Shqiptarja.com by altinoo

TELEVIZIONI MË I RI INFORMATIV NË SHQIPËRI

origjina e lajmit...

LEKË 30 SHQIPTARJA.com + Suplementi RILINDASI SUPLEMENTI “RILINDASI”

ɽ Faqe 15-22

VITI II - NR. 172 E diel, 22-07-2012

FORUM/ ISH-MINISTRAT E JASHTEM

‘Faji ynë që ndërhyjnë ambasadorët’ Dade, Shehu dhe Starova komentojnë akuzat e Surroit për ambasadorin Dell TIRANE

Dorëshkrimi i Shuteriqit për Elbasanin antiosman Dokumentet e shekullit XVII. Poezia e Ali Podrimes: Të buzëqesh mortja ime

EKSPERTET E HUAJ

Deputetëve, jo dënim për shpifje e kontroll banese

JAKIN MARENA

sh-shefat e diplomacisë shqiptare, përfaqësues të opozitës dhe të mazhorancës fajsojnë vetë politikën shqiptare për ndërhyrjen që ambasadorët bëjnë në raste të caktuara në jetën politike... ɽ Faqe 4

ɽ Faqe 2-3

Ndryshimet në Kushtetutë, opozita frikë nga përndjekja e PD

INTERVISTA/ Nusja e djalit të madh të Enver Hoxhës Àet për padinë e shkrimtarit

TEUTA HOXHA: KADARE S’NA NJOFTOI PER GJYQIN Njerëzit e letrave kërkojnë kthimin e dorëshkrimit të veprës “Dimri i vetmisë së madhe”. Poeti Xhevahir Spahiu: “Do të ishte një gjest ¿snik për zonjën Hoxha, që t’i jepte dorëshkrimin shkrimtarit”

Lajmi

SKEMA

ɽ Faqe 5

Teuta Hoxha, nusja e djalit të madh të Enver dhe Nexhmije Hoxhës u shpreh dje për “Shqiptarja.com” se ende nuk kishin një thirrje për gjyqin që kërkon te ngrejë shkrimtari Ismail Kadare, që të marrë sërish dorëshkrimin origjinal të romanit “Dimri i vetmisë së mdhe”. Ndërsa shkrimtarët bëjnë thirrje që zonja Hoxha t’ia kthejë veprën Kadaresë.

NGA

AFRIM KRASNIQI

Imuniteti që (nuk) ku¿zohet 21 PS, ofertë aleatëve: Strategjia për të ardhur në pushtet

TIRANE DHURATA HAMZAI

egjithëse lajmi që shkrimtari Ismail Kadare ka paditur dy ditë më parë në Gjykatën e Tiranës zonjën Nexhmije Hoxha për dorëzimin e dorëshkrimit origjinal të romanit “Dimri i vetmisë së madhe” ... ɽ vijon në faqe 11

INTERVISTA

Koment

ɽ Faqe 7

Jetmir Llanaj: “Nuk e vrava unë plakun, do i vras djemtë” CEREMONIA NE PULJA

ZENEPE LUKES, ÇMIM NE ITALI

Gazetarja prezantoi librin për Al Banon

TIRANE

ɽ Faqe 8

Sherri banal, 31-vjeçari vritet te dera e shtëpisë ɽ Faqe 14

PERJASHTOHEN

ɽ Faqe 9

Provimet, mbeten pa shkollë të lartë 4500 maturantë

vjet pas vendosjes së sistemit pluralist dhe 8 vjet pas nisjes së debatit mbi imunitetin, parlamenti ka vendosur në krye-agjendë projektet për heqjen / ku¿zimin e imunitetit. Nëse u besojmë fjalimeve të palëve, duket se po ndodh një mrekulli: politika do të bëhet qytetare, vendimmarrës (ministra e deputetë, gjyqtarë e prokurorë) do të ... ɽ vijon në faqe 6

Koment NGA

EDI RAMA

Korrupsionin nuk e mbron imuniteti N

isma jonë ¿llon nga ku¿zimi i imunitetit, por nuk ku¿zohet vetëm me çështjen e imunitetit. Sepse ne besojmë që imuniteti në Shqipëri duhet të ku¿zohet dhe jemi absolutisht pro. Por ne besojmë po ashtu, që ndërhyrja në Kushtetutë për ku¿zimin e imunitetit nuk duhet të ku¿zohet vetëm tek çështja e imunitetit. Muri që mbron të... ɽ vijon në faqe 6

E diel, 22 korrik 2012

POLITIKE

Beçaj refuzon ftesën për ndryshimet në Kushtetutë

jykata e Lartë ka bojkotuar punimet në Kuvendin e Shqipërisë për ndryshimet në Kushtetutë. Edhe pse kjo gjykatë lidhet ngushtë me këtë ndryshim në ligjin Themeltar të Shtetit ka refuzuar të jetë prezente, madje as të dërgojë përfaqësues të tjetër nga Gjykata e Lartë, siç janë Ariana Fullani dhe Arian Nuni. Shpresa Beçaj ka refuzuar për herë të

dytë ftesën e Kuvendit, pas thirrjes nga Komisioni i Ligjeve i bëri për draftin e ri për organizimin dhe funksionimin e Gjykatës së Lartë. Po gjatë seancës së djeshme u vunë re edhe disa mungesa të tjera që nuk u justifikuan nga kryetarja e parlamentit. Gjykata Kushtetuese është përfaqësuar nga Sekretari i Përgjithshëm Kujtim Osmani, KLD nga

përfaqësuesi i Kuvendit Neshat Fana, Avokati i Popullit nga Igli Totozani, Prokuroria e Përgjithshme nga Ina Rama. Po ashtu kësaj tryeze ju bashkua edhe anëtari i KLD, Elvis Cefa, kryetarja e Shoqatës së Gjyqtarëve, Manjola Bejleri. Ndërsa ishin thirrur konstitucionalist të njohur si Aurela Anastasi, Rustem Gjata, Gent Brahimi etj.

Ekspertët e EURALIU-s dhe PACA kundër ndëshkimit të deputetëve

"Jo dënimit për shpifje dhe kontroll banese" Socialisti Majko: Parlamenti është në dorën e shumicës Lajmi

Justifikimi i qeverisë

Dje është zhvilluar dëgjesa publike me grupet e interesit si dhe njohësit e Kushtetutës në vend. Debati u ngrit mbi arrestimin e deputetit si dhe kontrolli i banesës. Ekspertët ndërkombëtar thanë për këtë të fundit se nuk duhet të ndodhë, kur cënohet puna në parlament.

TIRANE

FERNADA CENKO

isioni i EURALIUS në Shqipëri, nëpër mjet ekspertit Joquin Urias është shprehur se depuetetët janë të lirë që të thonë gjithaçka, madje edhe të shpifin, por të mos mbajnë përgjegjësi para ligjit. Sipas tyre është më mirë të flasin, se sa tu mohohet e drejta për të folur. "Çështje problematike ajo e shpifjes. Mendoj se nuk duhet të lejoni që deputet të ndiqen penalisht për shpifje, pasi është më mirë dhe nga eksperienca evropiane që deputeti të thotë diçka sesa të mos ketë të drejtën të japë mendimin e saj", është shprehur Urias. Ky ishte edhe shqetësimi i deputetit socialist Saimir Tahiri, i cili po bredh dyerve të gjykatave për akuzat që ka bërë në parlament ndaj familjes së kryeministrit Berisha, ndërsa gjykata e ka dënuar me gjobë për shpifje ndaj fëmijëve të kryeministrit. Një çështje tjetër që u ngrit nga EURALIUS është ajo e kontrollit të banesës. Sipas tyre nuk duhet të kontrollohet banesa kur deputeti është duke kryer aktivitetin që i jep Kushtetuta, pra të jetë në Parlament, pasi sipas tij cënohet parlamenti. Dhe sipas tyre, kjo mund shihet në Kodin Penal, dhe jo në Kushtetutë. "E dyta ka të bëjë me kontrol-

PD: Drafti është marrë nga PACA

TIRANE

K Eksperti i EURALIUS Joaquin Urias dhe përfaqësuesi i PACA Tilman Hoppe, gjatë një mbledhje të Këshillit të Legjislacionit

Propozimi

Të hënën miratohen ndryshimet Kushtetuese

itën e hënë dy relatorët respektivë për ndryshimet në Kushtetutë, Pandeli Majko i PS dhe Edi Paloka i PD do të paraqesin ndryshimet e reja të Kushtetutës në komisionin e Ligjeve. Seanca dëgjimore është mbyllur pas 7 orë diskutimeve. Pritet që këto propozime të integrohen në draftin përfundimtar që do i paraqiten Kuvendit të Shqipërisë për t'i votuar në datën 6 gusht. Ndërsa në datën 7 gusht do të mblidhet Konferenca e Kryetarëve për të vendosur për ndryshimet e reja në Kushtetutë.

lin e banesës, në rekomandimet ndërkombëtare lejohet që prokurorët të fillojnë një hetim ndaj deputetëve. Një kontroll banese mund të ndikojë në funksionimin e parlamentit. Pasi nëse banesa e tij po kontrollohet tani, deputeti nuk mund të shkojë në punë. Por, pengesë është edhe për prokurorët. Në këtë rast rekomandimi im si ekspert është që ndalimi për kontrollin e banesës të shihet në kodin penal jo në Kushtetutë",- nënvizoi përfaqësuesi i EURALIUS. Por deputeti Pandeli Majko ka ngritur shqetësimin se parlamenti

shqiptar funksionon me 71 deputetë, duke vënë në dijeni ekspertët ndërkombëtare, se nëse arrestohet një deputet, parlamenti funksionon me gjysmën e parlamentarëve, pasi me 71 vota dhe më pak votohen ligjet.

PACA

Eksperti i PACA-s dha sqarime të detajuara duke i'u referuar praktikës ndërkombëtare për arrestimin e një deputeti tha se prokurorët lejohen të kontrollojnë banesën e një deputeti. Eksperti propozoi që kontrolli i banesës së deputetëve të parashikohet në

reu i Komisionit të Ligj eve dhe deputeti i Partisë Demokratike, Ilir Rusmali u shpreh në mbledhjen e Këshillit të Legjislacionit, se propozimet e organizatave ndërkombëtare për heqjen e imunitetit, janë shumë afër atyre të Partisë Demokratike. Ai u shpreh se puna e bërë nga ekspertët e huaj është mjaft e mirë dhe ka shërbyer si bazë për hartimin e drafteve. "Propozimet e PACA dhe EURALIU-s kanë arritur shkallën e përkimit maksimal", tha kreu i komisionit të Ligjeve, Ilir Rusmali. Ai u shpreh se heqja e imunitetit është një proces që duhet të ishte bërë kohë më parë dhe që klasa politike nuk duhet të humbasë këtë mundësi me miratimin e draftit në afatin e caktuar. Kryetari demokrat i Komisionit të Ligjeve Ilir Rusmaili gjatë një ndërhyrje tha se pyetjet ndaj ekspertëve ndihmojnë dyshuesit dhe mosbesuesit. Sipas ekspertit të EURAIUS, shpifja është një cështje delikate pasi deputetët sipas eksperiencës europiane është më mirë të thonë diçka edhe nëse nuk është e vërtetë sesa të mos kenë të drejtën e fjalës. Ai u shpreh kundra ndjekjes penale ndaj deputetëve për shpifje. Sipas kryetares së

Kodin Penal dhe jo në Kushtetutë. Sipas tij në të tilla raste parlamenti duhet të vihet në dijeni në momentin që po bëhet arrestimi. "Nuk nevojitet klauzolë për kapjen në flagrancë, parashikohet automatikisht", tha eksperti i PACA, Tilman Hoppe. Ky i fundit ka bërë thirrje për të bërë heqjen e imunitetit me

Kryeprokurorja

Ilir Rusmali Kuvendit, Jozefina Topalli "Drafti që ju keni paraqitur është një draft që është adaptuar nga mazhoranca, edhe pse në fillim ka pasur bindjen se heqja e imunitetit mund të bëhej edhe pa ndryshimin e kushtetutës, për të dhënë mundësi komopromisi e pajtimi për palët e tjera e ka pranuar si gjest të bazuar në një ekspertizë shumë të veçantë". Nga ana e ekspertëve ndërkombëtar që asistuan në këtë tyrezë janë vlerësuar të dyja draftet, por është vlerësuar më tepër ai i Partisë Demokratike, i cili është një kopje e propozimeve të bëra nga misioni EURALIU-s si dhe ekspertëve të PACA në Tiranë. Drafti përfundimtar pritet të votohet në datën 6 gusht, ashtu siç është vendosur edhe në Konferencën e Kryetarëve. konsensus. "Gjithësesi më duhet të them se përderisa çështja e imunitetit që po trajtohet në themel dhe pikësëpari në Kushtetutë jemi të mendimit që një cështje e tillë duhet të rregullohet duke ndërhyrë në Kushtetutë. Në të gjithë botën heqja e imunitetit bëhet me konsensus", tha Hoppe.

Ndryshime edhe në Kodin Penal

Ina Rama

rokurorja e Përgjiths hme Ina Rama i ka kërkuar Kuvendit që të paralelisht me ndryshimet në Kushtetutë të bëhen ndryshime edhe në kodin e Procedurës Penale. "Në thelb duket se këto ndryshime i japin rrugë hetimin dhe ky ka qenë problemi kryesor sepse ne kemi qënë në vështirësi për të hetuar për shkak të mosruajtjes sekretit, për shkak të mospasjes mundësi për të pasur një hetim konfidencial. Ne jemi të realizuar në pritshmërinë tonë. Ajo që do doja unë të shtoja do ishte shumë e përshtatshme që paketa kushtetuese të shoqërohej me një paketë për ndryshimet procedurale ose disa përkufizime të sqarohen më tej që mos zbatohen procedura të gabuara", tha Rama.

E diel, 22 korrik 2012

POLITIKE

Konstitucionalistët: Gjyqtarët të kenë kufizim imuniteti

johësja e Kushtetutës Aurela Anastasi, e pranishme në dëgjesën publike e ka parë si të rëndësishme ndërhyrjen në Kushtetutë për çështjen e Imunitetit. "Në këtë rast nuk kishte zgjidhje tjetër veç se prekje të Kushtetutës. Është mirë që të gjitha argumentet që kanë të bëjnë me nevojën e ndryshimeve kushtetuese të shkruhen në një relacion. Mendoj se të dyja draftet kanë parime të

përbashkëta dhe përcjellin doktrina. Këto drafte arrijnë deti aty sa të heqin imunitetin si regjim dhe e përcjellin atë në ligje duke i kthyer në garanci ligjore. Për gjyqtarët mendoj se duhet të kenë akoma një koracë të imunitetit", është shprehur Anastasi. Ish kreu i Gjykatës Kushtetuese, Rustem Gjata ka pohuar se: "Nuk është kryesorja mbrojtja e deputetit, kryesorja është funksionimi normal i parlamentit.

Kur bëhet kërkesa për një masë sigurimi, ndalim, arrestim, ndjekje penale me masa sigurimi kundër një deputeti pavarësisht se i përket shumicës apo pakicës, kjo përbën një shqetësim për vetë kuvendit. Kjo përbën një tronditje për kuvendin për autoritetin e tij. Nuk duhet penguar marrja e masave të sigurimit edhe vetë ndjekja penale, por vetëm ndjekja penale është një gjë që duhet ta japi parlamenti", u shpreh Gjata.

Agrumentimet

KLSH dhe Avokati i Popullit kundër zhveshjes së imunitetit: Të pambrojtur

TIRANE

Në foto: Këshilli për legjislacionin Deputeti i PD Ilir Rusmali, kryetarja e Kuvendit Jozefina Topalli, deputetët e PS Pandeli Majko dhe Fatmir Xhafa

ryetari i KLSH, Bujar Leskaj së bashku me Avokatin e Popullit, Igli Totozani kanë shprehur mendimin kundër për ti zhveshur nga imuniteti që gëzojnë. "Me dëshirën e vet mund të heqë dorë nga mbrojtja me imunitet sipas paragrafit të parë të këtij neni duke njoftuar Kuvendin dhe kjo hyn në fuqi automatikisht. Qysh më datën 19 janar që i jam drejtuar zonjës Topalli, e quaj personalisht veten pa imunitet. Unë jam dakort dhe do të qëndroj deri në fund me sa më sipër, por në kushtet e staturës instituciononale të KLSH dhe të respektimit të çdo pasardhësi që do të përfaqësojë këtë institucion në të ardhmen.

Bujar Leskaj

Igli Totozani

Në reskpet të vullnetit ligjvënës për pavarësinë dhe sigurinë juridike të këtij institucioni, unë dëshiroj të theksoj këtu mosdakordësinë time për atë shfuqizim drastik që parashikohet t'i bëni nenit për imunitetin e kryetarit të KLSH në projektin e paraqi-

tur nga specialistët e PACA-s dhe të Euralius që kanë gjetur mbështetjen për fat të mirë edhe të grupit të PD-së dhe të PS-së. Edhe pse unë deklaroj si Bujar Leskaj se lëshoj imunitetin si kryetar i KLSH-së, mendoj se institucioni i KLSH-së për të ardh-

men, dhe kryetari i ardhshëm nuk ma ka borxh mua si person këtë deklarim, këtë aventurë. Pavarësia dhe imuniteti i KLSH janë të shenjta për standartet e saj. është shprehur Bujar Leskaj. Nga ana tjetër Avokati i Popullit, Igli Totozani u shpreh se "Në vende të rëndësishme si Franca, Polonia Spanja, kanë të paktën atë që quhet imunitet funksional. Ajo që do u kërkoja sot është ta shikoni me kujdes këtë çështje se përvoja jonë se duhet ta dini që ka pasur raste me paraardhësin në Shkodër, por dhe ngjarje që kanë të bëjnë me punën tonë të përditshme, duhet të kuptoni që risku të gjendemi ballë presioneve abuzive nuk është i vogël", është shprehur Totozani.

Gjykata e Lartë, propozohet shmangia e votimit dhe zgjedhja sipas karrierës

“Gjyqtarët, jo më nga Kuvendi” Eksperti i PACA: "Situata sot në Gjykatën e Lartë nuk është ajo situatë që ne dëshirojmë të jetë. Pozicioni i gjyqtarëve është i ndryshëm, sepse nuk kondiderohet si gjykatë karriere”

TIRANE

artia Socialiste së bash ku me misionin e EU RALIU-s kanë propozuar që në një të ardhme anëtarët e Gjykatës së Lartë të mos zgjidhen më nga Kuvendi i Shqipërisë. Partia Socialiste në ditën e parë për ndryshimet në Kushtetutës ka hedhur idenë për zgjedhjen e gjyqtarëve në karrierë si anëtar të Gjykatës së Lartë, duke shmangur votimin në parlament. Ka qenë deputeti socialist, njëherësh edhe nënkryetar i komisionit të Ligjeve, Fatmir Xhafaj, i cili ka hedhur idenë që anëtarët e Gjykatës së Lartë të zgjidhen nga vetë gjyqtarët, duke shmangur kështu votimin politik dhe politizimin e institucioneve të pavarura. Po në të njëjtin sinkron ka qenë edhe misioni i EURALIU-s, i cili propozoi që në të ardhmen gjykata supreme të kthehet në gjykatë karriere. "Propozimet tona synojnë që Gjykata e Lartë të kthehet një gjykatë karriere. Ne besojmë se herët, a vonë kjo gjykatë duhet të fu-

kuate sa situata aktuale apo një konfigurimi sipas pikëpamjes tonë", theksoi Urias.

Kreu i PS

FERNADA CENKO

Rama: Imuniteti të votohet në shtator

ideri socialist Edi Rama është shprehur se ndry shimet kushtetuese duhet t'i nënshtrohen një debati të hapur publik deri në muajin shtator, duke deklaruar në këtë mënyrë se nuk voton më 6 gusht propozimet e PD për heqjen e imuniteteve. "Nisma jonë, por nuk kufizohet vetëm me çështjen e imunitetit. Ne besojmë që ndërhyrja në Kushtetutë nuk lidhet vetëm tek çështja e imunitetit, sepse muri që mbron të korruptuarit nuk është imuniteti, por pushtet politik që e ka kapur dhe po e mbyt drejtësinë. Është koha për një debat shumë serioz dhe për një ndërhyrje serioze në Kushtetutë. Kufizimi i imunitetit është vetëm një pikënisje, por jo një pikë mbërritje. Zgjedhja e një presidenti të njëanshëm na bën të besojmë që drejtësia shqiptare mund të degradojë edhe më keq", theksoi Rama.

Këshilli për legjislacionin

tet në sistemin e karrierës së gjyqësorit, pasi sot në Shqipëri Gjykata e Lartë ka një pozicion të tillë që zgjidhet nga Parlamenti. Prandaj në propozimin e EURALIU-sit që është prezantuar në Partinë Demokra-

tike anëtarët e Gjykatës së Lartë kanë të njëjtin pozicion si gjygjtarët e tjerë", është shprehur eksperti i misionit të EURALIU-s Joaquin Urias. Sipas tij, Gjykata e Lartë nuk është në nivelin e standarteve

europiane, pasi anëtarët e kësaj gjykate zgjidhen nga Parlamenti. "Situata sot në Gjykatën e Lartë nuk është ajo situatë që ne dëshirojmë të jetë. Nga propozimi tjetër kuptojmë se pozicioni i gjyqtarëve

të Gjykatës së Lartë është i ndryshëm, sepse nuk kondiderohet si gjykatë karriere. Është tërësisht në dorën e parlamentit shqiptar për të vendosur nëse në të ardhmen doni të keni një zgjidhje më ade-

GJYKATA KUSHTETUESE

Gjykata Kushtetuese me ftesë të Parlamentit është thirrur dje për të dhënë opinionet e saj në lidhje me ndryshimet e Kushtetutës, por edhe në cilësinë e garantit të Kushtetutës. Në mungesë të ndonjë gjyqtari apo të kryetarit të Gjykatës Kushtetuese, Bashkim Dedja, dje është paraqitur Sekretari i Përgjithshëm i kësaj gjykate, Kujtim Osmani. Ndryshe nga institucionet e tjera që ishin përfaqësues të denjë të institucioneve, që në këtë takim konsideroheshin si grup interesi, Gjykata Kushtetuese vinte nga një tjetër radhë. I pyetur nëse mendimi i tij për draftet e të dyja partive, ishte ai që kanë dhënë gjyqtarët e kësaj gjykate, Osmani u përgjigje se: "Duhet të them se drafti i Partisë Socialiste na ka ardhur dje në orën 15:30. Meqë ishin larguar gjyqtarët, arrita të komunikoj me disa prej tyre dhe po vij me mendimin e disa prej gjyqtarëve. Të dy variantet janë hartuar mirë", është shprehur Osmani.

E diel, 22 korrik 2012

POLITIKE

Schmidt: KQZ e re jep garanci për zgjedhjet por duhet dhe vullnet

ipas Fabian Schmidt, njohës i politikës së Ballkanit, ndryshimi i Kodit Elektoral është i rëndësishëm e rregullat e reja krijojnë një atmosferë tjetër pas shpalljes së rezultatit të zgjedhjeve. "Unë mendoj se rregullat e reja kanë potencial për të krijuar një proces, ku është më e vështirë për politikanët të kundërshtojnë, ose të mos pranojnë rezultatet e zgjedhjeve. Dhe një gjë është e

rëndësishme, nëse humbësi i zgjedhjeve me një pakicë nga dy anëtarët e KQZ mund të kërkojë një rivotim, më mirë të kesh një rivotim dhe pastaj të kesh qetësi, sesa të kesh një çështje e cila mbetet gjithmonë e hapur, e më pas ajo kthehet në një lojë politike", tha Schmidt. Miratimi i rregullave të reja dhe riformatimi i KQZ, nuk duhet të keqpërdoret nga humbësit, thekson Schmidt dhe se kjo varet nga

kultura politike, e kultura politike s'është diçka e cila ndryshon përmes një ligji të vetëm, ose ndryshimit të rregullave. "Rregullat e reja nuk mund të keqkuptohen si ftesë për të bllokuar procesin zgjedhor, nga ana e pakicës për shembull. Ai i jep më shumë siguri humbësit të zgjedhjeve që të kërkojë rizgjedhje, për t'u siguruar që vërtet votat janë pasqyra e vullnetit të qytetarëve", tha Schmidt.

Flasin ish-ministrat e jashtëm, Dade, Shehu e Starova Lajmi Ish-shefat e diplomacisë shqiptare, përfaqësues të opozitës dhe të mazhorancës fajsojnë vetë politikën shqiptare për ndërhyrjen që ambasadorët bëjnë në raste të caktuara në jetën politike.

