shqiptarja.com

Faqe 6-7

Faqe 13-20

Suplementi “RILINDASI”/ Dueli mes Çabejt e Rizës

Nasho Jorgaqi: Shkencëtari Riza, sulmet me Àetërrufe

Plani top-sekret për Dajtin si u çuan policët në aksion Faqe 8

ERE: Kontrata e re, CEZ do të paguajë kamatë, askush pa sahat

Tani jemi edhe online LEKË 30 SHQIPTARJA.com + Suplementi RILINDASI

www.shqiptarja.com NR. 33 E diel, 11-12-2011

Raporti i “Mjaft” për buxhetet qeveritare 2006-2010: Çfarë premtoi dhe nuk dha “Berisha”

SEKRETET E ARKES SE QEVERISE

Rrogat dhe pensionet, ja fondet e munguara Financimet e shkurtuara për ish-pronarët, të papunët dhe ish-të përndjekurit para dhe pas zgjedhjeve parlamentare. Monitorimi: Si spekulon qeveria me taksat dhe të ardhurat G K Lajmi Editorial NGA

Qeveria shqiptare e ka përdorur buxhetin e shtetit, si një karrotë për të gënjyer shtresat në nevojë, para zgjedhjeve parlamentare.

Sipas raportit të “Mjaft”, për të përndjekurit, ish-pronarët, apo të papunët qeveria premtoi fonde, të cilat i reduktoi pas zgjedhjeve

K

TIRANE

N

EKSKLUZIVE

ONDI

Shfryrja e modelit “dyshifror”

ARBEN RROZHANI ga viti i parë fiskal, pas ardhjes në pushtet në 2005 dhe deri më sot, qeveritë e kryeministrit Berisha kanë premtuar gjëra të parealizueshme, me synimin e qartë për të fituar votat, gjatë fushatave elektorale dhe më pas nuk u ka dhënë shtresave më në nevojë fondet e premtuara, siç del edhe nga raporti “Monitorimi Publik i Ministrive 2009-2010”, i hartuar nga lëvizja “Mjaft”, ku është analizuar buxheti i shtetit, mënyra e hartimit dhe zbatimit të tij. Shqetësimi kryesor mbi buxhetin e shtetit është përdorimi i tij në mënyrë të ndryshme nga premtimet elektorale. P.sh. kompensimi në vlerë i ish-të përndjekurve politikë dhe ish-pronarëve është një premtim i fortë i qeverisë para zgjedhjeve të vitit 2009. Qeveria akordoi 1 miliardë lekë në vitin 2008 për kompensimin e ish-të përndjekurve politikë, e dyfishoi këtë në

ENC

Në foto:

Kryeministri Sali Berisha gjatë fushatës elektorale të vitit 2005

vitin 2009 kur qenë zgjedhjet dhe e reduktoi sërish në nivelin e vitit 2008 në vitin pasardhës. E njëjta gjë ka ndodhur edhe me fondet për ish-pronarët, të cilëve iu akordua 500 milionë lekë që nuk u shpërndanë në

vitin 2008, ndërsa plani u tejkalua me tre herë në vitin 2009 dhe në vitin 2010. Fondet për ish-pronarët në vitin 2010 u shpenzuan të gjitha në muajt gusht dhe tetor, ndërkohë që fushata... vijon në faqen 2

Për herë të parë dokumenti i arkivave ruse: Si u dha informacioni në 1949

Diversantët, KGB lajmëroi Mehmet Shehun VLADIMIR BREGU

A

utoritetet shqiptare kanë qenë lajmëruar drejtpërdrejt nga sovjetikët për hedhjen e diversantëve nga ajri në territorin e vendit më 1949, madje duke u informuar edhe për datën e zbarkimit, Kjo del, për herë të parë publikisht, nga dokumenta të zbuluara në arkivin e KGBvijon në faqen 10-11 së sovjetike...

ryeministri Berisha ka dy vjet që po bën përpjekje mbinjerëzore për të mbrojtur një të ashtuquajtur model ekonomik, të adoptuar nga qeveria e tij, i cili nuk mund të sillte gjë tjetër, veç suksesit. Në fakt, modeli është i thjeshtë: merr borxhe masive, investoji dhe do të kesh rritje masive, shoqëruar me uljen e taksave për ata që ¿tojnë më shumë.

Kjo skemë u adoptua kur parametrat ekonomikë të vendit ishin të stabilizuar dhe nuk dukej shenjë krize në horizont. Kur deficiti ...nuk mund buxhetor arriti në të thuhet më afro 8% të PBB- se modeli së dhe plasi kriza ekonomik po botërore, që nuk e planifikoi ndonjë drejtohet me nga teoricienët e largpamësi PD-së, për të marrë nga qeveria... masa mbrojtëse, u duk se modeli, që është përdorur edhe në vende të tjera, po shfryn nga të katër anët. Interesat e borxhit po rëndohen, ndërkohë që të ardhurat buxhetore korrigjohen tri herë brenda vitit, në ulje. Qeveria nuk ka para të mjaftueshme për të paguar ndërtuesit për rrugët e kontraktuara, nuk zbaton dot 2% e PBB-së shpenzime për mbrojtjen, nuk gjen dot fonde për kredi për të importuar energjinë. Nuk paguhen dot faturat e ish-të përndjekurve, ishpronarëve. Konsumi i popullatës, sipas INSTAT-it, ka rënë në masën 6 për qind.

Kur nuk ka më para në Buxhet as për një gjysmagjel për pensionistët, por ka për të ndërtuar një Kuvend të ri, apo një Pallat Drejtësie, që nuk janë investime prodhuese, nuk mund të thuhet më se modeli ekonomik po drejtohet me largpamësi nga qeveria. Ky model që nisi me pretendimin e rritjes dyshifrore, po zhytet në sikletin prej struci, të fshehjes së shifrave të PBB-së.

2

E diel, 11 dhjetor 2011

POLITIKE PENSIONET, GJYSËM RRITJE

SHËNDETËSIA, 10 HERË MË PAK

Qeveria thotë se do t'i rritë pensionet e qytetit me 10 për qind në vit dhe ato të fshatit me 15 për qind në vit deri më 2013, si dhe reformimin e skemës së sigurimeve shoqërore nga skemë me një kolonë në skemë me shumë kolona. Në 2010-2011, pensionet u rritën me 4 për qind për qytetin dhe 7 për qind për fshatin, ose më pak se gjysma e premtimit.

Programi i qeverisë parashikon për shëndetësinë rritje të shpenzimeve për këtë sektor me 60 për qind për katër vjet. Sipas të dhënave të Ministrisë së Financave, fondet për shëndetësinë në vitin 2010 u rritën me 6.2 për qind, shifër kjo jo shumë premtuese për realizimin e premtimit.

Raporti i "Mjaft" për buxhetet qeveritare 2006-2010

TIRANE

ARBEN RROZHANI vijon nga faqja 1 ...elektorale për zgjedhjet vendore të vitit pasardhës kishte filluar në praktikë.

Duke patur parasysh se qeveria nuk ka vendosur një objektiv sasior dhe kohor për mbylljen e procesit të kompensimit të këtyre dy shtresave, nuk është e mundur të thuhet nëse programi është realizuar apo jo. Ndërkohë, në rastin e programit të kompensimit të pronave, vërehet se rreth 30 për qind e fondit të akorduar nga buxheti i shtetit shkon për menaxhimin e procesit dhe 70 për qind për kompensimin real.

Shtimi i fondit të ndihmës ekonomike dhe hapja e 80 mijë vendeve të reja të punës është gjith-

Rrogat dhe pensionet miliardat e munguara Fondet e shkurtuara për ish-pronarët, të papunët dhe ish-të përndjekurit para dhe pas zgjedhjeve parlamentare ashtu një premtim në programin e qeverisë për zgjedhjet e vitit 2009.

Qeveria ka premtuar të nxjerrë nga pragu i varfërisë rreth 400 mijë shqiptarë dhe punësimin e 80 mijë njerëzve

BOXHETI DHE PRIORITETET E DEKLARUARA

Premtimet Hapja e 80 mijë vendeve të punës Nxjerrja e 400 mijë shqiptarëve nga varfëria Rritja e fondeve të ndihmës ekonomike Rritja e pensioneve 10/15 % Rritja e shpenzimeve të Shëndetësisë me 60 % Shpenzimet e arsimit në 7 % të PBB Deficiti buxhetor 3 % e PBB Borxhi publik në 50 % të PBB Buxheti i Mbrojtjes 2 % e PBB (Kusht i NATO-s)

Fakti E parealizuar E parealizuar E realizuar E parealizuar E parealizuar E parealizuar E realizuar E parealizuar I parealizuar

Buxheti 2010

Ndihma ekonomike përfitohet nga afërsisht 95 mijë familje në formën e pagesës për familjet e varfëra dhe në formën e pagesës së personave me aftësi të kufizuar. Fondet e programuara nga qeveria në ndihmesë të familjeve në vështirësi janë rritur gradualisht nga 1.1 për qind të PBBsë në vitin 2008, në 1.3 për qind të PBB-së në vitin 2010, por nevojat kanë qenë dukshëm më të larta dhe kjo gjë dallohet nga tejkalimet në

GJETJET KRYESORE 1-Gjatë dhjetë viteve të fundit, të ardhurat e buxhetit janë rritur mesatarisht me 9.9 për qind ndërsa shpenzimet janë rritur me 7.5 për qind. Investimet e qeverisë përgjatë të gjithë periudhës kanë qenë shqetësim dytësor i qeverive, gjë që dallohet te rritmi më i ulët i rritjes së tyre në krahasim me shpenzimet totale të buxhetit.

2-Realizimi apo mosrealizimi i premtimeve elektorale është më së shumti një lojë. Pothuajse të gjitha premtimet janë të parealizueshme.

Shifrat tregojnë mungesë të seriozitetit në hartimin e programit elektoral.

3-Në periudhat parazgjedhore më 2001,2005 dhe 2009, ka gjithmonë një performancë të keqe në të ardhurat e qeverisë, ku shembujt më të këqij janë viti 2001 dhe 2009.

Monitorimi, si spekulohet me paratë R

ealizimi faktik i buxhetit të shtetit për vitin 2010 është krejt i ndryshëm nga programi i qeverisë, gjë që më shumë se sa mospërmbushje e premtimeve mund të interpretohet si premtime jorealiste, të cilat asnjë qeveri nuk mund t'i përmbushë.

Buxheti i shtetit është nën rrezik konstant për rritje të deficitit dhe borxhit publik për shkak të parashikimeve më tepër optimiste se sa është e logjikshme nga ana e qeverisë.

Kriza ekonomike dhe financiare botërore ka sjellë uljen e normave të rritjes ekonomike të Shqipërisë, gjë që

duhet të sjellë një ndryshim thelbësor të popullatës mbi atë çfarë është e mundshme në terma makroekonomikë. Premtime të tilla si rritja e pagave dhe pensioneve me mbi 10 për qind, në kushtet kur rritja ekonomike pritet të jetë rreth 4 për qind për të ardhmen e afërt, janë sot shumë larg realitetit.

Qeveria shqiptare nuk e përdor kodin e praktikave të mira buxhetore të Fondit Monetar Ndërkombëtar.

Mënyra e analizimit të kostove dhe përfitimeve nga ndryshimet në legjislacion është shumë larg prak-

tikave më të mira.

Hapësira kushtetuese që i jep mundësi qeverisë të marrë vendime me fuqinë e ligjit (akte normative) po kthehet në një hapësirë spekulimi të vazhdueshëm nga ana e qeverisë, me të cilën shmanget miratimi i ligjeve sipas mënyrës së zakonshme, shmanget debati mbi to dhe mbi të gjitha, përdoret për çështje të cilat nuk mbartin urgjencën e nevojshme për të justifikuar ndërmarrjen e një akti normativ.

Efikasiteti i përdorimit të mekanizmit të borxhit publik dhe efekteve të borxhit në ekonomi është tërësisht i pashpjeguar.

shpenzime të vëna re në vitet 2008 dhe 2009.

Qeveria ka premtuar të nxjerrë nga pragu i varfërisë rreth 400 mijë shqiptarë dhe punësimin e 80 mijë njerëzve. Asnjëra prej objektivave nuk është pasqyruar në buxhetet e viteve 2010 dhe 2011, ndërsa shpenzimet kapitale në për "Tregun e Punës" u reduktuan nga 109 milionë lekë në buxhetin e fillimvitit në 70 milionë lekë në buxhetin e rishikuar.

Krahasimi

Fushatat, të djathtët si të majtët Q

everitë e djathta kanë ko pjuar ato të majta, sepse prej vitit 2000,vitet e zgjedhjeve elektorale në 2001 dhe 2009 kanë patur performancën më të keqe të të ardhurave të qeverive. Buxheti i Shtetit në 2010 pati të ardhura prej 324.8 miliardë

lekësh dhe shpenzime prej 362.8 miliardë lekësh dhe krahasuar me vitin 2000 të ardhurat u rritën mesatarisht 9.9 për qind në vit ndërsa shpenzimet u rritën mesatarisht me 7.5 për qind. Shpenzimet kapitale të qeverisë u rritën rreth 6.2 për qind në vit.

Shqetësimet

Buxheti, problemet me zbatimin B

uxheti nuk përkon me pri oritetet e deklaruara të qeverisë në fushatë elektorale.

Nuk ka praktikë të analizimit të kostove dhe përfitimeve të politikave kryesore, hartimin e ligjeve etj. Shpenzimet e buxhetit të shtetit përqendrohen në fund të vitit, kur rreziku i keqpërdorimeve është më i lartë. Buxheti i shtetit përdoret nga qeveria si një mekanizëm për ta ndihmuar të fitojë zgjedhjet. Rritja e taksave nuk u shpjegohet qytetarëve në mënyrë të mjaf-

tueshme për arsyet e rritjes dhe pasojat. Programimi i të ardhurave dhe shpenzimeve nuk përkon me realitetin makroekonomik të vendit.

Nuk ka përgjigje konkrete nëse ka rritje të ekonomisë informale të pataksuar apo rënie të saj.

E diel, 11 dhjetor 2011

3

POLITIKE ARSIMI, VETËM 3.4%

BORXHI, MBI 50%

Shpenzimet e qeverisë për arsimin qenë për vitin 2010, 42.3 miliardë lekë ose 3.4 për qind e Prodhimit të Brendshëm Bruto. Realizimi i objektivit për rritjen e shpenzimeve për arsim në masën 7 për qind ngjan kështu një ëndërr. Ndërkohë, programi i qeverisë për kërkimin shkencor pati një buxhet të programuar për vitin 2010 prej 250 milionë lekësh ose 0.02 për qind e PBB-së. Në buxhetin e rishikuar, këto fonde u ulën në 195 milionë lekë ose 0.16 për qind e PBB-së.

Programi i qeverisë premtoi stok të borxhit publik në masën 50 për qind të PBB-së dhe deficit buxhetor vjetor jo më të lartë se 3 për qind të PBB-së.

Në programin buxhetor afatmesëm 2012-2014 është parashikuar që stoku i borxhit publik të qëndrojë në kuotën 58-59 për qind të PBB-së. Deficiti buxhetor në vitin 2010 qe pranë premtimit në masën 3.1 për qind ndërsa programi për vitin 2011 duket se po i qëndron këtij objektivi.

Vitet më të këqija për buxhetin e shtetit 2001 dhe 2009

Buxhetet elektorale fonde për të blerë votat Të ardhurat janë shumë më të larta para zgjedhjeve dhe kthehen në inekzistente në periudhën pas tyre Lajmi

timet kapitale para zgjedhjeve duket se është më e ashpër në rastin e zgjedhjeve për pushtetin vendor, ndërsa në rastet e zgjedhjeve parlamentare, përdorimi i buxhetit për qëllime elektorale shfaqet veçanërisht në formën e rritjes së shpenzimeve korrente, veçanërisht përmes rritjes së pagave dhe pensioneve.

Kjo politikë nuk jep efekt në shpenzimet e buxhetit para zgjedhjeve, por jep efekt në periudhën pas zgjedhjeve.

Për hir të marrjes së votave, qeverita kanë sakrifikuar edhe fondet që duhet të mblidhnin nga të ardhurat prej taksave. Nga ana tjetër qeveritë i kanë bërë shpenzimet në fund të vitit dhe para sfidave elektorale për të ndikuar te votuesit.

Loja me taksat

Akcizat, penalizim për duhanet dhe naftën A

kcizat kanë qenë taksat më të parapëlqyera për ndryshim nga qeveria gjatë viteve të fundit. Te këto taksa është ndërhyrë gjashtë herë në pesë vitet e fundit. Synimi kryesor i ndërhyrjeve ka qenë rritja e akcizës së duhanit dhe naftës, ndërkohë që forma e taksimit të birrës me akcizë ka ndryshuar herë në ulje dhe herë në ngritje, veprime që përgjithësisht kanë synuar mbrojtjen e prodhuesve të birrës në vend nga birrat e importit. Akciza e duhanit u ndryshua katër herë që nga viti 2006, ku akciza për paketë me 20 cigare u rrit nga 25 në 70 lekë. Akciza e naftës diezel është ndryshuar tre herë nga 65 për qind mbi vlerën e importit apo prodhimit në vitin

2006 në 37 lekë për litër që është aktualisht. Akciza e benzinës është rritur nga 33 në 37 lekë për litër. Si akciza e duhanit, ashtu edhe ajo e karburanteve, janë rritur me synimin e vetëm rritjen e të ardhurave të buxhet.

Por ndryshimet e tjera nuk kanë patur thjeshtë për synim rritjen e të ardhurave. Akciza e birrës herën e fundit u bë për të favorizuar disa fabrikave birre në vend, të cilat kanë përkrahje të dukshme politike. Qeveria ka ndryshuar dy herë gjatë vitit të fundit mënyrën e taksimit të makinave të përdorura, një taksë kjo për të cilën qeveria thotë se shërben për të mbrojtur ambientin.

TIRANE

ARBEN RROZHANI

TË ARDHURAT

S

ipas vrojtimeve, prej vitit 2000 deri më sot, shpenzimet e buxhetit të shtetit përqendrohen në fund të vitit, kur rreziku i keqpërdorimeve është më i lartë, si dhe para zgjedhjeve, duke u përdorur si një mekanizëm për të ndikuar vendimmarrjen e qytetarëve në zgjedhjet vendore apo parlamentare.

Përqendrimi i shpenzimeve dhe investimeve në fund të vitit, veçanërisht në dhjetor, shkakton deficit të pazakontë, rritje të interesave të borxhit publik, bllokim të tregut të kapitaleve nga Ministria e Financave dhe në shumë raste, komunikim të drejtpërdrejtë të politikës me bankat kredituese, gjë që bie ndesh me ligjin "për Konkurrencën" dhe i rëndon taksapaguesit me interesa më të larta të borxhit publik.

Në periudhën 1998-2010 shpenzimet kapitale të qeverisë në muajt dhjetor kanë qenë mesatarisht 4.1 herë më të larta se sa në periudhën janar-nëntor. Rasti më i keq u shënua në 2007, kur shpenzimet në dhjetor qenë 8 herë më të larta se sa mesatarja e atij viti ndërsa rasti më "pozitiv" rregjistrohet në vitin 2009, kur në dhjetor u shënuan shpenzime kapitale në masën 1.4 herë më shumë.

Tentativa e qeverive për të përdorur inves-

VEHTRIM I PERGJITHSHEM

INVESTIMET

Ministritë, më keq Ekonomia

N

ga buxheti faktik, rezulton se Ministria e Ekonomisë dhe ajo e Bujqësisë kanë patur realizime shumë të dobëta të investimeve, ndërkohë që Ministria e Shëndetësisë dhe ajo e Arsimit paraqiten pak më mirë.

Sipas një studimi të kryer mbi të ardhurat e qeverisë nga privatizimi, të ardhurat janë shumë më të larta në vitin para zgjedhjeve parlamentare dhe kthehen në inekzistente në periudhën pas zgjedhjeve.

Praktika e shitjes së aseteve publike dhe rritja e shpenzimeve buxhetore para zgjedhjeve është vërejtur në tre zgjedhjet e shkuara parlamentare, të vitit 2001, 2005 dhe 2009. Nga ana tjetër rritja e shpenzimeve buxhetore para zgjedhjeve zakonisht shoqërohet me një tkurrje të konsumit privat për shkak se pasiguria mbi vendet e punës i shtyn shqiptarët të kursejnë.

Në një periudhë që fillon afërsisht 6 muaj para zgjedhjeve parlamentare, deficiti buxhetor ka tendencë rritëse dhe fenomeni ka ardhur në përkeqësim. Në vitin 2005, deficiti ka tendencë më të madhe rritëse se sa në vitin 2001 dhe në vitin 2009, deficiti ka shpërthyer në krahasim me periudhën para zgjedhjeve 2005 apo 2001.

E njëjta gjë vërehet edhe te performanca e të ardhurave fiskale, por në këtë rast, ndikimi i fushatës elektorale në buxhetin e qeverisë ka ardhur duke u zbutur. Në periudhat jozgjedhore, të ardhurat tentojnë vazhdimisht të rriten, por në periudhat gjashtë deri në tetë muaj para zgjedhjeve vendore, tendenca është negative.

4

E diel, 11 dhjetor 2011

POLITIKE

ILKDP: Si e fshehin pasurinë zyrtarët, dejtësia po hesht

I

nspektoriati i Lartë i Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive vazhdon të akuzojë zyrtarët e lartë se po fshehin pasurinë. Shigjetimit të këtij institucioni nuk i ka shpëtuar as drejtësia shqiptare, teksa shihet me shqetësim bashkëpunimi me të në lidhje me fatin e denoncimeve për fshehje pasurie apo konflikt interesi të zyrtarëve.

"Shqetësim vazhdon të mbetet problemi i trajtimit të çështjeve që ne kallëzojme në organin e prokurorisë e që trajtohen më pas nga institucionet e drejtësisë, pasi mjaft raste të kallzuara prej nesh, pothuajse pushohen në sistemin e drejtësisë. Kjo ka sjellë për rrjedhojë krijimin e një manteli paprekshmërie tek zyrtarët e korruptuar duke berë që ata të

Kryetari i PBDNJ, skeptik për reformën Lajmi Kryetari i PBDNJ është shprehur se përshëndet firmosjen e paktit në prani të ndërkombëtarëve mes PD-PS, por shprehet skeptik për të, pasi sipas tij marrëveshjet kanë qënë në kurriz të partive të vogla.

Dule kërkon votim të emigrantëve e komisionerë jopolitikë.

TIRANE

JAKIN MARENA

V

angjel Dule, kreu i Partisë Bashkimi për të Drejtat e Njeriut është skeptik në lidhje me marrëveshjet mes dy partive të mëdha politike për reformën zgjedhjore përgjatë gjithë viteve. Skepticizmi rrjedh për shkak se gjithnjë sipas tij, PD dhe PS kanë arritur kompromise në kurriz të partive të vogla, duke ngushtuar hapësirat e tyre demokratike.

Dhe paktin e arritur mes dy partive të mëdha dy ditë më parë dhe në prezencë të ndërkombëtarëve, me nënshkrimin e deklaratës së përbashkët ku ndërmerrnin angazhim për kryerjen e reformave, Dule, megjithëse e ka përshëndetur, pikërisht në dritën e sfumimit të partive të vogla e ka marrë.

"Ne nuk jemi xhelozë për arritjen e kësaj marrëveshjeje mes PD dhe PS, përkundrazi ne ishim nxitës të këtij komunikimi, dialogu dhe pakti. Madje duke e përshëndetur këtë arritje dëshiroj që ky bashkëpunim të shtrihet në të gjithë elementët që progresojnë vendin dhe zhvillimin demokratik të Shqipërisë, për të kontribuar në integrimin e Shqipërisë në BE", është shprehur Dule për gazetën "Shqiptarja.com".

Njëherësh ai nënvizon faktin se përvoja e deritanishme e këtyre marrëveshjeve ka qënë vërtetë e hidhur për partitë e vogla. "Kemi një përvojë jo të mirë, të cilën nuk e anashkalojmë dot, pasi deri në këto momente PD dhe PS kanë arritur të merren vesh për reformën zgjehdore gjithnjë mes tyre, por

Dule: Sa herë ka kompromis PD-PS, e vuajnë partitë e vogla Aleati i Ramës kërkon votim të emigrantëve e sistem proporcional

marrëveshja ka qënë në të gjitha rastet kufizuese dhe në kurriz të partive të vogla, aleate të tyre, të cilat e kanë vuajtur këtë.

Urojmë që këtë herë të mos ndodhë", tha Dule. Kreu i PBDNJ nuk ka lënë jashtë vëmendjes dhe

sistemin zgjedhor dhe ndryshimet në Kod. Ai ka nënvizuar faktin se është gjithnjë pro një sistemi proporcional, i cili nuk kufizon hapësirat demokratike por dhe nuk jep pushtet të pakontrolluar. "Ne jemi për një sistem që të mos kufizojë

hapësirat për partitë e vogla, një proporcional që nuk i jep pushtet të pakontrolluar dy partive të mëdha.

Pasi kemi vuajtur nga kufizimi i demokracisë dhe nga pushteti i pakufizuar", ka qënë deklarata e Dules.

Ai ka kërkuar njëherësh që të merret parasysh dhe vota e emigrantëve, ashtu sikurse në të gjitha vendet e tjera demokratike, votë e cila mund të hidhet përmes votimit elektronik ose dhe votimit me kuti pikërisht në vendin rezident ku gjenden të emigruarit.

Ndërkohë që administrimi i zgjedhjeve nga komisionerët militantë, për të ka qënë gjithnjë elementi më negativ në çdo përballje

ndihen mbi ligjin, mbi qytetarët e thjeshtë", tha Llalla, kreu i ILDKP. Njëherësh, ai shprehet se këta zyrtarë fshehin pasurinë e tyre në emër të personave të tjerë të afërm me ta. Sipas tij është konstatuar se është kthyer në fenomen argumentimi i të ardhurave në formën e dhuratave dhe të huamarrjeve nga persona të lidhur me zyrtarët.

Angazhimi

PD-PS zotohen: Reforma Zgjedhore sipas standardeve y ditë më parë, në takimin e katërt ndërparlamentar për asociim-stabilizimin, dy partitë e mëdha politike, Partia Socialiste dhe partia Demokratike kanë arritur që të firmosin pas një vit e gjysmë shtyrjesh deklaratën e përbashkët angazhuese për reformat integruese të Shqipërisë për në BE. Të dy partitë marrin si angazhim vijimin e reformave, mes të cilave dhe reformën zgjedhore dhe atë ligjore. Njëherësh,

kanë qënë ndërkombëtarët dhe kryesisht kryetari i delegacionit për Evropën Juglinore në Parlamentin Evropian, Eduard Kukan ai që ka kërkuar me insistim që reforma zgjedhore të përfundojë brenda afateve dhe jo në momentin e fundit, si dhe të jetë e zbatueshme, për të prodhuar një proces të drejtë dhe të pakontetueshëm zgjedhor.

Teksa ka bërë thirrje që politika duhet të mësojë nga gabimet e së shkuarës për zgjedhjet, dy partitë e mëdha janë angazhuar për të bërë përmirësimet, konform rekomandimeve të ndërkombëtarëve.

elektorale në këto 20 vite, dhe tashmë ka ardhur koha e komisionerëve apolitikë.

