemaat örgütlerinin başlangıçta devlet okullanna soğuk bakmaları ve bir süre sonra kendi cemaatlerine açılan laik okullara sıcak yaklaşmaları, uluslaşma/dünyevileşme sürecinde kendi otoritelerini sürdürmek eğiliminden kaynaklanmaktadır. Üstelik bu süreçte yabancı devletlerin ülke içinde açtıkları okullar "cemaatten ulusa" geçiş sürecinin hızlanmasında önemli bir etken olmuştur. Bu nedenle eğitimin en önemli sonuçlan arasında bir ideoloji olarak ulusçuluğu teşvik etmesine işaret edilebilir. Bunun iki boyutu vardır. Birinci olarak eğitimin yaygınlaşması ulusçu bilinci uyandırmış, ayrılıkçı hareketleri de güdülemiştir. Osmanlı İmparatorluğu'nda Sırplarla başlayan bu süreç Rum, Bulgar, Ermeni, Arnavut ve Araplarla devam etmiştir. İkinci olarak eğitimin merkezileşmesiyle beraber Emest Gelner'in kullandığı anlamda egemen üst kültürün yeniden inşa ve formüle edilmesi gerekmiştir. Zira ders programlan ve kitaplan aracılığı ile öğrencilere aktanlacak ortak bir kimlik en ciddi sorunlardan biridir.

İmparatorluklardaki

gerekiyor. Zira Osmanlı tmparatorluğu'nda olduğu gibi Fransa'da da eğitim öncelikle kilise ve cemaatlerin elinde olan bir hak ve işlevdi. Daha sonra eğitim işlerine bakan daire, bu bakanlıktan ayrılıp içişleri bakanlığına bağlanır. Oldukça uzun bir süre mezheb işleri ile eğitim işleri aynı dairenin içinde görülür. Bağımsız bir kurum olarak ulusal eğitim bakanlığının kurulması için I. Dünya Savaşı sonrasını beklemek gerekecektir, tki büyük savaş arasında da nihayet bir milli eğitim bakanlığı kurulmuştur. İtalya ve Rusya'da eğitim ile ilgili bir bakanlık kurulması 1890'lı yıllarda gerçekleşmiştir. Ancak Rusya'da genel laik eğitim Rus modernleşmesinin öncülerinden Büyük Peter (Petro) zamanında başlamıştır.) Akdes Nimet Kurat; Rusya Tarihi Baflangycyndan 1917'ye Kadar (Ankara: T.T.K. Yayınları, 1993) s.268-269] Avrupa'ya öğrenci gönderilmesi de aynı dönemdedir. Bizdeki rüştiye düzeyi (gimnaziya) okullarının açılması düşüncesi 1726 yılında gündeme gelmiş ancak üniversitenin kurulması gibi 1750 sonrasında olmuştur. [Hugh Seton-Watson; The Russian Empire 1801-1917 (Oxford; Clarendon Press, 1967) s.35-36 ve Akdes Nimet Kurat; a.g.e., s.292-293] örneğin Amerika ve İngiltere'de merkeziyetçi bir siyasal yönetim olmadığından, merkezi yönetim içinde bir tür eğitim dairesi eğitim ile ilgili işlere bakmakta, eğitim kurumlan kendi kendilerini idare etmektedirler. Prusya'da da eğitim işleri ile kilise işleri aynı bakanlık tarafından üstlenilmiştir. (Nevzad Ayas; Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitimi ve Kuruluşlar ve Tarihçeler (Ankara: M i l l i Eğitim Basımevi, 1948) s.78-79) Avusturya'da ise 1850 yılında "Avusturya Eğitim Bakanlığı" adında bir bakanlık mevcuttu ve bakanlığın müsteşarı, Avusturya ulusu düşüncesini işleyen bir tarih kitabı yazarı ve merkezi eğitimin ulusçu değerleri aktarmasından yana olan bir kişidir. Josef Alexander Freihher von Helfert isimli bu müsteşar 1854 yılında Viyana Üniversitesinde Avusturya Tarihi Araştırmaları Enstitüsü de kurmuş, ve kolejler, üniversiteler aracılığı ile kısaca eğitim kurumu aracılığı ile bir ulus olarak Avusturya fikrinin yayılmasına gayret etmiştir. [William T. Bluhm; Building an Austrian Nation The Political Integration as a Western State (London: Yale University Press, 1973) s. 15. Bizde de aynı tarihlerde Encmen-i Daniş kurulmuştur.) Japonya'da Meiji Restorasyonu sırasında, 1872 yılında, evrensel ilkelere dayalı ve zorunlu temel eğitim düzeni yaratılmıştır.(Herbert Passin; "The Japan Educational System" Education and Political Development.. s.272) Bu süre içinde Japonya'da eğitim, devlet için, öncelikle siyasal toplumsallaşma işlevi açısından önem kazanacaktır.!Robert E. Ward; "Japan: Continuity of Modernization" (Ed:Lucian W . Pye - Sidney Verba) Political Culture and Political Development (Princeton: Princeton University Press, 1972) Second printing s. 44) Çin'de ilk modern devlet okulu 1862 yılı gibi geç bir zamanda açıldığı gibi eğitim (okul) sistemi 1902-3 yıllarında, öğrenim Bakanlığı ise 1906 yılında kurulmuştur.[John Wilson Lewis; "Party Cadres in Communist China" Education and Political Development., s.413)

egemen/yönetici unsurun içini doldurduğu kültürel ortak kimlik bileşiminde ister istemez ulusal nitelik ve özellikler, ders müfredat ve kitaplarının -satır aralarında da olsa- yer almaya başlayacaktır.

Tanzimat Dönemi Tanzimat Döneminin eğitim açısından başlıca özelliği, o güne dek dinsel otoritelerin tekelindeki eğitimin devlet yönetimine ve denetimine alınması yönündeki cesaretli adımdır. Bilindiği üzere modernleşme klasik cemaat organizasyonunu aşındıran bir süreçtir. Cemaatlerin "ezeli ve doğal" haklarından olan eğitim ile hukuk bu süreçte devletin üstlendiği, yeniden dünyevi/laik olarak formüle ettiği veya düzenlediği alanlar haline dönüşür. Osmanlı modernleşmesinin de en önemli yanlarından birini

eğitim

oluşturur.

Osmanlı

Devleti'nde Tanzimat, bir yeniden

yapılanma

dönemidir.

Modernleşme bir amaç haline gelmiş, bu amaca ulaşmak için en etkili araçlardan birinin eğitim ve bilim olduğu fark edilmiştir. Eğitim ve bilim büyülü iki kavram olarak askeri güçlenmenin, ekonomik kalkınmanın ve siyasal birliğin kurulmasının da anahtarı olarak algılanmıştır. Tanzimat dönemine gelinceye kadar eğitim (mahalle veya sıbyan okulları) cemaatlerin ve medresenin denetimi altında yürütülmektedir. Devletin açtığı ilk eğitim kurumlannın (mühendislik, tıp ve harp okulu) ve ardından ara eğitim kurumlannın askeri nitelikte oluşu değişimin meşruluk kaynağını oluşturmuş ve bu nedenle umulanın oldukça altında tepki almıştır. Kısa süre sonra eğitim, askeri ihtiyaçlann yanı sıra sivil kamusal ihtiyaçlar için de düşünülerek tasarlanmaya başlayacaktır. Ancak devletin üstlendiği ve bir süre sonra örneklerini verdiği karma (her din ve mezhepten kişinin devam edebileceği) az çok laik eğitim, cemaatlerin çözülmesine de neden olacağından ilk tepki cemaat önderlerinden (Patrik'ten, Papa'dan ve Hahambaşı'dan) gelmiştir. Modernleşme sürecinde önce "rüştiye", sonra genel olarak "mekteb" modern eğitimin simgesi olmuş, yeni okullar eski geleneğin tersine cami ve mescit dışındaki yerlerde inşaa edilmeye başlamıştır. Medrese ve ulemâ başlangıçta eğitim işleri ile ilgili oluşturulan kurullarda görev almakla birlikte, zaman içinde eğitim işlerinden ve bakanlığından dışlanmışlardır. Rüştiyelerin açılması ardından medreselerin bir öğretmen kaynağı olarak kullanılması yerine, devlet denetiminde bir öğretmen okulunun açılması da dinsel etki ve denetimden uzaklaşma çabasından kaynaklanmaktadır. Böylece klasik elit/seçkin sınıfından olan "hoca"nın yerini, modern toplumun önemli mesleklerinden olan ve devletin öğretmen okullarından yetişen "muallim ve muallime" alacaktır. Medresenin eğitim konusundaki değişime ilk tepkisi bir üniversite (Darülfünun) kurulması girişimi sırasında gelmiş, "medrese kıtlığı mı?" var diyerek, girişimi eleştirmişlerdir. Bununla birlikte "mahalle mektebi" olarak adlandırılan Müslüman ilk öğretim kurumlannın bir kısmı Cumhuriyet'e kadar Evkaf Nezareti'nin denetiminde kalmıştır. Okullar sıbyan ve rüştiye düzeyine kadar cemaat esasına göre, fakat devlet denetimi altında açılmış ve yönetilmişlerdir. Ancak idadi, sultani ve yüksek eğitim din ve mezhep açısından karma niteliği ile Osmanlıcılık ideolojisinin asıl aktanlacağı okullar olarak tasarlanmıştır. Öte yandan yeni laik cemaat okullan ile bunlara ek olarak yabancı okullann kurulması "cemaat'ten ulus'a" geçme sürecini hızlandırdığından, bir önlem olarak eğitim aracılığı ile yurtseverlik ekseninde ortak bir "vatan" fikri ve ona bağlı Osmanlı yurttaşı yetiştirmek de amaçlardan biri haline gelmiştir. Bu bağlamda Galatasaray Sultanisi, Tanzimat düşünün hayata geçirilmesi anlamına gelir. Tanzimat modernleşmesi kızlara okuma olanağı yaratmış rüştiye, sanayi ve öğretmen okullan açılmıştır. Kadınlar öğretmenlik yoluyla ilk kez kamusal yaşamda profesyonel meslek edinmeye başlamışlardır. Kızlar için bu sayılanlar dışında, II. Meşrutiyet döneminde idadi, sultani ve üniversite de açılacaktır. Tanzimat döneminin bir özelliği de ders program, müfredat ve kitaplan aracılığı ile "resmî ideolojinin" ve "resmî tarihin" de ilk örneklerinin ortaya çıkmaya başlamasıdır. Bu 3

bağlamda Tanzimat eğitimi ile ilgili değinilmesi gereken son nokta, bu dönemde kurulan eğitim bakanlığının bir sansür merkezi haline gelmeye başlamasıdır. II. Abdülhamit döneminde bu merkez, yayınlanacak dergi, gazete ve kitaplar üzerinde bir yoğun mesai yapacaktır. Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitimin çağdaşlaşması için bir milat aranmak gerekirse 1838 yılı gösterilebilir. Değişimin başladığı 1838 yılında Meclis-i Umur-u Nafıa (Yararlı İşler Kurulu) bir yandan mahalle okullarında reform yapılması, diğer yandan da adı rüştiye olan yeni bir eğitim düzeyinin oluşturulmasını karara bağlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu'nda devlete ait ilk sivil/mülki (askeri olmayan) okullar da bu sırada, Tanzimat'ın ilanı öncesinde, 1839 yılında açılmıştır. Bunlardan ilki Sultanahmet'te açılan ve Mekîeb-i Maarif-i Adliyye adını taşıyan okuldur. Bu okuldan kısa süre sonra Mekteb-i Ulum-u Edebiyye adını taşıyan ikinci bir okul daha açılacaktır.

(2)

B u okullar, rüştiye

olarak adlandırılan eğitim basamağının ilk örneğini oluşturmakla birlikte, rüştiye adını taşıyan okullar bu tarihten yaklaşık sekiz sene sonra İstanbul'da kurulacaklardır. Her iki okula özellikle devlet dairesinde çalışmak isteyenler ve çalışanların devam etmesi zorunlu tutulmuştur. Eğitim alanındaki ikinci önemli tarih rüştiyelerin kurulduğu 1847 yılıdır. Eğitim alanındaki üçüncü önemli ve kalıcı değişim 1869 yılında yayınlanan Maarif-i Umumiye Nizamnamesi/Genel Eğitim Tüzüğü ile başlamıştır. Tüzüğün ardından eğitime az çok bir sistem getirilebilmiş ve öğrenim aşamalandınlabilmiştir. Aslında bu Tüzük, devletin eğitim alanındaki hakimiyetini kurması anlamına geliyordu. Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitimi düzenleyen temel metin olan Tüzüğün ilk maddesi okulları genel okullar (mekâtib-i umûmiyye) ve özel okullar (mekâtib-i husûsiye) olarak ikiye ayırmaktadır. Genel okulların (mekâtib-i umûmiyenin) gözetim ve idaresinin (nezâret ve emr-i idâresinin) devlete ait olduğu belirtilmektedir. Özel okulların (mekâtib-i husûsiyenin) ise "yalnız gözetiminin devlete, kuruluş ve yönetiminin ise kişi veya (dini) cemâatlere ait olduğu belirtilmiştir. Özel okullar da (Mekatib-i hususiye) ikiye ayrılmaktadır. Birincisi özel İslam okulları (mekatib-i hususiye-i islamiye), ikincisi ise (mekatib-i hususiye-i gayr-ı müslime) özel gayrimüslim okullarıdır. Özel gayrimüslim okulları da (Mekatib-i hususiye-i gayr-ı müslime) kendi içinde üçe ayrılmaktadır. Bunlardan ilki cemaatler ve patrikhane tarafından kurulan "milli mektepler", ikincisi ise kişilerin kurdukları "eşhas mektebleri" ve üçüncüsü ise "ecnebi" yani yabancı okullardır.

(3)

Genel okullarda (mekâtib-i umûmiyede) öğretim üç öbek halinde tasarlanmıştır. İlk düzeyde sıbyân ve rüştiye okulları vardır. İkinci düzeyde idâdî ve sultânı okulları, üçüncü ve son düzeyde ise mekâtib-i âliler, yani yüksek okullar bulunmaktadır. Dolayısıyla Osmanlı ülkesinde eğitim beş basamak halinde aşamalandınlmıştır. Bunlardan birincisine sıbyân (daha ileride modern ilk öğretimin simgesi olarak "iptidai" denmeye başlanacaktır), ikincisi rüştiye, üçüncüsüne idadiye, dördüncüsüne sultanîye ve beşincisine de yüksek okullar (mekteb-i âli) denmektedir. Aşağıda bu eğitim basamaklarının kuruluşlarını ve geçirdikleri değişimleri Genel Eğitim Tüzüğü de dahil edilerek özetlenmeye çalışılmıştır.

(2) Yeni açılan bu okullar nedeniyle çalışmamız 1839 yılından başlatılmıştır (3) B u konuda yapılan bir başka sınıflandırma ise şöyledir. Okullar, resmi okullar (mekatib-i resmiye) ve özel okullar (mekatib-i gayr-ı resmiye) olarak ikiye ayrılmaktadır. Resmi okullar müdür, öğretmen, memur ve diğer çalışanları devlet tarafından atanan ve idaresi dahi devlete ait olan okullardır, ö z e l okullar (Mekatib-i gayr-ı resmiye) ise cemaatler, kişi (efrad) veya yabancı (ecnebi) uyruklu kişiler tarafından kurulan, öğretmenleri devlet tarafından atanmayan, masrafı kurucuları ve öğrencilerinden alınan ücretlerle karşılanan okullardır. Kısaca özel (resmî olmayan) okullar üçe ayrılmaktadır. Bunlardan ilki özel İslam okulları ikincisi gayrimüslim okullar ve sonuncusu ise ecnebi/yabancı okullarıdır

Mahalle/Sıbyan Mektebinden İptidai Mektebe Sıbyan veya mahalle okulları en eski eğitim kurumlarından biridir. Yalnızca Müslümanların değil, gayrı Müslimlerin de yaygın bir şekilde sıbyan okulları bulunmaktadır. Bu okullar günümüzdeki Kur'an Kurslarına benzemektedir. Sıbyan okullarında öğrencilere her dinin şeriatı öğretilmektedir. Bunun yanı sıra kutsal kitabın orijinal dilde ezberletilmesi esastır. Sıbyan okullarıyla ilgili ilk değişim işareti 1824 tarihindeki bir tür zorunlu sıbyan eğitimi uygulaması ile başlamıştır.Sıbyan okullarına devam zorunluluğu İstanbul ile sınırlı tutulmuştur. Sıbyan okulları daha sonra 1838 ve 1845 yılında ele alınmış ve sınıf usulü getirilmiştir. 1847 yılında ise bir talimatname yayınlanmıştır. Talimatname ile sıbyan okulları eğitimi dört sene olarak belirlenmiştir. Sıbyan okullarındaki reform girişimleri 1863 yılında hızlandığını görüyoruz. Bu tarihte İstanbul'da eski yöntemle (usul-ü atika) eğitim yapanların yanı sıra yeni yöntemle (usul-ü cedide) eğitim yapan sıbyan okulları kurulmaya başlamıştır. Diğer kademe okullarla birlikte sıbyan okulları da 1869 tarihli Genel Eğitim Tüzüğü ile düzenlenmiştir. Burada yer alan maddelere göre sıbyan okulları Osmanlı ülkesinde ilk düzey eğitim kurumlan

olarak

cemaatlerin

eline

bırakılmıştır.

Bütün

mahalle ve

köylerde

kurulmaları

öngörülmüştür. Her din ve mezhepten çocuklann devam edebileceği türden muhtelit, yani dini açıdan karma olmayacaktır. Dinî açıdan karma nitelik gösteren yerleşim yerlerinde İslâm okulu ayrı, gayrimüslim okulu ayn olacaktır. Okullara öğretmen atanması ve ders müfredatının belirlenmesi bu konudaki yasal düzenlemeye göre yapılacaktır. Okulun bütün masraftan ise o bölgedeki dini cemâatler tarafından karşılanacaktır. Sıbyan okuluna gitmek kız ve erkek çocuklar için zorunlu tutulmuştur. Devam zorunluluğu erkekler için 6-10 yaş, kızlar için ise 7-11 yaş olarak belirlenmiştir. Bu konuda okul yaşına gelmiş çocuklann tümünün isimlerinin bir deftere yazılacağı, gelmeyen çocuğun ailesinin uyanlacağı üç defa tekrar etmesi durumunda cezalandınlacağı belirtilmiştir. Eğer bir mahalde aynı cemâate ait iki sıbyan okulu varsa biri kız çocuklan için aynlacaktır. Eğer yoksa ayn bir okul kuruluncaya kadar aynı cemâatin kız ve erkek çocuklan aynı okula gidebilecekler, ancak sınıflarda ayn ayn yerlere oturacaklardır. Öğretmenleri de kadın olacaktır, kadın öğretmen olmadığı yerde ehliyetli kadın öğretmenler yetiştirilinceye kadar erkek öğretmenler görevlendirilebilecektir. Görev yapacak öğretmenler ise öğretmen okulu mezunu olmak zorundadırlar. Bu tarihten sonra sıbyan okullannın yeni yöntemle eğitim vermesi üzerinde önemle durulmuştur.

Bu tür

eğitime

örnek

olmak üzere,

"numune" okulu

olarak

1872

tarihinde

Nuriosmaniye'de yeni bir okul açılmıştır. Bu okullar daha sonra taşrada da açılacaktır. Yeni yöntemle eğitim yapan bu okullara sıbyan yerine "iptidai" adı kullanılmaya başlamıştır. B u tarihten itibaren de ülkedeki modern ilk eğitimin adı iptidai, geleneksel ve eski yöntemle eğitim yapan okullann adı sıbyan okulu olacaktır. Bu arada 1868 yılında sıbyan okullanna öğretmen yetiştirmek üzere Darülmuallimin-i Sıbyan yani sıbyan Erkek Öğretmen okulu kurulmuştur. Adı daha sonra Darülmuallimin-i İptidai olarak değişmiştir. Kız okullan için ise Kız Öğretmen Okulu (Darülmuallimat) 1870 yılında açılmıştır. Kızlar için açılan sıbyan (sonradan iptidai) okullan ile rüştiyelere kadın öğretmen yetiştirilmesi esas tutulmuştur.

Rüştiyeler Hiç kuşku yok ki yukarıda 1839 yılında açıldığını söylediğimiz her iki okul(Mekteb-i Maarif-i Adliyye, Mekteb-i Ulum-u Edebiyye) 1847 yılından itibaren açılacak olan rüştiyeler için bir deneyim oluşturmuşlardır. İlk rüştiye 1847 yılında Davutpaşa'da açılmıştır. Bu yıldan itibaren rüştiyeler uzunca bir süre İstanbul'da açılacaktır. İstanbul dışında (taşrada) ilk rüştiyelerin açılması için 1855 yılını beklemek gerekecektir. İlk açılan rüştiyelerin bir özelliği de askeri nitelikte oluşlarıdır. Rüştiye düzeyi öğrenimin ilk örneklerinin askeri nitelikte oluşu, medrese ve ulemadan gelecek tepkiyi önlemeye yöneliktir. Zira okulların askeri nitelikte oluşu itiraz edilmeyecek bir meşruiyet sağlamaktadır. Rüştiye okullan beraberinde burada çalışacak öğretmen ihtiyacını da gündeme getirmiştir. Tanzimatçılar öğretmen

ihtiyacını medreseden gidermek yerine bürokrasinin

denetiminde bir

"darülmuallimin-i rüşti" adlı bir rüştiyelere öğretmen yetiştirmek üzere Rüştiye Erkek Öğretmen Okulu 1848 yılında kurmuşlardır. Medrese kökenli öğretmenler de kullanılmakla birlikte rüştiyelerin öğretmen ihtiyacı büyük bir çoğunlukla bu okullardan karşılanmıştır. Öğretmenler göreve "muallim-i sani" olarak başlamakta, daha sonra "muallim-i evvel" düzeyine yükselmektedirler. Bu çalışmada devlet salnamelerinden derlenen ilk eğitim verilerinde de bunu görmek olanaklıdır. Kız için 1859 yılına gelinceye dek sıbyan okulları dışında okuma olanağı yoktur. İlk kez 1859 yılında yine İstanbul'da bir kız rüştiyesi açılmıştır. Daha sonra taşrada da açılmaya başlayacaktır. Rüştiyeler 1868 yılına gelinceye kadar dört yıllık bir eğitim vermişlerdir. Aynı yıl beş yıla çıkanlmışlarsa da 1869 yılındaki Genel Eğitim Tüzüğü ile yine dört senelik eğitim vermeye devam etmişlerdir. Genel Eğitim Tüzüğüne göre rüştiyeler beş yüz haneyi geçen yerlerde kurulacaktır. Eğer o yerde dini açıdan karma bir toplumsal yapı varsa, her cemâat için ayn bir rüştiye okulu kurulacaktır. Bu amaçla getirilen tek sınırlama böylesi bir okulun açılabilmesi için o yerdeki gayri Müslim cemaat üye sayısının yüz haneyi geçmesidir. Kız rüştiyelerinin açılabilmesi için yine sıbyân okullanndaki gibi koşullara

bağlanmış

öncelikle

şehirlerde

açılması

kararlaştırılmıştır.

Rüştiye

okullarının

masraflarının vilâyet maârif idaresi sandığından karşılanması öngörülmüştür. Dikkati çeken konu, kızların Darülmuallimat (Kız Öğretmen Okulu) ile Sanayi Okullan dışında ve rüştiye, diğer bir deyişle ilk eğitim düzeyinin ikinci basamağından sonra genel okullarda okuma olanaklannın olmamasıdır. Bu durum II. Meşrutiyet dönemine kadar da böyle devam edecektir. Genel Eğitim Tüzüğünün ardından ülke genelinde rüştiye düzeyinde okullann açılmasına hız verilecektir.

İdadiler İdadi düzeyinde okullar Genel Eğitim Tüzüğünün yayınlanmasının ardından, 1873 yılından itibaren açılmaya başlamıştır. İlk taşra rüştiyesi ise 1875 yılında açılmıştır. Tüzüğe göre idadi düzeyi okulların önemli bir özelliği muhtelit/karma nitelikte kurulabilmesidir. Yani bu okullarda dînî açıdan karma bir eğitim yapılabilecek, Müslüman ve gayn Müslim çocuklar aynı okulda "ta'lîm ve tedris" görebileceklerdir. İdadiler bin haneyi aşan yerlerde kurulacaktır. Bu okulların masraftan da vilâyet maârif idaresi sandığından karşılanacaktır. İdadilerin üç yıllık eğitim vermesi kararlaştınlmıştır. Ancak bu okullar kız öğrenci almamaktadırlar. Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile Mazbatasının basılması ve yayılması hakkındaki resmi tebliğde "...sunuf-u tebaa etfalinin muhtelitan tahsil-i maarif tarikına 6

şevki ve o cihetle beynlerinde itilâf ve muhadenetin tahkimi kazıyyesi istihsal olunmak için mekatib-i idadiyyenin ihdası elzem olduğu..." konusunun belirtilmesi, Tanzimat yöneticilerinin, bütün uyrukları "Osmanlı şemsiyesi" altında ve ortak bir paydada birleştirmek gayretleri açıkça görülmektedir. Böylelikle idadiler aracılığı ile -dinsel açıdan karma eğitim yaparak- tebaa arasında bir kaynaşma yaratacağı düşünülmüştür. İdadilerin öğretmen ihtiyacını karşılamak için 1848 yılında kurulan Darülmuallimin-i Rüşti (Rüştiye Erkek Öğretmen Okulu) içinde, 1874 yılında bir de idadi şubesi açılmıştır. Ama aynı yıl 1869 tarihli Genel Eğitim Tüzüğünde açılması öngörülen İstanbul Darülmuallimini kurulmuştur. Daha önce açılmış olan Darülmuallimin-i Rüşti İdadi şubesi de dahil olmak üzere bu okula aktarılmıştır.

Sultaniler Genel Eğitim Tüzüğüne göre eğitimin dördüncü basamağı olan sultanîler, yalnızca vilâyet merkezi olan şehir veya kasabalarda açılabilecektir. Buraya devam edecek öğrencinin bir kısmı parasız, diğer bir kısmı ise ücretle alınacaktır. Öğrenciler gündüzlü veya yatılı olabilecektir. Sultani düzey okullarda da tıpkı idadiler gibi yalnızca erkek öğrenciler okuyabilecektir. Tanzimat ve II. Abdülhamit dönemi boyunca neredeyse Galatasaray Sultanisi dışında sultani açılamayacaktır. Sultanilerin asıl açılması II. Meşrutiyet dönemine rastlamaktadır. Sultanilerin bir önemli özelliği de dinsel açıdan karma bir nitelikte olmasıdır. Bu okullara her din ve mezhepten erkek çocuklar kayıt yaptırabilecektir. Sultanilerin bu özelliği en çok tepki alan yanıdır. Aslında çeşitli din ve mezheplerden öğrencilerin okuyabilecekleri Mekteb-i Sultani'nin amacı, öğrencileri Osmanlı yurttaşı olarak yetiştirmek; "Osmanlılık ideolojisi" etrafında ve "birlik ve bütünlük" teması içinde kaynaşmalarını kolaylaştıracak ortamı yaratmaktır. Bu durum, aynı zamanda cemaat/dînî temelli ve örgütlü eğitimin yerine, laik eğitimin ikame edilmeye başlanmasının çarpıcı bir örneğidir. Osmanlı İmparatorluğumda dinsel açıdan "muhtelit/karma" nitelikli bu okulun açılması oldukça tepki almıştır. Sanıldığı gibi, bu okulun açılmasına karşı çıkanlar yalnızca medrese mensupları değildir. Kendi cemaatleri üzerindeki eğitim kurumu aracılığı ile hakimiyetlerini sürdüren dinsel otoritelerin ilk karşı çıkanlar olmaları beklenmelidir. Öncelikle

Rum

Ortodoks Patrikhanesi

Rumlar, bu

mektebe

çocuklarını

göndermeyeceklerini açıklamışlardır. İkinci olarak Hahamhane "Hıristiyanların idaresindeki İslam okuluna" Musevilerin "yemek" sorununu gündeme getirerek çocuklarının bu okula gönderilmesine karşı çıkmışlar ve göndermemişlerdir. Son olarak Vatikan'dan Papalık iki emirname yayınlayarak Doğu'daki Katoliklerin Mekteb-i Sultanîye devamlarını yasaklamıştır.

Yüksek Okullar Yine Genel Eğitim Tüzüğüne göre "Mekâtib-i Âliye" olarak adlandırılan yüksek okullar öğretmen okulları dışında, Darülfünun ve sanayi' mekteplerinden oluşmaktadır. Üniversitenin, İstanbul'da, "Dârülfünûn-i Osmanî" adı ile kurulması kararlaştırılmış ve bu okulun eğitim dili esas olarak Türkçe olmakla beraber, Türkçe takrire muktedir muallimler yetiştirilinceye kadar Fransızca takririn de caiz olacağı belirtilmiştir. Üniversite paralıdır. Yüksek okulların bir kısmı genel eğitim bakanlığına bağlı olarak kurulurken geri kalanı Genelkurmay Başkanlığı'na [Erkân-ı Harbiye Nezareti'ne] ve diğer bakanlıklara bağlı olarak kurulacaktır.

II. Abdülhamit Dönemi II. Abdülhamit dönemi her düzey okul sayısında ve okullaşma oranında (cemaat ve yabancı okullar da dahil) en çok artışın meydana geldiği dönemdir. Bu dönemde ilkin geleneksel eğitim yapan sıbyan okulları modern eğitim yapan iptidailere çevrilmiş ve yanı sıra yeni iptidai okullar açılmıştır. İkinci olarak özellikle idadi düzeyi eğitime büyük önem verilmiş ve sivil idadiler asıl bu dönemde açılmaya başlamıştır. Bu dönem bir anlamda idadiler dönemidir. Üçüncü olarak Hukuk, Güzel Sanatlar, Ziraat, Ticaret, Orman, Maden, Baytar...gibi yüksek okullar kurulmuş, Mülkiye Mektebi yeniden yapılanmıştır. Bu okullar II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet'in yönetici eliti/seçkinleri için de bir kaynak olacaktır. II. Abdülhamit dönemi "ulemâ" ve "medresenin" sistem dışına itildiği yıllardır. Başlı başına Hukuk Fakültesi'nin kurulması bile, büyük ölçüde ulemâ ve medresenin elindeki "hukuk" tekeline indirilen en ağır darbelerden biridir. İkinci olarak X X . yüzyıl başında açılan İstanbul Üniversitesi'nin içinde "ulûm-u âliye-i diniye/Yüksek din bilimleri" şubesinin kurulması, ulemânın elindeki son kozlardan biri olan, dinin "yeniden üretildiği" medreseye indirilen son darbelerden birisidir. Artık din, devletin tam denetimi altında yüksek okulda yeniden üretilen bir "resmî İslam"a dönüşecektir. Bir çok meslek okulları bu dönemde açılmış, özel okullar da yine bu dönemde gelişmiştir. II. Abdülhamit döneminin bir diğer özelliği ders program, müfredat

ve kitaplarının

dinselleşme yönünde değişikliğe uğramasıdır. Zira Tanzimat döneminden miras kalan eğitim sisteminde din ve ahlak derslerinin rüştiye düzeyine kadar oldukça az, idadi ve sonrası eğitim düzeyinde ise yer almadığı, pozitif bilimlere ağırlık verildiği görülür. II. Abdülhamit döneminin neredeyse ilk on beş yılı boyunca aşağı yukarı aynı ders programlarının uygulanmasının da etkisi ile bizzat II.

Abdülhamit'in

himayesine aldığı

(Tıbbiye, Mülkiye ve

Harbiye gibi)

okullarda

pozitivist/materyalist düşünüş yaygınlık kazanmaya, kendisine yönelik muhalefet artmaya başlamış, öğrenciler arasında siyasal faaliyetler yoğunlaşmıştır. Önce Mülkiye mezunları arasında "ahval ve atvan" farklı bir kuşağın yetiştiği fark edilince eğitimde dinselleşme başlamış, her düzey okula, ama özellikle devlete eleman yetiştiren askeri ve mülki okulların ders programlarına din ve ahlak dersleri eklenmiş zaman içinde saat sayılan artınlmıştır. Bu okulların öğrenci ve öğretmenleri sıkı disiplin altına alınmışlardır. "Resmî ideoloji" ve "resmî tarih" birer kurum olarak bu dönemin eseridir ve sonraki dönemlere miras kalmıştır. Dinselleşmenin ideolojik boyutu bir "İslâm-Türk Sentezi" oluşturmak çabasıdır. "İslâm-Türk Sentezi" II. Meşrutiyet'te "Türk-İslâm

SentezTne dönüşecektir.

Ancak her iki ideoloji de eklektik ve acemice oluşturulmuş bir bileşime sahiptir. Cumhuriyet'te ise bu ırka, kültüre ve hukuka (ve son olarak dine) dayalı Türk ulusçuluğu olarak formüle edilecektir. II. Abdülhamit dönemindeki "İslâm-Türk Sentezi" yaklaşımının bir örneği olarak Türklük İslâm potası içinde eritilen ve anlamlandınlan ikincil bir kimlik olarak sunulmuştur. Bununla birlikte dönemin ikinci yansından sonra Türklük vurgusu daha azalmış, İslâm vurgusu hakim bir nitelik kazanmıştır. Siyasal toplumsallaşma süreci, "Allah, peygamber ve padişah" kutsal üçlemesi ile II. Abdülhamit'e bağlılığın meşrulaştırıldığı, "uyruk siyasal kültürün" aktanldığı bir özellik gösterir. İslamcılık bir siyasal birlik aracı olarak da kullanılmıştır. Galatasaray Sultanisi nasıl ki Tanzimatçıların düşü ise, Aşiret Mektebi de dönem İslamcılığının ve II. Abdülhamit'in bir düşü olarak hayata geçirilmek istenmiş, ama başanlı olamamıştır. II. Abdülhamit döneminin bir diğer özelliği askeri okullarda okutulan ve sivil okullarda okutulanlardan hayli farklılık gösteren genel tarih kitaplan ile Osmanlı tarih kitaplannın içerikleridir. Askeri okullardaki ders kitaplan erken Türk mitolojisinin aynntıyla işlendiği, ulus vurgusunun ve gururunun belirgin bir şekilde öne çıktığı eserlerdir. Bu 8

durum, II. Abdülhamit döneminde yetişen subaylar arasında yaygınlaşan ve II. Meşrutiyet döneminde hakim duruma gelen Türk ulusçuluğunun da nedenlerinden birini anlamamıza yardımcı olmaktadır. II. Abdülhamit dönemi "iptidailer ve idadiler" dönemidir. Bu dönemde en çok önem verilen iki eğitim kurumu iptidai ve idadi olmuştur. İptidailer, sıbyan okullarının tersine devlet denetiminde olan ve modern yöntemlerle ilk eğitim veren öğretim kurumlarıydı. İlk Osmanlı anayasası olan Kanuni Esasi, Osmanlı tebaasının kız erkek hepsinin ilk eğitimini zorunlu tutmuştu. Bu dönemde en çok önem verilen eğitim düzeylerinin başında iptidai okullar gelmektedir. Devlet denetiminde ve modern yöntemlerle eğitim veren bu ilk düzey okulun öğretmenlerinin de devletin kurduğu öğretmen okullarından olmasına büyük önem verilmiştir. Eski yöntemle (usul-i atika) eğitim yapan sıbyan okulları yeni yöntemle (usul-ü cedide) eğitim yapan iptidaiye çevrilmiştir. Abdülhamit'in en çok önem verdiği konu yeni iptidai okullar açılması ve sıbyan okullarının iptidai okula çevrilmesidir. Rüştiyelerin bir kısmı 1892 yılından itibaren idadilerle birleştirilerek üç yılık bir eğitime düşmüştür. Zaman içinde diğer rüştiyeler de üç yıllık bir eğitime düşürülmüşlerdir. İdadilerin öğrenim süresi 1887 yılında dört yıla çıkmıştır. 1892 yılında ise taşra idadileri gündüzlü olanlar beş, yatılı olanlar ise yedi yıl eğitim vermektedir. Yedi yıllık idadilerin ilk üç senesi rüştiye eğitimi vermektedir. Beş yıllıkların da yine ilk üç senesi rüştiye eğitimi vermektedir. Sultanilere gelince daha önce açılmış olan Galatasaray sultanisi dışında II. Abdülhamit dönemi boyunca yeni sultani kurulmadığı görülmektedir. Sultanilerin gözde olduğu dönem II. Meşrutiyet dönemidir. II. Abdülhamit döneminin başlarında yaşanan okul sayılardaki düşüşün ve yavaşlamanın başlıca nedeni 1877-1878 Osmanlı Rus savaşı nedeniyle yitirilen topraklardır. (Tuna, Bosna-Hersek, Sofya gibi) Aynı şekilde II. Meşrutiyet dönemindeki Balkan ve Trablusgarp savaşlan da benzer bir ciddi düşüş yaşanmasına neden olmuştur.

II. Meşrutiyet Dönemi II. Meşrutiyet'te, dönemin bakanlarından Satı Bey'in eğitime "Tuba Ağacı" yaklaşımı sonucu sultani ve yüksek okullara daha fazla önem verilmiştir. Kızlar için ilk kez rüştiye sonrası idadi, sultani düzeyde okul açıldığı gibi kızlara mahsus bir de üniversite kurulmuştur. Özel eğitimin de hız kazandığı bu dönemde, II. Abdülhamit döneminde devralman eğitim sisteminin eksiklikleri giderilmeye, daha merkezi bir hale getirilmeye çalışılmıştır. II. Meşrutiyet Dönemi, görünüşte bir ideoloji olarak Osmanlıcılığın yeğlendiği izlenimi verilse de II. Abdülhamit dönemindeki "İslâm-Türk Sentezi", "Türk-İslâm Sentezi"ne dönüşmüş, Türklük ve Türk milliyetçiliği vurgusu hakimiyet kazanmıştır. Ancak "Türk-İslâm Sentezi" sistematik bir ideoloji niteliğini kazanamamıştır. Bu ideoloji asıl 1945 sonrası Türkiyesi'nde yeniden gündeme gelecektir. Siyasal kültür açısından II. Abdülhamit dönemine göre derin bir değişim meydana gelmiştir. Dinsel bir kutsallıkla padişaha yönelik itaat ve sadakat yerine, ulusal ve yasal meşruiyeti olan "vatan, millet, kanun ve devlef'e itaat ve sadakat öne çıkmıştır. "Türk-İslâm Sentezi" söylemi ve militer bir ulusçuluğu içinde barındırmaktadır. Askerlik, dinsel değerlerle yüceltilmekte, kaybedilen toprakların geri alınması için öğrencilerin dinsel ve ulusal duygularını okşayan, coşturan metinler ve çizimler ders kitaplarında yer almaktadır. Okullarda askeri beden eğitiminin yanı sıra, gerçek silahlarla atış talimi de yaptınlmaktadır. Öğrenciler okula, sınıflara 9

girip çıkarken II. Abdülhamit döneminde olduğu gibi "Padişahım çok yaşa!" diye bağırmamakta, ilahiler ve "vatan-millet" manzumeleri söylemektedirler. Tanzimat'tan beri uygulanamayan ilkokulun zorunluluğu ilkesi bu dönemde gerçekleştirilebilmiş, bu amaçla okul çağına gelen çocukların listeleri çıkarılmıştır. Mülki amirlere bu konuyu izlemeleri için yetki aktarılmış, çocuğunu okula göndermeyen veliler mahkeme karan olmaksızın bu konuda oluşturulan tedris meclisleri aracılığı ile para ve hürriyeti bağlayıcı cezalar verme yetkisi tanınmıştır. Bu sayede ilkokul düzeyinde okullaşma oranı hakkında bilgi sahibi olmak mümkün olmaktadır. II. Meşrutiyet'in bir diğer yeniliği ilkokulun zorunlu olmasının yanı sıra, parasız olması, masraflann devlet tarafından karşılanmasıdır. Bu dönemin başlıca özelliği sultanilere verilen önemdir. Bir diğer özelliği de 1912 yılında rüştiyelerin kaldınlarak iptidailerle birleştirilmesidir. 1913 yılında çıkanlan bir geçici kanunla 7-13 yaş çocuklar mecburi eğitime tabi tutulmuştur. Yaş sının koşullara göre 16 yaşına kadar uzayabiliyordu. İptidai öğrenimi 6 yıl olarak belirlenmişti. Ancak bu süre taşrada yörenin koşullanna göre karma okullarda okuyan kız çocuklan için 4 yıla, yalnız kızlara ait okullarda ise beş yıla indirilebiliyordu. İptidailer kendi içinde ikişer yıllık üç dönem halinde aşamalandınlmıştır. Birincisi "devre-i iptidaiye" yani ilk devreydi, ikincisi "devre-i vasıtiye" yani orta devre ve sonuncusu da "devre-i aliye" yani yüksek dönemdir. Birinci devreye 7 ve 8 yaş, orta devreye 9 ve 10 yaş yüksek devreye ise 11 ve 12 yaşlanndaki çocuklar devam edecektir. Bu okullann bir ideal olarak 6 sınıflı ve altı öğretmenli olması tasarlanmıştır. Ancak uygulamada öğretmen yetersizliği nedeniyle amaca ulaşmak olanaklı olmamıştır. Bu nedenle okullar altıya aynlmıştır. Bunlar bir dershaneli ve bir öğretmenli okullar, iki dershaneli ve iki öğretmenli okullar, üç dershaneli ve üç öğretmenli okullar, dört dershaneli ve dört öğretmenli okullar, beş dershaneli ve beş öğretmenli okullar ve son olarak altı dershaneli ve altı öğretmenli okullar olarak sınıflandınlmıştır. İptidailerden sonra tâli (ikinci basamak) eğitimin ilk aşaması olan idadiler gelmektedir. İdadilere yaşlan 10-15 olan iptidai mezunlan ile yaşlan 13-18 olan rüştiye mezunlan devam etmektedir. Vilayet ve bağımsız sancak idadileri tek devreli ve dört yıllıktır.'İki devreli olanlar ise rüştiye kısmı ile birlikte yedi yıllıktır. Liva idadileri iki farklı kategoride düzenlenmiştir. Birincisi bağımsız idadiler denen iki yıllık idadiler, diğeri ise rüştiyeli olan ve beş yıllık idadilerdi. Son olarak İstanbul idadileri gelmektedir ki iki devreli altı yıllı bir eğitim vermektedir. Sultaniler 7-20 yaş arası öğrenci almakta ve üçe aynlmaktaydılar. Tam devreli sultaniler 12 yıllıktı ve iki devreye aynlmıştı. İlk kısım beş sınıflık "tahsil-i iptidaiye" yani ilk öğrenimdir. İkinci kısma ise "tahsil-i tâliye" deniyordu. Tahsil-i saniye de ikiye aynlmıştı. İlk dört yıla "devre-i evveli" (ilk devre), son üç yıla ise "devre-i sani" (ikinci devre) deniyordu. Devre-i sani kısmı ise edebiyat ve funun olarak ikiye aynlıyordu. İkinci tür sultaniler yedi yıllıktı. İptidaiye kısmı olmayan bu okullann ilk dört yılı rüştiye son üç yılı ise âli olarak adlandınlıyordu. Son olarak II. Meşrutiyet'in yeniliklerinden olan kız (inâs) sultanileri vardı. Bunlar da ikiye aynlıyordu. İlki yüksek öğrenime açık ve tek devre halinde on yıllık eğitim veren bir biçimde tasarlanmıştı. İkincisi ise altı yıllık meslek sultanileriydi.

Cumhuriyet Mütareke dönemi olarak adlandırılan evre İmparatorluk'tan ulus-devlet'e geçiş dönemidir. Bu dönemde Ankara'da Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılmasından Saltanatın kaldırılmasına kadar iki hükümet ve iki eğitim bakanlığı varlığını sürdürmüştür. Ankara hükümeti henüz eğitim sistemine hakim olamamakla birlikte, eğitim konusunda Ulusal Kurtuluş Savaşı boyunca toplantılar düzenlemiş, projeler hazırlamıştır. Sonunda saltanat kaldırılmış, İstanbul Hükümeti de onun Maarif-i Umumiye Nezareti de tarihe karışmıştır. Cumhuriyet döneminin hemen başlarında eğitim üç öbek halinde ilk, orta ve lise olarak aşamalandırılacaktır. İdadilere "orta okul", sultanilere de "lise" denecektir. Ancak bu çalışmadaki son istatistikler göz önüne alındığında, ilkokulların ardından bir devreli liselerin geldiği görülmektedir. Bu aşama daha sonra orta okul olarak adlandırılmıştır. Tam devreli liseler ise hem orta okulu hem de liseyi içinde barındıran eğitim aşamasıdır. Cumhuriyet döneminin asıl önemli özelliği eğitimin aşamalandırılması konusunda son noktayı koymasıdır. Eğitim ilk, orta, lise ve yüksek olmak üzere dört basamak üzerine bina edilmiştir.

Açıklamalar Çalışmamızda özel adlar, tablo başlıkları, sütün ve satır başlıkları günümüz Türkçesi ile verilmiştir. Ancak eğitim aşamalandırması olan sıbyan, iptidai, rüşti, idadi ve sultanilerin Türkçe karşılıkları verilmemiş, olduğu gibi bırakılmışlardır. Bu eğitim basamakları ile ilgili açıklamalar genel ve kısa bir tarihsel giriş içinde yapılmıştır. Çalışmamız kaynaklardaki tabloların olduğu gibi aktarılmasından oluşmamaktadır. Çalışmanın amacı doğrultusunda birinci olarak bazı tablolarla, bazı sütun veya satırlar çıkarılmıştır. İkinci olarak bazı sütun veya tablolar birleştirilmiştir. Üçüncü olarak bazı sütun, satır ve tablolar eklenmiştir. Dördüncü ve en önemlisi verilerde yer alan binlerce rakam tek tek toplanarak sağlamaları yapılmıştır. Sağlama sonucu hatalı olan sayılar, satır ve sütun kontrolü yapılarak bulunmuş, yerlerine doğrulan konmuştur. B u nedenle tablolarda belirlediğimiz sayı verilirken, asıl kaynaktaki sayı ise dipnotlarda (Aslında...) ifadesi ile yer almıştır. Bazı tablolarda satır ve sütun sınaması yapılabildiği için düzeltilen rakamlarda bir kuşku bulunmamaktadır. Ama bazılannda bu sınamayı yapmak tablonun yapısı gereği olanaklı olmamıştır. Bu durumda diğer verilerle karşılaştınlarak bazen toplam esas alınarak tablo içleri düzeltilmiş, bazılanndan da tablo içindeki sayılar esas alınarak toplam düzeltilmiştir. Çalışmanın içinde geçen (inâs: kız), (zükûr: erkek), (darülmuallimin: erkek öğretmen okulu), (darülmuallimat: kız öğretmen okulu) olarak düşünülmelidir. Kısaltmalar Tablolarda sütun ve satır sınırlan nedeniyle bazı kısaltmalara gidilmiştir. Yer olduğu ölçüde kısaltma yapılmamıştır. Bütün çalışma için geçerli olan kısaltmalar aşağıda verilmiştir. Bir tabloya ilişkin kısaltmalar ise yalnızca o tablonun altında verildiğinden buraya alınmamıştır. K: Kız E: Erkek KR: Karma M: Müslüman GM: Gayrimüslim T: Toplam S: Sancak L: Liva

Eski Yer Adlarının Günümüzdeki Karşılıkları Osmanlı döneminde kullanılan bazı yer adlan yerine şimdi farklı isimler kullanılmaktadır. Bu merkezlerin eski adlan korunmuştur.Bunun başlıca nedeni o dönemdeki il sınırlan ve bağlı ilçe, kaza ve köyler konusunda değişimler geçirmiş olmasından kaynaklanmaktadır. Günümüz Türkiye sınırlan içinde kalan ve adı değişmiş olan il ve belli başlı ilçelerin günümüzdeki karşılıklan aşağıda verilmiştir. Eski

Yeni

Eski

Yeni

Akçeşehir-Kastamonu Alaiye Albak/Hakkari Atina/Trabzon Atranos/Hüdavendigar Ayıntab Aziziye/Hüdavendigar Aziziye/Sivas Baba-i Atik/Kırklareli Beyazıt/Erzurum Bozok Cezayir-i Bahr-i Sefıd Cisr-i Ergene/Edime Çarsancak/Elazığ Dersaadet Dersim Devrek/Gümüşhane Ertuğrul/Hüdavendigar Foçateyn/Aydın Gedos/Kütahya Gekbuze/îzmit Gevar Gördos/Manisa Haçin/Adana Hamidabad/Konya Hamidiye/Adana Hamidiye/Bolu Hamidiye/Konya Hamidiye/Ordu Hamidiye/Sivas Hısn-ı Mansur/Mamüretülaziz Hüdavendigar İçil/Adana İnöz/Gelibolu/Edirne

Akçakoca Alanya Başkale Pazar Orhaneli Gaziantep Emirdağı Pınarbaşı Babaeski Doğubeyazıt Yozgat Adalar Uzunköprü Akpazar İstanbul Hozat Torul Bilecik Foça Gediz Gebze Yüksekova Gördes Saimbeyli İsparta Ceyhan Devrek Maden Mesudiye Mesudiye Adıyaman Bursa Silifke Enez

Kale-i Sultaniye Karaağaç/Denizli Karaağaç/İsparta Karahisar[-ı Sahip]/Hüdavendigar Karahisar-ı Şarki/Sivas Karesi/Hüdavendigar Kars[-ı Zulkadiriyel/Adana Kasaba/Aydın Kemer-Edremid/Hüdavendigar Kırkkilise/Edirne Kirmasti/Hüdavendigar Koçgiri/Sivas Koçhisar/Konya Kuzican/Erzincan Larende/Konya Lefke/Hüdavendigar Makriköy/lstanbul Mamuretülaziz Maydos/Gelibolu/Edirne Menteşe/Aydın Mihaliç/Hüdavendigar Mirgün/Istanbul Nif/lzmir Pazarköy/Hüdavendigar Saruhan/Aydın Seferihisar/Ankara Sis/Adana Sultaniye/Konya Teke Tekfurdağı Tenus/Sivas Yabanabad/Ankara Yenihan/Sivas

Çanakkale Acıpayam Şarkikaraağaç Afyonkarahisar Şebinkarahisar Balıkesir Kadirli Turgutlu Burhaniye Kırklareli Mustafakemalpaşa Zara Şereflikoçhisar Pülümür Karaman Osmaneli Bakırköy Elazığ Eceabad Muğla Karacabey Emirgan Kemalpaşa Orhangazi Manisa Sivrihisar Kozan Karapınar Antalya Tekirdağ Şarkışla Kızılcahamam Yıldızeli

BOLUM I 1854(1270), 1863(1279), 1873(1289), 1883(1299) YILLARI EĞİTİM İSTATİSTİKLERİ

1854 DEVLET SÂLNÂMESİ

(1)

1.1 İstanbul'daki "mekatib-i mahsusa-i şahane"

1854

Okulun adı

Mekteb-i Harbiye Mekteb-i Idadiye-i Harbiye Mekteb-i Bahriye Mekteb-i Berriye Mekteb-i Tıbbiye ( 1 ) û z e l amaçlı okullar.

1.2 İstanbul'daki "mekatib-i umumiye-i şahane"

(1>

, 1854

Okulun adı

Darülmaarif Mekteb-i Maarif-i Adliye Mekteb-i Ulum-ı Edebiye Beyazıt Rüştiye Mektebi Saraçhane Rüştiye Mektebi Laleli Rüştiye Mektebi Davutpaşa Rüştiye Mektebi Üsküdar Rüştiye Mektebi Beşiktaş Rüştiye Mektebi Kasımpaşa Rüştiye Mektebi Darülmaarif in İdadi Mektebi

Not. İstanbul'da İslam cemaatine ait toplam sıbyan okulu sayısı: 360 (1) Genel amaçlı okullar.

(1) Def'a-ı Samine, (8.Yıl) Salname 1270 ( Haz:el-Hac Mustafa Rakım) dan derlenmiştir.

1863 DEVLET SALNAMESİ

(1)

1.3 İstanbul'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1863 Okul

(1)

öğrenci

(2)

Öğretmen

Darülmaarif (3)

Darülmaarif İdadisi

Sultanbeyazıt Rüştiye Mektebi

Şehzadebaşı Rüştiye Mektebi

Fatih Rüştiye Mektebi

Davutpaşa Rüştiye Mektebi

Kasımpaşa Rüştiye Mektebi

Beşiktaş Rüştiye Mektebi

Üsküdar Rüştiye Mektebi

Eyyüb Rüştiye Mektebi

Rumelihisarı Rüştiye Mektebi

Beylerbeyi Rüştiye Mektebi

Inas Rüştiye Mektebi

Toplam:15

1125

(1) Mekteb-i Maarif-i Adliyeye Mekteb-i Maarif-i Adliye idadisi görünmemekle birlikte toplama dahil edildiği anlaşılıyor.! (2) Yalnızca toplam verilmiştir. (3) İlk iki okulun toplam öğretmen sayısıdır.

1.4 İstanbul'daki yüksek okullar ve öğretmen sayıları, 1863 Okul

öğretmen

Darülmuallimin

Mekteb-i Mülkiye

Mekteb-i Maarif-i Aklam

1.5 İstanbul'da cemaatlere ait sıbyan okulları ve öğrenci sayıları, 1863 öğrenci Okul

Erkek

Kız

Toplam

280

9975

6782

16757

Rum Milleti okulları (Adalar, Ayastefanos ve civar köyler dahil)

6477

Ermeni Milleti okulları

6528

Katolik Milleti okulları

509

Yahudi Milleti okulları

2552

Cemaat/Millet^ İslam okulları

Protestan Milleti okulları Karayi okulları Toplam (1)

100

454

26192

Dini topluluk.

(1) D e f a 18 Salname 1280 (Haz: Ah met İlhamı) (Takvimhane-i Amire, 1280) "den derlenmiştir.

