Shaheed Bilaas - Sant Janrail Singh Bhindranwale by Sikh Students Federation

ôÔÆç-ÇìñÅÃ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø

Â¶Ã¶ Õñî å¯º : * Sikhism: An Oecumenical Religion (1993) – Edited * ÇÕÛ¹ Ã¹äÆÁË ÇÕÛ¹ ÕÔÆÁË (1994) Episodes from the Lives of the Gurus (1995) – Co-authored * * Tandav of the Centaur (1997) * Chakravyuh : Web of Indian Secularism (2000) * ÇÃ¼Ö Ú¶åéÅ å¶ í×å ÇÃ¿Ø (2001) - Ã¿êÅÇçå * ÇÃ¿ØéÅç (2002)

ôÔÆç-ÇìñÅÃ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø

Ã¿êÅçÕ :

×¹ðå¶Ü ÇÃ¿Ø (êz¯ëËÃð Á½ò ÇÃ¼ÖÇÂ÷î) âÅÕàð ÃòðéÜÆå ÇÃ¿Ø

ÇÃ¿Ø ìzçð÷ Á¿ÇîzåÃð

SHAHEED BILAS – SANT JARNAIL SINGH Edited by GURTEJ SINGH (Professor of Sikhism) Dr. SWARANJEET SINGH

ISBN81-7205-278-2 êÇÔñÆ òÅð ÜÈé 2001 çÈÜÆ òÅð Ãå¿ìð 2002 åÆÜÆ òÅð îÅðÚ 2005 î¹¼ñ : 120-00 ð¹êÂ¶ êzÕÅôÕ : ÇÃ¿Ø ìzçð÷ ì÷Åð îÅÂÆ Ã¶ò», Á¿ÇîzåÃð - 143006 S.C.O. 223-24, ÇÃàÆ ÃËºàð, Á¿ÇîzåÃð - 143001 E-mail : singhbro@vsnl.com Website : www.singhbrothers.com ÛÅêÕ : Çêz¿àòË¼ñ, 146, ÇÂ¿âÃàzÆÁñ ø¯Õñ ê¹ÁÅÇÂ¿à, Á¿ÇîzåÃð

This PDF version is provided by Bhindranwale.Net Website http://www.bhindranwale.net

Ãîðêä ôÔÆç» ç¶ ÇÃðåÅÜ Ã¼Ú¶ êÅåôÅÔ ×¹ðÈ ÁðÜé Áå¶ À¹Ôé» ç¶ éÕô¶-Õçî ’å¶ Ú¼ñä òÅñ¶ ç¶ ÃîÈÔ ôÔÆç» é¿È

ÜÀ¹ åÀ¹ êz¶î Ö¶ñä çÅ ÚÅÀÈ ÍÍ ÇÃð¹ èÇð åñÆ ×ñÆ î¶ðÆ ÁÅÀ¹ ÍÍ ÇÂå¹ îÅðÇ× êËð¹ èðÆÜË ÍÍ ÇÃð¹ çÆÜË ÕÅÇä é ÕÆÜË ÍÍ (×¹ðÈ ×¿zæ ÃÅÇÔì, ê¿éÅ 1412)

ååÕðÅ - î¹Ö-ì¿è

- ÔæñÆ ÛÅê ìÅð¶

- Õñ×ÆÁ» òÅñ¶ ç¶ Çòï¯× Çò¼Ú

íÅÂÆ òÆð ÇÃ¿Ø

- ç¶Ã é¿È ÁÃÆÃ ÃÅâÆ öðÆì» çÆ

êz¯. êÈðé ÇÃ¿¿Ø

- éÆç» çÅ Õåñ Áå¶ ôÔÆç çÅ ö÷ð

ÔÇð¿çð ÇÃ¿Ø îÇÔìÈì

- úóÕ î¹¼Õ¶×Æ ÇÂÔ ðÅå

ÁøÜñ ÁÇÔÃé ð¿èÅòÅ

- òÕå

ÃòðéÜÆå ÇÃ¿Ø

* ñ¯Õ ÇçzôàÆ ’Ú Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø - ÇÂ¼Õ Ã¿Õñé

ÃòðéÜÆå ÇÃ¿Ø

* òÆÔòÆº ÃçÆ çÅ ô¯zîäÆ ÇÃ¼Ö

êz¯. ÇÂ¿çð ÇÃ¿Ø Ø¼×Å

* ÇÃ¼Ö» çÅ îÃÆÔÅ

î¿ÜÈ Õ¹ðËôÆ

* ÇÃ¼ÖÆ-××é çÅ èðÈ-åÅðÅ

Õ¿òð ô¶ð ÇÃ¿Ø

* ÇÃ¼Ö Õ½î ç¶ Ô¼Õ» çÅ ðÅÖÅ

ñÖòÆð ÇÃ¿Ø Õ¯îñ

* Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ìÅð¶

ÔðÇî¿çð ÇÃ¿Ø

* Ã¿å Çí¿âð»òÅñ¶ çÅ åðÕ-ôÅÃåð

ðÅÇÜ¿çð ÇÃ¿Ø

* Õåñ¶ÁÅî ç¶ î¹ÜÇðî Ç×zëåÅð Õð¯

Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø

* í¶ç íÇðÁÅ êz×àÅòÅ

À¹ÜÅ×ð ÇÃ¿Ø

* ôÔÆç Üéðñ ô¹ì¶× ÇÃ¿Ø

åòñÆé ÇÃ¿Ø

* ôÔÆç ÇÕÔð ÇÃ¿Ø

ÁÅÚÅðÆÁÅ ðÜéÆô

* À¹Ô ÁÅõðÆ ×¯ñÆ Áå¶ ÁÅõðÆ ÃÅÔ åÕ ñó¶

ÁËÃ.Õ¶. ÇÃéÔÅ

* ôÔÅçå çÆ ÚôîçÆç ×òÅÔÆ

ÁêÅð ÇÃ¿Ø

8 90

* ôÔÅçå çÅ Ã¼Ú

éðÅÇÂä ÇÃ¿Ø

* ÇÂ¼Õ õå

Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø

124

* Çí¿âð»òÅñÅ Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ

×¹ðå¶Ü ÇÃ¿Ø

125

* ÇÃð¹ èÇð åñÆ ×ñÆ î¶ðÆ ÁÅÀ¹

×¹ðå¶Ü ÇÃØ

130

* Çí¿âð»òÅñ¶ çÆ ôîôÆð

×¹ðå¶Ü ÇÃ¿Ø

139

* àÈàÆ òÅñÆ ê¼× çÅ ô½ÕÆé Ã¹èÅÃð çÅ ÇÂ¼Õ Ô¿Ã ×¹ðå¶Ü ÇÃ¿Ø

147

* Ç×ÁÅéÆ ÷Ëñ ÇÃ¿Ø-ÖÅñÆ Úñ¶ èäÆ ÇÃÀ¹

×¹ðå¶Ü ÇÃ¿Ø

150

* ÜðéËñ» çÅ ÜðéËñ

ÃòðéÜÆå ÇÃ¿Ø

152

* ÇÂ¼Õ Ô¯ð ö¹ñÅîÆ

ÃòðéÜÆå ÇÃ¿Ø

155

* ÇÂÇåÔÅÃ å¯º ò¼âÅ ÜðéËñ

ÁîðÆÕ ÇÃ¿Ø î¹ÕåÃð

159

* ÇÜÃ¹ îðé¶ å¶ Ü×¹ âðË

êz¯. Õ¹ñìÆð ÇÃ¿Ø

166

* õÅñÃÅ

êz¯. çÇò¿çð ÇÃ¿Ø

175

* ñËøàÆéËºà Üéðñ ÔðÖìô ÇÃ¿Ø

âÅ. ðÅÇÜ¿çð Õ½ð

182

è³éòÅç Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ì¶é÷Æð ôÔÅçå Áå¶ À°Ôé» çÆ Ç÷³ç×Æ ç¶ ì¶ÇîÃÅñ êñ» é³± À°ÜÅ×ð Õðé òÅñ¶ ÇòÚÅð» òÅñÆ ÇÂÃ ê°ÃåÕ é³± êÅáÕ» åÕ êÔ°³ÚÅÀ°ä ñÂÆ ÃÇÔï¯×Æ ÃμÜä» ç¶ ÁÃÆ ì¶Ôμç ô°Õð×°÷Åð Ô» Í òÆÔòÆº ÃçÆ ç¶ îÔÅé ÇÃμÖôÔÆç Ã³ì³èÆ ÁÅÂÆÁ» ÇÚμáÆÁ» î°ÔμÂÆÁÅ ÕðòÅÀ°ä ñÂÆ ÇÃðçÅð ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø ç¶ Çòô¶ô è³éòÅçÆ Ô» Í ê©¯ëËÃð Õ°ñìÆð ÇÃ³Ø, ê©¯ëËÃð ÔðêÅñ ÇÃ³Ø, ÃðçÅð òÆðêÅñ ÇÃ³Ø, ÜÃò³å Áå¶ ìÆìÆ ×°ðê©Æå Õ½ð ç¶ Á³×ð¶÷Æ å¯º ê³ÜÅìÆ Áé°òÅç Õðé ñÂÆ Ççμå¶ ÃÇÔï¯× ñÂÆ è³éòÅçÆ Ô» Í ÇÜé·» ÁõìÅð», ðÃÅÇñÁ» Áå¶ ÇÕåÅì» ÇòμÚ¯º ÁÃÆº Ãîμ×ðÆ ñÂÆ þ, À°Ôé» ç¶ òÆ è³éòÅçÆ Ô» Í Ãî°μÚ¶ Öðó¶ é³± àÅÂÆê Õðé ñÂÆ ÜÃò³å Áå¶ êð±ø ðÆÇâ³× ñÂÆ ê©¯øËÃð Õ°ñìÆð ÇÃ³Ø ç¶ è³éòÅçÆ Ô» Í ÁÃÆº À°Ôé» ñ¯Õ» ç¶ òÆ è³éòÅçÆ Ô» ÇÜé·» çÆÁ» ç±ð ìËÇáÁ» çÆÁ» ç°ÁÅò» ÇÂÃ ê°ÃåÕ é³± î°Õ³îñ ð±ê ÁõÇåÁÅð ÕðòÅÀ°ä ÇòμÚ ÃÔÅÂÆ Ô¯ÂÆÁ» Í

î°Ö-ì³è Ã³å ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÜÆ õÅñÃÅ çÆ ôÔÅçå é³± ÁμÜ ÃåÅð» ÃÅñ Ô¯ üμÕ¶ Ôé Í ÇÂÔ ÇéÔÅÇÂå ÁøÃ¯ÃéÅÕ þ ÇÕ Â¶Ã ÃÅð¶ Ãî¶º Á³çð éÅ å» Õ½îÆ êμèð À°μå¶ À°Ôé» çÅ ôÔÆçÆ Ççé îéÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÇÕÁÅ þ, éÅ À°Ôé» çÆ Á³åî ÁðçÅÃ Ô¯ ÃÕÆ þ Áå¶ éÅ ÔÆ À°Ôé» çÆ ïÅç ÇòμÚ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì çÆ ÇÂîÅðå Ô¶á ìäÆ ÃçÆòÆ ôÔÆçÆ ïÅç×ÅðÆ ×ËñðÆ é³± Õ½î é³± ÃîðÇêå ÕÆåÅ ÜÅ ÃÇÕÁÅ þ Í ÇÂÃ Ô¯äÆ ç¶ Áé¶Õ» ×°μÞ¶ ÕÅðä Ôé ê©³å± ê©åμÖ ìÔÅéÅ ÇÂÔ ìäÅÇÂÁÅ Ü»çÅ þ ÇÕ Ã³å» ç¶ ÁÜ¶ ÇÜÀ±ºç¶ Ô¯ä çÆ ÔÅîÆ çîçîÆ àÕÃÅñ, ÇÜÃç¶ À°Ô î°ÖÆ Ãé, Áå¶ À°Ôé» ç¶ êðòÅð òÅñ¶ íðç¶ Ôé Í Õ½î çÅ Â¶Ã ìÔÅé¶ ìäçÆ Ç÷³î¶òÅðÆ å¯º î³±Ô î¯óéÅ ÇÕò¶º òÆ ÜÅÇÂ÷ éÔÆº ÃÆ Í Ã³å ìÅÇìÁÅ ç¶ ÁÃñ Ôîçðç» é³± ÇÂÔ ÔÅñå ìóÆ ç°μÖçÅÂÆ ñμ×çÆ ÃÆ ê©³å± Â¶Ã ÇòμÚ¯º À°íðé çÅ ðÅÔ é÷ð éÔÆº ÃÆ ÁÅ ÇðÔÅ Í ÇêÛñ¶ ÃÅñ, ê©Úμñå ðòÅÇÂå Áé°ÃÅð Õ°μÞ Ã°ÇÔðç ñ¯Õ» é¶ Çîñ Õ¶ ìÆåÆ ÃçÆ çÆ ê©î°μÖ ôõÃÆÁå çÆ Ú¯ä ñÂÆ ÇÂμÕ Ã³ÃÅð êμèð çÅ ïåé ÕÆåÅ Í ç±ð-ç°ðÅâ¶ ç¶ î°ñÕ» å¯º ñË Õ¶ ê³ÜÅì ç¶ Çê³â» åÕ ç¶ ñ¯Õ» é¶ Â¶Ã ÇòμÚ ÇÔμÃÅ ÇñÁÅ Í Â¶Ã ÇÃñÇÃñ¶ ÇòμÚ ê©Åêå Ô¯Â¶ Áé¶Õ» êμåð» ÇÂÇåÁÅÇç å¯º Ãêôà Ô¯ Ç×ÁÅ ÇÕ ÃÅð¶ Ã³ÃÅð À°μå¶ Ã³å» ê©åÆ ê©Ã³ÃÅ çÆÁ» íÅòéÅò» çÆ íðîÅð þ Í Â¶Ã À°åÃò ç¶ ê©ì³èÕ» é¶ À°ç¯º ÔÆ ÁËñÅé Õð ÇçμåÅ ÃÆ ÇÕ Ã³å» çÆ Á³åî ÁðçÅÃ Ü¶ Ô¯ð Õ¯ÂÆ éÔÆº Õð¶×Å å» À°Ô ÇÃμÖ Õ½î òμñ¯º Õðé×¶ Í Â¶Ã ç¶ ìÅòÜ±ç Ã³å» çÆ Á³åî ÁðçÅÃ ÇòμÚ êμÕÆ ð°ÕÅòà ìä¶ À°Ôé» ç¶ ê©òÅð òÅñ¶ Áå¶ àÕÃÅñÆ ÁÅêäÅ Çòð¯è Öåî éÅ Õð ÃÕ¶ Í Üç¯º å¯º êÇÔñ¶ êÅåôÅÔ Ô÷±ð é¶ ÁÅêäÅ ÇÃ³ØéÅç – ÜÀ° åÀ° ê©¶î Ö¶ñä ÕÅ ÚÅÀ° ÍÍ ÇÃð° èÇð åñÆ ×ñÆ î¶ðÆ ÁÅÀ° ÍÍ - ê³ÜÅì çÆ ÷ðÖ¶÷ èðåÆ À°μå¶ ìÆÇÜÁÅ þ, Â¶Ã é¶ ñμÖ» ÁÜ¶Ô¶ îé°μÖ êËçÅ ÕÆå¶ Ôé ÇÜé·» é¶ ×°ð-ìÚé» ç¶ Ôð ÁμÖð ç¶ Á³åðÆò íÅò é³± î±ðåÆîÅé Õð Õ¶ ÇòÖÅÇÂÁÅ þ Í ÇÃμÖÆ ÁÅçðô çÅ ÇÂÔ ê©îÅä þ ÇÕ ÇÂÔé» À°μåî îé°μÖ» ÇòμÚ ÃÅè±Á» çÆ Ç×äåÆ ÕÅøÆ ðÔÆ þ Í Ü¶ ìÔ°å ÇêμÛ¶ éÅ ÜÅÂÆÂ¶, å» òÆ ìÅìÅ ìÆð ÇÃ³Ø é½ð³×ÅìÅçÆ, ìÅìÅ ðÅî ÇÃ³Ø Õ±ÕÅ, íÅÂÆ îÔÅðÅÜ ÇÃ³Ø, ìÅìÅ òÃÅÖÅ ÇÃ³Ø ÁÅÇç Áé¶Õ» îÔÅåîÅ Ô¯ üμÕ¶ Ôé ÇÜé·» ñ¯Õ» ç¶ çðç é³± êðî-Ç´êÅ¬ ÁÕÅñ ê°ðÖ ð±ê Ô¯ Õ¶ êÛÅÇäÁÅ Í úÃ¶ çÆ Á³ô ìä Õ¶ úÃ çðç é³± ÁÅêäÆ Ô¯ºç ÇòμÚ Ãî¯ÇÂÁÅ Áå¶ úÃ çÆ ÁÃÆî ÃîðμæÅ é³± ê©×à ÕðÇçÁ» Ô¯ÇÂÁ» ìó¶ ÚÅÁ éÅñ ôÔÆçÆÁ» ÇçμåÆÁ» Í î½Ü±çÅ êÆó·Æ òÆ íÅ×ôÅñÆ þ ÇÕ À°Ô ÁÅêä¶ ÃÇîÁ» ÇòμÚ Øμà¯-Øμà ÇÂμÕ ÁÜ¶Ô¶ ÃÅè± ç¶ çðôé Õð ÃÕÆ Ü¯ ÇÕ ÁÅêäÆ Áç°μåÆ ÕðéÆ ç°ÁÅðÅ Â¶Ã ×½ðò-îÅñÅ çÅ ÁÅíÅ-ê±ðä Ã°μÚÅ î¯åÆ Ô¯ ÇéμìÇóÁÅÍ

12 ÇÃμÖ-ÇÂÇåÔÅÃ òÅÃå¶ ×½ðò çÆ ×μñ þ ÇÕ Â¶Ãç¶ ÃËºÕó¶ êÅåð êðîÇ´êÅ¬ êðîÅåîÅ ç¶ Ãðò-ÕÇñÁÅäÕÅðÆ Ã°íÅÁ é³± Ã³ÃÅð ç¶ åÖå¶ À°μå¶ ð±êîÅé Õðé çÆ ×ÇÔð ×³íÆð Ç÷³î¶òÅðÆ ÇéíÅªÇçÁ» ôÔÆçÆÁ» ç¶ üμÕ¶ Ôé Í ôÅÇÂç ÇÃμÖ èðî çÆ ÇòñμÖäåÅ çÅ òÆ Â¶Ô¯ ðÅ÷ þ ÇÜÃ ðÅÔÆº ÇÕ ÃÇå×°ð± êñ»-ÇÖé» ÇòμÚ îÅéÃ å¯º ç¶òå¶ Õðé ç¶ ÁÅêä¶ êÇòμå© ÕÀ°ñ Áå¶ Çìðç é³± êÅñç¶ Ôé Í çÃ³ìð 1992 ÇòμÚ îËº ÇÂμÕ ñ¶Ö ‘ÇÂñμÃà©¶Çàâ òÆÕñÆ Á½ë ÇÂ³âÆÁÅ’ ç¶ Ã³êÅçÕ ç¶ Áé°ð¯è À°μå¶ ÇñÇÖÁÅ Í Â¶Ã ÇòμÚ îËº Ãêôà ê¶ôÆé×¯ÂÆ ÕÆåÆ ÇÕ èðî-ï°μè î¯ðÚ¶ çÅ Þ×óÅ Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» çÆ ôÔÆçÆ åÕ êÔ°³Ú¶×Å Áå¶ À°Ã å¯º òÆ ìÔ°å Á×»Ô åμÕ å°ð¶×Å Í ÇÜé·» ç¶ ÇèÁÅé ÇòμÚ Õ¶òñ ç°μè-êÆä¶ îÜé³± ÃîÅÂ¶ Ô¯Â¶ Ãé, å¶ Ãó Õ¶ îðé òÅñ¶ Ú³éä ÇÃ³Ø-øåÇÔ ÇÃ³Ø çÆÁ» ÇîÃÅñ» ç¶ ç¶ Õ¶ ÃîÞÅÇÂÁÅ ÇÕ Â¶æ¶ Õç¯º Õ¯ÂÆ ÇÃÁÅÃÆ ÁÅçîÆ ñ¯Õ-ÇÔå» ñÂÆ Õ°ðìÅé Ô¯ÇÂÁÅ þ Í êð À°Ã Ãî¶º åμÕ îËº, åÕðÆìé ÚÅð ÃÅñ å¯º, Õç¶ ç±ð¯º Õç¶ é¶Çóª, Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÅ òðåÅðÅ ò¶Ö üμÇÕÁÅ Ã» Í îËé³± ÃÅø é÷ð ÁÅªçÅ ÃÆ ÇÕ À°Ã òÅÃå¶ çÃî¶ô ç¶ éÆñ¶ ÜÅéíÅÂÆ çÅ ðÕÅì ÛμâäÅ ÁÃ³íò þÍ À°Ô À°Ôé» Ú³ç ÁÃñÆ Ã³å» ÇòμÚ¯º Ãé Ü¯ ðμì-ð±ê Ô¯ Õ¶ îé°μÖåÅ çÅ çðç ò³âÅÀ°ä ç¶ ðμìÆ Ô°Õî é³± ÇéíÅÀ°äÅ î°ÕåÆ çÅ ÇÂμÕ¯-ÇÂμÕ ÃÅèé ÃîÞç¶ Ãé Í îËé³± À°Ô ÇÂª ÜÆòéî°Õå Ô¯ Õ¶ Ã³ÃÅð çÆ ÕÅð-ÇòÔÅð Õðç¶ ÜÅê¶ Í ÁÜ¶Ô¶ ñ¯Õ» çÅ å» ÁÅð³í ÔÆ “ÃÆÃ òãÆÕË ìËÃä’’ ñËä å¯º Ô°³çÅ þ Áå¶ À°Ô Â¶èð êÇÔñÅ Õçî èðé å¯º êÇÔñ» ÔÆ ÇÃð ç¶ä çÆ ÕÅä ×°ÁÅ üμÕ¶ Ô°³ç¶ Ôé Í ê©åμÖ Ã³ÃÅð ÇòμÚ À°Ôé» çÆ ôÔÅçå é³± ð±êîÅé Ô¯ä ÇòμÚ Ü¯ Ãî» ñμ×çÅ þ À°Ô å» Õ¶òñ ÕÅñÅèÆé îé°μÖÆ ÜÆòé çÆ Ö¶â þ Í î¶ðÆ À°Ã ê¶ôÆé×¯ÂÆ çÅ ÁÅèÅð ÇÂÔ ïÕÆé ÃÆ ÇÕ ÇÕÃ¶ òÆ Ç÷³çÅ ôÔÆç ñÂÆ ÜÆòé ç¶ Á³åî ÃμÚ é³± ×°êå ðμÖ ÃÕäÅ Ã³íò éÔÆº Ô°³çÅ Í À°ç¯º åÕ íÅÂÆ ø½ÜÅ ÇÃ³Ø çÅ ÁμÖ» Ö¯ñ·ä òÅñÅ òðåÅðÅ ÃÅðÅ Ã³ÃÅð ò¶Ö üμÇÕÁÅ ÃÆÍ ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø õÅñÃÅ çÅ Ãî°μÚÅ ÜÆòé ÇÂμÕ ÁäÖÆ ÇÃμÖ, ÃÅè±, ÇÃêÅÔÆ çÅ ÁÅçðôÕ ÜÆòé ÃÆ Í Ã³ï¯×òμÃ ‘Ã³å’ Áå¶ ‘ÜðéËñ’ ôìç À°Ôé» ç¶ é»Á ÇòÚ ÔÆ ôÅîñ Ãé Í À°Ô ÇÂμÕ ÁÇå-Ã³ò¶çéôÆñ îé°μÖ Ãé ÇÜé·» çÅ ð¯îð¯î îé°μÖåÅ ç¶ íñ¶ é³± ÃîðÇêå ÃÆ Í Ôð çðç À°Ôé» çÅ ÁÅêäÅ ÃÆ Áå¶ Ôð ç°ÖÆ éÅñ À°Ô â³±ØÆ Ã»Þ êÅ ñËä ç¶ ÚÅÔòÅé Ãé Í Á½ðå ç¶ ç°μÖ ê©åÆ À°Ôé» çÅ ðòμÂÆÁÅ ãμÕ» Û°âòÅÀ°ä òÅñ¶ ê°ðÅåé ÇÃ³Ø» òÅñÅ ÃÆ Í ÇÂÇåÔÅÃ ÇòμÚ ÁÅªç¶ «ÔÅðÆ ç¶ ÇÕμÃ¶ ò»× À°Ôé» ÇÂμÕ éòÆº ÇòÁÅÔÆ ÇÔ³ç± ñóÕÆ é³± Þμà ÁÅêäÆ ì¶àÆ ìäÅ ÇñÁÅ Áå¶ À°Ã ç¶ çÅÜ î³×ç¶ ñÅñÚÆ Çðôå¶çÅð» é³± ì°ñÅ Õ¶ ÇÂμÕ é¯à» çÅ íÇðÁÅ æÅñ í¶à ÕðÇçÁ» ñóÕÆ ç¶ Ã°ÖÆ òμÃä çÆ ÕÅîéÅ ÕÆåÆ Í Çðôå¶çÅð ôðÇî³çÅ Ô¯Â¶, î°ÁÅëÆ î³×ç¶ Ô¯Â¶ Úñ¶ ×Â¶ Áå¶ ñóÕÆ é³± ë¶ð Õç¶ Õ¯ÂÆ åÕñÆë éÅ ÇçμåÆ Í ÇÂμÕ ÃÅÇ÷ôÆ ÕÅåñ ñóÕÆ é³± ìÚÅÀ°ä ñÂÆ åðñ¯îμÛÆ Ô°³ÇçÁÅ 14¤ Á©êËñ, 1984 é³± îËº ÁÅê À°Ôé» é³± ò¶ÇÖÁÅ Í À°Ôé» ç¶ ÃîÅÜ ÇòμÚ ÇòÚðä ç¶ Á³çÅ÷ ò»× À°Ôé» ç¶ Ã°íÅÁ Áå¶ ÜÆòé-ñÆñ·Å ÇòμÚ ÇÃμÖÆ ç¶ Áé¶Õ» À°μåî îé°μÖ î±ðåÆîÅé Ô°³ç¶ Ãé Í ÇÕÃ¶ èðÅåñ À°μå¶ À°Ôé» é³± ÕÂÆ Ô¯ ×°÷ðÆÁ» ÁÇå-ÃÇåÕÅðå ÔÃåÆÁ» çÅ Ãð±ê ÃîÞäÅ Õ°æ» éÔÆº Ô¯ò¶×Å Í ìÅìÅ ì³çÅ ÇÃ³Ø ìÔÅçð çÆ ôõÃÆÁå éÅñ å» ÕÂÆ

13 êμÖ» å¯º À°Ôé» çÅ Õ¯ÂÆ ×±ó·Å ÇðôåÅ ê©åÆå Ô°³çÅ þ Í ì³ç¶ ò»× ÔÆ À°Ôé» Ãî¶º Áé°ÃÅð ê©òÅäå ÇòèÆ ç¶ Áé°Õ±ñ ì×Åòå çÅ â³ÕÅ òÜÅÀ°ä é³± ÇÂμÕ ÃÅè± çÆ ÕðäÆ çÅ ÁÇÔî Á³× ÜÅÇäÁÅ Í ì³ç¶ ò»× (1710-1716) À°é·» çÅ ÇÃÁÅÃÆ ÜÆòé (1978-1984¤) Û¶ Õ° ÃÅñ» çÅ ÔÆ ÃÆ Í À°Ã¶ ò»× ÇÃÁÅÃå çÆ ê½óÆ À°μå¶ êÇÔñÅ êËð ðμÖÇçÁ» ÔÆ Ú³ç Ççé» ÇòμÚ À°Ô ê³ÜÅì çÆ ÇÃÁÅÃå çÅ è°ðÅ ìä ×Â¶ Í ì³ç¶ çÆ àμÕð ÇçμñÆ çÆ î°×ñ èÅðÇîÕ ÕμàóåÅ éÅñ ÃÆ Í Ã³å» ò¶ñ¶ ÇÂ³çðÅ ×»èÆ ÇÔ³ç± ÕμàóòÅç é³± À°ÜÅ×ð ÕðÕ¶ ÇÔ³ç°ÃåÅé çÆ ÇÃÁÅÃå ç¶ 1947 å¯º Úμñ¶ ÁÅªç¶ Ã³ê©çÅÇÂÕ êμÖ é³± ê©êμÕ Õðé ç¶ ïåé ÇòμÚ ÃÆ Í ÇÂÔéÆ ÇçéÆº À°Ã é¶ ÁÜ¶Ô¶ Çç©ó· ÇÂðÅç¶ ç¶ Ã³Õ¶å ç¶ä ñÂÆ ð°ç©ÅÕô çÆ îÅñÅ êÇÔéäÆ ô°ð± Õð ÇçμåÆ ÃÆ; ìå½ð ê©èÅé î³åðÆ Çåð°êåÆ Áå¶ ÜòÅñÅî°ÖÆ ç¶ ÇÔ³ç±-î³çð» çÆ À°Ô ïÅåðÅ Õð üμÕÆ ÃÆ Áå¶ Ü³î±-ÕôîÆð çÆÁ» Ú¯ä» ÇòμÚ À°Ô ÁÅêäÆ ôÖÃÆÁå ç¶ Ã³ê©çÅÇÂÕ êμÖ çÅ ÖÅÃ î°÷ÅÔðÅ Õð üμÕÆ ÃÆ Í Á×ñÆÁ» Ú¯ä» À°Ã çÆ ÇÃÁÅÃÆ ÜîÅå é¶ ÇÔ³ç±åò ç¶ ìñì±å¶ ÇÜμåäÆÁ» Ãé Í ÇÂåøÅÕ éÅñ ì³ç¶ çÅ Çòð¯èÆ ìÔÅçð ôÅÔ òÆ ÕôîÆð éÅñ êðòÅðÕ Ã³ì³è çμÃçÅ ÃÆ Í ì³ç¶ Çòð°μè ÜÔÅç ñÅîì³ç Õðç¶ Ãî¶º ÇÂμÕ òÅð ÇÃμÖ» ê©åÆ â³±ØÆ éøðå ÷ÅÔð Õðé ñÂÆ úÃ é¶ ñÅÔ½ð ôÇÔð ç¶ ÃÅð¶ Õ°μå¶ îðòÅ Ççμå¶ Ãé ÇÕªÇÕ ÇØðäÅ éÅñ ÃÅð¶ ÜÔÅçÆ ÁðìÆ ÁμÖð» ÇòμÚ ÇñÖ¶ ‘ÇÃμÖ’ ôìç çÆ ‘ÕÅø Ô¶’ é³± ×Åø éÅñ ìçñ Õ¶ Ã× (Õ°μåÅ) ìäÅ ñËºç¶ Ãé Í ÇÂ³çðÅ ç¶ ðÅÜ ÇòμÚ òÆ ÇÃμÖ» ê©åÆ Üé³±éÆ éøðå ç¶ ÕÂÆ Õó à°μà¶Í À°Ã çÆ ê©¶ðéÅ Ô¶á îÆâÆÁÅ é¶ òÆ í³âÆê©ÚÅð çÆ ÁÅõð ÇñÁÅ ÇçμåÆ Í Á³å ÇòμÚ ÇÜò¶º øðÖ°ÃÆÁð é¶ ÇÃμÖ» ç¶ Õåñ¶ÁÅî çÅ øðîÅé ÜÅðÆ ÕÆåÅ ÃÆ, ÁÜ¯Õ¶ ÇÂÇåÔÅÃ ÇòμÚ òÆ ÇÃμÖ» ç¶ Õåñ¶ÁÅî ç¶ ÕÂÆ ç½ð Úμñ¶ Í ÁÃðÅÇð ÃîçÆ Áé°ÃÅð ì³çÅ ìÔÅçð é³± Ø¶ð Õ¶ ëóé ñÂÆ ç±Ãð¶ î°ñÕ» çÆ îμçç ñÂÆ ×ÂÆ ÃÆ Í ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ Ãî¶º òÆ ÇÂÔ¯ Õ°Þ Ô¯ÇÂÁÅÍ ìÅÔðñ¶ î°ñÕ» ÇòμÚ ÇÃμÖ» ê©åÆ éøðå ëËñÅÀ°ä ç¶ ðÅÜéÆåÕ Áå¶ Õ±àéÆåÕ Ãåμð À°μå¶ òμâ¶ ïåé ÕÆå¶ ×Â¶ Í ÕÂÆ î°ñÕ» çÅ Ãîðæé Ü°àÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅÍ çðìÅð ÃÅÇÔì À°μå¶ Ôîñ¶ ç½ðÅé ÷¯ðçÅð ÁøòÅÔ» Ãé ÇÕ Ôîñ¶ çÆ ï¯ÜéÅ ð±Ã çÆ ÃñÅÔ éÅñ ÇåÁÅð ÕÆåÆ ×ÂÆ þ Áå¶ ð±ÃÆ îÅÇÔð» çÆ ÇÂμÕ òμâÆ à¯ñÆ ÇçμñÆ ÇòμÚ î½Ü±ç çμÃÆ ×ÂÆ ÃÆ Í ÕÅðòÅÂÆ ç½ðÅé ÇÜÃ åð·» çÅ Ãîðæé î°×ñ ÔÕ±îå é³± ÇÔ³ç± ÜéåÅ å¯º ÇîÇñÁÅ ÃÆ úÃ¶ åð·» çÅ Ãîðæé ÇÂ³çðÅ ×»èÆ é³± ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çòð°μè À°Ôé» Õ¯ñ¯º ê©Åêå Ô¯ÇÂÁÅ Í ÇÜé·» ÇÔ³ç±Á» é¶ ì³çÅ ìÔÅçð Çòð°μè ñÅî çÅ ÃÅðÅ õðÚÅ ÞμÇñÁÅ ÃÆ À°Ôé» ç¶ êóê¯ÇåÁ» é¶ àËºÕ» À°μå¶ Úó·-Úó· Õ¶ í³×ó¶ êÅÂ¶, ñμâ± ò³â¶ Áå¶ ÇØÀ° ç¶ çÆò¶ ìÅñ¶ Í ÔÅÁ çÅ éÅÁðÅ îÅðé òÅñÅ Õ¯ÂÆ ÇÂμÕ Áμè ÔÆ ÇéμåÇðÁÅ Í Ã³å» é³± À°ò¶º ÔÆ ÇÔ³ç±-Çòð¯èÆ ê©ÚÅÇðÁÅ Ç×ÁÅ ÇÜò¶º ÇÕ ì³ç¶ é³± î°ÃñîÅé-Çòð¯èÆ ÃÅìå Õðé çÅ ïåé ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í ÁÅõð øðÖ°ÃÆÁð é³± ÇÃÁÅÃÆ Çòð¯èÆÁ» Ôðî» ÇòμÚ «Õ¶ é³± ÜÅ Ç×©ëåÅð ÕÆåÅ; À°Ã çÆ êμ× ñÅÔ Õ¶ êð·¶ Ã°μà ÇçμåÆ, Ã°ðîÚ± éÅñ À°Ã çÆÁ» ÁμÖ» Õμã Õ¶ À°Ã é³± Çå©ê°ñÆÁÅ ÇòμÚ ÕËç Õð ÇñÁÅ Áå¶ åÃÆÔ¶ ç¶ Õ¶, Õåñ Õð Õ¶ ÖÅÂÆ ÇòμÚ Ã°μà ÇçμåÅ Í Â¶Ô¯ Õ°Þ À°Ã é¶ ì³ç¶ ìÔÅçð éÅñ ÕÆåÅ ÃÆ Í Â¶Ã ÃîÅéåÅ å¯º ê©íÅòå Ô¯ Õ¶ ÇÃμÖ ÇÂÇåÔÅÃÕÅð

14 ÇñÖç¶ Ôé ÇÕ Üç¯º ì³ç¶ é³± øðÖ°ÃÆÁð é¶ ê°μÇÛÁÅ ÇÕ À°Ã é³± ÇÕÔ¯-ÇÜÔÆ î½å îÅÇðÁÅ ÜÅò¶ å» À°Ã çÅ Ü°ÁÅì ÃÆ, “ÇÜÔ¯-ÜÔÆ å³± ÁÅê îðéÅ ÚÅÔ°³çÅ þºÍ Á³åî ñóÅÂÆ å¯º ìÅÁç ì³çÅ ìÔÅçð Õ¯ñ¯º ëó¶ ×Â¶ Ü³×Æ ÃÅîÅé çÅ ò¶ðòÅ ÕÅîòð õÅé ç¶ ð¯÷-éÅîÚ¶ ÇòμÚ ÇÂª çðÜ þ - 1000 Ç´êÅé», 278 ãÅñ», 173 åÆð ÕîÅé Áå¶ íμæ¶, 180 ì³ç±Õ», 114 ÇÕðÚ», 217 òμâ¶ ÚÅÕ±Í’ ÃÅðÆ ç°éÆÁÅ þðÅé ÃÆ ÇÕ ÇÂÔ¯ ÇÜÔ¶ ÃÅ÷¯-ÃÅîÅé éÅñ ñËÃ ÇÃ³Ø» é¶ ê±ð¶ Û¶ ÃÅñ î°×ñ Ãñåéå éÅñ àμÕð ñÅÂÆ ðμÖÆ Í çðìÅð ÃÅÇÔì À°μå¶ Ôîñ¶ ÇêμÛ¯º Ã³å» ç¶ ôÔÆç ÃÅæÆÁ» Õ¯ñ¯º òÆ Ü¯ ÔÇæÁÅð ìðÅîç Ô¯Â¶ Ãé À°Ôé» çÅ ò¶ðòÅ òÆ Õ°Þ ÁÇÜÔÅ ÔÆ þ Í ç°éÆÁÅ ë¶ð þðÅé ÃÆ ÇÕ ÁÇÜÔÆÁ» ×°ñ¶ñ» éÅñ Ã³å» é¶ Øμà¯Øμà ìÔμåð Ø³à¶ å¯ê», àËºÕ»,ÔòÅÂÆ-ÜÔÅ÷» éÅñ ñËÃ ø¯Ü é³± áμñ· êÅÂÆ ðμÖÆ Áå¶ Ô°ä ê©Åêå Á»ÕÇóÁÅ Áé°ÃÅð Øμà¯-Øμà 3700 ÔîñÅòð Ø¶ð ðμÖ¶ Í Ã³å ÜÆ ÃμÚ ÔÆ ÇÕÔÅ Õðç¶ Ãé, “ÇÜé·» é¶ Â¶èð ÁÅÀ°äÅ þ ÇÃð À°μå¶ Õøé ì³é· Õ¶ ÁÅÀ°äÍ ÜðéËñ ìÅìÅ ì³çÅ é³± 9 Ü±é, 1716 é³± ôÔÆç ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Áå¶ ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± 6 Ü±é, 1984 é³±Í ÇÜé·» çðìÅðÆÁ» é¶ ìÅìÅ ì³ç¶ é³± ôÔÆç ÕðòÅÇÂÁÅ ÃÆ, À°Ôé» çðìÅðÆÁ» ÔÆ øðÖ°ÃÆÁð é³± Õåñ ÕÆåÅ Í ÇÜé·» ÃðÕÅðÆ ×¯ñÆÁ» çÆ ì¯ÛÅó é¶ ÁÕÅñ åõå ç¶ êðÛÅò¶º Ã³å ìÅì¶ ç¶ ÃðÆð é³± ÛñäÆ ÕÆåÅ ÃÆ, À°Ôé» ÃðÕÅðÆ ×¯ñÆÁ» çÆ À°Ã¶ ÷ìðçÃå ì¯ÛÅó é¶ ÇçμñÆ åõå çÆ åÅéÅôÅÔ é³± åÕðÆìé Ççé ç¶ À°Ã Ãî¶º À°Ã¶ åð·» îÅð Ç×ðÅÇÂÁÅ Í ì³çÅ ìÔÅçð ç¶ ÇÂμÕ Ô°ÕîéÅî¶ å¯º Ãêôà þ ÇÕ À°Ô ÇÃμÖ» é³±, í³×ÁøÆî ÁÅÇç, À°Ã Ãî¶º ç¶ ê©Úñå éÇôÁ» é³± ÇåÁÅ×ä, ×°ð± ÕÆ ðÇÔå ðμÖä çÆ ê©¶ðéÅ Çç³ç¶ Ãé Í Â¶Ô¯ ê©ÚÅð ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± ÕðÇçÁ» ÁÅê» ÃÅÇðÁ» é¶ Ã°ÇäÁÅ þ Í ìÅìÅ ì³çÅ ÇÃ³Ø ò»×³± ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÜÆ é³± òÆ ÇÂÇåÔÅÃ ÇòμÚ ÇÂμÕ Ã³ê±ðé ê©í±ÃμåÅ Ã³ê³é çðÜÅ Áå¶ ð°åìÅ ÔÅÃñ þ Í ÇÜÃ åð·» ÇçμñÆ úç¯º ìÅì¶ ì³ç¶ é³± ìÅöÆ ×ðçÅé Õ¶ õåî Õðé ñÂÆ ÇÂμÕ òμâÆ Ôé¶ðÆ ò»× Þ°μñÆ ÃÆ, ÇçμñÆ çÅ ÇÂ³é-Çì³é Â¶Ô¯ òðåÅðÅ Ü±é, 1984 ÇòμÚ ÃÆÍ Üç¯º Ã³ÃÅð ç¶ íñ¶ ÇÔå ÇÃμÖðÅÜ çÆ ê©ÅêåÆ çÆ ×μñ Úμñ¶×Æ, ÇÂÔé» ç¯Ô» îÔÅé ÃÅè±Á», ÜðéËñ», ÇÃçÕòÅé», ôÔÆç», ìÅçôÅÔ» çÆÁ» Õ°ðìÅéÆÁ» é³± è°ðÅ ìäÅ Õ¶ Úμñ¶×ÆÍ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø õÅñÃÅ çÅ ÃÅðÅ ÜÆòé Õ¶òñ ôÔÅçå çÆ ÇåÁÅðÆ çÆ ê©ÇÕÇðÁÅ îÅåð ÔÆ ÃîÇÞÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þÍ ÇÂÔ îÔÅåîÅ ê±ðä ÃμåòÅçÆ Ãé Ü¯ ÇÕ Ç÷³çÅ ôÔÆç çÆ ê©î°μÖ ÇéôÅéÆ Ô°³çÆ þÍ Ãí ÜÅäç¶ Ôé ÇÕ À°Ôé» Õç¶ òÆ ÁÅêäÅ ÇìÁÅé éÔÆº ÃÆ ìçÇñÁÅÍ î¯ðÚ¶ ç½ðÅé ìÇÔÃ Úμñ ðÔÆ ÃÆ ÇÕ ê³ÜÅì ç¶ çÇðÁÅÂÆ êÅäÆÁ» çÅ îÃñÅ Ã°êðÆî Õ¯ðà Õ¯ñ ÜÅò¶ Ü» ÕÇîôé Õ¯ñÍ ÕÂÆ ê©î°μÖ ôõÃÆÁå», ÇÜé·» ÇòμÚ ÃðçÅð Ü×ÜÆå ÇÃ³Ø Áå¶ ÃðçÅð çñÜÆå ÇÃ³Ø ôÅîñ Ãé, é¶ ÇòÚÅð Õð Õ¶ éåÆÜÅ ÕμÇãÁÅ ÇÕ ÇÕªÇÕ Ã°êðÆî Õ¯ðà çÅ øËÃñÅ ìÅÕÆ ÇÔ³ç¯ÃåÅé ç¶ çÇðÁÅò» À°μå¶ òÆ ñÅ×± Ô¯äÅ þ, Â¶Ã ñÂÆ èμÕÅ Õð ÃÕäÅ î°ôÕñ þÍ Â¶Ã ÃñÅÔ é³± ÃðçÅð Ü×ÜÆå ÇÃ³Ø é¶ ÁÅêä¶ Ôμæ éÅñ ÇñÇÖÁÅ Í î¶ðÆ Ç÷³î¶òÅðÆ ñμ×Æ ÇÕ î¯ðÚÅ ÚñÅ ðÔ¶ ç¯é» Ã³å» é³± çμÃ Õ¶ ÁÅò»Í îËé³± ò¶ÖÇçÁ» ÔÆ

15 ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÕÇÔä ñμ×¶, “ñÀ° ÁÅ ×Â¶ ÇÃ³Ø ! çμÃ¯ íÅÂÆ ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø êÅäÆ ìÅð¶ ÕÆ ëËÃñÅ ÕðÆÂ¶ ? ÁõìÅð» òÅñ¶ êðÃ¯º ç¶ Õ³é ÖÅÂÆ Ü»ç¶ ÔéÍ îËº î±³Ô Ö¯ñ·ä ÔÆ ñμ×Å ÃÆ ÇÕ îËé³± ð¯Õ Õ¶ ÕÇÔä ñμ×¶, “íÅÂÆ Ã¯Ú Õ¶ çμÃä»Í Ü¶ ÁÜ¶ éÔÆº ÇòÚÅÇðÁÅ å» Õμñ· ×μñ Õð ñò»×¶ Í Ü¯ ÁμÖð ÃÅâ¶ î±³Ô¯º ÇéÕñ Ç×ÁÅ, ÁÃÆº ë¶ð À°Ã å¯º ÇêμÛ¶ éÔÆº Ôà ÃÕä»Í ç±Ü¶ êÅÃ¶ ç¶ ìÅÇìÁ» é¶ òÆ ÃñÅÔ î³é ñÂÆ Áå¶ ÇìÁÅé ç¶ ÇçμåÅÍ Õ°Þ Ççé» ìÅÁç ìñò³å ÇÃ³Ø çÅ ÇìÁÅé À°ñà ÁÅ Ç×ÁÅÍ îËº ñ½º×¯òÅñ éÅñ ×μñ ÕÆåÆÍ À°Ôé» ç°ìÅð¶ ÷¯ðçÅð ôìç» ÇòμÚ Ã°êðÆî Õ¯ðà çÆ ×μñ ç°ÔðÅÂÆÍ ðμÖó ê°³ÇéÁÅ ç¶ î¶ñ¶ À°μå¶ ë¶ð ìñò³å ÇÃ³Ø Áå¶ ê©ÕÅô ÇÃ³Ø ìÅçñ é¶ ÕÇîôé é³± î°ÁÅîñÅ Ã½ºêä çÅ éÅÁðÅ ñÅÇÂÁÅÍ îËº ë¶ð êÔ°³Ú ÕÆåÆÍ Ã³å» é¶ î¶ðÆ î½Ü±ç×Æ ÇòμÚ Ãõå ÇìÁÅé ÇñÖÅÇÂÁÅ ÇÕ Ü¯ ÕÇîôé çÆÁ» ×μñ» Õðç¶ Ôé, ê³ÜÅì ç¶ ç°ôîä ÔéÍ îËº ÃÇÔï¯×Æ ÃμÜä» çÆÁ» òèÅÂÆÁ» Õì±ñä ñÂÆ Ö°ôÆ-Ö°ôÆ Ú³âÆ×ó· êðÇåÁÅÍ ÁÅõð ñ½º×¯òÅñ-ðÅÜÆò ÃîÞ¯åÅ ÛÇêÁÅ å» êÇó·ÁÅ ÇÕ ìÅÇìÁ» îÃñÅ ÕÇîôé ç¶ ÔòÅñ¶ Õð Õ¶ ê³ÜÅì ç¶ ì³Üð Ô¯ä çÅ ðÅÔ Ö¯ñ· ÇçμåÅ þÍ ôÅÇÂç ÁμÜ ÇÂÔ ØàéÅ òÅêðé ç¶ é¶ó¶-å¶ó¶ ÁÅªçÆ Ôð îé°μÖ é³± îÇÔÃ±Ã Ô¯ ðÔÆ þÍ ÇÜμæ¶ Ã³å ×ÇÔð-×³íÆð Áå¶ Ã³ò¶çéôÆñ ÁÇåÁ³å Ãé, À°μæ¶ ÁËé ÁÅêä¶ çÃî¶ô ÇêåÅ ò»× â±³Ø¶ ÔÅÃ-ðÃÆÂ¶ òÆ ÃéÍ ×μñ À°Ôé» Ççé» çÆ þ Üç¯º î¯ðÚÅ ÁÜ¶ ÚÅ¬ ÔÆ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆÍ ê³Ü ÇÃÁÅÃÆ ÜîÅå» ç¶ ×μáÜ¯ó é¶ ìóÅ åðμçç Õð Õ¶ ê³ÜÅì ÁÃËºìñÆ çÅ Ø¶ðÅÀ° ÕÆåÅ, ê°ñÆÃ éÅñ Ü±ÞÇçÁ» À°Ã é³± Ãëñ ìäÅÇÂÁÅ Áå¶ Ø¶ðÅ êËä À°êð³å å°ð³å ÁÅ×±Á» çÅ ÁÅç¶ô ÁÅÇÂÁÅ, “À°μéÆ ÃËÕàð ç¶ ×°ðç°ÁÅð¶ ¦×ð ÇåÁÅð þ, Ãí úæ¶ êÔ³°Ú¯Í’ ÇÂμÕ Ççé ôÅî é³± Ã³å» é¶ ÇÂÃ çÅ ê©ÇåÕðî ç¶äÅ ÃÆ Áå¶ î³ÜÆ ÃÅÇÔì ÜÅä çÆÁ» ÇåÁÅðÆÁ» Õð ðÔ¶ ÃéÍ ÃñÅÔ îôòðÅ Úμñ ÇðÔÅ ÃÆÍ ÁÅêäÆ òÅðÆ ÇÃð îËº ÇÕÔÅ, “ìÅìÅ ÜÆ, Â¶éÅ ÔÆ ÁÅÖ¯ê³Ü ê¯ÃåÆ Úó·¶ ÇôÕÅð, îμÖÆ Ø¶ðÆ ÇòμÚ ì÷Åð; îÅðÆ éÔÆº êð ¦×óÆ ÕÆéÆº ÇÂÔ òÆ øåÇÔ Ö°çÅ é¶ çÆéÆºÍ ÇÂÔ Ã°ä Õ¶ Ã³å ÇÖóÇÖóÅ Õ¶ ÔμÃ¶Í ÕÇÔä ñμ×¶,“î³ÜÆ ÃÅÇÔì êÔ°³Úä åμÕ îËé³± ïÅç ÕðòÅ ÇçÀ°Í’ òμâÆ Çå³é ø°μàÆ Ç´êÅé ×Ååð¶ êÅÂÆ, ÕîðÕμÃÅ ÕÆåÅ Áå¶ éÅñ-éÅñ î°ÔÅòðÅ ç°ÔðÅªç¶ ðÔ¶Í úéÆ ç¶ð îËé³± éÅñ-éÅñ ðμÇÖÁÅ Áå¶ ×°ð± éÅéÕ ÇéòÅÃ çÆÁ» ê½óÆÁ» À°åðÇçÁ» ÃÅð ÕÇÔä ñμ×¶, Ô°ä ÇøÕð éÅ Õð Áå¶ Ã°äçÅ ðÔÆºÍ ÇÂμÕ Ççé Ã³å ñ½º×¯òÅñ Õ¯ñ Ç÷ÁÅçÅ Ãî» ñμ× Ç×ÁÅÍ îËº î³ÜÆ ÃÅÇÔì çÆòÅé å¯º êÇÔñ» Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± Çîñ éÅ ÃÇÕÁÅÍ Üç¯º ôÅî é³± Çîñä Ç×ÁÅ å» ì¯ñ¶, å±³ ñ½º×¯òÅñ é³± Çîñ Õ¶ ÔÆ Õ³î ÃÅðé ñμ×Å ÃÆÍ îËº ê°μÇÛÁÅ ÇÕ À°Ôé» é³± ÇÕò¶º êåÅ ñμÇ×ÁÅ ? ÕÇÔ³ç¶,“Ã³å» ç¶ íÅôä å¯ºÍ ÁÃÆº ÃÅð¶ Üμæ¶ òÅñ¶ ð¯÷ Á³çÅ÷Å ñÅªç¶ Ô» ÇÕ ÁμÜ ÁõÆðÆ Ã³å» é³± Õ½ä ÇîÇñÁÅ Ô¯ò¶×ÅÍ Ü¯ ×μñ î³ÜÆ ÃÅÇÔì ÜÅä å¯º êÇÔñ» Ô°³çÆ þ úÔ¯ Ã³å ÜÅ Õ¶ ì¯ñ Çç³ç¶ ÔéÍ ÁμÜ ÃÅð¶ Üμæ¶

16 çÆ ðÅÇÂ ÃÆ ÇÕ íÅÂÆ ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø Ã³å» é³± ÇîÇñÁÅ þÍ îËº ÁÅÖ ÇðÔÅ Ã» íðÅ å» î¶ðÅ þ, îËé³± Çîñ¶ ÇìéÅ ÇÕò¶º ÚñÅ Ü»çÅÍ ×³íÆð å¯º ×³íÆð ÔÅñÅå» ÇòμÚ òÆ ÔÅÃ¶-îõ½ñ çÅ Õ¯ÂÆ î½ÕÅ ÇÃðÜ ÔÆ ñËºç¶ ÃéÍ 6 Ü±é, 1984 é³± åÕðÆìé ÁÅõðÆ Ãî¶º åÕ Ü¯ éÅñ Ãé, çμÃç¶ Ôé ÇÕ ÕÇÔ³ç¶ ðÔ¶, íÅÂÆ ÜÆÔé¶ ÜÅäÅ þ Úñ¶ ÜÅÀ°, ë¶ð éÅ ÁÅÇÖÀ° ÃÅè é¶ ÁËò¶º îðòÅ ÇçμåÅÍ ÇÂÔ À°Ôé» ç¶ îõ½ñÆÁÅ Ã°íÅÁ çÅ ê©×àÅòÅ ÔÆ éÔÆº ÃÆ ìñÇÕ ÇÂμÕ ì¶ê©òÅÔ ôÔÆç çÅ î½å éÅñ ÕÆåÅ ÇÂÇåÔÅÃÕ îõ½ñ òÆ ÃÆÍ ÁÅõðÆ Ãî¶º å» êËö³ìð åÕ òÆ Õ³ìç¶ ì°μñ·» éÅñ ìÚä çÆÁ» ÁðçÅÃ» Õðç¶ ÇÂÇåÔÅÃ é¶ ò¶Ö¶ ÔéÍ À°Ã¶ ÇÂÇåÔÅÃ ç¶ ÃÆé¶ Óå¶ À°Õð¶ ×Â¶ Áñì¶ñ¶ ÃÅè ç¶ À°Ô ÇéðíË ì¯ñ Ü¯ Üμ× ÷ÅÔð Õðç¶ Ãé ÇÕ éÆñ¶ çÅ ôÅÔ-ÁÃòÅð Â¶èð çÆ Ô¯ ×°÷ÇðÁÅ þÍ î¶ðÆ éÅéÆ òμâ¶ åóÕ¶ ×ÅªçÆ Ô°³çÆ ÃÆ, “ÇÜμæ¯º î¶ðÅ ×°ð± ¦ØçÅ, úæ¶ ÇÕμÕð» é³± ñμ×ç¶ î¯åÆÍ Ã³å ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÜÆ ÇÃμÖ íÅòéÅò» Áé°ÃÅð ìÆåÆ ÃçÆ çÆ ê©î°μÖ ôõÃÆÁå Ôé Áå¶ ÇÃμÖ ê©³êðÅ Áé°ÃÅð ôÔÆçÆ ð°åì¶ ç¶ èÅðäÆ ÔéÍ ÃîÕÅñÆÁ» ç¶ î±³Ô» é³± ÕÅñõ ñμ×ä å¯º ìÚÅÀ°ä ñÂÆ ÇÂÔé» çÆÁ» Á³åî ðÃî» çÅ Ã³ê³é ÕÆå¶ ÜÅäÅ ÇéÔÅÇÂå ñÅ÷îÆ ÃÆÍ ÔμæñÆ ÇÕåÅì çÅ î³åò, ÁäÜÅä¶ ç°ôîä çÆ ×¯çÆ ÇòμÚ Ö¶â ðÔ¶ éÅçÅé ç¯Ãå» ç¶ ×Çåð¯è é³± ç±ð ÕðÕ¶, Á³åî ÁðçÅÃ ç¶ åðÕ é³± ìñòÅé ÕðéÅ þÍ Â¶Ã êμÖ¯º êÅáÕ îÇÔÃ±Ã Õðé×¶ ÇÕ ÇÂÔ ÁÅêä¶ îé¯ðæ ÇòμÚ Ãëñ þÍ Á³å ÇòμÚ î¶ðÆ ÁðçÅÃ þ ÇÕ Ü¶ ê³ÜÅì çÆ Ô¯äÆ ÇòμÚ Ôé¶ðÆÁ» çÅ Þ±ñç¶ ðÇÔäÅ ÔÆ ÇñÇÖÁÅ þ å» ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø òð×¶ Ã±ðî¶ òÆ ÞμÖó» çÅ î±³Ô î¯óé ñÂÆ Â¶æ¶ Ü³îç¶ ðÇÔä, ÇÃμÖÆ ç¶ Ã¶òÅ-íÅò é³± î±ðåÆîÅé Õðç¶ ðÇÔä Áå¶ Ãðì³ÃçÅéÆ ç¶ ÇÃμÖ ÁÖòÅÀ°ä òÅÇñÁ» ç¶ ÇÃð, ÇÂÔé» çÆ ô¯íÅ Ã°ä Õ¶ ÃçÅ Ç×μáÇ×μá Ô¯ð À°μÚ¶ Ô°³ç¶ ðÇÔäÍ Ã¯ÇÂ Ã°ä³çóÆ î¶ðÅ åé° îé° îÀ°ñÅ éÅî° Üê³çóÆ ñÅñÆ ÍÍ ê³Çè Ü°¦çóÆ î¶ðÅ Á³çð° á³ãÅ ×°ð çðÃé° ç¶ÇÖ ÇéÔÅñÆ ÍÍ

(ðÅîÕñÆ òÅð îÔñÅ 5,ê³éÅ 964) îÂÆ 15, 2001 ¢

×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø, 782, ÃËÕàð 8, Ú³âÆ×ó·

ÔæñÆ ÛÅê ìÅð¶ ÇÃμÖ-Ü×å òμñ¯º Ô¯ÂÆ íðòÆº ôñÅØÅ, ÇòÖÅÂÆ ×ÂÆ íðê±ð ÇçñÚÃêÆ, òμÖ-òμÖ òð×» ç¶ êÅáÕ» òμñ¯º Çîñ¶ íðò¶º Ô³°×Åð¶ Áå¶ ÕÆåÆ ÜÅ ðÔÆ ê°ð÷¯ð î³× ç¶ îμç¶é÷ð ÁÃÆ Ã³å ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ ôõÃÆÁå, ÇÂÇåÔÅÃÕ ð¯ñ Áå¶ Áç°μåÆ ôÔÅçå ç¶ ÇòÇí³é êÇÔ¬Á» é³± ð½ôé ÕðçÆ, Ü±é 2001 ÇòμÚ ÛêÆ, Â¶Ã ê°ÃåÕ çÅ ç±ÜÅ Ã³ÃÕðä ÛêòÅÀ°ä çÅ Ã°íÅ× ê©Åêå Õð ðÔ¶ Ô»Í Â¶Ã ÛÅê ÇòμÚ ÁÃÆ ÇÂÔ ïåé ÕÆåÅ þ ÇÕ ñ×»-îÅåð», ôìç-÷¯ó», òÅÕ-ìäåð Áå¶ Ô¯ð Û¯àÆÁ»-Û¯àÆÁ» öñåÆÁ» é³± ç±ð ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕ¶Í Õ°Þ Õ° «óÆºçÆ ÁçñÅ ìçñÆ å¯º ÇÂñÅòÅ êÇÔñÆ ÛÅê ÇòμÚ ôÅîñ ÇÂμÕ ñ¶Ö é³± ÇòÃæÅð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ þ (ê³é¶ 168-174 )Í Â¶Ã Ãî°μÚÆ Ã¯è-Ã°èÅÂÆ ñÂÆ ÕÆåÆ ×ÂÆ ÇîÔéå ñÂÆ Õ°ñìÆð ÇÃ³Ø ÜÆ çÅ è³éòÅç þÍ Çëð òÆ, ðÇÔ ×ÂÆÁ» öñåÆÁ» ñÂÆ ÁÃÆº ÇÖîÅ ç¶ ÜÅÚÕ Ô»Í Â¶Ã éò¶º Ã³ÃÕðä çÆ êÇÔñ» éÅñ¯º òÆ òè¶ð¶ îÕì±ñÆÁå çÆ À°îÆç éÅñ ÁÃÆº ÇÂÃ é³±, ÃμÚ-îÅð× ç¶ ê»èÆÁ» é³± Áå¶ ÃμÚ é³± ÜÅäé ç¶ ÁÇíñÅÖÆÁ» ç¶ Ãéî°Ö, ðÇÔ ×ÂÆÁ» ÕîÆÁ» çÆ ÜÅäÕÅðÆ ÇòμÚ¯º À°êÜÆ ÇéðîÅäåÅ éÅñ ê¶ô Õð ðÔ¶ Ô»Í ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø Ã³êÅçÕ 27 Ü°ñÅÂÆ 2002

ÕñöÆÁ» òÅñ¶ ç¶ Çòï¯× ÇòÚ - íÅÂÆ òÆð ÇÃ³Ø ê³ÜÅì Õ½ð çÆ Áð÷¯ÂÆ— Ã°ä ÕñöÆÁ» òÅÇñÁÅ ò¶! îËº Áð÷ Õð» Ôæ Ü¯ó Õ¶ î°ó ÁÅ ÜÅ ÇòÔó¶ ò¶! Ø¯ó¶ çÆÁ» òÅ×» î¯ó Õ¶ Í Ã°ä Ã»ÂÆÁ»! îËºâ¶ ê°å ÁòËó¶, ÇÜé·» âÅã¶ è©¯Ô ÕîÅÂ¶, Á½ÖÆÁ» ò¶ñ¶ ÇñÖ¶ ÇìçÅò¶, å¶ é ÕÆå¶ Õ½ñ ÕîÅÂ¶, êð ìÖôä òÅÇñÁÅ ò¶! îËº Áð÷ Õð» Ôμæ Ü¯ó Õ¶ î°ó ÁÅ ÜÅ ÇòÔó¶ ò¶! Ø¯ó¶ çÆÁ» òÅ×» î¯ó Õ¶ Í Ã°ä Ã»ÂÆÁ»! î¶ðÆ ÇîμàÆ îÅóÆ, ÇÜé ÷Åñî êËçÅ ÕÆå¶, å¶ð¶ ÇÜÔ» å¶ Úó· Úó· ÁÅÂ¶, íð ÷ÇÔð ÇêÁÅñ¶ êÆå¶ Í åËº ÃÅð é ÜÅäé ò¶! îËº Áð÷ Õð» Ôμæ Ü¯ó Õ¶ î°ó ÁÅ ÜÅ ÇòÔó¶ ò¶! Ø¯ó¶ çÆÁ» òÅ×» î¯ó Õ¶ Í ìÖô¶º êÅê å±³ ÷°ñî ÃÔÅð¶º, ÕçÆ Á½×°ä éÔÆº ÇÚåÅð¶º, å±³ ìõÇô³ç Áé¯ÖÅ çÅåÅ! î±³Ô¯º ìõô¶º å¶ îé¯º ÇòÃÅð¶º Í Ãç ðÇÔîå òÅÇñÁÅ ò¶! îËº Áð÷ Õð» Ôμæ Ü¯ó Õ¶ î°ó ÁÅ ÜÅ ÇòÔó¶ ò¶! Ø¯ó¶ çÆÁ» òÅ×» î¯ó Õ¶ Í

19 ÕñöÆÁ» òÅñ¶ çÆ Ãμç— å³± Ã°ä èðå Ã°ÔÅòÆ Ã°ÇÔäÆ! îËº Ã» ÷ÇÔð À°åÅðä ÁÅÇÂÁÅ, ç¶ ç¶ Á³Çî©å å¶ð¶ ñÅñ ÇÜòÅÂ¶, ÇÜé·» ð³× å°è¶ é³± ñÅïÅ Í Ã°ä Õðî» òÅñÆÂ¶ éÆ! Ôμæ ÃÅÂÆº Áμ×¶ Ü¯ó Õ¶ ðÇÔ éÅî Üê³çÆ å³±, îé îÅïÅ òμñ¯º î¯ó Õ¶ Í ê³ÜÅì Õ½ð— å» òÆ Ã°ä ÕñöÆÁ» òÅÇñÁÅ ò¶! îËº Áð÷ Õð» Ôμæ Ü¯ó Õ¶ î°ó ÁÅ ÜÅ ÇòÔó¶ ò¶! Ø¯ó¶ çÆÁ» òÅ×» î¯ó Õ¶ Í

ç¶Ã é±³ ÁÃÆÃ ÃÅâÆ ×ðÆì» çÆ - ê©¯. ê±ðé ÇÃ³Ø îÅäÆº îÅäÆº å±³ ÁÅêäÅ ÇÃçÕ å¶ ÇÃμÖÆ îÅäÆº å±³ ÁÅêäÅ ÇêÁÅð À°μÚÅ À°Ô ×°ð» òÅñÅ ÃçÕ¶Í ×³ã êÅÂÆº ÇÂÔ å±³ êÆâÆ ðμÖÆ à¶Õ å±³ ÃÅðÆ ÁÅäÆ ÃμÚÆ ÃðÕÅð Óå¶ Ü×ÅÂÆº Ü×ÅÂÆº À°Ô ñÅà, ò¶ ñÅñÅÍ ì°Þä çÂÆº é»Ô Ü¯å ÇÜÔóÆ ×°ð» ÁÅä ÃæÅêÆ å¶ð¶ ÇòμÚ, ç¶Ö ÇÜÔóÆ ìñ ðÔÆ å¶ð¶ çÇðÁÅò» å¶ Ççñ ÇòμÚ, À°Ô ç¶Ö ÇÜÔóÆ ÚîÕ ðÔÆ ÇÔîÅñÅ çÆÁ» Ü¯å» ÇòμÚ, À°Ô ç¶Ö, Ö¯ñ· Ççñ çÅ ì±ÔÅ, ÇÜÔóÆ ×°ð» çÆ ÇîÔð òÅñÅ, ñà ñà, ìÿ ÔðÆ å¶ð¶ ÁÅêä¶ Á³çðÍ

éÆºç» çÅ Õåñ Áå¶ ôÔÆç çÅ öÜì - ÔÇð³çð ÇÃ³Ø îÇÔì±ì Õ½î ôÔÆç ×°ð± ç¶ ì±Ô¶ Õð Ã°μåÆ ÁðçÅÃ»Í âËä ÃðÅñ Ú¯ð ÇÜª ÃðÕÆ ñË Õ¶ Ø¯ð ÇêÁÅÃ» Í Ôμæ ì¶Á³å Ãî¶º ç¶ âÅã¶ Õ¯Ôä Õ°êμåÆÁ» âËä», ñÔ± ôÔÆç çÅ ñà ñà ìÇñÁÅ ÕÅñ ç¶ Õ°ñ Á×ÅÃ» Í î¶ð¶ ôÔÆç îÅÔÆ ç¶ Ççé å³± Ã°äÆº Õê°μåÆÂ¶ éÅð¶ Í Õ½î î¶ðÆ ç¶ ìμÚó¶ í¯ñ¶ â³±ØÆ éÆºç ÓÚ îÅð¶ Í Ü¯ ÜðéËñ îÅÔÆ ç¶ çð å¶ êÇÔð¶çÅð ê°ðÅäÅ Í îÔ»ìñÆ Ãî¶º å¶ ìËáÅ À°Ô ÁÃòÅð éÅ ÔÅð¶ Í éÆºç ÓÚ éÆºç ÜÔ¶ ìμÚó¶ ÖÅò¶º Ã°ä ì¶ÇÕðÕ üó¶ñ¶ Í Ãî» ê°ðÃñÅå ÇÜª, Ô¶á» çö¶ìÅ÷ éËº î·¶ñ¶ ! Ã°μà ç¶ò¶×Å ÕÆà ÇÜª åËé³± ÕÇÔð ì¶Á³å çÅ Þ°μñ¶, å¯ó å¶ð¶ ðÅÜ ç¶ ì±Ô¶

22 éðÕ é·¶ð ÇòÚ á¶ñ·¶ Í ÕàÕ ÁÇ´åØä» ç¶ èîÕ¶ ÔðÇî³çð ç¶ ì±Ô¶ Í îÆÁ» îÆð çÅ Ö±é òÆà Õ¶ Õð¶ Ãð¯òð Ã±Ô¶ Í ç±ð Ãî¶º ç¶ ×ðí ÓÚ Ã°μå¶ ìÆÜ îÅÃ±î òä» ç¶, ¬ä-ÔðÅî çÆ é÷ð êËºÇçÁ» ×Â¶ êñ» ÇòÚ ¬Ô¶ Í éÅð ÃðÅñ ÃðÕçÅ Ø¶ðÅ ÔÇðî³çð é³± êÅÇÂÁÅ Í Çð÷Õ øÕÆð» òÅñÅ Ã°μÚÅ ÁÅ åÕçÆð ÜñÅÇÂÁÅ Í ì°μå-ê±Ü» ç¶ ÃÆé¶ ç¶ ÇòÚ ëë¶Õ°μàéÆ Ã°μåÆ, ÇÜÃ çÆ ÇòÃ é³± íÃî Õðé ñÂÆ åÆð ì¶Á³å çÅ ÁÅÇÂÁÅ Í ØÅÇÂñ Ô¯Â¶ ÔÇðî³çð Õ¯ñ¶ ÇÕó» ì¶Á³å é³± êÂÆÁ» åμåÆ åòÆ ç¶ ò»× ç°êÇÔð» éÅñ éÅñ ìñ ðÔÆÁ» Í îÆÁ» îÆð ç¶ Ã°êé¶ ç¶ ÇòμÚ ò×¶ ò×¶ êÂÆ ðÅòÆ, òÇÔä ÓÚ Ôμæ À°á¶, Ãí ñÇÔð» À°ñð ì¶Á³å å¶ êÂÆÁ» Í

úóÕ î°μÕ¶×Æ ÇÂÔ ðÅå - Áø÷ñ ÁÇÔÃé ð³èÅòÅ Ã°ä ðÅÔÆÁÅ Õðî» òÅÇñÁÅ îËº ì¶ÕðîÆ çÆ ìÅå î¶ðÅ Úó·çÅ Ã±ðÜ â°μÇìÁÅ î¶ð¶ Ççé é³± ÖÅ ×ÂÆ ðÅå Í î¶ðÆ ÃÅòÆ Õ°Ö ÜéîÅ üÕÆ ÇÜÔóÆ ×°ð± ÇÃÁÅä¶ òÆð ÁμÜ åêçÆ íμáÆ ìä ×ÂÆ å¶ À°ÔçÆ ò¶Ö ÁÃÆð Í ÁμÜ åêçÆ íμáÆ ìä ×ÂÆ î¶ðÆ ÃÅòÆ Õ°Ö ÁõÆð ÇòÚ ë°ÇñÁ» ò»×± ÇÖó êÂ¶ î¶ð¶ ô¶ð ÜòÅé å¶ êÆð Í ÁμÜ åêçÆ íμáÆ ìä ×ÂÆ î¶ðÆ îÇÔÕ» ò³âçÆ Õ°μÖ ÁμÜ î¶ð¶ æä» ÓÚ¯º ü³Øç¶ î¶ð¶ ìμÚ¶ ñÔ± å¶ ç°μÖ Í ÁμÜ åêçÆ íμáÆ ìä ×ÂÆ î¶ðÆ Ãμå Ãî°³çð ÁμÖ ÁμÜ ÞμñÆ ÜÅÂ¶ éÅ Ü× å¯º î¶ð¶ ôÔÆç» òÅñÆ çμÖ Í ÁμÜ åêçÆ íμáÆ ìä ×ÂÆ î¶ðÆ Ú±ó¶ òÅñÆ ì»Ô ÁÜ¶ ÇòÚ ôÔÆçÆ Þ³ÇâÁ» þ î¶ðÅ Þ³âÅ å»Ô Í

ÁμÜ åêçÆ íμáÆ ìä Ç×ÁÅ î¶ðÅ Ã×ñ¶ òÅñÅ êËð ÁμÜ òËðÆÁ» Õμã ÇòÖÅÇñÁÅ ÔË ê³Ü ÃçÆÁ» çÅ òËð Í ÁμÜ åêçÆ íμáÆ ìä ×ÂÆ î¶ðÆ ç°μè» ò³âçÆ ÛÅå îËº ÁÅêäÆ ðå ÇòÚ â°μì ×ÂÆ ê°μåð ìÅÔð éÅ îÅðÆ ÞÅå Í ÁμÜ åêçÆ íμáÆ ìä Ç×ÁÅ î¶ðÅ îμÖä ÇÜÔÅ ÃðÆð îËº Õ°Ö ÃóÆ ÇòÚ Ãó îð¶ î¶ðÅ ð»ÞÅ î¶ðÆ ÔÆð Í ÁμÜ åêçÆ íμáÆ ìä Ç×ÁÅ î¶ðÅ âñÕ» îÅðçÅ ð³× îËº îð ÜÅäÆ ÇòÚ Ãó Ç×ÁÅ ÁμÜ î¶ðÅ ÇÂÕ ÇÂÕ Á³× Í ÁμÜ åêçÆ íμáÆ ìä ×ÂÆ î¶ð¶ ÇòÔó¶ çÆ Ôð ÇÂμà ÇÜæ¶ ç°éÆÁ» îμæÅ à¶ÕçÆ À°Ô ì±àÅ ÛμâÆ Çíμà Í î¶ð¶ ì°ðÜ î°éÅð¶ ãÅÔ Ççμå¶ ãÅÔ ÇçμåÅ åõå ÁÕÅñ î¶ð¶ Ã¯é¶ ð³×Å ð³× ÁμÜ î¶ð¶ ñÔ± éÅñ ñÅñ¯ ñÅñ Í

25 î¶ðÆÁ» Ö°μæÆÁ» àËºÕ» îÆâÆÁ» î¶ðÆ ¬ÔÆ ì³ì» ×°μå î¶ð¶ Õ°Ûó Á³é·ÆÁ» ×¯ñÆÁ» í°³é Ã°μà¶ î¶ð¶ ê°μå Í î¶ðÅ ÃÅ¬ ðÅå Ã°ÔÅ× çÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÇÂμç» ñÆð¯ ñÆð ÇÜò¶º ÇÕðÚÆ ÇÕðÚÆ Ô¯ ×ÂÆ î¶ðÆ ôÆô¶ çÆ åÃòÆð Í î¶ðÅ ô¶ð ìÔÅçð Ã±ðîÅ ÜðéËñ» çÅ ÜðéËñ À°Ã î½å ÇòÁÅÔÆ ÔμÃ Õ¶ À°Ãç¶ Ççñ å¶ ðåÅ éÅ îËñ Í êð Õ¯ÂÆ éÅ À°Ôé³± ì½ÔÇóÁÅ À°Ôé³± òËðÆÁ» îÅÇðÁÅ Ø¶ð ªÜ âμÕ¶ ðÇÔ ×Â¶ Øð» ÇòÚ î¶ð¶ ñμÖ» ê°μåð ô¶ð Í Ã°ä ðÅÔÆÁÅ Õðî» òÅÇñÁÅ ÇÂÃ ì¶ÕðîÆ çÆ ìÅå î¶ðÅ Úó·çÅ Ã±ðÜ â°μÇìÁÅ î¶ð¶ Ççé é³± ÖÅ ×ÂÆ ðÅå Í î¶ð¶ ¦± ¦± ÓÚ¯º êÂÆ òμ×çÆ íÅò¶º ñÔ± çÆ ÇÂÕ ÇÂÕ éÇÔð îËº ÁÜ¶ ÇÜÀ±ºçÆ ÜÅ×çÆ îËº Þμñ ×ÂÆ ÃÅðÅ ÕÇÔð Í îËº îð éÔÆº ÃÕçÆ ÕçÆ òÆ íÅò¶º òμãä Áμá¶ êÇÔð íÅò¶º ç¶ä åÃÆÔ¶ ðμÜ Õ¶ íÅò¶º ðμÜ ÇêÁÅòä ÷ÇÔð Í

î¶ð¶ ê°μåð ÃÅ×ð ÷¯ð çÅ Ôð ì»Ô ÇÂÕ ÇÂÕ ñÇÔð î¶ð¶ ê°μåð Çê³â¯ Çê³â é¶ î¶ð¶ ê°μåð ôÇÔð¯ ôÇÔð Í ÇîðÆ À°îð ÇÕåÅì çÅ ò¶Ö ñË å³± Ôð ÇÂÕ òðÕÅ êó· Üç¯º íÅðÆ ìäÆ þ î» å¶ î¶ð¶ ê°μåð ÁÅÂ¶ Úó· Í êó·! ÇÕ³éÆ òÅðÆ î» å¯º À°Ôé» òÅðÆ ÁÅêäÆ ÜÅé êó·! ÇÕÃ Ççé ÁÅêäÆ î» çÅ À°Ôé» éÔÆº ÃÆ ðμÇÖÁÅ îÅé Í Ã°ä ðÅÔÆÁÅ ðÅÔ¶ Ü»ÇçÁÅ å³± ÇñÖ ðμÖÆº ÇÂÔ ìÅå î¶ðÅ â°μÇìÁÅ Ã±ðÜ Úó¶·×Å úóÕ î°μÕ¶×Æ ÇÂÔ ðÅå Í

òÕå - ÃòðéÜÆå ÇÃ³Ø íÅò¶º ÕÅñ çÆ Õ°ñ Ôé¶ðÆ é¶, ìä ÞμÖó ÇÜÃî Óå¶ Þ°μñäÅ þÍ ç°ôîä çÆÁ» å¶÷ ÕàÅð» é¶, ÃÅâÅ ÇÜÃî î°ìÅðÕ ü³îäÅ þÍ éÆÔ» ÇòÚ ñÔ± îÅÃ±î» çÅ, ÷Åñî åõå» é¶ Ú¯ÇÂÁÅ þÍ ÇÂμà éÅñ ÇÂμà ÖóÕÅòä ç¶, ÁÜ¶ òÕå çÅ ×¶óÅ Ø°³îäÅ þÍ

ñ¯Õ ÇçzôàÆ ‘Ú Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø -- ÇÂ¼Õ Ã¿Õñé - ÃòðéÜÆå ÇÃ¿Ø Üç¯º ÃçÆ Õðòà ìçñçÆ ÔË å» Õ½î ç¶ çÅéôòð ñ¯Õ ìÆå¶ Ãî¶º ç¶ Ãî¹¼Ú¶ òðåÅÇðÁ» ’å¶ é÷ð îÅðç¶ íÇò¼Ö çÆ é¹ÔÅð é¿È ÇÃðÜä ñÂÆ ìÆåÆ ÃçÆ ç½ðÅé Õ½î çÆ ÃÔÆ ðÈê ’Ú Á×òÅÂÆ Õðé òÅñ¶ ÃçÆ ç¶ îé¹¼Ö çÆ ÇéôÅéç¶ÔÆ Õðç¶ Ôé Í Ãî¹¼ÚÆ ÇÃ¼Ö-Õ½î é¶ Çòôò ê¼èð ’å¶ ÃçÆ ç¶ îé¹¼Ö Ã¿ì¿èÆ ÁÅêäÅ øåòÅ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ç¶ Ô¼Õ Çò¼Ú Çç¼åÅ ÔË Í ÇÂÃ Ã¿ì¿èÆ ÃðçÅð ×¹ðå¶Ü ÇÃ¿Ø Áå¶ êz¯ëËÃð ÔÇð¿çð ÇÃ¿Ø îÇÔìÈì ò¼ñ¯º ÇÂ¼Õ ÇÂôÇåÔÅð ò¼Ö¯-ò¼Öð¶ ÁõìÅð» Çò¼Ú Çç¼åÅ Ç×ÁÅ, Ü¯ ÇÕ Ãî¹¼ÚÆ ÇÃ¼Ö-Õ½î ò¼ñ¯º ÃçÆ çÅ îé¹¼Ö Ú¹äé ñÂÆ Çç¼åÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í ÇÂÃ Ã¿ì¿èÆ Çòôò ê¼èð ’å¶ ÇÃ¼Ö» ò¼ñ¯º ÇÚ¼áÆÁ», ÂÆ-î¶ñ, øËÕÃ Áå¶ àËñÆë¯é ðÅÔÆº ÁÅêäÆ ðÅÂ¶ í¶ÜÆ ×ÂÆ ÇÜÔóÆ ÇòÁÕåÆ×å ê¼èð Áå¶ Üæ¶ì¿çÆÁ» ò¼ñ¯º ÕðòÅÂ¶ ×Â¶ Ãðò¶Öä ’å¶ ÁÅèÅðå ÃÆ Í ÇÂÔé» ðÅò» Çò¼Ú¯º ÔÆ Õ¹Þ ðÅò» ÇÂ¼æ¶ Çç¼åÆÁ» ÜÅ ðÔÆÁ» Ôé Í Ãî¹¼ÚÆ ÇÃ¼Ö-Õ½î é¶ ÇÜÔóÆ ðÅÂ¶ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Ã¿ì¿èÆ ‘ÃçÆ çÅ îé¹¼Ö’ ñÂÆ í¶ÜÆ ÔË, À¹Ã Çò¼Ú Ãêôà å½ð ’å¶ ÇÃ¼Ö îÅéÇÃÕåÅ é¶ Ã¿å ÜÆ é¿È ôÔÆç çÅ ð¹åìÅ ç¶ Õ¶ À¹Ôé» çÆ ôÔÅçå êzåÆ êÅÂ¶ ÜÅ ðÔ¶ í¹ñ¶ÇÖÁ» é¿È çÈð Õð Çç¼åÅ ÔËÍ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅñÅ òÆÔòÆº ÃçÆ çÅ ôz¯îäÆ ÇÃ¼Ö ôÔÆç ÔË ÇÜÃ é¶ ÇÃ¼ÖÆ çÆ õÅñÃ é¹ÔÅð é¿È Çòç¶ôÆ Áå¶ Çìêð øñÃø¶ éÅñ ÖÅ ðÔÆÁ» Õ¼ÚÆ çñÆñ çÆÁ» î¹ÔåÅÜ îÅéÇÃÕåÅò» çÆÁ» ìÅðÆÕ, ÃÈÖî Áå¶ ÃÅÇÜôÆ êðå» é¿È Çìé» ÇÕÃ¶ ç¹ÇéÁÅòÆ ÁÕñ ç¶ öðÈð éÅñ ñ¼çÆÁ» ÕÅö÷Æ Çâ×ðÆÁ» ç¶ Á¿é¶· ÷¯ð å¯º Çìé» ÔÆ ×¹ðÈ ç¶ ìõô¶ ðÈÔÅéÆ ÷¯ð éÅñ õåî ÕÆåÅ Í À¹Ô Ã¼Ú ç¶ ðÅÔ å¹ðÆÁ» ÇÜ¿çóÆÁ» ’å¶ à¹¼àä òÅñ¶ Áäîé¹¼ÖÆ åô¼çç çÆÁ» ÇÜÃîÅéÆ Áå¶ ðÈÔÅéÆ êðå» ç¶ çðç é¿È Á¿åðÆò ðÈê ’Ú À¹åÅð Õ¶ êÆó ç¶ î¹Õ¿îñ òÜç é¿È ÁÅêä¶ ’å¶ Þ¼ñ Õ¶ šîÇé ÜÆåË Ü×¹ ÜÆå¹’ çÆ ÁòÃæÅ ’å¶ êÔ¹¿Ú Ç×ÁÅ Í À¹Ã é¶ îé¹¼ÖåÅ é¿È ÇÃ¼ÖÆ ç¶ À¹Ã ì¶é÷Æð ì¹ðÜ çÆ À¹¼ÚÆ ôÅé å¯º ò¶ÇÖÁÅ, Ü¯ Ãðì¼å ç¶ íñ¶ çÆ é¹ÔÅð é¿È ÇÃðÜçÅ ÔË Í òÕå çÆ Á¿é·Æ êzË¼Ã, ç¹ÇéÁÅòÆ Ã¼åÅ çÆ ÔòÃ çÆÁ» ÇôÕÅð ì¶ê¼å ÁÕñ» é¶ À¹Ã ç¶ Çòð¹¼è ÕÈó ç¶ åÈøÅé é¿È ÇÃðÇÜÁÅ ÇÜÔóÅ À¹Ã é¿È ×¹ðÈ ç¶ ìõô¶ å¶Ü ÃçÕÅ â¼Õ Õ¶ éÔÆº ð¼Ö ÃÇÕÁÅ Áå¶ Ãî¹¼ÚÆ ÇÃ¼Ö Õ½î ò¼ñ¯º À¹Ã é¿È ÇÃ¼Ö» çÆ ÁÅ÷ÅçÆ çÆ Ü¿× ñóé òÅñ¶ ÇÂ¼Õ ìÔÅçð ÜðéËñ, çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ ðÅÖÆ Õðé òÅñ¶, ÇÃ¼Ö» ç¶ îé» Áå¶ åé» å¯º ð¹õÃå Ô¯ ðÔÆ ÇÃ¼ÖÆ é¿È ç¹ìÅðÅ Ü×Å Õ¶ Á¿ÇîzåèÅðÆ ÇÃ¿Ø ÃÜÅ Õ¶ ×¹ðÈ-ñó ñ×ÅÀ¹ä òÅñ¶ Áå¶ ÇÃ¼Ö ÇÔå» ñÂÆ ñóé Áå¶

30 ÇÔ¿ç¹ÃåÅé ç¶ ÁÖ½åÆ ñ¯Õå¿åð çÅ Ãî¹¼Ú¶ Çòôò Á¼×¶ í»âÅ í¿éä òÅñ¶ òÜ¯º À¹Ã é¿È ÃçÆ çÅ ì¶é÷Æð ÇÃ¼Ö ôÔÆç åÃñÆî ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÔË Í À¹Ôé» çÆ ÇÂõñÅÕÆ Úó·å çÅ êz×àÅòÅ Õðç¶ ê¼åð» Çò¼Ú¯º Õ¹Þ Ççzôà»å ÇéîéÇñÖå Ôé : 1.

Çòç¶ôÆ ÇÃ¼Ö» Áå¶ Ã¿ÃæÅò» çÆ é÷ð ’Ú : ÇÂÃ ÃçÆ Çò¼Ú ìÔ¹å ÃÅð¶ îÔÅé ÇÃ¼Ö Ôé êð Ã¿å ÜÆ é¶ ÇÃ¼Ö Õ½î çÆ ÷îÆð é¿È ðÈÔÅéÆ å½ð ’å¶ Ü×ÅÀ¹ä ñÂÆ ìÔ¹å Ç÷ÁÅçÅ îÔ¼åòêÈðé Ã¶òÅ ÇéíÅÂÆ Í ÇÂ¿àðéËôéñ ÇÃ¼Ö ïÈæ ëËâð¶ôé, ïÈ.Õ¶. ¯ ¯ ¯ Ã¿å Çí¿âð»òÅñ¶ é¶ Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ çÆ Úó·å ç¹ìÅðÅ ê¶çÅ ÕÆåÆ ..... Ã¿å Çí¿âð»òÅñ¶ é¶ ÇÃ¼Ö íÅÂÆÚÅð¶ Çò¼Ú ÇÂ¼Õ ÇÂéÕñÅì ÇñÁ»çÅ.... Ã¿å Çí¿âð»òÅñÅ ÇÂ¼Õ Ã¼ÚÅ ÇÃ¼Ö ÃÆ ÇÜÃ é¶ À¹Ô¯ Õ¹Þ ÕÇðÁÅ Ü¯ ÇÕÔÅ.... À¹Ã é¶ ÁÅêäÆ ÂÆîÅéçÅðÆ, ÇòôòÅÃ, Ã¶òÅ Áå¶ Ã¼ÚÅÂÆ ÃçÕÅ õÅñÃÅ ê¿æ çÆ íñÅÂÆ ñÂÆ õÅñÃÅ ê¿æ çÅ îÅä êzÅêå ÕÆåÅ Í À¹Ã é¶ ê¿ÜÅì Çò¼Ú ÇÃ¼Ö» ç¶ Ô¼Õ» çÆ ðÅÖÆ ÕÆåÆ, ÇÜÃ Çò¼Ú çÈÜ¶ ÁÕÅñÆ ÁÅ×È ÁÃëñ Ô¯ ×Â¶ Ãé Í À¹Ã é¶ ÁÅêäÆ Ç÷¿ç×Æ ÇÃ¼Ö Õ½î ñÂÆ Õ¹ðìÅé ÕÆåÆ Í âÅÕàð ×¹ðîÆå ÇÃ¿Ø Á½ñÖ Õ½ºÃñ Á½ë ÖÅÇñÃåÅé, ÁîðÆÕÅ ¯ ¯ ¯ À¹Ôé» Ã¹¼åÆ Õ½î é¿È Ü×ÅÇÂÁÅ Í Ô¼Õ Áå¶ Ã¼Ú ñÂÆ ÜÈÞä òÅÃç¶ ññÕÅð Çç¼åÆ Í ÁÅê Õ½î õÅåð ôÔÆç êzòÅé Úó·¶ Í ×¹ðÚðé ÇÃ¿Ø (Üéðñ ÃÕ¼åð) ÇÂ¿àðéËôéñ ÇÃ¼Ö ïÈæ ëËâð¶ôé, ÁÅÃàz¶ñÆÁÅ ¯ ¯ ¯ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅñ¶ é¿È ÃçÆ çÅ ÇÃ¼Ö, À¹Ã ç¶ Ãîðêä, ÇÃ¼ÖÇÃè»å ’å¶ Áîñ Áå¶ Çéâð Ô¯ä ÕðÕ¶ ÇÕÔÅ Ü»çÅ ÔË Í À¹Ã çÆ Ã¶òÅ ÃÅé¿È ñ×ÅåÅð Ôð ð¯÷ êzíÅÇòå ÕðçÆ ðÔ¶×Æ Í îËé¶ÜîËºà Õî¶àÆ, ×¹ðç¹ÁÅðÅ ÇÃ¿Ø ÃíÅ, éÅðæ àËÕÃÅÃ ¯ ¯ ¯ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø òÆÔòÆº ÃçÆ çÅ îÔÅé ÇÃ¼Ö, ÁÅêä¶ Áà¼ñ ÇòôòÅô, ê¼Õ¶ ÇÂðÅç¶, êÆâÆ ÇÂ¼ÕÃ¹ðåÅ Áå¶ ìÔÅçðÅéÅ Á×òÅÂÆ ÃçÕÅ ÔË Í îËé¶ÜîËºà Á½ë ÇÃ¼Ö ïÈæ ×ð¹¼ê Á½ë éÅðæ àËÕÃÅÃ ¯ ¯ ¯

31 Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÜÆ õÅñÃÅ Çí¿âð»òÅñ¶ çÆ õÅñÃÅ ê¿æ ñÂÆ ÇéíÅÂÆ ì¶é÷Æð Áå¶ ì¶ÔåðÆé Ã¶òÅ ÃçÕÅ ÃðìÃ¿îåÆ éÅñ é» êzòÅé ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Í úéàÅðÆú ×¹ðç¹ÁÅðÅ Õî¶àÆ, úéàÅðÆú ¯ ¯ ¯ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÜÆ Çí¿âð»òÅñ¶ é¶ Õð¯ó» ñ¯Õ» é¿È Á¿ÇîzåêÅé Õðé ñÂÆ êz¶ÇðÁÅ Í À¹Ã é¶ ÇÃ¼Ö» é¿È îÇÔÃÈÃ ÕðòÅÇÂÁÅ ÇÕ À¹Ô ÇÔ¿ç¹ÃåÅé Á¿çð ÁÅ÷Åç éÔÆº Ôé Í Ô÷Åð» ÇÃ¼Ö ê¹ðô», Á½ðå» Áå¶ ì¼ÇÚÁ» é¶ ÁÅêäÆÁ» ÜÅé» À¹Ã çÆ ÕæéÆ ’å¶ Õ¹ðìÅé Õð Çç¼åÆÁ» Áå¶ ÇÃ¼Ö Õ½î Çéð¿åð ÁÅ÷ÅçÆ çÆ ÇòÚÅðèÅðÅ é¿È ÁêäÅ ðÔÆ ÔË Í ÇðòðñËºâ ÇÃ¿Ø Ã¹ÃÅÇÂàÆ ÁÅÂÆ.ÁËé.ÜÆ., ÃÅÀÈæ ÁÅÃàz¶ñÆÁÅ ¯ ¯ ¯ î¶ð¶ ÇòÚÅð Çò¼Ú ÃÅâÅ Õ½îÆ ôÔÆç, Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ, íÅÂÆ ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅñÅ ÔÆ ÇÂÃ ÃéîÅé çÅ Ãí å¯º ò¼âÅ Ô¼ÕçÅð ÔË--À¹Ã çÆ ê¿ÜÅìÆ õÅñÃÅ Õ½î é¿È éÆºç å¯º Ü×ÅÀ¹ä çÆ ç¶ä ñÂÆ, Üç¯º À¹Ã é¶ Ã¹Ú¶å ÕÆåÅ ÇÕ ê¿æ é¿È ÃîÅÇÜÕ, ÇÃÁÅÃÆ, ÁÅðæÕ, Ã¼ÇíÁÅÚÅðÕ Áå¶ ø½ÜÆ ê¼èð ’å¶ éôà ÕÆåÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÔË Í Çí¿âð»òÅñ¶ Áå¶ À¹Ôé» ç¶ ÃÅæÆ Õ½î-êzÃå» é¶ 19ä4 Çò¼Ú Õ½î çÆ ÁÅ÷ÅçÆ é¿È ÔÇæÁÅðì¿ç åðÆÕ¶ éÅñ ìÚÅÀ¹ºÇçÁ» ÁÅêäÆÁ» ÜÅé» òÅð Çç¼åÆÁ» Í ÇÂÃ íÅðåÆ ÃðÕÅð çÆÁ» ÔÇæÁÅðì¿ç ø½Ü» ç¶ ôÕåÆôÅñÆ ê¿ÜÅìÆ Çòð¯è é¶ ê¿æ é¿È Çòôò-ê¼èð ’å¶ ÜÅ×ðÈÕ ÕÆåÅ, éÅ ÇÃðø ì½ÇèÕ Ã×¯º ÃðÆðÕ ê¼èð ’å¶ òÆ, ÇÜÃ é¶ À¹Ôé» é¿È ç¶Ã ê¿ÜÅì é¿È î¹ó Ö¯Üä, À¹Ã ç¶ ÁåÆå éÅñ Ü¹óé Áå¶ ÇÂÃ çÆ ×¹ÁÅÚÆ ÁÅ÷ÅçÆ çÆ ê¹éð-êzÅêåÆ î¿× Õ¶ ÇÂÃ ç¶ íÇò¼Ö ç¶ ÇéðîÅä ò¼ñ å¯ÇðÁÅÍ ÁÜÆå ÇÃ¿Ø ê¿ÜÅìÆ ÇÂéøðî¶ôé ÃËºàð, ïÈ.Õ¶. ¯ ¯ ¯ ÃÅâ¶ Õ¯ñ Õ¹Þ ÇÃ¼Ö ôõÃÆÁå» î½ÜÈç Ôé, ÇÜé·» é¶ òÆÔòÆº ÃçÆ ’Ú Ãî¶ºÃî¶º ÇÃð ÇÃ¼Ö Õ½î é¿È êzíÅÇòå ÕÆåÅ êð Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Õ¶òñ ÇÂ¼Õ¯ Ôé ÇÜé·» é¶ îÆðÆ-êÆðÆ ç¶ ÇÃ¼Ö-ÇÃè»å é¿È ÁêäÅÇÂÁÅ Í ÃðçÅð ×¹ðå¶Ü ÇÃ¿Ø (îËºìð) òðñâ ÇÃ¼Ö Õ½ºÃñ, ÁîðÆÕÅ (Ö¶åð) ¯ ¯ ¯ 2. íÅðåÆ ÇÃ¼Ö» Áå¶ Ã¿ÃæÅò» çÆ é÷ð ’Ú òÆÔòÆº ÃçÆ Çò¼Ú ÇÃ¼Ö» Áå¶ À¹é·» ç¶ ñÆâð» é¶ ÕÂÆ ñóÅÂÆÁ» ô»åîÂÆ ã¿× éÅñ ñóÆÁÅ Áå¶ ÇÜ¼åÆÁ» Ôé Í ÇÂÔé» Çò¼Ú Ôé: ×¹ðç¹ÁÅÇðÁ» é¿È îÔ¿å» å¯º ÁÅ÷Åç ÕðÅÀ¹ä Áå¶ ñ¿ìÆ ÇÕðêÅé èÅðé Õðé ç¶ Ô¼Õ çÆÁ» ñóÅÂÆÁ» Í êð Õ¯ÂÆ òÆ ñóÅÂÆ ÇÃ¼Ö» ç¶ ÇÂ¼Õ ÁÅ÷Åç, õ¹çî¹õåÅð ðÅÜ ñÂÆ éÔÆº ÃÆÍ ÇÂÔ

32 ñóÅÂÆ Õ¶òñ ’å¶ Õ¶òñ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø é¶ ÔÆ ñóÆ Í ÇÂÔ êÈðÆ ÇåÁÅðÆ éÅñ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ ð¼ÇÖÁÅ çÆ ñóÅÂÆ, Ã¿ÃÅð çÆ Ú½æÆ Ãí å¯º ò¼âÆ ø½Ü, ÇÜÔóÆ À¹Ã ò¶ñ¶ òÆ ÇÂ¼Õ ÁËàîÆ ôÕåÆ ÃÆ, éÅñ ñóÆ Áò¼ô ÔÆ ìÅÂÆìñ òÅñ¶ â¶Çòâ Áå¶ ×¯ñÆÁæ çÆ ñóÅÂÆ ÃÆ Í ........ ÇÂÃ ñÂÆ, ñÆâðÇôê ç¶ ×¹ä», ÇÂ¼Õ é¶Õ êð ÁäÇéìó¶ ÕÅðÜ ñÂÆ ÜÅé òÅðé ñÂÆ, îËº êÈðÆ ÇéîðåÅ éÅñ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø é¿È ÃçÆ çÅ îÔÅé ÇÃ¼Ö Ú¹äçÅ Ô» Í ÇÃîðéÜÆå ÇÃ¿Ø îÅé êzèÅé ôz¯îäÆ ÁÕÅñÆ çñ (Á¿ÇîzåÃð) ¯ ¯ ¯ îË Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÜÆ õÅñÃÅ Çí¿âð»òÅÇñÁ» é¿È òÆÔòÆº ÃçÆ çÅ Ãðò¯åî ÇÃ¼Ö åÜòÆ÷ ÕðçÅ Ô» Í ×¹ðÚðé ÇÃ¿Ø à½ÔóÅ êzèÅé, Ãðì ÇÔ¿ç ÁÕÅñÆ çñ Áå¶ îËºìð, ðÅÜ ÃíÅ ¯ ¯ ¯ òËðÅ×Æ, ÇåÁÅ×Æ, ÔáÆ, åêÆ, ÜêÆ, À¹¼Ú ÜÆòé òÅñ¶ èðîÆ, ÇçÁÅñÈ, Õ½î-êzÃå, éÆåÆòÅé, Ççzó· ÇÂðÅç¶ éÅñ šÇéÃÚË Õð ÁêéÆ ÜÆå Õð¯’ ç¶ èÅðéÆ, ÕÇÔäÆ-ÕðéÆ ç¶ êÈð¶, ÁÃÈñ» å¶ âàä òÅñ¶, ×¹ðìÅäÆ ’å¶ Áâ¯ñ ÇéôÚËòÅé, Ãî¶º ç¶ ÔÅäÆ, ÇÃ¼ÖÆ-ç¹ôîä» ç¶ êÅðÖÈ, Ã¼Ú é¿È Ã¼Ú ÕÇÔä ç¶ Ãîð¼æ, ÇÃ¼ÖÆ ÁÅé-ôÅé ç¶ òÅðÃ Õ¶òñ ’å¶ Õ¶òñ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø õÅñÃÅ ÔÆ 2 òÆº ÃçÆ ç¶ îÔÅé ÇÃ¼Ö ÕÔ¶ ÜÅ ÃÕç¶ Ôé Í ÜÃòÆð ÇÃ¿Ø õÅñÃÅ ôz¯îäÆ ÁÕÅñÆ çñ (ê¿æÕ), Á¿ÇîzåÃð ¯ ¯ ¯ Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ çÅ ÇÕðçÅð Çéí»òÇçÁ» Ã¿å ìÅìÅ Çí¿âð»òÅñ¶ é¶ ×¹ðìÅäÆ çÅ êzÚÅð òÆ ÕÆåÅ Áå¶ ñ¯ó êËä ’å¶ îÈÔð¶ Öó·¶ Ô¯ Õ¶ Ô÷ÅðÅ é½ÜòÅé ÇÃ¼Ö» ñÂÆ êz¶ðéÅ-Ãð¯å ìä Õ¶ èðî-ÁÃæÅé» çÆ ð¼ÇÖÁÅ Áå¶ ê¿æ ç¶ Ô¼Õ», ÇÔå» ñÂÆ ôÔÆçÆ êÅÂÆ Í Ãåò¿å ÇÃ¿Ø ÁÅé¿çê¹ðÆ êzèÅé, õÅñÃÅ ÕÅéøð¿Ã, Ú¿âÆ×ó· ¯ ¯ ¯ èÅðîÕ Ã¿ÃæÅò» : ×¹ðîÇå ÇÃè»å êzÚÅðÕ Ã¿å ÃîÅÜ ÃîÞçÅ ÔË ÇÕ òÆÔòÆº ÃçÆ ç¶ ÁõÆðñ¶ çÔÅÇÕÁ» Çò¼Ú ÇéØÅð çÆ ÔÅñå Çò¼Ú ÜÅ ðÔ¶ ÇÃ¼Ö ê¿æ é¿È Þ¿Ü¯ó ç¶ä Áå¶ ÇÃ¼Ö» çÆ Úó·çÆ ÕñÅ ñÂÆ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø õÅñÃÅ Çí¿âð»òÅÇñÁ» é¶ Áç¹¼åÆ Õ¹ðìÅéÆ ÕðÕ¶ ÇÂÃ ÃçÆ ç¶ îÔÅé ÇÃ¼Ö òÜ¯º ÁÇî¼à ÛÅê Û¼âÆ ÔË Í ìÅìÅ ÃðìÜ¯å ÇÃ¿Ø ì¶çÆ êzèÅé, ×¹ðîÇå ÇÃè»å êzÚÅðÕ Ã¿å ÃîÅÜ, ñ¹ÇèÁÅäÅ ¯ ¯ ¯

33 òÆÔòÆº ÃçÆ ç¶ Ãí å¯º îÔÅé ÇÃ¼Ö Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅñ¶ ÔÆ Ô¯Â¶ Ôé, ÇÜé·» é¶ ×¹ðÈ ×¿zæ ÃÅÇÔì ÜÆ Çò¼Ú ÇòôòÅÃ ð¼ÖÇçÁ» Ô¯ÇÂÁÅ, šÃ¶òÕ ÕÆ ±óÇÕ ÇéìÔÆ êzÆÇå’’ ç¶ î¹åÅìÕ, ÁÅêä¶ ì¯ñ» é¿È ê¹×ÅÀ¹ºÇçÁ» Ô¯ÇÂÁ» ÁÅêä¶ êzÅä» é¿È Õ½î å¯º ÇéÛÅòð ÕðÕ¶, ÷Åñî ÃðÕÅð çÆÁ» ø½Ü» ç¶ ç¿ç Ö¼à¶ ÕÆå¶ Áå¶ Ãî¹¼ÚÆ Õ½î ç¶ Çò¼Ú èÅðÇîÕ, ÃîÅÇÜÕ, ðÅÜéÆåÕ Ú¶åéåÅ êËçÅ ÕðÕ¶ ÁÅ÷ÅçÆ Áå¶ ÃòËîÅä éÅñ ÇÜÀÈä çÅ ÁÇÔÃÅÃ êËçÅ ÕÆåÅ Ü¯ ÃçÅ ÔÆ Õ½î ç¶ ÚÅéä-î¹éÅð¶ ìä¶ ðÇÔä×¶ Í íÅÂÆ ÁÜËì ÇÃ¿Ø ÁÇíÁÅÃÆ çîçîÆ àÕÃÅñ(î¯×Å) ¯ ¯ ¯ ÇòêðÆå êðÃÇæåÆÁ» Ô¯ä ç¶ ìÅòÜÈç òÆ (ÚîÕ½ð çÆ ×ó·Æ ç¶ ÃÅÕ¶ ò»×) êðÃÇæåÆÁ» ç¶ ÃÅÔîä¶ ×¯â¶ éÔÆº à¶Õ¶ Áå¶ éÅ ÔÆ ØàéÅò» ç¶ ö¹ñÅî ìä¶ Ã×¯º ×¹ðÈ ç¶ Ô¹Õî ç¶ ö¹ñÅî ìä Õ¶ ØàéÅò» Áå¶ êðÃÇæåÆÁ» é¿È ÁËÃÅ î¯óÅ Çç¼åÅ ÇÜÃ éÅñ ÇÃ¼Ö îÅéÇÃÕåÅ Çò¼Ú Õz»åÆÕÅðÆ åìçÆñÆ ÁÅÂÆ Í Õ½î çÆ Ã¹¼åÆ ÁäÖ é¿È Ü×Å Õ¶ Ü¹ÞÅðÈ ôÕåÆ é¿È Ã¹ðÜÆå ÕÆåÅ ÇÜÃ éÅñ ÇÃ¼Ö ÇÂÇåÔÅÃ ç¶ òÇÔä é¿È Çéò¶ÕñÅ î¯ó êzÅêå Ô¯ÇÂÁÅ Í Ãí å¯º ò¼âÆ ØàéÅ ÇÂÔ òÅêðÆ ÇÕ ÃzÆ ÁÕÅñ åÖå ÃÅÇÔì çÆ Á÷îå ÃÅð¶ Ã¿ÃÅð Çò¼Ú ÃÈðÜ çÆ ð¯ôéÆ ò»× êzÕÅôîÅé Ô¯ÂÆ Í Ã¯ ÇÂÃ 2 òÆº ÃçÆ ç¶ ÇÂÇåÔÅÃ é¿È ÇÂõñÅÕÆ î¯óÅ ç¶ä òÅñ¶ ÁäÖ, Õ¹ðìÅéÆ, Çî¼åðíÅò, ÇéîðåÅ Áå¶ Ü¹ðÁå ç¶ î¹Ü¼Ãî¶ šÃðì¹ñ¿çÆ, Ãðøð¯ôÆ, ÇÂéÕÃÅðÆ ÁÅôåÆ Í ÇÂéÔÆ ÕÆ ïÕ÷ÅÂÆ ÕÅ éÅî å¯º ÔË õÅñÃÅ’’ êÈðé õÅñÃ ðÈê îÔÅé Ççòï ÁÅåîÅ Ãé Ã¿å ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÜÆ õÅñÃÅ Í ÕÇñÁÅä ÇÃ¿Ø îËºìð, åõå ÃzÆ ÔÇðî¿çð ÜÆ, êàéÅ ÃÅÇÔì, ÇìÔÅð ¯ ¯ ¯ À¹é·» é¶ Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ ç¶ îÅð× ’å¶ Ú¼ñÇçÁ» èÅðÇîÕ Ö¶åð Çò¼Ú òÆ Á×òÅÂÆ ÕÆåÆ Áå¶ Õ½î é¿È ÁÅêä¶ Ô¼Õ» ñÂÆ òÆ ÜÅ×ðÈÕ ÕÆåÅ Í À¹Ôé» é¶ ÁÅêäÆ Õ¯ÂÆ òÆ Çé¼ÜÆ ÜÅÇÂçÅç éÔÆº ìäÅÂÆ Í ÁÅêäÅ Ãí Õ¹Þ Õ½î ñÂÆ ÁðÇêå Õð Çç¼åÅ Í Ã¯Ôä ÇÃ¿Ø êzèÅé, ×¹ðç¹ÁÅðÅ êzì¿èÕ Õî¶àÆ, ñó¯ÁÅ, Üñ¿èð ¯ ¯ ¯ Ã¿å ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ¿Ø õÅñÃÅ Çí¿âð»òÅñÅ, ÇÜÃé¶ ÁÅêä¶ ×¹ðíÅÂÆÁ», ÇÃ¿Ø» é¿È ×¹ðÈ-Úðé» éÅñ Ü¯ÇóÁÅ Í ÇÃ¿Ø ô¶ð ò»× ×ðÇÜÁÅ Í ×ðÜ Ã¹ä Õ¶ ò¼â¶-ò¼â¶ éÅãÈ Ö» Õ¿ì¶ Í ÁÅõð ÃÅæÆÁ» Ãî¶å èðî, ê¿æ, Õ½î çÆ ôÅé òÅÃå¶ ôÔÆçÆÁ» êzÅêå Õð ×Â¶ Í ÕðåÅð ÇÃ¿Ø ×ðÆì î¹¼Ö Ã¶òÅçÅð, ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø Ã¶òÕ ÜæÅ, ñ¹ÇèÁÅäÅ ¯ ¯ ¯

34 ÇòÇçÁÕ Ö¶åð : ÇÜ¼æ¶ ×¼çÅð, î¼ÕÅð Áå¶ îÔ»-êÅÖ¿âÆ ÁÖ½åÆ ÁÕÅñÆÁ» (?) é¶ Õ½î é¿È Çê¼á Çç¼åÆ (Áå¶ ç¶ ðÔ¶ Ôé ) À¹¼æ¶ ÇÂÔ ÃÈðîÅ Áå¶ ÇÂÃ ç¶ ÃÅæÆ âà¶ ðÔ¶ Í ÁÅêäÅ õÅñÃÂÆ êzä êÈðÅ ÕÆåÅ Í ÃîÈÔ ÇòÇçÁÅðæÆ, ×¹ðîÇå ÕÅñÜ , êÇàÁÅñÅ ¯ ¯ ¯ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÜÆ ÇÃ¼Ö Õ½î ç¶ òÆÔòÆº ÃçÆ ç¶ Ãí å¯º îÔÅé ÇÃ¼Ö Ôé, ÇÜé·» çÆ ôÔÅçå ç¶ ì¯è-Çòò¶Õ çÅ Ô¯ð Õ¯ÂÆ òÆ ÃÅéÆ éÔÆº Í ×¹ðåðé ÇÃ¿Ø ê¿ÜÅìÆ ÇòíÅ×, ê¿ÜÅìÆ ïÈéÆòðÇÃàÆ, êÇàÁÅñÅ ¯ ¯ ¯ î¶ð¶ Áå¶ î¶ð¶ ÃàÅø ç¶ Áé¹ÃÅð ÇÂÃ ÃçÆ çÆ ôõÃÆÁå, ÇÜÃ é¶ ÇÃ¼Öèðî, ÇÃ¼Ö-ðÅÜéÆåÆ Áå¶ ÇÃ¼Ö-îÅéÇÃÕåÅ é¿È Ãí å¯º ò¼è êzíÅÇòå ÕÆåÅ ÔË, À¹Ô îÔÅé ôõÃÆÁå Ãé Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÜÆ Çí¿âð»òÅñ¶, ÇÜé·» é¶ ì¼Ú¶, ì¹¼ã¶ Áå¶ é½ÜòÅé êÆó·Æ é¿È ÇÃ¼ÖÆ ÇÃè»å» ñÂÆ êz¶Çðå ÕÆåÅ Áå¶ ÇÃ¼Ö-ÇÂÇåÔÅÃ é¿È éò» î¯ó ÇçåÅ Í Çêz¿. ÁîðÜÆå Õ½ð Ã¯îñ, îËé¶Üð Ã: ìñÇÜ¿çð ÇÃ¿Ø Ã¯îñ Áå¶ ÃîÈÔ ÃàÅë, ìÅìÅ çÆê ÇÃ¿Ø ÜÆ ×ðñ÷ ÕÅñÜ, îñ½ç, ñ¹ÇèÁÅäÅ ¯ ¯ ¯ òÆÔòÆº ÃçÆ ç¶ ñÅÃÅéÆ ÇÃ¼Ö ÜðéËñ çÅ ð¹åìÅ, ÇÃðø å¶ ÇÃðø Ã¿åÇÃêÅÔÆ, ÕÇÔäÆ å¶ ÕðéÆ ç¶ êÈð¶, ì¯ñ ç¶ ÃÈð¶, ÇéðíË ï¯è¶, èÅðÇîÕ ÁÅ×È, Ã¼Ú ç¶ êÇÔð¶çÅð, òåé ç¶ êðòÅé¶ Áå¶ Õ¹ðìÅéÆ çÆ îÈðå îÔÅé ôÔÆç Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅñ¶ é¿È ÔÆ Çîñ ÃÕçÅ ÔË, ÇÕÃ¶ Ô¯ð é¿È éÔÆºÍ éðÅÇÂä ÇÃ¿Ø êzèÅé, ÁÕÅñ øËâð¶ôé ¯ ¯ ¯ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅñ¶ å» Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ çÅ êzå¼Ö ðÈê Ãé; ÇÜ¼æ¶ ÁÇèÁÅåîÕ ê¼Ö¯º êÈðé ìzÔî-Ç×ÁÅéÆ Ã¿å Ãé, À¹¼æ¶ À¹é·» Çò¼Ú ÇÂ¼Õ Çéê¹¿é Áå¶ ÇÕzôîÂÆ ñÆâð» òÅñ¶ Áé¯Ö¶ ×¹ä î½ÜÈç Ãé Í ÇÃ¼Ö èðî ’å¶ Ô¯ä òÅñ¶ ÔîÇñÁ» çÆ êÆóÅ é¿È îÇÔÃÈÃ ÕðÇçÁ» ç¯ÖÆÁ» é¿È ã¹ÕòÆº Ã÷Å ç¶ Õ¶ ÃÅÔ ñËäÅ À¹Ôé» ç¶ ÜðéËñÆ Ã¹íÅ çÅ ÇÔ¼ÃÅ ÃÆ Í ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì çÆ ÃðòÀ¹¼ÚåÅ Ççzó· ÕðÅÀ¹äÅ Áå¶ ÁÕÅñÆ ñÆâð» é¿È ÇÂÃ åõå ç¶ Ãéî¹Ö ÇÃð Þ¹ÕÅÀ¹ä çÆ ÜÅÚ òÆ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø é¶ ÇÃÖÅÂÆ Í ÔÅñÅå» ç¶ òÇÔä Çò¼Ú ò×äÅ ÁÅî ñÆâð» çÆ Çøåðå Ô¹¿çÆ ÔË êð Ã¿å

35 Çí¿âð»òÅÇñÁ» é¶ ×¹ðÈ-â¿î·,ç¶ÔèÅðÆ êÅÖ¿âÆÁ» ÇõñÅø ÜÔÅç Öó·Å ÕðÕ¶ ×¹ðÇòÚÅðèÅðÅ ’å¶ ÇÕ¿åÈ Õðé òÅÇñÁ» ç¶ î¿ÈÔ ì¿ç ÕðÕ¶ ð¼Ö Çç¼å¶ Í ....... À¹é·» ç¶ Ççé ðÅå ÕÆå¶ êzÚÅð Áå¶ ÕÇÔäÆ-ÕðéÆ ç¶ Ã¹î¶ñ ÃçÕÅ Ã¿å Çí¿âð»òÅÇñÁ» ç¶ Ãî¶º ÇÃ¼Ö é½ÜòÅé Ã¯ÔäÆ çÃåÅð ÃÜÅÀ¹äÆ, çÅó·Å Ö¹¼ñ·Å Û¼âäÅ Áå¶ Á¿Çîzå ÛÕäÅ ÁÅêäÅ øð÷ ÃîÞä ñ× êÂ¶ Ãé Í šíË ÕÅÔÈ Õ¯ ç¶å éÇÔ, éÇÔ íË îÅéå ÁÅé’’ ç¶ Áðæ» é¿È òÆ ÁÃñ ðÈê Çò¼Ú Ã¿å Çí¿âð»òÅÇñÁ» é¶ ÔÆ À¹ÜÅ×ð ÕÆåÅ Í 2 òÆº ÃçÆ ç¶ ÇÃ¼Ö ÇÂÇåÔÅÃ ç¶ À¹Ãð¼ÂÆÂ¶ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅÇñÁ» é¶ ’ÇÃ¼Ö -ÇÂ¼Õ Õ½î’ çÅ Ã¿Õñê Ôð¶Õ ÇÃ¼Ö ÇÔðç¶ åÕ êÔ¹¿ÚÅÇÂÁÅ Í ...... Á¼Ü À¹é·» çÆ ôÔÆçÆ é¿È ÇÂ¼Õ ì¹ÞÅðå ìäÅ Õ¶ À¹é·» ç¶ ÇòÛ¯ó¶ é¿È Ã¹íÅô Ú¿çð ì¯Ã çÆ ×ÅæÅ òð×Å ìäÅ Õ¶ À¹é·» çÆ ôõÃÆÁå é¿È Û¹ÇàÁÅÀ¹ä çÆÁ» ÕÅðòÅÂÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» Ôé êð À¹é·» çÆ îÔÅé ôÔÆçÆ çÆ Õ½óÆ ÃÚÅÂÆ é¿È î¿éÇçÁ» Ô¯ÇÂÁ» ÁÅñ ÇÂ¿âÆÁÅ ÇÃ¼Ö ÃàÈâËºàÃ øËâð¶ôé Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅÇñÁ» é¿È ÔÆ òÆÔòÆº ÃçÆ çÅ ‘îÔÅé ÇÃ¼Ö’ î¿éçÆ ÔË Í ÔðÇî¿çð ÇÃ¿Ø Ç×¼ñ êzèÅé, ÁÅñ ÇÂ¿âÆÁ» ÇÃ¼Ö ÃàÈâËºàÃ øËâð¶ôé, Á¿ÇîzåÃð ¯ ¯ ¯ êzËÃ : Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø é¶ ÇÜ¼æ¶-ÇÃ¼Ö-ê¿æ çÆ êÆó é¿È ÁÅêä¶ ñÔÈ çÆ ÔðÕå éÅñ Ü¯ó Õ¶ ÜÆòé ìåÆå ÕÆåÅ, À¹¼æ¶ À¹é·» ê¿æ ç¶ öðÕ Ú¹¼Õ¶ ÃòË-îÅé é¿È òÆ Ü×ÅÇÂÁÅ Í Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø òÆÔòÆº ÃçÆ çÅ ÇÂ¼Õ ÁÇÜÔÅ ÇÃ¼Ö ñÆâð ÃÆ ÇÜÃ é¶ À¹ñà ÔÅñå» Çò¼Ú òÆ Ãìð çÅ ê¼ñÅ éÅ Û¼ÇâÁÅ Áå¶ Õ½î ç¶ Ü÷ÇìÁ» é¿È ÇÂ¼Õ î½ÇñÕåÅ êzçÅé ÕÆåÆ Í Ü¶ Ãêôà ðÈê Çò¼Ú ÁÅÖäÅ Ô¯ò¶ å» ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÔË ÇÕ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÔÆ òÆÔòÆº ÃçÆ çÅ îÔÅé ÇÃ¼Ö ÔË ÇÜÃ é¶ Õ½î é¿È ö¹ñÅîÆ çÅ ÁÇÔÃÅÃ ÕðòÅÀ¹ä ç¶ éÅñ-éÅñ ìzÅÔîä-ìÅäÆÁ» çÅ ÜÈñÅ ñÅÔ ç¶ä çÅ òÆ ðÅÔ ÇçÖÅÇÂÁÅ Í ÁîðÆÕ ÇÃ¿Ø î¹ÕåÃð, ìÆìÆ ÃåéÅî Õ½ð õÅñÃÅ, ×¹ðìÚé ÇÃ¿Ø (Ã¿êÅ: ç¶ô ê¿ÜÅì), ÁòåÅð ÇÃ¿Ø (Ãì-ÁËâÆàð, ð¯÷ÅéÅ ÁÜÆå), ÜÃòÆð ÇÃ¿Ø ÃÆðÆ (Ã¿êÅ: Çéðîñ ç¶ÔÆ), ð¹Çê¿çð ÇÃ¿Ø Ã¿èÈ (êzåÆÇéè, ê¿ÜÅì ðÅÂÆàð÷ ÇÂ¿àðéËôéñ.ïÈ.Õ¶.), ×¹ðÇò¿çð ÇÃ¿Ø Ã¿ØÅ (êzèÅé, ï¹òÕ Ã¶òÅò» Õñ¼ì, ðÃÈñê¹ð Õñ»), éÇð¿Üé ÇÃ¿Ø õÅñÃÅ (Õ½îÆ êzèÅé, ÇÃ¼Ö ïÈæ øËâð¶ôé), ÇÂ¿çðêÅñ ÇÃ¿Ø õÅñÃÅ (Õ½îÆ Üéðñ ÃÕ¼åð, ÇÃ¼Ö ïÈæ øËâð¶ôé), îñÕÆÁå ÇÃ¿Ø ìðÅó (ð¯÷ÅéÅ Á¼Ü çÆ ÁÅòÅ÷)

* *

¯ ¯ ¯ ÃzÆ ÔÇðî¿çð ÃÅÇÔì çÆ êÇò¼åðåÅ ç¶ ÷ÅîÅé; ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì çÆ Á÷îå ç¶ êÇÔð¶çÅð;

36 *

ÃzÆ ×¹ðÈ ×¿zæ ÃÅÇÔì çÆ ÇòÚÅðèÅðÅ é¿È Ãîðêå Áå¶ À¹ÃçÅ ÃçÅ ±àÁÅÃðÅ ñËä òÅñ¶, ÇéîðåÅ ç¶ ê¹¿Ü, Ã¿×å ç¶ Ã¶òÕ Áå¶ ÇÃ¼ÖÇÃè»å(çðôé) Áå¶ ÇÃ¼Ö ÇÂÇåÔÅÃ ’å¶ êÇÔðÅ ç¶ä òÅñ¶, Ççzó· Ç×ÁÅéòÅé, íË-î¹Õå, î¯Ô-î¹Õå, åê¼ÃòÆ Áå¶ ÇåÁÅ×Æ, ÁÅêä¶ À¹êð¯Õå øð÷» é¿È ÇÃÖð å¼Õ ôÔÅçå ç¶ Õ¶ ÇéíÅÀ¹ä òÅñ¶; * ìÅäÆ-ìÅä¶, ÇÃ¿Ø ÃÜÅÀ¹ä Áå¶ îÅéòåÅ çÆÁ» Õçð»-ÕÆîå» ç¶ î¹¼çÂÆ; * ÃîÈÔ èðî» ç¶ ÃÇåÕÅðå, çñÆñ ÁèÅðå, ðÈÔÅéÆ åÅ÷×Æ ç¶ ê¹¿Ü; * Çéïî-ì¼è îðïÅçÅ ç¶ Áé¹ÕÈñ Üæ¶ì¿çÆ ç¶ ÇÃðÜÕ; * îÆðÆ-êÆðÆ ç¶ ÇÃè»å é¿È ÁÜ¯Õ¶ ÇìêðòÅçÆ Ãî¶º Ççzó·åÅ éÅñ ÇéíÅÀ¹ä òÅñ¶ îÔÅé ï¯è¶; * ÁÜ¯ÕÆ êzÚñå ðÅÜéÆåÆ å¯º ÁÇí¼Ü, ÕÇÔäÆ å¶ ÕðéÆ ç¶ ÃÈð¶; * èÆÁ»-íËä» Áå¶ öðÆì» çÆ ÇÂ¼÷å ç¶ ðÖòÅñ¶, çÈôà» ç¶ éÅôÕ Áå¶ ÇÃ¼Ö» é¿È ôÃåð èÅðé ÕðÅÀ¹ä ç¶ ÚÅÔòÅé, øð¶ìÆÁ» ç¶ êÅðÖÈ, À¹äåÅÂÆÁ» òÅñ¶ ÇéÕàòðåÆÁ» é¿È ÖðÆÁ»-ÖðÆÁ» Ã¹äÅÀ¹ä ç¶ ÁÅçÆ Áå¶ ÇÃ¼Ö îÅéÇÃÕåÅ ç¶ êÅðÖÈ Í ÇÂÃ ñÂÆ ÇÂ¼Õ¯-ÇÂ¼Õ òÆÔòÆº ÃçÆ ç¶ ï¹¼×-ê¹ðô, Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅñ¶ ÔÆ Ôé Í çñìÆð ÇÃ¿Ø, ÃÆéÆÁð ê¼åðÕÅð, Çê¿â ×¿éÅ, åÇÔÃÆñ Çøñ½ð, ÇÜñ·Å Üñ¿èð ¯ ¯ ¯ 20òÆº ÃçÆ ç¶ Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ, ×¹ðÈ-ÁÅô¶ ç¶ èÅðéÆ, ÇÃ¼Ö îÇðÁÅçÅ ’Ú ê¼Õ¶ Áå¶ ÇÃ¼Ö Õ½î é¿È ÃÔÆ Á×òÅÂÆ ç¶ä òÅñ¶ ñÆâð Ô¯Â¶ Ôé - Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅñ¶ Í ê¿æÕ ÇÃè»åÅ Áé¹ÃÅð À¹Ôé» çÆ Ã¯Ú À¹¼å¶ êÇÔðÅ Çç¿ÇçÁ» ÇÃ¼Ö Õ½î â¿ÈØ¶ Ã¿Õà ’Ú¯ ÇéÕñ ÃÕçÆ ÔË Í êzÆåî ÇÃ¿Ø, ê¼åðÕÅð, î¹ÔÅñÆ ¯ ¯ ¯ Ô¯ð Ã¿ÃæÅò» : Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø õÅñÃÅ 2 òÆº ÃçÆ ç¶ îÔÅé ÜðéËñ, îÔÅé ôÔÆç, Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ, ìÅäÆ Áå¶ ìÅä¶ ç¶ èÅðéÆ Áå¶ À¹Ã çÆ ñÅÜ ð¼Öä òÅñ¶, ÕÇÔäÆ Áå¶ ÕðéÆ ç¶ êÈð¶, îÆðÆ Áå¶ êÆðÆ ç¶ Ã¿Õñê Áé¹ÃÅð Ú¼ñä òÅñ¶ îÔÅé ÇÃ¼Ö Ô¯Â¶ Ôé Í íÅÂÆ Õ¿òð ÇÃ¿Ø èÅîÆ, î¹¼Ö ÃðêzÃå, ×¹ð ÁÅÃðÅ àðÃà (ðÇÜ:), î¹ÔÅñÆ ¯ ¯ ¯¯

37 À¹Ã èðî çÆ ðÅÖÆ ñÂÆ íÅðåÆ ø½Ü éÅñ à¼Õð ñÂÆ Áå¶ ÁÅêä¶ 6 /65 ÇÃðñ¼æ ÃÅæÆÁ» Ãä¶ ôÔÆç Ô¯ Ç×ÁÅ Í À¹Ã Ã¹¼åÆ Õ½î é¿È Ü×ÅÇÂÁÅ Í À¹Ô ÕÇÔäÆ Áå¶ ÕðéÆ çÅ êÈðÅ ÃÆ Í ìñìÆð ÇÃ¿Ø ÃÈÚ ÁËâò¯Õ¶à, ÇÃ¼Ö ÇòÚÅð î¿Ú, ñ¹ÇèÁÅäÅ ¯ ¯ ¯ òÆÔòÆº ÃçÆ Çò¼Ú ÇÃ¼Ö ñÆâð» çÆÁ» ×¼çÅðÆÁ» ÕÅðé Çìêð» çÆ îè¯ñÆ Áå¶ ñÅÜÔÆä Ô¯ Ú¹¼ÕÆ ÇÃ¼Ö Õ½î é¿È ÁÅêäÆ Õ¹ðìÅéÆ ç¶ Õ¶ ÁÅ÷ÅçÆ çÅ ÁÇÔÃÅÃ ÇçòÅÇÂÁÅ Áå¶ Õ½î é¿È ò¼âÅ ÔñÈäÅ Çç¼åÅ Í ×¹ðíÜé ÇÃ¿Ø Ç×¼ñ ÇÃ¼Ö ÇòÚÅð î¿Ú, ñ¹ÇèÁÅäÅ ¯ ¯ ¯ ÇÜ¿éÆ Õz»åÆ ÇÃ¼Ö Õ½î Çò¼Ú Ã¿å Çí¿âð»òÅÇñÁ» ç¶ Ãî¶º ç½ðÅé ÁÅÂÆ, Â¶éÆ ÇÕÃ¶ òÆ ÁÅ×È ç¶ Ãî¶º Çò¼Ú éÔÆº ÁÅÂÆ Í ...... ÇÜ¿éÆ Ãêôà Áå¶ Çé¼×ð Ã¶è Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÜÆ õÅñÃÅ é¶ ÇÃ¼Ö Õ½î é¿È Çç¼åÆ, À¹Ô¯ ÇÜÔÆ Ã¶è ÇÂÃ ÃçÆ çÅ Õ¯ÂÆ ñÆâð òÆ ÇÃ¼Ö Õ½î é¿È éÔÆº ç¶ ÃÇÕÁÅÍ ñÖòÆð ÇÃ¿Ø Õ¯îñ, êzË¼Ã ÃÕ¼åð, í×å ÇÃ¿Ø Ãê¯ðàÃ Õñ¼ì (ðÇÜ:), ÇÜñ·Å î¯×Å ¯ ¯ ¯ Ü¶ñ· ’Ú¯º : 1947 å¯º ìÅÁç Ü¯ ÇÃ¼Ö Õ½î éÅñ á¼×Æ ò¼ÜÆ ÔË, À¹Ã å¯º êðçÅ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÜÆ õÅñÃÅ Çí¿âð»òÅÇñÁ» Õð»åÆÕÅðÆ ðÈê Çò¼Ú Ú¹¼ÇÕÁÅ Í Õ¶òñ âÆº×» éÔÆº îÅðÆÁ», Ü¯ Õ½î éÅñ ìÚé ÕÆåÅ, Ôð î¹ôÕñ çÅ î¹ÕÅìñÅ ÕðÕ¶ êÈðÅ ÕÆåÅ Í èÅðÇîÕ, ðÅÜéÆåÕ ê¼Ö¯º Ôð êzÕÅð éÅñ Ãëñ ÇÃ¼è Ô¯Â¶ Í ..... Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÜÆ õÅñÃÅ é¶ Ôð Õ½î, Ôð î÷·ì é¿È ÃÔÆ ÇÃè»å ’å¶ Úñä ñÂÆ êz¶Çðå ÕÆåÅ Í ×¹ðéÅî ÇÃ¿Ø ì¿¹âÅñÅ é÷ðì¿ç, îËÕÃÆîî ÃÇÕ±ÇðàÆ Ü¶ñ·, éÅíÅ ¯ ¯ ¯ ÇÂ¼Õ Ã¿å ÇÃêÅÔÆ êËçÅ Ô¯ÇÂÁÅ, ÇÜÃ é¶ Ãî¶º çÆÁ» êËó» À¹¼å¶ Õ¹Þ ÁÇÜÔ¶ éÕô Û¼â¶ Ôé ÇÕ À¹é·» êËó» éÅñ ÁÅêäÆ êËó ÇîñÅÀ¹ºçÆ Ô¯ÂÆ ÁÅêä¶ íÇò¼Ö çÆ À¹ÃÅðÆ ñÂÆ ÇÃ¼Ö Õ½î ÁÅêäÅ Ãøð ÜÅðÆ ð¼Ö¶×Æ Í ñÅñ ÇÃ¿Ø ÁÕÅñ×ó·, ÃîÈÔ àÅâÅ ì¿çÆ ÇÃ¿Ø, ÃËºàðñ Ü¶ñ·, Üñ¿èð ¯ ¯ ¯ Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ, ÕÇÔäÆ Áå¶ ÕðéÆ ç¶ êÈð¶ ‘Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅñ¶’ ÇÜé·» é¶ ×¹ðÇÃ¼ÖÆ îÇðÁÅçÅ Çò¼Ú ðÇÔ Õ¶ ÃÅâ¶ ×¹ðÈÁ» ç¶ çðÃÅÂ¶ îÅð× ’å¶

38 Ú¼ñÇçÁ» ÇÃ¼Ö Õ½î ñÂÆ ÁÅêä¶ ÜÆòé çÅ ìñÆçÅé Çç¼åÅ Áå¶ ÁÅÀ¹ä òÅñÆ êÆó·Æ ñÂÆ ðÅÔ çðÃÅÇÂÁÅ Í Çì¼Õð ÇÃ¿Ø îÅé, èðÇî¿çð ÇÃ¿Ø, í¯ñÅ ÇÃ¿Ø îÅéÃÅ (ÔòÅñÅåÆ), Õ¶ºçðÆ Ü¶ñ·, ìÇá¿âÅ ¯ ¯ ¯ éÅîÆ ñ¯Õ» çÆ é÷ð ’Ú : Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅñ¶ éÅ ÇÃðø ‘òÆÔòÆº ÃçÆ ç¶ ôz¯îäÆ ÇÃ¼Ö’ Ôé, ìñÇÕ À¹Ô ‘òÆÔòÆº ÃçÆ ç¶ êðî îé¹¼Ö’ Ôé Í âÅÕàð Õ¹ñçÆê ÇÃ¿Ø ÃÅìÕÅ î¹ÖÆ, ÃðÜðÆ ÇòíÅ×, êÆ.ÜÆ.ÁÅÂÆ., Ú¿âÆ×ó· ¯ ¯ ¯ òÆÔòÆº ÃçÆ Çò¼Ú Ãí å¯º ò¼è ÁÅõðÆ ÃòÅÃ å¼Õ ×¹ðìÅäÆ, ×¹ðîÇå Áå¶ ÇÃ¼ÖÆ ÁÃÈñ» ’å¶ êÇÔðÅ ç¶ä òÅñÅ Áå¶ ÇÃ¼ÖÆ ÁÃÈñ» Áé¹ÃÅð ÜÆòé ÜÆä òÅñÅ, Ãí å¯º ò¼è ÃîÞçÅð Áå¶ çÈð-Á¿ç¶ô, ÃÈÞòÅé, ê¿æ-çðç ð¼Öä òÅñÅ, À¹¼Ú ê¼èð ç¶ ÁÅÚðä òÅñÅ, îé¿ÈòÅç» Áå¶ ìzÅÔîäÆ ÁÃð å¯º ìöËð Áå¶ êÈðé ×¹ðÇÃ¼Ö ôÔÆç Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø õÅñÃÅ ÔË Í Ã¿å¯Ö ÇÃ¿Ø Ú¿âÆ×ó· ¯ ¯ ¯ ÇÃ¼Ö ðòÅÇÂå» Áé¹ÃÅð çðìÅð ÃÅÇÔì ’å¶ ÔîñÅ Õðé òÅÇñÁ» ç¶ Ôîñ¶ çÅ î¹ÕÅìñÅ ÕÆåÅ, ôÔÆçÆ êÅÂÆ Í Áîð ÇÃ¿Ø ÚÅÔñ ÁËâò¯Õ¶à Ú¿âÆ×ó· ¯ ¯ ¯ õ¹ôÆ éÅñ î½å ÕìÈñ ÕÆåÆ; Õ½î ñÂÆ, ÇÃ¼ÖÆ ñÂÆ, èðî ñÂÆ ÁÅêÅ òÅð ×Â¶ Í å¹ÔÅâÆ ÇÃ¼Ö Õ½î é¿È À¹Ã çÅ ô¹ÕðÆÁÅ ÁçÅ Ôî¶ôÅ Õðç¶ ðÇÔäÅ Ô¯ò¶×Å ÇÕÀ¹ºÇÕ À¹Ã é¶ Ôð ÚÆ÷ ÇÃ¼Ö» ç¶ ÇÔå ñÂÆ ÕÆåÆ Í À¹Ô ÇÃ¼Ö» Çò¼Ú ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø ÜÆ òÅñÆ ÇÔ¿îå íðéÆ ÚÅÔ¹¿ç¶ Ãé Í ÇÂÃ ÕðÕ¶ À¹Ô î½Õ¶ çÆ ÃðÕÅð é¿È ÇÕ¿é¶ òÆ ì¹ð¶ ÇÕÀ¹º éÅ ñ¼×ä êð À¹Ô Ã¼Úî¹¼Ú ÔÆ ÇÃ¼Ö» ç¶ îÃÆÔÅ Ãé Í î¿ÜÈ Õ¹ð¶ôÆ êÇàÁÅñÅ ¯ ¯ ¯ ñ¯Õ ÇçzôàÆ ’Ú Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø-ÇÂ¼Õ Ã¿Õñé À¹Ô Ã¼Úî¹Ú ÔÆ õÅñÃ¶ çÅ êzåÆÇéè ðÈê Ãé Í ..... íÇò¼Ö Çò¼Ú Üç¯º òÆ Õç¶ õÅñÃ¶ ’å¶ íÆó ìäÆ å» õÅñÃÅ ÃzÆ ×¹ðÈ ×¿zæ ÃÅÇÔì ÜÆ çÆ åÅÇìÁÅ ðÇÔä

39 òÅñ¶ íÅÂÆ ÜðéËñ ÇÃ¿Ø õÅñÃÅ çÆ ÕðéÆ å¯º ð½ôéÆ ÇñÁÅ Õð¶×Å Í À¹Ô ÇÃ¼ÖÆ ××é çÅ èðÈ åÅðÅ Ãé Í Õ¿òð ô¶ð ÇÃ¿Ø âÆ.âÆ.êÆ.±., êÇàÁÅñÅ ¯ ¯ ¯ ÁÅî ñ¯Õ» çÆ ðÅÂ¶ ê¿ÜÅì : À¹Ô ÇÃ¼Ö ê¿æ çÅ Ã¶òÕ ìä Õ¶ ÇðÔÅ Í í¹Çê¿çð Õ½ð, ìñìÆð Õ½ð õÅñÃÅ, Ú¿âÆ×ó· ¯ ¯ ¯ Õ¶òñ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÔÆ ÇÂ¼Õ Ã¼ÚÅ ÇÃ¼Ö ÃÆ...... ÇÜÃ Çò¼Ú ÇÃ¼Ö ìäé òÅñÆÁ» Õ¹¼ñ ÇÃøå» î½ÜÈç Ãé Í À¹Ô Õ¶òñ ÇÂÕ¼ñÅ ÔÆ ÃÆ ÇÜÃ é¶ éòÆº êéÆðÆ é¿È ÁÅêä¶ Ô¼Õ» é¿È êÛÅäé ñÂÆ êzíÅÇòå ÕÆåÅ Áå¶ ÇÂîÅéçÅð Áå¶ Ã¼ÚÅ ÇÃ¼Ö ìäé òÅñÆÁ» ÇÃøå» ìÅð¶ ÇÃ¼ÇÖÁÅ Çç¼åÆÍ ÃÆðå, Ú¿âÆ×ó· ¯ ¯ ¯ ÇÃ¼Ö ÇÂÇåÔÅÃ çÆÁ» î¹¼ãñÆÁ» êzÅêåÆÁ» é¿È ÕÅÇÂî ð¼ÇÖÁÅ Í ÜðéËñ Áå¶ èðî-é¶åÅ ìä Õ¶ èðî ç¶ ÁÃÈñ» é¿È ÚÅð Õçî Á¼×¶ ñË ×Â¶ Í ÜÃò¿å ÇÃ¿Ø, Ú¿âÆ×ó· ¯ ¯ ¯ ÇÃ¼Ö èðî ç¶ ÁÃÈñ» ’å¶ êÇÔðÅ ç¶ä ñÂÆ À¹é·» é¶ ÁîñÆ Õ¿î ÕÆå¶ Í Õ¹ðìÅéÆ ç¶ Ü÷ì¶ é¿È Õ¹ðìÅéÆ ç¶ Õ¶ êz×àÅÇÂÁÅ Í À¹Ã Ãî¶º Ü¯ ÇÔ¿çÈ ç¹ÕÅéçÅð» é¿È èîÕÅ Õ¶ èðî ç¶ é» ’å¶ òÃÈñÆ Õðç¶ Ãé À¹é·» é¿È ÇÃ¼è¶ ðÃå¶ êÅÇÂÁÅ Í ÕÂÆ ñóÕÆÁ» é¿È òÅêÃ À¹é·» ç¶ ØðÇçÁ» Õ¯ñ êÔ¹¿ÚÅÇÂÁÅ Í ç¹ôà» é¿È ï¯× ç¿â Çç¼åÅÍ À¹Ô ÃÅâ¶ Õ¯ñ ÇÃ¼Ö èðî ç¶ ÚÅéä-î¹éÅð¶ Ãé Í ÃåÇò¿çð Õ½ð ê¿ÜÅì ïÈéÆòðÇÃàÆ, Ú¿âÆ×ó· ¯ ¯ ¯ Ü×ÆðÈ ÇÕÃî ç¶ éÅÁÇðÁ» Áå¶ ÇÔå» éÅñ ñËÃ ÇÃ¼Ö-ðÅÜéÆåÆ ç¶ ì¹÷Ççñ î¹ÔÅä é¿È Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÜÆ é¶ ÇÜÃ ÇÕÃî çÅ ÇÂéÕñÅìÆ î¹ÔÅòðÅ Áå¶ î¹Ô»çðÅ ìõÇôÁÅ, À¹Ô ÁÅêäÆ ÇîÃÅñ ÁÅê ÔÆ ÃÆ Í 1947 å¯º ìÅÁç ÇÃ¼Ö» ç¶ éÅñ ÇÜÃ ÇÕÃî çÅ ò¼ÖòÅçÆ ÃñÈÕ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ, À¹Ã é¿È Ã¿å» ç¶ Ãî¹¼Ú¶ òÜÈç é¶ ìÔ¹å ÃÈÖî å½ð ’å¶ îÇÔÃÈÃ ÕÆåÅ Í Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÜÆ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ ð¼ÇÖÁÅ Õðç¶ Ô¯Â¶ ôÔÆç Ô¯ ×Â¶ Áå¶ ÇÃ¼Ö Õ½î çÆÁ» ðòÅÇÂå» Çò¼Ú À¹Ô ôÔÆç çÆ êçòÆ ÔÅÃñ Õð ×Â¶ Áå¶ Çòð¯èÆ ÔÅñÅå» ÃÅÔîä¶ ÔÅð éÔÆº î¿éÆ Í ÇêzåêÅñ ÇÃ¿Ø, î¹ÔÅñÆ ¯ ¯ ¯

40 îËº ÁÅêäÆ ÇÂÃ À¹îð (63 ÃÅñ) Çò¼Ú Ü¯ ÇÃ¼Ö Õ½î ñÂÆ îð-Çîàä òÅñÅ ï¯èÅ, Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ, Õ½î Áå¶ èðî ÁÃæÅé» ’å¶ îð Çîàä òÅñÅ ÇÃ¿Ø ò¶ÇÖÁÅ å» À¹Ô ÇÃ¿Ø ÃÅÇÔì ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅñÅ ÔÆ ç¶ÇÖÁÅ ÔË Í çñ¶ð ÇÃ¿Ø, ð¯êó ¯ ¯ ¯ ÕÅîð¶âÆ Ã¯Ú éòÆº êéÆðÆ é¿È êó·ÅÕÈ Ãî¶º å¯º ÁÅêä¶ ë¯Õ¶ ÇÃè»åòÅç çÅ êÅá êó·Å ðÔÆ ÃÆ Í Ã¿å ÜÆ çÆ Ã¯Ú Áå¶ Á×òÅÂÆ é¶ ÁÇÜÔÅ êÅÃÅ êñÇàÁÅ ÇÕ éò¶º ï¹¼× çÅ ÇÂÇåÔÅÃ ÇÃðÇÜÁÅ Ç×ÁÅ Í ÜÃìÆð ÇÃ¿Ø, êÇàÁÅñÅ ¯ ¯ ¯ À¹Ã é¶ Ã¹¼åÆ Õ½î é¿È Ü×ÅÇÂÁÅ Í Üç¯º òÕå çÆ êzèÅé î¿åðÆ (ÃzÆ îåÆ ÇÂ¿çðÅ ×»èÆ) é¶ ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ ç¶ ôÔÆçÆ ÇçÔÅó¶ ’å¶ ò¼è å¯º ò¼è ÇÃ¼Ö ôðèÅñÈÁ» é¿È ôÔÆç Õðé ñÂÆ ÔîñÅ ÕÆåÅ å» À¹Ã é¶ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ ðÅÖÆ ÕÆåÆ Í À¹Ô ÇÂ¼Õ îÔÅé êz¶ðÕ ÃÆ Í À¹Ô ðÇÔé¹îÅÂÆ Õðé òÅñÆ ôõÃÆÁå ÃÆ Í À¹Ô ìÅçñ, à½ÔóÅ òð×Å ðÅÜéÆåÕ éÔÆº ÃÆ, êð ÇÂ¼Õ ìóÅ ÃÅçÅ êzÚÅðÕ ÃÆÇÜÃ çÅ ÇòôòÅÃ ÃÆ ÇÕ ÇÃ¼Ö» éÅñ Ç÷¿ç×Æ ç¶ Ôð Ö¶åð Çò¼Ú ÇòåÕðÅ ÕÆåÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÔË Í êðîòÆð ÇÃØ, êÇàÁÅñÅ ¯ ¯ ¯ ÁÃÆº ìÅð-ìÅð ÇÂÔ¯ ÔÆ ÕÔ»×¶ ÇÕ Ü¶ 2 òÆº ÃçÆ Çò¼Ú Õ¯ÂÆ èÅðÇîÕ, ðÅÜéÆåÕ, ÃÈÞòÅé, Õ¹ðìÅéÆ òÅñÅ é¶åÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÔË å» À¹Ô ÔË Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÜÆ Çí¿âð»òÅñÅ Í îéÜÆå ÇÃ¿Ø, êÇàÁÅñÅ ¯ ¯ ¯ ÇÂÔ Ã¿å ÔÆ Ãé ÇÜé·» é¶ éÇôÁ» Çò¼Ú ×zÃå Áå¶ êÇåå Ô¯ ðÔÆ ÇÃ¼Ö ÜòÅéÆ é¿È ÁÅêä¶ ÇòðÃ¶ éÅñ Ü¯ÇóÁÅ Í Üç¯º ÁÕÅñÆ ñÆâðÇôê Ãî¶º ç¶ ÔÅÕî» éÅñ ×¿ã-å¹¼ê Õð Õ¶ ÇÃ¼Ö» Áå¶ ê¿ÜÅì ç¶ ÇÔå ò¶Úä çÆÁ» ×¯ºçÅ ×¹¿ççÆ ðÔÆ å» À¹Ã Ãî¶º Ã¿å» é¶ êÈðÆ êÇÔð¶çÅðÆ éÅñ ÇÃ¼Ö ÇÔå» çÆ ðÅÖÆ ÕÆåÆ Í èðî-ï¹¼è î¯ðÚ¶ ç½ðÅé ÁÕÅñÆ ñÆâðÇôê éÅñ î¼åí¶ç» ç¶ Ô¹¿ç¶ Ô¯Â¶ òÆ À¹é·» é¶ Ôî¶ôÅ Â¶ÕåÅ ìäÅÂÆ ð¼Öä çÆ ÁêÆñ ÕÆåÆ Í..... ‘Áêz¶ôé ìÇñÀÈ ÃàÅð’ ò¶ñ¶ ÇÜÃ ðäéÆåÆ Áå¶ ìÔÅçðÆ éÅñ Ã¿å ÜÆ Áå¶ À¹é·» ç¶ ÃÅæÆÁ» é¶ ø½Ü ç¶ ç¿ç Ö¼à¶ ÕÆå¶ À¹Ã é¿È ò¶Ö Õ¶ ‘ÚîÕ½ð çÆ ×ó·Æ’ ç¶ ï¹¼è çÆ ïÅç åÅ÷Å Ô¯ Ü»çÆ ÔË Í ðÅÇÜ¿çð ÇÃ¿Ø Ã¶Ô, ñ¹ÇèÁÅäÅ ¯ ¯ ¯

41 À¹Ôé» é¶ èðî Áå¶ ðÅÜéÆåÆ çÅ îÅð×, Ü¯ Û¶ò¶º êÅåôÅÔ ÃÅÇÔì ÃzÆ ×¹ðÈ Ôð×¯Çì¿ç ÃÅÇÔì ÜÆ é¶ ç¼ÇÃÁÅ ÃÆ, À¹Ã é¿È ÁêäÅÇÂÁÅÍ ÜÃêzÆå ÇÃ¿Ø, Üñ¿èð ¯ ¯ ¯ À¹Ô ÔÆ ÁÇÜÔ¶ ï¯è¶ Áå¶ ÇÃ¼Ö Ãé Ü¯ ÕÇÔäÆ å¶ ÕðéÆ ç¶ ê¼Õ¶ Ãé, ÇÜé·» é¿È éÅ å» ðÅÜéÆåÕ åÅÕå âðÅ ÃÕÆ Áå¶ éÅ ÔÆ À¹é·» çÅ î¿ÈÔ ×¯ñÆÁ» î¯ó ÃÕÆÁ» Í ×¹ðîÆå Õ½ð, Üñ¿èð ¯ ¯ ¯ À¹Ô Ã¿å Áå¶ ÇÃêÅÔÆ çÅ Ã¹î¶ñ ÃÆ Í ÃÅé¿È À¹Ã ’å¶ îÅä ÔË Áå¶ ÃÅé¿È ÇÂÔ òÆ îÅä ÔË ÇÕ ÃÅâ¶ Õ¯ñ ÚîåÕÅðÆ Áå¶ ÃÈÞòÅé ôõÃÆÁå çÅ îÅñÕ ñÆâð ÃÆ Í ìÇÚ¼åð ÇÃ¿Ø, Üñ¿èð ¯ ¯ ¯ òÆÔòÆº ÃçÆ Çò¼Ú ÇÂ¼Õ ÁÇÜÔÅ ÇÃ¼Ö êËçÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÇÜÃ é¶ ÔÕÈîå çÆÁ» Üó·» ÇÔñÅ Çç¼åÆÁ» Áå¶ é½ÜòÅé ÇÜÃ ðÅÔ¶ å¹ð¶ Ãé À¹¼æ¯º À¹é·» é¿È òÅêÃ ÇñÁÅ Õ¶ ÇÂ¼Õ éòÆº ðÈÔ À¹Ôé» Á¿çð ëÈÕ Çç¼åÆ Í ÇÂ¼Õ ÁÇÜÔÅ îÅÂÆ çÅ ñÅñ Ü¯ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø çÅ Ã¼ÚÅ ÇÃ¼Ö ÃÅìå Ô¯ÇÂÁÅ, À¹Ô ÃÆ ‘Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅñ¶’ Í ÜÃòÆð Õ½ð, Á¿ÇîzåÃð ¯ ¯ ¯ ÇÃ¼Ö Õ½î çÆ Ã¶òÅ Áå¶ Á×òÅÂÆ Õð Õ¶ ÇÃ¼Ö ÇÂÇåÔÅÃ Çò¼Ú ÕÂÆ ÃçÆÁ» ÇÜ¿éÆ ÜÅé êÅ Çç¼åÆ Í Ã¹Çð¿çðêÅñ ÇÃ¿Ø, ìÇá¿âÅ ¯ ¯ ¯ À¹Ôé» ç¹ÁÅðÅ Ü¯ í×åÆ Áå¶ ôÕåÆ çÆ ñÇÔð ÚñÅÂÆ ×ÂÆ, À¹Ã ÃçÕÅ ÇÃ¼Ö Ü¹ÞÅðÈÁ» é¶ ÁÅ÷ÅçÆ çÆ ñÇÔð é¿È À¹Ôé» å¯º ìÅÁç òÆ Õ¹ðìÅéÆÁ» ç¶ Õ¶ 12-13 ÃÅñ ñ×ÅåÅð ÜÅðÆ ð¼ÇÖÁÅ Áå¶ Ô¹ä òÆ ÇÕÃ¶ éÅ ÇÕÃ¶ ðÈê Çò¼Ú ÜÅðÆ ÔË Í Á¼Ü òÆ Õ½î À¹Ôé» çÆ ÇòÚÅðèÅðÅ çÆ ÕÅÇÂñ ÔË ÇÕÀ¹ºÇÕ À¹Ôé» çÆ ÇòÚÅðèÅðÅ ÃzÆ ×¹ðÈ ×¿zæ ÃÅÇÔì çÆ ÇòÚÅðèÅðÅ é¿È ÃîðÇêå ÃÆ Í ìñÇÜ¿çð ÇÃ¿Ø, ìÇá¿âÅ ¯ ¯ ¯ ÇÂÃ ÇÃðóÆ ï¯è¶ é¶ ÇÃ¼Ö ÇÃè»å» é¿È õåî Õðé ç¶ ïåé Õðé òÅñ¶ éËôéñ ÇÃÁÅÃåçÅé» Áå¶ ê¿ÜÅì ç¶ ÃæÅéÕ ðÅÜéÆåÆòÅé» é¿È ÁÇÜÔÅ ÃìÕ ÇÃÖÅÇÂÁÅ ÇÕ çÃî êÅåôÅÔ çÅ çðÃÅÇÂÁÅ îÅð× ÇÂ¼Õ òÅðÆ ðÈêîÅé Ô¯ Ç×ÁÅ Í ê¿ÜÅì ð¿×î¿Ú À¹¼å¶ Ã¿å ÜÆ é¶ À¹Ô ÚîåÕÅðÆ êzíÅò êÅÇÂÁÅ ÇÕ ÁÅêä¶ Áå¶ Çì×Åé¶ ÇòÚñÅ Á¿åð Ãêôà ÇçÖÅÂÆ ç¶ä ñ¼×Å Í À¹Ã é¶ ÁÅêä¶ ÜÆòé-ÕÅñ Çò¼Ú ê¿ÜÅì çÆ Çî¼àÆ éÅñ î¯Ô ÕðéÅ ÇÃÖÅÇÂÁÅ Í Õ½î Çò¼Ú îð Ú¹¼ÕÆ ÇÃ¼ÖÆ ÃÇêðà é¿È Çëð å¯º íÇðÁÅ Í...... Ã¿å ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÜÆ é¶ ÃèÅðé ÇÃ¼Ö çÆ Ã¯Ú é¿È à¹¿ÇìÁÅ; ×ÇÔðÅ êzíÅò êÅÇÂÁÅ Í éËôéñ ê¼èð ç¶ é¶åÅ ÁÜ¶ å¼Õ ïÅç