"Aspekti më negativ ka qënë administrimi i zgjedhjeve nga komisionerët militantë të partive, duke sjellë dhe prishjen dhe më pas kontestimin e rezultatit. Duhet të kalojmë nga komisionerët politikë dhe militantë ne ata jopolitikë, për të pasur një

proces zgjedhor të drejtë dhe të pakontestueshëm", është shprehur kreu i PBDNJ, Dule. Teksa nuk ka munguar të kërkojë dhe njëherë nga dy partitë e mëdha politike që të marrin parasysh kërkesat e aleatëve të tyre të vegjël, për t'i bërë pjesë të reformës zgjedhore, gjatë diskutimit dhe vendimeve në Komisionin Ad Hock të reformës.

TIRANE

D

Reagon Athina

PBDNJ: Censusi, 14 milionë euro kot

P

TIRANE

artia Bashkimi për të Drejtat e Njeriut ka akuzuar qeverinë, që sipas saj ka përdorur dy standarte për minoritarët gjatë regjistrimit të popullsisë çka e bën këtë proces të dështuar. Sipas tij, këto makinacione të qeverisë shqiptare çuan në vendimin e tyre për bojkot të procesit. Në ditën ndërkombëtare të të drejtave të njeriut PBDNJ dhe përfaqësues të shoqatave të minoriteteve në Shqipëri thanë në një takim se ky proces ka dështuar. Kështu, në një tryezë të përbashkët të zhvilluar

mes PBDNJ dhe përfaqësuesve të shoqatave të minoriteteve në Shqipëri Dule tha se "ky proces ka pasur si synim tkurrjen statistikore të minoritetit në Shqipëri". Madje kreu i kësaj partie dha dhe shembuj konkretë, sipas tij, se pse është diskriminuar në formular minoriteti. "Qeveria i ka sjellë një kosto të lartë qytetareve shqiptarë për këtë dështim kur vetëm për këtë proces janë shpenzuar 14 milion euro", ka qënë deklarata e kreut të PBDNJ, Vangjel Dule. Njëherësh ai i kërkoi ekzekutivit shqiptar që të respektojë pakicat në vend kur nëpërmjet censusit është synuar tkurrja e

tyre statistikore. Por në lidhje me censusin ka reaguar dhe qeveria greke, e cila ka preferuar të merret me vendimin e Kushtetueses, i cili shfuqizon termin "kombësi", duke deklaruar se do ta shqyrtojë me vëmendje vendimin. Zëdhënësi i ministrisë së Jashtme greke, Gregory Delavekuras i kujton Shqipërisë respektimin e të drejtave të minoritetit, si një prej kushteve themelore për integrimin në BE. "Është shumë e rëndësishme që qeveria shqiptare të jetë në gjëndje të fitojë besimin e minoritetit, i cili u shkatërrua në censusin e fundit", tha Delavekuras.

E diel, 11 dhjetor 2011

5

POLITIKE

Topi me shqiptarët në Katar: Na sillni eksperiencën tuaj

N

ë ditën e parë të vizitës në Doha për të marrë pjesë në punimet e Forumit të 4të të Aleancës së Civilizimeve të Kombeve të Bashkuara, Presidenti i Republikës, Bamir Topi zhvilloi dje një takim me përfaqësues të bashkësisë shqiptarë në Katar. Në takim ishte i pranishëm edhe Ambasadori i Shqipërisë në Katar, Ridi Kurtezi. Gjatë takimit me bashkatdhetarë nga Shqipëria,

Kosova e Maqedonia, që të gjithë intelektualë dhe ekspertë të shquar në fusha të ndryshme, Presidenti Topi u njoh me veprimtarinë e tyre në Katar, duke vlerësuar faktin që vetë prania e shqiptarëve të profesioneve të kualifikuara dhe puna e tyre e cilësore shërbejnë për të konsoliduar urat e miqësisë dhe të bashkëpunimit mes dy vendeve si dhe për

rritjen e imazhit të shqiptarëve anembanë botës. Kreu i shtetit shprehu besimin që kontributi i bashkëatdhetarëve tanë të mirëintegruar në këtë vend që po modernizohet me shpejtësi marramendëse, do të jetë i dukshëm dhe i prekshëm edhe për të ardhmen e Shqipërisë, duke qenë se ata kanë mundësinë të sjellin ekspertizën e marrë në Katar.

Kryetari socialist promovon "Kurban" në Tepelenë: Kohë e keqe, ditë e bukur

Rama: Berisha lufton opozitën në sy të botës Kreu i PS: Taksimi, sistem i gabuar e pabesisht i mbrapshtë Lajmi

Rama në Twitter "Shaluar mbi kalin e rrenave Saliu shpon veshët botës duke luftuar me opozitën e vendit të tij në sytë e dinjitarëve të huaj. Në Tepelenë për librin dhe politikën me miq e qytetarë, veteranë, të reja dhe të rinj. Kohë e keqe, ditë e bukur".

TIRANE

JAKIN MARENA

K

reu socialist Edi Rama ka zgjedhur qytetin e Tepelenës për të promovuar ditën e djeshme librin e tij "Kurban", por dhe për të dhënë mesazhin se Shqipëria ka nevojë për një ndryshim rrënjësor në tërësi por dhe këtë sistem të gabuar dhe pabesisht të mbrapshtë të taksimit. Njëherësh ai nuk ka munguar që përmes rrjetit social Twitter të sulmojë kryeministrin Berisha, se përmes mashtrimeve po i shpon veshët botës duke luftuar opozitën.

"Shaluar mbi kalin e rrenave Saliu shpon veshët botës duke luftuar me opozitën e vendit të tij, në sytë e dinjitarëve të huaj", deklaroi Rama. Teksa i është kthyer sërish vizitës së tij në qytetin jugor, Rama ka nënvizuar se "është në Tepelenë për librin dhe politikën me miq e qytetarë, veteranë e të reja dhe të rinj.

Kohë e keqe, ditë e bukur".

Qindra të rinj e të reja, burra e gra kanë qenë pjesë e këtij eventi të zhvilluar në Pallatin e Kulturës së këtij qyteti, ndërkohë që Rama e ka cilësuar librin e tij si një libër që sheh nga e ardhmja. Kreu socialist e cilësoi këtë rrëfim të tij si një libër me propozime konkrete, ku adresohen një sërë problemesh të vendit. "Lib-

Rama: Na ndihmoni për krizën

K

Kryetari socialist nuk ka munguar t'i përgjigjet akuzave të Berishës, se opozita po bllokon integrimin. Gjatë vizitës në Tepelenë, Rama pasi cilëson taksimin aktual më të gabuarin, deklaron se kryeministri lufton opozitën në sytë e botës.

PS-BB

ri është një kontribut për të adresuar drejtpërdrejt një sërë problemesh të rëndësishme që ka vendi.

Në libër me propozime konkrete.

Në libër flas konkretisht për sistemin e sotëm të taksimit në Shqipëri. Ky është një sistem i gabuar dhe pabesisht i mbrapshtë. Zhvillimi i qëndrueshëm i vendit kërkon adresim të drejtpërdrejtë", është shprehur kreu i PS, në Tepelenë. Në këtë takim ai ka biseduar më të

rinjtë e të rejat e Tepelenës duke theksuar vetëdijen për polarizimin e madh të shoqërisë shqiptare.

"Të vetëdijshëm për shtimin e numrit të të papunëve, për rritjen e nivelit të korrupsionit, rritjen e barbarisë sociale, domosdoshmëri një politikë e re", nënvizoi Rama.

Për të cilin është shumë e rëndësishmë ndërtimi i një shoqërie demokratike, ku të gjitha qytetet shqiptare të jenë me plane konkrete

zhvillimi. Duke iu referuar librit, Rama ka theksuar domosdoshmërinë për ndërtimin e një Shqipërie të re. "Qytetet tona kanë nevojë për plane konkrete zhvillimi. Po treten vlerat e tyre sociale, historike dhe turistike. Ne duam të ndërtojmë një Shqipëri të re demokratike dhe sociale", ka thënë ndër të tjera në promovimin e "Kurban" në Tepelenë, kryetari i PS. Ai ka mohuar faktin që ky libër

është libër kujtimesh, duke nënvizuar se është një pasqyrë për të parë të ardhmen.

"Nuk është një libër për të shkuarën. Por një libër për të ardhmen. Ka reflektime, mbresa e kujtime, si një pasqyrë për të parë të ardhmen. Nuk është një libër për Tiranën, por për Shqipërinë", tha Rama, teksa ka kujtuar dhe njëherë se Shqipëria duhet të bëhet nga socialistët dhe progresistët.

ryetari i PS, Edi Rama, i shoqëruar nga deputetja Kodheli në një takim me Drejtoreshën e Bankës Botërore për Shqipërinë, Kseniya Lvovksy ka shprehur shqetësimin për krizën në Shqipëri.

Mungesa absolute e transparencës, që institucionet shqiptare kanë në lidhje me nxjerrjen e të dhënave makro dhe mikro ekonomike, kriza ekonomike në vend, qëndrimi i opozitës shqiptare lidhur me çështjet ekonomike, ishin disa nga pikat e rëndësishme që u diskutuan gjatë këtij takimi. Nisur nga raporti i fundit, PS i kërkoi BB që të mundësojë një paraqitje reale të situatës ekonomike, pasi në këtë situatë krize në vend, nevojitet më shumë se kurrë prania e institucioneve prestigjioze financiare, shtuar këtu dhe FMN.

Kreu i LSI

Meta: Më 2013 s'ndryshojmë drejtim

K

TIRANE

a dhënë garanci maksimale për kreun e mazhorancës Sali Berisha, aelati i tij i madh në qeverisje Ilir Meta, në lidhje me vijimin e bashkëpunimit në një koalicion të përbashkët edhe në zgjedhjet e vitit 2013. Kështu, kreu i Lëvizjes Socialiste për Integrim, Ilir Meta theksoi dje në një takim në Maliq se partia që ai drejton nuk do të ndryshojë drejtimin në politikë për zgjedhjet e vitit 2013. "LSI gjithmonë ka bërë zgjedhjen e duhur, kështu dhe në çdo rast, dhe në të ardhmen, LSI do jetë në të njëjtin drejtim", ka qënë deklarata e Metës, duke shuar për

momentin të gjithë zërat për një ndryshim krahu për koalicionin parazgjedhor në garën elektorale të radhës pas dy vjetësh. Duke folur për kodin aktual zgjedhor, kreu i LSI tha se ky kod nuk garanton barazi të votës, ndërsa theksoi se nga Kodi i ri pret debat publik. Kreu i LSI bëri apel që politika shqiptare të punojë për përmbushjen e rekomandimeve të Këshillit Europian.

"LSI ka apeluar prej kohësh për t'u përmbushur të 12 rekomandimet e KE. Më së fundmi ka një reflektim dhe po ecet në drejtimin e duhur. Në kodin e ri zgjedhor ne presim të zhvillohet në një debat gjithëpërfshirës dhe transparent. Rekomandimet e OSBEODOHR plotësojnë më tej kuadrin rreg-

ullativ", tha më tej Meta. Ndërkohë që nuk ka kaluar pa komentuar dhe librin e kreut socialist Edi Rama, ku pyetjes për të, ai i është përgjigjur se nuk e ka lexuar kurrë. "As nuk e kam lexuar dhe as nuk kam ndër mend ta lexoj. Të lexosh kujtimet e një politikani, është si të lexosh një gazetë të përditshme", ka qënë deklarata e Metës, i cili është shprehur në të njejtën linjë me të gjithë përfaqësuesit e mazhorancës, duke filluar nga kryeministri Berisha. Në këtë mënyrë që nga Maliqi, kreu i LSI, Meta i ka dhënë një tjetër mesazh dhe liderit të PS, Rama se nuk do të krijojë koalicion zgjedhor me PS dhe as me opozitën shqiptare në zgjedhjet e vitit 2013.

6

E diel, 11 dhjetor 2011

AKTUALITET

Sekuestrohet 8 kg hashash, kishte si destinacion Greqinë

N

jë sasi prej 8 kilogramë marijuanë u sekuestruan nga policia kufitare në Kakavijë. Arrestimi i transportuesit të drogës është bërë në mënyrë të menjëherëshme nga forcat e policisë. Në sajë të hetimeve të kruera nga sektori antidrogë i Gjirokastrës bëhet me dije se lënda e sekuestruar, kishte si destinacionin shetin grek. Kjo sasi hashashi ishte e vendosur në një nga valixhet e shumta

të bagazhit, pikërisht në autobuzin e linjës së greqisë. Poseduesi rezultoi 24 vjeçari Albano Merkaj, me origjinë nga Vlora. Ai përfundoi në prangat e policisë pas informacioneve të marra nga uniformat blu, si dhe gjatë kontrollit të imtësishëm në të gjitha çantat dhe valixheve që ndodheshin në bagazhin e autobusit në prezencë të çdo pasagjeri, u gjet sasia e marijuanës. Sakaq sipas policisë

thuhet se në pjesën e poshtme të valixhes të mbuluar me bezen që shërben si astar i saj, u konstatua 1 pako e madhe e mbështjellë me letër natriban transparente, ku brenda saj kishte lëndë narkotike të dyshuar si marijuanë me peshë rreth 8 kilogramë Mariuanë. 24 vjeçari Merkaj kishte qenë i dënuar më parë me 6 muaj burg për veprën penale të vjedhjes.

Nisi pas takimeve të super të kërkuarit me biznesmenë për gjoba

Zbardhet operacioni "Top Sekret" për Dajtin Plan- Operacioni afatgjatë, u firmos mëngjesin e ngjarjes Lajmi Gazeta "Shqiptarja.com" zbardh për herë të parë Plan-Operacionin e datës 7 korrik të vitit 2009 për kapjen e Dritan Dajtit, i cili u shndërrua në një tragjedi të vërtetë për policinë shqiptare, pasi gjatë tij gjetën vdekjen 4 oficerë policie të strukturës së "Operacioneve Speciale" pranë Drejtorisë së Përgjithshme të Policisë.

TIRANE

POLI HOXHA

B

Faksimilet e urdhrave për operacionet e kryera për kapjen e Dritan Dajtit

ëhet fjalë për një mi ratim të Drejtorit të Përgjithshëm të Policisë në atë kohë, Ahmet Prençi, për një superoperacion, i cili është konsideruar si "Top Sekret". Menjëherë pas ngjarjes me bilanc tejet tragjik për policinë, por dhe sot e kësaj dite, në media dhe qarqe të tjera, ka pasur akuza se operacioni për kapjen e Dajtit, ka qenë i paautorizuar dhe pa një plan të detajuar. "Shqiptarja.com" po boton të plotë Plan- Operacionin e përgatitur nga Drejtoria Kundër Krimit të Organizuar, mëngjesin e datës 7 korrik 2009.

Sipas dokumentit të vënë në disponim të Gjykatës së Krimeve të Rënda, për planin e operacionit të kryer për kapjen e shum të kërkuarit Dritan Dajti, sektori i Operacioneve Speciale, pranë Departamentit për Hetimin e Krimeve, ka kërkuar leje nga Drejtori i Përgjithshëm i Policisë, "Për pëdorimin e metodës speciale të hetimit, punonjës policie të inflirtuar, vëzhgim dhe përgjim në vendet publike, lidhur me verifikimin e një informacioni për trafikim të

lëndëve narkotike.".

PLANI

"Sipas informacioneve që disponon Drejtoria Kundër Krimit të Organizuar, thuhet se shtetasi Dritan Dajti banues në Tiranë, person i shpallur në kërkim për veprën penale largim nga burgu, vrasje me paramendim dhe plagosje, i dënuar nga me vendim të Gjykatës Rrethi Tiranë, NR-146, datë 17.03. 2008 me 23 vjet burg, strehoet në qytetin e Durrësit dhe pikërisht në zonën e Plazhit dhe se ushtron aktivitet kriminal në fushën e Trafikimit të Narkotikëve.

Sipas të dhënave thuhet se ky shtetas në bashkëpunim dhe me shtetas të tjerë, po përgatit për të trafikuar një sasi të konsiderueshme lënde narkotike nga Shqipëria në Itali, dhe se për këtë ai bashkëpunon me persona ende të paindentifikuar nga ana jonë. Gjithashtu kohët e fundit, ky shtetas, ka marrë takim me biznesmenë të ndryshëm, duke vënë "gjoba" të cilat kapin sasi të konsiderueshme eurosh.

Sa më sipër më qëllim për të dokumentuar këtë vepër penale, kapjen dhe arrestimin e shtetasit Dritan Dajti dhe të

MBYLLET DOSJA

Plagosja e Dajtit në vendngjarje, pa autor

P

rokuroria e Durrësit, nuk ka arritur të provojë ende se kush ishte personi që plagosi Dritan Dajtin me dy plumba në trup, plagë të cilat u bënë shkak për prangosjen e tij më datë 7 Gusht 2009. Sipas këtyre të dhënave, mësohet se dosja penale e referuar në prokurori të Durrësit për gjetjen e autorit të plagosjes së Dajtit është pushuar, për mungesë të provave. Sipas arsyetimit, plumbat që janë hequr nga trupi i Dajtit, janë të dëmtuar deri në atë formë sa nuk kanë elemente krahasuese me armët që efektivët e policisë ditën e arrestimit të Dajtit kishin në përdorim.

tjerëve që do të indentifikohen gjatë operacionit, do të hartohet një plan i fshehtë operacioni, ku do të parashikohen të gjitha veprimet që do të ndërmerren. Operacioni i fshehtë policor që do të kryehet në funksion të përdorimit të metodës speciale të hetimit, atë të inflirtimit të dy punonjësve policie, vëzhgimit të fshehtë teknik dhe konvencional, dhe disklokimit të paisjeve gjurmuese, do të konsistojnë: Inflirtimin e dy punonjësve policie në zonën ku men-

dohet se strehoet Dritan Dajti, të cilët do të mundohen që nëpërmjet fotografisë së tij, të bëjnë indentifikimin dhe lokalizimin e banesës së tij. Për këtë mund të mundësohet edhe marrja e një ambienti me qera, në afërsi të zonës, duke justifikuar, se kanë shkuar me pushime.

Gjetjen dhe marrjen me qera të një ambienti në afërsi të banesës që mendohet, se përdoret nga Dritan Dajti dhe dislokimin e paisjeve video, me qëllim monitorimin e zonës. Nëse do të

indetifikohen automjetet që dyshohen se përdoren nga shtetasi Dritan Dajti, apo të tjerë që do të indentifikohen nga operacioni, do të merren masa për vendosjen e paisjeve GPS. Mbajtjen në vëzhgim të pandërprerë të subjekteve dhe ndërhyrjen për kapjen në flagrancë të tyre".

MASAT

"Për realizimin me sukses të këtij operacioni, me qëllim zbulimin e të gjithë personave të përfshirë në këtë aktivitet kriminal dhe arrestimin në flagrancë të tyre do të merren këto masa: Nga sektori i Financ-Buxhetit, do të merren masa për vënien në dispozicion të Sektorit të Operacioneve Speciale, të një shume prej 150 000 mijë lekë të reja, të cilat do të shërbejnë për mbulimin e shpenzimeve që do të bëhen për marrje ambientesh me qera, fjetje, ushqim. Këto shpenzime, të jenë në mbështetje të Udhëzimit të Ministrit të Brendshëm NR-1481.

FORCAT

"Për kryerjen e operacionit, do të krijohen këto grupe: Grupi 1, i përbërë nga një punonjës policie me makinën Golf 5, me targa TR 4301, i cili do të drejtohet

nga Shefi i Sektorit të Operacioneve Speciale, Drejtues Fatos Xhani, i cili do të jetë përgjegjës për kordinimin dhe drejtimin e grupit në terren. Grupi 2, i përbërë nga 2 punonjës policie me makinë tip Pezho, targa të huaja, të cilët do të dislokehen në një ambient të cilin do ta marrin me qera në afërsi të zonës ku mendohet se strehoet Dritan Dajti. Grupi 3, i përbërë nga tre punonjës policie, të cilët do të jenë përgjegjës për mbrojtjen fizike të punonjësve të inflirtuar.

Grupi 4, i përbërë nga dy punonjës policie, specialistë të Njësisë së Teknikës që do të dislokojnë paisje speciale video, në një ambient të marrë me qera.

Grupi 5, i përbërë nga dy punonjës policie të Njësisë Teknike, që do të bëjë ndërhyrjen për paisjen gjurmuese GPS, në automjetet e dyshuara dhe do të bëjë monitorimin satelitor të tyre. Grupi 6, i përbërë nga 8 punonjës policie të njësisë operative, me Golf 4, me targa të huaja, Ford Fiesta, me targa të huaja dhe Renault me targa të huaja dhe Renault, me targa të huaja. Ky grup do të jetë përgjegjës për mbajtjen në vëzhgim të pandërprerë të subjekteve dhe ndërhyrjen për kapjen e tyre. Operacioni do të fillojë në orën 08.00 të datës 07.08.2009 dhe do të drejtohet nga Drejtori Kundër Krimit të Organizuar Drejtues i Parë, Arjan Muça, i cili do të përdor automjetin tip BMË, me taraga TR 43 05 S".

E diel, 11 dhjetor 2011

7

AKTUALITET SHQIPTARËT KAPEN ME 2 KG HEROINË

AKSIDENTOHET,VDES EMIGRANTI

Dy shqiptarë, të cilët ishin punonjës në target janë arrestuar pasi janë kapur me 2 kilogramë heroinë. Ata vinin nga porti i Durrësit ndërsa gjatë një kontrolli të ushtruar në portin e Barit është konstatuar se droga ishte e fshehur nën rroba, ndërsa përfitimi arrinte deri në 100 mijë euro.

Arrestimi i tyre u bë mëngjesin e djeshëm, ndërsa zbulimi u krye nga një punonjës i tragetit.

Një emigrant shqipëtar i moshës 29 vjeçare ka humbur jetën si pasojë e një aksidenti në punë. Ai po punonte në një kompani ndërtimi në Itali, në një provincë të Viterbos. Sipas verifikimeve të policisë rezultoi se i riu emigrant shqiptar ishte me dokumente të rregullta dhe po punonte për llogari të një firme lokale për ristrukturimin e një ndërtese.

"Shqiptarja. com" zbardh dokumentet

Lajmi Gjykata e Krimeve të Rënda në fashikujt për çështjen "Dajti", disponon disa urdhëra të lëshuar nga Drejtori i Përgjithshëm i Policisë në atë kohë Ahmet Prençi, për arrestimin e tij nga RENEA, të cilët ngjallin dyshime të shumta.

TIRANE

POLI HOXHA

S

Blofi

Si ra akuza për gjobëvënie ndaj 9 biznesmenëve

P

TIRANE

rokuroria për Krime të Rënda në kryeqytet, pas hetimeve që zgjatën më shumë se një vit nuk arriti të provojë, se i pandehuri Dritan Dajti i ka vendosur "gjoba" biznesmenëve të ndryshëm në vend. Momentalisht Dajti po gjykohet për vrasjen e katër policëve dhe një mikut të tij, por siç vërtetohet nga dokumentat që disponon "Shqiptarja.com", policia dhe prokuroria, kishin të dhëna edhe për gjobëvëniet të shumta që ai kryente në shuma të mëdha ndaj biznesmenëve të ndryshëm.

Sipas burimeve zyrtare të të akuzës, procedimi penal me nr. 61/2 është pushuar rreth një vit më parë, për mungesë provash. Ka qenë Shërbimi Informativë Shtetëror (SHISH) në bashkëpunim me Drejtorinë e Përgjithshme të Policisë të cilët menjëher pas kapjes gjallë të Dritan

Dajtit, i referuan Prokurori së Krimeve të Rënda, disa materiale operative, ku akuzohej Dajti si autor i gjobëvënës ndaj nëntë biznesmenëve të njohur që operojnë në fusha të ndryshme biznesi në vend.

Hetimin për këtë vepër penale e ndoqën dy prokurorët që mbrojnë sot akuzën ndaj Dajtit në gjyq, për vrasjen e policëve, Eugen Beçi e Ardian Nezha. Në në përfundim të fazës hetimore ata nuk arritën të gjejnë apo zbulojnë prova që implikojnë të pandehurin në vendosjen e gjobave, u tha në vendimin e prokurorisë në atë kohë, pas pushimit të kësaj çështjeje. Prokurorët atëhere pohuan se për të zbardhur dyshimet e policisë dhe SHISH, kanë marr në pyetje edhe nëntë biznesmenët që përmendeshin në material, por asnjë prej tyre nuk ka pranuar të ishte takuar nga Dritan Dajti, ose të kishte pasur kërcënime në emër të tij. Ata mohuan faktin e gjobëvënies dhe në këto kushte prokurorët nuk kishin se ku ta bazonin çështjen.

hqiptarja. com", dis ponon të paktën 3 ur dhëra, të firmosur nga ish Drejtori i Përgjithshëm Ahmet Prençi në kohë të ndryshme, në të cilët në mos ka fallsifikim, ka "gafa" të rënda skandaloze për sa i përket mospërputhjeve të datave, kur janë lëshuar dhe kur janë kryer operacionet e repartit RENEA, për kapjen e Dritan Dajtit.

Absurditeti arrin deri aty sa që, nëse "u zihet besë" këtyre dokumeteve zyrtare, rezulton se numri një i policisë shqiptare, të ketë urdhëruar operacione të forcave speciale në kohën e shkuar. Gazeta kontaktoi me ish Drejtorin e Përgjithshëm të Policisë së Shtetit Ahmet Prençi, i cili pranoi se kishte firmosur urdhërat në fjalë, por deklaroi njëkohësisht se, "nëse janë bërë ndërhyrje të qëllimshme, fallsifikime në këto dokumenta të natyrës "sekret", atëhere le të hetohet urgjentisht".

URDHËRAT “ABSURD"

Është e vërtetë që reparti elitar i forcave speciale policore RENEA, është i aftë të realizojë operacione që konsiderohen të pamundura për strukturat e tjera, por urdhërin NR210, i cili që në kre të tij mban datën 10 Mars të vitit 2009, për kapjen e Dritan Dajtit, vetëm me ndihmën e UFO-ve, nëse ekzistojnë, dhe nëse edhe ata munden të kthehen prapa në kohë, mund ta "realizojnë". Pra në dokumentin sekret të datës 10.03.2009, me numër protokolli 1441, Drejtori i

Urdhri i marsit për RENEA: Kapni Dajtin në muajin shkurt Ish-Drejtori i Përgjithshëm i Policisë Ahmet Prençi: Të hetohet! rim me Drejtorinë e Policisë së Qarkut Durrës, për kapjen dhe arrestimin e personave me rrezikshmëri të lartë shoqërore në Durrës (Dritan Dajti)…

Koha e fillimit të shërbimit, ora 08.00, dt.13.2.2009…". Pra RENEA, urdhërohet në muajin mars të vitit 2009, që të arrestoj Dritan Dajtin, në muajin shkurt të po atij viti! Të tilla "absurditete, ka në disa urdhëra të tjerë që kanë të bëjnë po me operacione për kapjen e Dajtit përpara ngjarjes së rëndë, ku u vranë 4 policë.

AHMET PRENÇI

LIGJI ANTIMAFIA

Dajti "i varfër", prokuroria asnjë sekuestro pasurie

D

ritan Dajti u hetua nga Prokuroria për Krime të Rënda edhe mbi bazë të ligjit "Antimafia", duke nisur procedimin penal ndaj të pandehurit dhe pjesëtarëve të ngushtë të familjarëve të tij. Hetimi i pasurive të tij nisi, pasi ndaj tij kishte nisur hetimi për dyshimin e kryerjes së veprës penale të shtrëngimit me anë të kanosjes ose dhunës për dhënie pasurie e kryer në bashkëpunim, e njohur ndryshe si gjobëvënie. Por, pavarësisht se hetimi pasuror u kryer, prokuroria nuk arriti të provojë se Dajti kishte vendosur gjoba dhe automatikisht, hetimi u pushua. Gjatë kësaj faze janë mbledhur një sërë shkresash materiale të ardhura nga të gjitha bankat e nivelit të dytë në vend, ku përshkruajnë në mënyrë analitike të dhëna për posedimin e llogarive apo depozitave bankare, që ndodhen në emër të të pandehurit apo pjesëtarëve të ngushtë të familjes së tij Përgjithshëm i Policisë urdhëron: "Reparti "RENEA",

të kryejë shërbim në bashkëpunim e në bashkëvep-

Ahmet Prençi, firmëtari i këtyre urdhërave në atë kohë, në pozicionin e Drejtorit të Përgjithshëm të Policisë, i pyetur për këtë çështje, pranoi se kishte firmosur disa urdhëra për lëvizjen e repartit RENEA, me qëllim arrestimin e Dritan Dajtit. Por ai shton se nëse në ato dokumenta ka gabime dhe mospërputhje të datave, le të hetohet.

