สาส์นสืบ อาชญากรรมสัตว์ป่าข้ามชาติ

ª‹Ç¡ѹÃÑ¡ÉÒ ÊÑµÇ »†Ò

เพื่อเปนการปกปองรักษาสัตวปาใหมีชีวิตสืบตอไปถึงอนุชนรุนหลัง

$

ไมซื้อ ไมลา

ไมฆา ไมเลี้ยง ไมบริโภค ÁÙŹԸÔÊ׺¹Ò¤ÐàʶÕÂà - www.seub.or.th

บทบรรณาธิการ อาชญากรรมการค้าสัตว์ป่าข้ามชาติ

บทบรรณาธิการนีไ้ ด้รบั แรงบันดาลใจใน การเขียนขึ้นมา หลังจากที่ผ้เู ขียนพาครอบครัว ไปทานไอศกรี ม ในช่ ว งวั น หยุ ด ยาวของเดื อ น กรกฎาคม 2559 ที่ห้างแห่งหนึ่งย่านบางเขน กรุงเทพฯ ขณะที่กำ�ลังเดินเข้าร้าน ผู้เขียนกลับ พบนกขนาดใหญ่ บิน ผ่ า นหน้ า ไปด้ ว ยระยะไม่ ไกลกว่าที่สายตาจะมองเห็นและแยกรูปร่างของ นกชนิดนั้นออกได้ในทันที เฮ้ย นั่นมันนกแก๊กนี่ แน่นอนว่าหลังจากที่มันบินผ่านไปบทสนทนา ถึงมันก็เริ่มต้นขึ้นกับคนในครอบครัวของผู้เขียน คำ � ถามเกี่ย วกั บ ตั ว มั น และครอบครั ว ของเจ้ า นกนั่นพรั่งพรูออกมา เพราะนี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่มี รายงานการพบเห็นนกแก๊กบินไปบินมาในบริเวณ นี้ แม้แต่ตวั ผูเ้ ขียนเองก็ยงั เคยพบนกแก๊กหนึง่ ตัว บินผ่านหลังคาบ้านซึ่งอยู่แถวบางเขนด้วยความ มึนงงเพราะไม่รจู้ ะช่วยมันได้อย่างไร

นกแก๊ก เป็นนกเงือกขนาดเล็ก พบได้ เกือบทุกภาคของประเทศไทยผูเ้ ขียนไม่อาจจะรูไ้ ด้ เลยว่ามันเป็นนกตัวเดียวกันหรือไม่ มันถูกจับมา จากทีใ่ ด และถูกจับมาในช่วงวัยไหน มันจะนอน ที่ไหน มันจะกินอะไร แต่แน่นอนว่าเจ้านกแก๊ก ตัวนีค้ อื หนึง่ ในเหยือ่ ของอาชญากรรมการค้าสัตว์ ป่า มันต้องบินอยู่บนท้องฟ้าสีหม่นในเมืองกรุง ไปตลอดชีวติ ของมันกระนัน้ หรือ และมันคงจะน่า เศร้ามากกกกกถ้าต้องเป็นเช่นนัน้ จริงๆ

การค้าสัตว์ป่าไม่เคยหมดไปจากโลก มี แต่ จ ะทวี ค วามรุ น แรงมากขึ้นทุ ก วั น ความ ต้องการในตลาดสินค้าของแปลกและเครื่องราง ของขลังยังคงมีอยู่เสมอ อาหารแปลกจากสัตว์ หายากยังคงเป็นสิ่งที่คนบางจำ�พวกอยากลิ้ม ลอง ยาทีม่ สี รรพคุณเลิศหรูจากเศษซากของสัตว์ ป่าเหล่านั้นยังคงขายได้และองค์ความรู้สำ�หรับ สรรพคุณยาต่างๆ เหล่านี้ยังคงถูกสืบทอดต่อ กันมา รวมไปถึงการอยากครอบครองสัตว์ปา่ หา ยากไม่ว่ามีชีวิตหรือเพียงแค่ร่างไร้วิญญาณก็ยัง เป็นค่านิยมทีถ่ กู ถ่ายทอดมาแก่คนบางกลุม่ ตัง้ แต่ ครัง้ บรรพกาล การแสดงถึงพลังอำ�นาจผ่านการ ครอบครองสัตว์ป่าหายากยังคงมีมนต์ขลังไม่ เสื่อมคลาย แม้ว่าโลกจะพัฒนาไปสู่ยุคไหนแล้ว ก็ตาม หลายๆ ประเทศทั่วโลกต่างตระหนักถึง ความรุนแรงของอาชญากรรมการค้าสัตว์ปา่ ใน ส่วนของประเทศไทยเอง เคยมีคนเล่าให้ผ้เู ขียน ฟังว่า สัตว์ป่ายังคงถูกล่าเพื่อเอามาแลกกับยา เสพติด ดังนั้นการค้าสัตว์ป่าค่าตอบแทนไม่ใช่มี

แต่เพียงตัวเงินเท่านั้นและเห็นได้ชัดว่ามันเชื่อม โยงกับอาชญากรรมอืน่ ๆ ด้วยอย่างแยกไม่ออก องค์การสหประชาชาติ (United Nations) ได้ ประมาณรายได้จากธุรกิจผิดกฎหมาย ทัง้ การค้า สัตว์ปา่ ผิดกฎหมายการค้าอาวุธ ยาเสพติด และ การค้ามนุษย์ท่ัวทั้งโลกว่าสามารถทำ�เงินได้ถึง 6.65 แสนล้านบาทต่อปี ความกังวลไม่หยุดอยู่ เพียงแค่น้ีเพราะแม้แต่ธนาคารโลกเองก็มีความ กังวลในสถานการณ์ดังกล่าวไม่ย่งิ หย่อนไปกว่า กัน เนื่องจากธนาคารโลกมองว่าการจะสร้าง เศรษฐกิจที่แข็งแกร่งและชุมชนที่เข้มแข็งได้จะไม่ สามารถบรรลุเป้าถึงโลกทีป่ ราศจากความยากจน ได้เลย หากไม่คำ�นึงถึงปัญหาอาชญากรรมการ ค้าสัตว์ปา่ ทีม่ แี ต่เพิม่ มากขึน้ เรือ่ ยๆ

กลับเข้าสู่เนื้อหาในสาส์นสืบเล่มนี้ ใน ช่วงแรกเราตั้งใจที่จะฉายภาพกว้างให้เห็นถึง ปัญหาของการลักลอบค้าสัตว์ป่าในระดับโลก จากการประชุม IUCN ครัง้ ล่าสุดทีผ่ า่ นมา โดย ได้รบั ความอนุเคราะห์จากพีเ่ พชร มโนปวิตร ซึง่ ได้เข้าร่วมในการประชุมดังกล่าว เขียนเล่าเป็น บันทึกการประชุมที่สำ�คัญถ่ายทอดให้คนที่พลาด โอกาสการประชุมอย่างเราๆ ได้รคู้ วามเป็นไปใน เวทีระดับโลกถึงสถานการณ์การค้าสัตว์ป่าและ ความเป็นความตายของชนิดพันธุต์ า่ งๆ ว่าขณะ นี้มีความรุนแรงอยู่ในระดับใด เนื้อหาในเล่มต่อ ด้วยความเรียงจากการถอดรายงานข่าว โดยพี่ เพชร อีกเช่นกัน รายงานข่าวชิ้นดังกล่าวทำ�ให้ เห็นถึงสถานการณ์การค้าสัตว์ป่าในเอเชียอย่าง ประเทศเพื่อนบ้านและประเทศไทย ที่มักถูกบ่งชี้ เสมอว่าเป็นหนึ่งในเส้นทางมัจจุราชของการค้า สัตว์ป่า ซึ่งข้อมูลนี้สอดคล้องกับผลการศึกษา ที่ทางองค์กรเครือข่ายอนุรักษ์ได้เก็บข้อมูลมา อย่างต่อเนือ่ งหลายปีในกรณีศกึ ษาทีเ่ จาะจงชนิด สัตว์อย่างเสือโคร่ง สำ�ทับข้อมูลเส้นทางมัจจุราช อีกชั้นหนึ่ง และประเด็นต่อมาเป็นการนำ�เสนอ ข้อมูลที่รวบรวมสถิติการกระทำ�ความผิดเกี่ยว กับสัตว์ป่าในประเทศไทยเฉพาะที่สามารถจับกุม ได้เท่านัน้ แต่ใช่วา่ สัตว์ปา่ ทีไ่ ม่ได้ปรากฏในรายงาน จะไม่ถกู ล่าหรือค้าเลย หลังจากนัน้ จะชีใ้ ห้เห็นถึง รูปแบบ กระบวนการในการจัดการการค้าสัตว์ปา่ ข้ามชาติ ว่าหลังจากที่จับกุมดำ�เนินคดีกับทางผู้ ต้องหาแล้ว สัตว์ต่างๆ ที่ยึดได้จะมีชะตากรรม อย่างไรต่อไป ผ่านบทสัมภาษณ์ ผู้อำ�นวยการ กองคุ้มครองสัตว์ป่าและพืชป่าตามอนุสัญญา

กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ปา่ และพันธุพ์ ชื

แล้วเราจะทำ�อย่างไรได้บ้างเพื่อหยุด การค้าสัตว์ปา่ เหล่านี้ การให้ความรูค้ วามเข้าใจใน บทบาทหน้าทีข่ องสัตว์ปา่ แต่ละชนิดในระบบนิเวศ เป็นสิง่ สำ�คัญ สัตว์แต่ละตัวมีบทบาทในธรรมชาติ แตกต่างกัน และสัตว์แต่ละชนิดล้วนต่างมีหน้า ที่ท่ีพวกมันจะต้องปฏิบัติในระบบนิเวศ ถ้าขาด สัตว์ชนิดใดไปในระบบนิเวศเฉพาะนัน้ ๆ ย่อมเสีย สมดุล หลายครัง้ ทีพ่ บว่าเมือ่ ไม่รจู้ กั แม้แต่ชอ่ื ของ สัตว์ก็ไม่อาจเชื่อมโยงได้ถึงบทบาทหน้าที่ท่ีแท้ จริงของมันในระบบนิเวศ การให้ความรู้ความ เข้าใจต่อประชาชน ณ ตอนนี้จึงเป็นสิ่งที่สำ�คัญ อย่างยิ่ง หลายๆ ภาคส่วนเริ่มหันมาให้ความ สำ�คัญกับการให้ความรู้เรื่องสัตว์ป่าที่ดำ�รงอยู่ใน ระบบนิเวศที่แตกต่างกัน ในสาส์นสืบเล่มนี้ก็เช่น เดียวกัน เราพยายามบรรจุแหล่งคลังข้อมูลที่จะ เป็นประโยชน์ในการทำ�ความรู้จักกับสัตว์ชนิด ต่างๆ พร้อมทั้งช่วยแนะนำ�ช่องทางและวิธีการ ในการร่วมกันต่อสูห้ ากพบเห็นการค้าสัตว์ปา่ ทีผ่ ดิ กฎหมาย เพราะปัจจุบนั การค้าสัตว์ปา่ ถูกพัฒนา รูปแบบให้เข้าถึงได้งา่ ยผ่านสือ่ สังคมออนไลน์เช่น FACEBOOK ซึ่งเราทุกคนสามารถมีส่วนช่วย ในการหยุดยั้งเรื่องที่น่าหดหู่น้ไี ด้ เรามีความหวัง ว่าอาชญากรรมการค้าสัตว์ป่าจะลดลงได้เพราะ พวกเราทุกคนช่วยกันหยุดซือ้ หยุดล่าสัตว์ปา่ เพือ่ พวกเราทุกคนบนโลกใบนี้ ด้วยความเคารพใน ธรรมชาติ เหมือนทีเ่ ราเคารพตัวเอง อรยุพา สังขะมาน หัวหน้าฝ่ายวิชาการ มูลนิธิสืบนาคะเสถียร

นกแกก หมายเหตุ ภาพหน้าปก มูลนิธิเพื่อนสัตว์ป่า

Wildlife Friends Foundation Thailand (WFFT)

การหยุดยั้งขบวนการลักลอบค้าสัตว์ป่า เป็นเรื่องของทุกคน แนวทางสำ�คัญคือ ทำ�อย่างไรที่จะเปลี่ยนการค้า

หนึ่งในประเด็นที่มีการให้ความสำ�คัญ อย่างมากในงานประชุม IUCN World Conservation Congress ทีจ่ ดั ขึน้ ทุกๆ สีป่ ี เมือ่ วัน ที่ 1-10 กันยายน 2559 ทีผ่ า่ นมา คือความร่วม มือในการแก้ปญ ั หาการลักลอบค้าสัตว์ปา่ ระหว่าง ประเทศซึ่งกลายมาเป็นความท้าทายสำ�คัญของ การอนุรกั ษ์สตั ว์ปา่ ในหลายๆ ประเทศทัว่ โลก

เวทีประชุมนโยบายระดับสูงซึง่ มีตวั แทน จากผู้นำ� องค์ ก รอนุ รัก ษ์ ห ลายแห่ ง เข้ า ร่ ว มคื อ การหยุดยัง้ ขบวนการลักลอบค้าสัตว์ปา่ เป็นเรือ่ ง ของทุกคน Everybody’s Business: Ending Wildlife Trafficking

Cristian Samper ประธานสมาคม อนุรักษ์สัตว์ป่า WCS เป็นผู้บรรยายเปิด และ กล่ า วถึ ง ความก้ า วหน้ า ที่ สำ � คั ญ ในการแก้ ปัญหาวิกฤติการค้าสัตว์ป่าที่เกิดขึ้นในช่วง 5 ปี หลัง โดยเฉพาะการยกระดับความสำ�คัญของ อาชญากรรมด้านสัตว์ปา่ ในเวทีสากล ทัง้ ในส่วน ของสหประชาชาติ และสหภาพยุโรป ผลกระทบ ที่ชัดเจนที่สุดคือกรณีของการค้างาช้างที่ทำ�ให้ เกิดการฆ่าช้างป่าจำ�นวนมากจนประชากรช้าง ป่าแอฟริกาลดลงถึง 76% ในช่วงแค่ 5-10 ปี ที่ ผ่านมา มีการวิเคราะห์วา่ ถ้าหากหยุดการล่าช้าง ลงทั้งหมดวันนี้ เราต้องใช้เวลาอีกเป็นร้อยปีจึง จะสามารถฟืน้ ฟูประชากรช้างป่าให้กลับมาได้เท่า เดิม

บทความ The ravages of guns, nets and bulldozers โดย Sean Maxwell และคณะทีเ่ พิง่ ตีพมิ พ์ในวารสาร Nature เปิดเผย ว่า ในบรรดาสาเหตุตา่ งๆ ทีส่ ง่ ผลกระทบต่อการ ลดลงของชนิดพันธุ์ต่างๆ ปัจจัยที่มีผลกระทบ มากที่สุด และรุนแรงที่สุด คือการล่าที่มากเกิน ขนาด ทัง้ ทางบกและทางทะเล (over-fishing) ซึง่ แน่นอนว่าการลักลอบค้าสัตว์ปา่ เป็นรากปัญหาที่ สำ�คัญทีส่ ดุ

Patricia Zurita CEO สาวชาว โคลัมเบีย จาก BirdLife International เน้นว่า ปัญหาการค้าสัตว์ปา่ ไม่ได้รนุ แรงเฉพาะช้าง แรด หรือเสือโคร่งเท่านัน้ แต่ยงั รวมถึงนกใกล้สญ ู พันธุ์ หลายชนิด โดยเฉพาะนกชนหินทีถ่ กู ล่าอย่างหนัก จากการนำ�โหนกมาแกะสลัก เหมือนงาช้าง

