Almedicus

Miopia, këshillohen vizita të shpeshta

Si mund të kurojmë retinopatinë diabetike

M

K

iopia është një defekt i shikimit. In dividi dallon qartë objektët afër, por ata larg i sheh turbullt. Fatkeqësisht, miopia është mjaft e përhapur...

Faqe 20

A

urimi konservativ i retinopatisë diabe tike përfshin preparate për forcimin e enëve të gjakut, eleminimin e gjakderdhjeve si dhe të grumbullimeve...

Faqe 16

Botim zyrtar i Fakultetit të Mjekësisë, Universiteti i Tiranës Adresa: Fakulteti i Mjekësisë, Nr371, Cel: 069 63 46688, E-mail: suplementi@almedicus.org

S

SUPLEMENTI MJEKESOR

Nr.21

LMEDICU BOTIM I PËRJAVSHËM I GAZETËS SHQIPTARJA.COM

KESHILLA/ NE RRADHE TE PARE, KURONI SEMUNDJEN

Humbja e shikimit ndërlikim i diabetit

Katarakta

K

atarakti apo siç e njohim ndryshe “perdja e syrit” është një mjegullim i lentes së syrit si pasojë e shtimit të disa proteinave. Ashtu si mosha e njeriut, kataraktet rriten në mënyrë progresive duke u bërë më të errëta dhe jamë dense, duke penguar kështu kalimin e dritës nëpër lente. Kjo çon në humbje të shikimit. Pacientët me katarakte...

S

yri i njeriut ka formë sferike. Ai mbështillet nga tre membrana: membrana e jashtme, ajo e enëve të gjakut dhe retina.

Membrana e jashtme ndahet në dy pjesë: kornea dhe sklera. Kornea është e tejdukshme dhe ngjason me një dritare nëpërmjet së cilës rrezet e dritës depërtojnë në sy.

Duke patur formë të lakuar, ajo i përthyen këto të fundit përpara se të arrijnë retinën.

Sklera ka ngjyrë të bardhë.

Membrana e dytë përbëhet nga shumë enë të vogla gjaku të cilat mundësojnë furnizimin e syrit me oksigjen dhe lëndë ushqyese. Pjesë përbërëse të kësaj membrane janë: irisi (pjesa e përparme) trupi biliar (pjesa e mesme) dhe koroidi (pjesa e pasme).

Irisi ndodhet midis kornesë dhe ndryshon..

Faqe 14

         

Drejtor: Taulant MUKA Kryeredaktore: Jana NANO Zv/Kryeredaktore: Fjorda KOROMANI Redaksia: Arminda Avdulaj Besiana Balla Blerta Dollaku Dea Qirjaqi Erklida Sula Isid Xhura Kledia Dimroci

Faqe 18

Alternativat e mjekimit në diabet

Shpëtimi, kirurgjia dhe ndërhyrjet me rreze lazer ALBA KUQI

E ENJTE 28.06.2012

Kirurgjia e syrit



Mirald Gina

Këshilli botues: Departamenti i Shëndetit Publik  Enver ROSHI Shërbimi i Endrokrinologjisë, QSUT  Agron YLLI Shërbimi i Urgjencës, QSUT  Edmond ZAIMI Shërbimi i Nefrologjisë, QSUT  Arjana STRAKOSHA Shërbimi i Reumatologjisë, QSUT  Argjend TAFAJ Shërbimi i Alergologjisë, QSUT

      

Etleva QIRKO Shërbimi i Kardiologjisë, Spitali Ushtarak Gerta KOÇEKU Shërbimi i Neurologjisë, Spitali Ushtarak Fatos JAHO Shërbimi i Ortopedi-Traumatologjisë, Spitali Ushtarak Gjergj ÇAUSHI Shërbimi i Tokosikologjisë, Spitali Ushtarak Zyhni SULAJ Biokimi Klinike, QSUT Ndok MARKU Farmaci Leonard DEDJA

Faqe 17

Operacioni zgjat nga 30 minuta-1.5 orë

S

humë të sëmurë drejtohen te mjeku pasi sëmundja (retinopatia diabetike) është ndërlikuar : retina është shkolitur , janë shfaqur glaucoma dhe katarakta e për pasojë nevojitet kryerja e disa lloj ndërhyrjeve kirurgjikale njëherësh. Përse nuk rekomandohet heqja e kataraktës njëherësh me kryerjen e vitrektomisë apo me ndërhyrjet e...

14

E enjte, 28 qershor 2012

WWW.SHQIPTARJA.COM

Diabeti

A

S

SUPLEMENTI MJEKESOR

LMEDICU

FRIKA E HUMBJES së shikimit i shoqëron kurdoherë këta pacientë përgjatë gjithë jetës. Nuk ndodh rrallë që kujdesi mjekësor merret në një moment ku nuk lihet shumë hapsirë të ndërhyet kirurgjikalisht.

Humbja e shikimit ndërlikim i sëmundjes Shpëtimi, kirurgjia dhe rrezet lazer JANA NANO

Koroidi

S

yri i njeriut ka formë sferike. Ai mbështillet nga tre membrana: membrana e jashtme, ajo e enëve të gjakut dhe retina.

Membrana e jashtme ndahet në dy pjesë: kornea dhe sklera. Kornea është e tejdukshme dhe ngjason me një dritare nëpërmjet së cilës rrezet e dritës depërtojnë në sy.

Duke patur formë të lakuar, ajo i përthyen këto të fundit përpara se të arrijnë retinën.

Sklera ka ngjyrë të bardhë.

Membrana e dytë përbëhet nga shumë enë të vogla gjaku të cilat mundësojnë furnizimin e syrit me oksigjen dhe lëndë ushqyese. Pjesë përbërëse të kësaj membrane janë: irisi (pjesa e përparme) trupi biliar (pjesa e mesme) dhe koroidi (pjesa e pasme).

Irisi ndodhet midis kornesë dhe ndryshon ngjyrën në varësi të pigmentit që përm-

Pjesa e pasme e membranës që përmban enë të vogla gjaku kontakton drejtpërdrejt me retinën duke i siguruar kësaj të fundit ushqimin e nevojshëm. Rrezet e dritësqë hyjnë në sy, fokusohen në retinë.

ban i përcaktuar gjenetikisht.

Në qendër të irisit ndodhet një strukturë e quajtur bebja e syrit (pupila). Përmasat e saj ndryshojnë në varësi të

ndriçimit: në errësirë pupila zgjerohet ndërsa në vende të ekspozuara ndaj dritës, ngushtohet.

Trupi ciliar prodhon likui-

din intraokular (lëngun ujor) i cili qarkullon brenda në sy duke ushqyer lenten (kristalinin), kornenë dhe trupin qelqor. Lëngu del jashtë nëpërmjet këndit të dhomës së përparme me anë të sistemit të drenimit. Forma e lentes së syrit rregullohet nëpërmjet muskulit akomodues.

Koroidi, pjesa e pasme e membranës që përmban enë të vogla gjaku kontakton drejtpërdrejt me retinën duke i siguruar kësaj të fun-

dit ushqimin e nevojshëm.

Rrezet e dritës që hyjnë në sy, fokusohen në retinë. Këtu pamja e objektit shndërrohet në impuls nervor, i cili nëpërmjet nervit optik kalon në tru.

Lentja e syrit ( kristalini) ka formë bikonvekse. Njësoj si kornea, ajo depërton dhe thyen rrezet e dritës të cilat më pas fokusohen në retinë duke na dhënë imazhin e objektit.

Trupi qelqor ka përmbajtje xhelatinoze. Ai ndan

kristalinin nga fundi i syrit.

Në sy ndodhen edhe disa hapësira të quajtura dhoma e përparme, që përbën hapsirën midis kornesë dhe irisit; dhoma e pasme, që përbën hapsirën midis irisit dhe kristalinit.

Bashkëveprimi i të gjithë pjesëve të syrit mundëson procesin e të parit: shikimin afër dhe larg, në ditë dhe në mbrëmje; na mundëson të perceptojmë shumëllojshmërinë e ngjyrave dhe të orientohemi në hapsirë.