"Mund të jenë lapsuse të sekretareve, por nëse janë bërë me qëllim, janë falsifikuar, atëhere le të hetohet urgjentisht.

Gjithsesi për gjithë dinamikën e ndjekjes dhe operacionit, ku ranë në krye të detyrës 4 oficerë policie nga më të mirët që kishim, unë do të deklarohem vetëm pas përfundimit të procesit gjyqësor ndaj Dritan Dajtit, sepse jam i thirrur aty edhe si dëshmimtar:", deklaron ai për "Shqiptarja.com".

8

E diel, 11 dhjetor 2011

EKONOMI

Nesër, gjysma e kryeqytetit pa energji elektrike

C

EZ Shpërndarje njofton se, në kuadër të përgatitjeve për përballimin e rritjes së kërkesës për furnizim me energji elektrike gjatë periudhës së dimrit, ditën e hënë, do të kryejë punime në nënstacionet e saj Dinamo dhe Tirana 1. Për shkak të punimeve në nënstacionin Dinamo, nesër nga ora 09.30 deri më 15.00 do

të ketë ndërprerje të energjisë për zonat e mëposhtme: rruga "Jordan Misja", një pjesë e rrugës "Siri Kodra", zona pranë "Josif Pashkos", zona pranë shinave të trenit, një pjesë e Kodër-Kamzës, Paskuqan, Bathore, Zall-Mner. Gjithashtu, për shkak të punimeve në nënstacionin Tirana 1, do të ketë ndërprerje të

energjisë për zonat e mëposhtme: rruga "Babë Rexha", zona te Fusha e Aviacionit, rruga "Pandi Dardha", rruga "Mihal Duri", rruga "Kajo Karafili", zona pranë UEM-së, zona pranë pallateve "Havai. CEZ Shpërndarje rikujton se këto punime janë të rëndësishme për përmirësimin e rrjetit.

ERE lejon që matësat e energjisë t'i vulosë vetë kompania

Kontrata e re, CEZ do të na paguajë kamatë Parashikohet vetëm 5% luhatje e tensionit në Tiranë Lajmi Nga 1 janari i vitit të ardhshëm, qytetarët shqiptarë do të kenë një kontratë të re me kompaninë e furnizimit të energjisë elektrike, e cila hyn në fuqi automatikisht

si rezultat i një veprimi apo mosveprimi të drejtpërdrejtë apo me faj të tij.

TIRANE

MATËSAT

GENC KONDI

S

ipas kontratës së re me CEZ Shpërndarje, që është miratuar nga Enti Rregullator i Energjisë, kompania do të detyrohet të ruajë një tension konstant të energjisë së furnizuar drejt klientëve, ndërkohë që detyrohet të bëjë të lexueshme brenda vitit të ardhshëm të gjithë matësat.

MBIFATURIMI

Sipas kontratës së re, kur konsumatori është ngarkuar me një detyrim më të lartë se energjia që ka harzhuar në të vërtetë, CEZ duhet të anulojë faturën përkatëse dhe të lëshojë faturën e korrektuar. Në rast se është kryer pagesa nga klienti, kompensimi përkatës duhet të bëhet brenda 3 muajve pasardhës dhe po e shkeli këtë afat, CEZ do të ngarkohet ndaj klientit me një gjobë 0.1% në ditë, për çdo ditë vonesë, mbi vlerën e diferencës për t'u korrigjuar, e zbritshme në faturën pasardhëse.

Për faturat e kontestuara nga klienti, që rezultojnë me faturime dukshëm më të mëdha se faturimet mesatare mujore të tij, (të krahasueshme ose më shumë se trefishi i faturimit mesatar mujor), CEZ është i detyruar të pezullojë faturën dhe të realizojë brenda 10 ditëve verifikimin, anulimin dhe

Faksimile e kontratës së re të energjisë elektrike nxjerrjen e faturës së korrigjuar.

TENSIONI

Lidhur me tensionin e energjisë së furnizuar, vendosen kufij. Devijimet mund të jenë për kryeqytetin +/-5%, për zonat urbane +5/-15% dhe

për zonat rurale +5/20%. CEZ-i do të jetë përgjegjës për dëmet që mund t'u shkaktohen klientëve për shkak të devijimeve të tensionit në kundërshtim me normat e furnizimit të përcaktuara, në rast se këto dëme vijnë

Kontrata detyron CEZin që, brenda datës 31 dhjetor 2012, të bëjë të mundur leximin e lirë të aparatit matës në çdo kohë, ndërkohë që një gjë e tillë tani pengohet nga bokset e mbyllura. Ndryshe nga sa është rënë dakord, për vendosjen e matësve në prani të punonjësve të metrologjisë, në kontratë thuhet se përfaqësuesi i CEZ-it, në prani të klientit, vulos kapakun e morseterisë së matësit dhe elementë të tjerë të sistemit të matjes.

MOSPAGESA

Pas kalimit të afatit të pagesës së një fature, klienti

duhet të paguajë një kamatëvonesë të barabartë me 0.1 % të vlerës së faturës për çdo ditë vonesë, por jo më shumë se vlera totale e vetë faturës. Në mungesë të pagesës brenda 30 ditëve nga kalimi i afatit të caktuar, CEZ-it i lind e drejta që të bëjë ndërprerjen e furnizimit me energji elektrike, pasi e ka lajmëruar klientin me shkrim 48 orë përpara.

AFATET

Klienti mund të kundërshtojë në çdo kohë faturën e lëshuar nga CEZ-i, por jo me vonë se një vit nga data e lëshimit të saj, si në rast kur dyshon në saktësinë e faturimit, gabime të tjera të konstatuara në faturë apo pasaktësi në sistemin e matjes.

?

PYETJE PERGJIGJE

Çfarë ka të re te kontrata e furnizimit me pakicë të energjisë elektrike, që nuk ka qenë më parë?

Kontrata aktuale ka qenë shumë e thjeshtëzuar dhe aty kryesisht parashikoheshin penalitete vetëm për klientin, ndërkohë që penalizimi i furnizuesit me energji parashikohej shkarazi. Me kontratën e re, për herë të parë vendoset gjobë në formë kamate edhe për vonesat e kompanisë furnizuese në rastin e kompensimit të pagesave më të larta se sa ka qenë në të vërtetë konsumi i energjisë nga qytetari. Po kështu, është rënë dakord që të përfshihet edhe detyrimi për dëmshpërblim si pasojë e një devijimi të tensionit në kundërshtim me normat e furnizimit, në rast se këto dëme vijnë si rezultat i një veprimi apo mosveprimi të drejtpërdrejtë apo me faj të CEZ-it .

A ka përgjegjësi kompania furnizuese për të njoftuar klientin për ndryshimin e tarifave?

Një gjë e tillë vendoset nga ERE, megjithatë CEZ duhet të njoftojë klientin. Në kontratë parashikohet që ajo të publikojë vendimin për ndryshimin e çmimit nëpërmjet mjeteve të ndryshme të informimit të paktën 15 ditë kalendarike përpara aplikimit

Opozita

PS kundër mosdhënies së shpërblimit

D

TIRANE

itën e djeshme drejtues dhe deputetë të Partisë Socialiste janë shprehur kundër vendimit të qeverisë për të mos u akorduar pensionistëve shpërblimin tradicional të fundvitit. Deputeti Andis Harasani është shprehur në rrjetet sociale në internet se "po dëgjoja ministrin Bode, i cili theksoi se nuk ka fonde buxheti i shtetit për shpërblim për pensionistët për Vit të Ri. Ja t'i japim një ide të gjithë bashkë. Të heqë fondin prej 5 milionë dollaresh për të prishur Piramidën dhe me këtë fond të paguajë nga 5.000

lekë për 100.000 pensionistë", shkruan ai. Kësaj ideje i ka bërë jehonë edhe kryetari i PS, Edi Rama.

"Jam dakord me Andisin: Me 5 milionë dollarë, u japim 100 mijë pensionistëve 5 mijë lekë për Vitin e Ri dhe nuk shkatërrojmë Piramidën!", është shprehur ai. Nga ana e tij, deputeti Erjon Braçe theksoi se nuk ka shpërblim për pensionistët, sepse paratë u harxhuan për makinat që do të shpërndanin protestat; paratë u harxhuan për të shpërblyer vrasësit e 21 janarit; paratë u harxhuan për ashensorin e Berishës që nuk ngjit më dot 24 shkallë në një kat; paratë u harxhuan për Mercedesin autoblind të

Sali Berishës; paratë u harxhuan për të paguar "make up"-in e Berishës në SHBA nga Patton Bogs; paratë u harxhuan për idenë e çmendur të Sali Berishës për të mbjellë kudo arra, lajthi, bajame, shegë etj. Nuk ka fund lista se ku u harxhuan, thjesht për sundimtarin e këtij vendi dhe idetë e tij të çmendura, paratë e shqiptarëve", shkruan ai. Ka qenë kreu i Financave, Ridvan Bode, që është shprehur dy ditë më parë se këtë vit buxheti i shtetit nuk është në gjendje të sigurojë fondin e duhur për shpërblimin tradicional të 550 mijë pensionistëve të vendit në qytet e në fshat.

9

E diel, 11 dhjetor 2011

AKTUALITET

Goditet grupi që vidhnin motorrë, sekuestrohen 17 mjete

T

ashmë grupi i famshëm i vjedheve të motorrave janë kapur nga forcat e policisë së komisariatit nr 1, ndërsa janë sekestruar rreth 17 motorra. Nga ndalimet e shumta të policisë është vënë re se këto mjete kanë rezultuar të vjedhra. Ditën e djeshme në orët e para të mëngjesit nisi një operacion i fuqishëm, që bëri të mundur zbardhjen e vjedhjeve si dhe vendeve ku janë marrë. Sipas hetimeve policore

bëhët me dije se autorët e dyshuar kanë ushtruar profesionin e vjedhjes në zonën "Mihal Grameno", "Rrugën e Durrësit" "Zonën e Bllokut", "Komunën e Parisit" Laprakë, duke përfunduar deri në Durrës. Fillimisht janë shoqëruar 7 të rij, të cilët janë kapur duke drejtuar motorrat, të cilët rezultonin pa asnjë dokumentacion. Këto mjete pasi vidheshin apo grabiteshin, nxirreshin në shitje. Është bërë dhe

një hetim ndaj personave që kanë blerë motorrat e cilindratit të lartë pa asnjë lloj dokumenti.

Ndalimet e grupit janë bërë në bashkëpunim dhe me forcat operacionale. Hetimi ndaj tyre nisi disa muaj më parë për tu dokumentuar të gjitha provat materiale. Emrat e të ndaluarve s'bëhën të ditur, pasi pritet që operacioni i nisur të vazhdojë dhe në ditët në vijim për të bërë të mundur goditjet e grupeve kriminale.

Vijojnë hetimet ndaj tritolit të vendosur në banesën e nëndrejtorit

Tritoli, akuza: U kryen dy vepra penale Atentatori do hetohet për vrasje në tentativë Lajmi Prokuroria e Krimeve të Rënda ka vijuar hetimet për ngjarjen e tritolit të vendosur në banesën e nëndrejtorit të Tiranës, Dorian Muça dhe ka theksuar se ndaj atentatorit rëndojnë dy akuza. Sipas hetuesve rëndon akuza e vrasjes për shkak të cilësive të veçanta të mbetur në tentative dhe vrasje e mbetur në tentative kundër 2 ose me shumë personave

TIRANE

BESMIRA MUÇAJ

H

etimet e kryera nga Prokuroria e Krimeve të Rënda kanë treguar se autori i ngjarjes në banesën e nëndrejtorit të Tiranës, Dorian Muça, do të dënohet për dy vepra penale. Ndaj autorit, i cili vendosi një sasi eksplozivi në derën e jashtme të banesës së efektivit të lartë të policisë do të procedohet për dy vepra penale, atë të vrasjes për shkak të cilësive të veçanta të mbetur në tentative dhe vrasje e mbetur në tentative kundër 2 ose me shumë personave. Shpresë për kapjen e autorit mbetet edhe nga zbardhja e tabulateve telefonike, të cilat nuk bëhen publike për shkak të sekretit hetimor.

Pas marrjes së gjurmëve të gishtave të shumë prej personave të dyshuar aktualisht pritet që të bëhët përputhja e gjurmëve me ato që janë gjendur si provë materiale. Panvarësisht këtij fakti policia shprehet optimiste, pasi janë duke punuar intensivisht për të bërë të mundur zbardhjen e plotë të saj.

KAMERAT

Grupi i hetimit thanë se ishin provat materiale ato që ndihmuan për të vijuar procedurat hetimore të mëtejshme. Përveç sekuencave filmike të filmuara nga kamera e sigurisë në pjesën hyrëse të pallatit dhe në pjesën

PROKURORIA

Grupi i hetimit, në Prokurorinë e Krimeve të Rënda bënë me dije se në vijim të hetimeve intensive që po kryhen për të gjetur autorin apo porositesit që vendosen tritol në banesën e zyrtarit të policisë, janë shoqëruar mbi 50 persona. Shoqërimet e para ishin pikërisht në momentin që ndodhi ngjarja e rëndë.

Policia është ngritur në këmbë.

Nisur nga orët e para të mëngjesit, pas shpërthimit grupe të posaçme të forcave operacionale si dhe efektivë të lartë të policisë janë ngritur për të ushtruar kontrolle banesash dhe lokalesh. Fillimisht u veprua në banesat ku jetonin persona të dyshuar nga blutë e Tiranës. Ditën e parë janë marrë në pyetje 42 persona, të cilët kanë treguar para policisë të gjitha lëvizjet e tyre.

e derës së jashtme është bërë i mundur identifikimi i pjesëshëm i personit të dyshuar.

Autori ishte një person me bluzë të bardhë më vija të zeza. Bluza ishte sportive me kapuç, të cilin ai e përdorte për t'u mbuluar. Fotot nga videokamera janë bërë publike ditën e djeshme në gazetën shqiptarja.com. Në fotot e shkëputura nga pamjet filmike të vidios tregohet qartë se personi me kapuç gjatë momenteve që ndez fitilin, aktivizon më pas tritolin e vendosur tek dera e apartamentit të nëndrejtorit të policisë.

LËVIZJET

Autori profesionist ka qënë i

veshur me një bluzë të bardhë me vija të zeza, dhe pjesën e fytyrës e mbante gjithnjë poshtë për të mos u kuptuar. Autori ka përdorur një kuti detergjenti, madje më pas aty ka vendosur sasinë e tritolit. Ndezja është bërë me anë të një çakmaku.

Autori i ka bërë të gjitha lëvizjet e tij me shpinën nga kamera dhe me kokën poshtë, për të mos u dalluar nga kamera. Ky fakt e ka vështirësuar punën e policisë, por hetimet e kryera ndaj tij nuk kanë ngelur aty. Pamja është e paqartë, fytyra është gjatë gjithë kohës e fokusuar në ndezjen e sasisë 400 gram tritol,ndërsa bluzja ngrihej herë pas herë për t'u mbuluar deri në pjesën e hundës.

Hetuesit kanë arritur të dallojnë sytë e tij, madje dhe një tipar dallues, gjë e cila ka ndihmuar për të çuar ngjarjen afër zbardhjes. Autori është i gjatë 1.70 cm, me trup mesatar, mban pak mjekërr, e cila është pak e përhapur dhe në pjesën e mollzave.

Ai rri veshur gjatë gjithë kohës me gjëra sportive.

Autori është një nga personat që dyshohet të ketë kryer dhe herë të tjera të tilla vepra penale. Policia nuk përjashton faktin që i dyshuari mund të jetë përfshirë në grupe kriminale , pasi e gjithë lëvizja e tij për të proçeduar mbi tritolin ka qenë 6 minuta. Autori ka hyrë në pallatin e nëndrejtorit pas mesnate, pikërisht në atë kohë që të gjithë ishin duke fjetur. Në pallat s'kishte lëvizje, madje as ndonjë person rreth e rrotull si kalimtar. I riu është ngjitur normalisht, në njërën dorë mbantë kutinë e detergjentit me emër "Deka", (fakt ky që të dukej si njëri familjar që ishte duke bërë pazarin, nëse do të shihej nga dikush), ndërsa në dorën tjetër kishte veshur një dorëzë, dhe herë pas herë dorën e mbante në xhep. Pasi vendosi kutinë në zonën ku ishte planifikuar, ai nxorri nga xhepi një çakmak dhe pasi rregulloi fitilin e ndezi. Një

detaj i rëndësishëm është se hapi fillimisht ashensorin, ndërsa më pas bëri ndezjen dhe u zhduk si era. Zbriti i qetë dhe ka kaluar në rrugë kryesore, pikërisht në anën e djathtë të pallatit. Ai lëvizi në këmbë, dhe pasi bëri disa metra dëgjoi shpërthimin e tritolit, të cilin e kishte ndezur.

Autori gjen vendin ku vendosi tritolin

LISTA E FEMRAVE FITUESE TË AKADEMISË SË POLICISË Nr kodi

Emri Mbiemri

Pikët

1 0335 2 0266 3 0262 4 0143 5 0364 6 0166 7 0530 8 0518 9 0488 10 0480 11 0081 12 0519 13 0380 14 0322 15 0250 16 0381 17 0200 18 0055 19 0443 20 0513 21 0375 22 0349 23 0328 24 0269 25 0226 26 0204 27 0191 28 0416 29 0387 30 0302 31 0265 32 0077 33 0003 34 0466 35 0465 36 0395 37 0319 38 0207 39 0159 40 0109 41 0545

Ardiana Kalemaj Renata Balliu Englantina Dalipi Anida Caushi Drita Gurra Entela Zhlla Olta Petritaj Enirjela Ducellari Kriselda Cani Erjona Ndreaj Aurora Ustaj Etearda Lami Albana Metaliaj Marsela Jorgo Aida Bendo Gentiana Ndreu Orjalda Bajraktari Sabrina Qypi Matilda Malja Marinela Pole Romelda Kotori Anila Koci Enida Hasanaj Matilda Shaba Erjola Keci Sofie Hasa Borjana Biba Noralda Peci Rozeta Selimaj Adjola Shuaipi Eda Sovjani Rudesa Vaja Evelina Rina Ermira Qerimaj Greta Mema Uarda Memisha Anila Papa Klara Isallari Brunilda Cufaj Bler Llupo Nertila Matraku

82,94 82,94 78,65 78,65 77,22 75,79 74,36 74,36 74,36 74,36 74,36 72,93 72,93 72,93 72,93 71,5 71,5 71,5 70,07 68,64 68,64 68,64 68,64 68,64 68,64 68,64 68,64 67,21 67,21 67,21 67,21 67,21 67,21 65,78 65,78 65,78 65,78 65,78 65,78 65,78 64,35

Nr kodi 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82

0536 0501 0486 0473 0417 0386 0317 0252 0093 0506 0392 0331 0257 0189 0019 0399 0376 0308 0294 0261 0248 0218 0184 0094 0104 0022 0537 0498 0495 0489 0454 0424 0410 0385 0368 0347 0263 0212 0201 0185 0035

Emri Mbiemri Elo Xhabrahimi Elvira Capja Eva Hysko Denisa Fidani Filloreta Peposhi Evjeni Lulo Anjeza Xhediku Dhimitrula Jorgo Vilma Ago Altjona Kola Romina Cani Lorena Mehmeti Esmerilda Nasi Age Ndou Anile Gjini Alma Ahmetaj Borana Lulaj Miga Sopjani Endrinalta Kondakciu Suela Rapaj Antonela Cane Anisa Hadri Albana Alistafa Irsida Polena Edlira Gremi Engjellushe Visha Etleva Qoku Rivjana Hoxha Adriana Govaci Anila Kojku Ejona Kosta Edmira Kondakciu Shpresa Gjocaj Anjeza Sejdini Brunilda Mucollari Gurije Myrtollari Egantina Lepuri Egra Ibrahimi Frida Qose Irta Kercuku Erjola Lika

Pikët 64,35 64,35 64,35 64,35 64,35 64,35 64,35 64,35 64,35 62,92 62,92 62,92 62,92 62,92 62,92 61,49 61,49 61,49 61,49 61,49 61,49 61,49 61,49 61,49 61,49 61,49 60,06 60,06 60,06 60,06 60,06 60,06 60,06 60,06 60,06 60,06 60,06 60,06 60,06 60,06 60,06

10

E diel, 11 dhjetor 2011

DOSSIER

Kush ishte Kim Filbi, diplomati anglez e agjent i KGB-së

K

im Filbi cilësohet si spiuni më i rëndësishem në historinë e spiunazhit, duke u nisur nga jetëgjatësia e veprimtarisë së tij, rëndësia e informacioneve që dha dhe fakti që nuk u arrit të kapej. Duke qenë punonjës i Shërbimeve të Zbulimit të Britanisë së Madhe, Kim Filbi u rekrutua nga agjentët sovjetikë dhe punoi për ta.

Shumë aksione të MI-6 (zbulimi britanik) dhe CIA-s i ka dekonspiruar në favor të disa vendeve të Evropës Lindore, të cilat ishin përfshirë, pas Luftës së Dytë Botërore, në bllokun komunist, të udhëhequr nga Bashkimi Sovjetik. Një rast të tillë Kim Filbi e ka dhe me Shqipërinë, kur planet e angloamerikanëve për nxitjen e një

kryengritjeje antikomuniste menjëherë pas Luftës dështuan si pasojë e nxjerrjes së informacioneve të hollësishme nga Filbi. Kur e kuptoi se ishte zbuluar për lojën e dyfishtë nga agjentë sovjetikë që kishin dezertuar, ai arriti të arratisej në Moskë, për t'i shpëtuar kapjes dhe ekzekutimit për spiunazh. Vdiq në Rusi, me gradën kolonel i KGB-së

EKSKLUZIVE/ Publikohet për herë të parë dokumenti Lajmi Autoritetet shqiptare kanë qenë lajmëruar drejtpërdrejt nga sovjetikët për hedhjen e diversantëve nga ajri në territorin e vendit më 1949, madje duke u informuar edhe për datën e zbarkimit, Kjo del, për herë të parë publikisht, nga dokumenta të zbuluara në arkivin e KGB-së sovjetike

VLADIMIR BREGU

P

ër një gjë të tillë ka qenë informuar ish-ministri i Brendshëm në vitin 1949, Mehmet Shehu. Deri më sot, në Shqipëri nga asnjë zyrtar i sistemit të Punëve të Brendshme, të Sigurimit të Shtetit, apo edhe më lart, asnjëherë nuk është pranuar se agjenti anglez i sovjetikëve Kim Filbi, me informacionet e tij, të ketë ndihmuar në asgjësimin e bandave diversante të hedhura në territorin tonë pas Luftës së Dytë Botërore. Kjo gjë është mohuar, duke filluar që nga udhëheqja e lartë komuniste e vendit. Në veprat e Enver Hoxhës, duke filluar nga "Rreziku anglo-amerikan për Shqipërinë", është thënë se "merita për zbulimin dhe asgjësimin e bandave ka qenë e Sigurimit të Shtetit dhe jo e informacionit nga jashtë".

Në një mbledhje të organizuar në ministrinë e Punëve të Brendshme, në fund të viteve '70, ka qenë i deleguar ish-kryeministri Mehmet Shehu. Aty ai ka thënë, pak a shumë, kështu: "Flitet jashtë vendit se meritën për zbulimin dhe asgjësimin e bandave të diversantëve e ka Kim Filbi. Por kjo nuk është e vërtetë, sepse ato i ka zbuluar dhe asgjësuar Sigurimi i Shtetit shqiptar".

KGB lajmëroi Mehmet Shehun për diversantët Sigurimi shqiptar u njoftua nga këshilltari sovjetik për operacionin

Faksimile e njoftimit dërguar Stalinit dhe Molotovit

BURIMI

Ajo që mund të jetë e vërtetë në këtë mes është se as Enver Hoxha dhe as Mehmet Shehu nuk e dinin dhe as nuk do ta mësonin ndonjëherë - se ekzistonte një agjent me emrin Kim Filbi, i cili informonte shërbimin e fshehtë sovjetik. Informacionet në të gjitha vendet ish-socialiste shkëmbeheshin nga shërbimet sekrete me njëri-tjetrin, sipas interesave reciproke, por kurrë nuk tregoheshin burimet se nga ishin marrë këto informacione, për të mos i dekonspiruar. Kështu, edhe për informa-

Faksimile e raportit për vlerësimin e dokumentit cionet që ka dërguar Kim Filbi, nuk mund të mendohet se do t'i tregohej udhëheqjes shqiptare se nga cili burim ishin marrë dhe kush i kishte dhënë ato, si person.

Por, sikurse dëshmon mesazhi "tepër sekret" dërguar Stalinit dhe Molo-

tovit më 1949, sovjetikët e kanë vënë në dijeni Mehmet Shehun - në atë kohë ministër i Brendshëm i Shqipërisë - jo vetëm për bandat që përgatiteshin jashtë vendit tonë, por duke treguar edhe me hollësinë më të madhe datën, në të cilën pritej të bëhej

zbarkimi i rradhës i tyre nga ajri në territorin shqiptar.

Ndoshta, një sekret të tillë Mehmet Shehu nuk ka dashur t'ia tregojë as Enver Hoxhës, duke e paraqitur si sukses krejtësisht personal kapjen e parashutistëve dhe "radiolojën", që u zhvillua nga organet e Sigurimit të Shtetit në atë kohë.

Përmbajtja e hollësishme e bisedës së këshilltarit sovjetik pranë ministrisë së Punëve të Brendshme me Mehmetin në vitin 1949 nuk dihet. Mbase në Arkivat e MPB mund të ketë ndonjë material të shkruar, por edhe mund të mos ketë, pra, thjesht mund të jetë bërë një bisedë informuese e paregjistruar. Më vonë, pasi u bë publike veprimtaria e Kim Filbit dhe ky i fundit u arratis në Bashkimin Sovjetik, Mehmet Shehu natyrisht duhet ta ketë kuptuar shumë mirë se informacionet për bandat e diversantëve, nëpërmjet KGB-së, burimin e kishin pikërisht tek ai.

Vlen të theksohet se informacioni për kërcënimin me komplot ushtarak ndaj regjimit të Enver Hoxhës i është dërguar personalisht Stalinit dhe Molotovit, pra duket se ka qenë me një interes shumë të madh dhe është konsideruar shumë i rëndësishëm, po aq sa edhe shumë i fshehtë. Kjo gjë del edhe në Shpjegimin përkatës, dokumenti tjetër, ku ky informacion është vënë ndër pesë informacionet më të rëndësishme dhe që kanë patur më shumë rezultat në punën e shërbimit të zbulimit të jashtëm të Bashkimit Sovjetik në periudhën në fjalë.