42 Õðç¶ Ôé ÇÕ ÁÃÆ ÇÕÔóÆ Õ½î éÅñ î¼æÅ ñÅ ìËá¶ Í Ã¿å ìÅìÅ ÜÆ Çç¼ñÆ çðìÅð ç¶ ñÅÇðÁÅ å¯º ìÅöÆ Ô¯Â¶ ÇÃ¼Ö Õ½î ç¶ ÁÅ×È Ãé Í ×¹ðîÆå ÇÃ¿Ø, øÅÇ÷ñÕÅ ¯ ¯ ¯ ÇÜ¿éÅ Ç÷ÁÅçÅ ÇÃ¼Ö èðî çÅ êzÚÅð À¹Ôé» é¶ ÕÆåÅ, ÇÕÃ¶ Ô¯ð é¶ éÔÆº ÕÆåÅ Í ÇÜ¿éÆ Ç÷ÁÅçÅ ÇÃ¼Ö èðî çÆ ðÅÖÆ À¹Ôé» é¶ ÕÆåÆ, Õ¯ÂÆ Ô¯ð éÔÆº Õð ÃÇÕÁÅ Í Ãí å¯º ò¼âÆ ×¼ñ, ÇÜ¿é¶ ÷¯ð éÅñ À¹Ôé» é¶ Õ¶Ã» çÅ Õåñ¶ÁÅî ð¯ÇÕÁÅ, Õ¯ÂÆ éÔÆº ð¯Õ ÃÇÕÁÅ Í ÇÜÔóÅ åðÆÕÅ òÆ áÆÕ ñ¼Ç×ÁÅ, À¹Ôé» é¶ À¹ÔÆ òðÇåÁÅ Í À¹Ôé» ç¶ òÕå Çò¼Ú À¹Ôé» ç¶ ÚÅð¶ êÅÃ¶ ÇÃ¼ÖÆ çÅ áÅá» îÅðçÅ Ãî¹¿çð ÷ðÈð é÷ð ÁÅÀ¹ºçÅ ÃÆ, Ü¯ Á¼Ü-Õ¼ñ· éÔÆº ÁÅÀ¹ºçÅ Í êðîÜÆå Õ½ð, î¹ÕåÃð ¯ ¯ ¯ À¹Ã îÔÅé ï¯è¶ é¶ ÇÃ¼Ö» ç¶ ç¹ôîä» é¿È ñ¯Ô¶ ç¶ Úä¶ ÚìÅ Çç¼å¶ Í ×¹ðçÅÃ ÇÃ¿Ø îÅé, î¹ÕåÃð ¯ ¯ ¯ ÁÅ×ðÅ : À¹é·» çÆ ÇÂîÅéçÅðÆ Áå¶ ÇÃ¼Ö» ç¶ Ô¼Õ» é¿È ÃîðÇêå Ç÷¿ç×Æ ñÂÆ ç¹éÆÁÅ-íð ç¶ ÇÃ¼Ö» é¶ À¹é·» é¿È ÃÅðÆ ÇÂõñÅÕÆ Áå¶ ç¹ÇéÁÅòÆ ÔîÅÇÂå Çç¼åÆ Í íÅðå ÃðÕÅð ÇÃ¼Ö Õ½î é¿È ÇîàÅÀ¹ä ’å¶ å¹ñÆ ÃÆ Áå¶ ÇÃ¼Ö» é¿È ÃìÕ ÇÃÖÅÀ¹äÅ ÚÅÔ¹¿çÆ ÃÆ å» Ü¯ ÇÃ¼Ö ×¹ðÈ ç¶ ìÖô¶ šðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅ’’ ç¶ Ô¼Õ ñÂÆ ÕçÆ ÁÅòÅ÷ éÅ Ú¹¼Õä Í À¹é·» çÆ ôÔÅçå é¶ ÇÃ¼Ö» ç¶ Ô¼Õ» ñÂÆ Ú¼ñç¶ Á¿ç¯ñé Çò¼Ú éòÆº ðÈÔ ëÈÕ Çç¼åÆ ÇÜÃ ç¶ éåÆÜ¶ òÜ¯º Á÷ÅçÆ çÅ ÁËñÅé Õð Çç¼åÅ Í êzíêzÆå ÇÃ¿Ø, ÁÅ×ðÅ ¯ ¯ ¯ ñ¯Õ ÇçzôàÆ ’Ú Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø-ÇÂ¼Õ Ã¿Õñé ÇÔîÅÚñ êzç¶ô : Üç¯º ÇÃ¼Ö Õ½î ÇÂ¼Õ éÅ÷Õ î¯ó À¹êð ÃÆ, À¹ç¯º Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø ÜÆ é¶ ÇÂ¼Õ ÁÇÔî ÜðéËñ ÇÃ¿Ø òÜ¯º À¹¼íð Õ¶ ÇÃ¼Ö Õ½î é¿È âðÅ ðÔÆÁ» ôÕåÆÁ» é¿È î¿ÈÔå¯ó ÜòÅì Çç¼åÅ Áå¶ ÃîÈÔ ÇÃ¼Ö-Ã¿×å é¿È ÇÂ¼Õ Þ¿â¶ æ¼ñ¶ ÇÂÕ¼á¶ Õð Õ¶ éÅ÷¹Õ Ãî¶º çÅ ÁÇÔÃÅÃ ÇçòÅÇÂÁÅ Áå¶ î½ÜÈçÅ ÃðÕÅð é¿È ÇÃ¼Ö Õ½î ’å¶ ×Æå¶ ×Â¶ Ø¯ð ÷¹ñî» çÅ àÅÕðÅ ÕðÇçÁ» ÃìÕ ÇÃÖÅÇÂÁÅ Í...... ÇÃ¼Ö Õ½î À¹Ôé» çÆÁ» êËó» éÅñ ÁÅêäÆ êËó ÇîñÅÀ¹ºçÆ Ô¯ÂÆ ÁÅêä¶ éò¶º íÇò¼Ö çÆ À¹ÃÅðÆ Õð ÃÕçÆ ÔË Áå¶ ÇÂÃ Õæé é¿È òÆ çðÃÅ ÃÕçÆ ÔË : šðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅ, ÁÅÕÆ ðÔË éÅ Õ¯ÇÂÍ ’ ×¹ðîÆå ÇÃ¿Ø îÆå, ÀÈéÅ (ÇÔîÅÚñ êzç¶ô) ¯ ¯ ¯ ÇÃ¼Ö Õ½î çÆ ìçÇÕÃîåÆ¶! Ã¿å ÜÆ ÇÃÁÅÃÆ ñÆâð» çÆ Ã½óÆ Ã¯Ú çÅ ôÕÅð Ô¯ ×Â¶ Í ÇÃ¼ÖÆ-ÇÃçÕ ÇéíÅÀ¹ºç¶ Ô¯Â¶ ÇÔ¿ç¹ÃåÅé çÆ ÇøðÕÈ ÃðÕÅð Áå¶ À¹Ã çÆ ø½Ü çÅ âà Õ¶ î¹ÕÅìñÅ Õðç¶ Ô¯Â¶ ôÔÅçå çÅ ÜÅî êÆ ×Â¶ Í òÆÔòÆº ÃçÆ çÆ ÇÂ¼Õ Áç¹¼åÆ ôÔÆçÆ¶! ÇÂ¼Õ êÅÃ¶ ç¶ô çÆ êÈðÆ ø½Ü Áå¶ ÇÂ¼Õ êÅÃ¶ î¹¼áÆ íð ÇÃ¿Ø» é¶ Ã¿å» çÆ Á×òÅÂÆ Ô¶á î¹ÕÅìñÅ Õðç¶ Ô¯Â¶ ôÔÆçÆÁ» êÅ Õ¶ ÇÃ¼Ö ÇÂÇåÔÅÃ çÅ ÇÂ¼Õ êzåÆÇéè ðÈê ÇÃðÇÜÁÅÍ Ã¿å» Çò¼Ú Ã¼Ú çÆ ðÅÔ ’å¶ Ú¼ñä Áå¶ Ã¼Ú ì¯ñä çÆ Ü¹ðÁå ÃÆ Í Ã¼Ú¶ Áðæ» Çò¼Ú òÆÔòÆº ÃçÆ ç¶ ‘îÔÅé ÇÃ¼Ö’ Áå¶ Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ Ãé Í ÜÃòÆð ÇÃ¿Ø, ÀÈéÅ (ÇÔîÅÚñ êzç¶ô) ¯ ¯ ¯

43 Çòç¶ÃÆ : Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Çí¿âð»òÅñÅ ÃçÆ çÅ îÔÅé ÇÃ¼Ö ÃÆ ÇÕÀ¹ºÇÕ À¹Ô ÷¹ìÅé çÅ ê¼ÕÅ ÃÆ Í Ü¯ Õ¹Þ òÆ À¹Ã é¶ ÇÕÔÅ, À¹ÔÆ Õð ÇòÖÅÇÂÁÅ Í À¹Ô Ã¼ÚÅ Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ ÃÆ Í Õ¹ñçÆê ÇÃ¿Ø, Ôð Õ½ð, ÕËé¶âÅ ¯ ¯ ¯ À¹Ã é¶ ÇÃ¼Ö Õ½î é¿È Ü×ÅÇÂÁÅ Í mykhalsa@aol.com ¯ ¯ ¯ À¹Ã çÆ Ç÷¿ç×Æ ÇÂ¼Õ ÇÂéÕñÅìÆÂ¶ òÅñÆ ÃÆ Í Lindachang <chang_india@hotmail.com> ¯ ¯ ¯ ÇÃ¼Ö Õ½î é¿È èÅðÇîÕ Áå¶ ðÅÜéÆåÕ å½ð ’å¶ Ã¹Ú¶å ÕÆåÅ Áå¶ Ãî¶º ç¶ ò×ç¶ åÈøÅé» éÅñ à¼Õð ñË Õ¶ ÃÅð¶ Ã¿ÃÅð ç¶ ðÅÜéÆåÕ» é¿È çðÃÅ Çç¼åÅ ÇÕ ÇÃ¼Ö Õ½î Çò¼Ú ÁËÃ¶ ï¯è¶ ÕñöÆèð é¶ êËçÅ ÕÆå¶ Ô¯Â¶ Ôé Í ÇÃ¿Ø ÃÅÇÔì íÅÂÆ ÜÃò¿å ÇÃ¿Ø, úéàÅðÆú ¯ ¯ ¯ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Ãî¶º (ÃçÆ çÅ ÁÅÖðÆ ÇÔ¼ÃÅ) ÇÃ¼Ö, ìÔ¹Ç×äåÆ ç¶ ÁÃð ÁèÆé èÅðÇîÕ Áå¶ ðÅÜÃÆ ôÕåÆ Ö¯ ðÔ¶ Ãé Í Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø, ÇÂ¼Õ èÅðÇîÕ ôõÃÆÁå, é¶ ÔÅñÅå é¿È ÃîÇÞÁÅ Áå¶ ÇÃ¼Ö îÅéÇÃÕåÅ é¿È êzíÅÇòå ÕÆåÅ Í À¹Ã é¶ ÃîÕÅñÆ îÅÔ½ñ ’Ú¯º ÇÃ¼Ö» é¿È ÁÅ÷Åç ÕðòÅÀ¹ä ñÂÆ ÇÂ¼Õ éòÆº ñÇÔð çÅ ìÅé·äÈ ì¿Çé·ÁÅ Í ÇÃ¼Ö» é¶ Ô¹ä å¼Õ ìÔ¹å Õ¹Þ ×òÅÇÂÁÅ êð ÃÅðÆ ç¹éÆÁÅ ç¶ ÃÈÞòÅé êó·¶-ÇñÖ¶ ÇÃ¼Ö é½ÜòÅé» ’Ú éòÆº ÜÅÇ×zåÆ ÁÅ ×ÂÆ ÇÜÔóÆ ÇÕÃ¶ Ççé éò» êzì¿è î¹Ô¼ÂÆÁÅ Õð¶×Æ, Ü¯ ÇÃ¼Ö Õ½î çÆ íñÅÂÆ ñÂÆ Õ¿î ÁÅò¶×Å Í ÃÇå¿çð î»×à, ÃÆÂ¶ ¯ ¯ ¯ À¹Ôé» ðòÅÇÂåÆ ÁÕÅñÆ ñÆâðÇôê ò»× ê¿æ éÅñ ×¼çÅðÆ éÔÆº ÕÆåÆ, Ã×¯º Ô¼Õ-Ã¼Ú Áå¶ èðî ìÚÅÀ¹ä õÅåð ÷Åñî çÅ âà Õ¶ àÅÕðÅ ÕÆåÅ Í ×¹ðéÅî ÇÃ¿Ø ÷õîÆ, ìËñÜÆÁî ¯ ¯ ¯ À¹Ô öðÆì Áå¶ ì¶ÃÔÅð¶ çÅ ÃÔÅðÅ Ãé Ü¯ ÇÕ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø ÜÆ ò¼ñ¯º ç¼ÇÃÁÅ Ç×ÁÅ ðÅÔ ÔË Í ×¹ðî¶ñ ÇÃ¿Ø, îÅñàé ¯ ¯ ¯ Ãî¶º-Ãî¶º.... ÁÅÀ¹ºç¶ åÈøÅé» éÅñ à¼Õð ñË Õ¶ ÁÅÀ¹ä òÅñÆ éòÆº êÆó·Æ é¿È ÇÂ¼Õ éò» î¯ó ç¶ Õ¶ ÁÅêäÆ Ô¯ºç Çò¼Ú ÇñÁÅ Õ¶ Á¿ÇîzåèÅðÆ Áå¶ Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ ìäÅÇÂÁÅ Í íÅÂÆ ×¹ðÇò¿çð ÇÃ¿Ø, úéàÅðÆú * ÇÂÃ ñ¶Ö ÇòÚ ôÅîñ Õ¹Þ ÇÚ¼áÆÁ» çÅ Á¿×ð¶÷Æ îÈñ å¯º ê¿ÜÅìÆ ÇòÚ Áé¹òÅç Ã. òÆðêÅñ ÇÃ¿Ø é¶ ÕÆåÅÍ

;

òÆÔòÆº ÃçÆ çÅ ô©¯îäÆ ÇÃμÖ - ê©¯. ÇÂ³çð ÇÃ³Ø Øμ×Å ×μñ ç°ÁÅêð ï°μ× çÆ þ Ü¯ ÕñÜ°× éÅñ¯º ÇìÔåð Ã°äÆºçÅ þ Í ÇÂμÕ¯ çÅç¶ ç¶ ê¯åÇðÁ» çÅ ÷îÆé Áå¶ Øð ò³âä å¯º Þ×óÅ Ô¯ Ç×ÁÅÍ ÇÃÁÅÇäÁ» ç¯Ô» Çèð» é³± Ã³å°ôà Õðé òÅÃå¶ Õ¯ÂÆ ï¯× À°êðÅñÅ éÅ ÕÆåÅ Í åñõÆ ìÔ°å òè ×ÂÆ Í ÇÂÃ¶ ×°μÃ¶ ÇòμÚ Õ½ðò Çèð é¶ ÁÅêäÆ íðÜÅÂÆ çð¯êåÆ é³± ×³ç¶ îõ½ñ Õð Ççμå¶ Í ×μñ öÅñÆ-×ñ¯Ú å¯º òè Õ¶ îÅð ÕÅà åÕ êÔ°³Ú ×ÂÆ Í ç¯ò» Çèð» é¶ ÇéôÇÚå Ççé ’å¶ ê±ðÆ ø½ÜÆ åÅÕå éÅñ ÷¯ð-Á÷îÅÂÆ Õðé çÅ ÁËñÅé Õð ÇçμåÅ Í ø½Ü» çÅ Áå¶ ï¯ÇèÁ» çÅ ÃîÆÕðä Ô¯ÇÂÁÅ, Ü³×Æ ÃîÅé ÇÂÕμáÅ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Áå¶ ç¯ºò¶ åÅÕå» ÁÅÔî¯-ÃÅÔîä¶ Ô¯ Õ¶ Áμ× òð·ÅÀ°ä ñμ×ÆÁ» Í ÇÂμÕ ì³é¶ ê»âò-ÃËéÅî°ÖÆ ÁðÜé ÃËéÅêåÆ êð Ü³×Æ êËºåó¶ ìÅð¶ ÃÅð¶ ÁÇèÕÅð ðæòÅÔÆ Ç´ôé Õ¯ñ Í ç¯ò» Çèð» ç¶ ÇÃêÅÔÆ Áå¶ ÃËéÅêåÆ îðé ñμ×¶ Í Ü³× Çéå Ççé Ô¯ð íÖçÆ ÜÅ ðÔÆ ÃÆ Í Õ½ðò» é¶ ÕÂÆ Ççé» çÆ ÜμÕ¯åμÕÆ ìÅÁç ÁÅêäÆ ÔÅð ðÔÆ ÃËéÅ é³±, îÔÅé Ã±ðî¶, éÆåÆ-Çéê°³é, Õðä ç¶ Ãê°ðç Õð ÇçμåÅ Í ÃÅÇðÁ» ÇÂμÕ ÷°ìÅé ÇÕÔÅ, “Õðä çÅéòÆð! å³± ÃÅâÆ ÔÅð é³± ÇÜμå ÇòμÚ ìçñ ÃÕçÅ þº Í ÁÃÆº åËé³± ÁÅêäÅ î°μÖ ÃËéÅêåÆ ÃòÆÕÅð Õðç¶ Ô» Í Õðä é¶ ø½Ü é³± ÁÅêä¶ ã³× éÅñ Üμæ¶ì³ç ÕÆåÅ Í ê±ðÆ ÇåÁÅðÆ Õð Õ¶ Õðä Ü³× ç¶ îËçÅé ÇòμÚ ÜÅ ×μÇÜÁÅ Í òÅðÆ-òÅðÆ Õðä éÅñ ñóé òÅÃå¶ ÕÂÆ ÁÅÂ¶ Áå¶ ÕμÖ»ÕÅÇéÁ» ò»× À°μâç¶ ×Â¶ Í ê»âò ÃËéÅ ÇòμÚ í×çó îμÚ ×ÂÆ Í Õ¯ÂÆ ê¶ô éÅ Ü»çÆ ò¶Ö Õ¶, Õðä ç¶ àÅÕð¶ ñÂÆ, ÁðÜé é³± òμâÆ ø½Ü Ãî¶å îËçÅé ÇòμÚ À°åÅÇðÁÅ Ç×ÁÅ Í ç¯ò¶º ÁÅÔî¯-ÃÅÔîä¶ ì°μÕä ñμ×¶Í Ü³× ô°ð± Õðé ñÂÆ Çì×ñ òμÜ Ç×ÁÅ Í ç¯ò¶º Çèð» é¶ ÇÜμå ê©ÅêåÆ ñÂÆ Õ¯ÂÆ ÕÃð éÅ ÛμâÆ Í õ±ì Á×éÆ òð·ÅÂÆ ×ÂÆ Í øËÃñÅÕ°³é ÇÃμà¶ ’å¶ ê°μÜä ñÂÆ ÁðÜé é¶ ÁÅêä¶ íμæ¶ ÇòμÚ¯º, ÇÂμÕ ÖÅÃ åÆð ÕμÇãÁÅ Í Ç´ôé ðæòÅÔÆ é³± ê©äÅî ÕÆåÅ; ç¶òå¶ ÇèÁÅÂ¶; ×»âÆò (èé°μô) é³± ê±ðÆ åÅÕå éÅñ Õ³é åÆÕ ÇÖμÇÚÁÅ Í Õðä é³± îËçÅé Ûμâ Õ¶ íμÜä ñÂÆ îÜì±ð Õðé òÅÃå¶, åÆð ÇéôÅé¶ òμñ Ûμâ ÇçμåÅ Í ô±ÕçÅ Ô¯ÇÂÁÅ åÆð Õðä òÅñ¶ ðμæ ç¶ îμæ¶ ’å¶ ÜÅ òμÇÜÁÅ Í Õðä ðμæ Ãî¶å í°Á»àäÆÁÅ Ö»çÅ Ô¯ÇÂÁÅ ç¯ Ã½ ×Ü çÆ ç±ðÆ å¶ ÜÅ ÇêÁÅÍ ë°ðåÆ éÅñ Õðä Ã³íÇñÁÅ, ðμæ áÆÕ ÕÆåÅ, Ø¯ó¶ òμñ ÕÆå¶, ðæòÅÔÆ Ãñμî é³±, ðμæ Çëð êÇÔñ¶ ÃæÅé ’å¶ ÇñÜÅä ñÂÆ Ô°Õî ÇçμåÅ Í ÁμÖ ç¶ ë¯ð ÇòμÚ, ÃÔÆ ÃñÅîå, Çìé» õ½ë, Õðä, ÁðÜé ç¶ ÃÅÔîä¶ çÔÅó ÇðÔÅ ÃÆ Í Ô°ä åÆð çÅöä çÆ òÅðÆ Õðä çÆ ÃÆ Í À°Ã é¶ íμæ¶ ÇòμÚ¯º ÇÂμÕ åÆð

46 ÕμÇãÁÅ, ÇÚμñÅ ÚÅÇó·ÁÅÍ ÕîÅä çÆÁ» ÔμâÆÁ» ÕóÕ ×ÂÆÁ», å³çÆ é³± Õ³é å¯º ÇêÛ»Ô åμÕ ÇÖμÇÚÁÅ; ÇéôÅéÅ Ã¶è Õ¶ åÆð çÅö ÇçμåÅÍ ÁðÜé ç¶ ðμæ ç¶ ÃÅÔîä¶ îμæ¶ ô±ÕçÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÇÂÔ åÆð ÜÅ àÕðÅÇÂÁÅ Í Áμ× çÆÁÅ ñÅà» ÇéÕñÆÁ», èðåÆ Õ³ìÆ, ðμæ ç¶ êÔÆÂ¶ ÚðîðÅÂ¶, Ç´ôé â¯ÇñÁÅ, ÁÅÕÅô ÇòμÚ¯º ÇíÁÅéÕ ÚÆÕ» Ã°äÅÂÆ ÇçμåÆÁ», è±ó Õ¶ ìμçñ À°μá¶ Áå¶ ÁðÜé ðμæ Ãî¶å çÃ-ìÅð» ×÷ À°ñà Õ¶ ÇêÛ»Ô ÜÅ ÇêÁÅ Í Û¶åÆ Ç´ôé Ã³íÇñÁÅ Í À°Ã À°μáÇçÁ» ÔÆ Õðä çÆ À°ÃååÆ ÇòμÚ ÜËÕÅðÅ ñÅ ÇçμåÅ, “îÔ»ìñÆ Õðä çÆ ÜË Ô¯ò¶, ÜË Ô¯ò¶....... Í ’ ÇÂÃ ç¶ éÅñ ÔÆ ÁÅÕÅô ÇòμÚ¯º ÷¯ðçÅð ê©Ã³ÃÅîÂÆ ÁÅòÅ÷Å ×³±Ü À°μáÆÁ», “Õðä ï¯è¶ çÆ ÜË Ô¯ò¶, çÅéòÆð Õðä! å¶ðÆ ÜË Ô¯ò¶ ..... Í’’ ÁÅÕÅô ÇòμÚ¯º Õðä ’å¶ ê°ôê-ìðõÅ Ô¯ä ñμ×Æ Í ÁðÜé ÇÂÔ Ãí ò¶Ö Õ¶ í½ÚμÕÅ ðÇÔ Ç×ÁÅ Áå¶ À°Ã é¶ ð¯Ã òÜ¯º ñóé å¯º ÇÂéÕÅð Õð ÇçμåÅ Í ÔÇæÁÅð ÷îÆé ’å¶ ðμÖ ÇÃð Çêμà Õ¶ ìËá Ç×ÁÅ Í Ç´ôé é¶ ê°μÇÛÁÅ, “ÕÆ Ô¯ÇÂÁÅ ÁðÜé! îËçÅé ÇòμÚ ï¯è¶ ÁÅêä¶ ÔÇæÁÅð ÇÂÃ åð·» ÷îÆé ’å¶ éÔÆº ðμÖç¶, À°μá! î°ÕÅìñÅ ÕðÍ ÒÒéÔÆº ê©í±! îËº éÔÆº ñó»×Å; î¶ðÅ ÁÅêäÅ ðæòÅÔÆ ç°ôîä òμñ¯º îÅð± òÅð Õðé ’å¶ ÜËÕÅð¶ ×ÜÅò¶, îËæ¯º ìðçÅôå éÔÆº Ô°³çÅ Í ÁμÜ-Õμñ· å» ìËÕ°³á ç¶ ç¶òå¶ íÆ êμÖêÅåÆ Ô¯ ×Â¶ ñμ×ç¶ é¶ÍÓÓ ÒÒ“ÕÆ Ô¯ÇÂÁÅ ÁðÜé, Û¶åÆ çμÃ ?ÓÓ ÒÒê©í±, ÇÂÔ Õ¯ÂÆ çμÃä òÅñÆ ×μñ þ ? ÕÆ å°ÃÆ éÔÆº ÜÅäç¶ ÕÆ Ô¯ÇÂÁÅ þ ? îËº åÆð ÚñÅÇÂÁÅ, Õðä ç¶ ÛμÕ¶ Û°óÅ Ççμå¶ Í í°Á»àäÆÁ» Ö»çÅ ðμæ Ãî¶å ç¯ Ã½ ×÷ çÆ ç±ðÆ ’å¶ ÜÅ Çâμ×Å ÃÆ Í ÇÕ³éÆ ç¶ð ÇêμÛ¯º, îÃÆº Ã³íÇñÁÅ Í åç¯º ÇÕÃ¶ ç¶òÆ-ç¶òå¶ é¶ î¶ðÆ ô¯íÅ éÔÆº ÕÆåÆ Í ÇÕÃ¶ é¶ ê°ôê-ìðÖÅ éÔÆº ÕÆåÆ Í å°ÃÆº õ°ç íÆ Õ¯ÂÆ ê©Ã³ÃéÆï ôìç éÔÆº ì¯ÇñÁÅ Í Üç¯º Õðä é¶ åÆð éÅñ î¶ðÅ ðμæ Õ¶òñ çÃ ×÷ ÇêÛ»Ô èμÇÕÁÅ-ÇÂÔ ç¯ Ã½ ×÷ ç¶ î°ÕÅìñ¶ Õ°Þ òÆ éÔÆº þ-êð ÁøÃ¯Ã ! å°ÃÆº Çìé» Ã¯Ú¶, Õðä çÆ ô¯íÅ ÇòμÚ ÜËÕÅðÅ ñÅÇÂÁÅ Í ç¶òÇåÁ» é¶ ÁÅÕÅô ÇòμÚ¯º ê°ôê-ìðÖÅ ÕÆåÆ Í ÜË-ÜËÕÅð Ô¯ÂÆ, Ø³à¶ òμÜ¶ Í ÕÆ å°ÔÅâÆ ç¶òåÅ-ÃíÅ çÅ ÇÂÔ¯ ÇÜÔÅ ÇÂéÃÅø þ ? îËé³± Ü°ÁÅì ÚÅÔÆçË; Ô°ä¶, ÇÂÃ¶ òÕå, òðéÅ îËº éÔÆº ñó»×ÅÍ’ÓÓ ÒÒéÔÆº ÁðÜé, Ç÷μç éÅ Õð, ÔÇæÁÅð Ã³íÅñ, ÇÂÔ Ãî» øÜ±ñ ìÇÔÃ Õðé çÅ éÔÆº þ Í Ü³× Ãî¶º ï¯è¶ ÕÅÇÂðåÅ ÇòÖÅªç¶ îÅä éÔÆº êÅªç¶ ÍÓÓ ÒÒÜÆ éÔÆº, îË åÆð-åñòÅð éÔÆº üμÕ»×Å; êÇÔñ» î¶ðÆ åÃμñÆ ÕðòÅÀ° Í òðéÅ îËº ÃîÞ»×Å ÇÕ å°ÃÆº Á³çðÖÅå¶ Õ½ðò» çÅ êμÖ ê±ð ðÔ¶ Ô¯ ÍÓÓ ÒÒáÆÕ þ, ÇÜò¶º å¶ðÆ îð÷Æ, îËé³± ÁÃñÆÁå å¶ð¶ ÃÅÔîä¶ ðμÖäÆ ÔÆ êò¶×Æ Í ÁÅêä¶ Ççñ ’å¶ Ôμæ ðμÖ ñË Í ÇÕå¶ ÃμÚ Ã°ä Õ¶ å³± ×ô ÖÅ Õ¶ Çâμ× ÔÆ éÅ êò¶º ÍÓÓ Ç´ôé í×òÅé é¶ ÁÅêäÆ ÕñÅ êðåÅÂÆ; æ¯ó·¶ Ãî¶º ñÂÆ ÁðÜé çÅ åÆÜÅ é¶åð Ö¯Çñ·ÁÅ Í ÒÒÁÅÔ ò¶Ö ÇèÁÅé éÅñ ÁðÜé, å¶ð¶ ðμæ ç¶ êÔÆÂ¶ èðåÆ îÅåÅ é¶ ê±ðÆ åð·» ÜÕó¶ Ô¯Â¶ é¶ Í Ô¯ð ×½Ô éÅñ ò¶Ö, ô¶ô éÅ× é¶ ðμæ ç¶ êÔÆÂ¶ é³± òñ¶ò¶º êÅÂ¶ Ô¯Â¶ Ôé Í îËº ì¶éåÆ Õð Õ¶ ÃÅð¶ ç¶òÇåÁ» é³± å¶ðÆ ÃÔÅÇÂåÅ Õðé ñÂÆ îéÅ

47 ÇñÁÅ ÃÆ Í À°Ôé» íÆ ê±ðÆ òÅÔ ñÅÂÆ Í îËº õ°ç Çòôé³± çÅ ÁòåÅð, Ã¯ñ·» Õñ» Ã³ê±ðé, ÁÅêäÆ ÃÅðÆ ÁòåÅðÆ ôÕåÆ éÅñ å¶ðÆ îμçç Õð ÇðÔÅ Ô» Í å¶ð¶ ðμæ é³± Á×éÆ å¯º ìÚÅÀ°ä òÅÃå¶ ÇÂ³çð ÁÅêä¶ ÕðîÚÅðÆÁ» Ãî¶å Áμ× ì°ÞÅ ÇðÔÅ þ êð ÇÂÃ Ãí ç¶ ìÅòÜ±ç, Õ°ðìÅé ÜÅò» çÅéòÆð ï¯è¶ Õðä å¯º, òÅÔ-òÅÔ å¶ð¶, Õðä, òÅÔ ! å³± ÁÅêä¶ ÇÂμÕ¯ åÆð éÅñ èðåÆ çÅ îÅé å¯ó ÇçμåÅ Í ô¶ô éÅ× çÆÁ» ÔμâÆÁ» Ú±ðÅ Õð ÇçμåÆÁ» Í ÃÅð¶ ç¶òÇåÁ» çÆ öËìÆ ôÕåÆ ÔòÅ ÇòμÚ À°âÅ ÇçμåÆ Í îËº ÁÅêäÆ ÃÅðÆ Á×³îÆ ôÕåÆ ñÅ Õ¶ íÆ å¶ð¶ ðμæ é³± ð¯Õ éÔÆº ÃÇÕÁÅ; ì¶òμÃ Ô¯ Ç×ÁÅ Ã» îËº Í Õðä é¶ Õ¶òñ ÁðÜé ç¶ ðμæ é³± çÃ ×÷ ÇêÛ»Ô éÔÆ èμÇÕÁÅ ìñÇÕ åîÅî åË©ñ¯ÕÆ é³± ÇÔñÅ Õ¶ ðμÖ ÇçμåÅ Í ÃÅð¶ ç¶ò-ñ¯Õ ’å¶ Õðä íÅð± Ô¯ ÇéμìÇóÁÅ Í Ü¶ ÁÃÆº Áé¶Õ åÅÕå» òðå Õ¶ ðμæ é³± éÅ ð¯ÇÕÁÅ Ô°³çÅ å» å³± Áå¶ å¶ðÅ ðμæ ÇîμàÆ ÇòμÚ Çîñ ÜÅäÅ ÃÆ; åÆñÅ-åÆñÅ Ô¯ Õ¶ ÇìÖð ÜÅäÅ ÃÆ Í Õðä é¶ ÃÅâÅ ÃÅÇðÁ» çÅ îÅé í³× ÕÆåÅ þ Í À°Ã çÆ ÇÂÃ ÁæÅÔ ôÕåÆ é³± ò¶Ö Õ¶ ÔÆ Ãí é¶ À°Ã çÆ À°êîÅ ÕÆåÆ þÍ å±³ ç¯ Ã½ ×÷ Õðä çÅ ðæ ÇêÛ»Ô ð¶ó· Õ¶ Õ¯ÂÆ ÇÔîÅñÅ êðìå éÔÆº ÚμÕ ÇñÁÅ å±³ ÇÂÕμñ¶ Õðä éÅñ ñó ÇðÔÅ þº Áå¶ Õðä Áé¶ÕÅ ôÕåÆÁ» ’å¶ ÇÂÕμñÅ íÅð± þ Í Ô¯ð Ã°ä ÁðÜé Í îËº ðÅå ç¶ Ãî¶º Õðä é³± ÇêÁÅð éÅñ çμÃ ÁÅÇÂÁÅ Ã» ÇÕ ê»âò å¶ð¶ ÔÆ íðÅ é¶; åËæ¯º Û¯à¶; À°Ôé» çÆ ÜÅé ìõô ç¶òÆº Í å°ÃÆº ÃÅð¶ Õ°³åÆ ç¶ ê°μåð Ô¯ Í Çëð îËº ÇÃÖÅñ Õ¶, å¶ðÆ îÅåÅ Õ°³åÆ é³± Õðä Õ¯ñ í¶ÇÜÁÅÍ À°Ã é¶ ð¯-ð¯ Õ¶ ÃÅðÆ Ô¯ÂÆ ìÆåÆ ÕÇÔ Ã°äÅÂÆ Í î» çÆ îîåÅ çÅ òÅÃåÅ êÅÇÂÁÅ Í Þ¯ñÆ Áμâ Õ¶ Õ°³åÆ é¶ ê³Ü» ê°μåð» çÆ ÜÅé ìõôÆ ñÂÆ åðñÅ ÕÆåÅ Í À°Ô ÇÕÔóÆ ÚÅñ þ Ü¯ îËº éÅ ÚμñÆ Ô¯ò¶-åËé³± ìÚÅÀ°ä ñÂÆ Áå¶ Õðä é³± õåî ÕðòÅÀ°ä ñÂÆ Í åËé³± å» ÇÂÕñμòï é¶ ÔÆ Õç¶ çÅ êÅð ì°ñÅ ç¶äÅ ÃÆ, Ü¶ è¯Ö¶ éÅñ ×°ð± çð¯ä, À°Ã çÅ Á³×±áÅ éÅ ÕàòÅ Çç³çÅÍÓÓ ÇÂÃ å¯º ìÅÁç çÆ Ü³× ÇòμÚ ÁðÜé ÇÜμå Ç×ÁÅ Áå¶ Õðä ÇÜμå Õ¶ íÆ ÃðÆð ñ¶Ö¶ ñÅ Ç×ÁÅ Í ÕÇÔ³ç¶ Ôé ÇÂÃ îÔ»-íÅðå çÆ Ü³× å¯º ìÅÁç Õ°ðÖ¶åð ‘ê°³é-í±îÆ’ ÕÇÔñÅÀ°ä ñμ× ÇêÁÅ ÇÕªÇÕ ÇÂμæ¶ ìÔ°å òμâÆ Ö±éÆ Ü³× ñóÆ ×ÂÆ ÃÆ Í ÇÂÇåÔÅÃ ÁÅêä¶ ÁÅê é³± ç°ÔðÅªçÅ þ Í ÁÅÀ° ÕñÜ°× ÇòμÚ êðåÆÂ¶ Áå¶ ò¶ÖÆÂ¶ ÇÕ ÁÇÜÔÆ Ü³× Çëð ÇÕμæ¶ ñóÆ ×ÂÆ ? ÇÕÔóÆ ÃÆ ‘ê°³é-í±îÆ’ Áå¶ Õ½ä ÃÆ ÇÂÃ æ» Õðä ìñÆ ? ÇÂÔ ‘èðî-èðåÆ’ ×°ð± éÅéÕ çÆ Úðé-Û¯Ô éÅñ êÇòμåð Ô¯ÂÆ Í ×°ð± éÅéÕ ÃÅÇÔì Áμá» ÜÅÇîÁ» ðÅÔÆº ÇÂμæ¶ (Á³Çî©åÃð) êèÅð¶ Í ÇÂμæ¶ ÔÆ çÃ» ÃÇå×°ð» çÆ ÁÅåîÕ Ü¯å ‘ê¯æÆ ÃÅÇÔì’ çÆ Ã³ê±ðäåÅ Ô¯ÂÆ Áå¶ êÇÔñÅ ê©ÕÅô Ô¯ÇÂÁÅÍ ÇÂμæ¶ ÔÆ ‘îÆðÆ-êÆðÆ’, ‘í×åÆ Áå¶ ôÕåÆ’ çÅ Ã°î¶ñ ê©×ÇàÁÅ Í ÔðÆ ç¶ î³çð ÃÅÔîä¶ ÔÆ, ÁÕÅñ çÅ åõå íÆ À°ÃÅð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Í ÇÂÔé» òÆ êÅòéåÅ ñÂÆ ÁäÇ×äå Ã³å», í×å» Áå¶ Ã±ðÇîÁ» é¶ ÁÅêä¶ ê©Åä» çÆ ÁÅÔ±åÆ ÇçμåÆ Í ÇÂÃ¶ çð ’å¶ ÔÅ÷ð Ô¯ Õ¶, ÃÅæÆÁ» Ãî¶å, ÇÂμÕ ÇÃμÖ é¶ ÁðçÅÃÅ Ã¯ÇèÁÅ ÇÕ ÁÅêä¶ íðÅò» éÅñ Ô¯ ðÔÆ ì¶ÇÂéÃÅëÆ õåî ÕðòÅ Õ¶ ÔÆ ÃÅÔ ñò»×Å Í ÇÃμÖ-ê³æ ç¶ ÃòË-îÅä ñÂÆ èðî-ï°μè ô°ð± Õð ÇçμåÅ Í é³×¶ èó, Õ°Þ íÆ éÅ Ô³°ÇçÁ», Õ¶òñ ÃÇå×°ð± ÜÆ ’å¶ íð¯ÃÅ ðμÖ Õ¶, Ü³× çÅ Çì×ñ òÜÅ ÇçμåÅ Í ÇÂμÕ êÅÃ¶ ÇÂÕμñÅ Õðä þ (ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø); Õ½ðò íðÅ òÆ ÃÅæ éÔÆº ÇéíÅ ðÔ¶ (ÁÕÅñÆ çñ); ç°ÁÅêð òÅñÅ ØàéÅ-ÚμÕð òÆ ô°ð± Ô¯ Ç×ÁÅ þ Í íÅÂÆ Ã×¯º åîÅôìÆé» ÇòμÚ ÜÅ Öñ¯Â¶ Í ê»âò» çÆ ÃËéÅ (ÃðÕÅðÆ Çèð) Áå¶ Õ½ðò íðÅ (ÁÕÅñÆ) òÆ ‘Ã±ç-ê°μåð’

48 Áå¶ Ô¯ð ÕÂÆ ÇÕÃî çÆÁ» å¯Ôîå» ñÅÀ°ä¯º ôðî éÔÆº Õðç¶ Í ì¶×ÅÇéÁ» å¯º å» ÕÆ ÁÅÃ ÃÆ, ÁÅêä¶ íÆ êðÅÇÂÁ» éÅñ ÜÅ ðñ¶ Í ÕçÆ ê©ÕðîÅ ÇòμÚ¯º ÇéÕñ ÜÅä çÆ Ú¶åÅòéÆ, ÕçÆ âÅÕ±Á»-«à¶ÇðÁ» çÅ î°ÖÆ ÁÅÇÖÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ Í ÇÂÃ ç¶ ×°μÞ¶ í¶ç êÇÔñ» ÔÆ ç°ôîä é³± çμÃ Ççμå¶ Ü»ç¶ é¶ Í éòÆé Ü³×Æ ÁÃåð ÁÅ ÜÅä Õð Õ¶ Ô°ä Ç´ôé é³± ðæòÅÔÆ ìä Õ¶ ÁðÜé ç¶ éÅñ ÁÅÀ°ä çÆ ÷ð±ðå éÔÆº þ Í Ç´ôé (ÇÂ³çðÅ ×»èÆ) ÁðÜé (òËÇçÁÅ) é³± Õðä (ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø) ç¶ Çòð°μè ÃÅðÆÁ» ôÕåÆÁ» ç¶ Õ¶ í¶ÜçÅ þ Í À°Ã Áμ×¯º Üéðñ ÇçÁÅñ Áå¶ ìðÅó ÁÅÇç é³± Ãí Õ°Þ Ã³íÅñ ÇçμåÅ Í Á³é·Å Çè·åðÅôàð (Ç×ÁÅéÆ ÜËñ ÇÃ³Ø) Ã³Ü¶ (Ã±ÔÆÂ¶) å¯º Ü³× ìÅð¶ ÜÅäÕÅðÆ ê©Åêå ÕðçÅ þ Í ÇÂÃ òÅðÆ Ã³Ü¶ íÆ è¯Ö¶ìÅ÷ ÇéÕÇñÁÅ; Ü³ö çÆ ÃÔÆ ÃÇæåÆ éÔÆº çμÃçÅ Í ÃÅð¶ îÅð± Á×éÆ-ôÅÃåð Áå¶ ÁÃåð ÇÂÕμá¶ Õð ñÂ¶ ×Â¶; àËºÕ, å¯ê» Áå¶ ‘À°μâäÖà¯ñ¶’ íÆ Í ÇÂÕμñ¶ ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± ë°³âä òÅÃå¶ îÔÅé íÅðå òðô çÆ ôÕåÆôÅñÆ ÃËéÅ é³± Þ¯Õ ÇçμåÅ Ç×ÁÅ þ Í À°Ã é³± Õî÷¯ð Õðé òÅÃå¶ êÇÔñ» ìÅÔò» (ÁÕÅñÆ) å¯ó ÇçμåÆÁ», Çëð ‘Ã±ç-ê°μåð’ ÁÅÇÖÁÅ, ÇÂñ÷Åî ñÅÂ¶; ìÅÔðñÆ ÃÔÅÇÂåÅ ð¯Õä òÅÃå¶ ÃðÔμç» ’å¶ Ú½ÕÃÆ òèÅ ÇçμåÆ; ÁÖìÅð, ð¶âÆú, àÆ.òÆ. ’å¶ Ú¯ð þ, ÕÅåñ þ, ç¶ô ÕÅ ç°ôîä þ, çÅ Þ±áÅ ô¯ð êÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ Í ìÔ°å ÚÅñ» ÚμñÆÁ» êð Õðä Ã±ðî¶ é¶ ÔÅð éÅ î³éÆ Í çÃ ñμÖ ø½Ü ÚÅñÆ Õ° í°μÖ¶-íÅä¶ ÇÃ³Ø» é³± îÅð Õ¶ Çëð ìÔÅçðÆ çÅ ã³â¯ðÅ ÇêμàäÅ ÚÅÔ°³çÆ þ Í î°ó å¯º ÚîÕ¯ð çÆ ×ó·Æ çÅ Çç©ô ÁμÖ» Áμ×¶ ÁÅ Ü»çÅ þ Í Ô³ÕÅðÆ Ô¯ÂÆ ø½Ü çÅ Üç¯º ìÔ°åÅ é°ÕÃÅé Ô¯ä ñμ×Å å» ÇÂμÕ¯ òÅðÆ ÃÅð¶ ì³Çéú ÃÅð¶ åð·» ç¶ ÔÇæÁÅð» éÅñ ÔμñÅ ì¯ñ ÇçμåÅ Ö±é çÆÁ» éçÆÁ» òÇÔ à°ðÆÁ»; Áμ× ç¶ ñ»ì± À°μá¶; ØîÃÅä çÅ Ü³× îμÇÚÁÅ; å¯ê», àËºÕ», ×¯ñÆÁ» Áå¶ ÇÃ³Ø» ç¶ ÜËÕÅÇðÁ» é¶ ÇíÁÅéÕ éÅç òÜÅÇÂÁÅ Í ÁðÜé Õ¯ñ ÃÅðÆÁ» åÅÕå» Ãé-Õðä ÇéÔμæÅ Õð ÇçμåÅ Í ÁäÇ×äå ÕîÆäÆÁ» ÚÅñ» Úμñ Õ¶, íÅò¶º Õðä é³± ÃðÆðÕ å½ð ’å¶ Öåî Õð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ þ êð Ç´ôé é¶ õ°ç Õðä ç¶ Ã±ðî×åÆ ç¶ Ã¯Ôñ ×ÅÂ¶ Í Ôð ø½ÜÆ ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ À°Ã é³± ‘òμâÅ ï¯èÅ’ Õð Õ¶ ÇñÇÖÁÅÍ ÃÅðÆ ê»âò ÃËéÅ é¶ Õðä é³± îÅð Õ¶ ÇÂμ÷å éÔÆº ÖμàÆ êð Õðä é¶ çÃ ×÷ ðμæ ÇêÛ»Ô èμÕ Õ¶ Ã³ÃÅð ÇòμÚ ê©ÇÃμèÆ ê©Åêå Õð ñÂÆ Í ÇÃμÖ» ç¶ Ççñ» ’å¶ À°Ã çÅ ÃçÅ ðÅÜ ðÔ¶×Å Í Õðä ’å¶ Ü³× ç¶ îËçÅé ÇòμÚ ÔÆ ê°ôê-òðÖÅ Ô¯ ×ÂÆ ÃÆ êð ÇÂμæ¶ ê³ÜÅì ÇòμÚ å» ÁÜ¶ íÆ õ½ø ÛÅÇÂÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ Í ÇÂÃ òÆÔòÆº ÃçÆ ç¶ îÔÅé ï¯è¶, ô©¯îäÆ ÇÃμÖ’ çÅ À°μÚÆ ÁÅòÅ÷ éÅñ Õ¯ÂÆ éÅî íÆ éÔÆº ñË ÇðÔÅ Í ÇÂμÕ Çèð òÅÃå¶ ÇÂ³çðÅ ×»èÆì¶ç¯ÇôÁ» çÆ ÕÅåñ, èðî ÁÃæÅé çÆ ì¶ÁçìÆ Õðé òÅñÆ-îðé À°êð³å ‘ôÔÆç’ ìä ×ÂÆ þ Í ç±ÜÆ Çèð òÅÃå¶ ÃòË-îÅä ÇêμÛ¶ ÜÅé» Õ°ðìÅé Õðé òÅñ¶ ï¯è¶ íÆ ôÔÆç éÔÆº Ôé Í ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ôÔÆçÆ Øμà¶ ð°ñçÆ ÜÅ ðÔÆ þ Í ì¶Á³å ÇÃ³Ø, Ãåò³å ÇÃ³Ø, Õ¶Ôð ÇÃ³Ø ì¶êÛÅä Ô°³ç¶ ÜÅ ðÔ¶ Ôé Í ‘Ã°μÖÅ-ÇÜ³çÅ’ Áå¶ Ô¯ð Ã±ðî¶ ïÅç çÆÁ» êðå» ’Ú¯º ÇÕðç¶ ÜÅ ðÔ¶ Ôé Í Ã³é 1984¤ ç¶ ç¯ò¶º Øμ¬ØÅð¶ ñ×í× Ç÷³î¶òÅð ÇòÁÕåÆÁ» òμñ¯º í°ñÅ Ççμå¶ ×Â¶ Ôé Í

49 ÒÒçÅòÅ Á×Çé ìÔ°å Çå©ä ÜÅñ¶ Õ¯ÂÆ ÔÇðÁÅ ì±à ðÇÔú ðÆ’ÓÓ ç¶ îÔ»òÅÕ î°åÅìÕ ÃÅð¶ êÅÃ¶ çÇÔôå çÆ Á×éÆ þ Í ÃÅðÅ ÇÃμÖ ð±êÆ ð°μÖ, Ü³×ñ, ìÅ×, ÃÅó Õ¶ Ã°ÁÅÔ Õð ÇçμåÅ þ Í Õ¯ÂÆ ÔÇðú ì±àÅ ÇÕå¶ ÇòðñÅ ÔÆ ìÇÚÁÅ þÍ è³éòÅç þ ÇÃðçÅð ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø (ê©ëËÃð Á½ë ÇÃμÖÇÂ÷î) Áå¶ ÃÅæÆÁ» çÅ, ÇÜé·» òμâ¶ ÇÜ×ð¶ éÅñ ’òÆÔòÆº ÃçÆ çÅ îÔÅé ÇÃμÖ’ ñμíä òÅÃå¶ ÁõìÅð» ÇòμÚ ÇÂôÇåÔÅð ç¶ Õ¶ ÇÃμÖ» é³± ò³×ÅÇðÁÅ-ÁÅêäÆ ðÅÂ¶ í¶Üä ñÂÆ Í Çìé» ôμÕ ìÔ°Ç×äåÆ ÇÃμÖÅ é¶ ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± òÆÔòÆº ÃçÆ çÅ À°μåî ÇÃμÖ ÃòÆÕÅð ÕÆåÅ þ Í ÇÂÔ Ãåð» ÇñÖ¶ ÜÅä åÕ å°ÔÅâ¶ òμñ¯º ÕÆåÆ ×ÂÆ ÇÂÃ Ú¯ä é³± ÕÅîð¶â» é¶ å» í³âäÅ ô°ð± íÆ Õð ÇçμåÅ þ Í ÔÅñÆ Ô¯ð ñ¯ÕÆ íÆ í³âÆ ÷ð±ð Õðé×¶ Í ò¶ÖäÅ ÇÕå¶ â¯ñ éÅ ÜÅäÅ Í ÔÅñÆ Ô¯ð ìÔ°å Õ°Þ òÅêðé çÆ Ã³íÅòéÅ þ Í ÇÂÃ åð·» ç¶ ÕÅðÜ Úñç¶ ðÇÔä Í ìÔ°å ôñÅØÅï¯× À°μçî þ Í ×°ð± ÷ð±ð øÇðÁÅç Ã°ä¶×Å!

ÇÃμÖ» çÅ îÃÆÔÅ - î³Ü± Õ°ðËôÆ Ôð ÇÂéÃÅé À°Ã ÚÆ÷ é³± ÇêÁÅð ÕðçÅ þ, ÇÜÃ å¯º À°Ã é³± Õ¯ÂÆ ÇÃñÅ Çîñ ÃÕ¶ Í Û¯àÅ ÇÜÔÅ ê½çÅ ñ×ÅÀ°ä òÅñÅ ÇÂéÃÅé Ã¯ÚçÅ þ ÇÕ Õç¶ ÇÂÔ ê½çÅ òμâÅ Ô¯ Õ¶ î¶ð¶ Øð çÆ Ö±ìÃ±ðåÆ é³± òèÅÂ¶×Å Í Õç¶ Õ¯ÂÆ ñóÕÅ îËº ÇÂÔ ÕÇÔ³çÅ éÔÆº Ã°ÇäÁÅ ÇÕ îËé³± Ö±ìÃ±ðå Á½ðå éÔÆº ÚÅÔÆçÆ, ÇÂμÕ ÃμÚÆ ç¯Ãå åÆòÆº îËé³± ÚÅÔÆçÆ þ, ÇÜÃ çÆ Ã¯Ú, ÃÅèéÅ î¶ðÆ Á³åð-ÁÅåîÅ é³± êÇÔÚÅä ÃÕ¶ Í À°Ô ÁÅêäÆ Áå¶ î¶ðÆ ÔÃåÆ é³± í°ñÅ Õ¶ ÇÂμÕ ç±Ü¶ ÇòμÚ ÇÂÃ åð·» Ö¯ ÜÅä òÅñÆ Ô¯ò¶ ÇÜÃ åð·» “ç±ðÆ éÅ ðÔ¶ Õ¯ÂÆ ÁÅÜ ÇÂåé¶ ÕðÆì ÁÅú, îËº å°Þ îËº ÃîÅ ÜÅÀ±º å³± î°Þ îËº ÃîÅ ÜÅú Í’’ Ã°äé ñÂÆ íÅò¶º ÇÂÔ ñÅÂÆé» ÔñÕÆÁ» ÇÜÔÆÁ» Ô¯ä êð ÇÂé·» çÅ ÁÅêä¶-ÁÅê ÇòμÚ ÇÂμÕ ìÔ°å òμâÅ îåñì þÍ ×μñ À°é·» Ççé» çÆ þ ÇÜé·» Ççé» ÇòμÚ À°×ðòÅç ÁÅêä¶ ê±ð¶ ÷¯ð» ’å¶ ÃÆ Áå¶ ÇÂμÕ ÁËÃ¶ Ã³å çÅ éÅî ÇÂé·» ÃÅðÆÁ» âÕËåÆÁ» ç¶ ÇêμÛ¶ ÇñÁÅ Ü»çÅ ÃÆ ÇÕ Á×ð Õ¯ÂÆ ÇÃμÖ Ü» ÇÃμÖ» éÅñ Ã³ì³è ðμÖä òÅñÅ Ô¯ð ÇÕÃ¶ íÅÂÆÚÅð¶ çÅ ÁÅçîÆ Ü» Á½ðå À°Ã Ã³å çÅ éÅî òÆ ÁÅêäÆ ÷°ìÅé À°μå¶ ñË Õ¶ ÁÅªçÅ ÃÆ å» À°Ã é³± ìÔ°å ì°ðÆ åð·» åÃÆÔ¶ Ççμå¶ Ü»ç¶ Ãé Í ÁμÜ î¶ðÆ À°îð (î¶ðÅ Üéî AD îÂÆ, AIFG ÇòμÚ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ, À°Ã ÇÔÃÅì éÅñ) CB Õ° ÃÅñ ìäçÆ þ Í ÇÂÃ ÕÅðä ÁÅêäÆ À°îð çÆ ×μñ ÕÆåÆ þ ÇÕªÇÕ ÁÅêä¶ ÔμÕ ÇêμÛ¶ ñóé òÅÇñÁ» é³± Üç¯º ÖÅóÕ± ÇÕÔÅ Ü»çÅ ÃÆ À°Ã òÕå îËº ìÔ°å Û¯àÆ ÃÆ, î¶ðÅ ÇòÁÅÔ òÆ éÔÆº ÃÆ Ô¯ÇÂÁÅ Í îËº Õ°ÁÅðÆ ÃÆ Áå¶ êó·çÆ ÃÆ Í ÇÜÃ î°Ôμñ¶ ÇòμÚ ÁÃÆº ðÇÔ³ç¶ ÃÆ À°Ô ÃÅðÅ î°ÔμñÅ ÇÃμÖ» çÅ ÃÆ Í î¶ðÅ ìÚêé ÇÃμÖ» Áå¶ ÇÔ³ç±Á» ÇòμÚ ìÆÇåÁÅ Í îËº ÇÂé·» çÆÁ» ÁÅçå» Áå¶ ÇÂé·» çÆÁ» ÃμÚÅÂÆÁ» é³± ìóÅ é¶Çóú ç¶ÇÖÁÅ Í ÇÂé·» ñ¯Õ» ç¶ Øð ÇòμÚ Ôð êðç¶ òÅñÆ ×μñ Üç¯º Ô°³çÆ ÃÆ å» îËº Ç÷ÁÅçÅåð À°é·» çÆÁ» ×μñ» ÇòμÚ ôðÆÕ (ôÅîñ) Ô°³çÆ ÃÆ, ÇÕªÇÕ Û¯àÆ-À°îð ìμÚÆ Ô¯ä ÕÅðé î¶ðÆ Õ¯ÂÆ ÁÇÔîÆÁå éÔÆº ÃÆ Áå¶ ìμÇÚÁ» ç¶ ÇòμÚ ìμÚÅ ÔÆ ÃîÞÆ Ü»çÆ ÃÆ Í À°Ã òÕå Ã³å ÜÆ çÆÁ» ×μñ» ñ¯Õ» ç¶ ØðÆº Ô¯ÇÂÁÅ ÕðçÆÁ» Ãé Í î¶ð¶ Õ³é ìóÆ À°åÃ°ÕåÅ ç¶ éÅñ À°Ôé» ×μñ» é³± ÃîÞä çÆ Õ¯Çôô Õðç¶ Ãé êð Üç¯º îËº Øð ÁÅ Õ¶ À°Ã ìÅð¶ Õ¯ÂÆ ×μñ Õðé çÆ Õ¯Çôô ÕðçÆ å» î¶ð¶ Øð ç¶ î¶ðÅ î±³Ô ì³ç Õð Çç³ç¶ Ãé ÇÕ ÇÂμæ¶ ÇÕÃ¶ Ã³å»-Ã°³å» çÅ éÅî éÅ ÇñÁÅ Õð, Ü¶ åËé³± Ç÷ÁÅçÅ ÔÆ ÇêÁÅð þ å» ÚñÆ ÜÅ À°Ôé» ç¶ Øð ÇÜé·» ç¶ Øð¯º å³± ÇÂÔ Ãí Õ°Þ Ã°ä Õ¶ ÁÅªçÆ þÍ Ü¶ îËº ÇÕÔÅ ÇÕ À°Ô ìóÅ ÃμÚÅ-Ã°μÚÅ ÇÂéÃÅé þ å» î¶ð¶ ØðÇçÁ» é¶ ÜòÅì ÇçμåÅ ÇÕ Ü¶ À°Ô ÁËéÅ ÔÆ ÃμÚÅ þ å» Çëð À°Ôé» ç¶ ÁÅêä¶ ÔÆ ÇÃμÖ À°Ã çÆ ÃμÚÅÂÆ çÅ ÃÅÔîäÅ Õðç¶ âðç¶ ÇÕª Ôé? îËº üμê Õð Ü»çÆ Í Çëð îËº ÇÂμÕ òÅð ÁÅêä¶ éÅéÕ¶ ×ÂÆ Í À°μæ¶ ÜÅ Õ¶ Õ°Þ î°ÃñîÅé íÅÂÆÚÅð¶ ÇòμÚ¯º, Ü¯ ÇÕ î¶ð¶ îÅÇîÁ» çÆ æ»

51 ñ×ç¶ Ãé, é¶ ×μñ Ã°äÅÂÆ ÇÕ “ÁÃÆ Ã°ä¶-Ã°äÅÂ¶ Ã³å» é³± Çîñä Úñ¶ ×Â¶ êð âðç¶-âðç¶Í éÅñ¶ À°Ô ÔμÃä Áå¶ éÅñ¶ î¶ðÆ éÅéÆ î», ÃÅð¶ ×μñ» ÕðÆ ÜÅä Í “íÅÂÆ-íËä ÁÃÆº ×Â¶ ÃÆ Ã³å» ç¶’ , À°Ôé» é¶ î¶ðÆ î» é³± ÇÕÔÅ, “ÜÅ Õ¶ îμæÅ à¶ÇÕÁÅ å¶ ÃÅé³± À°Ã é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ å°ÔÅâÅ éÅî ÕÆ þ? ÁÃÆº ÇÕÔÅ ìôÆð ÖÅéÍ Ã³å» é¶ Ü°ÁÅì ÇçμåÅ ÇÕ “å¶ðÅ éÅî ìôÆð ðÅî Ü» ìôÆð Õ°îÅð Ô¯äÅ ÚÅÔÆçÅ þÍ’ À°Ã é¶ ÇÕÔÅ, “ÇÂÔ ÇÕÀ°?’ å» Ã³å» é¶ ÜòÅì ÇçμåÅ ÇÕ “À°Ô ÇÂÃ ÕðÕ¶ ÇÕ å±³ ÁÅêä¶ î÷·ì çÅ éÅî å» ðμÖ ÇñÁÅ êð å±³ ÁÅêäÆ Ã±ðå ç¶Ö Í ÕÆ å³± ñ×çËº î°ÃñîÅé ?’’ À°Ô ÁÅêä¶ ÁÅê ÇòμÚ ôðÇî³çÅ Ô¯ ×Â¶ Áå¶ À°Ô ì³ç¶ ÁμÜ òÆ Ç÷³çÅ Ôé Í îËº ÇÂÔé» ×μñ» é³± ìó¶ ÇèÁÅé éÅñ Ã°äçÆ ðÔÆÍ Ã³é AIHG ÇòμÚ î¶ðÅ ÇòÁÅÔ Ô¯ Ç×ÁÅ Í ÇòÁÅÔ Õðé ò¶ñ¶ ÃÅâ¶ õÅéçÅé» ÇòμÚ ÇÂÔÆ ÇÃÖÅÇÂÁÅ Ü»çÅ þ ÇÕ ìμÃ ÁμÜ å¯º ç¯é» õÅéçÅé» çÆ ÇÂμ÷å é³± ìðÕðÅð ðμÖäÅ þ-Ôð ÔÅñå ÇòμÚ Í î¶ð¶ êåÆ çÅ éÅ Õ¯ÂÆ ÕÅð¯ìÅð ÃÆ, éÅ Õ¯ÂÆ ÃÅâ¶ Õ¯ñ ÜμçÆ ÷îÆéÜÅÇÂçÅç ÃÆ, À°μÚÆÁ» Ççñ» ÇòμÚ Ã¯Ú», ÇõÁÅñÅå ìÔ°å À°μÚ¶-Ã°μÚ êð......Í êμñ¶ Õ°μÞ éÅ Ô¯ä ÕðÕ¶ ìÔ°å Õ°Þ éÅ Õð ÃÕ¶ Í ÇÜÔóÆ æ¯ó·Æ ìÔ°å òèÆÁÅ é½ÕðÆ ÃÆ, êËÃÅ éÅ Ô¯ä çÆ òÜ·Å ÕðÕ¶ î¶ð¶ êåÆ é³± À°Ã é½ÕðÆ å¯º Õμã ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Í ÇÕðÅÂ¶ çÅ îÕÅé, î°ôÕñ» çÅ ÃÅÔîäÅ, ìμÚÅ Ô¯ä òÅñÅ, Ççñ ç¶ Á³çð Ã¯Ú» çÅ ê³âÅñ-ÇÂÔ ÃÅðÆÁ» ×μñ» å°ÔÅâÆ ×μñ éÅñ î¶ñ å» éÔÆº Ö»çÆÁ» êð ÇÂÃ çÅ ÇéÚ¯ó å°ÔÅâÆ ×μñ éÅñ Ü°ÇóÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ Í ê³ÜÅì ç¶ ÇòμÚ î½Õ¶ çÆ ÃðÕÅð ÇÃμÖ» çÆ Ô¯ò¶ êð Çëð òÆ ì¶êμå ÇÃμÖ ÔÆ Ô¯ ðÔ¶ Ôé Í ÁÕÅñ åõå ç¶ Üæ¶çÅð çÅ ÁêîÅé ÕÆåÅ ÜÅ ÇðÔÅ Ô¯ò¶ êð ÃÅâÅ ê³ÜÅì üμê Ô¯ò¶, ÇÕª? Õ°ðÃÆ çÅ ñÅñÚ? ÇÕÃ ÚÆ÷ çÅ ñÅñÚ þ Ü¯ ÃμÚÅÂÆ ÕÇÔä å¯º ð¯Õ ÇðÔÅ þ Í Ü¶ î½å å¯º âðç¶ Ô¯ å» ÇÜÃ Ççé î½å ÁÅÀ°äÆ þ, À°Ã Ççé Ãμå ÇÜ³ç¶ ñÅ Õ¶ òÆ Á³çð «Õ ÜÅäÅ, î½å À°μæ¯º òÆ ÇÖμÚ ÇñÁÅò¶×Æ Í ÕÆ å°ÃÆº ÕÅÇÂðåÅ ÕðÕ¶ ÁÅêä¶-ÁÅê é³± ÇÃμÖ ÁÖòÅªç¶ Ô¯? ÇÃμÖ ÕÆ Ô°³çÅ þ? ÇÃμÖ çÆ ê©ÆíÅôÅ ÕÆ þ? ÕÆ å°ÃÆº í°μñ üμÕ¶ Ô¯? ÕÆ õÅñÃÅ ÜÆ å°ÔÅâÆÁ» ÷îÆð» îð üμÕÆÁ» Ôé? ÕÆ å°ÔÅâÆ ÁÅåîÅ îÇÔÃ±Ã éÔÆº ÕðçÆ? ÁμÜ çÆ ç°éÆÁ» ÇòμÚ ê±ðÅ ÷¯ð ñ×Å Õ¶, ñμÖ» çÆÁ» ×ð»à» ç¶ Õ¶, ÇÃμÖ ñÆâð ê±ð¶ ê³ÜÅì é³± ÁÅêä¶ òμñ éÅ ÇÖμÚ ÃÕ¶ êð Ã³å» é¶ ðÅÜéÆåÆ å¯º ç±ð ðÇÔ Õ¶ ê±ð¶ ê³ÜÅì é³± ÇÂμÕ ñóÆ ÇòμÚ êð¯ ÇñÁÅ ÃÆ Í À°Ã ÇÂéÃÅé é¶ å°ÔÅâ¶ ÇÃμÖ» ñÂÆ ÕÆ éÔÆº ÕÆåÅ Í úÂ¶ òÆð¯ ! õÅñÃÅ ÜÆú! ÁÅêäÆ ÁÅåîÅ é³± Þ³Ü¯ó¯, úÂ¶ ÇÃμÖ ìä¯ ÇÃμÖ, ÇÕªÇÕ ÇÃμÖ, ÇÃ³Ø (ô¶ð) çÅ éÅî þ Í ô¶ð Õç¶ âðçÅ éÔÆº Í Ã³å» é¶ ÃμÚ çÆ ñóÅÂÆ ñóÆ Í À°Ã é¶ ÇÜÃ ÷°ñî çÅ õÅåîÅ ÕÆåÅ, ÇÂÔ Ã¯Ú¶ ÇìéÅ ÕÆåÅ ÇÕ À°Ã çÆ ÜÅå Ü» èðî ÕÆ þ? Ã³å» é³± ì°ðÅ ÇÕª ÃîÇÞÁÅ Ç×ÁÅ ç¶òÆ îÅåÅ (ç°ð×Å) ÇÜÃ çÆ ÇÕ ÁÅê» ê±ÜÅ Õðç¶ Ô», À°Ã é³± å» ÇÕÔÅ Ü»çÅ þ ÇÕ å³± ÇÕ³éÆ îÔÅé þ ! ç¶òÆ é¶ å» ÷Åñî» çÆÁ» ×ðçé» Õμà Õ¶ ÁÅêä¶ ×ñ ÇòμÚ ÔÅð êÅ ñÂ¶ Ãé Í ÇÂÔ ÷°ñî çÅ ÔμÕçÅð ÇÃðø Ã³å» é³± ÔÆ ÇÕª ÃîÇÞÁÅ Ç×ÁÅÍ

52 À°é·» é¶ å» ÇÃμÖ» é³± ÇÂéÃÅø ç°ÁÅÀ°äÅ ÚÅÇÔÁÅ ÃÆ Í Ççñ ð¯ ÇðÔÅ þ Ü¯ ×μñ îËº Áμ×¶ ÇñÖä ñμ×Æ Ô» Í ÇÜÃ Ççé çðìÅð ÃÅÇÔì Á³çð ×¯ñÆÁ» ÚμñÆÁ», Ôð ÚÆ÷ çÆ ì¶-ÁçìÆ Ô¯ÂÆ Ü¯ ÇÕ ÇÕÃ¶ òÆ èðî çÆ éÔÆº Ô¯äÆ ÚÅÔÆçÆ, À°Ã Ççé ÇÃμÖ ÇÕμæ¶ Ãé? ìó¶ ç°μÖ çÆ ×μñ þ ÇÕ ÇÂÃ ÃçÆ ÇòμÚ ÇÔ³ç°ÃåÅé é³± ÁÅ÷Åç ÕðòÅÀ°ä ñÂÆ ÇÔ³ç±, ÇÃμÖ Áå¶ î°ÃñîÅé, Ü¯ Ôî¶ôÅ ÇÂÕμá¶ ÃÆ, ÇÂé·» ñÆâð» é¶ ÁÅêäÆÁ» Üð±ðå» ñÂÆ êÅó Õ¶ ðμÖ Ççμå¶ Ôé Í ÇÂÃ ÃçÆ ç¶ ÇòμÚ ÇÜμæ¶ ìÚêé å¯º Ã°äç¶ ÁÅ ðÔ¶ ÃÆ î÷Ôì éÔÆº ÇÃÖÅåÅ ÁÅêÃ î¶º ìËð ðÖéÅ ÇÔ³çÆ þº Ôî òåé þ ÇÔ³ç¯Ãå» ÔîÅðÅ Í À°μæ¶ ç±Ü¶ êÅÃ¶ ìÅìðÆ îÃÇÜç ãÇÔ-ã¶ðÆ ÕÆåÆ ×ÂÆ Í ÁÃÆº ÇÕÃ é³± ÜÅ Õ¶ ð¯ Õ¶ ÇçÖÅÂÆÂ¶? ÇÕÃ ’å¶ ÷¯ð ÕμãÆÂ¶? À°Ô ÃμÚÅ Ã³å å» Ô°ä éÔÆº ÇðÔÅ, Ü¯ ÃμÚÅÂÆ çÆ ÁÅòÅ÷ é³± ì°¦ç Õð ÃÕçÅ ÃÆ Í ÕÆ þ Õ¯ÂÆ ÁËÃÅ ÇÃμÖ? å°ÃÆ ÕÆ ÃîÞç¶ Ô¯ ÇÕ ÇÃμÖ À°Ô Ô°³çÅ þ Ü¯ Á³Çî©å ÛÕ ñò¶ Ü» ÇÕðêÅé êÅ Õ¶ Çéμåé¶î Õð¶? Ü» ÕÆ î°ÃñîÅé À°Ô Ô°³çÅ þ Ü¯ ÔμÜ ÕðÕ¶ ê³Ü òÕå çÆ éîÅ÷ êó·¶? ÃμÚÅ ÇÃμÖ Ü» î°ÃñîÅé å» À°Ô Ô³°çÅ þ Ü¯ ÁÅêä¶ èðî ç¶ Áé°ÃÅð ÚμñçÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÇÂé·» ÚÆ÷» ç¶ éÅñ ÕÅî, Õð¯è, ñ¯í, î¯Ô, Ô³ÕÅð å¯º ðÇÔå Ô¯ò¶, ÇÜÃ é³± ÇÂÔé» ÚÆ÷» ÇòμÚ¯º Õ¯ÂÆ òÆ ÚÆ÷ íðîÅ éÅ ÃÕ¶ Áå¶ À°Ã çÆ ÷îÆð é³± ÇÔñÅ éÅ ÃÕ¶ Í À°Ô ÜÅäçÅ Ô¯ò¶ ÇÕ ÇÂÔ Ãí ÚÆ÷» ÇÂμÕ ð³×Æé àÆ.òÆ.çÆ ð³×Æé Ç÷³ç×Æ çÆ åð·» Ôé Í ÁÃÆ ÇÂé·» ÇÕðÅÂ¶ ç¶ îÇÔñ», ÁàÅðÆÁ», Øð» ’Ú¯º òÅêÃ ÜÅäÅ þ Í À°Ô ÜÅäç¶ Ô¯ä ÇÕ ÃμÚ ÕÇÔä å¯º ÁÃÆ âðéÅ éÔÆº, ÷°ñî Õðé òÅÇñÁ» ç¶ ÇõñÅø ÁÅòÅ÷ ì°¦ç Õðç¶ Ô» Áå¶ Õðç¶ ðÔ»×¶Í ÁøÃð» å¯º âð Õ¶ ×μñ éÅ Õðç¶ Ô¯ä ÇÕ ÁÃÆº ÇÂÔé» ÁøÃð» å¯º À°êðñ¶ ÁøÃð é³± òÆ ÕÇÔ ÃÕç¶ Ô» Áå¶ À°é·» å¯º À°êð Ô¯ð ÁøÃð» é³± òÆ ÕÇÔ ÃÕç¶ Ô» Áå¶ À°é·» å¯º À°êð Ô¯ð Í ÁõÆð ÇòμÚ ÇÂμÕ ìÔ°å òμâÆ ôÕåÆ þ ÇÜÃ çÆ åÅÕå ÇÂÔé» Ãí å¯º òμâÆ þ, ÇÜÃ é³± ÁÃÆ Ôμæ Ü¯ó Õ¶ îéÅ ÃÕç¶ Ô»Í î°μÕçÆ ×μñ õÅñÃÅ ÜÆ ÇÂÔ þ ÇÕ À°Ã ÃçÆ ç¶ ÇòμÚ ÇÜÃ é³± îËº ÇîñÆ òÆ éÅ, ç¶ÇÖÁÅ òÆ éÅ, ç¶Öä çÆ ÚÅÔå, Ã°äé çÆ ôÕåÆ é¶ Üç¯º îÇÔÃ±Ã ÕÆåÅ ÇÕ À°Ô åÕóÅ, Ô¯äÔÅð, ÃμÚÅ-Ã°μÚÅ ÇÃμÖ Õ¯ÂÆ þ ÇÜÃ é³± îËº Çîñ éÅ ÃÕÆ å» À°Ô ÇÂÃ Ã³ÃÅð é³± ÇåÁÅ× üμÕÅ ÃÆ Í Ü¯ ÇÃμÖ ÁÖòÅªç¶ Ôé îËº ÇÂÔé» Ãí ñÆâð» é³± ÇîñÆ êð îËé³± Õ¯ÂÆ ÇÃμÖ éÅ ñμÇíÁÅ Í ðÇÔî-Ççñ òÆ ìÔ°å ÇÃμÖ Çîñ¶, îËé³± èÆÁ»-íËä» çÆ ÇÂμ÷å Õðé òÅñ¶ ÇÃμÖ òÆ Çîñ¶ êð îËé³± â³Õ¶ çÆ Ú¯à ’å¶ ÃμÚ ÕÇÔä òÅñÅ Õ¯ÂÆ éÅ ñμÇíÁÅ Í Ô°ä î¶ðÆ å°ÔÅâ¶ Áμ×¶ ÇÂÔ ì¶éåÆ þ íÅÂÆ ÇÕ å°ÃÆº ê°μÇÛÁÅ ÃÆ ÇÕ ÇÂÃ ÃçÆ çÅ îÔÅé, ÃμÚÅ-Ã°μÚÅ ÇÃμÖ, îÔÅé Ã³å-ÇÃêÅÔÆ Õ½ä þ? î¶ðÅ ÜòÅì þ ÇÕ î¶ðÆÁ» é÷ð» Áå¶ î¶ðÆ ÷îÆð å» Ã³å» é³± ÔÆ ÃμÚÅ ÇÃμÖ î³éçÆ þ, ÇÜÃ é¶ ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø å¯º ÇÃμÇÖÁÅ ñË Õ¶ ÁÅêä¶ çÃ¶ ×°ð±Á» ç¶ ðÃå¶ ’å¶ Úμñ Õ¶ ÇÃμÖ èðî çÆ êÅñä» Õðç¶ Ô¯Â¶ ÇÃμÖ-ÇÃè»å» ç¶ Áé°ÃÅð Ôð ÇÂéÃÅé é³± ÁÅêä¶ èðî ÇòμÚ êμÕÅ Ô¯ä çÅ Ã³ç¶ô ÇçμåÅ Áå¶ ê±ð¶ ê³ÜÅì ç¶ ñ¯Õ» é³± ÇÂÃ åð·» ÁÅêä¶ òμñ ÇÖμÚ ÇñÁÅ ÇÜò¶º À°Ô Õ¯ÂÆ ðμìÆ é±ð Ô¯ò¶ Í Ã¯ Ü¶ ÇÕÃ¶ ÇòμÚ Õ¯ÂÆ

53 ÃμÚÅÂÆ Ô°³çÆ þ å» ÔÆ ç°éÆÁÅ À°Ã ç¶ ÇêμÛ¶ ñμ×çÆ þ Í À°Ã ÇòμÚ òÆ Õ¯ÂÆ ÁËÃÆ õÅÃÆÁå Ô¯ò¶×Æ ÔÆ, Ü¯ ñ¯Õ» é³± À°Ã ê©åÆ Ã°Ú¶å ÕðçÆ ðÔÆ Í îËº ÇÂμÕ ìÔ°å ÔÆ éÅ-ÃîÞ ñóÕÆ Ô» Í ìμÃ, Ççñ ÇòμÚ ÔÃðå ÇÜÔÆ ÜÅ×Æ, ÁõìÅð ÇòμÚ êó· Õ¶ Ã¯ÇÚÁÅ ÇÕ ÁÅêä¶ ÇòÚÅð ÇñÖ ç¶ò»Í íÅò¶º å°ÔÅâ¶ ÇòμÚ î°ÃñîÅé» é³± ÇÂÔ ÇÂÜÅ÷å éÔÆº ÇçμåÆ ×ÂÆ ÇÕ å°ÃÆ ÇñÖ ÃÕç¶ Ô¯? êð ÇñÖä ’å¶ Õ¯ÂÆ êÅì³çÆ òÆ éÔÆº ñ×ÅÂÆ ×ÂÆ Í î¶ð¶ Ççñ ÇòμÚ ôðèÅ ÃÆ, Ã¯ÚäÆ ÃÆ, îËº ÇñÖ ÇçμåÅ Í Á×ð ÇÂÃ é³± ÇñÖä ç½ðÅé îËæ¯º Õ°Þ ÁËÃÅ ÇñÇÖÁÅ Ç×ÁÅ Ô¯ò¶ Ü¯º å°ÔÅâ¶ èðî ç¶ ÇÖñÅë Ô¯ò¶ å» îËé³± ÁÅêäÆ ìμÚÆ Ü» íËä ÃîÞ Õ¶ î°ÁÅø Õð ç¶äÅ ÇÕªÇÕ ÇÂéÃÅé ×ñåÆÁ» çÅ ê°åñÅ þ Í ÇÂÔ ÇÔ³ç°ÃåÅé þ, ÇÂμæ¶ ÔμÕ î³Ç×Á» éÔÆº ÇîñçÅ, Ö¯ÔäÅ êËºçÅ þ-ÇÜÃ åð·» å°ÃÆº îËé³± ÇñÖä çÅ ÔμÕ ÇçμåÅ éÔÆº ÃÆ êð îËº Ö¯Ô Õ¶ ñË ÇñÁÅ þ Í îËº î°ÃÇñî ñóÕÆ Ô» Í î¶ðÅ é» î³Ü± Õ°ðËôÆ þ Í ÇÂÃ òÕå îËº éËôéñ î°ÃÇñî òËñø¶Áð î±òîËºà, ê³ÜÅì çÆ ê©èÅé òÆ Ô» Í î¶ð¶ Ççñ ÇòμÚ ìÔ°å Ö°ôÆ þ ÇÕ ÃμÚ¶ ÇòÚÅð ÕÇÔä çÅ î½ÕÅ ÇçμåÅ ç¶Ô ÇôòÅ ìð î¯ÇÔ ÇÂþ Ã°í Õðîé å¶ ÕìÔ³± é àð¯º ÍÍ é âð¯º ÁÇð Ã¯ Üì ÜÅÇÂ ñð¯º ÇéÃÚË Õð ÁêéÆ ÜÆå Õð¯º ÍÍ Ã³å íÅò¶º ÃîÅÜ ç¶ Õ°Þ ñ¯Õ» é³± Ú³×¶ éÅ ñ×ç¶ Ô¯ä, î½Õ¶ çÆ ÃðÕÅð é³± å» À°Ô Ú³×¶ ñμ× ÔÆ éÔÆº ÃÆ ÃÕç¶, êð À°Ô Ãí Õ°Þ Õð ÇÕÃ ç¶ òÅÃå¶ ðÔ¶ Ãé? ç½ñå ÕîÅÀ°ä ñÂÆ Ü» Õ°ðÃÆ ç¶ ñÅñÚ ñÂÆ? Ü¶ ÇÂé·» ÚÆ÷» ç¶ ñÅñÚ ñÂÆ éÔÆº Õð ðÔ¶ Ãé å» Çëð ÇÕé·» ñÂÆ Ãí Õ°Þ ÕÇðÁÅ, ×°éÅÔ×Åð ìä¶, î½Õ¶ çÆ ÃðÕÅð å¯º ÇÔμÕ ’å¶ ×¯ñÆÁ» ÖÅèÆÁ» Áå¶ Ö°ôÆ éÅñ î½å Õì±ñ ÕÆåÆ, Õ½î ñÂÆ, ÇÃμÖÆ ñÂÆ, èðî ñÂÆ ÁÅêÅ òÅð ×Â¶ Í å°ÔÅâÆ ÇÃμÖ-Õ½î é³± Ôî¶ôÅ À°Ã çÅ ô°ÕðÆÁ» ÁçÅ Õðç¶ ðÇÔäÅ Ô¯ò¶×Å ÇÕªÇÕ À°Ã é¶ Ôð ÚÆ÷ ÇÃμÖ» ç¶ ÇÔå ñÂÆ ÕÆåÆ Í À°Ô ÇÃμÖ» ÇòμÚ ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø òÅñÆ ÇÔ³îå íðéÆ ÚÅÔ°³çÅ ÃÆ Í ÇÂÃ ÕðÕ¶ À°Ô î½Õ¶ çÆ ÃðÕÅð Ü» ç°éÆÁ» é³± ÇÕ³é¶ òÆ ì°ð¶ ÇÕª éÅ ñμ×ä êð À°Ô ÇÃμÖ» é³± ì°ð¶ éÔÆº ñμ×ä¶ ÚÅÔÆç¶ ÇÕªÇÕ À°Ô ÇÃμÖ» ç¶ îÃÆÔÅ Ãé Í

ÇÃμÖÆ-××é çÅ èð±-åÅðÅ - Õ³òð ô¶ð ÇÃ³Ø ÇÕÃ¶ Ü°μ× ÇòμÚ Áé¶Õ» ôõÃÆÁå» îÔÅé Ô¯ ÃÕçÆÁ» Ôé êð³å± ÔÅñÅå Õ°Þ ôõÃÆÁå» çÆ îÔÅéåÅ é³± ê©Ú³â ð±ê ÇòμÚ ê©×à Õð Çç³ç¶ Ôé Áå¶ À°Ô ÇÂÇåÔÅÃ ð±êÆ ÁÅÕÅô ÇòμÚ ð½ôéÆ ÇìÖ¶ð Õ¶ Ü°μ× çÆÁ» ê©åÆÇéè ôõÃÆÁå» Ô¯ ÇéìóçÆÁ» ÔéÍ çÃ¶ ×°ð± ÃÅÇÔìÅé ÔÆ îÔÅé Ãé êð³å± ê³ÜòÆº, Û¶òÆº, é½òÆº Áå¶ çÃòÆº Ü¯å é³± ÔÅñÅå ç¶ îμç¶é÷ð ñà-ñà ìñäÅ ÇêÁÅ Áå¶ Ü°μ× ç¶ ÚÅéä-î°éÅð¶ ìä Õ¶ îÅéòÆ ÇÂÇåÔÅÃ çÅ íÇòμÖÆ ðÅÔ ð°ôéÅÇÂÁÅ Í ì©ÇÔî³â ç¶ Ãî±Ô åÅð¶ ÔÆ ê©ÕÅôîÅé Ôé êð³å± Õ°Þ à°μàç¶ åÅÇðÁ» çÆ ð½ôéÆ òÅï± î³âñ ÇòμÚ ÖÇÔ Õ¶ ð×ó ÖÅä éÅñ ÚÕÅÚ½è êËçÅ Õð ç¶ºçÆ þ Ü¯ ç¶ð åμÕ ÁμÖÆÁ» Óå¶ ÛÅÂÆ ðÇÔ³çÆ þÍ ×°ð± ÃÅÇÔìÅé ç¶ Ãî¶º å¯ ñË Õ¶ À°μéÆòÆº ÃçÆ ç¶ Áμè åÕ Áé¶Õ» îÔÅé ÇÃμÖ Áå¶ Ã³å-ÇÃêÅÔÆ ÇÃ³Ø êËçÅ Ô¯Â¶ êð³å± À°μéÆòÆº ÃçÆ ç¶ Áμè å¯º òÆÔòÆº ÃçÆ åÕ ÇÂÃ êμÖ¯º ÇÂμÕ õñÅÁ ÇÜÔÅ êËçÅ Ô¯ Ç×ÁÅ ÃÆ Í íÅò¶º ÇÂÃ Ãî¶º òÆ Áé¶Õ» ×°ðî°Ö-ÇÃμÖ-ï¯è¶, ìμìð ÁÕÅñÆ, çÅðôÇéÕ, ÇòçòÅé Áå¶ Ã³å êËçÅ Ô¯Â¶ êð³å± Ü¶ ÁËÃÅ Ã³å-ÇÃêÅÔÆ ñμíäÅ þ ÇÜÃ é¶ òÆÔòÆº ÃçÆ é³± ÇÃμÖ ÇÂÇåÔÅÃ çÆ ÁáÅð·òÆº ÃçÆ éÅñ Ü¯ó ÇçμåÅ Ô¯ò¶ Áå¶ õÅñÃ¶ ç¶ íÇòμÖ çÅ ðÅÔ ð°ôéÅÇÂÁÅ Ô¯ò¶ å» À°Ô å» Õ¶òñ ÇÂμÕ ÔÆ, íÅÂÆ ÜðéËñ ÇÃ³Ø õÅñÃÅ Çí³âð»òÅñ¶ ÔÆ Ôé Í òÆÔòÆº ÃçÆ ÇòμÚ ÇÂÔÆ ×°ð±-ìõôÆ îÔÅé ôõÃÆÁå þ ÇÜÃ é¶ ÇÃμÖ-èðî, ÇÃμÖðÅÜéÆåÆ Áå¶ ÇÃμÖ-îÅéÇÃÕåÅ é³± Ãí å¯º òμè ê©íÅÇòå ÕÆåÅ Í ÁÅêä¶ å¯º ÕÂÆ ×°ä» òμâÆ ÔÕ±îå éÅñ àμÕð ñË Õ¶ ÇÂÔ ÇÃμè Õð ÇçμåÅ ÇÕ õÅñÃÅ ÇÂÕμñÅ ÔÆ ÃòÅ ñμÖ ç¶ ð±ê ÇòμÚ ÇòÚðçÅ þ Áå¶ ñμÖ» ç¶ ñôÕð À°μå¶ íÅð± Ô¯ ÃÕçÅ þ Í ÁÅêä¶ ÇÜÀ±ºç¶-ÜÆÁ ÜÅìð» é³± ×°ð±-Øð çÆ êÇòμåðåÅ í³× éÔÆº Õðé ÇçμåÆ Í Ô÷Åð» ÜÅìð» é³± Ã¯è Õ¶ ÁÅê êðÕðîÅ ÇòμÚ Ãéî°Ö Ô¯ Õ¶ ôÔÆçÆ ÜÅî êÆåÅ Í ‘ ÕìÆð î°ÇÔ îðé¶ ÕÅ ÚÅÀ° þ îðÀ° å ÔÇð ÕË ç°ÁÅð ÍÍ’’ ç¶ îÔ»òÅÕ é³± ÁîñÆ ÜÅîÅ êÇÔéÅÇÂÁÅ Í À°Ã é¶ ñ×ÅåÅð ÇÃîðé ÃçÕÅ ÃçÅ ÇÃμÖÆ-ÜÆòé ÔÆ ÜÆÇòÁÅ Áå¶ ÜÆòé ç¶ î°μã å¯º ñË Õ¶ ÁõÆð åμÕ ×°ð±-Øð éÅñ ÔÆ ê©Æå ÇéíÅÂÆ Í À°Ôé» çÅ ×°ð±-ôìç çÆ ÕîÅÂÆ ç¶ éÅñ-éÅñ ØÅñäÅ Õð Õ¶ Ôμæ¯º ç¶ä òÅñÅ Áå¶ çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ î°μÖ Ã¶òÅçÅð çÆ Ã¶òÅ ÇéíÅªÇçÁ» ÃÇÔÜ ÇòμÚ ÇòÚðé òÅñÅ ÜÆòé ÃÆ Í À°Ô í×å ÃÆ êð õÅñÃÅ Ô¯ä ÕðÕ¶ ç°ÁÅñ¶ òÅêðçÆÁ» ØàéÅò» å¯º ÁμÖ» éÔÆº ÃÆ îÆàçÅ Í ÇÂÃ¶ ÕðÕ¶ À°Ô 1978 çÆ ÇòÃÅÖÆ ò¶ñ¶ 13 ÇÃ³Ø» çÆ ç±ôà» Ôμæ¯º Ô¯ÂÆ ôÔÆçÆ Ãî¶º ÃÇÔÜ ÇòμÚ ÇòÚð ðÔ¶ ÜÆòé ÇòμÚ¯º ç°ôà-Ã³ØÅð ç¶ ð±ê ÇòμÚ

55 ê©×à Ô¯ Ç×ÁÅ-ÇìñÕ°ñ À°Ã¶ åð·» ÔÆ ÇÜò¶º ìÅìÅ çÆê ÇÃ³Ø ÜÆòé-î°Õå ÁòÃæÅ ÇòμÚ¯º ÔÆ ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì çÆ ì¶ÁçìÆ Õðé òÅñ¶ ç°ôà» é³± Ã¯èä ÇÔå Ö³âÅ ÖóÕÅÀ°ä ñÂÆ ÇåÁÅð Ô¯ ×Â¶ ÃÆ Í À°Ô ÃμÚî°μÚ ÔÆ õÅñÃ¶ çÅ ê©åÆÇéè ð±ê ÃÆ Í À°Ã ç¶ ÇÜÀ±ºç¶-ÜÆÁ Çí³âð»òÅñÅ Ü°μ× ÔÆ ÚμÇñÁÅ Í ÁÃñ ÇòμÚ Ô°ä òÆ Çí³âð»òÅñÅ Ü°μ× ÔÆ Úμñ ÇðÔÅ þ Í À°Ã ç¶ ÇÜÀ±ºç¶-ÜÆÁ Ü¶ Õ¯ÂÆ îÔμåòê±ðé ØàéÅ òÅêðçÆ ÃÆ å» ðÅÜéÆåÆò¶åÅ, ÇòçòÅé Áå¶ ì°μèÆÜÆòÆ À°Ã Øàé» ìÅð¶ íÅÂÆ ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ê©åÆÕðî é³± À°âÆÕç¶ Ãé Áå¶ À°Ã ç¶ ê©åÆÕðî é³± ÇÂñÅÔÆ øðîÅé î³é Õ¶ ðÅÜéÆåÆòÅé», ÇòçòÅé» Áå¶ ì°μèÆÜÆòÆÁ» ç¶ ÇìÁÅé ãñ Ü»ç¶ Ãé Í íÅò¶º ÁμÜ À°Ô ç°ÇéÁÅòÆ ð³×-î³Ú Óå¶ ÃðÆðÕ ð±ê ÇòμÚ éÔÆº þ êð³å± Çëð òÆ ÜéåÕ ð±ê ÇòμÚ ç°ôîä ÁμÜ òÆ À°Ã Çòð°μè ÇìÁÅéìÅ÷Æ Õðé çÆ Ü°ðÁå éÔÆº Õð ÃÕç¶ Í íÅò¶º ç¯ÖÆÁ» Áå¶ Çòð¯èÆ ÇòÚÅðèÅðÅ òÅñ¶ ÇÃμÖ» çÅ ÁμÜ ì¯ñìÅñÅ þ êð³å± À°Ã çÆ ÇòÚÅðèÅðÅ çÆ è±äÆ ñ×ÅåÅð è°Ö ðÔÆ þ Ü¯ í»ìó ìä Õ¶ Áé°Õ±ñ ÔÅñÅå» ÇòμÚ Ãî¶º-Ãî¶º ìñçÆ ðÔ¶×Æ Í ÇéôÚ¶ ÔÆ íÅÂÆ ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÔÆ ÁËÃÅ Ã³å-ÇÃêÅÔÆ ÇÃ³Ø ÜÆ ÇÜÃ é¶ Ãî¶º çÆÁ» êËó» À°μå¶ ÁÇÜÔ¶ éÕô Ûμâ¶ ÇÜÃ çÆÁ» êËó» éÅñ êËó» ÇîñÅ Õ¶ ÇÃμÖ-Õ½î ÁÅêä¶ ×½ðòîÂÆ íÇòμÖ çÆ À°ÃÅðÆ Õð ÃÕçÆ þ Í À°Ã çÆ ÕæéÆ Áå¶ ÕðéÆ é¶ ÇÃμÖ çðôé, ÇÃμÖ ðÅÜéÆåÆ, ÇÃμÖ îÅéÇÃÕåÅ Áå¶ ÇÃμÖ ÇÂÇåÔÅÃ çÅ ÇÂμÕ ê©åÆÇéè ð±ê ÇÃðÇÜÁÅ þ Í À°Ô Ãðìμå õÅñÃ¶ çÆ ð±Ô çÅ ÔÅäÆ ÃÆ Áå¶ ÁÅêäÆ ÃÅðÆ åÅÕå Ã©Æ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì å¯º ÔÅÃñ ÕðçÅ ÃÆ Í ÇÂÃ åÅÕå çÆ òðå¯º À°Ã é¶ çÃ ×°ð± ÃÅÇÔìÅé òμñ¯º çðÃÅÂ¶ ÇÃè»åÅ çÆ ð½ôéÆ ÇòμÚ îÇðÁÅçÅ ÇòμÚ ðÇÔ Õ¶ ÔÆ ÕÆåÆ Í À°Ô ÜÅå-êÅå å¯º ðÇÔå Áå¶ Ãí èðî» ç¶ èðîÆ ì³ÇçÁ» çÅ ÃÇåÕÅð Õðé òÅñÅ ÃÆ Í ÇòðÇñÁ» é¶ ÔÆ ÃîÇÞÁÅ ÇÕ À°Ô ÇÔ³ç±-Çòð¯èÆ éÔÆº ÃÆ Ã×¯º Ãí èðî» ÇòÚñ¶ ç°ôà» é³± ìðçÅôå éÔÆº ÃÆ ÕðçÅ Í ç¯ÖÆÁ» é¶ À°Ã é³± ÇÔ³ç±-Çòð¯èÆ ×ðçÅéä çÅ Õ±ó-ê©ÚÅð ÕÆåÅ êð³å± ñμÖ» ÇÃμÖ ÁμÜ òÆ À°Ã é³± õÅñÃ¶ çÅ ê©åÆÇéè ð±ê ÃîÞç¶ Ôé Í À°Ô Ãðìμå õÅñÃ¶ çÆ ð±Ô çÅ ÔÅäÆ Ô°³ÇçÁ» ð±Ô» çÅ ÃðçÅð òÆ ÃÆ ÇÜÃ ÇòμÚ ÔÀ°îË çÆ êðå Õ¯ÂÆ éÔÆº ÃÆ Í À°Ô ØàéÅò» çÅ ×°ñÅî éÔÆº ÃÆ ìñÇÕ Ãðìμå õÅñÃ¶ çÆ ð±Ô éÅñ Áí¶ç Ô¯ Õ¶ ØàéÅò» é³± ÁÅêäÆ îð÷Æ éÅñ ÇÂÇåÔÅÃÕ î¯ó ç¶ºçÅ ÃÆ Í À°Ã é¶ ÇÃð¶ ç¶ À°ñà Áå¶ Çòð¯èÆ ÔÅñÅå» ÇòμÚ òÆ ÔÅð éÔÆº î³éÆ Í ×°ð±-Øð Óå¶ Ôîñ¶ Ãî¶º ÁÖ½åÆ ÇÃμÖ ÁÅ×±Á» é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ‘ìÅìÅ ÜÆ ø½Ü ÁÅ ×ÂÆ þ, Ô°ä å» ÇéÕñ ÚμñÆÂ¶ Í ’ ×°ð± Õ¶ ÇÃμÖ çÅ Ü°ÁÅì ÃÆ ÇÕ ’í¯Çñú ! Ô°ä ÔÆ å» ×°ð±-Øð éÅñ ê©Æå ÇéíÅÀ°ä çÅ Ãî» þ, ÁÅú ðñ Õ¶ ×°ð± ç¶ Ãéî°Ö Ô¯ Õ¶ ôÔÆçÆÁ» êÅÂÆÂ¶, Á³å Ãî¶º é³± Çêμá ç¶ Õ¶ éÅ ÜÅÂÆÂ¶, ×°ð±-Øð é³± Ûμâ Õ¶ ÇÃμÖ ñÂÆ ÜÆòé çÅ ÕÆ Áðæ þ?’ À°Ô Ã±ðìÆð ìÚé çÅ ìñÆ ÃÆ Í ÁÅêä¶ ÇÜÀ±ºÇçÁ» ÜÅìð ÔÕ±îå ç¶ ÕÇð³ÇçÁÅ é³± ×°ð±-Øð çÆ ì¶ÁçìÆ éÔÆº Õðé ÇçμåÆ Áå¶ Üç¯º àËºÕ» ç¶ ×¯ÇñÁ» é¶ ×°ð±-Øð é³± ÛñäÆ ÕÆåÅ å» ×°ð± çÅ ÇÃμÖ, Ã³åÇÃêÅÔÆ ÜðéËñ ÇÃ³Ø, Ãéî°Ö Ô¯ Õ¶ Ü±ÞçÅ Ô¯ÇÂÁÅ Ãðìμå õÅñÃ¶ çÆ ð±Ô ÇòμÚ Ãî» Ç×ÁÅ–

56 Ã¶òÕ ÕÆ úóÇÕ ÇéìÔÆ ê©ÆÇå ÍÍ ÜÆòå ÃÅÇÔì° Ã¶Çòú ÁêéÅ Úñå¶ ðÅÇÖú ÚÆÇå ÍÍ À°Ã é¶ ÁÅêäÆ ÕðéÆ éÅñ ÇÂÔ çμÃ ÇçμåÅ ÇÕ õÅñÃÅ ÁÅêä¶ ÖÅÃ¶ òÜ¯º ÁÅ÷Åç þ êð³å± ÃîÕÅñÆ ÃîÅÜÕ, ðÅÜéÆåÕ ê©ÃÇæåÆÁ» ÁÇÜÔÆÁ» Ôé ÇÜé·» ç¶ Ô°³ÇçÁ» À°Ã ñÂÆ ÁÅêäÆ ÁÅ÷Åç ÔÃåÆ é³± ÕÅÇÂî ðμÖäÅ î°ôÕñ þ Í èðî ÁÃæÅé ÁÜ¶ òÆ Ã°ðμÇÖÁå éÔÆº Ôé Í ÇÂÃ ñÂÆ õÅñÃ¶ é³± Ô¯ð òÆ Ô³íñÅ îÅðé çÆ ñ¯ó þ å» ÇÕ ÇÔ³ç°ÃåÅé ÇòμÚ ðÇÔ³ÇçÁ» õÅñÃÅ ê±ðé ÁÅ÷ÅçÆ çÅ ÇéμØ îÅä ÃÕ¶ Í íÇòμÖ ÇòμÚ Üç¯º òÆ Õç¶ ÖÅñÃ¶ Óå¶ íÆó ìäÆ å» õÅñÃÅ, Ã©Æ ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø çÆ åÅÇìÁÅ ðÇÔä òÅñ¶ íÅÂÆ ÜðéËñ ÇÃ³Ø õÅñÃÅ çÆ ÕðéÆ å¯º ð½ôéÆ ÇñÁÅ Õð¶×Å Í À°Ô ÇÃμÖÆ-××é çÅ èð±-åÅðÅ þÍ ÇéôÚ¶ ÔÆ íÅÂÆ ÜðéËñ ÇÃ³Ø òÆÔòÆº ÃçÆ çÅ îÔÅé ÇÃμÖ þ Í

ÇÃμÖ Õ½î ç¶ ÔμÕ» çÅ ðÅÖÅ - ñÖòÆð ÇÃ³Ø Õ¯îñ ÇÂÃ ÇòμÚ Õ¯ÂÆ ç¯ ðÅò» éÔÆº ÇÕ òÆÔòÆº ÃçÆ çÅ îÔÅé ÇÃμÖ, ÕÇÔäÆ ÕðéÆ çÅ ê±ðÅ, çÃ ×°ð± ÃÅÇÔìÅé ç¶ ÇÃèÅå» éÅñ Ãí å¯º òμè é¶óåÅ ðμÖä òÅñÅ Áå¶ Ôð êñ ×°ð± ×©³æ ÃÅÇÔì å¯º Ã¶è ñË Õ¶ Úμñä òÅñÅ, ÇÃμÖ Õ½î ç¶ ÔμÕ» çÅ ðÅÖÅ, ÇÃμÖ Õ½î çÆ ÁÅé-ôÅé ñÂÆ Ôð êñ ÇÔμÕ åÅä Õ¶ Öó·é òÅñÅ îÔÅé Ü°ÞÅð± Ã³å-ÇÃêÅÔÆ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø õÅñÃÅ Çí³âð»òÅÇñÁ» å¯º òè Õ¶ Ô¯ð Õ¯ÂÆ òÆ êËçÅ éÔÆº Ô¯ÇÂÁÅ Í ÇÂÔ ÇÃðø Áå¶ ÇÃðø Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÜÆ õÅñÃÅ ÔÆ Ãé ÇÜé·» é¶ ÇÃμÖ Õ½î À°êð òÅêð¶ ÕÇÔð íð¶ ÃÅÇÕÁ» çÆ êÆó é³± Á³åðÆò ð±ê ÇòμÚ îÇÔÃ±Ã ÕÆåÅ Í ÇÜ³éÆ ´»åÆ ÇÃμÖ Õ½î ÇòμÚ Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» ç¶ Ãî¶º ç½ðÅé ÁÅÂÆ, Â¶éÆ ÇÕÃ¶ òÆ ÁÅ×± ç¶ Ãî¶º ÇòμÚ éÔÆº ÁÅÂÆÍ íÅò¶º ÇÃμÖ é½ÜòÅé» é³± êÇååê°ä¶ Áå¶ éÇôÁ» òÅñ¶ êÅÃ¶ å¯º î¯ó Õ¶ ÃÔÆ ðÃå¶ ñË ÁÅÀ°ä çÆ ×μñ Ô¯ò¶ Ü» ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì çÆ îÅä-îÇðÁÅçÅ ÕðÅÀ°ä çÅ îÅîñÅ Ô¯ò¶, ÇÜ³éÆ Ãêôà Áå¶ Çéμ×ð Ã¶è Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÜÆ õÅñÃÅ é¶ ÇÃμÖ Õ½î é³± ÇçμåÆ, À°Ô ÇÜÔÆ Ã¶è ÇÂÃ ÃçÆ çÅ Õ¯ÂÆ ñÆâð òÆ ÇÃμÖ Õ½î é³± éÔÆº ç¶ ÃÇÕÁÅ Í ÕÅô ! ÃÅâ¶ ðòÅÇÂåÆ ÁÕÅñÆ ñÆâð» ÇòμÚ À°Ôé» òð×Å ÇÂμÕ òÆ Õä î½Ü±ç Ô°³çÅ Í ÕÅô ! ÃÅâ¶ ðòÅÇÂåÆ ñÆâð íÅò¶º À°Ã ï¯è¶ é³± í¯ðÅ òÆ ÃÇÔï¯× éÅ Çç³ç¶ êð À°Ã òμñ¯º ÁÅð³íÆ ñÇÔð ç¶ ðÅÔ ÇòμÚ ð¯óÅ éÅ ìäç¶ Áå¶ Ãî¶º-Ãî¶º À°Ã Ü»ìÅ÷ ÜðéËñ é³± è¯ÖÅ éÅ Çç³ç¶ å» ÇéôÚ¶ ÔÆ ÇÃμÖ Õ½î çÅ éÕôÅ ÁμÜ Ô¯ð ÔÆ Ô°³çÅ Í ÇÃμÖ Õ½î ×°ñÅîÆ íÇðÁÅ ÜÆòé ìåÆå Õðé çÆ Ü×·Å ÁμÜ åõå çÆ îÅñÕ Ô°³çÆ Áå¶ òμâÆÁ»òμâÆÁ» ìÅçôÅÔÆÁ» òÆ ÇÃμÖ Õ½î çÅ êÅäÆ íðçÆÁ»Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÜÆ õÅñÃÅ ÇÂÃ ÃçÆ ç¶ ÁÇÜÔ¶ Ã³ê±ðé ÇÃμÖ Ãé, ÇÜé·» ÇÃμÖ Õ½î çÆ îÅä-îÇðÁÅçÅ ç¶ îÅîñ¶ ’å¶ Õç¶ ÃîÞ¯åÅ éÔÆº ÕÆåÅ Í ÇÜé·» é¶ Á½ÖÆ å¯º Á½ÖÆ ØóÆ ÇòμÚ òÆ ÔÅñÅå» å¯º ÔÅð éÔÆº î³éÆ Áå¶ ÇéðÅôÅ é³± ÁÅêä¶ é¶ó¶ éÔÆº ëàÕä ÇçμåÅ ÃÆ Í À°Ôé» ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì ÜÆ çÅ úà ÁÅÃðÅ ñËºç¶ Ô¯Â¶ ÁÅêä» Ôð êñ, Ôð Ã°ÁÅÃ ÇÃμÖ Õ½î çÆ õÅåð Áðêä ÕÆåÅ Í ÇÂÃ ñÂÆ ÇÃðø Áå¶ ÇÃðø Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÜÆ õÅñÃÅ Çí³âð»òÅñ¶ ÔÆ ÇÂμÕ¯-ÇÂμÕ ÁÇÜÔ¶ îÔÅé ÇÃμÖ ÁÅ×± Ôé, ÇÜé·» ç¶ éÕô¶-Õçî» ’å¶ Úμñ Õ¶ ÇÃμÖ Õ½î ÁÅêä¶ ÁÅÀ°ä òÅñ¶ íÇòμÖ é³± Ã°éÇÔðÆ ìäÅ ÃÕçÆ þ Í Õ½î ç¶ ÇÂÃ îÔÅé ÜðéËñ é³± ñμÖ òÅð ê©äÅî !

Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ìÅð¶ - ÔðÇî³çð ÇÃ³Ø* ÒÒìÅì¶ ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ç¶ä ÇÃμÖ ÇÂÇåÔÅÃ ÇòμÚ Áí°μñ ðÔ¶×ÆÍ Õ½î é³± ÇÜμñ·ä ÇòμÚ¯º Õμãä ñÂÆ À°Ôé» Õ¯ñ Á×³îÆ Ã±Þ ÃÆ Í Üç¯º 1978 ÇòμÚ À°Ôé» ìÆóÅ üμÇÕÁÅ, úç¯º åÕ ÇÃμÖ, ÇÔ³ç± ÷ÇÔéÆÁå òÅñÆ î½ÕÅê©Ãå Çí©ôà ðÅÜéÆåÆ ðÅÔÆº ðÅÜÃÆ Ú½èð ÔÅÃñ Õðé é³± ÔÆ ê³æ çÆ ÃðÕÅð ÕÇÔ Ûμâç¶ Ãé Í Çòô¶ô Ã±Þ ç¶ îÅñÕ Ú³ç ÇÃμÖ» ÇìéÅ Ãí ×°ðéÅî ÇÃ³Ø Ü» ìÅçñ ç¶ î°μÖ î³åðÆ ìäé é³± ÔÆ îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø ç¶ ðÅÜ éÅñ å°ñäÅ ç¶ ç¶ºç¶ ÃÆ Í À°μÚ¶-Ã°μÚ¶ ÇÃμÖ-ÇÃè»å ÇòμÚ ÇîñÅòà ÕðÕ¶ ÁÃÆ èðî ÇéðêμÖ Ô¯ Õ¶ ò¯à» ñËä é³± ðÅÜéÆåÕ îé¯ðæ î³é ìËá¶ Ã» Í ð¯î-ð¯î è³éòÅçÆ Ô» À°Ã îÔ»ê°ðÖ (Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø) çÅ ÇÜé·¶ Õ½î é³± çñçñ ÇòμÚ¯º Õμã ÇñÁÅ Í ÇÂÇåÔÅÃ é³± Ü¯ î¯óÅ À°Ô ç¶ ×Â¶ Ôé, ÇÂÔé³± ÔÅÕî Ü» î½ÕÅê©Ãå ÇÃμÖ áμñ· éÔÆº ÃÕç¶ÍÓÓ (Ü¯èê°ð Ü¶ñ· å¯º 24 Á×Ãå, 1987 é³± ëËâð¶ôé ç¶ ÇÂμÕ Ç÷³î¶òÅð ÃμÜä é³± ÇñÖ¶ õå ÓÚ¯º)

ê©ËÃ, ÇÃμÖ Áå¶ Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ ÒÒéðî å¯º éðî ôìç» çÅ ê©ï¯× ÕðÆÂ¶ å» òÆ ê©ËÃ é³± êμÖêÅåÆ ÕÇÔäÅ êÂ¶×Å Í ÇÂÃ ç¶ êμÖêÅåÆ Ô¯ä çÅ ÕÅðé Õ¶òñ ÇÂÃ çÅ ÇÃμÖ-Çòð¯èÆ Ô¯äÅ éÔÆº þ, ÇÃμÖÇòð¯èÆ å» ÇÂÔ ÇéôÇÚå ð±ê ’Ú þ ÔÆ êð ÇÂÔ úéÆ ÔÆ î°ÃÇñî-Çòð¯èÆ Áå¶ çÇñå-Çòð¯èÆ òÆ þ Í ìçÇÕÃîåÆ þ ÇÕ ÁÖ½åÆ ñ¯Õå³åð çÅ ÇÂÔ Ú½æÅ æ³î· (ê©ËμÃ) ÁÅêä¶-ÁÅê é³± ìóÅ Õμàó ç¶ô-í×å ÃîÞçÅ ê©åÆå Ô°³çÅ þ Í ÇÂé·» çÅ ÇõÁÅñ þ ÇÕ íÅðå çÆ ÁÖ³âåÅ Áå¶ êÇòμåðåÅ çÆ ðõòÅñÆ çÆ Ç÷³î¶òÅðÆ ÇÂÔé» À°êð ÔÆ þ Í ÇÂÔ ç¶ô ç¶ ÁÖ½åÆ Õ½îÆ-ÇÔμå ÇòμÚ ÇÃμÖ-Çòð¯èÆ êμÖêÅå é³± ÁÅêä» øð÷ ÃîÞç¶ Ôé Í ê³ÜÅì ç¶ ÇÔ³ç±Á» é³± ÚÆÕ-ÇÚÔÅóÅ êÅÀ°ä ñÂÆ ÇÕÃ¶ åÕμ«ø çÆ ñ¯ó éÔÆº êËºçÆ ÇÕª Ü° Þ±áÆ ÔÅñ-êÅÔÇðÁÅ Áå¶ ìÅå çÅ ìå³×ó ìäÅÀ°ä ñÂÆ Çà©ÇìÀ±é ÁçÅðÅ î½Ü±ç þ Í Õ»×ðÃÆ êμåðÕÅð ïô ÕÇÔ³çÅ þ ÇÕ ÇÕªÇÕ å°ÃÆ (ÇÃμÖ) Ü¶ñ·» ’Ú Ãó ðÔ¶ ÇòÁÕåÆÁ» ñÂÆ ÁÅî-î°ÁÅøÆ çÆ ×μñ Õðç¶ Ô¯ å» Çëð å°ÃÆ ÁËÚ.Õ¶.ÁËñ. í×å Áå¶ àÅÂÆàñð ÇÜÇÔÁ» é³± Û±Ô åÕ òÆ éÔÆº ÃÕç¶ Í ÁÃÆº éò³ìð 84 ÇòμÚ îÅð¶ ×Â¶ ñ¯Õ» é³± í°ñÅ ç¶ÂÆÂ¶ Í ÇÂÔ Õ¶òñ * Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ÕðÆìÆ ÃÅæÆ Áå¶ ÇÃμÖ Ãà±âËºàÃ ëËâð¶ôé ç¶ îðÔ±î Üéðñ ÃÕμåð Í

59 ÇîñÅê Ü» ÇÔ³ç ÃîÅÚÅð ÔÆ éÔÆº, ìñÇÕ àÅÂÆî÷ Á½ò ÇÂ³âÆÁÅ, ÇÔ³ç°ÃåÅé àÅÂÆî÷ Áå¶ Áé¶Õ» Ô¯ð ÇÂμÕ¯ ÔÆ Çèð ’Ú ôÅîñ Ôé Í ÇÜÔóÆ ×μñ î¶ð¶ Á³çð êÆóÅ Áå¶ ×°μÃÅ À°åê³é ÕðçÆ þ À°Ô þ Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ Çòð°μè ê©ËÃ çÆ ÃÅÇÜô Í òμè å¯º òμè ðÅÖôé°îÅ Áå¶ éÆÚ ñÕì» çÆ ì½ÛÅó À°Ôç¶ À°êð ÕÆåÆ ×ÂÆ þ Í Çëð òÆ ÇÂÔé» çÆ Ã³å°ôàÆ éÔÆº Ô¯ÂÆ Áå¶ ÇÂÔé» é¶ À°Ã çÆ ôõÃÆÁå é³± Û°ÇàÁÅÀ°ä çÆ Õ¯ôô ÕÆåÆ Í ÁÃñ ’Ú å°ÔÅé³± ×°³îðÅÔ Õð ÇñÁÅ Ç×ÁÅ Áå¶ îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø å¯º ÇêμÛ¯º êËçÅ Ô¯Â¶ îÔÅé ÇÃμÖ é³± ìçéÅî Õðé ñÂÆ ôÇÔ ÇçμåÆ ×ÂÆ Í å°ÃÆ À°Ã ç¶ éÅî éÅñ¯º ‘Ã³å’ çÆ À°êÅèÆ ÔàÅ ÇçμåÆ Í ÇðôÆÕ¶ô ç¶ ÇÕÃ¶ â¶ð¶ çÅ Ôð ÃÅè± å°ÔÅâ¶ ñÂÆ ‘ìÅìÅ’ þ, ÇÃÁÅÃÆ ×»èÆ ‘îÔÅåîÅ’ þ; ÜËñ ÇÃ³Ø åμÕ ‘Ç×ÁÅéÆ’ þ êð Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ ç¶ éÅî éÅñ¯º ÁõìÅð» ÇòμÚ¯º Ã³å Á×¶åð Õμà ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Í ÖËð, Õ¯ÂÆ ×μñ éÔÆº, å°ÃÆº À°Ã é³± ÃÅâ¶ Ççñ» ’Ú¯º éÔÆº Õμã ÃÕç¶ Í (éò³ìð Ó89 ÇòμÚ ÔðÇî³çð ÇÃ³Ø Ã³è± òμñ¯º ÇñÖ¶ ÇÂμÕ ñ¶Ö ÒÇÃμÖðÅÜéÆåÆ çÆÁ» ÃîμÇÃÁÅò»Ó ç¶ Á³×ð¶÷Æ-î±ñ å¯º ê©¯: Õ°ñìÆð ÇÃ³Ø òμñ¯º ê³ÜÅìÆ ’Ú ÕÆå¶ Áé°òÅç ’Ú¯º è³éòÅç ÃÇÔå)

Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ çÅ åðÕ-ôÅÃåð - ðÅÇÜ³çð ÇÃ³Ø ? Ã³å ÜÆ, êÇÔñ» ÇÂÔ çμÃ¯ ÇÕ çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ î°μÖ À°ç¶ô ÕÆ Ôé ? - ÕæÅ ÕðéÅ, Á³Çî©å ÛÕÅÀ°äÅ, ê±ðé ×°ð-îÇðÁÅçÅ ÓÚ ðÇÔäÅ Í ? çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ î°ÖÆ Ô¯ä ç¶ éÅå¶ íÅðå ÇòμÚ å°ÃÆº ÇÕμæ¶-ÇÕμæ¶ ê©ÚÅð Õðé Ü»ç¶ Ô¯ ? - ÇÜμæ¶-ÇÜμæ¶ Ã³×å Ãμç¶ Í ? å°ÔÅâÅ èðî-ê©ÚÅð ô©¯îäÆ Õî¶àÆ ç¶ èðî-ê©ÚÅð éÅñ¯º ÇÕ³éÅ Õ° òμÖðÅ þ ? - çîçîÆ àÕÃÅñ Çéð¯ñ èðî-ê©ÚÅð ÕðçÆ þ Üç ÇÕ ô©¯îäÆ Õî¶àÆ èðî-ê©ÚÅð ç¶ éÅñ ÇÃμÖ-ðÅÜéÆåÆ çÅ ê©ÚÅð òÆ ÕðçÆ þ Í ? ÃÅð¶ íÅðå ÇòμÚ ÁÅê ÜÆ ç¶ ÇÕ³é¶ ôðèÅ¬ Ôé ? - Õç¶ Ç×ä¶ éÔÆº Í ? ÕÆ å°ÔÅâÅ Õ¯ÂÆ òμÖðÅ ðÇÔåéÅîÅ þ ? - éÔÆº, ÃÅâÅ Õ¯ÂÆ òμÖðÅ ðÇÔåéÅîÅ éÔÆº Í ðÇÔåéÅîÅ ÃÅÇÔì Ã©Æ ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ òμñ¯º ìõÇôô ÕÆåÅ ðÇÔåéÅîÅ ÔÆ þ Í Ôð æ» À°ÔÆ ðÇÔåéÅîÅ ñÅ×± þ Í ? èÅðÇîÕ é¶åÅ Ô°³ÇçÁ» å°ÃÆ ðÅÜÃÆ î¯ðÚ¶ ÇòμÚ ÇÕò¶º ôÅÇîñ Ô¯Â¶ ? - Ãí å¯º êÇÔñ» å» î¯ðÚÅ èÅðÇîÕ êμÖ å¯º ÔÆ ô°ð± ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í î×ð¯º ÁÕÅñÆ çñ é¶ ÇÂé·» î³×» éÅñ ÁÅêäÆÁ» ðÅÜéÆåÕ î³×» òÆ Ü¯ó ñÂÆÁ» Í ? ÇÃμÖÆ ÇòμÚ èðî Áå¶ ÇÃÁÅÃå çÅ ÁÅêÃÆ ÕÆ ÇðôåÅ þ ? - ÇÃμÖ èðî ÇòμÚ èðî Áå¶ ÇÃÁÅÃå Õ¯ÂÆ òμÖ¯-òμÖ éÔÆº Ã×¯º ÇÂÕμá¶ Úμñç¶ Ôé Í ÇÃμÖÆ ÇòμÚ èðî é³± ÇÃÁÅÃå éÅñ¯º òμÖðÅ éÔÆº ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ Í èðî Áå¶ ÇÃÁÅÃå ÇÂμÕ þ Í ÇÂÔ îÆðÆ-êÆðÆ ç¶ îÅñÕ ÃÅÇÔì Ã©Æ ×°ð± ÔÇð×¯Çì³ç ÜÆ çÆ ÇÃμÖ ê³æ é³± Áç°μåÆ ç¶ä þ Í ? ÇêμÛ¶ ÇÜÔ¶ ÁËñÅé Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ ÇÕ Õ¶ºçð ÃðÕÅð é¶ ÇÃμÖ» çÆÁ» èÅðÇîÕ î³×» î³é ñÂÆÁ» Ôé, Üç ÇÕ ÇÃÁÅÃÆ î³×» ’å¶ ×μñìÅå ÁóÆ Ô¯ÂÆ þ? - èÅðÇîÕ î³×» î³é ñËä çÅ ÁËñÅé ÇéðÅ øðÅâ þ Í Ü¶Õð î³é ñÂÆÁ» Ôé å» À°é·» ’å¶ Áîñ ÇÕª éÔÆº Ô³°çÅ Í ÇÂÔ ÁËñÅé Õ¶òñ øðÜÆ ÁËñÅé þ Í éÅ ÃÅé³± ÇñÖåÆ ð±ê ÇòμÚ Õ°Þ ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Áå¶ éÅ ÁËñÅéÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» ×μñ» çÅ Õ¯ÂÆ ÁÃð Ô¯ÇÂÁÅ Í

61 ? èðî-ï°μè î¯ðÚ¶ ÕÅðé ÇÔ³ç±-ÇÃμÖ Â¶ÕåÅ é³± íÅðÆ Ãμà òμÜÆ þ Í ÁÅê çÆ ðÅÂ¶ ÇòμÚ ÇÔ³ç±-ÇÃμÖ Â¶ÕåÅ é³± ÇÕò¶º ìðÕðÅð ðμÇÖÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ ? - ÇÔ³ç±-ÇÃμÖ Â¶ÕåÅ é³± íÅðÆ Ãμà òμÜÆ þ êð ÇÂÃ Ãμà ñÂÆ ÁÃÆº éÔÆº, ÃðÕÅð Ç÷³î¶òÅð þ Í Â¶ÕåÅ ðμÖÆ ÜÅ ÃÕçÆ þ ÇÃμÖ» é³± ÇÔ³ç±Á» ç¶ ìðÅìð ôÇÔðÆ î³é Õ¶ Í ÇÜ³éÅ ÇÚð ÃðÕÅð ÇÔ³ç±-ÇÃμÖ» ÇòÚÅñ¶ ÇòåÕðÅ ðμÖ¶×Æ, Â¶ÕåÅ é³± Ãμà òμÜçÆ ðÔ¶×Æ Í ÇÃμÖ» é³± ìðÅìð ç¶ ôÇÔðÆ î³é Õ¶ ÔÆ Â¶ÕåÅ î÷ì±å ðμÖÆ ÜÅ ÃÕçÆ þ Í ? ÁμÛÅ Ã³å ÜÆ, èÅðÇîÕ î³×» ìÅð¶ ÷ðÅ ÇòÃæÅð éÅñ çμÃ¯×¶-ÇÜò¶º ÇÃμÖ» é³± ÇÕðêÅé ñË Õ¶ ÔòÅÂÆ ÜÔÅ÷ çÅ Ãøð ÁÅÇç Õðé çÆ î³× î³é ñÂÆ ×ÂÆ þ ? - îËº å°ÔÅé³± êÇÔñ» ÔÆ çμÃ üμÇÕÁÅ Ô» ÇÕ èÅðÇîÕ î³×» î³é¶ ÜÅä çÅ ÁËñÅé ÇéðÅ øðÅâ þ Í ÔòÅÂÆ ÜÔÅ÷ çÅ Ãøð Õðé òÅÇñÁ» çÆ ÇÕðêÅé çÅ ÃÅÂÆ÷ ÇîæäÅ ÇÃμÖ» éÅñ ÇÂéÃÅø éÔÆº Í Ã³ÇòèÅé ÇòμÚ ÇÕÃ¶ òÆ èÅðÇîÕ ÇÚ³é· çÆ Õ¯ÂÆ Ç×äåÆ-ÇîäåÆ éÔÆº Í ÇÕðêÅé ÇÃμÖ» çÅ èÅðÇîÕ ÇÚ³é· þ Í À°Ã é³± ÇÕÃ¶ òÆ ë°μà¶ éÅñ éÅêäÅ ÇÃμÖ» ç¶ èÅðÇîÕ Ü÷ìÅå» éÅñ Ö¶âäÅ þ Í ÃðÕÅð é¶ ÔòÅÂÆ ÜÔÅ÷ ç¶ Ãøð ñÂÆ ÇÃμÖ» ñÂÆ é½ ÇÂ³Ú ÃÅÂÆ÷ çÆ ÇÕðêÅé êÇÔéä çÆ ÁÅÇ×ÁÅ ÇçμåÆ þ, Ü¯ ÇÃμÖ» é³± î÷ÅÕ Õðé ç¶ ìðÅìð þ Í ÕÆ ÔòÅÂÆ ÷ÔÅ÷ ’å¶ ÃòÅð Ô¯ä ñμÇ×Á» ÇÕÃ¶ ÇÔ³ç± ç¶ Ü³ß± Ü» ì¯çÆ çÆ ¦ìÅÂÆ é³± Õç¶ îÅÇêÁÅ Ç×ÁÅ þ? ÕÆ ÇÂÔ çμÇÃÁÅ Ç×ÁÅ þ ÇÕ ÇÔ³ç± ÁÅê ç¶ îμæ¶ ’å¶ ÇåñÕ ÇÕ³é¶ ÇÂ³Ú çÆ ¦ìÅÂÆ òÅñÅ ñÅ ÃÕçÅ þ Áå¶ À°Ã å¯º òμè ¦ìÅÂÆ òÅñ¶ ÇåñÕèÅðÆ ÇÔ³ç± é³± ÔòÅÂÆ ÜÔÅ÷ ÇòμÚ Ãøð éÔÆº Õðé ÇçμåÅ ÜÅò¶×Å Í ç±ÜÅ ÁËñÅé ÇÂÔ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ þ ÇÕ Á³Çî©åÃð é³± êÇòμåð ôÇÔð ÕðÅð ç¶ ÇçμåÅ þ Í ÕÆ À°Ã ’å¶ Õ¯ÂÆ Áîñ Ô¯ÇÂÁÅ ? ÕÆ ð¶âÆú å¯º ×°ðìÅäÆ çÅ Çðñ¶Á ô°ð± Ô¯ÇÂÁÅ ? ? ×°ðìÅäÆ-Çðñ¶Á ìÅð¶ ÁÅÕÅôòÅäÆ òÅñ¶ ÁÅÖç¶ Ôé ÇÕ ÁÕÅñÆ çñ òÅñ¶ ìÔ°åÅ Ãî» î³×ç¶ Ôé, ÇÂÃ ñÂÆ ÁÕÅñÆ çñ òÅñ¶ ÁÇóμÕÅ êÅªç¶ Ôé ? - ÁÇóμÕ¶ çÆ ×μñ ÃðÕÅð ÔÆ ÕÇÔ³çÆ þ éÅ Í ÁÃÆ ÕÇÔ³ç¶ Ô» ÃðÕÅð ÁÇóμÕÅ êÅªçÆ þ Í ×μñ ÇÂÔ þ ÇÕ çðìÅð ÃÅÇÔì å¯º ×°ðìÅäÆ ôìç ÕÆðåé çÆ î³× Çòç¶ô» ÇòμÚ òμÃç¶ ÇÃμÖ» ñÂÆ ÕÆåÆ ×ÂÆ ÃÆ, å» Ü° Çòç¶ô» ÇòμÚ ìËá¶ À°Ô ÁÅêä¶ èÅðÇîÕ ÁÃæÅé ÇòμÚ Ô°³ç¶ ÕÆðåé é³± Ã°ä Õ¶ ÁÅêä¶ ÇÂôà éÅñ Ü°ó ÃÕä êð ÁÅñ ÇÂ³ÇâÆÁÅ ð¶âÆú òÅñ¶ Ü¦èð ç¶ àð»ÃîÆàð å¯º ×°ðìÅäÆ ÕÆðåé Çðñ¶Á Õðé å» À°Ô Øμ×ð çÇðÁ» å¯º êÅð ð¶âÆú å¯º Ã°äÅÂÆ éÔÆº ç¶äÅ Í ÁÇÜÔ¶ ×°ðìÅäÆ-ÕÆðåé-ê©ÃÅðé çÅ Çòç¶ô ìËá¶ ÇÃμÖ» é³± ÕÆ ñÅí Ô¯ò¶×Å ? ? êð ôÕåÆôÅñÆ àð»ÃîÆàð ÃæÅêå Õðé ÇòμÚ Ãî» å» ÚÅÔÆçÅ þ ? - ÇÂÔ ÚñÅÕÆ þ, üÃåÆ þÍ À°Ô çμÃä ÇÕ ÇÕ³éÅ Ãî» ÚÅÔÆçÅ þ Í ×μñÆ-ìÅåÆº ÃÅðÆ Ü»ç¶ Ôé, ÇñÖåÆ ð±ê ÇòμÚ Õ°Þ éÔÆº Õðç¶ Í Ü¶ ò¶ç» ç¶ ê©ÃÅðé òÅÃå¶ ì³ìÂÆ, ÕñÕμåÅ Áå¶ Ô¯ð ôÇÔð» å¯º ôÕåÆôÅñÆ àð»ÃîÆàð ñ×Å ÃÕç¶ Ôé å» Ü¦èð å¯º ×°ðìÅäÆ ÕÆðåé Çðñ¶Á Õðé ñÂÆ Á³Çî©åÃð ÇòÖ¶ ôÕåÆôÅñÆ àð»ÃîÆàð ÇÕª éÔÆº ñ×ÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ?

62 ? ÕÆ Ã©Æ Á³Çî©åÃð ôÇÔð é³± êÇòμåð ðμÖä ñÂÆ ÃðÕÅð çÆ ÁÅÇ×ÁÅ ñËäÆ Üð±ðÆ þ? - Üð±ðÆ ÇÕª éÔÆº ? Ü¶Õð îûðÅ ôÇÔð é³± êÇòμåð ÕðÅð ç¶ä çÅ ÁËñÅé ÃðÕÅð Õð ÃÕçÆ þ å» ÁÇî©åÃð ôÇÔð ìÅð¶ ÁËñÅé ÇÕª éÔÆº ÕðçÆ ? ? êð ÇÂÔ òÆ å» Ô¯ ÃÕçË ÇÕ îûðÅ òÅñ¶ ÁÅê ÁÅêä¶ ôÇÔð é³± êÇòμåð ðμÖä çÆ ÃîðμæÅ éÅ ðμÖç¶ Ô¯ä Áå¶ À°é·» ÃðÕÅð çÅ ÃÔÅðÅ ÇñÁÅ Ô¯ò¶ ? - ÇÂÔ ×μñ éÔÆº Í ÃðÕÅð òμñ¯º ÇÕÃ¶ òÆ ôÇÔð é³± êÇòμåð ðμÖä çÅ ÁËñÅé Üð±ðÆ þ Í Ü¶Õð ÃðÕÅð ÁËñÅé ÕðçÆ þ å» êÅé-å³ìÅÕ± òÅñ¶ ÇÂÃ é³± ÃðÕÅðÆ Ô°Õî ÃîÞ Õ¶ êÅñäÅ Õðé×¶ Í Ü¶Õð ÁÃÆº À°é·» é³± îé·» Õðç¶ Ô» å» êÅéå³ìÅÕ± çÆ ÇòÕðÆ Õðé òÅñ¶ ÁÅÖç¶ Ôé ÇÕ ÇÃμÖ ÃÅé³± îÅðç¶ Ôé Í ÇÂÃ ñÂÆ ÃðÕÅðÆ ÁËñÅé Ô¯äÅ ìóÅ Üð±ðÆ þ Í ? ÁÅÇÖÁÅ Ü»çÅ þ ÇÕ ÇÔ³ç±-ÇÃμÖ» çÅ ÁÅêÃÆ éÔ³°-îÅÃ çÅ ÇðôåÅ þ Í ÇÔ³ç±ÇÃμÖ» çÆÁ» Ã»ÞÆÁ» ðòÅÇÂå» òÆ Ôé ? - ÁÅÇÖÁÅ å» ÇÂÔÆ Ü»çÅ þ ÇÕ ÇÔ³ç±-ÇÃμÖ» çÅ ÁÅêÃÆ éÔ³°-îÅÃ çÅ ÇðôåÅ þ êð å°ÃÆº çμÃ¯ ÇÕ èðî-ï°μè î¯ðÚ¶ çÆÁ» î³×» Õ¶òñ ÇÃμÖ» ñÂÆ Ôé ÇÕ ê³ÜÅìÆÁ» ñÂÆ ? ? Ãî°μÚ¶ ê³ÜÅìÆÁ» ñÂÆ Ôé Í - Çëð çμÃ¯ ÇÕ éÔ°³-îÅÃ çÅ ÇðôåÅ ðμÖä òÅñ¶ ÇÔ³ç±Á» é¶ ÇÂÔé» î³×» çÆ ÔîÅÇÂå ñÂÆ ÇÃμÖ» çÅ ÃÅæ ÇçμåÅ ? ? êÇÔñ» å» ÔîÅÇÂå éÔÆº ÕÆåÆ êð Ô°ä ÃòÅîÆéÅæé Áå¶ Ã©Æ Áàñ ÇìÔÅðÆ òÅÜêÅÂÆ é¶ òÆ ÁÕÅñÆ î¯ðÚ¶ çÆ ÔîÅÇÂå ÕÆåÆ þ Í - ×°ðî°ÖÅ, å³± å» ÇÃÁÅäÅ ñ×çËº êð ñ×çË å¶ðÆ ÇÃÁÅäê ’Ú øðÕ þ Í ÇÃÁÅäÅ Â¶º, ÇÃμÖÆ Ãð±ê þ Í å°ÃÆº ÁõìÅð ÇòμÚ ÇñμÖ Çç³ç¶ Ô¯ ÇÕ øñÅä¶ çÆÁ» î³×» ÜÅÇÂ÷ é¶, ëÅñä¶ éÅñ èμÕÅ Ô¯ÇÂÁË Í îËº ÁõìÅð ÇòμÚ ÇñÖ ç¶é» ÇÕ îËº ÇÂÃ ×μñ éÅñ ÃÇÔîå Ô» Í À°Ã çÅ èμÕÅ Ô¯ä òÅñ¶ é³± ÕÆ ñÅí ? ÇÕÃ¶ ÃμÜä é³± ñμ×Æ Ô¯ò¶ ë»ÃÆ, éÅ å°ÃÆ ÁêÆñ Õð¯, éÅ òÕÆñ Õð¯, éÅ êËÃÅ ñÅÀ°, ë¯ÕÆ ÔîÅÇÂå ÕðÆ ÜÅÀ°, å» ÕÆ À°Ô ë»ÃÆ å¯º ñμæ ÜÅÀ± ? ÇÂÔ çμÃ¯ ÇÕ ÕçÆ ê³ÜÅì çÆÁ» î³×» ñÂÆ òËôé³± ç¶òÆ å¯º Õ¯ÂÆ ÁËÜÆà¶ôé ÚμñÆ Â¶ ? ÕÆ Õç¶ ÇÔ³ç± òÆð» é¶ ê³ÜÅì éÅñ Ô°³ç¶ èμÇÕÁ» Ü» ÇòåÕÇðÁ» ñÂÆ ÇÔ³ç±Á» ç¶ Üμæ¶ Ç×©ëåÅðÆ ñÂÆ í¶Ü¶ ? Üç¯º òÆ ê³ÜÅì ç¶ ÇÔå» ñÂÆ î¯ðÚÅ ñÅÇÂÁÅ, ÇÃμÖ» é¶ ñÅÇÂÁÅ Í Ô°ä åμÕ ÕÂÆ î¯ðÚ¶ ê³ÜÅì ç¶ ÇÔå» ñÂÆ ñμ× üμÕ¶ Ôé Í ÕÆ ÕçÆ ÇÕÃ¶ ÇÔ³ç± òÆð é¶ î¯ðÇÚÁ» Ü» Õ°ðìÅéÆ Õðé ÇòμÚ Õ¯ÂÆ ÇÔμÃÅ êÅÇÂÁÅ ? Õ¶òñ ÁõìÅðÆ ÇìÁÅé» ðÅÔÆº ë¯ÕÆ ÔîÅÇÂå é³± ÁÃÆº ÕÆ ÕðÆÂ¶ ? Ü¶Õð À°Ô éÔ³°-îÅÃ çÅ ÇðôåÅ ðμÖç¶ Ôé å» ÃÅâ¶ î¯ã¶ éÅñ î¯ãÅ âÅÔ Õ¶ Õ¶ºçð Çòð°μè ñóé, å» å¶ Ô¯ÂÆ ÃÅâÆ ÇÔîÅÇÂå Í ÁÃÆº ÁõìÅð» ÇòμÚ ÇìÁÅéìÅ÷Æ ÇòμÚ ïÕÆé éÔÆº ðμÖç¶ Í ÕæéÆ éÅñ¯º Õ°Þ ÕðéÅ Üð±ðÆ þ Í Ü¶Õð À°Ô ÇÔîÅÇÂå Õðç¶ Ôé å» À°Ô òÆ ÃÅâ¶ î¯ðÚ¶ ÇòμÚ ôÅîñ Ô¯ Õ¶ Ç×©øåÅðÆÁ» ç¶ä Í ? ÕÆ Áé³çê°ð çÅ îåÅ õÅÇñÃåÅé çÆ î³× ÕðçÅ þ ? - éÔÆº, Áé³çê°ð îå¶ ÇòμÚ õÅÇñÃåÅé çÆ Õ¯ÂÆ î³× éÔÆº Í

63 ? ÕÆ å°ÃÆ õÅÇñÃåÅé çÆ ÔîÅÇÂå Õðç¶ Ô¯ ? - é» îËº ÔîÅÇÂå ÕðçÅ Ô» éÅ Çòð¯è Í ÁÃÆ ÇÔ³ç°ÃåÅé éÅñ ðÇÔäÅ ÚÅÔ°³ç¶ Ô» Í ÃÅé³± Õ¶ºçð ÃðÕÅð çμÃ¶ ÇÕ À°Ã é¶ ÃÅé³± éÅñ ðμÖäÅ þ Ü» éÔÆº, êð ÁÃÆº ×°ñÅî ìä Õ¶ éÔÆº ðÇÔäÅ Ã×¯º ìðÅìð ç¶ ôÇÔðÆ ìä Õ¶ ðÇÔäÅ ÚÅÔ³°ç¶ Ô» ÇÕªÇÕ ÁÃÆº ÇÔ³ç¯ÃåÅé çÆ ÁÅ÷ÅçÆ òÅÃå¶ 93 øÆÃçÆ ÇÃð Ççμå¶ Ôé Í 93 øÆÃçÆ ÇÃð ç¶ Õ¶ ×°ñÅî ðÇÔäÅ ÃÅé³± îé÷±ð éÔÆº Í ÇÂÔ Õ¶ºçð ÃðÕÅð çμÃ¶ ÇÕ À°Ã é¶ ÃÅé³± ×°ñÅî ôÇÔðÆ ìäÅ Õ¶ ðμÖäÅ þ Ü» ìðÅìð ç¶ ôÇÔðÆ ìäÅ Õ¶ Í õÅÇñÃåÅé ÁÃÆº î³×ç¶ éÔÆº êð Ü¶ Õ¶ºçð é¶ ÃÅé³± ìðÅìð çÅ ôÇÔðÆ éÅ î³éÇçÁ» ÃÅé³± òμÖðÅ õÅÇñÃåÅé ç¶äÅ ÔÆ þ å» ÇÃð îμæ¶; é»Ô Õ¯ÂÆ éÔÆº Í ? ÇÃμÖ ñÆâð» é³± ÇÂÔ íÅðÆ ÇôÕÅÇÂå þ ÇÕ ÇÃμÖ» éÅñ ÁÅ÷Åç íÅðå ÇòμÚ íÅðÆ ÇòåÕðÅ ÕÆåÅ Ü»çÅ þ Üç ÇÕ ÃðÕÅð ÕÇÔ³çÆ þ ÇÕ ÁÅ÷Åç íÅðå ÇòμÚ ÇÃμÖ» é³± ìðÅìð ç¶ î½Õ¶ Ççμå¶ ÜÅ ðÔ¶ Ôé Áå¶ Çìé» ÇÕÃ¶ ÇòåÕð¶ ç¶ Ç×ÁÅéÆ ÷Ëñ ÇÃ³Ø, ÃðçÅð çðìÅðÅ ÇÃ³Ø Áå¶ ÃðçÅð ðäÜÆå ÇÃ³Ø ÃðÕÅðÆÁÅ ÁÅÇç ÇÃμÖ òμâ¶-òμâ¶ ÁÔ°ÇçÁ» ’å¶ Õ³î Õð ðÔ¶ Ôé ? - ÇÂÇåÔÅÃ êÇó·ÁÅ å°ÃÆº ÇÕ éÔÆº ? î°×ñ» ò¶ñ¶ ÕÂÆ ÇÔ³ç± ðÅÜ¶ î°×ñ» é³± â¯ñ¶ ç¶ Õ¶ À°é·» å¯º ÇÃÁÅÃÆ ñÅí ê©Åêå Õðç¶ ðÔ¶ Í ðÅÜÅ îÅé ÇÃ³Ø ÇÕé·» ÇòμÚ¯º ÃÆ ? ? ÇÔ³ç± ðÅÜê±å» ÇòμÚ¯º Í - À°Ã é¶ ÁÕìð é³± â¯ñ¶ ç¶ Õ¶ ðÅÜ ÕÆåÅ Í Ú³ç± ÇÕé·» ÇòμÚ¯º ÃÆ ? ? ÇÔ³ç±Á» ÇòμÚ¯ Í - ÜÔ»×Æð é³± Ö°ô Õðé ñÂÆ À°Ã é¶ ÁÅêä¶ ç¶ô é³± ÇÕ³éÅ é°ÕÃÅé êÔ°³ÚÅÇÂÁÅ Í ÇÂμÕ ÇÃμÖ é³± Õ°ðÃÆ ç¶ Õ¶, À°μÚÅ ÁÔ°çÅ ç¶ Õ¶, ìÅÕÆ ÇÃμÖ» çÅ Ö±é êÆ ñËäÅ ÇÕμèð çÆ ÂÆîÅéçÅðÆ þ Í ? ê³ÜÅì çÆ î½Ü±çÅ ÃÇæåÆ ñÂÆ Õ½ä Ç÷³î¶òÅð þ ? - ÃðÕÅð Í ? Ü¶Õð ê³ÜÅì ÇòμÚ ÇÔ³ÃÅ íóÕ À°μáçÆ þ å» Ã³å Ô¯ä ç¶ éÅå¶ ô»åÆ ÃæÅêå ÕðéÅ å°ÔÅâÆ Ç÷³î¶òÅðÆ ìäçÆ þ? - ÃÅâÆ Ç÷³î¶òÅðÆ éÔÆº ìäçÆ Í ÇÜé·» Áμ× ñÅÂÆ þ, Ç÷³î¶òÅðÆ À°é·» çÆ ìäçÆ þ Í ÇÜÔó¶ ñ¯Õ ô»åÆ í³× Õðç¶ Ôé, À°é·» çÆ ÔÆ Ç÷³î¶òÅðÆ ìäçÆ þ ÇÕ ÇÔ³ÃÅ çÆ Áμ× é³± ô»å Õðé Í ? êð À°Ã î½Õ¶ å°ÃÆº ÕÆ Õð¯×¶ ? - ÇÂÔ î½Õ¶ ’å¶ çμÃ»×¶ Í ? øðÜ Õð¯ ô»åîÂÆ ðÇÔ³ÇçÁ» Áé³çê°ð îå¶ ’Ú çðÜ ÃÅðÆÁ» î³×» éÔÆº î³éÆÁ» Ü»çÆÁÅ, À°Ã Ãî¶º ÕÆ Õð¯×¶ ? - À°ç¯º ÃðÕÅð ÜòÅìç¶Ô Ô¯ò¶×Æ Í

64 ? ê³ÜÅì ÃðÔμçÆ Ã±ìÅ Ô¯ä ÕðÕ¶ ñ¯Õ ÇÂÔ îÇÔÃ±Ã Õðç¶ Ôé ÇÕ Ü¶Õð ÃÇæåÆ ’å¶ ÕÅì± éÅ êÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ å» ç¶ô çÆ ÁÖ³âåÅ é³± õåðÅ êËçÅ Ô¯ ÃÕçÅ þ Í å°ÔÅâ¶ ÕÆ ÇòÚÅð Ôé ? - ñ¯Õ» çÅ ÇÂÔ õçÃÅ ÇìñÕ°ñ áÆÕ þ Í ? ê³ÜÅì çÆ ÇòÃø¯àÕ ÃÇæåÆ ’å¶ ÇÕò¶º ÕÅì± êÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ ? - ÇÃμÖ» é³± Ã³å°ôà Õð Õ¶ Áå¶ À°é·» é³± ìðÅìð çÅ ôÇÔðÆ î³é Õ¶ Í ? ÇÔ³ç±, ÇÃμÖ Áå¶ î°ÃÇñî èðî» ’Ú¯º ÇÕÔóÅ Ãðò-Ã©¶ôà þ ? - ÇÃμÖ èðî Í ? ÇÕò¶º ? - ÇÂμÕ, Ã³×å ÇÃμÖÆ ÇòμÚ þ, Ô¯ð ÇÕÃ¶ èÅðÇîÕ ÁÃæÅé ’å¶ Ã³×å éÔÆº ñμ×çÆ Í ÇÕÃ¶ Ô¯ð ×³©æ ÇòμÚ ÇÕÃ¶ ç±Ü¶ ÇòÁÕåÆ ç¶ À°èÅð çÅ ÃÅèé Õ¯ÂÆ éÔÆº Í Õ°ðÅé ÇòμÚ ÇÕÃ¶ ÇÔ³ç± ç¶òÆ-ç¶òå¶ çÅ Ç÷Õð éÔÆºÍ ÇÔ³ç± ×³©æ» ÇòμÚ ÇÕÃ¶ î°ÃÇñî êÆð øÕÆð çÆ ô¯íÅ éÔÆº Í ×ÆåÅ ç¶ 18 ÁÇèÁÅÇÂÁ» ’Ú¯º ÇÕÃ¶ ÇòμÚ î°ÃñîÅé ìÅð¶ ÇñÇÖÁÅ éÔÆº ÇîñçÅ Í ÃÇå×°ð± ÃμÚ¶ êÅåôÅÔ Ã©Æ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì ÇòμÚ Ü°ñÅÔÅ ÕìÆð ÜÆ ìËá¶ ÁÅ Áå¶ ðÇòçÅÃ ÜÆ ìËá¶ ÁÅ; ÛÆºìÅ éÅîç¶ò òÆ ìËáÅ þ Í Á½×°ä» çÅ ÇåÁÅ× Ü¶ ÕÆåÅ þ å» ÇÂμæ¶ ×ÇäÕÅ òÆ ìËáÆ þÍ Ü¶ êÅê» çÅ êôÚÅåÅê Õð Õ¶ ×°ðîÇå òμñ ñμ×Å þ å» ÁÜË îμñ òÆ ìËáÅ þ Í ÃèéÅ ÕÃÅÂÆ òÆ ÇÂμæ¶ ìËáÅ þ Í ÇÂÃ òÅÃå¶ ÃÅÇðÁ» çÅ Ã»ÞÅ ÇÂôà ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì þ : å³± ÃÅÞÅ ÃÅÇÔì° ìÅê° ÔîÅðÅ ÍÍ éÀ° ÇéÇè å¶ðË ÁÖ°à í³âÅðÅ ÍÍ ÇÂμÕ¯-ÇÂμÕ ÇÃμÖ» çÅ ×°ðç°ÁÅðÅ þ ÇÜμæ¶ Õ¯ÂÆ òÆ ÇòÁÕåÆ, ÇìéÅ ÇÕÃ¶ îÜ·ìÆ ÇòåÕð¶ Áå¶ ÜÅå êÅå ç¶, ÁÅêäÆ ôðèÅ ç¶ ë°μñ í¶ºà Õð ÃÕçÅ þÍ ìÅÕÆ ÇÕÃ¶ îÜ·ì ÇòμÚ ÇÂÃ åð·» éÔÆº Í ‘ éÅéÕ éÅî Úó·çÆ ÕñÅ å¶ð¶ íÅä¶ Ãðìμå çÅ íñÅ’’ çÅ Ã±ÚÕ þ å» Õ¶òñ ÇÃμÖ þÍ ÇÂÃ ÕðÕ¶ ÇÃμÖ èðî Ãí å¯º Ã©¶ôà î³ÇéÁÅ Ü»çÅ þÍ ? Ã³å» çÅ ÇÕÃ¶ éÅñ Õ¯ÂÆ òËð-Çòð¯è éÔÆº Ô°³çÅ Í À°Ôé» é³± ÔÇæÁÅð ñË Õ¶ Úμñä çÆ ñ¯ó éÔÆº Ô°³çÆ Í å°ÃÆº ÁÅêä¶ êÅÃ Â¶é¶ ÔÇæÁÅð ÇÕª ðμÖ¶ Ôé ? - ÔÇæÁÅð» ìÅð¶ î¶ðÅ ÕÇÔäÅ þ ÇÕ ÇÜÔóÅ ê°μåð ÁÅêä¶ ÇêÀ° éÅñ ðñçÅ éÔÆº, À°Ã é³± ÕÆ ÁÅÖç¶ Ôé ? ? ÔðÅî çÅ Í Ô¯ð ÕÆ ÁÅÇÖÁÅ ÜÅ ÃÕçË? - Óå¶ îËº ÔðÅî çÅ ìäéÅ éÔÆº ÚÅÔ°³çÅ, ÇÕªÇÕ î¶ðÅ ÇêåÅ Ã©Æ ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø þ-ÇÜÃ é³± ÕÕÅð» Áå¶ ÔÇæÁÅð» éÅñ Á³å» çÅ î¯Ô ÃÆ Í êÇÔñ» ÇÂÔ çμÃ¯ ÇÕ ÔÇæÁÅð îðç ðμÖç¶ Ôé Ü» Ö°Ãð¶ ? òÇÔ ê©×Çàú îðç Á×³îóÅ òðÆÁÅî ÇÂÕ¶ñÅ ÍÍ òÅÔ° òÅÔ° ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø ÁÅê¶ ×°ð Ú¶ñÅ ÍÍ îËº À°ÔçÅ ê°μåð Ô» Í À°ÔçÆ ÚñÅÂÆ Ô¯ÂÆ àÕÃÅñ þ å¶ îËº À°Ã çÅ Ã¶òÅçÅð Ô», Ú½èòÆº æ» Óå¶Í ×°ð± ÃÅÇÔì é¶ øðîÅÇÂÁÅ þ : ÁÇÃ Ç´êÅé Ö³â¯º Öó× å°ê°Õ åìð Áð-åÆð ÍÍ ÃËë ÇÃð¯ÔÆ ÃËÔæÆ ïÔÆ ÔîÅð¶ êÆð ÍÍ

65 ÇÃμÖ òÅÃå¶ ÔÇæÁÅð ðμÖä¶ ìÔ°å ÷ð±ðÆ Ôé Í ÇÜÔóÅ ÇÃμÖ çÅ ê°μåð ÔÇæÁÅð éÔÆº ðμÖçÅ À°Ô í¶â òð×Å ñ×çË, ÇÕþ ×°ð± ÜÆ é¶ : ÇìéÅ ôÃå© Õ¶Ã³ éð³ í¶â ÜÅé¯ Í ×þ ÕÅé åÅ Õ¯ ÇÕåË ñË ÇÃèÅé¯ Í ÇÂþ î¯ð ÁÅÇ×ÁÅ Ã°ä¯ Ô¶ ÇêÁÅð¶ Í Çìé» å¶× Õ¶Ã³ ç¶Ô³± é ÇççÅð¶ Í ÇÂÃ òÅÃå¶ ôÃåð ðμÖç¶ Ô» Í ôÃåð ðμÖ Õ¶ ÇÕÃ¶ éÅñ è¯ÖÅ ÕðéÅ ìÔ°å òμâÅ êÅê þ, ÇÕÃ¶ ÇÃμÖ òÅÃå¶ Áå¶ ôÃåð ðμÖ Õ¶ ÁÅêäÅ ÔμÕ éÅ ñËäÅ òÆ ìóÅ òμâÅ êÅê þ Í ÁÃÆº éÅ å» ÇÕÃ¶ çÅ ÇØðÅú Õðç¶ Ô», éÅ Õ¯ÂÆ ì³çÅ îÅðç¶ Ô», éÅ ÇôÕÅð Ö¶âç¶ Ô» Áå¶ é» ÇÕÃ¶ é³± ÇìéÅ ÕÅðä çìÅªç¶ Ô» Í ôÃåð ðμÖ¶ Ôé å» ÁÅêäÆ ðμÇÖÁÅ òÅÃå¶ ðμÖ¶ Ôé ÇÕªÇÕ Ã³é 1978 çÆ ÇòÃÅÖÆ ç¶ Ççé 13 ÇÃ³Ø ôÔÆç Ô¯Â¶ Áå¶ 78 ÷ÖîÆ Ô¯ ×Â¶, 8 ÕÅéê°ð ’Ú ôÔÆç Ô¯ ×Â¶, Çå³é ÇçμñÆ ôÔÆç Ô¯ ×Â¶, â¶ã çðÜé Ú½Õ îÇÔåÅ ôÔÆç Ô¯ ×Â¶, ç¯ îè±ìé ôÔÆç Ô¯ ×Â¶ Í ÇÂÃ òÅÃå¶ ÇÂÔ ÔÇæÁÅð ðμÖ¶ Ôé Í Ü¶ ÁÅêäÆ ðμÇÖÁÅ ÕðéÆ îÅóÆ þ å» îËº êÅê ÕðçÅ Ô» Í Ü¶Õð ×ðÆì», î÷¬î» Áå¶ ÃòË-ðμÇÖÁÅ ñÂÆ ÔÇæÁÅð ðμÖä¶ ê°³é þ å» îËº ÔÇæÁÅð ðμÖ Õ¶ ê°³é ÕðçÅ Ô» Í ? ÕÆ î÷¬î» çÆ ðμÇÖÁÅ Õðé ñÂÆ å°ÔÅé³± Õç¶ ÔÇæÁÅð» çÆ ñ¯ó êÂÆ þ ? - Ô» êÂÆ þ Í øÅÇ÷ñÕÅ Ç÷ñ·¶ ç¶ Çê³â ÜñÅñÅìÅç êÂÆ ÃÆ Í À°μæ¶ ÇÂμÕ ÇÔ³ç± çÆ ñóÕÆ ÇÕÃ¶ é¶ ÷ìðçÃåÆ ÁÅêä¶ Øð êÅ ñÂÆ ÃÆ; À°Ô Û°âÅ Õ¶ ÇçμåÆ Í ñÅñ Ú³ç é» ÃÆ À°Ã çÅ; îÅÇðÁÅ éÔÆº ÃÆ, À°Ã¶ åð·» ÔÆ Û°âÅ ÇñÁÅÂ¶ ÃÆ Í ? ÕÆ Á×é ôÃåð ñË Õ¶ Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì ÜÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ ? ÇÂÃ çÆ îÇðÁÅçÅ ÕÆ þ ? - îÇðÁÅçÅ þ ÇÕ ôÃÅåð ñË Õ¶ çðìÅð ÃÅÇÔì ÜÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ Í Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ç¶ òÅñÆ Ã©Æ ×°ð± ÔÇð×¯Çì³ç ÜÆ é¶ ÁÅê ÇÃμÖ» é³± ôÃåð Áå¶ Ø¯ó¶ ÇñÁÅÀ°ä çÅ Ô°Õî ÇçμåÅ ÃÆÍ ÁμÜ òÆ Ã©Æ ×°ð± ÔÇð×¯Çì³ç ÃÅÇÔì ç¶ ôÃåð, ÇÜé·» ÇòμÚ À°Ôé» ç¶ ç¯-ÚÅð ÇêÃå½ñ òÆ Ôé, Ã°ô¯Çíå Ôé Áå¶ ÇÃμÖ Ã³×å» é³± À°é·» ç¶ çðôé ÕðÅÂ¶ Ü»ç¶ Ôé Í ? Ü¶Õð å°ÃÆ ÔÇæÁÅð ñË Õ¶ çðìÅð ÃÅÇÔì Õ³êñËÕÃ ’Ú ðÇÔ ÃÕç¶ Ô¯ å» ÇÂÔ çμÃ¯ ÇÕ ê°ñÆÃ ÔÇæÁÅð ñË Õ¶ çðìÅð ÃÅÇÔì çÅõñ ÇÕª éÔÆº Ô¯ ÃÕçÆ ? - ê°ñÆÃ Ôμç» ’å¶ ìËáÆ þ Í ñ¯Õ ÁÅÖç¶ Ôé ÇÕ ÔÇæÁÅð» éÅñ ô»åÆ í³× Ô°³çÆ þ Í Ôμç» ’å¶ å¯ê» ìÆóÆÁ», ì³ì ðμÖ¶ Ôé Í ðÅÂÆøñ», Ãà¶é-×³é», îôÆé-×³é» ðμÇÖÁ» Ü¶ ô»åÆ í³× Ô°³çÆ þ ÁÅ å» ÔÇæÁÅð Ãî°³çð ÇòμÚ ð¯ó· ç¶ä¶ ÚÅÔÆç¶ Ôé ÃÅð¶ Í ôÃåð ðÅÖÆ òÅÃå¶ ðμÖ¶ ÁÅ éÅ ? å» ÇÕ Õ¯ÂÆ ìÅÔð¯º ÁÅ Õ¶ ç¶ô çÆ ô»åÆ í³× éÅ Õð¶ Í ÇÂÃ¶ åð»· ðÃîÆ ÔÇæÁÅð ÇÂÃ ñÂÆ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ Ôç±ç ÇòμÚ ðμÖ¶ Ôé ÇÕ Õ¯ÂÆ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ êÇòμåðåÅ Ü» ô»åÆ é³± í³× éÅ Õð¶ Í ? êð Ü¶ Õ¯ÂÆ ê°ñÆÃ ÕðîÚÅðÆ ÔÇæÁÅð Ãî¶å çðôé» é³± ÁÅªçÅ þ å» ÕÆ ô»åÆ í³× Ô°³çÆ þ? - Ü¶Õð Õ¯ÂÆ ê°ñÆÃ ÕðîÚÅðÆ ÇìéÅ òðçÆ ç¶ ÔÇæÁÅð ñË Õ¶ çðìÅð ÃÅÇÔì ÁÅªçÅ þ å» À°Ã é³± Õç¶ ÇÕÃ¶ é¶ éÔÆº ð¯ÇÕÁÅ êð Ü¶Õð À°Ô ×°ðç°ÁÅð¶ çÆ

66 ì¶ÁçìÆ Õðé Ü» ×°ðç°ÁÅð¶ çÆ ôÅåÆ í³× Õðé ÁÅªçÅ þ å» À°Ã é³± ÁÅÇ×ÁÅ éÔÆº ÇçμåÆ ÜÅ ÃÕçÆ Í ôðèÅ¬ ê°ñÆÃ ÕðîÚÅðÆ é³± çðìÅð ÃÅÇÔì ÁÅÀ°ä çÆ Ö°μñ· þ êð ê°ñÆÃ ÕÅðòÅÂÆ ñÂÆ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ Ôç±ç ÇòμÚ ÁÅÀ°äÅ îé·Å þ Í ? å°ÃÆº Ú½Õ îÇÔåÅ å¯º ÁÅêäÆÁ» Ãð×ðîÆÁ» ×°ð± éÅéÕ ÇéòÅÃ ÇÕª åìçÆñ ÕÆåÆÁ» ? - êÇÔñ» Ãð×ðîÆÁ» ÁμÖð ÔÆ å°ÔÅâÅ ×ñå þ Í êÇÔñ» ÁÅêäÅ ê©ôé ÃÔÆ Õð¯Í ? î¶ðÅ îåñì þ ÁÅêäÆÁ» Ã¶òÅò» éÅéÕ ÇéòÅÃ ÇÕª åìçÆñ ÕÆåÆÁ» ? - Ú½Õ îÇÔåÅ å¯º ÁÃÆº ×°ð± éÅéÕ ÇéòÅÃ ÁÅÂ¶ ÃÆ ÇÃ³Ø» çÆ ÇðÔÅÂÆ òÅÃå¶ Í îËº ìÔ°å ìÆîÅð ÃÆ Í ê°ñÆÃ é¶ êÇÔñ» ÃÅâÆ ÜÆê ëóÆ Í ÜÆê ÇòμÚ ëó¶ ÇÃ³Ø» çÆ ÇðÔÅÂÆ ñÂÆ êËðòÆ Õðé ñÂÆ Üç¯º íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø Áå¶ ìÅìÅ áÅÔðÅ ÇÃ³Ø é³± í¶ÇÜÁÅ å» ê°ÇñÃ é¶ À°é·» é³± òÆ Ç×©ëåÅð Õð ÇñÁÅ Í ç¯ ðÃå¶ Ôé-ÇÂμÕ ô»åÆ çÅ Ü» Çëð ×ðîÆ çÅ Í ÁÃÆ ô»åÆ çÅ ðÅÔ ÁêéÅÀ°äÅ òè¶ð¶ Ú³×Å ÃîÇÞÁÅ Í ÇÂÃ ñÂÆ ÁÃÆº î¯ðÚÅ ñ×ÅÀ°ä ñÂÆ ÇÂμæ¶ ÁÅ ×Â¶ Í ? å°ÃÆ Ô¯ð ÇÕ³éÅ ÇÚð ÇÂμæ¶ áÇÔð¯×¶ ? - ÇÜ³éÅ ÇÚð î¯ðÚÅ ÚμñçÅ þ Í ? ÕÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ×°ðçðôé ê©ÕÅô ×°ð± éÅéÕ ÇéòÅÃ éÅñ¯º òè¶ð¶ Ã°ðμÇÖÁå éÔÆº? - Ã°ðμÇÖÁÅ å» ÇÜμæ¶ òÆ ×°ð±-ÁÃæÅé þ, À°Ô áÆÕ þ êð ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì ÇÂÃ ÔÅñå ÇòμÚ Ãí å¯º îÔÅé þ ? ? ÕÆ å°ÃÆº ×°ð± éÅéÕ ÇéòÅÃ å¯º ìÅÔð Õ¯ÂÆ õåðÅ îÇÔÃ±Ã Õðç¶ Ô¯ ? - éÔÆº, ÇÜÔóÅ õåðÅ îÇÔÃ±Ã ÕðçË À°Ô ÇÃμÖ ÔÆ éÔÆº Í ÇÃμÖ ÕÆ Áå¶ âð ÕÆ ! ? ÕÆ ÁÇÜÔÅ Õ¯ÂÆ õçôÅ þ ÇÕ ÃðÕÅð å°ÔÅé³± Õ¯ÂÆ é°ÕÃÅé êÔ°³ÚÅÀ°äÅ ÚÅÔ°³çÆ þ Ü» îðòÅÀ°äÅ ÚÅÔ°³çÆ þ ? - é°ÕÃÅé êÔ°³ÚÅÀ°ä ìÅð¶ ÕÆ å°ÔÅé³± Õ¯ÂÆ ôμÕ þ ? ? ÇÂÃ çÅ ÃðÕÅð é³± ÕÆ ñÅí þ? - ÇÂÔ ×μñ ÃðÕÅð é³± ê°μÛ¯, îËæ¯º ÇÕª ê°μÛç¶ Ô¯ ? 7 Ô÷Åð çÅ Ø¶ðÅ Ú³ç¯ Õñ» êÅÀ°äÅ, 15 Ô÷Åð ê°ñÆÃ ÕðîÚÅðÆÁ» çÅ Ø¶ðÅ Ú½Õ îÇÔå¶ êÅÀ°äÅ, 30 Ô÷Åð ê°ñÃÆÁ» çÅ Ø¶ðÅ ì³ìÂÆ ’Ú êÅÀ°äÅ, À°Ô ÇÕÃ òÅÃå¶ êÅÇÂÁÅ ÃÆ ? ÕÆ À°é·» ëó Õ¶ î¶ðÅ Áé³ç-ÕÅðÜ Õðé» ÃÆ? ? Çòð¯èÆÁ» çÅ ÕÇÔäÅ þ ÇÕ èðî-ï°μè î¯ðÚÅ ÁÕÅñÆÁ» é¶ ÁÅêäÆ Õ°ðÃÆ ñÂÆ ñÅÇÂÁÅ þ, ÇÃμÖ» ñÂÆ éÔÆº Í ÕÆ ÇÂÔ ÃμÚ þ? - ÁÕÅñÆ çñ ÔÆ ÇÂμÕ¯-ÇÂμÕ ÇÃμÖ» çÆ é°îÅÇÂ³çÅ ðÅÜéÆåÕ Üæ¶ì³çÆ þ Í îËº ê°μÛçÅ Ô» ÁÕÅñÆÁ» òμñ¯º Ü¯ î³×» ÕÆåÆÁ» ×ÂÆÁ» Ôé À°Ô ÁÕÅñÆÁ» ñÂÆ Ôé Ü» Õ¶òñ ÇÃμÖ» ñÂÆ Ôé Ü» Ãî°μÚ¶ ê³ÜÅìÆÁ» ñÂÆ ? Ü¶ Ãî°μÚ¶ ê³ÜÅìÆÁ» ñÂÆ î³×» Ôé å» ÇÂÔ ê©ôé ÔÆ ×ñå þ Í ? ÃðÕÅð çÅ ÇÂÔ ç¯ô þ ÇÕ Ã³å Çí³âð»òÅñÅ ÕÅé³±é é³± ÁÅêä¶ Ôμæ ÇòμÚ ñËºçÅ þ Üç ÇÕ ìÅÕÆ ñÆâðÇôê ’å¶ ÇÂÔ ç¯ô éÔÆº ñμ×çÅ ?

