U BOTUAN NË "DIELLI" 1922. SKICA T U REALIZUAN NGA FRANK E DA VIDSON SKICAT DAVIDSON Suplementi i së dielës te SHQIPTARJA.com
E-mail: rilindasi@gmail.com
Tani jemi edhe online www.shqiptarja.com Viti II - Nr: 4 E diel, 29 janar 2012
Kryeredaktore: Admirina PEÇI
KARTUNET BEFASUESE TE KONICES
Karikaturat e panjohura që godasin qeveritë shqiptare edhe sot Novruz Xh Shehu
K
jo duhet të jetë pjesa më interesante e betejës së Faik Konicës në emër të zhvillimit të Shqipërisë. Me gjuhën e karikaturës dhe sarkazmës ai shpotit hajdutërinë, papërgjegjshmërinë, turpet dhe pazaret që u bënë në kurriz të vendit prej qeveritarëve shqiptarë. Është viti 1922. Në një edicion special të gazetës "Dielli", me format të vogël, që dilte periodikisht, enkas për Europën, Konica realizon disa kopertina mjaft grishëse e shpotitëse njëherazi. I quan kartune (cartoon- karikaturë) dhe ajo që të magjeps tani, 90 vite më vonë, është aktualiteti. Sarkazma e Konicës godet njëlloj edhe sot.
*** Për t'i patur më të qarta, se ç'ishin e për ç'funksion u botuan këto kartune, kërkova ndi-
Në foto: Faik Konica dhe faksimilet e disa prej karikaturave të botuara në “Dielli” më 1922
Betejat kombëtare të Konicës përmes fjalës
M
e syrin e intelektualit të përmasave botërore, me guxim dhe talent të një kirurgu gjenial, Faik Konica tërë jetën vëzhgoi, vigjëloi, ndërhyri, vendosi e operoi mbi hartën e shtatit të Shqipërisë për mbi një
e pesë shekujve të fundit. Bisturia koniciane ishte e pamëshirshëm, e patolerueshëm, e frikshme gjer në llahtarë për matrapazët e çështjes kombëtare, për, zuzarët, batakçinjtë, që... faqe 15
gjysëm shekulli. Thuajse ishte misionar i dërguar nga inteligjenca supreme, për të synuar e luftuar për një Shqipërui europiane, të pavaruar baltrat e pushtimeve mbi 2000 vjeçare e të ngërthyer keqas nga Turqia
○
yteti i Kosturit ndod het afër kufirit grekoshqiptar, në jug-lindje të Shqipërisë. Ky qytet shtrihet buzë liqenit me të njëjti emër. Në këtë liqen derdhen lumenj të vegjël nëntokësor dhe mbi tokë. Klima e zonës është me dimër të ashpër dhe verë të freskët. Sipas të dhënave qyteti është themeluar nga Perandori Justiniani në mes të shek.VI, me emrin Justinianopoli. Me pushtimin e Ballkanit nga sllavët u ndryshuan edhe shumë emra të qyteteve, fshatrave, maleve etj., duke i riemëruar me emra sllavë. Justinianopoli në shek. VIII quhet me emrin Kostur, fjalë sllave. Ndërsa disa shekuj më vonë diku në
○
○
○
○
○
Një fakt i dhënë në autobiografinë e tij, përmes kujtimeve të së jëmës që thotë: Unë nuk e mbaj mend vitin, por e mbaj mend që ishte Nata e Kolendrave dhe binin kambanat e kishave
shek, XI historianët Bizantin e shënojnë qytetin dhe liqenin me emrin Kastorias. Për emrin Kastorias ka shumë teori rreth prejardhjes së fjalës. Disa studiues thonë që kjo fjalë lidhet me fjalën latine Castra (kështjellë) që në greqisht pëson përshtatje në Kastro. Një teori tjetër që duket edhe për e kapshme është se fjala Kastorias rrjedh nga fjala greke Kastor duke patur parasysh që ndër shekujt në këtë qytet gjenden punishte të përpunimit të leshit, kastorëve, gunave të ndryshme që shiten nëpër vendet e ndryshme të botës. Kosturi dhe fshatrat e tjera përreth tij për shumë vite kanë qenë sunduat nga shqiptarët, në fillim nga Despot Andrea II Muzakët. Pas vdekjes së tij e trashëgojë këtë... faqe 18-19 ○
○
Datëlindja e Fan Nolit me 25 dhjetor jo 6 janar
Nëntë fshatrat ku gjallon ende gjuha shqipe: Amudhara, Argos Orestiko, Dhendrohori, Hiliodhendro, Hiriollovon, Kastorian, Koromilan, Mesopotamian, Thihilion
Q
○
○
Kosturi, si e shndërruan në grek fshatin multietnik
Arben Llalla
○
hmën e studimit të publicistit të famshëm të "Vatrës", Qerim Panariti, "Opinga", shkruar në kuadrin e 50 vjetorit të "Dielli-t"(1909-1959). Aty Panariti shkruan: "Në 'Diellin' e datës 20 maj 1922, Faik Konitza nisi të botojë një sërë kartunesh, të cilat shumë nga këndonjësit i kuptonin sikur Konitza nisi të përdorë këtë armë të shtypit të lirë kundër personave që ay urrente personalisht. Shkronjësi i këtyre radhëve nuk bashkohet në këtë mejtim..." Nga studiuesi i talentuar i artit Ferid Hudhri, mësova se autori i karikaturave të porositura nga Faik Konica e të botuara në 'Dielli', janë të realizuara nga një piktor i njohur amerikan Frank E Davidson. Konica, mik i njohur i piktorëve, përveç publicistikës së tij të një niveli mjaft të lartë, me kulturë, qytetari e fisnikëri faqe 14 rrallë të...
○
Efthim Dodona
K
Gjashtë poezi për Kadarenë Poeti Faslli Haliti sjell një cikël poezish kushtuar shkrimtarit si një urim për ditëlindje Faslli Haliti
○
faqe 16
○
○
○
ëto ditë mbas Vitit të Ri, disa nga gazetat shqiptare, madje edhe ndonjë televizion, kanë shkruar e folur për 130vjetorin e lindjes së Fan Nolit. Fatmirësisht, Noli na ka lënë peng një biografi të vetën, të shkruar nga dora e tij në gjuhën angleze, me titull: "Fiftieth Anniversary Book of the Albanian Orthodox Church in America, 1908-1958", Boston 1960. (Pesëdhjetëvjetori i Kishës Ortodokse Shqiptare në Amerikë, 19081958). Kjo biografi përbën për studiuesit e Nolit një burim të virgjër të dhënash, të cilat pa këtë libër do të kishin humbur përfundimisht. Pikërisht në këtë libër duhet mbështe-
tur dhe prej andej duhen marrë faktet.Libri është përkthyer në gjuhën shqipe nga Alqi Kristo dhe nga studiuesi kosovar Xhevat Karjagdiu, dhe lexuesi mund ta lexojë në gjuhën shqipe dhe të mësojë ditën kur ka lindur Fan Noli, ashtu siç na e thotë ai. Ja si e shkruan Noli vetë në anglisht: ... Then Fan Noli tried get from his mother the exact year of his birth. Mother Maria ansëered: "I don't remember the year, but I do remember that it ëas Christmas Eve, and the church bells were ringing". She meant Christmas Eve açording to the Old Calendar, ëhich açording to the New Calendar was January 6th. A feë years later Fan Noli got the exact year of his birth, 1882, from his faqe 20 Brother Dimitri... ○
○
○
○