“Ambasadorët, faji ynë për ndërhyrjen” Vlerësohet ndihma e diplomatëve për integrimin

TIRANE

JAKIN MARENA

sh-ministrat e Jashtëm sh qiptarë shprehen në një mënyrë apo tjetër se për ndërhyrjen dhe ndikimin e ambasadorëve të vendeve më të rëndësishme të akredituar në Shqipëri, është fajtore vetë politika shqiptare. Ish-ministrja e Jashtme në qeverisjen e PS Arta Dade shprehet se mbështetja e ambasadorëve për ndërtimin dhe konsolidimin e institucioneve demokratike në Shqipëri ka qënë e rëndësishme, por politika e mbrapshtë i detyron ambasadorët që direkt apo në rrugë diplomatike të thonë të vërteta që u kanë kushtuar shqiptarëve vite vonesë. Ndërsa ish-ministri i Jashtëm në kohën e qeverisjes së parë të PD, Tritan Shehu tërë fajin e vë tek kreu i opozitës Edi Rama. Ndërsa ish-kreu i diplomacisë, Arjan Starova këtë bashkëpunim e cilëson të domosdoshëm. Arta Dade, ish-Ministre e Jashtme, PS: Ambasadorët përcjellin me vërtetësi mesazhet e qeverive që përfaqësojnë. Vendet e qeveritë e tyre por dhe BE dhe OSBE kanë qënë dhe mbeten të angazhuar për mbështetjen ndaj konsolidimit të institucioneve demokratike në Shqipëri, jo vetëm me ekspertizë por dhe me financime projektesh madhore, që burojnë nga vendet taksapaguese të BE dhe të SHBA. Përtej faktit që ata pa medyshje inkurajojnë qeverinë e politikën shqiptare për të përmbushur standardet e kërkuara për integrimin e Shqipërisë në BE, politika e mbrapshtë i detyron ambasadorët që direkt apo në rrugë diplomatike të thonë të vërteta për fat të keq, për vonesa e mangësi që shqiptarëve u kanë kushtuar vite vonesë. Këto mesazhe duhen marrë si mesazhe nga

Tritan Shehu

Arta Dade

Arjan Starova

Akuzat e publicistit

Veton Surroi: Në Kosovë Dell bëri president Pacollin e më pas Jahjagën

TIRANE

es publicistit Veton Surroi dhe ambasadorit amerikan në Prishtinë ka plasur debati, ku intervistës së Dell, Surroi i përgjigjet ashpër. "Në Prishtinë ka diplomatë të BE që ankohen se ndikimi destruktiv i Dellit shkon deri aty sa e cakton edhe orarin se kur mund të shkojnë në WC liderët lokalë. Kur Kuvendi i Kosovës në shkurt 2011 në një atmosferë të kërcënimeve dhe shantazhit e zgjodhi në mënyrë antikushtetuese një matrapaz në postin e presidentit të Kosovës, rolin kyç-krahas kaubojit Sami Lushtaku e kidnapuesit të shtetit të quajtur Hashim Thaçi-e luajti ambasadori Dell. Mesazhet telefonike, që citojnë Dellin

vende e institucione mike që dëshirojnë ta shohin vendin tonë një vend normal ku sundon ligji dhe respektohen parametrat demokratike, në

Veton Suroi dhe Kristofer Dell paraqesin ndërhyrje të drejtpërdrejtë në procesin zgjedhor të presidentit e do të mbesin në analet e historisë si moment i ndotjes së procedurave demokratike. Kur mediet i publikuan fotot me SMS, Dell inatçiu u përpoq t'u mbante ligjëratë gazetarëve për rreg-

mënyrë që brezat që do të vijnë të jetojnë në një vend si pjesë e familjes evropiane. Tritan Shehu, ish-Ministër i Jashtëm, PD: Shqipëria është një

ulla profesionale", thotë Surroi. "Kur Kushtetuesja e quajti zgjedhjen e matrapazit, që kishte thënë "Srbija [je] još majka Kosova, nažalost, zla majka", si antikushtetuese Dell e nxori nga zarfi një emër: një police ordinere, me dije politike nën mesataren e shumë qytetarëve të zakonshëm të Kosovës, do të bëhej presidente. Atifete (kush?) Jahjaga! Marrëveshja politike, e arritur nën kërcënimet e Dellit, caktonte afatet kohore për zgjedhje të drejtpërdrejta presidenciale dhe për zgjedhje të parakohshme parlamentare, përfshirë dhe ndryshimet përkatëse në legjislacion. Nënshkrues të marrëveshjes ishin kryeministri, kanakari i tij dikur ish-komisar politik i Kremlinit, si dhe lideri i ngathët i opozitës", shkruan në letrën e tij Surroi.

vend që kërkon të integrohet në BE. Është krejt normale që të përmbushim kushtet për të hyrë në BE. Ndaj bashkëpunimi me ndërkombëtarët është esencial

për ne në këtë fazë. Ne koordinojnë veprimet tona me ambasadorët. Nuk është presion, por një ndihmë nga ndërkombëtarët. Eshtë aspiratë integri-

mi dhe në këtë kuadër është normal bashkëpunimi me përfaqësuesit e ndërkombëtarëve. Në raste ngërçi, zgjidhja ka qënë e është një hapësirë bashkëpunimi dhe me ambasadorët. PD ka qënë shumë luajale në bashkëpunimin me ndërkombëtarët. Fatkeqësisht kjo s'ka ndodhur me kreun e opozitës Edi Rama, që duke parë se ka dalë nga shinat e lëvizjeve dhe ideve demokratike është ushtruar presion ndaj tij për të mos bllokuar procest integruese dhe institucionet. Presioni u ushtrua ndaj bojkotit, sulmit ndaj institucioneve, për miratimin e gjykatës administrative, pasi opozita në të gjitha rastet nuk ka qënë bashkëpunuese. E kundërta ka qënë me PD, e cila e ka kuptuar bashkëpunimin në funksion e për hir të integrimit dhe zhvillimit të vendit. Fatkeqësisht ndërhyrja e ambasadorëve ka ndodhur nga qëndrimet jo racionale të opozitës. Kjo opozitë ka më shumë nevojë për ndihmë nga ndërkombëtaret. Unë e shoh ndërhyrjen e ndërkombëtarëve si një ndihmë për aspiratën tonë për integrimin. Dhe në rastin e ligjit për SHISH, meqë pyet dhe për institucionet e tjera, Berisha tregoi se ka qënë i aftë për të bashkëpunuar e për të qënë në të njejtën linjë me ndërkombëtarët. Ndërsa Edi Rama ka pasur qëndrime absurde që kanë qënë në drejtim të kundërt me aspiratat demokratike të shqiptarëve, qëndrime që e kanë çuar atë në lëvizje jo sipas këtyre standardeve. Arjan Starova, ish-Ministër i Jashtëm, BLD: Ka një ndikim, por nuk është aq sa spekulohet shpeshherë nëpër media, sepse faktori kryesor i ndikimeve është faktori politik shqiptar. Por meqënëse ambasadorët përgjithësisht janë zëdhënës të institucioneve demokratike perëndimore, ambasadorët e rëndësishëm, OSBE, BE dhe SHBA atëherë natyrisht që fjala e tyre duhet që të bëjë pjesë në arsyetimet e lidershipit politik shqiptar për çështjet e problemet që ka. Në këtë kuptim ata ndihmojnë e jo ndikojnë për gjithçka. Ata janë përfaqësues të demokracisë dhe duhen dëgjuar. Në çdo vend vendos politika vendëse, por mendimet e ambasadorëve merren e diskutohen, sepse Shqipëria është një vend që kërkon integrimin në BE, dhe ambasadorët janë një kontribut i fortë.

E diel, 22 korrik 2012

POLITIKE

FRD hap degën në Shkodër, Oketa: Kodi Zgjedhor u arnua

përditshme të qytetarit shkodran e jo vetëm. Duke folur për Kodin e sapomiratuar, Oketa u shpreh se "edhe këtë radhë Kodi nuk iu takoi dot shqiptarëve. Ai u arnua për të kënaqur liderët e PD e PS dhe jo për të vlerësuar qytetarin shqiptar. Këtë herë, si çdo herë tjetër këto vitet e fundit, ne pamë se si kundërshtarët politikë arritën konsensusin në momentin e fundit vetëm për interesat e tyre e jo për interesat e

ryma e Re Demokratike hapi degën në Shkodër, në qytetin që me të drejtë është quajtur qyteti i kulturës dhe i qëndresës. Zyra e shtypit e FRD bëri të ditur se aktiviteti u organizua në ambjentet e Kinema Milleniunit dhe u mbështet nga qindra qytetarë shkodranë. Gazmend Oketa, Kryetar i Grupit Nismëtar të FRD, falenderoi Shkodrën për mbështetjen. Ai evidentoi problematika të jetës së

vendit". Duke deklaruar se FRD do jetë konseguente në zbatimin e programit të saj politik dhe se do punoj fort për të përkthyer objektivat politikë në rezultate konkrete dhe të prekshme për qytetarët, Oketa bëri nga Shkodra thirrjen për bashkim me aksionin politik të Frymës FRD. "Le të tregojmë në këtë 100 vjetor të pavarësisë se, si dikur, asgjë nuk ka më shumë vlerë se liria e pavarësia që e meritojmë të gjithë", tha ai.

Selia rozë, në shtator strategji për zgjedhjet Lajmi Socialistët kanë vendosur që në shtator të bisedojnë me aleatët për strategjinë e fitores së zgjedhjeve të vitit 2013 e taktikat që do të ndiqen për maksimalizimin e votës. PS është shprehur dakord për mundësinë e listës së përbashkët me aleatët e premton që ata që marrin mbi 25 mijë vota do të kenë një post ministror.

PS, aleatëve: Ju në qeveri dhe deputetë Koalicioni, flasin Milo, Ndoka dhe Koçi

TIRANE

Aleatët

JAKIN MARENA

"Opozita të ndërtojë një strategji koalicioni që shmang efektet përjashtuese të Kodit, në mënyrë që të motivojë çdo energji opozitare në fushatn zgjedhore të vitit 2013 për të fituar këto zgjedhje".

artia më e madhe opozi tare, Partia Socialiste, me sa duket e ka të qartë strategjinë për të maksimalizuar votat në zgjedhjet e vitit të ardhshëm. Një ndër taktikat kryesore të saj është dhe vitalizimi i aleatëve, për të cilët PS ka vendosur të mos përsërisë më gabimet e zgjedhjeve të vitit 2009 ku për shkak të Kodit aleatët e PS, Gjinushi, Milo dhe Ndoka mbetën jashtë Kuvendit, pavarësisht numrit të konsiderueshëm të votave që këto tre parti politike morën në këto zgjedhje. Ndonëse votat e tyre janë tjetërsuar sa nga penalizimi i kodit zgjedhor që kishte prag të ndryshëm elektoral në qarqe të ndryshme si dhe sipas akuzave të tyre nga vjedhja e

Kryetari i PS Edi Rama në takimin me aleatët votave, sërish ato nuk mundën të arrinin rezultatin që dëshironin. Ndoshta dhe nga mungesa e një strategjie të qartë dhe të koordinuar opozitare, me taktika të tilla që do të motivonin këto parti për të arritur re-

KAB INETI KABINETI AP ARA TE D ËGJIMI APARA ARATE DË Mbi bazën e një experience 10-vjecare në fushën e vendosjes së APARATEVE të dëgjimit kabineti "SALAJ" ju vjen në ndihmë në këto shërbime: Â Â Â Â

Matjen e dëgjimit (audiogram) FALAS. Marrjen e masës si dhe përgatitjen e saj (silikon apo akrilike) në kohë rekord brënda dy ditëve. Përcaktimin dhe programimin e aparatit sipas shkallës së dëgjimit. Shërbime (servis) për të gjitha tipet e aparateve. Adresa: Pallatet e Shallvareve, Rr. Dëshmorët e 4 Shkurtit, përballë Taiwan Nd. 24, Shk. 4, Ap.5 - Tiranë Tel: +355 4 2262 304 / Mob: 068 23 800 95 E-mail: info@salajakustik.com Website: www.salajakustik.com

zultat sa më të lartë dhe për të qënë pjesë më pas e koalicionit të madh qeverisës të majtë. Pikërisht, referuar këtyre mungesave por dhe duke parë dhe kundërshtitë e aleatëve dhe ftesat e herëpashershme të Ber-

ishës për ta, Rama dhe selia rozë po e mendojnë fort idenë e përfshirjes në listat e përbashkëta zgjedhore dhe të krerëve të partive aleate. Në mënyrë që të kenë të garantuar futjen e tyre në Kuvend dhe për pasojë dhe të hyjnë në zgjedhje më të sigurtë dhe me një kontratë besimi, që do të motivonte fort ata për të luftuar për çdo votë në zgjedhjet e verës së vitit 2013. Këtë e ka pohuar zyrtarisht në një emision televiziv dhe sekretari zgjedhor në PS, Damian Gjiknuri. Që pohoi në

Deklarata emër të kryesisë së PS se s'përjashtohet përfshirja në listat e përbashkëta zgjedhore dhe të liderëve aleatë të PS, që do të sillte sipas tij motivimin e tyre e rritjen e besimit të serioziteti i koalicionit opozitar dhe liderit të këtij koalicioni Rama, duke sjellë dhe rritjen e mbështetjes. Këtij qëllimi, sipas burimeve në PS i shërben dhe vendosja e një klauzole sipas të cilës nëse një parti aleate merr mbi 25 mijë vota ka një post ministror, përpos hyrjes në Kuvend. Krerët aleatë e kanë komentuar në mënyra të ndryshme këtë mundësi. "Opozita të ndërtojë një strategji koalicioni që shmang efektet përjashtuese të Kodit, në mënyrë që të motivojë çdo energji opozitare në fushatën zgjedhore të vitit 2013 për të fituar këto zgjedhje", deklaroi kreu i PSV, Petro Koçi, një pranim i tërthortë i listës së përbashkët me PS. Ndërkohë që kreu i Demokracisë Sociale Paskal Milo shprehet se "deri më tani nuk kemi ndonjë propozim zyrtar konkret dhe qëndrojmë në pozicionet tona. Me sa duket nga shtatori mund të diskutojmë strategjinë dhe të përgatitemi për të fituar betejën e ardhshme elektorale". Ndërsa kreu i PDK Nard Ndoka ka qënë skeptik në lidhje me strategjitë e Ramës, duke e akuzuar atë se nuk ka menduar ende për koalicionet. Sipas tij, "Kodi nuk lejon shumë hapësira për përfshirjen e aleatëve në listat e përbashkëta", duke akuzuar në këtë mënyrë PS se "s'e ka kuptuar Kodin e miratuar me konsensus".

Berisha: "I garantoj aleatët për besnikëri"

erisha garanton aleatët për besnikërinë e tij. "Po të kisha qenë në vendin e tyre ju garantoj se ligjërata më të forta se mbajtën ata, do mbaja kundër Sali Berishës e Edi Ramës. Por një dallim duhet të bëj. Të gjithë ata që duan të lexojnë traktate, libra, romane apo novela mbi dashurinë e tradhtinë le të lexojnë historinë e aleancave të Edi Ramës me aleatët e tij e pastaj le të lexojnë besnikërinë e Sali Berishës ndaj aleatëve të vet. I garantoj aleatët se në qoftë se s'arrita të realizoj qëllimet e tyre të ndershme, ju garantoj besnikërinë time të palëkundur me një aleancë që do fitojë në zgjedhjet e 2013", tha Berisha në Kuvend.

Reagimi ndaj Majkos

Braçe: Largimi i Berishës nga shteti nuk është bast, por interes kombëtar

TIRANE

argimi i Sali Berishës nga shteti, nuk është "bast". Largimi i Sali Berishës nga shteti është interes kombëtar. Miku im, largimi i Sali Berishës nga shteti-kujdes, ky nuk është pushtet politik i përkohshëm, nuk mund të jetë "bast" i kërkujt, është interes kombëtar". Kjo ka qënë deklarata e nënkryetarit të grupit parlamentar të PS, Erjon Braçe, në përgjigjie të deklaratës së Majkos se largimi i Berishës është basti i Edi Ramës. "Jam munduar gjatë

këtyre muajve të fundit t'ju dëshmoj me prova e fakte, se Sali Berisha po shet Atdheun. Për shkak të korrupsionit po e po. Por edhe duke cenuar rendë interesat kombëtare ndër shqiptare. Ato janë të shenjta. Po të kujtoj se janë ndërtuar me mund e gjak në çdo vit të 100 viteve të shtetit

Erjon Braçe

tonë. Për to nuk vihet bast", deklaron Braçe. Sipas tij, për këtë arsye largimi i Sali Berishës nga shteti është interes kombëtar siç ishte interes kombëtar largimi i Zogut-dy herë, largimi i pushtuesve fashistë, nazistë më pas dhe largimi i diktaturës më pas. "Shqipëria ka nevojë për ndryshim dhe ndryshimi nuk vjen si produkt i një basti, por si nevojë e çdo shqiptari për një të ardhme tjetër, të ndryshme nga e tashmja që po i lë dhe pa atdhe", ka qënë deklarata e Braçes. I cili ka qënë tepër konkrtet, teksa është shprehur kundër deklaratës së Majkos.

E diel, 22 korrik 2012

OPINION

Koment

Imuniteti që (nuk) kufizohet NGA

AFRIM KRASNIQI

vijon nga faqja 1 ...jetë të pambrojtur ndaj korrupsionit, se të varfrit do të pasurohen me paratë që po grabisin njerëzit me pushtet apo se Shqipëria nga vjeshta do të kalojë pragun e ftesës për anëtarësim në BE. E thënë shkurt, - të gjitha këto bëjnë pjesë në retorikën tradicionale politike, janë propagandë dhe nuk ofrojnë asnjë garanci se diçka e mirë do të ndodhë. Argumentet i ofrojnë vetë aktorët politikë. Cili

është problemi i sistemit tonë politik sot? Që deputetët e ministrat, gjyqtarët e prokurorët fshihen pas imunitetit? Që varfëria e korrupsioni është peng i një votimi formal neni kushtetues? Që politika është e vendosur të heqë imunitetin e vetes dhe kështu të triumfojë e mira, shteti ligjor, transparenca e antikorrupsioni? As njëra dhe as tjetra. Gjatë 21 viteve janë hequr 34 imunitete parlamentare, dy të treta e të cilave të motivuara politikisht. Vetëm tre deputetë përfunduan në burg: një për vrasje, dy për korrupsion. Këto të fundit pasi dolën nga burgu, në rrethana të tjera politike, fituan pafajësinë, madje morën edhe dëmshpërblim financiar. Të gjitha rastet e tjera u arkivuan për procedurë, për mungesë provash, për tërheqje denoncimi apo për rrethana të tjera specifike. Aktualisht kemi katër deputetë pa imunitet, dy ministra që përfituan nga procedurat imunitare dhe asnjë të dënuar. Le të shohim më tej: kemi shkarkuar katër kryeministra për korrupsion, me akuza abuzimi janë shkarkuar gjithashtu tre kryeprokurorë, dy shefa të shërbimeve sekrete, dy drejtorë të përgjithshëm policie, shumë drejtorë policie lokalë, disa dhjetëra zyr-

tarë të lartë, përfshirë pesë gjeneralë, tre ambasadorë, dy prefektë, dy kryetarë qarqesh, etj, por asnjë nuk ka marrë një dënim final nga drejtësia. Vetë kjo e fundit nuk ka dënuar ende asnjë gjyqtar apo prokuror (vetëm në rastet e flagrancës në aksidente rrugore), përkundrazi 90% të shkarkuarit nga KLD apo prokuroria kanë fituar në nivelin e lartë të gjyqësorit. Gjatë tranzicionit kemi dëgjuar të flitet gjatë për Padrinot e politikës, klanin e Zemunit, për kartelin e lejeve të ndërtimit apo të bregdetit, për bandën e gjyqësorit apo trafikun fitimprurës me sfond politik të cigareve e karburantit. Cili doli përpara drejtësisë? Disa, por në fund asnjë nuk u dënua. Shtatë prej tyre janë deputetë aktual në parlament. Për të bindur BE-në në seriozitetin e luftës antikorrupsion Kroacia dha prova serioze (arrestoi kryeministrin), Bullgaria gjithashtu (arrestoi dhjetë deputetë, dy ministra), Rumania vijoi më tej me shumë më tepër arrestime, përfshirë edhe ish kryeministrin, Mali i Zi detyroi kryeministrin të dorëhiqej nga politika, etj, kurse në Shqipëri, një vend me nivel më të lartë korrupsioni, emrat më të akuzuar për korrupsion janë duke diskutuar si de-

Koment

Korrupsionin nuk e mbron imuniteti parlamentar NGA

EDI RAMA

vijon nga faqja 1 ...korruptuarit sot në Shqipëri, nuk është imuniteti kushtetues, po pushteti politik që ka kapur drejtësinë. Të gjithë e dimë si kanë shkuar gjërat për rastet e rënda të korrupsionit në nivelin më të lartë. Imuniteti është hequr pa asnjë pengesë, por askush nuk është ndëshkuar, ngaqë drejtësia nuk bën drejtësi. Ne jemi të bindur se është koha për një debat shumë serioz dhe padyshim, për një ndërhyrje serioze në Kushtetutën e Republikës. Imuniteti është vetëm një pikënisje, po jo një pikëmbërritje për ta realizuar këtë ndërhyrje siç duhet. Sot për sot kemi më shumë arsye të parashohim kërcënim se sa garanci për ekuilibrat kushtetues të shtetit, si rrjedhojë e zgjedhjes së presidentit të ri nga radhët e partisë së kryeministrit. Po edhe përtej aktualitetit politik dhe lëmshit institucional që ka bërë partia në pushtet, Kushtetuta e Republikës sot ka nevojë për një rishikim në funksion të reformës në drejtësi. Si kryetar i Partisë Socialiste, ndjej neveri ndaj gjithë propagandës së shfrenuar të qeverisë për imunitetin. Qeveritarët thonë se ne, opozita, e paskemi problem heqjen e imunitetit, madje dashkemi të bllokojmë statusin e kandidatit për Shqipërinë. Këngë e vjetër kjo e opozitës bllokuese, po shqiptarët e ndërkombëtarët janë dëshmitarë të qasjes konstruktive e të përpjekjeve tona të jashtëzakonshme, për të sjellë në gjendje normale draftet skandaloze të qeverisë për ligjet me 3/5 e për t'i votuar ato. Të gjithë janë dëshmitarë të qasjes konstruktive e të përpjekjeve tona të jashtëzakonshme për të zgjedhur një President të Republikës, e jo të politikës së mbrapshtë të ditës. Edhe shqiptarët edhe ndërkombëtarët janë dëshmitarë të qasjes konstruktive e të përpjekjeve tona të jashtëzakonshme për të mbyllur Reformën Zgjedhore, pa vënë veton për çdo gjë që s'na pëlqente - rrezikuam se-

riozisht edhe vetë marrëdhëniet me aleatët tanë politikë, duke pranuar një reformë që nuk preku sistemin aktual zgjedhor. Ndër të 12 prioritetet, ai i plotësuari në mënyrën më spektakolare, është prioriteti i zgjedhjes së Avokatit të Popullit që na u la në dorë ne, opozitës dhe ne e realizuam me një proces që në Komisionin Europian u quajt një shembull rrezatues për krejt rajonin. Nëse ka njëfarë progresi me integrimin në këtë vit politik që po mbyllet, ky progres ka të bëjë vetëm me ato pjesë të rekomandimeve ku opozita ka pasur edhe ajo rol, pra në ligjvënie dhe asfare me pjesën dërrmuese të rekomandimeve që varen nga implementimi i ligjeve dhe cilësia e qeverisjes së vendit, korrupsioni, krimi i organizuar, rrëmuja me pronat, degradimi i administratës publike e me radhë… Kështu që këngën banale për opozitën bllokuese, le ta dëgjojë çdo shurdh e çdo qorr që veshët e sytë ia ka falur partisë në pushtet dhe udhëheqësit të saj të lavdishëm. Le ta mbajnë e le t'i gëzohen deri në zgjedhjet e vitit të ardhshëm dhe le të këndojnë bashkë me të. Ne kemi bërë për hir të statusit të kandidatit për Shqipërinë, kompromise për të cilat kemi paguar me vetëdije edhe kosto politike të ditës. Sepse për ne, Shqipëria në BE është një aspiratë e lartë patriotike mbi çdo hesap partiak apo përfitim partiak të ditës. Sa për imunitetin, jemi ne që e kemi kërkuar heqjen e imunitetit përmes ndryshimit kushtetues dhe këtë pala tjetër e ka kundërshtuar vijimësisht. Me vite me radhë, kur edhe ka tentuar ta heqë imunitetin me vendim qeverie! Thjesht për t'u tallur me njerëzit. S'ka mbetur një prej tyre pa u kapur me presh në duar, fakte e prova, nga hetimet e pavarura të medias a të vetë opozitës. Vetë prokuroria ka ngritur akuza të rënda për disa syresh, me prova e fakte ulëritëse. Po nuk ka një prej tyre që të jetë shpallur i fajshëm nga gjykata, edhe kur është akuzuar si i fajshëm nga prokuroria. Jo sepse i ka mbrojtur imuniteti, po i ka mbrojtur pushteti edhe kur u është hequr imuniteti. Madje kanë bërë vetë thirrje që t'u hiqet imuniteti për të shkuar ballëlartë në fushën e lojës së mbaruar pa nisur në Gjykatën e Lartë. Kanë vjedhur në 7 vjet sa ç'nuk kanë vjedhur tërë qeveritë e Shqipërisë në 100 vjet, e madje edhe kanë vrarë njerëz në mes të bulevardit e në sytë e tërë Europës e botës, po ja ku janë, të tërë aty, këndojnë në kor këngën e heqjes së imunitetit. Gati sa s'qajnë që nuk po i le opozita të zhvishen publikisht nga imuniteti, për t'u barazuar me qytetarët… Ky është kulmi i talljes me një popull të tërë!