Sëmundja

Diabeti i sheqerit dhe ndërlikimet e tij në sy D

iabeti i sheqerit është padyshim një nga sëmundjet më të përhapura endokrine në botë. Çdo dhjetë vjet , shifrat e të prekurve nga kjo sëmundje dyfishohen. Përhapja, frekuenca dhe ndërlikimet i kanë dhënë kësaj sëmundjeje një karakter social. Të sëmurët me diabet kanë probleme me shikimin dhe një pjesë e tyre rrezikojnë humbjen e plotë të tij. Nga të dhënat e Organizatës Botërore të Shëndetesisë, çdo vit rregjistrohen 15 milionë të prekur me diabet, tëcilët humbasin shikimin si rezultat i një ndërlikimi të kësaj sëmundjeje.

Frika e humbjes së shikimit i shoqëron kurdoherë këta pacientë përgjatë gjithë jetës. Nuk ndodh rrallë që kujdesi mjekësor merret në një moment ku nuk lihet shumë hapsirë të ndërhyet kirurgjikalisht. Praktika ka treguar që terapia konservative dhe kurimi me preparate nuk ndalojnë zhvillimin e sëmundjes.

Metodat e fundit të ndërhyrjeve kirurgjikale dhe me rreze lazer mundësojnë kthimin e shikimit tek shumë pa-

SI VENDOSET DIAGNOZA?

 Përcaktimi i mprehtësisë së shikimit

 Matja e tensionit intraokular (brenda syrit)

 Kontrolli i fushës së pamjes  Ekzaminimi i fundit të syrit cientë edhe në rastet më të rënda.

Gjatë diabetit dëmtohen të gjitha enët e vogla të gjakut të quajtura kapilarë. Më pas ndryshimet prekin retinën e të sëmurit. Disa nga këto enë shumë të vogla mund të bllokohet duke çuar në mënyrë kompesatore në zmadhimin e disa të tjerave. Këto fryrje të kapilarëve përbëjnë atë që quhet mikroaneurizma e cila ka një rrezik të lartë për tu çarë duke u shoqëruar kështu me një gjakderdhje të mundshme brenda në sy.

Në retinë do të zhvillohet edema, e cila nëse qëndron për një kohë të gjatë

 Ekzaminimi me ultratinguj  Kontrolli elektrofiziologjik (përcaktimi i aftësisë jetike të retinës dhe nervit optik) do të dëmtojë qelizat nervore. Një dëmtim tjetër i retinës vjen edhe rnga grumbullimi i substancave proteinike dhe komplekseve yndyrore të përqëndruara në zona të caktuara të retinës. Mund të ndodhë që muret e kapilarëve të çahen dhe në retinë të shfaqen vatra të vogla hemoragjie.

KUJDES! Retinopatia mund të zhvillohet në fshehtësi. Ajo nuk ka një simptomatikë të shprehur. Nëse ndryshimet e mësiperme nuk prekin pjesën qëndrore të retinës (makulën), atëhere me siguri pacienti nuk do të ketë ankesa shqetësuese në lidhje me shikimin. Pacientët i drejtohen mjekëve specialist kur patologjia ka avancuar në një gradë të lartë. Në këtë stad, efektshmëria e mjekimit është e vështirë për tu arritur. Pas kapilarëve, sëmundja prek venat.

Sasia e lëndëve të grumbulluara rritet.

Gjithashtu edhe vatrat hemoragjike.

Mprehtësia e shikimit dobësohet. Me kalimin e kohës procesi i të ushqyerit të retinës me gjak përkeqësohet. Në zonat ku oksigjeni është i pamjaftueshëm formohen enë gjaku artificiale të reja si dhe shtresa qelizore në formë fijesh të cilat vendosen mbi retinë duke u futur në brendësi të trupit qelqor. Ato tërheqin dhe rrudhosin retinën duke rrezikuar shkolitjen e saj. Këto proliferime dëmtojnë edhe nervin optik. Shikimi vazhdon të përkeqësohet më tutje.

Enët e sapoformuara janë shumë të dobta dhe rreziku që ato mund të çahen nga momenti në moment është shumë i lartë. Kjo mund të shoqërohet me humbjen e menjëhershme të shikimit. Në këto raste, mjeku jep preparate për forcimin e enëve të gjakut me qëllim eleminimin e hemoragjisë.

Edhe pas mjekimit, fenomene të tilla mund të përsëriten në çdo moment.

Retinopatia diabetike mund të shoqërohet edhe me ndryshime të trupit qelqor. Në të mund të grumbullohen produkte të prodhuara nga organzmi si psh. acidi laktik, ureja etj të cilat shkaktojnë ndryshime në strukturën dhe funksionin e trupit qelqor. Gjaderdhjet e vazhdueshme nga enët e gjakut të sapoformuara në trupin qelqor ndërlikojnë akoma më shumë ecurinë e sëmundjes. Fatkeqësisht, edhe pas trajtimit intensiv, këto ndërlikime nuk mund të eleminohen plotësisht. Rritja e formimit të ngjitjeve indore me njëra tjetrën (aderencave) do të vazhdojë të shkolisë dhe rrudhosë më tej retinën çka mund të çojë në verbim të plotë. Për të ndaluar këtë proces kërkohet ndërhyrje kirurgjikale.

A

S

SUPLEMENTI MJEKESOR

E enjte, 28 qershor 2012

WWW.SHQIPTARJA.COM

LMEDICU

Diabeti

KATARAKTI është si një perde që mbulon syrin. Çdo pamje duket si e zymtë dhe e errët. Duhet ndërhyrje kirurgjikale që katarakti të hiqet. Lentja e syrit zëvendësohet me lente plastike si lente kontakti

Dëmton retinën, nervin optik dhe lenten e syrit Këshilla për një shërim sa më të shpejtë FJORDA KOROMANI

KËSHILLA PËR SHËRIM SA MË TË SHPEJTË: Në mënyrë që periudha pas operacionit të kalojë pa ndërlikime në një kohë sa më të shkurtër, ndiqni këshillat e specialistëve.

 1-2 javët e para pas operacionit, mos flini nga krahu i syrit të operuar

 Mos e fërkoni syrin e operuar me dorë dhe mos rëndoni mbi të

 Gjatë larjes, kini kujdes mos të lagni syrin ujë

D

ëmtimi i retinës ndodh ngadalë. Në retinë gjenden enë të vogla gjaku që mund të dëmtohen shumë lehtë. Kur sheqeri në gjak dhe tensioni janë të lartë, këto enë të vogla gjaku dëmtohen. Në fillim këto enë gjaku fryhen dhe dobësohen, madje disa prej tyre mund të bllokohen dhe mund të mos kalojë gjak në to. Në ndryshimet e para

Glaukoma nis nga një tension i lartë syri.

Me kalimin e kohes dëmtohet nervi i syrit, nervi optik dhe fillimisht ka humbje të shikimit anësor. Trajtimi i glaukomës është i thjeshtë

Një retinë e dëmtuar mund të çojë në humbje të dritës dhe deri në verbim.

Kontrollohuni menjëherë te mjeku nëse vini re të tilla problem në shikim mund të mos ketë shenja të dukshme të humbjes së shikimit, por është e rëndësishme që të bëhet kontrolli i syve një herë në vit edhe nëse nuk keni problem. Njëri nga sytë mund të dëmtohet më shumë se tjetri, ose të dy sytë të dëmtohen njëlloj.

Me përkeqësimin e problemeve të diabetit, në sy shtohen këto enë gjaku të cilat janë gjithashtu të dobëta. Carja dhe rrjedhja e gjakut bren-

15

da në sy nuk e lejon dritën që të arrijë në retinë. Ju mund të shikoni si me vija ose të shikoni errësirë. Ndonjëherë gjaku pastrohet vetë, në raste të tjera duhet të bëhet një ndërhyrje kirurgjikale.

Me kalimin e viteve, këto enë të dëmtuara gjaku mund të lenë shenja dhe ju të shihni si me njolla ose pjesërisht errësirë, pamja mund të duket si me pjesë të hequra. Një retinë e dëmtuar mund të çojë në

humbje të dritës dhe deri në verbim. Kontrollohuni menjëherë te mjeku nëse vini re të tilla problem në shikim. Problemet që diabeti shkakton në retinë shpesh nuk vihen re po ndodh edhe që të ketë shenja si:  Shikim i zbehtë  Drita të duket si e  lëvizshme  Shpesh shikon si me errësime  Dhimbje ose shtypje të të

dy syve  Shikim i paqartë Diabeti mund të shkaktojë edhe probleme të tjera në sy si katarakti dhe glaukoma.