Në foto: Kim Filbi kur punonte si diplomat anglez

NJOFTIMI

Materiali për udhëheqjen e lartë të Bashkimit Sovjetik Tepër sekret Shokut J. V. Stalin Shokut V. M. Molotov Rezidenti i Komitetit të Informacionit në Londër, natën e 23 shtatorit të këtij viti, njoftoi telegrafisht se ai, nga agjenti që punon në XXX, mori informacionin se organet e zbulimit të SHBA dhe Anglisë së bashku kanë hartuar planin e masave subersive kundër Shqipërisë, me emrin kod operacioni "Valuable" (I çmuar). Ky plan parashikon hedhjen në Shqipëri të grupeve diversioniste-kryengritëse, të kompletuara nga emigrantët fashistë shqiptarë, me detyrë për të ngritur në Shqipëri në pranverë të vitit 1950 "lëvizjen partizane" kundër qeverisë së Enver Hoxhës. Për realizimin e planit, në ishujt e Maltës dhe të Korfuzit janë organizuar baza për përgatitjen e këtyre grupeve. Natën e 18 shtatorit të këtij viti dy grupet e para, me nga pesë veta secili, u hodhën në territorin e Shqipërisë. Hedhja e dy grupeve të tjera është caktuar për natën e 24 shtatorit. Po bëhet përgatitja edhe e disa grupeve të tjera, të cilët, ndoshta, do të dërgohen në Shqipëri këtë vit. Informacioni për hedhjen e grupeve diversioniste-kryengritëse në natën e 24 shtatorit, nëpërmjet këshilltarit tonë të fshehtë pranë ministrisë së Punëve të Brendshme të Shqipërisë, shokut Gllazkov, iu komunikua Mehmet Shehut, për marrjen e masave përkatëse.

S. Savçenko 24 shtator 1949, Nr 3309/C

RAPORTIMI

Materiali i KGB-së për informacionet nga Londra Dokumentet më të çmuara, që kanë marrë vlerësimin më të lartë, janë si më poshtë: ....................

Informacioni i veçantë sh. Stalin dhe sh. Molotov i 22 shtatorit për operacionin "Valuable" për planin e masave subversive kundër Shqipërisë, të përpunuar nga organet e zbulimit të SHBA dhe Anglisë Kislicin 27 dhjetor 1949

E diel, 11 dhjetor 2011

11

DOSSIER TONI BLER

KADRI HAZBIU

Ish-kryeministri britanik ka kërkuar para disa vitesh një ndjesë publike për dështimin e operacionit disavjeçar të shërbimeve të fshehta angleze, të bashkërenduara me CIA-n, në përpjekje për të përmbysur regjimin komunist në Shqipëri në vitet '40-'50 të shekullit të kaluar. Në këtë operacion u shpenzuan fonde të konsiderueshme, ndërkohë që u sakrifikuan 150 vetë nga forcat antikomuniste në mërgim

Nga pala shqiptare, drejtuesi i kundër-operacionit për kapjen e grupeve të desantëve ajrorë ishte Kadri Hazbiu, njeri i afërt i Mehmet Shehut dhe më vonë ministër i Punëve të Brendshme, që u pushkatua në vitet '80 për "veprimtari anti-parti". Me një radiolojë, u detyruan diversantët që të komunikonin me radio me qendrat e zbulimit anglez dhe amerikan.

"Anglezët kishin më shumë shpresa nga Abaz Kupi"

Kim Filbi: Hasan Dosti, i preferuari i CIA-s Zbuluesi tregon hollësitë e operacionit "Pilot"; si do të shkëputej Shqipëria nga kampi komunist Lajmi

Në foto: Kim Filbi pas arratisjes në BS, në vitet e fundit të jetës

Sigurimi

Zyrtarët e MPB s'dinin gjë për Kim Filbin D

rejtuesit e strukturave të Sigurimit të Shtetit në ministrinë e Brendshme të regjimit komunist kanë mohuar vazhdimisht kontributin e Kim Filbit për eliminimin e grupeve të armatosura antikomuniste, të desantuara nga anglo-amerikanët.

Me sa duket, ata nuk kanë ditur asgjë për këtë, pasi emri i burimit të informacionit është mbajtur në fshehtësi nga sovjetikët, ndoshta edhe kur i kanë treguar Mehmet Shehut datën e desantimeve apo ekzistencën e operacionit. Pilo Shanto, një ndër drejtuesit e kundërzbulimit shqiptar në ato vite, në librin e tij të botuar kohët e fundit, vinte në dukje se "duke shkruar përvojën time për një operacion të vërtetë, siç është ai i radiolojës 'Liqeni i Vajkalit', jam i bindur se 'përrallëzat me Kim Filbi' do të mbeten vetëm mjet dezinformacioni i një kategorie njerëzish që nuk e duan memorien historike të shqiptarëve". Sipas tij, në periudhën në fjalë Sigurimi nuk kishte asnjë lidhje me KGB-në sovjetike, së cilës i shërbente Filbi. Ky pohim rrëzohet nga dokumenti sov-

Mehmet Shehu jetik. Ndërsa dr. Perlat Çaushi pohon se në fondin e ish-Drejtorisë së Zbulimit shqiptar ka një dosje që përmban këmbimin e informacioneve mes Sigurimit të Shtetit dhe KGB-së, ku mungojnë të dhëna që të bëjnë fjalë se sovjetikët na kanë vënë në dijeni për atë që po ndërmerrnin ndaj Shqipërisë amerikanët e anglezët. Një tjetër argument i sjellë nga Shanto është se në periudhën e radiolojës Kim Filbin e kishin tërhequr nga Uashingtoni, ku ishte qendra nga drejtoheshin operacionet ndaj Shqipërisë, për ta sjellë në Angli. Por, informacionet janë dhënë që para kësaj date dhe mund të kenë vazhduar nga agjentura e rekrutuar prej tij

Shkrimtari Nikollaj Dollgopollov në muajin nëntor ka botuar në Rusi librin "Kim Filbi". Teksti është botuar edhe në "Rossijskaja Gazeta" më datën 18.11.2011, me rastin e 100-vjetorit të ditëlindjes së Kim Filbit (1 janar 2012).

N

ë mënyrë të veçantë për këtë libër, Shërbimi aktual i zbulimit të jashtëm të Rusisë bëri publike një sërë materialesh. Sa më poshtë, materiali është shkruar nga vetë Kim Filbi, pasi ai u arratis në ishBashkimin Sovjetik. "... Pas Luftës, për qëllime ekonomike (kursimi) u vendos që të gjithë punonjësit e SIS (Sekret Intelixhens Servis) duhej të ishin të lëvizshëm, si në ushtri (kjo zgjidhje pjesërisht u vendos, gjithashtu, nga fakti se shefi i parë i SIS-it pas Luftës kishte qenë shef i shërbimit të zbulimit të ministrisë së Luftës). Siç e prisja dhe unë, emri im doli në komisionin për emërimet, ku ishte vendosur që duhej të filloja turneun tim jashtë shtetit me Stambollin.....

Turqia në atë kohë ishte dhe është edhe tani një nga bazat kryesore për depërtimin në BRSS dhe vendet e gadishullit Ballkanik dhe zhvillimit atje të veprimtarisë subversive. Emërimi im atje më jepte mundësinë që të zbatoja në praktikë atë eksperiencë që unë kisha marrë në Qendër....

Nëqoftëse shikojmë hartën, atëherë duket e Stambolli zë një pozicion shumë të favorshëm për depërtimin në BRSS dhe vendet e Ballkanit...

Pas Luftës, një numër i konsiderueshëm zbulue-

Në foto: Pjesëtarë shqiptarë të operacionit “Valuable” që stërviteshin në Maltë më 1949 sish të vendeve të gadish- amerikano-anglez me emrin ullit të Ballkanit u vendosën kod "Pilot", qëllimi i të cilit në Stamboll. Ata deklaronin ishte shkëputja e Shqipërisë se në vendet e tyre kishin nga blloku komunist. Atë e mbetur organizma për grum- quajtën operacioni "Pilot" bullimin e informacionit në sepse, në rast suksesi, do të favor të shteteve perëndi- hapte rrugën për operacione more. Sipas meje, të gjitha të tjera kundër Bullgarisë, Rukëto ishin të trilluara. Kur manisë, Polonisë ... dhe kush amerikanët, si rezultat i dok- e di, kundër Ukrainës, Bjeltrinës Truman, aktivizuan ve- lorusisë, Azerbajxhanit! Perprimtarinë e tyre në Stamboll, spektiva ishte e shkëlqyer dhe këta të arratisur u gjallëruan e pafundme. në mënyrë të dukshme.

Shumë shpejt interesi i Operacioni i përbashkët Londrës për informacionin e tyre ra amerikano-anglez me emrin menjëherë, sepse kod "Pilot" synonte shkëputjen zhvillimi i shërbimeve teknike dha e Shqipërisë nga blloku komumundësinë për të nist. Atë e quajtën operacioni përcaktuar shkallën e besuesh- "Pilot" sepse, në rast suksesi, mërisë së tyre... do të hapte rrugën për operaQë nga viti 1947 deri në vitin cione në vende të tjera 1949, domethënë gjatë periudhës së shërbimit tim në Turqi, ne Për fat të keq, departanuk arritëm suksese në vep- menti i Shtetit dhe minisrimtarinë kundër Bashkim- tria britanike e Punëve të it Sovjetik dhe vendeve të Jashtme u dhanë liri vepriBallkanit... mi organizatave sekrete pa Shërbimi im në Stam- eksperiencë në fushën e marboll përfundoi në vjeshtë rëdhënieve ndërkombëtare. të vitit 1949 me propoz- Të gjithë hapat e rëndësishëm imin për të shkuar me punë të lidhura me operacionin në Uashington. Pak kohë pas "Pilot" do të diskutoheshin mbërritjes sime në Uashing- nga sekretari i Shtetit i SHBA ton, u vendos që të zhvillohej dhe ministri i Jashtëm i Anoperacioni i përbashkët glisë. Ernest Bevin kishte

shumë punë dhe e bëri zakon që t'i linte gazetat shqiptare në fund fare (me përjashtim të atyre rasteve kur ai, pa asnjë shpjegim, thoshte: "Kjo mua nuk më duhet").

Situata politike ndërmjet të arratisurve shqiptarë shkaktoi shumë mosmarrëveshje ndërmjet iniciatorëve anglezë dhe amerikanë të këtij operacioni.

Amerikanët ishin pro, siç i quanin ata, "elementëve progresistë në emigracionin shqiptar". Në këtë kuadër, juristi i ri enigmatik Hasan Dosti, me sugjerimin dhe ndihmën e të hollave të CIA-s, krijoi në Nju-Jork "Komitetin shqiptar" dhe shpalli autoritetin mbi të gjithë të arratisurit shqiptarë, megjithëse shumë prej tyre as që kishin dëgjuar për të.

Nga ana tjetër, anglezët mbështesnin elementë gjysmëfeudalë dhe krerë të tyre, si Abaz Kupi, i cili fitoi admirimin e emisarëve gjatë Luftës, të tillë si Xhulian Emeri, ndoshta sepse ata nuk pranuan ta harxhonin barutin e tyre kundër vendeve të Boshtit, duke preferuar që ta mbajnë atë të gatshëm për luftën me elementët komunistë.

Në këto rrethana, pas më shumë se një viti diskutimesh, disa dhjetëra agjentë u zbarkuan në bregdetin e Shqipërisë, por një ose dy prej tyre mundën të mbërrijnë nëpërmjet Shqipërisë në Greqi.

Kjo çoi dhe në një konflikt ndërkombëtar.

Shërbimi i sigurimit i Greqisë donte t'i mbante ata rezervë për shfrytëzim në interesat e veta. Nga ana tjetër, amerikanët dhe anglezët, të cilët ishin organizatorë të operacionit dhe paguanin për të, donin t'i shfrytëzonin për vete. Lindi gjithashtu dhe një problem delikat: sa dhe çfarë u duhej thënë grekëve. Unë u largova nga Amerika pa pritur zgjidhjen e këtij rebusi të ri.

12

E diel, 11 dhjetor 2011

SOCIALE

Shkollat e Tiranës, sensibilizim për drogat

D

rejtoria Arsimore e Tiranës në bashkëpunim me Drejtorinë e Policisë së kryeqytetit kanë nisur një fushatë sensibilizuese në disa shkolla me qëllim edukimin e nxënësve ndaj reduktimit të kërkesës për drogë dhe substancat e tjera të rrezikshme. Programi special për sensibilizimin ka nisur të zbatohet në shkollat 9-vjeçare, si: "Sabaudin Gabrani"; "Shkolla e

Kuqe"; "1 Maji"; "Hasan Prishtina" dhe "Siri Kodra"; "Fan Noli"; "Dhori Leka"; "Emin Duraku"; "Avni Rustemi" dhe "Qazim Turdiu". Programi ka filluar të zhvillohet sipas një grafiku dhe do të vazhdojë deri më 15 dhjetor në 40 shkolla 9-vjeçare të Tiranës, ndërsa në të gjitha klasat e 6-ta si temë e parë do të jetë "Alkooli". Ky program vjen pas një vlerësimi të situatës së përdoruesve të

drogave në Tiranë, dhe synon në përgatitjen dhe formimin e fëmijëve të moshave 12-13vjeçare, të cilët kur të përballen me duhanin, alkoolin e marijuanën, të jenë në gjendje t'u thonë 'Jo' drogave dhe substancave të tjera të rrezikshme".Grupet mësimdhënëse përbëhen nga dy punonjës policie dhe një mësues, të cilët së bashku do të japin instruksione mbi drogat dhe substancat e tjera të rrezikshme.

Do të funksionojë vetëm për këto tri javë dhe do të ketë edhe të drejtë penalizuese

Bashkia, task-forcë për çmimet Lulzim Basha mbledh përfaqësuesit e 540 bizneseve të Tiranës: Kush abuzon për festat e fundvitit, do të ndëshkohet. Do të monitorohet edhe reklamimi "fals" i uljeve

Lajmi Zyra për mbrojtjen e konsumatorit në Bashkinë e Tiranës, këto tre javë do të funksionojë si taskforcë përr çmimet.

Që do të thotë se do të kontrollojë tregtarët që të mos rrisin çmimet në mënyrë abuzive për festat e fundvitit dhe nëse konstatojnë raste të tilla, do të kenë edhe të drejtë penalizuese.

Ankesat Qytetarët mund të marrin edhe në telefon për çmimet në mënyrë që të kenë ndihmën e specialistëve të bashkisë, të cilët do të shkojnë menjëherë në vend që të verifikojnë

TIRANE

ESMERALDA KETA

D

uke filluar nga dita e nesërme, specialistët e mbrojtjes së konsumatorit në bashkinë e Tiranës, do të monitorojnë vazhdimisht tregjet, për të mos lejuar rritje të çimeve të produkteve kryesisht ushqimore. Kreu i bashkisë Lulzim Basha, gjatë një takimi të zhvilluar dje me përfaqësues të biznesit dhe tregtarëve që operojnë në qytetin e Tiranës ka deklaruar se ata do të marrin të gjitha masat që këtë vit të mos ketë rritje abuzive të çmimeve.

"Agjencia për Mbrojtjen e Konsumatorit së bashku me shërbime të tjera të Bashkisë, shërbimi tatimor, Policia Bashkiake, etj, do të veprojnë në kuadrin e një task-force, pra në kuadrin e një organizimi të posaçëm, të ndarë në skuadra, roli i të cilës do të jetë shqyrtimi, hulumtimi dhe në rast konstatimi, të marrë të gjithë masat për të frenuar dhe goditur abuzivizmin me çmimet në tregjet e qytetit", ka deklaruar Basha përpara tregtarëve të Tiranës.

Ndërkohë që kryebashkiaku Basha ka deklaruar se do të ndërmarrë edhe nismën e publikimit periodik të çmimeve me shumicë e pakicë të mallrave të shportës e frutaperimeve, një mënyrë kjo që do të ndikojë në transparencën për festat e këtij fundviti.

TREGTARËT Parimisht ata nuk kanë

qenë kundër kësaj ideje, por ata e kanë argumentuar rritjen e çmimit të produkteve në treg me disa pengesa, ndaj i kanë kërkuar Bashës që këto të mos jenë më.

Murat Klobocista, kryetar i Unionit të Tregtarëve Agroushqimorë,

që operojnë në zonën e njohur si tregu i uzinës "Dinamo", ka kërkuar që të marrin fund fenomeni i zhdoganimit të diferencuar. "Të mos përsëritet fenomeni i zhdoganimit në mënyrë të diferencuar të mauneve, kur disa u vonohen dhe disa u lejohen të

kalojnë dhe kjo ka ndikuar në rritjen e çmimeve. Dhe ky fenomen ka ndodhur zakonisht pas datës 20 dhjetor kur ka pasur vonesa, qoftë për produktet industriale, qoftë edhe për produktet e konsumit.

Ndodh shpesh që në Dogana nxjerrin pengesa duke u kapur në disa hapësira që ka ligji dhe disa maune pengohen dhe kjo ka sjellë një monopolizim. Ne jemi në tratativa me Drejtorinë e Doganave për ta ndalur këtë fenomen", - ka deklaruar Klobocista, ndërsa ka kërkuar edhe heqjen e trafikndarësve në zonën e 21

dhjetorit, për të lehtësuar disi trafikun.

Roland Hysa, president i shoqatës së agroindustrisë ka deklaruar se ata kanë vendosur tabelat e çmimeve, të cilat i nxjerr Zyra e Tregut, në vende të dukshme. "Kjo do të jetë një ndihmë për organet tuaja tatimore, të cilat do të shikojnë çmimet e afishuara në tabelat tona, të nxjerra nga vetë Unioni i tregtarëve dhe Zyra e Tregut dhe në bazë të këtyre çmimeve mund të dallohen shumë kollaj abuzuesit. Këtë e shikon që nga klienti deri tek organet tatimore të Bashkisë", - ka deklaruar Hysa.

Fshati turistik

Kioskat e bashkisë, pa vizitorë

N

TIRANE

isma ambicioze e bashkisë së Ti ranës, për ta shndërruar rrugën pedonale "Murat Toptani", ku është vendosur fshati turistik i vitit të ri, në një rrugë të frekuentuar duket se ka dështuar. Gjatë ditës së djeshme, e cila në të vërtetë pritej të kishte edhe një fluks më të madh, pasi ishte ditë pushimi, vizitorët e këtij fshati turistik kanë qenë shumë të paktë.

Ndoshta kjo e ndikuar edhe nga moti jo i favorshëm, por rezultati është se parashikimet e bashkisë për numrin e vizitorëve është shumë larg realitetit.

Kështu bashkia e Tiranës

kishte parashikuar që çdo ditë në këtë fshat të vinin mesatarisht 10 mijë vizitorë, nga të cilët 5 mijë do të ishin fëmijë.

Por e vërteta është se numri i vizitorëve në një ditë nuk arrin dot të kapë as shifrën e 1 mijë personave, ndërkohë që shitjet që sigurojnë tregtarët ambulantë në këtë zonë janë edhe më minimale.

Duket se rekordin e shitjeve e ka thyer nëj kasolle druri që ndodhet në hyrje të këtij fshati turistik, nga ana e bulevardit kryesor dhe që shet dekorime për pemën e krishtlindjeve. Kjo pasi çmimet e tregtimit janë shumë të lira, por sigurisht që edhe cilësia e tyre lë shumë për të dëshiruar. Ndërkohë që një tjetër produkt i frekuentuar në këtë fshat turistik, mbeten qoftet dhe birrat, pranë kasolleve të të cilave sheh gjithmonë një grup sado të vogël kllintësh që kanë ndaluar. Duket se shpresa e vetme për bizneset që i kanë marrë me qira, mbeten datat e 24 dhjetorit dhe ajo në prag të ndërrimit të vitit për të shitur ndonjë produkt të tyrin.

?

PYETJE PERGJIGJE

Çfarë po ndodh në rrugën pedonale "Murat Toptani"?

E gjithë kjo zonë duke filluar nga data 6 dhjetor deri më 6 janar është mbushur me kasolle druri, të cilat janë marrë me qira nga biznese të ndryshme dhe që shesin apo reklamojnë produktet e tyre.

A ka pasur shumë vizitorë?

Megjithëse pritshmëria e bashkisë ishte shumë e madhe, në të vërtetë vizitorët numërohen me gishtat e dorës. Bashkia parashikonte të kishte mesatarisht 10 mijë vizitorë në ditë, edhe për faktin se kjo rrugë është mjaft e frekuentuar, por në të vërtetë nuk ka ndodhur kështu.

Kush e ka organizuar këtë fshat turistik?

Nisma është ndërmarrë nga "Iceberg communacition", e cila administron edhe të gjithë këtë territor, por "Shqiptarja.com" ka zbuluar se në këtë projekt janë të implikuar njerëz të afërt të kerut të bashkisë, Lulzim Basha.

Për kë bëhet fjalë konkretisht?

Bëhej fjalë për kunatin e kreut të Bashkisë, Erion Isufaj, vajzën që i organizoi fushatën elektorale për kryetar bashkie, Odeta Male si dhe ortakun në biznese të kunatit të tij, Dionis Teqja.

KUJTIMET E NASHO JORGAQIT JORGAQIT:: E SULMUAN ME FLETËRRUFE, PAS LETRËS SË TIJ PËR "ZËRIN E POPULLIT" Suplementi i së dielës te SHQIPTARJA.com

E-mail: rilindasi@gmail.com

Tani jemi edhe online www.shqiptarja.com Nr: 3

E diel, 1 1 dhjetor 201 1 11 2011

Kryeredaktore: Admirina PEÇI

SHKENCETARI MES FLETERRUFEVE

Revolta e Selman Rizës: Marksizmi s'mund të zbatohet në gjuhësi Nasho Jorgaqi

D

uke qenë njeri me karakter të palëkundur, Selman Riza mbahej fort pas parimeve dhe, duke qenë se ato i konsideronte të shenjta, i mbronte me tërë arsenalin moral e intelektual. Prej këndej buronte fryma polemizuese dhe shpirti kritik, gjë që e kthente herë pas here bisedën në një oponencë të ndërsjellë. Në këtë rol unë do të vihesha sa herë që atij i lindnin probleme apo kishte shqetësime nga fusha ku punonte apo kur dhe unë i kërkoja opinion për çështje të ndryshme. Atëherë ndodhte ajo që të përballesha me mendimet e tij, të cilat jo rrallë qenë aq origjinale, befasuese e të guximshme, por dhe të diskutueshme, sa hutohesha dhe përpiqesha të gjeja një pozicion të pranueshëm. Nuk ishte për t'u çuditur që mendimet e tij të pavarura gjatë bisedave, që shpesh ai i kthente në diskutime, të dilnin jashtë kornizave

Në foto: Gjuhëtari Selman Riza, fotografi i marrë nga Arkivi i Ministrisë së Brendshme në kohën e arrestimit

Riza-Çabej, Jorgaqi dëshmon 'duelin' e gjuhëtarëve

S

a herë ndodhesha para tij ose e shikoja nga larg, tregohesha i vëmendshëm dhe ngaherë do të vija re të njëjtën figurë: hijerëndë e vështrimrreptë, i heshtur e serioz, që kish diçka prej malësori e në të njëjtën kohë prej hijes së

mjeshtrit. Nuk di pse mendoja atëherë se përpara këtij njeriu ne më të rinjtë nuk kish si të ndjeheshim ndryshe veç si nxënësit para profesorit. Kuptohet që një natyrë e tillë vijonte të ma bënte të vështirë kontaktin.

Por ja që erdhi një rast, që më dha mundësinë ta shihja e ta dëgjoja nga afër profesorin.

U ndodha në diskutimin e disertacionit, që mbronte profesor Eqrem Çabej në një mbledhje të sektorit të... faqe 15 ○

○

○

○

ideologjike të kohës dhe t'i kundërviheshin Biblës e sistemit. Njëherë, duke folur për pikëpamjet e Stalinit në gjuhësi, që udhëheqësi komunist i kishte shfaqur vite të shkuara dhe që propaganda i kish bërë aq jehonë, profesori më tha prerazi se ato nuk qëndrojnë shkencërisht dhe shtoi se, po të hyjë politika në shkencë, shkenca pushon si e tillë. Ishte hera e parë që më fliste kësisoj, ndaj unë, duke kuptuar se kjo qe një çështje me zarar, e përmbajta veten dhe heshta. Ai, sapo vuri re qëndrimin tim, e këputi fjalën në mes dhe nuk e ngau më tej bisedën.

Por burimet arkivore të shërbimeve të fshehta, të zbuluara kohët e fundit, sjellin mendime të tij, që ka shprehur lidhur me raportet e shkencës me politikën, kur thotë se "Ne nuk kemi shkencë, jemi akoma në primitivizëm, sepse gjuhëtarët tanë duan të merren me politikë, me markfaqe 14 sizëm e jo... ○

○

○

○

Sadik Spahija: Hapni sytë nga Zotat e vetëshpallur

Dilemat e mbretit Ahmet Zog në arkivat amerikane

Realizmi socialist kultivoi një art që mohonte lirinë krijuese... ai krijoi institucione që u shfrytëzuan nga propaganda komuniste

Geraldina, lindja e Leka Zogut, takimi i fundit me Ministrin Grant dhe fjalët e mbretit shqiptar për presidentin Rusvelt

Stefan Çapaliku

S

i gjest, konstruksion dhe koleksion përpjekjesh, ekspozita "Under pressure" e artistit pamor Sadik Spahija përbën ngjarjen më të rëndësishme të artit tridimensional shqiptar të paktën në këto vitet e fundit.

Gjykimi mbi sistemet dhe sjelljet kolektive që deformojnë dhe pështjellojnë çdo stomak njerëzor, vjen nëpërmjet një kaosi tashmë të braktisur, por që përbën rrezikun eminent të rivendosjes në punë. Ky laborator i braktisur përbindëshash, i përbërë sa nga "redy made" aq edhe nga objekte surrealiste vjen dhe arangjohet nga kuratori Edi Muka si një antiekspozitë duke prishë rehatinë e vizitorit

dhe duke i krijuar atij sikletin e lëvizjes dhe qarkullimit në të. E gjitha kjo ndodh në Galerinë FAP të Universiteti të Arteve në Tiranë. *** Sadik Spahija (1959) është skulptor, profesor i qeramikës, dekan i Fakultetit të Artit Pamor në Tiranë. Ai është bërë veçanërisht i njohur nëpërmjet veprave monumentale dhe publike të vendosura pas viteve '90 në situate urbane të Shqipërisë dhe jashtë saj. Ai gjithashtu mbetet aktiv edhe në prezantimin e plastikave jotematike, duke zhvilluar frymën e eksperimentit dhe alternativës. Çfarë do thotë për ju të ndjehesh artist bashkëkohor? faqe 20 Si mbas... ○

○

○

○

Agron Alibali

N

Anton Çefa, vargje nostalgjie për Shkodrën Motivet që trajton Poeti shprehin dashurinë e nostalgjinë për Shkodrën e dikurshme Anton Çefa

○

faqe 18

○

○

○

ë ora 6 të mëngjesit[të datës 5 prill 1939 në Tiranë] u dëgjuan të shtëna topash, 101 për të qenë të saktë, që shpallnin lindjen e Princit të parë të Shqipërisë, emri i të cilit ishte Skënder pas Skënderbeut të madh, heroit kombëtar të Shqipërisë i shekullit të 15-të i cili i qëndroi me sukses pushtimit otoman të Shqipërisë për 20 vjet me rradhë".

Kështu do t'i shkruante ndër të tjera Departamentit amerikan të Shtetit Ministri amerikan në Tiranë, Hju [Hugh] Grant në një Raport të zgjeruar dhe të hollësishëm lidhur me pushtimin italian të Shqipërisë.