2552 31

82 100

6813

33005

1.6 Rumeli ve Anadolu'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1863 Okul

Öğrenci

(1>

Öğretmen

(2>

Rumeli Saraybosna Rüştiye Mektebi

Travnik Rüştiye Mektebi

izvornik Rüştiye Mektebi

Bihke Rüştiye Mektebi

Yenipazar Rüştiye Mektebi

Benaluka Rüştiye Mektebi

Mostar Rüştiye Mektebi

Tekfurdağı Rüştiye Mektebi

Yenişehir Rüştiye Mektebi

Yanya Rüştiye Mektebi

Manastır Rüştiye Mektebi

Işkodra Rüştiye Mektebi

Delvine Rüştiye Mektebi

Niş Rüştiye Mektebi

Kandiye Rüştiye Mektebi

Hanya Rüştiye Mektebi

Lofça Rüştiye Mektebi

Rusçuk Rüştiye Mektebi

Siroz Rüştiye Mektebi

Çorlu Rüştiye Mektebi

Edirne Rüştiye Mektebi

Filibe Rüştiye Mektebi

Drama Rüştiye Mektebi

Gelibolu Rüştiye Mektebi

Sofya Rüştiye Mektebi

Berat Rüştiye Mektebi

Prizren Rüştiye Mektebi

Selanik Rüştiye Mektebi

Vidin Rüştiye Mektebi

Köstendil Rüştiye Mektebi

Zağra-i Atik Rüştiye Mektebi

Samakov Rüştiye Mektebi

Nevrekop Rüştiye Mektebi

Limni Rüştiye Mektebi

(1)

Yalnızca toplam verilmiştir.

(2)

Bu okulların çoğu "muallim-i evvel " veya "muallim-i sanfleriyle idare edildiği için izmir hariç bütün okullarda bir öğretmen görülmektedir. Ancak öğretmen sayısının bu sayının üzerinde olduğu tahmin edilebilir.

1.6 Rumeli ve Anadolu'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1863 (devam) Okul

Öğrenci

(1)

Öğretmen

(2)

Anadolu Bursa Rüştiye Mektebi

Rodos Rüştiye Mektebi

Yozgat Rüştiye Mektebi

izmir Rüştiye Mektebi

İzmit Rüştiye Mektebi

Karahisar-ı Şarki Rüştiye Mektebi

Kastamonu Rüştiye Mektebi

Trablusgarb Rüştiye Mektebi

Şam-ı Şerif Rüştiye Mektebi

Halep Rüştiye Mektebi

Alaiye Rüştiye Mektebi

İsparta Rüştiye Mektebi

Biga Rüştiye Mektebi

Trablusşam Rüştiye Mektebi

Rumeli*Anadolu toplam: 48 rüştiye

3125

1.7 imparatorluk geneli idadi ve rüştiyelerdeki öğrenci ve öğretmen sayıları, 1863 Okul Okul türü İstanbul'daki rüştiyeler

(1)

Kız

Erkek

Toplam

öğrenci

öğretmen

1125

3125

Vilayetlerdeki rüştiyeler 2

İstanbul'daki idadiler' ' Toplam

49 (3)

4250

(1) Bu rüştiyelerin biri bu Salnamede adı geçmeyen ama toplamda verilen! ve muhtemelen önceki salnamede (1279) geçen Mekteb-i Maarif-i Adliye olmalıdır. (2) Bu idadilerden biri bu Salnamede adı geçmeyen ama toplamda verilen! ve muhtemelen önceki Salnamede (1279) geçen i Maarif-i Adlîye İdadisi olmalıdır. (3) öğrenci ve öğretmen sayısı rüştiyelerin içinde verilmiştir.

1.8 İmparatorluk geneli sıbyan okulu öğrenci sayıları, 1863 öğrenci sayısı

Okul türü

33005

Sıbyan okulları (İslam ve gayrimüslim) Not. İmparatorluk geneli toplam sıbyan, rüştiye ve idadi öğrenci sayısı 37255 tır

Mekteb-

1873 DEVLET SALNAMESİ 1.9 Askeri okullar, 1873 Okulun adı Mekteb-i Harbiye-i Şahane Dersaadet Mekteb-i İdadisi Hendesehane Bursa Mekteb-i idadisi Edirne Mekteb-i İdadisi Manastır Mekteb-i İdadisi Şam-ı Şerif Mekteb-i İdadisi Erzurum Mekteb-i idadisi Bağdat Mekteb-i İdadisi Mekteb-i Fünun-ı Bahriye-i Şahane Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye Mekteb-i idadi-i Tıbbiye

1.10 Tıp okulları ve öğrenci sayıları, 1873 Okul

Dahili

Harici

Toplam

Mekteb-i Tıbbiye

193

259

Mekteb-i Idadi-i Tıbbiye

406

140

546

Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye

157

Toplam

756

157 206

1.11 İstanbul'daki diğer yüksek okullar ve öğrenci sayıları, 1873 Okul

Öğrenci'

Mekteb-i Sultani

555

Mekteb-i Sanayi

440

Darülfünun Darülmuallimin (-i Rüşti)

Darülmuallimat

Mekteb-i Mülkiye

Darülmuallimin-i Sıbyan Mekteb-i Aklam

(2)

Mülkiye Mühendis Mektebi Telgraf Mektebi

(4)

(1) Yalnızca bulanabilenler verilmiştir. (2) Nafıa Nezareti'ne bağlı. (3) Nafıa Nezareti'ne bağlı. (4) Telgraf ve Posta Nezaretine bağlı.

(1) D e f a 28, Salname 1290 (KetebeTevfik: 1290)'dan derlenmiştir.

962

1.12 İstanbul'daki erkek idadileri, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 Okul

öğrenci

öğretmen

Fatih idadisi Eskialipaşa idadisi

Beşiktaş İdadisi

104

Darülmaarıf idadisi

112

Toplam: 4

300

1.13 İstanbul'daki erkek rüştiyeleri, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 Okul

öğrenci

Öğretmen

226

Darülmaarif (-i Rüşti olmalı!)

Sultanbeyazıt Rüştiye Mektebi

120

Şehzadebaşı Rüştiyesi

115

Fatih Rüştiye Mektebi

Davutpaşa Rüştiye Mektebi

142

Kasımpaşa Rüştiye Mektebi

156

Üsküdar Rüştiyesi

151

Üsküdar'da Atlamataşı Rüştiye Mektebi

103

Aksaray'da Mahmudiye Rüştiye Mektebi

Beşiktaş Rüştiye Mektebi

Tophane'de Feyziye Rüştiye Mektebi 96

Takvimhane Rüştiye Mektebi

106

Beylerbeyi Rüştiye Mektebi

Eyyüb Rüştiye Mektebi

105

Zeyrek Rüştiye Mektebi

Sütlüce Rüştiye Mektebi

7 2

Mırgün Rüştiye Mektebi

Ibrahimağa Çayırı Rüştiye Mektebi 1614

Toplam: 18

125

1.14 İstanbul'daki kız rüştiyeleri, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 öğrenci

öğretmen

Atpazarı Inas Rüştiye Mektebi

Aksaray Inas Rüştiye Mektebi

Şehzade Inas Rüştiye Mektebi

Bab-ı Zaptiye Yakınında Ibrahimpaşa Inas Rüştiye Mektebi

Beşiktaş Inas Rüştiye Mektebi

Eskialipaşa Inas Rüştiye Mektebi

Üsküdar Inas Rüştiye Mektebi

259

Okul Sultanahmet Inas Rüştiye Mektebi

Toplam: 8

1.15 İstanbul'da cemaatlere ait sıbyan okulları, 1873 Okulun ait olduğu cemaat

Okul

İslam sıbyan okulları

280

Rum Milleti okulları (Adalar, Ayastefanos ve Civar köyler dahil)

Ermeni Milleti okulları

Katolik Milleti okulları

Yahudi Milleti okulları

Protestan Milleti okulları

Hasköy'deki Karayi okulları

Toplam

470

1.16 Rumeli ve Anadolu'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 Öğrenci

Merkezin adı

Öğretmen

Bab-ı Zaptiye idaresi İzmit

Adapazarı

Geyve

Silivri Rüştiye Mektebi

Kartal Rüştiye Mektebi

Karamürsel

Gekbuze

Hendek

Kandıra

Taraklı

30 377

Toplam: 10 Edirne vilayeti Edirne Birinci

Edirne İkinci

109

Tekfurdağı

Lüleburgaz

Keşan

Filibe

Gelibolu

Hasköy

94 119

Zağra-i Atik

Not. Bu rüştiyeler 'muallim-i evvel'leriyle onun bulunmadığı yerlerde "muallim-i sanHeriyle yönetilmektedirler. Bu nedenle bütün okulların öğretmen sayısı "1" olarak kabul edilmiştir. Aslında sayının bunun üzerinde olması muhtemeldir.

1.16 Rumeli ve Anadolu'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 (devam) Merkezin adı

Öğrenci

Öğretmen

Kızanlık

Gümülcine

Islimye

Çırpan

Kırkkilise

Aydos

Yanbolu

Çorlu

Dimetoka

Malkara

1 117

194

Toplam: 19 Tuna vilayeti Rusçuk Lofca Ziştovi

Niğbolu

Samakov

Tırnova

Vidin

Babadağı

Köstendil

132

Mecidiye

Osmanpazarı

Varna

Ivraca

Servi

Lom

Cuma-i Atik

Sofya

121

Pazarcık

Dupniçe

Tulça

Balçık

Köstence

Hezargrad

1.16 Rumeli ve Anadolu'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 (devam) Merkezin adı

Öğrenci

Öğretmen

110

Berkofça

Belgradcık

Şumnu

Hırsova

Maçin

Rahva

Izladı

1 536

Saraybosna

Travnik

izvornik

Bihke

Yenipazar

Mostar

Çelebipazarı

Yayca

Taşlıca

Prepol

Akova

Pridor

Foça

Galamaç

Ihlevne

Aziziye-i Zir

Banaluka

Belene

Ferviye

Novasin

Aziziye-i Bala

Akhisar

863

Plevne

Toplam: 31 Bosna vilayeti

Toplam: 22

1.16 Rumeli ve Anadolu'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 (devam) Merkezin adı

Öğrenci

Öğretmen

173

Siroz

Yenice-i Vardar

112

Drama

Köprülü

Ohri

Nevrekop

Göriçe

Nasliç

Prespa

Iskece

Fiorina

Karaferye .

Kayalar

Vodine

Sepsike

Kesriye

976

Selanik-vilayeti Selanik

Manastır

Toplam: 18 Yanya vilayeti Yanya

Yenişehirfener Ergiri

Leskovik

Delvine

Avlonya

Narda

Meçova

Berat

Kardice

433

Toplam: 10

1.16 Rumeli ve Anadolu'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 (devam) Öğrenci

Merkezin adı

Öğretmen

Işkodra vilayeti 71

işkodra Akçehisar

Tiran

Ülgün

151

Toplam: 4 Prizren vilayeti

Prizren Priştine Niş

iştip

107

Üsküp

Debre-i Bala

Kumanova

Toplam: 7

472

Girid vilayeti Hanya

102

Kandiye

142

Resmo

Yeniköy

Uspurlanka

Hanya İdadisi

57 410

Toplam: 6 Cezayir-i Bahr-i Sefid vilayeti Kale-i Sultaniye

Biga

Midilli

Sakız

Molova

Rodos

Limni

Istanköy

Ezine

Kıbrıs

46 326

Toplam: 10

1.16 Rumeli ve Anadolu'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 (devam) öğrenci

Merkezin adı

Öğretmen

Hüdavendigar vilayeti

Bursa

Karahisar-ı Sahip Uşak Gedos Umurbey 1 4 9

Kütahya

Balıkesir

Simav

Aziziye-i Bursa

iznik 5 1

Edremit Kemer-i Edremit

Yenişehir-i Bursa

1 5

Lefke

1 5

Pazarköy

Eskişehir Mihaliç

inegöl

2 8

Kirmasti

1 3

Toplam: 19

549

Aydın vilayeti

105

İzmir

Aydın ödemiş

Manisa

Urla 17

Çeşme Denizli

2 5

Palu

3 0

Toplam: 8

1.16 Rumeli ve Anadolu'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 (devam) Merkezin adı

Öğrenci

Öğretmen

Konya vilayeti

Konya

134

Niğde

Elmalı

Nevşehir

İsparta

Alaiye

Burdur

Antalya

Seydişehir

Larende

Ereğli

Yalvaç

641

120

Beypazarı

Ayaş

Yozgat

136

Kayseri

Kırşehri

Çorum

Talaş

Seferhisar

Toplam: 9

716

Kastamonu

Daday

Sinop

Toplam: 12 Ankara vilayeti

Ankara

Kastamonu vilayeti

Bolu

Tosya

Boyabat

Ereğli

Gefteri

1 1

İnebolu Toplam: 9

382

1.16 Rumeli ve Anadolu'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 (devam) Merkezin adı

öğrenci

Öğretmen

137

Sivas vilayeti Sivas

Vezirköprüsü Amasya

139

Karahisar-ı Şarki

Tokat

Zile

Aziziye-i Sivas

Gümüşhacıköy

Merzifon

523

Toplam: 9 Trabzon vilayeti Trabzon

Niksar Samsun

Giresun

Batum

Çarşamba

Ünye

Kelkit

1 1

Bafra Toplam: 9

339

Erzurum

177

Bayburt

Beyazıt

Erzurum vilayeti

Kağızman Van

Erzincan

1 1

Kemah Kars

Bitlis

Oltu

1.16 Rumeli ve Anadolu'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 (devam) Merkezin adı

Öğrenci

öğretmen

Mazgirt

Van Bahçeleri

Pertek

Başkale

Muş

Tercan

Hozat

743

123

Malatya

Siverek

Mardin

Toplam: 17 Diyarbakır vilayeti

Diyarbakır

Mezra

Arapkir

Siirt

Mamuretülaziz

Çarsancak

Eğin

Çermik

Keban Madeni

Behisni

Toplam: 13

417

Halep

Antakya

Ayıntab

Maraş

Kilis

Birecik

Rumkale

Urfa

Edlib

414

Halep vilayeti

Toplam: 9

1.16 Rumeli ve Anadolu'daki rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 (devam) Merkezin adı

Öğrenci

Öğretmen

Suriye vilayeti 1 7 9

Şam-ı Şerif

Trablusşam

0 1 8

Lazkıye Kudüs-ü Şerif

5 6

Cebele

2 5

2 9

Sayda Hama

2 9

Humus

3 1

Cebel-i Duruz

2 7

Taif

2 5

Sur

2 8

Toplam: 11

1 1

Adana vilayeti 7

Ermenek

Tarsus

5 9

Adana

8 2

2 9

Mersin 2

Toplam: 4

Bağdat vilayeti 1 3 0

Bağdat

Revanduz

2 3

Süleymaniye

8 2

Musul

8 1

Erbil

4 5

Kerkük

3 8

3 5

Şehrizor

2 9

Zibar Toplam: 8

463

Trablusgarb vilayeti 4

Trablusgarb

Hums

5 8

Bingazi

Toplam: 3

Genel toplam: 276 rüştiye, 1 idadi

13074

1.17 İmparatorluk geneli idadi ve rüştiyelerdeki.okul, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1873 Okul Okul türü

Kız

istanbul'daki rüştiyeler

Vilayetlerdeki rüştiyeler İstanbul'daki idadiler Vilayetlerdeki idadiler Toplam

öğrenci öğretmen

Erkek Toplam

Kız

Erkek

Toplam

259

1614

1873

165

276

13074

276

300

299

307

(1) öğrenci sayısı, vilayet rüştiye okulları sayısının içindedir.

1 259

14988

15247

456

1883 DEVLET SÂLNÂMESİ

(1)

1.18 Askeri yüksek okullar ve öğrenci sayıları, 1883 Okul

öğrenci

Mekteb-i Harbiye-i Şahane Mekteb-i Harbiye-i Şahane İdadisi Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye-i Şahane 497

Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane idadisi

151

(1)

Mühendishane-i Berri Hümayun (1) Öğrencilerden 4 'ü Yahudi, 7'si gayrimüslim'dir.

1.19 İstanbul'daki askeri rüştiyeler, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1883 öğrenci

öğretmen

Soğukçeşme

348

Gülhane

305

Fatih

494

Kocamustafapaşa

251

Beşiktaş

195

Üsküdar Toptaşı

206

Üsküdar'da Paşakapısı

143

Eyyüb

186

2128

Okul

Toplam: 8

(1) Defa: 38 1300 Salnamesi (Konstantiniyye : Matbaa-i Ebüzziya, 1299) 'dan derlenmiştir.

1.20 İstanbul'daki yüksek okullar ve öğrenci sayıları, 1883 Okul

öğrenci

Mekteb-i Nüvvab Hukuk Mektebi

(1)

Orman ve Maadin Mektebi Mekteb-i Sanayi

(2)

(3)

328

Mekteb-i Mülkiye-i Şahane

300

Mekteb-i Sultani (İdadisi ile birlikte)

576

Mekteb-i Sultani İdadisi Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye

502

Darülmuallimin

Darülmuallimat (Sıbyan ve Rüşti)

129

Darülameliyat

Darüşşafaka

300

Toplam: 12 (1) Adliye Nezareti'ne bağlı. (2) Ticaret ve Orman Nezareti'ne bağlı. (3) Ticaret ve Orman Nezareti'ne bağlı.

1.21 İstanbul'daki erkek rüştiyeleri, öğrenci, mezun ve öğretmen sayıları, 1883 öğrenci

1883 yılı mezunu

öğretmen

Kaptanibrahimpaşa

Süleymaniye

Okul

195

Sultan Selim

Davutpaşa Rüştiye Mektebi

Odabaşı Rüştiye Mektebi

Zeyrek Rüştiye Mektebi Fatih Rüştiye Mektebi

140

Çiçekpazarı

Eyyüb Rüştiye Mektebi

Sütlüce

Mahmudiye Rüştiye Mektebi

Feyziye Rüştiye Mektebi

100

Beşiktaş Rüştiye Mektebi

110

Mirgün Rüştiye Mektebi

Beylerbeyi Rüştiye Mektebi

Üsküdar'da Atlamataşı Rüştiye Mektebi

Üsküdar'da Doğancılar Rüştiyesi

Galata

Üsküdar'da Tophanelioğlu Rüştiyesi Toplam: 19

1 510

141

169

1.22 İstanbul'daki erkek iptidaileri ve öğrenci sayıları, 1883 Okul

öğrenci

Fatih

Simkeşhane

Nuruosmaniye

Küçüklanga

Aksaray'da Mahmudiye

150

Beşiktaş

Kanlıca

Beşiktaş'ta Aşariye Beylerbeyi Bebek Eskialipaşa

Saraçhane

Fatih'te Hafızpaşa

Şehzade

Vezneciler

Karamustafapaşa

Deveoğlu

Bayrampaşa

Hekimoğlualipaşa

Atikalipaşa

Vefa'da Hekimşirvani

Kalander

Fındıklı'da Pürtelaşhasanefendi

Üsküdar'da Mihrimahsultan

Üsküdar'da Ahmediye

Üsküdar'da Valide-i Atik

Kadıköyü'nde Iskelebaşı

Koska'da Ragıppaşa

Çengelköyü 1249

Toplam: 29

1.23 İstanbul'daki kız rüştiyeleri, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1883 Öğrenci

öğretmen

Şehzade Inas Rüştiye Mektebi

Atpazarı inas Rüştiye Mektebi

Aksaray Inas Rüştiye Mektebi

Sultanahmet Inas Rüştiye Mektebi

Küçükmustafapaşa

Beşiktaş

Mirgün

Fındıklı Inas Rüştiye Mektebi

Üsküdar'da Doğancılar Inas Rüştiye Mektebi

Üsküdar'da Gülfemhatun Inas Rüştiyesi

418

Okul

Toplam: 10

1.24 İstanbul'daki kız iptidaileri ve öğrenci sayıları, 1883 Okul

Öğrenci

Vefa Inas İptidaisi

Davutpaşa İskelesi İptidaisi

Üsküdar Hazret-i Hüdayi Karşısında Inas İptidaisi

Üsküdar Eski Hamam Civarında inas İptidaisi Etyemez'de Kamer Hatun Inas iptidaisi

Sineklibakkal'da Inas İptidaisi

Fatmasultan Inas İptidaisi Mirgün Inas İptidaisi

Toplam: 8

637

1.25 Demekler veya kurucuları tarafından yönetilen özel erkek İslam okulları ve öğrenci sayıları, 1883 Okul

öğrenci

Aksaray'da Medrese-i Hayriye

260

Vezneciler'de Şemsülmaarif

Çengelköy

Kadıköyü'nde Mahmudiye-i Haliliye

180

Sarıyer'de

Tophane'de Karabaş Toplam: 6

672

1.26 Dernekler veya kurucuları tarafından yönetilen özel kız İslam okulları ve öğrenci sayıları, 1883 öğrenci

Okul

Zeyrek

Istinye

Çengelköyü

Kadıköyü'nde Mahmudiye-i Haliliye

Toplam: 4

103

1.27 İstanbul'daki erkek ve kız sıbyan okulları, okul ve öğrenci say ilan, 1883 Okul

Öğrenci

Erkek

Kız

Erkek

Kız

450

570

640

350

Sultanselim

500

360

Emirbuhari

560

350

Hasköy

420

365

Sultanahmet

650

390

Üsküdar

1119

960

Eyyüb

680

256

Kasımpaşa

658

520

440

Beylerbeyi

450

365

Beşiktaş

965

640

266

224

15224

Merkezin adı

Aksaray Fatih

Tophane

Toplam:12

1.28 İstanbul'da cemaatlere ait sıbyan okulları, 1883 Okul

Ait olduğu cemaat

Rum Çocuklarına Ait

Ermeni Çocuklarına Ait

Katolik Çocuklarına Ait

Bulgar Çocuklarına Ait

Yahudi Çocuklarına Ait

Protestan Çocuklarına Ait

Toplam

167

11132

1.29 Vilayetlerdeki rüştiyeler ve öğrenci sayıları, 1883 Öğrenci

Merkezin adı

Öğrenci

Merkezin adı Şehremaneti

Cisr-i Mustafapaşa

İzmit

Tekfurdağı

Hendek

Vize

Geyve

Toplam: 18

Adapazarı

Taraklı

Işkodra

Akhisar

Tiran

Silivri

Akçehisar

Gekbuze

Draç

Şile

Kavala

Çatalca

Toplam: 5

Kandıra

Selanik vilayeti

İşkodra vilayeti

Selanik

Edirne vilayeti Edirne Birinci

209

115

Selanik

393

Toplam: 11

781

(1)

İnas

Rüştiyesi

Karaferye

Ustrumca

Edirne İkinci

110

Cisr-i Ergene

Köprülü

Hayrabolu

Drama

Gelibolu

Siroz

Çorlu

Nevrekop

Dimetoka

Zihne

ipsala

Demirhisar

Malkara

Yenice-i Vardar

Ahiçelebi

Vodine

Kırkkiiise

Vodine-i Karacaabad

Gümülcine

Kesendire

Yenicekarasu

Toplam: 14

Keşan

Manastır vilayeti

Lüleburgaz

(1) Aslında

Manastır

yok.

120

876

120

1.29 Vilayetlerdeki rüştiyeler ve öğrenci sayıları, 1883 (devam) öğrenci

Merkezin adı

öğrenci

Kalkandelen

Avlonya

Kırçova

Toplam: 8

Ohri

Pirlepe

Hanya

Görice

Resmo

Topçular

Kandiye

Kesriye

Uspurlanka

Debre-i Bala

Ostiya

Prizren

Yerapetra

Yakova

Selina

Kolonya

Kisamo

Elbasan

Aya María

Istarva

Yeniköy

Florina

Oyano

Kayalar

Sultaniye

Merkezin adı

Toplam: 20

303 80

Girid vilayeti

513

Toplam: 12

830

Cezayir-i Bahr-i Sefld vilayeti

Serfice sancağı Serfice

Sakız

Cuma

Rodos

Nasliç

Midilli

Molova

Limni

Toplam: 3

129

Yanya vilayeti Yanya

Istanköy

Ergiri

Bozca(ada)

Leskovik

Medrese-i

Lipova

Toplam: 8

Berat

Delvine

Bursa

Kardice

Bursa ¡ñas Rüştiyesi

Süleymaniye

(Rodos)

94 277

Hüdavendigar vilayeti

169 30

1.29 Vilayetlerdeki rüştiyeler ve öğrenci sayıları, 1883 (devam) Merkezin adı

iznik Eskişehir

Öğrenci

Merkezin adı

Toplam: 13

111

öğrenci 522

Karesi vilayeti

Umurbey

Balıkesir

Söğüt

Balat

Uşak

Bigadiç

Bilecik

Edremit

Kumla-i Sagir

Edincik

Armutlu

Kemer-i Edremit

Simav

Gönen

Saloz

Havran

Karahisar-ı Sahip

Bandırma

Kesput

Ezine

Gedos

Biga

Kale-i Sultaniye

Kütahya

130

Mudanya

Ayvacık

Mihaliç

Lapseki

İnegöl

Erdek

Aziziye

Toplam: 15

Kirmasti

Lefke

İzmir

Yenişehir

ödemiş

Urla

Soma

Toplam: 23

584

Aydın vilayeti

1 112

ıuretülaziz vilayeti

134

Mamuretülaziz

Denizli

Arapkir

Tavas

Mezraa

Kasaba

Eğin

Kuşadası

Siverek

Manisa

Çermik

Kırkağaç

Erganimadeni

Milas

Pertek

Aydın

Keban

Bayındır

Palu

Çeşme

Çüngüş

Söke

Eğil

Alaşehir

Hesinik

Bergama

125

1.29 Vilayetlerdeki rüştiyeler ve öğrenci sayıları, 1883 (devam) Merkezin adı

Merkezin adı

öğrenci

Tire

Göynük

Muğla

Abana

Bodrum

Devrek

Menemen

Çaycuma

Buldan

Toplam: 23

Demirci

Nazilli

Konya

Karapınar

Konya Inas

Foça-i Atik

Alaiye

Turgutlu

Antalya

Elmalı

İsparta

120

Toplam: 27

1 166

Konya vilayeti

1438

Kastamonu vilayeti Kastamonu

Burdur

Kastamonu Inas Rüştiyesi

Ibradı

Tosya

Ürgüp

Taşköprü

Niğde

Safranbolu

Karapınar

Düzce

Uluborlu

Bolu

Yalvaç

Bartın

Ereğli

Yenişehir

Gerze

Seydişehri

Çankırı

Karaağaç

Kerameddin nam-ı diğer Akşehir

Larende

İnebolu

Akşehir

Sinop

Aksaray

Boyabat

Nevşehir

Çerkeş

Bor

Daday

Eğridir

Mudurnu

Bozkır

Gerede

Hadim

1.29 Vilayetlerdeki r ü ş t i y e l e r ve ö ğ r e n c i say ilan, 1883 (devam) Merkezin adı

Öğrenci

Arapsun

Toplam: 26

Merkezin adı

1298

Ankara vilayeti

öğrenci

Aziziye

Merzifon

Niksar

Ankara

Gümüşhacı(köy)

Ayaş

Koyulhisar

Beypazarı

Gürün

Talaş

Toplam: 17

Çorum

Trabzon vilayeti

Kayseri

Trabzon

Kırşehri

Rize

Yozgat

Giresun

Mucur

Akköy

Seferihisar

Tirebolu

Nallıhan

Ordu

Maden

Hopa

Keskin

Fatsa

Samsun

Bafra

Toplam: 13

579

Sivas vilayeti

881

116

Sivas

144

Ünye

Amasya

115

Gümüşhane

Tokat

Çarşamba

Hacıköyü

Arhavi

Karahisar-ı Şarki

Bolaman

Zile

Zara

Atina

Mecitözü

Toplam: 17

Ladik

Erzurum vilayeti

Darende

Erzurum

124

Vezirköprüsü

Erzincan

791

1.29 Vilayetlerdeki rüştiyeler ve öğrenci sayıları, 1883 (devam) Merkezin adı

öğrenci

Merkezin adı

öğrenci

Kemah

Sayda

Bayburt

Trablusşam

Beyazıt

Lazkıye

Tercan

Nablus

Kiğı

Baalbek

Hınıs

Sur

Hasankale

Doma

Mazgird

Beyrut

117

Kelkit

Cebele

Hozan

Hayfa

Kunaytara

Kudüs

Toplam: 12

497

Adana vilayeti Adana

Yafa

Ermenek

Gazze

Sis

Beyrut Makasıd-ı Hayriye Birinci Inas Rüştiyesi

Tarsus

Beyrut Makasıdı-ı Hayriye İkinci Inas Rüştiyesi

Kozan

Toplam: 20

Silifke

Mersin

Halep

Haçin

Elbistan

Kars-ı Zulkadiriye

Deyr

405

Edlib

Antakya

Toplam: 9 Suriye vilayeti

807

Halep vilayeti 111

Şam-ı Şerif

Ayıntab

137

Akka

Maraş

Hama

Kilis

Humus

Eriha

1.29 Vilayetlerdeki r ü ş t i y e l e r v e ö ğ r e n c i s a y ı l a r ı , 1883 (devam) Merkezin adı

Merkezin adı

öğrenci

Basra İkinci

Birecik

Horasan

Rumkale

Mendeli

Bab

Müntefik

Beylan

Kutülamara

Resülayn

Zübeyr

Erbil

Horasan (İki defa yazılmış)

Samarra

Hılle

Urfa

Toplam: 15

(2)

230

Diyarbakır vilayeti

Diyarbakır Malatya

41 103

Hısn-ı Mansur

Amara

Mardin

Akra

Lice

Kerbela

Hani

Toplam: 14

Behisni

Toplam: 7

453

Van vilayeti

261

Trablusgarb vilayeti

Van

Bahçeler

Trablusgarb

Adilcevaz

Hums

Edremit

Bingazi

Toplam: 4

Toplam: 3

136

Bitlis vilayeti

Dersim vilayeti

Bitlis

Çemişkezek

Siirt

Ovacık

Muş

Peri

Ahlat

Toplam: 3

Toplam: 4

110

142

Musul vilayeti

Hicaz vilayeti

Cidde

Kerkük

Medine-i Münevvere

Süleymaniye

Toplam: 2

Musul

Revanduz

Toplam: 4

140

Bağdat vilayeti

Bağdat Birinci

(2) Aslında "6"

1.29 Vilayetlerdeki rüştiyeler ve öğrenci sayıları, 1883 (devam) Merkezin adı

Öğrenci

Yemen

San'a

Hudeyde

Ebha

Taaz

Toplam: 4

111

Hakkari vilayeti

Gevar

Albak

Toplam: 2

75 (3>

Vilayet genel toplamı: 376

16776

(3) Vilayetlerde geçen seneden beri 14 rüştiyenin açılmış, 15'ının de açılmak üzere olduğu bilgisi vardır.

1.30 imparatorluk genelinde rüştiyelerde okul, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1883 Okul Okul Türü

istanbul'daki rüştiyeler Vilayetlerdeki rüştiyeler' Toplam

öğrenci K

öğretmen

1928

198

370

376

159

16617

16776

389

405

159

16617

18704

(1) Horasan'ın iki defa yazıldığı göz önünde tutulursa o vakit erkek rüştiyeler (369) ve toplam okul ise (375) olur. Erkek öğrenci sayısı (16592) ve toplam erkek öğrenci sayısı ise (16751) olur.

BÖLÜM II 1894-1895 (1310-1311) EĞİTİM YILI İSTATİSTİKLERİ

0) Maarif-i Umumiye Nezaret-i Celilesi İdaresinde Bulunan Mekatib-i İptidaiye, Rüştiye, idadiye, Aliye ile Mekatib-i Hususiye ve Ecnebiye ve Dersaadet'te Taharri-i İcra Kılınan ve Taşrada Mevcud bulunan Kütübhanelerin İstatistiki (1894-1895) Sene-i Dersiye-i Maliyesine Mahsusdur( Dersaadet: Matbaa-i Osmaniye)' den derlenmiştir.

(1)

II. A B D Ü L H A M İ T Ö N C E S İ V E S O N R A S I : BİR " İ D E O L O J İ K " K A R Ş I L A Ş T I R M A 2.1 II. Abdülhamit'in devraldığı eğitim mirası ve ilk gelişmeler, 1876-1895 Sayı Okul

Tahta çıkıştan önce

Tahta çıkıştan sonra ilaveler

Ülke genelinde

Yüksek okullar Rüştiyeler İdadiler

160 253

(1)

Sıbyan ve iptidai okulları

9649 18947

İstanbul'da

Özel okullar Vilayet merkezlerinde

Darülmuallimin-i iptidai "Yeniye"

(3)

(2)

çevrilen iptidai sayısı

5138

Not. İstatistiğin önsözündeki bilgilerden yola çıkarak hazırlanan tablodaki karşılaştırmanın, kendisinden önceki dönemi küçümseyen, kendi dönemini yücelten bir yaklaşımla yapılmış tipik" ideolojik" bir karşılaştırma olduğunu belirtmeliyiz. (1) Bu tabloda her ne kadar II. Abdülhamid'in tahta çıkışından önce hiç idadi gözükmüyorsa da, dönemin salnameleri incelendiğinde bu tarihten çok önce idadi olduğu görülür. Bkz. bu çalışmadaki 1290 (1874) Salnamesi. (2) iptidai erkek öğretmen okulu (3) "Usul-ü cedid"

(2)

2.2 İstanbul ve vilayetlerdeki sivil' ' okul, öğrenci, memur ve öğretmen sayıları , 1894-1895

Okul

öğrenci

Memur ve öğretmen

Yüksek okullar

2610

454

İdadiler

367

Erkek rüştiyeleri

2753

220

Erkek rüştiyeleri

Kız rüştiyeleri

2023

100

Kız rüştiyeleri

234

13894

486

iptidai darülmuallimin İslam iptidai okulları

ûzel islam okulları Toplam

(1)

öğrenci

Vilayetler

İstanbul

İslam iptidai okulları

Okul

Memur ve öğretmen

5898

346

302

27545

1687

Yatılı idadiler (3)

Gündüzlü idadiler

Toplam

3184

405

3647

386

362

24393

859

2239

277

28353

835139

28353

28804

868879

30080

"Sivil" sözcüğü asıl metinde geçen "mülki" sözcüğünün karşılığı olarak kullanılmıştır. Askeri olmayan, sivil idareye ait olan anlamındadır.

(2) Askeri okullar, Ziraat, Baytar okulları ile kız ve erkek sanayi okulları dahil değildir. (3) Gündüzlü "Nehari" yani yatılı olmayan, normal gündüz eğitimi veren okul anlamına gelmektedir.

İSTANBUL'DA EĞİTİM 2.3 İstanbul'daki sivil yüksek okullar, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 18941895

Ders yılı sonuna kadar yeni kaydedilen öğrenci

Geçen yıldan devreden öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

Mekteb-i Mülkiye-i Şahane

316

336

110

Mekteb-i Hukuk-i Şahane

334

372

Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye-i Şahane

108

276

384

Darülmuallimin

117

107

Okul

(1)

Sanayi-i Nefise Mektebi

Ticaret-i Hamidi Mektebi

Mekteb-i Sultani

280

Darülmuallimat

132

Toplam: 8

1352

599

481

102

132

218

1 951

460

Sınavla diploma alan öğrenci

201

116

199

218

659

284

1 7

127

208 66

172

456

1895-1896 ders yılına devren kalan öğrenci

Memur ve öğretmen

Açılış tarihi' '

Mekteb-i Mülkiye-i Şahane

355

378

1293

Mekteb-i Hukuk-i Şahane

216

238

1296

Mekteb-i Tıbbiye-i Mülkiye-i Şahane

232

305

1284

Darülmuallimin

1264

131

1299

1310

482

202

1285

253

1286

1865

454

Sanayi-i Nefise Mektebi

Ticaret-i Hamidi Mektebi

Mekteb-i Sultani

Darülmuallimat

Toplam: 8

206

295

253

289

1323

187

542

(1) öğrenci sayılan (yatılı +gündüzlü) olarak verilmiştir. (2)

Açılış tarihleri asıl metinde olduğu gibi bırakılmıştır. Asıl metindeki Mukaddem yerine "önce" konulmuştur. Bu, okulun II. Abdülhamit'in tahta çıkışından önce, Muvahir yani "sonra" ise tahta çıkışından sonra açıldığı anlamına gelmektedir.

2.4 İ s t a n b u l ' d a k i k ı z rüştiyeleri, ö ğ r e n c i , m e m u r , ö ğ r e t m e n sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895

Geçen yıldan devreden öğrenci

Ders yılı sonuna kadar yeni kaydedilen öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

Leyli Kız Sanayi Mektebi

171

Aksaray'da Nehari Kız Sanayi Mektebi

145

Üsküdar'da Nehari Kız Sanayi Mektebi

165

Sultanahmet Inas Rüştiyesi

181

Atpazarı inas Rüştiyesi Mollagürani Inas Rüştiyesi

1895/1896 ders Sınavla yılına diploma devren alan kalan öğrenci öğrenci

Memur ve öğretmen

Açılış tarihi

170

1299

115

1300

169

1306

144

261

1288

133

136

1284

115

138

1295

Küçükmustafapaşa Inas Rüştiyesi

1291

Eyyüb Inas Rüştiyesi

1300

Beşiktaş Inas Rüştiyesi

145

155

1296

Fındıklı Inas Rüştiyesi

103

1296

Mirgün Inas Rüştiyesi

1297

Üsküdar Inas Rüştiyesi

1298

1432

591

440

1537

100

Okul

Toplam: 12

2.5 İ s t a n b u l ' d a k i sivil idadiler, ö ğ r e n c i , memur, ö ğ r e t m e n sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895 Ders yılı sonuna kadar yeni kaydedilen öğrenci

Geçen yıldan devreden öğrenci Okul Dersaadet Mekteb-i ldadi-i Mülkisi Üsküdar Mekteb-i ldadi-i Mülkisi Toplam: 2

235

271

282

326

Sınavla diploma alanlar

Dersaadet Mekteb-i ldadi-i Mülkisi

1895-1896 ders yılına devren kalanlar

Memur ve öğretmen

180

205

227

269

Üsküdar Mekteb-i ldadi-i Mülkisi Toplam: 2

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılanlar

Açılış tarihi

1309

2.6 İstanbul'daki sivil erkek rüştiyeleri, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 18941895 Ders yılı sonuna kadar bir nedenle Sınavla okuldan diploma ayrılan alan öğrenci öğrenci

1895-1896 ders yılına devren kalan öğrenci

Memur ve öğretmen

Açılış tarihi

Geçen yıldan devreden öğrenci

Ders yılı sonuna kadar yeni kaydedilen öğrenci

Davutpaşa Merkez Rüştiyesi

310

332

1278

Mahmudiye Merkez Rüştiyesi

154

172

1288

Beyazıt Merkez Rüştiyesi

269

256

1307

191

205

1309

Fatih Merkez Rüştiyesi

288

291

1280

Unkapanı Merkez Rüştiyesi

118

121

1308

Üsküdar Merkez Rüştiyesi

180

210

1280

Mirgün Merkez Rüştiyesi

1288

Beylerbeyi Merkez Rüştiyesi

1277

Beşiktaş Merkez Rüştiyesi

107

126

1269

Feyziye Merkez Rüştiyesi

100

103

1285

Galata Merkez Rüştiyesi

1275

Celalbey Merkez Rüştiyesi

1300

Gekbuze Merkez Rüştiyesi

Kartal Merkez Rüştiyesi

Aşiret Mektebi

135

1308

Dilsiz ve Âma Mektebi

1305

2003

750

284

2297

220

Okul

Ayasofya Merkez Rüştiyesi

Toplam: 17

175

2.7 İstanbul'daki İslam iptidaileri, eğitim biçimi, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1894-1895 Öğrenci Eğitim biçimi

Öğretmen

Yakup Ağa Mektebi

Eski

Nazır Hüseyin Ağa Mektebi

Eski

Sultan Süleyman Mektebi

Eski

Diveoğlu Mektebi

Eski

Süleymaniye İnas Mektebi

Yeni

Ruznamçe-i Evvel Ali Efendi Mektebi

Eski

Mihrişah Valide Sultan Mektebi

Eski

Hacı Ömer Efendi Mektebi

Eski

ibrahim Paşa Mektebi

Eski

Bayram Paşa Mektebi

Yeni

115

Yunus Bey Mektebi

Eski

Şehzade Sultan Mehmet Mektebi

Eski

Ataullah Efendi Mektebi

Eski

Muhiddin Efendi Mektebi

Eski

Hacı Halil Ağa Mektebi

Eski

Şeyhülharem Bekir Paşa Mektebi

Eski

Cevher Ağa Mektebi

Eski

Defterdar ibrahim Mektebi

Eski

Arakiyeci Ahmet Ağa Mektebi

Eski

Abdülkerim Ağa Mektebi

Eski

Firuz Çavuş Mektebi

Yeni

100

Naciye Hanım Mektebi

Yeni

510

505

1015

Okul

(1)

Aksaray Merkezi

Toplam: 22 tih Merkezi

Hekim Şirvani Mektebi

Yeni

Numune-i Osmani Mektebi

Yeni

100

147

Şebsefa Kadın Mektebi

Eski

(1) Eski, "usul-ü atika"nın karşılığı olarak; yeni ise "usul-ü cedide"nin karşılığı olarak verilmiştir.

2.7 İstanbul'daki İslam iptidaileri, eğitim biçimi, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1894-1895 (devam) Öğrenci Eğitim biçimi

(1)

Öğretmen

Emin Nureddin Mektebi

Eski

Saiiha Sultan Mektebi

Yeni

109

Asude Hatun Mektebi

Eski

Şişeci Mehmet Mektebi

Eski

Bıçakçı Alaaddin Mektebi

Eski

Haraççı Kara Mehmet Mektebi

Eski

Receb Ağa Mektebi

Eski

Fatih Sultan Mehmet Han Mektebi

Yeni

125

Zenbilli Ali Efendi Mektebi

Eski

Adilşah Mektebi

Eski

Hacı Ferhat Mektebi

Eski

Üsküplü Mektebi

Yeni

122

Süleyman Subaşı Mektebi

Eski

Abdüsselam Mektebi

Eski

Katib Çelebi Mektebi

Eski

Feyzullah Efendi

Eski

Recai Efendi Mektebi

Eski

Hüsam Bey Mektebi

Eski

Amca Hüseyin Paşa Mektebi

Yeni

750

552

1302

Okul

Toplam: 22 Sultan Selim Merkezi Debbağ Yunus Mektebi

Eski

Yatağan Mektebi

Eski

Mimar Acem Mektebi

Eski

Sultan Selim Mektebi

Yeni

Müftü Ali Efendi Mektebi

Yeni

Hamamcı Muhiddin Mektebi

Eski

2.7 İstanbul'daki İslam iptidaileri, eğitim biçimi, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1894-1895 (devam) Öğrenci Eğitim biçimi

(1)

öğretmen

Muslu Mustafa Çavuş Mektebi

Eski

Şaye Hazretleri Mektebi

Eski

Molla Aşki Mektebi

Eski

112

Hatice Sultan Mektebi

Eski

İvaz Efendi Mektebi

Eski

Esat Efendi Mektebi

Eski

Hazine Kethüdası İsmail Ağa Mektebi

Eski

Gül Camii Mektebi

Eski

Zeynelabidin Efendi Mektebi

Eski

Tercüman Yunus Mektebi

Eski

Benlizade Mektebi

Yeni

Altı Poğaça Ahmed Raşid Paşa Mektebi

Eski

Seyyid Mehmed Efendi Mektebi

Eski

477

450

927

Okul

Toplam: 19 Haseki Merkezi Halit Efendi Mektebi

Eski

Odabaşı Bihruz Ağa Mektebi

Eski

Üçgözlü Mehmet Efendi Mektebi

Eski

Kocamustafapaşa Mektebi

Eski

Yolgeçen Mektebi

Eski

Canbaz Mustafa Bey Mektebi

Eski

Şerif Paşa Mektebi

Eski

İbrahim Paşa Mektebi

Eski

Kamer Hatun Mektebi

Eski

Hoca Emine Hanım

Eski

Emin-i Ganem Mustafa Çavuş Mektebi

Eski

124

Kaşıkçı Mustafa Efendi Mektebi

Eski

Macuncu Kasım Ağa Mektebi

Eski

2.7 İstanbul'daki İslam iptidaileri, eğitim biçimi, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1894-1895 (devam) Öğrenci Eğitim biçimi

Öğretmen

Garik Ali Bey Mektebi

Yeni

Hekimbaşı Ömer Efendi Mektebi

Eski

Mirahor Mehmet Efendi Mektebi

Eski

Denizabdal Veli Hazretleri Mektebi

Eski

Ferruh Ağa Mektebi

Eski

Haseki Sultan Mektebi

Eski

Hacı Ahmed Paşa Mektebi

Eski

Nazperver Kalfa Mektebi

Yeni

Bâlî Mektebi

Eski

Serhabbazan Ömer Efendi Mektebi

Eski

100

Hamidiye Mektebi

Yeni

129

796

692

1488

(1)

Okul

Toplam: 24 Emir Buhari Merkezi

Akmahmudzade Zevcesi Saliha Hanım Mektebi

Eski

Hemza Bâlî Mektebi

Eski

Canfeda Hatun Mektebi

Eski

Rüstem Çelebi Mektebi

Eski

Gazi Ahmet Paşa Mektebi

Eski

Sinan Bey Mektebi

Eski

Reisülküttab İsmail Mektebi

Eski

Ahmet Hulusi Paşa Mektebi

Eski

Yağcı Mehmet Efendi Mektebi

Eski

Hâni Hatun Mektebi

Eski

107

Emin-i cev Hasan Efendi Mektebi

Eski

Mir-i Miran Hasan Paşa Mektebi

Yeni

142

191

İskender Paşa Mektebi

Eski

Hatice Sultan Mektebi

Eski

Pir Ahmet Çelebi Mektebi

Eski

2.7 İstanbul'daki İslam iptidaileri, eğitim biçimi, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1894-1895 (devam) öğrenci Eğitim biçimi

Öğretmen

Hafız Paşa Mektebi

Eski

106

Mesih Paşa-yı cedid Mektebi

Eski

107

Mimar Sinan Mektebi

Eski

782

561

1343

Okul

(1)

Toplam: 18 Sultanahmet Merkezi

Hamidiye Mektebi

Eski

Kamer Felek Kalfa Mektebi

Eski

Sadr-ı Esbak Abdullah Paşa Mektebi

Eski

Dibekli Mektebi

Eski

Mercan Ağa Mektebi

Eski

Mahmut Paşa Mektebi

Eski

İskender Paşa Mektebi

Eski

Rüstem Paşa Mektebi

Eski

Ishak Paşa Mektebi

Eski

Nahlbend Mektebi

Eski

Sultan Ahmet Han Mektebi

Eski

Kapıağası Mektebi

Eski

Gedik Paşa Mektebi

Eski

Beyhan Sultan Mektebi

Eski

Yusuf Efendi Mektebi

Eski

Ayınşah Sultan Mektebi

Eski

Ismihan Ayn Sultan

Eski

Ayasofya Mektebi

Eski

Silahdar Ağa Mektebi

Eski

Hacı Salih Ağa Mektebi

Eski

504

381

885

Toplam: 20

2.7 İstanbul'daki İslam iptidaileri, eğitim biçimi, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1894-1895 (devam) öğrenci Eğitim biçlmi

Öğretmen

Daye Hatun Mektebi

Eski

Lalizade Mektebi

Eski

Ali Bey Karyesi Mektebi

Eski

Şerbetçi Mustafa Ağa Mektebi

Eski

Hacı Halit Bey Mektebi

Eski

Mustafa Paşa Mektebi

Eski

Dökmeciler Mektebi

Eski

Cezeri Kasım Paşa Mektebi

Eski

Şah Sultan Mektebi

Eski

Hekim Kutbeddin Mektebi

Eski

Ramazan Ağa Mektebi

Eski

Mihrişah Sultan Mektebi

Eski

Abdi Efendi Mektebi

Eski

374

241

615

Okul

(1)

Eyyüp Merkezi

Toplam: 13 şiktaş Merkezi

Solakçeşme Mektebi

Yeni

Kılıç Ali Mektebi

Eski

Ali Kethüda Mektebi

Yeni

118

197

Çoban Mustafa Paşa Mektebi

Yeni

Bebek Mektebi

Yeni

Abbas Ağa Mektebi

Yeni

124

Ramiye Hatun Mektebi

Yeni

Rumeli Kavağı Mektebi

Yeni

Kapudan İbrahim Ağa Mektebi

Eski

110

Mecidiye Mektebi

Yeni

Büyükdere Mektebi

Eski

Mecidiye Mektebi

Eski

2.7 İstanbul'daki İslam iptidaileri, eğitim biçimi, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1894-1895 (devam) öğrenci Eğitim biçimi

<1)

Öğretmen

Rum Ali Mektebi

Eski

Hacı Receb Mektebi

Eski

Vişnezade Mektebi

Eski

Esma Sultan Mektebi

Eski

Yeniköy nam-ı diğer Molla Çelebi Mektebi

Eski

Süheyl Bey Mektebi

Eski

Osman Paşa Mektebi

Eski

Alçakdam Mektebi

Eski

Rabiye Adviye Hanım Mektebi

Eski

Hamidiye Mektebi

Yeni

174

Okul

Toplam: 22

174 945

462

1407

Tophane Merkezi

Şahıhûban Mektebi

Yeni

Piri Mehmet Bey Mektebi

Eski

Kılıç Ali Paşa Mektebi

Yeni

104

Yunus Ağa Mektebi

Yeni

Heffaf Mehmet Ağa Mektebi

Eski

117

Tayyibi Mustafa Efendi Mektebi

Eski

Topçubaşı İsmail Ağa Mektebi

Eski

Ebulfazl Mehmet Efendi Mektebi

Eski

Sirkeci Mustafa Ağa Mektebi

Yeni

139

Firuz Ağa Mektebi

Eski

Topçubaşı Emin Ağa Mektebi

Eski

Sultan Süleyman Mektebi

Eski

Şehit Mehmet Paşa Mektebi

Eski

473

374

847

Toplam: 13

2.7 İstanbul'daki İslam iptidaileri, eğitim biçimi, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1894-1895 (devam) öğrenci Eğitim biçimi

Öğretmen

Bostancıbaşı Abdullah Ağa Mektebi

Eski

Kaymak Mustafa Paşa Mektebi

Eski

Tavil Piyale Paşa Mektebi

Eski

İbrahim Paşa Mektebi

Eski

Kara Fakiıh Hüseyin Bey Mektebi

Eski

Balmumcu ismail Ağa Mektebi

Eski

Laleli Sultan Mustafa Han Mektebi

Eski

Keçeci Piri Mektebi

Eski

Humbarahane nam-ı diğer Sultan Mahmud-i Sani Mek tebi

Yeni

Karamemi Kapudan Mektebi

Eski

Belkız Hanım Mektebi

Eski

Kaymakam Mustafa Paşa Mektebi

Eski

Kebir Piyale Paşa Mektebi

Eski

Hacı Ahmet Mektebi

Eski

Mahmut Ağa Mektebi

Eski

Hacı Halil Mektebi

Eski

Fatma Hatun Mektebi

Eski

Abdülkadir Çavuş Mektebi

Eski

469

363

832

(1)

Okul Kasımpaşa Merkezi

Toplam: 18 .küdar Merkezi

Halile-i Mahmudiye Mektebi

Yeni

114

168

ibrahim Ağa Mektebi

Eski

Atik Valide Sultan Mektebi

Yeni

117

Eren Karyesi Mektebi

Yeni

Şehit Ahmet Paşa Mektebi

Eski

Hacı Badel Mektebi

Eski

2.7 İstanbul'daki İslam iptidaileri, eğitim biçimi, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1894-1895 (devam) öğrenci Eğitim biçimi

Cedid Valide Sultan Mektebi

Eski

Gülfem Hatun Mektebi

Yeni

Ziver Bey Mektebi

Yeni

Hoca Münire Mektebi

Öğretmen

166

Eski

Ayşe Hatun Mektebi

Eski

Tevfikiye Mektebi

Eski

Haydar Paşa Mektebi

Yeni

108

Fıstıklı Mektebi

Eski

144

214

Debbağlar Mektebi

Eski

Tavaşi Hasan Ağa Mektebi

Eski

Süleyman Paşa Mektebi

Eski

Ahmediye Mektebi

Eski

Nevfidan Kadın Mektebi

Eski

Karakadı Mektebi

Eski

129

Sururiye Mektebi

Eski

Rüstem Paşa Mektebi

Eski

113

Selami Ali Efendi Mektebi

Eski

Debbağ Mahmut Ağa Mektebi

Eski

Sultan Mustafa Han Mektebi

Yeni

Selimiye Mektebi

Eski

Kapıağası Mektebi

Eski

Nerdban [Merdiven] Karyesi Mektebi

Eski

Karaahmet Mektebi

Eski

Çinili Mektebi

Eski

Mecidiye Mektebi

Eski

104

Zühdü Paşa Mektebi

Yeni

181

1213

1016

2229

Okul

(1)

28 129

Toplam : 32

2.7 İstanbul'daki İslam iptidaileri, eğitim biçimi, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1894-1895 (devam) öğrenci Eğitim biçimi

İskender Paşa Mektebi

Yeni

Yasemin Hatun Mektebi

Yeni

Vaniköyü Mektebi

Okul

(1)

Öğretmen

Eski

Kızlarağası Mektebi

Eski

Adile Sultan Mektebi

Eski

Merkez Mektebi

Eski

Kerime Hatun Mektebi

Eski

Dereseki Mektebi

Eski

Abdullah Ağa Mektebi

Yeni

Yalı Karyesi Mektebi

Yeni

Yalı Karyesi Atik Mektebi

Eski

Ali Reis Mektebi

Eski

İncir Karyesi Mektebi

Eski

Beykoz Mektebi

Eski

Akbaba Mektebi

Yeni

Hamidiye Mektebi

Yeni

Kandilli Mektebi

Eski

Çengelköy Merkezi

Şile Kasabası Mekteb-i İptidaisi

Kartal Kasabası Mekteb-i İptidaisi

Hereke Fabrika-i Hümayunu Mekteb-i İptidaisi

Toplam: 20 Genel Toplam: 243

695

309

1004

7988

5906

13894

486

2.8 İstanbul'daki özel İslam okulları, öğrenci, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895 Ders yılı sonuna kadar yeni kaydedilen öğrenci

Geçen yıldan devreden öğrenci Semt

Türü

Vezneciler

E, K

Şehzadebaşı

E, K

562

568

152

161

Atpazarı

E, K

205

212

Ib.,

Bozdoğankemeri

E, K

Darüledeb

Ib.,

Divanyolu

E, K

Mekteb-i Osmani

Ib.,

Yusufpaşa

E, K

136

137

Darüttahsil

Ib.,

Mollagürani

E, K

140

Medrese-i Edebiye

Ib.,

Aksaray

E,K

100

Darüttedris

Ib.,

Koska

E, K

138

Bürhan-ı Terakki

Ib.,

Divanyolu

317

Şemsülmekatib

Ib.,

Kabataş

340

Mekteb-i Hamidi

Ib.,

Beşiktaş

370

Hadika-i Marifet

Ib.,

Kasımpaşa

466

165

Darülfeyzi'l-Hamidi

Ib.,

Ayvansaray

161

182

Teşvikiye

Ib.,

Kasımpaşa

E, K

369

294

Maşrık-ı Füyuzat

Ib.,

Beyoğlu

E, K

Mizan-ı Terakki

Ib.,

Üsküdar

E, K

107

109

Ravza-ı Terakki

Ib.,

Üsküdar

423

425

Halile-i Mahmudiye

ib.

