Free Speech Issue by SAMSEYLA HUN

the phnom penh post LIFT, ISSUE 1, VOLUME 1 JANUARY 6, 2009

«ការអប់រំ និងអាជីព» នាំយុវជនកម្ពុជាឲ្យមានការងារកាន់តែប្រសើរក្នុងជីវិត

FREE SPEECH ISSUE The magazine for young Cambodians

អ្នកមានកំលាំង How to make a difference in the Kingdom of Cambodia

THE PHNOM PENH POST january 6, 2010

ជំរាបសួរ វិចារណកថា យើងភ្ញាក់ផ្អើលខ្លាំងណាស់ ដែល លោកអ្នកបានអានចបា ្ ប់ចញ េ ផ្សាយ លើកដំបូងរបស់ទស្សនាវដ្តីអប់រំ « បោះជំហានទៅមុខ» ឬ «Upward Bound»។ យើងខ្ញំុ សូមធានាថា នា ពេលអនាគតទស្សនាវដ្តីថ្មីសន្លាង មួយនេះ នឹងពោរពេញទៅដោយ សក្តានុពលខ្លាំងក្លា ជាងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ អនាគតរបស់ Upward Bound គឺស្ថិតក្នុងដៃរបស់លោក អ្នកហើយ។ ក្រៅពីជាទស្សនាវដ្តីដែលលោក អ្នកបានអានជារៀងរាល់សប្តាហនោ ៍ ះ យើងមានបំណងចង់អភិវឌ្ឍ Upward Bound ឲ្យក្លាយទៅជាប្រពន ័ ្ធ ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន និងចែករំលែក បទពិសោធជាក់ស្តែងក្នុងចំណោម ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពជា ុ ដែលប្រកបការងារពីតច ូ តាចទៅធំដតា ំ ុ មរយៈបណ្តាញ អីុនធឺណិតផងដែរ។ យើងសង្ឃម ឹ ថា ទស្សនាវដ្តន ី េះនឹង អាចជួយសម្របសម្រួលដល់កិច្ច សហប្រតិបត្តិការដើម្បីលើកកម្ពស់ និងអភិវឌ្ឍប្រទស េ ប្រកបដោយចីរភាពតាមរយៈការរួមចំណែកពង្រឹង សមត្ថភាពនិងបម្រផ ើ លប្រយោជន៍ របស់សស ិ ស្ និសស្ ត ិ និងបុគល ្គ ក ិ វ័យ ក្មង េ ដែលមានជំនាញ និងខិតខំសវា ្រ ស្រទញ េ ដើមប្ អ ី ភិវឌឍ្ សមត្ថភាពរប ស់ខ្លួន។ សិសស្ និសស្ ត ិ និងយុវជនវ័យក្មេង ដែលមានចំនន ួ ដ៏ចន ើ្រ លើសលប់កង ុ្ន ចំណោមប្រជាជនកម្ពុជាសរុប ជា កម្លាង ំ រុញច្រានដ៏សខា ំ ន់ សម្រាបនា ់ ំ ទៅរកការផ្លាសប ់ រ្តូ និងការរីកចម្រន ើ លើគប ្រ វ់ ស ិ យ ័ សំដៅអភិវឌ្ឍ និងអភិ រក្សប្រទេសជាតិជានិរន្តរ៍។ ឪពុកម្តាយ ជីដូនជីតារបស់យើង សុទ្ធតែធ្លាប់បានប្រឈមនឹងទុក្ខលំ បាកវេទនា ស្ទើរតែគ្មានសង្ឃឹមរស់ រានមកដល់សព្វថ្ងៃនេះឡើយកាល

ពីសម័យសងា្គ ្រ មបល ្រ យ ័ ពូជសាសន៍ ក្នង ុ អំឡង ុ ទសវតស្ រ៍ឆ១ ំ្នា ៩៧០។ សព្វ ថ្ងៃនេះ ពួកគាត់ មានកម្លាំងកាយ កម្លាំងចិត្តឡើងវិញនៅពេលឃើញ យើងមានឱកាសទទួលបាននូវសេរី ភាព ក្នុងការស្តារ និងស្រោចស្រង់ ប្រទស េ ឆ្ពោះទៅសម្រេចបានសក្តានុពលសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច។ ទស្សនាវដ្តីរបស់យើង មិនត្រឹមតែ ផត ្តោ ជាសំខាន់លឧ ើ បសគ្គដល ែ រាំង ស្ទះដល់ការអភិវឌឍ្ បទ ្រ ស េ ជាតិនោះ ទេ ថែមទាំងព្យាយាមផ្សារភ្ជាបប ់ ជា ្រ ជនវ័យក្មង េ ទៅនឹងឱកាសជាច្រន ើ ទាំងនៅក្នុងប្រទេស ទាំងនៅក្រៅ បទ ្រ ស េ ដើមប្ ស ី មច ួ្រ ចំណះេ ដឹង និង ជំនាញរបស់ពួកគេ ឲ្យក្លាយទៅជា អ្នកជំនាញប្រកបដោយវិជជ ្ជា វី ៈ និង សមត្ថភាពពិតប្រាកដ ដើម្បីដោះ ស្រាយបញ្ហាប្រឈមនាពេលបច្ចុប្បន្ន ប្រកបដោយគំនិតច្នៃប្រឌិត។ ក្រៅពីព័ត៌មាន ការត្រួសត្រាយ ឱកាស និងការលើកឡើងអំពប ី ញ្ហា នានា ទាក់ទងនឹងការអប់រន ំ ង ិ អាជីព នៅកម្ពុជា គេហទំព័ររបស់ Upward Bound ក៏ផ្តល់ឱកាសដល់ លោកអ្នក ដើមប្ ផ ី ស ្លា ប ់ រ្តូ បទពិសោធ និងគោលដៅគ្នាទៅវិញ ទៅមក ព្រមទាំងការសហការគ្នា ដើមប្ ដោ ី ះ ស្រាយឧបសគ្គចំពោះមុខផងដែរ។ យើងចង់ឲ្យលោកអ្នកចូលទៅក្នុង វេទិកាពិភាក្សាតាមអុីនធឺណិតនៅ TKTK ឬផ្ញើអីុមែលមកកាន់ upwardbound@phnompenhpost.com ដើម្បីអាចចូលរួមផ្តល់ យោបល់ ការណែនាំឬលើកយក បញ្ហានានាមកដោះសយ ្រា ដើមប្ ចា ី ប់ ផ្តើមបង្កើតសហគមន៍មួយតាមប្រព័ន្ធអីុនធឺណិត។ ប្រធានបទសម្រាបកា ់ រចេញផ្សាយ លើកដំបូងនេះ គឺការបញ្ចេញមតិ ដោយសេរី ពីព្រោះនេះជាសមត្ថភាព របស់យង ើ ក្នង ុ ការបញ្ចញ េ មតិដោយ ស្មោះត្រង់ ទាក់ទងនឹងបញ្ហានានា ដែលជះឥទ្ធិពលដល់យើង មិនថា

នៅសាសា នៅកន្លង ែ ការងារ ឬការ រស់នៅរបស់យើងនោះទេ។ ម្យ៉ាង វិញទៀតយើងក៏បានលើកយក បញ្ហាមួយចំនួនមកពិភាក្សា ដើម្បី ស្វង ែ រកគំនត ិ ថ្មៗ ី និងរបៀបដោះ ស្រាយបញ្ហាជាក់ស្តែង ឲ្យបានល្អ ប្រសើរផងដែរ។ ដោយសារកម្ពជា ុ បានធ្វស ើ មាហរណកម្មជាមួយសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច ពិភពលោក ដូច្នេះយើងត្រវូ ស្វង ែ រក ផលបយោ ្រ ជន៍សមប ្រា ប ់ ទ ្រ ស េ ជាតិ ក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើង។ ទោះបីជាការវិនិយោគបរទេសតាម រយៈការធ្វពា ើ ណិជក ្ជ ម្ម និងគម្រោង ស្តារសង្គមកាលពីពរី ទសវត្សរ៍កន្លង ទៅ បានជួយកម្ពជា ុ ជាច្រន ើ ក៏ដោយ ប៉ន ុ កា ែ្ត រចូលរួមរបស់អន្តរជាតិកប ៏ ង្ក នូវការខាតបង់ដល់យើងផងដែរ។ ដូច្នេះ មានតែការអភិវឌ្ឍសមត្ថភាព បញ្ញា និងហិរញ្ញវត្ថផ ុ ល ្ទា ខ ់ ន ួ្ល ប៉ណ ុ ះ្ណោ ដែលអាចជួយកម្ពុជា ឲ្យឆ្ពោះទៅ សម្រេចបានការអភិវឌ្ឍពិតប្រាកដ និងប្រកបដោយចីរភាព។ យើងទាំងអស់គ្នា ជាអនាគតរបស់ កម្ពជា ុ ។ ទស្សនៈ និងការសម្រេចចិត្ត របស់យើង នឹងរួមចំណែកផ្លាស់ប្តូរ តួនាទីរបស់កម្ពុជានៅក្នុងសម័យ សកលភាវូបនីយកម្ម។ ទោះបីជាយ៉ាង ណាក៏ដោយ សមត្ថភាពរបស់យង ើ ក្នុងការកសាងប្រទេសជាតិឲ្យកាន់ តែរក ី ចម្រន ើ សម្រាបម ់ នុសស្ ជំនាន់ កយ ្រោ តវូ្រ ពឹងផ្អក ែ លើវធា ិ នការដែល យើងកំពង ុ អនុវត្តនាពេលបច្ចប ុ ប្ ន្ន។ ទស្សនាវដ្តន ី េះ គឺសម្រាបយ ់ ង ើ ទាំង អស់គ្នា ដែលមានឆន្ទៈខិតខំ ដើម្បី សម្រេចបាននូវទិសដៅអនាគតភ្លឺ ត្រចះត្រចង់ និងសម្រាបប ់ គ ុ ល ្គ ដែល ខិតខំលះបង់ពេលវេលានៅថ្ងៃនេះ ដើម្បីទទួលបានផលនៅថ្ងៃស្អែក។ ពាក្យស្លោកមួយបានពោលលើក ឡើងថា« យើងមិនត្រូវដេករង់ចាំ ឡើយមានតែការព្យាយាមប៉ុណ្ណោះ ទើបសម្រេចបានជោគជ័យ»៕ ប្រែសម្រួល ឈួ សុខចេង

Reporters and writers: Mom Kunthear, Bun Tharum, Tha Phiseth, Keo Kounila, Chan Sovannara Photographers: Sovann Philong, Pha Lina Editor: Colin Meyn Sub-editor: Jemma Galvin Design: Andy Ball Post Media Ltd. Level 8, No. 888 Building F, The Phnom Penh Centre, Cnr Sothearos St and Sihanouk Blvd, Phnom Penh, Cambodia. CEO: Michel Dauguet Publisher: Ross Dunkley Telephone: 855 23 214 311 Facsimile: 855 23 214 318 Email: management@phnompenhpost.com © Copyright Post Media Limited The title Lift, in either English or Khmer languages, its associated logos or devices and the contents of this publication may not be reproduced in whole or in part without the written consent of Post Media Limited. Lift is a wholly owned publication of Post Media Limited and appears as an insert to The Phnom Penh Post. It is an integral part of the newspaper and must not be sold separately. Lift is printed by Post Commercial Printing and all liability for the content is taken by the publisher.