67 - ÃðÕÅð Õ¯ÂÆ á¯Ã Ãì±å ç¶ò¶, ÇÜÃ ÇòμÚ îËº ÕÅé³±é é³± ÁÅêä¶ Ôμæ ÇñÁÅ Ô¯ò¶ Í Ü¶Õð îËé³± ìçéÅî Õðé ñÂÆ ç¯ô ñ×ÅªçÆ þ å» îËº ÕÆ Õð ÃÕçÅ Ô» ? ? ÕÆ å°ÃÆº ÁçÅñåÆ ÇéÁ» ÇòμÚ ÇòôòÅÃ ðμÖç¶ Ô¯ ? - ÁçÅñåÆ ÇéÁ» ÇòμÚ ÇòôòÅÃ ðμÖç¶ Ô» Ü¶Õð ÁçÅñå Ô¯ò¶ Í ÇÂμæ¶ ÁçÅñå þ ÔÆ éÔÆº Í íÅðåÆ ÇéÁ» ÇÃμÖ» ñÂÆ éÔÆº Í ? ÃðÕÅð çÅ ÇÂÔ ç¯ô þ ÇÕ å°ÃÆ ê³ÜÅì Áå¶ ê³ÜÅì å¯º ìÅÔð Õ°Þ Õåñ» ñÂÆ Ç÷³î¶òÅð Ô¯ Ü» ÇÂ³Þ ÕÇÔ ñò¯ ÇÕ À°é·» ’Ú å°ÔÅâÅ Ôμæ þÍ ÕÆ ÇÂÔ ÃμÚ þ ? - îËº êÇÔñ» ÕÇÔ üμÇÕÁ Ô» ÇÕ ÇÂÔ ç¯ô ÃðÕÅð ÔÆ ñÅªçÆ þ éÅ Í Ô¯ð å» Õ¯ÂÆ éÔÆº ñÅªçÅÍ ÃðÕÅð ÇÃμè Õð¶ Í Ü¶ Õåñ ñÂÆ Ç÷³î¶òÅð ÃÆ å» îËé³± ñÅñÅ Ü×å éÅðÅÇÂä Õåñ Õ¶Ã ’Ú¯º ìðÆ ÇÕª ÕÆåÅ ? îËé³± ÛμÇâÁÅ ÇÕª ? Ü¶ îËº î°ÜÇðî ÃÆ, ç¯ôÆ ÃÆ å» îËé³± ë»ÃÆ ñÅÀ°ä Í îËº å» ÕÇÔ Õ¶ Ç×ÁÅ ÃÆ ÇÕ îËé³± ÇòÁÅÔ* ÇçÀ° Í ? ê³ÜÅì çÆ ÇÃÁÅÃå ÇòμÚ å°ÃÆ ÇÂÃ Ãî¶º ìÔ°å ÚðÇÚå ÇòÁÕåÆ Ô¯ Í Õ¯ÂÆ å°ÔÅé³± ÁμåòÅçÆ ÁÅÖçÅ þ Áå¶ Õ¯ÂÆ òμÖòÅçÆ....... ÁÃñ ÇòμÚ å°ÃÆº ÕÆ Ô¯....... ? - îËº å» Õ¶òñ ×°ð± çÅ ÇÃμÖ Ô» Í ÇÂÔ ÁõìÅð-éòÆÃ» çÆÁ» Õñî» çÆ ÇîÔðìÅéÆ þ ÇÕ À°Ô îËé³± åð·»-åð·» çÆÁ» À°êÅèÆÁ» éÅñ ÇéòÅÜç¶ Ôé Í î¶ðÅ Õ³î þ Á³Çî©å ÛÕÅÀ°äÅ, î¶ðÅ Õ³î þ ÕæÅ ÕðéÆ Áå¶ ÕÆðåé Ã°äéÅ, Õ³î þ ì¶×°ÇðÁ» é³± Á³Çî©å ÛÕÅ Õ¶ ×°ð± òÅñ¶ ìäÅÀ°äÅ, Ãî±Ô éÇôÁÅ çÅ ÇåÁÅ× ÕðÅÀ°äÅ, ÇÃμÖ é³± (ÇÃ³Ø é» òÅñ¶ é³±) Õ¶ÃðÆ ÇéôÅé æμñ¶ ÇÂÕμåð ÕðéÅ, ê³æ çÆ âà Õ¶ ÔîÅÇÂå ÕðéÆ, ÃÇå×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì ç¶ ñó ñÅÀ°äÅ, ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì Áå¶ Ã©Æ ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì éÅñ Ü¯óéÅ, ÇÃμÖ é³± êμÕÅ ÇÃμÖ å¶ ÇÔ³ç± é³± êμÕÅ ÇÔ³ç± Áå¶ î°ÃñîÅé é³± êμÕÅ î°ÃñîÅé ìäé çÆ ê©¶ðéÅ ÕðéÆ î¶ðÅ î°μÖ Õ³î þ Í ÁËÃÅ Õ³î Õðé òÅñ¶ é³± ×½ðÇî³à Ü¯ òÆ ÇõåÅì ç¶ò¶ îËº ÃÇòÕÅð ÕðçÅ Ô» Í Ô°ä å°ÃÆº çμÃ¯ ÇÕ ÁÇÜÔÅ Õ³î Õðé òÅñ¶ éÅñ å°ÃÆ ÃÇÔîå Ô¯ ? ? Ô», ÇìñÕ°ñ ÃÇÔîå Ô» Í - Çëð å°ÃÆ òÆ ÁμåòÅçÆ Ô¯Â¶ éÅ ? ? ÇÂÃ ÇÔÃÅì éÅñ å» Ôð À°Ô ÇÃμÖ, ÇÔ³ç± î°ÃÇñî Áå¶ ÂÆÃÅÂÆ ÁμåòÅçÆ þ Ü¯ ÁÅêä¶ èðî-îÅð× ’å¶ ÚμñçÅ þ Áå¶ ÇÜÔóÅ À°Ã çÆ ÔîÅÇÂå ÕðçÅ þ, À°Ô òÆ ÁμåòÅçÆ þ Í - Çëð òÆ Ü¶Õð ÃðÕÅð îËé³± ÁμåòÅçÆ ÁÅÖçÆ þ, ÇÕÀ° ?..... ÇÂÃ ñÂÆ ÇÕ ÃðÕÅð é³± ÇÃμÖ-Ãð±ê Ú³×Å éÔÆº ñ×çÅ Í ÇÂÃ çÅ Ãì±å þ Â¶ôÆÁÅÂÆ Ö¶â» Í ÇÃμÖ, ÚÅÔ¶ À°Ô ÇÕÃ¶ òÆ êÅðàÆ éÅñ Ã³ì³è ðμÖçÅ ÃÆ Ü» Õ¯ÂÆ ÕÅð¯ìÅð ÕðçÅ ÃÆ, ÇÕÃ¶ é³± òÆ Â¶ôÆÁÅÂÆ Öâ» ç¶ î½Õ¶ ’å¶ ÇçμñÆ éÔÆº ÜÅä ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Í ð¯Õ» ñÅ Õ¶ ìμÃ» Öó·ÆÁ» ÕÆåÆÁ» ×ÂÆÁ» Áå¶ êμ×» òÅÇñÁ» é³± üä-üä Õ¶ ìμÃ» å¯º À°åÅÇðÁÅ Áå¶ À°é·» çÆ ì¶ÇÂ÷åÆ ÕÆåÆ êð ÇÕÃ¶ à¯êÆ êÇÔéä òÅñ¶ é³± éÔÆº ð¯ÇÕÁÅ Ç×ÁÅ Í ? êð Â¶ôÆÁÅÂÆ Ö¶â» ÇòμÚ å» ÇÃμÖ» çÅ ì¯ñ-ìÅñÅ ÇðÔÅ Í

68 - ÕÅÔçÅ ì¯ñ-ìÅñÅ ÇðÔÅ Í ÇÜé·» ÇÃμÖ» çÆ å°ÃÆº ×μñ Õðç¶ Ô¯, À°Ô Úμêñ» ÞÅóé òÅñ¶ ÇÃμÖ Ôé Í ÕÆ À°é·» é³± éÔÆº ÃÆ êåÅ Â¶ôÆÁÅÂÆ Ö¶â» ç¶Öä å¯º ÇÃμÖ» é³± ìËðÆÁð ñÅ Õ¶ ð¯ÇÕÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ Í ÕÆ À°Ôé» ÇÃμÖ» ÇÂÃ ×μñ çÅ Çòð¯è ÕÆåÅ? ? éÔÆº......... ? - éÔÆº ÕÆåÅ å» À°Ô ÇÃμÖ ÕÅÔç¶ ? ? ÇÂÃ Ãî¶º å°ÔÅâÆ ñóÅÂÆ Õ¶ºçð ÃðÕÅð éÅñ þ Ü» ê³ÜÅì ÃðÕÅð éÅñ ? - ç¯Ô» éÅñ Í ? Ü¶Õð ê³ÜÅì ÇòμÚ ÇÔ³ç±-ÇÃμÖ øÃÅç Ô¯ ÜÅä å» ê³ÜÅì¯º ìÅÔð ðÇÔ³ç¶ ÇÃμÖ» çÆ ÃÇæåÆ ÕÆ Ô¯ò¶×Æ ? - À°Ô î½Õ¶ ’å¶ çμÃ»×¶ Í ? ÕÆ ìÅÔðñ¶ Ã±ÇìÁ» ç¶ Øμà-Ç×äåÆ ÇÃμÖ» é³± é°ÕÃÅé éÔÆº ê°μÜ¶×Å ? - ô¶ð» é³± é°ÕÃÅé Øμà ÔÆ Ô°³çÅ þ Í é°ÕÃÅé í¶â» ìμÕðÆÁ» çÅ Ô°³çÅ þ, Ü¯ îÇÔÃ±Ã ÕðçÆÁ» Ôé Í ? À°Ã ÃÇæåÆ ’Ú ñ¯Õ ÕÆ Õðé×¶ ? - ÇÂÔ î½ÕÅ ÁÅÂ¶×Å å» çμÃ»×¶ ÇÕ À°é·» é¶ ÕÆ ÕðéÅ þ Í ? ÇÜμæ¶ ÇÕèð¶ òÆ ‘ì³ì-èîÅÕÅ’ Ü» Áä-ÚμÇñÁÅ ì³ì ìðÅîç Ô°³çÅ þ, À°Ã é³± Ã³å Çí³âð»òÅñÅ Ü» Ú½Õ-îÇÔåÅ ì³ì -ØàéÅ éÅñ Ü¯ó ÇçμåÅ Ü»çÅ þ Í ÇÂÃ çÅ ÕÆ ÕÅðé þ ? - Õ¶òñ îËé³± ìçéÅî Õðé ñÂÆ Í ? êð ÃðÕÅð å°ÔÅé³± ÔÆ ÇÕª ìçéÅî ÕðçÆ þ, Ô¯ð ÇÕÃ¶ é³± ÇÕª éÔÆº ? - Ô¯ð Â¶éÅ Á³Çî©å éÔÆº Õ¯ÂÆ ÛÕÅªçÅ, ÇÃμÖ» é³± ×°ð± òÅñ¶ éÔÆº ìäÅªçÅ Í ÇÜÔóÅ ÇòÁÕåÆ ÇÃμÖÆ ê©ÚÅð ÕðçÅ Áå¶ Á³Çî©å ÛÕÅªçÅ þ, ÃðÕÅð À°Ã ’å¶ åð·»-åð·» ç¶ ç¯ô ñ×Å Õ¶ À°Ã é³± ìçéÅî ÕðçÆ þ Í ÇÃμÖÆ ê©ÚÅð ÔÆ î¶ðÅ Ãí å¯º òμâÅ ×°éÅÔ þ-ÃðÕÅð çÆÁ» é÷ð ÇòμÚÍ ? ÕÆ å°ÃÆº ÇÖÁÅñ Õðç¶ Ô¯ ÇÕ ê°ñÆÃ Õç¶ òÆ çðìÅð ÃÅÇÔì ÇòμÚ çÅÖñ Ô¯ ÃÕçÆ þ ? Ü¶Õð Ô°³çÆ þ å» å°ÃÆº ÕÆ Õð¯×¶ ? - Üç¯º çÅõñ Ô¯ò¶×Æ, ò¶Ö»×¶ ÕÆ ÕðéÅ þ Í ? îÅé»òÅñÅ-Õ»â ìÅð¶ å°ÔÅâÅ ÕÆ ÇòÚÅð þ ? - À°Ô Ã¯ÚÆ-ÃîÞÆ ÃÅÇÜô ÁèÆé ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Í ÁÖìÅð» ÇòμÚ ÁÅÂ¶ ÇìÁÅé å°ÃÆº êó·¶ ÔÆ Ô¯ä×¶ Í ê°ñÆÃ ÁøÃð Õ°Þ ÕÇÔ³ç¶ Ôé Áå¶ çðìÅðÅ ÇÃ³Ø Õ°Þ ÁÅÖçÅ þ Í ×μâÆ ÇòμÚ¯ éÅ Õ¯ÂÆ ì³çÅ ëÇóÁÅ, éÅ Õ¯ÂÆ ÔÇæÁÅð Áå¶ éÅ ×μâÆ çÅ ÇêμÛÅ ÕÆåÅ, Çëð Õñ¶ð» òÅñ¶ Ã³å» çÆ ×μâÆ ’å¶ ÇìéÅ ÇÕÃ¶ ÕÅðé ×¯ñÆ ÚñÅ ÇçμåÆ Í ÁÃñ ’Ú ÃÅðÆ Ö¶â îËé³± Áå¶ çðìÅð ÃÅÇÔì é³± ìçéÅî Õðé ñÂÆ Ö¶âÆ ×ÂÆ Í ? îðÜÆòÇóÁ» çÆ íðåÆ ÷¯ð-ô¯ð éÅñ ÕÆåÆ ÜÅ ðÔÆ þ Í ÇÂé·» êÅÃ¯º ÕÆ Ã¶òÅ ñò¯×¶ ? - ÇÂÔ ×μñ îËº éÔÆº, Ãî» ÔÆ çμÃ¶×Å ÇÕ ÇÂé·» å¯º ÇÕÔóÆ Ã¶òÅ-ñËäÆ þ Í

69 ? ÕÆ å°ÔÅâÆ ÁÅêäÆ òμÖðÆ íðåÆ òÆ ÕÆåÆ ÜÅ ðÔÆ þ ? - òμÖðÆ éÔÆº, Ã»ÞÆ íðåÆ ÕÔÆ ÜÅ ÃÕçÆ þ Í ÇÜÔó¶ À°μæ¶ éÅî éÔÆº ÇñÖÅªç¶ À°Ô î¶ð¶ êÅÃ éÅî ÇñÖÅ Ü»ç¶ Ôé Í ÇÂÃ é³± òμÖ-òμÖ íðåÆ éÔÆº ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅÍ ? Ã³å ñ½×¯òÅñ çÅ ÕÇÔäÅ þ ÇÕ ÁÅêÅ-òÅð± çñ ô»åîÂÆ ðÇÔ³ÇçÁ» î¯ðÚ¶ ’Ú ÇÔμÃÅ ñò¶×Å Í îðÜÆòó¶ Áå¶ ô»åîÂÆ-ç¯ò¶º ×μñ» ÁÅêÅ-Çòð¯èÆ Ôé Í å°ÔÅâÅ ÕÆ ÇòÚÅð þ ? - ÇÂÔ ×μñ å°ÃÆ Ã³å ñ½×¯òÅñ é³± ê°μÛ¯ ÇÕ îðÜÆòó¶ ô»åîÂÆ ÇÕò¶º ðÇÔä×¶ ? îËº å» À°é·» ìÅð¶ Õ°Þ éÔÆº ÇÕÔÅÍ ? Ô°ä åÕ î¯ðÚ¶ å¯º ÕÆ ê©ÅêåÆ Ô¯ÂÆ þ Í Ü¶ Õ°Þ ê©ÅêåÆ Ô¯ÂÆ þ å» ÕÆ å°ÃÆ À°Ã å¯º Ã³å°ôà Ô¯ ? - Ô», ìóÆ á¯Ã ê©ÅêåÆ Ô¯ÂÆ þ Í ÇÂμÕ å» Ãî°μÚÆ ÇÃμÖ Õ¯î ÇÂμÕ Þ³â¶ æμñ¶ î÷ì±åÆ éÅñ ÇÂÕμåð Ô¯ÂÆ þ Í Ãî±Ô ÇÃμÖ» ÇòμÚ ÇÂÃ ×μñ çÆ ÜÅÇ×©åÆ ÁÅÂÆ þ ÇÕ ÁÅ÷Åç íÅðå ÇòμÚ ÁÃÆ ×°ñÅî Ô» Í ÇÂÔ ê©ÅêåÆ ìóÆ òμâÆ ê©ÅêåÆ ÁÅÖÆ ÜÅ ÃÕçÆ þ Í ÇÕÃ¶ Õ½î çÅ Õ½îÆ ÁÇÔÃÅÃ ÜÅ×äÅ Û¯àÆ ÇÜÔÆ ×μñ éÔÆº Í ? 4 Áê©Ëñ é³± ðÃåÅ ð¯Õ± Á³ç¯ñé çÅ ÇÃμÖ» é³± ÕÆ ñÅí Ô¯ÇÂÁÅ ? - ÇÃμÖ-Õ½î é¶ Â¶ÕåÅ çÅ Ãì±å Çç³ÇçÁ» ÇÂÃ ê©¯×ðÅî é³± é¶êð¶ ÚÅÇó·ÁÅ Í ÃðÕÅð é³± ÁÅêäÆ îôÆéðÆ Áå¶ ÇÃμÖ-Õ½î é³± ÁÅêäÆ Â¶ÕåÅ ç¶ ìñ çÅ Á³çÅ÷Å Ô¯ÇÂÁÅ Í ÇÂÃ Ãëñ Á³ç¯ñé é¶ Õ¶ºçð é³± ê³ÜÅì ÃîμÇÃÁÅ ìÅð¶ ×³íÆðåÅ éÅñ Ã¯Ú-ÇòÚÅð Õðé ñÂÆ îÜì±ð ÕÆåÅ Í ? ÁõìÅð» ÇòμÚ ÇñÇÖÁÅ þ ÇÕ ê©ä-êμåð íðòÅ Õ¶ Ã³å ñ½×¯òÅñ é¶ å°ÔÅé³± ÁÅêäÆ êÕó ÇòμÚ ñË ÇñÁÅ ? - ÁõìÅð» ÇòμÚ ÔÆ þ Í îËé³± êÕó ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì çÆ ÔÆ þ, Ô¯ð ÇÕÃ¶ çÆ êÕó éÔÆº Í ê©ä-êμåð ÇòμÚ ÇñÇÖÁÅ þ ÇÕ îËº ô©¯îäÆ ÁÕÅñÆ çñ ç¶ ê©èÅé ç¶ Ô°Õî Áé°ÃÅð ê³æ çÆ Úó·çÆ ÕñÅ ñÂÆ Ôð Õ°ðìÅéÆ Õð»×Å Í ÇÜÔó¶ ÁõìÅð ÕÇÔ³ç¶ Ôé êÕó ÇòμÚ ñË ÇñÁÅ, îËº À°Ôé» ÁÖìÅð» é³± ÕÇÔé» ÇÕ îËº ê©ä-êμåð êó·é ñμÇ×ÁÅ å» ñ½×¯òÅñ é³± ÁÅêäÅ ê©èÅé î³ÇéÁÅÍ êð À°ÔÆ ê©ä-êμåð ñ½×¯òÅñ é¶ î¶ð¶ Öμì¶ êÅÃ¶ Öó· Õ¶ êÇó·ÁÅ, Çëð ñ¯×¯òÅñ é¶ ÇÕÃ é³± ÁÅêäÅ ê©èÅé î³ÇéÁÅ ? ? ÃÅÇÔì Ã©Æ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì é³±, ÁÅêä¶ ÇÂôà é³± Í - ÕÆº îËº ÁÅêä¶ ÇÂôà å¯º ì¶î°Ö Ô» ? ÇÂôà Õ¶òñ ÁÕÅñÆ çñ çÅ ÔÆ éÔÆº, Ãî°μÚ¶ ÇÃμÖ-Ü×å çÅ ê©èÅé þ Í ÇÂÃ ñÂÆ îËº å» Ã³å ñ½×¯òÅñ é³± ÁÅêäÅ ê©èÅé î³ÇéÁÅ, Ã³å ñ½×¯òÅñ é¶ ÁÅêä» ê©èÅé ÇÕÃ é³± î³ÇéÁÅ ? ìμÃ ¯ ÇÂÔÆ å» ÃîÞä çÆ ×μñ þ.... Í ? Õ°Þ ñ¯Õ ÃîÞç¶ Ôé ÇÕ Ã³å Çí³âð»òÅñÅ Õ¶ºçð-ÁÕÅñÆ ÃîÞ½å¶ ÇòÚÅñ¶ òμâÆ ð°ÕÅòà þ Í ÇÂÔ ÇÕμæ¯º åμÕ ÃμÚ þ ?

70 - ÇÜÔó¶ ÃîÞç¶ é¶ ÇÂÔ À°é·» ç¶ ÇçîÅ× çÆ ÕÅã ÔÆ þ Í îËº Õ¯ÂÆ ÁÇóμÕÅ éÔÆº Í î³×» Ãî°μÚ¶ ÇÃμÖ-ê³æ çÆÁ» Ôé Í î¶ðÆ Õ¯ÂÆ òμÖðÆ î³× éÔÆº Í ÃîÞ½å¶ ñÂÆ å» Õ¶ºçð ÃðÕÅð ÁÅê ð°ÕÅòà þ, îËº éÔÆº Í ? õÅÇñÃåÅé ç¶ î°çμÂÆ âÅÕàð Ü×ÜÆå ÇÃ³Ø ìÅð¶ å°ÔÅâÅ ÕÆ ÇòÚÅð þ ? - îËº ÃîÞçÅ À°Ô ÇÃμÖ þ Áå¶ ÇÃμÖÆ çÆ Úó·çÆ ÕñÅ ñÂÆ ÁÅêä¶ å½ð ’å¶ À°μçî Õð ÇðÔÅ þ Í ? ÕÆ å°ÃÆº À°Ã é³± Õ¯ÂÆ ÇÚμáÆ ÇñÖÆ þ ? - ÷ð±ð ÇñÖÆ ÃÆ Í ? À°Ã ÇÚμáÆ çÅ ÁõìÅð» Áå¶ Õ¶ºçð ÇòμÚ ìóÅ ô¯ð-ôðÅìÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Í - Ô», îËº Õ¶ºçð é³± ç¯ ñÅÂÆé» çÅ ÜòÅì í¶ÇÜÁÅ ÃÆ, À°Ô üμê Õð ×Â¶ Í îËº ÇñÇÖÁÅ ÃÆ ÇÕ çμÃ¯ å°ÔÅâ¶ ÇòèÅé ÇòμÚ ÇÕμæ¶ ÇÂÔ ×μñ ÇñÖÆ þ ÇÕ ÇÂμÕ ÇÃμÖ ÇÕÃ¶ Ô¯ð ÇÃμÖ é³± õå éÔÆº ÇñÖ ÃÕçÅ ? ÇÂ³çðÅ êÅÃ ÇÂÃ çÅ Õ¯ÂÆ À°μåð éÔÆº Í ? ÃðÕÅðÆÁÅ ÕÇîôé ìÅð¶ å°ÔÅâÅ ÕÆ ÇòÚÅð þ ? - À°Ã ìÅð¶ îËº Õ°Þ éÔÆº ÕÇÔ³çÅ Í ? èðî-ï°μè î¯ðÚÅ å°ÃÆº ô°ð± ÕÆåÅ ÃÆ ÇÕ ÁÕÅñÆ çñ é¶ ? - îËº ÇÂÃ Á³ç¯ñé é³± èðî-ï°μè çÅ é» éÔÆº ÃÆ ÇçμåÅ Í îËº, å» Õ¶òñ ð¯Ã ê©×à Õðé ñÂÆ Ç×©ëåÅðÆÁ» ç¶ä çÅ ÇÃñÇÃñÅ ô°ð± ÕÆåÅ ÃÆ, ÇÜÃ é³± ÁÕÅñÆ çñ é¶ ÁêäÅ Õ¶ èðî-ï°μè î¯ðÚ¶ çÅ é» ÇçμåÅ Í î¶ð¶ å¯º êÇÔñ» Üæ¶çÅð åñò³âÆ é¶ ÇçμñÆ ÇòμÚ Áé³çê°ð îå¶ ’å¶ ÁÅêäÆ Ç×©øåÅðÆ ç¶ä çÅ ÇÃñÇÃñÅ ô°ð± ÕÆåÅ ÃÆ Í Ô°ä î¯ðÚÅ Ã»ÞÅ þ Í ? å°ÃÆº ÇÂÔ çμÃ¯ ÇÕ å°ÃÆº Ú³ç¯ Õñ» å¯º Ú½Õ îÇÔå¶ ÇÕò¶º ÁÅÂ¶ ÃÆ ? - ÁÃÆº Ú³ç¯ Õñ» å¯º Ú½ºÕ îÇÔå¶ ×°ð± ÇÕðêÅ ð±êÆ ÃòÅðÆ çÆ ÃòÅðÆ ÕðÕ¶ ÁÅÂ¶; ðÃå¶ ÁÅÂ¶ Á» èðåÆ ç¶, Ã°μÕ¶-Ã°μÕ¶, êÅäÆ ÇòμÚ ÇÕå¶ éÔÆº ×Â¶ Í ê°ñÆÃ é¶ îËæ¯º ê°μÇÛÁÅ ÃÆ ÇÕ å°ÃÆ ÇÕÔó¶ àÅÂÆî éÅñ Úμñ¶ ÃÆ ? À°Ã çÅ À°μåð þ : êÇÔñÆ ðÅå çÅ À°Ã ò¶ñ¶ çÅ àÅÂÆî ÃÆ, À°Ã ò¶ñ¶ ÚμÇñÁÅ Ã» Í À°é·» ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÂÔ ÕÆ À°μåð þ ? îËº ÇÕÔÅ ÇÜò¶º å°ÔÅâÅ ê©ôé þ Í ? ì³ìÂÆ ç¶ ê°ñÆÃ Ø¶ð¶ ÇòμÚ¯º å°ÃÆº ÇÕò¶º ÇéÕñ¶ ÃÆ ? - ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ ÇÕðêÅ éÅñ Í ? ñÅñ Ü×å éÅðÅÇÂä Õåñ Õ¶Ã ÇòμÚ å°ÔÅé³± ÇÕ³é¶ Ççé Áå¶ ÇÕ³éÆÁ» ðÅå» ê°μÛ-Ç×μÛ ÕÆåÆ ×ÂÆ Áå¶ ÕÆ-ÕÆ ÃòÅñ ê°μÛ¶ ×Â¶ ? - îËº Ç×ä¶ éÔÆº Õç¶, êð ê°μÛ-Ç×μÛ ¢á Ççé åμÕ Ô°³çÆ ðÔÆ Áå¶ ÃòÅñ ÕÆå¶ ×Â¶ Õ¯ÂÆ ÚÅð Ã½ Í ÇÂÃ ìÅð¶ ÇòÃæÅð éÅñ î¶ðÆ ÜÆòéÆ êó· ñËäÅ Í ? íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø ç¶ ëóé ’å¶ î¯ðÚÅ ÇÕª ñÅÇÂÁÅ, ìÅÕÆÁ» é³± ëóé ’å¶ ÇÕª éÔÆº ñμ×Å?

71 - êÇÔñ» Ç×©øåÅðÆÁ» Ãî¶º ÃðÕÅð é¶ ÃÅé³± Õ¶Ã» çÆ êËðòÆ Õðé å¯º éÔÆº ð¯ÇÕÁÅ êð ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø çÆ Ç×©øåÅðÆ çÅ îåñì ÃÅé³± Õ¶Ã» çÆ êËðòÆ å¯º ð¯ÕäÅ ÃÆ Í ÇÂÃ ÕðÕ¶ î¯ðÚÅ ñÅÀ°äÅ ÇêÁÅ Í ? ñÅñÅ Ü×å éÅðÅÇÂä Õåñ Õ¶Ã ’Ú¯º ìÅÇÂμ÷å ìðÆ Õðé ç¶ ìÅòÜ±ç òÆ ÃðÕÅð å°ÔÅé³± ôμÕ çÆ Çé×ÅÔ éÅñ ÇÕª ò¶ÖçÆ þ ? - ÃðÕÅð çÆ ÁμÖ õðÅì Ô¯ÂÆ Ô¯äÆ þ Í ÃðÕÅð é³± ÚÅÔÆçË, À°Ô ÇÂÃ ìÅð¶ Ã¯Ú¶ Í Ü¶Õð À°Ô éÔÆº Ã¯ÚçÆ å» îËº ÕÆ Õð ÃÕçÅ Ô» Í ? Ô°ä Ãí å¯º ÁÅõðÆ ÃòÅñ ÇÕ âÆ.ÁÅÂÆ.ÜÆ. ÃðçÅð ÁòåÅð ÇÃ³Ø ÁàòÅñ éÅñ å°ÔÅâÆ ÕÆ ç°ôîäÆ ÃÆ ? À°Ã çÆ ÔμÇåÁÅ ìÅð¶ å°ÃÆº ÕÆ ÕÇÔäÅ ÚÅÔ¯×¶ ? - î¶ðÆ ÁàòÅñ éÅñ Õ¯ÂÆ ÜÅåÆ ç°ôîäÆ éÔÆº ÃÆ Í À°Ô ÃðÕÅð çÅ ÇÂμÕ Ú³×Å ÁøÃð ÃÆ Í À°Ã çÆ ÔμÇåÁÅ ìÅð¶ îËº êÇÔñ» ÁõìÅð» ÇòμÚ çμÃ üμÕÅ Ô» ÇÕ ÇÃμÖ Õç¶ òÆ ÇÔ³ÃÅ ÇòμÚ ÇòôòÅÃ éÔÆ ðμÖçÅ, ÖÅÃ Õð Õ¶ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ Ôμç ÇòμÚ ÁÇÜÔÆ ØàéÅ çÆ ÇÜ³éÆ òÆ ÇéÖ¶èÆ ÕÆåÆ ÜÅò¶ æ¯ó·Æ þ Í ÇÂÔ ØàéÅ ÃðÕÅð çÆ â³±ØÆ ÃÅÇ÷ô çÅ ÇÃμàÅ þ Áå¶ Õ¶òñ ÇÃμÖ-ê³æ Áå¶ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ îÔÅéåÅ é³± Û°ÇàÁÅÀ°ä Áå¶ ÁÕÅñÆ ÁÅ×±Á» òμñ¯º ñÅÂ¶ î¯ðÚ¶ é³± ìçéÅî Õðé ñÂÆ Õ¯ÞÆ ÔðÕå þ Í ? Ã³å ÜÆ, ÇÂμÕ ê©ôé îËº å°ÔÅâ¶ ÇéμÜÆ ÜÆòé ìÅð¶ ê°μÛäÅ ÚÅÔò»×Å Í À°îÆç þ å°ÃÆ ÇÕðåÅðæ Õð¯×¶ Í ÕÆ å°ÔÅâÆ ÁÅêäÆ èðî-êåéÆ Áå¶ ìμÇÚÁ» ìÅð¶ Õ°Þ ÚÅéäÅ êÅÀ°ä çÆ Ö¶Úñ Õð¯×¶ ? - Ã³Ö¶ê ÇòμÚ îËº ÇÂÔ ÔÆ çμÃäÅ ÚÅÔ»×Å ÇÕ ÇÃ³ØäÆ å¯º ÇÂñÅòÅ ç¯ í°Þ³×Æ Áå¶ íðÅ Ôé Í À°Ô ÕÆ Õðç¶ Ôé, ÇÕμæ¶ ðÇÔ³ç¶ Ôé Áå¶ ÕÆ Ö»ç¶ Ôé, ÇÂÔ å» ÃμÚ¶ êÅåôÅÔ é³± ÔÆ êåÅ þ Í ? ÁÅõð ÇòμÚ ÕÆ å°ÃÆº Ãî±Ô ÇÃμÖ-Ü×å Áå¶ êÅáÕ» é³± Õ°Þ ÕÇÔäÅ ÚÅÔ¯×¶ ? - î¶ðÆ Ãî±Ô ÇÃμÖ-Ü×å, Çòô¶ô Õð ê³ÜÅìÆ êμåðÕÅð» Áå¶ ÁËâÆàð» é³± ÁêÆñ þ ÇÕ À°Ô Á³Çî©å ÛÕ Õ¶ Ã³ê±ðé ÇÃ³Ø ÃÜ ÜÅä Áå¶ Ø¯ñ ñÂÆ ÇåÁÅð-ìð-ÇåÁÅð ðÇÔä Í òÕå çÆ ÇÂÔ¯ î³× þ Í

Õåñ¶ÁÅî ç¶ î°ÜÇðî Ç×©øåÅð Õð¯* - Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÔ³ç°ÃåÅé ÇòμÚ ì¶Á³å èðî Ôé Áå¶ Ãí èðî ÁÅêä¶-ÁÅêä¶ ÁÃ±ñ» çÅ ê©ÚÅð Õðç¶ Ôé ÇÜÃ ÇòμÚ ÇÕÃ¶ ç±Ãð¶ é³± Õ¯ÂÆ ð¯Ã éÔÆº Ô¯ ÃÕçÅ Í ÇÂμÕ âËî¯Õð¶ÇàÕ ç¶ô ÇòμÚ ÇÂμÕ-ç±Ãð¶ ç¶ èðî ’Ú çõñ ç¶ä çÅ Õ¯ÂÆ ÔμÕ éÔÆº Ô¯äÅ ÚÅÔÆçÅ Í ç±Ü¶ èðî» å¯º ÇÂñÅòÅ Çéð³ÕÅðÆ ÇÂμÕ ÁËÃÅ îμå þ Ü¯ ÇÕ ×°ð± ÃÅÇÔì» çÆ ðÚÆ Ô¯ÂÆ ×°ðìÅäÆ çÆÁ» ê³ÕåÆÁ» ñË Õ¶ ê©ÚÅð Õðç¶ Ôé Í Ã©Æ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì ÜÆ ÇòμÚ¯º À°Ô ê³ÕåÆÁ» Ü¯ ÃÇå×°ð± ôìç å¯º ô°ð± Ô°³çÆÁ» Ôé, ñË Õ¶ ×°ðìÚé ÇÃ³Ø À°μå¶ ã°ÕÅÂÆÁ» Ü»çÆÁÅ Ôé Áå¶ ÁÅêä¶ îåñì Áé°ÃÅð Áðæ Õμã¶ Ü»ç¶ Ôé Í 1 Ò‘ê¯æÆ êðî¶Ãð ÕÅ æÅé°Ó, Ã©Æ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì ÜÆ ÃÅâ¶ ×°ð± Ôé Í Ã©Æ ×°ð± ÁðÜé ç¶ò ÜÆ îÔÅðÅÜ, ÇÜé·» é¶ ÃÅðÆ ×°ðìÅäÆ ÇÂÕμåð Õð Õ¶ Ã©Æ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì çÅ Ãð±ê ÇåÁÅð ÕÆåÅ, ÁÅê Ã©Æ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì å¯º éÆò¶º ìËáç¶ ðÔ¶ Í Ô°ä Çéð³ÕÅðÆ ÁÅ×± ÁÅê ÚÅð ë°à À°μÚ¶ åõå ’å¶ ìËá Õ¶ êËð» ÇòμÚ éÆò¶º æ» ê¯æÆ ê©ÕÅô ÕðÅªçÅ þ Áå¶ ×ñå Áðæ Õμã Õ¶ Ã³×å» é³± Õ°ðÅÔ¶ êÅªçÅ þ Í 2 Û¶ò¶º êÅåôÅÔ ÜÆ é¶ îÆðÆ Áå¶ êÆðÆ çÆÁ» ç¯ Ã©Æ ÃÅÇÔì» êÇÔéÆÁ» êð ÁÅê îÆðÆ-êÆðÆ ç¶ îÅñÕ éÔÆº ÁÖòÅÇÂÁÅ Í ÇÂé·» çÆ ÇÂμÕ ÁòåÅð ìÅäÆ éÅîÆ ê°ÃåÕ ÇòμÚ ÇñÇÖÁÅ þ ÇÕ ×°ðìÚé ÇÃ³Ø îÆðÆ-êÆðÆ çÅ îÅñÕ þ Í 3 Ãð¯òð çÆ ÕÅð-Ã¶òÅ é³± ×°ðìÚé ÇÃ³Ø é¶ ì¶ÕÅð Ã¶òÅ ÁÅÇÖÁÅ Í 4 ×°ðìÚé ÇÃ³Ø ç¶ Øð òÅñÆ, ÇÜÃ é³± ðÅÜ-îÅåÅ ÕÇÔ³ç¶ Ôé, é¶ ÁÅÇÖÁÅ ÇÕ ×°ðìÅäÆ êó·é çÆ Áå¶ Á³Çî©å ÛÕä çÆ Õ¯ÂÆ ñ¯ó éÔÆºÍ 5 çÃ ×°ð± Úñ¶ ×Â¶ Ôé, îËº å°ÔÅâ¶ ÃÅÔîä¶ êðåμÖ Áå¶ ÇÜÀ±ºçÅ ×°ð± Ô», îËé³± î³é¯Í 6 ×°ð±-Øð ç¶ Ãð¯òð» é³± Ûμêó çμÃçÅ þ Ü¯ ÇÕ ê±ð ç¶ä¶ ÚÅÔÆç¶ Ôé Í 7 Ã©Æ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì ÜÆ Õ¶òñ ÕÅ×÷ Ôé, ÇÂÃ é³± éÅ î³é¯ Í 8 ÁÅêä¶ Ú¶ÇñÁ» ç¶ éÅî íÅÂÆ ×°ðçÅÃ ÜÆ, íÅÂÆ îéÆ ÇÃ³Ø ÜÆ, íÅÂÆ îåÆ çÅÃ ÜÆ, íÅÂÆ ÇçÁÅñ çÅÃ ÜÆ Áå¶ ìÅìÅ ì°μãÅ ÜÆ ðμÖ Õ¶ À°Ô êçòÆÁ» ç¶ Õ¶ ÁÅêä¶ çðìÅð ÇòμÚ ðμÖçÅ þÍ 9 Õ¯ÂÆ èðî ÁÅêä¶ êËð¯ÕÅð» é³± ìçëËñÆÁ» Ü» ÁÅÚðäÔÆä ÕÅðòÅÂÆÁ» Õðé çÆ ÇÂÜÅ÷å éÔÆº Çç³çÅ ê³©å± ÇÂé·» òμñ¯º Ãí Õ°Þ Õðé ñÂÆ Ö°μñ· ÇçμåÆ Ü»çÆ þÍ * ÇÂÔ ñ¶Ö ð¯÷ÅéÅ ÁÕÅñÆ êμå©ÕÅ ’Ú Áê©Ëñ 20, 1978 é³± ÛÇêÁÅ Í

73 10 Çéð³ÕÅðÆÁ» ÇòμÚ¯º ÇÂμÕ ÁÅçîÆ êμàÆ ÇòμÚ ‘Ã©Æ ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø’ ìä ìËáÅ, À°μæ¶ åõå ñÅªçÅ ÇðÔÅ-ÇÜÃ é³± Ã³å ìÅìÅ ÕðåÅð ÇÃ³Ø ÜÆ ‘õÅñÃÅ’ (Çí³âð»îÇÔåÅ òÅÇñÁ») é¶ ð¯ÇÕÁÅ ÃÆ Í ÁõÆð ÔÆ Ô¯ ×ÂÆ ÇÕ òËÃÅÖÆ òÅñ¶ Ççé, ÇÜÃ Ççé Ã©Æ ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ é¶ ê³Ü ÇêÁÅð¶ ÃÅÜ Õ¶ õÅñÃÅ ê³æ çÆ ÇÃðÜéÅ ÕÆåÆ ÃÆ, À°Ã¶ Ççé Çéð³ÕÅðÆ ÁÅ×± é¶ ÁÅÇÖÁÅ ÇÕ îËº ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø å¯º òμâÅ Ô» å» Ãμå ÇêÁÅð¶ ÃÅÜ¶ Ôé Í ÃÅð¶ ê³ÜÅì ÇòμÚ À°Ô æÅ-ê°ð-æ» ÃîÅ×î Õðç¶ Áå¶ Ü¬Ã Õμãç¶ Ôé êð³å± ìÔ°å ÁøÃ¯Ã çÆ ×μñ þ ÇÕ ÇêÛñÆ òËÃÅÖÆ ’å¶ ÃÅð¶ ñÆâð Á³Çî©åÃð, ÜæÅ òÆ Á³Çî©åÃð ÃÆ Áå¶ ÇÂé·» é¶ Áé³çê°ð ÃÅÇÔì, Õ¶Ã×ó· ç¶ ÇìñÕ°ñ éÅñ ÔÆ ÃîÅ×î ÕÆåÅ Áå¶ ×°ð±-Øð çÆ Çé³ÇçÁÅ ÕÆåÆÍ Üæ¶ ç¶ Õ°Þ ÇÃ³Ø» é¶ ÇÂé·» é³± ÜÅ Õ¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÂÔ Áé³çê°ð, ‘Õ¶Ã×ó ÃÅÇÔì’, ÇÃ³Ø» çÆ Üéî í±îÆ þ, ÇÂÃ ÇçÔÅó¶ å¶ å°ÃÆº ÃÅé³± ÇÚóÅÀ°ä òÅÃå¶ ÃîÅ×å ÕÆåÅ þ, å°ÔÅé³± ×°ð± ÃÅÇÔì çÆ Çé³ÇçÁ» éÔÆº ÕðéÆ ÚÅÔÆçÆ, êð ÇÂÔ éÅ ð°Õ¶ Í Ô°ä ÇÂÃ òËÃÅÖÆ ’å¶ ÇÂé·» é¶ Á³Çî©åÃð ÃîÅ×î ðμÇÖÁÅ, ÃÅð¶ íÅðå ÇòμÚ¯º ÁÅêä¶ ÁÅçîÆÁ» ç¶ àðμÕ íð-íð Õ¶ î³×òÅÂ¶, ìÔ°å òμâÅ ÇÂÕμá ÕÆåÅ Í Á³Çî©åÃð ÇòμÚ êÇÔñ» îÆÇà³× Õð Õ¶ ÁÅêä¶ òÅ¦àÆÁð» é³± ÔÇæÁÅðì³ç Ô¯ Õ¶ ê±ðÆ ÇåÁÅðÆ ñÂÆ ÁÅÀ°ä òÅÃå¶ Ô°Õî ÕÆåÅ Í ìÔ°å òμâÅ ê³âÅñ ñÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ Í ÇÂÔ ÃÅðÅ Õ°Þ ÇÃμÖ» Àμ°å¶ ìÔ°å òμâÅ ê©íÅò êÅÀ°ä òÅÃå¶ ÕÆåÅ ÇÕ ÇÃμÖ¯ ¯ ÁÃÆº ÇçμñÆª ê³ÜÅì ç¶ Çê³â» ÇòμÚ, òμÖ-òμÖ ôÇÔð» ÇòμÚ Áå¶ Ô°ä ÇÜμæ¶ å°ÔÅâÅ Øð þ, å°ÔÅâÅ Ãí å¯º òμâÅ Õ¶ºçð Áå¶ ÇÃμÖ» çÅ ×ó· þ, ÇÂμæ¶ êÔ°³Ú ×Â¶ Ô»-ÇÂÔ çμÃä ñÂÆ ÇÕ ÁÃÆº å°ÔÅâ¶ êÅô¯º âðç¶ éÔÆº Í Ü¶Õð ÇÂÔ ÃîÅ×î Áå¶ ÇÂé·» é³± ð¯Õä çÅ À°êðÅñÅ éÅ ÕÆåÅ Ü»çÅ å» ÇÂé·» é¶ Á×ñÆ òËÃÅÖÆ ’å¶ ÁÅêäÅ ÃîÅ×î ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì Õðé çÆ Õ¯Çôô ÕðéÆ ÃÆ Í ÃÅâÆ ñóé çÆ Õ¯ÂÆ ÃñÅÔ Ô°³çÆ å» Ã©Æ î³ÜÆ ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ ñμÖ» Ã³×å» çÅ ÇÂÕμá ÃÆ, íóÕÅ Õ¶ À°Ô òÆ éÅñ ÇñÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÃÆÍ ÇÂÃ òÅÃå¶ è³é Ôé À°Ô ÇÃ³Ø Ü¯ ×°ð± ÃÅÇÔì çÆ ÇéðÅçðÆ é³± éÅ ÃÔÅðç¶ Ô¯Â¶ ÔμÃç¶, ô»åîÂÆ ðÇÔ Õ¶ ôÔÆçÆÁ» êÅ ×Â¶ Í À°Ô ÇÃμÖ Õ½î òÅÃå¶ ÁÅêä¶ øð÷ ÁçÅ ÕðÕ¶ Ã°ðÖð± Ô¯ ×Â¶ Í Ô°ä ÃÅðÆ ÇÃμÖ Õ½î çÅ øð÷ ìäçÅ þ ÇÕ À°é·» ôÔÆç» ç¶ ê±ðÇéÁ» ’å¶ Úμñ Õ¶ ×°ð± ÃÅÇÔì ç¶ Áçì ÃÇåÕÅð é³± ÕÅÇÂî ðμÖä òÅÃå¶ òμè å¯º òμè ÃÇÔï¯× ç¶ÂÆÂ¶ Í ÁμÜ ÃÅðÆ ÇÃμÖ Õ½î Õ¶ºçð ÃðÕÅð Áå¶ ê³ÜÅì ÃðÕÅð å¯º î³× ÕðçÆ þ ÇÕ òËÃÅÖÆ ’å¶ Ô¯Â¶ Ö±éÆ ÃÅÕ¶ ç¶ î°ñÅ÷î ×°ðìÚé ÇÃ³Ø é³± Áå¶ Ô¯ð ç¯ôÆÁ» é³± Ç×©ëåÅð ÕðÕ¶ Õåñ çÅ î°ÕμçîÅ ÚñÅÇÂÁÅ ÜÅò¶ Í

í¶ç íÇðÁÅ ê©×àÅòÅ* - À°ÜÅ×ð ÇÃ³Ø îËº ÇÂÃ îÔÅé êÇòμåð ÔÃåÆ, ÇÜÃ é³± ÇÔ³ç± ðÅî Ü» í×òÅé Áå¶ î°ÃñîÅé íðÅ ÁμñÅ Áå¶ ÇÃμÖ òÆð òÅÇÔ×°ð± ÕÇÔ³ç¶ Ôé Áå¶ Çéð³ÕÅðÆ Çéð³ÕÅð ÕÇÔ³ç¶ Ôé, çÆ ÕÃî Ö»çÅ Ô» ÇÕ Ü¯ Õ°Þ ÁμÖ» éÅñ ò¶ÇÖÁÅ þ, À°Ô ÇìñÕ°ñ ÃμÚ ÇñÖ ÇðÔÅ Ô» Í Çëð òÆ ÇÜÃ Ã³ÃæÅ é³± î¶ð¶ ’å¶ ÇÂåìÅð éÅ ÁÅò¶, À°Ô íðÆ Ã³×å ÇòμÚ î¶ð¶ êÅÃ¯º îéîð÷Æ çÆ ÕÃî ñË ÃÕçÅ þ Í ÇÜμæ¶ ÇÂé·» Çéð³ÕÅðÆÁ» é¶ ×°ðìÚé ç¶ Ô¶á» ìÇÔ Õ¶ ÃåÃ³× ÕðéÅ ÃÆ À°μæ¶ îËº Ö°ç î½Ü±ç ÃÆ Í î¶ð¶ ÃÅÔîä¶ ÁËÃ.âÆ.ú. (ÇìÜñÆ) òÅÃç¶ò ÇÃ³Ø, î³âÆ ×¯Çì³ç×ó·, ÇÜÔó¶ ÇÕ Çéð³ÕÅðÆ Ôé Áå¶ ×°ðìÚé çÆ íËä ðÅÜ éÅñ ÇòÁÅÔ¶ Ô¯Â¶ Ôé, é¶ ÃÅð¶ Çéð³ÕÅðÆÁ» é³± ÇÕÔÅ ÇÕ ‘ ÇÃμÖ ÔîñÅ Õðé ñÂÆ ÁÅ ðÔ¶ Ôé Í îËé³± ÇÕÃ¶ Çéð³ÕÅðÆ é¶ ÇÂÔ ÇÂåñÅÔ ÇçμåÆ þ Áå¶ å°ÃÆ Ãí Çéð³ÕÅðÆ ê³âÅñ ÇòμÚ ÜÅ ìËá ÜÅú Í’’ ÇÂÔ òÅÃç¶ò Ö°ç òÆ ê³âÅñ ÇòμÚ ÜÅ Õ¶ ìËá Ç×ÁÅ ê©³å± ÇÂÔ Þ×ó¶ ÇòμÚ ôÅîñ éÔÆº Ô¯ÇÂÁÅÍ îËº ò¶ÇÖÁÅ ÇÕ ¢ 20-25 ÇÃ³Ø ìÅÔð ÃóÕ ç¶ À°êð ê³âÅñ å¯º åÕðÆìé 400 ×÷ ç±ð Öó·¶ Ãé Áå¶ ÇÂÔ éÅÁð¶ ñ×Å ðÔ¶ Ãé : ì¯ñ¶ Ã¯ ÇéÔÅñ ÃÇå Ã©Æ ÁÕÅñ; ç¶× å¶× ëåÇÔ; ê³æ ÕÆ ÜÆå; ìÅäÆ çÆ ì¶ÁçìÆ Õðé òÅÇñú ìÅÜ ÁÅÀ° Áå¶ ÇÂ³çðÅ Õ»×ðÃ ç¶ Â¶Ü³à¯ Ô¯ô ÇòμÚ ÁÅú, ñ¶ÇÕé À°é·» ÇÃ³Ø» é¶ Õ¯ÂÆ ÔîñÅ éÔÆº ÕÆåÅ Í À°Ô ÇìñÕ°ñ ê°ðÁîé Ãé Í î¶ðÆÁ» ÁμÖ» ç¶ ÃÅÔîä¶ ÖÅÕÆ òðçÆ êÇÔé¶ Ô¯Â¶ ÇÂμÕ Ô÷Åð ç¶ ÕðÆì Çéð³ÕÅðÆ ò¦àÆÁð ñÅñ â»×» Áå¶ åñòÅð» éÅñ ê©åÅê ÇÃ³Ø, Õî»âð-ÇÂéÚÆø Çéð³ÕÅðÆ çÆ Á×òÅÂÆ ç¶ æμñ¶ ÇÃ³Ø» À°μå¶ ÔîñÅòð Ô¯Â¶ Áå¶ éÅñ ÔÆ å³ì±Á» ÇòμÚ Û°ê Õ¶ Çéð³ÕÅðÆÁ» é¶ ç¯ ðÅÂÆøñ» ç¶ éÅñ øÅÇÂÇð³× ÕÆåÆ, éÅñ ÔÆ ÇêÛñ¶ êÅÇÃú ÇÃ³Ø» ç¶ À°μå¶ Ô³Þ± ×¯ñ¶ ê°ñÆÃ é¶ Õ°çðåÆ Ûμâ Ççμå¶ Í ÇÃμÖ è¯ÖÅ ÖÅ ×Â¶ ÇÕ Ãí Õ³î ÃÅâ¶ À°êð ê°ñÆÃ é¶ ÕÆåÅ þ Í À°é·» é¶ À°Ã òÕå Õ¯ÂÆ î°ÕÅìñÅ éÔÆº ÕÆåÅ Í Çëð ÇÃμÖ îð òÆ ×Â¶ Áå¶ ì°ðÆ åð·» ØÅÇÂñ òÆ Ô¯Â¶ Í ÇÂÃ å¯º ìÅÁç ÇÜÔóÆ ç±ÃðÆ êÅðàÆ ÇêμÛ¯º ÇÃμÖ» çÆ ÃÆ, À°é·» é³± êåÅ ñμ×Å ÇÕ ÇÂÔ ê°ñÆÃ éÔÆº þ, ÇÂÔ Çéð³ÕÅðÆ ò¦àÆÁð Ôé Áå¶ î°ÕÅìñÅ ÁÅÔî¯-ÃÅÔîä¶ Ô¯ÇÂÁÅ þ, ÕÅëÆ ÷õîÆ Ô¯Â¶ Ôé Áå¶ ç¯-Çå³é Çéð³ÕÅðÆ îð¶ òÆ Ôé Áå¶ ÷õîÆ òÆ Ô¯Â¶ Ôé Áå¶ éÅñ ÔÆ ÇÃμÖ, ÇÂμÕ-ç¯, îð¶ òÆ Ôé Áå¶ ÷õîÆ òÆ Ô¯Â¶ Ôé Í Ü¯ ÇÂμÕ * ÇÂÔ ñ¶Ö ð¯÷ÅéÅ ÁÕÅñÆ êμå©ÕÅ ÇòÚ Áê©Ëñ BB, AIGH é±³ - ÇÂμÕ ÃÅìÕÅ Çéð³ÕÅðÆ çÅ í¶ç íÇðÁÅ ê©×àÅòÅ - ÇÃðñ¶Ö Ô¶á ÛÇêÁÅÍ

75 Çéð³ÕÅðÆ ×¯ñÆ éÅñ îÇðÁÅ þ À°Ô ×¯ñÆ ê°ñÆÃ çÆ øÅÇÂÇð³× çÆ þ Üç ÇÕ À°Ô àðμÕ ÇòμÚ Öó·Å ÃÆÍ ÇÃμÖ» Õ¯ñ Õ¯ÂÆ òÆ ì³ç±Õ» éÔÆº Ãé-ÇÂÔ Ãí Þ±á þ, ìðÛ¶ Áå¶ ÇÕðêÅé» Üð±ð Ãé Áå¶ Çéð³ÕÅðÆ ò¦àÆÁð îËº Ö°ç ÁÅêä¶ Õ³é éÅñ ÇÂÔ ÕÇÔ³ç¶ Ã°ä¶ Ôé ÇÕ ÁμÜ ÁÃÆº ÃÅð¶ ìçñ¶ ñË Õ¶ ðÔ»×¶, êñÅÇé³× ìÔ°å ÕÅîïÅì þ Í Ô¯ÇÂÁÅ òÆ ÃμÚ þ ÇÕ ÇÃμÖ» é³± ÚÅð¶ êÅÇÃúº Ø¶ð ÇñÁÅ ÃÆ Í Çéð³ÕÅðÆÁ» ç¶ ÇÂÔ ò¦àÆÁð ÇÔ³ç°ÃåÅé ÇòμÚ Ô÷Åð» çÆ Ç×äåÆ ÇòμÚ Ôé Í ÇÂÔ ÃÅð¶ ÔÆ àð¶Çé³×ô°çÅ Ôé Í ÇÂÔ ñóÅÂÆ Çéð³ÕÅðÆÁ» é¶ ìÕÅÇÂçÅ Ã¯ÚÆ-ÃîÞÆ ÃÕÆî ç¶ æμñ¶ ñóÆ þ Í ÇÂÔ Çîôé Ã³å Çîôé éÔÆº þ ìñÇÕ ÇÃÁÅÃÆ Çîôé þ Í îËº ÇÂÔé» ÇòμÚ Û¶ ÃÅñ å¯º Çéð³ÕÅðÆ Ô» Í ÇÂÃ Çîôé ÇòμÚ Õ»×ðÃ (ÁÅÂÆ) ç¶ 90 øÆÃçÆ ñ¯Õ Ôé Áå¶ éÅñ ÔÆ ÁËÃ¶ îËºìð òÆ Ôé Ü¯ Õ»×ðÃ ç¶ ÇàÕà ’å¶ Öó¶· Ãé Í îËº 1972 å¯º Çéð³ÕÅðÆ Çîôé çÅ îËºìð ÚμÇñÁÅ ÁÅ ÇðÔÅ Ô» Í îËº õ°çÅÂ¶ òÅÇÔç çÆ ÕÃî Ö»çÅ Ô» ÇÕ ÁμÜ åÕ îËº ÇÂé·» Çéð³ÕÅðÆÁ» çÅ ÃμÚÅ îËºìð ÇðÔÅ Ô» êð ÇÂÔ ìÔ°å ×³çÆ ÔðÕå ò¶Ö Õ¶, ÇÜÔóÆ ÇÕ ÇÂé·» Á³Çî©åÃð ÇòμÚ ÕÆåÆ þ, îËº ÇÂÃ Çîôé å¯º ÁÃåÆøÅ Çç³çÅ Ô» Í î¶ðÅ ÇÂÔé» Õ°ÕðîÆÁ» ’å¯º ÇòôòÅÃ À°μá Ç×ÁÅ þ ÇÕªÇÕ ÇÂÔ Ãà¶Ü ’å¶ ì¯ñç¶ Õ°Þ Ôé Áå¶ ÁÃñ Õ°Þ Ô¯ð ÔÆ Õðç¶ Ôé Í îËº Ãî°³çðÆ ø½Ü ÇòμÚ Á½øÆÃð Ã» Í î¶ðÅ é³ìð 32625 ÃÆÍ ÇÔîÅñÆÁÅ Ü÷ÆðÅ, ÕðÅÚÆ ç¶ Á³çð Ãî°³çðÆ ø½Ü çÆ ì×Åòå ç¶ ò¶ñ¶ ï±éÆÁé ÜËÕ Þ³â¶ é³± À°åÅð Õ¶ Õ»×ðÃ ç¶ Þ³â¶ é³± Úó·ÅÀ°ä çÅ øÖð îËé³± ÔÅÃñ Ô¯ÇÂÁÅ Í Ü¯ î°ÃÆìå» îËº ìðçÅôå ÕÆåÆÁ» Ôé À°Ô î¶ðÆ ÁÅåîÅ é³± ÔÆ êåÅ þ Í ÁμÜ åμÕ øðÆâî øÅÂÆàð÷ çÆ êËéôé éÔÆº ñÂÆÍ êÅðñÆîËºà ÇÂñËÕôé ç¶ Á³çð îËº ÁÕÅñÆ-ÜéåÅ êÅðàÆ çÅ òμâÅ Ãê¯àð (ÃîðæÕ) ÇðÔÅ Ô» Í Ú½èðÆ ìñìÆð ÇÃ³Ø Áå¶ îÅè¯ ÇÃ³Ø çÆ åé-îé éÅñ îçç ÕÆåÆ þ Í ÔñÕ¶ ç¶ ÁËî.ÁËñ.Â¶., îËºìð êÅðñÆîËºà Áå¶ îÇéÃàð ÃÅÇÔìÅé ÜÅäç¶ Ôé Í ÁËîðÜËºÃÆ Ãî¶º ê°ñÆÃ çÆ òÜ·Å éÅñ 55 Ççé ð±ê¯ô ÇðÔÅ Ô» Í îËº ÇÂÔé» Çéð³ÕÅðÆÁ» ç¶ À°μå¶ ‘ôËåÅéÆ ê³æ’ ç¶ é» ’å¶ ÇÂμÕ ÇÕåÅì ÇñÖÆ ÇÜÔóÆ ÇÕ 200 Ãø¶ çÆ þ Í îËº ÇÂÃ ÇÕåÅì ÇòμÚ ÃÅø ÃÅìå Õð ÇçμåÅ þ ÇÕ ÇÔ³ç±, î°ÃñîÅé, ÇÃμÖ éÅñ ÇÂÔ ÇÕò¶º òÅèÅ Õð ðÔ¶ Ôé, îËº ×°ðìÅäÆ ðÅÔÆº Áå¶ çÃî ×³©æ ðÅÔÆº ÃÅìå Õð ÇçμåÅ þ ÇÕ ÇÂÔ ôËåÅé Ü» ÕÅñ çÅ ÁòåÅð þ Áå¶ ÇÂÔ Õ°ÕðîÆÁ» Áå¶ ì¶×°ÇðÁ» çÆ ×μçÆ þ Í î¶ð¶ êÅÃ Ãì±å ç¶ å½ð ’å¶ ÇÂé·» Çéð³ÕÅðÆÁ» çÆ ÁòåÅð ìÅäÆ ÇÕåÅì î½Ü±ç þ ÇÜÃ ç¶ ÇòμÚ ÇÂé·» é¶ òÅÇÔ×°ð± éÅî çÆ, ðÅî-éÅî çÆ, ÁμñÅ çÆ, ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì çÆ, Õ°ðÅé çÆ, ò¶ç» çÆ, ×°ðìÅäÆ çÆ, ðÇÔðÅÃ çÆ, Ã°ÖîéÆ ÃÅÇÔì çÆ, ÁÖ³â êÅá çÆ, Á³Çî©åÃð åÆðæ çÆ, åðé åÅðé çÆ Ô÷±ð ÃÅÇÔì çÆ ì¶ÁçìÆ ÕÆåÆ Ô¯ÂÆ þ Áå¶ éÅñ ÔÆ ÇñÇÖÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ ÇÕ ÇÂÔ Õ°Þ òÆ éÔÆº, Õ¶òñ ÁòåÅð ÇÃ³Ø ÔÆ Ãí å¯º òμâÅ þ Ü¯ ÇÕ ÇÂÃ ×°ðìÚé çÅ ìÅê ÃÆ Í Ü¯ ÇÂÔ Ö°øÆÁÅ îÆÇà³× Á³çð ×°ð» çÆ ì¶ÁçìÆ Õðç¶ Ôé À°Ôé» ÃÅðÆÁ» ×μñ» çÆ òÅÕøÆÁå òÆ îËé³± þ Í ÇÂÔ ÔîñÅ ìÅÕÅÇÂçÅ Ã³å Çéð³ÕÅðÆ î³âñ Áå¶ Õ»×ðÃ (ÁÅÂÆ) Áå¶ ×°ðìÚé ç¶ ÃîÞ½å¶ éÅñ Ô¯ÇÂÁÅ þ Í Á×ð å°ÃÆº îËæ¯º ÇÂÔ ×μñ ê°μÛ¯ ÇÕ åËé³± ÇÕò¶º êåÅ ñμ×Å å» îËº çμÃ ÃÕçÅ Ô»Í

76 ÇÂÔ òÅÇÕÁÅ Ô¯ä Ãî¶º Çéð³ÕÅðÆ òÅ¦àÆÁð», Ü¯ ÇÕ ìÔ°å ÔÆ Ç×äåÆ ÇòμÚ Ãé, é¶ ÁõìÅðÆ éÅîÅÇé×Åð» ç¶ êÔ°³Úä å¯º êÇÔñ» ÔÆ ÁÅêä¶ àËºà» À°μå¶ Ö°ç Ô÷Åð» çÆ åÅçÅç ÇòμÚ êμæð ÁÅê Ã°μà¶ Ãé å» Ü¯ ÇÂ³Þ ñμ× ÃÕ¶ ÇÕ ÇÃμÖ» é¶ ÔîñÅ ÕÆåÅ þ Í ÇÂÔ ÇìÁÅé ÁμÖÆº ç¶ÇÖÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ Í

ôÔÆç Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø* (ÇÂμÕ í¶ºà-òÅðåÅ) - åòñÆé ÇÃ³Ø ÃòÅñ : å°ÃÆº ø½Ü ÇòμÚ¯º ÇÕª Õμã¶ ×Â¶ ? ÜòÅì : ÇÂÔ å°ÃÆº ø½Ü ç¶ ê©ôÅÃé é³± ê°μÛ¯ Í Ô¯ð ÕÂÆ òμâ¶ ÁøÃð» é³± Üç¯º òÆ ÕμÇãÁÅ Ç×ÁÅ, À°Ôé» ’å¶ ç¯ô ñ×Å Õ¶ Õ¶Ã ÚñÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ êð î¶ð¶ À°μå¶ å» Õ¯ÂÆ î°ÕμçîÅ òÆ éÔÆº ÚñÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ Í ÃòÅñ : À°é·» é¶ î°ÕμçîÅ ÇÕª éÔÆº ÚñÅÇÂÁÅ ? ÜòÅì : ÇÕªÇÕ À°é·» êÅÃ î¶ð¶ ÇõñÅø Õ¯ÂÆ Ãì±å éÔÆº ÃÆ Í À°é·» îËé³± ÇÃðø ìÅÔð ÕμãäÅ ÃÆ Í ÇÂÃ ñÂÆ ÕÅé³±é ÇòμÚ ÇÂμÕ ÃêËôñ ‘îμç’ þ, ÇÜÃ Áé°ÃÅð ÁøÃð é³± ø½Ü ÇòμÚ¯º ìÅÔð Õμãä çÆ ÇòòÃæÅ þ Í ÇÂÃ ‘îμç’ çÆ òðå¯º Á³×ð¶÷ ÃðÕÅð ç¶ Ãî¶º òÆ ÇÕÃ¶ ÁøÃð ’å¶ Õç¶ éÔÆº ÕÆåÆ ×ÂÆ Ã×¯º ÃÅâÆ íÅðå ÃðÕÅð òμñ¯º êÇÔñÆ òÅð î¶ð¶ À°μå¶ ÔÆ ÇÂÃ ÕÅé³±éÆ îμç çÆ ç±ðòðå¯º ÕÆåÆ ×ÂÆ Í ÇÂÃ ÕÅé³±é Áé°ÃÅð ø½Ü ç¶ î°ÖÆ Õ¯ñ ÔÆ ÇÂÔ ÇòòÃæÅ þ Í î¶ðÆ ÁÅêäÆ Ã¶òÅ-î°ÕåÆ å¯º Õ¶òñ ÇÂμÕ Ççé êÇÔñ» ÔÆ ÇÂÃ¶ ‘îμç’ Áé°ÃÅð îËé³± Ã¶òÅ-î°Õå Õð ÇçμåÅ Í ÇÂμæ¶ ÔÆ ìμÃ éÔÆº, ÇÂé·» é¶ î¶ð¶ ÇõñÅø ç¯ î°Õμçî¶ Ô¯ð çðÜ Õð Ççμå¶ Í êÇÔñÅ ÇÂÔ ÃÆ ÇÕ ‘îËº ÇÕÃ¶ Ô¯ð é» ’å¶ àðμÕ õðÆç ðμÇÖÁÅ ÃÆ’, ç±ÜÅ î°ÕμçîÅ ÇÂÔ ÃÆ ÇÕ ‘îËº é½ ñμÖ çÅ ÇÂμÕ îÕÅé ìäÅÇÂÁÅÍ’ îËº À°é·» é³± Ãêôà ÕÆåÅ ÇÕ îËº îÕÅé ÇÃðë 1.75 ñμÖ çÅ ìäòÅÇÂÁÅ ÃÆ êð ÇòÜÆñËºÃ ÇòíÅ× é¶ ÇÂÃ çÆ ÕÆîå 1.80 ñμÖ ñ×ÅÂÆ Í ÁõÆð ÕÚÇÔðÆ ÇòμÚ òÆ ÇÂÔ îÕÅé 1.75 ñμÖ çÅ ÃÅìå Ô¯ÇÂÁÅ Í ÃòÅñ : Ã¯ å°ÃÆº Õ¶Ã ÇÜμå ×Â¶ ? ÜòÅì : Ô», îËº Õ¶Ã ÇÜμå ñÂ¶ êð ÇÂÔ Ãí Õ°Þ î¶ð¶ é½ÕðÆ Ûμâä î×ð¯º Ô¯ÇÂÁÅ Í êð îËé³± é½ÕðÆ å¯º Õμãä ç¶ ÇÂÔ ÕÅðé éÔÆº ÃéÍ Ô¯ÇÂÁÅ ÇÂ³Þ ÇÕ À°é·» é¶ Çå³é ÃÅñ ìÅÁç î¶ðÅ Õ¶Ã ÇòÜÆñËºÃ é³± ç¶ ÇçμåÅ Í ÇÂÃ åð·» åÕðÆìé ê³Ü ÃÅñ îËº ÕÚÇÔðÆ ç¶ ÚμÕð ÇòμÚ ÇðÔÅ Áå¶ îËé³± ÷ñÆñ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Í îËº ÃîÞ Ç×ÁÅ ÇÕ À°Ô ÜÅä-ì°μÞ Õ¶ î°Õμçî¶ ÇòμÚ ç¶ðÆ Õð ðÔ¶ Ôé Í îËº À°Ã ò¶ñ¶ ç¶ ×©ÇÔ î³åðÆ Ç×ÁÅéÆ ÷Ëñ ÇÃ³Ø Õ¯ñ Ç×ÁÅ Áå¶ À°Ã é¶ îËé³± ÇÂéÃÅø ç¶ä çÅ òÚé ÕÆåÅ Í îËº À°Ã Ãî¶º ç¶ ÁÅêä¶ Çîμåð ÁËâò¯Õ¶à Üéðñ é³± éÅñ ñË Õ¶ Ç×ÁÅ ÃÆ Í À°Ã é¶Ç×ÁÅéÆ ÜÆ é³± ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÂÃ ÇòÁÕåÆ é¶ ç¶ô ñÂÆ ìÔ°å Õ°Þ ÕÆåÅ þ Í

78 À°Ã é¶ ÇÂÔ òÆ ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÂÔ å°ÔÅâÆ ø½Ü çÅ ÇÂμÕ¯-ÇÂμÕ Üéðñ þ ÇÜÃ é¶ ç¶ô çÅ îÅä òèÅÇÂÁÅ þ Áå¶ ÇÂÔ å°ÃÆº ç¶Ö¯ ÇÕ å°ÃÆº À°Ã ñÂÆ ÕÆ Õð ðÔ¶ Ô¯ Í Ç×ÁÅéÆ ÜÆ Õ¶òñ ïÕÆé ÇçòÅÀ°ä ñÂÆ ÔÆ ô¶ð ÃéÍ À°é·» Õ¯ñ¯º Õ°Þ òÆ éÅ Ô¯ ÃÇÕÁÅ Í Õ¶Ã òÅÇêÃ å» ç±ð çÆ ×μñ, ÕÅé³±éÆ ÕÅðòÅÂÆ ÇòμÚ òÆ Ã×¯º ç¶ðÆ ÕÆåÆ ×ÂÆ Í ÜμÜ é¶ ÇòÜÆñËºÃ ÇòíÅ× é³± ÇÚμáÆ ÇñÖÆ ÇÕ ÃÅâÅ Ãî» éôà éÅ Õð¯ Áå¶ ×òÅÔ é³± ÕÚÇÔðÆ ÇòμÚ ê¶ô ÕÆåÅ ÜÅò¶ Í ÇÂåéÅ Ô¯ä ’å¶ òÆ Õ¶Ã é³± ñîÕÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ Áå¶ ÇòÜÆñËºÃ ÇòíÅ× é³± ê°μÛä ’å¶ À°é·» îËé³± ÇÕÔÅ ÇÕ À°Ô ÚÅÔ°ä å» ÇÂÃ Õ¶Ã é³± Ô¯ð òÆÔ ÃÅñ ñîÕÅ ÃÕç¶ Ôé Í ÃòÅñ : ì³×ñÅ ç¶ô ÇòμÚ ÔÆð¯ ìäé î×ð¯º å°ÃÆº ÇÂμÕçî Ô¶á» ÇÕò¶º Çâμ× ×Â¶? ÜòÅì : ÇÕªÇÕ îËº ÇÂμÕ ÇìÁÅé ÇçμåÅ ÃÆ ÇÕ ÁËîðÜËºÃÆ ÇòμÚ ç¶ô ñÂÆ Õ¯ÂÆ òÆ ÇòÁÕåÆ ‘õÅÃ ÇòÁÕåÆ’ éÔÆº ÕÇÔñÅ ÃÕçÅ Í î¶ð¶ ñÂÆ ÇÂÔ ÇÂμÕ òøÅçÅð ÇÃêÅÔÆ òÅñÅ ÇìÁÅé ÃÆ êð î¶ð¶ ÇìÁÅé é³± ×ñå ð³× ç¶ Õ¶ ø½Ü ç¶ î°ÖÆ Áå¶ ê©èÅé î³åðÆ åμÕ êÔ°³ÚÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ Í ðμì ÜÅä¶ À°é·» î¶ð¶ ìÅð¶ ÕÆ Ã¯ÇÚÁÅ Í À°é·» çÅ ÁÃñÆ ÇéôÅéÅ î¶ðÆ åðμÕÆ ð¯ÕäÅ ÃÆ, ÇÕªÇÕ îËº ÇÂμÕ ÇÃμÖ Ô» Í ø½Ü ÇòμÚ ÇÃμÖ» é³± ÁÇÜÔÅ ÔÆ ç°ðÇòÔÅð ÇîñçÅ þ Í ÃòÅñ : ÕÆ å°ÃÆ Ã¯Úç¶ Ô¯ ÇÕ ø½Ü ÇòμÚ Ô¯ð ÇÃμÖ ÁøÃð» éÅñ ÁÇÜÔÅ ÔÆ ç°ðÇòÔÅð Ô°³çÅ Ô¯ò¶×Å ? ÜòÅì : ì¶ôμÕ Í ÇéðÅ ç°ðÇòÔÅð ÔÆ éÔÆº, Ã×¯º ÁÃÆº Ôî¶ôÅ ôμÕÆ ÁøÃð ÃîÞ¶ Ü»ç¶ Ã» Í ÇÂÔ¯ ×μñ Â¶Áð ÚÆø îÅðôñ ÁðÜé ÇÃ³Ø é³± àÆ.òÆ. ’å¶ ÕÇÔäÆ êÂÆ ÇÕ ÇÃμÖ» ’å¶ ôμÕ éÅ ÕÆåÅ ÜÅò¶Í ÃòÅñ : å°ÃÆº ÃÅé³± î°ÕåÆ-ìÇÔäÆ ìÅð¶ Õ°Þ çμÃ¯×¶ ? å°ÃÆº ÇÂÃ çÅ Ã³ÚÅñé ÇÕò¶º ÕÆåÅ? ÜòÅì : ÇÂÔ ìóÆÁ» õ°øÆÁ» ×μñ» Ôé ÇÜé·» ìÅð¶ îËº å°ÔÅé³± éÔÆº çμÃ ÃÕçÅ Í ÃÅé³± ÇÂÃ ìÅð¶ ÇÕåÅì ÇñÖä çÆ îéÅÔÆ þ Í Ü¶ îËº ×μñ ÕÆåÆ å» îËº ç¶ôèð¯ÔÆ ÕÇÔñÅò»×Å Áå¶ îËº ÁËÃÅ éÔÆº ÚÅÔ°³çÅ Í ÃòÅñ : êð ÕÆ å°ÃÆ ÃÅé³± ÇÂÃ é³± ô°ð± Õðé ìÅð¶ çμÃ ÃÕç¶ Ô¯? ÜòÅì : ÇÂÔ ×μñ å°ÃÆº Üéðñ Ü×ÜÆå ÇÃ³Ø Áð¯óÅ é³± ê°μÛ ÃÕç¶ Ô¯ Í À°Ô î¶ðÅ ÁøÃð ÃÆ, êð îËº ÁÇÜÔÆÁ» ×μñ» Õðé çÅ ÁÅçÆ éÔÆº Í ÃòÅñ : ÔÅñ¶ òÆ éÔÆº, Üç ÇÕ å°ÔÅé³± Ã÷Å ÇçμåÆ ×ÂÆ þ? ÜòÅì : ì¶ôμÕ îËé³± Ã÷Å ÇçμåÆ ×ÂÆ þ, î³Ëº ÇÂ³çðÅ ×»èÆ é³± ÁêÆñ ÕÆåÆ ÃÆ ÇÕ î¶ðÅ Õ¯ðà-îÅðôñ ÕÆåÅ ÜÅò¶ Ü» Ö°μñ·Æ ÕÚÇÔðÆ ÇòμÚ î¶ð¶ ’å¶ î°ÕμçîÅ ÚñÅÇÂÁÅ ÜÅò¶ Í ÇÂμÕ Ôμñ îËº ÇÂÔ çμÇÃÁÅ ÇÕ î¶ð¶ Õ¶Ã çÆ êóåÅñ ÇÕÃ¶ ÇÂîÅéçÅð ÁÅçîÆ å¯º ÕðòÅÂÆ ÜÅò¶ Í îËº ÁêÆñ ÇòμÚ ÇÂÔ òÆ ÇÕÔÅ ÇÕ îËº áÆÕ éÔÆº ðÇÔ³çÅ Áå¶ î¶ðÆ êåéÆ òÆ ÇìîÅð þ Í Û¶ îÔÆé¶ ç¶ òÕø¶ éÅñ î¶ðÆ 13 ÃÅñ çÆ é½ÕðÆ ÃÆ Í ÚÆé çÆ Ü³× Ãî¶º îËº Ü³î±-ÕôîÆð ÇòμÚ Ã» Í Üéðñ ìÆ.ÁËî.Õ½ñ é¶ ÁÅêäÆ ê°ÃåÕ The Untold Story ÇòμÚ î¶ðÆ À°Ãåå ÕÆåÆ ÃÆ Í ÃòÅñ : À°Ã Ãî¶º å°ÔÅâÅ ÕÆ ðËºÕ ÃÆ ?

79 ÜòÅì : îËº À°Ã Ãî¶º ñËëàÆéËºà Õðéñ ÃÆ Í îËº ÃàÅë ÁøÃð ÃÆ êð îËé³± ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Õ³î ÁøÃð» òð×Å éÔÆº ÃÆ Í ÇÂμÕ Ô¯ð ÁøÃð ÇÜÃ é³± Ü³î±-ÕôîÆð å¯º ÚÆé çÆ Ü³× ÇòμÚ êÔ°³Úä ñÂÆ ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ å» À°μæ¶ êÔ°³Úä ñÂÆ À°Ã é¶ 20 Ççé ñ×ÅÂ¶ Í À°Ô ÇÂμÕ ÇÔ³ç± ÃÆ Üç¯º ÇÕ îËº À°μæ¶ êÔ°³Úä ñÂÆ ÇÃðø ÇÂμÕ Ççé ñ×ÅÇÂÁÅ Í ÇÂÔ î¶ðÆ òøÅçÅðÆ ÃÆ êð îËº ÇÂμÕ ÇÃμÖ Ô», À°Ô ÇÂμÕ ÇÔ³ç± þ Í À°Ã é³± ñËøàÆéËºà Üéðñ ìäÅ ÇçμåÅ Ç×ÁÅ êð îËé³± ÇòμÚ¯º Õμã ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Áå¶ îËé³± ìäçÆ åðμÕÆ òÆ éÔÆº ÇçμåÆ ×ÂÆ Áå¶ ÕÂÆ åð·» ç¶ î°Õμçî¶ îó· Ççμå¶ ×Â¶ Í îËé³± ÇÂÔ òÆ çμÇÃÁÅ Ç×ÁÅ ÇÕ îËº ï±.êÆ. ç¶ Õμã¶ ×Â¶ î°μÖ-î³åðÆ ìÔ°×°äÅ çÅ Çîμåð Ã» Í îËº À°Ã òÕå ÇÂÔ ÇÕÔÅ ÇÕ î¶ðÅ ÇÃÁÅÃå éÅñ Õ¯ÂÆ Ã³ì³è éÔÆº þ Í å°ÃÆº çμÃ¯ ÇÕ Üç¯º À°Ô î°μÖ-î³åðÆ ÃÆ å» Ü¶Õð À°Ã é¶ îËé³± î°ôÅÇÂð¶ ÇòμÚ íÅ× ñËä ñÂÆ ÇÕÔÅ å» îËº ÇÕò¶º éÅ Ü»çÅ Í ì¶ôμÕ âÆ.ÁÅÂÆ.ÜÆ. Áå¶ ê°ñÆÃ ÕÇîôéð é¶ îËé³± çμÇÃÁÅ ÇÕ î¶ð¶ ìÅð¶ ÇçμñÆ é³± Çðê¯ðà» í¶ÜÆÁ» ÜÅ ðÔÆÁ» Ôé Í î¶ðÅ î°ôÅÇÂð¶ ÇòμÚ ÜÅäÅ, ÇÂμÕ ç¶ô-Çòð¯èÆ ÕÅðòÅÂÆ çμÇÃÁÅ Ç×ÁÅ Í ÃòÅñ : ÕÆ å°ÃÆº Ã¯Úç¶ Ô¯ ÇÕ À°é·» çÅ ÁËÃÅ ÕðéÅ ÇÂÃ ñÂÆ ÃÆ ÇÕªÇÕ å°ÃÆº ÇÃμÖ ÃÆ ? ÜòÅì : ÇìñÕ°ñ ÁËÃÅ ÔÆ þ Í ÃòÅñ : êð Üéðñ ÔðìÖô Áå¶ Üéðñ Áð¯óÅ å» ÕÅëÆ À°êð åðμÕÆ Õð ×Â¶ Ãé? ÜòÅì : êð îËé³± åðμÕÆ éÔÆº ÇçμåÆ ×ÂÆ ÇÕªÇÕ ÇÂÃ åð·» å» ÕÂÆ ÇÃμÖ Üéðñ Ô¯ ÜÅä¶ Ãé Í ÃòÅñ : ÕÆ å°ÃÆº À°é·» Ççé» ÇòμÚ ÇÃμÖ î°øÅç ç¶ ÃîðæÕ ÃÆ ? ÜòÅì : ò¶Ö¯, îËº ÇÃ×ðà Áå¶ ôðÅì éÔÆº êÆºçÅ Áå¶ îËº ôÅÕÅÔÅðÆ òÆ Ô» Áå¶ î¶ðÆ Ã³×å Ôî¶ôÅ ÃÅè±Á» Áå¶ Ã³å» éÅñ ðÔÆ þÍ ÇÂμÕ òÅð îËé³± çμÇÃÁÅ Ç×ÁÅ ÇÕ ÇÂÃ ÇòÁÕåÆ çÆ Ã³×å ÇíÖÅðÆÁ» éÅñ þ Í î¶ðÅ Þ°ÕÅÁ Ôî¶ôÅ èÅðÇîÕ ÇòÚÅð» òμñ ÇðÔÅ þ Í Üç¯º îËº ê³Ü ÃÅñ çÅ ÃÆ å» î¶ðÆ îÅåÅ ÜÆ é¶ îËé³± Üê°ÜÆ ÃÅÇÔì çÅ êÅá ÇÃÖÅÇÂÁÅ, ë¶ð ÇÜμæ¶ ÇÕå¶ òÆ îËº Ç×ÁÅ, À°μæ¶ ÁÖ³â-êÅá çÅ ê©ì³è ÕðçÅ ÇðÔÅÍ Üç¯º Ç×ÁÅéÆ ÷Ëñ ÇÃ³Ø é¶ Õ¯ÂÆ åÃòÆð ÇÖÚÅÂÆ, ÇÜÃ ÇòμÚ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì ÜÆ çÆ ÃòÅðÆ ÜÅ ðÔÆ Ô¯ò¶ å» À°Ã é³± ÇÂμÕ èÅðÇîÕ ÇÃμÖ ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ êð Üç¯º Üéðñ Ô°³ç¶ Ô¯Â¶ îËº ÁÇÜÔÅ ÕÆåÅ å» îËé³± ÇÂμÕ èÅðÇîÕ Ü÷ìÅåÆ ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ Í ÃòÅñ : Üç¯º å°ÃÆº ì³×ñÅ ç¶ô ×Â¶, ÕÆ À°Ã Ãî¶º å°ÃÆº Ô÷Åîå ÕðòÅÂÆ ÃÆ ? ÜòÅì : î¶ðÆ çÅó·Æ Û¯àÆ ÃÆ Áå¶ î¶ð¶ òÅñ òÆ Ç÷ÁÅçÅ ¦î¶ éÔÆº Ãé êð Çëð òÆ À°é·» é³± æ¯ó·Å ØàÅ ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Í ÃòÅñ : ÕÆ å°ÃÆº À°μæ¶ î°ÃñîÅé ìä Õ¶ ×Â¶ ÃÆ? ÜòÅì : Ô» ÜÆ, ÇÕªÇÕ Ô¯ð åðÆÕÅ éÔÆº ÃÆ Í îËº Üéðñ îÅÇäÕ ôÅÔ é³± òÆ ÇÕÔÅ ÇÕ å°ÃÆ îËé³± ÇÕª í¶Ü ðÔ¶ Ô¯ ? À°Ã é¶ ÇÕÔÅ, ÒÒîËé³± ÇòôòÅÃ þ ÇÕ å°ÃÆ À°Ã ÇòμÚ ê±ð¶ À°åð¯×¶ ÍÓÓ éÅ×ÅñËºâ ÇòμÚ Ø°μÃêËá Õðé å¯º ìÅÁç îËé³± ì³×ñÅ ç¶ô ÇòμÚ Ø°μÃêËá ÕðéÆ êÂÆ Í ÇÂÔ ñ¯Õ, Ü¯ íÅðåÆ ø½Ü ÇòμÚ ìó¶ ÚñÅÕ Áå¶

80 îμÕÅð Ôé ÁÇÜÔÅ Õ³î Õðé ñÂÆ Õç¶ ÇåÁÅð éÔÆº ÃÆ Ô°³ç¶ Í Çëð òÆ À°Ô òμâ¶ Üéðñ ìä ×Â¶ Í îËº ÜÅäéÅ ÚÅÔ»×Å ÇÕ Üéðñ Õ½ñ, Ü¯ Ô°ä ÚÆø ìäé òÅñÅ þ, é¶ ÕçÆ ×¯ñÆ çÆ ÁÅòÅ÷ òÆ Ã°äÆ þ ? Üç¯º Ü³× ô°ð± Ô¯ÂÆ å» À°Ã çÆ ìçñÆ ìóÆ Ã°ðμÇÖÁå Ü×·Å Õð ÇçμåÆ ×ÂÆ Í Üç¯º Ã³é 1965 ÇòμÚ Ü³× Öåî Ô¯ä ñμ×Æ å» À°Ã çÆ ìçñÆ ÇÂμÕçî Ü³î± Õð ÇçμåÆ ×ÂÆ Í ÃòÅñ : å°ÃÆº ÇÕ³éÆ ç¶ð å¯º ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì ðÇÔ ðÔ¶ Ô¯? ÜòÅì : åÕðÆìé 3 Ôëå¶ å¯º Í å°ÃÆº ÇÂÔ ç¶Ö ñò¯ ÇÕ ÇÂÔ ç¯é¯º Õ¶Ã ÇÜμåä å¯º ìÅÁç ÁÃÆº ê©ÅðæéÅ Õð Õ¶ ÇÂμÕ ê©ä ÇñÁÅ Í ÇÂÃ ñÂÆ Ôð îÔÆé¶ åÆÜ¶ ÁËåòÅð òÅñ¶ Ççé ÁÃÆº ×°ðç°ÁÅðÅ ìÅìÅ çÆê ÇÃ³Ø ÜÅ Õ¶ Û¶ Ø³à¶ ñÂÆ ÇÃîðé Áå¶ Ã°ÖîéÆ ÃÅÇÔì çÅ êÅá Õðç¶ Ã», Çëð ÁÃÆº çðìÅð ÃÅÇÔì òÆ ÁÖ³â êÅá ÕÆåÅ, ÔÅñ¶ òÆ ÃÅâÅ ÇÂμÕ ÁÖ³â êÅá Áå¶ ¦×ð ìÅìÅ ìÕÅñÅ ÇòÖ¶ ÕðéÅ ìÅÕÆ þ Áå¶ ÇÂμæ¶ Õ°Þ Ô¯ð ÁðçÅÃ» òÆ ÕðéÆÁ» Ôé Í îËº ð¯÷ Ãò¶ð¶ Çå³é òÜ¶ À°μáçÅ Ô» Áå¶ ÇÂôéÅé êÅäÆ Õð Õ¶ ÃÅã¶ ÚÅð òÜ¶ ð¯÷ êÅñÕÆ ÃÅÇÔì çÆ Ã¶òÅ ÕðçÅ Ô» Í Üç¯º ÃòÅðÆ ÃÅÇÔì Á³çð Ü»çÆ ÃÆ å» À°Ã Ãî¶º îËº ÁÅêäÅ êÅá Õð ñËºçÅ Ã» Í Ã°ÖîéÆ ÃÅÇÔì çÅ êÅá ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì Ü» ÇÂμæ¶ Õð ñËºçÅ Ã», Çëð îËº ðÇÔðÅÃ ÃÅÇÔì çÅ êÅá Õðé ñÂÆ Ü»çÅ Ã» Í ÃòÅñ : ÕÆ å°ÃÆº ÕÂÆ îÔÆÇéÁ» å¯º ÇÂμæ¶ áÇÔð¶ Ô¯ ? ÜòÅì : éÔÆº, ÇÃðë Çå³é Ôëå¶ å¯º îËº ÇÂμæ¶ Ô» Í î¶ðÅ Çê³â ÇÖÁÅñÅ ÇÂμæ¯º çÃ îÆñ çÆ ç±ðÆ ’å¶ þ Í å°ÃÆ ÃÅð¶ ÇÂÔ ôμÕ Õðç¶ Ô¯ ÇÕ îËº ÁÅêäÅ Çê³â é¶ó¶ Ô¯ä Õð Õ¶ ÇÂμæ¶ ðÇÔ ÇðÔÅ Ô» Í îËº å» ÇÂμæ¶ êÅá Áå¶ ÁðçÅÃ Õðé ñÂÆ Áå¶ ÁÅêäÆ êåéÆ çÆ ÇìîÅðÆ ÕÅðé ðÇÔ ÇðÔÅ Ô» Í ÇÂÔ ÇìîÅðÆ ÇÂ³çðÅ ×»èÆ òμñ¯º å¯Ôø¶ ÇòμÚ ÇîñÆ þ Í îËº ÁÅêäÆ é½ÕðÆ Ãî¶º ÅÆ¢ ÃÅñ åÕ ìÔ°åÅ ÕðÕ¶ À°³æ¶ ÔÆ ÇðÔÅ Ô» ÇÜμæ¶ êÇðòÅð ðμÖä çÆ ÃÔ±ñå éÔÆº ÃÆ Í î¶ðÆ êåéÆ ç¶ ê¶à ÇòμÚ ðÃ½ñÆ ÃÆ Í îËº ÇÂ³çðÅ ×»èÆ é³± ÁêÆñ ÕÆåÆ ÇÕ Ü¶ î¶ð¶ ñÂÆ éÔÆº å» Øμà¯-Øμà î¶ðÆ êåéÆ ñÂÆ îËé³± ÇÂéÃÅø ç°ÁÅÀ°, ÇÜÃ é¶ ç¶ô çÆ ÕÅøÆ Ã¶òÅ ÕÆåÆ þ Í ÃòÅñ : ÕÆ å°ÔÅâÅ Õ¶Ã ‘éËÃÅ’ ÇòμÚ çðÜ þ? ÜòÅì : ÇÂÃ ìÅð¶ îËé³± êåÅ éÔÆº ÃòÅñ : ÕÆ å°ÃÆº Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ ç¶ ÃîðæÕ Ô¯ ? ÜòÅì : ÇÜμæ¯º åÕ î¶ð¶ Áå¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ ç¶ Ã³ì³è çÅ ÃòÅñ þ, ÇÂÃ ÇòμÚ Õ¯ÂÆ ôμÕ çÆ ×°³ÜÅÇÂô éÔÆº þ Í îËº å°ÔÅé³± çμÃ üμÕÅ Ô» ÇÕ îËº ê©èÅé î³åðÆ éÅñ¯º òÆ Ç÷ÁÅçÅ ç¶ô í×å Ô» Í îËº Çí³âð»òÅÇñÁ» é³± ÇîÇñÁÅ Ô», ÇÂÃ ÇòμÚ Õ¯ÂÆ ôμÕ éÔÆº, êð À°é·» çÅ ÇòÁÕåÆåò Çéð¯ñ èÅðÇîÕ þ Áå¶ À°Ô ÃÚÅÂÆ ’å¶ Öó·é òÅñÅ îé°μÖ þ Í ÃÅâÆ ÃðÕÅð À°é·» é³± ÜÅä-ì°μÞ Õ¶ ÇÂμÕ ×μçÅð çÆ À°êÅèÆ ç¶ ðÔÆ þ ÇÕªÇÕ À°é·» çÆ ÇÃÁÅÃå ÃðÕÅð é³± î°ÁÅøÕ éÔÆº Í ñ¶ÇÕé ÇÂÔ ÃμÚÅÂÆ þ ÇÕ ç°éÆÁÅ ÇòμÚ ôÅÇÂç ÔÆ Õ¯ÂÆ ÇÃμÖ Ô¯ò¶, Ü¯ À°Ã é³± ÁÅêäÅ ñÆâð éÔÆº î³éçÅ Í îËº òÆ À°Ã é³± ÁÅêäÅ ñÆâð î³éçÅ Ô» Í î¶ðÅ êμÕÅ ÇòôòÅÃ þ ÇÕ ×°ð± ×¯Ç³ì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ å¯º ìÅÁç À°Ô ÇÂμÕ¯ ÔÆ ÇÃμÖ Ü³ÇîÁÅ þ, Ü¯ ÇÃμÖ-Õ½î é³± ÇÂéÃÅø ÇçòÅ ÃÕçÅ þ Í

81 ÃòÅñ : ÕÆ å°ÃÆº ÇÔ³ÃÅ ç¶ ÃîðæÕ Ô¯ ? ÜòÅì : éÔÆº, ÁÃÆ ÇÔ³ÃÅ ÇòμÚ ÇòôòÅÃ éÔÆº ðμÖç¶ Áå¶ îËº ÇêÛñ¶ Çå³é îÔÆé¶ Ü¶ñ· ÇòμÚ ðÇÔ Õ¶ ÇÂÔ ÇÃμè Õð ÇçμåÅ Í ÇÂÔ¯ ÕÅðé ÃÆ ÇÕ îËé³± êËéôé çÆ æ» Ã÷Å ÇçμåÆ ×ÂÆ Í Üç îËé³± ÇÂÔ Ô°Õî ÇîÇñÁÅ å» À°Ã Ãî¶º îËº Ü¶ñ· ÇòμÚ ÃÆ Í ÇÂÔ ÃðÕÅð ÇÂÃ¶ ×μñ é³± ÇÂéÃÅø ÃîÞçÆ þ ÇÕ ÇÂμÕ ìÔÅçð Áå¶ Õ°ðìÅéÆ òÅñ¶ ÇòÁÕåÆ çÆ êËéôé ì³ç Õð ÇçμåÆ ÜÅò¶ Í îËº ÁÅêä¶ ç¶ô ñÂÆ ì³×ÅñÆ ìÇäÁÅ Áå¶ ç¶ô ñÂÆ ÔÆ çÅó·Æ ÕàòÅÂÆ Áå¶ ÇÂÃ ñÂÆ îËé³± ç°ìÅðÅ Á³Çî©å òÆ ÛÕäÅ ÇêÁÅ Í îËº Üéðñ Ç÷ÁÅ-À°ñ-ðÇÔîÅé é³± ÇÃÖñÅÂÆ ÇçμåÆ Í À°Ô Áå¶ À°Ã çÆ êåéÆ ÖÅÇñçÅ Üç¯º ÇÂμæ¶ ÁÅÂ¶ å» ÇÂÕμñ¶ îËé³± ÔÆ Ü¶ñ· ’Ú¯º ìÅÔð ÕμÇãÁÅ Í Üéðñ ðÇÔîÅé î¶ð¶ æμñ¶ ÃËÕôé Õî»âð ÃÆ Áå¶ ‘ÇÚμàÅ×»×’ ñÂÆ Ç÷³î¶òÅð ÃÆ Í ÇÂÔ¯ ÇÜÔÅ ç°ðÇòÔÅð ÃÇÔä òÅñÅ îËº ÇÂÕμñÅ ÔÆ Üéðñ Ô» Í îËº çòÅÂÆÁ» òÆ éÔÆº õðÆç ÃÕçÅ Áå¶ îËé³± ÇêÛñ¶ ÃÅñ Ççñ çÅ ç½ðÅ ÇêÁÅ ÃÆ Í

ôÔÆç ÇÕÔð ÇÃ³Ø - ÁÅÚÅðÆÁÅ ðÜéÆô* ç¯Ãå¯º! ÇÂμÕ ÇìñÕ°ñ Çéðç¯ô ÇòÁÕåÆ é³± ë»ÃÆ ñÅ ÇçμåÅ Ç×ÁË Í ÔÅÂÆ-Õ¯ðà Õ¯ñ À°Ã Çòð°μè Õ¯ÂÆ Ãì±å éÔÆº ÃÆ; ÇÂμæ¯º åÕ ÇÕ Õ¯ÂÆ òÆ ÔÅñÅåÆ Ãì±å òÆ éÔÆº ÃÆ Í À°Ã é³± ÇÂÃ ñÂÆ î½å çÆ Ã÷Å ÇçμåÆ ×ÂÆ ÇÕªÇÕ À°Ô ÇÂ³çðÅ ×»èÆ é³± Õåñ Õðé òÅñ¶ ÇÂμÕ ÁμåòÅçÆ çÅ ÚÅÚÅ ÃÆ Í ÇÂÃ ×μñ ’å¶ ÇìñÕ°ñ ïÕÆé éÔÆº ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÇÕ ÇÕÃ¶ ÁÅçîÆ é³± ÇÃðø ÇÂÃ ÕðÕ¶ ÔÆ ëÅÔ¶ ñÅ ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Ô¯ò¶ ÇÕ À°Ô ÇÕÃ¶ ÁμåòÅçÆ çÅ ÚÅÚÅ ÃÆ Í Ã°êðÆî Õ¯ðà é¶ À°Ã çÆ î°ó-é÷ðÃÅéÆ çÆ çðõÅÃå ÇìéÅ Õ¯ÂÆ ÕÅðé çμÃä å¯º ðμç Õð ÇçμåÆ Í ÇÜÃ òÕÆñ é¶ À°Ã é³± ìÚÅÀ°ä çÆ íðê±ð Õ¯Çôô ÕÆåÆ, À°Ô î¶ðÅ òÕÆñ òÆ þ Í À°Ã é¶ î¶ð¶ ÕÂÆ Õ¶Ã ÕÂÆ ÁçÅñå» ’Ú ñó¶ Í À°Ô ðÅî Ü¶áîñÅéÆ þ Í îËº À°Ã çÆ ÇÂîÅéçÅðÆ, ÇçÁÅéçÅðÆ ìÅð¶ Ú³×Æ åð·» ÜÅäçÅ Ô» Í À°Ã é¶ Ôð Ã³íò åðÆÕ¶ éÅñ íðê±ð Õ¯ôô ÕÆåÆ ÃÆ Í å°ÃÆº ÇÕÃ¶ òÆ Çéðç¯ô ÁÅçîÆ é³± Õåñ éÔÆº Õð ÃÕç¶ ÇÜÃ ç¶ ÇÖñÅø Õ¯ÂÆ Ãì±å éÅ Ô¯ò¶ êð ÃμåÅ Á³é·Æ Ô°³çÆ þ Í Üç¯º Á³é·Æ ÃμåÅ ìçñÅ-ñÀ± ð°Ö ÁõÇåÁÅð Õð ñËºçÆ þ å» ÇÂÔ ê±ðÆ åð·» ÇòéÅôÕÅðÆ ìä Ü»çÆ þ Í îËé³± ÇÂÃ ×μñ çÆ ÇÚ³åÅ éÔÆº ÇÕ ÇÂμÕ ÇòÁÕåÆ é³± ëÅÔ¶ ñÅ ÇçμåÅ Ç×ÁÅ êð íÅðåÆ éÅ×ÇðÕ Ô¯ä ç¶ éÅå¶ îËé³± ÇÚ³åÅ ÇÂÔ þ ÇÕ ÇÂμÕ Çéðç¯ô ÇòÁÕåÆ é³± ëÅÔ¶ ñÅ Õ¶ ÇéÁ» é¶ ÁÅêä¶-ÁÅê é³± ëÅÔ¶ ñÅ ÇñÁÅ þ Í ÇÂÃ éÅñ ÜîÔ±ðÆÁå, ÇòÁÕåÆ×å ÁÅ÷ÅçÆ, ÇòÚÅð» ç¶ ê©×àÅò¶ çÆ ÁÅ÷ÅçÆ, ÇÂμæ¯º åμÕ ÇÕ Çéðç¯ô Ô¯ºç çÆ ÁÅ÷ÅçÆ é³± òÆ ëÅÔ¶ ñÅ ÇçμåÅ Ç×ÁÅ þÍ ÇÂÔ ÇÃÁÅÃåçÅé ÇéÁ» Áå¶ ÜîÔ±ðÆÁå çÆÁ» ×μñÅ Õðç¶ Ôé Áå¶ ÇÂé·» õ±ìÃ±ðå éÅò» çÆ ÁÅó Ô¶á Ôð Çí©ôà Áå¶ Áäîéμ°ÖÆ ×μñ õ±ìÃ±ðåÆ éÅñ Ô°³çÆ Ü»çÆ þ Í ÇÕÃ¶ ÇÂμÕ òÆ ì°μèÆÜÆòÆ, ÇÂμÕ òÆ ÁÅ÷ÅçÆ-êÃ³ç ÇòÁÕåÆ, Õ¯ÂÆ òÆ ÁÇÜÔÅ ÇòÁÕåÆ ÇÜÔóÅ ÃÅÇðÁ» ñÂÆ ìðÅìð ÇéÁ» çÅ ÔÅîÆ þ, é¶ ÇÂÃ ç¶ ÇõñÅø ð¯Ã ÷ÅÔð éÔÆº ÕÆåÅ Í ðÅî Ü¶áîñÅéÆ é¶ ÁÅõðÆ Õ¯Çôô òÜ¯º Ãðì-À°μÚ Õ¯ðà Õ¯ñ êÔ°³Ú ÕÆåÆ êð ÃðìÀ°μÚ Õ¯ðà é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ðÅôàðêåÆ ÔÆ Õ°Þ Õð ÃÕçÅ þ Í Õ°μÞ ì°μèÜÆòÆÁ» é¶ ðÅôàðêåÆ ç¶ ÃÕμåð é³± ÇÕÔÅ ÇÕ ðÅôàðêåÆ éÅñ ×μñ ÕðòÅÂÆ ÜÅò¶ Í ðÅôàðêåÆ ç¶ ÃÕμåð é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ Ô°ä ìÔ°å ç¶ð Ô¯ üμÕÆ þ êð À°Ã ò¶ñ¶ ÇÃðø ôÅî ç¶ ÃÅã¶ Áμá òμÜ¶ Ãé Í ÃÕμåð é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ À°Ô ÇÂ³éÆ ç¶ð ×ÂÆ ðÅôàðêåÆ * ÇÂÔ ÇìÁÅé ÜéòðÆ 7, 1994¤ é³± ÁÅÚÅðÆÁÅ ðÜéÆÃ é¶ ÁÅêä¶ ôðèÅ¬ÁÅ ÃÅÔîä¶ ê©×à ÕÆåÅ, ÇÜÃ çÅ Ô±-ì-Ô± À°åÅðÅ, Ãê¯ÕÃîËé, øðòðÆ, 1994 ç¶ Á³Õ ÇòμÚ ‘ÇÕÔð ÇÃ³Ø é³± ë»ÃÆ ç¶ä ìÅð¶ ÁÅÚÅðÆÁÅ ðÜéÆô ç¶ ÇòÚÅð’ ÇÃðñ¶Ö ÁèÆé ÛÇêÁÅ Í

83 é³± éÔÆº Ü×Å ÃÕçÅ Üç ÇÕ ÇòÁÕåÆ é³± Á×ñ¶ Ççé Ãò¶ð¶ ë»ÃÆ Ô¯ ÜÅäÆ ÃÆ Í Üç¯º ÇòÁÕåÆ é³± ë»ÃÆ ç¶ ÇçμåÆ ×ÂÆ å» ðÅÜÆò ×»èÆ ÇÂÃ èðåÆ ’å¶ ÇÂÃ åð·» ÇòÚð ÇðÔÅ ÃÆ ÇÜò¶º Õ°Þ òÆ éÅ Ô¯ÇÂÁÅ Ô¯ò¶ Í ÇÂÔ ç¶ô ÁÅ÷ÅçÆ ñÂÆ ñóçÅ ÇðÔÅ þ êð ÇÂÃ åð·» çÆ ÁÅ÷ÅçÆ ñÂÆ éÔÆº Í ÇÂÔ ÇÂéÃÅë ñÂÆ ñóçÅ ÇðÔÅ êð ÇÂÃ åð·» ç¶ ÇÂéÃÅø ñÂÆ éÔÆº Í Ü¶Õð å°ÔÅâ¶ Õ¯ñ ÇÕÃ¶ ÇòÁÕåÆ Çòð°μè ÇÕÃ¶ òÆ åð·» çÅ Õ¯ÂÆ Ãì±å éÔÆº þ Áå¶ å°ÃÆº Çëð òÆ À°Ã é³± Ã÷Å Çç³ç¶ Ô¯ å» å°ÃÆ ç¶ô ç¶ Ã³ÇòèÅé Áå¶ ÇÂÃ ç¶ ÇÂéÃÅø çÅ Õåñ Õðç¶ Ô¯ Í å°ÃÆ ÇÂÃ çÆ ÁÅ÷ÅçÆ é³± åìÅÔ Õðç¶ Ô¯ êð Çëð òÆ Õ¯ÂÆ ÇÂÃ Çòð°μè ð¯Ã éÔÆº Ô°³çÅ ÇÕªÇÕ ñ¯Õ ö°ñÅîÆ ç¶ ÇÂ³é¶ ÁÅçÆ Ô¯ üμÕ¶ Ôé ÇÕ ÇÂÃ åð·» ÜÅêçÅ þ ÇÜò¶º Ãîμ°ÚÅ ç¶ô ÖμÃÆ Ô¯ Ç×ÁÅ þ Í îËº åÇÔ Ççñ å¯º ÇÂÃ ç¶ ÇÖñÅø Ô» Í ÇÕÃ¶ çÆ ÜÅé ñËäÅ ÇÕÃ¶ é³± Ã÷Å ç¶ä çÅ áÆÕ åðÆÕÅ éÔÆº, íÅò¶º ÇÕÃ¶ ÇòÁÕåÆ é¶ Õåñ òÆ ÇÕª éÅ ÕÆåÅ Ô¯ò¶ Í ÇÂÔ Ü³×ñ çÅ ÕÅé³±é þ ÇÜÃ ÇòÚ ÁμÖ ìçñ¶ ÁμÖ ñÂÆ Ü»çÆ þ Í ÇÂÔ Õ¯ÂÆ ÇÂéÃÅø éÔÆº ÇÕ ÇÕÃ¶ ÇòÁÕåÆ é¶ ÇÕÃ¶ ç±Ãð¶ ÇòÁÕåÆ çÅ Õåñ ÕÆåÅ þ å» å°ÃÆº À°Ã çÅ Õåñ Õð ÇçÀ° Í ÕÆ å°ÔÅâ¶ Ôμæ ÇÜÔó¶ ÇÕ Ö±é éÅñ ÇíμÜ¶ Ô¯ä, À°é» é³± Ö±é éÅñ ÔÆ è¯ÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ ? ÇÜμæ¶ åÕ ×μñ» Õðé çÆ ×μñ þ, ÃÅð¶ ÇÃÁÅÃåçÅé Áå¶ é¶åÅ, ñ¯Õ» é³± Þ±á¶ ÇçñÅÃ¶ ç¶ä ñÂÆ õ±ìÃ±ðå ÚÆ÷» ìÅð¶ ×μñ» ÕðÆ Ü»ç¶ Ôé êð ÇÂÔ ÔÕÆÕå þ ÇÕ å°ÃÆº ÇÕÃ¶ Çéðç¯ô ÇòÁÕåÆ éÅñ Ü¯ îð÷Æ Õð ñú, ÃÅðÅ î°ñÕ õÅî¯ô ÔÆ ðÔ¶×ÅÍ êð îËº, ÇÂμÕ ÇòÁÕåÆ òÜ¯º, ÇÂÕμñÅ ÇÂÃ Çéðç¯ô ÇòÁÕåÆ ç¶ Õåñ Çòðμ°è âà Õ¶ ð¯Ã ê©×à ÕðçÅ Ô» Í

À°Ô ÁÅõðÆ ×¯ñÆ Áå¶ ÁÅõðÆ ÃÅÔ åÕ ñó¶* - ÁËÃ. Õ¶. ÇÃéÔÅ Ã©Æ ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì ’å¶ ÇîåÆ 5 å¯º 7 Ü±é é³± ø½ÜÆ çñ ç¶ Ôîñ¶ Çòð°μè ñóÅÂÆ ÕðÕ¶ ÇÃμÖ ÁÅêä¶ ìÚÅÀ° ç¶ òÅÜìÆ ÔμÕ çÆ òðå¯º Õð ðÔ¶ Ãé Í ÇÂÔ ÇéðäÅ ñËøàÆéËºà Üéðñ ÁËÃ.Õ¶.ÇÃéÔÅ ç¶ ÇòÁÕåÆ×å åμæ» ç¶ ÁÅèÅð ’å¶ ê©×àÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ, Ü¯ À°ç¯º êμÛîÆ Õî»â ç¶ GOC-in-C (Üéðñ Á½øÆÃð Õî»Çâ³× ÇÂé ÚÆø) Ãé Í ÇÂÔ ø½ÜÆ ÕÅðòÅÂÆ ÁÅõðÆ òÅÔ éÔÆº ÃÆ ÇÜò¶º ÇÕ ê©èÅé î³åðÆ Ã©ÆîåÆ ÇÂ³çðÅ ×»èÆ ÚÅÔ³°çÆ ÃÆ ÇÕ ÁÃÆº ÇÂÔ ïÕÆé Õð ñÂÆÂ¶ ÇÕ ÇÂÔ øËÃñÅ îÂÆ Á³å ÇòμÚ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Í ÇÂÔ å» À°Ã é¶ ÇçîÅö ÇòμÚ 18 îÔÆé¶ å¯º òμè Ãî¶º å¯º ÃÆ Í Üéðñ é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ Üç¯º À°Ô êμÛîÆ Õî»â ÇòμÚ GOC-in-C (Üéðñ Á½øÆÃð Õî»Çâ³× ÇÂé ÚÆø) ÃÆ, À°Ã é³± 10 òÜ¶ ÇÕÃ¶ çÅ ÇçμñÆ å¯º ë¯é ÁÅÇÂÁÅ ÇÕ À°μÚ êμèð ’å¶ ÇÂÔ øËÃñÅ ÇñÁÅ Ç×ÁÅ þ ÇÕ ø½Ü é³± Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ é³± Ç×©ëåÅð ÕðéÅ ÚÅÔÆçÅ þ Í À°Ô À°Ã å¯º Áμ×¶ Õ°Þ éÔÆº ì¯ÇñÁÅ Í Üéðñ é¶ À°Ã é³± çμÇÃÁÅ ÇÕ À°Ô ÇÂÔ øËÃñÅ ø½Ü ç¶ î°ÖÆ Ü» ðμÇÖÁÅ î³åðÆ å¯º Ã°äéÅ ÚÅÔ°³çÅ þÍ ÇÂÔ îÅîñÅ 1981 ç¶ Á³å, Üç¯º çðìÅðÅ ÇÃ³Ø î°Ö-î³åðÆ ê³ÜÅì ÃÆ Áå¶ Á³Çî©åÃð ’å¶ Ôîñ¶ å¯º ñ×í× 30 îÔÆé¶ êÇÔñ», çÅ þÍ Üéðñ ÇÃéÔÅ é¶ Áμ×¶ ÇÕÔÅ, “ÇÂμÕ òÅðÆ Çëð, Üç¯º Ã³å Çí³âð»òÅñÅ îÇÔåÅ Ú½Õ Ç×ÁÅ, ê°ñÆÃ òμñ¯º Ã³å é³± ëóé ñÂÆ ìÕåðì³ç ×μâÆÁ» í¶Üä ñÂÆ ø½Ü é³± ì¶éåÆ ÕÆåÆ ×ÂÆ Í ÇÂÔ ×μñ ÁÕÅñÆÁ» ç¶ 1982 ÇòμÚ î¯ðÚÅ ñÅÀ°ä å¯º ìÔ°å êÇÔñ» çÆ þ Í î¯ðÚ¶ å¯º Û¶åÆ ìÅÁç, ø½Ü ç¶ Õî»â¯Á» é¶ ç±é ØÅàÆ ÇòμÚ ÚÕðÅåÅ ø½ÜÆ ÕËºê ç¶ é¶ó¶ Ôîñ¶ çÅ ÁÇíÁÅÃ ô°ð± ÕÆåÅ, ÇÜμæ¶ çðìÅð ÃÅÇÔì Õ³êñËÕÃ çÅ îÅâñ ìäÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í ÇÂμÕ Ô¯ð Ü×•Å, ÃðîÅòÅ Ö¶åð ÇòμÚ Õî»â¯÷ êÅÂÆñà ÇðÃðÚ ÃËºàð ÇòÖ¶ àð¶Çé³× ÇçμåÆ ÜÅ ðÔÆ ÃÆ Áå¶ ÜîéÅ ÇòÖ¶ þñÆÕÅêàð» é³± ×³é» éÅñ ñËÃ Õð Õ¶ Ü³×Æ ÜÔÅ÷» ÇòμÚ ìçÇñÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÃÆ Í ÇÂÃ ï¯ÜéÅ é³± íÅò¶º ÇêÛñ¶ ÃÅñ Á×Ãå Áå¶ Çëð ÇÂÃ ÃÅñ Áê©Ëñ ÇòμÚ Áîñ ÇòμÚ ÇñÁÅÇÂÁÅ ÜÅäÅ ÃÆ êð ÖÅóÕ±Á» ÇòμÚ ñÆÕ Ô¯ ÜÅä ÕÅðé ÇÂÃ é³± ÛμâäÅ ÇêÁÅ Í ÇÂé•» ø½ÜÆ ÇåÁÅðÆÁ» é³± îμç¶é÷ð ðμÖç¶ Ô¯Â¶, Ü¶Õð Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ Áå¶ À°Ã ç¶ ÁÅçîÆ ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì çÆ ðμÇÖÁÅ ÁÅêä¶ ìñ éÅñ * ÇÂÔ ñ¶Ö Ü°ñÅÂÆ 16, 1984 é³± Ãê¯ÕÃîËé òÆÕñÆ ÇòμÚ ‘ÜÃàÆÇøÕ¶ôé Á½ë ÁÅðîâ ðÇ÷ÃàËºÃ Á×¶ºÃà ÇÂ³âÆÁé ÁÅðîâ ë¯ðÃ’ ÷ ÁÃÅñà ÁÅé ×¯ñâé àËºêñ’ ÇÃðñ¶Ö Ô¶á ÛÇêÁÅ, Áé°òÅç ìÆìÆ ×°ðê©Æå Õ½ð Áå¶ ÜÃò³å é¶ ÕÆåÅ Í

85 Õðé çÅ øËÃñÅ Õð ñËºç¶ Ôé å» Õ¯ÂÆ òÆ À°é•» é³± ç¯ô éÔÆº ç¶ ÃÕçÅ Áå¶ éÅ ç¯ô ç¶äÅ ìäçÅ ÔÆ þ Í å°ÃÆº À°Ô Ãí Õ°Þ Õðé çÆ ÁÅêäÆ Ç÷³î¶òÅðÆ ÃîÞç¶ Ô¯ Üç¯º å°ÔÅé³± êåÅ ñμ×çÅ þ ÇÕ Õ¯ÂÆ å°ÔÅâ¶ Øð ’å¶ ÔîñÅ Õðé ÜÅ ÇðÔÅ þ Áå¶ ÇÂÃ îÅîñ¶ ÇòμÚ å» Øð ÇÃμÖ» çÅ Ã³ÃÅð ÇòμÚ Ãí å¯º êÇòμåð èÅðÇîÕ ÁÃæÅé ÃÆ Í ñóÅÂÆ çÅ ÇÂÔ î³ÇéÁÅ Ç×ÁÅ ÇÃè»å þ ÇÕ å°ÔÅé³± ÃÅÇðÁ» é³± ÁÅêä¶ ÔÇæÁÅð» çÆ å°ñéÅ ÁÅêä¶ Çòð¯èÆ ç¶ ÔÇæÁÅð» éÅñ Áå¶ À°Ã çÆ ×¯ñÆìÅðÆ åÅÕå éÅñ ÕðéÆ Ô°³çÆ þ Í Ã©ÆîåÆ ×»èÆ çÆ ÇÂÔ çñÆñ ÃÆ ÇÕ Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ é¶ ÇêÛñ¶ ÇÂμÕ ÃÅñ å¯º ÔÇæÁÅð ÇÂÕμá¶ ÕÆå¶ Ô¯Â¶ Ãé êð ÕÅøÆ ìÅÁç ÇòμÚ ÇÕÔÅ-Üç¯º À°Ã é¶ ÁÅêä¶-ÁÅê ÔÆ çðìÅð ÃÅÇÔì Áå¶ Ô¯ð ×°ðç°ÁÅÇðÁ» å¶ ÔîñÅ Õðé çÆ ï¯ÜéÅ ìäÅÂÆ Í ÇêÛñ¶ ÃÅñ (1983) ç¶ çÃ³ìð ÇòμÚ Ã³å ÜÆ ç¶ ÃÅæÆÁ» é¶ å¶ÜÅ ÇÃ³Ø Ãî°³çðÆ ÔÅñ ç¶ ÃÅÔîä¶ êÇòμåð Õ³êñËÕÃ ç¶ Á³çð ç¯ î¯ðÚ¶ ê°μà¶ êð ÜñçÆ ÔÆ À°é•» é³± ÇÂÔé» î¯ðÇÚÁ» é³± íðé ñÂÆ îéÅ ÇñÁÅ Ç×ÁÅ Í ÒÒÇÂÃ å¯º ÃÅìå Ô°³çÅ þ ÇÕ À°ç¯º åÅÂÆº Õ¯ÂÆ òÆ Ç÷³î¶òÅð ÁÕÅñÆ é¶åÅ ÃðÕÅð éÅñ ÔÇæÁÅðì³ç àÕðÅú ñÂÆ ÇåÁÅð éÔÆº ÃÆ ÍÓÓ ÁË.ÜÆ.êÆ.ÃÆ. ç¶ ÃÕμåð íÅé ÇÃ³Ø Áé°ÃÅð Õ³êñËÕÃ çÆ ÇÕñ•Åì³çÆ ÇÂÃ éÅñ 17 øðòðÆ å¯º ô°ð± Ô¯ ×ÂÆ ÃÆ Áå¶ À°Ô òÆ Üç¯º ÃÆ.ÁÅð.êÆ.ÁËë. Áå¶ ìÆ.ÁËÃ.ÁËë. ç¶ ï±Çéà» òμñ¯º ÇÂμÕåðøÅ ×¯ñÆìÅðÆ çÆ ÕÅðòÅÂÆ ô°ð± Ô¯ ×ÂÆ Áå¶ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ ÚÅð-çÆòÅðÆ é³± ì³Õð Áå¶ ÇÕñ•¶ ç¶ ð±ê ÇòμÚ åìçÆñ Õð ÇçμåÅ Í ÇÂÔ ÕÅðòÅÂÆ ÇÃμÖ» òμñ¯º ÃðÕÅð ç¶ Áðè-ÃËÇéÕ ìñ» çÆ ÇÂμÕåðøÅ ÃËÇéÕ ÕÅðòÅÂÆ çÅ ÜòÅì ÃÆÍ ÇÂμÕ òÅð ë¶ð ÃÆ.ÁÅð.êÆ.ÁËë. Áå¶ ìÆ.ÁËÃ.ÁËë. ç¶ ÜòÅé» òμñ¯º ÇÂÃ ÃÅñ îÂÆ ç¶ Á³å ÇòμÚ ÜÅä-ì°μÞ Õ¶ Ôð ð¯÷ 10,000 ×¯ñÆÁ» ×°ðç°ÁÅðÅ ÃÅÇÔì ÇòμÚ îÅðÆÁ» ×ÂÆÁ» Ü¯ ÇÕ ÇÂμÕ Ôøå¶ å¯º Ç÷ÁÅçÅ ÚμñÆÁ», ÇÜÃ çÅ îÕÃç ÖÅóÕ±Á» ç¶ ÃÔÆ ÇàÕÅä¶ çÅ êåÅ ñ×ÅÀ°äÅ Áå¶ ÇÕÃ ÇÕÃî ç¶ ÔÇæÁÅð À°é•» ñË ðμÖ¶ é¶, À°Ã çÅ êåÅ À°Ôé» çÆ ÜòÅìÆ ×¯ñÆìÅðÆ å¯º ñ×ÅÀ°äÅ ÃÆ, ÇÜÔóÅ ÇÕ ìÅÁç ÇòμÚ ÃðÕÅð é¶ ÃÇòÕÅð Õð ÇñÁÅ Í Õ¯ÂÆ òÆ ÇÃμÖ çðìÅð ÃÅÇÔì ÇòμÚ ÃËé»òÅ çÅ çÅõñÅ ÁÅÃÅéÆ éÅñ ìðçÅôå éÔÆº Õð ÃÕçÅ Í ÇÂÔ À°é•» çÅ êÇòμåð Õðåμò þ ÇÕ À°Ô ç°ôîä ç¶ ç³ç Öμà¶ Õðé Áå¶ ÇÂÃ îÕÃç ñÂÆ ñóç¶-ñóç¶ ÁÅêä¶ ÜÆòé çÅ ìñÆçÅé ç¶ ç¶ä Í ÇÂÔ¯ Ã³å ÜÆ Áå¶ À°é•» ç¶ ÃÅæÆÁ» é¶ ÕÆåÅ Í ÇÃμÖ ÁÅêäÆ ìÔ°å ÔÆ òèÆÁÅ ìÔÅçðÆ çÆ îÇðÁÅçÅ é³± ÕÅÇÂî ðμÖç¶ Ô¯Â¶ ÁÅõðÆ ×¯ñÆ Áå¶ ÁÅõðÆ ÃÅÔ åÕ ç°ôîä éÅñ ñó¶Í ÇÂÃ¶ ÕÅðé ÃËºÕó¶ ÁÅçîÆ, Á½ðå» Áå¶ ìμÇÚÁ», ÇÜÔó¶ ÇÕ çðìÅð ÃÅÇÔì ç¶ çðôé Õðé ÁÅÂ¶ ÃÆ, é¶ ø½Ü é³± êÇòμåð çðìÅð ÃÅÇÔì ç¶ Á³çð Ø°μÃêËá ÕðÇçÁ» ç¶Ö Õ¶, ÁÅêäÅ ÜÆòé ìÚÅÀ°ä ñÂÆ ÷îÆé ’å¶ ñ¶àä çÅ øËÃñÅ Õð ÇñÁÅ Í

ø½Ü ç¶ ×¯ñÅìÅðÆ Õðé å¯º êÇÔñ», À°μæ¶ î°ôÕñ éÅñ 5 ê©åÆôå ÔÆ ÇÃμÖ Ãé ÇÜé•» é¶ Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ çÆ ÇÂÃ ÕÅðòÅÂÆ é³± ÃÔÅðÅ ÇçμåÅ êð Ô°ä ÃðÕÅð é¶ À°Ã é³± ÃÅð¶ ÇÃμÖ» çÆÁ» é÷ð» ÇòμÚ ÇÂμÕ éÅÇÂÕ ìäÅ ÇçμåÅ Í Ô°ä Ôð Õ¯ÂÆ, ÇÜÔóÅ êÇÔñ» À°Ã çÆ Ã¯ÚäÆ é³± êÃ³ç éÔÆº òÆ ÃÆ ÕðçÅ, À°Ã çÆ Õ°ðìÅéÆ å¯º ìÅÁç À°Ã é³± ìÅìÅ çÆê ÇÃ³Ø, ÇÜÃ é¶ ÇÕ ÁÇÔîç ôÅÔ ÁìçÅñÆ ç¶ ÇÃμÖÕåñ¶ÁÅî Çòð°μè Ü³× ñÇóÁÅ ÃÆ, ç¶ çðìÅð çÅ ôÔÆç î³éä ñμ× ÇêÁÅ Í Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ çÆ ÇÂÃ é¶Õ Õ³î ñÂÆ ÁÅêä¶ ÜÆòé çÆ ÕÆåÆ Õ°ðìÅéÆ ç¶ ìñì±å¶ À°Ã ç°ÁÅðÅ ÕÆå¶ ×Â¶ Ú³×¶ Ü» ì°ð¶* Õ³î òÆ À°Ã çÆ ô¯íÅ çÅ ÕÅðé ìä¶Í î½Ü±çÅ ÃðÕÅð é³± ÁÅêäÅ íÇòμÖ Ü±é 5, 1984¤ ç¶ ØàéÅ´î ç¶ êôÚÅåÅê ÇòμÚ ÇìåÅÀ°äÅ ÚÅÔÆçÅ þ Í

* îé°μÖ ç¶ Õ³î» çÆ Ú³Ç×ÁÅÂÆ-ì°ÇðÁÅÂÆ À°Ã ç¶ Çîôé çÆ êÇòμåðåÅ Ü» ÁêÇòμåðåÅ ç¶ ê©Ã³× ’Ú ÇéðèÅðå Ô°³çÆ þÍ

ôÔÅçå çÆ ÚôîçÆç ×òÅÔÆ - ÁêÅð ÇÃ³Ø* íÅò¶º ÇÕ çîçîÆ àÕÃÅñ ÇÂÔ çÅÁòÅ ÕðçÆ þ ÇÕ çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ î°ÖÆ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ ÇÜÀ±ºç¶ Ôé, ÇÜμæ¶ òÆ Ôé Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ôé, Áå¶ î½ÕÅ ÁÅÀ°ä ’å¶ ÃÅÔîä¶ ÁÅÀ°ä×¶ êð ÃðÕÅðÆ ÇðÕÅðâ À°é•» ç¶ çÅÁò¶ é³± Ö¯ÖñÅ ÃÅìå ÕðçÅ þ-ÇÜÃ ÇòμÚ çðÜ þ ÇÕ Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ ÇÂÃ ç°éÆÁÅ ÇòμÚ éÔÆº Ôé Í åμæ ÇÂÔ çðÃÅªç¶ Ôé ÇÕ éÆñÅ åÅðÅ ÃÅÕ¶ ç½ðÅé 6 Ü±é, 1984 é³± Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ Áå¶ À°Ôé» ç¶ ÃÅæÆ-Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø, ìÅìÅ áÅÔðÅ ÇÃ³Ø Áå¶ ÁÅñ ÇÂ³âÆÁÅ ÇÃμÖ Ãà±âËºàÃ øËâð¶ôé ç¶ ê©èÅé íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø-ø½Ü çÆÁ» ×¯ñÆÁ» çÅ ÇôÕÅð Ô¯ ×Â¶ Ãé Í Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» çÆ Çî©åÕ ç¶Ô çÆ ôéÅõå À°é•» ç¶ íðÅ Ã±ì¶çÅð î¶Üð ÔðÚðé ÇÃ³Ø ð¯â¶, ÇÜÔó¶ ÇÕ ÕËêàé òÜ¯º Ã¶òÅ-î°Õå Ô¯Â¶ Ãé, é¶ Ã°Çê©³àËºâËºà ê°ñÆÃ, ÇÃòñ ÁÇèÕÅðÆÁ» Áå¶ ø½ÜÆ ÁøÃð» çÆ ÔÅ÷ðÆ ÇòμÚ ÕÆåÆ ÃÆ Í Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» çÆ î½å ìÅð¶ òÅç-ÇòòÅç é¶ À°ç¯º éò» ð°õ ÁõÇåÁÅð ÕÆåÅ ÃÆ Üç¯º ÇêÛñ¶ ÇçéÆº Õ°Þ ×ðî-ÇõÁÅñÆ ÇÃμÖ Üæ¶ì³çÆÁ» é¶ ÇÂÔ ÁËñÅé ÕÆåÅ ÇÕ éÆñÅ-åÅðÅ ÃÅÕ¶ çÆ 17òÆº òð•¶×³ã î½Õ¶ 6 Ü±é é³± ÁÕÅñ åõå À°μå¶ Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» çÆ Á³åî ÁðçÅÃ ÕÆåÆ ÜÅò¶×Æ êð ç±Ü¶ êÅÃ¶ çîçîÆ àÕÃÅñ é¶ ÇÂÔ î°ó çÅÁòÅ Õð ÇçμåÅ ÇÕ Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ ôÔÆç éÔÆº Ô¯Â¶, ÇÜÀ±ºç¶ Ôé Í Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» ç¶ êÇðòÅð é¶ òÆ ÇÂÔ î°μçÅ ÁÕÅñ åõå Áå¶ çîçîÆ àÕÃÅñ À°μå¶ Ûμâ ÇçμåÅ ÃÆ, ÇÜÃ ÕÅðé ÇÂμÕ òÅð ë¶ð ÇÂÃ î°μç¶ é¶ ÇÃμÖ Õ½î ÇòμÚ í³ìñí±ÃÅ êËçÅ Õð ÇçμåÅ þ Í ÃÅÕÅ éÆñÅ åÅðÅ Ãî¶º âÆ.ÁËÃ.êÆ. (ÇÃàÆ) ðÔ¶ Áå¶ ÁËÃ.êÆ. òÜ¯º Ã¶òÅî°Õå Ô¯Â¶ Ã©Æ ÁêÅð ÇÃ³Ø ìÅÜòÅ é¶ À°Ã ò¶ñ¶ ÕÅøÆ ÁÇÔî í±ÇîÕÅ ÇéíÅÂÆ ÃÆ, ÇÜÃ ÇòμÚ çðìÅð ÃÅÇÔì Ãî±Ô ÇòμÚ¯º 800 å¯º òμè ñÅô» ÔàÅÀ°äÅ òÆ ôÅîñ ÃÆ Í ÇÂé•» Õ¯ñ ø½ÜÆ ÕÅðòÅÂÆ ìÅð¶ òÆ ÁÇÔî ÜÅäÕÅðÆ ÃÆ Í ÜÅäÕÅðÆ ñËä Ã³ì³èÆ Üç¯º Ã©Æ ìÅÜòÅ éÅñ Ã³êðÕ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ å» êÇÔñ» å» À°é•» é¶ ÇÂÃ ×³íÆð î°μç¶ ’å¶ Õ°Þ òÆ ÕÇÔä å¯º ÃÅø é»Ô Õð ÇçμåÆ êð ìÅÁç ÇòμÚ ÜÅäÕÅðÆ ç¶ä ñÂÆ ÃÇÔîå Ô¯ ×Â¶ Í Ã©Æ ìÅÜòÅ é¶ çμÇÃÁÅ ÇÕ íÅò¶º ÇÕ Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» çÆ ôéÅõå À°é•» ç¶ íðÅ é¶ ÕÆåÆ ÃÆ Áå¶ ÃðÕÅðÆ å½ð ’å¶ Ã°Çê©³àËºâËºà ê°ñÆÃ é¶ ÕÆåÆ ÃÆ êð öËð* ÁêÅð ÇÃ³Ø ìÅÜòÅ, ÃÅìÕÅ ÁËî.êÆ. éÅñ î°ñÅÕÅå çÅ ò¶ðòÅ îéî¯Ôé ÇÃ³Ø Çãñ¯º é¶ ÇÂÕμåð ÕÆåÅ Ü¯ ê³ÜÅìÆ Çà©ÇìÀ±é îÂÆ 19, 2001 ç¶ Á³Õ ÇòμÚ ‘Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ çÆ ñÅô ð¯â¶ Áå¶ ÁËÃ.êÆ. é¶ êÛÅäÆ ÃÆ’ çÆ Ã°ðÖÆ Ô¶á ÛÇêÁÅ Í

88 ÃðÕÅðÆ å½ð ’å¶ À°é•» êÅÃ¯º òÆ Ã³å» çÆ ç¶Ô çÆ êÛÅä ÕðòÅÂÆ ×ÂÆ ÃÆ Í Ã©Æ ìÅÜò» é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ À°Ô 13 ÁêðËñ, 1978 é³± òÅêð¶ Çéð³ÕÅðÆ Õ»â ç¶ Ü»ÚÁÇèÕÅðÆ Ãé, ÇÜÃ ÕÅðé À°Ô Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» Áå¶ çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ ÃÅð¶ ÁÅ×±Á» é³± ÜÅäç¶ ÃéÍ À°é•» çμÇÃÁÅ ÇÕ À°Ô Ã³å» é³± ÕÂÆ òÅð Çîñ¶ Ô¯Â¶ Ãé Í À°Ôé» ÇÕÔÅ ÇÕ ÃðÕÅðÆ ÇðÕÅðâ ÇòμÚ çðÜ þ ÇÕ Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ ôÔÆç Ô¯ üμÕ¶ ÔéÍ Ã©Æ ìÅÜòÅ é³± 1980 ÇòμÚ òèÆÁÅ ê°ñÆÃ Ã¶òÅò» ñÂÆ ðÅôàðêåÆ îËâñ ÇîÇñÁÅ ÃÆ Í À°Ô 1995 ÇòμÚ ÁËÃ.êÆ. òÜ¯º Ã¶òÅ-î°Õå Ô¯Â¶ Ãé Í À°é•» çμÇÃÁÅ ÇÕ ×°ðç°ÁÅðÅ ôÔÆç» é¶óñ¶ ôîôÅéØÅà ÇòμÚ Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» çÅ ÃÃÕÅð ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í À°μæ¶ À°Ã ò¶ñ¶ Õ¶òñ ø½Ü çÅ Õ³àð¯ñ ÃÆ, ê°ñÆÃ Áå¶ ÇÃòñ ÁÇèÕÅðÆÁ» é³± À°μæ¶ ÜÅä çÆ ÁÅÇ×ÁÅ éÔÆº ÃÆ Í À°é•» çμÇÃÁÅ ÇÕ À°Ã ò¶ñ¶ ÇâêàÆ ÕÇîôéð Ã©Æ ðî¶ôÇÂ³çð ÇÃ³Ø, ÇÜÔó¶ ÇÕ Ô°ä î°μÖ-î³åðÆ ç¶ Çê©³ÃÆêñ ÃÕμåð Ôé, Çì©×¶âÆÁð åñòÅó, Çì©×¶âÆÁð ÚμãÅ, ÁËÃ.êÆ. (ÃÆ.ÁÅÂÆ.âÆ.) ê³Çâå ÔðÜÆå ÇÃ³Ø Áå¶ Ô÷Åð» çÆ Ç×äåÆ ÇòμÚ ÃËÇéÕ î½Ü±ç Ãé Í À°é•» ÇÂÔ òÆ ÇÕÔÅ, “ÇÂÃ î³åò ñÂÆ îËé³±§ 7 Ü±é é³± Ãò¶ð¶ Çòô¶ô å½ð ’å¶ ÃμÇçÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í îËº Ã³å» çÆ Çî©åÕ ç¶Ô çÆ êÛÅä ÕÆåÆ, ÇÜé•» ç¶ î³±Ô ç¶ ÃμÜ¶ êÅÃ¶ Áå¶ ñμÕ ’å¶ ×¯ñÆÁ» òμÜÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» Ãé ÍÓÓ Ã©Æ ìÅÜòÅ é¶ ÇÕÔÅ, ÒÒîËº ø½ÜÆ ÁøÃð» é³± ì¶éåÆ ÕÆåÆ ÇÕ Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» Áå¶ À°é•» ç¶ ÃÅæÆÁ» çÅ òμÖð¶ å½ð ’å¶ ÃÃÕÅð Õðé ÇçμåÅ ÜÅò¶ ÇÕªÇÕ ìÅÕÆ ñÅô» çÅ ÃÃÕÅð ÇÂμÕ æ» ’å¶ ÔÆ ÕÆåÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÃÆÍ ø½ÜÆ ÁøÃð» é¶ î¶ðÆ ì¶éåÆ ê©òÅé Õð ñÂÆ ÃÆ ÍÓÓ Ã©Æ ìÅÜòÅ é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ À°é•» é¶ ÇÃμÖ ðÔ°-ðÆå» Áé°ÃÅð À°é•» çÅ ÃÃÕÅð ÕÆåÅ Í Ã©Æ ìÅÜòÅ é¶ çμÇÃÁÅ ÇÕ À°é•» ç¶ Ã³å» çÆ Çî©åÕ ç¶Ô À°μå¶ ÚÅçð Áå¶ ç¶ÃÆ ÇØÀ° òÆ êÅÇÂÁÅ ÃÆ, ÇÜÃ ’å¶ ÇÂåðÅ÷ òÆ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í À°é•» çμÇÃÁÅ ÇÕ Ã³å Çí³âð»òÅñ¶, Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø, áÅÔðÅ ÇÃ³Ø Áå¶ íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø çÅ ÃÃÕÅð òμÖ¯-òμÖ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í Ã©Æ ìÅÜòÅ é¶ çμÇÃÁÅ ÇÕ ÃÃÕÅð ò¶ñ¶ ÕðÇøÀ± ñμÇ×ÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Áå¶ Ôð êÅÃ¶ ø½Ü ÔÆ ø½Ü é÷ð ÁÅ ðÔÆ ÃÆ Í À°é•» çðç íð¶ ñÇÔÜ¶ ÇòμÚ ÇÕÔÅ ÇÕ ÇâÀ±àÆ ç½ðÅé À°é•» ò¶ÇÖÁÅ ÇÕ ø½ÜÆ ÁÅåî-Ãîðêä Õðé òÅñ¶ ÇòÁÕåÆÁ» Áå¶ Á½ðå» éÅñ ìÔ°å îÅóÅ ÇòÔÅð Õð ðÔ¶ Ôé Áå¶ À°é•» ç¶ Õμêó¶ êÅó ðÔ¶ Ôé Í À°é•» ÃÅÇðÁ» é³± ªÞ ÔÆ ÛÅÀ°äÆ ÇòμÚ ÃÇæå ÃÕ±ñ ÇòμÚ Ã°μà ÇçμåÅ ÃÆ Í ÇÂÔ Ãí Õ°Þ ò¶Ö Õ¶ îËº ÇâêàÆ ÕÇîôéð Ã©Æ ðî¶ôÇÂ³çð é³± ì¶éåÆ ÕÆåÆ ÇÕ ÇÂé•» ñÂÆ ÕμêÇóÁ» çÅ ê©ì³è ÕÆåÅ ÜÅò¶ å» À°é•» é¶ Õ°Þ ÔÆ Ãî¶º ÇòμÚ ÕμêÇóÁ» çÅ ê©ì³è Õð ÇçμåÅ Í À°é•» çμÇÃÁÅ ÇÕ ÇêÛñ¶ Çå³é Ççé» å¯º êÅäÆ éÅ Çîñä ÕÅðé ñ¯ÕÆ ×³çÅ êÅäÆ ÔÆ êÆ ðÔ¶ Ãé Í À°é•» çμÇÃÁÅ ÇÕ ÇÂμÕ ø½ÜÆ ÁøÃð é³± ì¶éåÆ ÕðÕ¶ îËº ìÅö òÅñÆ ×ñÆ ÇòμÚ¯º êÅäÆ çÅ ê©ì³è ÕÆåÅ Áå¶ À°é•» é³± êÅäÆ ÇêÁÅÇÂÁÅ, ÇÜÃ çÅ Õ°Þ ø½ÜÆÁ» òμñ¯º Çòð¯è òÆ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Í Ã©Æ ìÅÜòÅ é¶ çμÇÃÁÅ ÇÕ Çå³é Ü±é é³± À°é•» é¶ Üéðñ ÁÅð.ÁËÃ.

