NIEUWSBRIEF
TOEKOMSTBESTENDIG WATERBEHEER Wetterskip Fryslân denkt na over de toekomst van het waterbeheer. Dit doet zij in dialoog met burgers en overige belanghebbenden. In het najaar 2014 is er een pilot gehouden in de Greidhoeke om samen met streek ideeën te ontwikkelen voor een toekomstbestendig waterbeheer. De inwoners van de streek hebben via een enquête en dialoog bijeenkomsten ideeën voor toekomstbeelden en mogelijke scenario’s aangedragen. De resultaten van de dialoog zijn verwerkt in een voorstel dat wordt gepresenteerd aan het nieuwe waterschapsbestuur (na de verkiezingen van 18 maart 2015). Het nieuwe waterschapsbestuur bepaalt of en hoe zij het voorstel gaat uit werken tot een ‘Agenda voor de Toekomst’.
DIALOOG MET HET GEBIED In de pilot Greidhoeke is gekozen om in dialoog met de inwoners van het gebied de mogelijkheden voor een toekomstbestendig waterbeheer te verkennen. De dialoog is vanuit een open houding naar burgers aangegaan, waarbij geluisterd is naar ideeën uit de streek. Burgers konden zonder last van bestaande plannen en voorstellen toekomstbeelden formuleren, en zonder ruggespraak met belangengroepen onderling en met Wetterskip Fryslân discussiëren. Ter voorbereiding op de dialoog is een brief met een enquête naar 6000 huishoudens in de Greidhoeke gestuurd. De enquête is door 408 mensen ingevuld, dit is een respons van 7%. Er zijn twee dialoog-bijeenkomsten georganiseerd. Aan de eerste bijeenkomst namen 60 deelnemers deel, aan de tweede 35.
OPBRENGST DIALOOG De dialoog heeft vruchtbare resulaten opgeleverd. De deelnemers kwamen tot 4 verschillende scenario’s om kosten te besparen in het watersysteem van de Greidhoeke: • vereenvoudiging van het watersysteem • een ander watersysteem • zelfbeheer • toepassing van technische innovaties Veranderingen in het watersysteem en zelfbeheer bieden volgens de deelnemers aan de dialoog het meeste perspectief voor de toekomst. Zelfbeheer en de toepassing van technische innovaties zouden ook maatregelen kunnen zijn binnen een grotere aanpassing binnen het watersysteem. Wetterskip Fryslân waardeerde ten zeerste de betrokkenheid van burgers en wil ook in het vervolg graag goed blijven communiceren met de streek.
LEREN VAN DE ERVARINGEN UIT DE DIALOOG De ervaringen met de dialoog was voor Wetterskip Fryslân positief. De deelnemers aan de dialoogbijeenkomsten waren zeer bereid mee te denken en te praten over mogelijke aanpassingen aan het watersysteem. Wetterskip Fryslân merkte dat de deelnemers aan de dialoog bewust waren van de noodzaak om het waterbeheer toekomstbestendig te makena. Zij kwamen actief met vele bruikbare ideeën en voorstellen van belanghebbenden op zoals zelfbeheer, al dan niet in combinatie met groen-blauwe diensten en het vereenvoudigen van het watersysteem (één inlaatpunt, één uitlaatpunt) zodat het beheer eenvoudiger wordt en het aantal te beheren stuwen, gemalen en doorlaten afneemt. De voorkeur van de deelnemers ging uit naar het uitwerken van toekomstbeelden voor een ‘ander watersysteem’ en ‘zelfbeheer’ in een concreet maatregelenpakket. Aanwezige deelnemers spraken hun waardering uit voor het initiatief voor dialoog door Wetterskip Fryslân. Zij gaven aan graag op de hoogte te worden gehouden over vervolgstappen van Wetterskip Fryslân Aandachtspunt in een vervolg is of de respons op de vragenlijst en de vertegenwoordiging van huishoudens op de dialoog-bijeenkomsten nog kan worden vergroot. Met name de digitale dialoog kan worden verbeterd.