The writers Left to righ , reporters, photogra t: Tha Piset ph h, Sovan Phi ers and thinkers of th long, Mom Kunthear, Ke Lift team eo Kounila,B un Tharum

e’re thrilled that you are reading the first issue of Lift! But, let us assure you that the possibilities for this magazine are greater than what it is now, and its future is in your hands. Rather than being a magazine that we create and you read every week, we want Lift to become a conduit for online and on the ground exchanges between upwardly mobile Cambodians. By promoting and serving Cambodian students and young professionals as they work to improve themselves, we hope it will also facilitate cooperation in the ongoing development and improvement of the Kingdom. It is us, the students and young adults of Cambodia, who form the majority of the population, and it is us who will be the driving force behind the changes and improvements in all sectors of Cambodia’s development and preservation. Our parents and grandparents faced the seeming impossibility of enduring and recovering from years of war, and now we have the opportunity to build on their courage and strength by using our freedom to help Cambodia reach its social and economic

potential. Rather than dwelling on the obstacles to development, our magazine will strive to connect young Cambodians with opportunities, both at home and abroad, to hone their own skills in order to become professionals capable of creating innovative solutions to the problems of today.

It is us, the students and young adults of Cambodia, who form the majority of the population, and it is us who will be the driving force behind the changes and improvements in all sectors of Cambodia’s development and preservation. Besides being a weekly guide to the news, opportunities and issues within education and careers in Cambodia, we will provide an opportunity to communicate our experiences and goals, and work together to overcome the obstacles standing in our way. Send emails to lift@ phnompenhpost.com with any ideas, problems, suggestions or comments in order to begin building our online community.

We have chosen free speech as the theme for our first issue because it is through our ability to speak honestly about the issues that effect us at school, work or life, that we will be able to come up with ideas and best practices for how to solve these problems. As Cambodia integrates into a global society and economy, we must be sure to look out for the interests of our country and our people. While foreign investment through commercial and social projects has helped Cambodia greatly in the past two decades, international involvement often comes at a cost. Only through the development of our own intellectual and financial capacity will Cambodia’s development be truly sustainable. We are the future of Cambodia. The Kingdom’s role in the globalising world will be shaped by our ideas and decisions. However, our ability to build a better country for future generations depends on the actions we take now. This magazine is for those of us who are willing to work towards a brighter future, those of us who are willing to put in the time today in order to make an impact tomorrow. We are not waiting for anything. We are upward bound!

Our free speech thoughts... NEXT WEEK'S ISSUE:

TECHNOLOGY

Send your ideas to education@ phnompenhpost.com and you could become part of the Lift team!

“

I think free speech in Cambodia today is better, but limited in some cases such AS politics or corruption. Cambodian people can speak openly with their friends or relatives and every where if we compare it to the past, but it is a bit difficult to talk about political situations in public places” Mom Kunthear, 29, reporter

“

Media is very important in our society. Firstly, it plays an important role in educating people. Secondly, it can entertain people. another thing is that we can write in order to inform people about particular problems and issues in our society.” Tha Piseth, 20, intern

“

We are now part of the world society. When we see something that is wrong, we want to speak honestly about it. If we cannot speak about it, then what can we do? Sovan Philong, 27, photogrpaher e-mail your thoughts to education@phnompenhpost.com

៣

THE PHNOM PENH POST january 6, 2010

Together, we can stand strong In the Kingdom's universities, young Cambodians are taking advantage of their strength in numbers through associations and other student groups that work to make life on, and off, campus more enriching for students By Chan Sovannara and Keo Kounila

Students protest last year against admissions policies at the University of Health Sciences. Heng Chivoan

n effective way for students to make an impact in Cambodia is for them to join together to raise awareness and help solve the country’s problems. Within Cambodian universities, student associations have begun to take on this role, coming together to support their peers and working towards helping the Kingdom’s society as a whole. Rouet Sokhon, the newly selected president of the student association of the Royal University of Phnom Penh, says that the student association or senate is a group of students who aim to help others deal with their academic issues, as well as encouraging them to express their opinions in class, as well as in wider society. His association tries to strengthen students’ knowledge through research and Internet use – which is necessary for them when they apply for scholarships abroad – and also to become engaged members of Cambodian society. “Our university’s students association is remarkable in its ability to motivate students in studying, conserving culture and acting in social works, which are seen as a part of helping Cambodia move forward,” says Rouet Sokhon. The university’s student association has 15 board members charged with providing advice and assistance, as well as participating in many activities to help the students. Any student at RUPP is welcome to visit and ask for consultations with the board members. RUPP’s student association, with funding from the Red

Cross, normally works to conduct fund raising events to ease the lives of disadvantaged Cambodians. Recently, the association had a fundraising event at the Institute of Foreign Languages for orphans in Kampong Speu province. However, Rouet Sokhon says that limited funding severely limits his association’s ability to begin more ambitious initiatives.

Academic Benefits At other universities, student associations have the sole duty of boosting students’ potential in all activities in university and society, including raising funds, creating workshops and finding scholarships for students. As president of the Student Senate at Pannasastra University, which has more than 90 members, Koung Sorita says her association has been going in the right direction, focusing on promoting the standard of education, enhancing Khmer cultural preservation and involving students in community service. “To achieve this goal, our group has prepared workshops for students to get involved in developing the necessary skills to improve their studies, such as leadership skills, self-development and finding scholarships,” Koung Sorita says. By regularly checking the development of students in her university, Koung Sorita says that they become more confident and begin to understand more about their studies, as well as life experiences after they have joined a student association. “We have noticed that stu-

dents seem to change their concepts and gain more courage, social skills and flexibility in studying, which the university alone cannot provide,” she adds.

Limited support Another challenge with student associations, Koung Sorita says, is their lack of publicity. Sometimes students in the university don’t even know they exist. So far, Cambodia’s student associations have not covered a wide range of activities or successfully informed university populations about their core values and mission, she says. As a junior studying finance and economics, 23-year-old Keo Somaly has never heard about her university’s student association. “I have watched films about foreign universities and their student associations. I’ve studied all along, but never heard about this group,” she says. In many foreign countries, student representatives are present when university officials make decisions. Universities in the US, for instance, often have student representatives on the board of directors for the school, which guarantees transparency in the decision making process, such as how to use student tuition money. This is not yet the case at any of Cambodia’s universities. Eng Limheng, president of the student association at the Royal University of Law and Economics, says his student association, created six years ago and now numbering 130 members, has had a vision to remedy students issues. So far, activities include finding

scholarships, and holding workshops and programmes, with a broader meeting held monthly. However, Eng Limheng says that he is not aware of the topics other student associations focus on, exposing the lack of cooperation between student groups within the country. Just as students are more powerful when they work together, student associations have the potential to hold more sway when they join forces. “Most of the Cambodian student associations here discuss issues around education, but student associations in Cambodia, when compared to the other countries, are not too active yet due to a lack of financial support and a lack of student understanding,” said Eng Limheng. As a former representative of the student senate at the University of Cambodia, created four years ago, Chheng Sovannka says that student associations in Cambodia generally talk about donations, workshops, debate contests and study tours. Nevertheless, he says, each and every university should pay attention to student associations by providing more assistance and financial support because that is the only way to gain more of a following. “The student senate is getting more and more support from students,” said Eng Limheng. “This shows that they are braver and ready to start socialising with each other.”

ដោយចន សុវណ្ណារ៉ា និងកែវ គូនីឡា មធ្យោបាយមួយនៅក្នុងចំណោម មធ្យោបាយដ៏មានប្រសទ ិ ភា ្ធ ពបំផត ុ ជាច្រន ើ សម្រាបស ់ ស ិ ស្ និសស្ ត ិ ទាំង ឡាយយកមកប្រប ើ ស ្រា ដ ់ ម ើ ប្ ធ ី ឲ ្វើ យ្ មានការផ្លាសប ់ រូ្ត នៅកម្ពជា ុ នោះ គឺពក ួ គេចូលរួមទាំងអស់គ្នាលើកកម្ពស់ ការយល់ដឹង និងជួយដោះស្រាយ បញ្ហារបស់ប្រទេសជាតិទាំងមូល។ នៅតាមបណ្តាសាកលវិទយា ្ ល័យនា នានៅកម្ពជា ុ សមាគមនិសស្ ត ិ ជាចន ើ្រ បានផ្តម ើ ចាប់យកតួនាទីនេះហើយ ដោយចូលរួមទាំងអស់គ្នា គាំទដ ្រ ល់ និសស្ ត ិ ដូចគ្នា និងធ្វកា ើ ររួមគ្នាសដៅ ំ ឆ្ពោះទៅរកការជួយដល់សង្គមកម្ពជា ុ ទាំងមូល។ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ និសស្ ត ិ រាប់ពាន់នាក់ ផ្លាស់ទីមកពីខេត្ត-ក្រុងនានារបស់ កម្ពជា ុ ដើមប្ ប ី ន្តការសិកសា ្ នៅរាជធានី ភ្នំពេញ។ សាស្ត្រាចារ្យជាច្រើនបាន និយាយថាពួកគមា េ នបទពិសោធនិង ចំណេះដឹងទាក់ទងនឹងជីវត ិ ទីកង ្រុ ។ ទោះយ៉ាងណា បញ្ហាទាង ំ នះេ តវូ ្រ បាន ជួយសង្គ្រោះជាបណ្តើរៗ ដោយ សកម្មភាពសមាគមនិសសិ្ តនៅតាម សាកលវិទ្យាល័យនានា។ លោករឿត សុខន បធា ្រ នសមាគម និស្សិតនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទ ភ្នព ំ ញ េ ដែលទើបជាប់ឆត ្នោ ថ្មៗ ី បាន និយាយថា សមាគមនិសស្ ត ិ គឺជាក្រម ុ និស្សិតមួយក្រុមដែលធ្វើការក្នុង បំណងជួយដល់និស្សិតផ្សេងទៀត ជួយដោះស្រាយបញ្ហាផ្សេងៗ នៅ ក្នង ុ ការសិកសា ្ របស់ពក ួ គេ ព្រមទាំង លើកទឹកចិតព ្ត ក ួ គេឲយ្ ហ៊ានបញ្ចញ េ មតិយោបល់ ទាំងនៅក្នុងថ្នាក់រៀន ក៏ដូចជានៅក្នុងសង្គម។ សមាគមរបស់លោកព្យាយាមពង្រង ឹ ចំណះេ ដឹងរបស់នស ិ ស្ ត ិ តាមរយៈការ ស្រាវជ្រាវ និងការប្រើប្រព័ន្ធអីុន