89 ÇçÁÅñ é³± ì¶éåÆ ÕÆåÆ ÃÆ ÇÕ À°é•» é³± ×¯ñÆìÅðÆ ô°ð± Õðé å¯º êÇÔñ» ÇÂμÕ î½ÕÅ ÇçμåÅ ÜÅò¶ å» Ü¯ À°Ô Á³çð¯º Çéðç¯ô» é³± ìÅÔð Õμã ÃÕä Í À°é•» ÇÕÔÅ, Üéðñ ÇçÁÅñ é¶ îËé³± î½ÕÅ ÇçμåÅ Áå¶ îËº ÜμÇñ•Á»òÅñÅ ìÅö ñÅ×¶ Öó•¶ Ô¯ Õ¶ ÁéÅÀ±ºÃ ÕÆåÅ ÃÆ, ÇÜÃ éÅñ ãÅÂÆ Ã½ å¯º òμè Á½ðå» Áå¶ îðç» é¶ ÁÅåî-Ãîðêä ÕÆåÅ ÃÆ Í åøåÆô Õðé å¯º ìÅÁç Õ°Þ é³± Ûμâ ÇçμåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Áå¶ ôμÕÆÁ» é³± ø½Ü ç¶ ÔòÅñ¶ Õð ÇçμåÅ ÃÆ Í Ã©Æ ìÅÜòÅ é¶ çμÇÃÁÅ ÇÕ 7 Ü±é é³± ÔÆ Üæ¶çÅð ×°ðÚðé ÇÃ³Ø à½Ôó» Áå¶ Ã³å ÔðÚ³ç ÇÃ³Ø ñ½×¯òÅñ ×°ð± éÅéÕ ÇéòÅÃ å¯º ìÅÔð ÁÅÂ¶ Ãé, ÇÜé•» é³± ø½Ü ÁËî.ÂÆ.ÁËÃ. ç¶ ì³×ñ¶ ÇòμÚ ñË ×ÂÆ ÃÆ Í À°é•» çμÇÃÁÅ ÇÕ À°Ã¶ Ççé ÔÆ íÅÂÆ ÔðÇî³çð ÇÃ³Ø Ç×μñ, íÅÂÆ ÔðÇî³çð ÇÃ³Ø Ã³è±, íÅÂÆ îéÜÆå ÇÃ³Ø, ÁîðÜÆå ÇÃ³Ø ÚÅòñÅ Áå¶ íÅÂÆ ðÅÇÜ³çð ÇÃ³Ø îÇÔåÅ é³± òÆ ø½Ü é¶ Ø¶ð¶ ÇòμÚ ñË Õ¶ Ç×©øåÅð Õð ÇñÁÅ ÃÆ Áå¶ ìÅÁç ÇòμÚ À°é•» é³± ìäÅÂÆ ÁÅð÷Æ Ü¶ñ• ÇòμÚ ðμÇÖÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í À°é•» é¶ ÇÂÔ òÆ Ãêôà ÕÆåÅ ÇÕ ÇÂé•» ÇòμÚ¯º ÇÕÃ¶ òÆ ÁÅ×± é¶ ÁÅåîÃîðêä éÔÆº ÃÆ ÕÆåÅ Áå¶ éÅ ÔÆ Õ¯ÂÆ Ôμæ Öó•¶ Õð Õ¶ ÔÆ ìÅÔð ÁÅÇÂÁÅ ÃÆ Í Ã©Æ ìÅÜòÅ é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» çÆ î½å ìÅð¶ Ãμå Ü±é é³± ÔÆ àÆ.òÆ. å¯º õìð ÁÅ ×ÂÆ ÃÆÍ Ã©Æ ìÅÜòÅ é¶ ÇÂÔ òÆ ÇÂ³ÕôÅø ÕÆåÅ ÇÕ çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ Õ°Þ ÁÅ×± òÆ Ã³å» ìÅð¶ ÁÃñÆÁå ÜÅäé ñÂÆ À°é•» Õ¯ñ ÁÅÂ¶ Ãé Áå¶ À°Ôé•» é¶ À°é•» ÁÅ×±Á» é³± òÆ Ãêôà çμÃ ÇçμåÅ ÃÆ Í À°é•» ÇÕÔÅ ÇÕ Ã³å» ç¶ êÇðòÅð ç¶ ÇÕÃ¶ îËºìð é¶ Ã³å» ìÅð¶ ê°μÛä ñÂÆ À°é•» åÕ Õç¶ êÔ°³Ú éÔÆº ÕÆåÆ Í

ôÔÅçå çÅ ÃμÚ - éðÅÇÂä ÇÃ³Ø Ü±é 1984 ç¶ Øμ¬ØÅð¶ é³± ÃåÅð» ÃÅñ ¦Ø üμÕ¶ Ôé êð çîçîÆ àÕÃÅñ é¶ ÇÂÃ ï°μè ç¶ éÅÇÂÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅÇñÁ» çÆ ôÔÅçå ìÅð¶ ÁÜ¶ òÆ ç°ÇìèÅ êÅÂÆ Ô¯ÂÆ þ Í ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø å» ÇÂÔ ×μñ Ã°äé é³± ÇåÁÅð ÔÆ éÔÆº ÇÕ Ã³å ôÔÆç Ô¯ üμÕ¶ Ôé Í À°Ô å» ÇÂμÕ¯ ðà ÔÆ ñÅÂÆ Ü»ç¶ Ôé ÇÕ Ã³å Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ôé Áå¶ áÆÕ Ãî» ÁÅÀ°ä ’å¶ ÇÂμÕ éÅ ÇÂμÕ Ççé ÷ð±ð ÁÅÀ°ä×¶ Í àÕÃÅñ òμñ¯º ê©ÕÅôå Çéμåé¶î ç¶ ×°àÕ¶ ’å¶ çðÜ ÇÂÔ ôìç ÇÕ ÒÒÇÃμÖ Ã³×å ê©åÆ ÃÇéîð ì¶éåÆ þ ÇÕ Ã³å Ç×ÁÅéÆ ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÜÆ õÅñÃÅ Çí³âð»òÅÇñÁ» çÆ Úó•çÆ ÕñÅ ñÂÆ ÁðçÅÃ Õð¯ÓÓ òÆ À°Ôé» ç¶ ÇÜÀ±ºç¶ Ô¯ä çÅ ê©íÅò ÔÆ Çç³ç¶ Ôé Í çîçîÆ àÕÃÅñ çÆ å» èÅðéÅ ÔÆ ÇÂÔ þ ÇÕ ÇÕªÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ î°ÖÆ Ãé, ÇÂÃ ñÂÆ À°Ôé» ìÅð¶ ×μñ Õðé çÅ ÁÇèÕÅð ÇÕÃ¶ Ô¯ð é³± éÔÆº, ÇÃðø Áå¶ ÇÃðø çîçîÆ àÕÃÅñ é³± ÔÆ þ, êð ç±Ü¶ êÅÃ¶ Ã³å» çÆ ôÔÅçå ç¶ ÃμÚ é³± ÜÅäé ç¶ ìÅòÜ±ç Õ°Þ ÇÃμÖ Ã³ÃæÅò» òÆ ÕÔÆ Ü»çÆÁÅ Ôé ÇÕ ÇÂÔ îÅîñÅ òÅÇÕÁÅ ÔÆ çîçîÆ àÕÃÅñ çÅ Á³çð±éÆ îÅîñÅ þ Áå¶ ÇÜ³éÅ ÇÚð çîçîÆ àÕÃÅñ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ôÔÆçÆ çÅ ÁËñÅé éÔÆº Õð Çç³çÆ, úéÅ ÇÚð À°Ôé» ç¶ ôÔÆç Ô¯ä çÆ ×μñ ÕðéÆ ÔÆ éÔÆº ÚÅÔÆçÆ Í ÇÂÔé» ÇÃμÖ Ã³ÃæÅò» ÇòμÚ Øð Õð üμÕÆ ÇÂÔ ÇÂμÕ ÁÇÜÔÆ Õî÷¯ð ê©ÇòðåÆ þ ÇÜÃ é¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ îÔÅé ôÔÆçÆ é³± Ô°ä åÕ ÁμÖ¯º êð¯Ö¶ ÕðÕ¶ ð¯ÇñÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ Áå¶ ÇÂÃ ÇÃðñμæ ÜðéËñ é¶ ÇÜÃ Õ½î ñÂÆ ÁÅêäÅ ÃÆÃ òÅð Õ¶ Ã°éÇÔðÆ ÇÂÇåÔÅÃ ÇÃðÇÜÁÅ ÃÆ, À°Ã é¶ ÁÅêäÆÁ» èÅðÇîÕ ðòÅÇÂå» Áé°ÃÅð ÇÂÃ ï¯è¶ çÆ Á³åî ÁðçÅÃ Õðé çÅ ÁÅêäÅ øð÷ òÆ ê±ðÅ éÔÆº ÕÆåÅ Í ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø å» Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ôÔÅçå çÆ ×μñ Õðé é³± ÔÆ êÅê ÃîÞçÅ þ Áå¶ À°Ãç¶ ôðèÅ¬ À°Ãç¶ ÃðÅê å¯º âðç¶ Ô¯Â¶ üμê Ôé Í ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³³Ø çÅ Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÅ ÇòôòÅÃ ÇÕ³éÅ êμÕÅ þ, ÇÂÃ çÆ Ô¶á ÇñÖÆ ÇÂμÕ À°çÅÔðä ÔÆ ÕÅøÆ þ Í Üéðñ éÇð³çð ÇÃ³Ø çÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ Üæ¶çÅð òÜ¯º Çéï°ÕåÆ çÅ îÅîñÅ Úμñ ÇðÔÅ ÃÆ Í ÇÂÃ Ã³ì³è ÇòμÚ îËº ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø éÅñ ×μñ Õðé ñÂÆ 12 Ãå³ìð, 1990 é³± ×°ðç°ÁÅðÅ ×°ðçðôé ê©ÕÅô, îÇÔåÅ ÇòÖ¶ Ç×ÁÅ êð ÇÂÃ îÅîñ¶ ’å¶ ÁÅêäÅ øËÃñÅ Çç³ÇçÁÅ ìÅì¶ é¶ ÇÕÔÅ, ‘ÇÂÔ îÅîñÅ îÔ»ê°ðÖ Ã³å ÜðéË³ñ ÇÃ³Ø ÜÆ ÁÅê ÔÆ ÁÅ Õ¶ Ôμñ Õðé×¶ Í Ô°ä Ç÷ÁÅçÅ ç¶ð éÔÆº, Û¶ îÔÆé¶ çÆ ÔÆ ×μñ þ, îÔ»ê°ðÖ ÁÅ ÔÆ ðÔ¶ ÔéÍ’ î×ð ÁμÜ å» îÔ»ê°ðÖ ì©ÔîÇ×ÁÅéÆ ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ ÇÂÃ êÇòμåð íÇòμÖìÅäÆ é³± òÆ ÃÅã¶ çÃ ÃÅñ ìÆå üμÕ¶ Ôé êð Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ éÔÆº ÁÅÂ¶ Í ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø ç¶ ÇÂÔ êÇòμåð ìÚé Üç îËº íÅÂÆ ×°ðç¶ò ÇÃ³Ø ÕÅªÕ¶, ÃÅìÕÅ Üæ¶çÅð ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì é³± çμÃ¶ å» À°Ô Õ°Þ êñ ×³íÆð ðÇÔä å¯º ìÅÁç ì¯ñ¶, ‘Ü¶Õð

91 ÁÇÜÔÅ Ô¯ ÜÅò¶ å» òÅÇÔ×°ð± çÆ ÁêÅð ÇÕðêÅ, êð ÇÂÔ ÇÕò¶º Ô¯ ÃÕçÅ þ ? Ã³å ÜÆ å» Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ êÇòμåðåÅ ñÂÆ Ü±Þç¶ Ô¯Â¶ ôÔÆçÆ êÅ üμÕ¶ Ôé, òÅÇÔ×°ð± ç¶ íÅä¶ é³± î³é¯Í’ ð¯Ô ÇòμÚ ÁÅÂ¶ Üæ¶çÅð ÃÅÇÔì é¶ ÇÂÃ Ã³ì³èÆ Ô¯ð òÆ ÕÂÆ ÖðÆÁ» ÖðÆÁ» Ã°äÅªÇçÁ» ÇÕÔÅ ÇÕ 16 øðòðÆ, 1986 é³± ÇÂÃ ìÅì¶ é¶ çÆòÅé ÔÅñ î³ÜÆ ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÅ î¶ð¶ å¯º òÆ Þ±á ì°ñÅÇÂÁÅ ÃÆ Í çîçîÆ àÕÃÅñ ÇòμÚ Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆ ìä üμÕÆ ÇÂÃ èÅðéÅ ÕÅðé Üç òÆ ÇÕÃ¶ Ãà¶Ü å¯º Ã³å» çÆ ôÔÆçÆ çÆ ×μñ ÚμñÆ å» àÕÃÅñ òμñ¯º À°Ã Çòð°μè å±øÅé Öó•Å Õð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Í Üç 26 ÜéòðÆ, 1986 é³± Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ’å¶ Ô¯Â¶ ‘Ãðìμå õÅñÃÅ’ ÃîÅ×î ÇòμÚ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅÇñÁ» é³± ôÔÆç ìÅìÅ çÆê ÇÃ³Ø ÜÆ îËâñ éÅñ ÃéîÅéå ÕðÕ¶, îËâñ À°Ôé» çÆ Ã°êåéÆ ìÆìÆ ê©Æåî Õ½ð é³± ÇçμåÅ Ç×ÁÅ å» ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø é¶ Ã³å» çÆ ôÔÆçÆ ê©òÅé Õð ñËä ç¶ êÂ¶ ÇÂÃ ê©íÅò é³± Öåî ÕðÅÀ°ä ñÂÆ ìÔ°å ÷¯ð ñÅÇÂÁÅ Í Üç íÅÂÆ ÁÜÅÇÂì ÇÃ³Ø, íÅÂÆ î¯ÔÕî ÇÃ³Ø, íÅÂÆ è³éÅ ÇÃ³Ø, íÅÂÆ îéìÆð ÇÃ³Ø ÚÔ¶ó± Áå¶ íÅÂÆ ×°ðìÚé ÇÃ³Ø îÅé¯ÚÅÔñ ÕÂÆ Ççé ÇÂÃ ìÅð¶ üμê ÔÆ ðÔ¶ å» Çëð ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø é¶ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ ÁËÕÇà³× Üæ¶çÅð íÅÂÆ ×°ðç¶ò ÇÃ³Ø ÕÅªÕ¶ å¯º 16 øðòðÆ, 1986 é³±, îμÇÃÁÅ òÅñ¶ Ççé, Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì çÆ éò-À°ÃÅðÆ çÆ ÁÅð³íåÅ ç¶ Ã³ì³è ÇòμÚ çÆòÅé ÔÅñ î³ÜÆ ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ Ô¯Â¶ ÃîÅ×î ’Ú ÇÂÃ îÔÅé ï¯è¶ çÆ ôÔÆçÆ çÅ Ö³âé ÕðòÅÇÂÁÅ Áå¶ À°Ã ê©íÅò é³± õåî ÕÆåÅ Ü¯ Ãðìμå õÅñÃÅ ÇòÖ¶ îËâñ ç¶ä éÅñ ÇêÁÅ ÃÆ Í Ü±é 1984 ç¶ Øμ¬ØÅð¶ ç½ðÅé Ô¯Â¶ ôÔÆç» çÆ Á³åî ÁðçÅÃ ñÂÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ×°ðçðôé ê©ÕÅô, Ú½Õ îÇÔåÅ ÇòÖ¶ Üç 14¤ Ü±é, 1984 é³± ÁÖ³â êÅá ðμÇÖÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ å» À°Ã ò¶ñ¶ ÁÅð³í Áå¶ îμè çÆ ÁðçÅÃ å» Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ çÆ ôÔÆçÆ çÆ ÔÆ ÕÆåÆ ×ÂÆ ÃÆ êð 16 Ü±é 1984 é³± Üç í¯× êËäÅ ÃÆ å» ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø é¶ À°Ú¶ÚÅ Ã°é¶ÔÅ ØμÇñÁÅ ÇÕ ÇÂÔ ÁðçÅÃ Úó•çÆ ÕñÅ çÆ ÕÆåÆ ÜÅò¶ Í ìÅì¶ çÅ ÇÂÔ Ô°Õî î³é Õ¶ í¯× À°êð³å Ã³å» çÆ Úó•çÆ ÕñÅ çÆ ÁðçÅÃ ÕÆåÆ ×ÂÆ Í À°Ã Ãî¶º ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø îÇÔå¶ é¶ó¶ ÇÕÃ¶ Çê³â ÇòμÚ «Õ¶ Ô¯Â¶ ÃéÍ ÇÂÃ åð•» ÇÂÃ îÔÅé ÜðéËñ çÆ ôÔÆçÆ ìÅð¶ ô°ð± å¯º ÔÆ ç°ÇìèÅ êË ×ÂÆ Ü¯ ÁÜ¶ òÆ ÇÜª çÆ Çåª ìäÆ Ô¯ÂÆ þ Áå¶ À°Ôé» çÅ ôÔÆçÆ ÇçÔÅóÅ îéÅÀ°ä* çÅ ÔÆÁÅ ÁμÜ åÕ ÇÕÃ¶ é¶ òÆ éÔÆº ÕÆåÅ, êð ÇÃμÖ Õ½î ÇòμÚ Ã³å» çÆ ôÔÅçå é³± ÁμÖ¯º êð¯Ö¶ Õðé ÕÅðä çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ Çòð°μè ÁÅÂ¶ Ççé ÇÕÃ¶ éÅ ÇÕÃ¶ êÅÇÃª ÁÅòÅ÷ À°μáçÆ ÔÆ ðÔÆ þ Í ÇÂÃ ÕðÕ¶ çîçîÆ àÕÃÅñ ÇòμÚ òÆ ç¯ ÇòÚÅðèÅðÅò» êËçÅ Ô¯ ×ÂÆÁ»Í ÁÖÆð, çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ Õ°Þ ÇÃ³Ø» é¶ 1991 ÇòμÚ ÁÕÅñ * ôÔÆç Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø Ø¾ñ±ØÅðÅ ïÅçÇ×ðÆ Õî¶àÆ ò¾ñ¯º 6 Ü±é 2001 é±¿ Ã¿å ÜðéËñ ÇÃ¿Ø éÇîå ÁÖ¿â êÅá çÅ í¯× êÅ Õ¶ ÃzÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ Ãéî°Ö À°Ôé» çÆ Á¿åî ÁðçÅÃ Õð Çç¾åÆ ×ÂÆ ÔËÍ

92 åõå ÃÅÇÔì ’å¶ Ü°ó Õ¶ ëËÃñÅ ÕÆåÅ ÇÕ Ü¶Õð Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø 31, çÃ³ìð, 1997 åÕ ÁÅ ÜÅä å» À°Ôé» é³± ôÔÆç î³éä çÆ ÇòÚÅðèÅðÅ ÇòμÚ ôÅîñ íÅÂÆ î¯ÔÕî ÇÃ³Ø çÅ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ’å¶ ÇÃð ÕμÇàÁÅ ÜÅò¶×Å Áå¶ Ü¶Õð ÇÂÃ Ççé åÕ éÅ ÁÅÂ¶ å» Çëð Ã³å» é³± Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ î³éä òÅñÆ ÇòÚÅðèÅðÅ ’Ú ôÅîñ íÅÂÆ ÇççÅð ÇÃ³Ø çÅ ÇÃð ÕμÇàÁÅ ÜÅò¶×Å Í ÇÃð òμãä ñÂÆ íÅÂÆ îñÕÆÁå ÇÃ³Ø* é³± üÇäÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ ÇÃ³Ø» òμñ¯º ÇÃð ç¶ Õ¶ øËÃñÅ ÇéíÅÀ°ä ç¶ Çç©ô é³± ò¶Öä ñÂÆ îËº Áå¶ îÇÔ³çð ÇÃ³Ø ð³èÅòÅ, Üéðñ ÃÕμåð, ÁÕÅñ øËâð¶ôé 31 çÃ³ìð, 1997 é³± ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ’å¶ ìËá¶ ðÔ¶ êð À°μæ¶ Õ°Þ òÆ éÅ Ô¯ÇÂÁÅ Í çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ ÇÃ³Ø ÇÂÃ ëËÃñ¶ ’å¶ ê±ð¶ ÇÕª éÅ À°åð¶ Áå¶ øËÃñÅ å¯ó ç¶ä ’å¶ çîçîÆ àÕÃÅñ Áå¶ Ã°îμÚÅ ê³æ ÇÕª üμê þ, ìÅð¶ å» òÅÇÔ×°ð± ÔÆ ÜÅäçÅ þ, êð çîçîÆ àÕÃÅñ é¶ ÇÂÔ Ççé ¦Ø ÜÅä ’å¶ òÆ Ã³å» çÆ ôÔÅçå é³± ÁμÜ åÕ ê©òÅé éÔÆº ÕÆåÅ, Ã×¯º Üç òÆ ÇÕÃ¶ é¶ Ã³å ÜðéËé ÇÃ³Ø é³± ôÔÆç ÇÕÔÅ å» çîçîÆ àÕÃÅñ òμñ¯º å±øÅé Öó•Å Õð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Í Ãå³ìð 1995 ÇòμÚ Ô¯Â¶ Çòôò ÇÃμÖ Ã³î¶ñé ÇòÖ¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅÇñÁ» é³± îÔÅé ôÔÆç çÅ ÃéîÅé ç¶ä éÅñ òÆ ÇÂÔ îÅîñÅ î°μÕÅ éÔÆº, Ã×¯º ÁõìÅð» çÆÁ» Ã°ðõÆÁ» ÇòμÚ À°μíð Õ¶ ÃÅÔîä¶ ÁÅÇÂÁÅ ÃÆ Áå¶ åñõÆ íðÆ ÇìÁÅéìÅ÷Æ òÆ ÕÆåÆ ×ÂÆ ÃÆ Í çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ ÇÂÃ Çòð¯è ç¶ ÕÅðé ÔÆ å» òÆÔòÆº ÃçÆ ç¶ ÇÂÃ îÔÅé ê³æÕ ÜðéËñ çÅ ôÔÆçÆ ÇçÔÅóÅ îéÅÀ°ä çÆ æ» ÁÕÅñÆ çñ Á³Çî©åÃð é¶ Ôð ÃÅñ 11 øðòðÆ é³± øåÇÔ×ó• ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ Üéî Ççé îéÅÀ°äÅ ÔÆ ô°ð± ÕÆåÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ Í ô¯©îäÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ê©ì³èÕ Õî¶àÆ ç¶ ÇÜÔé» ÁÇèÕÅðÆÁ» é¶ Ã³å» ç¶ Çî©åÕ ÃðÆð çÆ ôéÅõå ÕÆåÆ ÃÆ, À°Ô òÆ ÇÂÃ Õ½îÆ ÜðéËñ é³± ôÔÆç ÕÇÔä òÅÇñÁ» ç¶ ÒÒî³±Ô ÇòμÚ ÕÆó¶ êË ÜÅäÓÓ ç¶ âð¯º üμê ÔÆ Ô¯ ×Â¶ ÃéÍ À°Ôé» é¶ ÃμÚ çμÃ Õ¶ Õ½î é³± ç°ÇìèÅ ÇòμÚ¯º Õμãä çÆ éÅ å» Õ¯ÂÆ Õ¯Çôô ÕÆåÆ þ Áå¶ éÅ ÔÆ ÇÂÃ ÇÃðñμè ï¯è¶ òμñ¯º õÅñÃÅ ê³æ ñÂÆ ÕÆåÆ îÔÅé Õ°ðìÅéÆ ìÅð¶ ÔÆ Õ¯ÂÆ ôìç ì¯ÇñÁÅ Í çîçîÆ àÕÃÅñ ÇêÛñ¶ 17 ÃÅñ å¯º Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ Ô¯ä çÆ ÔÆ ×μñ ÕðçÆ ðÔÆ þ Áå¶ ÁÅêä¶-ÁÅê é³± ê³æ çÆÁ» é°îÅÇÂ³çÅ ÁÖòÅÀ°ä òÅñÆÁ» Ã³ÃæÅò» Áå¶ Üæ¶ì³çÆÁ» òÆ ÇÂÃ ñÅÃÅéÆ ôÔÆç Ã³å ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ôÔÅçå é³± ê©òÅé Õðé ÇòμÚ ÁÃëñ ðÔÆÁ» Ôé Í ÇÂÔé» ÇòμÚ¯º ÇÕÃ¶ é¶ òÆ À°Ôé» çÆ Á³åî ÁðçÅÃ Õðé çÅ ÔÆÁÅ éÔÆº ÕÆåÅ Í ÇÂÃ ÃÅðÆ ÃÇæåÆ é³± î°μÖ ðμÖ Õ¶ Õ°Þ ê³æÕ ôõÃÆÁå» Áå¶ Ã³ØðôôÆñ Üæ¶ì³çÆÁ» é¶ 8 îÂÆ, 2001 é³± íÅÂÆ ×°ðçÅÃ ÔÅñ, Á³Çî©åÃð ÇòÖ¶ îÆÇà³× ÕÆåÆ Áå¶ Ã³å» çÆ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ’å¶ Á³åî ÁðçÅÃ ÕðÕ¶ ôÔÆçÆ ÇçÔÅóÅ îéÅÀ°ä çÅ øËÃñÅ ñË ÇñÁÅ Í ÇÂÃ øËÃñ¶ å¯º ìÅÁç òÆ ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø é¶ Ã³å» çÆ ôÔÅçå é³± * íÅÂÆ îñÕÆÁå ÇÃ¿Ø é¿È Üç ÇÂÃ ëËÃñ¶ Ã¿ì¿èÆ ê¹¼ÇÛÁÅ Ç×ÁÅ å» À¹Ã é¶ ÇÂÃ çÆ ê¹ôàÆ ÕðÇçÁ» ÇÕÔÅ ÇÕ Çòç¶ô ÜÅä çÅ òÆ÷Å Çîñ ÜÅä ÕÅðé îËº Çòç¶ô ÜÅä å¯º êÇÔñ» íÅÂÆ î¯ÔÕî ÇÃ¿Ø é¿È ÕÇÔ ÇÕ Ç×ÁÅ Ã» ÇÕ Ü¶Õð îËº î½Õ¶ À¹¼å¶ êðå éÅ ÃÇÕÁÅ å» ÇÃð ò¼ãä çÆ ÇâÀ¹àÆ å¿È (íÅÂÆ î¯ÔÕî ÇÃ¿Ø) ÇéíÅÀ¹äÆ ÔËÍ íÅÂÆ îñÕÆÁå ÇÃ¿Ø çÅ ÕÇÔäÅ ÔË ÇÕ îËº Á¼Ü òÆ À¹Ã¶ ëËÃñ¶ Áé¹ÃÅð ÇÃð ò¼ãä é¿È ÇåÁÅð Ô», Ü¶Õð íÅÂÆ çÆçÅð ÇÃ¿Ø Áå¶ íÅÂÆ î¯ÔÕî ÇÃ¿Ø ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì À¹¼å¶ êÔ¹¿Ú Õ¶ Ã¿×å» é¿È ÇÂÃ ëËÃñ¶ å¯º ÜÅä¿È ÕðÅÀ¹ä Áå¶ éÅñ ÔÆ ÕÇÔä ÇÕ ÇÃð ò¼ãä çÅ Õ¶Ã Õ¯ÂÆ òÆ éÔÆº Õð¶×ÅÍ

93 ê©òÅé éÔÆº ÕÆåÅ, Ã×¯º Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºç¶ Ô¯ä çÅ î°ó çÅÁòÅ ÕðÇçÁ» ×°ðç°ÁÅðÅ ×°ðçðôé ê©ÕÅô, îÇÔå¶ ÇòÖ¶ ‘Úó•çÆ ÕñÅ ÇçòÃ’ îéÅÀ°ä çÅ ÁËñÅé Õð ÇçμåÅ Áå¶ ôÔÆçÆ ÇçÔÅóÅ îéÅÀ°ä çÅ ÁËñÅé Õðé òÅÇñÁ» À°êð öñå å°Ôîå» òÆ ñÅÀ°äÆÁ» ô°ð± Õð ÇçμåÆÁ» Í ÇÂÃ Áμå-ç°ÖçÅÂÆ ÃÇæåÆ ’Ú¯ Õ½î é³± Õμãä ñÂÆ ÷ð±ðÆ þ ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ÇÜÀ±ºç¶ Ô¯ä çÅ ê©ÚÅð Õðé òÅñÆ ÃÅÇ÷ô å¯º ê±ðÆ åð•» êðçÅ üμÇÕÁÅ ÜÅò¶ Áå¶ ÁÃñÆÁå Õ½î ç¶ ÃÅÔîä¶ ÇñÁ»çÆ ÜÅò¶ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ ìÚ ÇéÕñä çÆ ×μñ ÇÕμæ¯º, ÇÕò¶º Áå¶ ÇÕª ô°ð± Ô¯ÂÆ, é³± ÃîÞä çÆ ñ¯ó þ Í Ü±é 1984 ç¶ ç°ÖçÅÂÆ ÃÅÕ¶ éÅñ ÇÃμÖ-ÇÔðç¶ ò¦±èð¶ ×Â¶ Ãé Í ÇÔ³ç ÃðÕÅð Çòð°μè ÇÃμÖ» ç¶ Ççñ» ÇòμÚ ×°μÃ¶ ç¶ í»ìó ìñ ðÔ¶ Ãé Í ÇÃμÖ Ã³×å» Ãõå ÕðÇøÀ± ç¶ ìÅòÜ±ç òÔÆð» Øμå Õ¶ Á³Çî©åÃð é³± Úμñ êÂÆÁ» Ãé Í é½Ü°ÁÅé» ÇòμÚ îðé-îÅðé çÅ Ü÷ìÅ À°ìÅñ¶ ÖÅ ÇðÔÅ ÃÆ Í íÅðåÆ ø½Ü ÇòÚñ¶ ÇÃμÖ Ü°ÁÅé» é¶ ìöÅòå Õð ÇçμåÆ ÃÆ Í òμâ¶-òμâ¶ ÇÃμÖ ÁøÃð ÁÅê¯-ÁÅêä¶ ÁÔ°ÇçÁ» å¯º ÁÃåÆø¶ ç¶ ðÔ¶ Ãé Í ÇÔ³ç ÃðÕÅð òμñ¯º Çîñ¶ ÁòÅðâ Áå¶ ÃéîÅé òÆ ÇÃμÖ» é¶ òÅêÃ Õð Ççμå¶ Ãé Í ñ¯Õ ÃíÅ ç¶ Õ°Þ Õ»×ðÃÆ ÇÃμÖ îËºìð» é¶ òÆ ÁÃåÆø¶ ç¶ Õ¶ Õ»×ðÃ éÅñ¯º éÅåÅ å¯ó ÇñÁÅ ÃÆÍ ÇçμñÆ ÃðÕÅð ÁÅêä¶-ÁÅê é³± ìÔ°å ÔÆ ÕÃ±åÆ ÃÇæåÆ ÇòμÚ ëÃÆ Ô¯ÂÆ îÇÔÃ±Ã Õð ðÔÆ ÃÆ Áå¶ À°Ô Ôð åðÆÕ¶ éÅñ ÇÃμÖ ÇÔðÇçÁ» ÇòμÚ êËçÅ Ô¯Â¶ ÷÷ì¶ é³± á³âÅ ÕðéÅ ÚÅÔ°³çÆ ÃÆ Í ÇÂÃ ñÂÆ À°Ã é¶ ÇÃμÖ Õ½î ç¶ ÇÔðÇçÁ» é³± Ú³×Æ åð•» êÇó•ÁÅ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ôÔÆçÆ ÇÃμÖ» ñÂÆ ÁÃÇÔ ÃÆ Í Ã³å» çÆ ôÔÅçå çÆ õìð Þ±áÆ Ô¯ò¶, Ôð ÇÃμÖ ÇÔðç¶ çÆ À°î³× ÃÆ Í Ôð ÇÃμÖ Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºç¶ ìÚ ÇéÕñä çÆ õìð Ã°äé ñÂÆ åóê ÇðÔÅ ÃÆ Í ÃðÕÅð é¶ ÇÃμÖ» çÆ ÇÂÃ íÅòéÅ çÅ øÅÇÂçÅ À°áÅÀ°ä ñÂÆ ÇÂμÕ ÃÅÇ÷ô ØóÆ Í ÇÂμÕ ø½ÜÆ ×μâÆ Ãî¶å Õ°Þ ÇÃμÖ ÁøÃð» ç¶ ñÅêåÅ Ô¯ä Áå¶ ìÅÁç ÇòμÚ ÇÂÃ ×μâÆ ç¶ êÅÇÕÃåÅé ÃðÔμç å¯º Çîñä çÆ ÁøòÅÔ, ÁÃñ ÇòμÚ ÇÂÃ ÃÅÇ÷ô çÆ î°μãñÆ ÕóÆ ÔÆ ÃÆ Í ÇÂÃ ÃÅÇ÷ô é³± ÇÃð¶ Úó•ÅÀ°ä ñÂÆ ÚÅð ÇÃμÖ ø½ÜÆ ÁøÃð ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø êÅÃ À°Ôé» ç¶ Çê³â ð¯â¶ í¶Ü¶ ×Â¶, Ü¯ À°μæ¶ ÇòÛÆ Ô¯ÂÆ Ãø ’å¶ ìËáÆ Ã³×å ÇòμÚ ìËá ×Â¶ Í À°Ôé» é¶ Õ°Þ ÇÚð ìËáä å¯º ìÅÁç ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø éÅñ òμÖÇðÁ» ×μñ ÕðÕ¶ çμÇÃÁÅ ÇÕ Ã³å Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ôé Áå¶ ìÅìÅ áÅÔðÅ ÇÃ³Ø Ãî¶å ÁÃÆº Ö°ç À°Ôé» é³± ÃðÔμç êÅð ÕðÅ Õ¶ êÅÇÕÃåÅé í¶Ü ÁÅÂ¶ Ô» Í ÇÂÃ Ã°é¶Ô¶ éÅñ ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø é³± ÁÅêä¶ ê°μåð Áå¶ Õ½î ç¶ ÇéèóÕ ÁÅ×± Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÅ êμÕÅ ÇòôòÅÃ Ô¯ Ç×ÁÅ Í À°Ã Ãî¶º ÇÂÔ ÁøòÅÔ òÆ ÁÅî Ã°äé é³± ÇîñçÆ ðÔÆ ÃÆ ÇÕ Ã³å ø½ÜÆ ÁøÃð çÆ òðçÆ êÅ Õ¶ ø½Ü ç¶ Ø¶ð¶ ÇòμÚ¯º ÃÔÆÃñÅîå ìÅÔð ÇéÕñ ×Â¶ Ôé êð ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø êÅÃ ×Â¶ ÚÅð ÇÃμÖ ø½ÜÆ ÁøÃð» òμñ¯º ÕÔÆ ×ÂÆ ÇÂÃ ×μñ ÇòμÚ ÁμÜ åÕ Õ¯ÂÆ ÃÚÅÂÆ é÷ð éÔÆº ÁÅÂÆ ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø êÅÇÕÃåÅé êÔ°³Ú ×Â¶ Ôé Í ÁÃñ ÇòμÚ ÇÂÔ ÁøÃð À°Ã ÃðÕÅðÆ ÃÅÇÜô åÇÔå ×Â¶ Ãé Ü¯ Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºç¶ ìÚ ÇéÕñä çÅ ê©ÚÅð ÕðÕ¶ ÇÃμÖ» ÇòμÚ êËçÅ Ô¯Â¶ ×°μÃ¶, Ü¯ô Áå¶ Ü÷ì¶ é³± á³âÅ Õðé, Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ é»Á é³± ÇÃμÖ ÇÔðÇçÁ» ’Ú¯º Õμãä Áå¶ ê³ÜÅì ÇòμÚ ìñä òÅñ¶ í»ìó ç¶ õåð¶ å¯º ìÚä ñÂÆ ìäÅÂÆ ×ÂÆ ÃÆ Í

94 ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø ç¶ ÇÂÃ ÇòôòÅÃ é³± Ã³å» ç¶ íðÅ ÕËêàé ÔðÚðé ÇÃ³Ø ð¯â¶ ç¶ îé ÇòμÚ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ôÔÅçå ìÅð¶ ø½Ü ç¶ ÇÂμÕ Ã±ì¶çÅð Áå¶ ÇÂμÕ Ü°ÁÅé é¶ ç°ÇìèÅ êÅ Õ¶ Ô¯ð òÆ êμÕÅ Õð ÇçμåÅ Í ÕËêàé ÔðÚðé ÇÃ³Ø Áé°ÃÅð, “Üç îËº ÇîåÆ 7-6-1984 é³± Ãò¶ð¶ ð¶âÆú å¯º õìð Ã°äÆ ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÅ ôò Çîñ Ç×ÁÅ þ å» îËº ÁÅêäÆ ðËÜÆîËºà ç¶ Õî»âð ñËøàÆéËºà Â¶.ìÆ. ôðÔàÆ å¯º Á³Çî©åÃð ÜÅä çÆ ÁÅÇ×ÁÅ î³×Æ Í Õ¯ð Õî»âð ñËøàÆéËºà Üéðñ ×½ðÆ ô³Õð Áå¶ î¶Üð Üéðñ ðäìÆð ÇÃ³Ø, Ü¯ À°Ã Ãî¶º Ü¦èð ÇòÖ¶ ÔÆ Ãé, é¶ å» é»Ô-é°μÕð ÕÆåÆ, êð ÇÂμÕ íðÅ ñÂÆ íðÅ çÆ íÅòéÅ é³± ÃîÞ Õ¶ Õðéñ Â¶.ìÆ. ôðÔàÆ é¶ îËé³± Á³Çî©åÃð ÜÅä çÆ ÁÅÇ×ÁÅ ñË ÇçμåÆ Í îËé³± Ã±ì¶çÅð Ô³ÃðÅÜ çÆ Çé×ðÅéÆ Ô¶á Õ°Þ Ô¯ð ÇÔ³ç± Ü°ÁÅé» çÆ ×Åðç ñÅ Õ¶ Á³Çî©åÃð ñË ×Â¶ Í îËº ÕðÆì ìÅÁç ç°êÇÔð 3-00 òÜ¶ Ø³àÅ-Øð çðòÅ÷¶ ’å¶ ê°μÜÅ Í êÇÔñ» ÜμÇñ•Á» òÅñ¶ ìÅö å¯º æ¯ó•Å Áμ×¶ ð¯Õ Õ¶ î¶ðÆ Ãà¶é-×³é Üî•» Õð ñÂÆ Í îËº ÁÜ¶ À°μæ¶ ÔÆ Öó•Å Ã» ÇÕ ú. ×ð°ê* ç¶ ÃÅð¶ ÜðéËñ çðìÅð ÃÅÇÔì ÇòμÚ¯º Ô¯ Õ¶ òÅêÃ ¦Ø¶ Í Üç îËº Ø³àÅ-Øð çðòÅ÷¶ ’å¶ êÔ°³Ú Ç×ÁÅ å» À°μæ¶ Çå³é ñÅôÅ, çðòÅ÷¶ ç¶ ÃμÜ¶ êÅÃ¶, êËð ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì òμñ é³± ÕðÕ¶ ðμÖÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» ÃéÍ ÇÂÔé» ÇòμÚ¯º Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ñÅô ìðø ç¶ ç¯ òμâ¶ ã¶ÇñÁ» ’å¶ ðμÖÆ Ô¯ÂÆ ÃÆ Áå¶ íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø Áå¶ Üéðñ Ã°ì¶× ÇÃ³Ø çÆ ìðø å¯º Çìé» ÔÆ Í îËº Ã³å» ç¶ ×¯ÇâÁ» é³± Ôμæ ñÅ Õ¶ Õ¯ñ ìËá Ç×ÁÅ Í î¶ð¶ ÇÂÃ åð•» Õðé ’å¶ Õ¯ñ Öó•¶ Ã±ì¶çÅð é¶ þðÅé Ô¯ Õ¶ ê°μÇÛÁÅ, ‘ÇÂÔ ÕÆ ? îËº Áμ×¯º ÜòÅì ÇçμåÅ ÇÕ ‘ÇÂÔ î¶ð¶ íÅÂÆ ÔéÍ’ ÇÂÔ Ã°ä Õ¶ À°Ô Ã±ì¶çÅð üμê Ô¯ Ç×ÁÅ Í Ã³å» çÅ î³±Ô é³×Å Áå¶ ìÅÕÆ ÃðÆð ãμÇÕÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ, ×ñ ÇìÃÕ°àÆ Ú¯ñÅ ÃÆ Áå¶ Õ¶Ã ÇêÛ»Ô é³± ÇÖμñð¶ Ô¯Â¶ Ãé Í îËé³± êÇÔñÆ åμÕäÆ ’å¶ ÔÆ ÇÂÔ ÃðÆð Ã³å» çÅ ÔÆ ñμ×Å Í ÇÂÃ ñÂÆ î¶ð¶ îé ÇòμÚ À°Ôé» çÆ ôéÅõå Õðé ñÂÆ ÃðÆð çÅ Õ¯ÂÆ Ô¯ð ÇéôÅé ç¶Öä çÅ ÇõÁÅñ ÔÆ éÅ ÁÅÇÂÁÅ Í ÇÂÔ¯ ÇÜÔ¶ Ãî¶º ÁÇÜÔÅ ÇõÁÅñ ÁÅªçÅ òÆ éÔÆºÍ Ã³å» çÆ Ü¯ ë¯à¯ Ã±ðÆÁÅ (SURYA) ðÃÅñ¶ ÇòμÚ ÛêÆ ÃÆ, îËº ÇìñÕ°ñ À°Ô¯ Çç©ô ÔÆ Ø³àÅ-Øð çðòÅ÷¶ ç¶ øðô ’å¶ ç¶ÇÖÁÅ ÃÆ Í íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø çÅ ð³× ×¯ðÅ Ô¯ä ÕÅðé À°Ôé» çÆ ñÅô å» ç±ð¯º ÔÆ êÇÔÚÅäÆ Ü»çÆ ÃÆ êð çÅó•Æ ìμÞÆ Ô¯ä ÕÅðé îËº Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø çÆ ñÅô êÇÔÚÅä éÅ ÃÇÕÁÅ Í ÇÕªÇÕ îËº À°Ôé» é³± êÇÔñ» Ö°μñ¶• çÅó¶• ÇòμÚ ÔÆ ò¶ÇÖÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Í Õ¯ñ Öó•¶ îçðÅÃÆ Ã±ì¶çÅð é¶ î¶ð¶ Õ¯ñ¯º Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø çÆ ñÅô ìÅð¶ ê°μÇÛÁÅ ÇÕ ‘ÇÂÔ ÇÕÃ çÆ þ ?’ îËº ÜòÅì ÇçμåÅ ÇÕ ÇÂÔ î¶ðÆ êÇÔÚÅä ÇòμÚ éÔÆº Í îËº 3-00 òÜ¶ å¯º ñË Õ¶ 6-00 òÜ¶ åÕ ÕðÆì Çå³é Ø³à¶ çðìÅð ÃÅÇÔì Õ³êñËÕÃ ÇòμÚ ÇðÔÅ Áå¶ ø½ÜÆ Ôîñ¶ éÅñ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÅðÅ é°ÕÃÅé ÁÅêäÆÁ» ÁμÖ» éÅñ åμÇÕÁÅ Í îËº ê±ðÆ êÇðÕðîÅ ÕÆåÆ, ×°ð± ðÅîçÅÃ Ãð», Ãî°³çðÆ ÔÅñ, éÅéÕ ÇéòÅÃ, ×°ð± ðÅîçÅÃ ¦×ð Áå¶ î³ÜÆ ÃÅÇÔì ÔÅñ ç¶ÇÖÁÅ Í éÅéÕ ÇéòÅÃ,Ãî°³çðÆ ÔÅñ Áå¶ ÇÃμÖ ðËøðËºÃ ñÅÇÂìð¶ðÆ é³± À°Ã Ãî¶º Áμ× ñμ×Æ Ô¯ÂÆ ÃÆ êð ø½Ü òñ¯º À°Ã é³± ì°ÞÅÀ°ä çÅ Õ¯ÂÆ ïåé éÔÆº ÃÆ Ô¯ ÇðÔÅ Í æ»-æ» ñÅô» ç¶ ã¶ð ñμ×¶ Ô¯Â¶ Ãé Áå¶ ëó¶ ×Â¶ 22 ÇÃ³Ø» é³± é±ó Õ¶ Ø³àÅ-Øð çðòÅ÷¶ é¶ó¶ Ã°μÇàÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Í À°Ô ÇÃ³Ø í°μÖ¶-íÅä¶ Áå¶ ÇêÁÅÃ¶ åóê-åóê Õ¶ îð ðÔ¶ * ÁÅðâð (ORDER) íÅò Ô°Õî ç¶ä òÅñÅ (ÁøÃð» çÅ) ×ð°μê Í

95 ÃéÍ îËº ÇâÀ±àÆ ’å¶ Öó•¶ ø½ÜÆ ÁøÃð» é³± ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÂÔ À°Ã ÃîÞ½å¶ çÆ À°¦ØäÅ þ ÇÜÃ ÇòμÚ Ç×©øåÅð» éÅñ ÁÇÜÔÅ òðåÅÀ° Õðé çÆ îéÅÔÆ þ Í îËº ÇÂÃ å¯º ìÅÁç òÅêÃ Ü¦èð ÚñÅ Ç×ÁÅ Áå¶ Á×ñ¶ Ççé Çëð ÁÅÇ×ÁÅ ñË Õ¶ ÃÃÕÅð ÇòμÚ ôÅîñ Ô¯ä ñÂÆ Úμñ ÇêÁÅ êð ÇìÁÅÃ Õ¯ñ ÁÅ Õ¶ ×μâÆ õðÅì Ô¯ ×ÂÆ Áå¶ À°μæ¶ ð°ÕäÅ ÇêÁÅ Í À°Ã Ççé Ç×ÁÅéÆ ÷Ëñ ÇÃ³Ø çðìÅð ÃÅÇÔì ÁÅÇÂÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Áå¶ ÇìÁÅÃ ê°ñ ’å¶ éÅÕÅ ñ×Å Õ¶ àðËÇëÕ ð¯ÕÆ Ô¯ÂÆ ÃÆ, ÇÜÃ ÕðÕ¶ îËé³± òÆ Áμ×¶ éÅ ÜÅä ÇçμåÅ Ç×ÁÅÍ îËº ìóÅ ÷¯ð ñÅÇÂÁÅ ÇÕ î¶ðÆ Ç×ÁÅéÆ ÷Ëñ ÇÃ³Ø éÅñ ë¯é ’å¶ ×μñ ÕðÅÀ°, îËº ÃÃÕÅð ÇòμÚ ÷ð±ð ôÅîñ Ô¯äÅ þ, êð ÁÇÜÔÅ éÅ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Áå¶ îËé³± À°μæ¶ ÔÆ ð°ÕäÅ ÇêÁÅ Í îËº À°μæ¶ ÃóÕ ’å¶ ÔÆ Öó•Å Ã» ÇÕ ÇÂμÕ ÜÅà Ã±ì¶çÅð å¯º ÇÂÔ Ã°ÇäÁÅ, ‘Ã³å é³± Õ½ä îÅð ÃÕçÅ þ Í ò¯Ô òÔ» Ã¶ ÇéÕñ Ç×ÁÅ þ Í ’ îËº À°Ã Ã±ì¶çÅð é³± ÇÕÔÅ ÇÕ å³± ÇÂÔ ÇÕò¶º ÕÇÔ ÇðÔÅ þ, å» À°Ã é¶ Áμ×¯º ÜòÅì ÇçμåÅ, ‘ÃðçÅð Ô¯ Õð íÆ ÁÅê Õ¶ îÅéé¶ îº¶ éÔÆº ÁÅ ðÔÅ ? Ã³å Õ¯ Õ¯ÂÆ íÆ îÅð éÔÆº ÃÕÅ, ò¯Ô åÆé ×ó•òÅñ Õ¶ ÜòÅé¯º Ã¶ Çîñ Õð ÇéÕñ Ç×ÁÅ þÍ òÔ» À°é ÕÆ ôÕñ Õ¶ ÇÕÃÆ Á½ð ÁÅçîÆ Õ¯ îÅð Õð Ã³å Õ¯ îÅðé¶ ÕÅ çÅÁòÅ ÕÆÁÅ ÜÅ ðÔÅ þ Í’ îËº ÁÜ¶ À°μæ¶ ÔÆ Öó•Å Ã» ÇÕ Á³Çî©åÃð òμñ¯º ÇÂμÕ ø½ÜÆ ÁøÃð ÁÅÇÂÁÅ Áå¶ À°Ãé¶ îËé³± çμÇÃÁÅ ÇÕ ‘Ã³å» çÅ ÃÃÕÅð ê±ðÆÁ» èÅðÇîÕ ðÆå» éÅñ Õð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ þ Í’ îËº ÇÂÔ Ã°ä Õ¶ òÅêÃ Ü¦èð ÁÅ Ç×ÁÅ Í ÷ÖîÆ Ô¯ Õ¶ ÁÅÂ¶ ø½ÜÆ Ü°ÁÅé» çÅ Ü¦èð ÇÂñÅÜ Ô¯ ÇðÔÅ ÃÆ Í îËé³± ÇÕÃ¶ é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÂμæ¶ ÇÂμÕ ÜÖîÆ Ü°ÁÅé þ; å³± À°Ã é³± Çîñ Áå¶ À°Ã çÆ ×μñ Ã°äÍ ×°ðçÅÃê°ð Ç÷ñ•¶ çÅ ÇÂÔ ÷õîÆ Ü°ÁÅé 10 ×Åðâ çÅ éÇð³çð ÇÃ³Ø ÃÆ, ÇÜÃ çÆ ñμå ×¯â¶ å¯º Õμà ÇçμåÆ ×ÂÆ ÃÆ Í Üç îËº À°Ã é³± ÇîÇñÁÅ å» À°Ã é¶ çμÇÃÁÅ, ‘ðÅå ÕðÆì 3-00 òÜ¶ ð½ñÅ ÇêÁÅ ÇÕ Ã³å îÅð ñÂ¶ Ôé Í ÁÃÆº íμÜ Õ¶ êÇðÕðîÅ ÇòμÚ ×Â¶ êð À°Ô Ã³å» òð×Å Õ¯ÂÆ Ô¯ð ì³çÅ ÃÆ ÇÜÃ çÆ çÅó•Æ Ô½ñÆ ÃÆ Üç ÇÕ Ã³å» çÆ çÅó•Æ íÅðÆ ÃÆ, ÁËò¶º ÔÆ Ã³å» ç¶ íðÅ å¯º ôéÅõå ÕðÅ Õ¶ Ã³å» é³± îÅðé çÅ Þ±áÅ çÅÁòÅ ÕÆåÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ Í À°Ã ÜðéËñ é³± Õ¯ÂÆ òÆ îÅð éÔÆº ÃÕçÅ Í îËº òÆ ìÅÕÆ Ç÷³ç×Æ À°Ã ÜðéËñ éÅñ ðÇÔ Õ¶ ÔÆ ñó»×Å Í ÃÅâÆ ÇÂμÕ òÆ ×¯ñÆ ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì òμñ éÔÆº ÚμñÆ Í ÃðÕÅð é¶ íðÅ å¯º ôéÅõå ÕðÅÀ°ä çÅ Þ±áÅ ÇìÁÅé ñÅ ÇçμåÅ þ êð Ã³å ÇéÕñ ×Â¶ Ôé Í’ À°Ã ÜòÅé é³± éÔÆº ÃÆ êåÅ ÇÕ îËº ÔÆ Ã³å» çÅ íðÅ Ô» Í ÇÂÃ åð•» îËº êÇÔñ» ÇìÁÅÃ Õ¯ñ ÜÅà Ã±ì¶çÅð å¯º Ã³å» ç¶ ÇéÕñ ÜÅä çÆ ×μñ Ã°ä Õ¶ Áå¶ Çëð Ü¦èð ø½ÜÆ ÔÃêåÅñ ÇòμÚ ÷õîÆ Ü°ÁÅé éÇð³çð ÇÃ³Ø çÆ ×μñ Ã°ä Õ¶ ç°ÇìèÅ ÇòμÚ êË Ç×ÁÅ Áå¶ î¶ð¶ Õ¯ñ Ã³å» çÆÁ» Ü¯ ë¯à¯ Ãé, À°Ôé» é³± Õμã Õ¶ ìó¶ ×½ð éÅñ ò¶ÇÖÁÅ Í Ã³å» çÆ çÅó•Æ òÅÇÕÁÅ ÔÆ íÅðÆ ÃÆ Áå¶ Ü¯ ñÅô îËº ç¶ÖÆ ÃÆ, À°Ã çÆ çÅó•Æ Ô½ñÆ ÃÆ Í ÇÂÃ Ãî¶º åÕ ÇÂÔ òÆ ÁÅî ÔÆ ÇÕÔÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ Ã³å ÇéÕñ ×Â¶ Ôé Í îËº Ü¯ Õ°Þ ç¶ÇÖÁÅ Áå¶ Ã°ÇäÁÅ ÃÆ À°Ô ÁÅêä¶ ÇêåÅ, ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø é³± êÇÔñ» Ã°é¶ÔÅ í¶Ü Õ¶ Áå¶ Çëð ÁÅê Çîñ Õ¶ çμÃ ÇçμåÅ êð À°Ôé» é¶ ÇÕÔÅ, ‘Ã³å î¶ð¶ ê°μåð Ãé, Ü¶Õð À°Ô ôÔÆç Ô¯ ×Â¶ Ô°³ç¶ å» î¶ð¶ Ççñ é³± òÆ À°ò¶ ÔÆ îÇÔÃ±Ã Ô°³çÅ ÇÜò¶º Ôð ìÅê é³± ÁÅêä¶ ê°μåð çÆ î½å îÇÔÃ±Ã Ô°³çÆ þ êð î¶ð¶ Ççñ é³± ÁÇÜÔÅ Õ°Þ òÆ îÇÔÃ±Ã éÔÆº Ô¯ÇÂÁÅ Í ÇÂÃ ñÂÆ îËé³± ê±ðÅ ïÕÆé þ ÇÕ À°Ô ÷ð±ð ÇéÕñ ×Â¶ Ôé Áå¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ ÔéÍ’ “ÕËêàé ÔðÚðé ÇÃ³Ø çÅ ÕÇÔäÅ ÃÆ ÇÕ îËé³± ÇÕÃ¶ é¶ Ã³å» çÆ ñÅô çÆ ôéÅõå ÕðÅÀ°ä ñÂÆ éÔÆº ÃÆ

96 ÖÇó•ÁÅ, Ã×¯º îËº õ°ç ÁÅê êÔ°³Ú ÕðÕ¶, ÁÅÇ×ÁÅ ñËä À°êð³å Ã³å» é³± ç¶Öä ñÂÆ Á³Çî©åÃð Ç×ÁÅ Ã» Í ÇÂÃ ñÂÆ ÃðÕÅð çÅ ÇÂÔ çÅÁòÅ Þ±áÅ þ ÇÕ î¶ð¶ Õ¯ñ¯º Ã³å» çÆ ñÅô çÆ ôéÅõå ÕðÅÂÆ ×ÂÆ þ Í Ã³å» ç¶ íðÅ ÕËêàé ÔðÚðé ÇÃ³Ø ç¶ À°êð¯Õå ÇìÁÅé ’å¶ ÇòÚÅð Õðé å¯º ÇÂÔ ôêÃà Ô°³çÅ þ ÇÕ ÇìÁÅÃ ê°ñ ’å¶ Öó•¶ ø½Ü ç¶ ÇÂμÕ Ã±ì¶çÅð Áå¶ Ü¦èð ø½ÜÆ ÔÃêåÅñ ÇòμÚ ÷¶ð¶ ÇÂñÅ÷ ø½ÜÆ éÇð³çð ÇÃ³Ø é¶ Ã³å» ç¶ Ç÷³çÅ Ô¯ä Áå¶ ìÚ ÇéÕñä çÅ Õ¯ÂÆ òÆ á¯Ã Ãì±å éÔÆº ÃÆ ÇçμåÅ Í ÇÂÔ ç¯ò¶º Ü» å» õ°ç ÁøòÅÔ» ÇòμÚ ëÃ¶ ÇÂÔ Õ°Þ ÕÇÔ ðÔ¶ Ãé Áå¶ Ü» Çëð ÃðÕÅðÆ ÃÅÇ÷ô åÇÔå ÁøòÅÔ ëËñÅÀ°ä ñÂÆ ÕÔÆ Ü»ç¶ Ãé Í Ã³å» çÆ çÅó•Æ íÅðÆ Áå¶ ÕËêàé òμñ¯º ò¶ÖÆ ñÅô çÆ çÅó•Æ Ô½ñÆ Ô¯ä çÅ ÕÅðé òÆ Ã³å» çÅ â°μñ•Å ñÔ± ÔÆ ê©åÆå Ô³°çÅ þ, ÇÜÃ éÅñ ÇíμÜ Õ¶ çÅó•Æ ç¶ òÅñ ÇÂÕμá¶ Ô¯ Õ¶ ÁÕÃð Ô½ñ¶ ÔÆ ÜÅêä¶ Ãé Í ÇÜμæ¯º åÕ ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø ç¶ Ççñ é³± Ã³å» çÆ ôÔÅçå ìÅð¶ Õ°Þ òÆ éÅ îÔÇÃ±Ã Ô¯ä çÅ Ã³ì³è þ, ÇÂÃ çÅ ÕÅðä Ã³å» çÆ Áç°μåÆ ôÔÅçå çÅ øõð ÃÆ Í íÅÂÆ ÔðÇÜ³çð ÇÃ³Ø ÇÜ³çÅ Áå¶ íÅÂÆ Ã°Öç¶ò ÇÃ³Ø Ã°μÖÅ ç¶ îÅÇêÁ» é¶ òÆ å» ÁÅêä¶ ê°μåð» çÆ ôÔÅçå ’å¶ øõð îÇÔÃ±Ã ÕðÇçÁ» ÃÃÕÅð Ãî¶º ÇÂÃ¶ Õ½îÆ Ü÷ì¶ éÅñ ÔÆ ñμâ± ò³â¶ Áå¶ ÜËÕÅð¶ Ûμâ¶ ÃéÍ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ ÇéÕñ ÜÅä çÆ ÁøòÅÔ ëËñä çÅ ÇÂμÕ Ô¯ð òμâÅ ÕÅðé ÃðÕÅðÆ îÆâÆÂ¶ å¯º Ã³å» ìÅð¶ ÇçμåÆÁ» ×ÂÆÁÅ ôμÕÆ ÇÕÃî çÆÁ» õìð» òÆ Ãé Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ñÅô Çîñä çÆ Ü×•Å ÕçÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì çÅ åÇÔõÅéÅ Áå¶ ÕçÆ Õ¯ÂÆ Ô¯ð Ü×•Å çμÃÆ ×ÂÆ ÃÆ Í ð¶âÆú é¶ ÃÃÕÅð Õðé çÆ Ü×•Å çμÃä çÆ æ» ÇÃðë ÇÂ³éÆ Öìð ÔÆ ÇçμåÆ ÃÆ ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÅ ÃÃÕÅð ê±ðÆÁ» èÅðÇîÕ ðòÅÇÂå» éÅñ Áå¶ Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø çÅ ÃÃÕÅð ê±ð¶ ø½ÜÆ ÃéîÅé» éÅñ Õð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ þ Í ð¶âÆú å¯º ÇÂμÕ êÅÃ¶ å» ÇÂÔ õìð ÇçμåÆ ×ÂÆ ÃÆ ÇÕ Ã³å» çÆ ôéÅõå À°Ôé» ç¶ íðÅ ÔðÚðé ÇÃ³Ø, Ü¯ ø½Ü ÇòμÚ Ã±ì¶çÅð Ôé, å¯º ÕðÅÂÆ ×ÂÆ þ Áå¶ ç±Ü¶ êÅÃ¶ ÇÂÔ òÆ ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ ÃÆ ÇÕ À°Ôé» çÆ ñÅô ñËä ñÂÆ Õ¯ÂÆ òÆ éÔÆº ÁÅÇÂÁÅ, ÇÜÃ ÕðÕ¶ À°Ôé» çÅ ÃÃÕÅð Õð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ ÇéÕñ ÜÅä çÆ ÁøòÅÔ ëËñä çÅ ÇÂμÕ ÕÅðé ÁÇÜÔÅ ÃÆ, ÇÜÃ é¶ íÅðåÆ ø½Ü Áå¶ ÃðÕÅð é³± òÆ ç°ÇìèÅ ÇòμÚ êÅ ÇçμåÅ Í ÁÕÅñÆ êμÇå©ÕÅ ç¶ Á³Çî©åÃð ÃÇæå êμåðÕÅð ÃðçÅð îÇÔ³çð ÇÃ³Ø é³± Üç êåÅ ñμ×Å ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ñÅô çÆ ë¯à¯ ÁËÃ.êÆ. (ÃÆ.ÁÅÂÆ.âÆ.) ê³Çâå ÔðÜÆå ÇÃ³Ø Õ¯ñ þ å» À°Ô ÇÂÔ ë¯à¯ ç¶Öä ñÂÆ À°Ã ç¶ Õ¯ñ Ç×ÁÅ Í ÁËÃ.êÆ. ÔðÜÆå ÇÃ³Ø é¶ îÇÔ³çð ÇÃ³Ø é³± ÇÕÔÅ ÇÕ ‘îËé³± Ô°Õî þ ÇÕ ÇÂÔ ë¯à¯ ÇÕÃ¶ é³± òÆ ÇòÖÅñäÆ éÔÆº êð ÇÕªÇÕ å³± Ã³å çÅ ïÅð ÃËº, ÇÂÃ ñÂÆ åËé³± ÇòÖÅñ Çç³çÅ Ô» Í’ ÇÂÔ ÕÇÔ Õ¶ ÇÂÃ ÁËÃ.êÆ. é¶ ÁÅêä¶ à¶ìñ ç¶ çðÅÜ ÇòμÚ¯º ÇÂμÕ òμâ¶ ÁÕÅð çÆ ë¯à¯ ÕμãÆ Áå¶ ÃðçÅð îÇÔ³çð ÇÃ³Ø òμñ ò×ÅÔ Õ¶ Ã°μàÇçÁ» éøðå íð¶ ñÇÔÜ¶ ÇòμÚ ÇÕÔÅ, ‘ÇÂÔ¯ ÃÆ å°ÔÅâÅ íñòÅé’Í ÃðçÅð îÇÔ³çð ÇÃ³Ø Áé°ÃÅð, ÁËÃ.êÆ. çÆ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ê©åÆ éøðå íðÆ ê°ñÃÆÁÅ ì¯ñÆ Ã°ä Õ¶ î¶ð¶ Ççμñ ÇòμÚ ÇÃμÖ Ü÷ìÅå ÜÅ× êÂ¶ Áå¶ îËº ÁÅêä¶ Ççñ ÇòμÚ êËçÅ Ô¯Â¶ ö°μÃ¶ é³± ÇòμÚ¶-ÇòμÚ êÆºÇçÁ», ë¯à¯ ç¶Ö Õ¶, ÇìéÅ Õ°Þ ì¯ñ¶ ÇÂÕçî À°μá Õ¶ ìÅÔð ÁÅ Ç×ÁÅ Í Üç ÁËÃ.êÆ. é¶ î¶ðÅ ÁÇÜÔÅ

97 òðåÅÀ° ç¶ÇÖÁÅ å» À°Ã é¶ âÆ.ÁËÃ.êÆ. ìñìÆð ÇÃ³Ø ð³èÅòÅ é³± ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÂÃ é³± ð¯Õ Õ¶ ê°μÛ ÇÕ ÕÆ ×μñ þ Í çðòÅ÷¶ ÇòμÚ Öó•Å âÆ.ÁËÃ.êÆ. ìñìÆð ÇÃ³Ø, Ü¯ ÇÂÔ Ãí Õ°Þ êÇÔñ» ÔÆ Ã°ä Áå¶ ç¶Ö ÇðÔÅ ÃÆ, ÁËÃ.êÆ. ç¶ ÕÇÔä ’å¶ î¶ð¶ î×ð ÁÅÇÂÁÅ Áå¶ ê°μÇÛÁÅ ÇÕ ÕÆ ×μñ Ô¯ÂÆ þ Í îËº À°Ãé³± Áμ×¯º ÇÂÔ ÕÇÔ Õ¶ ÇÕ Õ½ä ÕÇÔ³çÅ ÇÂÔ Ã³å» çÆ ë¯à¯ þ, å¶÷Æ éÅñ òÅêÃ ÁÅ Ç×ÁÅ Í Üç âÆ.ÁËÃ.êÆ. ìñìÆð ÇÃ³Ø é¶ î¶ðÅ ÇÂÔ ÜòÅì ÁËÃ.êÆ. (ÃÆ.ÁÅÂÆ.âÆ.) ×°ðìÚé Ü×å é³± ÇÂÃ ×μñ å¯º ÜÅä³± ÕðÅÇÂÁÅÍ ÇÂÃ å¯º ìÅÁç ÇÂÔ ×μñ Ô¯ð òÆ ø½ÜÆ Áå¶ ê°ñÆÃ ÁøÃð» åÕ êÔ°³Ú ×ÂÆ Í ×°ðìÚé Ü×å é¶ Áμ×¯º ÜòÅì ÇçμåÅ ÇÕ Ü¶Õð îÇÔ³çð ÇÃ³Ø ÕÇÔ³çÅ þ ÇÕ ÇÂÔ ë¯à¯ Ã³å» çÆ éÔÆº å» Çëð Õ¯ÂÆ ×μñ ÷ð±ð þ, ÇÕªÇÕ îÇÔ³çð ÇÃ³Ø å¯º òμè Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± Ô¯ð Õ½ä ÜÅäçÅ þ, êð ÃðçÅð îÇÔ³çð ÇÃ³Ø çÅ ÕÇÔäÅ þ ÇÕ îËº å» ÁËÃ.êÆ. (ÃÆ.ÁÅÂÆ.âÆ.) ê³Çâå ÔðÜÆå ÇÃ³Ø ç¶ À°êð¯Õå ì°ð¶ òðåÅú Áå¶ Ã³å» ê©åÆ ÇçÖÅÂÆ éøðå ç¶ ÕÅðé Ççñ ÇòμÚ êËçÅ Ô¯Â¶ ×°μÃ¶ é³± Û°êÅÀ°ä ñÂÆ ÇÂÔ ôìç ÕÔ¶ Ãé, ÇÜÃ éÅñ ÃðÕÅð, ø½Ü Áå¶ ê°ñÆÃ ÇòμÚ òÆ Ã³å» çÆ ôÔÆçÆ ê©åÆ ô³Õ¶ êËçÅ Ô¯ ×Â¶ Í ÇÂÃ åð•» Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ ìÚ ÇéÕñä çÆ ÁøòÅÔ é³± Ô¯ð òÆ ìñ ÇîÇñÁÅ, Üç ÇÕ îÇÔ³çð ÇÃ³Ø çÅ ÕÇÔäÅ þ ÇÕ òμâ¶ ÁÕÅð çÆ À°Ô ë¯à¯, Ü¯ îËé³± ÇçÖÅÂÆ ×ÂÆ ÃÆ, ôÔÆç Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ÔÆ ÃÆ, ÇÕÃ¶ Ô¯ð çÆ éÔÆº Í Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ ìÚ Õ¶ ÇéÕñ ÜÅä çÆ ÇÂμÕ ÁøòÅÔ ÇÂÔ òÆ ÁÅî ÔÆ Ã°ä Ü»çÆ ÃÆ ÇÕ ê°ðÅä¶ ðÅÜ¶-îÔÅðÅÇÜÁ» ò»× Ã³å» é¶ òÆ ÁÅêäÆ ôÕñ Áå¶ À°îð çÅ ô¶ð ÇÃ³Ø é»Á çÅ ÁÅçîÆ ÁÅêä¶ éÅñ ðμÇÖÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Áå¶ À°Ã é³± Ã³å ÃîÞ Õ¶ îÅð¶ ×Â¶ ÕðÅð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ þ, êð ÇÂÃ ÁøòÅÔ ÇòμÚ òÆ Õ¯ÂÆ ÃÚÅÂÆ éÔÆº Í ô¶ð ÇÃ³Ø é»Á çÅ ÇÂÔ ÇÃ³Ø ÁÜ¶ òÆ ÇÜÀ±ºçÅ þ Áå¶ ¦ îÔÆé¶ ×°ðç°ÁÅðÅ ×°ð± Ãð îÇÔðÅÜ å¶ ¦ îÔÆé¶ Ô¶îÕ°³à ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ Ã¶òÅ ÕðçÅ þ Í ÃÅìÕÅ ø½ÜÆ Ô¯ä ÕÅðé À°Ã é³± Ü¯ êËéôé ÇîñçÆ ÃÆ À°Ô À°Ã ÇòμÚ¯º ÁμèÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ×°ÁÅñÆÁð ÃÅÇÔì Áå¶ ÁμèÆ ÁÅêä¶ îÅåÅ ç¶ é»Á êÇÔñ» ÔÆ «ÁÅ üμÕÅ þ Áå¶ ÁÅê Ã¶òÅ ÇòÚ ÔÆ ñμ×Å Ô¯ÇÂÁÅ þ Í Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆ ÇÂμÕ ÁøòÅÔ êÅÇÕÃåÅé å¯º ôÔÆçÆ ê°ðì îéÅ Õ¶ î°ó¶ Üæ¶ éÅñ òÆ Ü¯óÆ ×ÂÆ ÃÆ Í ÇÂÃ Üæ¶ é¶ 4 Ü±é é³± òÅêÃ êðåäÅ ÃÆ êð Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì ’å¶ ø½ÜÆ Ôîñ¶ ÕÅðé ÇÔ³ç ÃðÕÅð é¶ Üæ¶ é³± òÅêÃ ñËä å¯º ÇÂéÕÅð Õð ÇçμåÅ Áå¶ ÇÂÃ åð•» ÇÂÃ é³± 6 Ü±é åÕ ñÅÔ½ð ÔÆ ð°ÕäÅ ÇêÁÅ Í 6 Ü±é é³± Üç ÇÂÔ ÜæÅ òÅêÃ ÁÅÇÂÁÅ å» ÇÂÔ ÁøòÅÔ òÆ Ü³×ñ çÆ Áμ× ò»× ëËñ ×ÂÆ ÇÕ Üæ¶ ÇòμÚ ×ÂÆ Ã³×å é¶ ééÕÅäÅ ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ Ã³å» ç¶ çðôé ÕÆå¶ Ôé Í ÇÂÃ ÁøòÅÔ é³± ÃμÚÆ ìäÅÀ°ä ñÂÆ ÇÂÔ òÆ ÇÕÔÅ ÜÅä ñμ× ÇêÁÅ ÇÕ Ã³å Üç ééÕÅäÅ ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ êÔ°³Ú¶ å» Üæ¶ é³± ÇÂÕçî À°μæ¯º ìÅÔð Õμã Õ¶ ×°ðç°ÁÅðÅ Üéî ÁÃæÅé õÅñÆ ÕðÅ ÇñÁÅ Ç×ÁÅ Áå¶ Çëð Ã³å îμæ¶ à¶Õä ñÂÆ Á³çð ×Â¶ Í ÁÇÜÔÅ ÇÂÃ ñÂÆ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÇÕªÇÕ Ã³å» é¶ Øμ¬ØÅð¶ ÇòμÚ¯º ÃÔÆ ÃñÅîå ÇéÕñ Õ¶ êÅÇÕÃåÅé êÔ°³Úä ’å¶ Ãí å¯º êÇÔñ» ééÕÅäÅ ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ îμæÅ à¶Õä çÆ ÁðçÅÃ ÕÆåÆ ÃÆ Áå¶ îμæ¶ à¶Õä å¯º ìÅÁç ÔÆ ¦×ð-êÅäÆ ÛÕäÅ ÃÆ, êð ÁÃñ ÇòμÚ ç±ÜÆÁ» ÁøòÅÔ» çÆ åð•» ÇÂÔ òÆ ÇÂμÕ ÁøòÅÔ ÔÆ

98 ÃÆ, ÇÜÃ ç¶ Þ±áÆ Ô¯ä çÆ ê°ôàÆ Üæ¶ ÇòμÚ ×Â¶ Çê©³ÃÆêñ ê©ÕÅô ÇÃ³Ø, ôÔÆç ÇÃμÖ ÇîôéðÆ ÕÅñÜ Áå¶ ô©¯îäÆ Õî¶àÆ ç¶ ÁÇèÕÅðÆ Ã: Õ°ñò³å ÇÃ³Ø ìμè¯òÅñ Ãî¶å Ôð À°Ã ÇÃμÖ é¶ ÕÆåÆ, ÇÜÃ å¯º ÇÂÃ ìÅð¶ ê°μÇÛÁÅ Ç×ÁÅÍ ÁÃñ ÇòÚ ééÕÅäÅ ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ ôÔÆçÆ ê°ðì îéÅÀ°ä ×Â¶ Üæ¶ çÆÁ» Ã³×å» òμñ¯º Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± ×°ðç°ÁÅðÅ Üéî ÁÃæÅé ÇòÖ¶ ò¶Öä çÆ ÁøòÅÔ ªÞ òÆ åðÕÔÆä þ ÇÕªÇÕ ÜæÅ å» ééÕÅäÅ ÃÅÇÔì å¯º 2 Ü±é é³± ÔÆ ×°ðç°ÁÅðÅ â¶ðÅ ÃÅÇÔì, ñÅÔ½ð ÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Áå¶ 4 Ü±é å¯º 6 Ü±é åÕ â¶ðÅ ÃÅÇÔì, ñÅÔ½ð ÇòÖ¶ ÔÆ ÇðÔÅ ÃÆÍ ñÅÔ½ð å¯º 6 Ü±é é³± òÅêÃ íÅðå êðå ÁÅÇÂÁÅ ÃÆ Áå¶ ×μâÆ é³± ê³ÜÅì ÇòμÚ éÅ ð°Õä Ççμå¶ ÜÅä ÕÅðé ÇÃμèÅ Á³ìÅñ¶ ê°μÜÅ ÃÆ, Üç ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø 6 Ü±é é³± 800 òÜ¶ Ç×ÁÅéÆ ê©Æåî ÇÃ³Ø, þμâ ×³©æÆ, Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì é¶ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÇòÖ¶ ç¶Ö¶ Ãé Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ ç¶ êÅÇÕÃåÅé êÔ°³Úä ñÂÆ ÇÂμÕ ×°êå Ã°ð³× çÆ ÚðÚÅ òÆ Ôð ÇÕÃ¶ çÆ ÷°ìÅé ’å¶ ÃÆ Áå¶ ÇÕÔÅ Ü»çÅ ÃÆ ÇÕ ÇÂÔ Ã°ð³× îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø é¶ ñÅÔ½ð ç¶ ÇÕñ•¶ ÇòμÚ¯º ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì åÕ ìäÅÂÆ Ô¯ÂÆ ÃÆ Í À°Ô çðìÅð ÃÅÇÔì îμæÅ à¶Õä ñÂÆ ÇÂÃ Ã°ð³× ðÅÔÆº ÁÅªç¶ Ô°³ç¶ Ãé Í ÇÂÃ Ã°ð³× çÅ î³±Ô ìÅÁç ÇòμÚ ì³ç Õð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ êð Ã°ð³× À°Ã¶ åð•» ÕÅÇÂî ÃÆ Í ø½ÜÆ Ôîñ¶ Ãî¶º Ã³å ÇÂÃ çÅ î³±Ô Ö¯ñ• Õ¶ ñÅÔ½ð ç¶ ÇÕñ•¶ ÇòμÚ êÔ°³Ú ×Â¶ Ôé, êð ÇÂÔ ÁøòÅÔ òÆ ê±ðÆ åð•» ÁèÅð ðÇÔå þ ÇÕªÇÕ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì å¯º ñÅÔ½ð ç¶ ÇÕñ•¶ é³± ÜÅä òÅñÆ Õç¶ òÆ Õ¯ÂÆ Ã°ð³× éÔÆº ÃÆ Áå¶ éÅ ÔÆ ÁÇÜÔÆ Ã°ð³× çÅ À°μæ¶ Õ¯ÂÆ Ãì±å ÔÆ þ Í Ã³å» ç¶ ìÚ ÇéÕñä çÆ ÁøòÅÔ çÅ ÇÂμÕ Ô¯ð ÕÅðé ÁÕÅñÆÁ» òμñ¯º Ã³å» ê©åÆ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ éøðå íÇðÁÅ ê©ÚÅð òÆ þ ÇÕªÇÕ ÁÕÅñÆ ÁÅ×±Á» À°êð ÜÅé» ìÚÅÀ°ä ñÂÆ ìÅÔ» Öó•ÆÁ» ÕðÕ¶ ø½Ü çÆÁ» ×μâÆÁÅ ÇòμÚ Úó• ÜÅä çÅ èμìÅ ñμ× üμÕÅ ÃÆ Áå¶ ÇÃμÖ» ç¶ Ççñ» ÇòμÚ À°Ôé» ê©åÆ éøðå êËçÅ Ô¯ ×ÂÆ ÃÆ Í ÇÂÃ ñÂÆ À°Ô ÁÅ×± ÁÅÀ°ä òÅñ¶ Ãî¶º ÇòμÚ Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ ìÚ ÇéÕñä çÆ ×μñ çÅ ê©ÚÅð ÕðÕ¶ ÇÂÔ ê©íÅò ç¶ä» ÚÅÔ°³ç¶ Ãé ÇÕ î»òÅ ç¶ ê°μå îðòÅ Õ¶, ÁÕÅñ åõå ãÇÔ-ã¶ðÆ ÕðòÅ Õ¶ Áå¶ ê³æ é³± Ã³Õà ç¶ î±³Ô ÇòμÚ êÅ Õ¶ Ã³å òÆ å» ÁÅê íμÜ ÔÆ ×Â¶ Ôé Í ÁÕÅñÆ é¶åÅ å» Ü¶ñ•» ÇòμÚ¯º ÇðÔÅÁ Ô¯ Õ¶ î°ó îËçÅé ÇòμÚ Ôé êð é½Ü°ÁÅé» ç¶ Ü÷ìÅå íóÕÅÀ°ä òÅñÅ Ã³å Ô°ä ÇÕèð¶ «Õ Õ¶ ÔÆ ìËá Ç×ÁÅ þ Í ÇÕªÇÕ ÁÕÅñÆ ÁÅ×± ÜÅäç¶ Ãé ÇÕ ñ½×¯òÅñ é¶ å» ÇÂμÕ éÅ ÇÂμÕ Ççé ÇðÔÅÁ Ô¯äÅ ÔÆ þ êð ôÔÆç Ô¯ üμÕ¶ Ã³å å» ç°ìÅðÅ ÁÅÀ°ä ÔÆ éÔÆº ñμ×¶ Í ÁÕÅñÆÁ» òμñ¯º ÇÂÃ î³åò åÇÔå Ãí å¯º êÇÔñ» ÃμÕ¯Úò¶º Áå¶ Ã°ñÞ¶ ôìç» ÇòμÚ Ã³å» ç¶ Øμ¬ØÅð¶ ÇòμÚ¯º ìÚ Õ¶ ÇéÕñ ÜÅä çÆ ×μñ ô¯©îäÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ê©ì³èÕ Õî¶àÆ ç¶ ÃÕμåð ÃðçÅð íÅé ÇÃ³Ø é¶ Ü°ñÅÂÆ 1984 ÇòμÚ ×°ð± ðÅîçÅÃ ÔÃêåÅñ, Á³Çî©åÃð ÇòÖ¶ ì°ñÅÂÆ ê©ÚÅðÕ» çÆ îÆÇà³× ÇòμÚ ÕÆåÆ ÃÆ Í ÇÂÔ îÆÇà³× À°Ã Ççé ì°ñÅÂÆ ×ÂÆ ÃÆ ÇÜÃ Ççé ìÅìÅ ÖóÕ ÇÃ³Ø é³± ÕÅð Ã¶òÅ Ã½êä ñÂÆ ×°ð± ðÅîçÅÃ ÔÅÇÂð ÃËÕ³âðÆ ÃÕ±ñ, Á³Çî©åÃð ÇòÖ¶ ÇÂμÕ Û¯àÅ ÇÜÔÅ ÃîÅ×î ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í ê©ÚÅðÕ» çÆ îÆÇà³× é³± ô¯©îäÆ Õî¶àÆ ç¶ ÁËÕÇà³× ê©èÅé, ÃðçÅð ðÇÜ³çð ÇÃ³Ø ÁËâò¯Õ¶à, Áå¶ ÇÂμÕ Ô¯ð ê©î°μÖ ÇÃμÖ òÕÆñ é¶ òÆ Ã³ì¯èé ÕÆåÅ ÃÆ Í ÃðçÅð íÅé ÇÃ³Ø é¶ ÁÅêäÆ åÕðÆð ÇòμÚ ÇÕÔÅ ÃÆ ÇÕ êÇÔñ»

99 å» ÃðÕÅð é¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ôÔÆçÆ çÆ õìð ÇçμåÆ ÃÆ êð Ô°ä ÃðÕÅðÆ Â¶Ü³ÃÆÁ» ç¶ Õ°Þ Ã±åð À°Ã ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ ìÚ ÇéÕñä çÆ ×μñ òÆ î³é ðÔ¶ Ôé Í ê©ÚÅðÕ» çÆ ÇÂÃ îÆÇà³× ÇòμÚ îËº õ°ç ôÅîñ Ã» Í ê©ÚÅðÕ» é³± ôÔÆç» çÆ ÇñÃà ÇåÁÅð Õðé Áå¶ Ç×©øåÅð ÇòÁÕåÆÁ» ç¶ êÇðòÅð» é³± Õé³±éÆ é°Õå¶ ÃîÞÅÀ°ä çÆ Ç÷³î¶òÅðÆ Ã½êÆ ×ÂÆ ÃÆ Í Õé³±éÆ é°Õå¶ îÆÇà³× é³± Ã³ì¯èé Õðé òÅñ¶ ÇÃμÖ òÕÆñ é¶ ÃîÞÅÂ¶ Ãé Í À°Ã ðÅå ÁÃÆº ×°ð± ðÅîçÅÃ ÔÃêåÅñ ÇòμÚ ÔÆ áÇÔð¶ Ã» Í ÃîÅ×î ÇòμÚ ôÅîñ Ô¯Â¶ ìÔ°å ÃÅð¶ ÁÕÅñÆ òðÕð òÆ ×°ð± ðÅîçÅÃ ÔÃêåÅñ ÇòμÚ ÔÆ ðÔ¶ Ãé Í Á×ñ¶ Ççé ÇÂÃ ÔÃêåÅñ ÇòμÚ Ø°³îç¶ ÁÕÅñÆ òðÕð Ã³å» ìÅð¶ åð•»-åð•» çÆÁ» ×μñ» Õðç¶ Ã°ä¶ ÜÅ ðÔ¶ Ãé Í Õ¯ÂÆ ÕÇÔ ÇðÔÅ ÃÆ, ‘Ã³å» çÅ ìÚ Õ¶ ÇéÕñäÅ ê³æ ñÂÆ Úó•çÆ ÕñÅ òÅñÆ ×μñ þ’ Áå¶ Õ¯ÂÆ ÕÇÔ ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ ‘îÅò» ç¶ ê°μå îðòÅ Õ¶ Áå¶ ê³æ é³± åìÅÔÆ ç¶ ðÃå¶ ’å¶ êÅ Õ¶ ÁÅê ÇéÕñ ÜÅäÅ ÕÅÔçÆ ìÔÅçðÆ þ Í’ Õ¯ÂÆ ÕÇÔ ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ ‘Ã³å ç¶ Ç÷³î¶ ÃðÕÅð é¶ Ü¯ ÇâÀ±àÆ ñ×ÅÂÆ ÃÆ, À°Ô À°Ã é¶ ê±ðÆ ÕÆåÆ Áå¶ ø½Ü çÆ ×μâÆ ÇòμÚ ìËá Õ¶ ÇéÕñ Ç×ÁÅ Í’ ÇÂÃ Ô¯ ðÔÆ ÚðÚÅ å¯º ÇÂ³Þ ñμ× ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ ÇÂÔ ÇÕÃ¶ Ç×äÆ-ÇîæÆ ÃÅÇ÷ô åÇÔå Ô¯ ðÔÆ þ Í ì¶ôμÕ À°μæ¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ìÔÅçðÆ çÆÁ» åÅðÆø» Õðé òÅñÆ Áå¶ À°Ôé» ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ ìÚ ÇéÕñä ’å¶ õ°ô Ô¯ä òÅñÆ Ã°ð íÅðÆ ÃÆ, êð î¶ðÆ þðÅéÆ çÆ À°Ã Ãî¶º Õ¯ÂÆ Ôμç éÅ ðÔÆ Üç îËº îÅÃàð åÅðÅ ÇÃ³Ø çÆ ì¶àÆ ðÇÜ³çð Õ½ð ç¶ î³±Ô ÇòμÚ¯º òÆ ÁÇÜÔ¶ ÔÆ ôìç Ã°ä¶ Í ìÆìÆ ÜÆ ×°ð± ðÅîçÅÃ ÔÃêåÅñ ç¶ ÇÂμÕ Õîð¶ ÇòμÚ ÃðçÅð î¶Üð ÇÃ³Ø À°μì¯Õ¶ éÅñ ×μñ» Õð ðÔ¶ Ãé Í îËº Áå¶ Ç×ÁÅéÆ ÇÂÕìÅñ ÇÃ³Ø îÆð»Õ¯à þμâ ê©ÚÅðÕ ô¯©îäÆ Õî¶àÆ ÃðçÅð À°μì¯Õ¶ é³± Çîñä ×Â¶ Ã» Í ø½Ü òμñ¯º ÃÅâ¶ ÇÂñÅÕ¶ ÇòμÚ ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé» çÆ ëó¯-ëóÆ ÷¯ð» ’å¶ ÃÆ Í Ç×ÁÅéÆ ÇÂÕìÅñ ÇÃ³Ø îÆð»Õ¯à îËé³± ÃðçÅð À°μì¯Õ¶ Õ¯ñ ÇÂÃ ñÂÆ ñË Õ¶ ×Â¶ Ãé ÇÕªÇÕ ÇÂμÕ å» îËé³± òÆ Ç×©øåÅð Õðé ñÂÆ ø½Ü ÛÅê¶ îÅð ðÔÆ ÃÆ Áå¶ ç±ÜÅ ÇÂÃ òÅÃå¶ ÇÕ îËº À°Ã é³± ÁÅêä¶ ÇÂñÅÕ¶ ç¶ ÔÅñÅå» ìÅð¶ çμÃ» Í Üç ÁÃÆº À°Ôé» êÅÃ Õîð¶ ÇòμÚ ×Â¶ å» ìÆìÆ ðÇÜ³çð Õ½ð ÕÇÔ ðÔÆ ÃÆ ÇÕ ô¯©îäÆ Õî¶àÆ ÕÅð Ã¶òÅ õ°ç ÇÕª éÔÆº ÕðçÆ ? ìÅÇìÁÅ å¯º ÇÕª ÕðòÅÀ°äÅ ÚÅÔ°³çÆ þ ? ÁÃÆº Õ°Þ ÇÚð ÃðçÅð î¶Üð ÇÃ³Ø À°μì¯Õ¶ éÅñ ×μñìÅå ÕÆåÆ Áå¶ ìÆìÆ ðÇÜ³çð Õ½ð Õ¯ñ ÔÆ ìËáÆ ðÔÆ Í ìÆìÆ éÅñ î¶ðÆ òÅÕøÆ 1976 å¯º ÔÆ ÃÆ Í îËº 1978 å¯º 1978 åμÕ ÇîôéðÆ ÕÅñÜ, Á³Çî©åÃð çÅ ÇòÇçÁÅðæÆ ÇðÔÅ Ã» Áå¶ îÅÃàð åÅðÅ ÇÃ³Ø çÆ Õ¯áÆ, ÇÜÃ çÆ Õ³è ÕÅñÜ éÅñ Ã»ÞÆ þ, ÇòμÚ ÁÕÃð Ü»çÅ ðÇÔ³çÅ Ã» Áå¶ ìÆìÆ òÆ ÁÕÃð ÕÅñÜ ÁÅªçÆ Ü»çÆ ðÇÔ³çÆ ÃÆ Í ×°ð± ðÅîçÅÃ ÔÃêåÅñ ÇòμÚ ÁÚÅéÕ Çîñ êËä ÕÅðé îËº ìÆìÆ éÅñ òÆ Õ°Þ ÇòÚÅð ÕðéÆ ÚÅÔÆ Í Üç À°Ô Õîð¶ ÇòμÚ¯º ìÅÔð ÁÅÂÆ å» îËº À°Ã é³± ÇÕÔÅ ÇÕ å°ÔÅé³± ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé» çÆ êËðòÆ ÕðéÆ ÚÅÔÆçÆ þ Í êð À°Ã é¶ ÇÂÃ ×μñ çÅ Ô°³×ÅðÅ íðé çÆ æ» Áμ×¯º ÜòÅì ÇçμåÅ ÇÕ ÇÂÔ î°³â¶ ÁÜ¶ òÆ àñç¶ éÔÆº, ÃðÕð Çòð°μè îÆÇà³×» Õðç¶ é¶ Í ìÆìÆ ç¶ Ã³å» ìÅð¶ ÇòÚÅð Ã°ä Õ¶ å» îËé³± ìÔ°å ÔÆ ÇéðÅôåÅ Ô¯ÂÆ Í À°Ã çÅ ÕÇÔäÅ ÃÆ ÇÕ ’ÁÃÆ ìæ¶ðÅ ÷¯ð ñÅÇÂÁÅ ÃÆ ÇÕ é½ìå ÇÂμæ¯º åÕ éÅ ÁÅò¶ êð ÇÂÔ Ãí Õ°Þ Ã³å» ç¶ ÁÕÅñ åõå ’å¶ â¶ð¶ ñÅÀ°ä ÕÅðé ÔÆ Ô¯ÇÂÁÅ þ Í Ü¶Õð À°Ô ÇÂÃ åìÅÔÆ ìÅð¶ êÇÔñ» Ã¯Úç¶ å» Õ½î çÆ ÇÂÔ åìÅÔÆ éÅ Ô°³çÆ Í Ô°ä õìð» Çîñ ðÔÆÁ» Ôé ÇÕ Ã³å ÁÅê ÇéÕñ ×Â¶ Ôé Í Ü¶Õð ÇÂÔ ÃμÚ þ å» Çëð ÕÅÔçÆ ìÔÅçðÆ ! î»ò» ç¶

100 ê°μå îÅð¶ ×Â¶, ÁÕÅñ åõå ãÇÔ Ç×ÁÅ, Ãí Õ°Þ Ãó Õ¶ Ã°ÁÅÔ Ô¯ Ç×ÁÅ Áå¶ Ã³å ÇéÕñ ×Â¶ ¯ ÁÃÆº ÇÂÃ ÃÅðÆ åìÅÔÆ çÅ ç¯ô ÇÂÕμñÅ ÃðÕÅð é³± ÔÆ å» éÔÆº ç¶ ÃÕç¶ Í ìÆìÆ ç¶ ÇÂÔ ÇòÚÅð Ã°äé å¯º ìÅÁç îËº ÃðçÅð íÅé ÇÃ³Ø ÃÕμåð ô¯©îäÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ê©ì³èÕ Õî¶àÆ é³± ê°μÇÛÁÅ ÇÕ ÕÆ ÃμÚ-î°μÚ Ã³å» ç¶ ìÚ ÇéÕñ ÜÅä çÅ Õ¯ÂÆ á¯Ã Ãì±å þ Í À°Ã é¶ ÜòÅì ÇçμåÅ ÇÕ ÁÃÆº êåÅ Õð ðÔ¶ Ô» Í îËº ÇÕÔÅ ÇÕ ÕÆ ÇÂÔ î³ÇéÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ ÇÕ Ã³å Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì ÇòμÚ¯º ÇéÕñä ñÂÆ ÇåÁÅð Ô¯ ×Â¶ Ô¯ä×¶ ? å» ÃðçÅð íÅé ÇÃ³Ø é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ÁÃñÆÁå ÜñçÆ ÔÆ ÃÅÔîä¶ ÁÅ ÜÅò¶×Æ, ÁÃÆº Çòç¶ô» ÇòμÚ¯º òÆ êåÅ Õð ðÔ¶ Ô» Í êð ÁÕÅñÆÁ» ç¶ À°êð¯Õå ê©ÚÅð çÆ Ø¯Ö Õðé å¯º ÇÂÔ ×μñ ÔÆ ÃÅÔîä¶ ÁÅªçÆ þ ÇÕ À°Ôé» é¶ ÇÂÔ ê©ÚÅð ÁÅêä¶ À°êð ñμ×¶ ìÅÔ» Öó•ÆÁ» ÕðÕ¶ ñÅô» À°μå¯º ¦Øä Áå¶ ÁÅåîÃîðêä Õðé ç¶ èμì¶ å¯º ìÚä ñÂÆ ÕðéÅ ô°ð± ÕÆåÅ ÃÆ Í ÁÃñ ÇòμÚ ÁÕÅñÆ ÁÅ×± ÇÂÔ ê©ÚÅðéÅ ÚÅÔ°³ç¶ Ãé ÇÕ Ü¶Õð ÁÃÆº Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì ÇòμÚ¯º ÇéÕñ ×Â¶ Ô» å» Ã³å òÆ å» î»ò» ç¶ ê°μå îðòÅ Õ¶ íμÜ ÔÆ Ç×ÁÅ þ ! Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆ ÇÂμÕ Ô¯ð Þ±áÆ ÁøòÅÔ âÅÕàð Ü×ÜÆå ÇÃ³Ø Ú½ÔÅé çÆ ê©ËμÃ ÇòμÚ ÁÅÂÆ À°Ô ÇÂ³àðÇòÀ± ÃÆ, ÇÜÃ ÇòμÚ À°Ã é¶ çÅÁòÅ ÕÆåÅ ÃÆ ÇÕ îËº Ã³å» é³± ÁÕÃð ÇîñçÅ ðÇÔ³çÅ Ô» êð ÇÂÔ éÔÆº çμÃ»×Å ÇÕ À°Ô ÇÕμæ¶ ðÇÔ³ç¶ Ôé Í Üç êμåðÕÅð» é¶ âÅÕàð Ú½ÔÅé çÅ ÇìÁÅé ê©ËμÃ ÇòμÚ ÛêÆ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ çÆ ñÅô çÆ ë¯à¯ òμñ ÇçòÅÇÂÁÅ å» À°Ã é¶ ÜòÅì ÇçμåÅ, ‘ÇÂÔ ë¯à¯ ÁÃñÆ éÔÆºÍ Ã³å å» ÇÃð¯º ×³Ü¶ Ãé Áå¶ ÇÂÔ ë¯à¯ òÅñ» òÅñÆ þ Í’ âÅÕàð Ú½ÔÅé é¶ Ã³å» é³± Çîñä çÅ ÇÂÔ çÅÁòÅ õ°ç ÕÆåÅ Ü» ÁÕÅñÆ é¶åÅò» ç¶ ÕÇÔä ’å¶ Ü» Çëð íÅðåÆ ÔÕ±îå ç¶ ÇÂôÅð¶ ’å¶, ÇÂÔ å» Ú½ÔÅé ÔÆ ÜÅäçÅ þ, êð ñ½×¯òÅñ òμñ¯º ÃðÕÅð é³± ÇñÖÆ ÇÚμáÆ ÇòμÚ Ú½ÔÅé ç¶ é»Á çÅ Ç÷Õð Ô¯äÅ ÇÂÃ ÇÂ³àðÇòÀ± ÇòμÚ ÁÕÅñÆÁ» Áå¶ ÃðÕÅð çÆ ÇîñÆí°×å çÅ ôμÕ ÷ð±ð êÅªçÅ þ Í Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆ ÁøòÅÔ é³± ìñ ç¶ä òÅñÆ À°Ô ÁéÅÀ±ºÃîËºà òÆ ÃÆ, Ü¯ 2 Ãå³ìð, 1984 é³± ×°ðç°ÁÅðÅ ôÔÆç», Á³Çî©åÃð ÇòÖ¶ ì°ñÅÂ¶ ×Â¶ Ãðì Ã³ÃÅð ÇÃμÖ Ã³î¶ñé ç¶ Ã³ì³è ÇòμÚ, Ã³î¶ñé å¯º 4-5 Ççé êÇÔñ» ìÆ.ìÆ.ÃÆ. ¦çé å¯º ÁÅÀ°ä òÅñÆÁ» ôÅî çÆÁ» õìð» ç¶ éÅñ ÔÆ ×°ð± øåÇÔ ì°ñÅ Õ¶ ê³ÜÅìÆ ÇòμÚ ìÅð-ìÅð ÁÅ ðÔÆ ÃÆ Í ÇÂÃ ÇòμÚ ÇÕÔÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÃÆ, ‘ÖÅñÃÅ ÜÆ! 2 Ãå³ìð é³± ×°ðç°ÁÅðÅ ôÔÆç», Á³Çî©åÃð ÇòÖ¶ Ô¯ ðÔ¶ îÔÅé ê³æÕ ÃîÅ×î ÇòμÚ ì©ÅÔîä ÃðÕÅð çÆÁ» Ãí ð°ÕÅòà» å¯ó Õ¶ Ô°³î-Ô°îÅ Õ¶ êÔ°³Ú¯ Áå¶ ÇÔ³ç± ÃÅîðÅÜ ç¶ Õ°øð çÅ í»âÅ í³é Ã°μà¯ Í’ ÇÂÔ ÁéÅÀ±ºÃîËºà Õ¯ÂÆ Û¶-Ãμå Çî³à ñ×ÅåÅð ÁÅªçÆ ðÔÆ ÃÆ Áå¶ Çëð èÆîÆ Ô°³çÆ-Ô°³çÆ ì³ç Ô¯ ×ÂÆÍ Ã°äé òÅñ¶ Ãí ÜÅäç¶ Ãé ÇÕ ÇÂÃ ÁéÅÀ±ºÃîËºà çÆ ÁÅòÅ÷ Ã³å» çÆ éÔÆº, êð ìÔ°å ÃÅð¶ ñ¯Õ» é¶ ÜÅäì°μÞ Õ¶ ÇÂÃ ×μñ çÅ ê©ÚÅð ÕÆåÅ ÇÕ Ã³å ï±.Õ¶. êÔ°³Ú ×Â¶ Ôé Áå¶ À°Ôé» é¶ À°μæ¯º 2 Ãå³ìð ç¶ ÃîÅ×î ÇòμÚ êÔ°³Úä çÅ ð¶âÆú ðÅÔÆº Ô°Õî ÕÆåÅ þ, êð ìÆ.ìÆ.ÃÆ çÆÁ» ôÅî çÆÁ» õìð» éÅñ ÕÆåÆ ÜÅ ðÔÆ ÇÂÃ ÁéÅÀ±ºÃîËºà çÆ ÁÅòÅ÷ Ã³å» çÆ ÇìñÕ°ñ éÔÆº ÃÆ Í îËº õ°ç 19 Ô¯ð ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé» éÅñ ÇÂÕμá¶ ìËá Õ¶ ÇÂÃ ÁéÅÀ±ºÃîËºà é³± Ã°ÇäÁÅ ÃÆ Í

101 Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ ç¶ ìÚ ÇéÕñä çÆ ÁøòÅÔ é³± Ç×ÁÅéÆ ê±ðé ÇÃ³Ø ×³©æÆ, Ã©Æ ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì, Á³Çî©åÃð çÆ À°Ã åÕðÆð é¶ òÆ ìñ ÇçμåÅ, ÇÜÔóÆ À°Ã é¶ ×°ðç°ÁÅðÅ ôÔÆç» ÇòÖ¶ 2-9-1984 é³± Ô¯Â¶ ÇÃμÖ Ã³î¶ñé Ãî¶º ÇçμåÆ ÃÆ Í Ç×ÁÅéÆ ê±ðé ÇÃ³Ø é¶ ÁÅêäÆ åÕðÆð ÇòμÚ ÇÕÔÅ ÃÆ, ‘î¶ð¶ òμñ¯º ÷¯ð ç¶ä ’å¶ òÆ ø½Ü é¶ Ã³å» çÅ ÃðÆð éÔÆº ÇçÖÅÇÂÁÅ, ÇÜÃ å¯º êåÅ ñμ×çÅ þ ÇÕ Ã³å» ç¶ ìÚ ÇéÕñä çÆ Õ¯ÂÆ ×μñ ÷ð±ð þ Í Ç×ÁÅéÆ ê±ðé ÇÃ³Ø òμñ¯º ÇÂÔ ñø÷ ÕÇÔä ’å¶ ÇÃμÖ-Ã³×å» é¶ Ö°ôÆ ÇòμÚ ÜËÕÅð¶ Ûμâä¶ ô°ð± Õð Ççμå¶ ÃéÍ Ç×ÁÅéÆ ê±ðé ÇÃ³Ø ø½ÜÆ Ôîñ¶ ç½ðÅé ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì ÇòμÚ ÃÆ Áå¶ À°Ã é¶ Ü³× çÅ ÃÅðÅ Çç©ô ÁÅêäÆÁ» ÁμÖ» éÅñ ç¶ÇÖÁÅ Áå¶ Çê³â¶ ’å¶ Ô³ãÅÇÂÁÅ ÃÆ Í ø½Ü é¶ À°Ã é³± ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì ÇòμÚ¯º ÔÆ Ç×©øåÅð ÕÆåÅ ÃÆ Í Ç×ÁÅéÆ Ç´êÅñ ÇÃ³Ø, Üæ¶çÅð, Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì Áå¶ Ç×ÁÅéÆ ÃÅÇÔì ÇÃ³Ø, þμâ ×ð³æÆ, ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì òμñ¯º ì°÷ÇçñÆ ÇòÖÅÀ°ä ÕÅðé À°Ã Ãî¶º Ç×ÁÅéÆ ê±ðé ÇÃ³Ø* çÅ ÇÃμÖ Õ½î ÇòμÚ ìÔ°å ÔÆ ÃÇåÕÅð ÃÆ Áå¶ À°Ôé» òμñ¯º ÁÅêäÆ åÕðÆð ÇòμÚ ÕÔ¶ ×Â¶ À°êð¯Õå ôìç ÇÃμÖ Õ½î ñÂÆ Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆ ìÔ°å òμâÆ ×òÅÔÆ Ãé , ÇÜÃ ’å¶ ÇÃμÖ» é¶ ÇòôòÅÃ Õð ÇñÁÅ êð Ç×ÁÅéÆ ê±ðé ÇÃ³Ø çÆ ÇÂÃ åÕðÆð ÇòμÚ òÆ Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÅ Õ¯ÂÆ Ãì±å éÔÆº ÃÆ ÇÕªÇÕ ô¯©îäÆ Õî¶àÆ ç¶ ÇÂéøðî¶ôé ÁøÃð éÇð³çðÜÆå ÇÃ³Ø é³çÅ, ðÅ×Æ ÔðÚðé ÇÃ³Ø Áå¶ Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì ç¶ îËé¶Üð ðäÜÆå ÇÃ³Ø Ãî¶å ìÔ°å ÃÅð¶ î°ñÅ÷î» é¶ Ã³å» çÆ ç¶Ô çÆ ôéÅõå ÕÆåÆ ÃÆ Áå¶ ø½Ü é¶ Ç×©øåÅð ÕÆå¶ ×Â¶ ìÔ°å ÃÅð¶ ÇÃ³Ø» é³± Ã³å» çÆ ñÅô ñÅ×¶ ÕÅøÆ Ãî» ÇìáÅÂÆ ðμÇÖÁÅ ÃÆ Í À°Ôé» Ççé» ÇòμÚ ÇÂμÕ ÁøòÅÔ ÇÂÔ òÆ Ã°äÆ ×ÂÆ ÃÆ ÇÕ Ã³å í¶Ã ìçñ Õ¶ ×°ðç°ÁÅðÅ ôÔÆç» ÇòÖ¶ Ã¯é¶ çÅ ìÔ°å òμâÅ ÔÅð Úó•Å Õ¶ ×Â¶ Ôé Í Ã³å» ç¶ ÁîðÆÕÅ, Õé¶âÅ, ï±.Õ¶. Áå¶ ÚÆé ÁÅÇç ç¶ô» ÇòμÚ ÜÅä çÆÁ» ÁøòÅÔ» òÆ ÁÅî ÔÆ Ã°äÆÁ» Ü»çÆÁ» Ãé Áå¶ ÇÕÔÅ Ü»çÅ ÃÆ ÇÕ Ã³å» çÅ î°μÖ þμâÕ°ÁÅàð êÅÇÕÃåÅé ÇòμÚ þ Áå¶ À°μæ¯º À°Ô õÅÇñÃåÅé çÆ ÁÅ÷ÅçÆ ñÂÆ îçç ñËä ñÂÆ ÃêËôñ ÔòÅÂÆ ÜÔÅ÷ ðÅÔÆº ÕÂÆ î°ñÕ» çÅ ç½ðÅ Õð ðÔ¶ Ôé Í Çòç¶ô» å¯º ê³ÜÅì êðå¶ ÕÂÆ ÇòÁÕåÆÁ» ç¶ é»Á òÆ ÁÅî ÔÆ ñÂÆ Ü»ç¶ ðÔ¶ Ãé, ÇÜÔé» ìÅð¶ ÇÕÔÅ Ü»çÅ ÃÆ ÇÕ À°Ôé» é¶ ìÅÔðñ¶ ç¶ô» ÇòμÚ Ã³å» ç¶ çðôé ÕÆå¶ Ôé Í ÇÂμæ¯º åÕ ÇÕ ÕÂÆ Õ»×ðÃÆ î³åðÆÁ» Áå¶ ÁÅ×±Á» ç¶ Çðôå¶çÅð» òμñ¯º Ã³å» ç¶ Çòç¶ô ÇòμÚ çðôé Õðé çÆÁ» ×μñ» òÆ Ã°äé ÇòμÚ ÕÂÆ ÇÚð ÁÅªçÆÁ» ðÔÆÁ» Ãé êð âÅÕàð Ü×ÜÆå ÇÃ³Ø Ú½ÔÅé òμñ¯º Ã³å» é³± Çîñä çÅ ÃðÅÃð Þ±áÅ çÅÁòÅ Õðé å¯º ÇìéÅ ÁμÜ åÕ ÁÇÜÔÅ Ô¯ð Õ¯ÂÆ òÆ ÇòÁÕåÆ ÃÅÔîä¶ éÔÆº ÁÅÇÂÁÅ ÇÜÃ é¶ Ã³å» é³± õ°ç Çîñä çÅ çÅÁòÅ ÕÆåÅ Ô¯ò¶ Í ÇÜÃ ÇòÁÕåÆ ìÅð¶ òÆ ÁÇÜÔÆ * ÁÅð.ÁËÃ.ÁËÃ. çÆÁ» ÕéòËéôé» ÇòμÚ ôÅîñ Ô¯ä, ÇÃμÖ» é³± ñò Õ°ô çÆ Á½ñÅç çμÃä Áå¶ Ô°ÕîéÅî¶ çÆ êð³êðÅ ç¶ À°ñà ðÃå¶ ÇòÚ¯º Ô°ÕîéÅî» ÜÅðÆ ÕðÕ¶ Ç×: ê±ðé ÇÃ³Ø çÅ Ô°ä Õ½î ÇòμÚ êÇÔñ» òð×Å ÃÇåÕÅð éÔÆº ÇðÔÅ Í

102 ÁøòÅÔ À°μâçÆ ÃÆ ÇÕ À°Ô Ã³å» é³± ÇîÇñÁÅ þ, À°Ã çÅ êåÅ Õðé ’å¶ ÁÃñÆÁå Õ°Þ Ô¯ð ÔÆ ÇéÕñçÆ ÃÆ Í Ü» å» ÁÇÜÔ¶ é»Á çÅ Õ¯ÂÆ ÁÅçîÆ Ô°³çÅ ÔÆ éÔÆº ÃÆ Áå¶ Ü» Çëð À°Ô ÁÅçîÆ ÕÇÔ³çÅ ÃÆ ÇÕ îËº õ°ç å» Ã³å» é³± éÔÆº ÇîÇñÁÅ, ÇÃðø Ã°ÇäÁÅ ÔÆ þ Í ÁÃñ ÇòμÚ Ã³å» òμñ¯º éÅ å» ×°ðç°ÁÅðÅ ôÔÆç» ÇòÖ¶ í¶Ã ìçñ Õ¶ Ü±é 1984 ç¶ Øμ¬ØÅð¶ å¯º ìÅÁç Õ¯ÂÆ ìÔ°å òμâÅ ÔÅð Úó•ÅÀ°ä çÅ ÔÆ Õ¯ÂÆ Ãì±å ÇîÇñÁÅ þ, éÅ ÔÆ Ã³å» ç¶ Çòç¶ô ÇòμÚ Ô¯ä çÆ ÁμÜ åÕ Õ¯ÂÆ À°μØ-Ã°μØ ÔÆ ÇéÕñÆ þ Áå¶ éÅ ÔÆ Õ¯ÂÆ ÁÇÜÔÅ ÇòÁÕåÆ ÔÆ ÃÅÔîä¶ ÁÅÇÂÁÅ þ Ü¯ Ã³å» é³± Ö°ç ÇîÇñÁÅ Ô¯ò¶ Í êÅÇÕÃåÅé å¯º Úμñ ðÔ¶ ê³ÜÅìÆ çðìÅð ê©¯×ðÅî å¯º Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆ ÜÅäÕÅðÆ ñËä ñÂÆ ×ÂÆÁ» ìÔ°å ÃÅðÆÁ» ÇÚμáÆÁ» çÅ ÜòÅì Çç³ÇçÁ» ÇÂÃ ê©¯×ðÅî çÅ ê©¯ÇâÀ±Ãð ÇðÁÅ÷ îÇÔî±ç ÕÂÆ òÅð Ãêôà Õð üμÕÅ þ ÇÕ Ã³å ôÔÆç Ô¯ üμÕ¶ Ôé Í ÇÂÃ åð•» ÇÂÔ Ã³íÅòéÅ òÆ î±ñ¯º ÔÆ ðμç Ô¯ üμÕÆ þ ÇÕ Ã³å êÅÇÕÃåÅé ÇòμÚ ÔéÍ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÅ Á×ñÅ Ãì±å Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ ÃÅìÕÅ Üæ¶çÅð íÅÂÆ ÜÃìÆð ÇÃ³Ø çÆ Ã³å» éÅñ ø¯é ’å¶ Ô¯ÂÆ ×μñìÅå éÅñ Ü°ÇóÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ Í íÅÂÆ ÜÃìÆð ÇÃ³Ø çÆ Ã³å» éÅñ ø¯é å¶ Ô¯ÂÆ ×μñ Áå¶ À°Ã òμñ¯º êÅÇÕÃåÅé å¯º ê©Åêå ÕðÕ¶ í¶ÜÆ òÆÇâú ÕËÃ¶à çÆ ÕÅøÆ ÚðÚÅ ðÔÆ þ Í ÇÂÔ òÆ ÇÕÔÅ Ü»çÅ ÇðÔÅ þ ÇÕ íÅÂÆ ÜÃìÆð ÇÃ³Ø é³± Ã³å» éÅñ ÇîñÅÀ°ä ñÂÆ êÅÇÕÃåÅé ç¶ ÇÂμÕ ÇÕñ•¶ ç¶ ×¶à Áμ×¶ ÇñÜÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ êð ÁÇèÕÅðÆÁ» é¶ Ã³å» çÅ í¶ç ×°êå ðμÖä ñÂÆ ÇîñÅÀ°ä å¯º ÇÂéÕÅð Õð ÇçμåÅ, î×ð íÅÂÆ ÜÃìÆð ÇÃ³Ø é¶ À°Ã ÇÕñ•¶ ÇòμÚ¯º ÇÃ³Ø» ç°ÁÅðÅ Ûμâ¶ ÜÅ ðÔ¶ ÜËÕÅÇðÁ» çÆ ÁÅòÅ÷ ÁÅêäÆ Õ³éÆ Ã°äÆ Í Üç ÇÂÃ Ã³ì³èÆ íÅÂÆ ÜÃìÆð ÇÃ³Ø éÅñ ×μñìÅå ÕÆåÆ ×ÂÆ å» À°Ôé» çμÇÃÁÅ ÇÕ îËº ÁÕå±ìð 1983 ÇòμÚ À°Ôé» Ççé» ’Ú íÅðå ÁÅÇÂÁÅ Ã», Üç Ã³å ÁÅî ÔÆ ÇÕÔÅ Õðç¶ Ãé ÇÕ Ü¶Õð çðìÅð ÃÅÇÔì ’å¶ ÔîñÅ Ô¯ÇÂÁÅ å» î±³Ô-å¯ó ÜòÅì ÇçμåÅ ÜÅò¶×Å Í’ ÁÃÆº êÇðòÅð ÇòμÚ ìËá Õ¶ îÇÔÃ±Ã ÕÆåÅ ÇÕ Ã³å Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì ’å¶ ÔîñÅ Ô¯ä çÆ Ã±ðå ÇòμÚ íÅðåÆ ø½Ü éÅñ ñóÇçÁ» ôÔÆç Ô¯ä çÅ îé ìäÅ üμÕ¶ ÔéÍ Üç îËº, ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø Áå¶ íÅÂÆ Ü×ÜÆå ÇÃ³Ø éÅñ ÃñÅÔ ÕÆåÆ ÇÕ Ã³å» é³± Çîñ Õ¶ ê°μÇÛÁÅ ÜÅò¶ ÇÕ Ü¶Õð Õ¯ÂÆ íÅä» òðå Ü»çÅ þ å» êÇðòÅð ñÂÆ ÕÆ Ô°Õî þ Í ÁÃÆ Çå³é» é¶ ÔÆ Ã³å» éÅñ ÇÂÃ Çòô¶ ’å¶ òμÖ-òμÖ ×μñ ÕÆåÆ Í Üç îËº, ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø Áå¶ íÅÂÆ Ü×ÜÆå ÇÃ³Ø é³± ê°μÇÛÁÅ ÇÕ å°ÔÅé³± Ã³å» é¶ ÕÆ ÜòÅì ÇçμåÅ þ å» À°Ôé» é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ÁÃÆ Ã³å» òμñ¯º Ççμå¶ ÜòÅì éÅñ Ã³å°ôà Ô» êð À°Ôé» é¶ ÃÅé³± ÇÕÔÅ þ ÇÕ å°ÔÅâ¶ éÅñ î¶ðÆ Ü¯ ×μñ Ô¯ÂÆ þ, À°Ô ÇÕÃ¶ é³± òÆ éÔÆº çμÃäÆ Í ÇÂÃ ñÂÆ ÁÃÆº À°Ôé» éÅñ Ô¯ÂÆ ×μñ éÔÆº çμÃ ÃÕç¶ Í Ã³å» é¶ î¶ð¶ éÅñ Ü¯ ×μñìÅå ÕÆåÆ ÃÆ, À°Ã é³± ÇÕÃ¶ Ô¯ð éÅñ Õðé ’å¶ êÅì³çÆ éÔÆº ÃÆ ñ×ÅÂÆÍ À°Ôé» é¶ îËé³± ÇÕÔÅ ÃÆ ÇÕ å³± ìÅÔð Úñ¶ ÜÅÔ Í Üç îËº ê°μÇÛÁÅ ÇÕ ÔîñÅ Ô¯ä çÆ Ã±ðå ÇòμÚ ÕÆ Ô¯ò¶×Å å» À°Ôé» ÜòÅì ÇçμåÅ ÃÆ ÇÕ òÅÇÔ×°ð± é¶ ì³ì¶ (ì³ìÂÆ) Áå¶ Ú³ç¯ Õñ» å¯º Ôμæ ç¶ Õ¶ Õμã ÇñÁÅ ÃÆ Áå¶ ÇÂÃ Ôîñ¶ ÇòμÚ òÆ Ã°ðõð± Ô¯ Õ¶ ÔÆ ÇéÕñ»×Å, êð îËº ÇÕÔÅ ÇÕ î¶ðÆ åÃμñÆ éÔÆº Ô¯ÂÆ, ÇÕªÇÕ îËº Ã¯ÇÚÁÅ ÃÆ ÇÕ ôÔÆç Ô¯äÅ òÆ Ã°ðõð± Ô¯äÅ ÔÆ þ Áå¶ ìÚ ÇéÕñäÅ òÆ Í Ã³å» é¶ îËé³± ÇÕÔÅ ÇÕ ‘å³± Ãò¶ð¶ ÔÆ ìÅÔð (Çòç¶ô) ÚñÅ ÜÅÔ Í îËº å¶ð¶ éÅñ àËñÆë¯é ’å¶ ×μñ Õð»×Å Í å³± î¶ðÆ ÁÅòÅ÷ å» êÇÔÚÅä ÔÆ ñò¶×Å ? å³± î¶ðÆ ÁÅòÅ÷ êÇÔÚÅäÆÍ’ îËº 18 îÅðÚ é³± òÅêÃ Çòç¶ô

103 ÚñÅ Ç×ÁÅÍ Üç Ü±é 1984 çÅ Øμ¬ØÅðÅ òÅêÇðÁ» å» îËº â°ìÂÆ å¯º ÇÂ³×ñËºâ ÚñÅ Ç×ÁÅ Í Øμ¬ØÅð¶ å¯º Õ°Þ Ççé ìÅÁç Ã³å» ç¶ ìÚ ÇéÕñ ÜÅä çÆ ÚðÚÅ ÁÅî ÃÆ Áå¶ ÇÂÔ òÆ ÇÕÔÅ Ü»çÅ ÃÆ ÇÕ Ã³å êÅÇÕÃåÅé êÔ³°Ú ×Â¶ Ôé Í îËº Ã¯ÇÚÁÅ ÇÕ î¶ð¶ ÇÂ³×ñËºâ ÇòμÚ ÁÅ ÜÅä ÕÅðé Ü¶ Ã³å» é¶ î¶ð¶ éÅñ Ã³êðÕ ÕðéÅ Ô¯ò¶ å» ÇÕò¶º Õðé×¶ Í ÇÂÔ Ã¯Ú Õ¶ îËº ÁÅêä¶ ë¯é é³ìð êÅÇÕÃåÅé çÆ Ü³× ÁõìÅð Ãî¶å ÕÂÆ Çòç¶ôÆ ÁõìÅð» ÇòμÚ ç¶ Ççμå¶ Í ÁÚÅéÕ 24-25 ÁÕå±ìð çÆ ðÅå é³± ø¯é çÆ Ø³àÆ òμÜÆ Í ðÅ×Æ ×°ðî¶ñ ÇÃ³Ø é¶ ø¯é üμÇÕÁÅ Í ø¯é Õðé òÅñ¶ é¶ î¶ð¶ éÅñ ×μñ ÕðÅÀ°ä ñÂÆ ÇÕÔÅÍ Üç îËº þñ¯º ÕÆåÅ å» Áμ×¯º ÁÅòÅ÷ ÁÅÂÆ, ‘êÇÔÚÅÇäÁ» ÂÆ ?’ Üç îËº ÇÕÔÅ ÇÕ å°ÃÆº ÇÕμæ¯º ì¯ñ ðÔ¶ Ô¯ å» Áμ×¯º ÜòÅì ÁÅÇÂÁÅ, ‘êÇÔÚÅÇäÁ» éÔÆº ?’ Áå¶ ÇÂÃ å¯º ìÅÁç ø¯é ÕμÇàÁÅ Ç×ÁÅ Í î¶ð¶ îé ÇòμÚ Ã³å» çÆ ÕÔÆ ×μñ ïÅç ÁÅ ×ÂÆ Áå¶ îËº ÇÂÔ Ã¯Ú Õ¶ ÇÕ Ã³å êÅÇÕÃåÅé Ô¯ä×¶, Çå³é îÔÆé¶ çÅ òÆ÷Å ÇñÁÅ Áå¶ êÅÇÕÃåÅé ÁÅ Ç×ÁÅ Í êÅÇÕÃåÅé êÔ°³Ú Õ¶ Ã³å» é³± Çîñä çÆ Õ¯Çôô Õðé ñμ×Å Í ÇÂμÕ Ççé ñÅÔ½ð ç¶ ÇÕñ•¶ ÇòμÚ Ç×ÁÅ Áå¶ ÇÕñ•¶ ç¶ ÇòμÚ ÇÂμÕ æ» ×°ðìÅäÆ çÆ å°Õ ÒÒÁÅòÔ° ÇÃÖ ÃÇå×°ð± Õ¶ ÇêÁÅÇðÔ¯ÓÓ ÇñÖÆ Ô¯ÂÆ ç¶ÖÆ Í îËº À°Ô å°Õ ð°Õ Õ¶ êó•Æ êð îËé³± À°μèð ÜÅä éÅ ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Áå¶ Áμ×¶ ñË ×Â¶ Í ÇÂμÕ Ççé ÇÂÃ¶ ÇÕñ•¶ ç¶ ìÅÔð Öó•¶ Ã» ÇÕ Á³çð¯º ÜËÕÅð¶ Ûμâä çÆ ÁÅòÅ÷ Ã°äÆ Í ÇÂμÕ Ççé îËé³± ÇÂμÕ Ô¯ð ÇÕñ•¶ Áμ×¶ ñË Õ¶ ×Â¶, À°μæ¯º òÆ ÇÃ³Ø» ç¶ ÜËÕÅÇðÁ» çÆ ÁÅòÅ÷ Ã°äÆ Í ÇÂμÕ Ççé ÇÂÔ ÕÇÔ Õ¶ ÇÂÃñÅîÅìÅç ñË Õ¶ ×Â¶ ÇÕ ÁμÜ åËé³± À°Ã ì³ç¶ éÅñ ÇîñÅÀ°äÅ þ ÇÜÔóÅ å°ÔÅâÅ òμâÅ ñÆâð þ êð Üç À°μæ¶ êÔ°³Ú¶ å» Õ°Þ Ãî» ìÅÁç À°Ôé» é¶ ÕÇÔ ÇçμåÅ ÇÕ À°Ã ì³ç¶ é¶ ÇÕÃ¶ é³± òÆ Çîñä å¯º ÇÂéÕÅð Õð ÇçμåÅ þ Í îËº Ã¯ÇÚÁÅ, Ü¶ Ã³å» é¶ í¶ç (Secrecy) ÔÆ ðμÖäÅ þ å» À°Ô îËé³± òÆ ÇÕª Çîñä×¶ Í Ü¶ Çîñ êÂ¶ Çëð ÃÆÕð¶ÃÆ ÕÅÔçÆ ¯ êð îËé³± ÇÂμÕ òÆÇâú ÕËÃ¶à ÇòÖÅÂÆ ×ÂÆ, ÇÜÃ ÇòμÚ Ã³å» é¶ ÇÃð ’å¶ Õ¶ÃÕÆ ÃÜÅÂÆ Ô¯ÂÆ ÃÆ Áå¶ ÇÂμÕ ñμå ’å¶ êμàÆ ì³é•Æ Ô¯ÂÆ ÃÆ Áå¶ ÕÇÔ ðÔ¶ Ãé ÇÕ ÔÕ±îå é¶ ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì ’å¶ Ü¯ ÔîñÅ ÕÆåÅ þ ÇÂÃ çÅ î³±Ô-å¯ó ÜòÅì ÇçÁ»×¶ Í ÇÂÃ å¯º Áμ×¯º ÕËÃà õåî Ô¯ Ü»çÆ þ Í íÅÂÆ ÜÃìÆð ÇÃ³Ø ç¶ ÇÂÃ ÇìÁÅé ’å¶ ÇòÚÅð Õðé å¯º Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòÚ Ô¯ä çÅ Õ¯ÂÆ òÆ î³éä ï¯× á¯Ã Ãì±å ÃÅÔîä¶ éÔÆº ÁÅªçÅ Í çðÁÃñ, íÅÂÆ ÜÃìÆð ÇÃ³Ø òμñ¯º ø¯é Õðé òÅñ¶ é³± Ã³å ÃîÞäÅ ÇÂμÕ í°ñ¶ÖÅ ÔÆ ñμ×çÅ þ Ü¯ À°Ãé³± Ã³å» éÅñ Øμ¬ØÅð¶ å¯º êÇÔñ» Ô¯ÂÆ ×μñìÅå ÕÅðé ìäÆ èÅðéÅ ÕÅðé ñμ×Å ÜÅêçÅ þÍ àËñÆø¯é Õðé ñμÇ×Á» Ôð ì³çÅ ÁÕÃð ÔÆ ÕÇÔ Çç³çÅ þ ÇÕ ‘êÛÅÇäÁ» ÂÆ ?’ Áå¶ ø¯é òÆ ÁÕÃð ÕÂÆ òÅð þñ¯ Õðé å¯º ìÅÁç ÔÆ ÕμÇàÁÅ Ü»çÅ þ Áå¶ Çëð Õ¯Çôô Õðé ’å¶ òÆ éÔÆº ÇîñçÅ Í íÅÂÆ ÜÃìÆð ÇÃ³Ø éÅñ Ô¯ÂÆ ø¯é òÅñÆ ØàéÅ òÆ ÁÇÜÔÆ ÔÆ ÇçÖÅÂÆ Çç³çÆ þ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø éÅ å» êÅÇÕÃåÅé ÇòμÚ ×Â¶ Ãé Áå¶ éÅ ÔÆ ÇÃ³Ø» ç¶ ÜËÕÅÇðÁ» çÆ ÁÅòÅ÷ òÅñÅ Õ¯ÂÆ ÇÕñ•Å ÔÆ ÃÆ Í ÁÃñ ÇòμÚ øËÃñÅìÅç Ü¶ñ• ÃÆ, ÇÜμæ¶ 387 ç¶ ÕðÆì ÃðÔμç êð ÕðÕ¶ ×Â¶ ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé öËð-ÕÅé³±éÆ åðÆÕ¶ éÅñ êÅÇÕÃåÅé çÅÖñ Ô¯ä ç¶ Ü°ðî ÇòμÚ é÷ðì³ç ÕÆå¶ ×Â¶ Ãé Í ÇÂÔé» é½Ü°ÁÅé» çÆ é÷ðì³çÆ ìÅð¶ ìÆ.ìÆ.ÃÆ. ð¶âÆú Áå¶ ÁõìÅð» ÇòμÚ òÆ õìð ÁÅ üμÕÆ ÃÆ Áå¶ Çòç¶ôÆ ÇÃμÖ ÁÅêäÆ êÅÇÕÃåÅé ïÅåðÅ Ãî¶º ÇÂÔé» é³± Çîñä çÆ ÁÕÃð Õ¯Çôô òÆ Õðç¶ ÔÆ ðÇÔ³ç¶ Ãé, êð Ü¶ñ• ÁÇèÕÅðÆÁ» òμñ¯º éÅ ÇîñÅÀ°ä

104 çÆ Ã±ðå ÇòμÚ À°Ô ÇÕñ•Å-é°îÅ øËÃñÅìÅç Ü¶ñ• ç¶ ×¶à Áμ×¯º ÔÆ ÇÂÔé» é½Ü°ÁÅé» ç¶ ÜËÕÅÇðÁ» çÆ ÁÅòÅ÷ Ã°ä Õ¶ ÔÆ òÅêÃ êðå ÁÅªç¶ Ãé Í ñÅÔ½ð çÅ ÇÕñ•Å å» ÃËñÅéÆÁ» ñÂÆ Ôî¶ôÅ Ö°μñ•Å ÔÆ ðÇÔ³çÅ þ Áå¶ êÅÇÕÃåÅé ÜÅä òÅñÅ Ôð ÇÃμÖ ÇÂÃ ÇÕñ•¶ é³± õÅñÃÅ ðÅÜ çÆ ÇéôÅéÆ ÃîÞ Õ¶ Áå¶ ìÅìÅ ÇìèÆ Ú³ç ç¶ Ø¯ÇóÁ» çÆ ÃÅÖÆ éÅñ Ã³ì³èå Ô¯ä ÕðÕ¶ ò¶ÖäÅ ÷ð±ðÆ ÃîÞçÅ þ Í ñÅÔ½ð ç¶ ÇÂÃ ÇÕñ•¶ ÇòμÚ ×°ðìÅäÆ çÆÁ» å°Õ» òÆ ìÔ°å æÅÂÆº ÇñÖÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» Ôé Áå¶ îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ³Ø çÅ îÇÔñ ç¶Öç¶ Ãî¶º ïÅåðÅ ñÂÆ ×Â¶ ÇÃμÖ Ü÷ì¶ ÇòμÚ ÁÅ Õ¶ ÕÂÆ òÅðÆ ÜËÕÅð¶ òÆ Ûμâ Çç³ç¶ Ôé Í çðÁÃñ íÅÂÆ ÜÃìÆð ÇÃ³Ø é¶ òÆ ÁÇÜÔ¶ ÇÃμÖ ïÅåð±Á» ç¶ ÜËÕÅð¶ ÔÆ ñÅÔ½ð ç¶ ÇÕñ•¶ Áå¶ øËÃñÅìÅç Ü¶ñ• ÇòμÚ¯º Ã°ä¶ Ô¯ä×¶, éÅ ÇÕ Ã³å» Áå¶ À°Ôé» éÅñ ðÇÔ ðÔ¶ ÇÃ³Ø» ç¶ Í íÅÂÆ ÜÃìÆð ÇÃ³Ø òñ¯º ÇÜÃ òÆâÆú ÕËÃ¶à çÅ Ç÷Õð ÕÆåÅ Ç×ÁÅ þ, À°Ô êÇÔñÆ Ü±é é³± ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì ’å¶ ÚμñÆ ×¯ñÆ å¯º ìÅÁç À°Ã Ççé ÇðÕÅðâ ÕÆåÆ ×ÂÆ ÃÆ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ ç¶ ìÚ ÇéÕñä çÆ ÁøòÅÔ é³± Üμ×ìÅäÆ Ãî¶å Õ°Þ ÁõìÅð» é¶ òÆ ê±ðÆ ÔòÅ ÇçμåÆ ÃÆ Í ÇÂÔé» ÇòμÚ 19 Ü±é é³± ÇÂμÕ õìð ÁÅÂÆ ÃÆ ÇÕ 30 Ü•±é, 1984 é³± êÅÇÕÃåÅé àÆ.òÆ. å¯º éÕñÆ Çí³âð»òÅñ¶ çÆ åÕðÆð Ã°äÅÂÆ ÜÅò¶×Æ Í ÁõìÅð» õÅÃ ÕðÕ¶ Üμ×ìÅäÆ òμñ¯º òðå¶ ×Â¶ ‘éÕñÆ’ ôìç é¶ ÇÃμÖ» ç¶ ÇòôòÅÃ é³± Ô¯ð òÆ î÷ì±å ÕÆåÅ Í ÇÃμÖ» é¶ ÃîÇÞÁÅ ÇÕ Ã³å ÃμÚî°μÚ ÔÆ ÇÜÀ±ºç¶ Ôé Áå¶ ÁõìÅð ‘éÕñÆ’ ôìç ÇÃμÖ» é³± è¯ÖÅ ç¶ä ñÂÆ ÜÅäì°μÞ Õ¶ òðå ðÔ¶ Ôé Í Õ°Þ ÁõìÅð» òμñ¯º ëËñÅÂÆ ×ÂÆ ÇÂÔ ÁøòÅÔ òÆ Ü³×ñ çÆ Áμ× ò»× ëËñ ×ÂÆ Í ÇÃμÖ êÅÇÕÃåÅé àÆ.òÆ. å¯º Ã³å» çÆ åÕðÆð Ã°äé ñÂÆ À°åÃ°ÕåÅ éÅñ À°âÆÕ Õðé ñμ×¶ Í ÇÂÔ ÁøòÅÔ òÆ éÅñ ÔÆ ëËñ ×ÂÆ ÇÕ ÇÂÃ Ççé ÃðÕÅð ÇìÜñÆ ì³ç ðμÖ¶×Æ Í ÇÃμÖ» é¶ ÇìÜñÆ ç¶ ìçñ ñÂÆ ìËàðÆÁ» çÅ À°Ú¶ÚÅ ê©ì³è òÆ Õð ÇñÁÅ Áå¶ ÁõìÅð» òμñ¯º çμÃ¶ Ççé À°Ô ÃÅðÆ ðÅå àÆ.òÆ. ç¶Öç¶ ðÔ¶ Í Á×ñ¶ Ççé ÇÂÔ ÁÅî ÔÆ Ã°ÇäÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ êÅÇÕÃåÅé àÆ.òÆ. å¯º ðÅå ÕðÆì 1-30 òÜ¶ Ã³å» é¶ åÕðÆð ÕÆåÆ þ Í À°Ôé» Ççé» ÇòμÚ Çê³â» ’Ú Çòðñ¶-Çòðñ¶ àÆ.òÆ. ÔÆ Ãé Í ÇÜé•» Õ¯ñ àÆ.òÆ. éÔÆº Ãé, À°Ôé» é¶ ÇÂÃ ÁøòÅÔ é³± ê±ðÆ åð•» ÃμÚ î³é ÇñÁÅ Áå¶ õ°ôÆ ÇòμÚ ÜËÕÅð¶ Ûμâä¶ Áå¶ ñμâ± ò³âä¶ ô°ð± Õð Ççμå¶ Í Á³Çî©åÃð Áå¶ ×°ðçÅÃê°ð Ç÷ñ•¶ ÇòμÚ ñÅÔ½ð àÆ.òÆ. ç¶Ö¶ ÜÅä ÕÅðé ÇÂÔé» ç¯Ô» Ç÷Çñ•Á» ÇòμÚ å» Ã³å» çÆ åÕðÆð Ã°ä¶ ÜÅä çÅ ÃðÅÃð Þ±áÅ ê©ÚÅð ÇÃðø ôðèÅ-íÅòéÅ åÇÔå ÔÆ ÕÆåÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÃÆ, Üç ÇÕ ÇÂÃ Ççé Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ Õ¯ÂÆ òÆ åÕðÆð ñÅÔ½ð àÆ.òÆ. å¯º éÔÆº ÃÆ Ã°äÆ ×ÂÆ Í îËº õ°ç 28, 29 Áå¶ 30 Ü±é, 1984 é³± ñ×ÅåÅð Çå³é Ççé ñÅÔ½ð àÆ.òÆ. çÅ ê±ðÅê±ðÅ ê©¯×ðÅî ò¶ÇÖÁÅ ÃÆ êð îËº Ã³å» çÆ Õ¯ÂÆ òÆ åÕðÆð éÔÆº ÃÆ Ã°äÆ Í Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì å¶ ÔîñÅ Õðé òÅñ¶ Üéðñ ìðÅó Ãî¶å ÕÂÆ ø½ÜÆ ÁøÃð» òμñ¯º ÇÂÃ Ççé ñÅÔ½ð àÆ.òÆ. ç¶Öä ñÂÆ ÇòÖÅÂÆ ×ÂÆ ÇçñÚÃêÆ çÆ õìð é¶ òÆ Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆ ÁøòÅÔ é³± Ôμç¯º òμè ìñ ÇçμåÅ ÃÆ, ÇÕªÇÕ ÇÃμÖ» é¶ ÇÂÔ ê©íÅò ÇñÁÅ ÃÆ ÇÕ Ü¶Õð Ã³å» é³± îÅð-î°ÕÅÀ°ä çÅ çÅÁòÅ Õðé òÅñ¶ ø½ÜÆ ÜðéËñ òÆ õ°ç ç°ÇìèÅ ÇòμÚ Ôé å» Çëð Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆ õìð ÇìñÕ°ñ ÃμÚÆ þ Í ÁÃñ ÇòμÚ ÁõìÅð» ’Ú Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅÇñÁ» çÆ

105 åÕðÆð Ã°äÅÂ¶ ÜÅä çÆ õìð ÇÃμÖ» é³± è¯ÖÅ ç¶ä òÅñÆ ÇÂμÕ ôðÅðå ÃÆ, êð Ã³å» é³± Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ ò¶Öä çÆ ÇÃμÖ ÇÔðÇçÁ» çÆ åóê é¶ 30 Ü±é å¯º ìÅÁç, Çìé» åÕðÆð Ã°äé ç¶ ÔÆ ÇÂÃ é³± Ã°äé çÅ ê©ÚÅð ÕðéÅ ô°ð± Õð ÇçμåÅ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ êÅÇÕÃåÅé ÇòμÚ Ô¯ä çÆ ÁøòÅÔ çÅ ÇÔ³ç°ÃåÅéÆ ÃðÕÅð òμñ¯º ÇçåÅ Ç×ÁÅ ÇÂÔ ÜòÅì ÇÕ Ü¶Õð Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÜÀ±ºçÅ þ å» Çëð ÷°ñëÕÅð ÁñÆ í°μà¯ òÆ ÇÜÀ±ºçÅ þ, ìóÅ ö½ðåñì þ ÇÕªÇÕ Ç÷Á» ÔÕ±îå òμñ¯º ÷°ñøÕÅð ÁñÆ í°μà¯ é³± ë»ÃÆ Ççμå¶ ÜÅä Ãî¶º òÆ ÇÂÔ ÁøòÅÔ ëËñÆ ÃÆ ÇÕ À°Ã é³± ë»ÃÆ ç¶ä çÆ æ» âðÅîÅ ÔÆ Ö¶ÇâÁÅ Ç×ÁÅ þ Áå¶ Á³åð-ðÅôàðÆ çìÅÁ ÕÅðé À°Ã é³± îÅðé çÆ æ» Û°êÅ Õ¶ ðμÇÖÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ Áå¶ Ãî» ÁÅÀ°ä ’å¶ À°Ã é³± ÃÅÔîä¶ ñË Á»çÅ ÜÅò¶×Å Í ÇÔ³ç ÃðÕÅð é¶ ÇÂÔ òÆ çÅÁòÅ ÕÆåÅ ÃÆ ÇÕ Ü¶Õð êÅÇÕÃåÅé Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± àÆ.òÆ. å¶ ÇçÖÅÂ¶×Å å» ÁÃÆº í°μà¯ é³± ê¶ô Õð ÇçÁ»×¶ Í ÇÂÃ õìð é¶ òÆ ÇÃμÖ» ’å¶ À°ñàÅ ÁÃð ÕÆåÅÍ Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ ìÚ ÇéÕñ ÜÅä çÆÁ» À°êð¯Õå ÁøòÅÔ» å¯º ÇÂñÅòÅ êÅÇÕÃåÅé éÅñ Ü°óÆÁ» Õ°Þ Ô¯ð ØàéÅò» é¶ òÆ Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆ ÁøòÅÔ é³± ìñ ÇçμåÅÍ êÅÇÕÃåÅé ÜÅä òÅñ¶ é½Ü°ÁÅé» ÇòμÚ¯º Õ°Þ ÃðÔμç êÅð ÕðÕ¶ ÕðåÅðê°ð ÃÅÇÔì ç¶ é¶óñ¶ ç¯ Çê³â» Õ¯áÅ Áå¶ â¶ðÅ ÇòÖ¶ ×Â¶ Í ÇÂé•» Çê³â» ç¶ êÅÇÕÃåÅéÆÁ» é¶ ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé» é³± çμÇÃÁÅ ÇÕ ‘Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çå³é Ô¯ð ÇÃ³Ø» Ãî¶å ÇÂμæ¯º çÆ ÔÆ ¦Ø Õ¶ Ü»ç¶ ÁÃÆº ç¶Ö¶ Ôé Í À°Ôé» ç¶ éÅñ ÇÂμÕ ìÆìÆ òÆ ÃÆ Í Ã³å æ¯ó•Å ÇÜÔÅ ¦×óÅ Õ¶ å°ðç¶ Ãé Í ôÅÇÂç À°Ôé» çÆ ñμå ÇòμÚ ×¯ñÆ ñμ×Æ Ô¯ÂÆ ÃÆÍ’ À°Ôé» é½Ü°ÁÅé» é¶ ÇÂÔé» Çê³â» ç¶ ñ¯Õ» çÆ ×μñ ÃμÚ î³é ñÂÆ Áå¶ êÅÇÕÃåÅé ×Â¶ Ô¯ð ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé» é³± òÆ çμÃÆ Í øËÃñÅìÅç Ü¶ñ• å¯º ÇðÔÅÁ Ô¯ Õ¶ Üç ÇÂÔ é½Ü°ÁÅé òÅêÃ ê³ÜÅì êðå¶ å» ÇÂÔé» é¶ ÇÂμæ¶ òÆ ÇÂÃ ×μñ çÅ õ±ì ê©ÚÅð ÕÆåÅ Í ÁÃñ ÇòμÚ ¦×óÅ Õ¶ å°ðé òÅñÅ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø éÔÆº ìñÇÕ íÅÂÆ Õ³òð ÇÃ³Ø èÅîÆ ÃÆ, Ü¯ ìÆìÆ Õ°ñìÆð Õ½ð èÅîÆ Áå¶ Çå³é Ô¯ð ÇÃ³Ø» Ãî¶å êÅÇÕÃåÅé ç¶ ÇÂÔé» Çê³â» ÇòμÚ Ç×ÁÅ ÃÆ Í íÅÂÆ Õ³òð ÇÃ³Ø ç¶ êËð ÇòμÚ Üî»çð± é°ÕÃ Ô¯ä ÕÅðé À°Ô æ¯ó•Å ¦×óÅ Õ¶ ÔÆ å°ðçÅ ÃÆ Í êÅÇÕÃåÅé ÜÅä òÅñ¶ ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé» çÆ êÅÇÕÃåÅéÆ ÁÇèÕÅðÆ ê°μÛÇ×μÛ Õðç¶ Ãé Í Üç À°Ô ÇÂÔé» é½Ü°ÁÅé» é³± ê°μÛç¶ ÇÕ ’å°ÃÆº êÅÇÕÃåÅé ÇÕª ÁÅÂ¶ Ô¯ ?’ å» ìÔ°å¶ é½Ü°ÁÅé ÜòÅì Çç³ç¶, ‘ÁÃÆº Ã³å» é³± Çîñä ÁÅÂ¶ Ô», ÃÅé³± À°Ôé» éÅñ ÇîñÅ ÇçÀ°Í’ êÅÇÕÃåÅé ÁÇèÕÅðÆ Áμ×¯º ÔμÃ Õ¶ ÕÇÔ³ç¶, ‘ÇÂéÛÅ ÁμñÅ Í’’ êÅÇÕÃåÅéÆ ÁøÃð» ç¶ ÇÂÃ ÇøÕð¶ çÅ ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé» ’å¶ ìÔ°å Ç÷ÁÅçÅ ÁÃð Ô¯ÇÂÁÅ Áå¶ À°Ôé» é¶ ÃîÇÞÁÅ ÇÕ Ã³å ÃμÚî°μÚ ÇÜÀ±ºç¶ Ôé Áå¶ êÅÇÕÃåÅéÆ ÁÇèÕÅðÆ í¶ç ×°êå ðμÖä ÕÅðé ÃÅé³± ÇîñÅ éÔÆº ðÔ¶ Í é÷ðì³ç ÕðÕ¶ Ü¶ñ• ÇòμÚ Ã°μà Ççμå¶ ÜÅä ÕÅðé ÇÂÔé» é½Ü°ÁÅé» ÇòμÚ ÇéðÅôåÅ ëËñ ×ÂÆ êð Ü¶ñ• ÁÇèÕÅðÆ ÇÂÔé» é³± ÁÕÃð ÇçñÅÃÅ ç¶ä çÆ Õ¯Çôô òÆ Õðç¶ ðÇÔ³ç¶ Ãé Í ÇÂμÕ Ççé Ü¶ñ• ç¶ Ã°Çê³©àËâËºà é¶ ÇÂÔé» é½ÜÁÅé» òμñ¯º üäÆ ×ÂÆ Õî¶àÆ é³± ÁÅêä¶

106 çøåð ÇòμÚ ì°ñÅÇÂÁÅ Áå¶ Ô½ºÃñÅ ç¶ä çÆ Õ¯Çôô òÜ¯º ÇÕÔÅ ÇÕ ‘Ã³å ìó¶ îÔÅé ÁÅçîÆ Ãé, À°Ôé» çÅ â°μñ•Å ñÔ± ÷ð±ð ð³× ÇñÁÅò¶×Å, å°ÔÅé³± ÇéðÅô éÔÆº Ô¯äÅ ÚÅÔÆçÅ Í’ Õ¯ñ ìËáÅ ÇâêàÆ Ã°Çê©³àËâËºà Þμà ì¯ñ ÇêÁÅ Áå¶ À°Ã é¶ ÇÕÔÅ, ‘Ãð, Ã³å ôÔÆç éÔÆº Ô¯Â¶, Ç÷³çÅ Ôé Í’ ÁÃñ ÇòμÚ ÇâêàÆ Ã°Çê©³àËâËºà ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé» é³± ð½÷ ÇîñçÅ ðÇÔ³çÅ ÃÆ Áå¶ À°Ôé» ç¶ Ü÷ìÅå» é³± Ã°Çê³©àËâËºà éÅñ¯º Ç÷ÁÅçÅ ÃîÞçÅ ÃÆ Í À°Ãé³± êåÅ ÃÆ ÇÕ ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé» é³± Ã³å» çÆ ôÔÆçÆ éÅñ¯º À°Ôé» ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ Ô¯ä çÆ õìð Ç÷ÁÅçÅ Ô½ÃñÅ Çç³çÆ ÃÆ Í ìμÃ, À°Ã å¯º Â¶éÆ ×μñ Ã°äé çÆ ÔÆ ç¶ð ÃÆ ÇÕ Õî¶àÆ ÇòμÚ¯º ÇÂμÕ é½Ü°ÁÅé, íÅÂÆ ÁòåÅð ÇÃ³Ø á¶áðÕ¶ é³± êμÕÅ ÇòôòÅÃ ÔÆ Ô¯ Ç×ÁÅ ÇÕ Ã³å ÃμÚ-î°μÚ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ôé Áå¶ ÇâêàÆ é³± ÃÅðÅ êåÅ þ Í À°Ã é¶ ìËðÕ ÇòμÚ êÔ°³ÚÇçÁ» ÔÆ ìÅÕÆ é½Ü°ÁÅé» é³± Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆ õìð Ã°äÅÂÆ, ÇÜÃé³± Ã°äç¶ ÃÅð ÔÆ ÃÅð¶ ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé ÇÂÕμá¶ Ô¯ ×Â¶ Í ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø é»Á ç¶ ÇÂμÕ é½Ü°ÁÅé é¶ åÕðÆð ô°ð± Õð ÇçμåÆ Áå¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ‘ÁμÜ Ãêôà Ô¯ Ç×ÁÅ þ ÇÕ Ã³å Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ôé Áå¶ Ôé òÆ êÅÇÕÃåÅé ÇòμÚ ÔÆ Í Ü¶Õð ÃÅé³± ééÕÅäÅ ÃÅÇÔì ç¶ çðôé ÕðÅÀ°ä çÅ òÅÁçÅ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ þ å» Çëð ÃîÞ¯ Ã³å» ç¶ çðôé òÆ Ô¯ä×¶ Í’ êÅÇÕÃåÅé éÅñ Ü°óÆÁ» À°êð¯Õå ÕÔÅäÆÁ» ’å¶ ÃðÃðÆ ÇÜÔÆ é÷ð îÅðé å¯º ÔÆ Ãêôà þ ÇÕ ÇÂÔé» ÇòμÚ Ã³å» ç¶ êÅÇÕÃåÅé Ô¯ä çÅ ÷ðÅ ÇÜ³éÅ òÆ Ãì±å éÔÆº ÇîñçÅ Í çðÁÃñ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ À°æ¶ Ô¯ä çÆÁ» Ãí õìð» êÅÇÕÃåÅé ç¶ ÁÇèÕÅðÆÁ» òμñ¯º ÃðÔμç êÅð ÕðÕ¶ ×Â¶ ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé» çÅ Ççñ ðμÖä ñÂÆ òðå¶ Ü»ç¶ òÅÕ ‘ÇÂéÛÅ ÁμñÅ’ éÅñ Ü°óÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» Ôé, ÇÜÃ ç¶ í¶ç é³± ÃîÞä å¯º Çìé» ÔÆ ÇÂÔé» é½Ü°ÁÅé» é¶ Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆ Ã³íÅòéÅ é³± ÇÔðç¶ ÇòμÚ òÃÅ ÇñÁÅ Áå¶ ÇìéÅ Ã¯Ú¶ÃîÞ¶ ÔÆ Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÅ ê©ÚÅð Áå¶ À°Ôé» é³± Çîñä ç¶ ÃðÅÃð Þ±á¶ çÅÁò¶ Õðé¶ ô°ð± Õð Ççμå¶ Í Ü¶ñ• ç¶ ÇâêàÆ Ã°Çê©³àËâËºà é¶ òÆ ÇÂÔé» é½Ü°ÁÅé» çÅ Ççñ ðμÖä ñÂÆ ÔÆ Ã³å» ç¶ Ç÷³çÅ Ô¯ä çÆ ×μñ ÕÆåÆ ÃÆ, éÅ ÇÕ ÇÕÃ¶ á¯Ã Ãì±å ç¶ ÁèÅð ’å¶Í øËÃñÅìÅç Ü¶ñ• ÇòμÚ ÔÆ ÇÂÃ ÁøòÅÔ é³± ìñ ç¶ä òÅñÆ ÇÂμÕ Ô¯ð ØàéÅ òÅêðÆ Í ÇÂμÕ Ççé ðÅå ÕðÆì 8-00 òÜ¶ ìñç¶ò ÇÃ³Ø Ô¯áÆÁ», Ü¯ ÁÅêä¶-ÁÅê é³± Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÅ ìÅâÆ×Åðâ çμÃçÅ ÃÆ, ç°ìÅðÅ Ü¶ñ• ÇòμÚ ÁÅ Ç×ÁÅ Í À°Ã é¶ ÁÅªÇçÁ» ÔÆ çÅÁòÅ ÕÆåÅ ÇÕ ÇÜÃ ÁÅçîÆ é¶ Ã³å» ç¶ çðôé ÕÆå¶ Ôé, À°Ã é³± Çîñ Õ¶ ÁÅÇÂÁÅ ÇÃ³Ø îËé³± ÇîÇñÁÅ þ Í ìμÃ, ÇÂÔ Ã°äé çÆ ç¶ð ÃÆ ÇÕ ìËðÕ ÇòÚñ¶ ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé¶ é¶ ÜËÕÅð¶ Ûμâä¶ ô°ð± Õð Ççμå¶, Üç ÇÕ ÁÃñÆÁå ÇÂÔ ÃÆ ÇÕ ìñç¶ò ÇÃ³Ø é¶ ÇÂÔ ×μñ Ü¶ñ• ÇòÚñ¶ ÃÅð¶ é½Ü°ÁÅé» é³± ÁÅêä¶ éÅñ ×³ãä ñÂÆ ÕÆåÆ ÃÆ Áå¶ À°Ã é¶ ÁÇÜÔÅ çÅÁòÅ ÕðÕ¶ ÁÅêä¶ éÅñ 80% é½Ü°ÁÅé» é³± Ü¯ó òÆ ÇñÁÅ ÃÆÍ øËÃñÅìÅç Ü¶ñ• ÇòÚñ¶ Õ°Þ é½Ü°ÁÅé» é¶ å» ç±Ãð¶ é½Ü°ÁÅé» é³± ìóÆ ÷¯ðçÅð ÇÔçÅÇÂå ÕÆåÆ ÃÆ ÇÕ íÅò¶º ÃÅé³± Ã³å» éÅñ éÔÆº ÇîñÅÇÂÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ, êð ê³ÜÅì òÅêÃ êÔ°³Ú Õ¶ Ãí é¶ ÇÂÔ¯ ÔÆ ÕÇÔäÅ þ ÇÕ Ã³å Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ôé Í Ã³å» çÆ ôÔÆçÆ ìÅð¶ ÇÕÃ¶ é¶ ×μñ éÔÆº ÕðéÆ Í ê³æ çÆ Úó•çÆ ÕñÅ ñÂÆ Ü¶Õð å°ÔÅé³± ÇÂÔ òÆ ÕÇÔäÅ êÂ¶ ÇÕ ÁÃÆ Ã³å» é³± Çîñ¶ Ô» å» Ã³Õ¯Ú éÔÆº ÕðéÅ Í Ü¶ñ• å¯º ÇðÔÅÂÆ À°êð³å òÅêÃ ÁÅ Õ¶ ÕÂÆ é¯Ü°ÁÅé» é¶ Ã³å» é³± Çîñä çÅ ÃðÅÃð Þ±áÅ Áå¶ ×°³îðÅÔÕ°é ê©ÚÅð ÕÆåÅ Í 1985-86 ÇòμÚ êÅÇÕÃåÅé å¯º

107 êðå¶ é½Ü°ÁÅé» çÆÁ» ×μñ» é³± ìÔ°å ÔÆ íð¯Ã¶ï¯× î³ÇéÁÅ Ü»çÅ ÃÆ êð À°Ôé» ÇòμÚ¯º Õ°Þ Õ° å» ÜÅä ì°Þ Õ¶ ÔÆ ÇÂÔ ÃðÅÃð Þ±áÅ ê©ÚÅð Õð ðÔ¶ Ãé, Õ°μÞ ×³°îðÅÔ Ô¯ Õ¶ ÕðÆ ÜÅ ðÔ¶ Ãé Áå¶ Õ°Þ ôðèÅ íÅòéÅ éÅñ ÕðÆ Ü»ç¶ Ãé Í êÅÇÕÃåÅé ÇòμÚ Ã³å» ç¶ î½Ü±ç Ô¯ä çÆ ×μñ é³± Ô¯ð òÆ ò÷éçÅð ìäÅÀ°ä ñÂÆ ÇÂÔ ÁøòÅÔ òÆ ëËñÅÂÆ ×ÂÆ ÃÆ ÇÕ êÅÇÕÃåÅé ç¶ Ãçð, Üéðñ Ç÷ÁÅ À°ñ ÔμÕ, é¶ ÇÕÔÅ þ ÇÕ ‘îËº ÜñçÆ ÔÆ ÇÃμÖ Õ½î é³± ÇÂμÕ ìÔ°å òμâÅ å¯ÔøÅ ç¶ò»×Å Í’ Õ°Þ ÇÃμÖ å» ÃîÞä ñμ× êÂ¶ ÇÕ À°Ô å¯ÔøÅ þ, Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ ç¶ ÇÃμÖ Õ½î é³± çðôé ÕðÅÀ°ä¶ Í Üéðñ Ç÷ÁÅ ç¶ ÔòÅÂÆ ÔÅçÃ¶ ÇòμÚ îÅð¶ ÜÅä î×ð¯º Õ°Þ ôðèÅòÅé ÇÃμÖ å» ÇÂÔ ×μñ» òÆ Õðç¶ ðÔ¶ Ôé ÇÕ Ü¶Õð Ç÷ÁÅ æ¯ó•Å Ãî» Ô¯ð ÇÜÀ±ºçÅ ðÇÔ³çÅ å» Ã³å» ç¶ çðôé Ô¯ ÜÅä¶ Ãé Í ÜçÇÕ ÁÃñÆÁå ÇÂÔ þ ÇÕ êÅÇÕÃåÅé ç¶ îðÔ±î Ãçð, Ç÷ÁÅ À°ñ ÔμÕ é¶, ÁÅêä¶ ÕÅðÜÕÅñ ç½ðÅé éÅ å» Õç¶ ÇÃμÖ» é³± å¯Ôø¶ ç¶ å½ð ’å¶ Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» éÅñ ÇÃμÖ Ã³×å» é³± ÇîñÅÀ°ä çÆ ×μñ ÔÆ ÕÆåÆ ÃÆ Áå¶ éÅ ÔÆ ÁÇÜÔÆ õìð Õç¶ ÇÕÃ¶ ÁõìÅð ÇòμÚ ÔÆ ÛêÆ ÃÆ å¶ éÅ ÔÆ À°Ã òμñ¯º ÁÇÜÔÆ Õ¯ÂÆ ×μñ ÇÕÃ¶ ÇÃμÖ é¶åÅ éÅñ ÔÆ Ô¯ÂÆ ÃÆ Í ÇÂÔ ÁøòÅÔ ÃðÅÃð Þ±áÆ Áå¶ îéØóå ÃÆ, Ü¯ ÇÕÃ¶ é¶ ÜÅäì°μÞ Õ¶ ÇÃμÖ Õ½î é³± ×°³îðÅÔ Õðé ñÂÆ ëËñÅÂÆ ÃÆ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ìÅð¶ ÇÂμÕ ÇÂÔ ÁøòÅÔ òÆ ÕÅøÆ ÇÚð ëËñÆ ðÔÆ ÃÆ ÇÕ Ã³å» çÅ ÇÂñÅÜ ÁîðÆÕÅ ÇòμÚ ÕðòÅÇÂÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ Áå¶ úéÅ ÇÚð ÚμñçÅ ðÔ¶×Å ÇÜ³é» ÇÚð À°Ôé» çÆ ê°ðÅäÆ ïÅç-ôÕåÆ, Ü¯ ÇçîÅö ÇòμÚ ×¯ñÆ ñμ×ä éÅñ ÚñÆ ×ÂÆ þ, ê±ðÆ åð•» òÅêÃ éÔÆº ÁÅ Ü»çÆ, Áå¶ ÇÂÔ ÇÂñÅÜ âÅÕàð Ü×ÜÆå ÇÃ³Ø Ú½ÔÅé çÆ Çé×ðÅéÆ Ô¶á ÁîðÆÕÅ, ÕËé¶âÅ Áå¶ ï±.Õ¶. ç¶ âÅÕàð» çÆ àÆî Õð ðÔÆ þ Í ÁÃñ ÇòÚ ÇÂÔ ÁøòÅÔ òÆ À°Ã¶ åð•» ÔÆ Þ±áÆ ÃÆ ÇÜÃ åð•» Ã³å» é³± Çîñç¶ ðÇÔä çÅ Ü×ÜÆå ÇÃ³Ø Ú½ÔÅé çÅ çÅÁòÅ Í Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆ ÁøòÅÔ é³± Ô¯ð ò÷éçÅð ìäÅÀ°ä ñÂÆ ÇÂÃ ×μñ çÅ ê©ÚÅð òÆ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÇÕ ìÅìÅ áÅÔðÅ ÇÃ³Ø çÆ êÅÇÕÃåÅé ÇòÖ¶ ÔÅðà-ÁàËÕ éÅñ î½å Ô¯ ×ÂÆ þ Í ÇÂÔ ê©ÚÅð ÇÃðø ÇÂÃ ñÂÆ ÔÆ ÕÆåÅ ÜÅ ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ ÇÂÔ ÃÅìå ÕÆåÅ ÜÅò¶ ÇÕ Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ Áå¶ ìÅìÅ áÅÔðÅ ÇÃ³Ø, ç¯ò¶º ÔÆ êÅÇÕÃåÅé ÇòμÚ Ôé Í ÃðÔμç êÅð ÕðÕ¶ êÅÇÕÃåÅé ÜÅä òÅñ¶ ÇÃ³Ø» é³± ÇÂμÕ ÁÅçîÆ å» ÇÂμæ¯ åμÕ ÕÇÔ³çÅ ÇðÔÅ ÃÆ ÇÕ îËº Ãí å¯º êÇÔñ» ìÅìÅ áÅÔðÅ ÇÃ³Ø é³± ÃðÔμç êÅð ÕðÅÂÆ þ Í ìÅìÅ áÅÔðÅ ÇÃ³Ø é³± ò¶Öä çÆ ØàéÅ ìμìð õÅñÃÅ ç¶ ÇÂμÕ ÇÃ³Ø éÅñ òÆ Ü¯óÆ ×ÂÆ ÃÆ Áå¶ ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ ÃÆ ÇÕ Øμ¬ØÅð¶ å¯º Õ°Þ Ççé ìÅÁç ìÅìÅ áÅÔðÅ ÇÃ³Ø é³± ÃÅÂÆÕñ ’å¶ Ü»çÅ ò¶ÇÖÁÅ Ç×ÁÅ þ, êð Üç ìμìð õÅñÃÅ Üæ¶ì³çÆ å¯º ÇÂÃ ×μñ çÆ ê°ôàÆ ÕÆåÆ ×ÂÆ å» ÇÂÔ ×μñ òÆ ç±ÜÆÁ» ÁøòÅÔ» çÆ åð•» ÃðÅÃð Þ±áÆ ÔÆ ÇéÕñÆ Í ÃðÕÅðÆ îÆâÆÂ¶ òμñ¯º Ã³å» çÆ ñÅô Çîñä ìÅð¶ òμÖ-òμÖ Ü×•Å çÆÁ» ÇçμåÆÁ» ×ÂÆÁ» õìð» Áå¶ À°êð¯Õå ÃÅðÆÁ» ÁøòÅÔ» é¶ Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºç¶ ìÚ ÇéÕñä ç¶ ÇòôòÅÃ é³± Ô¯ð òÆ êμÕÅ Õð ÇçμåÅ êð ÁÇÜÔÅ í°ñ¶ÖÅ êÅÀ°äÅ ÔÆ å» ÃðÕÅð çÆ éÆåÆ ÃÆ Í ÇÔ³ç ÃðÕÅð ÇÃμÖ Õ½î ÇòμÚ ÇÂÃ Øμ¬ØÅð¶ ÕÅðé êËçÅ Ô¯Â¶