Por sot, çështja nuk është a do apo s'do opozita heqjen e imunitetit, po a duam apo nuk duam ne, si klasë politike, që të ndajmë me ndryshimet e duhura kushtetuese, drejtësinë e kapur për fyti nga pushteti politik që po e mbyt përfundimisht drejtësinë. E kemi thënë me kohë e në mënyrë të përsëritur. Po dhe po, jemi gati të votojmë heqjen e imunitetit, por jo duke arnuar Kushtetutën, po duke synuar një reformë kushtetuese që dje e kemi paraqitur zyrtarisht përmes nismës sonë parlamentare. Prandaj, ftesa jonë për palën tjetër është të heqë dorë nga propaganda e ulët, plot akuza e ligësi ndaj opozitës lidhur me imunitetin dhe të kuptojë se: Së pari, nuk mund ta ndryshojmë Kushtetutën copa - copa, edhe në gusht edhe në shtator, sikur po arnojmë me nge mëngët një xhakete të Gabit. Po duhet të bëjmë një debat të hapur e serioz, me njëri-tjetrin e me institucionet dhe njerëzit e drejtësisë e të shoqërisë civile, për tërësinë e ndryshimeve kushtetuese të propozuara prej nesh dhe vetëm pastaj të votojmë. Së dyti, nuk mund ta gjejmë konsensusin për ndryshimin e Kushtetutës, në një klimë të ngarkuar me akuza e shpifje ndaj opozitës, që synojnë të krijojnë një perceptim krejt të gabuar se problemi në Shqipëri nuk qenka korrupsioni rrëqethës në qeverisjen e këtyre shtatë vjetëve, po korrupsioni imagjinar i opozitës, që këto shtatë vjet është vjedhur në zgjedhje e është vrarë në protesta. Fjalimet e djeshme tërë duf e mllef kundër opozitës në Këshillin e Legjislacionit, të kryetares së Kuvendit e të përfaqësuesve të tjerë të pushtetit, ishin të padenja për të gjetur konsensus për çmimin e qepëve në tregun fshatar, jo më për të marrë konsensusin e opozitës për ndryshimin e Kushtetutës. Së treti, në synojmë dhe kërkojmë që ky debat i rëndësishëm të bëhet me seriozitet e intensitet dhe të mbyllet mundësisht brenda muajit shtator. Jam i bindur se me ndryshimet që propozojmë, i rijapin Shqipërisë shansin e rrezikuar plotësisht për statusin e kandidatit. Qeveria s'duhet ta bllokojë procesin që hap vizioni ynë për reformën kushtetuese dhe s'duhet ta përdorë çështjen e imunitetit si gjethe fiku, për të mbuluar panoramën e pambulueshme të degradimit të institucioneve të drejtësisë si pasojë e kapjes së shtetit. Ne jemi këtu, gati, jo për t'i vënë Kushtetutës një arnë, po për një reformë kushtetuese në vazhdën e përpjekjes sonë për një Rilindje Shqiptare, përmes reformimit rrënjësor dhe integrimit tërësor në Bashkimin Europian.

putetë për heqjen e imunitetit në parlament ose i kishim deri para një muaji kandidatë gati konsensualë për president. Nëse pyesim palët përgjigjja është e thjeshtë: PD thotë se të korruptuar janë milionerët e PS (një prej tyre ishte deputet i PD më 2005), kurse nëse pyet PS fajtor janë qeveria dhe mazhoranca (dy-tre prej tyre kanë qenë ministra me qeveritë e PS-së para 2005). Nëse pyet qytetarët apo institucionet ndërkombëtare përgjigja është ndryshe: paguhet kudo, - tek polici, tek bashkia, tek arsimi, tek doktori, tek tenderat, dhe kudo ku kërkohen shërbime publike. Janë shërbime që vijnë nga bashkitë e komunat (janë të PD dhe të PS), nga institucionet qendrore (janë të PD dhe aleatëve) apo institucionet e pavarura (janë produkte të selektuara të dy palëve). Në këto rrethana, a duhet hequr imuniteti për ministra e deputetë? Natyrisht që po. A duhet kufizuar imuniteti për gjyqtarët e prokurorë? Gjithashtu përgjigja është po. Kjo duhet të ndodhë pa kushte, pa dilemë, pa vonesë. A është kjo zgjidhja përfundimtare? Absolutisht që jo. Është një hap i vogël, një lloj rimeli për imazhin e shtetit shqiptar në raport me BE-në, një nevojë e politikës për tu thënë qytetarëve se ka ndërmend të ndryshojë, por jo se ka ndryshuar vërtetë. Sepse vetëm heqja / kufizimi formale, qoftë edhe kushtetuese, e imunitetit, përbën hap pozitiv, por nuk ofron zgjidhje për problemet e shumta të shtetit të së drejtës, kontrollit kushtetues dhe demokracisë funksionale. Jashtë kësaj loje politike të radhës, mbetet ende i paprekur, madje shumë aktiv dhe vendimmarrës, një lloj tjetër imuniteti, shumë më pengues sesa ai parlamentar. Politika (ministra, deputetë, kryetarë e seli partie) kanë një imunitet politik ekstra-kushtetues, për të cilin askush nuk diskuton dhe nuk është i gatshëm të cenojë. Në Shqipërinë e vitit 2012 politika dhe partitë përcaktojnë vendet e punës, rekrutimet dhe largimet, promovimet dhe përfitimet. Këtu preferencat politike jo-kushtetuese kanë monopolin e karrierës në parlament e qeveri, në gjyqësor e prokurori, në institucione kushtetuese, mbrojtje apo diplomaci. Ndryshe nga parimet kushtetuese politika vendos për pronën private e publike, për të drejtën e votës dhe kufizimet e saj, për liritë qytetare dhe interesat publike, për çështjet e sigurisë kombëtare dhe sovranitetit qytetar. Pavarësisht nëse hiqet imuniteti parlamentar ata dhe vetëm ata vendosin kush arrestohet e dënohet, kush lejohet të vjedhë dhe cilët nuk lejohen të flasin mbi vjedhjet. Ata na "emërojnë" deputetë e ministra, kryeministra e presidentë, pa mundësi zgjedhjeje direkte nga qytetarët. Ata kanë monopolin mbi jetën publike, na diktojnë historinë dhe traditën, limitet e lirisë së mendimit dhe kufijtë e censurës, si dhe çdo aspekt tjetër të jetës shoqërore. Ata zihen, grinden, pajtohen, protestojnë, rrahin, vrasin, dhe përsëri pajtohen, - dhe në çdo rast duke na u imponuar si shpresa jonë e vetme. Siç bënë më 2007 dhe 2008, siç edhe po bëjnë edhe tani, ata dhe vetëm ata kanë monopolin e ndryshimit të kushtetutës, një kontratë parimesh e votuar midis qytetarëve e shtetit më 1998, përsëri pa pyetur qytetarët, pa përfillur interesat afatgjata të shtetit. Dhe kur flasim për politikën, flasim për partitë ose më saktë, vetëm për disa individë që janë kryetarët-pronarë të tyre. Ky pushtet ekstra-kushtetues, i papranueshëm në një demokraci funksionale dhe shtet të së drejtës, përbën imunitetin më të lartë, privilegjin e paprekshëm, sistemin piramidal dhe konsensual të vjedhjes me rotacion, të rehabilitimit periodik të grupeve të korruptuara, të lidhjeve të forta midis krimit dhe politikës, ekonomisë in-formale dhe produktit të votave të trafikuara, dhe kështu, të mentalitetit gati shekullor abuzues me pushtetin, të keqpërdorimit të politikës si imunitet për të sunduar, me militantë, me miq, me familje, me turma, pa kontroll kushtetues dhe ide zhvillimi, pa produkte demokratike dhe transparencë publike. Me 6 gusht ose 6 shtator mund të ndodhë që "dora e ngrohtë" perëndimore të detyrojë palët të firmosin heqjen ose kufizimin e imunitetit formal, por as 6 gushti, as 6 shtatori dhe as zgjedhjet e gatuara të 2013 nuk kanë shans të bëjnë asgjë për të hequr ose kufizuar imunitetin politik ekstrakushtetues që politika ka vendosur prej dekadash mbi qytetarët, shoqërinë dhe shtetin. Ky është problemi për të cilin ende nuk flitet në zyrat e politikës, por që për të cilin flet, mendon dhe e ndjen çdo ditë, minutë e sekondë çdo zgjedhës e taksapagues në këtë vend.

E diel, 22 korrik 2012

AKTUALITET EKSTRADOHET MYRTEZA ARIFAJ

LEZHË, PLAGOSET POLICI

Gjykata e Tiranës ka vendosur të ekstradojë në drejtim të Italisë shtetasin Myrteza Arifaj, pasi drejtësia Italiane që nga muaji Tetor i vitit të kaluar e ka shpallur në kërkim ndërkombëtar, pasi Arifaj ka ekzekutuar në Itali shtetasin italian Luigi Taurino. Sipas letërporosisë së mbëritur në prokurori, vrasja ka ndodhur në 11 tetor 2011 dhe më pas Arifaj ka mundur të streohet në Shqipëri.

Plagoset me armë zjarri një efektiv i policisë në Lezhë. Ngjarja ka ndodhur në orët e para të mëngjësit në banesën e efektiviti Ëngjëll Marku, por nuk dihen ende detaje. 43-vjecari rezulton të jetë efektiv në Komunën e Dajçit, ndërsa më parë ka qenë me blutë e Lezhës. Nuk dihen autorët e plagosjes, ndërsa Marku është jashtë rrezikut për jetën. Dyshimet e para flasin e krimi ka ndodhur për detyrën.

Jetmir Llanaj: Ndodhem në Greqi, do të kthehem dhe do të vras dy vëllezërit Shkreta

“Nuk e vrava unë 71-vjeçarin” Babai i 9-vjeçarit të vrarë në Mamurras, tregon se vrasja e 71-vjeçarit mund të ketë ndodhur për shkak të konfliktit që familja Shkreta kishte me bashkinë, për plehrat

Lajmi Babai i 9-vjeçarit të vrarë në Mamurras, Jetmir Llanaj tregon se nuk është ai autori i vrasjes së 71vjeçarit Mark Shkreta. Llanaj ka treguar në një lidhje telefonike për "A1 Report" se që prej datës 14 korrik, ai ndodhet në Athinë, pasi po ndjek vizitat mjekësore të vëllait të tij Muharrem Llanaj. Ai hedh poshtë pretendimet e polcisë, e cila e akuzon ndirekt si autor të vrasjes së Mark Shkretës në Tiranë.

TIRANE

etmir Llanaj, përjashton veten e tij nga vrasja e 71vjeçarit Mark Shkreta, duke pohuar se i moshuari mund të jetë ekzekutuar nga konflikti që familja Shkreta kishte me disa zyrtarë të bashkisë Mamurras, për një problem me plehrat. Në një lidhje telefonike për televizionin "A1 Report", babai i 9-vjeçarit Indrit Llanaj të vrarë nga dy vllezërit Shkreta, ka treguar se nuk është ai autor i vrasjes, pasi nuk do hakmeret duke vrarë të moshuar. "Unë, nuk do merrem me të moshuarit, po do pres derisa dy vllezërit Shkreta të dalin nga burgu dhe do i vras. Pastaj do shkoj në polici, dhe do i them se i kam vrarë"-shprehet Jetmir Llanaj. Më tej ky i fundit tregon se në 14 korrik ka kaluar doganën e Kakavijës dhe ka udhëtuar në drejtim të Athinës, pasi ka të shtruar në spital vëllain e tij, Muharremin që mbeti i plagosur ditën e ngjarjes. Llanaj, pretendon se është njoftuar për ngjarjes me telefon dhe më pas ka mësuar më shumë në internet. Ai pohon se ka parë që polcia e akuzon atë si vrasësin e Mark Shkretës, por që në fakt ai nuk ka qëlluar mbi të moshuarin për shkak se ndodhet në Athinë. Llanaj thotë se njëri nga vllezërit Shkreta, Altinin, ai e ka pasur si vëlla, por tashmë ai dyshon se dikush i ka paguar ata, për ti vrarë dy vllezërit Llanaj. Ky i fundit vitin

Denimi

Në foto: (djathtas) Mark Shkreta, babai i dy vllezërve i vrarë në rrugën "Hoxha Tahsim" (majtas) Automjeti ku mbeti i vdekur djali 9-vjeçar i Jetmir Llanit

Jetmir Llanaj vitin e kaluar është dënuar nga gjykata e Tiranës me tre vjet burg për akuzën e "Vrasjes nga pakujdesia" të shtetasit Sokol Allamani, të cilin e tërhoqi zvarë rreth 100 metra me makinë.

Hetimet

Policia:Kemi dyshime se Llanaj komunikon nga zonat shqiptare

TIRANE

dhe pse pretendon se ditën kur ka ndodhur vrasja e 71-vjeçarit Mark Shkreta, ai ka qënë në Athinë, policia e kryeqytetit ka deklaruar se nga përgjimi i telefonatave dhe lokalizimi i tyre, dyshojnë se Jetmir Llanaj flet nga teritori shqiptar. Një burim pranë grupit hetimor, tha për gazetën "Shqiptarja.com" se kanë bërë përgjimin e lidhjeve telefonike që Llanaj ka bërë me mediat, dhe se nga verifikimet paraprake mendohet se ai flet me numër Grek, nga teritori shqiptar dhe jo nga Athina. Sipas tyre vendodhja e Athinës, duket se po përdoret si alibi nga Jetmir Llanaj, i cili në rast se do arrestohet apo të dorëzohet në polici, do ketë

e kaluar është dënuar nga gjykata e Tiranës me tre vjet burg për akuzën e "Vrasjes nga pakujdesia" të shtetasit Sokol Allamani, të cilin e tërhoqi zvarë rreth 100 metra me makinë. Ku keni qënë ju ditën kur është vrarë Mark Shkreta në 19 korrik? Në datën 14 ju them se kam kaluar nga Kakavija në 06:30 të mëngjesit, dhe jam nisur në drejtim të Athinës, pasi po merrem me vizitat e vëllait, dhe se aktualisht jam këtu akoma. Kur e mësuat lajmin

se çfarë ti paraqesë gjykatës. Sipas grupit hetimor, ekziztojnë shumë vende në territorin Shqipëri, që nuk arrijnë të mbulohen me valët e antënave të kompanive celulare sh-

për vrasjen e 71-vjeçarit Shkreta? Unë lajmin ka dy ditë që e kam mësuar. Më thanë që akuzoheni për vrasjen. Jam futur në një pikë interneti ku kam mësuar se ishte bërë vrasja, dhe se unë kërkohesha, pasi isha i dyshuari kryesor për vrasjen. I kam thënë skam pse të akuzohem unë, pasi ndodhem në Athinë. Policia le ta gjejë vetë se kush e ka bërë vrasjen e Mark Shkretës. Ju keni ndonjë ide se kush mund ta ketë bërë vrasjen?

qiptare. Kjo për shkak se sistemi grek i përhapjes së valëve telefonike, është më i fuqishm duke arritur të hyjë dhe në disa zona në Shqipëri. Pikërisht nga këto zona, sipas policisë me një numër grek mund të flasëh lirisht dhe dhe pa ansjë problem teknik me numra të kompanive greke. Policia e Tiranës dyshon se pikërisht këtë gjë është duke e bërë dhe Jetmir Llanaj, i cili në lidhjet telefonike me mediat ka përdorur një numër grek, duke pohuar se flet nga greqi dhe se nuk është ai autori i vrasjes së 71-vjeçarit Mark Shkreta. Ai përjashton se Shkreta është vrarë nga anëtarët e familjes së tij, duke ngritur dyshime se vrasja e tij mund të ketë ndodhur edhe si pasojë e konflikt të plehrave që familja Shkreta, kishte me bashkinë.

Jo skam asnjë ide, se cili person mund të ketë qëlluar. Familja Shkreta, ska probleme vetëm me mua, por edhe me shtetin dhe konkretisht me bashkinë për një punë mbeturinash. Ju vetë problemin me dy djemtë e keni apo me dikë tjetër? Unë problemin tim familjar e kam vetëm me dy djemtë dhe me askënd tjetër. Kur të dalin dy autorët që më vranë djalin, unë atëherë do hakmerem duke i vrarë që të dy. Pasi ti kem vrarë ata të dy do shkoj vetë në polici dhe do them

se:"…unë jam ai që kam vrarë dy vllezërit Shkreta…" Jetmir si ka nisur konflikti juaj? Unë me njërin nga vllezërit Shkreta, Altinin, kam qënë shok i ngushtë dhe se nuk e di se çfarë pati ai me mua që mu vu kundra. Atë e kisha krah të djathtë, sa që lija vëllain tim tek shtëpia dhe merja atë. Ai duhet të ketë ngrënë ndonjë lek nga dikush tjetër, pasi unë kam pasur disa probleme të miat të mëparshme. Por atëherë pse përfun-

duat deri në këtë pikë, duke arritur deri në vrasje? Unë skam pasur konflikte me ta, por ka qënë vëllai im Muharremi ai që ka pas probleme me dajat e dy vllezërvë Shkreta. Pavarësisht se dajat e tyre nuk kanë shkuar as me nënën e tyre dhe me dy vllezërit, ne qëndronim me ta dhe se vrasja e djalit tim dhe plagosja e vëllait, nuk është bërë për këtë motiv. Pse kanë dashur atëherë të të vrasin ty dhe vëllain tuaj Muharremin? Po duhet të kenë ngrënë ndonjë lek, pasi unë kam hallet e mia dhe problemet e mia të mëparshme.Ata dikush, i ka paguar dhe hajt të ikin këta të dy dhe ti vrasim. Për çfarë problemi dhe çfarë pagesash e ke fjalën? Një problem dhe keqkuptim me dajat e tij, por sërisht nuk është ky muhabeti siç e tregon ai për dajat. Ju ditën kur ju është vrarë djali dhe është plagosur vëllai, ku keni qënë atë ditë? Unë kam qënë në Mamurras duke pirë kafe. I kam dhënë makinën vëllait dhe i kam thënë shko dhe bëj furnizim për shtëpinë, ndërkohë që kam qëndruar duke pirë kafe me shokët. Kishit telefonuar atë natë me dy vllezërit Shkreta, para se të ndodhte ngjarja? Po kam fol në telefon atë natë në darkë, para se të ndodhte ngjarja të nesërmen. Më tha si është kjo punë, i kam thënë që asnjë gjë nuk ka, vetëm një keqkuptim me dajat e tu dhe asnjë gjë, pa problem. Dy vrasësit që tashmë ndodhen në burg, kanë treguar para policisë se nuk kanë patur shenjestër djalin tuaj, por kanë dashur të qëllojnë vetëm mbi Muharremin? Qëllimi i atyre nuk dihet asnjëherë, pasi atë ditë ata i janë turur për të vrarë dhe çunin tjetër, i cili ka zbritur nga makina dhe është larguar në moment.

E diel, 22 korrik 2012

AKTUALITET

Lazarat, sërish bllokohen kamionët me ujë

peracioni policor për bllokimin e makinave dhe kamionëve që transportojnë ujë dhe pleh për në Lazarat si dhe për bllokimin e pikave të furnizimit me ujë të boteve, ka vijuar edhe në orët e para të mëngjesi të së shtunës. Forcat e drejtorisë së Policisë të qarkut të Gjirokastrës, mbështetur edhe nga Delta Forcë, kanë bllokuar dy pika uji dhe dy pompa të

fuqishme zhytëse me vlerë 3 mijë euro secila, pesë autovetura që transportonin ujë me çisterna plastike të ngarkuara mbi zgara si dhe dy kamione me pleh. Shtatë drejtuesit e mjeteve do të hetohen penalisht për mos kallzim krimi, ndërsa janë shoqëruar në ambientet e komisariatit të Gjirokastrës 9 punëtorë të cilët ditën e djeshme po tentonin të hynin në drejtim të fshatit

Lazarat, me qëllim për të punuar në parcelat e drogës. Pasi janë marrë në pyetje, puntorët sërisht janë lënë të lirë. Ndërkohë që në disa operacione policia ka arritur të hyjë në thellësi të fshatit Lazarat, duke shkatëruar fidanë të lëndës narkotike dhe nxjerë jashtë funksionit dhjetëra autobote dhe mjete që shërbejnë për ujitjen e parcelave të mbjella me hashash.

Remzi Çollaku u vra pas një sherri banal në lokal

Vritet 31-vjeçari te dera e shtëpisë

Lajmi Vritet pas sherrit në lokal 31 vjeccari Remzi Ccollaku babai i dy fëmijëve. Autori i dyshuar Lorenc Zajmi dyshohet se e ka goditur me një shkop bejzbolli pas koke në oborrin e shtëpisë së tij. Policia arrestoi dje Zajmin dhe shpalli në kërkim shokun e tij

LAJME SHKURT

Fushë-Krujë,

plagoset me armë 20-vjeçari

Policia arreston Florenc Zajmin si autor të dyshuar

TIRANE

jë ngjarje e rëndë ësh të shënuar pasditen e djeshme në kryeqytet kur 31-vjeçari Remzi Çollaku është vrarë pranë derës së shtëpisë së tij në lagjen Farkë e Vogël. Autori i dyshuar është Florenc Zajmi, i cili është arrestuar nga policia rreth 30 minuta pasi ka kryer krimin. Policia ka shpallur në kërkim dhe një tjetër person që dyshohet se ka qenë me Zajmin gjatë momentit të konfrontimeve. E gjithë historia duket se ka motiv një sherr banal të nisur në një lokal pranë shtëpisë së viktimës Çollaku. Çollaku dhe Zajmi kanë qenë të ulur në lokal në tavolina të ndryshme dhe janë kapur me fjalë me njëri tjetrin dhe më pas kanë kaluar në ofeza reciproke. “Ishim në lokal dhe Remziu me atë djalin tjetër është zënë në fillim me fjalë, sherri nisi kot fare dhe të dy e ofenduan njëri tjetrin”, tha dje një banor I lagjes farkë e Vogël I cili ishte dhe dëshmitar I debateve. Pas sherrit në lokal Florenc Zajmi ka hipur në makinëne tij dhe ka bërë disa xhirro rreth rrugicës pranë lokalit. Siç duket në pritje Çollaku të dilte nga lokali. Gjatë xhirove me makinë Zajmi ka qenë I shoqëruar nga një shoku i vetë i cili është shpallur në kërkim.

GODITJA

Pasi ka parë Remzi Çollakun të dalë nga lokali Zajmi I ëhstë afruar me makinë. Viktima Çollaku e ka marrë si provokim sjelljen e Zajmit dhe përsëri ka nisur sherri. Sërish janë ofenduar kësaj here në rrugë dhe vetëm 20 metra larg shtëpisë së viktimës. Pasi kanë debatuar në distancë në një moment Zajmi ka zbritur nga makina sëbashku me shokun e vetë dhe debatet janë konvertuar

Një 20-vjeçar është plagosur me armë zjarri në qendër të qytetit të FushëKrujës. Ngjarja ka ndodhur rreth orës 17:30 minuta, ku një person ka qëlluar nga një makinë në lëvizje të riun duke e plagosur atë rëndë. Menjëherë në vendngjarje kanë shkuar forcat e policisë, të cilat kanë ngritur disa postoblloqe në hyrje e dalje të qytetit. Ende policia nuk jep informacione lidhur me këtë plagosje, ndërkohë që i riu është dërguar me urgjencë drejt spitalit të qytetit. Sipas bluzave të bardha aktualisht i plagosuri ndodhet jashtë rreikut për jetën.

Kapet 324 kg

drogë Lazarati, në Janinë

Në foto: Shtëpia e viktimës Remzi Çollaku

në konfrontim fizik. “Nisën të gjuheshin me grushte në mes të rrugës. Më pas Remziun e kanë ndjekur me vrap ai u fut në drejtim të shtëpisë dhe porsa hyri në oborr sërish janë goditur me njëri tjetrin. Më pas familjarët e gjetën të shtrirë në tokë Remziun dhe ne mësuam se kishte vdekur”, - tha dje një i afërm i viktimës. Dyshohet se Florenc Zajmi e ka goditur me

një shkop bejzbolli pas koke viktimën Çollaku. Ai është transportuar menjëherë nga të afërmit për në spital por ka qenë çdo gjë e kotë pasi goditja e marrë në kokë ka qenë fatale dhe pa kthim pas. Policia është vënë menjëherë në ndjekje të autorit të cilin e ka arrestuar jo shumë larg zonës ku ndodhi krimi duke lëvizur me automjet. Shoku dhe bashkëpuntori I Zajmit

në këtë ngjarje është shpallur në kërkim pasditen e djeshme dhe mendohet se është larguar me një taksi pasi ka zbritur nga automjeti i Zajmit.

HETIMI

Që në momentet e para, policia konfirmoi se konflikti ishte për arsye banale. Këtë fakt e konfirmojnë edhe dëshmitarë të ngjarjes por edhe vetë daja i viktimës Çollaku. “Tre orë përpara se të ndodhte ngjarja jemi takuar sëbashku dhe kemi pirë kafe. Ishte çdo gjë shumë në rregull dhe nuk e kuptoj se përse

mund të jenë zënë”, tha dje daja I viktimës. I pyetur nëse mes nipit të tij dhe autorit të dyshuar Florenc Zajmi ka patur konflikte të hershme ai ka mohuar duke u shprehur se gjithçka ka qenë një sherr i momentit. “Ai djali që ka kryer vrasjen nuk jeton fare në zonën e Çollakëve, pasi është nga Shkoza më duket. Këtu pranë jeton daja i tij, ne e njofim pasi vjen këtu te daja i vetë për të qëndruar por mund t’iu siguroj se mes tij dhe nipit tim të vrarë nuk ka patur asnjë konflikt të mëparshëm”, - tha dje daja I viktimës Remzi Çollaku.

Policia greke ka sekuestruar 324 kg hashash në kufirin shqiptaro-grek ndërsa ka arrestuar edhe dy shtetas shqiptarë.Sipas informacioneve droga është sekuestruar në kufirin mes Gjirokastrës dhe Janinës në vendin e quajtur Kuklius. Mësohet se policia ka ndaluar një automjet që drejtohej nga 27-vjeçari shqiptar Aurel. K dhe gjatë kontrollit të makinës ka gjetur 141 pako me 151 kg e 235 gram hashash.Nga hetimet u zbulua se droga ishte marrë nga një zonë pyjore pranë kufirit ku ishte fshehur prandaj dhe policia greke gjatë kontrollit në këtë zonë ka arritur të gjejë edhe 99 pako të tjera me 173 kg 586 gram hashash.

Plagosen babë e bir

Doli me leje nga burgu, bie në pritë

TIRANE

lagosen babë e bir në qytetin e Durrësit. Albert Qafa dhe djali i tij Romeo Qafa kanë rënë pre e një atentati me armë zjarri pak pas mesnatës, rreth orës 01:00. Ngjarja ka ndodhur në aksin rrugor Stacioni i Trenit-Ura e Dajlanit, në kohën që të dy personat po ktheheshin me automjetin e tyre në shtëpi në lagjen 14, në Durrës. Burimet policore kanë bërë të ditur se Albert Qafa 48-vjeç dhe Romeo Qafa 19-vjeç,janë qëlluar më armë zjarri tip automatik model 56 kur udhëtonin me autoveturën tip “Opel” me targa AP 629 EC. Dy të plagosurit u dërguan menjëherë në spi-

talin e Durrësit, ku ndodhen jashtë rrezikut për jetën. Albert Qafa u plagos në dorë, ndërsa i biri ka marrrë tre plumba në trup. Burime zyrtare nga policia bëjnë me dije se 48-vjecari i cili ra pre e një atentati njihet si person me precedentë të mëparshëm penalë, pasi në qytetin e Elbasanit ka kryer një grabitje me armë. Për këtë ngjarje ai është dënuar nga gjykata me 10 vjet burg. Të njëjta burime saktësojnë se Albert Qafa, është dënuar për trafik lëndësh narkotike në Itali. Ai kishte dalë tre ditë me leje nga burgu i Peqinit ku është duke vuajtur dënimin. Policia lokale po punon për indentifikimin dhe arrestimin e autorëve. Sipas he-

timeve paraprake autorët e krimit kanë survejuar për gjatë gjithë mbrëmjes Albert Qafën, kur ky i fundit ka qëndruar nën shoqërinë e djalit dhe shokëve të tij. Teksa ai ka lëvizur nga lokali dhe ka hipur në automjet për të shkuar në shtëpi, autorët i kanë rrënë nga pas, derisa në vendin e quajtur “Ura e Dajlanit”, i janë afruar duke hapur zjar në drejtim të Albert Qafës dhe djalit të tij 19-vjeçar. Autorët më pas janë larguar me shpejtësi në drejtim të zonës së Plazhit, pa mundur të arrestohet nga polcia e Durrësit. Policia në vendgjarje gjeti disa gëzhoja automatiku, ndërkohë që shoqëroi me shpejtësi në drejtim të spitalit dy të plagosurit.