ធឺណត ិ ព្រោះថា ចំណេះដឹងនេះមាន សារៈសំខាន់សម្រាប់ពួកគេ នៅ ពល េ ដល ែ ពួកគច េ ង់ដាក់ពាក្យបឡ ្រ ង យកអាហារូបករណ៍ទៅរៀន នៅ បរទេស និងសម្រាបឲ ់ យ្ ពួកគេក្លាយ ជាសមាជិកដែលបានភ្ជាប់ខ្លួនទៅ នឹងសង្គមកម្ពុជា។ លោករឿត សុខន ថ្លង ែ ថា៖«សមាគមនិសស្ ត ិ នៃសាកលវិទយា ្ ល័យរបស់ យើងមានភាពលេចធ្លោជាងគេ នៅ ក្នង ុ សមត្ថភាពជំរញ ុ សិសស្ និសស្ ត ិ ឲ្យ សិក្សា និងអភិរក្សវប្បធម៌ និងចូល រួមនៅក្នង ុ កិចកា ្ច រសង្គម ដល ែ តវូ្រ បាន គេមល ើ ឃើញថា ជាផ្នក ែ មួយនៃការ ជួយជំរុញកម្ពុជាឲ្យឆ្ពោះទៅមុខ»។ រហូតមកដល់បច្ចប ុ ប្ ន្ននះេ សមាគម និសស្ ត ិ នេះមានសមាជិកក្រម ុ ប្រក ឹ សា ្ ១៥ រូប ដែលទទួលខុសត្រវូ លើការងារផ្តលប ់ ក ឹ្រ សា ្ និងជំនយ ួ ផ្សង េ ៗពម ្រ ទាំងចូលរួមក្នង ុ សកម្មភាពជួយដល់ និសស្ ត ិ ផ្សង េ ទៀត។ សមាគមស្វាគមន៍ រាល់នស ិ ស្ ត ិ របស់សាកលវិទយា ្ ល័យ ភូមិន្ទភ្នំពេញទាំងឡាយ ដែលចង់ ជួប និងពិគ្រោះយោបល់ជាមួយនឹង សមាជិកក្រុមប្រឹក្សារបស់យើង។ លោករឿត សុខន មានប្រសាសន៍ ថា៖«សមាគមរបស់យង ើ ក៏បានជំរញ ុ និសស្ ត ិ ដែលជាសកម្មជនរបស់ខន ្លួ ជាច្រន ើ ឲ្យជួយដល់នស ិ ស្ ត ិ ផ្សង េ ទៀត នៅសាកលវិទយា ្ ល័យនះេ ដល ែ ប្រ ឈមមុខនឹងបញ្ហា នៅក្នង ុ ការសិកសា ្ ហើយក៏បានជួយដល់អង្គការមនុសស្ ធម៌ កាកបាទក្រហម ដែលជាផ្នែក មួយនៃការបំពញ េ កាតព្វកច ិ ក ្ច ង ុ្ន នាម ជាមនុស្សជាតិផងដែរ»។ សមាជិកនៃសមាគមនេះដោយមាន ជំនួយពីកាកបាទក្រហមផងនោះ តែងតែដឹកនាំការរៃអង្គាសថវិកា ដើមប្ យ ី កលុយទៅជួយសម្រល ួ ដល់ ជីវិត និងការរស់នៅរបស់សិស្ស និសស្ ត ិ និងប្រជាពលរដ្ឋដល ែ កំពង ុ ជួបប្រទះបញ្ហា។ តទៅទំព័រទី ៨

THE PHNOM PENH POST january 6, 2010

Who

New vocabulary

SAID IT

Abhisit Vejevita

“Democrats and nationalists must merge in order to successfully reform themselves, help people and lead our nation.”

Sam Rainsey

“The instability in Yemen is a threat to regional stability and even global stability. And certainly, we know that this is a difficult set of challenges, but they have to be addressed.”

“By past experiences, I can say it affects the SRP only to a limited and manageable extent, but my ‘absence’ from Cambodia gives us many opportunities elsewhere.”

Hillary Clinton

“The cabinet approved this budget in order to make security officials better prepared and better equipped.”

Kem Sokha

FILL IN the NEWS of the WEEK 1. detained 2. despite 3. confiscate 4. pursuing 5. comply 6. defiant

Flurry (n) A brief period of commotion or excitement; a sudden occurrence of many things at once. Conspire (v) To act in harmony toward a common end. For example: Circumstances conspired to defeat his efforts. Inclement (adj) Severe in temper or action; or, physically severe. Yields (n) The amount or quantity of something produced or returned; the capacity of yielding produce. Sanguine (adj) Confident; optimistic. Turmoil (n) A state or condition of extreme confusion, agitation or commotion.

7. closure 8. evidence 9. incitement 10. protection

Answers in order

round 190 families living in Daun Penh district have expressed concerns over the city’s plans to force the ___ of small-scale businesses in the area. According to an announcement issued by district authorities on November 26, the families living in Bloc 31 Village in Street 19 will not be able to run small businesses any longer in order to maintain security in the district. If any businesses refuse to ___ , the order states, authorities have the power to ___ their properties.

Fill-in:

10,1,4,2,8,9,6,7,5,3

group of journalists in Oddar Meanchey province has called for increased ___ after Royal Cambodian Armed Forces soldiers ___ 11 reporters who were ___ a story about illegal logging, a group representative said Sunday.

human rights activist from local rights group Adhoc has returned to his post in Ratanakkiri ___ criminal charges pending against him, claiming he has enough ___ to prove his innocence. Pen Bonnar was the Adhoc provincial coordinator until July, when he was removed from his position and sent to Phnom Penh to avoid ___ charges in connection with a November 2007 land dispute. He returned to his former post on Friday, however, remaining ___ about the case against him.

Who said it: D,B,C,A

Vow (n) A solemn promise or assertion, specifically one by which a person is bound to act, service or condition.

Post Class

៥

THE PHNOM PENH POST january 6, 2010

From the pages of the Post Reading comprehension

2. About half of all crops in Cambodia will be killed next year, according to Im Borin from the Ministry of Cults and Religions. According to his claim, what is said to be responsible for this? a) Lots of hail b) Increased levels of saline in the soil c) Insects d) A bad batch of fertiliser 3. Fortune teller San Vannak also said five provinces in Cambodia will be affected by inclement weather next year.

sroom

They are Battambang, Kampot, Pursat, Siem Reap and…? a) Prey Veng b) Kampong Cham c) Oddar Meanchey d) Kratie 4. Im Borin said too that social morality will decline in the Kingdom next year. From what issue does he claim this will stem? a) A lack of HIV/AIDS treatments b) Rising incidents of domestic violence c) Increasing border conflicts d) Land evictions 5. Phay Siphan, the Council of Ministers spokesman, was more positive about what may come in 2010. He said that social sustainability is ensured because the Kingdom….? a) Has more money than ever before so can buy its way out of trouble b) Has accountability and flexibility to respond to different circumstances c) Is an upcoming tourism destination d) Has more jobs being created every month so the people are able to earn money and support themselves Answers:

1. b, 2.c, 3.a, 4.d, 5.b

1. According to the fortune teller San Vannak, what will be the cause of epidemic diseases and natural disasters next year? a) A population boom b) Climate change c) The global financial crisis d) A massive increase in nonrecycled waste

Using time-honoured techniques, Phnom Penh-based fortune teller San Vannah attempts to prognosticate what the next 12 months may bring for Cambodia and its 14 million citizens. HENG CHIVOAN

Astrologers see grim year ahead Plagues of insects and civil strife loom; but govt says master plan for development will keep peace BY KHOUTH SOPHAK CHAKRYA

HE start of the new calendar year, an event typically met with vows of reform and expressions of optimism, has in recent days occasioned a flurry of dire predictions from astrologers, who say that everything from swarms of destructive insects to faltering social mores will conspire to sow the seeds of national turmoil. “Everything this year will be worse than last year,” said San Vannak, 53, a fortune teller who works in front of the Royal Palace. “Many people and also cattle will die from epidemic diseases and disasters such as floods, storms and droughts, all of which will be caused by climate change.” He said five provinces in particular would be affected

by inclement weather: Battambang, Kampot, Prey Veng, Pursat and Siem Reap. Im Borin, director of the National Committee of Khmer Customs and Horoscopes at the Ministry of Cults and Religions, said he was concerned about crop yields. “The farmers must take care of the crops they have already harvested because crops this year will not be good,” he said, adding that “about half of the vegetable and fruit crops will be destroyed” by insects. He went on to predict a rash of human casualties as a result of declining “social morality”. “There will be many people killing each other,” he said. “Social morality will be reduced throughout society, and there will be a lot of rage from the evictees, who are increasing in number.” Vay Vibol, a member of Im

Borin’s committee and the Post’s Khmer edition astrologer, said he agreed with the predictions for the agriculture sector, though he was more sanguine about development prospects in general. “Cambodia might not be in turmoil,” he said, adding: “As astrologers, we make these predictions using the ancient books of astrology, but we don’t know for sure if they will be true or false.” For his part, Council of Ministers spokesman Phay Siphan said he was unfazed by the astrologers’ statements. “We have never been interested in the predictions of astrologers because we believe in our master plan and strategy for the development of the country,” he said. “We have accountability and flexibility to respond to circumstances and ensure social sustainability.”