Kadıköy

E, K

173

179

Hadikatülmaarif

Ib.,

Eski Alipaşa

E, K

185

191

4367

Okul

Derece

Şemsülmaarif

lb., R.

Numune-i Terakki

ib., R.,

Rehber-i Saadet

Ib.,

Darüttalim

(1>

İd.

Toplam: 20

(1) İb.=İptidai, R.=Rüşti, İd =İdadi

4420

1451

1478

2.8 İstanbul'daki özel İslam okulları, öğrenci, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895 (devam) Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan aynlan öğrenci

1895-1896 ders yılına devren kalan öğrenci

Sınavla diploma alan öğrenci

Memur ve öğretmen

1292

108

580

593

1300

187

194

1306

1299

192

1308

151

152

1293

Darüttahsil

118

1305

Medrese-i Edebiye

109

1300

Darüttedris

187

1305

Büıtıan-ı Terakki

340

1305

Şemsülmekatib

312

1307

Mekteb-i Hamidi

374

1298

Hadika-i Marifet

526

1308

Darülfeyzi'l-Hamidi

154

171

1298

211

409

1304

1300

149

1308

Okul

Şemsülmaarif

106

Rehber-i Saadet

Darüttalim

Darüledeb

Numune-i Terakki

Mekteb-i Osmani

Teşvikiye Maşrık-ı Füyuzat

211 9

Mizan-ı Terakki

Ravza-ı Terakki

Halile-i Mahmudiye

Hadikatülmaarıf Toplam: 20

Açılış tarihi

428

431

1304

194

197

1296

241

1304

940

974

242

483

346

4787

2.9 İstanbul'daki gayrimüslim okullar, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1894-1895 Okulun ait olduğu cemaat

Derece

Yatılı ve gündüzlü toplam

Rum

Ermeni

Ermeni Katolik

Öğrenci

Musevi Bulgar

Öğretmen

idadi

1690

632

2322

193

229

Rüşti

101

8171

4854

13025

425

148

573

İptidai

184

9212

5291

14503

300

134

434

918

318

1236

Toplam

302

160

19073

10777

29850

2.10 İstanbul'daki yabancı okullar, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1894-1895

İptidai

Toplam

905

895

1800

150

725

981

1706

146

629

550

1179

111

2259

2426

4685

194

213

407

Toplam

Sırp

Öğretmen

Amerikan

Alman

Rüşti

Öğrenci Avusturya

İtalyan

İdadi

Derece

Rus

İngiliz

Fransız

Uyruk

VİLAYET VE LİVALARDA(BAĞIMSIZ SANCAKLARDA) EĞİTİM 2.11 Vilayetlerdeki yatılı sivil idadiler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 18941895

Ders yılı başında 1893'ten 'devreden öğrenci (1

Ders yılı sonuna kadar yeni kaydedilen öğrenci

Paralı yatılı

Parasız yatılı

Okul

Edirne

Selanik

129

Yanya

İzmir

150

Bursa

< 33

Kastamonu

Paralı yatılı

Parasız yatılı

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

Trabzon

Ankara

Şam

Beyrut

Adana

Konya

Sivas

Diyarbakır

Halep

23 5

2 7

Midilli Manastır

Paralı yatılı

(3)

Parasız yatılı

21 12

<4)

392

422

924

239

153

467

201

348

Erzurum Toplam: 18

(1) 1309 Mali yılından (2) Aslında

"23"

(3) Aslında

"15"

(4) Aslında

"2"

Sınavla diploma alan öğrenci Paralı yatılı

1895-1896 ' ders yılına devren kalan öğrenci

Parasız yatılı

Paralı yatılı

Parasız yatılı

Toplam yatılı ve gündüzlü öğrenci

Memur ve öğretmen

Açılış tarihi Okul

M GM

Gündüzlü öğrenci

146

1308 Edirne

134

112

289

1303 Selanik

157

1306 Yanya

150

225

419

1312 İzmir

228

1301

128

1302 Kastamonu

173

1303 Trabzon

115

154

1306 Ankara

101

183

1304 Şam

122

244

1304 Beyrut

135

174

1301 Adana

139

1305 Konya

1 4

Bursa

115

163

1308 Sivas

118

1307 Diyarbakır

140

1308 Halep

1 2

9 1 1

(6)

1306 Midilli

126

1306 Manastır

124 32

92 398

73 439

951

(5) 1311/1312 Mali yılı

(6)As//nda"3"

1669

3184

1301 405

Erzurum Toplam: 18

2.12 Vilayetlerdeki gündüzlü idadiler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 18941895 Geçen yıldan devreden öğrenci Okul

Ders yılı sonuna kadar yeni kaydedilen öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

Gümülcine

Dedeağaç

Gelibolu

Kırklareli

Tekfurdağı

111

Siroz [Serez]

Drama

Çatalca

Üsküp

Balıkesir

Kütahya

İzmit

Manisa

Aydın

115

124

Denizli

109

110

Muğla

104

108

Bolu

Çankırı

Sinop

Biga

100

122

Canik

123

126

Kırşehri

121

Kayseri

127

130

Yozgat

Rodos

Trablusşam

Lazkıye

114

3 4 2

Nablus

Hama

Amasya

Mamüretülaziz

Kudüs

Bağdat

Göriçe

2233

171

2404

1131

4 4

1243

711

Musul Toplam: 35

112

801

1895-1896 ders yılına devren kalan öğrenci

Sınavla diploma alan öğrenci

Memur ve

Açılış

öğretmen

tarihi

1309

Okul

Gümülcine

1306 Dedeağaç

100

1304 Gelibolu

101

113

1308 Kırklareli

106

1303

1304 Drama

Tekfurdağı Siroz

1311 Çatalca

1306 Üsküp

113

121

1305

1303

Balıkesir

1306 Kütahya

1302 Manisa

1306 Aydın

103

1308 Denizli

115

122

1308 Muğla

İzmit

1306 Bolu 1308 Çankırı

1308 Sinop

1306 Biga

1308 Canik

129

1311 Yozgat

1300 Rodos

1308 Trablusşam

1311

105

1311 Nablus

1308 Hama

103

1310 Amasya

1303

1306 Kudüs

129 55

85 17 8

72 42

103 1

125

156

1310 Kırşehri 1311

Kayseri

Lazkıye

Mamüretülaziz

1309

Bağdat

1309

Göriçe

1311

Musul

179

2511

2690

386

Toplam: 35

2.13 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895 Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan Memur ve öğrenci öğretmen

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

Sınavla diploma alan öğrenci

Edirne

118

1275

Cisr-i Mustafapaşa

1288

Dimetoka

1287

Cisr-i Ergene

1291

Kırcaali

1303

Toplam: 5

278

102

309

I skece

103

Darıdere

Ahıçelebi

1291

Eğridere

1299

209

102

226

Hayrabolu

1291

Çorlu

1288

Malkara

1302

108

Lüleburgaz

1289

Babaeski

Vize

1310

Toplam: 3

Ferecik

1300

İpsala

783

318

166

115

820

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda)

Açılış y v tarihi

Edirne Vilayeti Edirne merkez

Gümülcine

Toplam: 4 Tekfurdağı

Toplam: 3 Gelibolu Keşan Toplam: 1

1284

Kırklareli

Dedeağaç

Toplam: 2 Edirne Vilayeti Toplamı: 18 (1)

Aslında

"6"

2.13 Vilayet ve l i v a l a r d a k i ( b a ğ ı m s ı z sancaklarda) rüştiyeler, ö ğ r e n c i , memur, ö ğ r e t m e n sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam)

Sınavla diploma alan öğrenci

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan öğrenci

Memur ve öğretmen

Açılış tarihi

1286

1289

Tikveş

1301

Vodina

Yenice

1288

Karaferye

1286

318

176

361

Cuma-i Bala

1290

Zihne

1291

Demirhisar

1292

Nevrekop

1276

148

168

1306

1311

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

Selanik

Ustrumca

Köprülü

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda) Selanik Vilayeti Selanik

Toplam: 7 Siroz

Toplam: 4 Drama Kavala Pravişte

(1>7

538

261

147

596

iştip

1286

Radovişte

1291

Palanka

1289

Koçana

1301

Toplam: 2 Selanik Vilayeti Toplamı: 13

Kosova Vilayeti Merkez Kosova

(1) Aslında "78"

2.13 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam)

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda)

Sınav sonrası 1895-1896 ders Sınavla yılına devren diploma alan kalan öğrenci öğrenci

Memur ve öğretmen

Açılış tarihi

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

1296

1287

Kratova

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

Kumanova

Toplam: 6

250

114

279

Priştine

157

179

1286

Geylan

1297

Preşova

1304

Mitroviçe

1302

Vulçitrin

1292

342

132

373

Seniçe

1298

Yenipazar

1268

Akova

1287

127

133

>73

1282 1282

Priştine

Toplam: 5 Yenipazar

Toplam: 3 Taşlıca Taşlıca Prepol Toplam: 2

105

118

1292

120

100

1292

1311

ipek ipek Yakova Brana Toplam: 3

146

122

Prizren

1272

Kalkandelen

1297

Gostivar

1309

Prizren

Toplam: 3 Kosova Vilayeti Toplamı: 22

190

218

1160

458

224

151

1243

136

168

1270

İşkodra Vilayeti İşkodra işkodra Akçehisar (1) Aslında "72"

2.13 Vilayet ve l i v a l a r d a k i ( b a ğ ı m s ı z sancaklarda) rüştiyeler, ö ğ r e n c i , memur, ö ğ r e t m e n sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam)

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

Sınavla diploma alan öğrenci

179

Draç

Tiran

Kavaye

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda) Toplam: 2

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan öğrenci

Memur ve öğretmen

Açılış tarihi

213

1293

(1)

Draç

Toplam: 3 İşkodra Vilayeti Toplamı: 5

181

184

360

132

397

1305

1277 1302

Yanya Vilayeti Yanya Aydonat

Leskovik

Koniça

Toplam: 3

Ergiri

1280

Premedi

1299

Delvine

? 1285

Preveze Preveze Toplam: 1

1293

Ergiri sancağı

Lipova

Toplam: 4

169

171

Berat

1275

Avlonya

1285

Berat sancağı

107

114

379

104

377

1302

1292

Pazarköy

Mihaliç

1289

Armutlu

1294

Toplam: 2 Yanya Vilayeti Toplamı: 10

Hüdavendigar Vilayeti Merkez Bursa Kirmastı Atranos Mudanya

(2)

(1) Aslındadır (2) Aslında "32"

2.13 Vilayet ve l i v a l a r d a k i ( b a ğ ı m s ı z sancaklarda) rüştiyeler, ö ğ r e n c i , memur, ö ğ r e t m e n sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam)

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

Kumla

Umurbey

Selozmüslim

316

122

Erdek

Edremit

Havran

Burhaniye

Gönen

Aydıncık

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda)

Toplam: 9

Sınavla diploma alan öğrenci

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan öğrenci

Memur ve öğretmen

Açılış tarihi

1293

1288

1302

305

1298

1285

1294

1287

1295

1290

< 15

1297

(1)

? 1290

Karesi sancağı

Bigadiç

Bandırma

(1)

Balat

Kepsud

483

176

102

101

456

Bilecik

1290

Söğüt

1289

İnegöl

1284

Yenişehir

1288

Lefke

1278

Pazarcık

1302

310

126

333

110

129

1289

115

1285

Toplam: 10 Ertuğrul sancağı

Toplam: 6 Kütahya sancağı Uşak Eskişehir

(^Aslında

2.13 Vilayet ve l i v a l a r d a k i ( b a ğ i m s i z sancaklarda) rüştiyeler, ö ğ r e n c i , memur, ö ğ r e t m e n sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam)

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda)

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

Sınavla diploma alan öğrenci

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan öğrenci

Memur ve öğretmen

Açılış tarihi

1297

1288

323

Simav

Gedos

Toplam: 4

298

Aziziye

Sandıklı

1301

Bolvadin

1299

122

127

1468

640

282

1544

109

Taraklı

1287

Sabanca

Adapazarı

Karamürsel

1310

Kandıra

1285

Hendek

1308

Toplam: 6

233

164

Biga

1286

Ezine

1288

Lapseki

1289

Ayvacık

1289

Karahisar sancağı

Toplam: 3 Hüdavendigar Vilayeti Toplamı: 32

Ankara Vilayeti İzmit müstakil s.

Biga müstakil s.

Toplam: 4

156

174

Sivrihisar

1308

Kalecik

1298

Ankara sancağı

2.13 Vilayet ve livalardaki(bağimsiz sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam)

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda) Ayaş Beypazarı Nallıhan Yabanabad Toplam: 6 Yozgat sancağı Maden Toplam: 1 Kayseri sancağı Talaş Develi Toplam: 2 Kırşehri sancağı Hacıbektaş Mucur Avanos Keskin Toplam: 4 Çorum sancağı Çorum İskilip Toplam: 2

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi 43 28 59 30 256

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci 13 5 7 6 58

50 50

9 9

61 53 114

4 10 14

36 59 36 28 159

9 13 6 3 31

145 67 212 1180

17 17

(1)

Ankara Vilayeti Toplamı: 25

<2>

Sınavla diploma alan öğrenci 10 6 13 13 66

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan öğrenci 33 24 36 19 189

Memur ve öğretmen 3 2 2 2 14

Açılış tarihi 1285 1286 1297 1305

9 9

50 50

2 2

1290

10 12 22

13 17 30

42 34 76

3 2 5

1286 1302

8 2 3 13

12 7 13 9 41

33 57 27 19 136

1 2 2 1 6

1293 1290 1302 1301

40 25 65

83 54 137 926

3 3 6 53

1285 1299

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci 13 3 17 4 59

22 5 27 < 205 3)

243

(4)

(5)

(6)

Konya Vilayeti Konya sancağı Akşehir

1292

Ilgın

1310

Seydişehri

Beyşehri

1288

Bozkır

1290

1293

Karaman

102

100

1277

Karapınar

1287

Ereğli

1286

511

218

127

523

Teke

101

1282

Alaiye

Elmalı

Hadim

Toplam: 9 Teke sancağı

(1) As//ncte"121"

(4) Aslında "33"

(2) Aslında "211"

(5) Aslında "791"

(3) Aslında

(6) Aslında "129"

"588"

2.13 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam)

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Akseki

Kaş

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda)

Toplam: 5

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle Sınavla okuldan diploma ayrılan alan öğrenci öğrenci 3

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan Memur ve öğrenci öğretmen

Açılış tarihi

242

225

118

315

105

1285

Niğde sancağı Niğde Aksaray

Bor

Nevşehir

108

1286

Ürgüp

1290 1297

436

243

520

102

100

1277

Yalvaç

Karaağaç

Eğridir

Uluborlu

290

235

103

402

Burdur

Toplam: 1

449

1858

1290

1289

1282

1311

Arapsun Toplam: 6 Hamidabad s. Hamidabad

Toplam: 5 Burdur sancağı

Konya Vilayeti Toplamı: 26

1552

974

İnebolu

Tosya

Taşköprü

Safranbolu

Daday

Abana

219

1284

Kastamonu Vilayeti Kastamonu sancağı

Araç

9 33

343

118

400

Ereğli

Bartın

Gerede

1294

Toplam: 7 Bolu sancağı

2.13 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam)

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Düzce

Hamidiye

Çaycuma

1298

Göynük

Mudurnu

1299

Akçeşehir

438

130

500

Çerkeş

1295

Gerze

101

(D47

1048

63 72

3 3 2 2 3 3 1 1 1 3 1 2 25

1290 1282 1300 1290 1282

3 3

1291 1291

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda)

Toplam: 9

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle Sınavla okuldan diploma ayrılan alan öğrenci öğrenci

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan Memur ve öğrenci öğretmen

Açılış tarihi

1291

1308

Çankırı sancağı

Toplam: 2 Sinop sancağı Boyabat Toplam: 1 Kastamonu Vilayeti Toplamı: 19

(3)

288

125

59 78 40 15 45 66 13 26 43 84 18 27 514

30 23 10 27 25 20 8 8 21 25 12 17 226

21 23 15 6 7 6 2 2 12 17 8 2 121

5 6 4 2 10 15 6 2 14 4 2 70

31 34 53 65 19 26 50 78 18 40 549

82 43

30 17

10 4

12 8

90 48

920

(2)

Aydın Vilayeti İzmir sancağı Tire ödemiş Birgi Bayındır Çeşme Kuşadası Urla Seferhisar Menemen Bergama Cedidfoça Atikfoça Toplam: 12 Saruhan sancağı Kasaba Alaşehir (1) Aslında "53" (2)Aslında "294"

(3) As/»nda"1054"

1289 1293 1302 1293 1296 1308 1293

2.13 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam)

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda) Salihli Kula Demirci Kırkağaç Soma Gördes Akhisar Toplam: 9 Aydın sancağı Nazilli Karacasu Bozdoğan Söke Çine Toplam: 5 Denizli sancağı Değirmencik Karapınar Buldan Sarayköy Tavas Toplam: 5 Menteşe sancağı Köyceğiz Milas Bodrum Toplam:3 Aydın Vilayeti Toplam: 34

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

56 47

8 10 34 15 4 4 13 102

8 71

9 5

Sınavla diploma alan öğrenci

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan öğrenci

Memur ve Açılış öğretmen tarihii

48 126 41 86 81 25 58 603

1 3 3 3 3 2 2 23

1310 1303 1295 1289 1290 1310 1304

3 1 1 2 1 8

1296 1305 1302 1297 1308

75 34 49 50 48 256

2 14 4 10 16 46

4 8 8 4 13 37

26 44 23 23 51 167

1 1 3 2 3 10

1303 1297 1298 1301 1294

4 10

22 51 52 125 1700

2 2 2 6 72

1305 1289 1292

Önce

106

2 Sonra

3 Sonra

103 55 59 58 20 59 479

26 60 32 9 20 297

47 14 66 50 42 219

47 20 16 14 10 107

9 4 48

24 51 31 24 43 173

8 15 4 13 37 77

28 50 28 106 1491

4 11 37 52 759

13 19 336

Mersin

Tarsus

Toplam: 2

107

Panzinçukuru

Silifke

14 6 18 5

14 214

Adana Vilayeti Mersin sancağı

İçel sancağı

2.13 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam)

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

123

Mut

Toplam: 4

Sınavla diploma alan öğrenci

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan öğrenci

Memur ve öğretmen

135

Önce

Sonra

216

244

Sis

Önce

Haçin

Sonra

147

470

139

497

Akçaabad

1307

Görele

1307

Tirebolu

101

116

Akköy

Ordu

1293

Habısmana

1302

Perşembe

1299

Bolaman

1297

504

313

114

108

595

Fatsa

1298

Ünye

Bafra

112

Çarşamba

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda) Ermenek

Açılış tarihi (f)

Kozan sancağı

Toplam: 2 Adana Vilayeti Toplamı: 8

(2)

Trabzon Vilayeti Trabzon s.

Giresun

Toplam: 9

(3)

Canik s.

(1) Bkz. Tablo 2.3 (2) Aslında

"480"

(3) Aslında "96"

2.13 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam) Sınav Ders yılı sonuna sonrası kadar bir 1895-1896 nedenle Sınavla ders yılına okuldan diploma devren ayrılan alan kalan Memur ve öğrenci öğrenci öğrenci öğretmen

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

258

124

271

Rize

113

Atina

1299

Arhavi Nahiyesi

Viçe Nahiyesi

191

231

1021

570

210

207

1174

Sakız

1279

Limni

1290

Bozcaada

1290

Molova

Toplam: 1

147

152

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda) Toplam: 4

Açılış tarihi

Lazistan s.

Toplam: 4

<1>

Gümüşhane s. Gümüşhane Toplam: 1 Trabzon Vilayeti Toplamı: 18

Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti Limni sancağı

Toplam: 3 Midilli sancağı

1285

Rodos sancağı Istanköy Toplam: 1 Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti Toplamı: 5

1285

Beyrut Vilayeti Beyrut sancağı Sayda 0) Aslında "23"

1285

2.13 Vilayet ve livalardaki( bağ imsiz sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam) Sınav sonrası Ders yılı sonuna 1895-1896 kadar bir ders nedenle Sınavla yılına okuldan diploma devren ayrılan alan kalan Memur ve öğrenci öğrenci öğrenci öğretmen

Açılış tarihi

1290

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Sur

Toplam: 2

Hayfa

1293

Nasıra

1308

Safed

1307

162

164

Baalbek

1293

Humus

114

1287

1300

176

172

İskenderun

1306

Kilis

1286

Antakya

1284

Ayıntab

180

169

1286

Edlib

Bab

1297

Beylan

1292

Cisr-i Sugur

362

147

387

Urfa

1285

Birecik

1287

Rumkale

179

181

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda)

Akka sancağı

Toplam: 3 Nablus sancağı Cenin Toplam: 1 Beyrut Vilayeti Toplamı:6

1303

Suriye Vilayeti Suriye

Kuneytara Suriye Vilayeti Toplamı: 3

Halep Vilayeti Halep sancağı

Toplam: 8 Urfa sancağı

Toplam: 3

2.13 Vilayet ve l i v a l a r d a k i ( b a ğ i m s i z sancaklarda) rüştiyeler, ö ğ r e n c i , memur, ö ğ r e t m e n s a y ı l a r ı ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam)

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle Sınavla okuldan diploma ayrılan alan öğrenci öğrenci

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan öğrenci

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Maraş

132

151

Elbistan

105

1289

237

228

778

259

149

796

Aziziye

1284

Gürün

1293

Koçgiri

1297

Divriği

1298

Darende

1292

252

102

233

114

1286

Zile

1283

Erbaa

1308

Niksar

100

1288

Toplam:4

292

308

Maden-i Sim

1287

Mecitözü

1293

1291

Ladik

1292

Merzifon

117

1283

Köprü

1281

328

161

408

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda)

Memur ve Açılış öğretmen tarihi

Maraş sancağı

Toplam: 2 Halep Vilayeti Toplamı:13

Sivas Vilayeti Sivas merkez sancağı

Toplam: 5 Tokat sancağı Tokat

Amasya sancağı

Gümüşhacıköyü

Toplam: 6

Karahisar sancağı

2.13 Vilayet ve liva la rdaki( bağ imsiz sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam) Sınav Ders yılı sonrası sonuna 1895-1896 ders kadar bir nedenle Sınavla yılına devren okuldan diploma ayrılan alan kalan Memur ve öğrenci öğrenci öğrenci öğretmen

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Karahisar

1275

Koyulhisar

1292

Hamidiye

1301

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda)

Açılış tarihi

125

126

997

391

117

196

1075

1295

104

138

1286

Arguvan Nahiyesi

Ağın

210

112

Malatya

109

Behisni

Hısn-ı Mansur Hekimhan Nahiyesi

Toplam: 3 Sivas Vilayeti Toplamı: 18

Mamüretülaziz Vilayeti Mamüretülaziz merkez sancağı Cesnek Karyesi Arapkir

1311

282

115

1286

1287

1290

1301

258

228

Dersim

1285

Mazgird

1287

Çemişkezek

1294

Çarsancak maa-Pertek

1282

160

158

628

247

115

668

Toplam: 4

1286

Malatya sancağı

Toplam: 4 Dersim sancağı

Toplam: 4 Mamüretülaziz Vilayeti Toplamı: 12

2.13 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam) Ders yılı sonuna kadar bir nedenle Sınavla okuldan diploma ayrılan alan öğrenci öğrenci

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren Açılış kalan Memur ve öğrenci öğretmen tarihi

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Diyarbakır merkez sancağı Siverek Toplam: 1

68 68

11 11

8 8

4 4

67 67

2 2

1296

Mardin Mardin Cizre Toplam: 2

51 23 74

27 17 44

9 5 14

3 5 8

66 30 96

3 2 5

1296 1304

59 35 34 26 29 183 325

19 17 3 3 15 57 112

5 6 5

8 5

65 41 32 28 32 198 361

3 2 1 1 1 8 15

1296 1297 1294 1296 1296

3 3 2 1 1 1 11

Önce Önce Önce Önce Önce Önce

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda)

(4)

Diyarbakır Vilayeti

Maden Palu Çermik Çüngüş Eğil Toplam: 5 (2)

(3)

Diyarbakır Vilayeti Toplamı: 8

10 26 48

1 2 16 28

Van Vilayeti Van merkez sancağı Van Bahçeler Erciş Adilcevaz Gevaş Edremit Toplam: 6 Hakkari sancağı Çölemerik Gevar Albak Toplam: 3 Van Vilayeti Toplamı: 9

76 46 15 39 15 25 216

2 7 1 10 48

2 21

41 46 14 27 18 13 159

5 3 2 10 31

37 20 9 66 225

2 1 2 5 16

Önce Önce Önce

Önce

28 7 1 4 12

42 23 20 85 301

9 9 57

7 7 5

Bağdat Vilayeti Bağdat merkez s. Bağdat (1) Yazılmamış. Ergani olmalıl (2) Aslında

"2"

(3) Aslında yok (4) Bkz. Tablo 2.3

2.13 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam)

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

Samarra

Horasan

Mendeli

Kutülamara

Vilayet/Liva (bağımsız sancaklarda)

Sınavla diploma alan öğrenci

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan Memur ve öğrenci öğretmen

Açılış tarihi

(f)

Önce

40'

Önce

198

227

Hale

Toplam: 1

Kerbela

Toplam: 1

294

123

304

Basra

Sonra

Amara

Müntefik

120

101

Toplam: 5

Hale sancağı Önce

Kerbela sancağı

Bağdat VilayetiToplamı: 7

Önce

Basra Vilayeti Basra

Basra Vilayeti Toplamı:3 (1) Bkz. Tablo 2.3

2.14 Livalardaki(bağımsız sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam)

Liva(bağımsız sancak)

Sınav sonrası Ders yılı 1895-1896 sonuna ders kadar bir yılına nedenle Sınavla devren okuldan diploma kalan Memur ve ayrılan alan öğrenci öğretmen öğrenci öğrenci

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

670

250

192

152

576

Açılış tarihi

Debre Livası Debre-i Bala Toplam: 1 (1)

Manastır Vilayeti Toplamı: 15

Musul Vilayeti Kerkük Livası 70

1286

1284

1289

170

210

132

Bayburt

Beyazıt

Kemah

Pasinler

Eleşkirt

Antab

Kuzican

Kiğı

Hınıs

645

Kerkük

Erbil

Revanduz

Salahiye

Toplam: 4

129

Süleymaniye Livası Süleymaniye Toplam: 1 Musul Vilayeti Toplamı: 5

1286

Erzurum Vilayeti Erzurum Erzincan

Erzurum Vilayeti Toplamı:10

(1) Aslında

"2"

Not." Erzurum ve onu izleyen vilayetlerin istatistikleri yoktur. Bunlar hakkındaki bilgiler Nezaret kayıtlarından çıkarıldığından ayrıntı verilememiştir."

2.14 Livalardaki(bağimsiz sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan aynlan öğrenci

Sınavla diploma alan öğrenci

Deyr

112

Toplam: 1

112

Yafa

Gazze

Halilürrahman

163

153

Çatalca

Toplam: 1

128

113

Liva(bağımsız sancak)

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan Memur ve öğrenci öğretmen

Zor bağımsız s.

Kudüs sancağı

Toplam: 3 Çatalca sancağı

Manastır Vilayeti Manastır Livası Pirlepe Ohri Florina Kırçova

38 40

Bihilişte Toplam: 5

269

109

240

Göriçe sancağı Kesriye

Kolonya

Istarova

Horpişne

114

Serfiçe

Nasliç

Kayalar

Kozana

Toplam: 4

124

117

Toplam: 4

Serfiçe sancağı

Elbasan s. Elbasan Toplam: 1

2.14 Livalarda ki( bağ imsiz sancaklarda) rüştiyeler, öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 1894-1895(devam)

Liva(bağımsız sancak)

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

Sınavla diploma alan öğrenci

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına Memur devren kalan ve öğrenci öğretmen

Bitlis Vilayeti Bitlis Bitlis

Muş

Siirt

Ahlat

Arduşin

252

Bitlis Vilayeti Toplamı:5

Trablusgarb Vilayeti Trablusgarb Trablusgarb

Hums

Gadamis

149

San'a

Hudeyde

Ebha

Taaz

142

Trablusgarb Vilayeti Toplamı:3

Yemen Vilayeti Yemen

Yemen Vilayeti Toplamı: 4

Bingazi sancağı Bingazi 92

Toplam : 1

Açılış tarihi

2.15 Vilayet ve livalardaki( bağ imsiz sancaklarda) sivil rüştiyeler, öğrenci, memur ve öğretmen sayıları, 1894-1895

Sınavla diploma alan öğrenci

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan öğrenci

Memur ve öğretmen

166

115

820

261

147

596

1160

458

224

151

1243

360

132

397

Yanya

379

104

377

Hüdavendigar

1468

640

282

1544

109

Ankara

1180

243

205

292

926

Konya

1552

974

219

449

1858

Kastamonu

920

288

125

1048

Aydın

1491

759

336

214

1700

470

139

497

1021

570

210

207

1174

Cezayir-i Bahr-i Sefid

147

152

Beyrut

162

164

Suriye

176

172

Halep

778

259

149

796

Sivas

997

391

117

196

1075

Mamüretülaziz

628

247

115

668

Diyarbakır

325

112

361

Van

301

225

Bağdat

294

123

304

Basra

120

101

Zor

112

Kudüs

163

153

Çatalca

670

250

192

152

576

170

210

645

Bitlis

252

Trablusgarb

149

Yemen

142

Bingazi

18555

860

Okul sayısı

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

Edirne

783

318

Selanik

538

Kosova

işkodra

Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Adana Trabzon

Manastır Musul Erzurum

Toplam

362

16371

6787

3077

2806

2.16 Vilayetlerdeki kız rüştiyeleri, öğrenci, memur ve öğretmen sayıları ve açılış tarihleri, 18941895

Okulun 1893 yılından kalan öğrencisi

Ders yılı başından sonuna kadar yeni kabul edilen öğrenci

Ders yılı sonuna kadar bir nedenle okuldan ayrılan öğrenci

Edirne

158

143

Selanik

248

Nevrekob

Üsküp

Yanya

121

Okul

Sınav sonrası 1895-1896 ders yılına devren kalan öğrenci

Memur ve öğretmen

Açılış tarihi

216

1298

251

1306

1309

118

1304

1310

1308

104

1309

Sınavla diploma alan öğrenci

İzmir

Manisa

Halep

Şam

1302

Beyrut

1305

Adana

1297

Kastamonu

1290

Konya

100

1290?

Trabzon

1308

Sivas

128

1308

8 108

1308

Van

1310

Diyarbakır

101

Bursa

112

1300

Ankara

1307

1311

1304

İzmit Manastır

62 47

Erzurum Toplam: 22

1304? 1585

654

393

1775

2.17 Vilayetlerdeki iptidai erkek öğretmen okulları (darülmualliminler) ve öğrenci sayıları, 18941895 Açılışından 1894-1895 yılı sonuna kadar Vilayet Bursa

Ehliyetname alanlar

öğrenci

Diploma alanlar

Ankara

311

140

Diyarbakır

Kastamonu

201

Trabzon

131

Adana

Sivas

Konya

İzmir

Şam

Selanik

Edirne

308

Yanya

Manastır Toplam: 14

277

957

112 722

2.18 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) İslam iptidaileri ve öğrenci sayıları, 1894-1895

Okul türü Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

(1)

öğrenci

II.Abdülhamit devrinde açılan okul T

Eski

Yeni

Edirne

373

407

8235

4901

13136

Gümülcine

941

951

15719

10551

26270

184

Dedeağac

115

3331

948

4279

Gelibolu

1872

1004

2876

Tekfurdağı

128

172

5163

2920

8083

Kırklareli

121

193

6332

3329

9661

117

Toplam

1721

204

1925

40652

23653

64305

516

Selanik

398

470

11683

5203

16886

121

Siroz

234

274

6127

3728

9855

Drama

299

313

5224

4146

9370

Toplam

931

126

1057

23034

13077

36111

208

Üsküp

154

182

4750

817

5567

Priştine

1088

1090

Yenipazar

846

908

İpek

846

Prizren

6069

Edirne

Selanik

Kosova

(2)

305

1151

300

6369

Taşlıca

424

178

602

Toplam

386

445

14023

1664

15687

250

1365

482

1847

İşkodra Işkodra Draç

1054

418

1472

Toplam

101

2419

900

3319

Yanya

2694

441

3135

Ergiri

1369

Preveze

464

505

Berat

1265

125

1390

Toplam

127

5792

607

6399

1133

851

1984

Yanya

Çatalca sancağı Cezayir-i Bahr-i Sefid Rodos

804

420

1224

Midilli

975

602

1577

Sakız

121

171

Limni

159

147

306

Toplam

2059

1219

3278

5 <3>

128

595

723

20454

10871

31325

533

Aydın İzmir (1) Eskk'Usûl-ü Atika, Yeni:"Usûl-ü Cedide" (2) Aslında "310" (3) Aslında "79

2.18 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) İslam iptidaileri ve öğrenci sayıları, 18941895(devam) Okul türü

(1>

Öğrenci

Eski

Yeni

II.Abdülhamit devrinde açılan okul

Saruhan

710

784

16962

7736

24698

692

Aydın

357

420

10717

2583

13300

357

Menteşe

211

246

7266

3215

10481

233

120

278

398

9350

1464

10814

292

420

2151

2571

64749

25869

90618

2107

Bursa

654

687

12352

8724

21076

288

Ertuğrul

444

496

10113

7101

17214

132

Kütahya

760

809

14387

8030

22417

228

Karahisar

482

516

15822

2868

18690

172

Karesi

833

909

19767

13071

32838

283

3173

244

3417

72441

39794

11223 5

1103

1042

174

1216

18095

10183

28278

182

Sinop

291

388

7218

2576

9794

143

Çankırı

414

461

10196

4189

14385

Bolu

1172

137

1309

22181

14904

37085

143

Toplam

2919

455

3374

57690

31852

89542

479

Trabzon

986

129

1115

28071

10832

38903

281

Canik

642

665

12983

5349

18332

Lazistan

524

593

11331

5597

16928

110

Gümüşhane

238

246

4732

1377

6109

2390

229

2619

57117

23155

80272

534

Ankara

823

190

1013

4986

4238

9224

485

Kırşehri

251

282

1047

853

1900

171

Kayseri

214

226

1270

725

1995

Yozgat

164

136

300

1426

1210

2636

196

Çorum

243

271

1681

289

1970

167

1695

397

2092

10410

7315

17725

1087

Konya

740

751

21996

14947

36943

Teke

381

387

8097

4159

12256

Niğde

496

503

12230

3900

16130

Hamidabad

230

238

8513

3923

12436

Burdur

114

117

8310

3239

11549

Toplam

1961

1996

59146

30168

89314

167

Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Denizli Toplam Hüdavendigar

Toplam Kastamonu Kastamonu

Trabzon

Toplam Ankara

Toplam Konya

2.18 Vilayet ve livalarda ki( bağ imsiz sancaklarda) İslam iptidaileri ve öğrenci sayıları, 18941895(devam) Okul türü

Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

(1)

Öğrenci

II.Abdülhamit devrinde açılan okul

2420

2498

111

2818

692

3510

138

3040

960

4000

188

Eski

Yeni

Adana

109

115

Mersin

136

138

içel

186

188

Adana

Kozan

769

511

1280

Cebel-i Bereket

1614

1623

585

597

10661

2250

12911

593

376

396

6122

798

6920

130

125

2780

686

3466

Toplam Halep Halep Urfa

125

Maraş

103

112

2290

305

2595

Toplam

604

633

11192

1789

12981

244

Beyrut

3697

1756

5453

Trablusşam

1780

315

2095

Beyrut

Lazkıye

1579

171

1750

Nablus

108

126

4496

250

4746

108

Akka

1739

108

1847

205

181

386

13291

2600

15891

228

234

290

123

125

248

10828

758

11586

248

196

244

4049

1347

5396

186

1940

180

2120

Toplam Zor sancağı Kudüs sancağı Suriye Şam Hama Kerek Toplam

648

232

291

6637

1527

8164

232

1613

1709

113

1726

1822

1238

456

355

Bağdat Bağdat Kerbela Toplam Basra Basra Amara Müntefik Necd

8 1

116

2124

104

İzmit

612

670

9529

6175

15704

189

Biga

411

444

8417

5280

13697

Toplam

2.18 Vilayet ve livalardaki( bağ i m s i z sancaklarda) İslam iptidaileri ve öğrenci sayıları, 18941895(devam) Okul türü

(1)

öğrenci

Eski

Yeni

Sivas

298

178

476

8937

2690

Amasya

494

547

7313

Tokat

486

521

15498

Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

II.Abdülhamit devrinde T açılan okul

Sivas 11627

178

2573

9886

7737

23235

3689

1518

5207

1366

271

1637

35437

14518

49955

271

Mamüretülaziz

196

199

6404

131

Malatya

149

4452

118

Dersim

1776

Toplam

395

401

12632

290

Diyarbakır

1934

Mardin

642

Maden

1390

Toplam

185

196

3966

Van

1218

1369

Hakkari

585

Karahisar Toplam Mamüretülaziz

Diyarbakır

Van

Toplam

120

150

125

1803

< 150

1954

Musul Musul

931

144

1075

Kerkük

117

972

117

1089

109

Süleymaniye

190

834

132

966

147

392

2737

393

3130

341

Toplam Yemen Vilayeti

279

3784

Trablusgarb Vilayeti

401

10229

Erzurum Vilayeti

850

16320

Bitlis Vilayeti

254

263

4573

1265

5838

Manastır Vilayeti

275

176

451

13960

5849

19809

150

Bingazi sancağı Genel Toplam

21654

5093

28353

(1)As//nda"151"

1553 560412

242841

835139

9649

2.19 Vilayetlerdeki gayrimüslim okullar, 1894-1895 [Yatılı, gündüzlü, ruhsatlı ve ruhsatsız]

Yatılı Okul toplamı 6437

Gündüzlü

Ruhsatlı

Ruhsatsız

Ruhsatlı

Ruhsatsız

4115

2290

Not. Asıl kaydında ruhsatsız okulların hangi cemaate ait olduğu belirtilmediğinden yukarıdaki tabloda okul sayılan (ruhsatlı + ruhsatsız) toplam olarak verilmiştir. Aynı şekilde cemaat bazında okulların yatılı ve gündüzlü ayrımı bulunmadığından aşağıdaki tabloda toplamları verilmiştir.

2.20 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) gayrimüslim okul, öğrenci, öğretmen ve cemaatlere göre okul sayıları, 1894-1895

jsevi

Jİgar

Cemaat

Ermeni Katolik

Vilayet

öğretmen

meni

öğrenci

E oc

180

227

256

384

282

113

36492

366

305

671

321

118

658

1117

4094

1445

5539

121

150

558

26687

10146

36833

723

198

921

322

604

31240

12249

43489

887

255 1142

350

1730

556

2286

iptidai

244

7231

762

7993

200

207

Toplam

260

8961

1318

10279

271

İdadi

470

Rüşti

150

3608

3688

178

İptidai

1530

45704

5362

Toplam

1684

49782

5442

İdadi

180

160

340

Rüşti

561

309

870

İptidai

2299

1563

3862

Toplam

3040

2032

5072

İdadi

712

1335

2047

Rüşti

6689

4530

11219

146

237

İptidai

231

12760

7586

20346

266

144

410

183

Toplam

316

20161

13451

33612

443

269

712

256

Okul

Rüşti

381

468

İptidai

262

521

783

Toplam

650

601

1251

İdadi

376

Rüşti

6502

2270

8772

131

İptidai

416

19988

7356

27344

Toplam

469

26866

9626

İdadi

459

Rüşti

İptidai Toplam

Derece

işkodra

Edirne

Selanik 2 3

174

188

156

294

167

180

146

51066 1486

145 1631 1504

55224 1696

147 1843 1652

Kosova

Rüşti

Yanya

Çatalca

Aydın

Cemaat

S O

İS

O) O 3 C0

_ İS c w c ~

İ 2 LU

c E =°

3 CO

:3 (O

c >o>

C >ö>

•=

CO —

re ••=

22 5 a> re <2

:3 CO

E re co

re >•

Derece

Vilayet İşkodra

Rüşti iptidai Toplam Edirne idadi Rüşti İptidai Toplam Selanik idadi Rüşti iptidai Toplam Kosova 4

Rüşti

İptidai

Toplam Yanya 2

İdadi

Rüşti

iptidai

Toplam Çatalca idadi Rüşti İptidai Toplam Aydın idadi Rüşti İptidai Toplam

2.20 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) gayrimüslim okul, öğrenci, öğretmen ve cemaatlere göre okul sayıları, 1894-1895(devam) öğrenci

Vilayet Hüdavendigar

Derece

Okul

İdadi

359

Rüşti

İptidai Toplam

öğretmen

Cemaat

359

4119 2375

6494

129

151

9624 3492

13116

156

214 114

190

14102 5867

19969

248

105

353 139

Kastamonu Rüşti

391

285

686

İptidai

825

533

1358

Toplam

1216

818

2034

310

145

455

Konya Rüşti İptidai

105

5724 2429

8153

108

137

Toplam

111

6034 2574

8608

111

143

Adana İdadi

388

448

Rüşti

180

230

İptidai

1497

1047

2544

Toplam

2065 1157

3222

Diyarbakır Rüşti

İptidai

133

3036

132

3168

128

130

Toplam

134

3061

132

3193

129

127

100

227

İptidai

154

7855

1867

9722

133

154

Toplam

157

7982 1867

9949

139

162

1135

Sivas İdadi

Mamüretülaziz Rüşti

1135

iptidai

108

4365

1846

6211

127

Toplam

124

5500 1846

7346

137

176

Van Rüşti

1585

735

2320

İptidai

285

159

444

Toplam

1870

894

2764

100

Cemaat

e i 1 CO

"5 'E

*—

E o UJ CL

:3 CO

'E >5> 'E >5>

eld

C (0 C <A 0) d)

—

£2

«j

(D —

:3 (0

(0 *

(0 —

d) (0

c 3 co

E co

Derece

Vilayet Hüdavendigar

idadi Rüşti 5

iptidai

Toplam Kastamonu Rüşti İptidai Toplam Konya Rüşti iptidai Toplam Adana İdadi Rüşti

1 2

13 14

iptidai Toplam

Diyarbakır Rüşti

1 27

İptidai

Toplam Sivas idadi Toplam Mamüretülaziz

Rüşti iptidai

Toplam

58 1

Van Rüşti

iptidai Toplam

101

2.20 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) gayrimüslim okul, öğrenci, öğretmen ve cemaatlere göre okul sayıları, 1894-1895(devam)

İptidai

147

150

Toplam

147

150

Rüşti

864

650

1514

Toplam

864

650

1514

İdadi

104

Rüşti

450

İptidai

3033

1290

4323

194

232

105

3587

1290

4877

228

266

idadi

405

Rüşti

1432

958

2390

iptidai

114

6267

2756

9023

175

208

Toplam

130

8104

3714

11818

241

294

İdadi

200

290

Rüşti

670

210

880

İptidai

124

5366

1308

6674

143

182

Toplam

135

6236

1608

7844

173

219

110

Basra

Bağdat

Kudüs

Toplam

Ankara 17

Halep

İzmit İdadi

Rüşti

775

575

1350

İptidai

4472

2334

6806

109

138

Toplam

5247

3019

8266

132

174

Rüşti

655

632

1287

İptidai

802

107

909

Toplam

1457

739

2196

Biga

102

Bulgar

Musevi

Okul

Derece

Ermeni Katolik

Cemaat

Ermeni

Vilayet

öğretmen

Rum

öğrenci

Cemaat

c (0 O (0

0)0 3 (0

OD *

-t—

İ 2 LU û.

3 « CC *

"E co

fr ¡3 CO

c >o> co 'E co — cT2

eld

Sİ ir « co o

•—

:3 CO CO *

c 5 co > — 22 cu co

E co CO

XI 3 J* CO

Derece

Vilayet Basra

iptidai Toplam Bağdat 1

Rüşti

Toplam Kudüs

İdadi Rüşti

İptidai

Toplam Ankara İdadi

Rüşti

iptidai

Toplam Halep

idadi

Rüşti

iptidai

Toplam İzmit İdadi Rüşti İptidai Toplam Biga Rüşti İptidai Toplam

103

2.20 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) gayrimüslim okul, öğrenci, öğretmen ve cemaat lere göre okul sayıları, 1894-1895(devam) Öğrenci

öğretmen

Cemaat

S Sı I &

İ E İİ i f Vilayet Suriye

Derece İdadi

Okul 2

E 590

K 374

T 964

E 16

T 16

360

155

515

İptidai

101

4237

1177

5414

128

160

Toplam

107

5187

1706

6893

159

195

İdadi

508

Rüşti

230

270

İptidai

162

3823

1133

4956

166

218

Toplam

169

4561

1173

5734

200

253

Rüşti

2816

934

3750

İptidai

437

15157

4100

19256

430

465

376

Toplam

461

17972

5034

23006

481

532

392

İdadi

490

Rüşti

1725

400

2125

İptidai

257

12958

4841

17799

258

331

253

Toplam

296

15173

5241

20414

341

424

292

İptidai

1930

768

2798

Toplam

1960

768

2728

104

İdadi

143

Rüşti

3302

924

4226

133

İptidai

555

21544

7337

28881

Toplam

600

24989

8261

Rüşti

370

İptidai

2359

Toplam

Rüşti

cc ÛJ 1

UJ *

m 2

Beyrut 27

2 1

Trabzon

Cezayir-i Bahr-i Sefid

Musul Rüşti

Manastır 16

156

625

147

772

322

33250

774

170

944

349

370

395

2754

2729

395

3124

121

280744

93574

Bitlis

Genel Toplam

6437

149

171

374318 7687 1960 9647 4229 594

104

55 269 689

Cemaat c

0Q *

C (A <D a > E o

LU OL

E o 3

tZ *

c CO

eld

a (O •— O) o

•— *->

CO —

C >ö> CO —

c?5

•o o

:3 CO

CO *

— 0>

i ?to (0

>•

Derece

Vilayet Suriye

İdadi Rüşti 39

İptidai

Toplam Beyrut İdadi Rüşti

1 14

İptidai

Toplam Trabzon Rüşti İptidai Toplam Cezayir-i Bahr-i Sefid İdadi Rüşti İptidai Toplam Musul

Rüşti

5 İptidai

5 Toplam Manastır İdadi

Rüşti

İptidai

Toplam Bitlis Rüşti

198

İptidai

Toplam

105

5 Genel Toplam

2.21 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) yabancı okul, öğrenci, öğretmen sayıları ve uyruklarına göre yabancı okul sayıları, 1894-1895 Öğretmen

Öğrenci

Vilayet

101

262

363

210

192

580

290

535

825

888

727

1615

İptidai

Toplam

İdadi

402

584

986

Rüşti

674

444

1118

106

İptidai

691

1280

1971

100

Toplam

1767

2308

4075

100

163

263

Rüşti

177

200

377

İptidai

Toplam

226

228

454

Rüşti

580

200

780

İptidai

Toplam

635

200

835

İdadi

174

262

436

Rüşti

İptidai

115

239

312

551

Derece

Okul

Rüşti

101

İptidai

195

Toplam

296

İdadi

Rüşti

Toplam

İdadi

210

Rüşti

388

İptidai

Toplam

işkodra 11

Edirne

Selanik 23

Yanya

Aydın

Hüdavendigar

Trabzon

Adana

Toplam

106

•jk

-»•

->•

—

Fransız

c o r o - *

ingiliz

italyan

Alman

Rus

Yunan

—

Avusturya

Amerika

Iran

CL *Çfl

cn Qo.

ö T3 07 3

> CL fi) 3 fi)

î a 92

-j.

co o

-g

ri -5" 2

TJ 5" 3

-w -•

fil I

a 92

'ft

"O 5T 3

fi)

-» cn

f «73 CO

Q. 92

CL CU CL

5T 3

f 92

H O T» » 9 3

-5" ? a, a: O cu Q. <2. o. 2 - —

J O

ä fi)

Toplam

ro O "O

•o «g, S. 0)

Q_ tu

o */) -•

< a

«< fi)

m a

o a

2.21 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) yabancı okul, öğrenci, öğretmen sayıları ve uyruklarına göre yabancı okul sayıları, 1894-1895(devam) Öğretmen

öğrenci

Vilayet

Derece

Okul

Diyarbakır İdadi

Toplam

idadi

1246

1010

2257

Rüşti

115

185

iptidai

931

890

1821

Toplam

2292

1970

4262

idadi

Rüşti

İptidai

531

631

1162

615

687

1302

iptidai

2408

1654

4062

103

180

Toplam

2408

1654

4062

103

180

İdadi

145

185

Toplam

145

185

Rüşti

136

153

289

Toplam

136

153

289

idadi

210

370

580

Rüşti

320

390

İptidai

1026

1168

2194

Toplam

1556

1608

3164

İdadi

1118

549

1667

Rüşti

420

140

560

iptidai

908

840

1748

100

Toplam

2446

1529

3975

146

216

Sivas

Mamüretülaziz

Toplam Kudüs

izmit

Biga

Suriye

Beyrut

108

- L

-i

-i.

Fransız

ingiliz

İtalyan

•u

-»•

Alman

Rus c

Yunan

co cn

co o

Avusturya

ro *

Amerika

İran

co OD

cn O)

-6" ?

5" 5?.

—

o. <2. o.

O "O

D *</>

3 co c

"S. Ci fi) 3

fi)

—•

--j O S •o o . 5" ^ 3

o TJ

Toplam

C: S •< > / û.

o E-. 3J

r«

ÖT ^

-»• CL m

"2. 9-

9?.

fi>

3 CO

fi)

3 C:

I N

•< tu -T

O" tu

2.21 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) yabancı okul, öğrenci, öğretmen sayıları ve uyruklarına göre yabancı okul sayıları, 1894-1895(devam) öğrenci

Vilayet

Derece

Okul

Öğretmen

Cezayir-i Bahr-i Sefid Darülmuallimin

Rüşti

İptidai

123

147

Toplam

145

123

268

Rüşti

iptida

151

Toplam

129

196

Rüşti

Toplam

Rüşti

150

248

iptida

615

287

902

Toplam

765

385

1150

326

14743

12113

26856

681

555

1236

Musul

Manastır

Bitlis

Genel Toplam

110

Uyruk

I i İ

t» oc

W 3 > <

E <

E û. o Derece

Vilayet Cezayir-i Bahr-i Sefid

1 Darülmuallimin 1 Rüşti 3 iptidai 5 Toplam Musul 2 Rüşti 1 İptida 3 Toplam Manastır 1

1 Rüşti

1 Toplam Bitlis

2 Rüşti

20 İptida

22 Toplam

127

111

326

Genel Toplam

BÖLÜM III 1901(1317) ve 1903(1319) MAARİF SALNAMELERİNDE EĞİTİM İSTATİSTİKLERİ

1901 (1317) MAARİF-İ UMUMİYE SALNAMESİ 3.1 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) nüfus, öğrenci sayısı ve öğrenci sayısının nüfusa oranı, 1901 (1)

Nüfus

Öğrenci

Oran

Edirne

954 636

105 373

113.6/1000

Erzurum

647 010

19 592

30.3/1000

işkodra

200 000

5 164

25.27/1000

Adana

424 281

17 749

41.9/1000

Ankara

850 000

31 081

3.66/1000

Aydın

1 561196

144 955

92.53/1000

Bitlis

318911

11 093

34.8/1000

Basra

150 000

3 566

23.8/1000

Vilayet / Liva (bağımsız sancak)

Bağdat

192 006

5 320

27.8/1000

Beyrut

500 000

29 546

59.092/1000

300 000

31 329

104.43/1000

Cezayir-i Bahr-i Sefid Hicaz

Bilgi yoktur

Halep

817 740

43 080

51.46/1000

1 500 000

137 097

91.39/1000

471 462

9 970

21.15/1000

1 028 377

98 459

95.74/1000

559 901

22 745

40.63/1000

Sivas

1 086 455

82 713

76.14/1000

Trabzon

Hüdavendigar Diyarbakır Selanik Suriye

1 071 477

106 408

99.31/1000

Kastamonu

970 692

94 084

96.93/1000

Kosova

257 867

31 067

120.4/1000

Konya

894 062

78 953

88.3/1000

Mamuretülaziz

575 314

22 411

38.96/1000

Manastır

838 354

51 286

61.18/1000

Musul

300 280

6 699

22.4/1000

430 000

4 042

9.4/1000

Bilgi yoktur

Van Trablusgarb Yanya

650 000

34 153

52.54/1000

Bilgi yoktur

İzmit sancağı

160 000

26 055

162.8/1000

Bingazi sancağı

300 000

1 638

5.46/1000

Yemen Liva (bağımsız sancak)

Çatalca sancağı Zor sancağı Kudüs-i Şerif sancağı Kale-i Sultaniye sancağı

60 000

7 578

126.3/1000

100 000

299

2.99/1000

60 000

10 493

174.8/1000

140 000

16 525

118/1000

(1) Sâlnâme-i Nezaret-i Maarif-i Umumiyye Dördüncü Defa Olarak Tertib Edilmiştir. 1319 Sene-i Hicriyyesine Mahsusdur. (Darülhilafetülaliye: Matbaa-i Amire, 1319)' dan derlenmiştir.

115

3.2 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) öğrencilerin nüfusa oranı sıralaması, 1901 Oran Vilayet / Liva(bağımsız sancak)

(%)

Kudüs-i Şerif sancağı

17.4800

izmit sancağı

16.2800

Çatalca sancağı

12.6300

Kosova

12.0400

Kale-i Sultaniye sancağı

11.8000

Edime

11.3600

Cezayir-i Bahr-i Sefid

10.4430

Trabzon

9.9310

Kastamonu

96930

Selanik

9.5740

Aydın Hüdavendigar

9.2530 .