E diel, 22 korrik 2012

SOCIALE UNIVERSITET, DY FAZA PRANIMESH

EKONOMIKU CAKTON VJESHTËN

Ministria e Arsimit ka vendosur që edhe këtë vit pranimi i studentëve në universitetet publike të bëhet me dy raunde. Që do të thotë se pas shpalljes së fituesve të fazës së parë do të ketë një spostim liste. Sipas vendimit, pas postimit të listës së fazës së parë do të dalë formulari A3. Faza finale e pranimeve është faza e dytë, pasi në të parën ka shumë spostime.

Fakulteti Ekonomik pranë universitetit të Tiranë ka publikuar datat e sezonit të vjeshtës. Sipas njoftimit zyrtar të këtij fakulteti, për sistemin e ditës, sezoni i vjeshtës nis me date 4 shtator dhe përfundon me 17 shtator, ndërsa ai i sistemit parttime do të nisë pak më vonë se i ditës. Ndërkohë që për studentët e masterit ende nuk është caktuar sezoni.

Nuk mund të marrin as diplomën e shkollës së mesme

Matura lë pa shkollë të lartë 4500 të rinj U vlerësuan me 4, përjashtohen nga gara Lajmi

TIRANE

ESMERALDA KETA

etërsia dhe Matematika u kanë hequr mundës inë për të marrë pjesë në garën për në shkollë të lartë plot 2000 maturantëve. Kjo sepse kanë rezultuar mbetës, duke mos siguruar as pragun minimal të pikëve, në dy provimet e para me detyrim të Maturës Shtetërore 2011. Por nëse i krahasojmë mbetësit e këtyre dy lëndëve me atë të një viti më parë, do të vëmë re se në të vërtetë numri i tyre është shumë më i ulët se sa maturantët që nuk kaluan një vit më parë pragun minimal të pikëve. Një vit më parë në testin e Letërsisë u vlerësuan me notën 4 plot 1106 të rinj, ndërsa në atë të matematikës dyfishi i tyre, plot 2095 të rinj,

Plot 4500 maturantë në të gjithë vendin nuk do të mund të aplikojnë për në shkollë të lartë. Kjo pasi ata janë vlerësuar me notën 4 në një nga provimet e Maturës Shtetërore, ç'ka u heq atyre të drejtën për të garuar për në universitet. Por kjo kategori nuk do të mund të marrë as diplomën e shkollës së mesme, pasi nuk ka sezon vjeshte.

maturës shtetërore, të gjithë ata që vlerësohen me notën 4 humbasin të drejtën për të plotësuar formularin A2, i cili është formulari i aplikimit për në universitet dhe nëse nuk e plotëson atë atëherë nuk figuron i regjistruar për në shkollë të lartë.

NDRYSHIMET

ndërkohë që këtë vit në të dy lëndët me detyrim numri i mbetësve ishte rreth 2 mijë. Por surpriza këtë vit kanë qenë lëndët me zgjedhje. Sipas statistikave mësohet se numri i atyre që janë vlerësuar me notën 4 në provimet me zgjedhje është plot 2500 maturantë. Drejtori i Agjencisë Kombëtare të Provimeve, Alfons Harizaj nga shpjegon se numri i atyre që janë vlerësuar me notën 9 dhe 10 është 13 për qind e të rinjve që iu nënshtru-

an testeve të lëndëve me zgjedhje, ndërsa kanë qenë plot 230 të rinj që kanë mundur të rrëmbejnë vlerësimin maksimal në lëndët me zgjedhje. Në provimet e maturës shtetërore këtë vit morën pjesë rreth 42 mijë të rinj. Në total, këtë vit gjatë procesit të maturës shtetërore janë vlerësuar me notën 4 plot 4500 gjimnazistë, të cilët automatikisht përjashtohen nga gara për në shkollë të lartë. Në bazë të rregullores për zhvillimet e provimeve të

Por përjashtimi nga e drejta për të marrë pjesë në garën për në shkollë të lartë është vetëm njëra anë e medaljes për këta gjimnazistë. Këtë vit, në bazë të rregullores së re të publikuar nga Ministria e Arsimit dhe e Shkencës këta 4500 mbetës humbasin edhe të drejtën për të marrë diplomën e shkollës së mesme, pasi për herë të parë nuk do të ketë data vjeshte ku ata mund të futen dhe të përmirësojnë notën që kanë marrë.

Formulari A2 Do të nisë ditën e nesërme në të gjitha shkollat e kryeqytetit dhe e plotësojnë ve5tëm ata që kanë marrë një notë pozitive në të gjitha provimet e maturës shtetërore

që të caktojë një sezon shtesë në vjeshtë dhe këta të rinj i shpëtuan penalizmit.

KOPJACËT

Kjo kategori, jo vetëm që humbet të drejtën për të konkurruar për në shkollë të lartë, por nuk merr as diplomën e gjimnazit, format i cili aplikohet për të dytin vit radhazi dhe ka zëvendësuar dëftesën e pjekurisë që lëshohej deri më tani. Në fakt e njëjta procedurë u ndoq edhe një vit më parë, por më pas Ministria e Arsimit u detyrua

Ndonëse këtë vit është përfolur shumë për kopje masive, në të vërtetë teste që specialistët e ministrisë së Arsimit kanë mbajtur si të dyshuar kanë qenë shumë të pakët. Bëhet fjalë për 300 teste në ët gjitha provimet e maturës shtetërore, të cilët janë verifikuar, janë tërhequr të premten nga drejtoritë Arsimore, dhe sipas Alfons Harizajt, ata nuk do të penalizojnë të rinjtë në plotësimin e formularit A2. ndërsa një vit më parë testet e dyshuara kanë qenë rreth 500.

Koment

Mediu të dorëhiqet nga posti i Ministrit! Arsyeja kryesore? Autoriteti ligjor i Ministrisë së Mjedisit që drejtohet nga Mediu injorohet nga vetë strukturat shtetërore. Rasti? Janë shumë raste dhe tepër flagrante. Ja disa prej tyre.

NGA

LAVDOSH FERRUNI

e ç'ka po ndodh me mjedi sin në Shqipëri, ku qeveria nuk ka asnjë kontroll mbi paligjshmëritë që ndodhin në dëm të mjedisit, apo vetë autoritetet shtetërore japin urdhra të jashtëligjshëm për shkatërrimin e mjedisit, do duhej që kryeministri të japë dorëheqjen. Siç janë të gjithë të bindur, kjo nuk ndodh kurrë e kryeministrin tonë. Por z. Mediu mund ta bëjë (e ka bërë dhe herë tjetër) dhe duhet ta bëjë dorëheqjen nga posti i Ministrit të Mjedisit, që ka për detyrë të mbrojë mjedisin.

RASTI I PARKUT TË LIQENIT

Rasti më i fundit është masakra e bërë tek parku i Liqenit, tek rruga e Elbasanit. U prenë dhjetëra pemë të parkut, jo vetëm pa leje mjedisore, por edhe pa tentuar për të kërkuar leje mjedisore në Ministri. Ministria e morri vesh çështjen pas protestave të qytetarëve kundër shkatërrimit të Parkut. Tani mësuam se 1 javë pasi fadromat dhe sharrat kishin rrafshuar c'deshën, inspektoriati i Ministrisë së Mjedisit i paska vënë një gjobë 1 milion lek Drejtorisë së Rrugëve, se ka filluar punë pa marrë leje mjedisore, dhe se lekët e gjobës duhet të kalojnë në llogarinë e Ministrisë së Mjedisit. Ndërkohë Ministria po përgatit lejen dhe këtu sipas

saj mbyllet dhe ky rast sa i papërgjegjshëm, aq dhe barbar.

RASTI I KOPSHTIT BOTANIK

1 vit më parë askush nuk e pyeti Ministrinë kur fadromat ju vërsulën të vetmit Kopsht Botanik që ka vendi. Edhe aty u deshën protestat qytetare që Ministria të bëhej e gjallë. Manovra qe më e sofistikuar. Mediu kërkoi pezullim të punimeve. Shpresë e kotë. Në kohë rekord u bë gati leja. E ndërsa leja ishte gati, u sajua dhe një takim me publikun brenda Ministrisë, ku të gjithë në sallë ishin kundër prishjes së Kopshtit Botanik dhe projektit siç ishte bërë dhe siç u zbatua.

RASTI I KANIONEVE TEK SHKALLËT E TUJANIT

U desh një artikull i Ardian Kosit në verën e kaluar që shqiptarët të merrnin vesh se një nga monumentet e natyrës më të bukura në vend, kanionet e lumit të Tiranës, apo shkallët e Tujanit ishin varrosur nga shpërthimi e derdhja e malit mbi

kanione. Ministria e Mjedisit, që sipas ligjit qysh në fazën e konceptimit të rrugës së Arbrit (së paku para tenderimit) duhet të organizonte informimin e publikut dhe pjesëmarrjen e tij në vendimmarrje për të sugjeruar më pas dhe variantin më të mirë e pa dëm në mjedis, ishte komplet jashtë këtij procesi, por duke pasur detyrim ligjor për të qenë brenda, është praktikisht pjesë e këtij krimi mjedisor të pandëshkuar. Të paktën edhe 6 muaj pas fillimit të punimeve nuk ka pasur një leje mjedisore për këtë rrugë dhe ka të ngjarë që edhe sot që krimi është kryer leja ka të ngjarë që nuk ekziston.

ARSYE TJETËR JO MË PAK KRYESORE

Prej 2 muajsh 3 drejtues të Aleancës kundër Importit të Plehrave (përfshi artikullshkruesin) i kanë kërkuar zyrtarisht z. Mediu t'i jepte raportin e ekspertëve të pavarur të Bashkimit Europian mbi ligjin për Menaxhimin e Integruar të Mbetjeve, të cilët kanë trajtuar aty dhe çështjen

e importit të mbetjeve. Kjo kërkesë është bërë pas shumë kërkesash në nivele të tjera. Mospërgjigja kthehet në akuzë. Për më tepër që ky raport është bërë me financim të projektit të Komisionit Europian (projekti RENA). Të gjithë e kanë dëgjuar z. Mediu, madje dhe personalitet e Brukselit apo të trupit diplomatik (ambasadori i OSBE-së, ambasadori italian) t'i referohen ekspertëve lidhur me çështjen e importit të plehrave. Bindja është që kemi të bëjmë me një manipulim opinioni. Por tash përgjigja e kërkesës së AKIP, duhet të jetë publike, përfshi dhe sqarime për fondin përkatës të harxhuar për këtë raport të ekspertëve. Për këtë mund të ndihmojë edhe vetë delegacioni i BE-së në Tiranë. Në ç'vend demokratik një ministër që dështon totalisht dhe dukshëm në sy të çdo qytetari në zbatimin e ligjit dhe të detyrimeve institucionale, edhe pse jo gjithnjë për faj të tij, por të Qeverisë ku ai bën pjesë, nuk do jepte dorëheqjen?

E diel, 22 korrik 2012

EKONOMI

6-mujori, investimet 25 për qind më të ulta se në 2011-ën

ë dhënat e fundit zyrtarë të Ministrisë së Financave tregojnë se në qershor, investimet publike ranë në 1.9 miliardë lekë, që është dhe shifra më e ulët mujore e këtij viti. Në total për gjashtëmujorin investimet nga qeveria ishin 23.9 miliardë, ose 25 për qind më të ulëta se sa e njëjta periudhë e një viti më parë. Këtë vit qeveria ka investuar 83 milionë

dollarë më pak se sa gjashtëmujori i parë i vitit e kaluar. Shkurtim i fortë i investimeve, që janë ndër të paktat shpenzime produktive të qeverisë, pasi krijojnë punësim dhe nxisin rritjen ekonomike, po diktohet nga ecuria e dobët e të ardhurave. Taksat dhe burimet e tjera financiare kanë sjellë në arkën e shtetit 91 milionë dollarë më pak fonde se sa ishte

parashikuar. Kështu, diferenca mes shpenzimeve dhe të ardhurave buxhetore ka qenë 178 për qind mbi planin zyrtar. Për të përballuar këtë diferencë, ministria e Financave ka rritur borxhin, duke marrë në tregun e brendshëm 146 milionë dollarë borxh në tregun vendas, ose 3.6 herë më shumë se parashikimi zyrtar në buxhet.

Është paguar 80% e projektit të godinës së re

Lajmi Administrata e Kuvendit të Shqipërisë vazhdon të shpenzojë fonde për ristrukturimin e godinës së këtij institucioni, pavarësisht nga fakti se ka paguar 80 për qind të shpenzimeve nga buxheti për fituesin e projektit të godinës së re të parlamentit shqiptar

Kuvendi vazhdon të “hajë” miliona

të shumë e ulët dhe ende vazhdojnë negociata për lidhjen e kontratës dhe për fillimin e punimeve.

KULTURA

Shpenzimet kapitale në programet “Trashëgimia Kulturore” dhe “Arti dhe Kultura” paraqiten me një nivel të ulët realizimi, ndërkohë në programet e tjera nuk janë realizuar aspak investimet e planifikuara, me një nivel realizimi të investimeve në rang ministrie 8.5 për qind të parashikimit vjetor. Ndërtimi i objekteve sportive nuk është realizuar gjatë tremujorit të parë të vitit, ku përfshihen punimet për stadiumin kombëtar “Qemal Stafa”, me shpenzime të planifikuara në masën 259 milionë lekë. Ndërsa asnjë shpenzim nuk është bërë për rikonstruktim të objekteve sportivetruktuara”.

Ministritë, dështojnë investimet për 2012

TIRANE

GENC KONDI

ë një raport monitori mi të ministrisë së Fi nancave lidhur me realizimin e shpenzimeve buxhetore për muajt e parë të vitit, del se Kuvendi i Shqipërisë vijon të paguajë për rikontruksionin e godinës, megjithëse është miratuar projekti për një godinë të re për Kuvendin e Shqipërisë. Kryetarja Topalli ka dhënë pëlqimin e saj për një gjë të tillë, edhe pse ky institucion i pavarur është në proces “transferimi” në një godinë krejtësisht të re. Një pjesë e fondeve buxhetore, vërejnë monitoruesit, është përdorur për të mbyllur kontrata të realizuara në vitin 2011, të palikuiduara. Ndërkohë, konkursi ndërkombëtar për parlamentin e ri është realizuar financiarisht në masën 80% dhe pagesa është në vazhdimësi. Raporti i monitoruesve të Buxhetit të Shtetit nga ministria e Financave vëren mangësi të theksuara në realizimin e investimeve, sidomos në sektorë me rëndësi jetike, nga dikasteret.

BUJQËSIA

Në Bujqësi, ku është analizuar puna e 6-mujorit, konstatohet se shpenzimet kapitale për sigurinë ushqimore janë realizuar në masën 22 për qind të atyre të parashikuara për gjithë vitin, ndërkohë që në programin e kullimit dhe ujitjes investimet kanë qenë vetëm 15 për qind. Këtu realizimi i argjinaturave të reja ka qenë 2 për qind, theksojnë monitoruesit, ndërkohë që digat e rezervuarëve të rehabilituara pjesërisht janë realizuar në masën 3.5 për qind. Kjo mund

INTEGRIMI

të shkaktojë probleme të mëdha në stinën e rreshjeve, siç ka ndodhur në të kaluarën. Në zërin Hidrovore të rikonstruktuar dhe të përshtatur janë parashikuar 38 milionë lekë, por në gjashtë muaj nuk është realizuar asgjë. Për vitin 2012 është parashikuar studimi për analizën e mungesave në infrastrukturën e tregjeve dhe in-

dustrinë përpunuese të produkteve bujqësore. Tenderimi i fondit të planifikuar prej 10 milionë lekësh është anuluar 2 herë.

MJEDISI

Në ministrinë e Mjedisit, thekson raporti, shpenzimet buxhetore për programet “Mbrojtja e peshkimit” dhe “Mbrojtja e Mjedisit” rezul-

Raporti mbi monitorimin e realizimit te buxhetit ne Kuvendin e Shqipërisë

tojne shumë të ulta, respektivisht rreth 4.6% dhe 6.7% ndaj shpenzimeve të parashikuara për gjithë vitin. Por, në kuadrin e investimeve, mosrealizimi rezulton edhe më i theksuar. Kështu, administrimi i pyjeve nuk ka realizuar asnjë fond, po kështu admin-

istrimi i ujrave, ndërkohë që mbrojtja e peshkimit realizon vetëm 0.7 për qind dhe sistemi i ministrisë në total arrin të realizojë 2.2 për qind të investimeve të parashikuara. Për ndërtimin e portit të ri të peshkimit në Durrës konstatohet se performanca ësh-

Në programet “Drejtësia dhe Tregu i Brendshëm” dhe “Mbështetja institucionale në procesin e integrimit” realizimi i shpenzimeve rezulton shumë i ulët (përkatësisht 9% dhe 7%), rrjedhojë kjo e mosrealizimit të investimeve me financim të huaj. Investimet këtu paraqiten zero tek “Drejtësia dhe Tregu i Brendshëm” dhe në programin “Mbështetja institucionale” vetëm 2%.

Amnistia

Rivlerësimi i banesave, afati 40 ditë

TIRANE

ytetarëve të interesuar për të bërë rivlerësimin e banesës me vlerën e tregut u ka mbetur më pak se një muaj e gjysmë kohë. Amnistia fiskale për pasuritë e paluajtshme përfundon me 31 gusht. Drejtori i Përgjithshëm i Zyrës së Regjistrimit të Pasurive të Patundshme, Arben Qirjako, ka deklaruar dje se rivlerësimi i pronës ka një rëndësi të veçantë, duke ftuar qyetarët të jenë pjesë e procesit. “Deri në fund të gushtit qeveria shqiptare ka shtyrë afatin për rivlerësimin e banesave vetëm për qytetarët. Duhet t’u bëj thirrje atyre që të shfrytëzojnë momentin e kësaj amnistie dhe të mos

kujtohen në momentet e fundit siç ka ndodhur dhe herë të tjera. Në muajin mars të këtij viti, vetëm në dy javët e fundit, para se të shtyhej afati, në zyrën vendore të Tiranës aplikimet arritën në 700 mijë për rivlerësim të banesave”, shpjegon Qirjako. Pjesë e rivlerësimit janë banesat e ndërtura para viteve 90. Qytetarëve u jepet mundësia që prona e tyre të marrë vlerën e tregut aktual, duke paguar si taksë vetëm 1 për qind të diferencës së vlerave të pronës pranë Hipotekës. “Kjo lidhet me taksën e kalimit të pronësisë dhe rivlerësimi për një pasuri qytetari duhet ta dijë sa vlen sot.

Vetëm në rastin e kalimit të pronësisë qytetari duhet të paguajë 10% të diferencës midis çmimit që e ka blerë dhe çmimit që po e shet. Në rast se kjo rivlerësohet dhe rivlerësimi është 1 për qind e vlerës së objektit, në rast të kalimit të pronësisë, kjo taksë do të jetë zero”, deklaron Qirjako. Ligji për amnistinë fiskale, ku përfshihej edhe rivlerësimi i pasurive të paluajtshme të qytetarëve, ishte në fuqi deri në 31 mars të këtij viti. Qeveria vendosi të shtyjë afatin vetëm për rivlerësimin e banesave deri në 31 gusht, për t’u dhënë mundësi emigrantëve të bëhen pjesë e procesit, ndërkohë që amnistia për bizneset nuk u zgjat më tej.

E diel, 22 korrik 2012

SPECIALE

Dorëshkrimi

TIRANE

DHURATA HAMZAI vijon nga faqja 1 ... është bërë publik, dje për “Shqiptarja.com” na vjen një pohim befasues nga zonja Teuta Hoxha. Ajo pohon se lajmin e kanë marrë vesh vetëm nga mediat dhe nuk ka asnjë ftesë zyrtare për gjyqin e pritshëm sipas burimeve mediatike. Zonja Teuta, nusja e Ilirit, djalit të Enver Hoxhës, e cila jeton pranë së vjehrrës, zonjës Nexhmije Hoxha, pohon konkretisht se “Ne nuk kemi pasur asnjë telefonatë nga Gjykata e Tiranës, asnjë trokitje në derë, as një letër thirrje”. Gjatë komunikimit të gazetës me zonjën Teuta Hoxha ajo rrëfen sesi është mësuar prej saj padia e Kadaresë nga mediat. Kështu ajo këmbëngul se ky është “një rast i çuditshëm” se askush nuk “na ka çuar në familje” ndonjë thirrje për gjyqin. Pra, padia e shumëpërfolur ku shkrimtari Ismail Kdare në rolin e paditësit pretendon se dorëshkrimi origjinal i këtij libri mbahet në mënyrë të paligjshme nga e veja e diktatorit, megjithëse është bërë publik nga burimet zyrtare pranë Gjykatës së Tiranës, nuk i është komunikuar zonjës Nexhmije Hoxha. Teuta Hoxha pohon se këtë padi vetë zonja Nexhmije Hoxha e ka marrrë vesh nga mediat, dhe

PADIA Zonja Teuta Hoxha pohon se padia për kthimin e dorëshkrimit origjinal të “Dimrit të vetmisë së madhe” nuk i është komunikuar personalisht zonjës Nexhmije. Shkrimtarët i bëjnë kërkesë zonjës t’i kthejë veprën Ismail Kadaresë

Teuta Hoxha: Nuk kemi thirrje për gjyqin e Kadaresë Xhevahir Spahiu: Kthimi i veprës do të ishte gjest fisnik nu ka si të flas para se “të mësoj se çfarë është shkruar nga paditësi Ismail Kadare”.

derisa vetë zonja Nexhmije Hoxha ka folur vetë për këtë çështje të njohur kohë më parë. Nuk më takon mua.

Zonja Hoxha çfarë mund të na thoni më tepër për padinë e ngritur nga Kadareja ndaj zonjës Nexhmije Hoxha? Unë jam njohur me me akt-padinë nga faqet e shtypit. Vetëm nëpërmjet tyre kemi mësuar që Ismail Kadare ka bërë një padi në gjykatë. Pra, nuk jemi informuar as prej tij, as prej ndonjë burimi tjetër. Ndaj unë nuk mund të jap intervista me gjithë respektin që kam për gazetarët para se të jemi njohur zyrtarisht me përmbajtjen padisë. Pasi të mësojmë këtë përmbajtje dhe pretendimet e Kadaresë, ne sigurisht që do mbajmë qëndrimin tonë për këtë ngjarje.

Mediat e kanë detyrë të pasqyrojnë qëndrimin e të gjitha palëve në një çështje. Mund të na krijoni ju vetë mundësinë e një bisede për t’u sqaruar me zonjën Nexhmije Hoxha? Ju thashë se zonja Nexhmije Hoxha do të flasë kur të jetë njohur me padinë. Unë ju siguroj se tek ne, në shtëpinë tonë nuk ka ardhur asnjë lloj padie zyrtare. Mua nuk më lejohet të flas më tepër sesi kanë rrjedhur ngjarjet me dorëshkrimin. Nuk më takon të flasë për këtë çështje, por zonja Nexhmije Hoxha do të flasë vetë kur të mësoj edhe tekstin e padisë. Kjo është një situatë absurde. Unë lexova në një gazetë se na ishte caktuar edhe data 14 gusht 2012 si datë gjyqi. Por ne nuk jemi njoftuar kurrsesi as për ndonjë datë as për subjektin e padisë. Nga gjykata e Tiranës nuk na është komunikuar asgjë. Nuk kemi si të flasim në emër të diçkaje të panjohur zyrtarisht nga pala jonë.

Megjithatë, Kadareja e ka deklaruar më media thelbin e padisë, t’i kthehet dorëshkrimi, cilat kanë qenë bisedat paraprake për këtë çështje mes zonjës Hoxha dhe autorit? As Kadareja personalisht vetë nuk na e ka komunikuar asnjëherë

Teuta Hoxha, Ismail Kadare dhe Nexhmije Hoxha (Fotomontazh)

kërkesën e tij, nuk ia komunikuar anjërit prej nesh në familje. Po ju vetë, çfarë qëndrimi

mbani ndaj kësaj ndodhie me dorëshkrimin, cili është mendimi juaj? Unë nuk mund të flas për këtë,

Poetët

Pse zj. Hoxha duhet t’ia kthejë veprën Kadaresë

TIRANE

ër çështjen e dorëshkrimit të Is mail Kadaresë që vijon të mbahet në shtëpinë e Zonjës Hoxha, pas padisë së depozituar nga shkrimtari në Gjykatën e Tiranës, shkrimtarët dhe artistët janë bërë të ndjeshëm ndaj kësaj çështjeje. Shumica kur i pyesim na e presin shkurt “I takon autorit, Ismail Kadaresë”; “çdo dorëshkrim i takon autorit”; “ka ligje për këtë”, etj. Vetë poeti Xhevahir Spahiu, pasi e takojmë në kafenenë e preferuar të tij në bar “Europa”, thotë me bindje se ky dorëshkrim i takon autorit. Madje me të njëjtën siguri poeti i njohur shpreh edhe arsyet pse zonja Nexhmije Hoxha duhet t’ia kthejë dorëshkrimin shkrimtarit. Ai i bënë ftesë asaj që të jetë në këtë rast tolerante. Zoti Spahiu, këto ditë Ismail Kadare ka hedhur në gjyq zonjën Nexhmije Hoxha për kthimin e dorëshkrimit origjinal “Dimri i vetmisë së madhe”. A dini ju ndonjë gjë si është historia e këtij dorëshkrimi?

Xhevahir Spahiu

Unë nuk kam si ta di, nëse ia ka dhuruar Kadareja ose ia ka marrë dorëshkrimin vetë Nexhmija atij. Këto janë cështje mes dy vetëve, ata i dinë më mirë. Por mendoj se si do të ishte puna zonja Nexhmije Hoxha duhet t’ia kthente këtë dorëshkrim atij. Do të ishte një gjest fisnik për zonjën Hoxha, që t’i jepte dorëshkrimin origjina dhe këtë gjest ta deklaronte edhe publikisht me kthimin e veprës.