Caterine Novelli รองเลขาธิ ก าร ฝ่าย Economic Growth, Energy and the Environment ตัวแทนจากรัฐบาลสหรัฐฯ เสนอ

สัตว์ปา่ ผิดกฎหมายซึง่ เป็นธุรกิจทีม่ คี วามเสีย่ งตา่ํ ในการถูกจับ และถูกลงโทษ แต่ผลตอบแทนสูง มาเป็นธุรกิจทีม่ คี วามเสีย่ งสูงและผลตอบแทนตํา่

ส่วน Marco Lambertini เลขาธิการ กองทุนสัตว์ปา่ โลก WWF เน้นความสำ�คัญของ งานรณรงค์สร้างจิตสำ�นึกทีส่ ามารถช่วยผลักดัน การเปลี่ยนแปลงในเชิงนโยบายหรือแม้แต่ตัวบท กฎหมายได้ โดยได้ยกตัวอย่างการรณรงค์ ช.ช้าง ของ WWF ประเทศไทย ซึ่งเป็นการรณรงค์ท่ี ประสบความสำ�เร็จและมีคนไทยมีส่วนร่วมกว่า 1 ล้านคน ซึง่ มีสว่ นช่วยสร้างแรงกดดันให้รฐั บาล ปรับปรุงกฎหมายการค้างาช้างภายในประเทศ Marco พยายามเสนอให้จีนปิดตลาดการค้า งาช้างภายในประเทศ โดยอาศัยการรณรงค์ใน ส่วนของผูบ้ ริโภคเป็นหลัก

John Scanlon เลขาธิการอนุสญ ั ญาไซ เตส เน้นว่าปัญหานีต้ อ้ งการความร่วมมือจากทุก ฝ่าย ไม่ใช่เฉพาะฝ่ายอนุรกั ษ์ แต่หมายถึงหน่วย งานบังคับใช้กฎหมายอื่นๆ ด้วย โดยเฉพาะ ฝ่ายความมัน่ คง รวมไปถึงภาคธุรกิจ การขนส่ง ผู้ บ ริ โ ภค ที่ ล้ ว นมี ส่ ว นหยุ ด ยั้ ง ขบวนการผิ ด กฎหมายทีบ่ น่ั ทอนความหลากหลายทางชีวภาพ ของโลกอย่างรุนแรง

ทุ ก ภาคส่ ว นตระหนั ก ถึ ง ปั ญ หาของ การค้าสัตว์ปา่ ว่าเป็นอาชญากรรม และปัญหานี้ ควรได้รับการแก้ไขโดยด่วนในเวทีประชุมสมาชิก อนุสญ ั ญาไซเตสทีแ่ อฟริกาใต้ ซึง่ ล่าสุดได้มกี ารลง มติร่วมกันของสมาชิกให้เลิกค้าลิ่นหรือตัวนิ่มทุก ชนิด เพราะสถานการณ์เข้าขั้นวิกฤติเต็มที และ ตามสถิติล่นิ เป็นสัตว์ป่าที่ถูกลักลอบค้ามากที่สุด ในโลก เมือ่ ลิน่ ทางเอเชียเริม่ หายากขึน้ เรือ่ ยๆ ลิน่ ทางฝั่งแอฟริกาก็เริ่มถูกล่าเพื่อตอบสนองตลาด ยาแผนโบราณของจีน

การขึน้ บัญชีลน่ิ ทุกชนิดในบัญชี 1 ของ อนุสญ ั ญาไซเตส จึงเป็นการแสดงมติรว่ มกันของ ประชาคมโลก และมีผลทางกฎหมายทันทีในแง่ การค้าระหว่างประเทศ ซึ่งนักอนุรักษ์หวังว่าจะ ช่วยให้การบังคับใช้กฎหมายมีประสิทธิภาพมาก ขึน้

ในส่ ว นของประเทศไทย ได้ มี ก าร ประกาศยุตกิ ารส่งออกม้านา้ํ ชัว่ คราวไปจนกว่าจะ สามารถแก้ปัญหาภัยคุกคามม้าน้ําในธรรมชาติ ได้ นั บ เป็ นการประกาศที่ ไ ด้ รั บ คำ � ชื่นชมจาก ทั่วโลก เพราะประเทศไทยเป็นผู้ส่งออกม้าน้ํา รายใหญ่ท่ีสุดของโลก หรือ มากถึง 3 ใน 4

ของม้านํ้าที่มีการค้าระหว่างประเทศเลยทีเดียว การสั่งปิดตลาดส่งออกของไทยชั่วคราวจึงเป็น โอกาสสำ�คัญในการเริ่มต้นอนุรักษ์ม้าน้ําอย่าง จริงจัง

สัตว์อีกชนิดที่กำ�ลังตกเป็นเป้าหมาย ของการค้าคือนกชนหิน ซึ่งสถานการณ์ล่าสุด น่าเป็นห่วงอย่างยิ่ง เมื่อราว 5 ปีก่อนกลุ่มนัก อนุรักษ์ท้องถิ่นในบอร์เนียวเริ่มสังเกตว่าเริ่มมี หัวนกชนหินมาขายในตลาดมืดอีกครั้ง พวกเขา จึงเริม่ สำ�รวจข้อมูลในปี 2012 และก็ตอ้ งพบกับ ความจริงที่น่าตกใจว่าเฉพาะทางตะวันตกของ รัฐกาลิมันตัน นกชนหินถูกล่ามากถึง 500 ตัว ต่อเดือน หรือตก 6,000 ตัวต่อปี เฉพาะซากหัว นกที่ถูกจับและยึดได้ระหว่างปี 2011-2015 ก็มี มากกว่า 1,800 หัวแล้ว

IUCN องค์การระหว่างประเทศเพือ่ การ อนุรกั ษ์ธรรมชาติ ได้ปรับสถานภาพการอนุรกั ษ์ นกชนหินแบบก้าวกระโดดจาก ใกล้ถูกคุกคาม (near threatened) เป็น ใกล้สูญพันธุ์อย่าง ยิง่ (critically endangered) ซึง่ แทบจะไม่เคย เกิดขึน้ มาก่อน อนุสญ ั ญาไซเตสก็ให้การคุม้ ครอง นกชนิดนีใ้ นขัน้ สูงสุดหมายความว่าห้ามมิให้มกี าร ค้าระหว่างประเทศอย่างเด็ดขาด แต่ตลาดมืดก็ ยังคงเฟื่องฟู ทำ�ให้เกิดการล่านกชนหินเพิ่มมาก ขึ้นในทุกประเทศ แม้แต่ตลาดค้าสัตว์หายากใน เมืองไทยก็เริ่มปรากฎนกชนหินถูกลักลอบนำ�มา จำ�หน่ายอยูเ่ รือ่ ยๆ ทัง้ ทีย่ งั มีชวี ติ และทีก่ ลายเป็น ซากแล้ว

กรณีของลิน่ ม้านํา้ และนกชนหิน เป็น การตอกยา้ํ ว่าสถานการณ์การลักลอบค้าสัตว์ปา่ นั้นยังคงรุนแรงและทำ�ให้สัตว์ป่าหลายสายพันธุ์ กำ�ลังสูญพันธุ์ไปต่อหน้าต่อตาคนรุ่นเรา การเริ่ม ต้นควบคุมการค้าอย่างจริงจังแม้จะช้าไปมากแต่ ก็ยงั ดีกว่าไม่ท�ำ อะไรเลย

การแก้ปัญหาการลักลอบการค้าสัตว์ ป่าผิดกฎหมายจะสำ�เร็จได้จำ�เป็นต้องทำ�อย่าง จริงจังและต่อเนื่อง ก่อนที่สัตว์และพืชป่าหลาย ชนิดจะกลายเป็นตำ�นาน

โดยเพชร มโนปวิตร รองหัวหน้ากลุ่ม เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และ ผู้ประสานงาน IUCN ประเทศไทย