Këto sëmundje mund të prekin edhe njerëzit që nuk vujanë nga diabeti, por ata që vuajnë nga diabeti preken më shpesh madje dhe në moshë më të re. Katarakti është si një perde që mbulon syrin. Çdo pamje duket si e zymtë dhe e errët. Duhet ndërhyrje kirurgjikale që katarakti të hiqet.

Lentja e syrit zëvendësohet me lente plastike si lente kontakti. Pas operacionit ju do të shikoni normalisht. Glaukoma nis nga një tension i lartë syri. Me kalimin e kohes dëmtohet nervi i syrit, nervi optik dhe fillimisht ka humbje të shikimit anësor. Trajtimi i glaukomës është i thjeshtë. Ju do të merrni barna të veçanta për të ulur tensionin e syrit, ose mund të ndërhyet me lazer.

apo shkumë sapuni. Për këtë para larjes, mbylleni syrin me një shami të pastër, fasho apo leukoplast.

Pas larjes hidhni në sy pika dezinfektuese

 Përdorni syze dielli  Mbroni syrin nga ndryshimet e menjëhershme të temperaturës; mos frekuentoni ambiente me temperature shumë të larta ose shumë të ulta.

Shmangni pishinat, solarët apo banjat me avull etj

 Mos ngrini pesha të rënda  Edhe pas 3 muajsh nga operacioni mos kryeni punë fizike me kokën poshtë

 Për të ngritur objekte nga dyshemeja përdorni të gjithë trupin

 Kozmetikën në sy mund ta përdorni jo më herët se 1 muaj pas operacionit

 Mos u merrni me sport 3 muajt e parë pas operacionit, pas 3 muajsh mund të filloni gradualisht gjimnastikën e mëngjesit, të merreni me not dhe ushtrime të tjera gjimnastikore, të cilat nuk kërkojnë sforcim të trupit ( përjashtohen rreptësisht vrapi, kërcimet dhe hedhjet në ujë, kalërimi, ngritja e peshave etj)

 Mos ngisni makinë derisa syri të shërohet plotësisht

Këshilla

Vlerësimi psikologjik i fëmijëve me miopi Ë

shtë mjaft e do mosdoshme di agnostikimi i veçantive psikologjike tek fëmijët e moshës para shkollore rreth 4-6 vjec e cila lehtësohet në kopshtet apo shkollat bashkëkohore që kanë psikologë.

Nxjerrja në pah e grupeve të fëmijëve me karakteristika “miopike” tipike për seance psikokoreksioni janë masat e para të radhës profilaktike për miopitë progresive shkollore të lindura .

Shumica e prindërve fillojnë të përgatisin fëmijët e tyre për shkollë kohë më parë së këta të fundit të arrijnë moshën 6 vjeçare. Kjo përgatitje parashkollore nga vetë prindërit para se fëmija të shkojë në

hen në:  Sëmundjet e traktit tretës -stomakut apo zorrëve  Sëmundjet e organeve të frymëmarrjes  Sindromi hidrocefalik etj.

shkollë, mund të sjellë rrezik si për shëndetin psikik, fizik ashtu dhe në përforcimin e gabuar të mënyrës së përvetësimit të të nxënit.

Faktorët e tjerë provokues që gjithashtu influencojnë në miopinë progresive tek fëmijët shpesh tako-

Sot në vendin tonë dhe në përgjithësi në mbarë botën po rriten breza fëmijësh të moshës parashkollore, të cilët shpenzojnë orë të tëra para kompjuterit Këta “Wunderkind’’-a të qytetërimit bien në kurth “të ardhmes së tyre të ndritur sa sakrifikuar sytë e tyre.

Të dhënat e sotme shkencore deklarojnë se myopia ka përfshirë

më shumë se 50 % të pacientëve të moshës 15-16 vjeçare. Pra, tashmë mund të flasim për një epidemi të miopive të adoleshentëve. Kjo gjë vërtetohet edhe nga të dhënat e klinikës tonë që operon në fushën e okulistikës për më shumë se 12 vjet.

Megjithatë faktori trashëgimor është një element që duhet të merret detyrimisht parasysh.

Përmasat normale të syrit tek një fëmijë arrijnë në 16- 18 mm. Në moshën 18-20 vjeçare këto shifra kapin vlerën 22-24 mm. Për shkak të ngarkesave monotone të leximit, shkrimit apo të qëndruarit para kompjuterit, fëmija detyrohet të fiksojë për një kohë të gjatë objekte që

janë afër tij. Kjo shpjegon procesin natyral të rritjes së numrit të syrit.

Fëmijët e sotëm arrijnë normën prej 22-24 mm në moshën 7-10 vjeëare kur ndërkohë duhet ta arrinin në moshën 20 vjecare.

Në shoqëri të urbanizuara dhe të zhvilluara sië është përshembull Japonia, fëmijët miopë zënë rreth 70% të popullsisë. Politikat shëndetësore sygjerojnë që të dozohet ngarkesa fizike e syrit duke përcaktuar orët mësimore në shkolla.

Këshillohet që fëmijët të merren me sport. Ka një varësi positive midis gjendjes psiko-fizike të fëmijës gjatë aktiviteteve sportive dhe relaksimit të funksioneve fizike të syrit.

16

E enjte, 28 qershor 2012

WWW.SHQIPTARJA.COM

Intervista ALBA KUQI

K

urimi konservativ i re tinopatisë diabetike përfshin preparate për forcimin e enëve të gjakut, eleminimin e gjakderdhjeve si dhe të grumbullimeve proteinike e yndyrore. Këto preparate përmirësojnë procesin e shkëmbimit të lëndëve dhe të qarkullimit të gjakut në mikroambjentin e syrit. Praktika ka treguar se përdorimi i tyre nuk mund të parandalojë zhvillimin e mëtejshëm të sëmundjes. Një nga metodat e kurimit të retinopatisë diabetike është koagulimi me rreze lazer i retinës. Ky trajtim përfshin disa seanca në interval kohe nga 3-7 ditë. Zonat e dëmtuara të retinës goditen me rreze lazer çka shkatërron enët e gjakut të sapoformuara dhe

Çfarë është vitrektomia dhe si zhvillohet ajo?

Vitrektomia ( vjen nga fjala vitreum-trup qelqor dhe ektomia-heq) është një procedure kirurgjikale e cila kryhet për të hequr të gjithë trupin qelqor të syrit i cili është i dëmtuar nga sëmundja. Gjatë ndërhyrjes pastrohet në të njëjtën kohë edhe sipërfaqja e retinës duke shmangur shkolitjen e saj.

Zakonisht ky operacion kryhet nën anestezine locale

LMEDICU

FLET oftalmokirurgia Tatjana Romanova. Trajtimi kirurgjikal i të sëmurëve me diabet kërkon kujdes të veçantë pasi procesi i ripërtëritjes së indeve në sy është i ngadaltë

Frenimi i zhvillimit të saj, kurimi i vetë sëmundjes

Vitrektomia por në disa raste edhe me anë të anestezisë së plotë. Në kokërdhokun e syrit bëhen tre prerje të vogla ku më pas nëpërmjet instrumentave të veçantë, hiqet nga syri trupi qelqor i dëmtuar, pastrohet gjakderdhja dhe aderencat e mundshme. Taktika përfundimtare e trajtimit kirurgjikal përcaktohet gjatë operacionit duke ruajtur veçoritë e pacientit. Në disa raste trupi qelqor zëvendëso-

S

SUPLEMENTI MJEKESOR

Si mund të kurojmë Retinopatinë Diabetike

Taktika përfundimtare e trajtimit kirurgjikal përcaktohet gjatë operacionit duke ruajtur veçoritë e pacientit. Në disa raste trupi qelqor zëvendësohet me lëng fiziologjik zonat e retinës me grumbullime përmbajtjesh të ndryshme. Nëse është e nevojshme ky trajtim duhet të ripërsëritet prandaj është e nevojshme kontrolli i vazhdueshëm te mjeku specialist.

Koagulimi me rreze lazer i kryer në fazat e para të sëmundjes ka efektshmëri të lartë. Gjithsesi retinopatia do të vazhdojë të zhvillohet përsa kohë shkaku i saj –diabeti, nuk është eleminuar. Trajtimi kirurgjikal i të sëmurëve me diabet kërkon kujdes të veçantë pasi procesi i ripërtëritjes së indeve në sy është i ngadaltë. Për të frenuar zhvillimin e mëtejshëm të retinopatisë së diabetit si dhe për të parandaluar ndërlikimet e rënda, duhet kuruar vetë sëmundja.