THE PHNOM PENH POST january 6, 2010

Soldiers for free speech BY BUN THARUM

Politicians and other public figures around the world have long been offended and frustrated by the reportage by pre-eminent journalists and writers of their time, but they have also realised that journalism and public discourse are integral parts of a democratic society and a transparent government. Since 1990, thirteen journalists have been killed in Cambodia, while many more have been threatened, despite the freedom of the press that is guaranteed under the Cambodian Constitution. In 2009, in its Press Freedom Ranking, international press watchdog Reporters Without Borders ranked Cambodia 117th out of 174 countries, rising 9 spots from 126. However, many journalists within the country felt like this ranking did not reflect the reality of the situation in the Kingdom. In June last year, Hang Chakra, publisher of the opposition-aligned Khmer Machas Srok newspaper, was convicted of spreading disinformation after publishing a series of stories accusing officials of corruption. More recently, Ros Sokhet, a freelance journalist, was convicted of disinformation charges after a court ruled that he sent disparaging text messages to Cambodian Television Network (CTN) anchor Soy Sopheap. In what has been called the “most chilling case of the period reviewed”, local rights group Licadho’s 2009 report, ‘Restrictions on the Freedom of Expressions in Cambodia’s Media,’ says that the murder of opposition-affiliated Moneaksekar

Khmer newspaper journalist Khim Sambo was an indicator of the true situation in Cambodia. “His killing brings to at least 10 the number of journalists murdered since the country’s new Constitution was promulgated in 1993. It remains the case that none of their killers has been brought to justice, reinforcing the message of impunity enjoyed by those who threaten or perpetrate violence against journalists.” Due to fear of legal suits, intimidation, harassment or worse, many reporters stay clear from covering sensitive, major issues that may lead them into trouble. “Attacks on journalists have changed from broad daylight murdering on the streets to bringing them before the court for disinformation,” Moeun Chhean Narridh, director of the Cambodian Institute for Media Studies, told The Post. Cambodia’s media infrastructure was largely destroyed by the Khmer Rouge between 1975 and 1979. It wasn’t until 1991 that the restoration took place. And today, there are more than 300 print newspapers, up from 200 since 2000, partially a result of millions of dollars spent by the international community to train Cambodian media professionals. These efforts have continued largely through the private investments of companies that see journalism as a profitable enterprise – people in the country like to read newspapers and the country needs people to put them together. Although the newspaper proliferation has given Cambodia one of the freest media environments in Southeast Asia, past trauma

and present threats still plague the Cambodian press. Publishers often encourage reporters and editors to exercise self-censorship by covering only less sensitive and often less interesting stories in order to stay out of harm’s way, observers say. “We note a number of concerns with regard to the use of justice in order to limit freedom of expression and political freedom,” said John Von Kaufman, representing Canada in early December last year, when Cambodia came before the UN Human Rights Council in Geneva for its formal rights review. Every year the Royal University of Phnom Penh’s Media and Communication Department, established in 2001, takes in 30 students to go through its intensive 4-year bachelors’ degree programme. A new generation of media professionals is emerging and taking the challenge of succeeding in a field that has long been seen as dangerous ground. “I have little fear of reporting on major news as long as I can gather credible sources and accurate information,” said 21-year-old Prak Thyda, who is in her third year. “Press quality has been gradually improved as newspapers tend to compete with each other for both readers and advertisers for financial reasons – a huge step from a partycontrolled socialist-styled media,” said Moeun Chhean Narridh, himself a veteran journalist. In 1948, the Universal Declaration of Human Rights was adopted virtually unanimously by the United Nations General Assembly. It urges member nations to promote human, civil, economic and social rights, including freedom of expression and religion. Cambodian journalists must feel that they have this right, or else the media will never serve Cambodians the way it should.

ទាហានសេរីភាព ដោយប៊ន ុ ថារុំ តាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ ដែល អ្នកនយោបាយ និងបុគ្គលកល្បីៗនៅលើ ពិភពលោក បានរងការវាយប្រហារតាម រយៈពាក្យសម្តី និងការថ្នាំងថ្នាក់ចិត្ត ដោយសារតែអ្នកកាសែត និងអ្នកនិពន្ធ ជាន់ខ្ពស់ បានយករឿងរ៉ាវរបស់ពួកគេ ទៅចុះផ្សាយនៅលើទំព័រសារព័ត៌មាន។ ថ្វីបើយ៉ាងនេះក្តី បុគ្គលទាំងនោះ ក៏យល់ ដែរថា វិជជ ្ជា វី ៈសារព័តមា ៌ ននិងការពិភាកសា ្ ជាសាធារណៈ ជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់ សម្រាប់សង្គមប្រជាធិបតេយ្យ ក្រោម ការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល ប្រកបដោយ តម្លាភាព។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩០មក អ្នកកាសែត ចំនួន ១៣នាក់ ត្រូវគេសម្លាប់ ហើយជា ច្រើននាក់ទៀតបានទទួលរងការគំរាម កំហង ែ បើទោះបីជារដ្ឋាភបា ិ ល បានធានា អះអាងអំពស ី រេ ភា ី ពសារព័តមា ៌ ន ដូចមាន ចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រ កម្ពុជាក៏ដោយ។ នៅឆ្នាំ២០០៩ អង្គការឃ្លាំមើលដំណើរ ការសារព័ត៌មានអន្តរជាតិ ឈ្មោះថាក្រុម អ្នកយកព័ត៌មានគ្មានព្រំដែន (Reporters Sans Frontieres) បានធ្វច ើ ណា ំ ត់ ថ្នាកប ់ ទ ្រ ស េ ដែលបកា ្រ ន់ខប ្ជា ន ់ វូ សរេ ភា ី ព សារព័ត៌មានហើយក្នុងចំណោមប្រទេស ចំនួន ១៧៤ នៅលើសកលលោកកម្ពុជា ស្ថិតនៅចំណាត់ថ្នាក់ទី១១៧ ពោល គឺ ថយចុះជាងកាលពីមុនចំនួន ៩ លេខ។ កាលពីលើកមុន កម្ពុជា ស្ថិតនៅលេខ រៀងទី ១២៦។ ថ្វីបើយ៉ាងនេះក្តី អ្នកកាសែតក្នុងស្រុកជាច្រើនរូបហាក់សង្កេត ឃើញថា ការធ្វច ើ ណា ំ ត់ថក ្នា ន ់ ះេ មិនបាន ឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពជាក់ស្តែងសម្រាប់ ក្រុមអ្នកកាសែតនៅកម្ពុជាឡើយ។ កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំមុន លោក ហង្ស ចក្រា ចាងហ្វាងកាសែតខ្មែរម្ចាស់ ស្រុកដែលជាកាសែតកាន់ជើងគណបក្ស ប្រឆាំង ត្រូវតុលាការកាត់ទោសឲ្យជាប់ព ន្ធនាគារ ពីបទផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត បន្ទាប់ពីកាសែតរបស់លោក បានចុះផ្សាយព័ត៌មានជាហូរហែ ទាក់ទ ងនឹងមន្ត្រីពុករលួយក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល។ ថ្មីៗនេះ លោក រស់ សុឃិត ជាអ្នក កាសែតទទួលកម្រៃតាមអត្ថបទ ក៏ត្រូវ កាត់ទោសពីបទផ្សាយព័ត៌មានមិនពិត ផងដែរ បន្ទាប់ពីតុលាការបានរកឃើញ ថា លោកបានផ្ញើសារជាអក្សរ ទៅកាន់ លោក សយ សុភាព អ្នកធ្វអ ើ ត្ថាធប ិ បា ្ យ ព័ត៌មានប្រចាំទូរទស្សន៍ស៊ីធីអិន។ របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០០៩ របស់ អង្គការលីកាដូ (Licadho) ដែលមាន ចំណងជើងថា «ការរឹតបន្តង ឹ សរេ ភា ី ពក្នង ុ ការបញ្ចេញមតិនៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ របស់កម្ពុជា» បានលើកឡើងថា ការធ្វើ ឃាតលោក ឃឹម សម្បូរ អ្នកកាសែត មនសិការខ្មែរដែលជាកាសែតប្រឆាំងដែរ នោះ ជាការឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពជាក់ ស្តែងនៅកម្ពុជា។ របាយការណ៍ដដែលនោះ បានបង្ហាញ ទៀតថា៖«ការធ្វើឃាតអ្នកកាសែតទាំង លើកនេះ ទាំងលើកមុន សរុបទាំងអស់ មានចំនួនយ៉ាងហោចណាស់ក៏ ១០ ករណីដែរ រាប់ចាប់តាំងពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនៃ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពជា ុ ត្រវូ បានប្រកាស ឲ្យប្រើប្រាស់ជាផ្លូវការនៅឆ្នាំ១៩៩ ៣មក។ ផ្ទុយទៅវិញ ឃាតករបែរ ជារួចផុតពីសំណាញ់ច្បាប់ទៅ វិញ។ ការកើតមាននិរទណ្ឌភបាន ធ្វើឲ្យបុគ្គលដែលគំរាមកំហែង ឬប្រពត ្រឹ អ ្ត ព ំ ហ ើ ង ិ សា ្ មកលើអក ្ន កាសែត សប្បាយចិត្តជាមិនខាន»។