ม้านํ้า ประเทศไทยเป็นผู้ส่งออกรายใหญ่มากที่สุดในโลก

ภาพจาก Sirachai (Shin) Arunrugstichai

ไทย-ลาว-เวียดนาม เส้นทางมัจจุราชของสัตว์ป่า

รายงานข่าวขนาดยาวแบบเจาะลึกจาก หนังสือพิมพ์ The Guardian 26 September 2016 ของอังกฤษ ได้เปิดโปงขบวนการค้าสัตว์ ป่าระดับโลกที่อาศัยความร่วมมือของนักธุรกิจ ผู้ มี อิ ท ธิ พ ล และข้ าราชการระดับสูง อำ�นวย ความสะดวกให้กับการค้าสัตว์ป่าผิดกฎหมาย และขยายตัวอย่างน่าตกใจ

เฉพาะปี 2014 ที่ มี ข้ อ มู ล ชั ด เจนว่ า รั ฐ บาลลาวมี ส่ ว นออกใบอนุ ญ าตให้ บ ริ ษั ท เอกชนในลาวค้ า ขายชิ้ น ส่ ว นสั ต ว์ ป่ า ผิ ด กฎหมายนั้ น มี มู ล ค่ า สู ง ถึ ง 45 ล้ า นเหรี ย ญ สหรัฐ หรือกว่า 1,500 ล้านบาท คิดเป็นซาก เสือโคร่ง 165 ตัว นอแรดจากแรดกว่า 650 ตัว และช้างที่ถูกล่าเอางาอีกมากกว่า 16,000 ตัว

หนึ่งในหัวหน้าแก๊งค์สำ�คัญที่บุกเบิก กิจการอย่างเป็นลํ่าเป็นสัน คือบริษัทไชยสว่าง Xaysavang Trading Company ที่ตั้งขึ้นเมื่อ 14 ปีที่แล้วตั้งแต่เดือนตุลาคม ปี 2002 โดยนัก ธุรกิจลาวทรงอิทธิพลที่ชื่อวิชัย แก้วสว่าง ว่า กันว่าเส้นใหญ่ขนาดที่ไม่มีใครสามารถจับเขาได้ ในลาว รายงานของตำ�รวจข่าวกรองของไทย ระบุว่าแก๊งค์ไชยสว่างได้เซ็นสัญญาอย่างเป็น ทางการกับกรมการเงินของรัฐบาลเพื่อส่งออก สัตว์ป่ามูลค่ากว่า 11 ล้านเหรียญสหรัฐ ไปยัง เวียดนามและจีน หลักๆ เพื่อการบริโภค ส่วน ผสมยาแผนโบราณ และเครื่องประดับตกแต่งใน กรณีของงาช้าง หนังเสือ

หนั ง สื อ สั ญ ญาดั ง กล่ า วอนุ ญ าตให้ บริษัทไชยสว่างสามารถส่งออกซากจระเข้ ลิง ลิ่น และหนังงูเหลือม 1 แสนชิ้น ตะพาบ 250 ตัน (ราว 45,000 ตัว) นก 1,000 ตัว หมา 100 ตัน และกระดูกสัตว์กว่า 20 ตัน เฉพาะในปีแรก ที่น่าสนใจคือ ข้อตกลงดังกล่าวระบุอย่างชัดเจน ว่าบริษัทต้องจ่ายภาษี 2% หรือ 4% ในกรณี

หนังงูเหลือม เท่ากับว่ารัฐบาลลาวมีรายได้จาก การค้าสัตว์ป่าซึ่งส่วนใหญ่ผิดกฎหมายถึงเกือบ 2.5 แสนเหรียญสหรัฐ

แก๊ ง ค์ ไ ชยสว่ า งดำ � เนิ น การมาถึ ง 12 ปี แม้จะมีหลักฐานต่างๆ มากมายที่บ่งชี้ว่า นายวิชัย มีส่วนเกี่ยวข้องกับคดีค้าสัตว์ป่าผิด กฎหมายใหญ่หลายคดี นายวิชัย ยังมีหุ้นส่วน สำ�คัญคนไทยหลายคนที่ตั้งฐานอยู่ที่นครพนม เพราะเป็นจุดที่สะดวกที่สุดและใกล้ที่สุดในการ ส่งสัตว์ป่าข้ามแดนผ่านลาวไปยังเวียดนาม

หนึ่งในหุ้นส่วนคนไทยคนสำ�คัญของ นายวิชัย คือ นายจำ�ลอง แหลมทองไทย ที่ไป ถูกจับและติดคุก 40 ปี คดีล่าแรด ที่แอฟริกาใต้ เมื่อปี 2011

มูลนิธิฟรีแลนด์ (Freeland Foundation) ได้ติดตามความเคลื่อนไหวและพยายาม เปิดเผย ข้อมูลของนายวิชัย อย่างต่อเนื่อง จน นำ�ไปสู่รายงานชิ้นสำ�คัญใน New York Times ที่นำ�ไปสู่การที่รัฐบาลสหรัฐฯ ตั้งรางวัลนำ�จับ 1 ล้านดอลลาร์สหรัฐ นับเป็นครั้งแรกที่กระทรวง การต่างประเทศสหรัฐอเมริกาตั้งรางวัลนำ�จับ ลักษณะนี้

หลั ง จากนั้ น นายวิ ชั ย ก็ ห ายตั ว ไป ส่วนบริษัทไชยสว่างได้ปิดตัวเองลง แต่รัฐบาล ลาวกลั บ เซ็ น สั ญ ญาขนาดใหญ่ กั บ บริ ษั ท ใหม่ สองแห่งในปี 2013 สัญญาบางฉบับมีมูลค่า สูงถึง 30 ล้านเหรียญ สำ�หรับการส่งออกแค่ เดือนเดียวของบริษัทเดียว สัญญาดังกล่าวเน้น เฉพาะสัตว์ป่าที่แพงที่สุดสามชนิดคือ เสือโคร่ง แรด และช้าง

หนึ่งในสองบริษัทนั้น คือบริษัท Vinasakhone Trading ได้อนุญาตให้นำ�เข้าและส่ง ออกสัตว์ป่ามูลค่า 16.9 ล้านเหรียญสหรัฐ นั่น รวมถึง งาช้าง 20 ตัน ที่มีมูลค่ากว่า 5 ล้าน

เหรียญ เข้าไปแล้ว สัญญาดังกล่าวหมายถึงใบ อนุญาตให้ฆ่าช้างราวๆ 3,000 ตัว ซึ่งเป็นการ ทำ�ผิดอนุสัญญาไซเตสตรงๆ

ในขณะที่ อี ก บริ ษั ท Vannaseng Trading ได้รับอนุญาตให้นำ�เข้างาช้างถึง 90 ตัน มูลค่าราว 22.5 ล้านเหรียญ หรือคิดเป็น ช้างแอฟริกาที่ต้องถูกฆ่ามากกว่า 13,000 ตัว งาแรด 4 ตัน มูลค่า 240,000 เหรียญ หนังและ กระดูกเสือโคร่ง 20 ตันมูลค่า 1.2 ล้านเหรียญ แน่นอนว่าทั้งหมดนี้ผิดกฎหมาย

น่ า ติ ด ตามว่ า หลั ง จากที่ ร ายงานชุ ด นี้ ถู ก เผยแพร่ อ อกไปในช่ ว งที่ มี ก ารประชุ ม สมาชิ ก อนุ สั ญ ญาไซเตสที่ แ อฟริ ก าใต้ จะมี ความเคลื่อนไหวอย่างไรในรัฐบาลลาว และจะ สามารถติดตามผู้มีส่วนเกี่ยวข้องระดับสูงระดับ นายกรัฐมนตรีให้แสดงความรับผิดชอบได้หรือ ไม่ ยังไม่นับรายชื่อหุ้นส่วนในประเทศไทยและ เวียดนามทั้งในส่วนของข้าราชการและเอกชนที่ ล้วนมีส่วนทำ�ให้ขบวนการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์สัตว์ ใกล้สูญพันธุ์เหล่านี้ เกิดขึ้นและดำ�รงอยู่ได้