Sa të vlefshëm e quani ju dorëshkrimin për një shkrimtar, autor? Dorëshkrimi i një shkrimtari ose i një autori është i çmuar. Ai mund të shërbejë që me të drejtat e tij, vetë shkrimtari ta plotësoje ose redaktojë ose pezullojë veprën fare nga qarkullimi. E para është e drejta e krijimtarisë që është e tija, e drejta e autorit, dhe që i përket atij. Të tjerat ligjet, se ç’ka bërë e do të bëjë shteti, se si duhen marrë në arkiva, por që unë them se duhen patjetër të jenë në arkiva veprat origjinale, unë nuk i marr vesh mirë, se jam poet, nuk jam njeri praktik. Kështu janë të gjithë shkrimtarët. Kadareja do ta ketë vështirë të merret me ligjet. Por te vemi ku e kishim fjalën. Mendoj se gjesti i zonjës Nexhmije Hoxha që tregohet kokëfortë dhe nuk ia jep dorëshkrimin shkrimtarit nuk e nderon atë, e ul shumë në sytë e publikut dhe të së ardhmes së imazhit të Shqipërisë. Ajo do mbahet mend që po mban me forcë një dorëshkrim të një shkrimtari të madh si Ismail Kadareja. Për të nuk është mirë. Mendoni se duhet ta dorë-

zojë në Arkivin e Shetit për rëndësinë që ka vetë dorëshkrimi? Dëgjova se Akivat e Shtetit pranokan edhe fotokopjet dhe jo origjinalet. Kjo është një gabim shumë i madh. Fotokoje mund të bëhen 100, tani bëhen edhe shpejt se është zhvilluar teknologjia. Arkivi është ngritur si institucion shtetëror për të ruajtur dokumentet origjinale historike dhe krijimtarinë. Pra, përfundimisht ju këmbëngulni se zonja Nexhmije Hoxha duhet t’ia kthejë dorëshkrimin Ismail Kadaresë? Është gjest fisnik që t’ia kthesh atw qw i përket tjetrit. I ke apo si ke marrëdhëniet e mira me të, flet apo nuk flet me gojë, Hoxha duhet t’ia kthejw dorëshkrimin Ismail Kadaresë. Zonja Hoxha bën gabim që tregohet aq kokëfortë. Dorëshkrimi “Dimri i vetmisë së madhe” është pasuri kombëtare, jo se kishte në të përshkrimin e figurës së Enver Hoxhës, por se rinia në atë kohë e pëlqeu romanin për idetë liberale të Kadaresë dhe për stilin e veçantë.

Valdete Antoni

Zj Nexhmije të mos vazhdojë si në kohën e saj

onja Nexhmije të mos vi jojë me atë kokëfortësinë e asaj kohe që çdo gjë i përkiste asaj. T’ia kthejë dorëshkrimin shkrimtarit. I kam ndjekur lajmet dhe intervista dhe jam dakort me atë që tha Shaban Sinani që fondi i Ismail Kadaresë është detyrë e shtetit dhe arkivave kobtare që të grumbullohet dhe të ruhet. Edhe unë mendoj se dhurimi i dorëshkrimeve origjinale është një pasurim cilësor i arkivave shqiptare. Në rastin e Ismail Kadaresë, duhet bërë një përpjekje nga të gjithë opinioni dhe krijuesit, lexuesit e shumtë të tij që vepra t’i kthehet Kadaresë. Me siguri Kadareja më vonë do ta çojë në Arkivin e Shtetit, por ai duhet ta ketë atë në dorën e tij. Ai ka të drejtat e tij ta ketë në dorë, sepse është një vepër e shkruar nga ai.

E diel, 22 korrik 2012

KULTURE

Libri për Al Banon

GAZETARJA Zenepe Luka tregon emocionet për ceremoninë në vendlindjen e këngëtarit të madh italian Al Bano Karrisi, gjatë prezantimit të librit "Dashuri shqiptare për Al Bano"

ZENEPE LUKËS

"Mirënjohje" për afrimin Shqipëri-Itali Bashkia e Celino San Markos në Pulja nderon gazetaren

TIRANE

intelektuales atdhetare dhe veprimtares shoqërore që përpiqet papushuar për forcimin e marrëdhënieve të miqësisë midis dy vendeve fqinje, Shqipërisë dhe Italisë.

azetarja e njohur shqiptare, Zenepe Luka është ndëruar me "Mirënjohje" nga Bashkia e Celino San Markos në Pulja, vendlindja e këngëtarit të shquar Al Bano Karrisi. Në ceremony merrnin pjesë veç këngëtarit edhe presidenti Topi dhe zyrtarë vendas. Zonja Luka, nga media italiane mësuam që jeni vlerësuar me "Mirënjohje" nga bashkia e Celino San Marko, që është vendlindja e këngëtarit të famshëm Italian, Al Bano Karrisi. Është ky një event i rëndësishëm për ju si gazetare? Ju shpreh mirënjohjen që kërkuat një prononcim prej meje, por unë do të thosha, sigurisht nëse ju e dëshironi këtë, që më parë të shprehem rreth veprimtarisë kulturore-artistike që u bë, planifikuar që më 14 maj, ku mori pjesë edhe Presidenti i Republikës prof.Bamir Topi dhe zonja e parë Teuta Topi Atëherë dua të informoj lexuesin tuaj të nderuar se më 16 korrik, bashkia e Celino San Markos në rajonin e Puljas, që është edhe vendlindja e këngëtarit të madh italian Al Bano Karrisi, u organizua një veprimtari e gjerë kulturore-artistike Itali-Shqipëri: miqësia mes dy popujve". Si i ftuar i nderit ishte i pranishëm edhe Presidenti i Republikës Bamir Topi, zonja e Parë Teuta Topi dhe delegacioni shtetëror që e shoqëronte. Në prani të Presidentit të Pronvincës së Brindizit, Masimo Ferrareze, Kryebashkiakut të Çelino San Markos, Françesko Kashione, autoriteteve të ndryshme vendore të Brindizit, si dhe me pjesëmarrjen e këngëtarit italian me famë botërore me lidhje të forta me Shqipërinë, Al Bano Karrizi dhe artistësh të tjerë shqiptaro-italianë, Presidenti i Republikës u vlerësua për kontributin e jashtëzakonshëm të dhënë si Kryetar i Shtetit Shqiptar për thellimin dhe zhvillimin e marrëdhënieve të gjithanshme mes Italisë dhe Shqipërisë si dhe për forcimin e urave të miqësisë mes dy popujve fqinjë me lidhje tradicionale e historike miqësie dhe bashkëveprimi. Mund të ndalemi tek aktiviteti kulturor-artistik që u zhvillua. Cilët ishin elementët e tij dhe çfarë synoi? Ishte një aktivitet që zgjati dy orë, ku kish një pjesëmarrje të gjerë të banorëve vendas, por edhe artistë e sh-

krimtarë shqiptarë. Së pari u trasmetua filmi dokumentar "Al Bano dhe Albania", që tregonte lidhjet shpirtërore të këngëtarit të famshëm me Shqipërinë që zënë fill me të atin e tij, Don Karmelo, që u dërgua ushtar në Luftën e Dytë Botërore, për të luftuar në Shqipëri. Pas kësaj i erdhi radha promovimit të librit tim, tashmë të përkthyer në gjuhën italiane nga Laura Kule titulluar "Dashuri shqiptare për Al Bano". Më parë dua t'ju them se në hollin e sallës moderne të bashkisë ish-

Libri për Al Banon in ekspozuar jo vetëm libri që u promovua aty, por edhe botime të tjera që ka bërë shoqata kulturore "Al Bano Karrisi", përgjatë 16 viteve që kryen aktivitetin jo vetëm në Vlorë dhe në Shqipëri, por edhe në Itali e vende të tjera. Gjithashtu, me këtë rast, Kryetari i Shtetit shqiptar nderoi me Urdhrin "Mjeshtër i Madh" pianisten shqiptare Aksinja Xhoja me motivacionin: "Artistes së shquar e të talentuar, që ka dhënë një kontribut të çmuar për të ngritur imazhin e Shqipërisë dhe të shqiptarëve në Itali dhe në shumë vende të botës;

Cilat janë botimet? Pas formimit të shoqatës kulturore "Al Bano dhe Romina", në Vlorë në janar të 1996-tës, përkthyem nga gjuha italiane librin biografik të çiftit titulluar "Al Bano & Romina Pouer". Me rastin e 65 vjetorit të lindjes së këngëtarit u botua libri "Al Bano & Albania", që u promovua në maj të vitit 2008 në Vlorë, ku mori pjesë edhe vetë Al Bano. Me këtë rast, me propozim të shoqatës, këngëtari i famshëm Italian u nderua me "Mirënjohje" të qytetit të Vlorës. Libri "Kjo është jeta ime", që është përkthimi i librit shkruar nga Al Bano, po me të njëjtin titull, u promovua në Tiranë në shtator të 2009, me rastin e 20 vjetorit të koncertit të parë që dha Al Bano në shtator të vitit 1989. Ishte i pranishëm edhe këngëtari, që u ftua nga shoqata për të dhënë koncert, pikërisht në ditën e 20 vjetorit të koncertit që u dha në pallatin e Kongreseve dhe stadiumin "Qemal Stafa" Libri i katërt është " L' amore Albanese për Al Bano (Dashuri shqiptare për Al Bano), që u promovua në Celino. Cfarë emocionesh përjetuat? Janë të papërshkruara, të paharruara në jetën time. Prania e Presidentit të të vendit tim, prof.Bamir Topi dhe zonjës së Parë Teuta Topi, e këngëtarit që e kemi idhull Al Bano si dhe personalitete të tjera të Rajonit të Puljas, por edhe disa artistëve shqiptarë, sigurisht ngritën në nivelet më të larta veprimtarinë. Sigurisht fjala ime ishte e mbushur me emocion. Kujtoj që kam përfunduar se me këtë libër Al Bano dhe lexuesi italian do të kuptojnë në gjuhën e tyre se në çfarë përmasash është dashuria shqiptare për këngëtarin e famshëm italian, emri i të cilit simbolizon vendin tim, duke shprehur mirënjohjen e thellë për të atin e tij, Karmelo Karrisi, një burrë human, që flaku pushkën që i kish dhënë qeveria e tij për të vrarë shqiptarët dhe u shndërrua në një gur themeli në miqësinë mes dy popujve tanë". Por emocioni i promovimit të librit do të pasohej nga një tjetër emocion i madh,

Gazetarja Zenepe Luka dhe këngëtarit Al Bano Karrisi

Thanë për librin Al Bano:

Unë e kam ndjerë me kohë dashurinë shqiptare, por tani kam një libër shkruar nga mikesha ime, që për mua, sikurse jam shprehur shpesh është Anna Falaci shqiptare", e kam të dokumentuar dhe për mua ky libër, ashtu si edhe vetë Shqipëria, do të jetë një vaksinë, që do të më shoqërojë gjithë jetën.

Presidenti prof.dr. Bamir Topi

Nuk mund të anashkaloj faktin, që pjesë e këtij eventi kulturor, ishte edhe promovimi i librit "Dashuri shqiptare për Al Banon", përkthyer në gjuhën italiane, shkruar nga ju. Sigurisht ju as që mund të pyesni dhe as flisni për këtë, por ashtu sikurse ju vlerësuan të pranishmit edhe unë ju përgëzoj. Kjo për faktin se keni qenë jashtëzakonisht e ndjeshme në këto marrëdhënie, keni prekur nga afër ndjeshmërinë që ka populli shqiptar, duke specifikuar Vlorën për këtë zonë, pasi distanca gjeografike është shumë e vogël, sido që në vitet e diktaturës ajo shfaqej e paarritshme, si mijëra km larg.

Kryebashkiaku Çelino San Markos, Françesko Kashione Ju shprehim mirënjohjen e thellë për gjithcka që keni bërë me shoqatën Kulturore "Al Bano Karrisi", që ka ndihmuar për të forcuar miqësinë jo vetëm midis Vlorës dhe Puljas, por midis dy popujve tanë. Që nga 16 korriku, ju shkrimtarja shqiptare, autore e librit "L Amore albanese per Al Bano", jeni një qytetare e nderuar e Celino San Markos".

që për mua ishte surprizë. Që ishte? Kur kryetari i bashkisë dhe Al Bano u ngjitën në skenë dhe thirrën emrin tim, gati u pengova dhe rashë. Në këtë vlerësim shprehej "Mirënjohje" për gjithçka është bërë me shoqatën për këngëtarin Al Bano, që konsiderohet një urë e rëndësishme e miqësisë midis dy vendeve tona. Prekëse ishin për mua castet kur personalitetet e pranishme, pjesëtarë të administratës së bashkisë e mbi të gjitha banorët e Celinos, kishin zënë rradhë me librin në dorë dhe prisnin autograf prej meje. Jeni vlerësuar herë tjetër? Të njetat emocione provova edhe në muajin nëntor të vitit të kaluar në Pekin, ku nga 300 lidere pjesmarrëse në Forumin botëror të gruas, bëhej fjalë për zonja të para, parlamentare të Europës, shkencëtare, unë pata fatin e madh që të jem në dhjetëshen e grave që u vlerësuan. Simboli i mirënjohjes mu dorëzua nga Presidentja e Federatës së grave kineze, njëherësh edhe nënkryetare e Parlamentit të Kinës që ka në përbërje 3000 deputetë zonja, Chen Zhili. Thirra sa munda "Albania" dhe i dorëzova Presidentes shqiponjën e punuar në dru, flamurin shqiptar, që janë simbole të Kombit. Sigurisht vlerësimi im lidhej me punën që kam bërë me Fondacionin Kulturor Mbarëkombëtar "Nermin Vlora Falaschi". Sit a kuptojmë zonja Luka, që vlerësohen jashtë vendit, ndërsa nuk ndodh në Shqipëri, ku ju kontriboni si gazetare shkrimtare dhe në shoqërinë civile? Nuk them se nuk jam vlerësuar, pasi qyteti im i lindjes Librazhdi, më ka dhënë "Mirënjohjen", po kështu edhe bashkia e Vlorës, ku unë jetoj dhe kam aktivitet prej 20 vitesh. Këto më mjaftojnë, sepse nëse ka një boshllëk, e plotësojnë më së miri "Mirënjohjet" që kam marrë nga Bashkia e Prizrenit Historik, bashkia e Preshevës Martire, nga Shoqata dhe fondacione me emër sin ë Gjermani, Bruksel etj. Në vendin tonë në përgjithësi, ndodh një gjë e çuditshme: Nderohesh pas vdekjes.

ELBASANI DHE KUL TURA E VJETER E TIJ NE NJE STUDIM TE SHKRIMT ARIT DHE STUDIUESIT KULTURA SHKRIMTARIT

RILINDASI Suplementi i së dielës te SHQIPTARJA.com

Viti II - Nr: Nr:29

E diel, 22 korrik 2012

E-mail: rilindasi@gmail.com

Na ndiqni edhe online www.shqiptarja.com

Kryeredaktore: Admirina PEÇI

DORESHKRIMI I SHUTERIQIT Si u zbulua dokumenti i shekullit XVII për Elbasanin S i dje, 9 vjet më parë u nda nga jeta shkrimtari dhe studiuesi i mirnëjohur Dhimitër Shuteriqi, i cili la pas një vepër të madhe të botuar e një pasuri të tërë në dorëshkrime që ruhen me fanatizëm në familjen e tij nga bashkëshortja e tij Mynever Shuteriqi. Në këtë përvjetor, si një formë kujtese për humbjen e tij, zonja Mynever na solli këto shënime që Shuteriqi i kishte shkruar për qytetin e tij Elbasanin. Dorëshkrimine zbardhur besnikërisht, ajo e ka pajisur edhe me një shënim shoqërues të cilin po e sjellim si më poshtë. Mynever Shuteriqi: Dhimitri dhe Elbasani Dhimitri lindi në Elbasan, por jetoi shumë pak në qytetin e tij të lindjes. Edhe vitet e fëminisë dhe të rinisë i kaloi më shumë në Korçë dhe shumë pak në Elbasan. Por vendlindja mbeti gjithë jetën dashuria e nostal-

gjia e tij e përhershme. Sa herë binte fjala për Elbasanin thosh “Elbasani im”. Pohonte me krenari se Elbasani ishte strehëza e tij, se dashuria për Elbasanin i kishte ushqyer vazhdimisht krijimtarinë. Në një intervistë të vitit 1995 në gazetën “Koha Jonë” pyetjes së gazetarit: “Ç’vend zë Elbasani në krijimtarinë tuaj?” iu përgjigj: “nuk di sa vend zë Elbasani në vjershat e mia, por në tregime më se gjysmën e në studime jo më pak. I kushtoj shumë Elbasanit se i njoha dhe i studiova traditën, qëkur fillon, se u dhashë shumë pas shkrimit të shqipes në Elbasan. Kristoforidhin e kisha dajën e gjyshes. Krahinat e Elbasanit i shëtita me pëllëmbë, sidomos gjatë Luftës. Pastaj nëpër male, në Shpat, njoha shoqen time të jetës, pranë shkozës e rrëzë pishës. Në Shelcan, më kishte... vijon në faqen 16-17

Në foto: (Lart) Dhimitër Shuteriqi (djathtas) një portret i shkrimtarit dhe studiuesit

○

At Paulin Margjokaj ja kush janë armiqtë e vërtetë të Shqipërisë

faqe 20-21 ○

○

Zbulohen e dokumentohen kontaktet e drejtpërdrejta të Gramenos me anëtarët e Komi tetit të Fshehtë që vepronte në Stamboll si I. Qemalin, L. Gurakuqin, D. Himën, Hil Mosin, Baki jionokastrën, Hasan Prishtinën etj...

perceptohen ndryshe, por si pjesë e natyrshme e identitetit kulturor europian. E kjo nuk thuhet vetëm për klerin dhe elementin katolik, por edhe për elementin mysliman e ortodoks. Dijetarët ma të njohun e korifejtë ma në za të kulturës shqiptare, me shkrimet e tyne, e orientuen popullin shqiptar drejt kulturës perëndimore, tue e pa si bazë të përlindjes shpirtnore e të zhvillimit kulturor dhe ekonomik. Që me zgjedhjen e alfabetit me shkroja latine, në Kongresin e Monastirit, u përvijuen përkatësia e identiteti perëndimor i Shqipnisë. Në Kongresin e Monastirit mueren pjesë perfaqsuesit e të gjitha krahinavet... ○

○

Mihal Grameno, jeta dhe vepra monumentale në një monografi

Si u shkatërrua elita kulturore e qendrave katolike me urdhën të jugosllavëve, prej duerve të vet shqiptarëve. Mbi librin “Kush janë anmiqt e Shqipnisë” i Át Paulin Margjokaj, OFM! Pergjigje librit të Xhelal Straveckes! Át V itor Demaj Vitor

○

Ilia S. Karanxha

Dy histori arbereshe Abitanto në Hënë dhe rivalët e Maschitos “Nga Shën Kostandini, një zemër lukane për zbarkimin në Hënë” dhe “Në Maschito rievokim historik i Retnes, betejë mes dy zonave të fshatit të themeluara nga etni të ndryshme” ○

○

faqe 22 ○

○

ë prill të këtij viti, në kuadrin e 100vjetorit të shpalljes të Pavarsisë, u botua studimi monografik Mihal Grameno – jeta dhe vepra 1871-1931 (500 f.), hartuar prej studjuesit të mirënjohur Prof. Asc. Dr. Thanas L. Gjika, nën kujdesin e shtëpisë botuese DDS – Durrës, me redaktor z. Halim Maloku. Nga njëra anë figura e kulluar e një atdhetari si Mihal Grmanoja dhe nga ana tjetër pena e një studiuesi e hulumtuesi të palodhur e të kualifikuar si z. Gjika, që jeton prej vitesh në SHBA, pasuruan shkencën dhe kulturën tonë me një ve-

për monumetale. Binomi Grameno-Gjika i është prezantuar publikut shqiptar më shumë se 30 vjet më parë fillimsht me një sërë studimesh në revistën Studime filologjike e pastaj me botimin e veprës Mihal Grameno - publicit demokrat (1980, 250 f.). Qysh nga ky momet nisin për autorin tonë hulumtimet e studimet e reja për një monografi të plotë që të pasqyronte gjithë jetën e veprën e këtij mëmëdhetari të rallë e krijuesi shumdimensional, siç ishte Gramenoja. Si rezultat i kësaj pune studimore shkencore në vitin 1984 u përfundua varianti i parë i kësaj monografie, i cili, si na komunikon autori... ○

faqe 18-19 ○

○

16 HISOTRI SH SH..com

www.shqiptarja.com

RILINDASI

E diel, 22 korrik 2012

SUPLEMENT JAVOR I

DORËSHKRIMI STUDIUESI

DHIMITER SHUTERIQI:

vijon nga faqja 15 ..mrekulluar që në fëmini, afresku i Onufrit, që nuk dija se qe një piktor i shquar dhe si quhej, po që Krishtin e vogël ma bënte Perëndi të madhe, nën dritën e qirinjve dhe nën tymin e temjanit. Pastaj Shpati ishte vend trimash, si Bërzeshta, si Vërça, si Çermenika dhe unë kam shkruar shpesh për trimat.” Në vitin 1949, Dhimitri si hulumtues i dokumentave të panjohura të shkrimit të gjuhës sonë, zbuloi një dorëshkrim tepër të rëndësishëm të shekullit XVII me alfabet origjinal të shqipes me autor Theodhor Bogomilin që fillimisht e quajti “Anonimi i Elbasanit”. Të them të drejtën më tha atëherë gjithë gëzim, kjo është një ditë e pa h a r r u a r p ë r m u a e d h e sepse ky dorëshkrim shumë i rëndësishëm është i një autori elbasanas.

Sekrete historike të Elbasanit të vjetër Elbasani dhe kultura e vjetër e tij në një dorëshkrim të shkrimtarit dhe studiuesit, të cilin po e botojmë me rastin e përvjetorit të 9-të të ndarjes së tij nga jeta

Dhimitër S. Shuteriqi

Elbasani dhe kultura e vjetër e tij Kështjella e Elbasanit u ndërtua nga turqit në verë të vitit 1466 mbi rrënojat e Skampës antike, të shkatërruar nga barbarët. Emri antik ishte harruar dhe populli i thërriste “Qytet i Valmëve”, shkurt “Valmi”, sipas emrit të një popullate të atyshme. Vetë Valmi ishte domen i të famshmit Gjergj Araniti, vjehërr i Skënderbeut. Sipas dokumentave dhe historianëve bashkëkohës sulltani e populloi Elbasanin me banorë të krahinave dhe qyteteve përreth. Banorët ishin të ritit ortodoks. Nuk vërtetohet që Elbasani të ketë pasur ndonjëherë edhe një komunitet katolik, ndonëse ka pasur edhe fshatra të këtij riti. Elbasanasit e parë duhet të kenë qenë kryesisht të zonave në jug të Shkumbinit, ku ushtria turke mundi të depërtonte vetëm më 1466 dhe 67, duke bërë kërdinë në viset e sotme të Librazhdit, në Shpat e më thellë ku zotër ishin Aranitët. Sigurisht duke u bërë qendër administrative të një sanxhaku, Elbasani pati edhe pak banorë turq. Që në shekullin XVI Elbasani kishte 3 -4 mijë banorë dhe kishte marrë njëfarë rëndësie tregtare, si stacion midis qendrës së vilajetit të Rumelisë, Manasterit dhe portit të Durrësit. Kur në shekullin XV, me persekutimin e çifutëve në Spanjë, shumë prej tyre erdhën edhe në Ballkan, pati që u vendosën në Maqedoni, sidomos në Manastir. Elbasani si stacioni i tregtisë drejt detit, ishte një vend ku ata pushonin në një han i cili ishte deri në vitet ’50 të shekullit tonë (XX) përkun-

Në foto: Dhimitër Shuteriqi

drejt shtëpisë muze të Sejdinëve. Ata aty flinin dhe përdornin një dhomë si faltore: kjo quhej “Havra” (faltorja) e çifutit. Sipas dokumentave osmane, që ruhen me mijëra për Elbasanin, dhe sipas radhonjëve të esnafëve e të

Antiosmanëve Që në mes të shekullit të XVI Elbasani me rrethe, njihet si një trevë e fortë e qëndresës antiosmane shqiptare. Prifti Dhimitër premtonte të ngrinte atëherë mbi 6 mijë vetë me armë kundër pushtuesve dhe kërkonte bashkëpunimin me fuqitë perëndimore...

kishave, një pjesë e të cilave ruhen, dokumentet etj. , nisin që nga shekujt XVI eXVII, - në Elbasan nuk ka pasur banorë çifutë ndonjëherë. Që në mes të shekullit të XVI Elbasani me rrethe, njihet si një trevë e fortë e qëndresës antiosmane shqiptare. Prifti Dhimitër premtonte të ngrinte atëherë mbi 6 mijë vetë me armë kundër pushtuesve dhe kërkonte bashkëpunimin me fuqitë perëndimore. Në këtë lëvizje do të bënte pjesë pas tij patriku i Ohrit, Athanas Muzhaqi, me origjinë ndofta nga Polisi, i ipeshkve katolik i Arbrit, Nikoll Mjekashi, që selinë e peshkopatës e kishte në Mamël të Krrabës, ka qenë një ndër

udhëheqësit kryesorë kryengritës shqiptarë midis shekujve XVI-XVII dhe mund të ishte nga ky rreth. Me myslimanizimin e vendit, Elbasani u bë një nga qendrat ku ndihej veçanërisht ndikimi oriental, ashtu si Berati, Shkodra, Prizreni, Prishtina etj. Në pjesën e dytë të shekulli XVII udhëtari turk Evlia Çelebi, na thotë se kultura orientale në Elbasan kishte përparuar. Në shekullin që pasoi aty do të kalojnë disa vjet të jetës dy nga bejtexhinjtë më të njohur të kohës: Nezim Frakulla dhe Sulejman Naibi. Ndër bejtexhinjtë vendës kujtohet Sulejman Pashë Verlaci që ishte dhe mecen i tyre.