108 Ü÷ì¶, Ü¯ô Áå¶ ×°μÃ¶ é³± á³âÅ ÕðéÅ ÚÅÔ°³çÆ ÃÆ Áå¶ À°Ã Ãî¶º À°Ô ÁÅêä¶ ÇÂÃ î³åò ÇòμÚ Ãëñ òÆ ðÔÆ Í À°Ôé» Ççé» ÇòμÚ ÇÃμÖ ÇÂÔ ×μñ» Õðé ñμ× êÂ¶ Ãé ÇÕ Õ¯ÂÆ òÆ Õçî üμÕä å¯º êÇÔñ» Ã³å» ç¶ Á×ñ¶ Ô°Õî çÆ À°âÆÕ ÕðéÆ ÚÅÔÆçÆ þ Í ÃðÕÅð å» ÚÅÔ°³çÆ ÔÆ ÇÂÔ ÃÆ ÇÕ ÇÃμÖ ¦ìÅ Ãî» Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ À°âÆÕ Õðç¶ ðÇÔä Áå¶ Ô½ñÆ-Ô½ñÆ À°Ôé» ç¶ Ççñ» ÇòμÚ êËçÅ Ô¯ÇÂÁÅ ×°μÃÅ Áå¶ Ü¯ô á³âÅ Ô¯ ÜÅò¶ Áå¶ ÁõÆð À°Ô ÔÅñÅå éÅñ ÃîÞ½åÅ ÕðÕ¶ üμê-ÚÅê ìËá ÜÅä Í éÅ ôÔÆç Ô¯ üμÕ¶ Ã³å» òμñ¯º Õ¯ÂÆ Ô°Õî Çîñ¶ Áå¶ éÅ ÇÃμÖ Õ¯ÂÆ Õçî üμÕä Í ÃðÕÅð íÅò¶º ÇÃμÖ» ç¶ Ü÷ì¶ é³± ÇÂÃ éÆåÆ ðÅÔÆº Ç÷ÁÅçÅ ÇÚð çìÅÀ°ä ÇòμÚ å» Ãëñ éÅ Ô¯ ÃÕÆ êð À°Ã òμñ¯º ðÚÆ ×ÂÆ ÇÂÃ ÃÅÇ÷ô ÇòμÚ ëÃ Õ¶ ÇÃμÖ Õ½î é¶ ÁÅêä¶ ÇÂÃ ñÅÃÅéÆ ÜðéËñ çÆ îÔÅé Õ°ðìÅéÆ Áå¶ ôÔÅçå é³± ÁμÜ åμÕ ÁμÖ¯º-êð¯Ö¶ ÷ð±ð ÕÆåÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ Í ÁÕå±ìð 1985 ÇòμÚ êËð» å¯º é³×¶ Áå¶ ëÇàÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ Ú¯ñÅ êÇÔéÆº ×°ðç°ÁÅðÅ ×°ðçðôé ê©ÕÅô, Ú½Õ îÇÔåÅ ÇòÖ¶ êÔ°³Ú¶ 20 Õ° ÃÅñ ç¶ ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé é¶ ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø é³± ÇÂÔ ÕÇÔ Õ¶ ‘ìÅìÅ ÜÆ, îËé³± ÕðåÅðê°ð ÃÅÇÔì å¯º Ã³å» é¶ ÇÂÔ Ã°é¶ÔÅ ç¶ Õ¶ í¶ÇÜÁÅ þ ÇÕ îËº Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô», î¶ðÅ ÇøÕð éÔÆº ÕðéÅ, ï¯× Ãî¶º ’å¶ ÁÅê¶ êÔ°³Ú»×Å, å°ÃÆ àÕÃÅñ çÅ Õ³î ÚñÅÀ°äÅ,’ À°êð¯Õå ÃÅðÆÁ» ÁøòÅÔ» é³± Áàμñ ÃμÚ ìäÅ ÇçμåÅ Í ÇÂÃ Ã°é¶Ô¶ é¶ ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø ç¶ ‘Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä’ ç¶ ÇòôòÅÃ é³± ÇÂ³éÅ êμÕÅ Õð ÇçμåÅ ÇÕ À°Ô Ô°ä Ã³å» çÆ ôÔÅçå ç¶ Õ½ó¶ ÃμÚ é³± ÁÅêäÆ Ç÷³ç×Æ ÇòμÚ Õç¶ òÆ éÔÆº î³é ÃÕç¶ Í ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø ñÂÆ å» ÇÂÃ é½Ü°ÁÅé ç¶ ÕÔ¶ Ô¯Â¶ À°êð¯Õå ôìç» ç¶ ÃÅÔîä¶ Ô°ä ê©åμÖ Áå¶ á¯Ã Ãì±å òÆ Õ¯ÂÆ ÕÆîå éÔÆº ðμÖç¶ Í êð À°Ô é½Ü°ÁÅé Õ½ä ÃÆ, ÇÕÃ é¶ í¶ÇÜÁÅ ÃÆ Áå¶ À°Ãé¶ ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø é³± ÇÂÔ Ã°é¶ÔÅ ÇÕª ÇçμåÅ ? ìÅìÅ áÅÕ°ð Çì³Ø é¶ Õç¶ ÜÅäé çÆ Õ¯Çôô ÔÆ éÔÆº ÕÆåÆ Í ô©¯îäÆ Õî¶àÆ ç¶ ê©èÅé Üæ¶çÅð ×°ðÚðé ÇÃ³Ø à½ÔóÅ é¶ òÆ Ü¶ñ• å¯º ÇðÔÅÁ Ô¯ Õ¶ ìÅÔð ÁÅÀ°ä Ãî¶º Ã³å» çÆ ôÔÅçå ê©åÆ êË üμÕÆ ç°ÇìèÅ é³± õåî ÕðÕ¶ ÁÃñÆÁå çμÃä çÅ ÁÅêäÅ Õ½îÆ øð÷ ê±ðÅ Õðé çÆ æ» Ã×¯º ÇÂÔ ÕÇÔ Õ¶ ÇÕ ‘ÃÅé³± Õ³êñËÕÃ ç¶ êðñ¶ êÅÃ¶ (Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì òμñ) ìÅð¶ Õ°Þ òÆ êåÅ éÔÆ ÃÆ ñμ×Å, ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø ÜÆ ÕÇÔ³ç¶ Ôé ÇÕ Ã³å ôÔÆç éÔÆº Ô¯Â¶, ìå½ð ÇêåÅ À°Ôé» é³± òμè êåÅ Ô¯ò¶×Å Í ‘Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ Ô¯ä çÆÁ» ÁøòÅÔ» é³± Ô¯ð ìñ ÇçμåÅ Í À°êð¯Õå ÁøòÅÔ» ÕÅðé ÃðèÅòÅé ÇÃμÖ» ç¶ îé» ÇòμÚ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÅ ÇòôòÅÃ ÇÂ³éÅ êμÕÅ Ô¯ Ç×ÁÅ ÇÕ ×°ðç°ÁÅðÅ íÅÂÆ ÕÆ âð¯ñÆ ÇòÖ¶ Ã³å» çÆ Úó•çÆ ÕñÅ ñÂÆ Çéð³åð ÁÖ³â êÅá çÆ ñóÆ ÔÆ ÚñÅ ÇçμåÆ ×ÂÆ Áå¶ í¯× Ã³å» ç¶ ÁÅÀ°ä ’å¶ êÅÀ°ä çÅ Ã³Õñê ÇñÁÅ Ç×ÁÅ Í À°Ô ñóÆ Ô°ä ÇÕÃ ð±ê ÇòμÚ ÚμñçÆ þ, ìÅð¶ å» ÕÆ ÇÕÔÅ ÜÅò¶, êð ÇÃμÖ» é¶ ÇÂÔé» ÁøòÅÔ» ÕÅðé òÅÇÔ×°ð± ç¶ íÅä¶ é³± ÇÖó¶ îμæ¶, ÒÒå¶ðÅ ÕÆÁÅ îÆáÅ ñÅ×ËÓÓ ç¶ ðμìÆ Ô°Õî Áé°ÃÅð, ê©òÅé Õðé çÆ æ» íÅä¶ é³± À°ñàÅÀ°ä ñÂÆ ÔÆ ÁðçÅÃ» ÕðéÆÁ» ô°ð± Õð ÇçμåÆÁ» Áå¶ ×°ðîÇå ç¶ îÔÅé ÇÃè»åÅ ç¶ ÇðòÅÇÂå»

109 çÆ ÇìéÅ ÃÚÅÂÆ ÜÅäé ç¶ ÔÆ òðå¯º ÕÆåÆ ×ÂÆ, òÆ î³é ñÂÆ Í ÕÂÆÁ» é¶ å» ÇÂÔ òÆ ÕÇÔäÅ ô°ð± Õð ÇçμåÅ ÇÕ Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ ê³Ü» ÇêÁÅÇðÁ» çÅ Ô°Õî î³é Õ¶ ÇÂÃ Øμ¬ØÅð¶ ÇòμÚ¯º ÇéÕñ Õ¶ Ã°ðμÇÖÁÅå æ» ’å¶ êÔ°³Ú ×Â¶ Ôé Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅÇñÁ» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä ñÂÆ ëËñÆÁ» ÇÜÔé» ÁøòÅÔ» çÅ À°êð Ç÷Õð ÁÅÇÂÁÅ þ À°Ôé» ’å¶ ÇòÚÅð Õðé å¯º Ãêôà Ô¯ Ü»çÅ þ ÇÕ ÇÕÃ¶ ÇòμÚ òÆ Õ¯ÂÆ á¯Ã, ÃμÚÆ Áå¶ çñÆñ çÆ ÕÃòμàÆ ’å¶ ê±ðÆ À°åðé òÅñÆ ÁÇÜÔÆ Õ¯ÂÆ òÆ ×òÅÔÆ éÔÆº ÇîñçÆ, ÇÜÃ ’å¶ ÇÂåìÅð ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕ¶ Í À°êð¯Õå ÁøòÅÔ» å¯º ÇÂñÅòÅ Õ°Þ îÅÇÃÕ ðÃÅÇñÁ» Áå¶ ÇÕåÅì» é¶ òÆ Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÅ ÃèÅðé ÇÃμÖ» ç¶ îé» ’å¶ ÁÃð êÅÇÂÁÅ Áå¶ ê©ÚÅð ÕÆåÅ Í ìÔ°å ÃÅð¶ îÅÃÕ êμåð» ç¶ àÅÂÆàñ çÆ Ã°ðÖÆ ‘Ã³å Ç÷³çÅ Ôé ?’ ç¶ ÃòÅñÆÁÅ ÇÚ³é• é³± éÅ ÃîÞä òÅÇñÁ» ç¶ îé» ’å¶ ÇÂ³éÅ Ç÷ÁÅçÅ ÁÃð ÕðçÆ ÃÆ ÇÕ À°Ô ÇÂÃ Ã³ì³èÆ ê±ðÅ ñ¶Ö êó•é çÆ Ö¶Úñ ÔÆ éÔÆº Ãé Õðç¶ Áå¶ Ö°ô Ô¯ Õ¶ ê©ÚÅð ÕðéÅ ô°ð± Õð Çç³ç¶ Ãé ÇÕ Ã³å Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ôé, ÇÂÃ Ã³ì³èÆ ëñÅä¶ ðÃÅñ¶ ÇòμÚ õìð ÁÅÂÆ þ Í ê³ÜÅì ç¶ ìÔ°å¶ ê¶ºâ± ÇÃμÖ» ÇòμÚ ÁμÜ òÆ ÃòÅñÆÁÅ ÇéôÅé ç¶ Áðæ» é³± ÃîÞä çÆ Ã¯ÞÆ éÔÆº þ Í éÇð³çð ÇÃ³Ø í°ñ¶ð çÆ ÇñÖÆ Ô¯ÂÆ ÇÕåÅì é¶ å» ôÔÆç Ô¯ üμÕ¶ ÇÂÃ ÜðéËñ é³± ÃμÚ-î°μÚ ÔÆ ÇÜÀ±ºçÅ ìäÅ ÇçμåÅ ÃÆ Í í°ñ¶ð é¶ ÁÅêäÆ ÇÕåÅì ÇòμÚ ø¯ÜÆ é÷ðÆÂ¶ éÅñ çñÆñ ÇçμåÆ ÃÆ ÇÕ ÇÜÔóÅ ÜðéËñ ÇÂ³éÆ òμâÆ ÃðÕÅðÆ åÅÕå éÅñ ÁÅêäÆ Õ½î ç¶ ÇéôÅé¶ é³± ê©Åêå Õðé ñÂÆ àμÕð ñËºçÅ þ, À°Ã çÅ ÇéôÅéÅ ÇéôÅé¶ çÆ ê©ÅêåÆ Ô°³çÅ þ, îðéÅ éÔÆº Í À°Ã é¶ ÁÇÜÔÆ ÃÇæåÆ, ÇÜÔ¯-ÇÜÔÆ Ü±é 1984 ç¶ Øμ¬ØÅð¶ Ãî¶º ÁÅÂÆ ÃÆ, ç¶ ÁÅ ÜÅä ’å¶ òÆ Ã°ðμÇÖÁå ÇéÕñ ÜÅä çÅ ðÃåÅ êÇÔñ» ÔÆ ìäÇÂÁÅ Ô°³çÅ þ Áå¶ Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø é¶ òÆ Ã³å» é³± ÁÇÜÔ¶ Ã°ðμÇÖÁå ðÃå¶ ÃÔÆ-ÃñÅîå ÇàÕÅä¶ êÔ°³ÚÅ ÇçμåÅ ÃÆ Í í°ñ¶ð é¶ ÁÅêäÆ ÇÂÃ çñÆñ ç¶ éÅñ íÅÂÆ òÆð Õ³òð ÇÃ³Ø èÅîÆ çÆ ÇîÃÅñ Çç³ÇçÁ» ÇÕÔÅ ÃÆ ÇÕ Ü¶Õð À°Ô ÇéÕñ ÃÕçÅ þ å» Ã³å ÇÕª éÔÆº ÇéÕñ ÃÕç¶ Í ÁÇÜÔ¶ ðÃÅÇñÁ» Áå¶ ÇÕåÅì» ’å¶ ÇòÚÅð Õðé å¯º òÆ ÇÂÔ ÔÆ ×μñ ÃÅÔîä¶ ÁÅªçÆ þ ÇÕ ÁÃñ ÇòμÚ ‘Ã³å Ç÷³çÅ Ôé ?’ çÆÁ» Ã°ðõÆÁ» òÅñ¶ îÅÇÃÕ ðÃÅÇñÁ» Áå¶ éÇð³çð ÇÃ³Ø í°ñ¶ð çÆ ÇÕåÅì ÇòÚ Ã³å» ç¶ Ç÷³çÅ ÇéÕñ ÜÅä ç¶ ÁàÕñ êμÚ±Á» å¯º ÇìéÅ Õ¯ÂÆ òÆ ê©åμÖ Ãì±å éÔÆº, Ã×¯º ÇÂÔ çñÆñ» ÇÃðø ÇÕåÅì» ò¶Úä ç¶ é÷ðÆÂ¶ éÅñ ÔÆ ÇçμåÆÁ» ×ÂÆÁ» Ãé, á¯Ã Ãì±å» Áé°ÃÅð éÔÆº Í À°Ôé» Ççé» ÇòμÚ å» ÇÂÔ ÁøòÅÔ òÆ ê±ð¶ ÷¯ð» ’å¶ ÃÆ ÇÕ Ã³å å» ÕðÇøÀ± ñμ×ä Áå¶ ø½ÜÆ ÔîñÅ Ô¯ä å¯º êÇÔñ» ÔÆ Ã°ðμÇÖÁå ÇàÕÅä¶ êÔ°³Ú üμÕ¶ Ãé Í À°êð¯Õå ÃÅðÆÁ» ÁøòÅÔ» é³± çñÆñ Áå¶ Ã³å» ç¶ ôÔÆç Ô¯ä ñÂÆ ìä üμÕ¶ Çç©ó• ÇÂðÅç¶ çÆ ÕÃòμàÆ ’å¶ êðÇÖÁ» Ãêôà Ô¯ Ü»çÅ þ ÇÕ ôÔÆç Ô¯äÅ Ã³å» çÅ êÇÔñ» å¯º ÇñÁÅ Ç×ÁÅ Áàμñ øËÃñÅ ÃÆ Áå¶ À°Ôé» ç¶ ÇÜÀ±ºç¶ ìÚ ÇéÕñä çÆÁ» ÁøòÅÔ» Çéð¯ñ ÁøòÅÔ» å¯º òμè Õ°Þ éÔÆº Í ÇÃðçÅð ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø, ê©¯ëËÃð Á½ò ÇÃμÖÇÂ÷î, Áé°ÃÅð, ÒÒÜç îËº 29 ÁêðËñ, 1984¤ é³± õÅñÃÅ ê³æ ç¶ ÇÂÃ ñÅÃÅéÆ ÜðéËñ é³± ×°ð± ðÅîçÅÃ ¦×ð çÆ Ûμå À°μå¶ ÇîÇñÁÅ å» Ã³å ÜÆ îËé³± éÅñ ñË Õ¶ çðìÅð ÃÅÇÔì Áå¶ ðÅî×ó•ÆÁÅ

110 ì°³Ç×Á» òÅñ¶ Ö³±Ü¶ À°μå¶ Úñ¶ ×Â¶ Áå¶ ÕÇÔä ñμ×¶, ‘íÅÂÆ ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø, Õç¶-Õç¶ î¶ðÅ ÜÆÁ ÕðçÅ þ ÇÕ îËº å¶ð¶ ò»× à±àÆ òÅñÆ êμ× ì³é• Õ¶, êËºà-Õ¯à êÅ Õ¶, å¶ð¶ éÅñ ÔÆ ÇÂμæ¯º ÇéÕñ Úμñ» Í’ îËº ÇÕÔÅ, ‘Ã³å ÜÆ, Ü¶ å°ÔÅâ¶ îé ÇòμÚ ÇÂÔ ×μñ ÁÅ ×ÂÆ þ å» Ú³×Æ åð•» Ø¯Ö ñò¯ Íñî¶ðÆ ÕÅð çÆ êóåÅñ òÆ ìÔ°åÆ Ú³×Æ åð•» éÔÆº Õðç¶ Áå¶ ÇÕÃ¶ é³± ÕμÖ êåÅ éÔÆº ñμ×äÅ Í î¶ðÅ Çê³â òÆ ÇÂμÕ êÅÃ¶ ÜÔ¶ ÔÆ þ Í å°ÔÅâÆ Ã³×å çÅ ñÅí À°áÅò»×¶ Í éÅñ¶ õìð¶ À°ç¯º åμÕ Õ½î çÆ ×μâÆ òÆ ÇÕÃ¶ ñÆÔ À°μå¶ ÁÅ ÜÅò¶ Í’ Ã³å ÜÆ Áμ×¯º ÕÇÔä ñμ×¶, ‘þ å» å¶ðÆ ×μñ áÆÕ êð êÇÔñ» ÇÂÔ çμÃ ÇÕ Ü¶ Ãî» ÁÅ ÔÆ ìä¶ å» ÇÕÔóÆ æ» ÇÃð ñÅÀ°ä ñÂÆ Ãí å¯º òèÆÁÅ ðÔ¶×Æ ?’ íð¶ îé éÅñ îËº ÁÅ ðÔ¶ ÇòÚÅð» ç¶ Ôó• é³± ÇÂμÕ ì³Çéª âμÕ Õ¶ ç±Ü¶ êÅÃ¶ î¯ÇóÁÅ Í ç¶Ô°ðÅ ìÅìÅ çÆê ÇÃ³Ø ÜÆ òμñ ÇÂôÅðÅ ÕðÕ¶ îËº ÁÅÇÖÁÅ, ‘ìÅìÅ ÜÆ é¶ å» ÃÆÃ Â¶æ¶ ÁÅ Õ¶ ðμÇÖÁÅ ÃÆ Áå¶ ÕîðÕμÃÅ Ö¯Çñ•ÁÅ ÃÆ Í’ Ã³å ÜÆ ÕÇÔä ñμ×¶, ‘ÇÂμæ¯º åμÕ å» ÇÕÃ¶ é¶ êÔ°³Úä éÔÆº ç¶äÅ, Õ¯ÂÆ Ô¯ð æ» çμÃ Í’ Ô°ä åÕ îËº Çòô¶ çÆ ×³íÆðåÅ é³± Ú³×Æ åð•» ÃîÞ üμÇÕÁÅ ÃÆ Í ÁÅõð Ü³× çÅ Õ¶ºçð -Çì³ç± å» ÁÕÅñ åõå ÔÆ Ô¯äÅ ÃÆ Í ÔîñÅòð» ç¶ ÔÇæÁÅð» ç¶ î°ÕÅìñ¶ Ã³å» ç¶ ÇêÃå½ñ Áå¶ ÕÅðìÅÂÆé» å» ×°ñ¶ñ» îÅåð ÔÆ Ãé Í ÷ÅÔð ÃÆ ÇÕ ìÅì¶ åõå å¯º ìÔ°åÆ ç±ð éÔÆº ÜÅ ÃÕä×¶ Í Üç îËº ÇÂÇåÔÅÃ ÇòμÚ¯º ÕÂÆ ÇîÃÅñ» ç¶ Õ¶ ê°ðÅåé ÇÃ³Ø» ç¶ ôÔÆç Ô¯ä çÆÁ» æÅò» çÅ Ç÷Õð ÕÆåÅ Áå¶ ñ¶ÖÅ-Ü¯ÖÅ ÕðÕ¶ ÁÅÇÖÁÅ, ‘Ã³å ÜÆ, ìÅìÅ ×°ðìõô ÇÃ³Ø ç¶ ç¶Ô°ð¶ å¯º ñË Õ¶ çðôéÆ ÇâúãÆ åÕ ç¶ îËçÅé ÇòμÚ ÔÆ ìÅìÅ ÜÆ Áå¶ À°Ôé» ç¶ ÃÅæÆÁ» é¶ ÇÕÃ¶ ÇÂÔ¯-ÇÜÔ¶ ÁÃÅò¶º ï°μè ÇòμÚ ôÔÆçÆ êÅÂÆ ÃÆ Í’ À°Ôé» Çëð ê°μÇÛÁÅ, ‘ÇÂÔ ÇÕÔóÆ Õ° æ» ìä¶×Æ íñÅ ?’ îËº ÇÕÔÅ, ‘ÜÆ, ÁÕÅñ åõå, îÆðÆ-êÆðÆ ç¶ ÇéôÅé ÃÅÇÔì Áå¶ çðôéÆ çðòÅ÷¶ å¯º ÇåÕ¯ä ÇÜÔÆ ìäÅ Õ¶ ÇÕå¶ ÇòÚÅñ¶ çÅ ÃæÅé ìä¶×Å Í’ Ã°äç¶ ÃÅð Ã³å ×ç-×ç Ô¯ ×Â¶ Áå¶ ÕÇÔä ñμ×¶, ‘ÇÕ³éÆ òèÆÁÅ æ» þ ¯ ÇÃð çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ ç¶ÔñÆ À°μå¶ Áå¶ Û» Õ¶ÃðÆ ÇéôÅé ÃÅÇÔì çÆ Áå¶ ÃÅÔîä¶ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì Í’ îËº ê°μÇÛÁÅ, ‘Ã³å ÜÆ, à±àÆ òÅñÆ êμ× ì³é• Õ¶ Çê³â ÜÅä òÅñ¶ ê©¯×ðÅî çÅ ÕÆ ìÇäÁÅ ?’ å» Ã³å ÜÆ ìÅìÅ çÆê ÇÃ³Ø Áå¶ ìÅìÅ ×°ðìõô ÇÃ³Ø ç¶ ç¶Ô°ÇðÁ» òμñ ÇÂôÅðÅ ÕðÕ¶ ÕÇÔä ñμ×¶, ‘íÅÂÆ ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø, ÃÅð¶ ì÷°ð× å» Â¶æ¶ ÁÅ Õ¶ ÃîÅÂ¶, ÁÕÅñ åõå Â¶æ¶, çðìÅð ÃÅÇÔì Â¶æ¶, îÆðÆ-êÆðÆ ç¶ Õ¶ÃðÆ ÇéôÅé ÃÅÇÔì Â¶æ¶, å» îËº ÇÂÃ æ» é³± Ûμâ Õ¶ Ô°ä Ô¯ð ÇÕμæ¶ ÜÅä» ?ÓÓ ÇÃðçÅð ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø éÅñ Øμ¬ØÅð¶ å¯º æ¯ó•Å Ãî» êÇÔñ» Ô¯ÂÆ ÇÂÃ î°ñÅÕÅå å¯º Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅÇñÁ» ç¶ ôÔÆç Ô¯ä ç¶ Áàμñ Áå¶ Çç©ó• ÇéÃÚ¶ çÅ ê©×àÅòÅ ÁÅê-î°ÔÅð¶ À°ÛÅñ¶ îÅðçÅ Ãêôà Ô¯ Ü»çÅ þ Í Ã³å ÁÅêä¶ ÇÂÃ Çç©ó• ÇéÃÚ¶ çÅ ê©×àÅòÅ ÁÅÂ¶ Ççé ÁÅêäÆÁ» åÕðÆð» ðÅÔÆ Õðç¶ ÔÆ ðÇÔ³ç¶ Ãé Í À°Ôé» çÆÁ» ÇÂÔ åÕðÆð» ÕËÃà» ÇòμÚ ÁμÜ òÆ Ã³íÅñÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» Ôé Í Üç ø½Ü ç¶ Ôîñ¶ å¯º Õ°Þ Ø³à¶ êÇÔñ» ÔÆ ÇÕÃ¶ êμåðÕÅð é¶ Ã³å» é³± ÃòÅñ ÕÆåÅ ÃÆ ÇÕ çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ êÇÔñ¶ î°ÖÆ ìÅìÅ çÆê ÇÃ³Ø å» åñÆ ’å¶ ÃÆÃ ÇàÕÅ Õ¶ ñó¶ Ãé, å» å°ÃÆº.......? å» Ã³å» é¶ Áμ×¯º À°Ã êμåðÕÅð é³± ÜòÅì ÇçμåÅ ÃÆ, ‘ÇÂÔ Ãî» ÁÅÀ°ä å¯º ìÅÁç ò¶ÖÆº Í Ãêôà þ ÇÕ Õ½î ç¶ ÜðéËñ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ êÇòμåðåÅ, ÇÃμÖ Õ½î çÆ öËðå, îÅé-ÃéîÅé Áå¶

111 ÁÅ÷ÅçÆ ñÂÆ Ü±ÞÇçÁ» ÃÆÃ åñÆ’ å¶ ÇàÕÅÂÆ ôÔÆç Ô¯ä çÅ ÇéÃÚÅ èÅð üμÕ¶ Ãé Áå¶ À°Ôé» çÅ ÇÂÃ ÇéÃÚ¶ å¯º ÇêμÛ¶ Ôàä çÅ ÃòÅñ ÔÆ êËçÅ éÔÆº ÃÆ Ô°³çÅ Í Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ î½Ü±çÅ þμâ ×ð³æÆ, Ç×ÁÅéÆ í×òÅé ÇÃ³Ø Áé°ÃÅð Üç¯º ø½Ü é¶ 4 Ü±é, 1984 é³± Ãò¶ð¶ ÕðÆì 4-30 òÜ¶ ×¯ñ¶ òð•ÅÀ°ä¶ ô°ð± ÕÆå¶ å» À°Ã Ãî¶º Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ çøåð òÅñ¶ Õîð¶ ÇòμÚ Õ°Þ Ô¯ð ÇÃ³Ø» Ãî¶å ÇòÚÅð Õðé ñÂÆ ìËá ×Â¶ Í Ç×ÁÅéÆ í×òÅé ÇÃ³Ø çÅ ÕÇÔäÅ þ ÇÕ ‘îËº Áå¶ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ Õ°Þ Ô¯ð Ã¶òÅçÅð òÆ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ çøåð ÇòμÚ Úñ¶ ×Â¶ Í’ Ã³å» é³± ÇÂμÕ ÇÃ³Ø é¶ ÇÕÔÅ, ‘Ã³å ÜÆ, Ü¶Õð ÃÇæåÆ ÁÇÜÔÆ ìä ÜÅò¶ ÇÕ ÃÅé³± îÜì±ðé ø½Ü Áμ×¶ ÔÇæÁÅð Ãμ°àä¶ êËä..........? å» À°Ã ÇÃ³Ø òμñ¯º Õ¯ÂÆ Ô¯ð ôìç ì¯ñä å¯º êÇÔñ» ÔÆ Ã³å Ü¯ô Áå¶ ×°μÃ¶ ÇòμÚ ì¯ñ¶, ‘ÇÂÔ ÃÇæåÆ ÁÅÂ¶×Æ ÔÆ ÇÕò¶ ? ÇÜÃ é³± ÜÅé ÇêÁÅðÆ þ À°Ô Ô°ä¶ íμÜ ÜÅÂ¶, îËé³± Õ¯ÂÆ ÇÂåðÅ÷ éÔÆº Í îËº å» ÇÂÃ ÁÃæÅé ’å¶ ÇÃð èó çÆ ìÅ÷Æ ñÅÀ°äÆ þ Í Ü¶Õð î¶ð¶ éÅñ Ô¯ð Õ¯ÂÆ òÆ éÅ ÇðÔÅ å» òÆ îËº ÇÂÕμñÅ ÔÆ ñóçÅ Ô¯ÇÂÁÅ îð»×Å Í’ Ã³å» çÆ ÇÂÃ Çç©óåÅ å¯º Ãêôà þ ÇÕ À°Ô íÅðåÆ ø½Ü éÅñ ÁÅõðÆ çî åÕ àμÕð ñËä Áå¶ ÁõÆð Ãéî°μÖ Ü±Þç¶ ôÔÆç Ô¯ä çÅ Çç©ó• Ã³Õñê ñË üμÕ¶ Ãé Í À°Ôé» é¶ À°μæ¯º ìÚ ÇéÕñä çÅ Õ¯ÂÆ òÆ ÇòÚÅð ÁÅêä¶ îé ÇòμÚ ìÅÕÆ éÔÆº ÃÆ ðμÇÖÁÅ Áå¶ éÅ ÔÆ À°Ôé» é³± À°μæ¯º ìÚ ÇéÕñä ñÂÆ Õ¯ÂÆ îÜì±ð ÔÆ Õð ÃÕçÅ ÃÆ Í íÅÂÆ Õ³òð ÇÃ³Ø èÅîÆ Áé°ÃÅð Üç îËº ø½Ü çÅ Ø¶ðÅ êË ÜÅä å¯º ìÅÁç 3 Ü±é çÆ ôÅî é³± ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ’å¶ Ã³å» é³± Çîñ Õ¶ çñÆñ ÇçμåÆ ÇÕ ê³æ é³± Á×òÅÂÆ ç¶ä ñÂÆ å°ÔÅâÅ ÇéÕñ ÜÅäÅ ÷ð±ðÆ þ å» Ã³å Áμ×¯º Ü¯ô ÇòÚ ì¯ñ¶, ‘ê³æ çÆ Á×òÅÂÆ òÅÇÔ×°ð± ç¶ Ôμæ þ, å±³ îËé³± ÇéÕñ ÜÅä çÆ ÃñÅÔ ç¶ Õ¶ ôÔÆçÆ çÅ ÇîÇñÁÅ î½ÕÅ ×òÅÀ°äÅ Áå¶ îËé³± ì°÷Ççñ ìäÅÀ°äÅ ÚÅÔ°³çÅ þ Í’ íÅÂÆ Õ³òð ÇÃ³Ø Áé°ÃÅð îËº Ã³å» çÆÁ» ÖðÆÁ» ÖðÆÁ» Ã°ä Õ¶ ÇÕÔÅ ÇÕ Úñ¯ å°ÃÆº íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø é³± ÔÆ ìÅÔð í¶Ü Õ¶ ÃËÇÕ³â ñÅÂÆé ÔÆ ç¶ ÇçÀ° å» Ã³å» é¶ Õ¯ñ ìËá¶ íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø òμñ ÇÂôÅðÅ ÕðÕ¶ ÇÕÔÅ, ‘ÁÅÔ ìËáÅ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø, å³± ÁÅê ÔÆ ÕÇÔ ñË Í’ íÅÂÆ Õ³òð ÇÃ³Ø ç¶ Áé°ÃÅð íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø é¶ òÆ ÇéÕñä å¯º ÃÅë é»Ô ÕðÇçÁ» ôÔÆçÆ é³± ÔÆ åðÜÆÔ ÇçμåÆ Í ìÆìÆ ÁîðÜÆå Õ½ð Ã°êåéÆ ôÔÆç íÅÂÆ ø½ÜÅ ÇÃ³Ø çÅ ÕÇÔäÅ þ ÇÕ Üç ø½Ü ç¶ Ø¶ð¶ å¯º ìÅÁç Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø î¶ð¶ Õîð¶ ÇòμÚ ÁÅÇÂÁÅ å» îËº À°Ã é³± ê°μÇÛÁÅ ÇÕ å°ÔÅâÅ ÕÆ ê©¯×ðÅî þ å» À°Ã é¶ ÜòÅì ÇçμåÅ ÇÕ ÁÃÆº ôÔÆç Ô¯ä çÅ Çç©ó• ÇéÃÚÅ Õð ÇñÁÅ þ Í ÁÅõðÆ çî åÕ î°ÕÅìñÅ Õð»×¶ Áå¶ ôÔÆçÆ êÅò»×¶ Í Á×Ãå 1981 ç¶ íÅçð¯º îÔÆé¶ çÆ 10 åðÆÕ é³± Ã³×å» ç¶ íð¶ çÆòÅé ÇòμÚ ÕÆåÆ ×ÂÆ Ã³å» çÆ åÕðÆð çÆ ÁÅâÆú ÕËÃ¶à* òÆ Ãêôà ÕðçÆ þ ÇÕ À°Ô å» ÁÅÀ°ä òÅñ¶ ÇíÁÅéÕ Ãî¶º çÅ Á³çÅ÷Å ñ×Å Õ¶ ÇÔ³ç ÃðÕÅð éÅñ àμÕð ñËºÇçÁ» ÇÃð èó çÆ ìÅ÷Æ ñÅÀ°ä çÅ Ãêôà ÁËñÅé Ü±é 1984 ç¶ Øμ¬ØÅð¶ å¯º òÆ 3 ÃÅñ êÇÔñ» ÔÆ Õð üμÕ¶ Ãé Í ÁÅêäÆ ÇÂÃ åÕðÆð ÇòμÚ éÅ ÇÃðø ÇÂÃ * ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø Ã³å» çÆ ÕËÃ¶à é³± À°Ôé» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòÚ Ô¯ä ç¶ Ãì±å òÜ¯º ê¶ô Õðç¶ Ôé Í

112 ×μñ çÅ Ãêôà Ã³Õ¶å ÔÆ Çç³ç¶ Ôé ÇÕ À°Ôé» çÆ ôÔÅçå ÇÕÃ¶ êñ òÆ Ô¯ ÃÕçÆ þ, Ã×¯º À°Ô, ÁÅêä¶ ÃðÆð éÅñ î¯Ô Õðé å¯º Ã³×å» é³± òðÜç¶ Ô¯Â¶ ÁÅêä¶ ÜÅéôÆé çÆ Çéï°ÕåÆ Õðé çÅ Çéðç¶ô òÆ Çç³ç¶ Ôé Í À°êð¯Õå ÃÅðÆ ÇòÚÅð å¯º ÇÂÔ ÔÆ ÇÃμàÅ ÇéÕñçÅ þ ÇÕ Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÅ ÇÕÃ¶ Õ¯ñ Õ¯ÂÆ òÆ á¯Ã Ãì±å éÔÆº Í Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ ìÚ ÇéÕñä çÅ ê©ÚÅð Çéð¯ñ ÃðÕÅðÆ ÃÅÇ÷ô ÃÆ Í ÇÂÔ ÃÅÇ÷ô ÃðÕÅð é¶ ÇÃμÖ Õ½î ÇòμÚ í°ñ¶ÖÅ êÅÀ°ä ñÂÆ ÜÅä-ì°μÞ Õ¶ ØóÆ ÃÆ Í ÁÕÅñÆ ñÆâð» é¶ ìÅÔ» Öó•ÆÁ» ÕðÕ¶ ÇéÕñ ÜÅä çÆ ÁÅêäÆ Õî÷¯ðÆ Áå¶ ì°÷ÇçñÆ é³± ãμÕä ñÂÆ ÇÂÃ ÃÅÇÜô åÇÔå ëËñÆÁ» ÁøòÅÔ» é³± Ô¯ð òÆ ÔòÅ ÇçμåÆ Í âÅÕàð Ú½ÔÅé é¶ ÃðÕÅð Áå¶ ÁÕÅñÆÁ» ç¶ ÕÇÔä À°μå¶ Áå¶ ë¯ÕÆ ô°Ôðå ñËä ñÂÆ Ã³å» é³± Çîñä çÅ ÜÅäì°μÞ Õ¶ ÃðÅÃð Þ±áÅ çÅÁòÅ ÕÆåÅ Í Ã³å» ç¶ íðÅ ÕËêàé ÔðÚðé ÇÃ³Ø ð¯â¶ ø½Ü ç¶ ÜÅà Ã±ì¶çÅð Áå¶ ø½Ü ç¶ ÜõîÆ ÇÃêÅÔÆ éÇð³çð ÇÃ³Ø ç¶ ÕÇÔä ’å¶ ç°ÇìèÅ ÇòμÚ êË ×Â¶ Í ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø é³± ÃðÕÅðÆ ÃÅÇ÷ô åÇÔå ×Â¶ ÚÅð ø½ÜÆ ÁøÃð» é¶ Ã³å» ç¶ êÅÇÕÃåÅé êÔ°³Ú ÜÅä çÅ ïÕÆé ç°ÁÅ ÇçμåÅ Áå¶ À°êð¯Õå ×μñ» é³± Ã°ä Õ¶ ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø çÅ Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÅ ÇòôòÅÃ ìä Ç×ÁÅ Í îÇÔå¶ êÔ°³Ú¶ é½Ü°ÁÅé é¶ ìÅì¶ ç¶ Õ³é ÇòμÚ ÕðåÅðê°ð ÃÅÇÔì å¯º Ã³å» çÅ Ã°é¶ÔÅ ç¶ä çÅ Þ±á ì¯ñ Õ¶ À°Ôé» çÅ ïÕÆé ê±ðÆ åð•» êμÕÅ Õð ÇçμåÅ Áå¶ ÇÃμÖ Õ½î ç¶ ÇÔðÇçÁ» ÇòμÚ Ã³å» ê©åÆ êËçÅ Ô¯Â¶ ÁæÅÔ ÇêÁÅð, ÃÇåÕÅð Áå¶ À°Ôé» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆ õìð Ã°äé çÆ åóê é¶ ÇÃμÖ» é³± ç°ÇìèÅ ÇòμÚ êÅ ÇçμåÅ Í ÇÂÃ åð•» ÃðÕÅð òμñ¯º ÇÃμÖ Õ½î é³± ×°³îðÅÔ Õðé çÆ ÇåÁÅð ÕÆåÆ ×ÂÆ ÇÂÔ ÃÅÇ÷ô Ãëñ Ô¯ ×ÂÆ Í ÃðÕÅð Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ ìÚ ÇéÕñä çÅ ê©ÚÅð ÕðÕ¶ Ô¶á ÇñÖ¶ î³åò ÔÅÃñ ÕðéÅ ÚÅÔ³°çÆ ÃÆ : 1 Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆ õìð Ã°ä Õ¶ ÇÃμÖ» çÅ ö°μÃÅ ÕÅøÆ Ôμç åμÕ á³âÅ Ô¯ ÜÅò¶Í 2 ÇÃμÖ Õ½î Ã³å» ç¶ Á×ñ¶ Ô°Õî çÆ À°âÆÕ ÕðçÆ ðÔ¶ Áå¶ ÇÃμÖ é½Ü°ÁÅé» ÇòμÚ êËçÅ Ô¯ÇÂÁÅ îðé-îÅðé ’å¶ À°åð ÁÅÀ°ä çÅ Ü÷ìÅ ÇÂÃ À°âÆÕ ÇòμÚ ÔÆ õåî Ô¯ ÜÅò¶ Í 3 ÇÃμÖ Õ½î ÇòμÚ Ã³å» ê©åÆ ô³Õ¶ êËçÅ Ô¯ ÜÅä Áå¶ À°Ôé» çÅ é»Á ÇÃμÖ ÇÔðÇçÁ» ’Ú¯º ÇéÕñ Õ¶ ÇÂÇåÔÅÃ ’Ú¯º Çîà ÜÅÂ¶ Í 4 çîçîÆ àÕÃÅñ Ã³å» ç¶ À°μåð-ÁÇèÕÅðÆ çÆ Çéï°ÕåÆ Õðé çÅ ÇõÁÅñ Ûμâ ç¶ò¶ Áå¶ ì¶ÁÃð Ô¯ Õ¶ ðÇÔ ÜÅÂ¶ å¶ ÇÃμÖ Õ½î Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÜÔÆ Ü°ÞÅð± ñÆâðÇôê å¯º ÃμÖäÆ Ô¯ ÃÕ¶ Í 5 ÁÕÅñÆÁ» é³± Ã³å» ê©åÆ éøðå íÇðÁÅ ê©ÚÅð Õðé ñÂÆ À°åôÅÔ Çîñ¶ Áå¶ À°Ô À°Ôé» ’å¶ Õ½î çÆ åìÅÔÆ ÕðÅ Õ¶ íμÜ ÜÅä ç¶ ç¯ô ñÅÀ°ä Í Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆÁ» Ãí ÕÔÅäÆÁ» ÇÜμæ¶ Çéð¯ñ ÁøòÅÔ» ÃÅìå Ô°³çÆÁ» Ôé, À°μæ¶ ç±Ü¶ êÅÃ¶ Ã³å» çÆ ôÔÅçå ç¶ Ô¶á ÇñÖ¶ Ãì±å ÇÂ³é¶ á¯Ã Ôé ÇÕ ÇÂé•» é³± Õ¯ÂÆ òÆ Þ°áñÅ éÔÆº ÃÕçÅ: 1 ÁÅâÆú ÕËÃ¶à» ÇòμÚ Ã³íÅñÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆÁ» åÕðÆð» ÇÜé•» ÇòμÚ Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì ’å¶ Úó• Õ¶ ÁÅÀ°ä òÅñÆ ø½Ü é³± Úä¶ ÚìÅÀ°ä Áå¶ Ãéî°μÖ

113 Ü±ÞÇçÁ» ÃÆÃ ñ¶Ö¶ ñÅÀ°ä çÅ ÚÅÀ° Áå¶ Ü÷ìÅ ÁÅê-î°ÔÅð¶ À°Ûñ-À°Ûñ êËºçÅ þÍ 2 íÅÂÆ ×°ðÜÆå ÇÃ³Ø Ãî¶å ÕÂÆ ÚôîçÆç ×òÅÔ», Ü¯ ÇÂÃ Øμ¬ØÅð¶ ÇòμÚ¯º ìÚ Õ¶ ÇéÕñ¶ Ãé, é¶ Ã³å» é³± ôÔÆç Ô¯ä çÆ ÁðçÅÃ ÕðÕ¶ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì å¯º Ô¶á» À°åðç¶ Áå¶ ÇéôÅé ÃÅÇÔì é¶ó¶ Ü»ç¶ Áå¶ ôÔÆç Ô°³ç¶ ç¶ÇÖÁÅ ÃÆ Í 3 ÕËêàé ÔðÚðé ÇÃ³Ø òμñ¯ 7 Ü±é, 1984 é³± ÕðÆì 3-00 òÜ¶, ìÅÁç ç°êÇÔð, Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì ç¶ î°μÖ ç°ÁÅð Ø³àÅ-Øð çÆ ÇâúãÆ ç¶ øðô ’å¶ ðμÖ¶ ôÔÆç Ô¯ üμÕ¶ Ã³å» ç¶ ÃðÆð é³± õ°ç ç¶ÖäÅ Áå¶ êÇÔÚÅäéÅ Í 4 Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ÇêÃå½ñ Ãî¶å À°Ôé» ç¶ ôÔÆç Ô¯Â¶ ÃðÆð çÆ ë¯à¯ Ü¯ ÁõìÅð» Áå¶ ÇÕåÅì» ÇòμÚ Ûê üμÕÆ þ Í 5 ÇîåÆ 7-6-1984 é³± Ã³å» ç¶ ÃðÆð ç¶ ÕÆå¶ ×Â¶ ê¯Ãà-îÅðàî çÆ Çðê¯ðà Áå¶ ª×ñÆÁ» ç¶ ÇéôÅé Í 6 ø½Ü ç°ÁÅðÅ íÅÂÆ ÔðÚðé ÇÃ³Ø ðÅ×Æ, ô¯©îäÆ Õî¶àÆ ç¶ ÇÂéøðî¶ôé ÁøÃð ÃðçÅð éÇð³çðÜÆå ÇÃ³Ø é³çÅ Áå¶ çðìÅð ÃÅÇÔì ç¶ îÆå-îËé¶Üð ÃðçÅð ðäÜÆå ÇÃ³Ø å¯º Ã³å» çÆ ôéÅõå ÕðÅÀ°äÆ Í 7 ê³ÜÅì ê°ñÆÃ ç¶ ÁËÃ.êÆ. (ÃÆ.ÁÅÂÆ.âÆ.) ÔðÜÆå ÇÃØ, âÆ.ÁËÃ.êÆ. Õ¯åòÅñÆ ÁêÅð ÇÃ³Ø ìÅÜòÅ Áå¶ ÃÆ.ÁÅÂÆ.âÆ. ÇÂ³ÃêËÕàð çðôé ÇÃ³Ø Ú³±âÆ òμñ¯º Ã³å» ç¶ Çî©åÕ ÃðÆð çÆ ôéÅõå ÕðéÆ Áå¶ ÇÂÔé» ÇòμÚ¯º ÇÂ³ÃêËÕàð çðôé ÇÃ³Ø Ú³±âÆ òμñ¯º ÃéÅõåÆ ê°ñÆÃ ÇîÃñ ’å¶ çÃåõå Õðé¶ Í 8 Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ þμâ ×³©æÆ Ç×ÁÅéÆ ê©Æåî ÇÃ³Ø òμñ¯º Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç°ÁÅðÅ ôÔÆç Ô¯ä ñÂÆ ÇéôÇÚå ÕÆå¶ ÇîåÆ 6-6-1984 ç¶ 9-30 òÜ¶ Ççé ç¶ òÕå çÅ ê©×àÅòÅ ÕðéÅ Í 9 ×°ðç°ÁÅðÅ êåÅñê°ðÆ, ÕÆðåê°ð ÃÅÇÔì ç¶ ‘ðÇÜÃàð ÁÃæÆÁ»’ ÇòμÚ Ã³å» ç¶ ë°μñ êðòÅÔ Õðé çÅ ÇðÕÅðâ Ô¯äÅ Í 10 ìÆ.ìÆ.ÃÆ., òÅÇÂÃ Á½ò ÁîðÆÕÅ, òÅÇÂÃ Á½ò ÜðîéÆ ÁÅÇç ç°éÆÁ» íð çÆÁ» íð¯Ã¶ ï¯× Áå¶ ÃæÅêå õìð Â¶Ü³ÃÆÁ» òμñ¯º Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ ç¶ ôÔÆç Ô¯ä çÆ õìð ç¶äÆ êð À°Ôé» ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ ìÚ ÇéÕñä çÆ Õç¶ Õ¯ÂÆ ×μñ ÔÆ éÅ ÕðéÆ Í 11 ø½Ü ç°ÁÅðÅ Ç×©ëåÅð ÕðÕ¶ Õ°Þ Ãî» Ã³å» ç¶ Çî©åÕ ÃðÆð Õ¯ñ ÇéôÅé ÃÅÇÔì é¶ó¶ ÇìáÅÂÆ ðμÖ¶ ô¯©îäÆ Õî¶àÆ ç¶ ÕÂÆ î°ñÅ÷î» Áå¶ ÇÃ³Ø» òμñ¯º ôÔÆç Ô¯Â¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± õ°ç ç¶ÖäÅ Áå¶ êÇÔÚÅäéÅ Í 12 æÅäÅ ìÆ âòÆ÷é, Á³Çî©åÃð ç¶ ÔòÅñçÅð ÃðçÅð ×°ñ÷Åð ÇÃ³Ø, Çê³â Ü½óÅ, Ç÷ñ•Å Á³Çî©åÃð òμñ¯º ÇÂÃ¶ æÅä¶ ç¶ ç¯ Ô¯ð ÔòÅñçÅð», åðñ¯Õ ÇÃ³Ø Áå¶ ÁðÜé ÇÃ³Ø Ãî¶å Á³Çî©åÃð ç¶ î°ðçÅ-Øð ÇòÖ¶ ê¯Ãà-îÅðàî ÕðÅÀ°ä Ãî¶º Ã³å» é³± êÇÔÚÅäéÅ Áå¶ À°Ôé» ç¶ ÃðÆð ’å¶ ñμ×ÆÁ» ×¯ñÆÁ» ç¶ ÇéôÅé ç¶Öä¶ Í 13 ìÅìÅ ì°μè ÇÃ³Ø òμñ¯º ôîôÅé ØÅà, ôÔÆç» ÇòÖ¶ ÇîåÆ 7-6-84 é³± ðÅå ÕðÆì 10-00 òÜ¶ Ã³å» çÅ ÃÃÕÅð Ô°³çÅ ò¶ÖäÅ Í 14 6 Ü±é, 1984 å¯º ìÅÁç ÇÕÃ¶ òμñ¯º òÆ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± õ°ç Çîñä Ü» ç¶Öä çÅ ÃμÚÅ çÅÁòÅ éÅ ÕðéÅ Í

114 15 Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ Ô¯ä çÆ ÇêÛñ¶ 17 ÃÅñ» ÇòμÚ ÇÕÇåúº Õ¯ÂÆ À°μØ-Ã°μØ éÅ ÇéÕñäÆ Áå¶ éÅ ÔÆ À°Ôé» çÅ ÇÕÇåúº Õ¯ÂÆ Ã°é¶ÔÅ Ü» ÇÚμáÆêμåð ÔÆ ÁÅÀ°äÅ Í 16 Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ÇêåÅ ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø çÆ ÷îÆé-ÜÅÇÂçÅç À°Ôé» å¯º ìÅÁç Ã³å» ç¶ é»Á ÇÂ³åÕÅñ Ô¯ä çÆ æ» Ã³å» ç¶ ñóÇÕÁ» ç¶ é»Á Ô¯ ÜÅäÆ Í 17 åÇÔÃÆñ ìÅìÅ ìÕÅñÅ ç¶ ÇðÕÅðâ Áé°ÃÅð çîçîÆ àÕÃÅñ çÆ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ é»Á òÅñÆ ÃÅðÆ Úμñ Áå¶ ÁÚμñ ÷îÆé-ÜÅÇÂçÅç ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø ç¶ é»Á åìçÆñ ÕðòÅ ñÂÆ ÜÅäÆ Í 18 Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÆÁ» Ãí ×μñ» Çéð¯ñ ÁøòÅÔ» ÃÅìå Ô¯ÂÆÁ»Í 19 íÅðå ÃðÕÅð òμñ¯º æÅäÅ ìÆ âòÆ÷é, Á³Çî©åÃð ç¶ ÇðÕÅðâ Áé°ÃÅð êÅðñÆîËºà ÇòμÚ Ã³å» ç¶ ì¬-ÃàÅð ÁËÕôé ÇòμÚ îÅð¶ ÜÅä çÅ ÇìÁÅé ç¶äÅ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ôÔÅçå ç¶ À°êð¯Õå Ãì±å ÇÂ³é¶ á¯Ã Áå¶ ê©åμÖ Ôé ÇÕ Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºç¶ Ô¯ä çÆ Õ¯ÂÆ ×°³ÜÅÇÂô ÔÆ éÔÆº ìÚçÆÍ ÇÂÔé» Ãì±å» Áå¶ ÚôîçÆç ×òÅÔÆÁ» ç¶ Ô°³ÇçÁ» òÆ Ü¶Õð Õ¯ÂÆ Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ Ô¯ä çÅ çÅÁòÅ Õð¶ å» À°Ã é³± Õç¶ òÆ ÃμÚ éÔÆº î³ÇéÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ Í ÇÂ³Þ Ãêôà Ô°³çÅ þ ÇÕ Ã³å» é³± Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ çμÃä òÅñ¶ ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø êÅÃ Õ¯ÂÆ òÆ á¯Ã Ãì±å éÔÆº Áå¶ éÅ ÔÆ íÅÂÆ ÜÃìÆð ÇÃ³Ø éÅñ ø¯é ’å¶ ×μñ Õðé òÅñ¶ ÔÆ õÅñÃÅ ê³æ ç¶ îÔÅé ÜðéËñ Ã³å ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ Ãé Í ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø çÆ ÇÂÔ èÅðéÅ ÃðÕÅðÆ ÃÅÇ÷ô é³± éÅ ÃîÞ ÃÕä, Ü³×ñ çÆ Áμ× ò»× ëËñÆÁ» ÁøòÅÔ» ’å¶ ÇòôòÅÃ Õð ÜÅä, Þ±á¶ Ã°é¶ÇÔÁ» é³± ÃμÚ î³é ñËä Áå¶ ÇéðÆ ôðèÅ ç¶ ôðèÅ¬ Ô¯ ÜÅä ÕÅðä ìäÆ Ô¯ÂÆ þ Áå¶ íÅÂÆ ÜÃìÆð ÇÃ³Ø òÆ Ü±é 1984 å¯º êÇÔñ» Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø éÅñ àËñÆø¯é ’å¶ ÁÅòÅ÷ êÇÔÚÅä ñËä çÆ Ô¯ÂÆ ×μñ ÕÅðé ÔÆ ôμÕ ÇòμÚ êË ×Â¶ ÜÅêç¶ Ôé Í Ü¶Õð ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø êÅÃ Ã³å» ç¶ ÇÜÀ±ºçÅ Ô¯ä çÅ Õ¯ÂÆ á¯Ã Ãì±å Ô°³çÅ å» À°Ô ‘ìñËÕ-æ³âð’ òÅñ¶ íÅÂÆ Ü×Æð ÇÃ³Ø å¯º 1987 ÇòμÚ ÇÂÔ éÅ ê°μÛç¶, ‘íÅÂÆ Ü×Æð ÇÃ³Ø, Ã³å» çÅ ÕÆ ÔÅñ þ ?’ Ãõå Ã°íÅÁ òÅñ¶ íÅÂÆ Ü×Æð ÇÃ³Ø é¶ ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø é³± Áμ×¯º ÜòÅì ÇçμåÅ ÃÆ, ‘ÇÕÔó¶ Ã³å» çÅ ? Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø å» Ü±é 1984 ÇòμÚ ôÔÆç Ô¯ üμÕ¶ Ôé Áå¶ ÃðÕÅð é¶ Õ½î ÇòμÚ êËçÅ Ô¯Â¶ Ü¯ô Áå¶ ×°μÃ¶ é³± á³âÅ Õðé ñÂÆ À°Ôé» ç¶ êÅÇÕÃåÅé ÇòμÚ êÔ°³Ú ÜÅä çÆ ÁøòÅÔ ëËñÅÁ ÇçμåÆ ÃÆ Í ÇÂÃ ÁøòÅÔ ÇòμÚ ÁÅ Õ¶ ÃËºÕó¶ é½Ü°ÁÅé õ°ÁÅð Ô¯Â¶ Ôé Í ÕÆ å°ÃÆº ÚÅÔ°³ç¶ Ô¯ ÇÕ Ô°ä ÇÂÔ é½Ü°ÁÅé Ã³å» é³± ÇÜÀ±ºçÅ ÃîÞ Õ¶ ÚÆé òμñ å°ð êËä Áå¶ ÇÂμÕ òÅðÆ Çëð õ°ÁÅð Ô¯ä ?’ íÅÂÆ Ü×Æð ÇÃ³Ø å» ìñËÕ-æ³âð çÆ í¶à Úó• üμÕÅ þ êð ÇÂÃ ×μñìÅå Ãî¶º ÔÅ÷ð íÅÂÆ ìñÇò³çð ÇÃ³Ø ê³Ü ×ðÅÂÆº î½Ü±ç ÔéÍ ÇÂÃ ×μñ å¯º Ãêôà þ ÇÕ ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø êÅÃ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ÇÜÀ±ºç¶ Ô¯ä çÅ Õ¯ÂÆ Ãì±å éÔÆº Í ÇÂÃ ×μñ çÆ ê°ôàÆ ÁÕÅñÆ êμÇå©ÕÅ ç¶ Á³Çî©åÃð ÃÇæå êμåðÕÅð ÃðçÅð îÇÔ³çð ÇÃ³Ø òÆ Õðç¶ Ôé Í ÃðçÅð îÇÔ³çð ÇÃ³Ø çÅ ÕÇÔäÅ þ ÇÕ “îËº Ü°ñÅÂÆ 1984 ÇòμÚ ÁËâò¯Õ¶à ê±ðé ÇÃ³Ø Ô°³çñ éÅñ ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø é³± Çîñä ×°ðç°ÁÅðÅ ×°ðçðôé ê©ÕÅô, Ú½Õ îÇÔåÅ ÇòÖ¶ Ç×ÁÅ êð ìÅìÅ áÅÕ°ð

115 ÇÃ³Ø ×°ðçÅÃê°ð Ç÷ñ•¶ ç¶ Ø°îÅä é¶ó¶ ÇÂμÕ Çê³â ÇòμÚ ÇÛê¶ Ô¯Â¶ Ãé Í îÇÔå¶ å¯º êåÅ ÕðÕ¶ ÁÃÆº À°Ã Çê³â êÔ°³Ú ×Â¶ Í Ô°³çñ ÃÅÇÔì éÅñ ×μñìÅå î°ÕÅÀ°ä å¯º ìÅÁç ìÅì¶ é¶ îËé³± ê°μÇÛÁÅ, ‘îÇÔ³çð ÇÃ³Ø, Ã³å» ìÅð¶ ÕÆ ÇÖÁÅñ þ ?’ îËº ÇÕÔÅ, ‘Çëð å°ÃÆ ÕÔ¯ ÇÕ ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø é³± ê°μÛ¯ Í’ ’ .... ÇÂÃ ×μñ å¯º Ãêôà Ô°³çÅ þ ÇÕ ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø é³± ÇÂÔ Ã°é¶ÔÅ ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø é¶ ÚÅð ÇÃμÖ ø½ÜÆ ÁøÃð» å¯º Ã³å» é³± êÅÇÕÃåÅé êÔ°³ÚÅ ÁÅÀ°ä çÆ ×μñ Ã°äé å¯º ìÅÁç ÔÆ í¶ÇÜÁÅ ÃÆ Áå¶ ÇÂÔé» ø½ÜÆÁ» é¶ ìÅìÅ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø é³± ÇÂÔ Ã°é¶ÔÅ ÃðÕÅðÆ ÃÅÇ÷ô åÇÔå ÔÆ ç°ÇìèÅ Öó•Æ Õðé ñÂÆ ÇçμåÅ ÃÆ Í Ãéî°μÖ Ü±Þç¶ Ô¯Â¶ Õ½î çÆ Úó•çÆ ÕñÅ, ÁÅ÷ÅçÆ Áå¶ Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ êÇòμåðåÅ ñÂÆ ôÔÆç Ô¯ üμÕ¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÅ êÅÇÕÃåÅé Ü» ç°éÆÁÅ ç¶ ÇÕÃ¶ Ô¯ð Õ¯é¶ ÇòμÚ 17 ÃÅñ «Õ Õ¶ Áå¶ î¯é èÅð Õ¶ ìËá¶ ðÇÔä çÅ ÃòÅñ ÔÆ êËçÅ éÔÆº Ô°³çÅ Í ÁÇÜÔÅ Ã¯ÚäÅ Õ½î ç¶ ÇÂÃ îÔÅé ÜðéËñ ç¶ Ã°éÇÔðÆ ÇÂÇåÔÅÃ é³± Çò×Åóé òÅñÆ öñåÆ Áå¶ À°Ô¯ ÇÜÔÆ Ã¯Ú þ ÇÜÃ é¶ ìÅìÅ ðÅî ÇÃ³Ø Áå¶ Ã°íÅô Ú³çð ì¯Ã é³± òÆ ÁμÜ åμÕ ÇÜÀ±ºçÅ ìäÅÇÂÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ Í ì¯àÆ-ì¯àÆ å°óòÅ Õ¶ Ã±ðìÆðåÅ éÅñ ôÔÆç Ô¯ä òÅñ¶ ê³æ ç¶ ÜðéËñ ìÅìÅ ì³çÅ ÇÃ³Ø ìÔÅçð ìÅð¶ òÆ ÁÇÜÔÅ àêñÅ ÖÅ üμÕ¶ ÇñÖÅðÆÁ» é¶ ÇÂÃ åð•» ÔÆ ÇñÇÖÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ôÔÆç Ô¯ä ñÂÆ Çç©ó• ÇÂðÅçÅ èÅð üμÕ¶ Ãé Í À°Ôé» é¶ À°μæ¯º ÇéÕñä çÅ ÇòÚÅð î±ñ¯º ÔÆ ÇåÁÅ× ÇçμåÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Í À°Ôé» é¶ ÁÅêä¶ ÜÆòé ÇòμÚ Ü¯ ÇéÃÚÅ èÅÇðÁÅ, À°Ã é³± ê±ðÅ ÕðÕ¶ ÇòÖÅÇÂÁÅ Í Üç ø½Ü é¶ Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì é³± Ø¶ðÅ êÅ ÇñÁÅ å» Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì Õ³êñËÕÃ ÇòÚñ¶ ÇÃ³Ø Ã³å» çÅ Ô°Õî ñËä ñÂÆ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ’å¶ ÁÅÂ¶ Í ÇÂÃ Ãî¶º Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ Ãí é³± Ã³ì¯èé Ô¯ Õ¶ ìóÆ ÇéîðåÅ éÅñ ÇÕÔÅ, ‘ÇÂÇåÔÅÃ Ã³ÃÅð ’Ú Õç¶-Õç¶ ìäç¶ ÁÅ Áå¶ ×μñ îðç» òÅñÆ ÕðéÆ Á» Í Ü¶ î¶ð¶ Õ¯ñ¯º ÇÕÃ¶ ÇÃ³Ø çÅ Ççñ ç°ÇÖÁÅ Ô¯ò¶ å» î°ÁÅø Õð ç¶äÅ, îËº å°ÔÅâÅ ç¶äçÅð Ô» Í å°ÃÆº î¶ðÅ ìóÅ ÃÅæ ÇçμåÅ Í Áμ×¶ ÜÅ Õ¶ éÅ îËæ¯º ÇÔÃÅì î³×ç¶ ÇðÔ¯ Í ÇÂμæ¶ ÔÆ î°ÁÅø Õð ÇçÀ° Í’ ÇÂÃ Ãî¶º Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ ÁÅêäÅ ÇÂÔ Çç©ó• ÇÂðÅçÅ Çëð ç°ÔðÅÇÂÁÅ ÇÕ ø½Ü ÃÅâÆÁ» ñÅô» å¯º ¦Ø Õ¶ ÔÆ çðìÅð ÃÅÇÔì ’Ú çÅõñ Ô¯ò¶×Æ Í ÇÂÃ å¯º Ãêôà þ ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ ÁõÆð Ãéî°μÖ Ü±Þç¶ Ô¯ä çÅ ÇéÃÚÅ èÅÇðÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Áå¶ À°Ôé» é¶ ÇÂÃ ÇéÃÚ¶ é³± ÜÅé çÆ ìÅ÷Æ ñÅ Õ¶ ê±ðÅ ÕÆåÅ Í 4 Ü±é, 1984 é³± Ãò¶ð¶ 4-40 òÜ¶ íÅðåÆ ø½Ü é¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅÇñÁ» é³± îÅð-î°ÕÅÀ°ä ç¶ ÇéôÅé¶ éÅñ çðìÅð ÃÅÇÔì Õ³êñËÕÃ ’å¶ íÅðÆ ÔîñÅ Õð ÇçμåÅ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅÇñÁ» çÆ Á×òÅÂÆ Áå¶ Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø çÆ Õî»â Ô¶á ÇÃðñμæ ÇÃμÖ ï¯ÇèÁ» é¶ Ôð î¯ðÚ¶ ’å¶ ÇÔ³ç°ÃåÅéÆ ø½Ü ç¶ àËºÕ», å¯ê» Áå¶ Ô¯ð éòÆé îÅð± ÔÇæÁÅð» çÅ ÃèÅðé ôÃåð» éÅñ ÁÅõðÆ çî åÕ î°ÕÅìñÅ ÕÆåÅ Áå¶ ìÔÅçðÆ ç¶ Ü½Ôð ÇçÖÅªÇçÁ» òËðÆÁ» ç¶ ÛμÕ¶ Û°âÅ Õ¶ ñÅô» ç¶ Ãμæð ÇòÛÅ Ççμå¶ Í 4-6 Ü±é çÆ çðÇîÁÅéÆ ðÅå é³± Üç ÕðÆì 10-30 òÜ¶ êÇòμåð êÇðÕðîÅ ÇòμÚ ÇÔ³ç ø½Ü ç¶ àËºÕ» é¶ çÅõñ Ô¯ä çÆ Õ¯Çôô ÕÆåÆ å»

116 Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø é¶ ÁËºàÆ-àËºÕ ðÅÕà-ê©¯êËñâ ×³é À°áÅ Õ¶ ð¯Õä çÆ Õ¯Çôô ÕÆåÆ Áå¶ àËºÕ» ç¶ Áμ×¶ ñμ×Æ ÁÅð.êÆ.ÃÆ. é³± åìÅÔ Õð ÇçμåÅ Í Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø ç¶ Õ¯ñ ÇÜ³é¶ ×¯ñ¶ Ãé À°Ô àËºÕ» ’å¶ òð•Å Ççμå¶ Í ÇÂÃ ÇíÁÅéÕ àμÕð ç½ðÅé Õ½î ç¶ ÇÂÃ Ã±ðìÆð ÜðéËñ ÃðçÅð ô°ì¶× ÇÃ³Ø é³± ðÅå ÕðÆì 11-30 òÜ¶ ÕóÅÔ ê©ôÅç çÆÁ» êðÚÆÁ» Õμàä òÅñÆ Ü×•Å é¶ó¶ òËðÆ çÆÁ» ×¯ñÆÁ» çÅ ìðμÃà òμÜ Ç×ÁÅ Í ÷õîÆ Ô¯Â¶ ÇÂÃ ÜðéËñ é³± Õ°Þ ÇÃ³Ø Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø êÅÃ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ åÇÔõÅé¶ ÇòμÚ ñË ×Â¶ Í ÁÅõðÆ ÃÅÔ» ’å¶ Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø é¶ ÇÕÔÅ, ‘Ã³å ÜÆ, î¶ðÆ å» Çéí ×ÂÆ î¶ð¶ ñÂÆ ÁðçÅÃ Õð¯, òÅÇÔ×°ð± ÁÅêä¶ Úðé» ÇòμÚ ÇéòÅÃ ìõô¶ Í’ ÷õîÆ Ô¯Â¶ ÇÂÃ ÜðéËñ é³± Ã³å» é¶ ÁÅêäÆ ÇÔμÕ éÅñ ñ×ÅÇÂÁÅ Áå¶ ÇÃð ÁÅêäÆ ×¯ç ÇòμÚ ñË Õ¶ ÇñàÅ ÇçμåÅ Áå¶ ÇÕÔÅ, ‘çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ êÇòμåðåÅ ñÂÆ òÅÇÔ×°ð± ç¶ çð ’å¶ òËðÆÁ» ç¶ ÛμÕ¶ Û°âÅÀ°ä ñÂÆ Ãéî°μÖ Ü±Þä òÅñ¶ ê³æ ç¶ ÜðéËñ ÃðçÅð ô°ì¶× ÇÃ³Ø é³± î¶ð¶ òð×¶ ÃÅè çÆ ÁðçÅÃ çÆ ÕÅÔçÆ ñ¯ó Í ÇÂÃ ÜðéËñ ñÂÆ å» òÅÇÔ×°ð± çÆ çð×ÅÔ çÅ çð ÃçÅ ÔÆ Ö°μñ•Å þ Í’ Ã³å» é¶ ÇÂÔ ÕÇÔ Õ¶ òÅÇÔ×°ð±-òÅÇÔ×°ð± ÇÕÔÅ Áå¶ ÜðéËñ é³± òÆ òÅÇÔ×°ð± Üêä ñÂÆ ÁÅÇÖÁÅ Í Õ°Þ Çî³à» ìÅÁç ÔÆ òÅÇÔ×°ð±-òÅÇÔ×°ð± ÕðçÅ Ô¯ÇÂÁÅ Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø Úó•ÅÂÆ Õð Ç×ÁÅ Áå¶ Ã³å» é¶ ÜËÕÅðÅ Ûμâ Õ¶ ÇÂÃ Ã±ðìÆð ÜðéËñ À°êð ÚÅçð êÅ Õ¶ åÇÔõÅé¶ ÇòμÚ ÇñàÅ ÇçμåÅÍ Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø çÆ ôÔÆçÆ Ãî¶º Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Áå¶ ÇÃ³Ø» òμñ¯º Ûμâ¶ ÜËÕÅÇðÁ» é³± Ã°ä Õ¶ ÇÔ³ç ø½Ü é¶ ÃîÇÞÁÅ ÇÕ ôÅÇÂç ÁÃÆº î¯ðÚÅ îÅð ÇñÁÅ þ Áå¶ Ã³å õåî Ô¯ ×Â¶ Ôé Í ø½Ü ç¶ Õî»â¯ Üç ÇÂÃ í°ñ¶Ö¶ ÇòμÚ Áμ×¶ òè¶ å» ÇÃ³Ø» é¶ À°Ôé» ç¶ ÁÅÔ± ñÅÔ Ã°μà¶ Í ÕðÆì 12-00 òÜ¶ ÇÂμÕ ÇÃ³Ø Ã³å» êÅÃ åÇÔõÅé¶ ÇòμÚ ê°μÜÅ Áå¶ çμÇÃÁÅ ÇÕ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì çÅ ×°³ìç å¯ê» ç¶ ×¯ÇñÁ» éÅñ À°μâ Ç×ÁÅ þ Í ÇÂÔ Ã°ä Õ¶ Ã³å» é¶ ÇÕÔÅ, ‘ñÀ° íÅÂÆ ¯ Çëð ôÔÆçÆÁ» êÅÀ°ä çÅ ò¶ñÅ ÁÅ Ç×ÁÅ Ü¶ Í’ Ã³å» é¶ ÇÂμÕ òÅðÆ ÃÅð¶ î¯ðÇÚÁ» çÅ ç°ìÅðÅ ÜÅÇÂ÷Å ÇñÁÅ Áå¶ íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø Áå¶ Ô¯ð ÇÃ³Ø» éÅñ ÃñÅÔ ÕðÕ¶ 6 Ü±é é³± Ãò¶ð 7-30 òÜ¶ åÕ î°ÕÅìñÅ Õðé Áå¶ Çëð ìÅÔð ÇéÕñ Õ¶ ÇéôÅé ÃÅÇÔì Ô¶á ôÔÆç Ô¯ä çÅ øËÃñÅ ñË ÇñÁÅ Í Üéðñ ô°ì¶× ÇÃ³Ø çÆ ôÔÆçÆ å¯º ìÅÁç ÕðÆì 12-00 òÜ¶ Ã³å» é¶ À°Ã îÕÅé, ÇÜμæ¶ Õç¶ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ ÃÅìÕÅ Üæ¶çÅð Ç×ÁÅéÆ ÃÅè± ÇÃ³Ø í½ðÅ ÁÅêä¶ ÕÅðÜÕÅñ ç½ðÅé ÇðÔÅÇÂô ðμÖç¶ Ô°³ç¶ Ãé, ç¶ ×°ÃñÖÅé¶ ÇòμÚ ÇÂôéÅé ÕÆåÅ Áå¶ òÅêÃ åÇÔõÅé¶ ’Ú Úñ¶ ×Â¶ Í åÇÔõÅé¶ ÇòμÚ Çéμåé¶î Õðé À°êð³å Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ À°êð ÁÅ Õ¶ ÁðçÅÃ ÕÆåÆ Áå¶ ÁÅêäÅ åÆð ÇÃμÖ Õ½î çÆ ÇÂÇåÔÅÃÕ ÇòðÅÃå ÃîÞ Õ¶ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ’å¶ Ã°ô¯Çíå ÇÂÇåÔÅÃÕ ôÃåð» ç¶ ñÅ×¶ ðμÖ ÇçμåÅ Í åÆð ðμÖä å¯º ìÅÁç Çëð åÇÔõÅé¶ ÇòμÚ Úñ¶ ×Â¶ Áå¶ ÚÅçð À°êð ñË Õ¶ ÇÂÃ åð•» ì¶ÇøÕð Ô¯ Õ¶ Ã½º ×Â¶, ÇÜò¶º À°μæ¶ Õ¯ÂÆ Ü³× Ô¯ ÔÆ éÅ ðÔÆ Ô¯ò¶ Í ÕðÆì ê½äÅ Ø³àÅ ìÅÁç Ã³å À°μá¶ Áå¶ À°μæ¶ ÔÅ÷ð ÇÃ³Ø» é³± ÇÂμÕ òÅðÆ Çëð ÇÕÔÅ, ‘ÇÜÔóÅ ÜÅäÅ ÚÅÔ¶ ÜÅ ÃÕçÅ þ Í Õ¯ÂÆ ÇÂÔ éÅ ÕÔ¶ ÇÕ ÃÅè é¶ îðòÅ ÇçμåÅ þÍ ÇÂμæ¶ Ô°ä À°Ô¯ ÔÆ ðÔ¶ ÇÜÃ é¶ ôÔÆçÆ êÅÀ°äÆ þ Í’ Ã³å» é¶ îõ½ñÆÁ» ñÇÔÜ¶ ÇòμÚ ÔμÃÇçÁ» Ô¯ÇÂÁ» ÇÂÔ òÆ ÇÕÔÅ, ‘ÇÕÃ¶ çÆ ÇÃ³ØäÆ òÆ îËé³± ×Åñ•» éÅ Õμã¶ ÇÕ ÃÅè é¶ î¶ðÅ ì³çÅ îðòÅ ÇçμåÅ Í ÇÜÃ é³± êÇðòÅð çÆ ÇÖμÚ þ À°Ô ÚñÅ ÜÅò¶ Í’ ÇÂÃ Ãî¶º

117 ÇíÁÅéÕ Ü³× ÜÅðÆ ÃÆ Áå¶ ÇÔ³ç°ÃåÅéÆ àËºÕ Áå¶ å¯ê» Áμ× ç¶ ×¯ñ¶ òð•Å ðÔ¶ Ãé Áå¶ ÚÅð-üë¶Çðª ø½Ü çÆÁ» ×¯ñÆÁ» çÅ îÆºÔ òð• ÇðÔÅ ÃÆ êð ìÔÅçð ÇÃ³Ø íÅðÆ é°ÕÃÅé ç¶ ìÅòÜ±ç íÅðåÆ ø½Ü çÅ î°ÕÅìñÅ Õð ðÔ¶ Ãé Í ÇÃ³Ø» Áå¶ ø½Ü çðÇîÁÅé Úμñ ðÔÆ ÇÂÃ Ü³× é³± Üç Ççé Úó• Ç×ÁÅ å» Ã³å» é¶ Ü³× çÅ ÜÅÇÂ÷Å ñËä ñÂÆ ÇÂμÕ òÅð î°ó ÇÃ³Ø» éÅñ ÇòÚÅð ÕÆåÆ Áå¶ 7-30 òÜ¶ ôÔÆçÆÁ» êÅÀ°ä ç¶ ñÂ¶ øËÃñ¶ é³±, ÇÂÔ ç¶Ö Õ¶ ÇÕ ÁÜ¶ Ô¯ð Ãî» Ü³× ñó ÃÕç¶ Ô», 9-30 òÜ¶ åÕ òèÅ ÇçμåÅ Í Ç×ÁÅéÆ ê©Æåî ÇÃ³Ø þμâ ×ð³æÆ, Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì Áé°ÃÅð, íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø Ãò¶ð¶ 8-30 òÜ¶ ç¶ ÕðÆì Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ç¶ À°êð ÁÅÂ¶ Áå¶ îËé³± Ô¶á» ìËá¶ é³± ç¶Ö Õ¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ‘ÇÃ³Ø ÃÅÇÔì ÜÆ, å°ÃÆº ÇÂÃ åð•» ìËá¶ Ú³×¶ éÔÆº ñμ×ç¶, ÇÕÃ¶ Õîð¶ ÇòμÚ Úñ¶ ÜÅª Í’ å» îËº Áμ×¯º ÇÂÔ ÇÕÔÅ ÇÕ ‘ÇÂμæ¶ Ã°ðμÇÖÁÅ ÃîÞ Õ¶ ÔÆ ìËáÅ Ô», ìÅÕÆ ÕîÇðÁ» ÇòμÚ å» ×¯ñÆÁ» òð• ðÔÆÁ» Ôé Í’ Üç îËº íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø é³± ê°μÇÛÁÅ ÇÕ ‘å°ÔÅâÅ ÕÆ ê©¯×ðÅî þ ?’ å» À°Ã é¶ Áμ×¯º çμÇÃÁÅ ÇÕ ‘ÁÃÆº êÇÔñ» 7-30 òÜ¶ ìÅÔð ÇéÕñ Õ¶ ôÔÆç Ô¯ä çÅ øËÃñÅ ÕÆåÅ ÃÆ êð Ô°ä 9-30 òÜ¶ åμÕ ñó»×¶ Áå¶ Çëð 9-30 òÜ¶ ìÅÔð ÇéÕñ Õ¶ ôÔÆç Ô¯ ÜÅò»×¶ Í Ç×ÁÅéÆ ê©Æåî ÇÃ³Ø Áé°ÃÅð, íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø å¯º êÇÔñ» Õ¯ÂÆ 8-00 òÜ¶ ç¶ ÕðÆì Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ òÆ ×°ÃñÖÅé¶ ÇòμÚ ÁÅÂ¶ Ãé Áå¶ à±àÆÁ» å¯º î±³Ô-Ôμæ è¯ Õ¶ éÅñ ÁÅÂ¶ ÇÃ³Ø» éÅñ ×μñ» Õðç¶ Ô¯Â¶ òÅêÃ åÇÔõÅé¶ ÇòμÚ Úñ¶ ×Â¶ Ãé Í Üç 6 Ü±é, 1984 ç¶ 9-30 òμÜ¶, å» Ã³å» é¶ ÇÂÕçî ÇÕÔÅ, ‘ÁÅÀ° ÇÃ³Ø¯ ÚμñÆÂ¶’ Áå¶ Áμ×¶ ñμ× Õ¶ åÇÔõÅé¶ çÆÁ» ê½óÆÁ» Úó•é ñμ× êÂ¶ Í íÅÂÆ ×°ðî°μÖ ÇÃ³Ø ×óòÂÆ (í±ð¶ Õ¯é¶), íÅÂÆ ðÅî ÇÃ³Ø ÕÅñÅ ×óòÂÆ, íÅÂÆ Çå©ñ¯Úé ÇÃ³Ø ñμè±òÅñ, íÅÂÆ Áé³ç ÇÃ³Ø, íÅÂÆ ÜÃÇò³çð ÇÃ³Ø îéÅò», íÅÂÆ î¶Üð ÇÃ³Ø éÅ×¯Õ¶, íÅÂÆ î°ÖÇåÁÅð ÇÃ³Ø î°ÖÆ, íÅÂÆ ×°ðôðé ÇÃ³Ø ðÅ×Æ, íÅÂÆ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø ÕæÅÕÅð, íÅÂÆ ×°ðí¶Ü ÇÃ³Ø ÁÅÇç Ãî¶å À°μæ¶ î½Ü±ç 30-32 ÇÃ³Ø, Ã³å» ç¶ î×ð å°ð êÂ¶ ÍáÇÂÔ ê½óÆÁ» ìÔ°å Û¯àÆÁ» Ô¯ä ÕðÕ¶ ÇÂμÕ ì³çÅ ÔÆ ÇÂμÕ òÅðÆ Úó• ÃÕçÅ ÃÆ Í ÇÂÃ ñÂÆ Ã³å» ç¶ ÇêμÛ¶ ÇÃ³Ø» çÆ ÇÂμÕ ÕåÅð ÇÜÔÆ ìä ×ÂÆ Í Ã³å ÜÆ ÇÂÔé» ê½óÆÁ» çÆ ÇÃÖðñÆ ê½óÆ ’å¶ Öó•¶ Ô¯ Õ¶ ÁðçÅÃ Õðé ñμ× êÂ¶ Áå¶ ÇÃ³Ø» çÆ ÃÅðÆ ÕåÅð òÆ ÇêμÛ¶ Öó•Æ Ô¯ ×ÂÆ Í Üç ÇêμÛ¯º ÇÂμÕ ÇÃ³Ø é¶ ê°μÇÛÁÅ ÇÕ Öó• ÇÕª ×Â¶ Ô¯ ? å» Ã³å» å¯º ÇêμÛñ¶ åÆÜ¶ ÇÃ³Ø é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ Ã³å ÜÆ ÁðçÅÃ Õð ðÔ¶ Ôé Í ÇÂÃ Ãî¶º Ã³å» ç¶ ×ñ ÇòμÚ À°Ôé» çÅ ÇêÃå½ñ ÃÆ Áå¶ Ôμæ ÇòμÚ åÆð çÆ æ» ÃËîÆ-îôÆé×³é Â¶.Õ¶.DG ÃÆ Í Ã³å ÜÆ ÁðçÅÃ Õðé À°êð³å ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì å¯º Ô¶á» À°åð¶ Áå¶ Çëð å¶÷Æ éÅñ çðôéÆ ÇâúãÆ òμñ é³± Õ°Þ Õçî òè¶ Í çðìÅð ÃÅÇÔì òμñ ÇÃð ÇéòÅ Õ¶ îμæÅ à¶ÇÕÁÅ Áå¶ ÇÂÕçî ÇéôÅé ÃÅÇÔì òμñ î°ó êÂ¶ Í íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø é³± ê½óÆÁ» å¯º À°åðÇçÁ» ÔÆ ×¯ñÆ ñμ× ×ÂÆ ÃÆ Áå¶ À°Ô ÷õîÆ Ô¯ Õ¶ ÇéôÅé ÃÅÇÔì å¯º Áμ×¶ ìð»â¶ ÇòμÚ ÇÂμÕ Õ½ñ¶ çÆ ÁÅó Ô¶á Õ³è é³± ã¯Á ñÅ Õ¶ ìËá Ç×ÁÅ ÃÆ Í Ã³å» ç¶ î×ð ÁÅ ðÔ¶ ÇÃ³Ø» ÇòμÚ¯º ÕÂÆ å» ê½óÆÁ» ç¶ ÇòμÚ ÔÆ ×¯ñÆÁ» ñμ×ä éÅñ ôÔÆç Ô¯ ×Â¶ Í ÇÂÃ Ãî¶º ØîÃÅé çÅ Ü³× Ô¯ ÇðÔÅ ÃÆ Áå¶ ×¯ñÆÁ» îÆºÔ ò»× òð• ðÔÆÁ» Ãé Í Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì, Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì Áå¶ ÇéôÅé ÃÅÇÔì ç¶ çðÇîÁÅé òÅñÆ Ö°μñÆ Ü×•Å ÇòμÚ ×¯ñÆÁ» ñμ×ä éÅñ Ã³×îðîð çÆÁ» ÇÂμà»

118 à°μà Õ¶ å±øÅé ò»× À°μâ ðÔÆÁ» Ãé Í ÇÂÃ ÃæÅé ’å¶ ×¯ñÆÁ» Áå¶ ì³ì» çÅ è³±Á» ÔÆ è³±Á» ëËÇñÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Í íÅÂÆ î°ÖÇåÁÅð ÇÃ³Ø î°ÖÆ, íÅÂÆ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø ÕæÅÕÅð Áå¶ íÅÂÆ ×°ðôðé ÇÃ³Ø ðÅ×Æ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ ÇêÛñ¶ êÅÃ¶ òμñ¯º çÆ Ô¯ Õ¶ Õ°ÁÅàð» ÇòμÚ Úñ¶ ×Â¶ Áå¶ À°èð Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Ôμæ ÇòμÚ ëóÆ Â¶.Õ¶.DG éÅñ ç°ôîä ’å¶ ×¯ñÆÁ» òð•ÅÀ°ä ñμ× êÂ¶ Í íÅÂÆ ×°ðÜÆå ÇÃ³Ø, ê©èÅé ÇÃμÖ Ãà±âËºàÃ ëËâð¶ôé Áé°ÃÅð, À°Ô (×°ðÜÆå ÇÃ³Ø) õ°ç òÆ À°Ã ìð»â¶ ÇòμÚ ÔÆ Úñ¶ ×Â¶, ÇÜμæ¶ íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø Áå¶ Ã³å» ç¶ íðÅ íÅÂÆ Ü×Æð ÇÃ³Ø ÷õîÆ Ô¯ Õ¶ ìËá¶ Ô¯Â¶ Ãé Í íÅÂÆ ×°ðÜÆå ÇÃ³Ø Áé°ÃÅð, Üç Ã³å» é³± ø½Ü çÆÁ» ×¯ñÆÁ» çÅ ìðμÃà òμÜÅ å» ÇÂÃ ÇÂÇåÔÅÃÕ Çç©ô é³± ç¶Ö Õ¶ ìð»â¶ ÇòμÚ ÷õîÆ ÔÅñå ÇòμÚ êÂ¶ íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø é¶ ÇÕÔÅ, ‘ñÀ° íÅÂÆ ¯ íÅäÅ òðå Ç×ÁÅ Ü¶, Ã³å ôÔÆç Ô¯ ×Â¶ Í’ íÅÂÆ ×°ðÜÆå ÇÃ³Ø çÅ ÕÇÔäÅ ÃÆ ÇÕ íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø ç¶ î³±Ô ’Ú¯º Ã³å» ç¶ ôÔÆç Ô¯ä ç¶ ôìç Ã°ä¶ å» ÇÂÕçî À°Ã êÅÃ¶ òμñ ò¶ÇÖÁÅ êð À°Ã Ãî¶º ÇéôÅé ÃÅÇÔì Ô¶á è³±Á» Áå¶ ØμàÅ ÛÅÇÂÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Áå¶ ìÔ°å ÃÅð¶ ÇÃ³Ø» çÆ ñÅô» êÂÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» Ãé Í ×¯ñÆÁ» Áå¶ ì³ì» çÅ îÆºÔ òð• ÇðÔÅ Ô¯ä ÕÅðé, îËº Õ¯Çôô Õðé ’å¶ òÆ Ã³å» é³± ç¶Ö éÅ ÃÇÕÁÅ Í Ã³å» é³± ÇÂÔ ìðμÃà ÕóÅÔ ê©ôÅç òÅñ¶ êÅÃ¶ êÔ°³Ú üμÕ¶ ÇÔ³ç ø½Ü ç¶ Ü°ÁÅé» é¶ îÅÇðÁÅ ÃÆÍ Ã³å ÜÆ À°Ã Ãî¶º ÇÂÃ êÅÃ¶ é³± î³±Ô ÕðÕ¶ êÇðÕðîÅ ÇòμÚ êÔ°³Ú¶ òËðÆÁ» ’å¶ ÁÅêäÆ ÁÃÅñà ðÅÂÆøñ ’Ú¯º ×¯ñÆÁ» ÚñÅ ðÔ¶ Ãé Í íÅÂÆ ×°ðÜÆå ÇÃ³Ø çÅ ÕÇÔäÅ ÃÆ, ‘Üç îËº íÅÂÆ Ü×Æð ÇÃ³Ø é³± ìð»â¶ ÇòμÚ Ã½º ðÔ¶ ç¶ÇÖÁÅ å» ê°μÇÛÁÅ ÇÕ ÇÂμèð ×¯ñÆ òð• ðÔÆ þ Áå¶ å°ÃÆ Ã½º ðÔ¶ Ô¯ ?’ å» À°Ã é¶ Áμ×¯º ì¶êðòÅÔ Ô¯ Õ¶ ÔμÃÇçÁ» Ô¯ÇÂÁ» ÜòÅì ÇçμåÅ ÇÕ Ô°ä å» æ¯ó•Æ ç¶ð ìÅÁç ×±ó•Æ éÆºç Ã½ò»×Å Í Ã³å» éÅñ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì å¯º Ü±Þ îðé ç¶ ÚÅÀ° éÅñ ÇÂÃ Ö°μñ•Æ Ü×•Å òμñ À°åð¶ ìÅÕÆ ÃÅð¶ ÇÃ³Ø å» ôÔÆç Ô¯ ×Â¶ êð íÅÂÆ ×°ðÜÆå ÇÃ³Ø, íÅÂÆ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø, íÅÂÆ ×°ðôðé ÇÃ³Ø Áå¶ íÅÂÆ î°ÖÇåÁÅð ÇÃ³Ø* ìÚ ÇéÕñ¶Í ìÚ ÇéÕñ¶ À°êð¯Õå ÇÃ³Ø» ÇòμÚ¯º î°ÖÇåÁÅð ÇÃ³Ø î°ÖÆ ø½Ü ç¶ ÕÅì± ÁÅ Ç×ÁÅ Áå¶ Ü¯èê°ð Ü¶ñ• ÇòμÚ ì³ç Õð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Í ÇÂÔ ÃÅð¶ ÇÃ³Ø Ã³å» çÆ ôÔÅçå ç¶ ÚôîçÆç ×òÅÔ Ôé êð ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø çÅ ÃÇåÕÅð Õðç¶ Ô¯Â¶ * íÅÂÆ îñÕÆÁå ÇÃ³Ø çÅ ÕÇÔäÅ þ ÇÕ À°Ã é³± íÅÂÆ î°ÖÇåÁÅð ÇÃ³Ø é¶ çμÇÃÁÅ ÇÕ ÇÂÕ òÅðÆ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ’å¶ À°Ã é³± ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø é¶ ê°μÇÛÁÅ ÇÕ Ã³å» ìÅð¶ çμÃ¯ Í î°ÖÇåÁÅð ÇÃ³Ø é¶ Ã³å» ôÔÆçÆ ìÅð¶ ÃμÚ¯ ÃμÚ ÁμÖÆ ÇâμáÅ ÔÅñ Ã°äÅ ÇçμåÅ Áå¶ ìÅìÅ áÅÕ°ð ÇÃ³Ø é¶ üμê ÕðÕ¶ Ã°ä ÇñÁÅ å¶ î°ÖÇåÁÅð ÇÃ³Ø î°ÖÆ ç¶ î³±Ô ’Ú¯º Ã³å» çÆ ôÔÆçÆ ìÅð¶ Ã°ä Õ¶ À°Ã é³± ×°μÃ¶ òÆ éÅ Ô¯Â¶ Í

119 ÁËñÅéÆÁÅ å½ð ’å¶ ÁÃñÆÁå çμÃä å¯º ÁÃîðæ Ôé Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ å» ÁÅêä¶ øËÃñ¶ Áé°ÃÅð ÕðÆì 9-30 òÜ¶ Õ¶ÃðÆ ÇéôÅé ÃÅÇÔì çÆ Ûåð-ÛÅÇÂÁÅ Ô¶á Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì Áå¶ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ ÇòÚÕÅð Ãéî°μÖ Ü±Þç¶ Ô¯Â¶ ôÔÆçÆ êÅ ×Â¶ êð Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ Üæ¶çÅð, Ç×ÁÅéÆ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø, Ü¯ À°Ã Ãî¶º çðìÅð ÃÅÇÔì ç¶ ×³©æÆ Ãé, Áé°ÃÅð, òμÖ-òμÖ î¯ðÇÚÁ» ’å¶ âà¶ Ô¯Â¶ ÇÃ³Ø» é¶ 6 Ü±é ìÅÁç ç°êÇÔð 2-00 òÜ¶ åμÕ Ü³× ÜÅðÆ ðμÖÆÍ 2-00 òÜ¶ å¯º ìÅÁç òÆ ÇòðñÆ-ÇòðñÆ ×¯ñÆ ÚμñçÆ ÔÆ ðÔÆ êð ø½Ü é³± Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ôÔÅçå çÅ ÁÜ¶ òÆ ïÕÆé éÔÆº ÃÆ ÁÅÇÂÁÅ Áå¶ éÅ ÔÆ À°Ôé» çÆ ñÅô çÆ ÁÜ¶ ôéÅõå ÔÆ Ô¯ÂÆ ÃÆ Í ø½Ü ô¯©îäÆ Õî¶àÆ ç¶ Õ°Þ î°ñÅ÷î» Áå¶ Ç×©øåÅð ÕÆå¶ ÇÃ³Ø» å¯º Çí³âð»òÅñ¶ Ã³å» çÅ æÔ°-êåÅ ê°μÛçÆ ðÔÆ êð Ç×©øåÅð ÕÆå¶ Ô¯Â¶ ô¯©îäÆ Õî¶àÆ ç¶ î°ñÅ÷î» Áå¶ ÇÃ³Ø» ÇòμÚ¯º ÇÕÃ¶ é¶ òÆ ÁÅêä¶-ÁÅê ø½Ü é³± Ã³å» ìÅð¶ Õ°Þ éÅ çμÇÃÁÅ- íÅò¶º ÇÂÔé» é³± ÕÅøÆ Ãî» ÇéôÅé ÃÅÇÔì é¶ó¶, ÇÜμæ¶ Ã³å Ãéî°μÖ Ü±ÞÇçÁ» ôÔÆç Ô¯Â¶ êÂ¶ Ãé, ÇìáÅÂÆ ðμÇÖÁÅ ÃÆ Í ÁõÆð Üç 6 Áå¶ 7 Ü±é çÆ çðÇîÁÅéÆ ðÅå é³± åóÕ¶ ÕðÆì 2-30 òÜ¶ ø½Ü é¶ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ ÇêÛñ¶ êÅÇÃú Çå³é ÇÃ³Ø» é³± ìÚ Õ¶ ÇéÕñä çÆ Õ¯Çôô ÕðÇçÁ» ç¶ÇÖÁ» å» À°Ôé» ÇòμÚ¯º ç¯ é³± ×¯ñÆÁ» çÅ ÇéôÅéÅ ìäÅ ÇñÁÅ Áå¶ ÇÂμÕ é³± ÷õîÆ ÔÅñå ÇòμÚ ÕÅì± Õð ÇñÁÅ Í íÅÂÆ ÔðêÅñ ÇÃ³Ø êÅáÆ Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì Áé°ÃÅð, “ø½Ü ç¶ ÕÅì± ÁÅÂ¶ ÇÂÃ 18-19 ÃÅñ ç¶ é½Ü°ÁÅé é³± î¶ð¶ êÅÃ ìÅìÅ ì°μãÅ ÃÅÇÔì çÆ ì¶ðÆ Õ¯ñ ÇñÁ»çÅ Ç×ÁÅ, ÇÜμæ¶ îËé³± ÇÂμÕ ì³×ÅñÆ ÃÆ.ú. çÆ Çé×ðÅéÆ Ô¶á Õ³è éÅñ Çêμá «ÕÅ Õ¶ Öó•Å ÕÆåÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Í À°Ã ø½ÜÆ ÃÆ.ú. é¶ îËé³± ÇÕÔÅ ÇÕ å³± ÇÂÃ é½Ü°ÁÅé Õ¯ñ¯º Ã³å» ìÅð¶ ê°μÛ ÇÕªÇÕ À°Ô é½Ü°ÁÅé ø½Ü é³± Ã³å» ìÅð¶ Õ°Þ òÆ éÔÆº ÃÆ çμÃ ÇðÔÅ Í Üç îËº ê°μÇÛÁÅ å» À°Ã é¶ çμÇÃÁÅ ÇÕ Ã³å ÇéôÅé ÃÅÇÔì é¶ó¶ ôÔÆç Ô¯ üμÕ¶ Ôé Í Çëð îËé³± Áå¶ À°Ã é½Ü°ÁÅé é³± ÇéôÅé ÃÅÇÔì êÅÃ ñË Õ¶ ×Â¶ Áå¶ ÃÅé³± À°μæ¶ êÂÆÁ» ñÅô» ÇòμÚ¯º Ã³å» çÆ ñÅô êÇÔÚÅäé ñÂÆ ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ Í Üç îËº Áå¶ À°Ã é½Ü°ÁÅé é¶ Ã³å» çÆ ñÅô êÇÔÚÅä ñÂÆ å» ø½ÜÆÁ» é¶ Ô¯ð ÇÃ³Ø» çÆÁ» ñÅô» ÇòμÚ¯º Ã³å» çÆ ñÅô òμÖ Õð ñÂÆ Í Ã³å» çÆ ÇÂμÕ ñμå ×¯ñÆÁ» éÅñ ñîÕ üμÕÆ ÃÆ Áå¶ ÇÚÔð¶ çÅ ÇÂμÕ êÅÃÅ À°μÇâÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Í ÇÂÃ å¯º ìÅÁç ø½Ü ô¯©îäÆ Õî¶àÆ ç¶ î°ñÅ÷î» Áå¶ ÇÔðÃå ÇòμÚ ñÂ¶ Õ°Þ Ô¯ð ÇÃ³Ø» é³± Ã³å» çÆ ôéÅõå Õðé ñÂÆ Á³çð ÇñÁÅÂÆ Í ÇÂÔé» ÇòμÚ Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì ç¶ îËé¶Üð ÃðçÅð ðäÜÆå ÇÃ³Ø òÆ Ãé Í ÇÂé•» ÃÅÇðÁ» å¯º Ã³å» çÆ ñÅô çÆ ôéÅõå ÕðòÅ ñËä å¯º ìÅÁç Üç ø½Ü é³± ê±ðÆ åÃμñÆ Ô¯ ×ÂÆ ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Ô°ä ÇÜÀ±ºç¶ éÔÆº ðÔ¶ å» î½Õ¶ ’å¶ î½Ü±ç ø½ÜÆ ÁøÃð» é¶ 7 Ü±é é³± ÕðÆì 7-00 òÜ¶ ÇÂÔ Öìð òÅÇÂðñËμÃ ðÅÔÆº ÁÅêä¶ Õ³àð¯ñ ð±î ’å¶ êÔ°³ÚÅÂÆÍ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ôÔÆç Ô¯ä çÆ ÇÂÔ õìð Þμà ÇçμñÆ êÔ°³Ú ×ÂÆ Áå¶ æ¯ó•Æ ç¶ð ìÅÁç Áμá òÜ¶ Ãò¶ð¶ ð¶âÆú å¯º ÁÅÀ°ä òÅñÆÁ» õìð» ÇòμÚ çμÇÃÁÅ Ç×ÁÅ ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅÇñÁ» çÅ ôò Çîñ Ç×ÁÅ þ Í Ã³å» çÆ ñÅô çÆ ôéÅõå Õðé çÅ Õ³î Üç ê³ÜÅì ê°ñÆÃ ç¶ ÔòÅñ¶ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ å» Á³Çî©åÃð ç¶ âÆ.ÁËÃ.êÆ. Õ¯åòÅñÆ, ÃðçÅð ÁêÅð ÇÃ³Ø ìÅÜòÅ, ê°ñÆÃ ø¯ðÃ éÅñ Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ êÔ°³Ú¶Í Üç ÇéôÅé ÃÅÇÔì é¶ó¶ ÜÅ Õ¶ À°Ã çÆ é÷ð ôÔÆç Ô¯ üμÕ¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ÃðÆð

120 ’å¶ êÂÆ å» íÅò°Õ Ô¯ Õ¶ À°Ã çÆÁ» ÁμÖ» ÇòμÚ Áμæð± ÁÅ ×Â¶ Í âÆ.ÁËÃ.êÆ. ìÅÜò¶ ç¶ ÇÂ³Þ íÅò°Õ Ô¯ä ’å¶ À°μæ¶ î½Ü±ç ÇÕÃ¶ ÇéðçÂÆ ø½ÜÆ ÁøÃð é¶ À°Ã é³± ø½ÜÆ ñÇÔ÷¶ ÇòμÚ çÅìÅ îÅðÇçÁ» ÇÕÔÅ, ‘åËé³± ôéÅõå Õðé ñÂÆ ÇñÁ»çÅ þ, ð¯ä ñÂÆ éÔÆº Í’ ÇÃ³Ø ÃÅÇÔì Ç×ÁÅéÆ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø Áé°ÃÅð, 7 Ü±é é³± ÕðÆì 8-00 òÜ¶ ø½ÜÆ ÁøÃð» çÆÁ» ÕÅð» çðìÅð ÃÅÇÔì òμñ ÁÅÀ°äÆÁ» ô°ð± Ô¯ÂÆÁ» Í ôÅÇÂç À°Ôé» é³± Ô°ä Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» çÅ âð éÔÆº ÃÆ ÇðÔÅ Í Ç×ÁÅéÆ Ü¯Ç×³çð ÇÃ³Ø Üæ¶çÅð Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì Áé°ÃÅð, ÇÂÃ å¯º ìÅÁç ÇÚμà¶ ÕμêÇóÁ» ÇòμÚ ç¯ ñÅô», ø½ÜÆ ÁøÃð» çÆÁ», êÇðÕðîÅ ÇòμÚ¯º ìÅÔð ÇñÁ»çÆÁ» ×ÂÆÁ» Áå¶ Õ°Þ Ãî» ìÅÁç Ã³å Çí³âð»òÅÇñÁ» çÆ ñÅô òÆ ÇñÁÅ Õ¶ Ø³àÅ-Øð ×¶à çÆ ÇâúãÆ ç¶ øðô* À°êð ìðø ’å¶ ðμÖ ÇçμåÆ ×ÂÆ Í Çëð ÇÔðÅÃå ÇòμÚ ñÂ¶ ×Â¶ ô¯©îäÆ Õî¶àÆ ç¶ ÇÂéøðî¶ôé ÁøÃð ÃðçÅð éÇð³çðÜÆå ÇÃ³Ø é³çÅ Áå¶ íÅÂÆ ÔðÚðé ÇÃ³Ø ðÅ×Æ, Ü¯ ø½Ü çÆ ÇÔðÅÃå ÇòμÚ Ãé, é³± Ã³å» çÆ ôéÅõå ÕðÅÀ°ä ñÂÆ ÖÇó•ÁÅ Í À°Ôé» é¶ òÆ Ã³å» çÆ ôéÅõå Õð ÇçμåÆ Í ÃðçÅð é³çÅ Áå¶ íÅÂÆ ÔðÚðé ÇÃ³Ø ðÅ×Æ Áé°ÃÅð, Ã³å» ç¶ ÇÚÔð¶ çÅ Õ°Þ ÇÔμÃÅ ×¯ñÆÁ» éÅñ À°μÇâÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ êð ôÕñ À°Ôé» çÆ ÔÆ ÃÆ Í ÇÂÃ å¯º ìÅÁç ôéÅõå çÆ ÇîÃñ ìäÅÀ°ä ñÂÆ ê³ÜÅì ê°ñÆÃ ç¶ ÁËÃ.êÆ.(ÃÆ.ÁÅÂÆ.âÆ.) ÔðÜÆå ÇÃ³Ø ê³Çâå é³± ÇñÁ»çÅ Ç×ÁÅ, ÇÜÃ ç¶ éÅñ ÃÆ.ÁÅÂÆ.âÆ. ÇÂ³ÃêËÕàð çðôé ÇÃ³Ø Ú³±âÆ òÆ ÃÆ Í ÁËÃ.êÆ. ÔðÜÆå ÇÃ³Ø ê³Çâå é¶ ôéÅõå çÆ ÇîÃñ ’å¶ ÁÅêä¶ çÃåõå Õðé çÆ æ» ÇÂ³ÃêËÕàð çðôé ÇÃ³Ø Ú³±âÆ ç¶ çÃåõå ÕðòÅ Õ¶ Ã³å» çÆ ôéÅõå çÆ ÇîÃñ ÇåÁÅð ÕÆåÆ Í Ø³àÅ-Øð çðòÅ÷¶ çÆ ÇâúãÆ ç¶ øðô ’å¶ ÔÆ Ã³å» ç¶ íðÅ ÕËêàé ÔðÚðé ÇÃ³Ø ð¯â¶, Ü¯ À°Ã Ãî¶º ø½Ü ç¶ Ã±ì¶çÅð Ãé Áå¶ Ü¦èð ÇòÖ¶ åÅÇÂéÅå Ãé, é¶ ôÔÆç Ô¯Â¶ Ã³å» ç¶ ÃðÆð é³± ç¶ÇÖÁÅ (ÇÂÃçÅ êÇÔñ» Ç÷Õð ÕÆåÅ ÜÅ üμÕÅ þ) Í ø½Ü é¶ êÇÔñ» ÁÅêäÆ ÕÅðòÅÂÆ é³± ÜÅÇÂ÷ çðÃÅÀ°ä Áå¶ ÇÔ³ç±Á» ÇòμÚ ÁÅêäÆ ìμñ¶-ìμñ¶ ÕðÅÀ°ä ñÂÆ âÅÕàð ìñç¶ò ê©ÕÅô, ÃÅìÕÅ ÁËî.êÆ. çÆ Á×òÅÂÆ Ô¶á ÇÔ³ç±Á» ç¶ ÜÇæÁ» é³± Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶, íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø Áå¶ Üéðñ ô°ì¶× çÆÁ» ñÅô» ÇçÖÅÀ°ä çÅ ê©¯×ðÅî ìäÅÇÂÁÅ ÃÆ êð ÇÃμÖ» ç¶ òμâ¶-òμâ¶ ÜÇæÁ» çÆ Á³Çî©åÃð òμñ ðòÅé×Æ Ô¯ÂÆ ç¶Ö Õ¶ ø½Ü À°èð ð°μÞ ×ÂÆ Áå¶ ÇÔ³ç±Á» é³± õ°ô Õðé çÅ ÇÔ³ç ø½Ü Áå¶ ÇçμñÆ ÃðÕÅð ç¶ ÇøðÕ± ÁøÃð» Áå¶ ÁÇèÕÅðÆÁ» çÅ ÇòÚÅð ÇòμÚ¶ ÔÆ ðÇÔ Ç×ÁÅ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅÇñÁ» çÆ ñÅô çÅ ÕðÆì 8-00 òÜ¶ Á³Çî©åÃð ç¶ î°ðçÅ-Øð ÇòÖ¶ âÅÕàð Õ³× çÆ Á×òÅÂÆ Ô¶á ê¯Ãà-îÅðàî ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Í ê¯Ãà-îÅðàî çÆ Çðê¯ðà Áé°ÃÅð Ã³å» ç¶ ÃðÆð ’å¶ Ú½ç» ×¯ñÆÁ» ñμ×ÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» ÃéÍ ÇÂÔé» ÇòμÚ¯º Ãμå ÇÃð ç¶ ÇÂμÕ êÅÃ¶, ç¯ ÛÅåÆ ÇòμÚ, ÇÂμÕ â½ñ¶ ÇòμÚ, Çå³é êËð» ÇòμÚ Áå¶ ÇÂμÕ Çê³éÆ ÇòμÚ Ãé Í ÇÂÔé» ÇòμÚ¯º Ç×ÁÅð» ×¯ñÆÁ» ÃÅÔîä¶ Áå¶ ç¯ ÃÅÂÆâ ’å¶ ñμ×ÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» Ãé Í ÇÂÃ Çðê¯ðà å¯º Ãêôà þ ÇÕ ÇÃμÖ Õ½î ç¶ ÁäÖÆñ¶ ÜðéËñ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ * Ã±ÇðÁÅ ðÃÅñ¶ ÇòμÚ ÛêÆ Ã³å» ç¶ ôÔÆçÆ ÃðÆð çÆ ë¯à¯ ÇÂæ¯º ÔÆ ÇÖμÚÆ ×ÂÆ ÃÆ Í

121 Ãéî°μÖ Ü±ÞÇçÁ» ÛÅåÆ åÅä Õ¶ ×¯ñÆÁ» ÖÅèÆÁ» Áå¶ ôÔÆçÆ êÅÂÆ Í ê¯Ãà-îÅðàî Ãî¶º ìÆ-âòÆ÷é æÅä¶ ç¶ Çå³é ÔòÅñçÅð-×°ñ÷Åð ÇÃ³Ø, Çê³â Ü½óÅ, åðñ¯Õ ÇÃ³Ø Áå¶ ÁðÜé ÇÃ³Ø î½Ü±ç Ãé Í ÔòÅñçÅð ×°ñ÷Åð ÇÃ³Ø Ü½óÅ, Ü¯ ìÅÁç ÇòμÚ Â¶.ÁËÃ.ÁÅÂÆ. òÜ¯º ÇðàÅÇÂð Ô¯ÇÂÁÅ, Áé°ÃÅð, À°Ã é¶ Ã³å» é³± Ú³×Æ åð•» êÇÔÚÅÇäÁÅ Áå¶ À°Ôé» ç¶ ôðÆð ’å¶ ñμ×ÆÁ» ×¯ñÆÁ» ç¶ ÇéôÅé ò¶Ö¶ Í À°Ôé» çÆ ÇÂμÕ ñμå ×¯ñÆÁ» òμÜä éÅñ ñîÕ üμÕÆ ÃÆ Í ×°ñ÷Åð ÇÃ³Ø é¶ íÅò°Õ Ô¯ Õ¶, ôðèÅ òÜ¯º, Ã³å» ç¶ ç°ÁÅñ¶ êÇðÕðîÅ ÕÆåÆ Í Ã³å» ç¶ À°êð âμìÆÁ» òÅñÆ ÚÅçð ÇçμåÆ Ô¯ÂÆ ÃÆ Í Ô½ñçÅð ×°ñ÷Åð ÇÃ³Ø Ü½óÅ é³± Üç ÇÂÔ ê°μÇÛÁÅ ÇÕ å°ÃÆº Ã³å» é³± ÇÕò¶º êÇÔÚÅÇäÁÅ ÃÆ å» À°Ã çÅ ÜòÅì ÃÆ ÇÕ î¶ð¶ íðÅ ìõôÆô ÇÃ³Ø é³± ì¬-ÃàÅð å¯º êÇÔñ» ÁËé.ÁËÃ.Â¶. åÇÔå Ç×©øåÅð ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Áå¶ îËº ÁÅêä¶ íðÅ ç¶ ÕÇÔä ’å¶ Õ¶Ã çÆ êËðòÅÂÆ ñÂÆ òÕÆñ Õðé ñÂÆ Ã³å» é³± ÁÕÃð ÇîñçÅ ðÇÔ³çÅ Ã» Í ÕÅð Ã¶òÅ òÅñ¶ ìÅìÅ ì°μè ÇÃ³Ø, Ôò¶ñÆ ð»Þ¶ òÅñÆ, é¶ó¶ ôîôÅé ØÅà, ôÔÆç», Á³Çî©åÃð, Áé°ÃÅð, Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Áå¶ íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø çÆÁ» ñÅô» ÕðÆì 10-00 òÜ¶ ðÅå ÇÂμÕ ×μâÆ ÇòμÚ ÇñÁ»çÆÁ» ×ÂÆÁ» Í ÇÂÃ Ãî¶º 150 ç¶ ÕðÆì ø½ÜÆ ÜòÅé Áå¶ ÕÅøÆ Ç×äåÆ ÇòμÚ ê°ñÆÃ òÆ î½Ü±ç ÃÆ Í ìÅìÅ ì°μè ÇÃ³Ø Áé°ÃÅð îËº À°Ã Ãî¶º îÃåÅéÅ ìä Õ¶ Áå¶ êÅà¶ Õêó¶ êÇÔé Õ¶ Áå¶ òÅñ ÇÖñÅð Õ¶ ôîôÅé ØÅà ç¶ é¶ó¶ îμñ» ç¶ ÁÖÅó¶ ÇòμÚ î½Ü±ç ÃÆ Áå¶ ÁÖÅó¶ ç¶ ÇÂμÕ Õîð¶ çÆ Õ³è ôîôÅé ØÅà ç¶ é¶ó¶ îμñ» ç¶ ÁÖÅó¶ ÇòμÚ î½Ü±ç ÃÆ Áå¶ ÁÖÅó¶ ç¶ ÇÂμÕ Õîð¶ çÆ Õ³è ôîôÅé ØÅà éÅñ Ã»ÞÆ ÃÆ Í îËº ÇÂÃ Õ³è ÇòÚñ¶ Ã°ðÅõ ðÅÔÆº Ã³å» ç¶ ÃÃÕÅð çÅ ÃÅðÅ Çç©ô ç¶Ö ÇðÔÅ ÃÆ Í îó•ÆÁ» ÇòμÚ î½Ü±ç ç¯ î°ñÅ÷î», ×³×Å ðÅî Áå¶ ìÅÀ± ðÅî, é¶ ×μâÆ ÇòμÚ ÔÆ Ã³å» Áå¶ íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø çÆÁ» ç¶Ô» çÅ ÇÂôéÅé ÕðÅÇÂÁÅ Í ø½Ü çÆ ×μâÆ í¶Ü Õ¶ ×°ðç°ÁÅðÅ ôÔÆç» å¯º îéÜÆå ÇÃ³Ø ×ð³æÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ðÅîÃð, é³± ÁðçÅÃ Õðé ñÂÆ ÇñÁ»çÅ Ç×ÁÅ Í À°Ô ÇÚÖÅ ’å¶ êÅÀ°ä ñÂÆ ÁÅêä¶ éÅñ ×°ðç°ÁÅðÅ ôÔÆç» å¯º ÇØª òÆ ñË Ç×ÁÅ Í À°Ã é¶ ÁðçÅÃ Õðé å¯º êÇÔñ» ÇÂÔé» çÅ î³±Ô ÇòÖÅñä ñÂÆ ÇÕÔÅ êð ø½Ü é¶ ÁÇÜÔÅ Õðé å¯º ÇÂéÕÅð Õð ÇçμåÅ Áå¶ ÁðçÅÃ òÆ, îÇðÁÅçÅ Áé°ÃÅð ÇÚÖÅ ÇÚäé å¯º ìÅÁç Õðé çÆ æ», À°Ã Ãî¶º ÔÆ ÕðòÅ ñÂÆ, Üç ÇÕ ñÅô» ÁÜ¶ ×μâÆ ÇòμÚ ÔÆ ÃéÍ ×³×Å ðÅî Áå¶ ìÅÀ± ðÅî Áé°ÃÅð, êÇÔñ» ø½Ü é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ å¶ñ êÅ Õ¶ å°ð³å ÃÃÕÅð Õð ÇçÀ° êð ÁÃÆº ÇÕÔÅ ÇÕ ‘ÃÅé³± ìóÆ ç¶ð Ô¯ ×ÂÆ þ ÇÂÃ ôîôÅé ØÅà ÇòμÚ, ÁÇÜÔÅ å» ÇÂμæ¶ Õç¶ ÇÕÃ¶ ñÅòÅðÃ ñÅô éÅñ òÆ éÔÆº ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Í ÇÂμæ¶ Ôð ê©ÅäÆ ’å¶ îÇðÁÅçÅ Áé°ÃÅð ê±ðÅ ìÅñä, Õøé Áå¶ ÇØª êÅÇÂÁÅ Ü»çÅ þ Í’ âÆ.ÁËÃ.êÆ. ÁêÅð ÇÃ³Ø ìÅÜòÅ é¶ òÆ Ã³å» çÅ ÃÃÕÅð îÇðÁÅçÅ Áé°ÃÅð Õðé ’å¶ ÷¯ð ÇçμåÅ Í ÃÃÕÅð Ãî¶º î½Ü±ç ÁËÃ.êÆ. (ÇÃàÆ) ÃÆåñ çÅÃ é¶ òÆ ÇÕÔÅ ÇÕ ‘Çí³âð»òÅñ¶ Ã³å ÇÃμÖ» ç¶ é¶åÅ Ãé, ÇÂÔé» çÅ ÃÃÕÅð ÇÃμÖ-ðÇÔå-îÇðÁÅçÅ Áé°ÃÅð éÅ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ å» ÃÅâ¶ ÇõñÅø ÕÅðòÅÂÆ òÆ Ô¯ ÃÕçÆ þ Í’ ÇÂÃ Ãî¶º ç¯ ê°ñÆÃ ÇÂ³ÃêËÕàð, Ã°Çð³çðêÅñ ÇÃ³Ø, ÁËÃ.ÁËÚ.ú. æÅäÅ ìÆ âòÆÜé Áå¶ ÇÂ³ÃêËÕàð Çéðîñ ÇÃ³Ø òÆ î½Ü±ç Ãé Í ÁËÃ.êÆ. ÃÆåñ çÅÃ ç¶ ÇÂÔ ÕÇÔä ’å¶ À°Ôé» é¶ ê°ñÆÃ î°ñÅ÷î ÇÚ³î» íñòÅé, æÅäÅ ìÆ âòÆ÷é, Ãî¶å Õ°Þ ê°ñÆÃ î°ñÅ÷î» é³± Õøé Áå¶ ÇØÀ° ÇñÁÅÀ°ä ñÂÆ ÇÕÔÅ Í ÕðÇøÀ± Ô¯ä ÕÅðé Ãí

122 ç°ÕÅé» ì³ç Ãé êð À°Ôé» é³± Ô°Õî ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÇÕ Õ¯ÂÆ ç°ÕÅé Ö°ñò•Å Õ¶ ÇÂÔ ÚÆ÷» ÷ð±ð ÇñÁÅÀ° Í ÇÂÔ î°ñÅ÷î ê°ñÆÃ ç¶ ÜÅä³± ÁòåÅð ÇÃ³Ø åÅðÆ (Ã°ñåÅéÇò³â) ç¶ Øð ×Â¶ Áå¶ À°Ã çÅ Õ°³âÅ ÖóÕÅÇÂÁÅ Í À°Ã å¯º ÇØÀ° ÇñÁ»çÅ Ç×ÁÅ Í ×³×Å ðÅî Áå¶ ìÅÀ± ðÅî é¶ Ã³å» Áå¶ íÅÂÆ ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø çÆÁ» ç¯ òμÖðÆÁ»-òμÖðÆÁ» ÇÚÖÅ ÇÚäÆÁ» Í Ã³å» çÆ ÇÚÖÅ é³± ×³×Å ðÅî é¶ Á×éÆ ÇçÖÅÂÆ Í ìÅìÅ ì°μè ÇÃ³Ø Áé°ÃÅð, Ã³å» ç¶ ÃðÆð å¯º À°åÅð¶ ÕμêÇóÁ» ÇòμÚ¯º Õ¶ÃðÆ ð³× çÆ Õ¶ÃÕÆ, ÇÜÃ éÅñ Ã³å» ç¶ ñÔ± éÅñ Çñìó¶ Õ°Þ òÅñ ÇÚ³ìó¶ Ô¯Â¶ Ãé, ø½Ü ç¶ ÜÅä å¯º ìÅÁç î¶ð¶ Ôμæ ÁÅ ×ÂÆ êð À°μæ¶ åÅÇÂéÅå êÆ.Â¶.êÆ. çÆ ×Åðç ç¶ ÇÂ³ÚÅðÜ é¶, ÇéôÅéÆ òÜ¯º ÁÅêä¶ Õ¯ñ ðμÖä ñÂÆ, ÇÂÔ ÕÇÔ Õ¶ î¶ð¶ å¯º ñË ñÂÆ ÇÕ ’îËº åËé³± Ã³å» ç¶ ë°μñ ü× Õ¶ ç¶ ç¶ò»×Å, å³± À°Ôé» é³± ÁÅêä¶ Øð ñË ÜÅòÆº Áå¶ ìÅÁç ÇòμÚ Ã³å» ç¶ Çê³â ð¯â¶ êÔ°³ÚÅ ç¶òÆº Í’ ÇÂÔ Õ¶ÃÕÆ Ã³å» ç¶ ÇÃò¶ ç¶ êËð» òμñ Ã°μàÆ Ô¯ÂÆ ÃÆ Í îËº ÇÂÔ Ã¯Ú Õ¶ Õ¶ÃÕÆ éÅñ ÇÚ³ìó¶ Ã³å» ç¶ òÅñ Ã³å» å¯º êÇÔñ» ÃÃÕÅð ÕÆå¶ ×Â¶ ¦¤ ÇÃ³Ø» ç¶ ìñ ðÔ¶ ÇÃÇòÁ» ’å¶ Ã°μà Ççμå¶ ÇÕ Ã³å» çÆ Û¯Ô ÇÂÔé» ôÔÆç ÇÃ³Ø» é³± òÆ ê©Åêå Ô¯ ÜÅò¶ Í Á×ñ¶ Ççé Üç îËº êÆ.Â¶.êÆ. çÆ ×Åðç ç¶ ÇÂ³ÚÅðÜ ç¶ ÕÇÔä ’å¶ ë°μñ» òÅÃå¶ Øð¯º ×°æñÆ ñËä òÅÃå¶ Ç×ÁÅ å» î¶ð¶ î×ð¯º ðî¶ô ÇÂ³çð ÇÃ³Ø âÆ.ÃÆ., çÆ Á×òÅÂÆ Ô¶á ÁÅÂ¶ ÕÅøñ¶ é¶ Ã³å» ç¶ ë°μñ ÇÂÕμá¶ Õð ñÂ¶ Áå¶ î¶ðÆ Áå¶ êÆ.Â¶.êÆ. ×Åðç ç¶ ÇÃμÖ ÇÂ³ÚÅðÜ çÆ ï¯ÜéÅ ÇòμÚ¶ ÔÆ ðÇÔ ×ÂÆ Í Ã³å» ç¶ ë°μñ 14 Ü±é, 1984 é³± ÕÆðåê°ð ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ ÜñêðòÅÔ ÕÆå¶ ×Â¶, ÇÜÔé» çÅ ÇðÕÅðâ ×°ðç°ÁÅðÅ êåÅñê°ðÆ ç¶ ðÇÜÃàð ÇòμÚ î½Ü±ç þ Í ìÅìÅ ì°μè ÇÃ³Ø ÇÂÔ çμÃÇçÁ» ÁÅêä¶-ÁÅê é³± íÅ×» òÅñÅ ÃîÞçÅ þ ÇÕ ‘îËé³± ì¶ôμÕ Ã³å» ç¶ ÃðÆð ç¶ ÁÅõðÆ òÅð Ö°μñ•¶ çÆçÅð å» éÔÆº Ô¯Â¶ êð À°é•» ç¶ ÃðÆð ’Ú¯º Õ½î çÆ Úó•çÆ ÕñÅ ñÂÆ â°μñ•¶ ñÔ± çÆ îÇÔÕ éÅñ î¶ðÅ ð¯î ð¯î îÇÔÕ À°μÇáÁÅ ÃÆ Í’ ÕÆ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì ÇòμÚ¯º ìÅÔð ÜÅä ñÂÆ ðÅ÷Æ Ô¯ ÃÕç¶ Ãé ? ÇÂÔ ÃòÅñ òÆ ÇòÚÅðé òÅñÅ þ Í Ã³å òÆÔòÆº ÃçÆ ÇòμÚ êËçÅ Ô¯Â¶ ÕÇÔäÆ Áå¶ ÕðéÆ ÇòμÚ ê±ð¶, ÃμÚ¶-Ã°μÚ¶ Áå¶ Çç©ó• ÇÂðÅç¶ òÅñ¶ îÔÅé ê³æÕ ÜðéËñ Ãé Í À°Ôé» é¶ Õ½î éÅñ Ü¯ òÆ òÅÁçÅ ÕÆåÅ, À°Ã é³± ê±ðÅ ÕðÕ¶ ÇçÖÅÇÂÁÅ Í ì¶ôμÕ ø½Ü ç¶ ÇÂÃ Ø¶ð¶ ÇòμÚ¯º ÇéÕñäÅ À°Ôé» ñÂÆ Õ¯ÂÆ î°ôÕñ éÔÆº ÃÆ Áå¶ ÇÃ³Ø» é¶ À°Ôé» ç¶ ÇéÕñ ÜÅä ñÂÆ ÷¯ðçÅð ÁÅòÅ÷ òÆ ì°¦ç ÕÆåÆ Ô¯ò¶×Æ, êð ÕÆ À°Ô À°Ã êÇòμåð ÁÃæÅé ÇÜÃ çÆ êÇòμåðåÅ ñÂÆ ìÅìÅ çÆê ÇÃ³Ø ÜÆ Çìðè ÁòÃæÅ ÇòμÚ Ö³âÅ òÅÔ°³ç¶ Ô¯Â¶ ìÅÔð¯º ÁÅ Õ¶ ôÔÆç Ô¯Â¶ Ãé, é³± íÅðåÆ ø½Ü» ç¶ êñÆå ì±à» ñÂÆ Ûμâ Õ¶ ÇÜÀ±ºç¶-ÜÆÁ ìÅÔð Úñ¶ ÜÅä ñÂÆ î³é ÃÕç¶ Ãé ? Õç¶ òÆ éÔÆº, ÔðÇ×÷ éÔÆº Í Ã³å ÁÇÜÔÅ Õðç¶, î³ÇéÁÅ ÔÆ éÔÆº ÜÅ ÃÕçÅ Í Ã³å» ñÂÆ ôÔÆç Ô¯ä çÅ ÇÂÔ ìÔ°å ÔÆ Ã°éÇÔðÆ î½ÕÅ ÃÆ Áå¶ ÇÂÃ î½Õ¶ é³± À°Ô Õç¶ òÆ ×°ÁÅ éÔÆº ÃÆ ÃÕç¶ Áå¶ éÅ ÔÆ À°Ôé» é¶ ×òÅÇÂÁÅ Í À°Ôé» é¶ ÇÂÃ êÇòμåð ÁÃæÅé ç¶ ÇÜÃ æ» ’å¶ ôÔÆç Ô¯ä çÅ ÇéÃÚÅ èÅÇðÁÅ ÃÆ, òÅÇÔ×°ð± é¶ À°Ôé» é³± À°Ã¶ æ» ’å¶ ÔÆ ôÔÆç Ô¯ä çÅ îÅä ìõÇôÁÅÍ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± ÇéÕñ ÜÅä ñÂÆ ê³Ü» ÇêÁÅÇðÁ» òμñ¯º ÕÆå¶ Ô°Õî çÆ ×μñ òÆ åðÕÔÆä Áå¶ ×Ëð-ÇÃè»åÕ þ Í ê³Ü ÇêÁÅð¶ ÇÕÃ¶ Ã±ðî¶ òμñ¯º ÕÆåÆ

123 ×ÂÆ ÁðçÅÃ é³± ÇéíÅÀ°ä ñÂÆ å» ÁðçÅÃ Õð ÃÕç¶ Ôé ÇÕ òÅÇÔ×°ð± À°Ã é³± ÁðçÅÃ ê±ðÆ Õðé çÅ ìñ ìõô¶ êð ÇÕÃ¶ ï¯è¶ é³± ÕÆåÆ ×ÂÆ ÁðçÅÃ é³± å¯óé ñÂÆ îÜì±ð ÕðÕ¶ ×°ðîÇå Çòð¯èÆ ×μñ éÔÆº Õð ÃÕç¶ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ çμÃäÅ, ÇÂÔ ç¯ô ñÅÀ°ä òÅñÆ ×μñ þ ÇÕ À°Ô ÇêÛñ¶ ÃåÅð» ÃÅñ» å¯º «Õ Õ¶ õÅî¯ô ìËá¶ Ô¯Â¶ Ôé, Áå¶ ÇÂÃ ÁðÃ¶ ÇòμÚ Õ½î ’å¶ Ô¯Â¶ ÷°ñî¯ºÇÃåî Áå¶ à°μà¶ ÕÇÔð é¶ òÆ À°Ôé» é³± éÔÆº Þ³Ü¯ÇóÁÅ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÜÀ±ºç¶-ÜÆÁ Õ½î ’å¶ à°μà¶ ÇÂÃ ÕÇÔð é³± ç¶Ö Õ¶ Õç¶ òÆ üμê ÕðÕ¶ éÔÆº Ãé ìËá ÃÕç¶ Í ÷°ñî çÅ éÅÃ Õðé ñÂÆ é½Ü°ÁÅé» ç¶ â½ñ¶ ëðÕÅÀ°ä òÅñ¶ òÆÔòÆº ÃçÆ ç¶ îÔÅé ÜðéËñ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Ü¶Õð ÇÜÀ±ºç¶ Ô³°ç¶ å» ÷°ñî çÅ éÅÃ Õðé Áå¶ Õ½î ç¶ ÇéôÅé¶ é³± ê±ðÅ Õðé ñÂÆ îËçÅé ÇòμÚ ×ðÜç¶ Í Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÅ çÅÁòÅ Õðé òÅñÆ Çèð Õ¯ñ ÇÃðø ìä üμÕÆ ôðèÅ å¯º Çìé» Ô¯ð Õ¯ÂÆ òÆ á¯Ã Ãì±å éÔÆº Í Ü¶Õð À°Ã Õ¯ñ Õ¯ÂÆ á¯Ã Ãì±å Ô³°çÅ å» À°Ô Õ½î é³± ÷ð±ð çμÃçÆ Í êð³å± ÇìéÅ á¯Ã Ãì±å ç¶ Ã³å» ç¶ Úó•çÆ ÕñÅ ÇòμÚ Ô¯ä çÅ ê©ÚÅð ÕðÆ ÜÅäÅ Áå¶ À°Ôé» çÆ ôÔÅçå ç¶ á¯Ã Ãì±å» é³± î³éä å¯º ÇÂéÕÅð ÕðÕ¶ Þ°áñÅÂÆ ÜÅäÅ ÃðÕÅð òμñ¯º Ã³å» ìÅð¶ í°ñ¶Ö¶ Áå¶ ôμÕ êËçÅ Õðé Áå¶ Õ½î ÇòμÚ êËçÅ Ô¯ÂÆ ÁÅ÷ÅçÆ çÆ Ú³Ç×ÁÅóÆ é³± ì°ÞÅÀ°ä ñÂÆ ìäÅÂÆ ×ÂÆ ÃÅÇ÷ô ÇòμÚ íÅÂÆòÅñ ìäé òÅñÆ ìμÜð öñåÆ þ Áå¶ ÁÇÜÔÆ öñåÆ Õðé òÅÇñÁ» é³± ÇÂÇåÔÅÃ Õç¶ òÆ î°ÁÅø éÔÆº Õð¶×Å Í

124

125

Çí³âð»òÅñÅ Ã³å-ÇÃêÅÔÆ* - ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ (Üéî 1947) ç¶ éÅî é³± ÇÔ³ÃÅ, ÁðÅÜÕåÅ Áå¶ òμÖòÅç ç¶ ÔÆ ç±Ü¶ é» òÜ¯º ê©Úμñå Õðé ñÂÆ î°μÖ ð±ê ÇòμÚ îÆâÆÂ¶ çÆ ÃéÃéÆ ëËñÅÀ°ä ñÂÆ îôÕÅ åñÅôä çÆ õ±ìÆ çÆ çÅç ç¶äÆ ìäçÆ þ Í Ôð ØàéÅ, ÚÅÔ¶ À°Ã éÅñ À°ÃçÅ Õ¯ÂÆ Ã³ì³è Ô¯ò¶ Ü» éÅ Ô¯ò¶, é³± À°Ã ç¶ é» îó• Õ¶ À°Ã çÅ Ö³±ÖÅð Çì³ì À°ÃÅðéÅ îÆâÆÂ¶ òμñ¯º À°Ã Ã³ì³èÆ ÇÕÃ¶ òÆ ÚðÚÅ ñÂÆ î°μãñÆ ê±ðò-èÅðéÅ þ Í ÇÕÃ¶ òÆ ÇÃÁÅÃÆ ÇòÚÅðèÅðÅ é³± Â¶éÆ ×ðî-ÇõÁÅñÆ éÔÆº ÃîÇÞÁÅ Ç×ÁÅ ÇÜÔóÆ À°Ôç¶ é» îó• Õ¶ Õ¶òñ Â¶é¶ Õ° éÅñ ÔÆ îÆâÆÂ¶ çÆ ÇÔðÃ ê±ðÆ Ô¯ ÃÕ¶ Í èðî-ï°μè î¯ðÚ¶ çÅ ÃÇÔ-Ã³ÚÅñÕ Ô¯ä çÆ þÃÆÁå ÕÅðé À°êÜÆ ñ¯ó å¯º À°Ã ç¶ çðìÅð ÃÅÇÔì ç¶ éÅñ Ü°óò¶º ðËÃà-ÔÅÀ±Ã ÇòμÚ òÃ¶ì¶ Ã³ì³èÆ òÆ ÕÂÆ öñå-øÇÔîÆÁ» êËçÅ Õð ÇçμåÆÁ» ×ÂÆÁ» Ôé Í ÁÅêä¶ é» ÜðéËñ (Ü¯ Á³×¶©÷Æ ç¶ ôìç ‘Üéðñ’- (General) çÅ ê³ÜÅìÆ ð±ê»åð þ) é³± Ô±-ì±-Ô± ÃÅÕÅð ÕðçÅ, ÚÆðòÆº Çé×•Å Áå¶ ÇÂÇåÔÅÃ ÇòÚñ¶ ï°μ×êñàÅÀ± îé°μÖ» ò»× ÇÂÕÇÔð¶ ÃðÆð Áå¶ À°μÚ¶-¦î¶ Õμç-ÕÅá òÅñÅ ÇÂÔ Ã³å, ÇÂμÕ Üî»çð± é¶åÅ þ Í îÇÔ÷ ê³Ü Õ° ÃÅñ çÆ Áðè-ÇÃÁÅÃÆ Ãð×ðîÆ å¯º ÇêμÛ¯º À°Ô Á³åð-ðÅôàðÆ ÔÃåÆ ìä Õ¶ À°μíÇðÁÅ þ Í ÇÂμÕ ê±ðé ð±ÔÅéÆ ôõÃÆÁå òÜ¯º îÕì±ñ Ô¯ä å¯º ÇÂñÅòÅ À°Ô ê±ð¶ Ã³ÃÅð ç¶ ÇÃμÖ» ÇòμÚ ÃÇåÕÅðÆ Ü»çÆ Ã³ÃæÅ çÅ î°ÖÆ òÆ þ Í Ã³å ÇÂμÕ ÃμåòÅçÆ, åðÕôÆñ Áå¶ ÁÃ±ñÆ îé°μÖ þ Í À°Ã òμñ¯º ÁÅêä¶ ÇÕÃ¶ ÜéåÕ ÇìÁÅé çÆ åðçÆç Õðé Ü» åðîÆî Õðé çÅ Õ¯ÂÆ òÆ îôÕÅ Õç¶ ò¶Öä-Ã°äé ÇòμÚ éÔÆº ÁÅÇÂÁÅ Í À°Ãç¶ Ãí ê©òÚé à¶ê-ÇðÕÅðâ Áå¶ ÇøñîÆ ð±ê ’Ú ê©Åêå Ôé êð À°Ôé» ç¶ ÁÅèÅð ’å¶ Õç¶ òÆ À°Ã é³± ÇÕÃ¶ öËð-ÕÅé³±éÆ ÕÅðòÅÂÆ, òμÖòÅç Ü» ÇÔ³ÃÅ é³± ôÇÔ ç¶ä ç¶ ç¯ô åÇÔå ÜòÅì-åñìÆ ñÂÆ éÔÆº ì°ñÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ Í À°Ã çÅ ôÃåðèÅðÆ Ô¯äÅ, õÅñÃ¶ Áå¶ íÅðåÆ-ÁÅðÆÁé ÃÇíÁÅÚÅð ç¶ ê°ðÅåé é¶åÅò» çÆÁ» À°μåî ê©³êðÅò» ç¶ Áé°Õ±ñ þ, Ü¯ ôÃåð» é³± îðçÀ±ê°ä¶ ç¶ ê©×àÅò¶ Áå¶ ÁÅêä¶ ÃòË-îÅé Áå¶ Ãðì-ê©òÅäå ÁÅçðô» À°êð ÇÕÃ¶ òÆ Ôîñ¶ çÅ î³±Ô î¯óé ç¶ Çç©ó• ÇÂðÅç¶ ñÂÆ ã°Õò» ÃÅèé î³éç¶ Ãé Í À°Ô Ã°Ú¶å ð±ê ’Ú ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø, Ü¯ ôÃåð» é³± ðμìÆ íË ÇòμÚ ÇòÚðé òÅñ¶ ÃÅè±-Ã°íÅÁ Ã°å³åð îé°μÖ» ç¶ êÛÅä-ÇÚ³é• Áå¶ ÃμÚ ç¶ ì¯ñìÅñ¶ ç¶ ôÕåÆôÅñÆ ÷Åîé òÜ¯º ÃÇåÕÅð * À°êð¯Õå ñ¶Ö î±ñ ð±ê ÇòμÚ çÃ³ìð, 1982 ÇòμÚ ÇñÇÖÁÅ Ç×ÁÅ Ü¯ ÇÂñμÕà¶©Çàâ òÆÕñÆ Á½ë ÇÂ³âÆÁÅ ç¶ 10 Áê©Ëñ, 1983 òÅñ¶ Á³Õ ÇòμÚ ÛÇêÁÅ Í ÇÂÃ çÅ Áé°òÅç ê©¯: ÔðêÅñ ÇÃ³Ø é¶ ÕÆåÅ þ Í

126 ç¶ Ãé, òμñ¯º ÃæÅêå ÕÆåÆ ÇÂμÕ Çéμ×ð îÇðÁÅçÅ çÅ êÅñä Õð ÇðÔÅ þ Í À°Ãç¶ ÇìñÕ°ñ ñÅ×ñ¶ ÃÅæÆÁ» òμñ¯º ÇÕÃ¶ ÔÇæÁÅð» çÆ òðå¯º çÆ Õ¯ÂÆ ØàéÅ ÁÜ¶ åÕ ÃÅÔîä¶ éÔÆº ÁÅÂÆ-íÅò¶º ÇÕ ÇÂÃ ÇòμÚ í¯ðÅ ôμÕ éÔÆº þ ÇÕ Ü¶ ÔÅñÅå î³× Õðç¶ Ô¯ä å» À°Ô ÇÂÔé» çÆ òðå¯º ç¶ ÇõñÅø éÔÆº Ôé Í Çí³âð»òÅñÅ-òðåÅð¶ çÅ áÆÕ Áå¶ ï¯× î°ñ»Õä Õðé ñÂÆ ê³ÜÅì ’Ú êÃð¶ Ô¯Â¶ îé¯-ÇòÇ×ÁÅéÕ òÅåÅòðä çÅ Ç×ÁÅé Ô¯äÅ ÇéÔÅÇÂå ÷ð±ðÆ þ Í Ã³é 1966 ÇòμÚ Ô¯ÂÆ ÃμåòÆº Ãðì íÅðåÆ ÁÕÅñÆ ÕÅéøð³Ã ÇòμÚ ÕÅøÆ Ôμç åÕ ÇÂÃ çÅ À°ÇÚå ÃÅð»ô ê¶ô ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ, Ü¯ “Ãî°μÚÆ ÃÇæåÆ çÅ ê±ð¶ ×Ô° éÅñ ÇéðÆÖä Õðé À°êð³å ÇÂÃ Áàμñ Çéðä¶ ’å¶ ê°μÜÆ ÇÕ ÇÔ³ç±Á» çÆ ÇÂμÕ ðÅÜÃÆ ÜîÅå, Ü¯ íÅðåÆ ðÅÜéÆåÕ ã»Ú¶ ÇòμÚ ôÕåÆôÅñÆ ÁÔ°ÇçÁ» ’å¶ ÕÅì÷ þ, é¶ ÇÃμÖ» ç¶ ð°åì¶ é³± ãÅÔ ñÅÀ°ä Áå¶ Ã°å³åð íÅðå çÆ î°μÖ èÅðÅ å¯º ÇÂé•» çÅ éÅî¯ÇéôÅé ÇîàÅÀ°ä çÆ êμÕÆ áÅäÆ Ô¯ÂÆ þ Í’’ ÇÂÔ Ôî¶ôÅ ïÅç ðμÇÖÁÅ ÜÅäÅ ÚÅÔÆçÅ þ ÇÕ ÁÅêä¶ èðî ç¶ ÃμÚ é³± îÇÔø±÷ ðμÖä ÇÔå çÃò¶º ×°ð± é³± î°öñ» éÅñ¯º ÇÕå¶ òμè ÇÔ³ç± ‘ðÅÇÜÁ»’ éÅñ ï°μè ñóé¶ êÂ¶ Ãé Í ñÅÔôð ç¶ ÁáÅð•òÆº ÃçÆ ç¶ Ã°±ì¶çÅð çÅ ÇÂμÕ ÇÔ³ç± çÆòÅé, ñÖêå, ÇÂμÕ¯-ÇÂμÕ ÁÇÜÔÅ ôÅÔÆ ÁÇèÕÅðÆ Ô¯ÇÂÁÅ þ ÇÜÃé¶ ÇÃμÖ» çÅ Ö°ðÅ-Ö¯Ü ÇîàÅÀ°ä çÆ ‘ êÅÕ-êÇòμåð’ ÃÔ°³ ÖÅèÆ Í À°Ã é¶ ÇÃμÖ» ç¶ Õåñ¶ÁÅî ç¶ øðîÅé ÜÅðÆ ÕÆå¶ Áå¶ À°Ôé» ç¶ èðî-×³©æ» é³± ÷ìå ÕðÕ¶ À°é•» é³± éôà Õðé çÅ Ô°Õî ÇçμåÅ Í ÇÃμÖ» é¶ ÇÂÃ Õ±à-éÆåÆ ç¶ î±ñ-åμå» é³± ê³âå ×°ð± çμå òð×¶ Õμàó ÁÅðÆÁÅ ÃîÅÜÆÁ» çÆÁ» ÕÅðòÅÂÆÁ» å¯º êÇÔÚÅä ÇñÁÅ, ÇÜé•» ç¶ ÇÃμà¶ òÜ¯º ê³ÜÅìÆ ÇÔ³ç± 1951 Áå¶ 1961 çÆ Üé-×äéÅ Ãî¶º Ãî±ÔÕ ð±ê ’Ú ê³ÜÅìÆ é³± ÁÅêäÆ îÅå-íÅôÅ òÜ¯º çðÜ ÕðÅÀ°ä å¯º î°éÕð Ô¯Â¶ Í Úðé ÇÃ³Ø (ÁμÜ-Õμñ• ñ¯Õ-çñ é¶åÅ) òð×¶ ÇòÁÕåÆÁ» òμñ¯º À°ÕÃÅÂ¶ ÜÅä Áå¶ îμçç åÕ ÔÅÃñ Õðé òÅñÅ ÇÂÔ î³±Ô-ëà òð× Ã°å³åð-ÇÃμÖ êÇÔÚÅä é³± Áê©òÅé Õðé ÇòμÚ î¯ÔðÆ ÇðÔÅ þ Í çðÁÃñ, ÇÂÔé» é¶ ÇÃμÖ» çÆ ðÅÜÃÆ ÇìÔåðÆ ÇÔå ÕÆåÆ ÜÅä òÅñÆ ÇÕÃ¶ ÇéμÕÆ-î¯àÆ Õ¯Çôô åÕ çÅ òÆ Çòð¯è Õðé çÅ åÔμÂÆÁÅ ÕðÆ ðμÇÖÁÅ þ Í ÇéÁÅðÆ Ô¯ºç ÔÆ ÇÃμÖÆ çÅ ì°ÇéÁÅçÆ ÇÃè»å þ Í ÇÃμÖ êËö³ìð» Ü» ×°ð± ÃÅÇÔìÅé» é¶ ÇÃμÖ-èðî é³± ÇÂμÕ ÁÇÜÔÅ Ã³ê³é èðî-ê©ì³è ÁËñÅÇéÁÅ þ, ÇÜÃ ç¶ À°êç¶ô ÁÕÅñ ê°ðÖ êðîÅåîÅ çÆ ÇÃμèÆ À°êÜ Ôé (ÒÒè°ð ÕÆ ìÅäÆ ÁÅÂÆÓÓ)Í ÇÃμÖ ×°ð± ÃÅÇÔì» é¶ ÁÅðÆÁé» Áå¶ éÅñ ÔÆ ÃÅîÆ èðî-×³©æ» çÆ ê©í°åÅ é³± éÅ-îé÷±ð Õð ÇçμåÅ; ì©ÅÔîäÆ ÇÔ³ç± ç¶òÇåÁ» é³± ÇåÁÅ× ÇçμåÅ; Çé³çäï¯× ÜÅå-ê©æÅ é³± ðμç Õð ÇçμåÅ Áå¶ Õðî-ÕÅâ» çÅ Ö³âé ÕÆåÅ Í ÇÃμÖ» é³±, ÇÂμÕ ê±ðò-ÇéðèÅðå î³åò ÇÔå î³ç-íÅòéÅ åÇÔå, À°Ôé» é³± ìÅð-ìÅð ÇÔ³ç± ÕÇÔä ç¶ ÕÆå¶ Ü»ç¶ çÅÁò¶ å¯º ì¶Ôμç ÇÚó þ Í ÇÂÔ À°Ã ÇçôÅ çÅ òÆ Ãêôà Ã±ÚÕ þ ÇÜÃ ÇçôÅ ’Ú ì©ÅÔîäÆ Ã¯Ú ÇÕÇðÁÅôÆñ þ Í Çí³âð»òÅñ¶ àÕÃÅñ (ÁÃñ èÅðÇîÕ Ã¯ÚäÆ Øóé òÅñÆ àÕÃÅñ) ÜÅÇÂ÷ åôð ’å¶ ÇÃμÖ-èðî ç¶ ÁÃñ ð°åì¶ é³± ×³íÆð Ö¯ðÅ ñÅÀ°ä é³± éÅ-îéÜ±ð ÕðçÆ þ Í ÇÂÔÆ Çí³âð»òÅñ¶ Áå¶ Çéð³ÕÅðÆÁ» ç¶ ÇÃμÖ-èðî-Çòð¯èÆ òð× çðÇîÁÅé Þóê» çÆ ÁÃñ Üó• þ Í Çéð³ÕÅðÆ ÁÅêä¶ Õ°øð é³± ñ¯Õ -Çê©ï ìäÅ Õ¶ Áå¶ ÜéåÕ åôð ’å¶ ÇÃμÖÆ çÆ ÇÖμñÆ À°âÅÀ°ä òÅñ¶ ã³× åðÆÕ¶ ÁêäÅ Õ¶-Ü¯

127 ÕÅé³±éÆ çÅÇÂð¶ ÇòμÚ ÁÅªç¶ Ôé êð ÕÅé³±é ñÅ×± ÕðÅÀ°ä òÅñÆÁ» Â¶Ü³ÃÆÁ» çÆ ÇîñÆí°×å éÅñ ÇÂé•» ÕÅé³±éÅ çÅ À°¦Øä ÕÆåÅ Ü»çÅ þ-ÇÃμÖ êÇÔÚÅä é³± õåî Õðé ç¶ ÇÂμÛ°Õ Ôé Í Çéð³ÕÅðÆÁ» é³± ïÕÆéé åôð ’å¶ ÃðÕÅðÆ Ãðê©ÃåÆ ÔÅÃñ þ Í ê³ÜÅì ç¶ ÇÂμÕ ÃÅìÕÅ î°μÖ-î³åðÆ é¶ À°Ôé» ç¶ ÚÔ¶ÇåÁ» é³± ê©ôÅÃé ÇòμÚ ÁÇÔî ÁÔ°ÇçÁ» ’å¶ Çéï°Õå ÕðÕ¶ ÇÕðåÅðæ ÕÆåÅ þ Áå¶ îôÜ±çÅ î°μÖ-î³åðÆ çðìÅðÅ ÇÃ³Ø é¶ À°é» ç¶ î°ÖÆ Áå¶ ÕÂÆ éÅîòð Çéð³ÕÅðÆÁ» ÇõñÅø Ãî±ÔÕ Õåñ¶ÁÅî çÅ çðÜ î°ÕμçîÅ òÅêÃ ñË ÇñÁÅ þÍ Ô°ä¶ ÇÜÔ¶ ÔÆ Üç Çéð³ÕÅðÆ î°ÖÆ Çòç¶ô» ç¶ çôð¶ ’ å¶ Ç×ÁÅ ÃÆ å» íÅðåÆ ÃøÅðåÖÅÇéÁ» é³± ÃðÕÅðÆ õðÚ¶ ’å¶ À°Ãç¶ ð°åì¶ çÆ ô°Ôðå é³± ìó•ÅòÅ ç¶ä ç¶ ÁÅç¶ô Ççμå¶ ×Â¶ Ãé Í Ô°ä¶ ÇÜÔ¶ ê©ËÃ ÇòμÚ ÁÇÜÔÅ ç¯ô òÆ À°íÇðÁÅ ÃÆ ÇÕ Õ¶ºçðÆ ÃðÕÅð ÇòμÚ ôÕåÆôÅñÆ ÁÔ°ÇçÁ» ’å¶ ìËá¶ ôÅòéòÅçÆ ì©ÅÔîäÆ ÇÔ³ç± åμå» òμñ¯º Çéð³ÕÅðÆÁ» é³± ÇÃμèÆ Ãðê©ÃåÆ ÇçμåÆ ÜÅ ðÔÆ þ Í ÇÂÃ Çðê¯ðà çÅ Ö³âé éÔÆº ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Í ÇÂÔ ÚðÚÅ òÆ ÚÅðüë¶ð¶ þ ÇÕ ÇÃμÖ-Çòð¯èÆ åÅÕå» çÆ À°Ôé» é³± íðê±ð ÔîçðçÆ ÔÅÃñ þ Í ÇÂª À°åôÅÇÔå Ô¯ÇÂÁ» é¶ À°é•» ÕÂÆ òÅð Çí³âð»òÅñ¶ ç¶ ÁéïÅÂÆÁ» éÅñ àμÕð ñÂÆ, õÅÃÕð ×°ðçÅÃê°ð Ç÷ñ•¶ Á³çð, ÇÜμæ¶ ÇÔ³ç± ìÔ°-Ç×äåÆ ’Ú Ôé Áå¶ ÇÜμæ¶ ÇÂμÕ Çéð³ÕÅðÆ ÁøÃð ÇâêàÆ ÕÇîôéð ç¶ åôð ’å¶ Áîé-ÕÅé³±é ç¶ ðÖòÅñ¶ òÜ¯º åÅÇÂéÅå ÃÆ Í êð Ãí å¯º ç°Ö»åÕ Ö±éÆ àÕðÅú 1978 çÆ ÇòÃÅÖÆ ç¶ Ççé Á³Çî©åÃð ’Ú Ô¯ÇÂÁÅ ÇÜÃ ÇòμÚ 13 ÇÃμÖ Áå¶ Õ°Þ é¶ó¶ Öñ¯å¶ ÇòÁÕåÆ îÅð¶ ×Â¶Í ÕÂÆ éÅîòð Çéð³ÕÅðÆÁ» Áå¶ À°Ôé» ç¶ î°ÖÆ Ãî¶å, ÇÜÃé¶ ×¯ñÆ ÚñÅÀ°ä çÅ Ô°Õî ÇçμåÅ ÃÆ, À°μå¶ Õåñ çÅ î°ÕμçîÅ ÚñÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ Áå¶ ÇÂμÕ ÁÇåÁ³å ÇòòÅç×©Ãå ÁçÅñåÆ øËÃñ¶ ðÅÔÆº À°Ôé» é³± ìðÆ Õð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Í ÇÂÃ øËÃñ¶ é³± À°μÚ ÁçÅñå ’Ú üäôåÆ ç¶ä å¯º ÕÆå¶ ×Â¶ ÇÂéÕÅð é¶ ÔÅñÅå» é³± ÇòÃë¯àÕ ð±ê ç¶ ÇçμåÅ Áå¶ åç å¯º ê³ÜÅì é¶ ÇÂμÕ Ççé òÆ Áîé-ÚËé çÅ éÔÆº ç¶ÇÖÁÅ Í 25 ç¶ ÕðÆì öËð-ÇÃμÖ Áå¶ ÃËºÕó¶ å¯º òμè ÇÃμÖ ÇÃμà¶ òÜ¯º Ô¯ÂÆ ÇÔ³ÃÅ ÇòμÚ õåî Ô¯ ×Â¶ Í ÇêÛñ¶ Õ°Þ Õ° Ãî¶º ç¶ ÇÂÇåÔÅÃ å¯º òÅÕø Õ¯ÂÆ òÆ ÇòÁÕåÆ ÇÃμÖ» ç¶ Ã³íÅòå ê©åÆÕðî çÆ ÃÔÆ íÇòμÖìÅäÆ Õð ÃÕçÅ ÃÆ Í ìμìð ÁÕÅñÆ ÖÅóÕ± ñÇÔð Ã³é 1921 ÇòμÚ ééÕÅäÅ ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ ÇÃμÖ» ç¶ Ãî±ÔÕ Õåñ¶ÁÅî ñÂÆ Ç÷³î¶òÅð ñ¯Õ» é³± ìðÆ Õðé çÅ ÇÃμàÅ ÃÆ Í ÁÃñ ÇòμÚ ÖÅóÕ± Áå¶ ÇÔ³ÃÕ ÕÅðòÅÂÆÁ» ÇÂéÃÅø éÅ Çîñä ’å¶ ÇÃμÖ» ç¶ ÜòÅìÆ ê©åÆÕðî çÅ ÇÂμÕ¯-ÇÂμÕ êËîÅéÅ ÇðÔÅ þ ÇÕªÇÕ ÇÃμÖ íñÆ-í»å ÜÅäç¶ Ôé ÇÕ Õ¶òñ ö°ñÅî ÔÆ ÇìéÅ ÔÆñ-Ô°μÜå ÕÆÇåÁ» ÁÇéÁ» ÃÇÔä Õðç¶ Ôé Í Õåñ -Õ»â çÅ î°μÖ ç¯ôÆ Çéð³ÕÅðÆ î°ÖÆ Áå¶ Ôμæ è¯ Õ¶ ÇÃμÖ» ç¶ ÇêμÛ¶ êÂ¶ Ô¯ä ÕÅðé ê©ÇÃμè Ü×å éÅðÅÇÂä, Ü¯ ÇòÃÅÖÆ Õåñ-Õ»â ç¶ î°Õμçî¶ ’Ú ìÚÅú êμÖ çÅ î°μÖ ×òÅÔ ÃÆ, ç¯ºò¶ Û¶åÆ ÔÆ À°êð¯æñÆ Õåñ Õð Ççμå¶ ×Â¶ Í í³ìñí±Ã¶ ’Ú êÂ¶ ÁÇèÕÅðÆÁ» é¶ ÃÇæåÆ çÅ ñÅí À°áÅÀ°ä çÅ ÇéðäÅ ÇñÁÅ Áå¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± ÇÂÔé» Õåñ-Õ¶Ã» çÆ ñê¶à ’Ú ñË ÇñÁÅ Í À°Ã ’å¶ ÃÅÇÜô Øóé çÅ ç¯ô ñÅ Õ¶ Áå¶ øôÜçÅðÆ ç³â-ÇòèÅé ç¶ Ãí Çéïî» çÆ À°¦ØäÅ ÕðÕ¶ À°Ãç¶ òÅð³à Ç×©øåÅðÆ ÜÅðÆ Õð Ççμå¶ ×Â¶ Í ÇÂÔ ÕÅðòÅÂÆ, ÜÅäÕÅðÆ Ü» îÇÔ÷ ôμÕ ç¶ ÁÅèÅð ’å¶,