A

vjen nga fjala vitreum-trup qelqor dhe ektomia-heq, është një procedure kirurgjikale e cila kryhet për të hequr të gjithë trupin qelqor të syrit i cili është i dëmtuar nga sëmundja

tonë, operacionet zhvillohen në dy etapa, sipas metodës së përpunuar nga Qendra e diabetit të syrit dhe Kirurgjisë optiko-rekonstruktive, e cila konsiston në futjen në sy të lëndës perftororganike për një kohë të gjatë.

het me lëng fiziologjik. Në disa të tjera me lëndë perftororganike. Në klinikën

Çfarë është lënda perftotorganike ( PFO) dhe përse e zëvendësojmë me të trupin qelqor?

Lënda perftororganike

(PFO), një bashkim i fluorit dhe karbonit, përdoret gjerësisht në praktikën mjekësore kudo nëpër botë falë cilësive të saj të veçanta : peshës specifike mjaft të ulët dhe tejdukshëmrisë së saj. Në klinikën tonë përdorim PFO të llojit të ‘’Vitreopres’’ i përpunuar nga specialistët e Qendrës së diabetit të Syrit dhe Kirurgjisë Optiko-Rekonstruktive. Ky lloj PFO ka një sërë përparësish ndaj të tjerëve. Qëllimi i përdorimit të kësaj lëndë qëndron në aftësitë e saj për të ulur edemat, për të eleminuar aderencat si dhe për të parandaluar çarjen e enëve të dobta të gjakut. Vetëm pas kësaj ndërhyrjeje kirurgjikale mund të përdoret koagulimi me rreze lazer i retinës, i cili ka efektshmëri tepër të lartë.

Përse ndonjëherë mjekimi kirurgjikal kryhet në dy etapa? Pa sa kohësh do të kryhet etapa e dyte?

Në disa raste është e nevojshme që lënda e PFO të lihet brenda kokërdhokut të syrit për një kohë të gjatë.

Falë peshës specifike që ka, PFO shtrin retinën dhe e mban të tillë deri në përdorimin e rradhës së rrezeve me lazer. Gjithashtu ajo ndihmon në uljen e edemave të retinës. Pas 1-3 javësh zhvillohet etapa e dytë e operacionit, qëllimi i së cilës është parandalimi për mundësinë e shkolitjes së retinës. Në këtë etapë të dytë operative, lëndën e PFO e zëvendësojmë me një lëndë fiziologjike, gaz apo lëndë silikoni.

Përse lëndën e PFO e zëvendësojmë me Silikon?

Në rastet e përparimit dhe zhvillimit të mëtejshëm të sëmundjes, procesi i aderencave prek edhe shtresat më të brendshme të retinës. Gjatë ndërhyrjes, pas heqjes së tyre, silikoni futet brenda në sy për të parandaluar dhe minimizuar zhvillimin e ngjitjeve indore të shtresave të retinës të cialt do të shkaktonin një shkolitje të përsëritur të saj. Silikoni që përdoret në Qendrën “Mikrokirurgjia e syrit” është i përgatitur posaçërisht për kirurgjinë oftalmologjike dhe tolerohet mirë nga pacientët për një kohë të gjatë. Në disa raste silikoni lihet në sy gjithë jetën. Nëse pas operacionit nuk ka rishfaqje të aderencave në retinë, silikoni mund të hiqet. Këtë e vendos vetëm mjeku për çdo pacient konkret.

Medikamente

Ç`është AVASTINA dhe përse përdoret A

vastina është një medikament i cili përdoret për të mjekuar enët e reja të gjakut të formuara në retinë në sëmundjen e diabetit. Deri më parë ka qënë mjaft e vështirë të zgjidhej një ndërlikim i tillë, por sot ky preparat ka sjellë një erë të re në mjekimin e diabetit të syrit. Avastina frenon formimin e enëve të reja të gjakut të formuara në retinë si pasojë e proceseve degjenerative të shkaktuara nga diabeti. Këto enë pasqyrojnë një sere sëmundjesh të tjera të syve si psh. traumat e ndryshme të syrit, neoformacionet e kornesë apo dëmtime të vazave të tjera

që furnizojnë syrin me gjak. Avastina rekomandohet kryesisht në pacientët me retinopati diabetike sidomos për rastet kur sëmundja avancon dhe nuk paraqet qëndrueshmëri. Gjithashtu, pacientët që i janë nënshtruar një ndërhyrjeje me lazer kanë rezultate përforcuese pozitive nga mjekimi me AVASTINË Si kryhet kjo metodë?

Kjo metodë kryhet në kushte operatore nëpërmjet injektimit të një sasie të vogël prej 1ml preparati brenda në sy. Efektshëmria e

AVASTINËS arrihet pas dy javësh.

Mund të ndodhë që riinjektimi i saj është i nevojshëm në disa pacientë Kujt pacient i rekomandohet ky preparat?

AVASTINA u rekomandohet pacientëve me dëmtime të enëve të gjakut si pasojën e retinopatisë së diabetit. Sëmundje të tjera janë glaucoma neovaskulare e dhimbshme, tromboza e enëve të gjakut apo në raste me komplikacione nga traumat e ndryshme të syrit dhe neoformacionet vaskulare të kornesë.

A

S

SUPLEMENTI MJEKESOR

LMEDICU

Kirurgjia e syrit

TAULANT MUKA Çfarë është kombinimi i operacioneve? Në cilat raste është i nevojshëm të kryhet?

Shumë të sëmurë drejtohen te mjeku pasi sëmundja (retinopatia diabetike) është ndërlikuar : retina është shkolitur , janë shfaqur glaucoma dhe katarakta e për pasojë nevojitet kryerja e disa lloj ndërhyrjeve kirurgjikale njëherësh.

E enjte, 28 qershor 2012

WWW.SHQIPTARJA.COM

KOHËZGJATJA e operacionit varet nga shkalla e vështirësisë së retinopatisë diabetike dhe nga sasia e ndërhyrjeve kirurgjikale që kryhen në të njejtën kohë

Gjithçka që ju duhet të dini mbi ndërhyrjen Operacioni zgjat nga 30 minuta deri në 1.5 orë

Përse nuk rekomandohet heqja e kataraktës njëherësh me kryerjen e vitrektomisë apo me ndërhyrjet e tjera kirurgjikale?

Kristalini ndan pjesën e pasme të syrit nga pjesa e përparme. Ai është një pengesë e vërtetë për kalimin e lëndëve toksike, të quajtur ndryshe faktorët e proliferimit,të cilët mund të çojnë në zhvillimin e glaukomës neovaskulare. Gjithashtu, kristalini nuk lejon silikonin të kalojë në dhomën e përparme. Prandaj kirurgu nuk rekomandon heqjen e kristalinit të turbulluar (kataraktës) men-

Ndërlikimet Natyrisht, si në çdo ndërhyrje kirurgjikale, ekziston një farë rreziku ndërlikimesh, sidomos në raste veçanërisht të vështira deri në humbjen e syrit.

komandohen lëvizje të menjëhershme të kokës dhe ngritja e peshave.

Gjithashtu pas operacionit duhet kontrolluar sheqeri në gjak dhe nëse është e nevojshme të korrigjohet si duhet kjo sasi. Nëse pas operacionit shfaqen dhimbje ose pacienti ndihet keq, ai duhet të drejtohet menjëjerë te mjeku.

Pas membranave dhe shtresave të aderuara është e vështirë të përcaktohet shkalla e shkolitjes së retinës, sasia e shkolitjeve të saj apo niveli i zhvillimit të shtresës proliferative në retinë jëherë, por vetëm nëse heqja e saj është e domosdoshme.

Si vlerësohet niveli i ndërhyrjes?

Gjatë ekzaminimit kirurgu bën vlerësime mbi avancimin e sëmundjes dhe ndërlikimeve të saj.

Në varësi të këtyre vlerësimeve ai planifikon edhe volumin e operacionit, por në shumë raste nga turbullimi i trupit qelqor dhe hemorragjitë nuk mund të shikohet fundi i syrit dhe të përcaktohet gjendja e retinës. Pas membranave dhe shtresave të aderuara është e vështirë të përcaktohet shkalla e shkolitjes së retinës, sasia e shkolitjeve të saj apo niveli i zhvillimit të shtresës proliferative në retinë.