VERKENNING TOEKOMSTBEELDEN Voor het pilotgebied Greidhoeke zijn verschilllende toekomstbeelden door Wetterskip Fryslân verkend. Bij de maatregelen die hierna worden genoemd, wordt een eerste, grove indicatie gegeven van mogelijke besparingen. Toekomstbeeld 1: VEREENVOUDIGING VAN HET WATERYSTEEM; SAMENVOEGEN PEILVAKKEN EN BEMALINGSGEBIEDEN Het voorstel is om peilvakken met een maximaal peilverschil van 0,25 meter en bemalingsgebieden samen te voegen. In het gebied zijn nu 987 peilvakken en 132 bemalingsgebieden. De eerste uitkomsten zijn dat er ca. 180 peilvakken kunnen worden opgeheven en 33 gemalen kunnen worden samengevoegd. Dit zou naar inschatting een kostenbesparing van ca. 10% kunnen opleveren. Toekomstbeeld 2: EEN ANDER WATERSYSTEEM ; MAXIMALE AFVOER ONDER VRIJ VERVAL Het water wordt in dit toekomstbeeld zoveel mogelijk afgevoerd via bestaande watergangen van hogere naar lagere peilvakken en wordt uitgemalen vanuit het laagste peilvak. Het peilbeheer is gebaseerd op een gemiddelde drooglegging van 1 meter voor de landbouw, waarbij er geen rekening meer wordt gehouden met de laagste 10% van het gebied. Dit kan resulteren in aanzienlijk minder peilvakken en bemalingen en in ongeveer 50% minder peilregulerende kunstwerken (bv. stuwen en duikers). Dit levert naar inschatting een kostenbesparing op van ca. 13% . De droogteschade voor de landbouw zou afnemen en het watersysteem kan hiermee robuuster worden. Toekomstbeeld 3: GREIDHOEKE AFKOPPELEN VAN DE FRIESE BOEZEM Wetterskip Fryslan heeft ook bekeken wat het zou betekenen om de gehele Greidhoeke af te koppelen van de Friese boezem. De afwatering zou dan plaatsvinden via een nieuw kanaal richting Zurich, waar een nieuw zeegemaal wordt gebouwd, lozend op de Waddenzee. Door het instellen van een nieuw waterpeil in dit afgekoppelde boezemsysteem – nl. 50 cm lager dan dat van de Friese boezem – ontstaan er extra mogelijkheden om het watersysteem robuuster in te richten. Diverse gebieden kunnen dan vrij afstromen op de nieuwe boezem in plaats van nu met bemaling. De eerste doorrekening van dit toekomstbeeld laat een kostenstijging van ca. 5% zien, maar daar staan mogelijk op de langere termijn besparingsmogelijkheden tegenover.
KANSRIJKE MAATREGELS In 2014 zijn diverse studies en pilots verricht om samen met burgers en andere belanghebbers mogelijke kansrijke maatregels te verkennen om het watersysteem goedkoper en robuuster te maken. Hieronder benoemen we deze kansrijke mogelijkheden om kosten te bezuinigen op het watersysteem: 1. Drooglegging aanpassen naar landbouwkundig gemiddelde van 1 meter; 2. Peilvakken samenvoegen; 3. Bemalingsgebieden/gemalen samenvoegen; 4. Maximaal afvoer via vrij verval, uitmalen uit diepste peilvak; 5. Peil baseren op gemiddelde maaiveldhoogte van 55% van het gebied; 6. Doodlopende opvaarten op polderpeil. Deze kansrijke maatregelen zijn opgenomen in de toekomstbeelden waarover het bestuur in februari is geinformeerd. Het nieuwe bestuur bepaalt hoe de visie op het toekomstig waterbeheer verder wordt ontwikkeld.
NIEUWE AGENDA VOOR DE TOEKOMST Wetterskip Fryslân wil in 2015 een visie op het watersysteem van 2050 opstellen. Er moeten belangrijke keuzes gemaakt worden om tot een goede visie en uitvoeringsprogramma te komen. Het gaat dan om de inrichting van het watersysteem en de uitvoering van het beheer. Zo’n verdere uitwerking kan uitstekend in samenspraak plaatsvinden met burgers, collega-overheden en maatschappelijke organisaties. We houden u graag op de hoogte van de voortgang van het traject. Hebt u vragen, opmerkingen of verbeterpunten? Wij horen het graag! U kunt de voortgang blijven volgen via onze website: www.wetterskipfryslan.nl en door middel van deze nieuwsbrieven.