บทความจากเพชร มโนปวิ ต ร รอง หั ว หน้ า กลุ่ ม เอเชี ย ตะวั น ออกเฉี ย งใต้ และผู้ ประสานงาน IUCN ประเทศไทย เรียบเรียง จากรายงาน Revealed: how senior Laos officials cut deals with animal traffickers ใน the Guardian 26 September 2016

นิ่ม หรือ ลิ่น จากข้อมูลเป็นสัตว์ป่าที่ถูก ลักลอบค้ามากที่สุดในโลก ภาพจาก มูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก

หัวเลียงผาต้มนํ้ามันถูกวางขายอย่างไม่กลัวกฎหมาย

นกชนหิน ถูกล่าอย่างหนักเพราะความ ต้องการงาสีเลือดของนักสะสมจนทำ�ให้ IUCN ต้องปรับสถานภาพอย่างก้าวกระโดด

กรณีศึกษาเส้นทางการค้าเสือโคร่ง มาจากไหน แล้ว ไปไหนต่อ

ภาพแสดงเส้นทางการนำ�เสือโคร่งผ่านเข้าประเทศไทย เพื่อ กระจายต่อไปยังประเทศอื่น ส่วนใหญ่จะเริ่มต้นจาก 1 นำ�เข้ามาตามเส้นทางสุมาตราหรือมาจากประเทศมาเลเซียบาง ส่ ว นจากอิ น โดนี เซี ย และพม่ า (ส่ ว นใหญ่ เป็ น เสื อ จากป่ า ประมาณ 10 เปอร์เซ็นต์) เข้ามายังประเทศไทยผ่านจังหวัดสตูล และจากตอนเหนือของ มาเลเซียเข้าไทยทางตะเข็บชายแดนภาคใต้ตอนล่าง

4

2 ผ่านเข้ามายังชายแดนประเทศไทย ประมาณ 50 เปอร์เซ็นต์ จุดพัก สินค้าแหล่งใหญ่และโรงชำ�แหละชิน้ ส่วนเสืออยูใ่ นกรุงเทพฯ และปริมณฑล รวม ถึงการเปิดรับทัวร์จากต่างประเทศเพือ่ มาบริโภคเนือ้ เสือโดยเฉพาะ และบางส่วน ถูกนำ�ไปพักทางภาคตะวันออก รอเวลานำ�ไปส่งยังชายแดนทางภาคตะวันออก เฉียงเหนือในสามเส้นทาง คือผ่าน จ.หนองคาย จ.บึงกาฬ และ จ.นครพนม

3

3 ผ่านประเทศไทย ข้ามแม่นํ้าโขงไปยังประเทศลาว จุดนี้บางส่วนใช้ เสือจากฟาร์มในประเทศไทยเข้ามาสวมรวมถึงเสือในลาว ซึ่งในขณะนี้มีฟาร์ม เสือที่พบในประเทศลาว และมีหลักฐานอยู่ตอนนี้ด้วยกัน 3 แห่ง ซึ่งเป็นอีกที่ หนึ่งที่ถูกใช้เป็นสถานที่ในการชำ�แหละเสือ

2

4 ปลายทางการค้ า ไปยั ง ประเทศเวี ย ดนามและจี น ซึ่ ง สามารถดู ได้ จ ากลั ก ษณะของการแปรรู ป เช่ น นำ � ลู ก เสื อ ดองไว้ ในขวดโหล โดยใช้ แอลกอฮอล์ การดองในรูปแบบนี้พบว่าลูกเสือโหลหนึ่งมีราคาประมาณ 4-5 หมื่นบาท หากดูเส้นทางการเงินจะพบว่าวิธีแปรรูปโดยการดองคือลักษณะที่ ส่งไปทางประเทศเวียดนาม เพราะลักษณะการบริโภคของชาวเวียดนามนิยม เสือดองเหล้า ใช้วิธีการขายเป็นช็อต ช็อตละ 5 ร้อยบาท มีความเชื่อว่าลูก เสือดองมีสรรพคุณรักษาอาการปวดเมื่อย หายจากอาการซึมเศร้าได้ ลักษณะ การบริโภคเสือของคนจีนเป็นการบริโภคเนื้อสดหรือแช่แข็ง ทั้งการตัด สไลด์ กระดูกหากพบการลักลอบลำ�เลียงโดยการแช่แข็งไป สามารถทราบได้ว่ากลุ่ม ลูกค้าคือชาวจีน

4

1

มูลค่าเสือ 1 ตัว กระดูกทั้งตัว

1 ล้านบาท เนื้อเสือ ราคา กิโลกรัมละ 40,000 บาท ราคา

เขี้ยวเสือ

ราคา

5,000-20,000 บาท

หนังเสือ

1 แสนบาทขึ้นไป

ราคา

(แล้วแต่ขนาด)

90 เปอร์เซ็นต์ เสือจากฟาร์ม 10 เปอร์เซ็นต์ เสือจากป่า ข้อมูลจากมูลนิธิเพื่อนสัตว์ป่า และมูลนิธิฟรีแลนด์ (Freeland Foundation)

ภาพรวมสถิติ ตัวเลขอาชญากรรม เกี่ยวกับสัตว์ป่าในไทย (พ.ศ.2552-2559)

ตัว

35,000 30,000 25,000

µÃǨÂÖ´ÊÑµÇ »†Ò¢Í§¡ÅÒ§ (µÑÇ) µÃǨÂÖ´«Ò¡ÊÑµÇ »†Ò¢Í§¡ÅÒ§ («Ò¡)

20,000 ตัว

µÃǨÂÖ´«Ò¡ÊÑµÇ »†Ò¢Í§¡ÅÒ§ (¡ÔâÅ¡ÃÑÁ)

ตัว ซาก กิโลกรัม

ตัว

2554

30,369 1,631 1,309

ตัว

2555

2557

10,109 1,253 3,030

ซาก

ซาก

กิโลกรัม

2556

16,345 3,379 4,557

กิโลกรัม

ซาก

กิโลกรัม ซาก

กิโลกรัม

ซาก

2553

11,414 2,853 4,191

ซาก

กิโลกรัม

กิโลกรัม

ตัว

2552

6,326 2,636 3,503

ซาก

กิโลกรัม

ตัว

0

ซาก

5,000

ตัว

ตัว

10,000

กิโลกรัม

ข้อมูลจาก กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช

15,000

2558

8,703 5,220 2,597

2559

10,754 1,641 10,871

11,632 1,002 2,476

สถิติการจับกุมสัตว์ป่ารายชนิด ตุลาคม

กันยายน

กลวยไม

เตา/ตะพาบนํ้า

งูชนิดตางๆ

นกชนิดตางๆ

ลิ่น

งาชาง

ชางปา

เสือ

พ.ศ.

พ.ศ.