RILINDASI SUPLEMENT JAVOR I

HISOTRI 17 SH SH..com

E diel, 22 korrik 2012

www.shqiptarja.com

Më 1949 midis dokumentave kulturore elbasanase, pata fatin të zbuloj një dorëshkrim të moçëm i cili dhe u lexua për herë të parë e që e quajtëm “anonim i Elbasanit” vepër e një T eodor Bogomili, mesa kemi gjurmuar Teodor

Me rëndësi shumë të madhe për kulpër një kulturë nga më të shquarat arNë foto: Dy turën e vendit është se motit në Eltistike në Ballkanin e kohëve të tyre. portete të basan jetonte si kryeprift një nga perNë pikturën kishtare tonën zenë vend shkrimtarit sonalitetet më të rëndësishme të kulshenjtorët ballkanas, jo grekë, ndërdhe studiuesit turës sonë mesjetare, piktori Onufri, i sa përmbajtja biblike e veprave, me të marrë nga cili punoi në Valësh më 1554 si në Shelpsikologjinë e saj të protestës së arkivi i tij can të Shpatit. Jemi një mot përpara tragjizmit bashkë edhe me disa elepersonal botimit të librit të parë shqip nga Gjon mente vendas flasin për qëndresën anBuzuku në veri. Onufri është në titurke në Shqipëri. “I kuqi shqiptar” fillimin e një manifestimi siç u quajt së voni kur u të madh të kulturës në Elnjoh në Paris piktura e basan e në Berat. Onufrit, është një materiAi u bë i njohur edhe në alizim por dhe simbol arPak bigrafi Kostur e Shkup. I biri, Nitistik e qëndresës së përgPoeti, prozatori, studiuesi dhe kolla, me sa duket ushtroi jakur shqiptare fill pas publicisti Dhimitër S. Shuteriqi gjer larg, në fshatin shSkënderbeut. lindi në Elbasan më 26 korrik 1915, në një familje të njohur qiptar Arbanas të BullgarMë 1949 midis dokumenarsimtarësh patriotë. Studimet e isë. Pasardhësit e tyre të tave kulturore elbasanase, para i kreu në Liceun francez të talentuar do ti gjejmë në pata fatin të zbuloj një Korçës dhe ato të larta për Shqipërinë e mesme e të dorëshkrim të moçëm i cili filozofi dhe drejtësi në Grenobël jugut por edhe në malin e dhe u lexua për herë të dhe Lion të Francës. Shenjtë të Greqisë ku u parë e që e quajtëm Ka nisur të botojë që prej dallua mbi tërë piktorët e “anonim i Elbasanit” vepër fillimeve të viteve ’30, duke u fillimeve të shekullit XVIe një Teodor Bogomili, bërë i njohur në shtypin e kohës II, David Selenica ynë. mesa kemi gjurmuar. Me si poet dhe publicist. Për një Është koha kur në Shdy alfabete origjinale të periudhë gati 60-vjeçare e cila qipëri bëhet i njohur Koshqipes që janë dëshmi e shtrihet deri në ditët e fundit të standin Shpataraku, i cili ndërgjegjshme se shqipja, jetës iu kushtua intensivisht në veprat kryesore të tij si gjuhë më vete, duhet të letërsisë dhe veprimtarisë ka një portret të kryezotit kishte dhe një alfabet më studimore letrare, albanologjike, të Arbrit të shekullit XVI, vete. Kjo ide jetoi deri tek historike dhe folklorike. Karl Topia. Për varrin Rilindja shqiptare, kur monumental të këtij në Naum Harxhi e Hasan Manastirin e Shijon Tahsini u përpoqën për të Vladimirit, pranë Elbasanit, ka pununëntën apo të dhjetën herë, që të ar skulptori vendas Dhimitër Shpati shpikin një alfabet origjinal për gjuqë, kam zbuluar. hën tonë. Ideja është e pakta tre Veprat e Onufrit e të Davidit flasin shekuj e vjetër në viset e Elbasanit.

Dorëshkrimi për të cilin fola ka shqipen që dëgjohet midis Shpatit e Vërçës, zonë kalimtare midis të dy dialekteve tona. Nga fundi i shekullit XVIII, nxënësi i të diturit të Voskopojës, Grigori, Dhaskal Todhri, edhe ai me një alfabet të vetin origjinal ripërktheu të dy librat bazë të kishës bashkë me shërbesa të tjera fetare duke shqipëruar edhe tekste p.sh. të Ezopit për mësimin në shkollë. E tronditur posaçërisht edhe nga përpjekja për një shtypshkronjë shqipe, kisha e Fanarit e vrau Todhrin të cilin mund ta quajmë me të drejtë dëshmori i parë i gjuhës shqipe. Por ai kishte formuar një togë dishepujsh në Elbasan e në Shijon. Që më 1795 d.m.th. më se 200 vjet më parë nisim e i njohim këta, me një vëlla të Todhrit, Jakov Haxhiun, me një Jakov Popa etj. Todhri e forcoi kishën shqip dhe përdorimin e gjuhës amtare në shkollën greqishte. Me interes të veçantë qe përpjekja e tij për zëvendësimin e termave fetare greqishte me të tilla shqipe. Kështu ky pasardhës i Theodhor Bogomilit, u bë paraardhës i Kristo-

foridhit, elbasanasit të madh, që dha shembullin e parë të rëndësishëm gjatë Rilindjes Kombëtare për pastrimin dhe pasurimin e shqipes duke i prirë Naimit, Pasko Vasës me shokë shumë. Dimë se, që përpara Rilindjes, në Elbasan mbahej shqip edhe letërkëmbimi. Elbasani ka ndikuar edhe mbi Beratin e Kavajën sipas albanologut Georg Hahn. Elbasani u bë një e tillë vatër kulturore e shqipes sa aty Rilindasit tanë më 1909, një vit pas Kongresit të Manastirit, me Luigj Gurakuqin, Xhuvanin me shokë hapën Normalen, të parën shkollë të mesme në Shqipëri që përgatiti mësuesit e parë në të katër anët e vendit por edhe në Kosovë e Çamëri. Patriotët e mëdhenj elbasanas si Aqif Pasha, ishin në ballë të këtyre përpjekjeve rilindëse, miq të Kristoforidhit e pasardhës të Aranitit. Elbasani dallohej për bashkimin e popullit pa dallime krahinore apo fetare si dhe për lëvizjen demokratik aq sa aty mundi të krijohej një e tillë parti demokratike e viteve ’20 që u quajt “As e pashës as e beut” por për këtë do të duhet të shkruaj një herë tjetër se është me interes të veçantë.

18 BOTIMI SH SH..com

www.shqiptarja.com

F AKTE

E diel, 22 korrik 2012

SUPLEMENT JAVOR I

DOKUMENTE

Ilia S. Karanxha

RILINDASI

ë prill të këtij viti, në kuadrin e 100-vjetorit të shpalljes të Pavarsisë, u botua studimi monografik Mihal Grameno – jeta dhe vepra 1871-1931 (500 f.), hartuar prej studjuesit të mirënjohur Prof. Asc. Dr. Thanas L. Gjika, nën kujdesin e shtëpisë botuese DDS – Durrës, me redaktor z. Halim Maloku. Nga njëra anë figura e kulluar e një atdhetari si Mihal Grmanoja dhe nga ana tjetër pena e një studiuesi e hulumtuesi të palodhur e të kualifikuar si z. Gjika, që jeton prej vitesh në SHBA, pasuruan shkencën dhe kulturën tonë me një vepër monumetale. Binomi Grameno-Gjika i është prezantuar publikut shqiptar më shumë se 30 vjet më parë fillimsht me një sërë studimesh në revistën Studime filologjike e pastaj me botimin e veprës Mihal Grameno - publicit demokrat (1980, 250 f.). Qysh nga ky momet nisin për autorin tonë hulumtimet e studimet e reja për një monografi të plotë që të pasqyronte gjithë jetën e veprën e këtij mëmëdhetari të rallë e krijuesi shumdimensional, siç ishte Gramenoja. Si rezultat i kësaj pune studimore shkencore në vitin 1984 u përfundua varianti i parë i kësaj monografie, i cili, si na komunikon autori, nuk mundi të shikonte dritën e botimit. U duk se gjithçka do të humbiste, por ndryshimet rënjësore në strukturat politike, sociale e kulturale të vëndit, si dhe të vetë studjuesit, krijuan mundësi që ky, jo vetëm të thellohej e të zgjeronte më tej shkallën e njohjes mbi Mihal Gramenon me dokumenta, shkrime e studime të reja, por njëkohësisht të rishikonte gjithë punën e bërë më parë duke e ndriçuar tashmë figurën e atdhetarit dhe shkrimtarit korçar nën një këndvështrim të ri, më objektiv dhe jashtë kufizimeve apo paragjykimeve ideore të imponuara e të diktuara nga regjimi totalitar. Vepra është shkruar me një gjuhë të rrjedhshme, të pastër e të pasur. Jetëshkrimi i familjes Grameno harmonizohet me një kompetencë të plotë brenda kontekstit historik e social-ekonomik qysh kur të parët e kësaj familje me stërgjyshin Papa Nasto, u larguan prej fshatit Plasë dhe u vendosën në qytetin e Korçës rreth vitit 1830. Nëpërmjet ndërtimit të jetës së heroit, kemi kënaqësinë të ndjekim rritjen e përpjekjeve të popullit shqiptar, në trevat jug-lindore dhe nëpër kolonitë, për çlirim nga zgjedha osmane. Banorët e qytetit dhe të krahinës së Korçës, sidomos emigrantët e saj në Rumani, fillojnë të luajnë rol parësor, i cili dalngadale nis të ndikojë e rezatojë mbarë lëvizjen kombëtre shqiptare. Në këto ambjente atdhetare rritet dhe formohet Mihali ynë, i cili aktivizohet që herët në shoqatat atdhetare Drita e Shpresa dhe mbasi mbush të tridhjetat fillon të botojë krijimet

MIHAL GRAMENO

Jeta dhe vepra monumentale në një monografi Zbulohen e dokumentohen kontaktet e drejtpërdrejta të Gramenos me anëtarët e Komitetit të Fshehtë që vepronte në Stamboll si I. Qemalin, L. Gurakuqin, D. Himën, Hil Mosin, Baki Gjionokastrën, Hasan Prishtinën etj...

Në foto: Mihal Grameno

e veta në fushën e letrave, poezi, prozë, komedi e tragjedi në vargje, hymne luftarake, të cilat ishin të frymëzuara kryekëput nga lufra e popullit shqiptar për një ringjallje kombëtare. Është kjo krijimtari letrare dhe publicistike tepër e angazhuar me rrjedhat historike të kohës që e vendos Mihal Gramenon mes figurave më të shquara të kolonisë shqiptare të Bukureshtit e të mbarë letërsisë e të gazetarisë shqiptare të viteve 1900-1924. Studjuesi Gjika ia ka dalë ta analizojë këtë krijimtari me një përkujdesje të veçantë në kapitujt II-III (fq. 188-415), duke i

dhënë asaj me kompetencë vendin që meriton, brenda konteksit të letërsisë shqiptare të periudhës së Rilindjes e mbas saj deri në dhjetorin e vitit 1924. Shumë i goditur është vlerësimi i Gramenos si një nga shkrimtarët e rëndësishëm të letresise shqiptare te çerekut të parë të shek. XX-të me arsyetimin: Po t’i kishin munguar vepra e shumllojshme letrare e publicistike dhe jeta plot aktivitet e Mihal Gramenos, letërsia jonë dhe historia jonë kombëtare do të ndjeheshin më të varfra. Letërsia do të ndjehej më e varfër, sepse asaj do t’i mungonin tragjedia e parë his-

torike Vdekja e Pirros, një nga komeditë e para Mallkim’ i gjuhës shqipe, novelat e para Oxhaku, Varr’ i pagëzimit dhe E Puthura, himnet kryengritëse Për Mëmëdhenë, Uratë për liri, Lamtumirë, etj, kënga dashurore Muaj’ i Majit, do t’i mungonin skicat realiste me të cilat ai u bëri autopsinë e përbërjes shoqërore të qeverive të para shqiptare, do të mungonte vepra memuaristike Kryengritja Shqiptare me bëmat e çetës së Çerçiz Topullit. Gazetaria shqiptare do të ndjehej më e varfër sepse do t’i mungonte sasia e madhe e artikujve, fejtoneve, pamfleteve dhe portreteve të pashoqe, me të cilat u vlerësuan drejt ngjarjet, klasat dhe veprimtarë të viteve 1908-1924. Historia jonë kombëtare dhe ajo demokratike do të ndjeheshin më të varfra, sepse do t’u mungonte luftëtari i maleve, veprimtari ilegal i lëvizjes së armatosur dhe agjitatori demokrat. Shoqërisë shqiptare do t’i mungonte shëmbulli i njeriut të ndershëm, të ekuilibruar, i cili kritikoi me fakte dhe nuk feu e nuk shau askënd, njeriu që i priti me gjakftohtësi kritikat dhe u përgjigj me argumenta (f.434). Mihal Gramenoja është shëmbulli më i spikatur i poetit luftëtar shqiptar që shkëlqen midis grupit të rilindësve tanë si L. Gurakuqi, H. Mosi, R. Siliqi etj, të cilët ndoqën shembullin e poetëve ballkanas si Kristo Botevi i bullgarëve, Mihal Eminesku i rumunëve, etj, të cilët luftuan me pushkë e penë për lirinë e atdheut. Për gati 15 muaj (maj 1907- 25 korrik 1908) çeta e Çerçiz Topullit dhe Mihal Grameons shkelën dhjetra e dhjetra fshatra, ku krahas agjitacionit nuk nguruan të ndesheshin me armë edhe kundra forcave policore e ushtarake osmane, si në Mashkullorë, Libofshë e në Vodicë të Kolonjës. Fakte tërheqëse, të cilat vetë Gramenoja, i riprodhoi me detaje në veprën Kryngritja Shqiptare, të cilën ai mundi ta botonte më 1927 në Vlorë. Kjo faqe e lavdishme e luftës së popullit shqiptar gjatë Rilindjes zë vendin përkatës në veprën e Th. Gjikës, ku burimet për trajtimin e saj nuk kufizohen vetëm në memo-

rialistikën e kohës por edhe në burime arkivore e studime monografike, të cilat venë në dukje efektet e shqetësimet e autoriteteve osmane, si dhe ato të huaja, duke theksuar se lëvizja e popullit shqiptar për liri e pavarsi zhvillohej jashtë diktateve e interesave të të huajve. Vitet 1908-1912, ashtu si vitet 1878-1881, përbëjnë vitet më intensive në luftën për zgjimin kombëtar dhe në luftën për liri dhe pavarësi të popullit tonë. Për herë të parë brënda në atdhe në mënyrë legale u krijuan shoqata e klube atdhetare, filluan të botoheshin gazeta në gjuhën amtare, u çelën e riçelën shkolla shqipe dhe mbi të gjitha u bë frymëzuese psikologjia e luftës për liri. Numëri i veprimtarëve të çështjes kombëtare në qytete e fashatra të ndryshme u qindrafishua.Studjuesi sqaron përmes një materiali të bollshëm se kjo luftë tashmë vazhdohet si në planin legal dhe në atë ilegal, ku Mihal Gramenoja luante një rol parësor si kryetar i Komitetit të Fshehtë të Stambollit për zonën e Korcës. Jepet e plotë lëvizja kulturale-arsimore dhe ajo e armatosur në zonën e Korçës ku u zhvillua një luftë shumë e ashpër kundër pushtuesit, si dhe shovenizmit të huaj dhe kishës greke, e cila prej vitesh i ishte kundërvënë lëvizjez kombëtare shqiptare. Duke lënë mënjanë premtimet boshe të xhonturqve për barazi e përparim mes popujve të Perandorisë, atdhetarët më të shquar shqiptarë iu përveshën punës për organizimin e luftës së armatosur. Zbulohen e dokumentohen kontaktet e drejtpërdrejta të Gramenos me anëtarët e Komitetit të Fshehtë që vepronte në Stamboll, ku ai takohet e diskuton me I. Qemalin, L. Gurakuqin, D. Himën, Hil Mosin, Baki Gjionokastrën, Hasan Prishtinën e shumë të tjerë. Madhështia e figurës të Grameons në dobi të çështjes kombëtere është lidhur pazgjithshmërisht dhe me veprimtarinë e tij publicistike. Ai drejtoi personalisht gazetat Lidhja Orthodhokse (1909-1910) dhe Koha (1911-1926), të cilat me punën dhe talentin e tij kanë zënë një vend nderi në historinë e gazetarisë shqiptare të Rilindjes dhe të Pavarsisë. Vlerat e shquara të kësaj veprimtarie letrare e publiçistike Gjika i sjell para

POETI 19 SH SH..com

RILINDASI

E diel, 22 korrik 2012

SUPLEMENT JAVOR I

L AMTUMIRA lexuesit përmes analizash shkencore që shquhen për zbulimin e vlerave ideo-artistike të para me sy kritik. Ai nuk iu ndahet për asnjë momet rrugëve të ndjekura prej Gramenos në skakierën e mpleksur shqiptrae të shkaktuar nga armiqtë e shumtë që iu vërsulën trojeve arbërore pas shpalljes të Pavarsisë të Shqipërisë më 1912. E gjejmë Gramenon të lëvizë në trekëndëshin Korçë-Vlorë-Durrës, të hidhet në Shkodër e Pogradec, të kapërxejë Adriatikun e të veprojë në Itali e më pas të shkojë përtej Oqeanit Atllantik për tu vendosur në ShBA, ku vijoi botimin e gazetës së tij Koha (1915-1919) e të kthehet në atdhe më 1920. Qartë dhe me argumente jepet jeta dhe karakteri i këtij veprimtari, i cili për asnjë moment nuk u përkul nga vështirësitë ekonomike, nga rreziqet për jetën dhe as nga joshjet e majme për t’u shërbyer të huajve. Janë sqaruar me fakte të panumurta se si edhe në situatat më të turbullta që kalone vëndi, Mihal Gramenoja nuk e humbi orientimin, duke ruajtur gjithmonë identitetin dhe personalitein e tij si mëmëdhetar. Vepra në tërësinë e saj trasmeton jo vetëm vlera të mëdhaja njohëse dhe edukative, por në këtë vit të veçantë jubilar të 100- vjetorit të Pavarsisë është një dëshmi e gjallë, një dokumet i pakundërshtueshëm i përpjekjeve titanike të popullit tonë për çlirim nga zgjedha osmane, për liri e përparim shoqëror, ku Gramenoja gjithë jetën u reshtua në ballë të këtyre përpjekjeve. Puna këmbëngulse e studiuesit Thanas Gjika me veprën monografike Mihal Grameo jeta dhe vepra ka dhënë frutet e dëshiruara jo vetëm për intelektualin e shkolluar shqiptar të të gjitha niveleve, por edhe për njerëzit e thjeshtë atdhedashës. Vepra është e paisiur me një përmbledhje konkluzive në anglisht, me një tregues të emrave, me mjaft fotografi ilustruese të heroit e të kohës dhe me një bibliograf të pasur. Personalitete të shquara e të mirënjohura të shkencës shqiptare si Prof. Dr. Jorgo Bulo (Tiranë) dhe Prof. Dr. Agim Vinca (Prishtinë), të cilët u njohën me këtë vepër para botimit, kanë dhënë gjykime shumë pozitive mbi vlerat dhe rëndësinë e saj, vlerësisme që publikonen në kapakun e prapmë të veprës dhe të përkthyera anglisht në f. 455-456. Jeta dhe veprimtarija e studiuesit Thanas Gjika për gati gjysmë shekulli qysh kur ka lënë bankat e shkollës i është kushtuar kryekëput shkencës albanollogjike. Veç punimeve të sipëcituara mbi Mihal Gramenon janë të shumta artikujt, referatet, kumtesat nëpër sesione shkencore të realizuar nga ky studiues. Ndër veprat monografike me vlerë të veçantë njohëse deri në nivel botëror paraqet punimi Kur dhe ku u shkrua Dhiata e Re (2008, 504 f.) ndërsa analizat mbi shoqërinë e djeshme dhe të sotme shqiptare zunë vënd në veprën Evolimi ynë kërkon njohje dhe dënimin e fajit (2011, 304 f.). Emigracioni dhe vështirësitë e jetës në dhe të huaj nuk e kanë thyer studiuesin Thanas Gjika ashtu siç nuk u thyen Rilindasit tanë të cilët ai i studion me dashuri e me një pasion të admirueshëm. Firenze 10. VII. 2012.

www.shqiptarja.com

VARGJET

Në foto: Ali Podrimja

ALI PODRIMJA: Të buzëqesh mortja ime

inistria e Jashtme e Kosovës u njoftua nga autoritetet franceze se është gjetur trupi i pajetë i poetit të njohur nga Kosova, Ali Podrimja. Poeti, Ali Podrimja, kishte humbur kontaktet me kolegët dhe miqtë e familjarët e tij nga data 18 korrik, në kohën kur po qëndronte në Francë në kuadër të festivalit të poezisë “Voix de la Méditerranée”, në qytetin e Lodève. Ministria e jashtme e Kosovës, tha nëpërmjet një komunikate, se autoritetet franceze po punojnë në zbardhjen e plotë të rrethanave të humbjes së jetës së poetit Ali Podrimja. Përfaqësues institucionesh e partish politike po u shprehin ngushëllime familjes dhe komunitetit letrar e artistik për humbjen e poetit Podrimja. Ali Podrimja u lind më 28 gusht 1942 në Gjakovë. Shkollën fillore dhe gjimnazin i kreu në vendlindje, ndërsa studimet për Gjuhë dhe Letërsi Shqipe, në Universitetin e Prishtinës. Në vitin 1966 zë punë në gazetën e përditshme Rilindja, në rubrikën e kulturës. Më 1976 kalon në Edicionin e Botimeve “Rilindja”, ku drejton bibliotekat: Poezia shqipe, Letërsia botërore dhe letërsitë e ish-bashkësisë jugosllave. Anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës dhe i PEN-it shqiptar, ai në vitin 1996 u zgjodh anëtar me korrespondencë i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, ndërsa në vitin 2000 zgjidhet anëtar i rregullt i saj. Me shkrime filloi

PËRFLAKJA E TRUP AVE TRUPA Ne ishim krejtësisht të verbër kur buzë e trupa na u përflakën Me prekjet tona vizatonim ëndrrën Në mes udhës pëshpërit ajo Minuti pakëz një jetë Të mos hapej kurrë ashensori. Por lumturia tepër e shkurtër Në mbarim të udhëtimit kur drita na kishte zbuluar Ne ishim krejtësisht të huaj Buzë e trupa na kishin mbetur diku

BREGU JA ERRET Përfytyrova gjymtyrët e derdhura të atDheut të Atit të Nënës të Shenjtit Varreza mure çati të nxira Çerdhe lejleku në oxhaqe të kacavarura në ajër Burrërisë së tij iu përula dhe për trimërinë e fyer më pikoi loti Shava zot e shtet e kod se ndëshkueka edhe liria, ja erret Bregu ku pres fundin tim me një karafil në buzë Ulpianë, 2005

Mars, 1999

TË BUZËQESH MORTJA IME

ZOTI NUK ËSHTË MACE Zoti nuk është mace të na grithë rreth qafe Na hedh nganjëherë edhe Tej Lumit të Verdhë ku Shndërrohemi në pluhur E një stërkeqe na shpërndan dherave të shpopulluara Zoti nuk është mace As dashuria të plaket të merret që në shkollën e mesme. Poezinë e parë e kishte botuar në revistën “Jeta e re” në vitin 1957. Autor i shumë librave me poezi, ai çmohej si përfaqësuesi më tipik i poezisë së

Më rri në distancë në mbarim të lojës fshihesh Heshtja ime e tmerrshme se zjarri yt i akullt Në distancë më rri të buzëqesh mortja ime Ulpianë, 2005

sotme shqiptare. Përveç poezisë, ai njihej edhe për shkrimin e eseve dhe tregimeve që e kishin bërë fitues të shumë shpërblimeve të ndryshme letrare.

20 LIBRI SH SH..com

www.shqiptarja.com

RILINDASI

E diel, 22 korrik 2012

SUPLEMENT JAVOR I

P OLEMIKA H ISTORIA

At Paulin Margjokaj

hqipnia, me pozitë gjeografike në Eu ropë, me kulturë ilire, me ndikime të ndieshme greko-romake, e në fund krejtsisht kristiane, u shkëput përdhuni prej identitetit dhe vijimsisë së natyrshme, tue ra, për ma shumë se katër shekuj, nën thundrën shkatrrimtare të pushtuesit barbar, Perandorisë Osmane. Nëse ne marrim e analizojmë shkrimet e studimet e intelektualve shqiptarë përgjatë shekujve, e sidomos në tre shekujt e fundit, XVIII, XIX e XX, do të shohim që të gjithë, nji zani, besojnë se Shqipnia e shqiptarët nuk mund të perceptohen ndryshe, por si pjesë e natyrshme e identitetit kulturor europian. E kjo nuk thuhet vetëm për klerin dhe elementin katolik, por edhe për elementin mysliman e ortodoks. Dijetarët ma të njohun e korifejtë ma në za të kulturës shqiptare, me shkrimet e tyne, e orientuen popullin shqiptar drejt kulturës perëndimore, tue e pa si bazë të përlindjes shpirtnore e të zhvillimit kulturor dhe ekonomik. Që me zgjedhjen e alfabetit me shkroja latine, në Kongresin e Monastirit, u përvijuen përkatësia e identiteti perëndimor i Shqipnisë. Në Kongresin e Monastirit mueren pjesë perfaqsuesit e të gjitha krahinavet të Shqipnisë. Shkruen Zef Pali se në ketë Kongres “gjuha shqipe shkoi nga Perendimi. As shkronja greqishte as turqishte nuk u pranuem n’abecè. Me doren e fundit që i dha Mjeda i paharrueshem, shkronjat mueren fluturimin andej nga frynte era e kulturës, e qytetnimit, e pavarësisë, e lirisë”. (Shih. Át Paulin Margjokaj, Kush janë anmiqt e Shqipnisë, Botime françeskane, Shkodër, 2012, f. 20). Mbas këtij citimi, pohimi i Át Paulinit: “Në kuvendin e Monastirit e diftuen Shqiptarët krejt kjartë se ata nuk dojshin me dijtë gja as për shkrola greke as arabe as sllave. Shqiptarët e kishin rrajosë kthellë në vetëdije se shpetimin nuk kishin nga e pritshin, veçse nga Prendimi” (po aty, f. 20). Ndersa, Mons. Preng Doçi Kuvendin e Monastirit e quen akt historik per të gjithë shqiptarët, e Át Gjergj Fishten pjesë kryesore të kësaj ngjarje të madhe në historinë kombëtare. Historikisht në Shqipni pararojë e kulturës perëndimore e zadhanës i vleravet të kësaj kulture, ka kenë gjithnji Kleri katolik. E dishmojnë botimet, përkthimet në gjuhën shqipe, veprat origjinale, që nisin prej shekullit XIV, për të ruejtë gjuhën, e nëpërmjet saj, identitetin shqiptar. Në ruejtjen e këtij identiteti Kleri Katolik xen vendin e parë. Në se duem ta studiojmë ketë identitet, do të ndeshemi kudo me Veladonin e Priftit e Zhgunin e Fratit. Do t’i ndeshim kur studiojmë Traditat e Zakonet tona, kur interesohemi për Visarin kombëtar, kur duem me njohë Ligjet kanunore , Fjalët e urta, Historinë arbnore, kangën e Lahutës zamadhe. Veladon e Zhgun takohen që prej fjalëve të para shqipe, te Kongresi i Monastirit, te Vlona e 1912-s, te gjyqet e popullit, te çinarët e selvijat e moçme të Rrmajit, te flijimi për “Fe e Atdhe”, në perpjekjen për formimin dhe progresin e popullit shqiptar. Në mars të këtij vjeti u botue në Tiranë libri me kujtime i Xhelal Straveckës, me titull “Perpara gjyqit të Historisë”, prej shpisë botuese Naimi. Nuk na çudit aspak botimi i nji libri të ri. Çka na çudit, madje na len pa mend, asht propaganda e zhurma e madhe në shtypin e përditshëm prej doktorave e profesorave, që venë vulën në kulturen e sotme shqiptare. Me komentet, që i banë librit “Përpara gjyqit të historisë” na kujtuen, pa dashtë, shprehjet famkëqija “gjyqi i popullit, në emën të popullit, plumb ballit, vdekje klerit”... Libri

AT PAULIN MARGJOKAJ Ja kush janë armiqtë e vërtetë të Shqipërisë Si u shkatërrua elita kulturore e qendrave katolike me urdhën të jugosllavëve, prej duerve të vet shqiptarëve. Mbi librin “Kush janë anmiqt e Shqipnisë” i Át Paulin Margjokaj, OFM! Pergjigje librit të Xhelal Straveckes!