Si duhet të përgatitemi për operacionin?

Duke patur parasysh veçoritë e diabetit të sheqerit, si sëmundje (enët e gjakut të holluara të cilat mund të çahen në çdo moment, dobësimi i imunitetit të organizmit, shërim me vështirësi i plagëve si pasojë e mungesës së vitaminave dhe albuminave) periudha pas operacionit kërkon kujdes të madh.

Sa kohë zgjat operacioni dhe sa i dhimbshëm është ?

Kohëzgjatja e operacionit varet nga shkalla e vështirësisë së retinopatisë diabetike dhe nga sasia e

17

Kur vjen shikimi pas operacionit? Nga se varet ardhja e tij?

Zakonisht edhe pas një operacioni të kryer me sukses, shikimi nuk vjen menjëherë sepse në sy mbeten elementë të gjakut të cilët zhduken vetëm pas disa ditësh. Përveç kësaj, proçesi i ushqimit të retinës së shkolitur me lëndë ushqyese që ishte i dëmtuar , pas operacionit i duhet kohë për rifunksionimin në rregull të këtij procesi dhe gjithashtu duhet kohë për retinën të funksionojë si më parë.

I SËMURI PARA OPERACIONIT DUHET TË KONTROLLOHET NË MJEKË E TJERË SEPSE :

 Duhet stabilizuar sheqeri në gjak. Eshtë e rëndësishme të eliminohen gjendjet hipoglicemike të dukshme dhe të fshehura.

 Duhet kryer kursi i mjekimit për rregullimin e sistemit të shkëmbimit të lëndëve albuminoze dhe yndyrore i cili ka ndryshuar.

 Duhen shëruar të gjitha vatrat e infeksioneve konkrete dhe sëmundjet e tyre.

 Për të realizuar të sipërpërmendurat duhet konsultimi me endokrinologun, patologun e përgjithshëm, kirurgun, otolaringologun, stomatologun etj.

 Cështje të lidhura me sasinë e insulinës, ushqimin qe duhet të hajë pacienti para operacionit apo preparatet hipoglicemike diskutohen me mjekun që e trajton.

ndërhyrjeve kirurgjikale që kryhen në të njejtën kohë. Ai mund të zgjasë 30 min deri në 1.5 orë.

Operacioni kryhet nën kontrollin e anestezistëve me eksperience të cilët me vëmendje kontrollojnë gjendjen e pacientit dhe kujdesen që pacienti mos të ndiejë dhimbje gjatë operacionit. Si rregull, oper-

acioni kryhet me anestezi lokale dhe vetëm në raste të rralla (rastet e fëmijëve ) me anestezi të plotë.

Si të sillemi gjatë operacionit?

Gjatë operacionit duhet të jeni të qetë, të mos tensionoheni, të zbatoni gjithë urdhëzimet e kirur-

gut, të mos bëni lëvizje të menjëhershme, të mos rrotulloni kokën dhe mos flisni nëse nuk ua kërkojnë. Nëse diçka ju shqetëson, duhet me qetësi dhe shkurt të vini ne dijeni kirurgun.

Si të sillemi pas operacionit?

Pas operacionit duhen dëgjuar dhe zbatuar me përpikmëri të gjitha rekomandimet e kirurgut.

Kështu, mund të nevojitet regjim shtrati në një pozicion të caktuar (me shpinë ose anash). Mjeku mund tju lejojë të ngriheni pas dy 2-3 orësh pas operacionit. Nuk re-

Përse disa operacione për retinopatinë diabetike kryhen pa garanci për përmirësimin e shikimit ? A ka rrezik për ndërlikime të mundshme ?

Nga shkaqet e sipërpërmendura, para operacionit jo gjithmonë mund të vlerësohet gjendja e retinës dhe e nervit optik nga të cilët varet edhe rezultati i operacionit, prandaj shpesh operacioni është shansi i fundit për të (ruajtur) kthyer shikimin, por në raste të tjera operacioni kryhet për të stabilizuar situatën dhe të ruhen po ato funksione pamore që vazhdojnë të funksionojnë.

Natyrisht, si në çdo ndërhyrje kirurgjikale, ekziston një farë rreziku ndërlikimesh, sidomos në raste veçanërisht të vështira deri në humbjen e syrit.

Pacienti duhet të vlerësojë seriozisht gjithë informacionin e marrë nga mjeku për perspektivën e trajtimit kirurgjikal dhe në rast se merret vendimi për operacion të japë pëlqimin e tij për këtë gjë.

18

E enjte, 28 qershor 2012

WWW.SHQIPTARJA.COM

Katarakta

A

S

SUPLEMENTI MJEKESOR

LMEDICU

MEQËNËSE shkaku i saktë i forminit të katarakteve është i paqartë, nuk është e përcaktuar ende mënyra e parandalimit të tyre

Cilat janë alternativat e mjekimit në diabet Operacioni që në fazat e para; 10 minuta DEA QIRJAQI Çfarë është katarakti?

Katarakti apo siç e njohim ndryshe “perdja e syrit” është një mjegullim i lentes së syrit si pasojë e shtimit të disa proteinave. Ashtu si mosha e njeriut, kataraktet rriten në mënyrë progresive duke u bërë më të errëta dhe jamë dense, duke penguar kështu kalimin e dritës nëpër lente. Kjo çon në humbje të shikimit. Pacientët me katarakte kanë vështirësi shikimi në ambjente me ndriçim të pakët. Shumë persona përjetojnë një rritje të ndjeshmërisë ndaj dritës dhe shkëlqimit, shikim të dyfishtë (apo “imazhe fantazmë”), dhe zbehje të ngjyrave (bluja mund të duket jeshile; e bardha mund të duket bezhë, etj.

Shumica e katarakteve janë lehtësisht të trajtueshme. Operacioni i katarakteve është një nga ndërhyrjet e realizuara më shpesh në kirurgjinë e syrit.

Gjatë operacionit, mjeku heq lenten e mjegulluar dhe në shumicën e rasteve, e zëvendëson atë me një lente artificiale, të quajtur lente intraokulare (LIO). Nje LIO është një lente

Parandalimi Meqënëse shkaku i saktë i forminit te katarakteve është i paqartë, nuk është e përcaktuar ende mënyra e parandalimit të tyre, është e këshillueshme që në mënyrë të vazhdueshme të kryhen kontrolle tek okulisti

për ndërhyrje kirurgjikale gjatë së cilës do të hiqet lentja e mjegulluar dhe do të zëvendësohet me një të kthjellët artificiale.Statistikat tregojnë se 9 nga 10 persona tek të cilët është kryer kjo ndërhyrje, kanë patur përmirësim të shikimit. plastike e qartë e cila nuk kërkon kujdes të vecantë dhe bëhet pjesë e përherëshme e syrit. Faktorë të tjerë qe rrisin rrezikun e një personi për zhvillimin e katarakteve përfshijnë pirjen e duhanit, ajri i ndotur dhe konsumimi në sasira të mëdha i alkolit.

Si trajtohen kataraktet?

Nëse shikimi juaj mund të

korrigjohet deri në një fare mase me ndryshimin e syzeve bifokale apo lenteve të kontaktit, është e këshillueshme të tentohet në mënyrë që për momentin të mënjanohet nevoja për ndërhyrje kirurgjikale. Nëse shikimi juaj nuk mund të korrigjohet me size të reja dhe katarakti ndërhyn në cilësinë e jetës së përditshme duke ju shkaktuar shqetësim, atëhere mund të jeni kandidat

A mund të parandalohen kataraktet?

Meqënëse shkaku i saktë i forminit te katarakteve është i paqartë, nuk është e përcaktuar ende mënyra e parandalimit të tyre. Duke qënë se kataraktet dhe sëmundje të tjera të syrit si glaukoma (tensioni i syrit) apo pacientët që vuajnë nga sëmundje si diabeti , është e këshillueshme që në mënyrë të vazhdueshme të kryhen kontrolle tek okulisti.

KËSHILLA PËR KATARAKTET: Kataraktet mund të ndihmohen nga përdorimi i kontrastit ne ambjentin e përditshëm, psh. Pjata të bardha mbi një mbulesë tavoline të zezë.