ตน

ตัว

ตัว

ตัว

ตัว

กิ่ง

ตัว

ตัว

2554 ถึ-ง 2555

17,130

660

2,638

8,325

478

2555 ถึ-ง 2556

6,056

282

2,226

7,325

10

31

29

23

2556 ถึ-ง 2557

3,568

2,880

11

3,624

325

609

3

2

2557 ถึ-ง 2558

19,227

517

819

2,403

232

870

1

1

“แม้ไม่ปรากฏในรายงาน แต่ไม่ได้หมายความว่าสัตว์ป่าชนิดอื่น

”

ไม่ถูกล่าอย่างโหดร้าย นี่เป็นเพียงข้อมูลส่วนหนึ่งที่ถูกเจ้าหน้าที่จับได้เท่านั้น

ข้อมูลจาก กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช

รูปแบบ กระบวนการดำ�เนินคดี และการจัดการสัตว์ป่าของกลาง

บทสัมภาษณ์ ผูอำ�นวยการกองคุมครองพันธุ์สัตวปาและพืชปาตามอนุสัญญา

ปัจจุบันประเทศไทยอยูภายใตการบังคับใชพระราชบัญญัติสงวนและคุมครองสัตวปา พ.ศ. 2535 โดยมีกฎหมายเกี่ยวกับ การนำ�เขา (Import) สงออก (Export) และนำ�ผาน (Transit) อาทิ มาตรา 23 ภายใตบังคับมาตรา 24 หามมิใหผูใดนำ�เขาหรือ สงออกซึ่งสัตวปา หรือซากของสัตวปาชนิดที่รัฐมนตรีประกาศกำ�หนด หรือนำ�ผานซึ่งสัตวปาสงวน สัตวปาคุมครอง หรือซากของ สัตวปาดังกลาว และมาตรา 24 การนำ�เขา สงออก หรือนำ�ผานซึ่งสัตวปาหรือซากของสัตวปาชนิดที่ตองมีใบอนุญาตหรือใบรับ รองใหนำ�เขา สงออก หรือนำ�ผาน ตามความตกลงระหวางประเทศวาดวยการคาสัตวปาและซากของสัตวปา เวนแตตองไดรับใบ อนุญาตหรือใบรับรองจากอธิบดี

รัฐมนตรีวาการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม (ทส.) ไดกำ�หนดชนิดของสัตวปาและซากสัตวปาที่ หามนำ�เขาหรือสงออก ใหสอดคลองตามขอตกลงระหวางประเทศ ซึ่งชนิดสัตวปาและพืชปาที่ใกลสูญพันธุ (CITES) เพื่อ ประโยชน แ ก  ก ารควบคุ ม ตรวจสอบการนำ� เข  า หรื อ ส  ง ออกสั ต ว ป  า และซากสั ต ว  บ างชนิ ด ที่ ไม ใช  สั ต ว  ป  า สงวน สั ต ว ป  า คุ  ม ครอง หรื อ ไม ใ ช ช นิ ด ที่ กำ � หนดไว ใ นบั ญ ชี แ นบท  า ยอนุ สั ญ ญาไซเตสให  เหมาะสมและสอดคล  อ งกั บ สถานการณ  ป  จ จุ บั น

นายสมเกียรติ สุนทรพิทักษกูล ผูอำ�นวยการกองคุมครองพันธุ์สัตวปาและพืชปาตามอนุสัญญา (กคส.) ชี้ใหเห็น ถึงชองวางของกฎหมายที่อาจถูกนำ�ไปใชในการกระทำ�ความผิด คือการที่สัตวปาตามบัญชีของอนุสัญญาไซเตสที่ไมไดอยูใน ประเทศไทย ผูกระทำ�ผิดจะมีความผิดเพียงการนำ�เขาและสงออกเทานั้น

บทบาทหน้าทีข่ องกองคุม้ ครองพันธุ์ สัตว์ป่าและพืชป่าตามอนุสัญญา

กองคุ้ ม ครองพั นธุ์ สั ต ว์ ป่ า และพื ช ป่ า ตามอนุสัญญา (กคส.) มีบทบาทรับผิดชอบด้าน การนำ�เข้าส่งออก นำ�ผ่านหรือส่งกลับออกไป (Re-export) ด้วยการคุมที่ด่านตรวจ ซึ่งเป็นไป ตามอนุสัญญาว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศซึ่ง ชนิดสัตว์ป่าและพืชป่าที่ใกล้สูญพันธุ์ (CITES) และตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ ป่า พ.ศ. 2535 โดยมีกระบวนการตามปกติ ทั้งในเรื่องของการจับกุมและแจ้งความ หาก จั บ กุ ม ผู้ ก ระทำ �ความผิ ด ได้ จ ะดำ �เนิ นการมอบ ให้ พ นั ก งานสอบสวน และหากพบของกลาง จำ�พวกสัตว์ป่าทางเจ้าหน้าที่จะมอบคืนกลับมา ให้ กคส. เก็บรักษาไว้ และเนื่องจากว่า กคส. ไม่มีพื้นที่ในการเก็บรักษาสัตว์ป่าจึงนำ�ไปฝากไว้ กับสถานีเพาะเลี้ยงแหล่งต่างๆ ในประเทศไทย

นายสมเกี ย รติ กล่ า วถึ ง แนวทางใน การทำ � ศู น ย์ อ นุ บ าลสั ต ว์ ป่ า (The Wildlife Rescue Center) ในอนาคตว่า เราจำ�เป็นต้อง มีงบประมาณในการสร้าง มีองค์ความรู้หรือ การส่งเจ้าหน้าที่ไปฝึกอบรมความรู้ด้านสัตว์ ต่ า งๆ เพื่ อ นำ � มาสร้างสถานที่ได้ เพราะสัตว์

บางชนิดมาจากต่างถิ่นเจ้าหน้าที่หรือคนไทย เองไม่มีความคุ้นเคย เช่น เต่ายูนิฟอร่า (Madagascar Tortoise) จากประเทศมาดากัสกา หากเจ้าหน้าที่มีความรู้ไม่เพียงพอ สถานที่ไม่ เหมาะสม หรือขาดการดูแลที่ถูกต้องตามแต่ ชนิดของสัตว์ อาจส่งผลให้สัตว์ตายเป็นจำ�นวน มากได้

จากการตรวจสอบจับกุมกรณีการนำ� เข า พบสั ต ว์ จ ำ � พวกเต  า ราคาแพง เช  น เต่ า ยู นิ ฟ อร่ า จากประเทศมาดากั ส กา และ การส่ ง ออก ทั้ ง ตะกวด (Water Monitor) ลิ่น (PanGolin) และเต่าไทย มาทางประเทศ มาเลเซี ย สาธารณรั ฐ อิ น โดนี เ ซี ย ผ่ า นเข้ า ประเทศไทยอย่างผิดกฎหมายและออกไปทาง สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ไปสู่จุด หมายปลายทางสาธารณรัฐประชาชนจีน ทั้งนี้ หน่วยงานแสดงความห่วงใยถึงความเสี่ยง ของ สัตว์แต่ละชนิดที่อาจเกิดปัญหาที่ประเทศอาจ ถูกสหประชาชาติโลกควํ่าบาตรได้ ดังนี้ (1) ช้าง (2) เสือโคร่ง (3) ลิ่น (4) สัตว์เลื้อยคลาน ซึ่ง ทางหน่ว ยงานคาดหวังถึงกฎหมายฉบับใหม่ ที่จะได้รับการแก้ไข ซึ่งจะกลายมาเป็นเครื่อง มือในการทำ�งานที่เพิ่มประสิทธิภาพได้มากกว่า เดิม โดยที่ผ่านมา กคส.เน้นการปราบปรามมา โดยตลอดเพราะด้ ว ยข้ อ จำ � กั ด ในเรื่ อ งของ จำ�นวนบุคคลากร แต่ปัจจุบันได้หันมาใส่ใจเรื่อง การสืบสวนมากขึ้น และได้มีการแลกเปลี่ยน ข่าวสารความคืบหน้าเป็นระยะกับหน่วยงาน ต่ า งๆ อาทิ กองบั ง คั บ การปราบปรามการ กระทำ�ความผิด เกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติ และสิ่งแวดลอม (บก.ปทส.) เพื่อป้องกันและ หยุดกระแสของขบวนการดังกล่าวได้

การส่งสัตว์กลับ (Re-export)

ในภาคส่วนของการส่งสัตว์ผดิ กฎหมาย ที่เจ้าหน้าที่จับกุมได้กลับไปยังประเทศต้นทาง ตามกฎหมายไทยเมื่อจับผู้ต้องหาได้คดีสิ้นสุด ของกลางเหล่านี้จะตกเป็นของแผ่นดิน แต่หาก ไม่มีผู้ต้องหาต้องรอระยะเวลาถึง 5 ปี ระหว่าง นั้นต้องดูแลเลี้ยงดูสัตว์เหล่านั้น ก่อนดำ�เนินการ ไปสู่ขั้นตอนต่อไป โดยทาง กคส. จะพิจารณา ตามความเหมาะสมว่ า จะดำ � เนิ นการอย่ า งไร อาจฆ่า เลี้ยงไว้ ขายให้สวนสัตว์เพื่อการศึกษา เต่ายูนิฟอร่า