Leka Zogu, i cili u nda nga jeta me 30 nëntor 2011, erdhi në këtë botë pikërisht në

kohën ndër më tragjiket jo vetëm për Shqipërinë, por madje edhe për botën mbarë, sepse 7 prilli në fakt shënonte pragun e Luftës së Dytë Botërore.

Prirjet pro-amerikane të Ahmet Zogut I jati i tij, Ahmet Zogu ishte përpjekur objektivisht qysh në hapat e para të shtetit modern shqiptar, dhe më tej me ardhjen në pushtet si Ministër i Brendshëm, President dhe Mbret, që të fuqizonte pavarësinë e vendit, ta modernizonte atë sa më shumë dhe ta orientonte kah Perëndimi. Mirëpo Ahmet Zogu vërente me shqetësim të madh në vitet 19371939 politikën agresive të Musolinit, prirjet gllabëruese të Gjermanisë në Evropën Qendrore si dhe politikën e zbutjes që zbatonin Anglia faqe 16-17 dhe Franca... ○

○

○

○

14

www.shqiptarja.com

KUJTIMET E diel, 11 dhjetor, 2011

SUPLEMENT JAVOR I

G JUHËT ARI P OLEMIST JUHËTARI

Selman Riza në stendën e fletërrufeve

Nuk më ka shkuar ndonjëherë në ndërmend të studioj filozofinë marksiste-leniniste, aq më pak ta zbatoj në studimet e mia, por unë do të merrem me të për të vënë në dukje disa mendime kontradiktore e irracionale të klasikëve të saj, sidomos për gjuhën, nga ana tjetër tjetër,, do të shtoj dhe do të mbroj mendimet e mia

I drejtohej organizatës-bazë të Partisë: Marksizmi s'ka vend në studimet e mia Nasho Jorgaqi

vijon nga faqja 13 ...me shkencë. Tek ne çdo gjë është politikë para e mbrapa." Bile nga një burim tjetër marrim vesh se ai paskësh thënë se Marksi ka arritur në një përfundim të gabuar për lidhjen e të menduarit me të folurit, sepse gjuha dhe mendimi janë fenomene të veçanta nga njëri-tjetri dhe se gjuha është mënyra kryesore e të shprehurit të mendimit, por jo e vetmja. Madje, sipas biografit të Rizës, Engjëll Angoni, ai në rrethe të ngushta shprehej se "është e vërtetë se nuk më ka shkuar ndonjëherë në ndërmend të studioj filozofinë marksiste-leniniste, aq më pak ta zbatoj në studimet e mia, por unë do të merrem me të për të vënë në dukje disa mendime kontradiktore e irracionale të klasikëve të saj, sidomos për gjuhën, nga ana tjetër, do të shtoj dhe do të mbroj mendimet e mia."

Por do të vinte një ditë që këto mendime, si të thuash, opozitare, që prof. Riza i shprehte nën zë mes miqsh ose individësh të veçantë, do t'i shfaqte dhe publikisht. Një njeri si ai, me karakter të fortë, që s'e njihte hipokrizinë dhe shtirjen, nuk mund t'i mbante më përbrenda. Tek e fundit, nuk ishte burrërore për natyrën e tij. Dhe kjo ndodhi në vitin 1967, në atmosferën që krijoi propaganda zyrtare, nën ndikimin e revolucionit kulturor kinez, për të kritikuar e për të shprehur hapur mendimet kundër dukurive negative të shoqërisë shqiptare, burokracisë, padrejtësive, mediokritetit etj. Ishte kjo një fushatë marramendëse, që përfshiu me dashje ose padashje

të gjitha shtresat sociale deri dhe intelektualët. Madje, te këta të fundit, kjo qe më e ashpër dhe më e ndërlikuar. Në të u përfshi dhe prof. Riza. Nuk di të them për rrethanat konkrete që e shtynë të dalë nga natyra e mbyllur, por, duke e njohur karakterin e tij, që nuk pajtohej me të keqen dhe padrejtësinë, thirrja që i bëhej shoqërisë shqiptare për të shfaqur mendimet hapur e pa frikë, e joshi profesorin. Kështu, ai shkroi një letër të hapur drejtuar gazetës "Zëri i popullit", ku shtronte me guxim probleme shqetësuese të jetës shkencore dhe të administratës së Institutit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë. Ishte e qartë që, e nënshkruar prej tij dhe me thekse kritike, siç dinte vetëm ai, "Zëri i popullit" nuk e botoi letrën.

Atëherë prof. Riza, i bindur në drejtësinë dhe vërtetësinë e mendimeve të veta, shkoi më tej. E afishoi letrën prej tre faqesh të daktilografuara në stendën e fletërrufeve, ngritur në mjediset e Institutit. Ajo i drejtohej organizatës-bazë të Partisë tamam në prag të mbledhjes vjetore "për dhënie llogari e zgjedhje". Edhe pse letra bëri bujë, unë atëherë s'pata rast ta lexoja. Më vonë, kur e pashë, m'u duk një letër-bombë, që ai hidhte në debatin e ndezur të asaj kohe. Mendimi i tij kritik godiste në thembrën e Akilit të drejtimit të Institutit, tek centralizimi i skajshëm administrativ dhe pushteti gjithëpërfshirës i drejtorit të institucionit. Sipas prof. Rizës, që Instituti të funksiononte normalisht, drejtorit i takonte të ishte kryesisht administrator, ndërsa udhëheqja shkencore e Institutit të qe kolegjiale, e përfaqësuar nga një këshill shkencor. Ai do të bënte dhe vërejtje konkrete për mbarëvajtjen e punës, sidomos për sektorët që njihte më mirë.

Mbaj mend që jehona e letrësfletë-rrufe qe e jashtëzakonshme.

Për të do të flitej e komentohej sidomos në rrethet intelektuale. Ato ditë, i ndodhur në shtëpinë e Sterjo Spasses, do të bisedonim të shqetësuar për pasojat që mund t'i vinin Selmanit. Ishim tok me Sterjon, Mahir Domin e Nonda Bulkën.

Ky i fundit, që ishte aq i drejtpër-

Shënim: Kujtimet e botuara në këtë dyfaqësh janë shkëputur nga libri me kujtime i studiuesit Nasho Jorgaqi, i sapobotuar nga OMBRA GVG me titull "Koha e kujtimeve".

Në foto: Gjuhëtari Selman Riza drejtë në mendimet e tij, tha si me humor: "Prite kur ta hajë Selmani i shkretë." Dhe vërtet kështu ndodhi. Shpërthyen batare fletërrufesh si reagim ndaj mendimeve "çapraze" të profesorit, mbushur

E nënshkruar prej tij dhe me thekse kritike, siç dinte vetëm ai, "Zëri i popullit" nuk e botoi letrën. Atëherë prof.

Riza, i bindur në drejtësinë dhe vërtetësinë e mendimeve të veta, shkoi më tej. E afishoi letrën prej tre faqesh të daktilografuara në stendën e fletërrufeve, ngritur në mjediset e Institutit. me fyerje e akuza, deri te thirrja hakërruese: "T'i çirret maska Selman Rizës". Pas këtyre batareve u zhvillua mbledhja e stërzgjatur e kolektivit të Institutit, që i ngjante më shumë një gjyqi, sesa një debati. Prof. Riza, krejt i vetëm përballë turmës së kolegëve, që fliste me një gjuhë rutinë dhe përsëriste të njëjtat akuza, do të qëndronte i paepur në idetë e gjykimet e veta. Ai i mbetej men-

dimit të shprehur në letrën publike se "ka ardhur koha që funksionet dhe kompetencat e anëtarëve të organizatës-bazë dhe të drejtorisë së Institutit të mos përqendrohen tek të njëjtët punues shkencorë." Dhe, ç'ishte më e rëndësishme dhe më e rrezikshme për pozitën e tij, profesori "rebel" do të vijonte t'i përmbahej mendimit se "Filozofia marksiste nuk mund të zbatohej në gjuhësi."

Pas gjyqit politik pozita shtetërore dhe qytetare e Selman Rizës u trondit, madje pa asnjë shpresë shpëtimi. Ai kish shkelur atje ku s'mbante. Çdo këshillë e sugjerim të miqve apo dashamirësve, që të lypte ndihmë lart, prof. Riza do ta refuzonte prerazi.

"Ju siguroj se nuk do të trokas askund." Ai e priti me dinjitet dhe gjakftohtësi vendimin dhe ndëshkimin, që iu dha nga poshtë dhe nga lart.

Në valën e asaj që po ndodhte, do të takoheshim një ditë rastësisht. Ai kish kohë që nuk po vinte në Bibliotekën Kombëtare. Ishte një përballje e vështirë për mua, që, kur i dhashë dorën, se si më doli pyetja: "Ç'bëre kështu, profesor?" "Atë ç'ka ban burri, - ma priti i vrenjtur dhe serioz. - Burri para burrave thotë çka mendon.

Nuk mashtron. Edhe unë s'bana asgja ma tepër." "Burri mund t'i mbajë dhe për vete, - thashë, - dhe

të mos dalë kundër rrymës. Se rryma s'pyet, të merr me vete dhe s'dihet ku të çon!" Mbeti një hop dhe pastaj tha: "Gjithkush ka mendimin e vet." Ndjeva se mezi e përmbante dufin e brendshëm. U ndamë pa e zgjatur.

Prof. Rizën e larguan nga Instituti dhe për dënim e qarkulluan në Berat si ciceron pranë muzeut të qytetit, duke e shkëputur kështu nga puna e mirëfilltë shkencore.

Mund ta kishin dënuar dhe më keq. Por ndërhyrja e Enver Hoxhës, me të cilin kishin qenë kolegë në Liceun e Korçës, e shpëtoi. Këtë do ta dëgjoja më vonë. Lideri qe mjaftuar me fjalët: "Selmani gaboi" dhe kjo ndikoi me sa duket në masën që u mor.

Pasi shkoi në Berat, lidhjet tona u ndërprenë për shumë kohë. Nuk dija se ç'bëhej me të, veç e merrja me mend, duke ia njohur natyrën.

Me siguri ai qëndronte në vetminë e tij, ashtu i mbyllur dhe si gjithnjë korrekt me detyrën dhe njerëzit.

KUJTIMET E diel, 11 dhjetor, 2011

SUPLEMENT JAVOR I

15

www.shqiptarja.com

Përballja Vinin nga dy krahina të skajshme të trojeve shqiptare, Çabej nga Gjirokastra, Riza nga Gjakova.

Nasho Jorgaqi

S

a herë ndodhesha para tij ose e shikoja nga larg, trego hesha i vëmendshëm dhe ngaherë do të vija re të njëjtën figurë: hijerëndë e vështrimrreptë, i heshtur e serioz, që kish diçka prej malësori e në të njëjtën kohë prej hijes së mjeshtrit. Nuk di pse mendoja atëherë se përpara këtij njeriu ne më të rinjtë nuk kish si të ndjeheshim ndryshe veç si nxënësit para profesorit. Kuptohet që një natyrë e tillë vijonte të ma bënte të vështirë kontaktin.

Por ja që erdhi një rast, që më dha mundësinë ta shihja e ta dëgjoja nga afër profesorin.

U ndodha në diskutimin e disertacionit, që mbronte profesor Eqrem Çabej në një mbledhje të sektorit të gjuhësisë. Qenë aty elita e gjuhëtarëve tanë të kohës, si dhe albanologu polak Vaclav Çimokovski, nxënës i N. Joklit, autor i disa studimeve serioze të shqipes. Ai ndodhej aty si oponent i disertacionit. Diskutimi vijoi i qetë e serioz, me një vlerësim të lartë shkencor për punën e Çabejt, por aty nga mesi u ngrit të flasë profesor Riza. Kjo tërhoqi menjëherë vëmendjen time, por jo vetëm.

Sytë e të gjithëve u drejtuan nga ai.

Profesori ishte përgatitur me shkrim dhe lexonte me një ton të prerë. U bë një heshtje e thellë dhe kjo më shtyu ndërkohë të mendoja për peshën e mendimit të profesor Rizës. Kisha parandjenjën se do të prishej ajo qetësi gati solemne. Dhe nuk u gabova. Riza që në fillim iu kundërvu mendimit të përgjithshëm e, çka ishte më e rëndësishme, disa prej tezave të disertacionit të Çabejt dhe oponencës së Çimokovskit. Kishte ide dhe teza shkencore fare të ndryshme dhe këto përpiqej t'i mbështeste në argumente të vetat. Fliste me një zë që tingëllonte i rreptë, i bindur për ato që parashtronte, pa asnjë kompleks para autoritetit të Çabejt. U krijua një atmosferë e nderë, paksa nervoze, aq sa filluan pëshpërimat e pastaj kundërshtimet me zë të lartë. Në fakt, debati u përqendrua mes Rizës dhe Çabejt, që erdhi gjithnjë duke u nxehur. I pari sulmonte, ndërsa i dyti mbrohej, por me mirësjelljen dhe qetësinë e tij të njohur. Do të ndërhynin të tjerët, sidomos Çimokovski, që të ulej toni i rreptë i debatit, por nuk ishte e lehtë. Fjalët kundërshtuese të Rizës vinin si një përrua malor, që nuk kishin të ndalur deri sa ai sosi gjithë ç'kish për të thënë. Mbledhja sikur u çorodit. Çështjet që diskutoheshin qenë të vështira, përfshinin probleme nga fusha të specializuara të gjuhësisë, me koncepte e terminologji të panjohura, të paktën për ne që ishim të fushave jashtëgjuhësore. Ndaj nuk mund të them se kush kishte të drejtë dhe për këtë arsye nuk mora anësi. Por ajo që më ka mbetur në kujtesë është përshtypja që më bëri shpirti kritik i profesor Rizës, burrëria e tij intelektuale, aq e rrallë atëherë, vendosmëria në ato që thoshte dhe argumentet që sillte. Një kundërvënie e hapur ndaj Çabejt, autoritetit të padiskutueshëm të gjuhësisë sonë, i cili, me gjithë rezervat zyrtare, kish filluar të kthehej në një mit në opinionin e gjerë. Kjo do të më habiste dhe do të më bënte të çmoja kurajën e Selman Rizës, duke arsyetuar se debati shkencor, sado i

I pari rridhte nga një familje qytetare e kamur, i dyti nga një familje e thjeshtë, me prejardhje malësore.

Ishin rritur dhe brumosur në një frymë dhe mjedis atdhetar të ngjashëm, po me mentalitete të ndryshme. Çabej, me një fëmini e rini pa telashe, Riza, i mbetur jetim, e kaloi këtë moshë në jetimore.

Të dy shquheshin për zgjuarsi, qenë njerëz me interesa e synime intelektuale, të vullnetshëm e të zellshëm, punëtorë të palodhur, me shpirt kërkues e ambiciozë

RIZA-ÇABEJ Jorgaqi dëshmon 'duelin' e gjuhëtarëve

ashpër, është i dobishëm dhe i domosdoshëm, sidomos kur zhvillohet në nivele të larta, siç qe ai mes dy dijetarëve tanë të nderuar.

Pas kësaj ngjarjeje, që nuk kaloi pa jehonë në rrethet akademike, dëshira ime për t'u afruar me prof.

Rizën u shtua. U bë një personazh gati enigmatik jo vetëm për qëndrimin e tij në distancë me të tjerët, por akoma më shumë për atë çka përfaqësonte si intelektual me integritet.... ...Raportet e Rizës me Çabejn përbëjnë një kapitull më vete, që nuk më takojnë ndofta mua t'i evokoj. Së pari, se miku im nuk e kish zakon t'i

sur me njëri-tjetrin nuk mund të mos vesh re përngjasimet dhe ndryshimet midis tyre. Me një vit diferencë nga shoku-shoku, ata i takonin një brezi që vinin nga dy krahina të skajshme të trojeve shqiptare, Çabej nga Gjirokastra, Riza nga Gjakova. I pari rridhte nga një familje qytetare e kamur, i dyti nga një familje e thjeshtë, me prejardhje malësore. Ishin rritur dhe brumosur në një frymë dhe mjedis atdhetar të ngjashëm, po me mentalitete të ndryshme. Çabej, me një fëmini e rini pa telashe, Riza, i mbetur jetim, e kaloi këtë moshë në jetimore. Të dy shquheshin për zgjuarsi, qenë njerëz me interesa e syn-

Nuk e kam dëgjuar Selman Rizën qoftë dhe një herë të flasë kundër Çabejt, të merret me jetën e tij personale. Bile më kujtohet ato ditë kur Çabej ndërroi jetë në Itali dhe e sollën në atdhe, ai doli në Rinas dhe e priti. Profesor Riza ishte i pikëlluar dhe do ta cilësonte vdekjen e tij të parakohshme një humbje të pazëvendësueshme për shkencën e kulturën shqiptare. përfliste ato në biseda; së dyti, se unë nuk i kam njohur nga afër marrëdhëniet e tyre, pasi s'kam punuar me ta; dhe, së treti, këto raporte janë komplekse dhe i takojnë një sfere shkencore. Në të vërtetë, siç e kam përshkruar dhe më sipër, vetëm një herë jam ballafaquar me raportet e tyre dhe ajo ngjarje më dha të kuptoja se ata ishin kolegë, por jo miq, dhe në fakt këtë do ta tregonte koha.

Ashtu si për shumëkënd, edhe për mua ata ishin dhe mbeten personalitete të spikatura të gjuhësisë shqiptare. Nuk dua të vë në këtë mes shenjë barazimi, sepse secili ka vlerat dhe meritat e veta. S'ka dyshim se ata ishin gjuhëtarë dhe intelektualë të një formati jo të zakonshëm, me kontribute të dalluara, që lanë gjurmë të pashlyera. Duke i përqa-

ime intelektuale, të vullnetshëm e të zellshëm, punëtorë të palodhur, me shpirt kërkues e ambiciozë. Gjatë shkollimit morën formim akademik nga shkolla evropiane të largëta nga njëra-tjetra. Njëri do të vinte nga bota gjermanike, tjetri nga ajo frankofone. Çabej do të formohej në Grac e Vjenë të Austrisë, në qendra me tradita në studimet albanologjike, nxënës i K. Paçit, N. Joklit, kurse Riza do të studionte në Tuluzë të Francës, në një shkollë po aq serioze e me kërkesa të larta shkencore, duke u diplomuar për filologji dhe drejtësi, por që dallonte për nga konceptet dhe metodat e studimit të botës akademike gjermanike. Kështu, Çabej do të merrte një formim etnogjuhësor serioz, siç do të merrte një formim serioz e me themel edhe

Riza në fushën e gjuhësisë. Nga veprat që shkruan, del që i pari do të ishte etnolog, i specializuar në lëmin e gjuhësisë krahasuese indoeuropiane dhe albanologji, ndërsa i dyti ishte dhe mbeti kryesisht morfolog, duke ia kushtuar jetën kryesisht problemeve të mirëfillta të kësaj fushe të gjuhës shqipe. Riza, veç të tjerash, zotëronte rreth 12 gjuhë të gjalla e të vdekura. Pra, kish në profilet e tyre gjera të përbashkëta, por dhe diferenca, të cilat do të shfaqeshin në veprimtarinë e tyre shkencore.

Nga ana tjetër, duke i vënë përballë këto dy figura të gjuhësisë shqiptare, nuk mund të mos konstatosh natyrat dhe karakteret e tyre të ndryshme. S'ka dyshim që të dy qenë njerëz me integritet të lartë moral, të drejtë e të ndershëm, kërkues e studiues të përkushtuar. Prof Riza, ishte punëtor i jashtëzakonshëm, aq sa një herë më tha: "Unë nuk jam talent, por punë". Por dallonin nga natyra. Çabej ishte natyrë e butë, fjalëmbël e fjalëpakë, përgjithësisht i heshtur, me ndjesi artistike, kurse Riza vinte natyrë paksa e ashpër, tipik malësor, i hapur e i drejtpërdrejtë, i vëmendshëm për të dëgjuar, por i gatshëm për të kundërshtuar, i prirur nga mendimi ndryshe. Por këta dy intelektualë, duke punuar në lëmenj të përbashkët apo të përafërt, në të njëjtin mjedis ku studioheshin dhe ballafaqoheshin probleme shkencore, do të kishin dhe momente afrimi e bashkëpunimi, përveçse dhe momente kundërshtimi, përplasje mendimesh, polemika, siç kam dëgjuar nga kolegët e tyre. Nga kjo pikëpamje, Riza ishte gati i papërballueshëm, i paepur, polemizues i rrallë, gjithnjë, si të thuash, në ofensivë. Të dy qenë këmbëngulës dhe seriozë në mbrojtje të tezave dhe të mendimeve të veta dhe në këto raste tregonin nivelin e tyre jo të za-

kontë, por secili brenda natyrës së tij: Çabej në dukje i qetë, i përmbajtur, pa e ngritur zërin, ndërsa Riza tërë nerv, shpërthyes, me zë të lartë, i hapur, pa rezerva. Kam përshtypjen se që të dy nuk ishin ziliqarë dhe ambiciozë ndaj njëri-tjetrit. Debatet e tyre zhvilloheshin në një truall shkencor dhe nga pozita shkencore. Jo rrallë këto debate mes tyre i nxisnin edhe drejtuesit e Institutit, duke u dhënë për oponencë vepra të njëritjetrit. Në këto raste Çabej nuk tregohej plotësisht i hapur, i linte mendimet të nënkuptoheshin, ndjehej njëlloj shpërfilljeje, kurse Riza ishte aq transparent e i drejtpërdrejtë sa lexohej qartë në mendimet dhe arsyetimet e veta. Është e çuditshme, por e vërtetë, që Çabej në asnjë nga veprat e tij nuk e citonte ose nuk iu referohej punimeve shkencore të Rizës. Me siguri kjo e prekte sedrën e këtij të fundit, por, kur binte fjala për Çabejn, miku im nuk mbaj mend që ta shprehte këtë qejfmbetje. Ai kishte burrëri dhe nuk e ulte veten në nivelin e pakënaqësive të rëndomta. Aq më tepër që e dinte se një i tretë në marrëdhëniet e tyre i hidhte benzinë zjarrit. Nuk e kam dëgjuar qoftë dhe një herë të flasë kundër Çabejt, të merret me jetën e tij personale. Bile më kujtohet ato ditë kur Çabej ndërroi jetë në Itali dhe e sollën në atdhe, ai doli në Rinas dhe e priti.

Profesor Riza ishte i pikëlluar dhe do ta cilësonte vdekjen e tij të parakohshme një humbje të pazëvendësueshme për shkencën e kulturën shqiptare.

Në kohën kur ata ishin gjallë, por dhe tani kur kthehem pas dhe i kujtoj, nuk ka si të mos ndjej keqardhje që këta dy burra të shquar qenë dhe mbetën deri në fund kolegë të denjë për njëri-tjetrin, por nuk arritën kurrë të bëhen miq. E, megjithatë, kjo është normale dhe si e tillë, njerëzore.

16

www.shqiptarja.com

ARKIVA E diel, 11 dhjetor, 2011

SUPLEMENT JAVOR I

P RILL 1939

Dilemat e mbretit Zog në

Geraldina, lindja e Leka Zogut, dilemat për të pranuar strehim në legatën Agron Alibali

N

ë ora 6 të mëngjesit[të datës 5 prill 1939 në Tiranë] u dëgjuan të shtëna topash, 101 për të qenë të saktë, që shpallnin lindjen e Princit të parë të Shqipërisë, emri i të cilit ishte Skënder pas Skënderbeut të madh, heroit kombëtar të Shqipërisë i shekullit të 15-të i cili i qëndroi me sukses pushtimit otoman të Shqipërisë për 20 vjet me rradhë".

Kështu do t'i shkruante ndër të tjera Departamentit amerikan të Shtetit Ministri amerikan në Tiranë, Hju [Hugh] Grant në një Raport të zgjeruar dhe të hollësishëm lidhur me pushtimin italian të Shqipërisë.

Leka Zogu, i cili u nda nga jeta me 30 nëntor 2011, erdhi në këtë botë pikërisht në kohën ndër më tragjiket jo vetëm për Shqipërinë, por madje edhe për botën mbarë, sepse 7 prilli në fakt shënonte pragun e Luftës së Dytë Botërore.

Prirjet pro-amerikane të Ahmet Zogut I jati i tij, Ahmet Zogu ishte përpjekur objektivisht qysh në hapat e para të shtetit modern shqiptar, dhe më tej me ardhjen në pushtet si Ministër i Brendshëm, President dhe Mbret, që të fuqizonte pavarësinë e vendit, ta modernizonte atë sa më shumë dhe ta orientonte kah Perëndimi. Mirëpo Ahmet Zogu vërente me shqetësim të madh në vitet 1937-1939 politikën agresive të Musolinit, prirjet gllabëruese të Gjermanisë në Evropën Qendrore si dhe politikën e zbutjes Dokumente që zbatonin Anglia dhe Franca.

Duke mos përjashtuar nga arkiva mundësinë e një ndërhyrjeje e Departaushtarake apo pushtimi italian të vendit, Zogu ndofta llogariste mentit të se Shqipëria, edhe pse do të kishte në krah vendet fqinje, Shtetit nuk do të mund t'i bënte dot ballë invazionit pa patur sjellin në mbështetjen energjike të Anvëmendje glisë dhe Francës. Mirëpo duke vërejtur indiferencën e komunikëtyre të fundit, qysh herët Zogu hodhi sytë nga Shtetet e kimin Bashkuara të Amerikës, vendi shumë të që në mendjen e shqiptarëve mbahej si shpëtimtari i pavarsinqertë ësisë dhe i integritetit përballë pabesisë së Fuqive Evropiane. midis Pikërisht në kryeqytetin amerikan Zogu mbante prej Mbretit dhe vitesh si të dërguarin e tij fuqiMinistrit plotë Faik Bej Konicën, kultura, erudicioni, mprehtësia dhe amerikan cilësitë e tjera të rralla të të cilit, e kishin rradhitur atë ndër iranë në T Tiranë diplomatët më të respektuar në Grant Ëashington. Mirëpo Zogu nuk dukej se ishte plotësisht i kënaqur prej Faikut. Zërat për zëvendësimin e tij qarkullonin ja rrallë në kryeqytetin shqiptar në vitet 1937-1938, dhe këtu ndofta ndikonte edhe largësia gjeografike, si dhe mungesa e takimeve të drejtpërdrejta midis tyre.

Nga ana tjetër, dokumente nga arkiva e Departamentit të Shtetit sjellin në vëmendje komunikimin shumë të sinqertë

Në foto: (majtas) Letër drejtuar dapartamentit të Shtetit Amerikan, e cila shoqërohet bashke me një faksimile të Aktit të Pavarësisë së Shqipërisë, që ministri Grant e ka siguruar përmes Lef Nosit (lart) Shpallja e Programit të Bashkisë së Tiranës me rastin e martesës mbretërore (djathtas) Faksimile e Aktit të Pavarësisë së Shqipërisë midis Mbretit dhe Ministrit amerikan në Tiranë Grant. Aty del se Mbreti kishte gjetur tek Ministri Grant një kanal të sigurt komunikimi e përçues të besueshëm dhe të saktë të mendimeve dhe mesazheve të tij për Presidentin Ruzevelt [Roosevelt].

Mbreti i shpaloste Ministrit Grant, për shembull, programin e tij ekonomik e shoqëror, që ishte mjaft i afërt me atë të Presidentit Ruzevelt, si edhe shqetësimet e tij për gjendjen e trazuar në Evropë e për rrezikun e Luftës Botërore. Mbreti Zog madje planifikonte të bënte një vizitë zyrtare në Ëashington, që do të përkonte me Panairin Tregtar Botëror të Nju Jorkut, të parashikuar në qershor 1939. Për më tepër ai kishte nisur për vizitê në Amerikë në mars të vitit 1938 edhe motrat e tij.