 Rregullimi i perdeve në mënyrë që të depërtojnë sa më pak rrezet e diellit.

 Ndryshimi i pozicionit të televizorit në mënyrë që rrezet e diellit të mos bien direkt mbi ekran

 Përdorimi I syzeve dhe kapeles kur dilet jashtë në ditë me diell.

Hollimi i kornesë

Teknologjia më e re e korigjimit kirurgjikal

K

eratokonusi (ektazia ose hollimi i kornesë) – është një sëmundje jo mjaft e studiuar. Rastet e të sëmurëve me keratokonus janë shtuar kohët e fundit, sidomos në kontinentin europian. Shpeshtësia klinike e shfaqjes së keratokonusit ndryshon në vende të ndryshme. Sipas të dhënave të OBSH, frekuenca e keratokonusit ka arritur shifrën 8 % dhe ky tregues ka një tendencë në rritje.

Ka mundësi që shtimi i rasteve me keratokonus të ketë lidhje me përmirësimin e diagnostikimit të sëmundjes, por edhe me sasinë e madhe të operacioneve refraktare, të cilat më parë kryheshin me eksimer lazer e mund të shoqëroheshin me prishjen e teknologjisë. Kornea normale (pjesa e përparme e syrit) ka formë të rregullt dhe sferike. Gjatë keratokonusit forma e kornesë ndryshon shumë. Patogjeneza e keratokonusit lidhet me dëmtimin e cilësive

optikomekanike të përbërjes së kornesë. Lidhjet që formojnë bazën e kornesë dobësohen. Për pasojë, nën presionin e glaukomës (tensionit të syrit), kornea hollohet, duke fituar formë konike. Ky hollim i kornesë ndodh në zonën qëndrore ose në zonën paraqëndrore të saj. Në disa sektorë kornea dobësohet në më pak se 500 mkm, për pasojë zhvillohet

astigmatizmi. Të sëmurit i dobësohet shikimi, i cili nuk mund të korrigjohet plotësisht, as duke mbajtur syze, as duke vendosur lente. Këto janë fazat e para të sëmundjes. Me zhvillimin e mëtejshëm të keratokonusit ndodh shpërthimi i një prej cipave të brëndëshme të kornesë, duke shkaktuar turbullim të kësaj të fundit. Gjatë kësaj faze të sëmundjes shikimi vazhdon të dobësohet. Përveç kësaj, mund të ndodhë shpërthim i plotë mekanik i kornesë, duke shkaktuar rrjedhje të lëngut të dhomës interiore e duke çuar deri në vdekjen anatomike të syrit. Në normë imazhi fokusohet në retinë duke marrë pamjen e një pike. Gjatë keratokonusit, imazhi del përtej retinës duke marrë pamjen e një njolle. Deri para pak kohësh për kurimin e keratokonusit përdorej vetëm metoda e korrigjimit me lente të forta kontakti. Kurse në kohët e sotme është futur një metodë e re, efektive, për kurimin e kësaj sëmund-

jeje. Kjo është metoda e stabilizimit fizioenzimatik të keratokonusit (crosslinking). Metoda kroslinking mundëson formimin e lidhjeve shtesë midis molekulave kolagjenoze të stromës (indit të kornesë). Falë formimit të këtyre lidhjeve rritet dendësia mekanike e kornesë. Si rezultat, kornea stabilizohet për një periudhë kohore prej 3 vjetësh. Pas mbarimit të kësaj periudhe proçedura mund të përsëritet. Ndërhyrja kryhet në dy etapa. Në etapën e parë me anestezi locale kirurgu heq nga sipërfaqja e kornesë një pjesë të epitelit. Kjo bën të mundur që medikamenti të depërtojë në masën e kornesë të të sëmurit. Faza e dytë e ndërhyrjes zhvillohet pa pjesëmarrjen e mjekut. Kështu, infermierja në interval të caktuara hedh pika në syrin që po trajtohet me lazer. Nën veprimin e rrezeve lazer cipa e kornesë forcohet. Përveç kësaj, me zvogëlimin e astigmatizmit shikimi i të sëmurit

rritet. Kjo proçedurë zgjat afërsisht 1,5 orë. Menjëhere pas mbarimit të proçedurës në syrin e të sëmurit vendoset një lente kontakti, e cila hiqet vetëm pas tri ditësh. Gjatë 10-15 ditëve i sëmuri hedh pika në syrin e operuar. Pas ndërhyrjes me metodën crosslinking këshillohet, që i semuri të bëjë kontroll te okulisti një herë në 6- 8 muaj. Duhet theksuar se përdorimi i teknologjisë crosslinking mundëson përmirësimin e funksioneve pamore tek pacientët që vuajnë nga keratokonusi e kanë cipë të hollë të kornesë. Nëse më parë për të rritur shikimin e të sëmurit nevojitej transplantimi i kornesë, në ditët e sotme, metoda crosslinking bën të mundur forcimin e kornesë dhe rritjen e shikimit deri në nivel normal. Por në disa raste, pas përdorimit të kësaj metode nevojitet edhe kryerja e operacionit lazik. Në të tilla situata mjeku e merr vendimin në mënyrë individuale për çdo të sëmurë konkret.

A

S

SUPLEMENTI MJEKESOR

LMEDICU

Katarakta DEA QIRJAQI

K

LLOJET E KATARAKTEVE:

 Katarakte që lidhen me moshën.

Ky tip katarakti zhvillohet me kalimin e kohës pra, me rritjen në moshë.  Katarakti kongenital.

Ndonjëherë bebet lindin me katarakte si pasojë e një infeksioni, dëmtimi, apo zhvillimi të pakët pëpara se të lindin, por ato mund të zhvillohen edhe gjatë fëmijërisë.  Kataraktet sekondare. Këto zhvillohen si pasojë e një sëmundje tjetër mjekësore si diabeti apo nga ekspozimi ndaj sustancave toksike, medikamenteve të caktuara (si kortikosteroidët apo diuretikët), dritës ultravjollcë apo rrezatimit.

 Kataraktet nga traumat. Këto formohen pas dëmtimit të syrit.

E enjte, 28 qershor 2012

WWW.SHQIPTARJA.COM

ristalini është lentja op tike e cila përthyen rrezet e dritës. Falë tij rrezet e dritës fokusohen në retinë. Gradualisht likidi transparent i kristalinit shndërrohet në viskoz dhe me kalimin e kohës fillon të turbullohet . Si rezultat, shikimi dobësohet. Turbullimi i kristalinit quhet kataraktë. Te të sëmurët me diabet ky process (turbullimi i kristalinit) fillon më herët për shkak të çrregullimeve në sistemin e shkëmbimit të lëndëve dhe dëmtimit të proçesit ushqyes të kristalinit. Zakonisht katarakta është karakteristike për njerëz me diabet të tipit II. Te këta, katarakta shfaqet në moshën 4050 vjeç. Ndonjëherë katarakta shfaqet edhe në moshë të re, në rastet kur diabeti ka prekur moshat e reja. Katarakta nuk mund të shërohet në mënyrë konservative.

Preparatet mund të ngadalësojnë zhvillimin e saj vetëm për pak kohë. Në moshat e reja për shkak të dekompesimit shfaqen turbullime lokale në kristalin. Pas normalizimit të sheqerit këto trubullime zhduken. Ky është rasti i vetëm kur mund të themi se katarakta u vet eliminua!

Gjatë operacionit, hiqet kristalini i turbullluar dhe në kapsulën e tij vendoset një kristalin artificial. Para 20 vitesh mendohej se katarakta duhej të piqej para se të hiqej.

Kjo pikëpamje bazohej në faktin se teknikisht me metodat e vjetra ishte më e lehtë të hiqej kristalini tashmë i dëmtuar. Sot aplikohen metoda bashkëkohore për heqjen e kataraktës. Disa nga këto metoda janë : copëtimi i kristalinit të turbulluar me anë të një aparati me ultra tinguj (fakoemulsifikimi) dhe copëtimi i kataraktës merreze lazer dhe përthithja e pjesëve të kristalinit. Metodat me ultratinguj dhe rreze lazer lejojnë heqjen e kristalinit kur shikimi ende është ruajtur në 50-60 %, pra kur kristalini sapo ka filluar të turbullohet . Kështu me këto metoda bëhet një prerje shumë e vogël, në mënyrë që të mos qepet dhe që të mos çojë në ndryshime të formës së kornesë pas operacionit (shfaqjen e astigmatizmit).

