rilindasi

Page 1

SHQIPT ARET JANE TE ZHGENJYER NGA FUQITE EVROPIANE. JA GJENDJA E VESHTIRE NE VEND SHQIPTARET

RILINDASI Suplementi i së dielës te SHQIPTARJA.com

Viti II - Nr: Nr:9

E diel, 4 mars 2012

E-mail: rilindasi@gmail.com

Na ndiqni edhe online www.shqiptarja.com

Kryeredaktore: Admirina PEÇI

SHQIPERIA E PRANVERES 1919 Dokumentet befasuese të konsullit amerikan Joseph Emerson Haven Agron Alibali

P

as LuftĂ«s sĂ« ParĂ« BotĂ«rore, ndĂ«rkohĂ« qĂ« nĂ« Paris po mbahej Konferenca e Paqes dhe kur fuqitĂ« evropiane po synonin mĂ« tepĂ«r se kurrĂ« tĂ« copĂ«tonin trojet shqiptare, “ShqipĂ«rinĂ« e LondrĂ«s” -siç e quan Ismail Kadare-, e vizitonte pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« me mision tĂ« posaçëm njĂ« diplomat amerikan. Ai ishte Xhozef Emerson HejvĂ«n [Joseph Emerson Haven], nĂ« atĂ« kohĂ« me detyrĂ«n e konsullit amerikan nĂ« Torino. Si i dĂ«rguar i qeverisĂ« amerikane pĂ«r tĂ« vĂ«zhguar zhvillimet politike nĂ« ShqipĂ«ri, pĂ«r dy muaj me radhĂ« z. Haven i ra kryq e tĂ«rthor vendit dhe pa me sytĂ« e veta gjendjen e vĂ«shtirĂ« tĂ« ShqipĂ«risĂ« pas LuftĂ«rave Ballkanike dhe LuftĂ«s sĂ« ParĂ« BotĂ«rore. MirĂ«po z. HejvĂ«n pa edhe zhgĂ«njimin e thellĂ« tĂ« mbarĂ« popullit shqiptar ndaj fuqive tĂ« mĂ«dha evropiane dhe shpresat qĂ« ai vinte ndaj RepublikĂ«s sĂ« pĂ«rtej-Atlantikut. Zoti Haven zbriti nĂ« VlorĂ« nĂ« fillim tĂ« marsit 1919. Pak kohĂ« para tij

Në foto: Faksimilet e 4 dokumenteve të shkëputura nga raportet, telegramet e letrat me temë udhëtimin dhe vëzhgimet në Shqipëri të konsullit amerikan Haven

Skandali, Don Shtjefën Kurtin e mbështjellin me letër higjenike Nga Fritz RADOV ANI RADOVANI

G

urĂ«z, natë 19 Shkurt 2012
 Tek monumenti i Atdhetarit Don ShtjefĂ«n Kurti
 Urrejtja
 Urrejtja
 ndaj Atdhetarizmit dhe FesĂ« sĂ« Atyne Mar-

tirĂ«ve qĂ« dhanĂ« edhe jetĂ«n e vet... pĂ«r mos me mohue tĂ« vĂ«rtetĂ«n! Urrejtja shkatrron shtete
 pĂ«rçan Popujt dhe i rrokullisĂ« nĂ« humnerĂ«n pĂ«r tĂ« cilĂ«n punuen dje e po punojnĂ« prap sot terroristĂ«t dhe gjaksorĂ«t e Popullit Shqiptar!

Busti i njĂ« Martiri mbĂ«shtjellĂ« me letĂ«r higjenike! Busti i njĂ« Martiri i pĂ«rdhunuem nĂ« mĂ«nyrĂ«n ma tĂ« ultĂ« e mizore!Kjo urrejtje nuk asht pa as ndĂ«r kafshĂ«t e egra tĂ« shpellave... Shqipni, tĂ« plaçin sytĂ«, ku po shkon?! faqe 19 ○

○

○

kishte ardhur edhe Gjenerali amerikan Scriven, me detyrĂ« pĂ«r tĂ« vĂ«zhguar zhvillimet ushtarake. Me datĂ«n 28 prill Konsulli Haven e pĂ«rfundoi raportin e vet tĂ« parĂ« dhe ia nisi njĂ« kopje Delegacionit Amerikan nĂ« KonferencĂ«n e Paqes nĂ« Paris, si dhe njĂ« tjetĂ«r Sekretarit tĂ« Shtetit Lansing. Raporti i konsullit Haven dhe dokumentet shoqĂ«ruese janĂ« pasqyrĂ« e gjallĂ« dhe reale e gjendjes politike, ekonomike dhe shoqĂ«rore tĂ« ShqipĂ«risĂ« nĂ« vitin 1919. Ato pĂ«rmbajnĂ« vĂ«zhgime dhe rekomandime tĂ« mprehta dhe realiste tĂ« diplomatit amerikan. Raporti shoqĂ«rohet me letra e peticione tĂ« pĂ«rfaqĂ«sive tĂ« shqiptarĂ«ve nga Gjirokastra, Leskoviku, Korça, Shkodra, Kosova, ÇamĂ«ria, komuniteti vllah, etj, si dhe dokumente tĂ« tjera tĂ« rĂ«ndĂ«sishme. Raporti ndahet nĂ« kĂ«to pjesĂ«: (i) Hyrje; (ii)... PĂ«rmbledhje Historike; (iii) Gjendja Ekonomike; (iv) ShqipĂ«ria e Jugut, Gjendja Politike; (v) ShqipĂ«ria e Jugut; (vi) PĂ«rfundime; (vii) ShqipĂ«ria e Veriut...