ដោយសារការភ័យខ្លាចជួបរឿងប្តង ឹ ប្តលកា ់ រ បំភត ិ បំភយ ័ ការបៀតបៀនឬបញ្ហាអាកក ្រ ់ ផស្ ង េ ៗទៀត ដូចះេ្ន ហើយបានជាអ្នកយក ព័ត៌មានភាគច្រើន ជៀសវាងមិនសរសេរ អត្ថបទទាក់ទងនឹងបញ្ហាដរ៏ សើបដែលនាំ ឲ្យខ្លួនគេមានបញ្ហាឡើយ។ លោក មឿន ឈានណារិទ្ធ នាយកវិទ្យា ស្ថានសិក្សាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយកម្ពុជា បាន ប្រាប់ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ថា៖ «ការវាយប្រហារ អ្នកកាសែត បានផ្លាស់ប្តូរពីការធ្វើឃាត នៅតាមដងផ្លូវ ទាំងកណ្តាលថ្ងៃ ទៅជា ការនាំខន ួ្ល មកតុលាការដោយចោទបកា ្រ ន់ ពីបទផស្ ព្វផសា ្ យព័តមា ៌ នមិនពិត»។ ហដ េ ្ឋា រចនាសម្ព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់កម្ពុជា ត្រូវ ទទួលរងនូវការបំផ្លិចបំផ្លាញយ៉ាងដំណំ ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម នៅរវាងឆ្នាំ១៩៧៥ និងឆ្នាំ១៩៧៩។ ហេដរ្ឋា ចនាសម្ពន ័ ទា ្ធ ង ំ នោះត្រវូ ជុសជុលកែលម្អឡើងវិញ នៅឆ្នាំ ១៩៩១។ កាលពីឆ្នាំ២០០០ កាសែត ដែលបានបោះពុម្ពផ្សាយនៅកម្ពុជា មាន ចំនួន ២០០ប្រភេទ។ រហូតមកទល់នង ឹ ពេលបច្ចប ុ ប្ ន្ននះេ ចំនន ួ នេះ បានកើនឡើងរហូតដល់ជាង៣០០ ប្រភេទ ដោយសារសហគមន៍អន្តរជាតិ បានចំណាយបក ្រា រា ់ ប់លានដុលរ្លា អាម-េ រិក ដើម្បីបណ្តុះបណ្តាលបុគ្គលិកកម្ពុជា ឲ្យក្លាយទៅជាអ្នកជំនាញផ្សព្វផ្សាយពិត ប្រាកដ។ កិចខ ្ច ត ិ ខំបង ឹ្រ ប្រែងនេះចាប់ផម ើ្ត មាន នៅពេលដែលអាជ្ញាធរបណ្តោះអាសន្នរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំ នៅកម្ពជា ុ អ៊ន ុ តាក់ (UNTAC) បានជួយ បណ្តុះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ បន្ទាបព ់ អ ី ន ុ៊ តាក់បានបញ្ចបអា ់ ណត្តរិ បស់ ខ្លួននៅកម្ពុជា ការវិនិយោគរបស់ឯកជន បានបន្តកិច្ចខិតខំទៀត ដោយសារក្រុម ហ៊ុនទាំងនោះ សម្លឹងឃើញថា វិជ្ជាជីវៈ សារព័ត៌មាន ជាសហគ្រាសដែលអាច រកប្រាក់ចំណេញបានច្រើន ហើយប្រជាជនកម្ពុជា ចូលចិត្តអានកាសែត។ ទោះបីកាសែតនៅកម្ពុជារីកដុះដាលដូច ផ្សិត រហូតធ្វើឲ្យប្រទេសនេះ ក្លាយទៅជា ប្រទេសដែលមានសេរីភាពសារព័ត៌មាន ខ្លាំងជាងគេនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ក្តី ប៉ុន្តែការ ប៉ះទង្គច ិ ផ្លវូ ចិតព ្ត អ ី តីតកាល និងការគំរាម កំហែងនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ នៅតែញ៉ាំញ៉ីសារព័ត៌មានកម្ពុជាដដែល។ ជាញឹក ញាប់ ចាងហ្វាងកាសែតមិនថាជាភាសា ខ្មែរ ឬភាសាអង់គ្លេសនោះទេ ភាគច្រើន បានលើកទឹកចិត្តអ្នកយកព័ត៌មាន និង ការីនព ិ ន្ធរបស់ខន ួ្ល ឲយ្ ទិតៀនរិះគន់ខន ួ្ល ឯង ជានិច្ច ដោយសរសរេ តែអត្ថបទណាដែល មិនសូវបង្កភាពរសើប និងមិនសូវទាក់ ទាញអ្នកអានពេកទេ ជៀសវាងបង្កបញ្ហា លំបាកដល់ខ្លួនឯង។ នៅពេលកម្ពុជាបានប្រឈមមុខជាមួយ កម ុ្រ បក ឹ្រ សា ្ សិទម ិ្ធ នុសស្ របស់អង្គការសហ ប្រជាជាតិ នៅទីក្រុងហ្សឺណែវកាលពី ដើមខែធូ្ន ឆ្នាម ំ ន ុ ដើមប្ ទា ី មទារឲយ្ មានការ ត្រួតពិនិត្យសិទ្ធិជាផ្លូវការរបស់ខ្លួនឡើង វិញ។ លោក John Von Kaufman តំណាងបទ ្រ ស េ កាណាដាបានលើកឡើង ថា៖ «យើងបានកត់សម្គាល់ឃើញនូវក្តី កង្វលជា ់ ច្រន ើ ទាក់ទងនឹងការប្រផ ើ វូ្ល ច្បាប់ ដើម្បីបំបិទសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញ មតិ និងសេរីភាពនយោបាយ»។ ការរីកដុះដាលនៃជំនាញផ្សព្វផ្សាយ ដេប៉ាតឺម៉ង់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងសារគម នាគមន៍របស់សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំ ពេញដែលបានបង្កើតឡើងកាលពីឆ្នាំ ២០០១ បានជស ើ្រ រស ើ សិសស្ ចំនន ួ ៣០ នាក់ ឲ្យចូលរៀនថ្នាកប ់ រិញប ្ញា ត្ររយៈពេល ៤ឆ្នាំ ជារៀងរាល់ឆ។ ំ ្នា អ្នកជំនាញផ្សព្វផសា ្ យ ជំនាន់ក្រោយៗ បាននិងកំពុងអភិវឌ្ឍ ខ្លួន៕ ប្រែសម្រួល ឈឺ សុខចេង

៨

THE PHNOM PENH POST january 6, 2010

This could be you

apolitical sciences By Mom Kunthear

“I am afraid of talking or discussing politics in public because of the situation of politics in our country. Studying political science is not easy for students because discussions in the classroom can be dangerous.” These remarks by Thorn, a 30-yearold secondary school teacher in Phnom Penh, epitomise the feelings of many students around the country, and help to explain why there is not a single political science department at universities in the Kingdom. Thorn decided nearly a decade ago to discontinue his political science studies at university because he felt that the subject was dangerous for him, instead, he became a teacher. There are some political science courses in Cambodia, but Thorn says that he shares the view of most students who choose not to pursue such studies. “There are two things that have kept me from choosing political science as a career. Of course, it is dangerous, but there is also a lack of resources to enter the political scene,” he said. Dr Chhun Nareth, a professor at the Royal University of Law and Economics and a PhD graduate from a university in Russia, said that Cambodia does not have a college or department of political science yet. “Cambodia does not have a college of political science because the universities in our country create colleges or curricula that focus on students’ interests and also the job market,” he said. He added that the lack of political science studies does not mean that Cambodians “are afraid of the political situation in our country, but students just aren’t interested in studying political science”. “The university directors create schools that are popular for students

and easy to find jobs as graduates,” he said, adding that it would be difficult to find a job after receiving a hypothetical political science degree. “Most universities teach only subjects that the students want to study such as law, accounting and tourism. Some of these courses also include theories regarding political science that are related to the class.” he said. “At the University of Law, we teach about many political lessons or theories, but just not so broadly.” Seang Sovann, general director of administration at Asia Euro University, said that there are no students who have asked to register in its political science courses. “I don’t think studying political science negatively affects their security, but it is not their favourite, and it’s not easy for them to find a related job,” he said. The problems contributing to a dearth of political science programmes seem rather circular. Students are scared to speak openly about politics, which makes political science programmes unattractive, which in turn gives universities little incentive to create programmes for students to engage in political research and discussion. Perhaps if politics were more open and transparent to everyone in Cambodia and students felt secure that their political statements would not put them in danger, political science studies would become more popular, teachers say. After all, some day the shoes of today’s long reigning Southeast Asian leaders will need to be filled. “I think universities within Cambodia will create political science colleges just like other countries are doing,” said Chhun Nareth. “I think that young people will be interested in studying about politics when they see the development of our country.”

ដោយ មុំ គន្ធា «ខ្ញមា ុំ នការព្រយ ួ បារម្ភណាស់នៅពេល ដែលធ្វកា ើ រជជែក ឬពិភាក្សាពីបញ្ហាន យោបាយនៅតាមទីសាធារណៈ គឺ ដោយសារតែស្ថានភាពនយោបាយ នៅក្នុងប្រទេសយើង។ ការសិក្សាលើ មុខវិជវ្ជា ទ ិ យា ្ សាស្តន ្រ យោបាយ គឺ មិន មន ែ ជាការងាយស្រល ួ នោះទស េ មប ្រា ់ និសស្ ត ិ ពីព្រោះថាការពិភាក្សាពីរឿងន យោបាយក្នុងថ្នាក់អាចបង្កឲ្យមាន គ្រោះថ្នាក»់ ។នេះគឺជាការកត់សម្គាល់ របស់លោកថន អាយុ ៣០ ឆ្នាំ ជាគ្រូ បង្រៀននៅវិទ្យាល័យមួយក្នុងរាជ ធានីភ្នំពេញ ដែលបានធ្វើការបង្ហាញ ជារួមនូវអារម្មណ៍របស់និស្សិតមួយ ចំនន ួ ធំនៅក្នង ុ ប្រទស េ កម្ពជា ុ និងបាន ពន្យល់ថា ហេតអ ុ បា ី្វ នជាគ្មានមហាវិទយា ្ ល័យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៅតាម សាកលវិទ្យាល័យនានា ក្នុងប្រទេស កម្ពុជា។ តាមពិត គឺមានការសិកសា ្ ផ្នែកវិទ្យា សាស្តន ្រ យោបាយនៅតាមសាកលវិទយា ្ ល័យខ្លះ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ប៉ុន្តែ លោកប៊ន ុ ថន គិតថា និសស្ ត ិ ភាគច្រន ើ គឺមន ិ បានសម្រេចចិតក ្ត ង ុ្ន ការជ្រស ើ រើស យកជំនាញនេះដើម្បីសិក្សានោះទេ។ «វាមានទស្សនពីរដែលបានធ្វឲ ើ យ្ ខ្ញស ុំ ម្រេចមិនជ្រស ើ រើសវិទយា ្ សាស្តន ្រ យោ បាយសមប ្រា ធ ់ ជា ើ្វ អាជីពរបស់ខំុ្ញ គឺពត ិ ណាស់ ដោយសារតែវាគ្រោះថ្នាក់ ប៉ន ុ ្តែ ក៏វាមកខ្វះខាតធនធានដើម្បីចូលទៅ ក្នង ុ ឆាកនយោបាយដែរ» លោកប៊ន ុ ថន ថ្លង ែ យ៉ាងដូច្នេះ។ លោកបណ្ឌត ិ ឈុន ណារ៉ត េ សាស្ត្រា ចារ្យបង្រៀននៅសាកលវិទយា ្ ល័យនីតិ