128 éÅî÷ç ÕÆå¶ î°Üðî» é³± ÕÅì± Õðé å¯º òÆ êÇÔñ» ÔÆ Õð ÇçμåÆ ×ÂÆ Í Ã³å é³± Ç×©øåÅð Õðé ñÂÆ î°Õ³îñ öËð-ÕÅé³±éÆ ã³×-åðÆÕÅ ÁêäÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ Í Áé°îÅéå Ü×•Å À°μå¶ éÅ Çîñä ’å¶ ê°ñÆÃ é¶ À°Ãç¶ òÅÔé» é³± Áμ× ñÅ ÇçμåÆ Áå¶ À°Ãç¶ ê©ÚÅð-î°ÕÅî å¯º ÇîñÆÁ» Ãí èÅðÇîÕ ÇñÖå» ÃÅó ÇçμåÆÁ» Í ÇÂÔ ê¶ôÆé×¯ÂÆ Õðé ñÂÆ Õ¯ÂÆ Ç÷ÁÅçÅ ÕñêéÅ çÆ ñ¯ó éÔÆº ÇÕ Ü¶ Ã³å À°μæ¶ Çîñ Ü»çÅ å» À°Ã éÅñ ÕÆ Ô¯äÆ òÅêðçÆ Í À°Ã å¯º î×ðñ¶ Ãî¶º çôðÅé ÕÂÆ éôÜòÅé ÇÂò¶º ÔÆ ç¯ô ñÅ Õ¶ Þ±á¶ ê°ñÆÃ î°ÕÅìÇñÁ» ÇòμÚ îÅð¶ ×Â¶ Ôé Í ÕÂÆ Ô¯ðé» ’å¶ Þ±á¶ øôÜçÅðÆ Õ¶Ã êÅÂ¶ ×Â¶ ÔéÍ À°ÇÚå Ãî¶º ç¶ Á³çð-Á³çð Ã³å é³± Ç×©øåÅð Õð ÇñÁÅ Ç×ÁÅ êð î°ÜðîÅéÅ ÕÅÔñÆ éÅñ Í À°Ã çÆ ê±ðÆ ìÅðÆÕÆ éÅñ ê°μÛ-êóåÅñ ÕÆåÆ ×ÂÆ Áå¶ ÁõÆð ÇðÔÅÁ Õð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ ÇÕªÇÕ À°Ãç¶ Çòð°μè ÇÕÃ¶ ÷°ðî çÅ Õ¯ÂÆ òÆ Ã°ðÅ× éÅ Çîñ ÃÇÕÁÅ Í ÁÇèÕÅðÆÁ» çÆ ôÇÔ ’å¶ èÅðÇîÕ ÇñÖå» çÆ ì¶ÁçìÆ Áå¶ À°é»• ç¶ ÇéÔÅÇÂå öËð-ÕÅé³±éÆ òðåÅú é¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± â³±ØÅ ç°μÖ êÔ°³ÚÅÇÂÁÅ þ Í ÁÇÜÔÆ ÃÇæåÆ å¯º ÇÕÃ¶ òÆ ÃμÇíÁÕ îé°μÖ é¶ åËô ÇòμÚ ÁÅ ÜÅäÅ ÃÆ Í ÇÂÔ ÃÅðÅ Õ°Þ ÁμÖÆº ç¶Öä À°êð³å ÇÃμÖ» é³± êμÕÅ ïÕÆé Ô¯ Ç×ÁÅ þ ÇÕ Ã³å» é³± îÅð-î°ÕÅÀ°ä çÆ ×μñ Ô°ä ç±ð éÔÆº Í À°Ô ÁÅêä¶-ÁÅê çÆ Ôμç¯º òμè ðμÇÖÁÅ å» Õð ÔÆ éÔÆº ÃÕçÅ Í ÔÅñÅå, ÃîÞçÅðÆ Áå¶ ô°íÇÚ³åÕ» ç¶ ñ×ÅåÅð ÷¯ð êÅÀ°ä é¶ Ã³å é³± ÔÇæÁÅðì³ç Ã°ðμÇÖÁÅ ðμÖä ñÂÆ îÜì±ð Õð ÇçμåÅ þ Í ÇÂò¶º ÔÆ îôÜ±çÅ Ã³ÇòèÅé Áå¶ ÕÅÇÂç¶-ÕÅé³±é» çÆ Çéð³åð Ø¯ð À°¦ØäÅ é³± îÔμåòê±ðä ÇÃμÖ-ÃîμÇÃÁÅò» çÆ Üó• ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ Í Ôμç¯º òμè ìçéÅî ÕÆåÅ Ç×ÁÅ òμÖòÅçÆ Çí³âð»òÅñÅ èðî-ï°μè î¯ðÚ¶ çÆ Ôð¶Õ î³× çÅ ÇéÁ»ê±ðä Áå¶ Ã³ÇòèÅéÕ Ôμñ ê©òÅé Õðé ñÂÆ ÇåÁÅð þ êð Õ¯ÂÆ ÇéÁ»ê±ðä Ôμñ Õðé å¯º ñ×ÅåÅð é»Ô-é°μÕð Ô¯ ðÔÆ þ Í ÇÃμÖ» é³± ÁÃñ¯º ÔÆ ÁñÇÔç¶, ÔÆä¶ Áå¶ ØÇÃÁÅð¶ ìäÅÀ°ä çÆ ÇÂÃ å¯º òèÆÁÅ Ã±ðå¶ÔÅñ Ô¯ð ÕÆ ìäÅÂÆ ÜÅ ÃÕçÆ þ Í îôÕ¶ çÆ ÃðÕÅð Ççé ðÅå ÇÃμÖ» é³± ‘ÇÃμÖ-ÇÂμÕ Õôî’ ç¶ ÇÃè»å ç¶ ÃîðæÕ ìäÅÀ°ä ñÂÆ ÇÃðå¯ó ïåé Õð ðÔÆ þ Í ÇÂÃ Ö¶â ÇòμÚ îÅå éÅ ÖÅä òÅñ¶ Çç©ó•-Ã³Õñê ÇÔ³ç± (ÇÜé•» çÅ À°êð Ç÷Õð þ) ÷¯ð-ô¯ð éÅñ ÇÂÔ çñÆñ ç¶ ðÔ¶ Ôé ÇÕ íÅðå çÆ Â¶ÕåÅ Áå¶ Ã°ðμÇÖÁÅ ñÂÆ ÇÕÃ¶ ÃæÅÂÆ Ã³ê©çÅÇÂÕ ìÔ°Ç×äåÆ çÅ êμÕ¶ åôð ’å¶ ÇÃÁÅÃÆ öñìÅ êÇÔñÆ Áå¶ ì°ÇéÁÅçÆ ôðå þ Í ÇÂÔ ÜîÔ±ðÆÁå-Çòð¯èÆ Áå¶ îμèÕÅñÆ é÷ðÆÁÅ ÇÃμÖ èðî ç¶ Çòôò-ÃÇíÁÅÚÅð Áå¶ ìÔ°-Õ¶ºçÇðå ðÅÜÃÆ ÃîÅÜ À°ÃÅðé ç¶ Ô°ÃÆé Ã°êé¶ çÅ Çòð¯èÆ þ Í Ãð Çò³Ãàé ÚðÚñ òð×Æ Ã³ÜÆçÅ ôõÃÆÁå òμñ¯º ÇÂ³×ñËºâ ç¶ ÔÅÀ±Ã Áôë ÕÅîé÷ ÇòμÚ 2 çÃ³ìð, 1946 é³± ÇçμåÆ ÇÚåÅòéÆ òÆ Áä×ôñÆ Õð ÇçμåÆ ×ÂÆ þ Í À°Ãé¶ ÇÕÔÅ ÃÆ, “îËé³± êμÕÅ ïÕÆé þ ÇÕ Õ»×ðÃ êÅðàÆ é¶ Ü¶Õð êμÛîÆ ÃÇíÁåÅ ç¶ ìÔ°Ç×äåÆ ÇÃè»å çÅ êËîÅéÅ ñÅ Õ¶ ÇÔ³ç± ðÅÜ ÃæÅêå Õðé çÆ Õ¯Çôô ÕÆåÆ, ÇÜò¶º ÇÕ ÁÃÅâ¶ ÇÂμæ¶ ÚñçÅ þ, å» ÇÂÔ ÚÅñ Û¶åÆ ÔÆ íÅðå ç¶ Â¶ÕåÅ ç¶ ÇÃè»å ñÂÆ ØÅåÕ ÇÃμè Ô¯ò¶×Æ ÍÓÓ (Hansard Vol. 431, No. 23, p. 16) ÔÅñÅå ÁÅêäÅ ð³× Ô°ä ÁÅê ÇçÖÅ ðÔ¶ Ôé Í ÇÃè»åÕ é°Õå¶ å¯º ç¶ÇÖÁ» Çí³âð»òÅñÆ àÕÃÅñ ðÅÜéÆåÆ é³± èðî çÆ ê©ë°μñåÅ ÇÔå òðåä ç¶ ÇõñÅø éÔÆº þ Í ÇÂÃ Ã³ÃæÅ ç¶ ìÅéÆ íÅÂÆ îéÆ ÇÃ³Ø é¶

129 õÅñÃÅ ðÅÜ ç¶ Ã°êé¶ é³± èðî çÆ ðμÇÖÁÅ Áå¶ ÕÅÇÂîÆ ñÂÆ ê©íÅòôÅñÆ ã³× éÅñ òðÇåÁÅ Í ÔÅñ»ÇÕ À°Ô çðìÅð ÃÅÇÔì, Á³Çî©åÃð çÅ ÃðìðÅÔ îÅåð ÃÆ êð À°Ãé³± ÇÃμÖ» çÆÁ» ÇÃÁÅÃÆ Ãð×ðîÆÁ» çÅ î°ÖÆ üä ÇñÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Áå¶ ÇÂÃ¶ þÃÆÁå ÇòμÚ À°Ã é³± ÁÕÅñ åõå çÅ Üæ¶çÅð æÅÇêÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í ÇÂÔÆ Ã°ð ÃÅìÕÅ øôÜÆÁ» çÆ Á³Çî©åÃð ÇòμÚ Ô¯ÂÆ ÕéòËéôé ÇòμÚ¯º Ã°äÆ ÜÅ ÃÕçÆ þ ÇÜμæ¶ Ã³å é³± ÁÕÅñ åõå çÅ Üæ¶çÅð ìäÅÀ°ä çÆ î³× ÕÆåÆ ×ÂÆ ÃÆ Í îôÜ±çÅ ÁÕÅñÆ î¯ðÚ¶ çÅ ÇâÕà¶àð Ã³å ÔðÚ³ç ÇÃ³Ø ñô×¯òÅñ, íÅÂÆ îéÆ ÇÃ³Ø ç¶ ê©ÇÃμè Üéî-ÁÃæÅé ñô×¯òÅñ çÅ ðÇÔä òÅñÅ þ Áå¶ íÅÂÆ ÃÅÇÔì çÆ ïÅç ÇòμÚ À°³æ¶ ìä¶ ×°ðç°ÁÅð¶ çÅ î°ÖÆ òÆ þ Í íÅÂÆ îéÆ ÇÃ³Ø çÆ ôÔÆçÆ õÅñÃ¶ ç¶ Ãî°μÚ¶ Ã³Õñê çÅ Õ¶ºçð ìä ×ÂÆ ÃÆ Í À°Ô Ççé Ç×ÁÅ Áå¶ ÁÅçðô ÇÃμÖ ðÅÜ ÃæÅêå Õðé åÕ õÅñÃÅ ÚËé éÅñ éÔÆº ìËÇáÁÅ Í ÇÕå¶ ÇÂª å» éÔÆº ÇÕ ÇÂÇåÔÅÃ ÁÅêä¶ÁÅê é³± î°ó ç°ÔðÅ ÇðÔÅ þ ? ÇÃμÖ-ÃòËîÅä é³± Øμà¶ ð¯ñä ç¶ î°ó-î°ó ïåé ÕÆå¶ ×Â¶ Ôé Áå¶ Çòªåìμè åðÆÕ¶ ðÅÔÆº À°é•» ç¶ ðÅÜ é³± ÁÅðÇæÕ Áå¶ ÇÃÁÅÃÆ åôð ’å¶ ÇéåÅäÅ ìäÅ ÇçμåÅ Ç×ÁÅ þ Í À°é•» ê©åÆ éðîÆ, ÃÇÔéôÆñåÅ Áå¶ î°Õ³îñ ÇÂéÃÅø Ãî¶º çÆ î³× þ Í ì¶ÇçñÆ ÇÜÔÆ éÅñ À°é•» çÆÁ» Çé×±äÆÁ» èÅðÇîÕ î³×» î³é ñËä Ü» Çëð ì¶ÁÃ±ñ¶ êËÕ¶Ü ç¶ Ãôç¶ çÆ ê¶ôÕô éÅñ ×μñ éÔÆº ìäéÆ Í ÔÅòÆ ÃæÅÂÆ ìÔ°Ç×äåÆ é³± ÚÅÔÆçÅ þ ÇÕ Û¯àÆ ìÔ°Ç×äåÆ Ã³ì³èÆ ì¶ì°ÇéÁÅçÆ âð Áå¶ ì¶ÇòôòÅôÆ é³± ÃçÅ-ÃçÅ ñÂÆ ÁÅêä¶ îé ÇòμÚ¯º Õμã ç¶ò¶ Í ÇÃμÖ Õôî ìæ¶ð¶ å±øÅé» ÇòμÚ¯º ¦ØÆ þ Áå¶ ÇÃμÖ îôÜ±çÅ èμÕÅôÅÔÆ ’å¶ òÆ Á³å øåÔ êÅ ñËä×¶ Í À°é•» çÆ Ô¯äÆ éÅñ¯º òÆ ÇÕå¶ òμè Á÷îÅÇÂô ÇÔ³ç± ìÔ°Ç×äåÆ çÆ ðÅÜéÆåÕ ÇÃÁÅäê çÆ þ Í Áîð õÅñÃ¶ çÆÁ» ðòÅÇÂå» çÆ êÅñäÅ Õðé òÅñ¶ Çí³âð»òÅñ¶ Áå¶ À°Ãç¶ êËð¯ÕÅð» é³±, ÇÜé•» é¶ ÃμÚ çÅ êμñÅ ëóÆ ðμÖä çÆ ÕÃî ÖÅèÆ Ô¯ÂÆ þ, Ô°ä ñÅÇðÁ»-ñμÇêÁ» éÅñ éÔÆº êðÚÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ Í Ü¶ Çí³âð»òÅñ¶ é³± ôÔÆç Õð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ, ÇÜò¶º ÇÕ ñμ×çÅ þ ÇÕ ÇÂÔ Ô¯ Õ¶ ðÇÔäÅ þ, å» ÇÂÔ ç°Ö»å íÅðåÆ ðÅÜ-ìäåð ’å¶ ñμ×Å ÇÂμÕ Õç¶ éÅ Çîàä òÅñÅ Õ¦Õ Ô¯ò¶×Å Áå¶ ÇÂÔ ÇÂÃ ç¶ Á³å çÆ ô°ð±ÁÅå Ô¯ò¶×Æ Í

130

ÇÃð° èÇð åñÆ ×ñÆ î¶ðÆ ÁÅÀ°* - ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø À°Ô ôõô Ü¯ Ã³å ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø õÅñÃÅ Çí³âð»òÅñ¶ ç¶ éÅî Áå¶ Á³çÅ÷ éÅñ ÇòÚÇðÁÅ, 1947 ÓÚ ê³ÜÅì ç¶ øðÆçÕ¯à Ç÷ñ•¶ ç¶ òÃéÆÕ ÇÂμÕ Û¯à¶ ÇÕÃÅé ç¶ êÇðòÅð ÇòμÚ ÜéÇîÁÅ Í À°Ô ÁÅêä¶ ÇêåÅ çÅ Ãμåò» ê°μåð ÃÆ Áå¶ ñÅâ-ÇêÁÅð éÅñ Ú³íñÅÇÂÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÇìñÕ°ñ éÔÆº ÃÆ Í Ãμå ÃÅñ çÆ À°îð ç¶ ÕðÆì À°Ô ÇÂμÕ ÇÃμÖ Ã³ÃæÅ (çîçîÆ àÕÃÅñ) ÇòμÚ ôÅîñ Ô¯ÇÂÁÅ, Ü¯ 18òÆº ÃçÆ ç¶ ô°ð± ÇòμÚ íÅÂÆ îéÆ ÇÃ³Ø ÜÆ òμñ¯º ÁÅð³íÆ ×ÂÆ ÃÆ Áå¶ ÇÜμæ¶ Ãõå ÇÃÖñÅÂÆ Áå¶ î°ôμÕå íðÆ Ç÷³ç×Æ ÇìåÅÀ°äÆ êËºçÆ þ Í ô°ð± ÇòμÚ ÇÂμÕ ìÅñó¶ òÜ¯º À°Ãé³± Ô¯ð Õ³î» å¯º ÇÂñÅòÅ ÇÃμÖ èðî-×³©æ ç¶ ê©îÅÇäÕ Ãð±ê çÆ ÇåÁÅðÆ ÇòμÚ îçç Õðé çÆ Ç÷³î¶òÅðÆ Ã½ºêÆ ×ÂÆ ÃÆ-ÇÜÃ ÕÅðÜ ÇòμÚ À°ç¯º À°Ã ç¶ ê±ðò-òðåÆ Ã³å îôð±ø Ãé Í À°Ã é¶ Áé¶Õ» òÅð ê©îÅäÕ ôìç» òÅñ¶ êÇòμåð ê³ÇéÁ» Ãî¶å ÕðåÅðê°ð ÁÅÀ°ä-ÜÅä çÅ Ãøð åÇÔ ÕÆåÅ Í À°Ô ÇÂμÕ Ç÷³î¶òÅð ñóÕÅ ÃÆ Áå¶ ÁÅêä¶ Ã³êðÕ ’Ú ÁÅÀ°ä òÅñ¶ Ôð ÇòÁÕåÆ é³± À°Ã é¶ ê©íÅÇòå ÕÆåÅ Í Ãí å¯º òμè àÕÃÅñ ç¶ î°ÖÆ Ã³å ÕðåÅð ÇÃ³Ø ê©íÅÇòå Ô¯Â¶ Ü¯ õ°ç ÇÂμÕ ÇéôáÅòÅé Ã³å òÜ¯º ê±ð¶ ÇÃμÖ-Ü×å ÇòμÚ ÃÇåÕÅð¶ Ü»ç¶ Ãé Í Ã³å ÕðåÅð ÇÃ³Ø íÅò¶º õ°ç À°îð ç¶ ÚÅñÆÇòÁ» å¯º À°êð éÔÆº Ãé, å» òÆ À°Ôé» ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± ÁÅêäÅ ÜÅéôÆé ÁËñÅé ÇçμåÅ Í 1977 ÇòμÚ ÇÂμÕ ÃóÕ ÔÅçÃ¶ À°êð³å À°Ôé» ç¶ ÁÕÅñ-ÚñÅä¶ î×ð¯º Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ À°Ôé» çÆ Ü×•Å ñÂÆ Í ÇÂÃ å¯º ÇêμÛ¯º ê³Ü ÃÅñ å¯º òÆ Øμà Ãî¶º ÇòμÚ ê±ðÅ Ã³ÃÅð àÕÃÅñ ÇòÚñÆÁ» ØàéÅò» çÆ êËó éÅê ÇðÔÅ ÃÆ Í ÃËºåÆ ÃÅñ çÆ À°îð ÇòμÚ 6 Ü±é, 1984 é³± ÕðÆì Ãò¶ð¶ 9-10 òÜ¶ ç¶ çðÇîÁÅé À°Ô À°Ã ç¶ô çÆ åÅÕå çÅ ÇôÕÅð Ô¯ Ç×ÁÅ Ü¯ î°ñÕ çÆ òμÃ¯º ç¶ ç¯ øÆÃçÆ å¯º òÆ Øμà-Ç×äåÆ òÅñ¶ òð× ç¶ ñ¯Õ» çÆ ðÅÜÃÆ-éÅðÅ÷×Æ ç¶ ð¯Ã-ê©×àÅò¶ é³± Õ°Úñä ’å¶ å°ÇñÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Í çîçîÆ àÕÃÅñ çÅ Ú½èò» î°ÖÆ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ À°Ã¶ êðÕðîÅ ÇòμÚ ôÔÆç Ô¯ÇÂÁÅ ÇÜμæ¶ ñ×í× ç¯ ÃçÆÁ» êÇÔñ» àÕÃÅñ ç¶ ê±ðìñ¶ î°ÖÆÁ» ’Ú¯º ìÅìÅ çÆê ÇÃ³Ø ÜÆ ÇÂμÕ Ô¯ð ÃÅîðÅÜòÅçÆ çÆ ø½Ü çÅ àÅÕðÅ Õðç¶ ôÔÆç Ô¯Â¶ ÃéÍ ÇÃμÖ-ÇÂÇåÔÅÃ ÇòμÚ À°Ôé» çÅ Ç÷Õð Ã°éÇÔðÆ ôìç» ’Ú ÕÆåÅ Ü»çÅ þ Áå¶ À°Ôé» ç¶ éÅî éÅñ Áé¶Õ» ñ¯Õ-ÕæÅò» Ü°óÆÁ» Ôé Í Ô°ä ÇÂÇåÔÅÃ é¶ ìÅìÅ çÆê ÇÃ³Ø ç¶ ÕÅðéÅÇîÁ» ÇÜÔÅ ÔÆ ÇÂμÕ Ô¯ð ÕÅðéÅîÅ Ã°éÇÔðÆ ôìç» ÇòμÚ * ÇÂÔ ñ¶Ö Ü±é, 1993 ç¶ ÇÃμÖ ðÆÇòÀ± ’Ú ÛÇêÁÅ, ÇÜÃ çÅ ê³ÜÅìÆ ’Ú Áé°òÅç ê©¯: Õ°ñìÆð ÇÃ³Ø é¶ ÕÆåÅ þ Í

131 ÁÅêä¶ ê³ÇéÁ» çÅ Çô³×Åð ìäÅ ÇñÁÅ þ Í ï±éÅéÆ éÅÇÂÕ Ô¯ð¶ôÆÁÃ é³± Á³×©¶÷Æ ç¶ ÇÂμÕ ÕòÆ òμñ¯º í¶ºà ÕÆåÆ ôðè»ÜñÆ òÅñ¶ íÅò ê©×àÅªçÆÁ» ÕÅÇò-å°Õ» ðÅÔÆº ÔÆ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± òÆ ôðè»ÜñÆ í¶ºà þ Ü¯ À°Ôé» çÆ ôÔÅçå çÅ Ãð¯ÕÅð Áå¶ ê©¶ðéÅ-Ã©¯å ÃÆ Áå¶ À°Ôé» çÆ îËçÅé-Â¶-Ü³× ÇòμÚ ôÔÆçÆ ñÂÆ çñ¶ðÆ éÅñ ñóé çÅ Çç©ô òÆ ÇÚåðçÆÁ» Ôé : Çëð àÕÃÅñÆ ì°μÇÕÁÅ, À°Ô ÇÃðñμæ» çÅ ÃðçÅð, Ü¯ ØÇóÁÅ Ã¯ íμÜäÅ, Ãí Üμ× ÚμñäÔÅð, êð ÁôÕ¶ ÁËÃÆ î½å ç¶! ñμÖ» é» ñó¶ ò³×Åð, ìä Çêåð» çÆ õÅÕ ’å¶ ×°ðèÅî» çÅ êÇÔð¶çÅð Í ** Á³×¶©÷Æ-ÕòÆ òμñ¯º ï±éÅéÆ ÔÆð¯ ê©åÆ ôðè»ÜñÆ íðê±ð î±ñ-Ãåð» ÇÂª Ôé : Out spake brave Horatious, captain of the gate, To every man on this earth, death cometh soon or late, Who can die better, than facing fearful odds, For the ashes of his fathers, for the temples of his Gods. Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± ÇÂÃ å¯º À°μåî ôðè»ÜñÆ Ô¯ð ÕÆ Ô¯ ÃÕçÆ þ ÇÕ À°Ã òμñ¯º êËçÅ ÕÆåÆ Ú¶åéÅ ÇòμÚ Â¶éÅ ìñ þ ÇÕ À°Ã çÆ ôÔÅçå å¯º ÇêμÛ¯º òÆ À°Ã ç¶ ÇêÁÅð¶ ê³ÜÅì ç¶ ð¯÷îμðÅ ç¶ ê©ôÅÃé é³± Õ¶òñ ÁÅî ò»× ÚñÅÀ°ä õÅåð ÇÂμæ¶ Çéå-Ççé ÔÕ±îå é³± î°ÇÔ³î» Ãð ÕðéÆÁ» êËºçÆÁ» Ôé Í À°Ô ÃÅð¶, Ü¯ ê³ÜÅì ç¶ Ü÷ì¶ å¯º òÅÕø Ôé, ÜÅäç¶ Ôé ÇÕ ÇÂÔ Ãí ÇòÁðæ ïåé Ôé Í ÃçÆÁ» å¯º ê³ÜÅì ç¶ ÁÅ÷ÅçÆ-êÃ³ç ñ¯Õ» çðÇîÁÅé ÇéÁ» Áå¶ ÃòË-îÅä å¯º ÇòÔ±äÆ ‘Áîéô»åÆ’ éÅî çÆ Õ¯ÂÆ ÜÅå éÔÆº ÇàÕ ÃÕÆ Í ÇéôÚ¶ ÔÆ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÂÔé» Õçð»-ÕÆîå» Áå¶ ð±ÔÅéÆ ÇòÕÅÃ çÆ î°Õ³îñ ÁÅ÷ÅçÆ ç¶ ÔμÕ é³± ìðÕðÅð ðμÖä ñÂÆ ôÔÆç Ô¯ÇÂÁÅ Í À°Ã ç¶ Ã³Ö¶ê ÇÜÔ¶ êð³å± ð½ôé ÜÆòé-Ãøð é³± ÃîÞä ç¶ ÇÕÃ¶ òÆ ïåé ñÂÆ 1947 çÆ ç¶ô-ò³â ç¶ ÕÅðéÅ Áå¶ À°ç¯º å¯º ñË Õ¶ ÇÃμÖ» éÅñ Ô¯ ðÔ¶ ÇòÔÅð é³± ÇèÁÅé ÇòμÚ ðμÖäÅ ñÅ÷îÆ þ Í ÇÂÃ ñ¶Ö çÅ î³åò À°Ôé» ÕÅðé» é³± À°ÜÅ×ð Õðé» þ ÇÜé•» òμÃ À°Ã é³± ôÔÅçå ç¶äÆ êÂÆ Í ÇÂÔ åμæ Ô°ä ÇìñÕ°ñ Üμ×-÷ÅÔð þ ÇÕ ÇÔ³ç°ÃåÅé çÆ Ã°å³åðåÅ ç¶ ðÅÔ ÇòμÚ Ãí å¯º òμâÅ ÁÇóμÕÅ ÇÔ³ç±Á» çÆ ÇÂÃ À°ê-îÔ»çÆê (íÅðå) ÇòμÚ òμÃçÆÁ» Ô¯ðé» Õ½î» çÅ ÇòôòÅÃ ÇÜμåä ÇòμÚ Áï¯×åÅ ÃÆ Í ÇÔ³ç°ÃåÅé ’Ú À°Ôé» çÆ ÁÅìÅçÆ åÕðÆìé 70 øÆÃçÆ ÃÆ êð À°Ô Øμà-Ç×äåÆÁ» é³± ÇÂÔ åÃμñÆ éÅ ÇçòÅ ÃÕ¶ ÇÕ À°Ôé» ç¶ ÔμÕ Áå¶ ÇÔå ÇÂÃ ç¶ô ÇòμÚ îÇÔø±÷ ðÇÔä×¶- ÇÜÃ ç¶ ðÅÜ-å³åð À°êð íÅòÆ ð±ê ’Ú ÇÔ³ç±Á» ÇòÚñ¶ À°μÚ ÜÅåÆ ç¶ èéÅã» é¶ ÕÅì÷ Ô¯äÅ ÃÆ Í ÇÔ³ç± ÇÚ³åÕ» å¯º ÇÂñÅòÅ Ô¯ð Ã¯ÚòÅé» çÅ òÆ ÇÂÔ ÁÅî Áé°íò ÃÆ ÇÕ Ü¶Õð ÇÔ³ç±Á» é³± ðÅÜÃÆ åÅÕå ‘ÇÂμÕ ÇòÁÕåÆ-ÇÂμÕ ò¯à’ ç¶ ÁÅèÅð ’å¶ (íÅò Ç×äåÆ ç¶ ÁÅèÅð ’å¶) Ã½ºêÆ ×ÂÆ å» Ú¯ÖÆ ÇÔ³ÃÅ Áå¶ õ±é-õðÅìÅ * ÕÅÇò å°Õ» çÅ Áé°òÅç ê°ÃåÕ ç¶ Ã³êÅçÕ ÇÃðçÅð ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø òμñ¯º ÕÆåÅ Ç×ÁÅÍ

132 Ô¯ ÃÕçÅ þ Í ÇÔ³ç°ÃåÅé ÇÂμÕ ÁÇÜÔ¶ À°ê-îÔ»çÆê òÜ¯º ÜÅÇäÁÅ Ü»çÅ ÃÆ ÇÜÃ çÆÁ» ÇòôÅñ Ôμç» Á³çð Áé¶Õ» êðÃêð Çòð¯èÆ ÃμÇíÁÅÚÅð î½Ü±ç Ãé Í ìÅ©ÔîäòÅç, ÇÜÃé³± ÇÔ³ç±Á» ç¶ òμâ¶ ÇÔμÃ¶ é¶ ÁÅêä¶ èðî òÜ¯º ÁêäÅ ÇñÁÅ ÃÆ, ÁÅêä¶ î±ñ Ã°íÅÁ êμÖ¯º ÔÆ ò³âÆÁ» êÅÀ°ä òÅñÅ, Çòð¯è ê©åÆ ÁÃÇÔäôÆñ, çîéÕÅðÆ Áå¶ ÇÔ³ÃÅåîÕ ÃÆ Í ÇÂÃ ç¶ ÇêÛ¯Õó ’Ú ì°μè-îå çÅ, À°ÃçÆ Üéîí±îÆ ÇÔ³ç°ÃåÅé å¯º, Ö°ðÅ-Ö¯Ü ÇîàÅ ç¶ä çÅ ÇÂÇåÔÅÃ òÆ î¯Ü±ç ÃÆ Í ÃçÆÁ» å¯º ì©ÅÔîäòÅç é¶ ì¶Ôμç ÁêîÅéÜéÕ ÜÅå-ê©æÅ Áå¶ Çíμà ç¶ Ã³Õñê Áé°ÃÅð éÅìðÅìðåÅ é³± ÁÅêäÅ ÁÅèÅð ìäÅÇÂÁÅ ÃÆ Áå¶ ñ¯Õ» ç¶ îé°μÖÆ ÁÇèÕÅð» çÅ Ôéé ÕðçÅ ÁÅ ÇðÔÅ ÃÆ Í Ã³ÇòèÅé-ØÅóéÆ-ÃíÅ ÇòμÚ Øμà-Ç×äåÆ ñ¯Õ» ç¶ ÇÔå îÇÔø±÷ ðμÖä ñÂÆ Õ°μÞ Á×ÅÀ±º Ã°ðμÇÖÁÅ-ê©ì³è», ôÕåÆ çÆ ç°ðòðå¯º ð¯Õä Áå¶ ÇÂÃ çÅ åòÅ÷é ìäÅÂÆ ðμÖä Ãì³èÆ Õ°Þ ð¯Õ» Áå¶ ÷ÅìåÅ ÕÅé³±é ìäÅÀ°ä, Ã³êðçÅÇÂÕ ê©åÆÇéèåÅ Áå¶ øËâðñ ÇÃÃàî çÆ ÇòòÃæÅ ñÂÆ ìÇÔÃ ÕÆåÆ, çðÁÃñ À°Ô ÇÂÔ îÇÔÃ±Ã Õðç¶ Ãé ÇÕ ÁÇÜÔ¶ Á×ÅÀ±º Áå¶ ðÅÖò¶º ÷ÅìåÅê©ì³è» çÆ ÁäÔ¯ºç çÆ Ã±ðå ÇòμÚ Øμà-Ç×äåÆÁÅ ç¶ ðÅÜÃÆ Áå¶ èÅðÇîÕ ÔμÕ ×³íÆð õåð¶ ’Ú ëÃ ÜÅä×¶ Í ÇÂμæ¯º åμÕ òÆ Ã³ç¶Ô ÃÆ ÇÕ Øμà-Ç×äåÆ ñ¯Õ» ç¶ ÇÜÀ±ä ç¶ ÔμÕ À°êð òÆ ê©ôé-ÇÚ³é• ñμ× ÜÅò¶×Å Í î°Ô³îç ÁñÆ ÇÜéÅÔ ÇÕªÇÕ ÁÇÜÔ¶ õçô¶ ê©×àÅÀ°ä ÇòμÚ î¯ÔðÆ ÃÆ, ÇÂÃ ñÂÆ À°Ã é³±, Çéð³åð, òμâ¶ ÇøðÕÅê©Ãå Áå¶ Áîé-Çòð¯èÆ ÖñéÅÇÂÕ òÜ¯º í³ÇâÁÅ Ç×ÁÅ þ Í ÇòÁ³×ÅåîÕ åμæ ÇÂÔ þ ÇÕ 1946 å¯º ÇêμÛ¯º À°Ã òμñ¯º ê©×àÅÂ¶ õçô¶ ìÅð-ìÅð ÃÔÆ ÇÃμè Ô¯Â¶ ÔéÍ ç¶ô çÆ èðî ç¶ ÁÅèÅð ’å¶ åÕÃÆî î°Õ³îñ ð±ê ’Ú Ôð êμÖ¯º ÇÔ³ç± Õ»×ðÃ òμñ¯º ÕðòÅÀ°äÅ ÇÂÃçÅ Ãí å¯º êÇÔñÅ Ãì±å þ Í Ôð¶Õ ÇøðÕ± àÕðÅú å¯º Øμà-Ç×äåÆ ñ¯Õ» çÅ íÅðÆ ÜÅéÆ é°ÕÃÅé ÇÂÃ ×μñ çÅ Ãêôà Ã±ÚÕ þ ÇÕ ÇÂÔ ìÔ°-Ç×äåÆ ÇøðÕÅ Ô¯ðé» éÅñ ÃÇÔ-Ô¯ºç (íÅò, ‘ÜÆú Áå¶ ÇÜÀ±ä Ççú’) ç¶ ÇÕÃ¶ òÆ åðÆÕÅÕÅð å¯º ÇòðòÅ þ Í ÇÜé•» çÆ ÇÂÔ Ã¯Ú ÃÆ ÇÕ Øμà¯-Øμà ÃÇíÁÅÚÅð é³± ÁÇÜÔÆ ÁÃÇÔäôÆñåÅ å¯º î°Õå ðμÇÖÁÅ ÜÅäÅ ÚÅÔÆçÅ þ, À°Ôé» é³± íÅôÅÂÆ î°μÇçÁ» å¯º Ô¯Â¶ ÇÔ³ÃÕ Þ×ÇóÁÅ é¶ ÇéðÅô ÕÆåÅ Í ØμàÇ×äåÆÁ» ç¶ èðî é³± òÆ ÷¯ðçÅð Ôîñ¶ çÅ ÃÅÔîäÅ ÕðéÅ ÇêÁÅÍ éòÆé Ãñåéå çÆ ø½ÜÆ ôÕåÆ ç°ÁÅðÅ ÁÕÅñ åõå çÆ åìÅÔÆ Áå¶ ÇÂÃçÆ ÇîñÆí°×å éÅñ ìÅìðÆ îÃÇÜç çÆ ìðìÅçÆ é¶ ÇÂÃ çÆ î³çÆ ÷ÇÔéÆÁå é³± Áñø é³×Å Õð ÇçμåÅ Í ÇìñÕ°ñ ÇÂÔé» ÔÆ õçÇôÁ» çÆ ê¶ôÆé×¯ÂÆ ÚðÇÚñ, ÇÜéÅÔ, ÃòÅîÆ èðî åÆðæ Áå¶ Ô¯ð Ã¯ÚòÅé» é¶ ÕÆåÆ ÃÆ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ ÇòéÅô Áå¶ åìÅÔÆ ç¶ Üéî-çÅåÅò» òμñ¯º À°åôÅÇÔå Áå¶ ê©ë°μñå ÕÆåÆÁ» îé½å» Áå¶ ð°ÚÆÁ» é³± Áîñ ’Ú ÇñÁÅÀ°ä ñÂÆ ÇÔ³ç°ÃåÅé çÆ Ãñåéå é³± Ççé-ðÅå Ôμç¯º òμè Ãð×ðîÆ ’Ú Ü°ÇàÁ» ê©åμÖ êÇÔÚÅä ÇñÁÅ Í èÅðÇîÕ ÁÕÆÇçÁ» ç¶ ÇéíÅú ’Ú Öó•¶ ÕÆå¶ ×Â¶ ×³íÆð ÁÇóμÇÕÁÅ é¶ À°°Ã é³± Çòô¶ô ð±ê ’Ú âÅãÅ ê©¶ôÅé ÕÆåÅ Í À°Ô ÁÅêä¶ å¯º êÇÔñ¶ Ã³å òμñ¯º ÇÃμÖ-èðî-Çòð¯èÆ Çéð³ÕÅðÆ î³âñ ç¶ ÇõñÅø ÇÜÔÅç éÅñ é¶Çóú Ü°ÇóÁÅ ÇðÔÅ ÃÆ Í ÇÂÔ ÁÅî ÃÇòÕÅÇðÁÅ Ç×ÁÅ åμæ ÃÆ ÇÕ ÇÂÔ Çéð³ÕÅðÆ î³âñ Áå¶ ÁÇÜÔ¶ ÕÂÆ Ô¯ð ÇÔ³ç°ÃåÅé çÆ ðÅÜ-ôÕåÆ ’å¶ ÕÅì÷ ÜîÅå òμñ¯º ÔÆ Öó•¶

133 ÕÆå¶ ×Â¶ Ãé Í Áê©Ëñ 1978 ÇòμÚ Á³Çî©åÃð ç¶ ÇÃμÖ Õåñ¶ÁÅî ÇêμÛ¯º ô¯©îäÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ê©ì³èÕ Õî¶àÆ òμñ¯º ÜÅðÆ òÅÂÆà ê¶êð ÇòμÚ ÇÂÃ Ãî°μÚÆ ÃÇæåÆ çÅ ÃÅð Á³ÇÕå ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø À°êð¯Õå ÇÕÃî çÆÁ» ôðÅðå» é³± áμñ•ä çÅ ïåé Õðé òÅÇñÁ» ÇòμÚ î¯ÔðÆ ÃÆ Í ÇÂÃ À°ç¶ô éÅñ Ã³ì³èå ÕÅðòÅÂÆ ÇòμÚ À°Ã ç¶ Áé¶Õ» ÃÅæÆ ô»åîÂÆ î°÷ÅÔðÅ Õðç¶ ôÔÆç Ô¯ ×Â¶ Ãé Í ÇÂÃ ×μñ¯º î°éÕð éÔÆº Ô¯ÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÇÕ ìå½ð çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ î°ÖÆ À°ÃçÆ ÇÂÔ ÕÅðòÅÂÆ ÔμÕìÜÅéì ÃÆ Í ÇÂÃ éÅñ ÇÃμÖ» òμñ¯º Ô³ãÅÂÆ ÜÅ ðÔÆ ðÅÜÃÆ ñÅÚÅð×Æ òÆ Ã³ÃÅð ç¶ Çç©ôàÆ×¯Úð Ô¯ ×ÂÆ Í î½ÇñÕ ÇÃμÖ-ÇÃè»å ç¶ Áé°Õ±ñ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ñÂÆ ÜÆòé î°Õ³îñ ð±ê ’Ú ÃËÕ±ñÇð÷î Áå¶ ð±ÔÅéÆÁå ç¶ Áμâ¯-Áμâ õÅÇéÁ» ’Ú ò³âÆ ÜÅ ÃÕä òð×Æ Õ¯ÂÆ ôË éÔÆº ÃÆ Í ÜÆòé Ãî°μÚ¶ ð±ê ’Ú ÃÅð¶ êÇÔ¬Á» çÅ ÇÂμÕ Ã°î¶ñ ÃÆ Í À°Ãé¶ ÁÅêäÅ ÇèÁÅé õÅñÃÅ ÃÜä ò¶ñ¶ ìõÇôô Ô¯ÂÆ ðòÅÇÂåÆ ÇÕðêÅé ’å¶ Õ¶ºçðå ÕÆåÅ- Ü¯ Ôð Ãî¶º ÇÂÔ ÃμÚ ïÅç ÇçòÅÀ°ä òÅñÅ ÇÂμÕîÅåð ôÃåð þ ÇÕ Õ¯ÂÆ òÆ ÇÃμÖ úéÆ ç¶ð êðîÅé³ç çÆ ê©ÅêåÆ éÔÆº Õð ÃÕçÅ Üç¯º åÕ À°Ô ÁÅêä¶ Ã³ÃÅðÕ øð÷» çÆ ×³íÆðåÅ éÅñ êÅñäÅ éÔÆº ÕðçÅ Í À°Ô Ãêôà ÜÅäçÅ ÃÆ ÇÕ ÔÕ±îå é³± ÁÅêä¶ éÅ×ÇðÕ» ç¶ Ççñ¯-ÇçîÅ× À°êð î°Õ³îñ ÁÜÅð¶çÅðÆ òÜ¯º ÔμÕ ÜîÅÀ°ä çÅ Õ¯ÂÆ ÁÇèÕÅð éÔÆº þ Áå¶ éËÇåÕåÅ, ÷îÆð Áé°ÃÅð ÇÜÀ±ä, ÇéÁ» Áå¶ ÃμÚÅÂÆ ç¶ ÔμÕ Ãí ñ¯Õ» ÇòμÚ Ãðì-Ã©¶ôà Ôé, ÖÅÃÕð ÁÇÜÔ¶ ñ¯Õ» Á³çð Ü¯ õ°çî°õåÅð éÔÆº Ãé Í ÇÂÃ ñÂÆ Üç¯º øËÃñÅÕ°é ØóÆ ÁÅÂÆ å» À°Ã é³± ÁÅêä¶ òμñ¯º ÁõÇåÁÅð ÕÆå¶ ÜÅä òÅñ¶ ðÃå¶ çÆ êÇÔÚÅä Õðé ÇòμÚ Õ¯ÂÆ ÇçμÕå éÅ ÁÅÂÆÍ À°Ã é¶ ìõ±ìÆ ÜÅä ÇñÁÅ ÃÆ ÇÕ ÇÔ³ç°ÃåÅéÆ ÃîÅÜÕ ã»Ú¶ çÆ ìÔ°ÃÇíÁÅÚÅðÕ Çòô¶ôåÅ é³± ÇèÁÅé ’Ú ðμÖ¶ ÇìéÅ ‘ÇÂμÕ ÇòÁÕåÆ-ÇÂμÕ ò¯à’ çÅ ÇÃè»å ÁÇÜÔ¶ ã³× éÅñ ÕÅðÜôÆñ ÃÆ Ü¯ ÇÃμÖ» é³± ÃòË-ðÅÜ ç¶ ÔμÕ å¯º ò»ÞÅ ÕðçÅ ÃÆ Í ÇÂÔÆ À°Ã òμñ¯º ÁÕÃð ç°ÔðÅÂ¶ Ü»ç¶ ÇÂÃ Õæé ÇÕ ‘ÇÃμÖ ÁÅ÷Åç ÇÔ³ç°ÃåÅé ÇòμÚ òÆ ×°ñÅî Ôé,’ çÅ åðÕÃ³×å ÁÅèÅð ÃÆ Í À°Ã é³± ÁÅêä¶ ñ¯Õ» (ÇÃμÖ») çÅ ðÅÜÃÆ Çò×¯ÚÅ ÇÂÃ ÕÅðé Ô¯ð òÆ ìÔ°åÅ ðóÕçÅ ÃÆ ÇÕªÇÕ ÇÔ³ç°ÃåÅé çÆ ÁÅ÷ÅçÆ-ê©ÅêåÆ Áå¶ ÇÂÃ çÆ Ã°ðμÇÖÁÅ ñÂÆ À°Ôé» é¶ Ôð î½Õ¶ òμâÅ ÇÔμÃÅ êÅÇÂÁÅ ÃÆ Í ÇÂò¶º ÔÆ À°Ôé» é¶ íÅðåÆ À°ê-îÔ»çÆê ’Ú ÇÂÃ èðåÆ ç¶ î±ñ ÃÇíÁÅÚÅð çÆ ðÅÖÆ ñÂÆ ÇÂéÕñÅì çÆ Á×òÅÂÆ òÆ ÕÆåÆ ÃÆ Í ÇÃμÖ-ñÇÔð çÅ ÇÂμÕ î³åò ÇÔ³ç± èðî é³± À°Ã À°êð ì¶Ôμç ôÕåÆôÅñÆ ì©ÅÔîäòÅç òμñ¯º á¯ÃÆÁ» ×ÂÆÁ» é»Ô-êμÖÆ Áï¯×åÅò» Áå¶ Õî÷¯ðÆÁ» å¯º î°Õå ÕðéÅ òÆ ÇðÔÅ þ Í ÇÂÃ éÅñ èðî» ç¶ íÅÂÆÚÅð¶ ÇòμÚ ÇÔ³ç± èðî ÇÃð À°μÚÅ üμÕ ÃÕçÅ ÃÆ Í Ã³å é³± ÇÂÔ ÃîÞä ’Ú ìóÆ î°ôÕñ ÁÅÂÆ ÇÕ ÁÇÜÔ¶ êðÀ°êÕÅðÆ ÃÇíÁÅÚÅð é³± îñÆÁÅî¶à Õðé Áå¶ ÇÂÃ ç¶ èÅðéÆ ñ¯Õ» é³± ìðìÅç Õðé çÆÁ» Õ¯Çôô» ÇÕª Ô¯ ðÔÆÁ» Ãé ? Ü¶ ÁÇÜÔ¶ Ö±ìÃ±ðå ÃÇíÁÅÚÅð é¶ ì©ÅÔîäòÅçÆ ÇÔ³ç± ìÔ°-Ç×äåÆ å¯º ÇÂñÅòÅ ÇÕÃ¶ Ô¯ð íÅÂÆÚÅð¶ çðÇîÁÅé ÁÅêä¶ ìÔ°-êμÖÆ ×°ä» çÆÁ» Çêðå» éÅñ ÁÇÜÔ¶ ÇÂéÕñÅìÆ ÕÅðéÅÇîÁ» é³± Á³ÜÅî ÇçμåÅ Ô°³çÅ å» íÅðå ç¶ Ôð Ã±ì¶ ÇòμÚ ÇÃμÖ» é³± íðÅò» çÆ åð•» ‘ÜÆ ÁÅÇÂÁÅ é³±’ ÇÕÔÅ Ü»çÅ Áå¶ À°é•» ç¶ ×°ðç°ÁÅÇðÁ» é³± ÃðÕÅðÆ õðÚ¶ ’å¶ ÚñÅÂ¶ ÜÅä òÅñ¶ Õ½îÆ ÃîÅðÕ» òÜ¯º åÃñÆî ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Ô°³çÅ Í

134 Ã³å ÇÂÃ åμæ å¯º íñÆí»å ÜÅä³± ÃÆ ÇÕ 1947 ÓÚ ÇÃμÖ» é³± íÅðåÆ Ã³Ø ’Ú ôÅîñ Õðé ñÂÆ îéÅÀ°ä ç¶ ïåé òÜ¯º À°é•» éÅñ ÇéÁ» íðê±ð Ã¬Õ çÅ òÅÁçÅ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í ÇÃðçÅð Õê±ð ÇÃ³Ø é¶ íÅôÅÂÆ ÁÅèÅð ’å¶ ÁÜ¯Õ¶ ê³ÜÅì ç¶ ÇéðîÅä ñÂÆ Ô¯ÂÆ ìÇÔÃ ç½ðÅé À°êð¯Õå ê©Ã³× ’Ú ÇÃμÖ» éÅñ ðÃîÆ êμèð ’å¶ ÕÆå¶ ×Â¶ òÅÁç¶ î°ó Ç×äÅÂ¶ Í À°Ã çÅ ÜÅéçÅð íÅôä åÆÃðÆ ñ¯Õ-ÃíÅ ç¶ ÇðÕÅðâ çÅ ÇÔμÃÅ þ Í ãÆéåÅÂÆ Áå¶ ÇÃåî çÆ ÇÂ³åÔÅ þ ÇÕ À°Ã çÆÁ» ò÷éçÅð çñÆñ» çÅ éÅ À°ç¯º ÔÆ Áå¶ éÅ Õç¶ ìÅÁç ÇòμÚ ÔÆ Õ¯ÂÆ òÅÜì ÜòÅì ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Í ÇÃðçÅð ÇÃÔå êμÖ¯º ÇìîÅð ÃÆ êð À°Ô ÁÅêä¶ ÜμçÆ Çê³â ÖÅÜÅ ìÅÜ± å¯º Ãøð ÕðÕ¶ “À°Ã ê±ðé Ã°ÇÔðç Áå¶ ÃÅø-ÃÅø ÖðÆÁ» ×μñ» Õðé òÅñ¶ é½ÜòÅé Ã³å, Ü¯ Ô°ä çðìÅð ÃÅÇÔì ’Ú ÃÆ’’ Õ¯ñ À°êð¯Õå î°μÇçÁ» Ã³ì³èÆ ÇòÚÅð-×¯ôàÆ Õðé ñÂÆ Ç×ÁÅ Í À°Ã é¶ Ã³å é³± ê±ðÅ Ãîðæé ÇçμåÅ-íÅò¶º ÇÕ À°Ã é³± À°ç¯º çÆ ÁÕÅñÆ ñÆâðÇôê ’å¶ ìÔ°å òμâÅ Ã³ç¶Ô ÃÆ ÇÕ ÇÂÔ Ã³å é³± Õ¯ÂÆ ÃÅðæÕ ÕÅðòÅÂÆ Õðé ç¶ò¶×Æ ? Ã³å é³± õ°ç òÆ ÁÕÅñÆ é¶åÅò» Õ¯ñ¯º ÇÂÃ å¯º ÇÂñÅòÅ Õ¯ÂÆ Ô¯ð À°îÆç éÔÆº ÃÆ Í À°Ã ç¶ ðÅÜÃÆ ê©¯×ðÅî çÅ ÇÂμÕ ÇÔμÃÅ ÁÕÅñÆ ÁÅ×±Á» ÇòÚñ¶ öËðÃ³ÜÆçÅ õ°çöð÷» é³± ñ»í¶ ÔàÅÀ°äÅ ÃÆ Í ÇÂÃ êμÖ¯º À°Ã é³± òμâÆ ÃëñåÅ ÇîñÆ Í À°Ã çÆ ôÔÅçå å¯º å°ð³å ìÅÁç ÁÇÜÔ¶ ÃÅð¶ ÁéÃð ÕμÖ¯º Ô½ñ¶ Ô¯ ×Â¶ Í À°Ã ç¶ ðÅÜÃÆ òÅðÃ» çÆÁ» Ö°éÅîÆÁ» ç¶ ÇÂμÕ ¦î¶ ÇÃñÇÃñ¶ ç¶ ëñÃð±ê ÇÂÔ ñ¯Õ ÔÅñ çÆ ØóÆ î°ó À°μíð ÁÅÂ¶ Ôé Í ÁÕÅñÆÁ» å¯º ÇÂñÅòÅ, À°Ô ÁÅ÷Åç ÇÔ³ç°ÃåÅé ÇòμÚ ÇÃμÖ» çÆ ç°ðçôÅ ñÂÆ Õ¶ºçð ’å¶ ÕÅì÷ Õ»×ðÃ ÃðÕÅð é³± Ç÷³î¶òÅð ÃîÞçÅ ÃÆÍ À°Ã çÅ Áé°íò ÃÆ ÇÕ ì©ÅÔîäòÅç, Ü¦èð âòÆ÷é ç¶ ÁÅðÆÁÅ-ÃîÅÜÆÁ» Áå¶ éÇÔð±-êÇðòÅð çÅ ê©íÅò ÇÃμÖ» Áå¶ ÇÃμÖ-èðî Ã³ì³èÆ ÃðÕÅð çÆ àÕðÅúíðê±ð éÆåÆ ç¶ ê©¶ðÕ êÇÔ¬ Ãé Í ÁñìμåÅ, À°Ô ÜòÅÔð ñÅñ éÇÔð± é³± å» Ö¶óÆ ç¶ ×³×± ì©ÅÔîä, ÇÜÔóÅ ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø ç¶ Û¯à¶ ÃÅÇÔì÷ÅÇçÁ» Áå¶ Çìðè îÅåÅ é³± ôÔÆç ÕðòÅÀ°ä ñÂÆ Ç÷³î¶òÅð ÃÆ, çÆ ÔÆ Á½ñÅç ÇîæçÅ ÃÆ Í Çê©³ÃÆêñ ×³×Å ÇÃ³Ø é¶ òÆ ÇÂÕ¶ð» ÁÇÜÔÆ ÇàμêäÆ ÕÆåÆ ÃÆ êð³å± ÇìéÅ ôμÕ ÇÂÔ åôìÆÔ òÜ¯º ÔÆ ÃÆ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ éÇÔð± Ã³ì³èÆ À°êð¯Õå ÇòÚÅð Ã³å ÔðÚ³ç ÇÃ³Ø ñ½×¯òÅñ ç¶ ÇÂμÕ ÇìÁÅé ’å¶ ÇàμêäÆ ÕðÇçÁ» ê©×à ÕÆåÅ ÃÆ ÇÜÃ ÇòμÚ ñ½×¯òÅñ é¶ Á³ç¯ñé ç½ðÅé ÇÂμÕ î½Õ¶ ’å¶ ‘éÇÔð± êÇðòÅð ÇòμÚ ê±ðé íð¯ÃÅ’ ê©×àÅÇÂÁÅ ÃÆ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± Üç¯º ÇÂÔ ê°μÇÛÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ ÇÕ ÕÆ À°Ã çÅ À°êð¯Õå Õæé îÇÔ÷ ê©åÆÕÅåîÕ ÃÆ å» À°Ã é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ éÇÔð± êÇðòÅð ×³×± çÅ ÔÆ ÖÅéçÅé ÃÆ Áå¶ À°Ã ç¶ Õæé çÆ íÅòéÅ ÃμÚ-î°μÚ ÇÂÔ¯ ÔÆ ÃÆ Í Ã³å ÁÅêä¶ î³±Ô¯º Ôð ñø÷ ÃÅòèÅéÆê±ðòÕ éÅê-å¯ñ Õ¶ ÕμãçÅ ÃÆ Í ÃðÕÅð À°Ã ç¶ ÇõñÅø Õ¯ÂÆ òÆ ç¯ô ÁÅÇÂç éÔÆº ÃÆ Õð ÃÕÆÍ ÁõÆð åÕ À°Ã ç¶ ÇõñÅø Â¶Ü³ÃÆÁ» òμñ¯º, Ü¯ À°Ã ç¶ î³±Ô¯º ÇéÕñ¶ ÇÂμÕ-ÇÂμÕ ñø÷ çÆ ÛÅä-ìÆä ÕðçÆÁ» Ãé, çðÜ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÇÂμÕîÅåð î°ÕμçîÅ ÇÂμÕ ÜéåÕ íÅôä ’Ú À°Ôç¶ òμñ¯º ÇÂμÕ Ü» ç¯ ×°ÃËñ¶ ôìç òðåä Ã³ì³èÆ ÃÆ Í ÇÂÃ Õ¶Ã Ã³ì³èÆ òÆ ÃðÕÅð òμñ¯º Õç¶ Õ¯ÂÆ êËðòÆ éÔÆº ÕÆåÆ ×ÂÆ Í ÇÜò¶º-ÇÜò¶º ÃÅñ 1983 çÅ Á³å é¶ó¶ ÁÅÇÂÁÅ, ÔÅÕî ÇÚ³åÅå°ð Ô¯ À°μ¶á¶ ÇÕªÇÕ ÁÜ¶ åÅÂÆº À°Ôé» çÆÁ» åçìÆð» ÇÃð¶ ÚÅó•é ñÂÆ «óÆºçÅ îÅÔ½ñ ÁÅêäÆ ÇÃÖð é³± éÔÆº ÃÆ êÔ°³Ú ÃÇÕÁÅ Í ÇÂμÛå îÅÔ½ñ ÇÃðÜä çÆ ê©ÇÕÇðÁÅ é³± é¶êð¶ ÚÅó•é ñÂÆ Þ±á¶ ê©ÚÅð çÆ ñ×ÅåÅð î°ÇÔ³î

135 ðÅÔÆ Ã³å é³± ÔÇæÁÅðì³ç ìöÅòå çÅ Ã³ÚÅñé Õð ðÔ¶ ÇÂμÕ òμâ¶ ÁÅ×± òÜ¯º í³ÇâÁÅ Ç×ÁÅ Í çðìÅð ÃÅÇÔì Ãî±Ô é³± ìÅöÆÁ» Áå¶ À°é•» ç¶ ÁÃñ¶õÅé¶ ç¶ þâÕ°ÁÅàð òÜ¯º ê©ÚÅÇðÁÅ Ç×ÁÅ Í Ô°ä åÅÂÆº òÆ ÇÂÔ ÃμÚ þ ÇÕ À°Ã î½Õ¶ åÕ À°μæ¶ ìÔ°åÆ ÚðÚÅ ï¯× Õ¯ÂÆ ÔÇæÁÅð éÔÆº ÃéÍ Ã³å ç¶ ÁÅêä¶ õ³±-õÅð ÁÕÃ Ã³ì³èÆ îÆâÆÂ¶ òμñ¯º Öó•¶ ÕÆå¶ ×Â¶ ÔÀ±Â¶ é³± À°Ã Ãî¶º Ü¯ðçÅð ÞàÕÅ ñμ×Å Üç¯º Ã³å é¶ ìμÃ ïÅåðÆÁ» çÆÁ» ÔμÇåÁÅò» òð×Æ * ÕÅÇò-å°Õ» çÅ Áé°òÅç ê°ÃåÕ ç¶ Ã³êÅçÕ ÇÃðçÅð ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø òμñ¯º ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Í ì¶Ô±çÅ ÇÔ³ÃÅ çÆ Ö°μñ•¶ÁÅî Çé³çÅ ÕÆåÆ Í ÇÃμà¶ òμÜ¯º ÃÅÇ÷ô» ç¶ ðÚËåÅ ì°ðÆ åð•» ì°õñÅ ×Â¶ ê©åÆå Ô¯Â¶ Í ðÚÆ ×ÂÆ ï¯ÜéÅ é³± Á×»Ô å¯ðé ñÂÆ Ô°ä ÷ð±ðÆ Ô¯ Ç×ÁÅ ÃÆ ÇÕ çðìÅð ÃÅÇÔì é³± ÔÇæÁÅð» éÅñ éμÕ¯-éμÕ íÇðÁÅ ÜÅò¶ Í ÃÅÇ÷ôÆÁ» ñÂÆ ÃÇæåÆ Ô¯ð òÆ ìçåð Ô¯ ×ÂÆ Üç¯º ç±ð-Çç©ôàÆ ðμÖä òÅñ¶ ÇéðêμÖ çðôÕ», ÇÜé•» ÃÅðÆ ìçéÆå ÚÅñ é³± ì°μÞ ÇñÁÅ, é¶ êÇÔñ-ÕçîÆ ÕðÕ¶ ÇÂÔ ÃμÚÅÂÆ ÇðÕÅðâ ’å¶ ÇñÁÅªÇçÁ» ÇÕÔÅ ÇÕ À°Ôé» òμñ¯º ìóÆ ìÅðÆÕÆ éÅñ ÕÆåÆ ×ÂÆ ÛÅä-ìÆä çðìÅð ÃÅÇÔì ’Ú ÔÇæÁÅð» çÆ î½Ü±ç×Æ Áå¶ Ãî±Ô ÇòÚñÆÁ» ×åÆÇòèÆÁÅ Ã³ì³èÆ ÃðÕÅðÆ çÅÁò¶ é³± Þ°áñÅªçÆ þ Í Ô°ä îÃñ¶ é³±• Â¶é¶ éÅ÷°Õ êμèð À°μå¶ ñË ÜÅä À°êð³å ‘ò¯àðÅÜéÆåÆ’ ç¶ ôËåÅé ÁÅÕÅò» ñÂÆ ÇÂÃ éò¶º ê©×à Ô¯Â¶ òÃå±×å ïæÅðæ é³± ÇÂμÕçî åÃñÆî Õð ñËäÅ åìÅÔÕ°é Ô¯ ÃÕçÅ ÃÆ Í Þ±á¶ ÃðÕÅðÆ çÅÁÇòÁ» å¯º À°ñà ê©×à Ô¯Â¶ ÃμÚ ç¶ ÚðÇÚå Ô¯ä ç¶ ÇÃμà¶ òÜ¯º Ã³å ç¶ þâÕ°ÁÅàð ÇòμÚ ÔÇæÁÅð» çÆ ÇÂμÕ òμâÆ Ö¶ê Ãî×ñ Õðé çÅ ïåé ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Í À°Ã ç¶ é÷çÆÕ ÜÅä¶ Ü»ç¶ Õ°Þ ÇòÁÕåÆÁ» åÕ êÔ°³Ú ÕÆåÆ ×ÂÆ Í ÇÂμÕ îÅîñ¶ ’Ú ÇÂÔ ÇÂμÕ Ã¶òÅèÆé ÇÃμÖ Çì©×¶âÆÁð ÃÆ Ü¯ ååÕÅñÆ ÃðÕÅð ç¶ çðìÅð ÃÅÇÔì ’å¶ ÔîñÅ Õðé ç¶ ê©åμÖ ÇÂðÅç¶ å¯º ìÔ°å ö°μÃ¶ ÇòμÚ Ô¯ä çÅ ã½º× Õð ÇðÔÅ ÃÆ Áå¶ À°Ã é¶ ÁÅêäÆ Çåμñ-ë°μñ Ã¶òÅ òÜ¯º ñ¯ó êËä ’å¶ ÔÇæÁÅð» çÅ ê±ðÅ àðμÕ î°ÔμÂÆÁÅ Õðé çÆ ê¶ôÕô ÕÆåÆ Í ÇÜé•» é³± çÅñ ÇòμÚ ÕÅñÅ é÷ð ÁÅÇÂÁÅ, À°Ôé» ÇÂÔ Ú¯×Å ü×ä å¯º ÇÂéÕÅð Õð ÇçμåÅ Í ÇÂμÕ Ô¯ð ÇòÁÕåÆ é¶ À°Ã é³± ÇÕðåÅðæ ÕÆåÅ Áå¶ ÇÂò¶º êÅÇÕÃåÅé å¯º ðÅÜÃæÅé ÃðÔμç ðÅÔÆº Ãî×ñ ÕÆå¶ ÔÇæÁÅð çðìÅð ÃÅÇÔì Ãî±Ô ’Ú çÅõñ ÕÆå¶ ×Â¶ Í ÇÂÔ ã¯ÁÅ-ã°ÁÅÂÆ ÕÅð Ã¶òÅ ç¶ ÇÂμÕ àðμÕ ’Ú ÕÆåÆ ×ÂÆ Í î×ð¯º ÜÅ Õ¶ ÇÂÔé» ÔÆ ÔÇæÁÅð» çÆ ìðÅîç×Æ ñÂÆ Ü¯ åÇñÃîÆ ÕÔÅäÆ ðÚÆ ×ÂÆ, À°Ã å¯º ÁμÜ ÃÅð¶ òÅÕø Ôé Í ø½ÜÆ Ôîñ¶ å¯º Õ°Þ Õ° îÔÆé¶ êÇÔñ» ÇÂμÕ î½Õ¶ ’å¶ ÇÂª ê©åÆå Ô°³çÅ ÃÆ ÇÕ ÁÜ¶ òÆ îÃñ¶ éÇÜμá¶ ÜÅ ÃÕç¶ Ôé Í Ãî°μÚÅ éÅàÕ Ö¶â ðÔÆÁ» ôÕåÆÁ» é³± ÇÂÔ ÜÚÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ ÇÕ ×μñìÅå ÁÅð³íä çÅ ÇìÔåð ã³× ÇÂÔ Ô¯ò¶×Å ÇÕ êÇÔñ» Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ é³± ÇÂμÕ ÃμÚ¶-Ã°μÚ¶ Ã³å òÜ¯º îÅéåÅ ÇçμåÆ ÜÅò¶, Ü¯ ÇÕ À°Ô ÔÕÆÕå ÇòμÚ þ òÆ ÃÆ Í ÇÂÃ é°Õå¶ ’å¶ å°ð³å ÃÇÔîåÆ Ô¯ ×ÂÆ Áå¶ ÇÂμÕ Ôøå¶ å¯º òÆ Øμà Ççé» ç¶ Á³çð Õ»×ðÃ çÅ ååÕÅñÆ Üéðñ ÃÕμåð ðÅÜÆò ×»èÆ Ú³âÆ×ó• ÁÅÇÂÁÅ Áå¶ À°Ã é¶ Ã³å çÆ ôõÃÆÁå çÆ ÔÕÆÕå é³± êðòÅé ÕðçÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÇìÁÅé ç¶ ÇçμåÅ ÇÕ ‘Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÂμÕ ÃÇåÕÅðï¯× èÅðÇîÕ é¶åÅ þÍ’ ÁõÆð ÇÂÃ ÕÅðòÅÂÆ ’Ú¯º òÆ Õ¯ÂÆ ÃÅðæÕ éåÆÜÅ éÅ ÇéÕÇñÁÅ ÇÕªÇÕ ÇÂÔç¶ éÅñ ÔÆ ÇÂμÕ ê±ðò-ôðå ÇÂÔ ñ×ÅÂÆ ×ÂÆ ÃÆ ÇÕ Ã³å Úμñ ðÔÆ Üμç¯-ÜÇÔç éÅñ¯º éÅåÅ å¯ó ñÂ¶ Í Ã³å òμñ¯º ÁÇÜÔÅ Õ°Þ òÆ Õðé çÅ ÃòÅñ ÔÆ éÔÆº ÃÆ

136 Àμ°áçÅ ÇÕªÜ° À°Ô ÇÂÃ é³± ÁÕÅñÆÁ», ÇÃμÖ» Áå¶ ê³ÜÅì ç¶ òÅÜì ÔμÕ» ç¶ î°μÇçÁ» é³± Çåñ»ÜñÆ ç¶äÅ ÃîÞçÅ ÃÆ Í ÇÂÔ ×μñ òμÖðÆ þ ÇÕ À°Ô Õ°Þ Çòô¶ô ÁÕÅñÆÁ» ìÅð¶ ÇòÁÕåÆ×å êμèð å¶ ÇÕò¶º Ã¯ÚçÅ ÃÆ êð À°Ô úéÆ ç¶ð À°Ôé» çÆ Ô¶áÆ Ô¯ä ç¶ä òÅñÅ éÔÆº ÃÆ Üç¯º åÕ À°Ô ñ¯Õ» çÆ é°î°ÇÂ³ç×Æ Õðé çÅ çÅÁòÅ Õðç¶ Ãé Í ÁÇÜÔÆ î½ÕÅ-ê©ÃåÆ òð×Å ÁÇå-ÕîÆéÅ êμÖ À°Ã çÆ Çøåðå çÅ ÇÔμÃÅ éÔÆº ÃÆ ÁÅõðÕÅð À°Ô ÇÂμÕ èðîÆ ê°ðô ÃÆ Áå¶ ÁÕÅñ ê°ðÖ çÆ Á×òÅÂÆ ’Ú ÇÂμÕ éËÇåÕ Ü³× ñóé çÅ çÅÁò¶çÅð ÃÆ Í Ãí å¯º òμè À°Ô, êðÖ çÆ ØóÆ ’Ú, ÁÅêä¶ ñ¯Õ» éÅñ Öó•é é³± ÁÅêä» ð±ÔÅéÆ øð÷ ÃîÞçÅ ÃÆ Í ìÔ°å ÃÅð¶ ÁÕÅñÆ é¶åÅ ÁÅêäÆ òÅðÆ ÁÅÀ°ä ’å¶ À°Ôç¶ éÅñ éÔÆº Öó•¶ Í À°Ã çÅ Ãîðæé Õðé çÆÁ» ðÃîÆ ÃÔ°³Á» ÖÅä òÅñ¶ òÆ ÁõÆð À°Ã é³± Ûμâ ×Â¶ Í ÇÂò¶º ÔÆ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ Ã°ðμÇÖÁÅ ñÂÆ ñóé çÆÁ» ÃÔ°³Á» üμÕä òÅñ¶ òÆ íμÜ ×Â¶; À°Ã ÕÅñ¶ ï°μ× çÆ ØàÆÁÅ Õ±àéÆåÆ ÇòμÚ ÇÂμÕ Ô¯ð ÁÇèÁÅÇÂ çðÜ Ô¯ Ç×ÁÅ Í 1984 ç¶ ÁÅð³í ’Ú ÇÂÔ Ãêôà Ô¯ üμÕÅ ÃÆ ÇÕ ÔæñÆÁ» Ãåð» ç¶ ñ¶ÖÕ òμñ¯º ÃÅñ å¯º òÆº òμè êÇÔñ» ê©×à ÕÆå¶ õçô¶ Áå¶ Ã³íÅòå ØàéÅò» é÷çÆÕ ê°μÜ ðÔÆÁ» Ôé Í ÕÇÔð ç¶ ÕÅñ¶ ìμçñ Ã³Øä¶ Ô¯ ðÔ¶ Ãé Í Ã³å Áé¶Õ» òÅð â³±Ø¶ Á³åð-ÇèÁÅé çÆ ÁòÃæÅ ’Ú Úñ¶ Ü»çÅ Áå¶ ÁÕÃð ÇÂª ê©åÆå Ô°³çÅ ÇÜò¶º À°Ô ÃðÆðÕ êμÖ å¯º Û°μà Ô¯ð Ãí êμÖ» å¯º îÔÅé ×°ð± ç¶ ÃÇîÁ» ’Ú ÇòÚð ÇðÔÅ Ô¯ò¶ Í ÃçÆÁ» çÆ Çòμæ ç¶ ìÅòÜ±ç òÆ ÇÂª ñμ×çÅ ÇÜò¶º À°Ã é¶ ×°ð± çÃî¶ô ç¶ éÅñ ÔÆ Áé³çê°ð ÃÅÇÔì å¯º Ô÷±ð ÃÅÇÔì åÕ À°Ã ç¶ ÔîðÕÅì ÇÃêÅÔÆ òÜ¯º ÇÂÕμÇáÁ» ÔÆ Á³åî-ïÅåðÅ ÕÆåÆ Ô¯ò¶ Í ‘ÇÕÁÅ ôÅéçÅð ÇçÔÅóÅ ÃÆ.... ÇêåÅ î°öñ ìÅçôÅÔ ç¶ éÅñ ìËá¶ Ôé.... êð À°Ã ×°ÃåÅõ ÕÅ÷Æ òμñ ò¶Ö¯; À°Ô ÇÕò¶º ÁÅêä¶-ÁÅê é³± î±ðÖ ÇÃμè Õð ÇðÔÅ þ’, À°Ô çÃî ÇêåÅ çÆ ìÔÅçð ôÅÔ éÅñ î°ñÅÕÅå çÆ ØàéÅ é³± Ú¶å¶ ÕðÇçÁ» ÕÇÔ³çÅ Í À°Ã ç¶ ìÚé» å¯º ÇÂÔ ïÕÆé ìμÞä ñμ×çÅ ÇÕ ÇÜò¶º À°Ã é¶ ÚîÕ½ð çÆ Ü³× òÆ õ°ç ñóÆ Ô¯ò¶; çÆéÅ Õ»×ó ÇòÖ¶ ×°ð± òμñ¯º î°öñ ðÅÜ çÆ Üó• ê°μàä çÅ îÔμåòê±ðé Çç©ô ÁμÖÆº åμÇÕÁÅ Ô¯ò¶; ÇÜò¶º À°Ô ðÅÜÃæÅé ç¶ ð¶åñ¶ ÇàμÇìÁ» ÇòμÚ ×°ð± çÃî¶ô ç¶ éÆñ¶ Ø¯ó¶ ç¶ éÅñ-éÅñ ç½ÇóÁÅ Ô¯ò¶, ÇÜò¶º À°Ã é¶ çÃò¶º ×°ð± çÆ êÇòμåð ç¶ÔÆ ’å¶ ÁõÆðñ¶ ÜÅé-ñ¶òÅ ÷õî é³± õ°ç ç¶ÇÖÁÅ Ô¯ò¶; ÇÜò¶º çÃî ÇêåÅ çÆ Ã³çñ çÆ ÇÚÖÅ À°Ã çÆ ÁÅêäÆ ç¶Ö-ð¶Ö Ô¶á ÇåÁÅð ÕÆåÆ ×ÂÆ Ô¯ò¶ Áå¶ À°Ô çÃî ÇêåÅ òμñ¯º ÁÅêäÆ ÇÚÖÅ òÅñÅ å³ì± ì³ç Õð ñËä À°êð³å ÁÃîÅé Û³±ÔçÆÁ» é±ðÅéÆ ñÅà» éÅñ ê±ðÅ Ã³ÃÅð ×°ð± ç¶ Üñ½ éÅñ ð°ôéÅ À°μáä åÅÂÆº À°μæ¶ Öó•Å ÇðÔÅ Ô¯ò¶ Í ÁÅêäÆ ÁÃÅèÅðé ÇÃîðåÆ ÇòμÚ¯º ÇÂÔé» ØàéÅò» çÅ òðäé ÕðçÅ À°Ô ÇÂª ê©åÆå Ô°³çÅ ÇÜò¶º À°Ô À°Ã î½Õ¶ òÆ ÃðÆðÕ å½ð ’å¶ ÇÂÔé» é³± ÁμÖÆº åμÕ ÇðÔÅ Ô¯ò¶ Í ôÔÅçå çÆ ØóÆ ñÂÆ ÁÅêä¶-ÁÅê é³± ÇåÁÅð Õðé çÅ ÇÂÔÆ åðÆÕÅ ÃÆ À°ÃçÅ Í ôÔÅçå Ã³ì³èÆ ç°ÇéÁÅòÆ ò¶ðò¶ ÜÅäé ñÂÆ òÆ À°Ô âÅãÆ ìðÆÕÆ çÆ Ôμç åÕ À°åÃ°Õ ÃÆ Í À°Ô ê±ð¶ çðìÅð ÃÅÇÔì Ãî±Ô é³± ð±ÔÅéÆÁå ÇòμÚ ð³Ç×ÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ î³éçÅ ÃÆ Í êð Çëð òÆ À°Ã é¶ ðä-åμå¶ ÇòμÚ Ü±Þ îðé ñÂÆ ÇìÔåðÆé ÇàÕÅäÅ ÜÅäé çÆ ñ¯ÚÅ ê©×àÅÂÆÍ À°Ã é³± Ã°ÞÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ ÇÕ ÇÂÇåÔÅÃÕ é÷ðÆÂ¶ å¯º ÁÕÅñ åõå, çðôéÆ ÇâúãÆ Áå¶ îÆðÆ-êÆðÆ ç¶ ç¯Ô» ÇéôÅé» ç¶

137 é¶ó¶, Çå³é» å¯º ìðÅìð çÆ ç±ðÆ òÅñÆ Õ¯ÂÆ Ü×•Å ÔÆ ôÇÂç Ãí å¯º ã°ÕòÆº Ô¯ò¶×Æ Í ÇÂμæ¶ ÔÆ ìÅìÅ ×°ðìõô ÇÃ³Ø Áå¶ À°é•» ç¶ åÆÔ ÃÅæÆ 1762 ÂÆÃòÆ ’Ú ÁÇÔîç ôÅÔ ÁìçÅñÆ ç¶ èÅóòÆ çñ» çÅ ê©åÆÕÅåîÕ Çòð¯è Õðç¶ Ô¯Â¶ ôÔÆç Ô¯Â¶ Ãé Í Ã³å æ¯ó•Å Õ° Á³åð-ÇèÁÅé Ô¯ä À°êð³å Õ°Þ Ü¯ôÆñÆ ÁÅòÅ÷ ÇòμÚ ì¯ÇñÁÅ, ‘òÅÔ îðéÅ ¯ ×°ð± çÆ ç¶ÔñÆ ’å¶ ÇÃð Áå¶ ç¶ÔÆ íÅÂÆ îéÆ ÇÃ³Ø ò»× ì³ç-ì³ç Í’ Ü¶ À°Ã çÆ ôÔÅçå Ã³ì³èÆ ÇÂμÕ ò¶ðò¶ é³± î³éÆÂ¶ å» ÃμÚÆ ÁÇÜÔÅ ÔÆ òÅêÇðÁÅÍ ÚÅð¶ êÅÇÃú ×¯ñÆÁ» ç¶ òð•ç¶ îÆºÔ ’Ú Ã³å ç°μè-ÇÚμàÅ ì¶çÅö Ú¯ñÅ êÇÔéÆ, ÇÃð ’å¶ Õ¶ÃðÆ çÃåÅð ÃÜÅÂÆ, Õ¶ÃðÆ ð³× çÅ ÕîðÕμÃÅ ÕÆåÆ, ÁÅêä¶ Õ°Þ ÃÅæÆÁ» Ãî¶å ìóÆ ô»å-ÇÚå ÁòÃæÅ ’Ú ÜËÕÅðÅ ×ÜÅªÇçÁ» ÁÕÅñ åõå ç¶ Öμì¶ êÅÃ¶ çÆÁ» ê½óÆÁ» À°åÇðÁÅ Í À°Ã é¶ ÁÅêä¶ Ôμæ ÇòÚñ¶ ôÃåð ’Ú¯º ×¯ñÆ ÚñÅ Õ¶ ÁÅõðÆ ÃñÅîÆ ÇçμåÆ Áå¶ å°ð³å ÔÆ îÆðÆ-êÆðÆ ç¶ ÇéôÅé ÃÅÇÔì» ç¶ é¶ó¶-å¶ó¶ ÇÜÔ¶ ÇòÁÅÕ°ñ ‘èðå° îÅåÅ’ é¶ À°Ã é³± ÁÅêäÆ ×¯ç ’Ú Ã³íÅñ ÇñÁÅ Í ÇÂò¶º À°Ô àÕÃÅñ ç¶ ê±ðìñ¶ î°ÖÆ ìÅìÅ çÆê ÇÃ³Ø, ÇÜÃ çÅ â¶ðÅ Ü» ÃçÆòÆº ÇòôðÅî ÁÃæÅé À°μæ¯º Õ°Þ ÃËºÕó¶ ×÷ ÔÆ ç±ð þ, Áå¶ ìÅìÅ ×°ðìõô ÇÃ³Ø, ÇÜÃ çÆ ×¯ç ’Ú À°Ô ôÔÆç Ô¯ÇÂÁÅ, çÅ ÃçÆòÆ ÃÅæÆ Ô¯ ÇéμìÇóÁÅ Í ÇÂª ÇÂÃ ï°μ× çÅ Ãí å¯º ÂÆîÅéçÅð, Ãí å¯º òμè òÚéìμè, ÕæéÆ å¶ ÕðéÆ çÅ ê±ðÅ èéÆ Áå¶ çñ¶ð-îðç ÃÅé³± ÃçÆòÆ ÁñÇòçÅ ÕÇÔ Ç×ÁÅ Í À°Ã ç¶ À°ç¶ô, À°Ã çÆ ôÔÅçå çÆ Ü×•Å Áå¶ À°Ã çÅ î½å é³± ×ñòμÕóÆ êÅÀ°ä çÅ Á³çÅ÷ ÇÂÃ ÇòôòÅÃ é³± êðêμÕ Õðç¶ Ôé ÇÕ ôÅÇÂç À°Ô ðμì çÅ òÆ êðî-ÇêÁÅðÅ ÃÆ Í À°Ã çÆ À°μåîåÅ çÅ ÇÂμÕ êËîÅéÅ À°Ô ×ÇÔðÅÂÆ ÃÆ ÇÜÃ ÇòμÚ¯º ò³éÃ°ò³éÆÁ» èÅðéÅò» ç¶ ÇÃμÖ À°Ã éÅñ ÁÅêäÅ õ±éÆ ÇðôåÅ Ô¯ä òð×Å Áé°íò Õðç¶ Ãé Í À°Ã ç¶ ÜÆòé-ÕÅñ ç½ðÅé À°Ôé» Ôî¶ôÅ À°Ã çÆÁÅ ÇÂμÛÅò» Áé°ÃÅð Úμñä çÅ ïåé ÕÆåÅ Í À°Ôé» çÆ òøÅçÅðÆ î½å å¯º òÆ êÅð åÕ ëËñÆ Ô¯ÂÆ ÃÆ Í ÇÂμÕ Áé°îÅé î°åÅìÕ Øμà¯-Øμà çÃ Ô÷Åð ÇòÁÕåÆ À°Ôç¶ éÅñ îð Çîà¶ Áå¶ Ãî°μÚ¶ ê³ÜÅì ’Ú¯º Áé¶Õ» Ô¯ð» é¶ ÁÇÜÔÅ Õ°Þ Õð-×°÷ðé çÆ ð°ÚÆ çÅ ÷¯ðçÅð ê©×àÅòÅ ÕÆåÅ Í ÇÂÔé» ÇòμÚ¯º Õ¶òñ ¤á Õ° ÁÅçîÆ ÔÆ À°Ã ç¶ àÕÃÅñ ÇòÚñ¶ ÃÅæÆ ÃéÍ Ô÷Åð» ÔÆ ÇÃμÖ» é¶ À°Ã ç¶ ÁÅõðÆ êñ» ’Ú À°Ã ç¶ éÅñ Öó•é ç¶ î³åò éÅñ Á³Çî©åÃð òμñ òÔÆð» Øμåä çÆ Õ¯Çôô ÕÆåÆ Í ÇÂÔé» ÇòμÚ¯º ìÔ°ÇåÁ» çÅ ðÅÔ ÇòμÚ ÔÆ Õåñ¶ÁÅî Õð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Í î×ð¯º, À°Ã é³± ê©¶ðéÅ-Ãð¯å î³é Õ¶ îð-Çîàä òÅÇñÁ» çÆ Ç×äåÆ çÅ Á³çÅ÷Å 1,50,000 þ Í Á³çðÖÅå¶ ê©Åêå ÃðÕÅðÆ Áé°îÅé 1,23,000 þ Í å»Ø êËçÅ Ô°³çÆ þ À°êð¯Õå òðåÅð¶ çÆ å°ñéÅ À°ÃçÆ ê©î°μÖ Çòð¯èÆ, ÁÇåÁ³å ôÕåÆôÅñÆ ê©èÅé î³åðÆ ÇÂ³çðÅ ×»èÆ çÆ ÃÇæåÆ éÅñ Õðé çÆ Í À°Ã å¯º êÇÔñ» À°Ã çÅ ÇêåÅ òÆ ê©èÅé î³åðÆ ÇðÔÅ ÃÆ Áå¶ À°Ôé» ç¯Ô» é¶ ÕÂÆ èðåÆ ’å¶ ðÆº×ä òÅÇñÁ» é³± À°μÚÅ üμÕ Õ¶ î°ñÕ ç¶ Ãí å¯º ôÕåÆôÅñÆ ÁÔ°ÇçÁ» ’å¶ êÔ°³ÚÅÇÂÁÅ ÃÆ Í ÇÂÔé» ÇòμÚ¯º Õ°Þ À°ç¯º À°Ã ç¶ éÅñ Ãé Üç¯º À°Ô ×¯ñÆÁ» çÅ ÇôÕÅð Ô¯ÂÆÍ À°Ã ç¶ À°êð åÅäÆ ÛåðÆ À°Ã ç¶ ÇÂμÕ Ãí å¯º òøÅçÅð Ã¶òÕ é¶ ëó ðμÖÆ ÃÆ êð ÇÂÔ À°Ã ç¶ Çâμ×ä òÅñÆ Ü×•Å å¯º ê³çð» îÆàð

138 êð•» Ã°μàÆ Ô¯ÂÆ ÇîñÆ Í ÇéðÃ³ç¶Ô, À°Ã é¶ ÇÂÃ øÅéÆ Ã³ÃÅð å¯º Õμñî-ÕμñÆ é¶ ÔÆ Õ±Ú ÕÆåÅ Í ÁÅêäÆ ôÔÅçå çÆ ØóÆ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇìñÕ°ñ À°Ã¶ ôÅé ÇòμÚ ðμå ÃÆ ÇÜÔóÆ ôÅé¯-ô¯Õå ÇÕÃ¶ ÁÃñ ôÔÆç ñÂÆ Ã³ÃÅð å¯º ÁÅõðÆ ÇòçÅ ñËä Ãî¶º ñÅ÷îÆ Ô°³çÆ þ Í ÇÂμÕ Ô¯ð Õæé î°åÅìÕ À°Ã é³± ÷õîÆ ÔÅñå ’Ú ì¶Ô¯ô êÂ¶ é³± ëó ÇñÁÅ Ç×ÁÅ Áå¶ ÇçμñÆ çðìÅð ç¶ Ô°Õî» ’å¶ À°Ã ç¶ îð ÜÅä åÕ À°Ã é³± òÇÔôÆÁÅéÅ åÃÆÔ¶ Ççμå¶ ×Â¶ Í ÃμÚÅÂÆ ê©×à Ô°³ÇçÁÅ êåÅ éÔÆº ÇÕ³éÅ ¦îÅ Ãî» ìÆå ÜÅò¶ ? ÇÜò¶º ÇÕ ç¯é» ÃÇæåÆÁ» ’Ú ÔÆ À°Ã çÆ À°Ã ôÅé é³± Õ¯ÂÆ Á»Ú éÔÆº ÁÅªçÆ, ÇÜÃ ôÅé ’Ú ÇÕÃ¶ ÁÃñ ôÔÆç çÅ ðμå Ô¯äÅ ñÅ÷îÆ Ô°³çÅ þ, ÇÂÃ ñÂÆ êÅáÕ ÁÅêäÆ õ°ôÆ Áé°ÃÅð ç¯Ô» ’Ú¯º ÇÜÃ îð÷Æ Õæé é³± ÃÇòÕÅð Õð ÃÕç¶ Ôé Í À°Ã Ççé ê³ÜÅì ç¶ ÁÅÕÅô ’å¶ ÇÂμÕ ×ðç íðÆ Ôé¶ðÆ ÛÅ ×ÂÆ Í îé°μÖåÅ Áå¶ ç¶ô ñÂÆ ÇÂÔ ÕÅñÅ Ççé ÃÆ ÇÜμæ¶ À°Ã îé°μÖ, ÇÜÃ é³± ðμì ç¶ ÇêÁÅð¶ òÜ¯º ÃÇåÕÅÇðÁÅ ÜÅäÅ ÚÅÔÆçÅ ÃÆ, é³± ÇÂª Ã±ñÆ Úó•Å ÇçμåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í ÁÇÜÔ¶ îé°μÖ Ã³ÃÅð ’å¶ ÁÅªç¶ Ôé, ÁÅêäÅ Ã³Ö¶ê ð¯ñ ÁçÅ Õðç¶ Ôé Áå¶ å°ð Ü»ç¶ Ôé Í ÁÃÆº ÁíÅ×¶, ÇÜé•» é³± ÁÇÜÔ¶ Õ½îÆ ç°Ö»å çÆ îÅéÇÃÕ êÆóÅ Ô³ãÅÀ°ä çÆ Ã÷Å ÇîñÆ þ Áå¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÜÔ¶ ÃμåòÅçÆ îÔ»ê°ðÖ å¯º îÇÔð±î Ã³ÃÅð ÇòμÚ ÜÆäÅ êË ÇðÔÅ þ, ÁÖÆð ÇÂÔ ÁðçÅÃ ÔÆ Õð ÃÕç¶ Ô» ÇÕ: ÒÔ¶ ÁÕÅñ ê°ðÖ! î°ó ÁÇÜÔÅ Õç¶ éÅ òÅêð¶ ÍÓ

139

Çí³âð»òÅñ¶ çÆ ôîôÆð* - ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø ÇéÔÅÇÂå öñå ÃîÇÞÁÅ Ç×ÁÅ, Çò×Åó Õ¶ ê¶ô ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Áå¶ ìçéÅî ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Ã³å Çí³âð»òÅñÅ, ÇÂμÕ ÃμÚÅ-Ã°μÚÅ, åðÕê±ðä Áå¶ ÁÃ±ñÆ îé°μÖ þ Ü¯ Ú¯ð é³± Ú¯ð ÕÇÔä ’Ú Öð¶ ôìç ÇÂÃå¶îÅñ Õðé¯º ÇìñÕ°ñ éÔÆº ÇÞÜÕçÅ Í À°Ô ÁÜ¯Õ¶ ðÅÜéÆåÕ» çÆ åð•» Ç×ðÇ×à ò»× ð³× éÔÆº ìçñçÅ Í À°Ãé¶ Õç¶ òÆ òμÖòÅç Ü» ÇÔ³ÃÅ çÅ ê©ÚÅð éÔÆº ÕÆåÅÍ Ô», êð À°Ô ÁÅêäÆ Õ½î ñÂÆ ìðÅìðåÅ Áå¶ ÇÂéÃÅø çÆ ê±ðé ð±ê ’Ú ê©ÅêåÆ çÆ ìÜÅÂ¶ â³×-àêÅÀ± Áå¶ ðÃÆñ¶ ñÅð¶-ñμÇêÁ» é³± ê©òÅé éÔÆº ÕðçÅ Í - Ã³êÅçÕ, ÇÃμÖ ðÆÇòÀ± ÁÜ¯Õ¶ Ççé» ’Ú Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø õÅñÃÅ ç¶ ôÃåðèÅðÆ òðåÅð¶ é³± ñ×ÅåÅð ì¶Ô±çÅ ã³× éÅñ íÅðåÆ À°ê-îÔ»çÆê ÇòÚñÆ Ãí å¯º ÇíÁÅéÕ îð÷ ç¶ ð±ê ÇòμÚ ê©ÚÅÇðÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ Í À°Ã ç¶ ÇÃμè-êμèð¶ Áå¶ Ôî¶ôÅ â³±Ø¶ ÇÃîðé Ü» ÔÅðÇçÕ ôðèÅ-íÅò ÇòμÚ ñÆé ðÇÔä òÅñ¶ ÃÅæÆÁ» é³± îÆâÆÂ¶ çÆ ÜÅç±ÂÆ ÛóÆ éÅñ îÇÔ÷ ÇÂÃ ÕÅðé ÇòéÅô Áå¶ åìÅÔÆ ëËñÅ ðÔ¶ ÇéμÜÆ ÖÅóÕ± ÔÇæÁÅðì³ç à¯ñ¶ çÅ ð±ê ÇçμåÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ ÇÕªÇÕ À°Ô ôÃåð» ÃÇÔå ÇòÚðç¶ Ôé Í Ãî°μÚÆ ê©ËμÃ òμñ¯º ÇÂÃ Ã³ì³èÆ Öó•¶ ÕÆå¶ ×Â¶ ÔÀ±Â¶, ÇÜé•» çÆ òÅÃåò ÇòμÚ ÇÕå¶ Õ¯ÂÆ Ô¯ºç éÔÆº þ, îÆâÆÂ¶ çÆ Õç¶ éÅ Ã³å°ôà Ô¯ ÃÕä òÅñÆ ÃéÃéÆ-ëËñÅÀ± ÇÔðÃ çÅ ÇÔμÃÅ þ Í êð ÇÂÃ ×μñ é³± Ø¯Öä çÆ Ãõå ñ¯ó þ ÇÕ î½Ü±çÅ ì©ÅÔîäòÅçÆ ÇÔ³ç± îÅéÇÃÕåÅ é¶ ÇÂÔé» Þ±áÆÁ» ÁøòÅÔÅ é³± ÇìéÅ Õ¯ÂÆ ÁÅñ¯ÚéÅåîÕ é÷ðÆÁÅ ÁêäÅÇÂÁ» ÇÕª ÃÇòÕÅð Õð ÇñÁÅ ? ÇÂÃ òðåÅð¶ é³± ÃîÞä çÆ Õ°³ÜÆ ôÅÇÂç ÇÂÃ ÜÅå-ê©æÅ-èÅðÆ ÃîÅÜ ÇòμÚ ÇÕÃ¶ ôÃåðèÅðÆ ÇòÁÕåÆ çÆ ÃîðμæÅ ê©åÆ î°Õ³îñ ì¶ÇÂåìÅðÆ Ô¯ä ÇòμÚ ÇòçîÅé þ Í ÇÂÔ ê©ÚÅð-ñÇÔð Â¶éÆ ôÕåÆôÅñÆ þ ÇÕ ÇÃμÖ» ÇòÚñ¶ ÇÂμÕ òð× (ÇÜé•» é³± íðîÅÀ± ôìçÅòñÆ ÇòμÚ ‘éðî-ÇõÁÅñÆ’ ÇÕÔÅ Ü»çÅ þ) åÕ ç¶ òÆ êËð À°μÖó ×Â¶ Ôé Í À°é•» ÃæÅÂÆ ÔÅÕî ìÔ°Ç×äåÆ çÆ ×Ëð – òÅÜì çòËå -íÅòéÅ çÅ * ÇÂÔ ñ¶Ö Á³×©¶÷Æ ÁÜÆå òμñ¯º ÕÇÔ Õ¶ ÇñÖòÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í ÇÂÔ 11 Á×Ãå, 1983 Ççé òÆðòÅð é³± ÇñÇÖÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í Üç¯º ÁÜÆå é¶ ÇÂÃ é³± Ûêä å¯º é»Ô Õð ÇçμåÆ å» î×ð¯º ÇÂÔ ‘ÇÃμÖ ðÆÇòÀ±’, ÕñÕμåÅ òμñ¯º éò³ìð, 1983 ÓÚ ÛÅÇêÁÅ Ç×ÁÅ Í ÇÂÃ çÅ Áé°òÅç ê©¯: Õ°ñìÆð ÇÃ³Ø òμñ¯º ÕÆåÅ Ç×ÁÅ þ Í

140 ö°ñÅî» ò»× êμÖ ê±ðé ç¶ ÕÂÆ ïåé ÕÆå¶ ×Â¶ Ôé Áå¶ ì¶ÁÕñÆê±ðòÕ ÔÅÕî ìÔ°Ç×äåÆ òμñ¯º ëËñÅÂÆ ÜÅ ðÔÆ ÇÂÃ èÅðéÅ çÅ ç¶ÖÅ-ç¶ÖÆ Ãîðæé ÕðéÅ ÁÅð³í ÇçμåÅ þ ÇÕ Ã³å çÅ ôÃåðèÅðÆ Ô¯äÅ èÅðÇîÕ å½ð ’å¶ ÁäÀ°ÇÚå þ-íÅò¶º ÇÕ ÇÂÃ Ã³ì³èÆ À°Ôé» Õ¯ñ Õ¯ÂÆ Ãêôà åðÕ éÔÆº þ Í ê°ðÅåé ÃÇîÁ» å¯º ñË Õ¶ ÁμÜ åÕ ç¶ ÔÇæÁÅð» åÕ, ÇÕðêÅé é¶, Çòô¶ô ð±ê ’Ú, ÇéμÜÆ áÅá-ìÅá ç¶ Çô³×Åð òÜ¯º ÁÅêäÅ ð°åìÅ ìðÕðÅð ðμÇÖÁÅ þ Áå¶ ÇÂÔ ðÅÜÃÆ ÁÅ÷ÅçÆ çÅ ÃÅèé Áå¶ ê©åÆÕ þ Í ÃÇòà÷ðñËºâ ç¶ À°Ôé» ê©»å» ÇòμÚ, ÇÜμæ¶ ÇÃμèÅ ñ¯Õå³åð ê©Úμñå þ, éÅ×ÇðÕ ÁÅêäÆ ÁÅ÷Åç ÔÃåÆ çÅ çÅÁòÅ ÇÜåÅÀ°ä õÅåð ÇðòÅÜ ç¶ å½ð ’å¶ ÕàÅð» êÇÔé Õ¶ ÁÃËºìñÆ ÇòμÚ Ü»ç¶ Ôé Í åñòÅð ÔÅñ» òÆ ×½ðò Áå¶ ÃòË-îÅä çÅ ÁÅñîÆ ÇÚ³é• þ Í ÇÜÔó¶ òÆ ç¶ô» ÇòμÚ ê©ÅÚÆé ÁÅðÆÁé ñ¯Õ» é¶ òÃ¶ìÅ ÕÆåÅ þ, À°μæ¶ Ã±ðìÆðåÅ çÅ ÁÅçðôÕ Çì³ì ÇÂμÕ ÃμÚ-î°μÚ ç¶ ÁÇÜμå ÔÆð¯ ç¶ Á³çÅ÷ ÇòμÚ Ü³×Æ Ø¯ó¶ çÆ ÃòÅðÆ Õð ðÔ¶ ÇÂμÕ ê±ðé ÔÇæÁÅðì³ç é½ÜòÅé çÆ åÃòÆð þ Í À°é•» çÆ ÁÅ÷ÅçÆ-êÃ³ç ê©Ú³â îÅéÇÃÕåÅ é¶ À°é•» ñÂÆ ÇÂÔ ñÅ÷îÆ ìäÅ ÇçμåÅ ÃÆ ÇÕ À°Ô ØÇÃÁÅÇðÁ» ò»× ÇòÚðé çÆ ìÜÅÂ¶ ôÅÔÆ îðç» òÅñÆ ÇçμÖ éÅñ Ã³ÃÅð ÇòμÚ ÇòÚðé Í ê©ÇÃμè ï±éÅéÆ Ã±ðî¶ Ô¯ð¶ôÆÁÃ ò»× ê©ÅÚÆé ï±éÆéÆ Áå¶ ð¯îé ñ¯Õ ìÔ°-Ç×äåÆ çÆ èªÃ î±Ôð¶ òÆ Áâ¯ñ ðÇÔ³ç¶, î½å Õðç¶ êð éî¯ôÆ éÅñ îðé å¯º æð-æð Õ³ìç¶ Ãé Í ê©ÅÚÆé ê³ÜÅìÆÁ» éÅñ åñòÅð çÅ Çòô¶ô ÃÅæ ÇðÔÅ þ Áå¶ ÁñËμ×÷Ëºâð òμñ¯º ê³ÜÅì å¯º åñòÅð» î³×òÅÀ°äÅ ìóÅ ÜÅÇäÁÅ-êÇÔÚÅÇäÁÅ åμæ þ Í ôÃåð» ê©åÆ ÇÂôÕ Áå¶ ÇÂÃ å¯º ê©¶Çðå Ô¯ä òÅñÆÁ» îÅéÇÃÕ ð°ÚÆÁ» é¶ ê©ÅÚÆé ÃÇîÁ» å¯º ÔÆ ê³ÜÅìÆÁ» ç¶ ÃîÅÜÕ Áå¶ ðÅÜÃÆ åÅä¶-ê¶à¶ é³± òμâ¶ êËîÅé¶ ’å¶ ê©íÅÇòå ÕÆåÅ þ Í ìðÅìðåÅ çÆ ÇòÁÅêÕ åÆìð ê©ÇòðåÆ À°é•» ç¶ ÃîÅÜ çÆ Çòô¶ôåÅ ÃÆ Ü¯ À°é•» çðÇîÁÅé ÇÕÃ¶ òÆ ÇÕÃî çÆ ÜÅå-ê©æÅ çÆ ÁäÔ¯ºç çÅ ïÕÆé ÇçòÅªçÆ þ Í À°é•» çÆÁ» ê°ôå» å¯º ÁμÜ åÕ ê©Úñå ê©ÅðæéÅò» ê©×à ÕðçÆÁ» Ôé ÇÕ À°Ô ÁÅêä¶ ê±ÜéÆÕ ç¶òÇåÁ» À°êð òÆ ÁÅêä¶ õ±éÆ Çðôå¶ ò»× ÔμÕ ÇÜåÅªç¶ Ãé Í À°é•» çÅ ðÅÜÃÆ-ÃîÅÜÕ Ã³×áé ÁÅåî-Çéðíð ÇÂÕÅÂÆÁ» çÅ Ãî±Ô Ô°³çÅ ÃÆ, Ü¯ ÁÅêäÆ õ°çî°õåÅðÆ ê©åÆ Ôî¶ôÅ ååêð ðÇÔ³ç¶ Ãé Í ï±éÅéÆ ÇÂÇåÔÅÃÕÅð» é¶ ê³ÜÅì ÇòμÚ Áé¶Õ» Ã°å³åð ×äðÅÜ» çÆ Ô¯ºç çÅ À°ñ¶Ö ÕÆåÅ þÍ Ãðìμå ç¶ íñ¶ çÅ ÇÃè»å À°é•» ÇòÚñ¶ åîÅî Ãî±ÔÕ ðÅÜÃÆ-ÃîÅÜÕ ÕÅðÜ» çÅ ÁÅèÅð ÃÆ Í ÇÂÔÆ ÕÅðé ÃÆ ÇÕ îÔÅïÅé ì°μè-îμå, ÁÅêäÆ À°çÅðòÅçÆ ÇçμÖ Áå¶ Çéð¯ñ Ãðì-Ã»Þ¶ Ãð¯ÕÅð» ÃçÕÅ, ê³ÜÅì ÇòμÚ â³±ØÆÁ» Üó•» ñÅ Ç×ÁÅ Í ê³ÜÅì é¶ ì°μè-îμå é³± Â¶éÆ Çôμçå éÅñ ÃÇòÕÅÇðÁÅ ÇÕ ê³ÜÅì çÆ èðåÆ ì°μè èðî ç¶ ÇòôòÆÕðé ñÂÆ ê©ÚÅð Ãð×ðîÆÁ» ç¶ Ã³ÚÅñé çÅ ÕÅð×ð ×ó• Ô¯ ÇéμìóÆ; ÇÜμæ¯º ÇÂÔ ì°μè-îμå ÚÆé, Áø×ÅÇéÃåÅé Áå¶ ÇÂÃ å¯º òÆ Á×»Ô åÕ ÜÅ ëËÇñÁÅ Í ååÕÅñÆ ì©ÅÔîäòÅç ÇÂÃ éð¯Â¶ ÃîÅÜ, Ü¯ îé°μÖåÅ çÆ ÃçÆòÆ Ö°ôÔÅñÆ é³± Ãîðêå ÷ìðçÃå éò¶º-éò¶ñ¶ ÇòÚÅð» é³± ÇéòÅÜä ç¶ Ãîðμæ ÃÆ, é³± ÕËðÆ ÁμÖ éÅñ ò¶Öä¯º ÷ðÅ éÅ À°μÇÕÁÅ Í ÕÆ êðÀ°êÕÅðÆ ×°ð± ÃÅÇÔìÅé» òμñ¯º ê³ÜÅì é³± ÁÅêä¶ ÕÇñÁÅäÕÅðÆ Çîôé çÅ Õ¶ºçð ìäÅÂ¶ ÜÅä çÅ åðÕ ÜÅäé ñÂÆ À°êð¯Õå ÚðÚÅ ÕÅøÆ éÔÆº þ ?

141 ÷¯ð ëó ðÔ¶ ì©ÅÔîäòÅç é¶ ÇÔ³ç± ÃîÅÜ é³± ÇÂÃ åìçÆñÆ ç¶ ç½ð å¯º ÇìñÕ°ñ ÁÇíμÜ ðμÖä ñÂÆ ê±ðÅ åÅä ñÅÇÂÁÅ Í ÁÅêä¶ öñì¶ é³± ÕÅÇÂî ðμÖä ÇÔå, ÃæÅÂÆ æ³î• òÜ¯º, À°Ãé¶ ê©î°μÖ ð±ê ÇòμÚ ÜÅå-êÅå ç¶ Õμàó åÅä¶-ìÅä¶ çÆ úà ñÂÆ Í ÜÅå» é³± ðμìÆ Ô°Õî òÜ¯º ÇéôÇÚå ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Í ÜÅå ò³â Áé°ÃÅð ÁÅêä¶ ÇÕμå¶ ÇéíÅÀ°ä Áå¶ î¯Öô-ê©ÅêåÆ ÇòÚÅñ¶ êðÃêð Ã³³ì³è Ô¯ä çÆ èÅðéÅ ê©Úñå ÕÆåÆ ×ÂÆ Í ÇòÁÕåÆ×å îÅéÇÃÕåÅ é³± âÅò»-â¯ñ Õðé ñÂÆ Çíμà ç¶ Ã³Õñê é³± éÅñ ðñÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ Í À°êð¯Õå ò³â-ê©äÅñÆ é³± î³éä å¯º éÅìð ÇòÁÕåÆÁ» Áå¶ Çòð¯èÆ òð×» ç¶ ÇÃð ’å¶ Ôî¶ôÅ À°é•» çÅ ÃîÅÜÕ ð°åìÅ ØàÅ Ççμå¶ ÜÅä çÆ åñòÅð ñàÕÅÂÆ ðμÖä çÆ ÇòòÃæÅ ÕÆåÆ ×ÂÆÍ ÇÂª î°Õ³îñ ð±ê ÇòμÚ Õ¶òñ Áå¶ Õ¶òñ ì©ÅÔîä-ÕôμåðÆ ×μáÜ¯ó ç¶ øÅÇÂç¶ ÇÔå (ÇÜÃ ÇòμÚ ÃðçÅðÆ Çëð ìÅ©Ôîä çÆ ÔÆ ÃÆ) ñ¯Õ» ç¶ ÁäÇ×äå ÇòôÅñ Ãî±Ô é³± ÇéðçËåÅê±ðòÕ ö°ñÅîÆ çÆ åðÃï¯× ÔÅñå åÕ ç°ðÕÅÇðÁÅ Ç×ÁÅ Í ÕôμåðÆÁ» é³± òðä-ÁÅôðî Ü» ç±Ü¶ ôìç» ÇòμÚ ÜÅå-êÅå ç¶ åÜòÆ÷ô°çÅ Çéïî» çÆ ðÖòÅñÆ çÅ Õ³î Ã³íÅÇñÁÅ Ç×ÁÅ Áå¶ Õ¶òñ ÇÂÃ òð× ç¶ ñ¯Õ» é³± ÔÆ ê¶ô¶ òÜ¯º ÃËÇéÕ ×åÆÇòèÆÁ» ñÂÆ ÔÇæÁÅð ê©ï¯× Õðé çÆ ÁÅÇ×ÁÅ ÇçμåÆ ×ÂÆ Í ô±çð Ü» ÁÜ¯ÕÆ ôìçÅòñÆ ’Ú çÇñå, ÇÜÃ ÔμÕ åÕ éðÕ í¯×ä ñÂÆ îÜì±ð Ãé, À°Ã çÆ ÃÆîÅ ôÅÃåð» (èÅðîÕ-ÁÅÚÅð-Ã³ÇÔåÅ é³± ÇéðèÅðå Õðç¶ ÕÅé³±é) çÆÁ» ã°ÕòÆÁ» îμç» å¯º îÅêÆ ÜÅ ÃÕçÆ þ Í ÇÂÔ (ôÅÃåð) îÇÔ÷ æ¯æÆ ôìçÅòñÆ ÔÆ éÔÆº ÃÆ ìñÇÕ ÇÂÃé³± ÇÔ³ç±-Ü×å òμñ¯º ðμì ç¶ ÁòåÅð» òÜ¯º î³é¶ Ü»ç¶ Ã©Æ ÇÕôé Áå¶ Ã©Æ ðÅî çÅ Ãîðæé òÆ ê©Åêå ÃÆ Í Ã©Æ ðÅî é³± å» õÅÃ å½ð ’å¶ ÁμÜ åÅÂÆº ‘îÇðÁÅçÅê°ðô¯åî’ òÜ¯º ê±ÇÜÁÅ Ü»çÅ þÍ ÇÂÔ ç¯ºò¶ ðμìÆ ÁòåÅð Ô¯ä ç¶ éÅñ-éÅñ ìÅçôÅÔ òÆ Ãé Í ÃæÅêå îé½å Áé°ÃÅð “êðÜÅêåÆ é¶ À°Ãé³± (ô±çð é³±) Ô¯ðé» ÜÅå» ç¶ ö°ñÅî òÜ¯º êËçÅ ÕÆåÅ þ (îÔ»íÅðå 12, 2295, 2297)Í ÁÅÇÂåÇðÁÅ ìÅ©Ôîä ô±çð é³± ‘ÇìéÅ ç¯ô Õ¯ðó¶ îÅð¶ ÜÅä çÆ Ã÷Å çÅ ÁÇèÕÅðÆ’ ÕÇÔ³çÅ þ (ïæÅ éÅîÅòÅÇèÁÅ) Í ÁêÃå³íÅ (111, 10-27) ÇéðèÅðå ÕðçÅ þ ÇÕ ‘À°êðñÆÁ»’ Çå³é ÜÅå» ç¶ îé°μÖ» Çòð°μè ÁêîÅéÜéÕ ôìç òðåä òÅñ¶ ô±çð çÆ ÜÆí Õμà ÇçμåÆ ÜÅò¶ Í êÇÔñÆÁ» Çå³é ÜÅå» éÅñ ìðÅìðåÅ ÔÅÃñ Õðé çÆ ÇÔîÅÕå Õðé òÅñ¶ ô±çð é³± Õ¯ðó¶ îÅð¶ ÜÅä Í’’ ÇÂÃ å¯º òÆ Á×»Ô ÇòòÃæÅ ÃÆ ÇÕ Ü¶ Õ¯ÂÆ ô±çð Ççò ÜÅåÆÁ» ç¶ éÅî Áå¶ Üéî Ã³ì³èÆ ì¯ñ-Õ°ì¯ñ Õð¶ å» À°Ãç¶ î³±Ô ’Ú çÃ ª×ñ ¦îÅ ñ¯ºÔ¶ çÅ ÇÕμñ á¯Õ ÇçμåÅ ÜÅò¶Í ô±çð é³± èÅðÇîÕ ðÃî» ÁçÅ Õðé çÆ îéÅÔÆ ÃÆ Í À°Ã é³± èðî ç¶ Ç×ÁÅé å¯º ÇìñÕ°ñ ÁäÜÅä ðμÖ¶ ÜÅä çÅ Ô°Õî ÃÆ Í Ü¯ ô±çð Ççò ÜÅåÆÁ» ç¶ ÇÕÃ¶ ÇòÁÕåÆ é³± ×ÅñÆ-×ñ¯Ú Õð¶ Ü» À°Ã ’å¶ ÃðÆðÕ ÔîñÅ Õð¶ å» À°Ã çÅ Ã³ì³èå Á³× Õμà Ççú; Ü¶ ô±çð Ú¯ðÆ-ÇÛê¶ ò¶ç» çÅ À°ÚÅðé Ãðòä Õð¶ å» À°Ãç¶ Õ³é» ’Ú ÇêØñÆ Ô¯ÂÆ ñÅÖ Ü» ÇÃμÕÅ êÅ ÇçμåÅ ÜÅò¶; Ü¶ À°Ô ò¶ç» çÅ À°ÚÅðä Õð¶ å» À°ÃçÆ ÜÆí Õμà ÇçμåÆ¶ ÜÅò¶; Ü¶ À°Ô òËÇçÕ íÜé» é³± ÷°ìÅéÆ ïÅç Õð ñò¶ å» À°Ã ç¶ ÃðÆð ç¶ à°Õó¶ Õð Ççμå¶ ÜÅä (×½åî 12¢) Í îé³± é¶ Â¶ç³± òÆ Á×»Ô ÇéðèÅðå Õð ÇçμåÅ ÇÕ Ü¯ ô±çð ÁÇíîÅéê±ðòÕ ìÅ©Ôîä é³± èðî-À°êç¶ô ç¶ò¶ å» ðÅÜÅ À°Ãç¶ î³±Ô Áå¶ Õ³é» ’Ú

142 ×ðî å¶ñ ê°ÁÅ ç¶ò¶ Í ÃòÅîÆ èðî åÆðæ é¶ ìóÅ ì¶ÇÞÜÕ Ô¯ Õ¶ ÇÂÃ ÃÇæåÆ çÅ ÇéÚ¯ó ê¶ô ÕÆåÅ þ-“ÇÕÃ¶ òÆ ÃÅîðÅÜÆ åÅÕå é¶ Õç¶ òÆ Õî÷¯ð ñ¯Õ» À°êð Â¶éÅ ÇéðçÂÆ Áå¶ ÁÅåîÅ-ÇòéÅôÆ öñìÅ ÃæÅêå éÔÆº ÕÆåÅ ÇÜ³éÅ ì©ÅÔîä» é¶ Ô¯ðé» ÇÔ³ç±Á» À°êð ÕÆåÅ þ Áå¶ éÅ ÔÆ ÇÂÔé» ò»× Ã©¶ôá îé°μÖ» çÆ ÇÕÃ¶ ÜÅåÆ é¶ Õç¶ Â¶éÆ Ô³ÕÅð íðÆ ÃðìÀ°μÚåÅ Áå¶ Þ±áÆ îÔÅéåÅ çÅ ÔμÕ ÜîÅÇÂÁÅ þ Í’’ ÇÂÔ ÜÅäé ñÂÆ Õ¯ÂÆ è°ð³èð ÇòçòÅé Ô¯ä çÆ ñ¯ó éÔÆº þ ÇÕ ÇÕÃ¶ òÆ ÃîÅÜ ÇòμÚ ÁÇÜÔÅ çîé Áå¶ ÁμÇåÁÅÚÅð ÃçÅ ñÂÆ ìðçÅôå éÔÆº ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ Í ÃÅðÅ Üμ× ÜÅäçÅ þ ÇÕ îÔÅåîÅ ì°μè é¶ ÁÇÜÔ¶ ÷°ñî é³± ÃøñåÅê±ðòÕ ò³×ÅÇðÁÅ ÃÆ Í ÇÂÃ ñÂÆ ìÅ©ÔîäòÅç é¶ ÁÅêäÅ öñìÅ Ã°ðμÇÖÁå ÕÅÇÂî ðμÖä ÇÔå éÕñÆ-ÁÇèÁÅåîÕ Áå¶ ç°ÇéÁÅòÆº ÔμæÕ³â¶ ÁêéÅÀ°ä ñÂÆ ì¶Ôμç åðμçç ÕÆåÅ Í ÜÅå-ò³â é³± ìó¶ ÷¯ð-ô¯ð éÅñ ðμì çÆ ð÷Å òÜ¯º ê©ÚÅÇðÁÅ Ç×ÁÅ Áå¶ ÇÂÃ é³± Õðî ç¶ Ãðì-Ãîðμæ Ã³Õñê ðÅÔÆº Ü¯ðçÅð î÷ì±åÆ ê©çÅé ÕÆåÆ ×ÂÆ Í ô±çð é³± ÇÂÔ ÜÚÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ ÇÕ À°ÃçÆ ÃçÆòÆº ÷ñÅñå íðÆ ö°ñÅîÆ ðμìÆ-ð÷Å Áé°ÃÅð ÃÆ Áå¶ Õ¶òñ À°Ã ç¶ ÁÅêä¶ ê±ðìñ¶ Õðî» çÅ ÇÃμàÅ ÃÆ Í ÁÅêäÆ ÜÅå ç¶ íÅ×» ÇòμÚ ÇñÖ¶ øð÷» é³± ÇéíÅªÇçÁ» ÇÜ³éÆ ê©Ã³éåÅ éÅñ À°Ô ÇÂÃ ðμìÆð÷Å é³± î³é¶×Å, ÇÂÃ ’å¶ ÔÆ À°ÃçÆ î°ÕåÆ-ê©ÅêåÆ Çéðíð Õð¶×Æ Í üμê-ÚÅê Õôà ÃÇÔäÅ Áå¶ ÁÅêäÆ ö°ñÅîÆ çÆÁ» ÷³ÜÆð» é³± õ°ôÆ-õ°ôÆ Ú³°îäÅ ÔÆ À°ÃçÅ ÇÂμÕ¯ÇÂμÕ èÅðÇîÕ øð÷ ÃÆ Í ÇòôÅñ Üé-Ãî±Ô çÆ ÕÆîå ’å¶ Õ°Þ Õ° ñ¯Õ» çÆ ÁËô¯-ÇÂôðå ñÂÆ À°ÃÅð¶ ×Â¶ ÃîÅÜ é³± îÇÔ÷ ÜÅÁñÆ ÁÇèÁÅåîÕ ÔμæÕ³ÇâÁ» éÅñ ÔÆ éÔÆº ÃÆ çìÅÂÆ ðμÇÖÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ Í ÇÂÃ ñÂÆ, Ô¯ð Ú½ÕÃÆ ÇÔå, ÕÂÆ ç°ÇéÁÅòÆ ÔμæÕ³â¶ òÆ Áîñ ’Ú ÇñÁ»ç¶ ×Â¶ Í èÅðîÕ ÷Åìå¶ çÆ ã°μÚð Ô¶á ô±çð òμñ¯º ÔÇæÁÅð» ç¶ ê©ï¯× Áå¶ Ü³×Æ Ô°éð ÇÃμÖä ’å¶ òÆ êÅì³çÆ ñÅÂÆ ×ÂÆ Í î°Õ³îñ å½ð ’å¶ ÇéÔμæ¶ ñ¯Õ» é³± ÔÆ ÁÇÜÔÆ ÷ñÅñå ÇòμÚ òÆ Ã³å°ôàÆ îÇÔÃ±Ã Õðé ñÂÆ îÜì±ð ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÃÆ Í ÁÅêäÆ ÇÂÃ îéôÅ çÆ ïÕÆéÆ ê±ðåÆ ÇÔå Ãí å¯º ÃμÇíÁÕ ÁÖòÅÀ°ä òÅñÅ ì©ÅÔîä éÆÚåÅ çÆ ÇÜÃ Ôμç åÕ Ç×ÁÅ, ÇÂÔ îÔ»íÅðå ç¶ ÇÂμÕ Ç×ÁÅé-òèÅÀ± Çìðå»å ðÅÔÆº ÇìÔåð ÃîÞÆ ÜÅ ÃÕçÆ þ Í ÇÂÔ ç°Ö»åÕ ÇÕμÃÅ ÇÂμÕ ×°äòÅé êð ÃÅçÅ-Ã°íÅÁ çÇñå é½ÜòÅé, Â¶ÕñμÇòÁÅ, çÅ þ, Ü¯ ÃËÇéÕ ð°ÚÆÁ» çÅ îÅñÕ ÃÆ Í À°Ô Ü³×Æ ÕñÅìÅ÷Æ ÇòμÚ Çéê°³éåÅ ÔÅÃñ Õðé Áå¶ ôÃåð» ç¶ ê©ï¯× ÇòμÚ î°ÔÅðå ê©Åêå Õðé ñÂÆ åðÃçÅ ÇðÔÅ êð Õ¯ÂÆ òÆ À°ÃåÅç À°Ã é³± ÇÃμÇÖÁå Õðé ñÂÆ ÇåÁÅð éÔÆº ÃÆ Í Ãí å¯º òμè ÇòçòÅé ì©ÅÔîä çð¯äÅÚÅðÆÁÅ, Ü¯ Õ½ðò Áå¶ ê»âò ðÅÜÕ°îÅð» çÅ Ã»ÞÅ À°ÃåÅç ÃÆ, é¶ ìóÆ ÇØðäÅê±ðòÕ À°Ã é³± ÁÅêäÅ Çôô ìäÅÀ°ä¯º ÇÂéÕÅð Õð ÇçμåÅ Í Õ¯ÂÆ òÆ ÔμåÕ-íðê±ð ÇÂéÕÅð Â¶ÕñμÇòÁÅ é³± ÇéðÀ°åôÅå éÅ Õð ÃÇÕÁÅ Í À°Ô ô»å òÅåÅòðé ÇòμÚ ÇÃîðé Õðé, ÁÅêä¶-ÁÅê é³± ÇÃμÇÖÁå Õðé Áå¶ ÁÇíÁÅÃ Ô¶å± Ü³×ñ» ÇòμÚ ÚñÅ Ç×ÁÅ Í Û¶åÆ ÔÆ ÇÂÔ Üμ×-÷ÅÔð Ô¯ Ç×ÁÅ ÇÕ À°Ô (Â¶ÕñμÇòÁÅ) Ü³×Æ-ÕñÅ ÇòμÚ åÜðì¶ÕÅð ÇðôÆ çð¯äÅÚÅðÆÁÅ òμñ¯º ìóÆ î°ôμÕå éÅñ ÇÃμÇÖÁå ÕÆå¶ ÃÅð¶ ðÅÜÕ°îÅð» éÅñ¯º òμè Çéê°³é Ô¯ Ç×ÁÅ ÃÆ Í íËíÆå Ô¯Â¶ ì©ÅÔîä é¶ Â¶ÕñμÇòÁÅ é³±

143 ÁÅêä¶ Õ¯ñ ê¶ô Ô¯ä ñÂÆ Ãμç í¶ÇÜÁÅ Áå¶ ÁÅêä¶ Á³çðñÆ ÖñìñÆ ç¶ ÁÅò¶ô ÇòμÚ À°Ã å¯º ÜìðÆ ÇÂÔ Õì±ñ ÕðÅÇÂÁÅ ÇÕ À°ÃçÆ ØÅñäÅ Ãëñ Ô¯ä çÅ ÕÅðä ç°ðÕÅð¶ ÜÅä ç¶ ìÅòÜ±ç òÆ À°Ã òμñ¯º îÅéÇÃÕ å½ð ’å¶ çð¯äÅÚÅðÆÁÅ é³± ÁÅêäÅ ×°ð± î³éäÅ ÃÆ Í À°Ã é³± ÇÂÃ Þ±á éÅñ ÃÇÔîå Õð ñËä î×ð¯º Þàêà À°Ã (çð¯äÅÚÅðÆÁÅ) é¶ ÁÅêäÆ ÇîÔéå ìçñ¶ ×°ð±-çÕôäÅ çÆ î³× ÕÆåÆ ÇÜÃ ñÂÆ Â¶ÕñμÇòÁÅ ÇÂÃ À°îÆç éÅñ å°ð³å ðÅ÷Æ Ô¯ Ç×ÁÅ ÇÕ ôÅÇÂç À°Ô ÁÜ¶ òÆ Çôô òÜ¯º ÁêäÅ ÇñÁÅ ÜÅò¶×Å Í ÇÂª ÜìðÆ òÚé ñËä À°êð³å À°Ã ç¶ ÃμÜ¶ Ôμæ çÅ Á³×±áÅ Õμà Õ¶ ×°ð±-çÕôäÅ ñÂÆ ×ÂÆ Áå¶ ÇÂª À°Ã é³± éÕÅðÅ ÕðÕ¶ Ôî¶ôÅ ñÂÆ ôÃåð» çÅ ê©ï¯× Õðé å¯º ÁÃîðæ Õð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Í ïÕÆéé å½ð ’å¶ ÇÂÔ ðÅÜÕ°îÅð Áå¶ ÇðôÆ ç¶ ÇÔå ÇòμÚ, ê±ðÆ Ã¯Ú-ÇòÚÅð À°êð³å ÇÂÕμá¶ Ô¯ Õ¶, ÇÂμÕ çÇñå é³± ôÃåð-ê©ï¯× ÇòμÚ Çéê°³éåÅ ÔÅÃñ ÕðÕ¶ ðÅÜÃÆ å½ð å¶ åÅÕåòð Ô¯ä å¯º ð¯ÕÆ ðμÖä ñÂÆ ðÚÆ ×ÂÆ ê©åμÖ ÃÅÇÜô ÃÆ Í ÇÂÃ ç¶ î°ÕÅìñ¶ ’å¶ éÆñ¶ Ø¯ó¶ ç¶ ôÅÔ-ÁÃòÅð é¶ ÁËñÅé ÔÆ ÇÂÔ ÕÆåÅ ÃÆ ÇÕ À°Ã çÆ ×°ð±åÅ çÅ î°μÖ-î³åò éÆò¶º Áå¶ çμì¶-Õ°Úñ¶ ñ¯Õ» é³± èÅðÇîÕ À°îÅÔ çÅ Üñ½ Áå¶ ðÅÜÃÆ åÅÕå çÅ ÇéμØ, î°ÔμÂÆÁÅ ÕðÅÀ°äÅ Ô¯ò¶×Å (ÇÜé ÕÆ ÜÅå òðé Õ°ñ éÅÔÆº, ÃðçÅðÆ íÂÆ éÔÆº ÕçÅÔÆ; Çåé å¶ Ç×Ô ÃðçÅð ìéÅÀ±º, ðÅÜ Õðé Õ¯ òñ ÃîÞÅÀ±ºÍÍ ÇÜé ÕÆ Õ°ñ î±ãé ÕÆ îÔ», ÁμÖð í¶ò éÅ ÜÅéå ÕÔ»; Çåé å¶ Ç×Ô ê³Çâå À°êÜÅÀ±º, ò¶ç êó•é Õ¯ òñ ÃîÞÅÀ±ºÍÍ) ÚîÕ½ð ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ ÇÂÃ êðîÇÕðêÅ¬ ôÇÔéôÅÔ é¶ ÁÅêä¶¶ ÔμæÆ ÁÅêäÆ Õñ×Æ À°åÅð Õ¶ ìó¶ ÇêÁÅð éÅñ Ã©¶ôà-×°äÆ íÅÂÆ Ã³×å ÇÃ³Ø-ÁÜ¯ÕÆ íÅôÅ ’Ú ÇÂμÕ çÇñå ÇÃμÖ-çÆ çÃåÅð ’å¶ ÃÜÅ ÇçμåÆ Í ÇÃμÖ èðî çÅ ìÅðÆÕÆê±ðòÕ ÁÇèÁé ÕÆåÅ ÜÅò¶ å» ÇÃμÖ èðî ÜÅåò³â é³± À°åôÅÔå Õðé òÅñ¶ ì©ÅÔîäòÅç ç¶ ê©åμÖ-Çòð¯èÆ ÇÃè»å òÜ¯º ê©×à Ô¯Â¶×Å Í ×°ð± ÃÅÇÔìÅé» é¶ ÁÅêäÅ À°êç¶ô ÇÂÃ î°μãñ¶ åðÕ ç¶ ÁÅèÅð ’å¶ ÁÅð³ÇíÁÅ ÃÆ ÇÕ Ôð ðÅÜÃÆ åÅÕå çÅ ÁÃñ Ãð¯å ñ¯Õ ÔÆ Ôé Áå¶ À°é•» é³± ì¶ð¯Õ ð±ÔÅéÆ Áå¶ êçÅðæÕ õ°ôÔÅñÆ (Úó•çÆ ÕñÅ) ç¶ ÇòÕÅÃ çÅ Üî»çð± ÔμÕ þ Í À°Ôé» ç¶ é÷ðÆÂ¶ Áå¶ Áé°íò ’Ú ÃîÅÜ çÆÁ» Ãí Õ°ðÆåÆÁ» ç¶ ëËñä çÅ ÕÅðä ÇÂÃ ÇÃè»å é³± î³éä å¯º ÇÂéÕÅðÆ Ô¯äÅ þ Áå¶ Õ¶òñ ÇÂÃ ÇòÚÅð é³± åÃñÆî ÕÆÇåÁ» ÔÆ ê±ðÅ Ã³ÃÅð õ°ôÔÅñ Ô¯ò¶×ÅÍ ×°ð± ÃÅÇÔìÅé» ç¶ À°êð¯Õå çÅÁò¶ çÆ Ü¶ ÇçÁÅéåçÅðÆ éÅñ Ãðì êμÖÆ ÇòÁÅÇÖÁÅ ÇìÁÅé ÕðÆÂ¶ å» À°Ô Õ°Þ ÇÂª Ô¯ò¶×Æ : ‘ñ¯Õ» çÆ î°Õ³îñ ìðÅìðåÅ Áå¶ íñÅÂÆ, Ü¯ ÁÃÆî ð±ÔÅéÆ ÇòÕÅÃ ñÂÆ åÅÕå î°ÔμÂÆÁÅ ÕðçÆ Ô¯ò¶, ÔÆ À°Ô Õ¶ºçðÆ ÇòÚÅð Ôé ÇÜé•» ç°ÁÅñ¶ ÃîÅÜ çÆ éò-À°ÃÅðÆ ÕÆåÆ ÜÅäÆ ñÅ÷îÆ þ Í ÇÂÃ õÅåð, íÅðåÆ ê©Ã³× ÇòμÚ, ÜÅå-ê©æÅ ÇõñÅø Ãõå Ü³× «óÆºçÆ þ Í ÇÂÔ ÇìÔåð Ô¯ò¶×Å Ü¶ ÇÂÔ Ü³× ÇÂÃ èðåÆ ç¶ êÆóå» òμñ¯º ÁÅêä¶ Á³çð Çç©ó• ÇéôÚÅ èÅð Õ¶ Áå¶ éÅñ ÔÆ ÁÅêä¶ òμñ¯º À°áÅÂ¶ ÜÅä òÅñ¶ Ü¯õî, Ü¯ ôñÅØÅï¯× Ô¯ò¶×Å, é³± ðμìÆ ÁÅç¶ô î³é Õ¶ õ°ç ñóÆ ÜÅò¶ Í ÁÅõðÕÅð î°Õ³îñ ÔÇæÁÅðì³ç, ð±ÔÅéÆ å½ð ’å¶ Ã°å³åð, ÜÅåÆ-êÅåÆ ÃîÅÜ å¯º ÁñÇÔçÅ õÅñÃÅ Áòμô ÃÅÇÜÁÅ ÜÅäÅ ÚÅÔÆçÅ þ-Ü¯ Ôð åð•» ç¶ ÁÇéÁ» Áå¶ èμÕ¶ôÅÔÆ Çòð°μè Ü³× çÆ Á×òÅÂÆ Õð¶ Í ÁÇÜÔ¶ õÅñÃ¶ ñÂÆ Ãðìμå ç¶ íñ¶ ÇÔå ðÅÜÃÆ åÅÕå ê©Åêå ÕðéÆ ñÅ÷îÆ þ Í’

144 À°êð¯Õå Çîôé Áå¶ Ô¯ð ì¶Ôμç á¯Ã çÅðôÇéÕ ÕÅðé» ÕðÕ¶ ×°ð± ÃÅÇÔì é¶ Ô°Õî ÕÆåÅ ÃÆ ÇÕ À°é•» çÅ õÅñÃÅ Ôî¶ôÅ ÔÇæÁÅðì³ç ðÔ¶×Å Í Ãêôà ð±ê ’Ú ÁÇÔ³ÃÅ çÅ Ã³Õñê ÁÅêä¶ Á³åðÆò åðÕ ç¶ ìñì±å¶ Õ¯ÂÆ òÆ ÇÜμå ê©Åêå Õðé¯º ÁÃîðæ þ Í õ°ôÇÕÃîåÆ òμÃ çÃò¶º¶º ×°ð± çÆ ÇÂÃ ÇÃÖðñÆ åÜòÆ÷ Ã³ì³èÆ ê±ðÆ Ü»Ú-êðÖ À°êð³å ÇÔ³ç±Á» ç¶ Ô°³×Åð¶/ê©åÆÇÕÇðÁÅ çÅ ÇñÖåÆ Çìðå»å À°êñìè þÍ ÇÕðêÅ ðÅî çμå, Ü¯ ê©ÇÃμè ÇÔ³ç± åÆðæ» ç¶ Õ¶ºçð îμàé çÅ ê©íÅòôÅñÆ ì©ÅÔîä ÃÆ, é¶ é½ò¶º ×°ð± çÆ ÁçÅñå ÇòμÚ ÕôîÆðÆ ê³âå» ç¶ òøç çÆ Á×òÅÂÆ ÕÆåÆ ÃÆ Áå¶ ×°ð± å¶ö ìÔÅçð ÜÆ çÆ èðå-Õ³ìÅÀ± ôÔÅçå î×ð¯º çÃò¶º ×°ð± ç¶ éÅñ ÔÆ ÇðÔÅ ÃÆ Í ÜÅêçÅ þ ÇÕ À°Ã é¶ õÅñÃ¶ çÆ ÇÃðÜäÅ Áå¶ õÅÃ å½ð ’å¶ õÅñÃ¶ òμñ¯º ÔÇæÁÅð» çÆ òðå¯º Ã³ì³èÆ ÇÔ³ç±-íÅðå çÆ ÃÇÔîåÆ Ü°àÅÀ°ä ÇÔå êÇÔñ-ÕçîÆ ÕÆåÆ ÃÆÍ ÁÅé³çê°ð ÃÅÇÔì é¶ó¶ éËä» ç¶òÆ ÇòÖ¶ ÇÔ³ç± ÇòÚÅðèÅðÅ ç¶ ê©åÆÇéè é¶åÅò» çÅ ÇÂμÕ ÃîÅ×î ÁÅï¯ÇÜå ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Áå¶ À°êð¯Õå ç¯Ô» åÜòÆ÷» ç¶ Ãîðæé ÇòμÚ ÃðìÃ³îåÆ ê©×àÅÂÆ ×ÂÆ Í ÇÂé•» øËÃÇñÁ» çÅ ÁËñÅé Õðé ñÂÆ Üé-Ã³êðÕ çÅ Ãí å¯º ÕÅð×ð åðÆÕÅ ÁêäÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ Áå¶ íÅò¶º ÕÂÆ ÇÂÃ é³± ÇòÚÅñ¶ ÔÆ Ûμâ ×Â¶ êð òÚéìμè Áå¶ Çç©ó• ÇÂðÅç¶ òÅÇñÁ» é¶ ÇÂÃ é³± ÃîÅêåÆ åÕ ÜÅðÆ ðμÇÖÁÅÍ ÁÅõðÆ Ççé Ôòé-Õ³°â ÇòμÚ ìÔ°å Ç÷ÁÅçÅ îÅåðÅ ’Ú ÜñäôÆñ Ãî×ðÆ êÅ Õ¶ ìÔ°å À°μÚ¶ í»ìó îÚÅÂ¶ ×Â¶ Í ÁõðÆ ÕÆñ¶ Ô¯Â¶ Ãð¯ÇåÁ» é³± ÇÂÔ Ã±ÚéÅ ç¶ ÇçμåÆ ×ÂÆ ÇÕ Ú³âÆ ç¶òÆ ê©×à Ô¯ ×ÂÆ þ Áå¶ À°Ã é¶ Ã³Õ¶å òÜ¯º ÁÅêäÆ åñòÅð ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø ç¶ Ôμæ ’Ú Ã½ºê Õ¶ ñ¯Õ» òμñ¯º ÔÇæÁÅð» çÆ òðå¯º Ã³ì³èÆ ÁÅêäÆ ê©òÅé×Æ ç¶ ÇçμåÆ þ Í ÇÔ³ç±-íÅðå é³± ÇÂÔ ÜÚÅÀ°ä ñÂÆ ÇÕ õÅñÃÅ òðåîÅé ï°μ× ÇòμÚ ì°ðÅÂÆ ç¶ õÅåî¶ ñÂÆ ê©×à Ô¯ÇÂÁÅ ÁòåÅð þ, ÇÂÃ ÕÅðòÅÂÆ é³± ÕÅøÆ ÃîÇÞÁÅ Ç×ÁÅ Í îÅäï¯× ÇÕðêÅ ðÅî é¶ õ°ç Ö³â¶ çÆ êÅÔ°ñ ÛÕÆ (Á³Çî©å ÛÇÕÁÅ), ÇÕðêÅ ÇÃ³Ø ìÇäÁÅ Áå¶ ìóÆ ôÅé éÅñ ×°ð± çÆ õÅåð ñóçÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÚîÕ½ð ÇòÖ¶ ôÔÆç Ô¯ÇÂÁÅ Í ÁÇÜÔÅ é÷ðÆÁÅ ÇÔ³ç°ÃåÅé çÆ ÁÅ÷ÅçÆ ç¶ î½Õ¶ åÕ ÇÜª çÅ Çåª ÕÅÇÂî ÇðÔÅ ÇÕªÇÕ Ã°ÇÔðç Ã¯ÚòÅé» çÅ ÇÂμÕ ìÔ°-Ç×äåÆ òð× ÇÂÃ íðî ÇòμÚ ÃÆ ÇÕ À°Ô ÃμÚ-î°μÚ ÔÆ ÇÂμÕ ÁÃñ éòÆé ñ¯Õå³åÇðÕ ÃîÅÜ çÆ À°ÃÅðÆ ç¶ ê©ò¶ô ç°ÁÅð ’å¶ Öó•¶ Ôé ÇÜÃ ÇòμÚ ê°ðÅåé Õ°ðÆåÆÁ», õÅÃÕð ÜÅå-ê©æÅ, ÇÜÀ±ºçÆ éÔÆº ðÇÔ ÃÕ¶×Æ Í ÇÂÃ íÅòéÅ ç¶ ëñÃð±ê ÔÆ ÇÃμÖ» çÆ ÇÕðêÅé é³± Ø±ÇðÁÅ éÅ Ç×ÁÅ; ìñÇÕ Ãð å¶Ü ìÔÅçð Ãêð± Õî¶àÆ é¶ å» Ã³ÇòèÅé-ÃíÅ é³± Â¶æ¯º åÕ ÇÃøÅðô ÕÆåÆ ÇÕ ÇÃμÖ» ç¶ ÇÕðêÅé êÇÔéä ç¶ ÔμÕ é³± Ôð ÔÅñå ÇòμÚ (îÇÔ÷ ÇÂμÕ ðÆåÆ çÆ ìÜÅÂ¶) ÇÃμÖ-îμå çÆ ÜÆòé-ÜÅÚ ç¶ ÇÔμÃ¶ òÜ¯º îÅéåÅ ÇçμåÆ ÜÅò¶ Í ÇÂÃ¶ ñÂÆ ÔÆ Ã³ì³èå Ã³ÇòèÅéÕ îμç ÇòμÚ ÇÂÔ çðÜ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ ÇÕ “ÇÕðêÅé êÇÔéä Áå¶ éÅñ ñË Õ¶ Úμñä-Çëðé é³± ÇÃμÖ èðî çÆ ÜÆòéÜÅÚ ÇòμÚ ôÅîñ î³ÇéÁÅ ÜÅò¶ Í éËä» ç¶òÆ òÅñ¶ ØàéÅ´î ’Ú¯º ÁñÇÔçÅ Ô¯Â¶ èó¶ çÆ Çòð¯èåÅ å¯º òÆ Ãí ÜÅä³± Ôé Í ÇÂÃ Çòð¯è é³± êÔÅóÆ ðÅÇÜÁ» é¶ Á³ÜÅî ÇçμåÅ, ÇÜé•» é¶ é½ÜòÅé ×°ð± Áå¶ À°Ã òμñ¯º ÃμÜð¶ ÃÅÜ¶ ×Â¶ õÅñÃÅ ê³æ ç¶ õÅåî¶ ñÂÆ ÁÃëñ ïåé Õðé ÇòμÚ Õ¯ÂÆ ÕÃð ìÅÕÆ éÔÆº ÃÆ ÛμâÆ Í À°Ô ÇÂÃ èÅðéÅ éÅñ ÔÆ ÇÚ³ìó¶ ðÔ¶ ÇÕ

145 ÜÅå-êÅåÆ ÃîÅÜ ÇÔ³ç°ÃåÅé ñÂÆ ÇìÔåðÆé ÃÆ Áå¶ ÇÂÃ çÆ ÃÇæðåÅ ñÂÆ Õ¶òñ ÕôμåðÆÁ» Áå¶ ÇòèÆòå îé÷±ðô°çÅ ðÅÜê±å» é³± ÔÆ ôÃåð ê©ï¯× Õðé Áå¶ ðÅÜÃÆ åÅÕå ÔÅÃñ Õðé çÅ ÁÇèÕÅð Ô¯äÅ ÚÅÔÆçÅ þ Í À°Ô õÅñÃ¶ òμñ¯º ôÃåð ê©ï¯× Õðé ç¶ ê©ÃåÅò çÆ åÅÂÆç éÅ Õð ÃÕ¶ Í ÇÕªÇÕ ÇÂÃ éÅñ Áòμô ÔÆ çμì¶-Õ°Úñ¶ ñ¯Õ» é³± ê©í°åÅ ç¶ ÁÇèÕÅð ê©Åêå Ô¯ä¶ Ãé Áå¶ ÇÂÃç¶ éåÆÜ¶ òÜ¯º òðä-ÁÅôðî-èðî é¶ î±è¶-î³±Ô ãÇÔ êËäÅ ÃÆ Í À°êð¯Õå ð°ÚÆ ÁèÆé ÔÆ ÁμÜ-Õμñ• íÅðå é³± ÇÔ³ç± ÃÅîðÅÜ òÜ¯º ê°éðÃ³×áå Õðé ñÂÆ õåðéÅÕ ïåé ÜÅðÆ Ôé Í ðÅÜÃÆ ñÆâðÇôê çÅ Ú¯ÖÆ Ç×äåÆ ÇòμÚ ÇÂμÕ òð×, õ°ç ê©èÅé î³åðÆ ÇÂ³çðÅ ×»èÆ çÆ Á×òÅÂÆ ’Ú, ÁÇÜÔ¶ Ã³Õ¶å ç¶ üμÕÅ þ Í ÁÇÜÔÅ Õ¯ÂÆ òÆ ÇÔ³ç± ÃîÅÜ Ô¯ºç ×©ÇÔä éÔÆº Õð ÃÕçÅ Ü¯ ôÅÃåð» ’å¶ ÁèÅðå éÅ Ô¯ò¶ ÇÕªÇÕ ÇÔ³ç± ÃîÅÜ é¶ ê©åμÖ ð±ê ’Ú Õμàó ì©ÅÔîäÆ ÇòÚÅðèÅðÅ é³± ÁÅêä¶ îμå ç¶ ê©îμÖ ÜÆòé-çðôé òÜ¯º ÁêäÅ ðμÇÖÁÅ þ Í ÃÔÆ îÅÁÇéÁ» ’Ú, Øμà Ç×äåÆÁ» çÆ ÇÂμÛÅ å¯º À°ñà À°é•» À°êð úéÆ ç¶ð åÕ ÇÕÃ¶ òÆ åð•» çÅ ÇÔ³ç± ÃÅîðÅÜ éÔÆº á¯ÇÃÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ Üç¯º åμÕ ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø çÅ õÅñÃÅ ÇÂÃ ç¶ ÇÃμÇàÁÅ é³± ò³×Åðé ñÂÆ î½Ü±ç þ Í À°ç¯º åÅÂÆº Õ¯ÂÆ òÆ ÁÇÜÔÅ îéÃ±ìÅ Áîñ ’Ú éÔÆº ÇñÁ»çÅ ÜÅ ÃÕçÅ Üç¯º åÕ Ã°ÇÔðç Ã¯ÚäÆ òÅñ¶ ñ¯Õ» çÆ ñ¯óÆºçÆ Ç×äåÆ ïæÅï¯× ÔÇæÁÅðì³ç þ Í ÇÂÔ ç¯ò¶º òðåÅð¶ îÇÔ÷ î½ÕÅ-î¶ñ éÔÆº Ôé ÇÕ ÔÇæÁÅð» Çòð°μè ÁÅî êμèð ’å¶ Áå¶ Çí³âð»òÅñ¶ çÆ ôîôÆð Çòð°μè õÅÃ å½ð ’å¶ éëðå çÆ ÇòôÅñ ñÇÔð Áå¶ ÇÔ³ç± ÃÅîðÅÜ çÅ Ã³Õñê éÅñ¯-éÅñ À°μíð¶ Ôé Í ÅÆä§ä ç¶ íÅðåÆ ÁÃñÅ ÁËÕà çÆÁ» Ö°μñ•ÆÁ»-â°μñ•ÆÁ» èÅðÅò» é³± Ã¯ÇèÁÅ Ç×ÁÅ þ Áå¶ ÚÅð-üë¶ð¶ ñ¯Õ» é³± ÇòÁÅêÕ êμèð ’å¶ ÇéÔμæ¶ Õðé çÅ òμâÅ õçôÅ îÇÔÃ±Ã ÕÆåÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ Í ÇÂÃ êμÖ¯º ÁμÖ» îÆÚÆ ÇÕ À°Ô ÇÕÃ ðÃå¶ ’å¶ å°ðé ÜÅ ðÔÆ þ, ÁÇ×ÁÅéÆ ÇÔ³ç± ÜéåÅ ì©ÅÔîäòÅçÆ ÇÔ³ç± Ãñåéå çÆ ê°éð-Ã°ðÜÆåÆ çÆ ÁÇíñÅôÅ Õð ðÔÆ þ Í ÃÅð¶ Ã³ì³èå ñ¯Õ ìó¶ èÅðÇîÕ À°åôÅÔ éÅñ À°Ã Çîôé-ê©ÅêåÆ ñÂÆ Ü°à¶ Ô¯Â¶ Ôé Ü¯ Ãêôà ð±ê ’Ú ÇÔ³ç± èðî ñÂÆ òμâÅ ç°Ö»å ÇÃμè Ô¯ò¶×Æ Áå¶ éåÆÜ¶ òÜ¯º Ô¯ðé» Õ½î», õÅÃÕð çÇñå», çÆ ìðìÅçÆ çÅ ÕÅðé ìä¶×Æ Í ÇÂÃ ç¶ô é³± ÃçÆòÆ å½ð ’å¶ êðÃêð éøðå ’Ú¯º À°êÜÆ ë°μà Áå¶ êÅà¯-èÅó ç¶ ðÃå¶ ’å¶ èμÕä çÆÁ» ÇåÁÅðÆÁ» ÷¯ð-ô¯ð éÅñ ÜÅðÆ Ôé Í ÇÔ³ç± ÃîÅÜ ìó¶ ÚÅÁ éÅñ ÁÅêçÅ ê±ðÅ åÅä ñÅ Õ¶ ÁÅêä¶ ÔÆ ÃðòéÅô òμñ òè ÇðÔÅ þ Í ÇÂÃ ÃÅðÆ Ã³íÅòéÅ çÅ åÃμòð Õðé ñÂÆ Õ¯ÂÆ ì©Ôî-Ç×ÁÅéÆ Ô¯ä çÆ ñ¯ó éÔÆº þ Í çðÁÃñ ÇÂÃ¶ ê©Ã³× ÇòμÚ ÔÆ Çí³âð»òÅñ¶ çÆ ôîôÆð òÆ ÁμÖ ç¶ ë¯ó¶ ò»× ðóÕ ðÔÆ þ Í ÇÂÃç¶ õÅåî¶ ñÂÆ õÅÔôî³ç Áå¶ õ°çöð÷ ñ¯Õ» òμñ¯º Çòò¶ÕÔÆäåÅê±ðòÕ ÚÆÕ-ÇÚÔÅóÅ êÅÇÂÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ Áå¶ ÇòÚÅðÔÆä ê©ËμÃ ÇÂÃ é³± ðÅÂÆ çÅ êÔÅó ìäÅÀ°ä ò»× òèÅ-Úó•Å Õ¶ ê¶ô Õð ðÔÆ þ Í ÇéðÃ³ç¶Ô, ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø çÆ ôîôÆð ÔÆ ÁÖ½åÆ À°μÚ ÜÅå» òμñ¯º ðÅÜÃÆ ÃμåÅ Ôóμêä ç¶ ðÃå¶ ÇòºμÚ ÇÂμÕ¯-ÇÂμÕ òμâÅ ÁÇóμÕÅ þ Í Ãí Ã¯ÚòÅé îé°μÖ» é³± ÇÂÃ çÆ Ö°ôÆ îéÅÀ°äÆ ÚÅÔÆçÆ þ Áå¶ ÇÂÃ ç¶ ÕÅÇÂî ðÇÔä çÆ ñ¯ÚÅ ÕðéÆ ÚÅÔÆçÆ þ Í Çí³âð»òÅñ¶ ç¶

146 ×Ååð¶ ÇòÚñÆ ÇÕðêÅé À°Ã çÆ ÁÅêäÆ éÔÆº ìñÇÕ ÇÚμà¶ ìÅ÷» òÅñ¶ Õð°äÅÇéèÅé çÆ ÇÕðêÅé þ Í ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø çÆ ôîôÆð Áå¶ é¶÷Å çμì¶-Õ°Úñ¶ ñ¯Õ» çÅ úà-ÁÅÃðÅ Ôé ; Çå©ÃÕÅð¶ Áå¶ éÆò¶º ñ¯Õ» ñÂÆ ×¯òðèé êÔÅó Ôé Í ×°ð± çÆ Ûåð-ÛÅÇÂÁÅ ÁèÆé ÇÂÔ ôÃåð Õð°äÅîÂÆ ð±ê ’Ú êðîÅåîÅ ç¶ å¶Ü-ê©åÅê ê©åÆÕ ç¶ ê©åÆÕ Ôé ; îé°μÖåÅ ñÂÆ À°Ã çÆ ÁÃÆî ÇîÔð çÆÁ» Ã°Á»åÆ ì³±ç» Ôé; Áå¶ ÇÂÃ ç¶ éÅñ ÔÆ À°Ã ç¶ ÁÇìéÅôÆ ÁçñÆ Ã°íÅÁ çÅ Çç©ó• ê©×àÅòÅ Ôé Í Ã³å Çí³âð»òÅñ¶ òμñ¯º ôÃåð» ç¶ ê©ï¯× ê©åÆ é»Ô-êμÖÆ ðòμÂÆÁÅ ÁêéÅÀ°äÅ, ÇÜÃçÅ ÇÃμèÅ íÅò õÅñÃ¶ ç¶ ôÃåðèÅðÆ Ô¯ä é³± Áê©òÅé ÕðéÅ þ, ÇÔ³ç± ÃîÅÜ é³± ÇòÁÅêÕ åìÅÔÆ çÆ Ã³íÅòéÅ åÕ êÔ°³ÚÅ ÃÕçÅ þ Í ÕÆ ÇÔ³ç±Á» é³± ÇÂÔ ÁÇÔÃÅÃ ÕðÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ ÇÕ À°Ô ÁÅêäÆ ÃÇíÁåÅ é³± ÇÕ³éÅ òμâÅ é°ÕÃÅé êÔ°³ÚÅÀ°ä ÜÅ ðÔ¶ Ôé ? ÁÃÆº ÇÂÃ ÁÅÀ°ä òÅñ¶ Ã³íÅòå õåð¶ çÆ ç°ÔÅÂÆ êÅ Õ¶ Ã³å°ôà Áå¶ Ã°ðõð± Ô» Í