Kohët e fundit katarakta ka prekur moshat e reja-katarakta e moshës së re. Përdorimi i syzeve gjatë kataraktës nuk ndihmon në rritjen e shikimit, prandaj kryerja e operacionit që në fazat e para të sëmundjes është shumë aktuale. Përveç kësaj, heqja e kataraktës së papjekur është më

19

PREPARATET mund të ngadalësojnë zhvillimin e saj vetëm për pak kohë. Në moshat e reja për shkak të dekompesimit shfaqen turbullime lokale në kristalin

Operacioni në fazat e para vetëm 10 minuta Preparatet ngadalësojnë zhvillimin e saj likuar shumë. Në fakt, sa më herët të fillojë trajtimi i sëmundjes, aq më të mira do jenë edhe parashikimet. Me fjalë të tjera , heqja e kristalinit në fillimet e retinopatisë diabetike me anë të metodave lazer ndalon procesin e zhvillimit të sëmundjes në mënyrë radikale.

e lehtë. Nuk kërkohet anestezi maksimale dhe syri reagon ndaj operacionit më pak sepse operacioni zgjat vetëm 10 minuta. Fatkeqësisht, ekziston mendimi se gjatë diabetit vendosja e një kristalini artificial në sy, nuk rekomandohet. Në fakt, implantimi nuk mund të kryhet vetëm në ato raste, kur pacienti ka të dëmtuar rëndë sistemin e furnizimit me gjak të syrit, kur lind retinopatia di-

Shumë specialistë janë të sigurt se heqja e trupit qelqor, parandalon për shumë vite pasuese zhvillimin e sëmundjes abetike proliferative e shoqëruar me formimin e aderencave të theksuara në retinë.

Si kundërindikacion mund të shërbejnë edhe formimet e enëve të reja të gjakut në membranën e kornesë. Nuk implantohet kristalini artificial edhe në rastet e disa sëmundjeve autoimune, kur në sy ndodhet një proces inflamacioni. Në të tilla raste

hiqet kristalini dhe shikimi korrigjohet me syze me numër të madh ose me lente kontkakti.

A mund të parandalojmë verbimin?

Shumë specialistë janë të sigurt se heqja e trupit qelqor, në fazat e para të ndryshimeve të enëve të gjakut në retinë, parandalon për shumë vite pasuese zhvillimin e

sëmundjes. Në rastet e dëmtimeve të mëdha të retinës dhe nervit optik, si pasojë e formimit të enëve të reja të gjakut sidhe membranes brenda në sy, efektiviteti i kurimit kirurgjikal bie. Ka mundësi që nga mungesa e informacionit, shpesh të sëmurët drejtohen te mjeku për trajtim, vetëm pasi retinopatia diabetike është ndër-

Si të hedhim pikat në sy?

Gjatë një muaji e gjysmë pas operacionit, pacienti duhet të hedhë në syrin e operuar, pika që parandalojnë inflamacionin. Mësoni si të hidhni pikat në sy:  Ngrini kokën dhe shikoni lart. Tërhiqni me gisht qëpallën e poshtme dhe hidhni 1-2 pika. Përpiquni mos të prekni lëkurën e qëpallës dhe qerpikët me pikatore.  Nëse mjeku ju ka rekomanduar të përdorni disa lloje pikash, ato duhen hedhur në sy në një interval kohe prej 20-30 sekondash.  Çdo preparat duhet të ketë pikatore të veçantë e cila duhet përvëluar një herë në ditë në ujë, që zien për 15-20 minuta.

Glaukoma

Parandalimi: Matni tensionin G

laukoma është një sëmundje gjatë së cilës rritet tensioni brenda në sy duke rezultuar në dëmtim të nervit optik. Gjatë diabetit të sheqerit, glaukoma mund të shfaqet 4-5 herë më shumë. Kur gjatë diabetit zhvillohet retinopatia diabetike, në disa raste të rënda në membrane e irisit formohen dhe zhvillohen enë të reja gjaku (kjo gjendje quhet rubeoze e irisit) të cilat bllokojnë këndin e dhomës së përparme ku është vendosur sistemi i drenimit dhe nga i cili lëngu Brenda syrit del jashtë. Kjo quhet glaukomë sekondare neovaskulare (nga formimi i enëve të reja të gjakut).

Glaukoma neovaskulare është një nga problemet më të rënda të pacientëve me diabet. Ajo çon shpesh në humbjen e plotë të shikimit. Përveç kësaj, tensioni intraocular rritet ndjeshëm, për pasojë dëmtohet nervi optik duke shkaktuar dhimbje të forta në sy. Dëmtimet e saj janë të parikthyeshme: “çfarë rrëmben, glaukoma kurrë nuk e kthen”. Nëse tensioni nuk normalizohet nga medikamen-

tet nevojitet ndërhyrje kirurgjikale. Qëllimi i operacionit është të ulë tensionin brenda në sy duke krijuar rrugë suplementare (të reja) të rrjedhjes jashtë të lëngut intraokular. Një nga llojet më të përdoruara të trajtimit kirurgjikal është ciklodiatermopunktura ose ciklopunktura me rreze lazer. Me anë të kësaj metode krijohet një kanal shtesë për rrjedhjen e lëngut intraokular jashtë dhe jo përmes këndit të dhomës së përparme.

Këto operacione shpesh duhen kombinuar me vitrektominë, kriopeksinë dhe

me përdorimin e drenimeve të ndryshme. Në raste shumë të rënda për ruajtjen e syrit si organ dhe eliminimin e dhimbjeve, në klinikën “Mikrokirurgjia e syrit” aplikohen me sukses metodat e ciklofotokoagulimit me endolazer ose metoda e ciklofotokoagulimit transskleral me rreze. Tensioni në sy mund të ulet vetëm nëse sasia e lëngut ujor që prodhohet, pakësohet. Rrezet lazer shkatërrohen disa pjesë të trupit ciliar i cili prodhon lëngun intraokular.

MBANI MEND Rezultatet më të mira pas operacionit i marrim vetëm nëse ai kryhet në fazat e para të sëmundjes . Prandaj njerëzit që vuajnë nga diabeti, duhet të shkojnë rregullisht tek oftalmologu për të kontrolluar tensionin intraocular dhe fushën e pamjes. Gjatë rubeozës në membrane e irisit kryhen koagulime me rreze lazer të retinës. Në disa raste pas lazerkoagulimit ose kriopeksisë enët artificial të gjakut pushojnë së funksionuari, si rezultat sëmundja stabilizohet.

20

E enjte, 28 qershor 2012

WWW.SHQIPTARJA.COM

Miopia ERALDA ASLLANAJ

M

iopia është një defekt i shikimit. Individi dallon qartë objektët afër, por ata larg i sheh turbullt.

Fatkeqësisht, miopia është mjaft e përhapur. Ajo takohet si të fëmijët, ashtu edhe te të rriturit. Nga të dhënat e OBSH, 800 milionë njërëz në botë vuajnë nga miopia. Shpesh, syrin e njeriut e krahasojnë me aparatin fotografik. Kornea dhe kristalini luajnë rolin e objektivit.

Ato lejojnë rrezet e dritës të depërtojnë në sy duke i përthyer ato. Retina luan rolin e negativit ose ndryshe quhet “filmi i syrit”. Falë qelizave të ndjeshme ndaj dritës, imazhi fokusohet në retinë duke u shndërruar në impulse nervore, të cilat nëpërmjet nervit optik arrijnë në sistemin nervor qëndror.

Gjatë miopisë rrezet e dritës nuk fokusohen në retinë, por para saj. Prandaj imazhi nuk është i qartë. Kjo ndodh për dy arsye:  Kornea dhe kristalini i përthyejnë rrezet e dritës më shumë se normalisht;  Syri gjatë rritjes, zmadhon përmasat e tij. Gjatësia normale e syrit të një adulti është 23-24 mm. Gjatë miopisë ai arrin më shumë se 30 milimetër. Zgjatja për çdo milimetër të syrit çon në rritjen e miopisë

A

S

SUPLEMENTI MJEKESOR

LMEDICU

SPECIALISTËT janë të sigurt se heqja e trupit qelqor, në fazat e para të ndryshimeve të enëve të gjakut në retinë, parandalon për shumë vite pasuese zhvillimin e sëmundjes

Vizita të rregullta te okulisti për të shmangur ndërlikimet OBSH: 800 milion njerëz në botë vuajnë nga miopia PSE SHFAQET MIOPIA? Të shumta janë arsyet e shfaqjes së miopisë ku veçojmë:

 Veçori të trashëguara të lidhura me ndërtimin e kokërdhokut të syrit ose me shkëmbimin e lëndëve në të  Sklera e dobësuar nuk i reziston zgjatjes së tepruar të syrit dhe presionit të brendshëm të tij

në 3 dioptri.