ค้นคว้า หรือหากสามารถสืบทราบได้ว่าประเทศ ใดเป็นประเทศต้นทาง ทาง กคส.จะติดต่อเจรจา ผ่านการทูตต่อไป

ปั จ จุ บั น มี พ ระราชกฤษฎี ก ากำ � หนด ให้ความผิดเรื่องการค้าสัตว์ป่าและป่าไม้อยู่ใน อำ � นาจสอบสวนของกรมสอบสวนคดี พิ เศษ Department of Special Investigation หรือ ดีเอสไอ (DSI) ได้เข้ามามีบทบาทมากขึ้นและ จะพิ จ ารณาความสำ � คั ญ และดำ � เนิ นการเอง โดยถือเป็นข้อได้เปรียบอย่างมากเพราะดีเอส ไอมีอำ�นาจในการจับกุมและคุมขังได้ในขณะที่ กคส. ไม่สามารถทำ�ได้ เช่น การตรวจสอบบัญชี ทรัพย์สิน การอายัดทรัพย์สิน ที่ทาง กคส.ต้อง ปฏิบัติตามขั้นตอนการขอหมายศาลโดยมีขั้น ตอนที่ยุ่งยากและซับซ้อนกว่า

นายสมเกี ย รติ ม องว่ า หากจะดำ � เนิ น การปราบปรามอาชญากรรมการค้ า สั ต ว์ ป่ า ผิ ด กฎหมายแบบเด็ ด ขาดและมี ป ระสิ ท ธิ ภ าพ นอกจากภาคส่วนต่างๆของประเทศไทยแล้ว ยังต้องได้รับความร่วมมือกับประเทศเพื่อนบ้าน ที่ มี เขตติ ด ต่ อ กั บ ประเทศไทย เพื่ อ อุ ด รอยต่ อ และปิดช่องทางการนำ�เข้าและส่งออกระหว่าง ประเทศได้ ขบวนการค้าสัตว์ป่าเหล่านี้ก็จะขาด เส้นทางการค้านี้ไปในที่สุด

“ต่างชาติมองไทยเป็นที่พักของ กลาง เป็นเช่นนั้นจริงหรือไม่”

นายสมเกียรติ ชี้แจงว่าต่างชาติอาจ เข้าใจว่าเสือที่มีการลักลอบค้าไปยังสาธารณรัฐ ประชาชนจี น มาจากฟาร์ ม ในประเทศไทย ทั้ ง หมด แท้ จ ริ ง แล้ ว มี เพี ย งบางส่ ว นเท่ า นั้ น ที่ ม าจากฟาร์ ม ประเทศไทย ตนยอมรั บ ว่ า ประเทศไทยเป็นทางผ่านของขบวนการลักลอบ การค้ า สั ต ว์ ป่ า ผิ ด กฎหมาย โดยในปั จ จุ บั น เจ้ า หน้ า ที่ พ ยายามทำ � งานอย่ า งเข้ ม ข้ น มาก ขึ้น ผนวกกับทางรัฐบาลประเทศไทยให้ความ สำ�คัญเรื่องการค้าสัตว์ป่า รวมทั้งมีการประสาน งานระหว่างหน่วยงานต่างๆ ซึ่งในระยะเวลา ราว 6-7 เดือนที่ผ่านมา ไม่ปรากฏการจับกุม เพราะเจ้ า หน้ า ที่ ได้ ปิ ด เขตชายแดนภาคใต้ ได้ อาทิ การขอความร่วมมือกับกรมศุลกากรช่วย เอ็กซเรย์เรื่องดังกล่าวได้ ซึ่งพวกอาชญากรก็ คงพยายามหาเส้นทางอื่นในการค้าจนได้

ลานบาท

5

ตลอดชีวิต

เปรียบเทียบกฎหมาย ระหว่าง คดียาเสพติด กับ คดี ฆ่า ค้า ครอบครอง สัตว์ป่า ประหารชีวิต

ปรับสูงสุด

จำคุก

หรือ

4

ทั้งจำทั้งปรับ ไมเกิน 4 ป หม�นบาท ปรับสูงสุด จำคุก หรือ

รายได้ ใ นการค้ า สั ต ว์ ป่ า มี มู ล ค่ า ไม่ ต่ า งกั บ รายได้ ข องการค้ า ยาเสพติ ด แต่ โทษที่ ไ ด้ รั บ กลั บ เที ย บกั น ไม่ ไ ด้ อาชญากรรมการค้ าสัตว์ป่า เป็นธุรกิจที่มีความเสี่ยงตํ่าในการถูกจับ และถูกลงโทษ แต่หากโดนจับความรุนแรงของอัตรา รายได ในการคาสัตวปามีมูลคาไมตางกับรายไดของการคายาเสพติด แตโทษที่ ไดรับกลับเทียบกันไม ได อาชญากรรมการคาสัตวปา โทษนั างกัน่ยอย่ งสิ้นเชิงกจับ และถูกลงโทษ แตหากโดนจับความรุนแรงของอัตราโทษนั้นกลับแตกตางกันอยางสิ้นเชิง เปน้นธุกลั รกิบจแตกต่ ที่มีความเสี งต่าำในการถู

ตัวอย่างบทลงโทษคดียาเสพติด และครอบครองสัตว์ป่าที่เกิดขึ้นจริง คดียาเสพติด

มาตรา15วรรค3 จำหนายหรือมีไว ในครอบครองเพ�อจำหนาย และมีปริมาณคำนวณเปนสารบริสุทธิ หรือมีจำนวนหนวยการใชหรือมีน้ำหนักสุทธิ

ไมเกินปริมาณที่กำหนด

4–15 ป

80,000–300,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ

เกินปริมาณที่กำหนด (แต ไมถึง20 กรัม)

4 ป

400,000–5,000,000 บาท หรือจำคุกตลอดชีวิต

เกิน 20 กรัมขึ้นไปมีสัตว์ป่าในครอบครอง ตลอดชีว!ิต

1,000,000–5,000,000 บาท หรือประหารชีวิต

คดียาเสพติด

พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ.2535 คดี ฆ่า ค้า ครอบครอง สัตว์ป่า อัตราโทษสูงสุด จำ�คุกไม่เกิน 4 ปี หรือ ปรับไม่เกิน 40,000 บาท หรือ ทั้งจำ�ทั้งปรับเท่านั้น!

เจ้าหน้าที่พิทักษ์ป่า บาดเจ็บ และ เสียชีวิต บาดเจ็บ 37 ราย 2559 2534 เสียชีวิต 41 ราย 2559 2533

นี่คือตัวเลขของผู้พิทักษ์ป่าที่ได้รับบาดเจ็บและ เสียชีวิต จากการปะทะจับกุมผู้ลักลอบล่าสัตว์ ตัดไม้ เฉพาะที่ส่งเรื่อ งขอรับความช่วยเหลือ จากมู ล นิ ธิสื บ นาคะเสถี ย ร ในช่ ว งระยะเวลา เพียงแค่ 26 ปี ที่ผ่านมาเท่านั้น ตัวเลขจริงของ ผู้ที่ได้รับบาดเจ็บและเสียชีวิตจากการปกป้อง ผืนป่า สัตว์ป่า ยังคงมีอีกมาก ในระดับโลกช่วงระหว่างปี 2546-2556 มีเจ้า หน้าที่ลาดตระเวนเพื่อการอนุรักษ์สัตว์ป่าถูก สังหารไปแล้วกว่า 1,000 คน ใน 35 ประเทศ ข้อมูลจากสหพันธ์ผู้พิทักษ์ป่าระหว่างประเทศ (International Ranger Federation) ระบุว่า จำ�นวนเจ้าหน้าที่ที่ถูกสังหารทั้งโลกในช่วงระยะ เวลาเดียวกันนี้อาจมีมากถึง 5,000 คน ที่มาจาก http://blogs.worldbank.org/