9.1390

Konya

8.8300

Sivas

7.6140

Manastır

6.1180

Beyrut

5.9092

Yanya

5.2540

Halep

5.1460

Adana

4.1900

Suriye

4.0630

Mamuretülaziz

3.8960

Bitlis

3.4800

Erzurum

3.0300

Bağdat

2.7800

Işkodra

2.5270

Basra

2.3800

Musul

2.2400

Diyarbakır

2.1150

Van

0.9400

Bingazi sancağı

0.5460

Ankara

0.3660

Zor sancağı

0.2990

Hicaz

Bilgi yoktur

Trablusgarb

Bilgi yoktur

Yemen

Bilgi yoktur

(1) Salname -i Nezaret-i Maarif-i Umumiyye Dördüncü Defa Olarak Tertib Edilmiştir. 1319 Sene-i Hicriyyesine Mahsusdur. (Darülhilafetülaliye: Matbaa-i Amire, 1319) Salnamenin sonundaki grafik ile karşılaştırılarak hazırlanmıştır.

116

1903 (1319) MAARİF-İ UMUMİYE SALNAMESİ 3.3 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) nüfus, öğrenci sayısı ve öğrenci sayısının nüfusa oranı, 1903 ( 1 )

Nüfus

Öğrenci

Oran

Edime

954 636

105 774

113.6/1000

Erzurum

647 010

19 693

30.3/1000

işkodra

200 000

5 164

25.27/1000

Adana

424 281

17 749

41.9/1000

Ankara

850 000

31 081

3.66/1000

Vilayet / Liva (bağımsız sancak)

1 630 407

179 783

92.52/1000

Bitlis

318 911

11 093

34.8/1000

Basra

150 000

3 671

Bağdat

192 006

5 320

Beyrut

648 602

38 576

(3)

300 000

31 340

104.466/1000

Aydın

Cezayir-i Bahr-i Sefid

23.8/1000 (2)

27.8/1000

59.47 /1000

Hicaz

Bilgi yoktur

Halep

817 740

42 080

51.46/1000

1 500 000

137 098

91.39/1000

472 249

10 383

24.1/1000

1 028 432

98 547

95.80/1000 40.63/1000

Hüdavendigar Diyarbakır Selanik

559 901

22 745

Sivas

1 087 555

82 772

76.18/1000

Trabzon

1 254 741

125 917

100.35/1000

970 692

94 084

96.93/1000

865 445

15 695

18/1000

Suriye

Kastamonu Kosova

(4)

Konya

(5)

894 062

78 953

88.3/1000

Mamuretülaziz

571 764

22 655

39.96/1000

Manastır

840 454

64 076

76.23/1000

Musul

300 280

6 699

22.4/1000

Van

430 000

4 042

9.4/1000

Trablusgarb

500 000

12 375

24.75/1000

650 000

35 650

54.84/1000

Bilgi yoktur

İzmit sancağı

270 000

35 540

Bingazi sancağı

300 000

1 638

Yanya Yemen Liva (bağımsız sancak)

Çatalca sancağı Zor sancağı Kudüs-i Şerif sancağı Kale-i Sultaniye sancağı

(6)

131.62/1000 <7)

5.46/1000

138.3/1000

60 000

8 300

100 000

299

60 000

10 493

174.8/1000

140 000

16 525

118/1000

(8)

2.99/1000

(1) Sâlnâme-i Nezareti Maarif-i Umumiyye Altıncı Sene-1321 Sene-i Hicriyyesine Mahsustur. (Darülhilafetülaliye: Asır Matbaası, 1321)'den derlenmiştir. (2) Aslında"

72.8"

(3) Aslında"

56"

(4) Kosova'da, bir önceki yıla göre büyük bir rakamsal değişimin nereden kaynaklandığı anlaşılmamaktadır (5) Aslında " 984.062" (6) Aslında "135.3/1000" (7) Aslında"

56.46 "

(8) Aslında" 3.99"

117

3.4 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) öğrencilerin nüfusa oranı sıralaması,1903 Oran (%)

Vilayet / Liva Kudüs-i Şerif sancağı

17.4800

Çatalca sancağı

13.8300

İzmit sancağı

13.1620

Kale-i Sultaniye sancağı

11.8000

Edime

11.3600

Cezayir-i Bahr-i Sefid

10.4466

Trabzon

10.0350

Kastamonu

9.6930

Selanik

9.5800

Aydın

9.2520

Hüdavendigar

9.1390

Konya

8.8300

Manastır

7.6230

Sivas

7.6180

Beyrut

5.9470

Yanya

5.4840

Halep

5.1460

Adana

4.1900

Suriye

4.0630

Mamuretülaziz

3.9960

Bitlis

3.4800

Erzurum

3.0300

Bağdat

2.7800

Işkodra

2.5270

Trablusgarb

2.4750

Diyarbakır

2.4100

Basra

2.3800

Musul

2.2400

Kosova

1.8000

Van

0.9400

Bingazi sancağı

0.5460

Ankara

0.3660 0.2990

Zor sancağı Hicaz

Bilgi yoktur

Yemen

Bilgi yoktur

(1)

Sâlnâme-i Nezaret-i Maarif-i Umumiyye Altıncı Defa Olarak Tertib Edilmiştir. 1321 (Darülhilafetülaliye: Asır Matbaası, 1321 )'deki veriler kullanılarak hazırlanmıştır.

118

Sene-i Hicriyyesine Mahsusdur.

BÖLÜM IV 1905-1908 (1321-1324) EĞİTİM YILI İSTATİSTİKLERİ

(1)

0) Salname 1326 Sene-i Mâliyesi, 65. Sene (istanbul: Selanik Matbaası, 1326) Bu istatistikte okullar için verilen rakamlar ile toplamlar arasında (sütun ve satırlarda) önemli farklılıklar bulunmaktadır. Sütun ve satırlar her aşamada karşılaştırılıp olası hataların nereden kaynaklandığı bulunarak buna uygun düzeltmeler yapılmış ve düzeltme yapılan rakamlar dipnotlarda verilmiştir. Selanik vilayeti kayıtlarında, resmi ve özel okullarla ilgili bilgi bulunmamaktadır.

VILAYETLERDEKI RESMİ VE ÖZEL OKULLAR 0) 4.1 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908 Özel okullar

Vilayet/ Liva (bağımsız sancak)

Okulların derecesi

c (D

Resmi okullar

E K KR

(D E <

E K

Toplam

K KR

Erzurum Vilayeti Erzurum İptidai

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i İptidai

Toplam

112

50 53 1

1 1

3 1)

67 2

(2)

1 1

<3)

1 124

Hınıs İptidai

Rüşti

Toplam

İptidai

Rüşti

Toplam

(«h

21 1 22

Beyazıt

Erzincan İptidai

Rüşti

idadi

Toplam Erzurum Vilayeti Toplamı (1) (2) (3) (4) (5)

24 1 104 3

Aslında "yok" Aslında "2" Aslında "123" Aslında "3" Aslında "1"

121

1 1

179

4.1 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar

Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Okulların derecesi

Rum

Müslim

Resmi okullar

Ermeni

K KR

Edirne Vilayeti Edirne İptidai Rüşti İdadi

Darülmuallimin-i İptidai

Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

1 23

İptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

İptidai

Rüşti

idadi

Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

Gümülcine

Toplam Kırkkilise

Dedeağaç

Tekfurdağı 4

1 1

Gelibolu

Edirne Vilayeti Toplamı

(1) Aslından" (2) Aslında" 130

122

35 4

(2)

103

Özel okullar Bul gar

Musevi

Fransız

Avus

İtalyan

E K KR

Toplam

t u r y a

K KR

Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Okulların KR derecesi

Edirne Vilayeti Edirne 2

(4)

41 İptidai (5)

6 Rüşti İdadi

Darülmuallimin-i İptidai

1 1

<6)

47 Toplam Gümülcine

24 iptidai

Rüşti

İdadi

24 Toplam Kırkkilise

72 İptidai

1 Rüşti

idadi

73 Toplam

Dedeağaç 1 1

(7)

1 1

12 İptidai

1 Rüşti

İdadi

13 Toplam Tekfurdağı

8 İptidai

2 Rüşti

idadi

10 Toplam Gelibolu

(8)

(5)

(4) As//nda"66" (5) Aslında" A" (6) AslındalO" (7) A s / m d a " 1 "

(8)

78 iptidai

7 Rüşti

idadi 85 Toplam

3 2 (8) (9)

Aslındayok" Aslında 28S' n

123

(9)

30 252

Edirne Vilayeti Toplamı

4.1 Vilayet ve livalardaki( bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva Okulların (bağımsız sancak) İstanbul Vilayeti

Müslim

d e r e c e s j

Rum

istanbul İptidai

Rüşti

İdadi

142 1

Yüksek Toplam Beyoğlu

(1)

İptidai

142 62

Rüşti İdadi Ruhani Toplam

122

Üsküdar İptidai Rüşti

İdadi

Yüksek Toplam İstanbul Vilayeti Toplamı

(1) Aslında (2)

(3)

122

326

"37"

Aslında'yok."

Aslında-16"

124

7 1

(2)

(3)

Özel okullar Ermeni

Musevi

Bulgar

Toplam Okulların KR derecesi

Vilayet/Liva (bağımsız sancak) İstanbul Vilayeti İstanbul

19 Rüşti

3 İdadi

(4)

159 İptidai

Yüksek (5

>181 Toplam Beyoğlu

1 1

78 iptidai

20 Rüşti

idadi

1 1 1

1 1

Ruhani

98 Toplam Üsküdar

(6)

1 4

7 (8)

İptidai

4 Rüşti 1 İdadi

Yüksek

d0)

(2>

(14)

2 1

108

(4) Aslında "153" (5) Aslında"W5 (6; Aslında'9" (7) As//nda"128" (8) Aslında" V (9) Bu sayının satırda, hangi türe ve okul grubuna ait olduğu belli değildir. (10) 4s/ında"14" (11) As/ında"30" (12) Aslında"232" (13) Aslında"W2" (14) Aslındsnç," (15) Aslında"505" n

125

(11)

(12)

(15)

(16)

137 Toplam

416

İst, İstanbul Vilayeti Toplamı

4.1 Vilayet ve liva la rdaki(bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar (0

>o> Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Okulların derecesi

E £

2 *

2 2

§ <

>» .JŞ

Toplam

K K R

İşkodra Vilayeti İşkodra iptidai

Rüşti

1 2

İdadi

Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

İşkodra Vilayeti Toplamı

1 1

2 1

Draç 2

6 1

126

4.1 Vilayet ve livalardaki(bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar C

Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

E LU

(A 0) O D_

E <

Toplam

okulların derecesi

d) 1

K KR

E KR

Adana Vilayeti Adana İptidai

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i İptidai

Toplam

Mersin 2

İptidai Rüşti İdadi

Toplam 3

iptidai

Rüşti

Toplam

İptidai

Rüşti

Cebel-i Bereket

(2),

Kozan 1

İdadi

Toplam

Rüşti

Toplam

İçel 3 3 (3

Adana Vilayeti Toplamı

(i)

(1) Aslında "yok" (2) Aslında "AT (3) Aslında "22"

127

4.1 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Müslim

Rum

Ermeni

Okulların derecesi K

Ankara Vilayeti Ankara İptidai

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i

İptidai Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

Yozgat 18

Toplam

İptidai

Rüşti

Kırşehir

İdadi Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

1 1

Kayseri

1 2

6 5

Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

Çorum

Toplam Ankara Vilayeti Toplamı

156

110

128

Özel okullar Musevi

Fransız

Protestan

Toplam

Okulların KR derecesi

Vilayet/Liva (bağımsız sancak) Ankara Vilayeti Ankara

(1)

(2)

84 iptidai

3 Rüşti

idadi

Darülmuallimin-i İptidai

87 Toplam Yozgat

108

13 İptidai

1 Rüşti

idadi

112

14 Toplam Kırşehir

6 İptidai

1 Rüşti

1 21

İdadi 5

7 Toplam Kayseri

O) 23

W 28 İptidai

3 Rüşti

4 54

İdadi 25

31 Toplam Çorum

(6)

Rüşti

2 (8)

(8)

(9)

(1) AslındaTZ" (2) Aslında''10" (3) Aslında"33" (4) Aslında"2T

İdadi

265

(5) Aslmdá'24' (6) Aslında"5" (7) Aslında"yoW (8) Aslında' 2"

(9) As//nda"215"

129

İptidai

5 Toplam 144

Ankara Vilayeti Toplamı

4.1 Vilayet ve liva la rdaki( bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar

E 3

Resmi okullar Vilayet/ Liva (bağımsız sancak)

Okullann derecesi

K KR

5 S Tt (A 0) 45

E 2 < o.

Toplam

Aydın Vilayeti İzmir İptidai

Rüşti

İdadi

256

85 1

(1)279 (2)

Toplam

256

İptidai

478

(3)

284

487

499

Manisa 2

Rüşti İdadi

1 47

478

iptidai

62 10

Toplam

Aydın Rüşti

İdadi Toplam

İptidai

Menteşe Rüşti

İdadi

Toplam

1 4

426

Denizli İptidai Rüşti Toplam Aydın Vilayeti Toplamı

(4)

409 48

267

11 35

3 412 684

48 92

267 (7)

1098

17 41

11 27

(1) As//noa"280' (2) Aslında"AT (3) Aslında"9V (4) Aslında"62T (5) Aslında"305" (6) Aslında'T (7) Aslında"698" (8) Aslında"79T

130

429

(5)

302 (6)4

732 121

306 (a)

1197

4.1 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar C

Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

ıv *-

O w CL

E LU

Okulların derecesi

K KR

İptidai

Rüşti

Darülmuallimin-i İptidai

Toplam

İptidai

Rüşti

Toplam

E K

Bitlis Vilayeti Bitlis 1

2 1

1 1

Muş 1

1 5

İptidai

Rüşti

Toplam

Bitlis Vilayeti Toplamı

İdadi Toplam

(2)

1 (3)

1 5

Siirt

(1) (2) (3) (4) (5)

3 1

(2)

Aslında "1" Aslında "yok" Aslındana Aslında "36" Aslında "4"

131

(5)

X 1

(4)

(5).

4.1 Vilayet ve livalardaki(bağimsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar c ;

Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Okulların derecesi

—

o CO

E K

23 6

K KR

c TO

E K

E KR

Beyrut Vilayeti Beyrut iptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

1 30 6

1 1 1

1 2

1 1

1 5

1 1

Akka

Toplam

1 1

Trablusşam İptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

Lazkiye

Toplam

109

Nablus İptidai Rüşti

İdadi

Toplam Beyrut Vilayeti Toplamı

111

182

2 50 6

2 3

(1) Beyrut Vilayeti'ne ait istatistiklerin tablosunda bir çok satır kayması meydana gelmiştir. Tablo, sütun, satır hesaplaması ve sınaması yapılarak yeniden düzenlenmiştir.

132

Özel okullar

w 3

Toplam

K KR

KR E

K KR

Okulların KR derecesi

Vilayet/Liva (bağımsız sancak) Beyrut

1 6

2 2

1 3

İptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

1 5

Akka 1

1 2

Rüşti

1 4

4 <1

İptidai

İdadi 14

Toplam Trablusşam

İptidai

Rüşti

idadi

Toplam

1 1

<>7

Lazkiye

1 1

(3)

İptidai

Rüşti İdadi

Toplam Nablus

(4)

121

(2) Aslında "yok" (3) Nereye ait olduğu belli değil (4) Aslında "5"

133

İptidai

Rüşti

idadi

123

Toplam

Beyrut Vilayeti Toplamı

4.1 Vilayet ve livalardaki( bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar

c c * 22

Resmi okullar

« E

îr to

E <

Toplam

Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Okulların derecesi

E K

İptidai

Rüşti

E KR

Basra Vilayeti Basra 1

İdadi Toplam

Müntefik

Need

İptidai

Rüşti

Toplam

iptidai

Rüşti

Toplam

İptidai Rüşti Toplam Amare

Basra Vilayeti Toplamı

11 1

(1) Need Livasında rakam bulunmamaktadır.

134

4.1 Vilayet ve livalardaki(bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Toplam

Okulların derecesi

Bağdat Vilayeti Bağdat 9 5 1 1

9 5 1 1

İptidai Rüşti Toplam

1 2 3

Rüşti Toplam

1 1

İptidai Rüşti idadi Darülmuallimin-i İptidai Toplam Divaniye

Kerbela

Bağdat Vilayeti Toplamı Not. Bağdat vilayetinde özel okul bilgisi yoktur.

135

4.1 Vilayet ve liva la rdaki( bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Rum

Musevi

Toplam

Fransız

Okulların derecesi

K KR

İptidai

Rüşti

İdadi

E KR

Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti Rodos 3 1

(1)

Darülmuallimin-i İptidai

Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

İptidai

(2)

Midilli

Sakız

Rüşti

İdadi

Toplam

İptidai

Rüşti

Toplam

Limni

Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti Toplamı

1 0)

4 7

< 97

50 106

(1) Aslında 2" (2) (3) (4) (5)

Aslında Aslında Aslında Aslında

"35" "97" "47" "153"

136

123

(5)

62 154

4.1 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Müslim

Toplam

Okulların derecesi

Hicaz Vilayeti Mekke İptidai Rüşti

Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

1 15

Medine

Hicaz Vilayeti Toplamı

3 1

Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Okulların derecesi

İptidai

Rüşti

İdadi

Rum

Kato lik

Ermeni

K KR

İngi liz

Toplam

Halep Vilayeti Halep

Toplam

İptidai

1 7

Maraş 7

Rüşti

İdadi

Toplam

iptidai

Rüşti

İdadi

Urfa

Toplam Halep Vilayeti Toplamı

18 3

3 1

6 ( 1 )

114

1 1

Not. Asıl kaydındaki satır kaymaları düzeltilmiştir. (1) Aslında "1"

137

1 117

4.1 Vilayet ve Iivalardaki( bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Müslim

Süryani Katolik

Rum Katolik

Rum

Okulların K

derecesi

Suriye Vilayeti Suriye 20

0)7

Rüşti

İdadi

iptidai

Toplam

Hama İptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

İptidai

Rüşti

Havran

Toplam

iptidai

Rüşti

Kerek

Toplam Suriye Vilayeti Toplamı

(1) Aslında "8" (2) Aslında

"65"

138

Özel okullar

Maruni

Amerikan

İngiliz

Fransız

Toplam

Okulların derecesi

Vilayet/Liva (bağımsız sancak) Suriye Vilayeti Suriye

(3)

(6)3

«29

(7)

(4)

(5)

İptidai Rüşti

İdadi (4)

Toplam Hama

(9)

(4),

iptidai

Rüşti

İdadi

(«>'

Toplam Havran

do)

İptidai

2 1

Rüşti (4)1

Toplam Kerek

23 (H)

1 17 (3) Aslında

1 1 2

9 <>12

(13)

136

"34"

(4) Aslında yok (5) Aslında "6" (6) Aslında "2" (7) Aslında "9" (8) Aslında

"38"

(9) Aslında

"7"

(10) Aslında "5" (11) Aslında "3" (12) Aslında "11" (13) Aslında "15" (14) Aslında "59"

139

İptidai Rüşti

9 04)

4 7

Toplam (5)

Suriye Vilayeti Toplamı

4.1 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Müslim

Resmi okullar

Toplam

Okulların Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

derecesi

191

272

197

Hüdavendigar Vilayeti Bursa İptidai

260

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-

Iptidai Toplam

260

191

283

197

Ertuğrul iptidai

Kütahya

345

336

Rüşti

İdadi

Toplam

336

354

İptidai

612

634

Rüşti

idadi

Toplam

612

640

Karahisar-ı Sahip Rüşti

İdadi

Toplam

Hüdavendigar Vilayeti Toplamı (1) Aslında

(2) Aslında

"17"

140

1209

191

1282

(1)

(2)

197

4.1 Vilayet ve liva la rdaki( bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar

Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Okulların derecesi

cc E

i UJ

« E

:3 a W*

2 a> *

c(D

C Ş <u o —

>. k-

£ a w *

Toplam

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i

Diyarbakır Vilayeti Diyarbakır iptidai

iptidai Toplam

iptidai

115

Mardin

Rüşti

İdadi

Toplam

iptidai

1 19

(1)

(3)

(2)

(4)

2 1

1 2

110

Ergani (6

Rüşti Toplam

Diyarbakır Vilayeti Toplamı

>10 1

260

<h 1

(1) Aslında "86" (2) Aslında "4" (3) Aslında "23" (4) Aslında "2" (5) Aslında "5" (6) Aslında "100' (7) Aslında "1"

141

(4)

106

331

4.1 Vilayet ve livalardaki( bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva

Müslim

Rum

Ermeni

Okullann

(bağımsız sancak) derecesi

K KR

Sivas Vilayeti Sivas İptidai Rüşti

İdadi

Toplam Amasya

(1)

(2)

İptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

6 2

İptidai

Rüşti

Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

Karahisar-ı Şarki* ' 2

(4)

Tokat

<>73

1 12

(1) Aslında

(5)

Toplam Sivas Vilayeti Toplamı

(4) Aslında

"29"

"4"

(5) Aslında "1" (6) Aslında

"72"

142

(2) Amasya ile ilgili rakamlar satır kaymasına uğradığından satır ve sütun hesabı ile yeniden düzenlenmiştir. (3) Karahisar-ı Şarki'de de satır kaymaları düzeltilmiş, belirlenen rakam hataları dipnotlarda verilmiştir.

Özel okullar

Musevi

Protestan

Amerikan

K KR

Katolik

Toplam

Fransız

Okulların K KR derecesi

Vilayet/Liva (bağımsız sancak) Sivas Vilayeti Sivas

(7)g

55 İptidai Rüşti

idadi 2

< 48

55 Toplam Amasya (2)

4 1

23 8

(9)

< >33

(io)

55 iptidai

2 Rüşti İdadi

<12>

57 Toplam Karahisar-ı Şarki(3)

1 3

<>33

6 1

1 4

<>39

71 iptidai 2 Rüşti

73 Toplam Tokat

(7) Aslında "8" (8) Aslında "47" (9) Aslında

(10) Aslında "2" (11) Aslında"

34"

(12) Aslında "9" (13) Aslında "32" (14) Aslında "38" (15) Aslında"

26"

(16) Aslında

"146"

143

<«) (16)

(17)

1 4 7

32 iptidai 3 Rüşti

idadi

35 Toplam

25 220

Sivas Vilayeti Toplamı

4.1 Vilayet ve livalarda ki (bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(deva m) Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Okulların derecesi

İtalyan

Toplam

Müslim

Musevi

Fransız

K KR

Trablusgarb Vilayeti Trablusgarb İptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

3 1

1 1

Hums İptidai

Rüşti

Toplam

İptidai

Rüşti

Toplam

İptidai

Toplam

1 2

1 1

Cebel-i Garbi

Fizan

Gat

(1)

İptidai Rüşti Toplam Trablusgarb Vilayeti Toplamı

(1) Gat Livasına ait bilgi bulunmamaktadır. (2) Aslında "yok"

144

4.1 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva /

., Okulların

sancak)

aerecesı

Müslim

K KR

Rum

Ermeni

Toplam

K KR

İptidai

164

Rüşti

idadi

Darülmuallimin-i İptidai

Trabzon Vilayeti Trabzon

(1)

Toplam Nevrestan?

1 164

İptidai

279

Rüşti

(2)

248

249

(3)

Toplam

İptidai

Rüşti

281

6 279

281

Gümüşhane 1

1 1

İdadi Toplam Trabzon Vilayeti Toplamı

70 105

2 443

(1)

Tabloda yer alan satır kaymaları düzeltilmiştir.

(2)

Aslında

(3)

Lazistan olabilir.

"274"

145

111

530

4.1 Vilayet ve livalardaki( bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Okulların derecesi

Rum

Fran sız

Musevi

Ermeni

Toplam

379

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i iptidai

Kastamonu Vilayeti Kastamonu

iptidai

Toplam

379

İptidai

205

Rüşti

İdadi

(1)

10 379 (2,

(3)

(4)

379

Bolu

Toplam

İptidai

16 1

205 (5)

1 5

205

208

Çankırı

Rüşti

idadi

İptidai

134

Rüşti

İdadi

Toplam

(6)

Sinop

Kastamonu Vilayeti Toplamı (1)

Aslında "339"

(2)

Aslında

(3)

134

25 ^ 8 0

1 3

"2"

Aslından"

(4)

Aslında "337"

(5)

Aslında "4"

(6)

Aslında

(7)

Aslında "781"

(8)

Aslında

(9)

Aslında "7'47"

"60"

"26"

146

1 1

134

4 1

(8)

136 (9

27 787

4.1 Vilayet ve livaiardaki( bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Resmi okullar

Müslim

Vilayeti/Liva (bağımsız Okulların sancak) derecesi Konya Vilayeti

Rum

Ermeni

Protestan

Toplam

11 1

Konya iptidai

Rüşti

idadi

Darülmuallimin-i

iptidai

Toplam

iptidai

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i

102

Niğde 8

iptidai

Toplam

İptidai

Burdur 11 (1

Rüşti

idadi

Toplam

İptidai

2 1

İsparta 24 1

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i

iptidai

Toplam

iptidai

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i

Antalya

iptidai

Toplam Konya Vilayeti Toplamı (1)

Aslında "yok"

(2)

Aslında "75"

(3)

Aslında ?"

(2)

242

5 19

147

1 6

(3).

268

4.1 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Protestan

Ermeni

Rum

Okulların E

İptidai

Rüşti

idadi

Darülmuallimin-i iptidai

derecesi

Mamuretülaziz Vilayeti Harput

Rüşti

İdadi

Toplam

iptidai

(1)

Malatya

Toplam

İptidai

Rüşti

3 1

Dersim 1

Toplam

Mamuretülaziz Vilayeti Toplamı

(2)7

(1) Aslında "9" (2) Aslında "8" (3) Aslında "10"

148

(3)

Özel okullar Sür yani

Katolik

Alman

Ameri kan

Fransız

Toplam Okulların

E K KR

K KR

Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

KR derecesi

Mamuretülaziz Vilayeti Harput 2 1

1 1

2 2

(5)g

Rüşti

(6)

İdadi

30 iptidai

1 Darülmuallimin-i İptidai

1 3

(4)

1 9

(5)

Toplam

Malatya 2

iptidai

Rüşti

1 3

İdadi Toplam

Dersim

(4) Aslında

Rüşti

1 Toplam

2 150

"28"

(5) Aslında "3" (6) Aslında yok (7) Aslında

"33"

149

1 İptidai

(8>

Mamuretülaziz Vilayeti Toplamı

4.1 Vilayet ve livalardaki( bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız Okulların sancak) derecesi

Toplam

Müslim

Kosova Vilayeti Üsküp İptidai

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i İptidai

Toplam

110

115

109

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i İptidai

İşteb İptidai

Toplam

(1)

116

Rüşti

İdadi

Toplam

İptidai

Rüşti

Toplam

İptidai

Rüşti

Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

(2)

122

Seniçe İptidai

2 1 76

ipek 2

4 2

Taşlıca 12

2 12

Prlzren 89

2 1

Darülmuallimin-i (3)

iptidai Toplam Kosova Vilayeti Toplamı

88 382

3 31

5 129

(1) Aslında "166" (2) Aslında

"112"

(3) Aslında "2" (4) Aslında "416"

150

6 31

(4)

406

160

4.1 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Süryani

Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Rum

Musevi

Protestan

Süryani Kadim

Katolik

Okulların E

derecesi

E K KR

1 5

Musul Vilayeti Musul İptidai

0)29 1

Rüşti İdadi

Oarülmuallimin-i İptidai

Toplam

İptidai

Kerkük

Rüşti Toplam

Süleymaniye İptidai

Toplam

Musul Vilayeti Toplamı

Özel okullar Keldani E

Toplam

Fransız KR

Musul -

İptidai Rüşti İdadi

Darülmuallimin-i iptidai Toplam

< 10

Kerkük İptidai

Rüşti 2

Toplam

İptidai

Toplam

Musul Vilayeti Toplamı

Süleymaniye

(1) Aslında "19" (2) Aslında "14"

151

4.1 Vilayet ve liva la rdaki( bağımsız sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız

Okulların

sancak)

derecesi

Müslim

Rum

Musevi

K KR

Bulgar

E K KR

115

Manastır Vilayeti Manastır

İptidai

(1)

Rüşti

idadi

152 1

Darülmuallimin-i iptidai Toplam

İptidai

Rüşti İdadi

115

1 162

Serfiçe

109

3 29

Toplam

İptidai

109

Debre

Rüşti

Toplam

İptidai

İlbasan

Rüşti

İdadi

Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

Göriçe

Toplam Manastır Vilayeti Toplamı

(1) Aslında

(2)

49 (3)

(2)

100 233

247

"2"

(2) Aslında

"91"

(3) Aslında

"51"

(4) Aslında

"69"

152

(4)

14 62

25 125

36 13

1 204

Özel okullar Ulah

Protestan

Sırp

Toplam

Fransız

Okulların E

KR derecesi

Vilayet/Liva (bağımsız sancak) Manastır Vilayeti Manastır

47 1

371 iptidai

12 Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i İptidai

383 Toplam Serfiçe

165 İptidai

10 Rüşti

4 69

idadi 8

175 Toplam Debre

iptidai

1 33

Rüşti 2

Toplam İlbasan

5 İptidai

Rüşti

İdadi

5 Toplam Göriçe

145

3 Rüşti

idadi

167

129 Toplam

1 373

692

153

126 İptidai

Manastır M Vilayeti Toplamı

4.1 Vilayet ve livalardaki(bağımsız sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Okulların derecesi

Müslim

Rum

259

293

114

Yanya Vilayeti Yanya İptidai

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i İptidai

Toplam

İptidai

Rüşti

idadi

(1)

Ergiri

Toplam

İptidai

Rüşti

İdadi

121

108

Preveze

Toplam

İptidai

(2)

110

(3)

Berat

Rüşti

İdadi

Toplam Yanya Vilayeti Toplamı

24 86

(1 )As/ında "295" (2) Aslında "180" (3) Aslında "13" (4) Aslında yok (5) Aslında "97"

154

11 33

3 4

1 3

525

(5)

1 98

107

Özel okullar Ulah

Musevi

Toplam Okulların

Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

derecesi

Yanya Vilayeti Yanya

279

(6)

İptidai

1 Rüşti

idadi

Darülmuallimin-i iptidai

(7)

320

(8)

72 Toplam Ergiri

155

(9)

37 İptidai

2 Rüşti

idadi 21

166

39 Toplam Preveze

119

İptidai Rüşti

1 124

idadi (10)

Toplam

Berat 34 1

Rüşti

İdadi

36 1

2 İptidai

646

4 109

(6) Aslında "68" (7) Aslında

"325"

(8) Aslında "69" (9) Aslında

"366"

(10) Aslında "61"

(11) As//nda"110"

155

2 Toplam (11)

113

Yanya Vilayeti Toplamı

4.1 Vilayet ve livalardaki( bağ imsiz sancaklarda) resmi ve ö z e l okul s a y ı l a r ı , 1905-1908(devam) Özel okullar Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Ermeni

Musevi

Nasturi

Amerikan

derecesi

K KR

Van Vilayeti Van 11

Rüşti

idadi

Darülmuallimin-i iptidai

iptidai

Toplam

27 1

Hakkari iptidai

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i iptidai

Toplam

Van Vilayeti Toplamı

3 3

Özel okullar Amerikan Protestan E

Fransız

ingiliz E

Alman E

Toplam

(D42

Van İptidai 1

Rüşti idadi

Darülmuallimin-i iptidai Toplam

İptidai

<>43

Hakkari 11

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i iptidai

Toplam Van Vilayeti Toplamı

5 6

"44"

(3) Aslındar72"

156

(1) Aslında "43" (2) Aslında

<>71

4.1 Vilayet ve livalardaki( bağ imsiz sancaklarda) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908(devam) Resmi okullar Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Okulların derecesi

Yemen Vilayeti San'a İptidai

Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i İptidai

Toplam

İptidai

Rüşti

Toplam

İptidai

Rüşti

idadi

Toplam

Hudeyde

Taaz

Yemen Vilayeti Toplamı

Not. Yemen vilayetinde özel okul bilgisi yoktur.

157

LİVALARDAKİ(BAĞIMSIZ S A N C A K L A R D A ) RESMİ V E ÖZEL O K U L L A R 4.2 Livalarda (bağımsız sancaklarda ) resmi ve özel okul sayıları, 1905-1908 Özel okullar Ermeni Resmi okullar Liva (bağımsız sancak)

Okulların derecesi

Rum

Ermeni

Protestan

Katolik

Toplam

K KR

243

264

İzmit Livası İptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

2 1

243

268

Özel okullar Resmi okullar E

Müslim E

K KR

Musevi

Fran sız

İtalyan

Toplam

K KR

Bingazi Livası İptidai

Rüşti

Darülmuallimin-i iptidai

Toplam

<>13

1 2

(2)

•

Özel okullar Resmi okullar E

Rum

Toplam

Ermeni

Canik Livası İptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

(1) Aslında

39 2

1 2

^2"

(2) Aslında "5" (3) Aslında

"2"

158

(3)

4.2 Livalarda (bağımsız sancaklarda ) resmi ve özel okullar, 1905-1908 (devam) Özel okullar Muse-

Resmi okullar Liva(bağımsız Okulların sancak) derecesi

Müslim

Rum

Ermeni

K KR

iptidai

Rüşti

idadi

Bul gar

Toplam

K KR

Çatalca Livası

Toplam

Özel okullar Resmi okullar E

Müslim KR

Toplam

Zor Livası İptidai

Rüşti

Darülmuallimat

Toplam

Özel okullar MüsResmi okullar E

350

Rum

Ermeni

Musevi

Latin

K KR

Kudüs-i Şerif Livası İptidai Rüşti

İdadi

Darülmuallimin-i

1 2

İptidai d)

Toplam

(2)3

(1) Aslında "306" (2) Aslında "25"

159

4.2 Livalarda (bağımsız sancaklarda ) resmi ve özel okullar, 1905-1908 (devam) Özel okullar Fransız

Alman Kudüs-i Şerif Livası

Amerikan

Avusturya

K KR

İptidai

Rüşti

İngiliz

Toplam

K KR

13 437 1

idadi

Rus

Darülmuallimin-i İptidai 3

Toplam

14 458

Özel okullar Resmi okullar E

Rum

Musevi

Ermeni

7 426

Toplam

Kale-i Sultaniye Livası İptidai

Rüşti

İdadi

Toplam

<>7

(1)

9 436 (3)

1 9 426

(4^

(5)

1 2

4 3 6

(1) As//nda"435" (2) Aslında "8" (3) Aslında "yok" (4) Aslında "52" (5) Aslında "9"

MUTASARRIFLIKLARDAN

RESMİ V E ÖZEL O K U L L A R

Urfa, Bolu, Asir, Karesi, Medine-i Münevvere sancaklarına ait istatistikler, bunların ayrılmalarından önce bağlı bulundukları vilayetlerle beraber alındığından bu istatistikte de öylece yer almıştır. Cebel-i Lübnan mutasarrıflığının istatistiği aslında verilmemiştir.

160

BOLUM V 1913-1914(1329-1330) EĞİTİM YILI İSTATİSTİKLERİ

(1)

0) 1329-1330 Senesine Mahsus Maarif-i Umumiye İhsaiyat Mecmuasından alınmıştır (Maarif-i Umumiye Nezareti ihsaiyat kalemi (Darülhilafetülaliye: Matbaa-i Amire, 1336) (Haritalı olarak ikinci defa neşr edilmiştir.) Tablolarda yapılan düzeltmelerin bir kısmı satır sütun sınaması yapılarak gerçekleştirilmiş, bunun olanaklı olmadığı durumlarda rakamlar tek tek toplanarak elde edilen toplam esas alınmıştır.

İPTİDAİLER

İptidai Okullara İlişkin Verilerle İlgili A ç ı k l a m a l a r

(1)

<2)

Resmi okul, öğretmen ve öğrenci sütunlarındaki sayılara istanbul vakıf okullarına ait rakamlar dahildir. Dolayısıyla bu bölüm sonunda yer alan genel tablo ile okul, öğretmen kadrosu ve öğrenci sayılarını içeren bir önceki tablonun karşılaştırılmasında vakıf okullarına ait sayıları da dikkate almak gerekir. İptidailerin genel toplamını veren son tabloya evkaf okulları da dahil edildiğinde resmi İptidailerin sayısı 4522'ye çıkmaktadır. Bunların 3554'ü erkek, 489'u kız ve 479'u da karmadır. 1912-1913 ders yılına ait istatistik kitabında bu okulların sayısı 3433'ü erkek, 395'i kız ve 366'sı da karma olmak üzere toplam 4194 olduğundan 1913-1914 yılında resmi iptidailerin sayısındaki fazlalığın 328 olduğu görülür. Ancak söz konusu yılda bazı iptidailerin kapatılan rüştiyelerle birleştirildiği ve Menteşe, Ertuğrul gibi bazı yerlerde 1912-1913 ders yılında bir takım sıbyan okullarının resmi okul adedi içinde gösterilmesi dikkate alınacak olursa bu rakamın yaklaşık olarak 400' ulaşacağı tahmin edilmektedir. Özel okullara ilişkin son tabloda toplam özel okul sayısının 7498 olduğu görülmektedir. Bunlardan 4687'si Müslim, 2596'sı gayrimüslim, 215'i de yabancı okullardır. Bundan önceki 1912-1913 ders yıllına ait istatistik kitabında bunların 6692'si Müslim ve 1962'si gayrimüslim olmak üzere 8654'e ulaştığı görülür ki 19131914 yılında Müslüman okullara göre 2005 fazla ve gayrimüslim okullara göre 634 noksan demektir. 1912-1913'de 6692'ye ulaştığı görülen Müslüman okulların 6224'ü düzensiz sıbyan okullarından oluşmaktadır. Henüz okul denecek bir halde bulunmayan bu köy okulları hakkında 1913-1914 yılı verilerinde çoğunlukla "mülhakatdan" (bağlı yerlerden) bilgi gelmemesi bunların sayısını azaltmıştır. Bunun yanı sıra bu istatistiğe özel yabancı okullar dahil edildiği gibi geçen defa bilgi alınamamış olan bir çok özel gayrimüslim okula dair bu kez bilgi alındığından tersine bunların adedinde artış görülmüştür. Her iki yıl okulları arasındaki artış ve azalış doğal olarak öğretmen ve öğrenci sayılarını da etkileyeceğinden bunlar hakkında da ayrıca bilge verilmiştir. Vakıflar Bakanlığınca (Evkaf-ı Hümayun Nezaret-i Celilesince) ıslahen tesis ve teşkil edilen 36 okulun eklenmesiyle yukarıda 4522'ye ulaşan resmi okulların 2186'sı bir, 965'i iki, 792'si üç, 219'u dört, 62'si beş 272'si altı dershaneli ve 26'sı da numune halinde olduğu görülür. Yine bu okulların 2863'ü bir, 696'sı iki 448'i üç, 177'si dört, 105'i beş, 92'si altı ve 93'ü de altıdan fazla öğretmene sahiptir. Bu okullardan 49'unun kaç öğretmenli olduğuna ve 584 okulun kuruluş tarihine dair bilgi yoktur.

"Resmi iptidailerin 584'ü dışındaki 1270'i II. Meşrutiyet'in ilanından önce mevcut olup 2668'i ise II. Meşrutiyet'in ilanından sonraki altı yıl içinde kurulmuş veya açılmıştır.

(1) Bu ve izleyen açıklamalar tablolarda yapılan düzeltmeler dikkate alınarak kullanılmalıdır. (2) Aslında

"Mekatib-ı Umumiye" olarak geçen okullar, araştırma içinde bir bütünlük sağlamak için "resmi" (devlete ait) olarak alınmıştır

163

5.1 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) resmi iptidai okul sayıları,1913-1914 Vilayet/ Liva (bağımsız sancak)

Resmi iptidai okullar E

istanbul

Edirne

Adana

134

Eylül 1908 'den önce açılan T

150

204

159

Ankara

260

291

Aydın

347

439

(1)

Eylül 1908' den sonra açılan

110

111

132

209

229

162

202

185

237

Bağdat

Beyrut

117

136

Halep

190

213

142

161

Hüdavendigar

110

212

104

151

Diyarbakır

Suriye

114

129

Sivas

139

167

Trabzon

193

229

146

Kastamonu

246

261

230

Konya

273

317

104

186

213

Mamuretülaziz

165

185

101

115

Musul

Urfa

İzmit

65 111 175 242

Bolu

117

103

Teke

Canik

Zor

Kudüs

Karahisar-ı Sahip

Karesi

125

Kale-i Sultaniye

Kayseri

Medine-i Münevvere

Menteşe

Erzurum

970

153

1270

2017

286

Çatalca

182

Bitlis

Basra

Hicaz

Van

Yemen

3536

473

477 4486

Asir Toplam

198 1

147

(1) Buradaki (550) erkek, (34) kız ve (1) karma okulun kuruluş tarihine ilişkin bilgi yoktur.

165

329

2632

5.2 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) resmi iptidailerde dönem başı ve dönem sonundaki duruma göre öğrenci sayıları, 1913-1914

Sınav öncesi öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

İptidai tasdiknamesi alan öğrenci

Sınıf geçen öğrenci

Sınav sonucu belli olmayan öğrenci

Sınıfta kalan öğrenci

İstanbul

6184

4246

10430

501

107

608

4234

2651

6885

1449

1488

2937

Edime

8289

5381

13670

6585

4423

11008

1652

952

2604

Adana

6061

1125

7186

153

5705

1104

6809

203

224

10449

1732

12181

179

189

7614

1190

8804

2656

532

3188

28214

8342

36556

465

558 18731

5625

24356

7335

1796

Bağdat

2854

325

3179

101

106

1122

203

1325

320

Beyrut

6214

1569

7783

103

4368

1118

5486

Halep

8537

1424

9961

291

361

6626

1086

12590

5603

18193

271

287 10139

Diyarbakır* '

1830

307

2137

Suriye

6241

1247

7488

Sivas

9100

2092

11192

8619

645

Kastamonu

12982

Konya

Ankara Aydın (2)

Hüdavendigar

(3)

9131

1683

828

2511

369

1311

1379

1775

419

2194

7712

1620

268

1888

4766

14905

2180

821

3001 1121

213

1334

2321

189

2510

524

615

150

153

100

5255

991

6246

891

251

1142

228

234

7170

1454

8624

1702

632

2334

9264

344

363

5361

365

5726

593

665

898

13880

224

241 12705

870

13575

15524

2203

17727

165

188 12417

1244

13661

2942

936

3878

Mamuretülaziz

7076

867

7943

132

146

4836

627

5463

2108

226

2334

Musul

1784

190

1974

1219

118

1337

558

627

Urfa

1006

146

1152

678

766

291

349

İzmit

2123

1067

3190

1649

846

2495

440

216

656

Bolu

5819

1292

7111

118

128

4783

1147

5930

918

135

1053

Teke

3324

489

3813

2746

418

3164

522

593

Canik

2844

614

3458

2186

465

2651

575

137

712

876

444

1320

795

410

1205

109

Zor

1140

1166

965

980

163

174

Kudüs

2250

830

3080

1498

595

2093

689

235

924

Karahisar-ı Sahip

3592

325

3917

2961

237

3198

544

631

Karesi

7574

1417

8991

195

211

6367

1101

7468

1012

300

1312

Kale-i Sultaniye

2156

992

3148

1722

879

2601

398

489

Trabzon' '

Çatalca

(1) B e r g a m a k a z a s ı n d a mevcut (1683) erkek v e (828) k ı z , toplam (2511) ö ğ r e n c i n i n s ı n a v s o n u c u n a ait bilgi yoktur. (2)

N e c e f , Hindiye, H o r a s a n ,

Kutülamara,

Cezire,

Duleym k a z a l a r ı y l a

Divaniye livası o k u l l a r ı n d a bulunan 1311 erkek v e 68 k ı z

ö ğ r e n c i n i n s ı n a v s o n u ç l a r ı n a ait bilgi yoktur. (3) Aslında

"3279"

(4) D i y a r b a k ı r merkez, Lice, Mardin m e r k e z v e Nusaybin k a z a l a r ı y l a Ergani s a n c a ğ ı okullarındaki (1121) erkek v e (213) k ı z toplam (1334) ö ğ r e n c i n i n s ı n a v s o n u ç l a r ı h a k k ı n d a bilgi yoktur. (5) G ü m ü ş h a n e m e r k e z k a z a s ı y l a A t i n a , H o p a , A k ç a a b a t ve Kelkit k a z a l a r ı n d a ve Ş i r a n k a z a s ı m ü l h a k a t ı n d a mevcut (2321) erkek ve (189) k ı z toplam (2510) ö ğ r e n c i n i n s ı n a v s o n u ç l a r ı h a k k ı n d a bilgi yoktur.

166

5.2 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) resmi iptidailerde dönem başı ve dönem sonundaki duruma göre öğrenci sayıları, 1913-1914 (devam) İptidai tasdiknamesi alan öğrenci

Sınav öncesi öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak) Kayseri

(6)

Medine-i Münevvere Menteşe 7

Erzurum* * Bitlis

(8)

Basra

<9)

Hicaz<

10>

(11

Van > 12

Yemen' '

2875

182

3057

545

122

667

2598

819

3417

6393

514

6907

3028

355

3383

919

930

918

106

1024

1670

292

1962

2509

2553

Sınıfta kalan öğrenci

Sınıf geçen öğrenci

1570

1657

337

362

951

1021

324

399

221

268

2222

666

2888

315

147

462

Erzurum, Bitlis, Basra, Hicaz, Van ve Yemen Toplam

(13)

206707 48283

254990

4117

500

sınav sonucu belli olmayan öğrenci

4617

145077 34955

15347

1322 16759

180032 34689 10138 44827 22824

2690 25514

(6) Kayseri'den (951) erkek ve (70) kız toplam (1021) öğrencinin sınav sonuçları hakkında bilgi yoktur. (7) Erzurum vilayeti dahilindeki okul öğrencilerinin sınav sonuçlarına dair bilgi yoktur. (8) Bitlis vilayeti dahilindeki okul öğrencilerinin sınav sonuçlarına dair bilgi yoktur. (9) Basra vilayeti dahilindeki okul öğrencilerinin sınav sonuçlarına dair bilgi yoktur. (10) Hicaz vilayeti dahilindeki okul öğrencilerinin sınav sonuçlarına dair bilgi yoktur. (11) Van vilayeti dahilindeki okul öğrencilerinin sınav sonuçlarına dair bilgi yoktur. (12) Yemen vilayeti dahilindeki okul öğrencilerinin sınav sonuçlarına dair bilgi yoktur. (13) Sınav sonuçları hakkında bilgi alınamayan öğrenci: Erkek: (22824), Kız: (2690) Toplam (25514)'tür.

167

5.3 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) resmi iptidailerde memur, öğretmen ve hizmetli sayıları, 1913-1914 Memur E 20

Vilayet/Liva (bağımsız sancak) istanbul

Edirne

K 1 2

Bağdat

286

K 148

Hizmetli E 104

K 31

15 15

247

364

366

725

194

773

204

161

137

Aydın

281

Toplam E 356

Adana Ankara

Memur ve öğretmen öğretmen E K 147 336

Beyrut

242

253

Halep

357

358

Hüdavendigar

332

334

206

116

264

269

284

364

Konya

436

Mamuretülaziz

264

Musul

Urfa

İzmit

Bolu

153

Diyarbakır Suriye 5

Sivas Trabzon

Kastamonu

Teke

Canik

Çatalca

110

111

118

122

Zor

Kudüs

240

242

Kale-i Sultaniye

Kayseri

Medine-i Münevvere

1387

335

Karahisar-ı Sahip

Karesi

Menteşe

Erzurum

268

Bitlis

117

Basra

124

Hicaz

•

Van Yemen Asir Toplam

1 111

6872

1 1154

168

6983

1182

5.4 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda )resmi iptidailerde mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914

Sultani

Darülmuallimin' '

Darülmuallimat' '

İki Yıllık Darülmuallimin

187

Adana' '

Ankara

87 175

Vilayet/Liva (bağımsız sancak) lstanbul

(3)

Edirne 4

Aydın

( 5 )

Muallim Muavinliği Ehliyetnameli

İdadi

Dersten Mücaz

127

102

167

192

147

177

127

191

125

E 38

Beyrut' '

176

Diyarbakır* '

Suriye

230

Mamuretülaziz' '

Musul

Bağdat' ' 7

Halep' ' 8

Hüdavendigar' ' 9

1 0

Sivas' '

Diğer Okullar

1 45

214

114

Bolu' '

Teke

Çatalca' '

Zor

Trabzon' ' 5

Kastamonu' ' Konya 12

Urfa lizmit 1 3

Canik' ' 1 5

Kudüs' ' Karahisar-ı Sahip 16

Karesi' ' 17

Kale-i Sultaniye' '

4 1

105

169

5.4 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) resmi iptidailerde mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914 (devam)

Sultani

Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Darülmuallimin

(1>

Kayseri '

Medine-i Münevvere

Menteşe' '

Darülmuallimat' ' 2

İki Yıllık Darülmuallimin

Muallim Muavinliği Ehliyetnamen

İdadi

1170

231

1153

Diğer Okullar

Dersten Mûcaz

1082

722

Erzurum Bitlis Basra Hicaz Van Yemen Asir 09

Toplam '

448

1822

(1) Erkek öğretmen okulu (2) Kız öğretmen okulu (3) 15 erkek öğretmen ve bir kadın öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (4) 6 erkek öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (5) 2 erkek öğretmen ve bir kadın öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (6) 70 erkek öğretmen ve beş kadın öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (7) 1 erkek öğretmenin mezun olduğu okul hakkında bilgi yoktur. (8) İki erkek öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (9) 41 erkek öğretmen ve yedi kadın öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (10) 6 erkek öğretmen ve dört kadın öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (11) 67 erkek öğretmen ve yedi kadın öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (12) 9 öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (13) 6 erkek öğretmen ve üç kadın öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (14) 5 erkek öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (15) 7 erkek öğretmen ve bir kadın öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (16) 4 erkek öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (17) 10 erkek öğretmen ve on bir kadın öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (18) 20 erkek öğretmenin mezun oldukları okullar hakkında bilgi yoktur. (19) Mezun oldukları okullara dair bilgi olmayan: Erkek:(968), Kız:(95)

170

128

318

5.5 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) özel iptidailerde cemaatlere göre okul sayıları, 19131914 Müslim Rum Ermeni Musevi

Vilayet/Liva (bağımsız sancak) İstanbul Edirne Adana Ankara Aydın Bağdat Beyrut Halep Hüdavendigar Diyarbakır Suriye Sivas Trabzon Kastamonu Konya Mamuretülaziz Musul Urfa İzmit Bolu Teke Canik Çatalca Zor Kudüs Karahisar-ı Sahip Karesi Kale-i Sultaniye Kayseri Medine-i Münevvere Menteşe Erzurum Bitlis Basra Hicaz Van Yemen Asir Toplam 0]

E 3 6 3 14 36 1 139 23 8 10 32 24 9 24 19 42 28 15 1 3 2 9

222 5 1 23

K 2 6

KR 9 192

204

5 49

K KR 30 30 13 75 1 2 2 39 44

32 3 32

10 1 9

E 42 16

1 7

4 17

19 60

T 102 104 1 9 132

12 25 41

151

930

979

4 3 31

2 400 1 16 1 1 4 46

E 7 2 12 11 6 1

K KR 6 9 4 1 7 13 8 1 5 14

• T

T 13 9

32 20 25 1

25 13

6 11

42 17

457

1 5 74

1 2 17

2 7 37

14 128

2 1 25

K KR 2 3 2 5

1 7 3 10 5

1 1 1 5

15 1 11

23 5 26 5

10 32

1 3 1

907

940

1082

1106

53 4

23 87

3 25 99

1073 114

8 1

1 1 2 5 8

2 5 8

2 1 10 16

14 3 77

11 3

2 3

2 1

1 1

9 2 13

1 1 533

1 2 8

1 4

28 2

49 92

50 116 358

4 58

222

1 1

55 15 2 8

2 2

358

T 14

8 90

1 44

3500 4687

382 151 712

171

1245

4 545

767

80 237

1084

44 131

5.5 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) özel iptidailerde cemaatlere göre okul sayıları, 19131914(devam) Diğer cemaatler' ' 1

Bulgar Vilayet/Liva (bağımsız sancak) İstanbul Edirne Adana Ankara Aydın Bağdat Beyrut Halep Hüdavendigar Diyarbakır Suriye Sivas Trabzon Kastamonu Konya Mamuretülaziz Musul Urfa İzmit Bolu Teke Canik Çatalca Zor Kudüs Karahisar-ı Sahip Karesi Kale-i Sultaniye Kayseri Medine-i Münevvere Menteşe Erzurum Bitlis Basra Hicaz Van Yemen Asir Toplam

Keldani

Süryani

Maruni

Protestan

Katolik

Samiri

31 6

5 1

1 3 1

6 9 7

Toplam 151 329 40 50 240 8 264 142 1094 10 32 1427 65 1114 146 183 84 32 6 9 31 147 35 272 6 86 132 993 8

(2)

(3)

7283

(1) Diyarbakır, Suriye ve Erzurum ile ilgili özel okullar konusunda bilgi yoktur."(Aslında daha küçük rakamlar tutan cemaatlerin adları verilmemiş ve fakat yanda bir sütun açılarak (kız, erkek veya karma ayrımına değinmeden) okulların hangi cemaatlere ait oldukları belirtilmemiştir. İz bu bilgileri ayrıştıran ikinci bir tabloyu aşağıda verdik!), (2) Bitlis'teki "diğer cemaatlere ait 16 okulunun hangi cemaate ait olduğu belirtilmediğinden dağılıma alınamamış, ama toplama eklenmiştir. (3) Buradaki (7283) okulun (2368)'i erkek, (391 )'i kız ve (4524)'ü karmadır.