Mirëpo Grant kishte lidhje të rregullta pune edhe me Mehmet Konicën, diplomatin e shquar shqiptar, të besuarin e Mbretit dhe vëlla të Faikut. Me të vërtetë, Mehmet Konica ishte në kontakt të vazhdueshëm me Ministrin amerikan dhe shpesh i përcillte atij mendimet dhe opinionet e Mbretit për çështje të ndryshme.

Martesa Mbretërore Natyrisht, hapi më i rëndësishëm properëndimor i Mbretit Zog ishte martesa e tij me 27 prill 1938 Mbreti Zog me konteshën hungareze Geraldina Apponyin, e cila kishte prejardhje amerikane nga e ëma, Gladys Virginia Stjuart [Steëart], e bija e diplomatit amerikan Xhon Henri Stjuart [John Henry Steëart] dhe ishte e besimit katolik. Lidhjet dhe prejardhja amerikane të Konteshës Geraldinë e rrisnin rëndësinë e hapit të Ahmet Zogut, si dhe natyrisht, simpatinë e saj në popull.

Njëkohësisht, Mbreti po përpiqej të kishte në anën e vet edhe Vatikanin. Në një raport konfidencial të 30 janarit 1938 për një bisedë midis një punonjësi të Legatës Amerikane në Tiranë dhe At Bonfil Polit, përfaqësues i Kishës Katolike në Tiranë, ky i fundit do të deklaronte se "Selia e Shenjtë ka përfundu-

ar një marrëveshje me Mbretin Zog sipas të cilës fëmijët e lindur nga kjo martesë do të jenë të besimit katolik, pavarësisht nga gjinia e tyre, dhe se gruaja do të mbetet e besimit katolik."

Kontesha e hijshme hungarezo-amerikane ishte takuar vetëm disa muaj më parë me Mbretin e Shqiptarëve dhe dashuria midis tyre kishte qenë e rrufeshme. Dasma u bë në kryeqytetin shqiptar në një datë që përkonte me atë të Gjergj Kastriotit disa shekuj më parë. Madje edhe vetë prejardhja hungareze e Mbretëreshës së ardhshme sillte në kujtesë lidhjet e hershme midis Gjergj Kastriotit të Arbërisë dhe Hunyadit të Hungarisë. Veç, kësaj here rreziku ndaj aleancës arbëroro-magjare nuk do të vinte prej otomanëve në lindje, por prej një Duçeje të çmendur në Perëndim.

Të gjitha përgatitjet si dhe ceremonia e martesës mbretërore përbënin një rast të rrallë për Shqipërinë e Ahmet Zogut për t'u paraqitur me dinjitet të plotë para Evropës dhe botës. Mbreti shqiptar, i cili kishte arritur të vendoste rregullin e rendin e brendshëm, kishte siguruar një mirëqënie relative për popullin e vet, si dhe njëfarë vlerësimi të respektueshëm në rrafshin ndërkombëtar, tashmë po hidhte vështrimin drejt së ardhmes së dinastisë së Zogollëve në fronin shqiptar. Për arsye vendi, dasma e Mbretit me Konteshën Gjeraldinë nuk do të trajtohet këtu, por veç po botojmë, për here të parë, shpalljen me Programin e Bashkisë së Tiranës me rastin e martesës mbretërore.

Mbretëresha Geraldinë kërkon strehim në Legatën Amerikane Në kushtet e gjendjes shumë të rënduar ndërkombëtare, në fillim të prillit 1939, Mbretëresha Geraldinë priste të lindte fëmijën e parë, Lekën e ardhshëm, të cilit madje i kishte kaluar data e pritshme. Në atë kohë kishte ardhur në Tiranë thuajse tërë rrethi familjar i saj, përfshirë gjyshen dhe nënën e vet.

Ndofta vetëm një penë kadarejane mund të përshkruajë se çfarë vlonte në mendjen e

Mbretëreshës shqiptare në ato ditë të papërsëritshme. E shqetësuar për gjendjen e vendit dhe të sajën, në mbrëmjen e së Dielës, 2 prill 1939, Mbretëresha Geraldinë vendosi të kërkojë ndihmën dhe mbrojtjen e vetë Ministrit Amerikan në Tiranë. Kërkesa për strehim në Legatën Amerikane u bë prej kushërirës së saj, Konteshës Seherr-Thoss, vajza e diplomatit të shquar amerikan Henri Uajt [Henry White], ish-Ambasador dhe anëtar i Komisionit Amerikan të Paqes në Paris.

E ndodhur në Tiranë, Kontesha i telefonoi gruas së Ministrit Grant atë mbrëmje dhe pasi i shpjegoi se Geraldina, "që priste të lindte në çdo kohë" ishte tejet e shqetësuar si pasojë e pushtimit të pritshëm të Shqipërisë, "pyeti nëse ne mund ta pranonim Mbretëreshën në Legatën Amerikane". I ndodhur para një kërkese për strehim të bujshme dhe konfidenciale, por gjithsesi të qartë, edhe pse të tërthortë, Ministri Grant menjëherë ftoi Konteshën të vinte në Legatë për ta biseduar çështjen drejtpërsëdrejti.

Përgjigja e Ministrit Grant ndaj këtij demarshi të pashembullt ishte po aq e pashembullt, por gjithnjë brenda kuadrit diplomatik, respektimit të zakoneve të vendit dhe normave të së drejtës ndërkombëtare. Pa e zgjatur, ai e siguroi Konteshën, që ndërkohë "kishte mbërritur tejet e trazuar" në ndërtesën në Rrugën e Elbasanit, se "do të ishte i lumtur ta pranonte Mbretëreshën në Legatë nëse vetë Mbreti do ta dëshironte këtë gjë". Ai mandej këshilloi që ky mesazh t'i përcillej menjëherë Mbretit prej vetë Konteshës Seherr-Thoss si dhe prej Kolonelit Zhiró [Girault], i cili ishte burri frëng i Nënës së Mbretëreshës."

Përgjigja erdhi pak para mesnate nëpërmjet telefonit. Kontesha Seherr-Thoss dhe vetë nëna e Mbretëreshës i shpjeguan Ministrit Grant se mesazhi i ishte përcjellë Mbretit dhe se, në emër të tij, Ministri i Jashtëm Z. Libohova, i kishte siguruar ato se nuk kishte kurrfarë rreziku të afërt."

Pa dyshim Ministri Hju Grant kishte demonstruar një akt të madh kurajoje dhe

ARKIVA E diel, 11 dhjetor, 2011

SUPLEMENT JAVOR I

arkivat amerikane

amerikane apo jo dhe fjalët e mbretit për presidentin Rusvelt

Drejtuar Rusveltit "Mund t'i thoni Presidentit tuaj të madh Ruzevelt se unë i përcjell përshëndetjet më të përzemërta dhe miqësore dhe dëshiroj t'i sugjeroj se demokracitë e mëdha duhet ose të vendosin të fuqizojnë veten deri në piken kur mund t'i përballojnë me sukses agresorët e fuqive totalitare, ose përndryshe, të përgatiten që t'i shohin vendet e vogla të kapërdihen një nga një"

humanizmi, duke patur parasysh edhe faktin se urgjenca e momentit nuk i kishte lënë as kohë për të komunikuar me qendrën. Po ashtu, strehimi i Mbretëreshës Gjeraldinë në Legatën Amerikan do të kishte sjellë pa dyshim ndërlikime jo të parëndësishme në të drejtën ndërkombëtare, që lidheshin me parimin e paprekshmërisë së selisë diplomatike, me strehimin atje të familjarëve të kryetarit të shtetit, por do të ndikonte së tepërmi edhe në opinionin botëror. Prandaj, para këtij hapi, nëse Granti do të kishte ngurrimin më të vogël, vetë "komunikimi me qendrën"apo "marrja e autorizimit" prej saj do të kishin mjaftuar si sebep për të shmangur ndërhyrjen amerikane në këtë krizë të pashembullt personale dhe ndërkombëtare.

Gjithsesi, sot pas 72 vjetësh kemi të drejtë të pyesim se vallë çfarë rrjedhe do të kishte marrë historia e Shqipërisë, dhe pa dyshim edhe e Luftës së Dytë Botërore, nëse vërtetë Mbretëresha Gjeraldinë do të ishte strehuar dhe do të kishte lindur Princin Leka e gjendur nën mbrojtjen e Shteteve të Bashkuara të Amerikës ndërkohë që vendi kërcënohej apo ishte në gjendje pushtimi.

A do të ishte stepur Musolini para mureve të Legatës Amerikane në Tiranë? A do të mund t'i jepte Mbretit Zog kjo mbrojtje e pacënueshme e ofruar nga Shtetet e Bashkuara për gruan dhe djalin e tij - mundësinë për të organizuar rezistencën e armatosur kundër pushtuesit?

Apo mos valllë Mbreti Zog - i gjendur në gjendjen kritike midis lindjes së djalit dhe pushtimit të pritshëm të vendit - llogariste ftohtë se qëndresa ishte e kotë, se Shqipëria dhe populli shqiptar ishin braktisur prej Fuqive Evropiane dhe lënë nën vullnetin e Musolinit, dhe pra, çdo qëndresë, përveç "protestës", do të sillte veç viktima të panumërta?

Takimi i fundit me Mehmet Konicën Të Hënën, me datë 3 prill 1938, pak para mesditës, Ministri Grant do të takonte për herë të fundit në jetën e tij mikun e vet Mehmet Konica. Sipas Grantit, Konica ishte

Lindja e një princi dhe ngrirja e një mbretërie Takimi i fundit me Ministrin Grant. Italianët zgjodhën kohën më delikate kur Mbretëresha priste fëmijën. Mbreti mezi mbante lotët në gjendje të jashtëzakonshme tensioni mendor. Granti do të raportonte më vonë se, sipas Konicës, italianët kërkonin ri-interpretimin e Traktatit të Aleancës, se Mbreti kishte refuzuar të diskutonte traktatin, dhe të Premten e kaluar i kishte nisur Musolinit përgjigjen përfundimtare me anë të adjuntatit personal, Gjeneral Serreqit.

"Jemi përballë një ultimatum të vërtetë", i deklaroi Mehmet Konica Ministrit Grant, "edhe pse kërcënimi për invadim nuk është bërë haptas. Praktikisht ata kanë urdhëruar Mbretin që të abdikojë. Kjo është sjellje prej brigandësh. Nuk mund ta mendoj se si mund të merret një veprim i tillë ndaj një vendi aleat. Mirëpo ne kemi marrë masa paraprake. Mbreti do të rezistojë. Do të ketë luftë, dhe Madhëria e Tij do të tërhiqet në malet. Besoj se fqinjët tanë ballkanikë do të na furnizojnë me armë, municione dhe ndihma me qëllim që ta ndihmojnë Shqipërinë".

Lindja e Princit dhe biseda e fundit me Mbretin Ndërkohë, në mesditën e 5 prillit 1939, disa orë pas lindjes së Princit Leka, Ministri Grant me bashkëshorten do të shkonin në Pallatin Mbretëror për të nënshkruar Regjistrin Mbretëror në nderim të lindjes së Princit Trashëgimtar. Lajmi i lindjes u shpall në Radio Tirana, madje edhe në gjuhën angleze.

Sipas Raportit të Ministrit Grant, njoftimin në gjuhën angleze e lexoi Frederik Nosi,

përkthyes zyrtar i Legatës Amerikane në Tiranë, i cili kishte zëvendësuar pak kohë më parë Kolë Kuqalin.

Të Enjten me 6 prill 1939, në ora 12.30, Ministri Grant u prit për herë të fundit në audiencë nga Mbreti Zog. Takimi zgjati 45 minuta. Granti e raporton atë hollësisht në lëndën dërguar Departamentit të Shtetit.

Sipas Grantit, Zogu i shpjegoi diplomatit amerikan ultimatumin italian, refuzimin që ai u kishte bërë kërkesave të Musolinit. Ai më tej deklaroi se, ndryshe nga Çekosllovakia, shqiptarët do të rezistonin, por kjo do të ishte njëfarë rezistence për protestë, sepse "nuk mund të qëndronin gjatë kundrejt një force të madhe dhe të fuqishme ushtarake".

Në një moment të caktuar, duke përmendur faktin se italianët kishin zgjedhur "kohën më delikate kur Mbretëresha priste fëmijën" Mbreti hodhi vështrimin nga dritarja dhe mezi po mbante lotët. "Për një çast - shkruan Grant - mendova se do të ngashërehej, por menjëherë ai e mblodhi veten dhe e ruajti qetësinë që kishte shfaqur gjatë gjithë takimit".

Mbreti Zog më tej la të kuptojë se ndjente veten krejt të braktisur nga Evropa dhe se nuk kishte marrë premtim ndihme as nga fqinjët, dhe as nga Anglia dhe Franca.

Në fund të takimit, Ministri Grant e pyeti Mbretin nëse kishte ndonjë mesazh për Presidenti Ruzevelt. Përgjigja ishte tejet

17

www.shqiptarja.com

domethënëse, madje profetike: "Mund t'i thoni Presidentit tuaj të madh Ruzevelt se unë i përcjell përshëndetjet më të përzemërta dhe miqësore dhe dëshiroj t'i sugjeroj se demokracitë e mëdha duhet ose të vendosin të fuqizojnë veten deri në piken kur mund t'i përballojnë me sukses agresorët e fuqive totalitare, ose përndryshe, të përgatiten që t'i shohin vendet e vogla të kapërdihen një nga një".

Fati i Gjeraldinës, Mehmet e Faik Konicës dhe Lef Nosit Veç tridhjet orë më pas Italia do të pushtonte Shqipërinë dhe "rezistenca për protestë" e Mbretit Zog do të shuhej shpejt.

Rrokullisja e papritur e ngjarjeve dhe humbja e pavarësisë së vendit përbënte një tronditje të pashembullt për këdo. Mirëpo pikërisht në çaste të tilla, njerëzit tregojnë karakterin, virtytet morale, atdhetarinë dhe qëndresën e tyre Sipas Ministrit Grant, Mbreti i kishte kërkuar Mbretëreshës që ta pranonte ofertën amerikane për të qëndruar në Legatë, porse ajo kishte ngulur këmbë që të mos ndahej nga i shoqi. Sot, pas 72 vjetësh, veç mund të përfytyrojmë dilemën e madhe shekspiriane të Mbretëreshës shqiptare: të qëndroj apo të mos? Gjeraldina u kthye në atdheun e saj të ri 63 vjet më vonë, më 2002, për t'u prehur në dheun e tij për gjithnjë.

As Mehmet Konica nuk mundi të qëndrojë në atdheun e pushtuar. I quajtur gjithnjë si kundërshtar i prirjeve aneksioniste të italianëve, Mehmet Konica e kishte të qartë se jeta e tij do të ishte në rrezik po të qëndronte në Shqipëri. Ka rëndësi të theksohet, gjithsesi, që Mehmeti ndofta për protestë, nuk iu bashkua karvanit të Zogut, por sipas Ministrit Grant, u largua nëpërmjet Jugosllavisë. Mehmet Konica do të ndërronte jetë pas Luftës së Dytë Botërore jashtë atdheut dhe në gjendje të vështirë ekonomike.

Ndërkohë, me 11 prill 1939 Faik Konica njoftonte me theks të qartë ironie Departamentin e Shtetit se kishte marrë një telegram nga një "i ashtuquajtur Komitet Administrativ i Përkohshëm", ku njoftohej se "Mbreti dhe qeveria ishin larguar" nga vendi, dhe se ishte formuar Komiteti Administrativ Provizor i kryesuar nga Xhafer Ypi dhe anëtarë Zef Kadaria, Kosta Marku, Izedin Beshiri, Pertef Pogoni, Llambi Aleksi dhe Mihal Sherko.

Faik Konica instruktohej që të mbante lidhje të mira me Ambasadën Italiane, të dëgjonte Radio Tiranën dhe "të qetësonte bashkësinë shqiptaro-amerikane dhe student shqiptarë" atje. Pushtimi italian i Shqipërisë e tronditi në mënyrë të pandreqshme jetën personale, shoqërore dhe profesionale të Faikut, i cili do të vdiste i vetmuar në kryeqytetin amerikan në 15 dhjetor 1942. Së fundit, me 30 qershor 1939, Ministri Grant do t'i niste një tjetër Raport Sekretarit të Shtetit. "Kam nderin të bashkëpërcjell për informim, por edhe për arkivën e Departamentit të Shtetit, një kopje facsimile të dokumentit të pavarësisë së Shqipërisë, të shpallur në Vlorë me 28 nëntor 1912. Dokumenti, vazhdon më tej z. Grant "ka sot një kuptim të veçantë" dhe m'u dhurua me bujari nëpërmjet përkhtyesit zyrtar të Legatës, Z. Frederik Nosi, prej xhaxhait të tij z. Lef Nosi, një shqiptar i shquar dhe atdhetar…". Lef Nosi, i cili në vitin 1944 do të angazhohej fare shkurt në krye administratës shqiptare duke përcjellë një akt që më shumë përçonte vazhdimësinë e shtetit shqiptar në rrethana tejet të koklavitura, pas Çlirimit të vendit do të arrestohej, gjykohej dhe pushkatohej nga regjimi komunist si bashkëpunëtor me nazizmin.

Ndërkohë që statusi i Mbretërisë Shqiptare në ato ditë të zeza të prillit 1939 dukej sikur kishte ngrirë fill pas lindjes së Princit Leka, për njëfarë kohe pavarësia e Shqipërisë kishte mbetur veç në kurorën e saj, në kujtimin e popullit si dhe në arkivat e patriotëve.

18

www.shqiptarja.com

POEZI

E diel, 11 dhjetor, 2011

SUPLEMENT JAVOR I

Anton Çefa, vargje Shkodrës Anton Çefa

U

lind në Shkodër, në vitin 1934, ku edhe kreu mësim et fillore e të mesme. Studimet e larta i ka ndjekur në Institutin Pedagogjik 2-vjeçar Shkodër dhe i ka kryer ato në Universitetin e Tiranës, në Fakultetin e Gjuhës, Letërsisë e Historisë

së Shqipërisë - Dega e Korrespondencës, në vitin 1962. Ka shërbyer si mësues në shkollat 8-vjeçare dhe të mesme. Për punën e tij si mësues është nderuar, mbas rënies së diktaturës, me titullin "Mësues i merituar". Gjatë periudhës së regjimit komunist, ka botuar në shtypin e qytetit dhe në shtypin qëndror periodik shkrime rreth psikologjisë etnike dhe ped-

Nji shkulm rrezesh Nji shkulm rrezesh hollake Të diellit n'prendim E grisi çarçafin e palamë të reve.

Dangë e përgjaktë përflaket, Smadhohet e zvoglohet mes resh Tue përskuqë Tërthoren e Taraboshit në maje, Kodrat e Tepes, të heshtuna Dhe brengën time për qytetin e lindjes.

Nata me hije të bruzta Do t'më ndryej mbas pak në andrrën e vet.

Atje do të kërkoj Shijen e nji jete t'grabitun.

Po, edhe nga syni i andrrës Do t'më spërkasë shkulmi i përgjaktë I rrezeve t'prendimit..

Drinit Kam pi ujin tand Sa rrajët e këtyne shelqeve që rritën në të tuat brigje E në këto shtigje kallamishtesh e kaçubash Jam shkoqë nga toka si zog i trembun E n'ato plepa qi me maje prekin qiellin E varen n'rreze t'diellit Kam varë sa e sa herë trishtimin tim; Mandej me dorën e lehtë të flladit Në gugatjen e valëve tua Kam la sa e sa herë vargun tim

agogjisë popullore të popullit tonë.

Mbas përmbysjes së këtij regjimi, ka qenë një ndër themeluesit e gazetës demokratike "Shkodra", e para gazetë lokale demokratike në Shqipëri, dhe anëtar i këshillit botues të saj. Gjithashtu ka qenë anëtar i këshillit botues të revistave "Rrezja e jonë" dhe "Kumbona e së Dielles", që filluan të botohen në Shkodër në atë

E kam zbutë gurin e mendimit.

E prap, e prap, S'do të ngopem me ujin tand tanë jetën Si rrajët e këtyne shelqeve Qi harlisen brigjeve të gjakut tim.

Motiv i dikurshëm Drini i lau kambët Kalasë E dielli, tue u rrxue mbas Taraboshit, Ia fali lulkuqin e fundit Të ditës.

Puthin aroma lulesh Muret e oborreve të randueme nga shermasheku E shtëpitë, të mbetuna në gryka blerimesh, Krrusen Nën peshën e lodhjes së mbramjes E të qiellit n'prendim.

Krismat e dyerve që mbyllen njena mbas tjetrës Dhe të gjitha zhurmat e tjera Shuhen ngadalë në valët e liqenit.

Me nina-nanën e bulkut të natës Dremitin rrugët e vetmueme E Shkodra flen.

Shtregullat U harruen shtregullat, Kur "Hovi i madh e hovi i vogël" *

kohë. Për një periudhë të shkurtër, ka punuar si drejtor i Radio Shkodrës.

Në vitin 1993, ka emigruar familjarisht në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Që nga viti 1994 është editor i gazetës "Dielli", organ i Federatës Panshqiptare Vatra.

Ka botuar përmbledhjet poetike: "Dritarja e një britme", "Hesh-

Shlirshem kalamendeshin nën hije të mandave Dhe duhi shpirtnash Mbushte me amsim hapsinat.

Kanga kishte tjetër ndriçim E fjala tjetër tingull E jeta tjera hove. *V arg i kangës së shtregullave.

Varg

Shnjoni Si çdo vjetë Shnjoni i ndezi flakadajt Dhe valles ia dogji hapin.

Deri në ag të ditës Përzhiten kambët e shpirtnat.

Kristianizmi pagzoi me emen të ri Zakonin e vjetër E arbërit mbeten arbër.

Zjarre të fikuna dikur Ndezen rishtas në gjokse e të rijve Ditën e Shnjonit.

Pax V Vobis! obis!

"Pax vobis ', kufoma jetësh të zhgënjyeme!"

Pëshpërisin gjuhët e blerta të selvive E shelqeve u ranë gojët Në litani mortore pa mbarim.

tja ka tingull guri", "Fjalë në vargoj të muzgët". Ka gati për botim librat: "Psikologjia etnike e popullit tonë - tradita"; Edukatë popullore shqiptare", "Kritikë letrare: syzime-analiza-intervista", "Ftillime publicistike", "Portrete", "Noli e Konica - ese", një përmbledhje poezish origjinale dhe një përmbledhje poezish të përkthyera nga italishtja dhe anglishtja.

Mbi eshtna martirësh randojnë E dridhen prej pezmi gurët e zajeve, Kullojnë helm kaltërsitë. * U kushtohet patriotëve të pushkatuem mbas mureve të Rmajit, në Zall të Kirit.

Shkodrës Të kam pa në synin e të gjitha qosheve të rrugëve E tinzisht Të kam joshë çdo lakim dëshire E dridhje zani.

Je tjetërsue sot, Asht shkërmoqë thelbi i të gjitha fjalëve E edhe i asaj që njerëzit quejnë dashtni.

E Çinarit të Hoxhës së Dheut Hija e topitun Ka humbë gjithmonë kujtesën e nuk më njeh.

Ende më vjen e mbytun E me nji ritëm të çuditshëm Jehona e hapave të lirë (jehonë hapash të dikurshëm mbi kalldramet tua të mëndafshta e të buta si tapete).

E më duket se në këto shtjella ajri Po zvargen ende tingujt e ambël Të kumbonëve, Që shpallshin paqen e njeriut të mirë.

Të kam dashtë gjithmonë Por ma tepër e ma Pse nuk filtrove me ata qiej të ndytë.

Lirika dimnore Rosat e egra Në horizontet e mbylluna përhumbet e tretet ngadalë vizatimi gjeometrik i rosave të egra trazim i përkohshëm i qiellit gri të shpirtit dimnuer, që tërhiqet i trembun nga mospërfillja e klithmave të tyne të lamtumirës.

Puthjet e bardha Flurore fjolla bore zbresin fushoreve.

Nji mori lulesh në xham sajojnë puthjet e bardha. dikush shpejton të hapë nji shteg te rruga, nën derë të moshës nji plak i ndrydh mendimet.

Fjollat e borës flurore ngadalë zbresin fushoreve.

Dimen

Dheun e mbulon bardhësia e mendimeve të borës.

E flokët e saj

Anton Çefa

mbi shpirtin e qelqtë të dimnit me mija forma lulet i çelin të ngrita.

Andrra të dridhshme të ftohta puçrrizen mbi gishtat e degëve që presin pranverën.

Shtjellë bardhësie Fije prrallash të bardha e mallesh bien

e nji rrënkim i heshtun stiset diku larg si nji laureshë qi shkepet nga kaçuba trembshëm. * E varun në bardhësi t' panjollë rri pezull qenia ime e dhimbja e fjala mbështjellen me të bardhë. * S'asht iluzion, bie borë e lind nji fill të ngrohtë mendimi herë-herë të hallakatun, flauri e bardhë, ravgim i paqtë nga qielli si nji bekim i epërm mbi shtrojet e dhimbjes sonë.

Valle ernash I Valle ernash fryjnë, murlani e veri, dhe unë pingul mbi shtrojën e ngritë të dheut i mbështjellun me nji litar hutimi, kujtohem se jam lojë e tyne e ndjej morniza në trup.

II Qielli randon mbi pemë të zhveshuna dhe unë i krrusun tue bartë përhumbshëm atë peshë të përhimtë.

III Rrëmujë e bardhë e hallakatun qiejsh mbulon çdo gjurmë handraku e unë i strukun nën pelerinën e nji ankthi të verdhë që rreh me u ba i bardhë.

Kujtim i bardhë Në ndriçimin e borës pranë shtegut të mrinave mezi dallojmë frymën e pëshpëritjes sonë.

Më fale si kujtim këtë mbramje që do të më shkelqejë gjithnji nga ky mall i bardhë.

Unë po të jap nji flok bore, e dashtun, kujtim i bardhë i këtij muzgu të ngritë e të dritshëm.

Sa ngohtë e ndiem veten!

LETERSI E diel, 11 dhjetor, 2011

SUPLEMENT JAVOR I

Lindita Agolli

G

dhihesha e ngrysesha në atë qytet të tkurrur e të mbledhur kruspull me shpresën se një ditë do të zhdukesha nga sytë këmbët që andej dhe kurrë më nuk do ta ktheja kokën pas.

Mëngjesi vinte si mugëtirë dhe mugëtira si një mëngjes i rrahur me vraga të zeza, i mbytur dhe pa dritë. Ishte një çiftëzim i përsosur me pllakat e shëmtuara dhe të ftohta të apartamentit tim bosh.

Ishte vëllai siamez i shkretisë absolute. Ishte ngjyra e valixhes mbi të cilën haja vaktet dhe shija e ushqimit të përditshëm, simbolizuar në një copë letër prej hiçi me emrin tallon. Ishte një duet që vajtonte rininë time të porsamartuar me mjerimin gjithfarësh.

Më duhej të punoja deri vonë.

Kryetarët dhe administratorët e atyre shoqërive gjysma, gjysma të shtetit e gjysma të komunitetit, matnin sekondat e mia për të kompesuar orët dhe ditët e tyre. Orët kur gjumi u shembej prej grahmave të alkolit, orët kur orgjitë e tyre barkosnin sekretaret e përdala dhe thyenin monedhën e shtetit. *** Nuk kisha fjetur pothuajse gjithë natën. Në të gdhirë kisha nevojë të shpërfillja lodhjen dhe vura xhezvenë të pija një kafe. Pa sheqer. Gojën e kisha të hidhur, e tëra e hidhur isha, por sheqer në kafe nuk desha.