ภาพจาก : dnp.go.th/thailand-wen/about_tw/storythailandwen

ภาพแสดงประเภทและชนิดของสัตว์ป่าคุ้มครอง หากนำ�มาเลี้ยงจะผิดกฎหมาย รวมถึงวิธีการเฝ้าสังเกต

รู้จักสัตว์ป่า ก่อนกระทำ�ผิดโดยไม่รู้ตัว เป็นเว็บไซด์ทบ่ี รรจุขอ้ มูลสัตว์ปา่ สงวน สัตว์ปา่ คุม้ ครอง และสัตว์ปา่ ชนิดอืน่ ๆทีส่ �ำ คัญของไทย เพือ่ ให้คนไทยรูจ้ กั และตระหนักถึงความสำ�คัญของสัตว์ปา่ ไทย รวมไปถึงบทความและงานวิจยั ทีน่ า่ สนใจ นอกจากนีย้ งั มีกฎหมาย ด้านสัตว์ปา่ ทีบ่ งั คับใช้อยูใ่ นปัจจุบนั จากสำ�นักอนุรกั ษ์สตั ว์ปา่ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ปา่ และพันธุพ์ ชื

รวบรวมข้อมูลของว่าที่สัตว์ป่าสงวน 4 ชนิดใหม่ และสัตว์ป่าคุ้มครอง 12 ชนิด ที่มีความสำ�คัญในระดับ นานาชาติ เนื่องจากมีการอพยพไปมาระหว่างประเทศ และเป็นตัวชี้วัดความสมบูรณ์ของระบบนิเวศ พร้อม ภาพประกอบที่สวยงาม

เว็บไซด์ที่รวบรวมดัชนีสิ่งมีชีวิตในประเทศไทย รวมไปถึงบทความเกี่ยวกับสัตว์ที่น่าสนใจ โดยผู้ก่อตั้งเว็บ ไซด์ดังกล่าวมีความตั้งใจที่จะให้เป็นเหมือนพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติออนไลน์ของไทยที่ใหญ่และดีที่สุด ให้ทุกคน สามารถมีส่วนร่วมช่วยกันสร้างดัชนีสิ่งมีชีวิตขึ้นมาได้ ให้คนไทยได้เห็น ได้รู้จักว่ามีสิ่งมีชีวิตมากมายอาศัยอยู่ ในแผ่นดินเดียวกับเรา เพราะเขาเชื่อว่า ถ้าไม่รู้จักก็ไม่รักกัน

เราจะสามารถรู้ได้อย่างไรว่าสัตว์ป่าตัวไหนผิดกฎหมาย หากเราพบเห็น ซึ่งผู้ที่ครอบครองสัตว์ป่าผิดกฎหมาย นั้น มักจะบอกว่าตัวเองไม่ทราบข้อมูล แต่ด้วยเทคโนโลยีสมัยใหม่ ที่ทำ�ให้เราเข้าถึงข้อมูลได้อย่างรวดเร็วเพียง แค่มีโทรศัพท์ที่สามารถเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ตได้ วิธีการตรวจสอบเพียงแค่โหลด แอพพลิเคชั่น อ่านคิวอาร์โค้ด เท่านี้เราก็จะทราบข้อมูลและสามารถช่วยเหลือสัตว์ป่าได้

ประชาชนอย่างเราสามารถทำ�อะไรได้บ้าง เมื่อพบเห็นการกระทำ�ความผิดเกี่ยวกับสัตว์ป่า

แอพพลิเคชั่น เฟสบุ๊ค

หากพบเห็นการกระทำ�ความผิดเกี่ยวกับสัตว์ป่า สามารถดำ�เนินการได้ดังนี้ แจ้งมาที่ 1. สายด่วนกรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่า และพันธุ์พืช 1362 2. กองบังคับการปราบปรามการกระทำ�ความผิดเกี่ยวกับ ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (บก.ปทส.) สายด่วนเบอร์ 1136

แอพพลิเคชั่น ไลน์ พบการกระทำ�ผิดเกี่ยวกับป่าไม้ สัตว์ป่าพืชป่า หรือการทำ�ลาย ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอื่น เช่น การลักลอบขุดดิน ดูดทราย ทิ้งขยะพิษ ฯลฯ สามารถแจ้งเบาะแสได้ทาง Line@GreenCOP กองบังคับการปราบปรามการกระทำ�ความผิด เกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อม (บก.ปทส.) แอพพลิเคชั่น Wildlife Witness

เป็นความร่วมมือระหว่างสมาคมอนุรักษ์ทารองกา กับ TRAFFIC โดยข้อมูลที่ส่งผ่านแอพนี้ จะส่งต่อไปยัง ทราฟฟิกเพื่อทำ�การวิเคราะห์ต่อ เมื่อได้รายงานที่น่าเชื่อถือ เพียงพอ ทางเครือข่ายจะส่งต่อให้แก่หน่วยงานบังคับใช้กฎหมายต่อไป แอพนี้ เปรียบเหมือนผู้ใช้งานเป็นนักข่าวพลเมืองเมื่อพบเห็นการค้าสัตว์ป่าที่ต้องสงสัยว่า ผิดกฎหมาย สามารถถ่ายภาพและแจ้งพิกัดผ่านแอพนี้ได้

กรณีพบเป็นตัวบุคคล 1.รายงานปัญหาโพสต์ 2.ฉันคิดว่าไม่ควรอยู่บนเฟสบุ๊ค 3.รูปนี้มีรายละเอียดของการซื้อหรือ ขายยาเสพติด อาวุธปืน หรือสินค้า ที่มีการควบคุม 4.ส่งให้ เฟสบุ๊ค ตรวจพิจารณา กรณีพบเป็นเพจ 1.รายงานปัญหาเพจ 2.ฉันคิดว่าเพจนี้ ไม่ควรอยู่บน เฟสบุ๊ค 3.เนื้อหานี้กล่าวถึง การซื้อหรือจำ�หน่าย ยาเสพติด อาวุธปืน หรือผลิตภัณฑ์ในเรื่องทางเพศสำ�หรับผู้ใหญ่ 4.ส่งให้ เฟสบุ๊ค ตรวจพิจารณา กรณีพบเป็นกลุ่ม 1.รายงานกลุ่ม 2.กลุ่มนี้ขายยาเสพติด อาวุธปืน หรือสิ้นค้าที่ ควบคุมตามกฏหมายอื่นๆ 3.ส่งให้ เฟสบุ๊ค ตรวจพิจารณา

“ตัวอย่างมีให้เห็นแล้วที่ประเทศมาเลเซีย กลุ่มค้าสัตว์ป่าในเฟสบุ๊คโดนปิดไป เพราะการช่วยกันรีพอร์ทจากภาคประชาชน”

“พวกที่ชอบลาสัตวปา พวกที่ชอบกินเนื้อสัตวปา ผมขอเถอะ พวกที่ชอบซื้อสัตวปามาเลี้ยงก็เชนกัน ธรรมชาติเขาเลี้ยงไดดีอยูแลว” ร่วมสนับสนุนกิจกรรมของมูลนิธิสืบนาคะเสถียร โดยบริจาคผ่านบัญชีออมทรัพย์ที่ ธนาคารกรุงไทย สาขาเทสโก้โลตัส รัตนาธิเบศร์ บัญชีออมทรัพย์ เลขที่บัญชี 984-5-94474-4 ชื่อบัญชี มูลนิธิสืบนาคะเสถียร ธนาคารไทยพาณิชย์ สาขาบางบัว บัญชีออมทรัพย์ เลขที่บัญชี 053-2-38652-4 ชื่อบัญชี มูลนิธิสืบนาคะเสถียร ธนาคารกสิกรไทย สำ�นักพหลโยธิน บัญชีออมทรัพย์ เลขที่บัญชี 099-2-68730-4 ชื่อบัญชี มูลนิธิสืบนาคะเสถียร www.seub.or.th - snf@seub.or.th