សាស្ត្រ និងវិទយា ្ សាស្តស ្រ ដ េ ក ្ឋ ច ិ ្ច ហើយ ទទួលបានសញ្ញាបត្រថ្នាក់បណ្ឌិតពី សាកលវិទយា ្ ល័យវិទយ្ សាស្តន ្រ យោបាយ ពីបទ ្រ ស េ រុសស្ ៊ី បានថ្លង ែ ថា កម្ពជា ុ មិន ទាន់មានសាសា ឬដេប៉ាតឺម៉ងវិទ្យា សាស្ត្រនយោបាយ នៅឡើយទេ។ «កម្ពុជាមិនទាន់ មានមហាវិទ្យាល័យ វិទយា ្ សាស្តន ្រ យោបាយនៅឡើយទេ ពី ពះ្រោ សាកលវិទយា ្ ល័យនៅក្នង ុ ប្រទស េ យើងបង្កត ើ លើងដោយសង្កតធ ់ ន ្ង ទៅ ់ លើការចាប់អារម្មណរ៍ បស់នស ិ ស្ ត ិ និង ឆ្លយ ើ តបទៅនឹងទីផសា ្ រការងារ» លោក ឈន់ ណារ៉ត េ គូសបញ្ជាកយ ់ ង ៉ា ដូចះេ្ន ។ លោកបានបន្តថា ការខ្វះខាតនៅក្នុង ការសិកសា ្ ផ្នក ែ វិទយា ្ សាស្តន ្រ យោបាយ គឺមន ិ មានន័យថា យើងកំពង ុ ខ្លាច ស្ថាន ការណ៍នយោបាយនៅក្នង ុ ប្រទស េ យើង នោះទេ ប៉ន ុ ន ែ្ត ស ិ ស្ ត ិ ទាំងនោះគឺមន ិ មាន ការចាប់អារម្មណក ៍ ង ្នុ ការសិកសា ្ លើមខ ុ វិជ្ជាវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ»។ លោកបណ្ឌត ិ ឈុន ណារ៉ត េ បានលើក ឡើងថាថ្នាកគ ់ ប ្រ គ ់ ង ្រ សាកលវិទយា ្ ល័យ បង្កើតមហាវិទ្យាល័យឡើងដែលមាន ប្រជាប្រិយសម្រាប់ក្រុមនិស្សិត និង បង្កើតមុខវិជ្ជាណាដែលគិតថាងាយ ស្រួលនៅក្នុងការស្វែងរកការងារ នៅ ពេលដែលបញ្ចប់ការសិក្សា។ លោក ថ្លង ែ ថា៖« គឺវាអាចនឹងមានការលំបាក នៅក្នុងការស្វែងរកការងារធ្វើ ក្រោយ ពេលដែលទទួលបានសញ្ញាបត្រខ្ពស់ ផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ»។ លោក ឈុ ន ណារ៉េ ត បានមាន ប្រសាសន៍ថា៖«សាកលវិទ្យាល័យជា ច្រន ើ បង្រៀនតម ែ ខ ុ វិជណា ្ជា ដល ែ និសស្ ត ិ ចូលចិត្តរៀនដូចជាផ្នែកច្បាប់ គណនេយយ្ និងទស េ ចរណ៍ជាដើម។ មុខវិជ្ជា

ទាំងអស់នះេ ក៏បក ូ រួមមានទ្រស ឹ ទា ី្ត ក់ទង នឹងវិទយា ្ សាស្តន ្រ យោ បាយដែលមាន ការទាក់ទងនឹងការសិក្សាផងដែរ»។ លោកឲយ្ ដឹងថា៖«នៅសាកលវិទយា ្ ល័យ នីតិសាស្ត្រ យើង បង្រៀនមេរៀនជា ច្រន ើ ទាក់ទងនឹងនយោបាយ ឬក៏ទស ឹ្រ ី្ត ផ្សេងៗប៉ុន្តែគឺមិនស៊ីជម្រៅនោះទេ»។ លោកសេង សុវណ្ណ អគ្គនាយករដ្ឋ បាលនៃសាកលវិទ្យាល័យអាស៊ី អឺរ៉ុប បានថ្លង ែ ថា គឺមន ិ មានមាននិសស្ ត ិ ណា ម្នាក់ដែលចុះឈ្មោះចូលរៀនក្នុងសាលាផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយទេ។ លោកថ្លង ែ ថា៖«ខ្ញម ុំ ន ិ គិត ថាការសិកសា ្ ផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ វាមាន ភាពវិជមា ្ជា ន ប៉ះពាល់ដល់សន្តស ិ ខ ុ របស់ ពួកគេទេ ប៉ុន្តែនេះគឺដោយសារតែមិន មែនជាចំណង់ចណ ំ ល ូ ចិតរ្ត បស់ពក ួ គេ ហើយវាកាន់តម ែ ន ិ មានភាពងាយស្រល ួ ទៀត នៅក្នង ុ ការស្វង ែ រកការងារធ្វដ ើ ល ែ ការងារនោះមានការទាក់ទងនឹងមុខ វិជ្ជារបស់ពួកគេ»។ បញ្ហាដល ែ កម្រនង ឹ មាននិសស្ ត ិ ចង់ចល ូ រៀនក្នង ុ មុខវិជវ្ជា ទ ិ យា ្ សាស្តន ្រ យោបាយ នេះ គឺកាន់តែបញ្ជាក់ច្បាស់ឡើង។ និសស្ ត ិ មានការខ្លាចរអារក្នង ុ ការនិយាយ ជាចំហអំពប ី ញ្ហានយោបាយជាមួយនឹង ការមិនសុវជាផ្តលផ ់ លប្រយោជន៍ចន ើ្រ ដល់មខ ុ វិជស ្ជា ក ិ សា ្ របស់ពក ួ គេដល ែ ផ្តល់ នៅតាមសាកលវិទយា ្ ល័យនានា ពោល គឺមានការបង្កត ើ កម្មវធ ិ ត ី ច ិ តួចក្នង ុ ការ លើកទឹកចិតដ ្ត ល់នស ិ ស្ ត ិ ដើមប្ ច ី ល ូ រួម ក្នង ុ កិចកា ្ច រស្រាវជ្រាវលើផក ែ ្ន នយោបាយ និងកិច្ចពិភាក្សាផ្សេងៗ។ គេរំពឹងថា និស្សិតនឹងវិលត្រឡប់មកចាប់អាមរម្ម ណ៍លម ើ ខ ុ វិជវ្ជា ទ ិ យា ្ សាស្តន ្រ យោបាយ ប្រសកនបើមានមហាវិទយា ្ ល័យនេះ៕

THE PHNOM PENH POST january 6, 2010

ខ្ញុំ ចង់ ទៅរៀន នៅ ដេប៉ាតឺម៉ង់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងសារគមនាគមន៍ ដោយ ថា ពិសដ ិ ្ឋ ដេប៉ាតឺម៉ង់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និង សារគមនាគមន៍ (DMC) ត្រវូ បាន បង្កើតឡើង នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០១ ដែលជាកន្លង ែ បណ្តុះបណ្តាលផ្នក ែ សារគមនាគមន៍ វិជ្ជាជីវៈផ្នែកសារព័តមា ៌ ន និងប្រពន ័ ផ ្ធ ស្ ព្វផសា ្ យលើក ដំបង ូ និងតែមយ ួ គត់នៅក្នង ុ ប្រទស េ កម្ពជា ុ ។ DMC មានគោលបំណងក្នង ុ ការបណ្តុះបណ្តាលធនធានមនុសស្ ជាអ្នកជំនាញផ្នក ែ សារគមនាគមន៍ ទំនាក់ទន ំ ងសាធារណៈ និងអ្នកអនុ វត្តកិច្ចការក្នុងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទូ ទៅប្រយោជន៍ដម ើ ប្ ល ី ក ើ តម្កង ើ សេរី ភាព ភាពសម្បរូ បែប និងគណនេយយ្ ភាពសង្គមនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅ ប្រទេសកម្ពុជា។ តើដេប៉ាតឺម៉ងប្រពន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងសារគមនាគមន៍ផ្តល់អ្វីខ្លះ? ដេប៉ាតឺម៉ង់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និង សារគមនាគមន៍ (DMC)គឺជាផ្នក ែ មួ យ នៃ ម ហាវិ ទ្ យា ល័ យ មនុ ស្ ស សាស្តន ្រ ង ិ វិទយា ្ សាស្តស ្រ ង្គមរបស់ សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ។ បច្ចុប្បន្នសាកលវិទ្យាល័យនេះមាន និស្សិតកំពុងសិក្សា ចំនួន ៩ ពាន់ នាក់។ DMC ផ្តលកា ់ របណ្តះុ បណ្តាល ដល់និស្សិតរយៈពេលបួនឆ្នាំផ្នែក បរិ ញ្ញា ប ត្រ គ្រ ប់ គ្រ ង ប្រ ព័ ន្ធ ផ្ ស ព្វ ផសា ្ យ។ គ្រប់មុខវិជ្ជាទាំងអស់ដែល

បានសិកសា ្ នៅក្នង ុ ដេបត ៉ា ម ឺ ង ៉ ប ់ ព ្រ ន ័ ្ធ ផ្សព្វផសា ្ យ និងសារគមនាគមន៍ត្រវូ បានធ្វើឡើងជាភាសាអង់គ្លេស។ កម្មវិធីសិក្សាត្រូវបានរៀបចំឡើង ដើម្បីបណ្តុះបណ្តាលនិស្សិតលើ ផ្នែកការបោះពុម្ពផ្សាយ (ការយក ព័ ត ៌ ម ាន ការសរេសរ និ ង ការែក សម្រល ួ អត្ថបទ) ផ្នក ែ ការផ្សព្វផសា ្ យ តាមរយៈរលកធាតុអាកាស (វិជ្ជា ជីវៈសារព័ត៌មានផ្នែកវិទ្យុ និងទូរទសស្ ន៍) ផ្នក ែ ទំនាក់ទន ំ ងទូទៅការ សិក្សាលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ផ្នែក ច្បាប់ និងក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈនៃ ប្រពន ័ ផ ្ធ ស្ ព្វផសា ្ យ ទំនាក់ទន ំ ងសាធារណៈ ការផ្សព្វផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម ប្រវត្តិសាស្ត្រពិភពលោក វិស័យ សេដ្ឋកិច្ច សង្គមវិទ្យា វិទ្យាសាស្ត្រ នយោបាយ ស្ថត ិ ិ កុព ំ យ្ ទ ូ រ័ និងការរចនា ក្រាហ្វិក និង គេហទំព័រជាដើម។ ថ្នាក់ដឹកនាំដេប៉ាតឺម៉ង់ លោកទៀង សុភៈវិ ជ្ជា គឺជា អនុ ប្រធានដេបត ៉ា ម ឺ ង ៉ ប ់ ព ្រ ន្ធផស្ ព្វផសា ្ យ និងសារគមនាគមន៍នៅឆ្នាំ ២០០១ ហើយបច្ចប ុ ប្ ន្នលោកជាប្រធានស្តីទី ដេបត ៉ា ម ឺ ង ៉ ន ់ េះចាប់តាង ំ ពីខឧ ែ សភា ឆ្នា២ ំ ០០៩។ លោកទៀង សុភៈវិទយា ្ បានបញ្ចប់ការសិក្សានៅវិទ្យាស្ថាន ភាសាបរទេសផ្នក ែ បរិញប ្ញា តអ ្រ ប់រំ នៅឆ្នាំ ១៩៩៨។ លោកក៏បានទទួល សញ្ញាបត្រអនុបណ្ឌិតផ្នែកប្រព័ន្ធ ផ្សព្វ ផ្សាយ និងវិទ្យាសាស្ត្រនយោ