Specialistët veçojnë tre shkallë të miopisë:  Shkalla e ulët- deri në 3 dioptri.  Shkalla e mesme nga 3 deri në 6 dioptri.  Shkalla e lartë- më shumë se 6 dioptri.

SIMPTOMAT E MIOPISË.

Zakonisht, miopia shfaqet në moshë të vogël dhe bëhet e

dukshme në vitet e shkollës.

Fëmijët dallojnë keq objektet larg tyre, nuk shohin qartë shkronjat dhe numrat në dërrasën e zezë, afrohen pranë televizorit për të parë. Në përpjekje për të qartësuar objektet që janë larg, miopët shpesh mbledhin (picërojnë) sytë.

Përveç rënies së cilësisë së shikimit në distancë, miopëve u përkeqësohet shikimi edhe në mbrëmje, duke ndjerë veshtiresi në orientimin e tyre në rrugë

 “ Zhvillim i pamjaftueshëm i muskulit akomodues të syrit, i cili përgjigjet për formën e kristalinit. Sforcimet e tij mund të çojnë në shfaqjen e miopisë.  Lodhja e tepërt e syve nga puna në distance të afërt me objektin ( kur punohet pa pushim dhe në ambjente me ndriçim të dobët). apo në drejtimin e makinës. Për të përmirësuar shikimin, miopët duhet të mbajnë syze optike ose lente kontakti me minus. Jo rrallë, ata detyrohen të ndërrojnë syzet optike apo lentet në numër më të madh sepse

shikimi vazhdon të përkeqësohet. Kjo do të thotë, se miopia progreson, si pasojë e zgjatjes së vazhdueshme të kokërdhokut të syrit. Duhet theksuar se syzet optike nuk parandalojnë rritjen e miopisë. Ato

thjesht rregullojnë procesin e përthyerjes së rrezeve të dritës në sy.

Miopia progresive është një sëmundje me pasoja serioze për syrin e njeriut. Zakonisht nga miopia progresive vuajnë fëmijët e moshës 7-15 vjeç. Rritja e përmasave të kokërdhokut të syrit bën që enët e gjakut në sy të zgjatën duke dëmtuar sistemin e ushqimit të retinës. Për pasojë, mprehtësia e shikimit bie.

Jo vetëm kaq, retina, e cila ngjason me një vello të hollë, (tendoset) tërhiqet, duke ‘’u grisur’’ vende - vende. Kjo mund të sjellë si pasojë shkolitjen e retinës. Kjo është pasoja më e rëndë, që mund të sjellë miopia, gjatë së cilës shikimi përkeqësohet ndjeshëm, deri në verbim të plotë.

MBANI MEND! Vizita në kohë me mjekun okulist do t’ju ndihmojë të parandaloni ndërlikimet e rrezikshme që sjell miopia, si dhe të ruani shikimin tuaj!

Ndërhyrjet kirurgjikale më efikase

LASIK-u, pa dhimbje dhe me siguri të lartë OPERACIONET SKLEROPLASTIKE Kryhen për të frenuar rritjen e syrit. Gjatë këtij operacioni pas kokërdhokut të syrit vendosen rripëza materialesh biologjike, të cilat nuk lejojnë zgjatjen e metëjshme të syrit.

Me kalimin e kohës ky material vepron në enët e gjakut, duke përmirësuar procesin e ushqimit të syrit me gjak dhe lëndë ushqyese.

Aktualisht në disa raste për korrigjimin e miopisë përdoret një metodë më e thjeshtëzuar, e quajtur kolagjenoplastika. Në ndryshim nga metoda e parë, këtu materiali biologjik (kolagjeni) vendoset prapa kokërdhokut të syrit me anë të një shiringe. Ai stimulon disa qeliza speciale të sklerës, të cilat përpunojnë një shtresë të re sklerale, për të frenuar zgjatjen e metejshme të sklerës dhe rritjen e syrit.

Operacionet skleroplastike zhvillohen në kushte ambulatore dhe zgjasin 15- 30 minuta. Ato mund të kryhen njëkohësisht në të dy sytë ose të kombinohen me ndërhyrje të tjera, që bëhen në sy. Për të parandaluar ndërlikimet e mundshme të miopisë,

MJEKËT PËRCAKTOJNË KËTO DREJTIME KRYESORE PËR KURIMIN E MIOPISË:

 Frenim i rritjes patologjike të syrit me metoda conservative  Në rast progresiviteti mbi 1 dioptri në vit rekomandohet mjekimi me metoda unikale dhe akoma më radikale ; Këto metoda janë: kurime konservative, skleroplastika, kolagjenoplastika, koagulimi me lazer, kombinim i terapive me mbajtje të lentëve të kontaktit, operim vazo-rikonstruktim etj. përveç skleratoplastikës, përdoret edhe kurimi me rreze lazer.

RREZET E LAZERIT Fiksojnë retinën me membranën e enëve të gjakut në vendet, ku ajo është ‘’grisur’’ ose holluar, duke shmangur një nga pasojat më të rënda të miopisë, shkolitjen e retinës.

Pasi rritja patologjike e syrit është frenuar dhe profilaktika për ndërlikimet e miopisë është kryer, lind pyetja më e rëndësishme për pacientët me miopi : si të shohin sa më mirë, të perceptojmë botën përreth me përmasat dhe ngjyrat e saj

natyrale dhe të çlirohemi nga syzat me xhama të trashë e të shëmtuar?

Sot ky problem zgjidhet me sukses, falë një drejtimi të ri në fushën e oftalmologjisë, kirurgjise refraktare të syrit. Themelues i kirurgjisë refraktare në botë është S.N. Fjodorov.

Përpunimi i metodave krejtësisht të reja operative, aparaturat bashkëkohore, instrumentat kirurgjikale të një cilësie të lartë si dhe përllogaritjet e sakta me bazë kompjuterike, mundësojnë parashikimin e rezultateve të larta të operacionit për çdo pacient.

Keratomileza me rreze lazer

(LASIK) ose keratotomia me rreze lazer janë metoda, të cilat konsiderohen vendimtare në korrigjimin e miopisë. Këto operacione kryhen në bazë të përllogaritjeve të sakta kompjuterike për çdo pacient konkret. Gjatë metodës LASIK hiqet pjesa e sipërme e kornesë, e cila hapet si kapak me anë të një instrumenti special dhe me rreze lazer punohet pjesa e mbetur e kornesë, duke e bëre me të rrafshët. Më pas, në korne vendoset pjesa e hequr.

Disa orë pas operacionit, pacienti mund t’i rikthehet jetës normale.

Operacioni për eliminimin e miopisë nga 1 deri në 25 dioptri zgjat

vetëm 10- 15 minuta.

Ai kryhet pa dhimbje dhe ka siguri të lartë veprimi. Gjithashtu, metoda LASIK mund të përdoret për të dobësuar forcën refraktare të kornesë.

Përparësitë e operacioneve të sipërpërmedura qëndrojnë në faktin se ato nuk kryhen brenda në kokërdhokun e syrit. Megjithatë, duhet theksuar se në disa situata ndërhyrja në kokërdhokun syrit është e nevojshme, si për shembull, në rastet e miopisë me dioptri më të lartë se 18.0. Kështu, gjatë kësaj ndërhyrjeje para kristalinit vendoset një lente, e cila neutralizon refraksionin (përthyerjen e rrezeve të dritës) e tepërt të syrit.

Qëllimi i operacioneve refraktare është të zvogëlojë forcën e refraksionit në syrin miop. Secili operacion ka ndikimet dhe indikimet e veta. Mjeku zgjedh variantin optimal për çdo pacient, duke u bazuar në rezultatet e ekzaminimeve.

Në varësi të llojit të ndërhyrjes, operacionet refraktare kryhen në kushte ambulatore ose kërkojnë qëndrim në spital për 1-2 ditë.