○

vijon nĂ« faqen 14-15 ○

○

○

○

○

○

○

○

Pilo Peristeri, historia e pabesueshme në gazetën australiane

Jakup Keraj, bota plot ngjyra që kishte në shpirt

Cili ishte personi me emrin e një hierarku të lartë komunist të kohës që u vra si spiun amerikan nga regjimi i Hoxhës? A ishte akuza e vërtetë apo e stisur?

NĂ« se kĂ«rkon rreth jetĂ«s dhe krijimtarisĂ« sĂ« piktorit tĂ« mirĂ«njohur Jakup Keraj, zbulon fakte, tĂ« cilat vetĂ«m njĂ« monografi arti mund t‘i pĂ«rballĂ« para publikut tĂ« sotĂ«m

Nga Armand Plaka

E

dhe pse kanë kaluar më shumë se 20 vjet nga rënia e komunizmit në Shqipëri dhe koha kur tashmë shumëçka në mediat shqiptare, sidomos në rubrikat dossier, sŽtë duket veçse një déjà-vu e radhës, sërish ajo rezervon shumë të fshehta e mistere. Një ndër to është edhe një histori e sjellë nga viti i largët 1954, nga një gazetë që botohej në një vend po aq të largët si Australia, e që në pamje të parë të lë gojëhapur, duke bërë të ngrihen njëkohësisht shumë pikëpyetje. Në fakt artikulli i referohet një korrespondence speciale (pa emër) që vinte nga Trieste, në Itali, e që merrte shkas nga tregimi i një të arratisuri shqiptar të kohës. Ajo

qĂ« tĂ« bĂ«n mĂ« shumĂ« pĂ«rshtypje Ă«shtĂ« nĂ« radhĂ« tĂ« parĂ« emri i personazhit kryesor tĂ« kĂ«saj historie: ai quhej Pilo Peristeri. Gjithkujt qĂ« ka jetuar nĂ« kohĂ«n e viteve tĂ« monizmit nĂ« vend, sigurisht se sĂ« pari do tÂŽi vinte ndĂ«rmend fytyra e njĂ«rit prej themeluesve tĂ« PartisĂ« Komuniste, nga tĂ« vetmit tĂ« mbetur gjallĂ« deri nĂ« fund tĂ« viteve tĂ« regjimit enverist nĂ« ShqipĂ«ri (pĂ«rveç vetĂ« Enver HoxhĂ«s). Ai gjatĂ« karrierĂ«s sĂ« vet, njohu disa ofiqe tĂ« larta nĂ« hierarkinĂ« e shtetit-parti tĂ« kohĂ«s. Por jo, nĂ« artikull duket se bĂ«het fjalĂ« pĂ«r njĂ« tjetĂ«r Pilo, fillimisht me profesion mĂ«sues fshati e mĂ« pas njĂ« lloj financieri apo agjenti tregtar pĂ«r llogari tĂ« shtetit, megjithĂ«se nĂ« disa pika duket... ○

faqe 18-19 ○

○

○

Suzana V arvarica Kuka Varvarica

A

Mihal Luarasi sjell lirikat e mĂ«kateve Rilindasi sjell pĂ«r lexuesit njĂ« cikĂ«l poezish zgjedhur nga libri i ri i Mihal Luarasit, duke zbuluar njĂ« dimension tjetĂ«r nga krijimtaria e dramaturgut, kritikut dhe regjisorit. ○

faqe 16

○

○

○

rtisti duhet tĂ« dhurojĂ« atĂ« ç‘ka i ka fal natyra e atĂ« ç‘ka merr nga njerĂ«zit, Ă«shtĂ« njĂ« nga thĂ«niet e Jakup Kerajt. NĂ« kĂ«rkim tĂ« krijimtarinĂ« e tij, njihesh me tablotĂ« kompozicionale shumĂ«figurĂ«she tĂ« portreteve e peizazheve; natyrat e qeta, vizatimet dhe hedhjet e shpejta tĂ« subjekteve me laps mbi letĂ«r. Bindesh se thĂ«nia Ă«shtĂ« pĂ«rcaktim i drejtĂ« i karakterit tĂ« vet profesional dhe e moralit tĂ« tij njerĂ«zor. Duket si njĂ« shprehje kornizĂ« qĂ« do t’i rrinte pĂ«r shtat çdo piktori figurativ. Krijimtaria e Jakup Kerajt, dhe kryesisht, tĂ«rĂ«sia e koleksionit tĂ« plotĂ« tĂ« portreteve tĂ« realizuara prej tij, na shkon krah idesĂ« sĂ« Sokratit, i cili mendonte se

“Skulptori (piktori), duhet tĂ« japĂ«, me anĂ« tĂ« dukjes, atĂ« qĂ« ndodh brenda nĂ« shpirt”. MendimtarĂ«t e kohĂ«ve tĂ« lashta na e kanĂ« hapur dritaren e procesit tĂ« kĂ«rkimit dhe na kanĂ« dhĂ«nĂ« orientime tĂ« standardizuara, tek tĂ« cilat shpesh herĂ« bĂ«jmĂ« mirĂ« tĂ« mbĂ«shtetemi, pĂ«r tĂ« arritur nĂ« disa konkluzione shpjeguese edhe nĂ« artet pamore. NĂ« njĂ« shfletim tĂ« kujdeshĂ«m tĂ« tĂ« gjithĂ« dokumentacionit qĂ« ruajnĂ« sot bibliotekat, arkivat shtetĂ«rore dhe familjare, rreth jetĂ«s dhe krijimtarisĂ« sĂ« piktorit tĂ« mirĂ«njohur Jakup Keraj, zbulon fakte, tĂ« cilat vetĂ«m njĂ« monografi arti mund t‘i pĂ«rballĂ« para publikut tĂ« sotĂ«m, pĂ«r njohjen me personalitetin krijues... ○

faqe 20 ○

○

○

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.