147

à±àÆ òÅñÆ êμ× çÅ ô½ÕÆé Ã°èÅÃð* çÅ ÇÂμÕ Ô³Ã… - ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø Ã³å ìÅìÅ ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÜÆ õÅñÃÅ éÅñ 29 Á©êËñ, 1984 çÆ î¶ðÆ î°ñÅÕÅå ÁÅõðÆ Ô¯ ÇéμìóÆ Í À°Ã Ççé 14 Áê©Ëñ ò»× ÔÆ îËº À°Ôé» é³± ìÔ°å ×³íÆð ÇòÚÅð» ÇòμÚ â°μì¶ êÅÇÂÁÅ Í ÜÅêçÅ ÇÂª ÃÆ ÇÕ À°Ô ÇÕÃ¶ ÁÇÔî îÃñ¶ é³± ÁÅõðÆ Û¯Ô» ç¶ä À°μå¶ ñμ×¶ Ô¯Â¶ Ãé Í À°Ôé» ç¶ ÔÅÇÃÁ» ÇòμÚ ÇéðÛñåÅ, ì¶ê©òÅÔÆ Áå¶ ÔîçðçÆ çÆ Ã°ð å» À°ò¶º ÔÆ ìðÕðÅð ÃÆ ê©³å± ÇÂμÕ ×³íÆð åÅä ÇÂé•» ÃÅðÆÁ» ÛäÕçÆÁ» Ã°ð» À°μå¶ Õì÷Å ÕðçÆ ÜÅêçÆ ÃÆÍ À°Ôé» çÆÁ» Õ°Þ Õ° î°ôÕñ» çÅ ÁÇÔÃÅÃ îËé³± òÆ ÃÆ Í êÇÔñ» å» îËº Ã¯ÇÚÁÅ ÇÕ ôÅÇÂç Á³çð±éÆ ÃîμÇÃÁÅò» ÇòÕðÅñ ð±ê èÅð ×ÂÆÁ» Ôé êð ×μñ ÇÂª éÔÆº ÃÆ Í ¦×ð çÆ Ûμå À°μå¶ àÇÔñç¶ Ô¯Â¶ ÁÃÆº ÁÅõð çðìÅð ÃÅÇÔì Áå¶ ðÅî×ó•ÆÁÅ ì°³Ç×Á» òÅñ¶ Ö³±Ü¶ À°μå¶ ÜÅ Öó•¶ Ô¯Â¶ Í Ã³å ÜÆ ÕÇÔä ñμ×¶, ‘íÅÂÆ ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø, Õç¶-Õç¶ î¶ðÅ ÜÆ ÕðçÅ þ ÇÕ îËº å¶ð¶ ò»× à±àÆ òÅñÆ êμ× ì³é• Õ¶, êËºà-Õ¯à êÅ Õ¶ å¶ð¶ éÅñ ÔÆ Â¶æ¯º ÇéÕñ Úμñ»Í ÃÅð¶ Þ³Üà Ûμâ Õ¶ å¶ð¶ Çê³â ÜÅÂÆÂ¶ Áå¶ ç¯ò¶º íðÅ ìËá Õ¶ ìÔ°å ÃÅðÆÁ» ×μñ» ÕðÆÂ¶ Áå¶ ÇÂμÕ-ç¯ îÔÆé¶ ðμÜ Õ¶ íÜé-êÅá ÕðÆÂ¶ Í’’ ÕÅøÆ Ãî¶º å¯º îËº ÇÂÃ ÇòÚÅð éÅñ ÃÇÔîå Ã» ÇÕ ÇÃμÖ» çÆ ô»åîÂÆ ñóÅÂÆ ÚμñçÆ ðÇÔäÆ ÚÅÔÆçÆ þ Áå¶ ÇÂÃ ÕÅøñ¶ é³± îéÚÅÔÆ î³÷ñ À°μå¶ Õ¶òñ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÔÆ êÔ°³ÚÅ ÃÕç¶ Ôé Í ÇÂÃ ÕÅðä îËº À°Ôé» ç¶ çðìÅð ÃÅÇÔì ÇòμÚ¯º Úñ¶ ÜÅä ç¶ ÔμÕ ÇòμÚ Ã» Í îËé³± êåÅ ÃÆ ÇÕ î½Ü±çÅ ç½ð ÁÅõðÆ ÃÅÔ» À°μå¶ þ Í ÁÇÜÔ¶ ê©ÃæÅé ñÂÆ ÇÂÔ¯ ã°Õò» Ãî» ÃÆ Í îËº ÃÅð¶ À°åôÅÔ é³± ãμÕ Õ¶ ÇÕÔÅ, “Ã³å ÜÆ, Ü¶ å°ÔÅâ¶ îé ÇòμÚ ÇÂÔ ×μñ ÁÅ ÔÆ ×ÂÆ þ å» Ú³×Æ åð•» Ø¯Ö ñò¯ Í ÕÅð» çÆ êóåÅñ òÆ ìÔ°åÆ Ú³×Æ åð•» éÔÆº Õðç¶ Áå¶ ÇÕÃ¶ é³± ÕμÖ êåÅ éÔÆº ñμ×äÅ Í î¶ðÅ Çê³â òÆ ÇÂμÕ êÅÃ¶ ÜÔ¶ çÆ þ Í å°ÔÅâÆ Ã³×å çÅ ñÅí À°áÅò»×¶; éÅñ¶ õìð¶ úç¯º åÕ Õ½î çÆ ×μâÆ òÆ ÇÕÃ¶ ñÆÔ À°μå¶ ÁÅ ÜÅò¶Í’ ÇÂÔ ÃÅðÅ Õ°Þ ÕÇÔ³ÇçÁ»-ÕÇÔ³ÇçÁ» ÔÆ îËº í»ê ÇñÁÅ ÇÕ ÇÂÔ Ã³å» ç¶ ÁÃñ ÇòÚÅð éÔÆº Ôé Áå¶ À°Ô Õ¶òñ Á×ñÆ ×μñ å¯ðé ñÂÆ ÇÂÔé» é³± í±ÇîÕÅ ç¶ å½ð À°μå¶ òðå ðÔ¶ Ãé Í ÕÇÔä ñμ×¶, “þ å» å¶ðÆ ×μñ áÆÕ êð êÇÔñ» ÇÂÔ çμÃ ÇÕ Ü¶ Ãî» ÁÅ ÔÆ ìä¶ å» ÇÕÔóÆ æ» ÇÃð ñÅÀ°ä ñÂÆ Ãí å¯º òèÆÁÅ ðÔ¶×Æ ?’’ íð¶ îé éÅñ îËº ÁÅ ðÔ¶ ÇòÚÅð» ç¶ Ôó• é³± ÇÂμÕ ì³Çéª âμÕ Õ¶ ç±Ü¶ êÅÃ¶ î¯ÇóÁÅ Í * Á³Çî©å-Ãð¯òð Í * ñ¶ÖÕ çÆÁ» ÇÃÁÅÃÆ ïÅç» À°μå¶ ÁÅèÅðå Ûê ðÔÆ ê°ÃåÕ, åÅÇðÁ» íðÆ Ú³×¶ð ÇòμÚ Í

148 ç¶Ô°ðÅ ìÅìÅ çÆê ÇÃ³Ø ÜÆ òμñ ÇÂôÅðÅ Õð Õ¶ îËº ÁÅÇÖÁÅ, “ìÅìÅ ÜÆ é¶ å» ÃÆÃ Â¶æ¶ ÁÅ Õ¶ ðμÇÖÁÅ ÃÆ Áå¶ ÕîðÕμÃÅ Ö¯Çñ•ÁÅ ÃÆÍ À°Ôé» ç¶ éÅñ ç¶ ìÔ°å¶ ÇÃ³Ø å» î³ÜÆ ÃÅÇÔì å¯º ñË Õ¶ À°Ôé» ç¶ ç¶Ô°ð¶ åÕ ç¶ îËçÅé ÇòμÚ ôÔÆç Ô¯Â¶ Ãé Í î³ÜÆ ÃÅÇÔì çÆ Ãî°³çðÆ ÔÅñ òÅñÆ ìÅÔÆ À°μå¶ úÃ ïÅç×ÅðÆ Õ¯áóÆ òÅñ¶ ÃæÅé ’å¶ ÔÆ À°Ôé» çÅ ÃÃÕÅð Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Í’’ Ã³å ÜÆ ÕÇÔä ñμ×¶, “Â¶æ¶ åÕ å» ÇÕÃ¶ é¶ êÔ°³Úä éÔÆº ç¶äÅ Í Õ¯ÂÆ Ô¯ð æ» çμÃ¯ ?’’ Ô°ä åÕ îËº Çòô¶ çÆ ×³íÆðåÅ é³± Ú³×Æ åð•» ÃîÞ üμÇÕÁÅ ÃÆ Í ÁÅõðÆ Ü³× çÅ Õ¶ºçð-Çì³ç± å» ÁÕÅñ åõå ÔÆ Ô¯äÅ ÃÆ Í ÔîñÅòð» ç¶ ÔÇæÁÅð» ç¶ î°ÕÅìñ¶ Ã³å» ç¶ ÇêÃå½ñ Áå¶ ÕÅðìÅÂÆé» å» ×°ñ¶ñ» îÅåð ÔÆ ÃéÍ ÷ÅÇÔð ÃÆ ÇÕ ìÅì¶ åõå å¯º ìÔ°åÆ ç±ð éÔÆº ÜÅ ÃÕä×¶Í ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì Áå¶ çðôéÆ ÇâúãÆ çÆ ìÅÔÆ é³± Ûμâ Õ¶ ìÅÕÆ Çå³é» ìÅÔÆÁ» À°μå¶ æÅò» é³± ÇòÚÅðé» À°μÕÅ ÔÆ Çéðî±ñ ÃÆ Í ìÅìÅ Áàμñ çÅ çðìÅð ÃÅÇÔì òμñ çÆ ìÅÔÆ À°μå¶ Õç¶ êåò³å¶ ÇÃ³Ø» çÅ ôîôÅé ØÅà Ô³°çÅ ÃÆ Í éòÅì Õê±ð ÇÃ³Ø çÅ Á³×ÆáÅ òÆ ÇÂμæ¶ ÔÆ ÃÇÜÁÅ ÃÆ Áå¶ ÃîÅè òÆ ÇÂμæ¶ ÔÆ ìäÆ ÃÆ ÇÜÔóÆ ÇÕ ìÅÁç ÇòμÚ ÇÃ³Ø ÃíÅ ñÇÔð ò¶ñ¶ ãÅÔ ÇçμåÆ ×ÂÆ ÃÆÍ êðÕðîÅ å¯º ìÅÔðòÅð ÃÅÇÔì» ç¶ ÃçÆòÆ ô»åÆ ç¶ ê©ÚÅð ÇÔå ðÚÆ Ã°ÖîéÆ ÃÅÇÔì ç¶ ðÚä òÅñÆ æ» òÆ ÇÂμÕ êμÖ¯º ìÔ°å ã°ÕòÆº ÃÆ Í ç°Ö-í³ÜéÆ ì¶ðÆ òμñ À°Ô ÃæÅé ÃÆ ÇÜμæ¶ êÇÔÇðÁ» é³± å¯ó Õ¶ ÇÂôéÅé Õðé ÁÅÂ¶ Áé¶ÕÅ ÇÃ³Ø ôÔÆç Ô¯Â¶ Ãé Í Á³×©¶÷Æ ðÅÜ çÆ ÁÅîç À°μå¶ Õ±ÇÕÁ» é¶ ë»ÃÆ Úó•é å¯º êÇÔñ» ÇÂμæ¶ ÔÆ ÇÂôéÅé ÕÆåÅ ÃÆ Í ÜμÃÅ ÇÃ³Ø çÅ ÇñÁ»çÅ åõå òÆ æ¯ó•Å Ô¯ð Á×»Ô Ø³àÅ Øð òμñ é³± ÃÆ Í Ô¯ð Áμ×¶ ìÅìÅ ì°μãÅ ÜÆ çÆ ÃçÆòÆº ïÅç ÃÆ Í çðôéÆ ÇâúãÆ é¶ó¶ ÃμÜ¶ ì³é¶ À°Ô ì¶ðÆ ÃÆ ÇÜÃ éÅñ Ã°μÖÅ ÇÃ³Ø, îåÅì ÇÃ³Ø é¶ ÁÅêä¶ Ø¯ó¶ ì³é•¶ Ãé Í ÁÅõð ÜÅ Õ¶ Çé×•Å ÇàÕÆ ìÅìÅ ×°ðìõô ÇÃ³Ø ç¶ ç¶Ô°ð¶ ç¶ ðÅÔ À°μå¶ Í Õç¶ êÅäÆêå ÇòμÚ îðÅáÅ ø½Ü» é³± îñÆÁÅî¶à Õðé òÅñÅ Â¶ôÆÁÅ çÅ òμâÅ Ü¶å± ÜðéËñ ÁÇÔîçôÅÔ ÁìçÅñÆ ì¶ô°îÅð ÕàÕ» éÅñ ÇÂμæ¶ êÔ°³ÇÚÁÅ ÃÆ Í ÇÃ³Ø ãÅÂÆ-ëμà ðäéÆåÆ Áé°ÃÅð êμåðÅ òÅÚ üμÕ¶ Ãé Í Õ¶òñ ìÅìÅ ×°ðìõô ÇÃ³Ø ÇéÔ³× Áå¶ À°Ôé» ç¶ 30 ÃÅæÆ Ã³Õ¶åÕ î°ÕÅìñ¶ ñÂÆ ÇÂμæ¶ ÇåÁÅð-ìðÇåÁÅð Öó•¶ Ãé Í À°Ô Ç×äåÆ-ÇîäåÆ å¯º ì¶õìð, ñ¯Ôó¶ ç¶ ÚÅÁ éÅñ ôÔÆçÆ êÅÀ°ä ñÂÆ ðä-åμå¶ ÇòμÚ À°åð¶ Ãé Í ç°ôîä çÅ ÔîðÕÅì ÕÅ÷Æ é±ð î°Ô³îç òÆ çμÃçÅ þ ÇÕ À°Ôé» ç¶ ÇÚÔð¶ À°μå¶ íË çÆ ÕäÆ éÔÆº ÃÆ Í ÇÜÔó¶ îËçÅé ÇòμÚ Û¶ò¶º êÅåôÅÔ Õç¶ ÁÖÅó¶ Áå¶ ç³×ñ ðÚÅªç¶ Ãé, ÇÂÔ À°Ã¶ êÇòμåð æ» À°μå¶ âà ×Â¶ Í ÇÂμæ¶ ÇÂÔé» ‘ÕÅìñÆ Çìμñ¶’ é³± ññÕÅÇðÁÅ ÃÆ Áå¶ Ã³ÃÅð çÆ Ãí å¯º ÁÃÅòÆº ñóÅÂÆ ñóç¶ Ô¯Â¶ ôÔÆç Ô¯Â¶ Ãé Í ñ¶ÖÅ-Ü¯ÖÅ ÕðÕ¶ îËº ÁÅÇÖÁÅ, “Ã³å ÜÆ, ìÅìÅ ×°ðìõô ÇÃ³Ø ç¶ ç¶Ô°ð¶ å¯º ñË Õ¶ çðôéÆ ÇâúãÆ åÕ ç¶ îËçÅé ÇòμÚ ìÅìÅ ×°ðìõô ÇÃ³Ø Áå¶ À°Ôé» ç¶ ÃÅæÆÁ» é¶ ÇÕÃ¶ ÇÂÔ¯-ÇÜÔ¶ ÁÃÅò¶º èðî-ï°μè ÇòμÚ ôÔÆçÆ êÅÂÆ ÃÆ Í’’ À°Ôé» Çëð ê°μÇÛÁÅ, “ ÇÂÔ ÇÕÔóÆ Õ° æ» ìä¶×Æ íñÅ ?’’ îËº ÇÕÔÅ, “ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì, î¶ðÆ êÆðÆ ç¶ ÇéôÅé ÃÅÇÔì» Áå¶ çðôéÆ çðòÅ÷¶ å¯º ÇåÕ¯ä ÇÜÔÆ ìäÅ Õ¶ ÇÕå¶ ÇòμÚ-ÇòÚÅñ¶

149 çÅ ÃæÅé ìä¶×Å Í’’ Ã°ä Õ¶ Ã³å» ç¶ ÇÚÔð¶ À°μå¯º ÇøÕð çÅ êðÛÅò» ãñ Ç×ÁÅ Í Ã³å ×ç-×ç Ô¯ ×Â¶ Í ÜÅêçÅ ÃÆ ÇÜò¶º À°Ôé» é¶ Õ¯ÂÆ òμâÆ ÃîμÇÃÁÅ Ôμñ Õð ñÂÆ Ô¯ò¶ Í ÕÇÔä ñμ×¶, “ÇÕ³éÆ òèÆÁÅ æ» þ ¯ ÇÃð çðìÅð çÆ ç¶ÔñÆ À°μå¶ Áå¶ ÃðÆð íÅÂÆ îéÆ ÇÃ³Ø ò»× ì³ç-ì³ç Í’’ îËº ÁÜ¶ òÆ ÁÅÃ çÆ ÇÕðé é³± ì°Þä éÔÆº ÃÆ ÇçμåÅ; ÔÅñ»ÇÕ ÇÂÃ é³•± Ü×çÅ ðμÖä çÅ Õ¯ÂÆ ÕÅðé éÔÆº ÃÆ ìäçÅ Í Ô½ºÃñÅ ÇÜÔÅ Õð Õ¶ îËº ÁÅÇÖÁÅ, “Ã³å ÜÆ, à±àÆ òÅñÆ êμ× ì³é• Õ¶ Çê³â ÜÅä òÅñ¶ ê©¯×ðÅî çÅ ÕÆ ìÇäÁÅ?’’ ìÅìÅ çÆê ÇÃ³Ø Áå¶ ìÅìÅ ×°ðìõô ÇÃ³Ø ç¶ ç¶Ô°ÇðÁ» òμñ ÇÂôÅðÅ Õð Õ¶ ÁÅÖä ñμ×¶, “íÅÂÆ ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø, ÃÅð¶ ì÷°ð× å» Â¶æ¶ ÁÅ Õ¶ ÃîÅÂ¶; ÁÕÅñ åõå Â¶æ¶, çðìÅð ÃÅÇÔì Â¶æ¶; Ô°ä Â¶Ã æ» é³± Ûμâ Õ¶ Ô¯ð ÇÕå¶ ÕÆ ÜÅäÅ Ô¯ÇÂÁÅ ?’’ îËº Çëð òÆ ãÆá» ò»× ÁÅÇÖÁÅ ÇÕ Ü¶ ÁÇÜÔÅ ê©¯×ðÅî Çëð òÆ ìä ÜÅò¶ å» îËé³± ïÅç ðμÖäÅÍ Ã°ä Õ¶ Áå¶ î¶ðÆ éÅçÅéÆ é³± ÇòÃÅð Õ¶ Ã³å» é¶ î¶ð¶ î¯ã¶ À°μå¶ Ôμæ ðμÇÖÁÅ Áå¶ Õ¶òñ îμáÅ-îμáÅ î°ÃÕðÅÂ¶Í îËé³± êåÅ ñμ× Ç×ÁÅ ÇÕ øËÃñÅ Ô¯ üμÇÕÁÅ ÃÆ Í Ã³å ìÅìÅ ÜÆ å» Á³åðîé ÇòμÚ ôÔÆçÆ ç¶ Õ¶ Áç°μåÆ çðìÅð çÆ Áç°μåÆ êðÕðîÅ ÇòμÚ ÇÂμÕ ÚîÕçÆ, åÅÇðÁ» ÜóÆ ÇÂμà ìä Õ¶ ÃîÅ òÆ üμÕ¶ Ãé Í î¶ð¶ Õ¯ñ å» À°Ôé» çÅ Õñì±å îÅåð ÔÆ Öó•Å ÃÆ Í ÇÂÔ ìÅÇìÁ» çÆ ÁÅõðÆ åμÕäÆ Áå¶ ÁÅõðÆ î°ÃÕÅé ÃÆ Ü¯ îËº À°Ã Ççé âñ•Õ» îÅðç¶, ÔÆð¶ òÅÙ³± ÚîÕç¶, Á³Çî©åÃð¯òð ç¶ Õ³ã¶ åμÕÆ Í ÁμÜ òÆ Ã¯ÚçÅ Ô», Ü¶ ÇÕå¶ Ã³å ÜÆ à±àÆ òÅñÆ êμ× ì³é• ñËºç¶ å» ÕÆ ÇÂÇåÔÅÃ éò» î¯ó éÅ ñËºçÅ ? êð ÁÜ¶ òÆ ÇÂÔ éÔÆº ÕÇÔ ÃÕçÅ ÇÕ À°Ô î¯ó Ã°ÖÅò» ÔÆ Ô°³çÅ Í

150

Ç×ÁÅéÆ ÷Ëñ ÇÃ³Ø-ÖÅñÆ Úñ¶ èäÆ ÇÃÀ°* - ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø éò³ìð 29, 1994 é³± Ç×ÁÅéÆ ÜËñ ÇÃ³Ø Ã©Æ Áé³çê°ð ÃÅÇÔì îμæÅ à¶Õ Õ¶ òÅêÃ ÁÅ ðÔ¶ Ãé ÇÕ ð¯êó é¶ó¶ (×°ðç°ÁÅðÅ ÃÅÇÔì ç¶ ÃÅÔîä¶) ÇÂμÕ àðμÕ ÁÅ Õ¶ À°Ôé» çÆ ÕÅð ÇòμÚ òμÜÅ Í çÃ³ìð 25, 1994, 6 òμÜ Õ¶ 40 Çî³à åÕ ÇÂÔ Ç÷³ç×Æ î½å éÅñ Ú³âÆ×ó• êÆ.ÜÆ.ÁÅÂÆ. ÇòμÚ Ø°ñç¶ ðÔ¶ Í ÃåÅÂÆ Ççé» ç¶ Â¶Ã Ãî¶º ÇòμÚ ÇÕÃ¶ ÇÂμÕ Ã³ÃæÅ Ü» ×°ðç°ÁÅð¶ é¶ ÇÂé•» çÆ ÇÃÔåïÅìÆ ñÂÆ êÅá éÅ ðμÇÖÁÅ; éÅ ÔÆ ÇÕå¶ ÁðçÅÃ Ô¯ÂÆ Í ÇÂÔé» çÆ ç¶Ô 26 çÃ³ìð Ãò¶ð åÕ Ú³âÆ×ó• ï±.àÆ. ×ËÃà-ÔÅÀ±Ã ÇòμÚ Á³Çåî çðôé» ñÂÆ ðμÖÆ ×ÂÆ Í Á³Çåî çðôé» ñÂÆ Â¶é¶ Õ° ÁÅçîÆ òÆ éÅ Ü°ó ÃÕ¶ ÇÕ ÇÂμÕ-Áμè åÃòÆð ÔÆ ÁõìÅð ÇòμÚ Ûêäï¯× ìä ÃÕçÆ Í Õ¯ÂÆ Ú³×Å ÇÃμÖ ÁÖòÅÀ°ä òÅñÅ çðôé Õðé éÅ Ç×ÁÅ Í ÁÕÅñÆÁ» ÇòμÚ¯º Õ¶òñ ÃðçÅð ê©ÕÅô ÇÃ³Ø ìÅçñ Áå¶ À°Ôé» ç¶ Ãê°μåð ÔÆ êÔ°³Ú¶ Í ÇÂÔ â³±ØÅ Ôé¶ðÅ êËä À°êð³å ÃÅã¶ Áμá Õ° òÜ¶ ï±.àÆ. ×ËÃà-ÔÅÀ±Ã ×Â¶ Áå¶ ç¯ Õ° Çî³à ðÃîÆ îμæÅ-à¶ÕÆ å¯º ìÅÁç ìÅÔð ÁÅ Õ¶ ÁμèÅ Ø³àÅ ÇÂμÕ ÁøÃð, ÇÜé•» Õ¯ñ¯º ÇÂÔé» Õ¯ÂÆ ÜÅåÆ Õ³î ñËäÅ ÃÆ, éÅñ ÁÅêä¶ Õ³î-ÕÅð ìÅð¶ ×μñìÅå Õðç¶ ðÔ¶ Í Á×ñ¶ Ççé ç¶Ô ÇçμñÆ êÔ°³ÚÆ Í ìÔ°å¶ ñ¯Õ çðôé» ñÂÆ éÅ ÁÅÂ¶ Í êðòÅð ç¶ îËºìð» é¶ ÁÅê àËñÆë¯é ÕðÕ¶ ÃμÜä» Çîμåð» é³± ì°ñÅÇÂÁÅ Í À°Ôé» ç¶ ÜòÅÂÆ ÃðçÅð Ã°Çð³çð ÇÃ³Ø ÇòðçÆ é¶ àËñÆë¯é ÕðÕ¶ ÃÅâ¶ Ã»Þ¶ Çîμåð ÃðçÅð ÔðÚðé ÇÃ³Ø é³± ÁÅÀ°ä çÅ ÃμçÅ ÇçμåÅÍ ÚÅñÆ Õ° êÇðòÅð ç¶ Áå¶ Çê³â ç¶ ñ¯ÕÆ Ãé Í ÇÂÔé» é³± ÇîñÅ Õ¶ çðôé Õðé òÅÇñÁ» çÆ íÆó Ãμá å¯º À°μå¶ éÅ êÔ°³Ú ÃÕÆ Í ÃðÆð é³± ìðø À°μå¶ éÅ ðμÇÖÁÅ Ç×ÁÅ ; ñ¯ó òÆ éÔÆº ÃÆ Í 27 çÃ³ìð é³± ÃÃÕÅð ÃÆ Í ÁðæÆ, 4-ÃðÕ±ñð ð¯â å¯º À°μá Õ¶ ×¯ñ î¶æÆ Ú½ºÕ, ÇòÜË Ú½ºÕ, ÇÂ³âÆÁÅ ×¶à, ÁÅÂÆ.ÂÆ.ú. Ú½ðÃåÅ, Çð³×-ð¯â Ô°³çÆ Ô¯ÂÆ, 12 ÇÕñ¯îÆàð øÅÃñÅ åÇÔ Õð Õ¶ ÇòÜË ØÅà êÔ°³ÚÆ-Õ¶òñ Áμè¶ Ø³à¶ ÇòμÚ Í ÃÅð¶ ðÅÔ ç¶ À°μå¶ Û°μàÆ Ô¯ä ç¶ ìÅòÜ±ç Õ¯ÂÆ ÁÅçîÆ çðôé» ñÂÆ éÅ êÔ°³ÇÚÁÅ Í ×³éÕËð¶Ü ìóÆ ÕÅÔñÆ éÅñ (40 îÆñ Ø³à¶ çÆ ðøåÅð éÅñ) ÚμÇñÁÅ Áå¶ ÕÂÆ Ü×•Å ÃóÕ õðÅì Ô¯ä ÕðÕ¶ Ú³×¶ åÕó¶ ÞàÕ¶ ñμ×¶ Í ÇÂμÕ-Áμè òÅð ÜÅÇêÁÅ ÇÕ î¯ó * ñ¶ÖÕ çÆÁ» ÇÃÁÅÃÆ ïÅç» À°μå¶ ÁÅèÅðå Ûê ðÔÆ ê°ÃåÕ, åÅÇðÁ» íðÆ Ú³×¶ð ÇòμÚ¯º Í

151 ÕμàÇçÁ» ÃðÆð àðμÕ À°μå¯º Çâμ× êò¶×Å Í ç±ðçðôé òÅÇñÁ» ÕËîðÅ À°Ôé» ç¶ ÃðÆð Áå¶ îÅåîÆ ÕÅøñ¶ À°μå¶ ÔÆ ðμÇÖÁÅ ÇÕªÇÕ ÁÅÃ¶-êÅÃ¶ ÇçÖÅÀ°ä é³± Õ°Þ òÆ éÔÆº ÃÆ Í ÜÅêçÅ ÃÆ ÇÕ ÇçμñÆ ÁÅêäÆ ÛÅåÆ À°μå¶ êÂ¶ ÇÂÃ ì¯Þ é³± ñÅÔ Õ¶ êð•¶ ò×ÅÔ îÅðé ñÂÆ ÕÅÔñÆ ÃÆ Í Ç×ÁÅéÆ ÜÆ ø½Ü» ç¶ Õî»âð-ÇÂé-ÚÆø ðÇÔ üμÕ¶ Ãé Í ÇÂÃ ñÂÆ ø¯÷ î°ÖÆÁ» çÅ êÔ°³Úä» ì¶Ôμç ÷ð±ðÆ ÃÆ Í ÁÅðîÆ ÚÆø ÁËÃ.ÁÅð. Ú½èðÆ éÅ êÔ°³Ú ÃÕ¶ ÇÕªÇÕ À°Ô çμÖä-ê±ðò òμñ ÃðÕÅðÆ ç½ð¶ À°μå¶ ×Â¶ Ô¯Â¶ Ãé Í ÃÅìÕÅ Õî»âðÇÂé-ÚÆø å» ÁÅÂ¶ Ççé îðç¶ ðÇÔ³ç¶ Ôé; ÃðÕÅðÆ ç½ð¶ çÆÁ» ÁÅêäÆÁ» ×³íÆð Ç÷³î¶òÅðÆÁ» Ô°³çÆÁ» Ôé Í Ç×ÁÅéÆ ÜÆ ÁÅêä¶-ÁÅê é³± éÇÔð± í×å Ç×äç¶ Ãé Í ÜòÅÔð ñÅñ çÆ ïÅç ÇòμÚ À°Ô ÁÅêäÆ ÁÚÕé ÇòμÚ åÅ÷Å ×°ñÅì çÅ ë°μñ Çéμå à³°×ç¶ Ãé Í Üç¯º Ü±é 1984 ç¶ Øμ¬ØÅð¶ å¯º ìÅÁç À°Ô çðìÅð ÃÅÇÔì ÁÅÂ¶ å» ÇÂÔ Õ¯îñ ÕñÆ À°Ã¶ åð•» À°Ôé» çÆ ÁÚÕé ç¶ ÕÅÜ ÇòμÚ à³×Æ îÇÔÕ ðÔÆ ÃÆ Í ÇÂÃ é¶ À°Ôé» é³± ÚÅð¶ êÅÃ¶ ëËñÆ ×ñÆÁ»-ÃóÆÁ» ñÅô» çÆ ìçì± å¯º ìÚÅÂÆ ðμÇÖÁÅÍ ÇÂ³çðÅ ×»èÆ ç¶ çð À°μå¶ ÞÅó± ñÅÀ°ä ÇòμÚ øÖð îÇÔÃ±Ã Õðç¶ Ãé Í ðÅÜÆò ×»èÆ é³±, ÇìéÅ ÇÕÃ¶ ÕÅÇÂç¶-ÕÅé³±é ç¶, À°Ôé» ê©èÅé î³åðÆ ìäÅ Õ¶ ÇÃμÖ» ç¶ Õåñ¶ÁÅî ç¶ ï¯× ìäÅÇÂÁÅ ÇÕªÇÕ À°Ô éÇÔð± êÇðòÅð ç¶ ê©î°μÖ õËð-õÅÔ ÁÅêä¶-ÁÅê é³± ÃÅìå ÕðéÅ ñ¯Úç¶ Ãé Í Ã¯éÆÁÅ ×»èÆ ÇçμñÆ Ô³°ÇçÁ» òÆ À°Ã ç¶ ÃÃÕÅð À°μå¶ éÅ êÔ°³ÚÆ; éÅ ÔÆ Õ¯ÂÆ Ô¯ð éÇÔð± êÇðòÅð çÅ ÇéÕàòðåÆ ÔÅ÷ð Ô¯ÇÂÁÅ Í ÇÂÃ éÇÔð± êÇðòÅð çÆ òøÅçÅðÆ å¯º Ç×ÁÅéÆ ÜÆ é¶ ÁÅêäÆ Õ½î òÅðÆ, ÇÃμÖÆ òÅðÆ Áå¶ ê©÷ÆâËºà Ô°³ÇçÁ» À°Ã ç¶ çð À°μå¶ ÞÅó± Çç³ç¶ ðÔ¶ Í ÃðÕÅðÆ øð÷ ÁçÅ Õðé ñÂÆ êÔ°³Ú¶ ÃðÕÅðÆ î°ñÅ÷î» ÁÅÇç é³± Ûμâ Õ¶ Ãμá Õ° ì³ç¶ ÃÃÕÅð ñÂÆ êÔ°³Ú¶ Í ÇÂÔé» ÇòμÚ¯º 40 Õ° å» êðòÅð ç¶, Çê³â ç¶ Ãé Í ÇÂμÕ êÅÃ¶ íÆó ÇòÖÅÀ°ä ñÂÆ íÅó¶ ç¶ ì³ÇçÁ» çÅ ÇÂ³å÷Åî òÆ ÃÆ Í ÜÅêçÅ ÃÆ ÇÜò¶º ÇÕ éËôéñ ÇìñÇâ³× ÕÅðê¯ð¶ôé ç¶ î÷ç±ð ÇçÔÅóÆ ç¶ Õ¶ ÇñÁ»ç¶ ×Â¶ Ãé Í ÇÂÔé» é³± ç¯-Çå³é Õ¯Çôô» ÕðÕ¶ òÆ ºç±ðçðôé À°μå¶ ÇòÖÅÇÂÁÅ éÅ ÜÅ ÃÇÕÁÅ ÇÕªÇÕ ÕËîð¶ çÆ ÁμÖ ÁÅêä¶ òμñ Ô°³çÆ ò¶Ö Õ¶ ÔÆ ÇÂÔ åîÅôìÆé-Á³çÅ÷ ÇòμÚ Ôμæ ÇÔñÅÀ°ä ñμ× êËºç¶ Í ÇÂÔ ÃÆ Ç×ÁÅéÆ ÷Ëñ ÇÃ³Ø í±åê±ðò ðÅôàðêåÆ çÅ ÃðÕÅðÆ ÃéîÅé» éÅñ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ôÅÔÆ ÃÃÕÅð ! îËº Ã¯Ú ÇðÔÅ ÃÆ, Ü¶ ÇÕå¶ Ç×ÁÅéÆ ÜÆ, ÁõÆð Ãî¶º òÆ ×°ð± çÆ ôðä ÁÅ Ü»ç¶ Áå¶ À°Ôé» ç¶ ðÅôàðêåÆ ðÇÔä Ãî¶º ÇÃμÖ» éÅñ Ô¯Â¶ ÷°ñî» ñÂÆ ÔÅÁ çÅ éÅÁðÅ îÅðç¶ å» ÁμÜ ÇÃμÖ Õ½î é¶ À°Ôé» ñÂÆ ÜÅé ÇÛóÕ ç¶äÆ ÃÆ-“Ã×ñ êçÅðæ þ Ü× îÅÇÔ ÍÍ íÅ×ÔÆä éð êÅòå éÅÇÔ ÍÍ’

152

ÜðéËñ» çÅ ÜðéËñ - ÃòðéÜÆå ÇÃ³Ø ÇÕÃ¶ Õ½î çÆ ÃîÕÅñÆ Áå¶ íÇòμÖ çÆ é°ÔÅð Á×òÅÂÆ Õð ðÔÆ ñÆâðÇôê ’å¶ Çéðíð ÕðçÆ þ Í ÇÃμÖ åòÅðÆÖ ’Ú òμÖ¯-òμÖð¶ î½ÇÕÁÅ ’å¶ ï¯× ÁÅ×±Á» é¶ Õ½î é³± Á½Ö¶ Ãî¶º Øμ¬ØÅÇðÁ» ÇòμÚ¯º ÕμÇãÁÅ þ Áå¶ Õ½î é¶ ôÔÆçÆÁ» ç¶ ÷¯ð éÅñ ÇÃμÖÆ çÆ õÅñÃ é°ÔÅð é³± ÜÆòå ðμÇÖÁÅ Í ê³ÜÅì çÆ ò³â î×ð¯º ì©ÅÔîäÆ ÃæÅêå Çé÷Åî ’Ú ÇòÁÅêÕ ÇøðÕÅê©Ãå ñ¯Õå³åð é¶ öËð- ì©ÅÔîä ñ¯Õ» çÅ éÃñÆ Õåñ¶ÁÅî ÇÃðø ÁÅêäÆ ðÅÜÃÆ åÅÕå é³± ìÚÅÀ°ä ñÂÆ Ôî¶ôÅ ÕÆåÅ Áå¶ Øμà-Ç×äåÆ èÅðîÕ Õ½î» ç¶ ÁÃñ¶ é³± î¶àä ñÂÆ À°Ôé» çÆ ê¯ôÅÕ ’Ú ÷ðõðÆç ñ¯Õ» é³± ×åÆôÆñ ÕÆåÅ Í ò³â î×ð¯º ÁÇÜÔÅ ÕÇÔð ÔÆ éÕñÆ Çéð³ÕÅðÆÁ» ç°ÁÅðÅ ÁòåÅð ìÅäÆ Áå¶ ï°μ× ê°ðô é» çÆÁ» ÇÕåÅì» ðÚ Õ¶ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÇÜé•» ÇòμÚ î°μÖ å½ð ’å¶ ÇÃμÖ», ÇÃμÖ ×°ð± ÃÅÇÔìÅé Áå¶ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì é³± î°μÖ ÇéôÅéÅ ìäÅ Õ¶ Ô¯ð èðî» ÇõñÅø Õ°øð å¯ÇñÁÅ Ç×ÁÅ Í ÇÂÔ Õ°øð çïÅé³ç çÆ ê°ÃåÕ ÃåïÅðæ ê©ÕÅô ç¶ êç ÇÚ³é»• ’å¶ Úñ Õ¶ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Í ÇÂÃ Õ°øð é³± áμñ• êÅÀ°ä ñÂÆ Ã³å ÕðåÅð ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅÇñÁ» é¶ ìÆóÅ À°áÅÇÂÁÅ Áå¶ Ãî±Ô ÇÃμÖ ñÆâðÇôê é³± Õ¶ÃðÆ ÇéôÅé ÃÅÇÔì æμñ¶ ÇÃμÖ Çòð¯èÆ åÅÕå» Çòð°μè ñóé çÅ Ã°é¶ÔÅ ÇçμåÅ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ ÇÃμÖ Õ½î çÆ òμÖðÆ Ô¯ºç é³± ÃæÅêå Õðé ñÂÆ Üμç¯ÜÇÔç é³± ê©Ú³â ÕÆåÅ Áå¶ çÇñå òð× çÆÁ» ÃîμÇÃÁÅò» ê©åÆ â³±ØÆ ðÆÞ éÅñ åμÕ Õ¶ À°Ôé» é³± ÇÃμÖÆ òμñ ê©¶Çðå ÕÆåÅ Í À°Ôé» ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì çÆ ê©í±ÃμåÅ Ã³ê³é Ô¯ºç é³± ÇçμñÆ çðìÅð ç¶ åõå éÅñ¯º À°ÇÚÁÅ Õ¶ À°íÅÇðÁÅ Í À°Ô ÇÂμÕ ÇÂÕμñÅ ôÖÃ ÃÆ ÇÜÃ é¶ ÇÃμÖ Ã³ÃæÅò» ç¶ Õμç é³± À°μÚÅ üμÕä ñÂÆ ×°ðìÅäÆ çÆ î°Õ³îñ é°ÔÅð é³± ÇÃμÖ ÜÆòé ÇòμÚ ãÅñä çÅ ÇÂéÕñÅìÆ Õçî ÃëñåÅê±ðòÕ ê°μÇàÁÅ, ÇÜÃ ç¶ ÇÃμà¶ òÜ¯º À°Ôé» é³± ôÔÅçå ç¶äÆ êÂÆ; ê³ÜÅì ç¶ ñ¯Õ» çÆÁ» èÅðîÕ å¶ ðÅÜÃÆ Áå¶ ÇÕÃÅé òð× çÆÁ» ÃîμÇÃÁÅò» çÆ âà Õ¶ òÕÅñå ÕðÇçÁ» Õ¶ºçð ÃðÕÅð ç¶ ñ¯Õå³åðÆ ÇñìÅÃ ÇòμÚ ÇøðÕÅê©Ãå ÇÚÔð¶ é³± é³×Å ÕÆåÅ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ ÇÃμÖ-ñÇÔð é³± ÇÜÔóÅ ÇÂéÕñÅìÆ ð³× ×°ðìÅäÆ é³± ÇÃμÖ ÜÆòé ÇòμÚ ãÅñ Õ¶ ÇçμåÅ, À°Ã éÅñ çÇñå òð× ÇÃμÖÆ òμñ ê©¶Çðå Ô¯ÇÂÁÅ, ÇÜÃ éÅñ ÜÅå-êÅå ðÇÔå ÇÃμÖ ÃîÅÜ çÆ õÅñÃ é°ÔÅð òÅñÆ ÇÃðÜäÅ ê©×à Ô¯ ðÔÆ ÃÆ êð ÃæÅêåÆ ç¶ ðÅÜÃÆ ÃμåÅ À°μå¶ ÕÅì÷ ðÇÔä ñÂÆ îé°μÖåÅ ÇòÚñÆÁ» ÜÅå-êÅå ÁÅèÅðå ò³âÆÁ» çÅ Ô¯äÅ ÷ð±ðÆ ÃÆ Í À°Ô ÃæÅêåÆ çÆ ðÅÜÃÆ ÃμåÅ é³± ãÅÔ ñÅÀ°ä òÅñÆ î°μÖ ôÕåÆ ÃÆ ÇÜÃ é¶ ÃæÅêå Çé÷Åî ç¶ ÜÅå-êÅå ÁÅèÅðå ê©ì³è é³± ÚÕéÅÚ±ð Õð ç¶äÅ ÃÆ Í ÇÂÃ ñÂÆ ÜÅåêÅå ç¶ ì³èé» çÆ î°æÅÜ Á³çð±éÆ Áå¶ ìÇÔð±éÆ îÅéÇÃÕåÅ é¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø

153 é³± ôÔÆç Õðé ç¶ ðÃå¶ é³± ÁÅêäÆ ÃÇæðåÅ çÅ î°μÖ ÁÅèÅð ÜÅä Õ¶ À°Ôé» é³± ôÔÆç ÕðòÅ ÇçμåÅ Í êð òÕå ç¶ ìçñä éÅñ çðìÅð ÃÅÇÔì ’å¶ Ôîñ¶ î×ð¯º ê³ÜÅì ç¶ éò¶º ìä¶ ÁÕÅñÆ î°μÖ î³åðÆ Ã°ðÜÆå ÇÃ³Ø ìðéÅñÅ é¶ çðìÅð ÃÅÇÔì ’Ú Ã°ðμÇÖÁÅ ìñ í¶Ü Õ¶ Õ¶ºçð ÃðÕÅð çÆ ‘éÆñÅ åÅðÅ’ (Blue Star) ÕÅðòÅÂÆ é³± Çòôò çÆÁ» é÷ð» ’Ú ÜÅÇÂ÷ áÇÔðÅÇÂÁÅ Áå¶ ê³ÜÅì ’Ú Ô¯ÂÆ ×óìó çÆÁ» ØàéÅò» çÆ åÇÔÕÆÕÅå ñÂÆ ÇÂμÕ Õî¶àÆ ÜÃÇàÃ ÁÜÆå ÇÃ³Ø ìËºÃ çÆ ðÇÔé°îÅÂÆ Ô¶á ìäÅÂÆ ÇÜÃ é¶ ÇÂÃ ×óìó ’Ú Áîé Áå¶ ÕÅé³±é çÆ ðÖòÅñÆ ê³ÜÅì ê°ñÆÃ ç¶ ÇÃμè¶ å½ð ’å¶ ôÅîñ Ô¯ä çÆÁ» ×òÅÔÆÁ» é³± ê¶ô ÕÆåÅ êð Õ°ðÃÆ-î¯Ô ÕÅðé ìðéÅñÅ ÃÅÇÔì é¶ ÇÂÔ Çðê¯ðà ÔÆ ÜÅðÆ éÅ ÕÆåÆ Í ÃμÚ ÇÕéÅð¶ ’å¶ Öó•Å ðÇÔ Ç×ÁÅ Áå¶ Õ±ó ÇøðÕÅê©Ãå ñ¯Õ» çÆ ç°ÇéÁÅòÆ ÃμåÅ çÅ ÇêÛñμ× ìÇäÁÅ ÇðÔÅ Í ìÅÕÆ ðÇÔ³çÆ ÕÃð À°Ã ç¶ ê°μåð ××éçÆê ÇÃ³Ø é¶ çðìÅð ÃÅÇÔì Õ³êñËÕÃ Á³çð ÁÅêä¶ ÃÅæÆÁ» éÅñ Çîñ Õ¶ ×¯ñÆ ÚñÅ Õ¶ ê±ðÆ Õð ÇçμåÆ Í íÅò¶º ÔðÚ³ç ÇÃ³Ø ñ½×¯òÅñ èðî-ï°μè î¯ðÚ¶ çÅ ÇâÕà¶àð òÆ ÇðÔÅ êð À°Ô Õ½î çÆ Á×òÅÂÆ Õðé ç¶ ÕÅìñ ÔÆ éÔÆº ÃÆ Í À°Ô êÇÔñ» ÔÆ ÇÃμÖ-Çòð¯èÆ åÅÕå» éÅñ î¶ñ ðμÖçÅ ÁÅ ÇðÔÅ ÃÆÍ À°Ã é¶ 1949 ÂÆÃòÆº ’Ú ‘ñÇÔðÅ’ å¯º Ú¯ä ñóé Ãî¶º ò¯à» çÆ îçç òÅÃå¶ Ü¯ ÇÚμáÆ éÕñÆ Çéð³ÕÅðÆ ÁÅ×± é³± ÇñÖÆ, À°Ã ÇòμÚ éÕñÆ Çéð³ÕÅðÆ ÁÅ×± é³± ‘ÃÇå×°ð±’ ôìç éÅñ î°õÅåì Ô¯ Õ¶ ÇÃμÖ ×°ð± ÃÅÇÔìÅé çÆ Ô¶áÆ ÕÆåÆ Í ªÞ 1978 ç¶ ÇÃμÖ-Çéð³ÕÅðÆ Õ»â î×ð¯º íÅò¶º éÕñÆ Çéð³ÕÅðÆÁ» çÅ ìÅÂÆÕÅà Õð ÇçμåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ êð ÁÕÅñÆ ÁÅ×±Á» é¶ 1978 ÂÆÃòÆ ’Ú À°Ôé» éÅñ î°ó Ã³ì³è êËçÅ Õð ñÂ¶ Ãé Í ÃîÕÅñÆ ÚôîçÆç ×òÅÔ êμåðÕÅð ÔðìÆð ÇÃ³Ø í³òð å» ÁÅêäÆ ÇñÖå ’Ú ÇÂμæ¯º åÕ ÕÇÔ³çÅ þ ÇÕ çðìÅð ÃÅÇÔì ç¶ Ôîñ¶ Ãî¶º ÁÕÅñÆÁ» Áå¶ ÕÂÆ Ô¯ð Üæ¶ì³çÆÁ» é³± êåÅ ÃÆ ÇÕ çðìÅð ÃÅÇÔì ç¶ Ãî±Ô Á³çð ÇÕÔó¶ÇÕÔó¶ ñ¯Õ ÃðÕÅðÆ Â¶Ü³ÃÆÁ» ç¶ Ãé Áå¶ À°Ôé» ÇòμÚ Á³çð±éÆ í¶ç» é³± ÜÅäé ñÂÆ Ã±ÔÆÂ¶ ç¶ å½ð ’å¶ ÇÃμÖ ÇñìÅÃ ’Ú ÁÅð.ÁËÃ.ÁËÃ. ç¶ ÚÅð òðÕð òÆ ÔÅ÷ð Ãé Í Üæ¶çÅð ÇÕðêÅñ ÇÃ³Ø çÆ ÇÂÔ ×òÅÔÆ íÇòμÖ çÅ ÇÂμÕ ìóÅ òμâÅ ÃòÅñ þ, ÇÜÃ ÇòμÚ À°Ôé» ÇÕÔÅ þ ÇÕ “Ôð ÇòÁÕåÆ é³± ÇÂμÕ ÁÇÜÔ¶ Õîð¶ ç¶ ÃÅÔîä¶ ÇñÜÅÇÂÁÅ Ü»çÅ ÇÜÃ ç¶ ôÆô¶ ÁõìÅð» éÅñ ãμÕ¶ Ô¯Â¶ Ãé ; ÇÃðø ç¯ Ã°ðÅõ Ãé, ÇÜé•» ÇòμÚ¯º ç¯ ÁμÖ» ò¶Ö Õ¶ çμÃçÆÁ» Ãé ÇÕ Õ½ä ÖÅóÕ± þ Áå¶ Õ½ä Çéðç¯ô Í ÇÂÔ î°õìð Õ½ä ÇòÁÕåÆ ÃÆ, ÇÂÃ ìÅð¶ Õ°Þ êåÅ éÔÆº êð ÇÂÔ Ü¯ òÆ ÃÆ À°Ô Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì Õ³êñËÕÃ Áå¶ ÖÅóÕ±Á» ìÅð¶ ê±ðÆ ÜÅäÕÅðÆ ðμÖçÅ ÃÆ Í’’ î½Ü±çÅ Ãî¶º ç¶ ÔÅÕî ÁÕÅñÆ çñ é¶ ÇÃμÖ èðî Áå¶ ÃîÅÜ çÆÁ» Ãî±Ô ÇòñμÖäåÅò» é³± ìÅ©ÔîäÆ î°μÖ-èÅðÅ ÇòμÚ ÇÃðø ÁÅêäÆ Õ°ðÃÆ îÇÔø±÷ ðμÖä Áå¶ ê°μåð-î¯Ô òμÃ öðÕ Õð ÇçμåÅ þ; ì©ÅÔîäòÅç é³± î°ó ê³ÜÅì ÇòμÚ ÜÆòå Õð Õ¶ ÇÃμÖÆ À°μå¶ ÁÅð.ÁËÃ.ÁËÃ., ðÅôàðÆ ÇÃμÖ Ã³×å Áå¶ ì©ÅÔîäÆ ÃμåÅ ç¶ ÇÔ³ç±òÅç ç¶ Â¶Ü³â¶ é³± À°íÅðé ñÂÆ Ö°μñ• ê©çÅé ÕÆåÆ þ Áå¶ ê³ÜÅì çÆ ÇÕÃÅéÆ é³±

154 îðé-ÇÕéÅð¶ êÔ°³ÚÅ ÇçμåÅ þ; ÇÕÃÅé òð× Áå¶ ê³ÜÅì ç¶ ñ¯Õ» éÅñ Ãí å¯º òμâÅ è¯ÖÅ ê³ÜÅì çÆ õ°çî°õÇåÁÅðÆ ê©åÆ üμê òμàÆ ðμÖ Õ¶ ÕÆåÅ þ Áå¶ Ü¶ñ•» ÇòμÚ ð°ñç¶ é½ÜòÅé» çÆ ÃÅð åÕ éÔÆº ñÂÆ ×ÂÆ Í ç±Ü¶ êÅÃ¶ Çòð¯è Õðç¶ ðòÅÇÂåÆ ÁÕÅñÆ çñ çÅ î°ÖÆ Çéð³ÕÅðÆ ò¯à» ÔÅÃñ Õðé ç¶ ÚμÕð» ’Ú ÇòòÅç-×©Ãå Ô¯ Õ¶ ÁÅêäÆ ÃÅÖ ×òÅ ìËáÅ êð À°Ã é¶ òÆ ÔÅÕî ÁÕÅñÆ çñ çÆ åð•» ÇÃμÖ ÇÃè»å é³± Ö¯ðÅ ñÅªç¶ Ô¯Â¶ ôÔÆç» ç¶ ÇÃðåÅÜ ê³Üò¶º êÅåôÅÔ ÃÅÇÔì ×°ð± ÁðÜé ç¶ò ÜÆ ç¶ ìðÅìð í×å ÇÃ³Ø ç¶ ë»ÃÆ ÇçòÃ ’å¶ ÁõìÅð» ’Ú Ûê¶ ÔÅÕî ÁÕÅñÆ çñ ç¶ ÇÂôÇåÔÅð» çÆ ðÆÃ¶ ÁÅêä¶ ÇÂôÇåÔÅð» ÇòμÚ í×å ÇÃ³Ø é³± ôÔÆç-Â¶-ÁÅ÷î ÇñÖ Õ¶ ÁÅêäÆÁ» ë¯à¯Á» ÛêòÅÂÆÁ», Üç ÇÕ ÇÂÃ Ã³ì³èÆ æ¯ó•» Ãî» êÇÔñ» ÔÆ ÚμñÆ ìÇÔÃ ÇòμÚ ÇÂÔ ñ¯Õ ÇìñÕ°ñ õÅî¯ô ðÔ¶ Í ò¶Ö¯ ò¯à Ûóï³åð ’Ú ÁÕÅñÆÁ» çÆ ÇÃμÖÆ ¯ ÇÃμÖ Õ½î Áå¶ ÇÃμÖ-ÇÃè»å ç¶ êÇÔð¶çÅð ÇÃμÖ-ÇÃμè»å-í³ÜÕ ÁÅ×± ÇÃîðéÜÆå ÇÃ³Ø îÅé é¶ ÁÅð.ÁËÃ.ÁËÃ. ç¶ ÇõñÅø î°ÇÔ³î ÇòμãÆ Áå¶ À°μÚÆ Ã°ð ÇòμÚ ÇÂÔé» çÆÁ» ÕÅðòÅÂÆÁ» é³± Çé³ÇçÁÅ-íÅò¶º ÇÕ ÇÂÃ ×μñ¯º ÇÂéÕÅð éÔÆº ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ ÇÕ ÇÔ³ç± ÜÅ×ðä Á³ç¯ñé é³± áμñ• êÅÀ°ä ñÂÆ ÔÅÕî-Çòð¯èÆ ðòÅÇÂåÆ ÁÕÅñÆ çñ é¶ òÆ çμìòÆ Ã°ð ’Ú ÁÅòÅ÷ À°áÅÂÆ Í ÇÃμÖ» ç¶ Ãî±ÔÕ å½ð ’å¶ Çòð¯è òÜ¯º ÇÂÔ ê©¯×ðÅî ÇÔ³ç±-ì©ÅÔîäÆ ÃíÅ é¶ î°ñåòÆ Õð ÇçμåÅ êð ‘î°ñåòÆ’ ôìç å¯º Ãêôà þ ÇÕ ÇÂÔ ÇøðÕÅê©Ãå À°íÅð ÇÂμÕ òÅð ë¶ð ê³ÜÅì Á³çð Ã³ê©çÅÇÂÕ åäÅÀ° êËçÅ Õð¶×Å Í ÇÂÃ Ã³ê©çÅÇÂÕ åäÅÀ° çÅ àÅÕðÅ Õðé ñÂÆ Õ½ºî é³± Ã³å-ÇÃêÅÔÆ ð±ê òÅñÅ ÇÂμÕ ÁÇÜÔÅ Ü¯ôÆñÅ é½ÜòÅé ÁÅ×± ÚÅÔÆçÅ þ ÇÜÔóÅ ÇÃμÖ Õ½î ç¶ îÃÇñÁ» é³± ê¶ô Õð ÃÕçÅ Ô¯ò¶Í ÁμÜ Õ½î ÇÂμÕ ÁÅ×± å¯º Çìé» ÃμÖäÆ þ êð Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆÁ» ïÅç» ÁμÜ òÆ ê½ä» ç¶ ì°μÇñÁ» ’Ú ÇîμáÅ-ÇîμáÅ éÅç Û¶ó ðÔÆÁ» Ôé : À°Ô ìÅ÷ ÇÂñÅÔÆ ÃÆ, ÇÜÔóÅ ÃÅæ¯º ç±ð Ç×ÁÅ Í ÇÃμÖÆ çÆÁ» å³ç» é³±, êμÕÆÁ» Õð Ã±å Ç×ÁÅ Í . ............. ç°éÆÁÅ î³éçÆ ÷¯ð» é³±, À°Ôé¶ ÷¯ð ÇòÖÅ ÇçμåÅ Í ç°ôîä ÇçÁ» ÕàÕ» é³±, ÇÂμÕ êñ ’Ú î°ÕÅ ÇçμåÅ Í

155

ÇÂμÕ Ô¯ð ö°ñÅîÆ* - ÃòðéÜÆå ÇÃ³Ø Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅñ¶ ô°ð± å¯º ÔÆ ÇÂÃ ×μñ ç¶ î°çμÂÆ ðÔ¶ Ôé ÇÕ ÁÅñ ÇÂ³âÆÁÅ ×°ðç°ÁÅðÅ ÁËÕà ÇÃμÖ» é³± ÷ð±ð ÇîñäÅ ÚÅÔÆçÅ þ å» Ü¯ Ãî±Ô ×°ðç°ÁÅÇðÁ» çÆ ô¯©îäÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ê©ì³èÕ Õî¶àÆ çÆ ç¶Ö-ð¶Ö ÁèÆé Ã°ÚμÜÆ Ã¶òÅ-Ã³íÅñ Ô¯ ÃÕ¶ êð î½Ü±çÅ Ãî¶º ÇòμÚ ÇÂÃ ÁËÕà çÅ Ü¯ ÖðóÅ ÇåÁÅð Õð Õ¶ Õ¶ºçð ÃðÕÅð Õ¯ñ í¶ÇÜÁÅ Ç×ÁÅ þ, À°Ã ÇòμÚ Áé¶ÕÅ åð°μàÆÁ» Ôé Ü¯ ÇÃμÖ» ç¶ íÇòμÖ ñÂÆ ìóÅ òμâÅ õåðÅ ÃÅìå Ô¯ä×ÆÁ» Í Ü¶ ÇÂÔ çð°Ãå éÅ ÕÆåÆÁ» ×ÂÆÁ» å» ÇÂÔ ÇÃμÖ» ñÂÆ ÇÂμÕ Ô¯ð éòÆº ö°ñÅîÆ Ô¯ò¶×Æ Í ÁÅ÷ÅçÆ å¯º êÇÔñ» 1925 ÂÆÃòÆ ’Ú ×°ðç°ÁÅÇðÁ» çÆ Ã°ÚμÜÆ Ã³íÅñ Áå¶ ÇÃμÖ» ç¶ Ôμæ» ÇòμÚ ÇÂÔé» é³± êμÕ¶ å½ð ’å¶ ç¶ä ñÂÆ ‘ÇÃμÖ ×°ðç°ÁÅðÅ ÁËÕà 1925, Ü¯ ‘ê³ÜÅì ÁËÕà’ ç¶ é» éÅñ òÆ ÜÅÇäÁÅ Ü»çÅ þ, êÅÃ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ÃÆ êð Ô°ä ÁÅ÷ÅçÆ î×ð¯º 1999 ÂÆÃòÆº ’Ú ÜÃÇàÃ Ôðì³Ã ÇÃ³Ø Áå¶ ÇÂ³ÃàÆÇÚÀ±à Á½ë ÇÃμÖ ÃàμâÆ÷ ç¶ Õ°Þ îËºìð» òμñ¯º, ‘ÇÃμÖ ×°ðç°ÁÅðÅ ÁËÕà, 1999 ç¶ é» Ô¶á Õ¶ºçð ÃðÕÅð é³± ×°ðç°ÁÅÇðÁ» çÆ Ã°ÚμÜÆ Ã³íÅñ ç¶ êðç¶ ’Ú Ü¯ Çìμñ çÅ ÖðóÅ êÅÃ Ô¯ä ñÂÆ í¶ÇÜÁÅ Ç×ÁÅ þ, À°Ô ÁμÜ-Õμñ• ÚðÚÅ çÅ ÇòôÅ ìÇäÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ Í ÇÂÃ Çìμñ é³± êó•é À°êð³å ÇÂÃ ÇòÚñÆ ÃÚÅÂÆ ÇìñÕ°ñ ÃÅø é÷ð ÁÅªçÆ þ Í ÇÂÃ Çìμñ ÇòμÚ ÇÂμÕ ìóÅ òμâÅ ÇÃè»åÕ ÔîñÅ þ Í ÇÃμÖ çÆ êÇðíÅôÅ é³± å¯ÇóÁÅ Ç×ÁÅ þÍ Üç¯º 1925 òÅñ¶ ÁËÕà ÇòμÚ Áå¶ ÇÃμÖ ðÇÔå îÇðÁÅçÅ ’Ú ÃÅø ÇñÇÖÁÅ þ ÇÕ ‘ÇÃμÖ À°Ô þ, Ü¯ ÇÕÃ¶ Ô¯ð èðî é³± éÔÆº î³éçÅ’ å» ÇÂÃ Ãåð é³± ÇÕª éÔÆº ÇñÇÖÁÅ Ç×ÁÅ ? ÇÂÃ é³± ×ñåÆ Ü» í°μñ éÔÆº ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅ Í ÇÂÔ ìóÆ ï¯ÜéÅì³çÆ éÅñ ÕÆåÆ ÚñÅÕÆ þ, Ü¯ ñÅñÚÆ îÅéÇÃÕåÅ çÆ ÇÕÃ¶ ÔòÃ é³± ê±ÇðÁ» ÕðçÆ þ Í ÇÂÃ ÁËÕà ÇòμÚ ÇÜÃ åð•» Ãí Õ°Þ êÅÃ Ô¯ä ñÂÆ Õ¶ºçð ÃðÕÅð é³± í¶ÇÜÁÅ Ç×ÁÅ þ À°Ã ç¶ êÅÃ Ô¯ä À°êð³å Ãí å¯º òμâÆ åÅÕå ÃËºàð ì¯ðâ Ô¯ò¶×Å, Ãà¶à ì¯ðâ Ü» ÇðÜéñ ì¯ðâ ÇÂÃ ç¶ ÁèÆé Ô¯ä×¶ êð Õ¶ºçð ÃðÕÅð Ãí Õ°Þ ÃËºàð ì¯ðâ çÆ ÃñÅÔ éÅñ Õð¶×Æ Í ÇÂÃ ì¯ðâ ç¶ ÁèÆé ÔÆ Ãí Õî¶àÆÁ», Çà©ÇìÀ±éñ ÁÅÇç ìäé×¶ Í ÇÃåî å» ÇÂÔ þ ÇÕ ÇÃμÖ ÇìéÅ ÇÂÜÅ÷å å¯º Õ¯ÂÆ ×°ðç°ÁÅðÅ òÆ éÔÆº ìäÅ ÃÕä×¶ Í íÅò¶º ÇÂÃ ì¯ðâ ç¶ ê³Ü¶ åõå» ç¶ Üæ¶çÅð ÃÅÇÔìÅé Áå¶ çðìÅð ÃÅÇÔì çÅ þμâ-×³©æÆ îËºìð Ô¯ä×¶ êð À°Ô ÇÂÃ ÇòμÚ ÁÅêä¶-ÁÅê é³± Õ¯ÂÆ * ÇÂÔ ê¶êð ÇÂ³ÃàÆÇÚÀ±à Á½ë ÇÃμÖ ÃàμâÆ÷ òμñ¯º ‘ÁÅñ ÇÂ³âÆÁÅ ×°ðç°ÁÅðÅ ÁËÕà’ À°μå¶ ÕðòÅÂ¶ ×Â¶ ÃËîÆéÅð ’Ú ÜéòðÆ 22, 2000 é³± êÇó•ÁÅ Ç×ÁÅ Í

156 ÃñÅÔ ç¶ä åÕ ÔÆ ÃÆîå ðμÖä×¶ Í À°é•» é³± ÇÕÃ¶ ÇÕÃî çÆ ò¯à êÅÀ°ä çÅ ÁÇèÕÅð éÔÆº Ô¯ò¶×Å Í ÁÅõð ÁÇÜÔÅ ÇÕª ? ç±ÜÅ, ê³Ü¶ åõå» ç¶ Üæ¶çÅð ÃÅÇÔìÅé ÃËºàð ì¯ðâ ç¶ ÁèÆé ÇÕª ðÇÔä ? ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ÇÃμÖ» çÆ Ãðò-À°μÚ ôÕåÆ þ, ÇÜÃ çÅ Ô°Õî ìÅÕÆ åõå» ç¶ Üæ¶çÅð» é³± òÆ î³éäÅ êËºçÅ þ Í Üæ¶çÅð ÃÅÇÔì çÆ ÔÃåÆ Õ½î ç¶ ÁÅ×± ð±ê ’Ú þ Ü¯ ÇÕ ê³Ü» ÇêÁÅÇðÁ» çÆ ÃñÅÔ éÅñ Ôð øËÃñ¶ é³± Ã³×å ÇòμÚ ÜÅ Õ¶ Õðç¶ Ôé Í ÁÇÜÔ¶ ì¯ðâ ÁÅÇç Üæ¶çÅð ÃÅÇÔì çÆ æ» ñË ñËä×¶ Í ÇÂÃ å¯ ÇìéÅ ÃËºàð ì¯ðâ ç¶ ÁèÆé ìäé òÅñÆ Õ¶ºçðÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ê©ì³èÕ Õî¶àÆ çÆ ÕÆ ñ¯ó ? Üç¯º ô¯©îäÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ê©ì³èÕ Õî¶àÆ êÇÔñ» ÔÆ î½Ü±ç þ Í ÁÇÜÔÆ ÃÇæåÆ ÇòμÚ ô¯©îäÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ê©ì³èÕ Õî¶àÆ çÆ í±ÇîÕÅ ÕÆ Ô¯ò¶×Æ ? ÜòÅì, ÇìñÕ°ñ õåî Í ÇÂÃ Çìμñ ç¶ ñÅ×± Ô¯ä éÅñ ÇÃμÖ» çÆÁ» Ãî±Ô Ã³ÃæÅò» Áå¶ ×°ðç°ÁÅð¶ ÃÅÇÔìÅé ÇÂÔé» Õî¶àÆÁ» ÁèÆé ÃËºàð ì¯ðâ ç¶ æμñ¶ Çé×±ä¶ ÇÜÔ¶ ìä Õ¶ ðÇÔ ÜÅä×¶ Í Õ¶ºçð ÃðÕÅð Ãà¶à Áå¶ ÇðÜéñ ì¯ðâ ÇòμÚ¯º ÁÅêäÆ îð÷Æ ç¶ Ü» ÇòÕÅÀ± ÇÕÃî çÆÁ» ð±Ô» ç¶ ð±ê ÇòμÚ 71 îËºìð Çéï°Õå ÕðòÅ ñò¶×Æ Áå¶ ÁÅêäÆ îð÷Æ ÚñÅÂ¶×Æ, Üç ÇÕ ê³ÜÅ åõå» ç¶ Üæ¶çÅð ÃÅÇÔìÅé Áå¶ çðìÅð ÃÅÇÔì çÅ þμâ-×³©æÆ îËºìð Ô°³ç¶ Ô¯Â¶ òÆ ÁÅêäÆ ò¯à éÔÆº êÅ ÃÕä×¶ íÅò¶º ÇÕ ê³Ü» åõå», çðìÅð ÃÅÇÔì Áå¶ Á³Çî©åÃð ç¶ Ãî±Ô ÇÂÇåÔÅÃÕ ×°ðç°ÁÅÇðÁ» çÅ Õ³àð¯ñ ÇÂÃ ì¯ðâ ç¶ ÁèÆé ÔÆ Ô¯ò¶×Å Í ÁÇÃμè¶ å½ð ’å¶ Õ¶ºçð ÃðÕÅð ÃËºàð ì¯ðâ ðÅÔÆº ÇÃμÖ-×°ðç°ÁÅÇðÁ» é³± ÁÅêä¶ Ôμæ ÇòμÚ ñò¶×Æ Í ÇÂμæ¯º ÇÂÕμá¶ Ô¯ä òÅñ¶ èé é³± ÇÂμÕ ÇñÖå ÇòμÚ ÇñÁÅ Õ¶ ÇÂéÕî àËÕÃ ç¶ Ø¶ð¶ ÇòμÚ òÅó¶×Æ Áå¶ ÇÃμÖ ôÕåÆ é³± ÁÅðÇæÕ êμèð ’å¶ Õî÷¯ð ÕðÕ¶ éÃñØÅå òμñ ð°õ ÁõÇåÁÅð Õð¶×Æ Í ÃòÅñ êËçÅ Ô°³çÅ þ ÇÕ ÁÇÜÔ¶ ÁËÕà çÅ øÅÇÂçÅ ÇÃμÖ» é³± Ü» ÃðÕÅð é³± ? Õ¶ºçð ÃðÕÅð çÆ ÃîμÇÃÁÅ þ ÇÕ À°Ô Ãà¶à é³± Õì÷¶ ÁèÆé ðμÖäÅ ÚÅÔ°³çÆ þ Í À°Ô À°ç¯º ÔÆ Ô¯ ÃÕçÅ þ Üç À°Ô Ãà¶à çÆ ôÕåÆôÅñÆ Õ½î ç¶ À°Ôé» Ãð¯å» é³± Õì÷¶ ÇòμÚ Õð ñò¶ ÇÜμæ¯º À°Ô ôÕåÆ ñËºç¶ Ôé Í ÇÃμÖ ×°ðç°ÁÅð¶ Áå¶ ÇÃμÖ Ã³ÃæÅò» ÁÇÜÔ¶ Ãð¯å Ôé ÇÜé•» å¯º ÇÃμÖ ôÕåÆ ñË Õ¶ ÁÅêä¶ Ü÷ÇìÁ» é³± Ã»íÆ ìËá¶ Ôé Í ÇÂÔé» Ãð¯å» é³± å¯óé ñÂÆ ÔÆ ÇÂÔ ÁËÕà ìäÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ þ Í ÇÂÔ Ãí Õ°Þ ÇÂÃ ê©Ã³× ’Ú ò¶ÖäÅ ÚÅÔÆçÅ þ ÇÕ ÁÇÔîç ôÅÔ ÁìçÅñÆ çÅ Á³Çî©åÃð ÃÅÇÔì ç¶ êÇòμåð Ãð¯òð» é³± ê±ðéÅ, îμÃ¶ ð³Øó çÅ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ êÅÕ-é°ÔÅð é³± Çí©ôà ÕðéÅ, Ãð¯òð ’å¶ êÇÔð¶ ñÅ Õ¶ ÷ÕðÆÁÅ Ö» çÅ ÇÃμÖ» é³± ÇÂôéÅé Õðé å¯º òðÜäÅ Áå¶ ç±Ü¶ êÅÃ¶ ìÅìÅ ×°ðìõô ÇÃ³Ø çÅ õÅñÃ¶ éÅñ Çîñ Õ¶ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ ðÅÖÆ Õðç¶ Ô¯Â¶ ôÔÆçÆ êÅÀ°äÅ, ìÅìÅ çÆê ÇÃ³Ø çÆ ôÔÅçå, íÅÂÆ Ã°μÖÅ ÇÃ³Ø Áå¶ íÅÂÆ îÇÔåÅì ÇÃ³Ø çÅ îμÃ¶ ð³Øó çÅ ÇÃð òμãäÅ Áå¶ î½Ü±çÅ Ãî¶º ÇòμÚ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÅ Áé¶Õ» ÇÃ³Ø» Ã³× çðìÅð ÃÅÇÔì ’å¶ êÇÔðÅ Çç³ç¶ ôÔÅçå êÅÀ°äÅ, ÇÃμÖ» é³± Õ°Þ ÃìÕ ÇÃÖÅªç¶ Ô¯Â¶ Ã¯Úä ’å¶ îÜì±ð ÕðçÅ þ Í ÇÂÔ ÁËÕà ÇÃμÖ» çÆ éÃñÕ°ôÆ çÅ ê°¦çÅ þ ÇÜÃ ç¶ ðÅÔÆº Õ¶ºçð ÃðÕÅð ÇÃμÖ» é³± ÁÅÀ°ä òÅñ¶ ÃÇîÁ» ’Ú ì¯èÆÁ» òÅñÅ ÃìÕ ÃÇÔÜ¶ ÔÆ ÇÃÖÅÂ¶×Æ Í Õ¶ºçð ÃðÕÅð ÜÅäçÆ þ ÇÕ ÇÃμÖ» é³± ÁÜ¯Õ¶ Ãî¶º ’Ú Ã³ÚÅð îÅÇèÁî» çÆ Þ°μñ ðÔÆ Ôé¶ðÆ ÇòμÚ êÇÔñ» ò»×± ÇÕÃ¶ åð•» î°ÕÅÇÂÁÅ éÔÆº ÜÅ ÃÕçÅ Í ÇÂÃ ñÂÆ ÇÂÃ ñ¯Õå³åðÆ ÕÅé³±é çÆ Û» Ô¶á ÇÂÃ ÁËÕà ðÅÔÆº ÇÂÔé» é³± î°ÕÅÇÂÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ Áå¶ éÅñ ÔÆ

157 À°Ô ÇÂÔ òÆ ÃÅìå Õð ç¶ò¶×Æ ÇÕ ÇÂÔ ÁËÕà À°Ôé» ’å¶ æ¯ÇêÁÅ éÔÆº Ç×ÁÅ Ã×¯º ÇÂÃ çÆ î³× ÇÃμÖ õ°ç Õð ðÔ¶ Ôé Í ÇÂÃ éÅñ ðÅÜÃÆ å½ð ’å¶ ÇÃμÖÅ é³± Ôî¶ôÅ Õ¶ºçð çÆ ‘Ô»’ ÇòμÚ ‘Ô»’ îÜì±ðé ÇîñÅÀ°äÆ êò¶×Æ Áå¶ À°Ô ÔÅð î³é Õ¶ ÁõÆð ÁÅêä¶ÁÅê ÔÆ ðÅôàðÆ Ã³Õñê ç¶ ÁèÆé ÁÅ ÜÅä×¶ Í ÇêÛñ¶ ÃÇîÁ» ’Ú Õ¶ºçð ÃðÕÅð é¶ ðÅÜ ÃðÕÅð ç¶ ðÅÔÆº ÇÃμÖ Ãð±ê òÅñÆ ñÅñÚÆ îÅéÇÃÕåÅ é³± òðå Õ¶ À°Ôé» ç¶ ðÅÔÆº ÔÆ Õ¶òñ ÇÃμÖ ÜòÅéÆ çÅ êô±Á» çÆ åð•» ÇôÕÅð ÕÆåÅ Áå¶ ç¯ôÆ ðÅÜ ÃðÕÅð é³± æÅê ÇçμåÅ Í ê³ÜÅì ’Ú ÃéÁåÆÕðé ç¶ ÇòÕÅÃ ç¶ êðç¶ Ô¶á øËÕàðÆÁ» ñ×òÅ Õ¶ ÇÃμÖ» é³± ò¯à ÇÃÃàî ÇòμÚ¯º êÛÅóé ñÂÆ ÇìÔÅð ç¶ ñ¯Õ» é³± ÇÂμæ¶ ÁÅÀ°ä çÅ ðÅÔ ÁÇÃμè¶ ð±ê ’Ú Ö¯ñ• ÇçμåÅ, å» Ü¯ ÇÃμÖ ìÔ°-Ç×äåÆ å¯º ØμàÇ×äåÆ ÇòμÚ ÁÅ ÜÅä Í ÇÂÔ ÁËÕà À°Ã¶ ÇÕÃî çÆ ÇÃμÖ îÅéÇÃÕåÅ é³± ÇÕÃ¶ ÃîÞ½å¶ ÁèÆé òðå Õ¶ ìäÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ, ÇÜÃ ÇòμÚ ÇÃμÖ» é³± ØÅàÅ Áå¶ Õ¶ºçð ÃðÕÅð é³± øÅÇÂçÅ þ Í Ü¶ Õ¯ÂÆ ÁËÕà å°ÔÅé³± ØÅà¶ ÇòμÚ ñË Õ¶ Ü»çÅ þ å» À°Ã é³± êÅÃ ÕðòÅÀ°ä çÅ Õ¯ÂÆ ñÅí éÔÆº Í ÇÂÃ ÁËÕà é³± êÅÃ ÕðòÅÀ°ä ñÂÆ í¶Üä å¯º êÇÔñ» ÇÃμÖ» ç¶ Õ¶ºçðÆ ò÷Åðå éÅñ ÔÅñÅå» î°åÅìÕ Ã³ì³è» çÅ êåÅ Ô¯äÅ ÷ð±ðÆ þÍ ÇÃμÖ» ç¶ Ã³ì³è Õ¶ºçð (ÇÔ³ç±-ôÕåÆ) éÅñ ÁÅ÷ÅçÆ å¯º êÇÔñ» Ô¯ð åð•» ç¶ Ãé Áå¶ ÁÅ÷ÅçÆ î×ð¯º çðìÅð ÃÅÇÔì Áå¶ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì À°êð Ôîñ¶ Áå¶ ÇÃμÖ Õåñ¶ÁÅî å¯º ìÅÁç Ô¯ð åð•» ç¶ Ôé Í ÇÂÔ ÁËÕà À°Ã¶ ÕÅé³±éÆ ÇÕåÅì (Ã³ÇòèÅé) ÁèÆé ÇÃμÖ» ’å¶ ñÅ×± ÕðòÅÇÂÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ ÇÜÃ ’å¶ ç¯ ÇÃμÖ» é¶ ÇÂÃ ç¶ ÇÃμÖ-Çòð¯èÆ Ô¯ä çÆ ÃÚÅÂÆ ÷ÅÔð Õð Õ¶ çÃåõå Õðé å¯º ÇÂéÕÅð Õð ÇçμåÅ ÃÆ ÇÕªÇÕ ÇÂÃ ÇòμÚ ÇÃμÖ» é³± ÇÔ³ç±Á» çÆ ÇÂμÕ ÃÅÖ çμÇÃÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Áå¶ ÁÜ¯Õ¶ ÁËÕà ÇòμÚ ÇÃμÖ çÆ êÇðíÅôÅ ’Ú ÇÕÃ¶ Ô¯ð èðî é³± éÅ î³éä òÅñÅ éÅ ÇñÇÖÁÅ ÜÅäÅ ÇÂÃ¶ èÅðÅ é³± ê±ÇðÁ» ÕðéÅ þ Í ÇÂÔ ÇÃμÖ» éÅñ èð¯Ô þ, ÇÂμÕ ìóÅ òμâÅ ÇòôòÅØÅå þ, Ü¯ éÅ ìõôäï¯× þ Í ÇÃåî ÇÂÔ þ ÇÕ ÇÂÔ ÃÅâ¶ ÁÅêä¶ ÔÆ ñ¯Õ» çÅ ÇÃðÇÜÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ Í ÇÂÔ ÁËÕà Õ°Þ ñ¯Õ» çÅ ÃæÅêåÆ éÅñ Çîñ Õ¶ ÇÃðÇÜÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÅÇ÷ô» çÅ ÇÂμÕ ÁÇÜÔÅ ê°¦çÅ þ, Ü¯ ðÅÜÆò-ñ½×¯òÅñ ÃîÞ¯å¶ å¯º ìÅÁç ÇÃμÖ» ñÂÆ Ãí å¯º îÅóÆ Ü» ÃçÆ çÆ ÇÃμÖ» éÅñ ÁÅêÇäÁ» òμñ¯º ÕîÅÂ¶ èð¯Ô çÆ Ãí å¯º òμâÆ ØàéÅ þ Í ÇÂÃ ç¶ êÅÃ Ô¯ä éÅñ ÁÅÀ°ä òÅñÆÁ» éÃñ» ñÂÆ Ã³Øðô ÕðéÅ ÷ð±ðÆ ìä ÜÅÂ¶×Å Áå¶ ÁÇÜÔ¶ éÅôÅ÷ ÔÅñÅå ìä ÜÅä×¶ Ü¯ ôìç» çÆ ÇìÁÅéÕÅðÆ å¯º ìÅÔð Ô¯ä×¶ Í ÇÂÃ ñÂÆ ÇÂÃ ÃÅð¶ ðÔμÃ çÆ ÔÕÆÕå Ü¶Õð Ã³ì³èå îËºìð çμÃ ç¶ä å» ê³æ çÅ íñÅ Ô¯ò¶×Å Í ÇÂ³ÃàÆÇÚÀ±à ç¶ ê©èÅé ÃÅÇÔì (âÅ: ×°ðçðôé ÇÃ³Ø Çãμñ¯º) çÅ øð÷ ìäçÅ þ ÇÕ À°Ô ÔÕÆÕå ÷ÅÔð Õðé Áå¶ Ã³ÃæÅ ç¶ ìçéÅî Ô¯ ðÔ¶ é» é³± ìÚÅÀ°ä ñÂÆ ÁÅêäÅ ìäçÅ øð÷ ÁçÅ Õðé Í ÕÅé³±éÆ å½ð ’å¶ Õ¶ºçð ÃðÕÅð ÇÕÃ¶ Øμà-Ç×äåÆ Õ½î ’å¶ ÁÇÜÔÅ èÅðîÕ ê©ì³è éÔÆº á¯Ã ÃÕçÆ Í ÇÂÃ ñÂÆ À°Ôé» é¶ ÇÃμÖ» êÅÃ¯º ÔÆ ÁÅêäÆ îð÷Æ çÆÁ» èÅðÅò» òÅñÅ ÖðóÅ ê¶ô ÕðòÅ ÇçμåÅ þ å» Ü¯ ÃæÅêåÆ ñ¯Õå³åÇðÕ ê©äÅñÆ ÇòμÚ ÃÅø-Ã°æðÆ ðÇÔ³çÆ Ô¯ÂÆ ÇÂÔ ÕÇÔ Õ¶ Û°μà ÜÅò¶ ÇÕ ÇÂÔ ÇòèÅé á¯ÇÃÁÅ éÔÆº ÜÅ ÇðÔÅ Ã×¯º ÇÃμÖ» òμñ¯º ê¶ô ÕÆåÆ À°Ôé» çÆ î³× î°åÅìÕ ÇçμåÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ Í Ô±-ìÔ± ÇÂÃ¶ ôÕñ ÇòμÚ ÇÂÔ ÖðóÅ ê©òÅé Ô¯ä éÅñ ÁÅÀ°ä òÅñÆÁ» ÇÃμÖ éÃñ» ÇÂÃ åð•» Õ¶ºçð ÃðÕÅð ç¶ ÇôÕ³Ü¶ ÇòμÚ ëÃ ÜÅä×ÆÁ» ÇÕ À°Ôé» Õ¯ñ ÔÇæÁÅðì³ç

158 Ã³Øðô Õðé å¯º ÇÂñÅòÅ Ô¯ð Õ¯ÂÆ ÚÅðÅ éÔÆº ðÇÔ ÜÅò¶×Å Áå¶ Õ¶ºçð ÃðÕÅð ìÅ©ÔîäÆ öñì¶ é³± ò¯à Ûóï³åð ÇòμÚ ÇÂÕμáÅ Õðé ñÂÆ ÃÇÔÜ¶ ÔÆ ç¶ô çÆ Â¶ÕåÅ Áå¶ ÁÖ³âåÅ çÅ Þ±áÅ êÅÖ³â ÕðçÆ Ô¯ÂÆ éÃñÆ Õåñ¶ÁÅî Õð Õ¶ ÇÂμÕ Ô¯ð ÇÃμÖ êÆóÆ é³± ôÔÆç Õð ç¶ò¶×Æ Í

159

ÇÂÇåÔÃ å¯º òμâÅ ÜðéËñ - ÁîðÆÕ ÇÃ³Ø î°ÕåÃð ÜòÅéÆ ’Ú êËð èðÇçÁ» ÇÜé•» ç¯ ð³×» é¶ î¶ð¶ ÁÛ¯Ô îé ’å¶ ÁÅêäÆ ÁÇîμà ÛÅê ÛμâÆ, À°Ôé» ’Ú¯º ÇÂμÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ôõÃÆÁå çÅ ê©íÅò Áå¶ ç±ÜÅ Õ½îÆ ÁÅ÷ÅçÆ çÅ Ã³Õñê Ãé Í ÇÂª ÜÅêçÅ ÇÕ ç°ÇéÁÅòÆ ÇðôÇåÁ» ç¶ ðÃ» çÆ ÇÃÖð ÃÆ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³ØÍ À°Ãç¶ ÇòÛ¯ó¶ å¯º ìÅÁç ÇðôÇåÁ» ’Ú À°Ô ÇîáÅÃ Áå¶ ÇòôòÅÃ Õç¶ é÷ð éÔÆº ÁÅÂ¶ Í ÁμÜ òÆ Üç¯º À°Ãç¶ ÇÂÔ ì¯ñ-“î¶ð¶ íðÅ ìä¯×¶ ?’’-Õ³é» ’Ú ×±³Üç¶ Ôé å» ÇÂÀ° ÜÅêçÅ þ ÇÕ À°Ã ç¶ ÇÂÃ íðÅ-ÇêÁÅð çÅ Õð÷ ÃÅæ¯º ÇÂÃ Ç÷³ç×Æ ’Ú å» ôÅÇÂç ÔÆ À°åÅÇðÁÅ ÜÅò¶ Í ÁμÜ Üç¯º Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ôõÃÆÁå çÆ ÚðÚÅ ÇÛóçÆ þ å» À°Ãç¶ ÃðÆðÕ ð±ê ’Ú ÇÜÀ±ºç¶ Ô¯ä Ü» ôÔÆç Ô¯ ÜÅä çÆÁ» ×μñ» ÇòòÅç çÅ ð±ê èÅð Ü»çÆÁÅ Ôé Í ‘Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÜÀ±ºç¶ Ôé’--ÇÂÔ ×μñ À°Ãç¶ ÚÅÔ°ä òÅÇñÁ» é³± ôÅÇÂç Ú³×Æ ñμ×çÆ Ô¯ò¶ êð À°Ô ÇÂÔ éÔÆº ÜÅäç¶ ÇÕ ÇÂÔ ÕÇÔ Õ¶ À°Ô ÇÃμÖ ÇÂÇåÔÅÃ ç¶ ÇÂμÕ ìÔ°å òμâ¶ ÜðéËñ çÆ ôõÃÆÁå é³± ì½ä¶ ð±ê ’Ú ê¶ô Õð ðÔ¶ Ô°³ç¶ Ôé Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø òÅÇÕÁÅ ÔÆ ÇÜÀ±ºçÅ þ Áå¶ Ôî¶ôÅ ÇÜÀ±ºçÅ ðÔ¶×Å êð ÇÃμÖ ÇÂÇåÔÅÃ ç¶ Ã°éÇÔðÆ ê³ÇéÁ» ç¶ ê©Ã³× ÇòμÚ ÕÂÆ-ÕÂÆ òÅð ÇÂª òÆ ÜÅêçÅ þ ÇÕ À°Ãç¶ ÃðÆðÕ ð±ê ’Ú ÇÜÀ±ºç¶ Ô¯ä çÆ ÇÜμç Õðé òÅñ¶ À°ÃçÆ îÔÅé ôõÃÆÁå é³± ÜÅäé å¯º ê±ðÆ åð•» ÁÃîðæ ÔÆ ðÔ¶ Ô¯ä Í Ü±é 1984¤ ç¶ Øμ¬ØÅð¶ òð×Æ ÃÇæåÆ ’Ú¯º Ã³å Üðé³Ëñ ÇÃ³Ø ÇÜÔÆ ôõÃÆÁå çÅ Õ¶òñ ÜÅé ìÚÅÀ°ä ñÂÆ ÃðÆðÕ ð±ê ’Ú ìÅÔð ÜÅäÅ åÃμòð ÕðÕ¶ ð±Ô Õ³ì À°μáçÆ þ Í ÕÇÔäÆ Áå¶ ÕðäÆ ç¶ Ã±ð¶ À°Ã îé°μÖ, ÇÜÃ é¶ ÁÅêäÆ ç±ð-Çç©ôàÆ ÃçÕÅ Ü±é 1984¤ ç¶ Øμ¬ØÅð¶ ð±êÆ Õ½îÆ Ã³Õà é³± îÔÆÇéÁ» êÇÔñ» êÛÅä ÇñÁÅ Ô¯ò¶ Áå¶ ÁÇÜÔ¶ Ã³ÕàîÂÆ Ãî¶º ÁÅêäÆ ôÔÅçå ç¶ä ç¶ ê©ä é³± ÇÃμÖ Ã³×å» ÃÅÔîä¶ Áé¶Õ» òÅð ç°ÔðÅÇÂÁÅ Ô¯ò¶, òμñ¯º îé°μÖÆ éÅôòÅé ÃðÆð é³± ìÚÅ Õ¶ ÁÅåîÕ î½å çÆ ×μñ Ã¯ÚäÆ, À°ÃçÆ ôõÃÆÁå éÅñ ÇÃð¶ çÆ ì¶ÇÂéÃÅøÆ þ Í òËÃ¶ å» Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ôÔÅçå é³± ê©×àÅÀ°ä ñÂÆ Áé¶Õ» á¯Ã Ãì±å» çÆ À°çÅÔðä ÇçμåÆ ÜÅ ÃÕçÆ þ êð³å± Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Á³çð¯º Õ½îÆ-ÕÅÜ ñÂÆ ôÔÅçå ç¶ä çÅ â°μñ•-â°μñ• êËºçÅ Ü÷ìÅ À°ÃçÆ Áç°μåÆ ôÔÅçå é³± ê©×àÅÀ°ä òÅñ¶ ÃÅð¶ åμæ-Ãì±å» éÅñ¯º ÁμÜ òÆ Ãí å¯º á¯Ã ÜÅêçÅ þÍ ÁÜ¯Õ¶ Ãî¶º çÆ ðÅÜÃÆ, èÅðÇîÕ Áå¶ ÃîÅÜÕ ÃÇæåÆ ìÅð¶ ÇÚ³åå Ô¯ Õ¶ Üç¯º À°Ô ÇÃμÖ» ç¶ Õ½îÆ Ã³Õà é³± Ã³ì¯èé Ô°³çÅ ÃÆ å» ÁÅê-î°ÔÅð¶ À°Ãç¶ î³±Ô å¯º ÇÂÔ ôìç òÇÔ å°ðç¶ Ãé ; ‘ÇÃð ÇçμÇåÁ» ìÅÞ éÔÆº ðÇÔäÅ, èðî ÇÃð ÇçμÇåÁ» ìÅÞ éÔÆº ðÇÔäÅ Í’ À°Ãç¶ ÇÂÔé» ì¯ñ» ÇêμÛ¶ Õ¶òñ À°Ãç¶ Ü÷ìÅå» çÅ ò¶× ÔÆ éÔÆº

160 ÃÆ, Ã×¯º À°μÚ çðÜ¶ çÆ çÅðôÇéÕ Ã¯ÞÆ ÞñÕ ðÔÆ Ô°³çÆ ÃÆ Í ÇÃμÖ» ’Ú êËçÅ Ô¯ üμÕ¶ ÇéØÅð å¯º À°Ô òÅÇÕø ÃÆ Í À°ÃçÆ ÔÅ÷ð-ÜòÅìÆ Áå¶ À°ÃçÆ ÃêôàåÅ ’Ú¯º òμÖòμÖ îÃÇñÁ» ìÅð¶ ê©×àÅÂ¶ À°Ãç¶ ôìç» é³± å¯ó-îð¯ó Õ¶ ê¶ô Õðé çÆÁ» ÃÅ÷ô» çÅ ÇÃñÇÃñÅ ìÔ°å ¦ìÅ þ êð À°ÃçÆ ÔÅ÷ð-ÜòÅìÆ òμÇâÁ»-òμÇâÁ» é³± ÕÅÇÂñ Áå¶ ÇÃæñ Õð ç¶ºçÆ ÃÆÍ À°Ã òμñ¯º ÕÔÆ Ôð¶Õ ×μñ ÇÃμÖ-ÇÃè»å Áå¶ ÇÂÇåÔÅÃ éÅñ î¶ñ Ö»çÆ ÃÆ êð ÃòÅðæ», õ°ç×ð÷ÆÁ» Áå¶ ñÅñÚ» éÅñ íð¶ Áå¶ ÇøðÕÅê©ÃåÆ éÅñ ×©Ãå ÃîÅÜ çÅ ÁÅñî ÔÆ ÇéðÅñÅ þ Í ÇÕÃ¶ À°Ãé³± ‘ÁμåòÅçÆ’, ‘òμÖòÅçÆ’ Áå¶ ‘ÕÅåñ’ ÇÕÔÅ Áå¶ ÕÂÆÁ» é¶ ‘Õ»×ðÃ ç¶ Â¶Ü³à’ ÕÇÔä çÆ ì¶ÔïÅÂÆ Õð ÇòÖÅÂÆ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø òμñ¯º ÇòÖÅÂ¶ ÃμÚ ç¶ ôÆô¶ ÇòμÚ ÃæÅêåÆ ç¶ ÃÅð¶ òð× ÁÅêä¶ ì¶ÂÆîÅé, ÷Åñî, Õ°ðμêà Áå¶ ÇøðÕÅê©Ãå ÇÚÔÇðÁ» é³± ç¶Ö Õ¶ ì°ÖñÅ À°μá¶ Í ÇÂÃ éÆÚåÅ íðÆ ì°ÖñÅÔà ’Ú ÃæÅêåÆ ç¶ Ãí òð×» é¶ À°Ã ÃμÚ ç¶ ÚÅéä é³± è°³çñÅÀ°ä, Û°êÅÀ°ä Áå¶ ÇîàÅÀ°ä çÆÁ» ÃÅÇ÷ô» ×°³çäÆÁ» ô°ð± Õð ÇçμåÆÁ» Í ÇÂÔé» ÃÅÇ÷ô» çÅ ÇÃñÇÃñÅ Ççé¯-Ççé ¦ìÅ Ô³°çÅ ÚñÅ Ç×ÁÅ Í ðÅÜÃÆ ÁÅ×±Á» ç¶ éÅñ-éÅñ ÃðÕÅðÆ é½ÕðôÅÔÆ, ÇòÕÅÀ± Áå¶ ÇøðÕÅê©Ãå Õñî» é¶ òÆ ÁÅêäÅ ï¯×çÅé êÅÀ°äÅ ô°ð± Õð ÇçμåÅÍ Üç¯º ÇÂÔ ÃÅðÆÁÅ Õ¯Çôô» À°Ã ô¶ð¶-îðç é³± ÁÅêä¶ ÇÂðÅÇçÁ» å¯º ÇæóÕÅ éÅ ÃÕÆÁ» å» ÁÅõð À°Ãç¶ ç°ôîä» é¶ À°Ã ç¶ ÃðÆðÕ õÅåî¶ çÆÁ» ÃÅÇ÷ô» é³± Á³ÜÅî ç¶ä ñÂÆ Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì Áå¶ Ã©Æ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì À°êð ë½Ü», å¯ê» Áå¶ àËºÕ» Ãî¶å ÔμñÅ ì¯ñ ÇçμåÅ êð Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÁÅêä¶ Á³åî ÇÂîÇåÔÅé ’Ú òÆ Ãëñ ÇðÔÅ Í Ã©Æ ÁÕÅñ åõå Áå¶ Ã©Æ çðìÅð ÃÅÇÔì çÆ îÅä-îÇðÁÅçÅ ñÂÆ ÁÅêäÆ ôÔÅçå ç¶ Õ¶ À°Ãé¶ ÇÃμÖ» ç¶ ÇÔðÇçÁ» ’Ú ÁÅêäÆ ÃçÆòÆ æ» ìäÅÂÆ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ôÔÅçå å¯º ìÅÁç À°ÃçÆ ôõÃÆÁå Ô¯ð ç±ä-ÃòÅÂÆ Ô¯ Õ¶ èð± åÅð¶ ò»× ÚîÕä ñμ×Æ Áå¶ À°Ô ÇÃμÖ Ã³Øðô çÅ îÔ»-éÅÇÂÕ ìä Õ¶ À°μíÇðÁÅ Í ÇÂÔ ×μñ À°Ãç¶ ç°ôîä» é³± íñÅ ÇÕò¶º ê©òÅé Ô¯ ÃÕçÆ ÃÆ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ç°ôîä À°ÃçÆ ôÔÅçå å¯º ìÅÁç òÆ À°Ã éÅñ òËð ÕîÅÀ°ä å¯º ìÅ÷ éÅ ÁÅÂ¶ Í ÇÃμÖ íÅÂÆÚÅð¶ ’Ú ÇÂμÕ îÔ»-éÅÇÂÕ òÜ¯º À°μíð Õ¶ ÁÅ üμÕÆ À°ÃçÆ ôõÃÆÁå é³± è°³çñÅÀ°ä ñÂÆ ÇòÕÅÀ± Áå¶ ÇøðÕÅê©Ãå Õñî» é³± ÃðÕÅð òμñ¯º À°åôÅÔå ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Í À°Ãç¶ ÚÅÔ°ä òÅÇñÁ» é¶ ÇÃμÖ-ç°ôîä» ÇõñÅø ÔÇæÁÅðì³ç ñóÅÂÆ çÆÁ» ÇÃÖð» é³± å» ÷ð±ð Û¯ÇÔÁÅ êð ñóÅÂÆ ç¶ ç±Ü¶ ëð³à» ’å¶ À°Ô Áò¶Ãñ¶ ÔÆ ðÔ¶ Í ÇÂÃ îÅîñ¶ ’Ú Ã³Øðô çÆ ñÆâðÇôê Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÜÔÆ ÕÅìñÆÁå çÆ ØÅà ÕÅðé Û¶åÆ ÔÆ ç°ôîä çÆÁ» Ã±Öî ÚÅñ» çÅ ÇôÕÅð Ô¯ ×ÂÆ Í ÖÅóÕ± ñÇÔð çì ÜÅä å¯º ìÅÁç Ôð ÁËð¶-×Ëð¶ é¶ ñÇÔð çÆÁ» Õî÷¯ðÆÁ» é³± ñË Õ¶ ÇÂÃ ç¶ ÁÅ×±Á» Áå¶ õÅÃ å½ð ’å¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇõñÅë ì¶åÔÅôÅ ÷ÇÔð À°×ÇñÁÅ Í ÇÂª ÜÅêçÅ ÇÕ ÇÜò¶º ÇÂÔ ñ¯Õ ÁÇÜÔÅ Õðé ñÂÆ ÇÕÃ¶ î½Õ¶ çÆ À°âÆÕ Õð ðÔ¶ Ãé Í ÁÇÜÔÅ Ô°³çÅ òÆ ÇÕª éÅ ? Üç¯º ÃðÕÅð» ÁÅê ÁÇÜÔ¶ à°μÕóì¯Ú» é³± À°åôÅÔå Õð ðÔÆÁ» Ô¯ä Áå¶ ç±Ü¶ êÅÃ¶ ÁÇÜÔ¶ ñ¯Õ» çÅ î³±Ô í³éä òÅñÅ Õ¯ÂÆ Ã±ðîÅ é÷ðÆº éÅ ÁÅªçÅ Ô¯ò¶ Í Õ°ñçÆê éÂÆÁð, Ö°ôò³å ÇÃ³Ø, Ú»ç Ü¯ôÆ, Õ¶.ÁËÃ.ìðÅó, âÅÕàð Ã³×å ÇÃ³Ø, ÃåÆô ÜËÕì Áå¶ îÅðÕ àμñÆ òð×¶ ÕÂÆ ÃðÕÅðÆ à°μÕóì¯Ú Áå¶ ÇøðÕÅê©Ãå ñ¶ÖÕ» é¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø

161 ç¶ ÁÕÃ é³± Çò×Åó Õ¶ ê¶ô Õðé ñÂÆ åμæ» é³± ÁÅêäÆ îð÷Æ î°åÅìÕ åð¯ÇóÁÅîð¯ÇóÁÅ Í ÁøÃ¯Ã çÆ ×μñ þ ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø éÅñ îðé Áå¶ À°Ã éÅñ ïÅðÆ ÇéíÅÀ°ä çÆÁ» ×μñ» Õðé òÅñ¶ ÕÂÆ ‘òμâ¶-òμâ¶’ òÕå ìçñÇçÁ» ÔÆ ç±ÜÆÁ» àÅÔäÆÁ» ’å¶ ÜÅ ÃòÅð Ô¯Â¶ Í ÕÂÆÁ» ÜÅé ìÚÅÀ°ä ñÂÆ çó òμà ñÂÆ Í Õ¯ÂÆ òÕå ÃÆ ÇÕ ÇÂÔ ñ¯Õ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø éÅñ ÁÅêäÆ ìÆå¶ Ãî¶º çÆ é¶óåÅ çðÃÅ Õ¶ òμâÆÁ» ðÅÜÃÆ ê°÷Æôé» ç¶ çÅÁò¶çÅð Ãé Í ÇÂÇåÔÅÃ é¶ ÁÜ¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø éÅñ ÇÂéÃÅë ÕðéÅ þ Í À°ÃçÆ ôõÃÆÁå Áå¶ ÕðéÆ çÅ Ôð êÇÔ¬ ÁÅêä¶ ÁÅê ’Ú ÇÂμÕ î÷î±é þ, Ü¯ ìÔ°å ÔÆ Ö¯Ü Áå¶ ÇòÃæÅð íðÆ ÇòÁÅÇÖÁÅ çÆ î³× ÕðçÅ þ; êð ÁÜ¶ å» ÁÅêä¶-ÁÅê é³± ‘Ú½èðÆ’ ÁÖòÅÀ°ä òÅÇñÁ» çÆ ÇÂÔÆ Õ¯Çôô þ ÇÕ À°Ã çÆÁ» ïÅç» é³± ìÆå¶ çÆÁ» ×μñ» ÃîÞ Õ¶ í°ñÅ ÇçμåÅ ÜÅò¶Í ÁÇÜÔ¶ îÅÔ½ñ ’Ú Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± òÆÔòÆº, ÃçÆ çÅ îÔÅé ÇÃμÖ ÕðÅð ç¶ Õ¶ ÇÃμÖ Ú¶åéÅ ç¶ ÇÂμÕ Û¯à¶ ÇÔμÃ¶ é¶ ÇÂμÕ òμâ¶ ÃμÚ çÆ æÅÔ é³± êÅ ÇñÁÅ Í Úñ¯¯ Õ¯ÂÆ å» ÃμÚ ÕÇÔä ñÂÆ Áμ×¶ ÁÅÇÂÁÅ Í òËÃ¶ å» ÃμÚ Ç×äåÆÁ»-ÇîäåÆÁ» çÅ î°æÅÜ éÔÆº Ô¯ÇÂÁÅ ÕðçÅ Í ÁÇÜÔÅ Õðé Ü» éÅ Õðé éÅñ íÅò¶º Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ôõÃÆÁå ç¶ òÅè-ØÅà ÇòμÚ Õ¯ÂÆ Á³åð éÔÆº ÁÅÀ°äÅ êð ÇÂÃ ÃμÚ é³± ê©òÅé Õðé éÅñ ÁÃÆº ÷ð±ð ÁÅêä¶ ÁÅê é³± òÆÔòÆº ÃçÆ ÇòμÚ¯º Ã°ðõð± ÕðÕ¶ Õμã ÇñÁÅ þ Í Üç¯º ‘ÇÃμÖ-ðÅÜÃÆ-î³âñ’ ÇòμÚ¯º Þ±á-øð¶ì Áå¶ Ã°ÁÅðæ» çÆ è°³ç Ôà ÜÅò¶×Æ å» Çëð Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÜÆ çÆ îÔÅéåÅ é³± éÅêä ñÂÆ ÁõìÅðÆ ÇÂôÇåÔÅð» ðÅÔÆº ñ¯Õ-ðÅÂ¶ ÜÅäé çÆ ñ¯ó éÔÆº ðÔ¶×Æ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ îÔÅéåÅ Áå¶ À°Ã çÆ ê³æ-ê©ÃåÆ ç¶ ðÅ÷ ê°μÛä¶ Ô¯ä å» ÇÃμÖ-ç°ôîä» é³± ê°μÛ¯ Í ÁÅêÇäÁ» é³± å» ÇÂÃ í¶ç çÅ À°ç¯º ÔÆ êåÅ ñμ×¶×Å Üç¯º À°Ôé» ç¶ «μà¶ ÜÅä ñÂÆ À°Ôé» Õ¯ñ Õ°Þ òÆ éÅ ìÇÚÁÅ Í Õç¶ Ã¯ÇÚÁÅ þ ÇÕ ÇÂμÕ ÇòÁÕåÆ çÅ î°ÕÅìñÅ Õðé ñÂÆ ÇÕÃ¶ ç¶ô çÆÁ» ø½Ü» ñóÅÂÆ ç¶ îËçÅé ÇòμÚ À°åðÆÁ» Ô¯ä Áå¶ ç¶ô òÆ À°Ô Ü¯ ç°éÆÁ» ÇòμÚ ÁÅêä¶-ÁÅê ìÅð¶ åÆÜ¶/Ú½æ¶ çðÜ¶ çÆ ÇÃÁÅÃÆ Áå¶ ø½ÜÆ åÅÕå Ô¯ä ç¶ çÅÁò¶ ÕðçÅ Ô¯ò¶ Í ÁÅõð ÇÂÃ åð•» ÇÕª òÅêÇðÁÅ ? ÇÔç°³ÃåÅé ç¶ ÔÅÕî» é¶ ÃîÞ ÇñÁÅ ÃÆ ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÂμÕ ÇòÁÕåÆ éÔÆº ÇÂμÕ ñÇÔð þ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ Áðæ Ãé ÇÕ Ô°ä ÇÔ³ç°ÃåÅé Á³çð ÇñåÅó¶ Áå¶ ÇéîÅä¶ ñ¯Õ» é³± À°é•» ç¶ ðÅÜÃÆ Áå¶ îÅéòÆ ÔμÕ» å¯º Ç÷ÁÅçÅ ç¶ð ò»Þ¶ éÔÆº ðμÇÖÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ Í ÇéîÅä¶ Áå¶ ÇñåÅó¶ ñ¯Õ» çÅ ÁÅêä¶ ÔμÕ» ê©åÆ ÜÅ×ð±Õ Ô¯äÅ Õ¶ºçð ÃðÕÅð ç¶ ÇÔå» ÇòμÚ éÔÆº ÃÆ Áå¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø å» Ô¯ÕÅ ÔÆ ÇÃðø ÔμÕ» çÅ ç¶ºçÅ ÃÆ Í Üç¯º À°Ô ÇÃμÖ» ç¶ ÃòË-îÅä éÅñ ÇÜÀ±ä çÆ ×μñ ÕðçÅ ÃÆ å» ÇÂª éÔÆº ÇÕ À°Ô ç±ÇÜÁ» çÅ ç°ôîä Ô°³çÅ ÃÆ, ìñÇÕ À°Ô å» ìÔ°Ç×äåÆ ç¶ åÅéÅôÅÔÆ ð±ê é³± ‘îÅéÃ ÕÆ ÜÅÇå ÃíË Â¶ÕË êÇÔÚÅéì¯’ ç¶ ÃÔÆ Áðæ» ÇòμÚ ò³×Åð Õ¶ À°Ã é³± îÅéòåÅ Çòð°μè ÁÅÕÆ êËºåÇóÁ» å¯º òðÜ ÇðÔÅ Ô°³çÅ Í À°ÃçÆ ê³æ-ê©ÃåÆ ÔÆ À°ÃçÆ ÃμÚÆ îÅéòåÅòÅçÆ êÔ°³Ú çÅ Ãì±å ÃÆ Í ê³æ ñÂÆ ÇÜÀ±ä Áå¶ ê³æ ñÂÆ îðé ç¶ ÚÅÁ çÅ Ãî°³çð À°Ôé» ç¶ Á³çð áÅá» îÅðçÅ ê©åμÖ é÷ð ÁÅªçÅ Í Üç¯º À°Ô õÅñÃÂÆ ÇÃè»å» éÅñ ÇÂμÕ-ÇîμÕ Ô¯ Õ¶ ÇÃμÖ ê³æ çÆ é°îÅÇÂ³ç×Æ Õð ÇðÔÅ Ô°³çÅ ÃÆ å» ÇÂÔ ÕÇÔä ÇòμÚ ôÅÇÂç Õ¯ÂÆ ÇÃè»åÕ ÁòμÇ×ÁÅ éÔÆº Ô¯ò¶×Æ ÇÕ À°ç¯º À°Ãç¶ Á³çð¯º ÔÆ õÅñÃÅ ê³æ ç¶ ð±ÔÅéÆ ð±ê ç¶ çðôé Ô¯ Ü»ç¶ Ãé Í Ã³å

162 ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ ÁÅêäÅ Õ°Þ òÆ ê³æ å¯º «ÕÅ Õ¶ éÔÆº ðμÇÖÁÅ Í òμÖ-òμÖ Ãî¶º õÅñÃÅ ê³æ ’å¶ ÁÅÂ¶ ÇÃè»åÕ Áå¶ ðÅÜÃÆ Ã³Õà» ê©åÆ À°Ã å¯º Ç÷ÁÅçÅ Ã°Ú¶å Õ¯ÂÆ Ô¯ ÔÆ éÔÆº ÃÕçÅ Í À°Ô ÜÅäçÅ ÃÆ ÇÕ Õ±ó ç¶ é÷ð ÁÅªç¶ êÃÅð¶ éÅñ ç¯ Ôμæ Õðé ç¶ Áðæ ÕÆ Ôé Áå¶ À°Ã é³± ÇÂÃ ×μñ çÆ í°μñ éÔÆº ÃÆ ÇÕ Õ±ó çÅ ÇÂÔ êÃÅðÅ ÇÃμÖ Õ½î å¯º ÇÕÃ¶ òμâ¶ î°μñ çÆ î³× Õð ÇðÔÅ þ Áå¶ Ô°ä õÅñÃÅ ê³æ çÆ Ô¯ºç ÇÃðø ÇÃð ÇçμÇåÁ» ÔÆ ìÚ ÃÕçÆ þ Áå¶ ÇÂÃ Õ³î ÇòμÚ À°Ôé» Á³çð î¯ÔðÆ ìäé çÅ ÚÅÁ ÞñÕÅð¶ îÅðçÅ ÃÆ Í åÅÔÆúº å» À°Ô õÅñÃÅ ê³æ çÆ Ô±Õ éÅñ ÇÂμÕ-ÇîμÕ Ô¯ÇÂÁ» ìÅð-ìÅð ÇÂÔ ç°ÔðÅªçÅ ÃÆ ÇÕ ‘ÇÃð ÇçμÇåÁ» ìÅÞ éÔÆº ðÇÔäÅ, èðî ÇÃð ÇçμÇåÁ» ìÅÞ éÔÆº ðÇÔäÅ Í’ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇòÚñÅ ÇÂÔ Õ°ðìÅéÆ çÅ Ü÷ìÅ ÔÆ ÃÆ, ÇÜÃ å¯º ê©íÅÇòå Ô¯ Õ¶ ÇÃμÖ Õ½î ç¶ é½ÜòÅé Ü°ÞÅð±Á» é¶ À°Ã ç¶ î×ð Õ°ðìÅéÆ ç¶ä ñÂÆ ÇÂμÕ ¦ìÆ Áå¶ Áàμ°à ÕåÅð ÇÃðÜ ÇçμåÆ Í ÇÃμÖ ÇÃÁÅÃå Áå¶ ÇÃμÖ ÇÃè»å» çÅ Ü¯ Ã°î¶ñ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ ÇÃðÜ Õ¶ ÇçÖÅÇÂÁÅ, ÇÂÃ å¯º êÇÔñ» ñ¯Õ ÇÕåÅì» ÇòμÚ ÔÆ êÇó•ÁÅ Õðç¶ Ãé Í õÅñÃ¶ òμñ¯º ÁáÅð•òÆº ÃçÆ ÇòμÚ ì³ç-ì³ç ÕàòÅÀ°ä, Ö¯êðÆÁ» «ÔÅÀ°ä Áå¶ ÃÆÃ ÁÅÇðÁ» éÅñ ÇÚðòÅÀ°ä ç¶ ÇÂÇåÔÅÃ é³± ÁμÜ ç¶ êçÅðæÕ Ã³ÃÅð ÇòμÚ ê©åμÖ ÇÃðÜ ç¶ ÇçÖÅ ç¶äÅ, ÇÕÃ¶ òÆ Ç´ôî¶ å¯º Øμà éÔÆº ÃÆ Áå¶ ÇÂÔ Ç´ôîÅ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ÇÔμÃ¶ ÔÆ ÁÅÇÂÁÅ Í À°Ôé» çÆ ÕðÅîÅåÆ ôõÃÆÁå ÔÆ ÃÆ ÇÜÃ å¯º õ½ø ÖÅ Õ¶ ìÅ©ÔîäÆ ÔÅÕî» é³± ÇÂÔ ÜÅêçÅ ÃÆ ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ Ô³°ÇçÁ» À°Ô õÅñÃÅ ê³æ òμñ¯º ÁÅÀ°ä òÅñÆÁ» üä½åÆÁ» å¯º Ôî¶ôÅ ñÂÆ Ã°ðõð± éÔÆº Ô¯ ÃÕç¶ Í À°Ô ÇÂÔ éÔÆº ÃÆ ÜÅäç¶ ÇÕ õÅñÃ¶ ç¶ îé» Á³çð Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø òμñ¯º Ü×ÅÂÆ Ô¯ÂÆ Ü¯å é¶ ÁõÆð õÅñÃÅ ê³æ çÆ ðÅÜÃÆ ÁÅ÷ÅçÆ çÅ ÷Åîé Ô¯ ÇéìóéÅ þ Í À°ÃçÅ ç¯ô Õ¶òñ ÇÂÔ ÃÆ ÇÕ À°Ãé¶ ÇÃμÖ-ÇÃè»å» çÆ ×μñ é³± Û¶ÇóÁÅ Áå¶ ÇÃμÖ Õ½î é³± î½Ü±çÅ ðÅÜÃÆ-ê©ì³è òμñ¯º ÁÅ ðÔÆÁ» ÇÃè»åÕ üä½åÆÁ» ê©åÆ õìðçÅð ÕÆåÅ Í À°Ôé» ÁÇÔÃÅÃ ÕðòÅÇÂÁÅ ÇÕ ÇÃμÖ íÅðå Á³çð ö°ñÅî Ôé Áå¶ Ç÷³ç×Æ ç¶ Ôð Ö¶åð ÇòμÚ ÇÃμÖ» éÅñ ç±Ü¶ çðÜ¶ ç¶ ôÇÔðÆÁ» òÅñÅ Ã¬Õ Ô¯ ÇðÔÅ þ Í À°Ôé» é¶ õÅñÃÅ ê³æ ÇòμÚ ÇÃμÖ ÔμÕ» ñÂÆ êÇÔð¶çÅð ìä Õ¶ Öó•é çÆ Ú¶åéÅ À°åê³é ÕÆåÆ Áå¶ À°Ô ÁÅê õÅñÃÅ ê³æ çÆ ÇÂÃ Ú¶åéÅ ç¶ êÇÔð¶çÅð ìä Õ¶ ÃÅÔîä¶ ÁÅÂ¶ Í ÇÂÔ êÇÔñÆ òÅð Ô¯ÇÂÁÅ ÇÕ ÁÕÅñÆ ÁÅ×±Á» é³± ÜÅêä ñμ×Å ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÃÅé³± ÇéμÜÆ ÇÔå» çÆ ê±ðåÆ ñÂÆ ÇÃμÖ ÔμÕ» éÅñ öçÅðÆ éÔÆº Õðé ç¶ä×¶ Í ÁÜÆì ×μñ ÃÆ ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø éÅ å» ÁÕÅñÆ çñ Ü» ô¯©îäÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ê©ì³èÕ Õî¶àÆ ç¶ ê©èÅé Ãé, éÅ ÔÆ æÅê¶ ×Â¶ î¯ðÚÅ ÇâÕà¶àð Áå¶ éÅ ÔÆ ÇÕÃ¶ åõå ÃÅÇÔì ç¶ Üæ¶çÅð Ãé êð Çëð òÆ ÇÂª ÜÅêçÅ ÃÆ ÇÕ ÇÜò¶º ÇÂÔ ÃÅð¶ ð°åì¶ ÇÂμÕ Ô¯ Õ¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ð±ê ÇòμÚ ÇòÚð ðÔ¶ Ô¯ä Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÃμÖ îÅéÇÃÕåÅ ç¶ ÁÅ×± Ãé Áå¶ À°Ôé» ÇÃμÖ-îÅéÇÃÕåÅ ’å¶ ðÅÜ ÕÆåÅ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÃμÖ-îÅéÇÃÕåÅ ’å¶ ÇÜÃ Õçð ÛÅÂ¶ Ô¯Â¶ Ãé À°Ã çÅ í¶å Ãî¶º ç¶ Ô°ÕîðÅé» é³± òÆ ÃÆ Í ÇÂÃ ÕðÕ¶ À°Ô ÃîÞç¶ Ãé ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ÃÇÔîåÆ ÇìéÅ ÁÕÅñÆ ñÆâðÇôê éÅñ Ô¯Â¶ ÇÕÃ¶ ÃîÞ¯å¶ (Ã½ç¶) éÅñ ÇÃμÖ Õ½î é³± ÃÇÔîå éÔÆº ÕÆåÅ ÜÅ ÃÕçÅ Í ÇÃμÖ Õ½î éÅñ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ ÇêÁÅð çÆ ÃÆîÅ å» îÅêÆ ÔÆ éÔÆº ÜÅ ÃÕçÆÍ ÇÃμÖ Õ½î ç¶ çðç é³± À°Ôé» Ôî¶ôÅ ÁÅêäÅ

163 çðç ÃîÇÞÁÅ ÃÆ Í ÇÕÃ¶ òÆ ÇÃμÖ é³± Ô¯Â¶ é°ÕÃÅé çÆ õìð Üç À°Ôé» é³± ÇîñçÆ ÃÆ å» À°Ôé» çÅ ÇÚÔðÅ ò¶ÇÖÁ» êåÅ ñμ×çÅ ÃÆ ÇÕ À°Ôé» Á³çð ÇÕÃ åð•» çÆ ÚÆÃ À°μáçÆ ÃÆ Í ÇÂÃ ÇòμÚ Õ¯ÂÆ ÁÇåÕæéÆ éÔÆº ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ ÇÃμÖ ê³æ çÆ êÆóÅ é±³ ÁÅêä¶ ñÔ± çÆ ÔðÕå éÅñ Ü¯ó Õ¶ ðμÇÖÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Í Õ½îÆ Ü÷ìÅå» ç¶ êÔÅó» ÇÜμâ¶ ÜòÅð-íÅÇàÁ» é³± ÁÅêä¶ Á³çð Ãî¯ÂÆ Çëðç¶ À°Ã îé°μÖ çÆ ÛÅåÆ ÇÂª ÜÅêçÆ ÃÆ ÇÜò¶º ÇÕÃ¶ ø½ñÅç çÆ ìäÆ Ô¯ò¶ Í ÕÂÆ òÅð ÇÂª ÜÅêçÅ ÃÆ ÇÕ À°Ô ÇÃμÖ Õ½î é³± òÕå çÆÁ» Ôé¶ðÆÁ» å¯º ÇÂÃ åð•» ìÚÅ Õ¶ ðμÖäÅ ÚÅÔ°³ç¶ Ãé, ÇÜò¶º Õ¯ÂÆ ê³ÛÆ ÁÅêä¶ ìμÇÚÁ» é³± ÁÅêä¶ Ö³í» Ô¶á» «ÕÅ Õ¶ ðμÖä çÆ Õ¯Çôô ÕðçÅ þ Í åðÃ ÁÅªçÅ þ À°Ôé» ñ¯Õ» çÆÁ» ÁÕñ» ’å¶ Ü¯ ÇìéÅ Ã¯Ú¶ ÇÂÔ ÕÇÔ Çç³ç¶ Ôé ÇÕ “Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÁÅêä¶ ×ðî Ã°íÅÁ ÃçÕÅ ìÔ°å òμâ¶ é°ÕÃÅé çÅ ÕÅðä ìä¶ Ôé Í’’ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Ô°ð» çÆ ðÅÜÃÆ Áå¶ ì½ÇèÕ Ã±Þ-ì±Þ ìÔ°å À°μÚ¶ êμèð çÆ ÃÆ Í À°Ôé» é¶ ÕÂÆ ÁÇÜÔÆÁ» ×°³Þñ» é³± Ö¯ñ• ÇòÖÅÇÂÁÅ ÇÜé•» é³± ÕÂÆ çÔÅÇÕÁ» å¯º òμâ¶ å¯º òμâ¶ ÇòçòÅé òÆ Ö¯ñ•ä å¯º ÁÃîðμæ ðÔ¶ Ãé Í À°Ôé» ò»× øËÃñ¶ ñËä çÆ ï¯×åÅ ÇÕÃ¶ ÇÃμÖ ÁÅ×± ç¶ é¶ó¶-å¶ó¶ òÆ ç¶Öä é³± éÔÆº ÇîñçÆ Í ÇÃð¶ ç¶ À°ñà ÔÅñÅå òÆ À°Ôé» ç¶ øËÃñÅ ñËä çÆ ÃîðμæÅ é³± ê©íÅÇòå éÔÆº Õð ÃÕ¶ Í ÇÜÃ ÇÂÇåÔÅÃÕ Áîñ é³± À°Ôé» ÇÃðÜ Õ¶ ÇòÖÅÇÂÁÅ, ÇìéÅ ôμÕ À°Ô ÇÕÃ¶ À°μÚÆ ð±ÔÅéÆ ÁòÃæÅ å¯º ìöËð Ã³íò éÔÆº Ô¯ ÃÕçÅ êð ÇÂÔ ðî÷» å» Õ¯ÂÆ õ°ç À°μÚ¶-Ã°μÚ¶ ÜÆòé òÅñÅ ÔÆ ÃîÞ ÃÕçÅ þ Í ÇÂÔ ç¶Öä ÇòμÚ ÁÅÇÂÁÅ þ ÇÕ À°Ôé» çÆ ÇÂõñÅÕÆ ÇçμÖ çÅ ÁÃð ÔÆ ÃÆ ÇÜÃ éÅñ Áé¶Õ» ÇÃμÖÆ ÜÆòé å¯º ÇòÔ±ä¶ ñ¯Õ» çÆ ìóÆ À°μÚÆ ×°ðî°Ö ÁòÃæÅ Ô¯ ×ÂÆ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇòμÚ ÕîÅñ çÆ ÇéîðåÅ ÃÆ Í ÁÅêä¶ òμâ¶ Ô¯ä çÅ Ô³ÕÅð À°Ôé» ç¶ é¶ó¶-å¶ó¶ òÆ éÔÆº ¦ÇØÁÅ ÃÆ Í À°Ô ÁÅêä¶-ÁÅê é³± Ôî¶ôÅ ÇéîÅäÅ Áå¶ õÅñÃÅ ê³æ çÅ ÞÅó±-ìðçÅð ÔÆ ÃîÞç¶ Ãé Í ÁÅêäÆ ôõÃÆÁå ê©åÆ ÇÕÃ¶ Çòô¶ôä çÆ òðå¯º ç¶ À°Ô Ãõå ÇõñÅø Ãé Áå¶ Ü¶Õð Õç¶ Õ¯ÂÆ Ã³×å ÇòμÚ ÁÇÜÔÅ Õðé çÆ ×°ÃåÅõÆ Õð òÆ ç¶ºçÅ å» À°Ô ÁÇÜÔÆ ÇÕÃ¶ òÆ Õ¯Çôô ê©åÆ ÁÅêäÆ éÅðÅ÷×Æ Ã³×å ÇòμÚ ÔÆ ÷ÅÔð Õð ç¶ºç¶ Ãé-íÅò¶º ÁÇÜÔÅ ÕÇÔä òÅñ¶ é³± ×°μÃÅ ÔÆ ÇÕª éÅ ñμ×¶ Í ÃμÚÆ ×μñ é³± ì¶Ö½ø Ô¯ Õ¶ ÕÇÔä çÅ À°Ô Õ¯ÂÆ òÆ î½ÕÅ ÁÅÜÅÂÆº éÔÆº Ãé ÜÅä ç¶ºç¶-íÅò¶º À°Ôé» é³± ÇÂÃ çÅ ìÔ°å òμâÅ î°μñ ÇÕª éÅ åÅðéÅ êËºçÅ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Üæ¶¶ì³çÕ ÷Åìå¶ çÆ ÁÅêä¶-ÁÅê ÇòμÚ ÇÂμÕ ÇîÃÅñ Ãé Í çîçîÆ àÕÃÅñ ç¶ ÇòÇçÁÅðæÆ Áå¶ ìÅÁç ÇòμÚ ÇÂÃ ç¶ î°ÖÆ òÜ¯º ÇòÚðç¶ Ô¯Â¶ À°Ôé» òμñ¯º Çéïî» çÆ êÅñäÅ ÁÜ¶ åÕ ÚðÚÅ çÅ ÇòôÅ þ Í ÇÂμÕ Õ½îÆ ÁÅ×± òÜ¯º À°Ôé» çÅ ÇÂμÕ Ã³ÃæÅ ç¶ î°ÖÆ Ô¯äÅ ê±ð¶ Ã³Øðô ç½ðÅé Õç¶ ðóÇÕÁÅ éÔÆº ÃÆ Í òμÖ-òμÖ Õ½îÆ îÃÇñÁ» Áå¶ ðÇÔå-îÇðÁÅçÅ ìÅð¶ À°Ôé» çÆ ÁÅêäÆ Ã³ÃæÅ (çîçîÆ àÕÃÅñ) çÆ íÅò¶º Õ¯ÂÆ òÆ ðÅÂ¶ Ô¯ò¶, À°Ôé» À°Ã é³± ÕçÆ Õ½îÆ êμèð ’å¶ á¯Ãä çÆ Õ¯ÂÆ Õ¯Çôô éÔÆº ÕÆåÆ Í èðî-ï°μè î¯ðÚ¶ ç½ðÅé À°Ôé» Üæ¶ì³çÕ ÁÃ±ñ» é³± Õç¶ Á»Ú íð éÅ ÁÅÀ°ä ÇçμåÆ Í íÅò¶º ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÅ ÇÕäÕÅÇÕäÕÅ Õ½îÆ ÁÅ÷ÅçÆ ç¶ Ã³Õñê é³± êðäÅÇÂÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ êð À°Ôé» èðî-ï°μè î¯ðÚ¶ çÆÁ» ðÅÜÃÆ î³×» å¯º ìÅÔð ÜÅ Õ¶ Õç¶ òÆ Õ¯ÂÆ î³× éÔÆº ÃÆ ÕÆåÆ Í êð ÇÂÃ ç¶ éÅñ ÔÆ À°Ô ÇÂÃ ×μñ ç¶ î°çμÂÆ Ãé ÇÕ ÇÜé•» ðÅÜÃÆ î³×» é³± î°μÖ ðμÖ Õ¶

164 èðî-ï°μè î¯ðÚ¶ çÆ ÁðçÅÃ ÕÆåÆ ×ÂÆ þ À°Ôé» ç¶ ê±ð¶ Ô¯ä å¯º êÇÔñ» ÇÕÃ¶ òÆ ðÅÜÃÆ ÃîÞ½å¶ é³± À°Ô Õ½î éÅñ öçÅðÆ ÃîÞä×¶ Í Â¶Ã¶ ÕðÕ¶ À°Ô ÇÃμÖ Ã³×å» é³± ìÅð-ìÅð ÇÕÔÅ Õðç¶ ÇÕ “îËº å» íÅÂÆ Ã³×å» çÅ Õ±Õð Ô», çÅÃ Ô»; Áå¶ å°ÔÅâÅ êÇÔð¶çÅð ìä Õ¶ èðî-ï°μè î¯ðÚ¶ çÆÁ» î³×» ’å¶ êÇÔðÅ ç¶ò»×Å Í’’ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø òμñ¯º ÇÃμÖ» çÆÁ» ðÅÜÃÆ î³×» ’å¶ ÕÆåÆ êÇÔð¶çÅðÆ é³± Õ½î í°ñÅ éÔÆº ÃÕ¶×Æ Í ðòÅÇÂåÆ ÁÕÅñÆ ñÆâðÇôê òμñ¯º ÃðÕÅð éÅñ ÇîñÆ-í°×å ÕðÕ¶ À°Ôé» ÇõñÅø Ô°³çÆÁ» ÃÅÇ÷ô» å¯º À°Ô Õç¶ òÆ ì¶õìð éÔÆº ðÔ¶ êð ÇÂÔ ÜÅäç¶-ì°μÞç¶ Ô¯Â¶ òÆ À°Ôé» Õç¶ Ãìð çÅ êμñÅ éÅ ÛμÇâÁÅ Áå¶ Õ½î ç¶ òμâ¶ ÇÔå» õÅåð ÁÕÅñÆ ñÆâðÇôê éÅñ¯º Üæ¶ì³çÕ Ã»Þ å¯º ÇÕéÅðÅÕôÆ éÅ ÕÆåÆ Í ÇÜμæ¶ ìÅìðÇÕÁ» é¶ À°Ôé» ç¶ ÇÂéÕñÅìÆ ê©¯×ðÅî é³± ìöÅòå ÃîÇÞÁÅ ÃÆ, À°μæ¶ ÁÕÅñÆ ÁÅ×±Á» é³± Ã³å» çÅ À°íÅð ò¶Ö Õ¶ ÇêμÃ± êËä¶ ô°ð± Ô¯ ×Â¶ Ãé Í ÇÃμÖ Ã³×å» òμñ¯º ÇîñÆ ÁæÅÔ ÇÔîÅÇÂå Áå¶ ÇòôòÅÃ ÃçÕÅ À°Ôé» çÆ ôõÃÆÁå çÅ À°íÅð ÇÂÃ Ôμç åÕ ê°μÜ Ç×ÁÅ ÇÕ ÇÂÃç¶ ÃÅÔîä¶ ðòÅÇÂåÆ ÁÕÅñÆ ÁÅ×± ìÔ°å ì½ä¶ Ô¯ Õ¶ ðÇÔ ×Â¶ Í ÇÜμæ¶ À°Ôé» ç¶ ÚÅÔ°ä òÅÇñÁ» çÆ Õ¯ÂÆ ÕîÆ éÔÆº ÃÆ, À°μæ¶ À°Ôé» ç¶ ç¯ÖÆÁ» çÆÁ» ÕåÅð» çÅ òÆ Õ¯ÂÆ Á³å éÔÆº ÃÆ Í ÃðÕÅð Áå¶ ÁÅêÇäÁ» òμñ¯º é÷ð ÁÅªçÆÁ» üä½åÆÁ» ç¶ Ãéî°Ö ÔÆ ôÅÇÂç À°Ô ÁÕÃð òËðÅ× ÇòμÚ ÁÅ Õ¶ ÇÂÔ ÇÕÔÅ Õðç¶ Ãé-“ÇÂÔ ê³ÛÆ ÇÂÕμñÅ þ, ÇÂÔç¶ î×ð ÇôÕÅðÆ ìÔ°å¶ Í’’ ÇÂÔ ÃμÚ ÔÆ ÃÆ ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ ÇÜ³éÆÁ» òμâÆÁ» À°ÚÅÂÆÁ» é³± Û±Ô ÇñÁÅ, úé¶ òμâ¶ Ô¯ Õ¶ À°Ôé» çÅ ÃÅæ ÇéíÅÀ°ä ç¶ å» Õ¯ÂÆ Ãîðμæ ÔÆ éÔÆº ÃÆ Í ÁμÜ ç¶ Ãî¶º, Üç¯º ÇÕ ÇÃμÖ Õ½î Á³çð Ã³å» çÆ ìÔ°å Ç÷ÁÅçÅ Ç×äåÆ å°ðÆ ÇëðçÆ þ; ÇîôéðÆ ÕÅñÜ», èðî ê©ÚÅðÕ Üæ¶ì³çÆÁ», ðÅ×ÆÁ», ãÅâÆÁ», ÇòçòÅé» çÆ Ç×äåÆ åÕ éÔÆº ÕÆåÆ ÜÅ ÃÕçÆ; Çê³â-Çê³â Áå¶ ×ñÆ-î°Ôμñ¶ Á³çð ×°ðç°ÁÅÇðÁ» çÆ íðîÅð þ; Õð¯ó» ð°êÂ¶ çÅ èðî-ê©ÚÅð ÇÔå Çñàð¶Úð ÛÅÇêÁÅ Ü»çÅ þ Áå¶ ÇÂñËÕà©ÅÇéÕ îÆâÆÂ¶ çÆ òÆ èðî-ê©ÚÅð ÇÔå òðå¯º ÕÆåÆ ÜÅ ðÔÆ þ; ô¯©îäÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ê©ì³èÕ Õî¶àÆ Áå¶ ÇçμñÆ ×°ðç°ÁÅðÅ ê©ì³èÕ Õî¶àÆ å¯º ÇÂñÅòÅ Ô÷Åð» ÇÃ³Ø ÃíÅò», ÚÆø õÅñÃÅ çÆòÅé Áå¶ Ô¯ð ê©î°μÖ Ã³ÃæÅò» ç¶ Õð¯ó» ð°êÂ¶ ç¶ ìÜà ÇÃμÖÆ ç¶ êÃÅð¶ ç¶ éÅî ’å¶ õðÚ ÕÆå¶ ÜÅ ðÔ¶ Ôé êð ÇÃμÖÆ ÇòμÚ ñ×ÅåÅð ÇéØÅð ÁÅ ÇðÔÅ þ; ÃÅâ¶ Õ½îÆ ÇÂõñÅÕ ÇòμÚ Ççé¯-Ççé Ç×ðÅòà ÁÅ ðÔÆ þ; ÁÅõð ÇÕª ? Õç¶ Ã¯ÇÚÁÅ Õ½î ç¶ ÁÖ½åÆ á¶Õ¶çÅð» é¶ ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÂÔé» ÃÅðÆÁ» Õ¯Çôô» ç¶ î°ÕÅìñåé ÇÂÕμñÅ ÔÆ ÇÕò¶º íÅð± ÃÅìå Ô¯ÇÂÁÅ Í Ô°ä çÆ ÔÅñå çÆ å°ñéÅ Ü¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Áå¶ À°Ã çÆÁ» êËó» ÇòμÚ Úμñ Õ¶ ×°÷Åð¶ Ãî¶º éÅñ ÕðÆÂ¶ å» ÇÂÀ° ÜÅêçÅ þ ÇÜò¶º Ü¯ìé ð°μå çÆ ìÔÅð ç¶ ÃÅÔîä¶ êμåÞó çÆ å°ñéÅ ÕÆåÅ ÜÅ ðÔÆ Ô¯ò¶ Í ÕÆ ÕÅðé þ ÇÕ Ã³å», ÇòçòÅé», ê©ÚÅðÕ», ãÅâÆÁ», ðÅ×ÆÁ», ÇîôéðÆÁ» Áå¶ ÕæÅÕÅð» çÆ íðîÅð Áå¶ èÅðÇîÕ Ã³ÃæÅò» òμñ¯º èðî-ê©ÚÅð ÇÔå õðÚ¶ ÜÅ ðÔ¶ Õð¯ó»-Áðì» ð°êÂ¶ ÇÃμÖÆ ç¶ ëËñÅÁ ÇòμÚ ÃÔÅÂÆ éÔÆº Ô¯ ðÔ¶ ? ÇÃμÖÆ çÆ ÔÅñå Ççé¯-Ççé ÇÕª ÇéØðçÆ ÜÅ ðÔÆ þ ? ÕÂÆ òÅð ÇÂª ÜÅêçÅ þ ÇÜò¶º ÇÃμÖÆ ç¶ ëËñÅÁ ç¶ é» ’å¶ ÇÂÔ ÃÅð¶ ïåé À°Ôé» ì©ÅÔîäÆ ÔÅÕî» çÆ Ã¶òÅ ÇòμÚ Ü°à¶ Ô¯Â¶ Ôé Ü¯ ÇÃμÖÆ çÅ éÅî¯-ÇéôÅé, ì°μè Áå¶

165 ÜËé èðî ò»×, ÇîàÅ ç¶ä» ÚÅÔ°³ç¶ Ôé, ÇÂÃ ×μñ çÅ ÁÇÔÃÅÃ, Õ¶òñ, Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± ÔÆ ÃÆÍ ÁμÜ-Õμñ• ÃÅâ¶ ÁÅêä¶ ÔÆ ÇÃμÖ, Ç÷³ç×Æ ç¶ Ôð Ö¶åð ÇòμÚ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ êÇÔÚÅä é³± îéøÆ Õðé çÆÁ» Õ¯Çôô» ÇòμÚ Ü°à¶ Ô¯Â¶ Ôé Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø å¯º ÇìéÅ ÁäÖ éÅñ ÇÜÀ±äÅ ÁËéÅ î°ôÕñ Ô¯ ÜÅò¶×Å ¯ ÇÂÃ ×μñ çÅ ÁÇÔÃÅÃ ÕðÇçÁ» ð±Ô Õ³ì Ü»çÆ þ Í ÕÂÆ òÅð ÇÂª ÜÅêçÅ þ ÇÕ À°Ôé» çÆ î½Ü±ç×Æ ç¶ ÇéμØ çÅ ÁÇÔÃÅÃ òÆ ÁÃÆº ñÅêðòÅÔÆ ÇòμÚ îÅÇäÁÅ ÃÆ Í Õ½îÆ Ã³Õà ìÅð¶ À°Ã òμñ¯º õìðçÅð ÕÆå¶ ÜÅä ç¶ êñ» å¯º ÁÃÆ Ãî» ì¶õìð ÔÆ ðÇÔ³ç¶ ðÔ¶ Ã» Í ÁμÜ ÁÇÔÃÅÃ Ô°³çÅ þ ÇÕ À°Ã òμñ¯º Õ½î é³± ìÅð-ìÅð ÇçμåÆ Ü»çÆ ò³×Åð ÇòμÚ ÇÕ³éÅ Ç÷ÁÅçÅ çî ÃÆ ÇÕ ÁÃÆ Õ°³íÕðéÆ éÆºç ’Ú¯º ÜÅ× Õ¶ À°éÆºçÇðÁ» ò»× À°Ãç¶ Õçî» éÅñ Õçî ÇîñÅ Õ¶ Úμñ êÂ¶ Í ÇÂÔ À°Ã òμñ¯º Ççμå¶ ÃÔÅð¶ çÅ ìñ ÔÆ þ ÇÕ ÁÃÆº ìÅÁç ÇòμÚ òÆ ¦îÆÁ» òÅà» é³± Û¯ÇÔÁÅ Í ÇÂÔ òμÖðÆ ×μñ þ ÇÕ ÃÅâ¶ òμñ¯º åÇÔ ÕÆå¶ ðÃÇåÁ» ç½ðÅé ÃÅâÅ ÁÅêä¶ Õçî» À°μå¶ À°Ô ÷ÅìåÅ éÔÆº ÃÆ, ÇÜÃ ÷Åìå¶ çÆ ÇîÃÅñ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ õ°ç ÇÃðÜÆ ÃÆ Í ÇÂÔ¯ ÕÅðä ÃÆ ÇÕ ÁÃÆº Õ°ðìÅéÆÁ» ç¶ ÇÂμÕ òμâ¶ Á³ìÅð é³± Õ½îÆ ÁÅôÅò» ÇòμÚ Ö³±çä å¯º ÁÃîðμæ ðÔ¶ êð À°Ã éÅñ ÇéíÅÂ¶ êñ» çÆ ïÅç ÇòμÚ ÁÜ¶ òÆ Â¶éÅ Ç÷ÁÅçÅ çî þ ÇÕ ÇÂÃ é¶ ÕÂÆ æμÕ¶-à°μà¶ Áå¶ ÔÅð¶ ÇÂðÅç¶ òÅÇñÁ» ç¶ îé» Á³çð òÆ ÁÜ¶ Ã°êÇéÁ» çÆ å³ç é³± à°μàä éÔÆº ÇçμåÅ Í Ãî¶º çÆ ðÅÜÃÆ-è±ó ÚÅÔ¶ ñμÖ» Õ¯Çôô» Õð ñÂ¶, ÁÅõð ÇÂÔé» Ã°êÇéÁ» é¶ ÇÂμÕ ñóÆ ÇòμÚ êð¯Â¶ ÔÆ ÜÅäÅ þ Í ìÆå¶ Ãî¶º ç½ðÅé Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆÁ» êËó» ÇòμÚ êËó» êÅ Õ¶ åÇÔ ÕÆåÆÁ» òÅà» ç¶ Õ½ó¶-Çîμá¶ åÜðì¶ Áå¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø òμñ¯º ÇÃðÇÜÁÅ ÇÂÇåÔÅÃÕ Áîñ ÃÅâ¶ ê©¶ðéÅ-Ã©¯å ìä¶ ðÇÔä×¶ Í

166

ÇÜÃ° îðé¶ å¶ Ü×° âðË - ê©¯. Õ°ñìÆð ÇÃ³Ø òÆÔòÆº ÃçÆ ç¶ ÁμÃÆÇòÁ» ç¶ ô°ð± ç¶ ÃÅñ» (1982-83) ÇòμÚ ÇÜÃ îÇÔì±ì é¶åÅ çÆÁ» åÃòÆð» ÇÃμÖ-ÁòÅî ç¶ åÕðÆìé Ôð Øð çÆÁ» Õ³è» çÅ Çô³×Åð ìäé ñμ× ×ÂÆÁ» Ãé, À°Ôé» çÆ åÃòÆð Ô¶áñ¶ ÔÅôÆÂ¶ ÇòμÚ Á³×©¶÷Æ Ü» ê³ÜÅìÆ ’Ú ÁÅî åôð ’å¶ ÇÂÔ ç¯ Ãåð» À°ÕðÆÁ» Ô³°çÆÁ» Ãé ÇÕ “ÃðÆðÕ îôå çÅ îËé³± Õ¯ÂÆ âð éÔÆº êð ÷îÆð çÅ îð ÜÅäÅ ïÕÆéé îôå þ’’ (Physical death I do not fear, but, death of conscience is a sure death)Í çðÁÃñ, ÇÂÔ À°Ô ôìç Ãé ÇÜé•» é³± ÇÂÔ Ôð-Ççñ-Á÷Æ÷ é¶åÅ, Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø, õ°ç ìÅð-ìÅð ç°ÔðÅÇÂÁÅ Õðç¶ ÃÆ Áå¶ ÁÅêä¶ ÜÆòé-ÕÅñ ÇòμÚ À°é•» é¶ ÇÂÔé» ôìç» é³± ÇÂ³é-Çì³é ÁîñÆ ð±ê ’Ú ÁêäÅ Õ¶ ðμÇÖÁÅ Í Ã³ÃÅð çÆÁ» Áé¶Õ» òμâÆÁ» ÔÃåÆÁ» ÇÂÃ ÇòÚÅð é³± ÁÅçðôÕ î³éçÆÁ» ðÔÆÁ» Ôé Í éôðîé ÕÇ÷é÷ (Norman Cousins) îé°μÖÆ-öËðå ç¶ ÇÂÃ é÷ðÆÂ¶ é³± ÇÂª ê¶ô ÕðçÅ þ : “îôå Ç÷³ç×Æ çÅ Ãí å¯º òμâÅ ØÅàÅ éÔÆº Ô°³çÆ Ã×¯º Ãí å¯º òμâÅ é°ÕÃÅé À°ç¯º Ô°³çÅ þ Üç¯º ÃÅâ¶ ÜÆÀ±ºç¶-ÜÆÁ ÃÅâ¶ Á³çð¯º Õ°Þ* îð Ü»çÅ þ Í’’ (Death is not the greatest loss of life, the greatest loss is what dies within us, while we live.) Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇéðíË îé°μÖ ÃÆ Áå¶ ÇÜò¶º ÇÃðçÅð ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø, éËôéñ ê©¯øËÃð Áôë ÇÃμÖÇÂ÷î, é¶ ÁÅêä¶ ÇÂμÕ ñ¶Ö…ÇòμÚ ÔòÅñÅ ÇçμåÅ þ, À°é•» é³± ê©ÅÚÆé ï±éÅéÆ Áå¶ ð¯îé ñ¯Õ» ò»× éî¯ôÆ çÆ îôå ×òÅðÅ éÔÆº ÃÆ Í ªÞ À°Ô îôå é³± ÇàμÚ ÔÆ ÃîÞç¶ ÃÆ Áå¶ À°Ôé» çÆ ôÔÅçå ç¶ ò¶ðò¶ À°Ôé» çÆ ôõÃÆÁå ç¶ ÇÂÃ ÁÃÅèÅðä êμÖ çÆ ê°ôàÆ Õðç¶ ÔéÍ À°Ôé» é¶ ÁÅêä¶ Á³çðñÅ éÔÆº îðé ÇçμåÅ Áå¶ ëñÃð±ê, ôÔÅçå å¯º î×ð¯º À°Ô ÁμÜ òÆ ÇÃμÖ-ÇÃîðåÆ ÇòμÚ ÜÆò³å Ôé Í ÇÃμÖ-èðî å¯º ÇÂñÅòÅ ôÔÅçå çÅ Ã³Õñê ÂÆÃÅÂÆ îμå Áå¶ ÇÂÃñÅî ÇòμÚ òÆ ê©Úμñå þ êð ÇÜÃ ÇñòμÖäåÅ éÅñ ÇÃμÖÆ é¶ ÇÂÃ Ã³Õñê é³± ê©ë°μñå ÕÆåÅ, À°Ã çÆ ìðÅìðåÅ ÇÕÃ¶ Ô¯ð ÃÇíÁÅÚÅð ÇòμÚ éÔÆº ÇîñçÆÍ ÇÃμÖÆ ÇòμÚ ÇÂÔ ôìç ì¶Ôμç ÃÇåÕÅð çÅ êÅåð þ Í îé°μÖåÅ ñÂÆ À°μÚ¶-Ã°μÚ¶ Áå¶ òμâî°μñ¶ ÁÅçðô» çÅ Ã³Õñê ìõÇôô Õðç¶ ×°ðîÇå ç¶ èÅðÇîÕ, ðÅÜÃÆ Áå¶ ÃîÅÜÕ * ÷îÆð/öËðå/ÁäÖ Í * ÇÃðçÅð ÔðÇî³çð ÇÃ³Ø Ã³è± òμñ¯º ‘ðÅÜÆò ×»èÆ ç¶ é» Ö°μñ•¶ õå’ ÇòμÚ ÇçμåÅ ÔòÅñÅ Í *ÇÃðçÅð ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø, éËôéñ ê©¯øËÃð Á½ë ÇÃμÖÇÂ÷î ç¶ ÔμæñÆ ê°ÃåÕ ÇòμÚñ¶ ñ¶Ö ‘Çí³âð»òÅñ¶ çÆ ôîôÆð’ Ú¯ºÍ

167 øñÃø¶ é³± ê©äÅÂ¶ îÔÅé ê°ðÖ» é¶ ÃçÅ îôå é³± îÇÔ÷ Ú¯ñÅ ìçñä òÜ¯º ÔÆ ÜÅÇäÁÅ þ Áå¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ òÆ ÇìñÕ°ñ ÇÂÃ¶ ÇéðíËåÅ Áå¶ ì¶êðòÅÔÆ éÅñ ôÔÅçå ÇçμåÆ Í ÇÂÔ îÇÔ÷ ÇÂåøÅÕ ÕÇÔ ñú Ü» ðμìÆ Ã³Ü¯× ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø 1947 ç¶ À°Ã¶ òð•¶ ÇòμÚ Üéî¶ Üç¯º ÇÃμÖ, ÁÅ÷ÅçÆ ç¶ í°ñÅò¶ Ô¶á, ÇÂμÕ ÃÅîðÅÜ å¯º ç±Ü¶ éò¶º À°Ãðé ÜÅ ðÔ¶ ÃÅîðÅÜ ç¶ Ü±ñ¶ Ô¶á ÁÅêäÆ èôä ç¶ä çÆ ìμÜð í°μñ Õð ìËá¶ Í áÆÕ 37 ÃÅñ î×ð¯º Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÂÃ éò¶º ì©ÅÔîäÆ-ÇÔ³ç±ÃÅîðÅÜ çÆÁ» À°Ôé» ð°ÚÆÁ» ÇõñÅø Ü³× Õðç¶ ôÔÆç Ô¯Â¶ ÇÜÔóÆÁ» ê±ðòÁÅ÷ÅçÆ-ÕÅñ å¯º ÔÆ ì©ÅÔîäÆ-ÇÔ³ç±-îÅéÇÃÕåÅ çÆ Õ°μÖ ÇòμÚ ×ðÇíå Ãé Áå¶ ðÅÜ-ÃμåÅ ’å¶ ÕÅì÷ Ô¯ä å¯º å°ð³å î×ð¯º ÇÂÔé» ê©×à Ô¯ Õ¶ ÁÅêä¶ ÜôÔð ÇçÖÅÀ°ä¶ ô°ð± Õð Ççμå¶ Ãé Í ÇÃμÖ» éÅñ ÕÆå¶ òμâ¶-òμâ¶ ÇÂÕðÅð ì¶ÇÕðÕÆ éÅñ á°ÕðÅ Ççμå¶ ×Â¶ Áå¶ ÁÇ´åØäåÅ çÆ ÇÂ³åÔÅ ÕðÇçÁ» ÇÃμÖ» é³± ‘÷ðÅÇÂî ê¶ôÅ’ Õôî ç¶ ÇõåÅì éÅñ ÇéòÅÇÜÁÅ Ç×ÁÅ Í Ã³ÇòèÅéÕ îμç (èÅðÅ 25) ÇòμÚ ÇÃμÖ» é³± ÇÔ³ç± ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ Í Çòð¯èÅíÅÃ ç¶Ö¯ ÇÕ ÷ðÅÇÂî ê¶ôÅ ÕÇÔä ñμÇ×ÁÅ ÇÂÔ ÇøðÕÅ ‘ÇÃμÖ’ ÕÇÔ Õ¶ Ã³ì¯èå ÕÆåÅ Ç×ÁÅ êð ÇÂÔé» çÆ ÕôîÆ Ô¯ºç é³± ÇîàÅÀ°ä ñÂÆ ÇÔ³ç± èðî ç¶ éÅñ éðó ÇçμåÅ Ç×ÁÅÍ ê³ÜÅì éÅñ èμÕ¶-çð-èμÕ¶ çÅ ÇÂμÕ ¦ìÅ ÇÃñÇÃñÅ ÜÅðÆ ÇðÔÅ ÇÜÃ çÅ ÇÂμÕ¯-ÇÂμÕ ÕÅðä Â¶æ¶-ÇÃμÖ» çÆ ìÔ°-Ç×äåÆ Ô¯äÅ ÃÆ Í ê©ÅÚÆé ÃÇîÁ» å¯º ÇÂÇåÔÅÃ ÇòμÚ ê³ÜÅì çÅ Ç÷Õð ÇÂÃ íÅðåÆ À°êîÔ»çÆê çÆ Öó×-í°ÜÅ òÜ¯º ÁÅªçÅ ÇðÔÅ þ Í ÇÂÃ ñÂÆ, ÃËÕ±ñðÇð÷î ç¶ éÕÅì Ô¶á î°ñÕ é³± ì©ÅÔîäÆ-ÇÔ³ç± ÃÅîðÅÜ ’Ú åìçÆñ Õðé ’Ú Ü¶ ÇÕÃ¶ ÇåμÖ¶ Çòð¯è çÆ Ã³íÅòéÅ ÃÆ å» À°Ô ê³ÜÅìÆÁ», Çòô¶ô ÕðÕ¶ ÇÃμÖ», å¯º ÔÆ ÃÆ Í ÇÂÃ¶ ñÂÆ ê³ÜÅì é³± ÁÅðæÕ Áå¶ Ô¯ð Ãí êμÖ» å¯º ç¶ô ç¶ Ô¯ðé» Ã±ÇìÁ» éÅñ¯º òμÖð¶ ç°ðÇòÔÅð ðÅÔÆº Õ³×Åñ Õðé ç¶ ïåé ÕÆå¶ ÜÅä ñμ×¶ Í Õ¶ºçð ÃðÕÅð çÆÁ» ÇÂé•» éÆåÆÁ» ÃçÕÅ ê³ÜÅìÆÁ», ÇÜé•» çÆ î°μÖ é°îÅÇÂ³ç×Æ ÁÕÅñÆ çñ ç¶ ð±ê ’Ú ÇÃμÖ ÔÆ Õðç¶ Ãé, é³± Ôð ÇéμÕ¶-òμâ¶ îÃñ¶ ñÂÆ Üμç¯-ÜÇÔç çÅ ðÅÔ ÁêéÅÀ°äÅ ÇêÁÅ Í ÇÃμÖÁÅòÅî é¶ é³×¶ èó ÇÂÔ ñóÅÂÆÁ» ñóÆÁ» Áå¶ ÁÅêäÆ ÁÖ½åÆ ñÆâðÇôê é³± ÁæÅÔ Ãîðæé ÇçμåÅ Í ÇÂÔé» òμÖ-òμÖ Á³ç¯ñé» ’Ú À°Ôé» é³± ì¶Á³å ÜÅéÆîÅñÆ é°ÕÃÅé Þ¶ñäÅ ÇêÁÅ Í ÇÃμÖ-ôÕåÆ é³± Ã³×ÃÅð Õðé ñÂÆ ÇÃμÖ» ç¶ èÅðÇîÕ ÁÕÆÇçÁ» ’Ú åð¶ó» êÅÀ°äÆÁ» ÁÅð³íÆÁ» ×ÂÆÁ» Áå¶ åμæ ÇÂÔ çðÃÅªç¶ Ôé ÇÕ Çéð³ÕÅðÆÁ» Áå¶ ÁÇÜÔ¶ Ô¯ðé» é³± ÃðÕÅðÆ Ãðê©ÃåÆ Ô¶á ÇÃμÖ-èðî ç¶ î±ñÇÃè»å» Áå¶ ÇÂÃ çÆ Üé-ôÕåÆ é³± Ö¯ðÅ ñÅÀ°ä ÇÔå Öó•¶ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Áå¶ Ôð êμÖ¯º ÇÂé•» é³± îçç î°ÔμÂÆÁÅ ÕÆåÆ ×ÂÆ Í ÇÃμà¶ òÜ¯º ÇÃμÖ» Áå¶ Çéð³ÕÅðÆÁ» çðÇîÁÅé àÕðÅú ÁÅð³í Ô¯Â¶ Í çîçîÆ àÕÃÅñ, ÇÜÃ ç¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇòÇçÁÅðæÆ Ãé, Çéð³ÕÅðÆ Ôîñ¶ é³± áμñ•ä ÇòμÚ Ãí å¯º î±Ôð¶ ÃÆÍ ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ ç¶ Ãî¶º å¯º ÚμñçÆ ÁÅ ðÔÆ Ã³ÃæÅ Ô¯ä ÕÅðé ÇÕÃ¶ òÆ ÇÃμÖ-èðî Çòð¯èÆ ÕÅðòÅÂÆ çÆ î°ÖÅñøå ÕðéÅ àÕÃÅñ çÆ î°μÖ éËÇåÕ Ç÷³î¶òÅðÆ ÃÆ ÇÜÃ é³± àÕÃÅñ ç¶ ååÕÅñÆ î°ÖÆ Ã³å ÕðåÅð ÇÃ³Ø ìõ±ìÆ ÇéíÅªç¶ ðÔ¶ Í ÇÃμÖ» çÆ é°îÅÇÂ³çÅ ÕÔÅÀ°ä òÅñÆ ðÅÜÃÆ Üæ¶ì³çÆ, ô¯©îäÆ ÁÕÅñÆ çñ, Ôμæ ’å¶ Ôμæ èð Õ¶ ìËáÆ åîÅôÅ ç¶ÖçÆ ðÔÆ Í Ã³å ÕðåÅð ÇÃ³Ø, Ü¯ àÕÃÅñ ç¶ å¶ð•ò¶º î°ÖÆ Ãé, 1977 ÓÚ ÁÕÅñ ÚñÅäÅ Õð ×Â¶ Áå¶ Áμ×¯º Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± àÕÃÅñ çÅ Ú’¯èò» î°ÖÆ æÅÇêÁÅ Ç×ÁÅ Í ÇÃμÖ Çéð³ÕÅðÆ àÕðÅú ÜÅðÆ ðÔ¶ Áå¶ ÁõÆð ìÅçñ