Në foto: Një moment nga ekzekutimet e kohës së komunizmit u paraqit në Akademinë e Shkencavet, e ne na u duk si rikthim në ato mote të gjata e të trishta, kur shi në ato mjedise, shokët e Staraveckës dënojshin e dëbojshin shkrimtarë e poetë; e kryesisht asgjasojshin krijimtarinë e letërsisë veriore, në veçanti, krijimtarinë e Klerit Katolik. Gjatë promovimit të librit, sikurse njoftonte shtypi i përditshem, kujtimet e Xhelalit na u paraqiten si burimologji per historinë shqiptare, përplot me informacione të vlefshme historike, të vonueme per analet e historisë sonë (të mjerë), së cilës “na i paskëshin munguar ndjeshëm”. Nuk mund, as duem ta besojmë se historisë sonë i paskan

Autori, me kulturë gjysmake, përdor nji fjalor shumë të ulët, kur flet për pesonalitete, emnat e të cilëve ia vrasin veshin; për Át Gjergj Fishtën, për shembull, e edhe për Át Anton Harapin, Ernest Koliqin, Tajar Zavalanin... Mjafton ky fjalor, për të kuptue cektësinë e mendes së autorit e mungesen e plotë të kulturës. Botuesi, a s’di se kush, ka vu në fund të librit nji shtojcë polemike, që Xhelali e kishte fillue mbas botimit të Historisë së Shqipnisë të Tajar Zavalanit. Mbasi muer librin historik të Zavalanit, Xhelali na asht idhnue sepse Zavalani u ka caktue vendin e duhun që kanë në historinë e Shqipnisë Perandoria Osmane, Ali Pashë Tepelena e shumë mehmurë, të cilët e dojshin Shqipninë pjesë të Turqisë. Sidomos e ka kapë keqas Që me zgjedhjen e alfabetit me shkroja latine, marazi Xhelalin, kur Zavalani ka ‘gabue randë’ tue në Kongresin e Monastirit, u përvijuen për për-levdue kulturen perëndimore e krishtenimin. Xhelakatësia e identiteti perëndimor i Shqipnisë li çohet, merr mereqepin – kishte me thanë Át Fishta e vehet e zhgarravit do letra, kund nja 16 faqe, tue pasë mungue rrenat e shpifjet, shkrue me nji pohue se Shqipnia ka si anmiq vdekjeprurës: urrejtje patologjike, kryesisht kundër Klerit e “Vatikanin, Italinë, Jugosllavinë e Greqinë” katolikëve shqiptarë e kundër atyne, që e duen dhe se populli ma i qytetnuem po na ishte ai i Shqipninë përkrah shteteve të tjera europiane. Perandorisë Osmane, pse i ka sjellë zhvillim Promovuesit e librit duhet ta dinë mirë se me të madh Shqipnisë. landë kësisoji vijon të jetë plot historia shLetren, Xhelali me shokë e shperndanë qiptare e shekullit të kaluem. Ashtu si besojmë nëpër shqiptarët e mergimit, ndërmjet të cilëve se e dinë fare mirë që Staravecka, farë e sig- kishte teprue ende ndonji Veladon a Zhgun, i urimit të kuq në gji të mërgatës shqiptare, kje aftë me mprehë penden e me i pergjegjë ‘histokomunist e diq si komunist, i përlyem me rianit të madh”, të sapo zbuluem. Ndërmjet krime, krye sidomos në disa krahina të Shqip- tyne, Át Paulini, profesor Margjokaj. Historinisë së jugut e, posaçe, me gjakun që derdhi ani i njohun françeskan i përgjigjet Xhelalit e në vrasjen e shemtueme të ushtarëve rob ital- shokëvet të tij, tue botue në Vjenë, në vjetin 1960, librin ‘Kush janë anmiqt e Shqipnisë’”. ianë, në vjetin 1943.

Sapo e shfleton veprën ‘Kush janë anmiqt e Shqipnisë’ të bjen menjiherë në sy kultura e dija e madhe e autorit në fushën e historisë, të letërsisë, filozofisë e teologjisë. Libri bazohet mbi dishmi e kujtime personale të Át Paulinit, e mbi burime bibliografike shumë interesante. Në të trajtohen çashtjet ma delikate të historisë së vendit tonë në periudhën mbas 1912-ës e deri në vjetin 1944, sidomos, marrëdhaniet politike të Klerit me Zogun dhe konflikti ndërmjet dergatës shkodrane, të kryesueme prej Át Anton Harapit, e autoriteteve fashiste në Tiranë. Nji vemendje e posaçme i kushtohet edhe vendosjes së komunizmit në Shqipni e masakrimit makabër të Klerit katolik, me urdhën të jugosllavëve. Frati historian na analizon edhe shkaqet e ardhjes në pushtet të diktaturës komuniste, flet per krimet e Hoxhës e të Shehut e arsyet që çuen në shfarosjen me dhunë të intelektualvet shqiptarë. Në libër trajtohet korrupsioni e mbrapambetja ekonomike në vitet 1925-1939 e edhe pasivitieti i qytetarëve perballë grabitçarëve të pasunisë së tyne. Vehet theksi te roli i pamohueshem, që luejtën Bektashinjtë shqiptarë në shpalljen e pavarësisë e Shqipnisë, tue fillue qysh prej gjysës së shekullit XVIII. Shkruen Át Paulini se prej Bektashinjvet dolën personalitete të mëdha, si katër vëllaznit Frashëri, Ismail Qemali, Aqif Permeti, etj. Sqarohen shumë padina të padrejta kundër klerit shqiptar, për shembull, emnimi i Fishtës si akademik i Akademisë së Shkencave e Arteve italiane. Libri historik i Át Paulinit merr pamjen e nji enciklopedie kulturore, në sa proza e Fratit, mund të krahasohet, me të drejtë, me prozën fishtiane, si në frazeologji, forma tipike shprehjesh dhe aftësi në përdorimin e fjalës.

“Kush janë anmiqt e Shqipnisë” sjell fakte, dokumente, dishmi, kujtime, tue nda në njenen anë Xhelalin, Enver Hoxhën e Mehmet Shehun me shokë, të djeshëm e të sotem, si anmiq të Shqipnisë, e, në anën tjeter, patriotët, të krishtenë e muhamedanë, të gjithë bashkë, si idealista, që nuk e tradhtuen as nuk e shiten kurrë Shqipninë, sikurse vepruen komunistat: Xhelali me shokë, të djeshëm e të sotem. Fatmirësisht Shqipnia sot asht vend demokratik e gjithkush mundet me shkrue e me folë lirisht. Por lirisht nuk don me thanë simbas qefit, nuk don me thanë me rrejtë, me mashtrue, me hedhë baltë mbi punen e palodhshme e kontributin e madh që Kleri katolik, si vendas, si misionar, i solli këtij vendi. Nëse duem me shkrue nji histori të Shqipnisë, vendin e nderit e mban Kleri katolik. Nëse duem me shkrue historinë e letërsisë, apor të gjuhësisë, nuk mundemi kurrsesi mos me ia fillue prej Ipeshkvit Pal Engjulli, Buzukut, Budit, Bardhit, Bogdanit, për të ardhë të Fishta, Harapi, Margjokaj, Zef Pllumi... Puna e vepra e Klerit Katolik ka kenë mjet bashkimi për krejt popullin shqiptar, jo sikurse banë komunistat, që e urryen çdo fe e, kryesisht, katoliçizmin shqiptar. Po lexove veprën e Fishtës, shikon se të gjithë personazhet e tij janë Katolikë, Myslimanë e Ortodoksë, që punojnë

LIBRI

RILINDASI

E diel, 22 korrik 2012

SUPLEMENT JAVOR I

Per lexuesin po perzgjedhim nji pjesë prej librit “Kush janë anmiqt e Shqipnisë”, ku paraqitet vrasja e shemtueme e shfarosja e elites intelektuale shqiptare, e Klerit e tanë atyne që kjenë kunder regjmit komunist. Historianët zyrtar të kohës së diktaturës ende sot vijojnë me shkrue për kolaboracionistë, kuislingë, etj., por asnjeni prej tyne nuk merr mundin me shkrue se çka i ndodhi Klerit dhe qendrave katolike e pse u derdh gjithë ai gjak, pse u shkatrruen kuvendet, shkollat e Kishat bash prej atyne që deri dje kto historianë u sherbyen intrigave dhe tiranisë së tyne!

PJESE NGA LIBRI

Si e shfarosi Enver Hoxha elitën intelektuale shqiptare

eshtem me i kujtue beg Staraveskes se peshkopi ortodoks Fan Noli, mik i perzemert i Luigj Gurakuqit, punote krejt mbas të njajtit program sikurse Kleri katolik. E Fan Nol e Luigj Gurakuq e Mustafa Krujë e Luigj Bumç me tanë Klerin katolik dhe të gjith patriott e nji mendtë u gjeten në të njajtin front; ky front pershite të tanë ata qi dojshin nji Shqipni shqiptare; në frontin perkundra ishin ata qi nga Shqipnija dojshin me ba nji Turki të dytë ase kush e din se shka edhe ma të zezë, si din Zoti edhe sot po dihasin Xhelal Staraveska e shokët» «Sigurisht në Shqipni tashma e dijnë – natyrisht Kuminstat e orës së parë as nuk duen me e dijtë! – se Serbt e Belgradit kjenë ata qi dhanë urdhnin Komunistavet shqiptarë qi të shfarosej pa fe meshiret Elita patriotike shqiptare. Çuditemi jashtzakonisht si nuk e kanë kuptue ket gja Straravecka e shokë. Teper e madhe asht mnija qi ushqejnë kundra krisjanvet qi mos me e pa ket gja, tash mbas 15 vjetësh. Por Straveckat e Shuteriæat e shokë të tyne as nuk duen ta shofin ket gja. Qysh me luften ballkanike, e edhe perpara që me kongresin e Berlinit, nacjonalistat shqiptarë ishin në luften ma mizore sidomos kundra nacjonalizmit serb. Me fitoren qi paten aleatt ballkanikë (Serbi, Greqi, Bullgari e Mal i Zi) kundra Turkisë në vj. 1912/13, edhe Shqipnija, si pjesë e Turkisë, kje shenjue të mbarote. Rusija ishte per coptimin e tokës shqiptare mes ballkanasvet. Serbët, miqt e mdhaj të Rusvet atëherë sikurse edhe tash (edhe në vj. 1959, megjithëse rrinë tue u sha pada njeni me tjetrin), do të delshin n’Adriatik per t’u a ba ket vend gati Rusvet. Kje AustroUgerija ajo qi u a hoq doret Shqipninë Serbvet (e Rusvet), qi ishin kenë kapë deri ne Durrës. Dhe dihet qi, për t’i pshtue Shkodrën Shqipnisë, Austro Ungerija kje kah i a nisë luftës. Shqipnija u ba si u ba: e kreskueme gjymtyrësh në të tana anët. Shkodra e kangvet serbe u duel Serbvet (e Rusvet) doret per sherr t’Austrisë. Kjo si mprojtse e vjeter e Katolikëvet shqiptarë (qysh me pagjen e Karloëtzit 1699), nuk mujtte me i lanë Katolikët shqiptarë nder duer të Ser-

bvet (të Rusvet). Katolikët vetë, si e pamë sypri shkrojat dhe gjithëshka tjeter kishin vu mbë dy herësh, (shif fq. 29 e 34), dojshin ma mirë kambë Katolikët me nji punë 100 vjeçare u derme ndejë në nji Shqipni me shumicë musulmane muen mbrenda pak kohet. Dhe Elita ma e se sa me kalue nder duer të Serbvet (të Rus- shqueme e katolicizmit u shfaros krejt. Nder vet). Kta e dijnë mirë se Kleri Katolik kje pengi- kater ipezhkvijtë katolikë qi ishin aso kohe, tre mi ma i madhi kundra shtymjes se tyne në breg- mbaruen nder torturat ma satanike. Të katërdetin shqiptar. Dhe pa dyshim, të gjithë patri- tin e lanë gjallë, pse tue kenë teper plak, e dijshin ott e njimendtë shqiptarë, si Musulman si se do desë vedit sa ma shpejt. Shtatë shOrtodokës, ishin krejt nji mendje e nji zemre krimtarët ma të mdhajt qi pat katoliçizmi shme Katolikët kundra Serbvet. E dijnë se si u qiptar, u mbyten pa dhimë. Të gjitha kto mizori suell fati i Shqipnisë ma vonë. I pamë vshtirësitë e tjera sa uji në tjerë meshtarë e njerz t’elitës e mdhaja qi pat për të kapercye Shqipnija nder shqiptare u kryen të tana nder vjetët qi Belgravjetët mbas luftës së parë botnore. Mjaft paten di sundote në Shqipni. Gjithëshkfja asht krye kenë mundue Serbt nder vjetët 1919/21 të sh- ktu si mbas nji pjani të bamë prej Serbvet në tijnë në dorë nemos Shqipninë e veriut deri ne Belgrad e nuk ka ndodhë asgja per caso. Të Dri ase në Mat, por nuk u duel. Së mbrami u shatë shkrimtarët do të zhduken, pse Belgradi erdh dita Serbvet në vj. 1944. Mbas dishirit të don doemos me e zhdukë eliten e popullit shqiptar. Kta ma të mirët shRusvet Shqipnija u ba kaskrimtar ase poetë të kahata e Belgradit. A tash a toloçizmit shqiptar kjenë: frakurr do të merreshin gjaqet ti Vinçenc Prendushi, (Are vjetra! Njeket kalanë e qipeshkev i Durrësit e i Tifortë të patriotizmit katolik ranës), prifti Ndré Zadej, frati të Shkodres e kishin tash Bernardin Palaj, prifti Nikollë Serbt në dorë e ata tash po Gazulli, frati Anton Harapi, dijnë se si me e shkallmue prifti Lazer Shantoja dhe fraqë në themel! Kurr e per ket ti Gjon Shllaku. Të gjith kta, jetë s’do të lejojshin Serbt qi plot shtatë vetë, u torturohen të formohet edhe njiherë me metodat ma fundi-ferrjane tjetër kjo elitë patriotësh qi (ç’njerëzore). Posë ktyne shduel nga institutet katolike tatve, tjerë shkrimtar u burtë Shkodrës. Të gjithë Tiragosen: Jezuitt Mark Harapi e nast, por edhe shumë të tjerë Gjon Karma, prifti 80 vjeçar jashtë Tirane, i dijnë ato Ndoc Nikaj, fretent Donat fjalët qi i pat thanë Enver Në foto: At Paulin Margjokaj Kurti (mbledhsi e ma puntori Hoxhës përfaqsuesi i Beoi folklorit shqiptar) e Viktor gradit shi dy dit mbasi kje Volaj (botues e komentues i mbytë Anton Harapi në Tiranë. Në ket ditë të zymtë të Frorit 1946 po zellshem i disa vepravet të Fishtës). Bashkë me duket perfaqësuesi i Titos te Enver Hoxha: Ky kta të Klerit kjenë tjerë shkrimtarë nga të gjitha tanë shend e verë i lavdohet përfaqsuesit të Titos krahinat e besimet e shqipnisë qi Serbt kishin dhe i thotë: “E mbyta Pater Anton Harapin”. interesen ma te madhen me i zhdukë. Ky ishte Xavendsi i Titos po i a kthen mejherë Enverit: kenë pa dyshim nder sy të Serbvet pengimi ma “Kjo s’asht kurrgja; kam urdhnin prej qeverisë i fort kundra imperializmit serb n’Adriatik, sime qi të likvidoni krejtisht qandrren e Klerit prandej do t’u shfaroste pa meshirë sistematikKatolik të Shkodres, pse aty ka edhe të tjerë isht dhe të tana institutet e tyne do t’u shkatrPater Antona. Aty ke p. sh. Pater Gjon Shllakun, rojshin, qi mos të mujtte ma kurr me u formue i cili i vien dhetë Pater Antona”. Kto fjalët e prap nji e tillë elitë shqiptare. Vjen e natyrshme ambasadorit jugosllav, i cili pa dyshim pat sh- qi ata (Serbët) të zhdukin nacjonalistat shtue edhe fjalë tjera qi na i njofim, pse i kemi qiptarë; vjen vetit qi ata do të shfarosin Katolindie shpesh herë tue i përseritë si te Komuni- cizmin e Gegninë. Por nuk asht aspak e natyrstat, si dhe tash te e vona te Staravescka e shokë shme, perkundra asht monstruoziteti ma i çuditshmi dhe tragji-komedija ma e tmerrshmja të tij. Nder kater vjetët 1944-48 qi e paten Serbët qi asht vertetue ndonjiherë ndër kavaljetet mjaft Shqipninë në dorë, e dijmë se si u krye vepra të zorshme të historisë shqiptare, qi gjithshkafdermuese me furinë ma të madhen qi mund të ja u krye me duer shqiptare. Ndresa xhelatat mendohet. Shkollat, teatrat, bibliotekat, shtyp- shqiptarë kryejshin xhelatitë ma stanike mbi

sëbashku, për me diftue se Shqipnia asht e të gjithëve, e jo e Xhelalit me shokët e djeshëm e të sotem. Shkruen Át Paulini për Fishtën: “Poeti-profetë parashtronte më ketë mëndyrë programin e jetës, jo vetëm për mbarë Klerin katolik shqiptar, por për mbarë Kristianizmin shqiptar: bashkë me vllazen musulman shqiptarë me ndertue nji Shqipni të lirë e të madhe” (Po aty, f. 19). Xhelali me shokë, të djeshem e të sotem, nji herë ia dorëzuen Shqipninë jugosllavëve, tue i lanë me ba çka deshen; mbas vjetit 1948 e drejtuen kah Bosfori, për të cilin vijon me u kja zemra! Shqipnia po vuen edhe sot pasojat e kësaj mendësie të sëmundë, të kalbtë, shterpë, të ndryshkun e garravaçe, që po vijon të sundojë mbi mendjet e disa njerëzve të letrave e, çka asht ma keq, edhe të politikës shqiptare.

Libri historik i Át Paulinit me të drejtë mund të lexohet si analizë e hollësishme mbi Shqipninë e viteve ‘30 të shekullit të kaluem, si pasqyrim objektiv realist i shkaqeve të fitores së komunizimit ndër shqiptarë e i krimeve të komunistave kundër Shqipnisë. Mjafton të kujtojmë se po bahen përpjekje për ta tjetërsue historinë e se deri më sot askush nuk ka lypë ndjesë për krimet e komunizmit kundër shqiptarëve e kryesisht, kundër Klerit Katolik; për asgjasimin e tij të plotë, që nisi me vrasjen e Ipeshkvijve; për zhdukjen masive të priftënve, fretënve e shekullarëve; për torturat e burgimet çnjerëzore; për grabitjen e pasunisë intelektuale e materiale, shkatërrimin e Shkollave, Liceut klasik, Revistave, Kishave etj. etj. Historianët nuk pritojnë me shkrue për kolaboracionistë e kuislingë, ndër-

At Paulin Margjokaj

sa heshtin përballë tragjedisë së Klerit e Katoliçizmit në Shqipni. Por na prap se prap vijojmë ecjen në rrugën e përtrimjes shpirtnore e kulturore të popullit shqiptar, tue e gëzue të gjithë së bashku Shqipninë e Vëllazëve Frashëri, të Fishtës, Harapit, Prendushit, Palajt, Zadejës, Gazullit, Kurtit, Shantojës, Nolit, Poradecit, Kutelit, Konicës, Bajram Currit, Gurakuqit, Koliqit, Camajt, Mustafa Krujës, Margjokës, Gjeçajt, Malajt, Zef Pllumit e shumë personaliteteve të tjerë, bij të zgjedhun të Flamurit kuq e zi. Nuk duem me u marrë me Xhelal Stravecken, pse ai ka dekë, por vijojmë të çuditemi sesi krijimtaria e tij, nëse mund të quhet krijimtari, po shpallet tue u ra lodrave nëpër gazeta e në Akademi. E ç’asht ma zi, po na paraqitet edhe si kontribut për 100-vje-

SH SH..com

www.shqiptarja.com

vllazen shqiptarë, Serbet ferkojshin duert plot gzim, pse për here mund të thojshin se ata s’kanë ba kurrnji mizori kundra shqiptarëvet. Serbët e persrisin edhe tash e thonë se kurr nuk ka dalë në shesh ma fort shpirti gjaksuer i racës shqiptare se nen ket regjmin Hoxha-Shehu. Vetëm kanibalt e kohës s’Ali Pashës, me ket Perbindësh ne krye të tyne, ndoshta munden disi me u ndejë afer Kanibalvet të kohës Hoxha-Shehu. (Át Paulin Margjokaj, Kush janë anmiqt e Shqipnisë, bot. 2, Botime Françeskane, Shkodër, 2012, fq. 75-78). Na deshtem vetem t’çekim xhelatitë e Shqiptarvet kundra Shqiptarvet edhe sidomos deshtem t’u a kujtojmë Xhelalit e shokvet se me Xhelatitë qi njerzt e Hoxhës e të Shehut që përderen kundra Shqiptarvet, I banë sherbimin ma të madhin Belgradit, i cili i pau të zhdukun të tanë anmiqt e vet ma të fuqishem shi me duert e vetë Shqiptarvet. Kur nuk asht paraqitë nji rasë kaq bukur per Serb qi me e zhdukë eliten shqiptare me duer të vetë Shqiptarvet. Nder vjetët 1944/48 u persrit n’eliten shqiptare ata shka Rust paten ba me eliten polake në Katyn. Ktu u shfaros nga Rust krej çeta intelektuale e Polonisë. Në Shqipni u shfaros çeta intelektuale me urdhen të Belgradit, por me duerët e vetë Shqiptarvet komunista. Komunistat serbë nuk harruen se janë Serbë, e punuen per interesen kombtare të tyne. Mjesa Komunistat shqiptarë punuen vetëm per interesat kombtare serbe, per Shqipni nuk dojshin me dijtë gja. Tashma poi dajmë krejt çiltas dy frontet: në njanin front po jemi na Katolikët me Vatikanin mbas nesh si pshetja ma e sigurta e popullit shqiptar, dhe me ne të gjith patriott ma të shquem nga Musulmanizmi dhe nga Ortodoksija shqiptare; n’anen e perkundert kemi Xhelal Staravesken me shokë të mergatës, Kuminstat e Hoxhës e të Shehut si anmiq ma mizor të kombit shqiptar». (Át Paulin Margjokaj, Kush janë anmiqt e Shqipnisë, bot. 2të, Botime Françeskane, Shkodër, 2012, fq. 79). «Na e dijmë se shi kta dy popujt serb e grek u diftuen anmiqt ma të mdhajt të kombit shqiptar. Dhe ishte vetë gjendja katastrofale e kombit shqiptar, qi u a bate miqvet tanë krejt të lehtë luften dermuese kundra Shqiptarvet. Sepse, në ket kohë kishte po nji komb shqiptar me gjak e me gjuhë, por me ndiesi e me zemer e mendesi kush ishte aso kohe shqiptar? Tri të katërta të Shqiptarvet kishin religjonin e Turqvet okupuesa: ishin prandej Turq me ndiesi e me krejt jeten e mendesinë e tyne, prandej as kurrkund nuk u shkote mendja me u mbajtë për shqiptar. E katërta tjeter qi kishte qindrue besnike e religjionit qi zotnoi në Shqipni për nemose 1600 vjet rresht, nuk mujtte mos ta ndjehë per Turki nji vend të zaptuem nga Turqit. Ky mos-perkim ase kjo perçarje ndiesish në zemren e Shqiptarvet nuk do t’ishte formue në nji komb, po ta kishte ruejt besimin qi e pat per zemer per ma se 1600 vjet» (Át Paulin Margjokaj, Kush janë anmiqt e Shqipnisë, bot. 2, Botime Françeskane, Shkodër, 2012, fq. 111-112).

torin e Pamvarësisë së Shqipnisë. Kur trajtohet nji çashtje, siç e lyp arsyeja e shëndoshtë, asht mirë me i ndëgjue të gjitha palët, e sidomos palët që janë të thirruna në gjygj. Qe pra pse po e ribotojmë librin “Kush janë anmiqt e Shqipnisë”. Përmes tij i japim pergjigje të gjithë atyne, që duen me luejtë përsëri me historinë e Shqipnisë, simbas qejfit, me qellime dredharake, e jo si e lyp e drejta dhe e verteta historike. Vëllimi ”Kush janë anmiqt e Shqipnisë, u paraprin dy vëllimeve të tjera të Át Paulinit, me karakter historik e kulturogjik, që do të botohen në Kolanën e Shkrimtarëve Françeskanë. Át V itor Demaj Vitor Shkoder,, Korrik 2012 Shkoder