Dola në ballkon. Që aty nga kati i pestë, dukej pothuaj gjysma e qytetit. Konturet e ndërtesave ende nuk ishin vizatuar në sfond ndërsa mjegulla e mëngjesit kishte mbështjellë stadiumin pas pallatit tim, që dukej si një breshkë e stërmadhe e bardhë.

Tek rrufisja kafenë mendova pafajshëm dhe krejt natyrshëm se në atë mjegull mund të fshihej fare lehtë gjithçka … "e keqe, padyshim!" vijova mendimin me zë.

U vesha dhe dola. Dita po zbardhte duke i zënë vendin mjegullës dhe stadiumi tani dukej më qartë.

Diçka e errët e pazakontë, vendosur rreth njëzetë metra brenda hyrjes kryesore, më tërhoqi vëmendjen. E pavendosur por kurioze, pavetëdijshëm a ndoshta me dashje, këmbët po më çonin drejt atyre portave të hekurta. Para dhe pas meje fillova të dalloj lëvizje të shqetësuara njerëzish që afroheshin. Lëvizje të shqetësuara që bëheshin njësh me gjithë çfarë ndjehesha në atë çast.

U plasa pas hekurave dhe pashë brenda atë që, jo më larg se tridhjetë hapa ishte dukur në mes të fushës së blertë si një pemë misterioze lëkundur pa zhurmë nga era.

Dallova çfarë s'mund ta besoja.

Një trikëmbësh dhe një trup. Një trup i veshur me rroba ushtari që vareshin vajtueshëm si në një statyjë. Këpucët në këmbët zbathur ishin mjerimi i atij trupi ndërsa xhaketa me rombet e kuqe në jakë,

Poetes...

L

indita Agolli është një poete med itative, impresionante, që flet me zërin e saj të spikatun në lirizëm, por edhe një analiste për tu admiruar rupoloze në qëndisjen e fjalës, ar.. Sk Skrupoloze konçize, të figurshme e plot ndjesi, njohëse e gjuhëve të huaja, studiuese, dhe një nënë që ka dy fëmije te talentuar talentuar,, Lindita është mbesë e një poeti të madh (Dritëro Agolli), prej të cilit trashëgon genin familjar krijues, njerëz me shpirtin tek kënga. Njerëz që nëpër breza e kohë u këndonte dheu në duar duar,, devollinj të punës e të qejfit, njerëz që edhe dashurisë i këndojnë me zjarrin e shpirtit.

Kolec Traboini

1989

NË QYTETIN L. mjerimi i atij trikëmbëshi! Dhe, ajo fushë e blertë, mjerimi më i madh që kisha ndjerë në jetën time.

Në fytyrën e bardhë të ngrirë, anuar në të majtë, ku nuk lexoheshin më shumë se tetëmbëdhjetë vite, dallonin dy sy të mëdhenj, të hapur, pa dritë. Sy të pajetë por që shihnin diku, dikë përjetësisht. Sy që shihnin të gjallin, por i gjalli s'mund t'i shihte ata ...sy që bëheshin nofulla të shtrënguara mendimi pa gojë.

Nuk i kisha vënë re të tjerët që ishin ngjeshur pas meje dhe pëshpëritjet e tyre që më vinin si gurgullimë e trazuar ujrash të fshehta të nëntokës, nuk arrija t'i deshifroja. E vetmja gjë që kappa instiktivisht dhe që e dëgjova qartë, ishte një zë bajat që tha se ky ish një shembull për gjithë të tjerët që donin të shembnin muret ashtu siç ndodhi në Berlin .

"Këtu nuk shemben muret" - gati ulëriu zëri, ndërsa unë nuk po lidhja dot asgjë në logjikën time prej të shushaturi.

Zura kokën me duar, shtyva me bërryla turmën dhe vrapova. *** Nxitova të kap urbanin e parë.

Atë të parin fare që nisej në gjashtë të mëngjesit. Por mund ta merrja rrugën edhe në këmbë përgjatë shinave të trenit. Shinat... të ecësh përmes tyre të ndihmon ritmikën e mendimit. Logjikat alternohen në formën më të përsosur dhe në kohën më rekord të retorikës. Ti kërkon me domosdo të harrosh diç-

ka dhe fillon të numërosh. Mund të pyesësh më nge veten se si do vejë halli me drutë e zjarrit, se ata të shërbimeve komunale t'i sjellin gjatë ditës kur ti nuk gjendesh në shtëpi. Pastaj, përgjigjesh tek hedh këmbën në traversën tjetër, duke thënë shpejt e shpejt se drutë mund të t'i sjellin edhe të dielën, kur je pushim.

"Ushtari ka ngrirë, s'ka nevojë për dru zjarri!" thotë këmba tek lëshohet pa fuqi mbi hekurudhë.

Po me ujin ç'do bëj, vazhdon në të vetën traversa tjetër.

Dhe, shoqja e saj e rradhës e radhës të thotë se mund të mbushësh dy bidona të mëdhenj tek komshiu i katit të parë...sepse deri në tetë të mbrëmjes kur vjen uji, edhe ti je kthyer nga puna.

Nuk i ngre dot, thotë traversa që gjendet shumë më afër se të tjerat..

Sepse janë pesë kate, vazhdon tjetra.

"Trikëmbëshi ishte dykatësh dhe këmbët kurrsesi s'mund të arrinin tokën..." ndërhyn këmba përsëri.

Ndonjëherë të duhet të hedhësh hapin shpejt, ndonjëherë ta shtrish më shumë se zakonisht, ndonjëherë ngatërrohesh e duhet të përqëndrohesh. E kështu, njëra traversë pyet dhe tjetra përgjigjet, njëra këmbë ia le vendin tjetrës.

Mjafton të jesh brenda shinave … të jesh brenda shinave në Qytetin-Shinë.

Pastaj krejt papritur, zëri yt pyet si një pikëllim i largët "Sa traversa

vallë bëhen që këtu e deri në qytetin tim të lindjes?! Po deri në vetëdijen time?!"

Këto janë të vetmet pyetje që kurrë s'marrin përgjigje. *** Nuk dija ç'bëhej me Tulipin. Ai mëz i bukur krejt i kuq, me një shenjëz të bardhë si tulipan në ballë, ishte bërë pjesa e kuptimtë ku unë varja arsyen se përse duhej të isha në atë vend, në atë kohë, dhe për më tepër çdo mëngjes herët në punë.

Gjithnjë më parë se të tjerët.

Tek i përkëdhelja kokën aty ku sa kish filluar të krijohej kurora e krifës, tentonte të më lëpinte duart dhe më shihte në bebe të syrit. Në bebe të syrit me sytë e tij të mëdhenj kafe që i rrinin gjithnjë të lëngët dhe me një shkëlqim të mahnitshëm Nxitova hapat ankthshëm. Çuditshëm.

Në abstraktin tim, figura e Tulipit galoponte mbi fytyrën transparente të ushtarit të varur në mes të stadiumit. Galoponte në tronditjen time dhe rrihte me këmbët e mia mbi trarët e shinave. Galoponte si një kalë i rritur megjithëse ende nuk i kish mbushur tre muajt.

Ish lindur në një natë shiu me shkrepëtima të frikshme dhe vajtime pemësh. Kujdestari i kuajve tha se pela barsë, Perla e bukur që më pas na dha Tulipin, u tremb aq shumë saqë hingëllima e saj kish ushtuar përtej kodrës me ullinj.

Kishin vrapuar rojet e tjerë dhe ishin gjendur aty për ndihmë.

19

www.shqiptarja.com

Mua erdhën e më morën me kaloshinë. O Zot, unë e di ç'kam hequr atë natë! Kisha mbi 10 muaj që i shërbeja asaj pele të bukur dhe nuk duroja sa të shihja mëzin e saj ... dhe tani çdo gjë mund të fshihej nga faqja e dheut; Ajo, Mëzi, Mendimi im, Kujdesi i të gjithëve, Ushqimi i "vjedhur" nga racionet e të tjerëve për të ushqyer barsën.

Krejt vetëdijshëm dhe pa u ndjerë aspak me turp nga vetja, mendja më kish fluturuar menjëherë tek kryetari i kooperativës. Kishte rastin më të mirë të provonte që një kryeqytetas ishte domosdoshmërisht i lig, i pakujdesshëm, i papërgjegjshëm, neglizhent, sabotator, armik....ik...ik...ik!

Dhe kjo ishte ajo për të cilën më pas, kur Perla shpëtoi dhe u lind Tulipi, më vrau vogëlsia deri vonë... *** U duk bishti i hekurudhës që hynte mes kodrave dhe fillova të numëroj 1, 2 ,3...11...22 traversa.

Gati vrapoja. Kapërceva dhe u gjenda në skarpatin e kanalit që më çonte në stallat e të vegjëlve.

Ka patur temperaturë gjatë tërë natës, më tha rritësja dhe tregoi me dorë.

E kishte veçuar nga dy mëzat e tjerë më të rritur dhe e kish futur në ndarjen tjetër. Hyra në boksin e lyer deri lart me gëlqere. Tulipi dergjej. E ndjeva që dergjej. Ndoshta flinte! Po si mund të dergjej një mëz, ashtu në këmbë?! Ah, por edhe kur fle, në këmbë qëndron!

Gjithnjë...edhe kur çlodhet.

Nga e kupton që dergjet, dëgjova veten të më përgjigjej duke pyetur.

Qenka pisk puna, mendova dhe iu afrova ngadalë.

I vura dorën në kokë si gjithnjë, por ai nuk lëvizi. U ula përballë dhe ia mora turinjtë mes pëllëmbëve.

Nuk u bezdis. U bind dhe më pa në sy gjatë, trishtuar, i pashpresë.

Ah, sytë e tij përlotur nga temperatura ... a ndoshta lutej përlotshëm për ndihmë!

Sytë e tij, apo të mitë?!

Kapërceva jashtë dhe vrapova në klinikë. Rrëmbeva dy flakonë kafeinë dhe, ende pa veshur bluzën e bardhë, nxitova t'ia injektoj në damarin e qafës së hollë e të bukur ku sa kish filluar të rritej krifa - kurora mbretërore e kuajve.

Atë ditë u kujdesa dhe ndenja gjithë kohës me të derisa aty nga mesdita filloi të tregonte interes ndaj ushqimit. Edhe ndaj fjalëve të mia. Më dukej se i kuptonte mirë porositë që i jepja duke mërmëritur e duke i ledhatuar flokët. Ndonjëherë nxirrte gjuhën dhe më lëpinte duart. *** U largova nga puna shumë vonë e pasigurt për Tulipin. Ajri i lagësht i mbrëmjes kondensohej në mushkëritë e mia dhe edhe atje poshtë, në trarët e shinave ku rrëshqitja ishte bërë e pashmangshme. Koka ime shihte beben e syrit që galoponte pas mendimeve të çoroditura. Logjika mbytej në moçalin e stadiumit të atij qyteti të dënuar me varje, ndërsa shpirti më thoshte se Tulipi im nuk duhej të vdiste kurrsesi..

20

www.shqiptarja.com

ART PAMOR E diel, 11 dhjetor, 2011

SUPLEMENT JAVOR I

E KSPOZIT A I NTER VIST A KSPOZITA NTERVIST VISTA

Nën trysni Nga Edi Muka

K

SADIK SPAHIJA

Hapni sytë, Zotat e vetëshpallur presin të argëtohen me limfën tonë Stefan Çapaliku

S

i gjest, konstruksion dhe koleksion përpjekjesh, ek spozita "Under pressure" e artistit pamor Sadik Spahija përbën ngjarjen më të rëndësishme të artit tridimensional shqiptar të paktën në këto vitet e fundit.

Gjykimi mbi sistemet dhe sjelljet kolektive që deformojnë dhe pështjellojnë çdo stomak njerëzor, vjen nëpërmjet një kaosi tashmë të braktisur, por që përbën rrezikun eminent të rivendosjes në punë.

Ky laborator i braktisur përbindëshash, i përbërë sa nga "redy made" aq edhe nga objekte surrealiste vjen dhe arangjohet nga kuratori Edi Muka si një antiekspozitë duke prishë rehatinë e vizitorit dhe duke i krijuar atij sikletin e lëvizjes dhe qarkullimit në të. E gjitha kjo ndodh në Galerinë FAP të Universiteti të Arteve në Tiranë. *** Sadik Spahija (1959) është skulptor, profesor i qeramikës, dekan i Fakultetit të Artit Pamor në Tiranë. Ai është bërë veçanërisht i njohur nëpërmjet veprave monumentale dhe publike të vendosura pas viteve '90 në situate urbane të Shqipërisë dhe jashtë saj. Ai gjithashtu mbetet aktiv edhe në prezantimin e plastikave jotema-

tike, duke zhvilluar frymën e eksperimentit dhe alternativës. Çfarë do thotë për ju të ndjehesh artist bashkëkohor?

Si mbas meje do thotë të jesh pjesë e vullnetit për ndryshim, të jesh pjesë kritike e këtij ndryshi-

Realizmi socialist kultivoi një art që mohonte lirinë krijuese, por në boshllëkun tonë institucional duhet thënë se ai krijoi institucione që u shfrytëzuan nga propaganda komuniste....

mi, të jesh pjesë promovuese e kësaj kritike.

Cili është raporti i artistit të sotëm bashkëkohor me vendin dhe botën?

Identiteti kombëtar dhe globalizmi janë një realitet në një simbiozë të palexueshme lehtë. Ata gjenden nën një aureolë begatie joshëse ku teknologjia, informatika, konsumizmi, krijojnë modele të reja nevojash njerëzore ku kitch-i zëvendëson zgjedhjet vetiake dhe anasjelltas. Funksioni shoqëror dhe vetëdija e artistit ritakohen në kontekste emergjence dhe shpesh në kahje të kundërta me kulturën apo biokulturën.

Rrethi në të cilin ndodhet artisti, biografia dhe angazhimi i tij krijojnë nivelin e përfaqësimit në megaingranazhin e globalizmit, ku identitetit kombëtar si një tabelë qitjeje i takon detyra e Feniksit.

Cilat ishin sfidat e artistit të pas viteve '90?

Për shkak të mungesës së informacionit, për shkak të mungesës së kontakteve, për shkak të izolimit, artistët shqiptarë të pas viteve '90 ishin të unshëm për gjithçka që ndodhej jashtë kufijve të vendit. Gjithçka që fluturon hahet.

Ushqim i pafund dhe i paparë për një stomak të unshëm e të pamësuar si yni. Duhej një kohë për të vendosur një rend, për të vendosur një zgjedhje, për të gjetur ven-

ur shikuesi hyn në punën e Sadik Spahisë, "Nën Trysni", instalacioni duket sikur të gllabëron në brendësinë e tij. Aftësitë perceptuese ngatërrohen, duke ja lënë vendin një ndjesie sikur kemi hyrë në botën imagjinare të një ëndrre të keqe të përbashkët.

'Nën Trysni' në pamje të parë konsiston në një lloj kaosi të organizuar që i përngjan një laboratori të braktisur, ku dikush duket sikur ka zhvilluar një eksperiment pervers e të gërdishëm në përpjekje për të ngjizur një qenie të çuditshme, gjysëm njeri e gjysëm përbindësh. Çdo hap i hedhur shoqërohet nga një ndjenjë ankthi. Ajo ç'ka në pamje të parë duket si një mjedisi steril i njëfarë laboratori, dalëngadalë i jep jetë një përzie që rritet brenda nesh. Imazhe fotosh bardhë e zi nga kolektiva njerëzish nën urdhër përzihen me pjesë gjymtyrësh njerëzore të stërmëdha; objekte të ngurta e dekorative lidhen mes tyre me do si zorrë duke imituar shëmbëlltyrën e një matriksi të frikshëm; një numër shtretërish standart, nga ato që hasim në spitale apo ushtri janë kthyer në një lloj kafazi pervers, i ndërtuar për të engledisur epshin e zotërve të laboratorit.

'Nën Trysni' nuk konsiston në një objekt artistik, por në një hapësirë të konceptuar dhe të transformuar në një punë arti, një përpjekje për një Gesamtkunstëerk - një vepër totale arti. Për të hyrë në të, na duhet të përkulemi, sikur po nderojmë me detyrim zotat imagjinarë që fshihen pas laboratorit të gërdishëm. Që nga ky çast vetë ne jemi bërë pjesë e instalacionit në një lojë të ndërsjelle dritëhijesh të shkaktuar nga lëvizja jonë në hapësirë, teksa dalëngadalë pushtohemi nga ndjenja e përzishme se zorrët plastike të matricës së frikshme kanë penetruar brenda nesh, duke na bërë të pafuqishëm përballë kontrollit të zotave perversë që harlisen në dritëmugetirën e laboratorit të braktisur.

'Nën Trysni' nuk është aspak një reflektim mbi të kaluarën, por një thirrje për të tashmen, për syhapjen ndaj trysnisë së matricës së sistemit që fshihet pas shkëlqimit të rremë, dhe për zgjimin nga makthi i laboratorit famëkeq, ku zotat e vetëshpallur presin te argëtohen me limfën tonë.

din e vet në një trysni të re kulturore e për të rishkruar rrëfimet e tyre.

Po disa nga shqetësimet e ar ar-tistit të sotëm?

Ekziston një nevojë e madhe e artistit të sotëm për të pasur një vëmendje dhe konsum publik për veprën e tij. Ekziston gjithashtu nevoja për institucione publike në ndihmë të artit të tij. Publiku duhet ta ndjejë edhe më shumë nevojën e artit bashkëkohor.

Mbeten ende të errëta disa çështje themelore si: Cila është liria dhe zgjedhja e individit artist dhe cila është liria në raport me institucionet politike, kulturore dhe artistike?.

A ndjeheni sërish ndën izolim?

Pavarësisht nga dhuntitë dhe potenciali artistik i artistit, pavarësisht nga konteksti social e kulturor ku ndodhet ai, mendoj se ka një arsye perse ai ndodhet në pikën e fundit apo të epërme të globit. Mendoj se ka një arsye qe ai të vazhdojë punën e tij, mendoj se ka një arsye që buron së pari nga ai vetë: brendia e tij. Po citoj

këtu fjalën që skulptori francez Roden i drejtonte Kamile Klodel: "Durim Kamile, frymëzimi nuk ekziston. Në jemi punëtorë të ndershëm, mjeshtrit e kohës. Nëse talenti juaj sjell risi ju mund të llogarisni vetëm pak mbeshtetës dhe shumë armiq.... Kush ka nevojë për skulpturat tuaja? Ata nuk merakosen për çfarë ju bëni apo do arrini të bëni. Ata do të mbeten indiferentë. Je ti që do të përmbushësh dëshirën tënde çdo mëngjes, domosdonë tënde, justifikimin tënd, nëse dëshiron".

Po qëndrimi ndaj së kaluarës socrealiste?

Realizmi socialist kultivoi një art që mohonte lirinë krijuese, por në boshllëkun tonë institucional duhet thënë se ai krijoi institucione që u shfrytëzuan nga propaganda komuniste.

Në fushën e arteve figurative artistët u përpoqën të përsosnin mjeshtërinë në veprat e tyre, por shprehësia artistike, raporti kritik me shoqërinë ku jetonin, ishte një tabu dhe nuk u bë kurrë pjesë e shtresave që ngjizin veprën.

E diel, 11 dhjetor 2011

21

SOCIALE

Abetarja e Përbashkët, fluks kërkesash nga Kosova

G

jashtë shtëpi botuese kanë tërhequr deri më tani paketën informative mmbi abetaren e përbashkët midis Shqipërisë dhe Kosovës, por fluksi i atyre që kanë shfaqur interes është shumë më i lartë, sidomos i shtëpive botuese nga Kosova.

"Ka pasur një interesim jashtëzakonisht të madh nga shtëpitë botuese. Në

ministrinë e Arsimit tonën, deri tani e kanë tërhequr paketën që do të thotë që përveç interesimit, ato të kanë filluar punën, 6 shtëpi botuese", - ka shpjeguar Jovan Kristiqi, këshilltar i Ministrit të Arsimit. Fituesi i kësaj abetareje të përbashkët do të shpallet me datë 3 prill 2012, dhe ka si kusht kryesor, përveç programit, është edhe bashkëpunimi

mes një shtëpie botuese nga Shqipëria me një nga Kosova. Abetarja e përbashkët Shqipëri-Kosovë pritet që në vendin tonë të qarkullojë përkrah edhe tre të tjerave që janë aktualisht në treg, në kuadër të reformës së Altertekstit. Çmimi i saj është parashikuar të jetë rreth 700 lekë, ndërkohë që në Kosovë ajo do të kushtojë 2000 lekë, ose rreth 14 euro.

Në këtë zonë po ndërtohet një mbikalim

Lajmi Banorët e pallateve në zonën e kopshtit Zoologjik dhe atij Botanik, duhet të marrin një palë këpucë rezervë kur dalin nga shtëpia. Kjo, pasi për shkak të punimeve që po kryhen për segmentin e Unazës së re, gjithçka është e zhytur në baltë dhe është e pamundur të gjesh një copë rrugë të asfaltuar.

TIRANE

ERGISA CËNUKA

Punimet për Unazën e re, Zoologjiku noton në baltë Banorët: Na duket sikur jemi kthyer 3 vite pas, kur këtu s'kishte asgjë

G

jithçka këtu i ngjan një kantieri të vërtetë ndërtimi. Por ajo për të cilën banorët shprehen të pakënaqur është fakti se e gjithë rruga, është shndërruar në një baltovicë të madhe, e cila i ndjek deri në ambientet e brendshme të apartamenteve. "Është një situatë e tmerrshme, nuk zbresim dot poshtë te dyqani për të bërë pazar sepse na duhen çizme. Kudo që të shkelësh vetëm baltë ka. Duhet të kishin menduar edhe për ne", - na thonë banorët që i kanë shtëpitë në blloqet e apartamenteve të ndërtuara përgjatë gjithë kësaj rruge, ku tashmë po punohet për të ndërtuar Unazën e Re. "Ne nuk jemi kundër rrugës, por edhe kështu nuk bëhet", - na thonë më tej ata.

Banorët na tregojnë se tmerri i tyre fillon që ditën e hënë, kur ju duhet të nisin javën. Disa për të dërguar fëmijët në shkollë dhe disa të tjerë për të vazhduar me punët e tyre.

Këtu nuk e kemi fjalën për një rrugë dytësore dhe që banorët e zgjedhin se ëhstë më e shkurtër, por bëhet fjalë për rrugën kryesore dhe të vetme që i lidh këta banorë me qytetin. Situata është bërë edhe më e rënduar për shkak të fillimit të sezonit të reshjeve. Banorët shprehen se kjo gjendje i ka kthyer ata para 3 vitesh, kur aty nuk ishte asgjë e asfaltuar. "Më duket sikur jemi kthyer tri vite pas, kur këto

Rrugët e përmbytura nga balta në zonën e Zoologjikut

nuk kishte asgjë të asfaltuar. Por tani përveç rrobave tërë baltë, na janë shtuar edhe këpucët që e sjellin gjithë baltën në shtëpi", - na thonë ata.

ZOOLOGJIKU

Nga punimet që po kryhen në këtë segment që kalon para kopshtit Botanik

dhe atij Zoologjik, kanë dalë jashtë funksioni edhe këto dy ambiente çlodhëse të kryeqytetit.

Nuk bëhet fjalë të nisesh për një vizitë për në kopshtin Zoologjik pasi aty, është pothuajse e pamundur të kalosh pa u bërë i tëri me baltë. "Ke frikë të dalësh një

xhiro nga liqeni për të takuar me miq apo të afërm sepse e kemi gjithnjë këpucët me baltë. Duket sikur sapo kemi zbrit nga ndonjë fshat shumë i thellë dhe jo se e kemi shtëpinë ngjitur me kopshtin Zoologjik. Dhe ta mendosh se i kemi blerë

Banorë të zonës pranë kopshtit Zoologjik duke kaluar në rrugën ku po bëhen punimet shtëpitë me nga 1000 euro metri katrorë. Kjo është çmenduri! " - na thonë më tej banorët e kësaj zone mjaft të lakmuar në kryeqytet.

Ata na shpjegojnë se i kanë kufizuar thuajse të gjitha lëvizjet dhe i kanë harruar daljet e pasditeve për një kafe buzë liqenit që e shohin nga ballkoni. "Po tani errësohet shpejt dhe nëse vonohesh, këtu ka mundësi të zhytesh i tëri në baltë, dhe jo më të dallosh rrugën ku do hedhësh këmbën", - na thonë me ironi banorët, të cilët që prej muajit shtator kur kanë nisur punimet, jo vetëm jetojnë mes zhurmave të forta, por tashmë janë të zhytur edhe në baltë.

Unaza e Madhe

Olladashi inspekton punimet

TIRANE

Ministri i Transportit, Sokol Olldashi, ka deklaruar se po bashkëpunojnë me Bashkinë e Tiranës dhe tashmë është përcaktuar gjurma e Unazës së madhe që do të plotësojnë të gjithë rrethin, deri te Rrapi Tresh.

Deklarata është bërë gjatë ditës së djeshme, ku ministri Olldashi ka inspektuar ecurinë e punimeve për ndërtimin e unazës së madhe. "Po punojmë me Bashkinë e Tiranës, për të përcaktuar gjurmët se ku do të vazhdojë unaza, nga pjesa ku bashkohet me rrugën e vjetër të Elbasnit, në drejtim të zonës së Liqenit të Farks, për të dalë te zona e Rrapit të Treshit.

Kemi përcaktuar gjurmët dhe puna do të fillojë shumë shpejt me projektin", - ka shpjeguar kreu i Transporteve. Sipas projektit të bashkisë, Unaza e madhe e

Lajmi

Segmenti i unazës së re është konceptuar si një autostradë, me gjatësi prej 3.2 km dhe gjerësi 24 m, brenda së cilave janë menduar të ndërtohen 6 korsi, si dhe mbikalime e nënkalime sipas standardeve evropiane.

Sipas studimeve, rruga e re parashikohet të përballojë një trafik me mbi 20 mijë makina në ditë.

Tiranës do të kalojë në dy segmente kryesore. Segmenti i parë do të ketë trajektoren "Babrru - Bregu i Lumit - Kthesa e Kazmës". Ky segment do të ketë një shtrirje prej 6.5 kilometrash, me 8 korsi, ku do të përfshihet edhe një korsi e veçantë për mjetet e transportit publik dhe të emergjencës. Ndërsa segmenti i dytë i Unazës, ndërtimi i të cilës ka filluar në mars të këtij viti, ka një gjatësi prej 5.228 kilometra dhe është projektuar të kalojë në zonën e Selitës, pranë kopshtit Botanik dhe Zoologjik, në kodrat mbrapa Parkut të Madh të Tiranës, në kodrat e Saukut dhe lidhet me rrugën e Elbasanit pranë Akademisë së Rendit Publik. Aktualisht punimet po kryhen pikërisht në këtë segmet të Unazës së Madhe. .

?

PYETJE PERGJIGJE

Përse ankohen banorët e kësaj zone të Tiranës?

Banorët e kësaj zone ankohen sepse e gjithë rruga që të çon për në shtëpitë e tyre është përmbytur nga balta, për shkak të punimeve që po bëhen në rrugë.

Çfarë po ndër tohet konkretisht në këtë pjesë? bër thamor?

Në këtë pjesë po bëhen punime për ndërtimin e një mbikalimi, por dhë nënkalimi njëkohësisht, që do të lidhë segmentin e dytë të Unazës së madhe, atë që projektohet të kalojë në zonën e Selitës, pranë kopshtit botanik dhe zoologjik, në kodrat mbrapa Parkut të Madh të Tiranës, në kodrat e Saukut dhe të lidhet me rrugën e Elbasanit e deri pranë Akademisë së Rendit Publik.