172

5.6 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) özel iptidailerde cemaatlere göre öğrenci sayıları, 1913-1914 Müslim Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Rum

istanbul

1627

600

Edime

4468

3528

Adana

318

Ankara

1200

Aydın

2582

Bağdat

Beyrut

4388

Halep Hüdavendigar Diyarbakır

Ermeni

Musevi

Diğer cemaatler

152

131

Toplam

14427

11409

10976

8103

2945

2019

9836

7508

692

1155

2272

2146

5024

3186

508

543

824

715

2522

1919

172

843

420

1194

1147

130

3367

1832

686

8672

8235

917

1016

2716

2950

14887

12887

2372

836

295

1404

1876

666

1235

857

1532

264

724

292

(1>

612

629

614

448

4939

3275

25035

15167

4377

4130

2194

2064

591

2799

836

9045

3191

7480

4644

31606

21361

361

Suriye

2748

Sivas

4551

Trabzon Kastamonu

1805

463

1821

369

1562

410

696

672

14337

6886

238

282

141

Konya

3162

2014

1076

466

426

Mamuretülaziz

1541

223

5302

2287

Musul

603

Urfa

702

575

510

izmit

125

200

Bolu

346

Teke

467

Canik

2179

7098

136 <2)

279

409

2861

2025

410

14716

7304

4664

2759

141

6984

2603

1582

737

2594

759

297

171

1574

701

263

212

514

135

346

369

214

881

580

1032

1014

447

1232

421

4425

1900

1138

1002

144

132

166

1448

1229

667

467

1622

362

6705

1146

Çatalca Zor Kudüs

4350

223

Karahisar-ı Sahip

338

135

Karesi

103

2163

1723

174

123

2621

2202

190

115

122

910

452

2622

1054

Kale-i Sultaniye Kayseri

358

264

207

338

135

2440

1859

3197

2563

3890

1506

Medine-i Münevvere Menteşe

125

Erzurum Bitlis

104

1325

310

2117

880

(3)

337

230

1766

574

2409

880

168697

96398

Basra Hicaz Van

216

Yemen Asir Toplam

79987

(4)

37153

47930 32937 22888 16034

(1) Aslında "5014" (2) Aslında "179" (3) Aslında "237" (4) Aslında "33153" (5) Aslında "12707"

173

(S)

12702

8276

5185

1998

5.7 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) özel iptidailerde cemaatlere göre öğretmen sayıları, 1913-1914 Müslim

Rum

Ermeni

Musevi

Diğer cemaatler E

istanbul

108

275

194

Edime

200

131

Adana

Ankara

103

242

223

63 28

Vilayet/ Liva (bağımsız sancak)

Aydın Bağdat

Beyrut

129

8 28

Halep

121

150

Hüdavendigar

Toplam

538

340

377

117

446

324

277

222

205

202

119

Diyarbakır

Suriye

Sivas

Trabzon Kastamonu

1107

1119

106

156

158

Musul

Urfa

İzmit

10 1

Bolu Teke

Canik

102

Mamuretülaziz

Konya

155

Çatalca

212

122

172

340

116

Zor Kudüs

234

Karahisar-ı Sahip

Karesi

Kale-i Sultaniye Kayseri

113

1 58 1

1 2

138

5425

1737

Medine-i Münevvere Menteşe

Erzurum Bitlis

805

520

416

Basra Hicaz Van

Yemen Asir Toplam

2749

188

1234

784

174

175

221

5.8 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) yabancı iptidai okul sayıları, 1913-1914 Alman Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

İstanbul

Avusturya KR

Fransız KR

Rus KR

İngiliz KR

Edirne Adana Ankara Aydın Bağdat Beyrut

Halep Hüdavendigar Diyarbakır Suriye Sivas Trabzon Kastamonu Konya Mamuretülaziz Musul Urfa izmit Bolu Teke Canik Çatalca Zor Kudüs

Karahisar-ı Sahip Karesi Kale-i Sultaniye Kayseri Medine-i Münevvere Menteşe Toplam

175

5.8 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) yabancı iptidai okul sayıları, 1913-1914(devam) Amerikan Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

İtalyan

Bulgar

Iran KR

Toplam

istanbul Edirne Adana

Ankara Aydın

Bağdat

Beyrut

Halep

Hüdavendigar

157

5 1

Diyarbakır Suriye Sivas Trabzon Kastamonu Konya Mamuretülaziz Musul Urfa İzmit Bolu Teke Canik Çatalca Zor Kudüs

Karahisar-ı Sahip Karesi Kale-i Sultaniye Kayseri Medine-i Münevvere Menteşe Toplam (1)

Buradaki (215) okulun (79)'u erkek, ( 7 4 ) ' ü k ı z ve (62)'si k a r m a d ı r .

176

(1)

215

5.9 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) yabancı iptidailerde öğrenci sayıları, 1913-1914

Alman Vilayet/Liva (bağımsız sancak) İstanbul

E 243

K 121

Avusturya

Fransız

E 297

695

428

K 140

İngiliz

Rus E

Amerikan K

310

280

Diğer devletler E 105

Toplam K 65

E 645

K 326

1005

708

Edime Adana Ankara Aydın Bağdat

158

207

Halep

154

Hüdavendigar

140

167

185

1078

656

Beyrut

215

2290

2796

1859 1712

425 1556 37

1243

746

107

251

232

252

6345

7269

386

177

169

140

185

105

331

250

834

740

1128

730

Diyarbakır Suriye Sivas Trabzon Kastamonu Konya Mamuretülaziz

185

105

336

305

Musul Urfa İzmit Bolu Teke Canik Çatalca Zor Kudüs Karahisar-ı Sahip Karesi Kale-i Sultaniye Kayseri Medine-i Münevvere

Toplam

1956 1327

512

140 3506 '3634

1859 1712

(1) As//nda "3624" (2) Aslında "295" (3) Aslında "10275

177

462 1556

2133 1511

583

(2)

395

11011

(3)

10274

5.10 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) yabancı iptidailerde öğretmen sayıları, 1913-1914

Alman Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

İstanbul

Avusturya

Fransız

Rus

ingiliz

Amerikan

Diğer devletler

Toplam

Edirne 38

Adana

Ankara Aydın

Bağdat

Beyrut

Halep

Hüdavendigar

34 113

144

249

Diyarbakır Suriye Sivas Trabzon Kastamonu Konya Mamuretülaziz

112

393

413

Musul Urfa İzmit Bolu Teke Canik Çatalca Zor Kudüs Karahisar-ı Sahip Karesi Kale-i Sultaniye Kayseri Medine-i Münevvere Toplam

95 168

178

5.11 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) bütün iptidai okul, öğretmen ve memur sayıları, 1913-1914 Okul Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Öğretmen ve memurlar Özel okullar

Resmi okullar

Toplam

Resmi

Özel

Toplam

116

158

274

411

198

569

349

980

547

204

329

533

286

377

117

663

173

159

209

247

144

391

113

Ankara

291

341

366

443

Aydın

439

241

680

773

204

447

327

1220

531

Bağdat

137

235

Beyrut

136

421

557

253

421

288

674

346

(4)

213

147

360

358

249

212

607

281

Hüdavendigar

212

1098

1310

334

210

124

544

180

>161

206

290

lstanbul

(1)

Edirne Adana

Halep

(2)

Diyarbakır

(5)

(3)

4 ?

Suriye

129

Sivas

167

1427

1594

269

155

424

Trabzon

229

314

284

102

386

Kastamonu

261

1114

1375

364

1119

364

Konya

317

148

465

436

163

599

115

Mamuretülaziz

185

191

376

264

257

126

521

153

Musul

140

122

213

Urfa

İzmit

Bolu

117

126

153

157

Teke

120

111

144

Canik

147

218

122

172

294

Çatalca

(7)

(1) istanbul'daki Resmi okulların (36)'sı Evkaf-ı Hümayun Nezareti'ne bağlı olup bu okullarda (55) erkek öğretmen, (50) kadın öğretmen vardır. (2) ö z e l Okul sütununda görülen (1543) öğretmenin (75)'i gayrimüslim kadındır. (3) Aslında

"46"

(4) ö z e l Okul sütununda görülen (256) öğretmenin (12)'si gayrimüslim kadındır. (5)

Aslında'60"

(6) Aslında

"129"

(7) Aslında

"261"

179

5.11 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) bütün iptidai okul, öğretmen ve memur sayıları, 1913-1914(devam) öğretmen ve memurlar Okul Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Resmi okullar

Özel okullar

473

116

358

138

200

1040

152

198

268

163

117

190

Resmi

Özel Toplam

Zor

Kudüs

290

320

398

Karahisar-ı Sahip

125

211

242

Kale-i Sultaniye

132

172

Kayseri

994

Medine-i Münevvere

Menteşe

Erzurum

198

Karesi

Toplam

Bitlis

Basra

Hicaz

Van

156

Yemen

124

12020

7038

Asir Toplam

4522

7498

180

1 1232

5818

2150

11737

3373

5.12 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) bütün iptidailerde öğrenci sayıları, 1913-1914 Tali okulların iptidai sınıf öğrencisi

İptidai öğrencisi

Toplam

Genel Toplam

5088

6961

47657

304

33053

104

13967

458

242

700

18080

64409

162

404

1543

2109

66518

3886

7065

201

800

1001

8066

7783

25850

33633

118

386

579

1083

34716

9961

12687

22648

105

257

414

23062

18193

53276

71469

105

387

157

649

72118

Diyarbakır

2117

361

2478

121

216

407

2885

Suriye

7488

2748

10236

356

171

1719

2246

12482

Sivas

11192

9959

21151

181

261

347

789

21940

9264

2435

11699

345

376

12075

Kastamonu

13880

22020

35900

155

164

319

36219

Konya

17727

7713

25440

371

215

648

26088

7943

11161

19104

100

168

631

Musul

1974

3353

5327

310

213

Urfa

1152

2275

3427

131

3110

475

Bolu

7111

649

7760

Teke

3813

1461

5274

Canik

3458

6325

Çatalca

1320

2677

Zor

1166

Kudüs

3080

9709

Karahisar-ı Sahip

3917

473

Karesi

8991

4299

13290

110

Kale-i Sultaniye

3148

5760

8908

325

Vilayet /Liva (bağımsız sancak)

Resmi

Özel

Toplam

Sultani

İstanbul^

13889

26807

40696

1239

634

Edirne

13670

19079

32749

182

Adana

7186

6677

13863

Ankara

12181

5199

17380

Aydın

36556

27853

Bağdat

3179

Beyrut Halep Hüdavendigar

Trabzon

Mamuretülaziz

izmit

(6)

(8)

(2)

(3)

(4)

(5)

20003 523

5850

131

3558

374

689

4274

< 7851

121

5395

9783

114

9897

3997

4018

1166

1261

750

13539

146

4536

176

13466

325

9233

(9)

3585

12789 (11)

İdadi Özel Okul

315

115

4390

181

635

10)

5.12 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) bütün iptidailerde öğrenci sayıları, 19131914(devam) İptidai öğrencisi Vilayet/Liva (bağımsız sancak) Kayseri

Tali okulların iptidai sınıf öğrencisi Özel Okul

Toplam

8517

116

172

(12) g

8805

667

755

3542

3633

Özel

Toplam

3057

5460

667

Medine-i Münevvere Menteşe

3417

Erzurum

6907

Bitlis

3383

Basra

125

Genel Toplam

İdadi

Resmi

Sultani

6907

289

171

460

7367

5723

155

167

322

6045

930

Hicaz

1024

Van

1962

Yemen

2553

2340

3289

985

13)

< 55

1024

5251

131

2553

108

131

5382

130

2683

Asir (14)

258349

Toplam (1)

286381

(15)

544730

(16)

5072

(17)

5808

(18)

12876

(19)

23756

(20)

568486

İstanbul'daki Resmi okulların (36)'sı Evkaf-ı Hümayun Nezareti'ne bağlı olup bu okullarda (1550)'si erkek (1909)'u kız olmak üzere (3459) öğrenci vardır. İdadi sütununda görülen (634) öğrenci kız, özel tali okulların İptidai sınıflarına devam eden (5088) öğrencinin de (1656)sı gayrimüslim kızdır. Bu (5088) sayısı içinde Darüşşafaka İptidai sınıf öğrencileri de vardır.

(2) Aslında "2498'' (3) Aslında "11799" (4) Aslında

"302"

(5) Aslında

"708"

(6) Özel okul sütununda görülen (632) öğrencinin (222)'si gayrimüslim kızdır. (7) Aslında

"900"

(8) ö z e l Okul sütununda görülen (374) öğrencinin (87)'si gayrimüslim kızdır. (9) Aslında "3665" (10) Aslında "7951" (11) Aslında "4290" (12) Aslında

"298"

(13) Aslında "75" (14) Aslında "258449" (15) Aslında "544830" (16) Aslında "5092" (17) Aslında "5918" (18) Aslında 12937" (19) Aslında "23947" (20) Aslında "568777"

182

Tablolarla İlgili Açıklamalar

1913-1914 ders yılına gelinceye kadar Osmanlı imparatorluğu'nda okullaşma oranlarına ilişkin bilgi edinmek olanaklı değildir. Ancak ilk kez bu istatistikte okul çağındaki nüfus ile okula devam eden ve etmeyen nüfus verildiğinden bu oranları belirleyebilmek olanaklı hale gelmektedir. Bu nedenle Tablo 5.13'den itibaren tablolar, Müslüman nüfusun okul, öğretmen, öğrenci ve özellikle okullaşma oranının belirlenmesi açısından önem taşımaktadır. Tablolarda yer olan okul çağındaki nüfus verilerinde vilayet, liva (bağımsız sancak) ve kaza merkezlerinde 13'ten 16 yaşına kadar olanlarla 7'den 13 yaşına kadar olanlar ve mülhakatta (bağlı yerlerde) ise yaşları yalnız 7 ile 13 arasında bulunan ve bunlardan okula devam eden ve etmeyen erkek ve kız Müslüman çocukların sayıları verilmiştir.

Ayrıca bazı yerlerden -örneğin Maydos kaza merkezinde olduğu gibigelen verilerde zorunlu öğrenim yaşında bulunan öğrenci sayısı, okula devam edenlerden az veya ona eşit gösterildiğinden bu gibi yerlerde okula devam etmeyen nüfus ile zorunlu öğrenim yaşında bulunan nüfus, bir diğerine eşit gösterilmiştir. Bazı vilayetlerden nüfus verileri kısmen gelmiş veya tamam olmakla beraber arzu edilene uygun bulunmadığından böyle yerlere ait bilgiler de eksik kalmıştır. Bu nedenlerle kimi idari birimlerde öğrenci sayıları ile okula devam etmeyenlerin toplamı zorunlu eğitim çağındakilerin sayılarına eşit çıkmamaktadır. (Tablolarda okula devam etmeyen nüfus göz önüne alınarak daha kaç tane okula ihtiyaç olduğu her elli öğrenciye bir okul hesap edilerek verilmiştir. Ancak bu bilgilere bu çalışmada yer verilmemiştir.)

183

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 1913-1914 Öğretmen

Okul

Okula devam etmeyenler

Öğrenci Vilayet / Liva (bağımsız sancak)

151

Adalar

Makriköy

Mülhakatı™

177

3596

2201

106

101

216

112

3970

2453

Zorunlu eğitim çağındakiler

istanbul Vilayeti istanbul

Üsküdar

Beyoğlu

istanbul

(1)

Toplam

Üsküdar

2948

493

Mülhakatı

420

250

Beykoz

Mülhakatı

114

Kartal

100

Mülhakatı

Gekboza

180

125

Mülhakatı

158

105

Şile

155

126

Mülhakatı

1 1

191

Toplam

114

4333

1300

Beyoğlu

1615

910

356

148

9918

4663

Edime

1171

972

1927

2171

3098

3143

Mülhakatı

108

519

262

627

345

Uzunköprü

291

145

135

380

405

434

488

515

124

156

194

280

istanbul Vilayeti Toplamı

Edirne Vilayeti Edirne

Mülhakatı Dimetoka

253

Mülhakatı

130

110

980

995

1110

Simenli

Mülhakatı

100

289

267

389

342

(1) Aslında "396" (2) Bağlı yerlerde (3) Aslında "115"

184

<3)

1105

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

öğretmen Okula devam etmeyenler

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Kaza

Lalapaşa

Mülhakatı

Mustafa Paşa Mülhakatı Toplam

Tekfurdağı

Çorlu

116

136

324

319

440

455

140

107

518

502

658

609

2382

1854

5336

5386

7658

7295

460

290

193

304

653

594

188

145

1426

1503

1614

1648

209

150

289

230

162

254

377

416

476

202

154

225

356

316

6 1

Mülhakatı

969

899

1048

955

Saray

112

132

106

601

316

247

643

848

959

103

111

143

140

268

190

350

409

618

599

2384

1329

3733

4694

6117

6023

254

109

110

273

364

382

442

315

826

666

1268

1081

119

110

732

451

301

394

1033

845

197

241

279

241

Mülhakatı

Malkara

Mülhakatı

Kırkkilise

Mülhakatı Hayrabolu

Mülhakatı

Zorunlu eğitim çağındakiler

Toplam

Kırkkilise

1 13

Mülhakatı Babaeski

1 19

Mülhakatı Pınarhisar

Mülhakatı

259

160

485

466

744

626

Demirköy

103

Mülhakatı

195

186

225

197

125

104

100

225

188

Lüleburgaz

Mülhakatı

150

568

585

718

657

Vize

243

258

294

276

Mülhakatı

125

119

534

476

659

595

2364

1407

3667

3770

6031

5277

Toplam

185

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

öğretmen Okula devam etmeyenler

öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak) Gelibolu

Kaza

Gelibolu

Zorunlu eğitim çağındakiler

274

140

177

299

451

439

Mülhakatı

Maydos

Mülhakatı

129

302

219

347

352

338

425

382

236

233

436

616

672

649

Inöz

116

Mülhakatı

300

266

387

307

133

250

288

250

ipsala

Mülhakatı

Şarköy

1 4

Mülhakatı Keşan

1 4

Mülhakatı Mürefte

Mülhakatı

155 1

140

150

183

290

223

118

180

245

298

304

105

159

118

2166

2710

3514

3303

1439

850

150

204

286

8569

5381

979

322

Mülhakatı

209

Ceyhan

127

898

404

1025

420

Mülhakatı

323

776

695

1099

750

Karaisali

Mülhakatı

1715

1795

1945

1795

1903

473

3396

2899

4111

3012

159

147

237

306

332

1798

1928

2042

1928

Toplam Edirne Vilayeti Toplamı

14982 16619

23320 21898

Adana Vilayeti Adana

Adana

Toplam

içel

230

Silifke

Mülhakatı

Anamur

Mülhakatı

237

866

1107

1103

1107

Gülnar

119

Mülhakatı

604

817

680

817

Mut

177

127

123

127

123

Mülhakatı

162

867

940

1029

940

186

244 1

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

Öğretmen Okula devam etmeyenler

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Kaza

Osmaniye

Mülhakatı

1271

146

4522

5242

5400

5384

278

215

314

250

594

513

612

513

İslahiye

Mülhakatı

803

627

853

627

Bahçe

105

Mülhakatı

526

603

591

603

Hassa

Mülhakatı

116

Dörtyol

154

Mülhakatı

242

930

123

2323

2120

2492

2105

Sis

200

195

127

195

180

Mülhakatı

100

804

932

904

932

Haçin

Mülhakatı

108

570

652

678

652

Feke

Mülhakatı

851

718

940

718

Kars

259

267

358

305

Mülhakatı

335

518

496

518

Toplam

Cebel-i Bereket

Toplam

Kozan

Mersin

Zorunlu eğitim çağındakiler

161

Toplam

897

3112

3309

3669

3400

Mersin

354

154

145

363

145

Mülhakatı

1627

1864

1866

1864

Tarsus

387

918

886

1056

564

871

958

871

2587

3798

4073

3936

15940 17368

19745

17837

239 6

495

138

Mülhakatı

Toplam

1482

292

134

159

247

6483

1125

Adana Vilayeti Toplamı

187

394

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

Öğretmen Okula devam etmeyenler

Öğrenci

Zorunlu eğitim çağındakiler

Vilayet/Liva Kaza

Ankara

599

326

299

696

625

Mülhakatı

111

1559

1778

1670

1778

Ayaş

118

275

493

393

528

Mülhakatı

194

794

967

988

967

Bala

Mülhakatı

293

292

624

585

634

Beypazarı

206

862

653

1068

700

Mülhakatı

898

1232

1162

1232

Haymana

Mülhakatı

Sivrihisar

Mülhakatı

124

160

4577

Ankara Vilayeti Ankara

Kalecik Mülhakatı

Mihalıççık

Mülhakatı

Nallıhan

Mülhakatı

Yabanabad

Mülhakatı Toplam

Çorum

1 1

18 112

Çorum

Mülhakatı

İskilip

Mülhakatı

Sungurlu

Mülhakatı

Osmancık

Mülhakatı

Toplam

(5)

264 1

100

54 1000

1127

1213

1127

586

845

971

931

887

1112

1202

1112

260

405

438

426

2451

4696

2451

184

570

610

570

234

327

331

327

165

277

307

322

1782

2418

2303

2418

698

14640

15704

18839

16351

645

114

716

665

830

270

1534

1514

1804

1548

496

531

938

1027

1012

1880

1950

1968

1950

213 1

385

315 1

178

137 2

110

4559 51

426 2

97 1

142

521

48 327

180

430

507

527

326

2114

2303

2440

2382

226

124

249

260

475

384

282

833

1386

1115

1476

2620

612

7341

9497

10001

10109

(4) Aslında "245" (5) Aslında "160"

188

(4)

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

öğretmen

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak) Kırşehri

Kaza

Kırşehri

Zorunlu eğitim çağındakiler

804

101

224

806

1028

907

1516

1637

1836

1637

533

617

568

1467

1564

1662

1564

174

145

252

1292

1220

1544

1220

Mecidiye

Mülhakatı

769

834

824

834

Mucur

323

380

421

380

Mülhakatı

132

588

541

720

541

Mülhakatı

Avanos

Mülhakatı

Keskin

Mülhakatı

Yozgat

Okula devam etmeyenler

320 1

195 2

168

Toplam

2177

196

6747

7642

8853

7838

Yozgat

782

135

300

906

1082

1041

3288

2886

3375

2886

122

123

1483

1631

1798

1631

904

1240

1271

1240

6071

6775

7733

7001

Mülhakatı

Maden

Mülhakatı

Boğazlıyan

Mülhakatı

Toplam

260

291

İzmir

Mülhakatı

Ankara Vilayeti Toplamı

49 (6)

87 1

111

315 1

113

367 6

1775

226

366

11149

1732

2157

1519

2157

2111

3851

3630

335

253

1161

1028

1496

1281

540

244

297

590

541

1365

282

351

1152

1716

1734

213

159

255

179

180

179

180

362

342

362

342

450

430

450

430

(7)

34799 39618

45426 41299

Aydın Vilayeti İzmir

Ödemiş Mülhakatı Urla Mülhakatı

Bayındır

Mülhakatı

Bergama

(6) Aslında "364" (7) Aslında "34199"

189

392 7

481

334

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

öğretmen Okula devam etmeyenler

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Kaza Mülhakatı Tire Mülhakatı

19 3

1202

494

581

Çeşme

Mülhakatı

Sivrihisar

282

871

1484

1365

1327

1854

1908

1921

252

1137

1310

1389

1393

113

127

135

240

242

175

115

116

236

127

172

317

299

170

262

321

262

Foçateyn

122

140

218

207

Mülhakatı

184

105

138

289

234

Kuşadası

200

134

217

417

351

Mülhakatı

212

204

313

416

350

Karaburun

1 3

Menemen

Mülhakatı

Nif

3 3

486

624

486

7 4

195

529

132

177

312

10538

4463

1150

603

642

Mülhakatı

1528

294

Bozdoğan

267

Mülhakatı

372

Çine

156

Mülhakatı

Söke

Mülhakatı

Aydın

Karacasu

Mülhakatı

40 530

Toplam

1 3

151

Mülhakatı

252

228

312

370

1060

1247

1258

1247

226

174

258

575

787

659

10580 13714

19005

17880

525

642

525

1173

528

1173

822

177

343

272

1707

1928

2079

2014

123

235

1272

1169

1507

1191

357

127

391

568

748

395

734

994

904

994

334

517

592

545

521

701

690

701

142

198

170 1

258

169

499

186

105

304

604

490

Mülhakatı

886

623

1502

1509

1554

Toplam

163

6047

1567

7701

9009

10914

9599

Denizli

755

305

Mülhakatı

Buldan

346

Mülhakatı

Çal

Mülhakatı

Sarayköy

Mülhakatı Tavas

Nazilli

Denizli

Mülhakatı

Aydın

Zorunlu eğitim çağındakiler

720

1316

1475

1621

3576

4229

3940

4229

447

679

793

744

379

1290

1920

1669

1971

282

360

330

402

364

1353

2145

2127

2145

211

198

344

409

396

552

497

952

1049

998

264

270

523

534

587

190

774

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

öğretmen

Okula devam etmeyenler

öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Kaza

Mülhakatı

Karaağaç

Mülhakatı

Toplam

Manisa

436 2

186

483

103

5032

637

Zorunlu eğitim çağındakiler

1951

1915

2387

1915

190

181

190

193

2550

3181

3393

3181

13090 17745

18296 18382

1100

469

735

1196

1204

574

1415

1978

1989

2027

Eşme

122

123

Mülhakatı

317

1293

1548

1610

1645

Manisa Mülhakatı

Akhisar

256

245

596

572

852

817

Mülhakatı

248

1098

1160

1346

1207

Alaşehir

277

412

561

689

641

Mülhakatı

298

1262

1381

1560

1397

Demirci

459

231

741

790

816

Mülhakatı

Salihli

Mülhakatı

Kırkağaç

Mülhakatı

Kasaba

Mülhakatı

Kula

Mülhakatı

Soma

Mülhakatı

Gördos

Mülhakatı

Toplam Aydın Vilayeti Toplamı

347

1482

1811

1710

1811

243

103

120

214

363

317

141

1417

1389

1558

1450

214

395

581

609

615

147

346

396

493

473

636

134

861

786

1497

920

645

209

1006

209

861

786

1497

920

645

209

1006

209

228 3

361 2

636

134

361 2

235

99 2

163

234

121

116

256

178

755

837

854

837

157

211

218

1568

1410

1802

1410

105

195

7308

1780

15708 17660

23016 19444

439

773

204

28925

8447

47079 58128

71231 65305

778

257

Bağdat Vilayeti Bağdat

Bağdat Mülhakatı

10107 10456

9329

9199

751

382

751

382

Hankin

508

526

592

526

Mülhakatı

297

385

313

385

Bedre Cezire

191

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

öğretmen

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Kaza

Zorunlu eğitim çağındakiler

Okula devam etmeyenler

Horasan Duleym Samarıra

147

156

174

Mülhakatı

182

231

234

231

Aziziye

Kazımiye

116

1535

1288

1651

1288

Mülhakatı

162

737

1086

899

1086

Mendeli

909

713

934

713

Toplam

Kutülamara

Divaniye' '

<8)

1436

257

14257

(9)

13884

15637 15241

(11)

13884

15637 15241

Divaniye Mülhakatı Hılle Semava Şamiyye Toplam

Kerbela

(10)

Kerbela

Mülhakatı

308

Necefieşref* ' Hindiye

(8)

Toplam Bağdat Vilayeti Toplamı

308

1744

257

14257

508

238

802

1211

1381

1449

100

130

121

Beyrut Vilayeti Beyrut

Beyrut Mülhakatı Sur

(8) Bilgi yok. (9) Aslında "13984" (10) Nüfus bilgileri yoktur. (11) Aslında "13984"

192

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

Öğretmen

Okula devam etmeyenler

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Kaza

Mülhakatı

Sayda

Mülhakatı

Merc-i U y u n

110

165 2

Mülhakatı

Toplam

Trablusşam

550

611

595

611

310

271

399

381

732

898

312

322

312

322

2750

3393

3729

3797

1291

1437

1800

1650

Trablusşam

Mülhakatı

183

1543

1621

1726

1621

Hısnülekrad

Mülhakatı

684

778

684

778

Safita

130

1162

1500

1162

1500

(12)

965

456

509

213

Mülhakatı

(13)

Akkar

Mülhakatı

945

1034

995

1034

Toplam

Akka

Zorunlu eğitim çağındakiler

903

213

5786

6625

6617

6838

Akka

144

381

428

525

508

Mülhakatı

1684

1666

1765

1666

Hayfa

111

263

369

343

Mülhakatı

1607

1538

1687

1538

Safed

436

709

621

875

Mülhakatı

462

754

628

754

Taberiye

122

153

152

212

298

473

510

473

Nasıra

177

167

177

Mülhakatı

180

470

459

650

459

5616

6589

7075

6945

Mülhakatı

Toplam

(12) Aslında "1035" (13) Aslında "2752"

193

81 3

258

80 3

185

166

177 2

1470

356

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

öğretmen

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak) Lazkiye

Kaza

Lazkiye

Mülhakatı

12 1

259

1315

1477

1574

1575

1600

2058

1960

2058

467

485

579

550

360

Cebele

Mülhakatı

117

828

1382

945

1382

Saflta

122

175

186

175

Mülhakatı

1578

1849

1643

1849

Markab

Mülhakatı

1773

2318

1821

2318

Toplam

Nabius

Zorunlu eğitim çağındakiler

Okula devam etmeyenler

112

1105

220

7690

9757

8795

9978

Nablus

881

211

1440

1662

2321

1873

Mülhakatı

2662

2844

2967

2844

Benisaab

236

231

278

Mülhakatı

1834

2290

2398

2290

Cenin

112

107

Mülhakatı

1785

2184

2165

2184

7874

9262

10194

9576

29716

35626

2225

2718

3147

3185

1554

1904

1736

1914

Toplam Beyrut Vilayeti Toplamı

305 1

190

564 2

123

380

117

136

253

228

977

973

1205

1027

2443 (14)

314

6886

1559

922

467

(15)

36410 37134

Halep Vilayeti Halep

Halep

Mülhakatı

Edlib

"6956"

(15) Aslında

"29718"

182

331

1575

1615

1906

1638

İskenderun

128

123

140

123

223

Mülhakatı

228

203

228

Antakya

Mülhakatı

(14) Aslında

Bab

Mülhakatı

Beylan

Mülhakatı

194

148 5

412

277 2

140

1024

1110

1119

1861

1762

1861

381

577

521

627

705

1240

833

1240

161

222

250

287

159

234

199

251

128 2

698 1485

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

Öğretmen Okula devam etmeyenler

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Kaza

Cisr

Mülhakatı

378

346

326

321

Mülhakatı

Kilis

Menbic

Mülhakatı

Maarra

Mülhakatı

1554

682

620

458

650

635

616

624

543

209

105 62 106

355

135

250

Ayıntab

15 13

Rumkale

1216

1917

673

1608

2585

2415

2203

2415

117

112

140

227

237

563

642

457

608

906

744

551

744

21754 22674

16928

21392

382

Mülhakatı

Maraş

1294

482

Mülhakatı

1554

116

Mülhakatı

9 13

1522 24

228

4 1

Toplam

Maraş

Harim

Mülhakatı

Ayıntab

Zorunlu eğitim çağındakiler

4954

1182

982

135

3585

3109

2603

2974

484

1945

1604

1461

1601

176

461

410

285

370

2254

2107

2179

2107

1717

8245

7230

6528

7052

577

1321

1116

744

1116

902

835

691

771

753

622

470

622

211

283

178

Elbistan

Mülhakatı

211

3159

2362

2948

2362

Pazarcık

Mülhakatı

1633

1234

1539

1234

Mülhakatı

448

234

411

234

Göksün

161

168

109

168

Mülhakatı

1227

1081

1130

1081

1612

8074

7670

9692

7734

213

358

8283

1424

21530 36114

39691

37638

1285

539

1449

2027

2734

2566

515

421

1559

1336

2074

1757

3345

3287

2418

3301

168

128

Süleymaniye

Toplam Halep Vilayeti Toplamı

190

Hüdavendigar Vilayeti Bursa

Bursa Mülhakatı

Orhaneli

14 1

Mülhakatı

Orhangazi

Mülhakatı

Karacabey

Mülhakatı Kirmasti

195

406

128

111

466

382

525

669

758

1503

1430

1571

1492

409

665

990

1074

1036

233

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

öğretmen Okula devam etmeyenler

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Gemlik

Mülhakatı

Mudanya

Kaza Mülhakatı

2 1

2709

2683

2746

2708

339

652

743

991

794

128

130

138

151

168

151

168

13217 13572

15364

15324

Mülhakatı 24

Bilecik

Mülhakatı

İnegöl

Toplam

Ertuğrul

26 1 24

Mülhakatı Söğüt

Mülhakatı

Yenişehir

Toplam

Kütahya

Mülhakatı

Kütahya

Zorunlu eğitim çağındakiler

116

3465

1446

215

147

296

245

1387

811

1556

2113

2943

2924

635

135

500

396

500

531

1166

924

1346

839

2512

1763

234

135

204

238

208

1675

912

1296

1823

2971

2735

451

419

310

419

394

(16)

330

267

817

616

1147

883

101

136

6093

3366

6219

6317

11026

9683

530

103

881

291

785

1472

1666

1763

136

4078

5802

4214

5814

4863

7274

5880

7577

24299 27163

32270

32584

368

Eskişehir

Mülhakatı

Simav

147

Mülhakatı

120

Uşak

651

181

420

3 2

Mülhakatı Gedos Mülhakatı Toplam

1 (17)

110

212

334

Diyarbakır

Mülhakatı

Beşiri

Mülhakatı

Derek

Hüdavendigar Vilayeti Toplamı

<18)

3308

676

12866

5488

282

107

Diyarbakır Vilayeti Diyarbakır

1003

2345

2279

2345

541

532

559

532

247

259

297

259

896

2204

18 50

(16) Aslında "4" (17) Aslında "79" (18) Aslında "12807" (19) Aslında

1310

1028

"131"

196

(19)

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

Öğretmen Okula devam etmeyenler

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Kaza

Zorunlu eğitim çağındakiler

Mülhakatı Silvan

102

142

102

Mülhakatı

1710

1697

1740

1697

Lice

261

270

328

270

Mülhakatı

792

709

872

709

6921

6907

7610

7014

Toplam

Ergani

Maden Mülhakatı Palu

10 1

689

107

102

306

Mülhakatı

Siverek

Toplam

Siverek

Mülhakatı

Çermik

120

108

222

170

3492

3176

3798

3176

357

447

449

467

1639

1564

1639

1564

500

5608

5295

6108

5377

147

1355

1464

1502

1490

1625

1622

1644

1622

1625

1622

1644

1622

Mülhakatı

Viranşehir

1069

802

1080

802

193

150

270

188

296

5867

5660

< 6140

5724

Mardin

1625

1353

1840

1397

Mülhakatı

149 48

2483

2177

2531

2177

Cizre

638

650

688

650

636

1206

636

1206

11 1

Mülhakatı Toplam

Mardin

(20)

Mülhakatı

21)

Savur

164

246

249

246

Mülhakatı

2598

2624

2638

2624

Midyat

Mülhakatı

Nusaybin

103

Mülhakatı

357

439

373

439

Toplam Diyarbakır Vilayeti Toplamı

2 (22)g

(20) Aslında "3" (21) Aslında "6240" (22) Aslında "11" (23) Aslında "32055'

197

2912

2713

3009

2743

616

11499

11527

2101

327

29895

29389

12097 11601 (23)

31955

29716

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

Öğretmen

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Kaza

Şam

Okula devam etmeyenler

Zorunlu eğitim çağındakiler

Suriye Vilayeti 7

Mülhakatı

Baalbek

Mülhakatı

Bekaa

Mülhakatı

Hasbiya

Mülhakatı

2348

743

21627 26803

23975 27546

5102

5158

5357

5158

371

338

441

391

151

806

827

957

827

241

287

512

528

512

195

202

236

241

351

367

432

367

Raşiya

105

Mülhakatı

213

210

239

210

Duma

100

777

427

877

427

Mülhakatı

173

1771

1729

1944

1729

Zebdani

224

252

274

252

Mülhakatı

106

953

915

1059

915

Kuneytara

147

114

104

114

104

Mülhakatı

458

637

1165

1095

1165

Nebek

466

425

533

425

Mülhakatı

182

1970

1567

2152

1567

Vadilacem

127

130

127

Mülhakatı

613

810

708

810

Toplam

Hama

255

103

4711

835

315

190

Mülhakatı Humus

Mülhakatı

Ümraniye

Mülhakatı

2548

2620

2863

2810

1110

1258

1110

1258

1516

2935

2415

3080

1648

2529

1936

2529

115

117

833

1022

872

1022

Selimiye

456

537

531

537

Mülhakatı

1320

1414

1363

1414

Toplam

288 2

Not: Suriye Vilayetinde kızların okula gönderilmediği hemen dikkat çeker.

198

145

41177 42886

899

36613 42051

1713

360

9492 12407

11205 12767

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

Öğretmen

Okula devam etmeyenler

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak) Havran

Kaza

Dera

381

297

430

297

1314

1407

1405

1407

115

325

496

440

496

Basra

120

Mülhakatı

407

553

496

553

Süveyde

108

577

560

685

560

Mülhakatı

123

2413

2176

2536

2176

Aclun

112

185

150

185

Mülhakatı

236

3884

4225

4120

4225

Mesmiye

Mülhakatı

1082

968

1087

968

1178

Mülhakatı

Ezra

Mülhakatı

Toplam

Kerek

Zorunlu eğitim çağındakiler

10499 11053

196

242

321

242

1577

919

1577

919

157

915

1142

1072

1142

125

Mülhakatı Salt

Mülhakatı

179

1975

2062

2154

2062

Tatile

123

204

143

327

143

Mülhakatı

122

159

178

159

Maan

172

129

Mülhakatı

115

5103

4911

5816

4911

Toplam Suriye Vilayeti Toplamı

11566 11053

885

114

129

206

8487

1195

976

458

69764 71617

61707 70422

Sivas Vilayeti Sivas

Sivas

427

309

427

309

Mülhakatı

170

1483

1202

1653

1202

Tenus

177

166

154

166

154

Mülhakatı

288

1354

1442

1642

1460

Hafik

100

1237

1236

1337

1266

Mülhakatı

158

1880

1659

2038

1659

Darende

153

792

973

945

973

Mülhakatı

100

1457

1592

1557

1592

199

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

Öğretmen

Okula devam etmeyenler

Öğrenci

Zorunlu eğitim çağındakiler

Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Amasya

Kaza

Divriği

204

322

548

526

548

Mülhakatı

220

797

953

1017

953

Aziziye

164

139

167

139

Mülhakatı

100

2271

2051

2371

2051

Kangal

Mülhakatı

501

594

577

594

Koçgiri

171

124

175

124

Mülhakatı

165

2583

2901

2748

2901

Gürün

191

300

372

349

Mülhakatı

304

413

384

413

104

453

448

453

181

Yenihan

Mülhakatı

111

3786

590

796

347

1001

1143

1093

299

1729

1914

2018

1969

112

25 233

Toplam

Amasya

Mülhakatı

7 1

Havza

Mülhakatı

Gümüşhacıköy

109

339

16214 17113

18653 17236

310

319

335

319

135

114

165

347

300

Mülhakatı

198

703

730

891

816

Vezirköprü

160

297

405

403

441

Mülhakatı

2604

2643

2763

2643

319

346

445

397

953

865

973

865

190

196

310

261

2806

2838

3000

2838

819

718

961

815

754

750

954

750

12043 12916

14641

13570

Ladik

Mülhakatı

Mecidözü

Mülhakatı

Merzifon

Mülhakatı

Toplam

Tokat

159

Tokat

Mülhakatı

Erbaa

Mülhakatı

Zile

Mülhakatı

200

194

(24) Aslında "2574"

120

126

142

(24)

2584

654

445

272

741

939

1186

1211

289

3099

3386

3388

3441

142

108

166

250

229

1794

2027

2065

2027

1089

1026

1701

1139

2414

1909

2459

1909

271 2

612 45

113

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

Öğretmen

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Kaza

Reşadiye Mülhakatı

Niksar

Mülhakatı

Toplam

Karahisar-ı Şarki

1008

938

1045

938

145

244

323

311

441

489

477

489

2073

574

10843

11125

342

165

484

466

503

466

129

151

129

837

666

633

666

186

221

219

221

Karahisar

Mülhakatı

Alucra

Mülhakatı

Suşehri

Mülhakatı

Koyulhisar

Mülhakatı

Mesudiye

Mülhakatı

Toplam Sivas Vilayeti Toplamı

Zorunlu eğitim çağındakiler

Okula devam etmeyenler

181

12898 11699

164

533

697

741

643

712

798

712

3064

2997

155

1109

274

2811

2920

139

167

269

9542

2092

41911

< 44074

468

184

1928

2099

2396

2283

344

1838

2061

2414

2061

259

334

354

334

722

7924

8216

8646

8216

25)

49256 45502

Trabzon Vilayeti Trabzon

Trabzon Mülhakatı Ordu Mülhakatı Akçaabat Mülhakatı Of Mülhakatı

271

2378

2418

2649

2418

Tirebolu

402

458

598

507

Mülhakatı

225

3811

3319

4036

3319

Sürmene

116

158

163

158

Mülhakatı

301

4647

4947

4948

4986

Giresun

285

112

209

242

494

354

837

1268

1846

2105

1846

Mülhakatı Görele

(25) Aslında

1 12 1

"44065"

201

196

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

Öğretmen

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Kaza

Mülhakatı

215

Zorunlu eğitim çağındakiler

1456

1685

1671

1685

Vakfıkebir

172

Mülhakatı

406

1986

2148

2160

2148

Maçka Mülhakatı Toplam

Gümüşhane

Okula devam etmeyenler

298

933

1324

1231

1324

118

167

29168 31481

34121

31865

129

133

139

461

1524

1865

1985

1865

112

5277

384

Gümüşhane Mülhakatı Devrek

Mülhakatı

Şiran

Mülhakatı

600

1442

1525

2042

1555

1200

3044

3572

4244

302

Kelkit Mülhakatı Toplam

Lazistan

Rize Mülhakatı

Atina

Mülhakatı

Hopa

Mülhakatı

Toplam

Trabzon Vilayeti Toplamı

421 1

723

241

7200

486

625

3642

828

1201

1130

1243

5315

5760

5736

5760

1384

1478

1384

1478

7551

8471

8274

199

167

(26)

39763 43524

46639

8513 (27)

44020

Kastamonu Vilayeti Kastamonu

Kastamonu Mülhakatı Araç Mülhakatı inebolu Mülhakatı Cide Mülhakatı Safranbolu

519 1

196

799

551

524

551

615

458

1060

977

1060

1831

2110

2630

2110

180

145

216

325

293

1144

1905

2773

3049

2844

129

2437

2519

3199

2519

188

318

425

388

19 1

(26) Aslında "3632" (27) Aslında "44010"

202

762 3

237

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

Öğretmen Okula devam etmeyenler

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Kaza Mülhakatı

Taşköprü

Mülhakatı

Daday Mülhakatı

20 4

Mülhakatı

1104 2

293

678 2

160

905 2

246

355

618

1654

1722

1654

228

318

303

1963

2394

2641

2394

449

1287

1354

1287

511

622

757

673

756

1091

1111

1091

150

160

225

8332

575

12031

16890

19252

17396

302

329

399

421

1058

1406

1562

1406

114

277

Gerze

Mülhakatı

Sinop Mülhakatı Boyabat Mülhakatı Ayancık Mülhakatı

Toplam

Çankırı

Tosya

Toplam

Sinop

Zorunlu eğitim çağındakiler

Çankırı Mülhakatı Çerkeş

13 1

12 1

161

484

275

317

3070

2355

3554

2355

124

625

1849

2305

2474

2305

310

362

390

362

276

773

722

1049

722

133

2565

176

7395

7809

9827

7985

212

978

1048

1170

1130

3231

3433

4266

3433

169

225

234

940

2110

2042

2110

147

5219

6760

7703

6907

33 13401

898

24645

31459

36782

32288

712

490

2544

3050

3540

3256

1080

363

2933

5296

4013

5659

221

118

164

250

385

368

21 1

Mülhakatı

Toplam

246

261

364

Kastamonu Vilayeti Toplamı

504

1035 1

155

1102 3

2504

Konya Vilayeti Konya

Konya Mülhakatı

Ereğli

Mülhakatı

25 2

242

2095

2254

2337

2254

Ermenek

225

228

466

453

466

Mülhakatı

141

174

178

174

203

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

öğretmen Okula devam etmeyenler

Öğrenci ayet/Liva ğımsız sancak)

Kaza

Akşehir

Mülhakatı

362

279

364

279

364

1170

1100

961

1100

961

620

1018

1041

1018

2000

2347

2165

2347

123

110

248

421

175

Mülhakatı

Beyşehri

Mülhakatı

Bozkır

Mülhakatı

191

2986

3117

3177

3117

Sultaniye

152

377

500

529

500

Mülhakatı

107

711

895

818

895

Şeydi şehri

100

Mülhakatı

1062

1190

1202

1190

Karaman

Mülhakatı

Koçhisar

Mülhakatı

İsparta

Mülhakatı

Burdur

Ilgın

Toplam

İsparta

Zorunlu eğitim çağındakiler

1 1

165 1

175

140 2

356

120

640

829

996

949

320

2811

3050

3131

3079

106

146

197

146

123

758

782

981

782

142

211

6909

1320

21694 26884

26857

27865

111

471

143

1268

1418

1739

1561

844

1106

1691

1950

1766

Eğridir

117

167

272

284

272

Mülhakatı

162

443

736

605

736

Uluborlu

270

432

556

497

Mülhakatı

504

599

998

1103

998

Karaağaç

196

232

424

428

424

Mülhakatı

322

1051

1251

1373

1251

Yalvaç

524

672

679

710

Mülhakatı

905

1085

1108

1085

286

155

203

Toplam

3260

321

6565

8979

9825

9300

Burdur

479

435

781

914

857

718

1847

2246

2565

2264

140

173

177

1170

1236

1410

1236

Mülhakatı Tefenni Mülhakatı

204

240

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

öğretmen Okula devam etmeyenler

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Kaza Toplam

Niğde

Niğde Mülhakatı

Zorunlu eğitim çağındakiler

1577

134

3485

4300

5062

4534

617

110

504

290

504

400

757

1713

1510

1713

253

416

493

476

383

808

629

1191

629

240

192

296

257

322

975

1008

1297

1008

191

199

251

239

194

552

555

746

555

372

785

888

1057

953

Ürgüp

Mülhakatı

Akhisar

Mülhakatı

Ulukışla

Mülhakatı

Bor

Mülhakatı

225

865

773

1090

773

Arabsun

105

Mülhakatı

301

293

363

293

Nevşehir

1047

889

1344

970

Mülhakatı

1029

1265

1415

1265

107

8168

9181

11662

9602

317

436

49344 53406

51301

Toplam Konya Vilayeti Toplamı

753

273

240

297

386 9

4211

428

37 15957

2203

(28)

39912

Mamuretülaziz Vilayeti Mamuretülaziz

Mamuretülaziz Mülhakatı

Eğin

Mülhakatı

Pütürge Mülhakatı

1 3 1

Harput

Mülhakatı

Arapkir

Mülhakatı

Keban

Mülhakatı

Toplam

449

129

249

201

740

1607

1465

2347

1489

281

125

485

905

766

1030

480

900

1169

1380

1259

115

135

218

250

252

1725

1650

1932

1650

523

629

779

675

207 3

256 156

731

654

887

672

368

364

450

410

324

176

324

320

852

1033

1172

1038

116

3528

517

7368

8531

10447

9048

(28) Aslında "39902"

205

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

Öğretmen Okula devam etmeyenler

öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak) Dersim

150

157

197

438

354

438

Ovacık

Mülhakatı

137

154

137

Kaza

Hozat

Mülhakatı

Çarsancak Mülhakatı Çemişkezek Mülhakatı

Malatya

12 1

Mazgird

Mülhakatı

Nazimiye

Mülhakatı

372 1

131

440 1

189 1

344

389

344

206

200

238

294

801

734

801

530

601

719

601

104

530

640

557

640

Toplam

1832

173

1905

3317

3290

3380

Malatya

572

126

1301

1733

1873

1859

374

1850

2018

2224

2018

Akçadağ

101

Mülhakatı

223

1100

1160

1323

1160

710

673

851

690

332

453

564

453

570

532

682

566

Mülhakatı

141

Behisni

Mülhakatı

Hısn-ı Mansur

Mülhakatı

116

1539

1466

1655

1466

Kahta

Mülhakatı

917

995

994

995

8385

9178

232 1

112

1951

177

185

264

7311

867

540

161

136

Mülhakatı

Zaho

Mülhakatı

Sincar

Mülhakatı

71 17

Toplam

165

Musul

Mülhakatı Dahuk

Mamuretülaziz Vilayeti Toplamı

Musul Vilayeti Musul

Zorunlu eğitim çağındakiler

Zibar Mülhakatı

Akra

Mülhakatı

206

17658 21026

10336

9355

24073

21783

5.13 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914(devam) Okul

Öğretmen

Okula devam etmeyenler

Öğrenci Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Kaza

imadiye

180

Baziyan

Mülhakatı

Şehirpazarı

Mülhakatı

Mamuretülhamid

Toplam

290

Mülhakatı Toplam

Süleymaniye

985

161

Mülhakatı

Mülhakatı Gülanber

Mülhakatı

Kerkük

Mülhakatı

Erbil

103

Mülhakatı

Raniye

316

Mülhakatı Revanduz Mülhakatı İslahiye

Mülhakatı

Köysancak

Mülhakatı Toplam Musul Vilayeti Toplamı

819

2094

190

207

Zorunlu eğitim çağındakiler

5.14 Bütün vilayetlerin iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 1913-1914 Okul

Öğretmen

Öğrenci Okula devam edenler

Okula devam etmeyenler

Toplam

Bütün E

16619

23320

21898

15940

17368

19745

17837

1732

34799

39618

45426

41299

28925

8447

47079

58128

71231

65305

1744

257

14257

13884

15637

15241

253

6886

1559

29716

35626

36410

37134

213

358

8283

1424

21530

36114

39691

37638

212

334

12866

5488

24299

27163

32270

32584

2101

327

29895

29389

31955

29716

114

129

206

8487

1195

61707

70422

69764

71617

Sivas

139

167

269

9542

2092

41911

44074

49256

45502

Trabzon

167

199

241

7200

486

39763

43524

46639

44020

Kastamonu

246

261

364

13401

898

24645

31459

36782

32288

Konya

273

317

436

15957

2203

39912

49344

53406

51301

Mamuretülaziz

165

185

264

7311

867

17658

21026

24073

21783

2094

190

2434

355

istanbul

356

148

9918

4663

Edime

150

204

286

8569

5381

14982

Adana

134

159

247

6483

1125

Ankara

260

291

366

11149

Aydın

347

439

773

204

Bağdat

Beyrut

117

136

Halep

190

Hüdavendigar

110

Diyarbakır

Suriye

Vilayetler

Musul Toplam

346

3135

(1)

4986

(2)

931

(3)

160916 38334

(1) Aslında "4984" (2) Aslında "933" (3) Aslında "160927" (4) Aslında "595705" (5) Aslında "565153" (6) Aslında "468085" (7) Aslında "533849"

208

(6)

458093

(7)

533758

(4)

595605

(5)

565163

5.15 Livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 1913-1914 Okul

Öğretmen

Öğrenci Liva (bağımsız sancak) /Kaza

Urla

Mülhakatı

Birecik

Mülhakatı

Okula devam

Zorunlu eğitim

etmeyenler

çağındakiler

400

2086

1921

2486

2009

821

880

972

880

1318

1311

1367

1369

1348

1209

1348

1209

578

785

578

785

188

210

260

210

718

1008

718

1008

2107

2090

2107

2090

Urfa Livası

151 1

349

Harran Mülhakatı Rakka

Mülhakatı Suruç

Mülhakatı

Urfa Livası Toplamı

165

1137

146

9216

9459

9888

9605

523

165

465

222

465

387

1301

1231

1321

1231

124

143

124

759

720

759

720

692

912

940

912

İzmit Livası İzmit Mülhakatı İznik

1 1

Mülhakatı Adapazarı

Mülhakatı

Karamürsel

Mülhakatı

Kandıra

Mülhakatı

334

163

4696

3344

5030

3507

160

157

237

228

165

348

405

513

489

126

266

210

392

307

211

1675

1963

1886

1986

203

187

124

132

124

132

258

180

892

944

1150

1124

248

Geyve

Mülhakatı

Yalova

101

Mülhakatı

433

424

581

474

2438

1067

11830 10830

13642

11713

İzmit Livası Toplamı

209

5.15 Livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 1913-1914(devam) Okul

öğretmen

Öğrenci Liva (bağımsız sancak)/Kaza

Ereğli

Mülhakatı

Bartın

Okula devam

Zorunlu eğitim

etmeyenler

çağındakiler

485

197

329

535

526

Bolu Livası Bolu

Mülhakatı

Devrek

Mülhakatı

1 1 1

Düzce

Mülhakatı

Zonguldak

Mülhakatı

Gerede

Mülhakatı

Göynük

1 7

Mülhakatı Mudurnu

Mülhakatı

Bolu Livası Toplamı

9 '