22 SPECIALE SH SH..com

www.shqiptarja.com

RILINDASI

E diel, 22 korrik 2012

SUPLEMENT JAVOR I

T RADIT A V LERA RADITA

DY HISTORI ARBERESHE Abitanto në Hënë dhe rivalët e Maschitos

Nga Shën Kostandini një zemër lukane për zbarkimin në Hënë

ë gjithë ne, të rinj apo jo, kemi në mend je pamjet e famshme të zbarkimit në Hënë të vitit 1969. Dhe është nxitëse të mendosh se ai udhëtim i famshëm u bë i mundur edhe falë punës së Peter Abitanto, një inxhinier amerikan që aktualisht jeton në Neë Jersey. E çfarë lidhje ka kjo me Bazilikatën? Ka dhe shumë, biles, sepse ai ka ADN lukane, ose më mirë, arbëreshe: gjyshërit e tij emigruan në Shtetet e Bashkuara në gjysmën e parë të vitit 1900 nga Shën Kostandini Shqiptar, fshat në të cilin Peter edhe është kthyer për të përforcuar lidhjet e gjakut dhe të miqësisë. Ai është lukani i tretë në renditje kohore që ka kontribuuar në zbarkimin në Hënë të vitit 1969. Pas Petrone e Tufaro, tani Abitanto, që në fillim quhej “Abitante”, para se mbiemri i tij të shkruhej gabim pas zbarkimit në Amerikë. “Jam kthyer në Shën Kostandin për të parë fshatin nga vinin gjyshërit e mi - ka treguar - dhe zbulova se kam ende kushërinj ekzistencën e të cilëve as që e dija. Kam ruajtur kontaktet me ta, kanë ardhur të më takojnë në Neë Jersey dhe me atë rast më ftuan të rikthehesha këtu”. Peter tregon me kënaqësi eksperiencën e jashtëzakonshme të pjesëmarrjes në zbarkimin në Hënë. “Pasi u diplomova në universitet në vitin 1965 fillova të punoj në një kompani aerospaciale dhe punuam në projekte të ndryshme për NASA-n, për Departamentin e Mbrojtjes dhe kur ishim pranë zbarkimit në Hënë kishim një projekt special të zhvilluar në moment të fundit: të ndërtonim një telekamer që duhej vendosur mbi makinën që përdorej në Hënë. Kishim shumë pak kohë për të projektuar telekamerën në mënyrë të tillë që të

Në foto: Peter Abitanto

lejonte të shihej sipërfaqja e Hënës dhe për të fotografuar nisjen kur astronautët ritktheheshin në orbitë. Ishte një nder për mua që punova në atë projekt”. Abitanto ka marrë pjesë edhe në studimet për të vizituar Marsin, projekti i quajtur “Viking” nga NASA. “Por - shpjegon me sinqeritet - pas studimeve të kryera mbërrita në përfundimin se tani është më mirë të përqëndrohesh në objektiva të tjerë”. Mariapaola V ergallito Vergallito

Shënim Profesor Pietro Abitante, kujdeset për përkthimin e teksteve të kësaj rubrike, nga gjuha e folur arbëreshe në gjuhën italiane, tekste të cilat ne i sjellim në shqip për lexuesit tanë. Saktësojmë se në numrit të kaluar, autori i shkrimit “Kostumet e Shën Palit shqiptar” ishte po ashtu Profesor Pietro Abitante

Ka Sh’Kostantini një zëmër e Lukanisë për të kalaresh tek hënëza

jithë na, kush i ri e kush jo, e kemi më krye atë moment, ljimunore, kur njeriu u kalar mbi hënëzës në 1969. E është shumë bukur të pënxoshë se për atë vjaxh shërbeu edhe Peter Abitanto, një nxhinjer merikan që sod rri tek Niu Xhersi. Po çë ka çë të ndanj ky me Bazilikatën? Ka çë të ndanj shumë sepse ka DNAn i Lukanisë (Bazilikatës) e sidomos është aljbëresh: tatëmirët e tij kishin emigrartur tek ‘Merka Voçër’, e para gjimës e 1900 ka Sh’Kostantini, katundi ku Pjetri u pruar për të ljidhur gjakun e miqsinë. Është i treti lukan që shërbeu për zbarkun tek hënëza në 1969,pas Petrone e Tufaro. Abitanto është mbiëmri i strëmber i Abitante që ia shkruaqin merikanënt kur arrivoi atje. “U prora Sh’Kostantin për shoh katundin ka u nistin tatëmiri im e mëmira ime- na rrëfieqi- e gjeta kushrinj e gjiri që s’njihnja. U ljidhitim: ata erdhtin e më gjen tek Niu Xhersi e pësta-

Në Maschito rievokim historik i Retnes, betejë mes dy zonave të fshatit të themeluara nga etni të ndryshme

etnes, nga manifestimet maskitane është me siguri më antikja dhe interesantja, i përket me siguri viteve të para të lindjes së qytezës arbëreshe (pranverë 1517) dhe përkujtonte themelimin e saj me një karuzelë stradiotësh (ushtarësh). Ndër shekuj manifestimi është modifikuar shumë në domethënien e saj historike, fetare e antropologjike duke lënë vend për interpretime fantazioze dhe të çuditshme. Shumë thjeshtë, retnes do të thotë në gjuhën arbëreshe maskitane xhiro, ose më saktë xhiro me kalë të veshur, pra karuzelë kavalereske; ajo zhvillohet duke kryer tre xhiro përreth sheshit “Madonna del Caroseno” (për ngjyrat e saj nxitëse dhe emocionet që ngjall, mbetet festa më dashur nga maski-

tanët pas festës së Shën Elias). “Pas kërkimeve të reja historike mbi të kalurën e paraardhësve tanë - thotë Michelangelo Volpe, zv. kryebashkiak dhe përgjegjës për Kulturën në Bashkinë e Maschito-s - është organizuar, me shumë kujdes për detajet, si në realizimin e kostumeve, ashtu edhe në armët tipike e detaje të tjera historike, një rievokim historik i retnes. Kujdes i veçantë është përdorur për të organizuar figurantët në në dy grupe që përfaqësojnë dy etnitë kryesore që themeluan qytezën tonë: grekët-koronë dhe shqiptarët-shkodranë, të parët “Majsor” dhe të dytët “Cndrgnan”, gjithmonë rivalë për motive të ndryshme”. Evenimenti organizohet nga Shoqata Kulturore Arbëreshe “Compagnia d’arme Cap. Lazzaro Mathes”. Rievokimi historik me kostume antike do të zhvillohet me datë 4,5 dhe 6 gusht 2012.

jna më dishtin këtu. Peteri rrëfien adhe me zëmër eksperjenxën e rallë që e pa kur muar pjesë në zbarkun tek Hënëza. “ Pas që u laurearta tek Kollëzhi në 1965 zura fil e shërbeva në një Kompanji aereospacjale e me proxhete të ndryshe për “Nasa per il Dipartimento della Difesa” e në momentin afër zbarkut kishim bërë nj’atër proxhet në minutin e fundit: të ngrëim një telekamerë për ta kllisim tek aparati që uzarim mbi hënëzës. Kishim pak mon për te proxhetarim telekamerën në një manerë që mënd shihei trolli hënëzës e dekolli astoronautet që prirshin “in orbita”. Klje n jë nder shumë i madhë për mua të kem marrur pjesë në këtë proxhet”. Abitanto ka kljënë i ndërkartur edhe në studhet për “,Marte, proxheti Viking i Nazës.” Po - e thotë të drejtën- se, pas studhet që bëri, është më mirë të mirret me objetive të ndrishe.

Maskit: priret zakoni i retnesës: katundi i ndar në dy pjesë, sipas etnitë që e fundartin

dër manifestacjonet e Maskitit, retnesa është ajo më e ljashta e interesante. Ajo behet që kur ljeu katundi (paravera 1517) me një xhostër Stradjotëve. Me motin që shkoi ajo u largua ka vljerën historike, rrelixhoze e antropologjike e saj e parë,tue ljëshuar interpretacjona pa rrënjë e pa vljerë. Retnesa sod sinjifikar, në aljbërishtin maskitan, vetëm “xhir”, do me thënë, tre xhire kaljuar kueljt rrorro sheshit i “ Madonna del Caroseno” (është, me gjithë atë, festa me e bukura pas asaj e Shënt Elisë. Si na rrëfien Michelange-

lo Volpe, viçesindek e asesor i kulturës së komunit Maskit, ajo u organizua me hollësi në armet , në kostumet edhe në aspektet historike. U vu shumë re për tu organizuar figurantet në dy piesë të kundërta që janë dy stirpet që e ngrëqin katundin: Koronet kundër Shkodranët, të parët “maljsor” e të dytët “Këndërnjan”. Këta kljenë ngamot armiq për shumë gjëra. Këtë manifestacjonë e organixar soçiazjona culturale arbëreshe “Compagnia d’armi cap. Lazzaro Mathes e festa me kostume bëhet në ditat 4,5,6 gushtit.

E diel, 22 korrik 2012

ZBAVITJE

HOROSKOPI Shpërndarës droge në banjën e policisë

Këpucët plastike nën akuzë

Kur Àitet për shpërndarje droge menjëherë të shkon mendja në qoshe të errëta lagjesh, poshtë urave, nëpër stacione trenash e madje edhe nëpër lokale të ndryshme publikë, port gjithsesi larg syve të policisë. Mirëpo një 24-vjeçar nga Everett, në shtetin e Washingtonit, kishte gjetur vendin më të sigurtë e më pak të dyshimtë për policinë për të shpërndarë drogën. Kështu ai kishte hyrë në banjën e stacionit të policisë së qytetit dhe aty, kishte ¿lluar të kontaktonte në celular blerësit e mundshëm të “mallit”. Një agjent i policisë i veshur civil kishte qëlluar në atë moment edhe ai në banjë dhe dëgjoi bisedat e djaloshit që fliste me disa njerëz në celular. Pa humbur kohë ai njoftoi kolegët që erdhën menjëherë dhe pas një kontrolli të menjëhershëm i gjetën një sasi të vogël droge nëpër xhepa. Fillimisht ai mohoi se po bënte shpërndarje, por pasi agjenti i përmendi ato që u kishte thënë atyre në celular nuk kundërshtoi më dhe përfundoi në pranga.

Të gjuash në kosh edhe në koma Pasioni dhe dëshira jo rrallë kanë rezultuar më të forta edhe se sëmundjet e rënda. Rasti më emblematik në këtë drejtim është ai Maggie Meier, një vajze amerikane e cila ka një passion të jashtëzakonshëm për basketbollin që i ka mbetur që kur ka qenë fare e vogël Aq shumë qe mësuar me këtë lojë, saqë edhe kur u sëmur rëndë nga një formë meningjiti, që e bëri të kalonte në koma, edhe në një gjendje të tillë ajo gjuante në kosh. Mjaftonte që t’i vinin topin në dorë dhe e motra e saj t’i harkonte krahët e veta duke krijuar formën e koshit dhe ajo të gjuante e të shënonte kosh. “Nuk kam parë kurrë një gjë të tillë” thotë William Graff, neurologu që e ka kuruar. “Gjesti për të gjuajtur në kosh i është ngulitur aq shumë në tru saqë arrinte të gjuante instinktivisht edhe atëherë kur nuk Àiste e nuk ecte dot”vijoi ai.. Pas dy muajsh në koma dhe një periudhe relativisht të gjatë rehabilitimi, arriti të bëjë realitet ëndrrën e saj dhe të hyjë në radhën e një skuadre basketbolli, me Huskies.

Shumë njerëz shtrembërojnë fytyrën kur shohin se si këpucët prej plastike, të famshmet Crocs, janë bërë aq të kërkuara në treg, duke u shitur me miliona, por s’ke ç’i bën, moda është modë. Mirëpo nëse shumë i kritikojnë nga pikëpamja estetike, Ministria japoneze e Tregtisë, ku janë shitur katër milionë, kohët e fundit i ka sulmuar ashpër për shkak të sigurisë. Arsyea? Sipas dikasterit japonez janë verifikuar shumë aksidente që vijnë pikërisht nga përdorimi i këtyre lloj këpucëve. Deri tani kanë mbërritur 65 raste denoncimesh të cilat e kanë detyruar ministrinë të kërkojë rishikimin e design-it të këpucës. Problemi është shfaqur kryesisht nëpër supermarket e qendra tregtare, ku nëpër shkallët elektrike kjo lloj këpuce ka ngecur duke shkaktuar aksidente, sidomos te fëmijët. Ky vendim ka pasur edhe pasoja ekonomike për Crocs, pasi për shkak të shumë denoncimeve ka qenë e detyruar të mbyllë një stabiliment në Japoni duke lënë 700 punëtorë pa punë.

SUPER FJALEKRYQ 1

46 51

47 54

ɷ HORIZONTAL

1. Qiriaqi që qe aktor. 4. Ku¿zojnë një hark. 6. Parashtesa e jetës. 8. Eshtë gabimi i pariparueshëm. 12. Bedrich kompozitor. 20. Një pjesë e narkomanëve. 21. Janë romancat e Schubert. 23. Qe muza e komedisë. 24. Të çon në turin paasardhës. 27. I famshëm ai i Del¿-t. 29. Një ambient për... cast. 30. Komiku që që thirrej The Great Stone Face. 31. Qe torero i famshëm. 32. Janë shoqërore për t’u... paguar. 36. Tezat pa ku¿j. 37. Inicialet e Altman regjisor. 38. Eshtë edhe ai polar. 39. Kërcejnë me tutu. 40. Në krye të kryesisë. 41. Qe mbreti i urtë e jetëgjatë i Pilos 45. Fillojnë lejen. 47. Shtiren si të sëmurë 48. Quinn aktor. 50. I famshëem ai I Gilgameshit. 51. Të parat në stadium. 52. Një nëpuës që merret me hesape. 54. Qyteti i... ipritit. 56. Një Sandër paharruar i skenës tonë. 58. Ernesto i famshëm i Ditari i luftës. 59. Një pjesë e situatës. 61. Fillojnë romanin. 62. Vihet për të mbyllur. 65. Nuk ka për ateistin.

14. Në mes të Gjergj dhe Alia 15. Eshtë sluadra bardheblu. 16. Agjenci Furnizimi Krujë. 17. Emri i Bohr. 1. Eshtë çrregullimi. 18. Një pjesë e akademisë. 2. Një box për monsieur. 19. Një gadishull në Egjipt. 3. Eshtë shtet aziatik. 21. I vocërr ai i Migjenit 4. Një mashtirm në lojë 22. Teke drite. 5. Kishin prifërinjtë druidë të tillë. 23. Është qepur me makinë. 6. Fillojnë betejën 24. Gjysma e kutisë. 7. MIrë në qendër 25. Në fund të vitit. 8. Janë dëftesa… shitjeje. 9. Inicialet e Kurosaëa, regjisor 26. Jim i The Doors. 28. Ishte ekzekutiv para... bashkisë. 10. Markë pistolete. 11. Kështu përfundon fukarai. 29. Janë predha për nëndetëse. 30. Grable që qe aktore e famshme. 12. Urtë bubi!. 32. U quajt Sebaste nga Herodi i Madh. 13. Një gri e trurit.

ɷ VERTIKAL

PERGJIGJET E NUMRIT TE DJESHEM D A

L U P E N

J O E

L A K M E R A'

O R E R

R A R

A P

T U D A L N

K O L

T L N I

M E R

E M I

N T D

L E

S A R A B E N L

A E R O D E O

O N E

S A L A C R O U V E T

V E N

P M E R I

A A R

U E L

A M

R E

T R D E D

I K

I R A

N A

K N T

I M E E

A D E L

N E N

B E R T E

N E R O W O L F E

G A Z E T A

E T

O M A R

A D A M A R T E

O N V

E T N T

K A L L A M A T

O T E L E

T R A M I

I K T A T O R

P A R A B O L A I

A C A R U E S V N

S A N K S

R A D

B R

M E R

L O R L

A G A

R E G J D R

Akrepi

Pengesat që do t’ju duhet të kaloni nuk janë aspak të pakapërcyëshme, por do të jeni ju që do t’i zmadhoni gjërat dhe do të kaloni në pesimizëm. Për të kaluar këtë gjendje stressi, mirë është të shëtisni më këmbë apo biçikletë.

Shigjetari

Ka momente në të cilt disa të vërteta nuk mund të injorohen më, prandaj duhet të hapni sytë e të shihni se cilat janë raportet që duhen ndryshuar. Merkuri ju ndihmon të merrni situatën në dorë.

Bricjapi

Keni nevojë të Àini dhe të qetësoheni, ky do të jetë ilaçi më i mirë për sot. Mundohuni ta kaloni ditën pa e ngarkuar shumë veten me problemet e ditës. Ndërsa në çift parashikohen zënka.

Ujori

Kontrasti midis Hënës dhe Afërditës do t’ju bëjë shumë mirë pjesës më të madhe të personave të kësaj shenje. Do t’ju bëjë të jeni më të kujdesshëm si në famijle ashtu edhe mer partnerin.

Peshqit

Qielli është nga ana juaj, kjo do të jetë një ¿llim i mirë për ditën e sotme. Me një grup miqsh do të udhëtoni ose do të vizitoni miq që nuk i takonit prej kohësh. Mbrëmja do të jetë akoma më e këndshme me partnerin që ju qëndron pranë.

88 93

93. Kapen në krye.

T A R T E M I

Peshorja

Keni në dispozicion shumë mundësi, por rrezikoni të bëni zgjedhje të pa menduara. Peshojini gjërat, keni kohë të mendoheni dhe të analizoni situatën edhe për gjërat më të parëndësishme.

65 73

B R E N G A

Virgjëresha

Duke qënë se Hëna është në shenjën tuaj, dita do të nisë pozitivisht. Një ditë intensive, dinamike, një ditë e përkryer për të udhëtuar dhe për histori të reja dashurie. Takimet e reja janë të shkëlqyera.

79 85

66. Lidhin brigje. 67. U vra me një grusht nga Akili. 69. Mjeku i famshëm i Ars magna. 72. Hingis e tenisit. 74. Mariana e Garcia Lorca-s. 76. Jacques le... shkruar nga Diderot. 79. Ishte komunikata komuniste. 80. Një pjesë e hekurudhës. 82. Janë të ndryshmet në sende. 84. Kështu thirrej Venediku. 86. Inicialet e Dreiser. 87. Eshtë yll I skuadrës. 89. Eshtë edhe ajo saudite. 90. Libohova këngëtare. 91. Eshtë mjeshtër. 92. Emri i Sharon.

Luani

Mos u ndikoni nga ndonjë e papritur e cila mund t’ju ulë sigurinë në veten tuaj. Është mirë që ta merrni me qetësi dhe të mos mendoni shumë, ndryshe do të jetë e vështirë për të kapërcyer situatën.

Gaforrja

Mbështjetja e ndonjë miku në një moment delikat do t’ju ndihmojë të zhbllokoni një situatë apo të përshpejtoni etapatat e një iniciative interesante. Priten zhvillime interesante në planin sentimental

Binjakët

Dedikojani ditën tuaj ndonjë pune të këndëshme dhe jo shumë impenjative. Kjo do t’ju qetësojë shumë si shpirtërisht edhe nga ana mendore. Për ata që janë single mund të ndodhë edhe ndonjë e papritur.

E M A

Demi

Luani mirë letrat tuaja sepse momenti është i papërsëritshëm. Paraqisni pa frikë projektin tuaj ambicioz sepse do të shihni reagimin e kolegëve tuaj dhe aprovimin nga drejtuesit tuaj.

37 41

53 59

36 40

58 66

Dashi

Yjet do t’ju buzëqeshin, sidomos për portofolin tuaj që do të pasurohet me hyjre të papritura parash. Ndërsa në raport me dashurinë do te jeni pak xhelozë, gjë që do t’ju nxisi gjallërinë e lidhjes tuaj.

I M N

S H O K E T

I M E T A F E N E R

33. Zona ku ndodhet aerporti Nënë Tereza. 34. Një komplotist si... Iago. 35. West aktore. 39. Luna regjisor. 40. Lundërtari I ferrit. 42.Mbeten në fund. 43. Një pjesë e territorit. 44. Eshtë pakicë. 46. Një gotë për champagne. 47. Eshtë mbret 49. Drejtoria Sanitare Tropojë. 51. Eshtë shpend… kësulë. 53. Një United në futbollin anglez. 55. Shtypi... ndërkombëtar. 56. Me hit në klasi¿kimet diskogra¿ke. 57. Forza… e Berlusconi-t. 58. Caktuar në ku¿j. 60. Muza e komedisë. 63. Gjysmë amtare. 64. Një formacion politik. 66. Eshtë e shkronjave në një ¿lm shqiptar. 68. Institucione Fetare Elbasan. 70. Virna aktore. 71. Institucione Ekonomike milaneze. 73. Ku¿zojnë një truk. 75. Gjysmë ndikim. 77. Një pjesë e arumunëve. 78. Gjysma e testit. 81. Inicialet e Rohmer. 83. Ku¿zojnë një dekor. 84. Sapo ¿llojnë 85. Dy asa. 88. Në krye të skuadrës.

E diel, 22 korrik 2012

LAJME NGA BOTA ɷ Kolorado, vrasësi planifikoi sulmin para dy muajsh Sulmi i studentit 24-vjeçar në kinemanë e mbushur plot të Denverit, ku shfaqej premiera e ¿lmit të ri të Batmanit, ishte pika kulmore e një planifikimi të kujdesshëm 2-mujor, i cili përfshintë edhe një kurth vdekjeprurës për hetuesit, kur të mbërrinin në shtëpinë e të dyshuarit. 12 vetë humbën jetën nga episodi i dhunshëm i së premtes. 58 ishin të plagosurit, shumë nga të cilët rëndë. 30 vetë janë të shtruar në spital dhe 11 prej tyre mbetën në gjendje kritike për jetën. James Eagan Holmes i kishte blere armët dhe municionet në ¿llim të majit, në mënyre krejtësisht të ligjshme. Zyrtare federale e policore thonë se në momentin e agresionit, 24-vjeçari kishte vendosur një kundragaz në fytyrë, helmetë në koke, mbante jelek antiplumb, mbrojtëse për fytin, doreza. Çdo element i veshjes ishte në ngjyre të zeze. I riu kishte me vetë dy pistoleta, një shotgan, një automatik e plot municione. ɷ Në Bullgari vazhdon të kërkohet vrasësi i izraelitëve Zyrtarët bullgarë janë ende në kërkim të identitetit të autorit vetëvrasës, 48 orë pasi ai vrau 5 izraelitë dhe shoferin e një autobusi. Videoja CCTV lëshuar më herët nga sulmi në aeroportin e Burgasit tregoi një person të bardhë me Àokë të gjata. Por, një dëshmitar ka thënë të premten se i dyshuari ishte një esmer me Àokë të shkurtër, ngjyrë kafe dhe një theks arab, i cili u shfaq i veshur me një paruke. Shenjat e gishtërinjve dhe mostrat e ADN-së nga trupi i kamikazit që aktivizoi bombën janë duke u shqyrtuar. Në Izrael, ditën e premte janë mbajtur funeralet e pesë izraelitëve të vrarë nga sulmi, mes të cilëve ndodhshin katër burra në të 20-at dhe një grua shtatzënë. ɷ Ikje masive e gjeneralëve nga ushtria e Asadit Në Siri kanë nisur arratisjet masive të gjeneralëve të Bashar al Asadit, 24 prej tyre janë larguar nga vendi, siç tregojnë raportet në media, ndërsa ofensiva e rebelëve nuk ka të ndalur. Tashmë të gjithë zonat e vendit janë kthyer në skenë përleshjesh, luftimesh e dhune. Vetëm të enjten, sipas observatorit sirian për të drejtat e njeriut, janë vrarë mbi 300 vetë, bilanci me i rëndë për një ditë të vetme trazirash përgjatë rebelimit 16 mujor. E ndërsa luftimet në vend intensifikohen dhe me përpjekjet e diplomacisë ndërkombëtare të bllokuara, Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara miratoi njëzëri një zgjatje prej 30 ditësh të një misioni vëzhgimi. Vota u jep mundësi 300 vëzhguesve të paarmatosur të ¿llojnë tranzicionin për mbylljen e misionit të OKBsë, Ko¿ Annan, për t’i dhënë fund konfliktit prej 16 muajsh që ka shkaktuar vdekjen e mijëra vetëve, por ky mision është parë si pothuajse joefektiv. ɷ Morgan Freeman, 1 milion dollarë për Obamën Aktori i njohur botëror, Morgan Freeman ka dhruar një milion dollarë për fushatën presidenciale të Barac Obamës. Donacioni është paguar në llogarinë e organizatës Priorities USA Action, e cila është drejtpërdrejt e lidhur me fushatën presidenciale, por që ¿nancon reklamimin e Obamës gjatë fushatës për rizgjedhje në krye të shtetit amerikan. Donacioni i Freemanit e ndihmoi Priorities USA Action që të arrijë cakun prej 6 milionë dollarëve donacione gjatë muajit maj. Freeman më herët ka deklaruar se beson që Obama ka bërë punë të jashtëzakonshme në rrethanat e dhëna. Obama e ka përfunduar luftën në Irak. Ka bërë reforma përkatëse në Wall Street. E ka shpëtuar industrinë automobilistike dhe ka ruajtur sigurimin shëndetësor të të gjithë amerikanëve. Ka bërë shumë punë edhe sa i përket barazisë gjinore dhe ka vendosur gra shumë impresive e të fuqishme në Gjykatën supreme. Jam krenar që mund të jap votën dhe përkrahjen time për të dhe ata që janë në anën e tij”, tha aktori.

• Alba Malltezi Drejtore e Përgjithshme e Free and Fair Media Group

• Anila Basha Drejtore e Shqiptarja.com • Arben Rrozhani Kryeredaktor

Politika: Jakin Marena Sociale: Esmeralda Keta Ekonomia: Genc Kondi Kronika: Elton Qyno

Kulturë: Admirina Peçi

Design: Altin Aliaj Genti Manelli Website: Suela Gera Indrit Maraku

Departamenti i Marketingut: Cel: +355696060419 marketing@shqiptarja.com

Shpërndarja: Saimir Zenelaj cel: +355696060418 Ermal Kacaniku cel: +355696088847

Redaksia: Rruga: “Dervish Hima” tre kullat, kulla e dytë-Tiranë. E-mail: redaksia@shqiptarja.com - Website: www.shqiptarja.com - Mobile: +355696060421 - Shtypur në shtypshkronjën: A.K shpk, Rruga 5 Maji, Tiranë