Sa kohë u bënë që zgjat një situatë e tillë?

Në fakt punimet në këtë zonë kanë nisur që në muajin mars dhe banorëve iu është dashur të durojnë, jo vetëm zhurmat e shumta të matrapikëve apo makinerive të rënda, por me mbërritjen e sezonit të shirave, iu duhet të durojnë edhe baltën që ka mbuluar të gjithë këtë zonë.

22

E diel, 11 dhjetor 2011

SOCIALE

Dhuna ndaj grave, shëtitje me biçikleta në bulevard

N

jë shëtitje me biçikleta në bulevardin "Dëshmorët e Kombit", ka qenë aktiviteti përmbyllës i 16 ditëve kundër dhunës ndaj grave, të organizuar në mbarë vendin. Parada e shëtitjeve me biçikletë është organizuar nga shoqata "Në dobi të gruas shqiptare", në bashkëpunim me Eccovolis. Një ndër vullnetaret e shoqatës, Lora Arbana u shpreh se ky

aktivitet i shërben sensibilizimit të gjerë të shoqërisë në respekt të të drejtave të njeriut dhe një mjedisi të shëndetshëm. Ky eveniment përmbylli fushatën 16 ditore me aktivitete të shumta kundër dhunës në familje si dhe në mbrojtje të mjedisit. Në këtë aktivitet merrnin pjesë nxënës shkollash, vullnetarë, pjesëtarë organizatash si dhe qytetarë të ndryshëm.

Në kuadër të muajit për të drejtat e njeriut, shoqata "Në dobi të gruas shqiptare", ka nxitur qytetarët dhe nxënës shkollash të kërkojnë edhe një mjedis më të shëndetshëm. Gjithashtu udhëtimi me biçikleta ka synuar të bashkojë sa më shumë qytetarë, të cilët duan të bëhen pjesë aktive e mbrojtjes së të drejtave të njeriut dhe të grave në veçanti.

Sipas një studimi të ISHP dhe QSUT, të rinjtë s’kanë njohuri për sëmundjet e seksit

Raporti, 21 % e gjimnazistëve thonë se AIDS mund t'ua ngjisë edhe miza Lajmi Gjimnazistët nuk kanë njohuri për mënyrën e transmetimit të sëmundjeve seksuale.

Një studim i disa mjekëve infeksionistë të Institutit të Shëndetit Publik dhe QSUT, ka nxjerrë në dritë fakte tronditëse rreth njohurive të të rinjve. Kështu 21% e tyre mendojnë se AIDS transmetohet nga mizat dhe 56 për qind mendojnë se një i prekur nga HIV, dallohet që në fytyrë.

TIRANE

ESMERALDA KETA

N

johuritë që kanë gjimnazistët për sëmundjet infektive që transmetohen nëpërmjet seksin, janë shumë të pakta. Kështu shumica e tyre, 79.9 përqind e dinë që AIDS është një sëmundje seksuale, sifilisin e njohin 33.5 % e gjimnazistëve, hepatitin B 21.8 %, gonorea e njohin vetëm 1.3 për qind e të rinjve, klamidian e njohin 10.6 për qind e tyre, herpesin vetëm 0.3 për qind dhe 1.5 përqind e gjimnazistëve nuk njohin asnjë sëmundje infektikve që transmetohet nëpërmjet marrëdhënieve seksuale.

Studimi "Infeksionet seksualisht të transmetueshme, njohuritë dhe sjelljet tek të rinjtë", është realizuar nga Lumturi Mërrkuri, Marjeta Dervishi, Arjan Harxhi, Irida Agolli, Anisa Subashi dhe Elsona Agolli. Sipas autorëve të këtij studimi vlerësimi i nivelit aktual të njohurive, qëndrimeve dhe sjelljeve të të rinjëve të grup moshës 15- 19 vjeç, rreth infeksioneve seksualisht të transmetueshme, do të jetë në funksion të hartimit të programeve specifike dhe të përshtat-

përfaqësues i 23.888 meshkujve e 20.007 femrave 15-9 vjeç, nxënës në shkollat e mesme, banorë në zonat urbane dhe rurale të Shqipërisë.

SEKSI

Të flasësh me prindërit, është ende tabu

PROBLEMET

M

jekët kanë arritur në përfundimin se diskutimet në familje lidhur me çështje të shëndetit seksual ku përfshihen dhe IST-të, vazhdojnë të konsiderohen tabu e janë sipërfaqësore ose mungojnë. Përdorimi i strategjive të ndryshme të përfshirjes së prindëve e familjes për ndërgjegjësimin e të rinjtë për këto çështje është i domosdoshëm. Personeli shëndetësor dhe mësuesit janë një burim shumë i ulët i informacionit për të rinjtë lidhur me çështjet e IST-ve, ndërkohë që televizioni dhe të rinjtë bashkëmoshatar identifikohen si burimi kryesor i informacionit.

shme për këtë target grup.

Studimi është kryer në nivel kombëtar dhe pyet-

sori iu është shpërndarë një kampioni përfaqësues prej 2172 të rinjësh,

Të dhënat bëhen edhe më dramatike, kur specialistët analizojnë përgjigjet e gjimnazistëve për mënyrat e transmetimit të këtyre infeksioneve seksuale. Dhe boshllëqe të mëdha në këtë drejtim ata kanë edhe sa i përket infeksionit të HIV/ AIDS një prej sëmundjeve për të cilën flitet më shumë dhe më shpesh. Kështu, sipas këtij studimi, të rinjtë mendojnë se ky infeksion mund të merret edhe nga miza, që ka prekur më parë një person të infektuar me HIV apo ata mendojnë se mund ta dallojnë një të

sëmurë që nga fytyra. "Më shumë se ¾ e pjesëmarrësve njohin dy rrugët kryesore të transmetimit të HIV/AIDS, atë seksuale dhe të transfuzionit të gjakut, ndërkohë që më pak se gjysma e njohin rrugën vertikale të transmetimit nga nëna tek fëmijët, pasq.

Nga ana tjetër të dhënat tregojnë për informacion të gabuar e të pasaktë lidhur me metoda të veçanta transmetimi të HIV apo ecurinë e sëmundjes. Kështu 21.6% mendojnë që miza është transmetues i HIV/ AIDS dhe rreth 56% mendojnë se njerëzit e infektuar me HIV dallohen në fytyrë", - thuhet në këtë studim.

REKOMANDIME

Specialistët infeksionistë, pas analizimit të të dhënave kanë nxjerrë edhe disa përfundime e rekomandime për të përmirësuar këtë situatë. Sipas tyre, informacioni i marrë në shkolla lidhur me IST-ë është i pamjaftueshëm si rezultat i orëve të pakta, mos zhvillimit të temave të tilla në shkollë si dhe mungesës së njohurive të nevojshme nga mësuesit e lëndës. Infeksionistët mendojnë se rishikimi i kurrikulave shkollore e trajnimi i personelit shëndetësor e mësuesve të edukimit shëndetësor është një domosdoshmëri.

Specialistët

Përmbytjet, s'mund të parashikohen

S

TIRANE

pecialistët e meteorologjisë thonë se është e pamundur të parashikohen përmbytjet nga reshjet e shiut. Sipas tyre, vërtetësia e të dhënave ka një vlefshmëri maksimumi 10 ditë, por që të parashikosh se si do të jetë dimri apo vera e një viti, dhe kështu të mund të marrësh masa, është mision i pamundur. Petrit Zorba, shef i Qendrës Kombëtare për Parashikimin e rreziqeve natyrore shpjegon se situata e saktë hidrometeorologjike, nuk mund të parashikohet nëse kalojnë 5 ditë.

Madje edhe për këtë vit i cili u cilësua si i thatë për nga reshjet e rëna,

ata thonë se ky është një term i gabuar, pasi ky sezon sapo ka nisur dhe sasia e reshjeve që pritet të bien

Lajmi Në vendin ekzistojnë rreth 35 stacione monitorimi, për parashikimin e situatës sinoptike, të cilat japin të dhëna për sasinë e reshjeve të shiut e borës që bien, apo dhe të parametrave të tjerë.

Por është e pamundur të dimë se si do jetë koha në janar apo shkurt, pasi parashikimet s’kanë vlefshmëri kaq të shtrira në kohë

në muajt në vazhdim nuk mund të parashikohet. Në të gjithë vendet e botës parashikimi deri në tre ditë hyn në kategorinë e grupit të parashikimit që ka një siguri më të madhe, pra në nivelin 90-95 për qind ku treguesit për reshjen dhe temperaturën në një farë mënyre janë ato që pjesën më të madhe të rasteve pak a shumë e vrojton në terren. Në të gjithë institucionet shkencor flitet për një periudhë deri të paktën 10 ditë, maksimumi dy javë si vlerësim dhe parashikime që kanë një lloj garancie shkencore. Mbi këtë afat duhet hequr nga mendja që ta ketë tablonë e reshjeve si do jetë janari, si do jetë shkurti, apo korriku i ardhshëm",- ka shpjeguar Petrit Zorba.

LAJME SHKURT Invalidët: Duam punë dhe rritje pagese

Personat me aftësi të kufizuar kanë kërkuar nga pushteti qendror që të përmirësojnë pagesat e tyre mujore si dhe t'ju krijojnë mundësi punësimi. Pasi në shumë raste, jo vetëm që nuk ndiqen politika lehtësuese por ata përballen me një diskriminim të vazhdueshëm. "Ka diskriminim, po gjëja më e vështirë për ne është ekonomia, ose rritja e pensionit. Sot aktualisht një invalid pune varion nga 7 mijë lekë të reja deri në 17 mijë lekë të reja. Që të jetojë me një mesatare minimumi duhet të ketë të paktën 40 mijë lekë në muaj", - ka shpjeguar Abdullah Onuri, kryetar i shoqatës së invalidëve të punës.

Studentët, konsultime për diplomat

Studenët e vitit të tretë të sistemit tre vjeçar të universiteteve publike kanë nisur konsultimet. Ata takohen me pedagogët e lëndëve dhe diskutojnë mbi temat që do të zgjedhin për të mbrojtur diplomën në përfundim të studimeve. Ndërkohë që gjatë muajit janar ata duhet të kenë të përcaktuar qartë temën e saktë ku do të fokusohen dhe një plan projekt, të cilin do ia paraqesin pedagogut që do të zgjedhin si udhëheqës të temës. Ky muaj konsultimesh do t'u shërbejë atyre për të qartësuar idetë dhe ndoshta edhe për të krijuar një ide se në çfarë ata janë më të aftë për të dhënë kontributin e tyre dhe për të dalë sa më mirë me rezultate. Praktika e konsultimeve, është një praktikë që është rikthyer vitet e fundit, ndërsa pas ndryshime që ka pësuar ligji i arsimit të lartë, të gjithë studentët, pavarësisht rezultateve që kanë arritur gjatë studimeve akademike, janë të lirë që të zgjedhin që diplomën ta mbrojnë me temë dhe jo me provim.

E diel, 11 dhjetor 2011

23

ZBAVITJE

HOROSKOPI Kur "këndon" i vdekuri

N

Edhe majmuni grabitës

Një kërkesë e pazakontë për martesë

ihet që udhëtimet turistëve në xhungël janë të rrezikshme dhe për këtë arsye ata udhëhiqen e shoqërohen nga indigjenë, të cilët, jo vetëm që e njohin mirë zonën, por të mësuar tashmë me jetën e atjeshme, janë në gjendje ta parandjejnë në kohë rrezikun që mund të fshihet pas çdo peme. Në këtë kontekst, të sulmohesh në xhungël nga ndonjë bishë nuk është edhe aq e papritur, por të sulmohesh nga një kafshë si majmuni, për shembull, me qëllim grabitjeje, kjo nuk kishte ndodhur më parë. I ndodhi në fakt një turisti amerikan në një nga pyjet e ishullit të Borneos, në Lindjen e Largme që u sulmua nga pikërisht nga një orangutang. Sipas denoncimit që ai bëri në polici dhe që u konfirmua edhe nga dëshimtarët të tjerë okularë, amerikani u sulmua në mënyrë të rrufeshme nga majmuni, i cili pasi e goditi fillimisht, ia zhveshi rrobat me shpejtësi të habitshme dhe ia përlau objektet më të çmuara që kishte me vete, përfshi këtu edhe aparatin fotografik dhe, pa i lënë kohë të merrte veten, u zhduk në pyllin e dendur.

o shumë vite më parë, pikërisht në janarin e vitit 2001, 75-vjeçari Hasso Schutzendorf, pronar i një shoqërie që jep makina me qera në qytetit Dusseldorf të gjermanisë, botoi një ditë në një nga gazetat më të mëdha një njoftim, me anë të të cilit u bënte ofertë martese grave që ishin të interesuara të bashkëjtonin me të. Në njoftimin e tij, Schutzendorf jo vetëm që nuk e fshihte moshën e tij, por përkundrazi, saktësonte edhe faktin se sapo ishte ndarë nga gruaja e tij e katërt, e cila, gjithmonë sipas tij, ishte tashmë shumë e vjetër, pasi i kishte mbushur 36 vjetët. E megjithë moshën e tij dhe divorcin me gruan e katërt, "plakushi" u mbyt me plot kuptimin e fjalës nga letrat që i vinin jo vetëm nga Gjermania, por edhe nag vende të tjera të botës. Dhe mës mijëra letrave që i erdhën, ai pranoi ofertën e një studenteje 24-vjeçare gjermane, e cila quhej Pari. Por megjithëse pranoi të martohet me studenten, Schutzendorf nuk hezitoi ta paralajmëronte se do t'i kërkojë divrocin kur ajo të mbushë 30 vjeç, duke shpresuar në një martesë të re…

D

dërsa korteu i një funerali po vazhdonte në ecje pro cesionin për të shoqëruar të ndjerin në banesën e fundit, në një nga rrugët e kryeqytetit ekuadorian Quito, njerëzit që qëndorin pranë arkivolit u hodhën përpjetë nga tronditja kur papritmas dëgjuan tingujt e një muzike të dilnin pikërisht nga brenda arkivolit. Të shtangur të gjithë shikonin të habitur njërit- tjetrin, ndërsa ata më supersticiozët kushedi se me çfarë prezence hyjnore apo diabolike mundoheshin ta lidhnin këtë ngjarje. Mirëpo kur tingujt, në fillim të shkëputura u bënë më të qarta, atëherë të gjithë dëgjuan notat e një kënge shumë të njohur të Elvis Presley-t. Pas kësaj u vendos që arkivoli të hapej dhe u pa se ç'kishte ndodhur. Gjatë organizmit të funeralit, pronarit të firmës që merrej me përgatitjen e varrimit i kishtë rënë një radio transistor pa e ndjerë brenda në arkivol. Radioja kishte qenë e mbyllur, por nga lëkundjet gjatë transportimit të arkivolit, duket se fijet ishin takuar vetë dhe nga radio dolën tingujt e këngës së që terrorizuan të pranishmit.

J

Dashi

Demi

Nëse keni takuar një person kohët e fundit i cili ju ka bërë përshtypje mundohuni të tregoni interes ndaj tij po pa rënë shumë në sy . Keni të bëni me një individ shumë të zgjuar që di se çfarë kërkon . Duhet të tregohein edhe ju të zgjuar.

Binjakët

Prania e Hënës në shenjën tuaj do t'ju bëjë më pasionantë dhe shumë kretaivë përsa i përket raportit tuaj në çift . Mund të përmbushni çdo sëshirë tuajën . Kjo mund të konsiderohet si një ditë me fat për ju .

Gaforrja

Emocionet bëhen shumë dominuese ,kjo dhe falë pranisë së Marsit në shenjën mike të virgjëreshës . Do të jeni shumë sensualë dhe atraktivë në këtë ditë . Edhe kush ka një raport prej shumë vitesh do të gjej pasionin e humbur.

Luani

Prania e Hënës në shenjën mike të binjakëve,bën që në këtë ditë t'ju shfaqet në mënyrë prepotente dëshira e lirisë . Kujdes çdo gjë ka një kufi . Mos abuzoni dhe mundohuni të jeni të përmbajtur.

Virgjëresha

Nuk mund të mendoni që personi që keni në krah t'ju falë çdo veprim tuajin pa reflektuar sado pak . Është e vërtetë që prania e Hënës tek binjakët ju çorienton disi,megjithatë duhet të mendoni pak më shumë për njerëzit që ju rrethojnë.

Peshorja

Dëshira juaj për të eksploruar dhe për të njohur kultura të reja , do të ndihmohet sot falë pranisë së Hënës tek binjakët. Një mik do t'ju propozojë për një udhëtim interesant me të . Ju duhet pak pushim …

SUPER FJALEKRYQ 1

2

18

3

4

5

6

7

19

20

25

26

31

27 33

59

80

81 86

40

45

46

47

62

55

69

70 75

76 83

VERTIKAL 1. Rodrigues që këndonte fado.

2. Ngrihet nga të ftohtit.

3. Ka kryeqytet Damask.

4. Muzika e Amalia Riodrigues.

5. Pak enigmatike.

7. Benito alias Duce.

8. Në fund djathtas.

9. Mund të rrenqethet nga frika.

10. E ka simbolin Bi një i tillë 11. Kështu është njeriu i rëndomtë.

12. Eshtë e qeshur e auditorit.

13. Një pjesë e situatës.

14. Gjysmë tmerri.

I O N

I

A L L E N D E U R A

B O C A U N K K

S E

D A

I

15. Ishte grua e Deukalionit.

16. Eshtë edhe ajo gjenealogjike.

17. Një fund balerinash.

19. Anagnosti aktore.

20. Susan aktore.

21. Asnjëherë nuk është i tepërt.

23. Programi i shkurtër.

24. Një Carson i fumetti-t.

26. Kështu thirrej Emmanuel Poiré.

27. Nelson që qe president i Afrikës së Jugut.

29. Habinë pa zë.

30. Gjysma e ekipit.

32. Jetonin në Olimp.

P E T E R

I

A G

K O M I

S A R A H E L

S A R I

A B

N A

P U T H J A

N O R

F

A N A K R E O N T I K U

S

N K

I M E T

I N E T J

D E S

P N I

M

U F O

P E T

I M I

I

I M I N A T O R E T

S A

T E H E R A N

N

A T A L A R

P L

A D E R

I M A I G R E T

D

I

P A L A D

M A T U Z A L E M I

M A K U T

M A S A

M O M E N T

L A B O R A T O R E T

A R V I D A S

S T

L A T

K R A T E R

R R

F P A L

P

L E

U R A

77 84

88

PERGJIGJET E NUMRIT TE DJESHEM

M I

49 57

64

74

87

I G M A L

48

56

63

82

67. Sehir në fund.

68. Jetojnë në vetmi 70. Hari spiune.

71.. Në krye të armatës.

72. Para sunt leones tregonte Afrikën.

73. Një vis, regjion.

75. Skuadër e greke.

77. Një pjesë e reparteve.

78. Tyson i boksit.

80. Një nga mosketierët.

82. Ishin mongolë të Timurlengut.

83. Vërteton firmën.

85. Lumi i Bernës.

86. Kufizojnë elemente.

87. Një është edhe Buffon.

88. Janë detarë.

P

17

36

61

68 73

16 24 30

54

60

67

1. Pastaj në fund.

3. Eshtë trup pa kënde 8. Inicialet e Moravia-s.

10. Një murg si bonzo.

16. Para Shop Boys.

18. Pineda e Garcia Lorca-s.

21. Mund të jetë një arkë.

22. Janë lojërat më të famshme.

25. Eshtë marrëveshje me nota.

26. Albert i Murtaja.

28. Janë pasoja luftrash 31. Skuadra e Igli Tares.

32. U shkrua nga John Milton.

36. Eshtë shok në shoqëri.

37. Binjaket në klasa.

38. Film i famshëm i Bernardo Bertolucci-t.

40. Në krye të garës.

41. Janë në masë.

43. Luigi i Jeta lakuriq.

44. Kështu përfundon Turandot.

45. Nato në Paris.

47. Të parat në atletikë.

50. Na ka paraprirë.

54. Një pije si Red Bull.

58. E zonja e bujtinës.

60. I famshmi Pacino.

62. Kanë të paktën një prind me ngjyrë.

64. Një pjesë e perëndimit.

65. Qe shpata e Rolandit.

15

29

44

HORIZONTAL

14 23

53

85

13

35

52

72 79

12

39

66

71 78

34

43 51

11

28

58 65

10

38

42 50

9

22

32 37

41

8

21

E R

T U E S

I

T U T A R O G E R

J A N E E Y R E

T

E N E

Y

O T

I

Është dita e duhur për të programuar një udhëtim relaksues . Kjo falë pranisë së Mërkurit në shenjën mike të shigjetarit . Janë rezervuar shumë ditë të bukura për ju këtë fundvit .

S

I D A E N N O E L

33. Tre në Arlington.

34. Zanore për serioz.

35. Një sigël për disk fluturues.

38. Eshtë peshku shumë grykës.

39. Tikaram këngëtare.

42. Inicialet e Penn aktor.

43. Përbëhet nga të parët e vendit një e tillë.

46. E ardhmja më e afërt.

47. Faje pa fe.

48. Janë karakteristikat e fytyrës.

49. Eshtë intensive me ilaçe.

51. Agjennci Monitoruese Rajonale.

52. Rainer Maria poet.

53. Janë kontatorët e ujit.

55. Eshtë membranë ë syrit.

56. Kufizojnë gabimet.

57. Një brejtës pylli.

59. Mund të jenë kursimi.

61. Franz kompozitor 62. Carlos, që qe president i Argjentinës.

63. Eshtë budallaqe 65. Eshtë zonjë që ha gurë 66. Thyhet me dy kafshata.

69. Grirë pa kufij.

74. Qëndron ndryshe.

76. Pak sorollatje.

79. Ekstreme në katror 81. Kështu fillon sporti.

82. Në krye të trupave 84. Mbyllin aktivitete.

Akrepi

Falë pranisë së Marsit në virgjëreshë do të ruani vetëkontrollin në cdo situatë sado e vështirë qoftë ajo. Nëse situata ju del jashtë kontrollit , dijeni që keni miqtë tuaj që ju mbështëesin gjithmonë .

Përballja e Diellit dhe Hënës në qiell , ju bën që të jeni disi të shqetësuar. Sot pritet të jetë dita e duhur për të marrë një vendim përfundimtar, sado i vështirë qoftë ky .

Shigjetari

Bricjapi

Ujori

Peshqit

Disa ditë pushim do t'ju bënin shumë mirë , por është e pamundur që të ju të hiqni dorë nga detyrimet që ju përkasin . Prania e Marsit në shenjën mike të virgjëreshës do t'ju bëjë që të ndiheni mjaft energjik.

Do të merrni lajme të mira përsa i përket sferës profesionale . Rritje në detyrë, apo dhe ofertat e reja nuk do të mungojnë . Mjafton që të jeni në kohën e duhur në vendin e duhur.

Prania e hënës te binjakët ju bën shumë nervozë dhe të tensionuar . Duhet të bëni kujdes sepse jo gjithkush mund të jetë aq I qetë sa të durojë shenjat tuaja të nervozizmit . Bëni mirë të mos dilni sot .

24

E diel, 11 dhjetor 2011

LAJMET NE 5 RRESHTA • Hashim Thaçi: Drejt BE pa viza Hashim Thaçi, kryeministri i Kosovës deklaroi dje se kosovarët kanë marrë vlerësime pozitive nga Brukseli. “Samiti kon¿rmoi konkluzionet e Ministrave të Jashtëm, që për Kosovën parasheh shumë qartë: hapjen e dialogut për liberalizimin e vizave, hapjen e negociatave për marrëdhënie tregtare, qasjen e Kosovës në programet e Komunitetit dhe anëtarësimin e Kosovës në Bankën Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim- EBRD”, theksoi ai.

Duke pasur 1/3 e qytetarëve në diasporë, kryesisht në vendet e Bashkimit Evropian, për familjet tona, procesi i liberalizimit të vizave është mbase më i rëndësishmi, tha Thaçi.

• Itali, aborton 16-vjeçarja e lidhur me shqiptarin Një gjykatë italiane vendosi dje që vajza italiane 16-vjeçare, e pagëzuar në media me emrin Sara, të abortonte fëmijën që e kishte me një djalë shqiptar, në moshë të re, në Itali. Avokati i familjes deklaroi se pas disa ore punë të gjyqtarit, 16 vjeçarja e pranoi abortin, ndërsa incidenti që ndodhi në provincën e Trentos ishte në qendër të vëmendjes së mediave italiane. Prindërit thanë se përpjekjet e tyre për të mbrojtur jetën e vajzës dhe mospëlqimi për djalin me origjinë shqiptare, i detyroi ata të ndiqnin të gjitha rrugët ligjore.

• Policia greke kthen 21 shqiptarë Policia greke ka njoftuar mesditën e së shtunës, riatdhesimin e 44 emigrantëve, mes të cilëve 21 shqiptarë. Sipas policisë greke, riatdhesimi i shqiptarëve është kryer në rrugë tokësore e detare, përmes pikave të kalimit ku¿tar që lidhin Greqinë me Shqipërinë.

Këta shtetas, janë kapur kohët e fundit, në qytete të ndryshme të Greqisë, pa dokumentacionin përkatës, pasi kishin hyrë ilegalisht nga ku¿ri i gjelbër që lidh Shqipërinë me Greqinë, nga Korça, Gjirokastra e Saranda.

• Kakavije, bllokohen 8 kg marijuanë Një sasi prej 8 kg marijuanë është bllokuar nga policia sot në mëngjes në Kakavijë. Droga mësohet se është gjetur në një autobus ndërsa në pranga ka rënë 24-vjeçari Albano Merkaj nga Vlora. Sipas policisë droga u gjet e fshehur në çantën e 24-vjeçarit e mbështjellë me letër natriban të cilën ai do ta transportonte drejt shtetit grek. Ndërkohë materialet në ngarkim të 24-vjeçarit i kanë kaluar prokurorisë së krimeve të rënda Tiranë për veprën penale “tra¿k ndërkombëtar të lëndëve narkotike”.

• Ish kryeministri kroat akuza të reja për korrupsion Prokurorët kanë ngritur akuza të reja për korrupsion kundër ish-kryeministrit kroat, Ivo Sanader dhe partisë së tij konservatore. Partia kroate e Bashkimit Demokratik, e cila humbi zgjedhjet e përgjithshme parlamentare javën që shkoi, akuzohet se ka vjedhur paratë e shtetit për përdorime të papërshtatshme. Prokurorët thonë se disa zyrtarë të partisë dyshohet se kanë për¿tuar rreth 5.5 milionë dollarë, prej të cilave, dyshohet se 3 milionë i kanë takuar Sanaderit. Ish-kryeministri kroat do të paraqitet në gjykatë lidhur me akuzat për rryshfet nga kompani hungareze dhe austriake.

Sanader i mohon këto akuza.

• Alba Malltezi

Drejtore e Përgjithshme e Free and Fair Media Group

• Anila Basha

Drejtore e Shqiptarja.com

Drejtore Marketingu:

Julia Dhame

julia.dhame@shqiptarja.com

Kryeredaktor: Politika: Ekonomia:

Arben Rrozhani Jakin Marena Genc Kondi

Investigimi: Poli Hoxha Kronikë: Besmira Muçaj Sociale: Esmeralda Keta Kulturë: Admirina Peçi Design: Altin Aliaj, Genti Manelli Website: Suela Gera, Antuen Hoxha

Shpërndarja: Saimir Zenelaj Celular: +355696060418 Redaksia: Rruga: “Dervish Hima” tre kullat, kulla e dytë - Tiranë E-mail: redaksia@shqiptarja.com Shtypur në shtypshkronjën: A.K shpk, rruga 5 maji, Tiranë