បាយនៅសាកលវិទ្យាល័យអូហៃ យូ (Ohaio) នៅឆ្នាំ ២០០៦។ សាស្ត្រាចារ្យ នៅដេបត ៉ា ម ឺ ង ៉ ប ់ ព ្រ ន ័ ផ ្ធ ស្ ព្វផសា ្ យ និង សារគមនាគមន៍ មានសាស្ត្រាចារយ្ ជាង ១០នាក់។ នៅមុនពេលអាច ក្លាយ ជាសាស្ត្រាចារ្យបង្រៀននៅ ដេប៉ាតឺម៉ង់នេះ ពួកគាត់ត្រូវបាន ទាមទារឲ្យមានសញ្ញាបត្រថក ្នា ប ់ រិញ្ញា មានការតាំងចិតខ ្ត ស ្ព នៅ ់ ក្នង ុ កិច្ច ការបង្រៀនរបស់ខ្លន ួ និងមានសីល ធម៌ល្អ។ ការចូលរៀន និស្សិតដែលមានបំណងចង់ចូល រៀននៅដេបត ៉ា ម ឺ ង ៉ ប ់ ព ្រ ន ័ ផ ្ធ ស្ ព្វផសា ្ យ និងសារគមនាគមន៍ គឺជាដំបូង តម្រូវឲ្យ ពួកគេមានវិញ្ញាបនបត្រ បញ្ជាក់ការសិក្សាថាបានបញ្ចប់កា រសិក្សាថ្នាក់វិទ្យាល័យជាមុនសិន ហើ យ ត្រូ វ មានអាយុ នៅក្រោ ម ២៣ ឆ្នាំ។ សិស្សទាំងនោះអាចធ្វើ ទំនាក់ទំនងដោយផ្ទាល់ជាមួយនឹង ការិយាល័យ DMC ឬការិយាល័យ សិកសា ្ របស់សាកលវិទយា ្ ល័យភូមន ិ ្ទ ភ្នព ំ ញ េ (បន្ទប់ ១១៧)។ចំណក ែ ឯ សិ ស្ ស ដែ ល កំ ពុ ង តែ សិ ក្ សា នៅវិ ទ្យាល័យ ពួកគេអាចទាក់ទងជាមួយ នឹងសាលាវិទ្យាល័យតាមខេត្ត។ គ្រប់បេក្ខជន បេក្ខនារីដែលដាក់ ពាក្យចង់ចូលរៀននៅ DMCទំាង

និសស្ ត ិ ចេញពីអគារ DMC នៅសាកលវិទយា ្ ល័យភូមន ិ ភ ្ទ ព ំ ្ន ញ េ ។ រូបថត ថា ពិសដ ិ ្ឋ

អស់គឺត្រូវមានចំណេះដឹងផ្នែកភាសាអង់ គ្លេ ស ល្អ មា នចំ ណេះ ដឹ ង ជ្រៅជ្រះផ្នែកវប្បធម៌ ខ្មែរ និងមាន ការចាប់អារម្មណ៍ខ្ពស់ ក្នុងវិស័យ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។ នៅក្នុងការប្រឡងចូល បេក្ខជន និងបេក្ខនារី ត្រូវឆ្លងកាត់នូវការ ប្រឡងចំនួនពីរដង គឺសរសេរ និង ផ្ទាលមា ់ ត់។ ទី១ ពួកគេត្រវូ ឆ្លងកាត់ នូវវិញ្ញាសាសរសេរភាសាអង់គ្លេស និងបញ្ហានប ៃ ព ្រ ន ័ ផ ្ធ ស្ ព្វផសា ្ យ (វិញ្ញា សាដែលត្រូវធ្វើ ឡើងជាភាសាអង់ គ្លេស) និងវប្បធម៌ទូទៅ ព្រមទាំង វប្បធម៌ខ្មែរផងដែរ(ធ្វើឡើងជាភា សាខ្មែរ)។ ចំពោះបេក្ខជន និងបេក្ខ នារីណាដែលទទួលបានជោគជ័យ នៅក្នុងការប្រឡងសរសេរ នឹងត្រូវ បានសមាជិ ក របស់ ដេ ប៉ា តឺ ម៉ ង់ DMC ធ្វើការសម្ភាស។ អាហារូបករណ៍ និងឱកាស DMC ផ្តល់នូវអាហារូបករណ៍ដល់

សមាគមនិសស្ ត ិ នឹងជួយរួមកម្លាង ំ និសស្ ត ិ ... តមកពីទព ំ រ័ ទី ៣ ...ថ្មៗ ី នេះ សមាគមរបស់លោកបានដឹកនាំ ការរៃអង្គាសថវិកាមួយនៅវិទយា ្ ស្ថានភាសា បរទេសដើម្បីយកទៅជួយដល់កុមារកំព្រា នៅក្នង ុ ខេតក ្ត ព ំ ង់ស។ ្ពឺ ទោះយ៉ាងណាលោក បាននិយាយថា ថវិកាដល ែ មានកំណត់ បាន កម្រត ិ សមត្ថភាពសមាគមរបស់លោកយ៉ាង ច្រើននៅក្នុងការផ្តួចផ្តើមគំនិតថ្មីៗទៀត។ សកម្មភាពដែលជាប្រយោជន៍សម្រាប់តែ ការសិក្សាមួយមុខគត់ នៅសាកលវិទ្យាល័យផ្សេងទៀត សមាគម និសស្ ត ិ មានតួនាទីតម ែ យ ួ គត់ គឺជរំ ញ ុ សក្តា នុពលរបស់និស្សិតនៅក្នុងគ្រប់សកម្មភាព ទាំងអស់ ទាំងនៅក្នុងសាកលវិទ្យាល័យ និងនៅក្នុងសង្គម ដោយរួមបញ្ចូលទាំង សកម្មភាពរៃអង្គាសថវិកា រៀបចំសក ិ សា ្ខា លានិងស្វង ែ រកអាហារូបករណ៍ឲយ្ និសស្ ិត។ ក្នុងនាមជាប្រធានសមាគមនិស្សិតនៃ សាកលវិទ្យាល័យបញ្ញាសាស្ត្រនៃកម្ពុជា ដែលមានសមាជិកជាង ៩០ នាក់ កញ្ញា គង់ សូរីតា បាននិយាយថា សមាគមរបស់ នាងបាននិងកំពង ុ តែធដ ្វើ ណ ំ រើ ក្នង ុ ទិសដៅ ដ៏ត្រឹមត្រូវដោយផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ លើការជំរុញស្តង់ដារអប់រំ លើកកម្ពស់ការ អភិរក្សវប្បធម៌ខ្មែរ និងភ្ជាប់សិស្សនិសិ្សត ទៅនឹងសេវាកម្មសហគមន៍។ កញ្ញា គង់ សូរីតា បានថ្លែងថា៖ «ដើម្បី សម្រេចបានគោលដៅនេះ ក្រម ុ របស់យង ើ បានរៀបចំសក ិ សា ្ខា លាដើមប្ ជ ី រំ ញ ុ ឲ្យសិសស្ និស្សិតចូលរួមនៅក្នុងការអភិវឌ្ឍជំនាញ ផ្សេងៗដែលសំខាន់សម្រាប់ធ្វើឲ្យប្រសើរ ដល់ការសិក្សារបស់ពួកគេ ដូចជាជំនាញ ភាពជាអ្នកដឹកនាំ ការអភិវឌ្ឍខ្លួនឯង និង ការស្វះស្វង ែ រកឱកាសអាហារូបករណ៍»។ ដោយការត្រួតពិនិត្យ ការវិវឌ្ឍរបស់សិស្ស

កម ុ ្រ និសស្ ត ិ ធ្វកា ើ រតវ៉ាកាលពីពល េ ថ្មៗ ី កន្លងទៅនេះ។ រូបថតហេង ជីវន ័

និស្សិត នៅសាកលវិទ្យាល័យរបស់នាង យ៉ាងទៀងទាត់នោះ កញ្ញា គង់ សូរតា ី បាន លើកឡើងថានិសស្ ត ិ ជាចន ើ្រ ឥឡូវនេះ ហាក់ មានទំនក ុ ចិតល ្ត កា ើ រសិកសា ្ និងបទពិសោធ ជីវិតរបស់ខ្លួនជាងមុន បន្ទាប់ពីបានប្រឹក្សា និងចូលរួមជាមួយសមាគមនិស្សិតរបស់ នាង។ កញ្ញាបានថ្លែងថា៖ «យើងបាន សង្កេតឃើញថា និស្សិតហាក់ដូចជាបាន ផ្លាស់ប្តូរគំនិតរបស់ពួកគេ ហាក់ដូចជាក្លា ហានជាងមុន មានជំនាញសង្គម និងចេះបត់ បែនជាងមុន នៅក្នុងការសិក្សា ដែលការ ផ្លាស់ប្តូរទាំងនេះ គឺសាកលវិទ្យាល័យតែ ម្នាក់ឯងមិនអាចធ្វើបាន»។ ការគាំទ្រនៅមានកម្រិត ការលំបាកមួយទៀតសមប ្រា ស ់ មាគមនិសស្ ត ិ តាមសម្តរី បស់កញ្ញាគង់ សូរតា ី គឺកង្វះខាត ខាងការផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈ។ កញ្ញា

បានឲ្យដឹងថាសិស្សនៅសាកលវិទ្យាល័យ មួយចំនួន មិនទាន់ទាំងដឹងថា មានសមា គមទាំងនេះផង។ នេះមានន័យថា សមាគម និស្សិតនៅកម្ពុជា មិនទាន់បានបញ្ចេញ សកម្មភាពឲ្យបានទូលំទូលាយនៅឡើយ ទេ ឬក៏ទទួលបានជោគជ័យនៅក្នង ុ ការផ្តល់ ព័ត៌មានដល់និស្សិតសាកលវិទ្យាល័យអំពី បេសកកម្ម និងតម្លជា ៃ ស្នល ូ របស់ខន ្លួ ក៏មន ិ ទាន់់ដែរ។ សិក្សាខាងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ រហូតដល់ឆ្នាំទី៣ ទៅហើយ កញ្ញាកែវ សូមាលី ជានិស្សិតអាយុ ២៣ឆ្នាំ ថ្លែងថា កញ្ញាមិនដែលបានឮអំពីសមាគមនិស្សិត នៅសាកលវិទ្យាល័យរបស់នាងទេ។ កញ្ញា បាននិយាយថា៖ «ខ្ញុំធ្លាប់បានមើលភាព យន្តបរទេសដែលនិយាយអំពសា ី កលវិទយា ្ ល័យ និងសមាគមនិស្សិតរបស់គេ។ ប៉ុន្តែ តាំងពីចល ូ រៀននៅទីនេះមក យូរដែរហើយ

និសស្ ត ិ ចំនន ួ ៣០ នាក់ ជារៀងរាល់ ឆ្នាំ។ បច្ចុប្បន្ននេះ DMC មិនមាន បើកថ្នាក់រៀនឯកជនទេ ប៉ុន្តែអាច នឹងមានគម្រោងក្នុងការបើកថ្នាក់ បង្រៀនឯកជននៅក្នុងរយៈពេលបី ឆ្នាទៅ ំ មុខទៀត។ នៅ បញ្ចបឆ ់ មាស ទី ២ និសស្ ត ិ ថ្នាកឆ ់ ទ ្នាំ ី ១ និងទី២ត្រវូ បានទាមទារឲ្យចុះធ្វើកម្មសិក្សានៅ តាមស្ថាប័នព័ត៌មាន និង សារគមនាគមន៍មួយចំនួន នៅក្នុងប្រទេស កម្ពជា ុ ឬនៅក្រៅបទ ្រ ស េ ។ លើសពី នេះ ទៅទៀត ដេ ប៉ា តឺ ម៉ ង់ ក៏ បា ន បញ្ជន ូ និសស្ ត ិ ទៅតាមទីភក ្នា ងា ់ រព័ត៌ មាន អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល តាម បទ ្រ ស េ អាស៊ាននានា និងនៅបទ ្រ ស េ មួយចំនួន ក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប។ គឺមានឱកាសច្រន ើ ណាស់សមប ្រា ់ និស្សិតនៃដេប៉ាតឺម៉ងប្រព័ន្ធផ្សព្វ ផ្សាយនិងសារគមនាគមន៍ក្នុងការ ទទួលបាន នូវអាហារូបករណ៍ពី រដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន ពីទីក្រុងហុង កុង ពីបទ ្រ ស េ អូស្តល ្រា ី ជប៉ន ុ អាមេ

ខ្ញុំមិនដែលឮអំពីសមាគមនិសិត្សនៅទី នេះទេ។ នៅប្រទេសផ្សេងទៀតមួយចំនួន គេតែង តែមានតំណាងនិស្សិតចូលរួមជាមួយមន្ត្រី របស់សាកលវិទយា ្ ល័យនៅក្នង ុ ការសម្រេច ចិត្តផ្សេងៗ។ ជាឧទាហរណ៍ សាកលវិទ្យា ល័យជាច្រើន នៅសហរដ្ឋអាមេរិក មាន តំណាងនិសស្ ត ិ នៅក្នង ុ គណៈកម្មការនាយក របស់សាលា ដែលអាចធានាបាននូវតម្លា ភាពនៅក្នុងការសម្រេចចិត្តផ្សេងៗដូចជា របៀបប្រើប្រាស់ថវិកាដែលសិស្សបង់ថ្លៃ សាលាជាដើម។ បើសន ិ ជាមានកំហស ុ ឆ្គង សិសស្ នឹងបានដឹងដរែ ព្រោះថា ពួកគេបាន ចូលរួមនៅក្នុងដំណើរការនោះដែរ ហើយ ការធ្វប ើ ប ែ នេះមិនមាននៅឡើយទេនៅតាម សាកលវិទ្យាល័យ នៅកម្ពុជាយើង។ លោកអេង លឹមហេង ប្រធានសមាគម និស្សិត នៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិ សាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច បាន និយាយថា សមាគមនិស្សិតរបស់លោក ដែលមានសមាជិកដល់ទៅ ១៣០នាក់ នេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងអស់រយៈពេល ៦ ឆ្នាម ំ កហើយ ដោយមានទស្សនវិសយ ័ ផ្តោត ទៅលើការដោះស្រាយបញ្ហារបស់សិស្ស និសស្ ត ិ ។ សកម្មភាពទាំងឡាយដែលសមាគមបានធ្វើរហូតមកដល់ពេលនេះ រួមមាន ការស្វែងរកឱកាសអាហារូបករណ៍ ការ រៀបចំសិក្ខាសាលា និងកម្មវិធីជួបប្រជុំគ្នា ជារៀងរាល់មួយខែម្តង។ ក្រៅពីសកម្មភាពទាក់ទងនឹងការសិក្សា ទាំងនេះ សមាគមរបស់លោក ក៏បានប្រឹង ប្រែងរៃអង្គាសប្រាក់ដើម្បីយកទៅជួយដល់ និស្សិតក្រីក្រផងដែរ។ រយៈពេលប៉ុន្មាន ខែថ្មៗ ី នេះ សមាគមរបស់លោកបានចុះទៅ ខេត្តព្រះសីហនុ នៅក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ច សិក្សាមួយ ដើម្បីធ្វើការស្រាវជ្រាវអំពីបរិ ស្ថាននៅទីនោះនិងដើម្បីផ្សារភ្ជាប់សិស្ស

រិក បារាំង អាល្លឺម៉ង់ រ៉ូមានីនិង ប្រទេសអឺរ៉ុបនានា។ ធនធានមនុស្ស និងការងារ និស្សិត ១០០ ភាគរយដែលបាន បញ្ចប់ការសិក្សានៅ DMC ទទួល បាននូវការងារដែលទាក់ទងនឹងមុខ វិជរ្ជា បស់ខ្លន ួ ដូចជា ធ្វជា ើ មន្រ្តព ី ត ័ -៌ មាន និងទំនាក់ទន ំ ងសាធារណៈ អ្នក ផលិតកម្មវធ ិ ី អ្នកជំនាញខាងផ្នក ែ សារគមនាគមន៍ អ្នកស្រាវជ្រាវ អ្នក យកព័ត៌មាន ពិធីករ ពិធីការិនីទូរ ទសស្ ន៍ និងមុខវិជជ ្ជា វី ៈផស្ ង េ ៗទៀត ទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។ ទំនាក់ទំនងព័ត៌មាន DMC/CCI, សាកលវិទយា ្ ល័យភូមន ិ ្ទ ភ្នំ ពេ ញ មហាវិ ថី ស ហព័ ន្ធ រុ ស្ ស៊ី ទូ រ ស័ ព្ទ (៨៥៥) ២៣ ៨៨៤ ៤០៨ អីុមែល dmc@online. com.kh គេហទំព័រ www.dcmcci.edu.kh

និសិ្សតទាំងអស់ជាមួយនឹងការការពារបរិស្ថានដោយសកម្មភាពរស ើ សមម ្រា នៅតាម ឆ្នេរសមុទ្ររបស់ពួកគេ។ ទោះយ៉ាងណាលោក អេង លឹមហេង បាន និយាយថាលោកមិនបានដឹងទេថា តើសមាគម និស្សិតនៅប្រទេសផ្សេងទៀតគេផ្តោតការ យកចិត្តទុកដាក់ទៅលើប្រធានបទអ្វីនោះ ហើយលោកក៏បានលើកឡើងដរែ អំពក ី ង្វះ ខាតសហប្រតប ិ ត្តកា ិ ររវាងសមាគមនិសស្ ត ិ នៅទូទាំងកម្ពុជា។និស្សិតនឹងមានកម្លាំង កាន់តែខ្លាំងនៅពេលដែលពួកគេធ្វើការរួម គ្នា ហើយសមាគមនិស្សិតក៏ដូចគ្នាដែរ។ លោកអេង លឹមហេង បាននិយាយថា៖ «សមាគមនិសស្ ត ិ នៅទីនេះភាគច្រន ើ បាន ពិភាក្សាអំពីបញ្ហាដែលទាក់ទងនឹងវិស័យ អប់រំ ប៉ុន្តែពួកគេមិនទាន់សកម្មគ្រប់គ្រាន់ នៅឡើយទេបប ើ ្រៀបធៀបជាមួយសមាគម និសិត្សនៅប្រទេសផ្សេងៗទៀតដោយសារ តែ ប ញ្ហា ក ង្វះ ខាងហិ រ ញ្ញ វ ត្ថុ និ ង ការ យល់ដឹង»។ ក្នង ុ នាមជាអតីតតំណាងសមាគមនិស្សត ិ មកពីសាកលវិទយា ្ ល័យកម្ពជា ុ ដែលត្រវូ បាន បង្កើតអស់រយៈពេល៤ឆ្នាំមកហើយនោះ លោកឆេង សុវណ្ណកា គិតថា សមាគមនិសស្ ត ិ នៅកម្ពុជា ច្រើនតែពិភាក្សាអំពីការរៀបចំ វេទិកា ការផ្តល់ជំនួយ ការរៀបចំសិក្ខាសាលា ការបក ្រ ត ួ ជជក ែ ដេញដោល និងទសស្ ន កិច្ចសិក្សា។ លោកបានថ្លែងថា សាកល វិទ្យាល័យនីមួយៗ គួរតែយកចិត្តទុកដាក់ ផ្តល់ជំនួយផ្សេងៗនិងការគាំទ្រផ្នែកហិរញ្ញ វត្ថុដល់សមាគមនិស្សិត។ លោកអេង លឹមហេង ក៏បានលើកឡើងដរែ ថា ៖ «សមាគមនិស្សិត កាន់តែទទួលបាន ការគាំទ្រ ពីសំណាក់និស្សិតច្រើនឡើងៗ ហើយ។ នេះបង្ហាញថាពួកគេកាន់តែមាន ភាពក្លាហានជាងមុន ហើយកំពង ុ ចាប់ផ្តម ើ ចូកលរួមក្នុងសង្គមទាំងអស់គ្នាហើយ»។ ប្រែសម្រួល លឹម ផល្លា