382

114

1902

1802

2284

1916

448

454

529

524

1215

1544

1589

1544

486

123

192

705

678

828

500

1903

2507

2403

2524

270

374

404

196

144

196

204

3155

3272

3559

3272

298

223

353

248

744

125

3446

3705

4190

3830

117

153

108

897

1116

1321

1116

110

263

331

345

630

1298

1999

1928

2050

119

146

170

161

104

885

858

1046

962

192

424 3

221

79 22

182

242

227

287

1192

1389

1271

1389

17185 20485

22618

21777

5958

1292

539

256

1059

1217

1598

1473 2674

ke Livası Antalya

541

2470

3003

3011

Akseki

Mülhakatı

222

147

314

369

379

Mülhakatı

344

1864

1887

2208

1942

Elmalı

335

356

410

420

694

739

694

739

Mülhakatı

Alaiye

256

281

493

537

493

Mülhakatı

413

1050

1142

1463

1142

Finike

Mülhakatı

Korkuteli

Mülhakatı

Teke Livası Toplamı

159

931

895

1090

914

198

671

870

869

886

171

164

194

164

194

193

677

904

870

904

111

10174 12133

13390

12285

Kaş

210

3444

489

5.15 Livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 1913-1914(devam) Öğretmen

Okul

Öğrenci Liva (bağımsız sancak) /Kaza

Okula devam

Zorunlu eğitim

etmeyenler

çağındakiler

Canik Livası 102

422

674

673

2017

2218

2224

2218

176

193

985

1238

1233

1238

197

442

529

537

3342

3496

3645

3496

115

1301

1501

1396

1503

290

230

290

291

2209

2136

2330

2136

107

104

242

616

632

858

666

2980

614

11422 12554

13542

13170

115

139

144

385

253

554

632

939

885

145

193

172

129

137

129

215

114

109

114

109

897

444

896

1176

1598

1502

Samsun

572

Mülhakatı

227

Ünye

314

Mülhakatı

248

332

303

Terme

120

Mülhakatı

Çarşamba

295

Mülhakatı

121

111

122

Bafra Mülhakatı

Fatsa Mülhakatı

Canik Livası Toplamı Çatalca Livası Çatalca

Mülhakatı Büyükçekmece

2 1

Mülhakatı

Silivri Mülhakatı Çatalca Livası Toplamı

211

251

5.15 Livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 1913-1914(devam) Okul

Öğretmen

Öğrenci Liva (bağımsız sancak) /Kaza

Okula devam

Zorunlu eğitim

etmeyenler

çağındakiler

Zor Livası Zor

643

Ebulkemal

Resülayn

Aşşare

401

Ana

112

Zor Livası Toplamı

2455

2869

3098

2895

652

596

694

596

938

932

1339

932

1235

4045

4397

5131

4423

504

503

511

266

1015

769

146

2057

1925

2203

1929

342

1470

1696

1810

1814

168

1788

1886

1956

1886

529

2543

2715

3072

2805

234

3723

3752

3957

3752

247

4202

3855

4449

3974

175

2165

2098

2340

2098

18459

18193

20802

19027

Kudüs

Mülhakatı

Birüssebi

Kudüs Livası

Mülhakatı Halilürrahman

Mülhakatı

Gazze

Mülhakatı

Yafa

Mülhakatı

Kudüs Livası Toplamı

212

2365

118

119

830

5.15 Livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 1913-1914(devam) Okul

Öğretmen

Öğrenci

Liva (bağımsız sancak) /Kaza

Okula devam

Zorunlu eğitim

etmeyenler

çağındakiler

703

181

683

796

864

1166

1803

1772

1803

903

989

1214

1011

253

946

712

999

712

Karahisar

Mülhakatı

Bolvadin

Mülhakatı Çivril

Karahisar-ı Sahip Livası

606

311

22 22

Mülhakatı 2

Dinar

Mülhakatı

Sandıklı

Mülhakatı Aziziye Mülhakatı Karahisar-ı Sahip Livası

6 38

130

100

119

178

203

200

1035

977

1035

977

107

776

755

120

656

755

856

506

642

506

642

227

1071

1423

1298

1423

211

213

518

424

518

237 3738

325

3422

3137

3659

3137

10237

11913

12789

12138

Toplamı Karesi Livası Balıkesir Mülhakatı

Edremit

Mülhakatı

Erdek

Mülhakatı

Ayvalık

946

198

539

299

539

497

2221

1928

3967

4149

4050

270

122

362

472

632

594

2 2 2

404

204

990

964

1394

1168

133

138

131

264

200

320

133

277

458

597

591

118

Mülhakatı Balya

Mülhakatı

Bandırma

Mülhakatı

Burhaniye

2 6

Mülhakatı Sındırgı

Mülhakatı

Gönen

Mülhakatı Karesi Livası Toplamı

8 92

125

242

314 3

717

553 4

1060

1037

1060

433

668

1150

761

2216

1986

2769

1986

186

171

981

898

178

109

450

133

531

765

117

128

129

828

1065

1115

1065

490

707

782

756

287

213

72 723

292

410

1609

1877

2019

1907

7750

1387

11162

14504

17848

15941

5.15 Livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 1913-1914(devam) Okul

Öğretmen

öğrenci Liva (bağımsız sancak) /Kaza

Okula devam

Zorunlu eğitim

etmeyenler

çağındakiler

420

380

264

134

264

246

193

269

216

281

172

102

114

100

286

325

386

359

102

113

123

969

976

1049

976

127

182

710

873

955

873

Kale-i Sultaniye Livası Kale-i Sultaniye Mülhakatı Ezine

Mülhakatı

Ayvacık

Mülhakatı

Bayramiç

Mülhakatı

Biga

Mülhakatı

Lapseki

Mülhakatı

Kale-i Sultaniye Livası Toplamı

1 2 1

1 2

80 2

245 3

290

134

296

424

383

581

2603

3143

3184

3194

143

138

154

162

232

453

557

685

652

2481

992

5770

6755

7659

7545

1181

1746

1869

1746

Kayseri Livası Kayseri Mülhakatı

688

925

112

397

1075

1322

1187

İncesu

149

594

622

743

692

Mülhakatı

113

685

1490

798

1490

Bünyan

107

110

199

217

199

Mülhakatı

330

1672

1722

2002

1722

Develi

573

518

818

573

Mülhakatı

949

978

1393

978

6161

8350

9162

8587

Kayseri Livası Toplamı

245

444 4

214

3001

247

5.15 Livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 1913-1914(devam) Okul

Öğretmen

Öğrenci T

399

122

El-Vech

Yenbeulbahr

Medine-i Münevvere

El-Ala

Liva (bağımsız sancak) /Kaza

Okula devam

Zorunlu eğitim

etmeyenler

çağındakiler

Medine-i Münevvere Livası

633

122

Muğla

449

115

173

603

622

718

Mülhakatı

353

694

1071

1347

1133

Bodrum

199

243

312

442

346

Mülhakatı

180

438

606

618

665

Fethiye

127

102

Mülhakatı

192

1810

1308

2002

1349

Köyceğiz

Mülhakatı

1062

1167

1326

1467

Marmaris

Mülhakatı

Milas

Mülhakatı

Medine-i Münevvere Livası Toplamı Menteşe Livası

Menteşe Livası Toplamı

264 183

167

266

350

352

190

138

478

518

668

656

372

156

187

361

559

517

1697

1617

1793

1650

2689

819

7109

8001

9887

9025

215

5.16 Bütün livalardaki (bağımsız livalarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 1913-1914 Okul

Öğretmen

Öğrenci E

Urfa

izmit

72 Teke Canik

Zorunlu eğitim

etmeyenler

çağındakiler

1137

146

9216

9459

9888

9605

2438

1067

11830

10830

13642

11713

22618

21777

117

153

5958

1292

17185

20485

111

3444

489

10174

12133

13390

12285

122

2980

614

11422

12554

13542

13170

897

444

896

1176

1598

1502

Zor

1235

4045

4397

5131

4423

Kudüs

2365

830

18459

18193

20802

19027

K a r a h i s a r - ı Sahip

3738

325

10237

11913

12789

12138

Karesi

125

242

7750

1387

11162

14504

17848

15941

Kale-i Sultaniye

2481

992

5770

6755

7659

7545

Kayseri

3001

247

6161

8350

9162

8587

Medine-i M ü n e v v e r e

633

122

Menteşe

2689

819

7109

8001

9887

9025

553

186 40746

8800

123666

138750

157956

146738

Liva (bağımsız sancak) /Kaza

Okula devam

Bolu

Çatalca

Genel Toplam

130

(1)

767

1194

(2)

(1) As/mda"1184" (2) Aslında "138760"

5.17 Bütün vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) iptidai okul, öğretmen ve öğrenci sayıları, 19131914 Okul

Öğretmen

Öğrenci

Okula devam

Zorunlu eğitim

etmeyenler

çağındakiler

Vilayet/Liva (bağımsız sancak)

Vilayetler toplamı Livalar toplamı Genel Toplam

(1) Aslında

-\ÎW

2434

355

346

3135

4986

931

553

130

767

(1)

1194

2987

439

476

3902

(3)

6180

160916 38334

186 (4)

1117

40746 (5)

8800

201662 47134

(6) Aslında "753661" (7) Aslında

"711881"

(2) Aslında "138760" (8) Aslında "591751" (3) Aslında "6168" (9) Aslında "672609" (4) Aslında "1119" (5) Aslında "201673"

216

(6)

595605

565163

458093

533758

157956

146738

123666

753561

(7)

711901

(8)

581759

(2)

(9)

138750

672508

ERKEK ÖĞRETMEN OKULLARI (DARÜLMUALLİMİNLER) 5.18 Erkek öğretmen okullarında cemaatlere ve diploma alanlara göre öğrenci s a y ı l a r ı ,

(1)

1913-1914

Cemaatler Kuruluş ve/veya açılışı

Müslim

Edirne

1298

105

İzmir

1327

113

Adana

1325

100

104

Ankara

1326

107

109

Bağdat

1316

Beyrut

1325

Halep

1325

Hüdavendigar

1322

116

Diyarbakır

1325

Sivas

1325

100

103

Şam

1325

Trabzon

1306

115

Kastamonu

1325

106

107

Konya

1291

100

Mamuretülaziz

1325

122

124

Musul

1315

Okul

( 2 )

Rum

Ermeni

Musevi

Keldani

1913-1914 1912-1913 Diploma Diploma alanlar alanlar Toplam

1550

33 32

24 15

Erzurum Bitlis Basra Van Yemen Toplam: 21

1516

(1) Rakamlar (Yatılı + G ü n d ü z l ü ) toplamı olarak verilmiştir. Aslında

454

bir a r a d a verilen Bulgar ve Keldani cemaatleri tabloda ayrıştırılmıştır.

(2) Erzurum, Bitlis, B a s r a , V a n v e Y e m e n darülmualliminlerine ait bilgi yoktur. Bu darülmualliminlerde (328)

ö ğ r e n c i n i n (3û)'u ş a h a d e t n a m e

a l m ı ş , (241 )'i s ı n ı f g e ç m i ş v e (57)'si sınıfta kalmıştır. İstanbul D a r ü l m u a l l i m i n i " y ü k s e k okullar" a r a s ı n d a gösterilmiştir. 1913/1914 y ı l ı n d a yeni darülmuallimin k u r u l m a m ı ş t ı r . Halep'teki yatılıya çevrilmiştir. T r a b z o n ,

M a m u r e t ü l a z i z , Musul darülmualliminleri g ü n d ü z l ü , geri

k a l a n ı yatılıdır. S i v a s , T r a b z o n , M a m u r e t ü l a z i z darülmualliminleri d ö r d e r sınıflı o l d u ğ u n d a n ş a h a d e t n a m e a l ı n m ı ş , d i ğ e r l e r i n e ise birer sınıf e k l e n d i ğ i n d e n ş a h a d e t n a m e verilmemiştir. " D a r ü l m u a l l i m i n l e r d e idari kadro [Hey'et-i idare] m ü d ü r , m ü d ü r m u a v i n i , katip ve a m b a r memurundan ibarettir. Bunlar idari kadro s ü t u n u n d a g ö s t e r i l d i ğ i n d e n uhdesinde öğretmen

kadrosu

sütununda

gösterilmemişlerdir.

Fakat

öğretmen

olmaları

öğretmenliği olan m ü d ü r , m ü d ü r muavinleri tekrar itibariyle

yaş

mezun

oldukları

okul

sütununa

y a z ı l m ı ş l a r d ı r . D o l a y ı s ı y l a ö ğ r e t m e n l e r i n g e r ç e k s a y ı s ı n ı bulmak için ö ğ r e t m e n kadrosu s ü t u n u n d a k i s a y ı l a r a iki eklemek gerekir.

217

(

5.19 Erkek öğretmen okullarında babalarının mesleğine göre öğrenci s a y ı l a r ı , ' 1913-1914 Meslek Okul

Ulema

Edime

İzmir

Din adamı

Memur

Fenni meslek

27 1

Diğer

Toplam

Tüccar

Sanatkar

Çiftçi

113

105

Adana

104

Ankara

109

Bağdat

Beyrut

Halep

Hüdavendigar

116

103

Sivas

Şam

115

107

Konya

100

Mamuretülaziz

124

158

270

427

279

1550

Trabzon Kastamonu

Musul

Diyarbakır

Erzurum Bitlis Basra Van Yemen Toplam: 21

Not. (1)

136

271

E r z u r u m , Bitlis, B a s r a , V a n v e Y e m e n erkek ö ğ r e t m e n o k u l l a r ı n a ait bilgi yoktur. Bu verileri M e ş r u t i y e t i n o l d u ğ u kadar Cumhuriyet ideolojisinin d e t a ş ı y ı c ı l a r ı olarak d ü ş ü n d ü ğ ü m ü z ö ğ r e t m e n l e r i n toplumsal anlamak a ç ı s ı n d a n d a d e ğ e r l e n d i r m e k

gerekir.

218

kökenlerini

5.20 Erkek öğretmen okullarında yönetici, öğretmen, hizmetli sayıları ve yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914

İzmir

Adana

Ankara

Bağdat

Beyrut

Halep

Hüdavendigar

Diyarbakır

Sivas

Şam

Trabzon

Kastamonu

Konya

Mamuretülaziz

Musul

162

156

389

Her iki yıl farkı

1912-1913 yılında

30-40

Toplam

25-30

50-60

20-25

40-50

Toplam

Edirne

Okul

Önceki yıl ile karşılaştırma

öğretmenlerin yaş grubu

Hizmetli

Diğer çalışanlar

Öğretmen kadrosu

İdari kadro

Yönetici, öğretmen ve hizmetliler

195

Erzurum Bitlis Basra Van Yemen Toplam: 21 Not.

Erzurum, Bitlis, B a s r a , V a n v e Y e m e n erkek ö ğ r e t m e n okullarına ait bilgi yoktur.

219

151

5.21 Erkek öğretmen okullarında mezun oldukları Darülfünun ve diğer yüksek okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914 Darülfünun

Okul

Ulum-u seriye şubesi

Diğer yüksek okullar

Ulum-u edebiye Riyaziyat Tabiat şubesi şubesi şubesi

Mekteb-i Mekteb-i Harbiye Mülkiye

Edirne

İzmir Adana

Sanayi-i Nefise Mektebi

1 1

Ticaret Mektebi

1 1

Ankara

Bağdat

2 2

3 1

Beyrut

Halep

Hüdavendigar

Diyarbakır

Sivas

Şam

Trabzon Kastamonu

1 1

1 1 1

Konya Mamuretülaziz

Halkalı Ziraat Mektebi

1 1

Musul

1 2

Erzurum Bitlis Basra Van Yemen Toplam: 21 Not.

E r z u r u m , Bitlis, B a s r a , V a n ve Y e m e n erkek ö ğ r e t m e n o k u l l a r ı n a ait bilgi yoktur.

220

5.22 Erkek öğretmen okullarında mezun oldukları darülmuallimin ve diğer okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914 Darülmuallimin

Okul

Aliye

Diğer okullar

Rüşti İptidai

Edirne

izmir

Adana

Ankara

Bağdat

Dersten mücaz İdadi

Rüşti

Özel okul

Avrupa okulu

Özel eğitim gören

Diğer

5 2

Toplam

16 1

Beyrut

Halep

Hüdavendigar

Diyarbakır

6 4

Sivas Şam

Trabzon

Kastamonu Konya

2 5

Mamuretülaziz

3 2

2 1

11 13

Musul

16 11

Erzurum Bitlis Basra Van Yemen Toplam: 21 Not.

E r z u r u m , Bitlis, B a s r a , V a n ve Y e m e n erkek ö ğ r e t m e n okullarına ait bilgi yoktur.

221

195

SULTANİLER

Açıklamalar

Aşağıdaki verilerde hakkında bilgi alınamayan Erzurum, Bitlis, Basra, San'a ve Van sultanileriyle sultani sayısı [36]'ya ulaşmaktadır. Sultanilerde mevcut 929 öğrenciden 738'i sınıf geçmiş ve 191'i kalmıştır. Bunlardan 278'i İptidai ve 171'i taliye öğrencisidir. Bu okullarda 55 öğretmen 29 memur ve saire vardır. 1913-1914 ders yılında Mercan, Vefa, Kabataş, Üsküdar, Gelenbevi, Davutpaşa, Ankara, Yozgat, Aydın, Bağdat, Diyarbakır, Sivas, Şam, Konya, izmit, Balıkesir, Kudüs-i Şerif, Kale-i Sultaniye, Erzurum, Bitlis, Basra, S a n ' a idadileri sultaniye çevrilmiştir. Yeni olarak da Şam ve Beyrut'ta birer ikinci sultani açılmıştır. 1912-1913 yılında (13) sultani mevcuttur, istanbul ve Edirne Sultanileri ile Yozgat, Kale-i Sultaniye idadilerinin 1912-1913 ders yılına ait bilgi alınamadığından bu sultanilerin iki senelik karşılaştırılması yapılamamıştır, idadi iken sultaniye çevrilen söz konusu okulların sınıf teşkilatından dolayı hiç bir öğrenciye şahadetname verilmemiş olduğundan 1912-1913 ders yılına göre 1913-1914 ders yılında şahadetname alanların sayısı tabloda az görünmektedir. Sultani okulları on iki sınıfı ve iki kısmı içerir. Birinci kısım beş sınıftan oluşan iptidai öğrenimine ve ikinci kısım tali öğrenimine mahsustur, ikinci kısmın dört sınıfı tali öğrenimin ilk devresini ve kalan üç sınıfı da ikinci devresini oluşturur. İkinci devrede öğrenim fen ve edebiyat adıyla ikiye ayrılır. Dolayısıyla sultanilerin iptidai kısmı öğrencileri iptidai genel toplam tablosuna eklenerek resmi iptidai öğrenci sayısı içinde de gösterilmiştir. Mercan, Vefa, Kabataş, Üsküdar, Gelenbevi, Davutpaşa ve Bağdat sultanileri gündüzlü, diğerleri yatılıdır, iptidai sınıf gündüzlü öğrencisi ücrete tabi değildir.

223

(

5.23 Sultanilerde cemaatler, sınıflar ve diploma alanlara göre öğrenci s a y ı l a r ı , ' 1913-1914

1913-1914 Diploma alanlar

Toplam

3 635

311

324

1 703

294

409

320

347

301

1329

467

481

410

275

117

158

228

141

238

156

316

231

1285

547

istanbul Sultanisi

1325

680

Mercan Sultanisi

1315

1329

Kabataş Sultanisi

1324

1329

262

Üsküdar Sultanisi

1309

1329

228

Gelenbevi Sultanisi

1327

1329

236

Rüşti

1265

1329

315

İdadi

1323 4

Diğer

Musevi

Galatasaray Sultanisi

Vefa Sultanisi

Tali sınıfı

İptidai sınıfı

Sultaniye çevriliş tarihi

Ermeni

Kuruluşu

Rum

Okul

Öğrencilerin sınıflara göre dağılımı

Öğrencilerin cemaatlere göre dağılımı

Müslim

Kuruluşu ve/veya çevrilişi

Davutpaşa Sultanisi

Edime Sultanisi

1302

1326

274

Adana Sultanisi

1301

1326

113

Ankara Sultanisi

1306

1329

371

Yozgat Sultanisi

1311

1329

413

İzmir Sultanisi

1303

1326

240

Aydın Sultanisi

1307

1329

151

Bursa Sultanisi

1301

1326

302

Bağdat Sultanisi

1309

1329

Beyrut Birinci Sultanisi

1304

Beyrut İkinci Sultanisi

308

210

125

387

215

172

418

243

175

252

202

153

112

5 2

2 2

313

105

208

347

380

201

179

1326

233

236

142

1329

260

208

Halep Sultanisi

1307

1326

251

Diyarbakır Sultanisi

1306

1329

220

236

121

115

Sivas Sultanisi

1309

1329

341

347

181

166

Şam Birinci Sultanisi

1304

1329

304

3 315

170

145

(1) Rakamlar (Yatılı+gündüzlü) ve (ücretli+ücretsiz) toplamı olarak verilmiştir.

225

(

5.23 Sultanilerde cemaatler, sınıflar ve diploma alanlara göre öğrenci s a y ı l a r ı , ' 1913-1914(devam)

Şam İkinci Sultanisi

1329

257

İptidai sınıfı

Tali sınıfı

257

186

1913-1914 Diploma alanlar

Toplam

Diğer

Musevi

Ermeni

Kuruluşu

Rum

Okul

Sultaniye çevriliş tarihi

Öğrencilerin sınıflara göre dağılımı

öğrencilerin cemaatlere göre dağılımı

Müslim

Kuruluşu ve/veya çevrilişi

Trabzon Sultanisi

1303

1326

238

245

214

Kastamonu Sultanisi

1305

1326

317

338

155

183

Konya Sultanisi

1305

1329

200

215

153

Mamuretülaziz Sultanisi

1304

1326

218

237

100

137

izmit Sultanisi

1303

1329

365

390

315

Balıkesir Sultanisi

1301

1329

278

284

110

174

Kudüs-i Şerif Sultanisi

1305

1329

174

115

Kale-i Sultaniye Sultanisi

1306

1329

390

396

325

9573

4334

5239

11 1

179

151

Erzurum Sultanisi Bitlis Sultanisi Basra Sultanisi San'a Sultanisi Van Sultanisi Toplam

9134

N o t Erzurum, Bitlis, Basra, San'a ve Van Sultanilerine ait bilgi yoktur.

226

136

5.24 Sultanilerdeki babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları, 1913-1914 Meslek Okul Galatasaray Sultanisi

Ulema

Din adamı

istanbul Sultanisi

Memur

Fenni meslek

Tüccar

Sanatkar

Çiftçi

Diğer

Toplam

342

101

118

635

490

143

703

347

Mercan Sultanisi

250

Vefa Sultanisi

135

109

481

Kabataş Sultanisi

126

275

Üsküdar Sultanisi

160

228

Gelenbevi Sultanisi

Davutpaşa Sultanisi

Edirne Sultanisi

121

Adana Sultanisi

Ankara Sultanisi

Yozgat Sultanisi

izmir Sultanisi

Aydın Sultanisi

Bursa Sultanisi

28 8

Bağdat Sultanisi

238

316

308

107

125

115

197

387

284

418

104

252

153

102

313

132

135

380

84 4

140

Beyrut Birinci Sultanisi

236

Beyrut ikinci Sultanisi

Halep Sultanisi

260

Diyarbakır Sultanisi

236

347

315

257

131

Şam Birinci Sultanisi

111

Şam ikinci Sultanisi

Sivas Sultanisi

245

Kastamonu Sultanisi

112

338

Konya Sultanisi

215

Mamuretülaziz Sultanisi

237

121

136

390

284

174

Trabzon Sultanisi

İzmit Sultanisi

Balıkesir Sultanisi

Kudüs-i Şerif Sultanisi

Kale-i Sultaniye Sultanisi

176

396

3337

234

1152

917

1063

2280

9573

Erzurum Sultanisi Bitlis Sultanisi Basra Sultanisi San'a Sultanisi Van Sultanisi Toplam: 36

531

Not. Erzurum, Bitlis, Basra, San'a ve Van Sultanilerine ait bilgi yoktur.

227

5.25 Sultanilerdeki yönetici, öğretmen, hizmetli sayıları ve yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914 Yönetici, öğretmen ve hizmetliler

Öğretmenlerin yaş grubu

İdari kadro

öğretmen kadrosu

Diğer çalışanlar Hizmetli

Toplam

20-25

25-30

30-40

40-50

50-60

Galatasaray Sultanisi

234

İstanbul Sultanisi

Mercan Sultanisi

Vefa Sultanisi

Kabataş Sultanisi

Gelenbevi Sultanisi

Davutpaşa Sultanisi

Edirne Sultanisi

Adana Sultanisi

Ankara Sultanisi

Yozgat Sultanisi

Okul

Üsküdar Sultanisi

izmir Sultanisi Aydın Sultanisi *

Bursa Sultanisi

Beyrut Birinci Sultanisi

Beyrut İkinci Sultanisi

Halep Sultanisi

Bağdat Sultanisi

Diyarbakır Sultanisi

Sivas Sultanisi

Şam Birinci Sultanisi

Şam ikinci Sultanisi

Trabzon Sultanisi

Kastamonu Sultanisi

Konya Sultanisi

Mamuretülaziz Sultanisi

İzmit Sultanisi Balıkesir Sultanisi Kudüs-i Şerif Sultanisi Kale-i Sultaniye Sultanisi

379

721

523

1674

162

175

207

124

Erzurum Sultanisi Bitlis Sultanisi Basra Sultanisi San'a Sultanisi Van Sultanisi Toplam: 36

Not. Erzurum, Bitlis, Basra, San'a ve Van Sultanilerine ait bilgi yoktur. (1) öğretmenliğin biri boş olduğundan yaş sütunlarında toplam bir noksandır.

228

5.26 Sultanilerde mezun oldukları Darülfünun ve diğer yüksek okullara göre öğretmen sayıları,1913-1914

efise

«0

;ı

ıZ N

Sanay Mekte

Halkal Mekte

ktebi n

Mekte Mülki\

4->

z Mekte Harbi)

S Eczac

M d)

Fa L iılt>

Ulum-

saqns

Okul

3 «0

Riyazi

*->

TID

•o

Hukuk

ebiye

Diğer yüksek okullar

.Q 3 (/> Tabiat

riye

Darülfünun

</*

Galatasaray İstanbul Mercan

(1)

Üsküdar

Gelenbevi

Davutpaşa

Edirne

Adana

Yozgat

izmir

Bursa Bağdat

2 2

( 2 )

2 3

1 1

Ankara

Aydın

Vefa Kabataş

1 1

2 1

1 (3)

Beyrut Birinci

Beyrut ikinci Halep

1 1

(1) Darülfünun "10" (2) Biri boş (3) Darülfünun"9"

229

5.26 Sultanilerde mezun oldukları Darülfünun ve diğer yüksek okullara göre öğretmen sayıları, 191 1914(devam) Darülfünun d)

o»

>•

-Û

3 ._ • M

D ._ ' M

Diğer okullar

-g

ç o>

re re N

—

Okul

—

5 3.

Diyarbakır

>.._ U M

•

3 — 3

5 3.

E 3.

„

* *

-O ® O .—

E h

o lu

4> re

« .o 2 x

Şam Birinci

1 1

2 1 5

Kastamonu

zS 2

Şam ikinci (4)

1 1

J2t2

2 2

Sivas

Trabzon

5«

Konya Mamuretülaziz

İzmit

Balıkesir

Kudüs-i Şerif

1 1

1 2

Kale-i Sultaniye

2 1

Erzurum Bitlis Basra San'a Van Toplam

(4) Mekteb-i Bahri'den T

230

5.27 Sultanilerde mezun oldukları darülmuallimin ve diğer okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914 Darülmuallimin

Diğer okullar N (0 U

1 s5 S 1

—

«5 >« Okul

* re i

-8

1 "S

•g °

tf) ©

5 W2

:3 -O

_ c O E C flj

>- o

Vefa

Gelenbevi

Davutpaşa

Edime

Adana

4 3

Yozgat

İzmir

Beyrut Birinci

Beyrut İkinci Halep

-4

1 1

-1

İki yılın farkı

Üsküdar

Bağdat

S O o Ot

Mercan

1912-1913 yılındaki öğretmen Toplam sayısı

Bursa

>CT O

Aydın

3 O

istanbul

Ankara

.E .t;

Kabataş

3 .* O

Galatasaray

—

231

4 2

22 22

22 20

5.27 Sultanilerde mezun oldukları darülmuallimin ve diğer okullara göre öğretmen sayıları, 19131914(devam) Darülmuallimin

Diğer okullar N (D ü =3

ro c

Okul Diyarbakır

3 C :3 U_

>> A

3 2

o = >

— J>£ Ç o

ro._ ^ -a s re (/) -o 2

:3 "O _ C

_ 3

U S

E™ •O - 3

>•

a> N

İki yılın farkı

Kastamonu

Konya

3 4

3 3

Balıkesir

Kudüs-i Şerif

Kale-i Sultaniye

7 4

İzmit

-a» 2 N : O o 7

Mamuretülaziz

Toplam

1912-1913 yılındaki öğretmen sayısı

3 'O) 0)

•O 2

Şam İkinci Trabzon

0) TJ LU

Sivas Şam Birinci

% re •o

E c ~

7 2

3 2 2

Erzurum Bitlis Basra San'a Van Toplam: 36

121

122

(1,

(2)

1 7

(1) Aslında "58* (2) Aslında "15" (3) Toplam : 700+21=721

232

520

125

İDADİLER

Açıklama Haklarında bilgi alınamayan Erzincan, Beyazıt, Muş, Siirt, Taaz ve Gümüşhane idadileriyle idadi sayısı 59'a ulaşmaktadır. Bu okullarda mevcut 550 öğrenciden 22'si şahadetname almış, 355'i sınıf geçmiş, 173'ü kalmıştır. Bunlardan 434'ü iptidai, 116'sı taliye öğrencisidir. Bu idadilerde 43 öğretmen, 17 memur ve 10 hizmetli vardır. 1912-1913 ders yılında mevcut 76 idadiden 23'ü 1913-1914 ders yılında sultaniye çevrilmiştir. Yeni olarak 6 idadi kurulmuş ve açılmıştır. Bunlar: Dersaadet Kız Sanayi Mektebi, Ordu, Giresun, inebolu, Ayıntab, Edremit idadileridir. Gündüzlü iptidai sınıf öğrencisi ücrete tabi değildir. Trablusşam, Çatalca, idadilerinin 19121913 ders yılına ait bilgi edinilemediğinden bu okulların iki yıllık karşılaştırması yapılamamıştır.

idadilerde idari kadro müdür, katip ve mubassırdan ibarettir. Bunların sayısı "Memur, öğretmen, hizmetli miktarı" bölümündeki İdari kadro sütununda gösterildiğinden uhdesinde öğretmenlik olan müdür ve katipler tekrar öğretmen kadrosu sütununda gösterilmemiştir. Fakat öğretmen olmak itibariyle yaş sütunuyla öğretmene ait tablolarda yazılmışlardır. Dolayısıyla öğretmenlerin gerçek miktarını bulmak için birçok okulda öğretmen kadrosu sütunundaki sayılara iki eklemek gerekir. İdadilerin çoğunda müdürün uhdesinde "malumat-ı medeniye" ve katibin uhdesinde "hüsn-ü hatt" öğretmenliği vardır. idadilerin ilk üç sınıfları iptidai kısmı oluşturduğundan, bu sınıflardaki öğrenci sayıları "Bütün Resmi Okulların iptidai öğrencisi" tablosundaki sayıya eklenmiştir.

233

5.28 Vilayetlerdeki idadilerde cemaatler, sınıflar ve diploma alanlara göre öğrenci sayıları, 1913-1914

Sınıflar o c

İptidai sı

Tali sınıl

İdadi

Müslim

Vilayet

Kuruluş veya açılışı

1912-191 diploma alani

diploma

Cemaatler '

İstanbul

istanbul inas idadisi

1327

360

156 293

istanbul Kız Sanayi Mektebi

1329

390

341

Tekfurdağı İdadisi

1308

Gelibolu idadisi

1305

103

Kırkkilise idadisi

1308

Adana

Mersin idadisi

1326

Ankara

Çorum idadisi

1316

127

128

152 106

Kırşehri idadisi

1310

156

194 136

izmir Nehari idadisi

1325

245

249

303 199

Denizli İdadisi

1308

178

179

148 131

Manisa idadisi

1302

120

166

Trablusşam İdadisi

1308

Akka idadisi

1311

Lazkiye idadisi

1308

Nablus İdadisi

Edirne

Aydın

Beyrut

Halep

103

55 93

106

** ro co 1913-191

1912-191 mevcut ı

Toplam

Diğer

Musevi

Ermeni

Rum

«2 5?

c ro

105

1313

212

206 182

Ayıntab İdadisi

1329

Maraş idadisi

1317

120

1326

160

Bilecik İdadisi

1322

Söğüt İdadisi

1321

Kütahya idadisi

1307

125

Hüdavendigar Eskişehir İdadisi

(1) Rakamlar (ücretli+ücretsiz) toplamı olarak verilmiştir.

235

135

163 105

161

182 136

102

122 107

129

5.28

Vilayetlerde ki idadilerde cemaatler, sınıflar ve diploma alanlara göre öğrenci sayıları,

1913-

1914(devam)

İptidai sı

Tali sınıl

1913-19114 diploma alanlar

120

132

102

213

223 171

141

152 102

124

149

1329

122

107

Rize İdadisi

1326

105

Giresun İdadisi

1329

114

İnebolu İdadisi

1329

Sinop İdadisi

1308

Çankırı İdadisi

1308

İsparta İdadisi

1318

138

Burdur İdadisi

1322

Nevşehir İdadisi

1326

Niğde İdadisi

1318

155

Mamuretülaziz

Malatya İdadisi

1316

Musul

Musul İdadisi

Rum

Ergani İdadisi

1327

Siverek idadisi

1326

120

Mardin İdadisi

1317

Suriye

Hama İdadisi

1308

213

Sivas

Amasya İdadisi

1310

137

Tokat İdadisi

1307

123

Karahisar İdadisi

1326

Ordu İdadisi

Trabzon

Kastamonu

Konya

Diğer

Müslim

Diyarbakır

Musevi

idadi

Ermeni

Vilayet

Kuruluş açılışı

134

1912-191 diploma alanlar

1912-1913 mevcut öğı enei

Sınıflar

Toplam

Cemaatler '

102

108

148

182 110

101

115

103

162

176 111

206

207

221 168

1311

190

5 196

136 164

Süleymaniye İdadisi

1326

Kerkük İdadisi

1326

166

161 132

1 1

236

5 172

5.28 Vilayetlerdeki idadilerde cemaatler, sınıflar ve diploma alanlara göre öğrenci sayıları, 19131914(devam)

Cemaatler

(1)

Sınıflar "

& t/y

Vilayet Karesi

3 * *

İdadi

—

İS S

J. U

J. n

Sİ

S İ

rTJ rTJ

1313

150

Urfa İdadisi

1319

166

Bolu İdadisi

1301

167

Çatalca idadisi

1310

Zor İdadisi

1326

118

Samsun idadisi

1308

139

Karahisar-ı Sahip İdadisi

1311

165

Kayseri İdadisi

1311

Medine idadisi Muğla İdadisi

Siirt ldadisi

t—

Antalya İdadisi

Muş ldadisi

Beyazıt ldadisi

1329

0 ) Î K

I I

Edremit idadisi

Erzincan idadisi

151

172

121

184

197

131

171

164

139

119

139

148

114

166

208

146

168

186

126

1317

110

132

1308

110

116

117

6810

11 6970 6194 5484 1486

520

503

1 1

8 9

(2)

<2)

Taaz ldadisi

(2)

Gümüşhane İdadisi Toplam: 59

(2) Bilgi yoktur.

237

5.29 Vilayetlerdeki idadilerde babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları, 1913-1914

Toplam

Diğer

Çiftçi

Sanatkar

360

(1)

138

Tekfurdağı İdadisi

Gelibolu İdadisi

İstanbul Kız Sanayi Mektebi Edirne

Tüccar

İstanbul Inas İdadisi

Fenni meslek

İstanbul

Memur

idadi

Din adamı

Vilayet

Ulema

Meslek

Kırkkilise İdadisi

390

103

Adana

Mersin İdadisi

Ankara

Çorum İdadisi

128

Kırşehrı İdadisi

156

İzmir Nehari idadisi

249

Denizli İdadisi

179

Manisa İdadisi

120

Trablusşam İdadisi

Aydın

Beyrut

Halep

Hüdavendigar

Diyarbakır

Akka idadisi

Lazkiye İdadisi

Nablus İdadisi

212

Ayıntab idadisi

Maraş İdadisi

135

Eskişehir İdadisi

161

Bilecik idadisi

102

Söğüt İdadisi

Kütahya İdadisi

129

Ergani İdadisi

Siverek İdadisi

120

Mardin İdadisi

Suriye

Hama İdadisi

132

213

Sivas

Amasya İdadisi

141

124

122

105

Trabzon

Kastamonu

Tokat İdadisi

Karahısar idadisi

Ordu İdadisi

Rize İdadisi

Giresun idadisi

114

18 2

İnebolu idadisi Sinop idadisi Çankırı İdadisi

14 2

102

(1) istanbul Inas idadisi hakkında bilgi yoktur.

238

5.29 Vilayetlerdeki idadilerde babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları, 1913-1914 (devam)

Tüccar

Sanatkar

Çiftçi

Diğer

Toplam

148

101

162

207

196

Süleymaniye idadisi

Kerkük İdadisi

172

Edremit İdadisi

Antalya İdadisi

151

184

İdadi

Konya

İsparta idadisi

Burdur idadisi

Nevşehir İdadisi

Ulema

Vilayet

Memur

Fenni meslek

Din adamı

Meslek

Niğde İdadisi Mamuretülaziz

Malatya İdadisi

Musul

Musul idadisi

Karesi

Urfa İdadisi Bolu İdadisi

171

(1)

Çatalca İdadisi

118

Zor İdadisi

Samsun idadisi

139

Karahisar-ı Sahip İdadisi

166

Kayseri İdadisi

168

Medine idadisi

110

Muğla İdadisi Erzincan ldadisi Beyazıt ldadisi Muş ldadisi Siirt ldadisi

116

445

1482

105

1092

827

873

1569

6970

(2)

Taaz idadisi

(2)

Gümüşhane ldadisi Toplam: 59

(2)

(1) Bolu idadisi hakkında bilgi yoktur. (2) Bilgi yoktur.

239

5.30 Vilayetlerdeki idadilerde yönetici öğretmen, hizmetli sayıları ve yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914

Toplam

İstanbul Kız Sanayi Mektebi

Tekfurdağı idadisi

Gelibolu İdadisi

Kırkkilise idadisi

Adana

Mersin İdadisi

Ankara

Edirne

Aydın

Beyrut

Çorum idadisi

Kırşehri İdadisi

İzmir Nehari idadisi

Denizli idadisi

Manisa İdadisi

Akka İdadisi

Lazkiye İdadisi

Bilecik idadisi

Söğüt İdadisi

Kütahya İdadisi

Trablusşam İdadisi

<1)

Nablus idadisi

20-25

50-60

Hizmetli

istanbul Inas İdadisi

40-50

Öğretmeı kadrosu

İstanbul

30-40

idadi

Öğretmenlerin yaş grubu

25-30

Vilayet

İdari kadı

Yönetici, öğretmen ve hizmetli

Ergani İdadisi

Siverek idadisi

Mardin İdadisi

Suriye

Hama idadisi

Sivas

Amasya idadisi

Tokat İdadisi

Karahisar İdadisi

Halep

Ayıntab İdadisi

(2)

Maraş idadisi Hüdavendigar

Diyarbakır

Eskişehir İdadisi

(3)

(1) öğretmenlerden birinin yaşı bilinmemektedir. (2) iki öğretmenlik boş olduğundan yaş sütunlarına dahil değildir. (3) öğretmenlerden ikisinin yaşı bilinmemektedir.

240

1 1

2 1

5.30 Vilayetlerdeki idadilerde yönetici öğretmen, hizmetli sayıları ve yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914(devam)

Kastamonu

Rize idadisi

Giresun idadisi

(4)

50-60

40-50

30-40

25-30

Ordu idadisi

20-25

Trabzon

Öğretmenlerin yaş grubu

Toplam

İdadi

Hizmetli

Vilayet

Öğretmen kadrosu

İdari kadro

Memur, öğretmen ve hizmetli

inebolu İdadisi

Sinop idadisi

Çankırı idadisi

İsparta idadisi

Burdur idadisi

Nevşehir idadisi

Niğde idadisi

Mamuretülaziz

Malatya İdadisi

Musul

Musul İdadisi

Süleymaniye idadisi

Kerkük idadisi

Edremit İdadisi

Antalya idadisi

Urfa idadisi

Bolu idadisi

Çatalca İdadisi

Karahisar-ı Sahip İdadisi

Kayseri İdadisi

Medine idadisi

Konya

Karesi

181

489

136

806

104

152

198

Zor İdadisi Samsun idadisi

<5)

Muğla İdadisi Erzincan ldadisi

1 1

2 1

(6)

Beyazıt İdadisi' ' Muş ldadisi Siirt ldadisi

(6)

Taaz idadisi

(6>

Gümüşhane ldadisi Toplam: 59

(8)

(4) öğretmenlerden birinin yaşı bilinmemektedir. (5) iki öğretmenlik boş olduğundan yaş sütunlarına dahil değildir. (6) Bilgi yoktur.

241

5.31 Vilayetlerdeki idadilerde mezun oldukları Darülfünun ve diğer yüksek okullara göre öğretmen sayıları,1913-1914 Diğer yüksek okullar

Darülfünun d>

iz)

</*

Vilayet

İdadi

Trabzon

Ordu İdadisi

Suriye

Hama idadisi

Sivas

Amasya İdadisi

İstanbul

(1)

3 * — » £ ja o 3 a> J Q — "o 3 =^ a D

ifr

•-

CA»

* *

LU (D

l_ _ A O d) (0 «

8 » LU S

s -s IS 1

d> .2" 0> ¡3

II 51

1 2

istanbul Inas idadisi.

Hüdavendigar Eskişehir idadisi

(2)

Halep

Ayıntab İdadisi

Edirne

Tekfurdağı İdadisi

Diyarbakır

Ergani İdadisi

Beyrut

Trablusşam İdadisi

Aydın

İzmir Nehari İdadisi

Ankara

Çorum İdadisi

Adana

Mersin İdadisi

1 1

Kız Sanayi Mektebi

(3)

Gelibolu İdadisi

Kırkkilise İdadisi

Kırşehri İdadisi Denizli İdadisi

Manisa idadisi

Akka İdadisi

Lazkiye idadisi

Nablus idadisi

1 1

Maraş İdadisi Bilecik İdadisi

N -

1 (4)

Söğüt İdadisi Kütahya İdadisi

1 1

Siverek İdadisi Mardin İdadisi

1 1

Karahısar İdadisi.

Rize idadisi

Tokat İdadisi

Giresun İdadisi

1 1

(1) Yüksek okuldan "4" (2) Boş öğretmenlik "2" (3) Sanayi-i Netise "2" (4) Ticaret-i Bahriye'den "1"

242

5.31 Vilayetlerdeki idadilerde mezun oldukları Darülfünun ve diğer yüksek okullara göre öğretmen sayıları,1913-1914 (devam) Diğer yüksek okullar

Darülfünun o>

</) Q>

-Q

a> 3 — •

E d>

Vilayet

İdadi

Kastamonu

İnebolu İdadisi

3 JO •- 3

E --o " a N *

3 O) JC — "O =

ÜC

t/)

a> -

s-e

co o

0) S

N -

d) :3 1

Çankırı İdadisi İsparta İdadisi Burdur idadisi Nevşehir idadisi Niğde idadisi Mamuretülaziz

Malatya idadisi

Musul

Musul İdadisi Süleymaniye idadisi

Kerkük İdadisi Karesi

Edremit İdadisi Antalya İdadisi Urfa idadisi Bolu İdadisi Çatalca idadisi Zor idadisi Samsun İdadisi

(5)

Karahisar-ı Sahip İdadisi

Kayseri İdadisi

Medine İdadisi Muğla İdadisi Erzincan İdadisi Beyazıt idadisi Muş İdadisi Siirt İdadisi Taaz İdadisi Gümüşhane idadisi Toplam: 59

(5) Boş öğretmenlik "2"

243

II İ m

Sinop İdadisi

Konya

._ JQ

5.32 Vilayetlerdeki idadilerde mezun oldukları darülmuallimin ve diğer okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914 Darülmuallimin

Diğer okullar

o> >.

¡5

— 3

c <J> N

o5 €

O — ÇU

«c ££ m :3 "O _ C o c C (0 co A

= 3

>- o

3 -¥ O

® c •5 £ N

: O)

E ro a o

k. 0> >0>

Vilayet

İdadi

Trabzon

Ordu İdadisi

Suriye

Hama İdadisi

Sivas

Amasya idadisi

istanbul

İstanbul inas İdadisi

Hüdavendigar

Eskişehir İdadisi

Halep

Ayıntab İdadisi

Edirne

Tekfurdağı İdadisi

Diyarbakır

Ergani idadisi

Beyrut

Trablusşam İdadisi

Aydın

İzmir Nehari idadisi

Ankara

Çorum idadisi

Adana

Mersin idadisi

Q E

10 1

Denizli İdadisi

34 11

Manisa İdadisi

Akka İdadisi

Lazkiye İdadisi

Nablus İdadisi

Maraş İdadisi

3 3

Kütahya İdadisi

Siverek İdadisi

Mardin İdadisi

Tokat İdadisi

Karahisar idadisi

Rize İdadisi

10 10

10 9

244

Söğüt İdadisi

1 1

1 17

8 9

Giresun İdadisi

Bilecik idadisi

5 2

H 1

Kırkkilise İdadisi Kırşehrı İdadisi

Kız Sanayi Mektebi Gelibolu idadisi

10 10

5.32 Vilayetlerdeki idadilerde mezun oldukları darülmuailimin ve diğer okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914(devam) Diğer okullar

a; <

Vilayet

İdadi

Kastamonu

İnebolu idadisi

-o •o

•*-> a

:3 Ol

Çankırı İdadisi

İsparta idadisi

Burdur İdadisi

Nevşehir İdadisi

Niğde İdadisi

Mamuretülaziz

Malatya İdadisi

Musul

Musul İdadisi

cn 2

Mı

d) N W d> =3

O E

4 2

>- o

dî £ N :

O o) 0

8 8

10 10

Antalya İdadisi

Urfa İdadisi

Bolu İdadisi

Çatalca İdadisi

11 10 10

12 11

Karahisar-ı Sahip

Kayseri İdadisi

Medine İdadisi Muğla idadisi

Samsun İdadisi

ro 3=

Edremit İdadisi

(1)

Kerkük İdadisi

Zor İdadisi

:3 TJ _ C ü c C (0

Süleymaniye İdadisi

Karesi

,>»

2 -a

Sinop idadisi

Konya

a> >» râ"

Toplam

£ ro

a >>

Diğer ol

Darülmuailimin

Erzincan İdadisi Beyazıt İdadisi Muş İdadisi Siirt İdadisi Taaz idadisi Gümüşhane İdadisi Toplam: 59

(1) Boş öğretmenlik "2"

(2) Toplam

öğretmen sayısı:

586+12

(bkz. dipnotlardaki bilgi) =

598

245

116

(2)

586

ÖZEL TALİ O K U L L A R 5.33 Vilayetlerdeki özel tali okulların ait olduğu cemaat ve devlet ile kuruluş ve/veya açılış tarihleri, 1913-1914 Vilayet

Okul

Cemaat ve devlet

İstanbul

Hadika-ı Meşveret Mektebi

Eşhasa -İslam

1324

Mekteb-i Tefeyyüz

Eşhasa-lslam

1312

Üsküdar İttihat Sultanisi

Vakıf-lslam

1325

Menbaülirfan Mektebi

Eşhasa-lslam

1321

Fener'de Rum Mekteb-i Kebiri

Patrikhane'ye-Rum

1308

Heybeliada Rum Ticaret Mektebi

Patrikhane'ye-Rum

1308

Beyoğlu'nda Elsine ve Ticaret Mektebi

Patrikhane'ye-Rum

1325

Beyoğlu'nda Fransız-Rum Lisesi

Eşhasa-Rum

1308

Beyoğlu'nda Zoğrafyon İdadisi

Patrikhane'ye-Rum

1308

Beyoğlu'nda Zapyon Inas İdadisi

Patrikhane'ye-Rum

1308

Beyoğlu'nda Merkez Rum Inas İdadisi

Patrikhane'ye-Rum

1308

Yuvakimyon Rum Inas İdadisi

Patrikhane'ye-Rum

1308

Tatavla'da Rum idadisi

Rum Cemaatine-Rum

1308

Tatavla'da Rum Inas İdadisi

Rum Cemaatine-Rum

1274

Mihitarist İdadisi

Mihitarist Manastın'na-Ermeni

1326

Berberyan İdadisi

Ermeni

1292

Torosyan İdadisi

Eşhasa-Ermeni

1324

Ermeni Yeni İdadisi

Eşhasa-Ermeni

1327

Garabetyan İdadisi

Eşhasa-Ermeni

1324

Nortibros İdadisi

Eşhasa-Ermeni

1325

Tibrosasr Darülmuallimatı

Eşhasa-Ermeni

1295

Getronagan İdadisi

Kilise'ye-Ermeni

1303

Uber Real Sole

Mektebe-Alman

1868

Sankt Georg Mektebi

Mektebe-Avusturya

Robert Kolej

Nevvyork Hey'eti'ne-Amerika

1863

Rum İdadisi

Rum Cemaatine

1298

Edirne

(1)

(1) Kişiye

246

Kuruluş ve/veya açılışı

5.33 Vilayetlerdeki özel tali okulların ait olduğu cemaat ve devlet ile kuruluş ve/veya açılış tarihleri, 1913-1914 (devam) Kuruluş ve/veya açılışı

Vilayet

Okul

Cemaat ve devlet

Aydın

İzmir ittihat ve Terakki Mektebi

Eşhasa-islam

Şark Mektebi

Eşhasa-lslam

1329

Umberiyon Darülmuallimatı

Rum Cemaatine

1297

Aroni Mektebi

Eşhasa-Rum

1269

Kendrigon Partenaguyon Mektebi

Rum Cemaatine

1246

Protipon Mektebi

Müdür-i Mektebe-Rum

1273

Mesropyan İdadisi

Ermeni Cemaatine

1785

Arni Tibros İdadisi

Eşhasa-Ermeni

1329

International Kolej

Mektebe-Amerika

1306

Terakki-i Caferi Mektebi

Eşhasa-islam

1324

Teavün idadisi

Eşhasa-Musevi

1325

Alliance Israelite İdadisi

Musevi Cemaatine

1865

Trablusşam Frer Mektebi

Mektebe-Fransız

1307

Trablusşam Amerikan Mektebi

Amerikan Protestan Cemaatine

1870

Nasra'da Rus Darülmuallimini

Eşhasa-Rum

1886

Bağdat

Beyrut

Hüdavendigar Bursa Rum İdadisi

Rum

Diyarbakır

Mardin Amerikan İdadisi

Amerika

1285

Suriye

Şam İttihat ve Terakki İdadisi

Eşhasa-lslam

1325

El-Osmaniye lede'l-Meşkiye İdadisi

Evkafa-lslam

1321

Şam llmiye-i Vataniye İdadisi

Eşhasa-lslam '

1324

Humus ittihat-ı Vatani İdadisi

Eşhasa-lslam

1324

Humus el-Külliyetü'l- llmiyeti'l Islamiye

Eşhasa-islam

1322

Maraş Merkez Ermeni İdadisi

Ermeni Cemaati

1292

Maraş Kızlar Türkiye Koleji

Amerikan Büro Heyeti'ne

1297

Ayıntab Amerikan Koleji

Amerikalılara

1293

Aramyan Koleji

Ermeni Cemaatine

1301

Tokat'ta Oskiyans Koleji

Ermeni Cemaatine

1860

Sivas Amerikan Koleji

Amerikan Büro Heyeti'ne

1294

Halep

Sivas

247

5.33 Vilayetlerdeki özel tali okulların ait olduğu cemaat ve devlet ile kuruluş ve/veya açılış tarihleri, 1913-1914 (devam) Kuruluş ve/veya açılışı

Vilayet

Okul

Cemaat ve devlet

Konya

Cenanyan Koleji

Ermeni

1308

Akşehir'de Istepanosyan Koleji

Kilise Vakfından-Ermeni

1329

Lusavoriçyan Inas Koleji

Kilise Vakfından-Ermeni

1293

Lusavoriçyan Zükur Koleji

Kilise Vakfından-Ermeni

1293

Getronagan Koleji

Kilise Vakfından-Ermeni

1282

Harput'ta Getronagan Koleji

Kilise Vakfından-Ermeni

1860

Harput'ta Simpadyan inas Koleji

Kilise Vakfından-Ermeni

1287

Harput'ta Amerikan Zükur Koleji

Amerikan Protestan Cemaatine

1273

Harput'ta Amerikan Inas Koleji

Amerikan Protestan Cemaatine

1273

Süryani Katolik Koleji

Kilise Vakfından-Süryani

1325

Keldani Koleji

Patrikliğe-Keldani

1309

Adapazarı Ermeni Inas Koleji

Ermeni

1885

Adapazarı Merkez Zükur Koleji

Eşhasa-Ermeni

1909

Ermeşe [Armaş] Ruhban Mektebi

Patrikhane'ye-Ermeni

1231

Bahçecik Amerikan Mektebi

Mektebe-Amerikan

1887

Bolu

Devrek Mesropyan Mektebi

Ermeni Cemaatine-Ermeni

1297

Anik

Samsun Rum İdadisi

Rum Cemaatine

1326

Bafra Rum İdadisi

Rum Cemaatine

1305

Miyasyal Osu Menazat Agopyan

Kiliseye-Ermeni

Surp Garabet Mektebi

Kiliseye-Ermeni

1309

Rum Ruhban Mektebi

Kiliseye-Rum

1297

Talaş Amerikan Mektebi

Amerikan Büro Heyeti'ne

1287

Mari Dimitri İdadisi

Kudüs Patrikhanesi'ne-Rum

1271

Yafa'da Cimnazya Abrit İdadisi

Mektebe-Musevi

1324

Büyük Medaris Torim Abri İdadisi

Eşhasa-Musevi

1329

Halefşefrayn Darülmuallimini

Eşhasa-Musevi

1318

Mamuretülaziz

Musul

İzmit

Kayseri

Kudüs-i Şerif

248

5.34 Vilayetlerdeki özel tali okullarda cemaatler, sınıflar ve diploma alanlara göre öğrenci sayıları, 1913-1914

Musevi

449

Mekteb-i Tefeyyüz

190

Üsküdar İttihat Sultanisi

423

Menbaülirfan Mektebi

285

407

196

191

427

205

256

112

330

287

243

192

Fenerde Rum Mekteb-i Kebiri

435

443

164

271

Heybeliada Rum Ticaret Mektebi

149

135

100

Beyoğlu'nda Elsine ve Ticaret Mektebi

272

278

272

Beyoğlu'nda Fransız-Rum Lisesi

300

299

139

166

Beyoğlu'nda Zoğrafyon idadisi

328

375

328

Beyoğlu'nda Zapyon inas idadisi

431

374

222

209

Beyoğlu'nda Merkez Rum İnas İdadisi

732

783

591

141

Yuvakimyon Rum inas idadisi

585

540

422

163

Tatavla'da Rum İdadisi

475

444

456

Tatavla'da Rum İnas İdadisi

434

336

421

Berberyan idadisi

200

161

115

Torosyan idadisi

187

152

187

198

245

132

102

Mihitarist İdadisi

Ermeni Yeni İdadisi Garabetyan idadisi

107

133

Nortibros İdadisi

186

190

Tibrosasr Darülmuallimatı

116

103

116

Getronagan idadisi

133

122

133

Uber Real Sole

106

267

321

778

616

Sankt Georg Mektebi

215

211

254

757

698

Robert Kolej

190

475

Edirne

Rum İdadisi

Aydın

İzmir ittihat ve Terakki Mektebi

337

Şark Mektebi

304

(1)

461

Tali sınıl

Ermeni

Hadika-ı Meşveret Mektebi

1912-191 toplam

Rum

İstanbul

Toplam

Okul

Diğer

Vilayet

Müslim

1913-191 diploma alanlar

Sınıflar

İptidai sı

Cemaatler* '

Umberiyon Darülmuallimatı

193

Aroni Mektebi

110

279

196

14 20

101

180

340

185

234

106

310

246

101 1

110

193

330

118

220

247

128

Aslında rakamlar (Yatılı: ücretli+ücretsiz ve Gündüzlü: ücretli+ücretsiz) ayrımında elde edilmiş, burada toplanarak sunulmuştur.