168 ÃðÕÅð ç¶ ÕÅðÜ-ÕÅñ ç¯ðÅé Á³Çî©åÃð ÓÚ 1978 çÆ ÇòÃÅÖÆ ÇçÔÅó¶ ÇíÁÅéÕ õ±éÆ Õ»â òÅêÇðÁÅ Í î°μÖ î³åðÆ ê©ÕÅô ÇÃ³Ø ìÅçñ, Ü¯ ÁÅêä¶ ÁÜ¯Õ¶ ðÅÜ-ÕÅñ ç¯ðÅé Ôð ÕÆîå ’å¶ ô»åÆ ìäÅÂÆ ðμÖä çÆ Çç©ó•åÅ ê©×àÅªçÅ þ, é¶ À°ç¯º ÇÂÃ¶ ÁÔ°ç¶ ’å¶ Ô°³ÇçÁ» ô»åÆ ìäÅÂÆ ðμÖä ñÂÆ Õ¯ÂÆ ë°ðåÆ Áå¶ À°Ú¶Ú éÅ ÇçÖÅÂÆ ÔÅñ» ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ ÇéμÜÆ ð±ê ’Ú ìÅçñ ÃðÕÅð é³± Çéð³ÕÅðÆ-Ã³î¶ñé ÁÅï¯ÇÜå Õðé çÆ ÁÅÇ×ÁÅ ç¶ä å¯º òðÇÜÁÅ ÃÆ Í õ±é-õðÅìÅ Ô¯ä å¯º î×ð¯º òÆ ìÅçñ çÆ ÁÖôåÆ ê³æÕ ÃðÕÅð é¶ ×°ð±-ê³æ çÆ åôÔÆé Õðé òÅñ¶ Áå¶ ê³æÇÔåËôÆÁ» ç¶ ÕÅåñ Çéð³ÕÅðÆ î°ÖÆ Áå¶ À°Ã ç¶ ÃÇÔï¯×ÆÁ» ç¶ ÇõñÅø Õ¯ÂÆ ÕÅé³±éÆ ÕÅðòÅÂÆ Õðé çÆ Ç÷³î¶òÅðÆ ÇéíÅÀ°ä çÆ ìÜÅÂ¶ ÃðÕÅðÆ Ûåð-ÛÅÇÂÁÅ Ô¶á À°Ôé» é³± ê³ÜÅì çÆ ÃðÔμç¯º êÅð ÕÆåÅ Í íÅò¶º ÇÂÔÆ Õ»â ÁÅÀ°ä òÅñ¶ Ãî¶º ñÂÆ ÇÂμÕ ÁÇÔî î¯ó ÃÅìå Ô¯ÇÂÁÅ êð Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÂμÕ ÕôîÆ ÁÅ×± òÅñ¶ Ãμí¶ ×°ä» ç¶ Ã°ÁÅîÆ Ô¯ä òÜ¯º 1957 å¯º ñË Õ¶ ÇÃμÖ» éÅñ òÅêðÆ Ô¯äÆ ç¶ ðÅÜÃÆ Áå¶ Ô¯ðé» êÇÔ¬Á» ç¶ ÇÂÇåÔÅÃÕ ÇêÛ¯Õó å¯º ÁäÜÅä éÔÆº Ãé Í ÇÂÃ¶ ÇÂÇåÔÅÃÕ ÇêÛ¯Õó ç¶ Ã³çðí ’Ú¯º ÔÆ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø òðåÅð¶ é³± ò¶ÖäÅ ÇéÁ»ÇÂÃ³×å Ô¯ò¶×Å Í íÅðåÆ ñ¯Õ» çÆ ÇÂÔ å©ÅÃçÆ ÔÆ þ ÇÕ ÇÂÃ î°ñÕ çÆ ê©ËμÃ ÃæÅêå Çé÷Åî çÆ ×¯ñÆ ìä Õ¶ ÔÆ ÚμñçÆ þ Í õÅÃ Õð ÇÃμÖ» ç¶ ÇÕÃ¶ îÃñ¶ ê©åÆ Ã³å°ñå ðòμÂÆÁÅ ÁõÇåÁÅð ÕðéÅ å» ÇÂÃ ç¶ ÇÕÃ¶ ÷Åìå¶ Ü» éËÇåÕåÅ çÅ ÇÔμÃÅ ÔÆ éÔÆº þ Í ÇÂÔ ÁÅî ñ¯Õ-ê©òÅéå èÅðéÅ þ ÇÕ Üç¯º ÇÕÃ¶ ØàéÅ, òðåÅð¶ Ü» î°μç¶ é³± À°Ã ç¶ ÇêÛ¯Õó òÜ¯º Ç´ÁÅôÆñ ÁÃñ ÕÅðé» éÅñ¯º å¯ó Õ¶ ê¶ô ÕÆåÅ ÜÅÂ¶ å» Áéðæ Ô¯ Ü»çÅ þ Í ê³ÜÅì ç¶ ç°Ö»å Ã³ì³èÆ Áå¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Ã³ì³èÆ ÇìñÕ°ñ ÇÂÔÆ ã³× ÁêäÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ Í ê³ÜÅì ÃîμÇÃÁÅ ç¶ ÇÂÇåÔÅÃÕ ÕÅðé» é³± ÇìñÕ°ñ ñ¯Õ» çÆÁ» ÁμÖ» å¯º úÞñ ðμÖ Õ¶ ç¶ô íð ÇòμÚ ÇÃμÖ» é³± ÁÅî êμèð ’å¶ õÅÔîõÅÔ Á³³ç¯ñé Õðé òÅñ¶ ÇøðÕ¶ òÜ¯º ê¶ô ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Áå¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ Ôð ÇìÁÅé Ü» ê©åÆÕðî é³± À°Ã ç¶ ÃÇæåÆ-ÁÅèÅðå ê©Ã³× éÅñ¯º ÇéÖ¶ó Õ¶ ÇìéÅ òÜ•Å À°Ôé» é³± ‘ÇÔ³ç±-ÇÃμÖ Â¶ÕåÅ’ Áå¶ ‘ç¶ô çÆ Â¶ÕåÅ-ÁÖ³âåÅ’ ñÂÆ ÇÂμÕ ×³íÆð õåð¶ òÜ¯º í³ÇâÁÅ Áå¶ ê©ÚÅÇðÁÅ Ç×ÁÅ Í ÔÅÕî» çÆÁ» Ö°ôÆÁ» ê©Åêå Õðé ç¶ òÃÆñ¶ òÜ¯º ÕÂÆ ö°ñÅî êμåðÕÅð» Áå¶ ÃðÕÅð-ê©Ãå ì°μèÆÜÆòÆÁ» é¶ ÁÅêäÆ Õñî é³± Ãî¶º çÆ ÃðÕÅð ç¶ ÔμÕ ÇòÚ õ±ì òðÇåÁÅ Í Ã³å» é³± ì¶òÜ•Å òμÖòÅçÆ, ÁμåòÅçÆ, ÇøðÕ± Áå¶ ÇÔ³ÃÕ ÁÅÇç íμçÆ ôìçÅòñÆ éÅñ Ã³ì¯èé ÕÆåÅ Ç×ÁÅ Áå¶ ÁÃñÆÁå é³± Õç¶ òÆ ñ¯Õ» ç¶ Çç©ôàÆ×¯Úð éÅ Ô¯ä ÇçμåÅ Ç×ÁÅ Í À°çÅÔðä òÜ¯º ÇÂμÕ ïæÅðæÕ ØàéÅ çÆ ÇîÃÅñ ê¶ô ÕðéÆ åðÕÃ³×å Ô¯ò¶×Æ Í Þ×óÅ ÇÃμÖ» Áå¶ Çéð³ÕÅðÆÁ» çðÇîÁÅé ÃÆ Áå¶ ÇÂÔ Çéð¯ñ ÇÃμÖ-ÇÃè»å» Áå¶ ÇÃμÖ» ç¶ èÅðÇîÕ Ü÷ìÅå çÅ îÃñÅ ÃÆ Í ÔÅñÅå òμÃ¯º ìÅÔð Ô¯ä À°êð³å Áå¶ Ã³å» Áå¶ ÇÃμÖ-Ã³×å» òμñ¯º çìÅú êÅÀ°ä ’å¶ Çéð³ÕÅðÆ íòé ÃðÕÅðÆ Ô°Õî» éÅñ ì³ç Õð Ççμå¶ ×Â¶ êð ’å³± Õôä îËº õÅÔîõÅÔ’ òÅñÆ ÕÔÅòå ò»× ÇÂμÕ åÆÜÆ Çèð ÇÂÃ í¶ó ÇòμÚ ÁÅä ôÅîñ Ô¯ÂÆ Í Á³Çî©åÃð ç¶ ÇÂμÕ Üé-Ã³Ø é¶åÅ Ôðì³Ã ñÅñ Ö³éÅ é¶ ê±ðÆ ÇÔμÕ á¯Õ Õ¶ Çéð³ÕÅðÆÁ» çÆ Çêμá ê±ðÆ Áå¶ Øó³î-ÚôèðÆ ìä Õ¶ Çéð³ÕÅðÆ íòé» çÆ åÅñÅì³çÆ Ö°μñ•òÅÀ°ä ñÂÆ ÁÅêäÆ Á×òÅÂÆ Ô¶á ÇÔ³ç±Á» Áå¶ Çéð³ÕÅðÆÁ» çÅ Ã»ÞÅ Ü¬Ã Õμãä çÅ ÁËñÅé Õð ÇçμåÅ Í ÇÂÃ å¯º ÇÂñÅòÅ

169 À°Ã é¶ ÇÃμÖ» Çòð°μè ì¶Ôμç ÁêîÅéÜéÕ íÅôÅ ÇòμÚ Á³Çî©åÃð ç¶ ì÷Åð» ÇòμÚ éÅÁð¶ ñ×òÅÂ¶ Áå¶ ÁÇÜÔ¶ íμç¶ ôìç» òÅñ¶ éÅÁÇðÁ» éÅñ íð¶ ÇÂôÇåÔÅð ôÇÔð çÆÁ» Õ³è» ’å¶ ñ×òÅÂ¶ Ü¯ ôð•¶ÁÅî ÇÃμÖ» çÆ öËðå é³± ò³×Åðç¶ Ãé Í ÕÅé³±éÆ ÁêðÅè Ô¯ä ç¶ ìÅòÜ±ç À°Ôç¶ ÇõñÅø Õ¯ÂÆ ÕÅðòÅÂÆ éÅ ÕÆåÆ ×ÂÆ Í* êÅáÕ õ°ç ÇéðäÅ Õðé ÇÕ ÇøðÕ± Õôä ÃÆ ? üÁÅåÆÁ» ñÅÀ°ä òÅñ¶ Õôä Ãé ? À°é•» çÆ ç¯ Çèð» çÆ ñóÅÂÆ ÇòμÚ õÅÔîõÅÔ Çèð ìäé çÆ ÕÆ å°Õ ÃÆ ? ÇÂÃ Ãí Õ°Þ é³± î±Õ-çðôÕ ìä Õ¶ ç¶Öç¶ ðÇÔäÅ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø òð×¶ õÅñÃÅÂÆ ×°ä» éÅñ íðê±ð öËðåî³ç îé°μÖ ñÂÆ ÁÃ³íò ÃÆ Í ÁÇÜÔÆÁ» Ô¯ð Áé¶Õ» ÇîÃÅñ» Ôé Ü¯ Ã³å ÁÅêä¶ î³±Ô¯º ê¶ô Õðç¶ ðÔ¶ Áå¶ ÇÜé•» çÅ ÜòÅì ç¶ä ñÂÆ À°Ô ê©èÅé î³åðÆ åÕ é³± üäôåÆ Çç³ç¶ ðÔ¶ êð À°Ôé» ç¶ ÇÕÃ¶ òÆ ÃòÅñ çÅ Õ¯ÂÆ åðÕê±ðä ÜòÅì ÇÕÃ¶ Õ¯ñ éÔÆº ÃÆ Í Ô°ä Çëð À°Ôé» çÅ ÕÆ ÕÃ±ð ? Á×ñ¶ ØàéÅ´î é³± å» íÅÂÆ ×°ðçÅÃ ÜÆ çÆ 28òÆº òÅð çÆ å¶ðò•Æº êÀ°óÆ ÇòμÚ ‘×°ð± ÇÃÖÆ çÆ Â¶Ô° éÆÃÅäÆ’ òÜ¯º ê¶ô ÕÆå¶ êÅäÆ ç¶ åμåÅ Ô¯ä ç¶ Çç©ôà»å ðÅÔÆº ÃîÞäÅ ÔÆ òÅÜì Ô¯ò¶×Å Í ÁÜ¯Õ¶ ê©Ã³× ÇòμÚ ÁÅð.ÁËÃ.ÁËÃ. òμñ¯º ðÅôàðÆ ÇÃμÖ Ã³×å ðÅÔÆº ÇÃμÖ» é³± òð×ñÅÀ°ä ÇêμÛ¶ Õ³î ÕðçÆ ìçéÆÁåÆ À°êð¯Õå ê°ðÅäÆ ÇîÃÅñ ðÅÔÆº í»êÆ ÜÅ ÃÕçÆ þÍ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÃμÖ ÇÂõñÅÕ, ìÔÅçðÆ Áå¶ ÷Åìå¶ çÆ ÁÅçðôÕ ÇîÃÅñ Ãé Í Õ¯ÂÆ òÆ âð Ü» õåðÅ À°Ôé» é³± ÁÅêä¶ ÁÕÆç¶ å¯º ÇæóÕÅ éÅ ÃÇÕÁÅ; Ã×¯º Ü¯ òÆ À°Ôé» ç¶ é¶ó¶ ÁÅÇÂÁÅ À°Ã ç¶ Ãí âð-íËÁ Ü»ç¶ ðÔ¶ : Ã³åÆ î³å° çÆú î¯ÇÔ ÇéðíÀ° ..... ÍÍ - (×À°óÆ îÔñÅ á, Ã©Æ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì, ê³éÅ 206) À°Ôé» çÅ ÇÂμÕ¯ æÅêóÅ Õî÷¯ð îé òÅñ¶ îé°μÖ» ’Ú òÆ ô¶ð òð×Å ÔôÃñÅ íð ç¶ºçÅ ÃÆ Í À°Ô íÇòμÖ ’Ú ÁÅÀ°ä òÅñ¶ õåÇðÁ» çÅ Áé°íò Ô°³ç¶ Ô¯Â¶ òÆ ì¶õôø Ô¯ Õ¶ õÅñÃÅ ê³æ ñÂÆ ÜÆò¶ Áå¶ õÅñÃÅ ê³æ çÆ ðÖòÅñÆ ÇÔå ÔÆ ÁÅêÅ òÅð ×Â¶ Í Õ°ðÃÆ çÆ õÅåð Ç×ðÇ×à ò»× ð³× ìçñä òÅñ¶ Áå¶ êËð-êËð ’å¶ î°μÕð ÜÅä òÅñ¶ ÇÃÁÅÃÆ é¶åÅò» ò»× À°Ôé» çÅ ‘îé Ô¯ð î°Ö Ô¯ð’ éÔÆº ÃÆ Í Ü¯ òÆ ×μñ ÇÜÃ îôÕ¶ ’å¶ ÕÇÔäÆ ìäçÆ ÃÆ À°Ôé» ÇéÞμÕ Ô¯ Õ¶ ÕÔÆ Í ÜéåÅ é³± î±ðÖ ìäÅÀ°ä òÅñ¶ ÇéðñμÜ ðÅÜÃÆ ÁÅ×±Á» ò»× Úó•¶ Ççé ÇìÁÅé ìçñä å¯º À°ñà À°Ô ÁÅêä¶ Á³åÔÕðä ÇòμÚ â³±ØÆ Ã¯Ú-ÇòÚÅð À°êð³å ÔÆ Õ¯ÂÆ ×μñ ÕÇÔ³ç¶ Áå¶ ÁÅêä¶ ÜÆòé-Ãøð çôðÅé À°Ôé» é¶ Ü¯ òÆ ÇÕÔÅ, À°Ã ’å¶ ÁõÆð åÕ êÇÔðÅ ÇçμåÅ Í À°Ô ñ¯Õ» é³± Áéêó• Áå¶ î±ðÖ ÜÅä Õ¶ ÁÜ¯Õ¶ ê©èÅé î³åðÆ ò»× ‘ÃòËîÃ¶òÕ’ ç¶ Áðæ ìçñ-ìçñ Õ¶ ÜéåÅ é³± À°μ¬ éÔÆº ÃÆ ìäÅªç¶ Ã×¯º À°Ô ×°ð±ÁÅô¶ Áé°ÃÅð ñ¯Õ» é³± Ç×ÁÅé ç¶äÅ, ÜÅÇ×©å ÕðéÅ Áå¶ òμâ¶ å¯º òμâ¶ ÁÔ°ç¶ ç¶ îÅñÕ ÇÕÃ¶ ÇòÁÕåÆ òμñ¯º Ççμå¶ ÜÅä òÅñ¶ è¯Ö¶ Ü» ÕÆå¶ ÜÅ ðÔ¶ ÁÇéÁ» çÅ Çòð¯è Õðé Áå¶ À°Ã é³± ñ¯Õ-ÕÚÇÔðÆ ÇòμÚ Ã÷Å ç¶ä çÆ ê©¶ðéÅ ç¶äÅ ÁÅêäÅ êðî-èðî ÃîÞç¶ ÃÆ Í ÁÇÜÔÆ ê©¶ðéÅ ç¶ºÇçÁ» À°Ô ÁÅêä¶-ÁÅê é³± òÆ ñ¯Õ» Áμ×¶ * ÇòÃæÅðê±ðòÕ ÜÅäÕÅðÆ ñÂÆ ç¶Ö¯ Ã©Æ Â¶.ÁÅð.çðÃÆ çÆ ê°ÃåÕ, Ü»ìÅ÷ ðÅÖÅ (The Gallant Defender) Í

170 ê¶ô Õð Çç³ç¶ Áå¶ è¯ÖÅ ç¶ä çÆ Ã±ðå ÇòμÚ Ã³×å» òμñ¯º ÇçμåÆ ÜÅä òÅñÆ Ã÷Å ÇÖó¶ îμæ¶ í°×åä çÆ ê¶ôÕô ÕðÇçÁ» ÇÂμæ¯º åÕ òÆ ÕÇÔ Çç³ç¶ ÇÕ “Ü¶ îËº òÆ ÁÇÜÔÅ Õð» å» å°ÃÆ Ã³×å» îËé³± òÆ î°ÁÅø éÅ ÕÇðú Í’’ À°Ô ÁÇÜÔ¶ ñ¯Õ-ÁÅ×± Ãé Ü¯ ÜéåÅ çÆ Áéêó•åÅ, ×ðÆìÆ Ü» ÁÇ×ÁÅéåÅ çÆ îÜì±ðÆ ÕÅðé À°Ôé» çÅ Ü÷ìÅåÆ Ü» ðÅÜÃÆ ô¯ôä ÕðÕ¶ À°Ôé» éÅñ è¯ÖÅ Õðé é³± éÅ-ÕÅìÇñ-î°ÁÅø ìμÜð-×°éÅÔ ÃîÞç¶ Ãé Í ÁÇÜÔÅ ô¯ôä ÁμÜ òÆ ìÅçÃå±ð ÜÅðÆ þ êð èðîï°μè î¯ðÚ¶ çôðÅé Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ ÁÇÜÔÆ ÇÕÃ¶ òÆ è¯Ö¶ìÅ÷Æ çÆ Ã³íÅòéÅ éÅ ðÇÔä ÇçμåÆ Í À°Ôé» ç¶ ÇÂÃ¶ ×°ä ÃÕçÅ À°Ô ÕÂÆ ñ¯Õ» çÆ Ã°ÁÅðæ-ÇÃμèÆ ç¶ ðÅÔ ’Ú ð¯óÅ ìä¶ ðÔ¶ Áå¶ ÇÂÃ ð°ÕÅòà å¯º Û°àÕÅðÅ êÅÀ°ä ñÂÆ ÇÜÃ-ÇÜÃ é¶ òÆ Õ¶ºçð ÃðÕÅð éÅñ ×³ã-å°μê ÕÆåÆ, À°Ô çÃåÅò¶÷Æ ð±ê ’Ú ÁμÜ Ã³ÃÅð Áμ×¶ éôð Ô¯ üμÕ¶ ÔéÍ* Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ðÅÜÃÆ-Ú¶åéÅ Áå¶ ðÅÜÃÆ ç±ð-Çç©ôàÆ êμÖ¯º ï¯×åÅ Áå¶ Çéê°³éåÅ å¯º ÇÃμÖ-Çòð¯èÆ, õÅÃ Õð ÔÅÕî ÜîÅå, ê±ðÆ åð•» ÜÅä±³ Áå¶ Ã°Ú¶å ÃÆ Í ÃÅâ¶ ‘ÁÅêÇäÁ»’ é³± ÚÅÔ¶ ÇÂÃ Ã³ì³èÆ Õ¯ÂÆ í°ñ¶ÖÅ Ô¯ò¶ êð Çòð¯èÆ ÇÂÔ ÜÅäç¶ Ãé ÇÕ ÇÜÃ ðÅÜÃÆ-Ú¶åéÅ çÅ î°μã Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ì³é• ÇðÔÅ þ ÇÂÔ À°Ôé» ç¶ À°Ã Çí©ôà, ÁÇéÁ»-íðê±ð Áå¶ ÇòåÕÇðÁ» íð¶ åÅä¶-ìÅä¶ é³± ñË â°μì¶×Æ ÇÜÃ ç¶ åÇÔå À°Ô ÃîÅÜ Áå¶ ç¶ô çÆ ÜéåÅ çðÇîÁÅé Áé¶Õ» ò³âÆÁ» êÅ Õ¶, ×°³îðÅÔÕ°é éÅÁÇðÁ» çÆ ÁÅó Ô¶á ÇøðÕ± ÁÅèÅð ’å¶ ñ¯Õ» é³± êÅó Õ¶, ñ¯Õ» ’Ú Þ±á¶ õåÇðÁ» çÅ âð êÅ Õ¶ Áå¶ ÁÅê À°Ôé» ç¶ ðÖòÅñ¶ ìäé çÅ ÇòôòÅÃ ç¶ Õ¶ À°Ôé» é³± ÃμÚÅÂÆ Ã³ì³èÆ Ôé¶ð¶ ÇòμÚ ðμÖ Õ¶ ÁÅêäÅ Çêμá± ìäÅÂÆ ðμÖ ðÔ¶ Ôé Áå¶ ÁÅêäÅ ÔñòÅ-î³âÅ ÚμñçÅ ðμÖ ðÔ¶ Ôé Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é¶ ÁÇÜÔÆ ÇÕÃî ç¶ ðÅÜÃÆ ÁÅ×±Á» ç¶ êÅÜ À°Ø¶ó Õ¶ ñ¯Õ» Á³çð ÇÂÔ ÁÇÔÃÅÃ Ü×ÅÇÂÁÅ ÇÕ ñ¯Õ ÔÆ ÁÃñ ôÕåÆ Ôé Í À°Ôé» ñ¯Õ» Á³çð ÇÂÔ ÜÅ×ð±ÕåÅ êËçÅ ÕÆåÆ ÇÕ ñ¯Õ» ç¶ ìñì±å¶ Áå¶ íð¯Ã¶ éÅñ (ò¯à» ðÅÔÆº) î°ñÕ ç¶ Ãðò-ê©æî Áå¶ Ô¯ð îÔμåòê±ðé ÁÔ°ÇçÁÅ ’å¶ êÔ°³Úä òÅñ¶ ÇòÁÕåÆ ÁÅî ÜéåÅ Áå¶ ÕÅé³±é å¯º À°êð éÔÆº Ôé Áå¶ éÅ ÔÆ À°Ôé» é³± ÕÅé³±éÆ êμÖ¯º Ã³ÇòèÅéÕ êμèð ’å¶ Õ¯ÂÆ ÇðÁÅÇÂå ÔÅÃñ þ Í Ü¶ ÁÇÜÔ¶ ÇòÁÕåÆ-Çòô¶ô ñ¯Õ-ôÕåÆ é³± À°Ã ç¶ ÔμÕÅ å¯º ò»Þ¶ ðμÖä Ü» ç±Ôð¶ îÅê-ç³â ÁêäÅ Õ¶ ÕÅé³±é ÇÛμÕ¶ à³×ä å» ñ¯Õ ÁÅêä¶ ìÅÔ±-ìñ éÅñ ÁÅêä¶ ÔμÕ» çÆ ðÅÖÆ Õðé ç¶ Ãîðμæ Áå¶ ÔμÕçÅð Ôé Áå¶ À°Ôé» ÁÅê î¯ãÆ ìä Õ¶ ÇÂÃ ÃîðμæÅ çÆ ÇîÃÅñ ÇÃðÜÆ Í ÃðÕÅð çÆ ç¯×ñÆ êÔ°³Ú Ã³ì³èÆ ÜÔÅ÷ Á×òÅ çÆÁ» ØàéÅò» ÇòμÚ À°μåð ê©ç¶ô ç¶ ê»â¶ íðÅò» Áå¶ ÇÃμÖ Á×òÅÕÅð» éÅñ ÕÆå¶ ×Â¶ ÇòÔÅð ÇòÚñÅ ã¶ð-Á³åð Áå¶ ÁÇÜÔÆÁ» ÕÂÆ Ô¯ð êμÖêÅåÆ ØàéÅò» À°é•» çÆÁ» çñÆñ» é³± ê©êμÕ ÁÅèÅð ê©çÅé ÕðçÆÁ» Ãé Í À°Ôé» òμñ¯º êËçÅ ÕÆåÆ ÜÅÇ×©åÆ ÇÂμÕ ìÔ°å òμâÆ ÇÂÇåÔÅÃÕ ê©ÅêåÆ ÃÆ ÇÜÃ é¶ Ã³ÃÅð íð ç¶ ÇÃμÖ» Áå¶ ç¶ô çÆÁ» Ãî±³Ô Øμà-Ç×äåÆÁ» é³± Ô¬ä Ã°μÇàÁÅ Í Õ¯ÂÆ î³é¶ íÅò¶º éÅ î³é¶, ç¶ô ç¶ ÁÜ¯Õ¶ ðÅÜÃÆ Çç©ô ’å¶ Øμà-Ç×äåÆÁ» Áå¶ çμì¶-Õ°Úñ¶ ñ¯Õ» ÇòμÚ À°μíð ðÔÆ ðÅÜÃÆ Ú¶åéÅ ç¶ î¯ãÆ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÔÆ Ôé Í Ü¶ ÇÃμÖ-èðî ç¶ À°ç¶ô» Áå¶ ê©ï¯Üé ç¶ îÅéòåÅòÅçÆ é÷ðÆÂ¶ å¯º ç¶ÖÆÂ¶ å» À°Ô ì©ÅÔîäÆ ö°ñÅîÆ ç¶ Ü±ñ¶ Ô¶á * ÇòÃÇå©å ÜÅäÕÅðÆ ñÂÆ ÇÃðçÅð ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø, ê©øËÃð Á½ë ÇÃμÖÇÂ÷î, çÆ ê°ÃåÕ ÚμÕðÇòÀ± ç¶Ö¯ Í

171 éêÆó¶ ÜÅ ðÔ¶ ñ¯Õ» çÆ Á÷ÅçÆ çÅ ÔðÕÅðÅ Ãé Í À°é•» òμñ¯º ö°ñÅîÆ çÆ ìÅð-ìÅð ÇçμåÆ Ü»çÆ ç°ÔÅÂÆ, çðÁÃñ, ÇêÛñ¶ Õ°Þ Ãî¶º å¯º Øμà-Ç×äåÆÁ» é³± ÁÅð.ÁËÃ.ÁËÃ. Áå¶ ìÅñ áÅÕð¶ ÁÅÇç é¶åÅò» òμñ¯º ÇçμåÆÁ» ÜÅ ðÔÆÁ» èîÕÆÁ» å¯º çðê¶ô õåð¶ Ã³ì³èÆ Á×ÅÀ±º ÇÚåÅòéÆ ÔÆ ÃÆ Í ÇêÛñ¶ Õ°Þ ÃÅñ» å¯º À°é•» òμñ¯º ê©×àÅÂ¶ õçÃ¶ ìÅð-ìÅð áÆÕ ÇÃμè Ô¯ ðÔ¶ Ôé Í ÇÃμÖ» çÆ éÃñÕ°ôÆ é³± Ãí é¶ ÁμÖÆ ÇâμáÅ þ Í î°ÃñîÅé» Áå¶ ÂÆÃÅÂÆÁ» À°êð Ôîñ¶ å» ÁμÜ-Õμñ• çÆÁ» ×μñ» ÔÆ Ôé Í ÇêÛñ¶ æ¯ó•¶ ÇÜÔ¶ Ãî¶º çôðÅé Áé¶Õ» ÂÆÃÅÂÆ ÇîôéðÆ Õåñ ÕÆå¶ ×Â¶ Ôé Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çñÆñìÅ÷Æ ÇòμÚ òÆ òμâ¶-òμâ¶ ç°ÇéÁÅòÆ ÇòçòÅé» é³± ÕÅÇÂñ Õðé çÆ ÃîðμæÅ ðμÖç¶ ÃÆ Í ÇÜμæ¶ ÁÅî ÇÃμÖ Áå¶ Ã°ÇÔðç ÇòçòÅé À°é•» çÆÁ» çñÆñ» å¯º ÕÅÇÂñ Ô¯ Õ¶ À°Ôé» éÅñ ÃÇÔîåÆ ê©×àÅ Õ¶ Ü»ç¶ Ãé, À°μæ¶ ÇÃÁÅÃÆ ñÅñÚ ðμÖä òÅñ¶ Áå¶ Çòð¯èÆ ñ¯Õ Õ³é ÞÅóç¶ Ô¯Â¶ ãÆá» ò»× À°Ôé» Õ¯ñ¯º À°μá Õ¶ å°ð Ü»ç¶ êð ñÅÜòÅì Ô¯ Õ¶ Í ÕÂÆ ÁÕÅñÆ Áå¶ öËð-ÁÕÅñÆ ÇÃÁÅÃÆ é¶åÅ À°Ôé» Õ¯ñ éÆòÆº êÅ Õ¶ ÇÂÔ ÕÇÔ³ç¶ ç¶Ö¶ Ü»ç¶ Ãé ÇÕ ‘Ã³å ÜÆ, å°ÃÆ ÃμÚ¶ Ô¯, å°ÔÅâÆ Ôð ×μñ ÃÔÆ þ êð ÁÃÆ ÃμÚ éÔÆº ì¯ñ ÃÕç¶ Í ÃÅâÅ Þ±á å¯º Çìé» ×°÷ÅðÅ éÔÆº Í’ ÇÂÔÆ ì°ÇéÁÅçÆ Á³åð ÃÆ ÁÖôåÆ ñÆâð» Áå¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶ éÆåÆ-êËºåó¶ ÇòμÚ Áå¶ ÇÂÔÆ òμâÅ ÕÅðé ÃÆ ÇÕ ÇÕÃ¶ òÆ ðòÅÇÂåÆ ÇÕÃî ç¶ ÇÃÁÅÃÆ é¶åÅ çÆ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø éÅñ ðÅÃ éÅ ÁÅÂÆ-“ÇÜéÅ Á³çÇð Õ±ó° òðåË Ãü é íÅòÂÆ ÍÍ Ü¶ Õ¯ ì¯ñË Ãü Õ±óÅ ÜÇñ ÜÅòÂÆÍÍ’’* ÃμÚ¶ ÃÅÇÔì» ç¶ ÁÇîμà îÔ»òÅÕ Ôé Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ñ¯Õ-Çê©ïåÅ ç¶ ÇÂμÕ Ãí å¯º îÔμåòê±ðé êμÖ é³± ÇÃðçÅð ×°ðå¶Ü ÇÃ³Ø é¶ ÁÅêä¶ ñ¶Ö ‘ÇÃð° èÇð åñÆ ×ñÆ î¶ðÆ ÁÅÀ°’ ÇòμÚ ìÖ±ìÆ À°ñÆÇÕÁÅ þ êð îé ’Ú å»Ø À°μáçÆ þ ÇÕ À°é•» çÆ ñ¯Õ-Çê©ïåÅ ç¶ ÇÂμÕ Ô¯ð êμÖ ç¶ ÁμÖÆ Çâμá¶ é÷Åð¶ çÅ Çç©ô ê¶ô ÕÆåÅ ÜÅò¶Í Üç À°Ô Ãà¶Ü å¯º Ã³×å é³± Ã³ì¯èé Õðé ñÂÆ Öó•é òÅÃå¶ ÁÜ¶ éÆò¶º ñμÕ ÔÆ Ô°³ç¶ å» Ã³×å» ÇòμÚ åóÕÃÅð òð×Æ üμê Áå¶ ô»åÆ êÃð Ü»çÆ Í Ô÷Åð»-ñμÖ» ç¶ ÇÂÕμá ÇòμÚ À°Ôé» ç¶ Ã³ì¯èé Ãî¶º Õ¯ÂÆ ÁÅê¯-ÇòμÚÆ Ø°Ãð-î°Ãð åÕ òÆ éÅ ÕðçÅ Í ñ¯Õ À°Ôé» ç¶ î³±Ô¯º ÇéÕñä òÅñ¶ ÇÂμÕ-ÇÂμÕ ôìç é³± ÇÂª ÇàÕ-ÇàÕÆ ñÅ Õ¶ Ã°äç¶ ÇÕ Ü¶ Õ¯ÂÆ ×μñ ÁäÃ°äÆ ðÇÔ ×ÂÆ å» êåÅ éÔÆº À°Ô ÇÕ³é¶ Õ° ØÅà¶ ÇòμÚ ðÇÔä×¶ Í ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¶ éÅñ Ü°óòÆº ÇðÔÅÇÂô å¯º Üç À°Ô ×°ð± ðÅîçÅÃ ¦×ð çÆ ÇÂîÅðå ’å¶ ÜÅä ñÂÆ êðÕðîÅ ’Ú À°åðç¶ å» À°Ô é÷ÅðÅ ç¶Öä ï¯× ÔÆ Ô°³çÅ Í ÁÕÅñ åõå å¯º ñË Õ¶ Ø³àÅ-Øð òÅñÆ ìÅÔÆ òÅñÆ êðÕðîÅ ÇòμÚ ¦×ð-ÇìñÇâ³× çÆ ÇâúãÆ åÕ Ã³×å» çÅ ÇÂμÕ áÅá» îÅðçÅ Ãî³°çð ÇÂª ê©åÆå Ô°³çÅ ÇÜò¶º Õ¶òñ Ã³å» é³± ç¶Öä çÆ À°âÆÕ ÇòμÚ ÔÆ Ô¯ò¶ Í êðÕðîÅ çÆ ç±ÜÆ ìÅÔÆ òμñ ÇÂÃ Ãî¶º Õ¯ÂÆ àÅò»-àÅò» ÔÆ é÷ðÆ êËºçÅ Áå¶ ñ¯Õ ÇÂμÕ ç±Ü¶ ç¶ À°μå¯º çÆ Ô¯-Ô¯ Õ¶ Ã³å» çÆ ÇÂμÕ ÞñÕ ò¶ÖäÆ ñ¯Úç¶ Í ¦×ð çÆ ÇÂîÅðå ’å¶ òÆ À°Ô ÇÜ³éÅ òÆ Ãî» áÇÔðç¶, À°μæ¶ À°Ôé» é³± ç¶Öä, Ã°äé Áå¶ Çîñä òÅÇñÁ» çÅ ÇÂμÕ Ã³ÃÅð ÔÆ À°îâ êËºçÅ Í ôÅÇÂç ÔÆ Õç¶ Õ¯ÂÆ ðÅÜÃÆ ÁÅ×± Ü» ÇòÁÕåÆ ÇÕÃ¶ Ã³ÇòèÅéÕ ÃμåÅ çÅ Ã°ÁÅîÆ Ô¯ä å¯º * ðÅ× Ã¯ðÇá, òÅð îÔñ¶ ¤ ÕÆ, Ã©Æ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì, ê³éÅ 646

172 ÇìéÅ ÇÂª ñ¯Õ» çÆ ÇÖμÚ çÅ Õ¶ºçð ìÇäÁÅ Ô¯ò¶ Í À°Ôé» çÆ ÁÇÜÔÆ ×Ëð-îÅî±ñÆ ÇÖμÚ Áå¶ ÁÃÅèÅðé ñ¯Õ-Çê©ïåÅ òÆ À°Ôé» ÕÅðé» ’Ú¯º ÇÂμÕ òμâÅ ÕÅðé ÃÆ ÇÜÃ å¯º ÔÅÕî òð× õôø÷çÅ ÃÆ Áå¶ ÁõÆð À°Ôé» é³± ÇîàÅÀ°ä çÆ ÃÅÇ÷ô ðÚ ñÂÆ ×ÂÆ Í ðÅÜéÆåÆ çÅ æ¯ó•Å ÇÜÔÅ îμÃ ðμÖä òÅñÅ Ôð çÅÇéôòð òÆ ÜÅäçÅ þ ÇÕ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ ðÅÜéÆåÆ òÆ ÃμÚ ’å¶ ÁÅèÅðå ÃÆ Üç¯º ÇÕ ÔÕ±îå çÆ ðÅÜéÆåÆ Þ±á, øð¶ì Áå¶ Ûñ ’å¶ ÁÅèÅðå Õ±àéÆåÆ éÅñ ÚμñçÆ ÃÆ Í À°Ô Ôð ÇÃμÖ-Çòð¯èÆ é³± Ö°ñ•¶ÁÅî Çé³çç¶ Áå¶ ò³×Åðç¶ ÃÆ Í À°Ô ÁÅêä¶ ê©¯×ðÅî Áå¶ éÆåÆÁ» òÆ Ãêôà ÁËñÅé Çç³ç¶ ÃÆ Í ÇÂÃ çÆ å°ñéÅ ø½ÜÆ Ôîñ¶ å¯º Õ°Þ ÔÆ Ççé êÇÔñ» ðÅÜÆò ×»èÆ òμñ¯º Ú³âÆ×ó• ë¶ðÆ Ãî¶º Ççμå¶ ÇìÁÅé éÅñ ÕðéÆ ìäçÆ þ ÇÜÃ ÇòÚ À°Ã é¶ Ã³å» é³± “ì¶Ôμç ÃÇåÕÅðï¯× èÅðÇîÕ é¶åÅ’’ çμÇÃÁÅ Í Üç¯º ÇÕ î×ð¯º ÜÅ Õ¶ ÇÂÔ Üμ×-÷ÅÔð Ô¯ Ç×ÁÅ ÇÕ ÇÂÃ å¯º ÕÂÆ îÔÆé¶ êÇÔñ» ë½ÜÆ Ôîñ¶ ñÂÆ ×¯ºç» ×°³çÆÁ» ÜÅ üμÕÆÁ» Ãé Áå¶ ÚÕðÅåÅ (é¶ó¶ ç¶ÔðÅç±é, À°μåð ê©ç¶ô) çÆÁ» êÔÅóÆÁ» ÇòμÚ Ôîñ¶ ñÂÆ îôÕ» ÕÆåÆÁ» ÜÅ ðÔÆÁ» Ãé Í ìóÅ þðÅéÆÜéÕ þ ÇÕ îÔÆé¶ å¯º òÆ Øμà Ãî¶º ’Ú ÇÂÃ¶ èÅðÇîÕ é¶åÅ ÇõñÅø øôÜÆ Úó•ÅÂÆ ÕðéÆ êË ×ÂÆ Í ê©èÅé î³åðÆ ÇÂ³çðÅ ×»èÆ å» 5 Ü±é, 1984 çÆ ðÅå 8 òÜ¶ ç¶ ìÆ.ìÆ.ÃÆ. ê©ÃÅðä ðÅÔÆ òÆ ÇÂÔ ÇìÁÅé ç¶ ðÔÆ ÃÆ ÇÕ “øôÜ ÇÕÃ¶ òÆ ÔÅñå ’Ú çðìÅð ÃÅÇÔì ç¶ Á³çð çÅÖñ éÔÆº Ô¯ò¶×Æ Í’’ Üç¯º ÇÕ å¯ê» Áå¶ àËºÕ» çÆ ì³ìÅðÆ À°μæ¶ åìÅÔÆ îÚÅ ðÔÆ ÃÆ; øôÜ çÅÖñ Ô¯ ðÔÆ ÃÆ Áå¶ ÇÂÃ å¯º Õ°Þ Ãî¶º ÇêμÛ¯º ÔÆ àËºÕ êðÕðîÅ ’Ú êÔ°³Ú Õ¶ Áμ× À°×ñ ðÔ¶ Ãé Í ÇÂÔ Ãí Õ°Þ ÇÂÃ î°ñÕ ç¶ ÇÃÁÅÃÆ é¶åÅò» Áå¶ ÔÅÕî» ç¶ ÇÂõñÅÕ Áå¶ íð¯Ã¶ï¯×åÅ À°êð òμâÅ ê©ôéÇÚ³é• ñÅªçÅ þ Í ÇÂª ÇçμñÆ çÆ ÔÕ±îå ÇõñÅø ÇÃμÖ» çÆ ðÅÜÃÆ éÅðÅ÷×Æ ê©×àÅªçÅ èðî-ï°μè î¯ðÚÅ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø çÆ Á×òÅÂÆ Ô¶á çÃî¶ô ÇêåÅ ç¶ õÅñÃ¶ Áå¶ ÇÂ³çðÅ ×»èÆ çÆ íÅðåÆ øôÜ ÇòÚÅñ¶ õ±éÆ Øμ¬ØÅðÅ Ô¯ ÇéìÇóÁÅ Í ÕÇÔäÆ Áå¶ ÕðéÆ ç¶ ê±ð¶ Ã³å é¶ ÜÅé ìÚÅÀ°ä ç¶ Áé¶Õ» ÇòÕñê» ç¶ Ô°³ÇçÁ» Ô¯ÇÂÁ»* òÆ ÁÅêä¶ ìÚé» ÇÕ ‘Ü¶ ÃðÕÅð é¶ çðìÅð ÃÅÇÔì ’å¶ ÔîñÅ ÕÆåÅ å» îËº ÇÃð-èó çÆ ìÅ÷Æ ñÅ ÇçÁ»×Å, Þ°Õ»×Å éÔÆº À°μå¶ ê±ðÅ À°åðÇçÁ» 6 Ü±é, 1984 çÆ Ãò¶ð ð¯÷îμðÅ ò»× ÇÂôéÅé Áå¶ Çéμåé¶î Õðé À°êð³å Ãò¶ð¶ 9 òÜ¶ å¯º ÇêμÛ¯º ÕÆðåé Ã¯ÇÔñ¶ çÅ êÅá Õðé À°êð³å ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì Á³çðñ¶ Õ¯áÅ ÃÅÇÔì ÇòÖ¶ ×°ð± ç¶ Ãéî°μÖ ôÔÆçÆ ñÂÆ ÁðçÅÃ ÕÆåÆ Áå¶ ÁÅêä¶ Õ°Þ ÃÅæÆÁ» Ãî¶å ÜËÕÅðÅ ÛμâÇçÁ» ÁÕÅñ åõå çÆÁ» êôóÆÁ» À°åð Õ¶ àËºÕ» ç¶ ×¯ÇñÁ» Áå¶ îôÆé×³é» çÆÁ» ×¯ñÆÁ» ç¶ òð•ç¶ îÆºÔ Áμ×¶ ÛÅåÆ âÅÔ ÇçμåÆ Áå¶ ÁÅêäÆ ÇÂÔ Çç©ó•åÅ òÆ ÇéíÅÁ ×Â¶ ÇÕ, “î¶ðÅ î³ÜÆ ’å¶ êË Õ¶ îðé çÅ Õ¯ÂÆ ÇÂðÅçÅ éÔÆº Í Ü¶ Ãî» ÁÅ ìÇäÁÅ å» ðä-åμå¶ ÇòμÚ Ü±Þ îðé çÅ ÚÅÀ° þ Í’’ ÇÂμÕ ÚôîçÆç ×òÅÔ, Ü¯ À°ç¯º àÕÃÅñ çÅ ÇòÇçÁÅðæÆ Ô°³çÅ ÃÆ Áå¶ ÁμÜ-Õμñ• çðìÅð ÃÅÇÔì, Á³Çî©åÃð ÇòÖ¶ Ô÷±ðÆ ðÅ×Æ þ, Áé°ÃÅð òμÜçÆÁ» ×¯ñÆÁ» éÅñ ÷õîÆ Ô¯Â¶ À°Ô Õ°Þ Õçî å°ðç¶ ×Â¶, ç¯Ô» ÇéôÅé ÃÅÇÔì» å¯º æ¯ó•Å Õ° Ôàò» ÇòμÚÕÅð ÇÜÔ¶ À°Ôé» ÁÅêä¶ Ôμæ ÇòÚñ¶ ôÃåð éÅñ ø¯Ü òμñ Õ°Þ ×¯ñÆÁ» ÚñÅÂÆÁ», çðìÅð ÃÅÇÔì * À°é•» ç¶ Áé¶Õ» ÃÅæÆ À°é•» çÆ îð÷Æ Áé°ÃÅð À°μæ¯º ÇéÕñ¶, ÇÜé•» ’Ú¯º Õ°Þ ø¯Ü çÆ ×Çðøå ÇòμÚ ÁÅ ×Â¶ Áå¶ Õ°Þ Ã°ðμÇÖÁå ÇéÕñ ×Â¶ Í

173 Áå¶ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ç¯Ô» òμñ î³±Ô ÕðÕ¶ îμæÅ à¶ÇÕÁÅ Áå¶ Ãéî°μÖ ôÔÆçÆ ê©Åêå Õð ×Â¶ Í ÷ðÅ À°Ã Çç©ô çÆ ÕñêéÅ ÕðÆÂ¶ å» À°Ôé» çÆ ìÔÅçðÆ ’å¶ ÁÅê-î°ÔÅð¶ øõð Ô¯ä ñμ×çÅ þ Í ÇÕÃ øôñÅç ç¶ ÔôÃñ¶ òÅñ¶ îé°μÖ ÃÆ À°Ô ¯ ÁÇÜÔÆ îôå é³± ÔÆ ÃÇå×°ð» é¶ ×°ðìÅäÆ ÇòμÚ ÇÂª òÇâÁÅÇÂÁÅ þ : îðä° é î³çÅ ñ¯ÕÅ ÁÅÖÆÁË Ü¶ îÇð ÜÅäË ÁËÃÅ Õ¯ÇÂ ÍÍ Ã¶ÇòÔ° ÃÅÇÔì° Ã³î©û ÁÅêäÅ ê³û Ã°Ô¶ñÅ ÁÅ×Ë Ô¯ÇÂ ÍÍ - (òâÔ³Ã° îÔñÅ 1, Ã©Æ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì, ê³éÅ 579) ÁμÜ Áé¶Õ» ÇÃÁÅÃÆ é¶åÅ Áå¶ ø¯Ü ç¶ ÃÅìÕÅ ÁøÃð ÇÂÔ ÕÇÔ üμÕ¶ Ôé ÇÕ ÇÂÔ øôÜÆ ÕÅðòÅÂÆ ðÅÜéÆåÆ å¯º ê©¶Çðå ÃÆ êð Õ¶òñ Â¶éÅ Õ° ÔÆ ÃÇòÕÅðéÅ Á³ôÕ ÇÜÔÅ ÃμÚ þ Í Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø Ã³ì³èÆ ÃμÚ ì¯ñ¶ ÇìéÅ ÇÂÔ î×ðîμÛ ç¶ Ô³Þ±Á» ò»× þ Áå¶ ò¯à-ðÅÜéÆåÆ å¯º ê©¶Çðå ÔÆ ñμ×çÅ þ Í ÇÂÔé» ’Ú¯º ìÔ°å¶ À°ç¯º øôÜÆ ÕÅðòÅÂÆ ç¶ ÃîðæÕ Ãé Í ÇÂÃ ñÂÆ ÇÂÔé» ç¶ ÇìÁÅé» é³± òÆ ÇÂ³çðÅ ×»èÆ Áå¶ ðÅÜÆò ×»èÆ òÅñÆ Õ±àéÆåÆ ò»× ÔÆ ò¶Öä çÆ ñ¯ó þ Í ÁÇÜÔÆÁ» Õ±àéÆåÆÁ» Áå¶ ç¯×ñÆÁ» ÚÅñ» ÕÅðé ÔÆ ÇÂÔ î°ñÕ ÇÂμÕ ÁÇÜÔ¶ ÃÅè±, îÔ»ìñÆ ï¯è¶ Áå¶ ÃμåòÅçÆ îÔ»ê°ðÖ å¯º îÇÔð±î Ô¯ Ç×ÁÅ Ü¯ ÇçμñÆ ç¶ ÃÅÀ±æ ìñÅÕ ç¶ çøåð» ÇòμÚ ìËÇáÁ» ÔÆ ÃðÔμç» ’å¶ öðÆì Áå¶ í¯ñ¶-íÅñ¶ ñ¯Õ» ç¶ ê°μåð» çÆ ìñÆ Õ¶ Õ¶ ç¶ô-í×å Áå¶ Õôî-ê©Ãå ÕÔÅÀ°ä òÅñ¶ øð¶ìÆ ÇÜÔ¶ ÁÅ×±Á» éÅñ¯º ÇìñÕ°ñ ÔÆ Çí³é ÃÆ Í À°Ô ×°ðìÅäÆ çÆ ×°ó•åÆ éÅñ òμâ¶ Ô¯Â¶ ÃÆ Áå¶ À°Ã ÁÅô¶ Áé°ÃÅð ÔÆ À°Ôé» õ°ç ÁÅêäÅ ÇÃð âÅÔ Õ¶ Õôî çÆ ÇÕÃîå ØóéÆ ÚÅÔÆ Í ×°ðìÅäÆ çÅ ø°ðîÅé þ ÇÕ : ÔÃåÆ ÇÃÇð ÇÜÀ° Á³ÕÃ° þ ÁÔðÇä ÇÜª ÇÃð° ç¶ÇÂ ÍÍ îé° åé° ÁÅ×Ë ðÅÇÖ ÕË À±íÆ Ã¶ò Õð¶ÇÂ ÍÍ - (Ãñ¯Õ° îÔñÅ 3, Ã©Æ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì, ê³éÅ 647) ÃðÕÅð» Ü» À°Ôé» ç¶ í×å ÚÅÔ¶ Õ°Þ ÕÇÔä, Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø À°é•» ç¶ øåò¶ ç¶ î°æÅÜ éÔÆº Í ñ¯Õ» çÆÁ» ïÅç» ç¶ ÇÚåðêà å¯º À°Ôé» çÆ åÃòÆð ç¶ ð³× ÁÜ¶ òÆ ÇëμÕ¶ éÔÆº êÂ¶ Áå¶ ÇÃμÖ-Ã³×å» ÁμÜ òÆ ÇÕÃ¶ Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± ã±³âçÆÁ» Ôé Í ÁÖôåÆ é¶åÅò» é³± ÇÂàñÆ ç¶ îÔÅé ÇñÖÅðÆ òËà¯ðÆú ÁñøÅÇÂðÆ òμñ¯º ê°ÃåÕ ÷°ñî ìÅð¶ (Of Tyrrany) ÇòμÚ ÇñÖ¶ ÇÂÔ ôìç êó•é¶ ÚÅÔÆç¶ Ôé : “ÕÆ ÇÕÃ¶ ÔÕ±îå òμñ¯º ÇçμåÅ ÃéîÅé ÇÚð-ÃæÅÂÆ Ô¯ ÃÇÕÁÅ þ ? ñ¯Õ é¶ÕÆ é³±, À°çÅðåÅ é³±, ÂÆîÅéçÅðÆ é³± ÇêÁÅð Õðç¶ Ôé Í ÇÂÔÆ ÕÅðä þ ÇÕ ÃçÆÁ» åÕ îÅé-ÃéîÅé À°Ôé» ï¯ÇèÁÅ é³± ÇîÇñÁÅ þ ÇÜÔó¶ ÔÕ±îå ç¶ êμÖ çÆ æ» ÔÕ±îå ç¶ Çòð°μè ñó¶, ÷ñÆñ Ô¯Â¶, ìðìÅç Ô¯Â¶ Áå¶ îð ×Â¶ Í ÃéîÅé ç¶ ÔμÕçÅð ÃÔÆ îé°μÖ ÇÂÔÆ Ôé Í’’ ÇéðÃ³ç¶Ô, Ã³å ÜðéËñ ÇÃ³Ø é³± ÇÂÔ ÃéîÅé ê©Åêå þ Áå¶ Ôî¶ôÅ ÇîñçÅ ðÔ¶×Å Í ÇÜÃ îÅéÃ ç¶ÔÆ é³± îÇÔø±÷ ðμÖä ñÂÆ ÃÅâ¶ ÇÜÔ¶ Áé¶Õ» èðåÆ ç¶ ÕÆó¶ Ççé-ðÅå ÇÚ³åÅå°ð Áå¶ ïåéôÆñ ðÇÔ³ç¶ Ôé, À°Ã ç¶ÔÆ é³± ×°ð±-Áçì Áå¶ ÕôîÆ-ÕÅÜ çÆ ìÇéÃìå å°μÛ ÜÅäÇçÁ» Õ°ðìÅé Õðé ÇòμÚ À°Ôé» í¯ðÅ ç°ÇÚμåÆ

174 éÔÆº ÇòÖÅÂÆ Í Õôî çÅ ÇÂÔ øð÷ ìäçÅ þ ÇÕ À°Ô Ôð ê©ÕÅð çÆ ç°ÇìèÅ ÇåÁÅ× Õ¶ ÃåÅð» òð•¶ êÇÔñ» Ô¯ÂÆ ÇÂÃ Áç°μåÆ Áå¶ ñÅÃÅéÆ ôÔÅçå ç¶ ÃμÚ é³± åÃñÆî Õð¶ Áå¶ ÁÅÂ¶ ÃÅñ À°Ôé» çÆ ôÔÆçÆ ïÅç×Åð îéÅÀ°ä å¯º ÇÂñÅòÅ, ÇÜé•» ÁÕÆÇçÁ» Áå¶ Õ¯îÆ ÁÅôÅò» ñÂÆ À°Ôé» ÇçμñÆ ç¶ ÇÕ³×ð¶ ÇÔñÅÀ°ä ç¶ Ãîðμæ Ú¶åéÅ Ü×ÅÂÆ ÃÆ, À°Ôé» ÁÕÆÇçÁ» Áå¶ À°ç¶ô» å¯º î³±Ô î¯ó ðÔÆ Ãî¶º çÆ ñÆâðÇôê é³± éÕ¶ñ êÅò¶ Áå¶ ÇÂÔé» çÆ ê±ðåÆ ñÂÆ ÕÅðÜôÆñ Ô¯ò¶ Í ÇÂÔÆ À°Ôé» é³± ÁÃñ ôðè»ÜñÆ Ô¯ò¶×Æ Í ÁõÆð ÃÅâÆ ÇÂÔ¯ ÁðçÅÃ þ ÇÕ Ôð î°ñÕ, Ôð Ã±ì¶ Ôð îÜ•ì, Ôð ÇÃÁÅÃÆ êÅðàÆ é³± Áå¶ Ôð Õôî é³± ÁÕÅñ ê°ðÖ ÁÇÜÔ¶ ÂÆîÅéçÅð, ì¶ñÅ× Áå¶ ÁÅêÅ-òÅð± é¶åÅ ç¶ò¶ !

175

õÅñÃÅ - ê©¯. çÇò³çð ÇÃ³Ø ðÅÜ Õð¶×Å õÅñÃÅ ÁÅÕÆ ðÔ¶ é Õ¯ÇÂ Í Ö°ÁÅð Ô¯Â¶ Ãí ÇîñÇÔ³×¶ ìÚ¶ ôðé Ü¯ Ô¯ÇÂÍ èðå-ÁÅñ•ä¶ À°μå¶ ÁÃÆº Ô» Ãí¶ ÃÇÔíÅ×Æ’’ ÁòμÇ×ÁÅÕÅðÆ Áå¶ ×°ÃåÅõ ÁÅÕÆ, ÁÜ¯Õ¶ ï°μ× ç¶ ÇÂÇåÔÅÃ ÇòμÚ ÕÅîïÅìÆ éÅñ, ñ×ÅåÅð, ê©åÆÇéèÆ-ê©æÅ çÅ ô¯ôä Áå¶ Õ°çðåÆ-òÅåÅòðä ç¶ òËðÆ ÕÅé³±é» çÆ À°ÃÅðÆ, èðåÆ Áå¶ ÁÅÕÅô À°μå¶ ÁÅêä¶ Õì÷¶ Áå¶ ÇÂÃ é³± ç½ñå ÇμòÚ ìçñä ðÅÔÆº Õð ÇðÔÅ þÍ ëñÃð±ê, èðåÆ ç¶ ÜÆòé-êÅñÕ Á³Çî©å é³± ñ×ÅåÅð Ã¯Ö ÇðÔÅ þ Í ÁÇÜÔ¶ ÕÅì÷ÕÅð» òÅñ¶ ÃæÅêå Çé÷Åî ç°ÁÅðÅ Ç÷ÔéÆ å½ð ’å¶ ö°ñÅî ÕÆåÆ ×ÂÆ õñÕå ÔÆ ÁÇÜÔ¶ ÇÃÃàî çÆ ðÅÖÆ ìäÅ ÇçμåÆ ×ÂÆ þ ÇÜÔóÆ ÇÕ ì©ÇÔî³âÆ-Ú¶åéÅ éÅñ ñìð¶÷, ôìç-Ã°ðå Áå¶ åòÅðÆÖÆ êμÖ¯º Ú¶å³é Ü°ÞÅð±Á» À°μå¶ ÁÅê¶ ÔÆ ÕàÕ» ò»×³± à°μà-à°μà êËºçÆ þ Í Çòðñ¶ Ôé ÇÜÔó¶ Áîñ» ÇòμÚ Ç÷³ç×Æ ÇÜÀ±ºç¶ Ôé-Ã±Öî ÔÃåÆ ç¶ ÕÅÇÂéÅåÆ Ãð±ê òÅñÆ; Ô³é¶-Ô³é¶ îÆðÆ-êÆðÆ òÅñ¶ ìÔ°-èð°òÆ Ã³ÃÅð çÆ ê©ÅêåÆ çÆÁ» Õ¯Çôô» ÇòμÚ ñ×é-î×é-ÇÂÃ Â¶ÕÅ-Õ¶ºçðÆ îÔ»-ÁÅÕð»åÅ* Õ¶ºçðå ìÔ°íÅÂÆÚÅðÕ ÇÂμÜó» òÅñÆ î³çÆ çñçñ ÇòÚÕÅð Í ÇÂÃ ×©ÇÔ À°μå¶ Õ°çðå çÆÁ» ìõÇôô» ÇÃðø ÁÅêäÆ ÕÃì-ÇÕðå ðÅÔÆº í°³Úä ç¶ øðÜ éÅñ ñËÃ Ãî-ÃÇÔíÅ×Æ ÁÃÆº, Ãðì-ôÕåÆîÅé, ÷ÅÔðÅ-÷Ô±ð ÔÅ÷ðÅ-Ô÷±ð ÇÃ©ôàÆ çÆ îõ¬Õ Ô»Í Üç¯º ÇÕ ö°ñÅî ÕÆå¶ ×ÇÂÁ» çÆ ö°ñÅî îÅéÇÃÕåÅ ç¶ ÃæÅÂÆÕðä ÇÔå Ã¶èå ÇÃμÇÖÁÅ Áå¶ Ô¯ð Ã³ÚÅð-ÃÅèé» ðÅÔÆº, ÁÅÕÆ ç°ôîä éòÆº çÇÔÃçÆ ç¶ õ°îÅð é³±, ÁÅêäÆÁ» Õáê°åñÆÁ» é³±, çÇÔÃçÆ-ôõÃÆÁå ç¶ ð±ê ÇòμÚ ê¶ô Õðç¶ ÁÅ ðÔ¶ Ôé å» ÇÂÃ î½Õ¶ ÁÃÆ Çåñ íð Øμà-Ç×äåÆ ‘÷ÅÔðÅ-÷Ô±ð ÕÅÇÂéÅå ÇòÚñÆ ÃÇÚÁÅÂÆ’ ç¶ êËºåó¶ òÅñ¶ èðå-ÁÅñ•ä¶ À°μå¶ Õ°çðå ç¶ òðåîÅé Ãð±ê ÇòÚñÆ ÃÅìå-Ã±ðå åðéåÅðÆ åÅÕå, ÇÜÔóÆ ÇÕ òðí³âÆ Ô°Õî çÆÁ» ôÕåÆÁ» * îÔ» ÔîñÅòð

176 çÆ Ã³ÚÅñÕ ÷ÅÔð ÃÅèé þ, À°μå¶ â³±ØÅ ÂÆîÅé ðμÖä òÅñ¶ ÁÃÆº, ð±ÔÅéÆ åÃÕÆé» ÇòμÚ, íÅÂÆ ÜðéËñ ÇÃ³Ø Çí³âð»òÅÇñÁ» é³± ‘òÆÔòÆº ÃçÆ çÅ îé°μÖ’ ÁËñÅéä À°μå¶ Ã°ÖçÅÂÆ Áé°íò çÆ ×¯ç ÇòμÚ îÇÔÃ±Ã Õðç¶ Ô» Í õÅñÃÅ å¯º åμå-Áðæ ÇÂÔ òÆ ÇéÕñçÅ þ ÇÕ Ãí ì³ç¶ Õ°çðå ç¶ Ôé Í Õ°çðå ç¶ ì³ç¶ À°Ô Ô°³ç¶ Ôé ÇÜÔó¶ ÜÅ×¶ Ô¯Â¶ Ôé-ÇÕ À°Ô Õ°çðå ç¶ Ôé ; ÇÜÔÇóÁ» é³± ÚÅéä þ ÇÕ À°Ô Õ°çðå ç¶ Ôé; éÅ À°Ô íÇñÁ» Áå¶ éÅ ÔÆ î³ÇçÁ» çÆ Çèð ÇòμÚ ôÅîñ Ôé* ÇÕªÇÕ Ú³×¶ î³ç¶ èó¶ îé°μÖÆ ÔÀ°îË çÆ ÕÃ½àÆ À°μå¶ ìäç¶ Ôé Í ÁÇÜÔ¶ ÔÀ°îËòÅçÆ èó¶ å» Õ°çðå À°μå¶ øåÇÔ êÅÀ°ä ñÂÆ ñμÕ ì³é• ñËºç¶ Ôé Í ÕÆ ÃðîÅÂ¶çÅðÆ, ÕÆ ÃîÅÜòÅçÆ Áå¶ ÕÆ åÅéÅôÅÔÆ ðÅÜ-ÃÅð¶ ÔÆ Õ°çðå é³± Õáê°åñÆ ò»× éÚÅÀ°äÅ ñ¯Úç¶ ðÔ¶ Ôé Í ÁÅè°ÇéÕ ï°μ× (modern Age) çÅ ÇÂÇåÔÅÃ å» îé°μÖ çÆÁ» ÇÂÔé» ÔÆ ô¶ÖÇÚμñÆ òÅñÆÁ» ÔðÕå» çÅ Ãì±å þ Áå¶ î¶ðÆ å°μÛ ì°μèÆ Áé°ÃÅð ÇÂÔ ÃÅðÆÁ» åÅÕå» ×°ðîÇå ÇòÚÅð» Áé°ÃÅð ‘ÁÅÕÆ’ åÅÕå» Ôé Í ÁÕÅñ-ê°ðÖ òÅÇÔ×°ð± ÜÆ çÅ õÅñÃÅ Õ½ä þ ? À°Ô ‘ÖÅñÃÅ’ þ ÇÜÔóÅ Õ°çðå ÇòμÚ íðê±ð òμÃ ðÔÆ Áå¶ Áé³å ÃμåÅ Ã³ì³èÆ ÜÅ×ð±Õ þ; ÇÜÃ é¶ ÁÅêäÅ ÁÅêÅ ê±ð¶ Ô¯ô¯-ÔòÅÃ Áå¶ ÃÇÔÜ ÇéÃÚ¶ ÇòμÚ ÃÇæð Ô¯ Õ¶ ÇÂÃ ÁÕÅñÆ ÃμåÅ ç¶ íÅä¶ é³± Ã½ÇêÁÅ þ Í ÁÇÜÔÅ îé°μÖ ÔÆ õÅñÃÅ þ, íÅò Õ°çðå çÅ ì³çÅ þ Í Õ°çðå çÅ Ôð ì³çÅ, ÜÆò, è°ð¯º ê©í±ÃμåÅ-èÅðÕ ÔÆ ÁÅªçÅ þ Í À°Ã çÆ îð÷Æ þ ÇÕ ÁÅêäÆ ê©í±ÃμåÅ ê©Åêå ÔÃåÆ òμñ¯º ìõôÆ îÆðÆ-êÆðÆ, Ç×ÁÅé Áå¶ ×°ðåÅ ðÅÔÆº ç°ÇéÁÅòÆ ÁÅÕÅò» ïÅéÆ îÅñÕ» Ü» ÃòÅîÆÁ» ç¶ ìÅä¶ Áå¶ ðÚ¶ Þ±á¶ Ü× çÆ ôéÅõå Õð¶ Áå¶ ÇÂÔé» é³± ãÅÔ Õ¶ îËçÅé Õð¶ Í Ã³ÃÅð ç¶ ìÔ°å¶ ç¶ô» ÇòμÚ îé°μÖÆ Ã³ÃæÅò», ÇÜé•» é³± ÁÃÆº ÕÅé³±é, Ã³ÇòèÅé, Çé÷Åî, ÷ÅìåÅ Áå¶ æÅä¶-ÕÚÇÔðÆÁ» ÁÅÇç Ãμçç¶ Ô», ÇÂÔ ÁÅÕÆ ÇìðåÆÁ» ç¶ Ã¯î¶, êÅñäÔÅð¶, ØóéÔÅð Áå¶ ÷Åîé Ôé Áå¶ ÁÅÕÆÁ» ç¶ êÇÔð¶çÅð ÃÅìå Ô¯Â¶ Ôé Í ÇÂÔé» Ü°×å» é¶ îé°μÖ çÆ è°ð¯º ìõôÆ ê©í±ÃμåÅ é³± ÁîñÆ å½ð À°μå¶ ç°éÆÁÅ Á³çð Ãð×ðî éÔÆº Ô¯ä ç¶äÅ Í ÇÂÔé» å¯º õ°ÁÅð Ô¯ Õ¶ ÁÅõð îé°μÖ Ã¯ÚçÅ þ ÇÕ Üç¯º åÆÕð ‘ÁÅÕÆ’ ÇÂÃ Ã³ÃÅð À°μå¶ ìÅÕÆ Ôé å» ÃîÅéåÅ, ìðÅìðÆ ç¶ ÇÃè»å Ü» Áμ×¶ òèä ç¶ ìðÅìð ÔμÕ ÇÃðø ÇçÖÅò¶ ç¶ ÁÅâ³ìð Ôé ÇÕªÇÕ ÇéôÅéÅ å» Çëð òÆ ÁÅÕÆ (Õì÷ÅÕÅðÆ ÇìðåÆÁ» Áå¶ ê©ÅêåÆ) ìäéÅ ÔÆ þ Í èðåÆ îé°μÖ» Áå¶ Ô¯ð ÜÆò» çÅ ÁÅñ•äÅ þ Áå¶ ÁÃÆº ÃÅð¶ ÔÆ ÇÂÃ çÆÁ» ìõÇôôÅ í°³Úä òÅñ¶ ÃÇÔíÅ×Æ Ô» Í ÇÂÇåÔÅÃ ÇòμÚ Ãí å¯º êÇÔñ» ÃÇå×°ð êÅåôÅÔ ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ ç°ÁÅðÅ ê©×à ÕÆå¶ ÁÕÅñ ê°ðÖ ÜÆ ç¶ ‘õÅñÃ¶’ é¶ èðå ç¶ ò³â¶ Ô¯Â¶ ÇÂμÕ ÁÅñ•ä¶ À°μå¶ ÕÅì÷, îé°μÖ» çÆ ê©í°ÃμåÅ é³± ÜìðÆ ÔóμêÆ ìËáÆ, ÁÅÕÆ ðÅÜôÅÔÆ é³± ãÅÔ Õ¶ îËçÅé ÕÆåÅ Áå¶ Çëð ìÅÔðÆ ÁÅñ•ÇäÁ» (î°ñÕ») ç¶ ÁÅÕÅ, ÇÜÔó¶ ÁÅ÷Åç Áå¶ ÃîÅé ÃÇÔíÅ×ÆÁ» ç¶ ÁÅñ•ä¶ À°μå¶ Çìμñ¶ ò»×³± ÞêμàÅ îÅðé ÁÅÂ¶, é³± À°ñàÅ À°Ôé» ç¶ ÔÆ ÁÅñ•ÇäÁ» ÇòμÚ ÕËç Õð ÇçμåÅ Í ÇÂÃ êÆð» ç¶ êÆð Áå¶ îÆð» ç¶ îÆð ‘õÅñÃ¶’ é¶ îÆðÆ, ÇÜÔóÆ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì ç¶ Ç×ÁÅé ÕÅðä ê©Åêå Ô¯ÂÆ þ, é³± ¦×ð ò»×³± Ô³é¶-Ô³é¶ òðåÅ ÇçμåÅ Í ê³ÜÅì ÁÅñ•ä¶ ç¶ Á³çð õÅñÃÅ-ðÅÜ ò¶ñ¶ îé°μÖ é¶ çÆòÅéÆ, ÷ÅìåÅçÅðÆ, ÁçñÆ Áå¶ ÇÕμåÅÕÅðÆ ÇòμÚ ê©í±ÃμåÅ, ÃÇÔíÅ×Æ ÃòË-ðÅÜ ðÅÔÆº í¯×Æ (AGEB-AHDI)-ÇÜÃ çÅ ðÅÖÅ õ°ç ×°ð±-ê³æ ‘õÅñÃÅ’ ÃÆ Í * ìÅÔðÆ (ì©ÅÔîäÆ) ê©íÅò ’Ú¯º ÇîñÆ Ô¯ä ÕÅðä Í

177 À°Ã å¯º ìÅÁç ÁîðÆÕÆ Áå¶ øð»ÃÆÃÆ ÇÂéÕñÅì (AGHC, AGHI©) ÁÅÂ¶ Áå¶ ìÅÁç ÇòμÚ ð±ÃÆ (AIAG), ÚÆéÆ (AIE@) ÁÅÇç ÇÂéÕñÅì ÁÅÂ¶ Í êÇÔñ¶ ÇÂéÕñÅì ðÅÜôÅÔÆ ÁÅÕÅ ç¶ ÇõñÅø ÃÆ å» Ü¯ ðÅÜÃÆ åÅÕå (îÆðÆ) ÁÅÕÅ çÆ Ç×©øå å¯º ÁÅ÷Åç Ô¯ Õ¶ ñ¯Õ» ÇòμÚ òðå¶ Í ìÅÁç ç¶ ñÅñ ÇÂéÕñÅì òÜ¯º ÜÅä¶ Ü»ç¶ Ã³×©Åî Ôð ê©ÕÅð ç¶ ÃðîÅÂ¶çÅðÆ ÁÅÕÅ Áå¶ ÁÅÕÅ ÇìðåÆÁ» ç¶ ÇõñÅø ÇÃð¶ Úó•ÅÂ¶ ×Â¶ Ãé Í êð ÃÅð¶ ÇÂéÕñÅìÆ, ê©åÆÇéèÆ Ã³ÃæÅò» ç°ÁÅðÅ áμ×¶ ×Â¶ Í ÁÅÕÅ ÇìðåÆÁ» é¶ Ãí Õ°Þ ÖðÆç ÇñÁÅ Áå¶ ê©åÆÇéèÆ Ã³ÃæÅò» éòÆÁ» ÁÅÕÅåÅÕå» ç¶ ÇÔå» çÆ ê©åÆÇéèåÅ Õðé ñμ× êÂÆÁ»-ÇÂμæ¯º åÕ ÇÕ Á³åð-ðÅôàðÆ Ã³ÃæÅò» òÆ À°Ôé» ç¶ ÇÔå ê±ðçÆÁ» ÇòÖÅÂÆ Çç³çÆÁ» Ôé Í Ô°ä Ãðì-Ã³ÃÅðÆ ÁÅÕÅ-ÇìðåÆÁ» Áå¶ ÔÃåÆÁ» ç¶ ç½ð òÅñÅ À°μåð-ÁÅè°ÇéÕ ðÅÜ ô°ð± Ô¯ üμÕÅ þ êð ÔÅñ» åÆÕð õÅñÃÅ-ðÅÜ òÅñ¶ ìÔ°-èð°òÆ Ã³ÃÅð, ìÔ°-Õ¶ºçðÆ ÃîÅÜ, ÇÕμåÅê¶ôÅòðÆ-îÅñÕÆ ÇÂÇåÁÅÇçÕ ç¶ ìÆÜ ÇÂÃ À°μåð-ÁÅè°ÇéÕ ÕÅñ çÆ Õ°μÖ é¶ ÃÇòÕÅð éÔÆº ÕÆå¶ Í ñμ×çÅ þ ÇÕ À°μåð-ÁÅè°ÇéÕ ÕÅñ ç¶ îé°μÖ» é¶ Ö°ÁÅðÆ ç¶ ç½ð çÅ Ã°ÁÅç ñËä å¯º ÇìéÅ ÃìÕ éÔÆº ÇÃμÖäÅ Í Ü¶ ÇÃμÖ¶×Å å» ÔÆ å» ‘ÇÃμÖ’ Ô¯ò¶×Å Áå¶ Ü¶ ÇÃμÖ Ô¯ Õ¶ ÇÃμÖ¶×Å å» ÔÆ À°Ô Õ°çðå-ÁÕÅñ çÅ ÷ÅÔðÅ-÷Ô±ð Ãð±ê þÍ ÇÂÃ¶ ÕÅðä õÅñÃÅ-ÇìðåÆ Ôî¶ôÅ ÔÆ Õ°çðå Áå¶ îé°μÖ» À°μå¶ ÕÅì÷ÕÅðÆ-ÇìðåÆ çÆ èÅðäÆ ÁÅÕÅ-ÇìðåÆ éÅñ Ö³âÅ ÖóÕÅªçÆ ðÇÔ³çÆ þ Í øðÕ ÇÂÔ þ ÇÕ ìÔ°åÆ òÅðÆ õÅñÃÅ Ã³ì¯èé ç¶ èÅðÕ ÇÃðø í¶Ö èÅðä é³± ÔÆ ÇìðåÆ çÅ ìçñ ÃîÞ ñËºç¶ Ôé Áå¶ ÕÕÅð» é³± Üé¶À± òð×Æ íÅòéÅ Áå¶ ê©ï¯Üé ÃîÞ Õ¶ ÔÆ ÕμàóåÅ ÇòÖÅñç¶ Ôé Üç¯º ÇÕ ÕÕÅð å» ÁÅÕÅ ÁéÃð», ÇÜé•» çÆ îÅñÕÆ ÇòμÚ åìÅÔÕ°é åÅÕåòð-éÅôÕÅðÆ ÃÅèé-ôÃåð î½Ü±ç Ôé, ç¶ Çòð°μè Ü±Þä Áå¶ îËçÅéÅ Õðä ÇÔå, õÅñÃ¶ çÆ ÛÅêÅ-îÅð± ÇÜ³ç×Æ ç¶ Ã³ç Áå¶ ÔÇæÁÅð Ôé-ÇÜé•» ç¶ íð¯Ã¶ Ã³× À°Ô ‘ç³×Å-ê³×Å’ ðÚÅ Õ¶ ÁÅÕÆ ÇòòÃæÅ é³± À°æñ-ê°æñ ÇòμÚ êÅªçÅ þ Áå¶ À°Ôé» é³± åìÅÔÕÅðÆ Áå¶ éÅôÕÅðÆ ôÃå©-ÃÅèé» å¯º î°Õå Õð Õ¶ Ã³å-ÇìðåÆ é³± Ã½ºêçÅ þ ÇÕªÇÕ Ã³å Ü× ÇòμÚ Ôî¶ôÅ ÔÆ ÃÔÅÂÆ Ô°³çÅ þ Í ê³æ-õÅñÃÅ ×°ð± çÆ êçòÆ ’å¶ Ã°ô¯Çíå þ-ÇÂÃ ÕÅðä ÇÜμæ¶-ÇÜμæ¶ ÁÅÕÅ Áå¶ ÁÅÕÅ ÇìðåÆÁ» ÇõñÅø Ü³× Ü» Ã³×Å©î Ô¯ ÇðÔÅ þ À°Ô ÜÅä¶ Ü» ÁäÜÅä¶ ‘õÅñÃÅêÅåôÅÔÆ’ ñÂÆ Ã³×©Åî ÇÕÔÅ ÜÅäÅ ìäçÅ þ Í ÇÔ³ç°ÃåÅé çÅ ÃîÅÜÆ Ãð±ê ‘ÁÇåÕ¶ºçðå ìÔ°-íÅÂÆÚÅðÅ’ ÁÅÇçÕ ôìç» ÇòμÚ ÇìÁÅÇéÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ Í ÇÂÔ òðäê©æÅ À°μå¶ ÁÅèÅðå þ Áå¶ ¢ÅÆòÆº ÃçÆ çÆ ô°ð±ÁÅå ò¶ñ¶ À°êð¯Õå ÃîÅÜ ç¶ ê©ÅÚÆé-ÕÅñÆé ì°ÇéÁÅçÆ ÃÅÇÔå é³± ï±éÆòðÇÃàÆÁ» ç¶ ÇÃñ¶ìÃ ÇòμÚ ñÅ×± ÕÆåÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ Üç¯º ÇÕ ìÔ°åÅ å» êÇÔñ» ÔÆ êó•ÅÇÂÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ å» Ü¯ ÁÇÜÔ¶ ÃîÅÜ é³± ÔÆ ÁÃÆº Ã°å¶-ÇÃμè ÔÆ Ã°íÅòÕ ð±ê ÇòμÚ, ÇÃμÇÖÁÅ-ÇÃÃàî ðÅÔÆº, Ãðì¯åî Áå¶ ÁÅçðô î³é Õ¶ ÔÀ°îË-ê©èÅé ôõÃÆÁå ìä¶ ðÔÆÂ¶ Í ÁÇÜÔÆ ÇÃμÇÖÁÅ-çÆÇÖÁÅ ç¶ èÅðÕ ÇÔ³ç°ÃåÅé ç¶ ÃÅð¶ íÅÂÆÚÅÇðÁ» ÇòμÚ òμâÆ Ç×äåÆ ÇòμÚ î½Ü±ç Ôé ; îÅéÇÃÕ ð±ê ÇòμÚ ö°ñÅî Ôé Áå¶ ç°ÇéÁÅòÆ êËºåó¶ ÇòμÚ À°Ô ÕàÕ» ò»×³± õÅñÃÅ-ÇìðåÆ-èÅðÕ» À°μå¶ à°μà êËä ñÂÆ ÇåÁÅð ðÇÔ³ç¶ Ôé Í ‘ÁÅñ•ä¶ ç¶ ÃîÅé ÃÇÔíÅ×Æ’ ÁÅÇçÕ ÇòÚÅð À°Ôé» ç¶ ê¶ôÅòð-î°ÕÅìÇñÁ» ç¶ ôÇÔðÆ ÁðæÚÅð¶ Áå¶ éÆåÆ ç¶ ç³×ñ, ÇÜé•» ÇòμÚ ÃÇÔíÅ×ÆÁ» çÆÁ» ñÅôÅ À°μå¶

178 êËð ðμÖ Õ¶ ¦ØäÅ êËºçÅ þ ÁÅÇçÕ, ç¶ ÃÅÔò¶º À°Ôé» é³± ÃîÞ ÔÆ éÔÆº êËºç¶; Ã×¯º À°ñàÅ ü³ÇèÁÅÂÆ Ô¯ÂÆ ÃîÞ ç¶ èÅðÕ À°Ô, ÇÂÔé» ÇòÚÅð» é³± éÅ ÃîÞç¶ Ô¯Â¶ òÆ, ÇÂÔé» ç¶ èÅðéÆÁ» é³± êÛó¶ Ô¯Â¶ çμÃç¶ Ôé Í ÇÂÃ é³± ÕÇÔ³ç¶ Ôé, ‘êÅêÆ Õ¶ îÅðé¶ Õ¯ êÅê îÔ»ìñÆ Í’ ü³ÇèÁÅÂÆÁ» Ô¯ÂÆÁ» ÇÂÔ êÅêÆ ÁÅÕÅ-ÇìðåÆÁ» êÅê Ã³×©ÇÔ Õð ðÔÆÁ» Ôé Áå¶ ÁÃÆº ÜÅäç¶ Ô» ÇÕ Õ°çðå çÆ ñÅáÆ çÆ ÁÅòÅ÷ éÔÆº Ô°³çÆ, ç¶ð éÅñ ÁÅªçÆ þ êð çð°Ãå ÁÅªçÆ þ Áå¶ Üç¯º ÁÅªçÆ þ å» êÅêÆ ÁÅÕÅ-ÇìðåÆÁ» Á³é•ÆÁ»-ì¯ñÆÁ» Ô¯ Ü»çÆÁÅ Ôé Í ÇÂÔ ÃÇæåÆ ÁμÜ òÆ, ê³Ü Ã½ ÃÅñ êÇÔñ» ÕÔÆ Ô¯ÂÆ, ÃμÚ þ ÇÕ ÇÔ³ç°ÃåÅé-ðåé ÇÂÔé» (ÁÅÕÅ-ÇìðåÆÁ») é¶ Çò×Åó ÇñÁÅ þ Áå¶ Ô°ä ðÅÔ é÷ð éÔÆº ÁÅ ÇðÔÅ Í ôðî-èðî ç¯ò¶º Û°ê Öó•¶ Ôé; Üé¶À±èÅðÆ Áå¶ ÕñîÅèÅðÆ (î°ÃñîÅé) å» Ûμâ¯, Ô°ä å» õÅñÃÅ-í¶ÖÅèÅðÆ ÔÆ õÅñÃÅ-ÇìðåÆ-èÅðÕ» ç¶ ÁÅÔ± ñÅÔ°ä ñÂÆ éÅ ÇÃðø ÇåÁð-ìð-ÇåÁÅð ÔÆ þ, Ã×¯º ÇêÛñ¶ ÕÅøÆ ÃÇîÁ» å¯º ÁÅÔ± ñÅÔ°³çÅ òÆ ÁÅ ÇðÔÅ þ Í ÇÂÔ ÕðÅîÅå Ã³ÚÅð Áå¶ ÇÃμÇÖÁÅ-ÃÅèé» Áå¶ ÇÕðå çÆ ö°ñÅîÆ ÁÅÇçÕ çÆ þ, ÇÜÔó¶ ê±ðì Áå¶ êμÛî é¶, ÁÅÕÅ îÕÃç» ñÂÆ, î¶ñ Õ¶ ÇÃμè Õð ñÂ¶ Ôé Í ÇÃμÖ ÇÔå» çÆ À°ÃÅðÆ Áå¶ ðμÇÖÁÅ ñÂÆ òÆ ÇÂÔ¯ ÃÅèé ÇÃμÖ» ç°ÁÅðÅ ÔÆ éÕñ Õð Õ¶ À°ÃÅð ñÂ¶ ×Â¶ Ôé Áå¶ ñ×ÅåÅð ÇÃðÜ¶ ÜÅ ðÔ¶ Ôé Í ÇÂÃ¶ ÕÅðä ÇÃμÖ-Ã³ÃæÅò», éåÆÜ¶ òÜ¯º, ÁÅÕÆ-ÇìðåÆÁ» çÅ Çòð¯è å» ÕÆ, ÁÅÕÆ-ÇìðåÆÁ» çÆ ôéÅõå òÆ éÔÆº Õð ÃÕçÆÁ» Í ×°ðç°ÁÅð¶ åμå-Áðæ Áé°ÃÅð ‘ÃÅèé-ç°ÁÅðÅ’ Ü» ’×°ðç°ÁÅðÅ’ ïÅéÆ ‘Ü°×åÆ-ç°ÁÅðÅ’ ç¶ ð±ê ÇòμÚ ÇÃμÖ-ÇÃμÇÖÁÅ ç¶ ÃÅèé Ô¯ä çÅ ÷ðÆÁÅ Ô¯äÅ ÚÅÔÆç¶ Ãé éÅ ÇÕ ê±ÜÅ Áå¶ ÁðÅèéÅ ç¶ Õ¶ºçð Í Ô°ä å» åõå» ç¶ Üæ¶çÅð ÔÆ ÇÂÔé» é³± ê±ÜÅ ç¶ ÁÃæÅé Ü» ×°ð±-Øð ÕðÅð ç¶ ðÔ¶ Ôé; ÕðÅð ç¶ä òÆ ÇÕª éÅ ? ÁÅõðÕÅð ÇÂÔ ê©åÆÇéèÆ Ã³ÃæÅò» ç¶ î°ñÅ÷î Ôé Áå¶ ÁÅÕÅ-ÇìðåÆÁ» ç¶ ÇÔåÅ ç¶ êÇÔð¶çÅð Áå¶ ê©åÆÇéèÆ-Çé÷Åî ç¶ ñÅí-ê©Åêå-ÕðåÅ Á³× Ôé Í Ô°ä å» ÃÅð¶ ÇÔ³ç°ÃåÅé ç¶ ×°ðç°ÁÅÇðÁ» ç¶ Â¶ÕÆÕðä ç¶ ÕÅé³±é çÆ î³× ÕÆåÆ ÜÅ ðÔÆ þ Í ÇÕé•» Õ¯ñ¯º ? ÇÕÃ îÕÃç ñÂÆ? îÇðÁÅçÅ çÅ Â¶ÕÆÕðä Õðé ÇÔå ÇÕÃ åÅÕå çÅ ÇÂÃå¶îÅñ Ô¯ò¶×Å ? õÅñÃ¶ ç¶ îÅñÕ ÁÕÅñ ê°ðÖ Õ¯ñ¯º å» ÕÅé³±é çÆ î³× Ô¯ ÔÆ éÔÆº ÃÕçÆÍ ×°ðç°ÁÅð¶ ç¶ô ç¶ ÕÅé³±é çÆ ÕìμâÆ Ö¶âä ç¶ ÁÃæÅé Áå¶ Üéî, îðé-êðé¶ ç¶ Õðî-Õ»âÆ ÁÃæÅé îÅåð Ô¯ Çéμìó¶ Ôé Í ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì çÆ ÕÅé³±éÆ-ÔÃåÆ ç¶ é» À°μå¶ Ô÷Åð» Â¶Õó ÷îÆé» Ü» ÜÅÇÂçÅç» Ôé-ÇÜé•» å¯º ìÔ°å ñ¯ÕÆº êÃÆéÅ òÔÅ Õ¶ Çð÷Õ êËçÅ Õðç¶ Ôé, èðî çÆ ÇÕðå Õðç¶ Ôé Í Õμñ• é³± ÃÅâ¶ ÇòÚñÆÁ» ÁÅÕÅ-ÇìðåÆÁ» ÕÚÇÔðÆÁ» ÇòμÚ î°Õμçî¶ çðÜ Õð Õ¶ ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì é³± ÁÅÕÅ èó¶ ÇòμÚ ôÅîñ Õð ñËä×¶; èðî çÆ ÇÕðå Õðé òÅÇñÁ» é³± ÷îÆé» å¯º çðìçð ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì ç¶ éÅî À°μå¶ ÕÆåÅ ÜÅò¶×Å Í ÇÂÃ ê©ÕÅð Ú´Çòï± Ãëñ Ô¯ ÜÅò¶×Å, ÇÜÃ ç¶ ÇòμÚ, ÁÅð³í ò¶ñ¶, ÁÅ×±Á» çÆ öñåÆ ðÅÔÆº ÇÃμÖ-Ãî±Ô ÕÅé³±é ç¶ ÇÂμÕ òμâ¶ îÔ»-ÁÕÅðÆ ã»Ú¶ ÇòμÚ ÁËÃ.ÜÆ.êÆ.ÃÆ. ÁËÕà ðÅÔÆº ÁÅêäÆ îð÷Æ éÅñ Ø°Ã Ç×ÁÅ ÃÆ Í ÇÂÃ í±ñí°ñÂÆÁ» òÅñ¶ îÔ»-ÁÕÅðÆ ã»Ú¶ ÇòμÚ ÇÂÔ Ãî±Ô ×°ÁÅÇÚÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ ÇÕªÇÕ ‘ÇÃμÖÆ’ ×°ÁÅÚ ×ÂÆ þ Áå¶ *êðç¶Ãä-ê°ÜÅðÆ ÇìðåÆ å¶Ü-ê±ÜÅ çÆ íÅñ ÇòμÚ çÃ ×°ð±Á» é³± Õç¶ ÁòåÅð, Õç¶ êËö³ìð, Õç¶ ç¶ÔèÅðÆ ×°ð±-â³î Áå¶ ç¶ÔèÅðÆ

179 ÃòÅîÆÁ», Ã³å»-ÃÅè» ç¶ ð±ê ÇòμÚ ã³±âçÆ ÇòÁÅÕ°ñ Ô¯ÂÆ êÂÆ þ Í òμâ¶ íÅ× îé°μÖ ç¶, ‘ÔÇðÜ±’ ç¶ îé°μÖÅ ç¶ÔÆ ’Ú ÔÇðî³çð ÇòμÚ ÁÅòä ç¶ ÕÅðä ÜÅ×¶ Ãé Í ÁμÜ ìÅÔðî°ÖÆ Õðî-Õ»â» ÕÅðä ‘å¶Ü’ ç¶ÔÆ é³± ÇåÁÅ× Ç×ÁÅ þ Áå¶ íÅ× îμæ¶ å¯º Çîà üμÕ¶ Ôé Í À°êð¯Õå ÇìÁÅé¶ ×Â¶ ‘ÕÅé³±é’ é°Õå¶ ç¶ ÷¯ð éÅñ ÔÆ, Ãà¶à çÆ Áà³Õ åÅÕå ç¶ ÇÂÃå¶îÅñ ç°ÁÅðÅ ÔÆ ÃÅð¶ ÇÔ³ç°ÃåÅé ç¶ ×°ðç°ÁÅÇðÁ» çÆ îÇðÁÅçÅ, ÁÅñ ÇÂ³âÆÁÅ ×°ðç°ÁÅðÅ ÁËÕà ðÅÔÆº ÔÆ ÇÂμÕ Õðé çÆ Õ¯Çôô ÕÆåÆ ÜÅ ðÔÆ þ Í ÁÅ×±Á», ÁÖ½åÆ é½Ü°ÁÅé» Áå¶ ì°μèÆÜÆòÆ êðÅÜÆòÆÁ» ç°ÁÅðÅ ÁÅñ ÇÂ³âÆÁÅ ×°ðç°ÁÅðÅ ÁËÕà î³Ç×ÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ Áå¶ ÃðÕÅð ÇòÖÅò¶ çÅ Çòð¯è Ü» ‘ç¶ðÆ’ ÇÂÃå¶îÅñ Õð Õ¶, ÇÂÃ ÁËÕà Ã³ì³èÆ ÇÃμÖ ÇÔå» Áå¶ ÔμÕ» ç¶ ê©Ã³× ÇòμÚ, Ú´Çòï± ÇòμÚ ëÃ¶ í°μñó ÇÃμÖ» é³± À°ÕÃÅ ðÔÆ þ, íóÕÅ ðÔÆ þÍ ‘Ã°éÇÔðÆ Çê³Üð¶ çÅ å¯åÅ ÖÅò¶ ÇîðÚ», ÁÅ÷Åç À°âÅðÆÁ» òÅñ¶ å¯ÇåÁ» é³± Õð¶ ÇàÚÕð» Í’ ÇÂÃ åð•» Õ¯ÂÆ òÆ îÜ•ìÆ-Ç×äåÆ Ü» íÅÂÆÚÅðÅ Ü» Ãî±Ô ÁÅêäÆ Çøåðå Áé°ÃÅð ÇÜÀ± éÔÆº ÃÕçÅ Áå¶ ÇÂÃ ÕÅðä åðμÕÆ òÆ éÔÆº Õð ÃÕçÅ ÇÕªÇÕ Çí³éåÅ ÇÃðø í¶Ö çÆ þ Üç¯º ÇÕ åÅÕå» ç¶ ÁÇå-Õ¶ºçðÆÕðé ÕÅðä, ÁÅÂÆéÆ (ÕÅé³±éÆ) ÷¯ð-Üìð ç°ÁÅðÅ, Ãà¶à é³± ÔîñÅòð ÜðòÅä¶ ç¶ ð±ê ÇòμÚ ÃæÅêå Õð Õ¶ À°Ã ÁÃ±ñ é³± ÇÜìÔ ÕÆåÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ ÇÜÃ Áé°ÃÅð Ãí Ã°ÖÅñ¶ òÃ ÃÕç¶ Ôé Áå¶ Õ¯ÂÆ ìÅÔðÅ éÔÆº ÇçÃçÅ Í À°Ô ÁÃ±ñ þ ìÔ°-Õ¶ºçðå, ìÔ°-íÅÂÆÚÅðÕ ÃîÅÜ òÅñÅ ÁÃ±ñ, ÇÜÔóÅ ÇÃÁÅÃÆ Áå¶ Çé÷ÅîÆ ÃμåÅ çÆ ÁÅ÷ÅçÆ çÅ ÇÃðø ÃòË-ê©ì³è ç¶ êμèð ’å¶ ÷Åîé þ-À°Ô òÆ ÃÇÔíÅ×Æ ð±ê ÇòμÚÍ Üç¯º Ã³ÃÅð íð ç¶ ÇÃðÕμã îé°μÖ À°μÚÆÁ» Õçð»-ÕÆîå» çÆÁ» ìÅå» êÅªç¶ Ôé å» À°êð¯Õå ÕÃ½àÆ À°μå¶ êðÖä À°êð³å À°Ôé» çÆ ÔÕÆÕå ÃÅî•ä¶ ÁÅ Ü»çÆ þ Í ÁÅÕÆ ÇìðåÆÁ» é¶ ÁÅêäÅ Õì÷Å êμÕÅ Õðé ñÂÆ Ôð ‘òÃå’ Áå¶ Ôð ‘ÕÆîå’ ç¶ ìÅ÷Åð ÇÃðÜ ñÂ¶ Ôé Í ìÅ÷Åð ÇòμÚ ÇòÕä òÅñÆ êËçÅòÅð ÔÆ ñÅíÕÅðÆ êËçÅòÅð Ô¯ ×ÂÆ þ Í öËðìÅ÷ÅðÆ òÃå çÇðμçðåÅ ìä ×ÂÆ þ Í ÜÆòé-Á³Çî©å çÆ ìõÇôô òÅñÆ ÕçðÕÆîå çÅ Õ¯ÂÆ ìÅ÷Åð éÔÆº Ô°³çÅ Í Ôð ð³×, é³×-ã³×, ñÅíÕÅðÆ êËçÅòÅð ç¶ ìÅ÷ð é³± ×ðî Õðé ñÂÆ òðÇåÁÅ Ü»çÅ þ Í é³× çÅ ìÅ÷Åð å» ÇÂåéÅ íðê±ð Áå¶ á×À°ðÅ Áå¶ îÅïÅòÆ Ú´Çòï± ÇòμÚ ñË ÜÅä òÅñÅ îÅð× þ ÇÕ îé°μÖ ç¶ ÇéμÜÆ ÇÛä òÆ ÇÂÃ é¶ Ã³î¯ÇÔå Õð ñÂ¶ ÔéÍ ìÅ÷Åð é¶ èðåÆ ç¶ ÃÅìå-Ã±ðå Ãð±ê é³± Ö³âå Õð ÇçμåÅ þ Áå¶ èðåÆ î°³é Õ¶ Ãðê-Ú³îÆ îÅâñ ìäÅ ÇçμåÆ ×ÂÆ þ Í À°êð¯Õå ÖÅÕÅ ‘ÁÅÕÆ’ Áå¶ ‘õÅñÃÅ’ Õçð»-ÕÆîå» çðÇîÁÅé ÁÅÇç-ÕÅñÆ ï°μè þ; ‘å³±’ Áå¶ ‘îËº’ çÆ ÃðìÕÅñÆ Ü³× þ, ‘Ã°ð’ Áå¶ ‘ÁÃ°ð’ çÆ åË©ñ¯ÕÆ Ü³× þ Í íÅÂÆ ÜðéËñ ÇÃ³Ø ÇÜÔóÆÁ» Õçð»-ÕÆîå» çÆ Çèð òÅñÅ Ü³×Æ ï¯èÅ ÃÆ À°Ô Õçð»ÕÆîå» Áå¶ À°Ôé» çÆ Çèð Ôî¶ôÅ ÔÆ ìÅ÷ÅðÆ Õçð»-ÕÆîå» çÆÁ» ÁμÖ» ÇòμÚ ðóÕçÆ ðÔÆ þ Í ÇÃÁÅÃå Áå¶ ÃðîÅÂ¶çÅðÆ ç¶ ìÅ÷Åð ÇòμÚ, Ãî¶å À°Ôé» ç¶ ÇÜÔó¶ ÃðîÅÂ¶ é³± ÔÇæÁÅÀ°äÅ ÚÅÔ°³ç¶ Ôé, î°éÅø¶ Ü» î°éÅø¶ çÆ ò³â òÅñ¶ ï°μè * ÁÕÃð ÁÃÆ, ç°ÇéÁÅòÆ é÷ð¶, î³ÇçÁ» ç¶ ìçñ òÜ¯º ÇÕÃ¶ Ô¯ð î³ç¶ é³± ÔÆ íñÅ ÃîÞ ìËáç¶ Ô» Í

180 ÇòμÚ íÅÂÆ ÜðéËñ ÇÃ³Ø òðÇ×Á» é³± òμâÅ ð¯óÅ Ü» ÁóÚä ÃîÇÞÁÅ Ü»çÅ þ Í Ã¯ ÃçÅÚÅðÆ é°ÕåÅ Ã³ÃÅð Áå¶ Õ°çðå ç¶ ÷ÖÆÇðÁ» À°μå¶ Õì÷¶ òÅñÅ éÔÆº Ô°³çÅ ÇÕ ÃÅðÅ Çé÷Åî ÔÆ À°μèð Ã¶èå Õð ÇñÁÅ ÜÅò¶ Í ‘õÅñÃÅ’ ÇòÚÅð Õ°çðå ç¶ ì³ÇçÁ» òÅñÅ þ ÇÕ Õ°çðå çÆÁ» ìõÇôô» é³± ÇîÔéå ç°ÁÅðÅ Ã¶òé ÕÆåÅ ÜÅò¶ ïÅéÆ í°³ÇÚÁÅ ÜÅò¶, éÅ ÇÕ ìÅ÷ÅðÆ å½ð-åðÆÇÕÁ» òÅñÆ òðå¯º ÕÆåÆ ÜÅò¶ Í ÇÂÃ ìÅ÷ÅðÆ òðå¯º çÆ ÇÃÁÅÃÆ ÖÃîÅä¶ òÅñÆ ÚÅñ é¶ Ã³ÃÅð é³± ‘í¯Üé çÆ Ü³×’ ÇòμÚ À°ñÞÅ ðμÇÖÁÅ þ Üç¯º ÇÕ ‘õÅñÃÅ’ Õçð»-ÕÆîå» é¶ í¯Üé çÆ Ü³×, ‘ç¶×¯ å¶× øåÇÔ’, Ã³×å-ê³×å ðÅÔÆº ÇÜμåÆ Áå¶ ÇÂÃ é³± êμÇÕÁ» ÕðçÆ Ô¯ÂÆ åÅÕå ‘ê³æÃ³×áé’ òÅñÆ ‘å¶×’ ðÅÔÆº ê³æ-êÅåôÅÔÆ ÃæÅêå Õð Õ¶ ð½ôé ÕÆåÆ Í îé°μÖ ÇÂÃ Õ°çðå Ü» ÇÃ©ôàÆ çÆ îõ¬Õ þ, õÃî éÔÆº ÇÕ ÇÜò¶º ÚÅÔ¶ òðå¶ Í íÅò¶º À°Ô ÇÕÃ¶ î°ñÕ çÅ üÇäÁÅ ÁÅ×± Ô¯ò¶, íÅò¶º åÅéÅôÅÔ, íÅò¶º ðÅÜÕÆ ÜîÅå, íÅò¶º ÃîÅÜòÅçÆ Ü» ÃÅîðÅÜòÅçÆ ÜîÅå Í Üç¯º ÇÂÔ í°μñç¶ Ôé ÇÕ À°Ô Õ°çðå çÆ îõ¬Õ Ôé (Ôî¶ôÅ ÔÆ í°μñç¶ Ôé) Áå¶ êÅê» ç¶ Øó¶ íð Õ¶ À°μÛñç¶ Ôé å» î½Õ¶ Áé°ÃÅð õÅñÃÅ Õçð»-ÕÆîå» íÅÂÆ ÜðéËñ ÇÃ³Ø òð×¶ Áé¶Õ» ÔÆ ‘Õ°çðå ç¶ ì³ÇçÁ»’ é³± Ü³× ÇòμÚ À°åÅðçÆÁ» Ôé Áå¶ ‘èðå-ÁÅñä•¶’ À°åñ¶ îé°μÖÅ-òÅÃ çÆÁ» Õ±ó ì°ÇéÁÅçÆ-ôðå» Áå¶ Çéïî» çÆÁ» èμÜÆÁ» À°âÅªç¶ Ô¯Â¶ ÁÅÕÆÁ» é³± ò³×ÅðçÆÁ» Ôé Áå¶ åòÅ÷é ÃæÅêå ÕðçÆÁ» Ôé Í ÃÅèÅðä îé°μÖ å» ÁÅÕÆÁ» ç¶ Çé÷Åî ç¶ Ã³ÚÅð, ÇÃμÇÖÁÅ, õìðéÅî¶ Áå¶ ÜìðéÅî¶ ç¶ ç°ìÅðÅ ÚñÅÇÂÁÅ Ü»çÅ ÔÆ ÚμñçÅ þ Í Ã¯ ÇÂÔ Ç×ÁÅé ÇòÔ±äÅ, íÅ×ÔÆä ðμïåÃî±Ô ÁÅÕÆ ç¶ å¶Ü çÅ ê°ÜÅðÆ ÁÅê³± ÔÆ ÁÅêä¶ î°ÕåÆçÅð» Çòð°μè Öó• Õ¶, Õ°çðå ç¶ ì³ÇçÁ» À°μå¶ ÁÅÕÆÁ» ç¶ Üìð Áå¶ ìÆÜ-éÅôÕ Ôîñ¶ é³± îÅéåÅ ç¶ Õ¶ Ãéçìμè ÕðçÅ þ Áå¶ î°ðçÅð, ïÅéÆ ì¶ÔμÕÆ Ã³êË, ç¶ ÔμÕ ÇòμÚ ôÅÔçÆ íðçÅ þ, ö°ñÅîÆ ÕðçÅ þÍ ÇÂÔ òÆ ÁÅÕÆÁ» çÆ ÃðçÅðÆ òÅñÅ òðåÅðÅ þ ÇÕ À°Ô Ôð ÃÅñ, Ôð çÇÔÃÅñ, Ôð ôåÅìçÆ Áå¶ Ôð çÇÔÃçÆ çÅ ê©åÆÇéèÆ îÔÅé îé°μÖ, ÁÅêä¶ èó¶ ÇòμÚ¯º ÔÆ üä Õ¶ ÁËñÅéç¶ Ôé, ÇÜò¶º ÇÕ ìÅ÷Åð çÆ Ãí å¯º Ã¯ÔäÆ éÅð Í õÅÃ Õð Õ¶ éò¶º ÁÅÕÆÁ» çÆ ‘îÔÅé.......’Ú¯ä å» Ô¯ð òÆ ñÅíÕÅðÆ þ Áå¶ ÇÂÔ ìÅ÷Åð çÅ Çéïî þ Áå¶ ÇÂÔ ðÅòÅÇÂå ÁÅêä¶ Õáê°åñ¶ Ã¶òÅçÅð», ì°èÆÜÆòÆÁ», ÕñÅÕÅð» Ü» Ô¯ð Ö¶åð» òÅñ¶ Áå¶ Þ¯ñÆ-üμÕ» é³± îé°μÖÆ îÅéÇÃÕåÅ ç¶ ñÂÆ ÁÅçðô» ç¶ å½ð ’å¶ ê¶ô ÕðçÆ Ô¯ÂÆ À°Ôé» é³± îÅñÅîÅñ ÕðçÆ þ Í èðå ÁÅñ•ä¶ À°μå¶ ê©×à ÷ÅÔðÅ-÷Ô±ð ÕÅÇÂéÅåÆ ÃμÚ ç¶ ÔμÕ ÇòμÚ ÁμÜ ÃÅð¶ Ã³ÃÅð ÇòμÚ ÜÅ×¶ Ô¯Â¶ îé°μÖ» çÆ Øμà-Ç×äåÆ Õ¯Çôôî³ç þ êð³å± À°Ôé» é¶ ×°ðìÅäÆ øñÃø¶ Áå¶ Ç×ÁÅé é³± ÁÅêäÅ ê³æ î³é Õ¶ ÔÅñ» Ã³ê±ðä î÷î±é é³± ÃîÞäÅ þ Í ÇÂÔ ÇÂμÕ ðÔμÃîÂÆ í¶çê±ðä Ü°×å þ ÇÜÔóÆ, ÁÅÕÆÁ» ç¶ ÇõñÅø ‘Ü±Þä ç¶ çÅú’ òÅñÆ, ÃÇå×°ð éÅéÕ ÃÅÇÔì å¯º ÁÅð³í Ô¯ Õ¶ õÅñÃÅ-ÕÅñ åÆÕð ñ×í× ÃÅã¶ Çå³é Ã½ ÃÅñ ÚμñÆÍ ÇÂÃ ç¶ ÇÜÀ±ºç¶ Áå¶ ê©Ã³×Õ Ô¯ä ç¶ Ãì±å À°ç¯º Çîñ Ü»ç¶ Ôé Üç¯º ÷ÅÔðÅ-÷Ô±ð, ÔÅ÷ðÅ-Ô÷±ð Õ°çðå ç¶ ï¯ÇèÁ» ç¶ òÔÆð, Ãî¶å íÅÂÆ ÜðéËñ ÇÃ³Ø ç¶, ÃòÅñμÖÆÂ¶ Çéμåð Õ¶ ÁÅÕÆ ÕàÕ» Çòð°μè ÃμÚ ñÂÆ ôÔÅçå ç¶ Ü»ç¶ Ôé Í ÁÇÜÔÅ ôÅÔÕÅð ÕÅðéÅîÅ ÃÅâ¶ ÇÜÇÔÁ» çÅ ÂÆîÅé Áå¶ ÔμÕ-ÃμÚ ÇòμÚ ïÕÆé ÕÅÇÂî ÕðÅªçÅ þ Áå¶ ÃÅâ¶ îé Áå¶ ÇÔðÇçÁ» ç¶ Ã³åÅê é³± Ôðé ÕðçÅ Ô¯ÇÂÁÅ â³±ØÆ îÅéÇÃÕ ÇéÔÚñåÅ ìõÇôô ÕðçÅ þ Í ÁÇÜÔ¶ êðÀ°êÕÅðÆ,

181 ÇéÔÕ¦Õ, Çéðîñ-ì°μè À°Üμñ-çÆçÅð íÅÂÆ ÜðéËñ ÇÃ³Ø, îé°μÖÆ êÅê» é³± âÆÕ Õ¶ êÆä òÅñ¶ Áå¶ îé°μÖÆ îé Á³çð Á³Çî©å Ã³ÚÅð Õðé òÅñ¶-ÇÜé•» çÅ ÁÅêäÅ Õ¯ÂÆ òÆ ÃòÅðæ é÷ð éÔÆº ÁÅÀ°çÅ, ïÕÆéé ÔÆ òÆÔòÆº ÃçÆ ç¶ îÔÅé îé°μÖ Ô¯Â¶ Ôé Í ìÅÕÆ Ü¯Õ» é¶ å» ñ¯Õ» é³± îÔÅé éÔÆº ÁËñÅéäÅ; Üç¯º ÇÕ Ü¯Õ» é¶ ÜÆäÅ ñ¯Õ» ç¶ ñÔ± À°μå¶ ÔÆ þ-íÅò¶º ÇÕ ÕÂÆ Ü¯Õ» õ±é Ú±Ãä çÆÁ» Â¶ÕÅÇèÕÅðÆ Ôé Áå¶ ç±ÜÆÁ», ÇÜÔóÆÁ» ÚÅÔ°³çÆÁ» Ôé ÇÕ ÃÅðÆÁ» Ü¯Õ» é³± Ö±é çÆ ÃîÅé ò³â Ô¯äÆ ÚÅÔÆçÆ þ Í

182

ñËøàÆéËºà Üéðñ ÔðìÖô ÇÃ³Ø* (ÇÂμÕ í¶ºà òÅðåÅ) - âÅ. ðÅÇÜ³çð Õ½ð ÃòÅñ : ÁÅê ø½ÜÆ í×½ÇóÁ» ç¶ ÇÃñÇÃñ¶ ÇòμÚ Üìñê°ð ×òÅÔÆ ÇÕÃ åð•» ç¶ä ×Â¶ ÃÆ Áå¶ ÁÅê çÅ î±ñ î°μçÅ ÕÆ ÃÆ ? Ü°ÁÅì : îËº Ç÷³ç×Æ ç¶ ÇìÔåðÆé ÃÅñ ÇÃμÖ ðËÜÆîËºà ç¶ ÜòÅé» éÅñ ×°÷Åð¶ Ôé Í îËº ìå½ð ÇÂμÕ ÃËÕ³â ñËøàÆéËºà ç¶ ÇÃμÖ ðËÜÆîËºà çÅ Õðéñ ÇðÔÅ Ô» Í ÇÂåéÅ Ãî» Õ¯ÂÆ òÆ ÇòÁÕåÆ ÇÃμÖ ðËÜÆîËºà çÅ Õðéñ éÔÆº ÇðÔÅ Í îËº ÇÜåéÅ ÇÃμÖ ø½ÜÆÁ» çÆ îÅéÇÃÕ ÁòÃæÅ é³± ÃîÞçÅ Ô» À°åéÅ Õ¯ÂÆ Ô¯ð éÔÆº ÃîÞ ÃÕçÅ Í Üç¯º î¶ðÆ ×òÅÔÆ çÆ ×μñ Õ¯ðà îÅðôñ ÇòμÚ ÚμñÆ å» ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ ÇÕ À°Ô ×òÅÔÆ ç¶ä éÔÆº ÁÅ ÃÕçÅ ÇÕªÇÕ À°Ô å» À°μæ¶ ÔÅ÷ð éÔÆº ÃÆ êð Õ¯ðà îÅðôñ ç¶ ÕÅé³±é ÇòμÚ ÕñÅ÷(îμç) þ ÇÕ îÅÇÔð çÆ ðÅÂ¶ Õ¯ðà îÅðôñ ÇòμÚ ñÂÆ ÜÅ ÃÕçÆ þ Í îËº ìå½ð ÇÂμÕ îÅÇÔð ç¶ Õ¯ðà îÅðôñ Áμ×¶ ê¶ô Ô¯ÇÂÁÅ Ã»Í Ã°ÁÅñ : Çëð å°ÔÅâÆ îÅÇÔð-ðÅÂ¶ ÕÆ þ ? Ü°ÁÅì : ÇÕÃ¶ ÔÅñå ÇòμÚ òÆ ø½Ü çðìÅð ÃÅÇÔì Á³çð éÔÆº í¶ÜäÆ ÚÅÔÆçÆ ÃÆ Í Ü¶ ÇÂé•» é¶ ø¯ðÃ Á³çð í¶ÜäÆ ÔÆ ÃÆ å» ê°ñÆÃ í¶Ü Çç³ç¶ Í ÇÃðø ×°ðç°ÁÅð¶ ÔÆ éÔÆº, ÇÕÃ¶ îÃÆå Ü» î³çð Á³çð òÆ ø½Ü éÔÆº í¶ÜäÆ ÚÅÔÆçÆ Í ÇÂÔ áÆÕ þ ÇÕ íÅðåÆ ø½Ü ÇìñÕ°ñ ÃËÕ±ñð þ êð ø½ÜÆ ÜòÅé» é³± ÁÃÆº ÁÅêä¶ÁÅêä¶ èðî» ÇòμÚ Çç©ó• Õðç¶ Ô» Í èðî ÇòμÚ Çç©ó• Õð Õ¶ ÔÆ ÁÃÆº ñóÅÂÆ ÇòμÚ À°é•» çÆ ÜÅé ñËºç¶ Ô» Í ÇÜé•» Ü°ÁÅé» é³± ÁÃÆº èðî ÇòμÚ Çç©ó• Õðç¶ Ô», Ü¶ À°é•» ç¶ èðî-ÁÃæÅé À°μå¶ ÔîñÅ Ô¯ò¶×Å å» À°Ô ìðçÅôå éÔÆº Õð ÃÕä×¶ Í ÇÕÔóÅ ÇÃμÖ ÁÕÅñ åõå ÃÅÇÔì ãÇÔ-ã¶ðÆ ÕðéÅ ìðçÅôå Õð ÃÕçÅ þ ? Çøð À°é•» é³± õìð» ÇîñÆÁ» ø½Ü ê³ÜÅì ç¶ Çê³â-Çê³â òó ×ÂÆ þ Í ÇÂÔ À°Ô ÇÕÃ åð•» ìðçÅôå Õð ÃÕç¶ Ãé Í ÇÜé•» ÇÃμÖ» é³± ÁÃÆº èðî ÇòμÚ êðêμÕ Õðç¶ Ô»; èðî ÇòμÚ êðêμÕ Õð Õ¶ ÇÃμÖ èðî ç¶ éÅî æμñ¶ À°é•» çÆ ÜÅé ñËºç¶ Ô» Í ÇÃμÖ ðËÜÆîËºà çÅ ÇÃ³ìñ (ÇÚ³é•) ÔÆ ÚμÕð Áå¶ Ö³âÅ þ-Ü¯ ÇÃμÖ èðî çÅ ÇÃ³ìñ þ Í ×°ð± ×³©æ ÃÅÇÔì ÜÆ çÆ åÅÇìÁÅ À°Ô ÃÔ°³ ü°μÕç¶ Ôé Í ÃÅâ¶ ÇÃμÖ ðËÜÆîËºà ç¶ ÚÅð Ü³×Æ îËî¯ðÆÁñ» À°μå¶ òÆ Â¶Ô¯ Ö³âÅ, ÚμÕð ñμ×Å Ô°³çÅ þ Í ÁÃÆ é½ÜòÅé» é³± ÁêÆñ ÔÆ ×°ð± ×¯Çì³ç ÇÃ³Ø ÜÆ Áå¶ õÅñÃÅ ê³æ çÆ Õðç¶ Ô» Í * Ã³å ÇÃêÅÔÆ, Á×Ãå 1985 ÓÚ¯º è³éòÅç ÃÇÔå Í

183 Ã°ÁÅñ : å°ÔÅâÆ ðÅÂ¶ Áé°ÃÅð ÃðÕÅð é³± çðìÅð ÃÅÇÔì ø½Ü í¶Üä å¯º ð¯Õä çÆ ÃñÅÔ ç¶äÆ ÇÕÃ çÆ Ç÷³î¶òÅðÆ ÃÆ ? Ü°ÁÅì : ÇÂÔ Ç÷³î¶òÅðÆ ÚÆø-ÁÅø-ÁÅðîÆ ÃàÅø çÆ ÃÆ Í ÇÂé•» ðÅÜÃÆ ñ¯Õ» é³± ÕÆ êåÅ þ ÇÕ ø½Ü ÕÆ Ô°³çÆ þ Í ÚÆø-ÁÅø-ÃàÅø é³± Ãêôà ôìç» ÇòμÚ ÃðÕÅð é³± ÃîÞÅÀ°äÅ ÚÅÔÆçÅ ÃÆ ÇÕ çðìÅð ÃÅÇÔì ø½Ü í¶Üä éÅñ î¶ðÆ ø½Ü ÇòμÚ ì×Åòå À°μá¶×Æ Í î¶ðÆ ø½Ü õðÅì Ô¯ò¶×Æ Í ø½ÜÆÁ» çÆ ÁÅêÃ ÇòμÚ ÕôÆç×Æ òè¶×Æ Í Ü¯ ø½Ü» çðìÅð ÃÅÇÔì Á³çð ×ÂÆÁ» Ôé À°é•» çÆÁ» ÇÃμÖ ø½Ü» Çòð¯èÆ Ô¯ ÜÅä×ÆÁ» Í Ü¶ Õ¯ÂÆ Ü°ðÁå òÅñÅ ÚÆø Ô°³çÅ å» À°Ã é¶ ÃðÕÅð é³± áÆÕ ÇÂÃ ç¶ Çòð°μè ÕÇÔäÅ ÃÆ Í Üç¯º ÇÂé•» ç¶ çðìÅð ÃÅÇÔì ’Ú ø½Ü é³± í¶Üä çÅ øËÃñÅ Õð ÔÆ ÇñÁÅ ÃÆ å» À°é•» é¶ ÇÕÃ¶ ÇÃμÖ ðËÜÆîËºà ç¶ ï±Çéà Õî»âð, ìàÅñÆÁé Õî»âð Ü» ðËÜÆîËºà Õî»âð é³± çμÇÃÁÅ ÔÆ éÔÆº Í À°é•» é³± íð¯Ã¶ ÇòμÚ ÇñÁÅ Ü»çÅ å» ï±Çéà Õî»âð ÁÅêä¶ æμñ¶ òÅñ¶ ÜòÅé» çÆ ÇÕÃ¶ åð•» åÃμñÆ ÕðÅÀ°ä çÆ Õ¯Çôô Õðç¶ Í Ã°ÁÅñ : ÕÆ å°ÔÅâ¶ ÇòÚÅð Áé°ÃÅð ï±Çéà Õî»âð é¶ ÁÅêä¶ ÜòÅé» çÆ åÃμñÆ ÕðòÅÀ°äÆ Ô°³çÆ þ ? Ü°ÁÅì : ø½ÜÆ ðòÅÇÂå» ÔÆ Ô¯ð Ôé Í ø½ÜÆ ÁøÃð Áå¶ Ü°ÁÅé çÅ ÇðôåÅ ÁøÃð Áå¶ îÅåÇÔå òÅñÅ éÔÆº Ô°³çÅ; îÅÂÆ-ìÅê Áå¶ ìμÚ¶ òÅñÅ Ô°³çÅ þ Í ÜòÅé ÁÅêä¶ î»-ìÅê ò»×³± ÁÅêä¶ ÁøÃð òμñ Ôð ò¶ñ¶ ×ÅÂÆâËºÃ ñÂÆ ç¶ÖçÅ þ Í ÜòÅé å» ÁÅêä¶ ÁøÃð» Õ¯ñ¯º ÁÅêä¶ ÷ÅåÆ îÃÇñÁ» ìÅð¶ òÆ Ôð Õçî À°μå¶ ÃñÅÔ ñËºç¶ Ôé-ìμÚÅ ÇÕμæ¶ êó•ÅÀ°äÅ þ; ÇòÁÅÔ ÇÕμæ¶ ÕðéÅ þ ÁÅÇç Í ÇÜμæ¶ ÁøÃð ÇÃÁÅä¶ Ãé À°μæ¶ À°é•» ÔÅñÅå ’å¶ ÕÅì± êÅ ÇñÁÅ Í ÇÃμÖ íóÕ¶ å» Ôð æ» Ãé Í ÁøÃð» é¶ ÃðÕÅð é³± Ú³×Å-î³çÅ ÁÅÇÖÁÅ Áå¶ ÜòÅé» çÆ åÃμñÆ ÕðòÅ ñÂÆ Áå¶ ÔÅñÅå Çò×óé éÔÆº Ççμå¶ Í êð ìÔ°åÆÁ» æÅò» À°μå¶ å» ÁøÃð ÔÆ ç½ó ×Â¶ Í Ü¶ îÅÂÆ-ìÅê ÔÆ ç½ó ÜÅä å» Ü¶ ìμÚ¶ Õ¯ÂÆ öñåÆ Õðé å» À°é•» çÅ ÕÆ ÕÃ±ð þ Í ðÅî×ó• ÇòμÚ 23 ÁøÃð» ÇòμÚ¯º 20 ÁøÃð ç½ó ×Â¶ Áå¶ 10 Ü±é é³± ÁËåòÅð ÃÆ Í ÇÃμÖ ø½Ü ÇòμÚ ÁËåòÅð ç¶ ÁËåòÅð ÇÂÕμá Ô°³çÅ þ Í À°Ô ×°ðç°ÁÅð¶ ÔÆ éÔÆº òó¶ Í À°é•» çÆ ÇâÀ±àÆ ìäçÆ ÃÆ ÇÕ ×°ðç°ÁÅð¶ ÁÅ Õ¶ ÜòÅé» é³± á³ÇâÁ» Õðé çÆ Õ¯Çôô Õðç¶ Í Õ¯ðà-îÅðôñ å» ÇÂé•» ÁøÃð» çÅ ÚÅÔÆçÅ þ Ü¯ ÁÅêäÆÁ» ÇâÀ±àÆÁ» Ûμâ Õ¶ ç½ó¶ Í ÇÃμÖ ÜòÅé å» ÇâÀ±àÆ Ûμâ Õ¶ éÔÆº ç½ó¶ Í Ã°ÁÅñ : ÇÕÔÅ Ü»çÅ þ ÇÕ ðÅî×ó• ÇòÖ¶ Çì©×¶âÆÁð ê°ðÆ ø½Ü é³± ð¯Õä Ç×ÁÅ å» À°Ã é³± ø½ÜÆÁ» é¶ ×¯ñÆ îÅð ÇçμåÆ ÃÆ ? Ü°ÁÅì : ø½ÜÆ Ü°ÁÅé» é¶ ÜÅä-ì°μÞ Õ¶ À°Ã é³± ×¯ñÆ éÔÆº îÅðÆ ÃÆ Í ÇÂÔ å» öñåÆ éÅñ òμÜ ×ÂÆ Í Çì©×¶âÆÁð ê°ðÆ ìóÅ òèÆÁÅ ÁøÃð ÃÆ Í î¶ð¶ æμñ¶ À°Ã é¶ ìå½ð ÃËÕ³â ñËøàÆéËºà ç¶ òÆ Õ³î ÕÆåÅ ÃÆ Í À°Ô î¶ðÅ Â¶.âÆ.ÃÆ. òÆ ÇðÔÅ ÃÆ Í À°Ã é³± ÇÃμÖ Ü÷ìÅå» çÆ ê±ðÆ Õçð ÃÆÍ ÜòÅé» éÅñ À°Ã ç¶ ìó¶ Ú³×¶ Ã³ì³è Ãé Í ÜòÅé å» À°Ã À°μå¶ ÜÅé Çç³ç¶ Ãé Í À°Ô å» öñåÆ éÅñ îÅÇðÁÅ Ç×ÁÅ Í ø½ÜÆ ÁøÃð Üç¯º ç½ó ×Â¶ å» ÁøòÅÔ ëËñ ×ÂÆ ÇÕ ç±ÜÆ ï±Çéà å¯º ø½ÜÆÁ» òμñ¯º

184 À°é•» (ÇÃμÖ») À°μå¶ ÔîñÅ ÕÆåÅ ÜÅò¶×Å Í Çëð À°Ô òÆ ÁÅðîÆ ÇòμÚ¯º ÔÇæÁÅð Õμãä ñμ× êÂ¶ Í À°é•» é¶ ÇÂμÕ ÜòÅé é³± êÇÔð¶ ’å¶ Öó•Å Õð ÇçμåÅ Í Çì©×¶âÆÁð ê°ðÆ ÁÅêäÆ ÕÅð ñË Õ¶ Ç×ÁÅ Í ÜòÅé é¶ “ÔÅñà’’ ÇÕÔÅ; âðÅÂÆòð é¶ ì¶òÕ±øÆ ÕÆåÆ; À°Ã é¶ ÃμÜ¶ êÅÃ¶ ×μâÆ î¯ó ñÂÆ Í ÁéÅóÆ ÜòÅé ÃÆ; À°Ô ÚμñçÆ ÕÅð ÇòμÚ¯º Çì©×¶âÆÁð é³± êÛÅä éÅ ÃÇÕÁÅ Áå¶ À°Ã é¶ ìðμÃà îÅð ÇçμåÅ ÇÜÃ éÅñ Çì©×¶âÆÁð ê°ðÆ, À°Ã ç¶ éÅñ ÇÂμÕ Ô¯ð ÇÃμÖ ÁøÃð ÃÆ Áå¶ À°Ã çÅ âðÅÂÆòð, Ü¯ ÇÃμÖ ÃÆ, À°Ô îÅð¶ ×Â¶ Í Ü¶ ÕÅð Öó•Æ Õð ñËºç¶ å» Çì©×¶âÆÁð ê°ðÆ ÁÅê ìÅÔð ÁÅ Ü»çÅ å» ÕçÆ Ã°ÁÅñ ÔÆ éÔÆº À°μá ÃÕçÅ ÃÆ ÇÕ Õ¯ÂÆ ÜòÅé À°Ã é³± ×¯ñÆ îÅð Çç³çÅ Í À°Ô å» ÜòÅé» ÇòμÚ þ ÔÆ ìóÅ é¶Õ-éÅî ÃÆ Í Ã°ÁÅñ : êð Ü°ÁÅé» é¶ ÁÅðîÆ ÇòμÚ¯º ÔÇæÁÅð ÇÕª Õμã¶ ? Ü°ÁÅì : îËº ÜòÅé» é³± ê°μÇÛÁÅ ÃÆ ÇÕ ÇÂÔ ÔÇæÁÅð Õμãä çÆ ÇÕª ì¶òÕ±øÆ ÕÆåÆ Í ÇÂÃ éÅñ å°Ã» ÃðÕÅð À°ñàÅ ñËäÆ ÃÆ ? À°é» ÇÕÔÅ ÇÕ ÃÅé³± õìð ÇîñÆ ÇÕ ÇÂ³çðÅ ×»èÆ é¶ øËÃñÅ Õð ÇñÁÅ þ ÇÕ ÃÅð¶ ÇÃμÖ îÅð ç¶ä¶ Ôé Í éÅñ çÆÁ» ø½ÜÆ ï±Çéà» é¶ ÁÅ Õ¶ îôÆé-×³é» éÅñ å°ÔÅé³± í°³é ç¶äÅ þ Í ÁÃ» ÇÕÔÅ ÇÕ Õ°μÇåÁ» çÆ î½å ÇÕª îðÆÂ¶; ÁÃÆ òÆ ÔÇæÁÅð Õμã ñÂÆÂ¶; îð»×¶ å» ñó Õ¶ îð»×¶ Í Ã°ÁÅñ : Ü¶ ø½Ü é³± çðìÅð ÃÅÇÔì Á³çð ÜÅä çÅ Ô°Õî Çîñ Ç×ÁÅ ÃÆ å» ÕÆ ø½Ü çÅ ÚÆø ø½Ü é³± çðìÅð ÃÅÇÔì Á³çð í¶Üä å¯º ÇÂéÕÅð Õð ÃÕçÅ ÃÆ? Ü°ÁÅì : ÇÕª éÔÆº ? öËð-ÕÅé³±éÆ Ô°Õî, ÇÜÃ éÅñ ç¶ô çÆ Ã°ðμÇÖÁÅ é³± õåðÅ êËçÅ Ô¯ ÃÕçÅ þ, À°Ã ÇòμÚ ð°ÕÅòà êÅÀ°äÆ ÚÆø çÅ øð÷ ìäçÅ ÃÆ Í Üéðñ ÇçÁÅñ îËé³± ÇîÇñÁÅ ÃÆ Áå¶ îËº À°Ã é³± ÇÕÔÅ ÇÕ åËé³± çðìÅð ÃÅÇÔì À°μå¶ ÔîñÅ éÔÆº ÕðéÅ ÚÅÔÆçÅ ÃÆ Í À°Ô ÕÇÔä ñμ×Å ÇÕ îËé³± Ô°Õî ÇîÇñÁÅ ÃÆ; îËº ÕÆ ÕðçÅ ? îËº À°Ã é³± ÇÕÔÅ ÇÕ å³± çðìÅð ÃÅÇÔì À°μå¶ ÔîñÅ éÔÆº ÕðéÅ ÃÆ Í ÇÜÔóÅ Ô°Õî ç¶ô ç¶ ÇÔå» ÇòμÚ éÅ Ô¯ò¶, À°Ã å¯º ÇÂéÕÅð ÕðéÅ Õ¯ÂÆ öËðÕÅé³±éÆ éÔÆº Ô°³çÅ Í Ã°ÁÅñ : Ü¶ å°ÃÆ ÇÂé•» ÇòμÚ ÚÆø-Á½ë-ÃàÅø Ô°³ç¶ å» å°ÃÆº ÕÆ Õðç¶ ? Ü°ÁÅì : îËº ÕçÆ çðìÅð ÃÅÇÔì ç¶ Á³çð ø½Ü ¦Ë Õ¶ éÔÆº ÜÅäÅ ÃÆ Í îËº ÃðÕÅð é³± ÃîÞÅ ç¶äÅ ÃÆ ÇÕ ÇÂÃ ç¶ ÇÃμà¶ ìÔ°å îÅó¶ ÇéÕñä×¶ Í Ã°ÁÅñ : ÕÆ ÃÅð¶ ðÅÜÃÆ ñÆâð» é³± ø½Ü çÅ Õ¯ÂÆ êåÅ éÔÆº Ô°³çÅ ? Ü°ÁÅì : ÇÂÔ å» áÆÕ þ ÇÕ ÃÅâ¶ ðÅÜÃÆ ñÆâð» ÇòμÚ¯º ìÔ°å Øμà Ôé ÇÜé•» é³± ø½Ü ìÅð¶ êåÅ þ Ü» À°é•» ç¶ êÇðòÅð» ÇòμÚ¯º ø½ÜÆ Ôé ÇÜé•» å¯º À°Ô ø½Ü Ãì³èÆ ÃîÞ ÃÕä êð ÕÂÆ ðÅÜÃÆ ñÆâð òÆ ÇÂåé¶ ÇÃÁÅä¶ Ô°³ç¶ Ôé ÇÕ ×μñ ëμà ÃîÞ Ü»ç¶ Ôé Í À°é•» ÇòμÚ¯º ÇÂμÕ ñÅñ ìÔÅçð ôÅÃåðÆ ÃÆ Í ôÅÃåðÆ ìÅð¶ å» îËº ÇÕÔÅ ÕðçÅ Ô» ÇÕ Û¯à¶ ÇÜÔ¶ ÃÅÂÆ÷ ÇòμÚ ìÔ°å òμâÅ ÁÅçîÆ ðμì é¶ Ãî¶ÇàÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ Í À°Ô Üç¯º Ô¯î îÇéÃàð ÃÆ å» À°Ã é³± î¶ð¶ éÅñ òÅÔ ÇêÁÅ Í Çëð Üç¯º 1964 ÇòμÚ ÕôîÆð ÇòμÚ ÇÂéÇ¶ð¶àð (Ø°ÃêËáÆÂ¶) ÁÅÂ¶ å» îËé³± òËÃàðé (êμÛîÆ) Õî»â À°μå¶ ñ×ÅÇÂÁÅ Ç×ÁÅ Í îËé³± ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ ÇÕ îËº ÇÂé•» ÇÂéÇ¶ð¶àð÷ çÅ ÃøÅÇÂÁÅ Õð» Í îËº ÇÕÔÅ ÇÕ “ÇÂÔ î¶ðÅ Õ³î éÔÆº å°ÃÆ ê°ñÆÃ é³± ÕÔ¯ Í À°Ô ÇÂÔ

185 Õ³î Õð¶ Í’’ îËº å» ÇÜμæ¯º ÇÂÔ ÇÂéÇ¶ð¶àð÷ ÁÅªç¶ Ôé À°Ô ðÃåÅ ì³ç ÕðÅ ÇçÁ»×Å å» ÇÂÔ ÁÅê¶ ÔÆ ÕÅì± ÁÅ ÜÅä×¶ Í ÇÂéÇ¶ð¶àð÷ ÁÅªç¶ Ôé Áå¶ ñ¯Õ» ç¶ Øð» ÇòμÚ òó Ü»ç¶ Ôé Í ø½Ü çÅ ÇÂÔ Õ³î éÔÆº ÇÕ Øð» ÇòμÚ¯º ÇÂéÇ¶ð¶àð÷ ñμíçÆ Çëð¶ Í ÇÂÔ ê°ÇñÃ çÅ Õ³î þ; À°Ô ÁÅêäÅ Õ³î Õð¶ Í îËº ÔÅÜÆ êÆð êÅÃ À°μå¶ ÕÅì± êÅ ÇñÁÅ; ÁÅÀ°ä-ÜÅä çÅ ðÃåÅ ð°Õ Ç×ÁÅ Áå¶ ÇÂéÇ¶ð¶àð÷ ÇÜμæ¶ Ãé À°μæ¶ ÔÆ çì ×Â¶ Áå¶ ê°ñÆÃ é¶ ÁÅêäÅ Õ³î ÕÆåÅ Í ÃòÅñ : ÕÆ ÕçÆ ÁËÃÅ òÆ Ô¯ÇÂÁÅ þ ÇÕ ø½ÜÆ ÔÅñÅå Áé°ÃÅð å°Ã» ÕçÆ À°åÇñÁ» çÅ Ô°Õî ìçñòÅÇÂÁÅ Ô¯ò¶ ? Ü°ÁÅì : 1965 çÆ ñóÅÂÆ ò¶ñ¶ êÅÇÕÃåÅé é¶ ÕôîÆð ç¶ Û³í-Ü½óÆÁ» ÃËÕàð ÇòμÚ ÔîñÅ Õð ÇçμåÅ Í À°μæ¶ êÔÅóÆ ê°÷Æôé ÁËÃÆ þ ÇÕ Àμ°æ¶ ÃÅâÆ ø½Ü ñÂÆ ñóéÅ Á½ÖÅ ÃÆ Í îËº ÇÕÔÅ ÇÕ îËº ÇÂμæ¶ éÔÆº ñó ÃÕçÅ; îËé³± ÇÃμèÅ ñÅÔ½ð ’å¶ ÔîñÅ Õðé Ççú å» ÇÕ êÅÇÕÃåÅé é³± ñÅÔ½ð ìÚÅÀ°ä òÅÃå¶ Â¶æ¯º ø½Ü ÇêμÛ¶ ì°ñÅÀ°äÆ êò¶ Í îËé³± À°åñ¶ ÕÇÔä ÇÕ ÃÅâÆ ÇÂåéÆ ÇåÁÅðÆ éÔÆº Í îËº ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÂÔ î¶ðÆ Ç÷³î¶òÅðÆ þ; ÇÜμåäÅ îËº þ Í ÁõÆð ñÅñ ìÔÅçð ôÅÃåðÆ é¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÜÃ é¶ ñóéÅ þ À°Ô ÕÇÔ³çÅ þ ÇÕ îËº ñÅÔ½ð ÇÜμå ÃÕçÅ Ô» å» À°Ã é³± À°μæ¯º ñóé Ççú Í î¶ðÆ ÃñÅÔ î³éÆ ×ÂÆ Áå¶ éåÆÜÅ ÃÅÇðÁ» ç¶ ÃÅÔîä¶ þ Í Ã°ÁÅñ : ÕÆ 1965 çÆ ñóÅÂÆ ÇòμÚ å°ÔÅé³± ÃðÕÅð òμñ¯º ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ ÃÆ ÇÕ å°ÃÆ ø½Ü» ÇìÁÅÃ å¯º À°ð¶ ì°ñÅ ñò¯ ? Ü°ÁÅì : éÔÆº, ÃðÕÅð òμñ¯º îËé³± ÁËÃÅ éÔÆº ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Í Ã°ÁÅñ : ÃðÕÅð òμñ¯º éÔÆº å» ÇÕÃ¶ Ô¯ð òμñ¯º ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ Ô¯äÅ þ ? Ü°ÁÅì : îËº ÇÂμÕ ø½ÜÆ Ô¯ä ç¶ éÅå¶ ÇðàÅÇÂð Ô¯ä å¯º ìÅÁç òÆ Õ°Þ éÔÆº ÕÇÔäÅ ÚÅÔ°³çÅ ÇÕªÇÕ ÇÂÔ ø½Ü çÆ Á³çð±éÆ ×μñ þ Í Ã°ÁÅñ : ÇÂÔ Ô°ä Õ¯ÂÆ í¶å éÔÆº, ÇÂÔ ÃÅÇðÁ» é³± êåÅ þ Í ñÅñÅ Ü×å éÅðÅÇÂä (ÇÔ³ç ÃîÅÚÅð òÅñ¶) é¶ îËé³± À°é•» ÔÆ Ççé» ÇòμÚ ÇÂÃ ìÅð¶ çμÇÃÁÅ ÃÆ Í Ô°ä å°ÃÆº ÇÕÔóÆ ×μñ þ Ü¯ òÅè± çμÃäÆ þ ? ÇÜÔóÆ ×μñ ÃÅÇðÁ» é³± êåÅ þ À°Ô í¶å å» ðÇÔ ÔÆ Õ¯ÂÆ éÅ Ç×ÁÅ Ü¯ å°ÃÆº éÔÆº çμÃ ÃÕç¶? Ü°ÁÅì : ÃðÕÅð é¶ îËé³± ÇÂÃ ìÅð¶ Õ°Þ éÔÆº ÇÕÔÅ ÃÆ Í Üéðñ Ú½èðÆ é¶ ÇÕÔÅ ÃÆ êð îËº ÇÕÔÅ ÇÕ îËº ÔÇðî³çð ÃÅÇÔì Áå¶ åðé åÅðé ÃÅÇÔì ×°ðç°ÁÅð¶ Ûμâ Õ¶ ÇêμÛ¶ ÁÅ ÜÅò» ? ÇÂÔ î¶ð¶ Õ¯ñ¯º éÔÆº Ô¯ ÃÕçÅ Í Ã°ÁÅñ : å°ÃÆº 1935 ÇòμÚ íðåÆ Ô¯Â¶ ÃÆ Í Çëð å» ÕôîÆð ÇòμÚ Ü¯ ÅÆ©¤§ ÇòμÚ ñóÅÂÆ Ô¯ÂÆ ÃÆ, å°ÔÅé³± À°Ã ìÅð¶ òÆ ÜÅäÕÅðÆ Ô¯äÆ þ ? Ü°ÁÅì : Ô», ÕôîÆð À°μå¶ Üç¯º êÅÇÕÃåÅéÆÁ» é¶ ÔîñÅ Õð ÇçμåÅ ÃÆ å» Ãí å¯º êÇÔñ» À°μæ¶ Ú½æÆ ÇÃμÖ ðËÜÆîËºà ×ÂÆ ÃÆ Í À°Ã å¯º ìÅÁç êÇàÁÅñÅ øÃà í¶ÜÆ ×ÂÆ ÃÆ Í ÇÃμÖ ðËÜÆîËºà çÅ êÇÔñÅ Õî»âð îÅÇðÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ Áå¶ îËº À°Ã å¯º (ÇêμÛ¯º) ÜÅ Õ¶ Õî»â Ã³íÅñÆ ÃÆ Í Ã°ÁÅñ : å°ÃÆº ÇÃμÖ ø½Ü ÇòμÚ ÔÆ ðÔ¶ Ô¯ ÇÕ ÇÕÃ¶ Ô¯ð ø½Ü çÅ òÆ å°ÔÅé³± åÜðìÅ þ ?

186 Ü°ÁÅì : ÃÅâ¶ ò¶ñ¶ ÇÜÔóÅ ÁøÃð ìäçÅ ÃÆ, À°Ã é³± Ãí å¯ êÇÔñ» ×¯ðÅ ø½Ü çÆ Õî»â ÕðéÆ êËºçÆ ÃÆ Í îËé³± òÆ êÇÔñ» ÃÕÅàñËºâ ç¶ ÔÅÂÆñËºâð çÆ ø½Ü çÆ Õî»â ÕðéÆ êÂÆ ÃÆ Í îËº À°é•» çÆ ÔÅÕÆ çÆ àÆî ìäÅÂÆ ÃÆ (ÇÜÃ çÆ À°é•» é¶ ë¯à¯ òÆ ÇòÖÅÂÆ) Í îËº Õ°Þ ç¶ð ê³ÜÅìÆ î°ÃñîÅé» çÆ ø½Ü çÆ òÆ Õî»â ÕÆåÆ þ Í Ã°ÁÅñ : ÇÃμÖ ø½ÜÆÁ» Áå¶ ç±ÇÜÁ» ÇòμÚ å°ÔÅé³± ÕÆ øðÕ îÇÔÃ±Ã Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ ? Ü°ÁÅì : ÇÃμÖ ø½ÜÆÁ» ç¶ î°ÕÅìñ¶ ’å¶ ç±Ü¶ ø½ÜÆ éÔÆº ÁÅªç¶ Í ÇÃμÖ í¯ñ¶íÅñ¶ Ô³°ç¶ Ôé Í ç°éÆÁ» ÇòμÚ ÇÂμÕ ÇÃðø ÇÃμÖ ø½ÜÆ þ Ü¯ ÇÕ ÁøÃð é³± ÁÅÖçÅ þ : ‘ÃÅÇÔì, å³± ÇêμÛ¶ Ôμà ÜÅ; åËé³± ×¯ñÆ éÅ ñμ× ÜÅÂ¶ Í’ î¶ð¶ éÅñ ÁÅê Ô¯ÇÂÁÅ þ ÇÕ ñóÅÂÆ ç¶ îËçÅé ÇòμÚ ÇÂμÕ (ÇÃμÖ) Ü¶.ÃÆ.ú. Áμ×¶ Ô¯ Õ¶ ÕÇÔä ñμ×Å : ‘ÃÅÔì ÇêμÛ¶ Ôà¯; Áμ×¯º ×¯ñÆ ÁÅ ðÔÆ þ Í’ ÁÅêä¶ ÁøÃð çÆ ÜÅé ñÂÆ ÜÅé Õ°ðìÅé Õð ç¶äÆ Õ¯ÂÆ îÅî±ñÆ ×μñ éÔÆº Í ê©èÅé î³åðÆ çÆ ðμÇÖÁÅ ñÂÆ ðμÖ¶ ×Â¶ Õî»â¯ òÆ Üç¯º ×¯ñÆ ÚμñÆ å» ÃÅð¶ ÁÅêäÆ ÜÅé ìÚÅ Õ¶ ç½ó ×Â¶ Í ÇÕÃ¶ ÇÂμÕ ì³ç¶ é¶ Áμ×¶ Ô¯ Õ¶ ÁÅê ×¯ñÆ ÖÅ Õ¶ ê©èÅé î³åðÆ é³± ìÚÅÀ°ä çÆ Õ¯Çôô éÔÆº ÕÆåÆ Í ÇÃμÖ ø½Ü ç¶ ÜòÅé» é³± ÇêÁÅð éÅñ ðμÖ¯, À°Ô å°ÔÅâ¶ Áμ×¶ Ô¯ Õ¶ ×¯ñÆ Ö»ç¶ Ôé Í ÇÂé•» é³± î½å å» Õ¯ÂÆ ÚÆ÷ ÔÆ éÔÆº ñμ×çÆ Í î¶ðÆ ðËÜÆîËºà çÅ Õ¯ÂÆ ÜòÅé Ü¶ Ô°ä òÆ ÁÅ ÜÅò¶, îËº À°Ã é³± ê±ð¶ ÇêÁÅð éÅñ ÇîñçÅ Ô» Í Ã°ÁÅñ : Õç¯º Áå¶ ÇÕÃ-ÇÕÃ ò¶ñ¶ ø½ÜÆ øð³à å¯º í×½ó¶ Ô¯Â¶ Ãé ? Ü°ÁÅì : 1962 Áå¶ 1965 çÅ å» îËé³± êåÅ þ ÇÕªÇÕ îËº À°Ã ò¶ñ¶ ø½Ü ÇòμÚ Ã» Áå¶ 1971 ÇòμÚ òÆ Ã°ÇäÁÅ þ ÇÕ ø½Ü» ç½óÆÁ» Ãé Í 1962 ÇòμÚ ÚÆé çÆ ñóÅÂÆ ò¶ñ¶ å» ê±ðÅ Çì©×¶â Õî»Çâ³× ÁøÃð éÇð³Üé ê©ÃÅç Ãî¶å ç½ó Ç×ÁÅ ÃÆ Í 1965 ÇòμÚ å» î¶ðÆ Õî»â æμÇñú ÔÆ ìæ¶ðÆÁ» ø½Ü» ç½óÆÁ» Ãé Í î¶ðÅ Ô°ä Ô¯ ðÔ¶ Õ¯ðà-îÅðôñ òÅÇñÁ» é³± ÕÇÔäÅ ÔÆ ÇÂÔ ÃÆ ÇÕ ç¶ô ç¶ ø½ÜÆÁ» ñÂÆ òμÖð¶-òμÖð¶ ÇîÁÅð éÅ ðμÖ¯ Í Ü¯ ø½ÜÆ øð³à å¯º ÁÅêäÆ ÇâÀ±àÆ Ûμâ Õ¶ ç½ó¶ Ãé À°é•» é³± å» Õ¯ÂÆ Ã÷Å éÔÆº ÇçμåÆ ×ÂÆ ÃÆ Í ÇÂÔ ø½Ü ç¶ ÜòÅé å» íóÕ¶ Ô¯Â¶ Ü÷ìÅå» ÕÅðé ç½ó¶ Ôé Üç¯º ÇÕ À°Ô ÁøÃð, ÇÜé•» é³± À°Ô ÁÅêäÅ îÅÂÆ-ìÅê ÃîÞç¶ Ãé, êÇÔñ» ÔÆ ç½ó ×Â¶ Ãé Í Ã°ÁÅñ : ÇÃμÖ ø½ÜÆ å» ÇÃðø ÁÅêäÆÁ» ÛÅÀ°äÆÁ» Ûμâ Õ¶ ç½ó¶ Ãé Í ÇÂÃ ÇÔÃÅì ÇÃð å» À°é•» çÅ ÕÃ±ð ÇÃðø ÇÂÜÅ÷å ÇìéÅ ÛÅÀ°äÆ ÛμâäÅ (ÁËìÃËºà ÇòçÅÀ±à ñÆò) ÔÆ Ô¯ÇÂÁÅ Í ø½ÜÆ ÕÅé³±é çÆ òÆ Õ¯ÂÆ ÇÕåÅì Ô¯äÆ þ, ÇÜÃ ÇòμÚ øð³à À°μå¯º ÇâÀ±àÆ Ûμâ Õ¶ ç½óé òÅñ¶ Áå¶ ÇìéÅ ÇÂÜÅ÷å ç¶ ÛÅÀ°äÆ Ûμâä òÅÇñÁ» ñÂÆ Ã÷Åò» î°Õμðð Ô¯äÆÁ» Ôé ? Ü°ÁÅì : øð³à å¯º ÇâÀ±àÆ Ûμâ Õ¶ ç½óé òÅÇñÁ» ñÂÆ å» Ã÷Å ÇÃμèÅ ÔÆ øñÅÇÂ³× ÃÕ±ÁËâ Õ¯ñ¯º ×¯ñÆ éÅñ À°âòÅ ç¶äÅ þ Í ÇÂÔ¯ ÔÆ å» î¶ðÅ ÕÇÔäÅ þ ÇÕ À°é•» í×½ÇóÁ» é³± å» ÇÕÃ¶ Õ°Þ ÇÕÔÅ éÔÆº ÃÆ Í éÇð³Üé ê©ÃÅç é³± ÇÃðø êËéôé À°μå¶ í¶Ü ÇçμåÅ ÃÆ Í ç±Ü¶ ø½ÜÆÁ» Çòð°μè Õ¯ÂÆ ÕÅðòÅÂÆ ÇÕª éÔÆº ÕÆåÆ ÃÆ, ÇÂÔ å» ø½ÜÆ þμâ-Õ°ÁÅàð òÅñ¶ çμÃ ÃÕç¶ Ôé êð í×½ó¶ ÇÃμÖ ø½ÜÆÁ» À°μå¶ ì×Åòå

187 çÅ Õ¶Ã ìäÅÇÂÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ Í ÇÂÔ ÇÂμÕ ÇòåÕð¶ íÇðÁÅ Ã¬Õ þ Í Û°μàÆ å¯º ÇìéÅ ï±Çéà Ûμâ ÜÅäÅ ì×Åòå éÔÆº ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅ Í ÁÅðîÆ ÁËÕà Áé°ÃÅð ÇÂÃ çÆ Ã÷Å Ô¯ð þ Í ÇÂÔ òÆ ÇÕÔÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ ÇÕ Õ°Þ Ü¶.ÃÆ.ú÷. é¶ ÇÂé»• é³± íóÕÅ Õ¶ ì×Åòå ÕðòÅÂÆ þ Í Ã°ÁÅñ : ÇÂÔ ÇÕÃ åð•» Ô¯ ÃÕçÅ þ ? Ü°ÁÅì : ÇÂÔ¯ ÔÆ å» î¶ðÅ ÕÇÔäÅ þ ÇÕ Ôð æ» ø½ÜÆ À°μá Öñ¯å¶; ÇÕÃ¶ é¶ ÇÂé•» ÇòÚÕÅð Õ¯ÂÆ ÃÅÇÜô éÔÆº ÕÆåÆ Í êð ÇÂé•» ÇÃμÖ ø½ÜÆÁ» é³± åÃÆÔ¶ ç¶ Õ¶ ÇÂÔ ÁÖòÅÇÂÁÅ ÜÅ ÇðÔÅ þ ÇÕ øñÅä¶ Ã±ì¶çÅð Ü» ÔòÅñçÅð é¶ ÃÅé³± íóÕÅÇÂÁÅ Í À°é•» é³± åÃÆÔ¶ ç¶ Õ¶ ÇìÁÅé ÇñÖòÅ Õ¶ çÃåõå òÆ ÕðòÅ ñÂ¶ Í ø½ÜÆ Õ¯ðàîÅðôñ Áå¶ ÁÅî ÕÇÚÔðÆ ÇòμÚ øðÕ Ô°³çÅ þ Í Õ¯ðà îÅðôñ òÅñ¶ ÇÃðø ÜμÜ ÔÆ éÔÆº ÇÜÀ±ðÆ òÆ Ô°³ç¶ Ôé, ÇÜé•» é¶ î°ñ÷î çÅ íñÅ òÆ Ã¯ÚäÅ Ô°³çÅ þ Áå¶ ÇÂéÃÅéÆ éÅå¶ øËÃñÅ ç¶äÅ Ô°³çÅ þ Í êð ÇÂé•» ø½ÜÆÁ» éÅñ Ô¯ð ÔÆ Ã¬Õ ÕÆåÅ Ç×ÁÅ þ Í ì×Åòå çÅ Õ¶Ã ÇÂé•» Çòð°μè ìäçÅ éÔÆº Áå¶ ç±ÜÅ Õ¶Ã-ï±Çéà ’Ú¯º Çìé» ÇÂÜÅ÷å Û°μàÆ Úñ¶ ÜÅä-çÆ Ã÷Å Õ¯ÂÆ õÅÃ éÔÆºÍ ÇÂÃ¶ Õð Õ¶ å» îËº ÕÇÔ³çÅ Ô» ÇÕ ÇÂé•» ø½ÜÆÁ» ç¶ Øμà ÕÃ±ð ÕÅðé ÇÂé•» é³± òμè Ã÷Å ÇçμåÆ ÜÅ ðÔÆ þ Í Ã°ÁÅñ : å°ÔÅâ¶ ÇòÚÅð Áé°ÃÅð ÃðÕÅð é³± ÕÆ ÕðéÅ ÚÅÔÆçÅ ÃÆ ? Ü°ÁÅì : î¶ð¶ ÇòÚÅð Áé°ÃÅð å» ÇÂÃ ø½ÜÆ ×óìó é³± ìÔ°åÆ ÔòÅ éÔÆº ç¶äÆ ÚÅÔÆçÆ ÃÆ Í Á³çð-Á³çð ÔÆ ×μñ õåî Õð ç¶äÆ ÚÅÔÆçÆ ÃÆ Í æ¯ó•ÆÁ»ìÔ°åÆÁ» Ã÷Åò» ç¶ Õ¶ ×μñ ðøÅ-çøÅ Õð Çç³ç¶ Í ×μñ òèÅÀ°äÆ ç¶ô ç¶ ÇÔå» ÇòμÚ éÔÆº ÃÆ Áå¶ éÅ þ Í Ã°ÁÅñ : Ô°ä ÕÆ Ô¯ ÃÕçÅ þ ? Ü°ÁÅì : Ô°ä ÇÃμÖ ×μñ í°ñÅ Õ¶ ÔÆ ×μñ î°ÕÅ ÃÕç¶ Ôé Í õÅÇñÃåÅé Õ¯ÂÆ òÅÂ¶ìñ (ÜÚò») éÔÆº þ Í ÇÃμÖ» é³± ÁÅêä¶ ÁÇèÕÅð ñËä¶ ÚÅÔÆç¶ Ôé Áå¶ ÇÂÃ¶ ç¶ô ÇòμÚ ÁÅêäÆ ×μñ ìéÅÀ°äÆ ÚÅÔÆçÆ þ Í ×μñ» ÇòÃÅÇðÁ» ÔÆ Õ°Þ ìäéÅ þ éÔÆº å» ìÔ°å î°ôÕñ þ Í Ã°ÁÅñ : ÇçμñÆ ç¶ øÃÅç» Ãî¶º å°ÃÆ Â¶æ¶ ÔÆ Ã¯ Í å°ÔÅâ¶ éÅñ ÕÆ ìÆåÆ ? Ü°ÁÅì : Â¶æ¶ ìæ¶ð¶ Þ°μ×ÆÁ»-Þ½êóÆÁ» òÅñ¶ ìçîÅô ÇÂÕμá¶ Ô¯ Õ¶ ÁÅÂ¶ Ãé Í Û¯àÆÁ»-Û¯àÆÁ» Ã¯àÆÁ» Áå¶ ÃðÆÂ¶ üμÕ¶ Ô¯Â¶ “ÃðçÅð¯º Õ¯ îÅð ç¯, ÃðçÅð¯º Õ¯ îÅð ç¯ Í’’ Ç×ÁÅð»-Ç×ÁÅð»/ìÅð»-ìÅð» ÃÅñ» ç¶ î°³â¶ òÆ å°ð¶ Çëðç¶ Ãé Í î¶ð¶ Øð ç¶ é¶ó¶ Õ¯ÂÆ éÔÆº ÁÅÇÂÁÅ Í î¶ð¶ Õ¯ñ ÕÅðìÅÂÆé ÃÆ; îËº Õ¯á¶ ’å¶ ÚñÅ Ç×ÁÅ Áå¶ îËº ÁÅêäÆ ñóÕÆ é³± ÇÂμÕ êÅÃ¶ Áå¶ êåéÆ é³± ç±Ü¶ êÅÃ¶ ì³ç±Õ» ç¶ Õ¶ ÇìáÅ ÇçμåÅ Í îËé³± ìæ¶ð¶ ë¯é ÁÅÂ¶ ÇÕ ×¯ñÆ éÅ ÚñÅÇÂú Í îËº Ã¯ÇÚÁÅ ÇÕ Õ°μå¶ çÆ î½å å» îðéÅ éÔÆº êð î¶ð¶ Õ¯ñ ÔÆ Õ¯ÂÆ éÔÆº ÁÅÇÂÁÅ Í øÃÅç» å¯º ìÅÁç îËé³± ÁËÃÕÅðà òÅñ¶ é³ç¶ çÅ ë¯é ÁÅÇÂÁÅ ÇÕ Ãí å¯º êÇÔñ» ×°ðç°ÁÅð¶ î°ð³îå Õð¯ å» ÇÕ Ü¯ ÇòèòÅ Ôé À°Ô ÇÃð å» «Õ¯ ÃÕä Áå¶ À°é•» é³± ¦×ð Çîñ ÃÕ¶ Í îËº ê³çð» ñμÖ ÇÂÃ Õ³î ñÂÆ ç¶äÅ þ; å°ÃÆº ÁÅêä¶ éÅñ ÇÜÔóÅ îð÷Æ ðμÖ ñò¯ Í îËº ÇÂμÕ Õî¶àÆ ÇÜÔÆ ìäÅ ñÂÆ; ç¯ ÇÔ³ç± òÆ éÅñ ñË ñÂ¶ Í ÁÃ» ÇÂμÕ Ôøå¶ ÇòμÚ ê³çð» ñμÖ

188 ð°ÇêÁÅ ò³â ÇçμåÅ Í ÇçμñÆ ÇòμÚ 287 ×°ðç°ÁÅð¶ ÃÅó¶ ×Â¶ Ôé Í ÁÃ» 10-10 Ô÷Åð ç¶ é¶ó¶-å¶ó¶ ç¶ Õ¶ ÇÕÔÅ ÇÕ ÇÃð «ÕÅÀ°ä çÆ å» æ» ìäÅú Í

∗