249

5.34 Vilayetlerdeki özel tali okullarda cemaatler, sınıflar ve diploma alanlara göre öğrenci sayıları, 1913-1914(devam) K

İptidai sınıl

Tali sınıf

1913-1914 diploma alanlar

Diğer 70

1912-1913 toplam

652

425

393

259

139

144

115

273

226

Mesropyan İdadisi

262

Ami Tibros İdadisi

International Kolej Terakki-i Caferi Mektebi

120

242

278

339

107

171

242

220

212

268

275

266

199

Alliance Israelite İdadisi

704

729

605

389

340

Trablusşam Frer Mektebi

130

195

416

247

169

Trablusşam Amerikan Mektebi

182

108

355

205

150

127

157

Nasra'da Rus Darülmuallimini

210

Hüdavendigar

Bursa Rum İdadisi

186

Diyarbakır

Mardin Amerikan İdadisi

Suriye

Şam ittihat ve Terakki idadisi

Halep

Sivas

Konya

210

497

373

457

el-Osmaniye lede'l-Meşkiye İdadisi

377

343

337

Şam ilmıye-ı Vataniye İdadisi

461

431

429

Humus Ittihat-ı Vatani İdadisi

305

267

260

Humus el-Külliyetü'l- llmiyeti'l islamiye

297

294

236

228

207

204

147

155

150

143

222

200

181

Maraş Merkez Ermeni İdadisi Maraş Kızlar Türkiye Koleji

Ayıntab Amerikan Koleji

209

Aramyan Koleji

313

258

Tokat'ta Oskiyans Koleji

220

199

114

116

130

308

269

171

137

163

126

104

215

174

127

173

174

152

121

160

162

Sivas Amerikan Koleji

Cenanyan Koleji

Akşehir'de istepanosyan Koleji Mamuretülaziz

Teavün İdadisi

Beyrut

Musevi

652

Protipon Mektebi

Bağdat

Sınıflar

Toplam

Kendrigon Partenaguyon Mektebi

Ermeni

Okul

Rum

Vilayet

Müslim

Cemaatler '

Lusavoriçyan Inas Koleji Lusavoriçyan Zükur Koleji

Getronagan Koleji Harput'ta Getronagan Koleji

Harput'ta Simpadyan Inas Koleji

250

254

132

88 8 8

5.34 Vilayetlerde ki özel tali okullarda cemaatler, sınıflar ve diploma alanlara göre öğrenci sayıları, 1913-1914(devam)

1912-1913 toplam

İptidai sınıf

232

172

125

107

129

137

129

156

166

129

İzmit

174

218

240

207

169

351

323

216

135

165

138

165

Süryani Katolik Koleji Keldani Koleji

Adapazarı Ermeni inas Koleji

168

Adapazarı Merkez Zükur Koleji

237

Ermeşe [Armaş] Ruhban Mektebi

Bahçecik Amerikan Mektebi Bolu

Devrek Mesropyan Mektebi

Canik

Samsun Rum İdadisi

342

Tali sınıf 30

Miyasyal Osu Menazat Agopyan

Surp Garabet Mektebi

122

121

146

136

106

158

143

100

415

331

298

117

344

337

161

7528

1140

Rum Ruhban Mektebi

Kudüs-I Şerif

Bafra Rum idadisi Kayseri

1913-1914 diploma alanlar

Toplam

Musevi

217

Harput'ta Amerikan inas Koleji Musul

Sınıflar

Diğer

Harput'ta Amerikan Zükur Koleji

Ermeni

Okut

Rum

Vilayet

Müslim

Cemaatler

146

Talaş Amerikan Mektebi

Mari Dimitri İdadisi

410

135

Yafa'da Cimnazya Abrit idadisi

332

166

498

Büyük Medaris Torim Abrı idadisi

Halefşefrayn Darülmuallimini

1949

1734 21307

Genel Toplam: 80

(2)

4815

7403

5407

(3)

17118

(4)

11641

(2) Aslında "4814" (3) Darüşşafaka, Kaptan ve Çarkçı Mekteplerindeki 448 öğrenci bu toplama dahil değildir. (4) Sınıfları ayrılmayan öğrenci sayısı olan (2138) de eklendiğinde rakam (13779)'a ulaşmaktadır. Bunun (957)'si sıbyan sınıfı öğrencisidir.

251

5.35 Vilayetlerdeki özel tali okullarda babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları, 1913-1914 Fenni meslek

Tüccar

Çiftçi

Diğer

Hadika-ı Meşveret Mektebi

213

535

Mekteb-i Tefeyyüz

196

Üsküdar İttihat Sultanisi

282

427

114

287

267

435

104

149

115

272

Menbaülirfan Mektebi

Fener*de Rum Mekteb-i Kebiri Heybeliada Rum Ticaret Mektebi

Toplam

Memur

İstanbul

Sanatkar

Okul

Din adamı

Vilayet

Ulema

Meslek

Beyoğlu'nda Elsine ve Ticaret Mektebi

Beyoğlu'nda Fransız-Rum Lisesi

173

299

Beyoğlu'nda Zoğrafyon idadisi

132

328

Beyoğlu'nda Zapyon Inas idadisi

187

151

431

Beyoğlu'nda Merkez Rum Inas İdadisi

146

242

126

181

732

431

585

Tatavla'da Rum idadisi

115

274

475

Tatavla'da Rum Inas idadisi

115

132

434

200

187

Yuvakimyon Rum Inas İdadisi

Mihitarist idadisi Berberyan idadisi Torosyan İdadisi Ermeni Yeni İdadisi

Nortibros İdadisi

123

Tibrosasr Darülmuallimatı

Garabetyan idadisi

Getronagan İdadisi

82 47

198

186

116

133

101

Uber Real Sole Sankt Georg Mektebi Robert Kolej Edirne

Rum İdadisi

252

5.35 Vilayetlerdeki özel tali okullarda babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları, 1913-1914 (devam)

Umberiyon Darülmuallimatı

340

310

102

193

Aroni Mektebi

220

Kendrigon Partenaguyon Mektebi

559

652

139

222

262

Protipon Mektebi Mesropyan idadisi

International Kolej Terakki-i Caferi Mektebi

15 24

Teavün İdadisi

278

119

242

130

275

140

230

333

729

50 12

Trablusşam Frer Mektebi

192

416

Trablusşam Amerikan Mektebi

134

355

210

107

186

Alliance Israelite idadisi Beyrut

31 7

Arni Tibros idadisi

Bağdat

Toplam

Diğer

113

Çiftçi

Şark Mektebi

Sanatkar

Tüccar

izmir İttihat ve Terakki Mektebi

Fenni meslek

Aydın

Memur

Okul

Din adamı

Vilayet

Ulema

Meslek

Nasra'da Rus Darülmuallimini Hüdavendigar

Bursa Rum İdadisi

Diyarbakır

Mardin Amerikan İdadisi

Suriye

Şam İttihat ve Terakki İdadisi

225

497

El-Osmaniye lede'l-Meşkiye İdadisi

119

377

Şam llmiye-i Vataniye İdadisi

461

Humus ittihat-ı Vatani İdadisi

362

Humus el-Külliyetü'l- llmiyeti'l islamiye

414

102

228

105

232

100

220

127

Halep

3 3

Maraş Merkez Ermeni İdadisi

Maraş Kızlar Türkiye Koleji Ayıntab Amerikan Koleji Sivas

Aramyan Koleji Tokat'ta Oskiyans Koleji

Sivas Amerikan Koleji

253

5.35 Vilayetlerdeki özel tali okullarda babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları, 1913-1914 (devam)

Akşehir'de istepanosyan Koleji

Lusavorıçyan inas Koleji

Mamuretülaziz

157

308

163

215

174

Getronagan Koleji

Harput'da Getronagan Koleji

Harput'ta Simpadyan inas Koleji

160

Harput'ta Amerikan Zükur Koleji

232

Harput'ta Amerikan İnas Koleji

137

Süryani Katolik Koleji

127

166

Keldani Koleji İzmit

Lusavoriçyan Zükur Koleji

Musul

Toplam

Diğer

Cenanyan Koleji

Çiftçi

Konya

Sanatkar

Okul

Tüccar

Vilayet

Fenni meslek

Memur

Ulema

Din adamı

Meslek

Adapazarı Ermeni İnas Koleji Adapazarı Merkez Zükur Koleji 3

Ermeşe [Aımaş] Ruhban Mektebi Bahçecik Amerikan Mektebi Bolu

Devrek Mesropyan Mektebi

Canik

Samsun Rum İdadisi

Bafra Rum idadisi Kayseri

Miyasyal Osu Menazat Agopyan

351

165

122

146

158

Man Dimitri İdadisi

123

117

415

Yafa'da Cimnazya Abrit İdadisi

215

181

498

882

4224

3756

1213

5662

Surp Garabet Mektebi Rum Ruhban Mektebi

Talaş Amerikan Mektebi Kudüs-i Şerif

161

Büyük Medaris Torim Abri İdadisi

Halefşefrayn Darülmuallimini

Toplam: 80

582

(1,

387

(1) Aslında "388" (2) Toplam (18461)+(151)=(18612)

254

1755

(2)

18612

5.36 Vilayetlerdeki özel tali okullarda yönetici, öğretmen, hizmetli sayıları ve yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914

öğretmeı kadrosu

Hizmetli

Toplam

20-25

25-30

30-40

40-50

50-60

Öğretmenlerin yaş grubu

İdari kadı

Y ö n e t i c i , öğretmen ve hizmetli

Tatavla'da Rum idadisi

Tatavla'da Rum Inas İdadisi

Mihitarist idadisi

Vilayet

Okul

İstanbul

Hadika-ı Meşveret Mektebi Mekteb-i T e f e y y ü z

(1)

Üsküdar İttihat Sultanisi Menbaülirfan Mektebi Fener'de Rum Mekteb-i Kebiri

(2)

(21

Heybeliada Rum Ticaret Mektebi Beyoğlu'nda Elsine ve Ticaret Mektebi

(2)

Beyoğlu'nda Fransız-Rum Lisesi ™

(5)

Yuvakimyon Rum Inas İ d a d i s i

(5)

(2)

Ermeni Yeni İdadisi * '

Nortibros İdadisi ^ ' 2

Tibrosasr Darülmuallimatı * ' Getronagan İ d a d i s i

(6)

Uber Real Sole Sankt Georg Mektebi Robert K o l e j

5 9

(3)

(4)

Beyoğlu'nda Merkez Rum Inas idadisi

Garabetyan idadisi

Beyoğlu'nda Zapyon Inas İ d a d i s i

Torosyan İ d a d i s i

Beyoğlu'nda Zoğrafyon İ d a d i s i

Berberyan İ d a d i s i

(3)

132

(7)

(8)

(1) İdari Kadrodan dördü öğretmendir. (2) İdari Kadroda öğretmendir. (3) İdari Kadrodan biri öğretmendir. (4) İdari Kadrodan ikisi öğretmendir. (5) İdari Kadrodan üçü öğretmen, dördü fahridir. (6) İdari Kadrodan biri fahridir. (7) Bilgi yoktur. (8) İdari Kadrodan yedisi öğretmendir

255

5.36 Vilayetlerdeki özel tali okullarda yönetici, öğretmen, hizmetli sayıları ve yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914(devam) Y ö n e t i c i , öğretmen ve hizmetli

Aroni Mektebi

(9)

Kendrigon Partenaguyon Mektebi * ' Protipon Mektebi

(9)

Ami Tibros İdadisi *

1 0 )

Terakki-i Caferi Mektebi

Teavün idadisi

<9)

Trablusşam Amerikan Mektebi

Nasra'da Rus Darülmuallimini

13 3

Alliance Israelite İdadisi Beyrut

Mesropyan İ d a d i s i

International Kolej Bağdat

50-60

Umberiyon Darülmuallimatı

40-50

Şark Mektebi

(2)

30-40

İzmir İttihat ve Terakki Mektebi '

25-30

20-25

Aydın

(9)

Toplam

Rum İ d a d i s i

Hizmetli

Edirne

Öğretmeı kadrosu

Okul

İdari kadı

Vilayet

öğretmenlerin yaş grubu

Trablusşam Frer Mektebi (12)

(13)

Hüdavendigar

Bursa Rum i d a d i s i

Diyarbakır

Mardin Amerikan idadisi * *

Suriye

Şam İttihat ve Terakki idadisi

El-Osmaniye lede'l-Meşkiye idadisi

Şam ilmiye-i Vataniye idadisi

Humus İttihat-ı Vatani İdadisi

Humus el-Külliyetü'l- llmiyeti'l Islamiye

Halep

Maraş Merkez Ermeni İ d a d i s i Maraş Kızlar Türkiye Koleji Ayıntab Amerikan Koleji

Sivas

Aramyan Koleji

(9)

(9>

Tokat'ta Oskiyans Koleji

(9)

Sivas Amerikan Koleji

(9) İdari Kadro fahridir. (10) ikisi fahridir ve İdari Kadro öğretmendir. (11) Biri fahridir. (12) ikisi fahridir. (13) öğretmenlerin yaşları hakkında bilgi yoktur. (14) Üçü fahridir.

256

5.36 Vilayetlerdeki özel tali okullarda yönetici, öğretmen, hizmetli sayıları ve yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914(devam) Yönetici, öğretmen ve hizmetli

Öğretmen kadrosu

Hizmetli

Toplam

20-25

25-30

30-40

40-50

50-60

T3 (S

M •<z n _2

Vilayet

Okul

Konya

Cenanyan K o l e j i

(15)

Akşehir'de Istepanosyan Koleji Mamuretülaziz

(9)

Lusavoriçyan Inas Koleji Lusavoriçyan Zükur Koleji Getronagan Koleji

1 (2)

(2)

Harput'ta Getronagan Koleji

(2)

Harput'ta Simpadyan Inas Koleji Harput'ta Amerikan Zükur Koleji

(2)

Harput'ta Amerikan Inas Koleji * ' Musul

Süryani Katolik Koleji Keldani K o l e j i

İzmit

(6)

(16)

Adapazarı Ermeni Inas Koleji

(9)

Adapazarı Merkez Zükur Koleji

(17)

Ermeşe [Armaş] Ruhban Mektebi Bahçecik Amerikan Mektebi Bolu

Devrek Mesropyan Mektebi

Canik

Samsun Rum İ d a d i s i '

(9)

Bafra Rum İ d a d i s i Kayseri

(9)

(2)

Miyasyal Osu Menazat Agopyan Surp Garabet Mektebi Rum Ruhban Mektebi

( 1 0 )

(9)

(2)

Mari Dimitri idadisi Yafa'da Cimnazya Abrit İdadisi Büyük Medaris Torim Abri İ d a d i s i Halefşefrayn Darülmuallimini

(18)

Toplam

(3)

5 6

310

1311

483

2104

291

384

Talaş Amerikan Mektebi Kudüs-i Şerif

Öğretmenlerin yaş grubu

(15) İdari kadrodan dokuzu öğretmen, ikisi fahridir. (16) İdari Kadrodan ikisi öğretmen, biri fahridir. (17) Bunlardan on ikisi fahridir. (18) Bunlardan ikisi fahridir.

257

1 272

1 2

257

145

5.37 Vilayetlerdeki özel tali okullarda mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914

özel gayn müslim okulu

Mekteb-i Tefeyyüz

Üsküdar ittihat Sultanisi Menbaülirfan Mektebi

Fener'de Rum Mekteb-i Kebiri Heybeliada Rum Ticaret Mektebi

Beyoğlu'nda Elsine ve Ticaret Mektebi

Beyoğlu'nda Fransız-Rum Lisesi

Beyoğlu'nda Zoğrafyon idadisi

Yuvakimyon Rum Inas İdadisi Tatavla'da Rum İdadisi

Tatavla'da Rum Inas İdadisi Mıhitarist İdadisi

Berberyan idadisi

21 30

27 23

18 21

Garabetyan idadisi

Nortibros İdadisi

Tibrosasr Darülmuallimatı

Getronagan İdadisi

Sole

Ermeni Yeni idadisi

Uber Real

9 10

23 29

(1)

Sankt Georg Mektebi

(1)

Torosyan İdadisi

Edirne

Beyoğlu'nda Zapyon Inas İdadisi Beyoğlu'nda Merkez Rum Inas İdadisi

Toplam

Darülmuallimin

Hadika-ı Meşveret Mektebi

Diğer

Tali okul

istanbul

özeli eğitim

Okul

özel yabancı okul

Vilayet

Yüksek okul

Okul

(1)

Robert Kolej

Rum İdadisi

Bilgi yoktur.

258

10 5

59 10

5.37 Vilayetlerdeki özel tali okullarda mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 19131914(devam)

Şark Mektebi

Umberıyon Darülmuallimatı

Aroni Mektebi

Kendrigon Partenaguyon Mektebi

Protipon Mektebi

Mesropyan idadisi

Terakki-i Caferi Mektebi Teavün idadisi

3 4

7 19

8 4

Trablusşam Frer Mektebi

Nasra'da Rus Darülmuallimini

13 6

Hüdavendigar

Bursa Rum idadisi

Diyarbakır

Mardin Amerikan idadisi

Suriye

Şam ittihat ve Terakki İdadisi

El-Osmaniye lede'l-Meşkiye İdadisi

Şam ilmiye-i Vataniye İdadisi

Humus lttihat-ı Vatani idadisi

Humus el-Külliyetü'l- llmiyeti'l Islamiye

2 5

Maraş Merkez Ermeni idadisi

Maraş Kızlar Türkiye Koleji

Sivas

15 10

Trablusşam Amerikan Mektebi

Halep

23 29

Alliance Israelite İdadisi Beyrut

International Kolej Bağdat

Arni Tibros idadisi

Toplam

Diğer

Darülmuallimin

izmir İttihat ve Terakki Mektebi

Özeli eğitim

Tali okul

Aydın

Özel yabancı okul

Okul

Özel gayrı müslim okulu

Vilayet

Yüksek okul

Okul

Ayıntab Amerikan Koleji

Aramyan Koleji

Tokat'ta Oskiyans Koleji

5 6

Sivas Amerikan Koleji

259

5.37 Vilayetlerdeki özel tali okullarda mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 19131914(devam)

Mamuretülaziz

Akşehir'de Istepanosyan Koleji

Lusavoriçyan Inas Koleji

Lusavoriçyan Zükur Koleji

Getronagan Koleji

10 8

9 12

Harput'ta Getronagan Koleji

Harput'ta Simpadyan Inas Koleji

Harput'ta Amerikan Inas Koleji

Süryani Katolik Koleji

Keldani Koleji izmit

Harput'ta Amerikan Zükur Koleji

Musul

Toplam

Diğer

özel eğitim

özel yabancı okul

Cenanyan Koleji

Özel gayrı müsiim okulu

Konya

Darülmuallimin

Okul

Tali okul

Vilayet

Yüksek okul

Okul

Adapazarı Ermeni Inas Koleji

Adapazarı Merkez Zükur Koleji

Ermeşe [Armaş] Ruhban Mektebi Bahçecik Amerikan Mektebi

5 10

Bolu

Devrek Mesropyan Mektebi

Canik

Samsun Rum İdadisi

Bafra Rum idadisi

Kayseri

Miyasyal Osu Menazat Agopyan

Surp Garabet Mektebi

Rum Ruhban Mektebi

Talaş Amerikan Mektebi Kudüs-i Şerif

Man Dimitri İdadisi

8 8

Yafa'da Cimnazya Abrit İdadisi

Büyük Medaris Torim Abri idadisi

(2)

20 1

18 2

Halefşefrayn Darülmuallimini Toplam: 80

137

Müfredatı gösterilmeyendi325)+(16)=(1341)

260

118

422

138

17 132

(2)

1341

5.38 Vilayetlerdeki özel tali okullarda mezun oldukları yabancı okullara göre görevli öğretmenler, 1913-1914 Okul

I 2 I<

>. c co

E Vilayet

Okul

İstanbul

Hadika-ı Meşveret Mektebi

.2 u.

ffl

•= O)

«o w 3

CO .2 CB

Mekteb-i Tefeyyüz Üsküdar İttihat Sultanisi Menbaülirfan Mektebi Fener'de Rum Mekteb-i Kebiri

5 (Di

Heybeliada Rum Ticaret Mektebi

Beyoğlu'nda Elsine ve Ticaret Mektebi

Beyoğlu'nda Fransız-Rum Lisesi

Beyoğlu'nda Zoğrafyon İdadisi

Beyoğlu'nda Zapyon Inas İdadisi

Beyoğlu'nda Merkez Rum Inas İdadisi

Yuvakimyon Rum Inas İdadisi

Tatavla'da Rum İdadisi

Tatavla'da Rum Inas İdadisi Mihitarist İdadisi Berberyan idadisi Torosyan İdadisi Ermeni Yeni İdadisi Garabetyan İdadisi Nortibros İdadisi Tibrosasr Darülmuallimatı Getronagan İdadisi Uber Real Ş o l e

(2)

Sankt Georg Mektebi

(2)

Robert Kolej

Edirne

Rum İdadisi

(1) Aslında (2) Bilgi yoktur.

261

5.38 Vilayetlerdeki özel tali okullarda mezun oldukları yabancı okullara göre görevli öğretmenler, 1913-1914 (devam) Okul

oVilayet

Okul

Aydın

İzmir İttihat ve Terakki Mektebi Şark Mektebi Umberiyon Darülmuallimatı Aroni Mektebi Kendrigon Partenaguyon Mektebi Protipon Mektebi Mesropyan İdadisi Ami Tibros İdadisi International Kolej

Bağdat

Terakki-i Caferi Mektebi Teavün İdadisi

Beyrut

Alliance Israelite İdadisi

Trablusşam Frer Mektebi

Trablusşam Amerikan Mektebi Nasra'da Rus Darülmuallimini (2)

Hüdavendigar

Bursa Rum İdadisi

Diyarbakır

Mardin Amerikan İdadisi

Suriye

Şam İttihat ve Terakki İdadisi El-Osmaniye lede'l-Meşkiye İdadisi Şam ilmiye-i Vataniye idadisi Humus ittihat-ı Vatani İdadisi Humus el-Külliyetü'l- llmiyeti'l Islamiye

Halep

Maraş Merkez Ermeni idadisi Maraş Kızlar Türkiye Koleji Ayıntab Amerikan Koleji

Sivas

Aramyan Koleji Tokat'ta Oskiyans Koleji Sivas Amerikan Koleji

262

—

5.38 Vilayetlerdeki özel tali okullarda mezun oldukları yabancı okullara göre görevli öğretmenler, 1913-1914 (devam) Okul

>. c co E Vilayet

Okul

Konya

Cenanyan Koleji

•2 Ü75 m

c ço

co >»

.£

.2 5 >»

c 3

Akşehir'de istepanosyan Koleji Mamuretülaziz

Lusavoriçyan inas Koleji Lusavoriçyan Zükur Koleji Getronagan Koleji Harput'ta Getronagan Koleji Harput'ta Simpadyan İnas Koleji Harput'ta Amerikan Zükur Koleji Harput'ta Amerikan İnas Koleji

Musul

Süryani Katolik Koleji Keldani Koleji

İzmit

Adapazarı Ermeni inas Koleji Adapazarı Merkez Zükur Koleji Ermeşe [Armaş] Ruhban Mektebi 12

Bahçecik Amerikan Mektebi Bolu

Devrek Mesropyan Mektebi

Canik

Samsun Rum İdadisi Bafra Rum idadisi

Kayseri

Miyasyal Osu Menazat Agopyan Surp Garabet Mektebi Rum Ruhban Mektebi Talaş Amerikan Mektebi

Kudüs-i Şerif

Mari Dimitri İdadisi Yafa'da Cimnazya Abrit İdadisi

Büyük Medarıs Torim Abri idadisi

Halefşefrayn Darülmuallimini Toplam: 80

15 (3)

(3) Aslında "AV

263

5.39 Diğer özel tali okullarda cemaatlere ve diploma alanlara göre öğrenci sayıları, 1913-1914 Cemaatler Okul

Müslim

Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Çarkçı Mektebi İdadi Kısmı

155

Darüşşafaka

292

Toplam

447

Rum

(1>

Ermeni

Musevi

1913-1914 Diploma alanlar

1912-1913 toplam

Toplam 156

131

292

268

448

399

(1) Aslında rakamlar (Yatılı:ücretli+ücretsiz ve Gündüzlü:ücretli+ücretsiz) ayrımında elde edilmiş, burada toplanarak sunulmuştur.

5.40 Diğer özel tali okullarda yönetici, öğretmen, hizmetli sayıları ve yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914

Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Çarkçı Mektebi İdadi Kısmı

Darüşşafaka

Toplam

264

izmetli

oplam

D'dan Az

Okul

öğretmenlerin yaş grubu

iğer alışanlar

ğretim adrosu

lari Kadro

Yönetici, öğretmen ve hizmetli

o o

y—

120

o IO co

IT)

5.41 Diğer özel tali okullarda mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914 Okul

ultani

arülm uall İptida iye

arülm AH

üksek

Okul

ÛT

Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Çarkçı Mektebi İdadi Kısmı

JC O

Darüşşafaka Toplam

"5 3

a O

ı_ <ü >o> Q 1

5.42 Diğer özel tali okullarda babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları, 1913-1914 Meslek hm

Toplam

u. t

156

4 142

114

292

18 147

136

448

116

265

a> 'O)

oplaı

anatl

Darüşşafaka

ücca

Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Çarkçı Mektebi idadi Kısmı

enni leşle

Okul

lemu

lema

5.43 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) özel tali okullar ve öğretmen okul sayıları, 19131914 Diğer

Bakanlığa bağlı okullar İm 0)

c E

İstanbul Vilayeti

O .O

enel top

>plam

tel okul

C/)

ğer dair ığlı okul

Jltani

•

'S m

«J

jplam

ırülmual Vilayet ve Liva(bağımsız sancak)

E 5

Edirne Vilayeti

Adana Vilayeti

Ankara Vilayeti

Aydın Vilayeti

Bağdat Vilayeti

Beyrut Vilayeti

Halep Vilayeti

Hüdavendigar Vilayeti

Diyarbakır Vilayeti

Suriye Vilayeti

Sivas Vilayeti

Trabzon Vilayeti

Kastamonu Vilayeti

Konya Vilayeti

Mamuretülaziz Vilayeti

Musul Vilayeti

Urfa Livası

İzmit Livası

5 1

1 1

Bolu Livası

Teke Livası

Canik Livası

Çatalca Livası

Zor Livası

Kudüs Livası

Karesi Livası

Kale-i Sultaniye Livası

Medine-i Münevvere Livası

Menteşe Livası

(1) Erzincan Askeri İdadisi bu toplama dahil değildir.

266

5 1

Kayseri Livası

Toplam

Karahisar-ı Sahip Livası

100

5 1 1

194

5.44 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) özel tali okullar ve öğretmen okulu öğrenci sayıları, 1913-1914 Bakanlığa bağlı okullar

Diğer

Toplam

Diğer daireler bağlı okul

Özel okul öğrencisi

Toplam

Genel toplam

İdadi

.E E

3223

750

3973

568

9143

9711

13684

308

216

629

556

101

657

1286

Sultani

E :3 (0

Vilayet ve Liva(bağımsız sancak) istanbul Vilayeti

Edirne Vilayeti

105

Adana Vilayeti

104

125

322

376

Ankara Vilayeti

109

805

284

1198

1250

Aydın Vilayeti

113

405

548

1066

2413

3479

Bağdat Vilayeti

380

1246

1454

1910

Beyrut Vilayeti

320

485

903

981

1884

Halep Vilayeti

260

187

536

605

656

1192

456

208 51

116

313

471

900

186

1086

Diyarbakır Vilayeti

236

279

585

625

699

1284

Suriye Vilayeti

572

213

838

202

1937

2139

2977

649

660

1467

Hüdavendigar Vilayeti

Sivas Vilayeti

103

347

357

807

Trabzon Vilayeti

115

245

341

701

Kastamonu Vilayeti

107

338

210

655

Konya Vilayeti

100

215

502

817

Mamuretülaziz Vilayeti

124

237

207

568

401

469

Musul Vilayeti

184

Urfa Livası izmit Livası

390

672

471

1288

1055

1623

250

719

390

795

1185

242

178

317

171

Teke Livası

151

Canik Livası

139

118

Zor Livası Karahisar-ı Sahip Livası Karesi Livası

284

Kale-i Sultaniye Livası

396

1263

1089

358

396

Medine-i Münevvere Livası

110

Menteşe Livası

116

9573

118 1089

166

168

1550

166

168

Toplam

151

166

Kayseri Livası

(1)

184

174

Kudüs Livası

184

Bolu Livası

Çatalca Livası

701

(2)

6970

(1) "4334"ü İptidai sınıf öğrencisidir. (2) "5484"ü İptidai sınıf öğrencisidir. (3) "12937"si İptidai sınıf öğrencisidir. (4) "22755"i iptidai sınıf öğrencisidir.

267

18093

511

679

511

110 116 2344

(3)

21755

24099

(4)

42192

5.45 Vilayet ve livalardaki (bağımsız sancaklarda) özel tali okullar ve öğretmen okulu öğretmen kadro sayılan, 1913-1914

İdadi

Toplam

Diğer dairelere bağlı okulların öğretmen kadrosu

Özel okul öğretmen kadrosu

Toplam

Genel toplam

istanbul Vilayeti

Diğer

Sultani

Vilayet ve Liva(bağımsız sancak)

Darülmuallimir

Bakanlığa bağlı okullar

262

349

593

670

1019

Edirne Vilayeti

Adana Vilayeti

170

246

120

Ankara Vilayeti

Aydın Vilayeti

Bağdat Vilayeti

Beyrut Vilayeti

Halep Vilayeti

Hüdavendigar Vilayeti

10 7

Diyarbakır Vilayeti

Suriye Vilayeti

112

121

174

Sivas Vilayeti

Trabzon Vilayeti

113

Kastamonu Vilayeti Konya Vilayeti Mamuretülaziz Vilayeti Musul Vilayeti

Urfa Livası İzmit Livası

25 8

Bolu Livası

Canik Livası

Çatalca Livası

Zor Livası

Karesi Livası Kale-i Sultaniye Livası

8 78

Medine-i Münevvere Livası

721

Kayseri Livası

Toplam

9 26

Menteşe Livası

Karahisar-ı Sahip Livası

Teke Livası

Kudüs Livası

489

(1) Aslında "1466"

268

1372

45 7 7

155

<1)

1367

1522

2894

YÜKSEK OKULLAR 5.46 Yüksek okullarda cemaatler ve diploma alanlara göre öğrenci sayıları, 1913-1914

Cemaatler

233

Darülfünun Ulum-i Edebiye Şubesi

1316

164

Darülfünun Ulum-i Tabiiye Şubesi

1316

Darülfünun Ulum-i Riyaziye Şubesi

1316

Darülfünun Ulum-i Hukuk Şubesi

1296

1644

240

238

Konya Hukuk Mektebi

1323

1329

1242

375

Beyrut Hukuk Mektebi

(2)

Tıp Fakültesi [Fakülteye çevrilişi 1324] Tıp Fakültesi Askeri Talebesi Eczacı Mektebi

Muse

1316

Erme

Darülfünun Ulum-i Şer'iye Şubesi

Rum

Okul

Dişçi Mektebi

343

201

266

4 2201 2842

189

506

122

113 65

592

891

306

312

129

262

286

281

45 59

Şam Tıbbiyesi

1319

223

Mekteb-i Mülkiye

1293

102

163

Darülmuallimin-i Aliye

1264

241

256

294

Darülmuallimat-ı Aliye

1264!

Darülmuallimat Ana Muallime Sınıfı Sanayi-i Nefise Mektebi Resim Şubesi

1326

Sanayi-i Nefise Mektebi Mimari Şubesi

1326

Sanayi-i Nefise Mektebi Hakk Şubesi

5 2

6 1299

Ticaret Mekteb-i Alisi

1310

3784

367

572

Toplam: 17

Sanayi-i Nefise Mektebi Heykeltıraş Şubesi

Bağdat Hukuk Mektebi

318

306 1325

co :§> * t co T - 'O ta co 0) ** TZ ? E t3

(0 (c0

3 139

(0 (c0

1912diploı

Müsli

1913Diplo

Kurul açılış

3 _

E 0) o

Diğer

1912mevc

CO CO

3 3 >. 3 ü

-X

Topla

Yabaı

u G)

1 16

(3)

95 4950 6225

518 891

(1) Aslında rakamlar (Yatılı:ücretli+ücretsiz ve Gündüzlü:ücretli+ücretsiz) ayrımında elde edilmiş, burada toplanarak sunulmuştur. (2) Beyrut Hukuk Mektebi 1913/1914 ders yılında kurulduğundan önceki yıl mezunu yoktur. (3) Bilgi yoktur.

269

5.47 Yüksek okullarda yönetici, öğretmen, hizmetli sayıları ve yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914 Yönetici, öğretmen ve hizmetli

Öğretmenlerin yaş grubu 3

Darülfünun Ulum-i Şer'iye Şubesi Darülfünun Ulum-i Edebiye Şubesi

3 I = •£ E £

* »Ç> j

I c c

i İS

- E • §

"ö

2 2

-o

2 0 4

O 2

I27

ı - : O C O 16

(1)

2 (2)

0 co

co 2

10 7 2

Darülfünun Ulum-i Tabiiye Şubesi Darülfünun Ulum-i Riyaziye Şubesi

0 *r

Darülfünun Ulum-i Hukuk Şubesi

Konya Hukuk Mektebi

Beyrut Hukuk Mektebi

176

295

Tıp Fakültesi [Fakülteye çevrilişi

1324]

(3)

Eczacı Mektebi Dişçi Mektebi

Şam Tıbbiyesi

Mekteb-i Mülkiye

Darülmuallimin-i Aliye

113

Darülmuallimat-ı Aliye

Sanayi-i Nefise Mektebi Mimari Şubesi

Sanayi-i Nefise Mektebi Hakk Şubesi

Sanayi-i Nefise Mektebi Heykeltıraş Şubesi

Sanayi-i Nefise Mektebi Resim Şubesi

(4)

Ticaret Mekteb-i Alisi Bağdat Hukuk Mektebi

335

837

358

106

(3)

Toplam

73 373

(1) Memur Kadrosu Darülfünun Ulum-i Şer'iye Şubesi ile ortaktır. (2) Memur Kadrosu Darülfünun Ulum-i Tabiiye Şubesi ile ortaktır. (3) öğretmenlerin yaşlan hakkında bilgi yoktur. (4) Bütün şubelerin 1912/1913 ders yılı öğretmen sayısı 14'tür.

270

ÖZEL YÜKSEK OKULLAR 5.48 Özel yüksek okullarda, cemaatler ve babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları, 1913-1914 Cemaatler

öğrencilerin baba meslekleri

Toplam

Diğer

Çiftçi

JÉ 0) w V

Sanatka

Memur

Musevi

Ermeni

Din adaı

1912-19 mevcut 77

Ulema

Toplam

Diğer cc

c ta "T co _

Tüccar

Toplam: 2

£ 21?

Fenni m

Robert Kolej Mühendis Mektebi

co E Rum

Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Çarkçı Mektebi Kısm-ı Âlisi

Müslim

Okul

1913-19 diploma

5.49 Özel yüksek okullarda yönetici, öğretmen, hizmetli sayıları ve yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914 Yönetici, öğretmen ve hizmetli z

«-

5 c

E3 ISO

5 5 .2

i » ! 16 O

Robert Kolej Mühendis Mektebi

Toplam: 2

Okul Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Çarkçı Mektebi Kısm-ı Âlisi

2£

fj>

s»«

Öğretmenlerin yaş grubu co _ c

S: E

E E c o j . oÎj** o. 2 > 2

£ X5

o 26 i-

271

5«ä T-

13 E :o

o Ş

o S

b co

¿ 8 co

¿ 3

£ ¿ 5

5.50 Bütün resmi ve özel yüksek okullarda okul, öğretmen, öğrenci ve diploma alanlar, 1913-1914 Okul

Öğretmen

öğrenci

Diploma alanlar

373

4950

518

127

572

109

531

5616

655

Resmi yüksek okullar Eğitim Bakanlığına bağlı yüksek okullar Diğer bakanlıklara ait olanlar

(1)

(2)

Özel yüksek okullar Toplam: 3

(1) Beyrut Hukuk Mektebi ile toplam 17 etmektedir! Ayrıca "Bab-ı Vala-yı Meşihata" bağlı okullar hakkında bilgi yoktur. (2) Ayrıca Turuk ve Meabir Kondüktör Mektebi vardır.

272

DİĞER BAKANLIKLARA BAĞLI O K U L L A R Harbiye Nezareti 5.51 Harbiye Nezareti'ne bağlı askeri idadilerdeki öğrenci, öğretmen sayıları ve mesleklerine göre öğretmen sayıları, 1913-1914 Öğrenci

Öğretmen

Öğretmenlerin meslekleri

1913-1914 mevcudu

1912-1913 mevcudu

Diploma alanlar

1913-1914 kadrosu

1912-1913 kadrosu

Asker

Tabip

1550

1873

696

Edirne İdadisi

591

206

Erzincan İdadisi

267

311

Bursa idadisi

573

577

163

Bağdat İdadisi

216

183

Şam İdadisi

255

267

3452

3417

952

131

120

Dersaadet Kuleli idadisi

Toplam: 6

İlmiye Mülkiye 5

Bahriye Nezareti 5.52 Bahriye Nezareti'ne bağlı Mekteb-i Bahriye-i Şahane'deki öğrenci, öğretmen sayıları, mezun oldukları okul ve yaş grubuna göre öğretmen sayıları ,1913-1914

•

0-65

0-50

0-40

O'dan az

iğer

öğretmenlerin yaş grubu

ledrese

T-

lekteb-i ahriye

• co

912-1913 adrosu

913-1914 adrosu

liploma lanlar

öğretmen

912-1913 tevcudu

913-1914 levcudu

Öğrenci

öğretmenlerin mezun oldukları okullar

Mekteb-i Bahriye-i Şahane

Toplam: 1

273

Evkaf-ı H ü m a y u n Nezareti 5.53 Evkaf-ı Hümayun Nezareti'ne bağlı vakıf iptidai okulları, öğrenci ve öğretmen sayıları, 1913-1914 Okul Erkek

Kız

İstanbul

Üsküdar

Beyoğlu

Liva(bağımsız sancak)

Toplam: 3

öğrenci

Karma

Öğretmen

Toplam

Erkek

Kız

Toplam

Erkek

Kız

Toplam

428

413

841

132

772

904

990

724

1714

1550

1909

3459

5.54 Evkaf-ı Hümayun Nezareti'ne bağlı vakıf okulların mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914

Diğer

İdadi

İstanbul

Üsküdar

5 7

Beyoğlu

Toplam: 3

4 4

274

Kız

s¿

Erkek

fi w í UJ

Dersten mücaz

Darülmuall i mat

11 M1 1

iki senelik darülmuall mi rı

Liva(bağımsız sancak)

DarülmualI imin

Muallim muavinliği ehliyetnamen

3 10

9 1 1 16

5.55 Evkaf-ı Hümayun Nezareti'ne bağlı Medresetül Vaizin'deki öğrenci ve yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914 Öğretmenlerin yaş grubu Okul

Öğrenci

Öğretmen

30-40

40-50

50-60

Medresetül Vaizin

Ticaret ve Ziraat Nezareti 5.56 Ticaret ve Ziraat Nezareti'ne bağlı yüksek okullarda cemaatler, diploma alanlar ve babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları, 1913-1914

Orman Mektebi Toplam: 2

Toplam

1912-1913 mevcut öğrenci

1913-1914 Diploma alanlar

Ulema

Din adamı

Memur

Fenni meslek

Tüccar

Sanatkar

Çiftçi

135

120

31 151

6 2

172

154

Toplam.

Musevi

120

Diğer

Ermeni

Halkalı Ziraat Mektebi

Rum

Okul

Öğrencilerin baba meslekleri

Müslim

Cemaatler

135

5.57 Ticaret ve Ziraat Nezareti'ne bağlı yüksek okullarda yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 19131914 Öğretmen

Öğretmenlerin yaş grubu

1913-1914 kadrosu

1912-1913 kadrosu

30'dan Az

30-40

40-50

Halkalı Ziraat Mektebi

Orman Mektebi

Toplam: 2

Okul

275

5.58 Ticaret ve Ziraat Nezareti'ne bağlı ziraat okullarında cemaatler, diploma alanlar ve babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları, 1913-1914 Cemaatler

öğrencilerin baba meslekleri •oToplam

1913-19 diplome alanlar

Ulema

Din ada

Memur

Fenni meslek

Tüccar

Sanatka

Çiftçi

Diğer

Toplam

103

18 1

9 3

Bursa Ziraat Ameliyat Mektebi Halep Çiftlik Mektebi

Hama'da Selimiye Mektebi

Musevi

Ermeni

Rum

Müslim

Ankara Ziraat Ameliyat Mektebi

Toplam: 7

Adana Ziraat Ameliyat Mektebi

Kastamonu Mektebi

Okul

Sivas Mektebi

229

288

185

5.59 Ticaret ve Ziraat Nezareti'ne bağlı ziraat okullarında yaş grubu ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1913-1914

Bursa Ameliyat Mektebi

Halep Çiftlik Mektebi Hama'da Selimiye Mektebi Sivas Mektebi Kastamonu Mektebi Toplam: 7

0>4

<2>4

3 (3)

(2) Aslında "1" (3) Aslında "33"

276

(1) Aslında yok

6 9

1 1

Diğer

Sultani ve idadi

Darülmuallimin

Ankara Ameliyat Mektebi

50-65

40-50

30'dan az

30-40

1913-1914 öğretmen mevcudu

Adana Ziraat Ameliyat Mektebi

Okul

Yüksek okul ve halkalı ziraat mektebi

Öğretmenlerin mezun oldukları okullar

öğretmenlerin yaş grubu

2 2

5.60 Ticaret ve Ziraat Nezareti'ne bağlı darülharirlerde cemaatlere, diploma alanlar ve babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları, 1913-1914 Cemaatler

Öğrencilerin baba meslekleri

Toplam

1913-1914 diploma alanlar

Amasya Darülhariri

Antakya Darülhariri

Beyrut Darülhariri

Okul

Müslim

Mamuretülaziz Darülhariri Toplam: 4

Rum

Ermeni

Ulema

Sanatkar

Çiftçi

Toplam

Tüccar

5.61 Ticaret ve Ziraat Nezareti'ne bağlı darülharirlerde yaş grubu ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları,1913-1914 Öğretmenlerin yaş grubu Okul

1913-1914 öğretmen kadrosu

30'dan Az

Amasya Darülhariri Antakya Darülhariri

(1)

Beyrut Darülhariri

(1)

Öğretmenlerin mezun oldukları okullar

30-40

Yüksek okul ve Halkalı Ziraat Mektebi

Toplam

Mamuretülaziz Darülhariri

1 <1>4

Toplam: 4

(1) Aslında yok.

5.62 Ticaret ve Ziraat Nezareti'ne bağlı sütçülük ve bağcılık okullarında cemaatlere ve diploma alan lara göre öğrenci sayıları, yaş grubu ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 19131914 öğretmenlerin yaş 9™bu

Cemaatler

Halep Sütçülük Mektebi

Müslim

Diploma alanlar

Kızıltoprak Bağcılık Mektebi Toplam: 2

1913-1914 öğretmen kadrosu 0>2

30'dan Az 1

(1) Aslında "V

277

Öğretmenlerin mezun olduklan okullar

Yüksek okul ve Halkalı Ziraat 30-40 Mektebi 1

Diğer

Toplam 1

1 1

Nafıa Nezareti 5.63 Nafıa Nezareti'ne bağlı yüksek okullarda cemaatler ve babalarının mesleklerine göre öğrenci sayıları ve diploma alanlar, 1913-1914

Cemaatler

Öğrencilerin baba meslekleri m

Turuk ve Meabir Mektebi Kondüktör Mektebi

Rum

Ermeni

Musevi

Toplam

1912-191 diploma alanlar

1913-191 diploma alanlar

Ulema

Din adar

Memur

Fenni meslek

Tüccar

Sanat-kc

Çiftçi

Diğer

Toplam

Mühendis Mektebi

Müslim

Okul

156

218

240

218

(1>

(2)

Toplam: 3

188

266

283

218

(1) Bilgi yok (2) öğrencilerin babaları hakkında bilgi yok

5.64 Nafıa Nezareti'ne bağlı yüksek okullarda yaş grubuna göre öğretmen sayıları, 1913-1914 Öğretmenlerin yaş grubu

öğretmen 1913-1914 kadrosu

1912-1913 kadrosu

30'dan Az

30-40

40-50

50-65

Kondüktör Mektebi

Toplam: 3

Okul Mühendis Mektebi Turuk ve Meabir Mektebi

278

Okul sayısı

Okul

M 9 K

(2)

i—

E co 5. o 1-

kurumlarında okul, öğretmen, öğrenci sayıları ve diploma

Öğretmen sayısı

CO e

<1>

S mm LU

E C0 a o H

Öğrenci sayısı

Diploma alanlar lam

5.65 Osmanlı İmparatorluğu'nda eğitim alanlar, 1913-1914

E co o. o H

N 2

a> LU

N id

3863

488

a o h-

Bütün iptidai okullar

6001

954

5065

11737

3373 15110

408034

162

1550

12020

159551

(3)

567585

(4)

(5)

4351

DarülmualMminler

(6)

1550

Bütün tali 166

179

2478

254

2732

16629

1258

17887

2702

177

^2879

495

531

5553

5616

631

655

6206

968

12239

14872

3663 18535

431766

160872

592638

7230

689

7919

okullar

Bütün yüksek okullar

Toplam

5065

(8)

(1) Aslındaki tablo olduğu gibi bırakılmış yalnızca kendi içindeki toplamları düzeltilmiştir. Bu tabloyu bu bölümde yaptığımız bütün diğer düzeltmeleri göz önünde tutarak kullanmak gerekir. (2) Bab-ı Vala-yı Meşihat'a bağlı okullar ve medreselere dair veri bilgi yoktur. (3) Tali okulların İptidai sınıf öğrencileri de bu toplam dahilindedir. (4) Bunlardan (17)si Evkaf okullarından tasdikname almışlardır. (5) özel ve Yabancı İptidailerden mezun olanlar hesaba dahil değildir. (6) Savaş dolayısıyla bilgi alınamayan Erzurum, Bitlis, Basra, Van ve Yemen darülmualliminleri hesaba dahil değildir. (7) Darülharirler ve Ziraat Ameliyat Mektebi gibi ihtisas okullarından mezun olanlar da dahildir. (8) Aslında "592538"

279

BÖLÜM VI 1923-1924(1339-1340) EĞİTİM YILI İSTATİSTİKLERİ

(1)

0) Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekaleti 1339-1340 Ders Senesi İhsaiyat Mecmuasından alınmıştır Maarif Vekaleti ihsaiyat Müdüriyeti Tarafından Neşr Edilmiştir (istanbul: Matbaa-i Amire, 1341)

MAARİF VEKALETİNE BAĞLI O K U L L A R 6.1 Fen Medresesinde öğrenci sayıları, 1922-1924 Öğ Kayıtlı devamlı Ders yılı

Erkek

Kayıtlı devamsız

Kız

Toplam

Erkek

Kız

Toplam

Genel Toplam

1922- 1923

165

175

340

150

490

1923- 1924

136

164

300

210

256

556

6.2 Fen Medresesinde uzmanlıklarına göre mezun sayıları, 1917-1924 Ulum-u tabiiyye Ders yılı

Erkek

Fizikkimya

Kız

1917-1918 1918-1919

Erkek

Kız

Ulum-u hayatiye Erkek

Kız

Erkek

1919-1920

1920-1921

1921-1922

1922-1923

5 1

1923-1924 Toplam

Fünun

Kız

Ulum-u riyaziye Erkek

283

Erkek

Kız

Toplam Erkek

Kız

2 2

Kız

Kimyagerlik

6.3 Fen Medresesinde öğretim, idari kadro sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretim kadro sayıları,1917-1924

öğretim kadrosu

Öğretim kadrosunun mezun oldukları okullar

İdari kadro

Ders yılı 1917-1918

(1)

1918-1919

(2)

1919-1920

(2)

1920-1921

(2)

1921-1922

(2)

1922-1923

(2)

(3)

1923-1924

(1) Altı Alman müderris ve bir Alman müstahzar vardır. (2) Bir katip, bir inzibat memuresi ve beş hademe vardır. (3) Yalnız müderris ve öğretmenlerin mezun oldukları okullar gösterilmiştir.

6.4 Tıp Medresesinde öğrenci sayıları, 1923-1924 Kayıt ve kabul edilenler

Sömestrlere devam eden kayıtlı öğrenci Sivil

Ders yılı

Sivil

Asker

Toplam

Erkek

Kız

Asker

Toplam

1923-1924

289

239

551

284

6.5 Tıp Medresesine bağlanan okullarda öğrenci sayıları, 1917-1924 Ders yılı 1917-1918

Okul

Kabul edilenler

Diploma alanlar

Eczacı

Dişçi

(1)

169

Eczacı

Dişçi

Kıbale

Eczacı

135

Dişçi

147

Kıbale

Eczacı

Dişçi

131

Kıbale

Eczacı

116

Dişçi

151

Kıbale

Eczacı

145

Dişçi

162

Kıbale

108

Eczacı

340

Dişçi

408

Kıbale

108

Kıbale 1918-1919

1919-1920

1920-1921

1921-1922

1922-1923

1923-1924

(1)Ebe

6.6 Tıp Medresesi ve buna bağlanan okullarda öğretim, idari kadro ve mezun oldukları okullara göre öğretim kadro sayıları, 1923-1924

Kıbale Mektebi Toplam

Toplam

Türk tıp okulları

Diğer türk okulları

Yabancı tıp okulları

Toplam

Hizmetli

Eczacı ve Dişçi Mektebi

Memur

Toplam

Müstahzar

Muallim

106

159

183

106

1 28

Öğretim kadrosunun mezun oldukları okullar

İdari kadro

Muayyed

Müderris muavini

Tıp Medresesi

Muallim muavini

Okul

Müderris

Öğretim kadrosu

1 13

285

139

1 32

175

207

101

1 31

139

6.7 Hukuk Medresesinde öğrenci sayıları ', 1917-1924 Kayıt ve kabul edilenler

Devam eden öğrenci

Diploma alan öğrenci

Erkek

Kız

Erkek

Kız

Erkek

Kız

1917-1918

(?)

143

(?)

1918-1919

173

(?)

609

(?)

220

(?)

1919-1920

144

(?)

414

(?)

1920-1921

117

6(?)

363

6(?)

(?)

1921-1922

6(?)

394

12(7)

(?)

1922-1923

3(?)

363

13(?)

(?)

1923-1924

120

406

Toplam

763

2692

52 ?

492

Ders yılı

27?

(1) 1333-1334 (1917-1918) ders yılında öğrenci genel toplamı (143) ve diploma alanların sayısı (40)'tır. Buna göre 1334-1335(19181919) ders yılına devralan (103) öğrenci ile aynı yıl yeniden kaydedilen (173) öğrenci toplamının (276)'ya ulaşması gerekirken (609) olması aynı yılın Ateşkese rastlamasından kaynaklanmaktadır. Savaştan önce çeşitli sınıflarda kayıtlı medrese öğrencisinin dönmesiyle kayıtlan yenilendiğinden bu durum sınıf mevcutlarını çoğaltmıştır. Dolayısıyla bunlar yeniden girenler arasında değerlendirilmemiştir Diğer ders yılları için de aynı durum söz konusudur. Bundan başka 1334-1335 ders yılında yeniden kayıt olanlar (173) olduğu halde birinci yıl mevcudun (104) olması ise, medreseye ilk kez dahil olan (173) kişinin hepsinin birinci sınıfa kabul edilmeyip bir kısmının Savaş sırasında kapatılan ve öğrencisi medresenin denk sınıflarına kabul edilen Mülkiye ve Maliye Mektepleriyle Selanik, Beyrut, Bağdat ve Konya Hukuk okullarının çeşitli sınıflarından gelip de medresenin denk sınıflarına kabul olunan öğrencilerinden kaynaklanmaktadır.

6.8 Hukuk Medresesinde öğretim, idari kadro ve mezun oldukları okullara göre öğretim kadro sayıları, 1917-1924 öğretim kadrosunun mezun oldukları okullar

>ı o

«j

•w

— i ">»

•mWm

1917-1918

O O > 2 6

1918-1919

1919-1920

1920-1921

1921-1922

1922-1923

1923-1924

Ders yılı

>plam

larda

ğer o

banc jltele

>»

jksek

banc ullari

T3 E O) >• »-

Q tfl)

irk ve iksek

-x

sz ._

•c

irk ve ıkukf

irk hu

zmetl

- —t

uhasi ısaıre

>plam

E 75 3

>plam

iiderri

w a> « tu

irk yü ;ulları

ıbanc çulları

lukuk

idari kadro

ibanc kültes

öğretim kadrosu

»28

286

6.9 Edebiyat Medresesinde öğrenci sayıları, 1917-1924

Kayıt ve kabul edilenler Ders yılı

Erkek

Kız

Diploma alan öğrenci

Toplam

öğrenci

Erkek

Kız

Toplam

1917-1918

1918-1919

1919-1920

1920-1921

118

1921-1922

125

1922-1923

100

196

1923-1924

226

12 8

6.10 Edebiyat Medresesinde öğretim, idari kadro ve mezun oldukları okullara göre öğretim kadro sayıları, 1917-1924

öğretim kadrosu

öğretim kadrosunun mezun oldukları okullar

İdari kadro

E Müderris muavini, Mı

Toplam

Memur

Hizmetli

Toplam

Türk yüksel okulları

Yabancı yül okulları

Diğer türk okulları

Diğer yabar okullar

Yabancı fakülteler

Toplam

Müderris

Ders yılı 1917-1918

1918-1919

1919-1920

1920-1921

1921-1922

1922-1923

1923-1924

6.11 Mekteb-i Mülkiyede öğrenci sayıları, 1921-1924 Düzenli devam eden Kayıtlı öğrenci sayısı

öğrenci sayısı

Diploma alanlar

1921-1922

1922-1923

1923-1924

Ders yılı

287

6.12 Mekteb-i Mülkiyedeki öğretmen, idari kadro sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1923-1924 öğretmen ve idari kadro

öğretmenlerin mezun oldukları okullar

Ders yılı

£ O

75 5

E 5

E x

1923-1924

s !

E S S Q x E 1

ı S x

S S

S İ S O H S

il I1

6.13 Sanayi-i Nefise Mektebindeki öğrenci sayıları, 1923-1924 öğrenci

(1)

Mimar şubesi

Resim şubesi

133

Erkek Kız Toplam (1) Aslında

Heykeltraş şubesi Sanayi-i tezyiniye şubesi Genel toplam 103

100 203

bu sütun unutulmuştur.

6.14 Sanayi-i Nefise Mektebindeki memur ve öğretmenlerin millet, din, mezhep ve mezun oldukları okullara göre sayıları, 1923-1924 Millet, din ve mezhep Türk italyan (islam) (Katolik) Memur

Mezun oldukları okullar

Toplam

Yüksek okul

Yabancı yüksek okul

Orta okul

Özel öğretim

öğretmen

Toplam

288

Toplam Hizmetli 8 18

6.15 Tam devreli erkek liselerinde öğrenci, memur ve öğretmen sayıları, 1923-1924 Öğrenci İptidai sınıflar

Birinci devre sınıfları Gündüzlü

Gündüzlü

Paralı

Parasız

Paralı

Toplam

Genel toplam

194

117

329

182

229

307

İzmir Lisesi

122

188

142

351

İstanbul Lisesi

231

119

355

120

107

290

709

Adana Lisesi

193

231

111

363

Ankara Lisesi

254

363

Bursa Birinci Lisesi

155

220

349

Sivas Lisesi

102

109

197

Trabzon Lisesi

324

360

Kabataş Lisesi

153

204

154

Kastamonu Lisesi

107

133

174

198

8 o>2

Konya Lisesi

117

Kayseri Lisesi

198

219

Parasız

Paralı (1)

Parasız

Toplam

151

Erzurum Lisesi

Toplam

Edirne Lisesi

Tam devreli erkek liseleri

Parasız

Paralı

Yatılı

Parasız

Yatılı

Paralı

Gündüzlü

Yatıl

İkinci devre sınıfları

102

135

509

404

217

335

301

246

144

474

927

103

332

262

544

1241

5661

(2)

Galatasarayı Lisesi Toplam

2346

178

2894

370

244

222

646

414

1526

Memur ve öğretmen Öğretmen Yabancı dillere devam edenler Almanca

İngilizce

Edirne Lisesi

Fransızca

Toplam

107

135

Memur Asıl Vekil 10 9

Erzurum Lisesi 4

izmir Lisesi

İptidai kısım Asıl Vekil

Topi am Vekil

Tali kısım Asıl Vekil

Asıl

159

163

276

354

Adana Lisesi

129

132

Ankara Lisesi

103

109

100

129

İstanbul Lisesi

Bursa Birinci Lisesi Sivas Lisesi

Trabzon Lisesi

314

532

200

Konya Lisesi

133

137

Kayseri Lisesi

1423

1613

124

Kastamonu Lisesi

Galatasarayı Lisesi Toplam: 14

139

Not. Bu ders yılı içinde beş askeri lise Maarif Vekaleti'ne devredilmiş ise de istatistikleri yoktur. (1) Aslında

"230"

(2) Aslında "66 (3) Aslında "2"

289

184

Kabataş Lisesi

6.16 Yatılı, gündüzlü ve sanayi kız liselerinde öğrenci, memur ve öğretmen sayıları, 1923-1924 İptidai sınıflar

Birinci devre sınıflan Genel toplam

145

160

İzmir Kız Lisesi

127

155

104

181

Ankara Lisesi Bezmialem Kız Lisesi Nişantaşı Kız Lisesi

Paralı

Parasız

İstanbul Kız Lisesi

Parasız

Edime Kız Lisesi

Tam devreli kız liseleri

Gündüzlü

Toplam

Yatılı

Parasız

Gündüzlü

Toplam

Yatılı

271

116

387

627

220

195

415

1042

Erenköy Leyli Kız Lisesi

161

216

112

328

Çamlıca Leyli Kız Lisesi

131

121

252

125

302

126

134

Toplam

Kandilli Leyli Kız Lisesi Toplam Üsküdar Sanayi Kız Lisesi Bolu Sanayi Kız Lisesi Selçuk Hatun Sanayi Kız Lisesi Toplam Genel toplam: 12

627

100

177

275

223

524

358

882

147

208

132

154

230

167

446

115

1597

373

286

1348

223

134

126

146

592

919

2516

Memur ve öğretmen öğretmen

Asıl

Vekil

Asıl

Toplam

Tali kısım

İptidai kısım

Memur

Vekil

Asıl

Vekil 3

Asıl

Vekil

Edime Kız Lisesi

İzmir Kız Lisesi

istanbul Kız Lisesi

Ankara Lisesi

Bezmialem Kız Lisesi

Nişantaşı Kız Lisesi

148

Toplam

21 27 3

38 24

Erenköy Leyli Kız Lisesi

Çamlıca Leyli Kız Lisesi

Kandilli Leyli Kız Lisesi

119

Toplam

Üsküdar Sanayi Kız Lisesi

Bolu Sanayi Kız Lisesi

Selçuk Hatun Sanayi Kız Lisesi

Toplam Genel toplam: 12

29 10 20

203

339

290

6.17 Bir devreli erkek liselerinde öğrenci, memur ve öğretmen sayıları, 1923-1924 Öğrenci

Memur ve öğretmen

Birinci devre

Bir devreli erkek liseleri

İptidai

sınıfları

sınıflar

Gündüzlü

Öğretmen Memur

İptidai kısım

Tali kısım

Toplam

Gündüzlü

Parasız

Paralı

Toplam

Asıl

Vekil

Asıl

Vekil

Asıl

Vekil

Erbaa

129

149

Erzincan

250

285

Vekil

234

265

Üsküdar

159

118

310

Eskişehir

248

303

Elaziz

132

217

Ordu

219

250

Ünye

228

246

İzmit

209

225

Ergani Madeni İsparta

Afyonkarahisar

195

221

216

185

Adapazarı

21 1

19 5

11 1

Aksaray

200

Akşehir

185

Amasya

163

196

Antalya

173

217

Bartın

125

139

Balıkesir

166

206

135

151

7 21 22

Bayburt

131

Beyazıt

143

Bitlis

107

127

Burdur

149

166

Bozok

166

207

Bolu

169

214

Behisni Tekfurdağı Tokat İkinci Canik Çatalca Çorum Hısn-ı Mansur

80 53

137

2 19

163

3 3

179

OL-. 221

104

155

132 93

5 1

Davutpaşa

192

263

Düzce

196

232

Denizli

200

261

Diyarbakır

178

216

323

Rize

303

(1) Aslında "121"

291

16 1

28 1

6.17 Bir devreli erkek liselerinde öğrenci, memur ve öğretmen sayıları, 1923-1924 (devam) Öğrenci . . . . İptidai sınıflar

Memur ve öğretmen

Birinci devre sınıfları Gündüzlü

Öğretmen r İptidai kısım Tali kısım

Memur

Toplam

Bir devreli Gündüzlü

Parasız

Safranbolu

190

Zile

106

e r k e k liseleri

Paralı

Toplam

Asıl

202

122

Vekil

Asıl

Vekil

Asıl

Vekil

Asıl

Vekil

111

Siirt

113

137

Silifke

104

128

Sinop

172

194

Sivrihisar

147

153

Siverek

158

168

Ş a r k i Karahisar

143

156

171

285

170

158

173

2 5

Çanakkale

5 4

Tarsus Uşak Gaziosmanpaşa Gaziayıntab Karaman

Kars

100

105

Kadıköy

387

526

Kırşehir

289

314

120

158

173

Kilis Çankırı

2 1

173

193

Gelenbevi

209

352

Gümüşhane

139

150

Giresun

147

186

Mardin

163

185

Malatya

170

231

Merzifon

156

170

Maraş

117

159

Muğla

187

217

Manisa

187

216

Muş

158

Nevşehir

146

183

Niğde

191

230

Van

121

137

Vefa

179

346

Yalvaç

187

217

Urfa

140

11352

T o p l a m : 72

(2) Aslında

"1097"

(3) Aslında

"1358"

18 (2)

1098

(3)

5 1

187

1357

13807

187

388

292

19 19

6 1

4 1

Kütahya

12 10

9 11

653

143

1228

204

6.18 Meslek idadilerinde öğrenci, memur ve öğretmen sayıları, 1923-1924 Öğrenci Birinci devre sınıfları İptidai sınıflar Meslek idadileri

Gündüzlü

Yatılı

Gündüzlü

Toplam

Parasız

Paralı

Mersin Ticaret İdadisi

160

Aydın Sanayi İdadisi

104

Toplam

264

Parasız

Toplam

Genel toplam

193

146

339

Memur ve öğretmen Öğretmen Meslek idadileri

Memur Asıl

İptidai kısım Asıl Vekil

Mersin Ticaret İdadisi

Aydın Sanayi idadisi

Toplam

293

Tali kısım Asıl Vekil

Genel toplam AsH Vekil

6.19 Erkek öğretmen okullarında (darülmualliminler) öğrenci, memur ve öğretmen sayıları, 1923-1924 Öğrenci Tatbikat sınıfları Yatılı Okul

Gündüzlü

Parasız

Toplam

Gündüzlü

Yatılı

Parasız

Toplam

105

120

117

Edirne Erzurum

İkinci devre sınıflar

Birinci devre sınıflar

İzmir

Yatılı Parasız Toplam

122

173

Adana

118

175

Ankara

113

138

139

252

Balıkesir

112

119

231

Bursa

105

168

Diyarbakır

126

Sivas

203

206

233

110

128

238

Kastamonu

138

207

Konya

182

188

267

806

815

1695

1719

İstanbul

Trabzon

Toplam

Genel toplam

321

2560

Memur ve öğretmen öğretmen Memur Asıl

Tali kısım

iptidai kısım Vekil

Asıl

Vekil

Asıl

Genel toplam Vekil

Asıl

Vekil

Edirne

Erzurum

İzmir

istanbul

Adana

Ankara

Balıkesir

Bursa

Diyarbakır

Sivas

Trabzon

Kastamonu

Konya

107

203

358

Toplam

294

6.20 Kız öğretmen okullarında (darülmuallimatlar) öğrenci, memur ve öğretmen sayıları, 1923-1924 öğrenci Tatbikat sınıflan

Okul

Gündüzlü

Edirne Darülmuallımatı

Yatılı Parasız

Birinci devre sınıflar

Toplam

İkinci devre sınıflar

Gündüzlü Parasız

Yatılı Parasız

Toplam

Yatılı Parasız

Toplam

Genel toplam

111

208

113

121

181

192

219

Bursa Darülmuallimatı

105

125

230

Sivas Darülmuallimatı

124

Konya Darülmuallimatı

174

644

647

711

759

izmir Darülmuallimatı istanbul Darülmuallimatı Adana Darülmuallimatı

Toplam

Memur

İptidai kısım

Tali kısım

435

1430

Genel toplam

Asıl

Vekil

Asıl

Vekil

Asıl

Vekil

Edirne Darülmuallimatı

İzmir Darülmuallimatı

Adana Darülmuallimatı

Bursa Darülmuallimatı

Sivas Darülmuallimatı

Konya Darülmuallimatı

1 7

122

205

istanbul Darülmuallimatı

Toplam

(Ì) Aslında

(D 2

295

6.21 İmam hatip okullarında öğrenci sayıları, 1923-1924 İptidai hariç Okul Edirne imam Hatip Mektebi

Birinci sınıf

İptidai dahil

İkinci Üçüncü sınıf sınıf

Birinci İkinci Üçüncü sınıf sınıf sınıf

Toplam

Erzurum imam Hatip Mektebi

İsparta imam Hatip Mektebi

istanbul imam Hatip Mektebi

127

383

Eskişehir İmam Hatip Mektebi

ödemiş İmam Hatip Mektebi

Urfa İmam Hatip Mektebi

Afyonkarahisar imam Hatip Mektebi

Amasya İmam Hatip Mektebi

Antalya İmam Hatip Mektebi

Ankara İmam Hatip Mektebi

Balıkesir İmam Hatip Mektebi

Bursa İmam Hatip Mektebi

108

Bozok İmam Hatip Mektebi

Bolu imam Hatip Mektebi

112

Tire İmam Hatip Mektebi

Hopa imam Hatip Mektebi

Harput imam Hatip Mektebi

Sivas İmam Hatip Mektebi

Şavşat İmam Hatip Mektebi

Uşak İmam Hatip Mektebi

Gaziayıntab imam Hatip Mektebi

Kastamonu imam Hatip Mektebi

117

Konya İmam Hatip Mektebi

152

Kayseri İmam Hatip Mektebi

Kütahya İmam Hatip Mektebi

Maraş imam Hatip Mektebi

Manisa İmam Hatip Mektebi

Niğde imam Hatip Mektebi

1148

449

276

102

101

2258

Toplam:29

12 7

87 46

43 66 64

58 69 5

51 44 50

296

182

6.22 Vilayetlerdeki genel ilkokulların sınıf sayısına göre dağılımı, 1923-1924 Bir sınıflı Vilayet

Erkek

İki sınıflı

Kız

Erkek

Üç sınıflı

Kız

Erkek

Dört sınıflı

Kız

Beş sınıflı

Altı sınıflı Erkek

Erkek

Kız

Erkek

Kız

Artvin

Ardahan

Adana

Aksaray

Ankara

Amasya

Aydın

Edirne

Kız

2 3

Toplam

Erkek

Kız

Erzincan

Erzurum

Ertuğrul

123

Ergani

izmir

168

istanbul

175

Ordu

Urfa

İçel

Eskişehir

Beyazıt Bitlis

Burdur

Bozok

1 14 1

Bolu

Tekfurdağı

Tokat

Canik

Çanakkale

Çorum

117

Cebel-i Bereket Çatalca

1 4

Teke "Antalya"

5 2

Hakkari Hamidabad

Hüdavendigar

104

Dersim

Denizli

Diyarbakır

297

6.22 Vilayetlerdeki genel ilkokulların sınıf sayısına göre dağılımı, 1923-1924 (devam) Bir sınıflı Vilayet

Erkek

İki sınıflı

Kız

Erkek

Üç sınıflı

Kız

Siirt

Sinop

Sivas

24 3

Kız

Gaziayıntab

Kars

Kırklareli

Karahisar-ı Şarki Karahisar-ı Sahip

Kastamonu

Konya

Kocaeli

Kozan

136

2 1

1 3

150

204

163

7 4

Kırşehir

Kayseri

Gelibolu

Gümüşhane

Genç

8 1

Çankırı

Kütahya

Mardin

Mersin

Lazistan

Maraş Mamuretülaziz Manisa Muş

Giresun

4181

589

2 46

Niğde

943

107

538

Genel toplam

Malatya

Van

Toplam

Trabzon

Erkek

Kız

Saruhan

Karesi

Erkek

Siverek

Erkek Kız

Erkek

Altı sınıflı

Kız

Beş sınıflı

Erkek

Zonguldak

Dört sınıflı

4 869

993

298

302

536

212

6.23 Vilayetlerdeki genel ilkokulların dershane sayısına göre dağılımı, 1923-1924

Üç dershane

Dört dershane

Beş dershane

Altı dershane

Numune Okulu

Okulun kapalılık nedeni

Toplam

c S £ »a

Artvin Ardahan

III

Adana

Aksaray

Ankara

Amasya

Aydın

Edime

Erzincan

Erzurum

Iii

IÎJ

¡2

-kek

kek

i Vilayet

kek

1 2

123

168

175

105

İzmir

İstanbul

Eskişehir

Ordu

Urfa

içel

Beyazıt

Ertuğrul Ergani

Bitlis

Burdur

Bozok

Bolu

6 4

1 5 1

1 1

1 2

a o H

c £ cö o >

2 2

lam

İki dershane

uğu

Bir dershane

(1)

2 8 (2)

44 (3)

(1) Köylerde mevcut okulların üçü yatılı köy okuludur. (2) Söğüt merkez kasabasında kız okulu bulunmadığından ve erkek okulunun alt katında eğitimini sürdürdüğünden okul adedi bina adedinden 1 fazladır. (3) Numune okulları altı dershaneliler arasına karıştırılmıştır.

299

6.23 Vilayetlerdeki genel ilkokulların dershane sayısına göre dağılımı, 1923-1924 (devam)

Toplam

Bina yokluğu

117

104

T e k e "Antalya"

Tokat

Canik

C e b e l - i Bereket

Çatalca

Çanakkale

Çorum

Hakkari

Tekfurdağı

Öğretmen yokluğu

Okulun kapalılık nedeni

Toplam

Erkek

Numune Okulu

Erkek

Altı dershane

Erkek

Beş dershane

Erkek

Dört dershane

Erkek

Üç dershane

Erkek

Vilayet

İki dershane

Erkek

Bir dershane

(4)

Hamidabad

Hüdavendigar

Dersim

Denizli

Diyarbakır

Zonguldak

Siirt

Sinop

Sivas

Siverek

109

Trabzon

Gazi Ayıntab

Kars

136

Saruhan

(4) Maarif teşkilatı yoktur. (5) B u okulların birisi İptidai derecesinde sanayi okuludur. (6) B u okulların birisi "seyyar aşiret" okuludur. (7) M a n i s a , Akhisar, A l a ş e h i r k a z a l a r ı n d a birer ikmal sınıfı v a r d ı r .

300

(5)

(6)

( 7 )

6.23 Vilayetlerdeki genel ilkokulların dershane sayısına göre dağılımı, 1923-1924 (devam)

Vilayet

Karesi

Kastamonu

125

Konya

158

Kocaeli

146

Kozan

Kırşehir

Kayseri

Gelibolu

Gümüşhane

Genç

Kütahya

Giresun

Lazistan

Mardin

Mersin

Maraş

Mamuretülaziz

Manisa

Malatya

Niğde

213

2 493

150

204

136

139

173

lam

uğu

1 1

4 (8)

589

473

23 4181

(8) Otuzdört okulun tahsisatı il genel meclisi tarafından 1 Mart 1924 tarihinden itibaren kesildiğinden kapatılmıştır.

• 301

1 1

163

162

1 2

o. o

c >. hû o >%

ğretmen >kluğu

kek

1 1

3024

3 3

Toplam

Van

Çankırı

Muş

Okulun kapalılık nedeni

Toplam

Karahisar-ı Sahip

Kırklareli

Karahisar-ı Şarki

Numune Okulu

-kek

Altı dershane

'kek

Dört Beş dershane dershane

-kek

kek

İki Üç dershane dershane

kek

Bir dershane

517

6.24 Vilayetlerdeki ana okullarında okul sayısı, sınıf, yaş ve velisinin mesleğine göre öğrenci sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1923-1924 Sınıf Vilayet Adana

Okul sayısı 1

Filiz Gonca sınıfı sınıfı 30 30

öğrenci yaşı Gül sınıfı Toplam 60

Uç yaş

Dört yaş 17

Beş yaş 19

Altı yaş 24

Yedi yaş Toplam 60

Edirne

107

210

İstanbul

209

338

194

741

154

237

187

131

741

Eskişehir

181

Ordu

202

İçel

Ertuğrul

202

Burdur

Bolu

12 35

202 16

Tekfurdağı

206

259

Teke

185

Tokat

160

Canik

Çatalca

Çanakkale

136

143

362

Çorum

259

150

112

362

276

Hamidabad

Hüdavendigar

241

276

45 13

Denizli

126

Diyarbakır

Sinop

102

309

45 126

129

103

309

181

176

335

111

133

202

133

276

105

258

Kırşehir

Gelibolu

Saruhan

Gazi Ayıntab

Kars

Kırklareli

Karesi

Karahisar-ı Sahip

Konya Kocaeli

Kütahya

202

203

177

Maraş

Mamuretülaziz

Manisa

Giresun Mersin

(1)

Malatya

Toplam

2995

203

52 59

1785

1100

5880

316 1273 1641

1548

925

5703

(1) Çocukların yaşları hakkında kayıt tutulmadığından bir hane boş bırakılmıştır. (2) Babalarının meslekleri hanesindeki 157 yekuna 24 yetim çocuk dahil değildir.

302

Öğrenci velilerinin meslekleri

00 c w

£n 3

& o c d E)

Öğretmenlerin mezun oldukları okullar

2 5 aC >

E İS o. o

jj> 5

E <

tfr

m 03

LU M

«o

J Q

i *c

(—

Vilayet

Adana

Edirne

210

243

298

741

181

Eskişehir

Ordu

İçel

202

Ertuğrul

Burdur

136

4 36

113

259

185

362

1 1

Hüdavendigar

126

Denizli

Diyarbakır

Sinop

111

7 4

Çatalca Çanakkale

Hamidabad

1 11

Canik

Tokat

276

Çorum

309

Teke

Tekfurdağı

102

Bolu

İstanbul

160

5 3

76 60

157

1 3

Saruhan Gazi Ayıntab

Kars

Kırklareli

114

335

202

203

Kütahya

Giresun

763

1539

1540

Karesi

Karahisar-ı Sahip

276

Konya

258

Kocaeli

Kırşehir

Gelibolu

177

Mersin

Maraş

Mamuretülaziz

Manisa

Malatya

136

Toplam

9 701

(2>

453

774

5856

303

6.25 Türkiye'de vilayet ve eğitim kurumlarına göre okul ve öğrenci sayıları, 1923-1924 Ortaöğrenim okullan Ortaokul

893

658

711

Adana

4109

805

2641

3446

Aksaray

2150

244

1744

1988

Ankara

5446

1298

3627

4925

Amasya

3963

951

2623

Aydın

7701

105

1623

Edirne

4417

Erzincan

3113

Ardahan

Erzurum

4435

Ertuğrul

8657

123

131

446

20883

168

Ergani İzmir istanbul

162

3574

189

5987

7610

1171

1633

2804

349

2344

2693

175

170

3794

170

829

7631

8460

324

369

191

3082

13210

16292

15643 24820

56025

175

222

9177

Eskişehir

4267

613

3393

4006

210

Ordu

3020

447

2404

2851

169

Urfa

1137

205

742

947

121

İçel

611

977 1588

2135

246

1764

2010

125

Beyazıt

968

805

835

133

Bitlis

338

199

120

156

Burdur

4476

680

3676

4356

Bozok

3823

458

3209

3667

Bolu

6147

101

689

5097

5786

232

361

Tekfurdağı

4556

1832

2326

4158

130

Antalya

6648

117

133

926

5534

6460

168

Tokat

3379

832

2291

3123

256

Canik

5076

839

3732

4571

184

Cebel-i Bereket

1667

135

1532

1667

Çatalca

2456

257

2157

2414

Çanakkale

5696

1741

2790

4531

125

Çorum

4190

659

3388

4047

143

8383

1190

6662

7852

311

10171

104

119

1473

7178

8651

Dersim

1174

142

1032

1174

Denizli

9136

108

1339

7611

8950

129

Toplam

1393

Erkek

1330

143

32 209 241

128

127

420

146

310 1721 2031

569

Kız

Öğrenci sayısı

Toplam

Erkek

Okul sayısı

Toplam

Artvin

N *

Lise Öğrenci sayısı

Toplam

Erkek

1453

Vilayet

Öğrenci genel toplamı

Erkek

Toplam

Okul sayısı

Erkek

Öğrenci sayısı

Erkek

Genel resmi ilkokul Okul sayısı

162 201

Hakkari Hamidabad Hüdavendigar

304

186

569

Ortaöğrenim okulları

108

117

Toplam

Erkek

Toplam

¡2

Yatılı ilkokullarda ve darüleytamlardaki öğrenci sayısı

Yatılı ilkokul öğrencileri

Okul sayısı

Erkek

Toplam

Erkek

öğrenci sayısı Toplam

Erkek

Okul sayısı

Yabancı ve cemaat okulları

Erkek

Erkek ve kız öğretmen okulları

Vilayet Artvin

182

Ardahan

295

Adana Aksaray

122

210

136

525

576

216

173

Ankara Amasya Aydın Edime

1101

Erzincan 1

137

219

233

110

343

133

170

1668

2111

3779

12083 13112 25195

696

258

Erzurum

197

Ertuğrul

392

1352 2048 51

Ergani İzmir İstanbul Eskişehir Ordu

Urfa İçel Beyazıt

Bitlis Burdur Bozok Bolu

115

153

268

Tekfurdağı Antalya Tokat 321

321

Canik Cebel-i Bereket

512

528

1040

Çatalca Çanakkale Çorum Hakkari 53

105

187

268

195

463

167

220

Hamidabad

301

Hüdavendigar Dersim Denizli

305

6.25 Türkiye'de vilayet ve eğitim kurumlarına göre okul ve öğrenci sayıları, 1923-1924 (devam) Ortaöğrenim okulları Ortaokul

Lise

858

Zonguldak

5658

938

4412

5350

246

382

229

247

135

3088

514

2396

2910

178

7149

1054

5588

6642

406

219

274

Saruhan

12734

136

156

Trabzon

4317

623

3390

4013

Gaziayıntab

3448

605

2270

2875

Kars

1559

Kırklareli

3507

1378

1970

3348

10090

114

2097

7734

9831

Siirt Sinop Sivas Siverek

Karesi

2488 10000 12488

192

214

140

1193

969

1040

153

Karahisar-ı Sahip

7076

905

5888

6793

186

Kastamonu

9590

150

166

1373

8020

9393

Konya

16272

204

219

2104 13769 15873

Kocaeli

10488

163

185

3669

Kozan

1764

127

1637

1764

Kırşehir

3854

394

3269

3663

Kayseri

5892

495

4311

4806

Gelibolu

2365

339

1836

2175

Gümüşhane

1265

1084

1152

170

Karahisar-ı Şarki

Genç

170

6482 10151

277

191

113

Çankırı

3476

458

2868

3326

150

Kütahya

6836

1178

5293

6471

315

Giresun

3655

454

2960

3414

241

Lazistan

3332

143

2921

3064

208

Mardin

1743

101

835

936

171

Mersin

2782

514

2249

2763

Maraş

3833

209

3534

3743

Mamuretülaziz

3878

622

2303

2925

127

5423

951

4238

5189

150

292

236

292

Malatya

3663

104

488

2983

3471

132

Niğde

5014

615

4109

4724

290

480

321

344

100

Manisa Muş

Van Toplam

370597

589 4181 4770 59741 253430 313171

306

922 8398 9320

Toplam

667

152

119

113

153

4 18

380 4111 4491

Kız

191

Toplam

Erkek

Toplam

Kız

Erkek

1389

öğrenci genel toplam

Erkek

Toplam

Diyarbakır

Vilayet

öğrenci sayısı

Erkek

Okul sayısı

Kız

Öğrenci sayısı Toplam

Okul sayısı

Erkek

öğrenci sayısı

Toplam

Genei resmi ilkokul Okul sayısı

Ortaöğrenim okullan Yabancı ve cemaat okulları

Erkek ve kız öğretmen okulları Okul sayısı

Öğrenci sayısı

Okul sayısı

Yatılı ilkokullarda ve darüleytamlardaki öğrenci sayısı

Yatılı ilkokul öğrencileri E

E ro o. o

I-

145

205

Vilayet

174

Diyarbakır

Zonguldak Siirt Sinop

148

168

148 35

172

Sivas

132

Siverek

Saruhan

156

Trabzon

324

Gaziayıntab

172

Kars 85

119

Kırklareli

159

Karesi

119

Karahisar-ı Şarki

97 1 1

1 2

71 88

Karahisar-ı Sahip Kastamonu

71 68

185

Konya

101

Kocaeli Kozan Kırşehir

111

165

276

137

190

536

597

Kayseri Gelibolu Gümüşhane Genç Çankırı

Kütahya Giresun

60 636

Lazistan Mardin

636

Mersin Maraş 111

111

212

248

460

203

255

Mamuretülaziz Manisa Muş

Malatya Niğde

877 1324 2201

186

239

16100 18436 34536

307

1034

5844

6878

Van Toplam

6.26 Türkiye'de vilayetler ve eğitim kurumlarına göre öğretmen sayıları, 1923-1924 Ortaöğrenim okulları ilk kısımlarında öğretmen sayısı

Resmi ve genel okullarda

110

Ankara

156

125

Aksaray

Toplam

32 143

Erkek

Toplam

Adana

Toplam

Erkek

Ardahan

Erkek

Toplam

Erkek

Toplam

Erkek

Toplam

Artvin

Yabancı ve cemaat okullan

Erkek

(1)

Liseler

Genel toplam

Vilayet

Ortaokullar

Erkek ve kız öğretmen okulları

Yatılı ilkokullarda ve darüleytamlardaki öğretmen sayısı

6 4

Amasya

114

Aydın

189

178

182

Edime

177

104

Erzincan

Erzurum

186

156

159

Ertuğrul

196

173

187

Ergani

İzmir

530

2975

499

558

1057

132

706

İstanbul Eskişehir

6 6

3 45

119

Ordu

Urfa

içel

Beyazıt

Bitlis

Burdur

109

103

Bozok

105

Bolu

179

164

Tekfurdağı

106

Teke (Antalya)

225

168

211

Tokat

110

Canik

159

143

145

Cebel-i Bereket Çatalca

Çanakkale

194

83 34

133

Çorum

148

129

142

188

141

156

314

91 113

752

140

874 1626

Hakkari Hamidabad Hüdavendigar Dersim Denizli Diyarbakır

(2)

261

267

198

193

(1) Yalnız erkek öğretmenlerin gösterildiği vilayetlerde toplam sütununa kadın öğretmenler de dahildir. (2) Diyarbakır'dan yabancı ve cemaat okullarına ait verilerde öğretmenler hakkında bilgi verilmemiştir.

308

6.26 Türkiye'de vilayetler ve eğitim kurumlarına göre öğretmen sayıları, 1923-1924 (devam) Ortaöğrenim okullan ilk kısımlarında

opla

rkek

opla

rkek

Vilayet

100

113

Siirt

Sinop

Sivas

Zonguldak

128

185

159

Siverek

Saruhan

345

316

332

Trabzon

114

101

Gaziayıntab

153

122

294

282

119

136

Karahisar-ı Şarki Karahisar-ı Sahip

148

Kastamonu

281

266

Konya

345

298

321

Kocaeli

271

236

256

Kırşehir

120

115

Kayseri

178

142

Gelibolu

Gümüşhane

Kozan

Genç Çangırı

4 102

163

181

Lazistan

Mardin

107

109

Mamuretülaziz

148

Manisa

112

146

Malatya

139

126

Niğde

144

132

Muş

Van Toplam

157

32 12140

903 8162 9065

T LU

•5

6 3

327

387

309

176

205

ÖL H

Giresun

112

T3 n X

199

Maraş

Kütahya

Mersin

Yabancı ve cemaat okullan

Kırklareli Karesi

Kars

Erkek ve kız öğretmen okulları

Liseler

adın

enei >plar

Ortaokullar adın

Resmi ve genel okullarda

Yatılı ilkokullarda ve darüleytamlarda ki öğretmen sayısı

75 114

940 1098 2038

50 281

331

D İ Ğ E R V E K A L E T L E R L E D U Y U N - U UMUMIYE'NIN İ D A R E S İ N D E K İ O K U L L A R 6.27 Bahriye Mekteb-i Âlisi öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1923-1924 [Bahriye Vekaleti] Memur ve öğretmen

1*1. o

t v > o

Öğretmenlerin mezun oldukları okullar

® c «-E ş^'S S E

E o. o

119

0) >>

0) .>»

!n E

c E İ o E E a> >o> S O 62

nuı

Öğrenci

"T"

E ™ o. o

nİ

«S

J33^ £

İ 'g re re O

•4—

0) tt

«o

S 5

oQ) >

-3 :3 l.

jtf 3 3

X X

* o t

iğ o. o

6.28 Bahriye Gençler Mektebi öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1923-1924 [Bahriye Vekaleti] öğrenci öğretmen ve memur öğretmenlerin mezun oldukları okullar •c o, ö>

Ü E O 20

• o, 3

Jo.

^ S 29

° . - r e «

E «

o. °

E £ O

"5.

•£ 5

-S

m—

e 5

- •£

E o. °

g >»

< 1

S 1

6.29 Milli Ticaret-i Bahriye Kaptan ve Çarkçı Mekteb-i Âlisi öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1923-1924 [Kurucu Müdürü Hamid Naci Bey], öğrenci İdadi

Memur ve öğretmen

Âli

310

öğretmenlerin mezun oldukları okullar

İstanbul Kondüktör Mekteb-i Âlisi

Elaziz Kondüktör Mekteb-i Âlisi

Genel toplam

111

Gündüzlü >plam

iri

Parasız

>plam

Mühendis Mekteb-i Âlisi

Sınıf

eri

Yatılı

Sınıf

CNİ

Sınıf

Okul

Sınıf

6.30 Mühendis ve kondüktör okullarında öğrenci sayıları, 1923-1924 [Nafıa Vekaleti] Sınıf

</) 2 0.

172

ı-

6.31 Mühendis ve kondüktör okulları memur, öğretmen sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1923-1924 [Nafıa Vekaleti] Memur ve öğretmen Öğretmenlerin mezun oldukları okullar re

S 3

E +?

E re

c m

»o)

§•

3 3

& vy

£ = s

« ¡5

re £ 3

¿ 2- a, fi

a> co

x»9> a>

i 3

* re

Okul Mühendis Mekteb-i Âlisi istanbul Kondüktör Mekteb-i Âlisi

(1)

(2)

Elaziz Kondüktör Mekteb-i Alisi Toplam

(1) Bir öğretmen kadrosu boştur. (2) Okul yeni açılmıştır. Bir öğretmeni noksandır.

6.32 Ticaret Mekteb-i Âlisinde öğrenci, öğretmen ve memur sayıları, 1923-1924 [Ticaret Vekaleti] Öğretmen ve memur

Öğrenci Birinci kısım

c ¿5

Okul Ticaret Mekteb-i Âlisi Trabzon Ticaret Mekteb-i Âlisi Adana Ticaret Mekteb-i Âlisi Toplam

c/5

Ameli kısım

İkinci kısım

cö

eri

Gündüzlü

CÖ

eri

re o. o

re O.

c c 2 E

T3 3

İ2

re re "D

E re a

22 290

66 224 o 32 ^

22 290

66 224

(1)

(2)

(1) Trabzon Ticaret Mektebi Nisan ayının sonunda açıldığından bir aylık istatistik yapılmamıştır. 2

( ) Adana Ticaret Mektebi istatistiği yoktur.

311

6.33 Ticaret Mekteb-i Âlisi'nde mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1923-1924 [Ticaret Vekaleti]

Ticaret Mekteb-i Alisi

£ I

- _

._ 3

Yabanc ı siyasal bilimleı okulu

Okul

Yabanc ı mal bilimleı

Yabanc ı iktisadi bilimleı okulu

Öğretmenlerin mezun oldukları okullar

5 E c

S a 5£ 3

r S 7 3 ?-o£

i- sS

¿2 s- §

s- 2»«

>• © 332

t: ç -İ 5

« 5ç E

• 5ç E

® 5c E

X E

LU E

2 E

l E

Q<<

t- E

>• n

> n

>• n

_ £ s© 2 5 E

_ 5"

g S 2| 1

6 6

1 2

2 1

Trabzon Ticaret MektebÂlisi (1)

Adana Ticaret Mekteb-i Âlisi <2)

Toplam

C) Trabzon Ticaret Mektebi Nisan ayının sonunda açıldığından bir aylık istatistik yapılmamıştır. (2) Adana Ticaret Mektebi istatistiği yoktur.

312

6.34 Ziraat okullarında öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1923-1924 [Ziraat Vekaleti]

Çorum Mıntıka Ziraat Mektebi Sivas Mıntıka Ziraat Mektebi

(2)

(3)

Karesi Mıntıka Ziraat Mektebi Erzincan Mıntıka Ziraat Mektebi

<4>

(4)

Kastamonu Mıntıka Ziraat Mektebi Edirne Mıntıka Ziraat Mektebi

<5)

Adana Makinist Mektebi

44 701

362

(D 3

(0 (D 3 3

100

« o

Sivas Mıntıka Ziraat Mektebi

Bursa Mıntıka Ziraat Mektebi

141

izmir Mıntıka Ziraat Mektebi ' 9

Kastamonu Mıntıka Ziraat Mektebi' '

690

Parasız 2 2

O _

c • "S — — o. 8 2 M - — -° 2 a râ ce •o o J£ 2 5

E 10 5 a § o h (A E

(D : 3 m Q 0) S E l E E

1 2 2

1 1

3 1

4 1

Adana Mıntıka Ziraat Mektebi' '

Adana Makinist Mektebi

2o aa

« 2

«= -Q re Sa >- T3

Toplam

n0 M

Edime Mıntıka Ziraat Mektebi' '

öğretmenlerin mezun oldukları okullar

Erzincan Mıntıka Ziraat Mektebi

Paralı

138

Çorum Mıntıka Ziraat Mektebi* *

94 27

E E e = s > <n 3

90 34

fc 2

Memur ve öğretmen

Parasız 80

Karesi Mıntıka Ziraat Mektebi'

Gündüzlü

45 14 23

116

Ankara Mıntıka Ziraat Mektebi

Adana Mıntıka Ziraat Mektebi

Toplam

ikinci sınıf

Birinci sınıf

Yatılı

<6)

Bursa Mıntıka Ziraat Mektebi

Üçüncü sınıf

116

ikinci sınıf

Ankara Mıntıka Ziraat Mektebi' '

Birinci sınıf

Toplam öğrenci sayısı

Okul

izmir Mıntıka Ziraat Mektebi

Hazırlık

Makinist

5 1 1

1 1 3

1 1

(1) Makinist öğrencisi sınıflara ayrılmadığından bunlar bu bölümün ikinci sınıfında gösterilmiştir. (2) öğrenci sayısı sınıflara ayrılmadığından ziraat kısmındaki 14 öğrenci 3. sınıfta gösterilmiştir. Bu yıl Çiftlik Mektebi haline gelmiştir. (3) Okul iki yıldan beri açıktır. (4) Okul yeni açılmıştır. (5) Bu yıl Mıntıka Ziraat Okulu'na dönüştürülmüştür. (6) Okul yeni açılmıştır. Öğrenci sınıflara ayrılmadığı için tamamı birinci sınıfta gösterilmiştir. (7) Okul yeni açıldığından öğretmenleri yoktur. (8) Okul iki yıl önce kurulmuştur. (9) Bu yıl Mıntıka Ziraat Okulu haline dönüştürülmüştür, iki öğretmeni de askerdedir. (10) Okul yeni açılmıştır, idari kadro bilgisi yoktur. (11) idari kadro bilgisi yoktur.

313

6.35 Yüksek meslek okullarında öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1923-1924 [Ziraat Vekaleti] öğrenci

Memur ve öğretmen

Parasız

Halkalı Ziraat Mekteb-i Âlisi

Baytar Mekteb-i Âlisi

Toplam

175

144

13 13

Toplam

Öğretmen

Üçüncü sınıf

Memur

İkinci sınıf

Paralı

Birinci sınıf

Orman Mekteb-i Âlisi

Paralı

Okul

Gündüzlü

Parasız

Yatılı

Dördüncü sını

Sınıf

4 21 21

Öğretmenlerin mezun oldukları okullar

J2 g sz o 2 Orman Mekteb-i Âlisi Halkalı Ziraat Mekteb-i Âlisi Baytar Mekteb-i Âlisi

e E 1

¡1 A 2

C O

5 Î 2

ı-

JO 3

>• o

¿1 1

:3 9)

O 4

«S <E

Toplam

"O d)

2 12 16

1 6

(1)

15 43

(t) öğretmenlerin birisi müdürlük yapmaktadır.

6.36 Bursa Harir Darüttaliminde' ' öğrenci, öğretmen ve memur sayıları, 1923-1924 [Duyun-u Umumiye İdaresi] Öğretmen ve memur öğrenci öğretmen Hizmetli Sene başında Terk edenler Sınav öncesinde Sınavda yükselen 26

(1) Okulun eğitim süresi bir yıldan ibaret olup bu süre ilkbahar ve sonbahar devreleri adıyla ikiye ayrılır.

314

Ö Z E L O K U L L A R V E VİLAYETLERİN İDARE ETTİĞİ O K U L L A R

6.37 Darüşşafaka'da öğrenci, öğretmen, memur, hizmetli sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları,1923-1924 Öğrenci

£ s s

Öğretmen, memur ve hizmetli

ı ı

•§

i • c

230

Öğretmenlerin mezun oldukları okullar (A

—

•c * U

a E

m .

3 -

İ5 X

.o 02 ) «

Cü

</>

a O

.o a -S

o U

« I

T .o

.o o İ«

a S

8 S

¡3 Q

W —

re =

o ~ < <

re W E

re < 3

o •* S S

E «

ç c E

m Q

O. o

t O

>a> O

~~3

41~

6.38 Darüleytamlarda öğrenci sayıları, 1923-1924 Öğrenci Okul Ortaköy Erkek Ortaköy Kız

Erkek

Kız

678

Toplam 678

376

454

Balmumcu Erkek

472

Beykoz Erkek

389

172

561

214

239

Validebağı Erkek Erzurum Erkek

205

İzmir Erkek

488

472

205 488

İsparta Erkek

145

Adana Erkek

316

345

Elaziz Erkek

189

244

Amasya Erkek

Tirilye Erkek

307

Sivas Erkek

126

Samsun Erkek

159

176

Trabzon Erkek

104

Gaziayıntab Erkek

174

199

Kayseri Erkek

509

549

Bigados Erkek

Toplam

4376

1061

315

5437

6.39 İstanbul Darülelhan Mektebinde öğrenci, öğretmen, memur ve hizmetli sayıları ve mezun oldukları okul, millet, din ve mezheplerine göre öğretmen sayıları, 1923-1924 öğretmen Garp musiki şubesi

288

öğretmenlerin mezun oldukları okullar H -5

İCO 1t ffl l3ı3i

o m 5

S İ~~

N 7

i* II «O

>(o ~~3

i~~

> 7

Millet ve mezhepleri

Hizmetli

Erkek

126

Memur

Toplam

Kız

114

Memur ve hizmetli

Kız

Erkek

Kız

Şark musiki şubesi

Erkek

Öğrenci Garp musiki şubesi

Erkek

Şark musiki şubesi

* .2

* İl I 3*ı« • £

ı-

2İ"

316

oo ~~İ

> *

i~~

~~İ

s O*

6.40 Hayat okulları (Pratik Sanat Enstitüleri)'nda öğrenci, memur, öğretmen sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1923-1924 Öğrenci

C 3

._ O

55 "

"cS

(1)

İstanbul Kız Hayat Mektebi' '

P S

« c

İstanbul Erkek Hayat Mektebi

İ3 £ ¡5

3 Ç :3 £

«= C S

«_

Okul

Öğretmenlerin mezun oldukları okullar

2 C

OU,,l

Memur ve öğretmen

ı_ 3 C

—-

a O

K-

F 5

C (O 3

: P

~ S

f= |

« T

—

2E>

o. O

r¡ 3

I-

O 3

Tali

1 1

3 o Z

"§

:3 (

:3 5

O S

5 0

t; O

o C

3 A °

-c :3

.o «

•£ :3

xı«

>£,

C W

J£

0 «

.a<0

Tali

E == 5

7 3

• () İzmir Kız Hayat Mektebi

Tali

Toplam

İstanbul Erkek Hayat Mektebi'ndeki beş öğretmen Kız Mektebi'nde de ders vermektedir.

(2) istanbul Erkek Hayat ve Kız Hayat Mektepleri Şubat 1924'te açıldığından yalnızca iki sınıf mevcuduna ait bilgi vardır. (3) izmir Hayat Mektebi'nin istatistiği yoktur.

6.41 Dilsiz okullarında öğrenci, öğretmen, memur, hizmetli sayıları ve mezun oldukları okullara göre öğretmen sayıları, 1923-1924 Öğretmen, memur ve hizmetli

Öğrenci sayısı

Okul

1it11

istanbul Dilsiz Mektebi

İzmir Dilsiz Mektebi

Toplam

ıtı

1 c

İS E N

E CO

a. o h-

317

S gs

ıtids

•

E re a o

c 0 E

»ktebi

İkinci sınıf

ana]

Birinci sınıf

Öğretmenlerin mezun oldukları okullar

<n reE«

6.42 Vilayetlerin idare ettiği sanayi okullarında sınıf, meslek ve yatılı-gündüzlü olma durumuna göre öğrenci sayıları, 1923-1924

Terzi

Marangoz

Dokumacı

Demirci

Modelci

Tesviyeci

Ağaç tornacı

Demir tornacı

Dördüncü sınıf

(1)

Edirne Sanayi Mektebi

Toplam

Meslek Üçüncü sınıf

ikinci sınıf

Okul

Birinci sınıf

Hazırlık

Sınıf

ı <> İzmir Sanayi Mektebi

143

İstanbul Sanayi Mektebi

207

Adana Sanayi Mektebi

Ankara Sanayi Mektebi

108

Bursa Sanayi Mektebi

Sivas Sanayi Mektebi

396

215

156

Kastamonu Sanayi Mektebi Konya Sanayi Mektebi

214

6 24

976

185

105

199

(3)

Bolu Sanayi Mektebi' ' Toplam

Edirne Sanayi Mektebi

İzmir Sanayi Mektebi İstanbul Sanayi Mektebi

Adana Sanayi Mektebi

Ankara Sanayi Mektebi

Bursa Sanayi Mektebi

3 2

arasız

aralı

arasız

214

200

20 16

121

14 1

108

Kastamonu Sanayi Mektebi

Gündüzlü

I-

207

Sivas Sanayi Mektebi

Konya Sanayi Mektebi

aralı

(fr (9

oplam

lürettip

Yatılı

lakinist

rmeci

lektrikçi

rezeci

undurac

ökmeci

Meslek

< 70

976

774

Bolu Sanayi Mektebi Toplam

(1) Cetvellerde öğrenciler sınıflara ayrılarak gösterilmemiştir. (2) Cetvellerde öğrenciler mesleklere ayrılarak gösterilmemiştir. (3) Aslında "9" (4) Bilgi yoktur. (5) Aslında "75"

318

177

6.43 Vilayetlerin idare ettiği sanayi okullarında öğretmen sayıları, mezun oldukları okullara ve milliyetlerine göre öğretmen sayıları 1923-1924 Milliyetleri

İstanbul Sanayi Mektebi

Adana Sanayi Mektebi

Ankara Sanayi Mektebi

Bursa Sanayi Mektebi

Sivas Sanayi Mektebi

Kastamonu Sanayi Mektebi

Konya Sanayi Mektebi

157

6 9 2

Toplam

Gayrı türk

Türk

Toplam

İslam uyruklu

Diğer okullar

İzmir Sanayi Mektebi

Sanayi okulları

Ortaokullar

Edime Sanayi Mektebi* *

Yabancı yüksek okullar

Toplam

Okul

Yüksek okullar

Nazari

öğretmenlerin mezun oldukları okullar

Ameli

Öğretmenler

16 24

6 5

141

154

157

1 1

(2) Bolu Sanayi Mektebi Toplam

(t) öğretmenlerin mezun oldukları okullar gösterilmemiştir. (2) Bilgi yoktur.

6.44 Vilayetlerin idare ettiği sanayi okullarında mezun oldukları okullara ve milliyetlere göre idari kadro ve hizmetli sayıları, 1923-1924

Edirne Sanayi Mektebi' '

iaokullar

ınayi çulları

H-

>- o

>- >. o

co o

¡5

— i

s 7

izmir Sanayi Mektebi

istanbul Sanayi Mektebi

Adana Sanayi Mektebi

o—

»plam

ıbancı iksek cullar

ı_

Hizmetli

esleki

iksek cullar

Milliyetleri İslam uyruklu

>plam Okul

İdari kadro Mezun oldukları okullar

I-

109

Ankara Sanayi Mektebi

Bursa Sanayi Mektebi

Sivas Sanayi Mektebi

Kastamonu Sanayi Mektebi

Konya Sanayi Mektebi

(2)

Bolu Sanayi Mektebi Toplam

(1) İdari kadronun mezun olduğu okullar gösterilmemiştir. (2) Bilgi yoktur.

319

KAYNAKÇA

Devlet Salnameleri 1.

Defal-68 [Salname Defa 11263/1847'den 1333-1334 Sene-i Maliyesi Altmış sekizinci Sene (İstanbul: Hilal Matbaası, 1334) kadar toplam 68 adet]

Maârif Salnameleri 2.

Sâlnâme-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, Birinci Sene, 1316 Sene-i Hicriyesine Mahsusdur. (Darülhilafetülaliye: Matbaa-i Amire, 1316)

Sâlnâme-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, İkinci Sene, 1317 Sene-i Hicriyesine Mahsusdur. (Darülhilafetülaliye: Matbaa-i Amire, 1316)

Sâlnâme-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, Üçüncü Sene, 1318 Sene-i Hicriyesine Mahsusdur. (Darülhilafetülaliye: Matbaa-i Amire, 1318)

Sâlnâme-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, Dördüncü Sene, 1319 Sene-i Hicriyesine Mahsusdur (Darülhilafetülaliye; Matbaa-i Amire, 1319)

Sâlnâme-i Nezaret-i Maarif-i Umumiye, Altıncı Sene, 1321 Sene-i Hicriyesine Mahsusdur (Dersaadet; Alem Matbaası, 1321)

Kitap ve Makaleler 7.

Şeref Abdurrahman; (1310, 1312), Tarih-i Devlet-i Osmaniye Tab-ı Sani, Cilt 1, Cilt 2, İstanbul: Karabet Matbaası

Akyüz Yahya; (1989), Türk Eğitim Tarihi (Başlangıcından 1988'e), Genişletilmiş 3.baskı, Ankara: A.Ü. Basımevi

Anderson Benedict; (1993), Imagined Communities, Reflections on The Origin and Spread of Nationalism (London: Verso Editions and N L B , 1983) Türkçe çevirisi için (Çev: İskender Savaşır) Hayali Cemaatler - Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, İstanbul: Metis Yayınları

10.

Aynî Mehmed A l i ; (1927), Darülfünun Tarihi, İstanbul: Yeni Matbaa

11.

Aytekin Halil; (1991) İttihâd ve Terakki Dönemi Eğitim Yönetimi, Ankara: G.Ü. B . Y . Y . O . Matbaası

12.

Baltacıoğlu İsmail Hakkı; (Nisan 1333) " M i l l i Talim ve Terbiye Islahatına Medhal" Milli Talim ve Terbiye Cemiyeti Mecmuası, No.2

13.

Berkes Niyazi; (1978), Türkiye'de Çağdaşlaşma, İstanbul: Doğu-Batu Yayınları

14.

Brophy Jere E.; (1977), Child Development and Socialization, U.S.A.: Science Research Associates, Inc.,

321

15.

(21 Receb 1263) Bu Defa Emr ve İrade-i Hayriyyet İfade-i Hazret-i Şahane Mucibince Verilen Nizamına Tatbiken Etfalin Talim ve Tedrisi ve Terbiyelerini Nevechle İcra Eylemeleri Lazım Geleceğine dair Sıbyan Mekatibi Haceleri Efendilere İ'ta Olunacak Talimattır, İstanbul

16.

Coleman James S.; (1965) "Education and Political Development" iç. Education and Political Culture , Princeton: Princeton University Press

17.

Coleman James S.; (1965) "Introduction to Part-I Patterns and Problems of Educational Underdevelopment" iç. Education and Political Culture, Princeton: Princeton University Press,

18.

Çadırcı Musa; (1991) Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri'nin Sosyal ve Ekonomik Yapıları, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi

19.

Davison Roderic H . ; (1963) Reform in The Ottoman Empire 1856-1876, Princeton: Princeton University Press

20.

Osman Ergin; (1977) Türk Maarif Tarihi Cilt: 1-2-3-4, İstanbul: Eser Matbaası

21.

Gellner Ernest; (1992) Uluslar ve Ulusçuluk (Çev: Büşra Ersanlı Behar-Günay Göksu Erdoğan) İstanbul: İnsan Yayınları

22.

Gilda Robert; (1987) Barricades And Borders Europe 1800-1914, Oxford: Oxford University Press

23.

Hobsbawm Eric J.; (1993), (Çev: Osman Akınhay) 1780'den Günümüze Milletler ve Milliyetçilik "Program Mit, Gerçeklik" İstanbul: Aynntı yayınları

24.

Halil İnalcık; (1973) The Ottoman Empire The Classical Age 1300-1600 London: The Trinity Press

25.

Kansu Nafı Atıf; (1930) Türkiye Maarif Tarihi Hakkında Bir Deneme, Muallim Ahmed Halit Kitaphanesi, 1930

26.

Karpat Kemal H. ; (1972) "The Transformation of The Ottoman State, 1789-1908" I.J.M.E.S. Vol:3

27.

Karpat Kemal; Ottoman Population 1830-1914 Demographic and Social Characteristics, Madison: The University of Wisconsin Press

28.

Koçer Hasan A l i ; (1991) Türkiye'de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923) İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları,

29.

Kodaman Bayran ; 1988) Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Ankara: T.T.K. Basımevi

322

30.

Lewis Bernard ; (1968) Modern Türkiye'nin Doğuşu (Çev: Metin Kıratlı), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınlan

31.

"Maârif-i Umûmiyye Nizâmnâmesidir" Düstûr Cüz-ü Sânî [Tertib-i Evvel] ([Dersaâdet:] Matbaa-i Âmire, 1289) s. 184-200

32.

Cevad İbn-i Eşşeyh Nafı Mahmud ; (1338) Maarif-i Umumiye Nezareti Tarihçe-i Teşkilat ve İcraatı, Matbaa-i Amire

33.

Mutlu Şamil; (1996, 1997) "II. Meşrutiyet Devrinde İstatistik Bilgileriyle Eğitim Belgeler No:21„ Cilt:XVII, s. 127-143 ve tablolar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi

34.

Oktay C e m i l ; (Mayıs-Haziran 1992) " "Çağdaşlaşma"yı Tanımlamak" Yeni Toplum N o : l

35.

Ortaylı İlber ; (1998) İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: H i l Yayınları

36.

Rich Norman ; (1970) The Age of Nationalism and Reform, 1850-1890, New York: W W . Norton & Company Inc.

37.

Sakaoğlu Necdet; (1991) Osmanlı Eğitim Tarihi, İstanbul: İletişim Yayınları

38.

Toprak Zafer ; (1983) Türkiye'de Milli İktisat (1908-1918) Ankara: Yurt Yayınları

39.

Weiner Myron ; (1971) "Political Integration and Political Development" iç. Ed: Claude E. Welch; Political Modernization A Reader in Comparative Political Change Second Edition (California: Wadsworth Publishing Company Inc.

40.

20nci Yüzyıl Başlarına Kadar Türk Askeri Eğitiminin Tarihçesi, İstanbul: Harb Akademileri Basımevi, 1983

323